Prof. dr hab. med. Tadeusz Mika PODRECZNIK Dia wroziaow FIZJOTERAPIE MEDYCZNYCH sTuDIOW ZAWODOWYCH Wydanie Ill a Wydawnictwo Lekarskie PAWL Warszawa oO. o Ww jm g > = Ww yfem by tases in 19 195, 9 evr by ony Zac geen tan (© Come 6y Wrivwaktn Llane PEW, Wasons ie 754907 Relaktor: ve Jversho Retkor ehi Pnctake Wnty Polat ony Ys drt Lonny ‘iy moana Nr coe teh ay RM 400 M55 Ison 82002855 1929 Worst Lai PW, Wait Sea Plt Wren Si es towengs iit yp s Spis tresci ys historyczny Rola medyeynyfizykalng I lczlctwa urdrowiskowego w lezen, Alagnontyee trohabltc “Leen ceplem i imacm mins cee Rep cto pine ke eal ile ce ey win pring ‘Wp ae oars “Za lly Ib min eb ry wc lg soda sh “ase migome pry pe eg po Opsie nie nae ‘Opis traps sms Wosdolccanicta Won mites wedlcicneh mt wytrine ze wade 3= Pie Pete rt Sviatenirns i; |] arenes Pont bane LLL |) Gamera gl paving SMB cee spate Dai tele in ate Sc et Sie twine Reet ich SRLS ae Fmt doy Psy iit omic! poder tn Mec atl aa re on wee 7 ie to Podstamy fixe omer _ Pra Ao Tae, Fm en, sa Te an gy Teas BRS mien a “nnn win a ekki pops Wm Bt moi 4 1 “aie dello yay wisn pr lap 186 Beato i py reset ‘I pial oaks : 8 “teers ‘rato seni pre a pl! ma cots Syma ctor Myon? ao ryt eae an Melos tna ns ‘ema spa deez (TENS ~ rune er ire naan) ands clio w sya toca ket 21s ‘ray dayne (OD) sane oa 2 pout de koonpdaoy sdyeamcaye Bodyumic, yp DDS. _ HE ‘Neto tara pai dso Somat 530 mt ‘nit oa pn any! ch mec Met” tg a ‘trae pray eae py ect prow adment an rita 8 i dyin |B ray > ‘ey into on i pad Nam) Fy “etd oop pens tcc nr 1D 99 me ‘pot Go ops pend cpa Sma 8 * realy acconetemoee » Noduoman rey en) csv a “tw tropa hon) aaa pat impo aly exotic yy DS 2 Zany potponnia w wypadka peas palm ceknenyi iad Be ‘iam eu! erin dele 286Blektrodiagnostyka Maoiy sawonae w euodagnonyce atl rerwowrnicnowess Pola elekiromagnetyeme wielhieh exestolinosei Danis dp etromapeycnyh o an wioj ‘Oidaujwane wu hat pe wi ext ‘dywane wu tel yous ecyeeese wl exotics ‘isalyvanic ne hak pole mugetyrnas wk enti dows, dine aes part do Yan Aiton Dima Teapin impulswym gen’ magnigcanm whi) eins owe, Qing apa tap lg pen gre part do dtr miko) tact Pola magnetyenne Charbel faye pols agrees ‘paratuer o enieinaynpoe ageycny vegan Uleadzviekt Dain bite tdi “Zany michres ett) ‘amany ols) Bintowane sia seri | penwazeis do sown lew ‘comics apmtrsrdenion 6 a tb anion ‘Wikewania Ueno do wien | igen pat woewss Su wymag epics pricy Balneoterapia Wyeqnwanss nd loans Pole apie wx eri mincravowine sown Teepe anemone ans tenemos Kepise surkorodorome Kimatologia 6Blektrodiagnostyka Mott donne w deueapiie Ws remote eto ‘oisione Pola elekicomagnetyeze wielke} czstrlivose! Dei rat ettomagectyeyeh a Lan wij “Oidwane mse eye wil) enatolndc ‘deipwane thls yois kicoepe wi empoincc (edentyranie tank ol pete wiki) eins Mesoy etic cn. now, ean os apts do emp impalsonys ple: ign em i ri Toop 03308 ‘rat str miko Wola? Pola magnetyezne Chakra fans pols magne Dre bgt a mapa Impulse pe gece ml) exit Ultradavigt Pexwy foyeoe Delis opened “any mine (pw) Dena opine Drie yochicoe ‘aany sie (seme) Waa pranks wi won Pa dows, de | bis apart do capi aang) Urton coma, die tis pert oie atoms Laon Matin i’ none Weiewania [Solow sorounse art Urea o wena | Balncoters evils way mire dl erates dai ance wd mine ‘Wyconane wal hese Plc ane woe wv ican I poms ep Avazongpne apie tirkomsorome ‘imatoogia il Mit pany Lec ‘abrltows » PyRys historyezny Historia izykoterapit i balneoterapi sega zamierzchlej presto, w KS 1 ealowiek, poszukujte w otaczajgee) go preyrodzieSrodkow lecracych shoroby, odkryt leznicey wplyw cipla, zimna,promieniowania sionccr- nego i Wid mineralnych. Insiynke ora observacia Sista reesecego wytyezaly dog prymitywnego leczskuteconego postepowania lernione . Lecznczy wplyw ciepla oraz promieni slonscenych stanowil zipewae wna podstawe do utrwalenia se powszechnego W ludow staozytayel alta ognia i loca, Jak gleboko zakorzenione w Swiadomosel yeh ludow bylo praskonanieozaleznosi stanu zdrowia od soca, swiadexy mitologa aecka, wedlug ktrej Askepios, bog souk lekarskis) rwany w Rye Ekulapem, by synem Apoliina — boge sloies Wykorzystywanie pres calowieka od niepamietnych zasbw lcrniczego wolvwu wody znajduje swéj wyraz w rbenyeh ladow w prtrwalyeh Jo Ania desicjzego abrzedach + zwyceaach rytualnyeh, Dpdgcych echom dawnyeh, zapomnianyeh metod leezniceych, Swiadery 9 tym rowniee ‘apisy w starozytnych ksggach Mindus6w, Egipian i narodaw Biskiego Wechod Kolebka nowoczeinie pojte} faykoterapit§ balncoterapits4 zie basen Morza Srédziemnego. Ludy Exiptu, Bliskiego Wschodu, recy i Reymianie prayktadali du wage do ecrniczego wplywa aaturanyeh, aycznyeh bodic6w prayrody. Dowodem tego s8 opracowane naukons przz, manych lekarzy starozyinois, akich jak Hipokrates (460-380 a.Ch,) czy Asklepiades 2 Bityai (120-56 p..Ch), metody lecniccego ykorsystania Swiatlaslonecenego i wody. Reymianom stwdsigces oe "worzeie poduwalinlecenictwa wzdrowiskowego, a wile wykor2ystywie tychpracenich undrowiskceszy se do dni dasejzezo easiusony law,|W «ym samym obwars dokonywan, rnc jut w saoisnoki piematychabegow elecrniych, rade kerma sy meetny, mje nol gromadrenin Indunku ektyeeego Pe iaanie tye 9b do cla Iidsieg bylopirwsrym zastesovaniem {lekryersew lac emicych, soca nota bieg nie ye owe Syower roramian w daisy pes WW fences ie dba 0 nie, ar, prnod i extyke cif atop ma caletleciremownny zs eyeznych mod IrrnceyehDopiro 160 pojawn sg Angi piesa: ponerse dhicto Willan bert (1540-6), kara nawornego klo¥e lex ro ctekuyeenotistatyerne. race ep wn sake. alot, zie ine sbstance aya po ich pote, pooh Jak bursyn,wainos peryeagania keh cl Gibertow pre pite Be sworn slows scknuyerst” (kerri), Kore pool od esis mary burryaueekrn Slowoto bya ej poy symbolem ‘cag postepelaiesose W nck XVI doch own? do doniosego thy w dn fii jt i roe rok 160 peer Tat Newtons (16821927) tks skp pomoca ryt Gate to apacatkowne fitleciivn Wick XVII payne! dks desde © powsaniv now i duiny Taytoerpi a mianowkie, eehreleconera. Lois Galan (31-19), peter maton Bolom, opie w ITBT ,shuce Inia by yan dalniom stern Shore mii 9 Sal on dahl elkanjenosel,wytworzane) w woke poles Shs dvi pista rOiych meta. Wleh, Aksar, Vi (fas 182, Konynuedotwiadeeia Gavariego kaa 2 pred Slekgemny powatje w akiadre dnc rinych meta polezonyeh 2 Sob dobry prswodikcm clktryenos,& preedlnyen tkanin ‘rset fotvorem vas ul th Nassar zs abowane cr Wot peers ogivo skryczne, bas jena pie otoveptiwanym prs loth setucym bem pad eee "W wick X1X nasepuedly lbp poten dein fyenych inetd keen, Oak o 1800. pos FW. Hersch newilnych promin’ podezcrwonge, a W HO1F pee J. Rite iW. H, Wolo Drona adetcumgchio magna iows kk rorwaj swale cw W tym wah prowndone nt perete pice nod reek Totechemicnyn achodecym kankach yych pd ws we Po 0 ieniowania midfoleowego; powstajy pierwsze lampy lukowe (H. Davy). W roku 1895 duis lekare NR. Finsen (18601904) wyhoerysue promienie nadfioleowe, emitowane perer skonsteuowaina proce sic lamp, w lezeniu gridicy skary. Epokowe odkryee w 1831 r pzer M Faradaya (1791 ~ 1861), zjwisk indukejelektromagnetyezne|stworeyla da fizykolerapii mosliwoss wykorzystaniapeadu indukeyneg, nazywa- nego — dla uezcaenia odkrywey — pradem faradyeznyin. Szerokie _istsowanie tego pradu w clktrolsznictwic zadecydowalo 0 fosiojt tego deal feykoterap, ‘Konlynuacje odkryé Galvaniego stanowily prace E, H. Du BoisRey- mona (18181896) | W- H. Erb (1840-1921) w Niemcaech oraz GB Duchenne (18061875) we Franc. feh wyniki amorliwly wprowadacais do prakiykileeniez} elektrostymulagii mini, W koew XIX wick ‘aslgpula podstawowe dla fiykoterapi odkryeia — preeeI_ A. Arson ‘al (1851~1940) { N. Tesle (1856-1943) — pradow wilh) eqstot W tym czaie obserwacje slgskiego ehlopa V. Pressnita (1799-1851) oraz badania naukowe W. Winteraitza (1835-1917) soworeyly podsawy roawoju metod wodoleceniczych. Zostaly one rozwinige przez niemioc- ‘igo ksigda S. Kneippa (1821-1897), twoteeoryginalne)mtedy wade Ieee), Glost on wyprzezajgce jego czas poglady 0 koniceznoei Ijrzeni lcrnicrych polewash wod 7 higienicenym trybem ia, det ‘naz ruchent na Swieéym powictzu, W Police powaény whlad W fori) wodoleemictwa wnidst J. Zainiewice (1872-1954), ky opricowl para na fijlogicznych podstawach, eflektoryezng metode polewai Wiek XX sos dalszy postp do izskoterapit, a mianowicie wprow- ado lecenicrwa peady wisi) castotwoi digi pracam R Zeynecke (1908) i F. Nagelschmidea (1907), ktdry metod azwal otra, SKonsiruowanie praez J. H. Fleminga iL. de Foresta perwsre) lumpy elekironowe),wytwarzajges)degania wisi) ezestotiwosc,radceylowe. lonietyikoorozwoju radiotechaiki, ale eownie? 0 utstosowanin w lent Wie ol elektsyeznych i magnetycznjch wielkiejcestotlwoscl. Metadata ‘pata na podstawowych pracach J. W. Scherewhewsky'epo i E. Selle Phakego, zostala nazwana distri krivkofalowg Dalszy postgp w dziedsnie wykorzystania lceniczego peadw wielhisj ezstotiwosci stanowilo odkrycie radia, astosowancgo preer akanlén wexisie Il wojny Sviatone| do radiolokagtniepryjaceskich obicktow vojskowych. Uzyskanie fal elcktromegnelyezne o exgtolivose fsigcy uIifonsw dra, nu sekunde stato sg modlive dick skonstruowaniy w Angi pris. Randala (HA. Hot lampy seach oven eetronem. Deganis elektromagneiycene 0 takich cestlinnione! Korym odpowid dlugoX fal regdu dxymlrow | ceniymenaa 2vano miktoatan. Do Iczitwa zstly one wprowadnone a rire Duy posgpem byloriwmict wykornatanie do clow leone gt brace P.Langcvina w 1927 ra prace R. Pohimana sworahy eae Podstawy do ich ofjlnezo wprowadzenin do lceictna wtngy (Obesni wtradéviks enajday powszechne zistsowanis lene Saykalymn, a wykorgystanie ch w clach diaghoscenyeh cuice erspektywy ich stosowania ‘Teoretysme prac A, Einsteins (18791955), dotyeqce tear promi ania kvantowez, story paawy ror icc! neces W lilac szrdeesgyeh nasego stlecia weperki irony ae ‘Rrowadrl do trap shale! bscowe promenowanie aj ee otviraie nowy cap rozwou wiatloleczetwa, Obserwonnne non ich tatach zainteresowanie terapig polem magnelyeznym poceytion ‘mam ‘sea saroiynai. U progu crasow noworyingeh monn ‘interesowanie magnetoteapia wyktzal slynyIkary Paracloes ee Tbe, Hotei — wr. 193 an, 1541). Podvaliny apology teri polami magneyeznynipolozy: anakomity shar Trace RIT Lsonne (178) 1825 orazamerykatat char Prkine hot, 1776s skonsiuowatoparty nt dita pola mapnatycacao ne, ‘ovalezania bola Polska medyeyna mois pone sy piskoymi tradysamt i osig- higiamsw rorwoju balneolgiiecnitwawadrowiskowego evi slowodw, ie dawn Slowiane Kors esmictwa alfojonsae se re odkayte proce nich ssoby wd mineralnych, np. w Seoawns iro, sia nirowuexowick do dia dasijsrepo, Bo nastcons tislowickovsj wads warowisk polsich nalely: Speume ey Gels, Ladek2nj, noni Swoszowice. Spot picrmsnch can Eonych deukiem prac polskich zzlresu wodolecanetvn | blnetogy Wormiené nalezy takuay Macicn z Miechowa (14871532) sce 2 Sirusia (1510-156, lkara nadworego Gla Zygmania Augusta, 2 he rato pli aecog Wopseeha Ook (5 1399) 2 ielce Kory ual deem wr zegdy Tork pracy polska balnclopnw wick XIX. W tm ~=h—=Frr—s—sti—sesSSsS kom pole lericwo wndrowiskowe ors sora palsy de ‘erwoj pe" wadrowskpoich-~ Kyniy M,Zeleiens ous Ryn baleoogi” — onan E. Korezyiuk VA. Ghiskr Etory pale ankowe badania ned wiywem wod lemicch. Sposdd ayer ne Shion wie da ainda poss, wymient sb Prof apomee, Kero prs podiatry bnclog ry Universes Pocratkam, oe prof A Saatowshee, jeg Wr cow wpolerens tsa tora wi pra 1 poise 'W Pobee Tepkotrapia 1 balsoklimatioga seta, Wainy fly wsysemishuby ova Utinowtne apelin) eta kc, mine fhe blneoklimstolot oraz woven wil 6) Kaljeyeh echo fjoerapizpewnie dol Teak |e nih kar metyeenych dejduneycho paromis kets Nader nad poromer lems iyalneo I uaouiskoweg si sje Minster 2drowin# Oped Spleen “Trade pols my nikon) w acs acolo, ioklinatoo si md yynyfezkalej Kongma Polis Towareystno Balnclog Bioklimaologi i Medyeyny Feykaln} one Ware Towa Lekarey Medjeyny Fyn) objmajac slay Txhitw jcesipa i Masezysow. Wile asap da nnoweto powepTayhoteo i flnelop» Potce poor dc. an Gretzky, Sse! San ovis doe Irena Konak, prot. ZbipiewOwan prot Mata Sanya ore prof. Henryk WalaRola medycyny fizykalnej i leeznictwa uzdrowiskowego w leczeniu, diagnostyce i rehabilitacji -Medyeynafizykalna aimujesgzasosowaniem metod Fzyeznyeh w eet lecrnizych, zapobiepawerych + diagnostyezaych. Pozostaje on w Sil) Iqemoiel 2 teoretyeznymi | Alinicmyet dyseyplinami medyeyny on wistoma deiedzinam’ fyi, techni | nauk przyrodniceych, 'W uakres medyeyny fzykalne wehodza — finykoterap Fixjoprotilakiyka, rykalne metody diagnostyezne Ficykoterapia jest dialer lecenctva, w ktSeym stosuje sie wystepultee w prayrodsie natura czy fzyczne, jak ezynnik termicane, promi hiowsnie Slofca ortiz exyniki faycene w)tworzone prrez6ineg0 oda tiradzenia, np. urzadzenia dostarezagce energi cep). pradow male) Cretoliwose,pradw wilkigj resol woSe,promieniowania SwitInego, nadfolctowego, podezerwonego oraz ultradzvickow. Dodué mle ten ‘ial terapitfzykalng jest okreilany casto jako fsfoterapia, Tem ‘synonimowi Szykoterapit praypisuj se zwykle versze maczenie uwa‘a Ine, dew zakres fijoterapit wehodzi kineyterapi, zykoterapia orez ras. Nicktray autorry do fijterapilzalizaj nektore daly leczenia ttadrowiskowego, jak ap. balneoterapi i Klimatoterapig “Ecioprofiahyka jest dial medyeynyfzykalne,w KtSrym naturale iwytworzone sctuceai cayanikifizyeme wykorzystujesi¢ do zaspokojenis potrzeb ustroja nb do 2wigksznia jogo odpornoi:. Dzal ten obeenie Towa ig dynamicnie wrae 7 naraslajaca technica Zyca i zwicanyn ‘tym powigkszcniem sg lczby tw. chorbb cywilascyinyeh. Prayezyna ‘ayntepowania tjeh chordb jest zaburzzne naturalnego stan rSwnowagh ‘nigdzy onganizmem Iudzkim a jego otoczeniem, Calowiek wspdtezesny, Dytujaey w duiyeh skupiskach mieikich + preemysiowyeh, ponaglany tempem 2ysi yeh frodowisk, nrazony jst na wick szkodinych wply- wow otocznia, Zaniezyszczeie powietra, wody | pozywieni,niewlas ivy sposbb odiywiani, alkohol, ito | rhénego rodzaju wiywki ora rduaywanie lekbw — stwarzaja dodatkowe wjmne ezynniki wplywajee naaowieczlowieka. W yeh Warunkach dochodsi do wyezerpania rez samoregulaeiustroju, co powoduje zabuezenia w jego praystosowati sie dd otoezenia. Doprowadza todo czstego wysigpowanianerwie, choroby wicicowej choroby nadisnieniowe),choroby wrzodowe)Zoladka i dw nastnicy, chord uczuleniowyeh i innyeh, W celu zapobieienia (ym thorobom obserwue sig obecniew lecenictwiedganosé do wykorzysania ‘exynnikw fizykalnyeh, pozwalajgyeh zwigkseye odpornose orzanizmt oraz usprawnié proces adaptacyine. Szzegolnie due movliwoic stwaeza ‘w ej diedinie stosowanie promien nadfioletowych, wodoleczneta oraz leezenia ualtowiskowego, Kojarzenie oddalywania na usted} odpowe io dobranyeh i dawkowanyeh czynniksvw fzykalnych 2 wplywem orzjsinych warunkow Klimatyezayeh vadrowisks 4 cdpowiednim rei ‘mem Ieezniczym twarza dobre warunki do regener izycangipyehicr- ‘ej organize Wispdlezesng medyeyne cechuje gwaltowny rox flykalnyeh meted sags yconyeh, Wszystkie temetody polegaia abo na ieesrac pewnych awisk fzycenych zachodzqcych w ustroj, albo ted na badania jeRo txdezynow na bodice fizyeme, Badan zawisk lerycenych,zwigzaiyeh _zezynnoseigtkanok,stworzslo podsiwy do powszccnic dia stosow nych w diagnostye tkich metod elektrograicanyeh, jak elktrokardi rl, elekroencefalogratia exy elektromiogratia. Ktryeh isto pole ‘narjestrowaniu prow ezynnosciowyeh powslajeych weziseezynnote minis sercowego, mézgu czy migsisokieletoaych, Ocenaeeakeh hance vwraaliwyeh na bodice elekiryczne jest domeng eektrodiagnostyk, klora \wnosi wile istoinyeh informagi o stan ich pobudliwose. Wiel cennych informaci diagnostyeznych wnosea tez metody oparte ma luminesceng kane pod wplywem promieni nadfoletowych, Duve perspekiywy tor ‘oj rokuje nowoezesna metoda diagnostyeana vans Lermogrl, kor Polega na rejestrowaniu promieniowania podezerwonego emitowanego Proez thank ustroju, Burdiwy rod} prasiyva rvwnie? diagnos ka ulsadvigkowa, polegagea na rejestrowanin odbite przez rine struktury ‘ankowe fal utradewigkowei ‘Teudao wymienié wszystkie metody fiykalne tosowane we wspokzes 5} diagnostyee. Czeaé 2 nich jest juz deisiaj metodami rutynowyai Isnigodzownymi do ustalenia prawidlowego sozpocnania, inne sq jescece ‘erakcierozwoju ada, Fzykalne metoydiagnostycene engjdja corte Seerseeastosowanie w medyeynieiniema w obeen| dobie aki) dedziny linicane) w kre} nie odgrywalyby one peda rl W biiskijIacenoiciz medjeyna frykalng povostje lesen wadrowic skowe,ktre Izy clementy fizykoterapiz lacnictwem balncologceny ‘orazkimatycanym. Wykor2ystanie loenicrega mplywuczynnikow Tey. Inyeh, kimatu oraz umigiine stosowanie-naturalnyeh tworzyw Ie niczych, takich jak borowina i wody lecanicz, stwaren zespol bodiciw ‘ddzialajay korzysinicw wicla chorohach, Zarowno fizykoterapia, ak | lecnictwo warowiskowe odgeywajn bardzo waina tole w rehabilitai, race Ktdra nale?y rorumnicé wo niesiniu do os6b choryeh i kalekich, zorganizowane.postepowanic placowek sluiby zdrowia, zmierajgce do. preynstcenia. ym esobors ‘piyialne|sprawnote fizycne, psychicene|§zawodowe). O eniggnige tego cel decydue wlaciwe zaprogramowanie Kompleksowego povtapo. wania rehabiiacyinego, w KtGrym leeenie spegalsiycne, slosonave \w danym schorzeniu, jest Kojarzone ze stosowaniem loeniczych vices ruchowych, cxyli Kinezyterapl, metodami Fzykoterapeutyeznyini, lcs nitwem uzdrowiskowym, poradnictwem psychologicmym orae opie social Caynmiki fizyezne Cayoniki Gzycane moga byé naturalne lub sztucane, wytworzone przez ‘odpowiednie generstory, Do naturalnych czynnikew fzykalnyeh male, exynnikifizycanebiosfery zy sfery, w Ktre rozwija sig ye merepce ‘rollinne, Naleéa do nih: eddalujgce na ust aeki cay eric re, promicniowanie slonecane, elekiryeznoe, pole mgnetycens inten aumosferyene oraz chy i wilgotnosé powietza, Roane posacie ener bdace ezynikamifizycznymi, motnt w zaleénosel od ich wlaelwosed odzilié w nastepuiay spossbs ‘Czymibi termicme. Bodie dla onganiem jest energiaciepna, kta moze by prackavana droga praewodzeni, praenoszeia promicniowania 16 ub wytworzona w:tkankach w wynik praeplyw prado wilkie} xpstoliwosei,oddzialywania na nip elekiryeaych, magnelyeenych 1) ektzomagnetyeznych 0 wiekie) expstotliasel. Cielo powstae row nie? ‘w tkankach pod wplywem drgai mechaniconyeh o cxestotiwotes pracy seajace) eraniceslyszalnoic cha ludakiego, czy ultradzwigkow. ‘Czyanikfotochemlezny. Czy ten zaley od reat fotochemicznych zachodzacych w tkankach pod wplywem promieninadisletowych Caynni elektrokinetycany. Rbznex0 codaju pad impusowe powodu- ja pobudzenie anki nerwowe) i miginiowe. Wynikiam tego pobudsenis Si skureze miei ‘Crymikielektrochemicane. Iota iych czynaike jet prspiyw preez ‘anki staego praduelektryencgo. Poniewa protoplazma komorek oraz plyn pozakomérkowy stanowia roztwar elektrolitéw. prasplyw pred powode preemieszczeiejonowizmiany wich steicni,co wplywa zkolet ‘nachemizm tkanek. Caynnik ten stanowi townie istotgonrfires. kids polegi nit wprowadzeniu do teunek (sitami pola eektrycenego}jondw ‘ailajeyeh lero, Caynniki mechanicane I kinetyeme. Czyniki te zwizane sq 2 od Aeialywaniem mechaniczym. Praykladem moze bye chien hyde statyeene wody w ezasie kypieli, uderzenie srumienia wody 0 alo wztbiegach wodolecniczych, liazvigh, mas orae naciranie. Cry nik kineyezny oddzaluje na organiem w ezasie wykonyisnia éviczeh ruchowyeh biernych, wspomaganyeh i czynnyeh, Podany uproszezony podzial czynnikaw fizyeznych ma wykazaé ich binorodnosE, w resczywistosi tO2ne postacie enerii poworja Ke tkankachzlozone odezyny. Tak np ultadzwigk powounja wytworrenis ‘iepla, oddziatujg mechanicane oraz wplywajt mt wile procesbw thar kowyeh, Podobnie — pote elekiryezne cay magnelycane wisi cqsotlivose: proce wytwarainia ciepla oddzialuja bakteriostatyeznie ome wy wala Ww tkankach wicle zmian, kedryeh hie moéna wythamacsye wylgcznie ©‘Mechanizm dzialania ezynnikow fizyeznych COdczyn wystepuigey w tkance w wyniku zidzalania na nig okrelone| postaci ence zalezy of a iote ene, — caasu drintania enerai, wadciwoie thank est natezenie danego czynniks fizyeenego jest male, a czas jo Aisania Krk, co ody jest minimalay lub nie wystgpue weal, Najmnisiy stwierdzalay odcaym nazywn sig adez}nem progam Zoicksrenie nagienia danego exynnika Iub wydlluanie cas jego od Aainlywania nasa oczywileie odczyn tkanki. Stopiei odezynu Zalezy od ‘weaves thanks dana posta ener. Praekroczenicgraniey abolnosei przystosowenia sig tkanki do boda eycanego powoduje ej uszkodzenie, Granicg Ig okrela sig nazwa wurtaictprogowe) tolerant thank, ke} rir jst lot eneritdostarezane) w okredlonym ezase, ‘Wyrdinia sg odezynp mcodvraralae, powstale w wyniku uszkodzenia tkanck, one bezyny aduracane, Ke ustepua PO uplywic Pewnewo czasu. W pierwszym przypadku, w zalezosei od nusfenin bodica, flochodai do uszkadzenis tkanki, czy) upolezeni lub zniesinia je) exynnosc, oraz zaburzania tub ziszeznia je) strut. Roda i stopien oderynu zaley rowniey od stanu ezynnoseioweyo lank, Thani wykzujqce prawidlowe coynaoiclreagujy W okreslony posh, kléry moina pracwidywa, Oderyn taki aye sie ee=yner normalnym. W przypadkach, gdy tkanki sq zmienione chorobowo lub ‘aburzone s mechsnizmy ustrojowe deeyduiqee 0 oderyaic, moze Wy- ‘pit skutek odimienay od spodiewanege. Oslezyn Iki aya sip ‘odczynem paradoksalnym, Prayktadem odezynu paradoksalnego moze bye reakeja macys rwionosnyeh na bode ieplny. wystepuge nckie= dy w zaburzeniach maceyniorschowyeh, Kiedy zamiast spodziewaneno rowsersenia naczyinastepue ich skurcz, : ‘Odezyn na dany ezynmik Tzyeeny mote byé miescowy lub ogélny Oddezyn micacony wystepuje w mise dilania energi. Oz) ogy stanowinejako odpowied clego ustro ib iektoryeh jogo ukladow na 6 any bodzige fzyeany. Powataje on w wynikw wtornych zmian 7a chodzqeyeh w ustroju pod wplywem migicowego dzilania ener ub na ‘rodze odrechowe), Przykladem odezyn ogslnego mois bye poxiesienie lemperatury ciala wystepuiace po dlugotrwalym oprzewaaiu kosczyn W tym preypadku miejscowe pochlonigie duze oie! energi cieplne| prowadai do podsicscnia ogélne) tempesutury cala. Mechaniztn po ‘wstawania odezyn6w ogélnych nu drodze odeuchorve jet bardze| ozo ny. Pobudzenie mijscowe oxraniczone| powierzhniskary moze wywolag ‘nt drodze edeuchowe)odczya w narzadach wewntranyeh unerwionyeh przez ten sam segment rdzenia, wyraiajgeysig np. ich prackewieniem, Znajomosé odezyndw i umicine ich wykorzsstywani, warunke skutecznott leezenia fzykalnego- Panis jednak male, ie moze wy” Stepowat nadwraliwos na pewne postacie energi. Moz bye ona Samoisina, spowodowana stanamichorobowymil czy preyjiowanient pewnych lekéw. Wysteponaé moze révwniee nadvradtiwose ma jedng poslaé ener jest uprzndnio zadviala inna jel poste. Tak np. ogveante sk6ry promieniami podezerwonyen zvigks jj wradliwose na promienie nadtoletowe, Zaisnieé moze rowniee sytaia odwrotna, & mianowivie ‘mnigjszenie edezynu na jedna posta’ ener w wyri dein nel) posta. Praykladem tego moze byé ograinie sk6ry po naswietleni Dromieniami nadfiolelowymi, Kore wyraZaie zmnigien lub elkowicie ost odezyn, ‘Skora spelnia wainy role w mechanizmiec oddsialywania na ute cxynnikow fizycznyeh. Stanowi ona bowen strukturethankowa, Kota ‘okryajacealy organizm,odbiera i pratwarza oddailujaes nani ners. Jest bogato unerwiona i powiedzeic, Ze skéra jes antend ostodkowene ukladu nerwowego, dzieki ktre}naplywsig do niego informace ows ich zmianach zachodsaeych w Srodowisku zewngtrenym, yj w sobie ‘eboki sens. Znaidugce sie w skorzezakesczenia nerwow dosrodkowyeh = receptory — st cdbioraikami okretlonych postaci enerit Zachodraee pod jei wplywem pobudzenie reeeplordw zostaje drogy nerwow doin omych praskazane do oSrodkowego ukladu nerwowego, ska proce nerwy odiradkowe zostaja wysylane imply nerwowe do narzidow vwokonawezych, ez efeRtordw, kldrymi sj miginie | grocroly. W ten sposob zamyka se fuk odruchowy na deodze: receptor — osrodkowy uklad nerwowy ~efektor. Pobudzenie receptorow skary move powodoWae trodze odruchowe) odezya nie tylko Ww same) skérce, ler towniez |W narzadach wewnetrznych W wyniku odruchéw sk6rno-traewnych, ~ »Dine tt ume Korte oz oruconych est ym wurikow poms hoa fntanee W otha oawans rnin ezgaikw Stan dvi rl apn eta nan ry. Dogs at ‘acrymon ak vaemols frozen ues we ofa tae ony wiv mop pom kw Wykorsale shy emit paige natin nary Kron sy Denman wpyun na ameen vw oo Sandner thee ketch fenton hy Twonlayth ty wy vita Romie pare prot ant co at ako wykorstywanew an el chrdhy owe Stand sap ‘sia ty prone temorpushczaowani sti ploy stoi nowt jlon ramen pkorysywanyehw por Aepowan lrg py tign exgntow Hyesieh Zn temoregleyje ary git = ob wtp yee Ize tracrolbm pony, ty Joly wy bard ide pot. Zara w ote wd pare na pach try pies 2c, angenew er pnd ioy Cap uj. Unione ‘ctiaiymeic na pty pss emote pov ‘tae stn cpg ete Leczenie cieplem i zimnem Cieploleeznictwo ‘Leczenie cept, cylicepllecanictwo, polega i dostaezeniu do wstrojt ‘nergi ciepinj,glownie droga proewoulznia | preenosrenin Preygce lakie| defini w sposdb naturalny odroania zabie! cepolecenicze od innyeh zabiegow fiykalnych, polesajacyeh réwniee na preekacywani ciepla, np. droga promieniowania — jak to nastepuje, w wypadkt Sosowinia promieniowania podezerwonego —lub na wytwarzani ciel wewnatrztkanek, np. przez pala clektromagnetyczne wilkig resol Sei exy ultradawig. Wiaseiwosci fizyerne energii cieplne| W igor slowo .cieplo” ma inne znaczenie anil w mowie potocene Utywane powszechnie akieokrelenia, jak ,woda jest cepa” Inb ech ‘baie ceply sly jezyku wiywanyanw ize zostalybyzastopione Podaniem temperatury wody c2y powictras, Slowo eiepla jt w Reyes 2arezerwowane da postal energi, powodujgce) wztoxt temporary cat ‘ogrzewanyeh, Cieplem nazyw sig energie bezladnego ruchu czgstecrck oraz ener waajemnego oddzalywania atoméw i czqstscrsk, Z punkeu widzenin 2Kinetyezng} teort materit cieplo wtodsamia sie 2 energig kinelyezna cexgsteczek lub atoméw oraz energiypotencjalng ich waajemnego od- ialywania, cay enerig stan skupinia enon te} ence jest kalori (cal, kira okra ok ence potrzcbnej do ogrrania Vem? wody 0 °C, dle) miwige od temperatury HS do 153°C. Energia Bedladnego ruchu atoméw i cxqsteczek okreila temperature lala. Temporaturg mozna oceniaé na podstawie ebjawow inensywnote ruchu exjsteczkowego, np. zmian objets cis cicklyh tub gizowych, ‘an oporu elekirycenego przewodniki lub powstanicm sly elektro ‘molorycane] migdey ogreatym i nicogrzanyin spojniem dich rznyeh meta Wyoienione sposaby oceny temperatry sy wykorzystywsine powszschniestosowanych termometrach ‘Temperatury meray sig w sopaiach, Uywanymn skola temperatury sa skal: Kelvina i Celgjusa, Temperature w akall Kevin ir sg od tw ‘ara bezwaglednego, (= —273,16°C, w ke) to temperalurz nie W) Stepuie Faden ruch atomaw czy castor danego cial. Stud TK =C427316 Podstawowymi wartossiami,slutaeymi do okrelenia punk poczat -owgo skal temperatry Celsjuza ora jednosth emperatury Wt skal ~stopnia — =i temperaturypreemiany stant skupienia Wody.amianowi= ce temperatura topninia Todu i wreenia wo. Wyntiana ciepla ‘Wymian cepa atzywa sie preenoscenieeneri cep} zjednego cal do Arugiego lub edn) cogil tego caln do inne) lose prenisione) ener ‘zywa sig iloseig cepa wy rads w dauch ub kalorac, Wyrmiana ep ponstaje w wyniku dyinose do osiqgnieia srednic) wartci enerit + Seach emg cp) wy obosienigso mié2utedomeg tn it (1) {st dat lof hoo jon dopnsny foe do trowel p Kinelyczne} bealadnego such evasiek we wsrystkich execiach cis ‘odosobnionego Tub w izolowanym ukldzie cia. Wyrdwaanie mane ‘achodsié droga preswodrenia, praenoszenia przez konwekeje O32 peo raewodzenie ciepla, Praewodzene ciepla polegn na wyréwnaniv energit, kinetyene}ezastek w wyniku ich bezposrednigo aderzena. Ten mecha rem wymiany cope} jest naar) charakterysiyezny dla cial stalych Praewodnietwo cepine rSinych subslaneji moze zmienaé sie w dose serokich granieacs ; “Tkanki Iudckie wykazujg eowniez zacme zrnicowanie w zolnosei praewodzenia ciepla. Wartosé wspélezynika prrewodnictva cieplnezo Tanck zlezy w duis) mice od ich uke wien. W tabel 1 predstawiono arte: wspolezynnikow praewodaictva cieplaego Kilku tkanck (Wg Wiedemann) apie rds pc ham (os Wik) ares Tent lon w rzeachsometeh owes Zarwno skor, jak znadujqea sig po nig tkanka tusezowa stanowig obra warstwezoiaeyjna,utrudnisiten oddawanie cepa oloceei droga pracwodzenia. Role izoljaca spelniia u zwiereqt dodatkowo srs {pidra. U exlowieks wave role ieolujca spelnia odie, a mowige file) ldvicd wrae 2 warstwa powelrea zawarly migizy skiry a orci, oni wart ej aye ip woman Gp mide wom Praenosenie cepa, Dla gavw i ciowzy chatakterytyceny jest mecha em wymiany cepla przzz przeaosrenie cry komwokei, Polega on na ruchu ceil srodowisks sazoweuo lu ieklego oréznyeh temperstursch, powstaiym 7 wyniku zmiejsenia ggstoei cgi srodowiska 0 wyés7=) 2%temperaturze,ktére jako lsjse unos si— ku gbrze, Pamigtaé naleéy, ie rch ezeiciSrodowiska prayspiesza tylko wymiang cep Ka tym raypadl odbywa sig w isos rownie? droga pracwodzenia. PPromiesiowanie. Zgodnie ” pravem Stefana-Bollzmanna kuide eito co temperatuire 226) od zera beezglednego est drédlem prominiow tia elektromagnetyemego, Kérego ios jst wprost proporjonaln do exwarej poe ego temperatury w sli Kelvina, Dugosé fli promienio: ‘vania emitowanego pratz ogtzanecilo jest —zgodnie z prowem Viena ‘odwroinie proposcjonalna do jegotemperatury berwrghalne Zeddlem promieniowania cieplego est rach molekulerayczastck, Jel promieniowsnicosqgnie aki nieprzenikalny dla niego osrodek, taste ‘ono czciowo lub calkowicie pochlonigte | powoduje wzmozenie euch molekularncgo tego osrodka. Tak wige energia ruchy molekularnego ‘zosiajeamieniona na energie promieniowania elektromagnetyeaneg0, a) 2 kolei w enerpig ruchu melekularnego. Intensywnose wymiany cit {ogg promizniowania migdzy dwoma cskims o roenyeh temperatura 2alezy od ich temporary beewzelgdns), rod, welkosc # poaienis, Regulacja ciepina organizmu Jak wiadomo, ealowiek jest isto stalocepIng. Ornacza to, 2 onganizm Ideki ma zdolnosé utreymywani stale) temperatury, od tr} alely prawilowy przebieg ego ezynnoic. W jgo wet, Lav. cgi edzenne) (ye. 1), wymosi ona 37°C. Jako tw. normalng temperstur organizms rayeto umownie temperature skéry w dole pachowym, Kbra wynosi 36,6°C. Nalezy Jodnak amiga, fe temperatura sory W rO2nyeh is ‘okolicach ran sig anaconie od te) temperatury Sila temperatura ustroju zostaje wtrmana deieki:_mechanizmom regulaeyjnym, suzywanym opélnie regula ein lub termoregulc}, ktSre umownie dziel sig na dwie grupy, 1 mianowicie tw. regula cchemizzng oraz reguagje Fiyeens, Regulaja chemiezmn polega na sterowaniu praemiang materi stro Poniewa reakejom chemicenym preemiany materi ustroju towarzyszy ‘wybwarainie ciepla, stad je) intensywnos decd o ilosci ciepta wy- twarzanego przez tkanki, glwnie cei ezenne), 4 ‘een eae ‘Beall ste amr oy A ota Sesburgia Regula fizyeaa potega Kole na konto cpl xksvaneso glovmie oan paevodnin+ ramiionania prac piece ary thane astro, nazywane copii Koro (31) stanowiact ok 35% calkowts) masy ‘ial Ber popeininia wghsogo, Bed moon ray, 20 thm Kiron rel pln) dey jaa Pwo brooey, a mianowice wydaslni pti oraz aniony samy erynno Siowego sit naczykrwionctnyeh hr Weyer gl tempera ortiz dra le men ee expan 1’ Stosunek povirahn aa dopo obo Taku ci lzkie Jako brylegeometsyeng tae i Ory, i bree) Be on "lzona do ul, ym mnigioa trie powiezcna w sos do 2sobjgtoisi. Tak wipe Indvie © Kerpulentne} budowie ciate maja gorsee ‘warunk eddawania cepa otoceni ze wagledu na ograniezong w por huaniuzobjetoicg cial jgo powirzchni, Kiara wypromientowuje ceplo Fina kore) vachodzi parowanie wody zawartej w pocle "2, Istnienie warsty powilrea pomig2y powierzchnig cal a oir, spelniaige) wong role anljtca zaleéng od je) grubosc 3 Lzoujgey wplywskory | tkankiluseczowe),zleny od ich grubos 4 Stopiet unaczynienis skory, Klory wplywa aa wymiang cpl ~otoczeniem, Wymiang ph prypiesza zviekszony preeplyw knw prez raczynia krwionofne skory, zambigie polgzei Zyln-itniczyeh oft ronserrenia naczy wlosowatych ', Wartosé preewodnictwa ciepinego otorzenia,Ktra jest mala w prey padku powietre, « dia w preypadku Wods. ‘6. Wark izyeanedo parowania wodyzawate}w poce. W wpa, sly powielrze otaerajae jest suche, istnieia dobre warunki parowanis. Prascivnic, jel olaczajce powietrze jest nasyeone para woah. pao nie mode bye utrudnione, a nawel nieoziwe. ", Ruch postr, klory vita oddawaniecepla droga praenosreia, Wi temperaturaeoloezenia od 18 do 22°C arganizm oddaje cieplo drogs, preenoszenia promieniowania. W tj emperaturz utr} oddaje 70-80% ‘Sepla droga promieniowania, ok. 20% zostaje ruyle mi aniang wody ‘aarte w pociew pare warn, 2 ok. 4¥% na ogrzanie przyjmowane| wouly ‘ porywieni, 'W warunkach wysokiejtemperatury otoczenia Tub w czas intensy~ yeh zabiegow ciplnyeh, w ktrych oddavani cepa drogy pranosnia Tub promieniowania jest ogratiezone lub niemorlive, stajeuruchomiony rmechanizm regula cep} usroju 2viqzany z czynnoseia wydzciniezy truczoliw potowyeh, Wyslgnuince woweras wzmovone pocenie sg jest ‘echanizmem obranaiym astrojy, zapobiegsjaeym prazgrani, Prey iowielkig) wilgotnodci powilrm olicmjgcego wods zawarla Ww pocie paruj, pobierajge w tym cela cielo wytwarzane prac usr. Pamigtanc ‘ty, de zaman jdnega lita wody na pare wodna wyraga dostarezenia 24d (83 kal), jednoezeinie, i calowick wykonujaey praogFayeens ‘» bardzo wysokiej temperatures moze wydzilié do 2 {pot na godzing. Jaowo rrozumieg, jak doniosl rly odgrywna gruczoly potowe w regulse lepine aly stem rgulacyiny opaety jest nalcenych spragzenich rwrotayeh smigdzy klaus wstroju + zapewnia staloSe temperatury jego czgci 6 dzenne), Zasady viataniasystemu regula cep) useoju precio no sehematyeanie na ryinie 2 Bodicem uruchamiajqcyin mechanizmy regula ciepne| jest tem peratura wei ustroju or srodowiska olvezajqcego, Oddriluje ona na Feeeplorytermicznerozmieszczone w rézmych rgtiach gaz mis nowici w skdrze,ofrodkowym ukladzic nerwowym, przewodzie poke ‘mown inne ukladach fx Seema sp ipaUkludem sygnatizujgeym 0 zmianach temperstury otoceenia 5 = ‘exptory trmiezne sky, umisicowione w tz. punktachzimna i Gepla. Liczabnie praewataja receptory zimsa, Kiéyeh lczbe ocena sie na ok. 250000. Liezba eceptorow ciples kolo 8 razy mniesza a mianowicie ‘ok. 30000. Reeeptory trmicane skory st rozmieszczone nierownomiemie, 4 najwigksr ic fenba wtp w skrze tar. Impulsy 2 ebwodami receptorow texmicenych ost drogami dosrod kowymi preewodzonedo podwzg6rza, yee ost zntegrowane2impil sami powstajgeymi Ww jego neuronach pod wplywem temperatury ki {i wyzwalag mechanizmy powodujace znreymanic lb oddawenie cepla przez ustrd. Wymienione stany sj wyewaline proce dws ofradki wig cowione W podwaadens, Dierwsry 2 nich ochrania ustrd) preed pre raaniem izawiaduje utrata ciepla drugi 2a chron usted przd ochlodze niem, Podezas kedy pobudzenie picrwzego powodhe reszeranie sec iaczytKrvionosnyeh skory oraz wemovane wydviekine pot, to drsi ‘wplywva na zwezenie nacayi krwionosnyeh, pobudzenie tkanlave)txmo- senezy w nyniku wemodenin presmiany materi ort skurcadw migsni (Gente z zimna). Niezaleane od tep0 pewien udzial w proces regula ‘eplng maja odeuchy rdzeniowe, powstajace w wyniky drial na ski inna lub cepla, a powodujaee 2wgenie lub rorsrerrenienacry kewio= osaych skor. ‘Kryiyeang wartoseiq (emperatury, kere} preskroczenie w sensie je) podwyzszenia lub obrizenia wyawaia mechanizmy regula cieplne, jst 37,6°C. Warosé ta moze ule podwy?szenin navel 03 stopniew wypudks Dreegrzania receptordy termicenych skry. Fenomen ten znajdje 2 stosowanie praktyezne w wodolecenictwie i ceplolecznitwic, umoslivia~ je przegranieusiroju. Podobne, intensyune ozigbienie receptot6wsksry Ppowoduje podwyiszenie 0 1 stoped temperatury kryyezne Jedna z hipotetyeznyeh interpretaci mechanizmu termoregulac klada, 2¢ odchylenietemperatury od porioms, mt uireymanie KLorego hasuwiony jest system (ste), wy2ala reakeie proporconaling do wielkosei tego odchyleia, nazwanego uehybem regula Reakeja ta Draywraca temperature ustroju na zasadzie wlemnego spraenia 20 hogo do regulowania, nastawionego pocionns (sr pin?) System moze ‘znieniaé ten poziom nastawvienis regula lemperatury + moze funk jonowaétaka sama precyzia prey nse lemperturze. np. W exse sm Schemat dzialania systemu (usirju) w edniesenia do regulowaneso po2iomu nastasvienin (et poi) prredstaviono na ye. 3 2% Ieper Arar) Rye 3. Zen! mide oppersiy Ronda (1). ompsay sn Satay nek epeceeversens venous Sp ‘che ean cc ei Reo lows ‘ric kone ‘gam ipey sero Syeda rf ie mado pos Beam = et dp chs Sl verona Bg Wplyw ciepla na organizm Wplyw bodicow eleplayeh na organizm zaleiy od nastepuineyeh ceyne sik = natgzenia bodéca, ten, rbtnicy migday emperaturg boda a te peratura organiomn, — okolicenoscifzycanyeh towarzysoqeych oddrislywaniu cep, = modliwose termoregulaeyjnych ustrojy, — erasu drisania boda, zmiany natgienia boda w czas = powieracnt cits, na kira dziala bodice cieplny, = wlniciwosetfizycznyeh Srodowiska wehodzaeega Ww bezpostedni kontakt 7e skérq, & mianowisie: 8) proewoniciwa cieplneg, wyraajgcego sip ilescigciepl preecho- «eq prazz warstwe danego ciao grubs lem v ease] s prey spade temperatury rowaym IPC. b) ciepta wiaiciwego, kre okreila sie ilseig cept potrzebny do carzani Ig danego cis o °C, »©) pajemnotei cepine, Kira wyraéa sig stosunkiem isp dostar= cronego él do spowodovang| nim zmiany w jego temperature, ‘Odezyn ustoju na bodice cele mote bye misiscowy i og6lny ‘inym z podstawowyeh oderynw organiza na cieplo jest odezyn ze strony nicayi krwionodnyeh, Zachowanie sig naceyl krionosnyeh pod ‘wplyacin cieplt okrella pina Dasre-Morata, kore brami: bodice termicene (imme lub cepa), deialjae na duze powierzchnic skéry. powoxlua pracciwne do naceyi skory zachowaniesieduaych naczy Kath Piersione | jamy brzusen}, Naczynia neek,sedziony i mézeu wykazujy fdceyi taki sam, jl nazynia skory”. Zgodnie ater 2 ym prawn jet faezynia krwionosne sory ulegag pod wplywem eiepa roszerzeni, to ‘luze nacaynia Kath persone} jamybrzusane) legal ween el a8 ‘nczynin krwionosne skoryulegng pod wplywem zmna zwzeni 0 duze ‘zi lati piersiowe jam breusne)rozszerzaia sie. Odezyn naceyh krwionoénych nere,sedziony i mézgu ms bodice termicene dale na «duis powicrachnie sry jet taki sam, jak odezyn naczyt sr. ‘Odcryn miejseony. Poiega on na rorszerzeniu naczyi krwionosnyeh ‘tnfakycenyeh w mijseu dzalania energi cieplnc. Odezyn ten powstae ‘w wynik podniesenia temperatury tkauek, powodue zvighscony prac Dw kr, co ma znaczeniew lean stanow zapalnyeh. Nizaleinie od Iwplyw ta tczynia kewionoine cielo. driala wmierzajaco ni bol {poweduje mnigszene napigia miginiowego. Bade ieplne o natgieniy prackracrajgcym granicytolerngj tkinck moga powedowa ich uszko- oon, czy oparzenie “Odezynogdlny Jedi do wstroju dostarey sig dba oN cepa w war ach utrudnisayeh jego oddawanie, to odezyn wyrazi sig zaaeznym podnisieniem ‘emperatury cil, cx jego presraaniem. Stan aki owoduje zmiany W wie ukladach i sarzadach wstroju. Prregreanic lrachainia mechani lermoregulayiny. zvigzany glownic 2 wytzee nism potu, Wydalanie potem di} lose wody. ehlorku sodowego Finnyeh substan minealnych wplywe na gespodarke wodaa i mineralng Ustioju i moze doprowadze do edwodninia tkanek oraz nadmiernego “mnijszsnia stgeniachlorku sodowego we kr Z. yeh wagled6w alery Prieta, aby chorym poddswanyin intensywnym olny zabiegom Geploleczniezym podawat wou 1 chlorek sodowy (s6l kuchenna) w ex Teupelninia wystepujgeyeh niedoborow. Wane praegrania ustoju prey podwyisceniu tomperatury 0 1"C przemiana materi ulega wamodeniy ‘ok 3.6%, a akeja serenvlega preyspiescniao ok, 20 uderze na minute 0 Zaysatost tena we ke tgniee| male, aw Eins} wares, Oddech weg niewilkiemu preyspicizenia. Ceymnose wyzielniczn neve zaleiy od imtensywnosei boda Geplngo: pray znaceaym praegezani ulees ona _mnigszenia, Waine ze wegledow prakiyeanych jest wysigpuaee prey pruegrzaniu znaczne zmniejszenie npigeia mini, Odczyn len jst) ko- Faystywany w cieplolecznctwis, Praggrzane organiza wystgpuigeew ego precbiegu odezyny zestrony ubladw i narzqdustroju zmaylug zastosowanie w celachlezaiczych, PPamigtaéjednak nalezy, 2 postgpowanie take wymaga duly ostrosnoses oraz dokladns}znsjomoscl stun ogélnego osaby poddane)ntensywnernt ‘abiegow ceplaem. abiegi cieplolecznieze Motody lcrnicze, w kidrych wykorzystuje sig hodicecieplne, aida serokie zastosowane w fizykoterapi i balneoterapi. W rezzal mini) ‘sym zostangombwione jedynie zabiegi cieplolecanize pray uyciu orncego powietrza oraz parafny Lainia sucha szafkowa Zabieg wykonuje sig w speciale] szaee drewnians w kre zu si cory, natomins jogo glows porosiaje na zewngt2. Powielrze ogtzewane jest grgjnikami elekiryernymi do temperatury od 4 do. BOC. Ceas Zabiegu wynost 15-20 min u“Lainia sucha rzymska Do wykonywamnia. tego zabiegn shuiy specialnie prystosowane pomiese- cereni, w ktorym powietre ograewa sie do temperatury 40~60°C, za pomoca pieeykovw lub gzalek elektryeaych. Drewnianelawy, usyluowane schodkowate, umodtiviaig osobie nagraewane} dobor wloéciws tm petalury powietrza, kira zalezy od poziomu (wysokoii) lnwy. W pomic~ ‘zczenizajduje sig instalaja 2 zing woda,sluzaea do zmywania twarzy ijkonywaniaaimayeh okladow na okoiogsetea,Povakosienaniy aabiogh chorego pode se letnigj ka Sauna Jest to zabieg fzykalay powszechnie stosowany zarbwno do celow higienicanyeh, ak lecanicaeh Jest on rownied bardzo chetnie stosowany w odnowie biologicre, Sauna jest kapcla W gorgeym powietrau 0 niemaczne wilotnoss, w ktdrym okresowo wystepue jo krotkotrwalezwigkszenie, W czas te) piel stosuje si rowniez nskietemperatury do ehlodzenia ciata zim ods i powietrem, Omawiany rabies eiplolazniczy stanowi seczeg6lny rodzaj kapie, w ktSre} opréez odgryvajaeyeh podstavowsg role zmian lemperatury wystenuig roviez mmiany wilgoinose powietz, natezenia pola elekuryeznego oraz obnizone cignieniepargjalne ten ‘tug pobiers sig w specjalnie do tego cel praysosowanym pomiesz zen, any komory sans. Dobrze izolowane siany komory wylozo- ne sq drewnem, a ustawione kaskadowo drewniane lnwy (be gworda ‘capi metalowych), umodlinjg Koraystajgeym 7 kia prasbywanie ma rine} wysokosi, Ze wepled6w berpicezfistwa deawi od Komory siuny powinay otwierae sig wahadlowo W obyvie strony. Podstawowym tiraydzeniem abiegowyn jest pice vay ,opniskiem samy”. W piecu tym 2 spesalne gral eleryczne ogrzewsja do temperatury ok, 200°C umes ‘zone w nim Kamien, kite udzelaja eiepla oloczeniv, W erase Kapil eamienie to polewa sig spgradyerie wos (0,25~0,75 ), co powodsc krotkotrwale 2wigkszenie zavartotei pary wodne| w powietrau komory sauny. Powsajgce w ten sposdb avigkszene wlgotnosr wzglgdnej powie- {rea do ok. 10% wywolje-rgksoane precerrewanic oxaby Koreysajges _kapiel,spowodowane utrudnieniem parowania potu. Omawiany efekt nazywa sig znykle ,wderzeniem pary wodne)", a W Finindi, ozyénie sung, nos on maze LAyly" ‘Dodaé nated, 22 w ezasie ,uderznia pary wodne|” zachodsi krdtko- ovale G5 min) amacene zwigksoenie natgenia pols elektscmego komorze sauny. Jest w padanyeh upraednio warunkich temperatary ‘wilgotnod powietrzasauny natgznie pola elektrycznego wynes!sedaio 100120 Vim, to po uderzenia wosayn lesa on 2wiekszeni do wurtose 2000-3000 Vm, Zacowno temperature powiete2aw komorze ny, jk ego wlgotno%s wagledna zaleba od wysokote. Najwyisea temperatura wystepje pos sulitem, zaf najnisza na poziomie podlogi. Odwrotnie zachowyje sie ‘wilgotnose powietrza, kta jest najwieksza nad podloga, 236 najmnelsa pod suftem. Zaleani od wysokoseiroinice temperatry i wilgoinose st die. Jest np. pod suftem temperatura powietra osiags 100°C, 2 jezo vwilgotnosé weledna 2~6%, to nad podioga temperatura wynes lko 40°C, a wilgoinoss wasleina 20-60%. 'W sasiodatwie Komory sauny usytuowane s zy dodatkowe pomie- sci, w Kéryeh znajdo sig natryski, basen oraz wypoczyalnia, Metodyha sauny. Zasadniza cecha sauny jest naprzemienne nagraew rie ochladzanieustroju W zabiegu tyr moéna zatem wyrbinigdwiefazy ~nagrzewania icchladzania. Poniewa% ada faz wa od Sdo 12 minut stad Igezay czas sauny wynos!Srednio od 10 do 25 minut Preto jako zasade, 2 2 sauny mona korzystae dopiero po uplywie | godziny od ostainiego posiu, Przygotowanie do tj Kapietpolega na ‘dani stoleai opréénieni pecherza moczowepo. Ze wre hgience nyc malezy praed sauna, po namydleniu, umyé cialo pod cieplym ‘atryskiem, a nastgpnie, oo jest bardzo wane, daladnie osusryéskOre 'W caasie miyeia aie nledy i2ywae nateyski 0 2mienne| temperature 'W obydvu fazach sauny obowizaiaodrybne zasady postepowania aca nagrzevania. Po wejciu do souny osoba biorgca apie! ukla sie na lawie w pozyei leigce lub siadzgee, nalepe) w sixdzieskulnym. enue aW wypad dobrego znoszenia wysokijtemperatury w casi magrzewa- nia mozna si presnidé na yee polozone ly, ewigksajte w en spos6d ‘oddzialywanie cela na ust6j, Pod ciao nalezy podlozyésuchy reznik Polewanie wod kumieni sauny, wamagajgce dodatkowo efekt prec rzania,stosuje si w zaleznosl od adolnoici przystosowania sie dane ‘s0by do wysokig) emperatury. Mode byé ono wykonywane juz W eas Pierwszego wejca lub er dopiera w nasignnyeh. Ze wagledawberpicezei- sina prayigo rowniee zasade, 2 w suunie moga uczestniezyé co nai) wiv osoby. Jest rowed w wyezau, 2 W saunienie provade’ sig rozméw ‘W osu zwickszeia odczynu ze strony nacryhkrvionosinych ski. te) fazie zaiegt moins stosowa rozieraniespcjalnymi szcrotkami ub hlostaniecienkimi galyzkami brzozy. Osoby gore} anonrace wysoks temperature moga w ezasie nagraewania chlodz twarz i okoleg sera rimna wed, korzysajgc ze zaaidujqeego sig w komorzesauny Kran aig wos Faz ohladzani. W ym cs stosuje si rinesposoby, taki jak wae na Swieie powietrz, polewanie, zanurzenie w basenic x zmng wo (awykleo temperature nie nse od 18°C), poddanie sig natyskout lub roxieranie siegiem. Nalezy pumieta, 2 zanurzenie ¥ zimne) woe rote spowodowaé macene podwyzeni cnienia krwi, sid zabies ten modna slosowié «yiko u os6b ze sprawnym ukldem kryzeia. W el _2uiekszena ela ehlodzenin, w tym rowiez dro oddechowye, tose Sie specialnysposdb adychanis, polegaacy na wyelvenix fay wydechn, zi’ takiem postepowaniu w czasie wdechu wnika do pluc wigksza objelosé powitra. Nalezy pamigtig, ie ochladzanie ustroju ic moze bye waltowne, bowiem takic postepawanie moze wywolat niekorzsine codczyy. Po oehlodzeniu wskazane jest ogranie stop ceply wodg. Po zakor- cron fazyochladzania aly umnyé skore china wodg bee uzywania myéla, Po dokladnym osuszeniu skory pezystepuje sie do Kole) fay nagraewania, Lacen czas fazy ocadzania nie powinienbyeluscy 12 NNaledy pumieta, ie wacunkiem prawidlowexo presprowadzcnia stuny jest zarowno dobre prasgrzanie, jak i alciye ochiodzenie Po zakodiczeniy siuny stosuje sig ze chlodng kapiel, 1 nastgpe 20-30 minutowy wypoczynek, w ezasio ktbrego wakazane jest W)Pcie Unarkowane ile! wody minerang) lub sokw owacowepo, czy tez "zwar7y. Seczepblie polecany jest sok pomicorowy, 7 wep dua M ‘zawarto potasu. Niewskazane,a wrge szkodlive jest weywanie napa} AMkoholowyeh zarowno pra, jak i po zakoiczenin aun. 'W czas jednego seas sauny sos sip eye ds Tub ty keene weiieia do gorges) Komory. Do utrzymania dobre) agdlng)sprawnos wystareza jeden zabieg sauny w (ygodniv. Z wrasidnionych powodow tmoin je storowae 2 Tub 3 razy w tygodnin, Dalalaiesauny na str Pocga ono glownie na obcigdenia mechaniz mw termoregueyjnych t wywoluniy naslepezych zmian odczynowych ww calym ustioj. Zniany te zalea od fay zabieg. Fozanogrzewani, We) faziesauny wysoks temperatura dala na skbee i blone sluvowy dg oddechowyeh, Bezposrednim ego masgpstwem es podyzsvenie praemiany materi, sedi 9 11% “Zoigkszone wydielane ptu, dace podstawowy elementem mech sizmuochladzaniawstoj,rozpocas sig dopiero po uplywic ok. 3 minut fd rospoczeia nagrzewania i osigs maksimum po 10 minutich. Py ‘wyzielaniu potu na posiomie 2030 yin zwigksa se ono 0 ok. 10 g Urata wody wezetone) 2 potem jst znaczna i wynas ye 0 do 80 sal, 1 w wypadku szczegélnie intensywnego obsienia ceplnego more fawet sigit 2000 ml. W tym momencie warto dodaé, 2 panuiney postszchnie ghd o odchudzajaeym wplywe siuny et bigdny. Ubytek bowviem cigar cals jst chwilowy’¥ spowodowsny wydrielaniem wouy _zpotem. Inlensywne pocenie powoduje si racer wydaluniestosownych ‘rire tonic wynea 08 42 do 54°C, 3 temperatura weza SSE Duca plennos spina | male prrvedntwo Seneca 2 ole prysung do blog cepokcanezych, 2© wd 8 powolne odfewane cep " Mutya zion Praing prance w ssl pane) coi ia sy Zia rig, Teluycoeg ueulania ogrevreeo wkd temoreylacyym sear azmyanc a edpomeli tempat (4 Tee aa paatine waco! panies do 20K oropons ety atta tat inn ia ee Pecan we walkin po cere wyawieat w ten made 1OPC. W warunkachdomongeh paring do bie verppowute se w arya vanraony Kapil Woes ge, 4 Kata prtiowy prod 2” \dokladnie papicrem woskowym, erat ub fli plastykows | eieplym kocem. Casabiegu wynosi 30-6 min, Okady2parafiny adn row: ‘wykonywaé w odmienny sposob. Na skére pokryta cienk. wast prafiny naklada sip zamocoong w parafiniepikowang_ Koller skludajgea sig 2 kilku lub kilkunast wars zy. © odpowiednich fosmiarach. Dave postgpowanie nie odbiegt od podanczo uptzednio, Jest jeszcze iy sposbb wykony ania okladow arahinowyet now ie aw, skarpetki lub rekawice parafinowe. Prez ikakrotaezanurzenic opy lub dln w parafnie wzyskue ie &dpowiednio grub je) wars, 4 nastgpaic posgpeanalogicmni, jak w okladach opisanych wy) Kapel parafioowa micscowa. Zabieg ten wykonvje ng W spell} ‘wannie, przystosowane}Ksaalten do Koiczyny porn hb dolng. Ura Aaenieograeweze, majduge> sie w Sian naczynia,umodivia utzymy- wanie stale) cemperatury parafiny w granicach 40~S0°C. Cras kapieh ‘wynosi 30-30 rn, ‘Leceniere drialaneparafin,Skutkilecznicze zabiegw paralinowych ‘wigzane 2 wascivoiam Tzyeenymi parafiny, Degki duis} pojemnos ‘iepin| ograniconemu przewodniwu Geplnemt streymuje ona dogo slap wolnooddae je otoczenin. Wykazuje ona rowed pray styeniecs wlaiciwode zmnicjszania swe} objtosci 0 10-20% i w zwigzku 7 tym ‘wast parafiny, obejmujgca np. koizyne, wywiert na nig is, KtOry dodatkowo zwighsza sie prey w2rolie ablosc) praearae) w czas ‘abiegu kosczyny. Whusiwose tz jedng strony zangkszsprackazywanie ‘ankom ciepla, x drugie) zaS — digki ucdnigciy naceyi ako ‘mnicsaaodprowadaniciepl zpradem kr, Temperatura skory pod ‘okdadem waka sig od 29 do 40°C 1 jest optymatna dla wemocenia aktywnosei prooesow prasmiany tkankowe), Bezpoirednio po zc ‘oklad parafinowego skora jest spocona, bla i gorge, po czyn bho ulega zacerwienicniu w wyniku roserzenia naczyi, Wiseiwoie Fnycene parafiny spravija, 2 zabieyi wykomane pray je) wiyeiu usprawniaa “rgdenie w naczyniach wlosowatyeh skéry, wranipaiy proces ulleniania dankowexo i uatwisja reorpeie 1 wydaanie 2 tkanck toksyeznych produktow proceso zapalnega Wakazani, Nie odbiegija one od og6aieprzigtych zased stosowania icpla. Zabiegi paratinowe sy jednak saczegolne proydatne w leezeniu stanéw zapalayeh strwéw i tkanck migkkich kofeyn, btryeh ketal Uumoiliwia wykorzystanie wis wystgpujacego W czsiestgnigcin p= rainy »Leczenie zimnem Potezs ono ma obiniatemperstry thane W zlenotio oy Sanosowane nto, ogee kane rachodr dogs przvodzeia ab dreenoreit ih ener cpg dota w dane) meta odoin eighjeng oepowio ak temperature Zabel ener 2 wskoryetaem neh temperatr dl seo migheote | ope. Clem sale, miiconyeh jt onze te portaryskdey tak eb polobotyeh tw sabi Zh Sige clog wstroja me wey feo G0 nates fej Togembmi Tnenywnosé wymininychsabicgbw aly w pews oedaz temper) nastpme od reso dae} med spose ‘ean powcachn cals pang beg ora cas eo tran impr oko ot ier simyeh, plese ma kontolowanym ‘nr a J sie ‘ocatngo whose, patologciesinionyehtkavek Zabie # Ml astosowane wdermaolop, chur, ote, larngaog i jntolog. Zaye w porownanis x Ksyeanyns etd chi emi fe beabkonis, prwicclkoute wyemiowunevawenia cr potas wich aseptic w mtg Kosmejene ny sk. Prati ne obaronjg one chorgo 1 mop bye wokonywane ber Sraedu me wsk 1a choraby wapsngace,Szcegdlowe oméwine cto ocargiench ne ig emalex nmi pore ute Wplyw zimna na organizm [Rea ustroju na zimno mozna pode na mijscowe oraz ogdlnoust tojowe. Ich rodzaj zalezy od tego, 629 ino dial mixcom. czy ek na tila powierzhnigcila, Nasienie adezynow i ich charaktr zalezg og 0 rniey migdzy temperatura clala 9 temperaturg stosowanego bodiza rimnego, Diatego te? odezyny utr, bedace wynikiem delatania sain niskich temperatur wskazaja okreiton speeyike, wgkorzystywana peak Iyeznie w lczein’zimnem, Mimo #2 do chi oben) wicle «yeh ‘odezyn6w ne zostao ese dokladne wyjsnionyeh, co aktaina wiedza \w fm zakrese pozwala wile x nich wykoraysat w celach lczniczyeh. Obnizenie temperatury otoczeia do wartoicinszych od obojeinee> punktuceplnegoskory,czylimowiae inace|emperatiry nse) od sre komfort ciepinego, uruchumia adapiaeyjne mechaniemy repulagi ciple ej stro, majgce ma cela zmnigizeme utraty cpl, Skurce nace Krwionoinyeh skéry i tkanki podskérns), wystepujiey pod wplywem niskich temperatur, amnijsx preeplyw Kit opranica'w ten pos fddawanieciepla otoceni Jest to eeakeja odruchowa, bedges nastep- siwem pobudzenia reepioraw zimna skéry. Zachodal on w wyniku yladovati powstalyeh we wldknach wspolezulnych unerwiajteych nae na krwionosne. Naslenie tej aniany zaley zardwno od temperatry. jk id sybkos! jj obnitania w casi, Mote bye ono take kszaltowne rae temperature wntera cal, czy ego cai cane, Reaksje naczyniorichowe sq najilnie) wyrstone w obzebie Kosczyn ssomych i dolnych. Skurez naczyskry i kanks podskrnejprwmiesacza ‘ew do glebiejpolozonych tkanek koviczn, zgkszaje prspiyw Kew praez due tinice i ayy, W ten sposbb ceplo niesione z je pradem aie dociera do naczy powierzchownyeh, co stanowi mechaniin ochronny raed ucraty cepa Ze weghedw praktyeanych warte dodaéereaksje nacrynioruchowese jatkowo slabe w skérzeglowy. Tak pw spocaynkt, w femperaturae °C untrataciepla 2 tepo rejonu wynosi 240% calkowi) ioc cepa Powstajace]w ustroju. Byé moze jest to mechanizm ochraniaiaey map raed pracpraniem. Nawiasem mowiqe powsvechnie prayjta jet sada ‘oem ony ximienswnyeh beg aro deh iki Pray okazji omawiania zachodsgcyeh pod wplywem zimna zmian naceynioruchowych powierzchownych naczyh krwionosnych warto wspo= ‘mnieéo bardzo iteresujgeym mechaniomie egulagiieplne kim 3 2, fale Lewis. To avisko prystosowavreze polega i aktesoym 7¥@zaniy i rozseereaniu se naczyh powierechownych. Tak wige np. po orgbieni sk6ry do temperatury zamarzania wody. po pewnyen cziseskuree niczy ustpule i ulegaja one rozszereein. Znighszony w ten spossh preeplywfine wep skier nacyh, natn lie eh rors. Se Zachodeaey pod wplywe maa skee nici powirchownsch t + eee Earth nso 28 Koleaym mechanizmen adapaeyjnyen regula cielng} wstoj jet rien 2 rina. Polega ono na wystgpyjaeyeh w warunkach oigbenia tsa, mimowolnyeh dralnych skuezach migin, Dedacych Zrodlem ners ping. Wazn da regulaciceplnej jst rownies zachodaca pod ‘wplywem vimna aktywasia ukladu adrenergeznego ote wystepujice fw wacunkach zvigaenieprzemiany materi, majgce tex WYFOW- rane utraty cpl. Zine sbiegi powodu vine zwonienie i pogbicnieoddechu swamofenie eryanoac wydielnias)neek onxz mene lub ahamo ‘wanie wydalania pow “Ze wauledow praktycenych naley stwlrdzé,# krOtkotrwale zabici sion, kidryeh wpiyw na wybrane uklady ustroju przedstawiono w tel Str 34) pomoduje mwigkszenie pabudliwosci ébwodowyeh nerwsw a ‘auciowgeh i ruchowych oraz zwighsrenicnapigcis mini, Dis xn neni, dlugotrwale zabieszimneo bardzo niskstermperaturze pow poduyiaenie progu bol, zmniesenie pabudlinosi wldkien nerwon3ch I szybkose ich preewodzenia oraz obnizeie napigeia ign, Wyslpaaee ‘w wymiku yeh zabiepow zanijsenie lub znisienie bal oraz obizenie napigia migsni maja duze-maczeniew postgpewaniv leery, szegs nie w chorobach narzadu richu. Walnym dzialuni terapeutyeenym Zmych zabiegow leezaiczych jest wplyw pracivzapalny i price obraekow. ‘Zimne zabiegi micjscowe stig wieeznanych od awa sposabéw miciscowego stosowania zimna Wweelac lcenicych. Nikt6re nich, jak mp. mast? lodem ey ncieraie lodem nie znajija obcene suerszego 7astosowrani, Do exec wykony vwanyeh nae ‘ime oktady tub 72 Zabiegi te wykonuje sig prey uiyciu chust origbionych do iadane temperatury abo workow gumowyeh (plastskowyel) napenionych zm ‘vod hub lodem. De tego ely uy sig obeenie spcjalnic prukow yeh worecckow 2 worzywa satueznego, zavierajteyeh spejalhy el Ozigbione w zamrazalik sy bardzo laine w way W nicktérych wadrowiskach wykonuje sig zine okledy 7 soli W tym elu gabke wiskozowa moczy sig w solace, nestepnie wklada do woreezka ze satueznego tworzywh | oeigbis w zamrazainikw do tem peratury ok. ~20°C. Zachowaie tj temperatiry jst wane, ponent ‘nia temperaturze (0k. — 30°C) zwilzone solanka gabki rica csr of, co utrudnia wykonaniezabieg ay Orighienie pray uiyeiu cieklego ehlorku etylu \Wydobywajay siz pojerrika cieklychlorek ety silie dal igi ‘co w wy eporozprezani ore pobieraniacepla ma pasowanie Jest on Sosowany do miccrenia w malyeh vabieeach chisurgcznyeh oraz trazach sportowyeh, Zabiegi micjscowe przy uiyciu zimnego powietrza Do tego cel wiywa sig spesjanieskonstruowanego urzadzeia (9: 6) Sklada sig ono ze zinornika na cikly 22ot, wyposivonego w went rastaezy, reglujgey wplyw povostaacepo pod cisieniem as 7 ‘hionika, Wentyl polqezony jest zeasiyeenym przewodem zakoic-onyn Aysza, © kre} wydabywa sig strumiet_ mieszaniny powieiras | 102 pre‘onego rot, U wylo dyszy temperatura guziw waha sig od ~ 1010 PSO", Were zag nledy wykonywat rachy okrezne nad power mig ciala bla zabiegiem, aby uniknaé grozacego edmnozeniom, punlktowegodzalania gaa, Je zabiegdouyezy stay, poeca se wykony frie w nim ruchow crynnyeh w erase ezgbiania, po jegozakoncrei intensywnych éwiezeh ruchowyeh. Zabieg. w zaleinoke od wskszat i tleranechorego, trwa od { do 3 minut 1 moze byé powlarzany trzykeotie wezasie dia, Nady pamigla, aby skOra w oklicy abies byla preed jogo wykonaniem dokladnie osuszona. Omaviany zabieg powinien byé wykonywany prec kwalifkowany personel i ndzorowany pz leks. ‘Wakazanin do stosowania zhonych zablgow mijscowyeh bardzo rodlegle | zwigzne 2 ich wplywem preeeiwzapalnym, przciwblowy, preeiwobragkowym or amiga npg min, Naz do nich: ory mars rel im slany po urazach i praceigieiach (w ezasie do 5 dni oJ, raz), “4 — obraek po slamaniu koi oraezwichnigcac i skrceniah staw6u, — osirezapuleniathanek mighkich okolonawowseh, ~ horoby goiécowe reumatoidale psec tawéw w okie sry orzzaostzeni — aveopaiaheascowa = stany bolowew przbicg choraby zyrodnieniows stan, _espoly zpale okolostawowych woke otrym. — esta post dy horoby la nernovego “MT erwobsle ner abwoxtonych oraz zspoly lowe oraz zpolyblowe ny kuszows i ramienne} w okresie osteym, J W slanach wamotoneeo napigcis igi jako prygotowanie do kinezyterapii jme neses ‘ Spoitid inych shor, w ktrych wskazane jest stosovanie mich seonych zabiepbw zmnyely lly wymienigokres pezathowy zak ‘wego zapakenia Zi, obra limfatycany kofizyny goene) po radykalne) 6‘opera ra sutka, oparzenia,osry bil aba, stan po zabigach chiar teanych w obrebiejamy sine) ora sacagh i chy: W chorobach nazad ruchu, gosScowyeh oraz ukladu neswowego, sl Jest io masline, alee sig wykonywanieeiczehruchowyeh berposrenio, po zis big. recinwskacanit do stosowania simayeh rabiegiw mijsconych obs): rmujt suny nadwradivotet na vimno, choroby, w Kryeh jest ono zyonikiem wywolawceym, jak np. Kroglebulnemia, hemoglobinuria fapadosea nocha, zspol Raynaud (inne. Praecivnwskazania oben rownie esp Sudeck, nin skory popromienne, apafenie miedniczk hetkowyeh,zapalenie pycheraa moczowego,stany wyniszzenia josie: nia, odmrodny ora, spol ciasnoty pracdzialow powiaiowyeh Ogélne zabiegi zimne CCelem ich jest obnionie temperaturywsto, cri hipotermia, Moss to bye cbnego raza zabieg!ilensywnie ezigbnjace organizm, np. Pras sMosowanie na cle ilo zmnyeh okladow Tub zai w preiccradl ‘nychlodzone w camrazaliika. Ze wagledu nt ucigiivossh rwigzane {Pwykonaniem tego rexajuzabiegdw s4 one obec rradko stosowane, Metodsa ts w jj nowoezenym ue zostala wprovadaons do eect fis poczatku Lit osiemaesigiy bieacego stulcia w Repblie Fderal- ‘uj Niemi, Polega ona na krukotrwalympoddaitcalego cial czlowic~ (2 wylatkiem glow) dzalania niki) temperatury, zwykle okolo “10°C. Orighienie wzyskuje sie dzikt zanurceniu osoby odd} ‘abiegow w obloku bardzo zimnego powietes, Zabig wokonue sie pry wc spigot w sklad kt6rego wehodza: tye onal writs otk eon 9 rye bin zbgowa, ei spl rzaazh yarraitsch oblk guzowy da W nse sph Sneha) wow te pone Madi bi ce ‘tones ita ar deze Emcor mons hee mesg Jt mami emyercronEosayn ila Koay Oia pe mn mini 2 mia) on "rots oda plegy st dniremnia sy shore deh i el, Oktay ancnttosane sae i warren ochann wcrc mie hoe nes Maina wy porto il econ 'W porte nian wpa ab ech is gory wel ele Ky peviowy ~ 1 pons mpgs sre wy tee ly ina eK swe bouc: lmsw cl mses ea mx ‘Goran clayey ovo) ie some weniom Ww Plukania akan woe spy sp uit eg ingore Sanson in sak came i gos acai an Ce ay Ty wep don i pry. ne ach pach Do plana sa i wody ena woly x dotitien olpowitih cahiw ‘uc chy ib ody mite Tepersiy way wy aCe pt pias ata of 0301 Carztiog no Moa mn lon phone 'W pot spud doom pans it rs o ane jaz mas ‘ei psec woman sie we ooo ‘eo ons sig. way pct ate rk gon x Ka, posi Kank ite opm tu. Cyn in aie wa ikea tintin oltre weaning ne sytem its —vod Foals gaep mona tase plye Pie sone odo hm serkows wads mda so, atsnachaplch ‘shes meso pwc elt re dee 1sPierwsza pomoc w przypadku utonigcia W zakladzic wodolecznizzym, mimo skrupulatnese dozoru chorych czas abiepbw, naley Hezyé sig z moiwokig aistieni praypadky ‘lonigein, Move to nastapit w raze uray proylomnosss prove chorepo 1 casiekapielialbo prey wykonywaniu éviceei w basse lub wane inezyterapeutyezne} Z yeh wagledw osoba wykonujgcs zabiegl wodolecznicze musi znaé zasady vdbicania.perwszs} pomocy prey ulosigei Jest to Koniczne, Ponicwaz od wlaiciwego i s~bkigo.poslgpowania zalety uratowanic Naty puma, naychmiast po stwierdveniu vonigeia obowiazujt die podstavowe czy “= lpreytapienic do udielaniapierwss} pomocy, — econ osobom wocim werwaniaWekaers, Pierasza pomoc w preypadki wonigea w evase 2abiegu wodolee nizsgo pole a "wyeiagnigiu chorego 2 wooly, — tHofeniu go ne boku i unesoni Kathi pirsiowe) tak, aby glows znajdowal sg pony bark, ~ dv Iu rzykrotnyn uderzniuw okoicgmiedzylopakowg w lu oproznienin w ten sposbb drog odechowyeh zlegajes) w nich wody. praysapienie do wykonywanin sziuczego oddychania metod, strast,ustanos lub pry wei mas | worka, —przjstgpieniu ( razie Koniecnoie) do’ poirednisgo masse —ontynvowanin setucznego eddychania az do chwili praybyci werwanego lkarza, kgry zadecydue dalzzye postepowani Swiattolecznictwo Swiatlolecnictwo jest dzalem fzykotsrapi,w kiGrym wykoczyste sip promicniownie podczerwone, widzialne ort madfoleiowe, Sigd do Swialllecznictwe zaliza sie fownicé wykorzstanie do ecw lecniczych promicniowania sloneczege, ci heloterapie. "Nazwa fvirlofecanerwa ne est sila, poniewsk pojgcie fiat odnosi sigwylaceniedo promieniowania wywolujcego wladz aera wrazenia, Sietlne. Wraied ich nie wywoluje np. promieniowanie podezerwone (ani {et nadfoletowe), bye niewidsialnym rodzajem promieniowania eek Tromagneryezneg, cyl gj same} natu, co promieniowanie w pasmie ‘mywolujaeym wrabeni Siete Podstawy fizyczne i biologi romieniowanle podezerwone jest promieniowaniem niewidzalnym, umie)- seowionym Ww ieidmie promieniowania elektcomagnetyeaneg0 migd2y czerwveniq widma Swiata widzialnego a mikrofalami est ono emitowane race rozgrzane ciala. W leeietwie wykorzstyje sg promieniowanie Podczerwone 0 dlugoic fall od 770 do 15000 nm. Promienlowanlewidiale jst promieniowaniem o dlugosci fli od 400 4 760m, wywoluacym Tada i 2wierzat weadenia Switne. W wide Dromieniowania elekiromagneryeznego jest ono umigjsowione migdzy promicniowaniem nadlioletowym a promieniowaniem podczervonym. "Promieniomanie mafiotctone jest promicniowaniem sewing ‘dg alo 109 do 400 nm. W wide pronteniowania clktromss ‘elycanego umijscowione jest ono beepouradnio zt obszarem foley ‘widina widzialnego, Do ccl6w lecniczch stosue sig promieniowaic ‘ndolotowe o digo Falk od 200 do 380 am Unijscowienie wymicnionych rodzajéw promieniowania w widmie romieniowania elektromagnetyeznego pradstavia rye. 14 ait set a0 fo 50 ou" 20" a HO ‘Sh poksnwot og at). ‘Wlaiciwoic fizyeane i biologcane wymienionyeh rodzajw promienio ania 2ostana oméwione w expowienich rozdziakich, ‘Oméwione rodzaje promieniowania elekiromagnelyezneeo powstie w synik zit vachotl-geyehw stomach lub drobinach emitujgeaa lala. Promieniowanierezchodi sig w posta oddrelayeh pore) ener cexii kwantow, zwanyeh Fotonam. Zponiezpodan pre Paneka tor, lewantowe fotony sa caste o charakterze pola elektomagnelyez: ogo, obarzonyiniokrelona ener mis Promieniowanie padajgce na powierzchniedanego osrodka ulega cx owe adieu. Cap ego oda wnika w gab osrodka, ulegaje w nim cezeciowemu ub ealkowitemu pochlongc. Réne oitodks wykzie ring adolnos do pochlaniania promieniowanis elektromagnetyeznego. [Nickie subsaneje maja aloha do rphinezege poclonianiapromie= iowaniao okredlone}dlugosi ali Zjawisko to wyslpuenp. w wypadku Jillrw barwnych, kore ngiakoodeinajg pewne agi! wma promienio- ‘wania elektromagnelyeznego, prespuszerajg tylko promieniowanie wie Ailne, wywolujgce okreslone wrazenia barwae, Skulk, jakie wywoluje 1 thankach promieniowanie eektremagnehyczne, zalei of ids po chlonet)prcz nie ener. Zaletnos cokes prawo Grotluse-Drapera, igre beam: .pezemiany fotochemiezne uklada reagujacega wywoluje *® promieniowanie pochloiee, Na precbvg aki fotochemicznye nie ma \wplywa promieniowsnie adbite, praepuszezone lub razprosoone” Zp ‘wa tego wynika zatem, 2 odezyny nywolanew tkankach prez promicnio. wane elekromagnetyeene bed Zilefaly od loi pochlonigt) engi Zaolnos przenikanin w glab skéry wykorzysiywanych w swiatloler nietwierodzajow promiesiowanis jest Sana. Na ryeine 15 prastavion "lebokosé przeikania przez skare promieniowania podecerwoneeo, wi beet “hea mos she) aad Ghee tae Wiech wiamoale ge cianego i nadoletowego. Wynika 2 ne) 2 promieniowanie pxkceet= ‘wone dlugofalowe wnika na malygghokoé, pronteniowane za poderet= ‘one krdtkofaloe i promieniowanie widiaine zen nimel do kan podikéeng, Promicniowanie madfoletowe zostaje pochloniete glownie w naskirku, moze ono jedaak precnikae rownier do sk&ry Wlasciwe}, »Promieniowanie podezerwone Promieniowanie podezerwone jest aiewidzalnym promieniowaniem ele: tromagnetyceaym, W Taykolerip Wykorzstue sie promieniowanie luge fal od 770 do 15000 nm 'W widmie promieniowania clektromagnetyezego jest ono mics cowionemigdzy widzisy obszarem czerwient a mikrofaln Promis- riowanie pdezerwone okresla sie skrtem IR, pochodzacym od angels ih sw infor 'W raleznoii od dugoi ali promieniowsniepodczerwone desig w “promieniowanie krtkofalowe, tw, biskie, lugose fli ad 7700 100 om, jieniowanie itedniofilowe,o ago fl od 1500 do 4000 nm, — promieniomanie dugofalowe aw dalekc, odlugoei filed 4000 do 15000 nm “rsdlem promieniowanin podczerwonego cial ogrzane. Dhugos il promizniowania zalely, gadnie 2 prem Viena, of temperatury cialt Dereanego, Tak np ela ograne do lemperatury 40°C emitu promic hiowanie,ktrego maksimum nazienia odpowiada dlugosc fat ok 4000 hum, temperatrce 238 BPC maksimum nateenia odpowinda dlgoss fal ok. 2000 am, ‘Ogranie cial do wy2sze emperatary powoduje emitowanie promien podecerwonych o jeteze kxbtsze) fal. Jednoczeinie citlo ogrrevane ‘aczyna Sviee, czy emitowae promieniowanie widialne. Poiginym Zrdllem promveniowania podczerwonego jest Slice. Pro- inieniowanie to leg czieonem pochlongciu przez warstvy atmoslery. tlwnie perg won, dwutlenek weg i ez0n. Dzgh tem wok Zien powstaje jak pdyby plsezeceplny, Klry zapobiews ueieeze w Kosmos Energi promieniowsnin podczerwonego emitowanego prze Zemie Po Dzialanie biologiczne promieniowar podczerworiego Zapdie 2 peawem Grotthuss-Draperaskutki bologicane mote wywolaé wtkankach tylko energit pochlonilego przez aie promieniowanis Daialaniebiologicene promiens podezerwonyeh polega na ich wplyvie ciepinym na tanks, Energia promieniowaniapochlonigeyo przez kan pveksza energie kinetyezn ich crastececk, «(ym sumym pods stan clepInythanek, cyt ich temperatur. Thank ludakie, zawierajce diza ilosé wody, dobre pochlaninig promizniowanie podezerwone, legate oprzaniy W stopniy2aleinyn od ich pojemnocceplns). Powstale w nich cieplo zostajez pradem krwi Drzenesione w glabustroju.Padajace na skorepromieniowanie podczer- ‘won zosaje od nie odbite w ok, 30%, reszta zai prosika w gab sory. “Zaolnoie prenikaniazalezy od dupe fal Promienie krétkofalowe waikaja W gl tkanek ok, 80 mm, ulgajae Jednak pochlonigen glownie w warstwie do glebokosei 10 mm. Promienie dlugofulowe wykazujg ogranicaong adolnose preenikania w ahah skory i osiggajaplebokote zaledwie od 0,5 do 3 am. Wolywbologiceny promieniowania podezerwonego na st polega na alan cep, kidte powoduje: — roaszarenie naczyh wlosowatych skory, 2 w-zvigku 2 tym mick sony praeplyw przez tkanki krw gic eakeje 20 sony naceyi gibi) polatonyeh, 2godnie 2 prawem Dastre-Morata(patrzroalz. Ciepolecenictwo), nicjzenienapieia mig, podwyiszenie progu odcruwania boty, a zatem deatunie preci botoue, = wamoteniepreemiany materi, — pobudeenie receptorow cepinych skory, 8 w nasepstwie tego wplynyodruchowe na narzady gli) polozone ‘Wymienione podstawowe skutki-oddritywinia eneeitceplne) na std} nie obejmuje oczywicie warytkich odezynow i mechanizméw ustrojowyeh zichodzjeych pod jx} wplywem. Zostaly one ombwione seaegélowo w rozdiale poswigconyin cieplolecznictw ‘ope 8Odczyn organizmu na promicniowanie pozerwone mate byé mig scomy lub ogy. ‘Odezyn mie)scowy wystepje w skorze w mee je napromieniowanis, ‘bejmujaejednak sym zasigiem ssndace 2 nim oko. Polen on na roaszereni naczy krwionesnych skory, powodujeym je) zaczerwienic- nig; std odezyn ten nazywa sg rumioniem eieplayin. Rumiel eplny ‘Ww odedanienia od ramen Tacochemicanego (pte road. Promieniow- nicradfoletowe) wykaayekilkschiraktersyeanych cch, x mianowice: — wystepueon wrakeienadwietania a jgo nasilene warasta w mare cezasu oddzalywania promient podczerwonyeh, ~ zaczeewienicnie skory jest sierownomierne i plamiste w wyriky rozszeenia pebic}polazonyeh naceyi krvionosnysh sky, ‘anika on po pewnymn, niedlugim casi od zakofczenia naiwiet- Tonia. Cas utrzymywania sg rumieniazalezy od dawki promieaiowania podezrwonego, ‘Oddalywanie promieniowania podezerwonego na duze powier2chaie skiry powoduje wystapinie odezynn oping onganizmu na Geplo. ‘Odezyn ten zostal soczpblowo oméwiony w rozdzale poswicoaym deploecanictvu ‘Terapeutyczne promienniki podezerwieni Uzywane w leznetwie fizykalnym uneadzenia emitujgce prominiowanie podezzrwone mazna podsieé na dwie grup —promienniki emityace wylyemie.promieniowanie podkzerwone. ‘ew leiwietIne generatory podczerwicn, — lampy terapeutycne,emitujcepromieniowanie podzerwone oraz prominiowanie widzialne, tv. Swietlne generalory podezsrwien Do promiemikiw enitaeych wylacniepromicle parerwone zalicca sie urzadzenia, w keryeh Zrbdlem prominiowania podezerwoneyo jes spicalazérutu oporoweyo, naingla ns ceramiczg spule, SepulaWeuz ze spiral male ig w obudowiez metal lub ianego materi aroodpor ‘ogo, o ony kata, Wlaczenie spiral vobwod prad powoduje ‘rozgzanie do temperatury od 500 do 880°C, cayl kaw. tomperatiny 2 “cenvonego dar Promienie podczerwone nagraewai je) abudow, kta Slaje sie wibraym ardlem dlugofalowego promieniowsnia podezerwone- 1. W uiyein 9 ried urzadzenia, w ktoryeh ile promieniowanis jes spiral z drut oporowego, nainigta na stoek lb sep mate Zaroodpomego, jednak nie majjee oslony. lest zroniminte, Ze taki promiennik bedi emitowat promieniowanie podezerwene o kris fa ‘Warto dda, drt oporowy oprzany da temperatury exrwonego fart emily promicniowanie podczerwone kidrego maksinum preypada na ‘lugosé fal ed 2000 do 3000 ni Promiennik podezerwien’ wncseczony reflektorze whigsyn jest zasadniczym clementer lamp do lacznezego stosowania promieni podezerwonyeh. Wyn mona amp stayone, wktorych promienni wraz relekiovem ego obulows est umocowany 1a statywi, oraz lampy przenoine, tw. alone (rye. 16), 125 Being ns roi ocr Omawiaige ten roa} promicnnikéw naleby wymienié hmpy polski rodukeji: Helios L-, Helios L9, Baits VS-700, Emita VI-Q orae Enita VT-A10, ktre sa wyposaZone w promieaniki podezerwieni. Budo. wa, deialanie 1 obsluge yeh lamp zostaie ombwiona w.rozdzale poswigconym promieniowaniu nadfoletowem, poniewa ampy te ey Drzede wszystkim do naSvietlas promieniainsnadioktowyini. « ®‘Do promicanihiw emitajgeych promienlowaniepdezerwone i promienior wane widralne zalicza sip Zarowki. W zalefnoici od rodzaj 2urika, azywanego rowniez wldknem, Zardwhi te emit prominiowanieo i. ne dlugoscl fl, Uzywane w Swiatolcanctiezardwhi majg ring moc i wees. Zaréwki male maja awykle moc 60 W, sednic — od 2000 500 W, a duza — od 1000 do 1300 W, Zardwki male maja 2rniki w posta ‘wldkna weglowego, kre rozeraewa sie do nieabyt wysokigj emperatury ‘emu dlgofalowe promiensowuni podczerwone oraz promieniowanie ‘widzialne. Sako fark moze Byécazrwone lub niebiski, Spelnia ono cerywileie role ira da promieniowania widrialnego. Zirowki wigkere ‘maja 2aenik 2 wlframu Zarmik taki rozkareony do terperatiry pow] PC emituje prominiowanie o dugosi fli od 400 do. 4000 am W caloici promieniowania emitowanego preez Zarik 90% stanowia promienie podezerwone, ktdrch njwigksza los praypada na promiesio: ‘wanie 0 dlugo lal od 800 do 1600 nm, ok. 9.8% ne promieniowanic wizialne, 2 ok. 0.2% na promieniowanie nadfoletows, kidre zostje Pochlonigte proce sak Zaréwki Lampy i urzadzenia do naswietlan promicniami podezerwonymi i widzialnymi ‘ZGalem promieniowania w spcilaychlampach Iub ureadzeniach zw nych Svan 59 Zarb o rine) moe ‘Lamp Soll. Jest ona przedstaviona mt rye, 17. Zassdniceym jj ‘ementem js glowica. Sklad sg ona zobsody zaréwki weazz obudows, rellktoraparaboicenego ora tubs o kava igtegostotka, Lampe ‘ode bye mypostaona v dva tubusy énych ozmiarow,ktOre daira sg ‘w zaleznosc od rdzaju naiwietania. Tubus suzy do skupienia wiki ‘promigniowania i moze bye polgezony2refektoren 2a pomaca zacespaw ‘22 Sruban, Dzikitakieme rozwigzaiu tubs mona atwo adlgeryé of reflektora, co uatwia naSwielaie duzych powerachn cial, Tubs es Zaopatrzony w Kolniez wylozony Korkiem, zabezpiczajaeym chorego \w caasis zabicgu proed zetknigcem 2 rozgraanym metalem, Migdey Kolnieroom a bzegiem tubusu 2ajdje sig prowadnica, w Ktry Wsuva si Fi. 84 Wyr6tnia sig dva typy lampy Soll stolowa, mana rune? preenoing. 'W lanplesia1ywowe elowica jest umocowsana na peregubowym wysigg- niku, KtOry mozna praesuval wad rary stayin, Unieszcrony we wnatrzrury statywu cgarek,polgezony link stalowa przez najdey sie 4 mianowic: statywowa ort ra wirzcholku rury bloczck zesiigprzesutana wyspaniks, ewnowazy ciezar elowiy. Ulatwia toe ustawienie na okreslons) wysokosci, W pod stawie staywru-zajdue sig uykle opornik, ktérym mosna regulowas ‘areniczarowki.Pokrelo oporika, atk wylgerik sg umiescezone na obudowie podstawy. Wypostienie podstawy w try kélka vlatwia pre imiszezanie lampy. W lampach statywouyeh wy sig zy zarowek 19 dure} macy, np 1000 W. Lampa Sollus prenoina (stolowa) ma analogicang budowe glowiy. kxSra ma jednak mnieize rozmiary. Glowica jest polaczona 2 podstaw praegubowym wysiggikiem. W tym cypie limpy storie si #ardwkt ‘ommigsze} mocy, zaykle $00 W. Lampa przenotna nie ma apornika do regula arson, 5Lompa Sollustypu LSK i LSC*. Jest amps produkowans W wersi statywowg (LSK)# stolons) (LSC). [Lamp Sollux LSK statywowa ye. 18)sklada sig lowicy ona stay 1a (9jnoénej podstawie wyposazone w kélkaulatwiajce je) premise Glowies lamp, o kstlie wales, stnowiqea obwdowy promtennika, ‘osdzonia jst abrotow mt widelkach praemietczanyeh woah kolunny sStatywu W tyne cx slowie znajdujesiewylacniksiciowy i regulator rapigea, w proednig) 206 je) ez seantina do osadeenia it oraz regulator prsslony nienijtc) ost padejgcego promicniowania. Us wicnie glowicy na odpowiednic) w)sokoici uzyskuje sig spesialnym poke prot wolnienie hamile chminujgcega rach wile wad 86 olumny satya, Wciny ka nachyeia owiy unos pra usstowanew jc poles lowy zwar Pome aap sore proniciownne podcrwone ora wide, Mayme hatte pomicnownnspadosrwonagepoypada na dee a colo 140 nn odposdjelkfalowenspromeiowentpodcewone, ‘mu, Ke wna pb Can ans peomciowant nag lowe Lampy Sllixwyposione sw tomple lw 2st wilowceo Aolorcorwoneg I icateg, Slo olor ecruoneyo prepa promieneposwone i promeie wide ccrnoe, atoms seo foto nlskieo pepusenplowni sisbeiepomleni dane Fu a abudowane ¢prostokatnychpyek sella amocowanyeh wrumes mello Bown taka tbsp sk ped paige tampe Soll a syns wylongetyy sy do atic dayeh Rosier sry. Jot Seyi ie nie yea ig mowers eb, Nasu won se gle ode fe. Wane ja ‘aby refeoe atine w tol epost, aby’ dng) ony Sls atejnowalo romance savilany powers, ¢ dupe zit ‘ne wy sncmodvlo opr choego oda sta 9. udu peng arbokDo mvc mowyeh soe si Carica w en pos wi romistowana,Olelo o wore {thusdo power aban wynon yhoo som. Nally Fal dodné ole tla, weld wetiwod chong Sip. W naividaiach ch moa uly iow, korg res Ate sew leno od waka Panga nly, ir heck ‘anc oboe promis pocrnonych, Por ial eb dala timlrajaco a bal tego wee aude we Sosowanie crn erwotiw prascaioy Pir Seaeny sence ‘natwianin stimu sapalayeh thacknigtich losa dog foie sig ra, w pypadcuwyeypcnamaeeeg say ase owen mba promiciantsaiktowyet ors lea Oz skry po trap prominin rentgenamssni Do tas Ico ys ran lamp Sl ep ‘igs oe 2rd nawlns wokonye sz mn) dees Smietank sree nun prominiam pols i wildaliyni, w tGnych idle promeniovaia ese te tuniszone went obo, Wynn Sclipo ont sao obese tadkoulyrane 7uaa Polan jest proisiawions nae. 19. Slade sig ona obudowy ‘wykonane] x materia de proewodizqcepo cep. Po wewnetrzne| sonic ‘obudowy jst utnietzconyeh Kika seregow porcslanowyeh opraw waz ‘dnréwicami- Sq to zardwk widknem weglowyn,Ktbryeh Koos dobera ‘gw zaletnoei od potreey. Pod kad ardwka 2a se niklowana Pivt, odbiaiaa emitowane praez nig promieniowanie. Lice Zarowek, tale od rozmiat6w Swietank’ i moze wynasié of 8 do 24. Na obudowie ‘naj sig dus Tub ateroparyeyny wyaczni, umoiviatcy Kolgine swlgccanie seeregow dardwek, Nagwiedanie cagiciowe prey wiyeiu bulk Plano wykanuje sw nastepujgey spos6b: nad execigciala chorep> poddawangnaiwietlani, np. koicn 7) town, ustawias— wie ie, Okolice skry, ktSre nie maja byé mwietane, oslania si Servet. ‘Otwory budki zkrywa sig kocom, a nasgpnie witeza siopniowo od powiednia cab Zardwek., Nalezyprassracchorego, aby nie porusal sig ‘cease nawctania, poniewa? maze uee oparzeni na skutekztknigia ‘2cazklem fardwek, Temperatura wewnsi2 budki wynosi od 40 do 60°C 'W exssie zabiegu naleiy kontrlowae do2nania i samopoezace chore kxiry powinien oderuwaé payjene dpi, W eau zvigkszeniaGeplness cxidislywanin Swietlnki moa wyeeraé pot gromadcy sg na skorzz Dresivdralajtew tn spose ochladzaniu. Czas zabiegu wynosi od 20 ‘do 30 min. Po zabieguskéra jet zaczerwieniona,o charakerystyezym Dlanistyn rysunku, Jesh w casi nadwietlnia wystgpi acne prey Shicsenie itn ub dunes, abies naley praewae. 8 w naswietlaniach promieniami podczerwonymi [Naley iil prevstracaé alee ekarza split, Aparacuta musi bye skutecrie wiemiona, Nie wolno umieszeza€ lamp w pobliu ureadzsi ‘wodoeiagowyeh,poniewadjednoczesnedoikniecie budowy lampy ur2a- ‘eenia wodociagonego moze grove porazeniem pradem elekiryezym Prey wykonyorniu nagwietlahokolietwarey i Flat pets) nalezy chromié oezy chorego okra ochronnyni ‘Osoba wykonujacazabieg! Swiaolecniez pray wlyei promien pod czerwonych jest obowigzana nosé ciemne okuly preeivslonecrne, ‘oniews? prominie tesa jednym z ezynniow wywolujgcychzaéme. ray wskonywanin zabiggow swialoleconizyel naleay hay sie zo: liwofela oparzenin.O takim preypadko naledy natyehmiast powiadomié lekatr, ktGry dz wlacinej pomocy. W eri abiegsw malty baczie ‘obserwowaé chorego, K1ory powinien informowat sobs wykonuea ‘abies swoich doznaniach i samopoczuc ‘Wekazania do lecmniczego stosowninpromieni podcrerwonyeh, Promionie podezerwone stosue sig w lezen: = przewlekiyehipodostrych stanow zapalnych, kirych modhine est migicowe stosowanie cepa, preevlekich i podostrych rapa staw6ww ors zap stawonych, — nerwobélow oraz zespatow balowyeh, — standw po prashytymzapalenin sky i tkanek migkkich pochodve nia bakteryinego, ‘Nabwiethiniapromieniami podezerwonymimoina stosowaé jako zabieg vstgpny praed masszem oni jontoorera Prascinwskazania do slosowinia promieni podezerwonyeh s wkie same, jak do storowanieciepla, 09 ostao juz omowione w rode poswiggonym seplolecanicewu. Wartojednak podkreflé, omawianyeh fabiegow nie wolno wykonywae w niewydolnose Krazenia, cyan fruticy plac, sklonnotet do krwawied, zaburzeniach w ukrweniy 0b ‘wodowych exci korczyn, w slamtch goraczkowseh, w ostyeh stanach zapalaych ski {tkanek migkich oraz w stnach wynisrzenia ss okalo 9Promieniowanie nadfioletowe Promieniowanie nadfotetowe jst niwidsinlnym promieniowaniem eek romagnecycznym 0 dhagoel fk od 100 do 400 nn, W widen promienic~ ‘wanis elkiromagnetyeanego jest ono unigjeowione migdy obser foietu widma widzialnego a t2v-migkkini promieniam enigenowskini. Mromisiovaniendloxe ote sre UV, slow ages Podzial i wlaseiwosei promieniowania nadfioletowego Ogilnie pryjty podzat promicniowania nadfolelowego jest uwarun- kKowanyjeyo diataniem biologicanymn. W pode tym wyroenin sg try obszary, a mianowici: — obszar A —o dlugosc fal od 400 do 315 am, — obszar B— 9 dlagoi ll od 315 do 280 am — obszat C— 0 dlugodsi ali od 280 do 200 nm “Tak zwane promienionanie nadoletowe Schunanno, 0 dugoic fai od 100 do 200 nm, nis ma wiekszego zacrenin dla biologi + medyeyny, poniewai: boda pochlaniane procs powictee i pare woudns, move ror ‘hod sig ytko w prOzai Granies migdzy obscarem A a obszarem B, odpowizdajaen dhugose fh 315m, est rasadniona ograniczonym juzoddzalywaniem biologicznym Promieniowania ote dhugose fai. Granica za migdey obscarem 8 ob saarem C jest uzasidniona minimalng zdoinoseiq wywolywanis rumenia \ skorze ludzkiej przez promicniowsnie 0 dlugosei fk 280 nm Zgodnie 2 tcora kwantows promieniowanie nadoletowe rorchod sig w postaci kwantow energit Energia kwantow peomieniowania id= Woletowego zaly od dlugoct fai lm kre jest dlugos fli «tym simym wigksza ezestotlivosé, ty wighsrg energie wykazuig. kwanty promieniowania nadoletowego, Drigki duisj energi kwantw promi: 0 niowania nadfoletowego wyWoluje ono skutki bologicane i chemvczne, te nie wystepnig pry dealin widalnego Praepusaczalnos roznych substan dla promieniowania nafoletowe- 0 jest 6inicowana. Bardzo dobra prispusczalnose wykicuje kware, try poeblania promieniowanie 0 dhagoic fai krStee) od 180 ni, W labo zestawiono porownawczo 2dolnoéprzsikania promieniow ni nadfoletowege preersrklo kwarcowe, power, srklo okie, fe Wooda onuz sale Chance-Craokes, i pay mds cc ioe dh Fit Weoss ‘3313. 5 om ‘hina pole otowe Wymieniony w tbel fitr Woda jest zbudowany ze sala dodtkiem enki niki potas, Jest on wyvany w lampach kwareowych diagnos ‘yeenyeh do wyeliminowania promieniowania widzilnego 1 uzyskaaia promeniowania nadfoletowego 0 dhigote ak okreslon)peveikliwosci tego oérodka ‘Whacivod: sokla Chance-Crodkesa, wyeazaigca sig pochlanianiem pro- rmieniowania nadfoletowego, pozuala slosowaé je W okularach ochron- yeh Promieniowanic nadfioleiowe wykazuie opraniczony alolnes prec: ‘ani w gab tkanek ludakich. Skora ludzka pochlania promeniowanic nudfoletowew zakresiewszystkich ego obszarow, wzasudziejednak tylko dd peboKoies 2mm. Gleie| more wnikaé promieniowanieo dlugose fli powyze} 430 nm. W tabeli 5 praedstawiono ‘™olnoke pochlaniaain F prapusaranin promigniowania nadlfoletowego pace roone wiry skory lidekie Hose promieniowania dzalacege prego 2 10 aw rubrykach edpowiadajgeyeh warstwom skéry poduno ilosci pon chlonigtego i preepusaczonego przez nie promieniowania 7 tabet 5 wks, 2 promieniowanie nadfoletowe dlugoic fli 200 nm zostae calKowicie pochloniete W warstwie rogowe} naskrka [Najgebic) sigan promieniowanie 0 dlugoici fali 400 nm, Kite prawie calkowici zstaje pochlonite dopiero na gigbokosei 2 mm."es rmiionanin mone yxanisy w ston preemcrne — p re wasn ry i Bc) ‘Waren ogous aakks 0mm | won| ann | ass | we | 20n0 Wintea yotiwm aanseta oes | "op | “ait | “ap” | tine | Simo 20, ga | suo | 90 | a6 | son ‘ean ten to | ‘x | a | ae | “io Nalety pamigtad,2ezestodt promieniowania nadoletowego padagcs- gonna shore zostae odbita los promieniowaniaulegigca odbiciy zlery fd Kata pdania, stan sky ort dhagot fl Dzialanie biotogiczne i wplyw promicniowania nadfioletowego nna organizm Iudzki Fotochemicme wlasivosei promieniovania adtioletoneyo. Reakejieni fotoehemicanymi nazywa sig reakejechemicene zachodzace pod wpiyers Siatla Moga one powodowaé powstanie nowych zvigakw reskin ‘ymisa:ovasyteza,wleniane ub edu ja— oraz ozpad danegoniazk ‘ia wigzki 0 mnie) alozonej budowie; est to foroize. Do reakejt foto chemicenych zaliza sie r6wnie# forizomeryzoce,ezyli powtanie pod \wplywem sviati zvigzk wo analogicanym castecekowyen wrorze sume yeznym, lez r6ane budowie i enyeh wlakciwois Hizyeenyeh i chemice- yeh Wiel odezynbw i skutkw biolopicnyeh zachodzqeych w ustroju pod \plywem promieniowania nadfolelowego jest awiazanyeh pr2yezynowo ‘ teaksjami fotochemicznymi. Naleza do nicl: powstawanie w skérze rumienia fotochemicznego, tworzenie Ww nigh pigment, wytvarzanie witaminy D oraz ply zwigakow chemicanych uczulalacy usted) na Sato. Dealani bukeviobéjeze promiens nadoletowyeh polega rw niet na zachodzacyeh w baktriachreakejichfotashemicenyeh 2 Rami ftochemicany, Rumieniem forochemicenym nizywa sig odczyn skéry na dzialanie promieni nadfolsowyeh, wyrajacy se je) zacer winfenlem w wynika rorserzenia.naczyi Krwionoénych, Zaletnose ‘dezynu rumieniowego skory od dlugosei fai promieniowania nad- foletowego pravdstawia rye. 20; wyrika 2 nisi, Ze nase) wytazone laiciwodei wywolywania odezyaurunieniowege wykte promnieniowae nie o dlugosi fai 297 am oraz 250-nm wo | = Nelgdna statecene ERR Bal es 7 Dugas a Intensywnoé rumienia fotochemicrnego zaledy od wiela czynnikow, = diugosei fli promieniowania nadfoletowego, — intensywnoict emis #rddh promieniowania, ‘czasu rapromieniowania, = odleglosi skory od zrédla promieniowanis, poniewad natgeeie promicniowania maleje 2 kwadratem 2wigkszanie odlesloic — wradliwosci skéry, Kidra zaley pldwnie od grubosi naskérke, anowigecgo preszkode w preenikaniu promietnadoletowych. a takic okolicy ciala, co prondtawia rye. 21, — wraivosei osobnicz)zalngj od karaci sky i wick blondy i muda sq bardze) niz bruno wrdliwi na dzalanie promi nad Fioletowych, deieci natomiast sq birdzsj wradlive ni ooby w wick _aawansowanytn 93ye 2 Wiimote hale po ohne pomiionnin mdlenepe Sh ita peta ten ewan Romy |W mechanizmie powstania rumen forochemicanego moina wytbinié diva okey: 'W plerwszymn okresie w wyiky pochlonigeia energi promieniowanis nadtoletowego pre bitko Komérek warstwy kolezstej naskirka do hod do jeeo Uenaturagi a w nastgpstwie tego do vszkodzeia (ch komérek. W ddingio ofvesi x uszkodzonych Komdrek woz sig zwiazki wykazujge wlaiwosei rozszerzania nays krwionosnyeh. Sposréd nich rajwainijza role odgeywa fisting, Kiba w wynikw rake foo ‘hemicane powstajezaminokwtish —histydyny.Zvigzki te prenikaa do skary whafcie), ge powodulg roeszerzenie i zwigkszenie praepuszecal- osc naczy wlsowatych skéry wlacive Zwigkscenie praepuszeralnoél nacaysprowadz do pezicia osoca do prestrcni migdaykomdrkowych naskérka i skéry wlacive, powodujge ‘brah sy. W wrpadk agromadzena slg ply presigkowego migdzy ‘warstvamn naskOrk powstaja pgcherze wypelnioneplynem surowiezym ‘ardza die dawki promieniowania nadfoletowego, przckracajce oR o% toleranci skéry, moge powodowaé nisodwracalne uszkodzenia komtirek taskirka, a nawet skory wlaive}, co w nastepetwie prowade do ic tmartwiey. Czas, jaki uplywa od chwili eksporyeji ma promienie had Fioltowe do wystapinia pierwszyeh objavow runienia, nazywa sg ‘akresem atajenia, W okresic tym w sey reikejiTotochemicenyely wylwaraia sg substance, ktSrenastepnie ulegaja wolnema wydzeani 2 kombrek i osggaj najvyszesigenie w faze maksymalnego nasil rumienis. Okres trwania utajenia zaleay od wight czynnikow, lownic jadmak of dew, lagi fh promicnowania nafokioweyo cae raven "Romie fotochecay cechaje charakerysycny rozw zany i cas evo, Kory wna se nasty fay ‘ker wena, taj ed I do — ores narstania rumen, obey cas od wystapinia pier saeh objanow ronvareninnacigsKeatonodnyh do ott a. talosgo-nasleia rami, Kiotewystpae mw 6 do 24 pon elsporyei,w alesis od dak promentonana nadfoktoweg, ‘bres stgponania ramen rego eat tanta fe oui wzaleiniony od daw promieniowania po labych dawhach twa on Mia odin apo dseh naw ik dt ‘Bvolucy rami flochemiconego pedstawia rye 22 W nasgpstvierumeniafotochemiemego dochodi do. zrubienn ask, Jeo luzezeia sig rae zbruaineia Sky w wi roma, ta ne Wr pomnowana eo pizmentee sk al scepsowo omvony wal cesta -smego rozdzialu. : eae 7 Tel alan promenian nadflstowym est dokonane po wpe rim edzaywanisromien podczrwonyeh, to ody ery et LT mw ‘soe 95‘wamedony. Naswillanie promieniam’ podczerwonyanl skiry, w kre} ‘wystepuje rumied!fotochemicany, powoduje jego oskabienie I srybsre Tstgpowsnie, Naleky pamitaé, 20 odcryn rumieniowy skéry moze bye ‘macinie eslbiony, a nawet zniesiony w preypadkach, ay wyStepujt Uakodzenia jstany zapalne nerwow. Rumieh fotochemiceny wykazaje ticle charakterystyeznyeh eeh, odrGinigeyeh go od rumiena ceplnego, wystuiacega w skéree po naswielaniv promieniami podezerwony [Rumiei ceplay wystepue w crate napromisnienia, podcas gy rumien fotoctemiczny wykzuje opisana Wye) ewoluci, Ke) najbardzej cha rakterystyeen coca jest wystepowanieokresv tani. stija owned asadnieze rbdnice w wygladzic. Rumied cieplny ma wyelyd plamisty, odczas ey ramet fotochemiczny jst edaality;naslenie zaezerwienenia katy zalezy od stopnin odezyni, Scile ogeuniczenie rumienia fot0- chetieznego do powieracni skéry poddane} naswielaniy zn go od rumienia Geplnego. T orzenie pigments. W pasgpstnienapromieniena skory promienimi radfioletowyimi dochodzi do ej brunatzego przcbarwienia, zwanepo igmentasig, Zale ona od gromadzena sig baraika, wanego melaning Tub pigmeniom, w warstwie podstavne}maskorka Pigment skéry,okvesana popularic jako .opalenizna”, alezy od awk promieni nadolelowych oraz dlugois ich fal. Stwierdzono, 2e naj wyetdona wiaiciwost wytwarzania w skOrzepigmentu Wyk promieniowanie o dlugosel fai od 290 do 330 nm, Mechanizm po ‘watawania pigment, Scile| mOwige prsbiegreakjtfotochemicanyeh, nie jest esteze w pen wyjasniony. Prayjmule si, 2e pigment powstaje w komérkach zngjdujgeych sig w niskorku, zvanyeh melanoblasom, ww wynik dzialania energit promieniowania nadfioletowego. Zwigrck, £7 Klorogo powstaje pigment, nazywa sig promelaning lub propigmentem. Jest nim pravdopodbnie beebarway aminokwas — tyrozyna, zawarts \w wymienionych wyisj melanoblastach. W wyniku uleniania tyro7yny praez ergy, zwany (yrorynaza, powsaje rOwnie? berbarvmny Zwigaek hizywany w skrécie — DOPA (34-dvuhydroksyfenylalanina), Pod ‘wplynem promieninadfoletonych zostaje uerynniony enzym deparolsy dea, Ktbty w obecnoicijon6w medi, spelnajgeych role katalizatora Powoduje polimeryzacg + utleienie DOPA do brunatnego barwnika Petnelaniny, Barwri ten wedruj do powierzchownych warsi naskérka iamienia bare skSry, Rola piamenta) skory nies wyjasniona, Poglad. jileoby zien pigment tworzly natralny paras”, cheonigey eb 96 sa warstwy naskérka praed promieniowaniem nadfoletowy, nie za} je pelnogo weasadniena, wiadoma bovvem, ze edcaynem achronnym skory na promienie nadioletowe jst zgrubieie naskérka,slownie jo ‘warsiwy rogowe). Nalepszyin dowodem tego jest fk, bs rum fote- chemicany ie wystepuje na dlonach i podeszwach stp, ktSryh skora ma bardzo geubg warstwe rogowa naskérka. Pracbarwienie skéry w wyniku dzislania promieni nadfoletowyeh _aleky od wilu czyanikbu, sposréd ktoryehitotag role nalezy preypisag iloiet zawartego w skérze propigmenty sanowigcego material, 2 kGrego powstae pigment. Weng role ogrywa rwnie?karnacla skory, kidra jest nigjako wypadkowg gruboii naskérka, unaczynienia skéry om ioici aaron) pigments, Tak wigew jane) kore blondyndv pigment. {a po rumieni fotochemicanym jest zvykle sabo wyrazona, w odt- renin od ciemne} skory brunetw. Naley pamigtaé, 2 pigmentacia ‘sysepulerowniee w nasypstvie dealani promien podceerwonych ont promienirentgenowskich Tak zwana opalenima, Ktra powstajew wyai- leu daalania na skére promicni slonecnyeh, jest wynikiem eznego ‘aialania promieni nadioletowyeh, widriaiyh i podezerwonych, ‘Wytwarraniezwigukiw przelwkezywiezyeh, W ongunizmich zie = =——r— “iin poscarones “ <.lsne cnen iasn a oat mona re anole tl ‘nadfioletowego jest wigksza, co wigie sig Dl Tego w im promicniowania no lownie 2 ceystosig i presrzystocia pow Arialywania na caowiska promieniowsnia slonecanego jest jeuo ccm txdbilairozproszons. lo promieniowania adbitego\rezproszonego Zalezy ‘od rodzaju powierzchni odbiajacyeh § ompraszajgeyeh. Woda i Sniew dobeze odbiais_promieniowanie slonecene, podobmic jak pasek na plazach, Ktry rocprasza dua jego copie. Deeyduje to 0 wemozonymn feddzalywaniy promieniowania slonceznego w lecie nad) moraem ofaz Ww gach w okresie zim. Promieniowanie slonecane pochlonige praee shore wywoluje W aig) ‘dezyny migiscowe, bedace wynikiem oddzalywania na skére prominte ‘ania podezerwonego i nadfoletowego. Odcayn migjscowy wystepujtey ww skérze jest dojakiego rodzaj — rumiei ciepiny, pojawiigcy sip po kilkunasty minutach dala podczerwonych promienstonceznych, ~ cunieh fotochemiczny, wy olan ditaniem slonecenych promica nadfoletowych, ktorego okt uinjenia tewa do kilku godin, “Mechinizm powstawania wynienionyeh elezynéw skéry | ich ewolua 8 podobne do wywolanych deiaaniem promieniowania podezerwonego ‘ nadfioletowego emitowanego presz srtucne Zr, Silo sonecene oddcialjekorzysnie | bodécown na wstéj w wyaiky zachodzneych w nim odezynaw og6lnych. lego wpyw polega na weno ni praemiany materi, pabudzaniu ezymnoiss krwiotworces-zigkconia ‘odpornose ustroju na zakazenia, pobudzaigeym wplywie na. srucoaly wydrielania wewngtrznego, dzialuniy oderulajgeym oraz preeiweukery. cowym: "Naswietlania promieniami slonecznymi mos wywolywag townie ni koraysine adczymy. Wystepuj one w praypadk poetlonigeia pace shore ‘byl du) ioiei promieniowania i wyrazai se intensywnynn raminiem fotochemicanym, vezuciem ogSlnego rozbicis,bolami slow) i Borger, ‘W nse] srefie Klimatycane) wykorzytanicSwialaslonccznego w ee | ich lecniezych jest w pewne}mirzeograniczone, Niemnie) stanowt one ainy clement w ealokszakee lecznicego postepowaa leykalacgo, | Zyklenaiwietlania promieniami slonecrnyms edbywaja sie w sposbb hiezorganizowany na plazach nadmorskich, nad braceami tack i foe Nisiwiadomosé skutkbw oddzalywania promieniowania.sloneesnego oraz lekkomysnosé st prayezyna wystgpowania nickorzystnyeh. a nawet ‘kodliwych odezynow. W sposch zorganizawany naswiclaia promieni ri sloneeznymi stosuje sie w solurach, Solaris urzadea ng awykle wundeowiskach, Kjarzacw ten spossb wplyw kimatizracjonaly daw rr-kowaniem promieniowaniaslonecenego, Chorzy zazywaji apie stoneez- nych, Teege na leakach, Werandy lub oslony 2 plotna umodliaia Korzjsanie rail powitrene| no saosin sven promi ri slonecany Solan sy wypontonew urazenisnatrySKOWe; ‘yeh ores cory w elch Migeicayeh, W warunkachnasionst renia. panojqeyeh w aszym Klimacie w okrese leinim nafwielania tnlodyeh lds nal rzpocrya od 15 do 20min, na kia ston il Zxiksajeslopnowo cs yan promi slonszysh of 19 {do 15 min pray kaidym kolenym naSwiellania, osigga sie po dwéc ‘ynodniach die goeiny presywania pod wplyem Webi promi Ub starszych czas nadwietlania mus byé mnie est uzalezniony ich stanu ogdlnego, Pray stosowaniu apie sloneeznych w driei obowia- je ostrooi, poniewa? wykxzuja one wis nizdoroaiwradiwoss na promicniowanic nadioletowe Pamigiaé naleiy © konieznotc oslonigia {owl decks oraz chrono cea preed prominin slosh Wskaraia,Promieiowanie loncome wykorzsue ie Teen grudlicy Kostno-stawows), arudcy dg moczowyeh, gruilicy wezlbw Shoych prceekinch sti sapalyeh stave, raswskyh ey ow pomych debe oddechowyeh, tuscryey,ezyracznois, radki po spoltege ora zabutzei werost Kosei w dee —_ Pretwnskarini, Nic wolno soso kp slonceznysh wary phic newydd krazeni, w sanach nowotworowyeh, sono do Krwawied + naregdow wewnetrznyeh, nadczynnosci gruczol trezowego corde zaawansowane} miidiy. Biostymulacja promieniowaniem laserowym Jest to jeden 2 nowych, obscnie roawijanych dzialow fzykoteapi, \wktorym do cel lecznizych wykorzysie sig promieniowanie laerowe, Slowo laser jest skrdtem angicskiego terminu light ampleation by imadated emission of radiation, kt6ry ornacea ,wemocaieniSwiatla pee siymulowang emisiepromieniowania™. Doda nalery, Ye potocani srs tem tym okresla sip urzadzenia emituiae prominiowanie laserowe Podstawy fizyezne Naleiytezrozuminte mechanizmu powstawania promieniowania lnsro- lego atwia zajomosé podstaw elektroniki kwantowe). Jest to nuk, ‘aja si praktyeznym wykorzystaiem ziamisk,zachodsaeyeh w wy: sku eddialyvania na matrie promieniowaniasektromagnciyezneao, Jak wiadomo, atomy lub czjsecrkisubstangji moga znajdowse sig W pewnyeh okreilonych stanach energetycenyeh, LiGrym odpowiadajy Scie okreslone poziomy enersi Ze stwierdzena tego Wyn be atom ‘moi zmieniaé swoja energie yIkow sposdbskokowy, w wynikt emi ab absorpajftonu, tz, pewngj eile okreslonej pore enerBil prominow nia elektromagnetyernego, zvane} kwante, Teoria kwanowa. stl “2wiazekiloiciowy migdzy energa Totont a eretosca drat lub lugoscig {al danego promieniowaniaB=hv ub Fr st a= 6210-3 1 esate 1 pre in 4 Ip roienionsi dettomsansyena “Atom, znajdujey sig w stant energetyezaym wyiszym od podstawove ‘go. many sig tomer energetyznyon webudzony, Jest zrozamial, 2 Prhypadku preci atomuz wyiszego poriomu energetyeznego ma niszy oem rozmcn ener costae oduna na zevnatrw postac fotonv, cl ant hr, Przjeie tie nazwa sig emusyy. Warunkiem emis jest rate wobudzenie atoméw dans) substaneh “Absorpeja jet tjawiskiem odwrotnym, w kiorym dosarezony kwant neil prsnosiukia energtsezny ator Znaszego poaionty na W322) Trice nos nazneabsorpeyinego. Ombwione procesy presdsawiono a yeini 36. Emije promisniowania moze mieé rowniez charakter pmaszony, Kidry natepuje w wypadk, gy na atom wabudzony pada ‘Proedemisig | Po amish Przed absraci {Po te, epee anemia | whee > : kwant promieniowania zewngtranego 0 edpowiedni) castotinois ‘Atom (en tostaje wowezas nigjako zmuszony do wyemitowania Fotond jowrace do podsawowego stan energetyeznego. Fala padajes, W i teeta ni ence 7 ws ener, przejmije eer 6x0 foront, legs {ymsamym wemocniena, AKL wymuszone) emis promieniowaniaprzed- Stawiono na rye. 37, Nalezy podkeshé, 2 kwantpromieniowans vymuszonego jst identyerny 2 kwantem wymusaesm emiiy promi niowania zewnetranego, co oznacca, Ze cxstoliwodt promicniowania Pochidraeego od emis wymuszong jest taka sama, jak promieniowanis Wwymusalaceyo. Identyezne sq rowniez fazy (stany chwilowe such Taloweeo) wymicnionych promicniowai, a emisia odbywa sig w (ym samy kierunku. Wymienioneeschy s Wlseive promieniowanie lasero- wen, Ktre jst promieniowaniom wymusconyen Soi we lem) Webutzone atomy moga réwniez emitowaé fotony samoraunie (bez pobudzenia z zewnatr2), praschodate do stanow 0 aszj engi. Taki harakter ma emisja wszystkich zwyklych rddet swiss, Klre jes promieniowaniem spantsnicenym. Proce ten polegt mt tym, He stomy sulbstanji,bedace) ériem Swiatla, 2ostajg webudzone proce doprowadze nie jj do wysokiejtemperatury, jak np. w praypadku Zarnika tarwki ‘fwielleniowt), Webudzone w ten sposbb atomy wraeaja w spossb nieuporzadkowany (epontanierny) do podstawowego slanv energetycr- nego entyjae fotony. Takirodza mii nazywasi—spontanicena,abedace ‘ej wynikiem promieniowanie est niespsjne, poniewas poszezgolne atomy ‘nitujg fotony nizaletnic od sibie ‘Wystapeni ak laserowe) jest uwarunkowane odpowiednia straktury cenergetyezng erodka ezyanego, w Kibrym aki ama tise. Jebel \weimiemy pod uwage, Ze podstawa efekt laserowego jest emis wy ‘on, toms istiee w nim odpowiedais preewaga alomaw wabudeonych cenergetyeznie Jodi x metod wayskania keg stan jest te. pompows- nie. Moze ono pelea na napronieniowanivosrodka czynego Insera, a. Promicniowaniem widialaymn (est w takim wypadkw sazywane pompo- ‘eaniem optyezayn), lub na pobdeanis pradem 'W celu weyskania akg laserowe ofrodck exynny umieszea sig w op tyemne) komorze resonatorows). Revonator sonowig dua evircadls ustawione prostopadle do oti ugie) komory. Digi wilokrotnems ‘odbc promieni od zwierciadel 2wigksza sig estos? promieniowania 13sPe ollie) TTP ttt tt ht fr Steam r Sie SS es wymuszacego i dlugoié drogtjego oddrialywania 2 atomami ofrodk. W ‘taki sytun, po osiggnigcly pracz oérodek odpowiednicgo stan swabudzoni, wystarezy pojawionie sie jednego fotonu, poruszalacego sig ‘ownolegle do esi rezanalora, aby rozpocal sig lavinowe naratajacy races emis wymuszone Foton ten bowiem wywoluje emisi¢wymuszong rapotkanyeh atombw sabudzonych, a powstaly w ten spos6b promiet ‘odbij sg wielokeotnie od 2wierciadt,oddzalujge na inne atomy webu: ‘Seon, wymmasen coraz wiges akl6w emis W ten spossb powsiaiewigeka ‘romieniowaniataserowego (rye. 38). Promieniovanielaserowe wykszuje charakterysjezne cechy odrbiniajgc je od ziyklego promieniowania, Powstagcega w wyniky emis spomtanians. Do cechtych nal: 1, Spojnaké(ewana rownieb Kohereninossa). Ta najistotniesa eacha promieniowania laerowego wynika 2 okreslons zaleanosifazowe) mig- {zy prominin wychodzgcym z ebanych punkiow Zrddla promienio- ‘wania oraz migdzy dowolaymi punktami jednewo prominia, Zalemos? Fao, wystepuigen migdzy réznymi punktami oda promieniowani, yw ig spac praesroema, 3 dotyezic jednego punk w rz0ych ‘momentach ezasu — spdinoici czas 2. Monoehramatycenate. Omacza to, 2 promieniowanie laserowe ma prawicjednakow dlugosé fal. Tak np. laser emityjace promieniowanie ‘wideialne wysylaja Sviatlo praktycznie jednobarwne, 0 bardzo male ‘zerokoii lint widmowe, wyznaczajge|zakresjego dose fal. 3. Rownolelos Ceca ta wyika bezposrednio 2 omévionego mecha- niznnu powstawania prominiowanialserowego polega na rownoleglset {kolimaejpromieniworzacych wake, Laser jako Hddlo emituje wig 6 Judrownolegla. Dzijesi— ak digi ukierunkowaniuemisiiseektyomem

You might also like

• The Hobbit

  

  From Everand

  The Hobbit

  J. R. R. Tolkien

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (24727)
• The Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good Life

  

  From Everand

  The Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good Life

  Mark Manson

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (20031)
• The 7 Habits of Highly Effective People: The Infographics Edition

  

  From Everand

  The 7 Habits of Highly Effective People: The Infographics Edition

  Stephen R. Covey

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (2475)
• • Magazines
  • Podcasts
  • Sheet music
• The Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good Life

  

  From Everand

  The Subtle Art of Not Giving a F*ck: A Counterintuitive Approach to Living a Good Life

  Mark Manson

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (5796)
• The Handmaid's Tale

  

  From Everand

  The Handmaid's Tale

  Margaret Atwood

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (13189)
• Pride and Prejudice: Bestsellers and famous Books

  

  From Everand

  Pride and Prejudice: Bestsellers and famous Books

  Jane Austen

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (19653)
• Freakonomics Rev Ed

  

  From Everand

  Freakonomics Rev Ed

  Steven D. Levitt

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (7849)
• Art of War: The Definitive Interpretation of Sun Tzu's Classic Book of Strategy

  

  From Everand

  Art of War: The Definitive Interpretation of Sun Tzu's Classic Book of Strategy

  Stephen F. Kaufman

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (3321)
• The Art of War: A New Translation

  

  From Everand

  The Art of War: A New Translation

  Sun Tzu

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (3044)
• American Gods: The Tenth Anniversary Edition

  

  From Everand

  American Gods: The Tenth Anniversary Edition

  Neil Gaiman

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (12948)
• Wuthering Heights (Seasons Edition -- Winter)

  

  From Everand

  Wuthering Heights (Seasons Edition -- Winter)

  Emily Bronte

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (9486)
• Habit 3 Put First Things First: The Habit of Integrity and Execution

  

  From Everand

  Habit 3 Put First Things First: The Habit of Integrity and Execution

  Stephen R. Covey

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (2507)
• Habit 1 Be Proactive: The Habit of Choice

  

  From Everand

  Habit 1 Be Proactive: The Habit of Choice

  Stephen R. Covey

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (2556)
• The 7 Habits of Highly Effective People

  

  From Everand

  The 7 Habits of Highly Effective People

  Stephen R. Covey

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (353)
• The 7 Habits of Highly Effective People

  

  From Everand

  The 7 Habits of Highly Effective People

  Stephen R. Covey

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (2568)
• The Iliad: A New Translation by Caroline Alexander

  

  From Everand

  The Iliad: A New Translation by Caroline Alexander

  Homer

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (5718)
• How To Win Friends And Influence People

  

  From Everand

  How To Win Friends And Influence People

  Dale Carnegie

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (6522)
• Oscar Wilde: The Unrepentant Years

  

  From Everand

  Oscar Wilde: The Unrepentant Years

  Nicholas Frankel

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (10242)
• The Iliad: The Fitzgerald Translation

  

  From Everand

  The Iliad: The Fitzgerald Translation

  Robert Fitzgerald

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (5646)
• Never Split the Difference: Negotiating As If Your Life Depended On It

  

  From Everand

  Never Split the Difference: Negotiating As If Your Life Depended On It

  Chris Voss

  Rating: 4.5 out of 5 stars

  4.5/5 (3281)
• Habit 6 Synergize: The Habit of Creative Cooperation

  

  From Everand

  Habit 6 Synergize: The Habit of Creative Cooperation

  Stephen R. Covey

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (2499)
• The Picture of Dorian Gray: Classic Tales Edition

  

  From Everand

  The Picture of Dorian Gray: Classic Tales Edition

  Oscar Wilde

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (9756)
• The Picture of Dorian Gray (The Original 1890 Uncensored Edition + The Expanded and Revised 1891 Edition)

  

  From Everand

  The Picture of Dorian Gray (The Original 1890 Uncensored Edition + The Expanded and Revised 1891 Edition)

  Oscar Wilde

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (9054)
• Life of Pi: A Novel

  

  From Everand

  Life of Pi: A Novel

  Yann Martel

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (13455)
• Wuthering Heights Complete Text with Extras

  

  From Everand

  Wuthering Heights Complete Text with Extras

  Emily Bronte

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (9929)
• The Odyssey: (The Stephen Mitchell Translation)

  

  From Everand

  The Odyssey: (The Stephen Mitchell Translation)

  Stephen Mitchell

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (7770)
• Stardust

  

  From Everand

  Stardust

  Neil Gaiman

  Rating: 4 out of 5 stars

  4/5 (8138)