Uvjeti vrsto e kod jednoosnog

stanja naprezanja

Teorije vrsto e

Rastezanje

N 0

dop

Sabijanje

N 0

dop

ito savijanje

Mz 0

dop

isto smicanje

Mt 0

dop

Doputena naprezanja:
Normalno za:
a) duktilni rastezljivi materijal:
[T - naprezanje te enja]
[kS koeficijent sigurnosti]

dop =

b) krhki materijal:
[M - maksimalno naprezanje]
[fS faktor sigurnosti]

a) Duktilni (rastezljivi) materijal

b) Krhki materijal

T
ks

dop =

M
fs

Doputeno naprezanje:

Doputeno normalno naprezanje

Posmi no:

dop = (0,5 0,65) dop

Ispitivanje eli ne epruvete na
vlak: dijagram
5

Prosta greda
My 0

dop

Tz 0

dop

Konzola

Teorije vrsto e
Teorije vrsto e (kriteriji te enja, kriteriji loma)
odnose se na dvoosno i troosno stanje
naprezanja.
Kod sloenog (vieosnog) naprezanja opasno
stanje u materijalu tapa ovisi o vrijednostima
naprezanja 1, 2 i 3.
Sve mogu e kombinacije naprezanja skupo je i
teko ispitati.
9

10

11

12

Glavna naprezanja

Dvoosno stanje naprezanja

Uvjeti vrsto e prikazuju se u koordinatnom
sustavu O12 pomo u krivulje vrsto e
koja ome uje podru je sigurnosti.

Glavna naprezanja:

1, 2 =

Kut glavnih naprezanja:

x +y
2

tg 2 =

x y
2

2 xy
x y

Naprezanje u to ki tijela definira to ku

M koordinata (1 ; 2) koja mora pasti u
podru je sigurnosti materijala elementa
konstrukcije.

+ xy2

13

14

Teorije vrsto e nastoje predvidjeti

pojavu kriti nog stanja (lom odnosno
te enje) materijala tapa na osnovu
podataka dobivenih pri jednoosnom
rastezanju epruvete na kidalici.

15

16

Ekvivalentno naprezanje ekv.

je takovo jednoosno naprezanje koje izaziva
isto stanje kao sloeno stanje naprezanja u
elementu konstrukcije.
Uvjet vrsto e glasi:

ekv. dop

U tehni koj praksi postoji vie teorija

vrsto e. Nijedna nije sveobuhvatna, tj. nije
upotrebljiva za sve vrste materijala elemenata
konstrukcija.
17

18

1. Teorija najve eg normalnog

naprezanja maks.

Teorije vrsto e
1. Teorija najve eg normalnog naprezanja (max.)
2. Teorija najve e duljinske deformacije (max.)
3. Teorija najve eg posmi nog naprezanja (max.)

Opasnost od loma materijala nastaje kad

najve e normalno naprezanje postigne
kriti nu vrijednost (Galilei; Rankine - kvadrat).

ekv. = max ( 1 , 2 , 3 ) dop

4. Teorija najve e gusto e distorzijske energije (U)

19

20

2. Teorija najve e duljinske

deformacije maks.

Za dvoosno stanje naprezanja:

ekv. = max ( 1 , 2 ) dop

Materijal razli itih vrsto a

na rastezanje i sabijanje

Opasnost od loma materijala nastaje kad jedna od

duljinskih deformacija postigne kriti nu
vrijednost (Saint Venant - etverokut).

maks. = max( 1 , 2 , 3 ) dop =

Materijal jednake vrsto e na
rastezanje i sabijanje

22

3. Teorija najve eg posmi nog

naprezanja maks.

dop
1

2 3
E
E
E
E

Opasnost od loma materijala nastaje kad

najve e posmi no naprezanje dostigne
kriti nu vrijednost (Coulomb, Tresca, Guest).
(esterokut).

ekv. = 1 2 3 dop

maks. =

1 3
dop
2

za

1 > 2 > 3

za dvoosno stanje naprezanja :

ekv. = 1 2 dop

21

Za 1 > 2 > 3
maks. = 1 =

dop

23

24

4. Teorija najve e gusto e distorzijske

energije deformiranja

Mohrove krunice naprezanja 3D

Opasnost od loma materijala nastaje kad gusto a

distorzijske energije deformiranja (energija
promjene oblika dostigne kriti nu vrijednost
(energijska teorija HMH Huber-Mises-Henckey).
(elipsa)

maks.

U Udop

3
= 1
2
25

Teorija najve e gusto e distorzijske energije

ili energijska teorija Huber-Mises-Henckey
daje najbolja podudaranje s eksperimentima
Kod rastezljivih materijala (npr. elici) i danas
je najvie u primjeni.

26

U=

1+
(1 2 )2 + ( 2 3 )2 + (3 1 )2
6E

U dop =

ekv. =

1+ 2
dop
3E

1
(1 2 )2 + ( 2 3 )2 + (3 1 )2 dop
2

27

Za dvoosno stanje naprezanja:

28

Ispitna epruveta
Tanka kruna cijev koja se moe istovremeno
opteretiti uzdunom silom F, unutarnjim
tlakom p i momentom uvijanja M.

29

30

Krivulje vrsto e za dvoosno

stanje naprezanja

Uvijanje tapa isto smicanje

Materijal
jednake
vrsto e na
rastezanje
i sabijanje.

31

Uvijanje tapa isto smicanje

Uvjet vrsto e: maks. dop
1.

Teorija najve eg normalnog

naprezanja

2.

Teorija najve e duljinske

deformacije ( = 0,3)

3.

Teorija najve eg posmi nog

naprezanja

4.

Teorija najve e gusto e

distorzijske energije

Uvjet vrsto e:

maks. dop
32

Krivulje vrsto e i
vrijednosti
doputenog
posmi nog
naprezanja za
slu aj istog
smicanja prema
osnovnim
teorijama
vrsto e.

dop dop
dop 0,77 dop
dop 0,5 dop
dop 0,577 dop
33

34

35

36

Konzola: Uvijanje Mt i savijanje Ms

Ms = M y + M z

37

38

Prema:

Teoriji najve eg
normalnog naprezanja:

Glavna naprezanja

1 i 2

Ekvivalentno naprezanje prema jednoj

od teorija vrsto e ekv .
Iz uvjeta vrsto e izra unava se
ekvivalentni moment savijanja M ekv .
39

M ekv. =

1
M s + M s2 + M 2t
2

M ekv. = 0,35 M s + 0,65 M s2 + M 2t

Teoriji najve e duljinske

deformacije:

Teoriji najve eg
posmi nog naprezanja:

M ekv. = M s2 + M 2t

Teoriji najve e gusto e

distrorzijske energije
deformiranja - energetskoj
teoriji (HMH)

M ekv . = M s2 + 0,75 M 2t
40