Zajednika osobina svih razdoblja je tenja da se u ,,vetakoj sredini

oveku omogui uivanje, relaksacija i oputanje u prirodi i efektima koje

ono nudi.
Sredine, koje se obino smatraju oazama u gradu, omoguavaju nam pre
svega:
_relaksaciju i rekreaciju graana
_vre asanaciju ivotne sredine

Ne zna se tano kada je nastao prvi vrt, ali nauka smatra da su prvo
stvarani utilitarni vrtovi, pa vrtovi ukrasnog tipa kasnije, u
robovlasnikom sistemu , pa sve do danas .
Stari zavet kae da je prvi vrt bio rajski vrt u kome je Bog posadio drvee
svih vrsta:
_drvo znanja, _ drvo istine, _ i drvo dobra
,,Za mene vrt je zaista jedno od retkih mesta na planeti gde su seanja,
emocije, ivot i smrt izmeani nedvosmisleno, rekao je pariski pejzani
arhitekta Kristof Giro, gde kae da oni moraju da ostanu prostori koji
znaajno menjaju i srca i misli.
Vrtovi su stvarani i oblikovni kao i druge umetnosti u duhu svog vremena.
Njihov stil se menjao odraavjui enju za prirodom i jedinstvo fizike
lepote i duhovnog napretka.
Tako da su se kroz vreme razvili
antiki_panski_japanski_kineski_barokni_francuski_i engleski
vrtovi.

Vrtna umetnost je uvek bila proizvod odreenih drutvenih i ekonomskih

uslova, gde je svaka epoha nalakarakteristino obeleje.
Tumaiti parkove na romantian nain ili kroz kategorije, problemi parkova
u sadanjosti vezani su za sam pojam.
Jedna od potekoa u razumevanju parkova je u savremenom korienju
razliitih termina za istu gradsku formu, park (park) i/ili vrt (garden).
Engleski pejzani arhitekta Tom Tarner, da bi objasnio poreklo rei vrt
(garden) polazi od Reptonove (Humphry Repton 17521818) definicije da
je to pare zemlje ograeno od stoke, i podreeno korienju i
uivanju ljudi, odnosno jeste ili bi trebalo da je kultivisano, to
etimoloki ima smisla jer stara engleska re geard, to znai ograda,
osnova je za izraze garden i yard.
Stari vek

_ Istonjaki vrt nalazimo

kod Egipana, Medijaca, Persijanaca, Indijaca, Babilonaca i Kineza
_ pravilnog oblika i simetrian ( Kinezi su gradili asimetrine vrtove
organskih formi )
_ prepoznatljivi su po jakim zidovima na pravougaonoj osnovi,
_ na ukrtanju dve ortogonalne glavne komunikacije formiraju krst u
okviru unutranjosti parka, gde se nalazila voda, i hlad od visokog rastinja i
u njemu nije bilo cvea

_Najznaajniji parkovi u izgradnji vrtne arhitekture

iz Mezopotamije su Semiramidini ,,visei vrtovi u Babilonu koje su
u antiko vreme bili smatrani za jedno od sedam svjetskih uda
O ovim vrtovima najvie moemo saznati iz dela povesniara Berosa i
Diodorus Sikulusa, te starogrkih pisaca tog doba, Straba i Fila
Vizantijskog.
Visei vrtovi su leali na etverospratnoj kuli. Unutar svakog sprata bili su vrsti
svodovi od crepa koji su se oslanjali na snane visoke stubove. Platforme terasa
bile su izgraene od velikih i tekih kamenih ploa raznih oblika, a odozgo su bile
prekrivene slojem trske, zatim zalivene asfaltom. Na to je nasipan debeli sloj
plodne zemlje. Spratovi vrtova bili su spojeni stepenicama i pokriveni ruiastim
ili bijelim ploicama.
Stubovi su ak dosezali visinu i 25m. Sve je bilo puno egzotinog bilja koje je bilo
uvezeno iz svih delova carstva, te gusto nasaenih stabala koja su ak i u
najvruim danima pruala ugodan hlad. Da bi se ovakvo neto uspijevalo
odravati, na samom polivanju vrtova radilo je stotinak robova koji su po celi dan
vukli vodu iz Eufrata.

_ Egipatski vrt je u strogim geometrijskim formama u pravolinijskom

poretku
_ prikazan je na mnogim freskama od strane egipatskih slikara
(mastabama)
_ograen je zidom i oslonjen na vodenu povrinu reke Nil
_ ima drvorede, bazene sa lotosima, cvijee koje je oivieno ivicom
Iz doba Egipta ostao nam je jedan mali model parka u grobu egipatskog
poglavara. Iz vremena Ramzesa III. poznato je 513 razliitih parkova.
Vrhunac gradnje vrtova je u doba Novog carstva izmeu 1550. i 1080.
pne. kada su vladali Tutmozis III., Akhenaton, Ramzes II., i Tutankamon.

_koncept persijskog vrta pojavljuje se tokom 6. veka p.n.e. u glavnom

gradu Perijske Monarhije; Pasargadu, kojeg je izgradio Kir Veliki
_karakteristika persijskih vrtova je pravougaoni oblik simetrino podeljen
ortogonalnim glavnim komunikacijama na etiri dela
_komunikacije formiraju krst u unutranjosti parka i tu se u bazenima i
kanalima nalazi voda, dok etnice imaju hlad od visokog rastinja
_ kanali s vodom protezali su se gotovo kilometar u duinu, dok su se
male fontane nalazile svakih 16 metara

_razvoj kineske vrtne umetnosti datira jo 3000. p.n.e.

_Kineski vrt se u osnovi razlikuje od egipatskih vrtova i vrtova u Europi koji
su se razvijali sve do doba renesanse
_ sadri ceo red znakova i simbola
_ njegov cilj je formiranje harmonije izmeu zemlje, neba, stena, vode,
drvea, puteva i bilja (tzv. sedam stvari u vrtu)
_ preko vode, odnosno potoka, prolazi se preko polukrunih mostia koji u
odnosu sa vienim odrazom formiraju pravilan krug koji je kineski simbol
za nebo
_ kineski vrt se zasniva na prirodnim oblicima
_ razlikuju se vrt oaranosti, vrt uasa i vrt razonode

_ U Grkoj i Rimu postojali su javni vrtovi i uveni su oni Hadrijanovi

_ javljaju se i vrtovi koji povezuju vrt i kuu
_ ovakvi tipovi zgrada sa vrtovima javljaju se jo i danas u suvremenoj
arhitekturi
_ u Grkoj i Rimu vrtovi su ortogonalno sazdani.
_ za ukraavanje vrtova Rimljani su koristili i skulpture, a bilo je poznato i
potkresavanje iblja

Srednji vek
_vrtovi u Italiji i Francuskoj su pravilni geometrijski vrtovi

_sadre i vonjake i aleje, bazene za kupanje, volijere i vivarije, kao i druga

obeleja, mate i ideja kojih je bilo jako mnogo, (iako nisu imali
toliko financijskih mogunosti da se te ideje adekvatno realiziraju)
_ bili su omeeni zidom pravougaone osnove, u sredini se nalazila fontana,
travnjak sa cveem i travom, koji je bio oivien drveem u vidu
pravougaonika
_ klupe i sve staze bile su prave
_ to su bile nevelike povrine u okviru samostana ili dvorca

_Mavarski vrtovi na poluostrvu bili su vrtovi arobnjatva, vode u kojima

su se nalazili fontane, vodoskoci, bazeni i ribnjaci
_ poznate su uvene bate u Alhambri, Grenadi i Sevilli sa fontanama
_ komunikacije su bile ortogonalne i pravolinijske, uklapali su se u
zgrade i bili su ograeni zidovima
Renesansa
_Renesansni vrtovi su pravilnih oblika i nisu velikih dimenzija
_ ograeni su i kaskadno su denivelisani na ravnoj povrini
_poduprti su potpornim zidovima
_Poznati su Belvederski vrtovi u Vatikanu
Barok

Barokni vrt se razvija u dva pravca:

_ jedan je pod uticajem domorodake umetnosti
_ drugi pod uticajem francuske vrtne arhitekture

_Francuski vrtovi su pravilni vrtovi za razliku od nepravilnih engleskih

vrtova
_ Osnovni elemenat francuskog vrta je parter i glavna perspektiva

_ U parteru su glavne povrine denivelirane na ravnom terenu ispred

dvorca
_ To su cvetne povrine uobliene dekorativno
_ Po svom nainu obrade parteri su imali nazive, kao ipkasti parter,
vodeni parter i slino _Glavna perspektiva se ostvaruje du glavne aleje
koja kao zavretak ima neki objekt, vodenu povrinu ili se kao u Versailleu
protee u nedogled
_ Sporednim perspektivama se naglaavaju interesantni delovi parka
_ etna aleja je pokrivena plafonom od zelenila
_ Usamljeno drvo se ne javlja i ono je predodreeno za skupno delovanje
_ume i umarci su poreni po visini i tako se nalaze od partera do visokih
uma
_ ivica koja se podkresuje u vidu stereometrijskih formi se nalazi u vidu
palisada koje zaklanjaju poglede
_ Skulpture su iz grke mitologije.
_Denivelisani teren se savlauje stepenitima
_ Oranerije su pokretne ume u sanducima
Opta koncepcija imala je tendenciju da posetilac vodi tako da on mora u
sebi da nosi misli o velianstvenosti prostora i da je gonjen radoznalou.
Uglavnom se ulagalo mnogo truda da se ponovno stvori priroda.

_Engleski prirodni vrtovi su zasnovani na pribliavanju prirodi

_ ne upotrebljavaju se stroge geometrijske forme i simetrije
_primanjuju se organske forme
William Shembers je skrenuo panju na osobenosti kineskog vrta i stvorio
novi pravac u vrtnoj arhitekturi u Europi. Tako i danas postoje dva prilaza u
reavanju vrtne arhitekture;
_jedan je geometrijski pravilan francuski vrt
_ engleski vrt koji se zalae za primenu organskih i prirodnih
oblika koji imitiraju prirodne raspodele i nisu geometrizovani

Moderni park

Pojam parka u sadanjem vremenu menja se prema trendovima

drutvenog razvoja i poistoveuje se sa urbanim skverovima kao
prezenterima urbane kulture, kao jedna krajnost, ili ima osnovu u
ekolokom pristupu, korienju, odravanju tzv. ekolokoj estetici.
Park mora biti aktuelan prema trenutnoj svrsi, ili korienju, ali u isto
vreme mora biti svevremen jer se kreira za budue potrebe, esto na
osnovu iskustava iz prolosti