HUBUNGAN

ETNIK
MahyuddinKhalid&AshrofZaki, UiTM

emkay@salam.uitm.edu.my

PEMBENTUKAN MASYARAKAT MALAYSIA

Kesultanan Melaka

Penjajahan Belanda

Penjajahan Portugis

Penjajahan Jepun

Kemedekaan

Persekutuan Malaysia

Penjajahan British

PENGENALAN
PLURAL &
PLURALITI

2.1

PENJAJAHAN

2.2

PLURALITI
MELAKA

2.3

PLURAL
PENJAJAHAN

2.4

PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

Hasil Pembelajaran

KANDUNGAN BAB 2

2.5

Menjelaskan
pembentukan pluraliti
Alam Melayu
Menyatakan kesan
penjajahan dan
pembentukan
masyarakat pluralistik
Menghuraikan
pembentukan
masyarakat pluralistik
selepas era penjajahan

PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI
MELAKA
PLURAL
PENJAJAHAN
PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

Asia Tenggara semasa pra-Eropah merupakan tempat

pertemuan pelbagai tamadun dan budaya utama dunia yang
didorong oleh serampang tiga mata iaitu:
Ketuhanan (God/ Gospel)
Kekayaan (Gold)
Kemenangan (Glory)

Kerajaan Majapahit dan Srivijaya yang mengamalkan Buddha

bertapak di Nusantara sejak tahun 700m.
Kerajaan Maritim Asia Tenggara menjadi pusat pertemuan pelbagai bangsa
pada era Zaman Perdagangan sejak abad ke-5 M.
Melibatkan interaksi pelbagai budaya seperti Arab pra-Islam, Hinduisme,
Buddhisme, Arab Islam, dan Eropah.

Kesultanan Melayu Melaka diasaskan pada 1400m dengan

kedatangan Parameswara dari Srivijaya.
Melaka menjadi pusat kemasyarakatan dan perkembangan Islam di Alam
Melayu
Islam membawa idealogi yang rasional, radikal dan progresif dalam aspek
kehidupan pemerintahan dan pentadbiran di Alam Melayu
4

PLURALITI & MASYARAKAT PLURALISTIK

PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI
MELAKA

Pluraliti budaya di Tanah Melayu merupakan

hasil pertemuan dan pertembungan budaya
besar dunia yang melahirkan fenomena sosial
yang Istimewa di Alam Melayu

PLURAL
PENJAJAHAN
PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

2 konsep utama ciri-ciri masyarakat Asia

Tenggara:
Pluraliti

Masyarakat Pluralisti

Bercirikan semula jadi, tanpa

paksaan dan fleksibel

Bercirikan pemaksaan dan

perbezaan
5

PERBANDINGAN PLURALITI & PLURALISTIK

PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI
MELAKA
PLURAL
PENJAJAHAN
PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

PERSAMAAN
Mewujudkan masyarakat pelbagai bangsa
seperti Melayu, Cina, India, Eropah dll
Pluraliti

Pluralistik

Semula jadi tanpa

paksaan
Sukarela mencari
kehidupan dan kekayaan
Disertai ahli keluarga
Menjamin ketenangan
pemikiran dan perasaan

Secara paksaan
Demi kepentingan
ekonomi dan politik
Inggeris
Tidak disertai keluarga
Tidak pernah melupakan
negara asal

KESAN PLURALITI & PLURALISTIK

PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI
MELAKA
PLURAL
PENJAJAHAN
PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

PLURALITI

PLURALISTIK

Mewujudkan interaksi yang

harmoni dengan penduduk,
alam sekitar dan sistem

Gagal berasimilasi dengan

penduduk, alam sekitar dan
sistem

Sanggup berkahwin dengan

penduduk tempatan

Mewujudkan kelompok
masyarakat dengan sistem
tersendiri

Mengamalkan budaya
seharian orang Melayu

Terasing dengan kelompok lain

walaupun di tempat yang
sama

Amalan dan adat resam

pendatang diterima oleh
penduduk tempatan

Gagal mengenali antara satu

sama lain
7

GARIS MASA MASYARAKAT

PLURAL &
PLURALITI

Pluraliti
PENJAJAHAN
PLURALITI
MELAKA

Abad 13M-15M
Kesultanan
Melaka
Tanpa Paksaan

Kedatangan
Penjajah

1957
Kemerdekaan
Pluraliti Baru

PLURAL
PENJAJAHAN
PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

Masyarakat
Pluralistik

Masyarakat
Plural
1511M-1957M
Penjajahan Eropah
& Inggeris
Paksaan

KONSEP MASYARAKAT
PLURAL &
PLURALITI

Pluraliti
Kemajmukan atau pun kepelbagaian & berasimilasi

PENJAJAHAN
PLURALITI
MELAKA
PLURAL
PENJAJAHAN
PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

Masyarakat Plural
Mereka bergaul tetapi tidak bergabung
Setiap kelompok mempunyai agama, kebudayaan, bahasa,
pemikiran dan cara hidup masing-masing. Sebagai individu
mereka bertemu tetapi hanya di pasar iaitu semasa berjual
beli
Masyarakat majmuk wujud dengan komuniti yang berlainan,
tinggal sebelah menyebelah tetapi berasingan dalam unit
politik yang sama. Malahan dalam bidang ekonomi terdapat
pembahagian buruh mengikut bangsa (J.S.Furnivall 1948)

Masyarakat Pluralistik
Kemajmukan yang bersifat paksaan
9

PENJAJAHAN EROPAH & INGGERIS

PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN

Portugis & Belanda

Kuasa-kuasa Eropah seperti Portugis dan Belanda
menekankan penjajahan berbentuk Imperialisme di
dalam misi-misi kedatangan mereka

PLURALITI
MELAKA
PLURAL
PENJAJAHAN
PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

Inggeris
Titik pemisah di antara pluraliti dan masyarakat plural
ialah dengan ketibaan penjajah Inggeris ke Asia
Tenggara khususnya Tanah Melayu.
Inggeris pula menggunakan senjata serampang dua
mata di dalam misi-misi kedatangan mereka iaitu
penjajahan berbetuk Imperialisme dan Kolonialisme.

10

IMPERIALISME & KOLONIALISME

PENJAJAHAN
PLURALITI
MELAKA

Menjajah secara fizikal

Kekayaan muka bumi spt
bijih timah dan emas diambil
demi kepentingan ekonomi
negara mereka sendiri
Imperialisme British
membawa masuk buruh dari
China dan India untuk
mengusahakan lombong
dan ladang getah

PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

11

Menjajah secara fizikal &

mental
Memperkenalkan sistem
sosial, politik dan agama
mereka kepada penduduk
tempatan
Kolonialisme British
menjajah dan mengawal
kehidupan masyarakat
peribumi yang ramai
dengan jumlah mereka
yang sedikit

KOLONIALISME

PLURAL
PENJAJAHAN

IMPERIALISME

PLURAL &
PLURALITI

PLURALITI ALAM MELAYU

PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI
MELAKA
PLURAL
PENJAJAHAN
PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

Masyarakat
Berlaku hasil penghijrahan dari dalam wilayah (dalam
kalangan etnik Melayu sendiri) dan juga dari luar yang
melibatkan etnik lain spt Cina, Arab,India & berlaku
asimilasi.
Menetap di Kepulauan Melayu atau Nusantara dan
berpindah-randah dari satu pulau ke pulau yang lain
dengan bebasnya untuk berniaga, berperang, berkahwin
dan sebagainya
Mewujudkan unsur akomodasi dalam kehidupan
bermasyarakat.
Diplomatik
Wujud hubungan peradaban antara Alam Melayu dan
China serta India
Mencapai zaman kemuncaknya pada waktu
pemerintahan Kesultanan Melayu Melaka
12

PLURALITI ALAM MELAYU

PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI
MELAKA
PLURAL
PENJAJAHAN
PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

Keagamaan
Alam Melayu terkenal sebagai pusat
penyebaran Buddha di bawah
pemerintahan Srivijaya
Konsep Hinduisme dan Buddhisme dari aspek
sosial dan kebudayaan seperti adat
perkahwinan dan soal pentadbiran negara.
Ilmu & Pemikiran
Epistemologi ilmu pengetahuan Alam Melayu
berasaskan metafizik (alam ghaib) dan
animisme.
13

PLURALITI ZAMAN KESULTANAN MELAYU MELAKA

14

PLURALITI ZAMAN KESULTANAN MELAYU MELAKA

PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI
MELAKA
PLURAL
PENJAJAHAN
PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

PEMERINTAHAN

PERDAGANGAN

Perlembagaan Melaka
dilaksana berdasarkan Islam
(Kanun Melaka & Undangundang Laut Melaka)

Perdagangan rancak hasil

sistem pemerintahan terbuka
dan pentadbiran pelabuhan
yang sangat cekap.

Zaman keemasan dan

kemuncak keagungan
kerajaan Melayu.

Panglima dan laksamana

Melaka proaktif mengawal
keselamatan dari ancaman
perompak dan lanun.

Tempat pertemuan pedagang Tahap keselamatan yang

(The Venice of The East).
tinggi di Selat Melaka.
Pemerintahan diplomasi &
terbuka.

Kepulauan Melayu terkenal

dengan rempah ratus yang
dianggap barang mewah.

Sultan/pembesar mempunyai
misi & visi yang hebat.
15

PLURALITI ZAMAN KESULTANAN MELAYU MELAKA

PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI
MELAKA
PLURAL
PENJAJAHAN
PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

KEPENDUDUKAN

KEBUDAYAAN

Proses penghijrahan berlaku

secara alamiah/ semulajadi
tanpa ada paksaan.

Keterbukaan pemerintah
empayar Melaka

Para pedagang tidak

memerlukan pasport & visa
sebagai pengenalan diri.

Melaka maju sbg pelabuhan

utama dunia, hasil rempah ratus
sebagai daya tarikan,
keselamatan Selat Melaka

Interaksi aktif di kalangan

pelbagai bangsa dan kaum
di Melaka.

Melaka menjadi kota

metropolitan serta kota multi
budaya

16

MASYARAKAT PLURAL ZAMAN PENJAJAHAN

17

MASYARAKAT PLURAL ZAMAN PENJAJAHAN

PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI
MELAKA
PLURAL
PENJAJAHAN
PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

Masyarakat Asia Tenggara secara semula jadinya hidup dalam

kepluralitian - tanpa paksaan oleh mana-mana kuasa.
Kuasa kolonial memusnahkan ciri pluraliti dan keharmonian etnik
Penjajah memperkenalkan sistem baru yang memperkukuhkan
satu komuniti yang dikenali sebagai masyarakat plural dalam
peristilahan Furnivall.
Pembentukan masyarakat terjadi secara paksaan dan perbezaan
fungsi ekonomi.
Melayu - terlibat dalam sektor pentadbiran di bawah British dan
menjalankan pertanian saradiri di luar bandar mengikut keselesaan
masyarakat tersebut.
Masyarakat migran China & India, dibawa masuk untuk tujuan ekonomi
penjajah

Pengasingan yang terancang menyebabkan ketiga-tiga

masyarakat ini lebih selesa menjalani hidup mengikut adat resam
dan tradisi etnik masing-masing.
18

MASYARAKAT PLURAL ZAMAN PENJAJAHAN

PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI
MELAKA
PLURAL
PENJAJAHAN
PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

PRINSIP
Pemisahan negara dari agama
Pentadbiran negara oleh penjajah
Hal ehwal Islam dan adat istiadat Melayu diletakkan
di bawah Sultan.
Ini berbeza dengan sistem di zaman sebelum Inggeris
di mana tiada pengasingan kuasa berlaku kerana
Raja dan Sultan mempunyai kuasa mutlak.
Pengagihan kuasa
Kehakiman, Eksekutif dan Perundangan
Setiap pihak hanya menjalankan bidang kuasa
masing-masing dan tidak boleh bercampuraduk.
Sistem Federalisme
Wujud sistem persekutuan berlapis
Persekutuan Tanah Melayu dan Persekutuan Malaysia
19

MASYARAKAT PLURAL ZAMAN PENJAJAHAN

PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI
MELAKA
PLURAL
PENJAJAHAN
PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

DASAR
Ilmu
Kerangka ilmu berasaskan metodologi nasionalisme iaitu
proses pembinaan ilmu berasaskan wilayah sesebuah
negara.
Ilmu kolonial yang berasaskan sains moden yang bersifat
rasional dan saintifik telah mencorakkan dasar pentadbiran,
ekonomi dan pendidikan penjajah
Pentadbiran
Sistem pentadbiran yang memisahkan di antara negara dan
agama.
Ekonomi
Berubah dari pertanian sara diri kepada sistem ekonomi
perindustrian dan perdagangan (sistem ekonomi kapitalis).
Pendidikan
Dwi-sistem iaitu pendidikan agama dan pendidikan sekular.

20

MASYARAKAT PLURAL ZAMAN PENJAJAHAN

PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI
MELAKA
PLURAL
PENJAJAHAN
PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

SISTEM DAN STRUKTUR

SEBELUM PENJAJAHAN

SELEPAS PENJAJAHAN

Struktur kerajaan yang

mencantumkan aspek
agama dan negara
Raja
merujuk
kepada
penasihat
agama
untuk
membuat keputusan penting
negara.

Pemisahan di antara agama

dan negara
Negara ditadbir oleh pentadbir
sekular

Agamawan dan raja saling Hal ehwal agama diletakkan di

berperanan di dalam sistem bawah kuasa Sultan-Sultan
kerajaan tersebut.
Melayu
Kerajaan
yang
peranan Kerajaan yang telah
agama dan negara saling memisahkan di antara negara
bertautan (KERAJAAN)
dan agama (kerajaan)
21

MASYARAKAT PLURALISTIK PASCA MERDEKA

22

MASYARAKAT PLURALISTIK PASCA MERDEKA

PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN

Masyarakat pluralistik
Masyarakat yg terdiri
daripada pelbagai etnik,
bahasa, kebudayaan,
kepercayaan, adat,
istiadat, tempat tinggal
dan sebagainya.

PLURALITI
MELAKA
PLURAL
PENJAJAHAN

Kesinambungan
masyarakat plural
zaman penjajah

PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

Merupakan satu
fenomena sosial
yang terhasil selepas
kedatangan Eropah
ke Tanah Melayu
23

MASYARAKAT PLURALISTIK PASCA MERDEKA

PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI
MELAKA
PLURAL
PENJAJAHAN
PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

POLITIK

PERLEMBAGAAN

Politik dipengaruhi aspek

etnik dan mengamalkan
demokrasi secara berkesan

Sumber segala perundangan

dan panduan asas kepada
pelaksanaan sistem politik

Kerjasama parti-parti politik

Barisan Nasional (1974)

2 peringkat kontrak sosial;

1. Zaman Pluraliti

Hubungan politik bersifat

utilitarian dan hubungan
jaringan silang budaya
merentasi etnik.

Perjanjian Antara Wakil Raja (Sang

Sapurba) & Wakil Rakyat (Demang
Lebar Daun)

2.

Zaman Masyarakat
Pluralistik

Perjanjian antara kaum-Kaum di

Malaysia

Dasar-dasar kerajaan
mengukuhkan kerjasama
dan hubungan harmoni
antara etnik.

Perlembagaan berlandaskan
kontrak sosial antara kaum

24

MASYARAKAT PLURALISTIK PASCA MERDEKA

PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI
MELAKA
PLURAL
PENJAJAHAN

PENDIDIKAN
Zaman penjajahan British terdapat 3 peringkat pendidikan:
Inggeris ; rendah dan menengah
Melayu ; rendah dan agama
Vernakular ; Cina dan Tamil
Sistem pendidikan kebangsaan pascamerdeka berasaskan
keseragaman kurikulum
sukatan mata pelajaran
orientasi
Penyata Razak (1956) & Penyata Rahman Talib (1960) bermatlamat:
Menyatukan etnik-etnik di bawah satu sistem pendidikan dengan menggunakan
bahasa pengantar tunggal
Akta Pendidikan 1957:

PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

Sekolah pelbagai aliran dan pengajaran menggunakan bahasa ibunda

Sekolah Cina dan Tamil wajib mengajar Bahasa Melayu.
Pengajaran subjek tertentu seperti Geografi dan Sejarah yang berteraskan
Kurikulum tidak lagi berteraskan negara asal

Malaysia.

Dasar pendidikan mempunyai matlamat jangka panjang dalam membentuk sektor

ekonomi di Malaysia.

25

MASYARAKAT PLURALISTIK PASCA MERDEKA

PLURAL &
PLURALITI
PENJAJAHAN
PLURALITI
MELAKA
PLURAL
PENJAJAHAN
PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

EKONOMI
Mengamalkan sistem ekonomi dualisme:
1. Sistem ekonomi moden:perdagangan dan perusahaan moden,
tertumpu di bandar, pengurusan dan organisasi moden
2. Sistem ekonomi pertanian; komoditi padi dan perikanan, tertumpu
di luar bandar dan didominasi Melayu
Rancangan pembangunan ekonomi negara
mengatasi masalah sosioekonomi dan sosiopolitik.
Rancangan pramerdeka
Rancangan selepas merdeka
Perancangan dalam DEB
Dasar-Dasar Pembangunan Negara

digiatkan

Dasar-dasar pembangunan negara dirangka bagi mewujudkan

keseimbangan ekonomi.

26

bagi

PENGUKUHAN
PLURAL &
PLURALITI

PENJAJAHAN

PLURALITI
MELAKA

PLURAL
PENJAJAHAN

PLURALISTIK

PASCAMERDEKA

Jelaskan TIGA (3) bentuk proses asimilasi pelbagai etnik

dalam masyarakat Melayu Islam di Melaka.
Bincangkan TIGA (3) faktor utama menjadikan Melaka
sebagai kota metropolitan.
Huraikan EMPAT (4) elemen utama yang membuktikan
Kerajaan Melayu Melaka sebagai sebuah kerajaan Islam.
Huraikan EMPAT (4) elemen penting yang berkait rapat
dengan pembentukan masyarakat pluralistik selepas
merdeka.
Huraikan EMPAT (4) faktor penyumbang kepada pluraliti di
Zaman Kesultanan Melayu Melaka pada abad ke-15M.
Jelaskan TIGA (3) faktor pembentukan pluraliti di Malaysia.
Huraikan TIGA (3) bentuk asimililasi antara golongan
imigran dengan masyarakat Malaysia.
Bincangkan EMPAT (4) langkah yang perlu di ambil bagi
menangani krisis masyrakat pluralistik di Malaysia

27