2007 Deprem Yonetmelik PDF

TMMOB
TMMOB
NAAT
MHENDSLERODASI
ODASI
NAAT MHENDSLER
ANKARA
UBES
ZMR UBES
Bayndrlk ve skan Bakanl
DEPREM BLGELERNDE
YAPILACAK BNALAR
HAKKINDA YNETMELK
2007
Bu ynetmeliin yrrle girdii tarihte,

- 02.09.1997 tarihli 23098 mkerrer sayl Resmi Gazetede yaynlanan
Afet Blgelerinde Yaplacak Yaplar Hakknda Ynetmelik yrrlkten kaldrlmtr.
- 06.03.2006 tarihli ve 26100 sayl Resmi Gazetede yaynlanan
Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik yrrlkten kaldrlmtr.
Bu bask, 03.05.2007 tarihli ve 26511 sayl Resmi Gazetede yaynlanan
Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelikte Deiiklik Yaplmasna likin Ynetmelikteki
deiiklikleri de iermektedir.
Basm Tarihi:
Nisan 2009

!
" # $ "

%&&'
"

(

(

!!" # $!% &!
' $ "
)*+
('()'')(')')(
",")++($*+,',

-. / 0#!. $ *"!
1
&"!)$2*$
0

3!
)# "4 ""5"
67
666 ""5"
(
8*1- *7%! - 79 &! 0% : ;
! (,- & $ *"! / &! <" = >")$2*$
0

67
666 ! 7%
-+./0.1
203456.+.0$3/30.1

1#

$!"
203%5.71..,",+)/0)+,0,1-+$.*,7/81,00,1)

5"
1#

$! ? 1.""

@A &"

8! @#" =A!" 0 #!" $? 1

8! @#" =A!" - @#" =A!A - 1

B# =C D

8 " @#" =A!A =C
(
* &" " =C
'
2 0 - B# =C "
C" 1 E " "" $!% *"7 8!" ? @#" @""
=# <!" * " 8 " *!! ? 8!"!
@ 8! @#" =A!"
& 0A"A + =#"

@#" B#
#"" $ ! 1.""
&" $? 1D" =" "
20395.+,1.+,0,1-+.71..,",+)/0),*,1)/81,00,1)

5"

1#

1.""

A!! @A =A!! 1"

A!! @A =A!! 1" "

A!! @A =A!! <"D? " 1 ) 1" &" &C5"

A!! @A =A!! G""

A!! @A " 1"

(
A!! @A " 1" "

'
A!! @A " <"D? " 1 ) 1" &" &C5"

A!! @A " G""

@C "

G"H7"! &" $ ! E 1 ."

&" I5. G"9 < " $ ! 1.""
(

203:5-.0/+,0,1-+.71..,",+)/0),*,1)/81,00,1)

5"
1# '
1."" '

A!! @A =A!! <"D?"

A!! @A " <"D?" (
*"! ? @ "! <! <#" G"" '

A!! @A =A!! *"! <! <#" G""

(
A!! @A " *"! <! <#" G""
A!! @A =A!! @ "! <! <#" G""
'

0 & @"

G"9 B#
#". ? I5. G"9" $ ! 1."" (
060.+1../:,;.+,/,1,+-.1-.<.0.1./15/0+10.

.,"0,1)

- 5" '

- 1# ? B.." '

- 1" ) 1 &" @" '
203=5")>,+,0,1-+.71..,",+)/0),*,1)/81,00,1)

1# (

1."" (

= @.?" " " B7 (

0 % @.?"" ('

:" ? B" '

@C " '

<" '
(
0 % + @.?"" '
203?5..0@.+<...00.1-+.71..,",+)/0),*,1)/81,00,1)

5" '(

1# ''

2 1 ." &" ''

0 " $ ! 1." ? 1 ."

@#" 0#"! &% ? 2 @ J$K =#"
203'5.<B8+,0,1)+.>.10.+10.*<.63-0.+10.*

5"

1# '

&" &5 0# '

=# 8 " B" "" ? B" &C5"

@#" B7 $ ! $! ? 1.""

@#" & G"H" @". 8! B# =C " $ &"

@#" & G"H" @". 8! + =C " $ &"

& @#" G"H" &"

(
&" $D BL G"H" @A" (

'
&" AD" '

&" &" AD"
060.+1../',;>18*,0.0,*/"2+.0.10.$.*,7,

/0+<.7.1.0.1+./C/,7,*.1,+0,1)+)+.010.+.*

- 5"

- 1 ? G"" 8!,1# +""

- E @.".
- 1 ? G" 8! 1.??" M "
060.+1../';

.+<.+,)-.0>-+6.10.D./0.>1.,>)+)0,1)

& 5"

& "5 ? "5 & *"
& @ < * '
060.+1../'B;

>18*,00,",+*7./1,0".1.>1.++.010.+.*

/ 5"

/ @". ? @". + #!" =" "
/ #!" =" " +"
060.+1../';

,1)*,010.1."2+.0..,+,0@

@ 5"

@ "
@ * ED!"
@ -"" * &" " =C $ - -5"
@ $ &AA!A!" &" (
@ E @.". " '

@
H"" '
060.+1../'.;0E070.10.*,16)0,+,+/0+0,1,

,",+)<.*3+./0/,1))+)+$.*,)

8 5"

8 1" 1 @ -""

8 1" 8! &D @ -""

8 1" A! -""

8 1" =" &" &. $D "5
060.+1../'E;0688<,10,1)+)+63-0.+10.*-+"2+.0.1

3 5"

3 @5. @.?"" AD"

3 @5. @.?"" B" <! @ E ? AD"

3 @5. @.?"" :L G "" AD"

3 @5. @.?"" G"H7"! & G" AD" (
"> ?

&"! ? $! &!

.71.206.0.1+.",7)0,B,/+,0,1
$,//)+,"2+..0/
, F

*-@@8 N JK &. =C %O ,,'' "> ? ' I . B
*A" -H" @ -%! 07"" =#%! =" " @" 1.. %
5C" # ? . #" 7C5" #%! "%!
7AAA%! " ? C A 7" ? 7 A"A #" ? 7CA " #"
! " ? # ?%. 7" #" C% ? " #"H" "
"" ? 5AD" D 5"! !."" ? . ! ." 7" !"

*-@@8 N JK &. =C ! ,,'' "> ? ' I . B *A"
-H" @ -%! 07"" =#%! =" " @" 1.. A%A
7"% H!" "! >" "
8! #

*-@@8 N JK @#" 7C5" #%! 7" >!! 7. =C !
" " .5."
"

*-@@8 N JK ,, "> ?
P Q @#"
&C5" =#%! &" B!! =C ! A"A"A! !" "
"

*-@@8 N JK &. =C ! "> A"A"A 5""
"

*-@@8 N JK &. =C ! >A!A " &"! ? $! &! A"AA"
Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik - 2007
EK
DEPREM BLGELERNDE YAPILACAK BNALAR
HAKKINDA ESASLAR
BLM 1 GENEL HKMLER
1.1. KAPSAM
1.1.1 Bu Ynetmelik hkmleri, deprem blgelerinde yeni yaplacak binalar ile daha
nce yaplm mevcut binalara uygulanr.
1.1.2 Kullanm amac ve/veya ta yc sistemi dei tirilecek, deprem ncesi veya
sonrasnda performans deerlendirilecek ve glendirilecek olan mevcut binalar iin
uygulanacak hkmler Blm 7de verilmi tir.
1.1.3 Bu Ynetmelik hkmleri, betonarme (yerinde dklm ve ngerilmeli veya
ngerilmesiz prefabrike), elik ve yma binalar ile bina tr yaplar iin geerlidir.
1.1.4 Ah ap bina ve bina tr yaplara uygulanacak minimum ko ul ve kurallar, ilgili
ynetmelik hkmleri yrrle konuluncaya dek, Bayndrlk ve $skan Bakanl
tarafndan saptanacak ve projeleri bu esaslara gre dzenlenecektir.
1.1.5 Binalar ve bina tr yaplar d nda, tasarmnn bu ynetmelik hkmlerine
gre yaplmasna izin verilen bina tr olmayan dier yaplar, Blm 2de, 2.12 ile
tanmlanan yaplarla snrldr. Bu balamda; kprler, barajlar, ky ve liman yaplar,
tneller, boru hatlar, enerji nakil hatlar, nkleer santrallar, doal gaz depolama tesisleri
gibi yaplar, tamam yer altnda bulunan yaplar ve binalardan farkl hesap ve gvenlik
esaslarna gre projelendirilen dier yaplar bu Ynetmeliin kapsam d ndadr.
1.1.6 Bina ta yc sistemini deprem hareketinden yaltmak amac ile, bina ta yc
sistemi ile temelleri arasnda zel sistem ve gerelerle donatlan veya dier aktif ve
pasif kontrol sistemlerini ieren binalar, bu Ynetmeliin kapsam d ndadr.
1.1.7 Bu Ynetmeliin kapsam d ndaki yaplara uygulanacak ko ul ve kurallar,
kendi zel ynetmelikleri yaplncaya dek, ilgili Bakanlklar tarafndan ada
uluslararas standartlar gznnde tutularak saptanacak ve projeleri bu esaslara gre
dzenlenecektir.
1.2. GENEL LKELER
1.2.1 Bu Ynetmelie gre yeni yaplacak binalarn depreme dayankl tasarmnn
ana ilkesi; hafif iddetteki depremlerde binalardaki yapsal ve yapsal olmayan sistem
elemanlarnn herhangi bir hasar grmemesi, orta iddetteki depremlerde yapsal ve
yapsal olmayan elemanlarda olu abilecek hasarn snrl ve onarlabilir dzeyde
kalmas, iddetli depremlerde ise can gvenliinin salanmas amac ile kalc yapsal
hasar olu umunun snrlanmasdr. Mevcut binalarn deerlendirmesi ve
glendirilmesinde esas alnan performans kriterleri Blm 7de tanmlanm tr.
TMMOB naat Mhendisleri Odas zmir ubesi
1.2.2 Bu Ynetmelie gre yeni binalarn tasarmnda esas alnacak tasarm depremi,
1.2.1de tanmlanan iddetli depreme kar gelmektedir. Blm 2, Tablo 2.3te
tanmlanan Bina nem Katsays I = 1 olan binalar iin, tasarm depreminin 50 yllk
bir sre iinde a lma olasl %10dur. Farkl a lma olaslkl depremler, mevcut
binalarn deerlendirmesi ve glendirilmesinde gznne alnmak zere Blm 7de
tanmlanm tr.
1.2.3 Bu Ynetmelikte belirtilen deprem blgeleri, Bayndrlk ve $skan Bakanlnca
hazrlanan ve 18/04/1996 tarihli ve 96/8109 sayl Bakanlar Kurulu karar ile yrrle
konulan Trkiye Deprem Blgeleri Haritasndaki birinci, ikinci, nc ve drdnc
derece deprem blgeleridir.
1.2.4 Bu Ynetmelie gre deprem blgelerinde yaplacak binalar, malzeme ve i ilik
ko ullar bakmndan Trk Standartlarna ve Bayndrlk ve $skan Bakanl Genel
Teknik ;artnamesi kurallarna uygun olacaktr.
BLM 2 - DEPREME DAYANIKLI BNALAR N HESAP KURALLARI

2.0. SMGELER
A(T)
Ao
Ba
Bax
Bay
Bb
Bbx
Bby
BB
BD
Di
dfi
di
Ffi
Fi
fe
g
gi
Hi
HN
Hw
hi
I
w
Mn
Mxn
Myn
mi
mTi
N
= Spektral $vme Katsays

= Etkin Yer $vmesi Katsays
= Ta yc sistem elemannn a asal ekseni dorultusunda tasarma esas i
kuvvet bykl
= Ta yc sistem elemannn a asal ekseni dorultusunda, x dorultusundaki
depremden olu an i kuvvet bykl
= Ta yc sistem elemannn a asal ekseni dorultusunda, xe dik y
dorultusundaki depremden olu an i kuvvet bykl
= Ta yc sistem elemannn b asal ekseni dorultusunda tasarma esas i
kuvvet bykl
= Ta yc sistem elemannn b asal ekseni dorultusunda, x dorultusundaki
depremden olu an i kuvvet bykl
= Ta yc sistem elemannn b asal ekseni dorultusunda, xe dik y
dorultusundaki depremden olu an i kuvvet bykl
= Mod Birle tirme Ynteminde mod katklarnn birle tirilmesi ile bulunan
herhangi bir byklk
= BB byklne ait bytlm deer
= E deer Deprem Yk Ynteminde burulma dzensizlii olan binalar iin
iinci katta %5 ek d merkezlie uygulanan bytme katsays
= Binann iinci katnda Ffi fiktif yklerine gre hesaplanan yerdei tirme
= Binann iinci katnda azaltlm deprem yklerine gre hesaplanan
yerdei tirme
= Birinci doal titre im periyodunun hesabnda iinci kata etkiyen fiktif yk
= E deer Deprem Yk Ynteminde iinci kata etkiyen e deer deprem yk
= Yapsal kntnn, mimari elemann, mekanik ve elektrik donanmn arlk
merkezine etkiyen e deer deprem yk
= Yerekimi ivmesi (9.81 m/s2)
= Binann iinci katndaki toplam sabit yk
= Binann iinci katnn temel stnden itibaren llen ykseklii (Bodrum
katlarnda rijit evre perdelerinin bulunduu binalarda iinci katn zemin kat
d emesi stnden itibaren llen ykseklii)
= Binann temel stnden itibaren llen toplam ykseklii (Bodrum
katlarnda rijit evre perdelerinin bulunduu binalarda zemin kat d emesi
stnden itibaren llen toplam ykseklik)
= Temel stnden veya zemin kat d emesinden itibaren llen toplam perde
ykseklii
= Binann iinci katnn kat ykseklii
= Bina nem Katsays
= Perdenin veya ba kiri li perde parasnn plandaki uzunluu
= ninci doal titre im moduna ait modal ktle
= Gznne alnan x deprem dorultusunda binann ninci doal titre im
modundaki etkin ktle
= Gznne alnan y deprem dorultusunda binann ninci doal titre im
modundaki etkin ktle
= Binann iinci katnn ktlesi (mi = wi / g)
= Kat d emelerinin rijit diyafram olarak al mas durumunda, binann iinci
katnn kaydrlmam ktle merkezinden geen d ey eksene gre ktle
eylemsizlik momenti
= Binann temel stnden itibaren toplam kat says (Bodrum katlarnda rijit
evre perdelerinin bulunduu binalarda zemin kat d emesi stnden itibaren
toplam kat says)

n
= Hareketli Yk Katlm Katsays
qi
= Binann iinci katndaki toplam hareketli yk
R
= Ta yc Sistem Davran Katsays
Ralt,Rst= Kolonlar stten mafsall tek katl erevelerin, yerinde dkme betonarme,
prefabrike veya elik binalarn en st (at) kat olarak kullanlmas
durumunda, sras ile, alttaki katlar ve en st kat iin tanmlanan R katsaylar
RN = Tablo 2.5te deprem yklerinin tamamnn sneklik dzeyi normal ereveler
tarafndan ta nd durum iin tanmlanan Ta yc Sistem Davran Katsays
RYP = Tablo 2.5te deprem yklerinin tamamnn sneklik dzeyi yksek perdeler
tarafndan ta nd durum iin tanmlanan Ta yc Sistem Davran Katsays
Ra(T) = Deprem Yk Azaltma Katsays
S(T) = Spektrum Katsays
Sae(T) = Elastik spektral ivme [m /s2]
SaR(Tr) = rinci doal titre im modu iin azaltlm spektral ivme [m /s2]
T
= Bina doal titre im periyodu [s]
= Binann birinci doal titre im periyodu [s]
T1
TA ,TB = Spektrum Karakteristik Periyotlar [s]
Tm , Tn = Binann minci ve ninci doal titre im periyotlar [s]
= Gznne alnan deprem dorultusunda binann iinci katna etki eden kat
Vi
kesme kuvveti
= E deer Deprem Yk Ynteminde gznne alnan deprem dorultusunda
Vt
binaya etkiyen toplam e deer deprem yk (taban kesme kuvveti)
= Mod Birle tirme Ynteminde, gznne alnan deprem dorultusunda
VtB
modlara ait katklarn birle tirilmesi ile bulunan bina toplam deprem yk
(taban kesme kuvveti)
W
= Binann, hareketli yk katlm katsays kullanlarak bulunan toplam arl
we
= Yapsal kntnn, mimari elemann, mekanik veya elektrik donanmn arl
= Binann iinci katnn, hareketli yk katlm katsays kullanlarak hesaplanan
wi
arl
Y
= Mod Birle tirme Ynteminde hesaba katlan yeterli doal titre im modu
says
D
= Deprem derzi bo luklarnn hesabnda kullanlan katsay
DS
= Sneklik dzeyi yksek perdelerin tabannda elde edilen kesme kuvvetleri
toplamnn, binann tm iin tabanda meydana gelen toplam kesme
kuvvetine oran
E
= Mod Birle tirme Yntemi ile hesaplanan byklklerin alt snrlarnn
belirlenmesi iin kullanlan katsay
'i
= Binann iinci katndaki azaltlm greli kat telemesi
('i)ort = Binann iinci katndaki ortalama azaltlm greli kat telemesi
'FN = Binann Ninci katna (tepesine) etkiyen ek e deer deprem yk
= Binann iinci katndaki etkin greli kat telemesi
i
(i)max = Binann iinci katndaki maksimum etkin greli kat telemesi
= iinci katta tanmlanan Burulma Dzensizlii Katsays
Kbi
= iinci katta tanmlanan Dayanm Dzensizlii Katsays
Kci
= iinci katta tanmlanan Rijitlik Dzensizlii Katsays
Kki
)xin = Kat d emelerinin rijit diyafram olarak al t binalarda, ninci mod eklinin
iinci katta x ekseni dorultusundaki yatay bile eni
)yin = Kat d emelerinin rijit diyafram olarak al t binalarda, ninci mod eklinin
iinci katta y ekseni dorultusundaki yatay bile eni
)Tin = Kat d emelerinin rijit diyafram olarak al t binalarda, ninci mod eklinin
iinci katta d ey eksen etrafndaki dnme bile eni
Ti
= iinci katta tanmlanan $kinci Mertebe Gsterge Deeri
4
2.1. KAPSAM
2.1.1 1.2.3de tanmlanan deprem blgelerinde yeni yaplacak tm yerinde dkme ve
prefabrike betonarme binalar ile elik binalar ve bina tr yaplarn depreme dayankl
olarak hesaplanmasnda esas alnacak deprem ykleri ve uygulanacak hesap kurallar bu
blmde tanmlanm tr. Yma binalara ili kin kurallar ise Blm 5de verilmi tir.
2.1.2 Bina temellerinin ve zemin dayanma (istinat) yaplarnn hesabna ili kin
kurallar Blm 6da verilmi tir.
2.1.3 Bina trnde olmayan, ancak bu blmde verilen kurallara gre hesaplanmasna
izin verilen yaplar, 2.12de belirtilenlerle snrldr.
2.1.4 Mevcut binalarn deprem performanslarnn deerlendirilmesi ve glendirilmesi
iin uygulanacak hesap kurallar Blm 7de verilmi tir.
2.2. GENEL LKE VE KURALLAR
2.2.1. Bina Tayc Sistemlerine likin Genel lkeler
2.2.1.1 Bir btn olarak deprem yklerini ta yan bina ta yc sisteminde ve ayn
zamanda ta yc sistemi olu turan elemanlarn her birinde, deprem yklerinin temel
zeminine kadar srekli bir ekilde ve gvenli olarak aktarlmasn salayacak yeterlikte
rijitlik, kararllk ve dayanm bulunmaldr.
2.2.1.2 D eme sistemleri, deprem kuvvetlerinin ta yc sistem elemanlar arasnda
gvenle aktarlmasn salayacak dzeyde rijitlik ve dayanma sahip olmaldr. Yeterli
olmayan durumlarda, d emelerde uygun aktarma elemanlar dzenlenmelidir.
2.2.1.3 Binaya aktarlan deprem enerjisinin nemli bir blmnn ta yc sistemin
snek davran ile tketilmesi iin, bu Ynetmelikte Blm 3 ve Blm 4de belirtilen
snek tasarm ilkelerine titizlikle uyulmaldr.
2.2.1.4 2.3.1de tanmlanan dzensiz binalarn tasarmndan ve yapmndan
kanlmaldr. Ta yc sistem planda simetrik veya simetrie yakn dzenlenmeli ve
Tablo 2.1de A1 ba l ile tanmlanan burulma dzensizliine olabildiince yer
verilmemelidir. Bu balamda, perde vb rijit ta yc sistem elemanlarnn binann
burulma rijitliini arttracak biimde yerle tirilmesine zen gsterilmelidir. D ey
dorultuda ise zellikle Tablo 2.1de B1 ve B2 ba lklar ile tanmlanan ve herhangi bir
katta zayf kat veya yumuak kat durumu olu turan dzensizliklerden kanlmaldr.
2.2.1.5 Blm 6, Tablo 6.1de tanmlanan (C) ve (D) gruplarna giren zeminlere
oturan kolon ve zellikle perde temellerindeki dnmelerin ta yc sistem hesabna
etkileri, uygun idealle tirme yntemleri ile gznne alnmaldr.
2.2.2. Deprem Yklerine likin Genel Kurallar
2.2.2.1 Binalara etkiyen deprem yklerinin belirlenmesi iin, bu blmde aksi
belirtilmedike, 2.4te tanmlanan Spektral vme Katsays ve 2.5te tanmlanan Deprem
Yk Azaltma Katsays esas alnacaktr.
2.2.2.2 Bu Ynetmelikte aksi belirtilmedike, deprem yklerinin sadece yatay

dzlemde ve birbirine dik iki eksen dorultusunda etkidikleri varsaylacaktr. Gznne
alnan dorultulardaki depremlerin ortak etkisine ili kin hkmler 2.7.5te verilmi tir.
2.2.2.3 Deprem ykleri ile dier yklerin ortak etkisi altnda binann ta yc sistem
elemanlarnda olu acak tasarm i kuvvetlerinin tama gc ilkesine gre hesabnda
kullanlacak yk katsaylar, bu Ynetmelikte aksi belirtilmedike, ilgili yap
ynetmeliklerinden alnacaktr.
2.2.2.4 Deprem ykleri ile rzgar yklerinin binaya ayn zamanda etkimedii
varsaylacak ve her bir yap elemannn boyutlandrlmasnda, deprem ya da rzgar
etkisi iin hesaplanan byklklerin elveri siz olan gznne alnacaktr. Ancak,
rzgardan olu an byklklerin daha elveri siz olmas durumunda bile; elemanlarn
boyutlandrlmas, detaylandrlmas ve birle im noktalarnn dzenlenmesinde, bu
Ynetmelikte belirtilen ko ullara uyulmas zorunludur.
2.3. DZENSZ BNALAR
2.3.1. Dzensiz Binalarn Tanm
Depreme kar davran larndaki olumsuzluklar nedeni ile tasarmndan ve yapmndan
kanlmas gereken dzensiz binalarn tanmlanmas ile ilgili olarak, planda ve d ey
dorultuda dzensizlik meydana getiren durumlar Tablo 2.1de, bunlarla ilgili ko ullar
ise 2.3.2de verilmi tir.
2.3.2. Dzensiz Binalara likin Koullar
Tablo 2.1de tanmlanan dzensizlik durumlarna ili kin ko ullar a ada belirtilmi tir:
2.3.2.1 A1 ve B2 tr dzensizlikler, 2.6da belirtildii zere, deprem hesap
ynteminin seiminde etken olan dzensizliklerdir.
2.3.2.2 A2 ve A3 tr dzensizliklerin bulunduu binalarda, birinci ve ikinci derece
deprem blgelerinde, kat d emelerinin kendi dzlemleri iinde deprem kuvvetlerini
d ey ta yc sistem elemanlar arasnda gvenle aktarabildii hesapla dorulanacaktr.
2.3.2.3 B1 tr dzensizliinin bulunduu binalarda, gznne alnan iinci kattaki
dolgu duvar alanlarnn toplam bir st kattakine gre fazla ise, Kcinin hesabnda dolgu
duvarlar gznne alnmayacaktr. 0.60 d (Kci)min < 0.80 aralnda Tablo 2.5te verilen
ta yc sistem davran katsays, 1.25 (Kci)min deeri ile arplarak her iki deprem
dorultusunda da binann tmne uygulanacaktr. Ancak hibir zaman Kci < 0.60
olmayacaktr. Aksi durumda, zayf katn dayanm ve rijitlii arttrlarak deprem hesab
tekrarlanacaktr.
2.3.2.4 B3 tr dzensizliin bulunduu binalara ili kin ko ullar, btn deprem
blgelerinde uygulanmak zere, a ada belirtilmi tir:
(a) Kolonlarn binann herhangi bir katnda konsol kiri lerin veya alttaki kolonlarda
olu turulan guselerin stne veya ucuna oturtulmasna hibir zaman izin verilmez.
6
TABLO 2.1 DZENSZ BNALAR

A PLANDA DZENSZLK DURUMLARI
A1 Burulma Dzensizlii :
Birbirine dik iki deprem dorultusunun herhangi biri iin,
herhangi bir katta en byk greli kat telemesinin o katta ayn
dorultudaki ortalama greli telemeye orann ifade eden
Burulma Dzensizlii Katsays Kbi nin 1.2den byk olmas
durumu (ekil 2.1). [Kbi = ('i)max / ('i)ort > 1.2]
Greli kat telemelerinin hesab, r %5 ek dmerkezlik etkileri de
gznne alnarak, 2.7ye gre yaplacaktr.
A2 Deme Sreksizlikleri :
Herhangi bir kattaki d emede (ekil 2.2);
I Merdiven ve asansr bo luklar dahil, bo luk alanlar
toplamnn kat brt alannn 1/3nden fazla olmas durumu,
II Deprem yklerinin d ey ta yc sistem elemanlarna gvenle
aktarlabilmesini gle tiren yerel d eme bo luklarnn
bulunmas durumu,
III D emenin dzlem ii rijitlik ve dayanmnda ani
azalmalarn olmas durumu
A3 Planda kntlar Bulunmas :
Bina kat planlarnda knt yapan ksmlarn birbirine dik iki
dorultudaki boyutlarnn her ikisinin de, binann o katnn ayn
dorultulardaki toplam plan boyutlarnn %20'sinden daha byk
olmas durumu (ekil 2.3).
B DEY DORULTUDA DZENSZLK DURUMLARI
B1 Komu Katlar Aras Dayanm Dzensizlii (Zayf Kat) :
Betonarme binalarda, birbirine dik iki deprem dorultusunun
herhangi birinde, herhangi bir kattaki etkili kesme alannn, bir
st kattaki etkili kesme alanna oran olarak tanmlanan
Dayanm Dzensizlii Katsays Kcinin 0.80den kk olmas
durumu. [Kci = (Ae)i / (Ae)i+1 < 0.80]
Herhangi bir katta etkili kesme alannn tanm:
Ae = Aw + Ag + 0.15 Ak (Simgeler iin Bkz. 3.0)
B2 Komu Katlar Aras Rijitlik Dzensizlii (Yumuak Kat) :
Birbirine dik iki deprem dorultusunun herhangi biri iin,
herhangi bir iinci kattaki ortalama greli kat telemesi orannn
bir st veya bir alt kattaki ortalama greli kat telemesi oranna
blnmesi ile tanmlanan Rijitlik Dzensizlii Katsays Kki nin
2.0den fazla olmas durumu. [Kki = ('i /hi)ort / ('i+1 /hi+1)ort > 2.0
veya Kki = ('i /hi)ort / ('i1/hi1)ort > 2.0]
Greli kat telemelerinin hesab, r %5 ek dmerkezlik etkileri de
gznne alnarak 2.7ye gre yaplacaktr.
B3 Tayc Sistemin Dey Elemanlarnn Sreksizlii :
Ta yc sistemin d ey elemanlarnn (kolon veya perdelerin) baz
katlarda kaldrlarak kiri lerin veya guseli kolonlarn stne veya
ucuna oturtulmas, ya da st kattaki perdelerin altta kolonlara
oturtulmas durumu (ekil 2.4).
lgili
Maddeler
2.3.2.1
2.3.2.2
2.3.2.2
lgili
Maddeler
2.3.2.3
2.3.2.1
2.3.2.4
ay
Ly
Ly
Ly
ay
ay
ax
ax
Lx
ax
ay
ax
Lx
ax
Lx
A3 tr dzensizlik durumu:
ax > 0.2 Lx ve ayn zamanda ay > 0.2 Ly
ekil 2.3
Bkz. 2.3.2.4 (a)
Bkz. 2.3.2.4 (b)
Bkz. 2.3.2.4 (c)
Bkz. 2.3.2.4 (d)
ekil 2.4
(b) Kolonun iki ucundan mesnetli bir kiri e oturmas durumunda, kiri in btn
kesitlerinde ve ayrca gznne alnan deprem dorultusunda bu kiri in baland
dm noktalarna birle en dier kiri ve kolonlarn btn kesitlerinde, d ey ykler ve
depremin ortak etkisinden olu an tm i kuvvet deerleri %50 orannda arttrlacaktr.
(c) st katlardaki perdenin altta kolonlara oturtulmasna hibir zaman izin verilmez.
(d) Perdelerin binann herhangi bir katnda, kendi dzlemleri iinde kiri lerin stne
aklk ortasnda oturtulmasna hibir zaman izin verilmez.
2.4. ELASTK DEPREM YKLERNN TANIMLANMASI : SPEKTRAL

VME KATSAYISI
Deprem yklerinin belirlenmesi iin esas alnacak olan Spektral vme Katsays, A(T),
Denk.(2.1) ile verilmi tir. %5 snm oran iin tanmlanan Elastik vme Spektrumunun
ordinat olan Elastik Spektral vme, Sae(T), Spektral $vme Katsays ile yerekimi ivmesi
gnin arpmna kar gelmektedir.
A(T ) = Ao I S (T )
(2.1)
Sae (T ) = A(T ) g
2.4.1. Etkin Yer vmesi Katsays
Denk.(2.1)de yer alan Etkin Yer vmesi Katsays, Ao , Tablo 2.2de tanmlanm tr.
TABLO 2.2 ETKN YER VMES KATSAYISI (Ao)
Deprem Blgesi
1
2
3
4
Ao
0.40
0.30
0.20
0.10
2.4.2. Bina nem Katsays

Denk.(2.1)de yer alan Bina nem Katsays, I , Tablo 2.3te tanmlanm tr.
TABLO 2.3 BNA NEM KATSAYISI (I)
Binann Kullanm Amac
veya Tr
1. Deprem sonras kullanm gereken binalar ve tehlikeli madde
ieren binalar
a) Deprem sonrasnda hemen kullanlmas gerekli binalar
(Hastaneler, dispanserler, salk ocaklar, itfaiye bina ve tesisleri,
PTT ve dier haberle me tesisleri, ula m istasyonlar ve terminalleri,
enerji retim ve datm tesisleri; vilayet, kaymakamlk ve belediye
ynetim binalar, ilk yardm ve afet planlama istasyonlar)
b) Toksik, patlayc, parlayc, vb zellikleri olan maddelerin
bulunduu veya depoland binalar
2. nsanlarn uzun sreli ve youn olarak bulunduu ve deerli
eyann sakland binalar
a) Okullar, dier eitim bina ve tesisleri, yurt ve yatakhaneler, askeri
k lalar, cezaevleri, vb.
b) Mzeler
3. nsanlarn ksa sreli ve youn olarak bulunduu binalar
Spor tesisleri, sinema, tiyatro ve konser salonlar, vb.
4. Dier binalar
Yukardaki tanmlara girmeyen dier binalar
(Konutlar, i yerleri, oteller, bina tr endstri yaplar, vb)
10
Bina nem
Katsays (I)
1.5
1.4
1.2
1.0
2.4.3. Spektrum Katsays

2.4.3.1 Denk.(2.1)de yer alan Spektrum Katsays, S(T), yerel zemin ko ullarna ve
bina doal periyodu Tye bal olarak Denk.(2.2) ile hesaplanacaktr (ekil 2.5).
S (T ) = 1 + 1.5
S (T ) = 2.5
T
TA
T
S (T ) = 2.5 B
T
0.8
(0 d T d TA )
(TA T d TB )
(2.2)
(TB T )
Denk.(2.2)deki Spektrum Karakteristik Periyotlar, TA ve TB , Blm 6da Tablo 6.2

ile tanmlanan Yerel Zemin Snflarna bal olarak Tablo 2.4te verilmi tir.
TABLO 2.4 SPEKTRUM KARAKTERSTK PERYOTLARI (TA , TB)
Tablo 6.2'ye gre
Yerel Zemin Snf
Z1
Z2
Z3
Z4
TA
(saniye)
0.10
0.15
0.15
0.20
TB
(saniye)
0.30
0.40
0.60
0.90
2.4.3.2 Blm 6da 6.2.1.2 ve 6.2.1.3te belirtilen ko ullarn yerine getirilmemesi

durumunda, Tablo 2.4te Z4 yerel zemin snf iin tanmlanan spektrum karakteristik
periyotlar kullanlacaktr.
2.4.4. zel Tasarm vme Spektrumlar
Gerekli durumlarda elastik tasarm ivme spektrumu, yerel deprem ve zemin ko ullar
gznne alnarak yaplacak zel ara trmalarla da belirlenebilir. Ancak, bu ekilde
belirlenecek ivme spektrumu ordinatlarna kar gelen spektral ivme katsaylar, tm
periyotlar iin, Tablo 2.4teki ilgili karakteristik periyotlar gznne alnarak Denk.
(2.1)den bulunacak deerlerden hibir zaman daha kk olmayacaktr.
11
2.5. ELASTK DEPREM YKLERNN AZALTILMASI: DEPREM YK

AZALTMA KATSAYISI
Depremde ta yc sistemin kendine zg dorusal elastik olmayan davran n
gznne almak zere, 2.4te verilen spektral ivme katsaysna gre bulunacak elastik
deprem ykleri, a ada tanmlanan Deprem Yk Azaltma Katsaysna blnecektir.
Deprem Yk Azaltma Katsays, e itli ta yc sistemler iin Tablo 2.5te tanmlanan
Tayc Sistem Davran Katsays, Rye ve doal titre im periyodu, Tye bal olarak
Denk.(2.3) ile belirlenecektir.
T
Ra (T ) = 1.5 + (R 1.5)
(0 d T d TA )
(2.3)
TA
Ra (T ) = R
(TA T )
2.5.1. Tayc Sistemlerin Sneklik Dzeylerine likin Genel Koullar
2.5.1.1 Ta yc Sistem Davran Katsaylar Tablo 2.5te verilen sneklik dzeyi
yksek tayc sistemler ve sneklik dzeyi normal tayc sistemlere ili kin tanmlar
ve uyulmas gerekli ko ullar, betonarme binalar iin Blm 3te, elik binalar iin ise
Blm 4te verilmi tir.
2.5.1.2 Tablo 2.5te sneklik dzeyi yksek olarak gznne alnacak ta yc
sistemlerde, sneklik dzeyinin her iki yatay deprem dorultusunda da yksek olmas
zorunludur. Sneklik dzeyi bir deprem dorultusunda yksek veya karma, buna dik
dier deprem dorultusunda ise normal olan sistemler, her iki dorultuda da sneklik
dzeyi normal sistemler olarak saylacaktr.
2.5.1.3 Sneklik dzeyleri her iki dorultuda ayn olan veya bir dorultuda yksek,
dier dorultuda karma olan sistemlerde, farkl dorultularda birbirinden farkl R
katsaylar kullanlabilir.
2.5.1.4 Perde iermeyen kiri siz d emeli betonarme sistemler ile, kolon ve kiri leri
3.3, 3.4 ve 3.5te verilen ko ullardan herhangi birini salamayan dolgulu veya dolgusuz
di li ve kaset d emeli betonarme sistemler, sneklik dzeyi normal sistemler olarak
gznne alnacaktr.
2.5.1.5 Birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde;
(a) A adaki (b) paragraf d nda, ta yc sistemi sadece erevelerden olu an
binalarda sneklik dzeyi yksek tayc sistemlerin kullanlmas zorunludur.
(b) Tablo 2.3e gre Bina nem Katsays I = 1.2 ve I = 1.0 olan elik binalarda,
HN d 16 m olmak ko ulu ile, sadece sneklik dzeyi normal erevelerden olu an
ta yc sistemler kullanlabilir.
(c) Tablo 2.3e gre Bina nem Katsays I = 1.5 ve I = 1.4 olan tm binalarda sneklik
dzeyi yksek tayc sistemler veya 2.5.4.1de tanmlanan sneklik dzeyi bakmndan
karma tayc sistemler kullanlacaktr.
2.5.1.6 Perde iermeyen sneklik dzeyi normal tayc sistemlere, sadece nc ve
drdnc derece deprem blgelerinde, a adaki ko ullarla izin verilebilir:
(a) 2.5.1.4te tanmlanan betonarme binalar, HN d 13 m olmak ko ulu ile yaplabilir.
12
(b) 2.5.1.4te tanmlananlarn d nda, ta yc sistemi sadece sneklik dzeyi normal
erevelerden olu an betonarme ve elik binalar, HN d 25 m olmak ko ulu ile
yaplabilir.
TABLO 2.5 TAIYICI SSTEM DAVRANI KATSAYISI (R)
BNA TAIYICI SSTEM
Sneklik
Dzeyi
Normal
Sistemler
Sneklik
Dzeyi
Yksek
Sistemler
5
7
6
6
8
7
(1) YERNDE DKME BETONARME BNALAR

(1.1) Deprem yklerinin tamamnn erevelerle ta nd
binalar ...................................................................................
(1.2) Deprem yklerinin tamamnn ba kiri li (bo luklu)
perdelerle ta nd binalar....................................................
(1.3) Deprem yklerinin tamamnn bo luksuz perdelerle
ta nd binalar.....................................................................
(1.4) Deprem yklerinin ereveler ile bo luksuz ve/veya ba
kiri li (bo luklu) perdeler tarafndan birlikte ta nd binalar..
(2) PREFABRKE BETONARME BNALAR
(2.1) Deprem yklerinin tamamnn balantlar tersinir
momentleri aktarabilen erevelerle ta nd binalar .........
(2.2) Deprem yklerinin tamamnn, stteki balantlar
mafsall olan kolonlar tarafndan ta nd tek katl binalar.....
(2.3) Deprem yklerinin tamamnn prefabrike veya yerinde
dkme bo luksuz ve/veya ba kiri li (bo luklu) perdelerle
ta nd, ereve balantlar mafsall olan prefabrike binalar..
(2.4) Deprem yklerinin, balantlar tersinir momentleri
aktarabilen prefabrike ereveler ile yerinde dkme bo luksuz
ve/veya ba kiri li (bo luklu) perdeler tarafndan birlikte
ta nd binalar
(3) ELK BNALAR
(3.1) Deprem yklerinin tamamnn erevelerle ta nd
binalar...................................................................................
(3.2) Deprem yklerinin tamamnn, stteki balantlar
mafsall olan kolonlar tarafndan ta nd tek katl binalar.....
(3.3) Deprem yklerinin tamamnn aprazl perdeler veya
yerinde dkme betonarme perdeler tarafndan ta nd binalar
(a) aprazlarn merkezi olmas durumu...............................
(b) aprazlarn dmerkez olmas durumu...........................
(c) Betonarme perdelerin kullanlmas durumu........................
(3.4) Deprem yklerinin ereveler ile birlikte aprazl elik
perdeler veya yerinde dkme betonarme perdeler tarafndan
birlikte ta nd binalar
(a) aprazlarn merkezi olmas durumu...............................
(b) aprazlarn dmerkez olmas durumu...........................
(c) Betonarme perdelerin kullanlmas durumu........................
13
2.5.2. Sneklik Dzeyi Yksek Betonarme Boluksuz Perdeli-ereveli Sistemlere

likin Koullar
Deprem yklerinin sneklik dzeyi yksek bo luksuz (ba kiri siz) betonarme perdeler
ile sneklik dzeyi yksek betonarme veya elik ereveler tarafndan birlikte ta nd
binalara ili kin ko ullar a ada verilmi tir:
2.5.2.1 Bu tr sistemlerde, Tablo 2.5te yerinde dkme betonarme ve elik ereve
durumu iin verilen R = 7nin veya prefabrike betonarme ereve durumu iin verilen
R = 6nn kullanlabilmesi iin, bo luksuz perdelerin tabannda deprem yklerinden
meydana gelen kesme kuvvetlerinin toplam, binann tm iin tabanda meydana
gelen toplam kesme kuvvetinin %75inden daha fazla olmayacaktr (DS d 0.75).
2.5.2.2 2.5.2.1deki ko ulun salanamamas durumunda, 0.75 < DS d 1.0 aralnda
kullanlacak R katsays, yerinde dkme betonarme ve elik ereve durumu iin
R = 10 4 DS bants ile, prefabrike betonarme ereve durumu iin ise R = 9 4 DS
bants ile belirlenecektir.
2.5.2.3 Hw / w d 2.0 olan perdelerde, yukarda tanmlanan R katsaylarna gre
hesaplanan i kuvvetler, [3 / (1 + Hw / w)] katsays ile arplarak byltlecektir.
Ancak bu katsay, 2den byk alnmayacaktr.
2.5.3. Sneklik Dzeyi Normal Baz Sistemlerde Perde Kullanm Zorunluluuna
likin Koullar
2.5.1.6nn (a) ve (b) paragraflarnda tanmlanan sneklik dzeyi normal sistemler,
btn deprem blgelerinde ve ayn paragraflarda tanmlanan ykseklik snrlarnn
zerinde de yaplabilir. Ancak bu durumda, betonarme binalarda tm ykseklik boyunca
devam eden ve a adaki ko ullar salayan sneklik dzeyi normal veya yksek
betonarme bo luksuz ya da ba kiri li (bo luklu) perdelerin, elik binalarda ise sneklik
dzeyi normal veya yksek merkezi veya d merkez aprazl perdelerin kullanlmas
zorunludur.
2.5.3.1 Ta yc sistemde sneklik dzeyi normal perdelerin kullanlmas durumunda,
her bir deprem dorultusunda, deprem yklerine gre perdelerin tabannda elde edilen
kesme kuvvetlerinin toplam, binann tm iin tabanda meydana gelen toplam kesme
kuvvetinin %75inden daha fazla olacaktr.
2.5.3.2 Ta yc sistemde sneklik dzeyi yksek perdelerin kullanlmas durumunda,
a ada karma ta yc sistemler iin verilen 2.5.4.1 uygulanacaktr.
2.5.4. Sneklik Dzeyi Bakmndan Karma Tayc Sistemlere likin Koullar
2.5.4.1 2.5.1.6nn (a) ve (b) paragraflarnda tanmlanan sneklik dzeyi normal
sistemlerin, sneklik dzeyi yksek perdelerle birarada kullanlmas mmkndr. Bu
ekilde olu turulan sneklik dzeyi bakmndan karma sistemlerde, a ada belirtilen
ko ullara uyulmak kayd ile, sneklik dzeyi yksek bo luksuz, ba kiri li (bo luklu)
betonarme perdeler veya elik binalar iin merkezi veya d merkez aprazl elik
perdeler kullanlabilir.
14
(a) Bu tr karma sistemlerin deprem hesabnda ereveler ve perdeler birarada

gznne alnacak, ancak her bir deprem dorultusunda mutlaka DS t 0.40 olacaktr.
(b) Her iki deprem dorultusunda da DS t 2/3 olmas durumunda, Tablo 2.5de deprem
yklerinin tamamnn sneklik dzeyi yksek perde tarafndan ta nd durum iin
verilen R katsays (R = RYP), ta yc sistemin tm iin kullanlabilir.
(c) 0.40 < DS < 2/3 aralnda ise, her iki deprem dorultusunda da ta yc sistemin
tm iin R = RN + 1.5 DS (RYP RN) bants uygulanacaktr.
2.5.4.2 Binalarn bodrum katlarnn evresinde kullanlan rijit betonarme perde
duvarlar, Tablo 2.5te yer alan perdeli veya perdeli-ereveli sistemlerin bir paras
olarak gznne alnmayacaktr. Bu tr binalarn hesabnda izlenecek kurallar 2.7.2.4
ve 2.8.3.2de verilmi tir.
2.5.5. Kolonlar stten Mafsall Binalara likin Koullar
2.5.5.1 Kolonlar stten mafsall tek katl erevelerden olu an betonarme binalarda;
(a) Yerinde dkme betonarme kolonlarn kullanlmas durumunda, prefabrike binalar
iin Tablo 2.5te (2.2)de tanmlanan R katsays kullanlacaktr.
(b) R katsaylar Tablo 2.5te (2.2) ve (3.2)de verilen betonarme prefabrike ve elik
binalara ili kin ko ullar 2.5.5.2de verilmi tir. Bu tr erevelerin, yerinde dkme
betonarme, prefabrike veya elik binalarda en st kat (at kat) olarak kullanlmas
durumuna ili kin ko ullar ise 2.5.5.3de tanmlanm tr.
2.5.5.2 Bu tr tek katl binalarn iinde planda, binann oturma alannn %25inden
fazla olmamak kayd ile, ksmi tek bir ara kat yaplabilir. Deprem hesabnda ara katn
ta yc sistemi, ana ta yc erevelerle birlikte gznne alnabilir. Bu durumda, ortak
sistem betonarme prefabrike binalarda sneklik dzeyi yksek sistem olarak
dzenlenecektir. Ortak sistemde, Tablo 2.1de tanmlanan burulma dzensizliinin
bulunup bulunmad mutlaka kontrol edilecek ve varsa hesapta gznne alnacaktr.
Ara katn ana ta yc erevelere balantlar mafsall veya monolitik olabilir.
2.5.5.3 Kolonlar stten mafsall tek katl erevelerin, yerinde dkme betonarme,
prefabrike veya elik binalarda en st kat (at kat) olarak kullanlmas durumunda, en
st kat iin Tablo 2.5te (2.2) veya (3.2)de tanmlanan R katsays (Rst) ile alttaki
katlar iin farkl olarak tanmlanabilen R katsays (Ralt), a adaki ko ullara uyulmak
kayd ile, birarada kullanlabilir.
(a) Ba langta deprem hesab, binann tm iin R = Ralt alnarak 2.7 veya 2.8e gre
yaplacaktr. 2.10.1de tanmlanan azaltlm ve etkin greli kat telemeleri, binann
tm iin bu hesaptan elde edilecektir.
(b) En st katn i kuvvetleri, (a)da hesaplanan i kuvvetlerin (Ralt / Rst) oran ile
arpmndan elde edilecektir.
(c) Alttaki katlarn i kuvvetleri ise iki ksmn toplamndan olu acaktr. Birinci ksm,
(a)da hesaplanan i kuvvetlerdir. $kinci ksm ise, (b)de en st kat kolonlarnn mesnet
reaksiyonlar olarak hesaplanan kuvvetlerin (1 Rst / Ralt) ile arplarak alttaki katlarn
ta yc sistemine etki ettirilmesi ile ayrca hesaplanacaktr.
15
2.6. HESAP YNTEMNN SELMES

2.6.1. Hesap Yntemleri
Binalarn ve bina tr yaplarn deprem hesabnda kullanlacak yntemler; 2.7de
verilen Edeer Deprem Yk Yntemi, 2.8de verilen Mod Birletirme Yntemi ve
2.9da verilen Zaman Tanm Alannda Hesap Yntemleridir. 2.8 ve 2.9da verilen
yntemler, tm binalarn ve bina tr yaplarn deprem hesabnda kullanlabilir.
2.6.2. Edeer Deprem Yk Ynteminin Uygulama Snrlar
2.7de verilen Edeer Deprem Yk Ynteminin uygulanabilecei binalar Tablo
2.6da zetlenmi tir. Tablo 2.6nn kapsamna girmeyen binalarn deprem hesabnda,
2.8 veya 2.9da verilen yntemler kullanlacaktr.
TABLO 2.6 EDE>ER DEPREM YK YNTEMNN
UYGULANABLECE> BNALAR
Deprem
Blgesi
1, 2
1, 2
3, 4
Toplam Ykseklik
Snr
Bina Tr
Her bir katta burulma dzensizlii katsaysnn
Kbi d 2.0 ko ulunu salad binalar
Her bir katta burulma dzensizlii katsaysnn
Kbi d 2.0 ko ulunu salad ve ayrca B2 tr
dzensizliinin olmad binalar
Tm binalar
HN d 25 m
HN d 40 m
HN d 40 m
2.7. EDE>ER DEPREM YK YNTEM

2.7.1. Toplam Edeer Deprem Yknn Belirlenmesi
2.7.1.1 Gznne alnan deprem dorultusunda, binann tmne etkiyen Toplam
Edeer Deprem Yk (taban kesme kuvveti), Vt , Denk.(2.4) ile belirlenecektir.
Vt =
WA(T1 )
t 0.10 Ao I W
Ra (T1 )
(2.4)
Binann birinci doal titre im periyodu T1 , 2.7.4e gre hesaplanacaktr.

2.7.1.2 Denk.(2.4)te yer alan ve binann deprem yklerinin hesaplanmasnda
kullanlacak toplam arl, W, Denk.(2.5) ile belirlenecektir.
N
W = wi
(2.5)
i=1
Denk.(2.5)deki wi kat arlklar ise Denk.(2.6) ile hesaplanacaktr.
wi = gi + n qi
(2.6)
Denk.(2.6)da yer alan Hareketli Yk Katlm Katsays, n , Tablo 2.7de verilmi tir.
Endstri binalarnda sabit ekipman arlklar iin n = 1 alnacak, ancak vin kaldrma
ykleri kat arlklarnn hesabnda gznne alnmayacaktr. Deprem yklerinin
belirlenmesinde kullanlacak at kat arlnn hesabnda kar yklerinin %30u
gznne alnacaktr.
16
TABLO 2.7 HAREKETL YK KATILIM KATSAYISI (n)

Binann Kullanm Amac
Depo, antrepo, vb.
Okul, renci yurdu, spor tesisi, sinema, tiyatro, konser salonu, garaj,
lokanta, maaza, vb.
Konut, i yeri, otel, hastane, vb.
n
0.80
0.60
0.30
2.7.2. Katlara Etkiyen Edeer Deprem Yklerinin Belirlenmesi

2.7.2.1 Denk.(2.4) ile hesaplanan toplam e deer deprem yk, bina katlarna etkiyen
e deer deprem yklerinin toplam olarak Denk.(2.7) ile ifade edilir (ekil 2.6a):
N
Vt = 'FN + Fi
(2.7)
i=1
2.7.2.2 Binann Ninci katna (tepesine) etkiyen ek edeer deprem yk 'FNin

deeri Denk.(2.8) ile belirlenecektir.
'FN = 0.0075 N Vt
(2.8)
2.7.2.3 Toplam e deer deprem yknn 'FN d nda geri kalan ksm, Ninci kat
dahil olmak zere, bina katlarna Denk.(2.9) ile datlacaktr.
Fi = (Vt 'FN )
wi H i
N
(2.9)
wj H j
j=1
2.7.2.4 Bodrum katlarnda rijitlii st katlara oranla ok byk olan betonarme evre
perdelerinin bulunduu ve bodrum kat d emelerinin yatay dzlemde rijit diyafram
olarak al t binalarda, bodrum katlarna ve stteki katlara etkiyen e deer deprem
ykleri, a ada belirtildii zere, ayr ayr hesaplanacaktr. Bu ykler, st ve alt katlarn
birle iminden olu an ta yc sisteme birlikte uygulanacaktr.
(a) stteki katlara etkiyen toplam e deer deprem yknn ve e deer kat deprem
yklerinin 2.7.1.1, 2.7.2.2 ve 2.7.2.3e gre belirlenmesinde, bodrumdaki rijit evre
perdeleri gznne alnmakszn Tablo 2.5ten seilen R katsays kullanlacak ve
sadece stteki katlarn arlklar hesaba katlacaktr. Bu durumda ilgili btn tanm ve
bantlarda temel st kotu yerine zemin katn kotu gznne alnacaktr. 2.7.4.1e gre
birinci doal titre im periyodunun hesabnda da, fiktif yklerin belirlenmesi iin sadece
stteki katlarn arlklar kullanlacaktr (ekil 2.6b).
(b) Rijit bodrum katlarna etkiyen e deer deprem yklerinin hesabnda, sadece bodrum
kat arlklar gznne alnacak ve Spektrum Katsays olarak S(T) = 1 alnacaktr. Her
bir bodrum katna etkiyen e deer deprem yknn hesabnda, Denk.(2.1)den bulunan
spektral ivme deeri ile bu katn arl dorudan arplacak ve elde edilen elastik
ykler, Ra(T) = 1.5 katsaysna blnerek azaltlacaktr (ekil 2.6c).
(c) stteki katlardan bodrum katlarna gei te yer alan ve ok rijit bodrum perdeleri ile
evrelenen zemin kat d eme sisteminin kendi dzlemi iindeki dayanm, bu hesapta
elde edilen i kuvvetlere gre kontrol edilecektir.
17
2.7.3. Gznne Alnacak Yerdeitirme Bileenleri ve Deprem Yklerinin

Etkime Noktalar
2.7.3.1 D emelerin yatay dzlemde rijit diyafram olarak al t binalarda, her katta
iki yatay yerdei tirme bile eni ile d ey eksen etrafndaki dnme, bamsz
yerdei tirme bile enleri olarak gznne alnacaktr. Her katta 2.7.2ye gre belirlenen
e deer deprem ykleri, ek dmerkezlik etkisinin hesaba katlabilmesi amac ile,
gznne alnan deprem dorultusuna dik dorultudaki kat boyutunun +%5i ve %5i
kadar kaydrlmas ile belirlenen noktalara ve ayrca kat ktle merkezine uygulanacaktr
(ekil 2.7).
2.7.3.2 Tablo 2.1de tanmlanan A2 tr dzensizliin bulunduu ve d emelerin
yatay dzlemde rijit diyafram olarak al mad binalarda, d emelerin yatay
dzlemdeki ekildei tirmelerinin gznne alnmasn salayacak yeterlikte bamsz
statik yerdei tirme bile eni hesapta gznne alnacaktr. Ek d merkezlik etkisinin
hesaba katlabilmesi iin, her katta e itli noktalarda dal bulunan tekil ktlelere
etkiyen e deer deprem yklerinin her biri, deprem dorultusuna dik dorultudaki kat
boyutunun +%5i ve %5i kadar kaydrlacaktr (ekil 2.8).
2.7.3.3 Binann herhangi bir iinci katnda Tablo 2.1de tanmlanan A1 tr
dzensizliin bulunmas durumunda, 1.2 < Kbi d 2.0 olmak ko ulu ile, 2.7.3.1 ve/veya
2.7.3.2ye gre bu katta uygulanan r%5 ek d merkezlik, her iki deprem dorultusu iin
Denk.(2.10)da verilen Di katsays ile arplarak bytlecektir.
K
Di = bi
1.2
18
(2.10)
2.7.4. Binann Birinci Doal Titreim Periyodunun Belirlenmesi

2.7.4.1 E deer Deprem Yk Ynteminin uygulanmas durumunda, binann deprem
dorultusundaki hakim doal periyodu, Denk.(2.11) ile hesaplanan deerden daha
byk alnmayacaktr.
N
2
mi dfi
i=1
T1 = 2S N
Ffi d fi
i=1
1/ 2
(2.11)
iinci kata etkiyen fiktif yk gsteren Ffi , Denk.(2.9)da (Vt 'FN) yerine herhangi bir
deer (rnein birim deer) konularak elde edilecektir (ekil 2.9).
2.7.4.2 Denk.(2.11) ile hesaplanan deerden bamsz olarak, bodrum kat(lar) hari
kat says N > 13 olan binalarda doal periyod, 0.1Nden daha byk alnmayacaktr.
19
wN
Ffi =
wi H i
N
wi
Ffi
wj H j
dfi
j=1
Hi
ekil 2.9
2.7.5. Eleman Asal Eksen Dorultularndaki Kuvvetler
Ta yc sisteme ayr ayr etki ettirilen x ve y dorultularndaki depremlerin ortak etkisi
altnda, ta yc sistem elemanlarnn a ve b asal eksen dorultularndaki i kuvvetler, en
elveri siz sonucu verecek ekilde Denk.(2.12) ile elde edilecektir (ekil 2.10).
Ba = Bax 0.30 Bay
veya
Ba = 0.30 Bax Bay
Bb = Bbx 0.30 Bby
veya
Bb = 0.30 Bbx Bby
(2.12)
x deprem
dorultusu
E D
E D
D E
E
y deprem
dorultusu
ekil 2.10
2.8. MOD BRLETRME YNTEM
Bu yntemde maksimum i kuvvetler ve yerdei tirmeler, binada yeterli sayda doal

titre im modunun her biri iin hesaplanan maksimum katklarn istatistiksel olarak
birle tirilmesi ile elde edilir.
2.8.1. vme Spektrumu
Herhangi bir ninci titre im modunda gznne alnacak azaltlm ivme spektrumu
ordinat Denk.(2.13) ile belirlenecektir.
20
SaR (Tn ) =
Sae (Tn )
Ra (Tn )
(2.13)
Elastik tasarm ivme spektrumunun 2.4.4e gre zel olarak belirlenmesi durumunda,
Denk.(2.13)te Sae(Tn) yerine, ilgili zel spektrum ordinat gznne alnacaktr.
2.8.2. Gznne Alnacak Dinamik Serbestlik Dereceleri
2.8.2.1 D emelerin yatay dzlemde rijit diyafram olarak al t binalarda, her bir
katta, birbirine dik dorultularda iki yatay serbestlik derecesi ile ktle merkezinden
geen d ey eksen etrafndaki dnme serbestlik derecesi gznne alnacaktr. Her katta
modal deprem ykleri bu serbestlik dereceleri iin hesaplanacak, ancak ek dmerkezlik
etkisinin hesaba katlabilmesi amac ile, deprem dorultusuna dik dorultudaki kat
boyutunun +%5i ve %5i kadar kaydrlmas ile belirlenen noktalara ve ek bir
ykleme olarak kat ktle merkezine uygulanacaktr (ekil 2.7).
2.8.2.2 Tablo 2.1de A2 ba l altnda tanmlanan d eme sreksizliinin bulunduu
ve d emelerin yatay dzlemde rijit diyafram olarak al mad binalarda, d emelerin
kendi dzlemleri iindeki ekildei tirmelerinin gznne alnmasn salayacak
yeterlikte dinamik serbestlik derecesi gznne alnacaktr. Ek d merkezlik etkisinin
hesaba katlabilmesi iin, her katta e itli noktalarda dal bulunan tekil ktlelere
etkiyen modal deprem yklerinin her biri, deprem dorultusuna dik dorultudaki kat
boyutunun +%5i ve %5i kadar kaydrlacaktr (ekil 2.8). Bu tr binalarda, sadece ek
d merkezlik etkilerinden olu an i kuvvet ve yerdei tirme byklkleri 2.7ye gre de
hesaplanabilir. Bu byklkler, ek d merkezlik etkisi gznne alnmakszn her bir
titre im modu iin hesaplanarak 2.8.4e gre birle tirilen byklklere dorudan
eklenecektir.
2.8.3. Hesaba Katlacak Yeterli Titreim Modu Says
2.8.3.1 Hesaba katlmas gereken yeterli titreim modu says, Y, gznne alnan
birbirine dik x ve y yatay deprem dorultularnn her birinde, her bir mod iin
hesaplanan etkin ktlelerin toplamnn hibir zaman bina toplam ktlesinin %90ndan
daha az olmamas kuralna gre belirlenecektir:
M xn =
n=1
n=1
2
N
Lxn
t 0.90 mi
Mn
i=1
2
Lyn
n=1
n=1
Mn
M yn =
(2.14)
t 0.90 mi
i=1
Denk.(2.14)te yer alan Lxn ve Lyn ile modal ktle Mnnin ifadeleri, kat d emelerinin
rijit diyafram olarak al t binalar iin a ada verilmi tir:
N
Lxn = mi xin
i=1
Mn =
2
(mi xin +
i=1
Lyn = mi yin
i=1
mi 2yin +
(2.15)
mTi T2in )
21
2.8.3.2 Bodrum katlarnda rijitlii st katlara oranla ok byk olan betonarme evre
perdelerinin bulunduu ve bodrum kat d emelerinin yatay dzlemde rijit diyafram
olarak al t binalarn hesabnda, sadece bodrum katlarn stndeki katlarda etkin
olan titre im modlarnn gznne alnmas ile yetinilebilir. Bu durumda, E deer
Deprem Yk Yntemi iin verilen 2.7.2.4n (a) paragrafnn kar l olarak Mod
Birle tirme Yntemi ile yaplacak hesapta, bodrumdaki rijit evre perdeleri gznne
alnmakszn Tablo 2.5ten seilen R katsays kullanlacak ve sadece stteki katlarn
ktleleri gznne alnacaktr. 2.7.2.4n (b) ve (c) paragraflar ise aynen
uygulanacaktr.
2.8.4. Mod Katklarnn Birletirilmesi
Binaya etkiyen toplam deprem yk, kat kesme kuvveti, i kuvvet bile enleri,
yerdei tirme ve greli kat telemesi gibi byklklerin her biri iin ayr ayr
uygulanmak zere, her titre im modu iin hesaplanan ve e zamanl olmayan maksimum
katklarn istatistiksel olarak birle tirilmesi iin uygulanacak kurallar a ada
verilmi tir:
2.8.4.1 Tm < Tn olmak zere, gznne alnan herhangi iki titre im moduna ait doal
periyotlarn daima Tm / Tn < 0.80 ko ulunu salamas durumunda, maksimum mod
katklarnn birle tirilmesi iin Karelerin Toplamnn Kare Kk Kural uygulanabilir.
2.8.4.2 Yukarda belirtilen ko ulun salanamamas durumunda, maksimum mod
katklarnn birle tirilmesi iin Tam Karesel Birletirme (CQC) Kural uygulanacaktr.
Bu kuraln uygulanmasnda kullanlacak apraz korelasyon katsaylarnn hesabnda,
modal snm oranlar btn titre im modlar iin %5 olarak alnacaktr.
2.8.5. Hesaplanan Byklklere likin Altsnr Deerleri
Gznne alnan deprem dorultusunda, 2.8.4e gre birle tirilerek elde edilen bina
toplam deprem yk VtBnin, Edeer Deprem Yk Ynteminde Denk.2.4ten
hesaplanan bina toplam deprem yk Vtye orannn a ada tanmlanan E deerinden
kk olmas durumunda (VtB < EVt), Mod Birletirme Yntemine gre bulunan tm i
kuvvet ve yerdei tirme byklkleri, Denk.(2.16)ya gre bytlecektir.
BD =
E Vt
BB
VtB
(2.16)
Tablo 2.1de tanmlanan A1, B2 veya B3 tr dzensizliklerden en az birinin binada

bulunmas durumunda Denk.(2.16)da E=0.90, bu dzensizliklerden hibirinin
bulunmamas durumunda ise E=0.80 alnacaktr.
2.8.6. Eleman Asal Eksen Dorultularndaki Kuvvetler
Ta yc sisteme ayr ayr etki ettirilen x ve y dorultularndaki depremlerin ortak etkisi
altnda, ta yc sistem elemanlarnn a ve b asal eksen dorultularnda 2.8.4e gre
birle tirilerek elde edilen i kuvvetler iin 2.7.5te verilen birle tirme kural ayrca
uygulanacaktr (ekil 2.10).
22
2.9. ZAMAN TANIM ALANINDA HESAP YNTEMLER
Bina ve bina tr yaplarn zaman tanm alannda dorusal elastik ya da dorusal elastik
olmayan deprem hesab iin, yapay yollarla retilen, daha nce kaydedilmi veya
benzetirilmi deprem yer hareketleri kullanlabilir.
2.9.1. Yapay Deprem Yer Hareketleri
Yapay yer hareketlerinin kullanlmas durumunda, a adaki zellikleri ta yan en az

deprem yer hareketi retilecektir.
(a) Kuvvetli yer hareketi ksmnn sresi, binann birinci doal titre im periyodunun 5
katndan ve 15 saniyeden daha ksa olmayacaktr.
(b) retilen deprem yer hareketinin sfr periyoda kar gelen spektral ivme deerlerinin
ortalamas Aogden daha kk olmayacaktr.
(c) Yapay olarak retilen her bir ivme kaydna gre %5 snm oran iin yeniden
bulunacak spektral ivme deerlerinin ortalamas, gznne alnan deprem
dorultusundaki birinci (hakim) periyod T1e gre 0.2T1 ile 2T1 arasndaki periyodlar
iin, 2.4te tanmlanan Sae(T) elastik spektral ivmelerinin %90ndan daha az
olmayacaktr. Zaman tanm alannda dorusal elastik analiz yaplmas durumunda,
azaltlm deprem yer hareketinin elde edilmesi iin esas alnacak spektral ivme
deerleri Denk.(2.13) ile hesaplanacaktr.
2.9.2. Kaydedilmi veya Benzetirilmi Deprem Yer Hareketleri
Zaman tanm alannda yaplacak deprem hesab iin kaydedilmi depremler veya
kaynak ve dalga yaylm zellikleri fiziksel olarak benze tirilmi yer hareketleri
kullanlabilir. Bu tr yer hareketleri retilirken yerel zemin ko ullar da uygun biimde
gznne alnmaldr. Kaydedilmi veya benze tirilmi yer hareketlerinin kullanlmas
durumunda en az deprem yer hareketi retilecek ve bunlar 2.9.1de verilen tm
ko ullar salayacaktr.
2.9.3. Zaman Tanm Alannda Hesap
Zaman tanm alannda dorusal elastik olmayan hesap yaplmas durumunda, ta yc
sistem elemanlarnn tekrarl ykler altndaki dinamik davran n temsil eden i kuvvetekildei tirme bantlar, teorik ve deneysel geerlilikleri kantlanm olmak kayd ile,
ilgili literatrden yararlanlarak tanmlanacaktr. Dorusal veya dorusal olmayan
hesapta, yer hareketi kullanlmas durumunda sonularn maksimumu, en az yedi yer
hareketi kullanlmas durumunda ise sonularn ortalamas tasarm iin esas alnacaktr.
2.10. GREL KAT TELEMELERNN SINIRLANDIRILMASI, KNC
MERTEBE ETKLER VE DEPREM DERZLER
2.10.1. Etkin Greli Kat telemelerinin Hesaplanmas ve Snrlandrlmas
2.10.1.1 Herhangi bir kolon veya perde iin, ard k iki kat arasndaki yerdei tirme
farkn ifade eden azaltlm greli kat telemesi, 'i , Denk.(2.17) ile elde edilecektir.
'i = di di 1
(2.17)
23
Denk.(2.17)de di ve di1 , her bir deprem dorultusu iin binann iinci ve (i1)inci
katlarnda herhangi bir kolon veya perdenin ularnda azaltlm deprem yklerine gre
hesaplanan yatay yerdei tirmeleri gstermektedir. Ancak 2.7.4.2deki ko ul ve ayrca
Denk.(2.4)te tanmlanan minimum e deer deprem yk ko ulu dinin ve 'inin
hesabnda gznne alnmayabilir.
2.10.1.2 Her bir deprem dorultusu iin, binann iinci katndaki kolon veya perdeler
iin etkin greli kat telemesi, i , Denk.(2.18) ile elde edilecektir.
Gi = R ' i
(2.18)
2.10.1.3 Her bir deprem dorultusu iin, binann herhangi bir iinci katndaki kolon
veya perdelerde, Denk.(2.18) ile hesaplanan i etkin greli kat telemelerinin kat
iindeki en byk deeri (i)max, Denk.(2.19)da verilen ko ulu salayacaktr:
(Gi ) max
d 0.02
hi
(2.19)
Deprem yklerinin tamamnn balantlar tersinir momentleri aktarabilen elik

erevelerle ta nd tek katl binalarda bu snr en ok %50 arttrlabilir.
2.10.1.4 Denk.(2.19)de verilen ko ulun binann herhani bir katnda salanamamas
durumunda, ta yc sistemin rijitlii arttrlarak deprem hesab tekrarlanacaktr. Ancak
verilen ko ul salansa bile, yapsal olmayan gevrek elemanlarn (cephe elemanlar vb)
etkin greli kat telemeleri altnda kullanlabilirlii hesapla dorulanacaktr.
2.10.2. kinci Mertebe Etkileri
Ta yc sistem elemanlarnn dorusal elastik olmayan davran n esas alan daha kesin
bir hesap yaplmadka, ikinci mertebe etkileri yakla k olarak a adaki ekilde
gznne alnabilir:
2.10.2.1 Gznne alnan deprem dorultusunda her bir katta, kinci Mertebe
Gsterge Deeri, Tinin Denk.(2.20) ile verilen ko ulu salamas durumunda, ikinci
mertebe etkileri yrrlkteki betonarme ve elik yap ynetmeliklerine gre
deerlendirilecektir.
N
Ti =
(' i )ort wj
j=i
Vi hi
d 0.12
(2.20)
Burada ('i)ort , iinci kattaki kolon ve perdelerde hesaplanan azaltlm greli kat
telemelerinin kat iindeki ortalama deeri olarak 2.10.1.1e gre bulunacaktr.
2.10.2.2 - Denk.(2.20)deki ko ulun herhangi bir katta salanamamas durumunda,
ta yc sistemin rijitlii yeterli lde arttrlarak deprem hesab tekrarlanacaktr.
2.10.3. Deprem Derzleri
Farkl zemin oturmalarna bal temel teleme ve dnmeleri ile scaklk dei melerinin
etkisi d nda, bina bloklar veya mevcut eski binalarla yeni yaplacak binalar arasnda,
sadece deprem etkisi iin braklacak derz bo luklarna ili kin ko ullar a ada
belirtilmi tir:
24
2.10.3.1 2.10.3.2ye gre daha elveri siz bir sonu elde edilmedike derz bo luklar,
her bir kat iin kom u blok veya binalarda elde edilen yerdei tirmelerin karelerinin
toplamnn karekk ile a ada tanmlanan D katsaysnn arpm sonucunda bulunan
deerden az olmayacaktr. Gznne alnacak kat yerdei tirmeleri, kolon veya
perdelerin baland dm noktalarnda hesaplanan azaltlm di yerdei tirmelerinin
kat iindeki ortalamalar olacaktr. Mevcut eski bina iin hesap yaplmasnn mmkn
olmamas durumunda eski binann yerdei tirmeleri, yeni bina iin ayn katlarda
hesaplanan deerlerden daha kk alnmayacaktr.
(a) Kom u binalarn veya bina bloklarnn kat d emelerinin btn katlarda ayn
seviyede olmalar durumunda D = R / 4 alnacaktr.
(b) Kom u binalarn veya bina bloklarnn kat d emelerinin, baz katlarda olsa bile,
farkl seviyelerde olmalar durumunda, tm bina iin D = R / 2 alnacaktr.
2.10.3.2 Braklacak minimum derz bo luu, 6 m ykseklie kadar en az 30 mm
olacak ve bu deere 6 mden sonraki her 3 mlik ykseklik iin en az 10 mm
eklenecektir.
2.10.3.3 Bina bloklar arasndaki derzler, depremde bloklarn btn dorultularda
birbirlerinden bamsz olarak al masna olanak verecek ekilde dzenlenecektir.
2.11. YAPISAL IKINTILARA, MMAR ELEMANLARA, MEKANK VE
ELEKTRK DONANIMA ETKYEN DEPREM YKLER
2.11.1 Binalarda balkon, parapet, baca, vb konsol olarak binann ta yc sistemine
bal, ancak bamsz al an yapsal kntlar ile cephe, ara blme panolar, vb yapsal
olmayan tm mimari elemanlara uygulanacak; mekanik ve elektrik donanmlar ile
bunlarn bina ta yc sistem elemanlarna balantlarnn hesabnda kullanlacak e deer
deprem ykleri Denk.(2.21) ile verilmi tir.
H
f e = 0.5 Ao I we 1 + 2 i
H
N
(2.21)
Hesaplanan deprem yk, yatay dorultuda en elveri siz i kuvvetleri verecek ynde
ilgili elemann arlk merkezine etki ettirilecektir. D ey konumda olmayan
elemanlara, Denk.(2.21) ile hesaplanan e deer deprem yknn yars d ey
dorultuda etki ettirilecektir.
2.11.2 Denk.(2.21)de we ile gsterilen mekanik veya elektrik donanm arlklarnn
binann herhangi bir iinci katndaki toplamnn 0.2widen byk olmas durumunda,
donanmlarn arlklarnn ve binaya balantlarnn rijitlik zellikleri, bina ta yc
sisteminin deprem hesabnda gznne alnacaktr.
2.11.3 Mekanik veya elektrik donanmn bulunduu kattaki en byk ivmeyi
tanmlayan kat ivme spektrumunun uygun yntemlerle belirlenmesi durumunda,
Denk.(2.21) uygulanmayabilir.
2.11.4 Yangn sndrme sistemleri ve acil yedek elektrik sistemleri ile dolgu
duvarlarna balanan donanmlar ve bunlarn balantlarnda Denk.(2.21) ile hesaplanan
veya 2.11.3e gre elde edilen deprem yknn iki kat alnacaktr.
25
2.12. BNA TR OLMAYAN YAPILAR
Bina tr olmad halde, deprem hesabnn bu blmde verilen kurallara gre

yaplmasna izin verilen yaplar ve bu yaplara uygulanacak Tayc Sistem Davran
Katsaylar (R), Tablo 2.8de tanmlanm tr. Deprem yk azaltma katsaylar ise
Denk.(2.3)e gre belirlenecektir. Gerekli durumlarda, Tablo 2.3de verilen Bina nem
Katsaylar bu yaplar iin de kullanlacaktr. Ancak Tablo 2.7de verilen Hareketli Yk
Katlm Katsaylar geerli deildir. Kar ykleri ve vin kaldrma ykleri d nda,
depolanan her trl kat ve sv maddeler ile mekanik gerelerin arlklarnn
azaltlmam deerleri kullanlacaktr.
TABLO 2.8 BNA TR OLMAYAN YAPILAR N
TAIYICI SSTEM DAVRANI KATSAYILARI
YAPI TR
Sneklik dzeyi yksek ereveler veya d merkez aprazl elik perdeler

tarafndan ta nan ykseltilmi sv tanklar, basnl tanklar, bunkerler,
hazneler
Sneklik dzeyi normal ereveler veya merkezi aprazl elik perdeler
tarafndan ta nan ykseltilmi sv tanklar, basnl tanklar, bunkerler,
hazneler
Ktlesi ykseklii boyunca yayl, yerinde dklm betonarme silo,
endstri bacalar ve benzeri ta yc sistemler (*)
Betonarme soutma kuleleri (*)
Ktlesi ykseklii boyunca yayl uzay kafes kiri li elik kuleler, elik silo
ve endstri bacalar (*)
Gergili yksek elik direk ve gergili elik bacalar
Ktlesi tepede yl, bamsz tek bir d ey ta yc eleman tarafndan
ta nan ters sarka tr yaplar
Endstri tipi elik depolama ve istif raflar
2
3
3
4
2
2
4
(*)
Bu tr yaplarn deprem hesab, tayc sistemi yeterince tanmlayan ayrk dinamik

serbestlik dereceleri gznne alnarak, 2.8 veya 2.9a gre yaplacaktr.
2.13. DEPREM HESAP RAPORLARINA LKN KURALLAR
Binalarn deprem hesaplarn ieren hesap raporlarnn hazrlanmasnda a ada

belirtilen kurallara uyulacaktr:
2.13.1 Tasarm yaplan bina iin, Tablo 2.1de tanmlanan dzensizlik trleri ayrntl
olarak irdelenecek, eer varsa, binada hangi tr dzensizliklerin bulunduu ak olarak
belirtilecektir.
2.13.2 Seilen sneklik dzeyi yksek veya normal ta yc sistemin Blm 3 veya
Blm 4teki ko ullara gre tanm ak olarak yaplacak ve Tablo 2.5ten R
katsaysnn seim nedeni belirtilecektir.
26
2.13.3 Binann bulunduu deprem blgesi, bina ykseklii ve ta yc sistem

dzensizlikleri gznne alnarak, 2.6ya gre uygulanacak hesap ynteminin seim
nedeni ak olarak belirtilecektir.
2.13.4 Bilgisayarla hesap yaplmas durumunda, a adaki kurallar uygulanacaktr:
(a) Dm noktalarnn ve elemanlarn numaralarn gsteren boyutlu ta yc sistem
emas hesap raporunda yer alacaktr.
(b) Tm giri bilgileri ile i kuvvetleri ve yerdei tirmeleri de ieren k bilgileri,
kolayca anla lr biimde mutlaka hesap raporunda yer alacaktr. Proje kontrol
makamnn talep etmesi durumunda, tm bilgisayar dosyalar elektronik ortamda teslim
edilecektir.
(c) Hesapta kullanlan bilgisayar yazlmnn ad, mellifi ve versiyonu hesap raporunda
ak olarak belirtilecektir.
(d) Proje kontrol makamnn talep etmesi durumunda, bilgisayar yazlmnn teorik
aklama klavuzu ve kullanma klavuzu hesap raporuna eklenecektir.
2.14. BNALARA VME KAYITILARININ YERLETRLMES
Bayndrlk ve $skan Bakanl tarafndan uygun grlmesi durumunda, bakanlk veya

niversite kurulu larnca kuvvetli deprem hareketinin llmesi amac ile kamuya veya
zel ve tzel ki ilere ait binalara ve dier yaplara ivme kaytlarnn yerle tirilmesine
izin verilecek, bina veya yap sahipleri ya da i letmecileri bunlarn korunmasndan
sorumlu olacaktr.
27
BLM 3 BETONARME BNALAR N DEPREME DAYANIKLI

TASARIM KURALLARI
3.0. SMGELER
Bu blmde a adaki simgelerin kullanld boyutlu ifadelerde, kuvvetler Newton [N],

uzunluklar milimetre [mm] ve gerilmeler MegaPascal [MPa] = [N/mm2] birimindedir.
Ac
Ach
Ack
Ae
Ag
Ak
Aos
Ap
As1
As2
Asd
Ash
Aw
Aw
a
bj
bk
bw
D
d
fcd
fck
fctd
fyd
fyk
fywd
fywk
Hcr
Hw
h
hk
b
28
= Kolonun veya perde u blgesinin brt enkesit alan

= Bo luksuz perdenin, ba kiri li perdede her bir perde parasnn, d emenin
veya bo luklu d emede her bir d eme parasnn brt enkesit alan
= Sarg donatsnn d ndan d na alnan l iinde kalan ekirdek beton alan
= Herhangi bir katta, gznne alnan deprem dorultusunda etkili kesme alan
= Herhangi bir katta, gznne alnan deprem dorultusuna paralel dorultuda
perde olarak al an ta yc sistem elemanlarnn enkesit alanlarnn toplam
= Herhangi bir katta, gznne alnan deprem dorultusuna paralel kargir
dolgu duvar alanlarnn (kap ve pencere bo luklar hari) toplam
= Spiral donatnn enkesit alan
= Binann tm katlarnn plan alanlarnn toplam
= Kolon-kiri dm noktasnn bir tarafnda, kiri in negatif momentini
kar lamak iin ste konulan ekme donatsnn toplam alan
= Kolon-kiri dm noktasnn As1e gre br tarafnda, kiri in pozitif
momentini kar lamak iin alta konulan ekme donatsnn toplam alan
= Ba kiri inde apraz donat demetinin her birinin toplam alan
= s enine donat aralna kar gelen ykseklik boyunca, kolonda veya perde
u blgesindeki tm etriye kollarnn ve irozlarn enkesit alan deerlerinin
gznne alnan bkya dik dorultudaki izd mlerinin toplam
= Kolon enkesiti etkin gvde alan (depreme dik dorultudaki kolon
kntlarnn alan hari)
= Herhangi bir katta, kolon enkesiti etkin gvde alanlar Awlarn toplam
= Kolonda veya perde u blgesinde etriye kollarnn ve/veya irozlarn
arasndaki yatay uzaklk
= Gznne alnan deprem dorultusunda, birle im blgesine saplanan kiri in
kolonla ayn geni likte olmas veya kolonun her iki yanndan da ta mas
durumunda kolon geni lii, aksi durumda kiri in d ey orta ekseninden
itibaren kolon kenarlarna olan uzaklklardan kk olannn iki kat (Kiri
geni lii ile birle imin derinliinin toplamn a amaz)
= Birbirine dik yatay dorultularn her biri iin, kolon veya perde u blgesi
ekirdeinin enkesit boyutu (en d taki enine donat eksenleri arasndaki
uzaklk)
= Kiri in gvde geni lii, perdenin gvde kalnl
= Dairesel kolonun gbek ap (spiral donat eksenleri arasndaki uzaklk)
= Kiri in faydal ykseklii
= Betonun tasarm basn dayanm
= Betonun karakteristik silindir basn dayanm
= Betonun tasarm ekme dayanm
= Boyuna donatnn tasarm akma dayanm
= Boyuna donatnn karakteristik akma dayanm
= Enine donatnn tasarm akma dayanm
= Enine donatnn karakteristik akma dayanm
= Kritik perde ykseklii
ykseklii
= Kolonun gznne alnan deprem dorultusundaki enkesit boyutu
= Kiri ykseklii
= TS-500de ekme donats iin verilen kenetlenme boyu
n
w
Ma
(Md)t
Mpa
Mpi
Mpj
Mp
Mp
(Mp)t
Mra
Mri
Mrj
(Mr)t
Mr
M
Nd
Ndm
s
Vc
Vd
Vdy
Ve
Vik
Vis
Vkol
Vr
Vt
Di
v
J
U
Us
Ush
= Kolonun kiri ler arasnda arasnda kalan serbest ykseklii, kiri in kolon veya
perde yzleri arasnda kalan serbest akl
= Kolonun serbest yksekliinin alt ucunda, kolon kesme kuvvetinin
hesabnda esas alnan moment
= Perdenin taban kesitinde yk katsaylar ile arplm d ey ykler ve deprem
yklerinin ortak etkisi altnda hesaplanan moment
= Kolonun serbest yksekliinin alt ucunda fck , fyk ve eliin pekle mesi
gznne alnarak hesaplanan moment kapasitesi
= Kiri in sol ucu ideki kolon yznde fck , fyk ve eliin pekle mesi gznne
alnarak hesaplanan pozitif veya negatif moment kapasitesi
= Kiri in sa ucu jdeki kolon yznde fck , fyk ve eliin pekle mesi gznne
alnarak hesaplanan negatif veya pozitif moment kapasitesi
= Dm noktasna birle en kiri lerin moment kapasitelerinin toplam
= Kolonun serbest yksekliinin st ucunda fck , fyk ve eliin pekle mesi
gznne alnarak hesaplanan moment kapasitesi
= Perdenin taban kesitinde fck , fyk ve eliin pekle mesi gznne alnarak
hesaplanan moment kapasitesi
= Kolonun veya perdenin serbest yksekliinin alt ucunda fcd ve fydye gre
hesaplanan ta ma gc momenti
= Kiri in sol ucu ideki kolon veya perde yznde fcd ve fydye gre hesaplanan
pozitif veya negatif ta ma gc momenti
= Kiri in sa ucu jdeki kolon veya perde yznde fcd ve fydye gre hesaplanan
negatif veya pozitif ta ma gc momenti
= Perdenin taban kesitinde fcd ve fydye gre hesaplanan ta ma gc momenti
= Kolonun veya perdenin serbest yksekliinin st ucunda fcd ve fydye gre
hesaplanan ta ma gc momenti
= Kolonun serbest yksekliinin st ucunda, kolon kesme kuvvetinin
hesabnda esas alnan moment
= Yk katsaylar ile arplm d ey ykler ve deprem yklerinin ortak etkisi
altnda hesaplanan eksenel kuvvet
= D ey ykler ve deprem yklerinin ortak etkisi altnda hesaplanan eksenel
basn kuvvetlerinin en by
= Enine donat aral, spiral donat adm
= Betonun kesme dayanmna katks
= Yk katsaylar ile arplm d ey ykler ve deprem yklerinin ortak etkisi
altnda hesaplanan kesme kuvveti
= Kiri in herhangi bir kesitinde d ey yklerden meydana gelen
basit kiri kesme kuvveti
= Kolon, kiri ve perdede enine donat hesabnda esas alnan kesme kuvveti
= Binann iinci katndaki tm kolonlarda gznne alnan deprem
dorultusunda Blm 2ye gre hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam
= Binann iinci katnda, Denk.3.3n hem alttaki hem de stteki dm
noktalarnda saland kolonlarda, gznne alnan deprem dorultusunda
Blm 2ye gre hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam
= Dm noktasnn stnde ve altnda Blm 2ye gre hesaplanan kolon
kesme kuvvetlerinin kk olan
= Kolon, kiri veya perde kesitinin kesme dayanm
= Blm 2ye gre binaya etkiyen toplam deprem yk (taban kesme kuvveti)
= Herhangi bir iinci katta hesaplanan Vis / Vik oran
= Perdede kesme kuvveti dinamik bytme katsays
= Donat ap
= Ba kiri inde kullanlan apraz donat demetinin yatayla yapt a
= Kiri mesnedinde stteki veya alttaki ekme donats oran
= Kolonda spiral donatnn hacmsal oran [ Us = 4Aos (D s ) ]
= Perdede yatay gvde donatlarnn hacmsal oran [(Ush)min = 0.0025]
29
3.1. KAPSAM
3.1.1 Deprem blgelerinde yaplacak tm betonarme binalarn ta yc sistem
elemanlarnn boyutlandrlmas ve donatlmas, bu konuda yrrlkte olan ilgili
standart ve ynetmeliklerle birlikte, ncelikle bu blmde belirtilen kurallara gre
yaplacaktr. Betonarme bina temelleri ile ilgili kurallar Blm 6da verilmi tir.
3.1.2 Bu blmde belirtilen kural ve ko ullar, yerinde dkme monolitik betonarme
binalar ile, aksi belirtilmedike, ta yc sistemi betonarme ve/veya ngerilmeli beton
elemanlardan olu an prefabrike binalar iin geerlidir.
3.1.3 Bu blmn kapsam iindeki betonarme binalarn yatay yk ta yc sistemleri;
sadece erevelerden, sadece perdelerden veya ereve ve perdelerin birle iminden
olu abilir.
3.1.4 Beton dayanmnn C50den daha yksek olduu betonarme binalar ile ta yc
sistem elemanlarnda donat olarak elik profillerin kullanld binalar bu blmn
kapsam d ndadr.
3.2. GENEL KURALLAR
3.2.1. Betonarme Tayc Sistemlerin Snflandrlmas
Depreme kar davran lar bakmndan, betonarme binalarn yatay yk ta yc

sistemleri, a ada tanmlanan iki snfa ayrlm tr. Bu iki snfa giren sistemlerin karma
olarak kullanlmasna ili kin zel durum ve ko ullar, Blm 2deki 2.5.4te verilmi tir.
3.2.1.1 A ada belirtilen betonarme ta yc sistemler, Sneklik Dzeyi Yksek
Sistemler olarak tanmlanm tr:
(a) 3.3, 3.4 ve 3.5te belirtilen kurallara gre boyutlandrlarak donatlan kolon ve
kiri lerin olu turduu ereve tr ta yc sistemler,
(b) 3.6ya gre boyutlandrlarak donatlm
perdelerden olu an ta yc sistemler,
bo luksuz veya bo luklu (ba kiri li)
(c) Yukardaki iki tr sistemin birle iminden olu turulan perdeli-ereveli ta yc
sistemler.
3.2.1.2 A ada belirtilen betonarme ta yc sistemler, Sneklik Dzeyi Normal
Sistemler olarak tanmlanm tr:
(a) 3.7, 3.8 ve 3.9da belirtilen kurallara gre boyutlandrlarak donatlan kolon ve
kiri lerin olu turduu ereve tr ta yc sistemler,
(b) 3.10a gre boyutlandrlarak donatlm
perdelerden olu an ta yc sistemler,
bo luksuz veya bo luklu (ba kiri li)
(c) Yukardaki iki tr sistemin birle iminden olu turulan perdeli-ereveli ta yc
sistemler.
3.2.2. lgili Standartlar
Yerinde dkme ve prefabrike betonarme ta yc sistemler, bu blmde belirtilen

kurallar ile birlikte, Blm 2de verilen deprem ykleri ve hesap kurallar, TS-498 ve
30
TS-9967de ngrlen dier ykler, TS-500, TS-708, TS-3233 ve TS-9967deki

kurallar ile malzeme ve yk katsaylar kullanlarak projelendirileceklerdir. $lgili
standartlarda verilen kurallarn farkl olduu zel durumlarda, bu blmdeki kurallar
esas alnacaktr.
3.2.3. Tayc Sistem Hesabnda Kullanlacak Kesit Rijitlikleri
Blm 2de verilen yntemlerle yaplacak ta yc sistem hesabnda atlamam kesite
ait kesit rijitlikleri kullanlacaktr. Ancak, kendi dzlemleri iindeki perdelere saplanan
kiri lerde ve ba kiri li (bo luklu) perdelerin ba kiri lerinde atlam kesite ait deerler
kullanlabilir.
3.2.4. Kesit Hesaplarnda Kullanlacak Yntem
Btn deprem blgelerinde, betonarme elemanlarn depreme dayankl olarak

boyutlandrlmasnda ve donat hesaplarnda TS-500de verilen Tama Gc
Ynteminin kullanlmas zorunludur.
3.2.5. Malzeme
3.2.5.1 Deprem blgelerinde yaplacak tm betonarme binalarda C20den daha d k
dayanml beton kullanlamaz.
3.2.5.2 Tm deprem blgelerinde, TS-500deki tanma gre kalite denetimli, bakm
yaplm ve vibratrle yerle tirilmi beton kullanlmas zorunludur. Ancak, kendinden
yerle en beton kullanld durumlarda, vibratrle beton yerle tirilmesine gerek yoktur.
3.2.5.3 Etriye ve iroz donats ile d eme donats d nda, nervrsz donat elii
kullanlamaz. Ayrca, 3.2.5.4te belirtilen elemanlar hari olmak zere, betonarme
ta yc sistem elemanlarnda S420den daha yksek dayanml donat elii
kullanlmayacaktr. Kullanlan donatnn kopma birim uzamas %10dan az
olmayacaktr. Donat eliinin deneysel olarak bulunan ortalama akma dayanm, ilgili
elik standardnda ngrlen karakteristik akma dayanmnn 1.3 katndan daha fazla
olmayacaktr. Ayrca, deneysel olarak bulunan ortalama kopma dayanm, yine deneysel
olarak bulunan ortalama akma dayanmnn 1.15 katndan daha az olmayacaktr.
3.2.5.4 Kiri li sistemlerin d emelerinde, kiri siz d emelerde, di li d eme
tablalarnda, etriyelerde, bodrum katlarn evresindeki d perde duvarlarnn
gvdelerinde, deprem yklerinin tmnn bina ykseklii boyunca perdeler tarafndan
ta nd ve 3.6.1.2de Denk.(3.14) ile verilen ko ullarn her ikisinin de saland
binalarn perde gvdelerinde S420den daha yksek dayanml donat elii
kullanlabilir.
3.2.6. ekme Donatlarnn Kenetlenme Boyu
Bu blmde aksi belirtilmedike, kancal ve kancasz ekme donats ubuklar iin

gerekli kenetlenme boylar TS-500de verilen kurallara gre saptanacaktr.
31
3.2.7. Kaynakl ve Manonlu Ek ve Balantlar

3.2.7.1 Boyuna donatlarn bindirmeli kaynakl eklerinin sertifikal kaynaklar
tarafndan yaplmas zorunludur. Kt kaynak ekleri yaplmayacaktr. Kaynak yaplacak
donat eliinin karbon e deeri TS-500de verilen snr deeri a mayacaktr.
3.2.7.2 Kaynakl ve man onlu boyuna donat eklerinin en az %2si iin, 5 adetten az
olmamak zere, ekme deneyi yaplacaktr. Ekin deneyle bulunan kopma dayanm,
eklenen donat ubuklarnn TS-500de verilen kopma dayanmndan daha az
olmayacaktr.
3.2.7.3 Enine donatlarn boyuna donatlara kaynakla balanmasna izin verilmez.
3.2.7.4 elik pencere ve kap kasalarnn, dbellerin, balant plakalarnn, tesisat
elemanlarnn, makina ve tehizatn boyuna ve enine donatlara kaynakla balanmasna
izin verilmez.
3.2.8. zel Deprem Etriyeleri ve irozlar
Btn deprem blgelerinde, sneklik dzeyi yksek veya sneklik dzeyi normal olan
tm betonarme sistemlerin kolonlarnda, kolon-kiri birle im blgelerinde, perde u
blgelerinde ve kiri sarlma blgelerinde kullanlan etriyeler zel deprem etriyesi,
irozlar ise zel deprem irozu olarak dzenlenecektir. zel deprem etriye ve
irozlarnn salamas gerekli ko ullar a ada verilmi tir (ekil 3.1):
135q
ap t 5Ietr
t 6I(10I)
t 80 mm (100 mm)
ekil 3.1
3.2.8.1 zel deprem etriyelerinin her iki ucunda mutlaka 135 derece kvrml kancalar
bulunacaktr. zel deprem irozlarnda ise bir uta 90 derece kvrml kanca yaplabilir.
Bu durumda kolonun veya perdenin bir yznde, kanca kvrmlar 135 derece ve 90
derece olan irozlar hem yatay hem de d ey dorultuda a rtmal olarak
dzenlenecektir. 135 derece kvrml kancalar, enine donat apn gstermek zere,
32
en az 5 apl daire etrafnda bklecektir. Kancalarn boyu kvrmdaki en son teet

noktasndan itibaren, dz yzeyli ubuklarda 10 ve 100 mmden, nervrl ubuklarda
ise 6 ve 80 mmden az olmayacaktr.
3.2.8.2 zel deprem etriyeleri boyuna donaty d tan kavrayacak ve kancalar ayn
boyuna donat etrafnda kapanacaktr. zel deprem irozlarnn ap ve aral,
etriyelerin ap ve aral ile ayn olacaktr. irozlar, her iki ularnda mutlaka boyuna
donatlar saracaktr. Etriyeler ve irozlar beton dklrken oynamayacak biimde
skca balanacaktr.
3.3. SNEKLK DZEY YKSEK KOLONLAR
3.3.1. Enkesit Koullar
3.3.1.1 Dikdrtgen kesitli kolonlarn en kk boyutu 250 mmden ve enkesit alan
75000 mm2 den daha az olmayacaktr. Dairesel kolonlarn ap en az 300 mm olacaktr.
3.3.1.2 Kolonun brt enkesit alan, Ndm d ey ykler ve deprem yklerinin ortak
etkisi altnda hesaplanan eksenel basn kuvvetlerinin en by olmak zere,
Ac t Ndm / (0.50 fck) ko ulunu salayacaktr.
3.3.2. Boyuna Donat Koullar
3.3.2.1 Kolonlarda boyuna donat brt alan kesitin %1inden az, %4nden fazla
olmayacaktr. En az donat, dikdrtgen kesitli kolonlarda 416 veya 614, dairesel
kolonlarda ise 614 olacaktr.
3.3.2.2 Bindirmeli ek yaplan kesitlerde boyuna donat oran %6y gemeyecektir.
3.3.3. Boyuna Donatnn Dzenlenmesi
3.3.3.1 Kolon boyuna donatlarnn bindirmeli ekleri, mmkn olabildiince
3.3.4.2de tanmlanan kolon orta blgesinde yaplmaldr. Bu durumda bindirmeli
ek boyu, TS-500de ekme donats iin verilen kenetlenme boyu bye e it olacaktr.
3.3.3.2 Boyuna donatlarn bindirmeli eklerinin kolon alt ucunda yaplmas
durumunda ise, a adaki ko ullara uyulacaktr:
(a) Boyuna donatlarn %50sinin veya daha aznn kolon alt ucunda eklenmesi
durumunda bindirmeli ek boyu, bnin en az 1.25 kat olacaktr.
(b) Boyuna donatlarn %50den fazlasnn kolon alt ucunda eklenmesi durumunda
bindirmeli ek boyu, bnin en az 1.5 kat olacaktr. Temelden kan kolon filizlerinde de
bu ko ula uyulacaktr.
(c) Yukardaki her iki durumda da, bindirmeli ek boyunca 3.3.4.1de tanmlanan
minimum enine donat kullanlacaktr.
3.3.3.3 Katlar arasnda kolon kesitinin dei mesi durumunda, boyuna donatnn
kolon-kiri birle im blgesi iinde d eye gre eimi 1/6dan daha fazla olmayacaktr.
Kesit dei iminin daha fazla olmas durumunda veya en st kat kolonlarnda; alttaki
kolonun boyuna donatsnn kar taraftaki kiri in iindeki kenetlenme boyu, TS-500de
ekme donats iin verilen kenetlenme boyu bnin 1.5 katndan ve 40den daha az
33
olmayacaktr. Kar tarafta kiri bulunmad durumlarda kenetlenme, gerekirse kolonun

kar yznde a aya doru kvrm yaplarak salanacaktr. 90 derecelik yatay
kancann veya a aya kvrlan d ey kancann boyu en az 12 olacaktr (ekil 3.2).
3.3.3.4 Yanyana boyuna donatlarda yaplan man onlu veya kaynakl eklerin
arasndaki boyuna uzaklk 600 mmden az olmayacaktr.
t6
b
a
a
e
(a+b) t 1.5 b
(a+b) t 40 I
b t 12 I
e t 1.5 b
e t 40 I
(a+b+c) t 1.5 b
(a+b+c) t 40 I
c t 12 I
ekil 3.2
3.3.4. Enine Donat Koullar
3.3.7.6ya gre daha elveri siz bir durum elde edilmedike, kolonlarda kullanlacak
minimum enine donatya ili kin ko ullar, kolon sarlma blgeleri iin 3.3.4.1de ve
kolon orta blgesi iin 3.3.4.2de verilmi tir (ekil 3.3). Tm kolon boyunca, 3.2.8de
tanmlanan zel deprem etriyeleri ve zel deprem irozlar kullanlacaktr.
3.3.4.1 Her bir kolonun alt ve st ularnda zel sarlma blgeleri olu turulacaktr.
Sarlma blgelerinin her birinin uzunluu, d eme st kotundan yukarya doru veya
kolona balanan en derin kiri in alt yznden ba layarak a aya doru llmek zere,
kolon kesitinin byk boyutundan (dairesel kesitlerde kolon apndan), kolon serbest
yksekliinin 1/6sndan ve 500 mmden az olmayacaktr. Konsol kolonlarda sarlma
blgesi kolon alt ucunda olu turulacak ve uzunluu kolon byk boyutunun 2 katndan
az olmayacaktr. Sarlma blgelerinde kullanlacak enine donatya ili kin ko ullar
a ada verilmi tir. Bu donatlar temelin iinde de, 300 mm den ve en byk
boyuna donat apnn 25 katndan az olmayan bir ykseklik boyunca devam
ettirilecektir. Ancak, anak temellere mesnetlenen kolonlarda, sarlma blgesindeki
enine donat anak ykseklii boyunca devam ettirilecektir.
(a) Sarlma blgelerinde 8den kk apl enine donat kullanlmayacaktr. Bu
blgede, boyuna dorultudaki etriye ve iroz aral en kk enkesit boyutunun
1/3nden ve 100 mmden daha fazla, 50 mmden daha az olmayacaktr. Etriye
kollarnn ve/veya irozlarn arasndaki yatay uzaklk, a, etriye apnn 25 katndan
34
fazla olmayacaktr. Srekli dairesel spirallerin adm, gbek apnn 1/5inden ve 80

mmden fazla olmayacaktr.
(b) Etriyeli kolonlarda Nd > 0.20 Ac fck olmas durumunda sarlma blgelerindeki
minimum toplam enine donat alan, Denk.(3.1)de verilen ko ullarn elveri siz olann
salayacak ekilde hesaplanacaktr. Bu hesapta kolonun ekirdek boyutu bk , her iki
dorultu iin ayr ayr gznne alnacaktr (ekil 3.3).
Ash t 0.30 s bk [(Ac / Ack ) 1](f ck / f ywk )

Ash t 0.075 s bk (fck / f ywk )
(3.1)
(c) Spiral donatl kolonlarda Nd > 0.20 Ac fck olmas durumunda sarlma blgelerindeki
enine donatnn minimum hacmsal oran, Denk.(3.2)deki ko ullarn elveri siz olann
salayacak ekilde hesaplanacaktr.
Us t 0.45 [(Ac / Ack ) 1](f ck / f ywk )

Us t 0.12 (f ck / f ywk )
(3.2)
(d) Nd d 0.20 Ac fck olmas durumunda, kolon sarlma blgelerinde Denk.(3.1) ve

Denk.(3.2) ile verilen enine donatlarn en az 2/3, minimum enine donat olarak
kullanlacaktr.
3.3.4.2 Kolon orta blgesi, kolonun alt ve st ularnda tanmlanan sarlma blgeleri
arasnda kalan blgedir (ekil 3.3). Kolon orta blgesinde 8den kk apl enine
donat kullanlmayacaktr. Kolon boyunca etriye, iroz veya spiral aral, en kk
enkesit boyutunun yarsndan ve 200 mmden daha fazla olmayacaktr. Etriye
kollarnn ve/veya irozlarn arasndaki yatay uzaklk, a, etriye apnn 25 katndan daha
fazla olmayacaktr.
3.3.5. Kolonlarn Kirilerden Daha Gl Olmas Koulu
3.3.5.1 Sadece erevelerden veya perde ve erevelerin birle iminden olu an ta yc
sistemlerde, her bir kolon - kiri dm noktasna birle en kolonlarn ta ma gc
momentlerinin toplam, o dm noktasna birle en kiri lerin kolon yzndeki
kesitlerindeki ta ma gc momentleri toplamndan en az %20 daha byk olacaktr
(ekil 3.4):
(M ra + M r ) t 1.2 (M ri + M rj )
(3.3)
3.3.5.2 Denk.(3.3)n uygulanabilmesi iin, dm noktasna birle en kiri lerin

3.4.1.1de verilen boyut ko ullarn salamas zorunludur.
3.3.5.3 Denk.(3.3), her bir deprem dorultusunda ve depremin her iki yn iin
elveri siz sonu verecek ekilde ayr ayr uygulanacaktr (ekil 3.4). Kolon ta ma gc
momentlerinin hesabnda, depremin yn ile uyumlu olarak bu momentleri en kk
yapan Nd eksenel kuvvetleri gznne alnacaktr.
35
36
3.3.5.4 Denk.(3.3)n uygulanmasna ili kin zel durumlar a ada belirtilmi tir:
(a) Dm noktasna birle en kolonlarn her ikisinde de Nd d 0.10 Ac fck olmas
durumunda, Denk.(3.3)n salanmas zorunlu deildir.
(b) Tek katl binalarda ve ok katl binalarn kolonlar st kata devam etmeyen dm
noktalarnda Denk.(3.3)n salanp salanmadna baklmayacaktr.
(c) Kiri lerin sapland perdenin zayf dorultuda kolon gibi al mas durumunda,
Denk.(3.3)n salanp salanmadna baklmayacaktr.
Deprem
yn
Mra
Mra
Mri
Mrj
Deprem
yn
Mri
Mrj
Mr
Mr
ekil 3.4
3.3.6. Kolonlarn Kirilerden Daha Gl Olmas Koulunun Baz Kolonlarda
Salanamamas Durumu
sistemlerde, gznne alnan deprem dorultusunda binann herhangi bir iinci katnda,
Denk.(3.4)n salanmas ko ulu ile, ilgili katn alt ve/veya stndeki baz dm
noktalarnda Denk.(3.3)n salanamam olmasna izin verilebilir.
Di
Vis /Vik t 0.70
(3.4)
Nd d 0.10 Ac fck ko ulunu salayan kolonlar, Denk. (3.3) salamasalar bile, Visnin
hesabnda gznne alnabilir.
3.3.6.2 Denk.(3.4)n salanmas durumunda, 0.70 d Di d 1.00 aralnda, Denk.
(3.3)n hem alttaki, hem de stteki dm noktalarnda saland kolonlara etkiyen
eilme momentleri ve kesme kuvvetleri (1/Di) oran ile arplarak arttrlacaktr.
Denk. (3.3) salamayan kolonlar, kesitlerinde olu an d ey yk ve deprem etkileri
altnda donatlacaktr.
3.3.6.3 Herhangi bir katta Denk.(3.4)n salanamamas durumunda, sadece
erevelerden veya perde ve erevelerin birle iminden olu an ta yc sistemlerdeki
tm ereveler sneklik dzeyi normal ereve olarak gznne alnacak ve Tablo 2.5e
gre ta yc sistem davran katsays dei tirilerek hesap tekrarlanacaktr. Blm 2
deki 2.5.4.1de belirtildii zere sneklik dzeyi normal erevelerin, sneklik dzeyi
yksek perdelerle birarada kullanlmas da mmkndr.
37
3.3.7. Kolonlan Kesme Gvenlii
3.3.7.2 Denk.(3.3)n saland dm noktasna birle en kiri lerin ularndaki

moment kapasitelerinin toplam olan Mp momenti hesaplanacaktr:
M p = M pi M pj
(3.6)
Daha kesin hesap yaplmad durumlarda, Mpi # 1.4 Mri ve Mpj # 1.4 Mrj olarak
alnabilir. Mp momenti, kolonlarn dm noktasna birle en ularnda Blm 2ye
gre elde edilmi bulunan momentler orannda kolonlara datlacak ve datm
sonucunda ilgili kolonun alt veya st ucunda elde edilen moment, Denk.(3.5)te Ma
veya M olarak gznne alnacaktr.Depremin her iki yn iin Denk.(3.6) ayr ayr
uygulanacak ve elde edilen en byk Mp deeri datmda esas alnacaktr.
Denk.(3.3)n salanm olmasna kar n Denk.(3.5)teki Ma veya Mnn hesab,
gvenli tarafta kalmak zere, 3.3.7.3e gre de yaplabilir.
3.3.7.3 Denk.(3.3)n salanamad dm noktasna birle en kolonlarn ularndaki
momentler, kolonlarn moment kapasiteleri olarak hesaplanacak ve Denk. (3.5)te Ma
ve/veya M olarak kullanlacaktr. Moment kapasiteleri, daha kesin hesap yaplmad
durumlarda, Mpa # 1.4 Mra ve Mp # 1.4 Mr olarak alnabilir. Mpa ve Mp momentlerinin
hesabnda, depremin yn ile uyumlu olarak bu momentleri en byk yapan Nd eksenel
kuvvetleri gznne alnacaktr.
3.3.7.4 Temele balanan kolonlarn alt ucundaki Ma momenti de, 3.3.7.3e gre
moment kapasiteleri olarak hesaplanacaktr.
3.3.7.5 Denk.(3.5) ile hesaplanan kesme kuvveti, Ve, yk katsaylar ile arplm
d ey ykler ve deprem yklerinin ortak etkisi altnda hesaplanan kesme kuvveti Vdden
daha kk olmayacak ve ayrca Denk.(3.7) ile verilen ko ullar salayacaktr.
Denk.(3.7)deki ikinci ko ulun salanamamas durumunda, kesit boyutlar gerei kadar
byltlerek deprem hesab tekrarlanacaktr.
Ve d Vr
Ve d 0.22 Aw f cd
(3.7)
3.3.7.6 Kolon enine donatsnn Ve kesme kuvvetine gre hesabnda, betonun kesme
dayanmna katks, Vc , TS-500e gre belirlenecektir. Ancak, 3.3.4.1de tanmlanan
kolon sarlma blgelerindeki enine donatnn hesabnda, sadece deprem yklerinden
olu an kesme kuvvetinin depremli durumdaki toplam kesme kuvvetinin yarsndan daha
byk olmas ve ayn zamanda Nd d 0.05Ac fck ko ulunun salanmas halinde, betonun
kesme
dayanmna katks Vc = 0 alnacaktr.
! !! Vc %!"
38
3.3.8. Ksa Kolonlara likin Koullar
Ksa kolonlar, ta yc sistem nedeni ile veya dolgu duvarlarnda kolonlar arasnda
braklan bo luklar nedeni ile olu abilirler (ekil 3.6). Ksa kolon olu umunun
engellenemedii durumlarda, enine donat hesabna esas alnacak kesme kuvveti
Denk.(3.5) ile hesaplanacaktr. Denk.(3.5)teki momentler, ksa kolonun alt ve st
ularnda Ma #1.4 Mra ve M #1.4 Mr olarak hesaplanacak, n ise ksa kolonun boyu
olarak alnacaktr. Ancak hesaplanan kesme kuvveti Denk.(3.7)de verilen ko ullar
salayacaktr. Ksa kolon boyunca, 3.3.4.1de kolonlarn sarlma blgeleri iin
tanmlanan minimum enine donat ve yerle tirme ko ullar uygulanacaktr. Dolgu
duvarlar arasnda kalarak ksa kolon durumuna dn en kolonlarda, enine donatlar
tm kat yksekliince devam ettirilecektir (ekil 3.6).
39
Ve
1.4 Mr
n
1.4 Mra
Ve
Yksek kiri
veya
dolgu duvar
ekil 3.6
3.4. SNEKLK DZEY YKSEK KRLER
3.4.1.1 Kolonlarla birlikte ereve olu turan veya perdelere kendi dzlemleri iinde
balanan kiri lerin enkesit boyutlarna ili kin ko ullar a ada verilmi tir:
(a) Kiri gvde geni lii en az 250 mm olacaktr. Gvde geni lii, kiri ykseklii ile
kiri in birle tii kolonun kiri e dik geni liinin toplamn gemeyecektir.
(b) Kiri ykseklii, d eme kalnlnn 3 katndan ve 300 mmden daha az, kiri
gvde geni liinin 3.5 katndan daha fazla olmayacaktr.
(c) Kiri ykseklii, serbest akln 1/4nden daha fazla olmamaldr. Aksi durumda
3.4.2.5 uygulanacaktr.
(d) Kiri geni lii ve ykseklii ile ilgili olarak yukarda belirtilen snrlamalar,
kolonlara mafsall olarak balanan betonarme ya da ngerilmeli prefabrike kiri ler, ba
kiri li (bo luklu) perdelerin ba kiri leri ve ereve kiri lerine kolon-kiri dm
noktalar d nda saplanan ikincil kiri ler iin geerli deildir.
3.4.1.2 Kiri olarak boyutlandrlp donatlacak ta yc sistem elemanlarnda, tasarm
eksenel basn kuvvetinin Nd d 0.1Ac fck ko ulunu salamas zorunludur. Aksi durumda,
bu elemanlar 3.3e gre kolon olarak boyutlandrlp donatlacaktr.
3.4.2.1 Kiri mesnetlerinde ekme donatlarnn minimum oran iin Denk.(3.8) ile
verilen ko ula uyulacaktr.
U t 0.8 f ctd / f yd
40
(3.8)
3.4.2.2 Boyuna donatlarn ap 12 mmden az olmayacaktr. Kiri in alt ve stnde en

az iki donat ubuu, kiri akl boyunca srekli olarak bulunacaktr.
3.4.2.3 Birinci ve ikinci derece deprem blgelerindeki ta yc sistemlerde, kiri
mesnedindeki alt donat, ayn mesnetteki st donatnn %50sinden daha az olamaz.
Ancak, nc ve drdnc derece deprem blgelerinde bu oran %30a indirilebilir.
3.4.2.4 Aklk ve mesnetlerdeki ekme donats oran TS-500de verilen maksimum
deerden ve %2den fazla olmayacaktr.
3.4.2.5 3.4.1.1in (c) paragrafnda tanmlanan ko ulun salanamad zel
durumlarda, kiri gvdesinin her iki yzne, kiri ykseklii boyunca gvde donats
konulacaktr. Toplam gvde donats alan, sa veya sol mesnet kesitlerinde st ve alt
boyuna donat alanlar toplamnn en bynn %30undan daha az olmayacaktr.
Gvde donats ap 12 mmden az, aral ise 300 mmden fazla olmayacaktr. Boyuna
donatlarn kenetlenmesine benzer biimde, gvde donatlarnn kenetlenmesi iin de
3.4.3.1in (b) ve (c) paragraflar uygulanacaktr.
3.4.3.1 Boyuna donatlarn yerle tirilmesi ve kenetlenmesine ili kin ko ullar a ada
verilmi tir (ekil 3.7):
(a) Kiri in iki ucundaki mesnet st donatlarnn byk olannn en az 1/4 tm kiri
boyunca srekli olarak devam ettirilecektir. Mesnet st donatsnn geri kalan ksm,
TS-500e gre dzenlenecektir.
(b) Kolona birle en kiri lerin kolonun br yznde devam etmedii durumlarda
kiri lerdeki alt ve st donat, kolonun etriyelerle sarlm ekirdeinin kar taraftaki
yzeyine kadar uzatlp etriyelerin i tarafndan 90 derece bklecektir. Bu durumda
boyuna donatnn kolon iinde kalan yatay ksm ile 90 derece kvrlan d ey ksmnn
toplam uzunluu, TS-500de ngrlen dz kenetlenme boyu bden az olmayacaktr.
90 derecelik kancann yatay ksm 0.4bden, d ey ksm ise 12den az olmayacaktr.
Perdelerde ve a lsnn dz kenetlenme boyu bden ve 50den daha fazla olduu
kolonlarda, boyuna donatnn kenetlenmesi, 90 derecelik kanca yaplmakszn dz
olarak salanabilir.
(c) Her iki taraftan kiri lerin kolonlara birle mesi durumunda kiri alt donatlar,
akla kom u olan kolon yznden itibaren, 50 den az olmamak zere, en az
TS-500'de verilen kenetlenme boyu b kadar uzatlacaktr. Kiri lerdeki derinlik fark
gibi nedenlerle bu olanan bulunmad durumlarda kenetlenme, yukardaki (b)
paragrafna gre kiri in kolonun br yznde devam etmedii durumlar iin
tanmlanan biimde yaplacaktr.
41
3.4.3.2 Boyuna donatlarn eklenmesine ili kin ko ullar a ada verilmi tir:
(a) 3.4.4.te tanmlanan kiri sarlma blgeleri, kolon-kiri birle im blgeleri ve aklk
ortasnda alt donat blgeleri gibi, donatnn akma durumuna ula ma olasl bulunan
kritik blgelerde bindirmeli ek yaplmayacaktr. Bu blgeler d nda bindirmeli eklerin
yaplabilecei yerlerde, ek boyunca 3.2.8de tanmlanan zel deprem etriyeleri
kullanlacaktr. Bu etriyelerin aralklar kiri derinliinin 1/4n ve 100 mmyi
a mayacaktr. st montaj donatsnn aklk ortasndaki eklerinde zel deprem
etriyeleri kullanlmasna gerek yoktur.
(b) Man onlu ekler veya bindirmeli kaynak ekleri, bir kesitte ancak birer donat
atlayarak uygulanacak ve birbirine kom u iki ekin merkezleri arasndaki boyuna uzaklk
600 mmden daha az olmayacaktr.
Kiri mesnetlerinde kolon yznden itibaren kiri derinliinin iki kat kadar uzunluktaki
blge, Sarlma Blgesi olarak tanmlanacak ve bu blge boyunca 3.2.8de tanmlanan
zel deprem etriyeleri kullanlacaktr. Sarlma blgesinde, ilk etriyenin kolon yzne
uzakl en ok 50 mm olacaktr. 3.4.5.3e gre daha elveri siz bir deer elde
edilmedike, etriye aralklar kiri yksekliinin 1/4n, en kk boyuna donat
apnn 8 katn ve 150 mmyi a mayacaktr (ekil 3.8). Sarlma blgesi d nda,
TS-500de verilen minimum enine donat ko ullarna uyulacaktr.
42
d 50 mm
sk
hk
Kiri
sarlma
blgesi
= 2 hk
Kiri orta blgesi

(minimum enine donat
TS-500 e gre)
Kiri
sarlma
blgesi
= 2 hk
sk d hk / 4
sk d 8I (I = en kk boyuna donat ap)
sk d 150 mm
ekil 3.8
3.4.5. Kirilerin Kesme Gvenlii
3.4.5.2 Denk.(3.9) ile hesaplanan kesme kuvveti, Ve, Denk.(3.10) ile verilen ko ullar
salayacaktr. Denk.(3.10)daki ikinci ko ulun salanamamas durumunda, kesit
boyutlar gerei kadar byltlerek deprem hesab tekrarlanacaktr.
Ve d Vr
(3.10)
Ve d 0.22 bw d f cd
Mpj |4 M"9
Mpi |4 M"

i
Vdyi
Vdyj
(Mpi + Mpj) /
43
3.4.5.3 Kiri enine donatsnn Ve kesme kuvvetine gre hesabnda, betonun kesme
dayanmna katks, Vc, TS-500e gre belirlenecektir. Ancak, 3.4.4te tanmlanan kiri
sarlma blgelerindeki enine donatnn hesabnda, sadece deprem yklerinden olu an
kesme kuvvetinin depremli durumdaki toplam kesme kuvvetinin yarsndan daha byk
olmas halinde, betonun kesme dayanmna katks Vc = 0 alnacaktr. Hibir durumda
pliyelerin kesme dayanmna katklar gznne alnmayacaktr.
3.5. SNEKLK DZEY YKSEK EREVE SSTEMLERNDE
KOLON - KR BRLEM BLGELER
3.5.1. Kuatlm ve Kuatlmam Birleimler
Sneklik dzeyi yksek kolon ve kiri lerin olu turduu ereve sistemlerinde kolonkiri birle imleri, a ada tanmland zere, iki snfa ayrlacaktr.
(a) Kiri lerin kolona drt taraftan birle mesi ve her bir kiri in geni liinin birle tii
kolon geni liinin 3/4nden daha az olmamas durumunda, kolon-kiri birle imi
kuatlm birleim olarak tanmlanacaktr.
(b) Yukardaki ko ullar salamayan tm birle imler, kuatlmam birleim olarak
tanmlanacaktr.
3.5.2. Kolon-Kiri Birleim Blgelerinin Kesme Gvenlii
3.5.2.1 Gznne alnan deprem dorultusunda kolon-kiri birle im blgelerindeki
kesme kuvveti, Denk.(3.11) ile hesaplanacaktr (ekil 3.10).
Ve = 1.25 f yk (As1 As2 ) Vkol
(3.11)
Kiri in kolona sadece bir taraftan sapland ve br tarafta devam etmedii durumlar
iin As2 = 0 alnacaktr.
3.5.2.2 Herhangi bir birle im blgesinde Denk.(3.11) ile hesaplanan kesme kuvveti,
gznne alnan deprem dorultusunda hibir zaman a ada verilen snrlar
a mayacaktr (ekil 3.10). Bu snrlarn a lmas durumunda, kolon ve/veya kiri kesit
boyutlar byltlerek deprem hesab tekrarlanacaktr.
(a) Ku atlm birle imlerde:
Ve d 0.60 bj h fcd
(3.12)
(b) Ku atlmam birle imlerde:
Ve d 0.45 bj h fcd
(3.13)
3.5.2.3 Kolon-kiri birle im blgesindeki minimum enine donat ko ullar a ada

verilmi tir (ekil 3.3):
(a) Ku atlm birle imlerde, alttaki kolonun sarlma blgesi iin bulunan enine donat
miktarnn en az %40, birle im blgesi boyunca kullanlacaktr. Ancak, enine
donatnn ap 8 mmden az olmayacak ve aral 150 mmyi a mayacaktr.
(b) Ku atlmam birle imlerde, alttaki kolonun sarlma blgesi iin bulunan enine
donat miktarnn en az %60, birle im blgesi boyunca kullanlacaktr. Ancak bu
durumda, enine donatnn ap 8 mmden az olmayacak ve aral 100 mmyi
a mayacaktr.
44
bw1 ve bw2 t 3/4 b

bw3 ve bw4 t 3/4 h
(Bkz. 3.5.1)
bw2
bw3
Va
As1
C2
As2fyk
As1fyk
C1
As2
V
Vkol = min (Va , V)
b1
bw1
b2
(Bkz. 3.5.2.1)
bw4
h
Deprem
bw1 ve bw2
bj = b
bw1 ve bw2 <
bj = 2 min (b1, b2)
(bw1 < bw2 iin)
bj d (bw1 + h)
3.6. SNEKLK DZEY YKSEK PERDELER

3.6.1.1 Perdeler, planda uzun kenarnn kalnlna oran en az yedi olan d ey ta yc
sistem elemanlardr. 3.6.1.2 ve 3.6.1.3te belirtilen zel durumlar d nda, gvde
blgesindeki perde kalnl kat yksekliinin 1/20sinden ve 200 mmden az
olmayacaktr. Bu perdelerde, u blgesindeki perde kalnl snrlar 3.6.2.1de
verilmi tir.
3.6.1.2 Ta yc sistemi sadece perdelerden olu an binalarda, Denk.(3.14) ile verilen
ko ullarn her ikisinin de salanmas durumunda perde kalnl, binadaki en yksek
katn yksekliinin 1/20sinden ve 150 mmden az olmayacaktr.
6Ag / 6Ap t 0.002
Vt / 6Ag d 0.5 f ctd
(3.14)
Denk.(3.14), bodrum katlarnn evresinde ok rijit betonarme perdelerin bulunduu

binalarda zemin kat dzeyinde, dier binalarda ise temel st kotu dzeyinde
uygulanacaktr.
3.6.1.3 Kat ykseklii 6 mden daha byk olan ve kat yksekliinin en az 1/5ine
e it uzunluktaki elemanlarla yanal dorultuda tutulan perdelerde, gvde blgesindeki
45
perde kalnl, yanal dorultuda tutulduu noktalar arasndaki yatay uzunluun en az

1/20sine e it olabilir. Ancak bu kalnlk 300 mmden az olamaz.
3.6.2. Perde U Blgeleri ve Kritik Perde Ykseklii
3.6.2.2 Temel stnden veya perdenin plandaki uzunluunun %20 den daha fazla
kld seviyeden itibaren kritik perde ykseklii, 2w deerini a mamak zere,
Denk.(3.15)de verilen ko ullarn elveri siz olann salayacak biimde belirlenecektir.
Hcr t " w
H cr t H w / 6
(3.15)
Burada Hw , temel stnden veya perdenin plandaki uzunluunun %20den daha fazla
kld seviyeden itibaren llen perde yksekliidir. Bodrum katlarnda rijitlii
st katlara oranla ok byk olan betonarme evre perdelerinin bulunduu ve bodrum
kat d emelerinin yatay dzlemde rijit diyafram olarak al t binalarda, Hw ve Hcr
byklkleri zemin kat d emesinden itibaren yukarya doru gznne alnacaktr. Bu
tr binalarda kritik perde ykseklii, en az zemin katn altndaki ilk bodrum katnn
ykseklii boyunca a aya doru ayrca uzatlacaktr.
3.6.2.3 Dikdrtgen kesitli perdelerde, yukarda tanmlanan kritik perde ykseklii
boyunca u blgelerinin her birinin plandaki uzunluu, perdenin plandaki toplam
uzunluunun %20sinden ve perde kalnlnn iki katndan daha az olmayacaktr. Kritik
perde yksekliinin stnde kalan perde kesimi boyunca ise, perde u blgelerinin her
birinin plandaki uzunluu, perdenin plandaki toplam uzunluunun %10undan ve perde
kalnlndan az olmayacaktr (ekil 3.11).
3.6.2.4 Perde u blgelerinin, perdeye birle en dier bir perdenin veya perdenin
ucunda geni letilmi bir kesitin iinde dzenlenmesi durumunda; her bir perde u
blgesinin enkesit alan, en az dikdrtgen kesitli perdeler iin 3.6.2.3te tanmlanan
alana e it olacaktr.
3.6.3. Gvde Donats Koullar
3.6.3.1 Perdenin her iki yzndeki gvde donatlarnn toplam enkesit alan, d ey ve
yatay donatlarn her biri iin, perde u blgelerinin arasnda kalan perde gvdesi brt
enkesit alannn 0.0025inden az olmayacaktr. Hw / w d 2.0 olmas durumunda perde
gvdesi, perdenin tm kesiti olarak gznne alnacaktr. Perde gvdesinde boyuna ve
enine donat aral 250 mmden fazla olmayacaktr (ekil 3.11).
46
3.6.3.2 3.6.1.2de Denk.(3.14) ile verilen ko ullarn her ikisinin de saland

binalarda, d ey ve yatay toplam gvde donats oranlarnn herbiri 0.0015e
indirilebilir. Ancak bu durumda donat aral 300 mmyi gemeyecektir.
3.6.3.3 U blgeleri d nda, perde gvdelerinin her iki yzndeki donat alar, beher
metrekare perde yznde en az 4 adet zel deprem irozu ile kar lkl olarak
balanacaktr. Ancak 3.6.2.2de tanmlanan kritik perde ykseklii boyunca, u
blgeleri d ndaki beher metrekare perde yznde en az 10 adet zel deprem irozu
kullanlacaktr. irozlarn ap, en az yatay donatnn ap kadar olacaktr.
3.6.4. Gvde Donatlarnn Dzenlenmesi
Perdelerin yatay gvde donatlar, 3.6.4.1de veya 3.6.4.2de belirtildii ekilde

dzenlenebilir (ekil 3.11). Bu ekilde dzenlenen yatay gvde donatlar, kritik perde
ykseklii boyunca 3.6.5.2ye gre perde u blgelerine konulacak sarg donatsnn
belirlenmesinde hesaba katlabilir.
3.6.4.1 Yatay gvde donatlar etriyelerle sarl perde u blgesinin sonunda 90 derece
kvrlarak kar yzde k edeki d ey donatya 135 derecelik kanca ile balanacaktr.
3.6.4.2 Yatay gvde donatlarnn perde ucunda 90 derece kvrm yaplmakszn
bitirilmesi durumunda, perdenin her iki ucuna gvde donats ile ayn apta olan
biiminde yatay donatlar yerle tirilecektir. Bu donatlar, perde u blgesinin i
snrndan itibaren perde gvdesine doru en az kenetlenme boyu kadar uzatlacaklardr.
Ancak, gvde donatsnn kenetlenme boyunun perde u blgesi uzunluundan daha
kk veya e it olmas durumunda biimindeki donatlar konmayabilir. Bu durumda
perde u blgelerindeki enine donatnn birim boydaki toplam alan, perde gvdesindeki
yatay donatnn birim boydaki toplam alanndan az olmayacaktr.
3.6.5. Perde U Blgelerinde Donat Koullar
3.6.5.1 Perde u blgelerinin her birinde, d ey donat toplam alannn perde brt
enkesit alanna oran 0.001den az olmayacaktr. Ancak, 3.6.2.2de tanmlanan kritik
perde ykseklii boyunca bu oran 0.002ye karlacaktr. Perde u blgelerinin her
birinde d ey donat miktar 414ten az olmayacaktr (ekil 3.11).
3.6.5.2 Perde u blgelerindeki d ey donatlar, a adaki kurallara uyularak,
kolonlarda olduu gibi etriyeler ve/veya irozlardan olu an enine donatlarla
sarlacaktr.
(a) U blgelerinde kullanlacak enine donatnn ap 8 mmden az olmayacaktr. Etriye
kollarnn ve/veya irozlarn arasndaki yatay uzaklk, a, etriye ve iroz apnn 25
katndan fazla olmayacaktr.
(b) 3.6.2.2de tanmlanan kritik perde ykseklii boyunca perde u blgelerine,
kolonlarn sarlma blgeleri iin 3.3.4.1de Denk.(3.1)in ikinci ko ulu ile belirlenen
enine donatnn en az 2/3 konulacaktr. D ey dorultuda etriye ve/veya iroz aral
perde kalnlnn yarsndan ve 100 mmden daha fazla, 50 mmden daha az
olmayacaktr (ekil 3.11). Bu donatlar, temelin iinde de en az perde kalnlnn iki
kat kadar bir ykseklik boyunca devam ettirilecektir.
47
ekil 3.11
(c) Kritik perde yksekliinin d nda kalan perde u blgelerinde d ey dorultudaki
etriye ve/veya iroz aral, perde duvar kalnlndan ve 200 mmden daha fazla
olmayacaktr (ekil 3.11).
3.6.6. Tasarm Eilme Momentleri ve Kesme Kuvvetleri
3.6.6.1 Hw / w > 2.0 ko ulunu salayan perdelerde tasarma esas eilme momentleri,
3.6.2.2ye gre belirlenen kritik perde ykseklii boyunca sabit bir deer olarak, perde
48
tabannda Blm 2ye gre hesaplanan eilme momentine e it alnacaktr. Kritik perde
yksekliinin sona erdii kesidin stnde ise, Blm 2ye gre perdenin tabannda ve
tepesinde hesaplanan momentleri birle tiren doruya paralel olan dorusal moment
diyagram uygulanacaktr (ekil 3.12). evresinde rijit perdeler bulunan bodrumlu
binalarda sabit perde momenti, 3.6.2.2de tanmlanan kritik perde ykseklii boyunca
gznne alnacaktr. Hw / w d 2.0 olan perdelerin btn kesitlerinde tasarm eilme
momentleri, Blm 2ye gre hesaplanan eilme momentlerine e it alnacaktr.
Tasarm
eilme
momenti
momenti
Tasarm
eilme
momenti
momenti
HwHw
HHww
Hesap
Hesap
eilme
momenti
momenti
Hesap
Hesap
eilme
momenti
momenti
HHcr%"
Hcr H%"
Perdeli
sistem
Perdeli
sistem
Perdeli--ereveli
erevelisistem
sistem
Perdeli
ekil 3.12
3.6.6.2 Hw / w > 2.0 olmas durumunda, her bir katta perde kesitlerinin ta ma gc
momentlerinin, perdenin gl dorultusunda kolonlar iin Denk.(3.3) ile verilen
ko ulu salamas zorunludur. Aksi durumda perde boyutlar ve/veya donatlar
arttrlarak deprem hesab tekrarlanacaktr.
(3.16)
3.6.7. Perdelerin Kesme Gvenlii

3.6.7.1 Perde kesitlerinin kesme dayanm, Vr , Denk.(3.17) ile hesaplanacaktr.
Vr = Ach (0.65 f ctd + Ush f ywd )
(3.17)
3.6.6.3te tanmlanan Ve tasarm kesme kuvveti a adaki ko ullar salayacaktr:

49
Ve d Vr
(3.18)
Ve d 0.22 Ach f cd
Aksi durumda, perde enine donats ve/veya perde kesit boyutlar bu ko ullar salanmak
zere arttrlacaktr.
3.6.7.2 Temele balant dzeyinde ve st katlarda yaplacak yatay in aat derzlerindeki
d ey donat, o kesitte aktarlan kesme kuvveti gznne alnarak, TS-500de
tanmlanan kesme srtnmesi yntemi ile kontrol edilecektir.
3.6.8. Ba Kirili (Boluklu) Perdelere likin Kural ve Koullar
3.6.8.1 Perdeler iin yukarda verilen tm kural ve ko ullar, ba kiri li perdeleri
olu turan perde paralarnn her biri iin de geerlidir.
3.6.8.2 Gznne alnan deprem dorultusunda, herhangi bir ba kiri li perde
sistemini olu turan perde paralarnda deprem yklerinden olu an taban momentlerinin
toplam, ba kiri li perde sisteminde deprem yklerinden olu an toplam devrilme
momentinin 2/3nden fazla olmayacaktr (ekil 3.13). Bu ko ulun salanamamas
durumunda, ba kiri li perdeyi olu turan perde paralarnn her biri bo luksuz perde
olarak saylacak ve Blm 2, Tablo 2.5ten alnan R katsays dei tirilecektir.
50
3.6.8.3 Ba kiri li perdeyi olu turan perde paralarnn d ey donat hesabnda, d ey
ykler ve depremin ortak etkisinde ekmeye al an perde parasndaki eilme
momentinin en fazla %30unun, basnca al an perde parasna aktarlmasna (yeniden
dalm) izin verilebilir.
3.6.8.4 Ba kiri lerinin kesme donatsna ili kin kurallar a ada verilmi tir:
(a) A adaki ko ullarn herhangi birinin salanmas durumunda, ba kiri lerinin kesme
donats hesab 3.4.5e gre yaplacaktr.
" n ! 3 hk
Vd d 1.5 bw d f ctd
(3.19)
(b) Denk.(3.19) ile verilen ko ullarn her ikisinin de salanamamas durumunda, ba
kiri ine konulacak zel kesme donats, geerlilii deneylerle kantlanm yntemlerle
belirlenecek veya ba kiri indeki kesme kuvvetini ve onun olu turduu eilme
momentini kar lamak zere apraz donatlar kullanlacaktr (ekil 3.14). Her bir apraz
donat demetindeki toplam donat alan Denk.(3.20) ile belirlenecektir.
Asd = Vd / (2 f yd sin J )
(3.20)
apraz donat demetlerinde en az drt adet donat bulunacak ve bu donatlar perde

paralarnn iine doru en az 1.5b kadar uzatlacaktr. Donat demetleri zel deprem
etriyeleri ile sarlacak ve kullanlacak etriyelerin ap 8 mmden, aral ise apraz
donat apnn 8 katndan ve 100 mmden daha fazla olmayacaktr. apraz donatlara
ek olarak, ba kiri ine TS-500de ngrlen minimum miktarda etriye ve yatay donat
konulacaktr (ekil 3.14).
ekil 3.14
3.7. SNEKLK DZEY NORMAL KOLONLAR

Enkesit boyutlarna ili kin olarak sneklik dzeyi yksek kolonlar iin 3.3.1de
belirtilen ko ullar, sneklik dzeyi normal olan kolonlar iin de geerlidir.
51
Boyuna donatya ili kin olarak sneklik dzeyi yksek kolonlar iin 3.3.2de belirtilen
ko ullar, sneklik dzeyi normal olan kolonlar iin de geerlidir.
Boyuna donatnn dzenlenmesine ili kin olarak sneklik dzeyi yksek kolonlar iin
3.3.3te belirtilen ko ullar sneklik dzeyi normal olan kolonlar iin de geerlidir.
Boyuna donat bindirmeli eklerinin kolon alt ucunda yaplmas durumunda, ek boyunca
3.7.4.1de tanmlanan minimum enine donat kullanlacaktr.
Kolonlarda kullanlacak minimum enine donatya ili kin ko ullar, kolon sarlma
blgeleri iin 3.7.4.1de ve kolon orta blgesi iin 3.7.4.2de verilmi tir. Tm kolon
blgelerinde, 3.2.8de tanmlanan zel deprem etriyeleri ve zel deprem irozlar
kullanlacaktr.
3.7.4.1 Kolon sarlma blgelerinin her birinin uzunluu iin 3.3.4.1de verilen tanm,
sneklik dzeyi normal olan kolonlar iin de geerlidir. Sneklik dzeyi normal olan
kolonlarda sarlma blgesindeki enine donat aral, en kk enkesit boyutunun 1/3
nden, en kk boyuna donat apnn 8 katndan ve 150 mmden daha fazla
olmayacaktr.
3.7.4.2 Kolon orta blgesine ili kin olarak sneklik dzeyi yksek kolonlar iin
3.3.4.2de verilen tanm ve minimum enine donat ko ullar ile 3.3.4.3te verilen
ko ullar, sneklik dzeyi normal olan kolonlar iin de geerlidir. Kolon orta
blgesindeki enine donat, 3.7.5.3e gre belirlenecektir.
3.7.5. Kolonlarn Kesme Gvenlii
3.7.5.1 Sneklik dzeyi normal kolonlarda, d ey ykler ve Blm 2de belirlenen
deprem yklerinin ortak etkisi altnda elde edilen kesme kuvveti, Vd, enine donat
hesabnda esas alnacaktr.
3.7.5.2 Kesme kuvvetinin st snrna ili kin olarak sneklik dzeyi yksek
kolonlar iin Denk.(3.7)de verilen ko ul, Ve yerine Vd alnmak zere, sneklik dzeyi
normal olan kolonlar iin de geerlidir.
3.7.5.3 Kolon enine donatsnn 3.7.5.1de tanmlanan kesme kuvvetine gre
hesabnda betonun kesme dayanmna katks, Vc , d ey ykler ile birlikte deprem
yklerine gre hesaplanan en kk Nd eksenel kuvveti gznne alnarak TS-500e
gre belirlenecektir.
3.7.6. Ksa Kolonlara likin Koullar
Ksa kolonlara ili kin olarak sneklik dzeyi yksek kolonlar iin 3.3.8de belirtilen
ko ullar, sneklik dzeyi normal olan kolonlar iin de geerlidir.
52
3.8. SNEKLK DZEY NORMAL KRLER

Enkesit boyutlarna ili kin olarak sneklik dzeyi yksek kiri ler iin 3.4.1.1de
belirtilen ko ullar, sneklik dzeyi normal olan kiri ler iin de geerlidir.
Boyuna donatya ili kin olarak sneklik dzeyi yksek kiri ler iin 3.4.2de belirtilen
ko ullar, sneklik dzeyi normal olan kiri ler iin de geerlidir.
Boyuna donatnn dzenlenmesine ili kin olarak sneklik dzeyi yksek kiri ler iin
3.4.3te belirtilen ko ullar, sneklik dzeyi normal olan kiri ler iin de geerlidir.
Kiri mesnetlerinde kolon yznden itibaren kiri derinliinin iki kat kadar uzunluktaki
blge, sarlma blgesi olarak tanmlanacak ve bu blge boyunca 3.2.8de tanmlanan
zel deprem etriyeleri kullanlacaktr. Sarlma blgesinde, ilk etriyenin kolon yzne
uzakl en ok 50 mm olacaktr. 3.8.5e gre daha elveri siz bir deer elde
edilmedike, etriye aralklar kiri yksekliinin 1/3n, en kk boyuna donat
apnn 10 katn ve 200 mmyi a mayacaktr. Sarlma blgesi d nda, TS-500de
verilen enine donat ko ullarna uyulacaktr.
3.8.5. Kirilerin Kesme Gvenlii
3.8.5.1 Sneklik dzeyi normal kiri lerde, d ey ykler ve Blm 2de belirlenen
deprem yklerinin ortak etkisi altnda elde edilen kesme kuvveti, Vd, enine donat
hesabnda esas alnacaktr.
3.8.5.2 Kesme kuvvetinin st snrna ili kin olarak sneklik dzeyi yksek kiri ler
iin Denk.(3.10)da verilen ko ul, Ve yerine Vd alnmak zere, sneklik dzeyi normal
olan kiri ler iin de geerlidir.
3.8.5.3 Kiri enine donatsnn 3.8.5.1de tanmlanan kesme kuvvetine gre hesabnda
betonun kesme dayanmna katks, Vc , TS-500e gre belirlenecektir. Hibir durumda
pliyelerin kesme dayanmna katklar gznne alnmayacaktr.
3.9. SNEKLK DZEY NORMAL EREVE SSTEMLERINDE
KOLON - KR BRLEM BLGELER
Sneklik dzeyi yksek kolon ve kiri lerin olu turduu ereve sistemlerinin kolonkiri birle imleri ilgili olarak 3.5de verilen kural ve ko ullar, 3.5.2.1 ve 3.5.2.2 hari
olmak zere, sneklik dzeyi normal olan sistemlerin kolon-kiri birle imleri iin de
geerlidir.
53
3.10. SNEKLK DZEY NORMAL PERDELER
Sneklik dzeyi normal perdeler, d ey ykler ve depremin ortak etkisinden olu an i

kuvvetlere gre boyutlandrlarak donatlacaktr. Sneklik dzeyi yksek perdeler iin
3.6.6, 3.6.8.2 ve 3.6.8.3de verilen kural ve ko ullar hari olmak zere, 3.6da verilen
dier tm kural ve ko ullar, sneklik dzeyi normal olan perdeler iin de geerlidir.
Ancak 3.6.7.1de Ve yerine 1.5Vd alnacaktr.
3.11. DEMELER
3.11.1 D emeler, katlardaki ktlelere etkiyen deprem yklerinin d ey ta yc sistem
elemanlarna gvenle datlmasn salayacak rijitlik ve dayanma sahip olacaklardr.
3.11.2 Btn deprem blgelerinde, dolgulu ya da dolgusuz yerinde dkme veya
prefabrike di li d emeli sistemlerde plak kalnl 50 mmden az olmayacaktr. Ancak,
d ey yklerden olu an kesme kuvvetleri ile birlikte plak dzlemindeki deprem
kuvvetlerinin gvenle aktarlmasn salamak zere, di lerle plak arasnda kesme kuvveti
balantlarnn yaplmas ve bu balantlarn yeterli olduunun hesapla gsterilmesi
zorunludur. Dier d eme plaklarnn kalnlklar iin TS-500de verilen ko ullar
geerlidir.
3.11.3 Btn d eme sistemlerinin kesme dayanmlarna ili kin olarak, 3.6.7de
sneklik dzeyi yksek perdelerin kesme dayanmlar iin verilen ko ullara, 3.6.7.1
hari olmak zere, aynen uyulacaktr.
3.12. PREFABRKE BNALARA LKN ZEL KOULLAR
Fabrika ko ullarnda retilen ta yc sistem elemanlarnn antiyede birle tirilmesi ile
olu turulan prefabrike binalarda, bu Ynetmelikte verilen dier ko ullar ile birlikte
a adaki zel ko ullara da uyulacaktr.
3.12.1. Mafsall Balantlar
Kaynakl olarak yaplan mafsall balantlar, Blm 2ye gre depremden olu acak
balant kuvvetlerinin en az 2 katn, dier mafsall balantlar ise en az 1.5 katn
ta yacak yeterli dayanma sahip olacaklardr. Birle im hesaplarnda, emniyet
gerilmeleri en fazla %15 arttrlacaktr.
3.12.2. Moment Aktarabilen ereveler
3.12.2.1 Prefabrike bina erevelerinde moment aktarabilen tm balantlarn deprem
etkisi ile olu an tersinir ve yinelenir ykler altnda monolitik davran a benzer dayanm
ve sneklie sahip olduklar, literatrden kaynak verilerek analitik yntemlerle veya
deneylerle kantlanm olacaktr.
3.12.2.2 Balantlar, balanan elemanlardan aktarlan i kuvvetleri, dayanm ve
sneklikte herhangi bir azalma olmakszn aktarabilecek dayanma sahip olacaktr.
Kaynakl balantlarda Blm 2ye gre depremden tr balantya etkiyen i
kuvvetlerin en az 2 kat, dier tr balantlarda ise en az 1.5 kat gznne
alnacaktr. Birle im hesaplarnda, emniyet gerilmeleri en ok %15 arttrlacaktr.
54
3.12.2.3 Balantlar, balanan elemanlarda plastik mafsal olu ma olasl yksek

olan yerlerden olabildiince uzakta dzenlenmelidir.
3.12.3. ngerilmeli Elemanlar le lgili Koullar
D eme elemanlar ve kolonlara mafsall olarak balanan kiri tr elemanlar d nda,

deprem blgelerinde kullanlacak prefabrike yap elemanlarnda tam ngerilme
uygulanmasna izin verilmez. Snrl ngerilme uygulamas, ngerme eliine ek olarak,
elemanlarda yeterli sneklii salayabilecek dzeyde ngerilmesiz donat kullanlmas
veya ngerme eliinin d k bir ekme kuvvetiyle gerilmesi suretiyle salanabilir.
Deprem etkileri altnda ngerme eliinin gerilmesi, elastik snrn malzeme gvenlik
katsaysna blnmesi ile hesaplanan deeri a mayacaktr.
3.13. BETONARME UYGULAMA PROJES ZMLERNE LKN
KURALLAR
3.13.1. Genel Kurallar
3.13.1.1 Binada uygulanacak beton kalitesi ile donat elii kalitesi, btn izim
paftalarnda belirtilecektir.
3.13.1.2 Tasarmda gznne alnan Etkin Yer vmesi Katsays, Bina nem Katsays,
Tablo 6.2ye gre seilen Yerel Zemin Snf ve Tablo 2.5e gre belirlenen Tayc
Sistem Davran Katsays, btn kalp plan paftalarnda belirtilecektir.
3.13.1.3 3.2.8de tanmlanan zel deprem etriyelerine ve zel deprem irozlarna ait
kanca kvrm detaylar (ekil 3.1) kolon, perde ve kiri detay paftalarnn her birinde
gsterilecektir.
3.13.2. Kolon ve Perde Detaylar
3.13.2.1 Kolon yerle im planlarnda, d ey donatlarn enkesit iindeki konum, ap ve
saylar ayrntl olarak gsterilecektir. Ayrca her bir kolon-kiri dm noktasnda,
alttaki kolondan yukarya uzatlan donatlar ve kolona balanan tm kiri lerin boyuna
donatlarn planda gsteren yatay kesitler alnacak, bylece kolon ve kiri donatlarnn
birle im blgesinde betonun uygun olarak yerle tirmesine engel olmayacak biimde
dzenlendii gsterilecektir. Temelden kan kolon ve perde filiz donatlar, bunlarla
ili kili enine donatnn say, ap ve aralklar ile almlar izim zerinde
gsterilecektir.
3.13.2.2 Boyuna ve enine donatlar tm ile ayn olan her bir kolon tipi iin boyuna
kesitler alnarak donatlarn d ey almlar yaplacaktr. Kolonlarda boyuna kesit;
donat ek blgelerini, bindirme boylarn, kolonun st ucundaki kolon-kiri birle im
blgesini de ierecektir. Bu balamda, binadaki tm kolon-kiri birle im blgeleri iin
geerli standart detaylarla yetinilmesi kabul edilmeyecektir.
3.13.2.3 Her bir kolon tipi iin ayr ayr olmak zere, sarlma blgelerinin uzunluklar,
bu blgelere, kolon orta blgesine ve stteki kolon-kiri birle im blgesine konulan
enine donatlarn ap, say ve aralklar ile en kesitteki almlar izim zerinde
gsterilecektir.
55
3.13.2.4 Perde yerle im planlarnda d ey donatlarn perde gvdesindeki ve perde u

blgelerindeki konum, ap ve saylarnn gsterilmesine ek olarak, her bir perde tipi iin
boyuna kesitler alnarak donatlarn d ey almlar yaplacaktr. Perde boyuna
kesidinde kritik perde ykseklii ak olarak belirtilecektir. Bu ykseklik boyunca ve
dier perde kesimlerinde kullanlan enine donatlarn ap, say ve aralklar ile almlar
izim zerinde gsterilecektir.
3.13.3. Kiri Detaylar
Kiri detay izimlerinde, her bir kiri iin ayr ayr olmak zere, kiri mesnetlerindeki
sarlma blgelerinin uzunluklar, bu blgelere ve kiri orta blgesine konulan enine
donatlarn ap, say ve aralklar ile almlar izim zerinde gsterilecektir.
56
BLM 4 ELK BNALAR N DEPREME DAYANIKLI TASARIM

KURALLARI
4.0. SMGELER

uzunluklar milimetre [mm], alar radyan [rad] ve gerilmeler MegaPascal [MPa] =
[N/mm2] birimindedir.
A
Ak
An
b
bcf
bbf
D
Da
db
dc
E
Es
e
G
Hort
h
hi
b
n
Md
Mp
Mpa
Mpi
Mpj
Mpn
Mp
Mvi
Mvj
Nbp
Np
Nd
Q
R
ry
t
tbf
tcf
= Enkesit alan
= Kesme alan
= Faydal enkesit alan
= Geni lik
= Kolon kesitinin ba lk geni lii
= Kiri kesitinin ba lk geni lii
= Dairesel halka kesitlerde d ap
= Akma gerilmesi arttrma katsays
= Kiri enkesit ykseklii
= Kolon enkesit ykseklii
= Deprem yk simgesi
= Yap elii elastisite modl
= Ba kiri i boyu
= Sabit yk simgesi
= Dm noktasnn stndeki ve altndaki kat yksekliklerinin ortalamas
= Gvde levhas ykseklii
= Binann iinci katnn kat ykseklii
= Kiri in yanal dorultuda mesnetlendii noktalar arasndaki uzaklk
= Kiri ularndaki olas plastik mafsal noktalar arasndaki uzaklk
= D ey ykler ve deprem yklerinin ortak etkisi altnda hesaplanan eilme
momenti
= Eilme momenti kapasitesi
= Kolonun alt ucunda hesaplanan moment kapasitesi
= Kiri in sol ucu ide hesaplanan pozitif veya negatif moment kapasitesi
= Kiri in sa ucu jde hesaplanan negatif veya pozitif moment kapasitesi
= $ndirgenmi moment kapasitesi
= Kolonun st ucunda hesaplanan moment kapasitesi
= Kiri in sol ucu i deki olas plastik mafsaldaki kesme kuvvetinden dolay
kolon yznde meydana gelen ek eilme momenti
= Kiri in sa ucu j deki olas plastik mafsaldaki kesme kuvvetinden dolay
kolon yznde meydana gelen ek eilme momenti
= Eksenel basn kapasitesi
= Eksenel ekme kapasitesi
= D ey ykler ve deprem yklerinin ortak etkisi altnda hesaplanan eksenel
kuvvet
= Hareketli yk simgesi
= Ta yc sistem davran katsays
= Kiri ba lnn ve gvdenin basn gerilmeleri etkisindeki blmnn
1/3nn yanal dorultudaki atalet yarap
= Kalnlk
= Kiri kesitinin ba lk kalnl
= Kolon kesitinin ba lk kalnl
57
tmin
tp
tt
tw
u
Vd
Vdy
Ve
Vke
Vik
Vis
Vp
Vpn
Wp
Di
'i
Jp
:o
Va
Vbem
Vem
p
58
= Kayma blgesindeki en kk levha kalnl

= Takviye levhalar dahil olmak zere, kayma blgesindeki toplam levha
kalnl
= Takviye levhas kalnl
= Gvde kalnl
= Kayma blgesi evresinin uzunluu
= D ey ykler ve deprem yklerinin ortak etkisi altnda hesaplanan kesme
kuvveti
= Kiri in kolona birle en yznde d ey yklerden meydana gelen basit kiri
kesme kuvveti
= Kolon-kiri birle im blgesinin gerekli kesme dayanm
= Kayma blgesinin gerekli kesme dayanm
= ereveli veya perdeli-ereveli sistemlerin erevelerinde, binann iinci
katndaki tm kolonlarda, gznne alnan deprem dorultusunda Blm 2ye
gre hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam
= ereveli veya perdeli-ereveli sistemlerin erevelerinde, binann iinci
katnda Denk.4.3n hem alttaki hem de stteki dm noktalarnda
saland kolonlarda, gznne alnan deprem dorultusunda Blm 2ye
gre hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplam
= Kesme kuvveti kapasitesi
= $ndirgenmi kesme kuvveti kapasitesi
= Plastik mukavemet momenti
= Herhangi bir iinci katta hesaplanan Vis / Vik oran
= Binann iinci katndaki greli kat telemesi
= Ba kiri i dnme as
= Bytme katsays
= Yap eliinin akma gerilmesi
= Elemann narinliine bal olarak, TS-648e gre hesaplanan basn emniyet
gerilmesi
= Emniyet gerilmesi
= Greli kat telemesi as
4.1. KAPSAM
4.1.1 Deprem blgelerinde yaplacak tm elik binalarn ta yc sistem elemanlarnn
boyutlandrlmas ve birle imlerinin dzenlenmesi, bu konuda yrrlkte olan ilgili
standart ve ynetmeliklerle birlikte, ncelikle bu blmde belirtilen zel kurallara
uyularak yaplacaktr.
4.1.2 Bu blmn kapsam iindeki elik binalarn yatay yk ta yc sistemleri;
sadece elik erevelerden, sadece merkezi veya d merkez elik aprazl perdelerden
veya erevelerin, elik aprazl perdeler ya da betonarme perdelerle birle iminden
olu abilir. Betonarme d emelerin elik kiri ler ile kompozit olarak al t elik
ta yc sistemler de bu blmn kapsam iindedir.
4.1.3 elik bina temelleri ile ilgili kurallar Blm 6da verilmi tir.
4.2. GENEL KURALLAR
4.2.1. elik Tayc Sistemlerin Snflandrlmas
Depreme kar davran lar bakmndan, elik binalarn yatay yk ta yc sistemleri,
4.2.1.1 ve 4.2.1.2de tanmlanan iki snfa ayrlm tr. Bu iki snfa giren sistemlerin
karma olarak kullanlmasna ili kin zel durum ve ko ullar, 2.5.4te ve a ada
4.2.1.3 ile 4.2.1.4te verilmi tir. Ta yc sistemde betonarme perdelerin kullanlmas
durumunda 3.6 veya 3.10da verilen kurallar uygulanacaktr.
4.2.1.1 A ada belirtilen elik ta yc sistemler, Sneklik Dzeyi Yksek Sistemler
olarak tanmlanm tr:
(a) 4.3te belirtilen ko ullar salayan ereve tr ta yc sistemler.
(b) 4.6da belirtilen ko ullar salayan merkezi aprazl elik perdelerden veya 4.8de
belirtilen ko ullar salayan d merkez aprazl elik perdelerden meydana gelen yatay
yk ta yc sistemler.
(c) (a) ve (b) paragraflarnda belirtilen iki tr sistemin birle iminden olu an aprazl
elik perdeli-ereveli sistemler.
4.2.1.2 A ada belirtilen elik ta yc sistemler, Sneklik Dzeyi Normal Sistemler
olarak tanmlanm tr:
(a) 4.4de belirtilen ko ullar salayan ereve tr ta yc sistemler.
(b) 4.7de belirtilen ko ullar salayan merkezi aprazl elik perdelerden meydana
gelen yatay yk ta yc sistemler.
(c) (a) ve (b) paragraflarnda belirtilen iki tr sistemin birle iminden olu an aprazl
elik perdeli-ereveli sistemler.
4.2.1.3 Yukarda belirtilen yatay yk ta yc sistemlerin her iki yatay deprem
dorultusunda birbirinden farkl olmas durumunda uygulanacak R katsaylarna ili kin
ko ullar 2.5.1.2 ve 2.5.1.3de, herhangi bir dorultuda karma olarak kullanlmas
durumunda uygulanacak R katsaylarna ili kin ko ullar ise 2.5.4te verilmi tir.
59
4.2.1.4 D ey dorultuda en ok iki farkl yatay yk ta yc sistem ieren elik veya
betonarme-elik karma binalara ve bunlara uygulanacak R katsaylarna ili kin ko ullar
2.5.5.2de verilmi tir.
4.2.2. lgili Standartlar
4.2.2.1 Bu blmn kapsam iinde bulunan elik ta yc sistemlerin tasarm; bu
Ynetmelikte Blm 2de verilen deprem ykleri ve hesap kurallar, TS-498de
ngrlen dier ykler, emniyet gerilmeleri yntemine ili kin olarak TS-648de verilen
kurallara gre yaplacaktr. $lgili standartlarda verilen kurallarn farkl olduu zel
durumlarda, bu blmdeki kurallar esas alnacaktr.
4.2.2.2 Bu blmde verilen kurallarn d nda kalan dier hususlar iin TS-648 ve TS3357deki kurallara uyulacaktr. Bu standartlarda ve Ynetmeliin bu blmnde yer
almayan hususlar iin, uluslararas dzeyde kabul grm standart ve ynetmeliklerden
yararlanlabilir.
4.2.3. Malzeme Koullar ve Emniyet Gerilmeleri
4.2.3.1 Bu Ynetmelik kapsamnda, TS-648de veya uluslararas dzeyde kabul
grm dier standartlarda tanmlanan ve kaynaklanabilme zelliine sahip olan tm
yap elikleri kullanlabilir. Ba lklarnn et kalnl en az 40 mm olan hadde
profillerinde, kalnl en az 50 mm olan levhalar ve bu levhalar ile imal edilen yapma
profillerde, ASTM A673 veya e deeri standartlar uyarnca yaplan testlerde minimum
Charpy-V-Notch (CVN) dayanm (entik Dayanm) deeri 21Cde 27 Nm (27 J)
olacaktr.
4.2.3.2 Deprem ykleri etkisindeki elemanlarn birle im ve eklerinde kullanlacak
bulonlar ISO 8.8, 10.9 veya daha yksek kalitede olacaktr. Bu bulonlar, moment
aktaran birle imlerde kendilerine uygulanabilecek ngerme kuvvetinin tm ile, dier
birle imlerde ise en az yars ile ngerilecektir. Deprem ykleri etkisinde olmayan
elemanlarn birle im ve ekleri ile temel balant detaylarnda ISO 4.6 ve 5.6 kalitesinde
bulonlar kullanlabilir.
4.2.3.3 Kaynakl birle imlerde elik malzemesine ve kaynaklama yntemine uygun
elektrod kullanlacak ve elektrodun akma dayanm birle tirilen malzemelerin akma
dayanmndan daha az olmayacaktr. Moment aktaran erevelerin kaynakl kolon-kiri
birle imlerinde tam penetrasyonlu kt kaynak veya k e kayna diki leri
kullanlacaktr. Bu kaynaklarda kullanlan elektrodun minimum Charpy-V-Notch
(CVN) dayanm (entik Dayanm) -29Cde 27 Nm (27 J) olacaktr.
4.2.3.4 Deprem ykleri etkisindeki elemanlarda, ayn birle im noktasnda, kaynakl ve
bulonlu birle imler birarada kullanlamaz.
4.2.3.5 D ey ykler ve depremin ortak etkisi altnda Emniyet Gerilmeleri Yntemine
gre yaplan kesit hesaplarnda, emniyet gerilmeleri en fazla %33 arttrlacaktr.
Birle im ve eklerin emniyet gerilmeleri esasna gre tasarmnda ise, bu arttrm %15i
a mayacaktr. Birle im ve ekler ayrca, bu blmn ilgili maddelerinde belirtildii
ekilde, eleman kapasitelerine veya arttrlm deprem etkilerine gre kontrol
edilecektir.
60
4.2.3.6 Bu blmn 4.3.2.1, 4.3.4.1, 4.8.6 ve 4.9.1 maddelerinde ngrld ekilde,

elik yap elemanlarnn ve birle im detaylarnn gerekli kapasitelerinin hesabnda, Va
akma gerilmesi yerine DaVa arttrlm akma gerilmesi deerleri kullanlacaktr.
Arttrlm akma gerilmesinin hesabnda uygulanacak Da katsaylar, yap eliinin
snfna ve eleman trne bal olarak, Tablo 4.1 de verilmi tir.
TABLO 4.1 Da ARTTIRMA KATSAYILARI
Yap elii Snf ve Eleman Tr
Fe 37 eliinden imal edilen hadde profilleri

Dier yap eliklerinden imal edilen hadde profilleri
Tm yap eliklerinden imal edilen levhalar
Da
1.2
1.1
1.1
4.2.4. Arttrlm Deprem Etkileri
Bu blmn 4.3.1.2, 4.3.5.3, 4.4.2.1, 4.4.2.3, 4.6.3.1, 4.6.5.2, 4.7.2.1, 4.8.6.4 ve 4.9.1
maddelerinde gerekli grlen yerlerde, elik yap elemanlarnn ve birle im detaylarnn
tasarmnda, a ada verilen arttrlm deprem etkileri gznne alnacaktr. Arttrlm
deprem etkilerini veren yklemeler
1.0 G + 1.0 Q r :o E
(4.1a)
veya daha elveri siz sonu vermesi halinde

0.9 G r :0 E
(4.1b)
eklinde tanmlanm tr. Blm 2ye gre hesaplanan deprem yklerinden olu an i
kuvvetlere uygulanacak :o Bytme Katsaysnn deerleri, elik ta yc sistemlerin
trlerine bal olarak, Tablo 4.2de verilmi tir.
TABLO 4.2 BYTME KATSAYILARI
Tayc Sistem Tr
Sneklik dzeyi yksek ereveler

Sneklik dzeyi normal ereveler
Merkezi elik aprazl perdeler (sneklik dzeyi yksek veya normal)
D merkez elik aprazl perdeler
:o
2.5
2.0
2.0
2.5
4.2.5. Kuvvet Kapasiteleri ve Gerilme Snr Deerleri
Gerekli durumlarda kullanlmak zere, yap elemanlarnn i kuvvet kapasiteleri ve

birle im elemanlarnn gerilme snr deerleri a ada tanmlanm tr.
Yap elemanlarnn i kuvvet kapasiteleri:
Eilme momenti kapasitesi : M p
Wp Va
0.60 Va Ak
(4.2a)
Kesme kuvveti kapasitesi
: Vp
Eksenel basn kapasitesi
: N bp
1.7 Vbem A
(4.2c)
Eksenel ekme kapasitesi
: N p
Va An
(4.2d)
(4.2b)
61
Birle im elemanlarnn gerilme snr deerleri:

Tam penetrasyonlu kaynak
Ksmi penetrasyonlu kt kaynak
veya k e kayna
Bulonlu birle imler
: Va
: 1.7 Vem
: 1.7 Vem
Burada, Vem ilgili birle im elemanna ait emniyet gerilmelerini (normal gerilme, kayma
ve ezilme gerilmeleri) gstermektedir.
4.3. SNEKLK DZEY YKSEK EREVELER
Sneklik dzeyi yksek erevelerin boyutlandrlmasnda uyulacak kurallar a ada

verilmi tir.
4.3.1.1 Sneklik dzeyi yksek erevelerin kiri ve kolonlarnda, balk
genilii/kalnl ve gvde ykseklii/kalnl oranlarna ili kin ko ullar Tablo 4.3te
verilmi tir.
4.3.1.2 Kolonlar, d ey ykler ve depremin ortak etkisinden olu an eksenel kuvvet ve
eilme momentleri altnda gerekli gerilme kontrollarn salamalar yannda, birinci ve
ikinci derece deprem blgelerinde, Denk.(4.1a) ve Denk.(4.1b)ye gre arttrlm
ykleme durumlarndan olu an eksenel basn ve ekme kuvvetleri altnda da (eilme
momentleri gznne alnmakszn) yeterli dayanm kapasitesine sahip olacaktr. Kolon
enkesitlerinin eksenel basn ve ekme kapasiteleri Denk.(4.2c) ve Denk.(4.2d) ile
hesaplanacaktr.
4.3.2. Kolonlarn Kirilerden Daha Gl Olmas Koulu
4.3.2.1 ereve tr sistemlerde veya perdeli-ereveli sistemlerin erevelerinde,
gznne alnan deprem dorultusunda her bir kolon - kiri dm noktasna birle en
kolonlarn eilme momenti kapasitelerinin toplam, o dm noktasna birle en
kiri lerin kolon yzndeki eilme momenti kapasiteleri toplamnn 1.1Da katndan daha
byk olacaktr (ekil 4.1):
62
TABLO 4.3 ENKEST KOULLARI
Eleman Tanm
Eilme ve Eksenel
basn etkisindeki
I Kesitlerinde
U Kesitlerinde
Eilme etkisindeki
I Kesitleri
U Kesitleri
Basn etkisindeki
T Kesitleri
L Kesitleri
Eilme ve eksenel
basn etkisindeki
I Kesitleri
U Kesitleri
Eilme veya eksenel

basn etkisindeki
dairesel halka
kesitler (borular)
Eilme veya eksenel
basn etkisindeki
dikdrtgen kutu
kesitler
Narinlik
Oranlar
Snr Deerler
Sneklik Dzeyi
Sneklik Dzeyi
Yksek Sistem
Normal Sistem
0.3 Es V a
0.5 Es V a
h/tw
3.2 Es V a
5.0 Es V a
h/tw
0.3 Es V a
0.5 Es V a
b/2t
b/t
h/tw
D/t
b/t
veya
h/tw
N d V a A 0.10 iin
N d V a A 0.10 iin
N
3.2 Es V a 1 1.7 d
V a A
N
5.0 Es V a 1 1.7 d
V a A
N d V a A > 0.10 iin
N d V a A > 0.10 iin
N
1.33 Es V a 2.1 d
V
aA
N
2.08 Es V a 2.1 d
V
aA
0.05
Es
Va
0.7 Es V a
0.08
Es
Va
1.2 Es V a
Tanmlar
I , U kesitleri ve dikdrtgen kutu kesitlerde ba lk geni lii
I , U , T kesitleri ve dikdrtgen kutu kesitlerde gvde ykseklii

L kesitlerinde byk kenar uzunluu
dairesel halka kesitlerde (borularda) d ap
I , U , T kesitleri ve dikdrtgen kutu kesitlerde ba lk kalnl

halka kesitlerde (borularda) kalnlk
tw
I , U , T, L kesitleri ve dikdrtgen kutu kesitlerde gvde kalnl
63
(M pa M p ) t 1.1Da (M pi M vi M pj M vj )
(4.3)
Bu denklemdeki Mvi ve Mvj terimleri, zayflatlm kiri enkesitleri kullanlmas veya

kiri ularnda guseler olu turulmas halinde, kiri ularndaki olas plastik
mafsallardaki kesme kuvvetlerinden dolay, kolon yznde meydana gelen ek eilme
momentlerini gstermektedir. Plastik momentlerin kiri lerin kolon yzndeki
kesitlerinde olu mas halinde, bu terimler sfr deerini almaktadr.
4.3.2.2 Denk.(4.3), depremin her iki yn iin elveri siz sonu verecek ekilde ayr
ayr uygulanacaktr. Kolon eilme momenti kapasitelerinin hesabnda, depremin yn
ile uyumlu olarak bu moment kapasitelerini en kk yapan tasarm eksenel kuvvetleri
gznne alnacaktr.
4.3.2.3 Tek katl binalarda ve ok katl binalarn kolonlar st kata devam etmeyen
dm noktalarnda Denk.(4.3)n salanp salanmadna baklmayacaktr.
4.3.3. Kolonlarn Kirilerden Daha Gl Olmas Koulunun Baz Kolonlarda
Salanamamas Durumu
sistemlerde, gznne alnan deprem dorultusunda binann herhangi bir iinci katnda,
Denk.(4.4)n salanmas ko ulu ile, ilgili katn alt ve/veya stndeki baz dm
noktalarnda Denk.(4.3)n salanamam olmasna izin verilebilir.
Di
Vis / Vik t 0.70
(4.4)
durumunda,
0.70 < Di < 1.00
aralnda,
4.3.3.2 Denk.(4.4)n salanmas
Denk.(4.3)n hem alttaki, hem de stteki dm noktalarnda saland kolonlara
etkiyen eilme momentleri ve kesme kuvvetleri (1/Di) oran ile arplarak arttrlacaktr.
Denk.(4.3) salamayan kolonlar, kesitlerinde olu an d ey yk ve deprem etkileri
altnda hesaplanacaktr.
4.3.3.3 Herhangi bir katta Denk.(4.4)n salanamamas durumunda, sadece
erevelerden veya perde ve erevelerin birle iminden olu an ta yc sistemlerdeki
tm ereveler Sneklik Dzeyi Normal ereve olarak gznne alnacak ve
Tablo 2.5e gre ta yc sistem davran katsays dei tirilerek hesap tekrarlanacaktr.
Ancak 2.5.4.1de belirtildii zere, sneklik dzeyi normal erevelerin, sneklik
dzeyi yksek perdelerle birarada kullanlmas da mmkndr.
4.3.4. Kiri - Kolon Birleim Blgeleri
4.3.4.1 Sneklik dzeyi yksek erevelerin moment aktaran kiri -kolon
birle imlerinde a adaki ko ul birarada salanacaktr:
(a) Birle im en az 0.04 radyan Greli Kat telemesi Asn (greli kat telemesi/kat
ykseklii) salayabilecek kapasitede olacaktr. Bunun iin, deneysel ve/veya analitik
yntemlerle geerlilii kantlanm olan detaylar kullanlacaktr. Geerlilii kantlanm
olan e itli bulonlu ve kaynakl birle im detay rnekleri ve bunlarn uygulama snrlar
Bilgilendirme Eki 4Ada verilmi tir.
64
(b) Birle imin kolon yzndeki gerekli eilme dayanm, birle en kiri in kolon
yzndeki eilme momenti kapasitesinin 0.801.1Da katndan daha az olmayacaktr.
Ancak bu dayanmn st limiti, dm noktasna birle en kolonlar tarafndan birle ime
aktarlan en byk eilme momenti ile uyumlu olacaktr. Ayrca d ey ykler ve
deprem yk azaltma katsaysnn R = 1.5 deeri iin hesaplanan deprem yklerinin
ortak etkisi altnda meydana gelen eilme momentini a mayacaktr. Zayflatlm kiri
enkesitleri kullanlmas veya kiri ularnda guseler olu turulmas halinde, kolon
yzndeki eilme momenti kapasitesi, kiri plastik momenti ile kiri ucundaki olas
plastik mafsaldaki kesme kuvvetinden dolay kolon yznde meydana gelen ek eilme
momenti toplanarak hesaplanacaktr.
(c) Birle imin boyutlandrlmasnda esas alnacak Ve kesme kuvveti Denk.(4.5) ile
hesaplanacaktr.
(M pi M pj )
(4.5)
Ve Vdy r 1.1 Da
"n
4.3.4.2 Birle imin ta ma kapasitesinin hesabnda, 4.2.5te verilen gerilme snr
deerleri kullanlacaktr.
4.3.4.3 Kiri kolon birle im detaynda, kolon ve kiri ba lklarnn snrlad kayma
blgesi (ekil 4.2) a adaki ko ullar salayacak ekilde boyutlandrlacaktr:
(a) Kayma blgesinin gerekli Vke kesme kuvveti dayanm, dm noktasna birle en
kiri lerin kolon yzndeki eilme momenti kapasiteleri toplamnn 0.80 katndan
meydana gelen kesme kuvvetine e it olarak alnacaktr.
Vke
0.8 M p (
1
1

)
d b H ort
(4.6)

65
(b) Kayma blgesinin Vp kesme kuvveti kapasitesi

Vp
3b t 2
0.6 Va d c tp 1 cf cf
d b d c tp
(4.7)
denklemi ile hesaplanacaktr. Kayma blgesinin yeterli kesme dayanmna sahip olmas
iin
Vp t Vke
(4.8)
ko ulunun salanmas gerekmektedir. Bu ko ulun salanmamas halinde, gerekli
miktarda takviye levhas kullanlacak veya kayma blgesine k egen dorultusunda
berkitme levhalar eklenecektir.
(c) Kolon gvde levhasnn ve eer kullanlm ise takviye levhalarnn her birinin en
kk kalnl, tmin , (ekil 4.3) a adaki ko ulu salayacaktr.
tmin t u / 180
(4.9)
Bu ko ulun salanmad durumlarda takviye levhalar ve kolon gvde levhas

birbirlerine kaynakla balanarak birlikte al malar salanacak ve levha kalnlklar
toplamnn Denk.(4.9)u salad kontrol edilecektir.
(d) Kayma blgesinde takviye levhalar kullanlmas halinde, bu levhalarn kolon ba lk
levhalarna balanmas iin tam penetrasyonlu kt kaynak veya k e kayna
kullanlacaktr, ekil 4.3. Bu kaynaklar, takviye levhas tarafndan kar lanan kesme
kuvvetini gvenle aktaracak ekilde kontrol edilecektir. Bu hesapta, (4.2.5)te verilen
kaynak gerilme kapasiteleri kullanlacaktr.
takviye levhalar
tt
t
tt
tt
t
tt
t min = min ( t , t t )
(a)
(b)
ekil 4.3
4.3.4.4 Moment aktaran kiri -kolon birle im detaylarnda, kolon gvdesinin her iki
tarafna, kiri ba lklar seviyesinde sreklilik levhalar konularak kiri ba lklarndaki
ekme ve basn kuvvetlerinin kolona (ve iki tarafl kiri -kolon birle imlerinde kom u
kiri e) gvenle aktarlmas salanacaktr.
(a) Sreklilik levhalarnn kalnlklar, tek tarafl kiri birle imlerinde birle en kiri in
ba lk kalnlndan, kolona iki taraftan kiri birle mesi durumunda ise birle en
kiri lerin ba lk kalnlklarnn bynden daha az olmayacaktr.
(b) Sreklilik levhalarnn kolon gvde ve ba lklarna balants iin tam penetrasyonlu
kt kaynak kullanlacaktr. Sreklilik levhasnn kolon gvdesine balants iin k e
66
kayna da kullanlabilir, (ekil 4.2). Ancak bu kaynan, sreklilik levhasnn kendi

dzlemindeki kesme kapasitesine e it bir kuvveti kolon gvdesine aktaracak boy ve
kalnlkta olmas gereklidir.
(c) Kolon ba lk kalnlnn
tcf t 0.54 bbf tbf
(4.10a)
ve
tcf t
bbf
6
(4.10b)
ko ullarnn her ikisini de salamas durumunda sreklilik levhasna gerek olmayabilir.

4.3.5. Kolon ve Kiri Ekleri
4.3.5.1 Tam penetrasyonlu kt kaynakl veya bulonlu olarak yaplan kolon ekleri,
kolon-kiri birle im yerinden en az net kat yksekliinin 1/3 kadar uzakta olacaktr.
K e kayna ile veya tam penetrasyonlu olmayan kt kaynakla yaplan eklerde bu
uzaklk, ayrca 1.20 m den az olmayacaktr.
4.3.5.2 Kiri ekleri, kolon-kiri birle im kesitinden en az kiri yksekliinin iki kat
kadar uzakta yaplacaktr.
4.3.5.3 Kolon ve kiri eklerinin eilme kapasitesi, eklenen elemann eilme
kapasitesinden, kesme kuvveti kapasitesi ise Denk.(4.5)te verilen deerden az
olmayacaktr. Ayrca, birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde, kolon eklerinin
eksenel kuvvet kapasiteleri Denk.(4.1a) ve Denk.(4.1b) ile hesaplanan eksenel basn
ve ekme kuvvetleri altnda da (eilme momentleri gznne alnmakszn) yeterli
olacaktr. Ek elemanlarnn ta ma glerinin hesabnda, (4.2.5)te verilen kaynak ve
bulon gerilme snr deerleri kullanlacaktr.
4.3.6. Kiri Balklarnn Yanal Dorultuda Mesnetlenmesi
4.3.6.1 Kiri lerin st ve alt ba lklar yanal dorultuda mesnetlenecektir. Kiri lerin
yanal dorultuda mesnetlendii noktalar arasndaki b uzakl
b d 0.086
ry Es
Va
(4.11)
ko ulunu salayacaktr. Ayrca, tekil yklerin etkidii noktalar, kiri enkesitinin ani
olarak dei tii noktalar ve sistemin dorusal olmayan ekildei tirmesi srasnda
plastik mafsal olu abilecek noktalar da yanal dorultuda mesnetlenecektir.
4.3.6.2 Yanal dorultudaki mesnetlerin gerekli basn ve ekme dayanm, kiri
ba lnn eksenel ekme kapasitesinin 0.02sinden daha az olmayacaktr.
4.3.6.3 Betonarme d emelerin elik kiri ler ile kompozit olarak al t elik ta yc
sistemlerde, kiri lerin betonarme d emeye balanan ba lklarnda, yukardaki ko ullara
uyulmas zorunlu deildir.
67
4.4. SNEKLK DZEY NORMAL EREVELER

Sneklik dzeyi normal erevelerin boyutlandrlmasnda uyulacak kurallar a ada
verilmi tir.
4.4.1.1 Sneklik dzeyi normal erevelerin kiri ve kolonlarnda, balk
genilii/kalnl ve gvde ykseklii/kalnl oranlarna ili kin ko ullar Tablo 4.3te
verilmi tir. Ancak en ok iki katl binalarda, gerekli yerel burkulma kontrollarnn
yaplmas ko ulu ile, bu snrlarn a lmasna izin verilebilir.
4.4.1.2 Sneklik dzeyi yksek erevelerin kolonlar iin 4.3.1.2de verilen ko ullar
sneklik dzeyi normal erevelerin kolonlar iin de geerlidir.
4.4.1.3 Sneklik dzeyi normal erevelerde, sneklik dzeyi yksek ereveler iin
4.3.2 ve 4.3.3te verilen ko ullara uyulmas zorunlu deildir.
4.4.2. Kiri Kolon Birleim Blgeleri
4.4.2.1 Sneklik dzeyi normal erevelerin moment aktaran kiri -kolon
birle imlerinde, d ey ykler ve depremin ortak etkisinden olu an i kuvvetler altnda
gerekli gerilme kontrollar yaplacaktr. Ayrca, birle imin ta ma kapasitesi a ada
tanmlanan i kuvvetlerden kk olanlarn da salayacaktr:
(a) Kolona birle en kiri in 4.3.4.1(b)de tanmland ekilde hesaplanan eilme
momenti kapasitesi ve Denk.(4.5) ile hesaplanan gerekli kesme kuvveti dayanm.
(b) Denk.(4.1a) ve Denk.(4.1b)de verilen arttrlm ykleme durumlarndan dolay
kolon yznde meydana gelen eilme momenti ve kesme kuvveti.
4.4.2.3 Kiri -kolon birle im detaynda, kolon ve kiri ba lklarnn snrlad kayma
blgesi (ekil 4.2) a adaki ko ullar salayacak ekilde boyutlandrlacaktr:
(a) Kayma blgesinin Vke gerekli kesme kuvveti dayanmnn hesabnda, Denk.(4.1a)
ve Denk.(4.1b)de verilen arttrlm deprem yklemesinden meydana gelen kesme
kuvveti ve Denk.(4.6) ile hesaplanan kesme kuvvetinden kk olan kullanlacaktr.
(b) Kayma blgesinin Vp kesme kuvveti dayanm Denk.(4.7) ile hesaplanacaktr.
Kayma blgesinin yeterli kesme dayanmna sahip olmas iin Denk.(4.8)in salanmas
gerekmektedir.
(c) Sneklik dzeyi yksek erevelerin kayma blgesi hesab iin 4.3.4.3(c) ve
4.3.4.3(d)de verilen kurallar sneklik dzeyi normal ereveler iin de aynen
geerlidir.
4.4.2.4 Sneklik dzeyi yksek erevelerde sreklilik levhalarnn hesab iin
4.3.4.4 te verilen kurallar sneklik dzeyi normal ereveler iin de aynen geerlidir.
68
4.4.3. Kiri ve Kolon Ekleri

Sneklik dzeyi yksek erevelerde kolon ve kiri ekleri iin 4.3.5te verilen kurallar
sneklik dzeyi normal ereveler iin de aynen geerlidir.
4.5. MERKEZ VE DIMERKEZ ELK APRAZLI PERDELER
elik aprazl perdeler, mafsall birle imli veya moment aktaran ereveler ile bunlara
merkezi ve d merkez olarak balanan aprazlardan olu an yatay yk ta yc
sistemlerdir. Bu tr sistemlerin yatay yk ta ma kapasiteleri, eilme dayanmlarnn
yannda, daha ok veya tmyle elemanlarn eksenel kuvvet dayanmlar ile
salanmaktadr. elik aprazl perdeler, aprazlarn dzenine bal olarak ikiye
ayrlrlar:
(a) Merkezi elik aprazl Perdeler (ekil 4.4)
(b) D merkez elik aprazl Perdeler (ekil 4.5)
aprazlarn ereve dm noktalarna merkezi olarak baland Merkezi elik
aprazl Perdeler sneklik dzeyi yksek veya sneklik dzeyi normal sistem olarak
boyutlandrlabilirler. Buna kar lk, aprazlarn ereve dm noktalarna d merkez
olarak baland Dmerkez elik aprazl Perdeler sneklik dzeyi yksek sistem
olarak boyutlandrlacaklardr.
Diyagonal apraz
X apraz
Ters V apraz
V apraz
K apraz
ekil 4.4
kiri
ba kirii
kolon
az
pr
a
ekil 4.5
69
4.6. SNEKLK DZEY YKSEK MERKEZ ELK APRAZLI PERDELER

Sneklik dzeyi yksek merkezi elik aprazl perdeler, basn elemanlarnn
bazlarnn burkulmas halinde dahi, sistemde nemli lde dayanm kayb meydana
gelmeyecek ekilde boyutlandrlrlar. Bu sistemlerin boyutlandrlmasnda uygulanacak
kurallar a ada verilmi tir.
4.6.1.1 Sneklik dzeyi yksek merkezi elik aprazl perdelerin kiri , kolon ve
aprazlarnda, balk genilii/kalnl, gvde ykseklii/kalnl ve ap/kalnlk
oranlarna ili kin ko ullar Tablo 4.3te verilmi tir.
4.6.1.2 at ve d ey dzlem apraz sistemlerinin tm basn elemanlarnda narinlik
oran (ubuk burkulma boyu/atalet yarap) 4.0 Es / V a snr deerini a mayacaktr.
4.6.1.3 ok paral aprazlarda ba levhalarnn aralklar, ard k iki ba levhas
arasndaki tek elemann narinlik oran tm ubuun narinlik orannn 0.40 katn
a mayacak ekilde belirlenecektir. ok paral aprazn burkulmasnn ba levhasnda
kesme etkisi olu turmadnn gsterilmesi halinde, ba levhalarnn aralklar, iki ba
levhas arasndaki tek ubuun narinlik oran ok paral ubuun etkin narinlik
orannn 0.75 katn a mayacak ekilde belirlenebilir. Ba levhalarnn toplam kesme
kuvveti kapasitesi, her bir ubuk elemannn eksenel ekme kapasitesinden daha az
olmayacaktr. Her ubukta en az iki ba levhas kullanlacak ve ba levhalar e it
aralkl olarak yerle tirilecektir. Bulonlu ba levhalarnn, ubuun temiz aklnn
orta drtte birine yerle tirilmesine izin verilmez.
4.6.2. Yatay Yklerin Dalm
Binann bir aks zerindeki d ey merkezi apraz elemanlar, o aks dorultusundaki
depremde ve her bir deprem ynnde etkiyen yatay kuvvetlerin en az %30u ve en ok
%70i basnca al an aprazlar tarafndan kar lanacak ekilde dzenlenecektir.
4.6.3. aprazlarn Birleimleri
4.6.3.1 aprazlarn birle im detaylarnda, d ey ykler ve depremin ortak etkisinden
olu an i kuvvetler altnda gerekli gerilme kontrollar yaplacaktr. Ayrca, birle imin
ta ma kapasitesi a ada tanmlanan i kuvvetlerden kk olann da salayacaktr:
(a) aprazn eksenel kuvvet (ekme veya basn) kapasitesi.
(b) Dm noktasna birle en dier elemanlarn kapasitelerine bal olarak, sz konusu
apraza aktarlabilecek en byk eksenel kuvvet.
(c) Denk.(4.1a) ve Denk.(4.1b)de verilen arttrlm ykleme durumlarndan meydana
gelen apraz eksenel kuvveti.
4.6.3.3 aprazlar kolonlara ve/veya kiri lere balayan dm noktas levhalar
a adaki iki ko ulu da salayacaklardr:
70
(a) Dm noktas levhasnn dzlemi iindeki eilme kapasitesi, dm noktasna
birle en aprazn eilme kapasitesinden daha az olmayacaktr.
(b) Dm noktas levhasnn dzlem d na burkulmasnn nlenmesi amacyla,
aprazn ucunun kiri veya kolon yzne uzakl dm levhas kalnlnn iki
katndan daha fazla olmayacaktr. Buna uyulamad durumlarda, ilave berkitme
levhalar kullanarak, dm levhasnn dzlem d na burkulmas nlenecektir.
4.6.4. zel apraz Dzenleri in Ek Koullar
4.6.4.1 V veya ters V eklindeki apraz sistemlerinin salamas gereken ek ko ullar
a ada verilmi tir:
(a) aprazlarn baland kiri ler srekli olacaktr.
(b) aprazlar d ey yklerin ve deprem yklerinin ortak etkisi altnda
boyutlandrlacaktr. Ancak aprazlarn baland kiri ler ve u balantlar, aprazlarn
yok saylmas durumunda, kendi zerindeki d ey ykleri gvenle ta yacak ekilde
boyutlandrlacaktr.
(c) Sneklik dzeyi yksek erevelerin kiri leri iin 4.3.6da verilen ko ullar
aprazlarn baland kiri ler iin de aynen geerlidir.
4.6.4.2 Sneklik dzeyi yksek merkezi elik aprazl perdelerde K eklindeki
(aprazlarn kolon orta noktasna baland) apraz dzenine izin verilemez.
4.6.5. Kolon Ekleri
4.6.5.1 Kolon ekleri kolon serbest yksekliinin ortadaki 1/3lk blgesinde
yaplacaktr.
4.6.5.2 Kolon eklerinin eilme dayanm eklenen elemanlardan knn eilme
kapasitesinin %50sinden, kesme kuvveti dayanm ise eklenen elemanlardan
knn kesme kapasitesinden daha az olmayacaktr. Ayrca, birinci ve ikinci derece
deprem blgelerinde, kolon eklerinin eksenel kuvvet ta ma gleri Denk.(4.1a) ve
Denk.(4.1b)de verilen arttrlm deprem yklemelerinden olu an basn ve ekme
kuvvetleri altnda da (eilme momentleri gznne alnmakszn) yeterli olacaktr. Ek
elemanlarnn hesabnda, 4.2.5te verilen kaynak ve bulon gerilme kapasiteleri
kullanlacaktr.
4.7. SNEKLK DZEY NORMAL MERKEZ ELK APRAZLI
PERDELER
Sneklik dzeyi normal elik aprazl perdelerin boyutlandrlmasnda uygulanacak
kurallar a ada belirtilmi tir.
4.7.1.1 Sneklik dzeyi normal merkezi elik aprazl perdelerin kiri , kolon ve
aprazlarnda, balk genilii/kalnl, gvde ykseklii/kalnl ve ap/kalnlk
oranlarna ili kin ko ullar Tablo 4.3te verilmi tir. Ancak en ok iki katl binalarda,
gerekli yerel burkulma kontrollarnn yaplmas ko ulu ile, bu snrlarn a lmasna izin
verilebilir.
71
4.7.1.2 at ve d ey dzlem apraz sistemlerinin tm basn elemanlarnda narinlik

oran (ubuk burkulma boyu/atalet yarap) 4.0 Es / V a snr deerini a mayacaktr.
4.7.1.3 ok paral aprazlarda, TS648in ba levhalarna ili kin kurallar geerlidir.
Her ubukta en az iki ba levhas kullanlacaktr.
4.7.1.4 Sadece ekme kuvveti ta yacak ekilde hesaplanan aprazlarda narinlik oran
250yi a mayacaktr. Ancak en ok iki katl binalardaki apraz elemanlarn, Blm
2ye gre hesaplanan ekme kuvvetinin Tablo 4.2deki :o katsays ile arpmn
ta yacak ekilde boyutlandrlmalar halinde bu kural uygulanmayabilir.
4.7.2. aprazlarn Birleimleri
4.7.2.1 aprazlarn birle im detaylarnda, d ey ykler ve depremin ortak etkisinden
olu an i kuvvetler altnda gerekli gerilme kontrollar yaplacaktr. Ayrca, birle imin
ta ma kapasitesi a ada tanmlanan i kuvvetlerden kk olann da salayacaktr:
(a) aprazn eksenel kuvvet (ekme veya basn) kapasitesi.
(b) Denk.(4.1a) ve Denk.(4.1b)de verilen arttrlm yklemelerden meydana gelen
apraz eksenel kuvveti.
(c) Dm noktasna birle en dier elemanlar tarafndan sz konusu apraza
aktarlabilecek en byk kuvvet.
4.7.2.3 Sneklik dzeyi yksek merkezi elik aprazl perdeler iin 4.6.3.3 te verilen
ko ullar sneklik dzeyi normal merkezi elik aprazl perdeler iin de geerlidir.
4.7.3. zel apraz Dzenleri in Ek Koullar
4.7.3.1 Sneklik dzeyi yksek merkezi elik aprazl perdeler iin 4.6.4.1(a) ve
4.6.4.1(b) de verilen ko ullar sneklik dzeyi normal merkezi elik aprazl perdeler
iin de geerlidir.
4.7.3.2 Sneklik dzeyi normal erevelerin kiri leri iin 4.4.4de verilen ko ullar
aprazlarn baland kiri ler iin de aynen geerlidir.
4.8. SNEKLK DZEY YKSEK DIMERKEZ ELK APRAZLI
PERDELER
Sneklik dzeyi yksek d merkez elik aprazl perdeler, deprem etkileri altnda ba
kiri lerinin nemli lde dorusal olmayan ekildei tirme yapabilme zelliine sahip
olduu yatay yk ta yc sistemleridir. Bu sistemler, ba kiri lerinin plastik
ekildei tirmesi srasnda, kolonlarn, aprazlarn ve ba kiri i d ndaki dier kiri lerin
elastik blgede kalmas salanacak ekilde boyutlandrlrlar. Sneklik dzeyi yksek
d merkez elik aprazl perdelerin boyutlandrlmasnda uygulanacak kurallar a ada
verilmi tir.
72

4.8.1.1 Sneklik dzeyi yksek d merkez elik aprazl perdelerin ba kiri leri, dier
kiri leri, kolon ve aprazlarnda balk genilii/kalnl, gvde ykseklii/kalnl ve
ap/kalnlk oranlarnda Tablo 4.3teki ko ullara uyulacaktr. Ba kiri lerine ili kin ek
ko ullar, 4.8.2de verilmi tir.
4.8.1.2 aprazlarn narinlik oran (ubuk burkulma boyu/atalet yarap) 4.0 Es / V a
snr deerini a mayacaktr.
4.8.1.3 ok paral aprazlar iin 4.6.1.3te verilen ko ullar d merkez elik aprazl
perdeler iin de aynen geerlidir.
4.8.2. Ba Kirileri
4.8.2.1 Sneklik dzeyi yksek d merkez elik aprazl perdelerde, her apraz
elemann en az bir ucunda ba kiri i bulunacaktr.
4.8.2.2 Ba kiri inin boyu, 4.8.8.1deki zel durumun d nda, a adaki ekilde
belirlenebilir.
1.0 M p / Vp d e d 5.0 M p / Vp
(4.13)
Bu bantdaki Mp eilme momenti ve Vp kesme kuvveti kapasiteleri Denk.(4.2a) ve

Denk.(4.2b) ile hesaplanacaktr.
4.8.2.3 Ba kiri leri, d ey ykler ve Blm 2ye gre hesaplanan deprem
etkilerinden olu an tasarm i kuvvetleri (kesme kuvveti, eilme momenti ve eksenel
kuvvet) altnda boyutlandrlacaktr.
4.8.2.4 Ba kiri inin Vd tasarm kesme kuvveti, a adaki ko ullarn her ikisini de
salayacaktr.
Vd d Vp
(4.14)
Vd d 2 M p / e
(4.15)
4.8.2.5 Ba kiri i tasarm eksenel kuvvetinin

N d / Va A ! 0.15
(4.16)
olmas halinde, Denk.(4.14) ve Denk.(4.15)te Mp ve Vp yerine

M pn
Vpn
N
1.18 M p 1 d
Va A
(4.17)
Vp 1 (N d /V a A) 2
(4.18)
4.8.2.6 Ba kiri inin gvde levhas tek paral olacak, gvde dzlemi iinde takviye
levhalar bulunmayacaktr. Gvde levhasnda bo luk almayacaktr.
73
4.8.3. Ba Kiriinin Yanal Dorultuda Mesnetlenmesi

4.8.3.1 Ba kiri inin st ve alt ba lklar kiri in iki ucunda, kolon kenarnda
dzenlenen ba kiri lerinde ise kiri in bir ucunda, yanal dorultuda mesnetlenecektir.
Yanal dorultudaki mesnetlerin gerekli dayanm, kiri ba lnn eksenel ekme
kapasitesinin 0.06sndan daha az olmayacaktr.
4.8.3.2 Ayrca, ba kiri i d nda kalan kiri blm de, 0.45bbf Es / V a aralklarla
yanal dorultuda mesnetlenecektir. Bu mesnetlerin gerekli dayanm, kiri ba lnn
eksenel ekme kapasitesinin 0.01inden daha az olmayacaktr.
4.8.3.3 Betonarme d emelerin elik kiri ler ile kompozit olarak al t elik ta yc
sistemlerde yukardaki ko ullara uyulmas zorunlu deildir.
4.8.4. Ba Kiriinin Dnme As
Ba kiri inin bulunduu i inci katn Blm 2 de tanmlanan 'i greli kat telemesine
bal olarak
'
p R i
(4.19)
(4.19)
hi
denklemi ile bulunan greli kat telemesi asndan dolay, ba kiri i ile bu kiri in
uzantsndaki kat kiri i arasnda meydana gelen p ba kiri i dnme as a ada
verilen snr deerleri a mayacaktr (ekil 4.6):
R' i
hi
R' i
Jp
Tp
hi
Tp
Jp
L
J
Tp
p
e
L
J
Tp
p
e
R' i
hi
Tp
Jp
L
L
J
Tp
p
2e
74
(a) Ba kiri i uzunluunun 1.6 M p / Vp ye e it veya daha kk olmas halinde 0.10
radyan.
(b) Ba kiri i uzunluunun 2.6 M p / Vp ye e it veya daha byk olmas halinde 0.03
radyan.
Ba kiri i uzunluunun bu iki snr deer arasnda olmas halinde dorusal
interpolasyon yaplacaktr.
4.8.5. Rijitlik (Berkitme) Levhalar
4.8.5.1 apraz elemanlarn ba kiri ine ve uzantlarna dorudan yk aktard
ularnda rijitlik levhalar dzenlenecektir. Rijitlik levhalar, aksi belirtilmedike, ba
kiri i gvde levhasnn her iki tarafna konulacak, gvde levhas yksekliinde ve
(bbf tw ) / 2 geni liinde olacaktr (ekil 4.7). Rijitlik levhalarnn kalnl, gvde
levhas kalnlnn 0.75inden ve 10 mmden az olmayacaktr. Rijitlik levhalarn ba
kiri inin gvdesine balayan srekli k e kaynaklar, rijitlik levhasnn enkesit alan ile
malzeme akma gerilmesinin arpmndan olu an kuvvetleri aktaracak kapasitede
olacaktr.
rijitlik levhalar (4.8.5.1)
apraz ve ba kirii
eksenleri ba kirii
iinde kesiecektir.
srekli
ke
kayna
e
a
a
ara rijitlik
levhalar
(4.8.5.2)
rijitlik
levhalar
a-a kesiti
ekil 4.7
4.8.5.2 Balant kiri i ularndaki rijitlik levhalarna ek olarak, a ada tanmlanan
ara rijitlik levhalar konulacaktr:
(a) Boyu 1.6 M p / Vp den daha ksa olan ba kiri lerinde ara rijitlik levhalarnn ara
uzaklklar, ba kiri i dnme asnn 0.10 radyan olmas halinde (30 tw db/5)den,
ba kiri i dnme asnn 0.03 radyandan daha kk olmas halinde ise
(52 tw db/5)den daha fazla olmayacaktr. Dnme asnn ara deerleri iin dorusal
interpolasyon yaplacaktr.
(b) Boyu 2.6 M p / Vp den byk ve 5M p / Vp den kk olan ba kiri lerinde, ba kiri i
ularndan 1.5bbf uzaklkta birer rijitlik levhalar konulacaktr.
(c) Boyu 1.6 M p / Vp ve 2.6 M p / Vp arasnda olan ba kiri lerinde, (a) ve (b) de
belirtilen ara rijitlik levhalar birlikte kullanlacaktr.
75
4.8.6. aprazlar, Kat Kirileri ve Kolonlar

4.8.6.1 Ba kiri inin plastikle mesine neden olan ykleme, Blm 2ye gre
hesaplanan deprem etkilerinden olu an i kuvvetlerin, ba kiri inde kesit seimi
sonucunda hesaplanan Mp/Md ve Vp/Vd Tasarm Bytme Katsaylarnn k ile
uyumlu olacak ekilde arttrlmas suretiyle belirlenecektir.
4.8.6.2 aprazlar, ba kiri inin plastikle mesine neden olan yklemenin 1.25Da
katndan olu an i kuvvetlere gre boyutlandrlacaktr.
4.8.6.3 Kat kiri inin ba kiri i d nda kalan blm, ba kiri inin plastikle mesine
neden olan yklemenin 1.1Da katndan olu an i kuvvetlere gre boyutlandrlacaktr.
4.8.6.4 Kolonlarda, d ey ykler ve depremin ortak etkisinden olu an i kuvvetler
altnda gerekli gerilme kontrollar yaplacaktr. Ayrca, kolonun ta ma kapasitesi
a ada tanmlanan i kuvvetlerden kk olanlarn da salayacaktr:
(a) Ba kiri inin plastikle mesine neden olan yklemenin 1.1Da katndan olu an i
kuvvetler.
(b) Denk.(4.1a) ve Denk.(4.1b)de verilen arttrlm yklemelerden meydana gelen i
kuvvetler.
4.8.6.5 apraz, kat kiri i ve kolon enkesitlerinin i kuvvet kapasiteleri Denk.(4.2)de
verilen bantlar ile hesaplanacaktr.
4.8.7. apraz Ba Kirii Birleimi
aprazlarn ba kiri i ile birle im detay 4.8.6.2de belirtilen
arttrlm i kuvvetlere gre boyutlandrlacaktr.
ekilde hesaplanan
4.8.8. Ba Kirii Kolon Birleimi

4.8.8.1 Kolona birle en ba kiri inin boyu
e d 1.6 M p / Vp
(4.20)
ko ulunu salayacaktr.
4.8.8.2 Birle imin kolon yzndeki gerekli eilme ve kesme dayanmlar, srasyla
ba kiri inin Mp eilme momenti kapasitesinden ve Vp kesme kuvveti kapasitesinden
daha az olmayacaktr. Ba kiri i ba lklarnn kolona balants iin tam penetrasyonlu
kt kaynak uygulanacaktr (ekil 4.8).
76
4.8.9 Kiri Kolon Birleimi

Kat kiri inin ba kiri i d nda kalan blmnn kolon ile birle im detay kiri gvde
dzlemi iinde mafsall olarak yaplabilir. Ancak bu balant, kiri ba lklarnn eksenel
ekme kapasitesinin 0.01ine e it, enine dorultuda ve ters ynl kuvvetlerin
olu turduu burulma momentine gre boyutlandrlacaktr.
4.9. TEMEL BA>LANTI DETAYLARI
4.9.1 elik ta yc sistem elemanlarnn temel balant detaylarnda, d ey ykler ve
depremin ortak etkisinden olu an mesnet tepkileri esas alnarak gerekli gerilmeleri
kontrollar yaplacaktr. Ayrca, temel balant detaynn ta ma kapasitesi a ada
tanmlanan i kuvvetlerden kk olanlarn da salayacaktr:
(a) Temele birle en kolonun eilme momenti kapasitesinin 1.1Da katndan olu an
eilme momenti ile temele birle en kolon ve aprazlarn eksenel yk kapasitelerinin
1.1Da katndan olu an toplam d ey ve yatay kuvvetler.
(b) Denk.(4.1a) ve Denk.(4.1b)de verilen arttrlm yklemelerden meydana gelen i
kuvvetler.
4.9.2 Balant detaynn ta ma kapasitesinin hesabnda, 4.2.5te verilen gerilme snr
77
4.10. PROJE HESAP RAPORU VE UYGULAMA PROJELERNE LKN

KURALLAR
4.10.1. Proje Hesap Raporu
4.10.1.1 Proje hesap raporunda, deprem hesap raporuna ili kin olarak, Blm 2deki
2.13te belirtilen bilgiler yer alacaktr.
4.10.1.2 Proje hesap raporunda ayrca, a ada sralanan bilgiler bulunacaktr:
(a) Yap ta yc sistemini olu turan profil ve sac levhalar ile ek ve birle imlerde
kullanlan bulonlarn malzeme kaliteleri ve karakteristik dayanm deerleri, elektrot
cinsi.
(b) Tasarmda esas alnan ykleme kombinasyonlar ve arttrlm deprem etkilerini
veren yklemeler.
4.10.1.3 Yap elemanlarnn boyutlandrma hesaplar ve stabilite (kararllk)
tahkiklerinin yannda, birle im ve ek detaylarnn hesaplar ile bu detaylara ait kapasite
kontrol tahkikleri proje hesap raporu kapsamnda ayrntl olarak verilecektir.
4.10.2. elik Uygulama Projesi izimlerine likin Kurallar
4.10.2.1 elik uygulama projesinde u paftalar bulunacaktr:
(a) at d emesi ve kat d emelerine ait genel konstruksiyon planlar
(b) kolon aplikasyon (yerle im) plan
(c) ankraj plan ve detaylar
(d) yeterli sayda cephe grn leri ve kesitler
(e) yap sistemini olu turan kolonlar ve kiri ler ile at, yatay dzlem ve d ey dzlem
aprazlarnn detay izimleri
(f) tm birle im ve ek detaylar
4.10.2.2 Binada kullanlan profil ve elik levhalar ile birle imlerde kullanlan
bulonlarn cinsi ve malzeme kaliteleri ile kullanlacak elektrot cinsi btn paftalarda
belirtilecektir.
4.10.2.3 Tasarmda gznne alnan Etkin Yer vmesi Katsays, Bina nem Katsays,
Yerel Zemin Snf ve Tablo 2.5 e gre belirlenen Tayc Sistem Davran Katsays
btn genel konstruksiyon paftalarnda belirtilecektir.
4.10.2.4 Bulonlu birle im ve ek detaylarnda, kullanlan bulon cinsi, bulon ve delik
aplar, rondela ve somun zellikleri ile bulonlara uygulanacak ngerme kuvveti
belirtilecektir.
4.10.2.5 Kaynakl birle im ve ek detaylarnda, uygulanacak kaynak tr, kaynak
kalnl ve uzunluu ile, kaynak az almas gereken kt kaynaklarda, kaynak aznn
geometrik boyutlar verilecektir.
78
BLGLENDRME EK 4A.

MOMENT AKTARAN EREVELERDE KR-KOLON BRLEM
DETAYLARI
4A.0. SMGELER
bbf
db
= Kiri kesitinin ba lk geni lii

= Kiri enkesit ykseklii
4A.1. KAPSAM VE GENEL HUSUSLAR

4A.1.1 Bu blmde, 4.3.4.1 (a)da ngrld ekilde, en az 0.04 radyan Greli Kat
telemesi Asn (greli kat telemesi/kat ykseklii) salayabilecek kapasitede
olduu deneysel ve/veya analitik yntemlerle kantlanm olan e itli bulonlu ve
kaynakl birle im detay rnekleri verilmi tir 1.
4A.1.2 Bu detaylar, sneklik dzeyi yksek erevelerin moment aktaran kiri -kolon
birle imlerinde, kendilerine ait uygulama snrlar erevesinde kullanlabileceklerdir.
4A.1.3 Sneklik dzeyi normal erevelerin moment aktaran kiri -kolon
birle imlerinde ise, sz konusu detaylar ko ulsuz olarak kullanlabilirler.
4A.1.4 Birle im detaylarnn dayanm hesaplar ve kapasite kontrol tahkikleri,
sneklik dzeyi yksek ve normal ereveler iin, srasyla 4.3.4 ve 4.4.2deki esaslara
uygun olarak yaplacaktr.
4A.2. KR KOLON BRLEM DETAYLARI
A ada, bulonlu ve kaynakl moment aktaran kiri -kolon birle im detaylar ile bu
detaylarn sneklik dzeyi yksek erevelerde kullanlma ko ullarn ieren uygulama
snrlar verilmi tir.
4A.2.1. Aln Levhal Bulonlu Birleim Detay
Aln levhal, bulonlu kiri -kolon birle im detay ekil 4A.1de verilmi tir. Detayda,
Fe 37 eliinden yaplan aln levhas kiri in ba lk levhalarna tam penetrasyonlu kt
kaynak ile, gvde levhasna ise ift tarafl k e kayna ile birle tirilmektedir. Aln
levhasnn kolona balants iin, en az ISO 8.8 kalitesinde tam ngermeli bulonlar
kullanlacaktr.
Bu detayn sneklik dzeyi yksek erevelere uygulanabilmesi iin, birle im detay
parametrelerinin Tablo 4A.1de verilen uygulama snrlarn salamas gerekmektedir.
FEMA Federal Emergency Management Agency (2000), Recommended Seismic Design Criteria for
New Steel Moment-Frame Buildings, FEMA 350, FEMA, Washington, D.C.
79
TABLO 4A.1 ALIN LEVHALI BULONLU KR-KOLON BRLEM

DETAYININ UYGULAMA SINIRLARI
Birleim Detay Parametreleri
Kiri enkesit ykseklii
Kiri akl / enkesit ykseklii oran
Kiri ba lk kalnl
Kolon enkesit ykseklii
Bulon snf
Bulon ngerme ko ullar
Aln levhas malzeme snf
Ba lk levhas kayna
Uygulama Snrlar
750 mm
7
20 mm
600 mm
8.8 veya 10.9
Tam ngerme
Fe 37
Tam penetrasyonlu kt kaynak
4A.2.2. Takviyeli Aln Levhal Bulonlu Birleim Detay

Rijitlik levhalar ile takviye edilmi aln levhal, bulonlu kiri -kolon birle im detay
ekil 4A.2de verilmi tir. Detayda, Fe 37 eliinden yaplan aln levhas kiri in ba lk
levhalarna kt kaynak ile, gvde levhasna ve rijitlik levhalarna ise ift tarafl k e
kayna ile birle tirilmektedir. Aln levhasnn kolona balants iin, en az ISO 8.8
kalitesinde tam ngermeli bulonlar kullanlacaktr.
parametrelerinin Tablo 4A.2de verilen uygulama snrlarn salamas gerekmektedir.
80
Fe 37 aln levhas
25
rijitlik levhas
tam penetrasyonlu kt kaynak
takviye levhalar
(gerektiinde)
25
sreklilik levhalar
(gerektiinde)
30
en az ISO 8.8 kalitesinde

tam ngermeli bulon
im (gerektiinde)
ekil 4A.2
TABLO 4A.2 TAKVYEL ALIN LEVHALI BULONLU KR-KOLON
BRLEM DETAYININ UYGULAMA SINIRLARI
Kiri ba lk kalnl
Bulon snf
Bulon ngerme ko ullar
Aln levhas malzeme snf
Ba lk levhas kayna
Uygulama Snrlar
1000 mm
7
25 mm
600 mm
8.8 veya 10.9
Tam ngerme
Fe 37
4A.2.3. Aln Levhasz Bulonlu Birleim Detay

Aln levhasz, bulonlu kiri -kolon birle im detay ekil 4A.3te verilmi tir. Detayda,
kiri in kolona balants ek ba lk levhalar ve gvdedeki kayma levhas ile
salanmaktadr. Ek ba lk levhalar kolona tam penetrasyonlu kt kaynak ile, kayma
levhas ise kt kaynak veya k e kayna ile birle tirilmi tir. Kiri ba lk ve gvde
levhalarnn ek ba lk levhasna ve kayma levhasna balants iin en az ISO 8.8
81
kalitesinde bulonlar kullanlacaktr. Ek ba lk levhasnn hadde dorultusu, kiri boyuna

ekseninin dorultusunda olacaktr.
parametrelerinin Tablo 4A.3te verilen uygulama snrlarn salamas gerekmektedir.
veya
tam penetrasyonlu
kt kaynak
en az ISO 8.8 kalitesinde
tam ngermeli bulon
takviye levhalar
(gerektiinde)
en az ISO 8.8
kalitesinde bulon
sreklilik levhalar
(gerektiinde)
veya
kayma levhas
im
(gerektiinde)
ek balk levhas
ekil 4A.3
TABLO 4A.3 ALIN LEVHASIZ BULONLU KR-KOLON BRLEM
Kiri ba lk kalnl
Bulon snf
En byk bulon boyutu
Ba lk levhas bulonlarnn ngerme ko ullar
Ek ba lk levhas malzeme snf
Ek ba lk levhas kayna
82
Uygulama Snrlar
800 mm
8
20 mm
600 mm
8.8 veya 10.9
M 30
Tam ngerme
Fe 37, Fe 52
4A.2.4. Kaynakl Birleim Detay

Kaynakl birle im detay ekil 4A.4te verilmi tir. Detayda, kiri ba lk levhalarnn
kolona birle imi tam penetrasyonlu kt kaynak ile salanmaktadr. Kiri gvde levhas
ise, kayma levhas kullanarak, kt kaynak veya k e kayna ile kolona balanmaktadr.
Detayda gsterildii gibi, kiri ba lklarndaki kt kaynaklar iin kaynak ula m
deliklerine gerek olmaktadr.

50
25
takviye levhalar
(gerektiinde)
montaj bulonu
sreklilik levhalar
(gerektiinde)
veya
kayma levhas
kaynak ulam
delii
ekil 4A.4
TABLO 4A.4 KAYNAKLI KR-KOLON BRLEM DETAYININ
UYGULAMA SINIRLARI
Kiri ba lk kalnl
Kaynak ula m delii
Ba lk levhas kayna
Uygulama Snrlar
1000 mm
7
25 mm
600 mm
gerekli
83
4A.2.5. Ek Balk Levhal Kaynakl Birleim Detay

Ek ba lk levhal kaynakl birle im detay ekil A4.5te verilmi tir. Detayda, ek ba lk
levhasnn kolona birle imi tam penetrasyonlu kt kaynak ile, kiri ba lna birle imi
evresel k e kayna ile salanmaktadr. Ek ba lk levhasnn hadde dorultusu, kiri
boyuna ekseninin dorultusunda olacaktr. Kiri gvde levhas ise, kayma levhas
kullanarak, kt kaynak veya k e kayna ile kolona balanmaktadr. Bu detayda
kaynak ula m deliine gerek olmamaktadr.
ek balk levhas
veya
tam penetrasyonlu
kt kaynak
ek balk levhas
takviye levhalar
(gerektiinde)
kayma levhas
montaj bulonu
sreklilik levhalar
(gerektiinde)
veya
ekil 4A.5
TABLO 4A.5 EK BALIK LEVHALI KAYNAKLI KR-KOLON BRLEM
Kiri ba lk kalnl
Ek ba lk levhas malzeme snf
84
Uygulama Snrlar
1000 mm
7
25 mm
600 mm
Fe 52
4A.2.6. Zayflatlm Kiri Enkesiti Kaynakl Birleim Detay

Zayflatlm kiri enkesiti, kaynakl birle im detay ekil 4A.6da verilmi tir. Kaynakl
birle im detay ile ayn zelliklere sahip olan bu detayda, ayrca zayflatlm kiri
enkesiti kullanlmaktadr. Zayflatlm kiri enkesiti iin ngrlen geometrik boyutlar
ekil zerinde gsterilmi tir.
parametrelerinin Tablo 4A.6da verilen uygulama snrlarn salamas gerekmektedir.
yarap~
= 0.80 d b
0.5-0.75 b bf
0.65-0.85 d b
b bf
0.20-0.25 b bf
zayflatlm
kiri enkesiti
takviye levhalar
(gerektiinde)
montaj bulonu
db
sreklilik levhalar
(gerektiinde)
veya
kayma levhas
kaynak ulam delii

( ekil 4A.4 'e baknz.)
ekil 4A.6
TABLO 4A.6 ZAYIFLATILMI KR ENKEST KAYNAKLI
KR-KOLON BRLEM DETAYININ UYGULAMA SINIRLARI
Kiri birim boy arl
Kiri ba lk kalnl
Kaynak ula m delii
Uygulama Snrlar
1000 mm
d 450 kg/m
7
45 mm
600 mm
gerekli
85
BLM 5 YI>MA BNALAR N DEPREME DAYANIKLI TASARIM

KURALLARI
5.1. KAPSAM
Deprem blgelerinde yaplacak olan, hem d ey hem yatay ykler iin tm ta yc
sistemi doal veya yapay malzemeli ta yc duvarlar ile olu turulan yma binalarn ve
bina tr yaplarn boyutlandrlmas ve donatlmas bu konuda yrrlkte olan ilgili
standart ve ynetmeliklerle birlikte ncelikle bu blmde belirtilen kurallara gre
yaplacaktr. Yma binalarn temellerine ili kin kurallar Blm 6da verilmi tir.
5.2. GENEL KURALLAR
5.2.1 Blm 2ye gre S(T1) = 2.5 ve Ra(T1) = 2.0 alnarak belirlenen deprem
yklerinin bina duvarlarnda olu turduu kayma gerilmeleri hesaplanacak ve izin
verilen snr deerleri a mamas salanacaktr. Bu tr hesap kerpi binalarda
yaplmayacaktr.
5.2.2 5.6.2de belirtilen durum d nda yma binalar iin yapmna izin verilen kat
saylar deprem blgelerine gre Tablo 5.1de verilmi tir.
TABLO 5.1 ZN VERLEN EN OK KAT SAYISI
Deprem Blgesi
1
2,3
4
En ok Kat Says
2
3
4
5.2.3 Tablo 5.1de verilen en ok kat saylar zemin kat ile stndeki tam katlarn
toplamdr. Bu katlara ek olarak yaplacak at katnn alan, temeldeki bina brt
alannn %25inden byk olamaz. Kat alan, bina brt temel alannn %25inden byk
olan at kat tam kat saylr. Ayrca tek bir bodrum kat yaplabilir. Birden ok bodrum
kat yaplm sa Tablo 5.1de verilen en ok kat says bir kat azaltlacaktr. Kerpi
duvarl yma binalar btn deprem blgelerinde, bodrum kat saylmakszn, en ok bir
katl yaplabilir.
5.2.4 Yma binalarda her bir katn ykseklii d eme stnden d eme stne en
ok 3.0 m olacaktr. Kerpi duvarl yma binalarda tek katn ykseklii 2.70 mden,
eer yaplm ise bodrum kat ykseklii 2.40 mden daha ok olamaz
5.2.5 Yma binalarn ta yc duvarlar planda olabildiince dzenli ve ana eksenlere
gre simetrik ya da simetrie yakn biimde dzenlenecektir. Ksmi bodrum
yaplmasndan kanlacaktr.
5.2.6 Tm ta yc duvarlar planda kesinlikle st ste gelecektir.
5.3. YI>MA DUVAR GERLMELERNN HESABI
Bu blmde verilen yntemle hesaplanacak d ey ykler ve deprem hesap yklerinin
etkisi altnda olu acak basn ve kayma gerilmelerinin, duvarda kullanlan yma duvar
cinsine gre izin verilen basn ve kayma gerilmelerini a mad gsterilecektir.
86
Gerilmeler a lrsa ta yc dolu duvar alanlar artrlarak yeniden hesap yaplacaktr.
Kerpi duvarl yma binalarda gerilme hesab yaplmayacaktr.
5.3.1. Dey Gerilmelerin Hesab
5.3.1.1 Duvarlarn kesme dayanm duvarlarda var olan d ey gerilmelere de bal
olduu iin yma bina duvarlarnn d ey ykler altnda ta dklar gerilmelerin
hesaplanmas gereklidir.
5.3.1.2 Duvarlarda olu an basn gerilmelerinin yma duvar cinsine gre izin verilen
gerilmelerle kar la trlmas yaplacaktr. Bu hesapta duvarlarda ve d emelerden gelen
ykler gz nne alnacaktr. Duvardaki kap ve pencere bo luk en kesitleri kadar
azaltlm duvar en kesit alanna blnerek bulunacak gerilme, duvar cinsine gre izin
verilen basn gerilmesinden byk olmayacaktr.
5.3.2. Duvarlarda Basn Emniyet Gerilmesi
Bu gerilme a ada verilen e itli yntemlerle hesaplanabilir:
(a) Duvar yapmnda kullanlacak kargir birim ve harcn basn dayanmna e it
dayanmda yaplm duvar paracklarnn basn dayanm deneylerinden hesaplanan
duvar dayanmnn 0.25i duvar basn emniyet gerilmesidir.
(b) Duvarlarda kullanlan har snfna ve duvar malzemesinin TS-2510da verilen
ortalama serbest basn dayanmna bal olarak, duvar emniyet gerilmesi Tablo
5.2den alnabilir.
(c) Duvar paras dayanm deneyi yaplmam sa duvarda kullanlan bloun deneysel
olarak elde edilen serbest basn dayanmnn 0.50si fd duvar basn dayanm ve bu
dayanmn 0.25i fem duvar basn emniyet gerilmesidir.
(d) Duvarda kullanlan kargir birimin basn dayanm belli deilse veya duvar dayanm
deneyi yaplmam ise duvarda kullanlan kargir birim basn emniyet gerilmesi Tablo
5.3den alnr:
5.3.2.1 Kargir birimlerin ve duvarda kullanlan harcn basn dayanmlar, ilgili
standartlara gre yaplacak deneylerle belirlenecektir.
5.3.2.2 Duvar basn emniyet gerilmeleri duvarlarn narinlik oranlarna gre Tablo
5.4de verilen miktarlarda azaltlr.
TABLO 5.2 DUVAR MALZEMESNN SERBEST BASIN DAYANIMINA VE
HAR SINIFINA BA>LI DUVAR BASIN EMNYET GERLMELER
Duvar Malzemesi
Ortalama Serbest
Basn Dayanm
(MPa)
25
16
11
7
5
Duvarda Kullanlan Har Snf (MPa)

A
(15)
B
(11)
C
(5)
D
(2)
E
(0.5)
1.8
1.4
1.0
0.8
0.6
1.4
1.2
0.9
0.7
0.5
1.2
1.0
0.8
0.7
0.5
1.0
0.8
0.7
0.6
0.4
0.8
0.7
0.6
0.5
0.4
87
TABLO 5.3 SERBEST BASIN DAYANIMI BLNMEYEN DUVARLARIN

BASIN EMNYET GERLMELER
Duvarda Kullanlan
Kargir Birim Cinsi ve Har
D ey delikli blok tula (delik oran %35den
az, imento takviyeli kire harc ile)
D ey delikli blok tula (delik oran %35- 45
arasnda, imento takviyeli kire harc ile)
D ey delikli blok tula (delik oran %45den
fazla, imento takviyeli kire harc ile)
Dolu blok tula veya harman tulas (imento
takviyeli kire harc ile)
Ta duvar (imento takviyeli kire harc ile)
Gazbeton (tutkal ile)
Dolu beton briket (imento harc ile)
Duvar Basn Emniyet Gerilmesi

fem (MPa )
1.0
0.8
0.5
0.8
0.3
0.6
0.8
TABLO 5.4 NARNLK ORANINA GRE EMNYET GERLMELER N

AZALTMA KATSAYILARI
Narinlik oran 6
8
10 12 14 16 18 20 22 24
Azaltma
1.0 0.95 0.89 0.84 0.78 0.73 0.67 0.62 0.56 0.51
katsays
5.3.3. Kayma Gerilmesinin Hesab
Deprem hesap yknn duvarlarn yatay derzlerine paralel olarak olu turduu kayma
gerilmelerinin hesab bu blmde anlatld gibi yaplacaktr.
5.3.3.1 Yma binann her duvar eksenindeki kap veya pencere bo luklar arasnda
kalan dolu duvar paralarnn greli kayma rijitlii k A h ifadesinden hesaplanacaktr.
Burada A dolu duvar parasnn yatay en kesit alan, h dolu duvar parasnn her iki
yanndaki bo luklarn yksekliinin en kk olandr. Duvarn en kesiti dikdrtgen ise
k =1.0, duvarn u eleman varsa veya duvarn ucunda duvara dik dorultuda bir di ya
da payanda duvar varsa k =1.2 alnacaktr.
5.3.3.2 Bir duvar ekseninin kayma rijitlii, o eksendeki duvar paralarnn kayma
rijitliklerinin toplamdr. Duvar eksenlerinin kayma rijitliinden gidilerek binann
kayma rijitlik merkezi hesaplanacaktr.
5.3.3.3 Duvarlara gelen kesme kuvveti, kat kesme kuvveti yannda kat burulma
momenti de gz nne alnarak binann birbirine dik her iki ekseni dorultusunda
hesaplanacaktr.
5.3.3.4 Duvara gelen deprem kuvveti duvar yatay en kesit alanna blnerek duvarda
olu an kayma gerilmesi hesaplanacak ve Denk.(5.1)den bulunacak duvar kayma
emniyet gerilmesi em ile kar la trlacaktr.
Wem
88
Wo + PV
(5.1)
Bu denklemde Wem = duvar kayma emniyet gerilmesi (MPa), Wo = duvar atlama emniyet
gerilmesi (MPa), P = srtnme katsays (0.5 olarak alnabilir), V ise 5.3.1 uyarnca
hesaplanm duvar d ey gerilmesidir (MPa). Duvarda kullanlan kargir birim cinsine
gre duvar atlama emniyet gerilmesi Wo deeri Tablo 5.5den alnacaktr.
TABLO 5.5 DUVARLARIN ATLAMA EMNYET GERLMES (Wo)
Duvarda Kullanlan Kargir Birim Cinsi ve Har
D ey delikli blok tula (delik oran %35den az,
imento takviyeli kire harc ile)
D ey delikli blok tula (delik oran %35den fazla,
imento takviyeli kire harc ile
Dolu blok tula veya harman tulas (imento
takviyeli kire harc ile)
Ta duvar (imento takviyeli kire harc ile)
Gazbeton (tutkal ile)
Dolu beton briket (imento harc ile)
Duvar atlama
Emniyet Gerilmesi Wo (MPa )
0.25
0.12
0.15
0.10
0.15
0.20
5.3.4. Elastisite Modl

Duvar yapmnda kullanlan kargir birimlerin Elastisite Modl (Ed) Denk.(5.2) ile
hesaplanacaktr.
Ed
200 f d
(5.2)
5.4. TAIYICI DUVARLAR

5.4.1. Tayc Duvar Malzemesi
5.4.1.1 Ta yc duvarda yma malzemesi olarak Trk Standartlarna uygun doal ta ,
dolu tula, TS-2510 ve TS EN 771-1de ta yc duvar malzemesi olarak izin verilen en
byk bo luk oranlarn a mayan bo luk oranlar olan tulalar ve blok tulalar,
gazbeton yap malzeme ve elemanlar, kire kumta , dolu beton briket, kerpi ya da
benzeri kargir birimler kullanlabilir.
5.4.1.2 Bo luklu beton briket, hafif agregal beton kargir birimler, TS-2510 ve TS
705 (TS EN 771-1)de ta yc duvar malzemesi olarak izin verilen en byk bo luk
oranlarnn zerinde bo luk oranlar olan tulalar ve blok tulalar, TS4377 (TS EN
771-1)e gre dolgu duvarlar iin retilmi dier tulalar ve benzeri biim verilmi
bloklar hibir zaman ta yc duvar malzemesi olarak kullanlamaz.
5.4.1.3 Doal ta ta yc duvarlar, yma binalarn yalnzca bodrum ve zemin
katlarnda yaplabilir.
5.4.1.4 Beton ta yc duvarlar yma binalarn yalnzca bodrum katlarnda yaplabilir.
5.4.2. Duvar Malzemesi Dayanmlar
5.4.2.1 Duvar yapmnda kullanlan doal ve yapay kargir birimlerin ve bunlar
balayan harlarn dayanm ve dier zellikleri a adaki gibi olacaktr. Bu ko ullar
kerpi iin geerli deildir. Kerpi sadece kerpi binalarda kullanlabilir.
89
5.4.2.2 Ta yc duvarlarda kullanlacak doal ve yapay kargir birimlerin en d k

basn dayanm, brt basn alanna gre, en az 5.0 MPa olacaktr. Bodrum katlarda
kullanlacak doal ta larn basn dayanm en az 10.0 MPa olacaktr. Bodrum katlarda
beton duvar yaplmas durumunda, kullanlacak en d k beton kalitesi C16 olacaktr.
5.4.2.3 Ta yc duvarlarda imento takviyeli kire harc (imento/kire/kum hacmsal
oran = 1/2/9) ya da imento harc (imento/kum hacmsal oran = 1/4) kullanlacaktr.
5.4.2.4 Duvarlarn basn emniyet gerilmesi (fem) 5.3.2de verilen yntemlerden biri
kullanlarak hesaplanacaktr.
5.4.2.5 Duvarlarn kayma emniyet gerilmesi Denk.(5.1)e gre hesaplanacaktr.
5.4.3. zin Verilen En Kk Tayc Duvar Kalnlklar
Ta yc duvarlarn, sva kalnl saylmakszn, en kk kalnlklar yma binann
kat saysna bal olarak Tablo 5.6da verilmektedir. Bodrum kat yaplmam ise zemin
kat ve stndeki katlar iin Tablo 5.6da verilen en kk duvar kalnlklar geerlidir.
5.2.3e gre izin verilen ek at katnda bir alttaki kat iin verilen duvar kalnl
geerlidir.
TABLO 5.6 TAIYICI DUVARLARIN EN KK KALINLIKLARI
Deprem
Blgesi
1, 2, 3 ve 4
1, 2, 3 ve 4
zin Verilen
Katlar
Bodrum kat
Zemin kat
Bodrum kat
Zemin kat
Birinci kat
2, 3 ve 4
Bodrum kat
Zemin kat
Birinci kat
$kinci kat
Bodrum kat
Zemin kat
Birinci kat
$kinci kat
nc kat
Doal Ta
(mm)
500
500
500
500
500
500
500
500
-
Beton
(mm)
250
250
250
250
-
Tula ve
Gazbeton
1
1
1.5
1
1
1.5
1.5
1
1
1.5
1.5
1.5
1
1
Dierleri
(mm)
200
200
300
200
200
300
300
200
200
300
300
300
200
200
5.4.3.1 Kerpi duvarl binalarda ta yc d duvarlar en az 1.5 , ta yc i duvarlar en

az 1 kerpi boyu kalnlnda olacaktr. Ta yc duvarlarda kullanlacak kerpi
boyutlar, mm olarak, 120u300u400 (ana) ve 120u190u400 (kuzu), ya da 120u250u300
(ana) ve 120u180u300 (kuzu) olacaktr.
5.4.4. Tayc Duvarlarda Toplam Uzunluk Snr
Planda birbirine dik dorultularn her biri boyunca uzanan ta yc duvarlarn, pencere
ve kap bo luklar saylmakszn toplam uzunluunun brt kat alanna ( konsol d eme
90
alanlar d ndaki alan) oran (0.2 I) m/m2 den daha az olmayacaktr. (ekil 5.1).
Burada I, Blm 2de tanmlanan Bina nem Katsaysdr.
Deprem
dorultusu
d / A t 0.2 I m/m2
d : Taral alan uzunluu (m)
2
A : Brt kat alan (m )

I : Bina nem katsays (Blm 2)
ekil 5.1
5.4.5. Tayc Duvarlarn En Byk Desteklenmemi Uzunluu
5.4.5.1 Herhangi bir ta yc duvarn planda kendisine dik olarak saplanan ta yc
duvar eksenleri arasnda kalan desteklenmemi uzunluu birinci derece deprem
blgesinde en ok 5.5 m, dier deprem blgelerinde en ok 7.5 m olacaktr. Kerpi
duvarl yma binalarda desteklenmemi duvar uzunluu en fazla 4.5 m olacaktr.
5.4.5.2 5.4.5.1de belirtilen en byk desteklenmemi duvar boyu ko ulunun
salanamamas durumunda bina k elerinde ve sz konusu duvarda planda eksenden
eksene aralklar 4.0 m.yi gemeyen betonarme d ey hatllar yaplacaktr. Ancak bu
tr d ey hatllarla desteklenen duvarlarn toplam uzunluu 16.0 myi geemez. (ekil
5.2)
91
2
1
Mesnetlenmemi duvar boyu : 1, 2 ve 3

(Bkz. 5.4.5.1)
d 4.0 m
Dey Hatl
3
d 5.5 m (1. derece deprem blgesi)

d 7.5 m (2,3 ve 4. derece deprem blgesi)
d 4.0 m
Dey Hatl
Dey Hatl
d 16.0 m
ekil 5.2
5.4.6. Tayc Duvar Boluklar
Ta yc duvarlarda braklacak kap ve pencere bo luklarnda a adaki kurallara
uyulacaktr. (ekil 5.3)
5.4.6.1 Bina k esine en yakn pencere ya da kap ile bina k esi arasnda braklacak
dolu duvar parasnn plandaki uzunluu birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde
1.50 mden, nc ve drdnc derece deprem blgelerinde 1.0 mden az olamaz.
Kerpi duvarl binalarda btn deprem blgelerinde bu miktar en az 1.0 mdir.
5.4.6.2 Bina k eleri d nda pencere ve kap bo luklar arasnda kalan dolu duvar
paralarnn plandaki uzunluu birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde 1.0 mden ,
nc ve drdnc derece deprem blgelerinde 0.80 mden az olamaz. Kerpi duvarl
binalarda btn deprem blgelerinde bu miktar en az 1.0 mdir.
5.4.6.3 Pencere ve kap bo luklarnn her iki kenarnda 5.5.3e gre betonarme d ey
hatllar yaplrsa 5.4.6.1 ve 5.4.6.2de verilen en az dolu duvar paras uzunluu
ko ullar %20 azaltlabilir. Kerpi duvarl binalarda pencere ve kap bo luklarnn her
iki kenarna iki er adet 0.10mu0.10m kesitinde ah ap dikmeler konulmu ise iki bo luk
arasndaki dolu duvar paras 0.80 m olabilir. Bu ah ap dikmeler pencere alt ve st
ah ap hatllarna balanacaktr.
5.4.6.4 Bina k eleri d nda, birbirini dik olarak kesen duvarlarn arakesitine en
yakn pencere yada kap bo luu ile duvarlarn arakesiti arasnda braklacak dolu duvar
parasnn plandaki uzunluu, tm deprem blgelerinde 0.50 mden az olamaz.
Bo luklarn her iki kenarnda 5.5.3e gre kat yksekliince betonarme d ey hatl
varsa dolu duvar paras 0.50 mden az olabilir.
5.4.6.5 Her bir kap ve pencere bo luunun plandaki uzunluu 3.0 mden daha byk
olamaz. Kerpi duvarl binalarda kap bo luklar yatayda 1.0 m den, d eyde 1.90
mden; pencere bo luklar yatayda 0.90 mden, d eyde 1.20 mden daha byk
olamaz.
92
5.4.6.6 Herhangi bir duvarn 5.4.5de tanmlanm desteklenmemi uzunluu boyunca

kap ve pencere bo luklarnn plandaki uzunluklarnn toplam desteklenmemi duvar
uzunluunun %40ndan fazla olmayacaktr.
5.4.6.7 Pencere ya da kap bo luklarnn her iki kenarnda 5.5.3e gre kat
yksekliince betonarme d ey hatllar yaplrsa 5.4.6.5te tanmlanan en byk
bo luk uzunluu ve 5.4.6.6da tanmlanan en byk bo luk oran %20 artrlabilir. Bu
ko ul kerpi duvarl binalar iin geerli deildir.
t 1.5 m 1. ve 2. Deprem Blgesi
t 1.0 m 3. ve 4. Deprem Blgesi
t 1.0 m
t 0.8 m
b1
t 0.5 m
b2
b1 ve b2 d 3.0 m

(b1 + b2) d 0.40 n
n (Mesnetlenmemi duvar boyu)
ekil 5.3
5.5. LENTOLAR VE HATILLAR
5.5.1. Lentolar
5.5.1.1 Pencere ve kap lentolarnn duvarlara oturan ularnn her birinin uzunluu
serbest lento aklnn %15inden ve 200 mmden az olmayacaktr.
5.5.1.2 Lento en kesit boyutlar ile boyuna ve enine donatlar yatay hatllar iin
5.5.2.1de verilen deerlerden az olmayacaktr.
5.5.1.3 Kerpi duvarl binalarda kap st ve pencere st ve altlarna ah ap lento
yaplabilir. Ah ap lentolar iki er adet 100 mmu100 mm kesitinde ah ap kadronla
yaplacaktr. Ah ap lentolarn duvarlara oturan ksmlarnn her birinin uzunluu 200
mmden az olmayacaktr.
5.5.2. Yatay Hatllar
5.5.2.1 Merdiven sahanlklar da dahil olmak zere her bir d emenin ta yc
duvarlara oturduu yerde betonarme d eme ile birlikte (monolitik olarak) dklm
a adaki ko ullar salayan betonarme yatay hatllar yaplacaktr.
(a) Yatay hatllar ta yc duvar geni liine e it geni likte ve en az 200 mm ykseklikte
olacaktr.
(b) Hatllarda beton kalitesi en az C16 olacak, ilerine ta duvarlarda en az altta,
stte 610, dier malzemeden ta yc duvarlarda ise en az 410 boyuna donat ile
93
birlikte en ok 250 mm ara ile 8 lik etriye konulacaktr. Boyuna donatlar k elerde
ve kesi me noktalarnda sreklilii salayacak biimde bindirilecektir (ekil 5.4).
5.5.2.2 Moloz ta duvarlarda d eme ve merdiven sahanlklar d nda d eyde
eksenden eksene aralklar 1.5 m.yi gemeyen ve 5.5.2.1deki kurallara uyan
betonarme hatl yaplacaktr.
5.5.2.3 Kerpi yma duvarlarda ah ap hatl yaplabilir. Ah ap hatl iin, 100 mmu
100 mm kesitindeki iki adet kadron, d yzleri duvar i ve d yzeyleri ile ak acak
aralkta konulacaktr. Bu kadronlar boylamasna dorultuda 500 mmde bir 50 mmu
100 mm kesitinde dikine kadronlarla ivili olarak birle tirilecek ve aralar ta krntlar
ile doldurulacaktr.
d 250 mm
8
t 40
d 250 mm
t 40
min 10
d 250 mm
t 40
d 250 mm
min 10
ekil 5.4
94
5.5.3. Dey Hatllar

5.5.3.1 Yma binalarn deprem dayanmlarnn artrlmas iin bina k elerinde,
ta yc duvarlarn d ey ara kesitlerinde , kap ve pencere bo luklarnn her iki yannda
kat yksekliince uzanan betonarme d ey hatllar yaplmas uygundur.
5.5.3.2 D ey hatllar, her iki yandan gelen ta yc duvarlarn rlmesinden sonra
duvarlara paralel olarak konulacak kalplarn arasndaki blmn donatlarak
betonlanmas ile yaplacaktr (ekil 5.5).
5.5.3.3 Bina k elerinde ve ta yc duvarlarn ara kesitlerinde d ey hatllarn en kesit
boyutlar kesi en duvarlarn kalnlklarna e it olacaktr. Pencere ve kap bo luklarnn
her iki yanna yaplacak d ey hatllarda ise hatln duvara dik en kesit boyutu duvar
kalnlndan, dier en kesit boyutu ise 200 mm den az olmayacaktr.
5.5.3.4 D ey hatllarda beton kalitesi en az C16 olacak, ilerine ta duvarlarda her iki
duvar yzne paralel olarak en az adet olmak zere 612, dier tr malzemelerden
ta yc duvarlarda ise en az 412 boyuna donat ile birlikte en ok 200 mm ara ile 8
lik etriye konulacaktr. Boyuna donatlar iin temelde ve katlar arasnda filiz
braklacaktr (ekil 5.5).
t 200 mm
t 200 mm
t 200 mm
ekil 5.5
5.6. DEMELER
5.6.1 Yma binalarn kat d emeleri TS-500deki kurallara gre tasarlanm boyut ve
donatlar olan betonarme plak ya da di li d emeler olacaktr.
95
5.6.2 D emeleri 5.6.1e uymayan yma binalar btn deprem blgelerinde, varsa
bodrum kat saylmakszn en ok iki katl yaplacaktr Bu tr binalarda da d emelerin
oturduu yatay hatllar 5.5.2ye gre yaplacaktr. Kerpi duvarl binalar ise bodrum kat
saylmakszn en ok bir katl yaplacaktr.
5.6.3 Konsol eklindeki balkonlar, korni ler ve at saaklar yalnzca kat
d emelerinin uzants olarak yaplacak ve serbest konsol uzunluu 1.5 mden ok
olmayacaktr. Konsol eklindeki merdivenlerin konsol uzunluu ise en ok 1.0 m
olacaktr. Bu madde kerpi duvarl binalar iin geerli deildir.
5.7. ATILAR
5.7.1 Yma binalarn atlar, betonarme teras at, ah ap ya da elik oturtma at
olarak yaplabilir.
5.7.2 Ah ap at donanmnn d eme ve ta yc duvarlarn stndeki yatay hatllarla
balantlar TS-2510 da verilen kurallara gre yaplacaktr.
5.7.3 En st kattaki yatay hatla oturan at kalkan duvarnn ykseklii 2.0 mden
byk ise d ey ve eik hatllar yaplacaktr (ekil 5.6).
5.7.4 - Kerpi yma binalarn atlar, d duvarlar en ok 500 mm a acak
saakl olarak ve olabildiince hafif yaplacaktr. Birinci ve ikinci derece
blgelerinde toprak dam yaplmayacaktr. nc ve drdnc derece
blgelerinde ise toprak damn toprak rt kalnl 150 mmden daha byk
Kerpi binalarn atlar ah ap makas, veya betonarme plak olarak yaplabilir.
biimde
deprem
deprem
olamaz.
Betonarme Hatl
l
ekil 5.6
5.8. TAIYICI OLMAYAN DUVARLAR
5.8.1 Ta yc olmayan blme duvarlarnn kalnl en az 100 mm olacaktr. Bu
duvarlar her iki uta ta yc duvarlara d ey arakesit boyunca balanarak rlecektir.
Ta yc olmayan duvarlarn st ile tavan d emesinin alt arasnda en az 10 mm
bo luk braklacak, ancak dzlemine dik deprem yklerinin etkisi ile duvarn dzlemi
96
d na devrilmemesi iin gerekli nlemler alnacaktr. Bu madde kerpi duvarl binalar
iin geerli deildir.
5.8.2 Teraslarda yma duvar malzemesi ile yaplan korkuluklarn ykseklii 600
mmyi gemeyecektir. Bu tr korkuluklarn deprem ykleri altnda devrilmesinin
nlenmesi iin gereken tedbirler alnmaldr.
5.8.3 Yma duvar malzemesi ile yaplan bahe duvarlarnn ykseklii, kaldrm
dzeyinden ba layarak en ok 1.0 m olacaktr.
97
BLM 6 TEMEL ZEMN VE TEMELLER N DEPREME

DAYANIKLI TASARIM KURALLARI
6.0. SMGELER
Ao
Ch
Cv
H
h1
I
i
Kas
Kad
Kat
Kps
Kpd
Kpt
Pad
Ppd
pad (z)
ppd (z)
pv (z)
Qad
Qpd
qad (z)
qpd (z)
qo
Rza
z
zcd
D
G
M
J
Jb
Js
O
98
= Blm 2de tanmlanan Etkin Yer $vmesi Katsays

= Toprak basncnn hesabnda kullanlan yatay e deer deprem katsays
= Toprak basncnn hesabnda kullanlan d ey e deer deprem katsays
= niform zeminin toplam ykseklii veya tabakal zemin durumunda tabaka
kalnlklarnn toplam
= Zeminin en st tabakasnn kalnl
= Blm 2de tanmlanan Bina nem Katsays
= Aktif veya pasif basn tarafndaki zemin yzeyinin yatayla yukarya doru
yapt ev as
= Statik aktif basn katsays
= Dinamik aktif basn katsays
= Toplam aktif basn katsays
= Statik pasif basn katsays
= Dinamik pasif basn katsays
= Toplam pasif basn katsays
= Zemin ktlesinden olu an dinamik aktif basn kuvvetinin bile kesi
= Zemin ktlesinden olu an dinamik pasif basn kuvvetinin bile kesi
= Zemin ktlesinden olu an dinamik aktif basncn derinlie gre dei im
fonksiyonu
= Zemin ktlesinden olu an dinamik pasif basncn derinlie gre dei im
fonksiyonu
= D ey toprak basncnn derinlie gre dei im fonksiyonu
= Dzgn yayl d ykten olu an dinamik aktif basn kuvvetinin bile kesi
= Dzgn yayl d ykten olu an dinamik pasif basn kuvvetinin bile kesi
= Dzgn yayl d ykten olu an dinamik aktif basncn derinlie gre dei im
fonksiyonu
= Dzgn yayl d ykten olu an dinamik pasif basncn derinlie gre dei im
fonksiyonu
= Dzgn yayl d ykn genlii
= Zemin dayanma (istinat) duvarlarnda kesit hesabna esas dinamik i
kuvvetlerin elde edilmesi iin kullanlan azaltma katsays
= Zemin serbest yzeyinden itibaren a aya doru llen derinlik
= Aktif veya pasif basn kuvvetinin bile kesinin zemin st yzeyinden itibaren
a aya doru llen derinlii
= Duvar-zemin arakesitinin d eyle aktif veya pasif basn tarafna doru
yapt a
= Zeminle duvar arasndaki srtnme as
= Zeminin isel srtnme as
= Donat ap
= Zeminin kuru birim hacm arl
= Zeminin su altndaki birim hacm arl
= Zeminin suya doygun birim hacm arl
= Toplam aktif ve pasif basn katsaylarnn hesabnda e deer deprem
katsaylarna bal olarak hesaplanan a
6.1. KAPSAM
Deprem blgelerinde yaplacak yeni binalar ile deprem performans deerlendirilecek
veya glendirilecek mevcut binalarda zemin ko ullarnn belirlenmesi; betonarme,
elik, ve yma bina temellerinin ve zemin dayanma (istinat) yaplarnn tasarm, bu
konulardaki ynetmelik ve standartlarla birlikte ncelikle bu blmde verilen kural ve
ko ullara uyularak yaplacaktr.
6.2. ZEMN KOULLARININ BELRLENMES
6.2.1. Zemin Gruplar ve Yerel Zemin Snflar
6.2.1.1 Bu Ynetmelikte yerel zemin ko ullarnn tanmlanmas iin esas alnan zemin
gruplar Tablo 6.1de, yerel zemin snflar ise Tablo 6.2de verilmi tir. Tablo 6.1deki
zemin parametrelerine ili kin deerler, zemin gruplarnn belirlenmesinde yol
gstermek zere verilen standart deerlerdir.
6.2.1.2 A ada belirtilen binalarda, gerekli saha ve laboratuar deneylerine dayanan
zemin ara trmalarnn yaplmas, ilgili raporlarn dzenlenmesi ve proje dkmanlarna
eklenmesi zorunludur. Raporlarda Tablo 6.1 ve Tablo 6.2ye gre tanmlanan zemin
gruplar ve yerel zemin snflar ak olarak belirtilecektir.
(a) Birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde toplam ykseklii 60 mden fazla olan
tm binalar,
(b) Btn deprem blgelerinde, bina yksekliinden bamsz olarak, Blm 2de
Tablo 2.3 ile tanmlanan Bina nem Katsaysnn I =1.5 ve I =1.4 olduu binalar.
6.2.1.3 Yukardaki 6.2.1.2nin kapsam d nda kalan dier binalar iin ise, birinci ve
ikinci derece deprem blgelerinde, zemin gruplarnn ve yerel zemin snflarnn Tablo
6.1 ve Tablo 6.2deki tanmlara gre belirlenmesini salayacak yerel bilgilerin ya da
gzlem sonularnn deprem hesap raporlarnda belirtilmesi veya bu konuda
yaynlanm kaynaklara referans verilmesi zorunludur.
6.2.1.4 Birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde, Tablo 6.1de (C) ve (D)
gruplarna giren zeminlerde, deprem ykleri altnda kazklarn yatay yataklanma
parametreleri ile yatay ve eksenel yk ta ma glerinin belirlenmesi, saha ve laboratuar
deneylerini ieren zemin ara trmalarna gre yaplacaktr.
6.2.2. Svlama Potansiyelinin rdelenmesi
Btn deprem blgelerinde, yeralt su seviyesinin zemin yzeyinden itibaren 10 m
iinde olduu durumlarda, Tablo 6.1de (D) grubuna giren zeminlerde Svlama
Potansiyelinin bulunup bulunmadnn, saha ve laboratuar deneylerine dayanan uygun
analiz yntemleri ile incelenmesi ve sonularn belgelenmesi zorunludur.
99
TABLO 6.1 ZEMN GRUPLARI

Zemin
Grubu
(A)
(B)
(C)
(D)
Zemin Grubu
Tanm
1. Masif volkanik kayalar

ve ayr mam salam
metamorfik kayalar, sert
imentolu tortul kayalar....
2. ok sk kum, akl.........
3. Sert kil ve siltli kil..........
1. Tf ve aglomera gibi
gev ek volkanik kayalar,
sreksizlik dzlemleri
bulunan ayr m
imentolu tortul kayalar....
2. Sk kum, akl...............
3. ok kat kil ve siltli kil...
1.Yumu ak sreksizlik
dzlemleri bulunan ok
ayr m metamorfik
kayalar ve imentolu
tortul kayalar...............
2. Orta sk kum, akl........
3. Kat kil ve siltli kil..........
1.Yeralt su seviyesinin
yksek olduu yumu ak,
kaln alvyon tabakalar.....
2. Gev ek kum...................
3. Yumu ak kil, siltli kil.....
Stand.
Penetr.
(N/30)
Relatif
Sklk
(%)
Serbest
Basn
Direnci
(kPa)
Kayma
Dalgas
Hz
(m/s)
> 50
> 32
85100
> 1000
> 400
> 1000
> 700
> 700
3050
1632
6585
5001000
200400
7001000
400700
300700
1030
816
3565
< 500
100200
400700
200400
200300
< 10
<8
< 35
< 100
< 200
< 200
< 200
TABLO 6.2 YEREL ZEMN SINIFLARI

Yerel Zemin
Snf
Z1
Z2
Z3
Z4
100
Tablo 6.1e Gre Zemin Grubu ve

En st Zemin Tabakas Kalnl (h1)
(A) grubu zeminler
h1 d 15 m olan (B) grubu zeminler
h1 > 15 m olan (B) grubu zeminler
h1 d 15 m olan (C) grubu zeminler
15 m < h1 d 50 m olan (C) grubu zeminler
h1 d 10 m olan (D) grubu zeminler
h1 > 50 m olan (C) grubu zeminler
h1 > 10 m olan (D) grubu zeminler
TABLO 6.2YE LKN NOTLAR :
(a) Temel taban altndaki en st zemin tabakas kalnlnn 3 metreden az olmas

durumunda, bir alttaki tabaka, Tablo 6.2de belirtilen en st zemin tabakas olarak
gznne alnabilir.
(b) Temel sisteminin dey ya da deye gre eimi 1/6ya eit veya daha az eik
kazklardan olumas durumunda, Tablo 6.2de belirtilen en st zemin tabakas, en ksa
kazn alt ucundaki tabaka olarak yorumlanabilir. Ancak bu durumda Blm 2ye
gre yaplacak deprem hesabnda kazklarn, bina tayc sisteminin elemanlar olarak
styap ile birlikte gznne alnmas veya yatay ve dey kazk rijitliklerinin kazk
balklarnn altnda edeer yaylarla idealletirilmesi zorunludur. Hesaplarda, grup
etkisi de dikkate alnarak kazklarn zemine yatay ve dey dorultulardaki
yataklanmalar (kazk-zemin etkileimi) ile birlikte, kazk balklarnn ve ba
kirilerinin rijitlik ve eylemsizlik zellikleri mutlaka gznne alnacaktr.
(c) Yukardaki (b) paragrafnda belirtilen koullarn uygulanmamas veya 6.3.3.1e
gre nc ve drdnc derece deprem blgelerinde kazk eiminin deye gre
1/6dan daha fazla yaplmas durumlarnda, Tablo 6.2de belirtilen en st zemin
tabakas, kazk balklarnn altndaki ilk tabaka olarak alnacaktr.
6.3. TEMELLERE LKN KURAL VE KOULLAR
6.3.1. Genel Kurallar
Bina temelleri, deprem srasnda oturma veya farkl oturmalardan tr styapda
hasara neden olmayacak biimde, oturduklar zeminin zellikleri gznne alnarak,
zemin mekanii ve temel in aat ilkelerine gre yaplacaktr. Bu blmde temellerle
ilgili olarak verilen kurallar; betonarme, elik, ve yma binalarn temelleri iin
geerlidir.
6.3.2. Zemin Emniyet Gerilmeleri ve Kazklarn Emniyetli Tama Ykleri
6.3.2.1 - Temel zemini olarak Tablo 6.1de (A), (B) ve (C) gruplarna giren zeminlerde,
statik yklere gre tanmlanan zemin emniyet gerilmesi ve kazkl temellerde kazn
yatay ve eksenel ykler iin emniyetli ta ma yk, deprem durumunda en fazla %50
arttrlabilir.
6.3.2.2 - Temel zemini olarak Tablo 6.1de (D) grubuna giren zeminlerde, deprem
durumunda zemin emniyet gerilmesi ve kazklarn emniyetli ta ma yk arttrlamaz.
6.3.3. Kazkl Temellere likin Koullar
6.3.3.1 Birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde, d eye gre eimleri 1/6dan
daha fazla olan eik kazklar kullanlmayacaktr.
6.3.3.2 Kazkl temeller, eksenel yklere ek olarak depremden olu an yatay yklere ve
etkilere gre de hesaplanacaktr.
6.3.3.3 - Birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde, klfl ya da klfsz yerinde
dkme fore kazklarda, 3 metreden az olmamak zere, kazk ba lnn altndaki kazk
boyunun stten 1/3nde boyuna donat oran 0.008den az olamaz. Bu blgeye
101
konulacak spiral donat ap 8 mmden az ve spiral adm 200 mmden fazla olmayacak,
ayrca stten en az iki kazk ap kadar ykseklikte spiral donat adm 100 mmye
indirilecektir.
6.3.3.4 - Betonarme prefabrike akma kazklarda boyuna donat oran 0.01den az
olamaz. Birinci ve ikinci derece deprem blgelerinde, kazk ba lnn altndaki kazk
boyunun stten 1/3nde enine donatnn ap 8 mmden az olmayacaktr. Bu blgede,
etriye aral veya spiral donat adm 200 mmden fazla olmayacak, ayrca stten en az
iki kazk ap (dikdrtgen kesitli kazklarda en byk boyutun iki kat) kadar
ykseklikte etriye aral ya da spiral donat adm 100 mmye indirilecektir. Enine
donat ko ullar, ngerilmeli prefabrike akma kazklarda da aynen uygulanacaktr.
6.3.4. Temel Ba Kirileri
6.3.4.1 Betonarme ve elik binalarda tekil temelleri veya kazk ba lklarn her iki
dorultuda, srekli temelleri ise kolon veya perde hizalarnda birbirlerine balayan ba
kiri leri dzenlenecektir. Temel zemini Tablo 6.1deki (A) grubuna giren zeminlerde
ba kiri leri yaplmayabilir veya says azaltlabilir.
6.3.4.2 Ba kiri leri, temel kazsna uygun olarak, temel altndan kolon tabanna kadar
olan ykseklikteki herhangi bir seviyede yaplabilir.
6.3.4.3 Binann bulunduu deprem blgesine ve Tablo 6.1de tanmlanan zemin
gruplarna bal olarak, ba kiri lerinin salamas gereken minimum ko ullar Tablo
6.3te verilmi tir.
TABLO 6.3 - BA> KRLERNE LKN MNMUM KOULLAR
KOULUN TANIMI
Deprem
Blgesi
1. Ba kiri inin minimum

eksenel kuvveti (*)
2. Minimum enkesit
boyutu (mm) (**)
3. Minimum enkesit
alan (mm2)
4. Minimum boyuna
donat
1, 2
3, 4
1, 2
3, 4
1, 2
3, 4
1, 2
3, 4
Zemin
Grubu
(A)
%6
%4
250
250
62500
62500
414
414
Zemin
Grubu
(B)
%8
%6
250
250
75000
62500
416
414
Zemin
Grubu
(C)
%10
%8
300
250
90000
75000
416
416
Zemin
Grubu
(D)
%12
%10
300
250
90000
75000
418
416
(*)
Ba kiriinin baland kolon veya perdelerdeki en byk eksenel kuvvetin

yzdesi olarak
(**)
Minimum enkesit boyutu, ba kiriinin serbest aklnn 1/30undan az olamaz.
6.3.4.4 - Kesit hesabnda ba kiri lerinin hem basn, hem de ekme kuvvetlerine
al aca gznnde tutulacaktr. Zemin ya da taban betonu tarafndan sarlan ba
kiri lerinin basnca al mas durumunda, burkulma etkisi gznne alnmayabilir.
ekme durumunda ise, ekme kuvvetinin sadece donat tarafndan ta nd
varsaylacaktr. Ba kiri lerinin etriye ap 8 mmden az ve etriye aral 200 mmden
fazla olmayacaktr.
102
6.3.4.5 Ba kiri leri yerine betonarme d emeler de kullanlabilir. Bu durumda,

d eme kalnl 150 mmden az olmayacaktr. D emenin ve iine konulan donatnn,
Tablo 6.3te ba kiri leri iin verilen yatay yklere e it ykleri gvenli biimde
aktarabildii hesapla gsterilecektir.
6.3.5. Yma Binalarda Duvar Alt Temelleri
6.3.5.1 Yma bina temelleri, ta yc duvarlarn altnda betonarme duvaralt temel
olarak yaplacaktr. Duvar alt temelinin derinlii; zemin zellikleri, yeralt su dzeyi ve
yerel don derinlii gznne alnarak saptanacaktr. Bodrumsuz binalarda temellerin
zerine yaplacak ta veya beton duvarlarn st kotu, kaldrm kotundan en az 0.50 m
yukarda olacaktr.
6.3.5.2 Duvar alt temellerinin beton kalitesi en az C16 olacaktr. Tablo 6.1de
tanmlanan zemin gruplarna gre, duvar alt temellerinin boyutlarna ve donatlarna
ili kin ko ullar Tablo 6.4te verilmi tir.
6.3.5.3 - Tablo 6.1de (A), (B) veya (C) gruplarna giren zeminlerin bulunduu eimli
arazide temeller basamakl olarak yaplabilir. Basamakl temellere ili kin ko ullar da
Tablo 6.4te verilmi tir.
6.3.5.4 Duvar alt temellerine konulacak boyuna donatlarn hem stte ve hem altta
yatay aralklar 0.30 myi gemeyecek; k elerde, kesi me noktalarnda ve basamakl
temel durumlarnda sreklilii salayacak biimde bindirme yaplacaktr.
TABLO 6.4 DUVAR ALTI TEMELLERNE LKN KOULLAR
KOULUN TANIMI
Minimum temel geni lii (mm)

Duvar kalnlna ek (iki yandan) pabu geni lii(mm)
Minimum temel ykseklii (mm)
Altta ve stte minimum temel boyuna donats
Temelde minimum etriye
Minimum basamak yatay aral (mm)
Minimum basamak bindirme uzunluu (mm)
Maksimum basamak ykseklii (mm)
Zemin
Grubu
(A),(B)
500
2u150
300
312
8/30
1000
300
300
Zemin
Grubu
(C)
600
2u200
400
314
8/30
1500
400
300
Zemin
Grubu
(D)
700
2u250
400
414
8/30
6.4. DEPREMDE TOPRAK BASINCI VE ZEMN DAYANMA (STNAT)

YAPILARI
6.4.1. Toplam Aktif ve Pasif Basn Katsaylar
6.4.1.1 Statik toprak basnc ile depremden olu an ek dinamik toprak basncnn
toplamn hesaplamak iin kullanlacak Toplam Aktif Basn Katsays, Kat ve Toplam
Pasif Basn Katsays, Kpt , emniyetli ynde kalmak zere zeminin kohezyonu ihmal
edilerek, Denk.(6.1) ile verilmi tir.
103
sin(M G) sin(M O i )
K at =
1+
2
cos(G D O ) cos(i D )
cosO cos D cos(G D O )
(1 r Cv ) cos 2 (M O D )
sin(M G) sin(M O i )
K pt =
1
2
cos(G D O) cos(i D )
cosO cos D cos(G D O )
(1 r Cv ) cos 2 (M O D )
2
(6.1a)
2
(6.1b)
6.4.1.2 Denk.(6.1)deki O as Denk.(6.2) ile tanmlanm tr.

(a) Kurudaki zeminlerde,
Ch
O = arctan
(1 r Cv )
(6.2a)
(b) Su seviyesinin altndaki zeminlerde,

J
Ch
O = arctan s
J b (1 r Cv )
(6.2b)
6.4.1.3 Zeminin su altnda veya suya doygun olmas durumunda Denk.(6.1)de G

yerine G/2 gznne alnacaktr.
6.4.1.4 Denk.6.2de yer alan yatay e deer deprem katsays Ch Denk.(6.3) ile
tanmlanm tr.
(a) D eyde serbest konsol olarak al an zemin dayanma (istinat) yaplarnda,
Ch = 0.2 (I + 1) Ao
(6.3a)
(b) Yatay dorultuda bina d emeleri veya ankrajlarla mesnetlenmi zemin dayanma
(istinat) yap ve elemanlarnda,
Ch = 0.3 (I + 1) Ao
(6.3b)
6.4.1.5 Denk.(6.1) ve Denk.(6.2)de yer alan d ey e deer deprem katsays Cv,

Denk.(6.4) ile tanmlanm tr. Ancak, yatay dorultuda bina d emeleri ile
mesnetlenmi bodrum duvarlarnda Cv = 0 alnacaktr.
Cv =
2C h
3
(6.4)
Denk.(6.1)de, Denk.(6.2) ile uyumlu olarak, yatay toprak basnc bakmndan daha
elveri siz sonu verecek ekilde, +Cv veya Cv durumlar gznne alnacaktr.
6.4.2. Dinamik Aktif ve Pasif Toprak Basnlar
6.4.2.1 Depremden olu an dinamik aktif basn katsays Kad ve dinamik pasif basn
katsays Kpd , Denk.(6.5) ile belirlenir.
Kad = Kat Kas
Kpd = Kpt Kps
104
(6.5a)
(6.5b)
Denk.(6.5)te yer alan statik aktif basn katsays Kas ve statik pasif basn katsays
Kps, Denk.(6.1)de O = 0 ve Cv = 0 konularak elde edilebilir.
6.4.2.2 Statik toprak basncna ek olarak deprem durumunda zemin ktlesinden tr
olu an ek dinamik aktif ve pasif toprak basncnn zemin ykseklii boyunca dei imi
Denk.(6.6) ile tanmlanm tr.
pad (z) = 3 Kad (1 z / H) pv (z)
ppd (z) = 3 Kpd (1 z / H) pv (z)
(6.6a)
(6.6b)
Zeminin kuruda ve niform olmas zel durumunda, pv(z)= J z alnarak Denk.(6.6)nn

zemin ykseklii boyunca entegre edilmesi ile, statik basnca ek olarak depremden
olu an dinamik aktif toprak basncnn pozitif deerli bile kesi Pad ve dinamik pasif
toprak basncnn negatif deerli bile kesi Ppd ile bu bile kelerin zemin st yzeyinden
itibaren derinliini gsteren zcd , Denk.(6.7) ve Denk.(6.8) ile verildii ekilde elde
edilir:
Pad = 0.5 J Kad H2
Ppd = 0.5 J Kpd H2
(6.7a)
(6.7b)
zcd = H / 2
(6.8)
Zeminin su altnda olmas durumunda pv (z)nin hesabnda J yerine Jb gznne

alnacak ve suyun hidrodinamik basnc ayrca hesaplanmayacaktr. Zeminin suya
doygun olmas durumunda ise J yerine Js kullanlacaktr.
6.4.2.3 Statik toprak basncna ek olarak deprem durumunda dzgn yayl d ykten
olu an aktif ve pasif toprak basncnn zemin ykseklii boyunca dei imi Denk.(6.9)
ile tanmlanm tr.
qad (z) = 2 qo Kad (1 z / H) cos D / cos(D i)
qpd (z) = 2 qo Kpd (1 z / H) cos D / cos(D i)
(6.9a)
(6.9b)
Zemin zelliklerinin niform olmas zel durumunda, Denk.(6.9)un zemin ykseklii

boyunca entegre edilmesi ile, statik basnca ek olarak, depremin katks ile olu an aktif
(pozitif) ve pasif (negatif) toprak basnlarnn bile keleri Qad ve Qpd ile bu bile kelerin
zemin st yzeyinden itibaren derinliini gsteren zcd , Denk.(6.10) ve Denk.(6.11) ile
verildii ekilde elde edilir.
Qad = qo Kad H cos D / cos(D i)
Qpd = qo Kpd H cos D / cos(D i)
(6.10a)
(6.10b)
zcd = H / 3
(6.11)
6.4.3. Tabakal Zemin Durumunda Dinamik Toprak Basnlar

Yukarda Denk.(6.6) ve Denk.(6.9) ile verilen bantlar, zeminin tabakal olmas
durumunda da uygulanabilir. Bu durumda, her bir tabaka iin o tabakaya ait Kad veya
Kpd katsaylar kullanlacak ve z derinlii daima serbest zemin yzeyinden a aya
doru gznne alnacaktr. Her bir tabakaya ait ek dinamik aktif veya pasif basn
kuvvetinin bile kesi ve tabaka iindeki derinlii, Denk.(6.6) ve Denk.(6.9)un ilgili
tabaka boyunca entegre edilmesi ile bulunabilir.
105
6.4.4. Zemin Dayanma (stinat) Yaplarna likin Koullar

6.4.4.1 Statik toprak basnlarna ek olarak Denk.(6.6) ve Denk.(6.9)da verilen
dinamik toprak basnlar ve yapnn kendi ktlesine etkiyen eylemsizlik kuvvetleri de
gznne alnarak yaplan hesapta, kaymaya kar gvenlik katsays en az 1.0 ve
devrilmeye kar gvenlik katsays en az 1.2 olacaktr.
6.4.4.2 - Betonarme zemin dayanma (istinat) duvarlarnda ve betonarme veya elik
palplan l duvarlarda kesit hesabnda esas alnacak i kuvvetler, statik toprak
basncndan olu an i kuvvetlere ek olarak, Denk.(6.6) ve Denk.(6.9)da verilen
dinamik toprak basnlarna gre hesaplanan i kuvvetlerin Rza = 1.5 katsaysna
blnmesi ile elde edilecektir. Geici elik palplan l duvarlarda Rza = 2.5 alnabilir.
106
BLM 7 MEVCUT BNALARIN DE>ERLENDRLMES VE

GLENDRLMES
7.0. SMGELER
uzunluklar milimetre [mm] ve gerilmeler MegaPascal [MPa] = [N/mm2] birimindedir.
Ac
a1(i)
b
bw
d
d1(i)
d1(p)
(EI)e
(EI)o
fcm
fctm
fyw
Hw
h
hduvar
hji
hk
Lp
duvar
w
Mx1
ND
NK
Ra
r
rs
s
Sdi1
tj
(i)
uxN1
(p)
uxN1
Ve
Vj
Vr
(i)
Vx1
= Kolon veya perdenin brt kesit alan

= (i)inci itme adm sonunda elde edilen birinci moda ait modal ivme
= elik sargda yatay plakalarn geni lii
= Kiri in gvde geni lii
= Kiri in ve kolonun faydal ykseklii
= (i)inci itme adm sonunda elde edilen birinci moda ait modal yerdei tirme
= Birinci moda ait modal yerdei tirme istemi
= atlam kesite ait etkin eilme rijitlii
= atlamam kesite ait eilme rijitlii
= 7.2ye gre tanmlanan mevcut beton dayanm
= 7.2ye gre tanmlanan mevcut betonun ekme dayanm
= elik sargda eliin akma dayanm
ykseklii
= al an dorultudaki kesit boyutu
= Dolgu duvarnn ykseklii
= iinci katta jinci kolon veya perdenin kat ykseklii
= Kolon boyu
= Plastik mafsal boyu
= Dolgu duvarnn uzunluu
= x deprem dorultusunda dorusal elastik davran iin tanmlanan birinci
(hakim) moda ait etkin ktle
= Deprem hesabnda esas alnan toplam ktlelerle uyumlu d ey ykler altnda
kolon veya perdede olu an eksenel kuvvet
= 7.2 ye gre tanmlanan mevcut malzeme dayanmlar ile hesaplanan moment
kapasitesine kar gelen eksenel kuvvet (Bkz. Bilgilendirme Eki 7A)
= Deprem Yk Azaltma Katsays
= Etki/kapasite oran
= Etki/kapasite orannn snr deeri
= elik sargda yatay plakalarn aral
= Birinci moda ait dorusal olmayan spektral yerdei tirme
= elik sargda yatay plakalarn kalnl
= Binann tepesinde (Ninci katnda) x deprem dorultusunda (i)inci itme adm
sonunda elde edilen birinci moda ait yerdei tirme
= Binann tepesinde (Ninci katnda) x deprem dorultusunda tepe yerdei tirme
istemi
= Kolon, kiri ve perdede esas alnan tasarm kesme kuvveti
= elik sarg ile salanan ek kesme dayanm
= Kolon, kiri veya perde kesitinin kesme dayanm
= x deprem dorultusunda (i)inci itme adm sonunda elde edilen birinci moda
107
cg
cu
s
Ip
It
Iy
) xN1
* x1
bi
b
s
sm
Uc
wf
108
(hakim moda) ait taban kesme kuvveti

= Etriye iindeki blgenin en d lifindeki beton basn birim ekildei tirmesi
= Kesitin en d lifindeki beton basn birim ekildei tirmesi
= Donat elii birim ekildei tirmesi
= Plastik erilik istemi
= Toplam erilik istemi
= E deer akma erilii
= Binann tepesinde (Ninci katnda) x deprem dorultusunda birinci moda ait
mod ekli genlii
= x deprem dorultusunda birinci moda ait katk arpan
= iinci katta tanmlanan Burulma Dzensizlii Katsays
= E deer Deprem Yk Azaltma Katsays
= Plastik dnme istemi
= ekme donats oran
= Dengeli donat oran
= Kesitte mevcut bulunan ve 3.2.8e gre zel deprem etriyeleri ve irozlar
olarak dzenlenmi enine donatnn hacmsal oran
= 3.3.4, 3.4.4 veya 3.6.5.2ye gre kesitte bulunmas gereken enine donatnn
hacmsal oran
= Basn donats oran
= Lifli polimer eritinin geni lii
7.1. KAPSAM
7.1.1 Deprem blgelerinde bulunan mevcut ve glendirilecek tm binalarn ve bina
tr yaplarn deprem etkileri altndaki performanslarnn deerlendirilmesinde
uygulanacak hesap kurallar, glendirme kararlarnda esas alnacak ilkeler ve
glendirilmesine karar verilen binalarn glendirme tasarm ilkeleri bu blmde
tanmlanm tr.
7.1.2 Bu ksmda verilen hesap yntemleri ve deerlendirme esaslar elik ve yma
yaplar iin geerli deildir. Ancak mevcut elik ve yma binalarn bilgileri bu blme
gre toplanacaktr. Mevcut ve glendirilen elik binalarn hesab ve deerlendirilmesi
Blm 2 ve Blm 4de yeni yaplacak yaplar iin tanmlanan esaslar erevesinde
yaplacaktr. Mevcut ve glendirilen yma binalarn hesab ve deerlendirilmesi ise
Blm 5deki esaslar erevesinde yaplacaktr.
7.1.3 Mevcut prefabrike betonarme binalar, yeni yaplar iin Blm 2 ve Blm 3de
verilen kurallara gre deerlendirilebilir veya bu binalarn performanslarnn
belirlenmesinde 7.6 kullanlabilir. Ancak birle im blgelerinin deerlendirilmesinde
3.12deki kurallar geerli olacaktr.
7.1.4 Bu blmde verilen kurallar, 2.12de belirtilen bina trnde olmayan yaplar
iin geerli deildir. Ayrca tarihi ve kltrel deeri olan tescilli yaplarn ve antlarn
deerlendirilmesi ve glendirilmesi bu Ynetmelik kapsam d ndadr.
7.1.5 Binada hasara neden olan bir deprem sonrasnda hasarl binann deprem
performans bu blmde verilen yntemlerle belirlenemez.
7.1.6 Binada hasara neden olan bir deprem sonrasnda hasarl binann glendirilmesi
ve daha sonra glendirilmi binann deprem performansnn belirlenmesi iin bu
blmde verilen esaslar uygulanacaktr. Hasarl binann glendirilmesinde mevcut
elemanlarn dayanm ve rijitliklerinin hangi lde gz nne alnacana projeden
sorumlu in aat mhendisi karar verecektir.
7.2. BNALARDAN BLG TOPLANMASI
7.2.1. Binalardan Toplanacak Bilginin Kapsam
7.2.1.1 Mevcut binalarn ta yc sistem elemanlarnn kapasitelerinin belirlenmesinde
ve deprem dayanmlarnn deerlendirilmesinde kullanlacak eleman detaylar ve
boyutlar, ta yc sistem geometrisine ve malzeme zelliklerine ili kin bilgiler,
binalarn projelerinden ve raporlarndan, binada yaplacak gzlem ve lmlerden,
binadan alnacak malzeme rneklerine uygulanacak deneylerden elde edilecektir.
7.2.1.2 Binalardan bilgi toplanmas kapsamnda yaplacak i lemler, yapsal sistemin
tanmlanmas, bina geometrisinin, temel sisteminin ve zemin zelliklerinin saptanmas,
varsa mevcut hasarn ve evvelce yaplm olan dei iklik ve/veya onarmlarn
belirlenmesi, eleman boyutlarnn llmesi, malzeme zelliklerinin saptanmas, sahada
derlenen tm bu bilgilerin binann varsa projesine uygunluunun kontroldr.
109
7.2.1.3 Binalardan bilgi toplanmas kapsamnda tanmlanan inceleme, veri toplama,

derleme, deerlendirme, malzeme rnei alma ve deney yapma i lemleri in aat
mhendislerinin sorumluluu altnda yaplacaktr.
7.2.2. Bilgi Dzeyleri
Binalarn incelenmesinden elde edilecek mevcut durum bilgilerinin kapsamna gre, her
bina tr iin bilgi dzeyi ve buna bal olarak 7.2.16da belirtilen bilgi dzeyi
katsaylar tanmlanacaktr. Bilgi dzeyleri srasyla snrl, orta ve kapsaml olarak
snflandrlacaktr. Elde edilen bilgi dzeyleri ta yc eleman kapasitelerinin
hesaplanmasnda kullanlacaktr.
7.2.2.1 Snrl bilgi dzeyinde binann ta yc sistem projeleri mevcut deildir.
Ta yc sistem zellikleri binada yaplacak lmlerle belirlenir. Snrl bilgi dzeyi
Tablo 7.7de tanmlanan Deprem Sonras Hemen Kullanm Gereken Binalar ile
nsanlarn Uzun Sreli ve Youn Olarak Bulunduu Binalar iin uygulanamaz.
7.2.2.2 Orta bilgi dzeyinde eer binann ta yc sistem projeleri mevcut deilse,
snrl bilgi dzeyine gre daha fazla lm yaplr. Eer mevcut ise snrl bilgi
dzeyinde belirtilen lmler yaplarak proje bilgileri dorulanr.
7.2.2.3 Kapsaml bilgi dzeyinde binann ta yc sistem projeleri mevcuttur. Proje
bilgilerinin dorulanmas amacyla yeterli dzeyde lmler yaplr.
7.2.3. Mevcut Malzeme Dayanm
Ta yc elemanlarn kapasitelerinin hesaplanmasnda kullanlacak malzeme dayanmlar
Ynetmeliin bu blmnde mevcut malzeme dayanm olarak tanmlanr.
7.2.4. Betonarme Binalarda Snrl Bilgi Dzeyi
7.2.4.1 Bina Geometrisi: Saha al mas ile binann ta yc sistem plan rlevesi
karlacaktr. Mimari projeler mevcut ise, rleve al malarna yardmc olarak
kullanlr. Elde edilen bilgiler tm betonarme elemanlarn ve dolgu duvarlarnn her
kattaki yerini, eksen aklklarn, yksekliklerini ve boyutlarn iermelidir ve binann
hesap modelinin olu turulmas iin yeterli olmaldr. Temel sistemi bina iinde veya
d nda alacak yeterli sayda inceleme ukuru ile belirlenecektir. Binadaki ksa
kolonlar ve benzeri olumsuzluklar kat planna ve kesitlere i lenecektir. Binann kom u
binalarla olan ili kisi (ayrk, biti ik, derz var/yok) belirlenecektir.
7.2.4.2 Eleman Detaylar: Betonarme projeler veya uygulama izimleri mevcut
deildir. Betonarme elemanlardaki donat miktar ve detaylarnn binann yapld
tarihteki minimum donat ko ullarn salad varsaylr. Bu varsaymn dorulanmas
veya hangi oranda gerekle tiinin belirlenmesi iin her katta en az birer adet olmak
zere perde ve kolonlarn %10unun ve kiri lerin %5inin pas paylar syrlarak donat
ve donat bindirme boyu tespiti yaplacaktr. Syrma i lemi kolonlarn ve kiri lerin
uzunluunun aklk ortasndaki te birlik blmde yaplmal, ancak donat bindirme
boyunun tespiti amacyla en az kolonda bindirme blgelerinde yaplmaldr. Syrlan
yzeyler daha sonra yksek dayanml tamir harc ile kapatlacaktr. Ayrca pas pay
syrlmayan elemanlarn %20sinde enine ve boyuna donat says ve yerle imi donat
tespit cihazlar ile belirlenecektir. Donat tespiti yaplan betonarme kolon ve kiri lerde
110
bulunan mevcut donatnn minimum donatya orann ifade eden donat gerekleme
katsays kolonlar ve kiri ler iin ayr ayr belirlenecektir. Bu katsay donat tespiti
yaplmayan dier tm elemanlara uygulanarak olas donat miktarlar belirlenecektir.
7.2.4.3 Malzeme zellikleri: Her katta kolonlardan veya perdelerden TS-10465de
belirtilen ko ullara uygun ekilde en az iki adet beton rnei (karot) alnarak deney
yaplacak ve rneklerden elde edilen en d k basn dayanm mevcut beton dayanm
olarak alnacaktr. Donat snf, yukardaki paragrafta akland ekilde syrlan
yzeylerde yaplan grsel inceleme ile tespit edilecek, bu snftaki eliin karakteristik
akma dayanm mevcut elik dayanm olarak alnacaktr. Bu incelemede, donatsnda
korozyon gzlenen elemanlar planda i aretlenecek ve bu durum eleman kapasite
hesaplarnda dikkate alnacaktr.
7.2.5. Betonarme Binalarda Orta Bilgi Dzeyi
7.2.5.1 Bina Geometrisi: Binann betonarme projeleri mevcut ise, binada yaplacak
lmlerle mevcut geometrinin projesine uygunluu kontrol edilir. Proje yoksa, saha
al mas ile binann ta yc sistem rlevesi karlacaktr. Elde edilen bilgiler tm
betonarme elemanlarn ve dolgu duvarlarnn her kattaki yerini, aklklarn,
yksekliklerini ve boyutlarn iermelidir. Bina geometrisi bilgileri, bina ktlesinin
hassas biimde tanmlanmas iin gerekli ayrntlar iermelidir. Binadaki ksa kolonlar
ve benzeri olumsuzluklar kat planna ve kesitlere i lenecektir. Binann kom u binalarla
olan ili kisi (ayrk, biti ik, derz var/yok) belirlenecektir. Temel sistemi bina iinde veya
d nda alacak yeterli sayda inceleme ukuru ile belirlenecektir.
7.2.5.2 Eleman Detaylar: Betonarme projeler veya imalat izimleri mevcut deil ise
7.2.4.2deki ko ullar geerlidir, ancak pas paylar syrlarak donat kontrol yaplacak
perde, kolon ve kiri lerin says her katta en az iki er adet olmak zere o kattaki toplam
kolon saysnn %20sinden ve kiri saysnn %10undan az olmayacaktr. Betonarme
projeler veya imalat izimleri mevcut ise donat kontrolu iin 7.2.4.2de belirtilen
i lemler, ayn miktardaki betonarme elemanda uygulanacaktr. Ayrca pas pay
syrlmayan elemanlarn %20sinde enine ve boyuna donat says ve yerle imi donat
tespit cihazlar ile belirlenecektir. Proje ile uygulama arasnda uyumsuzluk bulunmas
halinde, betonarme elemanlardaki mevcut donatnn projede ngrlen donatya orann
ifade eden donat gerekleme katsays kolonlar ve kiri ler iin ayr ayr belirlenecektir.
Eleman kapasitelerinin belirlenmesinde kullanlan bu katsay 1den byk olamaz. Bu
katsay donat tespiti yaplmayan dier tm elemanlara uygulanarak olas donat
miktarlar belirlenecektir.
7.2.5.3 Malzeme zellikleri: Her kattaki kolonlardan veya perdelerden toplam
adetten az olmamak zere ve binada toplam 9 adetten az olmamak zere, her 400
m2den bir adet beton rnei (karot) TS-10465de belirtilen ko ullara uygun ekilde
alnarak deney yaplacaktr. Elemanlarn kapasitelerinin hesaplanmasnda rneklerden
elde edilen (ortalama-standart sapma) deerleri mevcut beton dayanm olarak
alnacaktr. Beton dayanmnn binadaki dalm, karot deney sonular ile uyarlanm
beton ekici okumalar veya benzeri hasarsz inceleme aralar ile kontrol edilebilir.
Donat snf, yukardaki paragrafta akland ekilde syrlan yzeylerde yaplan
grsel inceleme ile tespit edilecek, bu snftaki eliin karakteristik dayanm eleman
kapasite hesaplarnda mevcut elik dayanm olarak alnacaktr. Bu incelemede,
donatsnda korozyon gzlenen elemanlar planda i aretlenecek ve bu durum eleman
kapasite hesaplarnda dikkate alnacaktr.
111
7.2.6. Betonarme Binalarda Kapsaml Bilgi Dzeyi

7.2.6.1 Bina Geometrisi: Binann betonarme projeleri mevcuttur. Binada yaplacak
lmlerle mevcut geometrinin projelere uygunluu kontrol edilir. Projeler lmler ile
nemli farkllklar gsteriyor ise proje yok saylacak ve bina orta bilgi dzeyine uygun
olarak incelenecektir. Binadaki ksa kolonlar ve benzeri olumsuzluklar kat planna ve
kesitlere i lenecektir. Kom u binalarla ili kisi (ayrk, biti ik, derz var/yok)
belirlenecektir. Bina geometrisi bilgileri, bina ktlesinin hassas biimde tanmlanmas
iin gerekli ayrntlar iermelidir. Temel sistemi bina iinde veya d nda alacak
yeterli sayda inceleme ukuru ile belirlenecektir.
7.2.6.2 Eleman Detaylar: Binann betonarme detay projeleri mevcuttur. Donatnn
projeye uygunluunun kontrolu iin 7.2.5.2de belirtilen i lemler, ayn miktardaki
betonarme elemanda uygulanacaktr. Ayrca pas pay syrlmayan elemanlarn
%20sinde enine ve boyuna donat says ve yerle imi donat tespit cihazlar ile
belirlenecektir. Proje ile uygulama arasnda uyumsuzluk bulunmas halinde, betonarme
elemanlardaki mevcut donatnn projede ngrlen donatya orann ifade eden donat
gerekleme katsays kolonlar ve kiri ler iin ayr ayr belirlenecektir. Eleman
kapasitelerinin belirlenmesinde kullanlan bu katsay 1den byk olamaz. Bu katsay
donat tespiti yaplmayan dier tm elemanlara uygulanarak olas donat miktarlar
belirlenecektir.
7.2.6.3 Malzeme zellikleri: Her kattaki kolonlardan veya perdelerden toplam
adetten az olmamak zere ve binada toplam 9 adetten az olmamak zere, her 200
m2den bir adet beton rnei (karot) TS-10465de belirtilen ko ullara uygun ekilde
alnarak deney yaplacaktr. Elemanlarn kapasitelerinin hesaplanmasnda, rneklerden
elde edilen (ortalama-standart sapma) deerleri mevcut beton dayanm olarak
alnacaktr. Beton dayanmnn binadaki dalm, karot deney sonular ile uyarlanm
beton ekici okumalar veya benzeri hasarsz inceleme aralar ile kontrol edilebilir.
Donat snf, yukardaki paragrafta akland ekilde syrlan yzeylerde yaplan
inceleme ile tespit edilecek, her snftaki elik iin (S220, S420, vb.) birer adet rnek
alnarak deney yaplacak, eliin akma ve kopma dayanmlar ve ekildei tirme
zellikleri belirlenerek projeye uygunluu saptanacaktr. Projesine uygun ise, eleman
kapasite hesaplarnda projede kullanlan eliin karakteristik akma dayanm mevcut
elik dayanm olarak alnacaktr. Uygun deil ise, en az adet rnek daha alnarak
deney yaplacak, elde edilen en elveri siz deer eleman kapasite hesaplarnda mevcut
elik dayanm olarak alnacaktr. Bu incelemede, donatsnda korozyon gzlenen
elemanlar planda i aretlenecek ve bu durum eleman kapasite hesaplarnda dikkate
alnacaktr.
7.2.7. elik Binalarda Snrl Bilgi Dzeyi
elik binalarda snrl bilgi dzeyi geerli deildir.
7.2.8. elik Binalarda Orta Bilgi Dzeyi
7.2.8.1 Bina Geometrisi: 7.2.5.1de verilen ko ullar aynen geerlidir. Sadece
betonarmenin yerini elik alacaktr.
7.2.8.2 Eleman Detaylar: elik projeleri veya imalat izimleri mevcut deil ise, her
kattaki elik veya dier tr elemanlarn (kolon, kiri , birle im, apraz, d eme) tmnn
112
boyut kontrol yaplacak, kaynak zellikleri ve birle im detaylar ayrntl olarak

kartlacaktr. Uygulama projeleri veya imalat izimleri mevcut ise, yukarda belirtilen
elemanlarn %20sinin hassas boyut kontrolu yaplacaktr.
7.2.8.3 Malzeme zellikleri: elik projeleri mevcut deil ise, her elik yap eleman
trnden bir rnek kesilerek deney yaplacak, dayanm ve ekildei tirme zellikleri
belirlenecektir. Ayn ekilde binadan bir kaynak rnei kesilerek kartlacak ve deney
yaplacaktr. kartlan rneklerin yerleri doldurularak onarlacaktr. Bulonlu birle imler
iin ise bir civata rnei alnarak deney yaplacaktr. Elemanlarn kapasitelerinin
hesaplanmasnda, deneylerden elde edilen ortalama dayanmlar mevcut elik dayanm
olarak alnacaktr. elik projeleri mevcut ise, projede ngrlen karakteristik
dayanmlar mevcut elik dayanm olarak alnacaktr.
7.2.9. elik Binalarda Kapsaml Bilgi Dzeyi
7.2.9.1 Bina Geometrisi: 7.2.6.1de verilen ko ullar aynen geerlidir. Sadece
betonarmenin yerini elik alacaktr.
7.2.9.2 Eleman Detaylar: Binann elik detay projeleri mevcuttur. Projelerde
belirtilen eleman boyutlar ve birle im detaylar, binadaki her eleman ve birle im
trnn toplam saysnn en az %20sinde kontrol edilerek dorulanacaktr.
7.2.9.3 Malzeme zellikleri: Projede belirtilen elik snf, en az bir elik elemandan
rnek kesilerek ve deney yaplarak kontrol edilecektir. Ayn ekilde projede bulunan bir
kaynakl birle imden rnek kesilerek kartlacak ve deney yaplarak dayanmnn
projeye uygunluu kontrol edilecektir. kartlan rneklerin yerleri doldurularak
onarlacaktr. Bulonlu birle imler iin ise bir civata rnei alnarak deney yaplacaktr.
Eer proje ile uygunluk dorulanrsa, eleman kapasitelerinin hesaplanmasnda projede
ngrlen karakteristik dayanmlar mevcut elik dayanm olarak alnacaktr. Eer proje
ile uygunluk salanamazsa, en az er adet rnek ve kaynak rnei alnarak deney
yaplacak, elde edilen en elveri siz deerler eleman kapasite hesaplarnda mevcut elik
dayanm olarak alnacaktr.
7.2.10. Prefabrike Betonarme Binalarda Snrl Bilgi Dzeyi
Prefabrike binalar iin snrl bilgi dzeyi geerli deildir.
7.2.11. Prefabrike Betonarme Binalarda Orta Bilgi Dzeyi
Bina geometrisi iin 7.2.5.1deki ko ullar geerlidir. Sadece betonarmenin yerini
prefabrike betonarme alacaktr. Eleman detaylar iin 7.2.8.2deki ko ullar geerlidir,
ancak bu maddedeki elik yerine prefabrike betonarme kullanlacaktr. Malzeme
zelliklerinin tespitinde 7.2.5.3deki ko ullar geerli olmakla birlikte, beton iin
alnacak malzeme rnei says her katta toplam ten az olmamak ve tm binada
toplam 9dan az olmamak ko uluyla yarya indirilecektir.
7.2.12. Prefabrike Betonarme Binalarda Kapsaml Bilgi Dzeyi
Bina geometrisi iin 7.2.6.1de verilen ko ullar geerlidir. Eleman detaylar iin
7.2.9.2de verilen ko ullar geerlidir. Sadece ilgili maddelerde elik yerine prefabrike
betonarme kullanlacaktr. Beton basn dayanm iin her 500 m2 alandan en az bir adet
113
rnek (karot) alnarak deney yaplacaktr. Binadan alnan toplam karot says en az 9
olacaktr. Elemanlarn kapasite hesaplarnda, deneylerden elde edilen ortalama beton
basn dayanm ile projede belirtilen beton basn dayanmndan kk olan mevcut
beton dayanm olarak alnacaktr. Elemanlarn kapasite hesabnda kullanlacak donat
dayanmlar, projede belirtilen elik snfnn karakteristik dayanmlar olacaktr.
7.2.13. Yma Binalarda Snrl Bilgi Dzeyi
7.2.13.1 Bina Geometrisi: Mimari projeler mevcut ise, binada yaplacak grsel
inceleme ile mevcut geometrinin projeye uygunluu tespit edilecektir. Mimari proje
yoksa binann sistem rlevesi karlacaktr. Elde edilen bilgiler yma duvarlarn her
kattaki yerini, uzunluklarn, kalnlklarn, bo luklarn ve kat yksekliklerini
iermelidir. Temel sistemi bina d ndan alacak bir inceleme ukuru ile gzlenecek ve
belirlenecektir.
7.2.13.2 Detaylar: atnn ve d emenin tr, duvarlarla balant ekilleri, hatl ve
lentolarn durumu grsel olarak tespit edilecektir.
7.2.13.3 Malzeme zellikleri: Duvar malzemelerinin tr, duvar yzeyinin bir
blmnn svas kaldrlarak gzle tespit edilecektir. Bina dayanm hesaplarnda,
Blm 5de her duvar tr iin verilen duvar kesme dayanmlar esas alnacaktr.
7.2.14. Yma Binalarda Orta Bilgi Dzeyi
Snrl bilgi dzeyine ek olarak duvar balantlar ve duvarlarn stabilitesi tahkik
edilecektir.
7.2.15. Yma Binalarda Kapsaml Bilgi Dzeyi
Orta bilgi dzeyine ek olarak duvar malzemesi zelliklerinin belirlenmesi iin binadan
en az 3 adet duvar paras rnei alnacak ve Blm 5e gre yaplacak hesaplarda bu
rneklerin deneylerinden elde edilecek ortalama zellikler kullanlacaktr.
7.2.16. Bilgi Dzeyi Katsaylar
(a) $ncelenen binalardan edinilen bilgi dzeylerine gre, eleman kapasitelerine
uygulanacak Bilgi Dzeyi Katsaylar Tablo 7.1de verilmektedir.
(b) Malzeme dayanmlar, zellikle belirtilmedike ilgili tasarm ynetmeliklerinde
verilen malzeme katsaylar ile blnmeyecektir. Eleman kapasitelerinin hesabnda
mevcut malzeme dayanmlar kullanlacaktr.
TABLO 7.1 - BNALAR N BLG DZEY KATSAYILARI
Bilgi Dzeyi
Snrl
Orta
Kapsaml
114
Bilgi Dzeyi Katsays

0.75
0.90
1.00
7.3. YAPI ELEMANLARINDA HASAR SINIRLARI VE HASAR BLGELER

7.3.1. Kesit Hasar Snrlar
Snek elemanlar iin kesit dzeyinde snr durum tanmlanm tr. Bunlar Minimum
Hasar Snr (MN), Gvenlik Snr (GV) ve Gme Snr (G)dr. Minimum hasar
snr ilgili kesitte elastik tesi davran n ba langcn, gvenlik snr kesitin
dayanmn gvenli olarak salayabilecei elastik tesi davran n snrn, gme snr
ise kesitin gme ncesi davran nn snrn tanmlamaktadr. Gevrek olarak hasar
gren elemanlarda bu snflandrma geerli deildir.
7.3.2. Kesit Hasar Blgeleri
Kritik kesitlerinin hasar MNye ula mayan elemanlar Minimum Hasar Blgesinde,
MN ile GV arasnda kalan elemanlar Belirgin Hasar Blgesinde, GV ve G arasnda
kalan elemanlar leri Hasar Blgesinde, Gyi a an elemanlar ise Gme Blgesinde
yer alrlar (ekil 7.1).
Kuvvet
GV
MN
Minimum
Hasar
Blgesi
Belirgin
Hasar
Blgesi
$leri
Hasar
Blgesi
Gme
Blgesi
ekildeitirme
ekil 7.1
7.3.3. Kesit ve Eleman Hasarlarnn Tanmlanmas
7.5 veya 7.6da tanmlanan yntemlerle hesaplanan i kuvvetlerin ve/veya
ekildei tirmelerin, 7.3.1deki kesit hasar snrlarna kar gelmek zere tanmlanan
saysal deerler ile kar la trlmas sonucunda, kesitlerin hangi hasar blgelerinde
olduuna karar verilecektir. Eleman hasar, elemann en fazla hasar gren kesitine gre
belirlenecektir.
7.4. DEPREM HESABINA LKN GENEL LKE VE KURALLAR
7.4.1 Ynetmeliin bu blmne gre deprem hesabnn amac, mevcut veya
glendirilmi binalarn deprem performansn belirlemektir. Bu amala 7.5de
tanmlanan dorusal elastik veya 7.6da tanmlanan dorusal elastik olmayan hesap
yntemleri kullanlabilir. Ancak, teorik olarak farkl yakla mlar esas alan bu
yntemlerle yaplacak performans deerlendirmelerinin birebir ayn sonucu vermesi
beklenmemelidir. A ada tanmlanan genel ilke ve kurallar her iki trdeki yntemler
iin de geerlidir.
115
7.4.2 Deprem etkisinin tanmnda, 2.4de verilen elastik (azaltlmam ) ivme

spektrumu kullanlacak, ancak farkl a lma olaslklar iin bu spektrum zerinde 7.8e
gre yaplan dei iklikler gznne alnacaktr. Deprem hesabnda 2.4.2de tanmlanan
Bina nem Katsays uygulanmayacaktr (I =1.0).
7.4.3 Binalarn deprem performans, yapya etkiyen d ey yklerin ve deprem
etkilerinin birle ik etkileri altnda deerlendirilecektir. Hareketli d ey ykler, 7.4.7ye
gre deprem hesabnda gznne alnan ktleler ile uyumlu olacak ekilde
tanmlanacaktr.
7.4.4 Deprem kuvvetleri binaya her iki dorultuda ve her iki ynde ayr ayr etki
ettirilecektir.
7.4.5 Deprem hesabnda kullanlacak zemin parametreleri Blm 6ya gre
belirlenecektir.
7.4.6 Binann ta yc sistem modeli, deprem etkileri ile d ey yklerin ortak etkileri
altnda yap elemanlarnda olu acak i kuvvet, yerdei tirme ve ekildei tirmeleri
hesaplamak iin yeterli dorulukta hazrlanacaktr.
7.4.7 Deprem hesabnda gz nne alnacak kat arlklar 2.7.1.2ye gre
hesaplanacak, kat ktleleri kat arlklar ile uyumlu olarak tanmlanacaktr.
7.4.8 D emelerin yatay dzlemde rijit diyafram olarak al t binalarda, her katta
iki yatay yerdei tirme ile d ey eksen etrafnda dnme serbestlik dereceleri gznne
alnacaktr. Kat serbestlik dereceleri her katn ktle merkezinde tanmlanacak, ayrca ek
d merkezlik uygulanmayacaktr.
7.4.9 Mevcut binalarn ta yc sistemlerindeki belirsizlikler, binadan derlenen
verilerin kapsamna gre 7.2de tanmlanan bilgi dzeyi katsaylar aracl ile hesap
yntemlerine yanstlacaktr.
7.4.10 3.3.8e gre ksa kolon olarak tanmlanan kolonlar, ta yc sistem modelinde
gerek serbest boylar ile tanmlanacaktr.
7.4.11 Bir veya iki eksenli eilme ve eksenel kuvvet etkisindeki betonarme kesitlerin
etkile im diyagramlarnn tanmlanmasna ili kin ko ullar a ada verilmi tir:
(a) Analizde beton ve donat eliinin 7.2de tanmlanan bilgi dzeyine gre belirlenen
mevcut dayanmlar esas alnacaktr.
(b) Betonun maksimum basn birim ekildei tirmesi 0.003, donat eliinin
maksimum birim ekildei tirmesi ise 0.01 alnabilir.
(c) Etkile im diyagramlar uygun biimde dorusalla trlarak ok dorulu veya ok
dzlemli diyagramlar olarak modellenebilir.
7.4.12 Betonarme sistemlerin eleman boyutlarnn tanmnda birle im blgeleri sonsuz
rijit u blgeleri olarak gznne alnabilir.
116
7.4.13 Eilme etkisindeki betonarme elemanlarda atlam kesite ait etkin eilme
rijitlikleri (EI)e kullanlacaktr. Daha kesin bir hesap yaplmadka, etkin eilme
rijitlikleri iin a ada verilen deerler kullanlacaktr:
(a) Kiri lerde: (EI)e = 0.40 (EI)o
(b) Kolon ve perdelerde, ND / (Ac fcm) d 0.10 olmas durumunda: (EI)e = 0.40 (EI)o
ND / (Ac fcm) t 0.40 olmas durumunda:. (EI)e = 0.80 (EI)o
Eksenel basn kuvveti NDnin ara deerleri iin dorusal enterpolasyon yaplabilir. ND,
deprem hesabnda esas alnan toplam ktlelerle uyumlu yklerin gznne alnd ve
atlamam kesitlere ait (EI)o eilme rijitliklerinin kullanld bir n d ey yk hesab
ile belirlenecektir. Deprem hesab iin ba lang durumunu olu turan d ey yk hesab
ise, yukarda belirtildii ekilde elde edilen etkin eilme rijitlii (EI)e kullanlarak,
deprem hesabnda esas alnan ktlelerle uyumlu yklere gre yeniden yaplacaktr.
Deprem hesabnda da ayn rijitlikler kullanlacaktr.
7.4.14 Betonarme tablal kiri lerin pozitif ve negatif plastik momentlerinin hesabnda
tabla betonu ve iindeki donat hesaba katlabilir.
7.4.15 Betonarme elemanlarda kenetlenme veya bindirme boyunun yetersiz olmas
durumunda, kesit kapasite momentinin hesabnda ilgili donatnn akma gerilmesi
kenetlenme veya bindirme boyundaki eksiklii orannda azaltlabilir.
7.4.16 Zemindeki ekildei tirmelerin yap davran n etkileyebilecei durumlarda
zemin zellikleri analiz modeline yanstlacaktr.
7.4.17 Blm 2de modelleme ile ilgili olarak verilen dier esaslar geerlidir.
7.5. DEPREMDE BNA PERFORMANSININ DO>RUSAL ELASTK HESAP
YNTEMLER LE BELRLENMES
7.5.1. Hesap Yntemleri
Binalarn deprem performanslarnn belirlenmesi iin kullanlacak dorusal elastik
hesap yntemleri, 2.7 ve 2.8de tanmlanm olan hesap yntemleridir. Bu yntemlerle
ilgili olarak a ada belirtilen ek kurallar uygulanacaktr.
7.5.1.1 E deer deprem yk yntemi, bodrum zerinde toplam ykseklii 25 metreyi
ve toplam kat says 8i a mayan, ayrca ek d merkezlik gz nne alnmakszn
hesaplanan burulma dzensizlii katsays bi < 1.4 olan binalara uygulanacaktr.
Toplam e deer deprem yknn (taban kesme kuvveti) Denk.(2.4)e gre hesabnda
Ra=1 alnacak ve denklemin sa taraf O katsays ile arplacaktr. O katsays bodrum
hari bir ve iki katl binalarda 1.0, dierlerinde 0.85 alnacaktr.
7.5.1.2 Mod Birle tirme Yntemi ile hesapta Denk.(2.13)de Ra=1 alnacaktr.
Uygulanan deprem dorultusu ve yn ile uyumlu eleman i kuvvetlerinin ve
kapasitelerinin hesabnda, bu dorultuda hakim olan modda elde edilen i kuvvet
dorultular esas alnacaktr.
117
7.5.2. Betonarme Binalarn Yap Elemanlarnda Hasar Dzeylerinin Belirlenmesi

7.5.2.1 Dorusal elastik hesap yntemleri ile betonarme snek elemanlarn hasar
dzeylerinin belirlenmesinde kiri , kolon ve perde elemanlarnn ve glendirilmi
dolgu duvar kesitlerinin etki/kapasite oranlar (r) olarak ifade edilen saysal deerler
kullanlacaktr.
7.5.2.3 Snek kiri , kolon ve perde kesitlerinin etki/kapasite oran, deprem etkisi
altnda Ra = 1 alnarak hesaplanan kesit momentinin kesit artk moment kapasitesine
blnmesi ile elde edilir. Etki/kapasite orannn hesabnda, uygulanan deprem
kuvvetinin yn dikkate alnacaktr.
(a) Kesit artk moment kapasitesi, kesitin eilme momenti kapasitesi ile d ey ykler
altnda kesitte hesaplanan moment etkisinin farkdr. Kiri mesnetlerinde d ey ykler
altnda hesaplanan moment etkisi, yeniden dalm ilkesine gre en fazla %15 orannda
azaltlabilir.
(b) Kolon ve perde kesitlerinin etki/kapasite oranlar, Bilgilendirme Eki 7Ada
akland zere hesaplanabilir.
(c) Sarlma blgesindeki enine donat ko ullar bakmndan 3.3.4 salayan betonarme
kolonlar, 3.4.4 salayan betonarme kiri ler ve u blgelerinde 3.6.5.2yi salayan
betonarme perdeler sarglanm, salamayanlar ise sarglanmam eleman saylr.
Sarglanm saylan elemanlarda sarg donatlarnn 3.2.8e gre zel deprem
etriyeleri ve irozlar olarak dzenlenmi olmas ve donat aralklarnn yukarda
belirtilen maddelerde tanmlanan ko ullara uymas zorunludur.
118
TABLO 7.2 BETONARME KRLER N HASAR SINIRLARINI

TANIMLAYAN ETK/KAPASTE ORANLARI (rs)
Snek Kiriler
c
b
Sarglama
0.0
0.0
0.5
0.5
0.0
0.0
0.5
0.5
Var
Var
Var
Var
Yok
Yok
Yok
Yok
Hasar Snr
Ve
bw d fctm
(1)
d 0.65
t 1.30
d 0.65
t 1.30
d 0.65
t 1.30
d 0.65
t 1.30
MN
GV
3
2.5
3
2.5
2.5
2
2
1.5
7
5
5
4
4
3
3
2.5
10
8
7
5
6
5
5
4
(1) V kesme kuvveti depremin yn ile uyumlu olarak 7.5.2.2 (a)ya gre hesaplanacaktr.
e
TABLO 7.3 BETONARME KOLONLAR N HASAR SINIRLARINI

Snek Kolonlar
NK
Ac f cm
(1)
d 0.1
d 0.1
t 0.4 ve d 0.7
t 0.4 ve d 0.7
d 0.1
d 0.1
t 0.4 ve d 0.7
t 0.4 ve d 0.7
t 0.7
Sarglama
Var
Var
Var
Var
Yok
Yok
Yok
Yok
Hasar Snr
Ve
bw d f ctm
d 0.65
t 1.30
d 0.65
t 1.30
d 0.65
t 1.30
d 0.65
t 1.30
(2)
MN
GV
3
2.5
2
1.5
2
1.5
1.5
1
1
6
5
4
2.5
3.5
2.5
2
1.5
1
8
6
6
3.5
5
3.5
3
2
1
(1) N eksenel kuvveti Bilgilendirme Eki 7Aya gre hesaplanabilir.

K
(2) V kesme kuvveti depremin yn ile uyumlu olarak 7.5.2.2 (a)ya gre hesaplanacaktr.
e
119
TABLO 7.4 BETONARME PERDELER N HASAR SINIRLARINI

Snek Perdeler
Hasar Snr
Perde U Blgesinde Sarglama

Var
Yok
MN
3
2
GV
6
4
G
8
6
TABLO 7.5 GLENDRLM DOLGU DUVARLAR N HASAR

SINIRLARINI TANIMLAYAN ETK/KAPASTE ORANLARI (rs)
VE GREL KAT TELEMES ORANLARI
duvar / hduvar oran aral
0.5 - 2.0
Hasar Snr
MN
1
0.0015
Etki/Kapasite Oran (rs)

Greli Kat telemesi Oran
GV
2
0.0035
G
-
7.5.2.6 Betonarme kolon-kiri birle imlerinde tm snr durumlar iin birle ime etki
eden ve Denk.(3.11)den hesaplanacak kesme kuvvetlerinin 3.5.2.2de verilen kesme
dayanmlarn a mamas gerekir. Ancak Denk.(3.11)de Vkol yerine 3.3.7ye gre
pekle meyi gznne almadan hesaplanan Ve kullanlacak, Denk.(3.12) veya
Denk.(3.13)deki dayanm hesabnda ise fcd yerine 7.2de tanmlanan bilgi dzeyine
gre belirlenen mevcut beton dayanm kullanlacaktr. Birle im kesme kuvvetinin
kesme dayanmn a mas durumunda, kolon-kiri birle im blgesi gevrek olarak hasar
gren eleman olarak tanmlanacaktr.
TABLO 7.6 GREL KAT TELEMES SINIRLARI

Greli Kat
telemesi Oran
ji / hji
120
Hasar Snr
MN
0.01
GV
0.03
G
0.04
7.6. DEPREMDE BNA PERFORMANSININ DO>RUSAL ELASTK

OLMAYAN YNTEMLER LE BELRLENMES
7.6.1. Tanm
Deprem etkisi altnda mevcut binalarn yapsal performanslarnn belirlenmesi ve
glendirme analizleri iin kullanlacak dorusal elastik olmayan hesap yntemlerinin
amac, verilen bir deprem iin snek davran a ili kin plastik ekildei tirme istemleri
ile gevrek davran a ili kin i kuvvet istemlerinin hesaplanmasdr. Daha sonra bu istem
byklkleri, bu blmde tanmlanm bulunan ekildei tirme ve i kuvvet kapasiteleri
ile kar la trlarak, kesit ve bina dzeyinde yapsal performans deerlendirmesi
yaplacaktr.
7.6.2. Kapsam
Bu Ynetmelik kapsamnda yer alan dorusal elastik olmayan analiz yntemleri,
Artmsal Edeer Deprem Yk Yntemi, Artmsal Mod Birletirme Yntemi ve Zaman
Tanm Alannda Hesap Yntemidir. $lk iki yntem, bu Ynetmelikte dorusal olmayan
deprem performansnn belirlenmesi ve glendirme hesaplar iin temel alnan
Artmsal tme Analizinde kullanlacak olan yntemlerdir.
7.6.3. Artmsal tme Analizi ile Performans Deerlendirmesinde zlenecek Yol
Artmsal tme Analizi kullanlarak yaplacak dorusal elastik olmayan performans

deerlendirmesinde izlenecek admlar a ada zetlenmi tir.
(a) 7.4de tanmlanan genel ilke ve kurallara ek olarak, ta yc sistem elemanlarnda
dorusal olmayan davran n idealle tirilmesi ve analiz modelinin olu turulmas iin
7.6.4de tanmlanan kurallara uyulacaktr.
(b) Artmsal itme analizinden nce, ktlelerle uyumlu d ey yklerin gznne alnd
bir dorusal olmayan statik analiz yaplacaktr. Bu analizin sonular, artmsal itme
analizinin ba lang ko ullar olarak dikkate alnacaktr.
(c) Artmsal itme analizinin 7.6.5de tanmlanan Artmsal Edeer Deprem Yk
Yntemi ile yaplmas durumunda, koordinatlar modal yerdeitirme-modal ivme
olarak tanmlanan birinci (hakim) moda ait modal kapasite diyagram elde edilecektir.
Bu diyagram ile birlikte, 2.4de tanmlanan elastik davran spektrumu ve farkl a lma
olaslklar iin bu spektrum zerinde 7.8de yaplan dei iklikler gznne alnarak,
birinci (hakim) moda ait modal yerdeitirme istemi belirlenecektir. Son a amada,
modal yerdei tirme istemine kar gelen yerdei tirme, plastik ekildei tirme (plastik
dnmeler) ve i kuvvet istemleri hesaplanacaktr.
(d) Artmsal itme analizinin 7.6.6da tanmlanan Artmsal Mod Birletirme Yntemi ile
yaplmas durumunda, gznne alnan btn modlara ait modal kapasite
diyagramlar ile birlikte modal yerdei tirme istemleri de elde edilecek, bunlara bal
olarak ta yc sistemde meydana gelen yerdei tirme, plastik ekildei tirme (plastik
dnmeler) ve i kuvvet istemleri hesaplanacaktr.
(e) Plastikle en (snek) kesitlerde hesaplanm bulunan plastik dnme istemlerinden
plastik erilik istemleri ve 7.6.8e gre toplam erilik istemleri elde edilecektir. Daha
sonra bunlara bal olarak betonarme kesitlerde betonda ve donat eliinde meydana
gelen birim ekildei tirme istemleri hesaplanacaktr. Bu istem deerleri, kesit
121
dzeyinde e itli hasar snrlar iin 7.6.9da tanmlanan ilgili birim ekildei tirme
kapasiteleri ile kar la trlarak kesit dzeyinde snek davran a ili kin performans
deerlendirmesi yaplacaktr. Ayrca, glendirilen dolgu duvarlarnda greli kat
telemeleri cinsinden hesaplanan ekildei tirme istemleri, 7.6.10da tanmlanan
ekildei tirme kapasiteleri ile kar la trlacaktr. Analiz sonucunda elde edilen kesme
kuvveti istemleri ise, 7.6.11de tanmlanan kapasitelerle kar la trlarak kesit dzeyinde
gevrek davran a ili kin performans deerlendirmesi yaplacaktr.
7.6.4. Dorusal Elastik Olmayan Davrann dealletirilmesi
7.6.4.1 Malzeme bakmndan dorusal elastik olmayan davran n idealle tirilmesi
iin, literatrde geerlilii kantlanm modeller kullanlabilir. Ancak, mhendislik
uygulamalarndaki yaygnl ve pratiklii nedeni ile a adaki ksmlarda dorusal
elastik olmayan analiz iin yl plastik davran modeli esas alnm tr. Basit eilme
durumunda plastik mafsal hipotezine kar gelen bu modelde, ubuk eleman olarak
idealle tirilen kiri , kolon ve perde tr ta yc sistem elemanlarndaki i kuvvetlerin
plastik kapasitelerine eri tii sonlu uzunluktaki blgeler boyunca, plastik
ekildei tirmelerin dzgn yayl biimde olu tuu varsaylmaktadr. Plastik mafsal
boyu olarak adlandrlan plastik ekildeitirme blgesinin uzunluu (Lp), al an
dorultudaki kesit boyutu (h)nin yarsna e it alnacaktr (Lp = 0.5 h). Hw / w d 2.0 olan
perdelerde, eilme etkisi altnda plastik ekildei tirmeler gznne alnmayacaktr.
7.6.4.2 Sadece eksenel kuvvet altnda plastik ekildei tirme yapan elemanlarn
plastik ekildei tirme blgelerinin uzunluu, ilgili elemann serbest boyuna e it
alnacaktr.
7.6.4.3 Yl plastik ekildei tirmeyi temsil eden plastik kesitin, teorik olarak
7.6.4.1de tanmlanan plastik ekildei tirme blgesinin tam ortasna yerle tirilmesi
gerekir. Ancak pratik uygulamalarda a ada belirtilen yakla k idealle tirmelere izin
verilebilir:
(a) Kolon ve kiri lerde plastik kesitler, kolon-kiri birle im blgesinin hemen d na,
dier deyi le kolon veya kiri lerin net aklklarnn ularna konulabilir. Ancak, d ey
yklerin etkisinden tr kiri aklklarnda da plastik mafsallarn olu abilecei
gznne alnmaldr.
(b) Betonarme perdelerde, plastik kesitlerin her katta perde kesiminin alt ucuna
konulmasna izin verilebilir. U, T, L veya kutu kesitli perdeler, btn kollar birlikte
al an tek perde olarak idealle tirilmelidir. Binalarn bodrum katlarnda rijit evre
perdelerinin bulunmas durumunda, bu perdelerden st katlara doru devam eden
perdelerin plastik kesitleri bodrum stnden ba lamak zere konulmaldr.
7.6.4.4 Bir veya iki eksenli eilme ve eksenel kuvvet etkisinde plastikle en betonarme
kesitlerin akma yzeyleri olarak 7.4.11de tanmlanan ko ullara gre belirlenen
etkile im diyagramlar kullanlacaktr. Akma yzeyleri, 7.4.11(c)ye gre uygun
biimde dorusalla trlarak iki boyutlu davran durumunda akma izgileri, boyutlu
davran durumunda ise akma dzlemleri olarak modellenebilir.
7.6.4.5 $tme analizi modelinde kullanlacak plastik kesitlerin i kuvvet-plastik
ekildei tirme bantlar ile ilgili olarak a adaki paragraflar dikkate alnacaktr:
(a) $ kuvvet-plastik ekildei tirme bantlarnda pekle me etkisi (plastik dnme
art na bal olarak plastik momentin art ) yakla k olarak terk edilebilir (ekil 7.2a).
122
Bu durumda, bir veya iki eksenli eilme ve eksenel kuvvet etkisindeki kesitlerde
plastikle meyi izleyen itme admlarnda, i kuvvetlerin akma yzeyinin zerinde
kalmas ko ulu ile plastik ekildei tirme vektrnn akma yzeyine yakla k olarak
dik olmas ko ulu gznne alnacaktr.
(b) Pekle me etkisinin gznne alnmas durumunda (ekil 7.2b), bir veya iki eksenli
eilme ve eksenel kuvvet etkisindeki kesitlerde plastikle meyi izleyen itme admlarnda
i kuvvetlerin ve plastik ekildei tirme vektrnn salamas gereken ko ullar, ilgili
literatrden alnan uygun bir pekle me modeline gre tanmlanacaktr.
Mpa
Mpb
Tp
(a)
Tp
(b)
ekil 7.2
7.6.4.6 7.10.4e gre glendirilen herhangi bir dolgu duvar, Bilgilendirme Eki
7Fde tanmland zere kendisini evreleyen kolon ve kiri lerle birlikte iki ucu
mafsall k egen e deer basn ve/veya ekme ubuu olarak 7.6.4.2ye gre
idealle tirilecektir. $tme analizinde elasto-plastik (pekle mesiz) bir eleman olarak
modellenecek olan e deer ubuun ba langtaki dorusal elastik davran na ili kin
eksenel rijitlii ile eksenel akma dayanm Bilgilendirme Eki 7Fe gre belirlenecektir.
Duvar iin tanmlanan kesme dayanm, k egen e deer basn ubuunun eksenel
akma dayanmnn yatay bile enidir. Gerei durumunda, k egen e deer ekme
ubuunun akma dayanm Denk.(7F.6)den alnacaktr.
7.6.5. Artmsal Edeer Deprem Yk Yntemi ile tme Analizi
7.6.5.1 Artmsal Edeer Deprem Yk Ynteminin amac, birinci (deprem
dorultusunda hakim) titre im mod ekli ile orantl olacak ekilde, deprem istem
snrna kadar monotonik olarak adm adm arttrlan e deer deprem yklerinin etkisi
altnda dorusal olmayan itme analizinin yaplmasdr. D ey yk analizini izleyen
itme analizinin her bir admnda ta yc sistemde meydana gelen yerdei tirme, plastik
ekildei tirme ve i kuvvet artmlar ile bunlara ait birikimli (kmlatif) deerler ve
son admda deprem istemine kar gelen maksimum deerler hesaplanacaktr.
7.6.5.2 Artmsal E deer Deprem Yk Ynteminin kullanlabilmesi iin, binann
kat saysnn bodrum hari 8den fazla olmamas ve herhangi bir katta ek d merkezlik
gznne alnmakszn dorusal elastik davran a gre hesaplanan burulma dzensizlii
katsaysnn bi < 1.4 ko ulunu salamas gereklidir. Ayrca gznne alnan deprem
dorultusunda, dorusal elastik davran esas alnarak hesaplanan birinci (hakim)
titre im moduna ait etkin ktlenin toplam bina ktlesine (rijit perdelerle evrelenen
bodrum katlarnn ktleleri hari) orannn en az 0.70 olmas zorunludur.
7.6.5.3 Artmsal itme analizi srasnda, e deer deprem yk dalmnn, ta yc
sistemdeki plastik kesit olu umlarndan bamsz biimde sabit kald varsaym
123
yaplabilir. Bu durumda yk dalm, analizin ba lang admnda dorusal elastik

davran iin hesaplanan birinci (deprem dorultusundaki hakim) doal titre im mod
ekli genlii ile ilgili ktlenin arpmndan elde edilen deerle orantl olacak ekilde
tanmlanacaktr. Kat d emeleri rijit diyafram olarak idealle tirilen binalarda, birinci
(hakim) doal titre im mod eklinin genlikleri olarak her katn ktle merkezindeki
birbirine dik iki yatay teleme ile ktle merkezinden geen d ey eksen etrafndaki
dnme gznne alnacaktr.
7.6.5.4 7.6.5.3de tanmlanan sabit yk dalmna gre yaplan itme analizi ile,
koordinatlar tepe yerdeitirmesi taban kesme kuvveti olan itme erisi elde
edilecektir. Tepe yerdei tirmesi, binann en st katndaki ktle merkezinde, gznne
alnan x deprem dorultusunda her itme admnda hesaplanan yerdei tirmedir. Taban
kesme kuvveti ise, her admda e deer deprem yklerinin x deprem dorultusundaki
toplamdr. $tme erisine uygulanan koordinat dn m ile, koordinatlar modal
yerdeitirme modal ivme olan modal kapasite diyagram a adaki ekilde elde
edilebilir:
(a) (i)inci itme admnda birinci (deprem dorultusunda hakim) moda ait modal ivme
a1(i) a adaki ekilde elde edilir:
V (i)
a1(i) = x1
(7.1)
M x1
(b) (i)inci itme admnda birinci (deprem dorultusunda hakim) moda ait modal yer
dei tirme d1(i) nin hesab iin ise, a adaki bantdan yararlanlabilir:
d1(i) =
(i)
uxN1
) xN1 * x1
(7.2)
Birinci (deprem dorultusunda hakim) moda ait modal katk arpan * x1 , Blm 2de
Denk.(2.15) ile verilen ve x deprem dorultusunda ta yc sistemin ba lang
admndaki dorusal elastik davran iin tanmlanan Lx1 ve M1den yararlanlarak
a adaki ekilde elde edilir:
L
* x1 = x1
(7.3)
M1
7.6.5.5 7.6.5.3e alternatif olarak, artmsal itme analizi srasnda e deer deprem yk
dalm, her bir itme admnda ncekilere gre deiken olarak gznne alnabilir. Bu
durumda yk dalm, her bir itme adm ncesinde ta yc sistemde olu mu bulunan
tm plastik kesitler gznne alnarak hesaplanan birinci (deprem dorultusundaki
hakim) titre im mod eklinin genlii ile ilgili ktlenin arpmndan elde edilen deerle
orantl olarak tanmlanacaktr. Kat d emeleri rijit diyafram olarak idealle tirilen
binalarda, birinci (hakim) doal titre im mod eklinin genlikleri 7.6.5.3deki gibi
tanmlanacaktr.
7.6.5.6 $tme analizi sonucunda 7.6.5.4e gre elde edilen modal kapasite diyagram ile
birlikte, 2.4de tanmlanan elastik davran spektrumu ve farkl a lma olaslklar iin
bu spektrum zerinde 7.8e gre yaplan dei iklikler gznne alnarak, birinci
(hakim) moda ait maksimum modal yerdei tirme, dier deyi le modal yerdeitirme
istemi hesaplanacaktr. Tanm olarak modal yerdei tirme istemi, d1(p) , dorusal
olmayan (nonlineer) spektral yerdeitirme Sdi1 e e ittir:
124
d1(p) = Sdi1
(7.4)
Dorusal olmayan (nonlineer) spektral yerdei tirme Sdi1 in belirlenmesine ili kin
i lemler Bilgilendirme Eki 7Cde verilmi tir.
7.6.5.7 Son itme adm i = p iin Denk.(7.4)e gre belirlenen modal yerdei tirme
istemi d1(p) nin Denk.(7.2)de yerine konulmas ile, x deprem dorultusundaki tepe
(p)
yerdei tirmesi istemi uxN1
elde edilecektir:
(p)
uxN1
= ) xN1 * x1 d1(p)
(7.5)
Buna kar gelen dier tm istem byklkleri (yerdei tirme, ekildei tirme ve i
kuvvet istemleri) mevcut itme analizi dosyasndan elde edilecek veya tepe
yerdei tirmesi istemine ula ncaya kadar yaplacak yeni bir itme analizi ile
hesaplanacaktr.
7.6.6. Artmsal Mod Birletirme Yntemi ile tme Analizi

Artmsal Mod Birletirme Ynteminin amac, ta yc sistemin davran n temsil eden
yeteri sayda doal titre im mod ekli ile orantl olacak ekilde monotonik olarak adm
adm arttrlan ve birbirleri ile uygun biimde leklendirilen modal yerdei tirmeler
veya onlarla uyumlu modal deprem ykleri esas alnarak Mod Birletirme Ynteminin
artmsal olarak uygulanmasdr. Ard k iki plastik kesit olu umu arasndaki her bir itme
admnda, ta yc sistemde adm adm dorusal elastik davran n esas alnd bu tr
bir itme analizi yntemi, Bilgilendirme Eki 7Dde aklanm tr.
7.6.7. Zaman Tanm Alannda Dorusal Olmayan Hesap Yntemi

7.6.7.1 Zaman Tanm Alannda Dorusal Olmayan Hesap Ynteminin amac, ta yc
sistemdeki dorusal olmayan davran gznne alnarak sistemin hareket denkleminin
adm adm entegre edilmesidir. Analiz srasnda her bir zaman artmnda sistemde
meydana gelen yerdei tirme, plastik ekildei tirme ve i kuvvetler ile bu
byklklerin deprem istemine kar gelen maksimum deerleri hesaplanr.
7.6.7.2 Zaman tanm alannda yaplacak analizde kullanlacak yapay, kaydedilmi
veya benzetirilmi yer hareketleri 2.9.1 ve 2.9.2ye gre belirlenecek ve analizde 2.9.3
gznne alnacaktr.
7.6.8. Birim ekildeitirme stemlerinin Belirlenmesi
7.6.8.1 7.6.5 veya 7.6.6ya gre yaplan itme analizi veya zaman tanm alannda
7.6.7ye gre yaplan hesap sonucunda k bilgisi olarak herhangi bir kesitte elde
edilen p plastik dnme istemine bal olarak plastik erilik istemi, a adaki bant ile
hesaplanacaktr:
Tp
Ip =
(7.6)
Lp
7.6.8.2 Amaca uygun olarak seilen bir beton modeli ile pekle meyi de gznne alan
donat elii modeli kullanlarak, kesitteki eksenel kuvvet istemi altnda yaplan
analizden elde edilen iki dorulu moment-erilik ili kisi ile tanmlanan Iy edeer akma
125
erilii, Denk.(7.6) ile tanmlanan Ip plastik erilik istemine eklenerek, kesitteki It

toplam erilik istemi elde edilecektir:
It = I y + Ip
(7.7)
Betonarme sistemlerde betonun basn birim ekildei tirmesi istemi ile donat
eliindeki birim ekildei tirme istemi, Denk.(7.7) ile tanmlanan toplam erilik
istemine gre moment-erilik analizi ile hesaplanacaktr.
7.6.8.3 Sargl veya sargsz beton ve donat elii modelleri iin, ba kaca bir seim
yaplmad durumlarda, Bilgilendirme Eki 7Bden yararlanlabilir.
7.6.9. Betonarme Elemanlarn Kesit Birim ekildeitirme Kapasiteleri
7.6.9.1 Beton ve donat eliinin birim ekildei tirmeleri cinsinden 7.6.8e gre elde
edilen deprem istemleri, a ada tanmlanan birim ekildei tirme kapasiteleri ile
kar la trlarak, kesit dzeyinde ta yc sistem performans belirlenecektir.
7.6.9.2 Plastik ekildei tirmelerin meydana geldii betonarme snek ta yc sistem
elemanlarnda, e itli kesit hasar snrlarna gre izin verilen ekildei tirme st snrlar
(kapasiteleri) a ada tanmlanm tr:
(a) Kesit Minimum Hasar Snr (MN) iin kesitin en d lifindeki beton basn birim
ekildei tirmesi ile donat elii birim ekildei tirmesi st snrlar:
( cu ) MN = 0.0035
(s )MN = 0.010
(7.8)
(b) Kesit Gvenlik Snr (GV) iin etriye iindeki blgenin en d lifindeki beton basn
birim ekildei tirmesi ile donat elii birim ekildei tirmesi st snrlar:
( cg )GV = 0.0035 + 0.01 (s / sm ) d 0.0135
( s )GV = 0.040
(7.9)
(c) Kesit Gme Snr (G) iin etriye iindeki blgenin en d lifindeki beton basn
birim ekildei tirmesi ile donat elii birim ekildei tirmesi st snrlar:
( cg )GC = 0.004 + 0.014 (s / sm ) d 0.018
( s )GC = 0.060
(7.10)
Gznne alnan enine donatlarn 3.2.8e gre zel deprem etriyeleri ve irozlar
olarak dzenlenmi olmas zorunludur.
7.6.10. Glendirilen Dolgu Duvarlarnn ekildeitirme Kapasiteleri

7.10.4 ve Bilgilendirme Eki 7Fe gre glendirilen dolgu duvarlarnn, kendilerini
evreleyen kolon ve kiri lerle birlikte 7.6.4.6ya gre modellenerek yaplan itme analizi
sonucunda elde edilen greli kat telemeleri iin izin verilen snr deerler (kapasiteler)
Tablo 7.5in ikinci satrnda tanmlanm tr.
7.6.11. Betonarme Tayc Sistem Elemanlarnn Kesme Kuvveti Kapasiteleri
7.6.11.1 Kolon-kiri birle im blgeleri d nda tm betonarme ta yc sistem
elemanlarnn gevrek krlma kontrollerinde kullanlacak kesme kuvveti dayanmlar
TS-500e gre belirlenecektir. Kesme kuvveti dayanm hesabnda, 7.2de belirlenen
bilgi dzeylerine gre tanmlanan mevcut dayanm deerleri kullanlacaktr. Kesme
kuvveti dayanmnn kesme kuvveti isteminden daha kk olduu elemanlar, gevrek
olarak hasar gren elemanlar olarak tanmlanacaktr.
126
7.6.11.2 Betonarme kolon-kiri birle imleri iin Denk.(3.11)den hesaplanacak kesme

kuvveti isteminin 3.5.2.2de verilen kesme dayanmn a mamas gerekir. Ancak
Denk.(3.11)de Vkol yerine dorusal olmayan analizde ilgili kolon iin hesaplanan
kesme kuvveti istemi kullanlacak, Denk.(3.12) veya Denk.(3.13)deki dayanm
hesabnda ise fcd yerine 7.2de tanmlanan bilgi dzeyine gre belirlenen mevcut beton
dayanm esas alnacaktr. Kesme kuvveti isteminin kesme dayanmn a mas
durumunda, kolon-kiri birle im blgesi gevrek olarak hasar gren eleman olarak
tanmlanacaktr.
7.7. BNA DEPREM PERFORMANSININ BELRLENMES
7.7.1. Betonarme Binalarn Deprem Performans
Binalarn deprem performans, uygulanan deprem etkisi altnda binada olu mas
beklenen hasarlarn durumu ile ili kilidir ve drt farkl hasar durumu esas alnarak
tanmlanm tr. 7.5 ve 7.6da tanmlanan hesap yntemlerinin uygulanmas ve eleman
hasar blgelerine karar verilmesi ile bina deprem performans dzeyi belirlenir.
Binalarn deprem performansnn belirlenmesi iin uygulanacak kurallar a ada
verilmi tir. Burada verilen kurallar betonarme ve prefabrike betonarme binalar iin
geerlidir. Yma binalarda uygulanacak kurallar 7.7.6da verilmi tir.
7.7.2. Hemen Kullanm Performans Dzeyi

Herhangi bir katta, uygulanan her bir deprem dorultusu iin yaplan hesap sonucunda
kiri lerin en fazla %10u Belirgin Hasar Blgesine geebilir, ancak dier ta yc
elemanlarnn tm Minimum Hasar Blgesindedir. Eer varsa, gevrek olarak hasar
gren elemanlarn glendirilmeleri kayd ile, bu durumdaki binalarn Hemen Kullanm
Performans Dzeyinde olduu kabul edilir.
7.7.3. Can Gvenlii Performans Dzeyi

Eer varsa, gevrek olarak hasar gren elemanlarn glendirilmeleri kayd ile, a adaki
ko ullar salayan binalarn Can Gvenlii Performans Dzeyinde olduu kabul edilir:
(a) Herhangi bir katta, uygulanan her bir deprem dorultusu iin yaplan hesap
sonucunda, ikincil (yatay yk ta yc sisteminde yer almayan) kiri ler hari olmak
zere, kiri lerin en fazla %30'u ve kolonlarn a adaki (b) paragrafnda tanmlanan
kadar leri Hasar Blgesine geebilir.
(b) leri Hasar Blgesindeki kolonlarn, her bir katta kolonlar tarafndan ta nan kesme
kuvvetine toplam katks %20nin altnda olmaldr. En st katta leri Hasar
Blgesindeki kolonlarn kesme kuvvetleri toplamnn, o kattaki tm kolonlarn kesme
kuvvetlerinin toplamna oran en fazla %40 olabilir.
(c) Dier ta yc elemanlarn tm Minimum Hasar Blgesi veya Belirgin Hasar
Blgesindedir. Ancak, herhangi bir katta alt ve st kesitlerinin ikisinde birden
Minimum Hasar Snr a lm olan kolonlar tarafndan ta nan kesme kuvvetlerinin, o
kattaki tm kolonlar tarafndan ta nan kesme kuvvetine orannn %30u a mamas
gerekir (Dorusal elastik yntemle hesapta, alt ve st dm noktalarnn ikisinde
birden Denk.(3.3)n saland kolonlar bu hesaba dahil edilmezler).
127
7.7.4. Gme ncesi Performans Dzeyi

Gevrek olarak hasar gren tm elemanlarn Gme Blgesinde olduunun gznne
alnmas kayd ile, a adaki ko ullar salayan binalarn Gme ncesi Performans
Dzeyinde olduu kabul edilir:
(a) Herhangi bir katta, uygulanan her bir deprem dorultusu iin yaplan hesap
sonucunda, ikincil (yatay yk ta yc sisteminde yer almayan) kiri ler hari olmak
zere, kiri lerin en fazla %20si Gme Blgesine geebilir.
(b) Dier ta yc elemanlarn tm Minimum Hasar Blgesi, Belirgin Hasar Blgesi
veya leri Hasar Blgesindedir. Ancak, herhangi bir katta alt ve st kesitlerinin
ikisinde birden Minimum Hasar Snr a lm olan kolonlar tarafndan ta nan kesme
kuvvetlerinin, o kattaki tm kolonlar tarafndan ta nan kesme kuvvetine orannn
%30u a mamas gerekir (Dorusal elastik yntemle hesapta, alt ve st dm
noktalarnn ikisinde birden Denk.(3.3)n saland kolonlar bu hesaba dahil
edilmezler).
(c) Binann mevcut durumunda kullanm can gvenlii bakmndan sakncaldr.
7.7.5. Gme Durumu
Bina Gme ncesi Performans Dzeyini salayamyorsa Gme Durumundadr.
Binann kullanm can gvenlii bakmndan sakncaldr.
7.7.6. Yma Binalarn Deprem Performansnn Belirlenmesi

Yma binalarn performans dzeyine, 7.2'ye gre yaplan inceleme ve Blm 5e gre
yaplan hesap sonucunda karar verilecektir. Eer yma binann her iki dorultudaki
tm duvarlarnn kesme dayanm uygulanan deprem etkileri altnda olu an kesme
kuvvetlerini kar lamaya yeterli ise, binann Hemen Kullanm Performans Dzeyini
salad sonucuna varlr. Herhangi bir katta uygulanan deprem dorultusunda bu
ko ulu salamayan duvarlarn kat kesme kuvvetine katks %20'nin altnda ise binann
Can Gvenlii Performans Dzeyini salad kabul edilecektir. Sadece yetersiz olan
duvarlarn en az 7F.2de belirtildii dzeyde glendirilmesi gerekir. Bu durumlarn
d nda binann Gme Durumunda olduu kabul edilir.
7.8. BNALAR N HEDEFLENEN PERFORMANS DZEYLER

7.8.1. Yeni yaplacak binalar iin 2.4de tanmlanan ivme spektrumu, 1.2.2ye gre 50
ylda a lma olasl %10 olan depremi esas almaktadr. Bu deprem dzeyine ek olarak,
mevcut binalarn deerlendirilmesinde ve glendirme tasarmnda kullanlmak zere
ayrca a ada belirtilen iki farkl deprem dzeyi tanmlanm tr:
(a) 50 ylda a lma olasl %50 olan depremin ivme spektrumunun ordinatlar, 2.4de
tanmlanan spektrumun ordinatlarnn yakla k yars olarak alnacaktr.
(b) 50 ylda a lma olasl %2 olan depremin ivme spektrumunun ordinatlar ise 2.4de
tanmlanan spektrumun ordinatlarnn yakla k 1.5 kat olarak kabul edilmi tir.
7.8.2. Mevcut veya glendirilecek binalarn deprem performanslarnn belirlenmesinde
esas alnacak deprem dzeyleri ve bu deprem dzeylerinde binalar iin ngrlen
minimum performans hedefleri Tablo 7.7de verilmi tir.
128
TABLO 7.7 FARKLI DEPREM DZEYLERNDE BNALAR N

NGRLEN MNMUM PERFORMANS HEDEFLER
Binann Kullanm Amac
ve Tr
Depremin Alma Olasl

50 ylda 50 ylda 50 ylda
%50
%10
%2
Deprem Sonras Kullanm Gereken Binalar: Hastaneler, salk

tesisleri, itfaiye binalar, haberle me ve enerji tesisleri, ula m
istasyonlar, vilayet, kaymakamlk ve belediye ynetim binalar,

afet ynetim merkezleri, vb.
nsanlarn Uzun Sreli ve Youn Olarak Bulunduu Binalar:
Okullar, yatakhaneler, yurtlar, pansiyonlar, askeri k lalar,
cezaevleri, mzeler, vb.

nsanlarn Ksa Sreli ve Youn Olarak Bulunduu Binalar:
HK
Sinema, tiyatro, konser salonlar, kltr merkezleri, spor tesisleri
Tehlikeli Madde eren Binalar: Toksik, parlayc ve patlayc
zellikleri olan maddelerin bulunduu ve depoland binalar

Dier Binalar: Yukardaki tanmlara girmeyen dier binalar
(konutlar, i yerleri, oteller, turistik tesisler, endstri yaplar, vb.)

HK: Hemen Kullanm; CG: Can Gvenlii; G: Gme ncesi (Bkz. 7.7)
HK
CG
HK
CG
CG
HK
CG
7.9. BNALARIN GLENDRLMES

Binalarn glendirilmesi, deprem hasarlarna neden olacak kusurlarnn giderilmesi,
deprem gvenliini arttrmaya ynelik olarak yeni elemanlar eklenmesi, ktle
azaltlmas, mevcut elemanlarnn deprem davran larnn geli tirilmesi, kuvvet
aktarmnda srekliliin salanmas trndeki i lemleri ierir.
7.9.1. Glendirilen Binalarn Deprem Gvenliinin Belirlenmesi

Glendirilen binalarn ve elemanlarnn deprem gvenliklerinin hesaplanmasnda,
mevcut binalar iin bu blmde verilen hesap yntemleri ve deerlendirme esaslar
kullanlacaktr.
7.9.2. Binalara Eklenecek Elemanlarn Tasarm

Glendirme amacyla binalara eklenecek yeni elemanlarn tasarmnda, bu blmde
verilen zel kurallarla birlikte Blm 3 ve/veya Blm 4e ve ayrca yrrlkte olan
dier standart ve ynetmeliklere uyulacaktr.
7.9.3. Glendirme Trleri

Glendirme uygulamalar, her ta yc sistem tr iin eleman ve bina sistemi
dzeyinde olmak zere iki farkl kapsamda deerlendirilecektir.
7.9.3.1 Binann kolon, kiri , perde, birle im blgesi gibi deprem yklerini kar layan
elemanlarnda dayanm ve ekildei tirme kapasitelerinin arttrlmasna ynelik olarak
uygulanan i lemler, eleman glendirmesi olarak tanmlanr.
7.9.3.2 Binann ta yc sisteminin dayanm ve ekildei tirme kapasitesinin
arttrlmas ve i kuvvetlerin dalmnda srekliliin salanmas, binaya yeni elemanlar
eklenmesi, birle im blgelerinin glendirilmesi, deprem etkilerinin azaltlmas
amacyla binann ktlesinin azaltlmas i lemleri sistem glendirmesi olarak tanmlanr.
129
7.10. BETONARME BNALARIN GLENDRLMES

Bu blmde verilen eleman ve sistem glendirme yntemleri uygulamada ska
kullanlan teknikleri kapsamaktadr. Ancak burada kapsanmayan glendirme trleri, bu
blmn genel yakla mna ve ilkelerine uymak ko uluyla uygulanabilir.
7.10.1. Kolonlarn Sarlmas

Kolonlarn snekliini arttrmaya ynelik olarak kesme ve basn dayanmlarnn
arttrlmas, bindirmeli eklerin zayflklarnn giderilmesi iin a ada verilen yntemler
kullanlabilir. Bu yntemler ile kolonlarn eilme kapasitesi arttrlamaz.
7.10.1.1 Betonarme Sarg: Mevcut kolonun pas pay syrlarak veya yzeyleri
rselenerek uygulanacaktr. Betonarme sarg gerek yatay, gerekse d ey donatnn
yerle tirilmesi, beton dklmesi ve minimum pas paynn salanmas iin yeterli
kalnlkta olmaldr. En az sarg kalnl 100 mmdir. Betonarme sarg alt kat
d emesinin stnde ba lar ve st kat d emesinin altnda sona erer. Eksenel basn
dayanmnn arttrlmas amac ile yaplan sargda, sarg betonu iindeki enine donat
iin kolonun tm ykseklii boyunca 3.3.4.2de verilen kurallar uygulanacaktr.
Sarlm kolonun kesme ve basn dayanmlarnn hesabnda, sarlm brt kesit
boyutlar ile manto betonunun tasarm dayanm kullanlacak, ancak elde edilen
dayanmlar 0.9 ile arplarak azaltlacaktr.
7.10.1.2 elik Sarg: elik sarg dikdrtgen betonarme kolonlarn k elerine drt adet
boyuna k ebent yerle tirilmesi ve k ebentlerin belirli aralklarla dzenlenen yatay
plakalarla kaynaklanmas ile olu turulur. K ebentler ile betonarme yzeyler arasnda
bo luk kalmamaldr. Yatay plakalar drt yzeyde srekli olmaldr. elik sargnn
kolon eksenel yk kapasitesini arttrmas iin korniyerlerin alt ve st d emeler arasnda
srekli olmas (bo luklarn alnmas) ve d emelere ba lk plakalar ile basn aktarmas
aktarmnn saland hesapla gsterilmelidir. Gerekirse k ebentlere n ykleme
yaplarak mevcut betonarme kolon kesitinin d ey yklerden kaynaklanan eksenel
basn yk azaltlabilir. elik sarg ile salanacak ek kesme dayanm Denk.(7.11) ile
hesaplanacaktr.
t jb d
(7.11)
Vj
f yw
s
Denk.(7.11)de tj , b, ve s yatay plakalarn kalnl, geni lii ve aral, d ise kesitin
faydal yksekliidir. elik sarg ile bindirmeli eklerin zayflklarnn giderilmesi iin
sarg boyunun bindirme blgesi boyundan en az %50 uzun olmas ve elik sargnn
donat bindirme blgesinde kolonun kar lkl yzlerinde dzenlenen en az 16 mm
apnda iki sra bulonlu ankrajla sk trlmas gereklidir. Bindirme ekinin kolonun alt
ucunda yaplm olmas durumunda en az iki sra bulonlu ankraj alt d emenin srasyla
250 ve 500 mm zerinde yaplacaktr.
7.10.1.3 Lifli Polimer (LP) Sarg: LP tabakasnn kolonlarn evresine, lifler enine
donatlara paralel olacak ekilde, sarlmas ve yap trlmas ile sarglama salanr. LP
sargs ile betonarme kolonlarn sneklik kapasitesi, kesme ve basn dayanmlar ile
boyuna donat bindirme boyunun yetersiz olduu durumlarda donat kenetlenme
dayanm arttrlr. LP sarglama ile yaplan glendirmelerde tam sarg (tm kesit
evresinin sarlmas) yntemi kullanlmal ve sarg sonunda en az 200 mm bindirme
130
yaplmaldr. LP sargs dikdrtgen kolonlarda kolon k elerinin en az 30 mm

yarapnda yuvarlatlmas ile uygulanr. LP uygulamas retici firma tarafndan
nerilen ynteme uygun olarak gerekle tirilmelidir. LP ile sarglanan kolonlarda elde
edilen kesme, eksenel basn ve kenetlenme dayanmlarnn art ile sneklik art nn
hesap yntemleri Bilgilendirme Eki 7Ede verilmektedir.
7.10.2. Kolonlarn Eilme Kapasitesinin Arttrlmas

Kolonlarn eilme kapasitesini arttrmak iin kolon kesitleri bytlebilir. Bu i lem ayn
zamanda kolonun kesme ve basn kuvveti kapasitelerini de arttrr. Bytlen kolona
eklenen boyuna donatlarn katlar arasnda sreklilii salanacaktr. Boyuna donatlar
kat d emelerinde alan deliklerden geirilecektir. Kolon-kiri birle im blgelerinde
kiri ler delinerek veya kiri lere ankraj yaplarak gerekli enine donat konulacaktr.
Kolonun bytlen kesiti 3.3.4e gre enine donat ile sarlacaktr. Bytlen kolon
kesitinin pas pay, eklenen d ey ve yatay donaty rtmek iin yeterli kalnlkta
olacaktr. Yeni ve eski betonun aderansnn salanmas iin mevcut kolonun
yzeyindeki sva tabakas syrlacak ve beton yzeyleri przlendirilecektir.
Bytlm kolon kesitinin eilme, kesme, basn dayanmnn ve eilme rijitliinin
hesabnda brt kesit boyutlar ve eklenen kesit betonunun tasarm zellikleri esas
alnacak, ancak elde edilen rijitlik ve dayanmlar 0.9 ile arplarak azaltlacaktr.
7.10.3. Kirilerin Sarlmas

Betonarme kiri lerin sarlmasnn amac, kiri lerin kesme dayanmlarnn ve baz
durumlarda sneklik kapasitelerinin arttrlmasdr. A ada verilen yntemler ile
kiri lerin eilme kapasitesi arttrlamaz.
7.10.3.1 Dtan Etriye Ekleme: Kesme dayanm yetersiz olan kiri mesnet
blgelerinde gerekli sayda etriye ubuu kiri in iki yzne ekil 7.3de gsterildii
gibi d tan eklenecektir. Kiri altna yerle tirilen bir elik profile bulonla balanan
ubuklar, stteki d emede alan deliklerden geirilerek d eme st yzeyinde alan
yuvann iine bklerek yerle tirilecektir. Daha sonra betonda alan bo luklar beton ile
doldurulacaktr. Bu yntem ayn esaslarla farkl detaylar kullanlarak da uygulanabilir.
Kiri lerin d tan eklenen etriyeler ile arttrlan kesme dayanm TS-500e gre
hesaplanacaktr. D tan eklenen etriyelerin sarglama etkisi yoktur, kiri kesitinin
snekliini arttrmaz. Bu uygulamada profil ve bulonlar d etkilere kar korunmaldr.
7.10.3.2 Lifli Polimer (LP) ile Sarma: LP sarglama ile kiri snekliinin ve kesme
dayanmnn arttrlmasnda tam sarg (tm kesit evresinin sarlmas) yntemi
kullanlmaldr. LP ile glendirilen kiri kesme dayanm Bilgilendirme Eki 7Ede
verilen Denk.(7E.1)e gre hesaplanabilir. Sreksiz ( eritler halinde) LP kullanlmas
durumunda LP eritlerin aralklar ( wf d 4) deerini gememelidir. LP sargs
kiri lerde k elerin en az 30 mm yarapnda yuvarlatlmas ile uygulanacaktr. LP ile
yaplan sarglamalarda sarg sonunda en az 200 mm bindirme yaplmaldr. LP
uygulamas
retici
firma
tarafndan
nerilen
ynteme
uygun
olarak
gerekle tirilmelidir.
131
Tamir betonu
D etriye
elik profil
ekil 7.3
7.10.4. Dolgu Duvarlarnn Glendirilmesi
Bodrum hari en fazla katl binalarda uygulanmak zere, temel stnden yukarya
kadar st ste sreklilik gsteren betonarme ereve iindeki dolgu duvarlarnn rijitlii
ve kesme dayanm, Bilgilendirme Eki 7Fde tanmlanan glendirme yntemleri ile
arttrlabilir.
7.10.5. Betonarme Tayc Sistemlerin Yerinde Dkme Betonarme Perdeler ile

Glendirilmesi
Yanal rijitlii ve dayanm yetersiz olan betonarme ta yc sistemler, yerinde dkme
betonarme perdelerle glendirilebilir. Betonarme perdeler mevcut ereve dzlemi
iinde veya ereve dzlemine biti ik olarak dzenlenebilir.
7.10.5.1 ereve Dzlemi inde Betonarme Perde Eklenmesi: Betonarme sisteme

eklenecek perdeler ereve aksnn iinde dzenlenecek, temelden ba layarak perde st
kotuna kadar srekli olacaktr. Bu amala, perde u blgesindeki boyuna donatlarn ve
gerei durumunda perde gvdesindeki boyuna donatlarn perde ykseklii boyunca
sreklilii salanacaktr. Perdeler, iinde bulunduklar ereveye ankraj ubuklar ile
balanarak birlikte al malar salanacaktr. Ankraj ubuklar, mevcut ereve
elemanlar ile eklenen betonarme perde eleman arasndaki arayzlerde deprem
kuvvetleri altnda olu an kayma gerilmelerini kar lamak iin yeterli dayanma sahip
olacaklardr. Arayzlerdeki kayma gerilmelerinin ereve elemanlar boyunca dalm
bilinen mekanik prensiplerine uygun olarak hesaplanacaktr. Ankraj ubuklarnn
tasarmnda TS-500deki srtnme kesmesi esaslar kullanlacaktr. En kk ankraj
ubuu ap 16 mm, en az ankraj derinlii ubuk apnn on kat ve en geni ubuk
aral 40 cm olmaldr. Perde ucunda mevcut kolon bulunmamas durumunda 3.6.5e
gre perde u blgesi olu turulacaktr. Perde ucunda mevcut kolon bulunmas
durumunda mevcut kolondan u blgesi olarak yararlanlabilir. Gerekli durumlarda
mevcut kolon 7.10.2ye gre bytlerek veya mevcut kolona biti ik perde iinde gizli
kolon dzenlenerek perde u blgesi olu turulacaktr. Her iki durumda da perde u
blgesine eklenecek d ey donatlarn katlar arasnda sreklilii salanacaktr. Perdenin
altna 6.3.1de verilen esaslar uyarnca temel yaplacaktr. Perde temeli, perde tabannda
olu an i kuvvetleri temel zeminine gvenle aktaracak ekilde boyutlandrlacaktr.
132
Perde temelinde olu abilecek d merkezlii azaltmak amacyla perde temeli kom u
kolonlar ierecek
ekilde geni letilerek mevcut kolonlarn eksenel basn
kuvvetlerinden yararlanlabilir. Perde temelinin mevcut temel sistemi ile birlikte
al mas iin gerekli nlemler alnacaktr.
7.10.5.2 ereve Dzlemine Bitiik Betonarme Perde Eklenmesi: Betonarme sisteme

eklenecek perdeler d ereve aksnn d nda, ereveye biti ik olarak dzenlenecek,
temelden ba layarak perde st kotuna kadar srekli olacaktr. Perdeler biti ik olduklar
ereveye ankraj ubuklar ile balanarak birlikte al malar salanacaktr. Ankraj
ubuklar, mevcut ereve elemanlar ile sisteme eklenen d merkezli perde eleman
arasndaki arayzlerde deprem kuvvetleri altnda olu an kayma gerilmelerini kar lamak
iin yeterli dayanma sahip olacaklardr. Ankraj ubuklarnn tasarmnda 7.10.5.1de
verilen esaslara uyulacaktr.
Perde ucunda mevcut kolon bulunmamas durumunda 3.6.5e gre perde u blgesi
olu turulacaktr. Perde ucunda mevcut kolon bulunmas durumunda mevcut kolondan
u blgesi olarak yararlanlabilir. Gerekli durumlarda mevcut kolon 7.10.2ye gre
bytlerek perde u blgesi olu turulacaktr. Perdenin altna 6.3.1de verilen esaslar
uyarnca temel yaplacaktr. Perde temeli, perde tabannda olu an i kuvvetleri temel
zeminine gvenle aktaracak ekilde boyutlandrlacaktr. Perde temelinde olu abilecek
d merkezlii azaltmak amacyla perde temeli kom u kolonlar ierecek ekilde
geni letilerek mevcut kolonlarn eksenel basn kuvvetlerinden yararlanlabilir. Perde
temelinin mevcut temel sistemi ile birlikte al mas iin gerekli nlemler alnacaktr.
7.10.6. Betonarme Sisteme Yeni ereveler Eklenmesi

Betonarme sistemin d na yeni ereveler eklenerek yatay kuvvetlerin payla m
salanabilir. Sisteme eklenecek erevelerin temelleri mevcut binann temelleri ile
birlikte dzenlenecektir. Yeni erevelerin mevcut binann ta yc sistemi ile birlikte
al mas iin bu ereveler mevcut binann d emelerine gerekli yk aktarmn
salayacak ekilde balanacaktr.
7.10.7. Betonarme Sistemin Ktlesinin Azaltlmas

Ktle azaltlmas bir yap glendirme yntemi deildir. Ancak yapya etki eden d ey
yklerin ve deprem kuvvetlerinin azalan ktle ile orantl olarak azalacak olmas yap
gvenliini arttracaktr. Azaltlacak veya kaldrlacak ktle ne kadar yap st kotlarna
yakn ise, deprem gvenliini arttrmadaki etkinlii de o kadar fazla olacaktr. En etkili
ktle azaltlmas trleri binann st katnn veya katlarnn iptal edilerek kaldrlmas,
mevcut atnn hafif bir at ile dei tirilmesi, atda bulunan su deposu vb tesisat
arlklarnn zemine indirilmesi, ar balkonlarn, parapetlerin, blme duvarlarn, cephe
kaplamalarnn daha hafif elemanlar ile dei tirilmesidir.
133
BLGLENDRME EK 7A.

DO>RUSAL ELASTK YNTEMLER LE HESAPTA KOLON VE
PERDELERN ETK/KAPASTE ORANLARININ BELRLENMES
7A.0. Simgeler
MA
MD
ME
MK
NA
ND
NE
NK
r
rs
= Artk moment kapasitesi

= D ey yklerden olu an moment
= Deprem ykleri altnda olu an moment
= 7.2 ye gre tanmlanan mevcut malzeme dayanmlarna gre hesaplanan
moment kapasitesi
= Artk moment kapasitesine kar gelen eksenel kuvvet
= D ey yklerden olu an eksenel kuvvet
= Deprem ykleri altnda olu an eksenel kuvvet
= Kesit moment kapasitesine kar gelen eksenel kuvvet
= Etki/kapasite oran
= Etki/kapasite orannn snr deeri
7A.1. Kolon ve perdelerde etki/kapasite oranlar

Dorusal elastik yntemler ile yaplan hesapta, moment eksenel kuvvet etkisi
altndaki kolon ve perde kesitlerinde etki/kapasite oran (r)nin belirlenmesi iin
uygulanabilecek yntemler a adaki paragraflarda aklanm tr.
7A.1.1 Herhangi bir kolon veya perde kesitinin 7.4.11(c)ye gre dorusalla trlan
momenteksenel kuvvet etkile im diyagram ekil 7A.1de grlmektedir. ;ekildeki D
noktasnn koordinatlar, d ey yklerden meydana gelen MDND iftine kar
gelmektedir. D noktasndan ba layan ve etkile im diyagramnn d na kan ikinci
doru parasnn yatay ve d ey izd mleri ise, Ra = 1 iin deprem hesabndan elde
edilen ve depremin yn ile uyumlu olan MENE iftine kar gelmektedir (ekil
7A.1de MEnin i aretlerinin farkl olduu iki durum ayr ayr gsterilmi tir). $kinci
doru parasnn etkile im diyagramn kestii K noktasnn koordinatlar, kolon veya
perde kesitinin MK moment kapasitesi ve buna kar gelen NK eksenel kuvvetidir.
7A.1.2 7.5.2.3e gre, artk moment kapasitesi MA ve buna kar gelen eksenel kuvvet
NA a adaki ekilde tanmlanr:
MA = M K M D
(7A.1a)
NA = NK ND
(7A.1b)
Kolon veya perdenin etki/kapasite oran ise u ekilde tanmlanabilir:

r =
ME
N
= E d rs
MA
NA
(7A.2)
ekil 7A.1deki K kesi me noktasnn koordinatlar olan MK veya NKnn geometrik

veya saysal olarak elde edilmesi durumunda, d ey yk hesabndan MD veya ND,
deprem hesabndan ise ME veya NE bilindiine gre, Denk.(7A.1) ve Denk.(7A.2)den
yararlanlarak kesitin eilme ve eksenel kuvvet altndaki etki/kapasite oran dorudan
hesaplanabilir. Kolon kesitinin moment kapasitesine kar gelen eksenel kuvvet NK,
hasar snrlarn tanmlayan Tablo 7.3de gznne alnacak olan eksenel kuvvettir.
134
(MK ; NK )
(MD ; ND )
NE
K
NA
D
M
MA
ME
NE
(MK ; NK )
NA
(MD ; ND )
D
M
MA
ME
ekil 7A.1
7A.1.3 Kolon veya perdenin etki/kapasite oran, bir ard k yakla m hesab ile de
belirlenebilir. Bu amala ba langta r iin bir tahmin yaplr. NE deprem hesabndan
bilindiinden Denk.(7A.2)den NA hesaplanr ve ND bilindiine gre Denk.(7A.1b)den
NK bulunur. Buna bal olarak MK moment kapasitesi kesit hesabndan elde edilir ve
bundan MD karlarak Denk.(7A.1a)dan MA hesaplanr. MA ve ME kullanlarak
Denk.(7A.2)den rnin yeni deeri elde edilir ve ba a dnlerek ard k yakla mn bir
sonraki admna geilir. Bir nceki admda bulunana yeteri kadar yakn olarak edilen
son ard k yakla m admndaki r deeri, kesitin eilme ve eksenel kuvvet altndaki
etki/kapasite oran olarak tanmlanr. Son admdaki MA ve NA deerleri Denk.(7A.1)
deki yerlerine konularak MK ve NK hesaplanr. Elde edilen NK, hasar snrlarn
tanmlayan Tablo 7.3de gznne alnacak olan eksenel kuvvettir.
7A.1.4 Yukarda tek eksenli eilme/eksenel kuvvet durumu iin aklanan
etki/kapasite oran hesab, iki eksenli eilme/eksenel kuvvet durumu iin de benzer
biimde uygulanabilir.
7A.2. zel durum
ekil 7A.1deki ikinci dorunun ucunun etkile im diyagramnn iinde kalmas
durumunda 7A.1 uygulanamaz. r < 1 olmasna kar gelen bu durumda etki/kapasite
orannn hesabna esasen gerek olmad aktr.
135
7A.3. Kolon ve perde eksenel kuvvetlerinin st snr

Yukarda akland ekilde hesaplanan NK eksenel kuvvetinin basn veya ekme
durumlarndaki st snr, ilgili kolon ile stndeki kolonlara saplanan tm kiri lerde,
pekle me gznne alnmakszn 3.4.5.1e gre uygulanan depremin yn ile uyumlu
olarak hesaplanan Ve kesme kuvvetlerinin kolonlara aktarlmas sonucunda ilgili
kolonda elde edilen eksenel kuvvet olarak tanmlanabilir.
136
BLGLENDRME EK 7B.

BETON VE DONATI EL> N
GERLME EKLDE>TRME BA>INTILARI
7B.0. Simgeler
As
ai
bo
Ec
Es
fc
fcc
fco
fe
fs
fsy
fsu
fyw
ho
ke
s
s
x , y
c
cu
sy
s
su
= Boyuna donat alan

= Kesit evresindeki d ey donatlarn eksenleri arasndaki uzaklk
= Gbek betonunu sarglayan etriyelerin eksenleri arasnda kalan kesit boyutu
= Betonun elastisite modl
= Donat eliinin elastisite modl
= Sargl betonda beton basn gerilmesi
= Sargl beton dayanm
= Sargsz betonun basn dayanm
= Etkili sarglama basnc
= Donat eliindeki gerilme
= Donat eliinin akma dayanm
= Donat eliinin kopma dayanm
= Enine donatnn akma dayanm
= Gbek betonunu sarglayan etriyelerin eksenleri arasnda kalan kesit boyutu
= Sarglama Etkinlik Katsays
= Etriye aral
= Toplam enine donatnn hacmsal oran (dikdrtgen kesitlerde s = x + y)
= $lgili dorultulardaki enine donat hacim oran
= Beton basn birim ekildei tirmesi
= Sargl betondaki maksimum basn birim ekildei tirmesi
= Donat eliinin akma birim ekildei tirmesi
= Donat eliinin pekle me ba langcndaki birim ekildei tirmesi
= Donat eliinin kopma birim ekildei tirmesi
7B.1. Sargl ve Sargsz Beton Modelleri

7.6ya gre Dorusal Elastik Olmayan Yntemler ile performans deerlendirmesinde,
ba kaca bir modelin seilmedii durumlarda kullanlmak zere, sargl ve sargsz beton
iin a adaki gerilme- ekildei tirme bantlar tanmlanm tr (ekil 7B.1) *.
(a) Sargl betonda beton basn gerilmesi fc , basn birim ekildei tirmesi cnin
fonksiyonu olarak a adaki bant ile verilmektedir:
fc =
f cc x r
r 1 xr
(7B.1)
Bu bantdaki sargl beton dayanm fcc ile sargsz beton dayanm fco arasndaki ili ki
a ada verilmi tir.
f
f
(7B.2)
;
O c = 2.254 1+7.94 e 2 e 1.254
f cc = O c f co
f co
f co
Buradaki fe etkili sarglama basnc, dikdrtgen kesitlerde birbirine dik iki dorultu iin
a ada verilen deerlerin ortalamas olarak alnabilir:
*
Mander, J.B., Priestley, M.J.N., Park, R. (1988). Theoretical Stress-Strain Model for Confined Concrete,
Journal of Structural Division (ASCE), 114(8), 1804-1826.
137
f ex = ke U x f yw
f ey = ke U y f yw
(7B.3)
Bu bantlarda fyw enine donatnn akma dayanmn, x ve y ilgili dorultulardaki

enine donatlarn hacmsal oranlarn, ke ise a ada tanmlanan sarglama etkinlik
katsaysn gstermektedir.
2
As
s
s
ai
ke = 1
1
1
1
6bo ho 2bo 2ho bo ho
1
(7B.4)
Burada ai kesit evresindeki d ey donatlarn eksenleri arasndaki uzakl, bo ve ho

gbek betonunu sarglayan etriyelerin eksenleri arasnda kalan kesit boyutlarn, s d ey
dorultuda etriyelerin eksenleri arasndaki aral, As ise boyuna donat alann
gstermektedir. Denk.(7B.1)deki normalize edilmi beton birim ekildei tirmesi x ile
r dei kenine ili kin bantlar a ada verilmi tir.
x=
r=
Hc
Hcc
Ec
Ec Esec
Hcc = H co [1 5(O c 1)]
Ec # 5000 f co
[MPa]
H co # 0.002
Esec =
f cc
Hcc
(7B.5)
(7B.6)
Sargl betondaki maksimum basn birim ekildei tirmesi cu a ada verilmi tir:
Hcu = 0.004
1.4 Us f yw Hsu
f cc
(7B.7)
Burada s toplam enine donatnn hacmsal orann (dikdrtgen kesitlerde s = x + y),

su enine donat eliinde maksimum gerilme altndaki birim uzama ekildei tirmesini
gstermektedir.
(b) Sargl beton iin verilen Denk.(7B.1), c = 0.004e kadar olan blgede sargsz
beton iin de geerlidir. Sargsz betonda etkin sarglama basnc fe = 0 ve buna bal
olarak Denk.(7B.2)den c=1 olacandan Denk.(7B.5) ve Denk.(7B.6)da fcc = fco ve
cc = co alnacaktr. c = 0.005de fc = 0 olarak tanmlanr. 0.004 < c 0.005 aralnda
gerilme ekildei tirme ili kisi dorusaldr.
138
7B.2. Donat elii Modeli

7.6ya gre Dorusal Elastik Olmayan Yntemler ile performans deerlendirmesinde
kullanlmak zere, donat elii iin a adaki gerilme- ekildei tirme bantlar
tanmlanm tr (ekil 7B.2):
fs = Es Hs
(Hs d Hsy )
(Hsy Hs d Hsh )
fs = fsy
fs = fsu (fsu f sy )
(Hsu Hs ) 2
(Hsu Hsh ) 2
(7B.8)
(Hsh Hs d Hsu )
Donat eliinin elastiklik modl Es = 2*105 MPadr. S220 ve S420 kalitesindeki

donat eliklerine ait dier bilgiler a adaki tablodan alnabilir.
Kalite fsy (Mpa)
sy
S220
220
0.0011
S420
420
0.0021
sh
0.011
0.008
su
0.16
0.10
fsu (Mpa)
275
550
';%
139
BLGLENDRME EK 7C.

DO>RUSAL OLMAYAN SPEKTRAL YERDE>TRMENN BELRLENMES
7C.0. Simgeler
a1
ay1
CR1
d1
dy1
d1(p)
Ry1
(1)
Sae1
(1)
Sde1
Sdi1
TB
T1(1)
1(1)
ZB
= Birinci (hakim) moda ait modal ivme

= Birinci moda ait e deer akma ivmesi
= Birinci moda ait spektral yerdei tirme oran
= Birinci (hakim) moda ait modal yerdei tirme
= Birinci moda ait e deer akma yerdei tirmesi
= En son (p)inci itme adm sonunda elde edilen birinci moda ait maksimum
modal yerdei tirme (modal yerdei tirme istemi)
= Birinci moda ait Dayanm Azaltma Katsays
= $tme analizinin ilk admnda birinci moda ait elastik spektral ivme
= $tme analizinin ilk admnda birinci moda ait dorusal elastik spektral
yerdei tirme
= Birinci moda ait dorusal elastik olmayan (nonlineer) spektral yerdei tirme
= 6.4de tanmlanan ivme spektrumundaki karakteristik periyod
= Ba langtaki (i=1) itme admnda birinci (deprem dorultusunda hakim)
titre im moduna ait doal titre im periyodu
= Ba langtaki (i=1) itme admnda birinci (deprem dorultusunda hakim)
titre im moduna ait doal asal frekans
= 6.4de tanmlanan ivme spektrumundaki karakteristik periyoda kar gelen
doal asal frekans
7C.1. Dorusal ve dorusal olmayan spektral yerdeitirme

Dorusal elastik olmayan (nonlineer) spektral yerdeitirme, Sdi1 , itme analizinin ilk
admnda, dorusal elastik davran esas alnarak hesaplanan birinci (hakim) moda ait
T1(1) ba lang periyoduna kar gelen dorusal elastik (lineer) spektral yerdeitirme
Sde1 e bal olarak Denk.(7C.1) ile elde edilir:
Sdi1 = CR1 Sde1
(7C.1)
Dorusal elastik (lineer) spektral yerdei tirme Sde1 , itme analizinin ilk admnda
birinci moda ait elastik spektral ivme Sae1 den hesaplanr:
Sde1 =
Sae1
(1(1) ) 2
(7C.2)
7C.2. Spektral Yerdeitirme Oran

Denk.(7C.1)de yer alan spektral yerdeitirme oran CR1, ba lang periyodu T1(1) in
deerine (T1(1) = 2S /1(1) ) bal olarak 7C.2.1 veya 7C.2.2ye gre belirlenir.
7C.2.1 T1(1) ba lang periyodunun, 2.4de tanmlanan ivme spektrumundaki
karakteristik periyod TBye e it veya daha uzun olmas durumunda ( T1(1) t TB veya
(1(1) ) 2 d B2 ), dorusal elastik olmayan (nonlineer) spektral yerdei tirme Sdi1 , eit
yerdeitirme kural uyarnca doal periyodu yine T1(1) olan elenik dorusal elastik
sisteme ait lineer elastik spektral yerdeitirme Sde1 e e it alnacaktr. Buna gre
Denk.(7C.1)deki spektral yerdeitirme oran:
140
CR1 = 1
(7C.3)
ekil 7C.1de ve onu izleyen ekil 7C.2de birinci (hakim) titre im moduna ait ve
koordinatlar (d1, a1) olan modal kapasite diyagram ile koordinatlar spektral
yerdeitirme (Sd) spektral ivme (Sa) olan davran spektrumu birarada izilmi tir.
7C.2.2 T1(1) ba lang periyodunun, 2.4de tanmlanan ivme spektrumundaki
karakteristik periyod TBden daha ksa olmas durumunda ( T1(1) TB veya (1(1) ) 2 ! B2 )
ise, Denk.(7C.1)deki spektral yerdeitirme oran CR1, ard k yakla mla a adaki
ekilde hesaplanacaktr:
a1, Sa
2B =(2S/TB ) 2
Sae1
(1(1) ) 2
d1(p) = Sdi1 = Sde1
d1, Sd
ekil 7C.1
(a) $tme analizi sonucunda elde edilen modal kapasite diyagram, ekil 7C.2(a)da
gsterildii zere, yakla k olarak iki dorulu (bi-lineer) bir diyagrama dn trlr. Bu
diyagramn ba lang dorusunun eimi, itme analizinin ilk admndaki (i=1) dorunun
eimi olan birinci moda ait zdeere, (1(1) ) 2 , e it alnr ( T1(1) = 2S /1(1) ).
(b) Ard k yakla mn ilk admnda CR1 = 1 kabul yaplarak, dier deyi le Denk.
(7C.3) kullanlarak edeer akma noktasnn koordinatlar e it alanlar kural ile
o
belirlenir. ekil 7C.2(a)da grlen ay1
esas alnarak CR1 a ada ekilde tanmlanr:
CR1 =
1 + (Ry1 1) TB / T1(1)
Ry1
t 1
(7C.4)
Bu bantda Ry1 birinci moda ait dayanm azaltma katsaysn gstermektedir:
Ry1 =
Sae1
ay1
(7C.5)
141
(c) Denk.(7C.4)den bulunan CR1 kullanlarak Denk.(7C.1)e gre hesaplanan Sdi1 esas
alnarak edeer akma noktasnn koordinatlar, ekil 7C.2(b)de gsterildii zere,
e it alanlar kural ile yeniden belirlenir ve bunlara gre ay1 , Ry1 ve CR1 tekrar
hesaplanr. Ard k iki admda elde edilen sonularn kabul edilebilir lde birbirlerine
yakla tklar admda ard k yakla ma son verilir.
a1, Sa
Sae1
(a)
o
ay1
(1(1) ) 2
Sde
d1, Sd
Sdi1
a1, Sa
Sae1
(b)
ay1
o
ay1
(1(1) ) 2
Sde1 d1(p) = Sdi1
d1, Sd
ekil 7C.2
142
BLGLENDRME EK 7D.

ARTIMSAL MOD BRLETRME YNTEM LE TME ANALZ
7D.0. Simgeler
an(i)
ayn
CRn
d n(i)
F (i)
(i)
M j,x
(i)
M j,x
(i)
M j,y
(i)
M j,y
ms
N j(i)
N j(i)
Ryn
rj(i)
rj(i)
(1)
Saen
(1)
Sden
TB
Tn(1)
D jk,x
D jk,y
E jk
'an(i)
'd n(i)
'F (i)
fsn(i)
= (i)inci itme adm sonunda ninci moda ait modal ivme

= ninci moda ait e deer akma ivmesi
= ninci moda ait spektral yerdei tirme oran
= (i)inci itme adm sonunda ninci moda ait modal yerdei tirme
= (i)inci itme admna ait birikimli spektrum lek katsays
= (i)inci itme adm sonunda, (j) plastik kesidinde x ekseni etrafnda
olu an eilme momenti
= (i)inci itme admnda 'F (i) =1 alnarak yaplan dorusal (lineer) mod
birle tirme analizi sonucunda, (j) plastik kesidinde x ekseni etrafnda
hesaplanan eilme momenti
= (i)inci itme adm sonunda, (j) plastik kesidinde y ekseni etrafnda
olu an eilme momenti
birle tirme analizi sonucunda, (j) plastik kesidinde y ekseni etrafnda
hesaplanan eilme momenti
= Herhangi bir (s) serbestlik derecesinin ktlesi
= (i)inci itme adm sonunda, (j) plastik kesidinde olu an eksenel kuvvet
birle tirme analizi sonucunda, (j) plastik kesidinde hesaplanan eksenel
kuvvet
= ninci moda ait Dayanm Azaltma Katsays
= (i)inci itme adm sonunda, herhangi bir (j) noktasnda veya kesidinde olu an
tipik yerdei tirme, plastik ekildei tirme veya i kuvvet
birle tirme analizi sonucunda, (j) noktasnda veya kesidinde hesaplanan tipik
yerdei tirme, plastik ekildei tirme veya i kuvvet
= $tme analizinin ilk admnda ninci moda ait dorusal elastik spektral ivme
= $tme analizinin ilk admnda ninci moda ait dorusal elastik spektral
yerdei tirme
= 6.4de tanmlanan ivme spektrumundaki karakteristik periyod
= Ba langtaki (i=1) itme admnda ninci titre im moduna ait doal titre im
periyodu
= (j) plastik kesidinde x ekseni etrafndaki momentle ilgili olarak (k)nc
akma dzlemini veya izgisini tanmlayan katsay
= (j) plastik kesidinde y ekseni etrafndaki momentle ilgili olarak (k)nc
akma dzlemini veya izgisini tanmlayan katsay
= (j) plastik kesidindeki eksenel kuvvetle ilgili olarak (k)nc akma
dzlemini veya izgisini tanmlayan katsay
= (i)inci itme admnda ninci moda ait modal ivme artm
= (i)inci itme admnda ninci moda ait modal yerdei tirme artm
= (i)inci itme admnda artmsal spektrum lek katsays
= (i)inci itme admnda ninci doal titre im modu iin sistemin herhangi bir
(s) serbestlik derecesine etkiyen deprem yknn artm
143
(i)
usn
(i)
sn
(i)
xn
B
(i)
n
(1)
n
(p)
n
= (i)inci itme admnda ninci doal titre im modu iin sistemin herhangi bir
(s) serbestlik derecesine ait yerdei tirme artm
= (i)inci itme admnda, o admdaki plastik kesit konfigrasyonu gznne
alnarak belirlenen ninci mod eklinin (s) serbestlik derecesine ait genlii
= (i)inci itme admnda, x dorultusundaki deprem iin ninci doal titre im
moduna ait katk arpan
= 6.4de tanmlanan ivme spektrumundaki TB karakteristik periyoduna kar
gelen doal asal frekans
= (i)inci itme admnda, o admdaki plastik kesit konfigrasyonu gznne
alnarak belirlenen ninci titre im moduna ait doal asal frekans
= Ba langtaki (i=1) itme admnda ninci titre im moduna ait doal asal
frekans
= En sondaki (i=p) itme admnda ninci titre im moduna ait doal asal
frekans
7D.1. Giri
7D.1.1 7.6.5de aklanan Artmsal Edeer Deprem Yk Yntemi ile itme analizinin
en nemli sakncas, ta yc sistemin deprem davran nn sadece birinci (deprem
dorultusunda hakim) doal titre im modundaki davran tan ibaret olduunun
varsaylmasdr. Bu nedenle yntem, ok katl olmayan ve deprem dorultusuna gre
planda simetrik veya simetrie yakn olan binalarla snrldr. Bu ko ullara uymayan
binalarda uygulanmak zere birden fazla titre im modunun gznne alnd ok
sayda itme analizi yntemi nerilmi ise de, bu yntemlerin byk blm ta yc
sistemin global dayanm ve deformasyon kapasitelerinin belirlenmesi ile yetinmektedir.
Tanmlanan belirli bir depremin etkisi altnda performans deerlendirmesi iin gerekli
olan istem byklklerini elde etmeyi amalayan yntemlerin says ok snrldr
[15] . Bu Bilgilendirme Ekinde aklanan Artmsal Mod Birletirme Yntemi ile itme
analizinde [4,5], her bir plastik kesitin olu umunda tm modlarn katklar gznne
alnabilmekte; plastik dnmeler ile i kuvvet istemleri, itme analizi d nda ek analizlere
gerek kalmakszn, dorudan elde edilebilmektedir.
7D.1.2 Artmsal Mod Birletirme Yntemi ile itme analizinde, ard k iki plastik kesit
olu umu arasndaki her bir itme admnda adm adm dorusal elastik davran esas
alnr. Modal leklendirme ile monotonik olarak arttrlan modal yerdei tirmeler
gznne alnarak, her admda mod birletirme kurallarnn uyguland bir dorusal
(lineer) davran spektrumu analizi gerekle tirilir. Bu analizin sonularndan
yararlanlarak, adm sonunda sistemde olu an plastik kesit belirlenir; yerdei tirme,
plastik ekildei tirme, i kuvvet artmlar ile bunlara ait birikimli deerler ve sonuta
deprem istemine kar gelen maksimum deerler hesaplanr [4,5].
7D.2. Modal leklendirme
7D.2.1 Ard k iki plastik kesit olu umu arasndaki herhangi bir (i)inci dorusal itme
admnda, tipik bir ninci doal titre im modu iin ta yc sistemin herhangi bir (s)
serbestlik derecesine ait yerdei tirme artm a adaki ekilde yazlabilir:
(i)
(i)
(i)
usn
= sn
(i)
xn d n
(7D.1)
Bu Bilgilendirme Ekinin sonunda listelenen referanslarn numaralarn gstermektedir.
144
7D.2.2 Denk.(7D.1)de yer alan ve (i)inci itme admnda ninci moddaki modal
yerdeitirme artmn temsil eden 'd n(i) nin, bir nceki itme admnn sonundaki
modal yerdei tirmeye eklenmesi ile, (i)inci adm sonunda birikimli (kmlatif) modal
yerdeitirme a adaki ekilde elde edilir:
d n(i) = d n(i 1) + 'd n(i)
(7D.2)
Modlarn greli katklarnn gznne alnabilmesi iin birikimli modal yerdei tirme,
tek serbestlik dereceli sistemlere zg eit yerdeitirme kuralna gre, ayn modda
(1)
birinci admdaki (i=1) elastik spektral yerdeitirme Sden
ile orantl olarak tanmlanr:
(1) (i)
d n(i) = Sden
F
(7D.3)
(i)
Burada F , (i)inci itme admnda btn modlar iin sabit olduu varsaylan birikimli
spektrum lek katsaysn gstermektedir. Denk.(7D.2) ve Denk.(7D.3)n sonucu
olarak, ninci moddaki modal yerdei tirme artm a adaki ekilde tanmlanr:
(1)
'd n(i) = Sden
'F (i)
(7D.4)
Burada 'F (i) , yine (i)inci admda btn modlar iin sabit varsaylan artmsal spektrum
lek katsaysdr. Bylece her bir itme admndaki tm modal yerdei tirme artmlar,
tek bir parametreye bal olarak ifade edilmi olmaktadr. Artmsal ve birikimli
spektrum lek katsaylar arasndaki ili ki a adaki ekilde yazlabilir:
F (i) = F (i 1) + 'F (i) d 1
(7D.5)
Yukardaki bantlarda yer alan ve birinci itme adm (i=1) iin tanmlanan elastik
(1)
, ayn adm iin 2.4e gre tanmlanan elastik spektral
spektral yerdeitirme Sden
ivmeden elde edilebilir:
(1)
Saen
(1)
(7D.6)
Sden
=
2
((1)
n )
7D.2.3 Denk.(7D.3) ve Denk.(7D.4) ile verilen modal leklendirme bantlar, yeni
bir plastik kesitin olu tuu her bir itme adm srecinde elastik spektral
yerdei tirmenin monotonik olarak arttrlmasna kar gelmektedir. Dier deyi le,
spektral yerdei tirmeler bakmndan deprem etkisi, sfrdan ba layarak her bir itme
admnda belirli bir miktarda bytlm olmaktadr.
145
Denk.(7D.6)dan yararlanlarak spektral yerdeitirme (Sd) spektral ivme (Sa)

koordinatlarnda izilen davran spektrumunun, sistemdeki ilk plastik kesitin olu tuu
dorusal elastik birinci adm sonundaki leklendirilmi durumu (F (1) d 1) ekil
7D.1de gsterilmi tir. Spektrumun daha sonraki herhangi bir (i)inci ara adm
sonundaki leklendirilmi durumu da (F (i) d 1) ayn ekilde grlmektedir. (p)inci
son itme adm sonunda ise, e it yerdei tirme kural uyarnca, elastik davran
spektrumunun kendisine varlmaktadr (F (p) = 1). Modal yerdeitirme (d) modal
ivme (a) koordinatlar ile tanmlanan ve a ada elde edilecek olan modal kapasite
diyagramlar da, gznne alnan tipik bir ta yc sistemin ilk drt modu iin, ematik
olarak ekil 7D.1de gsterilmi tir.
7D.3. Artmsal Mod Birletirme Yntemi ile tme Analizi Algoritmas
Yukarda aklanan modal leklendirme i lemi esas alnarak, artmsal mod birle tirme
yntemi ile yaplacak itme analizinin ana admlar a ada zetlenmi tir:
7D.3.1 Artmsal Mod Birle tirme Ynteminin pratik uygulamasnda, her bir (i)inci
itme admnda 'F (i) = 1 alnarak dorusal bir Mod Birletirme Analizi yaplr.
Analizde, bir nceki adm sonundaki eksenel kuvvetler esas alnarak, ikinci mertebe
etkileri hesaba katlabilir. Gznne alnacak mod says, birinci itme admndaki (i=1)
modal byklkler esas alnarak 2.8.3e gre belirlenir. Bu analizde;
(a) Denk.(7D.1) ve Denk.(7D.4)e gre tipik ninci mod iin deprem verisi olarak
(1)
gznne alnr. Bu
birinci itme admndaki (i=1) elastik spektral yerdeitirme Sden
giri bilgisi, tm itme admlarnda dei meksizin aynen kullanlr.
(b) Btn yerdei tirme, ekildei tirme ve i kuvvet byklklerine modal katklarn
hesab iin 2.8.4te belirtilen Tam Karesel Birletirme (CQC) Kural kullanlr. Bu
kuraln uygulanmasnda kritik snm oran btn modlarda 0.05 olarak alnr.
7D.3.2 Ard k iki plastik kesit olu umu arasndaki herhangi bir (i)inci itme adm
sonunda, ta yc sistemin herhangi bir (j) noktasnda veya kesidinde olu an herhangi bir
yerdei tirmeyi, plastik ekildei tirmeyi veya i kuvveti temsil eden tipik byklk
rj(i) , bilinmeyen olarak sadece (i)inci adma ait artmsal lek katsays 'F (i) cinsinden
a adaki ekilde ifade edilir:
rj(i) = rj(i 1) + rj(i) 'F (i)
(7D.7)
Bu bantya ili kin tanmlar a ada verilmi tir:

(a) rj(i) , 'F (i) = 1 alnarak (i)inci itme admnda 7D.3.1e gre yaplan dorusal
(lineer) mod birle tirme analizi sonucunda, (j) noktasnda veya kesidinde hesaplanan
tipik bir yerdei tirme, plastik ekildei tirme veya i kuvveti temsil etmektedir. Tam
Karesel Birle tirme (CQC) modal birle tirme kuralnn uygulanmas nedeni ile i aretler
kaybolduundan; tipik yerdei tirme, plastik ekildei tirme veya i kuvvetin en byk
mutlak deerinin elde edildii moddaki i aret esas alnr.
(b) rj(i) , (i)inci itme adm sonunda 'F (i) in 7D.3.4e gre hesabndan sonra 7D.3.5e
gre elde edilecek olan tipik bykl temsil etmektedir. rj(i 1) ise bir nceki (i1)inci
itme adm sonunda elde edilmi olan bykl gstermektedir. Bu balamda birinci
itme admndan (i=1) nceki sfrnc adm (i1=0), itme analizinden nce yaplmas
gereken d ey yk analizinden elde edilen tipik bykle kar gelmektedir.
146
7D.3.3 Her bir itme admnda Denk.(7D.7)de verilen genel bant, kiri lerde her bir
potansiyel plastik kesitteki eilme momenti iin, kolon ve perdelerde ise akma
yzeyinin koordinatlarn olu turan i kuvvetler iin zel olarak yazlr. boyutlu
davran durumunda iki eksenli eilme ve eksenel kuvvet durumu iin:
(i)
(i 1)
(i)
M j,x
= M j,x
+ M j,x
'F (i)
(i)
(i 1)
(i)
= M j,y
+ M j,y
'F (i)
M j,y
(7D.8)
N j(i) = N j(i 1) + N j(i) 'F (i)
7D.3.4 Genel olarak gznne alnan boyutlu davran durumunda, (j) kesidinde
7.6.4.5e gre dorusalla trlan akma yzeylerinden herhangi birine kar gelen (k)nc
dzlem parasnn analitik ifadesi a adaki ekilde yazlabilir:
D jk,x M j,x + D jk,y M j,y + E jk N j = 1
(7D.9)
Denk.(7D.8)deki byklklerin Denk.(7D.9)da yerine konulmas ile (i)nci adma ait

artmsal lek katsays, ard k yakla ma gerek kalmakszn, hesaplanr:
('F (i) ) jk =
(i 1)
(i 1)
1 D jk,x M j,x
D jk,y M j,y
E jk N j(i 1)
(i)
(i)
D jk,x M j,x
+ D jk,y M j,y
+ E jk N j(i)
(7D.10)
Herhangi bir (j) potansiyel plastik kesitinde, btn (k) akma yzeyleri (izgileri) iin
elde edilen ('F (i) ) jk deerlerinin pozitif olanlarnn en k bulunduktan sonra,
bunlarn da ta yc sistemde hesaplanan en k, (i)inci hesap adm sonundaki
'F (i) artmsal lek katsays olarak elde edilir. Bu deere kar gelen (j) kesiti ise, yeni
olu an plastik kesitin sistem iindeki yerini belirler.
7D.3.5 (i)inci itme admnda 'F (i) elde edildikten sonra;

(a) Birikimli spektrum lek katsays, F (i) , Denk.(7D.5)ten hesaplanr.
(b) Ta yc sistemin herhangi bir (j) noktasnda veya kesidinde olu an herhangi bir
tipik yerdei tirme, plastik ekildei tirme veya i kuvvet bykl, rj(i) , Denk.
(7D.7)ye gre elde edilir.
(c) Gznne alnan tm modlara ait modal yerdei tirme artmlar Denk.(7D.4)ten
hesaplanr. (i)inci itme admnn sonundaki birikimli modal yerdei tirmeler ise Denk.
(7D.2) veya Denk.(7D.3)ten elde edilir.
7D.3.6 (i)inci admda tm modlara ait modal ivme artmlar a adaki bant ile
hesaplanr:
2
(i)
'an(i) = ((i)
(7D.11)
n ) 'd n
Artmsal Mod Birle tirme Ynteminin burada aklanan formlasyonunda dorudan
kullanlmamakla birlikte, tanm olarak ninci modda (s) serbestlik derecesine etkiyen
modal deprem yk artm fsn(i) , modal ivme artm 'an(i) ye bal olarak a ada
verilmi tir:
(i)
(i)
fsn(i) = ms sn
(i)
(7D.12)
xn an
(i)inci itme admnn sonundaki birikimli modal ivme deerleri ise a adaki ekilde
elde edilir:
an(i) = an(i 1) + 'an(i)
(7D.13)
147
7D.3.7 Yatay eksende modal yerdei tirmelerin, d ey eksende ise modal ivmelerin
temsil edildii tipik modal kapasite diyagramlar ekil 7D.1de gsterilmi tir. Tanm
olarak, ninci moda ait tipik kapasite diyagramnda ard k iki plastik kesit olu umu
arasndaki doru parasnn eimi, Denk.(7D.11) uyarnca o admda ninci modun
2
doal asal frekansnn karesine, ((i)
n ) , dier deyi le ninci zdeere e ittir. Plastik
ekildei tirmelerin yaygnla mas sonucunda, ikinci mertebe etkileri nedeni ile baz
modlarn zdeerleri, dolaysyla ilgili modal kapasite diyagramlarnn eimleri, belirli
bir itme admndan sonra negatif deerler alabilirler. $kinci mertebe etkilerinin mod
ekillerini dei tirebilecei dikkate alnmaldr. Modal deprem istemi zerindeki etkileri
ise genellikle terkedilebilir dzeydedir.
7D.3.8 Her bir itme admnn tamamlanmasndan sonra, o adm sonunda olu an
plastik kesit gznne alnarak sistem rijitlik matrisinde gerekli dei iklikler yaplr ve
yeni itme adm iin i lemlere ba lanr. Bir veya iki eksenli eilme ve eksenel kuvvet
etkisindeki kesitlerde plastikle meyi izleyen itme admlarnda 7.6.4.7 gznne
alnmaldr.
7D.4. stem Byklklerinin Belirlenmesi
7D.4.1 Artmsal Mod Birle tirme Ynteminde modal yerdei tirmeler maksimum
deerlerine btn modlarda birlikte ula rlar. Her itme adm sonunda Denk.(7D.5) ile
hesaplanan birikimli spektrum lek katsaysnn, maksimum deer olan birim deeri
a p a mad kontrol edilir. A mamas durumunda, analize yukarda akland zere
devam edilir. A mas durumunda ise;
(a) Varlan itme adm son itme adm olarak tanmlanarak (p) st indisi ile temsil edilir.
i = p alnarak ve F (p) = 1 olduu gznne tutularak, son adma ait artmsal spektrum
lek katsays Denk.(7D.5)ten hesaplanr:
'F (p) = 1 F (p 1)
(7D.14)
(b) Ancak Denk.(7D.4) ile tanmlanan ninci moddaki modal yerdei tirmenin, son
itme admnda a adaki ekilde yeniden tanmlanmas gereklidir:
(1)
'd n(p) = CRn Sden
'F (p)
(7D.15)
Herhangi bir modda 7D.4.2ye gre CRn > 1 olmas durumunda, deprem verisi olarak
(1)
(1)
7D.3.1de Sden
yerine CRn Sden
alnr ve Mod Birle tirme Yntemi ile tipik bykle
(p)
ait rj deeri yeniden hesaplanr.
(c) Tipik yerdei tirme, plastik ekildei tirme veya i kuvvetin maksimum deeri,
dier deyi le tipik istem bykl Denk.(7D.7)ye gre elde edilir:
rj(p) = rj(p 1) + rj(p) 'F (p)
(7D.16)
7D.4.2 Gznne alnan herhangi bir ninci moda ait spektral yerdeitirme oran
CRn a adaki ekilde hesaplanr:
2
2
(a) Tn(1) ! TB [veya ((1)
n ) B ] ko ulunun salanmas durumunda CRn = 1 alnr.
2
2
(b) Tn(1) TB [veya ((1)
n ) ! B ] olmas durumunda ise CRn yakla k olarak a adaki
ekilde belirlenebilir:
O (p)
n =
148
2
((p)
n )
olmak zere;
2
((1)
n )
CRn =
CRn =
1 + (Ryn 1) TB / Tn(1)
Ryn
1 + (Ryn 1) TB / Tn(1)
10 O (p)
n Ryn
t1
(O (p)
n d 0.10)
(7D.17)
t1
(O (p)
n ! 0.10)
Bu bantda Ryn , ninci mod iin izilen iki dorulu modal kapasite diyagramndan
elde edilen dayanm azaltma katsaysn gstermektedir:
Ryn =
(1)
Saen
ayn
(7D.18)
$ki dorulu modal kapasite diyagramna ili kin ard k yakla m ile ilgili olarak,
Bilgilendirme Eki 7Cde 7C.2.2 ile birinci (hakim) mod iin verilen yakla mdan
yararlanlabilir (Bkz. ekil 7C.2).
7D.5. zel Durumlar
7D.5.1 Ta yc sistem davran nda sadece birinci (deprem dorultusunda hakim)
modun etkili olduunun varsaylmas durumunda, Artmsal Mod Birle tirme Yntemi
ile ilgili olarak yukarda yazlan tm bantlar, hibir dei iklik yaplmakszn, sadece
hakim mod iin yazlarak kullanlabilir. Bu zel durumda itme analizi, 7.6.5.5e gre
Artmsal E deer Deprem Yk Ynteminde yk dalmnn her bir itme admnda
deiken olduunun gznne alnd tek modlu itme analizine indirgenmi
olmaktadr. Modal leklendirmenin sz konusu olmad bu zmde, en sondaki i = p
adm ncesindeki dier itme analizi admlarnda elde edilen byklkler, seilen
depremden bamszdr.
7D.5.2 Ta yc sistem davran nn dorusal elastik olmas durumunda Artmsal Mod
Birle tirme Yntemi, dorusal Mod Birle tirme Yntemine indirgenir. Kesitlerin akma
yzeylerinin fiktif olarak bytlmesi ile, hibir kesitte plastik ekildei tirme meydana
gelmeden modal yerdei tirme istemine ula lacandan, bu durumda itme analizi
sadece tek bir admda sonulanacak ve ekil 7D.1deki modal kapasite diyagramlar
birer doru parasndan ibaret olacaktr.
7D.6. Referanslar
[1] Chopra, A.K, Goel, R.K (2002). A modal pushover analysis for estimating seismic demands for
buildings. Earthquake Engineering and Structural Dynamics; 31(3): 561-582.
[2] Goel, R.K, Chopra, A.K, (2004). Evaluation of Modal and FEMA Pushover Analyses: SAC
Buildings. Earthquake Spectra; 20(1): 225-254.
[3] Goel, R.K, Chopra, A.K, (2005). Extension of Modal Pushover Analysis to compute member forces.
Earthquake Spectra; 21(1): 125-139.
[4] Aydnolu, M. N. (2003). An incremental response spectrum analysis based on inelastic spectral
displacements for multi-mode seismic performance evaluation. Bulletin of Earthquake Engineering; 1(1):
3-36.
[5] Aydnolu, M. N. (2004). An improved pushover procedure for engineering practice: Incremental
Response Spectrum Analysis (IRSA). International Workshop on Performance-based Seismic Design:
Concepts and Implementation, edited by P. Fajfar and H. Krawinkler, Bled, Slovenia, 28 June 1 July
2004, Pacific Earthquake Engineering Center, University of California, Berkeley, PEER Report 2004/05:
345-356
149
BLGLENDRME EK 7E.

LFL POLMER LE SARGILANAN KOLONLARDA DAYANIM VE
SNEKLK ARTIININ HESABI
7E.0. Simgeler
As
b
bw
d
dc
Ef
fcc
fcm
fym
h
fhs
fl
Ls
n
nf
p
rc
sf
tf
Vc
Vf
Vmax
Vr
Vs
wf
cc
f
fu
Na
I
f
= Kolon donat alan (tek ubuk iin)

= Kesit geni lii
= Kiri gvde geni lii
= Kesitin faydal ykseklii
= Pas pay kalnl
= Lifli polimerin elastisite modl
= Lifli polimerle sarglanm betonun basn dayanm
= 7.2ye gre tanmlanan mevcut beton basn dayanm
= 7.2ye gre tanmlanan mevcut elik akma dayanm
= al an dorultudaki kesit boyutu
= Enine donatda 0.001lik birim uzamaya kar lk gelen gerilme
= Lifli polimerin salad yanal basn
= Varolan bindirme boyu
= Bindirme yaplm donat says
= Tek yzdeki LP sarg tabaka says
= ekirdek kesiti evresi
= K elerde yaplan yuvarlatma yarap
= Lifli polimer eritlerin eksenden eksene aral
= Bir tabaka lifli polimer iin etkili kalnlk
= Kesme kuvveti dayanmna betonun katks
= Lifli polimerin kesme kuvveti dayanmna katks
= Asal basn gerilmelerini snrlamak iin tanmlanan kesme kuvveti
= Kolon veya kiri in kesme dayanm
= Kesme kuvveti dayanmna enine donatnn katks
= Lifli polimer eritinin geni lii
= Sarglanm beton basn dayanmna kar gelen birim ksalma
= Lifli polimerin etkin birim uzama limiti
= Lifli polimerin kopma birim uzamas
= Kesit ekil etkinlik katsays
= Donat ap
= Lifli polimerin hacmsal oran
7E.1. Kolonlarn Kesme Dayanmnn Arttrlmas

LP ile sarglanm kolonlarn ve kiri lerin kesme kuvveti dayanm Denk.(7E.1) ile
hesaplanr.
Vr
Vc Vs Vf d Vmax
(7E.1)
Kesme kuvveti dayanmna betonun katks Vc , enine donatnn katks Vs ve asal basn
gerilmelerini snrlamak zere tanmlanan Vmax deerleri TS-500 tarafindan nerilen
denklemler ile, ancak 7.2ye gre belirlenen mevcut malzeme dayanmlar kullanlarak
150
hesaplanacaktr. Kesme kuvveti dayanmna LP sargnn katks Vf sarglamann eritler

halinde olmas durumunda Denk.(7E.2) ile hesaplanacaktr.
2 nf tf wf Ef Hf d
sf
Vf
(7E.2)
Denk.(7E.2)de nf tek yzdeki LP sarg tabaka saysn, tf bir tabaka LP iin etkili
kalnl, wf LP eridinin geni liini, Ef LP elastisite moduln, Hf LP etkin birim
uzama snrn, d eleman faydal yksekliini, sf ise LP eritlerin, eksenden eksene
olmak zere, aralklarn gstermektedir (ekil 7E.1). Sarglamann srekli yaplmas
durumunda, wf = sf alnacaktr. Etkin birim uzama deeri Denk.(7E.3)e gre
alnacaktr.
f d 0.004
(7E.3)
f d 0.50 fu
Denk.(7E.3)de Hfu LP kopma birim uzamasdr. Sreksiz ( eritler halinde) LP

kullanlmas durumunda LP eritlerin aralklar sf, ( wf d 4) deerini gemeyecektir.
Tabla
rc
d
Lifli
polimer
tam sarg
sf
wf
a) Kolonlar
b) Kiri ler
ekil 7E.1
7E.2. Kolonlarn Eksenel Basn Dayanmnn Arttrlmas
LP sarglama ile kolonlarn eksenel basn dayanmlarnn arttrlabilmesi iin, kolon
kesitinin uzun boyutunun ksa boyutuna oran ikiden fazla olmamaldr. Kolonlarn
enkesitleri dikdrtgenden elipse dn trlerek LPnin etkinlii arttrlabilir. Elips
kesitlerde uzun boyutun ksa boyuta oran en fazla olabilir. LP ile sarglanm bir
kolonun eksenel yk dayanm hesaplanrken beton basn dayanm iin fcd yerine
Denk.(7E.4) ile belirlenen fcc deeri kullanlacaktr.
f cc
f cm 1+2.4 (f1 / f cm ) t 1.2 f cm
(7E.4)
Denk.(7E.4)de f cm sarlmam betonun mevcut basn dayanm, f l LP sargnn

salad yanal basn miktardr. f l Denk.(7E.5)e gre hesaplanacaktr.
fl
1
a f f Ef
2
(7E.5)
Denk.(7E.5)deHf Denk.(7E.3) ile hesaplanacaktr. Bu denklemde a kesit ekil

etkinlik katsays, Uf LP hacimsel orandr. a e itli kesitler iin Denk.(7E.6)da
verilmi tir.
151
1
b

h
(b 2r ) 2 (h 2r ) 2
c
c
1
3b h
Elips kesit
Dikdrtgen kesit
Dairesel kesit
(7E.6)
Denk.(7E.6)da b ve h dikdrtgen kesitler iin ksa ve uzun kenar boyutlar, eliptik

kesitlerde ksa ve uzun boyutlar iin elipsin ilgili boyutlar, rc ise dikdrtgen kesitlerde
k elerde yaplan yuvarlatmann yarapdr (ekil 7E.2).
b
b
rc
rc
rc
h
Dolgu
beton
a)Dairesel Kolon
b) Drtgen Kolon
c) Eliptik Kolon
ekil 7E.2
7E.3. Kolonlarn Snekliinin Arttrlmas
LP sarglama ile kolonlarn snekliinin arttrlabilmesi iin, kolon kesitinin uzun

boyutunun ksa boyutuna oran ikiden fazla olmamaldr. Elips kesitlerde uzun boyutun
ksa boyuta oran en fazla olabilir. LP ile sarglanm bir kolonda sarglanm beton
basn dayanmna kar gelen birim ksalma (Hcc) Denk.(7E.7) ile belirlenebilir.
H cc = 0.002 1 15(f1 / f cm )0.75
(7E.7)
Denk.(7E.7)defl Denk.(7E.5) ile hesaplanacaktr. LP sarglama ile snekliin

arttrlabilmesi iin Denk.(7E.4) ile belirtilmi olan minimum dayanm art
salanmaldr.
(a) Dorusal elastik hesap yntemleri kullanlrken herhangi bir kolonda Denk.(7E.7)
ile hesaplanan Hcc deerinin 0.018 deerinden byk olmas durumunda szkonusu
kolonun sarglanm olduu, aksi halde sarglanmam olduu kabul edilir.
(b) Dorusal elastik olmayan hesap yntemleri iin LP ile sarglanm kesitlerin
moment-erilik ili kisi elde edilirken, LP ile sarglanm beton iin iki dorudan
olu acak ekilde idealle tirilmi bir gerilme- ekildei tirme ili kisi kullanlabilir. Bu
ili kide bkm noktasnda gerilme ve ekildei tirme deerleri fc (kapasite) ve 0.002
alnabilir. Gerilme- ekildei tirme ili kinin son noktasndaki deerler Denk.(7E.4) ve
152
Denk.(7E.7) ile hesaplanr. Plastik ekildei tirmelerin meydana geldii LP ile

sarglanm betonarme ta yc sistem elemanlarnda, performans dzeylerine gre izin
verilen maksimum beton birim ksalma deerleri kesit gme snr iin Denk.(7E.7) ile
hesaplanan deere e it, gvenlik snr iin Denk.(7E.7) ile hesaplanan deerin %75i,
minimum hasar snr iin ise 0.004 alnacaktr. Bu deerler ve kesitteki donat eliinin
birim uzama deerleri 7.6.9da belirtilen st snrlar a amaz.
7E.4. Kolonlarda Yetersiz Bindirme Boyu in Sarglama
Kesit boyut oran ikiden byk olan veya boyuna donatlar dz yzeyli olan kolonlar
iin sarg etkisi yetersiz olacandan bindirme blgelerinin glendirmesi LP sargs ile
yaplamaz. Boyuna donatlar nervrl olan kolonlarda bindirme boyu yetersizliini
gidermek zere gereken LP kalnl Denk.(7E.8)e gre hesaplanr.
tf
500 bw ( f k f h s )
Ef
(7E.8)
Denk.(7E.8)de bw kesit geni lii, f h s enine donatda 0.001 birim uzamaya kar lk
gelen gerilmedir. Na faktr farkl kesitler iin Denk.(7E.6)ya gre hesaplanmaldr.
Denk.(7E.8)deki f k deeri Denk.(7E.9)a gre hesaplanacaktr.
fk
As f ym
p
2n 2(I d c) Ls
(7E.9)
Denk.(7E.9)da As kolon donat alan (tek ubuk iin), fym mevcut donat akma
dayanm, p ekirdek kesiti evresi, n bindirme yaplm donat says, I donat ap, d c
pas pay kalnl ve L s varolan bindirme boyudur.
153
BLGLENDRME EK 7F.

DOLGU DUVARLARININ GLENDRLMES N YNTEMLER
7F.0. Simgeler
Aduvar
aduvar
Ec
Edp
Eduvar
fdp
fduvar
fyd
hduvar
Ik
kduvar
kt
min
rduvar
smax
tdp
tduvar
Tf
tf
Vduvar
Imin
duvar
sh
duvar
dp
= Dolgu duvarnn yatay kesit alan

= E deer basn ubuunun geni lii (mm)
= ereve betonunun elastisite modl
= Prefabrike beton duvar panelinin elastisite modl
= Dolgu duvarnn elastisite modl
= Prefabrike beton duvar panelinin basn dayanm
= Dolgu duvarnn basn dayanm
= Hasr donat eliinin tasarm akma dayanm
= Dolgu duvarnn ykseklii (mm)
= Kolonun atalet momenti (mm4)
= E deer basn ubuunun eksenel rijitlii
= Lifli Polimerle glendirilmi duvar ekme ubuunun eksenel rijitlii
= Minimum ankraj ubuu derinlii
= Dolgu duvarnn k egen uzunluu (mm)
= Maksimum ankraj ubuu aral
= Prefabrike beton duvar panelinin kalnl (mm)
= Dolgu duvarnn kalnl (mm)
= Lifli Polimer ile glendirilmi duvar ekme ubuunun ekme dayanm
= Lifli Polimer kalnl
= Dolgu duvarnn kesme kuvveti dayanm
= Minimum ankraj ubuu ap
= E deer basn ubuu katsays
= Perdede ve duvarda yatay gvde donatlarnn perde gvdesi brt enkesit
alanna oran
= E deer basn ubuunun yatay ile olan as
= Dolgu duvarnn kayma dayanm
= Prefabrike beton duvar panelinin kayma dayanm
7F.1. Dolgu duvarlarnn Glendirilmesi

7.10.4e gre, bodrum hari en fazla katl binalarda uygulanmak zere, temel
stnden yukarya kadar st ste sreklilik gsteren betonarme ereve iindeki dolgu
duvarlarnn rijitlii ve kesme dayanm, a ada tanmlanan glendirme yntemleri ile
arttrlabilir.
7F.2. Dolgu Duvarlarn Hasr elik Donatl zel Sva ile Glendirilmesi
Dolgu duvarlarnn rijitlii ve kesme dayanm, duvar yzne uygulanan hasr elik
donatl, zel kar ml sva tabakas ile arttrlabilir.
(a) Sva tabakasnn kalnl en az 30 mm, hasr donat pas pay ise en az 20 mm
olmaldr. zel sva 4 hacim kum, 1 hacim imento ve 1 hacim kire kar m ile
yaplacaktr. Bu kar mla yaplan svann basn dayanm en az 5 MPa olacaktr.
(b) Glendirilecek duvarlarn k egen uzunluunun glendirme ncesi kalnlna
oran 30dan kk olmaldr. Bu trl uygulamalarda mevcut ereve iinde basn
154
ubuu olu umu salanmal ve ereveye yk aktarm iin gerekli ankrajlar

dzenlenmelidir. Bunun iin uygulamann yaplaca duvar yz ile ereve
elemanlarnn d yz arasnda en az 30 mm derinliinde bo luk olmaldr (ekil 7F.1).
Aksi halde bu tr duvar glendirmesi uygulanamaz.
(c) Donatl sva tabakas ile ereve elemanlar arasnda kullanlacak ereve ankraj
ubuunun en kk ap 12 mm, en az ankraj derinlii ubuk apnn on kat ve en
geni ubuk aral 300 mm olmaldr. Ayrca donatl sva tabakas ile mevcut dolgu
duvarn birlikte al masnn salanmas iin duvar dzlemine dik ynde, her bir
metrekare duvar alannda drt adet gvde ankraj yaplacaktr. Duvara dik ynde
yaplacak gvde ankraj ubuklar dolgu duvarn har derzleri iine gmlecek ve ubuk
ap en az 8 mm, ankraj derinlii ubuk apnn en az on kat olacaktr. Duvar
dzlemine paralel ve dik dorultuda yaplacak tm ankraj ubuklar alacak deliklere
epoksi esasl bir malzeme ile ekilecek ve ular L eklinde 90 derece bklerek hasr
donatnn iine geirilecektir. Uygulama detaylar ekil 7F.1de gsterilmektedir.
(d) Glendirilen dolgu duvarlarnda olu an kuvvetlerin zemine gvenle aktarlmas
iin gerekli olan temel dzenlemesi yaplmaldr. Hasr elik donat ile glendirilen
duvarlar a ada verilen esaslara gre yap modeline katlacaktr.
7F.2.1 Modelleme Esaslar: Hasr elik donat ile glendirilen dolgu duvarlarnn
yap modelinde temsil edilmesi iin kullanlacak olan rijitlik ve dayanm zellikleri
a ada tanmlanm tr. Yap modelinde betonarme ereve iinde dzenlenmi ve
k egen uzunluunun kalnlna oran 30dan kk olan dolgu duvarlar gz nne
alnacaktr. Duvar yzey alanna oran %10'u gemeyen bo luklarn bulunduu
duvarlarn yap modeline katlmasna, bo luklarn konumu k egen basn ubuu
olu umunu engellememesi ko uluyla izin verilebilir. Hasr elik ile glendirilmi
dolgu duvarlar, uygulanan deprem ynnde basn kuvveti alan e deer k egen ubuk
elemanlar ile temsil edileceklerdir.
(a) Rijitlik: E deer basn ubuunun kalnl glendirilmi
kalnlna e ittir. Geni lii aduvar Denk.(7F.1)den hesaplanacaktr.
aduvar
0.175 (Oduvar hk )- 0.4 rduvar
dolgu duvarnn
(7F.1)
Burada aduvar ubuk geni lii (mm) , hk kolon boyu (mm), rduvar dolgu duvar k egen
uzunluudur (mm). Oduvar Denk.(7F.2)den hesaplanacaktr.
1
Oduvar
Eduvar tduvar sin2 4
4 Ec I k hduvar
(7F.2)
Denk.(7F.2)de Eduvar ve Ec dolgu duvar ve ereve betonunun elastisite modl, tduvar

ve hduvar glendirilmi duvarnn kalnl ve ykseklii (mm), Ik kolonun atalet
momenti (mm4) ve T k egenin yatay ile olan asdr. K egen basn ubuk
elemannn eksenel rijitlii Denk.(7F.3) ile hesaplanacaktr.
kduvar
aduvar tduvar Eduvar

rduvar
(7F.3)
(b) Kesme Dayanm: Hasr elik donat ile glendirilen dolgu duvarnn kesme
dayanm, k egen ubuun e deer basn kuvveti dayanmnn yatay bile eni olarak
kabul edilecektir. Yatay kesit alan Aduvar, basn dayanm fduvar ve kayma dayanm
155
Wduvar olan glendirilmi dolgu duvarnn kesme kuvveti dayanm Vduvar , Denk.(7F.4)
ile hesaplanacaktr.
Vduvar
Aduvar ( duvar f yd sh ) d 0.22 Aduvar f duvar
(7F.4)
Burada fyd hasr donatnn tasarm akma dayanm, sh ise duvardaki yatay gvde
donatlarnn duvar brt enkesit alanna orandr. Hasr donat yatay ve d ey ynlerde
ayn donat alanna sahip olmaldr.
7F.2.2 Malzeme zellikleri: Yukarda verilen denklemlerde Eduvar , fduvar ve Wduvar iin
e itli tula trlerinden yaplan dolgu duvarlarnda nerilen deerler a ada verilmi tir.
Elastisite modlnn, basn ve kesme dayanmlarnn hesaplanmasnda glendirilmi
duvarn kompozit kesit yaps dikkate alnabilir.
Bo luklu fabrika tulas:

Eduvar = 1000 MPa; fduvar = 1.0 MPa; Wduvar = 0.15 MPa
Harman tulas:
Gazbeton blok:
(7F.5a)
(7F.5b)
(7F.5c)
A
Sva
Kiri
l
s
A
ereve Ankraj
Gvde Ankraj
Yzey svas
Hasr Donat
Tula duvar
I min
12mm
s max 300mm
l min 10I
A-A Kesiti
ekil 7F.1
156
7F.3. Dolgu Duvarlarnn Lifli Polimerler ile Glendirilmesi
Uzunluunun yksekliine oran 0.5 ile 2 arasnda olan dolgu duvarlarnn rijitlii ve
kesme dayanm, duvar yzne uygulanan lifli polimerler (LP) ile arttrlabilir.
(a) Bu tr uygulamalarda mevcut ereve iinde basn ubuu olu umu salanmal ve
ereveye yk aktarm iin gerekli ankrajlar dzenlenmelidir. Bunun iin uygulamann
yaplaca duvar yz ile ereve elemanlarnn d yz arasnda en az 30 mm
derinliinde bo luk olmaldr. Aksi halde bu tr duvar glendirmesi uygulanamaz.
(b) K egen lifli polimer eritlerin detaylandrlmas ekil 7F.2de gsterilmektedir.
K e blgelerde yk dalmn salayabilmek ve betonarme ereve ile LP eritler
arasnda yeterli sayda ankraj yerle tirebilmek iin erit geni iliinin 1,5 katndan az
olmayan geni likte kare LP levhalar kullanlacaktr. Lifli polimer uygulamas duvarn
iki tarafndan yaplacak ve LP eritler duvar kalnlnca geen LP bulonlar ile duvara
sabitlenecektir. LP bulonlar arasndaki mesafe 600 mmden fazla, bulonun k egen erit
kenarna uzakl ise 150 mmden fazla olamaz. K egen LP erit ile ereve arasndaki
yk aktarmn salamak iin LP ankrajlar kullanlacaktr. LP ankrajlar LP eritlerin
epoksi ile doyurulmas ve bir silikon ubuk etrafna sarlmas ile olu turulacaktr. LP
ankrajlarn ular yelpaze ekline getirilecek ve en az 4 adet ankraj k egen LP erit
ynnde olacak ekilde beton iinde alan tozdan arndrlm delie epoksi enjekte
edilerek yerle tirilecektir. Ankraj yapmnda ubuk etrafna sarlan LPnin geni lii 100
mmden az olmayacaktr. Ankraj deliinin ap 10 mmden, derinlii ise 150 mmden
kk olmayacaktr. Buna gre hazrlanan bir ankrajn ekme dayanm olarak, 20 kN
veya silikon ubuk etrafna sarlan LPnin ekme kapasitesinin %30undan kk olan
olarak alnacaktr.
LP ankrajlar
kiri
dolgu duvar
wf
Kolon
Lifli polimer
(LP) eritler
LP
Bulonlar
tula
sva
ekil 7F.2
(c) Glendirilen dolgu duvarlarnda olu an kuvvetlerin zemine gvenle aktarlmas iin
gerekli olan temel dzenlemesi yaplmaldr. Lifli polimerler ile glendirilen duvarlar
a ada verilen esaslara gre yap modeline katlacaktr.
7F.3.1 Modelleme Esaslar: Lifli polimerler ile glendirilmi dolgu duvarlar yap
modelinde k egen basn ve ekme ubuklar ifti ile temsil edilecektir.
(a) Basn ubuklar: Basn ubuklarnn rijitlikleri ve kesme dayanmlar 7F.2.1(a) ve
(b)ye gre hesaplanacaktr.
157
(b) ekme ubuklar: ekme ubuunun ekme dayanm Tf Denk.(7F.6) ile

hesaplanacaktr.
Tf
0.003 Ef wf tf
(7F.6)
ekme ubuunun kesme dayanm, ekme dayanmnn yatay bile eni olarak kabul
edilecektir. ekme ubuunun eksenel rijitlii, Denk.(7F.7) ile hesaplanacaktr.
kt
wf tf Ef
rduvar
(7F.7)
Bu denklemlerde Ef , wf ve tf srasyla lifli polimer eritin elastisite modl, geni lii

ve kalnl, rduvar dolgu duvar k egen uzunluudur. wf deeri Denk.(7F.1) ile
hesaplanan geni likten daha byk alnamaz.
7F.4. Dolgu Duvarlarn Prefabrike Beton Paneller ile Glendirilmesi
Dolgu duvarlarnn kesme dayanm ve rijitlii, ndkml beton panel elemanlar

kullanlarak arttrlabilir. Bu tr glendirme, uzunluunun yksekliine oran 0.5 ile 2
arasnda dei en duvarlara uygulanmaldr.
(a) ndkml paneller mutlaka erevenin iinde kalacak ekilde yerle tirilecek,
d merkezli olarak yerle tirilmeyecektir. Bu trl uygulamalarda mevcut ereve iinde
basn ubuu olu umu salanmal ve ereveye yk aktarm iin gerekli ankrajlar
dzenlenmelidir. Bunun iin uygulamann yaplaca duvar yz ile ereve elemanlar
d yz arasnda en az panel kalnlna e it derinlikte bo luk olmaldr (ekil 7F.3).
Aksi halde bu tr duvar glendirmesi uygulanamaz.
(b) Prefabrike beton paneller ile glendirilecek duvarlarn k egen uzunluunun
glendirme ncesi kalnlna oran 30dan kk olmaldr. ndkml panel betonu
basn dayanm minimum 40 MPa olacaktr. Bzlme atlaklarn ve ta ma srasnda
olu abilecek atlaklar en aza indirmek iin panel ortasna tek dzlemde hasr donat
konacaktr. Hasr donat oran her iki dorultuda 0.001in altnda olmayacaktr. Panelin
minimum kalnl 40 mm ve maksimum kalnl 60 mm olacaktr. Paneller duvara
epoksi esasl bir yap trcyla tutturulacaktr. Yap trc, panel elemanlar birbirine
yap trmak iin elemanlarn arasna da uygulanacaktr. Kullanlacak epoksi esasl
yap trcnn betona yap ma dayanm en az 2.5 MPa olacaktr. ndkml paneller
ile ereve elemanlar arasnda kullanlacak en kk ankraj ubuu ap 12 mm, en az
ankraj derinlii ubuk apnn on kat olacaktr. Ankrajlar panellerin ereveye deen
her k esinde yaplmal ve epoksi esasl bir yap trcyla ereveye tutturulacaktr.
Panellerin ankraja deecek kenarlar, ankraj ubuuna yer aacak ekilde di li imal
edilmelidir (ekil 7F.3).
(c) Prefabrike beton paneller, iki ki inin rahatlkla ta yp uygulayabilecei arlk
snrlar iinde kald srece kare veya kareye yakn dikdrtgen eklinde olabildii gibi
kat ykseklii boyunca yer alan eritler halinde de retilebilir. Glendirilen dolgu
duvarlarda olu an kuvvetlerin zemine gvenle aktarlmas iin gerekli olan temel
dzenlemesi yaplmaldr. Prefabrike beton paneller ile glendirilen duvarlar a ada
verilen esaslara gre yap modeline katlacaktr.
7F.4.1 Modelleme Esaslar: Yap modelinde betonarme ereve iinde dzenlenmi
ve k egen uzunluunun glendirme ncesi kalnlna oran 30dan kk olan dolgu
duvarlar gz nne alnacaktr. Prefabrike beton paneller ile glendirilmi dolgu
158
duvarlar uygulanan deprem ynnde basn kuvveti alan e deer k egen ubuk
elemanlar ile temsil edileceklerdir.
ekil 7F.3
(a) Rijitlik: E deer basn ubuunun rijitlii 7F.2.1(a)ya gre hesaplanacaktr.
Denk.(7F.3)de Eduvar ve tduvar yerine, srasyla prefabrike beton panelin elastisite
modl Edp ve kalnl tdp alnmaldr. Mevcut dolgu duvar hesaba katlmayacaktr.
(b) Kesme Dayanm: Prefabrike beton paneller ile glendirilen dolgu duvarnn kesme
dayanm, k egen ubuun e deer basn kuvveti dayanmnn yatay bile eni olarak
kabul edilecektir. Glendirilmi dolgu duvarnn kesme dayanmnn hesabnda, panel
elemanlarnn ierisine konan donat gz nne alnmayacaktr. Ayrca, mevcut dolgu
duvar da kesme dayanm hesabnda dikkate alnmayacaktr. Panellerinin yatay kesit
alan Adp, basn dayanm fdp ve kayma dayanm Wdp olan glendirilmi dolgu duvarn
kesme kuvveti dayanm Vduvar, Denk.(7F.8) ile hesaplanacaktr.
Vduvar
AdpW dp d 0.08 Adp f dp
(7F.8)
159

2007 Deprem Yonetmelik PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2007 Deprem Yonetmelik PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TMMOB

Bayndrlk ve skan Bakanl

Bu ynetmeliin yrrle girdii tarihte,

       

 ",")+ + ( $*+,',

   $!  " 

203 %5 .71.. ,",+)/0) +,0,1 -+ $.*,7 /81,00,1)

   $! ? 1.""

@A   &"

B # =C    D  

* &" " =C  

203 95 .+,1. +,0,1 -+ .71.. ,",+)/0) ,*,1) /81,00,1)

203 :5 -.0/ +,0,1 -+ .71.. ,",+)/0) ,*,1) /81,00,1)

A !! @A  =A! ! < "D ?  " 

0  & @ " 

060.+1. ./ :,; .+ ,/,1,+ -.1-.<.0.1. /1 5 /0+ 10.

- 1#  ?    B. . " '

203 =5")>, +,0,1 -+ .71.. ,",+)/0) ,*,1) /81,00,1)

=  @.?"  "  " B 7 (

: " ? B" '

@C  " '

0 % +  @.?"" '

060.+1. ./ ',; >18*,0 .0,*/ "2+.0.1 0. $.*,7,

- 1 ? G "  " 8!,1#  +"" 

- 1 ? G " 8!   1.??  " M  " 

060.+1. ./ ';

&  5  " 

060.+1. ./ 'B;

/  5  " 

/ # !" = "  " +" 

060.+1. ./ ';

@  5  " 

@ * ED ! " 

@ E  @.". " '

060.+1. ./ '.; 0E0 70.1 0. *,16)0,+,+ /0+0,1,

 "> ?  

&"! ? $ ! &!

Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik - 2007

Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik - 2007

TMMOB naat Mhendisleri Odas zmir ubesi

Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik - 2007

BLM 2 - DEPREME DAYANIKLI BNALAR N HESAP KURALLARI

= Spektral $vme Katsays

TMMOB naat Mhendisleri Odas zmir ubesi

Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik - 2007

toplam kat says)

TMMOB naat Mhendisleri Odas zmir ubesi

Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik - 2007

Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik - 2007

2.2.2.2 Bu Ynetmelikte aksi belirtilmedike, deprem yklerinin sadece yatay

TMMOB naat Mhendisleri Odas zmir ubesi

Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik - 2007

TABLO 2.1 DZENSZ BNALAR

Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik - 2007

TMMOB naat Mhendisleri Odas zmir ubesi

Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik - 2007

Bkz. 2.3.2.4 (a)

Bkz. 2.3.2.4 (b)

Bkz. 2.3.2.4 (c)

Bkz. 2.3.2.4 (d)

Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik - 2007

2.4. ELASTK DEPREM YKLERNN TANIMLANMASI : SPEKTRAL

2.4.2. Bina nem Katsays

",")++($*+,',

$!"

203%5.71..,",+)/0)+,0,1-+$.*,7/81,00,1)

$! ? 1.""

@A &"

B# =C D

* &" " =C

20395.+,1.+,0,1-+.71..,",+)/0),*,1)/81,00,1)

203:5-.0/+,0,1-+.71..,",+)/0),*,1)/81,00,1)

A!! @A =A!! <"D?"

0 & @"

060.+1../:,;.+,/,1,+-.1-.<.0.1./15/0+10.

- 1# ? B.." '

203=5")>,+,0,1-+.71..,",+)/0),*,1)/81,00,1)

= @.?" " " B7 (

:" ? B" '

@C " '

0 % + @.?"" '

060.+1../',;>18,0.0,/"2+.0.10.$.*,7,

- 1 ? G"" 8!,1# +""

- 1 ? G" 8! 1.??" M "

060.+1../';

& 5"

060.+1../'B;

/ 5"

/ #!" =" " +"

060.+1../';

@ 5"

@ * ED!"

@ E @.". " '

060.+1../'.;0E070.10.*,16)0,+,+/0+0,1,

"> ?

&"! ? $! &!

BLM 2 - DEPREME DAYANIKLI BNALAR N HESAP KURALLARI

= Spektral $vme Katsays

toplam kat says)

TABLO 2.1 DZENSZ BNALAR

2.4. ELASTK DEPREM YKLERNN TANIMLANMASI : SPEKTRAL

2.4.2. Bina nem Katsays

2.4.3. Spektrum Katsays

2.4.3.2 Blm 6da 6.2.1.2 ve 6.2.1.3te belirtilen ko ullarn yerine getirilmemesi

2.5. ELASTK DEPREM YKLERNN AZALTILMASI: DEPREM YK

(1) YERNDE DKME BETONARME BNALAR

2.5.2. Sneklik Dzeyi Yksek Betonarme Boluksuz Perdeli-ereveli Sistemlere

(a) Bu tr karma sistemlerin deprem hesabnda ereveler ve perdeler birarada

2.6. HESAP YNTEMNN SELMES

2.7. EDE>ER DEPREM YK YNTEM

Binann birinci doal titre im periyodu T1 , 2.7.4e gre hesaplanacaktr.

Denk.(2.5)deki wi kat arlklar ise Denk.(2.6) ile hesaplanacaktr.

TABLO 2.7 HAREKETL YK KATILIM KATSAYISI (n)

2.7.2. Katlara Etkiyen Edeer Deprem Yklerinin Belirlenmesi

2.7.2.2 Binann Ninci katna (tepesine) etkiyen ek edeer deprem yk 'FNin

2.7.3. Gznne Alnacak Yerdeitirme Bileenleri ve Deprem Yklerinin

2.7.4. Binann Birinci Doal Titreim Periyodunun Belirlenmesi

Bu yntemde maksimum i kuvvetler ve yerdei tirmeler, binada yeterli sayda doal

Tablo 2.1de tanmlanan A1, B2 veya B3 tr dzensizliklerden en az birinin binada

2.9. ZAMAN TANIM ALANINDA HESAP YNTEMLER

Yapay yer hareketlerinin kullanlmas durumunda, a adaki zellikleri ta yan en az

Deprem yklerinin tamamnn balantlar tersinir momentleri aktarabilen elik

2.12. BNA TR OLMAYAN YAPILAR

Bina tr olmad halde, deprem hesabnn bu blmde verilen kurallara gre

Sneklik dzeyi yksek ereveler veya d merkez aprazl elik perdeler

2.13. DEPREM HESAP RAPORLARINA LKN KURALLAR

Binalarn deprem hesaplarn ieren hesap raporlarnn hazrlanmasnda a ada

2.13.3 Binann bulunduu deprem blgesi, bina ykseklii ve ta yc sistem

Bayndrlk ve $skan Bakanl tarafndan uygun grlmesi durumunda, bakanlk veya

BLM 3 BETONARME BNALAR N DEPREME DAYANIKLI

Bu blmde a adaki simgelerin kullanld boyutlu ifadelerde, kuvvetler Newton [N],

= Kolonun veya perde u blgesinin brt enkesit alan