You are on page 1of 55

EKO

...

Umberto Eco: SIMOLO, [in] ENCICLOPEDIA


Vol. XII, 1981, p. 877-915.

Torino
[1.]

"2)(> >(, ' ca', '',


' ':


, .
(aliquid stat pro aliquo,
),

. ,
(. " )*, , ;
, ,
> , ... , ,
: .
'' ():
.
Ha :
: " ", 1914.

. ENCICLOPEDIA.
[Volume I-XVI], Giulio Eeinaudi, Torino, 1977-1984.


?

().
. , :
( )
: ',
"' (1926, it. pr.,
. 813).
:
" (ibid.).
,

(. " ). , ,
: " (ibid.).
, ", "
(ibid.).
, ,
. (Delacroix) , (Karmin)
.
(Brunschvics) ''

,
. :

( )

,
( rpa
)?
(
,
). ,
% .
:
, . ,
.
.
,

.
.
(NVittgenstein)
. , , ..., n
( ,
, >)
:

abcde
b cd ef
cdefg
ce , . , ,
,
:

B
a

c
D

d b ec

f c

d e f g eh f g

f g

F
h fi g

i l

cc , , F
,
''.

. ,
, ,
,
.

,
, , ,
, .

.


, ,
,
,
, .
ror > ( D q),
''
() 'q' , ,
'-

', ,
( ) .

,
,
. (. "
).
()
,
. ,
() , , , (), . ( ) (
),
( )
()
. , ,
,
,
,
,
,

(), , ,
.
() , , -

10

. ,
, ,


()
,
.
, . , Feeling and Fonn
( ) (1953),
// .

>
XX.
,
,
.
:
" (it. pr., . 13). , , ,
.
, (Anatomy of Criticism) (1957).

//
" (it. pr., . 94), ^
he ". ,
, , ,
-

11

", ,
" (ibid., it. pr., . 104).
, " "
,
" (ibid., . 112), " (ibid.);

,
(ibid. . 135),
'' .
, .
, ( Douglas),
(Natural Symbols, 1973)
"
" (it. pr., 3):
,
,
. , , ,

. , ,
,

.
, , (ibid. . 25),

.
, From Ritual to Romance Weston-a

12

(1920), , , '' , (Symbols),


: ; ,
, .


(Symbols Public and Private)
(Raymond Firth) 1973).
,
.
,
, , (
), , - ( )
( ), (
), ( )...

( ), ra
-
'',
?) .
, , ( ) -
() : ,

13

" ,

;

-
-
(it. pr., . 55).
"
. ,


'' ,

; aliquid stat pro aliiquo.
()
()
''
.
,
,
//
//
(. ").
, .
, , ,
, '' //.

-

. , ,
//

-

14

.
,
, '' .
, , , ,
'' (Creuzer), ,
, , (Ricoeur),
, .
[2.]

[2.1.]
, ,
. ,
ra , .
'', , , , ,
.
(Goux, 1973)

.
, , , .
,
, :

15


, , , , , , , " (1950, (it. pr., XXIV). , , ', ,
" (1960, it. pr., . 63).
,
( , ,
, )

, ,
.
.
(,
) ''.
, . ( ),

, .
Seminaire ,



, . ... > , ,
" (1975, it. pr., . 100).

(le Nom-du-P&re).

16

, ,
( ), , -
. -,
, ,
:
".

.
,
, ...
" (ibicl., . 278).
''
()
. .
, ,

. ,
,
, ( ) ^
. >
( )
' '.

17

(1923) (Ernst Cassirer)


, .
( --),
, ,
,
". ( )
, ,
,
" (it. pr., . 6).
- ratio difficilis
'' - , , . ( ,
) :
( , , ,
,
) , .
,
...
, , " (ibicl., . 20).

> ,
" (ibid.,
. 23). , ,
( ,

18

" - (ibid., . 25),


, , -.
, , .
(. , 1974) . , , , , chora-y, -
stasis-
" (it. pr., . 28).
1 . Chora " (ibid., . 29)
,
, , , ,
.
,
:
.
(imago) ,
( chora-t) (imago) " (ibid., . 4649),

, ,
, ,
(ibid., .
46^-9). , ,
,
" (ibid., . 51).
(, , )

19

- " (ibid., . 65).


(
, ), .
, , , ( , , - . , 1975)
( ) .
: ,
,
e ; . , ,
. , , , (, 1974, it. pr., . 65-66).
, ,
, ,
( ), (),
''.
[2.2]
-
. (Charles S. Peirce), (icona)
(-

20

) (indice)
,
( ), >
, " (1903, it. pr., . 140). ,
( )
( ), , ,
.
, ,
, , Isignl
, . ,
/sign/ , ,
genus generalissimum ,
// , , , , . .
, ,

,
( ),
. .
, , ,
,
,
, ,
, , ,
, '', > .
, ,
Balnenm Marine
''

21

,
( ),
. ,
, ,
. > , .
(
) ''
,
, .
[2.3.]
ralio difficilis
(Saussure) (Hjelmslev).
(1906-11) //
/icona/; , ,
,
,
, ,
,
,
, " (1943, it. pr., . 121).

, , , ratio difficilis-,
, 1975).

22

,
,

//. , ,
ratio difficilis-, . ,

,
,

() .
' ' .
, (Seinmetz)
(Kennelly) (
, ),
- (
'' ) (Arnaud) (Gauss),
. . ,
,
, ratio difficilis,
: , ,
, , ,
.
:
,

. -

23


(
) ( ).
// .
.
[2.4.]
''

: ,

,
. ' ': II,
, , (
) '
';

,
. , . ,

.
'' .
ratio difficilLs .
,
ra ,

24

ratio difficilis. ,
>
ratio difficilis,
,
: (
) . , > :
,
... , , :
,
, , , . ,

()
.
(1978) ,
. , ,
.
, ,
;
:
''- 'V
...
, .

. -

25

, .
, ,

1
.
, , , .
.
- .
~
,
, ,
, (. , 1979). ' ',

.
. ono ''?
() 1978. ., 16)

, (
,
). ,
". ,
( ),
,
.
.
,
, , .

26

, ,
? . , ,
,
)
,
, ,

; , , ) ''

, . ,
( ).

(.
").

( ): ' ' ' '...
, , ...
, , : ,
,
" (ibid. . 21).
,
, ;
. , ,
. ,
,

27

, (, ,
- ) . ,
.
!', ,


ja :
,
, ,
(.
", ; . , 1975), , 'X'
(
) '-', >.

.
: urro


( ,
, : . "). (
) - , ,
()
,
''
-. '' , .
. ( :
):

. .
, , ()

: hc ,
() .
, ''
, .
>
palia
(1967) .
. ,

[ :
() , no ra ro , ,
- ]. ( )
, . , he
. .
, , .
,
,

. ()
",
, .
''
,

, , .

(1899) ' ' ,
, -

29

.

,
( )
.
:
(ibid., gl. IV) :
,
.
, , , ,
.
,
, ; ,
.
, , ,
, ,
.
(ibid. it. pr., . 261-64), ''
Gartner, , , ,
:

'-', () "
" (ibid., . 263). , he
.

ratio difficilis: , , , , , .
, ratio difficilis
, -

30

, , , (ibid., .
313-14).
,
,
.

; , , ;
, , ,
, , , , , ,
" (ibid., . 323).
,

,
, ,
(1909, 1911, 1919),
, , , ,
, .
:
, :

,
,
,
. ,
. -

31

, ,
,
,

. , , , ,
.
, ,
( )
, , ,
, , '
' .
, ,
, , '' . '' , ,
.
, , ,
, , .
(
), ,
,
.
, , ,
, -. ,
, , .
, , , , ,
, . : rp2 yvhyje ::
^
\ ,

(. , 1975). , ,
. , . ,
,
,
pcuieihc.
''. ,
.
,
( )
,
:
,
, .
[2.5.]
, , ,
, ,
. , ,

,
' ' -,
.

,

( ), :

33

na >,
.
, , ,
, ,
. ,
, ,
, , , ()
(.
Gadamer, 1958).
, , //
,
.
: , ,
,
, '', '' ('') (. , 1977).

,
, , ,

,
(), (\Vackenroder).

//
, -

34

,
,
, ,
.
(
), no ,
.
he
.
, ,
oiio " (1797, . 1902-12, . 94), (), (), , ,
, :
, , , . (Bild) , ;

, .

, , , , .

,
, ,
, . ,
, " (Goethe 1809-32, .
1925 nn. 1112.13).

35


, on : nero
.
,
ra .
, , .
" ,
.
, ( ),
. ,
, ,
, .

,
, (n. "), , ,
.
- ,
.


, ,

, -

36

, (,
,
)
cne .
,
, , .
,
, chora -.
//

,
, , .. >
.
,
.
.
, (Creuzer),
(
).
>

" (1810-12, I, . 35)
.
,
. : ,
(
Sartor Resartm
(183), -

37

), , ,
. :
(

)
, , .
//
, , > ,
, , , , .
, .

,
. ,
, ., ,
,
.

(
- , ).

,
ibe
, ,
.
: " (_i817-29, it.
pr., . 344). , , !*

38

. ,
". , , , . ,
: .
,

.
oiio (ibid, .
346).
. ,
, ,
, , ... " (ibid., . 355).
- ( ) .
, , ,

.

( , , )
, , ,
-
.

() ,
, , , .
"
()
.
" (ibid., . 396). , (ib.,
. 407). noce , > ra
.
(
), . Beh
, ,
.
, , ,
. //

. ,
, ( ), ", . .

, ( -
) ,
,

:
ra
, -

40

iio .
,
''
.
[3.]
\3.].]

, , :
( '' ),
. , , ,
,
.
.
, , () >
,
(cum grano salis)
" (1934, it. pr. .
3). ".
, representations collectives (Levy-Bruhl)
" (ibid., . 4). , .,
, ,
.
() -

41

" (ibid., . 36).


,
, .
, %, ,
.
:
,
, , siinul senex et iuvenis (ibid.).

. ,
, ,

inana-
> .
.
, . , . , , .
,
,
,
(Scholem) .
, , . :
, ,
...
,
" (1%0, it. pr., . 16-17).
- ; ; ; . , , ." (. . )

42

:
,
, ,

.
,
(ibid, . 30). , >
.
, , , ,
, . , , ,

" (ibicl., . 39).
( , )


. (Niklaus von
der Fliie) mandala'-c
".
". ,
, , ", , , ra
- , ,
, .
" [...] (. . ).

43

>" (1934, it. pr., . 5). ,



, . ,

. , ,
:
, ,
,
( ),
" (ibid., . 10).

, .
, ;
imiiic
(. Firth, 1973, it. pr. . 194,
.)- .
,
()? ,
() ,
.
()
. (Margherita Maria Alacoque),
, -
(Sacro Cuore), .
,

, ,
:
XII

44

' ' >.


,
,
.
XII ,
, , ro ' ' ',, , '.
,

, , , . ( )
>, , ,

(
) .
, ,

1 ,
, .

, , (Voce Reale) .

(Ricoeur). ,
;
( , ,

cum grano salis); ,
, "
(1962, . 22).
.
, .
-

45

"
(ibicl.) , ,
(Die Zuhinft einer IUusion,
1927), :
, .
, ''
,

'',
''.
:
.
. .
. . , ,

.
[5.2] , ,

, ,

.
,
// ( , , ),
, ,
, , , .

( ) (, , -

46

,
). ,
,
.
; . ...

, , ,

" (Vattimo 1963, . 150). -
:
(freilassen) .
... ,
, , ,
,
" (ibid., . 152).
( !).
(Zeichen), 'zeigen' ''.
( ).

//: ,

. ( ,
)

, , ,
.
.

47

, ,
,
, .
,
ne . ,
( , ), -
, . , , , : ocehaj ,
, .
,
( ) .
( par excellence
)
. (Scholem) ,

" (1960, it. pr.
. 44). , '' . ()
. . >

,
" (ibid., . 48). :
,

48

49

> ,
''
" (ibid., . 57).
>
" (. ibid. . 81). , ,
( ) ,
,
, (deriva).
Kohen Itlamari , Hayyim Yosep
Dawid Azulay, ce Torah-t


. Torah-e
.

, ,


() " (ibid., . 95).
, hc

.
Torah (ibid., . 95-96). > Torah-e, , . Azulay
() Torah-e,

. ,
,
,
, ,
( )

,
" (ibid., . 97).
''
( ,
, ),
. , , ,
,

, , (),
(

) ,
, .

(John Searle),
Copyrigfu
, (Jacques Dcrrida),
, copyright >

.


. Torah-, ,
,
,

.
(1977)
(1977) (1972). iberoB
'' :

50


, cno >
, ,
, .
(
) ra : La logique et la
graphique de Sec (Signatitre Evenemenl Conlaete) mettent en question jusqu'a la securit du code et du concept de code. Je ne pas m'engager ici dans cette
voie afin de ne pas compliquer davatage une discussion
deja trop lente, surdeterminee et surcode de tous ts. Je signale simplement que cette voie est ouverte
dans Sec des la premiere des trois parties, precisement
a partir de la phrase suivante: 'Consequcnce peut-tre
paradoxale du recours que je i'ais en ce moment a
l'itration et au code: la dissruption, en dcrniere analyse, de l'autorite du code comme systeme fini de rgles; la destruction radicale du meme coup, de lout
contexte comme protocole de code' (pp. 375-76, pr.
p. 180). Et cette m6me voie, cellc d'une iterabililite
qui ne peut Stre que celle qu'elle est dans Vimpurete
de son identite a soi (la repetition altere et l'alteration
identifie), est balise par les propositions suivantes":
S'agissant maintenant du contexte semiotique et interne, la force de rupture n'est pas moindre: en raison
de son iterabilite essentielle, on peut toujours prelever
un syntagme crit hors de l'enchaincment dans lcquel
il est pris ou donne, sans lui faire perdre toule possibilit de fonctionnement, sinon toutc possibilit de
'communication', precisement. On peut eventuellement lui en reconnaitre d'autres en l'inscrivant ou en
le greffant dans d'autres chaines. Aucun contexte ne
peut se clore sur lui. Ni aucun code, le code etant ici
a la fois la possibilit et l'impossibilit de l'criture, de
son iterabilite esentielle (repetition/alterite)" (p. 377,
pr., 182), et ... par la (par Piterabilit ou la citationalit
qu'elle permet) il (lout signe) peut rompre avcc tout

51

contexte donne, engendrer a l'infini des nouveaux contextes, de faqon absolument non saturable. Cela ne
suppose pas la marque vaut hors contexte, mais au
contraire qu'il n'y a que des contextes sans aucun centre d'ancrage absolu" (p. 381, pr. pp. 185-86)" (1977,
pp. 36-37).
,
,

: ,

.
, 7'/-
,
. ,
,
Torah-n"
( Levvi Yihaq, . 1960, it. pr.,
. 105).
,
, ,
Torah-y.
>! ( )
''.
[4.] ''
( )


; , ,

-

52

.

, , , .
' ' , ,
()
,
. , , ,

.

,
.
, , .
VI , (Reggio-a),
.

( , ,
) , ( ,
).
ra , ? ? I

, , ,

.
(
),

53

: , () , .
,

() - , .
' ' (. Compagnon, 1979)
, ().
/ /.
()
: , , .
( :
- -
). . he ,

: --- (Littera gesta docet, quid credas allegoria, /moralis quid agas,
quo tendas anagogia", , XIII
). he, , , (Epistola
).
:
'' , . ,
.
?

:

.

54

, ,
, ,
: . ,
, ()
HOSOM- ,
, .
(-) (),
.

, (, , () : ,
()
, -, , ,
- ; ,
,
(X6yoi), .
, par excellen, (
imitatio Christi XoyiKot). , , ,
,
, , , .
, ;
,
, ,
.
, ,
, ,
,
, , par excellence.
, ,

55

,
. ,
,
, ,
.

,
,
. , .

:
() , :
.

:
,
.
, ,
. , , , ,
. circulus
vitiosus: , ,
,
, , , ra . : quis custodiet
custodes?

.
,

56

: nova sed nove. , ,


: , , .
, ( ).
. ,
,
corpus symbolicwn,
:

, . - 12.1;
'Lekh lekha' : ",
no ,
: ", , " (1960, it. pr.,
. 21).
Wo Es wai; soll. Ich werden,
: La fut 5a
- je , il me faut advenir -
" (1957, it. pr., p. 519).
, , , ,
, /
, , . Non nova sed nove
:


auctoritas.
: -

57


;

.
(Compagnon 1979, . 231)
,
( - 1978. . 113).
.
, , , , :
in verbis infactis. (
) .
, , .
, De doctrina christiana: ,
, , , .
,
, , ,
,
. , ,

, - , Physiologus-rd
, , Imagines Specula mundi, he .
Sicut inferius sic superius", Corpus Hermeticum III .

58

59

,
. .
, -, ,
analogia entis,


.
, Physiologiis-y, omnis mundi creatura, quasi liber
et pictura nobis est in speculum" ( ,
XII ).
. ,

: ra
. >

; ,
,
.
''

: , ,
, , . .
.
.
-
.
'' ? , ;
, auctoritas
-

. auctoriiates , ,
,
. auctoritates, ,
, . (, , ).
, ,
, , , , , , ,
. Aliud dicitnr, aliud demonstratur:
, ne ,
. - . , : ,
. ,
, . :
, ?
,
.

,
( ),
. , , .
,
: , , , ,
, (
) >. , , : -

60

,

. ra, ,
, , .
.
: ,
- , , , , , , ...
,
.
,
> , , ,
.
,
. ,
.
- (genus)

- , (, ,

).

auctoritas.
. , , . , , ,
.

, auctoritas, -

61

. , , .
. , , he
,
( ) ,
(
) , , .

, ,
.
[5.]

,
, (
) .

. , ,
,


. - :
.

, Correspondances (1857):
: ,
.

,

62

, ,
. . , ,

. .
'':
, ,
, ,
.

,

,
. , ,
- , ,
. , ,
,
. ,
(), ,
, , , ,

(. , 1962).

(1967). Grice:
Grice-
: he
,
,
,


,
() .

, , , ,
. (. 2.4.)
,
,
: ,
.
. : , ,

. , ,

' '. ,


. ,
, , .
,
. , ,
. ,
, , ,

-
, , ,
. '-

64

' . ,
, ,
( ). >
( ),
(), na
, , , ,
, , . ,
.

.
, , .
, ,
( ). 'anusa'
: .


,

..." (, Portrah of the Artist as a
Young Man, cap. V).




() >

" (Stephen Hero, . XIX).

65

,
( , ). , ,
. ra, ,
, , - .
, :
. ", ", ", bric-a-brac- Sylvie (1853), .
, ,
, , ,


. ,
, . ( fnade,eine-n...),
.
. >: ,
(,
,
); , ; , , ,

66

, , .
(Francesco Orlando
-1968) , Frisson d'hiver (1867).
,
.
, , : ,
, , , ,
.
, ,
.

.
...
> ,
" (ibid., . 380). , ,
, ,
. ( ,
> , ,
...) , .
: ,
. ,

67

,
; ,
> '', , .
.
, , ,
- , .
: ( ) , ,
.
,

,
. , , ,
,
; ,
,
.
, ,
, .
,
. ,
.
:
,
,
?"

68

[6.]

,

. ,
,


,
.
, (, 1975; .
" ),
,
,
. rao ( ,
, ...)
(
ratio difficilh) .
:
(
), ( uouparspro tolo) (
- ),
Rotary Club-a.
ra , neh ra (
), : , ,
,
. ,
( :

, je ,
, , , , ).


- -
,
re : , ( > ),
( ), ,
/,

...
,


. ,
.

(

)
'' ..
.



,
rope
, (Scholem 1960, it. pr., . 169, ).
, ,
, , ,
, , ('
'),
:

70

, , on ,
, . ,
,
na () .

,
auctoritas
( )
, -, .
( ) ;
,

> .


.
, ,
, . ,
(.
).

, ,
, .

: ?
,
>, .

71

Cassirer, .
1923 Philosophie der symbolischen Fonnen, I. Die Sprachc, Bruno Cassirer, Berlin (trad. it. La Nuova Italia,
Firenze 1961). Compagnon, A.
1979 La seconde main, ou le travail de la citation, Seuil,
Paris.
Creuzer, G. F.
1810-12 Symbolik imd Mythologie dcr alten Votker, besonders der Griechcn, Leske, Leipzig; ed. und
Leske, Leipzig-Darmstadt 1819-232, 4 vol. Derrida, J.
1972 Signature Evenemcnt Contaae, in Marges de la philosophie, Minuit, Paris, pp. 365-93.
1977 Limlted Inc. Suppkment to Glyph Two, Johns
Hopkins Press, Baltimore.
Douglas, M.
1973 Natural Symbols, Penguin Books, Harmondsvvortli
19732 (trad. it. Einaudi, Torino 1979).
Eco, U.
1962 Dalla Sumrna" al Finnegans Wake", in Opera
aperta, Bompiani, Milano; ora Le poetiche diJoyce. Dalla Sutnma" al Finnegans Wake", Bompiani, Milano 1966.
1975 Trattato ili semiotica generale, Bompiant, Milano.
1979 Lector infabula. La cooperazione interpretativa nei
testi narrativi, Bompiani, Milano.
Firth, R.
1973. Symbols Public and Private, Allen and Unvvin,
London (trad. it. Laterza, Bari 1977).
Freud, S.
[1899] Die Traumdeutung, Deuticke, Leipzig-Wien
190 (trad. it. in Opere, vol. III, Boringhieri, To-rino 1967).
Fiye, N.
1957 Anatomy ofCriticism. FourEssays, Princeton University Press, Princeton N. J. (trad. it. Einaudi,
Torino 19773).
Gadamer, H. G.
1958 Symbol und Allegorie, n E. Castelli (a cura di),
Umanesimo e simbolismo, Atti del IV Convegno
internazionale di studi umanistici, Venezia, 19-21
septembre 1958, Cedam, Padova.

70

71

, , ,
, . ,
,
> ^ () .

,
auctorilas
( )
, -, .
( ) ;
,

.


.
, ,
, ,
(.
).

, ,
, itera .

: ?
,
, .

Cassirer, .
1923 Philosophie der symbolischen Fonneti, I. Die Spra-che,
Bruno Cassirer, Berlin (trad. it. La Nuova Italia, Firenze
1961). Compagnon, A.
1979 La seconde main, ou le travaii de la citation, Seui],
Paris.
Creuzer, G. F.
1810-12 Symbolik und Mythologie der alten Volker, besonders der Griechen, Leske, Leipzig; ed. und
Leske, Leipzig-Darmstadt 9-23 2 , 4 vol. Derrida, J.
1972 Signature Evenement Contacte, in Marges de la philosophie, Minuit, Paris, pp. 365-93.
1977 Limited Inc. Supplemenl to Gfyph Two, Johns
Hopkins Press, Baltimore.
Douglas, M.
1973 Natural Symbols, Penguin Books, Harmondsworth
1973 2 (trad. it. Einaudi, Torino 1979).
Eco, U.
1962 Dalla Summa" al Finncgam Wahe", in Opera
aperta, Bompiani, Milano; ora Le poetiche diJoyce. Dalla Sumtna" al Finnegans Wake", Bompiani, Milano 1966.
1975 Trattato ili semiotica generale, Bompiant, Milano.
1979 Lector infabula. La cooperazione interpretativa nei
testi narrativi, Bompiani, Milano.
Firth, R.
1973. Symboh Public and Private, Allen and Unwin,
London (trad. it. Laterza, Bari 1977).
Freud, S.
[189] Die Traumdeutung, Deuticke, Leipzig-Wien
1900 (trad. it. in Opere, vol. III, Boringhieri, To-rino 1967).
Frye, N.
1957 Anatomy ofCriticism. FourEssays, Princeton University Press, Princeton N. J. (trad. it. Einaudi,
Torino 1977 j ).
Gadamer, H. G.
1958 Symbol und Allegorie, n E. Castelli (a cura di),
Umanesimo e simbolismo, Atti del IV Convegno
internazionale di studi umanistici, Venezia, 19-21
septembre 1958, Cedam, Padova.

72

Goethe, . W. Von
[1797] Ober dic Gegenstande der bildenden Kunst, in
Weimarer Ausgabe, Weimarer Goethe Gesel-Ischaft,
VVeimar 1887-1919; ora in Samtliche Wer-ke,
Jubilaumsausgabe, Cotta, Stuttgart-Berlin 1902-12, vol.
, tomo I, pp. 91-95. 11809-32] und
Reflexionen, in IVerke, Festau-sgabe, vol. XIV,
Bibliographisches Institut, Leip-zig 1926.
Goux, J.
1973 Freud, . Economic et syinbolique, Seuil, Paris
(trad. it. Feltrinelli, Milano 1976).
Grice, H. P.
[1967] Logic and Conversation, in P. Cole e. J. L. -gan
(a cura di), Syntax and Scmantics. SpeechActs, Academic
Press, New York London 1975. pp. 41-58 (trad. it. in M.
Sbisa (a cura di), Gli atti Hnguistici. Aspetti e problcmi di
filosofia dcl lin-guaggio, Feltrinelli, Milano 1978, pp. 199219). Hegel, G. W. F.
[1817-29] Asthetik, Aufbau-Verlag, Berlin 1955 (trad.
it. Einaudi, Torino 1976).
Hjelmslev, L.
1943 Omkring sprogteoricns gnmdlaeggelse, Munksga-ard,
Kobenhavn; nuova ed. Prolcgomena to a of
Langitage, University of Wisconsin Press, Madison Wis.
1961 (trad. it. Einaudi, To-rino 1968). Jung, c. G.
[ 1934] Uber die Archetypen des kollektiven Unbewussten,
in Von den Wurzeln des Bewusstseins Studien iiber
dcn Archetypus, Rascher-Verlag, Zurich 19542,
pp. 3-56 (trad. it. in Opcre, vol. IX. t. I, Boringhieri, Torino 1980, pp. 1-53).
,j.

1974 La revolution du langage potique, Seuil, Paris


(trad. it. Marsilio, Padova 1979).
, J.
1957 L'instance de la lettre da/is l'incoscient, in Societe
fran^aise de psychanalyse (a cura della), La Psychanafyse, III. Psychanalyse et scietice de l'homme,
Presses Universitaires de France, Paris, pp. 47-81;
ora in Ecrits, vol. 1, Seuil, Paris 1966, pp. 249-89
(trad. it. Einaudi, Torino 1974, pp. 488-523).

73

1975 Le seminaire de Jacques Lacan, 1. Les crils techniques de Freud (1953-54), Seuil, Paris. (trad. it.
Einaudi, Torino, 1978). Lalande, A.
1926 (a cura di) Vocabulaire teclmique ct critique de la
philosophie, Presses Universitaires de France, Pa-ris (trad.
it. Isedi, Milano 1971). Langer, S. K.
1953 Feeling and Fortn. A Theoty ofAn, Scribner, New
York (trad. it. Feltrinelli, Milano 1965).
Lvi-Strauss, C.
1950 Introduction d l'euvre de Marcel Maiiss, in M.
Mauss, Sociologie et anthropologie, Press Universitaires de France, Paris (trad. it. Einaudi, Torino
1965).
1960 Discours au Collige de France, in Annuaire du
Colltige de France", LX (trad. it. in Razza e storia e altri
studi di antropologia, Einaudi, Torino 1967, pp. 47-82).
Orlando, F.
1968 Le due facce dei simboli in un poerna in prosa di
Maliann, in Strumenti critici", n. 7, pp. 378-412. Peirce,
Ch. S.
[1903] Div'mon of Triadic Rclations, in Collected Papers,
Harvard University Press, Cambridge Mass, 1931-58, vol. II,
233-72 (trad. it. in Semiotica, I fon-dametui della semiotica
cogtutiva, Einaudi, Torino 1980, pp. 136-54). Ricoeur, P.
1962 Hertnencnteiitique etrflacion, in E. Castelli (a cu-ra
di),Danilizazionc c iminagjne, Atti dcl VII Con-vegno
internazionalc di studi umanistici, Roma 1962 Cedam,
Padova, pp. 19-42. Saussure, F. de
[1906-11] Cours
de lmguistique gtirale, Payot, Laussanne-Paris (trad. it. Laterza, Bari 1970 ).
Scholem, G.
1960 Zur Kabbala und ihrer Symbolik, Rhein-Verlag,
Ziirich (trad. it. Einaudi, Torino 1980).
Searle, J. R.
1977 Reiieratmg the Differenccs: a Rcply to Denida, in S.
Weber e H. Sussman (a cura di), Gfyph: T&vtual Studies,
Johns Hopkins Press, Baltimore, pp. 198-208. Todorov, T.
1977 Thories du symbole, Seuil, Paris.
1978 Symbolisme et interprtation, Seuil, Paris.

74

Vattimo, G.
1963 Essere, storia c liguaggio in Heideggcr, Edizioni di
Filosofia", Torino.
Weston, J. L.
1920 From Ritiial to Romance, Cambridge University
Press, Cambridge.

je '',
,
, .
.
();
(. ,
/), , (.
dei - ; demoni - : diavolo - ;
divinazione
- ; escatologia - ; mostro - ; sogiiolvisione - /; stregoneria - ,
, )
, ,
(. referenzalverit) - /; verolfalso - /).
.
:
(.
anthropos , ; cultura/culture /; natura/cultura - /) cultura-materiale ( ),
(. popolare - ), , ,
( : abbigliamento - , , ; abhazione - , ; canto - ; cerimoniale - ; colore
-, ; corpo - ; credenze - ; cucina
-; danza - ; dono - ; enigma - , ; escrementi - ; festa - ; feticcio
- ; fiaba - ; gioco - ; maschera - ;
maschile/famrrtinile - /; mkolrito
/; oggetto - , ; omamento - ; persona - ; rilo - , ; scena
- ; seiisi - ; sessualitd - ; totem ; vka/morte - /).
, '' , , , valori (),

75

ruololstams (/)
comunitd - (), gruppo (), socieit)
() spazio econnmico ( ) spazio ociale - (.
merce - ; moneta ; oro argcnto
; immaginazione sociale - ).
rappresentazione del mondo - ( (. astrologia - ; cabala - ;
cosmologie - ; ekmmti - ; labirinlo
- ; macrocosmolmicrocosmo - /), " ,

(. infonnazkmc - ), (, , : .
sonno/sogno).
, , ,
, (. lingua - ; ktteratura
-; ,
. analogia metafora , immagjne
- , metafora, retorica, scrittura - , ; temalmotivo - /), arti
(. visione), scienza -
(. mithos/logos , . (. cogriizione- ; conoscaua
- , ; creativitH - ; fmuastico
- ; finzione - ; immaginazione - ).
, ,

(. testo - ) ; , ,
(uomo) (. semplice/complcsso - /) (. empiria/esperienza - /) : (scgtio),
, (. conccno - ;
proposizione giudizio, soggettologgetto - /)
(. communicazionc - ).

76

,
,
; ,
(. inconscio - );
(. coppie filosofiche - ; opposizionelcontradizione - -/) (. dicibile/indicibile
-/) , , (ragfonc) (. razionakliirazionale).

.
. .
.
.
.
3.


[II. ]


symballein", ",
symbolon" ", ", ", -
. , ,
no , , .

( ) ,
,
( ).
() ()
- .
>> (
>) " (.
. ).

"
, ",
. , , , , .

. ,
.
, () -

80

() .
, ,
( " - ,
)
( )
, ,

, ( ). , , , ,
,
, , .
, ,
".
,
, ,
-
()
(
),
,
. ,

,
. ,


81

.
,

,
.


.
: 1)
, . "
; 2)
,
,
,
,
; , "; 3)
,
, , (. ). ,

; ,
-
,
,
.

82

,
, .
: 1) ,
, , , etc; 2)
, ( ) ( ) 3)
, ( )
,
(

, , ,
- , , ) ,
. , neibaibe
( ) ,
,
, .; , ,
, .; >
: ,
,
^
, , .; -

83

. . ,
,
.
", .

,

. ,

(
) orpa ( ). , , ,
,
,
. ,
,
(
).
rope ,
: , , , , . > . ,
- -
- .
" ,
.
, ;
(
)

84


- -
. ,

(
); , ;
, , -
-

. , . ( , ,
, ,
,
"
[. ] ).
,
, ( ,
), - , , , -
. , ,
, ,
. 20.
" " .
20. ,
19- "
(, , ,
, ) -

85


, ,

, , ,
,
( ,
, ,
, ,
). , , , .
. , , ,
.


.
,

.
, , >
,
, , ,
, ., -,
, .
-
,

,
- -

,

(
,
, -

86

, .).
, ,
, >
.
, ., ,
,
, ,
" (,
, , .). , , , , -, ,
,
. ,
,

,

.
,
,
(, ,
, , .)
.
,
ry,
.


;
, -

87


;
()

.
-

- , , .

W. . Yeats, The Symbolism of Poelry" (1900), Ideas


ofOood and Evil (2d ecl.. 1903); H. Bayley, Thc Lost Lang,
ofSymboUstn (2v., 1912, rcpr. 1951, 1952); D. A. Mackenzie,
The Migration ofSvmbols (1926); I-I. Flanders Dunbar, Symbolismin Medkval Thougfu (1929); W. M. Urban, The Principles of Symbolism", Lang, and Realin (1939); K. Burke,
The Philos, ofl.it. Fonn: Smdies in Svmbolic Action 1941);
Langer; C. M. Bowra, Thc Heritagc ofSvmbolism (1943); E.
Cassirer, An Essay on Man (1944), M. Krieger, Creative
Crit.: A Broader View of Symbolism," sr, 58 (1950); T. Mischel, The Mcanings ot' 'S.' in \A\.," Arizona Quar., 8 (1952);
E. Olson, A Dialogue nn Symbolism", in Crane, Critics;
Special Issue of YFS, no. 9 (1952-53); Special Issue of JAAC, 12 (Sept. 1953); C. Feidclson, Symbolism and Am. Lit.
(1953); B. Kimpel, Thc Svmbols of Rcligious Fairh (1954);
E. Olson, The Universe thc Early Pnems," The
of Dylan Thoinas (1954); Svmbols and Vahtcs (1954) and
Svmbols and Society (1955), bolh ed. L. Bryson ct. ai; P.
Wheclwright, Thc Buming Fountain (1954) and Mctaphor
and Rcality (1962); W. Y. Tindall, The Lil. S. (1955); H.
Levin, Svmbolism and Fiction (1956); Frye; F. Kermode, Romantic Imagc (1957); J. W. Bcach, Obscssive Imagcs: Symbolisvi in thc of t/ie I930's and 19-40's (1960); Lit.
Symbolism, ed. M. Beebe (1960); Mctaphor and S., ed. L. C.
Knights and B. Cottle (1900); B. Sevvard, The Symbolic Rosc
(1960); Symbolism m Religion and Liu, ed. R. (1960);
H. Musurillo, S. and Myth 'm Ancient 91961); Myth
and S., ed. B. Slotc (1963).


[. . ]

( symbolon
- , )
-
, , ,
. ,

,

. (
, , ); ,
,
, .

( ,
, ),
.
, ";
" >
, .

, ,
" >.
. ( , )

90

. ,
, ,
.
.
,

- ( ),
, ( ").


: ,
, , , ,
.

:
. ,
, ,

he
,
.
,
"
, he : ,
" " ,
- , , .
.
,
-

91

je .

,
.
,
" ( nfero ), " .
, ,
, .
;
, "
() ;
.
,
,
, .
.

,
;
.


(.
). . . , -

92

. .

". , ,
. .


. ,


. , , (
"),
. XIX
, ,
, , . .
(1815-1887).
,
. XX ,
". . (1874-1945)
:
."; , ,
,
"
. - ( . .
- )
,
.
. .
-

- ( -

). - "
( , " . . ) ,
"
( , " . .
,
" - ")
, ,

: " , ", " . . .
-
: , , , ., , , .
, " ,
(
.
): 1) ; 2)
( ); 3) -
, , "

,
: > . . ,
. . .


,
; 4)
. "

94

. .

1-
, , -
- . :

, " ra ", ",
", " -, -.
,

, ,
, " ,
... , " ( . . . . .:
. ., , 1976, . 32)

., . ," ..: . , ., . 1, ., 1927; . ., . , , 1927; ,


, ., 1927; , .
, , 1976; Bachelard G., Lapotiqite de l'espace,
R., 1957; Burke K.., Language as symbolic action, Berk-Los
Ang., 1966; Cassirer E., Philosophie der svmbolischen Formen, Bd 1-3, B., 1923-31; Frenzel E., Stoff, Motiv und Symbolforschung, 2 Aufl., Stuttg., 1966; n 1966; Todorov Tz.,
Theories of the symbol, trad. from the French, Ithaca (N.
Y.), 1982.

[. ]

( . symbolon - , )
- ()
, , .
, ;
, , .
,
, . , " . ,

; ( )
. " " . .
. " . , " . . " .
, " " . .
,
:
,
. ,
rpa .
,
, . -

96


.
.

. , , ;

()
.

-
[
- ]

(. symbolon = ; . symbol, . symbole, . Symbol, .


) - 1. - ,
, . : (, , , ,
) -
. .
; , , .
. ,
, .
(. , "
,
),
. .
,
. : " ,
, . - -

98

- 11 .

. :
. ,
, . , ,
- (. . ,
. ), ,
, .
; .

, , ,
(), ,
.
[. ]

W. Y. Tindall, The Literary Symbol, 1955; S. Czarnovvski,


VVarunki spoleczne zmiany symbol6w literackich", [v] Dziela, t. 1, 1956; N. Frye, of Criticism, 1957; S. Ossovvski, U podstaw cstctyki, 1958; J. Jacobi, Complexe,
Archetype, Symbok, 1961; G. Durand, L'Imagination symbolique, 1964; Perspectives in Litemty Symbolism, izd. J. Strelka,
1968; D. Sperber, Le Svmbolisme en general, 1974; M. Podraza-Kwiatkowska, Symbolizm i symbolika w poezji Mlodej
Polski, 1975; C. G. Jung, Archctypy i symbole, 1976; S. K.
Langer, Nowy sens filozofii, 1976; T. Todorov, Theories du
symbole, 1977; J. Wozniakowski, Symbol i alegoria vvczoraj
i dzis", [v] Czy artyscie wolno siczeni? 1978; Symbol as Sense,
1980; vidi isto tako alcgorija, shnbolika.

99

2. . .
-
,
, ()

( -> )
( - ),

.
->
().
IJ. ]
(. symboiism, . symbolique,
symbotisme, . Symbolik, . ) - - , , ,
, ,
- . (. .)
,
- .
. , - .

, - -
.
:
Symbolisin in Rcligion and Literature, red. R. , 1960;
E. Cassirer, Esej o czlcnvieku, 1971; R. Firth, Symbols Public
and Private, 1973; D. Sperber, Le Symbolisme en gnral,
1974; J. Chevalier, A. Gheerbrant, Dictionnairc dessymbolcs,
t. 1-4,1973; A. de Vries, Dictionary ofSymbols and Imagery,
1974.

[M. ]


[]

;
.
,
". ,
. .


. ,
,
; .
,
, .
, . , , , , , .

. ,
. ,
.
" .
. ,
( )
( ). , ,
;
-

102

, .
" ,
.
, , .
,
. ,
, ,
. ,
,
.
, , ;


. >.


, , .

, XVI

. ...

", ( , ,
);
". ,
, -

103

. - , ( ); .
, ,

". " ",
. , ,

.
, : "
,
". ,
,
,
-", . ( "),
: , ,

,
".
, ,
(): ( , , )
". ;
,
!"

, . . ,
" .
,
. ,
(

104

) ,
,
" (
", , ).
, " " . , , , . .
, ,

. ".

( ) ,
.
" ,
(: ") (
") .
".
.
: ".
,
, ,
,
(1900).
.

>.
(1905);
.
( ) ". ,

105

, , , ,
, .
. ( , 1891)
, ,
: ... ".


[ ]

(rp. ovfifiokov - ) -
, , ",
. .
;
.
,
.-
, >. ,
- ,
ra .

.- -
, .- , , . ,
.-, , ()
,
. . . .
.-, .

108

.

-* , .
, ,
, - , -* .
: .- > -
. .- - .

. G. Gadamer, Wahrhcit undMcthode, 19652; W. Spievvok, Stilistika na graninom podruju izmedn lingvistike i
nauke o knjievnosti", Umjetnost rijei, 3, XV, 1971; C. Todorov, Introduction la symboliquc, 1972; A. Closs, Dcr Symbolbegriff in der Literatunvissenschaft, 1974; A. de Vries,
Dktionary of Syinbols and Imagciy, 1976".

- Umberto Eco: SOMBOLO". In: ENCICLOPEDIA,


Vol. XII. Torino, Giulio Einaudi, 1981, p. 877-915. (
c ).
-Norman Fridman: SYMBOL". In: ENCYCLOPEDIA
OFPOETRYAND POETICS. Alex Preminger editor. Frank
J. Warnke and O. B. Hardison, JR. Associate editors. Princeton, New Yersey Princeton University Press, 1965. 833837. (: N. Frie. C
).
- . . & . . : "
( ). . .
. . . . . , , 1987, . 378379. ( ).
- . : "". - : . ,
. - , 1,
", 1966, . 263. (
).
- Janusz Slawinski & Michal Glowinski: SYMBOL". In: SLOIVNIK TERMINOWLITERACKICH. Pod redakcja
Janusza Slawinskiego. Wroclaw, Warszawa, Krak6w,
Gdansk - Zaklad narodowy imienia Ossolinskich wydawnictwo, 1976, str. 433. (C ).
- Anonim: SYMBOLE". - In: DICTIONNAIRE HISTORIQUE, THEMATIQUE ET TECHNIQUE DES LITTERATURES. Littratures frangaise et etrangres, anciennes
et modernes sous la direction de Jacques Demougin 2. Libraire Larusse, Paris 1986, p. 1598. ( c
).
- Zdenko kreb: SIMBOL". - U: RENIK KNJIEVNIH TERMINA. Beograd, Institut za knjievnost i umetnost
& Nolit, 1985, str. 722.

Baura, S. .: Nasledje simbolizma. Preveo Duan Puvai. - Beograd, Nolit, 1970.


Balar, Gaston: Poetika prostora.Prevela Frida Filipovi.
- Beograd, Kultura, 1969.
Vilson, Edmund: Akselov zamak ili o simbolizmu. Prevala Olga Humo. - Beograd, Kultura, 1964.
Daglas, Meri: Prirodni simboli. Preveo Dragan Monaevi. - Novi Sad, Svetovi, 1994.
Daglas, Meri: "Dva tela". Prev. Al. I. Soksi. - Gradina,
XVIII/5-6, 1983, str. 65-80.

, : . -
, , 1991.
, : . - ,
, 1991.
, : " ". - , VlII/1,
1960, . 557-563.
Edel, Leon: "Simboliki iskaz: psiholoko vidjenje". - Savremenik, br. 5, 1983, str. 570-472.
Eko, Umberto: Kultura, infonnacija, komunikacija. Prevela Mirjana Drndarski. - Beograd, Nolit, 1973.
, : " ". - , . 7, 1969, . 65-72.
From, Erili: Zaboravljeni jezik. Preveo Hrvoje Lisinski
-Zagreb, Matica hrvatska, 19fO.
, . B. .: . .
- , , 1959. (II , , 1970).
Hjelmslev, L.: Prolegomena teoriji jezika. Preveo Ante
Stama. - Zagreb, BiblioTeka, 1980.
Ivi, Ivan: ovek kao animal simbolkum: razvoj simboIKkih sposobnosti. - Beograd, Nolit, 1978. (II izdanje 1987)
Jung, Karl Gustav/M. L. von Franz/Joseph L. Hendersetv.
Covjek l njegovi simboli. Preveli Marija i Ivan Salei. - Zagreb, Mladost Mladinska knjiga, 1973. (Ostala izdanja:
1974, 1987)

Jung, Karl Gustav: Psihologija i alkemlja. - Zagreb, Naprijed, 1984.


Kasirer, Ernst: Filozofija simbolikih fonni 1-. Prevela
Olga Kostreevi. - Novi Sad, Dnevnik, 1989.
Kuper, Din Kembel: Ilustrovana enciklnpedija tradicionalnih simbola. Preveo Slobodan Djordjevi. - Beograd, Prosveta - Nolit, 1986.
Langer, Suzana: Filozofija u novome kljuu. Prouavanje
simbolike razuma, obreda i umetnosti. Preveo A. I. Spasi.
- Beograd, Prosvela, 1967.
Leksikon ikonografije, liturgikc i simbolike zapadnog
kraristva. LJredio Andjeko Badurina. - Zagreb, Sveuiina
nakada iber, Kranska sadanjost, Institut za povijest umjetnosti, 1979. (II izdanjc 1985)
Markovi, Mihailo: Dijalektika teorija znaenja. - Beograd, Nolit, 1961.
Mison, Fitip: "Umetnost kao simbol". Preveo Dragor
Obradovi. - Umetnost, br. 64, 1985, str. 279-290.
Pangratz, M. i Santner, I.: Carslvo snova. 4000 godina
tumaenja snova. Preveo Savko Grubei. Zagreb, Naprijed, 1970.
Petrovi, Aleksandar M.: "Simbol kao prvobitnost". -PoIja, XXXIV/351, 1988, str. 200-212.
Radman, Zdravko: Simbol, stvarnost i swaralatvo. - 7greb, Hrvatsko filozofsko drutvo, 1988.
Renik simbola. - Beograd, Narodno delo, 1994. Religiozni
obredi, obiaji i simboti. S poljskog prevlea Bi-serka Raji.
Beograd, Radnika tampa, 1980.
Rozenberg, Afons: Odkrivajmo simbole: prasimboli 'm njihovo spreminjanje. Prevede Aojzij Savko Snoj. - Celje, Mohorjeva druba, 1987.
Sosir, Ferdinand de: Problemi opite lingvistike. Preveo
Srcten Mari. Beograd, Nolit, 1975.
Frye, Northrop: Anatomija kritike. Prevela Giga
Graanin. - Zagreb, Naprijed, 1979, str. 85-150.
Fraj, Nortrop: Veliki kod(eks). Biblija i knjievnost. Preveli Novica Mili i Dragan Kujundi. Redaktor prevoda Slobodan Djordjevi. - Beograd, Prosveta, 1985.
Stipevi, Aleksandar: Kulmi simboli kod Hira. Gradja i
prilozi sistematizacije. - Sarajevo, ANHBIH, 1981.
Chevalier, Jean i Gheerbrant A.:Rjeniksimbola. Mitovi,
sni, obiaji, geste, oblici, likovi, boje, brojevi.Prevod grupe

You might also like