Chng 50: NHIM TRUNG NG TIT NIU VA

VIM TUYN TIN LIT

NHIM TRUNG NG TIT NIU
Dch: DS. Trn Anh V, Bnh vin ph sn - nhi Nng
Hiu nh: DS. L Thy Dung
Ngun: Pharmacotherapy Handbook 8th edition (2012), Barbara G.Wells et al.
Ti liu c dch nhm mc ch tng hp cho d n vit sch "Dc iu tr" do Nhp cu
Dc lm sng t chc. Ti liu dch CHA xin php bn quyn t tc gi, nh xut bn M
nn ti liu nn c s dng vi mc ch c nhn. Khng chia s cng cng di mi hnh
thc.

1. INH NGHIA
Nhim trung ng tit niu bao gm cac hi chng lm sng rt a dang nh vim
niu ao (urethritis), vim bng quang (cystitis), vim tuyn tin lit (prostatis), v vim
thn b thn (pyelonephritis).
Nhim trung ng tit niu c xac inh khi co s hin din cua vi khun trong
nc tiu (vi iu kin nc tiu khng bi nhim bn t bn ngoi trong qu trnh ly
mu). Cac vi khun ny co kh nng tn cng v gy vim cac m cua ng tit niu v
cac cu truc ln cn.
Nhim trung ng tit niu di bao gm vim bng quang, vim niu ao, vim
tuyn tin lit v vim mo tinh hon. Nhim trung ng tit niu trn gy bnh cho
thn v cac cu truc lin quan, c goi chung l vim thn - b thn.
Nhim trung ng tit niu khng bin chng l nhim trng xy ra nhng bnh
nhn khng c bt thng v cu truc hay c ch thn kinh ng tit niu. Nhim
trung ng tit niu bin chng l nhng nhim trng xy ra nh l kt qu cua nhng
tn thng ng tit niu nh di tt bm sinh hay bin dang cua ng tit niu, soi,
ng thng tiu, phi ai tin lit tuyn, tc nghen, hoc khim khuyt v thn kinh, lm
cn tr dong chy binh thng cua nc tiu v hoat ng cua h thng bo v ng
tit niu.
Nhim trung ng tit niu ti pht l khi c 3 hay nhiu hn 3 t nhim trng
ng tit niu trong mt nm. Trong nhim trung ng tit niu ti pht, c t vim
c nhiu triu chng xen ke vi nhng t khng c triu chng. Nhng nhim trng ti
pht ny l c th l do ti nhim hay do vi khun cn st lai ti pht. Nhim trng ti
pht do ti nhim l nhim trng gy ra bi cc chung vi sinh vt khac nhau v y l
dang hay gp cua cac trng hp nhim trung ng tit niu ti pht. Nhim trng
ng tit niu ti pht do vi khun cn st lai l nhim trng gy ra bi cng mt loai vi
khun trc o.

2. SINH L BNH

 Cac vi khun gy ra nhim trung ng tit niu thng xut phat t h vi khun
ng rut cua ngi bnh.
Nhim trung ng tit niu c th do vi khun xm nhp qua 3 ng khc nhau:
ng ngc dong, ng mau v ng bach huyt.
cac bnh nhn n, do di cua niu ao ngn v gn hu mn, nn lm cho vi
khun xm nhp vo ng tit niu d dng hn nam gii. Luc o, cac vi khun xm
nhp ngc dng t niu ao ri ln bng quang. Khi trong bng quang, cac vi sinh vt
ny nhn ln nhanh chong v co th tip tc xm nhp ngc dng ln phn trn cua
niu qun ti thn.
Ba yu t quyt inh s phat trin cua vim ng tit niu l: mc nhim khun,
c lc cua vi khun v c ch bo v t nhin cua ngi bnh.
Nhng bnh nhn khng th thi nc tiu hon ton (tiu st) thng c nguy c cao
cho din bin nng cua vim ng tit niu v cng thng gp tnh trang nhim trng
ng tit niu ti pht.
Mt trong nhng yu t quan trong quyt inh c lc cua vi khun gy bnh o l kh
nng bam vo cac t bo biu m cua ng tit niu bng cac khun mao, dn n s
thm nhim ng tit niu, bng quang v vim thn-b thn. Cac yu t c lc khac l
yu t tan mu v aerobactin. Yu t tan mu l mt loai protein do vi khun tao ra, gy
c t bov co th lm phn gii nhiu loai t bo nh hng cu, bach cu a nhn v
cac bach cu n nhn.Aerobactin giup cho vic gn kt v hp thu st cua Escherichia
coli.

3. VI SINH HOC
Nguyn nhn ph bin nht cua vim ng tit niu khng bin chng l vi khun
E.coli, chim khong 80% n 90% cac trng hp nhim trung mc phi cng ng.
Cac vi sinh vt gy bnh khac l Staphylococcus saprophyticus (t cu khng tit
coagulase), Klebsiella pneumonia, cac loi Proteus, Pseudomonas aeruginosa v loi
Enterococcus.
Cac tac nhn gy nhim trung ng tit niu bin chng v nhim trung bnh vin co
th bao gm E.coli, chim khong >50% c cac trng hp, loi Proteus, K.pneumoniae,
loi Enterobacter, P.aeruginosa, t cu khun, v cu khun ng rut. Loi Candida
cng l tac nhn gy bnh thng gp nhng bnh nhn bnh nng v bnh nhn t
ng thng tiu di han.
a s cac trng hp nhim trung ng tit niu c gy ra bi mt loai vi khun
duy nht; tuy nhin nhng bnh nhn soi thn, t ng thng tiu trong, hoc ap-xe
thn man tinh co th do nhiu loai vi khun gy nn.

4. BIU HIN LM SANG

Nhp cu Dc lm sng

Trang 2/16

 Cc triu chng in hnh cua vim ng tit niu trn v di c nu trong Bang
50-1.
Bang 50-1: Cac biu hin lm sang cua nhim trung ng tit niu ngi ln
Du hiu va triu chng
- Vim ng tit niu trn: tiu kho, tiu gp, tiu nhiu ln, tiu m, cm giac
au, nng vung trn xng mu.
- Tiu ra mau.
- Vim ng tit niu di: au bn sn, st, bun nn, nn ma, kho chiu.
Thm kham thc th
Nhim trung ng tit niu trn: au im sn ct sng.
Cac xet nghim
- Vi khun niu
- Mu niu (S lng bach cu>10/mm3)
- Nitrit nc tiu dng tinh (i vi vi khun kh nitrit)
- Men esterase cua bach cu trong nc tiu dng tinh
- Vi khun bao boc bi khang th (trong vim ng tit niu trn)
Chi da vo triu chng khng u tin cy chn oan nhim khun ng tit niu
do vi khun. Yu t quan trong chn oan nhim khun ng tit niu l s phat hin
c mt s lng ang k vi khun c trong mu nc tiu (cn loai bo nguy c nhim
bn trong qu trnh ly mu).
Nhng bnh nhn cao tui thng khng co nhng triu chng ng tit niu c
trng, nhng ho se co nhng s thay i v tm thn, vthoi quen n ung, hoc cc triu
chng ng tiu hoa.
Xt nghim tng phn tich nc tiu thng thng nn c tin hnh khi anh gia
bnh nhn ban u. Kim tra nc tiu bng phng phap kinh hin vi nn c thc
hin bng cach nhum Gram cua nc tiu ly tm hay khng ly tm. S c mt cua it
nht mt vi sinh vt trong mi vung vi trng c du soi cua mu nc tiu khng ly
tmtng ng vi >100.000 n vi tao thnh khun lac (CFU-colony forming unit)
trong mt ml nc tiu (105CFU/ml) nc tiu.
Tiu chun xac inh vi khun niu c lit k trong Bang 50-2.
Bang 50-2: Tiu chun chn oan vi khun niu
- Bnh nhn n c triu chng: 102 CFU vi khun coliform/ml hoc 105 CFU khng
phi coliform/ml.- Bnh nhn nam c triu chng: 103 CFU/ml. - Bnh nhn khng c
triu chng: 105 CFU vi khun/ml 2 mu lin tip.
- Bnh nhn c triu chng v c ng thng oan trn xng mu: Moc vi khun bt k.
- Bnh nhn co t ng thng: 102 CFU /ml.
Mu niu (>10 t bo bach cu/mm3) bnh nhn co biu hin triu chng tng ng
vi vi khun niu.
Xt nghim Nitrit nc tiu c s dng phat hin s c mt cua vi khun kh
nitrat trong nc tiu (vi d nh E.coli).
Xt nghim men esterase cua bach cu l mt phng phap kim tra nhanh bng que
phat hin mu niu.
Nhp cu Dc lm sng

Trang 3/16

 Phng phap chn oan nhim trung ng tit niu chinh xac nht l inh lng mu
nc tiu a c nui cy. Bnh nhn bi nhim ng tit niu thng co nhiu hn 105
vi khun/ml nc tiu, mc du khong mt phn ba ph n c triu chng nhim trng
nhng cha it hn 105 vi khun/ml nc tiu.
Mt phng phap xac inh nhim khun ng tit niu trn l phn ng tm vi khun
c khang th bao boc (antibody-coated bacteria ACB) lmt phng phap s dng
min dich huynh quang xac inh vi khun c boc bi globulin min dich trong nc
tiu mi thi.

5. IU TRI
Mc tiu iu tri cua nhim khun ng tit niu l tiu dit cac vi khun gy bnh,
ngn nga hoc iu tri cac hu qu ton thn cuanhim trung v phong nga tai phat.
5.1. NGUYN TC CHUNG
Qua trinh iu tri mt bnh nhn nhim trung ng tit niu bao gm: anh gia ban
u, chon thuc khang sinh, thi gian iu tri , v anh gia theo doi.
Vic la chon khang sinh ban u c bn da trn mc nghim trong cua cac du
hiu v triu chng, vi tri nhim trung v nhim trung thuc dang bin chng hay khng
bin chng.
5.2. THUC IU TRI
Kh nng dit khun cua khng sinh trong nhim trung ng tit niu lin quan trc
tip n tinh nhay cm cua vi sinh vt v nng khang sinh at c trong nc tiu.
iu tri nhim trung ng tit niu nn da vo phn loai nhim trng: vim bng
quang cp khng bin chng, nhim trng co triu chng nhng khng khun niu,
nhim trng c khun niu khng triu chng nhng co khun niu, nhim trng bin
chng, nhim khun ti pht, hoc vim tin lit tuyn.
Bang 50-3 lit k nhng khng sinh thng c dung nht trong iu tri nhim khun
ng tit niu.
Bang 50-3: Cac khang sinh thng s dung trong iu tr nhim khun ng tit
niu
Thuc
c im
Khang sinh ng ung
Trimethoprim- Hiu qu cao i vi hu ht cac vi khun ng rut a khi
sulfamethoxazole
ngoai tr Pseudomonas aeruginosa.
- at c nng cao trong cac m ng tit niu v nc tiu,
do o ng vai tro quan trong trong iu tri nhim trung ng tit
niu bin chng. Hiu qu trong d phong nhim trung ti pht.
Nhm Penicillin:
- Ampicillin l penicillin co ph khang khun rng.
- Ampicillin
- S gia tng khang cua E.coli a han ch vic s dng
- Amoxicillin amoxicillin trong iu tri vim bng quang cp.
clavulanic acid
- L thuc la chon cho cac nhim trng do cu khun ng rut
nhay cm vi penicillin.
Nhp cu Dc lm sng

Trang 4/16

Nhm
Cephalosporin:
- Cephalexin
- Cefaclor
- Cefadroxil
- Cefuroxim
- Cefixim
- Cefzil
- Cefpodoxim
Nhm Tetracycline:
- Tetracyclin
- Doxycyclin
- Minocyclin

- Amoxicillin clavulanat c u tin cho cac trng hp

khang.
- Khng co u im vt tri so vi cac nhom khng sinh khac
trong iu tri nhim trung ng tit niu , v co gia thnh cao.
- Hu ch trong nhng trng hp khang vi amoxicillin v
trimethoprim-sulfamethoxazole.
- khng c hiu qu vi cac cu khun ng rut.

- Hiu qu trong giai oan u cua nhim trung ng tit niu.

- Do tnh trang khng thuc nn c s dng han ch.
- Cac thuc ny con dn n s phat trin qua mc cua nm
candida.
- c s dng chu yu cho nhim Clamydia.
Nhm
- Cac quinolon th h mi co ph khang khun rng, k c vi
Fluoroquinolon:
P.aeruginosa.
- Ciprofloxacin
hiu qu trong iu tri vim thn b thn v vim tin lit tuyn.
- Levofloxacin
Tranh s dng ph n mang thai v tre em.
Khng nn s dng Moxifloxacin do khng at c u nng
trong nc tiu.
Nitrofuratoin
- hiu qu cho c iu tri v d phng nhng bnh nhn nhim
trung ng tit niu tai phat.
- u im chinh cua thuc ny l khng bi khang ngay c khi
iu tri lu di.
Phn ng bt li cua thuc lm han ch s dng (nh khng dung
nap ng tiu hoa, bnh thn kinh, v cac phn ng phi)
Azithromycin
Dng liu duy nht cho nhim trng Clamydia.
Fosfomycin
Dng liu duy nht cho nhim trng khng bin chng.
Khang sinh ng tim
Nhm
- Gentamicin v Tobramycin co hiu qu tng t nhau
Aminoglycosid:
nhnggentamicin co gia thnh thp hn.
- Gentamicin
Tobramycin hiu qu hn i vi chung pseudomonas, do o ong
- Tobramycin
vai tro quan trong trong cac nhim trung nng ton thn
- Amikacin
Amikacin thng c d tr cho cac trng hp vi khun a
khang thuc.
Nhm Penicillin:
- Nhng thuc ny co hiu qu tng t nhau i vi cac vi khun
- Ampicillin
nhay cm.
Ampicillin- - Cac penicillin ph rng co hiu qu cao hn i vi
sulbactam
P.aeruginosa ,cac cu khun ng rut v thng c u tin
Ticarcillin- s dng hn cac cephalosporin.
clavulanat
- Hu ch cho nhng bnh nhn bi suy thn hoc trnh s dng
Piperacillin- aminoglycosid.
tazobactam
Nhm
- Cephalosporin th h 2 v 3 co ph khng khun rng i vi
Cephalosporin th cac vi khun Gram m nhng khng co hiu qu i vi cac cu
h 1, th h 2 v th khun ng rut v t hiu qu i vi P.aeruginosa.
Nhp cu Dc lm sng

Trang 5/16

h 3

Carbapenem/
monobactam
Imipenem-cilastatin
Meropenem
Ertapenem
Doripenem
Monobactam
Aztreonam

Nhm
Fluoroquinolon:
- Ciprofloxacin
- Levofloxacin

- Ceftazidim v cefepim hiu qu i vi P.aeruginosa. Do o,

chung hu dng cho cac nhim trung bnh vin v nhim khun
niu do cac vi khun nhay cm.
- Ph khang khun rng, bao gm vi khun Gram dng, Gram
m, v ki khi.
- Imipenem, Meropenem v Doripenem co hiu qu i vi
P.aeruginosa v cu khun ng rut, nhng Ertapenem thi
khng.
- Tt c u co th gy ra bi nhim nm.
Monobactam chi co hiu qu i vi vi khun Gram m, bao gm
mt vi chung P.aeruginosa.
- Chu yu c dng cho nhim trung bnh vin khi bnh nhn
han ch dng aminoglycosid v mn cm vi penicillin.
- co ph khang khun rng vi c 2 vi khun Gram dng v
Gram m.
- at nng cao trong m , trong nc tiu v thi tr dang
cn hoat tnh bnh nhn suy gim chc nng thn.

Bang 50-4 a ra mt tng quan v nhng cch la chon khang sinh iu tri nhim
khun ng tit niu cho nhng bnh nhn ngoai tru.
Bang 50-4: Tng quan v khang sinh iu tr nhim khun ng tit niu cho bnh
nhn ngoi tr ngi ln
Chi nh

Khang sinh

Liu*

Khoang
dung

cach Thi gian

dung

Nhim trung ng tit niu di

Khng
chng

bin TMP-SMX

Bin chng

3 ngy

Ciprofloxacin

1 vin 960 2 ln/ ngy

mg
250mg
2 ln/ ngy

Levofloxacin

250mg

1 ln/ ngy

3 ngy

Amoxicillin

500mg

2 ln/ ngy

5-7 ngy

Amoxicillin clavulanat
500mg
Trimethoprim
100mg
Nitrofurantoin dang tinh 100mg
th ln

Mi 8 gi
2 ln /ngy
Mi 6 gi

5-7 ngy
3-5 ngy
7 ngy

Nitrofurantoin
monohydrate

100mg

2 ln /ngy

5 ngy

Fosfomycin

3g

Liu duy nht

1 ngy

TMP-SMX

1 vin 960 2 ln/ ngy

mg
250-500mg 2 ln /ngy

Ciprofloxacin
Nhp cu Dc lm sng

3 ngy

7-10 ngy
7-10 ngy
Trang 6/16

Levofloxacin

250mg

Mt ln/ ngy

10 ngy

Levofloxacin

750mg

Mt ln/ ngy

5 ngy

500mg

Mi 8 gi

7-10 ngy

Nitrofurantoin

50mg

Mt ln/ ngy

6 thang

TMP-SMX

vin 480 Mt ln/ ngy

mg

6 thang

1 vin 960 2 ln/ ngy

mg
1g
Liu duy nht
100mg
2 ln/ ngy

3 ngy

1 vin 960 2 ln /ngy

mg
500mg
2 ln /ngy
250mg
Mt ln/ ngy
750mg
Mt ln /ngy
500mg
Mi 8 gi

14 ngy

Amoxicillin clavulanat
Ti pht

Hi chng niu TMP-SMX

ao cp
Tht bai khi s Azithromycin
dng
TMP- Doxycyclin
SMX
Vim thn-b thn cp
TMP-SMX
Ciprofloxacin
Levofloxacin
Levofloxacin
Amoxicillin clavulanat

7 ngy

14 ngy
10 ngy
5 ngy
14 ngy

(*) Liu dng cho bnh nhn co chc nng thn binh thng.

Bang 50-5 m t cac phac iu tri theo kinh nghim cho nhng th lm sng
Bang 50-5 iu tr theo kinh nghim cho cac nhim trung ng tit niu va vim
tin lit tuyn
Chn oan
Vim
quang
khng
chng

Tac nhn gy
bnh
bang Escherichia coli
cp Staphylococcus
bin saprophyticus

Phu n mang Nh trn

thai

Khuyn cao iu
tr
1. TMP-SMX dng
trong 3 ngy (A,I)*
2. Fluoroquinolon
trong 3 ngy (A, II)*
3.
Nitrofurantoin
trong 5 ngy (B,I)*
4. Beta-lactam trong
3 ngy (E,II)*
1.
Amoxicillinclavulanat trong 7
ngy
2.
Cephalosporin
trong 7 ngy
3. TMP-SMX trong
7 ngy

Nhn xet
iu tri ngn ngy hiu qu
hn dng liu duy nht.
Beta-lactam khng hiu qu
hn TMP-SMX trong iu
tri vim bng quang cp.

Tranh s dng TMP-SMX

trong 3 thang cui

Vim thn-b thn cp

Khng
chng

bin E.coli

Nhp cu Dc lm sng

1. Quinolon trong 14 Co th iu tri ngoai tru

ngy (A,I)*
Trang 7/16

2. TMP-SMX 14
ngy (nu nhay cm)
(B,II)*
Vi khun Gram 1. Amoxicillin hoc
dng
Amoxicillinclavulanat trong 14
ngy (B,II)*
Bin chng
E.coli
1. Quinolon trong 14
Proteus mirabilis ngy (B,II)*
Klebsiella
2. Penicillin ph
pneumonia
rng
Pseudomonas
+aminoglycosid
aeruginosa
(B,II)*
Enterococcus
faecalis
1. TMP-SMX trong
Vim tin lit E.coli
K. pneumonia
4-6 tun
tuyn
LoiProteus
2. Quinolon trong 4P. aeruginosa
6 tun

- Mc nng cua bnh

quyt inh thi gian iu tri.
- Kt qu cy nc tiu inh
hng cho vic la chon
khng sinh..
- Thuc ung co th dung
n 14 ngy.
- Vim tin lit tuyn cp co
th cn phi s dng ng
tim tnh mach lc u iu
tri.
- Vim tin lit tuyn man
tinh co th phi iu tri lu
di hn hoc phi phu thut

Mc khuyn cao:

Mc A: khuyn co c mc bng chng manh mc B: khuyn co c bng chng trung bnh;

mc C: khuyn co c mc bng chng yu hoc chng lai, mc D: khuyn co c bng chng
chng lai mc trung bnh, mc E: khuyn co c bng chng chng lai r rng.
*

Mc bng chng:

Mc I: co it nht 1 nghin cu ngu nhin c i chng; mc II: c mt th nghim lm sng

c thit k tt; mc III: da trn kinh nghim lm sng, hin hay nhn inh cua cc chuyn
gia.

5.3. IU TRI CC TH LM SNG

5.3.1. Vim bng quang cp khng bin chng
Cac nhim trung ny thng gy ra chu yu bi E.coli, vi vy khang sinh iu tri nn
hng n nhom vi khun ny trc tin. Bi vi cac vi sinh vt gy bnh v nhay cm
cua chung thng a bit c nnphng phap iu tri cn bng gia chi phi hiu qu
c khuyn cao l xet nghim tng phn tch nc tiu v bt u iu tri bng khng
sinh theo kinh nghim m khng cn cy nc tiu (Biu 50-1)

Nhp cu Dc lm sng

Trang 8/16

Triu chng vim ng tit niu di

Tng phn tich nc tiu/ nhum Gram
Khun niu
Th c triu chng nhng khng
c vi khun niu

Triu chng vim ng tit niu

trn, vim thn-b thn
Cy nc tiu

iu tri ngn ngy

Bnh nng, nguy c cao

Ung thuc
trong 2 tun

Co ap ng
iu tri

Tht bai

Cy nc tiu

Nhp vin, tim

khng sinh

Dng tinh

m tnh
Th c triu chng nhng
khng c vi khun niu

iu tri lai trong 2 tun

Cy nc tiu sau 2 tun iu

tri
Dng tinh

m tnh

Nhim trng ti pht

Co ap ng

Do vi khun cn tn tai
Kim tra chuyn
khoa tit niu

Nhp cu Dc lm sng

Do ti nhim
t thng xuyn

Thng xuyn

Liu php c ch ti
nhim sau giao hp

iu tri tng t

Trang 9/16

Cac triu chng ng di

Xet nghim nc tiu/nhum Gram
Vi khun hin din ang k trong
nc tiu
Khng

Yes
C
Triu chng cua
ng tiu trn
vim bng quang

Khng
Cy mu nc tiu

Khng co vi khun
niu nhng co triu
chng

iu tri ngn ngy

Bnh nhn bnh nng

co nguy c cao

Co ap ng lm sng

Tht bai

C
iu tri bng
ng ung 2 tun

Nhp vin Khang

sinh ng tnh
mach

Cy nc tiu
m tinh

Khng co vi khun niu

nhng co triu chng

Dng tinh
iu tri lai 2 tun
na
Cy lai nc tiu 2
sau khi iu tri

Tai phat lai

Khoa tit niu
kim tra

Dng tinh

m tinh

Tai phat

ap ng lm
sng
Tai nhim
trung

Thng xuyn

Xem xet s dng liu

phap c ch liu phap
sau giao hp
Nhp cu Dc lm sng

t xy ra
iu tri mi
t

Trang 10/16

Biu 50-1: iu tr nhim trung ng tit niu phu n

i vi nhim trng khng bin chng,nn la chon phng phap iu tri ngn ngy
(3 ngy) vi trimethoprim sulfamethoxazole hoc mt khng sinh fluoroquinolon (vi d
nh ciprofloxacin hoc levofloxacin) v cho hiu qu tt hn so vi dng liu duy nht.
Khng khuyn co dng Amoxicillin v sulfonamid do ti l cac chung E.coli khang
cao.
khng cn thit cy nc tiu nhng bnh nhn co ap ng.
5.3.2. Nhim trng c triu chng nhng khng c khun niu
Dng liu duy nht hay iu tri ngn ngy vi trimethoprim sulfamethoxazol cho
hiu qu i vi nhom bnh nhn ny, v vic ko di liu trnh l khng cn thit a
s bnh nhn. Nu iu tri liu n hoc ngn han m khng co hiu qu, th nn tin
hnh cy mu nc tiu.
Nu bnh nhn cho bit co sinh hoat tinh dc gn thi im c triu chng, nn xem
xet s dng khang sinh c hiu qu i vi vi khun Clamydia trachomatis (azithromycin
1g liu n hoc doxycyclin 100mg 2 ln/ngy trong 7 ngy)
5.3.3. Nhim trng c khun niu nhng khng c triu chng
Vic iu tri cho bnh nhn co vi khun niu nhng khng co triu chng ph thuc
vo tui cua bnh nhn v bnh nhn ang mang thai hay khng nu l n. tre em,
vic iu tri thng ging nh i vi cac nhim trung co triu chng.
ph n khng mang thai, vic iu tri con ang tranh cai; tuy nhin vic iu tri
dng nh it hiu qu vi cac t nhim trung t nhin.
5.3.4. Nhim trung ng tit niu c bin chng
5.3.4.1. Vim thn-b thn cp
Bnh nhn nhim trung ng tit niu c biu hin st cao (>38,3oC [100,9oC]) v
au bn hng d di nn coi l biu hin cua vim thn-cu thn cp, v cn dng cc
phng phap iu tri tch cc. Nhng bnh nhn vim thn-b thn nng cn nhp vin
v s dng khang sinh ng tim ngay t u. Cac trng hp nhe hn co th s dng
khang sinh ng ung khi iu tri ngoai tru.
Vo thi im co biu hin triu chng, nn tin hnh nhum Gram mu nc tiu,
cung vi xt nghimtng phn tich nc tiu, cy nc tiu v th nhay cm cua vi
khun.
nhng bnh nhn co triu chng t nhe n va, chi cn dung khang sinh ng
ung. Khang sinh co hiu qu nn c s dng it nht trong khong thi gian 2 tun,
mc du dung khang sinh nhay cm trong khong 7-10 ngy l a cho hiu qu. Cac
khang sinh ng ung co hiu qu trong trng hp ny bao gm trimethoprim
sulfamethoxazol v cac fluoroquinolon. Nu nhum Gram cho kt qu c t cu Gram
dng, nn ngh n Streptococcus faecalis, v nn dng thuc hng n tac nhn gy
bnh ny (nh ampicillin).

Nhp cu Dc lm sng

Trang 11/16

 nhng bnh nhn bnh nng, thuc dng ban u thng l fluoroquinolon ng
tnh mach, mt aminoglycosid kt hp hoc khng kt hp vi ampicillin, hoc
cephalosporin ph rng kt hp hoc khng kt hp vi mt aminoglycosid.
Nu bnh nhn a tng nhp vin trong vng 6 thang trc, co t ng thng nc
tiu, hoc trong c s iu dng, nn xem xet kh nng bi nhim trung P. aeruginosa
v enterococci, cng nh cac vi khun a khang khac. Trong trng hp ny, ceftazidim,
ticarcillin clavulanic acid, piperacillin, aztreonam, meropenem, hoc imipenem kt hp
vi mt aminoglycosid c khuyn cao s dng. Nu bnh nhn ap ng vi phi hp
khng sinh ny, nn ngng aminoglycosid sau 3 ngy.
Cy nc tiu nn c tin hnh 2 tun sau khi kt thuc t iu tri chc chn bnh
nhn a ap ng tt v phat hin kh nng vi khun cn st lai.
5.3.4.2. Nhim trung ng tit niu nam gii
iu tri nhim khun ng tit niu nam gii thng oi hoi thi gian ko di hn
(Biu 50-2)

Nhp cu Dc lm sng

Trang 12/16

Cac triu chng ng

tit niu di
Cac du hiu cua vim
tin lit tuyn hoc
vim thn- b thn cp
Co

Khng

Nhp vin
Khang sinh ng tim
trong 2 tun

Nhim trung co bin chng

Cy nc tiu
iu tri 2 tun

cy nc tiu sau iu tri

2 tun
ap ng lm sng
Dng tinh

m tinh

iu tri nhim
khun do
ngun tin lit
tuyn trong 6
tun

ap ng lm
sng

Co

Khng theo doi

thm

Khng
Cy nc tiu lai
anh gia chuyn khoa tit niu
iu tri nh nhim khun ngun tin
lit tuyn trong 6 tun
Cy nc tiu lai
m tinh
Khng cn iu tri
thm

Dng tinh
Liu phap c ch
di han hoc phu
thut

Biu 50-2: iu tr nhim trung ng tit niu nam gii

Nhp cu Dc lm sng

Trang 13/16

 Nn tin hnh cy nc tiu trc khi iu tri, bi vi tac nhn gy nhim trung nam
gii kho d oan nh n gii.
Nu nghi ng do vi khun Gram m, trimethoprim sulfamethoxazol hoc mt
fluoroquinolon c u tin s dng. Liu trinh ban u thng keo di khong 10-14
ngy. i vi cac nhim trung tai phat nam gii, t l khoi bnh cao hn nhom c
iu tri bng trimethoprim sulfamethoxazol trong 6 tun.
5.3.5. Nhim trung ng tit niu ti pht
Cac t nhim trung ti pht (do ti nhim hay do vi khun cn tn tai ) chim ti l
ang k trong tt c cac nhim trung ng tit niu. Nhng bnh nhn ny thng thng
l n gii, v co th c chia lm 2 nhom: nhom co it hn 2 hoc 3 t ti pht mi nm
v nhom co nhiu t tai phat hn.
nhom bnh nhn co it t nhim trung tai phat (it hn 3 t mi nm), mi t nn
c iu tri nh mt t nhim trung ring le. Liu trinh iu tri ngn han c khuyn
cao s dng cac bnh nhn n co triu chng nhim trung ng tiu di.
Vi bnh nhn co nhng t nhim trung thng xuyn hn, liu trinh iu tri khang
sinh d phong di han co th c s dng (xem chi tit Bng 50-4). Thi gian iu tri
thng keo di 6 thang kem theo cy nc tiu inh ky.
nhng ph n co triu chng nhim trung ti nhim lin quan n cac hoat ng tinh
dc, th xut tinh ngoi sau khi giao hp co th ngn nga nguy c nhim trung. Thm
vo o, d phng bng liu n trimethoprim sulfamethoxazol sau khi giao hp c
chng minh co thlm gim ang k t l nhim trung tai phat nhng bnh nhn ny.
N gii bi tai phat sau liu trinh iu tri ngn han nn dung thm liu trinh iu 2 tun.
nhng bnh nhn tai phat sau 2 tun, nn tip tc iu tri thm khong 2-4 tun na.
Nu tai phat vn con xy ra sau 6 tun iu tri, nn tin hnh thm kham chuyn khoa tit
niu, v xem xt dng liu trinh iu tri khong 6 thang hoc thm chi lu hn .
5.3.6. Cac trng hp c bit
5.3.6.1. Nhim trung ng tit niu phu n mang thai
Ph n mang thai c vi khun niu, k c co triu chng hay khng co triu chng u
c khuyn cao iu tri tranh cac bin chng co th xy ra trong thi ky mang thai.
Liu trinh iu tri nn bao gm mt thuc vi tac dng bt li thp (nh cephalexin,
amoxicillin, hoc amoxicillin/clavulanat) c s dng trong vong 7 ngy.
Nn tranh s dng tetracyclin bi vi tac dng gy quai thai, v tranh s dng
sulfonamid vo 3 thang cui thai ky bi vi co th dn n vng da nhn nao v tng nng
bilirubin huyt. Fluoroquinolon cng khng c khuyn co s dng v kh nng c
ch s phat trin cua sn v xng tre s sinh.
5.3.6.2. Nhng bnh nhn c t ng thng
Nu phat hin vi khun niu nhng khng co triu chng bnh nhn t ng thng
tiu ngn han (<30 ngy) vic s dng khang sinh ng ton thn l khng cn thit v
nn rut ng thng cng sm cng tt. Nu bnh nhn co biu hin triu chng, nn rut
ng thng tiu v nn bt u iu tri nh i vi nhim trung co bin chng.
Nhp cu Dc lm sng

Trang 14/16

 Vic s dng d phong khang sinh ng ton thn trong 4-7 ngy u i vi bnh
nhn c t ng thng ngn han lm gim ti l nhim trung. Tuy nhin, i vi bnh
nhn t ng thng di han, khang sinh chi co th lm chm s phat trin cua vi khun
niu nhng lai lm tng nguy c xut hin vi khun khng thuc.

VIM TIN LIT TUYN

Vim tin lit tuyn l tinh trang vim cua tuyn tin lit v cac m xung quanh do
nhim trung ,.co th cp tinh hay man tinh. Dang cp tinh c biu hin bi cc du
hiu nng nh st cao t ngt , cac triu chng ng tit niu v cc triu chng v
th trang. Vim tin lit tuyn man tinh do nhim khun l biu hin cua nhim trung tai
phat do cung tac nhn gy bnh (nhim trng do vi khun cn st lai). S c mt cua vi
khun gy bnh v s lng ang k t bo vim trong dich tit cua tuyn tin lit v
nc tiu c dung chn oan vim tin lit tuyn do nhim khun.
C ch c th cua vim tuyn tin lit do nhim khun vn cha c bit ro. Cac
ng nhim trung co th gm: nhim trung ngc dng t niu ao, tro ngc cua
nc tiu nhim khun vo ng tuyn tin lit, xm nhp cua cac vi khun trc trng mt
cch trc tip hoc ly truyn qua ng bach huyt, hoc ng mau.
Cac vi khun ng rut Gram m l cac tac nhn gy bnh thng gp nht trong
vim tin lit tuyn cp tinh do nhim khun. Trong o, vi khun E.coli chim a s, n
75% cac trng hp.
Vim tin lit tuyn mn tnh do nhim khun thng gp nht cng l do vi khun
E.coli, cac vi khun Gram m khac it c phn lp hn.
1. BIU HIN LM SANG VA CHN OAN
Cac biu hin lm sng cua vim tin lit tuyn do nhim khun c lit k bng
50-6.
Bang 50-6: Cac biu hin lm sang cua vim tin lit tuyn
Du hiu va triu chng
- Vim tin lit tuyn cp tinhdo nhim khun: st cao; rt run; c cm giac nh bi cm
vi triu chng kho chiu, au c; au tai ch (ay chu, hu mn, xng cung ct), tiu
nhiu ln, tiu gp, tiu kh, tiu m, v bi tiu.
- Vim tin lit tuyn man tinhdo nhim khun : kho khn v tiu tin (tiu nhiu ln, tiu
gp, tiu kh), au lng di, v cm giac kho chiu vung chu v khp mu.
Thm kham thc th
- Vim tin lit tuyn cp tinh do nhim khun: tuyn tin lit ln, nhay cm, chc hoc
cng cng.
- Vim tin lit tuyn man tinh do nhim khun: tuyn tin lit nhao, cng cng hoc to
ra hu ht cac bnh nhn.
Cac xet nghim
- Vi khun niu.
- Vi khun co trong cac dich tit cua tuyn tin lit.

Nhp cu Dc lm sng

Trang 15/16

 Khi thm kham qua ng trc trng,tuyn tin lit bi cng to, mm, m, v rt au.
Khi vut tuyn tin lit se c mu chy ra, v trong o c cha vi khun gy bnh. Tuy
nhin, chng chi inh s tuyn tin lit trong vim tin lit tuyn cp tinh do nhim
khun bi vi nguy c gy ra nhim trung huyt v cm giac au.
Vim tin lit tuyn mn tnh do nhim khun l biu hin cua cac nhim trung ng
tit niu ti pht do cung vi khun gy bnh trc o.
Cac xt nghim inh vi nhim trng ng tit niu ong vai tro quan trong trong chn
oan vim tin lit tuyn mn tnh do nhim khun.
2. IU TRI
a s bnh nhn co th c iu tri vi khang sinh ng ung nh trimethoprim
sulfamethoxazol hoc fluoroquinolon (ciprofloxacin hoc levofloxacin). Khi cn thit
phi iu tri bng ng tim tnh mach, trimethoprim sulfamethoxazol hoc
fluoroquinolon nh ciprofloxacin hoc ofloxacin l la chon thch hp v kh nng
chuyn sang ng ung sau giai oan dung qua ng tnh mach. Tng thi gian iu
tri nn l 4 tun, co khi ko di n 6-12 tun i vi vim tin lit tuyn man tinh.
Nn duy tri liu trnh iu tri bng ng tim cho n khi bnh nhn ht st v gim
cc triu chng. Vic chuyn i sang ng ung nn c xem xet khi bnh nhn ht
st khong 48 ting hoc sau 3 n 5 ngy iu tri bng ng tim.
iu tri vim tin lit tuyn mn tnh do nhim khun nn la chon cac khng sinh
co kh nng thm qua lp biu m ri i vo trong dich cua tuyn tin lit nng co
hiu qu v chung phi co ph tac dng hiu qu vi cac tac nhn gy bnh.
Fluoroquinolon (s dng trong 4-6 tun) c cho l la chon tt nht trong iu tri
vim tin lit tuyn mn tnh do nhim khun.
Xem chng 125, Nhim trung ng tit niu va vim tin lit tuyn c soan bi
Elizabeth A. Coyle va Randall A. Prince, bit thm chi tit v chu nay.

Nhp cu Dc lm sng

Trang 16/16