1061

UMUM HIFZISSIHHA KANUNU (1) (2)

Kanun Numaras
: 1593
Kabul Tarihi
: 24/4/1930
Yaymland R.Gazete : 6/5/1930 Say : 1489
Yaymland Dstur
: Tertip : 3 Cilt : 11 Sayfa : 143
**

Bu Kanunun yrrlkte olmayan hkmleri iin baknz

"Yrrlkteki Baz Kanunlarn Mlga Hkmleri
Klliyat", Cilt : 1 Sayfa: 119
Bu Kanun ile ilgili tzk iin, "Tzkler Klliyat" nn kanunlara gre
dzenlenen nmerik fihristine baknz.
*
**
BRNC BAP
Shhi tekilat
BRNC FASIL
Devlet hidemat shhiyesi ve shhi Merciler
Madde 1 Memleketin shhi artlarn slah ve milletin shhatine zarar veren btn hastalklar veya sair muzr
amillerle mcadele etmek ve mstakbel neslin shatli olarak yetimesini temin ve halk tbbi ve itimai muavenete mazhar
eylemek umumi Devlet hizmetlerindendir.
Madde 2 Umumi shhat ve itimai muavenet hizmetlerine ait Devlet vazaifi Shhat ve timai Muavenet Vekaleti
tarafndan ifa ve hususi idarelerle belediyelere ve sair mahalli idarelere braklan hizmetlerin sureti icras murakabe olunur.
Milli Mdafaa tekilatna ait shhi iler mstesna olmak zere btn shhat ve itimai muavenet ilerinin mercii ve murakb
bu Vekalettir.
Madde 3 Shhat ve timai Muavenet Vekaleti bteleriyle muayyen hatlar dahilinde olarak aada yazl
hizmetleri dorudan doruya ifa eder:
1 - Doumu (......)(3) teshil ve ocuk lmn tenkis edecek tedbirler.
2 - Validelerin doumdan evvel ve doumdan sonra shhatlerinin vikayesi.

(1) Bu Kanunda, il zel idaresinin sorumlu ve yetkili klnd grev ve hizmetlerle ilgili olarak, 22/2/2005 tarihli ve 5302 sayl l zel
daresi Kanunu hkmlerine aykrlk bulunmas durumunda, 5302 sayl Kanun hkmlerinin uygulanaca, sz konusu Kanunun 70
inci maddesi ile hkm altna alnmtr.
(2) Bu Kanunda, belediyenin sorumlu ve yetkili klnd grev ve hizmetlerle snrl olarak, 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayl Belediye Kanunu
hkmlerine aykrlk bulunmas durumunda, 5393 sayl Kanun hkmlerinin uygulanaca, sz konusu Kanunun 84 nc maddesi ile
hkm altna alnmtr.
(3) Bu bentteki "doumu tezyit" hakkndaki hkm 1/4/1965 tarih ve 557 sayl Kanunun 8 inci maddesi ile ilga edilmi olduundan "tezyit"
ibaresi metinden karlmtr.

1062
3 - Memlekete sari ve salgn hastalklarn hullne mmanaat.
4 - Dahilde her nevi intani, sari ve salgn hastalklarla veya ok miktarda vefiat inta ettii grlen sair muzr
amillerle mcadele.
5 - Tababet ve ubeleri sanatlarnn icrasna nezaret.
6 - (...) (1) ilalar ve btn zehirli messir ve uyuturucu maddelerle yalnz hayvanlar iin serumlar ve alar
murakabe hari olmak zere her nevi serum ve alar murakabe (2).
7 - ocukluk ve genlik hfzsshhasna ait ilerle ocuk shhat ve bnye sinin muhafaza ve tekamlne ait tesisatn
murakabesi.
8 - Mektep hfzsshhas.
9 - Mesai ve san'at hfzsshhas ileri.
10 - Maden sular ile sair havass ifaiyesi olan sulara nezaret.
11 - Hfzsshha messeseleri ve bakteriyoloji laboratuvarlar ve alelmum hayati muayene ve tahlillere mahsus
messeseler kat ve idaresi.
12 - Mesleki tedrisat messeseleri kat ve idare veya mmasili messesat murakabe ve bunlara msaade itas.
13 - Mecnunlarla sair ruhi hastalklara mahsus tedavihaneler veya mall veya herhangi bir noksanii hilkate malik
olanlar kabul edecek yurt veya messeseler tesis ve idare.
14 - Muhacrin shhat ileri.
15 - Hapisanelerin ahvali shhiyesine nezaret.
16 - Tbbi istatistiklerin tanzimi.
17 - Shhi neriyat ve propagandalar.
18 - Vesaiti mnakale umuru shhiyesinin nezaret.
Madde 4 Dorudan doruya ehir ve kasabalar, kyler hfzsshhasna veya tbbi ve itimai muavenete mtaallik
ilerin ifas belediyelere ve idarei hususiyelere ve sair mahalli idarelere tevdi edilir. Vekalet indelicap bu idarelere rehber
olmak zere baz mahallerde nmune tesisat vcude getirir.

KNC FASIL
Shhat ve timai Muavenet tekilat
Madde 5 Shhat ve itimai Muavenet Vekaleti 3 nc maddede zikredilen hizmetleri ifa iin hususi tekilat
kanununa tevfikan tekil edilmi fenni ve idari ubelerden mrekkeptir. Kanunu mahsusuna tevfikan mlhak bte ile idare
olunan Hudutlar ve Sahiller Shhat Umum Mdrl, Shhat ve timai Muavenet Vekaletine merbut olarak ifay vazife
eyler.
Madde 6 Her vilayette Shhat ve timai Muavenet Vekaletine merbut olmak zere bir Shhat ve timai Muavenet
Mdr bulunur. Shhat mdrleri bulunduklar vilayetlerde Vekaletin en byk memuru olmakla beraber valilerin shhi
maviridirler. Valiler mevcut shhi kanun, nizam ve talimatlara tevfikan shhiye mdrlerini istihdam ederler ve shhi
hususlarda onlarn rey ve mtalealarn alrlar.

(1) Bu aradaki "Gdalar ile" ibaresi, 24/6/1995 tarihli ve 560 sayl KHK'nin 21 inci maddesiyle yrrlkten kaldrlm olup, bu deiiklik
27/5/2004 tarihli ve 5179 sayl Kanunun 37 nci maddesiyle aynen kabul edilerek Kanunlamtr.
(2) Bu benddeki "alar" kelimesi 16/4/1934 tarih ve 2410 sayl Kanunun 1 inci maddesiyle "alar murakabe" eklinde deitirilmi ve
metne ilenmitir.

1063
Madde 7 Shhat ve timai Muavenet mdrleri bulunduklar vilayetin shhi umur ve muamelelerinden vali ile
beraber mesul olup btn shhi kanun, nizam, talimat ve emirlerin iyi tatbikna nezaretle mkelleftir.
Madde 8 Her kazada ve icab takdirinde nahiye merkezlerinde bir veya mtaaddit Hkmet tabipleri istihdam
olunur. Hkmet tabipleri dorudan doruya vilayet shhiye mdrnn emri altnda olup memur olduklar mahallerin shhi
umur ve muamelelerinden mesuldr ve kaymakamn shhi hususatta shhi maviridir. Hkmet tabiplerinin maiyyetlerinde
shhi ilerde kendilerine muavenette bulunmak zere kk shhat memurlar istihdam edilir.
Madde 9 Shhat ve timai Muavenet Vekaleti nc ve drdnc maddelerde zikredilen vazifeleri ifa ve
messeseleri idare etmek zere tabipler, baytarlar, eczaclar, sair shhi ve idari memurlar tayin ve istihdam eder.
NC FASIL
Yksek Shhat ras
Madde 10 il 15 - (Mlga: 11/10/2011-KHK-663/58 md.)
Madde 16 Yksek Shhat ras azasna her devrei itimaiyeye mahsus olmak zere her sene btesinde miktar
muharrer bir hakk huzur verilir. Ankara haricinden gelenlere harcrahlar ve vekalete tayin olunacak yevmiyeleri ita olunur.
Madde 17 (Mlga: 11/10/2011-KHK-663/58 md.)
DRDNC FASIL
Vilayet Hususi dareleri ve Belediyeler
Madde 18 Vilayet hususi idareleri btelerinde hususi kanuna tevfikan tefrik ve Shhat ve timai Muavenet
Vekaletinin tensibi ile sarfolunan shhi ve itimai ilere mahsus tahsisat, vilayet merkezinde veya tensip olunacak sair
mahallerde alacak hastaneler ve dispanserlerle seyyar etbba tekilatna ve seyyar etv tedarikine ve tephirat ve tathirat
istasyonlar tesisine ve verem ve frengi ve ocuk vefiyat mcadelesine muhtas hfzsshhai itimaiye dispanserlerine ve stma
ve frengi ilac tedarikine ve Stma Kanununda tasrih edilen ahvalde stma membalarnn izalesine sarfolunur.
Madde 19 Vilayetler hususi idarelerine ait shhi tekilat ve tesisat mahalli Shhat ve timai Muavenet
mdrlerinin murakabesi altnda bulunup bunlara ait muamelat kanun ve nizamnamelerine tevfikan shhat mdrleri
tarafndan ifa olunur.
Madde 20 Belediyelerin umumi hfzsshha ve itimai muavenete taallk eden mesailden ifasile mkellef olduklar
vazifelere aada zikredilmitir.
1 - ilecek ve kullanlacak evsaf fenniyeyi haiz su celbi.
2 - Lam ve mecralar tesisat.
3 - Mezbaha inaat.
4 - Mezarlklar tesisat ve mevta defni ve nakli ileri.
5 - Her nevi muzahrafatn teb'it ve imhas.
6 - Meskenlerin shhi ahvaline nezaret.
7 - Scak ve souk hamamlar tesisi.

1064
8 - (Mlga: 24/6/1995-KHK-560/21 md.; Aynen kabul: 27/5/2004-5179/37 md.)
9 - Umumi mahallerde halkn shhatine zarar veren amilleri izale.
10 - Sari hastalklarla mcadale ilerine muavenet.
11 - Hususi eczane bulunmayan yerlerde eczane kad.
12 - lk tbbi imdat ve muavenet tekilat.
13 - Hastane, dispanser, st ocuu, muayene ve tedavi evi, aceze ve ihtiyar yurtlar ve doum evi tesis ve idaresi.
14 - Meccani doum yardm iin ebe istihdam.

1065
Madde 21 Vilayet hususi idareleriyle belediyelerin 18 ve 20 inci maddelerde gsterilen hizmetlerini ifa iin
kanunu mahsuslarna tevfikan Vekalete tayin olunan etbba ve sair memurin istihdam olunur.
Madde 22 Belediyeler ve vilayetler hususi idarelerince shhi ve itimai hizmetlerden hangilerinin ifas mecburi ve
hangilerinin ihtiyari olduu hususi kanunlarna tevfikan tayin ve bu hizmetlerde istihdam edilecek tabip ve memurlarn
kadrolar cra Vekilleri Heyetince musaddak bir talimatname ile tesbit olunur. Hkmet tabipleri olmayan yerlerde belediye
tabipleri nizamnamesine tevfikan Hkmet tabiplerinin ifasiyle muvazzaf olduklar vazifelerle mkelleftirler.
BENC FASIL
Vilayetler ve kazalar umumi hfzsshha meclisleri
Madde 23 Her vilayet merkezinde bir umumi hfzsshha meclisi toplanr. Bu meclis mahalli shhat ve itimai
muavenet mdr, nafa mhendisi, maarif, baytar mdr, mevcutsa sahil shhiye merkezi tabibi, bir hkmet ve belediye
tabibi ve hastane batabibi ile garnizon ve kt'a bulunan yerlerde en byk askeri tabip ve serbest sanat icra eden bir tabip ve
bir eczacdan ve belediye reisinden mrekkeptir. Meclis valinin veya valiye bilvekale shhiye mdrnn riyaseti altnda
itima eder. Valinin tensip edecei bir zat kitabet vazifesini ifa ve zabtlar tanzim eder.
Madde 24 Kazalarda bu meclisler kaymakamn riyaseti altnda Hkmet tabibi, mevcut ise bir Hkmet baytar ve
askeri tabip, belediye tabibi ve serbest icrayi san'at eden ve kaymakam tarafndan intihap edilen bir tabip ve serbest eczac ile
belediye reisinden terekkp eder.
Madde 25 Umumi hfzsshha meclisleri mntehap azas her senede bir deiir. Eski azann yeniden intihab
caizdir. Her defa tebeddlnde kaymakamlar tarafndan vilayetlere, valilerce de Shhat ve timai Muavenet Vekaletine
bildirilir.
Madde 26 Umumi hfzsshha meclisleri alelade ayda bir kere itima ederler. Ahvali fevkaldede veya bir sari ve
salgn hastalk zuhurunda valinin daveti veya Shhat ve timai Muavenet Vekaletinin talebi zerine daha sk toplanrlar.
Madde 27 Umumi hfzsshha meclisleri mahallin shhi ahvalini daima nazar dikkat nnde bulundurarak ehir ve
kasaba ve kyler shhi vaziyetinin slahna ve mevcut mahzurlarn izalesine yarayan tedbirleri alrlar. Sari ve salgn
hastalklar hakknda istihbarat tanzim, sari ve itimai hastalklardan korunmak areleri ve shhi hayatn faideleri hakknda
halk tenvir ve bir sari hastalk zuhurunda hastaln izalesi iin alnan tedbirlerin ifasna muavenet eylerler.
Madde 28 Umumi hfzsshha meclislerinin mukarreratndan mahalli vazifeler ve salahiyetler arasnda bulunan
iler vali veya kaymakam tarafndan icra olunur ve istizana muhta olanlar kaymakamlka vilayetten ve vilayete Shhat ve
timai Muavenet Vekaletinden sorulur.
KNC BAP
Sari ve salgn hastalklarla mcadele
BRNC FASIL
Hudutlar ve sahiller shhi mdafaas
Madde 29 Beinci maddede zikredilen Hudutlar ve Sahiller Shhat Umum Mdrl beynelmilel seyrsefer ve
ticaret sebepleriyle intikal eden beeri ve salgn hastalklara kar milli hudutlar ve sahilleri mdafaa vazifesiyle mkelleftir.

1066
Madde 30 Hudutlar ve Sahiller Umum Mdrl mer'i olan beynelmilel mukaveleler ve Devlete mevzu
kanunlar, nizamlar ve talimatlar ile Shhat ve timai Muavenet Vekaleti tarafndan bu mukaveleler, kanunlar, nizamlar ve
talimatlarn layk ile tatbikn temin iin verilen emirler dairesinde vazifeyi ifa eyler.
Madde 31 (Deiik: 15/6/1942 - 4255/1 md.)
Bir Trk limanndan dier bir Trk limanna veya ecnebi limanlarndan bir Trk limanna gelen her gemi hareket
ettii limandan bir shhat patentas almakla mkelleftir.
Madde 32 (Mlga: 15/6/1942 - 4255/2 md.)
Madde 33 (Deiik: 15/6/1942 - 4255/1 md.
Trk gemilerinin patentalar zerinde konsolosluk vizesinin bulunmasn mecburi klan memleketlere mensup
gemilerin Trk limanlarna ihtilt etmek zere geldikleri ve hareket limanlarnda Trk konsolosu mevcut bulunduu takdirde
bunlarn patentalar zerinde konsolos vizesi bulunmas mecburidir.
Madde 34 (Deiik: 15/6/1942 - 4255/1 md.)
Patentay hamil olmakszn boazlara gelen transit gemilerin gsterecekleri shhi beyanname veyahut uradklar
ecnebi limanlarndan aldklar gmrk veya liman permilerinde o limann shhi durumu hakknda salahiyet sahibi makamlar
tarafndan verilmi shhi meruhat patenta yerine kaim olur.
Madde 35 (Deiik: 15/6/1942 - 4255/1 md.)
33 nc maddede zikredilen vizelere mukabil mahsus kanun mucibince alnacak resimler konsolosluklar tarafndan
ve konsolos bulunmyan limanlardan vizesiz olarak gelen gemilerden de muvasalat limanlarnda mahalli hkmet memurlar
tarafndan tahsil olunur.
Madde 36 Shhat patentalar zerinde yaplan her trl tahrifler veya salahiyettar makamata tasdik edilmemi
tashihler patentay hkmden drr. Bir geminin hareketinden evvel 48 saat zarfnda verilmi patentalar muteber olup daha
evvel verilenlerin hkm yoktur.
Madde 37 Bir geminin hareket limannda kolera, veba, sarhmma, lekelihmma ve iek vakalar ve yahut Shhat
ve timai Muavenet Vekaletince tayin ve iln edilecek sair tehlikeli bir maraz salgn mevcut olmad halde verilmi olan
patentalar temiz addolunur. Bu hastalklardan hariten geldii tebeyyn eden mnferit vakalarn zuhuru patentalarn temiz
addedilmesine mani olmazsa da bu vakalar patentalarda iaret edilmi olmaldr.
Madde 38 (Deiik: 15/6/1942 - 4255/1 md.)
37 nci maddede zikredilen hastalklardan hariten gelmi olmad tahakkuk eden kolera, veba ve sar humma
vakalariyle iek ve lekeli humma salgnlarnn zuhurunu bildiren patentalar ile mebdeinde temiz olduu halde Trkiye
limanlarndan birine gelinceye kadar seyahat mddeti esnasnda geminin shhi durumunda vukua gelen deiiklik dolaysiyle
evsaf deien patentalar bulak addolunur.
Madde 39 Hi bir patentay hamil olmyarak Trkiye limanlarna gelen gemiler bulak patenta ile gelmi gemiler
gibi muameleye tabi olurlar.

1067
Madde 40 (Deiik: 15/6/1942 - 4255/1 md.)
Ecnebi limanlarndan gelen tekmil gemiler ilk vasl olduklar Trk limannda ve munhasran Trk limanlar arasnda
muntazam sefer yapan milli yolcu gemileri ise ilk hareket ettikleri ve vardklar son Trk limanlarnda shhi muameleye
(Shhi istintak, pratika, patenta veya vize almak) tabi olup ayn seferde urayacaklar dier Trk limanlarnda ilerinde
bulak hastalklardan musap veya l bulunmamak artiyle tekrar shhi muameleye (Pratika ve vize) tabi tutulmadan
serbeste yolcularn karr ve hareket ederler; u kadar ki,vapurun shhi durumunu tevsik iin gemi tabibi veya shhat
memuru numunesine uygun bir blteni doldurarak limanda sahil shhiye idaresine gndermekle mkelleftir.
Muntazam seferler yapan vapurlar haricinde kalan dier byk ve kk btn gemiler sahil shhiye tekilat bulunan
her Trk limannda shhi muameleye tabi olup sahil shhiye tekilat bulunmyan limanlarda yalnz hareketlerinde vize
almakla mkellef tutulur.
Ancak Trk veya ecnebi limanlarndan gerek Akdeniz veya Karadeniz boazlarna vasl olan tekmil gemiler, transit
olarak geseler dahi, ol bapta mevzu hkmler dairesinde Boazlarda shhi muameleye tabi olurlar.
Madde 41 (Deiik: 15/6/1942 - 4255/1 md.)
Ecnebi limanlardan ilk Trk limanna vasl olan gemilerle Boazlarda shhi muameleye tabi tutulan gemiler
muvasalatlar akabinde ve talimatnamelerle tayin olunan saatlerde Hudut ve Sahiller Shhat Umum Mdrl tabip veya
memurlar tarafndan ziyaret ve patentalar ile shhi vaziyetleri tetkik olunur. Bu memurlar tarafndan serbest pratika
verilmedike gemilere bakalarnn girmesi ve gemilerden 47 nci madde mezkr talimatname hkmleri haricinde kimsenin
kmas memnudur.
Buharl veya motrl alelumum ilepler, Boazlar hari olmak zere uradklar btn Trk limanlarnda ve dier
yelkenli motrl veya krekli bilmum deniz nakil vastalar ise hem Boazlarda ve hem uradklar tekmil Trk
limanlarnda shhi muamelelerini karada sahil shhiye dairesinde veya bu vazifeyi gren makama mracaatla yaptrrlar.
Madde 42 (Deiik: 15/6/1942 - 4255/1 md.)
Kaza, frtna veya ahvali fevkalade sebebiyle bir limana ilticaya mecbur olan gemiler dahi patentalarn veyahut 35
inci maddede yazl vesikalar mevcut olduu takdirde gstermee ve o limandan hareketlerinde vize almaa mecburdurlar.
Bu gemiler sahil shhat memurlarnn murakabesi altnda limanda kalp ihtiyalarn da temin edebilirler.
Madde 43 (Deiik: 15/6/1942 - 4255/1 md.)
Trk limanlarna gelen ecnebi harb gemileriyle ecnebi donanmalarna mensup muavin sefineler ve hkmdarlar,
Devlet Reislerini ve Trkiye Cumhuriyeti Hkmetini ziyarete gelen zatlar hamil hususi yatlar ve gemiler patenta ibrazna
mecbur deildirler. Kara ile ihtilat etmek ve serbest paratika almak istedikleri takdirde behemehal shhi muameleye ve
icabnda shhi tedbirlere tabi tutulurlar.
Madde 44 (Deiik: 15/6/1942 - 4255/1 md.)
Trk harb sefineleri ve ticaret ile mnasebeti olmayp Hkmete ait bulunan sair gemiler mnhasran
hizmetlerine ait iler iin Trk limanlar arasnda seyrsefer ettikleri ve hibir bulak limana uramadklar
ve yolcu, asker ve sair ehas

1068
nakleylemedikleri takdirde Trk limanlarna girip ktklar zamanlar shhi muameleye tabi deildirler. Fakat gemi iinde sari
hastalk zuhur ettii takdirde bu gemilerin kaptanlar muvasalat limanlarndaki hudut ve sahiller shhat memurlarna haber
vermee mecburdurlar. Bu takdirde tbbi muayene yaplmadan ve serbest pratika verilmeden kara ile ihtilat edemezler. 37 nci
maddede zikredilen hastalklarla bulak limanlardan gelen bu nevi gemiler sair ticaret sefineleri hakkndaki hkme tabidirler.
Madde 45 (Deiik: 15/6/1942 - 4255/1 md.)
Trk limanlarndan birinde sari hastalk zuhur ederse Shhat ve timai Muavenet Vekaletinin emriyle bu limandan
hareket eden tekmil gemiler, mtaakiben uryacaklar Trk limanlarnda ihtilattan evvel shhi muayeneye tabi tutulurlar.
Madde 46 (Deiik: 15/6/1942 - 4255/1 md.)
43 ve 44 nc maddelerde zikredilen gemilerle ve kk mesafelere gidip hibir yere uramyarak avdet eden
tenezzh, balk ve sngerci ve tahlisiye gemileri mstesna olmak zere Trkiye limanlarndan ihtilt ederek kan her Trk
ve ecnebi gemisi bir shhat patentasn hamil olur.
Madde 47 Limanlarda gemilerin muvasalat ve hareketlerinde icras icap eden shhi muamele, patentalarn ekli,
vasf ve sureti itas, yolcu, mrettebatn ve eyann tathiri, bulak patental gemilere tatbik icap eden shhi tedbirler, muhtelif
hastalklara ait vakalarda yaplacak muamele ve limanlarla hudutlarda messes tahaffuzanelerin idare sureti ve yirmi
dokuzuncu maddede zikredilen shhi mdafaaya mtaallik sair btn muameleler mevcut mukavele ve kanunlara nazaran
Shhat ve timai Muavenet Vekaletince neredilecek talimatnamelerle tayin olunur.
Madde 48 Trkiye konsoloslar bulunduklar mahalde zuhur eden ve 37 nci maddede zikredilen hastalk vakalarn
ve bunlar hakknda ittihaz edilen tedbirleri Shhat ve timai Muavenet Vekaletine muntazaman bildirirler. Yalnz bunlardan
kolera, veba ve sarhmmadan her vakann telgrafla ihbar lazm gelip dier hastalklar ancak salgn ekli aldklar takdirde
mektup ile haber verilir.
Madde 49 Trkiye limanlarna sari ve salgn hastalklarn duhulne mani olmak iin aada zikredilen tedbirler
ittihaz edilir:
1 - Gemilerin tbbi muayenesi.
2 - Bulak olduundan phe edilen yolcularn nezaret altnda bulundurulmas veya tecridi.
3 - Hastalarn tahaffuzane veya sari hastalklar hastanelerinde ifa buluncya kadar tedavi ve etraf iin tehlikeleri zail
oluncya kadar tecridi.
4 - Gemilerin ve shhat memurlarnn grecekleri lzum zerine tathiri kabil olan ticaret eyasiyle zati eyann ve
gemi eyasnn fenni tathiri.
5 - Hastalk amilini nakle vasta olan haeratn ve hayvanlarn itlaf.
6 - Yolcu ve mrettebata a veya serum tatbiki.
Bu tedbirlerin tatbik iin lazm gelen zaman zarfnda gemilerin limanlarda tevkifine hudutlar ve sahiller shhat
memurlar salahiyettardrlar.
Madde 50 Sari ve salgn hastalklarn nakline vasta olup fenni tathiri mmkn veya faydal olmyan her nevi
eyann gemilerden tahliye edilmesine veya kara veya deniz tarikiyle memlekete ithaline mmaneata Shhat ve timai
Muavenet Vekaleti salahiyettardr. Vekalet bu hususta mstaceliyetine binaen karar ittihaz ederek gmrklere ve postaya
tebligat icra ettikten sonra keyfiyeti icra Vekilleri Heyetinin tasvibine arzeder.

1069
Madde 51 Trkiye ve ecnebi limanlarndan bulak veya pheli olanlar Shhat ve timai Muavenet Vekaletince
ilan olunur. Bu takdirde bu limanlar mvaredat, gemilerin patentalar bulak olmasa dahi 49 uncu maddede zikredilen
tedbirlerden birine tabi olur. Alnan tedbirler Hariciye Vekaletince alakadar devletlere mer'i mukaveleler dairesinde tebli
olunur.
Madde 52 (Deiik: 15/6/1942 - 4255/1 md.)
Btn Trkiye limanlarnda shhi muamele ifas Hudut ve Sahiller Shhat Umum Mdrl memurlarna aittir.
Bunlarn bulunmad mahallerde Shhat ve timai Muavenet Vekaletinin gsterecei lzum zerine, Hkmet veya
belediye tabipleri, liman reisleri veyahut nahiye mdrleri ile gmrk memurlar kanun ve nizam ve talimatnameler
hkmleri dairesinde shhi mdafaaya terettp eden vazifeleri ifa ederler.
Madde 53 Hudutlar ve Sahiller Shhat Umum Mdrl hizmetlerine ait olan resimler ve tathir, tephir,
tahaffuzhane masraflar ve kanuna muhalif hareket eden gemi kaptanlarndan alnmas icap eden para cezas mahsus kanuna
tevfikan tahsil olunur.
Madde 54 Komu memleketlerden birinde 37 nci maddede zikredilen hastalklar zuhur ettii takdirde kara
hudutlarnda Shhat ve timai Muavenet Vekaletince vrut edecek yolcularla zati ve ticari eya hakknda aadaki tedbirler
alnr:
1 - Tren, araba veya herhangi bir suretle karadan veyahut nehir yolu ile gelen yolcularn hudutlara dahil olduklar
mahalde veya hududa civar mnasip bir yerde tbbi muayeneleri.
2 - A veya serum tatbik.
3 - Zati veya ticari eyadan tathir ve tephiri mmkn ve faydal grlenlerin tathiri.
4 - Yolcularn tbbi nezaret altna alnmas veya pheli ahslarn tecridi.
5 - Hastalarn tecrit ve tedavisi.
Madde 55 Komu memleketlerdeki salgn hastalklarn memleket iin tehlikeyi mucip bir ekilde devam eyleyerek
adi tedbirler ile bu tehlikenin izalesine imkan grlmedii zamanlarda hudutlarn hastalk bulunan memlekete mcavir ksm
cra Vekilleri Heyeti karariyle muvakkaten seddolunarak her trl mnakaleler tatil olunabilir.
Madde 56 37 nci maddede zikredilen hastalklardan birinin hkm srd memleketlerden hava nakil
vastalariyle vrut eden yolcu ve eyalar hakknda 54 nc maddede yazlan tedbirler Shhat ve timai Muavenet Vekaletinin
mnasip grecei hallerde hudutlarda veya bu vastalarn karaya indikleri mahallerde tatbik olunur.
KNC FASIL
Memleket dahilinde sari ve salgn hastalklarla mcadele
Madde 57 Kolera, veba (Bbon veya zatrree ekli), lekeli humma, karahumma (hummayi tiroidi) daimi surette
basil karan mikrop hamilleri dahi - paratifoit hummas veya her nevi gda maddeleri tesemmmat, iek, difteri
(Kupalaz) - btn tevkiat dahi sari beyin hummas (ltihab sahayai dimaii evkii mstevli), uyku hastal (ltihab
dimaii sari), dizanteri (Basilli ve amipli), lohusa hummas (Hummai nifas) ruam, kzl, arbon, felci tfli (ltihab nuhai
kuddamii sincabii hadd tifli), kzamk, czam (Miskin), hummai racia ve malta hummas has-

1070
talklarndan biri zuhur eder veya bunlarn birinden phe edilir veyahut bu hastalklardan vefiyat vuku bulur veya mevtin bu
hastalklardan biri sebebiyle husule geldiinden phe olunursa aadaki maddelerde zikredilen kimseler vak'ay haber
vermee mecburdurlar. Kudurmu veya kuduz pheli bir hayvan tarafndan srlmalar, kuduza mptela hastalarn veya
kuduzdan lenlerin ihbar da mecburidir.
Madde 58 cray sanat eder her tabip 57 nci maddede zikredilen vakalar kati veya muhtemel tehis vaz'n
mtaakp ilk 24 saat zarfnda shhiye dairesine, hkmet veya belediye tabibi bulunmad takdirde polis veya jandarma
karakoluna hastann isim ve adresiyle beraber tahriren veya ifahen haber verir. Polis ve jandarma daireleri ittila hasl
eyledikleri bu vakalar hi vakit kaybetmeden alakadar makamlara bildireceklerdir.
Madde 59 Sari hastalklarn haber verilmesini kolaylatrmak zere Shhat ve timai Muavenet Vekaletince
hazrlanp arzu eden tabiplere tevzi edilecek ihbarnameler postalarca meccanen naklolunur. (1)
Madde 60 57 nci maddede yazlan hastalklara urayan birisinin ikametgah deitiini, hastal haber vermekle
mkellef olanlar rendikleri takdirde bu nakli ihbara mecburdurlar.
Madde 61 Hastane batabipleri, mektep, fabrika, imalathane, hayr messeseleri, ticarethane ve maaza, otel,
pansiyon, han, hamam, hapisane sahip veya mstecirleri ve mdrleri, apartman kapclar bulunduklar mahallede, ky
ihtiyar heyetleri kylerinde zuhur eden ve eczaclar, di tabipleri ve ebeler, hasta bakclar, l tabutlyan ve ykayanlar
sanatlarn icra sebebiyle muttali olduklar 57 nci maddede zikredilen vakalar derakap alakadar makamlara tebli ve ihbara
mecburdurlar.
Madde 62 Deniz veya nehirlerde seyrsefer eden her nevi sefinelerde 57 nci maddedeki vakalardan biri zuhur
ettii takdirde geminin kaptan ve reisi ilk limanda vakay hkmete haber vermee mecburdur.
Madde 63 (Deiik: 15/6/1942 - 4255/1 md.)
Limanlarda gemilere shhat patentas vermekle mkellef sahil shhat memurlar veya tekilat bulunmyan mahallerde
sahil shhiye ilerine bakmakla mkellef memurlar 57 nci maddede yazl hastalklardan ancak kolera, vebaya ait hakiki
vakalar ve iek ve lekelihumma salgn halinde ise zuhur eden vakalar limanlardan hareket edecek bilumum gemilerin
shhat patentalarna iaret ederler.
57 nci maddede yazl sair hastalklarn ancak salgn halini aldklar zamanlarda ve Shhat ve timai Muavenet
Vekaletinden verilecek emir zerine tahakkuk eden vaka adetleri hakknda da patentalara erh verilir.
Madde 64 57 nci maddede zikredilenlerden baka her hangi bir hastalk istilai ekil ald veya byle bir tehlike
ba gsterdii takdirde o hastaln veya her hangi bir hastalk eklinin memleketin her tarafnda veya bir ksmnda ihbar
mecburi olduunu ner ilna ve o hastala kar bu kanunda mezkr tedabirin kaffesini veya bir ksmn tatbika Shhat ve
timai Muavenet Vekaleti salahiyettardr.

(1) 18/5/1935 tarih ve 2721 Sayl Kanunun 8 inci maddesiyle "posta muafiyeti" kaldrlm, bilahare 2721 sayl Kanun da 2/3/1950 tarih
ve 5584 sayl Kanunun 68 inci maddesiyle yrrlkden kaldrlmtr.

1071
Madde 65 Sari bir hastalk zuhur ettii veya zuhurundan phelenildii veya sari ve salgn bir hastalktan vefat
vuku bulduu veyahut vefatn sari ve salgn bir hastalk tesiri ile husule geldiinden phe edildii ihbar olunur olunmaz
hkmet tabipleri veya bulunmad mahallerde belediye tabipleri mahallinde lazm gelen tetkikat icra ve hastaln
muhakkak olup olmadn ve zuhuru sebeplerini tahkik ile mafevke iar eyler. Sari hastalklar tetkikat yapan tabiplere btn
Devlet kuvvetleri mzaherete mecburdurlar.
Madde 66 65 inci maddede zikredilen tahkikat, sari ve istilai bir maraz zuhuru ihbar olunmad ve fakat
Hkmete sari bir hastalk vukuundan phelenildii takdirde dahi yaplabilir. Bu surette sari hastalk tetkikat yapan shhat
memurlar lzum grdkleri mahallerde hastalar veya maraz amillerini ve sebeplerini taharriye salahiyettardrlar.
Madde 67 57 nci maddede zikrolunan sari ve salgn hastalklar vakalar hakknda tetkikat yapan tabip bu tetkikat
kolaylatrmak zere hastann yanna girmee ve hastay ve icabna gre evin sair sakinlerini muayeneye ve hastaln sureti
zuhur ve seyrine dair izahat ve malumat talebine salahiyettardr. Bu hususta mmaneat grlenler bu kanunda zikredilen
ahkam mahsusa mucibince cezalandrlr.
Madde 68 Tabip bulunmyan mahallerde Shhat ve timai Muavenet Vekaletinin emri ile sari ve salgn hastalklar
hakknda tetkikat yapmaa, bu husus iin yetitirilmi kk shhat memurlar mezundurlar.
Madde 69 Sari ve salgn bir hastaln vukuu tahakkuk eyledii takdirde shhat memurlar derakap lazmgelen
tedbirlerin ittihazna ve btn idari makamlar bu tedbirlerin tatbik ve icras hususunda muavenete mecburdurlar. (1)
Madde 70 Sari ve salgn bir hastalktan vefat eyledii zan ve phe edilen ehas zerinde, alakadar tabip tarafndan
lzum gsterildii takdirde, fethimeyit icra olunabilir.
Madde 71 Sari ve salgn bir hastaln hkferma olduu veya tehdit eyledii mahallerde Shhat ve timai
Muavenet Vekaletince btn cenazelerin defninden evvel bir tabip tarafndan muayenesi mecburiyeti ilan edilebilir.
Madde 72 57 nci maddede zikredilen hastalklardan biri zuhur ettii veya zuhurundan phelenildii takdirde
aada gsterilen tedbirler tatbik olunur:
1 - Hasta olanlarn veya hasta olduundan phe edilenlerin ve hastal ner tamim eyledii tetkikat fenniye ile
tebeyyn edenlerin fennen icap eden mddet zarfnda ve shhat memurlarnca hanelerinde veya shhi ve fenni artlar haiz
mahallerde tecrit ve mahede altna vaz'.
2 - Hastalara veya hastala maruz bulunanlara serum veya a tatbik.
3 - Ehas, eya, elbise, amar ve binalarn ve fennen intana maruz olduu tebeyyn eden sair bilcmle mevaddn
fenni tathiri.
4 - Hastalk nereden haarat ve hayvanatn itlaf.
5 - Memleket dahilinde seyahat eden ehasn icap eden mahallerde muayenesi ve eyalarnn tathiri.
6 - Hastaln sirayet ve intiarna sebebiyet veren gda maddelerinin sarf ve istihlakinin men'i.
7 - Dahilinde sari ve salgn hastalklardan biri zuhur eden umumi mahallerin tehlike zail oluncaya kadar set ve
tahliyesi.

(1) Bu hkmn uygulanmasnda ek 2 nci maddeye baknz.

1072
Madde 73 Kolera ve veba ve ruam musaplarndan gayr hastalarn evlerinde tecrit edilmelerine msaade olunur.
Yalnz alakadar shhi memurlar tarafndan bu tecridin messir olmasn temin edecek artlarn mevcudiyeti kabul edilmi
olmaldr. Bu takdirde hastalarn evlerine bir alameti mahsusa vazedilerek harile olan ihtilat menedilir. Kolera, veba, ruam
musaplariyle bulunduu mahallerde tecridi mmkn ve kafi grlmiyen sair hastalk musaplar ve kolera ve vebay neir ve
sirayet ettirmeleri muhtemel olanlar icap ederse cebri tecride tabi olurlar. Cebri tecrit, hastalarn veya bu maddede zikredilen
phelilerin Hkmete tayin edilecek mahallerde, her trl ihtilattan memnu olarak ve zabta murakabesi altnda
bulundurulmalardr.
Madde 74 Hastalarn tecrit ve tedavisine mahsus vasf ve artlar haiz hususi yerleri olmayan mektep, fabrika ve
imalathanelerle mtaaddit kimselerin bir arada bulunduu umumi her nevi messese ve mebanide sari hastalklara musap
kimselerin alkonulmas memnudur.
Madde 75 Kuduz olan veya kudurmu olduundan phe edilen hayvanlar tarafndan srlm olanlarn vakit
kaybetmeden en yakn kuduz tedavi messesesine izam olunmalar mecburidir. Bunlardan fakir olanlarn yol masraflar
belediye veya ky sandklarnca ve bu sandklar veremedikleri takdirde idarei hususiyelerce tediye olunur ve bunlar Devlete
ait umumi nakil vastalarndan meccanen istifade ederler.
Madde 76 Etrafnda bulunanlara sari ve salgn hastalklardan birini nakle vasta olduu muhakkak olan kimseler
muvakkaten ve bu zail oluncaya kadar meslek sanatlarnn icrasndan hfzsshha meclisleri karariyle menolunur.
Madde 77 Sari ve salgn hastalklardan birinin hkm srd veya tehdit ettii mahallerde Shhat ve timai
Muavenet Vekaletinin tasvibiyle btn umumi mahallerde vuku bulacak itimalar tahdit veya menolunabilir. Bundan baka
hastalarla hastal pheli olanlarn ve hastaln sirayet ve nerine vasta olabilecek eyann fenni tathiratile mahzur ve
mazarrat izale edilmeksizin nakillerine ve btn kara ve deniz ve hava nakil vastalarnn fenni tathir ve tephire tabi
tutulmadan seyrseferlerine mmaneat edilir.
Madde 78 Hususi kanuna tevfikan alm olan ahslara ait laboratuvarlarda ve Shhat Vekaletince tayin edilecek
messesat resmiyenin gayrisinde kolera, veba ve ruam mikroplar kltrlerinin bulunmas memnudur. Dier sari hastalklar
mikroplarnn iyi muhafazasndan ve bir mahalden dierine naklinde yaplacak takayydattan laboratuvar sahipleri mesuldr.
Madde 79 Su ile sirayet ettii fennen muhakkak olan hastalklardan birinin salgn halinde hkm srd
mahallerde veya bu mevkilerin etraf ve civarnda bulunan umumi banyolar ve kuyular, aptesaneler ve ehir ve kasaba veya
kylere gelen sularn ve amar ykamaa mahsus umumi mahallerin ve dere, nehir gibi cari sularla gl sularndan pheli
olanlarnn istimali memnudur.
Madde 80 Askeri kuvvetler arasnda veya askeri messeselerde 57 nci maddede mezkr sari ve salgn
hastalklardan biri zuhur ettii takdirde bu kanunda zikredilen tedabirin ifasna hususi tekilat shhiyeleri mecburdur. Bu
hallerde Milli Mdafaa Vekaleti vukuatn zuhur ve seyrinden Shhat ve timai Muavenet Vekaletini daimi surette
malumattar edecek ve halk sirayetten korumak iin mtereken ittihaz ve kabul edilecek tedbirleri tatbik eyleyecektir. Shhat
Vekaletince halk arasnda grlen sari hastalklar vakalarndan Milli Mdafaa Vekaleti vaktinde haberdar edilir.

1073
Madde 81 Sari ve salgn hastalklar amilleriyle bulat muhakkak veya pheli olupta tathiri ve tephiri masarifi
kymetinden ziyadeye bali olaca anlalan veya tephir ve tathiri mmkn grlmeyen eya ve mevadd saire imha olunur.
Tathir ve tephir masarifi kymetinden ziyadeye bali olaca anlalan eyann sahibi tarafndan arzu edildii takdirde tathir
masarifi kendisi tarafndan deruhte edilerek tathiri icra edilir. mha edilen mevat ve eya Hkmete her kimin elinden
alnm ise belediye ve ky ihtiyar heyetlerince tayin edilecek bedeli o ahsa tazmin olunur.
Madde 82 Sari ve salgn hastalklardan birinden vefat edip hususi tedabire tabi olarak defni iktiza eden cenazeler
alakadar memurlarn nezareti altnda tabutlanp defnolunurlar.
Madde 83 Cebri tecride tabi olarak messesatta veya evlerinde tecrit edilen kimselerle 76 nc maddede zikredilen
ahslardan muhta olanlarnn kendileri ve ailelerinin iaeleri masarifi Hkmete tesviye edilir.
Madde 84 Sari hastalklarn zuhur ve intiarna mani olmak zere mnasip faslalarla umumi mebaninin, nakil
vastalarnn, otel, han ve her nevi temaa yerleri ve saire gibi itima yerlerinin veya lzum grlecek sair messesatn neir
ve ilan edilecek artlar dahilinde tathir ve tephirine ve hastalk nakleden haerat ve hayvanat itlaf etmee Shhat ve timai
Muavenet Vekaleti mezundur.
Madde 85 Mstamel elbise ev eyas ve sairenin fennen tathir edilmeden satlmas memnudur.
Madde 86 inde sari ve salgn hastalklardan biri kan binalarla bitiik binalar sahipleri hastaln izalesine hadim
ve yaylmasna mani olmak zere shhiye memurlarnn gsterecekleri shhi mahzurlar slaha mecburdurlar. Sahipleri
yapmazsa Hkmet veya belediyelerce yaplp, masarifi, maliye memurlarnca Tahsili Emval Kanununa tevfikan tahsil
olunur.
Madde 87 Shhat ve timai Muavenet Vekaletince 57 nci maddede zikredilen hastalklarn her birine kar
yaplacak mcadele tedbirlerini ve tathirat ve tephirat ve itlaf haerat ve hayvanat usullerini ve tathirata tabi binalar ve eya
ve sairenin ne zamanlarda ve ne suretle tephir ve tathir edileceklerini mbeyyin bir nizamname nerolunur.
Madde 88 Trkiye dahilinde her fert iek as ile mkerrenen alanmaa mecburdur. Bu ann, icras tarz ve
vesikalarn ne suretle ita olunaca ve alarnn fennen geri braklmas icap eden kimseler 87 nci maddede yazlan
nizamnamede zikredilir.
Madde 89 Trkiye hudutlar dahilinde doan her ocuk doumu takip eden ilk drt ay zarfnda alanr. ocuun
peder ve validesi a mecburiyetinin ifa edilmesinden ayn suretle mesuldrler. Ebeveyni olmayan ocuklar veya ebeveyni
nezdinde bulunmayan ocuklar iin ocuu bakmak zere kabul eden ahslar veya messeseler mdrleri mesuldrler.
Madde 90 Otuz yana kadar olan her ahs iek asn be senede bir tekrar ettirmee mecburdur. iek salgn
vukuunda shhat memurlar tarafndan lzum grlecek btn ehasa iek as tatbik mecburidir.
Madde 91 iek as Hkmete hazrlanr ve meccanen tevzi ve tatbik olunur.
Madde 92 Askeri makamlar, askeri hizmetlerini ifa esnasnda ve kanunen muayyen olan mddetlerde askerlerin
iek alarn muntazaman ifaya mecburdurlar.

1074
Madde 93 Ticari ve snai btn messeseler sahipleri mstahdemlerini kendi vesaitiyle kanunun gsterdii
mddetlerde iek as ile alamaa mecburdurlar.
Madde 94 Kanuni mhlet zarfnda mkerreren alandn vesikalarla ispat edemiyenlerin Devlet, belediye
hizmetlerinde veya hususi ve umumi ticaret ve sanayi messeselerinde, byk iftliklerde istihdam veya mekteplere kabul
memnudur.
Madde 95 Sari hastalklara kar kullanlan her nevi serum ve alar Hkmet tarafndan ihzar edilir. Hariten
getirilenlerin Shhat ve timai Muavenet Vekaletince tayin olunan vasf ve artlar haiz olmalar mecburidir. Dahilde beeri
serum ve a imali Shhat ve timai Muavenet Vekaletinin msaadesine ve murakabesine tabidir. Bu messeselerin vasflar
ve artlar Vekalete tayin olunur.
Madde 96 Kuduz as ihzar ve tatbik iin iktiza eden messeseler Shhat ve timai Muavenet Vekaletince veya
onun msaade ve murakabesi altnda resmi tekilat tarafndan alr ve a meccanen tatbik olunur.
NC FASIL
Stma ile mcadele
Madde 97 Stmal olduu Shhat ve timai Muavenet Vekaletince neir ve ilan edilecek mahallerde stmann her
trl ekillerinin 58, 59, 60, 61 inci maddelerde musarrah olduu vehile ihbar mecburidir.
Madde 98 Stma mcadelesi, hususi kanununa ve talimatnamelerine tevfikan icra olunur. Askeri makamlar Shhat
Vekaletince kabul edilen esaslar dahilinde askeri ktaat ve tekilatta stma mcadelesi yaparlar ve yaplan tedbirleri stma
mcadele reislerine veya shhat mdrlklerine bildirirler.
DRDNC FASIL
Trahom ile mcadele
Madde 99 Ahalisinin byk bir ksmnn trahom hastalna mptela olduu tahakkuk eden mahallerde Shhat ve
timai Muavenet Vekaleti tarafndan mcadele heyetleri tekil edilir ve iktiza eden messeseler alr. Buralarda hastaln
tedavisi iin hastalar zerinde yaplacak btn tedbirler ve ameliyeler meccanen icra olunur.
Madde 100 Trahomlu olduu Vekalete ner ilan edilecek mahallerde trahom hastalnn ve ihtilatlarnn 58, 59,
60, 61 inci maddelerde tasrih edildii zere ihbar mecburidir.
Madde 101 Trahom mcadele mntkalarnda tekil edilecek heyetler btn ahaliyi muayene ve tescile ve trahoma
mptela olduu anlalan hastalar tedavi maksad ile messeselere celbe ve iktiza eden tedaviyi tatbika salahiyettardr.
Madde 102 Gerek trahom mcadele mntakalarnda ve gerekse memleketin sair aksamnda trahomun sari
devresine musap olan hastalarn bu devre devam ettii mddete mektep, fabrika, imalathane veya sair resmi, hususi
messesata devamlar menolunur. Trahom mcadele mntakalarndaki ocuklarn tedrisat iin Shhat ve Maarif
Vekaletlerince mtereken hususi tedbirler ittihaz olunur.
Askeri makamlar Shhat Vekaletince kabul edilen esaslar dahilinde askeri ktaat ve tekilatta trahom mcadelesi
yaparlar ve yaplan tedbirleri mahallerindeki shhat memurlarna bildirirler.

1075
BENC FASIL
Zhrevi hastalklarla mcadele
Madde 103 Vcudun hangi ksmnda ve ne ekilde tezahr ederse etsin frengi, belsoukluu ve yumuak ankr
mptela her ahs kendisini Trkiye'de sanat icrasna mezun bir tabibe tedavi ettirmee mecburdur. ocuklar tedavi ettirmek
mecburiyeti ana ve babalarna veya bu ocuklara bakan ve himaye eden kimselerle messeselere racidir.
Madde 104 Sanatn icra eden her tabip her ay nihayetinde protokol defterlerindeki kaytlara nazaran o ay zarfnda
kendilerine mracaat eden frengili hastalarn ismini, yan ve hastalnn devrini, evvelce bir tabip tarafndan tedavi edilip
edilmediini Shhat ve timai Muavenet Vekaletine bildirmek zere bulunduu mntkann Shhat ve timai Muavenet
Mdrlne yaz ile bildirir. Mahrem olarak alnacak bu ihbarat ifa eden memurlar hakknda Devletin mahrem kaytlarn
ifa ve vazifei memuriyetini suiistimal etmenin istilzam ettii mcazat tayin olunur.
Madde 105 Frengi ve belsoukluu ve yumuak ankr mptelalar btn resmi shhat messeselerinde veya
Hkmet ve belediye tabipleri tarafndan parasz tedavi edilir.
Madde 106 Zhrevi hastalklardan biriyle musap olduundan phe ve bu hastalklar etrafna ner tamim
ettiinden endie edilen kimseleri muayeneye sevk ve shhi hallerine dair birer rapor talep etmee alakadar Shhat ve timai
Muavenet Mdrleri ve Hkmet tabipleri mezundurlar. Bu gibi ahslar arzu ettikleri takdirde kendilerini hususi bir tabibe
muayene ettirerek ondan alacaklar raporu ibraz edebilirler. Bu hususta imzasz ve adressiz ihbarat mesmu olamaz.
Madde 107 Zhrevi bir hastala mptela olduu tahakkuk ederek hastal etrafna neir ve sirayet ettirdiinden
phe edilen kimseler cebren tedaviye sevk olunabilecei gibi hastaln sirayetine mani olmak zere bir hastanede tecrit ve
tedavi altna alnabilir. Bu hususta kuvvei cebriye istimali dahi caizdir.
Madde 108 Zhrevi hastalklardan birine musap hastalardan biri tedaviyi ikmal etmeden ortadan kaybolduu
takdirde tedavi eden tabibi,mntkas Shhat ve timai Muavenet Mdrlne yaz ile malmat vermee mecburdur. Shhat
mdrleri tedaviden ayrlan bu hastann dier bir tabip tarafndan veya herhangi resmi messesede tedavi edilip edilmediini
icap ederse bizzat hastann kendisinden izahat alarak tahkika ve tedavi edilmedii tahakkuk edenleri 107 nci madde
mucibince tedaviye sevke mezundur.
Madde 109 Her tabip tedavi altnda bulunan zhrevi hastalklar musaplarnn ellerine bu hastaln tehlikesini ve
sirayet yollarn bildirecek, nmunesi Shhat ve timai Muavenet Vekaletince tesbit edilmi bir (Vesayayi shhiye varakas)
vermee mecburdur. Hasta ocuk olduu takdirde bu izahat ve vesaya varakas hastann ana ve babasna ve olmazsa sair
yaknna verilir.
Madde 110 (Deiik: 23/1/2008-5728/47 md.)
Zhrevi hastalklardan birine dar olduunu bildii veya grne nazaran veyahut tedavisi altnda bulunduu
tabiplerinin izahatyla bu hastalklardan birine mptela olduunu bilmesi lazm geldii halde hastal bir dierine sirayet
ettirenler hakknda bu Kanunda mezkur mcazat tatbik olunur. Frengili bir ocuun frengiye musap olduunu bildii halde
salim bir st anneye emzirtmek memnudur.

1076
Madde 111 Ahalisinden bir ksmnn frengiye musap olduu anlalan veya phe edilen mntakalarda Shhat ve
timai Muavenet Vekaleti tarafndan mcadele heyetleri tekil ve lazm gelen messeseler alr.
Madde 112 Frengi mcadele heyetleri,mntakalar dahilinde btn ahaliyi muayene ve tescile ve frengiye mptela
olduu anlalan hastalar tedavi maksadyle messeselere celp ve iktiza eden mdavat tatbika salahiyettardrlar.
Askeri ktalarda tekilatta zhrevi hastalklarla mcadele askeri makamlarca temin olunur. Sirayet devresinde zhrevi
hastalklar musaplar fenni usulle tedavi edilmedike terhis edilmez.Askerlik esnasnda frengili olduu tesbit edilenlerin
knye defterleri, grdkleri tedavi tarz hakkndaki malumat ile beraber Mdafaai Milliye Vekaletince Shhat Vekaletine
gnderilir.
ALTINCI FASIL
Veremle mcadele
Madde 113 Akcier ve hanere vereminin her sari eklinde musap olanlarla veremin herhangi seriri ekline musap
olarak vefat edenlerin isim ve adresleriyle ihbar mecburidir.Musaplar sekiz gn ve vefatlar yirmi drt saat zarfnda hastal
veya lm tehis ve tesbit eden her tabip tarafndan en yakn shhiye dairesine ifahen veya tahriren ihbar edilir.
Madde 114 Veremli hastann ikametgah deitirmesi halinde nakilden haberdar olan tabip derakap keyfiyeti ve
nakledilecek mahalli evvelce hastay haber verdii shhiye dairesine ihbara mecburdur.
Madde 115 Hastanelerde,doum evlerinde,hapisanelerde,sair resmi veya hususi mesesat shhiye ve hayriyedeki
btn veremli hastalarla buralarda vukua gelen verem vefiyat yirmi drt saat zarfnda o messesenin mdr tarafndan
ihbar edilir.
Askeri ktaat ve tekilatta tedavi edilen veya vefat eden veremliler buralardaki askeri tabipler tarafndan ve mensup
olduklar kumandanlklar vasitasiyle alakadar shhat makamlarna ihbar olunur.
Madde 116 Shhat ve timai Muavenet Vekaletince kat edilen verem dispanserlerinin mevcut olduu
mahallerde verem musaplarnn dorudan doruya dispanser tababetine ihbar edilmesi vekalete ner ilan edilir.
Madde 117 Resmi bakteroyoloji laboratuvarlar veremlilere ait olup tabipler tarafndan gnderilen maddeleri
meccanen muayene ve neticesini gnderen tabiplere i'ar ederler.
Madde 118 Hkmet veya belediye tabiplerinin veya tabibi mdavilerinin talebi zerine veremlilerin
ikametgahlar ve eyalar meccanen tathir ve tephir olunur.
Madde 119 Sari ekilde verem hastalna musap olduu tebeyyn eden ve etrafnda bulunan kimseleri intana
duar edeceinden phe olunan hastalar hastane veya sair bir messesede tecrit veya tedaviye veya meslek ve sanatlar
dolaysiyle kk ocuklar verem intanna duar edecekleri tahakkuk edenleri meslek ve sanatlarn icradan men'e Shhat ve
timai Muavenet Vekaleti salahiyettardr.
Madde 120 Shhat ve timai Muavenet Vekaleti fennen lzum grecei ehasa veremden vikayeye matuf
tedbirleri tatbika mezundur.
Madde 121 Veremle mcadele cemiyetlerine ait messeselerle bu cemiyetler tarafndan tatbik edilen mcadele
tedbirleri Shhat ve timai Muavenet Vekale tinin murakabesine tabidir.

1077
YEDNC FASIL
Geen fasllar arasnda mterek hkmler
Madde 122 Evlenecek erkek ve kadnlar evlenmeden evvel tbbi muayeneye tabidir. Bu muayenenin sureti icras
ve teferrat hakknda Shhat ve timai Muavenet Vekaletince bir nizamname nerolunur.
Madde 123 Frengi, belsoukluu ve yumuak ankr ve czzama ve bir maraz akliye mptela olanlarn evlenmesi
memnudur. Bu hastalklar usul dairesinde tedavi edilip sirayet tehlikesi getiine veya ifa bulduuna dair tabip raporu ibraz
olunmadka musaplarn nikahlar aktolunmaz.
Madde 124 lerlemi sari vereme musap olanlarn nikah alt ay tehir olunur. Bu mddet zarfnda salah eseri
grlmezse bu mddet alt ay daha temdit edilir. Bu mddet hitamnda alakadar tabipler her iki tarafa bu hastaln tehlikesini
ve evlenmenin mazarratn bildirmee mecburdur.
Madde 125 St annelik yapacak kadnlar zhrevi hastalklarla sari vereme ve czzama musap olmadklarn mspit
tabip raporlar alrlar. Raporlar her alt ayda bir tecdit olunur. Bu raporu olmayan kadnlarn st annelik etmesi ve rapor talep
etmeden herhangi bir kadnn st annelie kabul edilmesi memnudur. Resmi tabipler st annelik edecek kadnlar meccanen
muayene ve raporlarn ita ederler.
Madde 126 (Deiik:11/10/2011-KHK-663/58 md.)
Gda retim ve sat yerleri ve toplu tketim yerleri ile insan bedenine temasn sz konusu olduu temizlik
hizmetlerine ynelik sanatlarn ifa edildii i yeri sahipleri ve bu i yerlerinin iletenleri, alanlarna, hijyen konusunda bu
i yerlerindeki meslek ve faaliyetin gerektirdii eitimi vermeye veya alanlarn bu eitimi almalarn salamaya, belirtilen
eitimleri alm kiileri altrmaya, alan kiiler ise bu eitimleri almaya mecburdurlar. Bizzat almalar durumunda, i
yeri sahipleri ve iletenleri de bu fkra kapsamndadr.
Bulac bir hastal olduu belgelenenler ile i yerinin faaliyet ve hizmetlerinden dorudan yararlananlar rahatsz
edecek nitelikte ve grnr ekilde ak yara veya cilt hastal bulunanlar, bizzat alan i yeri sahipleri ve iletenleri de
dhil olmak zere, alnacak bir raporla hastalklarnn iyiletii belgeleninceye kadar, birinci fkrada belirtilen i yerlerinde
alamaz ve altrlamazlar. alanlar, hastalklar konusunda iverene bilgi vermekle ykmldr.
Madde 127 (Deiik:11/10/2011-KHK-663/58 md.)
126 nc maddede belirtilen i yerlerindeki hijyen eitimine ynelik hususlara, bu i yerlerinde almaya engel
bulac hastalklarn ve cilt hastalklarnn neler olduuna, iyileme hlinin belirlenmesine, hangi meslek ve sanat erbabnn
126 nc madde kapsamnda olduuna ilikin usl ve esaslar, Salk, ileri ve Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanlklarnca
mtereken karlacak ynetmelikle dzenlenir.
126 nc maddede belirtilen i yerlerinde bulac bir hastalk veya bir salgn hastalk kmas durumunda, bu hastalkla
alakal gerekli incelemeler, analiz masraflar i yeri sahipleri ve iletenlerince karlanmak zere ilgili kurumlar tarafndan
yaplr.
126 nc maddede belirtilen i yerlerinde bulac bir hastalk veya bir salgn hastalk kmas hlinde doacak hukuk
sorumluluklar ile bu durumdan zarar gren kii veya kurumlarn hukuk yol vastasyla talep edebilecekleri tazminat
demeleri veya olabilecek dier demeler i yeri sahiplerine ve iletenlerine aittir.
NC BAP
Umumi kadnlar hakknda ahkam
Madde 128 Shhat ve timai Muavenet ve Dahiliye Vekaletleri mtereken bir nizamname nerederek umumi
kadnlar ve evlerin tabi olacaklar hkmler ve bu fuhu yznden intiar eden hastalklarn ve bilhassa zhrevi hastalklarn
sirayetine mani olacak tedbirleri tesbit ve yine mtereken tatbik ederler.Umumi kadnlarla umumi evler ve bunlara benzer
mahaller bu nizamnamede tarif ve tahdit olunacaktr.
Madde 129 Fuhu, sanat ve maiet vastas ittihaz eden kadnlardan zhrevi hastalklarn her trl ekaline,
czzam, cerp, empetigo, entertrigo, mterakki verem veya Shhat ve timai Muavenet Vekaletinin fennen lzum grecei
sair hastalklara musap olanlarn sanatlarnn icrasna icap ederse kuvvei cebriye istimali ile mmanaat olunur. Bunlar lzum
grlrse bir messesede tecrit ve tedavi edilir.
Madde 130 Umumi evlerde her nevi ispirtolu ikilerin istihlaki memnudur.
Madde 131 Fuhu sebebiyle intiar eden hastalklara kar tedbir ittihaz masarifi belediyelere aittir. Bu husus iin
umumi evler sahiplerinden 128 inci maddede zikredilen nizamnamede gsterilecek bir cret alnabilirse de umumi
kadnlardan ahsan her nevi resim veya cret cibayeti usul mlgadr.

1078
Madde 132 Umumi kadnlara mtaallik gerek ahlaki ve gerek intizam umuminoktai nazarndan yaplacak takibat
ve sagirlerin fuhu telkinatndan vikayesimahsus kanunlarna tevfikan ait olduu daireler tarafndan icra olunur.
DRDNC BAP
Muhacerete ait shhi iler
Madde 133 Trkiye'de tavattun etmek zere topluca ve kafile halinde gelen ecnebi tabiiyetindeki ahslar veya
tabiiyetini terkederek Trkiye tabiiyetine dahil olmak isteyen muhacirler Shhat ve timai Muavenet ve Dahiliye
Vekaletlerince mtereken tayin edilecek hudut kaplarndan veya limanlarndan memlekete dahil olurlar. Trkiye'de azami
ay kalmak veya tavattun etmek isteyen ecnebilerle tabiiyetini terkederek Trk tabiiyetini kabul etmek isteyen ahslar
mnferiden veya bir aile halinde geldikleri takdirde her taraftan memlekete dahil olabilirler.
Madde 134 57 nci maddede zikredilen sari ve salgn hastalklardan veya zhrevi hastalklardan birine musap
olanlar, czzam, trahom ve Shhat ve timai Muavenet Vekaletince tayin olunacak hastalklardan birine duar olanlarn ve
mecnunlarn ve fuhula melf kadnlarn 133 nc maddede mezkr kimseler meyannda memlekete girmesi memnudur.
Madde 135 134 nc maddedeki memnuiyite ait istisnalar ve btn muhacirlere veya tavattun etmek zere gelen
ecnebilere tatbik edilecek shhi tedbirler ve bunlarn iskan edilecekleri mahallere kadar sevk ve murakabeleri tarzlar Shhat
ve timai Muavenet ve Dahiliye Vekaletlerince mtereken tesbit olunur.
Madde 136 134 nc maddede zikredilen hastalklardan birine musap olan ahslar getiren gemiler ve imendifer
idareleri bunlar tekrar getirdikleri yerlere iadeye veya shhat memurlar tarafndan mahede, tecrit ve tedavi altna alnmak
zere bu memurlar tarafndan gsterilecek mahalle kadar sevke mecburdurlar. Bu husustaki masarif bu nakil vastalar
idarelerine aittir.
Madde 137 Ecnebi memleketlerden gelen her vapur kaptan shhi muamele esnasnda hudutlar ve sahiller shhat
memurlarna limna kacak yolcularn ve kara ile ihtilat edecek taifenin ve topluca ve kafile halinde Trkiyeye gelmek zere
bulunan ehasn isimlerini bildiren bir liste verecek ve bunlarn iinde hasta mevcut olduu takdirde gemi tabibinin tasdikiyle
musap olduu veya musabiyetinden phe edildii hastalk bildirilecektir.
Madde 138 Topluca ve kafile halinde muhacir nakleden Trk ve ecnebi gemilerin hkmetlerince musaddak bir
tabibi ve hastalk ve mstacel ahvalde kullanmaa mahsus ecza ve tbbi levazm olmaldr. Vapurlarn her taraf ve bilhassa
muhacirlerin bulunduu mahaller gayet temiz ve shhi eraiti haiz olacak ve muhacirler hava edaidinden mahfuz olarak
nakledilecektir.
BENC BAP
Gemiler, demiryollar ve sair nakliyat vastalar shhi ileri
Madde 139 Yolcu tayan Trk gemilerinde hususi kanunda gsterilen artlar dahilinde istihdam edilecek
tabiplerin Trkiye'de sanat icrasna mezun ve Shhat ve timai Muavenet Vekaletince tasdik edilmi olmas lazmdr.Bu
tabipler gemi tabipliine tayin olunmak iin bu bapta neredilecek talimatnameye tevfikan Vekalete bir imtihana tabi
tutulurlar ve imtihanda muvaffak olanlara gemi tabiplii vazifesini ifa edebileceklerini mbeyyin bir vesika verilir.

1079
Madde 140 139 uncu maddede zikredilen vesikay hamil olmayan tabiplerin gemi tabipliklerinde istihdam
memnudur.
Madde 141 Yolcu gemilerinde bulunmas lazm gelen ila ve tbbi levazm ile hasta tedavisi iin tefrik edilen
mahaller ve bu gemilerin erait ve yolcu mahallerinin shhi vasflar ve izdihama mani olacak ve yolcularn selamet ve
emniyetini temin eyleyecek tedbirler Shhat ve timai Muavenet ve ktisat Vekaletlerince mtereken bir nizamname ile
tesbit olunur.
Madde 142 Gemi tabipleri, gemi dahilindeki mrettebat ile nc snf yolcular ve deniz tutmas, kaza veya sari
hastalk vukuunda dier snf yolcular meccanen tedaviye mecburdur.
Madde 143 Gemi tabipleri musaddak bir defter tutarak her seferdeki shhi vakalar hastalananlarn esami ve
hastalklarn ve yaplan tedaviyi umumiyetle geminin shhi hallerini kayt ve imza ve kaptana tasdik ettirir. Bu defter
seferden mebde limanna avdette orada sahiller shhi ilerine nezaretle mkellef memurlara ibraz olunur.
Madde 144 Gemi tabibi memleketi sari ve salgn hastalklardan korunmaa matuf tedbirleri teshil ve bu hususta ait
olduu makamlarca verilecek emirler ve talimatn icras ile mkelleftir.
Madde 145 Gerek uzun sefer yapan ve gerekse limanlar dahilinde veya ksa mesafeler iinde veya nehirlerde
ileyen her nevi merakp, sahiller shhi ilerine nezaretle mkellef memurlar tarafndan murakabeye tabidir. Gemilerin
kaptanlar veya reisleri sari ve salgn hastalklarn zuhuruna mani olmak zere gerek gemilerde ve gerekse mrettebata
tatbikna bu makamlarca lzum gsterilecek tedbirlere riayetle mkelleftir.
Madde 146 Demiryolu, tramvay, otobs ve omnibs gibi umumi nakil vastalar vagon ve arabalarnda sari va
salgn hastalklarn intikal ve sirayetine mani olmak zere tatbikna shhi memurlarca lzum gsterilecek tedbirlerin ifasna,
bu nakil vastalar idareleri mecburdurlar. ahslara ait ve fakat umumi nakil ilerinde kullanlan vastalar sahipleri dahi ayn
mecburiyete tabidirler.
Madde 147 Sari ve salgn hastalklara mptela ahslar ancak shhat memurlarnn msaadesi ile ve bu husustaki
kaidelere riayet etmek art ile umumi nakil vastalar ile naklolunabilir. Msaadesiz umumi nakil vastalar ile sari hastalk
musaplarnn nakli memnudur.
Madde 148 Shhat ve timai Muavanet Vekaletince grlecek lzum zerine sari ve salgn hastalklarn zuhur
ettii mahallerden gelen yolcu ve eyann muayenesi iin imendifer istasyonlarnda muayene mevkileri tesis olunur.
Madde 149 imendifer idarelerince byk demiryolu istasyonlarnda ve yolcu katarlarnda kaza ve mstacel
hastalk vakalarnda istimal edilecek levazm ve mevadd tbbiyenin hazr bulundurulmas mecburidir.
Madde 150 Gemi svarileri ve ark ve dmencileri, demiryolu makinistleri, otomobil ve otobs ofrleri veya
lzum grlecek sair vesaiti nakliye mstahdeminin hizmete duhulden evvel bedeni, akli, ruhi ve basari, zni muayenelerinin
icrasna mtaallik olmak zere hususi hkmler vazedilecek ve bu muayenelere tabi olmadan hi bir ahs bu gibi hizmetlere
kabul edilmeyecektir. Bu muayeneler resmi shhat messeseleri tarafndan meccanen yaplr.

1080
ALTINCI BAP
ocuk hfzsshhas
BRNC FASIL
ocukluk ve genlik korumas
Madde 151 Shhat ve timai Muavenet Vekaleti kk ocuk hfzsshhas ve bunlarda grlen vefiyatn
azaltlmas iin lazm gelen messeseler aarak idare eder ve ocuk hfzsshhas faydalarnn halk arasnda intiar ve tatbikn
teshil edecek tedbirleri ittihaz eyler.
Madde 152 (....) (1) ocuk drmee vasta olup Shhat ve timai Muavenet Vekaletince tayin olunacak alat ve
levazmn ithal ve sat memnudur. Bunlarn tababette mstamel enva Shhat ve timai Muavenet Vekaletinin tayin edecei
artlar dairesinde ithal edilir ve eczanelerde reete ile satlr.
Madde 153 Devletin resmi messeselerinde doum yardm meccanidir. (Mlga cmle:4/7/2012-6354/1 md.) ()
(Ek fkra: 4/7/2012-6354/1 md.) Gebe veya rahmindeki bebek iin tbbi zorunluluk bulunmas hlinde doum,
sezaryen ameliyat ile yaptrlabilir.
(Ek fkra: 4/7/2012-6354/1 md.) Gerekli tedbirlerin alnmasna ramen, doumu takiben anne veya bebekte
meydana gelebilecek istenmeyen sonulardan dolay hekim sorumlu tutulamaz.
Madde 154 Hkmet ve belediye tabipleri ve ebeleri fakir kadnlarn dourmasndan meccanen yardma
mecburdurlar.
Madde 155 Kendisi ve ocuunun shhati iin bir zarar husule getirmeyecei bir tabip tarafndan tahriren tasdik
edilmedike kadnlarn doumlarndan mukaddem hafta ve dourmasn mtaakip yine hafta zarfnda fabrika,
imalathane ve umumi ve hususi messeselerde almas ve altrlmas memnudur.
Madde 156 (Mlga: 1/4/1965 - 557/8 md.)
Madde 157 Stninelik edecek kadnlar kendi ocuklarnn yedi aylktan fazla olduuna dair resmi vesikalar ibraz
etmedikleri ve kafi emzirme kabiliyeti mevcut olmad takdirde stninelik etmelerine msaade edilmez. St annenin ocuu
yedi aylktan kk olduu halde bunun baka kadn tarafndan emzirildii ispat olunmak lazmdr. Bu vesikalar st
annelerin 125 inci maddede gsterilen muayenesi esnasnda talep edilir.
Madde 158 Yedi yandan aa olan metrk, ksz veya babas ve anas hayatta ocuklar gerek para ile ve gerek
parasz kabul ederek bakan resmi ve hususi btn messeseler Shhat ve timai Muavenet Vekaletinin murakabe ve teftiine
baldr. Bu tarzdaki messeselerin kad, sahipleri tarafndan Vekalete ihbar olunur.
Madde 159 Nezdine yedi yandan aa ocuklar para mukabilinde bakmak zere alan ehasn evvela mahalli
belediyesinden msaadei mahsusa almas mecburidir. Belediye heyeti shhiyesince bu gibi ehasn ikametgah ve sair artlar
muvafk grld tasdik edilmeden bu msaade ita edilmez. Bu gibi ehasn ikametgahlar da 158 inci maddede bahsedilen
teftie tabidir.
Madde 160 Kabul ettikleri ocuklarn shhat ve hayatlarn muhafaza iin lazm gelen vastalar noksan olur veya
ocuklarn shhat ve hayatn duar tehlike eden mahzurlar mevcut bulunursa 158 ve 159 uncu maddelerde zikredilen
messeseler ve ahslar, shhat memurlarnn tahriri ihtarlariyle bu noksanlar ve mahzurlar izaleye mecburdurlar. Bu ihtarlar
on be gn zarfnda icra ettirmeyenlerin ocuklar nezdlerinde bulundurmalarna msaade edilmez ve messeseleri kapatlr.

(1) Bu maddenin bandaki "ilkaha mani veya"ibaresi 1/4/1965 tarih ve 557 sayl Kanunun 8 inci maddesiyle kaldrlm olduundan
metinden karlmtr.

1081
Madde 161 Metrk ocuklar alt yan ikmal edinceye kadar mahalli belediyeleri, belediye olmayan yerlerde
ky heyeti ihtiyariyeleri himayeye mecburdurlar. Hususi messeseleri olmayan yerlerde belediyeler bu ocuklar icap ederse
bir cret mukabilinde baklmak ve bytlmek zere aileler nezdine verirler. Alt yandan sonra bu ocuklarn himayesi ve
tahsil ettirilmesi Maarif Vekaletince deruhde olunur.
Madde 162 Nfusu on binden fazla olan mahallerde belediyeler bir "St ocuu muayene ve mavere evi" tesis
ederler. Bu messeselerin vasf ve artlar ve vazifeleri Shhat Vekaletince tayin olunur. Nfusu krk binden fazla olan
mahallerde bunlara merbut olmak zere bir "St damlas"tesis edilir. Nfusu yz binden fazla olan mahallerde bu
messeseler ihtiyaca gre tezyit olunur.
Madde 163 Bilmum mekteplerin bina ve shhi artlar ve sari salgn hastalklardan vikayeleri hususlar Shhat ve
itimai Muavenet Vekaletinin murakabesi altndadr. Yalnz talebenin ahslarna ait shhi murakabe bu mekteplerin tabi
olduklar makamlar, cemiyetler veya ahslar tarafndan ifa edilir.
Madde 164 Alelmum mekteplerde muayyen faslalarla talebenin beden, ruh ve gz ve kulaklarna ait muayeneler
mekteplerin hususi tabipleri tarafndan icra ve her talebeye mahsus ayr kayt varakalarna tesbit olunur.
Madde 165 On yandan aa ocuun babas, anas veya ksz olanlarda sair hsmlar tarafndan hayat ve shhat
ve ahlakn tehlikeye maruz brakacak fena muameleye, teviklere veya cebre duar olduu takdirde bunlarn belediye veya
Devlet messeselerine kabul edilmek zere nezdinde bulunduu kimselerden ayrlmas caizdir.
Madde 166 On iki yandan aa ocuklarn yanlarnda ebeveyni veya velileri olduu halde dahi meyhanelere
girmesi ve on sekiz yandan aa genlere her nevi ispirtolu iki verilmesi veya satlmas memnudur.
Madde 167 On iki yandan aa ocuklarn, sinema ve tiyatro ve dans salonu ve bar gibi mahallere getirilmesi ve
kabul edilmesi memnudur. Alt yandan yukar olanlarn gndzn terbiyevi veya hususi mahiyette olan sinema veya
tiyatrolara getirilmesine msaade olunabilir.
Madde 168 Her ehir ve kasaba belediyeleri o ehir ve kasabann vs'at ve nfusunun adedine gre icap eden
byklkte kk ocuklarn temiz hava almasna mahsus bir veya mtaaddit baheler ve spor meydanlar vcude getirmee
mecburdurlar.
Madde 169 Kz liselerinde ve orta tahsilli kz mekteplerinde mektep idarelerince mnasip grlecek snflarda
talebeye fenni ocuk bakm usulleri nazari ve ameli surette retilmek zere haftada laakal bir saatlik mahsus bir ders kat
olunur.
KNC FASIL
St hakknda
Madde 170 ila 172 - (Mlga: 24/6/1995 - KHK - 560/21 md.; Aynen kabul : 27/5/2004-5179/37 md.)

1082
YEDNC BAP
iler hfzsshhas
Madde 173 On iki yandan aa btn ocuklarn fabrika ve imalathane gibi her trl sanat messeseleriyle
maden ilerinde amele ve rak olarak istihdam memnudur.
On iki ya ile on alt arasnda bulunan kz ve erkek ocuklar gnde azami sekiz saatten fazla altrlamaz.
Madde 174 On iki ya ile on alt ya arasnda bulunan ocuklarn saat yirmiden sonra gece almalar memnudur.
Madde 175 Btn amele iin gece hizmetleriyle yer altnda icraz lazmgelen iler 24 saatte sekiz saatten fazla
devam edemez.
Madde 176 Mahalli belediyelerince bar, kabare, dans salonlar, kahve, gazino ve hamamlarda on sekiz yandan
aa ocuklarn istihdam menolunur.
Madde 177 Gebe kadnlar doumlarndan evvel ay zarfnda ocuunun ve kendisinin sihhatine zarar veren ar
hizmetlerde kullanlamaz. Dourduktan sonra 155 inci maddede tayin edilen muayyen mddet istirahatn mtaakp ie
balyan emzikli kadnlara ilk alt ay zarfnda ocuunu emzirmek zere mesai zamanlarnda yarmar saatlik iki fasla verilir.
Madde 178 Her nevi sanat messeseleri ve maden ocaklar ve inaat yerleri dahilinde veya yaknnda ispirtolu
merubat sat veya umumi evler almas memnudur.
Madde 179 Aadaki mevadd ihtiva eylemek zere iilerin shhatini korumak iin ktisat ve Shhat ve timai
Muavenet Vekaletleri tarafndan mteken bir nizamname yaplr.
1 - mahallerinin ve bunlara ait ikametgah ve saire gibi mtemilatn haiz olmas lazmgelen shhi vasf ve artlar.
2 - mahallerinde kullanlan alat ve edevat, makineler ve iptidai maddeler yznden zuhuru melhuz kaza, sari veya
mesleki hastalklarn zuhuruna mani tedabir ve vesait.
Kadnlarla 12 den 16 yana kadar ocuklarn istihdam memnu olan shhate mugayir ve muhataral ilerin neden
ibaret olduu i kanununda tasrih edilecektir.

1083
Madde 180 (Mlga: 11/10/2011-KHK-663/58 md.)
SEKZNC BAP (1)
Yenilecek ve iilecek eyler ile kullanlacak baz maddeler
Madde 181 ()(2) umumi shhate taalk edip (183) nc maddede enva zikredilen eya ve levazm, Shhat ve
timai Muavenet Vekaletinin tefti ve murakabesine tabidir. Belediye teekkl etmi olan mahallerde bu murakabe vekaletin
bu kanun dairesinde star edecei nizamnamelerle talimatlara tevfikan belediye tarafndan ve belediyelerin bulunmad
yerlerde vekalet shhi tekilatna mensup memurlar tarafndan icra edilir. (3)
(Ek fkra: 22/9/1983 - 2890/1 md.) Salk ve Sosyal Yardm Bakanl belediyelerin bu tefti ve murakabe
hizmetlerini srekli kontrol edebilecei gibi, lzum grd yerlerde veya lzum grlen ilerde dorudan doruya tefti ve
murakabe etmek zere memur grevlendirir. Gerektiinde () (2)183 nc maddede saylan eya ve levazmn bakanlka
tespit edilecek laboratuvarlarda tetkikini salar.
(Ek fkra: 22/8/1983-2890/1 md; Mlga : 27/5/2004-5179/37 md.)
Madde 182 (Mlga : 27/5/2004-5179/37 md.)
Madde 183 (Mlga: 28/3/2013-6455/89 md.)
Madde 184 (Mlga : 27/5/2004-5179/37 md.)
Madde 185 183 nc maddede zikredilen eya ve levazm bunlarn gerek evsaf ve terkibi ve gerekse nezafetsizlii
dolaysiyle kullananlarn shhatini az veya ok ihlal edecek surette muhafaza veya sevketmek veya bu nevi eya ve levazm
satmak zere nezdinde bulundurmak, satla karmak veya satmak ve yahut gda maddelerine ait olduu herkese malm ve
zerinde buna dair alamet mevcut bulunan kaplar derununa muzr ve zehirli maddeler koyarak satla karmak memnudur.
(4)

Madde 186 Halk aldatmak zere gda maddelerini ve 183 nc maddenin ikinci fkrasnda mezkr eyay taklit
veya tai etmek veya mahltluunu ve bunun nisbetini bildirmeyerek taklit veyahut mau gda maddelerini satmak zere
nezdinde bulundurmak, satla karmak ve satmak memnudur.(4)
Madde 187 Gda maddelerini yanl unvan ve vasflarla veya halkn aldan masn mucip olabilecek alametlerle
ticarete karmak, satmak zere nezdinde bulundurmak ve satmak memnudur. (4)
Madde 188-193 (Mlga: 27/5/2004-5179/37 md.)

(1) Bu Bap'n 24/6/1995 tarihli ve 560 sayl KHK'ye aykr hkmleri, sz konusu KHK'nin 21 inci maddesi ile yrrlkten kaldrlmtr.
Bu KHK 27/5/2004 tarihli ve 5179 sayl Kanun ile deitirilerek kabul edilmi, ancak gerek Meclis Tutanaklarnda gerekse Kanun
metninde bu hkm yer almamtr.
(2) Bu maddenin; birinci fkrasnda yer alan, Btn gda maddeleriyle ibaresi ile ikinci fkrasnda yer alan gda maddeleri ile ibaresi,
27/5/2004 tarihli ve 5179 sayl Kanunun 37 inci maddesiyle madde metninden kartlmtr.
(3) Bu fkrada geen (182) rakam 26/3/1941 tarih ve 3987 sayl Kanunun 1 inci maddesiyle (183) olarak deitirilmi ve metne ilenmitir.
(4) Bu hkmn uygulanmasnda ek 3 nc maddeye baknz.

1085
Madde 194 Sokaklarda, pazar yerlerinde seyyar olarak gda maddeleri ve 183 nc maddede zikredilen eya ve
levazm satanlarn sattklar eya dahi teftie tabi olup bunlardan lzumuna gre nmune alnabilir.
Madde 195 (Deiik: 27/5/2004-5179/32 md.)
Seyyar esnaf, alakadar memurlarn teftilerini ve numune almalarn kolaylatrmaya ve kendilerine istedikleri izahat
vermeye mecburdurlar.
Madde 196 Tefti yapan memurlarn vak teftilerine ait olmak zere merbut olduklar makamlara tevdi
eyliyecekleri raporlarla kanuna muhalif hallerin ihbar mstesna olmak zere teftileri esnasnda muttali olduklar malmat
ve baz gda maddelerinin ihzar tarzlarna dair sanat esrarn ifa eylemeleri memnudur.
Madde 197 Bu kanunun mer'iyeti tarihinden itibaren be sene zarfnda her mahallin belediyesi o yerin ihtiyacna
muvafk vs'atte Dahiliye ve Shhat ve timai Muavenet Vekaletlerince evsaf ve eraiti ile beraber yaplacak bir
nizamnamenin gsterecei tiplerden birisini kabul ederek bir mezbaha ina ettirecek veya mevcut olan bu esasa gre slah
eyleyecektir.
Madde 198 (Mlga: 27/5/2004-5179/37 md.)
Madde 199 ()(1) bu kanunda zikredilen kullanlacak eya ve levazmn ayr ayr hususi vasflarn ve bunlarn ne
gibi ahvalde bozulmu, taklit veya tai edilmi addedilebileceini ve tahlil iin alnacak nmune miktarn gsterir bir
nizamname Shhat ve timai Muavenet Vekaletince tanzim olunacaktr.
DOKUZUNCU BAP
Maden sular ve kaplcalar
Madde 200 Trkiye Cumhuriyeti arazisi dahilinde bulunan her nevi maden sular ile kaplcalar iletmek iin
hususi hkmlerine tevfikan alnmas lazmgelen msaade ile beraber bu sularn ifal hassalarnn Shhat ve timai
Muavenet Vekaleti tarafndan tasdik edilmi olmas lazmdr. Bu vekalete ifal hassalar veya tesisatnn fenne muvafk
olduu tasdik edilmeyen maden sular bu nam ve unvan ile ticarete karlamayaca gibi kaplcalara da tedavi maksadiyle
ehas kabul edilemez.
Madde 201 mee mahsus maden sular ile ykanmaa mahsus her nevi scak, souk kaplcalarn iletilmesinden
evvel sahipleri veyahut bir irket namna ise o irketin idare meclisi reisi tarafndan bir istida ile Shhat ve timai Muavenet
Vekaletine mracaat edilir. Bu istidaya suyun iletilmesi iin vekaleti aidesinden istihsal edilmi olan ruhsatname sureti ve
mtehasss bir mhendis tarafndan yaplan menban nsf kutru asgari be yz metrelik bir daire dahilindeki etraf ve
civarnn 1/200 mikyasnda bir haritasiyle beraber suyun hikemi vasflarn ve miktarn ve ne suretle bendedildiini, mevcut
veya mutasavver tesisatn ekil ve vasflarn gsterir bir beyanname ve bir de tahlil raporu leffolunur. Vekalete lzum
grld takdirde mahsus memurlar vastasiyle sudan nmune alnp Devletmessesatnda suyun tahlili tekrar icra ettirilir.
Bu husustaki masarif istida sahibine aittir. Hali hazrda mevcut ve iletilmekte olan maden sular ve kaplcalar da bu
mecburiyete tabidirler. Bunlarn sahip veya mstecirlere kanunun mer'iyeti tarihinden itibaren bir sene zarfnda bu maddede
zikredilen vesikalar Shhat ve timai Muavenet Vekaletine tevdi ederler.
____________________
(1) Bu arada yer alan, Her gda maddesi ile ibaresi, 27/5/2004 tarihli ve 5179 sayl Kanunun 37 nci maddesiyle madde metninden
karlmtr.

1086
Madde 202 Maden sular ve kaplcalar shhi noktai nazardan Shhat ve timai Muavenet Vekaletinin murakabesi
altnda olup bunlar her zaman teftie tabidirler. Bu sanayi sahip veya mstecirleri bu hususta her trl kolayl gstermee
mecburdurlar.
Madde 203 ilmee mahsus olarak hususi kablar derununda ticarete karlan maden sular derununa her nevi
kimyevi maddeler veya suyun terkibine yabanc gazlar ilavesi memnudur. Maden sular derununda mevcut baz gazlarn
oaltlmas iin ayn cinsten sun'i gaz ilave etmek caiz isede bunun evvelce Shhat ve timai Muavenet Vekaletine ihbar
edilmesi ve suyu havi kablar zerine sun'i gaz ilave edildiinin aikar surette yazlmas lazmdr.
Madde 204 ifal hassalar kabul edilmi olan maden sular ve kaplcalarn etrafnda bir himaye mntakas tesisini
sahip veya mstecirleri talep edebilirler. Bunun iin bir istida ve esbab mucibe ve laakal senedenberi tedavi maksadiyle
gelen kimselerin adedini bildiren bir beyanname ile Shhat ve timai Muavenet Vekaletine mracaat olunur. stida zerine
Shhat ve timai Muavenet ve ktisat Vekaletleri mtereken talebi tetkik ettikten baka mahallinde tefahhus ettirerek suyun
umumun menfaatna yarayp yaramadn tesbit ve himaye mntakasnn hududu tayin olunur. Bu himaye mntakas
dahilinde her nevi yer alt toprak ameliyat ve sondaj icras memnudur.
Madde 205 Shhat ve timai Muavenet Vekaleti tesisatn vs'atine ve mracaat eden hastalarn miktarna gre
havass ifaiyeyi haiz ime ve kaplca mahallerinde fenni hususattan da mes'ul olmak zere Vekalete ihtsas tasdikli bir
tabibin istihdamn sahip veya mstecir veyahut heyeti idaresinden talep edebilir. Bu takdirde grlecek lzum zerine daimi
veya tedavi mevsimine munhasr olmak zere ihtiyaca gre bir veya bir ka tabip tayini mecburidir.
Madde 206 Ecnebi memleketlerinden gelecek maden sular iin evvelemirde Shhat ve timai Muavenet
Vekaletinden memlekete ithal iin msaade alnr. Vekalete ithaline msaade edilmeyen maden sularnn gmrklerce
geirilmesine msaade edilmez.
Madde 207 Gerek dahilde imal ve gerekse hariten ithal olunan btn suni maden sular ile gazl sular zerinde,
suni olduuna dair alcnn grebilecei tarzda yazlm bir etiketin bulunmas mecburidir. Bu nevi suni maden sularna malik
olmadklar ifal hassalar atf ve isnat edilmek suretiyle her eit reklam icras memnudur.
Madde 208 Hududu dahilinde veya yaknnda havass ifaiyesi ve umumun istifadesine yarad ait olduu
dairelerce kabul ve tasdik edilen bir veya mtaaddit madeni menbalar veya kaplcalar bulunan ehir ve kasabalar
belediyelerinin talebi zerine Shhat ve timai Muavenet ve Dahiliye ve ktisat Vekaletlerince yaplacak tetkikat neticesinde
o ehir ve kasaba ime veya kaplca mahalli olarak ilan olunur.

1087
Madde 209 (Mlga: 1/7/1948 - 5237/51 md. Bkz: TBMM. nin 4/5/1956 tarih ve 1964 sayl Tefsir Karar.)
Madde 210 209 uncu maddedeki resim, ime veya kaplca mahalli olarak ilan edilen ehir ve kasabada
mtemekkin olmayp mevsiminde buralarda gelenlerden cibayet edilir. Harb mallleri ve mecruhlar ve hkmete meccanen
tedavisine lzum grlen hastalar ve fakirlii musaddak olanlar bu resimden muaftrlar.
ONUNCU BAP
Mezarlklar, llerin defni, mezardan karlmas ve nakli
BRNC FASIL
Mezarlklar ve llerin defni
Madde 211 Mezarlk ittihaz olunan yerlerden baka yerlere l defni memnudur. Fevkalade hallerde ve shhi
mahzur mevcut olmad takdirde cra Vekilleri Heyeti karariyle muayyen ve malm mezarlklar haricinde l defnine
msaade edilir.
Madde 212 Her ehir ve kasaba belediyesi ehir ve kasabann haricinde ve meskenlerden kafi miktar uzakta olmak
zere ehir ve kasabann nfusuna ve senelik vefiyat umumiyesine nisbetle lazm gelen bir veya mteaddit mezarlk mahalli
tesisine mecburdur. Mezarlk olmak zere intihap edilecek mahallerin topra, vasflar ve civarndaki meskenler veya su
menbalar iin shhi bir mahzur bulunup bulunmad ve mesahai sathiyesinin kifayeti shhiye memurlarnca tayin olunur. Bu
mezarlklarn tanzim ve iyi bir halde muhafazas mahalli belediyelerine aittir. Mezarlklarn etraf behemehal duvarlarla tahdit
edilir.
Madde 213 Kyler iin tesis edilecek mezarlk mahalleri bu kylerin merbut olduu kaza kaymakamlarnca
Hkmet tabiplerinin mutalaas alnarak tayin olunur. Mtaaddit ve yekdierine mcavir kyler iin bir mezarlk mahalli
tesis olunabilir. Ky mezarlklarnn iyi halde muhafazalar ihtiyar heyetlerine aittir.
Madde 214 Fenni artlar ve vasflar haiz olmayan ve shhi mahzurlar grlen mevcut mezarlklar hali zerine
terk olunarak yeni mezarlklar ihdas ve tesis edilir.
Madde 215 Bu kanunun tarifi dahilinde defin ruhsatiyesi alnmadka ve ibraz olunmadka hi bir cenazenin defni
caiz deildir. Ruhsatnameler mevtann hviyetini, adresini, bilindii halde vefatn sebebini muhtevi olacak ve defnine ruhsat
verildii sarahatla kaydedilecektir.
Madde 216 Belediye tabipleri olan yerlerde defin ruhsatiyeleri bu tabipler tarafndan, bulunmad takdirde
Hkmet tabipleri tarafndan mevtann muayenesinden sonra verilir. lmne sebep olan hastalk esnasnda tedavi eden
tabibin verdii ruhsatname resmi tabipler tarafndan tasdik edilmek artiyle muteberdir.
Madde 217 Hkmet veya belediye tabipleri icab halinde esbab vefat tayine medar olmak zere tabibi
mdavinin raporunu talep edebilirler. Tabibi mdaviler talep vukuunda bu raporu vermee mecburdurlar.
Madde 218 Btn hastane ve sair shhi messeselerde lenlere ait defin ruhsatiyeleri o messesenin mdr ve
batabibi tarafndan verilir ve usul dairesinde resmi tabipler tarafndan tasdik edilir. Kendine ait hususi mezarl olan
messeselerdeki llerin ismi ve hviyeti sebebi vefatiyle birlikte yirmidrt saat zarfnda belediye dairesine bildirilir.

1088
Madde 219 Tabip bulunmayan yerlerde llerin muayeneleri kk shhat memurlar veya bu i iin yetitirilmi
veya tavzif edilmi memurin tarafndan icra ve ruhsatnameleri verilir. Bunlarn bulunmad yerlerde defin ruhsatiyesi ya
jandarma karakol kumandanlar veya ky muhtarlar tarafndan ita olunur. Her ehir, kasaba veya kyde l muayenesi
yapacak ve defin ruhsatn verecek olanlar en byk mlkiye memuru tarafndan tayin ve ilan olunur.
Madde 220 Her belediye ve belediye olmayan yerlerde defin ruhsatiyesi verenler nezdinde vefiyatn kayt ve
zaptna mahsus bir defter bulundurulacak ve bu deftere meyitin ismi, adresi, tarihi vefat, malm ise mevti inta eden hastalk
ve defin ruhsatiyesi verenin ismi kaydedilecektir. Bu malmat her ay nihayetinde toplanarak br ayn on beine kadar en
yakn Hkmet tabibi ve shhiye mdiriyetine bildirilir ve shhat daireleri tarafndan da mahalli nfus idarelerine ihbar
olunur.
Madde 221 l muayene edenler veya defin ruhsatnamesi verenler vefat sebebinin kazaen veya bir sari hastalk
neticesi olduuna dair phe veya kanaat hasl ettikleri takdirde ait olduu makam haberdar etmeden defin ruhsatiyesi
veremezler. Tabip olmayan yerlerde sari hastalk phesiyle vefat edenler iindefin ruhsatiyesi verilip hadiseden akabinde
makam aidesine malmat verilir.
Madde 222 Her ehir ve kasabada cenazelerin bulunduu mahalden mezarla kadar ne suretle nakledilecekleri
hakknda mahalli shhiye memurlarnn mutalaas alnmak artiyle belediyelerce bir talimatname karlr. Cenazelerin
kolayca ve usul dairesinde nakline nezaret ve bu bapta lazm gelen vastalarn ihzarna belediyeler mecburdurlar. Umumi
nakil vesaitinin cenaze nakline veya cenaze nakline mahsus vastalarn sair hususlara tahsisi memnudur.
Madde 223 Mezarlklarda her mezara bir l defnolunur ve mezarlklarn mebni olduu arazinin tabiatna nazaran
tayin olunacak zaman mrur etmeden ayn mahalde ikinci bir lnn defnine ruhsat verilmez. Bu mddet be seneden aa
olmaz. Mezarlklarn vs'ati msait olan mahallerde mnasip bir mahal ayrlarak isteyenlere aile mezarl olarak satlmas
caizdir.
Madde 224 llerin yaklmas iin fenni usul dairesinde frnlar yaptrmak istiyen belediyeler evvel emirde bu
hususta Shhat ve timai Muavenet Vekaletine mracaat ederek hazrlattklar projeleri tasdik ettirip msaade aldktan sonra
tesisata balyabilirler.
Madde 225 Bir cesedi ihrak frnlarnda yaktrmak iin aada yazl vesikalarn vcudu lazmdr:
1 - lnn hastal esnasnda tedavisiyle megul olmad malm ve sabit olan resmi bir tabip tarafndan verilmi
olup vefatn her hangi gayritabii bir sebepten mtevellit olmadn bildiren bir rapor ve defin ruhsatiyesi.
2 - Cesedinin yaklmasn arzu ettiini mbeyyin olup mevtann hayatta ikenyazd vesika veya bu hususta ifahen
arzu izhar ettiini iitenlerden laakal zatn tahriri ehadet ve tasdikleri.
3 - Mteveffann lmn mucip olan sebebin herhangi cinai bir fiilden mnbais olduuna dair hi bir phe mevcut
olmadn bildiren ve mahalli polis idaresi tarafndan verilen vesika.
bu vesikalar ihraktan laakal yirmi drt saat evvel mahalli belediyesine ibraz olunarak alelsul vefat defteri
mahsusuna iaret edildikten sonra ihrak msaadesi verilir. Defnedilen llerin defninden sonra ihrak iin kabirden
karlmalarna msaade edilmez.

1089
Madde 226 hrak neticesi cesetten hasl olan bakaya hususi kablar derununda mezarlk dahilinde bir dairei
mahsusada hfzedilir.
KNC FASIL
llerin karlmas ve nakli
Madde 227 Cesetlerin tamamiyle tahalll ve tefesshnden evvel mezarlar alarak llerin karlmas iin
behemehal mahalli belediyesinin msaadesi alnmak lazmdr. Bu hususta shhat memurlarnn mutalaas alnmaldr. Adli
otopsiler bu hkmden mstesnadr. Yalnz mahalli belediyesine keyfiyet bildirilir.
Madde 228 Bir lnn gerek defninden evvel ve gerek defninden sonra bir kasabadan dierine nakli iin vefat
veya defin mahalli olan ehir veya kasaba belediyesinin vesikas istihsal olunur. Bu vesikann alnmas iin l henz
defnedilmemi ise defnine ruhsat verildiini mbeyyin vesikann ibraz lazm gelir. Defnedilmi ller iin evvelce vefiyat
hakkndaki defteri mahsusuna iaret edilmi olan kaytlarn bir sureti karlr ve bundan baka da her iki halde vefatn sebebi
nakli halinde shhi bir mahzur tevellt etmiyeceine dair tabibin tasdiki iktza eder.
Madde 229 (Deiik: 15/6/1942 - 4255/1 md.)
Kolera, veba, iek, arbon, czam ve ruam hastalklarndan vefat edenlerin nakli memnu olduu gibi kolera, veba,
iek veya lekeli humma hastalklarndan vefat etmi olanlarn bir sene gemedike mezardan karlarak baka bir mahalle
nakilleri de memnudur.
Madde 230 Bir ehir ve kasabadan dierine nakledilecek llerin Shhat ve timai Muavenet Vekaletince tertip
edilerek belediyelere tebli olunacak talimatnamede mndemi fenni usuller dahilinde tabutlanmas lazmdr. Bu tarzda
tabutlanmayan llerin nakline mmanaat edilir.
Madde 231 imendiferlerle nakledilecek ller 228 inci maddede gsterildii surette msaade alndktan ve
lnn tabutlanmasnn usul fenniyesi vehile yapld tevsik olunduktan sonra imendifer idaresine teslim ve ancak seyri
seri ile naklolunur. Hava tarikiyle sevkedilecek ller iin ayn surette muamele olunur.
Madde 232 Uzun mddet devam edecek nakiller iin veya scak mevsimlerde, shhat memurlar tarafndan talep
edildii takdirde, llerin tahnit edilmesi mecburidir.
Madde 233 Deniz tarikiyle yaplacak l nakliyat iin evvelce ait olduu makamdan istihsal edilen vesikalar
lnn gemiye tahmilinden evvel bulunduu limandaki Hudutlar ve Sahiller Shhat Umum Mdrlnn memuruna
veyahut hudutlar ve sahiller shhat ilerine nezaret edenlere tasdik ettirilmelidir. Baka suretle llerin gemilere ykletilmesi
memnudur.
Madde 234 (Deiik: 15/6/1942 - 4255/1 md.)
Ecnebi memleketlerden getirilen llerin nakline msaade edildiini ve naklinde shhi mahzur bulunmadn tevsik
iin mahalli idareden verilmi l nakil vesikas ibraz edilmesi mecburidir.
ON BRNC BAP
ehir ve kasabalar hfzsshhas
BRNC FASIL
ilecek ve kullanlacak sular
Madde 235 Hususi kanuna tevfikan belediyelerce idare edilen sularla iletilmesi irketlere braklan sularn shhi
hususlar Shhat ve timai Muavenet Vekaletinin murakabesine tabidir.

1090
Madde 236 ilmek ve kullanlmak iin getirilecek sularn fennen iilmesine msaada edilecek evsafta olmas
arttr. Olmad takdirde bunlarn fennen icap ettii surette temizlenmesine ve evsafnn slahna belediyeler mecburdurlar.
Madde 237 ehir ve kasabalarda tevzi edilmek zere celbedilen su menbalarnn etrafnda behemehal bir himaye
mntakas tesis edilmelidir. Bu mntakalarn hudutlar shhat memurlar huzuriyle ihtisas erbab tarafndan menban gda
havzas zerinde tayin edilir.
Madde 238 Himaye mntakas olmak zere menbalar etrafnda tayin ve tahdit edilen arazi belediye mntakas
haricinde de olsa belediye tarafndan Belediye stimlak Kanununa tevfikan istimlaki mecburi olup bu arazinin mesken
yaplmak, ekilmek ve sair her hangi hususlar iin istimali memnudur.
Madde 239 Sular iilmee ve ev ilerinde kullanlmaa mahsus hususi ve umumi kuyularn ve sarnlarn televvs
eyledikleri veya televvse maruz bulunduklar takdirde bunlarn slahn takibe belediyeler mecburdurlar. Sahipleri tarafndan
slah ve televvs tehlikesi bertaraf edilmiyen kuyular masarifi sahibinden Devlet emvali gibi tahsil edilmek zere belediye
tarafndan slah edilir.
Madde 240 Umuma satlan menba sular mahalli belediyesinin shhi murakebesi altnda bulunur. Bunlara ve btn
ime sular nakliyatna ait kaplarn vasflar ve bu kablara doldurma ve sevkleri tarz belediyelerce tayin olunur. Menbalarn
sahipleri veya mstecirleri menbalarn ve su nakledenler sularn televvsten vikayesi iin gsterilecek tedbirleri tatbika
mecburdur.
Madde 241 Sularnn iilmesi fennen ve shhat iin tehlikeli olan menba, kuyu, eme ve saire gibi mahallere
belediyece o suyun mazarratl olduunu gsteren ve harici tesirler ile yazlar bozulmayan levhalar aslr.
Madde 242 Dere, nehir ve aylarn ve emelerin televvsn mucip tesisat yaplmasna veya ehas tarafndan bu
tarzda telvisat ikana mmanaat olunur. Fabrika sularnn fenni mahzurlar tahakkuk eden yerlerde mazarrat izale edilmeden
nehir ve derelere dklmesi memnudur.
Madde 243 Buz fabrikalar ve imalathaneleri shhi murakabe altnda bulunur. Buz imal edilecek sular behemehal
236 nc maddede zikredilen ime sular evsafn haiz olmaldr.
KNC FASIL
Mecralar ve mzahrefat imhas
Madde 244 Mahsus kanununa tevfikan belediyelerce ina ettirilmi ve ettirilecek lam ve irkef mecralarnn
fenni mahzuru olmad kabul ve tasdik edilmedike dere, ay, nehirlere aktlmas memnudur. Fenni usul dairesinde
mecralar muhteviyatnn imhas iin kullanlacak sahalarn meskenlerden uzak olmas ve bunlarn istimlak edilerek baka
suretle istimal edilmemesi lazmdr.
Madde 245 Mecra inas mmkn olmayan yerlerde yaplacak ukurlarn fenni vasf ve artlar Shhat ve timai
Muavenet vekaletince tayin olunur. Bu ukurlarn muayyen faslalarla temizlenmesi iin belediyelerce mnasip ve shhi
mahzurlardan salim tahliye ve nakil vastalar tedarik olunup cret mukabilinde halka tahsis edilir. ukurlar muhteviyatnn
dklmesi iin madde 244 de yazl olduu tarzda bir saha tahsis edilmelidir. Beeri mevadd gaitann her nevi sebze ve saire
zeriyatnda gbre olarak istimali memnudur.

1091
Madde 246 Yirmi binden fazla nfusu olan ehirlerde umumi caddelerde veya belediyelerce tayin edilecek
mntakalar iinde hayvan ahr bulundurulmas memnudur.
Madde 247 ehirler ve kasabalar belediye hudutlar dahilinde grlen hayvan lelerinin ortadan kaldrlmas ve
mazarratlarnn izalesi belediyeye aittir. Kyler ve kyler civarndakiler ky ihtiyar heyetlerince gmlrler.
Madde 248 Belediyesi olan her ehir ve kasabada sokaklarn ykanmak ve sprlmek suretiyle temiz tutulmas
mecburidir. Toplanan sprntler bunlarn etrafa yaylmasna ve dklmesine mani olacak vastalarla nakledilerek ehir ve
kasabann vaziyetine gre en mnasip olarak kabul edilen ekilde imha veya ihrak edilir. Nfusu elli binden fazla olan
ehirlerde bu sprntden istifade edilmek zere lazmgelen tesisat yaplr. Sokaklarda veya evler iinde sprnt birikip
kalmamas iin belediyelerce tedabir ittihaz olunur.
Madde 249 Belediyelerce ehir ve kasaba dahilinde telvisata meydan vermemek zere mnasip mahallerde fenne
muvafk ekilde aptes yerleri tesis ve mevcutlar slah olunur. Belediye tekilat olmayan yerlerde bu mecburiyet ky ihtiyar
heyetlerine aittir. Cadde ve sokaklarda ve meskenler kurbnde ve belediyelerce tayin edilecek hudutlar dahilinde aktan
defihacet etmek kati surette menedilir
NC FASIL
Meskenler
Madde 250 Mahalli belediyelerin ruhsat olmakszn her nevi mesken ve umuma mahsus binalar inas memnudur.
Msaadenin istihsali iin binann projesi belediyeye tevdi edilir. Bunlardan umuma mahsus binalara ait bulunanlar hakknda
shhiye heyetinin mutalaas alndktan ve meskenlere ait olanlarn Shhat Vekaleti tarafndan tesbit edilecek, shhi artlara
muvafk bulunduu ve her nevi binannki mevzu nizamlara da uygun olduu anlaldktan sonra proje sahibine iade ve
inaata msaade olunur. Bina sahipleri projelerin tevdiinden itibaren nihayet yirmi gn zarfnda bir cevap almadklar
takdirde inaata balamakta muhtardrlar.
Madde 251 Msaade talep edilmeden veya teklif olunan shhi artlar nazar dikkate alnmadan inaat yapld
takdirde bu inaatn itmamna ve itmam edilmi ise shhi artlar veya msaade muamelesini ikmal etmedike iskanna ve
istimaline mmanaat olunur.
Madde 252 Yeni ina edilerek sahibi oturacak veya kiraya verilecek binalarn ilk defa iskanndan evvel iinde
oturacaklar iin shhi ve fenni mahzurlar olmad belediyelerce tasdik edilmeden iskan ve icari memnudur. Bu tasdik iin
binann, aralarnda bir shhat memuru da bulunduu bir heyet tarafndan tetkiki ve rapor verilmesi lazmdr.
Madde 253 Nfusu elli binden fazla olan ehirlerde belediyeler ikametgahlarn shhi artlarn daima nazar teftite
bulundurmak zere bir meskenler idaresi tesisine mecburdurlar. Bu idareler azami iki oday havi evlerle daha byk olmakla
beraber kiraya verilen evleri, bekar ikametgahlarn ve pansiyonlar ve ameleye tahsis edilen veya odalar, bodrum ve tavan
aralarnda bulunan ve icara verilen ikametgahlar tefti ve murakabe ederler.
Madde 254 naat itmam edilmi olsun veya olmasn iinde oturanlarn veya komularnn shhatine veya
hayatna ehemmiyetli zarar verecei anlalan meskenlerin slahna sahipleri

1092
mecburdurlar. Bunun iin meskenler idaresi olan yerlerde bu idarelerin mevcut bulunmayan mahallerde belediyenin shhat ve
fen memurlarnn verecekleri esbab mucibeli raporlar belediye reislerince vilayetlerde valiye ve kazalarda kaymakamlara
tevdi edilir. Vali ve kaymakamlar esbab mucibeli raporlar mahalli hfzsshha meclislerine tevdi ile karar talep eyler.
Madde 255 Hfzsshha meclislerince verilen karar belediyelerce zikredilen esbab mucibeyi kabul ve tasvip eder
veya ret eyler mahiyette olsa da her iki halde bu kararlar Vilayet dare Heyetlerinin temyizen tasdikiyle muteber
olur.
Madde 256 Shhi mahzurlar grlen binalarn sahipleri belediyelerin esbab mucibeli raporlarn grmee
salahiyettar olduklar gibi hfzsshha meclisleri huzurunda beyan mutalaa etmee veya vekilleri vastasiyle fikirlerini
syletmee mezundurlar. Bu husustaki mzakerattan, laakal 15 gn evvel binalarn sahipleri keyfiyetten tahriren haberdar
edilmelidir.
Madde 257 Mahzurlar grlen binalarn hfzsshha meclisleri karar ve Vilayet dare Heyetlerinin tasvibiyle
takarrr eden tadilat, slahat veya tamirat icra edilmeden tamamen veya ksmen mesken olarak istimali memnudur. Etrafnda
bulunanlarn hayat ve shhati iin tehlike iras eden binalar hakknda da ayn suretle muamele icra edilir ve bu tehlikenin
vukuu yakn olduu takdirde belediyelerce tehlikenin sratle izalesi temin ve masarifi Devlet emvali gibi sahibinden tahsil
olunur.
DRDNC FASIL
Hanlar, oteller ve umumi mahaller
Madde 258 Btn oteller, hanlar ve misafirhanelerin shhi artlar mecburi ve asgari olarak ihtiva etmeleri lazm
gelen mtemilat belediyelerce, belediye hudutlar haricindeki yerlerde vilayet veya kaza shhat memurlarnca tayin ve
murakabe edilir.
Madde 259 Shhi artlar haiz olmayan ve hastalklarn intikaline vasta olduu grlen, otel, han ve sair
misafirhaneler her trl mahzurdan salim bir surette slah sabit oluncaya kadar kapatlr.
Madde 260 Otelcilik, hanclk edecek veya her hangi suretle olursa olsun cretle misafir kabul edecek olanlar
hususi msaadeyi haiz olmaldr. Bu msaadeler belediye hudutlar dahilinde belediyelerce, bu hudutlar haricinde valiler
veya kaymakamlarca ita edilir. Msaade verilmeden evvel bu mahallerin shhi mahzurlardan ari ve lazm gelen artlar haiz
olduu shhat memurlarnca da tesbit olunur.
Madde 261 Btn elence mahalleri, tiyatro, sinema, bar ve gazino ve kahve ve emsali yerler ve halkn bir arada
toplanmasna mahsus sair umumi mahaller ve hamamlarda halkn shhatini vikaye ve selametini temin iin riayeti lazm gelen
tedbirler mahalli belediyelerce ner ilan olunur. Bu tedbirlere ksmen veya tamamen riayet edilmiyen mahallerde her trl
itimalar menedilir.
BENC FASIL
Yeni tesis olunacak veya tevsi edilecek ehir ve kasabalar
Madde 262 Nfusu yirmi bin veya daha ziyade olan ehir ve kasabalar belediyeleri bu kanunun mer'iyeti tarihindan
itibaren sene zarfnda ehir veya kasabann tevsi ve slah iin bir mstakbel ekil projesi tanzim etmee mecburdur.

1093
Bu proje yeniden yaplacak veya slah edilecek sokaklarn istikamet ve geniliini, meydanlarn, umumi mahallerin,
bahelerin ve abidelerin yerlerini ve vaziyetlerini gsteren bir haritay ve yaplacak tesisatn senelere taksim edilmi olmak
zere belediye meclisinde tasdik edilmi bir program ihtiva etmelidir.
Madde 263 Nfusu yirmi binden az ve be binden fazla olan ehir ve kasabalar belediyeleri de nfuslar her iki
nfus tahriri devresi arasnda % 15 miktarnda bir oalma gsterdikleri takdirde bu tarzda bir proje ihzarna mecbur
olduklar gibi nfusu her neye bali olursa olsun 228 inci maddede yazl olduu vehile ime veya kaplca mahalli olarak
kabul edilen ehir ve kasabalarda bu projeyi tanzim ettirirler.
Madde 264 (Mlga: 15/5/1959 - 7269/51 md.)
Madde 265 Belediyelerce tanzim ettirilecek olan bu plan ve projeler icabnda tetkik edilmek zere Dahiliye ve
Shhat ve timai Muavenet Vekaletlerince talep edilebilir. Bu takdirde bu vekaletlerce teklif edilecek tadilatn kabul
mecburidir.
Madde 266 Her ehir ve kasaba belediyesi bu kanunun mer'iyeti tarihinden itibaren bir sene zarfnda o ehir veya
kasabann ihtiyalarna gre bu kanunun gsterdii shhi hususlara ait bir zabta talimatnamesi tertip eder. Bu nizamname,
meskenlerin ihtiva etmeleri lazm gelen asgari mtemilat, umumi ve mterek ikametgahlardaki ikamet eraitini, gda
maddeleri satlan veya sair temizlie mtaallik ilerle itigal edilen mahallerin, han, otel, misafirhane, elence mahalleriyle
btn umumi yerlerin shhi artlarn ve umumiyetle ehrin shhat ve temizliine taallk eden hususlara ait riayetleri
lazmgelen kaideleri ihtiva eder.
Madde 267 Belediyelerin mensup olduklar vilayetler vastasiyle gnderecekleri shhi zabta talimatnameleri
Dahiliye ve Shhat ve timai Muavenet Vekaletince tetkik ve tasvip edilmeden mer'iyete konulamaz.
Bu talimatnamede yaplacak esasa mtaallik tadiller ayn artlara tabidir.
ON KNC BAP
Gayrishhi messeseler
Madde 268 Civarnda ikamet eden halkn shhat ve istirahatini ihlal eden messeseler ve atelyeler bu kanunun
nerinden itibaren, resmi msaade istihsal edilmeksizin alamaz.
Madde 269 268 inci maddede zikredilen messeseler ve atelyeler snfa tefrik olunur:
Birinci snf - Hususi meskenlerden behemehal uzak bulundurulmalar icap edenler.
kinci snf - Hususi meskenlerden behemehal uzaklatrlmas icap etmemekle beraber msaade verilmezden evvel
civarnda ikamet edenlerin shhat ve istirahatleri zerine gerek tesisatlar ve gerekse vaziyetleri itibariyle bir mazarrat
yapmayacana kanaat husul iin tetkikat yaplmas iktiza eden messeseler.
nc snf - Meskenlerin yannda kalabilmekle beraber yalnz shhi nezarete tabi tutulmas icap eden
messeselerdir.
Madde 270 Bu kanuna mteferri olmak zere bu snf messese ve atelyelerin bir listesi Shhat ve timai
Muavenet Vekaletince ktisat Vekaletinin de mutalaas alnmak artiyle tanzim olunur. Bu listede mnderi olmayan
messese ve atelyelerin hangi snftan addedilecei badehu yine ayn suretle tayin edilir.

1094
Madde 271 Birinci snf messeselerin tesisi iin ancak Shhat ve timai Muavenet Vekaletince msaade olunur
ve ktisat Vekaletine malmat verilir. Bu hususta msaade almak zere messesenin bulunduu mahalde en byk mlkiye
memuruna bir istida ile mracaat edilir. Bu istida messesenin nevi ne ile itigal edecei ve sair tafsilat kaydedilmelidir. Bu
mracaat evrak mahalli shhatmemurlarnn raporiyle Shhat ve timai Muavenet Vekaletine gnderilir. Vekalete icabnda
yaptrlacak tetkikat ve tahkikattan sonra resmi msaade verilir.
Madde 272 kinci ve nc snf messeselerin tesisi iin mahalli shhat memurlarnn muvafk raporlar zerine
mahalli en byk mlkiye memurunca resmi msaade verilir ve Shhat ve ktisat Vekaletlerine bildirilir.
Madde 273 Birinci snf messeseler ve atelyeler civarnda ve Shhat ve timai Muavenet Vekaletince tasdik
edilecek mesafe dahilinde meskenler veya insanlarn ikametine mahsus sair mahallerin bulunmas memnudur.
Madde 274 Bu kanunun neri tarihinde mevcut olup civarnda mukim halkn shhat ve istirahatlerini ihlal eyledii
mahalli shhat memurlarnn raporu ve Vilayet dare Heyetine tasvibi ile tebeyyn eden birinci snfa dahil messeselerin
ktisat ve Shhat ve timai Muavenet Vekaletleri karariyle nakli ve sahibinin mmanaat halinde seddi caizdir.
Madde 275 Birinci snfa dahil bulunan messese ve atelyelerden ibu kanundan evvel tesis edilmi olanlar baka
bir mahalle naklettikleri veya faaliyetlerini alt ay mddetle tatil eyledikleri takdirde yeniden tesis edilecek messese
mahiyetinde telakki edilerek msaade istihsali lazm gelir.
ON NC BAP
Shhi istatistik ve corafya ve propaganda
Madde 276 Shhat ve timai Muavenet Vekaletine ait istatistik hizmetleri aada gsterilmitir:
1 - Doum, evlenme, lm ve lm sebepleri.
2 - Kara, deniz, hava tarikleri zerinde yaplan shhi tedbirler.
3 - Hastane, dispanser, sanatoryumlardaki ve sair tedavi messeselerindeki hastalar ve zaifler halinekahette
bulunanlar.
4 - Sari ve istilai hastalklar.
5 - Meslek hastalar.
6 - Memleketin shhi corafyasna ait malmat.
7 - Shhi ve itimai hizmetlere taallk edip Yksek Shhat ras tarafndan tayin edilecek sair mesail.
Madde 277 Devlete ait hava rasat messeseleri Shhat Vekaletinin tbbi ve shhi istatistik ve corafya tanzimi iin
icap eden her nevi malmat itaya mecburdurlar.
Madde 278 Devlet umumi istatistik dairesi her ay nihayetinde 276 nc maddede zikredilen hususlara mtaallik olup
ittla hasl eyledii ihsai malmat Shhat ve timai Muavenet Vekaletine verir.
Madde 279 Bilmum hususi hastaneler, sanatoryumlar, dispanserler mdrleri Shhat ve timai Muavenet
Vekaletince talep edilecek istatistikleri muayyen mhletler dahilinde vermee mecburdurlar.

1095
Madde 280 Shhat ve timai Muavenet Vekaleti sari ve salgn hastalklardan korunma, ocuk bytme ve shhi
artlar dairesinde yaama gibi shhi meseleler hakknda halk tenvir iin kitap, levha, risale nereder, shhi propaganda
messesat yapar ve konferanslar verdirir ve her nevi sinema filimleri gsterir. Bu gibi hizmetler meccanidir.cab takdirinde
lazm gelen vastalar haiz seyyar shhi propoganda kollar tekil olunur.
(Ek: 22/9/1983 - 2890/2 md.) Ana st ile beslenmenin nem ve stnlnn retilmesi, yaygnlatrlmas,st
ocuklar ve kk ocuklar besleme ynteminin retilmesi konularndaki eitim ve retim; halk eitimi ve beslenme
konularnda uygulamal eitim yapan gerek ve tzelkiilerle birlikte, Salk ve Sosyal Yardm Bakanl tarafndan salanr.
Bu eitim, ana st ile beslenmenin yaygnlatrlmasn nleyici veya ocuk besinlerini reklam edici nitelikte olamaz.
Madde 281 Btn mekteplerde en son ilmi mktesebata tevfikan hfzsshha dersi tedrisat mecburidir. Bu dersler
mtehasss zat tarafndan tedris ve programlar Maarif Vekaletiyle Shhat ve timai Muavenet Vekaleti tarafndan
mtereken tesbit olunur.
ON DRDNC BAP
Ceza hkmleri
Madde 282 (Deiik: 23/1/2008-5728/48 md.)
Bu Kanunda yazl olan yasaklara aykr hareket edenler veya zorunluluklara uymayanlara, fiilleri ayrca su
oluturmad takdirde, ikiyzelli Trk Lirasndan bin Trk Lirasna kadar idar para cezas verilir.
Madde 283 (Deiik: 23/1/2008-5728/49 md.)
Bu Kanunda yazl belediye vazifelerine taallk edip 266 nc maddede gsterilen shhi zabta nizamnamesinde
mezkur memnuiyetlere muhalif hareket edenlerle mecburiyetlere riayet etmeyenler, 15/5/1930 tarihli ve 1608 sayl Kanunla
deiik 16/4/1924 tarihli ve 486 sayl Kanun mucibince cezalandrlr.
Madde 284 66 ve 67 inci maddelerde zikredildii zere sari hastalklar hakknda tetkikatta bulunmaa salahiyettar
memurlara muhalefet eden kimseler Trk Ceza Kanununun 195 inci maddesi mucibince cezalandrlr. (1)
Madde 285 (Deiik: 23/1/2008-5728/51 md.)
78 inci maddede yazl memnuiyete ramen laboratuvarlarnda kolera ve veba ve ruam kltrleri bulunduranlar elli
gnden az olmamak zere adl para cezas ile cezalandrlr.
Madde 286 Tathir ve tephir edilmeden satla karlan 85 inci maddede yazl eyaya vaziyed ve tathirat icra ve
bu hizmetten mtevellit btn masarif sahibinden tahsil olunduktan sonra iade olunur.
Madde 287 (Deiik: 23/1/2008-5728/52 md.)
101 inci maddede zikredilen tedbirlere muhalefet edenler veya tedaviye icabet etmeyenler, Kabahatler Kanununun 32
nci maddesine gre cezalandrlr.

(1) 23/1/2008 tarihli ve 5728 sayl Kanunun 50 nci maddesiyle; bu maddede yer alan Ceza Kanununun 263 nc ibaresi Trk Ceza
Kanununun 195 inci eklinde deitirilmi ve metne ilenmitir.

1096
Madde 288 (Deiik: 23/1/2008-5728/53 md.)
103 nc maddedeki mecburiyete riayet etmeyenlere, yz Trk Liras idar para cezas verilir.
Madde 289 (Deiik: 23/1/2008-5728/54 md.)
109 uncu maddedeki mecburiyete riayet etmeyen tabiplere yzelli Trk Liras idar para cezas verilir.
Madde 290 (Deiik: 23/1/2008-5728/55 md.)
110 uncu maddede yazl yasaklara aykr hareket edenler, Trk Ceza Kanunu hkmlerine gre cezalandrlr.
Madde 291 (Deiik: 23/1/2008-5728/56 md.)
112 nci maddede gsterilen tedbirlere riayet etmeyen ve tedaviye icabet eylemeyenler, Kabahatler Kanununun 32 nci
maddesine gre cezalandrlr.
Madde 292 (Deiik: 23/1/2008-5728/57 md.)
137 nci maddede gsterilen mecburiyete riayet etmeyen gemi svarilerine ikiyzelli Trk Liras idar para cezas
verilir.
Madde 293 138 inci maddedeki eraite muvafk olmayan gemilerin kaptanlar , Gemi Salk Resmi Kanununda yer
alan para cezalarnn on kat idar para cezasyla cezalandrlr. (1)
Madde 294 (Deiik: 23/1/2008-5728/58 md.)
Shhat ve timai Muavenet Vekaletiyle ktisat Vekaleti tarafndan 141 inci maddede gsterildii vehile mtereken
tespit edilen nizamnamede mndemi levazm ve saireyi bulundurmayan ve yolcularn selamet ve emniyetini temin
eyleyecek tedbirlere riayet etmeyen gemi sahip veya svarilerine drtyz Trk Liras idar para cezas verilir ve bu levazm
ikmal edilinceye kadar gemilerin seyrseferlerine mmanaat olunur.
Bu Kanunda yazl olan idar para cezalar mahall mlk amir tarafndan verilir.
Madde 295 (Deiik: 23/1/2008-5728/59 md.)
179 uncu maddede zikredilen nizamname ile Shhat ve timai Muavenet ve ktisat Vekaletlerince mtereken tespit
edilen tedbirlere riayet etmeyen i sahiplerine beyz Trk Liras idar para cezas verilir. Bu yzden ahs veya umumi zarar
hasl olduu takdirde ahkam umumiye mucibince takibat kanuniye ifa edilir.
Madde 296 (Deiik: 23/1/2008-5728/60 md.)
185 inci maddedeki memnuiyet hilafna hareket edenler alt aya kadar hapis cezas ile cezalandrlr.
Madde 297 (Deiik: 23/1/2008-5728/61 md.)
186 ve 187 nci maddelerdeki fiilleri ileyenler, aydan alt aya kadar hapis cezas ile cezalandrlr.
Madde 298 (Deiik: 23/1/2008-5728/62 md.)
205 inci maddedeki mecburiyete riayet edilmeyen mahaller, gerekli ykmllkler yerine getirilinceye kadar mahall
mlk amir tarafndan faaliyetten men edilir.
Madde 299 (Deiik: 23/1/2008-5728/63 md.)
215 inci maddede zikredilen defin ruhsatiyesi olmadan cenaze defneden mezar bekileri veya l sahipleri
Kabahatler Kanununun 32 nci maddesine gre cezalandrlr.
Madde 300 227 inci maddede zikredilen istisna haricinde lazm gelen msaadeyi almadan herhangi suretle olursa
olsun mezarlar aanlar alt aydan bir seneye kadar hapsedilir.

(1) 24/4/2003 tarihli ve 4854 sayl Kanunun 1 inci maddesiyle, 293 nc maddede yer alan "500 numaral Rsumu Shhiye Kanununda
mndemi cezay nakdilerin on misli alnmak suretiyle" ibaresi, "Gemi Salk Resmi Kanununda yer alan para cezalarnn on kat idar
para cezasyla olarak 6/5/2003 tarihinden geerli olmak zere deitirilmi ve metne ilenmitir.

1097
Madde 301 (Deiik: 23/1/2008-5728/64 md.)
Msaadesiz olarak bir ehir ve kasabadan dierine l nakledenler Kabahatler Kanununun 32 nci maddesine gre
cezalandrlr.
Madde 302 (Deiik: 23/1/2008-5728/65 md.)
Belediyelerce 252 nci maddeye tevfikan shhi mahzuru olmad tasdik edilmeden sahip olduklar binalar iskan
ettirenler veya icara verenlere yz Trk Liras idar para cezas verilir.
ON BENC BAP
Umumi hkmler
Madde 303 Bu kanunda zikredilen shhat memurlar; Devlet, belediye ve idarei hususiye ilerinde kullanlan
tabipler ve Shhat ve timai Muavenet Vekaletinin lzum grecei ve mezuniyet verecei hususlarda tabiplerin maiyetinde
bulunan kk shhat memurlardr.(1)
Madde 304 Bu kanunda zikredilen nizamname, talimatname ve saire kanunun mer'iyeti tarihinden itibaren bir sene
zarfnda tertip ve ikmal olunur. Elyevm mevcut ve ayn ilere mteallik nizamname ve talimatnamenin hkmleri bu kanun
hkmlerine tearuz etmedike yenileri neredilinceye kadar muteberdir.
Madde 305 bu kanunda yazl resmi vazifeleri ve muameleleri yapacak olan Hkmet ve belediye hekimleri ile
kk shhiye memurlar veya bunlarn makamna kaim olacak sair memurlar bu muamelelerden dolay hi bir sebep ile
alakadarlardan cret alamazlar.
Madde 306 Bu kanunun mer'iyeti tarihinden itibaren 28 Haziran 1300 tarihli ceraimi shhiye kanunu ve 1316
tarihli mamulat dahiliyeden olan sade yalarnn muhafazai safiyetine dair nizamname ve 1323 tarihli a nizamnamesi ve 31
Mart 1336 tarihli emraz sariye ve istilaiye nizamnamesi ve 25 Austos 1330 tarihli tifo asnn lzum grlecek mahallerde
tatbiknn mecburi olduuna dair kararname ve 1 Haziran 1331 tarihli Kastamonu vilayeti ve Bolu sanca frengi mcadele
tekilat shhiyesi hakkndaki nizamname ve 30 Eyll 1331 tarihli kolera asnn lzum grlecek mahallerde tatbik mecburi
olduuna dair olan irade ve 4 Nisan 1333 tarihli sakarinin gmrklerden imrar hakkndaki kanun ve 5 ubat 1337 tarihli ve
90 numaral frenginin men ve tahdidi sirayeti hakkndaki kanun ve 26 ubat 1927 tarihli emraz sariye ve istilaiye
nizamnamesine ilave edilen ahkam hakkndaki kanun hkmleri mlgadr.
Madde 307 ubat 1331 tarihli Shhiye Nezareti tekilatna ait kanunla tekil edilmi olan Meclisi Alii Shhi
mlgadr.Muhtelif kanunlarla bu meclise verilmi olan vazifeler Yksek Shhat ras tarafndan ifa klnr.
Ek Madde 1 (Ek: 14/11/1972 - 1627/2 md.)
Bu kanunda yazl sular ileyenler hakknda 303 nc maddede yazl kimseler tarafndan dzenlenen tutanaklar
aksi sabit oluncaya kadar muteberdir.
Ek Madde 2 (Ek: 14/11/1972 - 1627/2 md.)
Bu Kanunun 69 uncu maddesi gereince alnm olan tedbirlerden evre sal ile ilgili olanlara uyulmamas halinde
303 nc maddede yazl yetkililerce 10 liradan 30 liraya kadar para cezas alnr.

(1) Bu hkmn uygulanmasnda ek 1 inci maddeye baknz.

1098
Bu cezaya tebli tarihinden itibaren 15 gn iinde o yer sulh ceza hakimliine itirazda bulunulabilir. Sresinde itiraz
olunmaz veya itiraz reddedilirse bu para cezalar yetkili memurlarca derhal tahsil olunur.
Bu tahsilat Muhasebei Umumiye Kanunu hkmlerine gre salk ocaklar veya Hkmet tabipliklerinde
grevlendirilecek muhasip mutemetleri vastasiyle ve mutemet makbuzlar karlnda yaplr.
Tahsilat derhal yaplmad takdirde tebli tarihinden itibaren gn iinde ilgili yerlere deyenler hakknda ayrca
takibat yaplmaz. Bu sre iinde denmeyen cezalar iki kat olarak 15 gn ierisinde tahsil olunur.
Bu sre iinde de denmeyen cezalar kat olarak Amme Alacaklarnn Tahsil Usul hakkndaki 6183 sayl Kanun
hkmlerine gre salk ocaklar veya Hkmet tabipliklerince tahsil olunur.
Ek Madde 3 (Ek: 22/9/1983 - 2890/4 md.)
Bu Kanunun 185, 186, 187 () (1) inci maddelerinde saylan yasaklara aykr fiilleri sebebiyle mahkm edilenler
hakknda da Trk Ceza Kanununun 402 nci maddesinin ikinci fkras hkm uygulanr.
Bu Kanun kapsamna giren ve umumun shhatine ()(1)ilikin davalara, mahkemelerce, 3005 sayl Mehud Sularn
Muhakeme Usul Kanununun 1 inci maddesindeki yer ve 4 nc maddesindeki zaman kaydna baklmakszn sust
hkmlerine gre baklr ve hkmler kesinletikten sonra bunlarn birer sureti Cumhuriyet savclklarnca dorudan doruya
Salk ve Sosyal Yardm Bakanlna gnderilir. (1)
Geici Madde 1- (Ek:11/10/2011-KHK-663/58 md.)
127 nci maddede belirtilen ynetmelik, bu maddenin yaym tarihinden itibaren alt ay iinde yrrle konulur ve
anlan ynetmelik yrrle girinceye kadar ilgili mevzuat hkmlerinin uygulanmasna devam edilir.
Madde 308 Bu kanun neri tarihinden itibaren alt ay sonra mer'idir.
Madde 309 Bu kanun hkmlerinin icrasna cra Vekilleri Heyeti memurdur.

____________________
(1) Bu maddenin birinci fkrasnda yer alan ve 188 ibaresi ile son fkrada yer alan ,yenecek ve iilecek eylere ibaresi, 27/5/2004
tarihli ve 5179 sayl Kanunun 37 nci maddesiyle madde metninden karlmtr.

1099
1593 SAYILI KANUNA LENEMEYEN HKMLER
1. 17/1/1949 tarihli ve 5305 sayl Kanunun Geici Maddesi:
Geici Madde Bu kanunun yrrle girmesiyle halen grevli bulunan yelerin yelikleri der. Bunlar 11 inci
maddedeki hkmlere gre yeniden seilebilirler.

1593 SAYILI KANUNA EK VE DEKLK GETREN MEVZUATIN

YRRLE GR TARHN GSTERR LSTE

Deitiren
Kanunun/
KHKnin
Numaras

1593 sayl Kanunun deien veya iptal edilen maddeleri

Yrrle Giri Tarihi

1961

19/5/1932

2410

19/4/1934

3987

31/3/1941

4255

20/6/1942

5237

1, 4, 5 ve 9 uncu maddeleri ile 51 inci maddesinin bu maddelerle ilgili

hkmleri
Dier maddeleri

1/1/1949

5305

21/1/1949

5882

22/2/1953

7269

25/5/1959

557

1 ve 2 inci maddeleri
Dier Maddeleri

10/4/l965
10/7/1965

1627

23/11/1972

2890

24/9/1983

KHK/560

28/6/1995

4854

6/5/2003

5179

3, 20, 170, 171, 172, 181,182, 183, 184, 188, 189, 190, 191, 192, 195,
198,199, 297 ve Ek Madde 3

5/6/2004

1/8/1948

1100-1104
1593 SAYILI KANUNA EK VE DEKLK GETREN MEVZUATIN
YRRLE GR TARHN GSTERR LSTE

Deitiren
Kanunun/
KHKnin
Numaras

1593 sayl Kanunun deien veya iptal edilen maddeleri

Yrrle Giri Tarihi

5728

110, 282, 283, 284, 285, 287, 288, 289, 290, 291,
292, 294, 295, 296, 297, 298, 299, 301, 302

8/2/2008

KHK/663

10, 11, 12, 13, 14, 15, 17, 126, 127, 180, Geici Madde 1

2/11/2011

6354

153

12/7/2012

6455

183

11/4/2013