Percobaan I : Kalibrasi Sight Gage

No
Volume Awal pada Tangki (L)
1
37
2
36
3
35
4
34
5
33
6
32
7
31
8
30
9
29
10
28
11
27
No
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

Akumulasi Penurunan Volume pada Tangki (L)

1
2
12
3
4
f(x) = 1.0180909091x - 0.0867272727
10
5
R = 0.9999021047
6
8
7
6
8
9
4
10
2
11

Kurva Kalibrasi Sight

0
0

10

12

Volume Akhir pada Tangki (L)

36
35
34
33
32
31
30
29
28
27
26

Akumulasi Volume Terukur pada Gelas Ukur (L)

0.92
2
2.99
3.94
) = 1.0180909091x - 0.0867272727
5.01
= 0.9999021047
Kurva Kalibrasi Sight Gage
5.99
Linear (Kurva Kalibrasi Sight
7.03
Gage)
8.01
9.11
10.13
11.11

Kurva Kalibrasi Sight Gage

10

12

Volume Terukur pada Gelas Ukur (L)

0.92
1.08
0.99
0.95
1.07
0.98
1.04
0.98
1.10
1.02
0.98

brasi Sight Gage

rva Kalibrasi Sight

Co A

1 4

Bukaan
0.8
1
1.4
2
2.4
2.8
3.3
4
4.5
5.75

2 g c gdh

180
360
540
720
900
1080
1260
1440
1620
1800

V awal

sight gage= 1,0181x - 0,0867

V data

V akhir

40.75
35
30.5
26.5
23.2
20.4
18
16
14.6
13.6

35
30.5
26.5
23.2
20.4
18
16
14.6
13.6
12.8

0.9
1.2
1.6
2
2.4
2.7
3.3
4
4.7
5.5

V kalibrasi
0.82959
1.13502
1.54226
1.9495
2.35674
2.66217
3.27303
3.9857
4.69837
5.51285

Grafik Q terhadap h Orifice

0.0004
0.00035
0.0003

0.00025

f(x) = 0.0015825785x - 0.0004337578

R = 0.903541726

Linea
Linea

0.0002

Linea

0.00015

Linea

0.0001

Linea

0.00005
0
0.25

0.3

0.35

0.4
h Orifi ce

0.45

0.5

Da
Db

g
Panjang pipa

81x - 0,0867

v kalibrasi
m3
0.00082959
0.00113502
0.00154226
0.0019495
0.00235674
0.00266217
0.00327303
0.0039857
0.00469837
0.00551285

h orifice
(m)
0.08
0.1
0.12
0.14
0.15
0.17
0.18
0.2
0.21
0.22

T (detik)

15
15
15
15
15
15
15
15
15
15

0.000055306
0.000075668
0.0001028173
0.0001299667
0.000157116
0.000177478
0.000218202
0.0002657133
0.0003132247
0.0003675233

784
980
1176
1372
1470
1666
1764
1960
2058
2156

Grafik Q terhadap Co

ce

.45

0.9
0.8
0.6

Linear (Q)
Linear (Q)
Linear (Q)
Linear (Q)
Linear (Q)

Co

0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0

0.5

f(x) = 1965.0890762254x + 0.1074935642

R = 0.9990909789

0.7

0.00005

0.0001

0.00015

0.0002

0.00025

0.0003

0.026
0.0159
1000 kg/m^3
0.001
9.8 m/s2
1.52 m

Co
0.206217143
0.2523537513
0.3130208185
0.3663240842
0.4278310439
0.4539599873
0.542400379
0.6266078909
0.7208481999
0.8263634237

Re
13.190481
18.046818
24.521934
30.99705
37.472166
42.328503
52.041177
63.37263
74.704083
87.654315

A/So

0.6115384615
0.0001986364

(h orifice)^1/2
0.2828427125
0.316227766
0.3464101615
0.3741657387
0.3872983346
0.4123105626
0.4242640687
0.4472135955
0.4582575695
0.469041576

rafik Q terhadap Co

Co t
0.9
0.8

x + 0.1074935642

f(x) = 0.0082393672x
R = 0.9990909789

0.7
0.6

Co
Linear (Co)
Linear (Co)

Co

0.5
0.4
0.3
0.2
0.1

0.0002

0.00025

0.0003

0.00035

0.0004

10

20

30

40

50

Re

Co terhadap Re
f(x) = 0.0082393672x + 0.1074935642
R = 0.9990909789
Co
Linear (Co)
Linear (Co)

10

20

30

40

50

Re

60

70

80

90

100

Da
Db

g
Panjang pi

No
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

0.026
0.0159
1000 kg/m^3
0.001
9.8 m/s2
1.52 m

A/So

0.6115384615
0.0001986364

Volume Sight Gage (m3)

V Awal
V Akhir
V data
0.0448
0.0446
0.0002
0.0446
0.0441
0.0005
0.0441
0.0431
0.001
0.0431
0.042
0.0011
0.042
0.04
0.002
0.04
0.0367
0.0033
0.0367
0.0332
0.0035
0.0332
0.0296
0.0036
0.0296
0.0243
0.0053
0.0243
0.0187
0.0056

H Orfice (mH2O)
0.14
0.16
0.18
0.2
0.2
0.21
0.22
0.24
0.25
0.25

Grafik Cv terhadap Q
0.2
0.15
Cv

0.1

f(x) = 241.0963308013x + 0.0534532067

R = 0.9539936508

Grafik Cv terhad

Linear (Grafik C

0.05
0
0.00015

0.0002

0.00025

0.0003
Q

0.00035

0.0004

0.00045

sight gage

Bukaan
180
360
540
720
900
1080
1260
1440
1620
1800

V awal
45
44.5
43.3
38.3
33.7
29.9
25.3
21
17
13

V akhir
44.5
44.4
39.5
34.9
30.9
26
22
18
13.9
10

V data
0.5
0.1
3.8
3.4
2.8
3.9
3.3
3
3.1
3

y = 0,0016x - 0,0004

H Orfice^0,5 (mH2O)
0.3741657387
0.4
0.4242640687
0.4472135955
0.4472135955
0.4582575695
0.469041576
0.4898979486
0.5
0.5

Q
0.0001986652
0.00024
0.0002788225
0.0003155418
0.0003155418
0.0003332121
0.0003504665
0.0003838367
0.0004
0.0004

Co
0.559957739
0.6327741954
0.6930891333
0.7441137776
0.7441137776
0.766846855
0.7880117761
0.8263012427
0.8436989273
0.8436989273

erhadap Q

Grafik
1
0.8

2067

Grafik Cv terhadap Q
Linear (Grafik Cv terhadap Q)

0.6
Co

f(x) = 5.5162171093x +
R = 0.9706984814

0.4
0.2

0.0004

0.00045

0
0.09

0.1

0.11

0.12
Cv

0.13

Co

H Venturi (mH2O)

H Venturi^0,5

0.15
0.15
0.18
0.19
0.2
0.22
0.23
0.23
0.25
0.26

Bukaan Valve (o)

0.3872983346
0.3872983346
0.4242640687
0.4358898944
0.4472135955
0.469041576
0.4795831523
0.4795831523
0.5
0.5099019514

180
360
540
720
900
1080
1260
1440
1620
1800

Grafik Co terhadap Cv
1
0.8
0.6

f(x) = 5.5162171093x + 0.0216810224

R = 0.9706984814

Grafik Co terhadap Cv
Linear (Grafik Co terhadap Cv)

0.4
0.2
0
0.09

0.1

0.11

0.12
Cv

0.13

0.14

0.15

0.16

= 1,0181x - 0,0867

V kalibrasi
0.42235
0.01511
3.78208
3.37484
2.76398
3.88389
3.27303
2.9676
3.06941
2.9676

Ah orifice (m)
0.04
0.05
0.1
0.13
0.14
0.13
0.14
0.12
0.11
0.11

P
1470
1470
1764
1862
1960
2156
2254
2254
2450
2548

0.0953720485
0.1152154163
0.1221902521
0.1345937875
0.1311857967
0.1320852793
0.1358712595
0.1488084455
0.1487424628
0.1458539847

0.3872983346
0.3872983346
0.4242640687
0.4358898944
0.4472135955
0.469041576
0.4795831523
0.4795831523
0.5
0.5099019514

Q terhadap h venturi
0.00045
0.0004
0.00035

f(x) = 0.0015130678x - 0.0003623092

R = 0.9476841405

0.0003

ap Cv

o terhadap Cv)

(h
venturi)^1/2

Cv

0.00025

0.0002
0.00015
0.0001
0.00005
0
0.38

0.4

0.42

0.44

0.46

Ah venturi

Da
Db

0.00066
0.000406
1000

0.48


g
Panjang pipa

0.001
9.8
1.52

T (detik)

Co

15
15
15
15
15
15
15
15
15
15

0.0281566667
0.0010073333
0.2521386667
0.2249893333
0.1842653333
0.258926
0.218202
0.19784
0.2046273333
0.19784

392
490
980
1274
1372
1274
1372
1176
1078
1078

237819
6806.57
851853
584714
444673
672911
526570
557004
628487
607640

ap h venturi

Q
Linear (Q )

0.46

0.48

0.5

0.52

uri

A/So
kg/m^3

0.615152
1.29E-007

m/s
m/s
Re
278.751
9.9726
2496.173
2227.394
1824.227
2563.367
2160.2
1958.616
2025.811
1958.616

(Ah
orifice)^
1/2

0.02
0.025
0.05
0.065
0.07
0.065
0.07
0.06
0.055
0.055

Da
Db

g
Panjang pi

Bukaan

No
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

A/So

0.026
0.0159
1000 kg/m^3
0.001
9.8 m/s2
1.52 m

540
720
900
1080
1260
1440
1620
1800
1980
2160

H Venturi (mH2O)
0.08
0.09
0.11
0.11
0.13
0.14
0.15
0.15
0.16
0.16

H Venturi^0,5 (mH2O)
0.2828427125
0.3
0.331662479
0.331662479
0.3605551275
0.3741657387
0.3872983346
0.3872983346
0.4
0.4

0.6115384615
0.0005311429

y = 0,0015x - 0,0004

Re
0.00002426
0.00005000
0.00009749
0.00009749
0.00014083
0.00016125
0.00018095
0.00018095
0.00020000
0.00020000

jenis aliran data

1187.7516152692 Turbulen
2447.5524475525 Turbulen
4772.4197893229 Turbulen
4772.4197893229 Turbulen
6893.9079666936 Turbulen
7893.2885042842 Turbulen
8857.5700245999 Turbulen
8857.5700245999 Turbulen
9790.2097902098 Turbulen
9790.2097902098 Turbulen

jenis aliran dari foto

Laminer
Laminer
Turbulen
Turbulen
Turbulen
Turbulen
Turbulen
Turbulen
Turbulen
Turbulen

Percobaan 5 - Friction Loss

No.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Bukaan Valve (derajat)

540
720
900
1080
1260
1440
1620
1800
1980
2160

h pipa (m H2O)
0.11
0.22
0.39
0.52
0.68
0.87
1.08
1.21
1.39
1.63

h orifice (m H2O)

0.07
0.09
0.1
0.13
0.19
0.25
0.27
0.28
0.31
0.32

20
18
16
14
12
10
8

f(x) = - 0.000365093x + 8.3394113817

R = 0.4344193849
f(x) = 9.37033505261818E-006x + 5.5069913659
R = 0.5670701556

6
4
2
0

5000

10000

15000

20000

f eksperimen

Linear (f eksperimen)

f teoritis

Linear (f teoritis)

25000

y = 0,0016x - 0,0004
h orifice^0.5 (m H2O)
Q (m3/s)
0.2645751311
0.0000233202
0.3
0.00008
0.316227766
0.0001059644
0.3605551275
0.0001768882
0.4358898944
0.0002974238
0.5
0.0004
0.5196152423
0.0004313844
0.5291502622
0.0004466404
0.5567764363
0.0004908423
0.5656854249
0.0005050967

v (m/s)
0.0460237019
0.1578843497
0.2091265554
0.3490984884
0.5869821018
0.7894217486
0.851360544
0.8814691524
0.968703963
0.9968357606
Da
Db

g
Panjang pipa

20000

(f eksperimen)

(f teoritis)

25000

30000

P (Pa)
1078
2156
3822
5096
6664
8526
10584
11858
13622
15974
0.026
0.0159
1000
0.001
9.8
1.52

Re
1196.6162503
4104.99309256
5437.2904407
9076.5606985
15261.534646
20524.9654628
22135.3741434
22918.1979634
25186.303038
25917.7297768

f eksperimen
17.410667424
2.9589004017
2.9897306943
1.4305177086
0.6616754572
0.4680442454
0.4995541242
0.5221039329
0.4966134513
0.549953812

A/So

kg/m^3
m/s2
m

f teoritis
5.3334775782
5.6014463289
5.6321560836
5.6719523439
5.6975488404
5.7076456532
5.7098205436
5.710773034
5.7132151039
5.7139161259
0.6115384615
0.0005067

0.036879
0.073758
0.130753
0.174337
0.227989
0.291679
0.362084
0.405668
0.466016
0.546479

Bukaan
540
720
900
1080
1260
1440
1620
1800
1980
2160

H Elbow H Orifice
0.07
0.16
0.1
0.18
0.12
0.2
0.15
0.22
0.16
0.24
0.19
0.25
0.21
0.25
0.21
0.26
0.22
0.27
0.24
0.28

h orifice^0.5 (m H2O)
0.4
0.4242640687
0.4472135955
0.469041576
0.4898979486
0.5
0.5
0.5099019514
0.5196152423
0.5291502622

Grafik v2 terhadap h elbow

0.8
0.7
0.6

f(x) = 2.931515552x + 0.0008690899

R = 0.9769510859

0.5
0.4
0.3
0.2
0.1
0
0.06

0.08

0.1

0.12

0.14

0.16

0.18

0.2

0.22

y = 0,0016x - 0,0004
Q
0.000240
0.000279
0.000316
0.000350
0.000384
0.000400
0.000400
0.000416
0.000431
0.000447

v
0.4518558365
0.5249482436
0.5940807611
0.6598347636
0.7226619214
0.7530930608
0.7530930608
0.7829214242
0.8121814721
0.8409045016

Re
11748.251748
13648.654333
15446.099787
17155.703853
18789.209957
19580.41958
19580.41958
20355.95703
21116.718276
21863.51704

P
686
980
1176
1470
1568
1862
2058
2058
2156
2352

erhadap h elbow

Gra
0.06

0.05

f(x) = - 1.8393379957001E
R = 0.056206993

0.04

0.03

0.02

0.01

0.16

0.18

0.2

0.22

0.24

0.26

0
10000

12000

14000

fteoritis
f
3.3596122027
3.3594770415
3.3593784616
3.3593030058
3.3592431515
3.3592175805
3.3592175805
3.3591943522
3.3591731443
3.3591536916

v^2
0.204173697
0.2755706584
0.3529319507
0.4353819152
0.5222402527
0.5671491582
0.5671491582
0.6129659565
0.6596387437
0.7071203807

Da
0.00066
Db
0.000406

1000

0.001
g
9.8
Panjang pi
1.52

Le
0.0520042116
0.0550458735
0.0515775555
0.0522638158
0.0464769498
0.0508215134
0.0561711464
0.0519729332
0.0505956937
0.0514893527

Da
Db

g
Panjang pi

0.026
0.0159
1000
0.001
9.8
1.52

Grafik Le terhadap Re

f(x) = - 1.8393379957001E-007x + 0.0551395608

R = 0.056206993

12000

14000

16000

18000

20000

22000

24000

0.6151515152
1.29396E-007

A/So

0.6115384615
0.0005311429

kg/m^3
m/s
m/s

kg/m^3
m/s2
m

24000