SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA:

KOMPARATIVNI PORESKI SISTEMI

TEMA:

PORESKI SISTEM BOSNE I HERCEGOVINE

MENTOR:

STUDENTI:

Sadraj
1.UVOD.............................................................................................................................3
2. SISTEM INDIREKTNOG OPOREZIVANJA.........................................................4
2.1. Porez na dodanu vrijednost PDV................................................................5
2.2. Raspodjela indirektnih poreza........................................................................7
2.3. Elementi oporezivanja u sistemu PDV-a u BiH............................................10
2.3.1 Porezni obveznik.......................................................................................10
2.3.2 Obraun PDV-a ........................................................................................12
2.3.3 Oslobaanja od obrauna i plaanja PDV-a............................................. 13
2.3.4 Plaanje poreza..........................................................................................16

1. UVOD
Porezi su jedan od prihoda drave i u itavom poreznom sistemu su najvaniji i
najizdaniji javni prihod. Porezi su zapravo jedan oblik prisilnog davanja koji namee
drava, koji nije namjenski usmjeren i koji nema izravnu protuinidbu.
U naem radu, govorit emo o poreskom sistemu Bosne i Hercegovine. Govorit emo
prije svega, o sistemu indirektnog oporezivanja u koji spada i PDV. Sa stanovita poreske
prakse princip PDV-a je savrenstvo efikasnog sistema ubiranja prihoda.

2. SISTEM INDIREKTNOG OPOREZIVANJA

Opta ocjena stanja u poreskom sistemu Bosne i Hercegovine je1:

da su poreski prihodi dominantni u poreskoj strukturi;

da su carine kao poreski prihod entiteta i drave gube fiskalni karakter;

da je relativno visoko odstupanje od ciljeva poreske politike u dijelu

poreza i carina.

Indirektni porez (engl. indirect tax, njem. indirekte Steuer) je posredan, neizravan porez
na dobra i usluge to se ubire indirektno preko posrednika uvoznika, proizvoaa ili
prodavaa. Cilj indirektnih poreza moe biti ubiranje prihoda (porez na promet, porez na
dodanu vrijednost, akcize, carine), ili zatite (neke vrste carina).
Konani uinak indirektnih poreza ovisi o mjeri u kojoj porezni obveznici mogu prevaliti
teret poreza poveanjem cijene proizvoda na konanog potroaa ili snienjem cijena to
ih plaaju za proizvodne usluge. Ukoliko nije rije o dobrima ija se potronja poveava s
porastom dohotka, indirektni porezi su obino regresivni, tj. uglavnom padaju na teret
ljudi s niim dohocima.
Prednou indirektnih u odnosu na direktne poreze smatra se injenica da su psiholoki
prihvatljivi jer su nevidljivi, da su elastiniji jer su vezani na promet, te da su laki za
ubiranje jer trae manje administracije. Istovremeno, dri se da su neravnomjerniji, pa i
nepravedniji, te da su osjetljiviji na konjunkturna kretanja pa mogu dovesti do smanjenja
dravnih prihoda.

Javne finansije, dr.sc. Izudin Keetovi, dr.sc. Denan onlagi, Graanica 2007.

2.1. Porez na dodatnu vrijednost PDV

Porez na dodatnu vrijednost, kao savremeni oblik oporezivanja potronje, temelji se na
osnovnim principima:

jedna poreska stopa,

to manji broj izuzetaka,

primjena najire poreske osnovice.

PDV je u osnovi porez koji se plaa u potronji to ga ini prihvatljivim poreskim

oblikom. Ono to ga ini nepovoljnim je u socijalnom djelovanju poreza. Iskustva su
pokazala da zamjerke na ovaj metod poreskog oblika nisu sa ekonomskog i finansijskog
stanovita. Primjedbe se odnose na njegovu regresivnost, postojanje jedne ili vie stopa i
njegov utjecaj na privredni rast.
Glavni argumenti za prelazak na sistem PDV-a su:

tee se izbjegava zakonski i nzakonski,

nii su trokovi ubiranja poreza,

vie odgovara sloenoj strukturi dravne zajednice i razvoja fiskalnog

federalizma,

uspostavlja pravilniji oblik raspodjele dohotka,

uspostavlja efikasniji sistem poreske uprave,

podstie razvoj raunovodstvene prakse,

podstie uspostavljanje jedinstvenog ekonosmkog prostora drave i

primjenu mjera makroekonomske politike,

eliminie dvostruko oporezivanje.

Razliiti poreski sistemi bili bi stalna prepreka punom ostvarivanju ciljeva Evropske
Unije koji se zasnivaju na slobodama kretanja ljudi, dobara, usluga i kapitala kao
preduslova uspjenog djelovanja jedinstvenog ekonomskog prostora. Upravo zbog toga i
reguliranje unutranjeg trita u dijelu indirektnih poreza odnosi se na porez na dodatnu
vrijednost kao i na posebne poreze akcize.
Prelazak na sistem PDV-a u Bosni i Hercegovini predstavlja izraz spremnosti da se
reformie poreski sistem. Nije bio limitiran objektivnim kriterijima. Uvoenje PDV-a i
regulacija sistema akciza na nivou drave Bosne i Hercegovine, uz prateu
institucionalnu izgradnju Uprave za indirektno oporezivanje, o kojoj emo kasnije neto
vie rei, predstavlja put ka izgradnji fiskalne suverenosti nae drave uz potovanje
fiskalnog federalizma.
Efikasna fiskalna politika podrazumijeva izgradnju politikog i institucionalnog okvira za
normalno fiskalno upravljanje. U naoj zemlji razvoj fiskalnog okvira koji bi bio odriv,
komplicira nedostatak politike i institucionalne infrastrukture. Upravo zbog toga, kao
jedan od primarnih i prioritetnih ciljeva reformi u BiH se namee potreba izgradnje
politike i institucionalne sktrukture za efikasno upravljanje na makro nivou.
Prema vaeim propisima o porezu na dodatnu vrijednost iz 1977.godine, koncept PDV-a
u BiH je gotovo u cjelini baziran na preporukama este direktive EU. Jedino znaajnije
odstupanje od te Direktive predstavlja visina propisanog praga ulaska tzv. malih
preduzetnika u sistem PDV-a. U svim ostalim dijelovima PDV slijedi dosljedno
preporuke este direktive EU.
Najee razlike izmeu sistema PDV-a u BiH i sistema drugih zemalja ogledaju se u dva
osnovna pitanja:

Da li uvesti PDV sa jednom ili vie stopa?

Koje proizvode i usluge treba osloboditi od plaanja PDV-a?

Da li treba uvesti nultu poresku stopu?

PDV sa jednom stopom je najbolji iz vie razloga:

Pojam regresivnosti teko je jednoznano definisati.

Teko je egzaktno odrediti veliinu regresivnosti.

Regresivnost PDV-a nije efikasna za smanjivanje socijalnih razlika.

Uvoenje vie stopa stvara probleme razvrstavanja proizvoda.

Komplicira poresku administraciju.

Evazija poreza kod definiranja proizvoda u koju kategoriju oporezivanja

spadaju.

Poveani administrativni trokovi ubiranja poreza.

Nie stope nisu sigurnost nioj cijeni (cijene se formiraju na osnovu

ponude i tranje).

Razliite stope iskrivljuju sklonost potronji.

Nie stope imaju utjecaj na finansijske efekte oporezivanja.

Evropska unija tei manjem broju stopa PDV-a (preporuuje dvije stope,
opu od 15% i snienu od 5%. Jedino Danska ima jednostopni sistem uz
primjenu nulte stope).

Ne postoji saglasnost o optimalnoj poreskoj stopi. Osnovni razlozi za to su to:

poreska osnovica je takva da se smanjuje potroaka snaga privatnih

osoba;

fiskalni razlozi su odluujui kod zemalja sa stabilnim politikim i

socijalnim prilikama;

zemlje u razvoju imaju snani utjecaj politikih i socijalnih faktora.

2.2. Raspodjela indirektnih poreza

Raspodjela prikupljenih poreza jeste jedno od najteih pitanja. Princip bi trebao biti da se
javni prihodi troe tamo gdje je i potronja nastala. Teret PDV-a pada na krajnjeg
potroaa i po naelu korisnosti trebao bi da finansira koristi koje ima sam poreski
obveznik. Postizanje pravednosti po ovom pitanju je veoma teko. Kod nas je poznato da
prelivanje prihoda iz jednog entiteta u drugi i iz jednog kantona u drugi nikada nije
razrjeeno, i zbog razliitih interesa privrednika, entiteta i kantona dolazi esto do
nepravednog prelivanja sredstava sa jednog dijela drave na drugi.
Da bi se rijeio ovaj problem postoje 2 naina plaanja PDV-a:
1. plaanje prema mjestu ostvarivanja dodatne vrijednosti;
2. plaanje na jedinstveni raun PDV-a pri dravnom trezoru.
Uslov da se ovi modeli prihvate jeste politiki konsenzus teritorijalnih jedinica.
U prvom sluaju, plaanje prema mjestu ostvarivanja dodatne vrijednosti radi se o
metodu poznatom pod nazivom fakturna metoda ili indirektna metoda obrauna PDVa. Ovaj metod se najvie primjenjuje u evropskim zemljama. Prema ovom metodu, PDV
se plaa prema sjeditu pravnog lica-obveznika gdje je i ostvarena dodana vrijednost. To
znai da bi se porez pri uvozu proizvoda plaao prema sjeditu uvoznika i na taj nain bi
se izvrila redistribucija poreza po teritorijalnom principu tamo gdje se robe najvie i
troe. U Bosni i Hercegovini ovaj princip bi teko bilo ostvariti zbog nepostojanja
jedinstvene legislative koja regulie ovu oblast kao i iz razloga to postoji veoma mali
broj preduzea koje mogu uvoziti odreene proizvode kao to su alkohol, cigarete i nafta
te bi se na taj nain nepravedno prelio dio poreza u ono podruje gdje je obavljen najvei
uvoz tih proizvoda
Najprihvatljivija metoda za raspodjelu prikupljenih poreza u BiH je plaanje na
jedinstveni raun PDV-a pri dravnom trezoru. Po ovom metodu, PDV se uplauje na
raun otvoren u nekoj banci i stavlja na raspolaganje dravnom trezoru koji bi u skladu sa
dogovorenim kljuem za raspodjelu PDV-a vrio transfer sredstava na raune budeta
koji su korisnici ovih prihoda.
Kao klju za raspodjelu prihoda moe se uzeti:

1. broj stanovnika
2. ostvareni porezni prihodi po principu krajnje potronje
3. dodana vrijednost prema statistikim podacima iz prethodne godine.
1. Broj stanovnika kao kriterij temelji se na injenici da teret poreza snose krajnji
potroai i da koristi od plaenog poreza trebaju da imaju oni koji su ih platili. Tako se
zadovoljava princip pravednosti raspodjele javnih prihoda.
Nedostaci ovog kriterija:

ne obuhvata se krajnja potronja koja je oporezovana

kupovna mo stanovnitva nije ravnomjerna

broj stanovnika nije tano utvren nego se vri na procjeni

migracija i prirataja.

2. Ostvarivanje prihoda od poreza po principu krajnje potronje moe biti korektivni

faktor kriterija distribucije stanovnitva jer prikazuje potronju na itavom podruju BiH.
On je neprecizan u pogledu to se nivo prikupljanja poreza po teritorijalnim jedinicama
razlikuje sa iznosom ubranih poreza po stanovniku. Ako poemo od naela korisnosti, da
svako treba koristiti onoliko koliko je i platio, onda PDV treba biti rasporeen tako da
pripada onoj teritorijalnoj jedinici na kojoj je i uplaen, odnosno tamo gdje ive
stanovnici koji snose poreski teret.
Odstupanje od ovog kriterija je uzrokovano:

diskontnim prodajama trgovcima na malo (prodaja za gotovinu)

dnevnim migracijama stanovnitva iz sela u grad

neravnomjerna raspodjela dohotka

neravnomjerna zaposlenost.

3. Raspodjela prihoda prema ostvarenju dodane vrijednosti inila bi se adekvatnom i

pravednom ako ne uzmemo u obzir da cjelokupna vrijednost uvoza uveava dodanu
vrijednost, a vrijednost izvoza smanjuje.

Ukljuenjem svih kriterija dolazi se do zakljuka da je pravedan nain raspodjele po

kljuu koji se dobija izraunavanjem strukture uea u ukupno ostvarenim porezima kao
prosjek struktura po svakom kriteriju.

2.3 Tehnika (elementi) oporezivanja u sistemu PDV-a u BiH

Stupanjem na snagu Zakona o porezu na dodatu vrijednost, koji je donesen na 50-oj
sjednici Predstavnikog doma , odranoj 12.1.2005. godine, u smislu prelaska sa sistema
obrauna poreza na promet prozvoda i usluga na sistem PDV-a, proizale su i obaveze
obveznika poreza.
2.3.1 Porezni obveznik
Prema Zakonu o PDV-u, poreski obveznik je svako lice koje samostalno obavlja
djelatnost poput djelatnosti proizvoaa, trgovaca ili pruaoca usluga, s ciljem
ostvarivanja prihoda, odnosno sva pravna i fizika lica koja su registrovana kod
nadlenih sudova ili nadlenih organa kao i graani koji obavljaju djelatnosti oporezive u
skladu sa Zakonom o PDV-u.
Nabrojana lica koja se registruju kod nadlenih organa su najee regitrovana u skladu
sa Zakonom o privrednim drutvima, Zakonom o obrtu, Zakonom o mikrokreditnim
organizacijama te Zakonom o udruenjima i fondacijama. Kada govorimo o fizikim
licima kao obveznicima, bitno je naglasiti da su to poljoprivrednici iji katastarski prihod
prelazi 15.000,00 KM ili se bave izdavanjem u zakup nekretnina.
Pored nabrojanih lica, poreznim obveznikom se smatraju i lica koja vre promet dobara,
odnosno pruanje usluga ili uvoz dobara u svoje ime, a za raun drugog lica; lica u ije
ime i za iji raun se vri promet dobara, pruanje usluga ili uvoz dobara, te drave i
njeni organi, entitetski organi, oragni Distrikta i lokalne samouprave.

10

Dravni organi se ne smatraju obveznicima PDV-a ako obavljaju promet dobara i usluga
u okviru djelatnosti i transakcija u koje ulae kao organi uprave.
Prema Zakonu o PDV-u sljedea lica podlijeu plaanju PDV-a:
1. obveznici koji vre promet dobrima ili uslugama na koje se obraunava PDV;
2. poreski zastupnik koga odredi obveznik koji u Bosni i Hercegovini nema sjedite ni
stalnu poslovnu jedinicu, a koji obavlja promet dobara i usluga u Bosni i Hercegovini;
3. primalac usluga nabavljenih prilikom unapreivanja poslovanja, ako prualac usluga
koji nema sjedite u Bosni i Hercegovini, ne odredi poreskog
zastupnika;
4. svako lice koje u fakturi ili drugom dokumentu koji slui kao faktura iskae PDV, a
koje, u skladu s ovim zakonom, nije duno obraunati i
uplatiti PDV;
5. u sluaju uvoza: primalac dobara, odnosno carinski dunik utvren u skladu sa
carinskim propisima; i
6. primalac dobara i usluga povezanih sa izgradnjom nepokretne imovine
Zakonom je propisano da je svako lice iji oporezivi promet dobrima ili uslugama i
promet dobrima osloboenim u prethodnoj godini od oporezivanja prelazi prag od 50.000
KM, duno da se registruje kao poreski obveznik. Registrovani obveznici se zavode u
jedinstveni registar koji vodi Uprava za indirektno oporezivanje, a slui u svrhu
sprovoenja Zakona o PDV-u.
Usvajanjem Zakona o sistemu indirektnog oporezivanja 29.12.2003. godine Parlament
Bosne i Hercegovine stvorio je pravni osnov za uspostavljanje Uprave za indirektno
oporezivanje.
Tokom 2004. godine izvreno je spajanje bivih carinskih uprava entiteta i Distrikta
Brko. Uporedo s procesom reorganizacije carinske slube, osnovan je Sektor za poreze,
prvi put na dravnom nivou, koji je imao zadatak razviti i provesti jedinstveni sistem
oporezivanja.

11

2004. godinu obiljeilo je spajanje carinskih administracija i prijenos ovlasti a Uprava je

kao jedinstvena cjelina stvarno poela funkcionirati na cijelom teritoriju BiH od
01.01.2005. godine. Samo godinu i po kasnije UIO je poela s registracijom PDV
obveznika to je predstavljalo zavrnu fazu priprema za uvoenje PDV-a. U najkraem
moguem roku UIO je izvrila vrlo uspjeno uvoenje novog poreznog sistema to je od
strane relevantnih meunarodnih institucija ocijenjeno kao jedan od kljunih koraka za
uspostavljanje jedinstvenog ekonomskog prostora, smanjenje sive ekonomije, poticanje
stranih ulaganja i smanjenje vanjskotrgovinskog deficita.
UIO je samostalna upravna organizacija koja za svoj rad putem Upravnog odbora
odgovara Vijeu ministara BiH. Direktor Uprave za indirektno oporezivanje je Kemal
auevi, diplomirani ekonomista. Upravni odbor UIO ima 6 lanova od kojih su tri
ministra finansija lanovi po slubenoj dunosti.

2.3.2 Obraun PDV-a

U okviru obrauna PDV-a bitnu ulogu imaju vrijeme isporuke i mjesto isporuke. Prije
svega, bitno je naglasiti da se teret za PDV obraunava i plaa samo na robe i usluge koje
su isporuene unutar neke drave ili su uvezene u tu dravu.
Vrijeme isporuke je razdoblje u kojem e se PDV obraunati i platiti u vezi sa isporukom
roba i usluga, ili u kojem razdoblju e se raunati poreski kredit (ulazni porez) kod
isporuka.
Mjesto isporuke je tee odrediti, zbog toga to uslugu kao predmet ne mormo fiziki
opaziti i pregledati. Pravilo vezano za isporuku usluge glasi da je ona locirana tamo gdje
je sjedite dobavljaa i gdje on obavlja djelatnost ili njegova stalna adresa odnosno
mjesto gdje ivi.
Sljedei element koji odreuje mjesto isporuke je odgovor na pitanje kada isporuka
dobija mjesto. Ako je roba u pitanju, vrijeme isporuke nastaje kada je raun za isporuku
ispostavljen; kada je roba isporuena; kada je roba stavljena na raspolaganje; kada je roba
prevezena kupcu; te kada je roba plaena u cjelosti ili djelimino.
12

Od navedenh kriterija, vrijeme izdavanja rauna je najvaniji jer raun ima i datum za
koji se kasniji dogaaji mogu vezati.

2.3.3 Oslobaanja od obrauna i plaanja PDV-a

Prilikom uvoenja PDV-a mogu biti prihvaena standardna oslobaanja koja koriste sve
zemlje i nestandardna, koja najee naruavaju efikasnost PDV-a.
Standardna oslobaanja iz este Direktive Evropske unije moemo svrstati u dvije
kategorije:
1. aktivnosti od javnog interesa kao to su zdravstvena zatita, obrazovanje,
socijalne i kulturne usluge
2. ostale aktivnosti vezane uglavnom za bankarstvo, osiguranje i nepokretnu
imovinu
U skladu sa Zakonom o PDV-u sljedee se oslobaa od plaanja PDV-a u okviru
djelatnosti u javnom interesu2:
1. javne potanske usluge, osim telekomunikacionih usluga;
2. medicinske usluge i usluge zdravstvene zatite, ukljuujui davanje ljudskih organa,
krvi i mlijeka, koje se vre u skladu sa zakonom kojim se regulira oblast zdravstvene
zatite, te usluge koje pruaju stomatolozi, zubotehniari i protetiari;
3. usluge socijalnog osiguranja, kao i s njima neposredno povezani promet dobara, pod
uslovom da se vre u skladu s propisima kojima je regulirana oblast socijalnog
osiguranja;
4. usluge obrazovanja (predkolsko, osnovno, srednje, vie i visoko), kao i s njima
neposredno povezani promet dobara i usluga, pod uslovom da se vre u skladu s
propisima kojima je regulirana ta oblast;
5. usluge iz oblasti sporta i fizikog vaspitanja, a koje pojedincima pruaju lica ija
djelatnost nije usmjerena ka sticanju dobiti;
2

http://www.markart-edu.com/zakoni/3/Zakon%20o%20PDV.pdf

13

6. promet dobara i usluga koje su neposredno povezane s vjerskim obredima, a koje vre
registrirane vjerske organizacije, u skladu s propisima kojima je regulirano obavljanje
te djelatnosti;
7. promet dobara i usluga koje su direktno povezane sa uslugama koje pruaju politike,
sindikalne, humanitarne, dobrotvorne, invalidske i sline organizacije svojim
lanovima za lanarinu, u skladu s propisima kojima su regulirane te djelatnosti, pod
uslovom da takva oslobaanja ne dovode do poremeaja konkurencije na tritu;
8. usluge iz oblasti kulture, ukljuujui i karte za kulturne manifestacije, kao i s njima
neposredno povezani promet dobara i usluga, a koje lica ija djelatnost nije usmjerena
ka sticanju dobiti vre u skladu s propisima kojima je regulirana oblast kulture;
U okviru finansijskih i novanih usluga, sljedee se oslobaa od plaanja PDV-a3:
1. usluge osiguranja i reosiguranja, ukljuujui i pratee usluge posrednika i agenata
(zastupnika) u osiguranju;
2. promet nepokretne imovine, izuzev prvog prijenosa prava svojine ili prava
raspolaganja novoizgraenom nepokretnom imovinom;
3. usluge izdavanja pod zakup i podzakup kua za stanovanje, stanova i stambenih
objekata na period dui od 60 dana, kao i usluge izdavanja pod zakup poljoprivrednog
i umskog zemljita registriranog u zemljinim knjigama;
4. finansijske usluge, ukljuujui:
a) odobravanje i upravljanje kreditima, garancijama ili drugim oblicima kreditnog
osiguranja od strane kreditora;
b) usluge koje su povezane s upravljanjem depozitima, uteevinom i bankovnim
raunima, voenjem platnih transakcija, prijenosom i izvravanjem dospjelih
obaveza, unovavanjem ekova ili drugih finansijskih instrumenata, izuzev s
plaanjem dugova i faktoringa;
c) transakcije, ukljuujui vrijednosne papire, koje se odnose na novanice i
kovanice koje predstavljaju zakonsko sredstvo plaanja u svakoj zemlji, osim
kolekcionarskih predmeta (kovanica od zlata, srebra i drugih materijala,
novanica koje se ne koriste kao zakonsko sredstvo plaanja i kovanica
3

http://www.markart-edu.com/zakoni/3/Zakon%20o%20PDV.pdf

14

numizmatike vrijednosti);
d) trgovanje dionicama ili drugim vidovima uea u preduzeima, obveznicama i
drugim vrijednosnim papirima, ukljuujui njihovo izdavanje, osim uvanja
vrijednosnih papira;
e) upravljanje investicionim fondom;
5. isporuke zlata Centralnoj banci Bosne i Hercegovine;
6. vaee potanske marke, poreske markice, administrativne i sudske takse;
7. igre na sreu
Sljedee se oslobaa od plaanja PDV-a u okviru uvoza dobara4:
1. konani uvoz dobara iji bi svaki daljnji promet od strane poreskog obveznika bio
osloboen od PDV-a u Bosni i Hercegovini;
2. konani uvoz dobara koja su osloboena od plaanja carine, osim ako nije drugaije
propisano u Zakonu o carinskoj politici Bosne i Hercegovine
3. dobra u tranzitu kroz carinsko podruje Bosne i Hercegovine;
4. dobra koja se, u okviru carinskog postupka, privremeno izvoze i u nepromijenjenom
stanju ponovo uvoze, pod uslovom da su takva dobra osloboena od plaanja carine u
skladu sa carinskim propisima;
5. uvezena dobra koja su osloboena od plaanja carine, a namijenjena za:
a) slubene potrebe diplomatskih ili konzularnih predstavnika akreditiranih od strane
Bosne i Hercegovine;
b) slubene potrebe meunarodnih organizacija, ako je to regulirano meunarodnim
ugovorima iji je potpisnik Bosna i Hercegovina;
c) line potrebe stranih lica diplomatskih i konzularnih predstavnika akreditiranih od
strane Bosne i Hercegovine, ukljuujui i lanove njihovih porodica;
d) line potrebe stranih lica meunarodnih organizacija, ukljuujui i lanove
njihovih porodica, ako je to regulirano meunarodnim ugovorima iji je potpisnik
Bosna i Hercegovina;
6. uvoz ulova s ribarskih brodova u lukama, pod uslovom da je takav ulov nepreraen ili
da je bio podvrgnut samo onim postupcima koji su potrebni za ouvanje kvaliteta i da
4

http://www.markart-edu.com/zakoni/3/Zakon%20o%20PDV.pdf

15

prije takvog uvoza nije izvren nikakav promet;

7. zlato i dragocjeni metali, novanice i kovanice koje uvozi Centralna banka Bosne i
Hercegovine.
Sljedee se oslobaa od plaanja (oporezuje nultom stopom) PDV-a u okviru izvoza
dobara:
1. izvoz dobara iz Bosne i Hercegovine od strane ili u ime prodavca;
2. pruanje usluga, ukljuujui i prijevoz i druge pomone usluge, koje su direktno
povezane sa izvozom ili uvozom dobara, u skladu s lanom 11. stav 3. ovog zakona;
3. dobra koja iz Bosne i Hercegovine izveze kupac ili drugo lice u ime kupca koji nema
sjedite u Bosni i Hercegovini, osim dobara koja su namijenjena za opremanje
privatnih brodova, zrakoplova ili bilo kojih drugih prijevoznih sredstava koja se
koriste za line potrebe;
4. usluge izvrene na dobrima koja su uvezena u Bosnu i Hercegovinu i izvezena od
strane lica koja su izvrila te usluge licu koje nema stalno sjedite, a ni stalno ili
uobiajeno mjesto boravka u Bosni i Hercegovini;
5. usluge isporuke dobara ovlatenim organizacijama koje ta dobra izvoze u okviru
registriranih humanitarnih ili dobrotvornih aktivnosti;
6. pruanje usluga koje vre predstavnici i drugi posrednici u ime i za raun drugog, pod
uslovom da te usluge ine dio usluga koje su navedene u ovom lanu ili usluge koje
se vre van BiH;
7. izvoz zlata centralnim bankama
2.3.4 Plaanje poreza
PDV predstavlja viefazni porez koji se plaa u svim fazama prometnog ciklusa. Promet
dobara i usluga moe se obavljati izmeu obveznika u BiH to predstavlja domai promet
i obveznika u BiH i inostranstvu (uvoz dobara).
Pod prometom dobara se podrazumijeva prenos prava raspolaganja na stvarima licu koje
tim dobrima moe raspolagati kao vlasnik, a dobrima se smatraju i voda, elektrina

16

energija, gas itd. Meutim, postoje i posebni sluajevi prometa dobara i usluga kada se ne
prenosi pravo raspolaganja, pa Zakon propisuje da se prometom dobara smatra i:
1. prenos prava raspolaganja na dobrima uz naknadu na osnovu odluke dravnog
organa, organa lokalne samouprave ili na osnovu zakona;
2. isporuka dobara po ugovoru na osnovu kojeg se plaa provizija pri prodaji ili
kupovini dobara;
3. isporuka dobara na osnovu ugovora o iznajmljivanju na odreeni period na osnovu
kupoprodajnog ugovora s odgoenim plaanjem kojim je predvieno da se pravo
vlasnitva prenosi najkasnije otplatom posljednje rate;
4. prijenos prava raspolaganja na novosagraenim graevinskim objektima ili
ekonomski djeljivim cjelinama u okviru tih objekata;
5. upotreba dobara poreskog obveznika u vanposlovne svrhe;
6. razmjena dobara za druga dobra ili usluge
Uvoz dobara je prema Zakonu o PDV-u svaki unos dobara u carinsko podruje Bosne i
Hercegovine. PDV se obraunava na sva dobra koja se uvoze, osim na dobra za koja je
odmah po unoenju u BiH dato odobrenje za privremeno uskladitenje ili za koje je
pkrenut postupak privremenog uvoza uz oslobaanje od plaanja uvoznih poreza.
Poreska obaveza, prema Zakonu, nastaje u momentu kada se izvri jedna od sljedeih
radnji:
1. isporuka dobara ili vrenje usluga;
2. izdavanje fakture u skladu s ovim zakonom;
3. plaanje ili djelimino plaanje izvreno prije izdavanja fakture;
4. nastanak obaveze plaanja carinskog duga kod uvoza dobara, a ako te obaveze nema,
u momentu kada bi nastala obaveza plaanja tog duga;
5. za promet dobrima i uslugama koje se izuzimaju, po isteku poreskog perioda za
vrijeme kojeg je izvren promet;
6. za svaku izmjenu u poreskoj osnovicipo osnovu popusta ili drugih razloga za ispravku,
kada se izda faktura ili drugi dokument.

17

Faktura i gotovinski raun su jedini dokumenti u kojima se iskazuje osnovica i

obraunava PDV koji za isporuioca predstavlja obavezu, a za primaoca pravo na
potraivanje za ulaznim porezom.
Postoje dva razloga zbog kojih je isporuilac obavezan da izda fakturu:
1. Kupac je zainteresovan da dobije fakturu sa tano obraunatim PDV-om da bi to
prije uknjiio ulazni PDV
2. Drava je zainteresovana da se porez obrauna i uplati na vrijeme
Ulazni porez je iznos PDV-a koji je posebno iskazan na poreskim fakturama za promet
dobara i usluga koje su obvezniku izvrili drugi poreski obveznici, kao i iznos PDV-a koji
je plaen prilikom uvoza i posebno iskazan u jedinstvenoj carinskoj ispravi.
On zapravo predstavlja iznos koji kupac treba platiti dobavljau i koji mu se priznaje kao
odbitna stavka pri obraunu poreske obaveze.
Ulazni porez pri uvozu je mogue odbiti tek po plaanju poreza obraunatog od strane
carinske slube uz ispunjenje sljedeih uslova:
1. da je PDV plaen pri uvozu
2. da je dobro uvezeno u zemlju
Pravo na odbitak

se ne moe ostvariti na primljene isporuke kao to su privatno

motivirana ulaganja, pripremna ulaganja isl.

18