SPIS TRECI

Spis treci
1 Zapoznanie z zasadami BHP

2 Badanie wytrzymaoci metali

2.1

Okrelenie wybranych waciwosci mechanicznych i pastycznych . . . . . . . . . . . . .

2.2

Sprawozdanie

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3 Badanie twardoci metali

3.1

Pomiar twardoci metod Brinella

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.2

Przbieg wiczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3.3

Ocena niektrych waciwoci stali na podstawie twardoci . . . . . . . . . . . . . . . .

3.4

Ocena niektrych waciwoci stali na podstawie twardoci . . . . . . . . . . . . . . . .

4 Pomiar twardoci motkiem Poldi

Zapoznanie z zasadami BHP

Badanie wytrzymaoci metali

Podstawowym

sposobem

wyznaczania

waciwoci

mechanicznych

metali

jest

statyczna

prba

rozcigania blach, prtw lub rur. Dziki niej mona okreli wytrzymao prbki na rozciganie,
granic plastycznoci i graniczne wyduenie podczas zerwania.
Badanie to polega na jednoczenym pomiarze siy dziaajcej na prbk i jej wyduenia.Powstaje w
ten sposb wykres R do
wyran

granic

odksztace

ktry mwi o zachowaniu si badanego materiau. Jeli materia posiada

plastycznoci

przy

niezmiennej

to

podczas

wartoci

rozcigania

siy

prbki

rozcigajcej.

mona

wyranie

Przykadowy

zauway

wykres

przyrost

rozciganej

stali

przedstawiono poniej.
W

laboratorium

bdziemy

bada

prbki

ksztace

paskownikw,

ktre

uprzednio

posu

do

Rys. 1: Wykres rozciganej stali

badania twardoci Brinella i motkiem Poldi. Prbki nie zostay poddane obrbce mechanicznej, gdy
moe mie to wpyw na ich nono, dlatego ich powierzchnia jest surowa. Odchyka przypomiarach
przekroju poprzecznego nie powinna przekracza

2%.

Pomiaru wymiarw poprzecznych paskownika dokonuje si suwmiark.

2.1

Okrelenie wybranych waciwosci mechanicznych i pastycznych

2.2

Sprawozdanie

Badanie twardoci metali

Twardo jest miar oporu materiau przeciw odksztaceniom trwaym. Badanie twardoci metali
moe

dostarczy

zaleznoci.

informacji

niektrych

innych

przypadkach

waciwociach
moliwe

jest

materiau
nawet

przez

obliczenie

stosowanie
tych

odpowiednich

wartoci

duym

przyblieniem np.. Granica plastycznoci i wytrzymao na rozciganie, a w stalach wglowych ,

take oszacowanie zawartoci wgla.

Rys. 2: Jak odczytywa wskazania suwmiarki

3.1

Pomiar twardoci metod Brinella

Spord wielu metod najbardziej popularne s te oparte na wciskaniu wgbnika w ksztacie kuli,
ostrosupa lub stoka, a do spowodowania odksztace trwaych. Wedug prawa Kicka zaleno
midzy si a rednic odcisku mona wyrazi w postaci oglnej zalenoci:
Do na jbardziej powszechych metod badania twartoci nale metody Brinella, Vickersa i metoda

motka Poldi.

3.1

Pomiar twardoci metod Brinella

Pomiar twardoci Brinella polega na wciskaniu pod obcieniem F stalowej kulki hartowanej o rednicy
D w powierzchni badanego przedmiotu. rednica docisku kulki d, mierzona po zdjciu obcienia, suy
do obliczenia twardoci.

Naley rwnie zwrci uwag, eby pozostawion rednica ladu znajdowaa

Rys. 3: Przeliczenie jednostek si

si w przedziale

3.2

Przbieg wiczenia

3.2

Przbieg wiczenia

3.3

Ocena niektrych waciwoci stali na podstawie twardoci

Wytrzymao na rozciganie

fu

mona oszacowa ze wzoru:

fu = 9, 807 a HB
Wedug Brinella dla wglowych, niehartowanych stali wspczynnik

a = 0, 347.

Jednak zaleno ta nie jest identyczna dla kadego gatunku stali i jest proporcjonalna do stosunku
granicy plastycznoci i wytrzymaoci na rozciganie.

fi = 9, 807 ai HB

3.4

Ocena niektrych waciwoci stali na podstawie twardoci

Pomiar twardoci motkiem Poldi

Metoda motka Poldi suy do okrelenia twardoci Brinella HB w sposb dynamiczno-plastyczny.

Pod wpywem uderzenia stalowa kulka jest jednoczenie wgniatana w badan powierzchni oraz w
powierzchni pytki wzorcowej o znanej twardoci HB. Porwnanie rednic obydwu odciskw umoliwia
wyznaczenie twardoci badanego przedmiotu.

4.1

Przebieg badania

Po przeksztaceniu wzorw z metody Brinella otrzymuje si wzr:

HBp = kHBw

4.1

Przebieg badania

Warto wspczynnika proporcjonalnoci oblicza si ze wzoru:

p
100 d2w
q
k=
10 100 d2p
10