katekisima

kapa

Tlhalohanyo kapa monahano oa ho ruta

ikemisetsa ho
Self- le thuto
na le mehlala e toantetso
ea
MG Th. Fechner

Leipzig
a Baumgartner a Bookstore
1823

dikahare
kenyelletso
Khaolo ea pele ya Ea Karolo ya tlhalohanyo
Hloekileng sea utloahala Elementarlehre
Khaolo peli From sea utloahala kapa che ea lintho le likarolo
KHAOLO EA III Of melao tlhrng ea ho nahanoa
Khaolo ea Four tsa dikgopolo tse ka kakaretso
Khaolo tse hlano tsa bongata la litlotla
Khaolo ea teletseng ya boleng ba ya ka dipehelo tsa
Khaolo ea Bosupa ea kamano le bokgoni fela ka tsenelelo
KHAOLO EA VIII Of likahlolo ka kakaretso
Khaolo ea robong tsa likahlolo tseo ke setlhopha
Khaolo ea Leshome tsa sameness ea, kgatello, khanyetso le phetoho ea likahlolo ke
setlhopha
KHAOLO EA XI Ea inahaneloang le disjunctive likahlolo
KHAOLO EA XII Of se toane ha likahlolo le likahlolo malebana moelelo

KHAOLO EA XIII Of lipotoloho ka kakaretso le ke setlhopha insbesondre

Khaolo ea leshome le metso e mene Of liqeto inahaneloang le disjunctive
KHAOLO EA XV Ea etsang lipotoloho tse khutsufalitsoe
KHAOLO EA XVI Ea etsang lipotoloho tse ipolella
KHAOLO EA XVII Of lipotoloho tse nang le likarolo
Khaolo ea leshome le metso e robeli miscarriages le fallacies
Hloekileng molebo sea utloahala
KHAOLO EA XIX Of Science, System le Method
KHAOLO EA XX Of liphatlalatso tse
KHAOLO EA XXI Of likarohano tsa
KHAOLO EA XXII Of bopaki
sebelisoa ka linako Elementarlehre
KHAOLO EA XXIII Of mafu tse utloahalang le (tse utloahalang le bolwetse)
KHAOLO EA XXIV Ea litlhare tse utloahalang le (utloahalang nagelpilz)
XXV khaolo ea ho fumana tsebo e le ka ho khetheha phihlelo eo
KHAOLO EA XXVI a Tsoela Pele ho
KHAOLO EA XXVII Of ka nahana ka
XXVIII khaolo ea buisana le a tsebo

kenyelletso
Le hoja kelello ea motho e ka tsela e itekanetseng mokhatlo oa boo motho a ka
khetholla leha nako kapa likarolong sebaka, kahoo u nke ho ea ka mefuta e fapaneng
ya phetha mesebetsi ea leo a bonta, leruo le fumanoang ho feta ho eena, eo ho eona e
le setsi sa mesebetsi ena e tla o ne a batla. Le sebaka sa pele, phapang eo ideational
kapa dikopanothutano fakalthi le lefapheng la takatso, e mong le e aroloa hape ka
maemo a hodimo le theola eena. The dirisa tlhaloganyo tlhrng e amehang lebaka la
( karo-karolelano ) le kelello ( monahano ) ka qetellang tsa, temoho har'a bona, le
hoja e le 'ngoe hangata bitsa kaofela holimo monahanong bohlale kapa lebaka le ka
moelelo o mong; e ka tlaase lefapheng la tsebo ke (mogopolofela) Sensuality
( sensualitas ), 'me e na le matla a kutlo Link le kutloisiso hare, e leng e qetellang ka
beirechnen monahanong. - Ka ho etsa lipatlisiso le ho rola melao ea pele ea
inahanelang eona, kapa tsebo thepa, sebelisa filosofi mogopolofela, ka mantlha molao
lefapheng la takatso e sebetsang.
The sensuality ka kakaretso ke letlotlo ho tsebelisano-( perceptiones ), e leng e
utloisisa maikutlo sohle seo ntho e itseng e fuoa (ntho objectum ) ka ba teng ha hae

ho tlisa ho toba ho rna. Kahoo, ke ile nka sefate 'nete haeba joalo hlile o eme ka
pel'a ka,' me ho bonahala kapa ikutloa ka 'na, kea lemoha morethetho ha ke hlile utloa
bohloko e toanang, molumo, haeba a hlile utloa e nkiloeng tsebe ea ka; ha ke
nehelane ka sefate, e leng ho utloisang bohloko kapa utloahala feela ka kakaretso
lokela ho nahana 'na le se a ntse a kopana ka boteng ba hae mabapi le' na, ho ke ke ha
lebelloa hore ba phethe. Ho tloha ka thepa eo hore re lokela ho lemoha lintho tsohle
tsa hlile ho hlokahala hore ba be teng, kahoo re ka e utloisisang habonolo hore
kamehla feela a itseng dintho tse tobileng tseo ka lemohuoa, ha ho letho empa ngata
tsa tsona li neng li atile ho bokella kapa amanang therefrom; le yona motho ea nang
le tobotsi e khethehileng ea tsebelisano-kapa mehopolo ea sensibility ya dikgopolo
le mehopolo (tsa dikgopolo tsa kutloisiso me u behelane mabaka). Mehlala e meng e
tla bonta sena.
Ha ke bona buka itseng, kahoo utloa maikutlo a, e leng e ka tsela eo tsosoa ka 'na
ea sensibility ho, ke temoho, hobane oona o hlahisoang ke ho ba teng ea buka ea oona
ka' na, 'me ke e le' ngoe tse tobileng tseo buka ea hae, seo ke nahana. Haeba ke ne
empa hona joale boneng libuka tse 'maloa, ditshebetso tse ka, eo ka eona bohle ba
lumellana abgemerkt ena,' me ka nako eo amanang kelellong ea ka, e le ke ne ke tla
fumana ke kopantseng nahana sena, bohle gesehnen ea libuka tsa ka kaofela ka inkele
litsobotsi, ha ho temoho bukeng e itseng hobane ha hoa buka itseng toaroa inahanela
e ho 'na, empa le khopolo ea buka, e leng ho ka etsahala moea oa ka haholo le nosi ea
buka leha e le efe eo e leng lesoha tobileng, e leng u se u ntse e amohela, hobane esita
le khopolo ea buka leha e le neng pele ho lokela lumellane libuka tsohle, e le hore ho
ke keng ha e buang feela ka inahanela e le 'ngoe ea sebele. Ka ho toanang, ha ke
utloa molumo o itseng, kahoo sena baka temoho ea eona ho 'na; haeba ke empa o ile a
hlokomela melumo 'maloa' me a tlosoa maikutlo ana a litsobotsi tseo hammoho,
fumana tsona kaofela joalo, kahoo ke fumana boetse ke kopantseng e le 'ngoe ha ho
temoho ea molumo e itseng, empa khopolo ea ho etsa modumo a ho tsohle, ke ka etsa
hore le' na ntle le molumo ke boteng yona haholo, monahanong oa ka o ho tlatsa.
The maikutlo a mohlomong intuitions ( intuitiones ) kapa maikutlo a ( senationes ),
ho itetlehile ka maikutlo a hore excites ntho toba ke ba teng ha hae, bo eketsehileng
mabapi le perceiver boeena (sehlooho sa temoho) kapa ho ea ka ntho e lemohuoa
(ntho e temoho) e thehiloeng Bibeleng. Ka hona ke re: Ke batla ntlo, sefate, e
phetseng hantle mabapi le (hobane filosofi lentsoe intuition eseng feela ea maikutlo le
hore re mokgwa o tla fumana kutloisiso ea bona, o ile a sebelisa), ka lehlakoreng le
leng, ke ikutloa ke bohloko, ke ikutloa ke boiketlo, joalo-joalo . tabeng eo, joalokaha
e etsahala sena, ke fumana likhopolo tse ke boteng hang-hang a dintho ka bobona, ke
hore, lemoha, empa ho hlaha mofuta kapa boemo ba thepa, e ka tlung, ho sefate kapa
utloahala haholoanyane le kelo-hloko ea ka, ke bua khopolo ea ka feela ka taba ena,
nahana ka lintho tsena, empa eseng ho 'na, athe tabeng bobeli, ha a ikutloa joang
hlaha ka, ea perceiver, boemong ba eketsehileng ka ilibana, ke bua ka maikutlo a
eketsehileng ea' na, iketsa hore ke ho taba ea nehelano ea ka, empa ha ho buuoe ka
lintho tseo ba bakileng.
The sensuality kapa dirisa tlhaloganyo o nahana ka tlas'a matla a kutlo Link le
kutloisiso ka hare. Mecha ea kutlo e Link ba e eo ka eona re sheba boemo ba lefate

'meleng le ho ikutloa,' me ba ka bobona tlameha ho makala 'mele; mona tseleng e

kaba bitsoa hlaphohetsoe likelellong tse hlano le 'meleng ho sebelisa kelello; empa ka
kutloisiso e hare ke ho nkeloa ka lapeng, oo ka oona re, se etsahalang ka moea oa
rna, lemoha. Kahoo ho na le temoho ea ka kutloisiso ea ka hare, ha ke hlokomela ka
ipolella sena, hore ke 'na ea thabileng, kapa ka utloa bohloko, kapa ho
bonahatsa. monahanong ka lebelloa le hlaphohetsoe likelellong ka hare, e leng moo
ho re tsa dikgopolo tse tswalwang ke konteraka ho tloha sieo kapa ho hang ha e le
hantle o teng dintho ka likelellong tsa rna lemoha.
Haeba re feela o ne a le bokhoni ba ho tsebelisano-, kahoo re tla khona ho amohela
leha e le efe e akaretsang hore fumana dintho tse eketsehileng 'moho fumana mohlala,
dikgopolo tsa bokhabane, botle' me kahoo ba tla khona ho u se ke ua hlaha ka hare ho
rna, hobane ke mohla ha a ntahle, kantle leha sheba ebile lemoha; ee re ke ke ra ba
ba khona ho fumana ho tloha dintho tse utloahalang e telele. Hobane haeba ke ne ke e
med. B. sheba ntlo, ke ne nke ke tsebe, seo e se hantle e le thuto ea lehae, seo ke
kahoo kenyelletsoa khopolo ea ka tlung 'me seo ke tla siea eona. Haeba ke e-na le
ntlo mosehla shebahala joaloka nang le marulelo a bataletseng, e fana ka maikutlo tla
mpha ruta ka ho eketsehileng ha ho letho le empa e le hore e joalo ntlo hlile emang ka
pel'a ka, 'me' mala o mosehla le o poleiti marulelong e ne e tla feela joalokaha
bohlokoa hore etsahala ka intuition ea ka, e le marako le marulelong ho hang, e leng
seo ke ela hloko ka 'ngoe. Ne e tla ba intuition le kgopolo e toanang, kahoo ke ne a
tla lokela ho nka leqepheng la, e leng lehae pontshi a khopolo ea hore ntlo ba mosehla
'me o lokela ho ba le marulelo a sa tebang, e leng ha ho hlokahale leha ho le joalo,
kaha e ne e boetse Houses mebala e meng le ba nang le mafu a hlobaetsang
marulelong leng sona. Le e mong le e pono e ncha Kahoo kgopolo ka ba ka be ba
fetole, nka be ke ka nkoa ho lapeng la hae, 'me ke tla qetella ke sa tsebe seo ke
lokelang ho nahana tlas'a e joalo e kakaretso. Joale e leng moea o arohaneng le oa
lefapha la intuition le maikutlo tseo e leng ea hore feela ba dintho ka bomong, 'me
matla a ho bokella fihlang litobotsi tsa maikutlo ka bomong, moo ba tsamaisane le
mong ho e mong; sena, maikutlo a 'maloa ho hokahanya mmoho ka inkele libopeho
le ka akaretsa ho e' ngoe. Joalo e bonngoeng tsa ditshebetso tse ding tse leng maikutlo
atile haholo, o bitsoa feela e kgopolo ( notio, conceptus ) le matla a ho bopa
dikgopolo, kelellong. Ka mohlala, haeba ke na le ho eketsehileng libopuoa manyolo,
ebang lemohuoa ka kutloisiso Link kapa ke inahanelang eona nahana, kahoo kelello
ea ka e tla bapisa, 'me o ile a hlokomela hore ba bang ba libopuoa tsena manyolo
fumana ditshehetso tse eketsehileng ka tloaelehileng, tse joalo. Ha e le motso,
bakoang, makala, makhasi, lipalesa, lehong lehlakoreng le leng, lintho tse ling ba ka
'na ba ba fapaneng le bona. Litobotsi tloaelehileng hona joale e tla bokella kelello,
kopanya, 'me e bopa khopolo ea sefate seo hase ditshebetso tse tloaelehileng le
sebelisoang malapeng letsoho, siea ho tswa ho khopolo ea sefate, e leng e fana ka
maikutlo boeona ke keng la fetela ka n'ane hore o lokela ho nka e mong le e
aetheme joalokaha e limpho hae. kutloisiso ea lemoha joaloka sefate sa nang le
makhasi a nchocho le lipalesa tsoeu; kelellong ebile ea Zackigsein makhasi le 'mala o
mosoeu tsa lipalesa ha le eo ho buisana le khopolo ea e le sefate eo a bopa, ho seng
joalo sefate hore ha ho makhasi nchocho le lipalesa tse tsoeu na,' me ea e leng ho ntse

ho na sefate ne e tla ba haeba a seng joalo o ile a lumela litobotsing tse ling tsohle
tsa dikgopolo tse se a ntse a theha sefateng. - Mosebetsi ona ba kelello a motheong oa
leo a qapa hlahloba ditshebetso tse tloaelehileng le sebelisoang malapeng le
kopanyang, e le hore ya ho theha dikgopolo, bitsoa mosebetsi discursive ea kelello,
hobane o ka tsela eo feta litobotsi tsa dintho, joalokaha ho ( discurrit ) ho bala ho
tsoa le tshwanang eo. Mona e nahana ho arohana.
monahano oa sena kapa sane eaba ba etsa ka tsenelelo motho ea ka hona joale hape
khetholla liketso tse fapaneng kapa liketso kelellong. E leng, haeba plurality ea
percep-melawana ba fuoa, oo likelello tsa ba lokela ho theha kgopolo, o ka 'na, ka
mor'a hore tse ka holimo, u se ke ua hloka litobotsi tsohle tse kenyelletsoa maikutlo
ka bomong, e le hore ba se se sa tlwaelesegang ho bona mohlala oa poleloaneng e
reng ho theha ntlo, eseng 'mala o mosehla ho theha khopolo ea ho monna-moholo,
hase Dress hae le leng, le hoja ho ditshebetso tse ana maikutlo a fapakaneng, e leng
ea ho utloisisa fuoa ke sensuality outfitted. Kahoo, ke kutloisiso ea ditshebetso tse
ana, e leng e sa haholo e amanang le dipehelo, o ile a batla ho etsa, joalokaha ho
bonahala hang-hang, ba re, o dikhutswafatso di ka e toanang; Ka lehlakoreng le leng
batla kutloisiso ea likarolo tseo ke tsa bohlokoa hore ho thehoe lentsoe la hae, 'me ke
haholo-holo fellang kateng tlhokomelo ea hae ho sena, ba re, o nahana ka tsona. Ka
mohlala, haeba re hopola ho ba nang le maikutlo a batho ba batsho le ba basweu, a
apere 'me hlobotse ka pel'a hae,' me o tla etsa nakong ena ea batho poleloana e reng
ho hang, kahoo, ho ke ea 'mala batsho le ba basweu ba batho bana, kahoo abstracting
feletseng joalokaha eka li tsoa mo apere kapa unbekleidetsein hobane ditshebetso tse
tsena ka akarelletsoang khopolo ea batho ba nang le che, hobane ho seng joalo ba ne
ba tla tloaelehileng ho batho bohle; Ka lehlakoreng le leng a hae mabapi le litsobotsi
tse ba na le batho ba batsho le ba basweu, apara le ho se hlobolisa a tloaelehileng, ho
bonahatsa, ho etsa mohlala ka hlooho, matsoho le maoto, kelello, joalo-joalo
Ngola hona joale ditshebetso tsena tloaelehileng le sebelisoang malapeng a
monahano bitsoa boikemisetso le mabapi bona le mong le e mong
motsoako. boikemisetso ba e ntse e fapane le ponahatso ea: Kahobane u ka bonahatsa
kapa sheba tobotsi e ka intuition e, hobane ho ne ho bonahala ba le maikutlo a ya
pele ho amoheloa sebopeho sa kgopolo, kapa e le 'ngoe ha e e-s'o tsebe hore na e
lumellane kapa ke ke loketseng ho ka seo u se hona joale ba batla ho hlahloba
ponahatso mor'a moo empa e hana joalokaha toanelehe. Ka mohlala, ha ke qala ho
nahana ka khethollang mokhatlo oa 'mala o mosoeu, joalokaha ho ne ho bonahala eka
nakong qala ho se bona, joalokaha eka ho ne ho tla akarelletsa khopolo ea batho ba
nang le, kapa ke feela ba batla ho fuputsa hore na e lokela ho sebelisoa ka khopolo ea
motho; ka mor'a moo empa ba fumana hore ho na le batho ba batsho, kahoo ke a
boikemisetso ba ponahatso sa latele, empa abstracting morao 'mala o mosoeu
letlalo; haeba ke ile ka etsa Leha ho le joalo nahana ka hlooho ea batho, 'me hona
joale ba fumana hore batho bohle ba hlile ke le hlooho, kahoo ke a latela
boikemisetso ba ponahatso, e le hore nka e hlile e le khethollang mokhatlo oa hlooho
le botho kotareng le kopana eena ka litobotsi tse ling tseo ke neng ke se a ntse a
fumaneng. Le tsoang mehloling ena tse fapa-fapaneng mosebetsi lipolelo tse phapang
ke thepa khemise, reflectivity, 'me Determinationsvermgen motsoako boetse a

kutloisiso. - Ka tshohanyetso, e ke ho hlokomeloe hantle hore re hopola ho ba hase

feela ea nang le bokhoni oa etsa ho tloha maikutlo ke pokello ea litsobotsi ya bona ya
tloaelehileng, empa e le hore eena ka boeena a ka etsa hore lintho tse ling hape ho
tswa ho bopa dikgopolo hape, ke nahana ka litsobotsi tsa bona li atile. Ka mohlala, ho
tloha toka, molemo, bonolo, 'me e mong thepa e ntle ea batho, e leng tlhaho dipehelo,
o ile a ka khonang, ke seo ke oa bona ka kopanelo, ho akaretsa kapa ho kopantswe,
theha khopolo ea bokhabane. Mohlala o mong: Haeba motho e mong a talima 'maloa
ea likokoanyana ka bomong, e ka bitsa likarolo Community e toanang,' me e thehoa
khopolo ea kokoanyana ho hang; Ho ekelletsa moo, ha a bona linonyana tse 'maloa,
ho ka etsa hore khopolo ea nonyana ana' ohle boetse; hammoho le dipehelo tlhapi,
Sugtier jj. empa hona joale a ka boela sheba mantswe ohle tse fapaneng, hase
kokoanyana, nonyana, tlhapi, joalo-joalo e nang le kutloisiso ea hae, 'me ka ho tlisa
hammoho hlahloba bona litsobotsi tloaelehileng, e etsa kgopolo phoofolo; hona joale
o se neng thehoa semela telele, ho ka 'na ea ka morao' moho amohela litobotsi le
tloaelehileng la dikgopolo tsa liphoofolo le limela, 'me ho tloha khopolo ea e
manyolo ntseng ba foromo jj .., kahoo Ka hona hore e mong o bona kamoo kelello
kamehla e phahameng ho latela hae ka 'na a tsohe ho fihlela ha qetellong fihla ka la
kakaretso haholo, e leng lintho tse tloaelehileng ho beha dintho tsohle, joaloka
khopolo ea ho. - Likelello tsa The lokela ho thusa mesebetsing eohle ea eona ke
kahlolong. One ka inahanela feela hore e leng lintho tse itseng bakeng boeona, empa
hape mabapi le maikutlo a mang. Ka mohlala, ntlo, ke sitoa ho nahana ka bobona
mpa feela ser; empa ke ka inahanela thehiloeng mmala mosehla; tabeng ea pele ke
feela mohlomong kgopolo ka hloekile kapa ha aa ea intuition hloekileng ka tlung,
empa, joalokaha ke beha kamano e pakeng tsa 'mala o mosehla le ba ntlo tabeng leng,
ke re: Ha kea ahlola e le ntlo eo e bosehla kapa ntlo eo e eseng mosehla kapa matlong
'ohle a' mala o mosehla, joalo-joalo ke tsa mantswe. Ho habonolo boneng hore
boikemisetso le motswako e le hantle feela kahlolo, 'me ka hona kahlolo esita le o ka
lebella hore kutloisiso, e akarelletsang mesebetsi e meng ea tseo. - Search hona joale
ke motheong oa kahlolo le leng, ka tsela eo le fetisa 'ngoe ho tloha tse ling tse tsoang,
kahoo sena se bitsoa Close. Ka mohlala, ha ke re hore libpuoa tsohle tse phelang tse
phelang, ntja e mokhatlo oa manyolo, e le ntja e phelang; Ke koaloa; hobane ke na le
kahlolo: The ntja e phelang, kahlolo: libopuoa tsohle manyolo phela, le nkiloeng. E
koalang ke mosebetsi ikhethang a ho nahana, 'me e le kahlolo e sa ntsane e sa tsitsang
ha' nete ea eona e lokela ho nkiloeng kapa inferred ho e mong, joalokaha ho qetela ka
feela ho etsa qeto ea ho tloha e joalo e se kakaretso le habohlokoa ho rera ka bohona ho seng joalo o ne a lokela nete ea eona ba ke ke ba koala boeona hape - nngwe le
nngwe oa ngola boetse lebaka la ea kelo-hloko ea feletseng le kakaretso le kamano ea
eona le e amanang le tse tobileng ho, eo hape a bitsoang hantle joalo khetheng lentsoe
le akaretsang le maikutlo a, e leng ka ho fetisisa, ho fihlela ho e leng moea o botho ka
'na phahamisa. lihloohoana Tsena li akarelletsa likhopolo Molimo, tokoloho.
Ka liketso tsa kelello, matla a kahlolo le lebaka le, e le hore a eaba ba etsa
dikgopolo, likahlolo le inferences e nahana, ka hona feela ke tlhrng ea
monahanong, hobane sensuality fana ka mokhoa oa ho tsebelisano-bona feela lintho
tse bonahalang bakeng sa ho nahana. Hona joale u ka sheba monahano ka litsela tse

peli; esita mpa feela ke. mehopolo eo hlaha monahanong oa nkoa mabapi bona mong
ho e mong, ntle le bua ka ho beha dintho ka bobona nahanela, e leng tla tohloa ke Ka
mohlala, ha ke re motho eo e kwalwang jaaka, kapa: The phoofolo e sa le kahlolo e
molemo, kahoo ke ile ka tsenngwa jaana nyahlatsa dintho tseo tse hlahisoang ke
dipehelo tsa batho, liphoofolo le rationality, kaofela, 'me ba ele hloko feela hore na ho
sebelisitsoe lentsoe le e e hlile e thehiloeng leng, joaloka tabeng ea pele, kapa haeba o
hlahisa se ke amanang le kamoo nyeoe eo bobeli, kapa hore na ka lentsoe lena le
sebelisoa e kakaretso amanang le 'ngoe (ka mohlala, batho bohle ba shoang) kapa ka
kakaretso (mohlala bang ba banna ba shoang), joalo-joalo, e le hore e ka hona o etsa
hore phapang ea letho mona, hore na ke sefe dintho ke bua, kaha ke ne ke khetha
feela sebopeho sa kahlolo, haeba ho tumelano, sa thabiseng, akaretsang kapa itseng,
joalo-joalo nahanela. Ka tsela ena, ka hona, makgetho ba: Molimo o matla 'ohle,
phoofolo e voracious, sefate se le tala, tsohle tsa eona e le' ngoe, hobane mona
likhopolo matla, voracious, kaofela tse tala tse ka mefuta ea tsoanang ho litlhahiso tsa
Molimo, liphoofolo, sefate amana, le hoja liphoofolo, sefate, joalo-joalo li fapane
haholo le mong le e mong tse ling. Nahana ka nahana feela leqepheng lena, e bitsoa e
le monahano oa hlomamisitsoeng oa kapa katisediwa, eo hape ka etsahala hore ebe ba
nahana ser bokhabane; Mona 'ngoe ha a tsotelle sepheo tse nahana, empa feela ka
tsela eo mehopolo ba amanang. Empa haeba re nka nako e toanang ha ba nahana ka
ho ba bafo ba nahanela, tse nahana le ho nkoa ka kamano ea mehopolo eseng har'a
bona (e le monahanong oa katisediwa), empa ho beha dintho tsa bona, e bitsoa e le
materiales kapa monahano oa maiketsetso, kapa esita le hlokomela, ha monahano oa
tshekatsheko ya, ba nahana bitsoa ser. Kahoo nnete bo hlomamisitsoeng ke ho
khetholla monahano oa 'nete substantive. polelong e A ka ba molao le tokelo haholo
le oa 'nete haeba a sa nyonyeha ho melao ea monahano oa hakaalo, empa sepakbola
fosahetseng. Ha ke re, ho etsa mohlala: lipalesa All soeufetse, kahoo polelo ena e
semmuso nepahetse hobane le kamano e joalo kakaretso oa mehleng oa mehopolo
eseng loantanang mabapi le kamoo sena se ka hlile ho etsoa ho ea ka melao ea
monahano oa hlomamisitsoeng oa ho tloha toeu lipalesa, 'me ke mona ho le joalo
hore na mehopolo lipalesa kapa sefateng kapa mosweu kapa motsho sebetsa nyeoe ea
leshano nakong motheo, ha feela feela hore maikutlo a bona ka bobona ba amanang
mong ho e mong ka tsela e nepahetseng, 'me ka hona kahlolo e na le sebopeho sefe se
nepahetseng. Lintho tse bonahalang e mpa e kapa ka ho melao ea dirisa tlhaloganyo
ea polelo e reng: lipalesa tsohle li toeu, tse fosahetseng, hobane ha ke hlile ke khetha
ho beha dintho inahanelang ka bobona, lipalesa le mala o mosoeu nahanela, ke
fumana hore hase batho bohle lipalesa tse toeu. Empa ea le tshitshintsweng:
diphoofolo hase liphoofolo, e tla ba molao fosahetseng, hobane o ne a tla lula ba ka
tsela e tsoanang e fosahetseng haeba ke boetse nka phoofolo beha ntho tseo ke feela
kile ua batla; kahoo Ka hona hore falsity yona ka mona ke ua esita le ka lebaka la ho
sebopeho sa ntho eo, empa a mofuta fosahetseng mabapi le likhopolo tse ngata ka
bobona, ka hona e lokela ho ba ka mokgwa wa kahlolo. - Ntle le mefuta ena e 'meli,
ho nahana ka mehopolo e ka ba mpa feela mabapi le mong le e mong tse ling tse
kapa, ho feta moo, mabapi le dintho tsa bona, u ka boela re hlahlobe ho isa bohleng
bofe le likhopolo tsa dintho tse itseng ba le boikutlo bo menyaka kapa ho se thabe
tsosa ka hare ho rna, kamoo mohlala ea hlahloba e ntle sefahlehong thabisoa, kapa e

mobe grimace thella lipelo tsosa ka hare ho rna; e leng se bitsoang susceptibility ka
mofuta joalo menyaka le bohloko, ke eng se mehopolo excite a re latsoa.
Ka mor'a hore litsela tsena tse tharo tsa ho sheba maikutlo a rna, roba filosofi
mogopolofela ka likarolo tse tharo tsa sehlooho, sea utloahala kapa che tse
sebetsanang le melao ea pele ea monahano oa hakaalo, 'me a nahana rutang
Schlechtweg; metaphysics, e leng sebetsanang le melao ea pele ea thepa kapa ho e
nahana dirisa tlhaloganyo, ka hona o ile a boela epistemology o bitsoa; a qetella ka
aesthetics kapa khopolo ea tatso, e leng molao oa boemedi le kamohelo ya dintho
hore tsela eo ba tsosa ba le boikutlo bo menyaka kapa ho se thabe ho rna.
E latelang ho tswa se boletsoeng ka holimo, ho hlakile hore, e le hore tlhalohanyo
ke keng e bue ka sebpeho sa dintho ruta rna, hobane ba u se ke ua nahana ka
mehopolo mabapi le joalo, empa feela mabapi le mong ho e mong. Ke sea utloahala
kapa che linnete leha e le efe e ncha e ka lebaka leo, e ka fumanoa, empa u ka
hlahloba haeba linnete tseo u nahanang hore u fumane ha e le hantle toanang le
sebopeho sa monahano oa rna fakalthi empa; e ka bonta tsela ea ho fumanang ka ho
linnete hlile a fumana ba bang ba latela nepahetseng, 'me liphoso tsa hore bo hlahe ea
ferekaneng sa nepahalang monahano oa koaholla. Sea utloahala kapa che ke keng re
ruta ho nahana, empa u ka khonang empa melao eo ka yona monahano oa etsoa, ka
ho hlaka re beha kelello, 'me ho joalo re beha boemong ba ho apola ha o se bolokang
toanang, talima liphoso tse etsoang; ba ka bonta seo re lokela ho lefa haeba re batla
ho hlahloba 'nete bo hlomamisitsoeng tsa kgopolo, e Urteiles kapa ho lahleheloa ke.

Khaolo la pele
Ba Karolo ya tlhalohanyo
+
Potso eo. Ke ntho efe ea tlhalohanyo?
Karabo. Sea utloahala kapa che ke e le karolo ea filosofi mogopolofela, e leng
e go itsise hore re melao ea (hlomamisitsoeng oa kapa katisediwa) ho
nahana. Empa ha ba nahana ka mehopolo, insofar joalokaha ho amana dintho
tse itseng, empa feela e se rutang melao ea mohopolo ka kakaretso, e bonta
lebaka leo, tsela eo dintho tsohle li tla nahana, haeba ba ne ba kile ua
fapane. Ka lebaka leo, e hona joale ho nkoa feela tsela ea ho nahana ka booona,
e boetse e ile a bolela hore ba rata feela foromo ea ho nahana nahanela, ka
lehlakoreng le leng ho tloha ka taba ea ho nahana, tlas'a e leng motho ea
utloisisang seo e hlileng e inahanelang dintho, ho se natse dinaganwa.
F. joang ho bolella e tlhalohanyo?
A. mohlomong khethollo A pele ho tsohle kakaretso le tse tobileng le
tlhalohanyo. The o sebetsana pele e neng e le mokgwa wa ho nahanoa ka kakaretso,
'me o boetse o bitsoa mathomo monahano, karolong e qetellang ke melao bakeng sa

ho nahana ka saense ho khetheha,' me ka hona a ke ke a hlahisa karohano le fono le

tsoang mehloling ena.
F. joang e arotsoe sea utloahala kapa che kakaretso?
A. Pele ho tsohle e hloekileng ka le sebelisoa. Hloekileng monahano, melao ea
mohopolo ka mosebetsi oohle oa ho kamoo ba eo qalong e neng e toaretsoe dirisa
tlhaloganyo phahameng hore sebelisoa khahlanong le eona monyang maemo a fapafapaneng a nahanela, eo tshebediso ya melao eo e itetlehile; mohlala ka maemo a ka
re lebisang likahlolo bohata, 'me thibela mokhoa oa joalo.
F. joang e arotsoe tlhalohanyo hloekileng?
A. Ka (hloekileng) mathomo ruta le mokgwa wa (hloekileng). Tsa pele ho
tohloa liketso tsa kelello, joalokaha dikgopolo, likahlolo le inferences ka bomong,
'me totobatsa melao eo ka eona e tla etsa joalo;karolong e qetellang e se rutang ho
fana mokhoa oa kalafo e nepahetseng ea ts'ebetso ea bao e leng ba tsebo ea rna
libuka tsa saense e le litsebo tse monahano oa foromo e loketseng, 'me ka tsela e
amana le eng e ka ho ketekoa ka liphatlalatso, bokgwabo le bopaki.
F. joang ho bolella ba tlhalohanyo sebelisoa joang?
A. Esita ka (sebelisoa) mathomo ho ruta le ho e (sebelisoa) mokgwa wa. Tsa
pele e amehang le ka khopolo ea ho qaleho ea ae qoba 'me u utloe phoso (sea
utloahala bolwetse),' me thuto ea ho ikhethela khahlanong talima liphoso (sea
utloahala phekolo); ea sebetsana qetellang le fumana le puisano e ntle kamehla tsebo.

Hloekileng sea utloahala Elementarlehre

Khaolo ea bobeli
Linthong tseo tlhalohanyo le likarolo
Q. ke eng lintho ea utloahala ebile e absurdities sea utloahala?
A. A ntho sea utloahala ( godimong logicum ) ke seo ka nahana ka ho ea ka melao
ea kelello, haeba ho ke ke ha e hlile hase fumana ka lefate le phihlelo; e utloahalang
tabeng bothoto ( nonene logicum ) khahlanong seo boetse sitoa le ho ho nahana
ka. Ntho ea utloahala ebile e lokela ho ba bothoto hlaheletse linthong tseo tsa sebele
'me nonentities hantle, eo moo pele e neng e le lefatseng la tsa boiphihlelo ba hlile o
fumana, karolong e qetellang hape eseng jwalo.
Q. ke mehlala efe e bontang see?
A. An phoofolo, e leng sebopeho sa drakone, kapa boholo-na le hore e fihlile
khoeli le morao hae, e ne e tla ba ntho e utloahalang le tse hobane e re thibela eng
kapa eng, re ho nahana phoofolo e joalo; Ka lehlakoreng le leng e ne e tla bothoto ea
sebele, hobane ho ke ke ha e hlile hase fumana le lefatseng la tsa phihlelo. A selikalikoe sekwere empa, kapa lakane e neng e tla ka nako e toanang le sebakeng se le
seng e tala 'me se ke ua' mala o motala, e mong o ne a lokela ho toara eseng feela
bakeng sa 'nete, empa le bakeng sa absurdities sea utloahala, hobane e joalo e boetse

e ne ke sa esita le ho nahana kateng.Motho a ka bona mehlala ena, e le hore lintho tse

ngata tse utloahalang le e ka 'na, e leng hase lintho sebele, ka hona; letsoho, o lokela
ho mong le e mong ntho e ea sebele, insofar joalokaha ho e na le mabapi le rna, ba
ka nahana ka bona e le ntho e utloahalang le tse kahobane ho seng joalo e ne e ke ke
ka nahana ka, 'me ka hona hore re amoheloe hammoho le ba ne ba sa moo. - By ba le
tseleng, ke ntho e utloahalang le tse - 'me joalo ka feela ka sea utloahala kapa che
potso - ha e le hantle ha ho letho le tse fetang kgopolo ya, kapa khopolo ea kelello.
Q. eng e etsang hore a nahana ntho e tjee?
A. Ka ditshebetso tse.
Q. na le lihlooho tse eng?
A. Features ( notae ) Ke mehopolo tse akarelletsa e le dikarolo tsa maikutlo a
mang, mme ka hona ho lumella mehopolo eketsehileng fapana ho e mong le tse
ling. Ka mohlala, sefate, lehlaku ke mo khethollang hobane ke khopolo e neng e
akarelletsa le karolo ea nehelano ea sefate kaofela, 'me u ka phapang bona ho tloha
likhopolo tsa ntlo phoofolo kahoo toauoa. One bitsa litobotsi boetse hantle thepa,
melawana le sesupo, predicates buuoang ka bona. Feela insofar lokela ho rarolloa ka
tsela e loketseng ntho e ka nahana, 'me ntho e boo ho seng tobotsi ne e tla ba teng
hammoho le seng bakeng sa ho likelello tsa rna, e ke ke ea nahana kateng.
Q. U ka khetholla litobotsi?
A. In hare le ka ntle, tumelano e le o mobe, tsa bohlokoa le tseo e seng ho le
bohlokoa, mantlha le nkiloeng, ka ho toba le e sa tobang, o nonneng 'me infertile.
Q. ke lintho life kahare le kantle?
A. Inside kapa litsobotsi feletseng ba elang, oo nkile ntho ka booona,
beha; litobotsi Link empa e le hore o boetse o bitsoa kapa kamano kapa karokarolelano litsobotsi lekanyelitsoeng, beha feela tse kamano kapa ea kamano eo e na
le ntho linthong 'ngoe. Kahoo, bakoang, motso, lehlaku, lipalesa, ditshebetso tse ka
hare ea sefate, ha ba ntse ba hlalosa khopolo ea e le 'ngoe ho sa tsotellehe hore leha e
le dintho tse ding; khahlanong le hantle hore sefate se hlileng ka ho lefate, kapa
leloko leo hae o na le tataiso e itseng khahlanong le sefate se seng, ke Link kapa
kamano litsobotsi, hobane ba sa tsoa tobetsa e karo-karolelano ya lona ho lintho tse
ling ho tsoa mathateng. Ntho eo e leng karo-karolelano bolela kamano Merkmales e
bonta, joaloka tabeng e boletsoeng ka holimo le lefateng, ea etsang Mitbezogene
kapa kopano ho hang. Ka hona ditshebetso tse bokantle hloka kopano ho hang tsohle.
Q. ke tumelano e le o mobe litsobotsi eng
A. ya ebandeli ezalaki koloba a matle li litsobotsi le ba eo ka eona le hanyenyane
joalokaha o nahana hlile e matleng a hae ka lintho; negative kapa a fosahetseng
lehlakoreng le leng leo ka lona re kgetholla ho hong nthong e. Ka mohlala, e khubelu,
mofuthu, ho itima lijo ke litsobotsi tumelano, hobane ba nta thepa eo ntho e ha e le
hantle o teng; Leha ho le joalo, uncolored, ha a futhumetseng litsobotsi a fosahetseng
hobane ba qhelela ka thko thepa ho tswa ho ba teng ha ntho e. Haeba a nyahamisang
'ngoe tsobotsi latolang hape, kahoo, ho baka e le karolo tumelano; mohlala eseng bo
sa dauoang ke lintho tse ngata joalokaha se kgotletsweng ea tobotsi tumelano.

Q. eng na le lihlooho tse habohlokoa ho rera le bao e seng tsa bohlokoa?

A. ditshebetso tse Main ( essentialia, attributa ) ba elang e leng ba tlile lintho
nahana ka nako leha e le efe le ho hlokahala ha poleloana e reng ha fapane le ho ba le
linthong tseo ka botsona. Ka lehlakoreng le leng, ditshebetso tse seng botlhokwa
( accidentalia ), e leng e boetse e bitsoa tohanyetso, tsa mofuta o le hore ba se ke
ntho ka manganga, 'me ka hona e ka a nahana hole esita le liqhooeng tsa e toanang,
ntle ho fetola mohopolo wa yona ka kakaretso. Kahoo, ho etsa mohlala, ea
khethollang mokhatlo oa motsamao boithaopo ke ntho ea bohlokoa liphoofolong,
hobane ho nka liphoofolo tsohle kahoo hohle le feto-fetohe, e le hore le sebpuoa
hore haelloa tobotsi ena e ne e tla ea bohlokoa ha e sa phoofolo, empa semela kapa e
mong e lokela ho ba ntho e 'ngoe; Leha ho le joalo, tsobotsi ea maoto a mane a ke e le
kannete bohlokoa liphoofolo, hobane ho boetse ho na liphoofolo ka maoto ho feta
kapa ka tlaase ho tse 'n,' me khopolo ea ho phoofolo eo ka kakaretso e ntse e sa
fetohe, ho le joalo, le hoja ho ke nahane letoao la maoto a mane a ho etsa joalo. The ditshebetso tse habohlokoa ho rera ntho e nkiloeng 'moho ho etsa hantle eona,'
me ke lintho sena mohlomong feela ruilweng ( attributa propria ), kapa kena esita le
lintho tse ling ho, ( attributa communia ); kahoo boholo ba nako khethollang
mokhatlo oa motsamao boithaopo le lefateng, bonyane, libpuoa tse phoofolo feela
tsona; ea khethollang ea bohlokoa ea phepo e nepahetseng, empa ba boetse tluoa
tabeng ea ho limela. - Litsobotsi ya moaho ka lintho tse bonahalang le teng, hobane
ba mpa feela nta likamanong tsa ho lintho tse ling, empa sena se ka 'fetoha.
Q. life tsoa mohloling ebile nkiloeng le life?
A. Original ditshebetso tse ( notae originariae, primitivae, radicales ) ba elang tse
ile a fihlela qeto eseng feela le mabaka a mang, le nkiloeng ( derivativae s.
Consecutivae ) Ka lehlakoreng le leng, ba sa lintho tse kang ho liphello tsa lintho tse
ling yona e tla rarolloa. Kahoo setsa ke tobotsi ea pele ea ho seha sesebelisoa matla a
fapane hakaakang le arola 'mele le leng, thehiloe tsebong ena; karolo ea pele ea
selika-likoe sa ke hore lintlha tsohle tsa eona projecting equidistant tloha sebakeng se
itseng; hore o mola kobehile, thehiloe tsebong ena.
Q. ke lintho life ka ho toba le e sa tobang?
A. hang-hang kapa ditshebetso tse latelang ba elang tse buang ka taba ena e
lekanang rarolloa ka boeona, e sa tobang kapa khahlanong hle le tseo pele hape ho
fihlela konopo e bulelang tobotsi e 'ngoe ea taba ena,' me feela insofar hodima
Sehlooho se ka boeona e bolela. Ka mohlala, lakane e ne e tla ba tobotsi e
otlolohileng ea sefate, hobane e ka tsela e tsoanang e bua ka sefate ka boeona; la
botala ba jwang mmala lehlakoreng le leng yona tobotsi e sa tobang, hobane sena le
bolela feela ho lakane, 'me feela ka ho ba sefateng eo.
Q. ke lintho life tse nonneng tse le infertile?
A. Nonneng ditshebetso tse ba elang tse etsang lintho tse ling tse ngata ka
nkiloeng, 'me e ka lebaka leo, ho sebelisoa ho khetholla ntho tsoang lintho tse
ling. ditshebetso tse Infertile Leha ho le joalo, ke batho ba e leng hona ha etsahala.
khaolo ea Boraro

Ea melao tlhrng ea ho nahanoa

Q. Na likelello tsa eo fumana litsobotsi tsoela pele ho lintho tsa mahala ho
tlatlapeng, kapa o tlangoa ke melao ea itseng?
A. A le joalo, e ha ho letho le se etsahala lefateng ka ntle ho melao, tlangwa ke
melao e itseng, eo a a lokela ho hlokomela haeba monahano oa hae ke ho ba le
(hlomamisitsoeng oa) 'nete. Ea nahanang sena ke na le hoo, e etsa moelelo nahana
nepahalang kapa e fosahetse. Sea utloahala kapa che re bolella eseng feela a boemo
lemohileng ea melao tsena; empa ho e-na ba thehoa ka ho teba ka sebpeho sa
kutloisiso ea rna hore ba mong le e mong a boela a lateloa unconsciously, ha e
amohetse tloaelehileng ho sebelisa kelello. Sea utloahala kapa che mona na letho ho
se etsa ho feta ho fetola likelello tsa rona e hlakileng.
Q. life melao tlhrng ea monahano oa sea utloahala?
A. The molao-motheo oa hanyetsanang kapa antagonism ( principium
contradictionis 's repugnantiae. ); molao-motheo oa ho lekana ha bokahohleng
( Princip identitatis absolutum. ); molao-motheo oa akaretse bo Hare kapa Boraro
( PR. exclusi medii s. tertii ) le molao-motheo oa lebaka le lekaneng ( PR. rationis
sufficientis ). Melao-motheo ena tse 'n ke ka tloaelo ho nka joaloka melao ea motheo
ea ho nahana. Krug bitsoa molao-motheo oa hanyetsanang le molao-motheo oa
sengoloa, 'me o beha mo molao-motheo oa antithesis, molao-motheo oa lebaka le
lekaneng Leha ho le joalo, o boetse o bitsoa tekanyo ea lekola, sete ya malongobani
kapa kamano ba tekano joalokaha melao ea sehlooho ea tlhalohanyo ho leqephe ,
Q. ? Ke molao-motheo oa hanyetsanang eng
A. One ka nta e le: None lintho tla ho litsobotsi tse hanyetsanang, kapa: lintho
leha e le ofe feela litsobotsi ntsoe-leng etsahala. E leng o bitsoa litsobotsi tse
hananang joalo, 'ngoe ea tsona hoo e ka bang hlakola seo basebetsi ba bang o behile,'
me o ka nahana ka hona ha ho mohla kopanngoa ka dintho hape tseo. Jwalo litsobotsi
tse hanyetsanang li joaloka e tala 'me se ke ua' mala o motala; shoang 'me a sa ea
shoang. Motho a ka boetse nta molao-motheo ona ka tsela ena: Ha ho na A nahana
hore le eena o ne a tla A ka nako e toanang; nahana A tsobotsi kile ua leha e le efe
kapa ntho, ke eng eo e ka bang feela kile ua batla ho utloisisa.
Q. ? Mehlala e e leng bonta molao-motheo oa hanyetsanang life
A. Ho latela molao-motheo oa hanyetsanang ke e 'ngoe ke keng nahana ntho e ke
ka nako e tsoanang ho pota' me a sa ho pota; ntho ke e boetse e le tafoleng 'me e se
tafoleng, sefate beha litholoana ka nako e toanang' me ha ho litholoana. Sena sohle
se etsahetse ne e tla ba ho hanyetsana, moo e ne e tla felisa tobotsi e hore e mong o
behile.
Q. U bitsa se ka nahana ka molao-motheo oa hanyetsanang ho ea ka, kapa e le
hantle se ne se bolela?
A. ka etselitsoe ho ea ka seo e toanang, ke ho utloahalang ho khoneha, 'me ho
fihlela joale e hlile a nahana ka tsela e utloahalang sebele kapa ke ntho e
utloahalang. Eo ke ntho e utloahalang le tse, empa e se e le 'ngoe joalokaha ho lefate
le phihlelo e hlokahalang hore e fane ka vorfindend e boletsoeng ka holimo. - Ke bomang a inahana molao-motheo oa hanyetsanang eo ho bonahalang hore o ile a, ho

hanyetsana Ka hona ho bonahalang eka ba le bolellang sona, o ile a nahana

utloahaleng.
Q. eng e ntse e ho hlokomela molao oa hanyetsanang, e le hore a se ke a
utloisisoang hampe?
A. E ka se khonang dikokwana Link hore nta likamano tsa lintho feela tjee le
likamano tse bonahalang joalokaha eka ba bona ba ne ba nahana esita lia ikhanyetsa
kopaneng nthong e. Ka mohlala, mohlomong u re ke motho e toanang: O molelele,
'me ka litsela tse itseng hape: Ha a maholo. Empa ka lekhetlo la pele u sheba,
mohlomong ba bile mabapi le bohloa e itseng, ka lekhetlo la bobeli mabapi le tlou
e; Ka hona hatisa mona hore kamano eseng ka seo 'nile behiloeng ke e mong,
joalokaha khahlanong le monna bohloa Leha ho le joalo leholo, khahlanong le litlou a
se ke e kholo,' me hanyetsanang bonahalang eka ke ka lebaka leo feela ka polelo e
reng, eseng boleng ba sebele. Re lokela ho hlokomela, ho feta moo, hore molaomotheo oa hanyetsanang e utloahalang a bile feela ho tloha nako e toanang le sebaka
e toanang, hobane motho a ka, ka mohlala kajeno li sa hosane ba monate le
qabola; kapa ka sefahleho khubelu le liphaka eseng khubelu. Leha ho le joalo, ho ke
ke ha khoneha ka ho feletseng, monna e mong ho nahana hore e ne e tla boela ho be
le qabola le se ke soasoa 'me o mofubelu at sa letheba toanang le se ke khubelu.
Q. ? Ke molao-motheo oa ho lekana ha bokahohleng kapa sameness eng
A. E sutumetsa e kang ena: E mong le e ntho e lekanang le ka boeona, kapa: E
mong le e ntho e toanang le ena ka boeona, kapa esita le: A ke A. E leng, hobane
ntho e feela ka nahana ho pholletsa le ditshebetso, 'me o tla ikarabella bakeng sa
ditshebetso tse ikopantseng a khopolo ea lintho kaofela; hammoho le litobotsi tsa
ntho e inahanelang le khopolo ea e le 'ngoe e lokela ho ba lekanang ka ho
feletseng. Ka mor'a moo, molao-motheo ona ha se bolele letho. Ka mohlala,
poleloana e reng: chitja, le likarolo, line, ba hohle equidistant tloha sebakeng sa
tsamaee, nkile hammoho, kaofela ba tsoe ho e mong; hobane ke nahana feela ho
fihlela selika-likoe sa; ke ke akaretsa likarolo tse boletsoeng.
Q. ? Ke lintlha life ka nkiloeng molao-motheo oa sameness
A. Ntho e leng tla litobotsi tsohle tsa kgopolo, e leng e boetse e akarelletsa
kgopolo ka boeona e lokela ho rarolloa, 'me e leng ha ba na litobotsi, le ke keng la
iphetetsa poleloana e reng ka boeona; Ho feta moo, seo ke 'nete ea litobotsi tsa
kgopolo, e leng' nete ha dikgopolo tse thajana, 'me, ke litobotsi tse fapaneng,
khopolo ena ka boeona ke e fapaneng.
Q. ? Ke molao-motheo oa akaretse batho ba boraro kapa bo Hare eng
A. E boetse e bitsoa molao-motheo oa boikemisetso ba bokahohleng le sutumetsa
ka eona e kang ena: ho isa bohleng bofe e be ntho ikemiselitse emoloa joalokaha
feto-fetohe, e lokela ho fanoa ho eena a tsoa eohle e khonehang hoo e ka bang bo
fapaneng dipharologantsho tse 'ngoe. Kahoo ntho e 'ngoe e lokela ho e ka ba chitja
kapa e ke ke pota, joalokaha bo bosoeu kapa bo non-toeu, ba reretsoe ho phela kapa
che phela. Ho tsoa downright bo fapaneng kapa bo hanyetsana litsobotsi ba kelello
kamehla e tlameha ho khetha e 'ngoe,' me rarolla ntho (ka bobeli ka nako e toanang
o ile a lokela ho ka mor'a hore molao-motheo oa pele e seng) 'me ha ho boraro kapa

bohareng tobotsi seo a ka bang ho nka e' ngoe ea bo fapaneng tse peli ka rua
kgopolo ya; ka hona ho lebitso la molao-motheo ona. Motho a ka boetse nta molaomotheo ona ka tsela ena: E mong le e inahanelang ikemiselitse joalokaha feto-fetohe
hana lokela mohlomong romela e mong le tobotsi kapa che.
Q. ke eng molao a ho nahana lekane?
A. One beha taba ka tsela ena: Link mong le e mong ho positing e presupposed e le
lebaka kapa e khutsoanyane lula ha ho letho le ho se lebaka. Ka mor'a hore molaomotheo mehleng leng lintho life kapa life tsa litsobotsi tse peli tse hanyetsanang
lokela sebele fumana le mong; hopola ho ba ka se khonang ho hang hatellang
kokotisa na kati 'ngoe ea lintho, empa e lokela ho susumetsoa kapa qobella ke ntho e'
ngoe, ebang ke a le mong kapa e 'ngoe, ebang ke' mala o motala kapa che tala, phela
kapa ha ba phele, rarolla lintho tse ho etsa mohlala. See hona joale ke seo etsa hore
kelello ea ka e leng ho beha tobotsi e ka go tlhaolega pele ho ba bang, ho na le
lebaka, 'me, ho itetlehile ka lebaka lena, phello e. Molao-motheo ona ho ea ka laela
tsa mang kapa mang ea ipolelang ntho e 'ngoe, esita le ho tseba ke hobane'ng ha a
bolela ho eona; 'me ea neng a batla ho rarolla ntho ntho e itseng, ntle le ho khona ho
fana ka lebaka le e ne e tla feteletseng khahlanong le melao ea ho nahana. Ka hona, e
mong lokela ho ho etsa ka recriminations (disputations) ke ke loanne le e, e, 'me ha
ho che, empa maikutlo a hae ho sireletsa ke ho pheha khang,' me bahanyetsi ba leka
ho rebut ke mabaka. - The lebaka le utloahalang le tse ke tsela eo ho khetholloa ho
tloha lebaka la sebele: tsa pele tse feela ketsahalong eo ntho e le teng eseng ka tsela e
nngwe nahana ke, empa ea bobeli ke hore ntho e 'ngoe e le hantle ka tsela e itseng.
Q. ke molao-motheo oa antithesis eng?
A. E ka bonta tjena: Tlas'a determinations bo fapaneng ntho e u behe 'ngoe feela,'
me haeba sena e behiloeng, kahoo o na le palamise tse ling. Molao-motheo ona oa
antithesis tjena tsoang molao-motheo oa sengoloa kapa khanyetso.
F. ? Ke eng molao-motheo oa kamano bohlale kapa malongobani tekano
A. E bonta: dipehelo tse peli hore tsamaisane le karolo ea boraro, kapa amanang,
buisana ka kabelo toanang; kapa ho seng joalo, lintho tse peli tse karolo ea boraro e
toanang, e toanang u ithata. Ka hona, haeba ntho eo A lekana le lintho tse X, le ntho
e X lekana lintho tse B, hammoho le ntho e B tla lekana le lintho tse A. sekgahla sa
sena itetlehile ka ntho hammoho le molao-motheo oa causality, hobane tekano
nthong e X le lintho le lintho A B, mona ke ka lebaka la hore esita le A le B ka
boeona e ke e toanang.

khaolo ea Four
Ha dipehelo ka kakaretso
Q. ke eng tlang?
A. sebelisitsoe lentsoe le A ( notio, conceptus ) etsahalang le kelo-hloko tsoang
litsobotsi tse 'maloa tloaelehileng le sebelisoang malapeng kapa boemedi a leeme ho
be le bonngoe ka lohle. Ho thehoa ke comparation (bapisa nako ea mehopolo tse

'maloa), khemise (nyahlatso ea likarolo tse fapa-fapaneng ya lona), ponahatso

(tlhahlobo eo hodima ditshebetso ba atisang); Boikemisetso ba (litheipi tsa
ditshebetso tse tloaelehileng le sebelisoang malapeng ka kakaretso ya ho thehoa), 'me
motsoako (Mokhatlo oa ditshebetso tse tlalehiloeng ho bua nako ena kaofela), e
tohliloeng qalong ea sehlooho sena. Tshohanyetso, liketso tsena tse fapa-fapaneng
tsa kutloisiso ha ba hlalane bonneteng ha li hlahisa mona; ho e-na, ba ile ba phalla
hammoho ho na, 'me li hlahisa karohano le fono feela ke hore re ka lebaka la boiketlo
ba ba nahanela.
Q. Ho boleloa'ng ka dipehelo inahaneloang le e hahiloeng ka konkreite?
A. Haeba re telele e hloekileng haholo 'me ba khethetsoe ka boeena, kahoo e bitsoa
e kgopolo inahaneloang; e hahiloeng ka konkreite empa kamoo motho ea nahanang
leha ho le joalo amahanngoa le eena maikutlo a mang, kapa mabapi le dintho tse
itseng. Kahoo, ho etsa mohlala bokhabane ser nahana, e kgopolo
inahaneloang; Hopotsa haeba ke nahana monna khabane, kahoo ke nahana hore
khopolo ea bokhabane e hahiloeng ka konkreite; ke nahana eena ka khopolo ea
motho, amahanngoa le eena mabapi le ho tseo. Ka ho toanang, khopolo ea 'mala o
motala, ho feletseng nahana e kgopolo inahaneloang; empa mohopolo oa lekhasi, ho
e hahiloeng ka konkreite. - At mong le e mong kgopolo e inahaneloang, hobane ke
feela e thehoa ka abstracting, Single, ho talimeng hole tsa dikgopolo tse sa toaneng
tsa hae; O Leha ho le joalo, ka nahana hore e be kamano ea, ka ho khetheha; 'me
ntlheng ena hape, dipehelo, joalokaha ba ile ba nahana ka bang molemo mosebetsing
feela bakeng sa rna concretely amanang le lintho tse sepakapakeng.
Q. ka litsela life re ba tloaetse ho nahana ka dipehelo ho etsa mofuta bona sea
utloahala haholo?
A. In ya ka dipehelo tsa bongata bona, boleng ba bona, kamanong ea bona le
bokgoni fela bona.

khaolo ea Five
Ba bongata la litlotla tse
Q. ke eng ngata tsa nako?
A. In e behiloeng ea mehopolo tseo u nahanang hore amahanngoa ke eena. See
hona joale e ka ba e ka ba ngata tsa boholo kapa ngata tsa dikahare tsa kgopolo ya.
Q. ke eng ho pharalla le diteng tsa kgopolo ya?
A. The pharalla kapa lekala la kgopolo ya ( ambitus 's sphaera notionis. ) Etsa
lintho tseo kaofela tsoa, eo kgopolo ya ka rekoa joalokaha tobotsi e; Leha ho le
joalo, diteng tsa kgopolo ( complexus notionis) e na le likhopolo tse ngata ka bao tse
nahana ka ho toana le ho kopantswe.
Q. ke mehlala efe ka see?
A. Ho tloha kgopolo motho, ho pharalla ke Maeurope, Asia, Maafrika, Maamerika
le Sdindier, hobane liphetolelo tsena tsohle tsa, monna sebelisitsoe lentsoe le
amanang joalokaha tobotsi e; Ka lehlakoreng le leng ho etsa diteng tsa khopolo ea

motho, likhopolo hlooho, sefuba, mpa, matsoho le maoto, kelello, ho beha mabaka
puo, joalo-joalo, hobane kaofela ha ditshebetso tse tsena bpang poleloana e reng
motho feela. Kahoo ho pharalla lentsoe ba sefate foromo eike, beech, hum kalse
mohbat, lifate tsa litholoana, joalo-joalo, ka lehlakoreng le leng litaba tsa eona
nakong motso, e leng bakoang, makhasi, joalo-joalo
Q. ? Na ho akarelletsa tlas'a emoloa, 'me ka kgopolo ya
A. Lintho tse etsang hore kholo ea kgopolo ya, eo kgopolo e ka ka tsela eo a
fumana joalokaha tobotsi e itseng, ba re: U ba tlas'a dipehelo tsa akarelletsa,
linthong lehlakoreng le leng, etsa diteng tsa kgopolo, ba li akarelletsa ho latela
eo. Kahoo eike, beech, phaene li akarelletsa tlas'a sefate se sebelisitsoe lentsoe le
tabeng ena e ka holimo; lehlakoreng le leng, motso, bakoang, makhasi e poleloaneng
e reng. Ak'u nahane feela hore nako tlas'a e 'ngoe, ke hore,, subsuming e le tlas'a
oona.
Q. ke kamano efe le ho pharalla ha dikgopolo tse ya ka dipehelo tsa bongata ba
bona ba ho thusana joang?
A. The e khloanyane kholo ea kgopolo e itseng, tse nyenyane tse dikahare eona,
'me sekgoeng. Ka mohlala, ho pharalla ha motho a le sebelisitsoe lentsoe le o moholo
ho feta ho pharalla lentsoe la Negro na ka tlasa dipehelo monna ka ntle ho negroes sa
ntse e na le e meng e mengata mefuta batho; Leha ho le joalo, moelelo oa
poleloaneng e reng Negro o moholo ho feta ea ea botho ho sebelisitsoe lentsoe le ka
lebaka la hobane Negro ntse ba letlalo batsho tsoa litobotsi tse ling tsa e motho hape,
tse woolly moriri jj Ka ho toanang, ho pharalla ha ho sebelisitsoe lentsoe le ke ho
feta mokhabo khopolo ea kgutlotharo;hobane e na le har'a bona, kapa ka ho thehoa ho
eona joalokaha tobotsi e itseng, eseng feela dikhutlotharo tsohle, empa ho boetse ho
mapatlelong, pentagons, sebopeho pota, joalo-joalo Ha ho bapisoa, dikahare tsa
kgopolo triangolo o moholo ho feta ea sebapali poleloana e reng hobane e na le seng
feela tsobotsi ea lekanyelitsoe kenyeleditsweng sebaka, e leng ke ea palo eo, esita le
hore meeli tsena li thehoa ke mabaka a mararo hammoho le ba bang ba bangata, ho
nkiloeng therefrom. - The lebaka la kamano ena e teng pakeng tsa ho pharalla le
diteng tsa kgopolo ke hore haeba motho e nka litsobotsi tse 'maloa ka diteng lentsoe
leo, lintho tseo tsohle li tla qheleloa ka thko e tsoa ho e tekanyo e, e leng ha ho
matleng a tobotsi ena. Haeba e mong e ne e le, ka mohlala a poleloana e reng motho
e boetse e le khethollang o mosoeu 'mala, kahoo e ile ea eketseha lenane la tse ka
hare tsa sona, kahoo ka nako eo monna enoa ho sebelisitsoe lentsoe le e ne e tla se ke
ra hlola ho e thehiloeng Negro,' me ka nako eo ho ne ho tla qhelela ka thko ho tloha
dipehelo eo, ho pharalla e ne e tla yona ho fokotsehile.
Q. ke eng mantsoe a bonolo 'me motsoako, dipehelo batho ka bomong le dipehelo
tloaelehileng le sebelisoang malapeng?
A. A nke nako e telele poleloana e reng ( notio simplex ) ke e' ngoe bao dikahare ke
e nyenyane hoo hore e feela e na le ditshebetso tse se nang molekane, 'me oona ke ho
se Analysis ka aroha mehopolo tse 'maloa; e nang le likarolo ( hape eseng jwalo.
composita ) Ka lehlakoreng le leng ke e joalo hokae joalo e li bole kapele 'a litsobotsi
tse' maloa kapa mesebetsi ea matsoho sa ntse etsahala. Ho tloha ka holimo e latelang
eo mantsoe a bonolo tla ba le tekanyo e khl ka ho fetisisa malongobani. A polelo e

reng se nang balekane ( notio individualis ) ke nako bao pharalla ke e nyenyane hoo
hore e amehile eseng remanded mehopolo eketsehileng har'a bona; e akaretsang kapa
ea tloaelehileng le sebelisoang malapeng (hape eseng jwalo. universalis ) Ka
lehlakoreng le leng, tlas'a sa ntse e e-na mehopolo. dipehelo ka bomong ba batlang ho
ba le diteng tsa yone khl ka ho fetisisa.
Q. ? Na le mehlala e e bontang sena eng
A. The taba ea hore ke na le mohopolo wa bonolo hakana hore u ka ho feletseng ke
keng go kgaoganya litobotsing tse eketsehileng; Empa ho toba hore ka lebaka la ho
haella hoa litlamo tsa lona tsa dikahare o na le ho pharalla vastest: Kaha u utloisisa
lintho tsohle tse khethollang mokhatlo oa ntseng ba kapa teng. Khopolo ea motsamao
o se a ntse a e nang le likarolo: Kaha u ka e khetholla litobotsi tsa fetoha ka mor'a
Zeitlichsein le Rumlichsein hobane motsamao ke se boletsoeng ka holimo ka nako
ea tlhaloganya sebaka phetoho ena. Empa mokhatlo oo o boetse o 'nile ea e tse
nyenyane tse sedikiso;hobane ba khona ho utloisisa lintho tsena tsohle e le tobotsi
e. - A sebelisitsoe lentsoe le se nang balekane ke nako ya e mofuta o itseng, e kang
semela itseng, liphoofolo tse tobileng tseo, empa seo ha hoa lokela ho ho ferekanngoa
le intuition e, hobane ee sa amana ka ho toba ho buuoa ka sehlooho motho ka mong,
eseng ka nka bohato bo itseng ea eona hang-hang ka sensuality, empa tsela e sa
tobang feela ka kutloisiso, e bpiloe ke tsoang ditshebetso tse yona motho ka
mong. E leng lentsoe le tloaelehileng le sebelisoang malapeng ke ho sebelisitsoe
lentsoe le leha e le efe eo le ka bolela dintho tse fapaneng.
Q. ke eng mefuta-le tlas'a dipehelo karela?
A. Ka bobeli ya ka dipehelo bua ka ho pharalla ha dipehelo eo. A kgopolo mefuta
( notio specialis ) ke e 'ngoe ea ileng a mpa na lintho ka bomong har'a bona; e genus
kapa karela kgopolo ( notio generalis) Leha ho le joalo, nako e akarelletsa dikgopolo
tse tobileng tseo har'a bona. Kahoo poleloana e reng khahla ke kgopolo mefuta; ho
tloha ka ho pharalla yona akarelletsa lintho feela ka bomong, e le hore likhahla tsohle
ka bomong har'a bona; Leha ho le joalo, semela sebelisitsoe lentsoe le ke karela
kotara; hobane e na le dikgopolo tse tobileng tseo khahla, ema, thuya, joalo-joalo
har'a bona. Dipehelo karela ba arotsoe ka ka tlaase le e phahameng. E leng ho
eketsehileng dipehelo karela ka akarelletsa tlas'a dipehelo fapaneng karela hape, 'me
sena ke ka lebaka la phahameng karela kotara; kahoo dikgopolo karela ke
likokoanyana, tlhapi, nonyana, joalo-joalo e tla akarelletsa tlasa botataisi ba karela ho
sebelisitsoe lentsoe le phahameng phoofolo; le karela dipehelo liphoofolo le limela
tlas'a esita phahameng: sebpuoa Organic. - The molemo ka ho fetisisa akaretsang
kgopolo ke hore e nang tsohle dipehelo tse ding karela har'a bona, 'me o ka lebaka leo
e leng tekanyo e khl ka ho fetisisa empa ba na le dikahare tsa hao nyenyane ka ho
fetisisa, e le hore a ka' na a amanang le batho ba mefuta eohle dintho joalokaha
tobotsi, ba ka hona akaretsa har'a bona. Ho sa le joalo bitsoa, ka ho latellana
phahameng ka ho fetisisa ya ka dipehelo karela ho akarelletsa le ba leng phahameng
feela ka e itseng palo ea lintho. Ho joalo le ka phahameng ka ho fetisisa akaretsang
lentsoe le sebelisoang 'merabe eohle ka bomong, lentsoe motho, le hoja o ne a hlile o
eme ka boeona tlas'a khopolo ea e ntseng ba phelang.

F. joang thonya naturalists e ka tlaase 'me e phahameng litlelase tsa?

A. The genus, e leng qalong na ba' maloa ka tlaase genera har'a bona, e le hore e
bitsoa hore na ditaelo multiple har'a bona, tlelaseng, 'me e na le litlelase tsa' maloa
har'a bona, 'muso oa mofuta ,
Q. ke mefutakwalo lipakeng, genera hlahlamang 'me e hle genera eng?
A. Pakeng genera ( genera mecha ea phatlalatso ea ) ba elang tse phahameng ho
feta e mong, empa tlaase ho feta mefuta e meng e, e le eme pakeng tsa bona
toara. Ka mohlala, sefate ke genus lipakeng pakeng tsa lifate tsa litholoana le limela,
hobane ke a phahame ho feta genus tsa lifate tsa litholoana, ke ka tlaase ho feta
semela karela; bao a akarelletsa har'a bona; tlasa ke eena. - The genus tlas'a e leng
mefuta e sa ka ho toba e bitsoang kaha sena ha letsatsi le hlahlamang ( genus
proximum ), eo, leha ho le joalo, tlas'a e leng e fumaneha e sa tobang feela ka genera
lipakeng, e leng ka thko ( genus remotum ).
Q. kgatello le abela ka tsela eo ke eng?
A. tlase bopa dikgopolo ( notiones subordinatae ) ba elang tse leng tlas'a
sebelisitsoe lentsoe le e 'ngoe. Ka mohlala, dipehelo tsa linonyana, litlhapi, dipehelo
phoofolo ke tlaasana. Ka lebaka leo, mefuta eohle ea mefutakwalo le lihlopha tsohle
tlaase ke tlaasana e phahameng. Lentsoe lena le, e leng tlaasana ho tse ling ke hore, e
ka tlaase kapa tsesaane ( tlaasana 's angustior. ); empa ea nang le lintho tse ling tse
har'a bona, e ka holimo kapa ho feta ( phahametse s. latior ). Monna ke kgopolo e
phahameng ho feta Negro le Kalmuck; Semela se phahameng ho feta sefate 'me
setlama. Lentsoe lena le phahameng akarelletsa 'ngoe tlaase tsohle. - Hokahanya
dipehelo ( Not coordinatae. Ba elang tse ka bobeli e e-na ka nako e toanang kapa
nako boraro). Kahoo, hase kokoanyana le litlhapi tse hokahanya dipehelo ho tloha ba
ka bobeli e akarelletsa tlas'a phoofolo e kotara; e boetse e lekhasi le motso ke
hokahanya dipehelo ho tloha ba akarelletsoang semela telele. Bohlasoa adjunctive
dipehelo ke keng baa ka ka bobeli o laoloa ka ho le sekgoeng. Ho itetlehile
hokahanya dipehelo tse genera kapa mefuta e, e bitsoa mefuta sekondari kapa mefuta
e sa reng letho. Ho joalo le ka litoeba le liphoofolo ruminant Ntle genera; Mouse,
khoto, ka-litsela tsa oona. - The telele ka ho fetisisa ho sebelisitsoe lentsoe le ke e
boetse e phahameng ka ho fetisisa akaretsang kgopolo, o na le tekanyo e khl ka ho
fetisisa, e ka ba tlaasana ho e 'ngoe, leha e le hokela nakoana, empa kaofela e o laoloa
ka har'a bona.
Q. eng melao etsa mabapi le dipehelo phahameng le ka tlaase?
A. Ke eng e leng oa dipehelo a phahameng kapa hanane e tlang kapa e hanyetsana
tsohle tlas'a hae dipehelo tlaase; kapa ka mantsoe a mang: What ke ea boemong eohle
ea mohopolo oo kapa hanane, ho tla kapa e hanyetsana likarolong tsohle tsa boemong
ena. Ho feta moo: What ke oa mantswe ohle ka tlaase kapa hanane e tlang kapa e
hanyetsana bopa dikgopolo tsa bona phahameng. Molao oa pele hlaha ho tswa ho,
nkiloeng e behiloeng ea bokahohleng tekano qeto ea hore na ke sefe se 'nete ba
litobotsi tsa kgopolo,' me kgopolo ya lokela ho sebelisa ka boeona: Ka lebaka la
kgopolo ya boemo bo phahameng ke feela e 'ngoe e nang bohle tlaase har'a bona, 'me
ka hona e le tobotsi ho eona e lokela ho ba khona ho ho fumana. Molao tse ling ho
hlaha ho tswa ha e le hantle; hore kgopolo e phahameng ea e bpiloe ke tsoang

litobotsi le tloaelehileng la dipehelo tsa sona ka tlaase; Ka lebaka leo, se

tloaelehileng ho mantswe ohle ka tlaase, ha hlokahala ho latela a phahameng tla boela
fumanoa. - By ba le tseleng, ditshebetso tse ba bangata ka teng dipehelo tsa ka tlaase
tse sa fumana phahameng; bakeng sa eona ke sona ka lebaka la tekanyo e bona tse
nyenyane tse dikahare tsa bona e leng khloanyane.

khaolo ea teletseng
From boleng ba ya ka dipehelo tsa
Q. Se nahana ka boleng ba ya ka dipehelo?
A. The tekanyo ea kelo-hloko, le se ba nahana ka ho ya ka amahanngoa
mehopolo. Ka mor'a hore ho na le phapang ena e hlakile, bohale, e qaqileng le e
feletseng kapa e phethahetseng ka tsenelelo.
Q. ke eng tlhakisetso ( claritas ) nako?
A. In hore tekanyo ea tlhokomeliso ea litobotsi tsa kgopolo, e ka lebaka la ea e
leng e 'ngoe e khona ho khetholla ntho eona ho tloha lintho tse ling ka kakaretso. Ho
itetlehile ka hona joale, palo ya lintho tse boleloang ke ntho e kgopolo ya ka
khetholloa, le leholo kapa tse nyenyane, ho itetlehile ka ka mokhoa o hlakileng oa
khopolo ea e kholoanyane kapa tse nyenyane. E leng se fapaneng ya kgopolo
hlakileng ke lefifi ( hape eseng jwalo. Obscura ). Kahoo batho ba bangata ba na
maikutlo feela lefifi ea seo akha filosofi, se tlhalohanyo; ke hore, ha ba tsebe saense
tsena ho matleng a fapana bang. Nka kgopolo ya ho hlaka e bitsoa, ntshetsa pele
eena.
Q. Ho boleloa'ng ka distinctness ( perspicuitas ) dipehelo?
A. Batho likhato tsa ilibana ea litobotsi tsa kgopolo, e ka lebaka la ea e leng ho ke
ke nang le bokhoni, feela ho khetholla se litobotsi le e mong le tse ling tse hape. The
hlakileng e kgopolo ya hona hase letho le ho feta ka mokhoa o hlakileng tsa dikarolo
tsa hae le boetse o na le likhato tse sa toaneng. Se fapaneng le hlaka, ho hloka
mokhoa o hlakileng ( imperspicuitas ) e boetse pherekano ( confusio ) e reng ke ha
litobotsi tsa kgopolo e sa esita le ikemiselitse kgone ho e mong le tse ling tse
empa. Ka lebaka leo, kgopolo hlakileng ha ho hlokahale hore ba hlakileng. Kahoo, ke
ile ka tseba ho khetholla se lekaneng ho tloha saense le leng, filosofi sebele, empa
mohlomong ha ba bolela ka ho toba likarolo tse etsang motheo oa filosofi, hobane
kea tseba hore ba ke ke ba aroloa 'me a hlaheletse. Kahoo tabeng ena ke na le lintho
tse hlakileng kapa che e hlakileng emoloa filosofi eo. - Lehlakoreng le leng, kgopolo
hlakileng lokela bohle ba e hlakileng: hobane dipehelo ka khetholloa feela ke ilibana
ea likarolong tse sa toaneng ho 'ona; le ho hlokomelisa sena ke ho hlokahala hore a
tlhakisetso esita le matla ho feta nakong ea hlaka ha feela.
Q. Ho tsona dikamano ka nkoa e le mokhoa o hlakileng oa dipehelo ee?
A. The hlaka ha lentsoe e ka bolela dikahare, hammoho le e amanang le katoloso
ya kgopolo ya. Ba ileng ba boetse ke pharaletseng kapa tshekatsheko ya ho hlaka, e
hlahisoang ke li bole kapele 'ea nako litobotsing seo ka sona e entsoe ka le

ntshetsopele ya lona; sena, pharaletseng kapa maiketsetso hlaka, ke khetha dipehelo

tlaase, tse leng ka e phahameng. Tsa pele ho etsahala ho pholletsa le litlhaloso, lebaka
lena la likhaohano. Nka hore khopolo ea filosofi e ne e tla hlakileng ho 'na, e le hore
ke tsebe ho khetholla e le' ngoe ho tloha saense tse ling tsohle, ke ne ke batla ho empa
e le hore o tla mpha pharaletseng le e tlhokomelwa fela thata haholo; Ke ne ke tla
batla ho khetholla ho latela pharalla sona saense tse sa toaneng tseo li akarelletsa
tlas'a filosofi poleloana e reng; Kahoo pele ho tsohle, ya kgopolo le e sebetsang
filosofi; e lokela ho 'na ka ho pharaletseng hlaka le ho feta, ke ne filosofi
mogopolofela, monahano, metaphysics le aesthetics; ho khetholla se ka go ikatisetsa
thuto ea molao e boitoaro le tumelo ho ruta boikemisetsong boo; ea mokhoa o
hlakileng o tsoela pele ho khanna leha ho le joalo, ke ne ke batla leha e le efe ea tsena
tsa saense ea bitsoang hape karolong e hloekileng ke etsa kpo ea ho fapana le lintho
tse ling., ka tsela ena ke tla etsa filosofi ea ho pharaletseng kapa maiketsetso haholo
kapa arola bona. Ho 'na hona joale empa hape ho akha filosofi sebelisitsoe lentsoe le
ka ho hlaka ne a e tlhokomelwa fela thata kapa analytically, ke ne ke le heletsa
theoleloang litsobotsi tsa lona; hore filosofi ke saense le hore e batla mabaka a ho
qetela le ka merero ea tsebo ea motho le mosebetsi. Ho fihlela e tekanyo esita
phahameng tlhakisetso e matla, ke tla dipehelo saense, tsebo, mosebetsi, ho beha
mabaka go kgaoganya morero hape, 'me kahoo fihla ka tsoela pele Dissecting ho
likhato kile ua phahameng tlhakisetso, hlalosa taba le ho feta. - Bopa dikgopolo
Simple ka ho sa hlaka ha e matla, le hoja ka mokhoa o hlakileng rua: Hobane ba u se
ke ua li na mefuta e fapaneng leha e le efe ya dikarolo ka bohona Ka hona, e ka ba
bopa dikgopolo bonolo, e kang ea ba sego hlalosa: dipehelo se nang balekane le
joalo, ka tlang ho se ka mokhoa o hlakileng pharaletseng, ba se nang li na le mefutafuta ea lintho tse har'a bona, 'me ka hona ba sitoa ho aroloa. - The hlaka ha oa oona e
leng e se e tohloa mona leng, ho utloahala le hore kelello kapa discursive, ho fapana
ho khotsofatsa litakatso tsa nama kapa bokgabane, e leng ho hlaka etsa ea se ka
kakaretso hlahiswa, ke ka tsela ea mohlala, joalokaha ho atisa ho joalokaha bukaneng
ena se etsahala.
Q. verbosity le phetheho kapa phetheho ho latela Molao ke eng?
A. bobeli ke maemo a mang a phahameng tlhakisetso. Ka hohle ya kgopolo e na le
ka hore tekanyo ea kelo-hloko ea litsobotsi tsa eona, ka lebaka la tseo e leng ho ke ke
nang le bokhoni, hore feela ba go kgaoganya ditshebetso tse tsena bocha, ka hona ka
clearness ea likarolo bobona. Kahoo, ka mehlala e ka holimo, poleloana e reng
filosofi ka ho qaqileng ka ho ya ka ho pharalla yona dissected. Kaha u ka tsoela pele
tshekatsheko ya litobotsi tsa kgopolo 'me ka, kahoo ho qaqileng na likhato
eona. Tekanyo phahameng ka ho fetisisa oa sea utloahala comprehensiveness ke
phetheho kapa phetheho ho latela Molao, e leng ho etsahala ha motho a e fihlile
pholletsa tsoela pele tshekatsheko ya mantsoe a kang, e leng e ke ke ka ho
eketsehileng go kgaoganya; mabapi le diteng ka bonolo, ba se nang balekane
dipehelo tsa joalokaha ho pharalla eo.

khaolo ea Bosupa

From kamano le bokgoni fela ka tsenelelo

Q. ke kamanong ea dipehelo efe?
A. In litokisetso tseo tsa dipehelo, e leng fana ka tsona feela ha a hlahloba dipehelo
tse ding; Kahoo, ka karo-karolelano bobeli yona. karo-karolelano see hona joale e ka
ba tsa mofuta quadruple; ho ke ke, e le sameness le phapang, bapisa le khohlano eo,
ka hare le bokantle, taba eo le mofuta o mong oa ya ka dipehelo tsa.
Q. eng dipehelo o bitsoa morero o kapa e le 'ngoe?
A. Batho e nang le litobotsi tsohle tse ho tloaelehileng le sebelisoang malapeng. Dipehelo Similar kapa tse amanang ( . Not cognatae ) ba elang e leng, le hoja ha e
felle moo, empa e ngata litsobotsi a tloaelehileng le sebelisoang malapeng. Leha e le
efe ya ka dipehelo chesang mabapi litobotsi tse sa tloaelehileng. - Terms tse
feletseng tsotellehe kapa toanang, ba bitsoa bopa dikgopolo karabo ya go
arola;hobane u tsitlella ho motho ea ka beha sebakeng sa e mong. O ka feela insofar
dihlahlobo tse eketsehileng etsa ha ba e ka ba batho ba fapaneng, kapa ke batho
toanang ka linako tse fapaneng, kapa ho nahana ka jwalo ka ha likarolo linthong tse
sa toaneng, ho seng joalo ba ne ba tla theha 'ngoe feela le mohopolo wa e toanang.
Q. ke eng ntsoe-leng 'me a loantanang dikgopolo?
A. ntsoe-leng ( consentientes, convenientes ) ba elang e ka ho kopantswe a
setoanto sa ntho e itseng' moho. Bohloko ea Ha ba bo fapaneng kapa tse
loantanang boletsweng ka kutloisiso e pharaletseng.Khanyetso ka 'na hona joale nka
sebaka mohlomong ka ho toba kapa e sa tobang. Tabeng ea pele e bitsoa hanyetsa
lekhotla hloekileng kapa e phethahetseng ( oppositio contradictoria, diametralis 's ka
simplicem negationem. ), And se fapaneng ho latela tsela ena: hanyetsanang, lia
ikhanyetsa, sa thabiseng, dipehelo tobileng kapa hoo e ka bang bo fapaneng. Ho nka
sebaka ha e mong oa bopa dikgopolo le hanyetsang a mpa feela e na le negation oa se
'nileng sa beha poleloana e reng ling. From dipehelo ho toba bo fapaneng ( hape
eseng jwalo. Contrariae, s. Contrarie oppositae, oppositae ka positionem alterius )
oo o boetse o bitsoa le hoo, ka sebele kapa e sa tobang hanyetsa, e hlahisa 'ngoe ho
tse ling ke negation feela, empa le ke litsobotsi tsa habo bona e khothatsang. From
dipehelo tse hanyetsanang kamehla peli feela li toaroa, 'me e mong oa bona o lokela
ho mong le e mong ntho tlas'a molao oa akaretse bo Hare. From dipehelo mpa feela
loantanang tse fetang tse peli ka etsahala, 'me ba ka' ohle ho nahana hole ntho e
itseng.
Q. ke mehlala efe bakeng sa ho hlalosa lintho tsa pele?
A. Round le bosweu ke ntsoe-leng dipehelo; hobane ba ka ba leng le le leng
tshebetso momahanya ha ke nahana ka ntho e itseng, e sa thibeloa ke bonyane hore
ke 'na ba boetse baa tseba nahana'ng ka see ena. Round le se ke pota empa kapa o
mosoeu, le teng eseng toeu, lia hanyetsana kapa tsa toba karolong bo fapaneng ya ka
dipehelo, ka lebaka la e hoo e ka bang latolang seo disete e meng; e ka feela
mohlomong ho emoloa e 'ngoe le maikutlo a toanang; ka bobeli ka nako e toanang
nahana tsamaee, u ke ke ua. Round le boholo ba lisekoere kapa thabileng le bo
utloisang bohloko ba bopa dikgopolo tse hanyetsanang, hobane taba ea hore ke beha
ntho e chitja, ke ho thibela hore e ke ke ka nako e tsoanang beha joaloka sekwere

e; Tabeng eo ho toanang ke bona bo utloisang bohloko le bo thabileng nako ena

kaofela.
Q. ? Na ka hare le bokantle lentsoe sa
A. The ka hare ho kgopolo e na le litobotsing tsa bohlokoa '; ea bokantle
lehlakoreng le leng tsa lona metsoako esita nonessential mohlomong ( affectiones )
kapa e sebelisoa ka litsela ( relationes ke).Bakeng sa hare-hare ho kgopolo e phoofolo
e 'ngoe; hore ke e ntseng ba manyolo hore e susumelletsa ho tloha mahala tlatlapeng
le lijo tsa sona ho tloha ka bolokolohi hlahloba; phapang bokantle poleloana e reng
phoofolo akarelletsa tobotsi ea maoto a mane, kapa ea ho phela libakeng tse ka
thko.
Q. taba le mofuta o mong oa ya ka dipehelo ee? Ke eng
A. The taba ea lentsoe ke likhopolong tseo, tse amahanngoa ke bonngoe toanang,
empa sebopeho sefe eo. Ha e le mokhoa oa mabapi bona Ho tloha ka sea utloahala
kapa che se hlahisa ke dipehelo eo, haholo kantle, e le shebisisa nakong taba ea
dipehelo ha e matleng a ka e le 'ngoe.

khaolo ea Borobeli
Tsa likahlolo tseo ka kakaretso
Q. ke kahlolo eng
A. A kahlolo ( judicium ) ke boikemisetso ba ho ba le kamano kapa kamano eo
etsahala pakeng tsa mesebetsi ea matsoho fuoa; 'me o bontoa ka mantsoe, sete e le'
ngoe (propositio, enuntiatio ). Ke re ha monna ea shoang, kahoo ke hlalose mona
kamano e pakeng tsa monna le ba shoang 'me kahoo moahloli.
Q. U ka khetholla le leng le polelo?
A. Tsotelleha Hore le Form. Taba ea ho ahlola e leng etsa mehopolo ea, pakeng tsa
leo kamano ea motho o nahana ka holim'a monna le ba shoang; empa sebopeho sefe
ke tsela eo kamoo kamano pakeng tsa meelelo tsena e nahana. Sea utloahala kapa che
fana ka sebopeho sa taba ea likahlolo tse tsoang bohle le nkoa hlophisitsweng ya ho
ruta ho nahanoa feela sebopeho sa toanang.
Q. ka litsela life re ba tloaetse ho nahana ka likahlolo ho bona ka mokgwa u
khahlanyetsa?
A. Joalokaha dikgopolo ho latela bongata bona, quality, kamanong le bokgoni
fela. Lenane rerang ho pharalla oa taba kahlolong e, boleng ba mofuta wa predicate
eo; kamano ea mofuta ofe oa khokahano pakeng tsa ho inta gegebnen e qeto
mehopolo, le bokgoni fela, karo-karolelano oo likahlolo tsa 'nete ho matla a rna a
dikopanothutano. On schicklichsten e, beha kamano le eena ha ho hlahloba lipolelo
tse etsoe ha e le hantle.
F. joang ho khetholla likahlolo mabapi kamanong ea bona?
A. In ke setlhopha, inahaneloang, 'me disjunctive.

khaolo ea robong
Ho tloha likahlolo ke setlhopha
Q. ke eng kahlolo ke setlhopha?
A. A ke setlhopha kahlolo (kahlolo fedisa) ke e 'ngoe eo ho eona a lekanyelitsoeng
ke khopolo e kang (tumelano kapa o fosahetseng le mong) Tobotsi e' ngoe. likahlolo
tse joalo hangata li boetse o bitsoa likahlolo ser bokhabane. Kahlolo ka holimo:
Motho o shoang, ke ke setlhopha, hobane ho shoa ha poleloana e reng e thehiloe a
tobotsi e ka kgopolo motho. likahlolo sohle seo hase esita categorically ba leshome
bonyane entsoe ka ke setlhopha, 'me ke a ikhetha tlhalohanyo tshebetsong ya lona, e
tla feela inahaneloang le disjunctive likahlolo tse ling. Lenane le boleng ba likahlolo
tseo re qalong feela ho ke setlhopha.
Q. ? Ke eng taba, predicate le copula ka kahlolo ke setlhopha
A. mokhatlo oa bitsoa hore khopolo ea seo batho ba bang naheng e ya umakiwa
joalokaha tobotsi e; Empa predicate, ke eng e amanang le oona moko-taba joalokaha
tobotsi e. Ka ho toanang motho e ka holimo taba ena, ea predicate shoang. ka taba
ena hangata etelloa pele ke kateng polelong, empa ka boela, ntle ho fetola mozindo ea
eona ntho e itseng, ho beha ka morao predicate ea mohlala, monna, moo ka nako eo e
behiloeng e bitsoa Koala shoang. The copula kapa lentsoe motsoako a likahlolo ke
setlhopha se letho tse ling ntle ho lentsoe, le hoja hangata ho feela nang le patiloe ho
eona. Ka mohlala, poleloana e reng: Man na kelello, e ka tsela e utloahalang
etselitsoe: Man ke kelello-etsa'ng. - Hangata copula le predicate di ne tsa kopanngwa
ho kena lentsoe le le leng. Ka mohlala, monna e mong ea nahanang; e leng lintho tse
ngata joalokaha motho a ke monahano o joalo. Likahlolo tse ling ho bonahala eka ha
ba na taba, ha e ntse e lialuma, e lipula. Leha ho le joalo, e mong o na le predicate
nahana'ng ka see amahanngoa le bonyane manollo ea lingoloa taba e sa hlakang empa
mona. lipolelo tse joalo li bitsoa ka tsela e utloahalang ba sa phethahalang.
Q. bokae ke setlhopha kahlolo mefuta e na le ho latela bongata?
A. Three. E leng, predicate e ebang amanang feela le taba ea e le 'ngoe, kapa ba
nang le lintho tse ngata tsa mofuta o itseng, kapa bafo tsohle tsa mofuta o e itseng
tabeng ea pele e sa kahlolo e le' ngoe kapa individuales, ka bobeli khethehileng kapa
particulate. ea boraro ke e akaretsang kapa ea bokahohle. Guttenberg qapa mokhoa oa
ho hatisa limakasine o polelo le masoha; batho ba bangata ba phela ho ja halofo ea
khethehileng; liphoofolo tsohle lia nang kahlolo e molemo, e leng kakaretso. Mehlolo
eo bonta isa tekanyong ea taba ena, liemeli ena, 'ngoe, e toanang, joalo-joalo
bakeng sa ho phatlalatsa likahlolo motho ka mong. bakeng sa khethehileng:. itseng,
ba bang ba, tse ngata, multiple, jj; e akaretsana ho: tsohle, leha e le efe, che, jj
khethiloeng likahlolo ba elang moo taba ena ke sebapali pheriferale tsa mofuta ona ka
dil, o na, unmarked, moo e haellang. Mekhoa e itseng ea likahlolo ( . Jud
determinata ) o bitsoa kakaretso le motho ka mong likahlolo; e sa lekanyetsoang
( indeterminate ) tobileng.
Q. bokae ke setlhopha kahlolo mefuta e na le ho latela boleng bofe?
A. E boetse e meraro: tumelano kapa tumelano maikutlo a fosahetseng a kapa o

fosahetseng le ke keng a lekanngoa, lithibelo kapa limitative. Ka likahlolo tumelano

ea predicate nkuwa jwalo ka e hlile diteng tsa taba ena, kapa se toanang, ho buuoa
ka sehlooho hlahisoa e tlisoa ea boemong kapa ea ho pharalla ha predicate eo; a
lipolelo tse negating taba ena e nahana haese lekala la predicate eo; a ke keng ba
lekanngoa, e beha ka lekala la kgopolo e ka ntle ho boemong ba motho e mong; kapa
seo ho toana re, ka latola ea tobotsi e 'ngoe e behiloe ka diteng tsa taba ena.
F. ? Ke mehlala ea sena ke eng
A. ya ebandeli ezalaki koloba likahlolo ke: The tau o matla; semela se 'mala o
motala, hobane Maemong ao ka bobeli taba ena e ka makala, kapa ho pharalla tsa
predicate, starch le mmala' mala o motala;kapa batho akarelletsa joalokaha likarolo a
diteng tsa dipehelo tau le semela. A fosahetseng likahlolo khahlanong le eona ke:
khauta hase toeu, letsatsi ha le matha ho pota-pota lefate; hobane mona ho buuoa ka
sehlooho tsoang ho pharalla tsa predicate kapa ea predicate e ya kenyeletswa ho tloha
diteng tsa taba ena. Limitative likahlolo ke: Moea motho ha o shoe; moaparo ke
undamaged. Bona! Ke tlisa oona moko-taba ke negation ea ho shoa ha ka lekala la
bophelo bo sa feleng; moaparo ke latola tenyo ka tlasa lekala la wholeness. - The
kahlolo limitative Kahoo khetholloa lipuo tse nyahamisang a bohleng ba moo pele e
neng le sehlooho sa makala, ya tobotsi tumelano thoko, empa e se tlisoa ea lekala la
tobotsi e 'ngoe tumelano; e behiloeng ka ho ea bofelong empa feela ke ho qheleloa
thoko ho tswa ho makala, ya tobotsi tumelano ka tumelano tse ling.
Q. eng khutoanyane lebitso filoe ea ditekolo ke setlhopha le hore bongata ba bona
le boleng bofe?
A. Ba khethiloe la pele la liluma-nosi tse 'n; e le hore A ke kakaretso le ka nako e
tsoanang tumelano; E e akaretsang 'me ka nako et soanang a fosahetseng le leng, ke
se khethehileng' me ka nako e toanang tumelano, Uena bonta itseng 'me e boetse a
fosahetseng e le' ngoe kahlolo. Ka lebaka leo, Latin temana ena tjena:
Asserit A, negat E sed universaliter ambo;
Assarit I, Uena sed negat particulariter ambo.
The limitative le batho ka bomong likahlolo mona unmindful, hobane bakeng sa
liqeto mabapi le leng ena e khutsoanyane ea tlhophiwa e khetha, e leng likahlolo tse
ka bomong ba kakaretso le limitative ke tumelano lekanang hakanngoa: Mehlala ea
tlhophiwa kaha sena ba:
A. liphoofolo tsohle li manyolo libopuoa.
E. No phoofolo ka phela ba se na lijo.
I. Batho ba bang ba rutoa.
O. Batho ba bangata ba ke ke ba ruta.
Q. ? Ho thoe'ng tsa bokgoni fela ha likahlolo ke setlhopha
A. Ba boetse a ikemiselitse diforomo tse tharo tsa kahlolo: ho fana ka mathata,
assertoric le apodictic. Ea pele, kamano e pakeng tsa sehlooho le ho predicate e mpa
feela hlahisoa e khoneha; A mang hlile entseng 'me hlahisoa e etsoa; entsoeng ka la
boraro ha ho hlokahala. Mehlala ea mathata likahlolo ke: Bophelo ba motho ea ka
nka lilemo tse fetang lekholo; ntoa ka 'na tlerohe ka haufinyane; ea assertoric:

Bophelo bo bokhutoanyane; ntoa e qhoma; ea apodictic: Monna eo o lokela ho

shoa; ntoa robe ka ntle.
F. Lokela ho se toane ka etsahala hore ebe tse ling tse ikhethang, haese ho bolele
ho latela bongata, boleng le bokgoni fela ba mefuta e ke setlhopha kahlolo, sibolla ,?
A. The mefuta e ka sehloohong ea likahlolo ke setlhopha a khathetse ke e atamela
mathata ana. Ka tsela ena, Leha ho le joalo, joalokaha likahlolo tsa bonta ka
mantsoe, kahoo e-ba ditefello 'ngoe ntse khetholla mefuta e verschiedne ho bona, e
leng e ka ba emeloang ke leqheka la latelang. The ditefello ke:
1) tsa motheo ( propositiones simplices )
2) qapa ( prop. Compositae )
a) Kamoo ho bonahalang kateng qapa
e ) motsoako lipolelo tse
ka b ) Vergleichungsstze
b) Patiloeng le likarolo tse ngata
e ) Ausschlieungsstze
a) feela tse moqotetsane ka kutloisiso
b) exzeptiv
b ka ) thibelo Beha
a) lithibelo ka kutloisiso e moqotetsane
reduplikativ b).
Q. joang etsa likarolo tse ngata le bonolo hakana ha ditefello tse fapana?
A. behela A bonolo, eo ho eona ka taba ena ke ka bobeli predicate mpa feela ya
kgopolo ka sehloohong, le hoja dipehelo tsa sehlooho le ho predicate ke ho se bonolo,
le kahlolo e itseng kapa ke bokahohleng; Ka lehlakoreng le leng haeba ho hlokahala
hore taba kapa predicate kapa ka bobeli ba multiple, e entsoe ka sete, hobane e na le
likahlolo tse 'maloa e le hantle; e leng na ke hobane'ng ha u boetse u exponibel mo
bitsa ka tsela e pharaletseng, le ka boqapi e le patiloeng, exponibel ka kutloisiso ka
tieo.
Q. ? Ke mehlala ea sena ke eng
A. Bonolo lipolelo tse ke: Moshemane e docile; batho rata menyaka. A rekoto e
nang le likarolo ke: Batho le liphoofolo ba libpuoa tse phelang; hobane ha e le
hantle e na le dipolelo tse peli: Batho ba libpuoa tse phelang; liphoofolo tse phelang
libpuoa. Also: The khalase e senyehang habonolo le ponaletso, e, ka ho utloahalang
etselitsoe: The khalase e senyehang habonolo; Likhalase ke sebeletsang pepeneneng.
Q. eng tsoang kapa lipolelo tse copulative le Vergleichungs- kapa lipolelo tse
bapisang, eo ho eona 'ngoe diabo tsa ea ho hlakile hore e le sehlopha,?
A. In dikatlholo copulative bafo ba' maloa kapa predicates ba ya kokangana; ka
bapisang ntho e 'ngoe e tobotsi e akarelletsa le a tekanyo e khloanyane ho feta e'
ngoe. Mehlala ea lipolelo tse copulative, bafo thathamisitsoeng karabo
mehleng; lipolelo tse bapisang ke: The nkoe e sehlh joaloka tau; Ngoana fokolang
ho feta monna eo. ditefello tsena ba ne ba tla qapa chesang: The tau e sehlh; Nkoe

e eketsehileng sehlh. Monna eo o na le tekanyo e itseng ea matla; Ngwana na le

tekanyo e ka tlaase ea matla.
Q. Ausschlieungsstzen kapa bo khethehileng le ditefello fokotsa kapa lithibelo
ke eng?
A. khethehileng kapa bo khethehileng ka kutloisiso e pharaletseng, dikatlholo tseo
ka tsona e kenngwe ho hang le lithibelo tse ka kutloisiso e pharaletseng, tseo le
thibelo le hlaha hang. Haeba ho hlokahala hore ho ya akaretse lintho tse ling tsohle
tse toanang le eena ntho e ka etsa qeto ea, kahoo e behiloeng ke feela ka kutloisiso
tieo, empa haeba e laolwa feela ke iponahatsang karolo e itseng ea ntho e ka etsa qeto
ea, kahoo e behiloeng ke exzeptiv; joalokaha sete ya lithibelo ka kutloisiso tsesaane
ha thibelo ee e etsoa ka ke admixture khethehileng; reduplikativ lehlakoreng le leng,
haeba ho mpa feela a bonta ka ho hlahe hape e.
F. ? Ke mehlala ea sena ke eng
A. feela ka kutloisiso ka tieo ke lipolelo tse: The cuckoo le mong lumellang
linonyana hae qhotsoa ho tloha ba bang; lipalesa feela unfilled jara lipeo. Kahlolo e
qetellang
ne elatla
phethahatsa ka botlalo pele, kahoo a chesang: lipalesa tse ngata li
Contribuu aemillorar
traducci
unfilled; ba jereng dipeo, ba bang ha ba jereng lipeo. lipolelo tse Exzeptive ke:
Bagerike a ileng a sebetsana lintho tse ngata le bonono bo botle, ka ntle ho
Lacedaemonians. O tsamaea ke e be e thabisang ntle le meteo e mpe. Lithibelo tse ka
kutloisiso e moqotetsane: The Sciences, toaroa joaloka moruo, empa a ke ke a
atleha. Tjhelete e le mokhoa ho isa lipheletsong molemo nang le bohlokoa bo
boholo. lipolelo tse Reduplitative ke: The kakaretso joalokaha molaoli lokela ho ka
thata-thata. Theko, joalokaha theko kamehla molato. - Phalla ditefello, e leng
lithibelo ka kutloisiso tieo, bonta lona, hore se re ho etsa feela ka litsela tse
itseng. Ke lipolelo tse reduplikative khahlanong le hantle hore lentsoe e pheta, ke
lokela ho nkoa a fetisisa sebele, moelelo bohlokoa, e leng ho ka hlalosa mehlala
bontitsoeng.

Text original

khaolo ea Leshome
From sameness ea, kgatello, khanyetso le phetoho
likahlolo ke setlhopha
Q. eng likahlolo ba bitsoa taba kapa ka tsela e tsoanang a utloahalang ( identica,
aequipollentia )?
A. Batho tseo ka tsona tsotellehe le mokhoa oa eona li toana. Ka hona monotony
likahlolo ka feela khetholloa ka nako e telele hakaalo ha ba ntse ba li bitsoa ka
mantsoe a fapaneng; Kahoo etsa re behela fapaneng; kapa insofar ha li nahana ka
batho ba fapaneng kapa linako tse sa toaneng.
Q. ke eng kgatello ya likahlolo?
A. likahlolo moo emela sehlooho le predicate ka bobeli tsela eo dipehelo
toanang; e 'ngoe ea tseo re ka ithutang sedikiso sa taba ena o moholo, leha ho le
joalo, ho feta ka tse ling, ba ile ba ba bitsa tlaasana ( subalterna ); e leng kahlolo e sa

motho, e leng taba eo ke e meng lentsoe lena, e subordinating ( subalternans ); empa

seo ke tlaase, le ngwana ( subalternatum ). Kahoo, dikatlholo latelang ke tlaasana: 1)
Maeurope ba apereng; 2) Majeremane ba apereng; 3) lilepe li apesa. Maeurope a
sebelisitsoe lentsoe le e mong joaloka Majeremane; hobane li akarelletsa tlas'a
eona; Ka lebaka leo, ha 1) le 2) bapisoa; 1) subordinating, 2) kahlolo ngoana. Ka
lehlakoreng le leng, haeba 2) le 3) bapisoa, ke 2) subordinating le 3) ngwana; hobane
khopolo ea ho buuoa ka sehlooho Jeremane e batsi ho feta ea ea ho ipeha tlas'a
Saxony. - Lokela tla ka mor'a molao tse boletsoeng ka holimo, hore seo kgopolo e
phahameng ke, le bohle tlaase-na tlas'a sona, ke karolo nete ea subordinating kahlolo
ea ngoana.
Q. eng. ? E mong ka tlas'a likahlolo ntsoe-leng 'me bo fapaneng
A. ntsoe-leng likahlolo ( consentientia ) ba elang tse ka bobedi ka nahana ka bona e
le' nete ka nako e toanang; empa kapa tse loantanang bo fapaneng ( opposita,
repugnantia ) bao e leng ba e leng hlakola seo disete e meng; ea leng ho ka lebaka
leo, ho nahana ka ntho e le 'ngoe feela ke' nete. Khanyetso ea likahlolo ka 'na hona
joale ba le ho hang-hang, o tobile, adversarial, kapa e sa tobang, e sa tobang, ho
fapana ho ea ka ya ka dipehelo tsa. Contradictorily ke ha kahlolong e ha ho letho le se
etsahala, e le negation ea ileng a beha qeto e fapaneng; na le hoo e hopola haeba
motho e hlakotsoe ka ho beha ho hong ka kahlolo (khr eseng ka negation feela tjee), e
neng e seo sete a qeto e fapaneng.
Q. ke mehlala efe ka see?
A. ntsoe-leng likahlolo: Man rata bophelo; Monna ea shoang. Toba bo fapaneng:
motho ea shoang; monna hase shoang. Contrarian: ntlo Sena ke ka ho feletseng ea
lejoe; lapeng Sena ke ka ho feletseng ka lehong. - Ka ho toba bo fapaneng likahlolo
nako le nako tse peli feela ho ka khonehang; 'me e mong oa bona o lokela ho' nete
ntle le haeba mong le e mong a se a ntse e na Bibele ea ikhanyetsa tabeng ka
bohona. Ka mohlala, e ne e tla tsa likahlolo tseo moea quadrangular shoang, moea
quadrangular hase ea shoang, ha ba sa ba bona ba 'nete, kaha khopolo ea moea o
quadrangular ke loantanang ka bohona;ikhanyetsa likahlolo ka nahana tse fetang tse
peli ka ntle ho e mong oa bona e ne e tla lokela ho ba hakaalo 'nete.
Q. life subkontrre likahlolo?
A. joalo, eo e leng e mong ka ho khetheha ebile seo basebetsi ba bang latolang
haholo-holo (khr I le Uena); mohlala bang ba liphoofolo tse carnivorous; ba bang ba
liphoofolo se ke carnivorous; kapa liphoofolo tse ngata li na maoto, ba bang ba
liphoofolo ba na le maoto. Ho habonolo bone hore subkontrre likahlolo ka bobeli ba
ka 'na ba' nete.
Q. Ho boleloa'ng ka ho etsolla ( conversio ) ya behetse?
A. A beha bake bolela ho etsa hore predicate taba le ho ipeha tlas'a ho predicate
eo. phetoho ena e ka hona joale ka litsela tse tharo, e neng e toaretsoe
1) simpliciter () haeba lenane le boleng ba ho fetola kahlolo li feela kapa le letehali
sa fetohe sa fetohe; 2) peraccidens ha lenane la kahlolo le 3) dessyecik maemo
contra, haeba boleng ba kahlolo e fetohile. Kahlolo boo motho etsa phetoho eo, ke
hore, maemong a sa tsa pele tse peli tsa kgutlisetsa morao kapa conversum seo 'ngoe

fetola taba ea hore joale ho etsolla kapa convertens . Ha Contraposition ke kahlolo ea

pele, contraponierte, e mong ea contraponierende.
F. ? Na Ke mehlala efe ea sena
A. Rein ba fetola: Che phoofolo e utloahalang; No le kahlolo e molemo ke
phoofolo; Ba bang ba thaba khabane; ba bang ba khabane ba thabile. (Kakaretso: Che
A ke B; ha ho B ke A. Ba bang A ke B, ba bang B tse A.) Per accidens ba fetola:
limela tsohle li manyolo libopuoa; ba bang ba libopuoa tse phelang li limela; likatse
tsohle li carnivores; ba bang ba libatana tse ling tse likatse. (General: All A ke B; ba
bang ba B ke A.) Ka Contraposition ba fetola: Batho bohle ba shoang; ha ho sa
Shoeng ke motho; Liphoofolo tsohle tse phelang, ha ho ntho e bao e seng phelang ke
la phoofolo efe. (General: All A ke B; ha ho bao e seng B ke A.)
khaolo ea leshome le motso o le mong
Ea inahaneloang le disjunctive likahlolo
Q. ke kahlolo inahaneloang (kahlolo inferential) ke eng?
A. The taba ea kahlolo inahaneloang na le likahlolo tse peli ke setlhopha; mokgwa
le ka molaetsa oa toanang e le hantle hore ena e 'meli likahlolo ke setlhopha
joalokaha sesosa le phello e amanang le mong le e mong tse ling. Mehlala ea
likahlolo inahaneloang ke: Ha lipolanete tsamaea letsatsi, kahoo khotso ea bona e
bonahalang eka ke ntho feela; Ho feta moo, haeba motho a na le mabaka a, o ile a
boela tla. Ka mehlala e ka bobeli, ea pele kahlolo ke setlhopha na lebaka la hore na ke
hobane'ng tse ding e behiloeng; qetellang e ka hona ho nkoa e le ka lebaka la ho oa
pele.
Q. eng distinguishes likahlolo inahaneloang?
A. The antecedent (antecedent, boemo, kgopolo, karo-karolelano, conditio,
membrum prius 's antecedens. ), Ke ke karolo ea inahanelang joalokaha kahlolo ea
motheo; le consequent (the hindlimb, meeli,sengoloa, rationatum, membrum
kamorao s. consequens ), e na le tlhagiso antecedent eo. Kahlolo kahoo: Ha motho a
e khabane, kahoo o na le letsoalo le molemo; Ke kahlolo ea pele ea antecedent eo,
'me oa bobeli k'haravene eo. Motho a ka, Leha ho le joalo, e boetse e etsa k'haravene
la pele; mohlala Monna eo o na le letsoalo le molemo haeba a khabane; sena fetola ho
tloha feela sebopeho sa kahlolo (tjhelete e, a bonta ka mantsoe, ka holimo), empa e
seng kahlolo. The likaroloana, haeba ho joalo, e sebelisoa ho hlalosa sebopeho sa
kahlolo inahaneloang 1) ba particulae consecutivae bitsoang kateng.
1)

U se ke ua lumela lentsoe, haeba ho joalo, ebang ke foromo ka boeona; ba sebeletsa feela ho bonta se
toanang.

Q. eng hape mabapi esita le ho hlokomela tsa likahlolo inahaneloang?

A. Ka sebopeho sa dikahlolo tsa ke setlhopha tse etsang lesela la inahaneloang,
ebang batho ka bomong, ka kakaretso, tumelano kapa o fosahetseng, joalo-joalo, ke,
ka sea utloahala hlahloba ho se inahaneloang likahlolo tsa eseng nkile
nahanela; hobane sea utloahala kapa che ea talimang ka eona feela mokhoa o mong
oa likahlolo, e leng tlasa inahaneloang ka ikhethang tlhalohanyo tebetso ea likarolo

tseo tse peli likahlolo ke setlhopha, 'me kaofela ke e toanang, le hoja ho likahlolo ke
setlhopha ne e tla ba ka bohona fapane; e lekaneng ha ho retelehela ka bona kahlolo
inahaneloang hore ba joaloka sesosa le phello e amanang le mong le e mong tse
ling; le karo-karolelano ena e tla ba feela feela o ile a hlalosa. - Haeba kahlolo
inahaneloang likahlolo tse fetang tse peli, ke likarolo tse ngata; Ka mohlala, haeba
motho eo khabane le mabifi ba ne ba kamehla ba thabe 'me kamehla a sa thabang,
kahoo ho ka be ho se lokeloe ke ho sebelisa bokhabane le ho qoba ho ba motlatsi oa.
Q. ke eng motheo oa kahlolo disjunctive (khanyetso e tsoang boipiletso ba)?
A. Haeba qeto ea hore a 'maloa hona joale ea bo fapaneng dipharologantsho tse'
ngoe le kenyeletswe la e mong e lokela ho thehiloeng kgopolo le se nang mme bo
hlalosang Leha ho le joalo seo, kahoo precipitating kahlolo disjunctive , Mehlala e
disjunctive likahlolo ke: khahlisoa ke ebang e lumelloa kapa sa lumelloe a; Monna
enoa ke ebang e Jeremane kapa e Lenyesemane kapa e Mofora. Bona! Ke sebele o ne
a rerile feela joalokaha ho hongata hoo ya litsobotsi se fapaneng, Sejeremane,
Senyesemane, Sefora (ba oppositely tsela e sa tobang kapa le hoo) ba lokela ho
romela monna a le mong, empa eseng o; ka nako e toanang o ile a bonta ka ho
molao-motheo oa hore hang ha tobotsi e hlileng akarelletsoang poleloaneng e reng,
joale batho ba bang ba qheleloa ka thko, e le hore ha ke banna, haeba ke hlile ke
nahana hore ke Lenyesemane, esita le ho nahana joaloka French tsoela hong, e leng
tabeng leha e le efe motheong oa mofuta wa dipehelo tse hanyetsanang e ke ke ea ka
khonehang.
Q. Se ka ho eketsehileng o ile a hlokomela ke likahlolo disjunctive mabapi le taba
ea bona 'me theha?
A. The taba ea likahlolo disjunctive ha e le hantle e na le bo fapaneng ke setlhopha
likahlolo tse' maloa. The boo li bo fupereng bo fapaneng predicates bitsoa litho
karohano ( membra disjuncta kahoo) toana ka holimo Sejeremane, Senyesemane,
Sefora leng sona. The karo-karolelano e mong oa litho tsa karohano, e mong ke eo e
lokela ho bath ba 'nete ba ntho dirwa ditekolo, o etsa sebopeho sa kahlolo disjunctive'
me o ikemiselitse ke likaroloana tse mohlomong, kapa ( particulae disjunctivae e
toanang, kapa khethiloeng) boetse mohlomong kahobane feela ke le mong. litho tsa
karohano e ka teng ho toba bo fapaneng, joalokaha a lumella holimo le sa lumelloe,
kapa e sa tobang, a kang Jeremane, Sefora, Senyesemane; tabeng ea pele ho na le
litho tsa ho itehla thajana 'meli feela; qetela ho ka ba le tse 'maloa.
Q. Ho ka ba le tsona mabapi le hore bokgoni fela ba inahaneloang le disjunctive
likahlolo hopola?
A. likarolong Your ba isoa ka bomong mathata; Empa ba ne ba nka ka kakaretso ho
ea ka ame liqeto tsa bona, ba dogmatically, ke hore, ba ile ba ba beha hore e be tse
hlokahalang. Ka likahlolo inahaneloang, leha antecedent e le hantle o ne a rerile
bakeng sa ho hlokahala, leha e le leoto morao; empa mohlomong kahobane tsoang ka
bobeli joalokaha sesosa le phello. Kahoo u nahana ka likahlolo disjunctive hase 'nete
ka' ngoe ea bo fapaneng ka bomong kahlolo ke setlhopha, eo e entsoeng, ha ho
hlokahala; kahlolo lohle le leha ho le joalo behiloeng ha ho hlokahala, hobane sena
rerang feela toba hore hore litobotsi tse 'maloa hona joale ea ka khonehang e mong o
lokela ho fumana ntho.

khaolo ea leshome le metso e

Ho tloha ho se toane ha likahlolo le likahlolo malebana moelelo 2)
2)

Le hoja tlhalohanyo ba hlile ba talimang dikahare kapa taba ena 'me ka timoloho ea likahlolo kutloisisong
ea; empa e ke ke ho sa lokelang ho bua ka nthong e 'ngoe ntlheng ena mabapi; joalokaha ho etsahala ka
dibukathuto boholo ba tlhalohanyo.

F. joang tshekatsheko ya le tsa maiketsetso likahlolo fapana?

A. tshekatsheko ya likahlolo ba elang moo 'ngoe, ho akarelletsa tobotsi e neng e
nahana hore se a ntse a e-na a monahano oa taba ho sena e le predicate e. Tse ding
chesang tsa maiketsetso. Ka mohlala: Lijo ne a rerile hore e baballang ea libpuoa
tse, ke go katisediwa le tshitshintsweng, hobane lijo ho sebelisitsoe lentsoe le ke se a
ntse a nahana le tobotsi eo li khetholla libpuoa tse fumanweng. Ka lehlakoreng le
leng, polelo eo e le e ne e tla ba e reng: lijo tse The ke monate, maiketsetso, hobane
tobotsi ea palatability ke e-s'o ka ho ya ka lijo. Kahoo ne kahlolo: Leseli e khanyang,
katisediwa, hobane ho latela leseli ke se a ntse a nahana ka sephatsimisi joalokaha
tobotsi le e akarelletsa; khahlanong: Leseli ke ho itima lijo, e ho hlakile hore
maiketsetso le tshitshintsweng hobane, joalokaha khopolo ea lebelo ne a se a ntse
leseling. - In direkoto tsa tshekatsheko ke ka lebaka leo a tlosa khetholloe ho tloha
khopolo ea oona moko-taba ka boeona 'me amahanya e kamora moo e le predicate
joalo; a maiketsetso e 'ngoe e nka e hlahisa sebakeng se seng. - Tautalogisch ke le
tshitshintsweng katisediwa, ha taba eo e amana ho boeona joalokaha predicate
eo; joaloka bohobe ke bohobe; le sebpuoa se phelang phela. - Ho bonolo, e le hore
tsebo ea rna hlile ke keng atolosoa ke etsa tshekatsheko ya likahlolo; kaha ba paka
feela ka seo re se tsebang se a ntse a; empa, ka e le 'ngoe tlhokomelo ea rna ho feta
bolaoa fetisa ka litsobotsi tse ling ka bomong ea kgopolo ya' me kahoo ea hlaka ha oa
ho nahana ho kgothaletswa. Re ka hlisa ho pharalla ea fumanoeng ke rona feela re
etsa likahlolo tsa maiketsetso.
Q. joang re behela mogopolofela le e sebetsang fapana?
A. Batho ba hore ntho e itseng ho nakoana ke tsebo; tsena hore re ntho e 'ngoe ho
expedient ho nka khato.
Q. life indemonstrable le bontsoang ditefello?
A. pele ke hang-hang a itseng, ke hore, ba sa tsoa propositions tse ling bao nete
(bonta) ka, empa ho hlakile ka booona. Ba bang ba na le mokhoa o sa tobang a
itseng, ke hore, batho bao 'nete ka tswang lipolelo tse ling' me e tlameha ebe.
Q. ke eng le molao-motheo?
A. molao-motheo, axiom kapa molao-motheo o hang-hang a itseng mogopolofela
le joalo, e ka ka tsela eo tsoa leha e le efe, empa le sebelisoa ho fumanang direkoto
tsa tse ling eona. Kahoo melao ka holimo ea ho nahana, ha ba hanyetsoa, ba tekano
bokahohleng, joalo-joalo motheo ea hae. Mehlala ea melao-motheo ea thuto ea lipalo
a hore meleng e meli feela e otlolohileng ha e kenyeletsa ja sebaka se sengata
sa; hona mohlang oo ekeletsoa rata, ke se toanang.

Q. ke eng postulate?
A. postulate kapa tlhokeho sekgahla ke e sebetsang sete ka eona e bontang hore
ntho e itseng e lokela ho tlisa, 'me bonang! Joalokaha hang-hang a itseng presupposes
hore ho na ne a ka boela hlahisoa.postulates joalo ke: ho atamela mola otlolohile
pakeng tsa lintlha tse peli; ho lelefatsa otlolohileng e sa lekanyetsoang. Ha ho ea ka e
leng bopaki ba hore sena ke sebele ho ka khoneha (e leng insofar na bopaki ka
boiphihlelo ba ho buuoa); Ka hona empa ha ho e-s'o re hore sena se beha a batla a sa
utloahaleng ho hlokahala; ho tloha mong le e mong e kholisehile hore ka sebele hanghang tshebetso ea batla. - From postulates tsena ka kutloisiso e tloaelehileng ke ho
khetholla ho thoeng postulates a ho nahana e sebetsang, e leng ha e kpe ho hong ho
se etsa; empa ho e-na, e leng ntho e ke keng ea proven, ho lumela ntle bopaki ho
batho ba thahasellang bao tsa boitoaro e tla; joalokaha boteng ba Molimo le
bolokolohi ba batho.
Q. ke le tshitshintsweng kapa Theorem le mosebetsi o eona kapa bothata ke eng?
A. tsa pele ke le tshitshintsweng mogopolofela bao nete lokela ho nkiloeng bile
feela ho tloha tse ling; karolong e qetellang e sebetsang sete eo rerang ho lihuoa ha
motho a nke khato e itseng, e lokela ho ba ho tsona e leng bile feela hore ho ne ho ka
bolaoa. Ka mohlala oa Theorem ke; hore dikhutlo a triangolo leha e le efe rectilinear
mmoho tse peli akhaonte le letona, hobane e lokela ho ipakile ho tswa feela ho
theorems tse ling ea lipalo; ka mohlala oa mosebetsi o ke: An triangolo matlhakore aa
lekanang tlalehiloeng. Ho bothata ke 1) Qustion. by sete e leng totobatsa se tla
phethahatsoa; 2) qeto eo ea ka mokhoa oa ho bolaoa ha bonta; 3) ponto, e leng
derives ho tswa direkoto tsa tse ling hore Required'll hlile tsosoa ke mokhoa o itseng
a qeto eo. - In Theorem ea feela sengoloa le ponto tsa bohlokoa, e leng ea pele ea e
nang kahlolo ho pakoa, bopaki qetellang ka boeona - Ho etsa hore ho tle hape sekoti
khutoanyane, e axiom ke ba bang ba feela mogopolofela, e postulate e hang-hang e
itseng e sebetsang sete. e Theorem ea itseng e sa tobang kapa bopaki bo nang le
bokhoni le ba hlokang mogopolofela; ke tlisa jwang mathata tse ling tse joalo
loketseng Kit. - E lokela ho hlokomela hore tsena, 'me tse latelang ke lipolelo tse
tsoang linaheng tse ling Corolarium, lemma, Scholion ho haholo-holo hangata a
sebelisa a ea lipalo.
Q. ke eng e koketso kapa Corolarium, eo hape e tsebahalang Porisma kapa
Consektarium?
A. A sete tse ka habonolo nkoa ka ho toba le seo pele ho puo, 'me ka hona hloka na
bopaki bo qaqileng. Kahoo u ka se khonang ho le tshitshintsweng hore a triangolo
leha e le efe rectilinear ea dikhutlo tharo 'moho ho etsa joalo litokelong tse peli,
joalokaha a beha Scholion; hore haeba kgutlotharo ke le letona kapa e obtuse (khl
ho feta tokelo a) angle etsahala, e mong le dikhutlo tse peli, e mong le e lokela ho
supa (ka tlase tokelo a).
Q. ke eng Lehnsatz (eseng thuto) kapa lemma?
A. A sete e leng etsoa tse ka holimo ho kena ka hara nehelano oa saense ho tloha
tse ling tse saense ea bitsoang e le 'ngoe,' me kaha 'nete ea eona e se e thehile ha ho
na bopaki ba fallela libakeng tse ling.

Q. e Scholion kapa tlhalosong ke eng?

A. A sete ya fokola haholo ha a utloa ka moelelo oa nehelano e sa saense feela,
empa e reteleha feela ka seo a sa se sepheo tse belaetsang; boholo ho di fetisetsa
selefounung etsoa ho hlalosa ho feta mona.
Q. ke eng kahlolo bonahetseng?
A. joalo bao nete e thehiloe bopaki bo tsoang phihlelo eo, empa eseng ho tloha
likahlolo tse ling.
KHAOLO EA leshome le metso e meraro
Ea lipotoloho ka kakaretso le ka ho khetheha ea ke setlhopha
Q. ke eng qeto ( ratiocinium, syllogismus )?
A. The nete ea e sa ntse ba inahanelang joalokaha kahlolo sa tsitsang a itseng a
inahanelang joalokaha tsoang teng.
Q. eng distinguishes liqeto?
A. Tsotelleha Hore le Form. Taba kapa lesela etsa likahlolo tse etsang potoloho
ea; foromo Leha ho le joalo qetello na le lintlha tseo hantle ka mofuta link tsa
ikhethang likahlolo, motheong oa leo kahlolo e le motheo oa 'nete la e mong e
behiloeng. foromo ena ke karolo ea lentsoe ka hona ( ergo bonta).
Q. ke eng fapaneng tabeng ea liqeto
A. Batho likahlolo tseo e leng di na le dipegelo botlaaseng ba ho nkiloeng, ke,
hobane ke karolo e ka pele a lipotoloho kamehla e leng tsoela pele ho ea nang le
tsebo, ea premisses kapa likhopolong (propositiones praemissae bitsoa); kahlolo
empa e nang le nkiloeng, qetello kapa ea Conklusion ( conclusio, conclusum ). Ka
mohlala, ka etsa qeto ea: batho bohle ba futsanehileng ba sa thabang, Nero e ne e le
motho e mobe; Kahoo Nero e ne e sa thaba, ea pele lipolelo tse peli tse ka jareteng
kapa antecedents; karolong e qetellang ea Conklusion kapa ea fihla sephethong.
Q. ? Ke eng phapang pakeng tsa ka hare le tsa ka ntle sebpeho sa liqeto tsa
A. Sebopeho hare bua ka mofuta o le amanang kateng le khopolo ea likahlolo tsa
lipotoloho, joalokaha lona qalong o ne a rerile a nahanne ka; le ka ntle empa se toane
ho latela polelo e reng bona ka mantswe.
F. joang ho khetholla liqeto mokhoa oa sona ka hare?
A. Ho itetlehile ka tlhagisa ntlha ea pele (e leng tlhagisa ntlha kgolo) ke ke
setlhopha, inahaneloang kapa disjunctive kahlolo, le kene ke setlhopha, inahaneloang,
'me disjunctive.
Q. ke mehlala ea sena ke efe?
A. A buang sephethong ke setlhopha ke: Batho bohle ba shoang, Caius ke monna,
ka hona Caius shoang. O ne a rerile ho ea pele latelang bagre: Ha Caius ke motho, o
ile a ea shoang, eo hona joale Caius ke monna, kahoo o shoang; e ne e tla
inahaneloang buang sephethong; 'me disjunctive o ne a tla haeba a nahana joalo:
Caius ke ebang shoang kapa o hase motho, eo hona joale Caius ke monna, kahoo o
shoang.

Q. ? Eng e feletseng ke setlhopha buang sephethong

A. Pele ho melao eohle e meraro e ( propositiones ), moqolo oa pele oa antecedent
kapa puso ea ( . Prop kgolo ) Na (a mohlala ka holimo: Batho bohle ba shoang); tse
ding tsa pedestal eo, assumtion kapa subsumption ( prop nyenyane. ) (Caius ke
monna); ea boraro ea ho qetela kahlolo ( conclutio ) (khr ke Caius shoang). Tsena re
behela mararo a ka sehloohong hona joale ba na bopa dikgopolo ka sehloohong tse
tharo ( termini akarelletsoa); e leng tse peli dipehelo bao kamano ea mong ho e mong
o ikemiselitse mo seteng ho qetela, e mong oa leo taba kapa tse sa reng letho ho
sebelisitsoe lentsoe le ( literene tse nyenyane ); tse ding tsa predicate kapa tlhekelo
( literene ka sehloohong ) ke. Sena se lokela ho a phaella ka bohareng sebelisitsoe
lentsoe le ( literene medius ). E mong le e kgopolo ka sehloohong e kenellang e
feletseng buang sephethong ke setlhopha pele ka makhetlo a mabeli; tlhekelo
(shoang) in kgolo, 'me koalang mokhatlo oo, ka makhetlo a ka bobeli joalokaha
predicate e; ea tsesaane ho sebelisitsoe lentsoe le (Caius) ka tse nyenyane le ho koala
motsamao, ka makhetlo a ka bobeli joalokaha taba; 'me bohareng sebelisitsoe lentsoe
le (motho) a tlhagisa ntlha ea baholo le ba banyenyane, ho na le joalokaha sehlooho,
mona joalokaha predicate e. Lebitso tlhekelo le Nako hlohlelletsa Ka hona, ka lebaka
tlhekelo hangata e phahameng, e ka tlaase ho sebelisitsoe lentsoe le ke ka tlaase, 'me
ka etsa qeto ea feela kgatello a kotara tlaase ho nkiloeng tlas'a tlhekelo, ka la lipakeng
a kotara bohareng, ho tloha tlhagisa ntlha ea ka sehloohong.
F. ? By e leng leqheka lena ka hlalosa boemo ba ya dikgopolo tse ka sehloohong ka
tsela e makhethe 'me e ka ho feletseng ke setlhopha buang sephethong
A. The tlhekelo kapa lebitso ho ipeha tlas'a ke S, bohareng sebelisitsoe lentsoe le
M, Lentsoe kapa ea predicate P, kahoo ba tlile ka litsela tse latelang ke ho:
M=P
S=M
S = P.
Q. Ho seo hangata e itetlehile bonnete ba se boletsoeng liqeto ke setlhopha?
A. Ka latelang: Seo tobotsi ntho e ke kapa hanane e tlang kapa e hanyetsana lintho
ka botsona; kapa, hore na bokae ho ea ka ntho e toanang le eo e genus eohle ke kapa
hanane hore e hanyetsana le mefuta e 'ohle le batho ba toanang; genus le mefuta ebopa dikgopolo tse leng, ho ruta ha totobala joaloka ho hlakisoa ke dipehelo tsa ho
tse thathamisitsoeng, litsobotsi kakaretso oa mehleng oa lintho tsohle tse ka tlas'a
tsona. Kahoo, ka fihla qetello ka holimo predicate ea shoang tsobotsi ea Caius,
monna, ke, ka lebaka leo e boetse e le Caius boeena; kapa, ka mantsoe a
mang; Tobotsi eo, shoang, tluoa tabeng ea ho tlelase eohle ea batho, ho akarelletsa le
Caius, eo e leng motho oa genus ena. nete ea molao ona ka tswang molao-motheo oa
ho lekana ha bokahohle. Latin ba 'nile ba hlalosoa e le: nota notae kirx nota rei
ipsius; kapa quicquid de Khao omni valet, valet etiam de Khao quibusdam et la
singulis et la quidquid de Khao nullo valet, moapo de Khao quibusdam moapo de
Khao singulis valet ( thoeng dictum de Khao omni et la nullo ), kapa quicquid valet
de Khao genere, valet etiam de Khao Holzarten, quicquid repugnat generi, repugnat
etiam speciei.

Q. puso eng habohlokoa ho rera ho keteka tlhagisa ntlha e khl liqeto ke

setlhopha?
A. O lokela ho kakaretso. (Likahlolo bomong ke tsa liqeto kakaretso; limitative ea
tumelano lekanang). Hobane haeba tlhekelo e sa thehiloeng sedikiso eohle a kotara
bohareng, ha e sebetse ntle ho mokgelo ho eena; kahoo ho ke keng amanang le
kannete-ea ho oona moko-taba 'me e beha joaloka akarelletsa tlasa botataisi ba
sedikiso a kotara bohareng. Ka mohlala, na qetello: Litsebi tse ling li futsanehile,
Leibniz ne e leng setsebi sa, e le Leibniz le ne le futsanehile, fosahetseng, hobane
tlhekelo futsanehile mona sedikiso eohle ea setsebi sa bohareng telele, empa feela ka
karolo e itseng mabapi le yona, joalokaha lentsoe bang ba Litafole; Empa hona joale
ho ka etsahala hore lipuo tse nyahamisang ho sebelisitsoe lentsoe le Leibniz, ha feela
akarelletsa tlas'a karolo ena, bofutsana e ya umakiwa joalokaha tobotsi e; Ka hona
ke fumana ho pholletsa qeto ena ha ho Kannete ho feletseng hore Leibniz e ne e hlile
e thusang mafutsana. Na ke nehelana ka bolela hore litsebi tsohle li futsanehile,
Leibniz ne e leng setsebi sa, e tla latela ka ho nepisisa incontrovertible hore Leibniz
ne a boetse a futsanehileng, hobane mona ke bofutsana ka sedikiso eohle ea setsebi sa
bohareng telele, tlas'a e leng e 'ngoe a nahana hore Leibniz joalokaha e e-na,
thehiloeng Bibeleng, 'me ho joalo e ne e tla ba le ho ea ka melao e re, hore seo
litobotsi tsa ntho e ke, eo hape lintho ka botsona tla, Leibniz hlalosa bohlokoa
bakeng sa mafutsana.
Q. joang tlameha li reka ea pedestal a liqeto ke setlhopha?
A. The botlaaseng ha ea lokela ho a nyahamisang, beha; na le hoo ke kgatello ya
kgopolo tlaase lokela ho hlile e e-na tlas'a bohareng lentsoe lena ka eena; kahoo seo
moemeli oa dipehelo, e ka ba nako eo a fana ka bopaki hape ho tswa ho lentsoe lena
le ka tlaase. From tlhagisa ntlha ena: Batho bohle ba shoang; katse e seng motho; e ne
e tla ka hohle kamoo ho eng kapa eng e etsa qeto ea, hobane haeba ke bolela shoa ha
batho tlhagisa ntlha e ka sehloohong ea sechaba; empa joale ka lebaka la sa reng letho
ha katse e sa amohela ka ho pharalla ha khopolo ea motho, ho e-na tsa kgetholla ho
eona, kahoo ka nako eo o ba hore e evandi ba sechaba, ha ho e buang ka ho katse, 'me
sena e ka ba shoang kapa che, e ka ba ka bang ntho efe kapa efe ho tswa ho mafelo a
sa fihlela qeto ea. Ho bonahala ho le bonolo ho bona hore ho hloleha ho fihlela qeto
ea ho hong ho mafelo a tsena; o hlola ka ho ho le joalo, ebang re nka batho, shoang,
katse, nka menahano eo u batla.
Q. eng puso sebetsa ho tloha koalang motsamao oa liqeto ke setlhopha?
A. E laela mabapi boleng yona ho ea ka kahlolo selelekela'e le mabapi le bongata
eona ka mor'a sa reng letho eo. Ka mohlala, haeba ke na le le mafelo a: Che phoofolo
o na le lebaka, likatse tsohle li liphoofolo, ke tla hona joale beha kahlolo ea ho qetela
hlonamisitsoe le bokahohleng; hobane tlhagisa ntlha kgolo (ka ho ya ka quality) Ke
hampe, 'me karolo e (ho latela bongata) bokahohleng. Ke tla Ka hona nta qetello:
Kahoo ha ho katse na kelello. (No aa koalle ka pelong leng lentsoeng, e leng latola
kakaretso oa mehleng oa). Le hoja ke ne ke boetse ka fihlela qeto ea tsoang mafelo a
re: Kahoo ba bang likatse na taba; moo ke kahlolo ea ho qetela e ne e tla
particularistic; empa a etsa qeto ea ka tsela ena ho hlakile hore ho honyenyane

haholo; downright fosahetse empa e ne e tla qetello haeba ke batla ho mo ka

tumelano: Kahoo likatse kaofela ba na le likelello.
Q. Ho thoe'ng ya dikgopolo tsa motheo ka liqeto ke setlhopha?
A. E ka se khonang bona se sa feteng toaroa tharo, 'me Mitbegriff tlameha ho
nkoa ka ka sehloohong, ka kutloisiso e toanang le a sa reng letho ea; ho seng joalo o
na le ha e le hantle tse 'n tsa motheo bopa dikgopolo; haeba ba babeli ba khethiloe
ka lentsoe le toanang. Boemong bo joalo, predicate e thehiloeng karolo e fapaneng
ka ho feletseng ka tlhagisa ntlha e meholo e, joalokaha hore 's seo ka taba ena e o
laoloa ka a sa reng letho ea; kahoo, ke tsona predicate ea tlhagisa ntlha e meholo e ha
ho hlokahale hore ho nkoa ka ho hlokahala ka taba tse qetellang motsamao, joalokaha
sena se tlisitsoe ka tsela leha e le efe boemong ba eona. potoloho A tseo ka tsona puso
ena ha e hlokomela, o bitsoa sophism ambiguitatis 's amphiboliae. ; 'me e ka hangata
kelello haholo' me ho sa utloahaleng ho ba tsoe, joalokaha mehlala e latelang e
bonta: Na bolileng, stinks; Caius ke botsoa, e le hore stinks Caius. The Rose ke lefu
le; lipalesa sena ke rosa, kahoo lipalesa sena ke lefu le. Ke bo-mang 's setoutu, o
lokela ho fumana ya referense eo e neng e, sena selemo e setoutu, kahoo sena selemo
e lokela fumana ya referense eo e neng e. - Kamoo ho bonahalang kateng, ka mohlala
oa pele oa bohareng sebelisitsoe lentsoe le bolileng ka e meholo, moo a ileng a bolela
ho hongata hakana joaloka decaying, nkile ka moelelo fapaneng ka ho feletseng ho
feta nyenyane, moo e ke ho hongata kamoo indolent; Ka hona Caius ha le tlisetsoe ka
hara ho pharalla ha digester e mong ka tse nyenyane, ka e leng e sebetsa ea nkha
hampe joaloka tobotsi, 'me ka hona le ke keng thehiloeng Caius mo seteng ho qetela.
Q. ka tsela efe ea boholo-holo ka hlooho dibopeho memori o ile a batla e ka ba le
qetello ke setlhopha ka lenane le boleng ba likahlolo tseo e e-na ho eona, haeba a
hlile melao ea ho beha mabaka ho latela?
A. Ba thehoa mantsoe a latelang, e leng liluma-nosi na le moelelo fanoa ka
likahlolo tsa; e leng, hore A ke kakaretso tumelano, E bonta e ka kakaretso a
fosahetseng 'ngoe kahlolo ea ka; Ke tumelano haholo, Uena e 'ngoe ka ho khetheha a
sithabetsang.
Barbara (All 'mele li boima, likotoana tsohle na' mele, kahoo majoe 'ohle a boima.)
CElArCnt (No phoofolo e na le puo, litoene tsohle li liphoofolo, kahoo ha ho puo
Monkey.)
Dariuse (Everything manyolo e matlafatsoa, sepakbola lefateng manyolo, kahoo
sepakbola e matlafatsoa lefateng.)
FERIO (No semela susumelletsa le ho tlatlapeng, ba bang ba tsebahala ka manyolo li
limela, kahoo ba bang ba libopuoa tse phelang ha susumelletsa le hatellang.)
Selumi sa senyesemane la pele ka 'ngoe lentsoe bonta litobotsi tsohle tsa tlhagisa
ntlha ea pele, ea bobeli ke hore ba leng, la boraro oa mokha ona qetela,
lentsoe Lena Ka hona e bonta hore ka ke setlhopha buang sephethong tlhagisa ntlha
kgolo, tse nyenyane tlhagisa ntlha le tla etsa qeto e ka ba kakaretso le itlamme ka
nako e toanang ; lentsoe Celarent hore tlhagisa ntlha le tla etsa qeto e ka kakaretso a
fosahetseng, e pedestal empa ho ka ba ka kakaretso ka tumelano, joalo-joalo -. E
mong le e buang sephethong ke setlhopha ke keng tla tlisoa ho e 'ngoe ea mefuta ena

e mene, ho ea ka melao ea monahano, kapa bo hlomamisitsoeng ho phoso ha

mohlomong se e e-na a kahlolo ea ho qetela; ho tla etsahala'ng 'nete. Haeba ke ne ke
tsa kgetholla, ho etsa mohlala: libopuoa tsohle manyolo li matlafatsoa, ha ho lejoe ke
mofuta manyolo, kahoo ha ho lejoe ke iphepa; e ne e tla Leha ho le joalo, ka phoso ba
'nete hore lejoe e sa matlafatsoa, empa e ne ke sa latele tsoang premisses,' me qetello
ne Ka hona ka sebele lintho tse bonahalang 'nete, empa ha ho bo hlomamisitsoeng
(bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb
bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb
bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb
bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb
bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb tse mabapi
le phapang e sa boitsebiso bo bongata le ka' nete bo hlomamisitsoeng Introduction); o
ne ho utloahalang bohata. E leng, ikemiseditse talima liphoso tse peli qeto ena; oa
pele, e le hore pedestal ke a nyahamisang; bobedi ho, qeto eo e sa lebisoa ea boleng
yona ke tlhagisa ntlha e meholo e; ho latellana ea liluma-nosi ne e tla ba a fihlele qeto
ena tse joalo: AEE; joalokaha ho le hlaha ka leha e le efe ea mantsoe ho tse
thathamisitsoeng, 'me haeba u batla ho etsa liqeto tse fapaneng ka mor'a hore foromo
e joalo, le leshano ne a ntan'o tsamaisoa habonolo qhomela mahlo: mohlala banna
bohle ba shoang; ha ho phoofolo ke botho, kahoo ha ho phoofolo e 'ngoe ea
shoang. Ha ho motho ea khahlanong le 'nete le mokhoa oa premisses ba bang ba
hana, kahoo ho lokela ho ka mokgwa wa etsa qeto ea hore le tsoa bona motsamao
qetela e ntse e fosahetseng.
khaolo ea leshome le metso e mene
Ea liqeto inahaneloang le disjunctive
Q. eng e inahaneloang fihlela qeto efe?
A. E boetse e melao tse tharo, tlhagisa ntlha kgolo, tse nyenyane tlhagisa ntlha le
tla etsa qeto e ba bitsoa, molao oa pele e leng kahlolo inahaneloang. Dipehelo ka
sehloohong empa kapa fediswa tse fetang tse tharo e neng e toaretsoe eona.
Q. ke puso tsa motheo bakeng sa liqeto inahaneloang eng?
A. Haeba boemo kapa lebaka la e behiloeng, kahoo le eena tlas'a maemo kapa
tatelano ea e behiloeng, 'me haeba masusu kapa a latellana joang e hlakotsoe, ho ke
ke e boetse e le boemo kapa lebaka la hlakolwa. Latin kang: A veritate rationis
all'annuncio veritatem karo-karolelano nati, e leng karo-karolelano falsitate nati
all'annuncio falsitatem rationis valet consequentia . - The matla ka molao ona o
thehiloe molao-motheo a ho nahana e lekaneng, motheong oa eo mabapi ho hlokahala
pakeng tsa sesosa le phello e bang teng.
Q. tsa mofuta ofe liqeto inahaneloang ho e-na?
A. mefuta peli; e tumelano ( modas ponens ) le a nyahamisang ( modus
tollens ). Ka mor'a hore ke ea mofuta ofe ea pele akarelletsa e mong oa 'nete ea
elements pel'a ka tlhagisa ntlha kgolo tseo morao leng setho ho akarelletsa: Ha Caius
ke motho, o ile a ea shoang; Hona joale Caius ke motho; Kahoo o ile a ea shoang; ka
mor'a e 'ngoe' ngoe koala ya falsity tsa litho tsena morao ka falsity ea heke ka pele

joalokaha eka Gaiase ne e tla ba ntseng ba phahameng ka ho fetisisa, o ile a ne ho se

shoe; Hona joale Caius o-oa shoa, kahoo o e seng ho eena. mefuta ena e 'meli koala
hypothetically, e tla fana ka maikutlo a bona ka bobona ho tloha molao-motheo o ile a
bua ka liqeto inahaneloang.
Q. Na u ke ke ua haufi le falsity ea heke ka pele ka tlhagisa ntlha inahaneloang
kgolo tseo khama e tehali leoto, 'me' nete ea leoto morao ka heke ka pele?
A. Che, hobane e ka etswa tsa ho hong ho 'nete, le hoja letho le phoso, empa
mohlomong kahobane ho ntho e nngwe bohata ka linako tse ling ba bang ba 'nete ho
etsa qeto ea; le hoja e se ke ntan'o ka lebaka la ho lebaka la ho boletsoe bohata 'nete,
empa ka leha e le efe-na le lebaka ea sebele litsela tse ling. Ka mohlala, haeba ho
latela inahaneloang kgolo tlhagisa ntlha ea diplomat e ne e tla ba: Haeba limela tsohle
na lipalesa e tsoeu, hammoho le khahla na lipalesa tsoeu; kahoo boholo ba nako
antecedent ka ba phoso, kaha ho na le boetse li limela le lintho tse ling tse ho feta
lipalesa tsoeu; empa e le hindlimb 'nete e ile inferred; ho tloha ka khahla hlile
jarelang lipalesa tsoeu. Ba ne ba ke ho ka fihlela qeto ea ho tloha leshano la heke ka
pele ho elements morao ka tsela eo hona joale: Hantle, eseng limela tsohle tse tsoeu
lipalesa, ho akarelletsa khahla o lipalesa se na toeu, kahoo qetello, joalokaha u ka ba
bonolo bona, e ne e tla ba phoso; 'me ka tsela e toanang e fosahetseng ke ne koala
haeba ke batla ho rua' nete ea heke ka pele ho tloha leoto morao ka tsela eo: Joale
khahla na lipalesa e tsoeu, ho akarelletsa le limela bohle ba na lipalesa tsoeu.
Q. ke eng disjunctive fihlela qeto efe?
A. E boetse e tsoang tlhagisa ntlha e ka sehloohong e, tse nyenyane tlhagisa ntlha
le koalang motsamao, moqolo oa pele oa seo e leng kahlolo disjunctive. Hape, ba ka
'na etsahala bopa dikgopolo tse fetang tse tharo tsa sehlooho.
Q. Ho seo hangata e itetlehile bonnete ba se boletsoeng liqeto disjunctive?
A. In latelang, e le hore ha boemo ba leholimo ho arohana ka kahlolo disjunctive
'ngoe e behiloeng ka' nete, ka nako eo e mong, e tlameha ho felisoa joaloka bohata, le
hore haeba e mong oa litho tsa karohano e behiloeng ka ho ea thetsa, joale e 'ngoe ea
tse ling, (ke hore,, moo o ka fumana litho itehla thajana tse peli feela ho e-na, e
mong) e lokela ho beha ho ba' nete. Lat . A positione unius contradictorie
oppositorum all'annuncio negationem alterius, e negatione unius all'annuncio
positionem alterius valet consequentia (Sena se puso Latin ka bonahala e le feela ho
etsa tsoang lipotoloho tse joalo disjunctive moo feela e 'meli feela ka ho toba bo
fapaneng karohano likarolo etsahala, empa e boetse e sebetsa insofar ka kakaretso ka
lebaka la sa tobang maoto le matsoho 'maloa bo fapaneng karohano ho e' ngoe
kamehla se fapaneng ka ho toba lokela bang ho nkoa hammoho; ho etsa mohlala, ba
ne ba tla maoto le matsoho ho arohana bosweu, bofubedu, ba baso, joalokaha ke le
lefubedu le le ba batsho eseng toeu; tsoeu 'me o mofubelu ke ua batsho ;. batsho le
ba basweu eseng khubelu)
Q. mofuta ofe liqeto disjunctive ke moo?
A. A disjunctive syllogism , moo koaloa ke negation le 'ngoe kapa litho tse
eketsehileng karohano mabapi le boitlamo hlakang ea ba bang kaofela ba litho tsa
karohano, le modus ponendo tollens moo boitlamo tse itseng tsa' ngoe kapa tse sa

lekanyetsoang boitlamo litho eketsehileng karohano ke tse ling tsohle tsa koaloa ho
negation ikemiselitse. Mohlala oa disjunctive la pele la buang sephethong ke tse
latelang: Monna enoa ke ebang e le setsebi sa kapa e artisan, kapa lesole; hona joale
ha a le setsebi sa puo, e le a ke setsebi kapa lesole; kapa; hona joale ha a sa le setsebi
sa puo leha e le mesebetsi ea matsoho, kahoo o na le lesole. Mohlala oa bobeli oa
buang sephethong ke: The susumelletsa lefateng ho pota-pota letsatsi mohlomong,
kapa letsatsi ho pota-pota lefate, kapa ka bobeli ba ema; Hona joale lefate le re
susumelletsa hore pota-pota letsatsi, kapa ho ke ke nakong eme e; Kahoo boholo ba
nako letsatsi ha susumelletsa ho pota-pota lefate; kapa; Hona joale susumelletsa
lefate ho potoloha letsatsi;Kahoo boholo ba nako letsatsi ha susumelletsa ho potapota lefate, leha ho le joalo ka bobeli ba ema. Q. ke eng le bothata kapa linaka potoloho ( cornutus )?
A. Mohlala oa joalo ke hore ha lingoliloeng tsa Bagerike tse mpe, ba ka be ba e ka
ba timetse kapa ho bala hae e ne e tla hona joale ho hlokomolohuoa; hona joale, ha ba
beha, 'me ho bala bona e tla hona joale ke ke hlokomolohiloe; Kahoo ha ba
mpe. Mona ke tlhagisa ntlha kgolo amahanya kahlolo inahaneloang nang le
disjunctive; ke qetellang ea ke karolo ea hindlimb la kahlolo inahaneloang; e boetse e
le falsity ea likarolo tsohle karohano tse tlhagisa ntlha e meholo e ho thoe a karolo
eo; 'me qetellong a etsa qeto ea ho tloha falsity ena ea litho tsa karohano tsa litho
tsena morao ka falsity ea heke ka pele ka tlhagisa ntlha inahaneloang khl. Likoto
tsena ke feela motheo oa bothata eo. Kahoo, ho 's qeto inahaneloang, eo ka
sehloohong tlhagisa ntlha e na le hindlimb disjunctive' me ka mor'a modus
tollens koala. - Na litho karohano tse fetang tse peli, ho bolela qeto e joalo e
vielgehrnter kapa Polylemma.
khaolo ea leshome le metso e mehlano
Ho tloha lipotoloho khutsufalitsoe
F. How to arola liqeto mabapi le mofuta oa bona Link?
A. In bo hlomamisitsoeng le bao e seng Seroma. Bao tletse 'me ka nako e tsoanang
e loketseng liqeto, joaloka ne e le mehlala tsohle tse bontitsoeng ho fihlela hona
joale; sena karolo e 'ngoe e sa fellang, khutsufalitsoeng kapa patiloe ( crypticae )
haeba ho tsona ntho e' ngoe ha e le hantle a fihlela qeto e ba setho, haelloa; karolo e
'ngoe e sa tloaelehang, khelohileng, nahana liqeto kapa lipalo ho qetela; haeba boemo
ba dipolelo tsa bona kapa dipehelo ka sehloohong fapane le mong ea sebetsang
tereneng tlhaho oa ho nahana mabapi le teng.
Q. eng buang sephethong mefuta lebeletsoe ho e sa fellang 'me abridged?
A. ena sehlohoana zufrderst tseo ho tsona e leng qetellong ea lebaka la tumello ea
eona e tla tsamaea le bokhutoanyane feela; ea bokhabane joalokaha mohlala O
lokela mahlahahlaha ho hobane e re tlisa haufi le morero oa bophelo ba rna. Mona,
kaha kahlolo ea ho qetela ea pele e joalo inferences joalo bobeli e fosahetseng. Ho
ekelletsa moo lebeletsoe mona bitsoa Enthymemata, liqeto ke hore eo ka ho eona
tlhagisa ntlha e lea ka la boleloa; 'me ho na le phapang a Enthymemen taelo pele kapa
la bobeli, ho itetlehile ka tlhagisa ntlha pele kapa la bobeli e haellang. - Mohlala oa

Enthymema taelo ea pele e re: Caius ke monna; Kahoo o ile a ea shoang; e mong ho e
mong oa taelo ea bobeli: Banna bohle ba na le shoang; Ka hona Caius shoang. E le ho
etsa liqeto tsee ka ho feletseng; motho ea tla lokela ho qobella tabeng pele: Batho
bohle ba shoang; ka bobeli: Caius ke monna. Enthymemen joalo ke e khutsoanyane
ho bua molemong lumelloa o kile a ka nahana e leng hore 'mali kapa momameli ea sa
tlhagisa ntlha lea ka la boleloa ka ho feta ho nahana ka esita utloisisa eona.
Q. eng hape utloisisa tlas'a liqeto tobileng kapa kelello?
A. mohlomong khethollo A ne e pele e neng 'me ka maemong a mang mohlomong
hona joale inferences sa tobang kapa syllogisms, joaloka tsohle tse ileng tsa pele e
neng e thathamisitsoeng,' me inferences kapa liqeto hang-hang kelellong. Lebitso la e
qetellang e ne e le e 'ngoe e joalo, eo ho ne ho nahanoa hore e ka nkiloeng ka ntle
mediating kahlolo feela ka lebaka tlhagisa ntlha e; 'me ba lokela esita mpa e le
tlhagisa ntlha, hobane ke ho sokoloha feela tjee ka ho ba le mosebetsi oa kutloisiso ea
kahlolo ea ho qetela ho tlisa nta latele haholo khonang. E mong o lokela ho lebella
hore Enthymemen taelo ea pele ea mofuta ona e na le lipotoloho Leha ho le joalo,
hobane kaofela ha bona ba ka 'na nahana lea ka la boleloa e inahaneloang kgolo
tlhagisa ntlha Ke kamoo toanang ka ho hlollang ka leseli kaofela li fapane hona joale
mefuta e isang.
Q. tsa mofuta ofe inferences hang-hang ke moo?
A. 1) lipotoloho tekano ( ratiocinia pariationis s. Aequipollentiae )
2) kgatello lipotoloho ( khoto. Subordinationis )
3) lipotoloho hanyetsa lekhotla ( khoto. Oppositionis )
4) pitikololo lipotoloho ( khoto. Conversionis )
5) Modalittsschlsse ( khoto. modalitatis ).
Q. life tekano liqeto?
A. joalo, moo 'nete kapa falsity ea polelo e mong e inferred hore mantsoe bo
fapane feela ke hore oa. Jwalo tekano liqeto ke tse latelang: Lintho tsohle li fetohang,
kahoo ba u se ke ua kamehla lula mmuso toanang; monna enoa a utsoitsoeng ntho e
itseng, kahoo o ile a ke lesholu.
Q. ke kgatello liqeto life?
A. joalo, moo e mong oa 'nete la tshitshintsweng kakaretso hore itseng nkiloeng, e
leng tlaasana ho eo; kapa ho tloha leshano la sekgahla se khethehileng, e leng falsity
tsa kakaretso, e leng itseng phahameng. Mehlala ea sena ke ena: All 'mele li boima,
kahoo ba bang ba' mele li tebile; Batho ba bang ba sa rutoa, kahoo batho bohle ba sa
rutoa. Matla ka ena ea buang sephethong e thehiloe molao-motheo neng e boletse
hore seo e boemong eohle ke, lokela ho romela likarolong tsohle tsa boemong ena,
'me hona, haeba ho ke ke ha e felle moo ka lebaka la ho boemong ke, eo hape ho pota
boemong ke la tla.Latin: A veritate universalis propositionis all'annuncio veritatem
particularis; e falsitate particularis all'annuncio falsitatem universalis valet
consequentia. Re lokela ho hlokomela hantle; hore e mong ha aa lokela ho
kenyelletsa se mo khutlisetsang bocheng ba falsity la tshitshintsweng kakaretso ho
leshano la e tlas'a hae e khethehileng, kapa 'nete ea tekanyo e khethehileng' nete ea
holimo ho eena kakaretso.

Q. ke khanyetso e tsoang liqeto? Eng

A. joalo, moo e 'ngoe deduces' nete kapa falsity ea polelo e tsoang e 'ngoe o ile a
nkhanyetsa le ho feta. Ba e ka ba tse hanyetsanang kapa liqeto
Kontrarittsschlsse; ho itetlehile ka khanyetso e tsoang ea etsahala ho toba kapa e
sa tobang. Bakeng sa ba u koala 'nete ea polelo e ka falsity ea e mong, kapa
sekgoeng, ho ea ka molao oa se kenngwe ha batho ba boraro; mohlala joalo: e leng
khabane ba thabile;kahoo ba ile ba ha ba sa thaba. A Kontrarittsschlssen ka fihlela
qeto ea feela le 'nete ea polelo ka falsity la e mong; empa eseng hore; kaha ka bobeli
ha e ka 'na fosahetseng. Nka etsa mohlala kenyeletsa: tafoleng Sena ke ka lehong,
kahoo ho ke ke ha a lejoe; empa ha ho joalo: tafoleng Sena ha se a lejoe; Kahoo, hoa
ka lehong, hobane e sa ntse e ka ba nako e telele a e mong.
Q. ke pitikololo lipotoloho eng?
A. joalo, moo e toanang e phetha ka kahlolo ke phetoho e kaakang feela ea se ka
'nang ha etsahala ka mor'a hore pejana boletsweng ka litsela tse tharo : simpliciter ka
accidens le ke contrapositionem . The Maemong a moo melao bakeng sa phetoho e
ka bolela ka ho toba ea ileng hore scholastics boholo-holo, le hoja li sa ka ho
feletseng haholo, joalokaha bontoa ke tse latelang thothokiso e nyenyane:
z su hoo e ke simpliciter convertitur, E v Le A ka accidens ;
A e st 0 ka contra; sic lumellane conversio khata .
Ke hore, ho tloha E me ke ka koaloa ke phetoho e hloekileng; ho tloha E le A ka
accidens ; ho tloha 'me 0 ka contrapositionem .
Q. life Modalittsschlsse?
A. joalo, moo e 'ngoe derives' nete ea kahlolo ea bokgoni fela tlaase la kahlolo ea
bokgoni fela e phahameng. Ho ea nang le mona, ho seng letho le ho se etsa, ho feta
ho etsa polelo apodictic ho assertive, kapa assertoric le bothata. Ka mohlala, monna
eo o lokela ho shoa nako e itseng, kahoo motho oa shoa ka nako e; kapa hore motho
ea hlokahala nako e itseng, kahoo motho a ka shoa nako efe kapa efe. Ka lehlakoreng
le Leha ho le joalo, e mong lokela ho e fumanang ka ho sa kahlolo sa tlaase bokgoni
fela e mong oa phahameng; ke hore, assertoric kahlolo ya mathata kapa apodictic e
assertoric; ka hona ho Latin molao o reng: Ab esse all'annuncio posse valet
consequentia, e posso all'annuncio esse bao e seng valet consequentia .
khaolo ea leshome le metso e ts'eletseng
Ea lipotoloho ipolella
Q. Se nahana lipotoloho (lipalo ho qetela, e sa tloaelehang, khelohileng liqeto).
A. Ha e le hantle joalo liqeto, eo ho eona tlhaho ho nahanoa le hore mehato e
loketseng ya ditefello kabelo kapa dipehelo, kantle, leha ho le joalo, etsa se utloahala
le hore 'nete ea qetello ka boeona heletsoa fetoha, ke. Ka tloaelo ho lebeletsoe, leha
ho le joalo, esita le le tloaelehileng ho qetela sebopeho sefe e le mokhabo ho qetela. Ha ho ka etseha ho hlokomela, ka tshohanyetso, e le hore lipalo ho qetela ba koalloa
mpa feela ka jareteng liqeto ke setlhopha, kaha ba tlas'a liphetoho tse ka ho fetisisa.

A. ka litsela tseo e leng liphetoho tse ka etswa hore ho ka etsa hore lipalo sebele ho
qetela?
A. E ka u phaella ka ho re feela ka jareteng, ntle ho fetola ho hong ka boemo ba ya
dikgopolo tse ka sehloohong tse tsona; kapa u mpa feela ile a khaotsa dipehelo tsa
sehlooho, ntle boemo ba mafelo a ho fetola boeona; kapa ho nka dislocation ka bobeli
mabapi le mafelo a pele dipehelo tse khl. La pele la displacement mofuta ke (ho
pitcher) ke thetic ho qetela mokhabo; ea bobeli ke ea lipalo antithetical; oa boraro e
sa maiketsetso. Ho seng joalo u ka nahana ka tlwaelo feela tse foromong
tloaelehileng ea diplomat 'me tse tharo lipalo antithetical bakoang ke displacement
feela tjee ya dikgopolo tse ka sehloohong,' me ba bang kaofela ba bosiu.
Q. bokae ho qetela lipalo ho na le, le kamoo ba ka ba tse hlakileng 'me ka kakaretso
li toantetsa'ng?
A. Haeba re bale e toanetseng potoloho sebopeho ka ho lipalo, ho na le ba bona ba
robeli 1) tloaelehileng, 2) thetic, 3) . tharo antithetical, 4) tharo maiketsetso
sekemeng, oo ka oona ba ka lokisitseng, e tjena: Moo M seaplane e telele, P ke
predicate kapa tlhekelo, ho buuoa ka sehlooho S kapa ea tsesaane telele.
Tlwaelehileng thetic antithetical maiketsetso
sebopeho sefe ho qetela mokhabo Figures
12345678
MP SM PM MP PM SM MS MS
SM, sp SM MS MS PM PM MP
SP
Phokotsong ea leha e le efe joalo mokhabo ho qetela ( reductio syllogismi figurati )
etsahala hore e 'ngoe, ntlha ka lebaka la laela mong le e mong polelo le bopa
dikgopolo hae eena ka mor'a sebopeho sa selemo le selemo ea ho qetela hape. Sena se
ka etsoa nakong ea antithetical le tsa maiketsetso feela ke ho etsolla dikatlholo, le
hoja e se kamehla hloekileng kapa simpliciter , empa hangata esita ka
accidenskapa dessyecik contrapositionem lokela ho etswa; se Leha ho le joalo, a re ke
ke ha e-melawana kakaretso, kaha hangata ho esita ho hlokahala hore ho se boleloang
ke polelo e leng moo ntlhokomolohang sea utloahala kapa che. Maemong a mangata,
sena se tla lebisa ka hlahisa nakong ea lipotoloho pitikololo bonta Verschen.
Q. ke mehlala efe ea lipalo ho qetela?
A. Ho 1) tloaelehileng ho qetela mokhabo: libopuoa tsohle manyolo ke ea
shoang; banna bohle ba ka manyolo libopuoa, e le hore banna bohle ba shoang. 2) ya
'mele prosthetic: batho bohle ba libopuoa tse phelang; libopuoa tsohle manyolo ke ea
shoang, e le hore banna bohle ba shoang. Go ya go 3) la pele la antithetical mokhabo:
Che Shoeng ke ntseng ba manyolo; banna bohle ba ka manyolo libopuoa, kahoo ha
ho motho ea sa shoeng. Ho 4) libopuoa tsohle manyolo ke ea shoang; ha ho
unorganized 3) ntseng ba ke motho, e le hore banna bohle ba shoang. At 5) Ha ho sa
Shoeng ke ntseng ba manyolo; ha ho mofuta unorganized ke motho, kahoo ha ho
motho ha o shoe. Ho fihlela ho 6) ya pele ya a maiketsetso a mokhabo: batho bohle
ba libopuoa tse phelang; ha ho sa Shoeng ke mofuta manyolo, kahoo ha ho motho ea
sa shoeng. Ho fihlela ho 7) Ha ho mofuta unorganized ke motho; libopuoa tsohle

manyolo ke ea shoang, e le hore banna bohle ba shoang. At 8) Ha ho lintho tsa tlhaho

unorganized ke motho; ha ho sa Shoeng ke mofuta manyolo, kahoo ha ho motho ea
sa shoeng. - Lipalo All tsena tsa ho qetela of 2) ho 8), le hoja ba le ea phethahetseng
qeto e utloahalang lebotho la; empa ho etsa kopo ya qeto e nepahetseng; e mong le e
lokela ho ngotsoe ke 1).
3)

Ho botlaaseng ha a fosahetseng mona; hobane kganetso tse peli tumelano.

khaolo ea leshome le metso e supileng

Lipotoloho tse nang le likarolo
F. joang ho khetholla lipotoloho le bonolo le le motsoako?
A. A nke nako e telele potoloho ( monosyllogismus ) ke e 'ngoe eo e na le tla etsa
qeto e le' ngoe feela; potolohong le likarolo tse ngata kapa letoto la lihlooho tse
potolohong ea ( polysyllogismus, series syllogistica ) moo liqeto tse 'maloa li totobale
e kang sesosa le liphello le mongwe; ka tsela eo hore qetello ea, kamehla sebelisoa e
le sete karela ba bang. Ka mohlala, 1) Batho bohle ba shoang; Maeurope bohle le
batho ba moo, kahoo ba Europe 'ohle a shoang. 2) Europe tsohle li shoang; Jeremane
tsohle li Europe, kahoo Jeremane tsohle li shoang; 3) Jeremane tsohle li
shoang; Caius ke Jeremane, ka hona Caius shoang.
Q. Vorschlu 'me ke eng Nachschlu?
A. Vorschlu ( prosyllogismus ) Kamehla buang sephethong se le seng, e leng tla
etsa qeto e e entseng tlhagisa ntlha ea potoloho e' ngoe, 'me sena ke ntan'o
Nachschlu ( episyllogismus ). Kahoo, ho etsa mohlala ka holimo 1) Vorschlu of 2)
le 2) Nachschlu of 1); Ho feta moo, 2) Vorschlu of 3) le 3) ka Nachschlu of
2). The Vorschlu lokela tsohle li na le e le setsi sa Nachschlusses.
Q. ke eng bo tsoelang pele 'me regressive koalang kenela mosebetsi?
A. A bo tsoelang pele kapa tse tsoelang pele (prosyllogistische) Final letoto la
lihlooho tse ke e' ngoe moo u tlose Vorschlusse le bokeletsoeng ho
Nachschlusse; tseo ka holimo letoto la lihlooho tse potoloho ba mohlala; e regressive
kapa retrograde (episyllogistische) letoto la lihlooho tse ho le joalo, ke o mong moo o
phahamisa ho tloha Nachschlusse, 'me e hlaha ho closures eo. Ho ea nang le feela ho
etsolla letoto la lihlooho tse ka holimo, e le hore liqeto ka mor'a taelo ea 3), 2), 1)
latela, kahoo o na le mohlala oa letoto regressive.
Q. ke eng Epicherem?
A. qeto moo mafelo a mong kapa ba babeli matla tsa motheo o khomaretse ka
bokhutoanyane feela ntle etsa hore ho ea potoloho e khethehileng. Ka mohlala, ba
Europe ba shoang, hobane ba Europe 'ohle a shoang; Hona joale kaofela Majeremane
ba Europe, kahoo Jeremane tsohle li shoang.
Q. ke eng ketane buang sephethong kapa sorites?
A. A oa potoloho ketane ( sorites, syllogismus concatenatus, syllogismus
acervatus akarelletsa) hlaha ha tse 'maloa enthymematisch khutsufalitsoe lipotoloho
tse amanang mong ho e mong, e le hore antecedents bona contiguous,' me qetello
tloaelehileng le sebelisoang malapeng .

Ka mohlala, Caius ke Jeremane; eo e leng Jeremane eo le eena e Europe, eo e leng

Europe, e boetse ke motho; eo e leng motho eo e boetse e ntseng ba manyolo; eo e
leng ntseng ba manyolo, ea shoang; Ka hona Caius shoang.
Sena ke mohlala oa sa potoloho tloaelehileng kapa tloaelehileng le sebelisoang
malapeng ketane, tse ka emeloa ke leqheka la tse latelang:
Ho tloha B 'nete
-B-C
-C-D
-D-E
- E - F.
_____________________________

Kahoo ba' nete ba A F.

Mona u ee leng e le sehlooho sa etsa qeto ea (shoang, A) joalokaha ho sebelisitsoe
lentsoe le, 'me e amana le ea tsoanang butle-butle verschiedne predicates (B, C, D, E,
F,) joalokaha dipehelo le mokhoa ke fumana e bua ka le leng, ho fihlela u fihla hore
predicates, e leng ho amahanngoa e le tlhekelo bafo (e shoang le Sejeremane, a ho
F). Ho fapana le taelo ena ea le mafelo a e le hore, e le hore qetellong ea setseng e
toanang, phello ke kgutlisetsa morao kapa goklenianischer ketane potoloho, e leng o
na le leqheka la tse latelang:
From E sebetsa F
-D-E
-C-D
-B-C
-A- B
_ ____________________________

Kahoo ke A F.
Ka mohlala, libopuoa tsohle manyolo (E) ke ea shoang (F);
Batho bohle (D) ke libopuoa manyolo (E);
Europe kaofela (C) le batho ba (D);
kaofela Sejeremane, (B) ke Makhooa (C);
Caius ( a) ke Jeremane (B).
Kahoo Caius (a) shoang (F).
Na u ketane qetello ea mofuta ona:
Haeba ke, joale B
-B---C
-C---D
-D---E
-E---F
_____________________________

Hona joale ke A; ho akarelletsa le F (ho ea ka ponens modus ) kapa:

Joale F Kahoo hape ha A (ka mor'a hore modus tollens ). Phello ke e

inahaneloang ketane qetellong ya yona. Sena se fella ka tsela ea ho bolela hore ha ho

letho le fetohile ka mokgwa ea bohlokoa ea lipotoloho tse ketane, haeba u ba fa litho
tse eketsehileng kapa ka tlaase ho na le mona ho sebelisa maqheka a eo.
khaolo ea leshome le metso e robeli
Miscarriages le fallacies
Q. eng phapang e etsa hore pakeng tsa falsity tsa liqeto?
A. Pele ho tsohle, ho na le phapang ke lintho tse bonahalang le falsity bo
hlomamisitsoeng tsa liqeto. La pele la amana ntho eo, sebopeho ho qetela ya
yona. Haeba ke ne ke tsa kgetholla, ho etsa mohlala: liphoofolo tsohle li le kahlolo e
molemo; ntja e phoofolo, kahoo ntja e utloahalang; kahoo qetello ne a sepakbola
fosahetseng, hobane se boletsoeng ka e meholo, 'me koalang motsamao, ha ho
etsahale bonneteng; hlomamisitsoeng oa Leha ho le joalo qetello e tla ba 'nete le
nepahetse; hobane ho na le 'ohle a hlokomela melao neng ho boletsoe ya
diplomat. The tlhagisa ntlha kgolo ke bokahohleng; ea karolo tumelano; qetello
itetlehile ka boleng ea eona ke tlhagisa ntlha e meholo e le ho tse ngata tsa sona ho
pedestal eo; Ho na le bopa dikgopolo ka sehloohong tse tharo feela boo li bo
fupereng; bana ba sebakeng sa bona e loketseng; Ha e le: Ho ke ke e le makhethe, e
feletseng, ke setlhopha phetho ya sebopeho sefe ea eona 'me a sa e monyenyane o
lokela ho emisitswe. Ke liqhobosheane lehlakoreng le leng kahoo: liphoofolo tsohle li
nang kahlolo e molemo; Monna hase phoofolo; Ka hona, monna ha ntho e sa
utloahaleng, qeto ena e ne e tla hlophisa boitsebiso ba 'nete; empa molao
fosahetseng. E tla Leha ho le joalo etsahala bonneteng, e le hore liphoofolo li nang
kahlolo e molemo; e boetse e motho eo e seng ea phoofolo, 'me seo hase ntho e sa
utloahaleng; Ka hona seo ka diteng tsa mekhatlo motho ka mong: ke hore, taba ea
qeto ea e amehang, ha ho na khanyetso; Leha ho le joalo, sebopeho sa potoloho o
nako e telele hakaalo e fosahetseng ha karolo e lipuo tse nyahamisang, 'me motsamao
qetela e sa lebisoa ea boleng yona ke tlhagisa ntlha ea e khl. - E ka ba utloisisa
habonolo hore ho ka ba le lipotoloho moo mefuta ea leshano ba momahane.
Q. eng phapang e etsa hore pakeng tsa fallacy kapa paralogism le e fallacy kapa
sophism ( Captio, fallacia, cavillatio )?
A. tsa pele ke qetello eo ha e unconsciously, mefuta e fosahala, e qetellang qeto e
leng ho ba bang thetsa, bolumeli ba bohata emisitseng. The mefuta e sa toaneng ea
liqeto tsena tse fosahetseng amohetse ho ba boholo-holo ea verschiedne, hona joale
mabitso phetele hanyenyane tloaelehileng le sebelisoang malapeng.
Hloekileng molebo sea utloahala
KHAOLO EA XIX
From saense, tsamaiso le mokhoa oo
Q. saense ke eng?
A. Science e mefuta e fapaneng ya ka bopaki ba hore ka mor'a ea itseng ea motheo
ea (la pele Molao-motheo) ba laeloa hore, 'me kahoo emela concordant eaba ba etsa
senya bonngoe kaofela; kapa: Ho tloha ka joalo taelo ke keng hlaha haese ka bolokoa

hoa ka tieo oa tlhalohanyo kapa kutloisiso melao. Science e mefuta e fapaneng ya ka

bopaki ba hore bpang, e ho ea ka melao tlhalohanyo amanang eohle.E mong o
lokela khetholla ntho ena 'me li etsa hore ba mong le e mong saense. ntho e hlileng se
leng multiplicity ea gegebnen tsebong saense ea bitsoang hore hafeela e ntse e tala,
hang ha ea hlophiseha, bogey, aggregate e bitsoang; foromo Leha ho le joalo, ke ba
kamehla concordant senya bonngoe moelelo oa taba eo fumanoeng ke tsena li tlisa.
Q. tsamaiso ke eng?
A. System ho hang bolele mofuta ofe kapa ofe eo multiplicity likarolo ka tsela eo a
fumana, hore e laela ke molao-motheo o itseng. Mofuta oa saense ke kahoo
hlophisehileng, 'me u ka boela bitsa saense ea bitsoang boeona ke e laolehileng tsebo
eohle. Hangata boetse o bitsoa ka etsahala hore ebe saense ka boeona (khr, tsotellehe
le theha 'moho) Tsamaiso,' me seo lebitso boeona kapa ba lintho tse ling tseo ba le
foromo e laolehileng e. - An aggregate oa tsebo ka feela ba saense, e tlisoa foromo e
laolehileng. - Beha e tseba motho melao ea ho nahana ka kakaretso, 'me ka ho
khetheha mabapi dikgopolo, likahlolo le liqeto; a ka be a toauoa boitsebiso bakeng
sa tlhalohanyo. A re nke hore ka mor'a hore tsohle, ho ka motho e mong o ile a ngola
mabapi le boleng ba sena buka; empa e le hore e 'ohle tsoakaneng hammoho;ke
mohlomong monahano beha ya ka dipehelo tsa dikgopolo; ntan'o ntan'o haufinyane
ileng a sebetsana le melao e akaretsang ea ho nahana, hape ka dipehelo, 'me ka
pakeng tsa ka ntle e le hore ofe kapa ofe oa makgaolakgannyeng eo, haufinyane ha
likahlolo tsa; a ka be a ile a e aggregate oa tsebo bukeng ena; empa e se saense. Na
hona joale, empa e mong, 'me a laela fumanoeng ke tsena e le hore feela ke melao ea
mohopolo ka kakaretso eona; ntan'o buisana mong le e mong mofuta wa sebaka ka
bomong oa ho nahana; hore e se e mong oa dikgopolo, likahlolo le liqeto, e mong le
abhandelte hammoho 'me le mona e le hore molemo; kahoo yuniti ena e ka be e beha
bona ka bobona ka tsebo eo a neng a fuoa foromo e laolehileng e oa hae, o ba entse e
ea saense.
Q. U bitsa thulaganyo ka eo a sa jese litheohelang hlokomela boima kapa aggregate
e e fuoa foromo e laolehileng?
A. mokhoa ona; kamoo e leng mokhoa oo o bolela mofuta leha e le ofe ea kamehla
ea Tsamaiso e.
Q. mofuta ofe mokhoa o, ho ea ka e leng se fumaneng ka amahanngoa le ea thuto
ea mahlale kaofela fapaneng?
A. The katisediwa (le qeto e entsoeng, qapa, heuristic, retrograde, regressive
bitsoa) le tsa maiketsetso (ne ba qapa, saense, scientifische, ho ea pele, bo tsoelang
pele ).
Q. ka tsela efe re tswela pele ka mokhoa oo katisediwa?
A. E qala ho tloha maloa ea linnete batho ka bomong le tloaetse. Ka mor'a ho
bonoa ena hantle, bapisa bona le balekane ba bona, ba batla konopo e bulelang ho
tsona e le 'ngoe,' me kahoo fumana ho pholletsa pokello ea linnete toanang
kakaretso. 'Maloa joalo linnete bokahohleng bapisoa hape, a ntse a batla hore ba
atamele linnete tse eketsehileng kakaretso, tsoang har'a bona,' me susumelletsa ka
tsela e toanang a tsoela pele, ho fihlela u qetellong ra bua fihla linnete tseo

kakaretso, e leng ba 'nile ba o laoloa ka ho aggregate tsohle hona joale ea se

fumaneng itseng. Kahoo u tsamaee le mokhoa katisediwa itseng ho molaoli eo oa
sesole; le kamoo khethehileng ka nkuwa kamehla joalokaha mabaka a akaretsang,
lintlha e mong oa mamele maemong a itseng kapa motheo o tiileng ho latela Molao le
mabaka.
F. joang ho tswela pele ka mokhoa oo maiketsetso, hona etsang toanang ho
katisediwa?
A. In mokhoa maiketsetso u otla feela ka tsela fapaneng le tshekatsheko ya
eo. Sena se phenyang feela ka melao-motheo e kapa kakaretso le ea pele melaomotheo ea saense ea itseng; mokhoa oo o maiketsetso Ka lehlakoreng le leng hlahisa
melao-motheo ea eona, 'me o khanna e khethehileng ho lona. E beha mohlomong
linnete kakaretso pele, kapa le etsa tshebediso ya, ka fumanoa ke mokhoa oo
katisediwa, 'me beha bona ka kopo ea eona ho Maemong a itseng emela. Na
maemong ana khethehileng o sa ntsane a linnete kakaretso, e bonta boela ho hong ho
ikhethang ka hore na ke eng diphetho ho fihlela e e qetella a o laoloa ka ho hlokomela
hlama eo kaofela e leng melao-motheo ea phahameng ka ho fetisisa. - The mokgwa
wa go katisediwa 'nile ea e go tlhamiwa bitsoa hobane kelello ea motho e ka linako
tsohle ba mo latela ho tloha prospecting linnete kakaretso; lehlakoreng maiketsetso o
boetse o ka abeloa lebitso la saense kapa scientifischen hobane ka mor'a hore u ka
emeloa ka botlalo matla baa le zusammenhngendsten thuto ea e; feela se ke ua
lebala hore e boholo, ba ile ba fihla melao-motheo ea leo ka sebele re tla qala le joalo
la boemeli maiketsetso feela analytically le 'ngoe. - Bukana ena e ke, ho fihlela moo
ho lumella ea apereng seaparo sa eona o dikahare bitsetsoa ke mokhoa oo
maiketsetso. Ho na le feela fanoa ka melao e akaretsang ea ho nahana, 'me joale ho
bontitsoe kopo bona ka ho khetheha dikgopolo, likahlolo le liqeto; rometsoe pele ho
itseng, esita le likarolo tsena ka bomong kamehla le ho feta kakaretso. Haeba ke
fapane Tsamaiso e le hore ke feela ba latela Molao se nang balekane ba bapisoa le go
lemoga go tswa go melao ea ka nahana ho ya ka dipehelo ka kakaretso feela fumanoa
hammoho ke papiso ea melao ka bomong kahlolo le tla etsa qeto e mefuta bakeng sa
dikahlolo tsa le liqeto ka kakaretso; ne e tla ba hlaphoheloa ka ho bapisa melao ea
mohopolo ho latela, likahlolo le liqeto, melao ea mohopolo ka tsela e akaretsang, 'me
hona joale ba emeloang secreted feela joalokaha melao-motheo ea eona, kahoo ke ne
ke tshekatsheko ya tshebetso. - In lipuo tieo libuka tsa saense kamehla o sebelisa
mokhoa oo a maiketsetso hobane e ruta ka ho hlaka ho fetisisa bonana a ho itetleha
ba li entseng moelelo oa se fumaneng eo; ha ho rutoa ho ruta le ka dibukathuto empa
e mong o tla hangata ba fumana sebelisoa mokhoa katisediwa, moo e ke e
babatsehang sebakeng sa eona, hobane e bontang kelello, batla linnete esita
kakaretso. - E 'ngoe ea melao ka sehloohong bakeng sa mokhoa oa maiketsetso a
utloa hore re behela eseng tsitlella amohetse behela fate joaloka melao-motheo e
phahameng ka ho fetisisa oa' nete a eona e leng e 'ngoe ea se nang tumelo
palophatlo; le oo joale o ea saense kaofela latela tokelo (ka tumellano) itemogela eng
go tswa go melao-motheo hang ha thehoa. Haeba motho a tle khone, kahoo ho ponto
ea hore melao-motheo e ha e sa le phoso, empa ema fate shaky, le hlahloba ka hloko
haholoanyane hloka pele 'ngoe e tsoela pele ka sebopeho sa maiketsetso ea saense.

Q. Se haholo-holo e hlokehang bakeng sa nehelano methodical la saense?

A. The dikahare, ho pharalla le moelelong oa fuoa seo ba se fumaneng U lokela ho
ela hloko haholo hlonngoeng; la pele etswa ka hlokometsoeng, ea bobeli e le ka
lebaka la likarohano, oa boraro e ke bopaki.
khaolo ea Mashome a Mabeli
Ea liphatlalatso tsa
Q. Ho boleloa'ng ka phatlalatso ( declaratio ) lentsoe joang?
A. A sete, kapa motswako wa re behela multiple, ao ho 'ona litobotsi tsa kgopolo
ba fanoa ka tsela e tsena li ka ka tsela eo khetholloa ho ba bang. Ho buuoa ka
sehlooho bao litsobotsi a tla ho toba hore boletsweng, ho bolela ile a hlalosa
( declaratum ); le predicate, seo u se joaloka e bontsha gore go tobotsi-tlhaloso ea
hae ( declarans SC. membrum ).
Q. U etsetsa le phapang pakeng tsa tlhaloso, tlhaloso le tlhaloso, mefuta eohle ea
verschiednen bue mantsoe ao?
A. Tlhaloso ( explicatio ) o bitsoa sete, eo ho eona le hanyenyane hlalosa feela
joalokaha e lekaneng ho ba bang expedient; Tlhaloso ( descriptio ) ha mme bo
hlalosang litsobotsi tse ngata lentsoe e le hore ho khetholla boiketlo toanang oa ba
bang; Tlhaloso ( definitio ) empa haeba u feela kena litobotsi tse peli tse khl tsa
boo motho, bong ( genus ) bontang tlas'a leo o ile a re ke, ha e mong a , ( nota
specialis s. Phapang Tobileng ) bontang ka tsela eo hore o ile a re ke mefuta e meng
ea bong bo toanang le e sa toaneng.
Q. ? Ke mehlala ea sena ke eng
A. A re re ke buile tjena tsa filosofi e reng: The filosofi khanyang e likelello tsa
rna, tloaetse mo, eseng feela ho ema ka ntle lintho ho lula, empa ho ea ka ntseng ba
bona le ka hare, ho fuputsa mabaka a bona; le fana ka mo nachzusuchen ea General
kae kapa kae ka ho khetheha, 'me ho loanela eseng feela ka seo a se fumaneng empa
hape le liketso tsa hae hohle ka yuniti palophatlo, joalo-joalo, e le ke ne ke tla ba le
tlhaloso ea filosofi poleloana e reng mabapi le liphello tsa beneficent hore lithuto tsa
bona hlalosa likelello tsa rna, fuoa. - Ke ne ke Batla ho fana ka tlhaloso e feletseng
ea filosofi, kahoo ke lokela likarolo tsohle ka bomong hore fumana u esita
totobatsa; Leha ho le joalo joaloka enoa ka tsela e nngwe ho feta ke setoanto
feletseng tsa filosofi ka etsahala'ng esita le joalokaha re tloaetse ho e toana le a se ke
a li bua ka saense ea bitsoang lentsoe lena hobane mona neng e etsahalla hong
tlhaloso ka setoanto sa ntho boeona; fellang kateng mo khahlanong le eona khafetsa
eketsehileng mabapi le dintho tsa tlhaho. Haeba ke batla ho hlalosa sefate mohlala, ke
ne ke tla bolela ka ho toba likarolo tse makhasi a eona, bakoang, motso, joalo-joalo
ikhethang. Ho fana ka tlhaloso e mong oa filosofi, ke ne ke re u ne u saense e leng
toarang mabaka a ho qetela le ka merero ea tsebo ea motho le mosebetsi. Mona ke
genus, saense; ea phapang tse tobileng tseo , kapa phapang tse tobileng tseo empa, ka
e tsoa ho e tse ling tse dintho tse, eo lentsoe lena le saense ea bitsoang
joalokaha genus ke, ke e fapaneng. The tobotsi eo e sebetsana le mabaka a ho qetela,
joalo-joalo, ka lebaka tobotsi ena ke ea saense tse ling. Kahoo ne tlhaloso: lumelle

tokoloho ea ke lefapheng la boipopo, matla ea genus ; ea khethollang mokhatlo oa

boipopo empa ho fa bolokolohi ba matlotlo a mang e fapaneng, e phapang efe e
tobileng. - Notes ka tsoela pele ho ntshetsa pele kgopolo ya ka litsela tse 'maloa, ba
puisano kapa phehisano e ( expositio ).
Q. Ho boleloa'ng ka lipolelo tse tshekatsheko ya le tsa maiketsetso?
A. maiketsetso lipolelo tse entsoeng Leha ho le joalo, mantsoe a katisediwa
filoeng. Tlas'a entsoeng dipehelo bolele bao e leng ba 'nile ba thehoa feela ke
sebopeho ya dikarolo tse itseng maphelong a bona, e mong le chesang filoeng. Haeba
ke joaloka litobotsi, line le Gleichweitabstehen zusammenvereinige lintlha tsohle tsa
bona ho tloha ntlha e itseng, kahoo ke il'o ka ho etsa khopolo ea selika-likoe sa; 'me
joale ha ke bolela seterekeng e le moleng oa e, extending lintlha tsohle tsa bona
equidistant tsoang nako e' ngoe, ke tla ba fane ka maiketsetso (by sebopeho fellang)
tlhaloso ya yona. Ke nka empa ha e dipehelo joaloka bohalaleli le tokoloho kapa
moea, joalokaha dipehelo tseo li 'na ho feletseng fuoa,' me ke tla, haeba ba ne ba ha e
ne ho hang tlhaloso e utlwahalang tse ho hang ho a hlalosa, ka feela analytically
hlalosoa ka I qhala a verschiednen ditshebetso tse ea bona (hlahlobisisa).
Q. ke lebitso liphatlalatso, thepa liphatlalatso le liphatlalatso tsa tsimoloho eng?
A. Lebitso tlhaloso ea lentsoe ka tlhaloso ( c. Nominalis s. Verbalis ) ke se
boleloang ke lentsoe ka ke dipehelo tse ding amahanngoa ho paka ba sa tsebe letho ka
sebopeho sa kgopolo ka boeona. O zweckt tsoang feela ho thibela pherekano ba ho
hlahisa maikutlo, eseng kgopolo ka boeona. Kahoo, ho ne ho tla ba le lebitso
phatlalatso, ha ke itse: Ke ntho efe ea boikutlo bo tebileng mabapi maikutlo tseo re
fumanang ka mahlo. A sebelisa phatlalatso ena, re fetohile bohlale ka letho ka seo ha
e le hantle e thehiloeng mofuta wa pono, empa re tseba joale, eo re neng re lokela ho
amana pono eo e telele. - Thepa A kapa tlhaloso ea sebele ( . D ka Realis ) ke moo
motho bonta litobotsi khl ea kgopolo ka boeona, ke ke lentsoe la mantsoe, empa
kgopolo ke fapane le dipehelo eo. lintho tse kang tlhaloso ea mantsoe a ka holimo
filosofi boletsoeng. - An simolohile hokae kapa simolohile hokae phatlalatso kapa
tlhaloso liphatsa tsa lefutso ( . D ka Genetica ) ke e 'ngoe e leng totobatsa mode se
hlahang ho yona ntho e; joaloka e tjena: selika-likoe ke mokhabo e bpiloe ha
moleng oa e khomaretse ho isa bofelong 'ngoe, e reteleha nakong eo e' ngoe ho fihlela
e khutla boemong ba eona ba pele. - E lokela ho hlokomela hore a thuto ea lipalo e
leng liphatsa tsa lefutso litlhaloso sebele, 'me seo e hlileng e bitsoang ipolela hore ke.
Q. ke eng se seholo tlhaloso le phaella moo tlhaloso?
A . tlhaloso ka sehloohong ( c. Primaria ) ke seo e leng litobotsi hang-hang
lehlakoreng phatlalatso ( c. Secundaria ) Leha ho le joalo, se bontang litobotsi sa
tobang oa kgopolo ya. Motho a ka tswela pele ka litlhaloso phaella moo ho fihlela le
e 'ngoe fihla ditshebetso tse bonolo hakana; Ka tsela ena, ke khopolo o ntshetswa pele
ka ho eketsehileng.
Q. eng dipehelo ke keng ea sebele hlalosa?
A. The bonolo, hobane o ka bolela ka ho toba tsena litsobotsi leha e le efe. Kahoo
ha ho motho ea tla fana ka tse fapaneng, e le lentsoe la tlhaloso ea taba ea hore ke; re
ka bang, ho ne ho e ngata kamoo ba teng; ha nyane bonahala e ka khonehang ka

tlhaloso e oa sebele oa bophelo. hlalosa feela ka mantsoe a bonolo, e le hore bakeng

sa likamanong tsa e itseng ka ho toba litobotsi tsa bona.
Q. ? Karolo efe ya tlhaloso e ntle ea lentsoe e
A. U lokela ho 1) kahlolo e molemo ( adaequata ), ke hore, leha hole haholo
( latior SC suo definito. ), Hape moqotetsane haholo ( angustior ); 2) lekanya
( PRAECISA ); 3) ha ho toane ( idem ka idem declarans ); kahoo khutoanyane le e
bonolo ha ho khoneha, le ka ntle ho disguises pictorial.
Q. ? Na le eena o bophara bo ka lekanang le eena o moqotetsane tlhaloso
A. A tlhaloso haholo batsi ke ngoe eo ditshebetso tse 'maloa le bona ba
beha; kahoo, ke tsona toanang lintho tse ling ho feta ka lumellane mabapi le
hlalosang, 'me u ka hona a ke ke a sebetsana le hona hantle khetholla ho batho ba
leng eena. Jwalo tlhaloso feteletseng e pharaletse ne e tla ba ho etsa mohlala: Motho
ke ntseng ba manyolo; hobane ka mor'a hore a mo ne ba boetse ba litoene le
likhanti le sechaba. Haholo moqotetsane tlhaloso Leha ho le joalo, ke moo
ditshebetso tse ngata haholo tse behiloeng; Ka hona ha e le hantle e le ka dipehelo
hlalosang likarolong tse eketsehileng har'a periphery ea eona, thoko, hobane feela ba
sa rua khethollang ngotsweng ka ho hloka toka. Kahoo latelang e ne e tla
moqotetsane haholo tlhaloso: Monna ke talenta ka lebaka le matla a phahametseng
thabela ho ba le letlalo toeu. Mona kamoo ho bonahalang kateng e khethollang o
mosoeu letlalo e ne e tla ho hongata haholo, bonyane batla Negro ba bangata ho
hana. - Tlhaloso A ka 'na ka kutloisiso e' ngoe le hole haholo, e 'ngoe e be thata
haholo, tjena: Man ke mokhatlo oa manyolo nang le letlalo toeu.
Q. Ke eng tlhaloso eo e lokela ho lekanyetsoa?
A. U se ke ua tohanyetso le nkiloeng empa habohlokoa ho rera feela le mantlha
moo ho khonehang ho kenyeletsa le phahameng litsobotsi tumelano. Kahoo ba ne ba
tito khahlanong le puso ea sena, ha, e le rafilosofi oa boholo-holo, batho ba hlalosoa
e le phoofolo e 'meli-l oe ntle masiba. Etsoe ka tobotsi ea pele ea maoto a
baapostola bana ba babeli e bonahaleng ho batho ka litsela tse ling e ne e tla mong le
e mong bolo e tlosang masole mabapi le morero oa, le itoare ka mo botho; 'me joale
e boetse e le tobotsi a fosahetseng a kenyelletsoa. - Litsobotsi Nyahama hona sa rate
ho rua tlhaloso e mabapi le hobane e ha ho letho le ka hlabisoa motheo oa ntho bao e
leng e le 'ngoe poleloaneng e reng Leha ho le joalo, ka linako tse ling u ka khonang
ha ba boemong khetholla dikgopolo tse di amanang haholo qojoa ka ho feletseng. - A
tsobotsi nkiloeng nka be ke ekeletsoa tlhaloso e ka holimo ea selika-likoe, haeba ke
ne ke itse e ne e le mokhabo pota. Kaha seo e tlameha ebe o pota, tjena tsoang 'nete
ea hore lintlha tseo tse peli kaofela yona equidistant projecting tsoang ntlha e itseng.
Q. Ho boleloa'ng ka e tlhaloso toanang?
A. Re bitsa polelo e sekgoqetsane joalo ( orbis s. Circulus a definiendo ). Ho nka
sebaka ha boleloa hore ka boeona, e pheta ka taba e ka sehloohong kapa ka polelo e
thekga. 'me ka hona motho ea batlang ho tlisa pholletsa se lokelang ho feela o ile a re
ka boeona e, mantsoe a ho feta. Jwalo ne, ho etsa mohlala: selika-likoe The ke chitja
palo eo. Bophelo ke ka mosebetsi oa lehlaso le monate la libpuoa tse phelang. Ho
habonolo bone hore kgopolo e ke keng hlla ka mokhoa o hlakileng bonyane le

distinctness ke litlhaloso tse joalo; empa hangata a oa untrained a ho hlleha ho

sebelisa e toanang.
Q. Ke hobane'ng ha sieo litlhaloso lipolelo tse pictorial morero?
A. Kahobane u ka inahanela le joalo mefuta e fapaneng, 'me kahoo kgopolo e sa
hantle hlalosoa le khetholloa ka e toanang. Mehlala ea litlhaloso tse joalo: Setsoalle
ke tlamo ea moea; Youth ke ea selemo ka bophelo. Joalokaha ho ipapisa thothokiso
nkoa, joaloka lipolelo tse ka mo e-na fumana, eseng feela joalokaha litlhaloso tse ho
ntshetsa pele motheo oa kgopolo ya. Mesebetsing tieo libuka tsa saense le 'ngoe e
lokela ho ka lebaka leo li na ea hae.
khaolo ea Mashome a Mabeli
La likhaohano tse
Q. ke eng tlhophiso e?
A. Classification ( divisio ) ke sesupo sa mefuta-futa ea hore e kenyelelitsoe a isa
tekanyong ea lentsoeng le hang ha e etsoa ka tsela e sa (lia ikhanyetsa kapa le hoo)
mehopolo bo fapaneng ba ka tsela eo ho bontoa aroloa ho mong le e mong tse ling
tse , Kahoo qhala ha ho arola poleloana e reng phahameng a boemong bo tlaase a ena tlas'a lona, genus mefuta e sa ka lehlakoreng le leng, lentsoe e bole ka tlhaloso
litobotsing tse leng ka hare ho eona. Kgopolo ka e phahameng, e arotsoe, e bitsoang
e bofilwe kaofela ( totum divisum ); dipehelo tlaase, eo ho eona a phahameng e
arotsoe, e litho go arola ( membra dividentia ); le khethollang tseo ka tsona u lokela
kereiti, ea tlhophiso tsa motheo ( fundamentum divisionis ). Kahoo, ka Linnischen
tsamaiso semela semela totum divisum ; ea motho ka mong dimela genera le mefuta
e membra dividentia ; palo le boemo ba stamens, ka mor'a karohano e entseng,
ea fundamentum divisionis .
Q. Ho boleloa'ng ka lentsoe go arola, ho arola thepa, fragmentation, kopano?
A. Lentsoe tlhophiso kapa mohlomong khethollo ( divisio verborum 's distinctio. )
Na sesupo sa meelelo e fapaneng ya lentsoe; le fetisa ho pharalla ha polelo itseng,
empa ha ba khetholloe ka tsela eo mohopolo wa boeona; Ka hona ke e-na le
sebpeho-puo oa tlhalohanyo. Lintho tse joalo: Cat emela e telele tsa letlalo sepache
kapa liphoofolo tse li jang kapa ke mafu a sa Institute Steel. Property karohano, leha
ho le joalo, ke hlile sea utloahala karohano nka sebaka sa nako a genera le mefuta e
mecha. Ka mohlala, feline liphoofolo ( membrum divisum ) ke tau, nkoe eo e, katse,
joalo-joalo ( membra dividentia ).- Li bole kapele 'kapa fragmentation ( Partitio ) ha
tshekatsheko ya ho pharalla e nngwe kapa tse ba khethollang le ponto ea hore eo
lentsoe lena le fumaneha joalokaha tobotsi e; Ka hona ea ho aroloa sebele ( divisio )
ho khetholla; ho e-na, ho ke ke feela ho bontsha dikarolo tsa ntho e feletseng e nang
le likarolo ( totius compositi ); Ka mohlala: The katse e ke kelello, 'mele, maoto,
mohatla, joalo-joalo Karolo kapa dia ea mola oa ho nahana e boetse tokisetso
( dispositio bitsoa). Ka mohlala, treatise likatse li ka 'na fumana boikutlo latelang eo.
Taba ea pele thepa ea' mele, bobedi ho, ea bophelo ba yona, thirdly, melemo le nta
kotsi ba etsa, e ne e bua

F. joang ho khetholla ea classifications ho latela palo ea litho dia?

A. In litekanyetso tse peli tsa ( dichotomae ) le selotlolo yuniti ( polytomae ), e
qetellang ka tle tripartite, litho tse 'n. Abeloang mangolo le litho tsa adversarial go
arola hlokahala dichotomy, le na le hoo ba ka 'na ba polytomisch. Ka mohlala, lintho
tse latelang tlhophiso ea sechaba: People soeufetse kapa che o mosoeu, na ha litho tse
fetang tse peli ho; Ka lehlakoreng le leng: Batho ba toeu, e nto, e sootho, e ne e
polytomisch.
Q. ke likarohano tse mahareng le tse dikarolwana? Eng
A. Ho phaella ho likarohano ( codivisiones s. Divisiones coordinatae etsahala)
haeba e mong o arola nako bakeng sa mabaka a sa toaneng tlhophiso. Ka mohlala,
batho, ho ea ka 'mala arotsoe ka tse toeu, ba batsho, joalo-joalo, ka nako eo ho ea ka
mabotho a bona utloisisoe bohlale, qabola, lithoto, joalo-joalo, e ne e tla abeloang
mangolo ka mahlakoreng. - (Dikarologantshopotlana . Subdivisiones 's divisiones
subordinatae ) ba elang e leng etsahala ha setho sa dia e arotsoe bocha. Mohlala
haeba u arola brute a phytophage, carnivorous, joalo-joalo, o tle o ka botjha etse ea
phytophage liphoofolo dikarolwana ke tsamaisa bona ka einhufige le mehrhufige jj
fumaneng. Dikarolwana tsena empa u ka tsoela pele feela e fihlang ho batho ka
bomong, e leng ka nako eo feela dia lumelle. - The lethathamo la bohle ka khonehang
mabapi le lentsoeng le mong le e mong a mabeli le tlaasana likarohano e bitsoa
tsamaiso ea menahano kapa morabaraba le tlhalohanyo.
Q. ke melao bakeng sa ho arola? Eng
A. 1) kgopolo e bofilwe lokela ho ka ho feletseng khathetse ke litho ka lebaka la
karohano, ho se na setho se karohano, se hlileng tse kholo ea kgopolo, e ya
kenyeletswa, esita ntho e 'ngoe ea haese ho isa tekanyong kgopolo ke ho hulela ho
kena leng setho arola. 2) Litho The dia lokela kgetholla e mong le e meng; ke hore, e
tlameha ebe ke ha khoneha ho kenya a batla a ea karohano leoto tlas'a setho se seng
dia; athe ho etsa mohlala ka lebaka la karohano ea makhasi haella ho pota, oblong,
'me serrated, hobane ho ka o molelele o le roundish har'a makhasi toothed; Ka hona le
'ngoe ba ne ba sa tsebe karolo ena e tlas'a elements le e' ngoe e ne e tla lokela ho etsa
koranteng ea joalo e tla ka bobeli serrated joalokaha oblong. puso ena e ka ho ketekoa
feela theha bo fapaneng ha contradictorily kapa contrarily litho arola. 3) Karolo e
lokela susumelletsa tswelela pele; la dikarologantshopotlana se ke tsoakane le ka
holimo le sa ee lijong tsa ho bolele arola. Ke arotsoe liphoofolo ka liphoofolo tse
anyesang, linonyana, litlhapi, liphoofolo tse phelang metsing le liphoofolo tse tsoeuflowered, kahoo ke ne ke mona phahameng go arola leng setho, liphoofolo tse tsoeuflowered koahela jj mabapi le boemo bo itseng ba le e ka tlaase Sugtier, nonyana,
hobane ho ne ho lokela ho nka sebaka kgatello kahoo: The liphoofolo li arotsoe ka
rotbltige le makhooa flowered, bofubelu-sehloho, a brute, linonyana, litlhapi le
liphoofolo tse phelang metsing; ea weibltigen likokoanyana, crustaceans, mefuta
itseng ea likhofu le liboko 4) . A ho qhomela ka hare tlhophiso eo ke ne ba entse
haeba ke ile ka ba le liphoofolo tse khubelu-sehloho, arotsoe ka tsela e tsoanang joalo
ka lipere, lipholo, carp, linoha, hobane ka tsela ena ka lebaka la karohano litho tse
bohareng tse kang mammalian, nonyana, tlhapi, digwagwa ne ba sa ee lijong tsa. 4) E
tlameha expedient, tse amanang le ho mabaka a tlhophiso kgwebo ba khethoa tse

amang sebpeho sa ntho einzuteilenden. Ba neng ba tla Ka mohlala, batho ba nakong

e sa lemohileng tlhaho historing ea yona ke liaparo tseo ba li aparang, arotsoe!
4)

Leha ho le joalo, ho boetse ho na tse sa toaneng tsa ditholwana 'mala tse ling liphoofolo tsa sehlopha sena.

KHAOLO EA XXII
From bopaki
Q. ke eng bopaki ( argumentatio, probatio )?
A. The (bolela lipotoloho etsahalang) sehlahisoa 'nete ea dirisa tlhaloganyo le
tsoang' ngoe ba 'nete presupposed, kapa tlhaloso ea ho beha mabaka a hlokahala hore
ntho e. Likahlolo oo bopaki bo e bokaneng, etsa lintho tse bonahalang eona
( materia ), sebpeho sa khokahano ea bona, empa eona foromo ( forma ) ya; karolo e
e ka hare, e le ho fihlela moo ho ea ho mode ikhethang oa bopaki ka boeona, karolo e
'ngoe e ntle, insofar joalokaha ho rerang poleloana e reng ea bopaki ka re
behela. Khang ( fundamentum argumentationis s. Probationis ) ke hore kahlolo, e
leng, feela tseba ho nkiloeng joalokaha lisengisi ya yambo mpenza bakeng sa 'nete'
me o emeloa ka mantsoe, e leng molao-motheo ( principium ). Sena ke mohlomong e
phahameng ka ho fetisisa, ho qetela, ho feletseng, haeba ho ka tsoa letho, kahoo ka
bonnete ba hore o amohetse hang-hang, kapa ke mong ka eena, haeba a sebele siea
melao-motheo esita phahameng ba nkiloeng; empa empa bakeng sa nyeoe eo ho
khetheha, ntle le ho boeona feela bile joalokaha boemo ba motho ba 'nete. Boleng
probative ea methapo ea kutlo kapa moea oa bopaki (e nervus s. Vis argumentationis
s. Probationis ) e na le ka dikahare tsa sehlooho tsa kahlolo kapa lipolelo tse tsoang e
inferred ho pakoa.
F. joang ho khetholla bopaki bo palophatlo le phihlelo paka eng?
A. A bopaki palophatlo kapa bopaki bo sa priori ( arg. Rationalis ) ke joalo moo re
itemogela eng go ho hong ho mekgwa a hlokomela ka ho matla a rna a
dikopanothutano melao-motheo ea ha ho hlokahala. Eba le boiphihlelo bo bopaki ba
bopaki bo bonahetseng kapa bopaki e posteriori Leha ho le joalo, ke moo ba bang ba
maikutlo kutlo (linnete tse pakang seo phihlelo) bo pakoa. Kahoo, ho ke bopaki e
priori ha ke dartue tsoang melao ea matla a khoheli, ho nang le tlhokahalo e leng seo
ke se boneng pele, hore lejoe hore e oele ho tswa ho bophahamo ba itseng, ho ba le
nako e itseng e hlokahalang ho netefatsa nako e telele lefateng. bopaki A e
posteriori lehlakoreng le leng ne e tla ba haeba ke e toanang e ne e tla bonta hore
hlile ka mor'a hore fokolloa ke nako ena ke ne ke e lejoe bona fihla fate.
Q. ke eng e tobileng, hang-hang, bopaki ostensive le e sa tobang, consequential
kapa apagogical?
A. tsa pele ke bopaki ka 'ngoe eo hoo e ka bang dartut ho pakoa le' nete ea lebaka
la bopaki bo teng, lehlakoreng qetela, 'ngoe e boetse e deductio all'annuncio
absurdum di-call, tse kang moo ho e 'ngoe ea deduces ea' nete ho paka lipheletsong
tsa falsity oa bo fapaneng tsa eona. La pele la bopaki mofuta ke ka kakaretso e
qetellang e rateha. On hore u ka bona kamano e teng pakeng sesosa le phello ea
e; Sena se lokela ho sebele ho tlameha ho lumela sa proven, empa ha lemoha lebaka
la ke hobane'ng ha ho le joalo le se ke litsela tse ling. Sea utloahala kapa che ka le

bolella ka tsela ao feela ka bopaki ba sa tobang ea utloahalang a moo 'nete ea e

inferred ho Providers tsoa bona ea leshano la fapana le hoo yona ho toba; hobane ba
ne ba batla ho, ba ile ba etsa qeto ea ho tloha falsity la bo fapaneng contrarian, kahoo
u se ke ua bedchte hore ho na le ho eketsehileng lia ikhanyetsa le malatodi, e leng e
itseng mohlomong re zukme nete ntle ho hlokahala hore e be e mong 'leo le bopaki
ho hlile arolang. Fetisisa hangata thuto ea lipalo tsa selemo se fanoang
sebetsa bothoto , tse ka fumanoang ka Elements Euclid a hinlngliche mehlala e; Zeb
I. 7. bo14
F. joang ho khetholla ponto, mautlwelobotlhoko le bopaki probable?
A. ponto kapa bopaki bo apodictic ( e podewzi , demonstratio ka kutloisiso ka
tieo ) ke e 'ngoe e tataisoa ke hlokahala hore ka tieo,' me ka lebaka leo o dumella ho
se bolo le kahlolo e molemo; Probazion ( ka kutloisiso probatio ka tieo ) Leha ho le
joalo, e mpa feela e bopaki, tseo ka tsona kantle le ho teba ha le ngangisana. A bopaki
wahrschein1icher ( arg. Probabilis ) ke joalo moo motho isang mabaka a
eketsehileng 'me habohlokoa le ho feta bakeng sa-na le hoo ntho e' ngoe, ka ntle ho
ba khona ho e tlisa e ho Kannete feletseng.
F. joang ho khetholla 'nete e kholisang ka kakaretso a utloahalang
(?????????, all'annuncio veritatem ) ba lebotho la khethehileng
(????????????, all'annuncio hominem )?
A. pele ke e' ngoe e joalo e leng tsela e bonolo le ka kakaretso ile a etsa mabaka a
ho hlokahala ke a utloahalang, a phethang boikanyego hae ho bona, 'me e leng o hlola
ka ho ba' nete, esita le haeba a ne a lumela ka ho se motho ea; empa e mong a eo ka
boeona e fosahetse, empa e tataisoa e le hore a leha e le efe e 'ngoe kapa batho tobe
ba tsebang hore ba se ke sibolla ponahalo ea bohata boo li bo fupereng, a kholisehile
ea' nete ea bopaki ba ho isa lipheletsong. Hobane ho se tepahale 'muelli oa mofuta
ona bopaki bo monyali a atlehe ho sebelisa khafetsa, ba ne ba bitsoa boetse
Advokaten- kapa pettifoggers bopaki.
Q. joang 'ngoe khetholla bopaki mabapi le mofuta oa bona Link?
A. In bonolo hakana (monosyllogistische) le likarolo tse ngata
(polysyllogistische); a lithutong kapa bo hlomamisitsoeng le bolokolohi ba 'nete kapa
che bo hlomamisitsoeng; e feletse kapa e letsoho nako e telele le e sa fellang kapa
khutsufalitsoe. - The meelelo la litlotla tsena li bonahala ka ho hlaka mantsoeng a
bona ka bobona.
Q. ke melao ho o latela ha bopaki boo? Eng
A. Zufrderst melao bohle hantle ho boloka mona hee moo li se li boletsweng
makgaolakgannyeng ho tloha ho pheha khang kaofela e thehiloe inferences. Empa ka
nako eo o lokela hloko itebela talima liphoso tse latelang: 1) E mong kapa erschleiche
erbettle letho le ( petitio principu 's fallacia quaesiti medii. ). Enoa o etsang haeba a
le mong presupposes ntho e botlaaseng bopaki bo, e leng e ka ba downright
fosahetseng, kapa bonyane ho inta Kannete sa ntse a haelloa. 2) E mong ka molao ha
ho letho le e mong ho feta se ho proven, kapa ka mantsoe a mang, ho sotha ntlha
potso ( punctum quaestioniseseng) ya bopaki eo; hobane ho seng joalo e hlileng e
leng morero oa bopaki o tla hloloheloa. Phoso o otlhaiwa mme wa tseelwa tsoang ho

hloka tsebo tsa potso ntlha sebele puso ea sena ke, ignoratio elenchibitsoa; Leha ho le
joalo, e hatellang chenchana yona mutatio elenchi , le bakoang ke tiileng buang
sephethong sophism mutationis elenchi . 3) E mong lokela ho qoba ho bopaki ba hore
potoloha ka selikalikoeng sa; e tseo ho tsona ho pakoa e le bopaki botlaaseng ba
boeena hloka ( orbit a demonstrando, diallelus s. ????????????). 4) Tlhokomelo e
lokela ho tlosoa ho mapetsong a ka bopaki bo ( saltus a demonstrando e
probando. ); ke hore, motho ha e fumanang ka ho sete ya tse ding kantle ho
amahanngoa likahlolo switjha le liqeto. Ka mohlala latelang, bopaki ne e tla ba tlole:
Man na 'mele, kahoo o shoang; hobane mona ha ho na likahlolo tsa mediating: The
mele oa motho ke ka ho ipapisa le melao eohle ea 'mele ea manyolo le' mele 'ohle
manyolo ke ea shoang. - Leha ho le joalo, ke re behela lea ka la boleloa ba mofuta oo
ba ile ba e mong le e habonolo ile a phaella nahanang ka booona, e ho nkoa hore e
joalo e tlole mangolo a tumello le hlahloba ka tse ling tse joalo ho fetisa conciseness
mong oa boitsebahatso. 5) Care lokela ho nkoa ka, le leke ho hongata haholo; ke
hore, ho qoba likhang, e leng seo ho bonahalang eka le hoja 'nete ea lebaka la ho paka
lipheletsong ka, empa bona ba sa ntse lumella a mang liqeto bohata; ntan'o ka mor'a
hore ba boholo-holo ba ka 'na ba latela ba bang ba tsoang' nete letho le phoso, joale e
'ngoe e ne e tla lokela ho hlalosa ho pheha khang joalo loka le nang le eena bopaki
bohle. Ke bo-mang, ho etsa mohlala, lipono tse makatsang tsa hore dijusi ea tsoha
semela moeeng, ba leka ho hlalosa ho tloha ho khahloa ea letsatsi, e ne e tla haholo,
hobane methapo ntan'o inorganic, maro lokela ho a mang, ba hlisitsoe ke e joalo e
khahloa.
KHAOLO EA XXIII
Mafung ae qoba (sea utloahala bolwetse)
F. Seo re utloisise tlas'a lebitso sea utloahala mafu a mang?
A. Setlankana le phoso. Ka ho utloahalang bili etsahala ka nako eo, ha re se re na le
likhopolo tse ngata 'ohle o toanang oa ho sa tsotellehe hore na sepheo mehopolo
fapaneng, kapa ya dintho tse sa toaneng. Re tla etsa'ng ka likahlolo tse joalo e
fosahetseng, e re lumela ke 'nete, e bitsoa talima liphoso tsena.
Q. ke eng bakang phoso?
A. In mefokolo ea dirisa tlhaloganyo batho. E leng, haeba likelello tsa rna ea nang
le bokhoni o ne a tla be e le ho utloisisa lintho tsohle tse maemo e amanang le yona,
kahoo ha ho bili, 'me ka hona ha ho na phoso e ne e tla toareloa ho eena. Empa ha e
le ho litusumetso ngata thibela metsoako e sa lefelloeng 'me a utloahalang mosebetsi
oa dirisa tlhaloganyo rna' me fumana kahlolo e likahlolo tsa bohata, haholo-holo ha
ke fokola kapa ba se nang phihlelo ea tlhaho kapa, haeba ho se joalo tlhokomelo e
loketseng o fuoa ho thepa eo dirwa ditekolo. Q. ke litusumetso tse khonang ho hlahisa sea utloahala setlankaneng 'me phoso ea
eng?
A. Here ke ea pele ea se boleloang ke bohle. Kutloisiso ea ka boeona ho le joalo,
ka tlang feela ponahalo, eseng phoso, hobane ha a ahlola. Ke bona e le sekotoana sa
bokuli mahlo a ka sheba mosehla, e leng ha e le hantle e botala bo; kahoo sena ke

ithetsa, hobane ke ya dintho tse fapa-fapaneng (a hlile mosehla 'me lekhasi tse tala
tse) Mona fumana likhopolo tse bohle toanang. Haeba le 'na empa o boetse o lakane
ho bonahala hlile mosehla, kahoo ba ka' na kelello ea ka re futsanehile kapa lebaka le
ka, tataisoa ke liqeto, re Journal e hlile hase 'mala o mosehla, leha ho le joalo, e le
hore ho bonahala eka ho' na ho joalo; kahoo tabeng ena ke kena ho se phoso, hobane
ha ke ka itlohella hore ke ikemiselitse nakong likahlolo tse fosahetseng ke bili e
reriloeng. Empa ke ahlola hore koranteng ea, seo ke phoso ho bonahala 'mala o
mosehla, o hlile o mebala ena, ke tla be ke etsa phoso. Re bona ho see hore ha
hlaphohetsoe likelellong ha etsa phoso, empa ke tusumetso ea bona ka magorong
phahameng dikopanothutano ka etsa hore liphoso tsa. Sena se ka karolo e 'ngoe e
etsoe ke hlaphohetsoe likelellong ka ntle, ha litopo ho eona li le khomaretse, ha a
mmuso ngollana, kapa na le kamano e dumellanang le e toanetseng boemo ba
amanang le ho etsa mesebetsi e boima ho etsoa; karolo e 'ngoe ho pholletsa le
boikutlo bo tebileng mabapi hare ke mona hangata fetoha ha maikutlo a fifala le
likhopolo tsa lintho kapa bokhoni ba ho lemoha mehopolo ka lebaka la vivacity bona
ka tsela e feteletseng ka bonahala joaloka kantle. Bang ba e bitsang talima liphoso
sensuous ( errores sensuales ) boetse Beschleichungsfehler ( vitia subreptionis ),
hobane nahanne ka se etsang joalokaha ho makatsoa kapa li ile tsa kenella ka
kelellong ea ka.
Q. eng litusumetso boetse li khona ho excite talima liphoso?
A. Haeba memori gehabten mehopolo ua boloka 'nete, kapa haholo lehlaso le
monate, le hore ba ba mohlomong eseng visualized mehopolo ka mokhoa o hlakileng
ka lebaka la, kapa mpa feela litoanto ba kelello ka hlaha joalokaha dintho
sebele; kapa haeba matla a ho hopola lintho, e leng ke ho hlokomela likhopolo
gehabten hape (insofar joalokaha e ya memori khetholloa ho eona, e le 'ngoe e buang
feela bolokoa) ha a etse lintho ka tsela e loketseng, kahoo hape ka tsela ena talima
liphoso ka etsahala; e leng e 'ngoe, haeba ba ne ba ile a etsa hore ke ho hopola lintho,
talima liphoso memori kapa talima liphoso (errores memoriales ) e reng ke,
einbilderische talima liphoso ( errores imaginarii ) Leha ho le joalo, hole hakae ho
buuoa ho e fosahetseng ea monahanong eo ho tsosa. Mokhatlo oa mehopolo kapa
mokgatlo involuntary maikutlo ka lebaka la ho seng a nahanne ho e-na monahanong
tse ruileng li ka etsa hore ho hlaha ha e mong ha e lintho li (eme lehlakoreng le leng)
e ka ba e toanang kapa ka ea fapana bona, kapa esita le o kile a ba hopola ho ba
ikopantse le eena hlahile o ne a; ho ka 'na tshusumetso ya nyakallo liphoso; ke ke
mehopolo tseo e seng tsa 'moho, amahanngoa le mehopolo e fapaneng ka ho
ferekanngoa.
Q. Ho boleloa'ng ka puo kapa toantetso talima liphoso ( errores linguistici s.
Sermocinales )?
A. Ana ke bao e leng bo hlahe utloisisane oa mantsoe kapa lipolelo tse. Ho se
toane le leholo le le ambiguity oa mantsoe etsa hore ba atisa ho; haholo-holo ha puo
le batho bao ho buuoang ba e mong oa mosuoe-hlooho e bolela tsosa fumanoeng ke
rna.
Q. Na hase oa lefapha la takatso le bokhoni ba ho ikutloa ke mohloli oa talima
liphoso?

A. Ka sebele. The fetoha ha maikutlo a ya Begehrungs- le boikutlo ba rna thepa

na tusumetso e ngata liqeto tseo re li etsang, 'me ho ka etsa hore re tloaele ho boloka
sena kapa ntle le mabaka a hinlngliche' nete kapa bohata, ho ea ha e ntse e
ketekeloang hong le boemo ba rna ba ea kelello kapa che. Kahoo miser lumela
takatso e matla hae (ka tsela e feteletseng ea nama le litakatso tse) foufatsoa, chelete
ke molemo phahameng ka ho fetisisa; kahoo boholo ba nako motho a mo sulafalle
bona lintho tsohle li tsamaea leseling nto. Also fetoha ha maikutlo e khethehileng ea
likelello tsa rna ka sitise tlhokomelo ea rna ho tloha dintho, e leng joalokaha
dingongoreho tataisang e le 'ngoe feela ka concordant ho bona,' me kahoo baka hore
se se sa, ferekanyang, kapa downright maikutlo a fosahetseng le tsa batho tse
tswalwang ke konteraka ho rna.
F. fa Na boetse maemo a hantle Link ho bptjoa ha ithetsa 'me phoso ea
ketsahalong?
A. E. Body sebopeho, joaloka thuto, likamano tsa sechaba, taba naheng ea habo,
bophelo, mekhoa ea mefuta eohle le ho hongata e mong ka ho ba leshome bonyane
nkoa lisosa tse ka thko tsa liphoso ka ho bua ka mosebetsi oa likelello tsa rna ka ho
toba kapa e sa tobang se khethehileng 'me e' ngoe sekamela lehlakoreng tataiso.
Q. khethollo ke eng ( praejudicia )?
A. Ana ke liphoso tseo e leng hlaha bili e e leng e se e bakoang ke maemo a Link
(s. Potso mehleng). leeme le ba bangata hakaalo ba ka thuto, mekhoa, joalo-joalo, e
etsa hore, oo bophelong ba letsatsi le letsatsi e fana ka mehlala e lekaneng. Sena se
leeme sehlohoana ea nobility eo, la puso eo, khethollo, e le hore sena kapa naheng e
molemo ka ho fetisisa, joalo-joalo
Q. Na mohlomong kahobane khetholla busang oa selelekela ke khethollo?
A. Ka sebele. A kahlolo selelekela ( .. J praevium 's selelekela tekanyetsokabo ) ke
leng e' ngoe le e 'ngoe e leng oela, ntle ho ba khona ho fana ka mabaka esita
hinlngliche ea tumello ea eona; empa ka lekhonono, ho tsoela pele ho tohla.
Q. ke eng palophatlo talima liphoso?
A. Ana ke bao e leng hlaha kopo sa nepahalang ea melao ea nang le kutloisiso kapa
a ho nahana; joaloka, haeba u tsoang 'nete ea hore lintho tse peli ka mor'a nako atleha
mong ho e mong, qetello etsa hore, hore e mong oa mabaka a, e mong e ne e ( poso
hoc; ergo propter hoc ); kapa haeba e mong deduces ntho efe kapa efe ho tswa ho
bopaki ba bohata ha e le hantle.
F. joang ho khetholla talima liphoso motheo ( errores principales, radicales,
originarii, ??????????) le inferred ( fosa derivativi. )?
A. tsa pele ba elang likahlolo tsa bohata oo ba bang ba bohata etsa qeto ea; ea fella
inferred chesang nkiloeng liphoso. Mong le e mong phoso, kamoo e sebelisoa e le
molao-motheo oa, ke phoso ea bohlokoa, 'me e ka ba disadvantageous haholo hore e
sebelisetsoa ho fumanang a mangata liphoso tse ling.
F. joang ho khetholla liphoso mogopolofela kapa khopolo-taba le e sebetsang?
A. tsa pele ba elang e leng khetholla feela nete ea tsebo ea rna; karolong e
qetellang ba nang le tsusumetso e molemo liketso tsa rna. Kahoo ne e sebetsang ka
phoso e neng e tla tohla hore ba ipolaee bakeng mangolo a tumello.

KHAOLO EA XXIV
Ea litlhare tse utloahalang le (utloahalang nagelpilz)
Q. Ho ea bohleng boo ke phoso avoidable?
A. Ka lebaka le leng le motho e lekanyelitsoe ho latela bokgoni ba yona bakeng sa
tsebo, hobane e mong le litusumetso e pepesa, e ka tlatsetsa ho moloko oa talima
liphoso, hammoho le mong le e mong motho ka kakaretso bo e ikamahantse le
phoso. - Empa le leng le phoso hlaha ho tswa bili e, 'me e lulang beha phofu ha e le
hantle e leng bona feela mahala tsebetso ea kahlolo ea rna, ha o batla ho etsa sena
bili phoso, ho fihlela joale mong le e mong phoso eo e leng lesoha ke tshebetso
hlokolosi ka etsahala hore ebe avoidable. Ka kakaretso Ka hona ba leha e le efe, esita
le batho ba bohlale ka ho fetisisa 'me smartest etsahala Maemong a moo a
fosahetseng; empa e le hore ho se be motho emeloa ke a bolela hore o ne a lokela ho
se fosahetseng, hobane hlanya ka kakaretso ke keng ea qojoa feela ena kapa tabeng
eo motho ka mong e tobileng.
F. joang ho khetholla ea ho ikhethela khahlanong phoso ( remedia erroris )?
A. In e thibelang e ( remed, praeservantia ) le pholiso ( remed sanativa. ); la pele la
thibela ho hlaha ha phoso; ea mphahamisetsa tse ling ho phoso se a ntse a tse
baketsweng.
Q. ke preventives khahlanong phoso? Eng
A. 1) tloaelana le matla a rna a dikopanothutano, melao ea katleho ea bona le
meeli ea kopo ea bona. 2) tsebo ea mehloli e sa toaneng ea phoso. 3) hlokolosi, ho
ba seli le ho nahanela e itseng ho ahloleng. 4) ho ithiba joaloka eena (???) ya litlatse
maemong 'ohle tsitsang. - The puso qetela e re hore e mong lokela haeba e mong o na
le hase lebaka le lekaneng bakeng sa 'nete ea kahlolo, e e-s'o nahana toana le joalo
ka sebele le maemong otlhe, empa tlohela etsetsoa qeto.
Q. life a ho folisa bakeng sa pheko ya talima liphoso ka kakaretso?
A. Feela sibolloa le ho qeto ea bili hore bptjoa phoso, joalokaha joalo a ka etsa
kopo. bili e sibolotse ha u fihla ho tseba lisosa tse thabisang tsa phoso tabeng
itseng; rarolloa ha mehopolo fapaneng tse neng li nahana hore ke ho le joalo, a
fapaneng, 'me toanang mehopolo e neng e nahana hore ke fapane le bona, lumela
etsoe taba.
F. joang tseba hore e mong o toaroa ka lebaka la phoso, 'me ke ka lebaka leo a
tlameha ho e tsosa? O empa
A. Kapele-pele e mong a ka e mong le e talima liphoso tse tobileng, tse sena sebele
ha a tsebe, hobane ho seng joalo e ne e tla sebele ke ha e-liphoso haholoanyane ha
bona leshano ne a bone. Empa ka lebaka kamehla re lokela ho se okaokele
hlokometswe hore re tlas'a joalokaha batho ka kakaretso ho phoso, kahoo re lokela ho
e nngwe kahlolo re etsa, bonyane ho nahana monyetla oa hore ke fosahetseng, 'me ka
ho etsa diteko pheta' me papiso likahlolo bang ka eona ka sebele e tla batla.
Q. ke mokhoa oa ho e ka holimo e mong le mofuta o itseng oa phoso efe?
A. Ba akarelletsa mpa feela e sebelisoa e toanetseng ea neng matlha a bonta

bakeng sa ho thibela le moriana oa talima liphoso melawana ho Maemong a motho ka

mong.
XXV Khaolo
From ho fumana tsebo e le ka ho khetheha phihlelo eo
Q. ke litsela tseo ka tsona re tsebang? Eng
A. The phihlelo le ponahatso.
Q. Ke'ng eo re bolela'ng ka tleloa ke eng?
A. Re ntan'o bolela hore re na le phihlelo e, ha joaloka ntho e bolela ho lemoha
moelelo.
Q. Ke eng seo u bitse experiential, ka 'ngoe fihla tsebo?
A. The tsela bonahetseng, ho tloha mantsoe a Segerike Empiria phihlelo e
bolela. Lintho tse epolotsoeng ka bobona, tse fumanweng ka phihlelo, e bitsoang
bonahetseng, kapa tsebo e posteriori , 'me palophatlo kapa tsebo e priori hanyetsa, ke
hore, ba e sa fumaneng ka tsela phihlelo; Ka hona, haeba ho na le e joalo, ebang ke se
a ntse a ke seo qalong se neng a rna, kapa ba e-s'o go ranolelwang kwa pholletsa
dirisa tlhaloganyo a phahameng.
Q. eng mofuta ke se fumaneng bonahetseng?
A. bopaki bo bonahetseng ka le joalo ka mohla ha le feletseng bokahohleng 'me ho
hlokahala tumello. Experience kamehla re bonta leng One feela; 'me haeba re ne a
bile a talima kapa ikutloa e ngata hakana e' ngoe; kahoo re ne re tla empa ba ntse fana
ho bontoang ea lintho tse neng li tla rata eseng sheba kapa a ikutloa kateng. Phihlelo
eo e ka ba, tieo ho bua, ho 'na, ha e le hantle a tsoela pele ho ruta ha ho letho le empa
hore sena kapa thepa ea hae hore lintho tse fapa-fapaneng e le hore nka lemohuoa,
fihla, ebang ba boetse teng linthong hore ke se ke lemoha, e ke ke lipolelo tse; leha e
le hore ho tla ba ho hlokahala hore ho hlahisa lintho tse lemohuoa. lebaka la rna le
ka boeona ka atamela ho tsoa phihlelong liqeto eseng bokahohleng ebile hoa
hlokahala hore; ka ho seng joalo e ne e tla pitikololo ke lipotoloho nka beha tseleng
eo kahlolo itseng ke kakaretso, 'me ho entsoe assertive ka nkiloeng apodictic. Empa
mefuta joaloka-potoloho sa lumelloe ho beha mabaka.
F. Haeba u na le ke ke mefuta e e-s'o ho qetela e leng batla ka bomong tseo e itseng
kapa ea bokahohleng le fumanang Hlokahala?
A. E. Tsena ke liqeto ka mor'a induction le papiso, e ka lebaka leo ba feela tjee
kgonego le se ke Kannete empa ka tieo, hobane ba qala ho tsoa phihlelong. Ba li
thehiloe khopolo ea molao o akaretsang ea tlhaho hore likelello tsa rna ikutloa
susumelletsa hore ba amohele.
F. How to Kaif a ea fihlela qeto efe?
A. Haeba re hlokomela hore e tumelano kapa o fosahetseng tobotsi e 'ngoe le
lintho tse ngata ka bomong mofuta wa ho fana, re ahlola ka mokhoa inductive, e
tobotsi e toanang tla boela ho be le teng ka dintlha tse ling tsohle tsa mofuta ofe e
toanang, ebang ho ke ke ba lekanang eseng lemohuoa ka toanang; le inductive
toanang oa buang sephethong o boetse o nka lebaka la hore tobotsi e, haeba ho ke

oa mefuta e 'maloa ea genus,' me mefuta e meng eohle ea genus ena tla tla ha hoa
lekana le se hlile ha se lemohuoa ka ho bona. Short le 'ngoe ka nta molao-motheo oa
induction eo. Seo ke 'nete ka lintho tse ngata tsa mefuta e itseng e kapa genus,' nete le
ka tse ling. - Mehlala ea lipotoloho inductive kenyeletsa limela tsohle tseo ke li
boneng, o ne a makhasi 'mala o motala; Kahoo limela tseo ke li se hlile ha se bone,
makhasi tse tala tse tla ba le. batho bohle, eo ke 'nile ka rutoa ke phihlelo ea bona
kapa tsoang linaheng tse ling ba ne ba shoang, kahoo ka kakaretso, batho bohle e tla
ba shoang. - E habonolo bone hore liqeto tsena li ka sa amohele tloaelehileng ka hare
ea mofuta o syllogisms, hobane tlhagisa ntlha kgolo tla lula particularistic. Kgonego
Leha ho le joalo, ka hangata ba khl haholo, e fumanoa ka inductive ena ea qetello,
empa ea se ke entse boiphihlelo ba le ho honyenyane haholo, eo e leng e mong
koala; sunning ka ba esengaka hore liqeto tse joalo ka lepotlapotla, hammoho
etsahala letsatsi le letsatsi.
F. joang ho khetholla ka ho feletseng 'me sa fellang induction?
A. thuto ea lipalo Induction ke e' ngoe moo motho a entse oa dintlha tsohle tsa
mosa, kapa mefuta e 'ohle ka bomong la genus ho tsoa phihlelong hore leha e le efe
bontang bona taba,' me e phetha e le hore e boetse e genus kaofela ho fana. Ena ea
buang sephethong ke induction ea lipalo na hole hakae le boiphihlelo ba ne ba tla
thehoa, leo e ne e thehiloe, eo hape bokahohleng ebile hoa hlokahala hore
tumello;empa o ile a ha e le hantle a fumana ho se na sebaka seo, hobane joang tseba
hore e mong o ne hlile tloaelane le dintlha tsohle eona le mefuta ea mefuta kapa
genus ke phihlelo eo u hobane; ho tloha ha ho letho le thibelang hore ntle ho
lemohuoa sebaka tse ling. Sa fellang induction o bitsoa feela induction ho tse ka
holimo e ne e le puo e le 'ngoe moo e akarelletsa feela tse multiple Kakaretso.
F. How to Kaif a ea buang sephethong ke papiso?
A. Ho latela hae, e etsa qeto ea hore lintho tse haeba ba tsamaisane a 'maloa tsa
tsona ke tsena ditshebetso tse tsebahalang ka lintho tse ling tse tla ba ka tumellano, le
hoja nyalanya e-s'o lemohuoa mona ,Ka hona, haeba u ka mor'a induction, ho e beha
ka bokhutoanyane haholo, kahoo e kenyeletsa: One ka litsela tse ngata joalo ka
bohle; kahoo u koala letsoho la hao ho tswa papiso ena: Lintho tse ngata a le
mong; Kahoo lintho tsohle li tsamaea ka sena. Kgonego e fanang ka papiso (hobane
kannete-nete ka finyelloang ke eona leha e, joalokaha fumanoa ka induction ea), ke
'ohle haholoanyane mong le e mong ea likotoana tse' maloa tseo ntho eo e le 'ngoe e
etsang hore qetello' nile ha hlokomeloa coincident le, oo ho etsa ea fihla
sephethong. Mehlala ea lipotoloho analoge ke: Ke bona ntho e manyolo hore ka
lintho tse ling tse 'maloa ka manyolo e dumela hore e na lipalesa, makhasi,
kutu; hobane joale ba boetse ba na le motso, kahoo ke entse qeto ea hore esita le tse
tla ba le motso. Kahoo, ho ke qetello ke papiso, haeba ke etsa qeto ea hore batho ba
dumelang litobotsing tsa bona sefahleho, o tla lumellana ka sebapali bona. - The
papiso ea qetello ea ka lebaka la ha e le hantle 'nete ea hore ho lumeloa hore e ne e le
lintho tseo ba lumellana le mong le e mong tse ling tse likoto tse' maloa, e
lumellanang teng; 'me ho lokela ho latelwe ka lebaka le toanang le supa hape ho
toanang, e le tla boela tsena tloaelehileng le sebelisoang malapeng tsa motheo
liphello tloaelehile hore lintho tse ka' ngoe, ba seng feela tlisa mabapi le lemohuoa. -

The ncha, Schelling a boitsebiso filosofi hlahile ka har'a filosofi tlhaho, e mpa feela
amohela sebaka se sebele ba e phenyekolla tsohle, hangata ka ho fetisisa tse pakang
pholletsa dipapiso.
KHAOLO EA XXVI
tswelediso
Q. eng ka boeena le phihlelo ba bang '?
A. boiphihlelo ba ka ke hore moo ho dintho tsa rna, tsoang linaheng tse ling, moo
ho li lemohuoa ke ba bang.
Q. life tse hlokometsoeng le ho tsoma selelekela?
A. hlokometsoeng ( observationes ) Ke ka boomo, le lebisa tlhokomelo tabeng ea
amahanngoa maikutlo fuoa liketsahalo ntle fetola hatellang yona; Boiteko
( Experimenta ) Leha ho le joalo, ka boomo hiriloeng diphetoho le file dintho tse ile a
etsa tsitlella le ka morero oa ho thepa e itseng yona ho ithuta tse ling tsebana; ke
makhalong meetly liphetoho tse joalo ho ba khona ho shebella hore ba suthele
mahlakoreng 'ohle a' maloa, 'me ka boholo' maloa. Ka bobeli hlokometsoeng le liteko
sebeletsa ho fa loketseng motseng boiphihlelo ba sireletsehile 'me kannete-nete,' me e
lokela ho ba, moo ho khonehang, kamehla tse amanang le mong le e mong tse ling.
Q. Seo u lokelang ho se etsa haeba a le mong ea batlang ho sebelisa phihlelo tsoang
linaheng tse ling bakeng sa phetheho ho tsebo ea hae
A. Motho o lokela ho hlahloba tlaleho, e leng lintho tse ling tse tlaleho e buang ka
hore na ba lemoha ka tsepang ea bopaki (Testimonium) by; kahoo u se ke ua matha
ho kena kotsi ya ho etsa liphoso kapa tsoang linaheng tse ling ana ka boomo ho ba le
liphoso tse ngata. Mona, u ka hona joale bonoa ka bobeli ka hare le ka tsepang Link
ea bopaki.
Q. Ho boleloa'ng ka boikanyego kahare le kantle?
A. The boikanyego ka hare la setifikeiti sa e itetlehile ka hore na ntho e bua ka
ntho e toanang, a ka boeona e ke ho khoneha kapa probable. O ile a bolella motho e
mong ka mohlala, e le hore a bone tse leshome le litsoe tse linatla tse khl, joalo e
ne e pale ena tlohela kaofela boikanyego hare ha boeona e ne e tla monna ea ileng a
bolella ka tsela e nngwe e le utloahalang le 'nete tsejoe. - The boikanyego Link e be
bopaki ka lehlakoreng le leng itetlehile ka: 1) Ho tloha drive ( dexteritas ) bopaki
hore na o ne a hlile na (le hlaphohetsoe likelellong ka bophelo bo botle le ka likelello
tsohle) ditlhoko bakeng sa temoho nepahetse, 'me ebang ke e be bopaki ho toba
(paki) kapa mpa feela sa tobang (earwitness) ke hobane tsa pele na le ho feta Link
boikanyego ka bobona, joalokaha a ho qetela-bitsoang. 2) Ho tloha botepehi (e ho
tloha ritas ) lipaki hobane ba bangata ba oa bolokolohi ba ho ikhethela, kapa a
qobelloa latolang 'nete ha e lekanang bona hlokomela hantle.
Q. ke eng tmo joang?
A. pale A bo thehiloeng na bopaki bo hlakileng ba hore Ka hona sitoa le ho nahana
ka tsela e loketseng mabapi le boikanyego bona kantle. Na le tmo sa jala ka dilemo
tsa batho ba 'maloa, e bitsoa e le moetlo oa ( traditio ),' me ha ba Toanang qalong

thehiloeng ho se bopaki bo hlakileng ba, ho ke ke ka nako eo menyenyetsi

( menyenyetsi ).
Q. U bitsetse tumelo nehiloe ho boiphihlelo ba tsoang linaheng tse ling?
A. Historical tumelo ( Fides historica ).
KHAOLO EA XXVII
From ponahatso ea
Q. ke eng monahano ( meditatio )?
A. In tataiso boomo ba kelello ka ntho e itseng ea tsebo e le hore a rute ea tsoanang
ka ho feletseng. Latelang terene ena ea hae ea ho nahana, ho ke ke ka ho toba, empa
ba latela terene e makatsang ea ho nahana, e ponahatso e sa tobang. Tsa pele le boetse
le ho nahana ka kutloisiso e moqotetsane kapa ho nahana ser bokhabane.
Q. U ne u boloke mohopolo hang-hang?
A. U se mokhoa o hlophisehileng tswela pele ho ea ka melao ea mohopolo
mona; tsohle tsa hae lentsoe, e leng le hlaha ka ha a ntse a ho nahana, ho sheba ka ho
hlaka ho etsa malebana le dikahare tsa yona le ho pharalla, pele e tsoela pele ka ho
tsoelang pele monahanong oa bona, ho tloha bakoang therefrom litlhaloso le
classifications lokela ho batla ho ba le kamano inferences, 'me ka tsela eo, le morero
natla etsoe bao sesosa li hula; u tla boela u amahanya ho ea ntho oa ho nahana tse
amanang mehopolo mmoho e le hore ba theha e habonolo batle borena le amana
eohle.
Q. ka tsela efe etsahala monahano sa tobang?
A. karolo ka ho bala ( lectio ), karolo e 'ngoe ka ho mamela ( auditio ); ho mamela
le etsa khahla hlakileng; bala Leha ho le joalo, o ile a lumella lipuisano tse
eketsehileng 'me ema hatellang ho etsa ponahatso ea habo bona pakeng tsa ho bapala
ka bolokolohi.
Q. o ile eena ea ileng a batla ho phethahetseng ka ho utloa le temohisiso ba hae
hore ba boloke seo?
A. O lokela ho buang ka taba ena leo a batlang ho ruta ka ho mamela ho lokisetsa
( praeparatio ), kapa ho fana ka tsebo e selelekela mabapi ho ba khona ho latela hore
ho mameloe nyeoe esita le tichere le menahano ea hae; o tla kena ha a ntse a mametse
robeli ( attentio ), 'me ka mor'a moo pheta seo ba se utloang ( repetitio ) ho thibela e
tsoa ho e einprge mohopolong oa hae' me ka nkoa ke eena leha ho le joalo ba
hlileng tsebong, ho ba re repetitio kirx mater studiorum . Ea utloang se ke ha
fumanoa hore feela a fumane bafu khathatsehile ea seo e mong o re, empa hang-hang
ba bile ba itefella ho nahanoa lokela tsela eo, kamehla ho ka liketso ho sebetsa seo ba
se utloang.
Q. eng e lokela ho fuputswa ka ho bala ka ho phethahetseng pele ho tsohle?
A. 1) Haeba u na le mantsoe sebele sa bangodi ba mpang purported pel'a hae 'me
2), e leng morero oa sebele oa mantsoe ana; La pele la hlahloba nyatsuoa, ba
hermeneutics bobedi (Exegetics, Auslegekunst).

F. joang ho khetholla nyatsuoa eo?

A. In sa phahameng le e tlaase. The tlhahlobisiso e phahameng hlahloba bonnete
(bonnete) ya fonte e ka kakaretso le likarolong ya yona e kgolo, ea tlaase, botepehi
(botepehi) yona, mabapi le etsahalang ka mantsoe a bona ka bomong le
lipolelo. Kahoo boholo ba nako tlhahlobisiso e phahameng ba tla lokela ho hlahloba
hore ebang lipuo tse 'nile khomaretse ho Cicero le hantle kaofela ha mo haeba a
libuka tsa papatso Herennium joalo-joalo, ha e le hantle e ngotsweng, joalokaha
bangodi seo ka sona a bitsoang mahlonoko tlaase hore na sena kapa sane hore lentsoe
lena, pushed ena kapa oona motsotso oo, koala kapa a silafatsoa, joalo-joalo tsa
tlhahlobisiso e phahameng hlahloba bonnete ba sa tshaeno haholo-holo ka bapisa
nako ea ho setaele ikhethang le moea oa toanang le e 'ngoe eo e tla nkuwa libukeng
tse ling tsa ho pelaelo hore kannete ebile lia ke mongoli e toanang, fumane hantle; e
ka tlaase ho nyatsuoa ke haholo-holo ho ipapisa multiple likopi tsa tsona, liphetolelo
le bontitsoeng tse outfitted ho tloha ho ngola mamella teko mesebetsing e meng ea
ho thusa; 'me o ile a lumella hore na ba ka finyella Kannete bo phethahetseng ena ha,
conjecture ( conjecturae ) ka mofuta oa' nete oa Mangolo.
XXVIII Khaolo
Ho tloha buisana le a tsebo
Q. tsa mofuta ofe buisana le a tsebo ka khetholloa?
A. The unilateral moo feela tlatsetsa e le karolo ho leano la le leng, le karabo ya go
arola, moo ka bobeli tlatsetsa baa haholo le thupelo ea bona. Tsa pele ho etsahala ha a
ruta; karolong e qetellang moqoqong.
F. joang ka etsahalang lithuto life?
A. Ka bobeli ka molomo le ka ho ngola; empa melao tlhalohanyo li toana bakeng
sa mefuta bobeli. Haholo-holo e moholo oa taeo eo ka mokhoa oa ho ruta ( methodus
didactica ) to, ke hore,, sebopeho sa nehelano, eo e leng e mong o sebelisa ho lokolla
fumanoeng ke eo; ho ke ke karolo e 'ngoe e ka hare, moo e amana mofuta wa
tokisetso le ho hokahanya oa ho nahana ka boeona e,' me karolo e 'ngoe e tebile
hakae ntle e amana seaparo le setoanto sa mehopolo ka mantsoe le lipolelo tse.
Q. tsa mofuta ofe fana ka puo, mohlomong khethollo mabapi le foromo hare?
A. Pele ho tsohle, ea ho itetlehile ka menahano ba phetoa amahanngoa le
maiketsetso kapa katisediwa mokgwa wa maiketsetso le go katisediwa. - Ha a bua ka
molao oa motheo oa taba ho nahanela eo nehelano e laela, ho tla e ka ba lithutong
kapa molao-motheo naha; o nang le bakeng sa ba batlang ho ba le tsebo e feletseng ea
saense ea bitsoang ea lokelang ho etsoa pele, 'me ho tseba ho hlokahala hore ho etsa
joalo; sena bakeng sa ba ba batlang ho phunyeletse haholo ka tsona ho kena saense
ntle, 'me ntle le tsebo e ho hlokahala hore ho ka ho feletseng ho ithuta ho rua
toanang, empa ba batla ho fumana temohisiso e toanang, ka kakaretso, ke hore,
bakeng sa unlearned, etsoe batho. Ho latela ho abuoa lithutong e boetse lithutong,
litsebi, saense, scientifische, ka mokhoa o hlophisitsoeng akroamatische, esoteric. O
lateloa taelo tieo tse utloahalang le tse lekang ho fihlela e moholo ho ka khonehang
ho nepahala le phetheho, 'me o sebelisa mantsoe a lona maiketsetso ( dipehelo tsa

setegeniki ) ke karolo e sa tlhophiwa loketseng menahano eo ka linako tse ling fapana

le tebeliso tloaelehileng ea puo moelelo haholo. The naha junifomo nehelano o
boetse o bitsoa ea ratoang, exoteric. O lokela ho ka lebaka la mokhoa o hlakileng
hobane e kamehla presupposes baithuti thutong ka tlaase ho moo saense, kokobela
tsoang mokhoa tieo tse utloahalang le tse khomarelang tshebediso tloaelehileng puo,
'me ba batla ho ba behile mohlala oa sa etsoa ka tjantjello kamoo ho ka khonehang; o
na le lithuto tsa hae ka lintho haha, eo e ka nka hore le bona ba ke unlearned se a ntse
a tsejoa, 'me hangata ho etsa ho sebedisa mantswe a fetang hle ka mokhoa
scientifische ho ruta, ke sona seo mohlomong a bolela hore ka tsela e sa utloisise ka
ho ho etsa lipolelo tse ling 'me lipoleloana hlakileng. - The mokgwa wa ea lipalo a
nyehelo ho letho e mong ho feta mokhoa scientifische, sebelisoa ho ea lipalo. Hore
lipolelo tse ba bona ba ka tsela eo ho tse thathamisitsoeng ka tlwaelo tlas'a litlotla tse
tobileng, tse se na letho le bohlokoa, 'me ho e-na bua ka sebopeho kantle.
Q. tsa mofuta ofe nehelano ea ka khetholloa ka ho ya ka sebopeho sefe le ka ntle?
A. A robehileng (fragmentary, aphoristic, rhapsodistische) haeba e mong recites
menahano ea hae feela ka lipolelo tse khutoanyane, tse kang e joalo Hippocrates
bongaka le Platner aphorisms filosofi, 'me e contiguous (khaotseng kohrierende)
haeba menahano ea tse hlahisoang mabapi sa khaotseng; - A unbildliche, e tobileng le
e toantetso, parabola, e sa tobang, tsietsang, enigmatic; ho itetlehile ka hore na ha
e le hantle e 'ngoe e hlalosa mehopolo ea hae, kapa apesa a litoanto, lipapiso le
lipale tsa enigmatic; - A monolingual (monologue) le lipuo tse peli (lipuisano); a ho
qetela, haeba lipotso le likarabo feela ho fetoloa mona, e boetse ke erotematische, 'me
ke nako eo mohlomong catechetical kapa Socrates (kamora Socrates bitsoa joalo, ea
neng a le ea mofuta ona e erotematischen puo Master), ho itetlehile ka hore na ba
mpa feela ya memori kapa nahanne ka ya baithuti mo availing; a mokgwa wa
catechetical ke leng mpa feela nyatsa ho re moithuti seo a se tsebang, kapa toanela
ho tseba; ho fapana, lipotso Socrates ba hloma e le hore ho bonahala eka ho ba le
oona ka se botsa hore na o ne a batla ho bolella questioner. Ho ba le mehlala ea sena,
'ngoe etsang molemo ka ho fetisisa ho bala Xenophon o Lihopotso kapa dipuisano tsa
Plato, boo Socrates e hlahiswa joalokaha ho bua. - E 'Ngoe re khetholla ea
epistolarische foromo moo nehelano e ngotsoeng e huleloa fihlang ka mokgwa wa e
ngola hape mangolong; ea syllogistic, moo ho ngoliloe liqeto bo hlomamisitsoeng; ea
tletseng merusu kapa desultory, haeba ho le bohlasoa, ferekanngoa 'me hangata ho
tloha ntho e' ngoe ho tlla-tlla e mong; ea rambling, digressive, haeba hangata u
eang ho tloha ho motho e ka sehloohong ea puo ea ho lula dintho ka mahlakoreng.
Q. eng lokela ho nka sebaka ha ea hlahlobeloa ke ho sebeletsa e le menahano ea
karabo ya go arola molaetsa ka tsebo phethahetseng?
A. The potlana sebui lokela ho leka ho tsamaea ka dintho tse mabapi le e leng
likahlolo tsa bona li fapaneng, ho fumana latelwa, hoo ba ka ema 'nete. Ho tloha ka
maikutlo a hae ka boeena mabapi le sebelletsang ba 'nete ba-potlana sebui mong le e
mong, ka e le qalo kapa bonyane ke kamoo - ho seng joalo e ne e ke esita le ho
maikutlo a hae - e le mong le e mong o batla ho tlisa moelelo tse ling tseo a, (tse ling)
tela maikutlo a yona , 'me e buelle, ka boeena, (seo e kileng ea) e na le. Ho tloha ka
etsahala lelekisa sena ka mahlakoreng lebeletsoe, e tla fumana ho na le phapang

pakeng tsa a sebetsang a-potlana sebui, e leng nahannoeng kelello kapa lebaka le
Streit ( pugna intellectualis s. Logica ) o bitsoa.
F. Joalokaha ho phethwa ka mehopolo hlometseng?
A. E ka ka mokgwa wa moqoqo poraefete ( siminareng familiare ) kapa e le ea
phatlalatsa le hlomphehang maikutlo a ntoeng ( disputatio solemnis ).
Q. life melao bakeng sa mefuta bobeli ba menahano tsekisanoang ka tsona, e le
hore etswa rationally?
A. U se kamehla sepheo sa moqoqo ka kelellong, e leng ho hapa 'nete ho pholletsa
le ho itoanela karabo ya go arola. Ka hona ea nang le ho latola eseng feela ka lipolelo
tsa iketsa mohanyetsi oa hae, e ka tsela e itseng ka ho sebelisa mefokolo ea iketsa
mohanyetsi, e batla ho tlisa sena ho khutsitseng, empa ke mabaka a kakaretso
hanyetsa eena. Ho ea nang le qaka ena ka boeona le lekhatheng la ho hloka kutloano
( boemo controversiae ), by beha ntho, eo ho eona ho hlompha likahlolo tse sa
toaneng, haeba ho khoneha, 'me ho tloha eona; e mong o lokela ho ba melao-motheo
e leng lokela ho sebeletsa e le motheo oa e hanyetse, kopanya hobane ha bopaki bo
leha e le efe e shebaneng le sebaka seo molao-motheo ntho e 'ngoe ha ho ea ka
shanofatsa tse ding ho fihlela a e a shanofatsa molao-motheo ka boeona; o ne a lokela
ho, haeba u ne u sa ka tumellano ka melao-motheo eo, ho ngangisana feela ka sena
pele u lokela ho ngangisana ka ho huleloa ho eona liqeto. Kahoo ho thoe: contra
principia negantem bao e seng disputari potest . - E lokela ho qoba se nang thuso
ngangisano ka mantsoe kapa Logomachieen; u se ke ua pheha khang ka lintho tse ke
keng tsa khetholloa hobane ba feta meeli ea tsebo ea rna; eseng ho ba hore qeta
ngangisana ke ha le ba bohlokoa ( de Khao Lana caprina ). - The bopaki ba sera hase
feela ho nahana ka e latelang bo hlomamisitsoeng ba eona, empa hape le ho nepahala
ha eona tse bonahalang, 'me moo phoso e sibolotse, tla boela ho etswa ho lemoha ho
mohloli oa phoso. - Haeba e mong a a shanofatsa bopaki ba le tshitshintsweng, re
lokela ho ba sa lumele a shanofatsa ke tlaleho ena ka boeona, kapa ba bile ba
bontitse ka ho nepahala ha maikutlo a hae ka boeena ha lna; hobane kantle le
bopaki hanana iketsa mohanyetsi le ka ba tse ling tse eketsehileng le utloahalang la
sebaka sa kahlolo ea hae.ngangisano lokela ho qetella a entse le botho le ka ntle ho
hakana.