.- ..

-
2011

.
,
13 .
.
. -
.
,
,
( ,
) ,
.

, ,
, ,
- ,

.

. , ,
,
, , .
" "

.



1.

.
-
.
13 ( VIII .. VI ..)

, .

.
Dragomir Stojevi ,
:
(754
... )

.
(510 ...)
(27 ...), .

284 ,
.

565 .
476 ,
.
.
, ( )
:
- -
- jus civile, (
- 754 242 )

(
242 212
)

(

 212 476
565 ).

( )
.
..
,
. .

2.1.
2.1.1. ,


,

.

.
.
, (
) ( ). ,
concilia plebis
.
300 ,
.

.
( )
(
, honor)
2.1.2.
Ius Civile Auntium, Ius Civile Quiritum,

. .
:
- ( )
- ()
- ( ,
)
- (
)

- -

- .
2.1.3. Ius non scriptum
.
.
.
. ( )

.

mos mores
maiorum.
.
.
.
.
,
, .
. fas
. XII ,
.
2.1.4. - Jus scriptum

12 ,
,
.
.
XII (Lex XII tabularum)
.

. ,

.
.
.
10 - decemviri legibus scribendis.
,
12 . 450 451
..., 12 .
.

 . ,
:
I - III , IV V
- , , VI VIII
, IX
, X , XI XII
. 12 , 5
.
:" lex est quod populis jubiet atque constitut " -
. , ,
, leges.
12 .
,
, ,
.
, ,

.
leges

. .
. praescriptio
, ,
. rogatio
. sanctio
.
plebiscita
(concilia plebis).
.
, .
,
, .


.
.
2.2.
2.2.1.


.
. , ,
, . ,
( )
.
.
:

, ,


, (, )
.


,
.

.

.
.
:
1.Quid quid principi placuit legis habet vigorem
;
2.Princeps legibus solutus est
.
, leges, plebiscit edicta,

senatus consulta, response pridentium,
, contuticionem principum.
,
,

.
.


.
. .


leges, plebiscit concilia
plebes.
. Lex Hortensia
287 ..
.
leges.
.
.
.
,
.

.
. ..
lees privilegiae lege speciale
.
Ius honorarium

jus honorarium.
. jus civile
.
,
quod aequum et bonum est,
ius civilie ( jus scriptum).
jus civile , jus honorarium,
.
edict perpetuum.

. , ius honorarium
,
, ius civile.
Ius honorarium ius civile
, . :
- ius civile
,
- ius
civile ,
- ius civile (exceptio)
ius civile (
bonum et aequum,
).
Senatus consult orationes principum

 .
1 ..
, .
senatus consulta S.C. ,
, , . S.C. Tertulianus.

. ,
.
,
,
,
.
response prudentium
,
.
.

responsa quaestiones, libri ad
edictum, jus civile libri ad Sabinum,
,
digesta sententiae , ,
institutions.
, ,
.
,
.
.
,
.
,
,
,
, .

12 , , ius
gentium ,
.
Constitutions principum

. 4
.
Constitution principis est, qod imperator decreto, vel edicto vel epistola constituit.
() edicta .




.
Decreta
Rescripta.
Decreta
.
.
Rescripta

.

(),

. -


.
,
.
2.3.
2.3.1.

,

- .

, , 380
.
,
, dominus ac dues
. ,
,
.

. ,

.
2.3.2.
jus leges. Ius
( , , ,
, senatus consulta response prudenium).
.

 . ,
321
,
. 426
, , , ( " ")
.
, ,
.
Leges -
. Leges
.
.. .
Sanctiones pragmaticae

-
.
-

jus legs.
.
,
.. .

. ,
. ,

. ,
, .. .
2.3.3.

(Institutiones)
.
160 . ..
.

,
. ,
1816 .

.
.
- Paulus - Pauli sententiae. Paulus
. Paulus,
III .... (Liebs 1993: 3243).

-
. , e
(Liebs 1987: 175) Autun Gaius,
. .. (Liebs 1987: 150).
- ja (Ulpian),
() Ulpian, 320 ..
- Fragmenta Vaticana, ,

.
. 320 . .. (Liebs 1987:
151).
.
r Autun Gaius .
,
.


.
534 . II (Theodosius II)
438 . (284305), Codex
Gregorianus Codex Hermogenianus, .
,
,
.
, .

,
, .

.
(Pompeii )
Herculaneum,
(Wolf 1985;Wolf and Crook 1989: Grschler 1997).
.
(Babatha),
.. (Wolff1980). 1995

(see for example those on advocacy collected
in Crook 1995).
lex Irnitana.
. 1981
.

2.3.4.

ius civile .

. o
.

XII
.
codex Hermogenianius codex
Gregorianius.
,
.
16 .
Novelae leges .
.

lex romanae barbanorum

. .
Codex urci 465 -
.
. .
Lex romana Visigothorum 506 . ,
II.
Lex romana Burqundionum ,
. Sententiae Instituciones.
Edictum Theodorici
.
2.3.5. Corpus iuris civilis
-
(Justinijan)
Corpus iuris civilis. (527-566 )

. ,
.

.
,
,

, , , , .
528 534 4
. , 533
,
. :
1. Novus codex Iustinianus
Novus codex Justinianus -
, 529 .
- ..
50 (Eckardt 1978; Manthe 1982 pp. 18, 19)
Codex repetitae praelactiones 534
50 .
, .

, ,
.

.
438 .
,
. . Codex
Gregorianus,
(Hadrian), 291. 295 (Turpin 1985).

.
, ,
. ,
.

. (Wieacker 1988: 1738).
2. Digesta, Pandectae -
533 .
.
,
.
2000 .
50 .
.
. (C. Tanta 1).

, .
.
,
. (De iustitia et iure)

 D. 1.1. D. 50.17,
: (De diversis
regulis iuris antiqui). ,
6- -
. :
(D. 6.1 De rei vindicatione)
19 - (D. 19.2, Locati conducti).
,
- . 1.1.1.
D. 1.1.1. Ulpianus libro primo institutionum,
-1.

39 , Q.Mucius Scaevola ...
Hermogenian Arcadius Charisius IV .
( 40 % ).
Paulat, Aelius Gallus, Claudius Saturninus Rutilius Maximus.

Friedrich Bluhme 1820, Massentheorie.
3 (Bluhme 1820;cf Mantovani 1987)
,
,
(Johnston 1997a)
.
,
.
3. Institutiones -
,
533.
cupida legume juventus,
.
Institutiones .
, , , .
, . ,
, I
, . I, IV, VIII, 4 I, 4, 8, 4.
4. Novellae
.
.
.
, .1
2.3.6.
1

150 ,
160.


.

-kata podes.

. ( , , .)

.
Eklogi ton nomen 740 .
.

Proherion, Epnagoga Vasiliki.
2.3.7.

554 .


. .

.
.

.
.
.
-
. ,
.

.

.
Glossa
ordinaria .

.

.

.

.

. ,
.

 1495 .
-
.

. jura novit curia ,
(
).

.
.
.
15 16 .
.
docendi gallicus


.
.

.
.
Code civil , 1804 .

,
, Code civil
. Code Civil

.
, , ,
, , , . ,
1900
(
) Code civil
,
,
,
, , .
,
,

.

2.
ius civile, ius gentium ius natural

. ,
.
a ius civile, ius gentium .. ius
natural.
, :"
, , , , ,
.
, ius civile,
(civita);
, ius gentium,
(gentes)2.

."
ius gentium
()
(peregrini), .. ius civile, .
ius gentium 3 ....
praetor peregrinus.
( ),
.
(ius civile). ,
ius gentium.
,
.
ius gentium
(peregrini) .


. , ius gentium ius gentium


.

, ,
. ius
gentium ius aequum
. "ius strictum",
( ).
ius gentium ius civile,
,
2

, .

 . , ius gentium
, ..
(bona fides).
, ius
gentium

,
.
() 212 .,
.

, .
ius gentium
, naturalis ratio.
ius civil ius gentium
ius naturale .
ius gentium. , , ius
naturale, .
, ius civile. ,
. "semper aequum et bonum" (
) .
ius naturale
. ius naturale
..
. ,
. ius natuirale

3.
ius civile,
ius gentium, ius naturale .
, (ius
scriptum) (ius non scriptum)
a (ius scriptum) (ius nonscriptum)
,

. ius scriptum
. .

.
.
ius nonscriptum
. .
.
3

ius natural .

 ,
.

ius commune ( ) ius singulare (

)
()
, ( ,
) ius singulare.
.
ius singulare beneficium
,
. ius singulare
, privilegium
beneficium iusris.
(ius publicm) (ius privatum)
Institutiones,
(D, I, 1,1,2) e
, ....
, . (Publicum ius est quod ad statum rei
Romanae spectat, privatum quod ad singularum utilitatem. Sunt enim quaedam publicae utilia,
quaedam privatim). ,
, ,
. ,
, ,
,
.
, .
,
.
,
. ,
( ,
) .
, ius publicum . ..

ius publicum.
( ius
gentium). , ius cogens.

. ius dispositivum.
ius privatum

 .
,
.
(I, 1, 9),
(I, 1, 2, 12) (D, I, 5,1).

:
- Ius quod ad personas pertinet
- Ius quod ad res pertinet-
- Ius quod actions pertinet
Ius quod ad personas pertinent -
:
-
- ,
.
Ius quod ad res pertinet -

.
:
- , inter vivos,
:
( )
( )
- , mortis causa,
.
Ius quod actions pertinet -
.
- , - .
(actio)
,
.

, .


2.
2.1.

(status) (prsona caput)
.
(status)
(capacita jurica) (capacita agenda).


. ,
.

. ,
a,
, ,
,
. ,
: .
.
()
.
(jus publicum)
(jus privatum).


, , ,

. -
-,
.


. ,
(, ) .

.

.
.
hominum causa omne

jus constitutum est.

.
.
.
(persone
physicae) (persona juridicae persona morales) .
2.1.1. -capacitas juridica

. .
.

.
.
- -
status civitatis,
- status libertatis
- - status servitutis
2.1.1.1.
Cives romani status civitatis ,
.. . ,
.
(jus sanquinis) (natrualisatio).

(portenta, monstra prodigia) personae debiles

, ,
favor libertatis. A
jus conubii, lex
Minicia, .

.
.

.

.
- .
infans conceptus pro jam nato hanetur, qutiens de commodes ejus agitur.

,
.

.
.

 (
).
pater familias. a .
,
.
Lex Fufia Canina lex Aelia Sentia.

-
.
.
(
).
, .


.
.
( )
: jus suffragii (
), jus honorum (
), ,
.
,
,
( ).

- jus conubii jus comercii,
, , ,
legitimatio active et passive
.
,
civis optimo jure (patricii, nobili honestiores).

.
cives minuto jure.

.
, ,
.
,
.

, .

 alieni juris
pubers .
jus comerci.
.
,
,
.

.. .

. nexi addicti
.
. ,
.
in mancipio pater familias
( 5 )
.
in manicipo alieni juris pater famiius
.
. alieni juris.
Auctorati (gladiators)

.
.

.
.
.
.
,
.
Personae intestabiles

. jus
comercii, .
Nota censorial
.

(), jus honorum.
- Capitis deminuto maxima
media.
,
.

.

 (delatio hereditatis).

hereditas enim non heredis personam, sed defuncti sustient. (..
o ).
.
. Capitis deminitio maxima
, ,
. Capitis deminuto media
, ,
( ).
jus posliminii .

(municipiae,
coloniae civitates) .
- status libertatis.
.
.
. Lacium latini vetars
latini prisci. 494 .... .
.
,
. 90 .
, .
,
. 338 . latini novi.
.
.
latini novi .
.
.
- .

. ,
.
90 .

beneficium.
3.3.1.2. - servi
,
, , , .
,
, .
.

 . .
,
,
. .
,
,
, (D.21.1).
,
. , ,
, . ,
, ,
, ,
.
, ,
. ,
,
. Antonius Pius, ,
. , ,
,
, .
, Antonius Pius,
,
(Ulpian,D. 1.6.2). ,
.
. .
. ,
- , (contubernium
). :
, , ,
(D. 21.1.35).
.
,
,
.
. e, (pro nulli
habentur) .
, , , ,
. .
,
, .
, , .
,
.
,
, .
. ,

, ,
, .

.
locus religious.

.
.
a
. ,
.
.
.
j manumissio vindicta.

.
manumissio testamento.
.

.
manumissio censu
.

.
manimissio inter amicos ,
manimissio per epistolam
.


.
.
liberti
Lex Aelia Sentia
30 , ,
Junian Latins, ,

( , ).
, , Junian Latins
.

 libertine.
.
,
.

. ,

.
.
minitu jure
. ,
.

.
. ,
.
, , :

. ,
(). ,
(obsequilium) ,
,
,
,
. ,
, .
3.3.2. -capacitas agendi

,
,
-. e

.
. , ,
.

.
.
,
.
,
,
.
.
,

.
.

.

. ,
.
,

() .

. -
-
(
) .

.
,
.
25 ,
.
3.3.2.1.
25

14 , 12 . sui generis

, .

.
impuberes . ,
. 7
, ..
. 7 infantes.
. 7-
inpuberes infantia majores
. .

,
.
, .

.

pater families

 .
.
(
) .
3.3.2.2.
,
.



, .

,
. .
.
,
actus legitimi
, , ,
.
.
,

,
(dementia amentia) (furor),
. 12
,
.
, .
, .
actio
negotiorum gestorum. .
,
(lucida intervala).

,
.
,
.

2.2
2.2.1.



. ,
consorcium
.

,
.
,
.


. familia.

(pater familias)
sui juris, (
). alieni juris,
. pater
familias patria potestas
,
. pater familias
manus pater familias
. pater familias
dominica potestas ,
. ,
,
pater familias, (
).
, , ,
alieni juris ,
pater familias .
, ,
, .
, (
) . ,
"tot gradus quod generations"
,
.


.

 .
, (linea recta)
(linea collateralis).
(, , , ),
(, ,
, ).
.
germani.
(consangiunei) (uterini).
, ascedenti (
linea ascedens ) descedenti ( linea descedens
).

2.2.2.

. , .. ( )
(patria potestas)
. , (
). ,
( ).

,
(curator) (pupili).
PATRIA POTESTAS
:
(sui iuris) (alieni iuris).
:
pater familias,
. (
/) pater familias,
, . (patria protestas) ,
,
.
, ( )
() .
, , . Patria
protestas (450 . ..),
pater familias :
,
,
.

 . ,
. ,
pater familias . ,
( ) .
,
pater familias.
. , pater familias ,
65 , pater familias 85 .
, , alieni iuris
(Daube 1969. 75-91). , .
,
.
. ,
( ).
, , ,
, (Paul. D. 1.7.3).
.

. ,
.
. ,
- .

,
.
(Saller 1994).
,
, , .

. (Pomponius. D. 1.6.9),
.
,
.
peculium.

( ).
pater familias
. ,
. Peculia ,
:
.
:
.(
).
, ,
.

,
peculium castrense,
. ,
.
.

.
,
. ,
.
peculium castrense
, (peculium quasi
castrense), (bona materna). ,
,
.

, .
. 12 .

. (

, ).
,
.
, ,
pater familias.
,
. (
, , ).
,
. ,
.

pater familias ,
, (
).
,
.

. ,
(Gardner 1998: 6 113).
, . ,
, .
-patria potestas


. ,
.
,
.
.
. ,
.
, , (arogatio
)
(
). ,
pater familias ,
, ( pater familias
, ).
: .
, , pater
familias .

, (Gardner 1998 114 208).
, patria potestas. .

-
.
,
,
(Inst. 1.55 6).

.
,
.
,
. , ,
, ,
, .

,
.
( )
, .


, ? .
, pater familias
,
. ,

, . ,
matrimnium, , .
matrimonium mater
().
. ,
( ),
.
, , , ,

, ,
. o
potestas.
.

.
.
23 :
nuptiae sunt conjuctio maris et feminae et consortium omnis vitae, divini et humani juris
communication - ,
.
, ,
, .
-sponsalia
,
.
. .
, ,
.
.
. pater
familias ,
.
?
.
, ,
, .
.
,
. , aftectio

manitalis ,
.

.

(matrimonium justum, justiae nuptiae).

,
. ,
,
concubinatus
contubernium
.

contubernium .

.
.
-
.

.
(jus conubii). us conubii
. , lex canulela,
.
,
. ,
, .
affectio maritalis, .
,
pater familias.
, .
, ,
,
, ,
, ,
(Saller 1994: 24 41; Teggiari 1991: 398 403).
(affectio
materialis). ,
pater familias -
,
.

: conffratio, coemptio usus.

 coemptio
per aes et librum. ,
, pater familias libipens

.
.
. confratio.

.
.
usus (
). Usus

. , usus
manus ,
. ,
,
. manus , manus
, sui juris,
, patria potestas
, alieni juris.
usus usurpatio trinoktii
,
.

Stuprum.
stuprum.
. (
) stuprum, .
. , ,
stuprum. ,,
. stuprum
().
,
,
.
, .
, , .
, ,
.(

, ).

(
).

 ,
, ,
Contubernium
..
( )
,
. ,
,
.

.
. , e
, , infami.
:
) 12 ,

. ,
.
e .
( ),
.
, , .
.
, :

.

.
,
. 197
.
) ,
. ,
.

,
.
) -

., , .
) - .

.

 ,
,
, .
342 ,
.
) ()-
: , ,
,
. , ,
.
)
.,
, .

,
infamia.
, .
, , .
,

.
,

.
. ,
, patresfamilias, ,
,
. , Lex Cincia 204 .
..., .

,
.
(D. 24.1).

, (dos; Treggiari 1991: 323 64).
, pater familias, .
, ,
-dos (Julian, D.
12.6.32.2). ?

. (
) . ,
,
.
dos receptitia ( ),

 Actio ex stipulatu, .
,
(..,) .
Actio rei uxoriae ( )
.
230
...
.
,
, .
.

.
, .
?
,,
, , , bonus pater familias
( ) (
), .

.
,
, , lex lilia de fundo totali.
, ,
(Gaius, inst. 2.63).
. , ,
, ,
.
, ,
(Celsius, D. 23.3.60; Papinian, D. 23.369.4).
,
, .
,
, , .
, pater familias
(libera administratio)
ad onera matrimonii sustineda. Ulpian ,
,
(D. 23.3.10 pr.). ,
,
.
.
, ,
(Saller 1994: 204 24).
( (Alfenus,
D. 23.4.19; Cic., Att. 11.2.2; 11.23.3; 11.25.3)

 . ,
. , ,
,
, ()
, .
,
, ,
.
.

Matrimonium justum, ,
,
.
) captis deminutio.
,
, .
.
, tempus
lugendi.
) repudium divortium.

,
.
(C. 8.38.2 AD 223). , pater familias
, ,
(Ulpian, D. 43.40.1.5).
repudium .
, , ,

.
: conffereatio
diffareatio; coemptio
remancipatio, usus
.
,
, .
: divortium cum damno divortium sine
damno, .
.
(Treggiari 1991: 435 82).
.
,
(Gaius, D.
24.2.2.1). , .
,

 ,
, (
) .
,
(Treggiari
1991 : 461 5).
. ,
: ,
, , , .

pater familias. ,
, pater familias .
,
( 12 14 ),
sui iuris, . (Saller 1994: 181 203).
. ,

, .

,
.
(
) .

Est autem tutella, ut Servius difinvit, jus ac potestas in captite libero ad tuendum eum, qui
propter aetatem se defendere nequit, jure civili data ac permissa

, ,
.

.
, .
, pater
familias . ,
, ( Lex Atilia,
186 . ...).
:

, ?
, ?
, ?
, ?
, ?

. ,
(tutella testamentaria). , (tutella
legitima) , (tutella dativa).
pater famillias
sui juris.

. pater famillias
, (tutella legitima)
.

.
,
.
, ,
(ficum,
munus). (leh atinia)
. ,
.


,
.
( paterfamilia )
.
actio de rationibus distrahendis- ,
.
, .
actio tutelae, ,
, ,

(Papinian, D.
26.7.39.3,7, 13-14; Kaser 1971: 365-6).

.
,
excusationes voluntarie.
, ,
(, )

(, ).
, tutella iduciaria
.
.
, curator
.
, ,
, , (
).
( D.27.1). , .

, ,
pater familias.
excusationes voluntarie excusationes necessarie .
.
, ,
. , , , ,
. (ex
officio). excusationes
necessarie.
: ,
, . ,
. , ,
, , .
, ,
,
,
(Ulpian, D. 26.7.5. 7.3). ,
,
.

.
.
, ,
.
,
.
, ,
,
. , , .

,
. ,

, ,
.
(infanes).
. .
.
.
libera administratio. ,
,

. .

.
, (inpuber infantia major)

infantia majores
.
, ,
.
mancipatio, in jure, .
.

.
.

.
, action suspecti tutoris,
.
infamia .
- action de rationibus distrahendis-
.
in duplum.

:
-
- capitis deminutio
-
-
-
- .
.
,
.


. 12
, ,
.
. .
,
( ), . ,
, ,
.
.
,
, , , .
,
, (Inst., 1.190).
, actio tutelae .
,
,
( , ).
, .
, ,
.
:
(1)
,
, senatus
consultum Velleianum, ,

(Crook 1986b). Paul
(D. 16.1.1.1),
, ,
,
. SC Velleianum :
,
, , ,

(Paul, D. 16.1.11-12 and 24; Callistratus, D. 16.1.21). ,
,
.
(2)
,
(Papinian, D. 26.2.26 pr.).
,
.
.
,
, (Papinian, D.3.5.30.6;
Ulpian,D.26.7.5.8; Chuisi 1994; Cotton 1993).

(3)

. , (Crook 1986a).
169 ... Lex Voconia,
,
.
(Cic de finibus 2.55),
.

, .
.
.

(cura).
.
12 .
.

. ,
.
.
, (
), ,
.
,
, .
.
.
.
,
25 . Lex Laetoria ( 200
...). 25
restitutio in integrum ( ).
25 .
25 . ,
,
.
,
(Ulpian, D. 4.4.14 pr.). .
, ,
, .
25 ad
hoc , , ,

.

 , ,
,
.

.
14 .
, 14 .

cura, (
).

. : cura ventris ; cura
bonorum
( , hereditas jacens, ,
; cura debilium

, cura

).
,
.

4. (IUS QUOD AD RES PERTINENT)

4.1.


, .. .

- .
,
.
. ,
, .
, ,
.
, , .
.
,
.
,

. (ius civile)
19
, . ,
.
, #
, ,
.
.


. ius civile .
, ius civile ..
.
ius quod ad re pertient
. ,
. : - ,
- - .
.
4.2. - ()


,

. .
- -
. ,
,
- (
).
,
,
- , (
) .
ius in rem- ,
-ius ad rem.

- .
-
ius in rem

. in rem.
in personam.
,
.
, .
,
,
. ,
- . ,
- erga omnes , .. .
-
.
interpartes-.. .
, -
, .
, - ,
. - ,
- .
-
. -
. ,
. ,
. ,
, (
) .
.
.

 ,
.
, -
,
.
.

-
(..
). , ,

.
. ,

, - ,

.
-
.
.
. ,
( )
.
-
. ,
- -
erga omnes. superficies, ius in agro vectigali, emfiteza .

.

- .
,
. ,

.
.
.

?

jus quod d res petrinet
,

, -inter vivos. ,
- mortis causa.

 mortis causa
heriditates et bonorum posseiones inter viovos
.
- ,

- ,
.
, ,
.
. , .
iura in
re aliena.
.
.
, .

.
4.2.1.

.
, ,
, . , .

. #
.
- .
,
. , .

, ''transfer'' .
.
. .

.
, mancipijum.

.
)
-res mobiles
.
.
-res immobiles
.

 .
,
- .
) (corporalia incorporalia)
, , . .
corporalia - qui tangi possunt.
, , , , . incorporalia
, , , .
, ,
.
,
. ,
.
. .
in iure cession.
,
o .
) (genera species)
a
.
.
res fungibiles
. res non fungibiles.
in genera ,
. , ,
(quae numero pondere, mensurave constant). ,
, , .
species
. ,
.. . 3
, 3
.

genera non pereunt ( ne propadaju).
,
, .
)
. quae primo usu
consumuntur ( )
.
,

 . ,

(quae usu minuutur). , .

. ,
.

-tantundem
eiusdem generic.
. -,
. ,
10 10

)

.
, : , , .
. , res quae ex contingentibus constant
. : , , .
res quae ex distantibus constant ,
. ,
, .
)

.


. , .
, , .
.
, . .
,
.
)

,
accessorium sequitur principale accessorium cedat
principali,
, .
, .
, .
.

 -accessorium sequitur
principale.
)
,
, .


.
, , , ,
, .
)

.

.
.

.

.
,
.
)

. ,
, .

res in patrimonio
res extra patrimonium. Marcijan

-res in commercio -res extra
commercium. ,
. , ,
.

. res nullius divini
iuris) : res sacrae, res sanctae res
religiosae. Res sacrae
. , . Res
sanctae,
. , , . Res religiosae
.

 , res nullius humani iuris

. res communes
omnium- , .
,
interdikt. res publicae extra commercium.
(,
.). municipiite
, . res universita.
) Res mancipi Res nec mancipi
res mancipi res nec mancipi.
Res mancipi
, . Res nec manicipi
. res nec mancipi

.
4.3.
.
, .

.
.
#
.
.

. meum esse aio-
.
bona familia pecuniaque.

. lex agrarian 111 ....
dominus, terminus technicus .

dominium.
I .
proprietas .
()
proprietas , (meus,
proprius). proprietas I .
, ,
. ,
proprietas, a
dominium.

 .
. .
.
.
,
.
.
. ,
. ,
.
- .
,
.
,
.
.
4.3.1.

. ,
. . ,
, .

: ager gentilicius, konzorcijum, ager publicus, res mancipi-
.
Ager gentilicius. Romu
2 .
ager gentilicius.

. ,
.
Consortium.
,
. .
,

. .
Ager publicus. ager
publicus.
.
.. saltusi, ,
.
.
,

 , (-),
.

.
IV Tiberij Gaj Grah.
Licinij 500
, .
133. ....
, 250
.
111 .... .
.
res mancipi nec mancipi

. Mancipatio

res mancipi.

,
.
.
, ,
, .
.
.
.
.
. ,
.
,
.
,
. familia pecuniaque , , ,
.
.
, .
patria potestas .
-patria
potestas .

.
patria potestas manus , potestas ,
dominium .


.
, .

.
pater familia.
: , ,
, actiones adiecticiae qualitatis, peculium castrense,
quasi castrence, bona adventitia,
res mancipi i nec mancipi.
.
. ,
. ,


.
.
.
,
.
.
5 ( )
100 .
, -
.
,
. ,
egra omnes. , (
) - .

.
() - patrocinijum. O


.
4.3.2.
3.1.3. -
3.1.3.1.
,
.
,
.
,

. , ,
,

, .
, .
, ,
.
,
( ).
:
Lucius Titius, ,
,
, ,
.
. (S caevola, D. 31.88.17).
ad misericordiam ,
.
,
.

.
,
. ,
( ).
. ,
,
, .
, ,
,

, fideicommissum (Ulpian, D. 28.2.18 and D. 38.2.12.2).

.

(Buckland 1963: 304-6, 316-19). ,
. , pater familias
, , .
, ,
(Duncan Jones 1982: 21).
,
, ,
.
. ,

 Lex Falcidia 40 ...

, ,
, ,
.
,
D. 35.2.

.

.
,
.
: , , ,
, peulium, (penus), , , .
33 34 .

:
1. ,
. ,
,
:
, ,
.
pater familias
, (D.33.2).
2. .
.
, ( D.33.1).
,
,
(Paul, D. 33.1.4).
, .
, Lex Falcidia.
Aemilius Macer ,
,
,
(D. 35.2.68 pr.). ,
, (Frier 1982; Duncan Jones 1990:
93-104).
3.
(alimenta).

, , ,
(D.34.1).

4. .
sub modo,
.
, : ,
, , . :
Lucius Titius , ,
, ...
(Scaevola, D. 33.1.21.3).
,
( ) ,
, .
,
: .
( : 6.).
. ,
, ,
.
3.1.3.2. Fideicommissa ()
fideicommissum
.
.
,

, , .
, fideicommissum (committere)
, .
, , .
,
, .
:
. ,
.
, .
,
:
1. ,
jus civile : , ,
, Lex Voconia
. Cicero
(fin. 2.55).
.
. ,
,
,

 . :
,
Treuhand, .
2. , . , ,
,
. :
Lucius Titius ,
, Lucius Titius, ,
Gaius Seius. (Inst. 2.250).
.
,
(Papinian, D.
35.1.102; D. 36.1.56 and 60.8).
( ,
,
, , ,

).
, .

, (Humbert 1972: 207 40; and Treggiari
1991: 392).
3.
,
,
. ( ).
:
,
pater familias
(Paul, D. 29.7.8.1).
, ..
,
.
4. ,

. Scaevola:

,
(D. 32.28 pr.).
,
,
. ,

: #
, (Modestinus,
D. 31.32.6).

 ,
.
.
3.1.3.3.
,
. (
,
postfestum, ).

(Daube 1965 and 1969: 71-5; Crook 1973; Cherry 1996). Sir Henry Maine
.
: Cato
(Plutarch, Cato maior 9.6).
. , .
, ,
, .
(Cahmplin 1991: 46-9).
.
,
, .
,
( ).
. (
)
, . sui heredes.
, (
) .
.
: , ,
, ,
.
(sui heredes) , gens - .
.
. gens- ,
, ,
( ) .

Paul (D. 38.10.10). , ,
.
,
.
, .
,

,
( )
.
: ,
.
?
,
, ,
(Champlin 1991: 107-20).
, .
.
, ,
, .