Professional Documents
Culture Documents
NG LC HC
CHT iM
I. Cc khi nim:
* Lc l mt i lng c trng cho mc tc
dng ca cc vt xung quanh ln vt m ta ang
xt. Lc c biu din bng mt vect v ph
thuc vo v tr tc dng ca n.
Trong c hc ngi ta chia lc ra lm hai loi:
lc gy ra do cc vt tip xc trc tip vi nhau
(p lc, lc ma st) v lc tc dng ln vt do
trng ca cc vt khc gy ra.
2. L Newton th hai
F ma
: PT c bn LH
3 nh lut Newton th ba
Nu vt th nht tc dng ln vt th hai mt
lc F12 th ng thi vtth hai cng tc dng ln
vt th nht mt lc F21 : hai lc cng phng
,ngc chiu cng ln, tc l
F21 F12
d v d ( mv ) d p
a) F ma m
dt
dt t dt
b)
d p Fdt p2 p1 Fdt
c) Nu F 0 th p const
t1
IV. Cc lc
1. Lc lin kt: khi chuyn ng ca mt vt b
rng buc bi cc vt khc, th cc vt ny s tc
dng ln vt mt lc gi l lc lin kt.
a) Phn lc php tuyn v lc ma st: Phn lc R
do B tc dng ln A c phn thnh:
R N Fms
Fms gi l lc ma st
N
R
PA
Fms = kN
k l h s ma st trt
Nu vt A chu tc dng ca lc F m
khng dch chuyn i vi vt B th lc
ma st gi l ma st tnh (ngh) Fms0, n
s t iu chnh gi tr cn bng
vi F khi F tng. Tng dn lc tc
dng n khi vt A bt u dch
chuyn i vi B, ln ca lc ma st
ngh tng t 0 n Fmsomax, gi l lc ma
st ngh cc i. Trong tnh ton ly
Fmsomax bng ma st trt kN
P mg
Gii:
PT Newton II cho 2 vt:
mA g T1 mA a A
mB g T2 mB aB
T1
A
T2
B
mA g
mB g
mB g sin T2 mA aB
V gia tc ca hai vt bng nhau: aA = aB = a v
rng rc khng khi lng nn: T1 = T2 = T. Do
:
mB g sin mA g sin
2
a
mA mB
1m / s
PT Newton 2
mg N F ms ma
F
Chiu PT trn ln phng
chuyn ng v phng thng
gc vi phng chuyn ng ta c:
ms
mg
mg sin Fms ma
N mg cos 0 N mg cos
a g (sin k cos )
d) Chuyn ng ca vt l chuyn ng thng thay
i u nn:
h
v 2as 2 g (sin k cos )
sin
2 g (sin k cos )h
v
sin
2
m1
m2
PT Newton
2
cho
2
vt
m1 g T m1 a 1 ; m2 g 2T m2 a 2
m1 g T m1a1 ; m2 g 2T m2 a2
Do trong cng khong thi gian
qung ng dch chuyn ca m1
gp i m2 nn: a1 = 2a2 . Do :
m2
(2m1 m2 ) g (2m1 )a1
2
m
iu kin: a 0 m 2
1
Khi :
2(2m1 m2 ) g
a1
4m1 m2
T
2T
m1 g
m2 g
M
M
PT Newton 2 :
N
T
T
mg
(1) , (2) a
2M m
M
M
mg
PT Newton cho vt m: mg N ma
(M+m)g
Mg
Theo L3 Newton: N = N
Bi 7: Cho mt h c hc nh hnh v, mt nm
ngang khng ma st, b qua khi lng ca rng
rc. Tm cc sc cng dy v gia tc ca cc vt
m1 v m2
m1
m2
PT Newton 2:
N
m1
m1 g N T1 m1 a1
m1 g T2 m1 a2
T1
T1
T2
T1
m1 g
T1 m1a1 ; m2 g T2 m2 a2
Rng rc khng khi lng nn: T2 = 2T1
V a1 = 2a2 nn t hai PT trn ta suy ra:
2m2 g
a1
4m1 m2
T2
m2
m2 g
m1
m2
N21
T
Fms21
m1 g
N
m1
Fms12
T
N12
m 2g
m2
Fms
(2)
Vi
N
N12
Fms12
Fms
m 2g
N21
Fms21
m 1g
(1)
a1 , a2 l gia tc A v B i vi dc nghing
a21 l gia tc ca B i vi A
Ln phng thng gc vi phng chuyn ng:
m1 g cos N 21 N 0 N N 21 m1 g cos
m2 g cos N12 0 N12 m2 g cos
m1m2
m2 (m1 m2 ) g (k1 k2 ) cos
0,95 m / s 2
m1m2
2l
1,3 s
Thi gian B ri khi tm vn: t
a21
2
m1
m2
H/c PT Newton 2 ca 3
m
vt ln phng chuyn ng
chiu dng nh hnh v
mg
2T ma
2T
2T
m1 g T m1a1
T
m1
m2 g T m2 a2
m1 g
a, a1 , a2 : gia tc ca m, m1 v m2
m
,
,
a
a
;
a
a
Theo php bin i gia tc : 1
1
2
2 a
,
,
a1 , a2 : gia tc ca m1 , m2 i vi m.
Vi chiu dng chn th:
a1 a2
a a a
2
,
1
m2
,
2
Thay vo cc PT trn ta c:
2T ma
m1 g T m1a1
m2 g T m2 (2a a1 )
Gii h phng trnh trn ta c:
4m1m2 m(m1 m2 )
a1
g
4m1m2 m(m1 m2 )
T2
2
Gi a12 l gia tc ca 1 i 2, ta c:
a1 a12 a2 a12 a1 a2 3a1
2l
2l (m 4M )
2l (n 4)
t
1, 4 s
a12
3(2M m) g
3(2 n) g
T1
1
Mg
mg
Gii:
Fy
0, 2
Fy ma y a y
cos 5t cos 5t
m 0, 2
vy
1
dv y cos 5tdt v y s in5t
5
0
0
y
1
1
dy sin 5tdt y (1 cos 5t )
50
25
0
2
2
sin 2,5t
25
Fx 0 ax 0 vx vo
x
dx vo dt x vo t t
0
0
2
y 0, 08sin 2,5t
r
O
O
z
x
x
v' v V
Ly o hm biu thc trn mt ln na, ta thu
c:
a ' a ma ' F
Ngha l PT Newton II cng tha mn trong h
K. Vy nu K l HQC qun tnh th K cng l
HQC qun tnh.
tc A i vi HQCQT K
Theo php bin i gia tc: a a ' A
Nhn hai v vi m:
m a ma ' m A
M m a F ; F l tng cc lc tc dng vo
cht im trong h K
Do F ma ' mA ma ' F (mA) F F qt
F qt m A
b)Trng
hp K chuyn ng quay vi gia tc gc
i vi HQCQT K.
* Nu cht
im
ng
yn
trong
h
K
2
Flt m R l lc (qun tnh) ly tm
R OM O l tm Q, M l v tr cht im
* Nu
cht im chuyn ng trong h K vi vn
tc v ' th ngoi lc ly tm cht im cn chu tc
dng ca lc (qun tnh) Coriolis
Fc 2m(v ' )
v ' song
Lc Coriolis
trit
tiu
nu
v
=
0
hoc
song vi
Ch : cc nh lut Newton ch
ng trong cc h qui chiu qun
tnh. Nu dng HQC khng qun
tnh th ngoi cc lc tc dng
vo cht im trong HQC qun
tnh ta phi thm vo lc qun
tnh (Fqt , Flt , Fcor ).
mg N Fms ma
Chiu ln phng chuyn ng :
ms
mg
2)
'
mg N Fms Fqt ma
Fms
N
ao
mg
Fqt
Cc cu khc lm tng t:
a) i xung: a = 2,62m/s2 ; t = 0,98s
b) Sang tri a = 5,2m/s2 ; t = 0,76s
Sang phi a = 1,36m/s2 ; t = 1,47s
c) a = 1,27m/s2 ; t = 1,53s
Chn HQC gn vi a
a)Vt nm yn trn a khi :
2
2 2
kg
2,2rad/ s
M :Fms m r
r
2
mg N ma man
Chiu ln trc hng tm, ta c:
2
-Ti im cao nht :
v
mg N man m
R
v2
N m g
R
N
mg
- Ti im thp nht:
v
mg N m
R
v2
N m g
R
- Ti im gia:
N
R
mg
man
mg
m g R ma man
2
mv
R (mg )
R
2
mg Fms ma '
Fqt
Fms
mg
D
a' 0
Fms kN mg kmao
g
2
ao 100 m / s
k
B
10kg
C
D
10kg
T M g Fqt 0
T Mg Fqt 0 T Mg Fqt
Ti A:
Ti B:
Ti C:
Ti D:
l:
dA F .ds F .ds.cos Fs ds
l gc hp
bi
F v ds, Fs l hnh chiu ca F ln
phng ca ds .Cng c th dng, m hoc bng
khng.
A F .d s
1
Trng hp nu qu o l ng thng v F
khng i th:
A F.s. cos
Trong h ta Descartes:
F Fx .i Fy . j Fz .k
dA Fxdx Fydy Fz dz
Cng sut:
dA
dr
P F . F.v
dt
dt
2. ng nng cht im
1
2
a) nh ngha:
K mv
2
b) L bin thin N:
2
dv
A12 F .d s ma.d s m d s mvd v
1
dt
1
1
1
2
1
1
2
2
mv2 mv1 K 2 K1
2
2
Nu F l lc th th:
Fd s
1a 2
1b 2
Fd s
1a 2
Hay:
Fd s
1a 2
Fd s
Fd s 0
Fd s 0
1b 2
2 b1
Fd s 0
rot F 0
4.Th nng:
a) N:TN ca cht im trong trng lc th l
mt hm U ph thuc v tr cht im sao cho
A12 = U1 U2 (1)
b) Lin h gia lc v th nng
T (1) ta suy ra dA = -dU
F.d s dU Fs .ds dU
dU
Fs
ds
Trong h ta Descartes:
F Fx i Fy j Fz k
U U U
i
j
k
dy
dz
dx
i j k U
dy
dz
dx
i j k l ton t gradian trong h ta
dx dy dz Descartes.
Vy trong
trng hp tng qut:
F U gradU
Trng hp F ch ph thuc mt ta , v d x
dU
th:
F
dx
Bi 1: Mt ht chuyn ng theo mt
qu o no trong mt phng xy t
im 1 c bn knh vect r1 i 2 j ( m )
n im 2 c bn knh vect
r2 2 i 3 j ( m ) . Ht chuyn
ng
di tc dng ca lc F 3 i 4 j ( N ).
Tnh cng thc hin bi lc F.
r2
(3i 4 j )(i 5 j )
3 20 17 J
F ax i by j
1)
r2
r2
r1
r1
x2
F .d r ayi.(dxi dy j dzk ) aydx
x1
b) r2 r2
r1
r1
x2
y2
1
1
2
2
2
2
axdx bydy a( x2 x1 ) b( y2 y1 )
2
2
x1
y1
Vy F l lc th.
Bi 3: Mt u my xe la khi
lng m m my chy t nh ga
sao cho tc ca n cho bi qui
lut v A s , vi A l hng s, s l
qung ng i c. Tnh cng
tng cng ca tt c cc lc tc
dng ln u my thc hin trong t
giy u k t lc m my.
p dng LBTN:
1 2 1
2
A12 K 2 K1 mv mA s
2
2
t
s
ds
ds
ds
v A s Adt
dt
dt
s
0
0
1 22
At 2 s s A t
4
1
4 2
A12 mA t
8
Bi 4: ng nng ca mt
ht chuyn ng trn ng
trn bn knh R, ph thuc
qung ng i theo qui lut
2
K = As , A l hng s. Tnh
lc tc dng ln ht theo s
Ta c:
1 2
dK
dv
K mv
mv mvat
2
dt
dt
dK dK ds
2 As
. 2 As.v at
dt
ds dt
m
2
2
v
2 K 2 As
an
R mR
mR
2
s
F ma m a a 2 As 1 2
R
2
t
2
n
a) p dng LBTN:
1 2 1 2
mv2 mv1 Fc .s
2
2
1 2
0 mv Fc .s
2
2
mv
Fc
1250N
2s
b)
1 2 1 2
mv2 mv1 Fc .d
2
2
1 2 1 2
mv2 mv Fc .d
2
2
2Fc .d 2
v2
v 70m / s
m
1) Ta c:
dU
Fx
dU Fx dx (2 8 x)dx
dx
U
x
2
dU (2 8 x)dx 4 x 2 x 2
0
2)
2
VIII. Trng hp dn
1.L Newton v lc hp dn v tr
Lc hp dn gia hai cht im khi lng m1 v
m2 khong cch r l lc ht c chiu hng vo
nhau v c ln:
m1m2
F G 2
r
G = 6,67.10-11 (N.m2/kg2) l hng s hp dn
gii thch lc hp dn, ngi ta cho rng xung
quanh mt vt c khi lng, tn ti mt trng
hp dn.
m1m2 r
F G 2 .
r
r
Gi s lc ny lm r thay i t r1 n r 2
Cng ca lc F l:
r2
1 1
dr
A12 F .d r Gm1m2 2 Gm1m2
r
r2 r1
r1
r1
r2
m1m2
Vy : U G
const l th nng hp dn
r
Nu qui c U = 0 khi
Lc :
r th const = 0
m1m2
U G
r
GMm GMm
GMm
GMm
A12
R h2 R h1 R (1 h2 ) R(1 h1 )
R
R
M v R l khi lng v bn knh Tri t
Nu h1 v h2 rt nh so vi R th
GMm h2 GMm h1 GMm
A12
(h1 h2 )
1
1
2
R
R
R R
R
M
g G 2
R
Vy
A12 = mg( h1 h2 )
U = mgh
h l cao tnh t mt mc ty
1 2 1 2
mv mvo mgh Ams
2
2
1 2 1 2
Ams mv mvo mgh 835 J
2
2
C
M
Gi s vt ln n im M . Pt Newton 2 cho vt
ti M:
mg N ma
v
mg cos( ) N m
R
2
v
mg cos N m
R
2
v
N mg cos m
R
Cho Nmin = 0 ta c:
hmin 2,5 R
m g N ma
A
o
h
B
h
o
N
M1
mg
mv
mg cos
R
p dng LBTCN ta c:
1 2 1
mg 2h mv Rmg cos
2
2
1
1 Rh
2h R cos R
2
2
R
h 0,2 R
Bi 2: u mt si dy OA, di l c
treo mt vt nng (hnh v). Hi ti
im thp nht A phi truyn cho vt
mt vn tc b nht bng bao nhiu
vt c th quay trn trong mt phng
thng ng.
O
1 2 1 2
O
mv A mvB 2mgl
2
2
1 2 1
mv A mgl lTmin 2mgl
2
2
A
iu kin
1 2 5
Tmin 0 mvA mgl v 5 gl
2
2
vmin 5 gl
L r p
* Momen ca lc F i vi im O
M rF
p mv l ng lng ca cht im
r l vect v tr ca cht im
L c:
* im t ti O
* phng thng gc vi r v p
* chiu xc nh bng qui tc vn nt chai
* lnL = r.p.sin
, l gc nh hn gia hai
vect r v p
M cc nh tng t
L
O
p mv
2. Cc nh l v nh lut
a)
b)
dL dr d p
pr rF M
dt dt
dt
L 2
t 2
t 2
d L Mdt d L Mdt L2 L1 Mdt
L1
t1
t1
dL
M
dt
L
O
p mv
M 0 L const
V p mv lun vung gc vi L , vy qu o
ca cht im phi nm trong mt phng i qua
O v vung gc vi L .
mv
r
Mm
G 2
r
GM
r
GM
v1
7,8km/ s
R
Mt vt ch c th tr thnh v tinh nhn to
chuyn ng trn nu n c truyn vn tc c
ln bng v1 v c phng song song vi mt t
b). Vn tc v tr cp II v2 : l vn tc ti thiu
cn truyn cho mt vt n bay ngy cng xa
Qt. p dng LBTCN cho vt:
2
2
mv
Mm mv GMm
G
Vy :
mv
0
2
mv 2
Mm
GM
G
v 2
2
R
R
v2 2v1 11,2km/ s
Ta c:
1 2
a) M r F
gt vo t mg mtvo g
2
M mtvo g cos
1 2
b) L r p m gt vo t gt vo
2
1 2 2 1 2
m t g vo t vo g mt vo g
2
2
1
2
L mgt vo cos
2