V.

ULUSAL TESSAT MHENDSL KONGRES VE SERGS ________________________________________ 293 _______

TRKYE N YEN DI ORTAM

SICAKLIK TASARIM DEERLER
Tuncay YILMAZ
Hsamettin BULUT

ZET
klim verileri, stma ve soutma sistemlerinin enerji ve yk
hesaplamalarnda en nemli
parametrelerdendir. Bu almada ASHRAEnin son olarak yaymlad ve gncelletirdii iklim verileri
format temel alnarak Trkiyenin tm illeri iin stma ve soutma sistemlerinin yk hesaplamalarnda
kullanlacak yeni iklim verileri saptanmtr. klim verilerinin tespitinde uzun dneme ait yeni llm
meteorolojik deer olarak en az 12 yllk saatlik veri setleri kullanlmtr. K tasarm artlar olarak,
kuru termometre scakl iin %99.6 ve %99 frekans deerleri ve yaz tasarm artlar olarak da kuru
termometre scakl iin %0.4, %1 ve %2 frekans deerleri ve bu deerlere karlk gelen ya
termometre scaklk deerleri her il iin ayr ayr tespit edilmitir. Ayrca her il iin yllk minimum ve
maksimum kuru termometre scaklk deerleri ve bunlarn medyan ve standart sapma deerleri
izelgelerde verilmitir. Tespit edilen deerler, literatrde Trkiyenin baz illeri iin verilen deerlerle
karlatrlmtr.

1. GR
Enerji ile ilgili sistemlerin, zellikle stma ve soutma sistemlerinin, uygunluu, enerji analizi,
kapasitesinin belirlenmesi ve enerji tketimi iklimsel tasarm artlarna dayanr. klimsel tasarm
artlar, belirli bir blge veya yerdeki d ortam hava zelliklerini gsteren tasarm amal iklim verilerini
ierir. klimsel tasarm deerleri gemite llm uzun dnem meteorolojik verilerin istatistiksel
analizi sonucu belirlenir. Genelde, iklim verileri, stma sistemleri iin k tasarm artlar ve soutma
sistemleri iin yaz tasarm artlar olarak verilir. K tasarm artlar iin kuru termometre scaklk
deeri tek parametre olduu iin enerji analizi basittir. Fakat yaz tasarm artlar iin scaklk ile birlikte
nem ve gne verileri gerektiinden enerji analizi karmak hale gelmektedir.
Isl yk hesaplamalar iin en kt d hava artlarn temsil eden d ortam scaklk tasarm deerleri
proje ve tasarm asndan en nemli parametrelerdir.
Tasarm scaklklarnn seimi, yaplan
projeye, tasarma ve alnacak risk faktrne gre farkllk gsterebilir. D ortam scaklk tasarm
deerlerini belirlemek iin kullanlan metotlar temel prensipte benzerdirler. Yaz ve K tasarm artlar
olarak scaklk deerleri srasyla belirli bir tekerrr frekansna karlk gelen maksimum ve minimum
scaklklar olarak tespit edilir [1].
D ortam tasarm deerleri binann sl yklerini ve ekonomik tasarm etkiler. D tasarm artlarnn
yanl seimi yanl sonular dourur. ayet ok kat ve en u deerler esas alnrsa, ekonomik
olmayan ve ar byk kapasitede sistem tasarm yaplacaktr. yimser d ortam artlar ise dk
kapasitede tasarm salar, ancak konforda olumsuzluklara yol aar.
Istma ve soutma sistemlerinin sl hesaplamalarnda farkl iklim verilerine olan ihtiyaca binaen
ASHRAE 1997 ylnda yrtt bir proje ile, yeni iklimsel tasarm artlarn gelitirmi ve sonular
ASHRAE Handbook-Fundemenatals 1997 Blm 26da yaynlamtr [2]. Bylelikle daha nce

V. ULUSAL TESSAT MHENDSL KONGRES VE SERGS ________________________________________ 294 _______

ASHRAE Handbook-Fundemenatals 1993 Blm 24te verilen scaklk tasarm deerleri

gncelletirilmitir [3]. Daha nce sadece yaz aylar boyunca tespit edilen %1, %2.5 ve %5 frekans
deerleri, yllk %0.4, %1 ve %2 frekans deerleri ile deitirilmitir. K aylarnda tespit edilen %99 ve
%97.5 frekans deerlerinin yerini, yllk %99.6 ve %99 deerleri almtr. Bylelikle yaz ve k aylar
blgeden blgeye deitiinden, yllk tekerrr etme olasl ile btn ehirler arasnda homojenlik
salanmtr. Dolaysyla ASHRAEnin yeni nerdii iklim verileri, mevsimsel veya aylk deerlerden
ziyade yllk u deerlere dayanmaktadr.
ASHRAE, bata Amerika ve Kanada olmak zere dnyadaki bir ok yerleim yerleri iin yeni iklimsel
tasarm deerlerini frekans deerlerini kullanarak belirlemitir. Istma iin, %99.6 ve %99 yllk frekans
deerlerine karlk gelen kuru termometre scaklk deerlerini tasarm art olarak nermektedir. Buna
gre yllk 8760 saat iinde %99.6 frekans deeri iin 35 saat, %99 frekans deeri iin ise 88 saat
tasarm deerinin altnda olacaktr. Yllk %0.4, %1 ve %2 frekans deerlerine kar gelen kuru
termometre scaklklar ve bunlara kar gelen ortalama ya termometre scaklklar soutmada
tasarm artlar olarak nerilmektedir. Yllk 8760 saat iinde %0.4 frekans deeri iin 35 saat, %1
frekans deeri iin 88 saat ve %2 frekans deeri iin 175 saat tasarm artndan byk olacaktr[2].
ASHRAE yeni nerdii iklim verileri formatnda yllk minimum ve maksimum kuru termometre
scaklklarnn ortalama, medyan ve standart sapma deerleri de mevcuttur. Yllk u deerlerin
verilmesi, stma ve soutma yklerinin karlamasndan ziyade cihazn srekli almas asndan
tasarm iin gerekli olabilir. Cihazn bu u deerlerde de almas istenir. Ayrca soutma tasarm
deerleri olarak ortalama gnlk scaklk fark deerleri de tablolarda verilmektedir. Ortalama gnlk
scaklk fark deerleri en scak aydaki gnlk minimum ve maksimum kuru termometre scaklk
deerleri arasndaki farklarn ortalamasdr.
Bu almada, ASHRAEnin yeni nerdii iklim verileri formatna uygun olarak Trkiyenin 78
meteorolojik istasyonu (skenderun hari tm il merkezleridir.) iin stma ve soutma tasarm
koullar
uzun dnem saatlik lm deerlerine dayanlarak hesaplanmtr. Trkiyede tm
meteorolojik istasyonlarda ya termometre scaklklar sadece saat 7, 14 ve 21de llmektedir.
Dolaysyla saatlik ya termometre scaklk deerleri mevcut deildir. Yaz tasarm koullar olarak kuru
termometre scaklna kar gelen ortalama ya termometre scaklklarnn tespiti iin aadaki
yntem kullanlmtr:
zgl nem zellikle yaz mevsiminde gn boyunca ok az deimektedir. zgl nem gn boyunca
nemli bir deiim gstermemekte ve dolaysyla gn boyunca sabit kabul edilebilir [4,5]. llm
bal nem ve kuru termometre scaklk deerleri kullanlarak saat 7, 14 ve 21 iin zgl nem deerleri
psikrometrik denklemler [3] yardmyla hesaplanmtr. Daha sonra d ortam kuru termometre
scakl ve saat 14teki zgl nem deerleri kullanlarak ya termometre deeri psikrometrik
denklemler yardmyla belirlenmitir.

2. TRKYEDEK MEVCUT DURUM

lkemizde stma yk hesaplar TS 2164 Standardna gre yaplmaktadr. Binalarda s kayb
hesabnda kullanlan d ortam scaklk deerleri il ve ileler iin Makine Mhendisleri ve Bayndrlk
Bakanl yaynlarnda verilmektedir [6,7]. Benzer ekilde yaz tasarm artlar zkul [8] tarafndan ve
Bayndrlk Bakanl yaynnda verilmektedir[7]. Mevcut geerli k tasarm deerleri 40 yl nce tespit
edilmi deerler [9] olup hala gncellenmemitir. Tasarm deerleri en u deerlere gre tespit
edilmi olup tek bir risk faktrne gre hesaplanmlardr. K tasarm deerleri tm il ve ileler iin
mevcut olmasna ramen baz iller iin yaz tasarm artlar mevcut literatrde bulunmamaktadr.
Yeni iklim verilerine olan ihtiyacn ortaya kmasyla Trkiye iin iklim verileri zerine az olmakla
birlikte baz almalar yaplmtr: Klk ve Arn [10] DIN 4701-1983 Standardna gre stma yk
hesaplarnda kullanlacak yeni d hesap scaklklar zerine bir alma yapmlardr. alma

V. ULUSAL TESSAT MHENDSL KONGRES VE SERGS ________________________________________ 295 _______

sonularn TS 2164te verilen geerli scaklk deerleri ile karlatrmlardr. leri ve ner [11]
Trkiyenin 23 ili iin ASHARE 1993e gre k tasarm art iin %99 ve %97.5 frekans deerlerini ve
yaz tasarm artlar iin %1, %2.5 ve %5 frekans deerlerini tespit etmilerdir. leri ve ner
almalarnda toplam 7 yllk saatlik kuru termometre scaklk deerlerini kullanmlardr. Trkiyede
tesisat mhendislii alanndaki proje hesaplarnda kullanlmak zere Trk Tesisat Mhendisleri
Dernei (TTMD) tarafndan desteklenen Trkiye iklim verileri projesi yrtlmtr[ 12]. kim
verilerinin tespitinde ASHRAEnin en son nerdii iklim format esas alnmasna ramen, sadece 6
meteorolojik istasyon iin saatlik scaklk deerleri kullanlmtr. Bulut ve ark. [13] Adana ili iin
binalarda enerji analizinde kullanmak zere detayl meteorolojik deerler tespit etmilerdir. Bu
almada derece-gn ve bin deerlerinin yannda ASHRAEnin yeni iklim verileri formatna uygun
olarak yaz ve k tasarm artlar da hesaplanmtr. Bier ve ark. [14] meteorolojik deer olarak k
mevsimi iin Ocak, ubat ve Aralk aylarna ait en dk scaklk ortalamalarnn ortalamas, yaz
artlar iin ise Haziran, Temmuz, Austos ve Eyll aylarna ait en yksek scaklk ortalamalarn
alarak Diyarbakr, Elaz, Malatya, anlurfa ve Mardin illeri iin yeni d scaklk deerleri tespit
etmilerdir.

3. KULLANILAN METEOROLOJK VER SET

Yaz ve k tasarm art olarak tespit edilecek iklim verilerinin doruluu ve gvenirlii meteorolojik
lm verilerine baldr. Meteorolojik lm deerlerinin uzun bir dnemi kapsamas ve yeni
llm deerler olmas gerekir. lm periyodunun uzun olmas sonularn daha iyi, ikna edici ve
gvenli olmasn salar [1]. Fakat mhendislik uygulamalarnda seilmi meteorolojik istasyon iin
mevcut olan lm verilerine gre almalar yaplmaktadr. ASHRAE iklim verilerinin tespiti iin en az
12 yllk saatlik lm deerlerinin olmas gerektiini ifade etmektedir[2]. Bu almada 1981-1998
yllar aras en az 13 yllk saatlik lm deerleri kullanlmtr. Ham meteorolojik lm deerleri
Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrlnden Disket ierisinde temin edilmitir [15]. Ele alnan
meteorolojik istasyonlara ve meteorolojik veri setine ait bilgiler izelge 1de verilmitir.

4. ISITMA N DI ORTAM SICAKLIK TASARIM DEERLER

Istma iin yeni d ortam scaklk deerleri ASHRAEnin en son nerdii formata uygun olarak yllk
frekans deerlerine gre her bir meteorolojik istasyon iin ayr ayr tespit edilmitir. izelge 2de
Trkiye iin stma tasarm artlar verilmitir. izelgede kuru termometre scaklk deerleri iin 99.6%
ve 99% yllk toplam frekans deerleri ve yllk minimum (min) kuru termometre scaklk deerlerinin
ortalamas (ort.), medyan ve standart sapmas (StD) verilmitir. Ar, Erzurum, Ardahan, ve Kars
%99.6 frekans deerlerinde en dk d ortam tasarm scaklklarna sahiptirler. Ar, Erzurum,
Ardahan, ve Kars illeri iin %99.6 frekans deerleri srasyla, 28 oC, -26.2 oC, -25.7 oC ve 23.7
o
Cdir. skenderun (5.2 oC), Mersin (3.3 oC), Adana (1.9 oC) ve Antalya (1.8 oC) %99.6 frekans
deerlerinde maksimum d ortam tasarm deerlerine sahip meteorolojik istasyonlar olarak karmza
kmaktadr. ekil 1 ve 2de stma tasarm art olarak kuru termometre scaklklarnn %99.6 ve
%99 frekans deerlerinin Trkiye haritas zerinde deiimi e scaklk erileri kullanlarak
gsterilmitir. ekillerden de grlecei gibi dk d ortam scaklk tasarm deerleri daha ok Dou
ve Kuzey Dou Anadolu Blgelerinde grlmektedir. Ky blgelerinde ise i blgelere gre daha
yksek d ortam scaklk tasarm deerleri mevcuttur.

V. ULUSAL TESSAT MHENDSL KONGRES VE SERGS ________________________________________ 296 _______

izelge 1. Ele alnan meteorolojik istasyonlar ve kullanlan meteorolojik veri setine ait bilgiler
Saatlik Kuru Termometre
Scakl [oC]
L
Adana
Adapazar
Adyaman
Afyon
Ar
Aksaray
Amasya
Ankara
Antakya
Antalya
Ardahan
Artvin
Aydn
Balkesir
Bartn
Batman
Bayburt
Bilecik
Bingl
Bitlis
Bolu
Burdur
Bursa
anakkale
ankr
orum
Denizli
Diyarbakr
Edirne
Elaz
Erzincan
Erzurum
Eskiehir
Gaziantep
Giresun
Gmhane
Hakkari
Idr
skenderun*
Isparta

Boylam Enlem
35.18
30.25
38.17
30.32
43.08
34.03
35.51
32.53
36.07
30.42
42.42
41.49
27.50
27.52
32.21
41.10
40.15
29.58
40.30
42.06
31.36
30.20
29.04
26.24
33.37
34.58
29.05
40.12
26.34
39.13
39.30
41.16
30.31
37.22
38.24
39.27
43.46
44.02
36.07
30.33

36.59
40.47
37.45
38.45
39.31
38.23
40.39
39.57
36.15
36.53
41.08
41.10
37.51
39.39
41.38
37.52
40.16
40.09
38.52
38.22
40.44
37.40
40.11
40.08
40.36
40.33
37.47
37.55
41.40
38.40
39.44
39.55
39.46
37.05
40.55
40.27
37.34
39.56
36.37
37.45

Ykselti
lm Aral
[m]
20
30
678
1034
1585
980
412
894
100
42
1829
597
57
147
30
540
1550
526
1177
1559
742
967
100
3
751
798
428
660
48
1105
1215
1869
800
855
38
1219
1720
858
3
997

1983-1998
1982-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1983-1995
1983-1998
1983-1998
1981-1998
1981-1998
1983-1998
1983-1997
1981-1998
1983-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1983-1998
1981-1998
1981-1995
1981-1998
1983-1998
1983-1998
1983-1998
1981-1998
1981-1998
1983-1998
1983-1998
1983-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998

Toplam Yl
16
17
18
18
18
18
18
13
16
16
17
18
16
15
18
15
18
17
18
18
18
18
16
17
13
18
16
16
16
18
18
14
15
16
18
18
18
16
18
18

Bal Nem [%]

lm
Aral
1981-1996
1982-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1995
1981-1996
1981-1995
1981-1998
1981-1998
1983-1998
1983-1997
1981-1998
1983-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1983-1998
1981-1998
1981-1995
1981-1998
1983-1998
1981-1996
1983-1998
1981-1998
1981-1998
1983-1998
1991-1998
1981-1996
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998

Toplam Yl
16
17
18
18
18
18
18
15
16
15
18
18
16
15
18
16
18
18
17
18
18
18
16
17
15
18
16
16
16
18
18
16
8
16
18
18
18
16
18
18

* skenderun il olmamasna ramen gerek nfus ve gerekse saatlik lm deerlerine sahip olduu iin bu
almada ele alnmtr.

V. ULUSAL TESSAT MHENDSL KONGRES VE SERGS ________________________________________ 297 _______

izelge 1. (Devam) Ele alnan meteorolojik istasyonlar ve kullanlan meteorolojik veri setine ait bilgiler
Saatlik Kuru Termometre
Scakl [oC]
L
stanbul
zmir
K.Mara
Karaman
Kars
Kastamonu
Kayseri
Kilis
Krkkale
Krklareli
Krehir
Kocaeli
Konya
Ktahya
Malatya
Manisa
Mardin
Mersin
Mula
Mu
Nevehir
Nide
Ordu
Rize
Samsun
Siirt
Sinop
Sivas
anlurfa
Tekirda
Tokat
Trabzon
Tunceli
Uak
Van
Yalova
Yozgat
Zonguldak

Boylam Enlem
29.05
27.10
36.56
33.14
43.05
33.46
35.29
37.05
33.30
27.13
34.10
29.54
32.30
29.58
38.18
27.26
40.44
34.36
28.21
41.31
34.40
34.40
37.52
40.30
36.20
41.56
35.10
37.01
38.46
27.29
36.54
39.43
39.32
29.29
43.41
29.16
34.49
31.48

40.58
38.24
37.36
37.11
40.36
41.22
38.43
36.44
39.50
41.44
39.08
40.46
37.52
39.24
38.21
38.36
37.18
36.49
37.12
38.44
38.25
37.59
40.59
41.02
41.17
37.56
42.02
39.49
37.08
40.59
40.18
41.00
39.06
38.40
38.28
40.39
39.50
41.27

Ykselti
lm Aral
[m]
39
25
549
1025
1775
791
1068
638
725
232
985
76
1028
969
998
71
1080
5
646
1283
1260
1208
4
4
44
875
32
1285
547
4
608
30
979
919
1725
2
1298
136

1983-1998
1983-1998
1984-1998
1981-1998
1983-1998
1981-1998
1983-1998
1981-1998
1981-1995
1981-1998
1981-1995
1981-1998
1983-1998
1981-1998
1983-1998
1983-1998
1983-1998
1983-1998
1983-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1983-1998
1983-1998
1981-1998
1981-1998
1983-1998
1983-1998
1983-1998
1981-1998
1983-1998
1981-1998
1981-1998
1983-1998
1981-1998
1983-1998
1981-1998

Toplam Yl
16
16
15
18
15
18
16
17
15
18
15
18
16
17
16
16
16
16
16
18
18
18
18
16
16
18
18
16
16
16
17
16
18
18
16
18
16
18

Bal Nem [%]

lm
Aral
1981-1996
1981-1996
1983-1998
1981-1998
1983-1998
1981-1998
1981-1996
1981-1998
1981-1995
1981-1998
1981-1995
1981-1998
1981-1996
1981-1998
1983-1998
1983-1998
1983-1998
1983-1998
1981-1996
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1998
1981-1996
1981-1996
1981-1998
1981-1998
1983-1998
1980-1993
1983-1998
1981-1998
1981-1996
1981-1998
1981-1998
1981-1995
1981-1998
1983-1998
1981-1998

Toplam Yl
16
16
16
18
16
18
16
18
15
18
15
18
16
18
16
16
16
16
16
18
18
18
18
16
16
18
18
16
14
16
18
16
18
18
15
18
16
18

V. ULUSAL TESSAT MHENDSL KONGRES VE SERGS ________________________________________ 298 _______

izelge 2. Trkiye iin stma tasarm artlar

Istma KT [oC]
99.6% 99%
Adana
1.9
3.2
Adapazar
-2.1
-1.1
Adyaman
-2.6
-1.3
Afyon
-9.8
-8.0
Ar
-28
-25.4
Aksaray
-11.2 -9.1
Amasya
-6.4
-4.7
Ankara
-9.4
-7.8
Antakya
0.3
1.7
Antalya
1.8
2.8
Ardahan
-25.7
-23
Artvin
-5.1
-3.9
Aydn
-0.5
0.5
Balkesir
-3.8
-2.6
Bartn
-4.8
-3.2
Batman
-6.5
-4.7
Bayburt
-18.9 -16.5
Bilecik
-5.4
-4.2
Bingl
-12.7 -10.8
Bitlis
-13.0 -10.8
Bolu
-9.8
-7.8
Burdur
-6.1
-4.9
Bursa
-3.4
-2.0
anakkale
-2.4
-1.3
ankr
-10.8 -8.9
orum
-10.9 -8.7
Denizli
-2.4
-1.4
Diyarbakr
-8.7
-6.4
Edirne
-7.3
-5.5
Elaz
-8.9
-7.4
Erzincan
-14.4 -12.1
Erzurum
-26.2 -23.1
Eskiehir
-9.8
-8.2
Gaziantep
-4.5
-3.1
Giresun
0.2
1.0
Gmhane -13.4 -11.1
Hakkari
-14.2 -12.4
Idr
-12.5 -10.7
skenderun
5.2
6.4

Min KT [oC]
Ort. Medyan
-1.2
-1.1
-5.5
-5.9
-5.2
-4.9
-15.2
-15.6
-33.5
-33.2
-15.7
-15.1
-10.7
-9.3
-12.6
-12.0
-2.6
-2.8
-0.8
-0.8
-31
-31.5
-8.2
-8.1
-3.2
-3.0
-7.7
-7.2
-9.6
-8.1
-9.8
-7.7
-23.9
-24.5
-9.2
-9.4
-16.7
-16.2
-17.2
-17.2
-15.3
-15.3
-10.0
-9.6
-8.0
-6.3
-4.9
-4.7
-14.7
-14.3
-16.0
-15.5
-5.8
-5.1
-12.1
-11.2
-10.9
-9.6
-12.3
-11
-18.5
-18.3
-31.9
-33.0
-15.5
-16.1
-7.9
-7.4
-1.7
-1.6
-18.0
-17.8
-17.8
-16.8
-16.3
-15.9
2.2
2.4

StD
1.6
2.1
2.5
2.6
3.8
5.1
3.9
3.2
1.5
1.3
3.0
1.9
1.4
2.7
3.3
4.4
3.3
2.5
4.6
3.5
3.3
1.6
3.9
1.7
3.5
4.3
2.0
5.2
3.8
3.8
4.1
4.1
2.2
2.4
1.5
3.6
2.7
3.7
1.9

Istma KT [oC]
99.6% 99%
Isparta
-7.9
-6.4
stanbul
-1.1
-0.3
zmir
1.0
1.9
K. Mara
-2.4
-1.2
Karaman
-12.5 -10.1
Kars
-23.7 -21.0
Kastamonu -10.4 -8.2
Kayseri
-16.2 -13.2
Kilis
-0.8
0.2
Krkkale
-8.9
-7.4
Krklareli
-6.6
-5.0
Krehir
-12.3 -9.9
Kocaeli
-1.4
-0.5
Konya
-11.6 -9.6
Ktahya
-9.5
-7.8
Malatya
-8.4
-6.7
Manisa
-1.9
-0.8
Mardin
-4.5
-3.2
Mersin
3.3
4.4
Mula
-3.3
-2.1
Mu
-21.6 -18.9
Nevehir
-11.6 -9.5
Nide
-12.9 -10.6
Ordu
-0.4
0.5
Rize
-0.2
0.7
Samsun
-0.8
0.2
Siirt
-5.7
-3.8
Sinop
0.2
1.1
Sivas
-17.2 -14.4
anlurfa
-1.6
-0.3
Tekirda
-3.8
-2.6
Tokat
-8.5
-6.4
Trabzon
-0.1
0.9
Tunceli
-12.5 -10.2
Uak
-6.3
-4.9
Van
-13.4 -11.6
Yalova
-1.0
-0.1
Yozgat
-13.2 -10.9
Zonguldak
-1.3
-0.4

Min KT [oC]
Ort. Medyan StD
-12.4 -11.8 2.8
-3.6
-3.0
2.2
-1.4
-1.4
1.6
-5.7
-5.5
2.3
-17.9 -18.2 5.1
-28.5 -28.9 2.2
-14.7 -14.6 2.5
-20.5 -20.0 4.2
-4.4
-4.3
2.4
-12.6 -11.1 3.6
-9.6
-9.0
2.3
-16.9 -17.1 4.3
-4.0
-4.2
2.0
-15.7 -15.2 4.8
-14.9 -13.7 3.1
-11.9 -11.7 2.7
-4.9
-4.4
1.6
-8.3
-8.0
2.9
0.5
1.0
1.9
-5.9
-5.6
1.7
-26.8 -27.0 5.0
-16.2 -16.4 3.7
-17.7 -17.3 4.2
-3.0
-3.2
1.8
-2.7
-3.0
1.7
-3.2
-3.3
1.9
-8.6
-8.1
4.0
-2.1
-1.9
2.1
-21.8 -22.0 3.4
-4.6
-4.8
2.4
-7.0
-6.4
2.3
-13.5 -11.3 4.8
-2.4
-2.4
1.7
-16.5 -15.3 4.5
-10.0 -9.8
1.9
-17.7 -17.8 3.7
-4.7
-4.6
2.2
-17.3 -17.4 2.8
-4.0
-3.9
1.7

V. ULUSAL TESSAT MHENDSL KONGRES VE SERGS ________________________________________ 299 _______

-8

-8
-20

-12

-12
-12

-8

-8

ekil 1. Istma tasarm artlar olarak %99.6 frekans deerlerinin kuru termometre e scaklk erileri

ekil 2. Istma tasarm artlar olarak %99 frekans deerlerinin kuru termometre e scaklk erileri

5. SOUTMA N DI ORTAM SICAKLIK TASARIM DEERLER

Soutmada tasarm artlar olarak kuru termometre (KT) scakl iin %0.4, %1 ve %2 yllk frekans
deerleri ve bu scaklklara kar gelen ortalama ya termometre (YT) scaklk deerleri 78
meteorolojik istasyon iin hesaplanmtr. izelge 3te yaz tasarm artlar verilmitir. Deiik risk
faktrlerinde frekans deerleri ile birlikte yllk maksimum (max) kuru termometre scaklnn
ortalamas (ort.), medyan ve standart sapmas (StD) ve gnlk scaklk fark deerleri de izelgede
yer almaktadr. Ardahan, Sinop ve Rize %0.4 risk faktrnde minimum d ortam kuru termometre
scaklk deerlerine sahiptirler. Bu illerin d ortam kuru termometre scaklk deerleri srasyla 26.6 oC,
27.4 oC ve 27.6 oCdir. %0.4 risk faktr olarak maksimum d ortam tasarm kuru termometre scaklk
deerlerinin Batman (40.8 oC), anlurfa (40.0 oC) ve Diyarbakrda (39.7 oC) olduu grlmektedir.
Maksimum gnlk scaklk farknn Batmanda 18.2 oC, minimum gnlk scaklk fark Giresun ve
skenderunda 6.1 oC olarak tespit edilmitir.

V. ULUSAL TESSAT MHENDSL KONGRES VE SERGS ________________________________________ 300 _______

izelge 3. Trkiye iin soutma tasarm deerleri

L
Adana
Adapazar
Adyaman
Afyon
Ar
Aksaray
Amasya
Ankara
Antakya
Antalya
Ardahan
Artvin
Aydn
Balkesir
Bartn
Batman
Bayburt
Bilecik
Bingl
Bitlis
Bolu
Burdur
Bursa
anakkale
ankr
orum
Denizli
Diyarbakr
Edirne
Elaz
Erzincan
Erzurum
Eskiehir
Gaziantep
Giresun
Gmhane
Hakkari
Idr
skenderun

Soutma KT/YT [oC]

0.4%
1%
2%
KT
36.4
32.4
39.4
32.0
31.8
33.0
34.5
33.0
35.0
37.7
26.6
30.0
37.8
34.6
30.9
40.8
29.7
31.9
36.2
32.3
30.6
33.5
33.5
32.3
33.5
32.2
36.0
39.7
34.0
35.8
33.6
29.5
32.4
36.7
27.7
32.2
32.0
34.9
31.8

YT
21.2
22.8
21.5
19.5
20.8
20.5
19.8
18.5
20.8
21.1
17.9
18.4
23.2
21.8
20.9
23.9
17.8
20.8
20.8
20.1
19.4
19.1
20.4
23.7
20.6
18.8
21.9
22.3
21.9
19.8
20.8
18.0
18.4
21.0
22.6
18.4
20.1
21.1
23.0

KT
34.9
30.6
38.3
30.7
30.4
31.7
32.6
31.4
32.9
35.9
25.1
27.8
36.4
32.7
29.3
39.7
28.1
30.3
35.1
31.2
28.9
32.3
32.0
31.0
31.8
30.4
34.8
38.7
32.8
34.6
32.1
28.1
30.7
35.8
26.8
30.0
30.9
33.8
30.7

YT
21.5
22.3
21.3
19.2
20.5
20.0
19.4
18.3
21.0
21.0
17.4
18.0
23.0
21.4
20.6
23.7
17.3
20.3
20.6
19.8
19.3
18.9
20.3
23.3
20.2
18.3
21.8
22.0
21.6
19.6
20.5
17.8
18.2
20.9
22.7
17.9
19.8
20.8
23.6

KT
33.8
29.2
37.2
29.2
28.9
30.4
31.0
29.9
31.5
34.1
23.5
26.1
35.1
31.3
27.9
38.5
26.4
28.8
33.8
29.9
27.3
31.1
30.7
30.0
30.2
28.8
33.6
37.5
31.5
33.3
30.8
26.7
29.2
34.7
26.0
27.9
29.8
32.6
30.1

YT
21.9
21.9
21.1
18.8
20.0
19.6
19.0
18.0
21.6
20.8
16.9
17.6
22.7
21.1
20.6
23.3
16.9
19.9
20.2
19.5
19.0
18.6
20.1
22.9
19.8
17.9
21.6
21.7
21.1
19.3
20.1
17.3
17.9
20.7
22.5
17.6
19.3
20.4
24.0

Max KT [oC]
Ort.
40.5
37.1
42.0
35.0
34.7
36.4
39.5
36.3
40.5
41.8
30.8
36.5
41.6
39.1
35.8
43.4
33.3
36.4
39.0
34.9
35.4
36.3
37.7
35.6
37.4
35.9
38.9
42.1
37.7
38.6
36.6
32.6
35.9
39.6
31.4
36.3
34.6
38.3
36.5

Medyan
40.8
36.6
41.9
35.1
35.1
36.2
39.6
36.2
40.8
41.7
30.7
36.0
41.6
39.4
35.2
43.5
33.4
36.3
39.2
35.0
35.4
36.2
37.3
35.6
37.8
35.8
38.8
42.5
37.7
38.8
36.9
32.3
36.0
39.5
30.9
36.1
34.7
38.0
36.2

StD
1.2
1.6
1.6
1.4
1.6
1.1
1.5
1.5
1.6
1.1
1.6
2.0
1.6
1.8
2.4
1.4
1.0
1.5
1.3
1.3
1.7
0.8
1.6
1.8
1.8
1.4
1.4
1.2
2.1
1.3
1.2
1.3
1.7
1.2
2.0
2.0
1.6
1.4
1.8

Gnlk KT
Scaklk
Fark [oC]
11.0
11.3
14.4
15.2
17.9
14.8
15.5
14.5
9.0
13.1
16.3
9.4
16.1
12.9
13.0
18.2
16.4
12.8
16.2
15.8
14.7
15.0
13.7
10.8
17.9
17.6
13.9
17.1
14.7
15.3
16.0
17.6
17.1
14.9
6.1
15.0
12.4
16.0
6.1

V. ULUSAL TESSAT MHENDSL KONGRES VE SERGS ________________________________________ 301 _______

izelge 3. (Devam) Trkiye iin soutma tasarm deerleri

L
Isparta
stanbul
zmir
K. Mara
Karaman
Kars
Kastamonu
Kayseri
Kilis
Krkkale
Krklareli
Krehir
Kocaeli
Konya
Ktahya
Malatya
Manisa
Mardin
Mersin
Mula
Mu
Nevehir
Nide
Ordu
Rize
Samsun
Siirt
Sinop
Sivas
anlurfa
Tekirda
Tokat
Trabzon
Tunceli
Uak
Van
Yalova
Yozgat
Zonguldak

Soutma KT/YT [oC]

0.4%
1%
2%
KT
32.6
30.4
35.2
37.6
33.3
28.5
31.1
33.3
37.7
33.6
33.4
32.0
32.3
32.7
31.5
36.0
37.3
36.5
31.1
35.5
34.2
31.1
31.4
28.6
27.6
27.8
38.1
27.4
31.7
40.0
29.1
32.6
27.7
36.3
32.8
29.6
30.2
30.0
27.7

YT
19.6
21.9
22.8
22.3
19.4
20.1
19.5
20.5
19.6
20.1
21.8
20.6
22.1
19.0
17.8
20.7
21.9
20.5
25.6
20.7
20.6
19.0
19.3
23.3
22.3
22.6
21.2
21.1
18.8
22.1
22.9
20.3
23.0
21.1
19.7
18.7
22.8
19.7
19.6

KT
31.3
29.2
33.8
36.3
32.0
27.0
29.4
31.8
36.5
31.9
31.9
30.6
30.7
31.3
29.9
34.7
35.9
35.5
30.5
34.2
33.0
29.5
30.1
27.8
26.9
27.0
37.1
26.5
29.9
39.1
28.0
31.0
26.9
35.1
31.6
28.5
29.0
28.4
26.2

YT
19.3
21.6
22.5
22.2
19.2
19.6
19.0
20.1
19.5
19.7
21.3
20.2
21.7
18.8
17.4
20.3
21.7
20.4
25.8
20.5
20.3
18.6
19.0
23.2
22.3
22.8
21.0
21.1
18.5
21.7
22.8
19.7
22.9
20.9
19.4
18.4
22.7
19.4
19.5

KT
30.1
28.1
32.6
34.9
30.7
25.5
27.7
30.3
35.3
30.5
30.6
29.2
29.4
30.0
28.5
33.4
34.6
34.4
30.0
33.0
31.7
28.1
28.9
27.0
26.3
26.3
36.1
25.6
28.2
38.0
27.2
29.4
26.2
33.9
30.4
27.5
28.0
26.8
25.0

YT
18.9
21.4
22.3
21.9
18.9
19.3
18.5
19.7
19.2
19.3
20.9
19.9
21.4
18.6
17.1
20.0
21.5
20.1
25.8
20.3
19.9
18.2
18.7
22.9
22.0
22.7
20.7
20.9
18.1
21.4
22.6
19.3
22.6
20.7
19.2
18.1
22.5
19.0
19.5

Max KT [oC]
Ort.
35.1
34.6
39.0
40.2
36.7
31.8
35.3
36.8
40.8
36.8
37.3
35.4
36.6
35.5
35.0
39.2
41.5
39.4
35.1
38.2
37.4
34.4
34.8
32.4
32.1
32.2
40.7
30.4
35.3
42.5
33.9
37.3
31.6
38.9
35.8
32.7
35.0
33.2
32.4

Medyan
35.0
33.7
38.6
40.0
36.7
31.8
35.2
36.8
40.4
36.9
37.3
35.5
36.0
35.6
34.8
39.7
41.9
39.5
34.9
38.3
37.5
34.3
34.8
31.3
31.7
32.0
41.0
30.2
34.9
42.6
33.5
37.0
30.5
39.2
36.0
32.8
34.5
33.3
32.4

StD
1.0
2.1
1.3
1.7
1.1
1.4
1.6
1.5
1.7
1.3
2.3
1.1
1.6
1.1
1.6
1.7
1.7
1.1
1.7
1.4
1.3
1.3
1.3
2.3
1.9
1.5
1.3
1.2
1.8
1.2
1.5
1.6
2.7
1.3
1.4
1.9
2.1
1.5
1.6

Gnlk KT
Scaklk
Fark [oC]
15.8
9.0
10.7
13.6
16.3
16.6
15.8
18.9
15.3
14.2
13.4
14.2
10.3
14.1
15.5
14.5
14.1
10.4
6.5
13.8
17.0
15.3
14.8
8.2
6.7
7.3
13.5
6.3
16.3
14.2
9.1
14.4
6.3
15.5
14.8
13.2
11.4
13.5
6.9

V. ULUSAL TESSAT MHENDSL KONGRES VE SERGS ________________________________________ 302 _______

Ele alnan tm meteorolojik istasyonlar iin soutma tasarm artlar olarak d ortam kuru termometre
scaklk deerleri ve bunlara kar gelen ortalama ya termometre scaklklarn %0.4, %1 ve %2
frekans deerleri psikrometrik diyagram zerindeki gsterimi srasyla ekil 3, 4 ve 5te verilmitir.
ekillerden de grlebilecei gibi yaz tasarm artlar diyagramn belli bir blgesinde deil diyagram
zerinde dank olarak bulunmaktadr. ekil 6, 7 ve 8de ise Trkiyenin her bir blgesini temsil
edecek illerin yaz tasarm artlar psikrometrik diyagram zerinde havann dier psikrometrik zellikleri
ile birlikte gsterilmitir.

Ardaha

Sinop

Trabzo
Ordu

Bayburt
Ktahy

Mersin
anakkale
zmir

Kilis
anlurf

Aydn
Batman

ekil 3. Trkiye iin soutma tasarm art olarak %0.4 frekans deerlerinin psikrometrik diyagramda
dalm

V. ULUSAL TESSAT MHENDSL KONGRES VE SERGS ________________________________________ 303 _______

Ardaha
Bayburt

Sinop Giresun
Trabzo

Ktahy

Mersin
anakkale
zmir

Kilis

anlurf

Aydn
Batman

ekil 4. Trkiye iin soutma tasarm art olarak %1 frekans deerlerinin psikrometrik diyagramda
gsterimi

V. ULUSAL TESSAT MHENDSL KONGRES VE SERGS ________________________________________ 304 _______

Ardaha
Zongulda
Bayburt

Sinop Giresun
Ordu

Ktahy

Mersin
skenderun

Elaz
Kilis

anlurf

zmir
Aydn
Batman

ekil 5. Trkiye iin soutma tasarm art olarak %2 frekans deerlerinin psikrometrik diyagramda
gsterimi

V. ULUSAL TESSAT MHENDSL KONGRES VE SERGS ________________________________________ 305 _______

KT : Kuru Termometre Scakl [oC]

YT : Ya Termometre Scakl [oC]
o
Tc : i Noktas Scakl [ C]
BN : Bal Nem [%]
W : zgl Nem [gr/kg-kuru hava]
v : zgl Hacim [m3/kg]
h : Entalpi [kJ/kg]

Samsun
stanbul

zmir
Adana

Diyarbakr

Erzurum Ankara

ekil 6. Baz iller iin %0.4 frekans deerinin psikrometrik diyagramda gsterimi

KT : Kuru Termometre Scakl [oC]

YT : Ya Termometre Scakl [oC]
o
Tc : i Noktas Scakl [ C]
BN : Bal Nem [%]
W : zgl Nem [gr/kg-kuru hava]
v : zgl Hacim [m3/kg]
h : Entalpi [kJ/kg]

Samsun
stanbul

zmir
Adana
Diyarbakr

Erzurum
Ankara

ekil 7. Baz iller iin %1 frekans deerinin psikrometrik diyagramda gsterimi

V. ULUSAL TESSAT MHENDSL KONGRES VE SERGS ________________________________________ 306 _______

KT : Kuru Termometre Scakl [oC]

o
YT : Ya Termometre Scakl [ C]
o
Tc : i Noktas Scakl [ C]
BN : Bal Nem [%]
W : zgl Nem [gr/kg-kuru hava]
3
v : zgl Hacim [m /kg]
h : Entalpi [kJ/kg]

Samsun
stanbul

zmir
Adana
Diyarbakr

Erzurum

Ankara

ekil 8. Baz iller iin %2 frekans deerinin psikrometrik diyagramda gsterimi

%0.4 risk faktrne ait kuru termometre e scaklk erileri Trkiye haritas zerinde ekil 9da
gsterilmitir. Maksimum kuru termometre scaklklarn Gney Dou Anadolu Blgesinde, minimum
kuru termometre scaklk deerlerinin Dou ve Kuzey Dou Anadolu Blgelerinde olduu
grlmektedir. %0.4 risk faktrne ait ya termometre e scaklk erileri ekil 7de gsterilmitir. Kuru
termometre scakl ve buna kar gelen ortalama ya termometre scaklk deerlerinin %1 ve %2
frekans deerlerine ait e scaklk erileri ise srasyla, ekil 8, ekil 9, ekil 10 ve ekil 11de
grlmektedir.Tm ekillerde blgeden blgeye scaklklarn deiimi ayn olduu fakat sadece
scaklk deerlerinin risk faktrne gre fakllk gsterdii tespit edilmitir.

ekil 9. Kuru termometre scaklklarnn %0.4 frekans deerine ait e scaklk erileri

V. ULUSAL TESSAT MHENDSL KONGRES VE SERGS ________________________________________ 307 _______

ekil 10. Ya termometre scaklklarnn %0.4 frekans deerine ait e scaklk erileri

ekil 11. Kuru termometre scaklklarnn %1 frekans deerine ait e scaklk erileri

ekil 12. Ya termometre scaklklarnn %1 frekans deerine ait e scaklk erileri

V. ULUSAL TESSAT MHENDSL KONGRES VE SERGS ________________________________________ 308 _______

ekil 13. Kuru termometre scaklklarnn %2 frekans deerine ait e scaklk erileri

ekil 14. Ya termometre scaklklarnn %2 frekans deerine ait e scaklk erileri

Son yllarda Trkiyenin iklimsel tasarm artlarn ortaya koymak iin baz bamsz almalar
yaplmtr: TTMD Trkiye iklim verileri zerine bir proje raporunu yaynlamtr [12]. Bu proje
raporunda ASHRAEnin son olarak nerdii iklim formatna uygun sadece 6 meteoroloji istasyonu iin
saatlik lmlere dayanlarak tasarm deerleri sunulmutur. leri ve ner ASHRAEnin daha evvel
nerdii iklim formatna gre 23 meteorolojik istasyona ait d ortam kuru termometre scaklk tasarm
deerlerini tespit etmilerdir [11]. Ayrca Trkiyenin baz ehirleri iin iklim verileri ASHRAE Handbook
1993 ve1997 yaynlarnda mevcuttur [2,3].
Bu almada elde edilen tasarm deerleri ile yukarda ifade edilen literatrlerdeki verilen deerlerin
karlatrlmas izelge 4te verilmitir. Literatrde verilen Istma tasarm deerleri arasnda nemli
farkllklarn olduu gzlenmitir. Genel olarak, bu almada elde edilen deerlerle TTMD tarafndan
verilen stma tasarm deerleri arasnda iyi bir uyum olduu gzlenmitir. Fakat ASHRAE 1997 ve
1993te verilen deerler genel olarak bu almadaki ve TTMD deerlerinden daha dk deerlerde
olduu grlmtr. Soutma tasarm deerleri arasnda hafif farkllklar olmasna ramen ASHRAE
1993 deerleri dnda genel bir paralellik gzlenmitir. Ayrca ortalama ya termometre deerleri
arasndaki farklar da dikkate deer boyuttadr. Gnlk scaklk fark deerlerine bakldnda TTMD
deerlerinin bu almadaki ve ASHRAE 1997 deerlerinden olduka farkl olduu gzlenmitir.
Literatrdeki mevcut deerler arasndaki tm bu farkllklar, deiik lm periyotlarndan, iklim
verilerine farkl yaklamlardan ve deiik veri tipi kullanmaktan kaynaklanm olabilir.

izelge 4. Bu almada elde edilen verilerin literatrdeki deerlerle karlatrlmas

V. ULUSAL TESSAT MHENDSL KONGRES VE SERGS ________________________________________ 309 _______

V. ULUSAL TESSAT MHENDSL KONGRES VE SERGS ________________________________________ 310 _______

SONU
Trkiyenin 78 ili iin stma ve soutma tasarm artlar ASHRAEnin yeni nerdii iklim verileri
formatna gre tespit edilmitir. Istma tasarm artlar olarak d ortam kuru termometre scaklnn
%99.6 ve %99 frekans deerleri, yllk minimum deerlerinin ortalamas, medyan ve standart
sapmas belirlenmitir. Istma tasarm artlar olarak en dk deerlerin Ar, Erzurum, Ardahan ve
Kars illerinde, en yksek deerlerin ise skenderun, Mersin ve Adanada olduu gzlenmitir.Soutma
tasarm artlar olarak d ortam kuru termometre scaklnn %0.4, %1 ve %2 frekans deerleri, yllk
maksimum deerlerinin ortalamas, medyan ve standart sapmas bulunmutur. Ayrca gnlk scaklk
fark deerleri de hesaplanmtr. En dk kuru termometre scaklk deerleri Ardahan, Sinop ve
Rizede, en yksek kuru termometre scaklk deerleri ise Batman, anlurfa ve Diyarbakrda olduu
grlmtr. Bu almada elde edilen stma ve soutma tasarm scaklk deerleri literatrdeki
mevcut deerlerle karlatrlm ve nemli farkllklarn olduu gzlenmitir.

KAYNAKLAR
[1] HUI, C. M., Energy Performance of Air-Conditioned Buildings in Hong Kong, Doktora Tezi, City
University of Hong Kong, Hong Kong, 1996.
[2] ASHRAE, 1997. ASHRAE Handbook-1997 Fundamentals, American Society of Heating,
Refrigerating and Air-Conditioning Engineers, Atlanta.
[3] ASHRAE, 1993. ASHRAE Handbook-1993 Fundamentals, American Society of Heating,
Refrigerating and Air-Conditioning Engineers, Atlanta.
[4] YILMAZ, T., ve BULUT, H., anlurfa li in Meteorolojik Deerlerin Gnlk, Yllk Deiiminin
Srekli Fonksiyonlarla fadesi, 4. Ulusal Soutma ve klimlendirme Teknii Kongresi Bildiriler
Kitab, Adana, Sayfa: 188-198. 1996.
[5] YILMAZ, T., ZGEREN, M., ve GRINAR, Y.,. Mutlak Nemin Gnlk ve Yllk Deiimi, 10.
Ulusal Is Bilimi ve Teknii Kongresi Bildiriler Kitab, Ankara, Sayfa: 593-602. 1995.
[6] MMO Yayn No: 84, 1997. Kalorifer Tesisat Proje Hazrlama Teknik Esaslar, TMMOB Makine
Mhendisleri Odas Yayn No: 84,Ankara.
[7] NEN, E., 1985. Havalandrma ve Klima Tesisat, Bayndrlk ve skan Bakanl, Teknik
Yaynlar:9, Babakanlk Basmevi, Ankara.
[8] ZKUL, N., 1985. Uygulamal Soutma Teknii, Makina Mhendisleri Odas Yayn No:115,
Ankara.
[9] GLFER, ., Meteorolojik Deerler Yardmyla K in Yeni Bir statistik Metod ve Trkiyeye
Tatbikat, Doktora Tezi, stanbul Teknik niversitesi, Makine Fakltesi, 1966.
[10] KILKI, B., ve ARIN, . D., Yaplarn Is Yk Hesaplarnda Yeni D Hesap Scaklklar
zerine Bir alma, Trkiye 5. Enerji Kongresi Teknik Oturum Teblileri, Ankara, 2: 435-445,
1990.
[11] LER, A., ve NER, M., Trkiye ehirleri in Tipik klim Verileri. Mhendis ve Makine, 39(463):
31-42.,1998.
[12] TTMD, 2000. Trkiye klim Verileri. Trkiye Tesisat Mhendisleri Dernei Teknik Yaynlar,
Ankara.
[13] BULUT, H., BYKALACA, O., ve YILMAZ, T., Adana linde Binalarda Enerji Analizi in Detayl
Meteorolojik Deerler, 6. Ulusal Soutma ve klimlendirme Teknii Kongresi Bildiriler Kitab,
s.325-332, Adana, 2000.
[14] BER, Y., YILDIZ, C., ve KAVAK, E., Meteorolojik Deerler Kullanlarak Diyarbakr ve evre
llerinin Yeni D Scaklk Parametrelerinin Aratrlmas, TMMOB Makina Mhendisleri Odas
GAP ve Sanayi Kongresi Bildiriler Kitab, Diyarbakr, Sayfa: 345-349. 1999
[15] Devlet Meteoroloji leri Genel Mdrl, Meteorolojik verileri, 1981-1998, Ankara.

V. ULUSAL TESSAT MHENDSL KONGRES VE SERGS ________________________________________ 311 _______

ZGEMLER
Tuncay YILMAZ
1945 ylnda Tarsusta dodu. 1968 ylnda Berlin Teknik niversitesi Makine Fakltesini bitirdi. 1972
ylnda ayn niversitede doktorasn tamamlad. 1973 ylnda Karadeniz Teknik niversitesi Makine
Mhendislii Blmnde greve balad. 1977 ylnda Makine Mhendislii Blmnde Is ve Ktle
Transferi Bilim Dalnda doent oldu. 1983 ylnda ukurova niversitesi Makine Mhendislii Blm
Termodinamik Anabilim Dalna Profesr olarak atand. Almanya dnda ngilterede Cambridge ve
Liverpool niversitelerinde, ABDde Massachusetts Institute of Technologyde misafir retim yesi
olarak bulundu. 1982-1983 yllar aras Karadeniz Teknik niversitesi Makine Mhendislii Blm
Bakanl grevi yapt. 1986-1989 yllar arasnda ukurova niversitesi Mhendislik-Mimarlk
Fakltesi Dekanlk grevini yrtt. 1989 ylndan beri ukurova niversitesi Mhendislik-Mimarlk
Fakltesi Makine Mhendislii Blm Bakanl ve 1991 ylnda kurulduundan beri de ukurova
niversitesi Soutma ve klimlendirme Teknii uygulama ve Aratrma Merkezi Mdrl grevlerini
srdrmektedir. Is transferi, stma ve soutma sistemleri ve uygulamalar, enerji analizleri, iklim
verileri ve ok fazl aklar zerine almaktadr.
Hsamettin BULUT
1971 ylnda Halilanda dodu. lk, orta ve lise renimini Batmanda tamamlad. 1993 ylnda
ukurova niversitesi, Mhendislik-Mimarlk Fakltesi, Makina Mhendislii Blmnden mezun oldu.
Ayn yl Harran niversitesi Mhendislik Fakltesi Makina Mhendislii Blmnde aratrma grevlisi
olarak greve balad. 1996 ylnda ukurova niversitesi
Fen Bilimleri Enstits, Makina
Mhendislii Anabilim Dalnda Yksek Lisansn tamamlad. 1997 ylnda ukurova niversitesi, Fen
Bilimleri Enstits Makina Mhendislii Anabilim Dalnda Doktora tez almalarna balad. 19931998 yllar arasnda Harran niversitesi Mhendislik Fakltesi Makina Mhendislii Blmnde
aratrma grevlisi olarak alt. 1998 ylndan beri ukurova niversitesinde aratrma grevlisi
olarak almaktadr. alma alanlar stma ve soutma sistemleri iin iklim verilerinin analizi, enerji
analizi, stma ve soutma sistemleri ve uygulamalardr.