FFT ANALZ

BALANSSIZLIK
Ktle eksikliidir. ift dzlem rotorlarda balansszlk dinamik veya statik olabilir.
Dinamik balans iki ayr dzlemdeki ktle eksik yada fazlalklarn farkl alarda
olumasdr.
Force unbalance ,kuvvet dengesizlii iki dzlem ayn fazda ve stabildir. Vibrasyonun
genlii hzn karesi orannda artar . Vibrasyon radyal eksende 1xrpm de oluur ve
rotor merkezine tek dzlemde arlk eklemek ve karmak suretiyle balans alnabilir.

ZGR BOBNAJ Motor & Generatr

Couple unbalance , ift dengesizlii iki dzlem 180 faz farkldr. Vibrasyonun genlii
hzn karesi orannda artar . Vibrasyon radyal eksende 1xrpm de oluur ve iki dzleme
arlk eklemek ve karmak suretiyle balans alnabilir.

Dynamic unbalance , dinamik dengesizlik force unbalance ve couple unbalance n

birleimidir. Genellikle en olas balanszlk durumu budur. Yataklar aras faz fark 0-180
arasdr. Vibrasyon radyal eksende 1 xrpm de oluur ve iki dzleme arlk eklemek
ve karmak suretiyle balans alnabilir.

Overhung rotor unbalance , Radyal rotor dengesizlii. Axiyel ve radyal olarak oluur.
Axiyel olarak yataklar aras faz fark genellikle 0 dir. Radyal olarak a fark stabil
deildir. Vibrasyon radyal eksende 1 xrpm de oluur , fann byklne gre tek
dzlem ve ift dzlem balansszlk grlebilir (force ve couple unbalance) ve tek veya
iki dzleme arlk eklemek ve karmak suretiyle balans alnabilir.

FFT ANALZ

ECCENTRC ROTOR

ZGR BOBNAJ Motor & Generatr

Eksantrik rotor genellikle kay kasnak uygulamalarnda fan kasnann kaplin deliinin merkezinde almamas dolays ile rotorun ift merkezli
olarak dnmesi ile oluan balansszlktr. 1 x rpm olarak kendini gsterir. Faz farkllklar ayn yatakta sensr montaj alar (yatay ,dikey) dikkate
alndnda genellikle ayn izgide grlr.

FFT ANALZ

BENT SHAFT

ZGR BOBNAJ Motor & Generatr

Eik aft aksiyel vibrasyona yol aar. Faz farklar 180 derecedir. Eiklik saftn merkezine yakn ise normal vibrasyon 1xrpm dir. Ancak eiklik
kapline yakn yerde ise 2xrpm de grlr.

FFT ANALZ
MISALIGNMENT
Hizaszlk ,

ZGR BOBNAJ Motor & Generatr

Asal hizaszlk , Yksek axiyel vibrasyona yol aar .

Problar kaplinin karlkl yataklarnda ise faz fark 180
derecedir. Tipik olarak 1xrpm ve 2xrpm sinyaller
grlmektedir. 1x, 2x, 3x rpm olarak da grlebilmektedir.
Bu semptomlar kaplin ayarszlnda da grlebilmektedir.
Asal kaklklar 1xrpm ve harmoniklerini oluturmaktadr.
Mekanik geveklikteki gibi ykselen taban grltsne yol
amaz.
Paralel hizaszlk, kapline gre karlkl yataklar 180 faz
farkl yksek radyal vibrasyon grlr. 2x rpm genlii
genellikle 1x rpm den byktr. Ancak kaplin tipi ve ase
yapsna gre deiiklik gsterebilir. Asal ve radyal
kayma ideetli ise 4x, 8x rpm e kadar harmonik oluabilir.
Hatta yksek frekansl harmonik dizileri bazen mekanik
geveklik sinyallerine benzeyebilir. Byk ayarszlklarda
kaplin tipi ve malzeme cinsi spektrumun grnmne
byk etki eder. Ykselen taban grltsne yol amaz.
Mil zereni kasntl rulman montaj, axial vibrasyona yol
aar . Ayn yatak iin aksiyel ynde 1,2,3 ve 4 noktalarnda
alnan lmlerde 1,2 ve veya 3,4 noktalar arasnda
yaklak 180 faz fark olumaktadr. Kaplin ayar ve balans
alm gibi ilemler sonucu etkilemez. Rulman sklp
dzgn taklmaldr.

FFT ANALZ

RESONANCE
Rezonans,

ZGR BOBNAJ Motor & Generatr

Bir zorlama frekans sistemin doal frekans ile akt zaman rezonans meydana gelir. nemli genlik artlarna sebep olabilir.
Genlik normal kalabilir yada ykc hasarlara sebep olabilir. Bu art rotorun doal frekansndan kaynaklanabilecei gibi , ase
balantlarndan , dili ve kay sisteminden de doabilmektedir. Rezonans problemi varsa doal frekansi daha yksek veya
dk frekansa deitirmek gerekir. Frekans konvertrl sistemlerde doal frakans blgeleri src ierisine kaydedilerek
rezonans blgelerinde almas nlenebilir.

FFT ANALZ

MECHANICAL LOOSENESS
Makine aya ,kaide veya temelde yap geveklik veya
gszl sebep olur.Geveyen zemin ,gevek tutan
civatalar ve makine asesi yada yapsndaki
bozulmalar etkilidir. Faz analizi ile bulgu elde
edilebilir. Civata zeri , makine aya, baseplate ve
zeminde dikey olarak yaplan lmlerde faz fark 90
ile 180 llr.

ZGR BOBNAJ Motor & Generatr

Pedestal yataklarda gevek yatak havuzlar ,cvata

yapdaki krklar sebep olur.

Uyum salamayan paralar sebebi ile rotordan

meydana gelen dinamik kuvvetlere kar lineer
olmayan tepkiler oluur
Zaman dalga formu ve spektrum grafiklerinde yerden
kesilmi ve ykseltilmi bir grlt tabanna yol aar.
Gevek kapak rulman yeri veya gevek mil rulman
yeri , toleranslarda byk boluk olmas , gevek
pervane veya saft vibrasyonun kaynadr.

FFT ANALZ

ROTOR RUB

ZGR BOBNAJ Motor & Generatr

Rotor srtmesi,
Dnen paralar sabit bir ksma srttnde mekanik geveklie benzer spektrum retir. Srtme ksmi veya tm rotor dn sresince
olabilir. Genellikle bir seri frekans dizisi oluturur. Sk sk bir veya daha fazla rezonans blgesi olumasna tahrik eder. Genellikle devir
kat harmonikleri arasnda yarm kat alt harmonikleri retir. artlara bal rotor doal frekanslar retir. Eer sebep milin kayma yatak
metallerine temas ise ok ciddi sonular olan ksa sreli bir temas olacaktr. Rotor zerinde srtme varsa ykc arzalara sebep olabilir.

FFT ANALZ

JOURNAL BEARINGS
Metal yatak,
Yatak tolerans problemi,

ZGR BOBNAJ Motor & Generatr

Ya girdap istikrarszl,
Sonucu 0.40-0.48 x rpm vibrasyondur.

FFT ANALZ
ROLLING ELEMENT BEARING
rulman problemlerinin erken endikasyonlar
250000-350000 Hz arasnda deien ultrasonik
frekanslar grnr. Sonra anma artka
yaklak 20.000-80.000 hz e der.
Bu frekanslar spike enerji GSE , HDF (g) ve ok
pulse (dB) olarak deerlendirilir. Spike enerji ilk
anda 0,25 gSE olarak grlebilir. Yksek frekansl
envelop zarf lmleri rulman arzasn dorular

ZGR BOBNAJ Motor & Generatr

Kk rulman hasarlar rulmann bilezik

komponentlerinde doal vibrasyon oluturmaya
balar. Gemnel olarak 30000- 120000 rpm aras
kmaya balar. Byle doal frekanslar rulman
destek yaplarnda rezonansa yol aabilir. Yan
bant pikleri doal frekansn pikin her iki yanda
grlr. Ortalama spike enerji byr .(0.25-0.50
gSE).
Ortalama spike enerji byr .(0.5- 1 gSE) .
Rulmanlar deitirmek gereklidir.

Hasar bydke 1 xrpm ve harmonikleri ar

artar. Rulman doal frekanslar bozulur ve rastgele
frekanslar oluur. Yksek frekanslarda grlt
zemini oluur.
Yksek frekans grlt zemini ve spike enerji
genliklerinde azalma olabilir. Fakat tam arza
olmadan hemen nce spike enerji ve HDF
genlikleri byyecektir.

FFT ANALZ

HYDRAULIC AND AERODYNAMIC

FORCES
Kanat gei frekans = kanat says x rpm
pompa fan ve kompresrlerde grlr

ZGR BOBNAJ Motor & Generatr

Ak trblansnda rastgele vibrasyonlar grlr. 50-2000

rpm arasnda

Kavitasyon olmas durumunda yksek frekansl rastgele

vibrasyonlar grlr.

FFT ANALZ

GEARS
Normal spektrum,
1x dili ve 1 x pinyon frekanslar 1x GMF gear mess frequency ve
kk genlikte harmonikleri olur.
lmn maximum frekans 3,25 x GMF kadar veya bilinmiyorsa
200x rpm kadar alnmaldr.

ZGR BOBNAJ Motor & Generatr

Dilerde problem varsa 1xGMF ve harmoniklerinde ve

etraflarnda saftnn dn devrinde yanbantlar oluur.

Di yk,
GMF sinyali di yklenmelerine duyarldr. Dk seviyelerdeki
sinyaller normal kabul edilmelidir. Shhatli lmler iin tam
ykte lm alnmaldr.

Dili eksentirisi ,
GMF ve harmonikleri etrafnda yksek genlikli 1 x rpm yan
bantlar meydana gelir. Paralel olmayan aftlarda meydana gelir.

Dili hizaszl,
Dk 1 x GMF ve yksek 2x GMF ve 3x GMF grlr. 2 x GMF
etrafnda 2xrpm frekansnda yan bantlar grlr.

FFT ANALZ

GEARS

ZGR BOBNAJ Motor & Generatr

atlak ve krk diler,

1x dili devri ve Dili doal frekansnda Gear fn ve bunun
etrafnda 1 x rpm yan bantlar grlr.

Rulman yataklarnda bozulma olduu zaman

1x rpm harmonikleri ve 1x GMF harmonikleri oluur.

FFT ANALZ
AC INDUCTION MOTORS
Stator eksentrisi, nve ksadevresi ve gevek nve,
Asenkron motorlarda %5 ve senkron motorlarda %10 dan
fazla hava aral dengesizlii olmas durumunda 2x f
line frekans ortaya kar.
Buna sebep , yatak eksen bozukluu, nve oynamas,
topal ayak, kapak zayfl olabilir.

ZGR BOBNAJ Motor & Generatr

Eksentirik rotor,
2x f lin frekans etrafnda Fp kutup gei frekansnda ve
harmoniklerin olarak yan bantlar grlr.

Krk ve atlak rotor ubuu,

1xrpm ve harmonikleri etrafnda Fp frekansnda yan
bantlar grlr.
Rotor ubuklar ak devre veya gevek ise RBPF Rotor
Bar Pass Frequency ve harmonikleri grlr. Bu
harmonikler etrafnda 2x f line frekans ve harmonikleri
yan bant olarak grlr.
RBPF = ubuk says x rpm dir.
ubuklar ile ksadevre ringi arasnda elektrik ark olmas
durumunda yksek 2xRBPF ve etrafnda 2xF line
yanbantlar grlr. 1x RBPF bu durumdan pek
etkilenmez.
Faz problemi,
Gevek balant da 2 x f line frekans etrafnda 1/3 f line
yan bantlar grlr. 2 x f line genlii 25,4 mm/sn
deerlerine ulaabilir.
Dzeltilmedii zaman byk problemlere yol aabilir.

FFT ANALZ

AC SYNCHRONOUS MOTORS
Gevek stator bobini,
CPF coil pass frequency = bobin says x rpm
CPF etrafnda 1x rpm ve harmonikleri yan bant olarak grlecektir. 2 x f line frekans da elik eder.
ZGR BOBNAJ Motor & Generatr

60000 ile 90000 rpm arasndaki frekanslarda grlebilir.

Yataklardan en az bir adet 90000 rpm e kadar lm alnmas yeterlidir.

FFT ANALZ
DC MOTORS AND CONTROLS
DC srclerde genellikle 6 tristr olduu iin 6x f line
frekansnda pikler olmas doaldr. Bu piklerin yksek
olmas durumunda bir problem olabilir.
Krk armatr sarglar ,izolasyon problemleri ve uygunsuz
sistem ayarlar,
1x SCR ve 2 xSCR grlebilir 1xSCR iin 2,54 mm/sn ve 2x
SCR 1mm/sn deeri stnde problem aranmaldr.

Hatal ateleme kart ve atk sigorta,

1/3 x SCR ve 2/3x SCR frekansnda arza gsterir.

ZGR BOBNAJ Motor & Generatr

Hatal SCR, ksadevrel kontrol kart ,gevek balant ve

atk sigorta,
1x f ,2xf ,3xf, 4xf ,5xf gibi ebeke frekens harmonikleri
olarak grlr.

Arzal karlatrma kart ,

Buna sebep devir dalgalanmasdr. Bu ikaz devresinin
manyetik alannn azalp oalmasndandr.SCR
frekansnn yannda 1 x rpm ve harmonikleri yan bant
olarak grlr.
Rulmanlardan elektrik akm geii,
Rulmanlardan endklenen akm gemesi durumunda
100000 ile 150000 rpm arasndaki frekanslarda BPFO
rulman d bilezik arzas olarak kendini gsterir.

FFT ANALZ

BELT DRIVE PROBLEMS

Ypranm,gevek ve uyumsuz kaylar.,

ZGR BOBNAJ Motor & Generatr

Formlden hesaplanan kay arza frekans genelde 1xrpm

frekansnn altnda kar. 2x belt frekans da sk sk
grlr.
Sistem dili ise arza frekans disays x rpm dir.
Kasnak ayarszl,
Genellikle axiyel olarak 1xrpm frekansnda vibrasyon
oluturur. Baskn genliin sren ve srlen ekipmana ait
olmas ,llen yere ktle ve gvde sertliine bal olarak
deiir.

Ekzantrik kasnak,
Eksantrik kasnak kasnann kaplin deliinin merkezinde
almamas dolays ile rotorun ift merkezli olarak dnmesi
ile oluan balansszlktr. 1 x rpm olarak kendini gsterir.
Faz farkllklar ayn yatakta sensr montaj alar (yatay
,dikey) dikkate alndnda genellikle ayn izgide grlr.

Kay geveklii sebebi ile kay doal frekansnda

rezonans oluumu grlr.
Bu durum sisteme bal olarak yksek genlikli vibrasyona
yol aabilir.

FFT ANALZ

BEAT VIBRATION
ki frekansn faz kaymas sebebi ile zaman
peryodu ierisinde birbirini zayflatarak ve
sonra birbirini kuvvetlendirerek
dalgalanmas ile oluur.
Vibrasyon ve ses peryodik olarak artar ve
azalr. Buna daraban galdas denir.

ZGR BOBNAJ Motor & Generatr

Genellikle 3000 rpm mootrun 2xrpm deki

kasnt kat ile ebkenin f frekansnn 2 x f
kasnt katnn ayn anda olumas ile
grlr.

FFT ANALZ

SOFT FOOT
Topal ayak,

ZGR BOBNAJ Motor & Generatr

Motor un 3 aya skldktan sonra 4. ayak sklp

gevetildiinde 50-75 m ve daha yksek
deerlerde esneme yapyorsa topal ayak meydana
gelmi olup imlenerek alt beslenmeli ve bu
ekilde sklmaldr.
Aksi durumda rotor ve stator hava aral
dengesizliini bozarak 2xf (f =ebeke frekans)
frekansnda vibrasyona sebep olur.
Bunun yannda 1rpm,2xrpm ,3xrpm ve rezonansa
girerse daha yksek harmoniklere yol aabilir.