Professional Documents
Culture Documents
So Tay Ki Thuat Trong Nam PDF
So Tay Ki Thuat Trong Nam PDF
MC LC
LI M U
A. CC IU KIN CN THIT SN XUT NM
I. NGUYN LIU
1. Rm, r
2. Bng ph liu
3. Mn ca
4. Thn cy g
5. Cc loi ph gia
II. GING NM
III. NH XNG V L SY
1. Nh kiu ch A
2. Kiu nh bnh thng
3. L sy
IV. LAO NG
V. CC DNG C V VT T KHC
1. Khun g trng nm rm
2. B ngm v x l rm r
3. Mui n v axit xitric
4. K lt ng
5. Ngun nc v dng c ti
6. Cc dng c, vt t khc
VI. LCH THI V TRNG NM RM, NM S, NM M
TRN NGUYN LIU RM, R
B. C TNH SINH HC V CNG NGH TRNG NM RM
I. C TNH SINH HC
II. CNG NGH TRNG NM RM
1. X l nguyn liu
2. Cy ging
3. Chm sc m nm cy
4. Cch thu hi nm
5. Bo qun v tiu th nm rm
1
2
2
2
2
2
2
2
4
4
5
7
8
8
8
9
9
9
10
10
11
12
13
13
13
14
15
16
16
16
17
18
19
19
21
21
22
23
24
24
25
26
27
27
29
30
30
30
30
31
31
32
33
LI M U
Vi nh hng gim p lc khai thc ln khu vc Vn Quc
gia Xun Thy, to sinh k bn vng trong cng ng cc x vng m,
Chng trnh Lin minh t ngp nc (WAP) cng vi Vn Quc gia
Xun Thy (VQG) t chc xy dng nhiu m hnh sinh k. Sau hai
gn hai nm thc hin, m hnh mang li nhiu hiu qu thit thc
cho ngi dn. T nguyn liu rm, r s dng trng nm to
thm ngun thu t 1.500.000 n 2.000.000 trong mt thng cho
mi h gia nh. Khng ch c th, vic trng nm gip hn ch
hin tng t rm, r sau mi v thu hoch la, gp phn bo v bu
khng kh trong lnh. Ngoi ra, vi sinh k mi ny, ngi dn ti cc
cng nng thn khng phi i lm thu ti cc a phng khc, gp
phn gii quyt lao ng d tha. n nay, Cu lc b trng nm VQG
c hnh thnh v pht trin vi hn 70 hi vin, thuc a phn
ca 05 x vng m l Giao Thin, Giao An, Giao Xun, Giao Hi, Giao
Lc v mt x vng cn m l Giao Hng.
Nhm ph bin hn na kin thc sn xut trong cng ng,
Vn Quc gia Xun Thy kt hp cng Trung tm dy ngh cng lp
huyn Ngha Hng hnh thnh cun s tay hng dn k thut trng
mt s loi nm c ngun gc t rm, r.
Do y l cun s tay c bin son da trn nhng kin thc
c tip cn ca cng ng v kinh nghim sn xut thc t nn
khng trnh khi nhng thiu st, rt mong c s tham gia ng
gp kin ca bn c. Xin chn thnh cm n!
Cu lc b sn xut Nm Vn Quc gia Xun Thy
Bao b ng ging cc dng: chai thy tinh, chai nha, ti
nilon D trn mi trng hay bao b no, ging nm cng phi m
bo cc yu cu cht lng sau:
Khng b nhim bnh: Quan st bn ngoi ging khng c mu
xanh, en, vng v khng c cc vng loang l.
Ging c mi thm d chu: nu c mi chua kh chu l ging
nm b nhim vi khun, nm di
Ging khng gi hoc non: nu thy c m so hay cy nm
mc trong chai, mu chai ging chuyn sang mu vng, nu en
l ging qu gi. Ging cha n kn ht y bao b l ging cn
non. S dng tt nht l khi ging n kn ht y chai (hoc ti)
sau 3-4 ngy. Mun lu hn phi bo qun nhit lnh: i
vi ging nm s, nm m, nm hng, v nm linh chi bo qun
nhit 2-50C, ko di 30-45 ngy; ging nm rm v mc nh
bo qun nhit 15-200C, ko di 15-30 ngy.
Cc chng ging ph hp vi iu kin v nhit (theo ma
v), nng sut cao v c kh nng chng chu su bnh
Qu trnh vn chuyn ging: phi ht sc nh nhng, trnh va
chm mnh, dng ng chai ging (nt bng quay ln pha trn)
Khng c m nt bng ra xem, ngi ging ni thong
mt, sch s, khng c nh nng trc tip.
S lng ging nm cho khi lng rm r em trng. Ty
thuc tng loi nm khc nhau m t l ging/nguyn liu khc
nhau.
C th ni ging l mt trong nhng yu t quyt nh s
thnh bi. Nu ging tt nng sut s cao v ngc li. Hin c nhiu
c s sn xut ging nm, bn nn chn n nhng a ch ng tin
cy.
Hin ti, b con c th mua ging ti:
1. Trung tm cng ngh sinh hc thc vt Vin Di truyn nng
nghip. a ch: ng Phm Vn ng T Lim H Ni.
in thoi: 04 3836 296
S tay k thut trng nm
Phn la
Lp 2
Gin tre
Lp 3
Bt hoc nilon
Ngoi ra, trn mi ta c th lp rm, r hoc ci, l ma, ng,
c to mt cho nh xng.
6
3. L sy
Hin nay i vi cc h gia nh c quy m sn xut nh (din
tch ln tri t 60-70m2) loi l sy thch hp nht l l sy th cng s
dng bp than t ong. V cu to l sy th cng gm cc thnh phn
sau:
Lp di cng: c th s dng nn nh t bp than t ong
(ty theo quy m thit k m c th b tr mt n hai bp than t
ong)
Lp tn nhit : l st hoc inox s dng lm lp ngn cch gia
bp v sn phm nm v l lp trung gian truyn gia bp ti nm.
C th thit k tm tn nhit di dng gn sng tng din tch b
mt.
Lp sn sy nm: c th lm bng phn tre hoc khung b li,
m bo thong v thng kh cho cc lp pha trn. i vi l sy
hai bp than nn thit k t 6 n 7 phn. Trong qu trnh sy phi lu
qu trnh lun chuyn phn sn phm nm sy c u nhit,
tit kim thi gian sy.
Lp bao ph bn ngoi: c th dng ba ct tng bao ph
quanh l sy trnh mt nhit, . Trn cng phi ng thot kh.
Ngoi ra c th tn dng vch tng xy dng l sy.
Hnh 3. L sy mini v cc sn sy
S tay k thut trng nm
IV. LAO NG
Trng nm khng i hi ngi lao ng phi lm vic lin
tc. Mi loi nm c nh mc cng lao ng khc nhau nhng nhn
chung giai on tiu hao nhiu cng lao ng nht l giai on x
l nguyn liu. Trong giai on chm sc v thu hi i hi ngi dn
phi thu xp mt cch nng ng. Theo kho st, tng s ngy cng
trng cc loi nm trung bnh cho 1 tn nguyn liu t u n khi
kt thc mt chu k sn xut nh sau:
+ Nm m: 30 cng
+ Nm rm: 20 cng
+ Nm S: 30 cng
V. CC DNG C V VT T KHC
1. Khun g trng nm rm
Khun g c cu to hnh thang, mt trong phng, hnh dng
c th nh sau:
b - Chiu rng
d - Chiu di y di 1.2m
h - Chiu cao khun 0.4m
2. B ngm v x l rm r
C th xy b cha nc tm thi, nu xy kin c th vt
liu bng gch v xi mng ct. B khng cn xy kin c, c kch thc:
chiu di 1.5 n 2m; chiu rng 0.8-1m; chiu cao t 0.5 n 0.6m,
y c l thot nc.
tit kim chi ph v din tch, cc h c th quy gch, cp,
tn dng chn tng ro sau lt bt hoc nilon to b ngm.
3. Mui n v axit xitric
Chun b dung dch mui bo ha:
un si nc cho mui vo khuy t t (1 lt nc + 0.3 kg mui
kh) n khi mui khng tan c na l c. dung dch t lng,
gn ly phn trong, l dung dch mui bo ha. nh lng nm
mui nh sau:
+ Nm ti
: 1000kg
+ Dung dch mui bo ha : 200 lt
+ Mui kh
: 300kg
+ Axit xitric
: 03kg
4. K lt ng
Dng cc tre hoc g ng theo kiu dt ging cch mt t
15-20cm. Nn ng thnh 2 tm c kch thc 1.5mX0.75m (hnh C).
Khi ng, ghp hai tm li vi nhau c hnh vung cnh 1.5m.
1.5m
1.5m
0.75m
0.75m
Hnh 6. K lt ng
(Ngun: Trung tm dy ngh cng lp Ngha Hng)
5. Ngun nc v dng c ti
Ngun nc s dng cho sn xut nm phi sch, pH trung
tnh. Vo ma ng ken, b con phi kim tra mn ca nc tht
cn trc khi ngm v ti nm. Nc mn tuyt i khng s dng
lm nm.
Hin nay trong sn xut ba loi nm rm, nm s v nm m
u s dng chung mt loi bnh ti nn. Loi bnh ti ny c th
to cho nc ti di dng sng.
Ngoi ra c th s dng bnh phun thuc sau ti nm.
Nhng bnh ny ch c s dng cho vic chm sc nm, tuyt i
khng dng vo vic phun thuc su.
6. Cc dng c, vt t khc
a. Cc tre hoc g: c ng knh 10-15cm, chiu di 2-2.2m,
dng thng kh trong qu trnh nguyn liu (c 1 ng 500kg
cn 1 cc tre)
b. Phocmol: s dng v sinh ln tri
c. Dim sinh: ng kn ca, hun khi v sinh ln tri
d. Vi ta: rc trong v xung quanh ln tri v sinh ln tri
trc khi sn xut
e. Vi ti: s dng trong cng on lm t rm r.
f. Nhit k : di trn 30cm, m k o m khng kh, baume
k o mui, giy kh pH
10
Loi nm
1
10 11
12
Nm rm
Nm S
Nm m
Ch thch:
: thi im tri v tuyt i khng sn xut
: thi im chnh v
: thi im tri v c th sn xut c
11
12
Chu k sng
Qu trnh to thnh qu th nm rm gm 6 giai on:
Giai on u inh ghim (Pichead: n nm).
Giai on hnh nt nh (tiny button).
Giai on hnh nt (button).
Giai on hnh trng (egg).
Giai on hnh chung (clogation: ko di).
Giai on trng thnh (mature: n xe).
Chu k sinh trng v pht trin ca nm rm rt nhanh chng.
T lc trng n khi thu hoch ch khong 10-12 ngy. Nhng ngy
u chng nh nh ht tm c mu trng (giai on inh ghim), 2-3
ngy sau ln rt nhanh bng ht ng, qu to, qu trng (giai on
hnh trng), lc trng thnh (giai on pht tn bo t) trng ging
nh mt chic d, c cu to thnh cc phn hon chnh.
II. CNG NGH TRNG NM RM
1. X l nguyn liu
Rm r c lm t trong nc vi ( 3,5 kg vi ho vi 1.000l
nc), nh ng, 2-3 ngy o mt ln, tip 2-3 ngy l c.
Thi gian ko di 4-6 ngy. Nguyn liu qu t (nc chy thnh
dng) cn banh rng ra phi ri mi em trng. Rm r t: khi vt
vi cng rm c nc chy thnh git l tt nht. Nu kh qu cn b
sung thm nc khi o ng .
2. Cy ging
t khun theo din tch hin c sao cho thun li khi i li,
chm sc nm v tit kim din tch. Tri mt lp rm r vo khun dy
10-12cm. Cy mt lp ging vin xung quanh cch mp khun 4-5cm.
Tip tc lm nh vy 3 lp. Lp trn cng tri rng u khp trn b
mt (lp th 4).
Lng ging cy cho mt m khong 200-250g. Mi lp ging
cy xong dng tay n cht, nht l xung quanh lm thnh khun.
Trung bnh mt tn rm r kh trng c trn di 75-80 m
S tay k thut trng nm
13
15
ng
(2-3 ngy)
o chnh m
ng (2-3 ngy)
ng m
Cy ging
Ph thi nm phi kh lm nm m,
Hoc li lm phn bn
S tay k thut trng nm
17
pH = 7 ( trung tnh)
nh sng: Khng cn thit trong giai on nui si (pha si).
Khi nm hnh thnh qu th cn nh sng khuych tn (nh sng
phng- c th c sch c).
thng gi: Cn thit trong giai on nui si. Khi nm ln
cn thng thong va phi.
Dinh dng: S dng trc tip ngun xenlul, c th b sung
thm cc ph gia giu cht m, vitamin trong giai on x l nguyn
liu.
II. CNG NGH TRNG NM S
1. X l nguyn liu
Ngun nguyn liu ph bin nht l: Rm r, bng ph thi,
mn ca. C hai phng php x l cc loi nguyn liu trn:
a. Phng php 1
nguyn liu thnh ng vi khi lng ln tng nhit
trong ng t 60-700C, thi gian ko di 6-7 ngy. Trung bnh
mt ng m bo c khi lng ti thiu t 300kg tr ln.
* i vi bng ph thi theo phng php 1:
Ngm bng nhanh trong dung dch nc vi (theo t l phn
trn), vt nh, li thnh ng, che kn bng tm bao da hoc nylon.
Thi gian 12-24 gi. X l theo phng php ny c th lm s lng
t nhng vn m bo. Khi trng nm cn lm tht ti nguyn liu
bng cch dng tay hoc co st x bng vn.
* i vi rm r, theo phng php 1:
Rm r kh c lm t bng nc vi theo t l: 3,5 kg vi
ti ho tan vi 1.000 lt nc. rm r c 3 ngy (khng cn phi
trn thm ho cht), o ng; tip 3 ngy; o ln 2 tip 2 ngy
l c. Trong khi o, chnh m tht chun. Pha ngoi ng nn
dng nylon hoc bao da quy xung quanh nhit ng ln
cao (khng che kn nh ng ). Qu trnh ny c th hin theo s
sau:
S tay k thut trng nm
19
Hp trong thng phuy (hp cch thu) khi nhit trong gia ti
t 950C th bt u tnh gi, ko di 10-12 gi
20
21
Khi si nm n trng bch, g nt bng, nn nh, rt cng
ming ti buc cht bng dy chun treo bch ln. Khi treo bch cn lu
: p ming ti quay xung pha di v t bch cch nhau 15-20cm.
Nt bng sau khi g ra c th phi, sy kh, a vo thanh trng
nhit 121-1250C dng cho nhng ma v sau.
Trong giai on ny nm rt cn m, nu thiu nc cy
nm ra cn ci, nh cn, n rt dai. Ngc li, nu ti qu nhiu, nm
c mu vng, thi ra. Sau khi thu hi ht mt t, ngng vic ti
nc, khong 5-7 ngy sau nm li ra tip t 2,3,4,5.
b. Thu hi nm
Nm s mc tp trung thnh cm, khi nm ln cn hi c
cm. Hi nm ng tui s t nng sut, cht lng cao nht. Nu
hi nm qu gi, n s khng ngon. Hi nm ng tui l hi trc
lc nm pht tn bo t. Khi nhn thy ln khi trng bay t cy nm
l cc bo t nm (biu hin nm qu gi). Hi nm khng c
st phn gc trn bch nm. Nu trng hp st, ta phi cu sch
nm ra t tip theo tt hn. Tng s thi gian thu hi nm ko di
trong phm vi 30-45 ngy k t ngy hi u tin.
5. ng gi v bo qun sn phm
5.1. i vi sn phm nm ti
Sn phm nm ti c ng vo ti nilon khi lng 0.5kg.
Yu cu i vi sn phm nm S ti:
- ng knh cnh nm t 2-2.5cm
- Nm phi c ct sch gc, khng li r vng
- Cnh nm khng b nt
- Nm c mu trng t nhin khng b vng, a
- Nm khng c t qu d b thi nt
5.2. i vi sn phm nm S kh
Nhng sn phm nm S ti khng t tiu chun cc h c th s
dng sy. i vi nhng h sn xut qui m nh c th s dng l
sy th cng nhng cn lu mt s im v cht lng sn phm:
Cnh nm khng c to qu d vn nt
Nm sau khi sy c mu vng nht, khng b thm
Phi c tm tn nhit nm khng b khm khi
S tay k thut trng nm
23
24
o ln 1, tip (3 ngy)
o ln 2, Bm rm r (7-10 cm),
(1-2 ngy)
ng ti, Cy ging
Rch bch
Treo bch hoc trn gin
Chm sc
Thu hi, ch bin kh, (40 - 45 ngy)
Ph thi nm li lm phn bn
(30 ngy)
S tay k thut trng nm
25
Hnh 11. Nm m ang ra qu th
Cc iu kin ph hp cho nm m:
Nhit thch hp trong giai on h si pht trin l 24-250C,
giai on hnh thnh cy nm l 16-180C.
m c cht ( mi trng nui nm) t 65-70%. m khng
kh 80%. pH = 7-8 (mi trng trung tnh n kim yu).
nh sng : Khng cn thit
thng thong : Va phi
Dinh dng : Khng s dng xenlul trc tip.
26
1.000kg
3 kg
150 kg
30kg
27
Cht ng rm r lm t (1 tn) ro nc b
sung 5kg Ur, 20kg Sunfat
Vo khay (lung)
o ln 1
Gi ti
(Ln men ph)
o ln 2 (b sung
30kg bt nh
CaCO3)
o ln 4
o ln 3 b sung
30kg ln
28
29
3. Vo lung
C th v ri hoc cun thnh b, chiu cao 18-20cm, cht
tng i, b mt bng phng. Trung bnh 1 tn rm r kh sau khi
vo lung ht mt din tch 35-40m2. Sau khong 1 ngy o nhit
lung thp hn 280C, ht mi khai (Amoniac) th tin hnh cy ging.
4. Phng php cy ging
Dng que st un cong ly ging trong chai ra. Kim tra tht
k xem ging c b nhim bnh khng, b ti cc ht ging, rc u trn
b mt. Lng ging cy cho 1m2 khong 300-350kg. Ly tay hoc co
t to (ging nh bn tay) gi nh cc ht ging lt xung di lp
rm r 3-5cm. Lp phng b mt nguyn liu nh lc ban u, ly giy
bo hoc giy d thm nc ph kn b mt lung nm. Hng ngy
ti nc ut lp giy ph. Khong 15 ngy sau tin hnh ph t.
5. t ph v ph t
t ph c kt cu vin, giu cht hu c (thng ly tng
canh tc la, rau mu), c PH = 7, kch thc t 0,3-1cm.
* Cch lm t: Dng cuc xng p nh, ly so c nan tha
lc nh, loi b cc ht t dng tm, bi. Phn cn li to bng ht
go n ht ng l c. Lng t ph khong 20-25kg/m3, chiu
cao 2-2,5cm. Khi ph t xong, tin hnh ti nh ln b mt. Thi
gian khong 3-4 ngy sau khi ti, nc thm t ton b lp t
ph l c. Gim lng nc ti trong ngy, duy tr m lin tc
nh vy n khi thy nm ln (sau 15-20 ngy ph t)
6. Chm sc v thu hi nm
Khi thy nm bt u ln (xut hin cc chm nh mu trng,
ln dn bng ht ng, ming chn) iu chnh lng nc theo mt
v ln ca cy nm. Nm ra cng nhiu v cng ln th lng
nc ti cng nhiu hn. Tu thuc vo thi gian v thi tit (nhit
, m tc gi) iu chnh h thng ca ra vo v lng nc
phng rng ln cao. Tng cng m ca nhiu ln trong ngy iu
30
ho khng kh.
- Khi nhit khng kh thp hn nhit phng cn thng thong
nhit phng gim xung nhanh hn v ngc li.Khi nhit
phng tng cao, thng thong km, nm pht trin nhanh, cung di
v nh, m b v cp.
III. TM TT K THUT V QUY TRNH SN XUT NM M
1. Nhng kinh nghim t thc t sn xut
Chun b y vt t trc khi sn xut
S dng khu trang, gng tay, ng bo bo h trong qu trnh
o nguyn liu
31
o ln 1
(3 ngy)
o ln 2, B sung bt nh
(3 ngy)
o ln 3, B sung phn ln
(3 ngy)
o ln 4
(3 ngy)
Ln men ph
(5-7 ngy)
Vo lung
(2-3 ngy)
Cy ging
(15 ngy)
Ph t
(15 ngy)
Chm sc, Thu hi
(3 thng)
32
33
Vin Cc Ngun Lc Ven Bin Chu (CORINAsia Vit Nam) l mt t chc phi li nhun,
hot ng trong lnh vc qun l cc vng t
ngp nc v vng ven bin trong s hp tc vi
mng li CORIN-Asia. CORIN-Asia c nhiu nm kinh nghim trong vic
pht trin ngun nhn lc x hi nhiu cp khc nhau bng vic
bin nhng kh khn ca a phng thnh nhng c hi. Mc tiu l xy
dng nng lc a phng hng ti pht trin sinh k bn vng v tng
cng kh nng thch ng vi s bin i ca mi trng.