Professional Documents
Culture Documents
Bai Giang Quan Ly y Te
Bai Giang Quan Ly y Te
B MN QUN L H THNG Y T
BI GING QUN L Y T
(Ti liu ging dy cho C nhn Y t cng cng)
H Ni - 2010
DANH MC CH VIT TT
BPRS
BYT
CL
CLB
CPR
CSSKSS
TTV
GDSK
H
KH
KHHG
KT XH
PTH
SDD
TCHC
TCKT
TTT
TP
TT
TTPC HIV/AIDS
TTYT
T
UBND
VPP
VSMT
WHO
YTCC
MC LC
TNG QUAN V LP K HOCH .....................................................................4
PGS. TS. Phm Tr Dng
ThS. Mai Hoa
THU THP THNG TIN NH GI TNH HNH .........................................13
ThS. Mai Hoa
XC NH VN U TIN CAN THIP ....................................................27
PGS. TS. Phan Vn Tng
ThS. Mai Hoa
ThS. Nguyn c Thnh
PHN TCH VN TM NGUYN NHN GC R...................................34
PGS. TS. Phan Vn Tng
ThS. Mai Hoa
ThS. L Bo Chu
XY DNG MC TIU CAN THIP ................................................................44
PGS.TS. Phm Vn Thn
ThS. Mai Hoa
LA CHN GII PHP.......................................................................................50
ThS. Mai Hoa
VIT K HOCH HNH NG........................................................................55
PGS.TS. Phm Vn Thn
ThS. L Bo Chu
TRIN KHAI THC HIN CAN THIP ...........................................................62
ThS. L Bo Chu
GIM ST H TR TRIN KHAI CAN THIP .............................................91
ThS. Mai Hoa
THEO DI V NH GI CAN THIP .........................................................110
GS. TS. Trng Vit Dng
ThS. Mai Hoa
MC TIU HC TP
Sau khi hc xong bi ny, hc vin c th:
1. Trnh by c khi nim c bn v lp k hoch y t
2. Trnh by c cc loi k hoch
3. M t c cc cu phn ca lp k hoch chin lc
4. M t c cc k nng lp k hoch
5. Trnh by c cc nguyn tc trong lp k hoch
NI DUNG
1. Khi nim v lp k hoch
Lp k hoch l mt trong cc chc nng c bn ca qun l, nhm nh ra
chng trnh, mc tiu, chin lc m qun l cn t c.
K hoch l mt bn trnh by c th v cc hot ng, ngun lc v mc thi
gian cn thit t c mc tiu. Lp k hoch l vic xc nh cc mc tiu v tm
ra cch thc t c nhng mc tiu . Vy mc tiu l g? Mc tiu l tnh trng
tng lai m mt c quan/t chc mong t c. Nh vy, mc tiu l im n ca
tng lai cn k hoch l phng tin hin ti i n im n .
Cc hot ng ra trong bn k hoch cn phi xp xp theo mt cch thc,
trnh t, nht nh nhm t c mc tiu ra. Lp k hoch l mt hot ng rt
thng xuyn trong cuc sng v trong cng vic nhm vch ra k hoch hot ng cho
chnh mnh v cho nhng i tng m mnh qun l.
Lp k hoch cn l qu trnh tm kim cu tr li cho cc cu hi sau:
- Mc tiu cn t l g?
- Nn lm ci g, lm nh th no th c th t c mc tiu mt cch thun li
nht?
- Lm khi no l tt nht?
- Cn c nhng iu kin g? Nhng yu t no? Bao nhiu?
- Ai lm?
- Lm u?
Nh vy: Lp k hoch l qu trnh tm ra cc bc i ti u nhm t c
cc mc tiu ra da trn c s tnh ton mt cch y v khoa hc v cc
iu kin, cc phng tin, cc ngun lc hin c hoc s c trong tng lai.
2. Cc loi k hoch
2.1. Theo thi gian
- K hoch di hn: thng c xy dng cho 10-15 nm
- K hoch trung hn: thng l 3-7 nm, ph bin l 5 nm
4
Bc 2. Xy dng k
hoch hnh ng
K hoch
Hnh ng
iu chnh k hoch
Bc 3. Xem xt tin
khng trc tip thc hin xy dng nn tnh hiu qu ca nhng k hoch ny thng
khng cao.
2.5.2. Lp k hoch t di ln (bottom up) hay lp k hoch da trn la chn u tin
ca c s: l phng php lp k hoch da trn thc t ti c s, c xy dng khng
ch bi nhng ngi lnh o m cn c s tham gia ca nhng ngi trc tip thc
hin (nhn vin y t) v c cng ng. Li ch ca vic lp k hoch ny l xc nh
c cc vn cn gii quyt mt cch c th, thit thc hn phng php trn, ngoi
ra cn trao trch nhim v quyn ch ng gii quyt cho tuyn di, cp di, huy
ng c ngun lc v sng kin ca cn b, nhn dn. Quy trnh lp k hoch da
trn la chn u tin gm c 6 bc s c trnh by chi tit trong cc bi tip theo.
Nghin cu vn
bn cp trn
C th ha cc
mc tiu ca cp
trn v xc nh
yu cu thc hin
Trnh duyt
k hoch
Hnh thnh d
tho k hoch ca
n v, c s
Thng ip vi
bn ngoi
Nhn nhn
S mnh
Thng ip
vi ni b
Mc tiu/K hoch
chin lc cho c
t chc
Ngun
ng vin
nh hng
nh gi
Xc nh cc
yu t
chin lc:
C hi
Thch thc
Xy dng
S mnh v
Mc tiu CL
mi
Xem xt
mi trng
bn trong
Xy dng
CL mi: nh
Dch v
Cht lng
Hp tc
Thc hin v
nh gi
chin lc mi
thng qua
nhng thay i
nh:
Lnh o
C cu
Nhn s
H thng
Thng tin
Xc nh cc
yu t chin lc:
im mnh
im yu
4. K nng lp k hoch
Trong phn ny chng ti xin gii thiu tm tt v 6 k nng thng c ng
dng trong cc loi lp k hoch. Cc k nng ny thc cht cng l cc bc thng
c s dng lp k hoch p ng vi vic lp k hoch gii quyt vn c
la chn u tin ca c s. Chi tit tng k nng s c trnh by k trong cc bi tip
theo.
4.1. Thu thp thng tin nh gi tnh hnh sc khe
Thu thp thng tin ng vai tr rt quan trng trong qun l v lp k hoch.
Ngay t bc u tin ny, chng ta cn thu thp thng tin nh gi tnh hnh hin
ti, gip tr li cu hi Chng ta ang u?. c th tr li c cu hi chnh
xc, ta cn phi xc nh r nhng thng tin cn thu thp, bit cc phng php v cc
ngun thu thp thng tin, m bo thu thp ng v cc thng tin cn thit. Bn
cnh , ta phi bit phn tch thng tin c th chuyn i cc s liu th thnh cc
s liu ta cn, phi trnh by cc thng tin thu thp c mt cch r rng, d hiu v
bo co cc thng tin thu thp c ny nu cn thit.
4.2. Xc nh vn sc khe u tin
Sau khi thu thp thng tin cn thit v phn tch tnh hnh, chng ta c th pht
hin ra rt nhiu vn cn gii quyt. Tuy nhin chng ta khng th tin hnh gii
quyt tt c nhng vn c pht hin ngay lp tc v cng mt lc c. Vy s
dng ngun lc mt cch hiu qu, chng ta phi xem xt vn no cn gii quyt
trc, vn no cn gii quyt sau bng cch p dng cc phng php khoa hc
xc nh u tin.
la chn u tin chng ta s phi cn nhc ti rt nhiu yu t nh vn
c quan trng khng, c khn cp khng, c th gii quyt c khng, ngun lc ca
chng ta ra sao... quyt nh. Cch la chn u tin s c trnh by chi tit trong
bi Xc nh vn u tin.
4.3. Xy dng mc tiu
Sau khi xc nh c vn u tin cn gii quyt, giai on tip theo ca
chng ta l phi xc nh c nhng vn c th gim i hoc gii quyt c
n chng mc no. Ngay c gii quyt nhng vn mt cch trit cng phi c
nhng mc tiu cho tng giai on, gii quyt theo tng nc t ti ch cui cng.
V d nhng mc tiu di hn nh loi tr mt s bnh ly nh bnh si hay gim t l
t vong tr em, u phi n nh mt s mc tiu gia chng cn thit t mc tiu
cui cng.
Xc nh mc tiu khng ch cn thit cho vic lp k hoch m cn gip nh
gi vic thc hin k hoch. c c mt mc tiu tt th trc ht mc tiu phi
c xy dng da trn c s khoa hc r rng v tin cy. Mc tiu cng phi m
bo y cc tiu chun nh c i tng, hot ng r rng, c th, c thi gian, a
10
im, phi ph hp, kh thi v o lng c. Chi tit v cch xy dng mc tiu s
c trnh by trong bi Xy dng mc tiu cho cc chng trnh/k hoch y t.
4.4. Phn tch vn sc khe
Phn tch vn l mt bc rt quan trng tip theo cc bc trn. C th so
snh tm quan trng ca bc ny nh sau: trc mt trn nh nu ta khng phn tch
k cc vn , cc yu t ca ch v ca ta th chng ta kh c th nh thng c
qun ch v nu c chin thng th ci gi phi tr c th l rt ln.
Mc tiu ca phn tch vn l tm ra cc nguyn nhn gc r, nguyn nhn
trc tip, nguyn nhn gin tip, nguyn nhn c th can thip c, nguyn nhn
khng th can thip c cn c vo chng ta c th c cc gii php thch hp
(phn ny s c trnh by r trong bi Phn tch vn sc khe).
4.5. La chn gii php
Sau khi bit c cc nguyn nhn gc r v xc nh c mc tiu cn t ti,
chng ta cn phi tm cch gii quyt cc nguyn nhn . Cch gii quyt cc vn
c gi l cc gii php v c thc hin thng qua cc phng php thc hin c
th. thc hin c mt gii php th c th c mt hoc nhiu phng php thc
hin khc nhau. Sau khi la chn c cc gii php v phng php thc hin, chng
ta phi tin hnh phn tch kh khn-thun li ca cc phng php thc hin la chn
lng trc nhng kh khn v tn dng c nhng thun li, xy dng c k
hoch hnh ng ph hp nhm t c cc mc tiu ra.
Phn ny s c trnh by r trong bi La chn gii php.
4.6. Vit k hoch hnh ng
Sau khi quyt nh la chn nhng gii php/phng php thc hin c th,
Chng ta cn xy dng k hoch hnh ng t c cc mc tiu, gii quyt c
cc nguyn nhn gc r tm ra. Trc khi lp k hoch cn lu xem xt, cn bng
gia kh nng v nhu cu, d tnh xem nhng ngun lc hin c v nhng ngun lc c
th huy ng c (nhn lc, vt lc, ti lc, thi gian .v.v), nhng kh khn v thun
li hin ti v tng lai xy dng c k hoch hnh ng ph hp.
5. Cc nguyn tc trong lp k hoch
5.1. Tnh mc tiu
Trn c s xc nh ng v r mc tiu cn t, ngi qun l cc cp khc
nhau s c kh nng la chn cc gii php, phng php thc hin cng nh cc iu
kin h tr mt cch ph hp v xc nh v th u tin cho tng mc tiu (trong nhng
chng trnh/k hoch c nhiu mc tiu). Tnh mc tiu trong lp k hoch gip m
bo c hiu qu hot ng, trnh lng ph hoc s dng ngun lc khng ph hp,
lm c s cho theo di, gim st v nh gi.
11
12
S lng
o to cho nhn S lp c m
vin y t thn bn
S ngi c o to
Cht lng
S ngi c nng cao kin
thc qua o to
S ngi s dng thnh tho
cc k nng c dy trong
kho hc
14
Cha lng ho
c lng ho
Tng dn s
T sut sinh th, cht th v pht trin dn s t nhin
S lng v t l dn theo nhm tui
T l cc dn tc trong cng ng
v..v..
cho hot ng, ton b cc loi ngun lc phi c xem xt mt cch h thng.
Nhng loi ngun lc chnh l:
- Con ngi: v d: ngi c o to, ngi c k nng, hoc nhng
ngi khc c quan tm ti nhng dch v y t.
- C s vt cht: v d: nh iu dng, trung tm y t, bnh vin
- Trang thit b, vt liu, phng tin vn chuyn.
- Thng tin: s sch ghi chp v bo co, kt qu ca nhng cuc iu tra
hay nghin cu cng ng.
- Yu t x hi v mi trng khc: kin cng ng, s h tr ca chnh
quyn, nhng ngun lc k thut nh in, kh hu
- Kinh ph: t ngn sch nh nc, t vin tr, t huy ng cng ng
- Thi gian: cn phi c thi gian hon thnh k hoch.
V d:
Thng tin v ngun lc ti ch hoc ti c s y t:
- S cn b y t hot ng/1000 dn
- Trnh cn b y t
- S lng tng loi thuc
- S lng v cht lng cc c s t vn, phng bnh, iu tr cng
- S lng phng khm t nhn, hiu thuc t ...
- S lng v cht lng hot ng y hc c truyn
Thng tin v s h tr ca y t tuyn trn:
- S ch o, ng li chnh sch
- S kinh ph s c h tr
- S c s vt cht, thuc v trang thit b s c h tr
- S nhn lc (ngy cng) s c h tr
- Mc tiu hay ch tiu k hoch trn giao...
Thng tin v s h tr ca cng ng:
- S cc ban ngnh, on th v t chc x hi ng h
- S t chc ng h nhn lc: s ngy cng
- S t chc ng h kinh ph: s tin
- S t chc ng h c s vt cht: s lng v tn c s vt cht
- T l v s lng dn ng h gii quyt vn sc kho ...
3.3. Thng tin gii thch nguyn nhn ca mt vn
hiu r mt vn xy ra hoc tm hiu nguyn nhn ca mt vn ,
thng tin thng c thu thp theo nhiu cch.
17
Hin nay, vn cn nhiu bt cp trong vic s dng cc loi thng tin ny, v vy
cn lu mt im l cc ti liu sn c c th khng m bo cung cp cc cu tr
li ng v ton din cho nhng vn c th, bi v cc ti liu ny c th c khng
cha ng cc thng tin chng ta cn hoc c nhng khng chnh xc. Cc ti liu ny
cn phi c s dng mt cch thn trng v phi hp vi cc loi s liu khc.
4.2. Thng tin thu c t cc cuc hp hoc gp g cng ng
Nhng thng tin thu c bng cch ny thng l thng tin khng chnh thc.
Cc thng tin c th thu thp c thng qua vic tip xc vi nhng nhm khc nhau
nh:
- Nhng ngi lnh o cng ng,
- Nhng ngi hnh ngh y hc c truyn,
- Ph n trong cng ng, v..v..
Nhng ngi ny c th cho chng ta bit nhu cu ca cng ng v cc vn
sc kho khng c gii quyt ti a phng, trong khi cc cn b y t c th khng
bit nhng vn ny. Ngoi ra, cc thng tin cn thu thp c t cc cuc hp, trao
i vi cc cn b ti mt c s y t hoc cc cn b cng tc ti cc ban ngnh khc
nhau.
4.3. Thng tin thu c t cc cuc iu tra/nghin cu
Phng php ny i hi ngi thu thp thng tin c kinh nghim thit k
nghin cu m bo c tnh khoa hc cho nghin cu. Phng php ny thng
mang li cc thng tin chnh xc, y cho vn nghin cu qun th nht nh nu
c thit k v thc hin ng. C rt nhiu loi nghin cu khc nhau, c chia ra
lm hai loi chnh:
4.3.1. Nghin cu nh lng: thng s dng b cu hi uc thit k sn
Phng php thu thp:
- Bn hi t in: trc tip pht ra v thu li hoc thng qua bu in
- Phng vn: trc tip, qua in thoi, qua th in t
- Khm lm sng
- Kt qu cc xt nghim
- Bng kim quan st
Cc hnh thc:
- Nghin cu kin thc, thi , thc hnh (KAP) hay kin thc, thi , k nng
(KAS), v..v..
- Cuc iu tra ct ngang (ti mt thi im)
- H thng iu tra/gim st lin tc
19
V d:
- Phng vn ngi dn trong cng ng nh gi v trnh hiu bit, thi ,
v thc hnh v phng chng HIV/AIDS
- Dng thc dy o vng cnh tay cho tr 1-4 tui pht hin suy dinh dng
v nguy c suy dinh dng
- Xt nghim bnh st rt, thiu mu, HIV/AIDS
- Dng bng kim nh gi cht lng ca cc ging nc n ca mt thn.
v..v..
4.3.2. Nghin cu nh tnh:
Phng php thu thp:
- Quan st
- Phng vn su
- Tho lun nhm
- Nghin cu trng hp
- Nghin cu c s tham gia ca cng ng
Cc hnh thc:
- Nghin cu trn phm vi nh
- Nghin cu kt hp gia nh tnh v nh lng
V d:
- Nghin cu nh tnh v bnh ph khoa i vi cc ph n nng thn, ngi ta
c th t chc cc cuc tho lun nhm vi cc ph n, ngoi phng vn su
ph n, cn c th phng vn su nam gii hay cn b y t, quan st iu kin
n sinh hot ca h, v..v..
- Tho lun nhm vi nhng ngi c lin quan nh cn b y t, cn b ph n,
lnh o cng ng. Cc cuc tho lun ny c th gip cho nghin cu vin
hiu thm v tnh hnh sc kho, cc kh khn, tr ngi, cc thun li, cc quan
im khc nhau trong cng ng v cc vn c lin quan v cch gii quyt
thc t do chnh cng ng xut. Trong khi tho lun c th s dng mt s
cch lm sinh ng nh sau:
o
V bn a phng v cc chi tit lin quan, cc thi im khc
nhau
o
Lp biu thi gian ca cc s kin lin quan
o
Lp bng xp loi cc s kin.
20
nh lng
nh tnh
u im
Cung cp cc s liu nh lng
chnh xc chng minh s tn ti
ca mt vn .
C th kim tra mi quan h thng k
gia vn v cc nguyn nhn
C th a ra mt bc tranh tng th
rng ln v ton b qun th.
C th dng so snh.
Thit lp b thng tin c bn ban u
c th s dng nh gi tc
ng ca mt chng trnh can thip
Hu ch khi lp k hoch cho mt
chng trnh/dch v gn vi nhng
thay i v mt x hi.
Cung cp s hiu bit k cng v bi
cnh ca chng trnh/dch v nhm
phin gii c cc s liu nh
lng.
Cung cp ci nhn su sc v thi ,
nim tin, ng c, hnh vi ca mt
nhm nh qun th.
Hu ch trong nhng trng hp hn
ch v ti chnh v thi gian.
Hu ch c c s phn hi ca
cc bn c lin quan n chng
trnh/dch v.
Hn ch
- C th khng o
lng ng ci d
nh o lng
- Khng th gii thch
c nhng nguyn
nhn su xa ca tnh
hung, vn
- Khng i din v
khng cho php khi
qut ho.
- D b nh hng bi
s thin lch ca
ngi phng vn,
ngi quan st v
ngi cung cp
thng tin.
Trnh by d liu
Khi vit bo co, hy c gng s dng th v biu trnh by nhng
thng tin quan trng. Cc th v biu c th lm cho thng tin tr nn d hiu
hn, c bit l khi nhn vo nhng thay i theo thi gian hay khi so snh
Vic hiu mt cch d dng cc thng tin a ra c nhng li ch quan trng
sau:
- To ra hng th vi vic s dng thng tin trong khi ra quyt nh.
- Khi mi ngi hiu v quan tm n thng tin, h s cn thn hn khi thu
thp chng v nh vy cc d liu s chnh xc hn.
23
Tn s
2.615
331
113
1.621
39
425
68
5.212
T l %
44,4
5,6
1,9
36,6
0,7
7,3
3,5
100,0
24
St rt
250
a chy
200
Bnh v da
St, ho, cm cm
au lng, khp
au u
Tim mch/huyt p
150
Bnh v mt
Bnh v rng
100
Bnh ph khoa
Tai nn, vt thng
50
Bu c
ARI
Khc/khng r
Do cc chng trnh y t lun thay i v tin trin theo thi gian, cc nh qun
l lun phi r sot li cc ch s cn phi thu thp, gii thch c l do ti sao phi
thu thp cc ch s , v m bo cc thng tin thu c l cp nht, ng tin cy v
chnh xc.
26
27
28
Cc ch s vt qu mc bnh thng
Phm vi ca vn
(Thang im)
9 hoc 10
7 hoc 8
5 hoc 6
3 hoc 4
1 hoc 2
0
Hu qu ca vn sc kho: vn sc kho gy hu qu nh th no
i vi cng ng, nh gy cht yu, tui th b gim i, tn tt.
mc ngy cng nhiu v s ngi c nguy c t vong s ngy cng nhiu. c bit l
ngi dn nng thn vi s dn chim 80% dn s, nhng ngi tip xc trc tip
vi ngun ly. Hu qu s thit hi v kinh t trong thi gian ngn s ln hn so vi suy
dinh dng
cho im tnh nghim trng ca vn sc kho, chng ta s dng thang
im t 0 n 10; vn cng nghim trng th s im cng cao. Trong qu trnh xc
nh u tin, tnh nghim trng ca vn c xem l quan trng hn l phm vi ca
vn ; v l do ny, trong tnh ton cui cng, im s v tnh nghim trng s c
nhn vi h s 2. Cch tnh im cng theo mt trong hai cch nh trn.
Di y l mt v d gi lng ha tnh nghim trng ca vn :
Tnh nghim trng ca vn
Tnh nghim trng
(Thang im)
Rt nghim trng
(v d: t l cht rt cao, cht yu, c nh
9 hoc 10
hng ln i vi ngi khc...)
Nghim trng
6 7 hoc 8
Tng i nghim trng
3 4 hoc 5
Khng nghim trng
0 1 hoc 2
Yu t C - Tnh hiu qu ca can thip
Tnh hiu qu ca can thip l mt yu t quan trng nht trong qu trnh xc
nh cc u tin (ch cn mt im 0 ca yu t ny cng lm cho thang im tng hp
ca vn tr thnh 0). Ni mt cch n gin, chng ta cn phi xem xt gii php t
ra c gii quyt c vn sc kho khng v c hiu qu khng. V d: xt tnh hiu
lc v hiu qu gia vic dng khng sinh ni v ngoi iu tr nhim khun h hp
cp. Chng ta thy rng c 2 loi khng sinh nu dng ng phc th u cha c
bnh: c 2 loi thuc u c hiu lc, nhng thuc khng sinh ni li r hn so vi
thuc ngoi: nh vy dng thuc ni s hiu qu hn dng thuc ngoi.
chm im hiu qu chng ta cng s dng thang im 1-10, hiu qu cng
cao th cho im cng cao. Cch cho im c th s dng 1 trong 2 cch nh trn. Tnh
hiu qu ca chng trnh can thip c th c cho im theo cc thang bc sau y:
Hiu qu ca cc can thip sn c trong phng bnh
Rt hiu qu
Hiu qu t 80% n 100% (v d tim chng)
Tng i c hiu qu. Hiu qu t 60% n 80%
Hiu qu
32
Hiu qu
(Thang im)
9 hoc 10
7 hoc 8
Hiu qu t 40% n 60 %
(v d dng Laze iu tr cho vim mt do i ng)
Tng i hiu qu
Hiu qu t 20 n 40%
Tng i khng c hiu qu
Hiu qu ch t 5% - 20%
(v d cc can thip vn ng b ht thuc l)
Khng c hiu qu g c
5 hc 6
3 hoc 4
1 hoc 2
0
STT
Vn
1.
2.
3.
4.
4. Mt s lu trong xc nh u tin
Vic chm im cc vn sc khe theo cc tiu ch nh trn nhm mc ch
lng ha mc u tin can thip ca cc vn ny. Trn thc t, cc thang im
lm c s cho vic chm im cng ch l nhng gi mang tnh chnh xc tng i
v vic cho im nhiu khi mang tnh ch quan kh kim sot. Do , vic xc nh u
tin theo nhm, c s tham gia y ca cc bn lin quan (cn b y t, cng ng,
qun th ch, chnh quyn, ban ngnh on th...) l ht sc quan trng, gip tng
cng tnh chnh xc v khch quan ca qu trnh la chn.
Bn cnh cn ht sc lu rng khng phi lc no vic xc nh u tin
cng cn thit. Trong mt s trng hp, vn cn gii quyt c xc nh r cn
c vo tnh hnh thc t ca a phng, chin lc u tin ca chnh quyn, i tng
ch ca nh ti tr V d, nu ti a phng hin ang xy ra v dch cm gia cm
H5N1 th khng cn xc nh u tin m chnh quyn a phng v ngnh y t s phi
u tin gii quyt vn ny trc. Hay nu a phng nhn c ngun ti tr ch r
mc ch ci thin tnh trng vim nhim ng sinh sn ph n trong tui sinh
th nh vy vn u tin xc nh r ri m khng cn la chn na.
33
MC TIU HC TP
Sau khi hc xong bi ny, hc vin c th:
1. M t c li ch ca phn tch mt vn
2. Trnh by c cc phng php phn tch mt vn
3. p dng c phng php cy vn phn tch tm nguyn nhn gc r ca
mt vn
NI DUNG
1. Li ch ca phn tch mt vn
Sau khi xc nh c vn u tin can thip, bc tip theo cc nh qun l
hay cc cn b y t cn phi lm l phn tch vn xc nh cc nguyn nhn
gy ra vn . Vic phn tch vn c nhng li ch sau:
-
A
Nhn/qu
B
Nhn/qu
C
Nhn/qu
A l nguyn nhn ca B v C.
C l kt qu ca c A v B.
V d, khi pht hin thy s lng bnh nhn khng chu tr vin ph cao, cu
hi ti sao ln 1 c t ra v cu tr li l v bnh nhn khng mun tr vin ph.
Nu chng ta ch dng vic phn tch nguyn nhn y th gii php ci thin ph hp
s l thc hin truyn thng nng cao tinh thn trch nhim, thay i hnh vi ca
khch hng v gii php ny kh tn km, cn thi gian di. Nu t cu hi ti sao ln
2 c th tm ra cu tr li l do cc ha n in ra b sai v nu can thip y th
cch can thip s l sa cc ha n v cng mt kh nhiu thi gian cng sc. Nu t
cu hi ti sao thm ln na (ln 3) ta thu c cu tr li l do k ton vo nhm s
liu v gii php c th l ui vic k ton hoc a k ton i o to thm.
Nhng nu hi thm ti sao ln na, ln 4, cu tr li l do phn mm nhp s liu c
trng nhp s liu khng ph hp vi biu mu v cch gii quyt va n gin va
r tin l chnh li trng nhp s liu khng thch hp ca phn mm. Qua v d ny
chng ta c th thy vi cch thc t cu hi ti sao nhiu ln tm c nguyn
nhn c th chng ta s tit kim c rt nhiu chi ph, thi gian gii quyt v vic
nng cao cht lng s hiu qu.
35
Ti sao?
Phn mm nhp s liu c trng nhp s liu
khng ph hp vi biu mu
Nh th no l nguyn nhn gc r ?
Cng qua v d trn chng ta c th t hi rng s phi hi bao nhiu ln "ti
sao" c th tm c nguyn nhn gc r. iu ny hon ton rt linh hot v nguyn
nhn gc r c nh ngha l nguyn nhn gy nn vn v c th can thip, gii
quyt c trong iu kin thc t ti a phng. Nh vy, cng mt vn nhng ti
cc a phng khc nhau trong nhng hon cnh khc nhau m li xc nh cc
nguyn nhn gc r khc nhau. V d, cng l vn tiu chy tr em cao th c ni
nguyn nhn gc r tm ra l "hiu nc sch" trong khi ni khc li xc nh "vic ch
bin thc n cho tr cha m bo v sinh" l nguyn nhn gc r. Kinh nghim cho
thy c th xc nh c nguyn nhn gc r, thng thng chng ta cn hi cu
hi "ti sao" t 3-5 ln, tuy nhin khng phi l quy nh bt buc. Bn cnh ,
vic xc nh cc nguyn nhn vn cn da trn cc thng tin, s liu thc t ch
khng nn ch da vo cc suy lun mang tnh ch quan. i khi, chng ta phi thu
thp thm thng tin c y c s khng nh mi quan h "nhn-qu" trong qu
trnh phn tch cng nh khng nh nguyn nhn tm ra thc s l nguyn nhn gc
r ca vn . Vic tm ra chnh xc cc nguyn nhn gc r s gip u t ngun lc
hiu qu vo cc can thip ph hp, trnh c s lng ph, km hiu qu khi gii quyt
36
dn tri tt c cc nguyn nhn hay gii quyt cc nguyn nhn khng thc s gy nn
vn hay nhng nguyn nhn khng th gii quyt c trong hon cnh hin ti.
Yu t chnh
1. Ngi li xe
2. Qu trnh phn phi thuc
3. t vn chuyn
4. Thuc, trang thit b y t
Cc yu t: Ngi li xe, qu trnh phn phi thuc, t vn chuyn, thuc trang thit
b y t n cc c s y t c coi l cc xng chnh ca S khung xng c.
S phn tch khung xng c vi 4 nhm nguyn nhn chnh nh vy cn c gi
l s Ishikawa. y l mt dng s khung xng c v c p dng rng ri
trong sn xut.
37
a1
a2
a3 22
3n 2
Vn
nn
33
33
33
33
Khi phn tch theo c hai chiu nh trn ta s trnh c nhng suy lun phi
logic, v nh vy ta kt thc vic phn tch c mt chui logic. Sau phn tch
cc xng chnh cn li theo cch phn tch logic nh trn
Bc 6: Xc nh nguyn nhn gc r: Trong s cc nguyn nhn gc r c tm ra
bc 5, da vo cc ngun thng tin v s liu, chng ta phi xc nh nhng nguyn
nhn thc s gy ra vn v l nhng nguyn nhn c kh nng gii quyt trong phm
vi ca nhm. Sau nh du nhng nguyn nhn bng cch khoanh trn hoc v
hnh m my.
Ch : Trong trng hp s khung xng c qu phc tp, ta nn tch mt xng
chnh thnh mt s khung xng c mi, ri tin hnh phn tch theo cc bc
nu trn
Bc 7: Xc minh li nguyn nhn gc r: Sau khi hon thnh xong s khung
xng c, nhm cn da trn nhng s liu sn c xc minh li xem nhng nguyn
nhn c khoanh c l nhng nguyn nhn thc s gy ra vn . Nu nh cha y
s liu nhm s phi tho lun a ra quyt nh c cn thit tin hnh thu thp
thm cc s liu chng minh nguyn nhn gc r hay khng.
39
Thiu cn b
Thiu gim st
K hoch gim st
cha hp l
Thiu k nng t vn
NV mi cha c
hng dn v t vn
Thiu nhit tnh
S ngi
c HVNCC
c nhm
tip cn
cng ng
gii thiu
n phng
VCT thp
Thiu thng
tin v P.VCT
Cha hiu li ch ca VCT
S b k th
Mi trng
Ngi c HVNCC
HVNCC: Hnh vi nguy c cao
TCC: Tip cn cng ng
2.2. Cy vn
Cy vn l mt k thut phn tch vn thng c s dng gip m t
mi quan h gia cc nguyn nhn mt cch logic, ton din. Ngoi mc ch phn tch
vn tm nguyn nhn (problem analysis), cy vn cn c s dng phn tch
mc tiu (objective analysis) v phn tch chin lc (analysis of strategy).
2.2.1. Cch v cy vn trong phn tch tm nguyn nhn
Bc 1. Nu vn : Nu vn cn phn tch mt cch y , r rng.
V d: T l tim chng cho tr em di 2 tui nm 2006 ti x X huyn Y tnh Z ch
t 72%
Bc 2. Lit k cc nguyn nhn c th nh hng/gy ra vn
Tt c cc thnh vin cng ng no lit k tt c nhng nguyn nhn c th gy ra
vn . Sau khi lit k ht cc nguyn nhn, c nhm cng xem xt li v loi b cc
nguyn nhn trng nhau.
V d: vi vn trn mt s nguyn nhn c lit k ra nh sau:
- Khng c phng tin c gii i xung x, bn xa
- Khng c kinh ph h tr
40
Nguyn
nhn 1
Nguyn
nhn 2
Bc 5: Xc nh cc nguyn nhn gc r
Da vo cc ngun thng tin v s liu, chng ta phi xc nh nhng nguyn nhn
thc s gy ra vn v l nhng nguyn nhn c kh nng gii quyt trong phm vi
ca nhm. Sau nh du nhng nguyn nhn bng cch t m hoc v hnh m
my
Bc 6: Xc minh li nguyn nhn gc r: Tng t nh s khung xng c, sau
khi hon thnh xong cy vn , nhm cn da trn nhng s liu sn c xc minh
li xem nhng nguyn nhn c khoanh c l nhng nguyn nhn thc s gy ra vn
41
42
Cc
b m
cha
hiu r
v TC
Tp
qun
lc
hu
Truyn
thng
yu km
Phng
thc
truyn
thng
cha
ph hp
Ngi
dn
cha
tin vo
hiu
qu
ca
TC
CBYT
khng
gii
thch v
cc
phn
ng ph
sau tim
B m
thiu
quan
tm
CSSK
cho tr
Do iu
kin
kinh t
kh
khn
Thiu s tr gip
ca chnh quyn
Thiu
s phi
hp
lin
ngnh
Khng
c kinh
ph h
tr
CBYT kh tip cn c
i tng cn tim chng
Phng
thc
tip cn
cha
ph hp
Cha
c i
TCL
Nhn thc
cha ng:
TC l
nhim v
ca Y t
CBYT
khng
gii
thch v
cc
phn
ng ph
sau
tim
Ngnh y t
cha ch
ng hp
tc vi cc
ban ngnh
on th
K nng
truyn
thng
yu
Ti liu
cha
ph hp
43
Nhn lc
trin khai
chng
trnh
thiu,
yu
Giao
thng
qu
kh
khn
CBYT t
c
tp
hun
chuyn
mn
Y t thn
bn mng
Thng
xuyn
thay i
CB
chuyn
mn
Mt s
x cha
c ban
ch o
v CB
chuyn
trch
TCMR
(50%)
Trang
thit b
thiu
ti
nh, m
vn
.
Khng
cho tip
xc vi
tr
Khng
c
phng
tin c
gii i
xung
x, bn
xa
Khng
c in
nhiu
ni
vn
hnh t
bo
qun
vc xin
44
2. Cc tiu ch ca mc tiu:
Khi xy dng mc tiu, ta cn nh mc tiu nn ngn gn v r rng. Mc
tiu cn phi tho mn 5 tiu ch sau:
Specific
c th
Measurable
o lng c
Aprorpriate
Ph hp
Relevant
Thit thc
Time bound
Thi gian
C th tm tt nh sau:
Theo ting Vit, ta cn nh cng thc: Mc tiu phi
2 + 3T
SMART
Theo ting Anh, ta cn nh t: Mc tiu cn tho mn ch
- c th: mc tiu a ra phi c th, m t r: Vn l vn g? Xy ra
i tng no? Din ra u?
- o lng: thng thng mc tiu cn phi c th hin bng cc con s c th.
V d nh: t l %, t xut, s lng ..vv
45
V d
46
49
Thch hp: Mt gii php c coi l "thch hp" khi cc gii php v chuyn
mn, k thut cng nh v t chc c th p dng ph hp vi iu kin, hon cnh
nhng ni m chng trnh hoc k hoch c trin khai.
C kh nng duy tr: C ngha l nu gii php c p dng th khi trin
khai, ni nhn chng trnh c kh nng tip thu v thc hin mt cch c hiu qu,
v gii php ny c th duy tr c cc giai on khc nhau (chng trnh mang tnh
bn vng).
2. Cc bc la chn gii php
Thng thng sau khi phn tch vn v xc nh c cc nguyn nhn gc
r, chng ta s cng nhau tho lun ra cc gii php nhm gii quyt nhng
nguyn nhn gc r ny.
Vic xy dng Bng la chn gii php bao gm by bc phn tch tm ra
phng php thc hin cho gii php mt cch hu hiu nht.
2.1. Tm gii php
- Gii php gip chng ta tr li cu hi: Chng ta phi lm g?
- Nguyn tc: Nguyn nhn gc r no - Gii php
Mi nguyn nhn gc r c th c mt hay nhiu gii php tng ng gii
quyt, song ta ch chn nhng gii php p ng c cc tiu chun nu trn.
V d:
Nguyn nhn gc r
Gii php
1. K nng chuyn mn ca 1. o to k nng chuyn mn cho
cn b y t km.
cn b y t.
2. Cng ng thiu kin thc phng 2. Cung cp kin thc phng bnh
bnh
cho cng ng
3. Thiu thuc
3. Cung cp thuc
2.2. Xc nh phng php thc hin
- Phng php thc hin gip tr li cho cu hi "Chng ta phi lm nh th
no thc hin gii php ?"
- Mi gii php c mt hoc nhiu phng php thc hin tng ng.
V d:
Gii php
51
cc phng php thc hin c trin khai ti nhiu nhm qun th ch khc nhau.
Tuy nhin, nu ngun lc khng di do th tt nht hy nn tp trung trin khai mt
gii php cho tt, hn l phn tn cc ngun lc thc hin nhiu gii php. Trnh t
thc hin phng php c th da vo ct tch s: im cao lm trc, im thp lm
sau
2.7. Phn tch kh khn v thun li ca cc phng php thc hin c la chn
Bc ny nhm mc ch gip cho nhm lm vic lng trc c nhng kh
khn c th xy ra, ng thi cng phn tch c cc im thun li khi tin hnh cc
phng php thc hin. Nhm c th dng phng php ng no ra cc bin
php khc phc nhng kh khn v tn dng nhng thun li . Vic phn tch ny s
gip nhm xy dng c mt bn k hoch hnh ng st vi tnh hnh thc t bng
nhng cng vic, hot ng c th khc phc c nhng kh khn v tn dng
c ti a nhng thun li c sn nhm t c mc tiu ra.
Khi phn tch kh khn-thun li, chng ta cn lu xem xt ti cc yu t sau:
- Con ngi
- Mi trng
- C s vt cht, trang thit b
- Ti chnh
V d v mt phn tch kh khn v thun li
Gii php: o to
Phng php thc hin: M lp tp hun ngn hn ti c quan
Kh khn
Thun li
- Cha c chng trnh tp hun
- C quan c sn c s vt cht
- Chi ph xy dng ti liu tp hun v - Lnh o ng h
mua sm trang thit b ging dy
- C sn ging vin c kinh nghim
Khi xy dng cc gii php, hy thu thp thng tin phn tch mi trng xung
quanh tm hiu xem cc t chc/n v khc c ang lm nhng vic lin quan n
gii php m chng ta nh thc hin hay khng. iu ny s trnh cho t chc thc
hin nhng cng vic trng lp, lng ph ngn sch mt cch khng cn thit.
Ngoi ra, chng ta cng nn xem xt k cc khon ti chnh cho cc hot ng
a ra. V d, khi cn nhc xy dng mt c s y t mi, hy nh rng ngoi chi ph
vn xy dng, chng ta cn phi dnh tin cho hot ng sau ny ca c s. Chng ta
cn phi lp k hoch v ln ngn sch cho chi ph vn cng nh chi ph thng xuyn
cho cc phng php thc hin.
53
Khch hng
khng c
cung cp
thng tin
Nng t l s
dng cc
bin php
trnh thai ca
ph n sau
no ht thai
t 32% ln
70% t thng
1/2005 n
thng 1/2006
ti TT
CSSKSS tnh
KH.
Cn b y t
thiu k nng
t vn
Cng tc
gim st cha
cht ch
Cha c quy
trnh t vn
Gii php
Cung cp
thng tin v
trnh thai cho
tt c KH
o to v k
nng t vn
cho cn b y t
Ch trng
gim st cc t
vn vin
Xy dng quy
trnh t vn
Hiu Kh
qu thi
Tch Thc
s
hin
20
3
4
2
5
6
20
K
C
20
o to tp trung ngn hn
16
12
Lp k hoch gim st ph hp
16
20
12
20
54
Xc nh qu thi gian
D kin thi gian bt u tin hnh v thi gian kt thc cho tng hot ng.
n v thi gian c th l ngy, tun, thng hoc nm ty thuc vo thi gian can thip
v mc ch, i tng ca bn k hoch.
Phn b nhn lc v cc ngun lc khc
Tng hot ng, cng vic cn phi c s phn cng r rng: ai l ngi chu
trch nhim thc hin chnh, ngi/c quan phi hp v ngi/c quan gim st hoc
thng qua kt qu. Vic phn cng phi ch t ng ngi, ng vic, huy ng
c tt nht ngun nhn lc v m bo tnh duy tr cachng trnh/d n.
Ngoi nhn lc, chng ta cng cn phi d tr cc ngun lc cn thit khc cho
vic thc hin cng vic nh kinh ph, trang thit b, c s vt cht, v..v.. Chng ta cn
da trn cc ngun lc c sn v c th huy ng c cho ton b hot ng, chng
trnh, tnh cht i hi ca tng hot ng, tng vic m phn b cho thch hp.
Xc nh r a im tin hnh
xc nh r a im tin hnh, chng ta phi tr li cu hi lm u?. C
nhng vic c th thc hin nhiu a im nhng cng c nhng vic ch thc hin
c hiu qu nhng ni nht nh.
D kin kt qu
Mi hot ng cng cn c d kin kt qu, sn phm ca hot ng hoc cng
vic. Cc kt qu ny phi tng xng vi u vo, ph hp vi hot ng v hng
ti mc tiu ra. D kin kt qu cn c th v o lng c c th theo di vic
thc hin, so snh gia kt qu d kin v kt qu thc t nhm rt kinh nghim v c
nhng iu chnh nu cn. Vi cc gii php hoc hot ng, cng vic ln, d kin kt
qu sau khi hon thnh chnh l mc tiu qu trnh ca chng trnh/k hoch.
Trn y l cc ni dung c bn m mt bn k hoch hnh ng thng c.
Tuy nhin, ty theo mc ch v i tng s dng bn k hoch ny m bn k hoch
c th gm cc ni dung khc nhau, mc chi tit khc nhau v theo cc mu khc
nhau. Phn di y s trnh by mt s mu k hoch hnh ng tham kho.
56
2. Mu k hoch hnh ng
Ty theo mc ch v i tng s dng ca bn k hoch m ta c th c cc
mu k hoch hnh ng khc nhau. Sau y l mt vi mu k hoch hnh ng m
ty theo mc tiu v yu cu c th ca mi chng trnh/d n chng ta c th la
chn p dng:
- Mu 1: K hoch hot ng tng th
- Mu 2: K hoch hot ng theo mc tiu/gii php
- Mu 3: K hoch trin khai hot ng theo thng
- Mu 4: K hoch trin khai hot ng theo tun
V d: thng k cc cng trnh v sinh ti thn M l mt trong nhng hot ng
cn thc hin. Hot ng ny cn c th hin c th trong bn k hoch hnh ng
nh sau:
TT
2
3
4
.
Tn hot
ng
Thi gian
Bt
Kt
u
thc
a
im
Ngi
thc
hin
Y
H
Ngi
phi
hp
Ngi
gim
st
s Y t BS. T
thn
M
..
57
Ngun lc
cn thit
D kin
kt qu
50.000
mua
s
sch biu
mu (xin t
kinh
ph
chng
trnh
VSMT)
Bn
thng k
chnh xc
v
cc
cng trnh
v sinh
ca thn
M
Thi gian
Bt
Kt
u
thc
a im
1
2
3
4
.
58
Thi gian
T..
n
a im
Thi gian
T..
n
a im
Hot ng 1
Hot ng 2
.
Gii php 2:
Tn hot ng
Hot ng 1
Hot ng 2
.
59
Qu II
4
5
Mc tiu 1
Hot ng 1
Hot ng 2
Hot ng 3
Mc tiu 2
Hot ng 1
Hot ng 2
Hot ng 3
.
Mc tiu 3
Hot ng 1
Hot ng 2
Hot ng 3
.
60
Qu III
7
8
Qu IV
10
11
Ghi ch
12
Thng 2
5
6
Mc tiu 1
Hot ng 1
Hot ng 2
Hot ng 3
Mc tiu 2
Hot ng 1
Hot ng 2
Hot ng 3
.
Mc tiu 3
Hot ng 1
Hot ng 2
Hot ng 3
.
61
Thng 3
9
10
11
12
Ngi
chu
trch
nhim
n v, Gim
c nhn st
phi
hp
BS. A
.
Y t M
.
Kinh
ph
d
kin
BS. B
MC TIU HC TP
Sau khi hc xong bi ny, hc vin c th:
1. Trnh by c li ch ca qun l trin khai chng trnh/d n
2. Phn tch c kh khn 3 chiu trong qun l trin khai chng trnh/d n
3. Trnh by c cc ni dung c bn ca qun l trin khai chng trnh/d n
4. p dng c cc cng c/k thut c bn trong qun l trin khai chng
trnh/d n
NI DUNG
1. Trin khai chng trnh/d n l g?
Sau khi lp c k hoch cho mt chng trnh hay d n y t, chng ta cn
t chc trin khai thc hin k hoch (xem hnh di y). Thc hin k hoch l
qu trnh bin mi k hoch trn giy thnh hin thc, thnh sn phm mong i. Trn
thc t, y l bc kh khn nht trong chu trnh qun l, i hi thi gian cng sc,
tr tu v ngun lc ln nht.
Lp k
hoch
nh gi
Gim st
Theo di
Thc hin
62
Qun l vic trin khai chng trnh/d n l vic p dng kin thc, k nng,
cng c v k thut vo cc hot ng ca chng trnh/d n nhm p ng cc yu
cu ca chng trnh/d n.
Qun l trin khai chng trnh/d n i hi nhng ngi qun l phi hiu r
cc c im ca chng trnh/d n do t chc mnh thc hin. Sau y l nhng c
im, m thng l nhng kh khn m ngi qun l s phi i mt trong sut thi
gian trin khai thc hin:
1. Chung ngun lc vi nhiu chng trnh/d n hay hot ng khc. V d, trung
tm y t huyn ch c mt chic t nhng c s dng cho tt c cc hot
ng ti Trung tm. Hoc cn b chng trnh phng chng AIDS cng kim
nhim lun vic theo di chng trnh phng chng Lao.v.v..
2. Nhm cn b tham gia chng trnh/d n thng n t nhiu phng ban b
phn khc nhau. V d trin khai mt hot ng v o to k nng t vn v
sc khe sinh sn cho cn b y t tuyn x, nhm cn b tham gia ca Trung tm
Y t huyn c th bao gm cn b phng sc khe sinh sn, cn b phng truyn
thng gio dc sc khe, cn b phng k hoch .v.v.
3. Ngi iu phi vic trin khai c th thiu thm quyn chc nng i vi cc
thnh vin nhm do nhiu khi ngi iu phi l mt cn b ca mt phng/ban
nhng cc thnh vin nhm li t cc phng ban khc
Do nhng c im trn, qu trnh thc hin nhiu khi khng din ra nh k
hoch v thng l c nhng thay i trong qu trnh thc hin, c v thi gian, nhn
lc v ti chnh
2. Nhng li ch ca qun l vic trin khai thc hin
Mc d c mt s hn ch nhng nu qun l tt vic thc hin th chng ta s
t c mc tiu ca chng trnh/d n mt cch hiu qu. Ngi ta chng minh
rng qun l vic thc hin s em li nhng li ch sau:
Xc nh r rng cc cng vic v xy dng l trnh c th t c cc yu
cu/kt qu u ra -> Do , tng kh nng thc thi v hiu qu
Ch ng iu chnh trong trng hp thay i v ngun lc, thi gian hay cht
lng
Cho php lng trc cc nguy c v chun b cch thc phng trnh, ng ph
sm.
3. Cc k nng cn thit cho qun l trin khai chng trnh/d n
Qun l trin khai khng ch n gin l vic thc hin cc k thut qun l.
Thc t, ngi qun l chng trnh/d n gii cn c cc k nng a dng. Ba lnh vc
k nng c bn m ngi qun l chng trnh/d n cn c gm:
63
Cht lng/phm vi
chng trnh/d n cn p
ng cc yu cu cht lng
v phm vi n mc no
Chi ph - ngun
lc cn c hon
thnh chng
trnh/d n
Nh vy, vai tr ca ngi qun l vic thc hin l qun l thi gian, chi ph v
cht lng/phm vi ca chng trnh/d n - hay k hoch thi gian, ngn sch v cht
lng dch v, sn phm. Ch cn thay i mt trong s cc yu t ny s phi thay i
mt hoc c hai yu t cn li. V d, nu bn c yu cu gim thi gian hoc tng
cc yu cu cht lng/phm vi ca d n, tng chi ph ca d n s tng nhm p ng
yu cu ny
iu chnh cn c
(Mt hoc c hai)
Gim cht lng hay thu
hp phm vi
Gim cht lng hay thu
hp phm vi
Yu cu
Thi gian ngn hn
Chi ph cao hn
Gim chi ph
Chi ph cao hn
64
Cch duy nht nhm thc hin chng trnh/d n c th thay i mt trong
cc bin s thi gian, chi ph hay cht lng/phm vi m khng nh hng n cc yu
t cn li l c sng kin trin khai hiu qu hn trong qu trnh thc hin d n.
Ngi qun l chng trnh/d n nn lm vic vi cc bn lin quan (nh ti
tr, khch hng, chnh quyn, ban ngnh on th) ngay t khi lp k hoch chng
trnh/d n c th qun l kh khn ba chiu ny. Ngi qun l cng cn xc nh
r cch thc o lng nhng thay i ca mt trong ba bin s trn c nhng iu
chnh kp thi v ph hp.
5. Ni dung v cng c/k thut qun l vic trin khai chng trnh/d n
Cc ni dung c bn trong qun l trin khai chng trnh/d n thng bao
gm
Qun l phm vi chng trnh/d n
Qun l thi gian
Qun l nhn lc
Qun l ti chnh
Qun l cht lng
Qun l nguy c
Trao i thng tin
Vi mi ni dung qun l s c cc cng c/k thut gip qun l hiu qu. Tuy
nhin, cc ni dung v cc cng c qun l ny c mi lin quan rt cht ch, khng th
tch ri. Thay i bt k ni dung qun l no cng s nh hng ti cc cu phn
khc, do , ngi qun l lun lun cn xem xt v kim sot vic trin khai chng
trnh/d n mt cch tng th, iu phi cc cu phn qun l mt cch hi ha v linh
hot t c cc yu cu ca chng trnh/d n v p ng c mong i ca
cc bn lin quan.
Ch :
- Cc cng vic/nhim v i hi thi gian nhng khng i hi cc ngun lc
khc thng b b qun khng a vo bng phn tch hot ng, v d: xin ph
duyt, gi th mi
- Cp chi tit ca bng phn tch hot ng ph thuc vo nhng ngi tham
gia phm vi ca chng trnh/d n, v mc ch ca bng PTH.
- Khng nht thit phi chia nh cc hat ng ca tt c cc nhnh trong bng
PTH cng cp . Trn bt c nhnh no ca biu , khi i n cp
c th v chnh xc theo di v qun l th c th dng vic phn tch ti
im
- Phm vi ca chng trnh/d n cng ln, bng PTH s cng phc tp. Cc
chng trnh/d n nh c th khng i hi phi c bng PTH, nhng vn cn
danh sch cc cng vic/nhim v cn hon thnh.
- Khng nn cc cng vic b ng tc l khng xc nh cng vic di dng
nhng g cn hon thnh. V d, thc hin phn tch l mt cng vic khng
r rng. Tt c cc hot ng, cng vic/nhim v trong bng PTH cn hng
ti mt sn phm hay mt hnh ng c th c im kt thc r rng.
5.2. Qun l thi gian
Qun l thi gian trong trin khai thc hin chng trnh/d n nhm mc ch m
bo tin ca chng trnh/d n. qun l thi gian, ngi qun l cn thc hin
cc nhim v:
Xc nh hot ng
c tnh ngun lc cho hot ng
c tnh thi gian thc hin hot ng
Sp xp cc hot ng
Xy dng k hoch thc hin theo thi gian
Kim sot thi gian
Bng phn tch hot ng gip xc nh cc hot ng cn hon thnh, sau cn c
vo ngun lc (nhn lc, kinh ph, trang thit b, .v.v) dnh cho cc hot ng
c tnh thi gian cn hon thnh. V d hon thnh hot ng lin h vi cc ban
ngnh on th xin kin v s h tr cho vic thnh lp cu lc b ngi nhim
HIV, nu ch c 1 ngi lm s mt 10 ngy nhng nu 3 ngi thc hin th c th ch
cn 3 ngy.
c lng thi gian cn thit hon thnh cc hot ng mt cch chnh
xc c th ngh cc thnh vin ca nhm cng tm hiu v tho lun hay hi kin
ca cc chuyn gia c kinh nghim. Cch chnh xc nht l da trn kinh nghim thc
t thc hin nhim v hay mt nhim v tng t. V d, nu nhm cha bao gi
67
68
V d: Bng phn tch hot ng ca can thip Tng s ngi nhim HIV trong din qun l c t vn v chm sc ti nh trn a bn qun
A nh sau:
Tng s ngi nhim HIV trong din qun l c t vn v
chm sc ti nh trn a bn qun A
100% cn b y t c k nng t vn v
chm sc ngi nhim HIV/AIDS
vo thng 11/2006
T chc
tp hun
69
Xy dng
chng trnh
o to
Xy dng ti
liu cho hc
vin/ging vin
T chc o to
La chn hc
vin
nh gi o
to
Gi giy mi
cho hc vin
Xc nh con ng ch cht
Con ng ch cht trong s mng li cng vic c xc nh l con
ng di nht t im khi u n im kt thc ca mng li. hon thnh cc
cng vic trong con ng ch cht s cn nhiu thi gian nht so vi cc con ng
70
71
Hp thng nht
khung chng
trnh
Xy dng ti
liu tp hun
Gi cng vn
chiu sinh
Lp k hoch
ging dy
Xy dng k
hoch bi ging
Chun b bi ging
trn powerpoint
Chun b tp
hun
Chn hc vin
Gi giy mi
T chc tp
hun
Lp d tr kinh
ph
Thu phng hc
Ph duyt d
tr kinh ph
Tm ng kinh
ph
Mua VPP
Thu ni n ngh
cho hc vin
72
In ti liu
73
H1. nh gi nhu cu o to
1.1. Thit k cng c nh gi
1.2. Lp k hoch nh gi
1.3. Tin hnh nh gi
1.4. Phn tch kt qu
1.5. Vit bo co nh gi
Ngy
khi
u
Ngy
kt
thc
10
11
12
01/01 21/02
1.6. Hp cng b kt qu nh gi
H 2. Xy dng chng trnh o to 21/02 28/03
2.1. R sot ti liu v xem xt kt qu
nh gi nhu cu o to
2.2. Xy dng chng trnh o to s
b
2.3. Hp vi cc ging vin v chuyn
gia gp v chng trnh o
to
2.4. Chnh sa v hon thin chng
trnh o to
2.5. Xin ph duyt ca lnh o
74
75
Cc hot ng/
cng vic
Phn cng
Ngy
khi
u
Ngy kt
thc
Chu
trch
nhim
chnh
1/1/06
28/2/06
10
11
12
Mai
Ngn
1.3. Chun b a im
Nga
1.4. Xy dng ni
dung
1.5. Chun b trang
thit b
Tin
Hoa
Linh
76
Tham gia
Linh
Chu
Hoa,
Mai,
Thnh
Mai, Chu,
Ngn, Lin,
Tin
Mai, Linh,
Ngh
Chu,
Thnh,Nga
Hoa,Ngn,
Lin,Ho
Tnh
hnh can
thip
Thng
qua
KQ/gim
st
Tin
Minh
Hoa
Ho
Minh
Thnh
Vo thi
im
Ngy
khi
u
Ngy
kt
thc
Hoa
Mai
Linh
Chu
P
G
T
P
P
P
Thnh
Ngn
Nga
Ngh
Lin
Tin
Ho
Minh
28/02
T
P
G
P
T
P
G
T
P
P
P
G
P
T
H 2.
T=Trch nhim
G=Thng
77
qua
kt
qu/gim
st
Lp ngn sch t di ln
Chng trnh/D n
Hot ng chnh
Hot ng chnh
(2) c lng chi ph mi hot ng
chnh
78
Mc tiu thi gian: Phi hon thnh cng vic ng thi hn;
Mc tiu kinh ph: Phi thc hin theo ng k hoch ngn sch;
Mc tiu phm vi v cht lng ca d n: Phi hon thnh cng vic t
kt qu ng nh d kin, m bo s lng v cht lng.
Qua nhng v d trn, chng ta c th thy rng nu mt trong nhng s kin trn
xy ra s nh hng n d n v kinh ph, thi gian..., mt khc, cc yu t v iu
kin lm vic, iu kin t chc khng thun li lm tng thm s nguy c gy bt li
cho d n.
Mc ch ca qun l nguy c trong qu trnh thc hin l phng nga v gim
thiu nh hng ca cc ri ro (tiu cc) v tn dng cc c hi (tch cc) nu xy
ra trong qu trnh trin khai chng trnh/d n
S sn c ca cc cng c v k thut
Nhiu sai st khng d kin trc c
Cc yu t khch quan bn ngoi
Nhng thay i v chnh sch
Cc khng hong t nhin hoc do con ngi (v chnh tr, kinh t, hay t
chc...)
Cc bc qun l nguy c
Cch hiu qu nht gii quyt cc nguy c ca chng trnh/d n l phn
tch v xy dng k hoch khng ch v gim tc hi ca cc nguy c ny mt khi
chng xy ra ngay t giai on bt u chng trnh/d n.
1. Xc nh nguy c: Xem xt k hoch d n v xc nh cc nguy c c th tc
ng ti vic thc hin, c th nh sau
iu g c th lm tr hon hay chm tr trong thc hin k hoch?
iu g c th e do cht lng ca sn phm/dch v u ra cui cng
ca chng trnh/d n hay hot ng?
Cc yu t hay s kin no c th lm tng chi ph, vt mc ngn sch
cho php?
iu g c th l nguy c dn ti vic thiu ht nhn lc hay cc ngun
lc khc khi cn thit?
2. Lng ha tc ng ca mi nguy c
Trc khi c th xc nh nguy c u tin qun l, chng ta cn nh gi tc ng ca
tt c cc nguy c xc nh. Nhng lm th no m chng ta c th lng ha nguy
c mt thnh vin quan trng trong nhm d n s ngh sinh? Hoc lm th no c
th so snh nguy c vi nguy c tng gi cc trang thit b quan trng ca d n?
c th so snh c, chng ta s xem xt tng nguy c da trn cc tiu ch: kh nng
xy ra nguy c , mc tc ng ti kt qu d n v kh nng kim sot c nguy
c C th s dng 2 phng php lng ha tc ng nguy c nh sau:
Cch th nht: s dng ma trn theo 2 tiu ch: kh nng xy ra v tc ng v cht
lng, chi ph v thi gian
:Trc tin, hy phn loi kh nng xy ra ca mi nguy c thnh 3 nhm: cao, trung
bnh, thp. Trong , kh nng xy ra cao ngha l c tnh xc sut >70%, trung bnh
l t 30%-70% v thp l di 30%.
- Tng t, phn loi tc ng n d n ca mi nguy c theo 3 kha cnh: chi
ph, thi gian v cht lng d n thnh 3 nhm: cao, trung bnh, thp nh trn.
- Sau , da trn kt qu phn loi trn, s dng bng nh gi tc ng nguy c
di y xc nh xem tng nguy c nm khu vc no: xanh, vng hay
81
ng
Tc
Cao v chi
ph, thi gian,
cht lng
Trung bnh v
chi ph, thi
gian, cht
lng
Thp v chi
ph, thi gian,
cht lng
VNG
XANH
VNG
XANH
XANH
VNG
Thp
(xc sut
<30%)
Trung bnh
(xc sut 3070%
Cao
(xc sut
>70%)
Kh nng xay ra
STT
M t nguy c
Kh nng Tc
xy ra
ng
Khng
kim
sot
c
Tch s
hon ton nm ngoi kh nng kim sot ca nhm, nhm s mun a s kin hay
tnh hung vo k hoch ng ph v nhm s khng th c bin php phng nga
no i vi nguy c c.
V d, sau khi thu thp thng tin, tho lun trong nhm d n v tham kho
kin chuyn gia, nhm thc hin d n Chm sc v h tr ngi nhim HIV/AIDS
ti nh ca qun hi Chu TP. nng xc nh c mt s nguy c sau y c th nh
hng ti thnh cng ca d n:
- Ngi nhim khng tham gia sinh hot cu lc b
- Gia nh ngi nhim khng hp tc
- Cn b y t qu bn khng th thc hin c vic chm sc ti gia nh
- Khng kinh ph mua trang thit b v thuc thit yu cung cp cho gia nh v
cn b y t
Nhm lng ha tc ng ca cc nguy c ny v th hin trong bng sau:
Cao
VNG
Trung bnh
ng
Tc
Thp
XANH
Gia nh ngi
nhim khng
hp tc
XANH
Cn b y t qu
bn khng th
thc hin chm
sc ti gia nh
Thp
(<30%)
Ngi nhim
khng tham gia
sinh hot cu
lc b
VNG
Khng kinh
ph mua trang
thit b v
thuc
XANH
VNG
Trung bnh
(30-70%)
Cao
(>70%)
Kh nng xay ra
83
STT
M t nguy c
2
3
Kh nng
xy ra
Tc ng
Khng
kim
sot
c
2
Tch s
12
84
K hoch qun l nguy c: d n Chm sc v h tr ngi nhim HIV/AIDS ti nh ca qun hi Chu TP. nng
Cc nguy c
Tch s nguy
c/mu sc
Bin php
ng ph
Gim nh
Vng
Gim nh
M t bin php
85
Hnh ng khi
5.7. Trao i thng tin v vic trin khai cc hot ng chng trnh/d n ti cc
bn lin quan
Trao i thng tin (TTT) v vic trin khai cc hot ng ti cc bn lin quan
ng vai tr rt quan trng m bo thnh cng ca mt chng trnh/d n. Cng
vic ny cn c thc hin lin tc trong tt c cc giai on, bt u t lc khi u,
xc nh, lp k hoch, iu hnh, kim sot v kt thc mi hot ng v ton b
chng trnh/d n.
Vi mi hot ng trong chng trnh/d n, ngi qun l cn dnh thi
gian thch hp trao i thng tin nhm t c s tho thun v p ng nhng
mong i t cc bn lin quan. Bn cnh , vic thng xuyn trao i thng tin cn
gip ngi qun l pht hin v gii quyt cc vn khi chng pht sinh.
Chnh v vy, gip cho vic trao i thng tin thc hin chng trnh/d n
c hiu qu, chng ta nn lp k hoch c th cho cng vic ny v coi nh mt
phn ca k hoch d n tng th. ng thi cng cn theo di v xem xt vic trao
i thng tin trong qu trnh trin khai thc t c iu chnh kp thi nu cn.
Nhn chung, c bn cch trao i thng tin chnh nh sau:
Vn bn chnh thc: cng vn, bo co hot ng chng trnh/d n
Vn bn khng chnh thc: cc ghi chp v hot ng d n, th in t
Tuyn b ming chnh thc cc bi trnh by trong cuc hp chnh thc, hi
tho
Tuyn b ming khng chnh thc cc cuc tho lun trc tip, hoc qua in
thoi, cc cuc hp nhm
Tt c cc hnh thc trao i trn u quan trng cp nht v truyn ti ni
dung hot ng ca mt chng trnh/d n n cc bn lin quan. Tuy nhin, vic trao
i bng ming thng xuyn din ra, nhng kh c th lp k hoch hot ng ny.
Khi cung cp thng tin cho cc bn lin quan, ta nn ch n mc chi tit
ca thng tin cn ph hp vi tng i tng:
Cc nh qun l cp cao s khng c nhiu thi gian, do vy, h khng mun
xem/nghe qu chi tit tng hot ng ca chng trnh/d n. V vy, ch nn
thng bo tm tt nhng im quan trng mang tnh tng th cho h tr khi
c yu cu bo co chi tit.
Ngc li, vi cc thnh vin trong nhm thc hin chng trnh/d n th h
quan tm n chi tit hn, c bit xoay quanh hot ng h c phn cng.
Thc t, p ng tt nht yu cu trao i thng tin vi cc bn lin quan,
nhm d n cn phn tch k lng nhu cu thng tin ca tng bn lin quan. V
d:
Nh ti tr quan tm n d n v tin v hiu qu;
Lnh o TTYT d phng cn nhn thng tin v k hoch, tin thc hin
cng vic, v cc bo co;
86
Phng TCKT cn thng tin tin gii ngn, bo co ti chnh, thanh quyt
ton;
S Y t: thng tin thc hin d n t a bn v t iu phi d n, bo co tin
;
Ngi nhim HIV v ngi trc tip chm sc cn hng dn cch chm sc ti
nh, thng tin v chnh sch v thi quan tm, chm sc ca x hi vi ngi
nhim, thng tin v h tr y t, kinh t ...
K hoch TTT cn c nhng khon mc sau:
Ni dung trao i: nu r thng tin g cn trao i. V du: Bo co tin v
cht lng, Bo co tin tm ng, chi tiu, quyt ton, Nhng vic hon
thnh v cha lm c
i tng trao i: Ngi trong nhm d n, ngi ca TTPC HIV/AIDS, ban
qun l d n, nh ti tr,...
Cch thc TTT (hay phng php chuyn ti thng tin) : Trao i thng tin
vi i tng no th phi bng cch no cho ph hp, v d, thng tin v tin
d n bo co ln TTPC HIV/AIDS thng bng cc bo co chnh thc (vn
bn); chia s tnh hnh hot ng ca tng thnh vin th c th gi th in t
hoc cc bui hp nhm; bi bo v d n, bn tin gi cho tt c cc bn lin
quan th c th a ln trang web, in n phm hay a vo tp ch chuyn ngnh
(nu c). Chia s thng tin cp nht , ang v s thc hin (theo k hoch hot
ng) ca cc thnh vin) th cn phi hp nhm.
Thi gian v tn sut : thi gian TTT c th. Nhiu thng tin v i tng cn
trao i nhiu ln v thng xuyn (tn sut ln). V d hp giao ban nhm d
n trao i cng vic trong nhm c n nh vo chiu th su hng tun,
np bo co cho lnh o th vo ngy 25 hng thng.
Phn cng trch nhim: Ai trong nhm d n hay trong t chc nhn nhim v
thc hin vic trao i thng tin, v d: iu phi d n chu trch nhim bo
co cc thng tin chuyn mn v tin chung v kt qu d n, tr l d n
chu trch nhim chia s thng tin theo di vic thc hin cng vic ca cc cn
b d n; K ton d n chu trch nhim thng bo v tin gii ngn, thi
hn thanh ton ca cc hot ng
87
Ngi lin h
ThS Bi Thanh M,
S Y t
BS. Nguyn Vn N
a ch
Hi YTCC Vit
Nam, 138 Ging
V, H ni
135 Phan Chu
Trinh, Nng
120 Phan Chu
Trinh, Nng
120 Phan Chu
Trinh, Nng
120 Phan Chu
Trinh, Nng
54 Trn Ph,
Nng
28 Trn Quc
Ton, Nng
88
051-865
051-847
i tng
Nh ti tr
K hoch cung ng
hu cn
ngh cung cp
phng tin, vt t
S ng h ca lnh
o
Hot ng, tin
thc hin v kt qu
Hng qu
Bs. Phng
Hng thng
Hng qu (ngy 15)
Bs. Nam
Phng TCKT
Np bo co
Hng qu
Bs. Phng
Phng HC, TC
- Hp
- Gi Bo co
- Hng qu
- Cng vn ngh
Lnh
AIDS
S Y t
TTPC
Np bo co
89
Bs. Phng
Bs. Phng
Ni dung
K hoch thc hin
Kt qu d n/ m
rng phm vi d n
Hng dn cch chm
sc, kin thc chng
k th, ha nhp cng
ng, s quan tm h
tr ca x hi
Hng dn cch chm
sc, s h tr ca d
n
i tng
Cc TTYT Qun
huyn
Cc ban ngnh on
th
th bo bu in
Bs. Trinh
Bo co s kt v
tng kt
Hnhg qu
Su thng
Cui nm
Bs. Nam
Tp hun
Ba ngy/ nm
Hng thng(ngy th nm
u thng)
Truyn thng
90
NI DUNG
Gii thiu:
Trong qu trnh trin khai cc hot ng/chng trnh y t, k nng v tinh thn
ca cc cn b trc tip thc hin cc hot ng trong k hoch ng vai tr ht sc
quan trng to ra cc sn phm hoc cc dch v c cht lng v hiu qu ca cc
chng trnh y t. gip cho cc cn b thc hin tt k hoch ny, cc nh qun l
cn phi thc hin cng tc gim st h tr. Vy gim st h tr l g? Cng tc ny
khc g so vi cc cng tc khc nh: kim tra, thanh tra, theo di v nh gi? Bi vit
ny trc ht s trnh by chi tit cc khi nim lin quan n cng tc gim st h tr
cc hot ng/chng trnh y t, v sau s tp trung vo trnh by quy trnh gim st
bn ngoi, bao gm c vic xy dng k hoch v bng kim gim st.
1. Khi nim gim st h tr
1.1. Khi nim: Gim st h tr l mt chc nng ca qun l trong gim st vin
cn ch trng ti nhu cu v mong mun c h tr ca nhn vin m h gim st.
Khi nim ny c hiu rng hn cc khi nim gim st thng thng khc v ngoi
vic gim st h tr cc hot ng ca cc cn b tuyn di hoc cc cn b bn ngoi
t chc, khi nim gim st h tr cn cp ti vic h tr, gip ca cc nh qun
l i vi nhn vin ca mnh trong khi thc hin cc cng vic c giao. Tc l cc
nh qun l cng chnh l gim st vin i vi cc nhn vin trong c quan/n v m
mnh ang iu hnh. Nh vy, gim st h tr l vic gip (h tr) cc cn b gii
quyt nhng kh khn hoc cc vn m ang gp phi trong qu trnh trin khai
cc hot ng /chng trnh y t nhm gip h thc hin tt hn cng vic ca mnh
v nng cao c hiu qu v cht lng ca chng trnh/hot ng.
91
1.2. Li ch ca gim st h tr
Mc ch ca gim st h tr l nhm gip cc nhn vin - ngi thc hin
cc hot ng ca chng trnh y t hon thnh ngy mt tt hn cng vic ca h.
Chnh v vy gim st lun ng mt vai tr quan trng trong vic nng cao cht lng
hat ng/chng trnh y t.
Thot u, gim st h tr dng nh i hi nhiu cng sc v thi gian hn
gim st kiu c. Cch gim st ny s mt cng hn trong qu trnh chun b, nhng
sau khi tin hnh th cch ny s mang li nhiu li ch hn v thc s gip cc nhn
vin lm vic hiu qu hn v:
Gim st l mt qu trnh h tr, gip v cm tay ch vic - o to v o to
lin tc, to iu kin thun li trong phm vi c th gip hon thnh tt
nhim v. Hot ng gim st ch yu l nhm vo cn b ang trin khai cng
vic trong nhng iu kin lm vic, mi trng v hon cnh sng, sinh hot c
th. Khi ng dng cc phng php, quy trnh hay cc cng c c gii thiu
trong l thuyt vo cc hon cnh khc nhau, lun cn c iu chnh nht nh
92
1.3. Phn bit gim st h tr v theo di, nh gi, kim tra, thanh tra
Cc hot ng gim st h tr, theo di, kim tra, nh gi, thanh tra c nhiu
im tng ng, tuy nhin bn cht v mc tiu ca ca tng loi hot ng ny li rt
khc nhau. Trn thc t, vic phn bit ny li cng cn thit trnh lm ln khi trin
khai mi hot ng pht huy c ng hiu qu v mc tiu ca chng.
93
94
Theo di:
- Xem xt tin
- iu chnh mc tiu,
hot ng
nh gi:
- Hiu qu, gi tr
- Ra quyt nh
Gim st:
- H tr
- o to trc tip
- i tng l con
ngi
Kim tra:
- Tin cng vic
- Ph bnh, phn xt
- iu chnh mc tiu
- i tng l cng vic
Thanh tra:
- Php ch
- Qui nh
- xut x l
96
3. Nguyn tc gim st
- Gim st l qu trnh thng tin 2 chiu: quan st, lng nghe, giao tip ch ng
v phn hi tch cc vi tinh thn thn i, gip .
- Xc nh c th i tng, ni dung v thi gian cho tng cuc gim st.
- Hiu v p ng c nhu cu ca ngi/n v c gim st.
- Cng tham gia gii quyt vi ngi/n v c gim st.
- Lp k hoch hot ng, gii quyt vn r rng (vn g, ai lm, lm khi
no, khi no hon tt, ni no theo di)
- Dng bng kim ph hp gim st.
4. Cc k nng gim st
4.1. K nng quan st: quan st ni chung trong khi i gim st cn phi thc t, bao
qut, nhng t m (khng b st vn , hin tng) v nh gi theo bng kim. Khi
quan st vic cung cp cc dch v ti cc c s y t, ta nn lu mt s im sau:
- Cn c s ng ca ngi c gim st v khch hng
- Chn v tr quan st thch hp
- Ci m, ng vin, gim mc mt bnh tnh ca ngi c gim st
- Hn ch ni, trao i trong lc quan st ngi c gim st thao tc
- T nh, kn o ghi chp v chm vo bng kim
- Ch phn hi sau khi gim st xong tr trng hp c bit phi can thip
ngay nu thao tc ca ngi c gim st c th gy nguy him cho khch
hng
Quan st l s nhn nhn ch yu bng mt nh gi c ton cnh hoc
tng phn cnh quan v s vic ang din bin ti c s v ngi c gim st. Gim
st vin c th:
- Quan st c s: ton cnh bn ngoi, bn trong, tnh trng v sinh, ni tht cc
khoa phng, t thuc, trang thit b y t cho tng tuyn
- Quan st s sch, bo co thng k, bnh n, biu
- Quan st dch v y t (hot ng ca nhn vin trong lc h ang lm vic)
4.2. K nng giao tip: L s tip xc gia gim st vin v ngi c gim st, hoc
vi khch hng. Cc k nng giao tip thng c s dng nh sau:
- Lng nghe tch cc: l tp trung nghe vi s thng hiu, cm thng v hng th.
Khng lm vic khc khi nghe ni, khng ngt li, khng t v kh chu hay st
rut.
- S dng ngn ng c th: ngn ng c th bao gm t th ca thn th, v tr
ngi, c ch, iu b ca cc b phn c th nh tay, chn, u, nh mt, nt
mtv d: cch ngi, gt u, nhn vo mt ngi ni, phn ng nt mt theo
tnh cm ngi ni. Ngn ng c th biu hin s tn trng, hng th v thng
cm, tuy nhin cn ph thuc vo c im ca mi nn vn ha.
97
Khi lm vic nhm vi nhm ngi c gim st, gim st vin s ng vai
ngi nhm trng iu khin nhm lm vic. Cn lm cho cc thnh vin:
Bit r ni dung ch cn tho lun
Mc tiu cn t c sau khi lm vic nhm: a ra c cc vic phi lm
gii quyt vn c pht hin trong qu trnh gim st ti c s.
Gi , hng dn cho mi ngi u tham gia tho lun: khch l ngi rt r,
tm cch hn ch ngi ni qu nhiu, ni lan man.
Gi mi ngi trong nhm t ni c ra nhng im yu v a ra bin
php sa cha, khng ph phn, ln n, ch trch
Tm tt kin quan trng trong tho lun v ly kin ng thun trong c
nhm.
Bn bc vi nhm lp k hoch hnh ng, sau vi s phn cng c th giao
vic cho tng ngi, thi gian bt u, thi gian hon thnh, ai theo di, kin
ngh vi cp trn h tr cho k hoch c thc hin
5. Phng tin - cng c gim st
Mi hot ng u cn c phng tin, cng c c th. C nhiu loi cng c
khc nhau, tu theo mc tiu ca tng cuc gim st m chun b cng c cho ph hp,
cng c thc hin gim st trong cc chng trnh y t thng l:
Cc vn bn c tnh php quy nh ch trng chnh sch, lut - php lut, Ngh
nh, quy nh... lin quan.
Cc ti liu lin quan.
K hoch hnh ng trin khai chng trnh.
Cc quy trnh k thut: V trng, an ton v mu.
Cc ti liu hun luyn, tuyn truyn lin quan.
Phng tin h tr.
K hoch gim st, lch trnh gim st.
Bng kim gim st ph hp.
Bin bn gim st c (nu ln gim st trc c lm) v mi (bin bn trng
lm ln ny)...
Khng phi ln gim st no cng phi c y cc cng c trn, m chn lc
cng c cho ph hp vi mc ch gim st.
C nhiu loi cng c nhng bng kim l mt cng c quan trng v ph bin
nht dng quan st, nhn xt trong khi thc hin gim st, nht l gim st trc
tip, nh quan st thc hin cc k thut/th thut, quan st mi trng, quan st bui
tuyn truyn gio dc sc khe (GDSK), quan st chm sc, quan st t vn, quan st
nh hng - t im..., cng v vy xy dng bng kim ph kp gim st l mt
trong nhng nng lc ch yu ca gim st vin.
100
101
102
V d v bng kim
V d 1
Ni dung quan st
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Khng
lm
Nhn xt chung:
103
Cha
t
V d 2
BNG KIM VIT MC TIU CAN THIP GII QUYT
MT VN SC KHO
Ngi thc hin:
Gim st vin:
a im quan st:
Ngy quan st:
STT
Ni dung gim st
1
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
2
2.1
2.2
3
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
4
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
Nu vn sc kho
Vn g/cng vic g/hnh vi g?
i tng lin quan n vn /hnh vi
a im xy ra vn
Mc ca vn
Thi gian xy ra vn
Mc tiu
Mc tiu chung
Mc tiu c th
Tiu chun ca mc tiu (cch 1)
C th, c th, ch r i tng/vn
o lng c
Tnh kh thi/t c mc tiu
Thit thc, ph hp
Ch r mc thi gian hon thnh
Tiu chun ca mc tiu (cch 2)
Thc hin mt cng vic c th
Xc nh r i tng c th
Khi lng cng vic s thc hin
a im thc hin cng vic
Thi gian hon thnh cng vic
Khng
Nhn xt chung:
Gim st vin
(k tn)
104
Ghi ch
Kt lun
Gim st h tr ng vai tr rt quan trng trong cng tc qun l cc chng
trnh/hot ng y t. i tng ca gim st h tr l con ngi. Cng vic ny gip
cc nh qun l nh gi c nhn vin ca mnh thc hin cng vic ca h nh th
no. T , c gii php hiu qu gip h lm vic c tt hn. Qun l m khng c
gim st l qun l th lng.
Mun gim st h tr c tt th cc nh qun l phi xy dng c i ng
gim st vin c trnh v chuyn mn cng nh v qun l. ng thi, h cng phi
c nhng k nng tt khi thc hin gim st. Ngoi ra, gim st h tr tt th cc
gim st vin phi lp k hoch tt trc khi i gim st. Mt vic lm khng th thiu
c l sau khi gim st, cc gim st vin cn phi phn hi cho cc i tng c
gim st h c th nhn ra nhng hn ch trong khi thc hin cng vic c th
khc phc. Gim st vin cng cn phn hi, bo co cho cc n v lin quan c quyn
ra quyt nh v ngun lc h tr cc nhn vin thc hin cng vic ngy cng tt
hn.
109
MC TIU
Sau khi hc xong bi ny, hc vin c th:
1. Trnh by c khi nim v mi quan h gia theo di v nh gi
2. Xy dng c cc ch s theo di v nh gi
3. Phn tch c cc bc trong qui trnh theo di v nh gi
4. Lp c k hoch theo di v nh gi mt chng trnh y t
NI DUNG
1. Khi nim Theo di v nh gi:
Theo di v nh gi l mt trong nhng thnh t quan trng ca qun l d n nh th
hin trong hnh v quen thuc di y:
Lp k hoch
Gim st
Theo di
nh gi
Thc hin
c quan tm v chin lc, thit k, thc hin chng trnh/d n. Xin xem thm trong
bng di y v s khc bit gia theo di v nh gi.
Theo di
Thng xuyn
Gi ng tin thc hin, phn tch
v lu gi cc thng tin v tin trin
ca chng trnh/k hoch.
Tp trung vo cc u vo, hot ng,
u ra, cc qu trnh thc hin, s ph
hp ca nhng hot ng c th...
nh gi
Theo chu k (vo cc mc quan trng nh
gia k hoc cui k...)
Phn tch su, so snh nhng kt qu t
c trong thc t vi mc tiu t ra trong
k hoch.
Tp trung vo cc sn phm u ra trong
mi quan h vi u vo; cc kt qu t
c so vi chi ph, cc qu trnh s dng
t c cc kt qu, s ph hp mang
tnh tng th, tc ng v tnh bn vng.
Tr li cho cu hi ti sao thu c nhng
kt qu nh vy v bng cch no. Gp
phn a ra nhng c s l lun v xy
dng m hnh thay i
Cung cp cho cc nh qun l nhng la
chn v chin lc v chnh sch.
Do cc nh qun l chng trnh/k hoch,
gim st vin cc n v/t chc c lin
quan, nh ti tr v/hoc cc nh nh gi
c lp thc hin vic phn tch ni b
v/hoc c lp.
112
2. Ch s theo di v nh gi
2.1. Khi nim
Ch s l i lng dng o lng v m t mt s vt hay mt hin tng.
Da vo ch s, c th xc nh c s thay i ca mt s vt hin tng. V d, t
l tr suy dinh dng di 5 tui hoc t l cc b m c con di 1 tui thc hnh
nui con bng sa m ng cch.
Mt ch s cn c nh ngha r rng v t s v mu s m bo cc ch
s c th dng so snh c, c bit so snh vi cc ch s cng loi ca a
phng khc. C nhiu ch s m mu s v t s l chun cho c th gii, v d, t l
sinh th, t l cht th, t l cht m, t l cht tr em di 5 tui.
Nhiu khi, nu khng nh ngha r rng v t s v mu s, c th dn n s
sai lch v nhn nh. V d, trong chng trnh k hoch ho gia nh (KHHG), ch
s thc hin c bit n nhiu nht v ph bin nht l T l cp v chng s dng
cc bin php trnh thai (CPR). T s ca ch s ny l s cp v chng m v trong
tui 15-49 p dng cc bin php trnh thai v mu s l tng s cc cp v chng
trong tui trong mt qun th dn c. Kt qu CPR s thay i tu thuc vo mu
s c chn nh cp v chng hay ph n c chng trong tui sinh hay tt c
ph n trong tui sinh . Do vy, khi so snh CPR ti x A vi x B, phi ht sc
ch m bo rng t s v mu s ca ch s ny ti c hai a phng l nh
nhau.
V thut ng cng c nhiu cch din gii v th cn rt ch n nh ngha
ca cc thut ng, chng hn nh: khch hng mi, ngi s dng dch v lin tc,
ngi s dng dch v khng lin tc, cc im cung cp dch v, ni cung cp dch v,
bnh nhn chuyn i, bnh nhn khm li.
113
2.2. Cc loi ch s
C nhiu cch phn loi ch s khc nhau tu theo mc ch s dng ca ngi
s dng v tu theo cch thc xy dng k hoch. V d c ni phn loi da trn
bao ph, tnh duy tr, kh nng tip cn cc dch v ca i tng ch, c ni phn loi
theo s lng v cht lng, c ni phn loi theo u vo, u ra. Nhng cch chung
nht m cc nh qun l thng dng l phn loi da trn mc kt qu t c
ca chng trnh/d n. S phn loi ny da trn l lun ca l thuyt v nhn-qu.
Khi u t ngun lc vo cc chng trnh hot ng (nh nhn lc, thi gian, ti
chnh, trang thit b c s vt cht) th s din ra cc hot ng. Thng ngui ta khng
a ra cc ch s hot ng v coi bn thn cc hot ng l nhng n v c th o
m c khi thc hin theo di, v d, s lp hc c t chc, s bui truyn thng
c t chc, s chin dch truyn thng c tin hnh. Tuy nhin, mt s chng
trnh d n t ra cc ch s ny v gi l ch s qu trnh hay ch s hot ng. V mt
thi gian sau khi nhiu hot ng c thc hin th chng trnh/d n s thu c kt
qu chung ca ton b chng trinh/d n (thng gi l ch s kt qu.) Mt thi
gian di sau khi tin hnh cc hot ng ca chng trnh d n, thm ch sau khi
chng trnh d n kt thc nhiu nm th t c kt qu di hn (thng gi l ch
s tc ng). Vic gi tn v nh ngha cc loi ch s cho n nay vn cha thng
nht trong nhiu ti liu. Trong mn hc ny, ch s c phn loi nh sau:
Cc loi ch s
V d
cp).
Ch s tc ng v kt qu (u ra ngn hn)
- T l phn trm cc cp v chng trong tui sinh trong khu vc c phc
v.
- Ch s v kin thc thi v thc hnh i vi KHHG.
Ch s tc ng:
- Tng s ngi/cp v chng p dng cc bin php KHHG
- T l sinh th trong khu vc (nu c)
- T l no ht thai trong khu vc
- Tng t sut sinh v t sut sinh c hiu theo tui trong khu vc
- T l t vong tr di 1 tui
- T l t vong m
- T l sinh c nguy c cao (ph n trn 35 tui, nhiu ln c thai...)
2.3. Cch chn cc ch s theo di nh gi mt cch h thng:
Cc ch s tt c cc c im sau y:
C th
o lng c
Phn nh chnh xc kt qu nh o lng
Cn thit
C th dng so snh
Cc ch s c la chn cn phi m bo cc c im ca mt ch s trn
ng thi phi cung cp y thng tin v hot ng/chng trnh ra quyt nh
ng.
Thng mi ch s l c hiu o lng mt kt qu no . Chng hn, t l
tr em suy dinh dng l ch s o lng tnh trng dinh dng tr em. Nhng mt s
ch s c th o c kt qu ca nhiu hot ng. V d, t l s dng bin php trnh
thai, va dng o lng thc hnh ca ngui dn, nhng ng thi cng o lng s
sn c ca dch v cung cp cc bin php trnh thai. V c th vi mi kt qu li cn
nhu ch s kt hp mi c th o lng c chnh xc. V d, o thc hnh ca
cc b m nui con ng cch, c rt nhiu ch s, nh t l b m cho con b ng, t
l b m cho con n sam ng cch, t l tr c theo di cn nng thng xuyn, t
l tr c tim chng y . C ngha l vi mt ch s ln nhiu khi li bao gm
nhiu ch s mc nh hn gp li. V vy, da trn cc c im mt ch s cn
c, cc nh qun l chng trnh d n phi xem xt trong tng hon cnh m chn ra
nhng ch s no m bo tnh chnh xc v mt khoa hc nhng cng kh thi v mt
thc t.
Hin nay, cc t chc k thut trn th gii a ra cc b ch s cho cc chng
trnh/d n v c s dng rng ri trn th gii. V vy, khi xy dng h thng theo
116
120
Ni dung ca bo co nh gi
Sau khi phn tch xong cc s liu nh tnh v nh lng, cc cn b nh gi
cn phi vit bo co cc kt qu thu c. Ni dung ca mt bo co nh gi cn vit
ph thuc vo nhng ai s c bo co ny, h quan tm n phn no nht, v cui
cng ph thuc vo h mun g.
Cc nh ti tr, cc nh qun l chng trnh can thip u mun mt bo co
y . Tuy nhin i vi nhng ngi khc, mt bo co y li khng cn thit
i vi h. Cc nhn vin chng trnh, khch hng, cc nh chnh sch v cng ng
khng cn mt bo co qu nhiu thng tin, m h cn mt bo co ngn gn, r rng,
d hiu.
Ni chung, mt bo co nh gi cn phi tr li cc cu hi nh gi. Bo co
nh gi khc vi cc bo co nghin cu khc. Trong bo co nh gi th cc kt qu
c trnh by trc tin. Tu theo ln ca chng trnh/hot ng v tu theo yu
cu ca ngi c bo co chnh m cc ni dung, hnh thc v di ngn ca bo
co c khc nhau. Nhn chung, mt bo co nh gi y bao gm cc mc sau :
Cc ni dung trong mt bo co nh gi
I. Tm tt kt qu nghin cu nh gi
A. Nu cc cu hi nh gi
B. Trnh by tm tt chng trnh can thip
C. Cc kt qu chnh thu c
1. Tm tt cc kt qu
2. Bn lun
3. Cc khuyn ngh i vi tng i tng c th (cc nh qun l chng
trnh, cc nh ra chnh sch...)
II. Vn chng trnh can thip gii quyt
A. Phm vi ca vn , mc nghim trng ca vn , xu hng ca vn
B. Nhng gii php gii quyt vn
III. Ni dung ca chng trnh
A. Mc tiu chung v mc tiu c th
B. Cc hot ng
1. K hoch hnh ng c xy dng trc khi trin khai chng trnh
2. Cc hot ng thc t c trin khai
M t s khc nhau gia cc hot ng thc t so vi k hoch
C. Tng quan v chng trnh
1. M t nh ti tr cho chng trnh
2. i tng can thip ca chng trnh
3. L do thc hin chng trnh
4. Kinh ph thc hin chng trnh
121
D. Cc i tng hng li
1. S lng v c im cc i tng hng li
2. M t l do h l i tng hng li
E. M t c cu t chc nhn s ca chng trnh
IV. Ni dung nh gi
A. M t cc cu hi nh gi, mc tiu nh gi
B. Thit k nghin cu nh gi
1. Phng php nghin cu
2. Thi gian nghin cu
3. K thut v cng c thu thp s liu
4. Phng php phn tch s liu
C. Kt qu nh gi
1. Cc kt qu thu c
2. Cc hn ch ca kt qu
3. Kt lun
4. Bn lun: so snh kt qu vi nhng nh gi tng t khc, xut nghin
cu nh gi tip theo
D. Khuyn ngh
V. Phn khc
A.Ti liu tham kho
B. Ph lc: bng, biu , cng c thu thp s liu...
Tm li, theo di v nh gi l hai thnh t quan trng trong qun l chng
trnh d n hot ng, cn c lp k hoch ngay t giai on u tin. gp phn
vo s thnh cng ca chng trnh, hot ng, vic theo di v nh gi cn nhn
c ngun lc thch ng c v nhn lc, thi gian v ti chnh, trang thit b.
122
124