S.

ELKTEN, 2014

T.C.
NDE NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS
NAAT MHENDSL ANABLM DALI

YKSEK LSANS TEZ

ELK FBER EREN YKSEK DAYANIMLI BETON ZELLKLER ZERNE

METAKAOLN VE TLM POMZANIN ETKS

FEN BLMLER ENSTTS

NDE NVERSTES

SERHAT ELKTEN

HAZRAN 2014

T.C.
NDE NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS
NAAT MHENDSL ANABLM DALI

ELK FBER EREN YKSEK DAYANIMLI BETON ZELLKLER ZERNE

METAKAOLN VE TLM POMZANIN ETKS

SERHAT ELKTEN

Yksek Lisans Tezi

Danman
Do. Dr. Mustafa SARIDEMR

HAZRAN 2014

Serhat

nr,rrnN

tarafindan Do. Dr. Mustafa

SARIDEMR danmanlnda hazrlanan

'oelik F'iber eren Yksek Dayanml Beton ze[ikleri zerine Metakaolin ve

glltalmt Pomzanin Etkisi" adl bu alma jiirimiz tarafindan Nide niversitesi Fen
Bilimleri Enstitiis naat Mhendislii Anabilim Dal'nda Yiiksek Lisans Tezi olarak kabul
edilmitir.

Bakan

L^{.

Do. Dr. MustafSAzuDEMR,

ide niversitesi

y.

y.

ilay

AKA zor,Nide niversitesi

ONAY:

Bu tez, Fen Bilimleri Enstitiis Ynetim Kurulunca belirlenmi olan yukardaki jtiri yeleri

tarafndan ....l....l20.... tarihinde uygun grtilm

....l....l20.... tarih ve

.....,......

ve Enstitii Ynetim

Kurulu'nun

sayl kararylakabul edilmitir.

......l.....l20...

Do. Dr. Murat

BARUT

vrntrn

TF,ZBLLDRM
Tez iindeki bttln bilgilerin bilimsel ve akademik kurallar erevesinde elde edilerek
sunulduunu, ayrrca tez yazm kurallarna uygun olarak hazr|anan bu almadabana
ait olmayan her tiirl ifade ve bilginin kaynana eksiksiz atf yapldn bildiririm.

ZET
ELK FBER EREN YKSEK DAYANIMLI BETON ZELLKLER ZERNE
METAKAOLN VE TLM POMZANIN ETKS
ELKTEN, Serhat
Nide niversitesi
Fen Bilimleri Enstits
naat Mhendislii AnaBilim Dal
Danman: Do. Dr. Mustafa SARIDEMR
Haziran 2014, 105 sayfa
Bu almada elik fiber ieren yksek dayanml beton zellikleri zerine metakaolin,
tlm pomza ve metakaolin ile birlikte kullanlan tlm pomzann etkileri
deneysel olarak aratrlmtr. Deneysel almada, kontrol betonlarndan hari 6 farkl
seride bu mineral katklar kullanlarak 30 farkl karmda beton retilmitir. Birinci
seride, imento yerine arlka metakaolin, ikinci seride imento yerine arlka
tlm pomza ve nc seride imento yerine arlka metakaolin ile birlikte
tlm pomza yer deitirilerek 7 farkl kombinasyonda kullanlmtr. Dier seriler
ise ilk serideki karmlara elik fiber eklenerek retilmitir. Ayrca tm karmlarda
balayc miktar 500 kg/m, su-balayc oran 0.20 ve kme deerleri 82 cm olarak
belirlenmitir. Karmlarda, su miktarn azaltmak ve sabit bir kme deerini
belirlemek iin yksek oranda su azaltc zellie sahip sper akkanlatrc farkl
oranlarda kullanlmtr. Taze beton zelliklerinden kme ve taze birim arlk
deneyleri yaplmtr. Sertlemi beton zelliklerinden ise sertlemi birim arlk,
ultrases gei hz, basn dayanm, eilme dayanm ve yarmada ekme dayanm
deerleri deneysel olarak belirlenmitir. Kontrol betonlar ile dier serilerdeki
betonlardan elde edilen deneysel sonular karlatrlmtr. Ayrca, farkl serilerdeki
betonlar da birbirleri ile karlatrlm ve en uygun mineral katk oranlar belirlenmeye
allmtr. Karlatrmalarda metakaolin ieren betonlarn performansnn dierlerine
gre daha yksek olduu gzlenmitir. Sonu olarak, tm serilerde yksek dayanml
beton elde edilebilecei gzlenmitir.
Anahtar Szckler: Metakaolin, tlm pomza, elik fiber, Yksek dayanml beton.

iv

SUMMARY
EFFECT OF METAKAOLIN AND GROUND PUMICE ON THE PROPERTIES OF
HIGH STRENGTH CONCRETE CONTAINING STEEL FIBER
ELKTEN, Serhat
Nigde University
Graduate School of Natural and Applied Sciences
Department of Civil Engineering

Supervisor: Associate Professor Dr. Mustafa SARIDEMR

June 2014, 105 pages

In this study has been experimentally investigated the effects of metakaolin, ground
pumice and metakaolin together with ground pumice on the properties of high
performance concrete containing steel fiber. In the study, except for control concretes
by using these mineral additions in six different series, 30 different mixtures were
produced. In the first series, metakaolin was used to replace by weight of Portland
cement, in the second series, ground pumice was used to replace by weight of Portland
cement, and also in the third series, ground pumice was used in the seven different
combinations to replace by weight of Portland cement together with metakaolin to
replace by weight of Portland cement. The other series were produced by adding steel
fiber to previous series. Also, in the all mixtures, a constant total binder content of 500
kg/m, the water-binder ratios of 0.20 and slump values of 82 cm were designed. The
superplasticizer, which has high ratio of water reducing effect, was used in different
proportions to reduce the water proportion and determine the value of constant slump
value in the mixtures. The slump and unit weight of fresh concrete properties were
tested. The hardened unit weight, ultrasound pulse velocity, compressive strength,
flexural strength and splitting tensile strength values of hardened concrete properties
were also experimentally determined. The results of control concretes were compared
with the results of other series. The results of concrete in the different series were also
compared with the results of each other, and tried to determine optimum ratios of
mineral additives. As a result, it is seen that high strength concrete can be obtained in all
series.
Keywords: Metakaolin, Ground pumice, Steel fiber, High strength concrete.

N SZ
Bu Yksek Lisans Tezi almasnda, metakaolin, tlm pomza ve metakaolin ile
birlikte tlm pomzann yksek dayanml elik fibersiz ve elik fiberli ieren
beton zellikleri zerine etkisi aratrlmtr. Deneysel almada, taze beton
zelliklerinden kme ve birim arlk deneyleri yaplmtr. Sertlemi beton
zelliklerinden ise sertlemi birim arlk, ultrases gei hz, basn dayanm, eilme
dayanm ve yarmada ekme dayanm deerleri deneysel olarak belirlenmitir.
Deneysel almada, metakaolin, tlm pomza ve metakaolin ile birlikte tlm
pomza ieren tm karmlarda dk su-balayc oran ile yksek dayanml beton
retilebilecei gzlenmitir.
Yksek Lisans Tezi almamn yrtlmesi esnasnda, almalarma yn veren,
deerli bilgi ve yardmlarn esirgemeyen ve bana her trl destei salayan danman
hocam, sayn Do. Dr. Mustafa SARIDEMRe en iten teekkrlerimi sunarm.
Ayrca tm renimim boyunca benden desteklerini esirgemeyen aileme teekkrlerimi
sunarm.

vi

NDEKLER DZN
ZET ............................................................................................................................... iv
SUMMARY ...................................................................................................................... v
N SZ ........................................................................................................................... vi
NDEKLER DZN .................................................................................................. vii
ZELGELER DZN ..................................................................................................... x
EKLLER DZN ........................................................................................................ xii
FOTORAFLAR DZN ............................................................................................. xiii
SMGE VE KISALTMALAR ....................................................................................... xiv
BLM I. GR ............................................................................................................. 1
BLM II. GENEL BLGLER VE YAPILMI ALIMALAR ................................. 3
2.1 Kaolin.......................................................................................................................... 3
2.2 Metakaolin .................................................................................................................. 6
2.2.1 Metakaolinin kimyasal bileimi ....................................................................... 7
2.2.2 Metakaolinin yaps .......................................................................................... 7
2.2.3 Metakaolinin aktivitesi ..................................................................................... 8
2.2.4 Metakaolinin imento ve beton retiminde kullanm ...................................... 9
2.2.5 Metakaolinin taze beton zelliklerine etkisi ................................................... 10
2.2.6 Metakaolinin sertlemi beton zelliklerine etkisi ........................................ 12
2.2.6.1 Metakaolinin beton basn dayanmna etkisi .................................... 14
2.2.6.2 Metakaolinin beton eilme dayanmna etkisi ................................... 16
2.2.6.3 Metakaolinin beton yarmada ekme dayanmna etkisi ..................... 17
2.2.6.4 Metakaolinin beton elastisite modlne etkisi ................................... 18
2.2.6.5 Metakaolinin beton dayankllna etkisi .......................................... 19
2.2.6.6 Metakaolinin beton geirimliliine etkisi .......................................... 21
2.3. Metakaolin ile Yaplm almalar ...................................................................... 23
2.4 Pomza........................................................................................................................ 32
2.4.1 Pomzann yaps .............................................................................................. 32
2.4.2 Pomzann aktivitesi......................................................................................... 35
2.4.3 Pomzann imento ve beton retiminde kullanm ......................................... 37
2.4.4 Pomzann taze beton zelliklerine etkisi ........................................................ 38
vii

2.4.5 Pomzann sertlemi beton zelliklerine etkisi .............................................. 39

2.4.5.1 Pomzann beton basn dayanmna etkisi ......................................... 39
2.4.5.2 Pomzann beton eilme dayanmna etkisi ......................................... 40
2.4.5.3 Pomzann beton yarmada ekme dayanmna etkisi .......................... 41
2.4.5.4 Pomzann beton elastisite modlne etkisi ........................................ 42
2.4.5.5 Pomzann beton dayankllna etkisi ............................................... 42
2.4.5.6 Pomzann beton geirimliliine etkisi ................................................ 43
2.5 Pomza ile Yaplm almalar................................................................................. 44
BLM III. DENEYSEL ALIMA ........................................................................... 48
3.1 Kullanlan Malzeme zellikleri................................................................................ 48
3.1.1 imento........................................................................................................... 48
3.1.2 tlm pomza ........................................................................................... 50
3.1.3 Metakaolin ..................................................................................................... 50
3.1.4 Fiber ............................................................................................................... 50
3.1.5 Agrega............................................................................................................. 51
3.1.6 Sper akkanlatrc .................................................................................... 53
3.1.7 Karm suyu .................................................................................................. 54
3.2 Beton Karm Oranlar ............................................................................................. 54
3.3 Beton retimi, Kartrma, Yerletirme, Saklama ve Numune Boyutlar ............... 56
3.4 Taze Beton Deneyleri .............................................................................................. 58
3.4.1 kme (Slump) deneyi ................................................................................... 58
3.4.2 Taze betonun birim arl .......................................................................... 58
3.5 Sertlemi Beton Deneyleri ...................................................................................... 59
3.5.1 Sertlemi birim arlk ................................................................................. 59
3.5.2 Ultrases gei hz ......................................................................................... 60
3.5.3 Basn dayanm ............................................................................................. 61
3.5.4 Yarmada ekme dayanm .............................................................................. 62
3.5.5 Eilme dayanm ............................................................................................. 63
BLM IV. DENEYSEL SONULARIN DEERLENDRLMES ......................... 65
4.1 Taze Beton Deneyleri ............................................................................................... 65
4.1.1 kme (Slump) deneyi .................................................................................. 65
4.1.2 Taze betonun birim arl .......................................................................... 66

viii

4.2 Sertlemi Beton Deneyleri ...................................................................................... 68

4.2.1 Sertlemi birim arlk ............................................................................ 68
4.2.2 Ultrases gei hz ................................................................................... 69
4.2.3 Basn dayanm ......................................................................................... 72
4.2.4 Yarmada ekme dayanm .......................................................................... 77
4.2.5 Eilme dayanm ........................................................................................ 80
4.3 Sertlemi Beton zellikleri Arasndaki likiler ..................................................... 82
4.3.1 Kp basn dayanm ile ultrases gei hz arasndaki iliki ..................... 82
4.3.2 10 cm kp ile 15 cm kp basn dayanm arasndaki iliki ..................... 84
4.3.3 Kp basn dayanm ile yarmada ekme dayanm arasndaki iliki ........ 86
4.3.4 Kp basn dayanm ile eilme dayanm arasndaki iliki ...................... 87
4.3.5 Eilme dayanm ile yarmada ekme dayanm arasndaki iliki ............... 89
BLM V. SONULAR............................................................................................... 91
KAYNAKLAR ............................................................................................................... 94
Z GEM ................................................................................................................. 105

ix

ZELGELER DZN
izelge 2.1. Kaolinin fiziksel zellikleri ....................................................................... 4
izelge 2.2. Dnyadaki kaolin rezervleri ...................................................................... 5
izelge 2.3. Trkiyedeki kaolin rezervleri ................................................................... 6
izelge 2.4. Metakaolin mineralinin fiziksel zellikleri ................................................ 8
izelge 2.5. Metakaolin katkl betonlarn slump deerleri ve priz alma zamanlar ... 10
izelge 2.6. Metakaolin katkl harlarn su ihtiyac ve priz alma zamanlar ............. 11
izelge 2.7. Numunelerin seilen kesitlerinin gzenek hacimleri ............................... 13
izelge 2.8. Metakaolin katkl betonlarn basn dayanmlar ve younluklar ......... 15
izelge 2.9. Metakaolin ve Silis Duman ieren betonlarn basn dayanm ............ 16
izelge 2.10. Metakaolin ieren betonlarn ekme dayanm ........................................ 17
izelge 2.11. Metakaolin katksnn elastisite modl zerindeki etkisi ...................... 19
izelge 2.12. Kontrol betonunun ve katkl betonlarn klor geirgenlii ...................... 22
izelge 2.13. Metakaolin ieren betonlarn geirimlilik zellikleri ve boluk yaps .... 23
izelge 2.14. Metakaolin ieren betonlarn basn dayanm ve elastisite modl ....... 24
izelge 2.15. Metakaolin ieren betonlarn eilme dayanm ....................................... 24
izelge 2.16. Metakaolin katkl harlardaki kk gzeneklerin yzdesi .................... 25
izelge 2.17. Metakaolin katkl harlardaki gzenek hacmi ........................................ 25
izelge 2.18. Ortalama 28 gnlk diren ve hzl klor geirgenlii sonular .............. 27
izelge 2.19. Metakaolin ve tlm pomza ieren fiber katkl betonlarn
basn dayanmlar ................................................................................... 31
izelge 2.20. Metakaolin katksnn beton basn dayanmna etkisi ............................ 32
izelge 2.21. Pomzann kimyasal bileenleri ................................................................ 33
izelge 2.22. Asidik ve bazik pomzann kimyasal bileenleri ...................................... 34
izelge 2.23. Dnyadaki pomza rezervleri .................................................................... 34
izelge 2.24. Blgelere gre rezerv dalm ................................................................ 35
izelge 2.25. Trkiyedeki pomza rezervi ..................................................................... 35
izelge 3.1. Karmlarda kullanlan imento ve katklarn kimyasal zellikleri ........ 48
izelge 3.2. Beton karmlarnda kullanlan imentonun fiziksel zellikleri ............. 49
izelge 3.3. Beton karmlarnda kullanlan elik fiberin zellikleri ........................ 51
izelge 3.4. Kullanlan agregalarn dane ap, zgl arl ve karm oran ........... 52
x

izelge 3.5. Beton karmlarnda kullanlan agregann elek analizi .......................... 53

izelge 3.6. Kullanlan sper akkanlatrcnn zellikleri ....................................... 53
izelge 3.7. Bir metrekp beton karm iin malzeme miktarlar ............................ 55
izelge 4.1. Beton karmlarnn kme ve taze birim arlk deerleri .................... 66
izelge 4.2. Beton karmlarnn sertlemi birim arlk deerleri ........................... 69
izelge 4.3. Betonlarn ultrases gei hz deerleri ................................................... 72
izelge 4.4. Ultrases gei hz ile beton kalitesinin deerlendirilmesi ...................... 72
izelge 4.5. Beton karmlarnn basn dayanm deerleri ..................................... 73
izelge 4.6. Betonlarn yarmada ekme ve eilme dayanm deerleri ....................... 77

xi

EKLLER DZN
ekil 3.1. imento ve tlm pomzann elek analizi erileri ................................. 49
ekil 3.2. Karmlarda kullanlan agregann elek analizi ............................................ 52
ekil.4.1.. Fibersiz Betonlarn taze ve sertlemi birim arlk deerleri ...................... 67
ekil 4.2. Fiberli betonlarn taze ve sertlemi birim arlk deerleri. ........................ 67
ekil 4.3. Betonlarn birim arlk deerlerinin karlatrlmas ................................ 68
ekil 4.4. Fibersiz betonlarn ultrases gei hz deerleri .......................................... 70
ekil 4.5. Fiberli betonlarn ultrases gei hz deerleri ............................................. 71
ekil 4.6. Betonlarn ultrases gei hz deerlerinin karlatrlmas. ........................ 71
ekil 4.7. Fibersiz betonlarn kp basn dayanm deerleri ....................................... 74
ekil 4.8. Fiberli betonlarn kp basn dayanm deerleri ........................................ 75
ekil 4.9. Betonlarn 10 cm kp basn dayanm deerlerinin karlatrlmas ......... 75
ekil 4.10. Betonlarn 15 cm kp basn dayanm deerlerinin karlatrlmas ........ 76
ekil 4.11. Betonlarn yarmada ekme dayanm deerleri. ........................................... 78
ekil 4.12. Betonlarn yarmada ekme dayanm deerlerinin karlatrlmas. ........... 79
ekil 4.13. Betonlarn eilme dayanm deerleri. ......................................................... 80
ekil 4.14. Betonlarn eilme dayanm deerlerinin karlatrlmas. .......................... 81
ekil 4.15. Fibersiz betonlarn basn dayanm ile ultrases gei hz ilikisi .............. 82
ekil 4.16. Fiberli betonlarn basn dayanm ile ultrases gei hz ilikisi ................. 83
ekil 4.17. Tm betonlarn basn dayanm ile ultrases gei hz ilikisi ................... 83
ekil 4.18. Fibersiz betonlarn 10 cm ile 15 cm basn dayanm ilikisi....................... 84
ekil 4.19. Fiberli betonlarn 10 cm ile 15 cm basn dayanm ilikisi. ........................ 85
ekil 4.20. Tm betonlarn 10 cm ile 15 cm basn dayanm ilikisi. ........................... 85
ekil 4.21. Fiberisiz betonlarn basn dayanm ile yarmada ekme dayanm ilikisi...86
ekil 4.22. Fiberli betonlarn basn dayanm ile yarmada ekme dayanm ilikisi ... 86
ekil 4.23. Tm betonlarn basn dayanm ile yarmada ekme dayanm ilikisi........ 87
ekil 4.24. Fibersiz betonlarn basn dayanm ile eilme dayanm ilikisi................. 87
ekil 4.25. Fiberli betonlarn basn dayanm ile eilme dayanm ilikisi. .................. 88
ekil 4.26. Tm betonlarn basn dayanm ile eilme dayanm ilikisi. ..................... 88
ekil 4.27. Fibersiz betonlarn eilme dayanm ile yarmada ekme dayanm ilikisi.. 89
ekil 4.28. Fiberli betonlarn eilme dayanm ile yarmada ekme dayanm ilikisi ... 90
ekil 4.29. Tm betonlarn eilme dayanm ile yarmada ekme dayanm ilikisi. ...... 90
xii

FOTORAFLAR DZN
Fotoraf 2.1. Kaolin ......................................................................................................... 4
Fotoraf 2.2. Metakaolin mineralinin bytlm mikro-fotoraf ................................. 7
Fotoraf 3.1. imento, silis duman ve tlm pomzann grnm....................... 49
Fotoraf 3.2. Beton karmlarnda kullanlan elik fiberin grnm ......................... 51
Fotoraf 3.3. Taze betonun kalplara yerletirilmi grnm ..................................... 56
Fotoraf 3.4. Sertlemi beton numunelerinin grnm ............................................. 57
Fotoraf 3.5. Sertlemi birim arlk deneyinin yapl .............................................. 60
Fotoraf 3.6. Ultrases gei hz deneyinin yapl ....................................................... 61
Fotoraf 3.7. Basn dayanm deneyinin yapl ......................................................... 62
Fotoraf 3.8. Yarmada ekme dayanm deneyinin yapl .......................................... 63
Fotoraf 3.9. Eilme dayanm deneyinin yapl ......................................................... 64

xiii

SMGE VE KISALTMALAR

Simgeler

Aklama

Taze betonun birim arl

Mikro saniye

Donat ap

Santigrat derece

Mikrometre

Ohm

Pi says

Ksaltmalar

Aklama

ASTM

Amerikan standartlar

Kp numunenin uzunluu

Numune eni

cm

Santimetre

CH

Kalsiyum hidroksit

C3 A

Trikalsiyum alminat

Numune ykseklii

dk

Dakika

DK-I

Doal kum-I

DK-II

Doal kum-II

Ec

Statik elastisite modl

Ed

Dinamik elastisite modl

fc

Basn dayanm

ffs

Eilme dayanm

fsts

Yarmada ekme dayanm

Gram

gmol

Grammol

GPa

Gigapascal
xiv

Katsay

kg

Kilogram

km

Kilometre

kN

Kilonewton

KT-I

Krmata I

KT-II

Krmata II

Numune uzunluu

lt

Litre

Metre

mg

Miligram

mm

Milimetre

MK

Metakaolin

MPa

Megapascal

Krlmaya neden olan yk

nm

Nanometre

tlm pomza

Taze beton arl

R2

Dzeltilmi korelasyon katsays

sn

Saniye

Dalgann gnderildii yzey ile alnd yzey arasndaki mesafe

SD

Silis duman

TS

Trk standartlar

Sre ve ton

UK

Uucu kl

Upv

Ultrases gei hz

vd.

Ve dierleri

Vh

Taze betonun hacmi

xv

BLM I
GR
Beton, dnyada en ok kullanlan yap malzemelerinden biridir. Betonun ana bileenleri
imento, su, kum ve iri agregadr. Beton retiminde, ana bileenlere betonun fiziksel ve
mekanik zeliklerini gelitirmek amacyla deiik mineral ve kimyasal katklar ilave
edilmektedir. Beton bileenlerinin zelikleri ve kullanm miktarlar betonun fiziksel ve
mekanik zeliklerini deitirebilmektedir. Bu nedenle, betonun yaps ok karmaktr
ve bileenlerinin ok iyi analiz edilmesi gerekir. Gnmzde ok geni kullanm alan
olan betonun, kullanld yerlere gre fiziksel ve mekanik zeliklerinin farkl olmas
istenmektedir. Mekanik ve fiziksel zelikleri de, daha ok betonda kullanlan mineral ve
kimyasal katklar etkilemektedir. Bu katklar belirli oranlarda kullanld tekdirde bu
zellikler zerinde olumlu etkileri olmaktadr.
Puzolanik zelliklere sahip birok doal ve yapay malzeme ok eski zamanlardan beri
inaat alannda ve beton retiminde eitli amalarla kullanlmaktadr. Betonun temel
bileimlerinden olmayan bu malzemeler, gelien beton teknolojisinde betonun eitli
fiziksel, mekaniksel ve dayankllk zelliklerini gelitirmek ve retimde ekonomi salamak
amacyla kullanlmaktadr. Uucu kl, silis duman, pirin kabuu kl ve granle

yksek frn crufu gibi atklarn yok edilmesiyle ilgili evresel dzenlemelerdeki yeni
eilimler, bu atklar beton retiminde portland imentosu yerine ksmen yap
malzemesi olarak kullanlmasna olan ilgiyi son yllarda artrmtr (Han vd., 2003).
Ayrca metekaolin ve zeolit gibi doal puzolanik zellie sahip katklar da beton
retiminde son yllarda imento yerine yaygn olarak kullanlmaya balamtr. Bu
katklar zellikle yksek dayanm ve yksek dayankllk gerektiren yaplarda imento
ile belirli oranlarda yer deitirilerek kullanlmaktadr. Bu katklarn beton iindeki
davran fizikokimyasal bir olaydr. Bu davrann fiziksel ksm imento matrisindeki,
imento

ile

agrega

ara

yzeyindeki

boluk

boyutunun

klmesinden

kaynaklanmaktadr. Kimyasal ksm ise zayf kalsiyum-hidroksit kristallerini kalsiyum

silikat hidrat (CSH) jeline dntren puzolanik reaksiyondan olumaktadr (zcan,
2005; zkul vd., 2004). Bu olaylar sonucunda beton dayanm ve dayankll gelierek
istenilen zelliklerde beton elde edilebilmektedir.

Bu almann amac beton karmnda imento yerine belirli oranlarda mineral katk
malzemesi olarak metakaolin (MK) ve tlm pomza (P) kullanlarak yksek
dayanml elik fibersiz ve elik fiberli beton retmektir. Bu amala almada kontrol
betonlar hari 6 farkl seride 30 farkl karmda beton retilmitir. Bu serilerde,
imento yerine arlka %5, %10, %15 ve %20 oranlarnda MK, %5, %10, %15 ve
%20 oranlarnda P ve %2.5, %5, %10 ve %15 oranlarnda MK ile birlikte % 2.5, %5,
%10 ve %15 oranlarnda P yer deitirilerek farkl kombinasyonlarda kullanlmtr.
Ayrca bu karmlarla ayn karm oranlarna sahip elik fiber ieren betonlar da
retilmitir. Deneysel almalarda, taze beton zelliklerinden kme ve taze birim
arlk deneyleri yaplmtr. Sertlemi beton zelliklerinden ise sertlemi birim
arlk, ultrases gei hz (Upv), basn dayanm (fc), eilme dayanm (ffs) ve yarmada
ekme dayanm (fsts) deerleri deneysel olarak belirlenmitir. Deneysel almalar
sonucunda elde edilen sonular kontrol betonu ve dier serilere gre karlatrlmtr.
ncelikle, kontrol betonu ile dier serilerdeki betonlardan elde edilen deneysel sonular
karlatrlmtr. Ayrca farkl serilerdeki betonlar da birbirleri ile karlatrlm ve en
uygun mineral katk oranlar belirlenmeye allmtr. Bylece, beton karmlarnda
MK, P ve MK ile birlikte P farkl oranlarda imento yerine kullanlarak hem yksek
dayanml beton retilebilecei hem de daha az imento kullanlarak ekonomiklik
salanabilecei deneysel sonularla ortaya konmutur.

BLM II
GENEL BLGLER VE YAPILMI ALIMALAR

2.1.Kaolin
Kaolin ismi, ince kao-ling kelimesinden tremi olup, anlam inde Kingto-en
yaknnda beyaz kaolinin bulunduu yksek tepedir. inliler porselen yapmak iin bu
tepeden kil retmilerdir (Hogn, 1996). Killer, feldspata zengin magmatik ve
volkanik kayalarn, kimyasal ve mekanik deiimleri sonucu oluan, sulu alminyum,
magnezyum, demir, kalsiyum, potasyum gibi elementlerin silikatlardr. Kaolin kili;
granit, gayns, feldspat, parfir, syenit, pegmatit gibi primer eruptif (magmadan kp
donan) kayalarn doasal ve buna yardmc fiziksel ve kimyasal etkenler ile anp,
bozunup, dalp, ufalanp srklenmesi sonucu olumutur. Kayalarn deiiklie
uramalarnda rzgar, su, buz, s deiimleri, yerkabuu hareketleri, karbondioksit,
humik asit, kkrt asitleri, flor ve hidrojen gibi asitli gazlar etkili olmaktadr. Bozunan
kayalar olduklar yerde kalabilir veya su, rzgar gibi doa olaylar ile ok uzaklara da
tanabilir (Yapa, 1993).

Kaolinin ana minerali olan ortoklas (alkali feldspat), %64.5 SiO2, %18.5 Al2O3 ve %17
K2O ierir. Feldspatlar, yeralt ve yerst sularn ve asit bnyeli termal eriyiklerin
etkisiyle ierdikleri potasyumun tamamn ve silisyumun bir ksmn kaybedip, bunlarn
yerine bir miktar su alarak, bileimi %46.5 SiO2, %39.5 Al2O3 ve %14 H2O olan kaolin
mineraline dnrler. Bu olaya kaolinleme denir (Yapa, 1993). Feldspat ieren
granitik veya volkanik kayalarn kaolinit mineraline dnmesi sonucu kaolinler
olumaktadr. Ana kaya iindeki alkali ve toprak alkali iyonlarn, znm tuzlar
eklinde ortamdan uzaklamas sonucu Al2O3 ierikli sulu silikata zenginleen kaya
kaoliniti oluturur. Bu oluum srasnda meydana gelen kimyasal reaksiyonlar:
K2O.Al2O3.6SiO2+2H2O Al2O3.6SiO2. H2O +KOH
Al2O3.6SiO2. H2O Al2O3.2SiO2. H2O +4SiO2
Al2O3.2SiO2. H2O +H2O Al2O3.2SiO2. 2H2O

eklindedir (Anonim, 1995).

Kaolin, saf kaolinit veya ilgili kil mineralinden olumu bir kil olup doal olarak beyaz
veya beyaza yakn renge sahip bir maddedir. Kimyasal forml Al2O3 2SiO2 2H2O olan
kaolinin molekl arl 258.1 g/gmol, zgl arl 2.6 olup, sertlii 2 ile 2.5 arasnda
deimektedir. Genelde beyazms renkte bulunan kaolin, gevektir ve grnm
itibariyle topraa benzemektedir (Grim, 1962). Kaya eklindeki bir kaolin Fotoraf
2.1de grlmektedir.

Fotoraf 2.1. Kaolin (Rashad, 2013)

Kaolin sanayide geni kullanm alanlar olan bir malzemedir. Kaolin iin her gn yeni
bir kullanm alan bulunmaktadr. Beyaz oluu, s ve elektrik iletme asndan ok ciddi
iletkenlik zelliine sahip olmas, yumuak oluu ve ok iyi kaplama niteliine sahip
olmas nedeniyle esiz bir endstriyel mineraldir (Tozan, 1995). Kaolinin baz fiziksel
zellikleri izelge 2.1de gsterilmitir.
izelge 2.1. Kaolinin fiziksel zellikleri (Prasad vd., 1991)
zellik

Tanm

Renk

Genellikle beyaz, renksiz, yeilimsi veya sar

Parlaklk

Toprams

Geirgenlik

Kristaller saydamdr

Blnme

Tek ynde mkemmel

Sertlik

1.5-2 aras

zgl Arlk

2.6 (ortalama)

Trkiye'de retilen kaolinlerin %60 imento sektrnde, %30u seramik, %10u cam,
kat ve dier sektrlerde tketilmektedir. Bu da Trkiye'de retilen kaolinlerin ham
olarak tketildiini gstermektedir. Avrupa ve Amerika'da kat ve kaolin endstrisi
ok gelimi olup, ham olarak retilen kaolinlerin %75i kat ve ince seramik retim
tesislerinde

kullanlmaktadr

(Anonim,

1995).

Kaolinin

eitli

yap

ve

spesifikasyonlarda olmasnn en byk nedeni, kaolini oluturan ana kayalarn farkl

olmas ve bu kayalarn farkl tanma ve ykanma zelliklerine sahip olmasdr
(Malayolu ve Akar, 1995).
Amerika Birleik Devletleri Georgia blgesi kaolin yata, ngilterenin Cornwall
blgesi kaolin yata, Brezilya Riozzari blgesi kaolin yata ve Avustralya Weipa
blgesi kaolin yata bilinen byk kaolin yataklardr. Dnyadaki byk kaolin
rezervlerinin bulunduu blgeler ve bu blgelerdeki kaolin rezerv miktarlar izelge
2.2de verilmitir (Tuncer, 1997).
izelge 2.2. Dnyadaki kaolin rezervleri (Tuncer, 1997)
Kaolin Rezervlerine Sahip Blgeler
Amerika Birleik Devletleri

Miktar
(Milyon Ton)
3900

Gney Amerika

500

Amerika Toplam

4000

ngiltere

2500

Rusya

2000

Avrupa Toplam

6000

Afrika

800

Asya

1500

Avusturya

500

Dierleri

500

Dnya Toplam

14000

Trkiyedeki kaolin yataklar genellikle andezit, dasit, tf ve granit varlna bal

olarak olumulardr. Kaolin yataklar ynnden Trkiye drt blgeye ayrlmtr. Bu
blgeler ve blgelerdeki kaolin olmas muhtemel mitli saha miktarlar izelge 2.3de
verilmitir. Trkiyede kaolin yataklarn tespit etmek iin yaplan aratrmalar
sonucunda, 102 kaolin yata bulunmutur. letilen yataklarn byk ounluu
anakkale, Balkesir, Bursa, stanbul, Bilecik, Ktahya, Eskiehir ve Uak illerinin
snrlar ierisinde bulunmaktadr (iflikli, 1998).
5

izelge 2.3. Trkiyedeki kaolin rezervleri (iflikli, 1998)

mitli Saha
(km2)

Blge
Marmara

11000

Dou Karadeniz

3000

bat Anadolu Eii

4000

Orta Anadolu

5000

2.2 Metakaolin
MK, saflatrlm kaolin veya kaolinit killerinin belirli bir scaklk aralnda yaklmas
ve sonrasnda yksek incelie sahip olmas amacyla tlmesi sonucu elde edilen bir
reaktif almino-silikat puzolandr (Vu, 2002). Saflatrlm kaolin kilinin kalsine
edilmesiyle retilen MK, beyaz renkli, amorf yapl bir almina silikattr. Kil
mineralleri genellikle 100 ile 200 C arasnda bnyelerindeki suyu kaybetmeye
balarlar. Kaolin kilinin MK mineraline dnt scaklk ise 500 ile 900 C
aralndadr. Kaolin bu scaklk aralnda bal suyunun %14n kaybeder ve MK
mineraline dnr. Dnm sonucunda, kaolinin alumina ve silika tabakalar, kristal
yaplarndaki dzeni kaybeder, bylece kaolin, amorf ve kimyasal olarak reaktif bir yap
kazanr. Bu ilemler sonucunda dzensiz, son derece puzolanik amorf bir yapya sahip
olan MK minerali oluur. MK retiminde ana unsur, gereinden daha yksek scakla
maruz brakmadan kaolin kilinin kalsine edilmesidir. Minerallerin bu termal aktivitesine
kalsinasyon denir (Sun vd., 2005).
Kaolin kilinden yksek puzolanik aktiviteye sahip MK retmek iin, kaolin kilinin ne
kadar ve hangi scaklkta stlaca aratrmaclarca birbirlerinden farkl rapor
edilmitir. MK elde edebilmek iin kaolin kilinin stlaca scaklk 600 ile 850 C
arasndadr. Termal aktifliine bal olarak kaolin kili bu scaklk aralnda 2, 4 veya 6
saat boyunca stlabilir. Birok aratrmac, en iyi kalsinasyon koullarnn kaolin
kilinin 700 C scaklnda stlmas ile elde edilebileceini rapor etmilerdir (Rashad,
2013). Singh ve Garg (2006)

yaptklar almada, kaolin kil numunelerini kk

boyutlarda krmlar ve 2 saat boyunca 600, 700 ve 800C scaklklarda stmlardr.

Elde edilen rn toz formunda terek 500 ile 550 m2/kg arasnda blaine inceliine
sahip MK elde edilebileceini gstermilerdir.

2.2.1 Metakaolinin kimyasal bileimi

Kimyasal olarak MK mineralinin temel bileenleri SiO2 ve Al2O3tr. Bununla birlikte
yapsnda az miktarlarda Fe2O3, TiO2, Na2O ve K2O bileenleri de bulunabilir. MK
mineralinin mineral katk olarak imento ve beton ierisinde kullanlmas ile imento ve
betona salayaca faydalar daha ok SiO2 ve Al2O3 ieriine baldr. Ticari amala
kullanlan MK Al2O3.2SiO2 (metakaolinit) ve amorf veya az kristalli formdaki SiO2 gibi
aktif bileikler iermektedir. Ancak, kaolin ve kaolinit killerinin suyunu tamamen
kaybetmi halleri tartma konusu olmutur. Daha nceleri, MK mineralinin amorf
alminyum ve silika oksitlerinin karmndan meydana geldii belirtilmitir. Daha
sonralar ise MK mineralinin, kaolinitin baz bnyesel zelliklerini aa vurduu
kantlanmtr. Bu gnlerde ise aratrmaclarn ounluu, MK mineralinin amorf ve az
kristalli formdaki metakaolinitten olutuu fikrine katlmaktadr (Seyhan, 1971).
2.2.2 Metakaolinin yaps
MK tanelerinin olduka kk, ubuksu, ekilli ve keli formda olduu
belirtilmektedir. MK mineralinin tanecik yapsn incelemek amacyla ekilmi 1000 ve
5000 lekli taramal elektron mikroskobu Fotoraf 2.2de gsterilmektedir.

MK

mineralinin ok ince tane boyutuna sahip olmas ve ubuksu tanecik yaps nedeniyle
betondaki boluklu yapy ve har kvamn azaltc etkisi bulunmaktadr (Tevrizci,
2010) . MK mineralinin baz fiziksel zellikleri izelge 2.4de gsterilmitir.

Fotoraf 2.2 Metakaolin mineralinin bytlm mikro-fotoraf (Tevrizci, 2010)

izelge 2.4. Metakaolin mineralinin fiziksel zellikleri (Siddique ve Klaus, 2009)

zellik

Tanm

zgl Arlk

2.6 (Ortalama)
3

Birim Hacim Arl (g/cm )

0.3-0.4

Fiziksel Form

Toz

Renk

Kirli Beyaz

Parlaklk

79-82

2.2.3 Metakaolinin aktivitesi

Puzolanik aktivite, imentolu retimlerde CH ve puzolanlardaki almino silikatlar
arasndaki reaksiyonun hz ve kapasitesi olarak tanmlanr. Puzolanlarn aktivitesi
hidratasyonun karmak zellii ve puzolanlarn heterojen yaplarndan dolay tam
olarak bilinmemektedir.

Bununla beraber, puzolanik aktiviteyi etkileyen nemli

faktrler unlardr:
Puzolanlarn aktivitesi, SiO2 + Al2O3 + Fe2O3 ierii ve malzemedeki reaktif bileen
miktar arttka artar.
Kimyasal reaktiflik iinde, puzolanik materyal amorf fazda olmaldr.
Puzolanik tanecikler yeterli incelikte olmaldr (Erdoan, 2003).
Bugne kadar, puzolanik reaksiyonun ve beton retiminde MK kullanlmas ile betonun
ana bileenlerinde meydana gelen deiikliklerin incelendii birok alma yaplmtr.
imento hamuru ve beton retiminde MK kullanlmas, betonun hidratasyonu srasnda
oluan CH miktarn hzl ve etkili bir ekilde azaltarak puzolanik rnlerin olumasna
neden olur. Bu olay, imento hidratasyonu srasnda ve su varl ile geliir. Puzolanik
reaksiyonlar sonucunda, kristalli kalsiyum alminat hidratlar ve almino silikat
hidratlar (C2ASH8, C3AS3H2x, C4AH13, C3AH6) formundaki rnler oluur. Puzolanik
reaksiyonlar sonucunda oluan son bileim, MK/CH oran ve reaksiyon scaklna bal
olarak deikenlik gstermektedir. Bu puzolanik rnler betonda oluan gzeneklerin
azalmasna neden olur. Toplam boluk oran ve ortalama boluk boyutu azalm olan
beton daha youn bir yapya sahip olur. Bylece betonun dayanm ve dayankllnda
art gzlenir (Vu, 2002).

Betonun zelikleri ve hidratasyon reaksiyonu, MK malzemesinin reaktivitesine

dolaysyla MK retiminde kullanlan kaolinin saflna ve kalsinasyon artlarna
baldr. Bir mineralin puzolanik reaktivite derecesi, deneysel olarak Chapelle deneyi
ile belirlenebilir ve bir gram puzolann CH tketim oran olarak ifade edilir (Akay vd.,
2013). Yaplan bir almada, bir gram puzolann CH tketim oran, MK iin 1050 mg,
SD iin 427 mg ve UK iin 875 mg olarak belirlenmitir (Asbridge vd., 1994). MK
mineralinin puzolanik reaksiyona girme derecesi imento yerine arlka %10 ve %20
yer deitirme oranlarna gre, %5 yer deitirme orannda daha yksektir. Puzolanik
reaksiyon derecesinin dk yer deitirme orannda daha yksek olmas, betondaki
yksek CH konsantrasyonundan kaynaklanr (Siddique ve Klaus, 2009).
2.2.4 Metakaolinin imento ve beton retiminde kullanlmas
Son yllarda, MK beton retiminde son derece aktif ve etkin bir puzolan olarak imento
yerine arlka belirli oranlarda kullanlmaya balanmtr. MK katksnn imento
harcnda puzolan amal olarak kullanm 1960l yllara dayanr. 1990l yllardan
itibaren ise salad yksek dayanm ve dayankllk zellikleri nedeniyle beton
retiminde kullanm yaygnlamtr (Barness ve Bensted, 2001).

MK katksnn

portland imentosunun bir ksmnn yerine kullanlmas sonucu elde edilen betonlar ilk
olarak 1962 ylnda Brezilyadaki Jupia Baraj inaatnda kullanlmtr. MK, Jupia
Baraj inaatnda betonun dayanklln artrmak amacyla kullanlmtr. Bu tarihten
sonra MK mineralinin imento ve beton ierisinde kullanmnda belirgin bir art
olmutur. Bugn gelinen noktada ise, MK katksnn portland imentosu ve normal
beton ierisinde kullanmna ek olarak, yksek performansl beton ve har ierisinde de
kullanm mevcuttur. MK ile ilgili yaplan aratrmalarn nemli bir ksm MK
mineralinin beton retiminde kullanlmas ve uygun olan optimum MK miktarnn
belirlenmesine yneliktir. MK katksnn portland imentosu ile yer deitirilerek
kullanlmas ve betona deiik oranlarda eklenen MK katksnn beton zelliklerine
etkisi gnmzde de aratrlmaya devam etmektedir (Pera, 2001). MK, eitli alanlarda
imento ve beton retiminde kullanlmaktadr. Bu alanlardan bazlar: yksek
performansl, yksek dayanml ve hafif beton retimi; mimari, endstriyel ve yapsal
amalar iin kullanlan prekast beton retimi; fiber imento ve ferro imento retimi;
cam fiberli betonarme betonu retimi; har retimi, al ileri, tamir ileri ve havuz
imalatnda sva yapm olarak sralanabilir (Siddique ve Klaus, 2009).
9

2.2.5 Metakaolinin taze beton zelliklerine etkisi

MK retimi iin kullanlan kaolin kiline uygulanan scaklk miktar ve kaolin kilini
stma sresi, MK katkl imento harlarn kvamlarnn farkllamasna yol amaktadr.
Bunun sonucu olarak MK katkl betonlarn su ihtiyac deikenlik gstermektedir. MK
katks, imentonun hidratasyon scakln da nemli bir ekilde etkilemektedir. Beton
ve har karmlar zerinde son yllarda yaplan almalar, MK katkl karmlarn
yksek puzolanik aktiviteleri nedeniyle mineral katk iermeyen harlara gre daha
yksek hidratasyon ssna sahip olduunu gstermektedir. Ayrca yaplan almalar,
MK katksnn betonun priz balangcn ve bitiini geciktirdiini ortaya koymutur.
Yaplan bir almada, karm suyu sabit tutularak hazrlanan betonlarda, MK ierii ile
betonda kme deerinin azald belirtilmitir. Ancak MK katks imento yerine
arlka %5 gibi dk oranlarda kullanldnda, betonun ilenebilirliini ok fazla
etkilemedii gzlenmitir. Karmlardaki MK ierii, %1 orannda akkanlatrc
katk kullanlmasna ramen nemli lde kvam kaybna yol amtr.

Ancak,

akkanlatrc katk %1.2 orannda kullanldnda kvam kayb yaanmamtr. Bu

durum, uygun oranda akkanlatrc ierii ile MK katksnn kvam sorunu
yaanmadan imento yerine yksek oranlarda kullanlabileceini gstermitir (Qian ve
Li, 2001). Yaplan bir deneysel almada, kontrol numunesine gre, MK katkl
karmlarn ilenebilirliinin daha az olduu, priz balang ve biti sresinin ise
geciktii gzlenmitir. Kontrol karm ve imento yerine arlka %5, %10 ve %15
oranlarnda MK ieren karmlarn slump deerleri, priz balang ve biti zamanlar
izelge 2.5deki gibi elde edilmitir (Brooks ve Johari, 2001). MK katksnn imento
yerine arlka %10 orannda kullanld karmlarda priz balang ve biti
zamanlarnn dier karmlara gre daha ge olduu gzlenmitir.
.
izelge 2.5. Metakaolin katkl betonlarn slump deerleri ve priz alma zamanlar
(Brooks ve Johari, 2001)
Slump
(mm)

Priz Balangc
(saat)

Priz Sonu
(saat)

Kontrol

100

5.00

7.70

%5 MK

30

6.42

8.82

%10 MK

20

6.98

9.42

%15 MK

6.45

9.31

Beton Karmlar

10

Yaplan dier bir almada, MK katksz harlara gre, MK katkl harlarn priz
balama ve biti srelerinin daha ge olduu gzlenmitir. Harlardaki MK ieriinin
art ile birlikte, imento hamurunun su ihtiyacnda nemli bir art gzlenmitir. Subalayc oran, numunelerde ayn kvam elde edebilmek iin, numunelerdeki MK
ieriine bal olarak artrlmtr. almada iki fark kaynaktan elde edilmi iki tr
MK kullanlm, biri MK dieri ise MKC olarak adlandrlmtr. MK iermeyen kontrol
karm ve imento yerine arlka %10 ve %20 MK ve %20 MKC ieren harlarn
priz balang ve biti zamanlar ve karmlarn su-balayc oranlar izelge 2.6da
gsterilmitir. Ayrca, MK katkl harlarn su ihtiyacnn mineral katk iermeyen
harlara gre daha fazla olmasnn nedeninin MK katksnn incelii olduu
belirtilmitir (Batis vd., 2005).
izelge 2.6. Metakaolin katkl harlarn su ihtiyac ve priz alma zamanlar
(Batis vd., 2005)

Kontrol

%27.5

Priz Balangc
(dakika)
105

%10 MK

%32.5

155

180

%20 MK

%41.0

205

230

%20 MKC

%37.5

140

170

Numune

Su htiyac

Priz Sonu
(dakika)
140

Yaplan bir almada, MK katksnn imento harlarnn priz alma sresine olan
etkisini tespit edebilmek iin su-balayc oran sabit tutularak karmlar hazrlanmtr.
almada fark kaynaklardan elde edilmi ve farkl yzey alanlarna sahip iki tr MK
kullanlmtr. Hazrlanan bu karmlarda, deneylerde kullanlan her iki MK trnn de
harlarn priz alma sresini nemli lde geciktirdii tespit edilmitir. Daha byk
yzey alanna sahip olan MK katkl harlar, daha kk yzey alanna sahip MK
katkl harlara gre daha erken priz almtr. Bu durum, kullanlan MK katksnn
yzey alannn art ile birlikte, harlarn daha erken priz aldn gstermektedir.
Hazrlanan karmlarda, MK iermeyen kontrol numunesi ile ayn kvam elde
edebilmek iin, kontrol numunesine gre, daha byk yzey alanna sahip olan MK
ieren harlarda kat su kullanlmtr. Kontrol numunesi ile ayn kvam elde
edebilmek iin, kontrol numunesine gre, daha kk yzey alanna sahip olan MK
katkl harlarda ise iki kat su kullanlmtr. Bu durum, MK toplam yzey alannn
art ile birlikte ilenebilirliin azaldn gstermitir (Justice ve Kurtis, 2007).

11

2.2.6 Metakaolinin sertlemi beton zelliklerine etkisi

MK katksnn ileri yalardaki pasta, har ve betonun, dayanm ve dayankllk gibi ana
zellikleri zerinde etkileri vardr. Literatrde yaplm olan almalarn sonucunda,
betondaki MK ierii ile birlikte betonun fc, ffs ve younluk deerlerinin artt;
kimyasal ve evresel etkilere kar dayankllnn da gelitii sonucuna varlmtr. Bu
olumlu etkilerin temelini oluturan mekanizmalar ise; puzolanik reaksiyonlar esas alan
kimyasal dayanm ve imento taneleri arasndaki boluklar doldurma zelliini esas
alan fiziksel dayanmdr (Vu, 2002).
Yaplan bir literatr taramas almasnda MK katksnn olduka etkili bir puzolan
olduu

sonucuna

varlmtr.

MK

katksnn

imento

ve

beton

retiminde

kullanlmasnn sertlemi beton zelliklerine olan yararl etkileri literatrdeki eitli

almalardan elde edilen sonular gstermektedir. Bu sonulara gre; MK, beton ve
imento harcnn ileri yalardaki dayanm zelliklerini gelitirmede olduka etkin bir
malzemedir. Beton retiminde imento yerine ksmen belirli oranlarda MK kullanm,
suyun klcal yolla betona difzyonunu azaltr. MK, betonun gzenek yapsn deitirir
ve geirgenliini azaltr. Bu sayede suyun beton ierisindeki hareketi ve beton
matrisinin bozulmasna neden olabilecek zararl iyonlarn difzyonunu kstlar. Ayrca,
MK ierii betonun slfat saldrsna kar dayanklln gelitirmede olduka etkilidir.
imento yerine arlka %10 ve %15 MK kullanlan betonlar slfat saldrsna kar
mkemmel dayanklla sahiptir. Ayrca, MK katkl betonlar, MK katksz betonlara
gre zararl kimyasallara kar daha dayankldr. Beton retiminde imento yerine
arlka %10 ve %15 aralnda yksek reaktiflikte MK kullanmnn, alkali-silika
reaksiyonlarnn neden olduu zararl genlemeleri kontrol altna almak iin yeterli
olabilecei gzlenmitir (Siddique ve Klaus 2009).
Agrega taneleri ile imento hamuru arasndaki gei ara yzeyi, imento hamurundan
daha boluklu bir yapya ve imento hamurunun su-balayc oranndan daha yksek subalayc oranna sahiptir. Bu nedenle gei ara yzey, betonun zayf noktalarndan biri
olarak kabul edilmektedir. Beton retiminde, imento yerine imentoya gre daha ince
tanecik boyutuna sahip olan MK katksnn kullanm, gei ara yzeyinin daha
boluksuz ve youn bir hale gelmesini salar (Khatib, 2008).

12

Agrega ile imento hamuru arasndaki gei ara yzeyinde bulunan mikro yapdaki
geilerin karakteristik yaplar ve dayanm zellikleri mikro sertlik olarak ifade
edilmektedir. Yaplan bir almada, portland imentosu yerine belirli oranlarda
kullanlan MK, imento hamuru matrisinin ve gei ara yzeyinin mikro sertliini
artrmtr. Bu almada, MK katks iermeyen kontrol numunesine gre, MK ieren
numunelerin mikro sertliinin; 0.5 su-balayc oran ile hazrlanan karmlarda %13,
0.6 su-balayc oran ile hazrlanan karmlarda ise %54 daha yksek olduu rapor
edilmitir. Ayrca, MK katksnn kullanlmas imento hamuruna daha homojen bir
yap kazandrd gzlenmitir (Asbridge vd., 2002).
Literatrde 20nm ve daha kk boluklarn betonun dayanm ve dayankllk
zellikleri zerinde nemli bir etkisinin olmad, 20nm den daha byk boluklarn
betonun dayanm geliimi zerinde olumsuz etkilerinin olduu, 160nm den daha byk
boluklarn ise betonun dayanmn azaltt ve betonun geirimliliini artrd deneysel
almalarla ortaya konmutur. Yaplan bir almada, beton retiminde, imento yerine
arlka belirli oranlarda iki fark kaynaktan elde edilmi iki tr MK kullanlm ve biri
MK dieri ise MKC olarak adlandrlmtr. Bu almada, MK iermeyen kontrol
numunesi ile birlikte farkl oranlarda MK ve MKC ieren betonlardaki 20nm den kk,
20 ile 160nm arasnda ve 160nm den daha byk boluklarn hacmi belirlenmi ve
izelge 2.7de gsterilmitir. MK katkl betonlarda, kontrol betonuna gre, 20nm ile
160nm arasndaki boluklarn ve 160nm den daha byk boluklarn hacminin daha az
olduu izelge 2.7de grlmektedir. MK katkl betonlarda, MK katksz betonlara
gre, 20 ile 160nm arasndaki boluklarn ve 160nm den daha byk boyutlu
boluklarn hacminin daha az olmas MK katkl betonlarn daha yksek dayanmlara ve
dayanklla ulamasn salamtr. (Badogiannis ve Tsivilis, 2009).
izelge 2.7. Numunelerin seilen kesitlerinin gzenek hacimleri
(Badogiannis ve Tsivilis, 2009)

<20nm

Boluk Hacmi
(mm3/g)
>20nm

>160nm

Kontrol

7.0

44.8

7.0

%10 MKC

8.5

42.9

6.5

%20 MKC

9.1

43.2

4.1

%10 MK

3.7

27.5

2.6

%20 MK

8.2

37.8

3.9

Numune

13

imento hamurundaki MK ierii, sadece toplam poroziteyi deil ayn zamanda boluk
boyutu dalmn da etkiler. imento hamuru ierisinde bulunan MK miktarndaki art
daha kk boluklara yol amaktadr. Dolaysyla, MK miktarndaki art ile mikro
boluklarn (0.006-0.02 m) miktar artar ve daha byk boluklarn (yarap>0.02 m)
oran azalr. Boluk dalmnn dzenlenmesi ileri yalarda da meydana gelir. Bu
dzenleme derecesi MK oranna bal olarak deiir (Frias ve Cabrera, 2000).
2.2.6.1 Metakaolinin beton basn dayanmna etkisi
Beton ve harcn dayanm zellikleri, malzemenin boluk karakteri ile hidratasyon
rnlerinin tr, ekli, bykl ve dalmyla dorudan etkileim halindedir. MK
katkl betonlarda fc zerine eitli almalar yaplmtr. Bu almalarda, uygun
oranlarda MK kullanm ile betonlarn fc deerlerinde nemli artlar kaydedilmitir.
Yaplan bir almada, MK iermeyen kontrol betonuna gre, imento yerine arlka
%5 ve %10 MK ieren betonlarn fc deerlerinin daha yksek olduu rapor edilmitir.
MK katkl betonlarn fc deerlerinin ayn seviyede SD ieren betonlardan biraz daha
yksek olduu belirtilmitir. Ayrca, MK katkl betonlarda fc deerlerinin artnn 365
gne kadar devam ettii gzlenmitir (Caldarone vd., 1994).
MK katkl betonlarn MK katksz betonlara gre daha yksek fc deerlerine ulamas
temel nedene baldr. Bunlar; MK katksnn; boluk doldurucu etkisi, betonun
hidratasyon hzn artrmas ve puzolanik aktivitesidir. Yaplan bir almada, farkl
karm oranlarnda hazrlanm betonlardan elde edilen fc ve younluk deerleri
belirlenmitir. Bu almada, MK iermeyen kontrol betonuna gre, imento yerine
arlka %5, %10, %15, %20, %25 ve %30 MK ieren betonlarn fc deerlerinin 7.
gnden itibaren daha yksek olduu izelge 2.8de gsterilmitir. MK katksnn
puzolanik etkisi, zellikle %15 MK katkl betonlarda, 1. gnden itibaren 90. gne
kadar her yata belirgindir. Bu almada, MK katkl betonlarn younluklar, MK
katksz kontrol numunesine gre daha dk kmtr. MK katkl betonlarn
younluklarnn daha dk olmasnn nedeni olarak MK katksnn younluunun
imentodan daha dk olmas gsterilebilir. Ayrca bu almada, optimum MK yer
deitirme orannn % 20 olduu belirtilmitir (Wild vd., 1996).

14

izelge 2.8. Metakaolin katkl betonlarn basn dayanmlar ve younluklar

(Wild vd., 1996)
MK Oran

Younluk
(kg/m3)

Basn Dayanm
(MPa)
1 gn

7 gn

14 gn

28 gn

90 gn

%0

2490

19.07

50.23

57.10

62.60

72.43

%5

2440

21.50

53.80

58.97

63.50

71.63

%10

2460

22.43

62.30

69.23

71.00

80.07

%15

2470

20.23

64.80

74.67

76.00

83.70

%20

2480

19.33

66.47

75.73

82.47

85.13

%25

2470

15.73

62.50

69.77

73.93

82.23

%30

2480

14.53

60.53

72.33

76.73

81.80

Yaplan bir almada, MK ve SD katkl yksek performansl betonlar retilmitir.

almada, 2 grup numune serisi ile 12 farkl karm elde edilmitir. Birinci grup
karmda, su-balayc oran 0.3, ikinci grup karmda ise su-balayc oran 0.5 olarak
tasarlanmtr. Her bir grupta; imento yerine arlka %5, %10 ve %20 MK, imento
yerine arlka %5 ve %10 SD ve hi mineral katk iermeyen kontrol numuneleri
retilmitir. Deneysel sonular bu almada kullanlan MK katksnn beton dayanmn
gelitirme asndan SD katksndan daha stn olduunu gstermitir. Bu almada,
%10 SD ieren betonlara gre, %10 MK ieren betonlarn fc deerlerinin daha yksek
olduu gzlenmitir. Betonlarda MK ve SD ieriinin kullanlmasnn betonun fc
deerlerini zellikle ileri yalarda artrc ynde etkiledii sonucuna varlmtr. MK
ieren betonlarda her yata zellikle de 3 gnlk numunelerde kontrol numunelerine
gre daha yksek dayanm art olduu belirtilmitir. Buna ramen SD kullanlan
numunelerde 3. gnde nemli bir dayanm art gzlenmemitir. Bununla birlikte,
kontrol betonlarna gre, 28. gnden itibaren tm SD katkl betonlarn fc deerlerinin
daha yksek olduu gzlenmitir. MK ve SD ieren betonlarn fc deney sonular
izelge 2.9.da gsterilmitir. Su-balayc orannn daha yksek olduu ikinci serideki
numunelere gre, su-balayc orannn daha dk olduu birinci serideki numunelerde
beklendii zere daha yksek fc deerlerine ulalmtr. Deney sonularnda kullanlan
her bir deer kp numunenin ortalamas alnarak elde edilmitir. Bu almada,
yksek dayanml beton retmek iin imento yerine %10 MK kullanlmasnn uygun
olduu gzlenmitir. (Poon vd., 2006).

15

izelge 2.9. Metakaolin ve silis duman ieren betonlarn basn dayanm

(Poon vd., 2006)

Seriler

Su-imento
Oran

0.3

0.5

Karm
(%)

Basn Dayanm
(MPa)
3 gn

7 gn

28 gn

90 gn

Kontrol

68.50

81.10

96.50

102.50

5 MK

73.00

88.20

103.60

112.90

10 MK

85.90

99.80

116.80

120.30

20 MK

70.80

87.60

99.60

113.80

5 SD

67.00

79.30

106.50

110.20

10 SD

63.20

76.90

107.90

115.60

Kontrol

28.60

41.20

52.10

60.40

5 MK

32.60

45.90

57.10

66.50

10 MK

40.40

55.20

66.20

71.60

20 MK

30.00

43.20

58.40

69.10

5 SD

27.40

47.00

54.30

67.50

10 SD

25.80

47.40

58.40

69.10

2.2.6.2 Metakaolinin beton eilme dayanmna etkisi

MK katksnn betonlarn ffs deerleri zerine olumlu etkisinin olduu yaplan
almalarda gzlenmitir. MK katks, imento hamuru ierisindeki boluklar
doldurmas ve CH ile reaksiyona girerek ekstra kalsiyum silika hidrat jeli retmesi
sonucu ffs deerleri zerinde olumlu etki yapmaktadr. Deneysel bir almada, ultra
yksek performansl betonlar zerine MK ve SD katklarnn etkisi aratrlmtr.
imento yerine arlka belirli oranlarda SD ve MK katklar kullanlarak beton
retilmitir. Ayrca karmlarda elik fiber ve krlm quartz kumu kullanlmtr.
Hazrlanan numuneler farkl scaklklarda kre tabi tutulmu ve numuneler zerinde ffs
deneyleri gerekletirilmitir. En yksek ffs sonularn MK, quartz kumu ve fiberin
birlikte kullanld 150 oC kre tabi tutulan karmda gzlenmitir. Bu karmda ffs 40
MPa olarak tespit edilmitir. MK katkl betonlarn ffs deerleri, SD katkl betonlar ile
yaklak olarak eit kmtr. Betonda fiberlerin varlnn betonun ffs deerlerini
gelitirdii rapor edilmitir. Sonu olarak ultra yksek performansl beton retiminde
MK katksnn kullanlabilecei belirtilmitir (Tafraoui vd., 2009). Yaplan dier bir
almada, yksek reaktiflikteki MK ve SD katklarnn fiber ieren yksek
performansl betonlarn eilme tokluu zerine etkisi aratrlmtr. MK veya SD ieren

16

yksek performansl betonlarn eilme tokluunun puzolan iermeyen kontrol betonuna

gre %15 daha fazla olduu gzlenmitir. Puzolan iermeyen betonlarn eilme
tokluunun, %1 elik fiber ilavesi ile puzolan ieren betonlarn eilme altndaki krlma
tokluu ile ayn olabilecei belirtilmitir. Ayrca yaplan deneyler sonucunda, elik fiber
ieren betonlarn krlma davran incelendiinde, en yksek enerji yutma
performansna sahip olan betonlarn MK ieren betonlar olduu gzlenmitir. SD ieren
betonlar ise MK ieren betonlara gre daha gevrek davran ve zayf enerji yutma
performans gstermitir (Dubey ve Banthia, 1998).
Baka bir almada, eitli hzlandrlm kr yntemlerinin deiik oranlarda MK
ieren imento harlarnn ffs deerlerine olan etkisi incelenmitir. Bu almada,
imento yerine arlka %5, %10, %15 ve %20 oranlarnda MK ieren 5 farkl har
karm tasarlanmtr. Har karmlarnn agrega-balayc oran arlka 3:1,
balayc madde-su oran ise 0.5 olarak belirlenmitir. imento yerine MK kullanlan
harlarda en yksek ffs deerleri %15 MK katkl harlarda elde edilmitir. Ayrca,
hzlandrlm kr uygulamalar ile en yksek ffs deerlerine %10MK ieren harlarda
ulalmtr. Yaplan deneysel almalarda, MK katksnn retilen harlarn ffs
deerlerine erken yalarda da katksnn olduu grlmtr (Yazc vd., 2010).
2.2.6.3 Metakaolinin beton yarmada ekme dayanmna etkisi
Beton veya harlarda MK ieriinin beton ve harlarn fsts deerlerini artrd, daha
youn bir beton elde edilmesine olanak tand deiik aratrmaclarca rapor
edilmitir. Yaplan bir almada, artan MK ierii ile birlikte, betonun fsts deerlerinin
sistematik bir ekilde artt rapor edilmitir. Bu almada, MK katksz kontrol betonu
ile birlikte imento yerine arlka %5, %10 ve %15 MK katkl betonlarn fsts deerleri
izelge 2.10.da gsterilmitir (Qian ve Li, 2001).
izelge 2.10. Metakaolin ieren betonlarn ekme dayanm (Qian ve Li, 2001)

Karmlar

ekme Dayanm
(MPa)
28 gn

Kontrol

3.35

MK5

3.58

MK10

3.88

MK15

4.29

17

Yaplan dier bir almada, MK iermeyen kontrol betonu ile birlikte imento yerine
arlka %8, %16 ve %24 oranlarnda MK ieren betonlar retilmitir. MK kullanm
ile betonun rijitlii artmtr. Benzer etkinin dier mekanik zelikler zerinde de mevcut
olduu grlmtr. MK iermeyen betonlarn krlma davranlar incelendiinde, subalayc oran arttka bu betonlarn enerji yutma kapasitesinin belirgin bir ekilde
azald gzlenmitir. MK katkl betonlarn yk-deplasman erisinin tepe yknn,
MK katksz betonlara gre daha yksek olduu belirtilmitir. Su-balayc oran 0.42
olan betonlarda MK ilavesiyle ffs deerlerinde nemli artlar tespit edilmitir. Bu
almada, zellikle balayc miktarlarnn az olduu karmlarda MK ilavesiyle fc
deerlerinde olduu gibi ffs ve fsts deerlerinde de art olduu gzlenmitir (Akay vd.,
2013).
2.2.6.4 Metakaolinin beton elastisite modlne etkisi
MK katksnn imentoya gre daha fazla zgl yzeye sahip olmasndan ve daha ince
taneli olmasndan dolay imento hamurunda bulunan boluk bykln ve miktarn
azaltarak daha youn bir beton elde edilmesine olanak salayarak belonun elastik
zelliklerini gelitirir. Yaplan bir almada, MK katkl betonlarn performans
aratrlmtr. Deneysel almada, MK iermeyen kontrol betonu ile birlikte imento
yerine arlka %7.5, %12.5, %15 ve %20 oranlarnda MK ieren karmlar
retilmitir. MK katkl betonlarn Ed deerleri deneysel almalarla tespit edilmitir.
MK katkl betonlarn Ed deerlerinin kontrol numunesine gre daha yksek olduu
gzlenmitir. Dk su-balayc oran ile retilen betonlarda en yksek Ed geliimi iin
imento yerine %15 MK kullanlabilecei nerilmitir. Su-balayc oran daha yksek
olan karmlarda ise en uygun yer deitirme orannn %15ten daha dk seviyede
olduu rapor edilmitir. MK katkl betonlarn Ed deerleri, fc deerleri ile paralellik
gstermitir. Karmlarda en yksek Ed deerlerine imento yerine arlka %12.5 ve
%15 arasndaki oranlarda MK ieren karmlarda ulalmtr. almada, MK miktar
arttka betondaki uzunluk deiiminin azald gzlenmitir. Hazrlanan karmlarda,
MK miktar arttka betonun ilenebilirliliinin azald gzlenmitir (Khatib, 2008).
Yaplan dier bir almada, MK katkl harlarda imento yerine arlka belirli
oranlarda kullanlan MK katksnn yzey alannn, harlarn performans zerine etkisi
aratrlmtr. Deneysel almada, MK iermeyen kontrol numunesi ile birlikte,
18

imento yerine arlka %8 orannda benzer mineralojik zellie sahip olup yzey
alanlar farkl olan iki tr MK ieren har numuneleri retilmitir. Su-balayc oran ise
0.40, 0.50 ve 0.60 olarak belirlenmitir. MK katkl harlarn Ed deerlerinin zellikle
dk su-balayc oran ile retilen karmlarda kontrol numunesine gre daha yksek
olduu gzlenmitir. almada, MK katkl harlarn Ed deerlerinin kontrol
numunesine gre daha yksek olduu belirlenmitir. Bununla birlikte, 28 gnlk
numuneler zerinde yaplan deneyler, MK inceliinin harlarn Ed deerleri zerinde
nemli bir etkisinin olmadn ortaya koymutur. MK katksnn Ed deerleri zerine
etkisi ile ilgili yaynlanan baz verilerin bir zeti bu aratrmada elde edilen verilerle
birlikte izelge 2.11de verilmitir. Bu verilerde su-balayc orannn Ed deerleri
zerine olan olumsuz etkisi olduka belirgindir. izelge 2.11de MK235 daha byk
tanecik boyutuna sahip MK, MK349 ise daha kk tanecik boyutuna ve daha byk
yzey alanna sahip MK olarak ifade edilmitir (Justice ve Kurtis, 2007).
izelge 2.11.Metakaolin katksnn elastisite modl zerindeki etkisi
(Justice ve Kurtis, 2007)
Yazar/Kaynak
Qian ve Li (2001)
Calderone vd. (1994)
MK235
MK349
Khatib ve Hibbert (2005)
MK235
MK349
MK235
MK349

Su-Balayc
Oran
0.38
0.4
0.4
0.4
0.5
0.5
0.5
0.6
0.6

MK Oran
(%)
10
10
8
8
10
8
8
8
8

Elastisite Modl
(GPa)
33.2
38.9
34.6
34.4
38.0
30.7
30.8
27.7
28.3

2.2.6.5 Metakaolinin beton dayankllna etkisi

Balayc maddenin betonun dayankllna etkisi byktr, nk betondaki
bozulmaya yol aan faktrler genelde balayc tarafndan ynetilmektedir. Literatrde
yaplan

almalardan

MK

katksnn

beton

dayankll

zerine

etkilerinin

kompozisyon, puzolanik aktiflik ve eklenme oran gibi faktrlere dayand sonucu

karlabilir. zellikle imentonun MK ile yer deitirilmesi, har ve beton
dayanklln artrd yaplm almalarda belirtilmitir. Bu zellik temelde CH
ieriindeki azalma ve har ile betondaki imento hamurunun mikro yapsnn
gelitirilmesine baldr. CH, olumsuz evre koullarna maruz kalan imento hamuru

19

ve betonlarn dayanklln etkileyen nemli bileiklerden biridir. CH ayrca, etrenjit

oluumuna katlabilen jipsi (CaSO42H2O) oluturmak zere slfat bileikleriyle de
reaksiyona girebilir. Bu durum, har ve betonda genilemeye yol aabilir. MK
katksnn imento hamuru ve betondaki varl, CH ieriini ciddi miktarlarda azaltr.
Sonu olarak, olumsuz evre koullarna maruz kalan imento hamuru ve betonun
dayankll artar. Portland imentosu ierisindeki C3A ieriinin, har ve betonun
kimyasal genlemesi zerine belirgin etkileri olduu ok nceden kantlanmtr. C3A
hidratasyonu srasnda byk s aa kar ve asl nemlisi kalsiyum slfat ile
birleerek byk hacimli etrenjit (candlot tuzu) oluturur. Bu iki olay betonu olumsuz
etkiler. Ktle betonu (baraj vs.) ve agresif sularla temastaki betonlarda (kuyu, rhtm,
iskele, kpr aya gibi) genleme ve atlaklara neden olur. Bu tr yerlerde kullanlacak
betonlarn imentolarnda C3A orannn dk olmas istenir. Karmlarda imento
yerine %10 oranna kadar MK kullanlmasyla C3A ierii kontrol altna alnarak
harlardaki genleme azaltlr. Sonu olarak, genleme riski uygun oranlarda MK
kullanlmasyla azaltlabilir ve daha yksek dayanklla ulalabilir (Vu, 2002).
Yaplan bir almada, slfat saldrsna urayan betonlarn dayankll zerine
imento yerine arlka belirli oranlara kullanlan MK katksnn etkisi aratrlmtr.
Deneysel almada, MK iermeyen kontrol betonu ile birlikte imento yerine arlka
%5, %10 ve %15 oranlarnda MK ieren karmlar kullanlmtr. Karmlarda subalayc oran 0.5 ve 0.6 olarak belirlenmitir. Slfat etkisini belirlemek iin prizmatik
ve kp numuneler kullanmtr. Beton numuneleri 18 ay boyunca %5 sodyum slfat
ieren solsyona maruz braklmtr. Slfat saldrsnn MK katkl beton numuneleri
zerindeki etkileri; prizma numunelerdeki genlemenin lm, kp numunelerdeki
slfat saldrsnn neden olduu fc deerlerindeki azalma miktarlarnn gzlenmesi ve
tm beton numunelerdeki atlaklarn grsel denetimi ile belirlenmitir. Prizmatik
numuneler zerinde yaplan deneylerde, betonlardaki slfat genilemesinin MK ierii
ile birlikte azald gzlenmitir. Slfat etkisini belirlemek iin yaptklar fc
deneylerinde ise MK ierii arttka kp fc deerlerinin daha yksek olduu
belirtilmitir.

0.5

su-balayc

oranna

sahip

MK

katkl

betonlarn

slfat

dayankllnn, 0.6 su-balayc orannda retilen MK katkl betonlara gre daha iyi
olduu belirtilmitir. imento yerine arlka %10 ve %15 oranlarnda MK ieren
betonlarn slfat saldrsna kar ok iyi dayankllk gsterdiini belirtmitir. Subalayc oran 0.5 olan karmlarda kontrol numunesinde %0.4 olan slfat genlemesi
20

oran MK ieriinin artyla birlikte %0.08e kadar dmtr. Su-balayc oran 0.6
olan karmlarda ise kontrol numunesinde %0.45 olan slfat genlemesi oran MK
ieriin artyla % 0.1e kadar dmtr (Al-Akhras, 2006).
Yaplan dier bir almada, betonun kimyasal direnci zerine SD, MK ve dk
kalsiyum ierikli UK katksnn etkisi aratrlmtr. Deneysel almada su-balayc
oran 0.36 ve 0.40 olarak belirlenmitir. Olumsuz evre koullarn oluturmak iin
slfrik asit, hidroklorik asit, nitrik asit, asetik asit, fosforik asit, sodyum ve
magnezyum slfat karmlar kullanlmtr. Betonlarn kimyasal direncini tespit
edebilmek iin numunelerin fc deerleri belirlenmitir. SD ve UK katkl betonlara gre,
MK katkl betonlarda daha yksek fc deerlerine ulalmtr. Deneysel almada SD,
MK ve UK katklarnn kullanlmasyla numunelerin kimyasal direnlerinin arttn
belirtilmitir (Roy vd., 2001).
2.2.6.6 Metakaolinin beton geirimliliine etkisi
MK, har ve betonun boluk dalm ile boluk yapsn kuvvetli bir ekilde etkileyerek
zararl maddelerin nakil ve difzyon hzlarnda belirgin bir d meydana gelmesini
salar. Betonda MK kullanm ile birlikte byk gzeneklerin oran azalr, gzenekler
daha sreksiz hale gelir ve bylece betonun geirimlilii azalr. Betonda, agrega ile
matris arasndaki gei ara yzeyi, nakil zellikleri ile betonun dayankllnn
belirlenmesinde nemli rol oynar. Har ve beton ierisine puzolanik mineral katklarn
eklenmesi CH ieriini drr. Bu da boluk dalmnn daha dzenli olmasn salar
ve imento hamuru-agrega gei ara yzeyindeki sarlma younluunu artrr. Bylece
imento hamuru ve agrega arasndaki ban gcnn artmasyla mikro atlak
oluumuna kar dayanm ykselir. Bylece MK katkl betonlar MK katksz betonlara
gre daha geirimsiz bir yapya sahip olur.
Yaplan bir almada, MK katkl betonlarn klor geirgenlii belirlenmi ve SD katkl
betonlarla kyaslanmtr. Hzl klor geirgenlii deney sonular izelge 2.12de
gsterilmitir. izelge 2.12de gsterilen coulomb deerleri betonlardan geen arj
gstermekte olup, arj deeri dtke betonun klor geirgenlii daha dktr. Hem
MK hem de SD ieren betonlarda toplam geen arjn, kontrol numunesine gre daha

21

dk olduu belirlenmitir. imento yerine arlka %20 MK kullanlan betonlarda

klor geirgenlii asndan en iyi performans elde edilmitir (Poon vd., 2006).
izelge 2.12. Kontrol betonunun ve katkl betonlarn klor geirgenlii (Poon vd., 2006)

Seri

Su-balayc oran

0.3

0.5

Toplam Geen arj

(Coulomb)

Karm
(%)

3. gn
2461
1327
417
406
1060
567
5312
4215
1580
751
3156
3140

Kontrol
5 MK
10 MK
20 MK
5 SD
10 SD
Kontrol
5 MK
10 MK
20 MK
5 SD
10 SD

7. gn
2151
1244
347
395
945
445
4054
3765
1247
740
2047
1877

28. gn
1035
862
199
240
665
360
2971
2079
918
640
1641
1523

90. gn
931
646
135
124
426
336
2789
1065
752
580
1235
1053

Yaplan dier bir almada, betonun dayankll zerine MK katksnn etkisi

aratrlmtr. Deneysel almada MK iermeyen kontrol betonu ile birlikte imento
yerine arlka %10 ve %20 oranlarnda MK ieren karmlar kullanlmtr. MK
ieren betonlarn dayanklln belirlemek iin numuneler zerinde klor geirgenlii ve
gaz geirgenlii deneyleri yaplm, toplam boluk ve ortalama boluk boyutu deerleri
belirlenmitir. MK ieren karmlarn klor geirgenlii, gaz geirgenlii, klcal
geirimlilii, toplam boluk ve ortalama boluk boyutu deerleri izelge 2.13de
gsterilmitir. izelge 2.13de gsterilen her bir deer, kp numunenin ortalamas
alnarak elde edilmitir. Deneysel almada, MK iermeyen kontrol almalarna gre
MK ieren karmlarn

klor geirgenliinin, gaz

geirgenliinin

ve klcal

geirimliliinin daha az, toplam boluk orannn daha dk ve ortalama boluk

boyutunun ise daha kk olduu gzlenmitir. izelge 2.13de gsterilen coulomb
deerleri betonlardan geen arj gstermekte olup, arj deeri dtke betonun klor
geirgenlii daha dktr almada iki tr MK kullanlm, biri MK dieri ise MKC
olarak adlandrlmtr. MKC olarak adlandrlan MK katksnn, MK olarak adlandrlan
katkya gre klor geirgenliinin daha dk olduu grlmtr. Bunun nedeni olarak
da farkl kaynaklardan alnan bu katklarn kimyasal yaplarnn farkl olmas
gsterilebilir (Badogiannis ve Tsivilis, 2009).
22

izelge 2.13. Metakaolin ieren betonlarn geirimlilik zellikleri ve boluk yaps

(Badogiannis ve Tsivilis, 2009)

Numune
Kontrol
% 10-MKC
% 20-MKC
% 10-MK
% 20-MK

Klor
Geirgenlii
(Coulomb)
2460
730
240
690
760

Klcal
Geirimlilii
mmxdk0.5
0.114
0.097
0.089
0.080
0.067

Gaz
Geirgenlii
m2x10-16
2.94
1.68
1.45
1.35
1.60

Porozite
(%)
11.1
11.0
11.2
7.20
10.3

Ortalama Boluk
Boyutu
(nm)
96
70
55
74
62

2.3 Metakalon ile Yaplm almalar

Literatrde MK malzemesi zerine yaplan aratrmalar genelde iki ana alana
odaklanmtr. Birincisi kaolin kilinin yaps ve kaolin kilinin MK mineraline dnm
zerine, ikincisi ise MK mineralinin puzolanik aktivitesi ve imento, har ve beton
zelliklerine etkisi zerinedir. Qian ve Li (2001), deneysel almalarnda MK
iermeyen kontrol betonu ile birlikte imento yerine arlka %5, %10 ve %20
oranlarnda MK ieren karmlar kullanmlardr. Elde ettikleri yksek performansl
betonlarn Ec, ffs, fc ve fsts deerleri zerine almlardr. MK ieren betonlarn fsts ve
maksimum deplasman deerleri artan MK ierii ile birlikte artmtr. Beton retiminde
MK kullanmnn, fc deerlerini zellikle erken yalarda artrdn ve ileri yalarda da fc
deerlerini artrc etkisi olduunu belirtmilerdir. izelge 2.14de gsterilen sonulara
gre MK miktarnn betonlarn Ec deerleri zerinde etkisinin az olduu, sadece kk
artlar gsterdii; fc deerleri zerinde ise belirgin bir art olduu belirtilmitir. Ayrca
betonun ffs ve fc deerleri zerine en etkili MK yer deitirme orannn % 15 olduu
gzlenmitir. MK katksnn betonlarn ffs deerleri zerine etkisi izelge 2.15de
gsterilmitir. Yaplan alma sonucunda, imento yerine arlka % 5 MK
kullanldnda betonun ffs deerleri ok az miktarda artmtr. MK yer deitirme
orannn %10 ve %15 olduu durumda ise ffs deerlerinde kontrol betonuna gre
srasyla %32 ve %38 oranlarnda art salanmtr. Betonun fsts / fc oran ve ffs / fc
oran, MK ierii ile birlikte azalmtr. Bu durum, artan MK ierii ile birlikte
betondaki gevrekliin arttn gstermektedir.

23

izelge 2.14. Metakaolin ieren betonlarn basn dayanm ve elastisite modl

(Qian ve Li, 2001)
Basn Dayanm
(MPa)
Karmlar
Kontrol
MK5
MK10
MK15

Statik Elastisite Modl

(GPa)

3 gn

28 gn

60 gn

3 gn

28 gn

60 gn

27.9
36.3
39.1
42.2

37.8
45.7
63.8
69.7

58.0
62.4
66.5
77.8

24.1
25.6
26.0
26.2

30.0
31.5
33.2
26.2

30.4
33.1
34.4
26.2

izelge 2.15. Metakaolin ieren betonlarn eilme dayanm (Qian ve Li, 2001)
Eilme Dayanm
(MPa)
Karmlar

28 gn

80 gn

Kontrol

4.65

5.70

MK5

4.74

5.81

MK10

6.16

6.46

MK15

6.40

7.06

Gleize vd. (2007), imento yerine arlka %5, %10, %15 ve %20 oranlarnda MK
ieren, su-balayc oran 0.3 ve 0.5 olan imento hamurlarnn otojen rtresi zerine
almlardr. almada, MK ieriinin otojen rtreyi ileri yalarda belirgin bir ekilde
azaltt belirtilmitir. MK ieriinin zellikle dk su-balayc oranna sahip imento
hamuruna gre, yksek su-balayc oranna sahip imento hamurunda otojen rtreyi
azaltmada daha etkili olduunu belirtmilerdir. MK katksz kontrol numunesine gre,
imento yerine arlka %20 MK katkl imento hamurunun otojen rtresinde subalayc oran 0.5 olan betonlarda

%56, 0.3 olan betonlarda ise %35 azalma

grlmtr. Ayrca, imento yerine arlka %15 oranna kadar MK kullanlmasnn,

kontrol numunesine gre kuruma rtresini de azaltt belirtilmitir.
Khatib ve Clay (2004) almalarnda, harlarn klcal yolla su emme zellikleri zerine
MK katksnn etkisini aratrmlardr. imento yerine arlka %5, %10, %15 ve %20
oranlarnda MK ieren karmlar retmiler ve MK iermeyen kontrol harc ile
kyaslamlardr. Klcal yolla su emilimi gzenek hacmine ek olarak gzeneklerin
byklne ve sreksizliine de baldr. izelge 2.16da gsterildii zere, yarap
0.02m den daha kk olan gzeneklerin toplam gzenek miktarna oran harlardaki
MK ierii arttka artmtr. Bu almada, kontrol harcna gre, MK katkl

24

harlardaki kk gzeneklerin toplam gzenek miktarna oran 14. gnden itibaren

daha belirgin art gstermitir. Deneysel almalarnda, harlardaki MK ierii
arttka byk gzeneklerin azalmas ile gzeneklerin daha sreksiz hale geldiini ve
betonun klcal yolla su geirimliliinin sistemli bir ekilde azaldn belirtmilerdir.
MK katkl harlarn toplam gzenek hacminin kontrol harcna gre daha fazla olduu
deneysel almalar sonucunda elde edilmi ve izelge 2.17de gsterilmitir.
izelge 2.16. Metakaolin katkl harlardaki kk gzeneklerin yzdesi
Ya
(gn)

Kontrol

Kk Gzenekler
(%)
5 MK
10 MK

15 MK

22.2

28.3

31.0

39.9

26.5

32.1

41.0

50.4

14

30.3

43.0

53.9

55.7

28

33.7

43.5

48.7

54.9

90

37.3

44.7

49.9

57.6

izelge 2.17. Metakaolin katkl harlardaki gzenek hacmi (mm3/g)

Ya
(gn)

Gzenek Hacmi
(mm3/g)
Kontrol

%5 MK

%10 MK

%15 MK

262.0

257.6

284.1

277.6

229.6

261.7

268.8

251.6

14

209.9

203.4

221.0

212.1

28

189.1

205.3

237.1

222.7

90

181.4

180.8

219.6

198.9

Siddique ve Kadri (2011) almalarnda, betonun yzey zellikleri zerine MK ve

dkmhane kumunun etkisini aratrmlardr. almada, 450 kg/m3 imento ieren ve
su-imento oran 0.45 olan bir kontrol betonu tasarlanmtr. Buna ek olarak,
karmlarda imento yerine arlka %5, %10, %15 MK, ince agrega yerine ise %0 ve
%20 dkmhane kumu kullanmlardr. MK ieren 35, 56 ve 84 gnlk beton
numuneleri zerinde zamana bal olarak yzeysel su emme, klcal geirimlilik ve fc
deneyleri gerekletirmilerdir. MK ierii ile birlikte yzeysel su emme miktarnn
azaldn ve bylece MK katkl betonlarn daha iyi yzey dayankllna sahip
olduunu belirtmilerdir. Betonun su emme miktaryla fc deerleri arasnda ters bir iliki
olduunu ve MK ierii ile birlikte fc deerlerinin de arttn deneysel almalarnda

25

tespit etmilerdir. Yaplan almada, MK katksz kontrol betonuna gre, imento

yerine arlka %5 ve %10 MK katkl betonlarn klcal geirimliliinin daha az olduu
belirtilmitir. imento yerine arlka %15 orannda MK katkl betonlarn klcal
geirimliliinde ise art gzlemlemilerdir. Bu nedenle imento yerine arlka %15
ve daha fazla oranlarda MK kullanmnn betonun i dayankll iin yararl
olmadn belirtmilerdir.
Kim vd. (2007) deneysel almalarnda, MK ve SD katklarnn yksek dayanml
betonlarn dayanm ve dayankllk zelliklerine etkilerini aratrmlardr. Deneysel
almalarnda mineral katk iermeyen kontrol betonu ile birlikte imento yerine
arlka %5, %10, %15 ve %20 oranlarnda MK ve SD ieren karmlar
kullanmlardr. Ayrca tm karmlarda sabit miktarda UK kullanmlardr. Sadece
%20 SD ve %20 MK ieren karmlarda kimyasal katk kullanmlardr. Bu numuneler
zerinde 1, 3, 7, 28, 56 ve 91 gnlk fc, fsts ve ffs deneyleri yapmlardr. Karmlarda
MK ve SD miktar arttka zamana bal olarak deiiklikler gzlemilerdir. imento
yerine arlka %5, %10, %15 oranlarnda MK ve SD ieren numunelerin fc, fsts ve ffs
deerlerinin art gsterdiini, %20den itibaren ise azaldn belirtmilerdir. Betonun
tuz saldrsna kar direncini belirlemek iin 28, 56 ve 91 gnlk numuneler zerinde
hzlandrlm klor geirgenlii deneyleri gerekletirilmitir. Klor geirgenliinin MK
ve SD ierii arttka azaldn gzlemilerdir. MK katksna gre SD katksnda bu
azalmann daha fazla olduunu belirtmilerdir. Betonun karbonatlama derinlii 7, 14,
28, 56 gnlk numuneler zerinde gerekletirilmitir. MK ve SD ierii ile birlikte
zamana bal olarak karbonatlama derinlii de artmtr.
Boddy vd. (2001) almalarnda, yksek reaktiflikte MK ieren betonlarn klor
geirgenlii direnci zerinde almlardr. Deneysel almalarnda MK iermeyen
kontrol betonu ile birlikte imento yerine arlka %8 ve %12 oranlarnda yksek
reaktiflikte MK ieren karmlar kullanmlardr. Karmlarda su-balayc orann 0.3
ve 0.4 olarak belirlemilerdir. Yaplan deneysel almalar sonucunda; yksek
reaktiflikte MK katkl ve dk su-balayc oranna sahip karmlarn daha dk klor
geirgenliine sahip olduunu gzlemilerdir. 0.3 ve 0.4 su-balayc oranlarna sahip,
farkl oranlarda MK ieren 6 beton karmnn 28 gnlk diren ve hzl klor
geirgenlii testi sonular izelge 2.18de gsterilmitir. izelge 2.18.de gsterilen
diren deerleri arttka ve coulomb deerleri azaldka betonun klor geirgenlii
26

azalmaktadr. Betonlarn diren ve klor geirgenlii yksek reaktiflikte MK ierii ile

birlikte byk lde gelimitir. Geirgenlik testleri ile belirlenen difzyon katsaylar
yksek reaktiflikte MK kullanm ile azalm ve bu durum MK katksnn beton
retiminde kullanmnn uygun olduunu gstermitir.
izelge 2.18. Ortalama 28 gnlk diren ve hzl klor geirgenlii sonular
(Boddy vd., 2001)
Karm

Su-Balayc
Oran

MK Oran
(%)

Diren
( cm)

Klor Geirgenlii
(Coulomb)

0.4

9960

2770

0.4

34910

560

0.4

12

72260

310

0.3

11370

2350

0.3

51960

400

0.3

12

99360

230

Lee vd. (2005) deneysel almada, MK iermeyen kontrol betonu ile birlikte imento
yerine arlka %5, %10 ve %15 oranlarnda MK ieren harlar zerinde magnezyum
slfat zeltisinin etkisini aratrmlardr. Har numunelerinin magnezyum slfat
zeltisine kar direnleri; grsel denetim, fc deerlerindeki azalma ve genleme
lmleri ile belirlenmitir. MK ierii ile birlikte har numunelerinin magnezyum
slfat zeltisine kar performans olumsuz ynde etkilenmitir. Literatrdeki baz
almalarda, MK katkl harlarn sodyum slfat ataklarna kar daha dayankl olduu
belirtilmitir. Ancak bu almada, MK katksnn magnezyum slfat ataklarna maruz
kalan harlarn dayankll zerinde olumlu ynde etkisinin olmad ortaya
konmutur.
Khatib (2009) almasnda, dk scaklktaki krn MK katkl betonlarn
performans zerine etkisini aratrmtr. Deneysel almada MK iermeyen kontrol
betonu ile birlikte imento yerine arlka %5, %10, %15, %20 ve %30 oranlarnda
MK ieren karmlar hazrlanmtr. Bu almada tm numuneler iin su-balayc
oran 0.5 olarak belirlenmitir. Dk scaklktaki krn; MK katkl betonlarn taze
haldeki fc deerlerini olumsuz etkilemesine ramen ileri yataki fc deerlerinde arta
neden olduu belirtilmitir. Ayrca, ileri yalardaki optimum imento ile MK yer
deitirme orannn %5 ve %10 arasnda olduunu belirtmitir. lk kr gnnde,
zellikle yksek oranda MK ieren karmlarn dayanmnn daha dk olduu

27

belirtilmitir. Buna ramen, karmlarda imento yerine arlka %20 ve daha az

oranlarda MK ieriinin, 7. gnden itibaren beton dayanmn artrc ynde etkisi
olduu tespit edilmitir. Kontrol betonuna gre, MK ieren betonlar dk scaklktaki
kre daha hassas davran gstermilerdir. MK katkl betonlarn dk scaklkta kr
edilmesi, hidratasyon ssn drd iin MK katkl betonlarn fc deerlerini nemli
derecede azaltt belirtilmitir. Dk scaklktaki krn; imento yerine arlka %10
ve daha az oranlarda MK ieren betonlarn rtresinde arta neden olduunu, daha
yksek oranlarda MK ieren betonlarda ise rtredeki art orann azald deneysel
almalarla tespit edilmitir.
Khatib ve Hibbert (2005) almada, betonlarn dayanm zerine MK ve tlm
granle yksek frn crufu ieriinin etkisini aratrmlardr. Bu almada tm
numuneler iin su-balayc oran 0.5 olarak belirlenmitir. Karmlarda imento yerine
arlka belirli oranlarda MK ve tlm granle yksek frn crufu kullanarak 3
farkl grupta numune retmilerdir. Birinci grupta, mineral katk iermeyen kontrol
betonu ile birlikte imento yerine %40, %60 ve %80 oranlarnda tlm granle
yksek frn crufu kullanmlardr. kinci grupta mineral katk iermeyen kontrol
betonu ile birlikte imento yerine arlka %30, %50 ve %70 oranlarnda tlm
granle yksek frn crufu ve %10 orannda MK ieren karmlar retmilerdir.
nc grupta ise mineral katk iermeyen kontrol betonu ile birlikte imento yerine
%20, %40 ve %60 orannda tlm granle yksek frn crufu ve %20 orannda
MK kullanmlardr. Hazrladklar numuneler zerinde Ed, ffs ve fc deneyleri
gerekletirmilerdir. MK katkl numunelerde kontrol numunesine gre zellikle erken
yalarda daha yksek dayanm deerleri elde edilmitir. MK oran %20ye
karldnda ise fc deerlerindeki art oran azalmtr. tlm granle yksek
frn crufu ierii, ilk 28 gnde betonlarn dayanmn drmtr. Ancak, 28. gnden
sonra en fazla %60 oranna kadar tlm granle yksek frn crufu ieren
numunelerin ffs, fc ve Ed deerlerinde art olduu tespit edilmitir. Granle yksek frn
crufu katkl betonlarn erken yalardaki fc deerlerinin d granle yksek frn
crufu ile birlikte belirli oranlarda MK ierii ile birlikte telafi edilmitir. imento
yerine arlka %10 ve

%20 MK kullanlan betonlarn Ed deerlerinin kontrol

betonuna gre yksek olduu belirtilmitir. MK oran %20ye karldnda ise Ed

deerindeki art oran azalmtr. Hem MK hem de granle yksek frn crufu ieren
betonlarn ffs deerlerinin kontrol betonuna gre daha yksek olduu gzlenmitir.
28

zellikle ffs deerleri iin %20 MK ve %60 tlm granle yksek frn crufu
ieriinin etkili olduunu deneysel almada gzlemilerdir.
Khatib vd. (2009) almada, MK ve UK ieren harlarn dayanmlarn ve boyutsal
deiimlerini aratrmlardr. Deneysel almalarnda mineral katk iermeyen kontrol
numunesi ile birlikte imento yerine arlka %5 ve %10 oranlarnda MK; %20, %40
ve %60 oranlarnda UK ieren karmlar hazrlamlardr. almada, UK katkl
harlarda MK ierii ile birlikte harlarn kuruma rtresinin azald belirtilmitir. Suda
kr edilmi harlarda ise yksek oranlardaki MK ierii daha fazla genlemeye yol
amtr. Yaplan deneyler sonucunda; imento yerine arlka %5 ve %10 MK ieren
harlarn fc deerleri kontrol numunesine gre daha yksek kmtr. Buna ramen,
harlarda balayc olarak imento, UK ve MK katksndan oluan l bir karm
hazrlandnda, UK katksnn puzolanik aktifliinin olumsuz etkilendii rapor
edilmitir.
Brooks ve Johari (2001) almalarnda, MK katkl beton karmlarnn snme ve
otojen rtre performanslar zerine almlardr. Deneysel almalarnda, MK
iermeyen kontrol betonu ile birlikte imento yerine arlka %5, %10 ve %15
oranlarnda MK ieren karmlar kullanmlardr. Deneysel almada; ilk gnlerde MK
ieriinin artmasyla otojen rtrenin azaldn, ancak ileri yalarda art eilimi
gsterdiini belirtmilerdir. imento yerine arlka %5 MK kullanlmas ile ilk
gnlerde betonun toplam rtresinde (otojen rtresi ile kuruma rtresi toplam) art
tespit etmilerdir. Buna karn %10 ve %15 yer deiimi seviyelerinde, MK ierii ile
birlikte toplam rtrenin azaldn gzlemilerdir. Ayrca, MK ieriinin artmasyla
betondaki snmenin nemli lde azaldn belirtmilerdir.
Batis vd. (2005), MK katksnn imento harlarnn korozyon direnci zerine etkisini
aratrmlardr. Bu almada; termal olarak ilenmi dk oranda kaolinit ierikli
zayf bir Yunan kaolin kilinden retilmi MK ve yksek saflkta ticari bir MK olmak
zere iki farkl tip MK kullanlmtr. Deneysel almada, MK iermeyen kontrol
numunesi ile birlikte imento yerine arlka %10 ve %20 oranlarnda Yunan kaolin
kilinden retilmi MK katkl ve %20 orannda yksek saflkta ticari MK katkl
karmlar kullanmlardr. Har numuneleri, arlka % 3.5 NaCI ieren bir zeltiye
daldrlmak suretiyle korozif ortama maruz braklmtr. MK, imento yerine arlka
29

en fazla %10 oranna kadar kullanldnda imento harlarnn korozyon davranlarn

gelitirdii, %10dan daha yksek oranlarda ise olumlu etkisinin olmad rapor
edilmitir. Bu almada, imento yerine arlka %10 orannda MK ierii, harlarn
dayanm geliimi asndan da optimum deer olarak belirlenmitir.
Beton, maliyet oranna gre en iyi dayanm ve dayankllk performansna sahip yap
malzemelerinden biri olduu iin olduka yaygn bir kullanm alanna sahiptir. eitli
deney sonular betonun dayanm arttka daha krlgan bir yapya sahip olduunu
gstermektedir. Bu durum dk ekme dayanm ve imento pastasnn gei ara
yzeyindeki balanma zayflndan kaynaklanabilmektedir. Bununla birlikte, eitli
fiberler kullanlarak betonun zayf olan ekme dayanm ykseltilebilmektedir. Fiberler
genellikle rtre atlaklarn azaltmak, betona tokluk kazandrmak ve betonun darbe
dayanmn artrmak iin kullanlmaktadr. Fiberli betonlar eitli avantajlar nedeniyle
geni bir kullanm alanna sahiptir ve eitli durumlardaki yaplarn tamiri iin uygun
bir malzemedir. Buna ramen, fiberli betonlarda fiberler ile imento hamuru arasnda
zayf bir blge vardr. Bu zayf blge boluklu bir yapya sahip olup, zellikle hibrit
fiberli betonlarda daha boluklu bir yapya sahiptir. Bundan dolay, fiberli betonlarda
MK, SD ve UK gibi puzolanik malzemelerin kullanm fiber ile imento hamuru
arasndaki boluu azaltmaktadr.
Rashiddadash vd. (2014) yaptklar almada, P ve MK ieren hibrit fiberli
betonlarda fc ve ffs deneyleri gerekletirilmitir. imento yerine arlka farkl
oranlarda kullanlan MK ve P katksnn fiberli betonlarn 7, 28, 90 ve 180 gnlk fc
deerleri zerine etkisi izelge 2.19da verilmitir. Fiber katkl betonlarn mekanik
zellikleri incelendiinde, en yksek oranda MK ieren karmlarda en iyi performans
elde edilmitir. lk gnler hari, MK katkl fiberli betonlar puzolan iermeyen kontrol
betonuna gre daha yksek fc deerlerine sahiptir. lk gnlerde

%15 MK katkl

karm hari MK katkl karmlarn fc deerleri kontrol betonuna gre daha dk

kmtr. Buna ramen, P ierii fiberli betonlarn mekanik zelliklerini olumsuz
etkilemitir. Erken ve ileri yalarda, karmlardaki P katks oran arttka fc deerleri
dmtr. Beton karmlarna puzolan eklenmesinin yk-deplasman erisi zerinde
herhangi bir etkisinin bulunmad, yk-deplasman erisinin karmlardaki fiber
younluu ile deitii rapor edilmitir. MK ve P ieriinin artyla fiberli betonlarn
ilenebilirlii azalm, fiberlerin betonda homojen dalmasn olumsuz etkilemitir.
30

Velosa vd. (2009), MK katksnn kimyasal ve mineralojik yapsnn imento harcnn

karakteristik zellikleri zerine etkisini aratrmlardr. Karmlarda bir fabrikada
retilen, kaynaklarnn ve retim tekniklerinin farkl olmasndan dolay farkl kimyasal
ve mineralojik zelliklere sahip 3 farkl MK kullanmlardr. Yaplan deneysel
almalar sonucunda; mineralojik olarak daha dzenli kaolinit yapsna sahip olan ve
kimyasal olarak Al2O3 oran daha yksek, Na2O ve K2O oran daha dk olan MK
katksnn daha iyi mekanik zelliklere sahip olduunu rapor etmilerdir.
izelge 2.19. Metakaolin ve tlm ieren fiber katkl betonlarn
basn dayanmlar (Rashiddadash vd., 2014)
Basn Dayanm
(MPa)

Karm

Kontrol
%10 P
%15 P
%10 MK
%15 MK
%7.5MK+%7.5 P

7 gn

28 gn

90 gn

180 gn

18.0
17.0
16.7
18.7
19.0
16.0

29.0
29.5
26.5
32.5
36.0
27.5

41.0
34.5
32.5
38.0
44.5
34.0

44.0
37.6
37.0
44.5
46.5
39.4

Potgieter-Vermaak ve Potgieter (2006), deneysel almada MK iermeyen kontrol

betonu ile birlikte imento yerine arlka %10, %20 ve %30 oranlarnda MK ieren
har numuneleri retmilerdir. almada, MK katksnn harlarn dayanm geliimi
zerine etkisini aratrmlardr. Birinci grupta 550 C scaklkta aktive edilmi MK,
ikinci grupta 650 C scaklkta aktive edilmi MK, nc grupta ise 60 dakika farkl
scaklklarda aktive edilmi MK kullanmlardr. Hazrladklar har karmlar
zerinde 1, 2, 7, 14 ve 28 gnlk fc deneyleri gerekletirmilerdir. En yksek fc
deerlerini nc grup numuneler zerinde, en dk fc deerlerini ise birinci grup
numuneler zerinde gzlemilerdir. grupta da en yksek fc deerlerini %30 MK
ieren harlarda gzlemilerdir.
Parande vd. (2008) yaptklar almada, MK iermeyen kontrol betonu ile birlikte
imento yerine ksmi olarak arlka %5, %10, %15 ve %20 oranlarnda MK ieren
har ve beton numuneleri retmilerdir. Bu numunelerde su imento orann 0.40 ve
balayc-kum orann 1:3 olarak belirlemilerdir. imento yerine kullanlan MK ierii
ile birlikte betonun fc deerlerinin arttn rapor etmilerdir. Ayrca dier karmlar ile
31

karlatrdklarnda, %15 MK ieren numunelerde en iyi sonular gzlemilerdir. Buna

ek olarak, imento yerine %15 oranndan daha fazla MK kullanlmas durumunda fc
deerlerinin azaldn belirtmilerdir. MK katksz kontrol betonu ile MK katkl
betonlarn 3, 7, 28 ve 90 gnlk fc deerleri izelge 2.20de gsterilmitir. Ayrca,
beton retiminde MK katksnn imento yerine arlka %15 oranna kadar
kullanlmas ile betonarme ierisindeki karbon eliin korozyon etkisinden daha az
etkilendiini belirtmilerdir.
izelge 2.20. Metakaolin katksnn beton basn dayanmna etkisi (Parande vd., 2008)
Basn dayanm
(MPa)

Karm

7 gn

28 gn

90 gn

Kontrol

3 gn
31.0

41.6

54.0

65.0

%5 MK

34.1

48.1

59.1

68.0

%10 MK

35.2

53.7

63.4

72.0

%15 MK

28.0

59.0

70.0

80.0

%20 MK

26.1

43.2

57.0

67.0

Shekarchi vd. (2010), deneysel almalarnda MK iermeyen kontrol betonu ile

birlikte, imento yerine arlka %5, %10 ve %15 MK ieren betonlarn dayankllk
zelliklerini aratrmlardr. Bu almalarda su geirimlilii, gaz geirimlilii,
emme, elektriksel diren,

su

klor geirgenlii ve alkali silika reaksiyonu potansiyeli ve

bunlarn birbiri ile etkileimini aratrmlardr. MK miktar arttka su geirimlilii, gaz

geirimlilii,

su emme miktarlarnn azaldn belirtmilerdir. Ayrca MK miktar

arttka elektriksel diren ve fc deerlerinin arttn gzlemilerdir. Alkali silika

reaksiyonu deneylerinde MK miktar arttka alkali silika reaksiyonun azaldn
belirtmilerdir. zellikle %15 MK kullandklar numunelerde alkali silika reaksiyonu
ilerlemesinin byk oranda azaldn belirtmilerdir.

2.4 Pomza
2.4.1 Pomzann yaps
Pomza, boluklu, sngerimsi, volkanik olaylar neticesinde olumu, fiziksel ve kimyasal
bir etkene kar dayankl, gzenekli cams volkanik bir kayatr. Pomza, oluumu
srasnda bnyesindeki gazlarn ani olarak yapsn terk etmesi ve ani soumas

32

nedeniyle, saysz gzenek ierir. Gzenekli arl 500 kg/m3 olan bu doal malzeme
yapsndaki boluklar sayesinde yksek s ve ses izolasyonu zelliklerine sahiptir.
Gzenekler aras genelde balantsz ve boluklu olduundan hafif, suda uzun sre
yzebilen, geirimlilii dk ve izolasyonu olduka yksektir. Pomza bu zellii
sayesinde k aylarnda soua, yaz aylarnda ise scaa kar yksek izolasyon salar.
Sertlii Mohs skalasna gre 5 ile 6 arasndadr. Kimyasal yapsnda %75 oranna varan
silis ierii bulunabilmektedir. Pomzann genel olarak kimyasal bileimi izelge
2.21de verilmektedir. Pomzann ierdii SiO2 oran, pomzaya abrasif zellik
kazandrmaktadr. Bu yzden pomza, elii rahatlkla andrabilecek bir kimyasal yap
sergilemektedir. Pomzann kimyasal yapsnda bulunan Al2O3 bileimi ise ate ve sya
yksek dayanm zellii kazandrr (Gndz vd., 1998; z, 2007; Dolun, 2010).
izelge 2.21. Pomzann kimyasal bileenleri (z, 2007)
Yzde Oran
(%)
60-75
13-17
1-3
1-2
7-8
-

Bileim
SiO2
Al2O3
Fe2O3
CaO
Na2O+K2O
TiO2
SO3

Pomza, oluum ekline gre asidik ve bazik pomza olarak iki ana gruba ayrlmakla
beraber en yaygn asidik pomzadr. Hem asidik pomza hem de bazik pomza oluum
esnasnda ani souma ve gazlarn bnyeyi ani olarak terk etmesi sonucu olduka
gzenekli bir yap kazanmtr. Asidik pomza; beyaz ve kirli beyaz renkli, Mohs
skalasna gre sertlii 5 ile 6 arasnda olup, younluu 0.5 ile 1 gr/cm arasndadr.
Bazik pomza ise kahverengi veya siyah olup daha ardr. Sertlii 5 ile 6, younluu ise
1 ile 2 gr/cm arasndadr. Asidik magma, bazik magmaya nazaran daha viskozdur ve
yksek silis ierir. Bazik magmann sv olduu scaklklarda asidik magma kat halde
bulunur. Bu nedenle volkanik aktivite durduunda magma ak da durarak asidik kaya
ve ktleler oluur. Volkandan basnla pskren asidik malzeme ve erimi gazlar ani
basn azalmas sonucu genleir ve uucu bileenlerin kamasna neden olur.
Atmosferle temas eden erimi kresel paralar hzla souyarak pomzay oluturur.
izelge 2.22de asidik ve bazik pomzann kimyasal bileimi verilmitir (Yazcolu vd.,
33

2003; Dolun, 2010). Asidik karakterli pomzalarda silis oran daha yksek olup, inaat
sektrnde zellikle bims blok retiminde yaygn kullanm alan bulabilmektedir. Dier
taraftan, bazik karakterli pomzalarda da alminyum, demir, kalsiyum ve magnezyum
bileenleri daha yksek oranlarda bulunmas nedeniyle, dier endstri alanlarnda
kullanm alan bulabilmektedir (engn, 2004).
izelge 2.22. Asidik ve bazik pomzann kimyasal bileenleri (z, 2007)
Bileim
SiO2
Al2O3
Fe2O3
CaO
MgO
Na2O+K2O
A.K.

Asidik Pomza
(%)
70.0
14.0
2.5
0.9
0.6
9.0
3.0

Bazik Pomza
(%)
45
21
7
11
7
8
1

izelge 2.23. Dnyadaki pomza rezervleri (Yazcolu vd., 2003)

Miktar
(Milyon Ton)
12.000
80
80
2.836
2.000
5.336
500
17.996

Ktalar ve lkeler
Kuzey Amerika Toplam
Orta Amerika Toplam
Gney Amerika Toplam
Trkiye
talya
Avrupa Toplam
Avusturalya
Dnya Toplam

Pomzann dnya zerindeki rezerv miktar izelge 2.23de verilmitir. Dnyada en

fazla asidik pomza cinsi bulunmaktadr. Aratrmalara gre Trkiye 3 milyar metre kp
pomza rezervi ile olduka nemli bir potansiyele sahiptir. Bu da dnya pomza
rezervlerinin 1/7sine karlk gelmektedir. izelge 2.24de grlecei zere pomza
rezervleri, Dou Anadolu Blgesinde olduka younlamtr. Anadolu ve Akdeniz
Blgesinde de rastlanmaktadr. letme says bakmndan ise Anadolu Blgesi nde
gelmektedir (Yazcolu vd., 2003; Dolun, 2010). izelge 2.25de lkemizdeki pomza
rezervinin illerimizdeki dalmlar gsterilmitir.
Pomza rezervleri bakmndan dnyada nemli bir yeri olan Trkiye, yaklak 10 farkl
renk ve doku kalitesine sahip pomza eitleri ile olduka yksek bir pazar ansna

34

sahiptir. Dnyann en nde gelen ham pomza reticisi lkeler talya, Yunanistan,
Trkiye, Almanya, ABD, Meksika, Fransa ve zlandadr. Pomza, dnya da halen
elliden fazla endstriyel alanda farkl amalarda kullanm imkn bulmaktadr.
(Erkoyun, 2005).
izelge 2.24. Blgelere gre rezerv dalm (Dolun, 2010)
Rezerv Miktar
(m)

Rezerv
(%)

Dou Anadolu

1.368.012.000

% 56

Anadolu

1.057.893.334

% 43

30.983.250

%1

Blgeler

Dier

izelge 2.25. Trkiyedeki pomza rezervi (Dolun, 2010)

Rezerv Miktar
(m)
30.983.250

Yeri
Isparta-Glck
Ankara-Gdl-Tek ky

8.070.000

Nevehir-Avanos-rgp

404.412.834

Nevehir-Derin kuyu

48.660.500

Kayseri-Gme

13.250.000

Kayseri-Develi

58.500.000

Kayseri-Talas-Tomarza

525.000.000

Bitlis-Tatvan

1.100.000.000

Van-Erci-Kocapnar

154.625.000

Van-Mollakasm

5.950.000

Ar-Patnos

27.812.000

Ar-Doubeyazt

26.875.000

Kars-Idr-Kavak tepe

40.156.250

Kars-Digor

11.718.750

Kars-Sarkam

1.875.000

2.4.2 Pomzann aktivitesi

Pomza, yksek oranl ve amorf yapdaki silis ierii sebebiyle puzolanik zellik
gsteren bir maddedir. Pomzann bnyesinde bulunan silisin, imentonun zelliklerini
bozucu etkiye sahip ve imento elde edilmesi esnasnda sertleen bir alkali olan CH ile
reaksiyona girmesi sonucunda, kalsiyum silikat yada bir baka deyile imento zellikli
malzeme olumaktadr (Hossain vd., 2003).

35

Betona imento ile yer deitirilerek belirli oranlarda, doal puzolan zelliine sahip
tlm pomzann ilave edilmesinin, dayanm drd tespit edilmitir. Kr ya
arttka, pomzann puzolanik aktivite gstermesi ile dteki farkn byk lde
kapand ifade edilmektedir. TS EN 25 (1975)e gre puzolanik aktivite, belirli bir
incelik deerinde tlen doal puzolann, CH ve su ile oluturduu fc cinsinden
belirlenen hidrolik zellii olarak ifade edilmektedir. Bir puzolann balayabilecei en
fazla CH miktar ve bu ilemin hz puzolanik aktivite olarak ifade edilmektedir. Bu
deikenler puzolann ierisindeki aktif fazlarn kalite ve miktarna ve puzolann sahip
olduu zelliklere baldr (Binici vd., 2007). Dier mineral katklarda olduu gibi
pomzalarn puzolanik aktiviteleri TS EN 25 (1975)e gre belirlenir. Yaplan bir
almada puzolanik aktivitesi belirlenecek olan pomza rnekleri 105 C de etvde
kurutulmutur. rnein btn temsil etmesi ve homojenliin salanmas amacyla
pomzalardan konileme yani drde blme yoluyla 3 kg rnek alnm ve eneli krcdan
geirilerek, bilyeli deirmende tlmtr. tlen numune gz akl 90m olan
elekten elenmitir. Elek zerinde kalan artk miktarnn %8den az olmas salanmtr.
tlen pomzann zgl arl piknometre yardmyla belirlenmitir. Puzolanik
aktivite deneyi iin gerekli pomza miktar aadaki forml yardmyla hesaplanmtr.
Pomza miktar= [ Puzolann zgl arl / CH ] * 300

(2.1)

CHin zgl al 2.17 g/cm3tr. Elde edilen tartm sonucuna gre pomza miktar
alnarak buna 150 gram CH ve 1350 gram standart kum eklenmi ve karm homojen
olmas iin iyice kartrlmtr. P ve CH toplamnn yars kadar su eklenerek
mikserde kartrlm ve sarsma cihazndaki kalplara yerletirilmitir. Sarsma
makinesinden alnan kalplar salam bir naylon torba iine yerletirilerek 24 saat hava
almayacak ekilde bekletilmi ve 55 Clik bir etve konarak yapld gnden itibaren
7 gn sonraki dayanmna baklarak puzolanik aktiviteleri belirlenmitir (Efe, 2011).
Pomza, her geen gn yeni bir kullanm alan bulunan bir hammaddedir. Pmisit ad
verilen ve bazen de volkan kl, volkan tozu olarak adlandrlan ince taneli olanlar
imentoda katk malzemesi olarak kullanlmaktadr. Pmisitenin imentoda katk
malzemesi olarak bu alanda kullanm imkan veren zellii, onun yksek puzolanik
aktiviteye sahip olmasdr (Gndz vd., 1998).

36

2.4.3 Pomzann imento ve beton retiminde kullanm

Pomzann hem dnyada hem de lkemizde en ok kullanld alan inaat sektrdr.
Bunun yannda pomzann gzenekli olmas, pomza kullanlan inaatlardaki s ve ses
izolasyonunu ideal hale getirebilmektedir. Ayrca, yangna dayankllk asndan da
normal betona kyasla % 20ye varan oranda daha emniyetli olduu kabul edilmektedir.
Bunun yannda pomza ile retilen hafif briket ve hazr duvarn nakliyesi de daha kolay
olmaktadr. Pomza agregas ieren betonunun normal betona kyasla nemli bir
stnl, daha elastik olmas nedeniyle depreme kar dayankl olmasdr. Ayrca,
normal agrega ile retilen betonlara gre yaplan birok aratrmada pomzann donma
olayndan da az etkilendii gzlenmitir (Gndz, 1998; engn, 2004).
eitli balayc malzemelerin snrl miktarda olmak artyla imento dolgu malzemesi
olarak

veya

eitli

yap

malzemelerinin

elde

edilmesinde

kullanlabilecei

bilinmektedir. Kullanlan dolgu malzemesinin puzolan karakterde olmas, sunduu

teknik avantajlarn yan sra daha yksek oranlarda kullanlabilmesi nedeniyle nemli
avantajlar sunmaktadr. Gerek yap malzemelerinde gz nnde bulundurulan kalite ve
ihtiya standartlarnn yeniden belirlenmesi, gerekse yaltm ve salamlk gibi
zelliklerin n planda tutulduu zel amalara uygun rnlerin gelitirilmesi ve rn
yelpazesinin gitgide genilemesi alternatif ve ekonomik malzemelere ynelik ilgi ve
aray artrmaktadr. Bundan dolay pomza gibi doal malzemelerin beton retiminde
kullanlmas ile ilgili almalar yaplmaktadr. Pomza, son yllarda zellikle briket
retiminde ham madde olarak kullanlmaya balanmtr. Ayrca pomza, hafif beton
retiminde de agrega yerine kullanlmaktadr. Normal betona gre hafiflii, nakliye
kolayl, s yaltm salamas gibi nedenler ile tercih edilmektedir. Konutlarda enerji
tasarrufu salamas sebebi ile zellikle lkemiz gibi, snmak iin doalgaz yakt
kullanan, darya baml lkeler iin byk nem kazanmaktadr. Pomzann,
krlmadan byk deformasyon yapabilme yetenekleri sayesinde, beton dayanmnn
artrlmasyla

zellikle

deprem

blgelerinde

nemli

yararlar

salayaca

dnlmektedir. Yaplan almalar pomzann hafif beton agregas olarak kullanmnn

mmkn olduunu, ancak beton zellikleri ve yrrlkteki standartlara uygunluk
bakmndan belirli l standartlarnda olmas gerektiini gstermektedir. Pomza
kullanlarak elde edilen hafif betonun standartlara uygunluu, eitli dayanm deneyleri
ile belirlenmektedir. Elde edilen deerler nda kullanlan pomzann tane boyutu ve
37

oran

belirlenmi

olmaktadr.

Ayrca

pomza,

zemin

stabilizasyonunda

da

kullanlmaktadr (Yldrm, 2007).

Pomza, yksek oranda ve amorf yapdaki silis ierii nedeniyle puzolanik zellik
gsteren bir maddedir. Sunduu ekonomik avantajlarn yan sra, bir dolgu malzemesi
olarak puzolan karakterde olmas, pomzann imento dolgu malzemesi olarak
kullanmna uygun bir alternatif olduunu gstermektedir. Pomzann yksek orandaki
sodyum ve potasyum ierii ise sz konusu kullanm bakmndan en nemli snrlayc
unsurlardan birisidir. Pomza ilave oranndaki artn imentonun donma ve priz sresine
olumsuz etki yapt da bilinmektedir. Yaplan almalarda, pomzann niteliine bal
olarak %15 ile %25 arasnda imento dolgu malzemesi olarak kullanlmas ASTM
standartlarna gre uygun grlmtr. Daha yksek pomza ilave oranlarnda ise
numunelerin dayanmnda sorunlar ortaya kt grlmtr (Yldrm, 2007).
imento dolgu malzemesi ve hafif beton retilmesinde yksek silis ierii ve younluk
avantajlar ile ne kan pomzann dier bir nemli zellii de sahip olduu yksek
yaltmdr. Pomza, gerek gzenekli yaps gerekse ierdii gzeneklerin birbirinden
bamsz olmas nedeniyle normal betona gre yaklak 6 kat fazla s yaltm, normal
svaya gre ise 3-4 kat fazla ses yaltm salamaktadr. Pomza, s yaltm iin
genellikle serbest tabaka olarak veya s yaltm zelliine sahip yap tulas
retilmesinde hammadde olarak kullanlmaktadr. Gnmzde pomzann kullanm alan
ok genitir. Son yllarda pomzann en ok kullanld alan inaat sektr olmutur.
Genel olarak pomzann kullanm alanlarn be ayr grupta deerlendirebiliriz. Bunlar;
inaat sektr, tekstil sektr, tarm sektr, kimya sektr, dier endstriyel ve
teknolojik sektrleridir (Dolun, 2010; Yldrm, 2007).
2.4.4 Pomzann taze beton zelliklerine etkisi
Yaplm olan deneysel almalarda, imento yerine kullanlan tlm pomza
miktar arttka taze betonunun birim arlk ve kme deerlerinin azald
gzlenmitir. zellikle tlm pomzann su emme kapasitesinin ok yksek olduu
ve beton karmlarnda yksek oranda su azaltc zellie sahip kimyasal katk
maddeleri ile birlikte kullanlmas nerilmektedir (Sardemir, 2013).

38

2.4.5 Pomzann sertlemi beton zelliklerine etkisi

2.4.5.1 Pomzann beton basn dayanmna etkisi
Pomza puzolanik bir malzeme olup, puzolanik aktivitesi yksektir. Puzolanik
malzemeler silis, alminyumlu veya bunlarn birleiminden oluan, birletirici
zellikleri bulunmamakla birlikte, ok ince taneli olduklarndan, uygun scaklkta su ile
kartrldklarnda CH ile reaksiyona girerek balayclk zellie sahip daha kararl
bileikler oluturmaktadr (Ersoy vd., 2005). Son yllarda imento retiminde kullanlan
yaktlarn fiyatlarndaki ykselmeler imento maliyetini olduka olumsuz ynde
etkilemi olup, retici firmalarn puzolanlara ynelmelerine neden olmutur. imento
ierisine %50 oranna varan miktarlarda katlabilen puzolanik maddeler sadece krma ve
tme ilemine ihtiya duymalarndan dolay daha ekonomik olmaktadrlar. Puzolan
katkl imento ieren betonun erken ve standart dayanmlar olduka yksek olup
yukarda belirtilen TSE kriterlerine uygunluk gstermektedir. imento hidratasyonu
srasnda puzolanik malzemelerin reaksiyonu ile CH serbest kalmaktadr. Puzolanik
malzemeler iinde bulunan amorf silikat ile CH birleerek imento gibi balayc
zellie sahip malzemeler oluturmaktadr. Yani puzolanlar CH ieriini balamakta
etkilidirler (Akman, 1994; Ersoy vd., 2005). Bundan dolay pomza, CH ile reaksiyona
girerek balayclk zellie sahip daha kararl bileikler oluturmaktadr.
P katks ile retilmi olan betonlarn fc deerlerinin imento miktarndaki azalmadan
dolay, ilk gnlerde kontrol betonuna gre daha dk olduu grlmektedir. Ancak kr
ya ilerledike, bu dmenin azalarak, ok kk deerlere ulat dikkati
ekmektedir. Beton retiminde imento yerine uygun oranlarda P kullanlrsa, zellike
90 gn kre tabi tutulmu numunede fc deerleri kontrol betonuna ulamakta hatta
geebilmektedir. Bu durum tlm pomzann, puzolanik aktivitesini ileriki kr
yalarnda gstermesinden kaynaklanmaktadr. Bundan dolay P ieren betonlarn
daha uzun kr edilmesi gerekir. Yazcolu ve Demirel (2006) yaptklar deneysel
almada imento ile yer deitirerek belirli oranlarda doal puzolanik zellie sahip
tlm Elaz yresi pomzasn kullanmlardr. Deneysel sonularda pomza
ieriinin artmasyla dayanm deerlerinin azaldn gzlemilerdir. Bu azalma
zellikle 3 ve 7 gnlk kr yalarnda biraz daha belirgin iken, 28 gnlk kr yanda
ise, kontrol betonuna yaklaan deerler aldn ifade etmilerdir. Bu farkn, pomzann
39

kr

ya

ilerledike

puzolanik aktivite gstermesinden kaynaklandn

ileri

srmlerdir. Ekici ve Demirel (2007) yaptklar deneysel almada imento ile

birlikte, imento yerine arlka %5, %10, %15 ve %20 oranlarnda P
kullanmlardr. Yaptklar deneysel almada P miktarnn artmasyla 3, 7, 28 ve 90
gnlk kr yalarndaki fc deerlerinin drdn gzlemlemilerdir. Trkel ve
Kadirolu (2007) hafif agrega ile retilen betonlarda fc deerlerinin normal betonlara
gre daha dk olduunu gzlemilerdir. Kadirolu (2005) yapt deneysel
almalarda agrega yerine pomza agregas ve imento yerine katk maddesi olarak UK
ve SD kullanarak kendiliinden yerleen beton retmitir. Bu betonlarn fc sonularnn
tatmin edici ve kontrol betonundan daha dk olduunu deneysel almasnda
belirtmitir. Diner ve aatay (2004) agrega yerine %0, %25, %50, %75 ve %100
oranlarnda pomza agregas kullanarak tayc hafif beton retmilerdir. Deneysel
almada pomza miktar arttka fc deerlerinin azaldn gzlemilerdir. Hossain
(2004) deneysel almasnda, imento yerine % 15 oranna kadar tlm volkanik
pomzann kullanlabileceini belirtmitir. almada bu orana kadar retilen numuneler
ile kontrol betonu arasnda fazla bir dayanm fark gzlenmemitir. Ayrca, agrega ile
yer deitirilerek kullanlan pomza agregas oran arttka fc deerlerinin azaldn
belirtmitir. Yldz ve Uur (2009) yaptklar deneysel almada yksek dayanml
betonun Ec deeri zerine zeolit ve P miktarnn etkisini aratrmlardr. almada
imento yerine zeolit ve P kullanarak ve 0.3 su-balayc orannda yksek dayanml
beton retilebileceini gstermilerdir.
2.4.5.2 Pomzann beton eilme dayanmna etkisi
Genellikle yaplm olan almalarda pomza, hafif beton retimi iin, beton
karmlarnda agrega olarak kullanlmtr. Beton karmlarnda imento yerine pomza
kullanlarak yaplm olan almalar snrl saydadr. Bundan dolay literatrde
imento yerine pomza kullanlarak retilmi betonlarn ffs performans ile ilgili bilgi ok
azdr. Ancak beton agregas olarak, normal agrega yerine kullanlan pomza agregas ile
retilmi betonlarn ffs deneysel sonular bulunmaktadr.
Trkel ve Kadirolu (2007) tarafndan yaplan bir almada, pomza agregas ile
retilen hafif beton retilmitir. almada, agrega olarak birinci serideki beton
numunelerinde %57 orannda 0-4 mm, %23 orannda 4-8 mm ve %20 orannda 8-16
40

mm pomza agregalar kullanmlardr. kinci seride ise %49 orannda 0-3 mm kireta
krma kumu, %8 orannda 0-4 mm pomza, %23 orannda 4-8 mm pomza
kullanmlardr. Her bir serideki numunelerin ffs deerleri normal betonlarn ffs deerleri
ile karlatrmlardr. lk seride retilen numunelerin ffs deerlerinin, ikinci seriden
daha dk olduunu gzlemilerdir. Ayrca her iki serinin ise normal beton
karmlarndan daha dk ffs deerlerine sahip olduunu gzlemilerdir. Pomza
agregas ieren hafif betonlarn ffs deerlerinin, normal betonlarn ffs deerlerinden daha
dk olduunu gzlemilerdir. Yaplan almalarda, normal agrega yerine pomza
agregas kullanld durumlarda, agrega yerine kullanlan pomza agregas miktar
arttka ffs deerlerinin azald belirtilmektedir.
2.4.5.3 Pomzann beton yarmada ekme dayanmna etkisi
imento ile yer deitirilerek kullanlan P mineral katksnn fsts deerlerine etkisini
deerlendiren alma says snrldr. Ancak pomzann agrega olarak kullanld
durumlarda betonun fsts deerlerine etkisini deerlendiren almalar bulunmaktadr.
Trkel ve Kadirolu (2007) almasnda, normal agrega yerine pomza agregas
kullanlan hafif betonlarn fsts deerlerinin, normal betonlarn fsts deerlerinden daha
dk olduunu belirtmilerdir. Kadirolu (2005) normal agrega yerine pomza agregas
kullanarak yapt kendiliinden yerleen beton numunelerinde fsts deerlerinin
azaldn gzlemitir. Yazcolu ve Bozkurt (2005) deneysel almada normal agrega
yerine pomza agregas, mineral katk olarak da SD kullanmlardr. Elde edilen deney
sonularnda SD ieren beton numunesinin kontrol numunesinden daha fazla fsts
deerine sahip olduunu ve kr sresi arttka fsts deerinin arttn gzlemilerdir.
Yaplan almada, normal agrega yerine pomza agregas kullanld durumlarda,
agrega yerine kullanlan pomza agregas miktar arttka fsts deerinin azald
belirtilmitir. Diner ve aatay (2004) deneysel almada, normal agrega yerine %0,
%25, %50, %75 ve %100 oranlarnda pomza agregas kullanarak tayc hafif beton
retmilerdir. Deneysel almada pomza agregas miktar arttka fsts deerlerinin
azaldn gzlemilerdir. Hossain (2004) deneysel almasnda normal agrega ile yer
deitirilerek kullanlan pomza agregasnn oran arttka fsts deerlerinin azaldn
belirtmitir.

41

2.4.5.4 Pomzann beton elastisite modlne etkisi

Beton retiminde pomza genellikle agrega olarak kullanlmaktadr. imento yerine
tlm pomza kullanlarak Ec ve Ed deerlerinin belirlendii deneysel alma snrl
saydadr. Ancak agrega yerine kullanlan pomza agregas ile yaplan deneysel
almalarda betonun Ec deerleri incelenmitir. Trkel ve Kadirolu (2007) pomza
agregas ile yaptklar deneylerden elde edilen Ec deerlerinin, normal agregal
betonlarn Ec deerlerinden daha dk olduunu gzlemilerdir. Kadirolu (2005)
yapt deneysel almada agrega yerine pomza agregas ve imento katk maddesi
olarak UK ve SD kullanmtr. Yaplan almada, normal agrega yerine pomza agregas
kullanld durumlarda, agrega yerine kullanlan pomza agregas miktar arttka Ec
deerlerinin azald belirtilmitir. Diner ve aatay (2004), normal agrega yerine %
0, %25, %50, %75 ve %100 oranlarnda pomza agregas kullanarak tayc hafif beton
retmilerdir. Deneysel almada pomza miktar arttka Ec deerlerinin azaldn
gzlemilerdir. Hossain (2004) deneysel almada agrega ile yer deitirilerek
kullanlan pomza oran arttka Ec deerlerinin azaldn belirtmitir. Yldz ve Uur
(2009) yaptklar deneysel almada yksek dayanml betonun Ec zerine zeolit ve
tlm pomzann etkisini aratrmlardr. almada imento yerine farkl oranlarda
zeolit ile birlikte tlm pomza kullandklar numunelerin Ec deerlerini deneysel
olarak ve baz lke standartlarnda verilen formllerle belirlemilerdir.
2.4.5.5 Pomzann beton dayankllna etkisi
evresel etkilere dayankl bir beton retiminde gz nne alnan en nemli zellik
betonun boluk yaps ve orandr (Uyan vd., 2003). Daha nce yaplan birok
almada, yksek frn crufu ve pomzann betonda anmaya etkisi ve beton
dayankllna olumlu katks aratrlmtr (Binici, 2007; Yksel vd., 2007). Pomza,
lkemizde ve pek ok Avrupa lkesinde yaygn olarak hafif yap eleman retiminde
kullanlmaktadr. Hafif tulalar, bloklar, asmolenler, paneller ve dier kullanm ekilleri
inaatta kullanlan har ve inaat demirinden tasarruf salad gibi inaatlarda nemli
oranda s ve ses izolasyonu salamaktadr. Ayrca yangna dayankllk asndan da
normal betona kyasla %20ye varan oranda daha emniyetli olduu kabul edilmektedir
(Soanc, 2011). Yaplan bir almada, pomza ve zeolit minerallerinin yksek
dayanml beton retiminde puzolan olarak deerlendirilmesiyle elde edilen yksek
42

dayanml betonlarn bir takm evresel etkilere kar dayanm ve dayankll

aratrlmtr. MgSO4 zeltisine maruz braklan betonlarda, katk iermeyen kontrol
betonuna gre, imento yerine arlka %5 pomza ile birlikte %10 zeolit ieren ve
sadece %15 pomza ieren betonlarn fc deerlerinde az da olsa art gzlenmitir. NaCI
zeltisine maruz braklan betonlarda, %15 pomza ieren betonun fc deerlerinde
srekli bir art gzlenmitir. H2SO4 zeltisine maruz braklan betonlarda ise, 56. kr
gnnde yaplan deneyler sonucunda, %15 pomza ieren betonun dayanm kazanmaya
devam ettii, bunun dndaki tm beton trlerinin fc deerlerinin dt ve zellikle
ilerleyen yalarda yzeysel kabarmalar gzlendii grlmtr (Yldz, 2009).
2.4.5.6 Pomzann beton geirimliliine etkisi
Sertlemi betonun su emme kabiliyeti yani geirimlilii betonun hizmet sresi boyunca
karlaabilecei ypratc fiziksel ve kimyasal olaylara dayanklln ve dayanmn
etkilemektedir (Erdoan, 2003). Suyun ve dier akkanlarn beton ierisinde ilerlemesi
betonun sahip olduu boluklar yoluyla olur ve zararl maddeler bu ekilde betonun
ierisine tanr (Akman, 1989). Bu sebepten dolay baz depo, baraj vb. yaplarn
yapmnda kullanlan betonlar bata olmak zere, ierisinde su veya baka bir sv
bulunduran

btn

betonlarn

mmkn

olabildii

kadar

geirimsiz

olmalar

gerekmektedir (Erdoan, 2003). Yaplan bir almada, retilen hafif betonlarn su

emme ve karbon geirgenlii zelliklerinin, pomza agregas iermeyen kontrol
betonuna gre, yksek pomza agregas-imento oranlaryla retilen betonlarda daha iyi
olduu tespit edilmitir. Bu aratrmalar sonucu herhangi bir katk malzemesi
kullanmadan ince ve kaln taneli pomza ta agregas kullanarak daha geirimsiz yapsal
hafif beton retimi salanabilecei grlmtr (Gndz ve Uur, 2005). Yaplan dier
bir aratrmada, pomza ve yksek frn crufu katkl betonlarn dayankllnn, pomza
ve yksek frn crufu iermeyen kontrol numunesinden daha yksek olduu
belirtilmitir. Bu almada, mineral katk iermeyen kontrol numunesine gre, %40
pomza ile birlikte %40 yksek frn crufu katkl betonlarn fc deerleri yksek
bulunurken geirgenlik deeri az bulunmutur. Aratrmada, imento yerine arlka
eit oranlarda pomza ve yksek frn crufunun kullanlmas ile daha az geirimli beton
retilebilecei ortaya konmutur (Aksoan vd., 2005).

43

2.5 Pomza ile Yaplm almalar

Aydn ve Baradan (2007) yaptklar deneysel almada, imento esasl harlarn yksek
scaklk direnci zerine pomza agregas ve UK ieriinin etkisini aratrmlardr.
Deneysel almada imento yerine arlka %0, %20, %40 ve %60 orannda UK ve
kum yerine pomza agregas kullanmlardr. almada, en yksek fc ve ffs deerlerini
300oC scakla maruz kalan numunelerde gzlemilerdir. Pomza agregas ile retilen
ve UK iermeyen harlarn 600oC scakla kadar scakln etkisine kar yksek
dayankllk gsterdii belirtilmitir. Bu harlarn fc deerlerinin 600oC scaklkta
sadece %4 deer kaybettiini gzlemilerdir.
Binici vd. (2009) tlm bazalt pomzas ve tlm granle yksek frn crufu
ieren betonlarn anma direncini, geirgenliini, fc deerlerini ve klor geirgenliini
deneysel olarak aratrmlardr. almada ince agrega yerine tlm bazalt
pomzas ve tlm granle yksek frn crufu kullanarak beton numuneler
retmilerdir. Karmlarda %0, %20, %30 ve %40 oranlarnda tlm bazalt
pomzas ve tlm granle yksek frn crufunu birlikte kullanmlardr. Ayrca %
40, %60 ve %80 tlm bazaltik pomza ve %40, %60 ve %80 tlm yksek
frn crufu kullanarak numuneler retmilerdir. Anma direnci deneylerinde en dk
ktle kayb deiiklii %40 tlm bazalt pomzas ve tlm granle yksek
frn crufu ieren numunelerde gzlemilerdir. Geirgenlik deneylerinde, kontrol
betonlarna gre, tlm bazalt pomzas ve tlm granle yksek frn crufu
ieren numunelerde geirgenliin daha az olduu gzlenmitir. En yksek fc ve en
dk klor geirgenlii deerlerini %40 tlm bazalt pomzas ile birlikte %40
tlm granle yksek frn crufunun kullanld numunelerde gzlemilerdir.
Demirel ve Keletemur (2010) deneysel almada SD ve P ile retilen betonlarn
mekanik zellikleri zerine yksek scakln etkisini aratrmlardr. Deneysel
almada 9 farkl karm hazrlamlardr. Birinci grupta mineral katk iermeyen
kontrol betonu ile birlikte imento yerine arlka %5, %10, %15 ve %20 P katkl
beton retmilerdir. kinci grupta ise mineral katk iermeyen kontrol betonu ile birlikte,
imento yerine arlka %5, %10, %15 ve %20 P ile birlikte % 10 orannda SD
ieren beton retmilerdir. retmi olduklar numuneleri 400, 600 ve 800 oC scakla
maruz brakmlardr. Numuneler zerinde Upv, fc ve arlk kayb deneyleri yaplmtr.
44

Tm numunelerde scaklk arttka arlk kaybnn arttn gzlemilerdir. Kontrol

numunesi hari tm numunelerde 400 oC scakla kadar fc deerlerinin artt daha
yksek scaklk deerlerinde ise azaldn gzlemilerdir. Scaklk arttka Upv
deerlerinin ise azaldn gzlemilerdir.
Hossain (2008) deneysel almasnda deniz suyuna maruz kalan imento esasl pomza
ieren betonlarn karm oranlar ve kr koullarnn etkilerini aratrmtr. Deneysel
almada iki farkl imento tipinde imento yerine %0, %10, %20 ve %30 oranlarnda
P kullanlmtr. fc ve klor geirgenlii iin retilmi numuneler normal su ve deniz
suyunda kre tabi tutulmutur. Normal su krne gre deniz suyunda kr edilen
numunelerin zamana bal olarak fc deerlerindeki azalmann arttn gzlenmitir.
Ayrca P miktar arttka klor geirgenliinin artt gzlenmitir. Normal su ile kr
edilen numunelere gre deniz suyunda kr edilen numunelerde, klor geirgenliinin
daha fazla olduu gzlenmitir.
Hossain (2004) volkanik pomza esasl imento ve hafif beton zelliklerini aratrmtr.
almada imento yerine arlka %0 ile %25 arasnda tlm pomza ve iri agrega
yerine hacimce %0 ile %100 arasnda pomza agregas kullanarak beton karmlar
hazrlamtr. Bu beton karmlar zerinde ilenebilirlik, fc, Ec, kuruma rtresi, yzeysel
su emme ve su geirimlilik deneyleri yaplmtr. Deneysel almada imento yerine
%15 oranna kadar tlm volkanik pomzann kullanlabilecei belirtilmitir. Ayrca
agrega ile yer deitirilerek kullanlan pomza oran arttka fc, Ec ve fsts deerlerinin
azald belirtilmitir.
Keletemur ve Demirel (2010) deneysel almada, P ve SD ile retilen betonlara
gmlm donatlarn korozyon etkisini aratrmlardr. Deneysel almada 9 farkl
karm hazrlamtr. Birinci grupta mineral katk iermeyen kontrol betonu ile birlikte
imento yerine arlka %5, %10, %15 ve %20 oranlarnda P kullanlmtr. kinci
grupta ise mineral katk iermeyen kontrol betonu ile birlikte imento yerine arlka
%5, %10, %15 ve %20 oranlarnda P ile birlikte %10 orannda SD kullanlmtr.
Korozyon deneyleri iin 10x10x20 cm boyutlarnda beton numuneler hazrlanmtr. Bu
numuneler ierisine 12 donats gmlmtr. Sadece imento yerine pomza ieren
numunelerde korozyon potansiyelinin pomza miktar arttka zamanla artt

45

gzlenmitir. Sadece P kullanlan numunelere gre, P ile birlikte SD kullanlan

numunelerde korozyon potansiyelinin daha dk olduu gzlenmitir.
Green vd. (2011) yaptklar deneysel almada, doal olarak olumu hafif volkanik
pomza agregasn, yapsal hafif beton gelitirmek iin kullanmlardr. Hafif beton
karmlarnda fc deeri 40 MPa deerinin stnde ve birim arlk 1850 kg/m3
deerinin altnda olacak ekilde tasarlanmtr. ki farkl grupta tasarlanan karmlarda;
dk dayanml hafif pomza agregal beton karmlarda sadece iri agrega yerine
pomza agregas, yksek dayanml hafif pomza agregal beton karmlarda ise kum ile
birlikte ince pomza ve iri agrega yerine pomza kullanlmtr. Dk ve yksek
dayanml hafif pomza agregal beton karmlarnda su-balayc oran dtke, fc
deerlerinin art gzlenmitir. Ayrca vakum uygulayarak yksek dayanml hafif
pomza agregal beton karmlarnda kum ile birlikte ince pomza, iri agrega yerine
pomza ve SD kullanlmtr. Su-balayc oran % 10 seviyelerine inen bu karmlarda
dierlerinden daha yksek fc deerinin elde edilebilecei gzlenmitir.
Gndz ve Uur (2005) herhangi bir katk kullanmadan yapsal beton zellikleri zerine
farkl incelik ve irilikte pomza agregasnn imento miktarna orannn etkisini
aratrmlardr. Karmlarda imento ierii artka ve ince pomza ierii azaldka fc,
ffs ve Ec deerlerinin artt gzlenmitir. almada herhangi bir kimyasal ve mineral
katk kullanmadan, ince ve iri pomza agregas kullanarak yapsal hafif beton
retilebilecei belirtilmitir.
Hossain (2006) yapt deneysel almada, P iermeyen kontrol betonu ile birlikte
imento yerine arlka %5, %10, %20, %30 ve %40 oranlarda ince P ieren
betonlarn yksek scakla maruz kalmasnn fc deerleri ve dayankllk zelliklerine
etkisini incelemitir. Tm karmlarda su-balayc orann 0.45 belirlemi ve 6 farkl
oranda imento yerine P kullanlmtr. nce P ieren betonlarn kontrol betonlarna
gre, 400 oC scakla kadar (fc, klorr direnci ve bozulmaya kar direncinin yksek
olduunu) iyi performans gsterdii belirtilmitir. P ieren betonlarn fc deerlerinin
25 oC ile 200 oC arasnda ykseldii, 200 oC ile 400 oC arasnda ise %20 ile %30
arasnda bir azalma gzlenmitir. Scaklk arttka azalma orannn artt belirtilmitir.

46

Kl vd. (2009) yaptklar deneysel almada, hafif betonun birim arlk ve dayanm
zerine cruf ve pomza agregalarnn etkisini aratrmlardr. Karmlarda farkl
boyutlarda normal agrega yerine cruf ve pomza kullanlrken, imento yerine de sabit
oranda SD kullanlmtr. almada cruf ve pomza agregas ieren betonlarn
sertlemi birim arlk, fc ve ffs deerleri belirlenmitir. Deneylerde agrega tipinin
sertlemi birim arlk, fc ve ffs deerleri zerinde etkili olduu gzlenmitir. almada
bu agrega tipleri ile hafif beton retilebileceini ve dayanm deerlerinin yeterli olduu
belirtilmitir.
Sardemir (2013) almasnda, farkl seviyelerde SD, P, SD ile birlikte P ieren
yksek dayanml betonlarn fc deerlerini ve sekant elastisite modln aratrmtr.
Deneysel almasnda, 0.25 su-balayc oranyla ve 450 kg/m3 balayc miktaryla 3
farkl seride beton retilmitir. SD ve SD ile birlikte P katksnn dk su-balayc
oranna sahip yksek dayanml beton retiminde kullanlabilecei ak bir ekilde
gzlenmitir. En yksek fc deerlerine ve sekant elastisite modl deerlerine imento
yerine arlka %15 SD ve % 15 SD ile birlikte %5 P ieren karmlarda ulalmtr.
Ayrca bu almada, yksek dayanml betonlarn fc deerleri ile sekant modl
arasndaki iliki aratrlm; farkl seviyelerde SD, P ve SD ile birlikte P ieren
betonlarn elastisite modl iin iki yeni forml nerilmitir. En iyi zelliklere sahip
yksek dayanml beton retmek iin zellikle imento yerine arlka %15 SD
kullanlmas nerilmitir. Beton karmlarna, SD ve SD ile birlikte P eklenmesi, fc ve
elastisite modl deerlerini artrmtr.
Binici vd. (2010) yaptklar almada, tlm yksek frn crufu ve bazaltik
pomzay ayr ayr veya birlikte kullandklar betonlarn mekanik anma ve geirgenlik
zelliklerini aratrmlardr. Betonda yksek frn crufu ve bazaltik pomza varlnn
anmazlk ve su geirimsizliine olumlu etkiler yaptn rapor etmilerdir. Beton
anmas ve geirgenliinin katk tipi ve miktarna bal olduu da belirtilmitir. Belirli
oranlarda sz konusu katklar ince agrega olarak kullanldnda daha geirimsiz beton
retileceinden zararl kimyasal ve fiziksel ykmlarn nne geilebilecei veya etki
dzeyinin azaltlabilecei rapor edilmitir. Anma ve geirgenliin nemli olduu
yaplarn beton retiminde granle bazaltik pomza ve yksek frn crufu ince agrega
olarak kullanlabilecei ifade edilmitir.

47

BLM III
DENEYSEL ALIMA
Deneysel almada kullanlan malzemeler ile ilgili bilgiler ve bu malzemelerin fiziksel
ve kimyasal zellikleri aadaki balklar altnda detayl bir ekilde verilmitir.
Deneysel alma Nide niversitesi, Mhendislik Fakltesi, naat Mhendislii
Blm, Yap Malzemesi Laboratuvar ortamnda gerekletirilmitir. Bu almada,
farkl oranlarda MK, P ve MK ile birlikte P kullanlarak kontrol betonlarna ek
olarak, 6 farkl seride 30 farkl karmda elik fibersiz ve elik fiberli betonlar
retilmitir. Bu serilerde, imento yerine arlka % 5, 10, 15 ve 20 oranlarnda MK, %
5, 10, 15 ve 20 oranlarnda P ve % 2.5, 5, 10 ve 15 oranlarnda MK ile birlikte % 2.5,
5, 10 ve 15 oranlarnda P farkl kombinasyonlarda yer deitirilerek kullanlmtr.
3.1 Kullanlan Malzeme zellikleri
3.1.1 imento
Deneysel almada kullanlan imento, TS EN 1971 (2012) standardna uygun, erken
dayanm yksek CEM I 42.5 R tipi portland imentosudur. imento Nide imsa
imento Sanayi ve Ticaret A.. tarafndan retilmitir. Karmlarda kullanlan portland
imentosunun kimyasal ve fiziksel zellikleri ile ilgili bilgiler izelge 3.1 ve 3.2de
verilmitir. imentonun elek analizi deerlerine ait eri ekil 3.1de grld gibi elde
edilmitir. Beton karmlarnda kullanlan imentonun tamam 73 m elekten
gemitir. imento yerine kullanlan dier balayclarla birlikte imentonun grnm
Fotoraf 3.1de verilmitir.
izelge 3.1. Karmlarda kullanlan imento ve katklarn kimyasal zellikleri
Oksit

SiO2

Al2O3

Fe2O3

CaO

MgO

SO3

K2O

Na2O

K.K.

imento
tlm
Pomza
Metakaolin

22.35

4.5

2.4

63.20

2.5

2.8

0.6

0.7

0.95

67.9

14.2

2.15

2.5

0.84

0.7

3.44

5.91

2.36

54.0

45.1

0.42

0.02

0.03

0.01

0.20

0.22

K.K.: Kzdrma kaybdr.

48

izelge 3.2. Beton karmlarnda kullanlan imentonun fiziksel zellikleri

Fiziksel zellikler

Sonular

zgl Arlk

3.04
lk (dakika)

Priz Sresi

125

Son (dakika)

220
2

ncelik

zgl Yzey (cm /gr)

3320

100

Elekten Geen Miktar (%)

80

60

40

20

imentonun Elek Analizi

Pomzann Elek Analizi

0
0,9

1,3

1,8

2,6

3,7

7,5 10,5 15
Elek ap (m)

21

28

36

51

73

ekil 3.1. imento ve tlm pomzann elek analizi erileri

Fotoraf 3.1. imento, metakaolin ve tlm pomzann grnm

49

3.1.2 tlm pomza

tlm pomza (P), Nevehir Mikromin Maden San. ve Tic. A..den salanm
olup, kimyasal zellikleri izelge 3.1de verilmitir. Pomzann zgl arl 2.46 olup,
elek analizi sonularna gre granlometri erisi ekil 3.1deki gibi elde edilmitir.
alma kapsamnda kullanlan P malzemesinin puzolanik aktivitesi 7 gnlk
numunelerde %63 olurken, 28 gnlk numunelerde %81 deerine ulamtr. Elde
edilen sonular, kullanlan P malzemesinin puzolanik aktivitesinin TS EN 197-1
(2012) ve ASTM C 311 (2013) standartlarna uygun olduunu gstermitir.
Karmlarda kullanlan P malzemesinin inceliklerini gsteren granlometri erisi
ekil 3.1de verilmitir. Bu ekilde grld gibi P imentodan daha incedir. P
malzemesinin tamam 43 m elekten gemitir. Dier balayclarla birlikte imento
yerine kullanlan P malzemesinin grnm Fotoraf 3.1de verilmitir.

3.1.3 Metakaolin
Deneysel almada kullanlan MK katks BASF Trk Kimya Sanayi Limited
irketinden temin edilmitir. Beton karmlarnda imento ile yer deitirilerek
kullanlan MK malzemesinin kimyasal zellikleri izelge 3.1de verilmitir. almada
imento yerine kullanlan MK malzemesinin zgl arl 2.5 olarak belirlenmitir.
MK malzemesinin grnm Fotoraf 3.1de verilmitir. Yksek saflkta kaolin kilinin
termal aktivasyon sonucu elde edilen MK katks yksek reaktif zellie sahiptir.
ASTM C 618e gre N snf puzzolan ve ayrca dayanm aktivite indeksinin ASTM C1240a gre uygun olduu belirtilmitir.

3.1.4 Fiber
Deneysel almada kullanlan elik fiber BASF Trk Kimya Sanayi Limited
irketinden temin edilmitir. Beton karmnda kullanlan fiber dk karbon ierikli
elik fiberdir. Bu fiberin ular beton ile elik fiber arasnda maksimum balanma
salamak amacyla mekanik olarak deforme edilmitir. Bu elik fiberler atlaklarn
genilemesini ve yaylmasn, oluum mekanizmasn kstlayarak beton iindeki
kuvvetleri yeniden datmaktadr. Bu liflerin en belirgin zellii krlma aamasnda
glendirilmi betona kopmadan snek bir davran kazandrmasdr. Karmlarda
50

kullanlan elik fiberin fiziksel zelikleri ve ekilleri srasyla izelge 3.3 ve Fotograf
3.2de verilmitir.
izelge 3.3. Beton karmlarnda kullanlan elik fiberin zellikleri
Boy
(mm)

ap
(mm)

Narinlik Oran
(%)

ekme Dayanm
MPa

Kgdaki elik Fiber Says

(Tane)

35

0.75

44

1100

8738

Fotoraf 3.2. Beton karmlarnda kullanlan elik fiberin grnm

3.1.5 Agrega
Tm beton karmlarnda iki farkl grupta doal ince dere agregas ve iki farkl grupta
krmata agregas olmak zere drt farkl agrega kullanlmtr. Deneysel almada ince
agrega olarak kullanlan 0-1 mm dane boyutlarnda doal kum-I (DK-I) ve 0-5 mm dane
boyutlarnda doal kum-II (DK-II)

Nide mleki blgesinden temin edilmitir.

almada iri agrega olarak kullanlan 5-12 mm dane boyutlarnda krmata-I (KT-I) ve
12-22 mm dane boyutlarnda krmata-II (KT-II) agregalar Nide Dndarl blgesinden
temin edilmitir. Karmlarnda kullanlan en byk agrega dane ap 22 mmdir.
Karmlarda kullanlan agregalarn dane aplar, zgl arlklar ve karm oranlar
izelge 3.4de verilmitir. Beton karmlarnda kullanlan agregalarn zgl arl TS
EN 1097-6 (2007) standardna gre belirlenmitir.

51

izelge 3.4. Kullanlan agregalarn dane ap, zgl arl ve karm oran
Agrega
Kodu

Dane ap
(mm)

Malzeme

zgl Arlk

Doal Kum-I

0-1

Doal dere

Doal Kum-II

0-5

Doal dere

Krmata-I

5-12

Krmata-II

Kalker

12-22

Kalker

Karm Oran
(%)

2.53

Su Emme
(%)
0.65

2.48

0.80

30

2.71

0.40

25

2.73

0.35

35

10

Deneysel almada, beton karmlarnda kullanlan drt farkl agrega grubunun

kartrlmasyla oluturulan agregalarn eleklerden geen yzde miktarlar ve elek
aplar izelge 3.5de verilmitir. Ayrca TS 802 (2009) standardnda verilen elek
analizi snr deerleri ile karmlarda kullanlan elek analizi deerlerinin erileri ekil
3.2de grld gibi elde edilmitir. Deneysel almada, agrega harman
oluturulurken beton karmlarnda kullanlacak agregalarn elek analizi deerlerinin,
TS 802 (2009) standardnda verilen beton karmlarnda kullanlabilecek agrega snr
deerleri arasnda kalmasna zen gsterilmitir. zellikle daha uygun bir granlometri
ile daha youn bir beton elde edilmesi iin kullanlacak agregalarn elek analizi
deerlerinin A ve B erileri arasnda kalmas salanmtr.
100
TS A

TS B
80

TS C

Elekten Geen (% )

Deney Agregas
60

40

20

0
0.063 0.15 0.25

0.5

11.2

16

22.4 31.5

Elek ap (mm)

ekil 3.2. Karmlarda kullanlan agregann elek analizi (en byk dane ap 22 mm).

52

izelge 3.5. Beton karmlarnda kullanlan agregalarn elek analizi

Elek Akl
(mm)
31.5
22.4
16.0
11.2
8.0
5.6
4.0
2.0
1.0
0.5
0.25
0.15
0.63

nce Agrega
0-1 mm
0-5 mm
(%10)
(%30)
100.00
100.00
100.00
100.00
100.00
100.00
100.00
100.00
100.00
100.00
99.80
99.60
99.70
93.90
99.50
73.10
99.20
38.62
95.20
21.75
51.90
9.50
18.30
8.73
9.20
3.62

Elekten Geen Yzde Miktarlar

ri Agrega
Toplam Kullanlan Agrega
5-12 mm
12-22 mm
0-22 mm
(%25)
(%35)
100.00
100.00
100.00
100.00
100.00
100.00
100.00
71.80
90.13
98.92
20.35
71.85
78.36
0.74
59.85
42.20
0.00
50.41
12.04
0.00
41.15
2.02
0.00
32.39
0.50
0.00
21.63
0.06
0.00
16.06
0.00
0.00
8.04
0.00
0.00
4.5
0.00
0.00
2

3.1.6 Sper akkanlatrc

Deneysel almada, taze beton karmlarnda kvam ve ilenebilirlii salamak
amacyla TS EN 934-2+A1 (2013) ve ASTM C 494-99a (2002) standartlarna uygun
sper akkanlatrc kullanlmtr. Bu sper akkanlatrc; polikarboksilik eter
esasl, yksek oranda su azaltan, erken ve ileriki yalarda yksek dayanm ve
dayanklla gereksinim duyulan betonlar iin gelitirilmi, yeni nesil sper
akkanlatrc beton katk malzemesidir. Bu akkanlatrc; kendiliinden yerleen ve
skan beton retiminde, sk donatl betonarme elemanlara kolay yerleebilen beton
retiminde, dayanm ve dayankll yksek beton retiminde, hazr beton retiminde,
prekast ve prefabrik beton retiminde kullanlabilmektedir. zel olarak +20 C ve % 50
bal nem koullarnda retilen sper akkanlatrc ile ilgili teknik zellikler izelge
3.6da verilmitir. Karmlarda kullanlan sper akkanlatrcnn tipi polikarboksilik
eter esasl sv olup younluu 1.0821.142 kg/lt arasnda deiebilmektedir. Beton
karmlarnda sper akkanlatrc katk oran kme deerlerini 8 2 salayacak
ekilde kullanlmtr.
izelge 3.6. Kullanlan sper akkanlatrcnn zellikleri
Malzemenin yaps
Renk
Younluk
Klor erii (%)
Alkali erii (%)

Polikarboksilik Eter Esasl

Amber
1.082 1.142 kg/lt
< 0.1
<3

53

3.1.7 Karm suyu

Beton retiminde kullanlan su farkl grev stlenmektedir. Suyun birinci grevi
imento ile birleerek hidratasyonun (imento ve su arasndaki kimyasal reaksiyon)
balamasn salamaktr. kinci grevi, beton retiminde agrega ve imento tanelerinin
yzeyini slatarak taze betonun istenilen kvam ve ilenebilmesini salamaktr. nc
grevi ise, retilmi ve yerine yerletirilmi olan betonun yzeyinin slak tutularak,
beton ierisindeki suyun buharlamasn nleyerek, betonun ierisinde kimyasal
reaksiyonlarn geliebilmesi iin yeterli suyun bulunmasn salamaktr. Deneysel
almada kullanlan karm ve bakm suyu Nide Belediyesine ait ehir ebekesinden
salanan ime suyudur. eitli kaynaklarda beton retiminde kullanlan su genel
anlamda iilebilir su olarak ifade edilmektedir. Bundan dolay beton karmlarnda
ehir ebeke suyu kullanlmtr.
3.2 Beton Karm Oranlar
Yaplan deneysel almada, karmlarda 1 m3 beton retiminde kullanlan malzeme
miktarlar izelge 3.7de verilmitir. Beton retiminde kullanlan malzemelerin karm
miktarlar TS 802 (2009) standardna gre belirlenmitir. Tm beton karmna giren
malzemeler arlka kullanlmtr. Karm hesaplarnda, su-balayc oran 0.20
olarak alnmtr. Su-balayc orann 0.20ye indirmek iin yksek oranda sper
akkanlatrc kullanlmtr. Ayrca, balayc miktar da 500 kg/m3 olarak seilmitir.
Karm hesaplar iin hapsolmu hava miktar TS 802 (2009) standardndan alnarak,
gerekli olan agrega miktarnn hacmi hesaplanmtr. En son olarak ise, hacim olarak
bulunan tm karmlar zgl arlklarna blnmtr. Bylece beton karmlarnda
kullanlacak malzemelerin arlklar belirlenmitir. Karm hesaplarnda su-balayc
orannn 0.20 olarak dk alnmasnn amac, yksek dayanml ve yksek
performansl beton elde edebilmek iindir. Bilindii gibi su-balayc oran dtke,
daha yksek dayanml ve yksek dayankl beton elde edilebilmektedir. Beton
karmlarndaki dk su-balayc oranna sahip balayc hamuru ierisinde, daha az
sayda kapiler boluk oluur. Kapiler boluk orannn az olumas, geirimsizlii,
balayc hamurun dayanm ve dayanklln artrr. Buna bal olarak da betonun
dayanm ve dayankll artar.

54

Yaplan deneysel almada; imento, MK, P, su, sper akkanlatrc, 0-1 mm dane
boyutlarnda doal kum-I (DK-I), 0-5 mm dane boyutlarnda doal kum-II (DK-II), 512 mm dane boyutlarnda krmata-I (KT-I) ve 5-22 mm dane boyutlarnda krmata-II
(KT-II) karm miktarlar izelge 3.7de verilmitir. Bu malzemeler ile elik fibersiz ve
elik fiberli karmlar hazrlanarak kontrol betonlarna ek olarak 6 farkl seri
oluturulmutur.
izelge 3.7. Bir metrekp beton karm iin malzeme miktarlar (kg/m3)
Karm Kodu
K
5MK
10MK
15MK
20MK
5P
10P
15P
20P
2.5MK+2.5P
5MK+5P
5 MK+10 P
5 MK+15 P
10MK+5 P
10MK+10P
15MK+5P
K
5MK
10MK
15MK
20MK
5P
10P
15P
20P
2.5MK+2.5P
5MK+5P
5 MK+10 P
5 MK+15 P
10MK+5 P
10MK+10P
15MK+5P

C
MK
kg/m kg/m
500
475
450
425
400
475
450
425
400
475
450
425
400
425
400
400
500
475
450
425
400
475
450
425
400
475
450
425
400
425
400
400

0
25
50
75
100
0.00
0.00
0.00
0.00
12.5
25
25
25
50
50
75
0
25
50
75
100
0.00
0.00
0.00
0.00
12.5
25
25
25
50
50
75

P
Su
DK-I
DK-II
KT-I
KT-II
elik Fiber
kg/m kg/m (0-1mm) (0-5mm) (5-12mm) (12-22 mm) kg/m
0
0
0
0
0
25
50
75
100
12.5
25
50
75
25
50
25
0
0
0
0
0
25
50
75
100
12.5
25
50
75
25
50
25

100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100

253.33
252.67
252.01
251.34
250.68
252.36
251.39
250.42
249.45
252.52
251.70
250.73
249.75
251.03
250.06
250.37
253.33
252.67
252.01
251.34
250.68
252.36
251.39
250.42
249.45
252.52
251.70
250.73
249.75
251.03
250.06
250.37

533.94
532.54
531.14
529.74
528.34
531.89
529.84
527.80
525.75
532.22
530.49
528.44
526.40
529.09
527.04
527.69
533.94
532.54
531.14
529.74
528.34
531.89
529.84
527.80
525.75
532.22
530.49
528.44
526.40
529.09
527.04
527.69

486.22
484.94
483.66
482.39
481.11
484.35
482.49
480.62
478.76
484.65
483.08
481.21
479.35
481.80
479.93
480.52
486.22
484.94
483.66
482.39
481.11
484.35
482.49
480.62
478.76
484.65
483.08
481.21
479.35
481.80
479.93
480.52

685.73
683.93
682.13
680.33
678.53
683.10
680.47
677.84
675.21
683.51
681.30
678.67
676.04
679.50
676.87
677.70
685.73
683.93
682.13
680.33
678.53
683.10
680.47
677.84
675.21
683.51
681.30
678.67
676.04
679.50
676.87
677.70

0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
50
50
50
50
50
50
50
50
50
50
50
50
50
50
50
50

SA
kg/m
15.00
15.83
16.67
17.50
18.33
15.00
18.33
20.00
21.67
15.00
15.83
20.00
21.67
18.33
20.83
19.17
15.00
15.83
16.67
17.50
18.33
15.00
18.33
20.00
21.67
15.00
15.83
20.00
21.67
18.33
20.83
19.17

K: Kontrol betonu, C: imento, MK: Metakaolin, P: tlm pomza, KT: Krmata,

DK: Doal kum, SA: Sper akkanlatrc.

Kontrol betonundan hari, birinci ve ikinci seride imento yerine arlka %5, %10,
%15 ve %20 oranlarnda MK ve P kullanlarak 8 farkl karmda betonlar retilmitir.
55

nc seride ise imento yerine arlka % 2.5, 5, 10, 15 ve 20 oranlarnda MK ile

birlikte P farkl kombinasyonlarda kullanlarak 7 farkl karmda (%2.5 MK + %2.5
P; %5 MK + %5 P, %10 P, %15 P; %10 MK + %5 P, %10 P; %15 MK +
%5 P) betonlar retilmitir. Drdnc, beinci ve altnc serilerde ise ilk serideki
karmlara elik fiber eklenerek 16 farkl karmda betonlar retilmitir. Ayrca, bu
karmlarda sper akkanlatrc balayc malzeme oranna gre %2.5, %3, %3.5 ve
%4 oranlarnda kullanlmtr. Yukardaki karm oranlarna gre toplamda 32 farkl
karm elde edilmi ve bu karmlar ile ilgili bilgiler izelge 3.7de verilmitir.
3.3 Beton retimi, Kartrma, Yerletirme, Saklama ve Numune Boyutlar
Beton retimi 30 dm3 kapasiteli eilebilen ve yatayda dner tekneli kartrcda
yaplmtr. Karmlarda su ve balayc miktarlarn sabit tutarak, eit ilenebilirlii
salayabilmek iin tm karmlarn deneme betonlar retilmi ve eklenecek sper
akkanlatrc miktarlar belirlenmitir. Daha sonra, her bir karm iin 30 dm3 beton
dklm ve malzemeler ilk nce kuru olarak 2 dakika kartrlmtr. Daha sonra
karmlara konulacak suyun yars eklenerek 2 dakika daha karm yaplmtr.

Fotoraf 3.3. Taze betonun kalplara yerletirilmi grnm

56

Suyun yarsndan sonra sper akkanlatrcnn tamam ve ardndan suyun geri kalan
ksm ilave edilerek, gerekli kvam ve ilenebilirlie gelene kadar kartrmaya devam
edilmitir. Daha sonra, retilmi betonlar yalanm beton kalplara yerletirilmitir.
retilen betonlarn, fc deerleri iin 10x10x10 cm ve 15x15x15 cm boyutlarnda kp
numuneler, fsts deerleri iin 15x15x15 cm boyutlarnda kp numuneler ve ffs deerleri
iin 10x10x40 cm boyutlarnda prizmatik numuneler kullanlmtr. retilen betonlarn
kalplara iyi yerleebilmesi iin yerletirme ilemi 3 aamada yaplm ve her aamada
numunelere titreim masas ile sktrma uygulanmtr. Daha sonra numuneler 24 saat
sonra kalplardan kartlarak kr havuzunda, krlma gnne kadar standart kre tabi
tutulmutur. Kalplara yerletirilmi ve kalplardan kartlm beton rnekleri Fotoraf
3.3 ve 3.4de srasyla verilmitir.

Fotoraf 3.4. Sertlemi beton numunelerin grnm

57

3.4 Taze Beton Deneyleri

3.4.1 kme (Slump) Deneyi
Deneysel almada, kme deneyi retilen taze beton numunelerde TS EN 12350-2
(2010) standardna uygun olarak yaplmtr. kme deneyleri iin st ap 10 cm, alt
ap 20 cm ve ykseklii 30 cm olan bir kesik huni yani Abrams hunisi kullanlmtr.
kme deneyinde taze beton huniye doldurulmadan nce huninin ii slak bezle
slatlmtr. Daha sonra huni su emmeyen bir yzeye oturtularak eit ykseklikte
tabakalar halinde taze betonla doldurulmutur. Huni ierisindeki betonun her tabakas,
ap 16 mm ve uzunluu 60 cm olan zel deney ubuu ile 25 kez ilenmitir. Daha
sonra huni tamamen doldurularak st mala ile tesviye edilmi ve huninin etrafna
dklen betonlar temizlenmitir. Huni bekletilmeden kulplarndan tutularak yavaa ve
sarslmadan yukar kaldrlarak kartlmtr. Huni betonun yanna ters evrilerek
konmu ve huninin zerine ileme ubuu betonun zerinden geecek ekilde
konmutur. Taze betonun kendi arl ile kt gzlenmitir. Numunelerde
devrilme olmakszn, huni kartldktan sonra betonun kt miktar, karmn
kme deeri olarak belirlenmitir. Bylece, deneysel almalarda retilen her bir
beton karmnn kme deeri belirlenmi ve kullanlan sper akkanlatrc miktar
ile bu deerin 6 cm ile 10 cm arasnda kalmas salanmtr. Bu deneysel almadaki
karmlarda kme deerinin bu deerler arasnda kalmas sper akkanlatrc katk
oran ile ayarlanmtr.
3.4.2 Taze betonun birim arl
Birim arlk, malzemenin iersin de bulunan boluklar da dahil arlnn, malzemenin
hacmine blnmesiyle belirlenir. Taze betonun birim arl ise belirli bir kabn iine
sktrlarak yerletirilmi betonun birim hacmine karlk gelen arldr. Taze
betonun birim arl belirlenirken TS EN 12350-6 (2010) ve ASTM C138 (1994)
standartlar gz nnde bulundurulur. Betonun birim hacim arl, genellikle, kg/m3
veya t/m3 birimleri ile ifade edilmektedir. retilen betonlarn taze birim arlklar
Denklem 3.1 ile hesaplanmaktadr.
=

P
Vh

(3.1)

58

Denklem 3.1de, ; taze betonun birim arln (kg/m3), P; taze betonun arln (kg)
ve Vh; taze betonun hacmini (m3) ifade etmektedir.
retilmi olan betonlarn taze birim arlklarnn belirlenmesi iin 15x15x15 cm
boyutlarndaki kp plastik numune kalplar kullanlm ve karmlar kalplara 3
aamada sktrlarak yerletirilmitir. Yerletirmenin her aamasnda titreim masas
ile sktrma ilemi yaplmtr. Taze beton doldurulan kalplarn akta kalan st
yzeyleri mala ile dzeltilip, kalbn dna taan beton temizlenmitir. Bu ilemlerden
sonra numunelerin tartma ilemi yaplmtr. Taze betonun birim arlnn
belirlenmesinde, kullanlan bo kp plastik numune kalplarnn arlklar daha
nceden belirlenmitir. Taze beton doldurulmu kabn arl tartldktan sonra, tartlan
arlktan bo kalbn arl kartlarak betonun net arl bulunmutur. Daha sonra
betonun net arl, 15x15x15 cm kp numunenin hacmine blnerek taze betonun
birim hacim arl belirlenmitir.
3.5 Sertlemi Beton Deneyleri
Sertlemi beton deneylerinden sertlemi birim arlk ve Upv deneyleri 10x10x10 cm
boyutlarndaki kp numuneler zerinde, fsts deneyleri, 15x15x15 cm boyutlarndaki kp
numuneler zerinde ve ffs deneyleri 10x10x40 prizma numuneler zerinde yaplmtr. fc
deneyleri ise 10x10x10 cm ve 15x15x15 cm boyutlarndaki kp numuneler zerinde
yaplmtr.
3.5.1 Sertlemi birim arlk
retilmi olan betonlarn sertlemi birim arlk deerleri, fc iin retilen 10x10x10 cm
boyutlarndaki kp numuneler zerinde belirlenmitir. Bu numunelerin kr havuzundan
kartldktan sonra suya doygun kuru yzey durumundaki arlklar tartlarak
sertlemi birim arlk deerleri belirlenmitir. lk nce, her bir numunenin arlklar
ayr ayr tartlmtr. Daha sonra her bir karma karlk gelen 3 numunenin ortalama
arlk deerleri hesaplanmtr. Hesaplanan bu arlk deerlerinin numune hacmine
blnmesiyle, her bir karmn sertlemi birim arlk deerleri belirlenmitir.
Sertlemi birim arlk deneyinin belirlenmesi Fotoraf 3.5de verilmitir.

59

Fotoraf 3.5. Sertlemi birim arlk deneyinin yapl

3.5.2 Ultrases gei hz

Ultrases gei hz (Upv) deney yntemi ile betonunun dayanm deerleri tam olarak
belirlenememektedir. Ancak herhangi bir beton ierisinden gecen sesst dalgann gei
sresi, beton ierisinde bulunan boluk ve younluk ile yakndan ilikilidir. Daha
boluksuz ve youn retilmi betondan sesst dalgann gei sresi daha ksadr.
Sesst dalgann gei sresinin daha ksa olmas betonun daha kaliteli olduu,
dayanm ve dayankllnn daha yksek olduu hakknda bilgi vermektedir. Bu
almada, ultrases gei sresi lmleri, dijital ultrasses gei hz lme aleti ile
belirlenmitir. Ultrases gei sresi belirlenirken numunenin lm yaplacak yzeyleri
temizlenmitir. Dier taraftan okumalarn daha salkl olabilmesi iin test cihaznn
balklar ultrases jeli ile jellenmi ve bu cihazn alc ve verici problar her bir
numunenin karlkl yzeylerine tutularak bir numunede en az iki okuma yaplmtr.
Daha sonra 3 numuneden okunan deerlerin ortalamas alnarak ultrases gei sreleri
belirlenmitir. Upv lmleri ASTM C 597 (1994) standardna gre yaplmtr. Upv
deneyinin yapl Fotoraf 3.6da verilmitir.
Ultrases gei sresinin belirlenmesinde, fc iin retilen 10x10x10 cm boyutlarndaki
kp numuneler kullanlmtr. Bu numuneler zerinde ultrases gei sresi, su krnden
kartlm suya doygun yzey kuru durumdaki numuneler zerinde, fc deneylerinden
nce belirlenmitir. Belirlenen ses dalgalar sesin bir utan dier bir uca gemesi iin

60

geen zamann milyonda biri olarak alnr. Yani mikrosaniye (s) cinsinden ifade edilir.
Upv sesst dalgalarn numune boyutundan gei sresine bal olarak Denklem 3.2 ile
hesaplanr. Ultrases gei cihaz ile llen srenin az olmas beton ierisindeki
boluklarn az olduunu ve betonun youn ve kaliteli olduunu gstermektedir.

S
U pv = 10
t

(3.2)

Burada, Upv; ultrases gei hzn (km/sn), S; betonun dalga gnderilen yzeyi ile
dalgann alnd yzeyi arasndaki mesafeyi (cm) ve t; ses st dalgann gnderilmi
olduu beton yzeyinden, alnd yzeye kadar geen zaman (s) ifade etmektedir.

Fotoraf 3.6. Ultrases gei hz deneyinin yapl

3.5.3 Basn dayanm
Deneysel almada fc deerleri belirlenirken TS EN 12390-3 (2010) standardnda
belirtilen kurallar dikkate alnmtr. Deneysel almada beton numunelerin fc deerleri
10x10x10 cm ve 15x15x15 cm boyutlarndaki kp numuneler zerinde belirlenmitir.
Basn deneyi yaplacak numunelerin, deney gn kr havuzundan birka saat nce
kartlarak, suya doygun kuru yzey durumuna gelmeleri salanmtr. Daha sonra her
bir numunenin sertlemi birim arlk deerleri ve ultrases gei sreleri lldkten
sonra, Yap Malzemesi Laboratuvarnda bulunan 3000 kN yk kapasitesine sahip pres
kullanlarak istenilen gnlerdeki fc deerleri belirlenmitir. fc deneyinin yaplnn
grnm Fotoraf 3.7de verilmitir.

61

Fotoraf 3.7. Basn dayanm deneyinin yapl

3.5.4 Yarmada ekme dayanm
Yarmada ekme dayanm (fsts) deneyleri 15x15x15 cm boyutlu kp numuneler zerinde
TS EN 12390-6 (2010) standardnda belirtilen esaslara uygun olarak yaplmtr. Deney
yaplacak numunelerin, deney gn kr havuzundan kartlarak, suya doygun kuru
yzey durumuna gelmeleri salanmtr. Beton numunelerin fsts deneyi,

kp

numunelerin alt ve st yzeylerine talar yerletirilerek, bu deney iin zel yaplm

aparata yerletirildikten sonra 3000 kN yk kapasitesine sahip pres ile deneye tabi
tutularak belirlenmitir. Bu ekilde krlma ykleri uygulanan kp numuneler ortadan
yarlarak iki ayr paraya ayrlmaktadr. Kp numunelerde, numune uzunluu boyunca
dar bir alana yerletirilen italar ile basn yk uygulanarak fsts deerleri belirlenmi
olur. Ykleme dorultusuna dik dorultuda oluan ekme kuvvetleri sonucunda oluan
ekme gerilmeleri numunenin krlmasna neden olur. Kp numunelere ait fsts deerleri
krlma ykne bal olarak Denklem 3.3 kullanlarak belirlenmitir.

fsts =

2N
a

(3.3)

62

Burada, fsts; yarmada ekme dayanmn (MPa), N; krlmaya neden olan yk (N) ve a;
kp numunenin uzunluunu (mm) ifade etmektedir. Yarmada ekme deneyinin
yapln Fotoraf 3.8 gstermektedir.

Fotoraf 3.8. Yarmada ekme dayanm deneyinin yapl

3.5.5 Eilme dayanm
Deneysel almada ffs deerini belirlemek iin 10x10x40 cm boyutlarnda prizma
numuneler kullanlmtr. almada ffs deneyi, TS EN 12390-5 (2010) standardna
uygun olarak yaplmtr. Beton numuneler zerinde ffs deneyleri tek noktadan ykleme
deneyine gre belirlenmitir. Her bir gruba ait ffs deneylerinde krlmaya tabi tutulan 3
numunenin ortalama yk deerleri dikkate alnmtr. ffs deneyinin yaplnn grnm
Fotoraf 3.9da verilmitir. Numunelere ait ffs deerleri krlma ykne bal olarak
Denklem 3.4 kullanlarak belirlenmitir.

f fs =

3NL
2bd

(3.4)

Bu formlde, ffs; eilme dayanmn (MPa), N; krlmaya neden olan yk (N), L;

numunenin uzunluunu (mm), b; numunenin enini (mm) ve d; numunenin yksekliini
(mm) ifade etmektedir.

63

Fotoraf 3.9. Eilme dayanm deneyinin yapl

Deneysel yntem ile ffs deerinin belirlemesi ilemlerinde, eilme yk uygulanan kiri
numunelerde basn ve ekme gerilmeleri olumaktadr. Deney uygulanan kiri
numunelerin tarafsz ekseninin st blgesinde basn gerilmeleri, alt blgesinde ise
ekme gerilmeleri ortaya kmaktadr. Tarafsz eksenden alt kenara doru yaklatka
ekme gerilmelerinin deerleri daha da bymektedir. ffs deerlerinin belirlenmesi iin,
eilme yk uygulanan kirilerde krlma, betonun tarafsz ekseni altndaki ekme
gerilmelerinden dolay meydana gelmektedir. ekme gerilmelerinden dolay meydana
gelen krlmann nedeni olarak, betonun olduka dk ekme dayanmna sahip olmas
gsterilebilir. Deneylerde bu ekilde elde edilen ffs deerleri betonun dolayl ekme
dayanm deerlerini vermektedir.

64

BLM IV
DENEYSEL SONULARIN DEERLENDRLMES
4.1 Taze Beton Deneyleri
4.1.1 kme (Slump) Deneyi
Deneysel almada retilen her bir beton karmnn kme deeri belirlenmitir.
Kullanlan sper akkanlatrc miktar ile kme deerlerinin 8 cm ile 10 cm arasnda
kalmas salanmtr. Fiberli ve fibersiz tm karmlarda sper akkanlatrc katk
oran kme deerlerini belirli bir seviyede tutacak ekilde %3 ile %4.33 arasnda
belirlenmitir. Kullanlan sper akkanlatrc oranlar ve tm karmlara ait kme
deerleri izelge 4.1de verilmitir. Karmlarda sper akkanlatrc ile birlikte
imento yerine arlka kullanlan MK, P ve MK ile birlikte P oran arttka kme
deerlerinin azald gzlenmitir. Bundan dolay MK, P ve MK ile birlikte P ieren
karmlarda kme deerlerini 82 tutmak iin sper akkanlatrc oran artrlmtr.
zellikle karmlarda imento yerine arlka P kullanldnda, P oran arttka
kme deerleri daha da azalmtr. Bundan dolay %5, %10, %15 ve %20 P ieren
karmlarda sper akkanlatrc oran kademeli olarak %3den %4.33 oranna kadar
artrlmtr. Dk su-balayc oran nedeniyle karmlarda MK, P ve MK ile
birlikte P miktarnn artmasyla birlikte ilenebilirliin azald gzlenmitir ve bu
nedenle farkl oranlarda sper akkanlatrc kullanlmtr.
MK ve P malzemelerinin zgl arl imentonun zgl arlndan daha azdr. Bu
nedenle, karmlarda kullanlan balayc malzemenin toplam hacmi artmtr. Yani,
karmlarda imento yerine kullanlan MK ve P malzemelerinin ierii ile birlikte
karmlarn toplam hacmi artmtr. Bu hacim art betondaki balayc hamurun
hacmini artrmaktadr. Bylece, sper akkanlatrc ve balayc hamurun artmasyla
birlikte daha akc ve ilenebilmesi daha kolay olan bir beton elde edilmitir. Ayrca,
sper akkanlatrc katknn yksek oranda su azaltc zellie sahip olmas nedeniyle
retilen beton karmlarnda, su-balayc oran 0.20 belirlenerek sper akkanlatrc
katksnn ne kadar etkili olduu gzlenmitir. Ayrca beton karmlarnda kullanlan
sper akkanlatrcnn polikarboksilik eter esasl, yksek oranda su azaltc etkisi

65

nedeniyle (bu katk genellikle kendiliinden yerleen ve skan beton retiminde

kullanlmaktadr) ilenebilirlik zerinde etkili olduu sylenebilir.
izelge 4.1. Beton karmlarnn kme ve taze birim arlk deerleri
Karm Kodu
K
5MK
10MK
15MK
20MK
5P
10P
15P
20P
2.5MK+2.5P
5MK+5P
5MK+10P
5MK+15P
10MK+5P
10MK+10P
15MK+5P

Fibersiz Betonlar
kme Taze Birim Arlk
(cm)
(kg/m3)
6.00
2505.48
7.00
2497.48
7.00
2490.37
9.00
2485.04
10.00
2475.26
6.00
2496.00
7.00
2468.74
8.00
2461.33
8.00
2437.63
6.00
2495.70
8.00
2485.63
7.00
2469.33
8.00
2450.37
9.00
2478.22
10.00
2464.30
9.00
2471.70

Fiberli Betonlar
kme Taze Birim Arlk
(cm)
(kg/m3)
7.00
2514.67
7.00
2503.41
8.00
2496.30
9.00
2493.93
10.00
2491.26
6.00
2505.19
7.00
2481.48
7.00
2473.78
8.00
2468.44
6.00
2508.74
7.00
2495.41
8.00
2492.44
8.00
2487.41
9.00
2488.59
10.00
2484.74
8.00
2486.22

Sper
Akkanlatrc
(%)
3.00
3.20
3.33
3.50
3.67
3.00
3.67
4.00
4.33
3.00
3.20
4.00
4.33
3.67
4.17
3.83

4.1.2 Taze betonun birim arl

Beton karmlarnda elik fiber ile birlikte imento yerine arlka farkl oranlarda
MK, P ve MK ile birlikte P kullanlarak retilen numunelerin TS EN 12350-6
(2010) ve ASTM C 138 (1994) standartlarna gre taze birim arlklar llmtr.
elik fibersiz ve elik fiberli tm numunelerden elde edilen birim arlk deerleri
izelge 4.1 ile ekil 4.1 ve 4.2de srasyla verilmitir. elik fibersiz ve elik fiberli
taze beton karmlarnn llen birim arlk deerleri yaklak olarak srasyla 2437
kg/m3 ile 2505 kg/m3 ve 2468 ile 2515 kg/m3 arasnda deimitir. elik fibersiz ve
elik fiberli tm karmlarda MK, P ve MK ile birlikte P ieriinin artmasyla
birlikte taze birim arlk deerlerinde azalma gzlenmitir. Bunun nedeni olarak da
MK ve P katklarnn imentoya gre daha dk zgl arlk deerlerine sahip
olmas gsterilebilir. Ancak, elik fibersiz betonlara gre elik fiberli betonlarn taze
birim arlk deerlerinin daha yksek olduu gzlenmitir. Bunun nedeni, elik fiberin
zgl arlnn dier karm malzemelerine gre daha yksek olmasdr. elik
fibersiz ve elik fiberli karmlarda en yksek taze birim arlk deeri kontrol

66

betonunda gzlenirken, en dk taze birim arlk deeri ise %20 P ieren

15MK+5P

10MK+10P

10MK+5P

5MK+15P

5MK+10P

Karm Kodu

5MK+5P

7 Gnlk Birim Arlk

56 Gnlk Birim Arlk

2.5MK+2.5P

15P

10P

5P

20MK

15MK

10MK

5MK

Taze Birim Arlk

28 Gnlk Birim Arlk

20P

2520
2510
2500
2490
2480
2470
2460
2450
2440
2430
2420
2410
2400
C

Fibersiz Birim Arlk, kg/m3

karmlarda gzlenmitir.

ekil 4.1. Fibersiz betonlarn taze ve sertlemi birim arlk deerleri.

elik fibersiz ve elik fiberli betonlarn taze birim arlk deerlerinin karlatrlmas
ekil 4.3te gsterilmitir. Karlatrmadan da grld gibi, elik fibersiz ve elik
fiberli taze birim arlk deerleri arasnda yksek bir korelasyon gzlenmitir. Bu
durumu ekil zerinde verilen R2 deerleri ve korelasyon izgileri aka

ekil 4.2. Fiberli betonlarn taze ve sertlemi birim arlk deerleri.

67

15MK+5P

10MK+10P

10MK+5P

5MK+15P

5MK+10P

Karm Kodu

5MK+5P

7 Gnlk Birim Arlk

56 Gnlk Birim Arlk

2.5MK+2.5P

15P

10P

5P

20MK

15MK

10MK

5MK

Taze Birim Arlk

28 Gnlk Birim Arlk

20P

2530
2520
2510
2500
2490
2480
2470
2460
2450
2440
C

Fiberli Birim Arlk, kg/m3

gstermektedir.

2520
Fibersiz Birim Arlk, kg/m3

2510
2500
2490
2480
2470

Taze Beton Deney Sonular

7 Gnlk Deney Sonular
28 Gnlk Deney Sonular
56 Gnlk Deney Sonular
Taze Beton
y=1.3713x-940.12
R = 0.8316
7 Gnlk
y =1.36x-909.64
R = 0.8382

2460
2450
2440

56 Gnlk
28 Gnlk
y=1.3867x-976.41 y=1.4713x-1188
R = 0.7106
R = 0.8033

2430
2420
2410
2450

2460

2470
2480
2490
2500
Fiberli Birim Arlk, kg/m3

2510

2520

ekil 4.3. Betonlarn birim arlk deerlerinin karlatrlmas.

4.2 Sertlemi Beton Deneyleri
4.2.1 Sertlemi birim arlk
elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda imento yerine arlka farkl oranlarda MK,
P ve MK ile birlikte P kullanlarak fc deneyleri iin retilen 10x10x10 cm kp
betonlarn 7, 28 ve 56 gnlk sertlemi beton birim arlk deney sonular izelge 4.2
ile ekil 4.1 ve 4.2de verilmitir. Bu izelge ve ekiller incelendiinde betonlarda
imento yerine arlka MK, P ve MK ile birlikte P kullanlmas durumunda 7, 28
ve 56 gnlk sertlemi beton birim arlk deerlerinde azalma gzlenmitir. Buna ek
olarak kr sresinin artmasyla birlikte de sertlemi birim arlk deerlerinde azalma
gzlenmitir. Kr sresinin artmasyla birlikte sertlemi birim arlk deerlerinin
azalmasnn nedeni, karm ierisinde bulunan CH ieriinin su kr nedeniyle
zlerek numunelerden darya kmasdr.
elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda en dk sertlemi birim arlk deerleri %20
P ieren numunelerde gzlenirken, en byk sertlemi birim arlk deerleri kontrol
numunelerinde gzlenmitir. P ieren numunelerin sertlemi birim arlklarnn
dier numunelere gre daha dk olmasnn nedeni olarak, P ile retilen betonlarn
dier betonlara gre daha boluklu bir yapya sahip olmas ve P katksnn zgl
arlnn imentodan daha dk olmas gsterilebilir. Ancak, elik fibersiz
68

karmlara gre elik fiberli betonlardan elde edilen sertlemi birim arlk deerleri
elik fiberin zgl arlnn yksek olmas nedeniyle daha yksektir.
izelge 4.2. Betonlarn sertlemi birim arlk deerleri
Fibersiz Betonlar
Fiberli Betonlar
7
Gnlk
28
Gnlk
56
Gnlk
7
Gnlk
28 Gnlk
56 Gnlk
Karm Kodu
Birim Arlk Birim Arlk Birim Arlk Birim Arlk Birim Arlk Birim Arlk
(kg/m3)
(kg/m3)
(kg/m3)
(kg/m3)
(kg/m3)
(kg/m3)
2498
2487
2481
2509
2506
2495
K
2493
2487
2478
2498
2495
2491
5MK
2483
2479
2476
2489
2486
2484
10MK
2481
2479
2476
2488
2484
2478
15MK
2470
2467
2453
2487
2486
2483
20MK
2493
2490
2485
2502
2496
2490
5P
2464
2459
2453
2477
2468
2465
10P
2457
2447
2439
2471
2468
2463
15P
2431
2420
2417
2461
2458
2455
20P
2493
2485
2472
2503
2498
2493
2.5MK+2.5P
2482
2473
2469
2491
2484
2481
5MK+5P
2463
2459
2443
2489
2480
2478
5MK+10P
2450
2443
2433
2483
2478
2474
5MK+15P
2474
2462
2460
2484
2481
2480
10MK+5P
2457
2454
2442
2478
2475
2471
10MK+10P
2470
2467
2457
2480
2478
2473
15MK+5P

elik fibersiz ve elik fiberli 7, 28 ve 56 gnlk betonlarn sertlemi birim arlk

deerlerinin karlatrlmas ekil 4.3te gsterilmitir. Karlatrmadan da grld
gibi, elik fibersiz ve elik fiberli 7, 28 ve 56 gnlk betonlarn birim arlk deerleri
arasnda yksek bir korelasyon gzlenmitir. Bu durumu ekil zerinde verilen R 2
deerleri ve korelasyon izgileri dorulamaktadr.
4.2.2 Ultrases gei hz
elik fibersiz ve elik fiberli beton karmlaryla imento yerine arlka farkl
oranlarda MK, P ve MK ile birlikte P kullanlarak retilen 10x10x10 cm kp
betonlarn 7, 28 ve 56 gnlk fc deerleri bulunmadan nce, ultrases gei hz (Upv)
lme cihaz ile numuneler zerinde ultrases gei sreleri llmtr. Bu lmler
sonucu Denklem 3.2deki forml ile hesaplanan Upv deerleri izelge 4.3 ile ekil 4.4
ve 4.5de verilmitir. MK, P ve MK ile birlikte P ieren elik fibersiz ve elik fiberli
karmlarn Upv deerleri, kr srelerinin artmasyla birlikte izelge 4.3 ile ekil 4.4

69

ve 4.5de grld gibi artmtr. Bu izelge ve ekiller incelendiinde, elik fiberli ve

elik fibersiz betonlarda, kontrol betonuna gre, imento yerine arlka MK kullanlan
serilerde, %20 MK ieren numuneler hari, 7, 28 ve 56 gnlk Upv deerleri artmtr.
elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda, imento yerine arlka %10 MK

5.7

7 Gnlk Ultrases Gei Hz

28 Gnlk Ultrases Gei Hz
56 Gnlk Ultrases Gei Hz

5.6

5.5
5.4
5.3
5.2

15MK+5P

10MK+10P

10MK+5P

5MK+15P

5MK+10P

Karm Kodu

5MK+5P

20P

15P

10P

5P

20MK

15MK

10MK

5MK

5.0

2.5MK+2.

5.1
C

Fibersiz Ultrases Gei Hz, km/sn

kullanldnda Upv deerlerinin en yksek seviyede olduu gzlenmitir.

ekil 4.4. Fibersiz betonlarn ultrases gei hz deerleri.

elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda; imento yerine arlka P kullanlan
serilerde 7, 28 ve 56 gnlk Upv deerleri, kontrol betonlarna gre, % 5 P ieren
numuneler hari, P ierii arttka kademeli olarak azalmtr. imento yerine
arlka MK ile birlikte P ieren elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda, %5 MK ile
birlikte %15 P ieren numuneler hari, kontrol betonuna gre, 7, 28 ve 56 gnlk Upv
deerleri artmtr. MK ile birlikte P ieren elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda, en
yksek Upv deeri % 5 MK ile birlikte % 5 P ve % 10 MK ile birlikte % 5 P ieren
betonlarda gzlenirken, %15 MK ile birlikte %5 P ve %10 MK ile birlikte %10 P
ieren betonlarda kontrol betonuna gre fazla bir deiiklik grlmemitir. Ayrca, elik
fibersiz karmlara gre, elik fiberli betonlarda biraz daha yksek Upv deerleri elde
edilmitir. elik fiber ilavesi 7, 28 ve 56 gnlk Upv deerlerini ortalama olarak
srasyla yaklak %0.45, %0.25 ve %0.30 oranlarnda artrmtr. Bu sonulara gre,
elik fiber ieriinin Upv deerlerini ilk gnlerde ve ileriki yalarda ok fazla
deitirmedii sylenebilir.

70

7 Gnlk Ultrases Gei Hz

28 Gnlk Ultrases Gei Hz
56 Gnlk Ultrases Gei Hz

5.60
5.50

5.40
5.30
5.20

5.10
15MK+5P

10MK+10P

10MK+5P

5MK+15P

5MK+5P

5MK+10P

Karm Kodu

2.5MK+2.5P

20P

15P

10P

5P

20MK

15MK

10MK

5MK

5.00
C

Fiberli Ultrases Gei Hz, km/sn

5.70

ekil 4.5. Fiberli betonlarn ultrases gei hz deerleri.

MK, P ve MK ile birlikte P ieren elik fibersiz ve elik fiberli 7, 28 ve 56 gnlk
betonlarn Upv deerlerinin karlatrlmas ekil 4.6da verilmitir. Karlatrmadan
da grld gibi, elik fibersiz ve elik fiberli 7, 28 ve 56 gnlk betonlarn Upv
deerleri arasnda yksek bir korelasyon gzlenmitir. Bu durumu ekil zerinde verilen
R2 deerleri ve korelasyon izgileri dorulamaktadr. elik fibersiz ve elik fiberli
betonlarn Upv deerleri arasndaki farkn, 28 ve 56 gnlk betonlara gre, 7 gnlk
betonlarda daha fazla olduu gzlenmitir.

Fibersiz Ultrases Gei Hz, km/sn

5.6

7 Gnlk Deney Sonular

28 Gnlk Deney Sonular
56 Gnlk Deney Sonular

5.5

7 Gnlk
y = 0.985x+0.0557
R = 0.8893

5.4

28 Gnlk
y =0.9444x+0.2878
R = 0.9494

5.3

56 Gnlk
y = 0.9347x+0.3415
R = 0.949

5.2
5.2

5.3
5.4
5.5
Fiberli Ultrases Gei Hz, km/sn

5.6

ekil 4.6. Betonlarn ultrases gei hz deerlerinin karlatrlmas.

71

izelge 4.3. Betonlarn ultrases gei hz deerleri

Karm Kodu
K
5MK
10MK
15MK
20MK
5P
10P
15P
20P
2.5MK+2.5P
5MK+5P
5MK+10P
5MK+15P
10MK+5P
10MK+10P
15MK+5P

Fibersiz Betonlar
7 Gnlk 28 Gnlk 56 Gnlk
Upv
Upv
Upv
(km/sn)
(km/sn)
(km/sn)
5.38
5.41
5.44
5.43
5.48
5.50
5.46
5.49
5.51
5.44
5.46
5.48
5.42
5.44
5.46
5.40
5.43
5.45
5.35
5.40
5.41
5.30
5.35
5.36
5.28
5.30
5.31
5.43
5.46
5.48
5.44
5.48
5.50
5.40
5.42
5.44
5.37
5.39
5.41
5.45
5.47
5.49
5.41
5.44
5.45
5.39
5.41
5.44

Fiberli Betonlar
7 Gnlk 28 Gnlk 56 Gnlk
Upv
Upv
Upv
(km/sn)
(km/sn)
(km/sn)
5.41
5.43
5.46
5.47
5.49
5.50
5.49
5.51
5.52
5.46
5.49
5.49
5.41
5.43
5.45
5.44
5.46
5.48
5.39
5.40
5.43
5.34
5.35
5.37
5.29
5.31
5.31
5.43
5.47
5.50
5.47
5.49
5.52
5.43
5.45
5.46
5.40
5.41
5.43
5.46
5.48
5.52
5.42
5.45
5.46
5.43
5.44
5.48

Upv deerlerinin pratik olarak deerlendirilmesinin verildii izelge 4.4 ile 56 gnlk
beton numunelere ait Upv deerlerinin verildii izelge 4.3 karlatrld takdirde
numunelerin hepsinin Mkemmel snfna girdii grlmtr.
izelge 4.4. Ultrases gei hz ile beton kalitesinin deerlendirilmesi (Erdoan, 2003)
Upv
(km/sn)
4.5
4.5-3.5
3.5-3.0
3.0-2.0
<2

Beton Kalitesi
Mkemmel
yi
pheli
Zayf
ok Zayf

4.2.3 Basn dayanm

elik fibersiz ve elik fiberli beton betonlarda imento yerine arlka farkl oranlarda
MK, P ve MK ile birlikte P kullanlarak retilen 10x10x10 cm kp betonlarn 7, 28
ve 56 gnlk fc deerleri izelge 4.5 ile ekil 4.7 ve 4.8de verilmitir. Ayrca, elik
fibersiz ve elik fiberli bu betonlardan retilen 15x15x15 cm kp betonlarn 56 gnlk
fc deerleri de izelge 4.5 ile ekil 4.7 ve 4.8de verilmitir. MK, P ve MK ile birlikte

72

P ieren elik fibersiz ve elik fiberli karmlarn kr srelerinin artmasyla birlikte fc

deerlerinin artt gzlenmitir.
imento yerine arlka sadece MK kullanlan elik fibersiz betonlarda, kontrol
betonlarna gre, daha yksek fc deerleri elde edilmitir. Ancak, elik fiberli betonlarda
sadece %20 MK ieren numunelerin fc deerleri, kontrol betonlarna gre, daha dk
kmtr. Sadece MK ieren elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda en yksek fc deeri
% 10 MK ieren numunelerde grlmtr. elik fibersiz betonlarda %10 MK ierii,
fc deerlerini kontrol betonlarna gre 7, 28 ve 56 gnlk kr srelerinde yaklak olarak
srasyla %8, %7 ve %9 oranlarnda artrrken, elik fiberli betonlarda %8, %10 ve %6
oranlarnda artrmtr. Elde edilen kp fc sonular, imento yerine MK kullanlmas
durumunda yksek performansl ve yksek dayanml betonlar retilebileceini
gstermitir. zellikle MK ieren betonlarda, MK malzemelerinin imento taneleri ve
agrega ile imento hamuru arasndaki boluklar doldurmas ve CH ile girdikleri
reaksiyon sonucunda fc deerlerinin artmasnda nemli rol oynamamtr.
izelge 4.5. Beton karmlarnn basn dayanm deerleri
Fibersiz Betonlar
Fiberli Betonlar
7 Gnlk 28 Gnlk 56 Gnlk 56 Gnlk 7 Gnlk 28 Gnlk 56 Gnlk 56 Gnlk
Karm Kodu
10cm Kp 10cm Kp 10cm Kp 15cm Kp 10cm Kp 10cm Kp 10cm Kp 15 cm Kp
fc (MPa) fc (MPa) fc (MPa) fc (MPa) fc (MPa) fc (MPa) fc (MPa) fc (MPa)
75.50
79.35
81.35
77.93
85.93
88.39
91.72
86.41
K
79.98
84.73
86.56
81.62
90.76
94.82
96.16
92.23
5MK
81.44
85.19
88.78
83.86
92.72
97.39
97.52
93.42
10MK
81.73
84.15
85.82
81.83
87.93
92.26
93.77
88.28
15MK
79.18
82.02
84.53
80.20
83.95
86.75
89.98
84.78
20MK
77.89
81.51
84.19
78.73
84.95
88.96
92.08
87.40
5P
73.00
76.71
77.20
73.50
76.85
81.44
82.45
76.97
10P
70.38
73.61
74.83
70.61
73.18
75.42
76.64
74.59
15P
65.13
67.51
68.04
65.49
70.18
70.83
72.03
70.56
20P
82.24
85.89
86.74
82.94
85.73
90.29
93.60
87.57
2.5MK+2.5P
82.77
86.25
87.84
84.11
88.44
92.65
94.97
89.03
5MK+5P
78.35
80.93
83.71
79.78
85.50
87.28
89.70
86.14
5MK+10P
75.82
77.53
78.57
76.72
82.01
84.50
86.94
82.64
5MK+15P
81.37
84.44
86.84
83.47
86.90
89.48
93.16
87.28
10MK+5P
77.77
81.67
83.77
79.25
84.37
87.75
89.56
85.02
10MK+10P
75.62
78.57
80.20
77.21
84.27
86.08
89.40
84.84
15MK+5P

imento yerine arlka sadece P kullanlan elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda,
kontrol betonuna gre, izelge 4.5 ile ekil 4.7 ve 4.8de grld gibi P ierii

73

arttka fc deerlerinin azald gzlenmitir. Ancak, imento yerine arlka sadece %5

P kullanlan betonlarda, fc deerleri, kontrol betonlarna gre, genellikle artarken 7
gnlk elik fiberli numunede azalma gzlenmitir. Yani, imento yerine arlka %5
P kullanlmas fc deerlerini kontrol betonuna gre fazla etkilememitir. elik fibersiz
betonlarda %5 P ierii, fc deerlerini kontrol betonlarna gre 28 ve 56 gnlk kr
srelerinde yaklak olarak srasyla %3 ve %3 oranlarnda artrrken, elik fiberli
betonlarda %1 ve %0.5 oranlarnda artrmtr. elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda
imento yerine arlka %5 P oranndan daha fazla P ierii kullanlmas, fc
deerlerini olumsuz ynde etkilemitir. elik fibersiz betonlarda %20 P ierii, fc
deerlerini kontrol betonlarna gre 7, 28 ve 56 gnlk kr srelerinde yaklak olarak
srasyla %14, %15 ve %16 oranlarnda azaltrken, elik fiberli betonlarda %18, %20 ve

100
7 Gnlk 10cm Kp Basn Dayanm
56 Gnlk 10cm Kp Basn Dayanm

95

28 Gnlk 10cm Kp Basn Dayanm

56 Gnlk 15cm Kp Basn Dayanm

90
85
80
75
70

65

15MK+5P

10MK+10P

10MK+5P

5MK+15P

5MK+5P

5MK+10P

Karm Kodu

2.5MK+2.5P

20P

15P

10P

5P

20MK

15MK

10MK

5MK

60
C

Fibersiz Kp Basn Dayanm, MPa

%21 oranlarnda azaltmtr.

ekil 4.7. Fibersiz betonlarn kp basn dayanm deerleri.

elik fibersiz betonlarda MK ile birlikte P ierii, kontrol betonuna gre, %5MK ile
birlikte %15P ve %15MK ile birlikte %5P ieren karmlar hari 7, 28 ve 56 gnlk
kp fc deerlerini artrmtr. elik fiberli betonlarda ise %15 ve %15den daha az MK
ile birlikte P ierii, kontrol betonuna gre, 7, 28 ve 56 gnlk kp f c deerlerini
artrrken, MK ile birlikte P ieriinin toplam orannn %20 olmas durumunda ise 7,
28 ve 56 gnlk kp fc deerleri azalmtr. elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda en
yksek kp fc deerleri %5 MK ile birlikte %5 P ieren numunelerde grlmtr.
elik fibersiz betonlarda %5 MK ile birlikte %5 P ierii, fc deerlerini kontrol
betonlarna gre 7, 28 ve 56 gnlk kr srelerinde yaklak olarak srasyla %10, %9
74

ve %8 oranlarnda artrrken, elik fiberli betonlarda %3, %5 ve %4 oranlarnda

artrmtr. MK ile birlikte P ieren elik fiberli betonlarn fc deerleri elik fibersiz
betonlara gre daha yksek elde edilmitir. Ancak, kr srelerine gre elik fibersiz
betonlardaki fc art elik fiberli betonlardaki fc artndan daha fazla olmutur. elik
fiber ilavesi 10x10x10 cm kp betonlarn 7, 28 ve 56 gnlk fc deerlerini, elik fibersiz
betonlara gre, srasyla yaklak olarak %9, %8 ve %8.5 oranlarnda artrmtr. Bu
sonulara gre, elik fiber ieriinin betonlarn fc deerlerini erken ve ileriki yalarda

ekil 4.8. Fiberli betonlarn kp basn dayanm deerleri.

90

7 Gnlk Deney Sonular

28 Gnlk Deney Sonular
56 Gnlk Deney Sonular

85

7 Gnlk
y = 0.7269x + 16.343
R = 0.8301

80
75

28 Gnlk
y = 0.703x + 19.362
R = 0.8916

70

56 Gnlk
y = 0.7664x + 13.953
R = 0.9256

65
60
65

70

75
80
85
90
Fiberli Basn Dayanm, MPa

95

100

ekil 4.9. Betonlarn 10 cm kp basn dayanm deerlerinin karlatrlmas.

75

15MK+5P

10MK+10P

10MK+5P

5MK+15P

5MK+10P

Karm Kodu

5MK+5P

28 Gnlk 10cm Kp Basn Dayanm

56 Gnlk 15cm Kp Basn Dayanm

2.5MK+2.5P

15P

10P

5P

20MK

15MK

10MK

5MK

7 Gnlk 10cm Kp Basn Dayanm

56 Gnlk 10cm Kp Basn Dayanm

20P

110
105
100
95
90
85
80
75
70
65
60

Fibersiz Basn Dayanm, MPa

Fiberli Kp Basn Dayanm, MPa

nemli lde artrmtr.

elik fibersiz ve elik fiberli beton betonlarda imento yerine arlka farkl oranlarda
MK, P ve MK ile birlikte P kullanlarak retilen 10x10x10 cm kp betonlarn 56
gnlk fc deerleri ile 15x15x15 cm kp betonlarn 56 gnlk fc deerleri izelge 4.5
ile ekil 4.7 ve 4.8de verilmitir. Bu izelge ve ekillerden de grld gibi,
10x10x10 cm kp numunelerin 56 gnlk fc deerleri, 15x15x15 cm kp betonlarn 56
gnlk fc deerlerinden daha yksek elde edilmitir. Bunun nedeni, boyut etkisidir.
Boyut etkisi, kk boyutlu numunelerin byk boyutlu numunelere gre daha hzl
dayanm kazanmas, kk boyutlu numunelerin byk boyutlu numunelere gre deney
presinin balklar ile daha az temas etmesi ve numune boyutlarnn artmasyla
numunede bulunabilecek mikro atlaklar ile dier hatal ksmlarn daha fazla olmas
sonucu ortaya kmaktadr.

15 cm Fibersiz Basn Dayanm, MPa

90
56 Gnlk Deney Sonular
85
80
75

70
56 Gnlk
y = 0.7886x+11.689
R = 0.8838

65
60
65

70

75
80
85
90
15 cm Fiberli Basn Dayanm, MPa

95

ekil 4.10. Betonlarn 15 cm kp basn dayanm deerlerinin karlatrlmas.

MK, P ve MK ile birlikte P ieren elik fibersiz ve elik fiberli 7, 28 ve 56 gnlk
10x10x10 cm kp betonlarn fc deerlerinin karlatrlmas ekil 4.9da verilmitir.
Karlatrmalardan da grld gibi, elik fibersiz ve elik fiberli 7, 28 ve 56 gnlk
10x10x10 cm kp betonlarn fc deerleri arasnda yksek bir korelasyon gzlenmitir.
Bu durumu ekil zerinde verilen R2 deerleri ve korelasyon izgileri dorulamaktadr.
elik fibersiz ve elik fiberli 10x10x10 cm kp betonlarn fc deerleri arasndaki farkn,
28 ve 56 gnlk betonlara gre, 7 gnlk betonlarda daha fazla olduu gzlenmitir.
Sonu olarak, elik fibersiz betonlar ile elik fiberli betonlarn fc deerleri MK, P ve
76

MK ile birlikte P ieriine bal olarak paralellik gstermektedir. Ayrca, elik

fibersiz ve elik fiberli betonlarda imento yerine arlka farkl oranlarda MK, P ve
MK ile birlikte P kullanlarak retilen 15x15x15 cm kp betonlarn 56 gnlk fc
deerleri ekil 4.10da karlatrlmtr. Bu karlatrmada da elik fibersiz betonlar
ile elik fiberli betonlardan elde edilen fc deerleri arasnda bir uyum gzlenmitir.
4.2.4 Yarmada ekme dayanm
elik fibersiz ve elik fiberli beton betonlarda imento yerine arlka farkl oranlarda
MK, P ve MK ile birlikte P kullanlan 15x15x15 cm kp betonlarn 56 gnlk fsts
deerleri deneysel olarak elde edilmitir. Bu betonlardan elde edilen fsts deerleri
izelge 4.6 ve ekil 4.11de verilmitir.
izelge 4.6. Betonlarn yarmada ekme ve eilme dayanm deerleri
Karm Kodu
K
5MK
10MK
15MK
20MK
5P
10P
15P
20P
2.5MK+2.5P
5MK+5P
5MK+10P
5MK+15P
10MK+5P
10MK+10P
15MK+5P

Fibersiz Betonlar
56 Gnlk fsts 56 Gnlk ffs
(MPa)
(MPa)
5.34
9.47
5.63
10.30
5.68
10.53
5.53
10.14
5.47
9.84
5.47
9.87
5.27
8.97
5.20
8.56
5.08
7.88
5.62
9.95
5.70
10.31
5.47
9.62
5.29
8.91
5.63
9.92
5.44
9.39
5.31
8.99

Fiberli Betonlar
56 Gnlk fsts 56 Gnlk ffs
(MPa)
(MPa)
5.55
9.74
5.69
10.55
5.77
10.84
5.64
10.12
5.51
9.60
5.60
10.09
5.45
9.10
5.33
8.63
5.22
8.12
5.61
10.18
5.64
10.34
5.54
9.67
5.44
9.33
5.58
10.05
5.49
9.46
5.48
9.56

imento yerine arlka MK kullanlan elik fibersiz betonlarda, kontrol betonuna

gre, 56 gnlk fsts deerleri artmtr. imento yerine arlka MK kullanlan elik
fiberli betonlarda ise, kontrol betonuna gre, %20 MK ieren numuneler hari, 56
gnlk fsts deerleri artmtr. elik fibersiz ve elik fiberli bu betonlarda en yksek fsts
deerleri %10 MK ieren numunelerde grlmtr. elik fibersiz ve elik fiberli
betonlarda %10 MK ierii, fsts deerlerini kontrol betonlarna gre yaklak olarak
77

srasyla %6 ve %4 oranlarnda artrmtr. elik fibersiz betonlarda %20 MK ierii, fsts

deerlerini kontrol betonlarna gre yaklak olarak %2 orannda artrrken, elik fiberli
betonlarda %1 orannda azaltmtr.
imento yerine arlka P kullanlan elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda, kontrol
betonuna gre, %5 P kullanlan betonlar hari, 56 gnlk fsts deerleri P miktar
arttka kademeli olarak azalmtr. elik fibersiz ve elik fiberli bu betonlarda en
yksek fsts deerleri %5 P ieren numunelerde grlmtr. En yksek fsts deerinin
gzlendii %5 P ierii, elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda fsts deerlerini,
kontrol betonlarna gre, yaklak olarak srasyla %2 ve %1 oranlarnda artrmtr. En
dk fsts deerinin gzlendii %20 P ierii ise, elik fibersiz ve elik fiberli
betonlarda fsts deerlerini, kontrol betonlarna gre, yaklak olarak srasyla %5 ve %6

15MK+5P

10MK+10P

10MK+5P

5MK+15P

5MK+10P

Karm Kodu

5MK+5P

Fiberli Yarmada ekme Dayanm

20P

15P

10P

5P

20MK

15MK

10MK

5MK

Fibersiz Yarmada ekme Dayanm

2.5MK+2.5P

6.0
5.8
5.6
5.4
5.2
5.0
4.8
4.6
4.4
4.2
4.0
C

Yarmada ekme Dayanm, MPa

oranlarnda azaltmtr.

ekil 4.11. Betonlarn yarmada ekme dayanm deerleri.

imento yerine arlka MK ile birlikte P kullanlan elik fibersiz 56 gnlk
betonlarda, kontrol betonuna gre, izelge 4.6 ve ekil 4.11de grld gibi imento
yerine arlka %5 MK ile birlikte %15 P ve %15 MK ile birlikte %5P ieren
betonlar hari, daha yksek fsts deerleri grlmtr. imento yerine arlka MK ile
birlikte P kullanlan elik fiberli 56 gnlk betonlarda ise, kontrol betonuna gre,
izelge 4.6 ve ekil 4.11de grld gibi imento yerine arlka %2.5 MK ile

78

birlikte %2.5 P %5 MK ile birlikte %5 P ve %10 MK ile birlikte %5P ieren

betonlar hari, daha dk fsts deerleri grlmtr. MK ile birlikte P ieren elik
fibersiz ve elik fiberli betonlarda en yksek fsts deerleri %5 MK ile birlikte %5 P
ieren betonlarda grlrken, en dk fsts deeri %5 MK ile birlikte %15 P ieren
betonda grlmtr. elik fibersiz ve elik fiberli %5 MK ile birlikte %5 P ieren
betonlarn fsts deerlerinin, kontrol betonlarna gre, yaklak olarak srasyla %7 ve %2
oranlarnda daha yksek olduu gzlenmitir. elik fiber ilavesi fsts deerlerini ortalama

Fibersiz Yarmada ekme Dayanm, MPa

olarak yaklak %2 orannda artrmtr.

5.8
56 Gnlk Deney Sonular
5.7

5.6
5.5
5.4

5.3
5.2

56 Gnlk
y = 1.2539x-1.4951
R = 0.8466

5.1

5.0
5.1

5.2

5.3
5.4
5.5
5.6
5.7
5.8
Fiberli Yarmada ekme Dayanm, MPa

ekil 4.12. Betonlarn yarmada ekme dayanm deerlerinin karlatrlmas.

elik fibersiz ve elik fiberli MK, P ve MK ile birlikte P ieren betonlarn fsts
deerlerinin karlatrlmas ekil 4.12de verilmitir. Karlatrmadan da grld
gibi, elik fibersiz ve elik fiberli betonlarn fsts deerleri arasnda yksek bir korelasyon
gzlenmitir. ekil 4.12de grld gibi elik fiber ieren numunelerin fsts
deerlerinin elik fibersiz numunelere gre daha yksek olmasndan dolay korelasyon
izgisi x eksenine doru kaymtr. Bu durum da, elik fiber ieriinin betonun fsts
deerlerini artrc etkisinin olduunu gstermektedir.

79

4.2.5 Eilme dayanm

elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda imento yerine arlka farkl oranlarda MK,
P ve MK ile birlikte P kullanlan 10x10x40 cm prizma betonlarn 56 gnlk ffs
deerleri deneysel olarak elde edilmitir. Bu betonlardan elde edilen ffs deerleri
izelge 4.6 ve ekil 4.13te verilmitir.

Eilme Dayanm, MPa

11.0
Fibersiz Eilme Dayanm

10.5

Fiberli Eilme Dayanm

10.0
9.5
9.0

8.5
8.0
7.5
15MK+5P

10MK+5P

5MK+15P

5MK+10P

5MK+5P

10MK+10P

Karm Kodu

2.5MK+2.5P

20P

15P

10P

5P

20MK

15MK

10MK

5MK

7.0

ekil 4.13. Betonlarn eilme dayanm deerleri.

imento yerine arlka MK kullanlan elik fibersiz 56 gnlk betonlarda, kontrol
betonuna gre, ffs deerleri artmtr. imento yerine arlka MK kullanlan elik
fiberli betonlarda ise, kontrol betonuna gre, %20 MK ieren numuneler hari, ffs
deerleri artmtr. elik fibersiz ve elik fiberli bu betonlarda en yksek fsts deerleri
%10 MK ieren numunelerde grlmtr. elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda
%10 MK ierii, ffs deerlerini kontrol betonlarna gre yaklak olarak %11 orannda
artrmtr. elik fibersiz betonlarda %20 MK ierii, ffs deerlerini kontrol betonlarna
gre yaklak olarak %4 artrrken, elik fiberli betonlarda %1 orannda azaltmtr.
imento yerine arlka P kullanlan elik fibersiz ve elik fiberli 56 gnlk
betonlarda, kontrol betonuna gre, %5 P kullanlan betonlar hari, ffs deerleri P
miktar arttka kademeli olarak azalmtr. elik fibersiz ve elik fiberli bu betonlarda
en yksek ffs deerleri %5 P ieren numunelerde grlmtr. elik fibersiz ve elik

80

fiberli betonlarda %5 P ierii, ffs deerlerini kontrol betonlarna gre yaklak olarak
%4 orannda artrmtr. elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda %20 P ierii, f fs
deerlerini kontrol betonlarna gre yaklak olarak %17 orannda azaltmtr.

11.0

Fibersiz Eilme Dayanm, MPa

56 Gnlk Deney Sonular

10.5
10.0
9.5
9.0

8.5
56 Gnlk
y = 0.9942x - 0.1136
R = 0.9317

8.0
7.5
8.0

8.5

9.0
9.5
10.0
Fiberli Eilme Dayanm, MPa

10.5

11.0

ekil 4.14. Betonlarn eilme dayanm deerlerinin karlatrlmas.

MK ile birlikte P ieren elik fibersiz ve elik fiberli 56 gnlk betonlarda, kontrol
betonuna gre, imento yerine arlka toplamda %15 ve %15den daha az MK ile
birlikte P kullanlmas durumunda ffs deerleri artarken, bu toplam orann % 20 olmas
durumunda ise ffs deerleri azalmtr. MK ile birlikte P ieren elik fibersiz ve elik
fiberli betonlarda en yksek ffs deerleri %5 MK ile birlikte %5 P ieren numunelerde
grlrken, en dk ffs deerleri %5 MK ile birlikte %15 P ieren numunelerde
grlmtr. elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda %5 MK ile birlikte %5 P ierii,
ffs deerlerini kontrol betonlarna gre yaklak olarak srasyla %9 ve %6 oranlarnda
artrmtr. elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda %5 MK ile birlikte %15 P ierii
ise, ffs deerlerini kontrol betonlarna gre yaklak olarak srasyla %6 ve %4
oranlarnda azaltmtr. Tm elik fibersiz ve elik fiberli 56 gnlk betonlarda en
yksek ffs deerleri % 10MK ieren numunelerde grlmtr. elik fibersiz betonlara
gre, elik fiber ilavesi ffs deerlerini ortalama olarak yaklak %2 orannda artrmtr.
Bu sonulara gre, elik fiber ieriinin ffs deerlerini ok fazla deitirmedii
sylenebilir.

81

MK, P ve MK ile birlikte P ieren elik fibersiz ve elik fiberli betonlarn ffs
deerlerinin karlatrlmas ekil 4.14de verilmitir. Karlatrmadan da grld
gibi, elik fibersiz ve elik fiberli betonlarn ffs deerleri arasnda yksek bir korelasyon
gzlenmitir. Bu durumu ekil zerinde verilen R2 deerleri ve korelasyon izgisi
dorulamaktadr. ekil 4.14de grld gibi elik fiber ieren numunelerin ffs
deerlerinin elik fibersiz numunelere gre daha yksek olmasndan dolay korelasyon
izgisi x eksenine doru kaymtr.
4.3 Sertlemi Beton zellikleri Arasndaki likiler
Deneysel almadan elde edilen MK, P ve MK ile birlikte P ieren elik fibersiz ve
elik fiberli betonlarn Upv, fc, ffs ve fsts deerleri arasndaki ilikiler aadaki balklar
altnda incelenmitir.
4.3.1 Kp basn dayanm ile ultrases gei hz arasndaki iliki
Deneysel almadan elde edilen MK, P ve MK ile birlikte P ieren elik fibersiz ve
elik fiberli betonlarn 7, 28 ve 56 gnlk 10x10x10 cm kp fc deerleri ile bu
numuneler zerinde llen deerlerden elde edilen Upv deerleri srasyla ekil 4.15 ve
4.16da grld gibi ilikilendirilmitir. Bu ekillerde grld gibi imento yerine
MK, P ve MK ile birlikte P kullanlan elik fibersiz ve elik fiberli betonlarn fc ile
Upv deerleri arasnda yksek bir iliki gzlenmitir.

Kp Basn Dayanm, MPa

100

Fibersiz MK Deney Sonular

95

Fibersiz P Deney Sonular

90

Fibersiz MK+P Deney Sonular

85
80

75

P
y = 98.065x-451.5
R = 0.9571

MK
y = 90.123x-408.78
R = 0.9419

70
65

MK+P
y = 100.97x-467.25
R = 0.939

60
55
5.20

5.30

5.40
5.50
Ultrases Gei Hz, km/sn

5.60

ekil 4.15. Fibersiz betonlarn basn dayanm ile ultrases gei hz ilikisi.
82

ekil 4.17de grld gibi elik fibersiz ve elik fiberli tm betonlarn birlikte
ilikilendirilmesiyle kp fc ile Upv deerleri arasnda yksek bir korelasyon
gzlenmitir. Bu yksek korelasyonu bu ekiller zerinde verilen denklemler, R
deerleri ve eilim izgileri aka dorulamaktadr.

110

Fiberli MK Deney Sonular

Fiberli P Deney Sonular
Fiberli MK+P Deney Sonular

Kp Basn Dayanm, MPa

105
100
95

P
y = 115.41x-541.98
R = 0.94

90
85

MK
y = 118.48x-556.51
R = 0.9331

80
75

MK+P
y = 94.924x-429.69
R = 0.9091

70
65
60
5.2

5.3

5.4
5.5
Ultrases Gei Hz, km/sn

5.6

ekil 4.16. Fiberli betonlarn basn dayanm ile ultrases gei hz ilikisi.
100

Fibersiz Deney Sonular

Fiberli Deney Sonular

Kp Basn Dayanm, MPa

95

Fiberli
y = 120.95x-571.31
R = 0.9497

90

85
80
75
70

Fibersiz
y = 95.683x-438.73
R = 0.9644

65
60
5.2

5.3

5.4
5.5
Ultrases Gei Hz, km/sn

5.6

ekil 4.17. Tm betonlarn basn dayanm ile ultrases gei hz ilikisi.

ekil 4.17 zerindeki karlatrma, elik fibersiz betonlardan elde edilen fc ve Upv
deerlerine gre, elik fiberli betonlardan elde edilen fc ve Upv deerlerinin daha yksek
olduunu gstermektedir. fc ile Upv deerlerinin karlatrlmasnda kullanlan R

83

deerilerinin 1e yakn olmas fc ile Upv deerleri arasnda ok iyi bir ilikinin olduunu
gstermektedir. Elde edilen Upv deeri yksek ise fc deerinin de yksek olduunu, Upv
deeri dk ise fc deerinin de dk olduunu, 7, 28 ve 56 gnlk kp fc ile Upv
deerleri arasndaki ilikiler aka gstermektedir. Bu karlatrmalarn sonucu olarak
tm serilerden elde edilen fc deerleri ile Upv deerleri arasnda dorusal bir ilikinin
olduunu syleyebiliriz.
4.3.2 10 cm kp ile 15 cm kp basn dayanm arasndaki iliki
Deneysel almada MK, P ve MK ile birlikte P kullanlan elik fibersiz ve elik
fiberli serilerin 56 gnlk 10x10x10 cm kp fc deerleri ile 56 gnlk 15x15x15 cm kp
fc deerleri arasndaki ilikiler ekil 4.18 ve 4.19da grld gibi elde edilmitir.
Ayrca ekil 4.20de grld gibi elik fibersiz ve elik fiberli tm betonlarn birlikte
ilikilendirilmesiyle de, 56 gnlk 10x10x10 cm kp fc deerleri ile 56 gnlk
15x15x15 cm kp fc deerleri arasnda yksek bir korelasyon gzlenmitir. Bu ekiller
zerindeki karlatrmalar her iki farkl boyuttaki fc deeri arasnda yksek bir ilikinin
olduunu aka ortaya koymaktadr.

10cm Kp Basn Dayanm, MPa

100

Fibersiz MK Deney sonular

Fibersiz P Deney Sonular
Fibersiz MK+P Deney Sonular

95
90

P
= 1.1334x-5.9024
R = 0.9838

85
80

MK
y = 1.2377x-14.957
R = 0.9806

75
70

MK+P
y = 1.1245x-6.5261
R = 0.9576

65
60
60

65

70
75
80
85
15cm Kp Basn Dayanm, MPa

90

ekil 4.18. Fibersiz betonlarn 10 cm ile 15 cm basn dayanm ilikisi.

ekil 4.18 ve 4.19 incelendiinde numune boyutu arttka fc deerlerinin azald,
numune boyutu azaldka ise fc deerlerinin artt gzlenmitir. Bu art ve azal, her
iki boyutta da elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda kullanlan MK, P ve MK ile
84

birlikte P ieriine bal olarak benzerlik gstermektedir. ekil 4.20 incelendiinde

ise, 10x10x10 cm kp fc deerleri ile 15x15x15 cm kp fc deerlerinin akt ancak,
elik fibersiz fc sonularna gre, elik fiberli fc sonularnn daha yksek olduu aka
grlmektedir.

10cm Kp Basn Dayanm, MPa

110

Fiberli MK Deney sonular

Fiberli P Deney Sonular
Fiberli MK+P Deney Sonular

105
100
95

P
y = 1.1932x-11.498
R = 0.9808

90
85

MK
y = 0.8295x+19.982
R = 0.986

80
75

MK+P
y = 1.3282x-23.248
R = 0.9421

70
65
65

70

75
80
85
90
15cm Kp Basn Dayanm, MPa

95

ekil 4.19. Fiberli betonlarn 10 cm ile 15 cm basn dayanm ilikisi.

10 cm Kp Basn Dayanm, MPa

100

56 Gnlk Fibersiz Deney Sonular

56 Gnlk Fiberli Deney Sonular

95
90

Fiberli
y = 1.1272x-6.2614
R = 0.9766

85
80
75
70

Fibersiz
y = 1.0707x-1.6958
R = 0.9768

65
60
60

65

70
75
80
85
15 cm Kp Basn Dayanm, MPa

90

95

ekil 4.20. Tm betonlarn 10 cm ile 15 cm basn dayanm ilikisi.

85

4.3.3 Kp basn dayanm ile yarmada ekme dayanm arasndaki iliki

Deneysel almadan elde edilen MK, P ve MK ile birlikte P ieren elik fibersiz ve
elik fiberli betonlarn 56 gnlk 10x10x10 cm kp fc deerleri ile 15x15x15 cm kp fsts
deerleri ekil 4.21. ve 4.22de grld gibi ilikilendirilmitir. Her bir seri iin, bu
ekillerde grld gibi imento yerine MK, P ve MK ile birlikte P kullanlan elik
fibersiz ve elik fiberli betonlarn fc deerleri ile fsts deerleri arasnda yksek bir iliki
vardr. Ayrca ekil 4.23de grld gibi elik fibersiz ve elik fiberli tm betonlarn
birlikte ilikilendirilmesiyle de, fc deerleri ile fsts deerleri arasnda da yksek bir
korelasyon gzlenmitir.

Kp Basn Dayanm, MPa

100
Fibersiz MK Deney Sonular
Fibersiz P Deney Sonular
Fibersiz MK+P Deney Sonular

95

90
85
80
75

MK
y = 20.263x-26.686
R = 0.963

70

65
P
y = 41.728x-142.81
R = 0.9715

60
55
50
5.00

5.10

MK+P
y = 21.003x-31.335
R = 0.9669

5.20 5.30 5.40 5.50 5.60

Yarmada ekme Dayanm, MPa

5.70

5.80

ekil 4.21. Fibersiz betonlarn basn dayanm ile yarmada ekme dayanm ilikisi.

Kp Basn Dayanm, MPa

110

Fiberli MK Deney Sonular

Fiberli P Deney Sonular
Fiberli MK-P Deney Sonular

105

100
95
90

MK
y = 28.921x-69.069
R = 0.9738

85
80

75
P
y = 57.292x-228.08
R = 0.9702

70
65

MK+P
y = 39.036x-125.19
R = 0.9502

60
5.2

5.3
5.4
5.5
5.6
Yarmada ekme Dayanm, MPa

5.7

5.8

ekil 4.22. Fiberli betonlarn basn dayanm ile yarmada ekme dayanm ilikisi.
86

Deneylerden elde edilen fc ile fsts deerleri arasndaki yksek ilikileri ekiller zerinde
verilen eilim izgileri ve R deerleri aka dorulamaktadr. elik fibersiz
betonlardan elde edilen fc ile fsts deerlerine gre, elik fiberli betonlardan elde edilen fc
ile fsts deerlerinin daha yksek olduunu ekil 4.23 zerindeki noktalar aka
gstermektedir.
110

56 Gnlk Fibersiz Deney Sonular

56 Gnlk Fiberli Deney Sonular

Kp Basn Dayanm, MPa

105
100

Fiberli
y = 49.345x-183.74
R = 0.9196

95

90
85
80
75

Fibersiz
y = 28.934x-75.098
R = 0.9253

70

65
60
5.0

5.1

5.2

5.3

5.4

5.5

5.6

5.7

5.8

Yarmada ekme Dayanm, MPa

ekil 4.23. Tm betonlarn basn dayanm ile yarmada ekme dayanm ilikisi.
4.3.4 Kp basn dayanm ile eilme dayanm arasndaki iliki
Deneysel almadan elde edilen MK, P ve MK ile birlikte P ieren elik fibersiz ve
elik fiberli betonlarn 56 gnlk 10x10x10 cm kp fc deerleri ile 10x10x40 cm prizma
ffs deerleri ekil 4.24 ve 4.25de grld gibi ilikilendirilmitir.

100
Kp Basn Dayanm, MPa

95
90

Fibersiz MK Deney sonular

Fibersiz P Deney Sonular
Fibersiz MK+P Deney Sonular

85
80
75

MK
y = 6.5948x+19.084
R = 0.9789

70
65
P
y = 8.0221x+5.3189
R = 0.9934

60

55
50
7.50

8.00

MK+P
y = 6.7071x+19.439
R = 0.9156

8.50
9.00
9.50 10.00
Eilme Dayanm, MPa

10.50

11.00

ekil 4.24. Fibersiz betonlarn basn dayanm ile eilme dayanm ilikisi.
87

Her bir seri iin, ekil 4.24 ve 4.25de grld gibi imento yerine MK, P ve MK
ile birlikte P kullanlan elik fibersiz ve elik fiberli beton numunelerin fc ile ffs
deerleri arasnda yksek bir iliki vardr. zellikle MK ile birlikte P ieren serilere
gre sadece MK ve P ieren serilerin fc deerleri ile ffs deerleri arasndaki ilikisinin
daha da yksek olduu grlmtr. Benzer ekilde tm betonlarn kp fc deerleri ile
ffs deerleri arasnda da ekil 4.26.da grld gibi yksek bir iliki gzlenmitir.
Deneylerden elde edilen fc deerleri ile ffs deerleri arasndaki bu yksek ilikileri
ekiller zerinde verilen eilim izgileri ve R deerleri aka gstermektedir. elik
fibersiz betonlardan elde edilen fc ile fsts deerlerine gre, elik fiberli betonlardan elde
edilen fc ile fsts deerlerinin daha yksek olduunu ekil 4.26 gstermektedir.
110

Fiberli MK Deney sonular

Fiberli P Deney Sonular
Fiberli MK-P Deney Sonular

Kp Basn Dayanm, MPa

105

100
95
90
85

MK
y = 5.8498x+34.332
R = 0.9855

80

75
P
y = 11.056x-18.006
R = 0.9784

70
65

MK+P
y = 7.2479x+20.167
R = 0.9446

60
8.0

8.5

9.0
9.5
10.0
Eilme Dayanm, MPa

10.5

11.0

ekil 4.25. Fiberli betonlarn basn dayanm ile eilme dayanm ilikisi.
110

56 Gnlk Fibersiz Deney Sonular

56 Gnlk Fiberli Deney Sonular

Kp Basn Dayanm, MPa

105
100
95

Fiberli
y = 9.6721x-4.5697
R = 0.9461

90
85
80
75

Fibersiz
y = 7.4741x+11.126
R = 0.9445

70

65
60
7.5

8.0

8.5

9.0

9.5

10.0

10.5

11.0

Eilme Dayanm, MPa

ekil 4.26. Tm betonlarn basn dayanm ile eilme dayanm ilikisi.

88

4.3.5 Eilme dayanm ile yarmada ekme dayanm arasndaki iliki

Deneysel almada MK, P ve MK ile birlikte P kullanlan elik fibersiz ve elik
fiberli betonlarn 56 gnlk ffs deerleri ile fsts deerleri arasndaki ilikiler ekil 4.27 ve
4.28de grld gibidir. Benzer ekilde tm betonlarn ffs deerleri ile fsts deerleri
arasnda da ekil 4.29.da grld gibi yksek bir iliki gzlenmitir. Bu ekiller her
iki dayanm deeri arasnda yksek bir ilikinin olduunu aka ortaya koymaktadr.
Bu ekiller incelendiinde, her bir serinin ve tm betonlarn ffs deerleri ile fsts deerleri
arasnda dorusal bir iliki gzlenmitir. zellikle MK ve P ieren elik fibersiz ve
elik fiberli betonlarn ffs deerleri ile fsts deerleri arasnda, MK ile birlikte P ieren
seriye gre daha yksek bir ilikinin olduu ekil 4.27 ve 4.28de grlmektedir. MK,
P ve MK ile birlikte P ieren elik fiber ieren betonlarn ffs deerleri ile fsts
deerleri arasndaki iliki, elik fibersiz betonlara gre, birbirlerine daha yakndr.

11.5

Fibersiz MK Deney sonular

Fibersiz P Deney Sonular
Fibersiz MK+P Deney Sonular

Eilme Dayanm, MPa

11.0
10.5

P
y = 5.2186x-18.555
R = 0.9843

10.0
9.5

MK
y = 3.0668x-6.9081
R = 0.98

9.0

8.5

MK+P
y = 2.9212x-6.4193
R = 0.919

8.0
7.5
7.0
5.0

5.1

5.2
5.3
5.4
5.5
5.6
5.7
Yarmada ekme Dayanm, MPa

5.8

ekil 4.27. Fibersiz betonlarn eilme dayanm ile yarmada ekme dayanm ilikisi.

89

11.5

Fiberli MK Deney sonular

Fiberli P Deney Sonular
Fiberli MK-P Deney Sonular

Eilme Dayanm, MPa

11.0
10.5

P
y = 5.1629x-18.897
R = 0.9843

10.0
9.5

MK
y = 4.9384x-17.645
R = 0.9859

9.0
8.5

MK+P
y = 5.2707x-19.417
R = 0.9634

8.0
7.5
5.2

5.3

5.4
5.5
5.6
5.7
Yarmada ekme Dayanm, MPa

5.8

ekil 4.28. Fiberli betonlarn eilme dayanm ile yarmada ekme dayanm ilikisi.

11.5

56 Gnlk Fibersiz Deney Sonular

56 Gnlk Fiberli Deney Sonular

11.0
Eilme Dayanm, MPa

10.5
10.0

Fiberli
y = 5.132x-18.692
R = 0.9836

9.5

9.0

Fibersiz
y = 3.763x-10.947
R = 0.9257

8.5
8.0
7.5
7.0
5.0

5.1

5.2

5.3

5.4

5.5

5.6

Yarmada ekme Dayanm, MPa

5.7

5.8

ekil 4.29. Tm betonlarn eilme dayanm ile yarmada ekme dayanm ilikisi.

90

BLM V
SONULAR
Bu almada, imento yerine arlka MK, P ve MK ile birlikte P ieriinin elik
fibersiz ve elik fiberli yksek dayanml betonlarn taze ve sertlemi birim arlk,
Upv, fc, fsts ve ffs deerleri zerine etkileri aratrlmtr. Yaplan deneysel almada,
elik fibersiz ve elik fiberli kontrol betonlarna ek olarak imento yerine arlka %5,
%10, %15 ve %20 oranlarnda MK, %5, %10, %15 ve %20 oranlarnda P ve %2.5,
%5, %10, %15 ve %20 oranlarnda MK ile birlikte P farkl kombinasyonlarda
kullanlarak alt farkl seride elik fibersiz ve elik fiberli beton numuneler retilmitir.
Karmlarda imento esasl malzeme miktar 500 kg/m3, elik fiberli karmlarda elik
fiber miktar 50 kg/m3 ve su-balayc oran 0.20 olarak seilmitir. Bu deneysel
almadan elde edilen sonular ve neriler aada ksaca zetlenmitir.

elik fibersiz ve elik fiberli taze betonlarda imento yerine arlka MK, P
ve MK ile birlikte P ieriinin artmasyla birlikte, kontrol betonuna gre, taze
birim arlk deerleri kademeli olarak azalmtr. Bu ieriklerde, elik fibersiz
betonlara gre elik fiberli betonlarn taze birim arlk deerlerinin daha yksek
olduu gzlenmitir.

elik fibersiz ve elik fiberli sertlemi betonlarda imento yerine arlka MK,
P ve MK ile birlikte P ieriinin artmasyla birlikte, betonlarn 7, 28 ve 56
gnlk sertlemi birim arlk deerlerinin kademeli olarak azald
gzlenmitir. Kr sresinin artmasyla birlikte de sertlemi birim arlk
deerleri azalmtr. Bunun nedeni de CH ieriinin zamanla su kr nedeniyle
znmesidir. Ayrca, bu ieriklerde elik fibersiz betonlara gre, elik fiberli
betonlarn sertlemi birim arlk deerlerinin daha yksek olduu grlmtr.

Deneysel almada imento yerine arlka MK kullanlan elik fibersiz ve

elik fiberli betonlarn 7, 28 ve 56 gnlk Upv deerleri, %20 MK ieren elik
fiberli betonlar hari, kontrol betonlarna gre daha yksek kmtr. zellikle
bu seride imento yerine arlka %10 orannda MK kullanlmas Upv deerini
en yksek deerlere karmtr. Deneysel almada imento yerine arlka
91

P kullanlan elik fibersiz ve elik fiberli betonlarn 7, 28 ve 56 gnlk Upv

deerleri, %5 P ieren betonlar hari, kontrol betonlarna gre daha dk
kmtr. imento yerine arlka MK ile birlikte P kullanlmas, %5 MK ile
birlikte %15 P, %10 MK ile birlikte %10 P ve %15 MK ile birlikte %5 P
ieren elik fibersiz ve elik fiberli betonlar hari, 7, 28 ve 56 gnlk Upv
deerlerini artrmtr. imento yerine arlka MK ile birlikte P kullanlan
elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda en yksek Upv deerleri %5 MK ile
birlikte %5 P ieren betonlarda grlmtr. En dk Upv deeri ise %5 MK
ile birlikte %15 P ieren elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda grlmtr.
Ayrca, kr sresinin artmasyla birlikte ve elik fiber ierii Upv deerlerini bir
miktar artrmtr.

Deneysel almada elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda imento yerine

arlka MK kullanlmas, 7, 28 ve 56 gnlk kp fc deerlerini, kontrol
betonlarna gre, artrmtr. zellikle bu serilerde imento yerine %10 MK
kullanldnda fc deerlerinin en yksek seviyede olduu grlmtr. elik
fibersiz ve elik fiberli betonlarda imento yerine arlka P kullanlmas ise,
7, 28 ve 56 gnlk fc deerlerini, kontrol betonlarna gre, sadece %5 P ieren
betonlar hari azaltmtr. elik fibersiz betonlarda imento yerine arlka MK
ile birlikte P kullanlmas, kontrol betonlarna gre, %5MK ile birlikte %15P
ve %15MK ile birlikte %5P ieren karmlar hari, 7, 28 ve 56 gnlk kp fc
deerlerini artrmtr. elik fiberli betonlarda ise %15 ve %15den daha az MK
ile birlikte P kullanlmas, kontrol betonlarna gre, 7, 28 ve 56 gnlk kp fc
deerlerini artrrken, toplam %20 orannda MK ile birlikte P kullanlmas 7,
28 ve 56 gnlk kp fc deerleri azalmtr. zellikle bu serilerdeki imento
yerine %5 MK ile birlikte %5 P kullanlan betonlarda, fc deerlerindeki art
en yksek seviyededir. Ayrca, betonlarda elik fiber kullanlmas, betonlarn fc
deerlerini artrmtr. elik fibersiz ve elik fiberli MK, P ve MK ile birlikte
P ieren 10x10x10 cm kp numunelerin fc deerleri, 15x15x15 cm kp
betonlarn fc deerlerinden daha yksek elde edilmitir.

Deneysel almada elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda imento yerine

arlka MK kullanlmas, fsts ve ffs deerlerini, elik fiberli %20 MK ieren
beton hari, kontrol betonlarna gre, artrmtr. Bu serilerde imento yerine
92

%10 MK kullanldnda fsts ve ffs deerlerinin en yksek seviyede olduu

grlmtr. elik fibersiz ve elik fiberli betonlarda imento yerine arlka
P kullanlmas ise, fsts ve ffs deerlerini, kontrol betonlarna gre, sadece %5
P ieren betonlar hari azaltmtr. elik fibersiz betonlarda imento yerine
arlka MK ile birlikte P kullanlmas, kontrol betonlarna gre, %5MK ile
birlikte %15P ve %15MK ile birlikte %5P ieren karmlar hari, 56 gnlk
fsts ve ffs deerlerini artrmtr. elik fiberli betonlarda

%2.5MK

ile birlikte

%2.5P, %5MK ile birlikte %5P ve %10MK ile birlikte %5P kullanlmas,
kontrol betonlarna gre, fsts ve ffs deerlerini artrrmtr. elik fiberli
betonlarda

%5MK

ile birlikte %10P,

%5MK

ile birlikte %15P,

%10MK

ile

birlikte %10P ve %15MK ile birlikte %5P kullanlmas, kontrol betonlarna

gre, fsts ve ffs deerlerini azaltmtr. Bu serilerdeki imento yerine %5 MK ile
birlikte %5 P kullanlan betonlarda, fsts ve ffs deerlerindeki art en yksek
seviyededir. Ayrca, betonlarda elik fiber kullanlmas, betonlarn fsts ve ffs
deerlerini artrmtr.

Deneysel almadan elde edilen elik fibersiz ve elik fiberli betonlarn fc

deerleri ile Upv, fsts ve ffs deerleri arasndaki ilikilerin yksek olduu
gzlenmitir. Ayrca bu betonlarn 10x10x10 cm kp fc deerleri ile 15x15x15
cm kp fc deerleri arasnda ve fsts ile ffs deerleri arasnda da ok yksek iliki
gzlenmitir. Bu yksek ilikileri, ekiller zerinde verilen eilim izgileri ve R2
deerleri dorulamaktadr. Yani, imento yerine arlka MK, P ve MK ile
birlikte P kullanlan elik fibersiz ve elik fiberli betonlardan elde edilen tm
serilerin deneysel sonular birbirleri ile paralellik gstermektedir.

Sonu olarak deneysel almada, dk su-balayc oran ile imento yerine MK, P
ve MK ile birlikte P kullanarak yksek dayanml elik fibersiz ve elik fiberli
betonlar retilebilecei gzlenmitir. Beton karmlarnda, MK ieren serilerde imento
yerine arlka %10 MK, P ieren serilerde imento yerine arlka %5 P ve MK
ile birlikte P ieren serilerde ise imento yerine arlka %5 MK ile birlikte %5 P
kullanlmas en uygun oranlar olarak belirlenmitir.

93

KAYNAKLAR

Akay, B., Peker, ., engl, C. ve Tademir, M.A., Metakaolin ieren betonun

krlma davran, Hazir Beton Kongresi Beton 2013, stanbul, 424-435, 2013.
Akman, M. S., Betonun dayankllk zellii ve nemi, I. Ulusal Beton Kongresi,
stanbul, 53-66, 1989.
Akman, M. S., Trasl imento nedir? Ne deildir?, TMMOB naat Mhendisleri
Odas, Ankara, 5-7, 1994.
Aksoan O., Binici H. ve Grr, E.B., Yksek frn crufu ve bazaltik pomza katkl
betonlarn deniz yaplarnda kullanlmasnn beton durabilitesi asndan avantajlar,
ukurova niversitesi Mhendislik Mimarlik Fakltesi Dergisi 20(2), 59-65, 2005.
Al-Akhras, N.M., Durability of metakaolin concrete to sulfate attack, Cement and
Concrete Research 36, 17271734, 2006.
Anonim, Madencilik zel ihtisas komisyonu endstriyel alt maddeler alt komisyonu
seramik-refrakter-cam hammaddeleri alma grubu raporu Cilt 1, T.C. Babakanlk
Devlet Planlama Tekilat Mstearl DPT:2418 K: 477, Ankara, 1995.
Asbridge, A.H., Page, C.L. and Page, M.M., Effects of metakaolin, water/binder ratio
and interfacial transition zones on the microhardness of cement mortars, Cement and
Concrete Research 32, 13651369, 2002.
Asbridge, A.H., Walters, G.V. and Jones, T.R., Ternary blended concretes
OPC/GGBFS/metakaolin, Concrete Across Borders, 941-947, 1994.
ASTM C 138, Standard test method for unit weight, yield and air content of concrete,
Annual Book of ASTM Standards, 1994.
ASTM C 311 / C 311 M-13, Standard test methods for sampling and testing fly ash or
natural pozzolans for use in portland-cement concrete, Annual Book of ASTM
Standarts, 2013.

94

ASTM C 494-99a, Standard specification for chemical admixtures for concrete, Annual
Book of ASTM Standards, 2002.
ASTM C 597, Standard test method for pulse velocity through concrete, Annual Book
of ASTM Standards, 1994.
Aydn, S. and Baradan, B., Effect of pumice and fly ash incorporation on high
temperature resistance of cement based mortars, Cement and Concrete Research
37(6), 988-995, 2007.
Badogiannis, E. and Tsivilis, S., Exploitation of poor Greek kaolins: Durability of
metakaolin concrete, Cement and Concrete Composites 31, 128133, 2009.
Barness, P. and Bensted, J., Structure and Performance of Cements, Spon Press, New
York, 2001.
Batis, G., Pantazopoulou, P., Tsivilis, S. and Badogiannis, E., The effect of metakaolin
on the corrosion behavior of cement mortars, Cement and Concrete Composites 27(1),
125-130, 2005.
Binici, H., Effect of crushed ceramic and basaltic pumice as fine aggregates on
concrete mortars properties, Construction and Building Materials 21, 1191-1197,
2007.
Binici, H., Aksogan, O., Gorur, E. B., Kaplan H. and Bodur M. N., Hydro-abrasive
erosion of concrete incorporating ground blast-furnace slag and ground basaltic
pumice, Construction and Building Materials 23(2), 804-811, 2009.
Binici, H., Grr, E. B. ve Durgun, M.Y., Yksek frn crufu ve bazaltik pomza
katkl betonlarn mekanik anmas ve su geirimlilii, Yap Teknolojileri Elektronik
Dergisi 6(1), 2010.
Binici, H., Temiz, H., . H. aatay., Erzurum tmar ve dazlak pomzalarnn katkl
imento ve hafif agregal beton retiminde kullanm, ukurova niversitesi
Mhendislik-Mimarlk Fakltesi Dergisi 22(2), 2007.

95

Boddy, A., Hooton, R.D. and Gruber, K.A., Long-term testing of the chloridepenetration resistance of concrete containing high-reactivity metakaolin, Cement and
Concrete Research 31, 759-765, 2001.
Brooks, J.J. and Johari, M.M.A., Effect of metakaolin on creep and shrinkage of
concrete, Cement&Concrete Composites 23(6), 495502, 2001.
Caldarone, M.A., Gruber, K. A. and Burg, R. G., High reactivity metakaolin: a new
generation mineral admixture, Concrete Int November, 37-40, 1994.
iflikli, M.,

Fesleen

yayla Nide kaolin

yatann minerolojikpetrorafik

incelenmesi, Yksek Lisans Tezi, Nide niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Nide,
1998.
Demirel, B. and Keletemur, O., Effect of elevated temperature on the mechanical
properties of concrete produced with finely ground pumice and silica fume, Fire
Safety Journal 45(6-8), 385-391, 2010.
Diner, R. ve aatay, . H., Pomza ile yaplan hafif betonlarn mekanik zellikleri,
ukurova niversitesi Mhendislik Mimarlk Fakltesi Dergisi 19(2), 247-260, 2004.
Dolun, O., Kendiliinden yerleen betonlarda tlm pomza kullanlabilirliinin
aratrlmas, Yksek Lisans Tezi, Nide niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Nide,
s.20-24, 2010.
Dubey, A. and Banthia, N., Influence of high-reactivity metakaolin and silica fume on
the flexural toughness of high-performance steel fiber-reinforced concrete, ACI
Materials Journal 95(3), 284-292, 1998.
Efe, T., Edremit travertenleri ve Van Gl kuzeyinde yzeylenen pomzalarn imento
sektrnde kullanlabilirliinin aratrlmas, Yksek Lisans Tezi, Yznc Yl
niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Van, s. 41-42, 2011.
Ekici, B. B. ve Demirel, B., tlm pomzann beton basn dayanmna etkisinin
yapay sinir a ile belirlenmesi, E Journal of New World Sciences Academy, 9-11,
2007.

96

Erdoan, T.Y., Beton, ODT Gelitirme Vakf Yaynclk ve letiim A.., Ankara,
2003.
Erkoyun, H., Pomzann Trkiyedeki yeri ve nemi, Trkiye Pomza Sempozyumu ve
Sergisi, Isparta, s.1-7, 2005.
Ersoy, A., Atc, U. ve Ynsel, T. Y., Pomzann imento sanayinde katk maddesi
olarak kullanm, Trkiye Pomza Sempozyumu ve Sergisi, Isparta, Trkiye, 105-111,
2005.
Frias, M. and Cabrera, J., Pore size distrubition and degree of hydration of metakaolincement pastes, Cement and Concrete Research 30, 561-569, 2000.
Gleize, P.J.P., Cyr, M. and Escadeillas, G., Effects of metakaolin on autogenous
shrinkage of cement pastes, Cement and Concrete Composites 29, 8087, 2007.
Green, S. M. F. Brooke, N. J. McSaveney, L. G. and Ingham, J. M. Mixture design
development and performance verification of structural lightweight pumice aggregate
concrete, Journal of Materials in Civil Engineering 23( 8), 12111219, 2011.
Grim,R.E., Applied clay minerology, Mc-Graw Hill Book Co, London, 1962
Gndz, L. and Uur, ., The effects of different fine and coarse pumice
aggregate/cement ratios on the structural concrete properties without using any
admixtures, Cement and Concrete Research 35(9), 1859-1864, 2005.
Gndz, L., Sark, A., Davraz, M., Uur, . ve ankran, O., Pomza Teknolojisi, 1,
Sleyman Demirel niversitesi Yayn, Isparta, 1998.
Han, S. H., Kim, J. K. and Park, Y. D., Prediction of compressive strength of fly ash
concrete by new apparent activation energy function, Cement and Concrete
Research 33(7), 965-971, 2003.
Hossain, K. M. A., Blended cement using volcanic ash and pumice, Cement and
Concrete Research 33(10), 1601-1605, 2003.

97

Hossain, K. M. A., Macro and microstructural investigations on strength and durability

of pumice concrete at high temperature, Journal of Materials in Civil Engineering
18(4), 527-536, 2006.
Hossain, K.M.A., Properties of volcanic pumice based cement and lightweight
concrete, Cement and Concrete Research 34(2), 283-291, 2004.
Hossain, K.M.A., Pumice based blended cement concretes exposed to marine
environment: effects of mix composition and curing conditions, Cement and Concrete
Composites 30(2), 97-105, 2008.
Hogn, H.L., Kaolendeki aluminyumun hidroklorik asit ve sodyum hidroksit
zeltilerinde znme kinetiinin incelenmesi, Yksek Lisans Tezi, Osmangazi
niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Eskiehir, s. 3-4, 1996.
Justice, J. M. and Kurtis, K. E., Influence of metakaolin surface area on properties of
cement-based materials, Journal of Materials in Civil Engineering 19(9), 762771,
2007.
Kadirolu, ., Kendiliinden yerleen normal dayanml hafif beton zerine deneysel
bir alma, Bat im Bat Anadolu imento Sanayi A.., zmir, 7-11, 2005.
Keletemur, O. and Demirel, B., Corrosion behavior of reinforcing steel embedded in
concrete produced with finely ground pumice and silica fume, Construction and
Building Materials 24(10), 1898-1905, 2010.
Khatib, J. M. and Clay, R. M., Absorption characteristics of metakaolin concrete,
Cement and Concrete Research 34(1), 19-29, 2004.
Khatib, J. M. and Hibbert, J. J., Selected engineering properties of concrete
incorporating slag and metakaolin, Construction and Building Materials 19, 460472,
2005.
Khatib, J. M., Low temperature curing of metakaolin concrete, Journal of Materials
in Civil Engineering 21(8), 362-367, 2009.
Khatib, J. M., Metakaolin concrete at a low water to binder ratio, Construction and
Building Materials 22, 16911700, 2008.
98

Khatib, J. M., Kayal, O. and Siddique, R., Dimensional change and strength of
mortars containing fly ash and metakaolin, Journal of Materials in Civil Engineering
21(9), 523-528, 2009.
Kl, A. Ati, C. D.,Teymen, A., Karahan, O. and Ar K., The effects of scoria and
pumice aggregates on the strengths and unit weights of lightweight concrete, Scientific
Research and Essay 4(10), 961-965, 2009.
Kim, H. S., Lee, S. H. and Moon, H. Y., Strength properties and durability aspects of
high strength concrete using Korean metakaolin, Construction and Building Materials
21, 12291237, 2007.
Lee, S. T, Moon, H. Y., Hooton, R. D. and Kim, J. P., Effect of solution concentrations
and replacement levels of metakaolin on the resistance of mortars exposed to
magnesium sulfate solutions, Cement and Concrete Research 35, 1314-1323, 2005.
Malayolu, U. ve Akar, A., Killerin snflandrlmasnda ve kullanm alanlarnn
saptanmasnda aranan kriterlerin irdelenmesi, 1. Endstriyel Hammaddeler
Sempozyumu, zmir, 125-142, 1995.
z, E., Nevehir dolaylarnda yzeylenen asidik pomzann hafif beton agregas olarak
kullanlabilirlii, Yksek Lisans Tezi, ukurova niversitesi Fen Bilimleri Enstits,
Adana, s. 8-9, 2007.
zcan, F., Silis duman ieren har ve betonlarn zellikleri ve hzlandrlm kr ile
dayanm tahmini, Doktora Tezi, ukurova niversitesi Fen Bilimleri Enstits,
Adana, s.5-6, 2005.
zkul, H., Tademir, M. A., Tokyay, M. ve Uyan, M., Her ynyle beton, Trkiye
Hazr Beton Birlii, stanbul, 2004.
Parande, A. K., Babu, B. R., Karthik, M. A., Deepak Kumaar, K. K. and Palaniswamy,
N., Study on strength and corrosion performance for steel embedded in metakaolin
blended concrete/mortar, Construction and Building Materials 22, 127-134, 2008.
Pera, J., Metakaolin and calcined clays, Cement and Concrete Composites 23, 441520, 2001.

99

Poon, C. S., Kou, S. C. and Lam, L., Compressive strength, chloride diffusivity and
pore structure of high performance metakaolin and silica fume concrete, Construction
and Building Materials 20, 858-865, 2006.
Potgieter-Vermaak, S.S. and Potgieter, J.H. Metakaolin as an extender in South
African cement, Journal of Materials in Civil Engineering 18 (4), 619623, 2006.
Prasad, M.S., Reid, K.J., Murray H.H., Kaolin: processing,

properties

and

applications, Applied Clay Science 6(2), 87119, 1991.

Qian, X. and Li, Z., The relationships between stress and strain for high-performance
concrete with metakaolin, Cement and Concrete Research 31, 16071611, 2001.
Rashad, A.M., Metakaolin as cementitious material: history, scours, production and
composition a comprehensive overview, Construction and Building Materials 41,
303-318, 2013.
Rashiddadash, P., Ramezanianpour, A.A. and Mahdikhani, M., Experimental
investigation on flexural toughness of hybrid fiber reinforced concrete (HFRC)
containing metakaolin and pumice, Construction and Building Materials 51, 313
320, 2014.
Roy, D. M., Ajunan, P. and Silsbee, M. R., Effect of silica fume, metakaolin, and lowcalcium fly ash on chemical resistance of concrete, Cement and Concrete Research
31, 18091813, 2001.
Sardemir, M, Effect of silica fume and ground pumice on compressive strength and
modulus of elasticity of high strength concrete, Construction and Building Materials
49, 484489, 2013.
Seyhan,., Volkanik kaolin oluumu ve andezit problemleri, Maden Tetkik ve Arama
Dergisi 76, 124-134, 1971.
Shekarchi, M., Bonakdar, A., Bakhshi, M., Mirdamadi, A. and Mobasher B., Transport
properties in metakaolin blended concrete, Construction and Building Materials 24,
22172223, 2010.

100

Siddique, R. and Kadri, E-H., Effect of metakaolin and foundry sand on the near
surface characteristics of cofncrete, Construction and Building Materials 25, 3257
3266, 2011.
Siddique, R. and Klaus, J., Inuence of metakaolin on the

properties of

mortar and concrete: a review, Applied Clay Science 43, 392-400, 2009.
Singh, M., Garg M., Reactive pozzolana from Indian clays-their use in cement
mortars, Cement and Concrete Research 36(10), 19031907, 2006.
Soanc A.S., Nevehir blgesinde bulunan pomzalarn tama gc ve oturma
ynnden geoteknik zelliklerinin belirlenmesi ve iyiletirilmesi, Doktora Tezi, Seluk
niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Konya, s.36-37, 2011.
Sun, S.H., Ma, J.T., Pang, X.M., Sun, Y.T. and Wang, S.L., Sulfur reduction additive
prepared from acid-modified kaolin, Bulletin of the Catalysis Society of India 4, 7278, 2005.
engn, N., Pomzann hafif har yapmnda endstriyel hammadde olarak kullanm,
Yksek Lisans Tezi, Sleyman Demirel niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Isparta,
s.9-14, 2004.
Tafraoui, A., Escadeillas, G., Lebaili, S. and Vidal T., Metakaolin in the formulation of
UHPC, Construction and Building Materials 23, 669674, 2009.
Tevrizci, M. M., Metakaolin katkl harlarn baz durabilite zelliklerinin incelenmesi,
Yksek Lisans Tezi, Dokuz Eyll niversitesi Fen Bilimleri Enstits, zmir, s.8-9,
2010.
Tozan, G., Kaolendeki aluminyumun hidroklorik asit zeltilerinde znme kinetiinin
incelenmesi, Yksek Lisans Tezi, Osmangazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits,
1995
TS 802, Beton karm tasarm hesap esaslar, Trk Standartlar Enstits, Ankara,
2009.

101

TS EN 1097-6/A, Agregalarn mekanik ve fiziksel zellikleri iin deneyler -blm 6:

tane younluu ve su emme orannn tayini, Trk Standartlar Enstits, Ankara,
2007.
TS EN 12350-2, Beton-taze beton deneyleri-Blm 2: kme (slump) deneyi, Trk
Standartlar Enstits, Ankara, 2010.
TS EN 12350-6, Beton-taze beton deneyleri-Blm 6: younluk, Trk Standartlar
Enstits, Ankara, 2010.
TS EN 12390-3, Beton-sertlemi beton deneyleri-Blm 3: deney numunelerinin
basn dayanmnn tayini, Trk Standartlar Enstits, Ankara, 2010.
TS EN 12390-5, Beton-sertlemi beton deneyleri-Blm 5: Deney numunelerinin
eilme dayanmnn tayini, Trk Standartlar Enstits, Ankara, 2010.
TS EN 12390-6, Beton-sertlemi beton deneyleri-Blm 6: Deney numunelerinin
yarmada ekme dayanmnn tayini, Trk Standartlar Enstits, Ankara, 2010.
TS EN 197-1, imento-Blm 1: genel imentolar - bileim, zellikler ve uygunluk
kriterleri, Trk Standartlar Enstits, Ankara, 2012.
TS EN 934-2+A1, Kimyasal katklar-Beton, har ve erbet iin-Blm 2: beton
kimyasal katklar-tarifler, gerekler, uygunluk, iaretleme ve etiketleme, Trk
Standartlar Enstits, Ankara, 2013.
Tuncer, G., Trkiye seramik hammaddelerine genel bir bak, Endstriyel
Hammaddeler Sempozyumu, zmir, 16-17, 1997.
Trkel, S. ve Kadirolu, B., Pomza agregal tayc hafif betonun mekanik
zelliklerinin

incelenmesi,

Pamukkale

niversitesi

Mhendislik

Fakltesi

Mhendislik Bilimleri Dergisi 13(3), 353-359, 2007.

Uyan, M., Pekmezci, B. Y. ve Yldrm H., Akkanlastrc katk, kr ve koullarnn
betonun geirimlilik zellikleri zerine etkileri, SKA Teknik Blten 1, 10-14, 2003.

102

Velosa, A.L., Rocha, F. and Veiga, R., Influence of chemical and mineralogical
composition of Metakaolin on mortar characteristics, Acta Geodyn. Geomater 6(153),
121126, 2009.
Vu, D.D., Strength properties of metakaolin-blended paste, mortar and concrete, Delft
University Press, Netherlands, 2002.
Wild, S., Khatib, J.M. and Jones, A., Relative strength, pozzolanic activity and
cementhy dration in sper plasticised metakaolin concrete, Cement and Concrete
Research 26 (10), 15371544, 1996.
Yapa, N., Alunitli kaolenlerin deerlendirilmesi, Yksek Lisans Tezi, stanbul Teknik
niversitesi Fen Bilimleri Enstits, stanbul, 1993.
Yazc, ., Anuk, D., ve Arel, H.., Metakaolin kullanmnn harlarn mekanik
zellikleri zerine etkisi, Seluk niversitesi Mhendislik Mimarlk Fakltesi
Dergisi 25(2), 13-24, 2010.
Yazcolu, S. ve Bozkurt, N., Pomza ta ile elde edilen tayc hafif betonun
mekanik zelliklerinin aratrlmas, Trkiye Pomza Sempozyumu ve Sergisi, 153157, Isparta, 2005.
Yazcolu, S. ve Demirel, B., Puzolanik katk maddesi olarak kullanlan Elaz yresi
pomzasnn ilerleyen kr yalarnda betonun basn dayanmna etkisi, Frat
niversitesi Fen ve Mhendislik Bilimleri Dergisi 18 (3), 367-374, 2006.
Yazcolu, S., Arc, E. ve Gnen, T., Pomza tann kullanm alanlar ve ekonomiye
etkisi, Frat niversitesi DAUM Dergisi 1, 118-123, 2003.
Yldrm, A. N., Pomza ve uucu kl kullanlarak imal edilen hafif betonlarn agresif su
ortamlarnda mekanik zelliklerinin aratrlmas, Yksek Lisans Tezi, Seluk
niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Konya, s.7-10, 2007.
Yldz, K. and Uur, L. O., The effect of mineral admixture type on the modulus of
elasticity of high strength concrete, Scientific Research and Essay 4(8), 791-798,
2009.

103

Yldz, K., Pomza ve zeolit katkl yksek dayanml betonlarn asit ve tuz etkilerine
kar dayankllnn aratrlmas, Doktora Tezi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri
Enstits, Ankara, 2009.
Yksel, ., Bilir, T. and zkan, ., Durability of concrete incorporating non-ground
blast furnace slag and bottom ash as fine aggregate, Building and Environment 42,
2651-2659, 2007.

104

Z GEM
Serhat ELKTEN 10.08.1988 tarihinde Nidede dodu. lk orta ve lise retimini
Nidede tamamlad. 2006 ylnda balad Gaziantep niversitesi naat Mhendislii
Blmnden 2011 ylnda mezun oldu. 2011-2012 yllar arasnda Ankara Su ve
Kanalizasyon daresinde mhendis olarak alt. 2012 ylnda Nevehir niversitesi
Yap leri ve Teknik Daire Bakanlnda Mhendis olarak balad grevine halen
devam etmektedir. 2012 ylnda Nide niversitesi Fen Bilimleri Enstits naat
Mhendislii Anabilim Dalndaki Yksek Lisans eitimine balad.

105