19/11/2015

ENDOKRN SSTEM

ENDOKRN SSTEM
FZYOLOJS
Mge BULAKBAI
Yksek Hemire

ENDOKRN SSTEM
Endokrin sistemin reme, beslenme,
maddelerin hcreler tarafndan
kullanm, tuz ve sv dengesini ayarlama,
metabolik aktiviteyi dzenleme, byme
gelime gibi pek ok grevleri vardr.

ENDOKRN SSTEM
Endokrin sistem dzenlemeleri, i salg bezleri
tarafndan retilip hedef hcreye kan dolam
ile iletilen hormon denilen kimyasal araclarla
yaplr.
Hormonlar organizmada metabolizma ile ilgili
(metabolik) ilevleri dzenler.
Metabolizma deiim anlamna gelir ve vcutta
oluan tm kimyasal ve enerji dnmlerini
tanmlar.
Organizmada metabolik dnmler anabolizma
ve katabolizma denilen iki srele gerekleir.

Canllar yaad d ortamda meydana gelen

deiimlere uyum salamak ve i ortamlarndaki
dengeyi korumak zorundadr.
ortamn deimez tutulmas iine
homeostasis denir.
Homeostasisin salanmasnda iki sistem grev
alr.
Bu sistemlerden birisi sinir sistemi, dieri ise
endokrin sistemdir.
Bu iki sistem gerektiinde koordineli alrlar.

ENDOKRN SSTEM
Endokrin sistem, sinir sistemi gibi
organizmann i ve d ortamndaki
deiimlere bal olarak vcutta eitli
dzenlemeler yapar.
Bu nedenle sinir sistemi ile ibirlii iinde
alr.
birliini sinir sistemi adna hipotalamus,
endokrin sistem adna ise hipofiz bezi
gerekletirir.
Ancak hipofiz hipotalamusun kontrolnde
alr.

Anabolizma
Anabolizma, organizmadaki basit yaplarn kompleks yaplar
oluturmas srecidir.
Bu sre (anabolik) ile organizmadaki basit molekllerden
yalar, proteinler gibi daha karmak molekller yaplr.
Molekller organizasyonunda ve ilevlerinde kullanlr.
rnein organizmay oluturan hcreler ve dokular
anabolik dnmlerle yaplr.
Vcudun byme ve gelimesi anabolizma faaliyetlerine
dayanr.
Bu nedenle anabolizma yapc bir dnmdr.
nk barsaklarda emilen maddelerin organizmada canl
doku haline dnmesi (zmlenmesi) anabolizma
faaliyetleriyle gerekleir.

19/11/2015

Katabolizma

Katabolizma, organizmadaki kompleks yaplarn daha basit yaplara

paralanmasdr.
Bu sre (katabolik) ile organizmadaki daha byk ve karmak madde
moleklleri gerekli enerjiyi temin iin- daha kk paralara
(molekllere) yklr.
rnein enerji salamak iin hcre iindeki yan paralanmas,
glikojenin glikoza dnmesi katabolizma faaliyetlerine dayanr.
Bu nedenle katabolizma ykc bir dnmdr.
Katabolizma, enerji elde etmek amacna ynelik olarak organizmada
seyreden kimyasal olaylar (reaksiyonlar) zinciriyle gerekleir.
Katabolizma faaliyetleriyle oluan basit moleklnn (glikozun) oksijen
ile oksitlenmesi (oksidasyonu) sonucu enerji aa kar.
Aa kan enerji hcre faaliyetlerinde kullanlr.
Sonu olarak, endokrin bezlerden salglanan eitli hormonlarn uyarlar
ile organizmadaki anabolik ve katabolik faaliyetlerin hz etkilenerek
vcut metabolizmas dzenlenir.

Hormonlar
Ulalan hedef hcrenin yzeyinde bulunan
reseptr (duyu alcs) molekl ile hormon
molekl etkileime girer ve hcrelerde bir
dizi reaksiyon balar.
Gelien bu reaksiyonlar hcrenin
fizyolojisinde deiiklikler oluturur.
Bylece ulatklar dokularda, hcrelerin
grevlerini yerine getirmelerini salayacak
aktif etki yaparlar.
Yaplan bu etki uyarc, ya da durdurucu
niteliktedir.

Hormonlar
Herhangi bir hormonun hedef organ
etkilemesi, uyarc ya da durdurucu
nitelikte olur.
Bylece bir hormon tepkime organnn
almasn hzlandrr ya da yavalatr.
Herhangi bir hormonun etkileme nitelii,
yapsndaki kimyasal maddelerden
kaynaklanr, nk her hormonun
sentezlenme zellii ve kimyasal nitelii
farkldr.

Hormonlar
Hormon; harekete geiren, uyaran madde
demektir.
Hormonlar; endokrin bezler tarafndan
salglandktan sonra kana verilen, kan yoluyla
eitli organ ve dokulara tanarak bunlarn yap
ve fonksiyonlarn, vcudun ihtiyalarna gre
dzenleyen kimyasal maddelerdir.
Hormonlar salglandktan sonra direkt olarak
kan dolamna katlrlar ve btn vcuda
yaylarak etkileyecei hedef dokuya ularlar.

Hormonlar ve hormonlarn etkiledii

alglayclarn anahtar-kilit ilikisi
Her hormonun etkisi
kendine zgdr.
Bir hormon hedef
hcresine varncaya
kadar getii
dokularda fark
edilemez.
Reseptrler bir kilit,
hormonlar ise farkl
bir anahtar
zelliindedir.
Bir hormon yalnz bir
kilide uyar.

Hormonlarn Kimyasal Yaplarna

Gre eitleri
Hormonu oluturan maddelerin kimyasal yaps tam olarak
bilinmemekle beraber steroid, peptid, ve aminoasit
yapsnda hormonlar olmak zere e ayrlr.
Genellikle steroid yapdaki hormonlar lipitte, peptid ve
aminoasit yapdaki hormonlar ise suda znrler.
Farkl yapdaki iki hormon grubu etkilerini birbirinden
farkl mekanizmalarla gsterir.
Peptit yapdaki hormonlar; byk moleklldr, bu nedenle
hcre iine giremezler.
Etkilerini hcre yzeyindeki reseptrlerle birleerek
gsterirler.
Steroid hormonlar, greceli olarak kk moleklldr ve
rahatlkla hedef hcrenin plazma zarndan geerek nkleus
iine girerler.

19/11/2015

Kimyasal yaplarna gre

hormonlar
Steroid Hormonlar

Peptid Hormonlar

Aminoasit hormonlar

Adrenal korteks
hormonlar

Vazopressin

Katekolaminler

Cinsiyet hormonlar

Oksitoksin

Tiroit hormonlar

Peptid Hormonlar

Adrenokortikotropik
hormon

ki ya da daha fazla aminoasit ieren byk molekll protein bileikleridir.

Peptidler byk yapda molekller olduundan hcre zarn dorudan geemezler.
Bu nedenle peptid yapdaki hormonlar, hedef hcre zarnda bulunan reseptrne
balanarak etkili olurlar.
Hcre zarndaki reseptr proteinlerine balanan hormonun etkisiyle nce cAMP denilen
arac protein moleklleri oluturulur.
Bu arac molekller haberci olarak hormonun hcredeki grevini stlenir ve hormonun
mesajn hcre iine tar.
Bylece haberci molekller tadklar mesajlarla hcre nkleusundaki genleri etkiler.
Hormon mesajndan etkilenen genler ise, mesaja gre hcre metabolizmasn denetler
ve hcrede mesaja gre madde sentezini dzenler ve hcrede mesaja gre madde
sentezi dzenler.
Gen denetimi, sentezlenen madde istenen miktara ulancaya kadar srer.
Ancak istenilen madde miktarna ulalnca, bu kez yaplan madde geri bildirim ile
genleri etkiler ve maddenin sentezi durdurulur.

Hormon Salglanmasnn
Dzenlenmesi

Steroid Hormonlar
Kendilerine zg bir ekirdee sahip olan kk molekll
bileiklerdir.
rnein ovaryum hormonlar (strojen, progesteron), testis
hormonlar (testesteron) ve bbrek st bezi ile ilgili
adrenokortikal hormon steroid yapdadr.
Steroid yapdaki hormonlar, kk molekll olduundan hcre
zarn diffzyonla geer ve hedef hcre metabolizmasn etkiler.
Hcre iine geen steroid hormonlar nukleusda DNA zerindeki
reseptr proteinlere balanrlar.
Bylece DNA ierii genler etkilenerek mRNA sentezi balatlr.
Sonuta mRNA lar ile hcrede istenen maddenin sentezi uyarlr
ve madde yapm gerekleir.
Ancak istenilen madde miktarna ulalnca, bu kez yaplan madde
geri bildirim ile genleri etkiler ve madde sentezi durdurulur.

nsan vcudunun bir denge iinde

yaplanmas ve ilev yapmas, hormonlarn
organizmann ihtiyac orannda
sentezlenmesine ve salglanmasna baldr.
nk hormonlarn ihtiyatan fazla ya da az
salglanmas hastalk nedenidir.
Bu nedenle endokrin bezlerde srekli
hormonal dzenlemeler yaplarak hormonlar
organizmann ihtiyac orannda salglanr.
Hormonal dzenleme organizma ii ve d
uyarlara dayanr.

Hormon Salglanmasnn
Dzenlenmesi

Hormon Salglanmasnn
Dzenlenmesi

Endokrin bezlerde hormonlarn salglanmasn

balatan ya da durduran uyarlar unlardr:

Kandaki madde (protein, karbonhidrat, ya, mineral,

su, oksijen) miktarnn artmas veya azalmas
Kandaki hormon miktarna gre endokrin bezlerin
birbirini etkilemesi veya etkilememesi
evresel deiikliklerin ya da koullarn organizmay
etkilemesi veya etkilememesi
Sinir sisteminin organizmann ihtiyacna gre
endokrin bezleri etkilemesi veya etkilememesi
Genetik ynelime gre endokrin bezlerin
etkilenmesi veya etkilenmemesi

Tm bu uyarlarn deerlendirilmesi, beyni hipotalamus blmnde yaplr.

nk hipotalamus i organlarn ve dokularn otomatik almasndan sorumlu kontrol
merkezidir.
Hipotalamusta vcudun su dengesini, kan basncn, besin (protein, karbonhidrat, ya,
mineral) metabolizmasn, ssn, uyku ve itah durumunu dzenleyen merkezler
bulunur.
Organizmada i dengenin dzenlenmesine ynelik tm uyarlar duyurucu nronlarla
sinyaller (impuls) halinde hipotalamustaki bu merkezlere bildirilir.
Hipotalamus ald bildirimlere gre, organizmann hormon ihtiyacn da deerlendirir.
Hipotalamus organizmann ihtiya duyduu hormonlara gre, kendisine ait uyarc
faktr salglayarak hipofiz bezini uyarr.
Hipofiz bezi ide hipotalamusdan ald uyarlara gre, vcuttaki dier endokrin bezleri
ya da hcreler stimule edici hormonlar salglar.
Sonu olarak vcuttaki dier endokrin bezler hipofize ait stimule edici hormonlarn
uyars ile kendilerine ait hormonlar salglar.
Bylece endokrin bezler, organizmann madde ihtiyacna dayal olarak balayan uyarlar
zinciri ile hormon salglam olur.
Ancak organizmann ihtiyac giderilince uyarlar kesilir ve hormon salglamas durur.

19/11/2015

Hormon Salglanmasnn
Dzenlenmesi

Hormon Salglanmasnn
Dzenlenmesi

Organizmann hormon ihtiyacn gidermeye ve dengelemeye

ynelik olarak oluan uyarlar zincirine geri bildirim
mekanizmas denir.
Hormonal dzenlemede geri bildirim mekanizmas pozitif ya
da negatif ynde geliir.
Hormonlarn salglanmasn salayan uyar zincirine pozitif
geri bildirim, hormonlarn salglanmasn durduran uyar
zincirine ise negatif geri bildirim ad verilir.
Pozitif ya da negatif yndeki geri bildirimler birbiri ard
sra devam ettirilir.
Geri bildirimi balatan uyarlar, organlarn yaplarnda
bulunan kemoreseptr (kimyasal maddeye duyarl) ya da
baroreseptr (basnca duyarl) hcreler tarafndan alnr ve
sinyaller halinde hipotalamusa srekli iletilir.

Hormonlar belirli bir dzen iinde salglanr.

Salglanma dzeni, sinir sistemi ile negatif ve
pozitif geri bildirim mekanizmalar ile kontrol
edilir.
Kandaki hormon konsantrasyonu o hormonu
salglayan bezi uyarr.
Bez kanda bulunan hormon seviyesine gre cevap
verir.
Kandaki hormon seviyesi normalin altnda ise
hormon salglanmas artar.
Normalin stnde ise hormon salglanmas azalr.

Hormonlarn Grevleri

Hiposekresyon: Bezin hormon salgs der ve hedef

hcrelerin ihtiyac olan uyarlma gereklemez.
Hipersekresyon: Bezin hormon salgs normalin stnde olur
ve hedef hcreler ok fazla uyarlr.

Vcudun d evreye uyumunu salar.

Deien i ortamn fiziksel ve kimyasal
artlarnn dengesini ve srekliliini salar.
Hcrelerdeki yapm ve ykm olaylarn
denetim altnda tutar.
Vcut organlarnn fonksiyonlarn dzenler.
reme fonksiyonlarn dzenler.
Byme ve gelimeyi salar.
Enerji retimi, kullanm ve depolanmasn
gerekletirir.

Vcudumuzdaki i salg bezleri

Endokrin Bezler

rnein; boyunda bulunan paratiroid bezinden salglanan

hormon kandaki kalsiyum seviyesini dzenler.
ayet kandaki kalsiyum seviyesi derse paratiroid bezi
uyarlr ve parathormonu salglanmas artar, bylece
kandaki kalsiyum seviyesi ykselir.
ayet kanda kalsiyum seviyesi normalin stnde ise ayn
ekilde paratiroid bezleri uyarlr ve zt etki yaparak
parathormon salglanmas yavalar.
Endokrin bez, uygun bir ekilde uyarlmazsa hormon
salglanmas anormal olur.
Bu durum kendini iki ekilde belli eder:

Organizmann ihtiyacna gre hormon sentezleyen ve sentezledii

hormonu kana salglayarak ilgili hcrelerin almasn etkileyen
organlardr.
Endokrin bezler, salg epiteli hcrelerinden oluur. Bol miktarda
klcal damar ierir.
Kan damarlarndan ald besin maddelerini sentezleyerek hormon
molekllerine dntrr.
Sentezlenen hormonlar organizmann ihtiyacna gre kana
salglanr.
Her bir hormon kan yoluyla ilgili hcrelere iletilerek ilgili organn
almas etkilenir.
nsan organizmasnda hipofiz, epifiz, tiroid, paratiroid, adrenel
bez, pankreas, ovaryum, testis denilen endokrin bezler bulunur.
Vcudun farkl yerlerinde bamsz yapda bulunan bu bezlerin
her biri adeta kimya laboratuvarlar gibi alr ve farkl hormon
retir.

19/11/2015

ENDOKRN BEZLER VE
HORMONLARI

Endokrin ( salg) Bezler

Salglarn bir kanala ihtiya duymadan direkt olarak kana veren bezlere endokrin
bezler (i salg bezler) denir. Ekzokrin (d salg) bezler ise salglarn bir kanal
aracl ile vcut boluuna brakan bezlerdir.
salg bezleri; ok sayda damar, sinir ve salg epiteli hcrelerinden oluur.
salg bezlerini oluturan hcreler salg (hormon) retir.
Damarlar, salg retimi iin hcrelere madde tarlar ve retilen salglar kan yolu ile
ilgili yerlere gtrr.
Sinirler ise salgnn miktarn denetler.
salg bezleri vcudun belli blgelerine yerlemitir. Tamam iki avucu ancak doldurur.
Fakat gl bir etkiye sahiptirler. Bu g salgladklar hormonlar sayesinde
gerekleir. Endokrin bezlerinin genel olarak zellikleri unlardr:
salg bezleri, d salg bezlerinin aksine boaltma kanallarna sahip deillerdir. Bu
nedenle kanalsz bezler olarak da adlandrlr.
Salglarn (hormon) direkt olarak kana verirler. Bu sebeple dier organlardan daha
fazla kanlanrlar. Kana geen hormonlar yalnzca hedef hcreleri etkiler.
Normalden fazla hormon salgladklarnda hiperfonksiyon, yetersiz salgladklarnda
hipofonksiyon belirtilerine sebep olurlar.

nsan vcudunda hormon salglayan

balca endokrin bezler unlardr:
Hipofiz bezi (Gl. pituitariaHypophysis)
Epifiz bezi (Gl.pinealis-Pineal bez)
Tiroid bezi (Gl. thyroidea)
Paratiroid bezi (Gl. parathyroidea)
Bbrekst bezleri (Gl. SuprarenalesAdrenal bezler)
Timus bezi Thymus bezi
Pankreas bezi (Pancreas)
Gonadlar (testisler ve ovariumlar)

Ayrca bbrekte, kalpte ve

gastrointestinal sistemde de zel salg
hcreleri vardr. Gebelik sresince
plasenta byk bir i salg bezi grevi
yapar.

Hipofiz bezi hormonlar ve hedef

dokular

Hipofiz Bezi (Glandula Pituitaria)

Hipofiz bezi, yap ve fonksiyon bakmndan
n lob (lobus anterior) ve arka lob (lobus
posterior) olmak zere iki blmden oluur.
Arka loba nrohipofiz, n loba adenohipofiz
denir.
Her iki lobdan eitli hormonlar salglanr.
Hipofiz bezi, salglad hormonlarla dier
endokrin bezlerin faaliyetlerini dzenler.

Hipofiz Bezi n Lobundan

Salglanan Hormonlar
Lobus anterior (n lop) hipofiz bezinin en byk blm
olup tm bezin %75ini oluturur. Hipofiz bezi n lobunda
sinir lifleri yoktur. Bu nedenle n lobdan sentezlenen ve
salnan hormonlarn denetimi sinirsel deildir. Denetimleri
hipotalamus salglar ile olur.
Hipofiz n lob hormonlar unlardr:
A. Somatotropin hormonu (STH-byme hormonu)
B. Gonadotropik hormon (GTH)
Follikl stimulan (uyaran) Hormon (FSH)
Luteinize edici hormon (LH)
Laktotrop hormon-prolaktin hormonu (LTH)

C. Adrenokortikotropik hormon (ACTH)

D. Tiroid stimulan hormon (TSH)
E. Melanosit stimulan hormon (MSH)

Somatotropin Hormon (SH) Growht Hormon (GH)

A. Somatotropin Hormon (SH) - Growht Hormon (GH): Bu hormona

byme hormonu da denir.
Somatotropik hormon, ocuklarda ve adlesan dneminde doku ktlesini
artrarak bymeyi hzlandrr.
Hcre oalmasn salar, protein sentezini arttrr, kan ekerini
ykseltir, ya depolarn kullandrrken karbonhidrat depolarn korur.
Uzun kemiklerin epifiz plaklar zerini dorudan etkileyerek epifiz
plaklarnn devamlln salar.
Byme dnemindeki bir kiide salgs yetersiz olursa epifiz plaklar
erken kapanr ve zek gerilii olmayan ccelik ortaya kar bu duruma
dwarfizm denir.
Byme dneminde ar salglanrsa ar byme jigantizm (devlik)
denilen patolojik durum ortaya kar.
Ergenlik dneminden sonra tekrar salglanmaya devam ederse ellerde,
ayaklarda, enede, burunda, dil, karacier, bbrek gibi yumuak
dokularda anormal byme ve vertebralarda kalnlama olur, bu duruma
da akromegali denir.

19/11/2015

Gonadotropik Hormon (GTH)

B. Gonadotropik Hormon (GTH) : Ergenlik dneminde ve sonrasnda

hipofiz n lobundan salglanr. Erkek ve kadnda cinsiyet bezlerinin ve
organlarnn reme fonksiyonlarn kazanmasn salar. Bu hormonun
salglanmasnda sinirsel uyarlarn yannda ruhsal etmenler de nemlidir.
Gonodotropik hormonlar biyolojik etkilerine gre gruba ayrlr.
Follikl stimulan hormon (FSH) :Bu hormon etkisini gonadlar zerinde gsterir.
Kadnlarda ovaryumlardaki folikllerin ve ovumun geliimini salar. strojen
hormonunun salglanmasn uyarr. Puberta (ergenlik) dneminde uterusun (rahim)
byme ve gelimesini salar. Erkeklerde testesteron salglanmasn ve sperma
hcresinin gelimesini salar.
Luteinize edici hormon (LH): Hedef dokusu FSH ile ayndr. Kadnlarda ovulasyonu
ve progesteron hormonunun salnmn erkeklerde ise testosteron hormonunun
salglanmasn uyarc ve denetleyici rol oynar.
Laktotrop hormon (LTH): Bu hormona prolaktin hormonu da denir. Meme bezlerinin
gelimesini, st yapmn ve sekresyonunu salar. Prolaktin hormonu zellikle
gebelik ve emzirme dnemlerinde daha fazla salglanr.

Hipofiz Bezi Arka Lobundan

Salglanan Hormonlar
Hipotalamustaki sinir ekirdeklerinde retilen
hormonlar kk vezikllerin iinde, hipofizin
arka lobuna nronlarn aksonlar tarafndan
tanr ve burada depo edilir.
Gerektiinde klcal damarlar aracl ile kana
verilir.
Bu nedenle arka lob hormon yapan deil
hipotalamusta retilen hormonlar kana veren
blmdr.
Hipofiz bezi arka lop hormonlar, oksitosin ve
antidiretik hormon (ADH -vasopressin)dur.

C. Adrenokortikotropik Hormon (ACTH): Bbrek st bezlerinin

korteks blmnden salnan hormonlarn salglanmasn kontrol
eder. Bu hormonun yetersiz salglanmas durumunda bbrek st
korteks hormonlar (kortizol, androjen ve aldesteron) azalr,
fazla salglanmas ise salg miktarn artrr.
D. Tiroid Stimulan Hormon (Trotrop Hormon-TSH) :TSH, tiroid
bezinin almasn ve tiroksin (T4) hormonunun salglanmasn
denetler. Tiroid bezinde iyot tutulmasn ve tiroid bezinde
salglanan hormonun kana verilmesinde rol oynar.
E. Melanosit Stimulan Hormon (MSH) : MSH, derinin dermis ve
epidermis tabakalar arasnda bulunan pigment ihtiva eden
melanosit hcrelerini uyarr. Melanosit hcreler cildimizin rengi
zerine etki eden hcrelerdir.

Oksitosin Hormonu
Hipotalamusun zellemi hcreleri tarafndan
salglanr. Hipofiz arka lobunda depolanr,
gerektiinde kana salnr. Oksitosin hormonu;

Doum srasnda sekresyonu arttrarak uterus dz

kaslarnn kontraksiyonunu salayarak doumu
kolaylatrr.
Doumdan sonra uterusun kaslmasn devam ettirerek
doum sonu kanamalar azaltr ve uterusun klerek
eski hlini almasn salar.
St bezlerini etkileyerek st miktarn artrr. Meme
bezlerinin evresindeki dz kaslarn (myoepitel dokunun)
kaslmasn salayarak st kanallarnn almasn ve
stn bu kanalcklarda ilerlemesini kolaylatrr. Bylece
emme srasnda bebein st alabilmesini salar

Antidiretik Hormon (ADH,

Vasopressin Hormon)
Bu hormon hipotalamusun sinirsel
hormon salglayc hcreleri tarafndan
salglanarak hipofizin arka lobunda
depolanr.
Gerektiinde klcal damarlar aracl ile
kana salnr.

Antidiretik hormonun temel grevi, vcudun sv dengesini

dzenlemek ve kan basncn kontrol etmektir
Kan plazma hacminin azalmas durumunda, ADH sekresyonu
artar. Bbrek tubuluslerinde suyun reabsorbsiyonunu (geri
emilim) etkileyerek szlen suyun vcutta tutulmasn
salar. drar miktarn azaltr, idrarn younluunu arttrr.
Bunun sonucunda kann plazma hacmi artar ve kan basnc
ykselir. Kan plazma hacminin artmas durumunda ADH
sekresyonu azalr. Bunun sonucunda vcuttan suyun atlm
hzlanr.
ADHnin yetersiz salglanmas durumunda suyun byk bir
ksm bbrek tubuluslarnda geri emilemedii iin idrar
olarak atlr. Bu durumda diabetes insipitus (ekersiz eker
hastal) ad verilen hastalk grlr. Hasta ok sk idrara
kar ve ok fazla su ier.

19/11/2015

Epifiz Bezi (Glandula Pinealis)

Beyin yarmkreleri arasnda arabeynin
tavannda yer alan bezelye byklnde bir
bezdir.
Melatonin hormonunu salglar.
Epifiz bezleri salglad hormon ile eey
bezlerinin vaktinden nce gelimesini engeller.
Epifiz bezi hormonlar dokuz yandan sonra
ilevini kaybetmeye balar.
Karanln pineal bezdeki olaylar aktive ettii
aydnln ise inaktive ettii dnlmektedir.

Tiroid Bezi (Glandula Thyroidea)

Vcudun en byk
endokrin bezidir.
Bu bez sa ve sol
olmak zere iki
lobdan oluur.
Damarlardan zengin
olan tiroid bezi
kahverengi krmz
renktedir.

Tiroid Bezi Hormonlar

Tiroid bezi tarafndan
tetraiyodotironin de (T4) denilen tiroksin,
triiyodotironin (T3), ve
kalsitonin hormonlar salglanr.

Tiroid bezinin almas ve hormonun

salglanmasnn denetimi tiroid bezi ile hipofiz
bezinin n lobu arasndaki feedback
mekanizmasnn ileyiine baldr.
Troid hormonlar, genel olarak protein sentezini
arttrrlar. Bu nedenle dokularn bymesini
salar. Karbonhidrat metabolizmasn
hzlandrarak kan glukozunu ykseltir, ya
metabolizmas da hzlanr. Troid hormonlar
sistolik tansiyonu arttrr, diastolik kan
basncn drr, kalp atn hzlandrr.

Tiroid bezi hormonlarnn

grevleri
Tiroid bezinin tiroksin hormonu yapabilmesi iin iyodun besinlerle
alnmas gerekir.
Normal miktarda hormon yapabilmek iin vcudun haftada 1 mg
iyoda ihtiyac vardr.
Vcut bu maddeyi sentezleyemez.
Besinlerle alnarak kana geen iyot tiroid dokusu kesecikleri
tarafndan tutulur.
TSH hormonu bu durumu kolaylatrr.
yot hcre enzimleri sayesinde serbest iyot hline dnr ve
kesecikler iindeki kolloid maddeye girerek orada tirozin
molekllerine balanr.
Mono ve diiyotlu trevler meydana gelir.
Bunlar da triiyodotironin (T3) ve tetraiyodotronin (T4-tiroksin)
hormonlar olutururlar.
Bunlar iyotlu tiroid hormonlardr. T3 ve T4 hormonlar kana
geer ve kan proteinlerine balanarak tanr.

Vcuttaki metabolik faaliyetleri dzenler.

Oksidasyonu hzlandrmas nedeniyle oksijenin
tketim ve karbondioksitin retimi artar. Vcut
ssn dzenler. Solunum hzn artrr.
Protein sentezini salayarak normal byme ve
gelimeyi salar.
Ya dokusundan ya asitlerini ve ya asitlerinin
hcrelerdeki oksidasyonunu artrr.
Tiroksin hormonu karacierden glikojeni glikoz
hline dntrp kana gemesini salar ve
glikojen oluumunu engeller.

19/11/2015

ocuklarda fiziksel ve mental geliimi salar.

Tiroksin bbrek ilevini kolaylatrr ve idrar miktarn artrr.
Kalsitonin (tirokalsitonin) hormonu, kanda kalsiyum dzeyi
arttnda tiroid bezi follikllerinden salglanr.
Kandaki kalsiyum seviyesini, drc etki gstererek dzenler.
Kalsitonin kandaki kalsiyum seviyesini normale drmek iin
kandaki fazla olan kalsiyumun kemiklerde depolanmasn
hzlandrr.
Bylece kandaki, kalsiyum seviyesi normale dner.
Ayrca kalsiyumun bbreklerden geri emilmesini engeller ve
kalsiyumun idrarla atlmn hzlandrr.
Bu durum kanda kalsiyum seviyesi normale dnnceye kadar
srer.

Tiroid bezinin herhangi bir nedenle yetersiz almas

sonucu tiroksin salgs azalr, bu duruma hipotiroidizim
denir.
Hipotiroidizmde; imanlk, soua kar duyarllk, ar
uyku hli, kalbin atm hznda yavalama ve zihinsel
tembellik grlr.
Yeni doanda ve ocukluk dneminde tiroid hormonlarnn
salglanmamas veya az salglanmas kretenizm denen
tablonun ortaya kmasna neden olur.
Kretenizmde fiziksel ve mental gerilik (ccelik ve zek
gerilii) birlikte grlr.
Erikinlerde grlen tiroid yetmezliine ise miks dem
denir.
Miks dem durumunda yorgunluk, deri ve salarda kuruluk,
yzde ilik olur.

Paratiroid Bezler (Glandula

Parathyroidea)

Tiroid hormonlarnn normalden fazla salglanmasna hipertiroidizm

denir.
Bu durum tirotoksikozis (basedow-graves hastal) olarak adlandrlr.
Hipertiroidizmde; zayflama kalp atm hznda artma, sinirlilik, ellerde
titreme, scaa dayankszlk, uykusuzluk ve kaslarda gszlk grlr.
Hipo ya da hipertiroidizme bal olarak tiroid bezinin bymesine guatr
denir.
Hipertiroizmde tiroid hormonlarnn artmasna bal olarak TSH inhibe
edilir (basklanr).
Ancak feed-beck mekanizmas ilemez ve tiroid hormonu ar
salglanmaya devam ederse bylece tiroid bezi byr.
Hipotiroidizmde besinlerle iyot yeterince alnamaz ve hormon sentezi
yaplamaz. TSH miktar artar, TSHn tiroid bezini srekli uyarmasna
bal olarak tiroid bezi srekli alr ve byr.

Paratiroid bezler, tiroid bezinin arka st

tarafnda bezi saran kapsl iinde bulunur.
Salglad parathormon sayesinde kalsiyum
ve fosfor metabolizmasn dzenler.
Parathormon kanda kalsiyum seviyesini
ykseltici etkiye sahiptir.
Bu hormon kandaki kalsiyum dzeyinin
normalin altna dmeye balamas
durumunda salglanmaya balar.

Parathormonun etkileri

Parathormonun etkileri

Kemikten kalsiyum ve fosfor salnmasn hzlandrr,

kana geiini salar.
Bbrekleri etkileyerek bbrek tubuluslarndan
(borucuk) kalsiyumun geri emilimini hzlandrr ve
kana geiini salar. Bylece kalsiyumun idrarla
atlm engellenir. Fosfatn bbreklerden geri
emilimi azaltlr.
nce barsaklardan kalsiyumun emilimini hzlandrr.
Bu etkinin oluabilmesi iin D3 vitaminine ihtiya
vardr. Parathormonun etkisiyle D3 vitamininden
bbreklerde kalsitriol (antitetanik) denilen bir
madde sentezlenir. Sentezlenen bu madde
barsaklardan kalsiyum emilimini hzlandrr ve
fosfor atlmasn artrr.

Parathormon yeterince salglanmazsa

kandaki kalsiyum seviyesi der; buna bal
olarak kaslarda, bilhassa el ve yz
kaslarnda kaslmalar, tetani grlr.
Bu kaslma larenks kaslarnda olursa
solunum engellenir ve lme neden olabilir.
Parathormonun fazlalnda, kemiklerden
kalsiyum salm fazla olur ve kemiklerdeki
kalsiyum deposu boaltlarak kana verilir.
Bylece kemikler kolayca bklr ve krlr.

19/11/2015

Kalsitonin ve parathormon birbirine zt etkiyle alarak

kandaki kalsiyum seviyesini dzenler.
Kandaki kalsiyum seviyesi ykseldiinde parathormonun
salglanmas yavalarken kalsitonin miktar artar.
Kalsiyumun kandan kemiklere geii ve bbreklerden atlm
hzlanrken barsaklardan emilimi yavalatlr ve kalsiyum
seviyesi drlr.
Kandaki kalsiyum seviyesi dtnde ise parathormonun
salglanmas artar, kalsitonin miktar azalr.
Kalsiyumun kemiklerden kana geii ve barsaklardan
emilimi hzlanrken bbreklerden atlm azaltlr ve bylece
kandaki kalsiyum seviyesi ykseltilir.

Adrenal Bezler (Gl. SuprarenalisBbrek st Bezleri)

Adrenal bezler (gl.
suprenalis) her iki bbrein
st ksmna yerlemi, sarms
renkte iki bezdir.
Her biri ortalama 67
gramdr.
Adrenal bezler i ve d
olmak zere iki blmden
oluur.
ksmna adrenal medulla
(z), d ksmna adrenal
korteks (kabuk) denir.
Her iki blmden yap ve
fonksiyon bakmndan farkl
hormonlar salglanr.

Adrenalin ve noradrenalinin
etkileri
Kalbin almasn hzlandrarak kan basncn
artrr.
Yzeysel, evresel kan damarlarn daraltr.
skelet kaslar kan damarlarn geniletir.
Karacierdeki glikojenin glikoza dnmesini
etkileyerek kandaki eker dzeyini ykseltir.
Oksijen tketimini artrr.
Sindirim kanalnda yavalamaya neden olur.
Pupillalarn (gz bebei) genilemesini salar.
Noradrenalin, klcal damarlar daraltr, kan
basncn artrr.

Medulla Blm Hormonlar

Adrenal medulladan sempatik uyar ile
adrenalin (epinefrin) ve noradrenalin
(norepinefrin) olmak zere iki hormon
salglanr.
Adrenal medulla hormonlarna
katekolaminler de denir.
Adrenalin ve noradrenalin baz organlar
zerine ayn bazlarna ise farkl etki
gsterir.
Bu hormonlarn salnm korku, heyecan,
hiddet, stres durumlarnda artar.

Korteks Blm Hormonlar

Adrenal bezin korteks blm yaam iin ok nemli bir
bezdir.
Korteks blmnn olmamas lmle sonulanan ciddi
bozukluklara yol aar.
Bu hormonlar, hipofiz n lob hormonu olan
adrenokortikotrop hormon (ACTH)un korteksi uyarmas ile
salglanr ve kana verilir.
Adrenal korteksten steroid hormonlar sentezlenir bu
nedenle bu hormonlara kortikosteroid hormonlar da denir.
En nemlileri; glukokortikoidler, mineralokortikoidler ve
androkortikoidlerdir.
Hormonlar fonksiyonlar bakmndan birbirlerinden
farkldr.

19/11/2015

Glukokortikoidler
Daha ok protein, ya ve karbonhidrat metabolizmas zerine
etkilidir.
Bu gruptaki en nemli hormonlar
kortizol ve kortikosterondur (kortizon ve hidrokortizon).

Glukokortikoidlerin grevleri:
Karacieri etkileyerek protein ve yalardan glikoz olumasn ve
glikozun karacierde depolanmasn salar. Hcrelerde glikoz
kullanmn azaltr. Bylece kanda glikoz miktar artar.
Proteinlerin ykmn artrr ve protein sentezini azaltr.
Karacier dndaki kas dokusunda protein depolarn azaltr.
Yalarn ykmn, serbest ya asidi orann ve kullanmn artrr.
Glukokortikoidlerin metabolik etkilerinin yan sra iltihap
belirtilerini ve alerjiyi giderici etkileri vardr.

Kortizon yokluunda grlen

bozukluklar
Kan glikoz dzeyi der.
Ya dokusundan serbest ya asitlerinin meydana
gelmesinde eksiklikler ortaya kar.
Kan basnc der.
Distal tbln suya geirgenliini azaltarak daha
fazla suyun atlmasna neden olur. Kortizol
eksikliinde fazla su iildii zaman vcutta su
birikmesine ve su zehirlenmesine neden olur.
Lezzet almada bozukluk, iitme ve koku almada
yetersizlikler grlebilir.
Kas zayfl grlr.
Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte yokluunda
timus bezi ve lenf bezleri byr.

Mineralokortikoidler

Bu grupta bulunan hormonlarn en nemlileri

Aldesteron vcudun sv ve elektrolit dengesini salanmas iin gerekli

bir hormondur.
Asl etkisini sodyum zerine gsterir.
Aldesteron, bbreklerin nefron tubuluslar zerine etki ederek
sodyumun bbreklerden geri emilimini salarken
Potasyumun ve hidrojen iyonlarnn bbreklerden idrarla atlmn
hzlandrr.
Sodyum miktarnn artmas ozmotik basncn artmasna ve ayn oranda
suyun emilimine neden olur.
Bylece vcut svlarndaki su ve elektrolit dengesi salanr.
Ayrca aldesteron enfeksiyonlara kar savunma sistemini de destekler.

aldesteron ve desoxycorticosterondur (dezoksikortikosteron).

Dezoksikortikosteron, iltihaplarda ba dokusunun artmasn bylece

dokunun onarlmasn salar.

Androkortikoidler (Gonodokortikoidler,
Seksel Hormonlar)
Korteksten salglanan seksel hormonlar
progesteron, strojen ve androjendir.
Androjen erkekte ses kalnlamas, kllanma
ve kas tonsnn artmasnda rol oynar.
Kadnda cinsiyet igdsnn ortaya
kmasnda etkilidir.
Androkortikoidlerin salglanmas ACTH
denetimindedir.
Bu hormonlar ayn zamanda testis
hcrelerinde de retilir.

Aldesteronun yetersiz salglanmasnda;

Sodyum, su ve klorun geri emilimi azalr.
Kan hacmi ve kalp at yavalar, buna
bal olarak dolam oku geliir.
Aldesteron fazlalnda ise potasyumun
vcuttan fazla atlmasna bal olarak
potasyum miktar azalr ve kas zayfl
grlr.

Pankreas bezi
Pankreas karn
boluunda midenin
arka ksmnda,
duodenumun kvrm
iine yerlemitir.
Dalaa kadar uzanr.
Ortalama 1215 cm
uzunluunda, 80
gram arlndadr.

10

19/11/2015

Pankreas Bezi Hormonlar

Pankreas hem endokrin, hem de ekzokrin salg
yapan kark bir bezdir.
Pankreasn endokrin ksm langerhans
adacklardr.
Langerhans adacklarn oluturan hcreler
ierdikleri granllerin ekillerine, zelliklerine,
byklklerine gre snflandrlr.
Her adackta fonksiyonlar farkl A (alfa)
hcreleri, B (beta) hcreleri, D (delta) hcreleri
ve F hcreleri olmak zere drt tip hcre
bulunur.

Pankreas Bezi Hormonlar: Langerhans

adacklarnda bulunan
A (alfa) hcreleri glukagon,
B (beta) hcreleri inslin,
D (delta) hcreleri somatostatin ve
F hcreleri pankreotik polipeptid salglar.

nslin
nslin hormonu pankreasn langerhans adacklarndaki beta
hcrelerinin granll endoplazmik retikulumunda
sentezlenir.
nslin kandaki glikoz seviyesini drerek dzenler.
Kanda glikoz seviyesi ykseldiinde inslin miktar artar ve
u etkileri yapar.:
Glikozun karaciere tanarak glikojen hlinde depo edilmesini
salar.
Glikozun hcre iine tanmasn salar. Glikozun hcreler
tarafndan kullanlmas ve oksidasyonu inslin sayesinde
gerekleir. nslin olmadan hcreler glikozu kullanamazlar.
nk glikoz dokular aras svdan hcre iine inslin
sayesinde tanr.
Barsaklardan emilen glikoz inslin sayesinde kaslarda ve
karacierde depo edilir.
Karbonhidratlardan ya oluumunu hzlandrr.

nslinin yetersiz salglanmas sonucu

glikoz karacierde glikojen hlinde depo
edilemez ve hcreler tarafndan yeterince
kullanlamaz.
Sonu olarak kanda glikoz seviyesi ykselir.
Herhangi bir nedenle inslinin yetersiz
salglanmasna bal olarak kanda glikoz
seviyesinin normalin stnde olmasna
hiperglisemi denir.
Kanda glikoz birikmesi diabetes mellitusa
(eker hastal) neden olur.

Glukagon
nslinin normalin stnde salglanmasna
bal olarak kanda glikoz dzeyinin
normalin altna dmesine hipoglisemi
denir.
Bu durumda en ok beyin etkilenir.
nk beynin tek enerji kayna
glikozdur.
Hipogliseminin ilerleyen aamalarnda
hipoglisemik ok ve lm geliir.

Glukagon hormonu, pankreasn

langerhans adacklarnn A (alfa)
hcrelerinde sentezlenir.
Kanda glikoz dzeyini artrc etki yapar.
Karacierde ve kaslarda depo edilen
glikojenin glikoza dntrlerek kana
verilmesini salar.

11

19/11/2015

Kann glikoz dzeyinin ayarlanmas

Kan glikoz seviyesinin dengede tutulmas ok nemlidir nk
beyin hcrelerinin srekli olarak glikoza ihtiyac vardr.
Beyin hcreleri baka hibir maddeyi beslenmek iin kullanamaz.
nslin ve glukagonun salglanmas direkt olarak kan-glikoz
seviyesi tarafndan kontrol edilir.
nslinin antagonisti glukagondur.
Kann glikoz deeri, inslin ve glukagon hormonlarnn birlikte
almas sayesinde % 80120 mg olarak sabit tutulur.
Plazmadaki glikoz seviyesi artnca B (Beta) hcreleri uyarlr ve
inslin salglanmas artar.
Glikozun hcrelerde kullanm gerekleir ve kan glikoz seviyesi
der.
Kanda glikoz seviyesi dnce pankrasn alfa hcreleri uyarlr.
Glukagan hormonunun salglanmas artar ve kan ekeri ykselir.

Gonadlar
Kadn ve erkein vcut biimlerinde reme ve
cinsiyetle ilgili farkllklar vardr.
Organizmadaki bu farkllklar fonksiyonel ve
hormonal farkll da beraberinde getirir.
Gonadlar; erkekte testisler kadnda ise
ovariumlardr.
Gonadlardan salglanan hormonlar kadnlk ve
erkeklik karakterlerinin ortaya kmasn salar.
Cinsiyet hormonlarnn kontrol,
hipofiz n lobundan salglanan FSH ve LH
tarafndan gerekletirilir.

Pankreastan salglanan dier hormonlar

somatostatin ve pankreotik polipeptiddir.
Somatostatin, pankreasn D hcrelerinde yaplr.
Pankreas B hcrelerinden inslin salglatan her uyar
D hcrelerinden somatostatin salglatr.
Somatostatin mide boalmasn geciktirir, mide asit
yapmn ve gastrin salgsn nler.
Pankreasn enzim salgsn azaltr.
Pankreotik polipeptid hormonu safra kesesi
kontraksiyonunun nlenmesi ve pankreasn sindirim
enzimlerinin yapmnn ayarlanmasn salar.

Testisler
Erkek gonadlar olan
testisler (erbezleri);
gvdenin tabannda,
kasklar arasnda
scrotum denen
kesenin iinde
bulunur.
Sal solu iki adet
olup oval ekilli ve
10- 15 gram
arlndadr.

Testosteron hormonunun
grevleri
Testislerde erkek reme hcresi (spermotozoalar) ve
androjen hormonu retilir.
Androjen hormonlarnn en nemlisi testosterondur ve
salglanmasnn denetimini LH salar.
Testosteron hormonu, intrauterin dnemde ok az
miktarda salglanr.
Doumdan sonra 1012 yana kadar hi salglanmaz.
Ergenlik dneminin balamasyla salg miktar hzla artar.
40 yandan sonra yavalamaya balar. 80 ya civarnda hi
salglanmaz.
Kadnlarda da az miktarda testosteron salglanr.
Testislerin sertoli hcrelerinden inhibin denilen bir hormon
daha salglanr.
Bu hormon FSH salnmasn inhibe eder (basklar).

Erkek d reme organlarnn bymesi ve gelimesini

salar.
Erkeklerdeki seksel davranlarn yerine getirilmesini
salar.
Vcutta kllarn dalmn salar.
Grtlak mukozasnn kalnlamas ve grtlan genilemesini
salar. Plika vokalislerin (ses telleri) bymesini ve
dolaysyla sesin kalnlamasn salar.
Protein yapm ve kaslarn gelimesini salar.
Testosteronun kemik bymesi ve kalsiyum tutulmasna
etkisi vardr. Kalsiyumun kemiklerde birikerek
sertlemesini salar.
Sperm yapm ve reme sisteminin salg bezlerinin geliimini
salar.

12

19/11/2015

Ovarium (Kadn Seks) Hormonlar

Kadn gonad olan ovariumlar
(ovaryum), kk pelvisin yan
duvarlarnda kendine ait
fossa ovarica denen ukurda
bulunur.
Sal sollu iki adet olup
yaklak 46 gram kadardr.
Ovaryumlar ovumu (kadn
reme hcresi) meydana
getirme grevinin yannda
strogen (strojen) ve
progesteron hormonlarn da
salglar.
Bu hormonlar hipofiz n
lobundan salglanan FSH ve
LH hormonlarnn denetimi
altndadr.

strojen Hormonu ve Etkileri

strojen, kadn reme organlarnn
gelimesini ve grevlerini denetleyen
hormonlar grubudur.
En etkilisi stradiol olmak zere stron
ve striol saylabilir.
Esas olarak ovaryumlardan ve
plesantadan salglanan strojen az
miktarda da adrenal bezler ve
testislerden salglanr.

Progesteron Hormonu ve Etkileri

Kadn vcudunun gelimesi ve kadna zg
karakterlerin srdrlmesinde strojenle birlikte
grev yapar.
Ovaryum siklusunun ikinci yarsnda (14. gnden
sonra) corpus luteumdan salglanr.
Eer fertilizasyon (dllenme) olmusa gebeliin 4.
ayna kadar corpus luteum progesteron retmeye
devam eder.
Bu sreden sonra bu grevi plesanta alr ve gebelik
sresince fazla miktarda salglanr.
Fertilizasyon olmamsa menstral siklusun yaklak
olarak 26. gnnde progesteron salglanmas en aza
iner.

strojen ve progesteronun salglanmas puberte dneminde (1214 ya)

balar.
Bu dnemde douta ovaryumlarda mevcut olan primer follikler FSHnin
etkisiyle geliir.
Bu gelime ile birlikte follikler oosit (gen) hcrelerinden ovumu (olgun)
meydana getirir.
Dier taraftan LHnin etkisiyle sv salglar.
Bylece follikl iinde ii sv olan bir boluk oluur.
Bu boluktaki sv strojen hormonunu oluturur.
Olgunlaarak iinde sv toplayan follikle graff follikl denir.
Graff follikl ortalama olarak 28 gnde bir atlar ve iindeki ovumu
dar atlarak ovlasyon (yumurtlama) gerekleir.
Ovlasyondan sonra graff folliklnn yerinde corpus luteum (sar cisim)
denilen bir oluum meydana gelir.
Corpus luteumdan az olarak strojen daha fazla olarak da progesteron
hormonu salglanr.

strojenin etkileri
Menstrasyonun (adet kanamas) fizyolojik olarak
dzenlenmesini salar.
Fallop tplerinin, uterus ve d genital organlarn
bymesini salar.
Fallop tplerinin yapsnda bulunan silialar etkiler ve
dllenmi ovumun uterusa doru hareketini kolaylatrr.
Memede ya toplanmasn, ba dokusu kitlesinin artmasn
ve st bezlerinin kanallarnn olumasn salar.
strojen kemiklerin byme faaliyetlerini hzlandrr. Bu
sebeple ergenlik dneminde kzlarda hzl bymeye sebep
olur.
Metabolizmay hzlandrrken deri alt dokusunda, kala ve
uyluklarda ya birikmesini ve kadn vcudunda karakteristik
grnmn olumasn salar.

Progesteron Hormonu ve Etkileri

Progesteronun etkileri unlardr:
Progesteron hormonu, kadnda ikincil seks karakterlerinin
(meme geliimi, kala genilemesi, sesin incelmesi sakal
byk kmamas) gelimesini salar.
Progestronun en nemli grevi, cinsel siklusun ikinci
yarsnda endometriumun (rahim duvarnn en i tabas)
kalnlamasn ve buradaki salglarla ilgili deiiklikleri
balatarak uterusu dllenmi yumurtann tutunmasn
hazrlamaktr.
Uterus konraksiyonlarn yavalatr ve tutunmu zigotun
atlmasn engeller.
Fallop tp mukozasnda salg deiiklikleri yapar. Tp
iinde hareket ederken blnmekte olan zigotun
beslenmesini salar.
Memelerde st bezlerinin gelimesini salar.

13

19/11/2015

Timus Bezi
Timus toraks boluunda
sternumun arkasnda, n
mediastinuma yerlemitir.
Simetrik olmayan iki
lobdan meydana gelmitir.
Timus ergenlie kadar
gelimeye devam eder ve
arl 3040 grama kadar
ular.
Ergenlik dneminden sonra
yava yava klerek
yerini ya ve ba dokusuna
brakr.

Timus Bezinin Grevleri

Timus, endokrin bir bez olmasnn yan sra
lenfoid sistemin organlarndan biridir.
Lenfosit reterek zellikle ocukluk yalarnda
vcudun savunma mekanizmasnda rol alr.
Timusdan salglanan hormonlar timosin, timik
humoral hormon (THH) ve faktr timik serum
(FTS)dur.
Bu hormonlar T lenfositleri ve baz B
lenfositlerinin gelimesinde rol oynar.
Timus hormonlar, ayrca hipofizden salglanan
cinsiyet hormonlarnn (LH, FSH) salnmasn
basklar.

14