Professional Documents
Culture Documents
Lop9 Toan-Songuyento
Lop9 Toan-Songuyento
I/ nh ngha:
Bn c th d dng chia u 15 vin bi cho 3 em nh, nhng nu bn c 17 vin bi th bn
lm sao chia u cho chng c. Trng hp th nht d dng v 15 chia ng cho 3. Trng
hp sau kh khn v 17 khng chia ng cho 3 m ch chia ng cho 1 v 17 hay 17 ch c 2 c
s l 1 v 17, v c gi l mt s nguyn t.
T xa, s nguyn t lm say m nhiu nh ton hc chuyn nghip cng nh ti t.
Trong ton hc, s nguyn t c nh ngha l mt s ln hn 1 ch c 2 c s l 1 v chnh n.
C th thy 1 iu nh ngha rt d hiu. Nhng vn nm ch lm sao ta c th da
vo nh ngha m xc nh 1 s c phi s nguyn t hay khng?
T xa c sng lc nhng s nguyn t gi l sng Eratosthenes. Nhng vi nhng s
ln th vic s dng sng ny khng hiu qu. Da vo nh ngha ta c th thy cch chng minh
n gin nht l chia s cho cc s nguyn t nh hn n... nhng vic ny tn khng t thi
gian nh vic s dng sng Eratosthenes. Do n ngy nay cha tm c cng thc ca s
nguyn t nn ta ch c th hn ch vic th ch khng c phng php no hu hiu nu khng
s dng my vi tnh.
Ta s chng minh 1 bi ton nh:
n N*, n khng chia ht cho mi s nguyn t nh hn hoc b ng
CM: n l s nguyn t
Gii
Gi s s n l 1 h p s thi
M t khac
vi
nn
cho 11).
o C th tip tc n ht nhng s nguyn t nh hn N/2.
o Nu tt c cc php chia u khng ng th N l s nguyn t.
. ng l nu p l s nguyn t, th
. y l
p 1.
y (n) = n. 1
1
1
1
vi
n=
.
1
..........
1
pi i
p1
p2
p
i 1
k
Quy
np
theo
a.
ta c
chia ht cho .
cch t cc
chia ht cho
. Theo nh l Fermat, ta c
=>
hoc
. CMR:
(vi a N * ).
D thy
ln hn
a p 1 1 (mod p)
(p-2)
1(mod p)
....
2 p1 1 (mod p);
v
1 p1 -(p-1) (Mod p);
Nhn theo v c:
[(p-1)!]
p1
-(p-1)(mod p)
Rt gn theo v ta c:
[(p-1)!] p 2 ][(p-2)!] p1 ] -1(mod p)
Li theo L Fecma nh th
((p-2)!,p) = 1
=> [(p-2)!] p1 1(mod p) nn ta c:
[(p-1)!] p2 -1(mod p);
Do p l nn (p-2) cng l => (p-1)! = -1(mod p)
Ni cch khc th (p-1)! + 1 chia ht p
l iu phi chng minh.
Tip theo thnh cng ca nh l Fermat, c thm hng lot nh l khc ra i. Trong k
n nh l
Wilson, Trbsep,...
* nh l Wilson: c cng b vo nm 1773 bi John Wilson.
Cho p l s t nhin ln hn 1, khi p l s nguyn t, khi v ch khi (p-1)!+1 chia ht cho
p.
* nh l Trbsep:
Cho mi s Nguyn n > 3, lun Tn ti mt s Nguyn t nm gia n v 2n - 2
Xt 1000 on [n;2n];[2n;4n];[
l s chnh phng.
3. CMR: Nu s Fermat
l s nguyn t th n phi l c ca
Ta c F khng c dng
hoc
=>
(vi
Nu
th h|
Do ta c
(mu thun)
Vy
V h|
Suy ra F-1|
=> F-1=
suy ra F l s nguyn t
4.
l s nguyn t th
. Gi s vi
no :
1.
Trong 1 thi gian di, ngi ta lm tng Fermat tm ra cng thc cho s nguyn t.
Th nhng chnh nh ton hc Euler chng minh vi n=5 th s Fermat khng cn l s
nguyn t na. Nhng iu khng c ngha s nguyn t dng Fermat khng cn gi tr. Ta
cng xt bi ton:
Tm k sao cho: k. 2n + 1 l hp s n N *
m
t Fm 22 1 th F0 , F1 , F2 , F3 , F4 P
v F 5 =641.p ( p P ), p > F 4
x 1mod(232 1).641 v x 1(mod p) => x k tho mn
Xt:
v 22
.(2t 1)
1 22 1m 0,1, 2,3, 4
nn k.2 n 1 Fm
li c k.2 n 1 >k> F4
=> k.2 n +1 l hp s
+)Nu m=5: tng t k.2 n 1 641 , k.2 n 1 >641
nh t c = 2a, d = 1, v n = b
chng minh
10
= an - bn
+) Nu 2n - 1 l s nguyn t, th n l s nguyn t.
Chng minh
Do
Nu n khng l nguyn t, hoc n = ab trong 1 < a,b < n. Do , 2a 1 l c ca 2n 1,
hoc 2n 1 khng l nguyn t.
3. S nguyn t Gauss
Mt s Nguyn Gauss l mt s Phc vi phn Thc v phn o u l cc s Nguyn. Tp
cc s Nguyn Gauss l mt Min nguyn, thung uc K hiu l Z[i].
Cc Phn t Nguyn t ca Z[i] cng uc gi l cc s Nguyn t Gauss. Mt vi s Nguyn
t thng thung (i khi phn bit, chng uc gi l cc "s Nguyn t Hu t") khng phi l
cc s Nguyn t Gauss.
Chng hn 2 = (1 + i)(1 - i) v 5 = (2 + i)(2 - i).
Cc s Nguyn t Hu t ng du vi 3 (mod 4) l s Nguyn t Gauss. Cn cc s Nguyn
t Hu t ng du 1 (mod 4) th khng.
l v s Nguyn t dng 4k + 1 lun c th vit dui dng Tng ca hai s Bnh
phung(nh l Fermat), do ta c:
p = a2 + b2 = (a + bi)(a - bi).
Nu Chun ca s Nguyn Gauss z l mt s Nguyn t, th z cng l s Nguyn t Gauss, v
mi Uc khng Tm thung ca z cng l Uc khng Tm thung ca Chun.
Chng hn 2 + 3i l mt s Nguyn t Gauss v Chun ca n l 4 + 9 = 13.
4. S nguyn t Chen
S Nguyn t p uc gi l s Nguyn t Chen (Trn) nu p + 2 cng l s Nguyn t hoc l
Tch ca hai s Nguyn t.
Vo nm 1966, Trn Cnh Nhun (Chen Jingrun) Chng minh rng c V hn s Nguyn
t nhu vy.
Mt s S nguyn t Chen u tin l
2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, 29, 31, 37, 41, 47, 53, 59, 67, 71, 83, 89, 101 (sequence A109611
in OEIS)
11
12
13
(11,17,23,29),
(41,47,53,59),
(61,67,73,79),
(251,257,263,269),
(601,607,613,619), (641,647,653,659)
n thng 11-2005 B bn s Nguyn t sexy uc bit ln nht l (p, p+6, p+12, p+18) do J
K Andersen tm thy c 1002 ch s
p = 411784973 2347 + 3301
V mi s th nm ca B 5 c dng 6n 1 chia ht cho 5, ch c mt B nm s Nguyn t
sexy tn ti l (5,11,17,23,29), v khng c B nm s Nguyen to Sexy nao lon hon.
V/ Cc dng bi tp c bn:
* CC NH L C S:
1. nh l 1: Tp hp cc s nguyn t l v hn
2. nh l 2: c s nh nht khc 1 ca mt hp s l mt s nguyn t khng ln hn cn
bc hai c s
3. nh l 3: Cho mt s t nhin a v mt s nguyn t p. Khi hoc p/a hoc (a,p) = 1
14
ai th p/ai (i = 1, n )
i1
5. nh l c bn ca s hc
Mi s t nhin ln hn n v (ln hn 1) ch c th phn tch thnh tha s nguyn t mt
cch duy nht (nu khng k n th t cc tha s)
* CC DNG TON:
Dng 1: CHNG MINH MT S, MT BIU THC L S NGUYN T, L HP
S
+) Loi 1: Chng minh mt s, mt biu thc l s nguyn t.
Thng thng chng minh mt s, mt biu thc l s nguyn t ngi ta dng
phng php chng minh bng phn chng.
Bi ton 1: Cho 2m 1 l s nguyn t. Chng minh rng m l s nguyn t.
Chng minh: Gi s m l mt hp s m = p.q ( p, q > 1, p; q
N)
Z ) l s nguyn t th
+
n = 3k vi k N.
Gii: t n = 3k.a ( n khng c dng 3k) a 1 (a,3) = 1
m=2
3k
( m 2; m N)
(m3 -1)
1+
(1 + m +m2 ) Mt khc ta li c: 1+ ma +
N)
15
+ 4n l hp s (v l). Vy a = 1
N)
l ly tha ca 1 s nguyn t vi
l s
nguyn t
5. Cho
l s nguyn t.
cng l s nguyn t
cmr:
Bi ton 1: Cho n
+ 4n l hp s.
Gii:
*) n chn A
2 A l hp s.
A= an + bn + cn + dn l hp s vi mi n
Gii:
Gi s (a;c) = t khi ta c a = ta1, c = tc1 vi ( a1,c1) = 1. T ab = cd a1b = c1d m ( a1,c1)
= 1 nn b
Bi ton 3: Cho n
2
210 n1
+ 19 v 2
A l hp s
34 n1
+3
24 n1
+ 5 l nhng hp s.
Gii:
16
210 n1
10
23 vi mi n 1
+ 19
1 (mod 11) 2
10n
210n +1 = 22.k + 2 ( k N)
Theo Fecma: 222
22k+2
1 (mod 23) 2
4 (mod 23)
2
210 n1
b. Ta chng minh 2
Ta c: 3
= 222k+2
+ 19 23 (1)
T (1) v (2) 2
210 n1
210 n1
+ 19 > 23 (2)
+ 19 l hp s
34 n1
24 n1
+3
1 (mod 10) 3
4n +1
11 vi mi n 1
+5
3 (mod 10)
34n +1 = 10k + 3
Theo Fecma: 2
10
1 (mod 5)
4n + 1
1 (mod 11) 2
24n + 1 2 (mod 10)
= 210k + 3
8 (mod 11)
= 10l + 2
Theo Fecma: 3
34 n1
34 n1
34 n1
+3
Mt khc: 2
10
+3
1 (mod 11) 3
24 n1
24 n1
+5
+5
34 n1
+3
24 n1
= 310l + 2
9 (mod 11)
8 + 9 + 5 (mod 11)
34 n1
+ 5 > 11 2
34 n1
+3
24 n1
+3
+ 5 11
24 n1
+ 5 l hp s
p q
2 1 = ( 2 ) 1 = ( 2p 1)( 2
p
M 2 1 >1 v 2
p(q 1)
+2
Bi tp vn dng:
1. Chng minh rng vi n
4
a. n + 4
p(q 1)
p(q 2)
N
+2
p(q 2)
+... + 1)
+... + 1 > 1 nn 2n - 1 l hp s.
N, n > 1 th cc s sau l hp s
b. n4 + 4n
c. m4 + m2 + 1
a. A = 2
22 n1
+3
b. B = 2
24 n1
+7
c. C = 2
26 n3
+ 13
khng l s nguyn t.
5. Chng minh rng tn ti k sao cho
l hp s vi mi n nguyn dng.
5 th p = 5k 1 ; 5k 2
* Nu p = 5k + 1 th p + 14 = 5k + 15
* Nu p = 5k 1 th p + 6 = 5k + 5
* Nu p = 5k + 2 th p + 8 = 5k + 10
* Nu p = 5k - 2 th p + 2 = 5k
5 p + 14 khng nguyn t.
5 p + 6 khng l nguyn t.
5 p + 8 khng l nguyn t.
5 p + 2 khng l nguyn t.
Vy ch c p = 5 tha mn yu cu bi ton.
Bi ton 2: Tm 3 s nguyn t p; q; r sao cho p2 + q2 = r.
Gii: Gi s c 3 s nguyn t p; q; r sao cho pq + qp = r. khi r >3
1 ( mod 3)
-1 ( mod 3) 2q + q2
3, q nguyn t q = 3 Khi r = 23 + 32 = 17
Do p, q c vai tr nh nhau nn c th p = 3 ; q = 2
18
1
1
1
=
(p l s nguyn t).
y
p
x
Gii: Do x; y
1
1
1
=
(x p)(y p) = p2
y
p
x
x p p
y p p
x p p2
y p 1
x p 1
y p p2
x p 1
y p2 p
x2 p
y 2 p
x p2 p
y p 1
N ) 2p = n
1 = (n 1)(n2 + n + 1)
p > 2, p nguyn t nn ( p; 2) = 1
Mt khc: n 1 < n2 + n + 1 n 1 = 2 n = 3
p = n2 + n + 1 ( nguyn t). Vy p = 13 tha mn yu cu bi ton.
Bi ton 5: Tm s nguyn t abcd sao cho ab v ac l s nguyn t v
b2 = cd + b c.
Gii: v abcd , ab v
ac l cc s nguyn t b, c, d l cc s l khc 5. b2 =
cd + b c b( b 1) = cd - c = 10c + d c = 9c + d
Do 9c + d 10 nn b( b 1) 10 b 4. Vy b = 7 hoc b = 9.
*) Nu b = 7 ta c: 9c + d = 42
3d
3 d = 3 hoc d = 9.
Nu d = 3 9c = 39 khng tn ti c thuc N
Nu d = 9 9c + d
*) Nu b = 9 ta c: 9c + d = 72
9 cn 42 khng 9 (lai)
9d
9 vy d = 9
9c + 9 = 72 c = 7
ab =
a9 l s nguyn t a 3; 6; 9; 4
ac = a 7 l s nguyn t a 2; 5; 7; 8
19
Mt khc a
0 a=1
)tha mn:
CM Tng qut vi s m n.
C1: Gi s
D thy
Vi
ta c
Vi
ta c
Vi
th
khng CP
khng CP
lun chia
cn
nn khng tn ti cc s nguyn t
tha mn bi
C2: Ta c
(Fermat nh )
Vy ko c s no tha mn
Bi tp vn dng:
1. Tm tt c cc s nguyn t p p va l tng, va l hiu ca hai s nguyn t
2. Tm s nguyn t p sao cho 13p + 1 l lp phng ca mt s t nhin.
3. Tm p p + 1 ; p + 3 ; p + 5 ; p + 9 ; p + 11 ; p + 15 l nhng s nguyn t.
4.Tm
tn
ti
5. Tm tt c cc s nguyn t
cc
sao cho:
nguyn
dng
l mt s chnh phng.
=>
(loi)
v
3 => b c dng
hoc
20
tha
mn:
( n2 + n +1)
3m2 6 n 61
+ 4 l s nguyn t.
N)
A =33k + 2 +4 = 9.27k +4
D thy rng 9.27k
13.
A nguyn t th A = 13 33k + 2 = 9 k = 0
3m2 + 6n - 61 = 3k + 2 = 2 (v k = 0) 3m2 + 6n - 63 = 0 m2 + 2n - 21 = 0
sao cho
21
l s l nn
Nu
khc
th k=3
Ta s c/m mt trong
tn ti t nht
s bng .
Gi s phn chng
Do :
hay
(mod p)
(mod m),)
(mod m) th:
(mod m)
Mt khc theo nh l Fermat th:
(mod p).
R rng:
. Do :
, mu thun.
Vy
Nu
th
Cn nu
v v th
d dng kim tra thy tha mn.
Vy tt c cc b
Bi tp vn dng:
1. Tm tt c cc s n sao cho:
a. n4 + n2 + 1 l s nguyn t.
b. n3 - n2 +n - 1 l s nguyn t.
2. Bi ton m rng:
Tm a
3 Tm
N s a
3n + 2
N v m
+ n2 0
ln tch ca cc s y tr i tng
chia ht cho p
22
chnh l
nhm.
Ta c:
Do p l s nguyn t m cc tha s mu th nh hn p nn sau khi gin c t s vn cn
tha s p.
Ta c pcm
Theo bt ng thc
, ta c:
Suy ra
Gi
l mt c nguyn t bt k ca . Khi
Gi s
. t
Ta c:
Nu
, ta c
Mt khc,
Vy
.
, ta suy ra iu v l.
. Vy
. Ta c
. Suy ra
. Thay vo, ta c:
. Do
23
nn
(a,b,c,d>0)
v (a+1)(b+1)(c+1)(d+1)=12=1.2.2.3 (1)
Do m v a,b,c,d>0 (2)
t (1),(2)=> v l
Vy
ta i tm N nh nht c th
li c
(a+1)(b+1)(c+1)=12=2.2.3
=> 2 trong 3 s a,b,c =1 s cn li =2
v
=>c 1 s =2
gi s
(do
chng minh c
>=5 ) l cc s nguyn t d
l cc s tha mn bi v N min
Vy
Bi ton 4: (Thi chn i tuyn 30/4 L Qu ng Nng vng 2)
Cho
v
l cc s nguyn
th
l s nguyn t l.CMR nu
cng l c ca
Gii:
Bi ton 5: Tm cc s nguyn t
tha:
TH1.
Thay vo phng trnh cho ta c
TH2.
T
, ta c
. Suy ra
hoc
24
l c ca
T y, ta c hai trng hp cn xt
l s nguyn t l th
ht cho
Trc ht, ta c:
Ta c nhn xt:
T , ta c:
Do
Ta li c
25
chia
Vy
Bi ton 7: (Vit NAm TST 2003) CHo n l 1 s nguyn dng.Chng minh rng
ko c c nguyn t dng
Xt
- Nu
l mt c nguyn t no ca
chn, t
ch c th c dng
- Nu
l, t
ca
vi k nguyn dng
suy ra
l thng d bc 2 ca
(1)
suy ra
ch c th c dng
l thng d bc 2
hoc
(2)
c 1 c nguyn t d thy ng
c 2 c nguyn t
Theo gi thit:
Vi
th
Vi
min bn
ta c
loi
Vy trng hp ny v l
Xt
26
c t nht
vi
th
c.
no l
khi
v
Bi tp vn dng:
1. Tm cc s nguyn t p,q sao cho:
2. (Iran 2008)
Chng minh rng tn ti v hn s nguyn t
tha mn
Hay:
Suy ra:
27
M theo gi thit
nn
(Do k l)
Vy iu gi s trn ca ta l sai. Tm li ta c pcm.
Ch rng
th x v y u chia ht cho p.
th x v y u chi ht cho p.
28
l s nguyn v l c ca 1978. Chng minh rng x=y. (Chn i tuyn QG CHLB c 1979)
*) B 2: Gi s (a,b)=1 th mi c nguyn t l ca a 2 b2 ch c dng 4m+1. m N *
Chng minh: Xt c nguyn t p= 4m+3 = 2(2m+1)+1
theo b 1 => p = 1 => mu thun
=> pcm
Bi ton 1: Gpt nghim nguyn
x2 y3 7
(1)
pt (1)
x 2 1 y 3 23
x 2 1 ( y 2)( y 2 2 y 4)
(2)
x2 1 4t 2 4t 2
x2 y 2
N * v l c ca 1995
x y
x2 y 2
Gi s
= k nguyn dng v k la c s ca 1995 = 5.3.7.19 = 5n vi n=3.7.19
x y
Cc s nguyn t c dng 2(2m+1)+1= 4m+3
Gi CLN ca x v y l d= (x,y) th x=du v y = dv vi (u,v)=1
T gi thit => d( u 2 v 2 )= k(u-v) (1)
Xt 2 Trng hp:
1) n k th k c c nguyn t dng 4m+3
p dng b vo (1) => u 2 v 2 khng cha cc c nguyn t ca k nn k l c s ca
d => d= kt t.( u 2 v 2 ) = u-v => u 2 v 2 < u- v => (1) v nghim
2) k=5m vi m l c ca n
29
(2)
a, b N *
Gi s 15a+ 16b = m 2 v 16a- 15b = n 2 (1) m, n N *
=> m4 n4 = (15a 16b)2 (16a 15b)2
= 481( a 2 b2 )=13.37. ( a 2 b2 )
Thy 13 v 37 l s nguyn t c dng p = 22 k 1 vi k l
Gi s (m,n) = d => m = du, n=dv vi (u,v) = 1 th (2) tr thnh
d 4 (u 4 v4 ) 481(a 2 b2 ) (3)
V (u,v) = 1 nn u 4 v 4 khng cha c nguyn t 13 v 37 do 481 l c ca d => d =
481t.
m,n nh nht ta ly t = 1
Lc (3) tr thnh 481 3 ( u 4 v 4 )= a 2 b2 (4)
T (1) c: m2 n2 = 31b a hay 481 2 ( u 2 v 2 ) = 31b a
Chn u = v =1 m, n nh nht => m=n= 481
Bi tp p dng:
1.
x 2 13 y 2 z 2
2 2
2
13x y t
3.(Chn i tuyn quc gia c)
30
x2 y 2
l s nguyn v l c ca 1978.
x y
CMR: x=y
Dng 5: CC DNG KHC
Bi ton 1: Tm 3 s nguyn t sao cho tch ca chng gp 5 ln tng ca chng.
Gii: Gi 3 s nguyn t l a, b, c lc ta c:
a.b.c = 5( a + b + c ) 5
Gi s a = 5 b.c = 5 + b + c ( b 1)(c 1) = 6
b 11
c 1 6
b 1 2
c 1 3
b2
c 7
Vy b 3 s nguyn t cn tm l (2; 5; 7)
Bi ton 2: Tm tt c cc s nguyn t c dng
Gii:
n(n 1)
- 1 ( n 1)
2
n(n 1)
(n 1)(n 2)
-1=
=p
2
2
*) n = 2 p = 2, n = 3 p = 5 tha mn.
*) n > 3 th th hoc n- 1 chn hoc n + 2 chn nn p l hp s. Gi tr p cn tm l p = 2 hoc
p = 5.
Bi ton 3: Tm tt c cc s nguyn dng a, b phn bit sao cho:
v
l mt ly tha ca mt s nguyn t.
T gi thit ta c
vi
Suy ra ta c 2 trng hp
*TH1:
Do
(g/t)
(v l v
*TH2:p^k|ab-1
31
+)Nu
th a=b=1(t/m)
+)Nu
th d dng suy ra v l
+)Nu
th ta c
(do
Mt khc t
ta c
(Do
vy
suy ra p=3
(loi)
Vy a=b=1
Bi ton4: Tm cc s nguyn p sao cho cc s p+2, p+6, p+8, p+14 cng l nguyn t.
t: p = 5k+r (0 r < 5)
* nu r = 1 => p+14 = 5k+15 chia ht cho 5
* nu r = 2 => p+8 = 5k + 10 chia ht cho 5
* nu r = 3 => p+2 = 5k+5 chia ht cho 5
* nu r = 4 => p+6 = 5k+10 chia ht cho 5
* nu r = 0 => p = 5k l nguyn t khi k = 1
p = 5, cc s kia l: 7,11,13,19 l cc s nguyn t nn tho mn iu kin bi.
Vy p = 5 l gi tr cn tm
Bi ton 5: Cho p,q l 2 s nguyn t khc nhau.
CM:
1 (mod p.q)
Ta c p,q l 2 s nguyn t nn
Tng t ta c
Do
nn suy ra pcm
Bi ton 6: Cm: nu
Ta c
l mt s nguyn t th
m
kt hp vi
nguyn t
32
l s
ta c
Nn
Bi tp vn dng:
1. Chng minh rng ch c mt cp s nguyn dng (a, b) a4 + 4b4 l s nguyn t.
2. Tm s nguyn t p c dng
n(n 1)(n 2)
+ 1 ( n 1)
6
N ) l s nguyn t th n = 3
*
(k
N)
tm
tt
cc
b, tm tt c cc s t nhin a,b :
nhin
nguyn
t.
l s nguyn t.
33
vy, vic xc nh hm s ngc ca f, ngha l cho trc a, n v s d ca a^x khi chia cho n, xc
nh s d ca x khi chia cho n khng phi bao gi cng lm c. iu ny ch c th lm c
nu f l 1 song nh, cng chnh l ngha ca nh l ny.
Nh vy, vic tm tt c cc cn nguyn thy ca 1 s cho trc s rt c ngha. nh l sau y
gip chng ta.
- nh l: Nu p nguyn t, a l mt cn nguyn thy ca p, khi vi mi b thuc Z/pZ c th
vit c di dng b = a^i trong 0 < i < p-2
T nh l ny suy ra:
* b l 1 cn nguyn thy khi v ch khi (p-1,i)= 1, hay ni cch khc, tp hp cc cn nguyn thy
ca p = {a^i (mod p), (p-1,i)=1}
* S cn nguyn thy ca p = (p-1)
* Nu ta bit 1 cn nguyn thy ca p, khi chng ta s bit tt c cc cn nguyn thy ca p.
Nh vy, di mt s iu kin, hm s m ng d x --> a^x (mod n) trong Z/nZ l mt song
nh. Cn nhn mnh rng vic tnh hm s ngc ca n th phc tp hn rt nhiu, ngay c khi
chng ta bit gi tr ca a.
Hm s ny l mt v d tt cho mt lp cc hm s m chng ta gi l hm s "hng duy nht":
- n gin tnh
- Phc tp tnh ngc li.
Tuy vy, hm s m ng d c mt li th khc, l: Chng ta c th tnh hm s ngc ca n
mt cch d dng nu chng ta bit mt s thng tin d dng trong vic gi b mt. V chnh
nhng hm s ny c mt ngha quan trng trong vic mt m ha
By gi chng ta s cng tm hiu mt s phng php m ha:
Chia s cha kha:
A v B mun c chung 1 cha kha, h s chn:
- p nguyn t v cng khai.
- a cn nguyn thy ca p, a cng khai
- Mi ngui mt s b mt Xa v Xb vi 1 < Xa, Xb < p-1
A s gi cho B a^Xa (mod p)
B s gi cho A a^Xb (mod p)
Khi , A v B s cng c chung 1 cha kha K = a^(Xa.Xb) (mod p)
* M ha "khng cha kha":
Cho 1 thng tin (di dng s) M < p, A cn gi M cho B
1. A chn a < p, (a,p-1)=1 (a b mt)
B chn b < p, (b,p-1)=1 (b b mt)
2. A gi cho B s C = M^a(mod p)
34
ngay
khi
trng thnh,
ni
c n
vn
cn
. V
nh:
35
36