Zemin Mekanii ve Temel Mhendislii Onikinci Ulusal Kongresi

16-17 Ekim 2008, Seluk niversitesi, Konya

YANAL YKLENMI TEKL KAZIKLAR

LATERALLY LOADED SINGLE PILES
Ayhan Grbz1

Samuel G. Paikowsky2

ABSTRACT
Laterally loaded piles are designed to withstand loads caused by wind, waves, traffic,
earthquake etc. without undergoing a structural failure or exceeding deformation limits.
The analysis of laterally loaded piles is complicated due to the pile-soil interaction, where
soil resistance at any point is a function of the piles deflection at that point, while the pile
deflection is a function of the soils resistance. In common practice, laterally loaded piles
are designed using the computer-based analysis methods. In the present paper, LPile 5
Plus computer program based on the well-known p-y-method and Strain Wedge Model
(SWM 6.0) computer program derived from the stress-strain relationship of the soil
assuming a certain failure zone ahead of the pile are used to calculate the free-head single
pile top lateral force required to displace the pile top in sandy soil from 1.27 cm to 7.62
cm at 1.27 cm intervals. The calculated pile head load from LPile 5 Plus and SWM 6.0
computer programs are examined and presented.
Keywords: Laterally loaded pile, LPile, SWM, Sand

ZET
Yatay yklenmi kazklar tama glerini kaybetmeden ve dizayn iin belirlenmi
deplasman limitleri iinde kalacak ekilde rzgar, dalga, trafik, deprem gibi ykleri
tamak zere tasarlanrlar. Zeminin herhangi bir noktasndaki direnci, kazn o noktadaki
deformasyonunun fonksiyonu ve kazk deformasyonu da zeminin o noktadaki direncinin
bir fonksiyonu olduundan, yatay yklenmi kazklarn analizi kazk-zemin etkileiminden
dolay karmak bir ekil almaktadr. Genel uygulamada yatay yklenmi kazklar
bilgisayar tabanl analiz metodlar kullanlarak tasarlanrlar. Kum ierisinde bulunan
serbest bal tekil kazn tepe noktasnn 1.27 cmlik aralklarla 1.27 cmden 7.62 cme
kadar deplasman yapmasn salayacak kazk tepe noktasna etkiyen yanal kuvvetler, p-y
metoduna dayanan LPile 5 Plus bilgisayar program ve kazn nnde meydana gelen
kayma dzlemi gerilme-deformasyon ilikisi kullanlarak gelitirilen SWM 6.0 bilgisayar
program ile hesaplanmtr. LPile 5 Plus ve SWM 6.0 bilgisayar programlar kullanlarak

Yrd. Do.Dr., naat Mhendislii Blm, Atilim niversitesi, Incek-Ankara-Trkiye, 06836, agurbuz@atilim.edu.tr
Prof. Dr., Geoteknik Mhendislii Aratrma Laboratuvar, naat & evre Mhendislii Blm, Massachusetts niversitesi Lowell,
1 University Ave., Lowell, MA-USA 01854, Samuel_Paikowsky@uml.edu

477

elde edilen kazk tepe noktasna etkiyen yanal kuvvetler analiz sonular incelenerek
sunulmaktadr.
Anahtar kelimeler: Yanal yklenmi kazklar, LPile, SWM, Kum

1. GR
Yatay ykler altndaki kazklar, tama glerini kaybetmeden ve dizayn iin belirlenmi
deplasman limitlerinin iinde kalacak ekilde dizayn edilirler. Zeminin herhangi bir
noktasndaki direnci, kazn o noktadaki deformasyonunun bir fonksiyonu ve kazk
deformasyonu da zeminin o noktadaki direncinin bir fonksiyonu olduundan, yatay
yklenmi kazklarn analizi kazk-zemin etkileiminden dolay karmak bir ekil
almaktadr. Kaz oluturan malzemenin zellikleri, kazk geometrisi ve zeminin
mhendislik parametreleri, kum ierisindeki serbest bal tekil kazklarn yatay ykler
altndaki analizlerinin yaplmasnda ana girdileri oluturmaktadr. Genel uygulamada yatay
yklenmi kazklar, arazi deneyleri sonucunda oluturulan lineer olmayan p-y (ykdeformasyon) erileri kullanlarak dizayn edilmektedir. P-y erileri kullanlarak kazklarn
yanal ykler altndaki deformasyonlarnn ve eilme momentlerinin belirlenmesinde
bilgisayar programlarna gereksinim duyulmaktadr.
Bu almada kullanlan
programlardan biri, lineer olmayan p-y erilerine dayanan Reese vd. (2004) tarafndan
gelitirilen LPile Plus 5.0, dieri ise Norris (1986) tarafndan gelitirilen ve kazn nnde
meydana gelen kayma dzlemindeki gerilme-deformasyon ilikisine dayal olan SWM 6.0
bilgisayar programdr.
Bu almada kum ierisinde bulunan serbest bal tekil kazn tepe noktasnn 1.27
cmden 7.62 cme kadar 1.27 cmlik dilimlerle deplasman yapmasn salayacak kazk tepe
noktasna etkiyen yanal kuvvetler LPile 5 Plus ve SWM 6.0 programlar kullanlarak elde
edilmi ve aralarndaki farklar ortaya konulmutur.

2. ANALZ YNTEMLER
Kazklarn yatay ykler altndaki davranlar analitik zmler, bilgisayar tabanl
programlar veya boyutlu sonlu elemanlar yntemleri kullanlarak incelenebilmektedir.
Geoteknik mhendisleri tarafndan kpr tasarmnda kazklarn yatay ykler altndaki
davranlarnn incelenmesinde en ok kullanlan yntemin p-y erileri olduunu
Paikwosky vd. (2007) yaptklar almada belirtmilerdir. Bu almada p-y erileri
kullanlarak gelitirilen LPile 5 Plus bilgisayar program ve kazn nnde belirli bir
kayma dilimi oluumunu varsayan ve zeminin gerilme-deformasyon ilikisi kullanlarak
gelitirilmi olan SWM 6.0 bilgisayar programlar kullanlarak, kazk st noktasndaki
deplasmanlara karlk gelen kuvvetler hesaplanmtr.
2.1. p-y Erileri Yntemi
lk kez McClelland ve Focht (1958) tarafndan gelitirilen p-y erileri yntemi daha
sonra baka aratrmaclar tarafndan gelitirilmi olup gnmzde yaygn bir ekilde
kullanlmaktadr. P-y erileri ynteminde ilk olarak zemin reaksiyonu (p) deerini, deiik
derinliklerdeki kazk deformasyonuna (y) ilikilendiren lineer olmayan eriler oluturulur.
478

Zeminin elastisite modl iin bir deer seilerek, diferansiyel denklemlerin saysal
zmleriyle kazk boyunca deformasyonlar bulunur. Hesaplanan deformasyon deerleri
p-y erilerine girilerek zemin reaksiyon deeri bulunur ve bu deer, zeminin kabul edilen
elastisite modl kullanlarak bulunan deerle karlatrlr. Bu iki deer arasndaki fark
kabul edilebilir bir snra ulalncaya kadar bu ilem tekrarlanr. Burada husus dikkate
alnmaldr: (1) yatak katsays yntemi ile modellenmi zemin ve kazk arasndaki
etkileimin elastik analizi, (2) farkl zemin tipleri ve ykleme durumlar iin p-y erilerinin
ekillerinin belirlenmesi ve (3) lineer olmayan durumun zme katlmas prosedr. Bu
hususla ilgili aratrmalarn tarihsel geliimi hakkndaki kapsaml alma Duncan vd.
(1994) tarafndan yaplmtr.
Yatak katsays yntemine gre, yatay yklenmi kazk elastik temel zerindeki kiri
olarak varsaylabilir. Winkler (1867) zemini yaylarla modelleyerek, yatak katsays (kh)
deerini Forml 1 yardm ile elde etmitir:
kh =

p
y

(1)

Kohezyonsuz zeminlerde ve normal konsolide killerde, yatak katsays modl derinlikle

lineer olarak artmaktadr. Ar konsolide killer iin kh genellikle derinlik boyunca sabit
kabul edilir. Bu zellik elastik kiriin diferansiyel denklem zm sz konusu olduunda
nem kazanr:
EI

d4y
+ p=0
dz 4

(2)

Burada EI kazn rijitlik deeri, p ise deeri khy ye eit olan zeminin tepki deeridir. Bu
durumda diferansiyel denklem dzenlenerek aadaki eitlik elde edilebilir;
d 4 y k h ( z) y
+
=0
EI
dz 4

(3)

p-y erileri kullanlarak, deiik yklemeler altndaki kazk deformasyonlar ve eilme

momentlerinin belirlenmesi iin bilgisayar programlarna gereksinim duyulur. lgili
programlar Reese (1977, 1984, 1985) ve dier aratrmaclar tarafndan gelitirilmitir. Bu
almann amacna ynelik kullanlan bilgisayar program LPile Plus 5.0 (Reese vd. 2004)
dr.

2.2. Gerilme Dilimi Yntemi

Gerilme Dilimi Ynteminde (GDY) (Norris, 1986), geleneksel tek boyutlu elastik temel
zerindeki kiri tepki deikenleri boyutlu zemin-kazk etkileimi cinsinden tanmlanr.
GDY model deikenleri, kazn nnde olutuu ngrlen boyutlu pasif zemin
dilimi ile ilgilidir. GDY, karmak olan boyutlu zemin-kazk etkileimi ile daha basit
tek boyutlu elastik temel zerideki kiri tanmlamas arasnda bir teorik balant kurulmas
ve drdnc dereceden diferansiyel denklemlerinin (denklem 2) zmne uygun
parametrelerin seiminden olumaktadr. GDY model deikenleri ekil 1de grld
gibi kazn nnde olutuu varsaylan boyutlu pasif zemin dilimi ile ilgilidir. Bu
almann amacna ynelik kullanlan program, SWM 6.0 dr

479

ekil 1.Yatay yklenmi Kazklarn Konfigrasyon Tipleri: (a) Ana Gerilme Dilimi
Yntemi (b) oklu Tabaka Gerilme Dilim Yntemi (Ashour vd, 2002).

3. YATAY YKLENM TEKL KAZIKLARIN YANAL

TEPKLERNN LLMESNDE KULLANILAN ZEMN VE
KAZIK PARAMETRELER
Kazk tepe noktasndaki deplasmanlara karlk gelen, suya doygun kumlu zeminlerdeki
serbest bal tekil kazklarn kazk banda oluan yanal kuvvetlerinin LPile 5 Plus ve
SWM 6.0 bilgisayar programlar kullanlarak elde edilmesinde, Tablo 1de zetlenmi olan
kazk ve zemin parametreleri kullanlmtr. Tablo 1den de grlecei zere geni bir
alan kapsayan zemin parametreleri ile kazn rijit ve rijit olmayan durumlarn kapsayan
parametreler analizlerde kullanlmtr. Bylece, bu parametrelerin her iki program
kullanlarak elde edilen kazk tepe noktasna etkiyen yanal ykler zerindeki etkileri
belirlenmeye allmtr.
Tablo 1de belirtilen zemin ve kazk parametreleri dnda, programlara veri olarak
girilmesi gereken asal gerilmelerin farknn yarsna tekabl eden zeminin birim ekil
deitirmesi (50) ve yatak katsays (k) parametreleri, programlara veri olarak girilen
zeminin isel srtnme asnn ve zeminin birim haim arlklarna bal olarak,
kullanlan programlar tarafndan otomatik olarak seilmesine izin verilmitir.

4. ANALZ SONULARININ DEERLENDRLMES

Tablo 1deki zemin ve kazk parametreleri kullanlarak, kazk tepe noktasndaki
deplasman yaratacak kum ierisindeki serbest bal tekil kazn tepe noktasna etkiyecek
yanal ykler LPile 5 Plus ve SWM 6.0 programlar kullanlarak bulunmu ve sonular
ekil 2-4te verilmitir. Bu ekillerin deerlendirilmesinden aadaki sonulara
ulalmtr.

480

1. Kazk elastisite modl (Ep) 2000 MPa ve L/D oran 25 ve 50 iken, LPile 5
Plus ve SWM 6.0den elde edilen kazk ba yatay kuvvetlerleri arasndaki farklar yaklak
sabit kalmaktadr (ekil 2).
2. L/Dnin 25 ve 50 deerleri ile Epnn 200000 MPa deeri iin; SWM 6.0
programndan elde edilen kazk bana etki eden kuvvetler, LPile 5 Plus programndan elde
edilen deerlerden zeminin isel srtnme as 36 dereceye kadar kk kalmakta; 36
dereceden sonra SWM 6.0den elde edilen kazk bana etki eden kuvvetler, LPile Plusdan
elde edilen deerlerden byk olmaktadr (ekil 2)
3. L/D nin 100 ve Epnin 2000 MPa deerleri iin SWM 6.0dan elde edilen
kazk ba yk, LPile 5 Plusdan elde edilen kazk ba yk deerinden greceli olarak
kk olmaktadr (ekil 2).
4. Zeminin effektif birim hacim arl artka her iki programdan elde edilen
kazk tepe noktasna etkiyen yanal kuvvetler de artmaktadr (ekil 3).
5. L/D oran arttkca LPile 5 Plus program kullanlarak elde edilen kazn tepe
noktasna etkiyen ykler artarak sabit bir deere ularken, SWM 6.0dan elde edilen kazk
tepe noktasna etkiyen ykler azalmaktadr (ekil 4).
Tablo 1. Analizlerde Kullanlan Zemin Ve Kazk Parametreleri
Zemin Parametreleri
Zemin tr
Zeminin efektif birim hacim arl kg/m3
Zeminin efektif isel srtnme as () (derece)
Asal gerilmelerin farknn yarsna tekabl eden zeminin
birim ekil deitirmesi (50), yatak katsays ( k)
Kazk Parametreleri
Kazk uzunluunun (L) / kazk apna (D) oran
Kazk elastik modl (Ep) MPa

481

Kum
1025 ve 1185
28, 32, 36 ve 40
Programlar tarafndan otomatik
olarak belirlenmitir.
25, 50 ve 100
2000 ve 200000

ekil 2. LPile 5 Plus ve SWM 6.0 Programlarndan Elde Edilen Kazk Bana Etki Eden
Yanal Yklerin Karlatrlmas a) L/D = 25, (b) L/D = 50, (c) L/D = 100

482

ekil 3.

Zeminin Efektif Birim Hacim Arlnn Lpile 5 Plus ve SWM 6.0

Programlar Kullanlarak Elde Edilen Kazn Tepe Noktasna Etki Eden Yanal
Ykler zerindeki Etkisi .

483

ekil 4.

L/Dnn Lpile 5 Plus ve SWM 6.0 Programlar Kullanlarak Elde Edilen

Kazn Tepe Noktasna Etki Eden Yanal Ykler zerindeki Etkisi:
(a) Epile = 2000 Mpa, (b) Ep = 200000 Mpa .

484

5. SONULAR
Kum ierisinde bulunan serbest bal tekil kazn tepe noktasnn 1.27 cmden 7.62 cme
kadar deplasman yapmasna neden olacak yanal kuvvetler, LPile 5 Plus ve SWM 6.0
bilgisayar programlar kullanlarak elde edilmi ve aadaki sonulara ulalmtr:
1. LPile 5 Plus and SWM 6.0 bilgisayar programlar kunanlarak elde edilen
kazk bana etkiyen yanal kuvvetler birbiriyle uyumlu olmaktadr.
2. Kazk elastisite modl kk ve L/D oran byk olduu zaman SWM 6.0
program kullanlarak elde edilen kazk ba ykleri, LPile 5 Plustan elde
edilen kazk ba yklerinden greceli olarak kk olmaktadr.
3. L/D oran arttka LPile 5 Plus program kullanlarak elde edilen kazn tepe
noktasna etkiyen ykler artarak sabit bir deere ularken, SWM 6.0dan elde
edilen kazk tepe noktasna etkiyen ykler azalmaktadr.

KAYNAKLAR
Asher, M. ve Norris, G. (2000). Modeling Lateral Soil-Pile Response Based on Soil-Pile
Interaction. JGGE, ASCE, May, pp.420-428.
Ashour, M., Norris, G. ve Piling, P., (2002). Strain Wedge Model Capability of
Analyzing Behavior of Laterally Loaded Isolated Piles, Drilled Shafts, and Pile
Group, Journal of Bridge Engineering, ASCE, Vol. 7 (4), pp. 245-254.
Duncan, J.M., Evans Jr., L.T., ve Ooi, P.S.K. (1994). Lateral Load Analysis of Single
Piles and Drilled Shafts, JGE, ASCE, Vol.120 (6), June, pp. 1018-1033.
Hannigan, P.J., Goble, G.G., Thendean, G., Likins, G.E., ve Rausche, F. (1996). Design
and Construction of Driven Pile Foundations, Workshop Manual, NHI Course Nos.
13221 & 13222, Vol. I.
McClelland, B., ve Focht Jr., J.A. (1958). Soil Modulus for Laterally Loaded Piles,
Trans. ASCE, 123, pp. 1049-1063.
Norris, G.M. (1986). Theoretically based BEF laterally loaded pile analysis, Proc. 3rd
Int. Conf. on Numerical Methods in Offshore Piling, TECHNIP Ed., Paris, pp. 361386.
Paikowsky, S.G., Lu, Y. ve Gurbuz, A. (2007). Prediction and Reliability of Pipe Piles
Response to Lateral Loading ASCE, Geo-Denver 2007,GSP 158 Contemporary Issues
in Deep Foundations, pp. 1-12.
Reese, L.C. (1977). Laterally Loaded Piles: Program Documentation, JGE, ASCE Vol.
103(4), pp 287-305.
Reese, L.C. (1984). Handbook on Design of Piles and Drilled Shafts Under Lateral Load.
FHWA Report FHWA-IP-84/11, US DOT, Washington, DC, 360pp.
Reese, L.C. (1985). Documentation of Computer Program LPILE, Ensoft Inc., Austin,
TX.
Reese, L.C., Wang, S.T., Isenhower, W.M., Arrllaga, J.A. ve Hendrix, Joe. (2004).
Computer Program LPILE Plus Version 5.0 Users Guide. Ensoft, Inc., Austin, TX.
SWM6.0 User Manual Strain Wedge Model Computer Program.

485

Wang, S.T. ve Reese, L.C. (1993). COM624P Laterally Loaded Pile Analysis Program
for Microcomputer, Version 2.0. FHWA Report no. FHWA-SA-91-048, US
Department of Transportation, Washington, DC, 504 pp.
Winkler, E. (1867). Theory of Elasticity and Strength. Prague: H. Dominicus (in German).

486