Bab 2: Koordinasi Badan

Koordinasi Badan
Koordinasi merupakan tindak balas badan
kita ke arah mana-mana rangsangan dari
dan di luar badan
Dua jenis koordinasi
i Koordinasi Saraf
ii - Koordinasi Kimia (hormon)

Koordinasi Saraf
Dikawal dan diselaraskan oleh sistem saraf.
Terdapat 2 jenis sistem saraf iaitu sistem saraf
pusat dan sistem saraf periferi.
Penyelarasan aktiviti-aktiviti seperti menulis,
berjalan, berlari, menari dan sebagainya
Koordinasi saraf melibatkan penghantaran
mesej dalam bentuk impuls saraf di sepanjang
serabut saraf yang berjalan di antara reseptor
dan effector

Sistem Saraf Pusat

Terdiri daripada otak dan saraf tunjang
Penyelarasan aktiviti-aktiviti pelbagai
bahagian badan dan pusat kawalan badan
Menerima impuls dari organ-organ deria
dan semua bahagian-bahagian lain badan
untuk ditafsirkan

Sistem Saraf Pusat

OTAK
mengawal kebanyakan aktiviti-aktiviti badan
Ia menerima maklumat dari semua
bahagian badan dan menganalisanya
sebelum membuat keputusan dan tindakan.
mampu menghasilkan tindakan yang bijak
berdasarkan pengalaman silam
dilindungi oleh tengkorak yang dipanggil

kranium

SARAF TUNJANG
Merupakan rentetan panjang tisu saraf dari
otak di dalam kolum vertebra.
Impuls saraf dari semua bahagian badan akan
melaluinya
Ada yang bergerak ke dalam atau dari otak,
dan ada yang hanya melibatkan saraf tunjang
sahaja.

Sistem saraf periferi

Terdiri daripada saraf kranial (dari otak) dan saraf
tunjang (dari saraf tunjang dan organ-organ deria
Saraf tunjang adalah bertanggungjawab untuk
menghubungkan reseptor dan effektor dalam
bahagian-bahagian lain badan ke sistem saraf pusat
Saraf kranial yang bertanggungjawab untuk
menghubungkan reseptor dan effektor di kepala dan
leher pada sistem saraf pusat.Terdiri daripada sistem
saraf autonomik dan sistem saraf somatik

Sistem Saraf Autonomi

Ia adalah sebahagian daripada sistem saraf
yang biasanya kita mempunyai kawalan
misalnya degupan jantung, hati, otot licin,
organ-organ dalaman, paru-paru dan lain-lain
Contoh: degupan jantung, peristalsis, rembesan
peluh yang tidak dapat dikawal oleh otak
Dibahagikan kepada bersimpati dan
parasimpatetik.

Sistem Saraf Somatik

Terdiri daripada saraf kranial dan saraf tulang
belakang yang membolehkan kita untuk
mengawal otot.
Ia membawa impuls dari organ-organ deria
kembali ke saraf tunjang dan otak

Neurone
Otak, saraf tunjang dan saraf terdiri daripada
sejumlah besar sel-sel saraf atau neurone.
Neurone adalah unit asas fungsi sistem saraf.
Neurone adalah sel-sel yang khusus untuk
menjana dan menghantar impuls saraf.

3 Jenis Neuron
1. Neuron deria
2. Neuron motor
3. Neuron perantaraan

Neuron Deria

Neuron Perantaraan

Neuron Motor

Struktur Neuron dan Fungsinya

Structure

Functions

Badan sel

Terdiri daripada jisim sitoplasma dengan

nukleus

Dendron

membawa impuls saraf ke arah sel

badan

Dendrites

Terminal cawangan pada akhir

serat saraf

axon

Bawa impuls saraf dari

badan sel

Myelin
sheath

Synapse

Sarung lemak yang mengelilingi

saraf gentian
Melindungi serat saraf dan membantu
mempercepatkan kadar rangsangan
impuls saraf di sepanjang saraf
gentian
jurang yang sempit antara dua neurone

Neuron deria
Mempunyai dendron panjang dan axon
pendek
Menghantar impuls saraf dari reseptor ke
sistem saraf pusat
Penghantaran impuls saraf antara
neurone

Neuron motor
Dendrones ringkas dan axon yang
panjang, dengan badan sel yang terletak
di dalam sistem saraf pusat
Menghantar impuls saraf dari Sistem Saraf
Pusat effectors (kebanyakannya, otot /
kelenjar)

Neuron perantaraan
Ditemui di dalam sistem saraf pusat
Bersambung antara neuron Deria dan
neuron motor atau dengan neuron geganti
yang lain

 Reseptor sel-sel khusus yang mengesan rangsangan.

Impuls saraf akan dihasilkan dan dihantar ke sistem
saraf pusat
Efektor- organ yang bertindak balas terhadap
rangsangan.

TINDAKAN REFLEKS

 Tindakan refleks adalah tindak balas

terhadap rangsangan secara
automatik.
Oleh itu, tindakan refleks biasanya
menghalang kita daripada
kecederaan serius
Berlaku secara automatik, tidak di
bawah kawalan sedar (Kawalan
Otak)

Contoh Tindakan Refleks

a) kita segera akan
menggerakkan kaki kita
apabila kita terpijak pada
paku

d) Apabila serangga
kecil terbang ke arah
mata kita, mata akan
berkelip secara
automatik

b) Apabila tangan kita

menyentuh satu objek
e) Apabila kita keluar
panas, kita akan menarik
dari bilik gelap ke
balik tangan dengan
dalam siang hari yang
segera
cerah, saiz anak mata
akan berubah
c) Bersin

Arka refleks - adalah laluan saraf

Contoh: impuls saraf dari organorgan deria perjalanan ke saraf
tunjang dan kemudian terus ke otot

a) Kulit (Receptor)
Ke otak
e) Jirim kelabu

b) Neuron deria

c) Neuron perantaraan

f) Neuron motor

e) Jirim putih
g) Otot

Flow chart of a reflex arc e.g muscle

respond by
contracting

Rangsangan
Pain receptor in the finger pick
up the stimulus

Tindakan
Refleks
Efektor/Otot

Reseptor
Impulse pass along the

Picks up the impulse

then passes the message
along the axon to the
muscles/gland

Neuron Deria
in spinal cord Neuron Motor
to the

Sinaps

Neuron
perantaraan

Pass the
messages to Sinaps

Peranan deria kinestetik /

proprioceptors dalam mengekalkan
keseimbangan dan koordinasi
Proprioceptors boleh mengesan pergerakan,
perubahan dalam kedudukan, regangan otot
atau ketegangan.
Apabila kita bergerak, terdapat perubahan
dalam ketegangan otot, tendon dan sendi.
Perubahan ini akan merangsang proprioceptors
dan impuls saraf akan dihantar ke otak.
Otak akan mentafsirkan mesej dan menghantar
impuls ke bahagian badan untuk koordinasi dan
tindak balas.
Penting dalam mengekalkan keseimbangan
badan dan penyelarasan

Proprioceptors

Contoh aktiviti
Berjalan pada tali
Butang kemejanya tanpa melihat
Mengikat tali kasut tanpa melihat
Menaip tanpa melihat keyboard

Otak Manusia
Dilindungi oleh tengkorak.
Otak diselaputi oleh tiga lapisan membran
yang memberi perlindungan lanjut
Yang terdiri daripada jirim kelabu yang
merupakan sel putih neuron. Terdiri
daripada gentian saraf (axons) dan
terdapat di dalam otak

Serebrum
Mengawal tindakan terkawal
Contoh ; berlari, berjalan,
Menyanyi dan menulis

Sereblum
Medula oblongata
Mengawal tindakan luar kawal
Contoh : denyutan jantung,
Pernafasan dan kawalan suhu
badan

Mengawal pergerakan dan

Keseimbangan badan

Serebrum
Bahagian terbesar otak
Dinding serebrum adalah berlipat-lipat untuk
membenarkan sebilangan besar neuron
masuk ke dalam ruang yang kecil
Dibahagikan kepada dua bahagian yang
dikenali sebagai hemisfera kanan dan
hemisfera kiri.
Hemisfera kiri mengawal pergerakan badan
di sebelah kanan
Hemisfera kanan mengawal pergerakan
badan di sebelah kiri

Serebrum korteks (lapisan luar) terbina

dari jirim kelabu. Kawasan ini
menjalankan fungsi-fungsi utama
Lapisan dalam (jirim putih) terdiri daripada
gentian saraf yang menghubungkan
serebrum korteks kepada sistem saraf
pusat dan ke bawah
Serebrum mengawal aktiviti-aktiviti seperti
bercakap, berjalan dan sebagainya

Serebrum korteks dibahagikan kepada;

1. Kawasan deria; bertanggungjawab
terhadap sentuhan, penglihatan, bau,
rasa, dan pendengaran 2.
2. Kawasan motor; mengawal pergerakan
otot
3. Kawasan gabungan; mengawal aktiviti
intelektual seperti pemikiran, pertuturan,
ingatan, penaakulan, dan imaginasi

Sereblum
11% daripada jumlah otak manusia
Terletak sebahagiannya di bawah serebrum
Bahagian kelabu yang terletak di luar dan jirim
putih terletak di dalam
Bertanggungjawab untuk; menyelaras pergerakan
otot, mengekalkan postur badan dan
keseimbangan dan membantu menggalakkan
pergerakan sukarela yang lancar

Medulla oblongata
1. Bahagian terendah otak dan
bersambung terus ke saraf tunjang
2. Rantau luarnya terbina sehingga jirim
putih dan rantau dalam jirim kelabu
3. Penting sebagai pusat tindakan refleks
4. Mengawal tindakan luar kawal seperti
rembesan air liur, menelan, denyutan
jantung, tekanan darah, pernafasan,
batuk, bersin, pengembangan dan
penyempitan saluran darah

TINDAKAN TERKAWAL
1. Jenis tindakan yang dikawal oleh diri
2. Tidak berlaku secara automatik dan dikawal
oleh serebrum.
3. Impuls/rangsangan diterima daripada organorgan deria ke otak. Di dalam otak, impuls
ditafsirkan dan satu dorongan untuk jawapan
dihantar
4. Contoh Tindakan terkawal - bertulis, bercakap,
menari, menaip

Contoh; mengambil sebuah

buku dari lantai
Kawasan gabungan (dalam otak) akan
menghantar impuls saraf neuron motor
yang sesuai dan kemudian effectors
menghasilkan tindak balas di sepanjang
laluan saraf

TINDAKAN LUAR KAWAL

Dikawal oleh yang Medula Oblongata
Contoh; denyutan/degupan jantung,
bersin, batuk, bernafas
Tindakan refleks adalah satu contoh
tindakan luar kawal

Perbezaan antara tindakan terkawal

Dan tindakan luar kawal
Tindakan terkawal

Tindakan luar kawal

Persamaan

Bertindak balas terhadap rangsangan luaran

Di bawah
kawalan sedar

Tindakan

Tidak dibawah
kawalan sedar

Dikawal oleh
serebrum

Gerakbalas

Dikawal oleh
Medulla oblongata

Perlahan
Rangsangan
yang sama
boleh
membawa
kepada tindak
balas yang
berlainan
bergantung
kepada situasi
yang berlainan

Kepantasan tindak
balas

gerakbalas

Pantas
Rangsangan
yang sama
sentiasa
menghasilkan
tindak balas yang
sama

Kesan-kesan kecederaan pada otak

manusia
1. Disebabkan oleh penyakit atau kemalangan
Meningitis biasanya disebabkan oleh jangkitan

bakteria atau virus.

2.Jika dijangkiti meningitis dan radang, ia

boleh menyebabkan kerosakan otak atau kematian.

3. Kerosakan serebrum akan menjejaskan tindakan

terkawal dan kerosakan mental

4. Kerosakan sereblum boleh membawa kepada

kehilangan keupayaan untuk mengekalkan

keseimbangan badan.
5. Kerosakan pada Medula Oblongata boleh

menyebabkan kematian

KOORDINASI KIMIA
(HORMON)
Ia berkaitan bahan kimia yang dipanggil hormon
yang dirembeskan oleh kelenjar sistem endokrin
Koordinasi aktiviti-aktiviti seperti penghadaman
makanan, pembiakan manusia, peristalsis dan
sebagainya.

SISTEM ENDOKRIN
Sistem endokrin terdiri daripada beberapa jenis kelenjar
endokrin
Kelenjar ini merembeskan bahan kimia yang dipanggil
hormon
Hormon dihasilkan dalam jumlah yang kecil dan
dilepaskan ke aliran darah.
Hormon akan bertindak pada organ yang dikhususkan
sahaja.

Jenis-Jenis Kelejar Endokrin

Terdapat 6 jenis kelenjar endokrin :
1.Kelenjar pituitari
2.Kelenjar tiroid
3.Pankreas
4.Kelenjar adrenal
5.Testis (lelaki)
6.Ovari (wanita)

KELENJAR ENDOKRIN DAN FUNGSINYA

KELENJAR PITUITARI

KELENJAR TIROID

KELENJAR ADRENAL
PANKREAS

OVARI
(PEREMPUAN)

TESTIS (PADA LELAKI)

HORMON DAN FUNGSINYA

Kelenjar Endokrin

Hormon Dirembes

Fungsi Utama

Kelenjar Pituitari
(Master Gland)

ADH

Mengawal kelenjar lain,

pertumbuhan

Kelenjar tiroid

Thyroxin

Mengawal pertumbuhan
fizikal dan mental

Kelenjar Adrenal

Adrenalin

Meningkatkan denyutan
jantung, pernafasan sel
dan tekanan darah

Pankreas

Insulin

Testis

Testosteron

Mengawal ciri ciri

seksual sekunder lelaki.

Ovari

Oestrogen,
Progesteron

Mengawal ciri-ciri seks

sekunder perempuan.
Cth. kitaran haid,
kehamilan.

Mengawal aras gula

dalam darah

HORMON DAN FUNGSINYA

Kelenjar Pituitari
1.Kelenjar pituitari terletak di bawah otak
ia adalah kelenjar induk kerana
mempunyai kuasa mutlak ke atas semua
sistem kelenjar Endokrin
memantau tahap hormon di dalam darah
dan mengeluarkan hormon yang mengawal
kelenjar lain

Hormon yang dirembeskan dan fungsinya

a) Tiroid merangsang hormon-hormon pertumbuhan
b) folikel merangsang hormon merangsang ovari untuk

menghasilkan telur
c) Luteinising hormon menyebabkan telur dilepaskan
d)Oxytin-menyebabkan rahim menguncup semasa kelahiran
e)Prolaktin-merangsang payudara menghasilkan susu
f)Hormon antideuratic (ADH)-mengawal jumlah air dan

garam dalam darah

g) Hormon pertumbuhan-merangsang pertumbuhan tulang

dan otot

Kelenjar tiroid
Thyroxin-menyebabkan organ-organ
badan berkembang dengan mengawal
kadar aktiviti metabolik

Kelenjar Adrenal
Adrenalin-tindak balas kepada tekanan
Contoh;
Gula dilepaskan dengan tiba-tiba untuk
membolehkan kita berjalan dengan cepat
dan melarikan diri apabila terdapat bahaya

Kenaikan kadar pernafasan dan degupan

jantung
Meningkatkan tekanan darah

Pankreas
Kawalan tahap gula dalam darah badan
i. insulin - mengurangkan paras glukosa
darah dengan meningkatkan pengambilan
glukosa dan penggunaan oleh sel-sel
ii. glukagon-meningkat glukosa dalam
darah dengan menukarkan glikogen
kepada glukosa dalam hati

Testis (lelaki)
Testosteron - perkembangan ciri-ciri
seksual sekunder lelaki pada peringkat
baligh.

Ovari (Perempuan)
Estrogen mengekalkan kitaran haid yang
terlibat dalam kehamilan,
bertanggungjawab dalam perkembangan
ciri-ciri seksual wanita apabila baligh

Kesan ketidakseimbangan hormon

Hormone

Kekurangan

Berlebihan

ADH

pertumbuhan terbantut
Air tidak cukup
diserap oleh buah
pinggang

pertumbuhan gergasi
Air yang banyak
diserap semula oleh
buah pinggang

Tiroksin

Kanak-kanak mungkin
Menjadi kerdil bodoh
kadar metabolik
rendah

Cepat marah dan

resah
Kadar metabolisme
tinggi

Kemampuan yang
rendah mengatasi
tekanan
Meningkatkan
kehilangan garam
dan air dari badan

Tahap glukosa yang

tinggi dan garam
dalam darah
Tekanan darah tinggi

Peningkatan
glukosa dalam darah
menjadi diabetes

Kekurangan glukosa
dalam darah Boleh
membawa kepada koma
dan kematian

Adrenalin

Insulin

Testosterone

ciri-ciri seksual
sekunder lelaki
kurang berkembang

sangat maskulin

Estrogen,

ciri-ciri seksual
sekunder perempuan
kurang berkembang

sangat feminin

kitaran haid tidak

Teratur
Pengguguran janin

Dipercayai berlaku
perubahan dalam
dinding rahim selepas
ovulasi

Progesteron

Kesan ketidakseimbangan hormon

Keseimbangan hormon adalah sangat penting
untuk mengekalkan kesihatan fizikal dan mental
yang baik
1) Tiroksin
kesan kekurangan-terbantut pembangunan
fizikal dan mental di kalangan kanak-kanak,
cretinism keadaan. Pada orang dewasa,
keputusan dalam membina lemak subcutanous,
kekurangan tenaga
kesan berlebihan peningkatan kadar
metabollic, degupan jantung yang lebih cepat.

2. Insulin
Kesan kekurangan - diabetes mellitus
dengan gejala paras gula darah tinggi dan
gula dalam air kencing
Kesan paras gula yang berlebihan-tidak
normal atau hipoglisemia yang boleh
membawa kejutan dan koma

3.Growth hormone (ADH)

Kesan kekurangan-tubuh menjadi kerdil
Kesan berlebihan-tubuh menjadi gigantism
di kalangan kanak-kanak dan acromegaly
di kalangan orang dewasa

4. Testosteron
Kesan kekurangan menghalang
perkembangan ciri-ciri lelaki di kalangan
orang dewasa.
Kesan yang berlebihan - baligh awal

5. Estrogen
Kesan kekurangan - menghalang
perkembangan ciri-ciri seks sekunder
dalam wanita
Kesan yang berlebihan - baligh awal

6. Progesteron
Kesan kekurangan - pengguguran embrio
Kesan yang berlebihan - kegagalan
kehadiran haid pada masa yang betul

Kepentingan penyelarasan antara sistem saraf dan sistem

endokrin
Penyelarasan antara sistem saraf dan sistem endokrin adalah sangat penting.
Penyelarasan ini
a) Membolehkan badan untuk menjalankan aktiviti dan fungsi dengan cekap
dan lancar.
b) Membolehkan badan untuk bertindak balas kepada rangsangan berkesan
sebagai mengambil tindakan dengan cepat dan mengelakkan kecederaan
c) Membolehkan sistem saraf untuk mengesan perubahan dalam badan atau
alam sekitar dan kaitkan dengan sistem endokrin untuk menghasilkan
hormon yang diperlukan untuk tindak balas dan tindakan bersama
Tanpa koordinasi antara sistem saraf dan sistem endokrin, badan tidak boleh
berfungsi sebagai keseluruhan

Kesan penyalahgunaan dadah

terhadap koordinasi badan dan
kesihatan
Dadah-ditakrifkan sebagai bahan kimia (bahan
psikoaktif) yang apabila diambil ke dalam badan, boleh
mengubah suai satu atau lebih fungsi badan
terutamanya sistem saraf
Biasanya digunakan sebagai ubat mencegah,
mendiagnosis dan merawat contohnya aspirin
melegakan sakit kepala yang teruk
Dadah mengganggu penghantaran mesej kimia kepada
sel-sel saraf. Otak kita adalah amat sensitif kepada
dadah
Dadah boleh memasuki badan kita apabila ditelan,
disuntik ke dalam vena atau melalui luaran pada kulit

Apakah maksud penyalahgunaan dadah?

Penyalahagunaan dadah bermaksud
penggunaan dadah selain dari untuk
tujuan perubatan

PENGELASAN JENIS-JENIS
DADAH
1.STIMULANT (PERANGSANG)
Peningkatan dalam aktiviti beberapa
organ-organ penting (contohnya jantung)
Mempercepatkan proses Sistem Saraf
Pusat
Meningkatkan kewaspadaan,
mengurangkan selera makan dan tidur
Contoh : amfetamin, kokain, nikotin

2.Depressants (Mengurangkan
tekanan)
Melambatkan aktiviti-aktiviti sistem saraf
pusat
Bantuan untuk berehat dan
mengurangkan kebimbangan
Mengakibatkan kehilangan kawalan dan
pertimbangan
Contohnya : barbiturat, ganja, heroin,
morfin dan alkohol

3.Dadah narkotik (Anti-tekanan)

Melegakan kesakitan dan mendorong tidur
dengan menekan Sistem saraf pusat
Menyebabkan muntah-muntah (loya), loya
(mual) dan prestasi mental dan fizikal yang
lemah
Contoh: candu, heroin, morfin dan codeine

4. HALLUCINOGENS
Mengubah mood seseorang dan membuat
dia menderita dan khayalan (Khayal)
Contohnya amfetamin, ganja,kokain,
ekstasi, LSD.
Mengambil ganja membawa kepada
kekeliruan, kekurangan koordinasi mental
dan gangguan jiwa

5. INHALANTS (disedut)
Menyebabkan halusinasi dan kemurungan
kepada orang yang mengambil dalam
jumlah yang berlebihan
Menyebabkan kerosakan yang serius
kepada otak, paru-paru, hati, buah
pinggang dan bahagian-bahagian badan
yang lain
Contohnya gam, pelarut pembersihan, cat,
pencair dan semburan aerosol

Penyalahgunaan dadah boleh

menyebabkan;
Kemurungan (kerisauan tinggi, rasa tidak
puas hati, putus asa panik, takut,
kecelaruan mental)
Angan-angan (tidak sedar diri dan
persekitaran)
Ketagihan ( penagih akan bergantung
kepada dos dadah yang diulang untuk
keselesaan tubuh dan minda)

Kesan pengambilan alkohol yang

berlebihan pada Koordinasi Badan
dan kesihatan
Alkohol minuman-bir, wain, wiski, gin, brendi,
minuman keras
Etanol didapati dalam minuman beralkohol dan
sedikit beracun jika diambil
Etanol adalah dadah depresan yang
melambatkan aktiviti otak seperti kehilangan
salah pikiran, sementara ingatan, jumlah
kerugian kawalan diri dan masa tindak balas
yang lambat

Kesan-kesan alkohol terhadap

koordinasi badan dan kesihatan
Melambatkan aktiviti saraf
Menjejaskan bahagian serebrum, motor pusat
dan medulla oblongata
Boleh menyebabkan koma atau Kematian!!!!!!!!
1.OTAK - kerosakan, tidak sedarkan diri
2.HATI - keradangan hati dan sirosis (hati
menjadi keras dan kuning)
3.JANTUNG-kerosakan pada otot jantung
4. FETUS-mental terencat

KATAKAN "TIDAK 'KEPADA MINUMAN

ALKOHOL TINGKATKAN KESELAMATAN
JALAN RAYA, JIMATKAN WANG, JADIKAN
KELUARGA BAHAGIA DAN MENJAGA
KESIHATAN

KEPENTINGAN MINDA DAN

PENDENGARAN YANG SIHAT
Minda merupakan keupayaan otak berfikir
Faktor-faktor yang memengaruhi minda
termasuk ketidakseimbangan hormon
Pengambilan alkohol yang berlebihan
penyalahgunaan dadah tekanan mental
kecederaan otak

Seseorang tanpa minda yang

sihat boleh menjadi masalah
kepada keluarganya.
Minda yang sihat membantu kita untuk
membuat pertimbangan yang baik
sebelum kita bertindak