Professional Documents
Culture Documents
Cơ Sở Tự Động Học - Phạm Văn Tấn, 136 Trang
Cơ Sở Tự Động Học - Phạm Văn Tấn, 136 Trang
Phm Vn Tn
Chng I:
NHP MN
Chng I
I CNG.
CC NH NGHA.
CC LOI H THNG IU KHIN
Nhp Mn
Trang I.1
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
I. I CNG
Hi tip (feedback) l mt trong nhng tin trnh cn bn nht trong t nhin. N hin
din trong hu ht cc h thng ng, k c trong bn thn sinh vt, trong my mc, gia con
ngi v my mc Tuy nhin, khi nim v hi tip c dng nhiu trong k thut. Do
, l thuyt v cc h thng t iu khin (automatic control systems) c pht trin nh l
mt ngnh hc k thut cho vic phn tch, thit k cc h thng c iu khin t ng v
kim sot t ng. Rng hn, l thuyt cng c th p dng trc tip cho vic thit lp v
gii quyt cc vn thuc nhiu lnh vc khc nhau, khng nhng cho vt l hc, ton hc
m cn cho c cc ngnh khc nh: sinh vt hc, kinh t hc, x hi hc,
Hin nay, h thng t iu khin m ng mt vai tr quan trng trong s pht
trin v tin b ca cng ngh mi. Thc t, mi tnh hung trong sinh hot hng ngy ca
chng ta u c lin quan n mt vi loi iu khin t ng: my nng bnh, my git, h
thng audio-video ... Trong nhng c quan ln hay cc xng sn xut, t hiu sut ti
a trong vic tiu th in nng, cc l si v cc my iu ho khng kh u c kim
sot bng computer. H thng t iu khin c thy mt cch phong ph trong tt c cc
phn xng sn xut : Kim tra cht lng sn phm, dy chuyn t ng, kim sot my
cng c. L thuyt iu khin khng th thiu trong cc ngnh i hi tnh t ng cao nh :
k thut khng gian v v kh, ngi my v rt nhiu th khc na.
Ngoi ra, c th thy con ngi l mt h thng iu khin rt phc tp v th v.
Ngay c vic n gin nh a tay ly ng mt vt, l mt tin trnh t iu khin xy
ra. Quy lut cung cu trong kinh t hc, cng l mt tin trnh t iu khin
II. CC NH NGHA.
1. H thng iu khin:
L mt s sp xp cc b phn vt l, phi hp, lin kt nhau, cch sao iu khin,
kim sot, hiu chnh v sa sai chnh bn thn n hoc n iu khin mt h thng khc.
Mt h thng iu khin c th c miu t bi cc thnh phn c bn (H.1_1).
B phn
iu khin
Kt qu
(a)
H.1_1 : Cc b phn c bn ca h thng iu khin.
Inputs
u
B phn
iu khin
Outputs
c
(b)
Chng I
Nhp Mn
Trang I.2
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
Controller
Tn hiu tc ng
u
Thit b
c
Bin c
kim sot
r
( chn mong
mun)
Timer
(Chn la
Thi gian)
B nung
( chn
thc t)
Nhiu
Ph ri
Chng I
Nhp Mn
Trang I.3
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
Phn tch
saibit
r
Controller
Thit b
B chuyn
nng
Hi tip
Bnh
SW
~
B phn tch mu
Relay
Gng
Nt chnh mu
ng hi tip
H.1_5 : My nng bnh t ng
Chng I
Nhp Mn
Trang I.4
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
Ban u, my nng c qui chun vi cht lng bnh, bng cch t nt chnh
mu. Khng cn phi chnh li nu nh khng mun thay i tiu chun nng. Khi SW
ng, bnh s c nng, cho n khi b phn tch mu "thy" c mu mong mun. Khi
SW t ng m, do tc ng ca ng hi tip (mch in t iu khin relay hay n
gin l mt b phn c kh). H.1_6. l s khi m t h thng trn.
Controller
Phn
Tch mu
+
Relay
SW
Mu
Mong mun
ng
M
My
nng
Bnh
C
Mu
Bnh
Thc
t
Gng
Bn
phm
Vi
X l
K
Cng
sut
DC
motor
Bnh xe in
M ho
V tr
c
Hi tip
H.1_7: H thng iu khin my nh ch in t.
Bnh xe in (printwheel) c khong 96 hay 100 k t, c motor quay,t v tr ca
k t mong mun n trc ba g in. S chn la k t do ngi s dng g ln bn
phm. Khi mt phm no c g, mt lnh cho bnh xe in quay t v tr hin hnh n v
tr k tip c bt u. B vi x l tnh chiu v khong cch phi vt qua ca bnh xe, v
gi mt tn hiu iu khin n mch khuch i cng sut. Mch ny iu khin motor quay
thc bnh xe in. V tr bnh xe in c phn tch bi mt b cm bin v tr (position
sensor). Tn hiu ra c m ha ca n c so snh vi v tr mong mun trong b vi x
l. Nh vy motor c iu khin sao cho n thc bnh xe in quay n ng v tr mong
mun. Trong thc t, nhng tn hiu iu khin pht ra bi vi x l s c th thc bnh xe in
t mt v tr ny n v tr khc nhanh c th in mt cch chnh xc v ng thi gian.
Chng I
Nhp Mn
Trang I.5
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
r(t)
c(t)
0
nh v
t1
in
t2
Thi gian
4. Hi tip v cc hiu qu ca n :
Trong nhng th d trn, vic s dng hi tip ch vi ch ch tht n gin,
gim thiu s sai bit gia tiu chun tham kho a vo v tn hiu ra ca h thng. Nhng,
nhng hiu qu c ngha ca hi tip trong cc h thng iu khin th su xa hn nhiu.
S gim thiu sai s cho h thng ch l mt trong cc hiu qu quan trng m hi tip c tc
ng ln h thng.
Phn sau y, ta s thy hi tip cn tc ng ln nhng tnh cht ca h thng nh
tnh n nh, nhy, li, rng bng tn, tng tr.
+
_
b
H
H.1_9: H thng c hi tip.
M =
Chng I
C
G
=
r
1 + GH
Nhp Mn
(1.1)
Trang I.6
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
li ton th ca h thng by gi s l :
c
G
=
r
1 + GH + GF
(1.2)
Chng I
Nhp Mn
Trang I.7
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
M / M
G /G
(1.3)
M: li ton h thng.
Trong : M ch s thay i thm ca M
G.M/M v G/G ch phn trm thay i ca M v G. Ta c:
M
G
M G
1
=
G M
1 + GH
(1.4)
Chng I
Nhp Mn
Trang I.8
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
n (nhiu)
r
+
G1
G2
+
Hnh H.1 11
Ouput ca h c th c xc nh bng nguyn l chng cht (super position)
- Nu khng c hi tip, H = 0 th output
e = r
C = G 1 .G 2 .e + G 2 . n
(1 - 5)
T s tn hiu trn nhiu (signal to noise ratio) c nh ngha:
S
output do tn hi e u G 1 G 2 e
e
=
=
= G1 .
N
output do nhieu
G2n
n
(1.6)
tng t s S/N hin nhin l phi tng G1 hoc e/n. S thay i G2 khng nh
hng n t s.
- Nu c hi tip, output ca h thng khi r v n tc ng ng thi s l :
C =
G2
G 1G 2
n
r +
1 + G 1G 2 H
1 + G 1G 2 H
(1.7)
So snh (1.5) v (1.7), ta thy thnh phn do nhiu ca (1.7) b gim bi h s 1+ G1G2 H. Nhng thnh phn do tn hiu vo cng b gim cng mt lng.
T s S/N by gi l:
S/N =
G 1 G 2 r /(1 + G 1G 2 H)
r
= G1
G 2 n / (1 + G 1G 2 H)
n
(1.8)
V cng bng nh khi khng c hi tip. Trong trng hp ny, hi tip khng c
hiu qu trc tip i vi t s S/N ca h thng. Tuy nhin , s p dng hi tip lm ny ra
kh nng lm tng t s S/N di vi iu kin. Gi s rng sut G1 tng n G1v r n r,
cc thng s khc khng thay i , output do tn hiu vo tc ng ring (mt mnh) th cng
bng nh khi khng c hi tip. Ni cch khc ta c :
Chng I
Nhp Mn
Trang I.9
C S T ng Hc
C
n=0
Phm Vn Tn
G '1 G 2 r '
= G 1G 2 r
1 + G '1 G 2 H
(1.9)
r = 0
G 2n
1 + G '1 G
(1.10)
(1.11).
Chng I
I.10
Nhp Mn
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
r( t)
Gi mu
+
-
Chng I
I.11
h( t)
c( t)
iu khin
B ly mu
(sampler )
Nhp Mn
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
Input m
ha
Digital
computer
Ta mc
tiu
Air
frame
DAC
ADC
Ta thc
t
Cc b
cm bin
5. Chnh c t ng ( servomechanism).
Mt loi h thng iu khin ng c c bit lu tm do tnh thnh hnh ca n
trong k ngh v ngn ng iu khin hc. l servomechanism.
Mt servomechanism l mt h iu khin t ng, trong bin s kim sot C l v
tr c hc, hoc o hm theo thi gian ca v tr( vn tc hay gia tc).
Th d : Xem mt b iu khin t ng ng m van nc.
P1
+
-
P2
radians
+
r
-
+
b
-
van
Servo
ampli
Servo
motor
c
radians
Chng I
I.12
Nhp Mn
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
r+
P1
r
radians
volt
Bin tr
tham kho
- b
Servo
amp
volt
u
volt
Servo
motor
Van
c
P2
Radians
Bin tr hi tip
H.1_15 : S khi servomechamism iu khin van.
Mt s th d :
1. Xem mt cu phn th nh hnh v. Output l v2 v input l v1. Mch th ng ny c th
m hnh ha nh l mt h vng h hoc nh mt h vng kn.
R1
v1
R2
V2
H.1_16
a. T cc nh lut Kirchhoff, ta c :
v2 = R2. i
i= v1/ (R1 + R2 )
Vy v2 =( R2 / (R1 + R2 )).v1= f(v1,R1,R2)
V1
Chng I
I.13
Nhp Mn
R2
R1+R2
H.1_17
V2
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
V1
+
R2
R1
V2
H.1_18
2. H thng t iu khin tay ngi chm n mt vt, c th nhn dng nh sau
: cc b phn chnh ca h l c, cnh tay, bn tay v mt.
Hnh 1.19
B c gi tn hiu thn kinh n cnh tay. Tn hiu ny c khuch i trong cc bp
tht ca cnh tay v bn tay, v xem nh cc tn hiu tc ng ca h thng. Mt dng nh
b cm bin, hi tip lin tc v tr ca cnh tay v v tr vt n c.
V tr tay l output ca h, v tr vt l input. Mc ch ca h iu khin l thu nh
khong cch ca v tr tay v v tr vt n zero.
r
V tr
vt
Chng I
I.14
Mt e
Nhp Mn
-
Controller
c
c
V tr tay
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
H.1_20
3. nh lut cung cu ca kinh t hc c th c xem nh mt h iu khin t ng.
Gi bn ( gi th trng ) ca mt hng ha no l output ca h. Mc tiu ca h l gi
cho gi n nh.
nh lut cung cu cho rng gi th trng n nh nu v ch nu cung bng cu.
Ta chn 4 b phn chnh ca h thng l ngi cung, ngi cu, ngi nh gi th
trng, hng ha c mua v bn.
Input l s n nh ca vt gi, hay tin li hn, l s nhiu lon gi bng zero. Output
l gi thc t ca th trng.
Ngi cu
b2
-
r=0
S nhiu
lon gi
zero(gi
n nh)
Ngi nh
gi
c
Th trng
Gi
Th
trng
b1
Ngi
cung
H.1_21
*************
Chng I
I.15
Nhp Mn
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
I CNG.
P NG XUNG LC V HM CHUYN.
S KHI (BLOCK DIAGRAM).
I.I CNG
Bc quan trng th nht trong vic thit k mt h iu khin l vic miu t ton
hc v m hnh ha (modeling) cho thit b c kim sot.
Mt cch tng qut, nhng c tnh ng ca thit b ny s c xc nh trc bng
mt tp hp cc bin. Th d, xem mt ng c in trong h thng iu khin. Ta phi xc
nh in p t vo, dng in trong cun dy qun, moment c khai trin trn trc, gc
di v vn tc ca rotor, v nhng thng s khc na nu cn thit .Tt c nhng thng s y
c xem nh cc bin ca h. Chng lin h nhau thng qua nhng nh lut vt l c
thit lp v a n cc phng trnh ton hc di nhiu dng khc nhau. Ty bn cht ca
thit b, cng nh iu kin hot ng ca h, mt vi hoc tt c cc phng trnh y l
tuyn tnh hay khng, thay i theo thi gian hay khng, chng cng c th l cc phng
trnh i s, phng trnh vi phn hoc tng hp.
Cc nh lut vt l khng ch nguyn tc hot ng ca h iu khin trong thc t
thng l rt phc tp. S c trng ha h thng c th i hi cc phng trnh phi tuyn
v/hoc thay i theo thi gian rt kh gii. Vi nhng l do thc t, ngi ta c th s dng
Chng II Hm Chuyn S Khi Ca H Thng
Trang II.1
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
d ( t ) dt
d ( t ) dt = 1
C th thy rng tch phn ca (t) l u(t) (hm nc).
a<0
b>0 .
1
(
t
)
dt
=
d
0
, t>0
= u (t)
, t<0
(t)
t
H thng
g(t)
Xung lc n v
Mt khi p ng xung lc ca h c bit, th output c(t) ca n vi mt input r(t) bt
k no c th c xc nh bng cch dng hm chuyn.
Trang II.2
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
2. Hm chuyn ca h n bin.
Hm chuyn (transfer function) ca mt h tuyn tnh khng thay i theo thi
gian, c nh ngha nh l bin i Laplace ca p ng xung lc ca n, vi cc iu
kin u l zero. t G(s) l hm chuyn vi r(t) l input v c(t) l output.
G(s)= L [g(t)]
G(s ) =
Trong :
(2.1)
C(s )
R(s )
R(s)= L [r(t)]
(2.2)
C(s)= L [c(t)]
(2.4)
(2.3)
Vi tt c cc iu kin u t zero.
Mc d hm chuyn c nh ngha t p ng xung lc, trong thc t s tng quan
gia input v output ca h tuyn tnh khng thay i theo thi gian vi d liu vo lin tc,
thng c miu t bng phng trnh vi phn thch hp, v dng tng qut ca hm
chuyn c suy trc tip t phng trnh vi phn .
Xem phng trnh vi phn vi h s thc hng, m t s tng quan gia input v
output ca h tuyn tnh khng thay i theo thi gian.
d n c(t )
d n 1 c(t )
dc ( t )
+
a
+ ...... + a 2
+ a 1 c(t )
n
n 1
n
dt
dt
dt
d m r (t )
d m 1 r (t )
dr ( t )
+
b
+ ... + b 2
+ b 1 r (t )
m
m 1
m
dt
dt
dt
Cc h s a1,a2,..an v b1, b2bn l hng thc vnm.
= b m +1
(2.5)
(2.6)
C(s ) b m +1 S m + b m S m 1 + ... + b 2 S + b 1
=
Hm chuyn: G(s ) =
R(s )
S n + a n S n 1 + ... + a 2 S + a 1
(2.7)
Trang II.3
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
3. Hm chuyn ca h a bin.
nh ngha ca hm chuyn d c m rng cho mt h thng vi nhiu input v
nhiu output. Mt h nh vy c xem l h a bin. Phng trnh (2.5) cng c m
t s tng quan gia cc input v output ca n.
Khi xt s tng quan gia mt input v mt output, ta gi s cc input khc l zero.
Ri dng nguyn l chng cht (super position) cho mt h tuyn tnh, xc nh mt bin
s ra no do hu qu ca tt c cc bin vo tc ng ng thi, bng cch cng tt c cc
output do tng input tc ng ring l.
Mt cch tng qut, nu mt h tuyn tnh c p input v c q output, hm chuyn gia
output th i v input th j c nh ngha l:
Gij(s) =
Ci (s)
R j (s)
(2.8)
Vi Rk(s)=0 ; k=1,2...p ; k j
Lu :phng trnh (2.8) ch c nh ngha vi input th j, cc input khc u zero.
Nu cc input tc ng ng thi, bin i Laplace ca output th i lin h vi bin
i Laplace ca tt c cc input theo h thc .
Ci(s) =Gi1(s).R1(s)+ Gi2(s).R2(s)+....+Gip(s).Rp(s)
C i ( s) =
C
j =1
ij
( s) R j ( s) ;
( i=1, 2, 3...9)
(2.9)
Trong : C(s ) =
...
C q (s )
(2.11)
Trang II.4
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
R(s ) =
...
R p (s )
L mt ma trn px1, gi l vector input.
(2.12)
G 11 ( s ).... G 12 ( s )......... .G 1 p ( s )
G 21 ( s ).... G 22 ( s )......... .G 2 p ( s )
G (s ) =
G q 1 ( s ).... G q 2 ( s )......... .G qp ( s )
(2.13)
v ( t ) = R .i ( t ) + L
T (t ) = J .
di ( t )
dt
(2.14)
d (t )
+ B (t ) + T L (t )
dt
(2.15)
Trong :
v(t): in p t vo rotor
i(t) : Dng in tng ng ca rotor.
R : in tr ni cun dy qun rotor.
L : in cm ca rotor.
J : Qun tnh ca rotor.
B : H s ma st.
T(t): moment quay.
TL(t): moment ph ri, hoc ti (moment cn).
(t): Vn tc ca trc motor.
Moment ca motor lin h vi dng rotor bi h thc :
T(t)=Ki.i(t)
(2.16)
Trong , Ki : l hng s moment
tm hm chuyn gia cc input (l v(t) v TL(t)) v output (l (t)), ta ly bin i
Laplace hai v cc phng trnh (2.14) n (2.16). Gi s iu kin u l zero.
V(s) = (R + LS) I(s)
(2.17)
(2.18)
T(s)= KI .I(s)
(2.19)
Trang II.5
C S T ng Hc
=> (s) =
Phm Vn Tn
Ki
1
V (S )
TL (s)
(B + JS)(R + LS)
B + JS
(2.20)
(2.21)
Ki
;
( B + JS )( R + LS )
1
(s ) =
B + JS
G 11 ( s ) =
G 12
G(s)
C(s)
H.2_1
Mi tn trn s khi minh th rng, s khi c tnh nht hng (unilateral), tn
hiu ch c th truyn theo chiu mi tn.
Mc d mi h thng n bin c th trnh by bng mt khi duy nht gia input v
output, nhng s tin li ca nim v s khi nm ch: n c th din t nhng h a
bin v gm nhiu b phn m hm chuyn ca chng c xc nh. Khi ton b h
thng c trnh by bi s ghp nhiu khi ca cc b phn ring r, sao cho s tham gia
ca chng vo hnh trng chung ca h c lng gi .
Nu cc h thc ton hc ca cc b phn y c bit, th s khi c th c
dng tham kho cho li gii gii tch hoc cho my tnh.
Xa hn na, nu tt c cc b phn ca h u tuyn tnh, hm chuyn cho ton b
h thng c th tm c bng cch dng nhng php tnh i s v s khi.
Mt im rt cn bn cn lu , s khi c th dng biu din cho cc h tuyn
tnh cng nh phi tuyn. Hy tr li th d v ng c DC trn.
H.2_2a: b phn khuch i th phi tuyn. Motor c gi s tuyn tnh hay hot ng
vng tuyn tnh. Nhng tnh cht ng ca n biu din bng phng trnh (2.20).
Trang II.6
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
TL(s)
vi(t)
v(t)
vi
B khuch i
phi tuyn
Ki
(R+LS)(B+JS)
V(s)
B khuch i
tuyn tnh
(s)
ng c
TL(s)
H.2_2a
Vi(s)
1
B+JS
Ki
(R+LS)(B+JS)
1
B+JS
(s)
ng c
H.2_2b
Trang II.7
C S T ng Hc
r(t)
R(s) +
_
c(t)
Phm Vn Tn
r(t)
R(s) +
C(s)
H.2_3a
r2(t)
+
r1 (t)
R1(s) +
_
c(t)
C(s)
H.2_3b
R2(s)
e(t)= r1(t) +r2(t) c(t)
E(s)= R1(s) +R2(s) C(s)
r(t)
C(s)
c(t)
H.2_3c
H.2_3d
Trang II.8
C S T ng Hc
r(t)
R(s)
Phm Vn Tn
e(t)
E(s)
+
b(t)
B(s)
C(s)
G(s)
c(t)
H(s)
T H.2_4 ta c :
C(s)=G(s).E(s)
E(s)=R(s) B(s)
B(s)=H(s).C(s)
(2.26)
(2.27)
(2.28)
Th (2.27) vo (2.26):
C(s)=G(s).R(s)-G(s).B(s)
(2.29)
(2.30)
M (s ) =
C (s )
G (s )
=
R ( s ) 1 + G ( s )H ( s )
(2.31)
H thng a
bin
c1(t)
c2(t)
.
cq(t)
r(t)
H thng
a bin
c(t)
H.2_5b
H.2_5a
Trang II.9
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
H.2_5b c dng nhiu v n gin. S nhiu input v output c biu din bng
vector .
H.2_6 ch s khi dng chnh tc ca h thng a bin.
R(s)
+
B(s)
E(s)
C(s)
G(s)
H(s)
G (s ) = s + 1
2
0
1
H (s ) =
1
0
s + 2
1
s
(2.39)
(2.40)
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
1
+
s +1
I + G (s ) H (s ) =
s + 2
= s +1
2
1
s
1
1+
s + 2
1
s
s + 3
s + 2
(2.41)
1
s + 3 1 1
1
1
s
M(s) = [I + G(s)H(s)] G(s) = s + 2 s s +1
1
2 s + 2 2
s
2
+
+
s
1
(2.42)
s + 2 s + 3 2 s2 + 5s + 2
=
+ =
s +1 s + 2 s
s(s +1)
Trong :
(2.43)
Vy:
3s 2 + 9 s + 4
s ( s + 1) s ( s + 1)( s + 2 )
M (s ) = 2
s + 5s + 2
2
s
3s + 2
s ( s + 1)
(2.43)
G = G 1 .G 2 .G 3 ...G n =
G1
(2.44)
i =1
Th d 2.2:
R
G2
G1G2
H.2_7
Php nhn ca hm chuyn th giao hon :
Chng II Hm Chuyn S Khi Ca H Thng
II.11
Trang
C S T ng Hc
Vi mi i,j.
Phm Vn Tn
Gi.Gj=Gj.Gi
(2.45)
G1
n
G= G
i =1 i
G1+G2
G2
Stt
1
Phng trnh
Y = (P1P2) X
S khi
X
P1
P2
S khi tng ng
Y
X
Y=P1X P2X
P1
Y
P1 P2
3)
Y=P1X P2X
P1P2
P2
P2
P1/P2
Trang
m
C S T ng Hc
4)
Phm Vn Tn
Y = P1(XP2Y)
X +
6a
Y=P1(X m P2Y)
Z = W X Y
P1
W +
6b
Z=WXY
Z = PX Y
Z = P[ X Y ]
Y = PX
1/P
X
Y
X
Y
X
Y
P1P2
1/P2
Y
X
W +
W +
X
Y
P2
P1
1P1P2
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
Y=PX
10
X
Y
Z
Z=XY
11
1/P
+
X
Z
12
Z=XY
X
Y
X
X
G4
G1
G2
_-
H1
Bc 1:
H2
G1
G4
G1G4
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
Bc 2:
G3
+
+
G1+G3
G1G4
G1G4
1-G1G4H1
G2
Bc 3:
+
+
H1
Bc 4: khng dng.
Bc 5:
G1G4
1-G1G4H1
G2+ G3
H2
R
G1G4(G2+G3)
1 G1G4H1
H2
Th d 2.4 :
( H1 ring)
Bc 1 v 2:
R +
G1G4
G2+ G3
2 C
H1
H2
+ 2
G1G4
G2 +G3
H1
1
G2+ G3
12 C
H2
Sp xp li cc im tng
R + 2
+ 1
G1G4(G2+G3)
Chng II Hm Chuyn S Khi Ca H Thng
+
II.15
H2
H1
1
G2+ G3
2 1 C
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
G1G4(G2+G3)
1+G1G4H2(G2+ G3)
1
G2+G3
H1
Cui cng, p dng bin i 5 di chuyn [1/( G1+G3)] khi vng hi tip .
R
G1G4
1+G1G4H2(G2+ G3)
G2+G3
+
H1
G(s)
1
S+1
Mt thnh phn phi tuyn ( trn ng truyn thng ) khng th thu gn nh bin i 5
c. Khi tuyn tnh trn ng hi tip c th kt hp v khi tuyn tnh ca ng
truyn thng. Kt qu l:
Thnh phn
Phi tuyn
S+1
G(s)
S+1
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
R +
G1
G2
H1
H2
+
u2
CR
G1G2
+
H1H2
CR l output ch do s tc ng ring ca R. t phng trnh (2.31)
G1G 2
=
1 G1G 2 H 1 H 2
G1
u1
+
C1
G2
H1H2
C1 l p ng ch do s tc ng ring ca u1. Sp xp li cc khi :
u1 +
C1
G2
+
G1H1H2
Vy:
G
=
1 G 1G
2
2
H 1H
Trang
C S T ng Hc
-
Phm Vn Tn
H2
+
u2
C2 l p ng do tc ng ring ca u2 .
u2 +
C2
G1G2H1
+
H2
Vy:
C2 = [
G 1G 2 H 1
]u 2
1 G 1G 2 H 1 H 2
C =
C2.
G 1G 2 R + G 2 U 1 + G 1G 2 H 1 u 2
1 G 1G 2 H 1 H 2
Th d 2.7:
S khi sau y l mt v d v h nhiu input v nhiu output. Hy xc nh C1 v
C1
R1
+
G1
-_
G2
G3
R2
-_
G4
Chng II Hm Chuyn S Khi Ca H Thng
+
II.18
C2
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
C1
G1
-_
G3G4
G2
+
R2
- t R2 =0 v kt hp vi cc im tng:
R
+
G1
+
G2G3G4
Nh vy, C11 l output C1, ch do R1 gy ra.
C 11 =
-
G 1R 1
1 G 1G 2 G 3 G 4
t R1=0:
R2
C12
+
-G1G3G4
_
G2
C12 l output C1, ch do R2 gy ra.
C 12 =
G 1G 3 G 4 R 2
1 G 1G 2 G 3 G 4
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
Vy:
C1 = C11 + C12 =
G1 R1 G1G 3G 4 R 2
1 G1G 2 G 3G 4
C2
G4
_
-
G1G2
- _-
G3
+
R1
t R1=0.
R2
C22
+
G4
+
G1G2G3
t R2=0.
Vy :
C 22 =
G 4 R2
1 G1G 2 G3 G 4
R1 +
-G1G2G4
C21
G3
Vy :
G1G 2 G 4 R1
Chng II HmCChuyn
S Khi Ca H Thng
21 =
1
G1 G 2 G 3 G 4
II.20
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
C2 =
R 2 G 4 G 1G 2 G 4 R 1
1 G 1G 2 G 3 G 4
BI TP CHNG II
2.1: Tm hm chun ca 1 h thng m input v output ca n lin h
trnh vi phn:
d2y
dy
dx
+3
+ 2y = x +
.
2
dt
dt
dt
bng phng
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
d
y ( t ) + y (t ) = x ( t T )
dt
Tm hm chuyn ca h.
2.3 : V tr Y ca 1 vt c khi lng khng i M lin h vi lc f t ln n bi phng
trnh vi phn:
d2y
=f
dt 2
Xc nh hm chuyn tng quan gia v tr v lc.
M
c = 1
7 t 3 2t 1 4t
e + e
e .
3
2
6
Tm hm chuyn.
2.8 : Tm hm chuyn ca cc mch b chnh sau y:
R1
R1
vi
vi
vo
Ca)1
i
b)
R2
R1
+
vi
C1
C2
i
R2
R2
R
+
vo
vi
-
vo
+
vo
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
c)
R1
d)
C
R2
+
vi
i2
i1
C2
C1
e)
+
i
vi
vo
-
vo
f)
a
s + a
; vi a=1/RC.
a
Hi hm chuyn ca mch 2.9e c bng
s+a
khng? Ti sao?
+ E
E
K1
S(S+P)
B
K2S
Xc nh :
a) Hm chuyn ng vng GH.
b) Hm chuyn vng kn C/R.
c) T s sai bit E/R.
d) T s B/R.
e) Phng trnh c trng.
+
k
+
-
1
(S+1)
S
Chng II Hm Chuyn S Khi Ca H Thng
II.23
0.1
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
G1
G2
+
H1
H2
H3
a).
G1
+
H1
G2
b).
G1
+
H1
c).
G2
R
G1
+
H1
2.16 : Thu gn cc s khi sau y v dng chnh tc:
-
H3
+
+
R
G1
G2
+
Chng II Hm Chuyn S Khi
Ca
H
Thng
__II.24
H2
H1
G3
C
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
x2=cos2t
-
+
+
d/dt
x1=sint
LI GII CHNG II
2.1 : Ly bin i laplace phng trnh trn, b qua cc s hng do iu
kin u.
S2 Y(s)+3SY(s) +2Y(s)=X(s)+SX(s)
P (s) =
Y ( s)
s+1
= 2
X ( s) s + 3 s + 2
Hm chuyn ca h :
s +1
P (s) = 2
s + 3s + 2
Y ( s ) e ST
P( s ) =
=
X ( s) s + 1
2.3 : Ly laplace phng trnh:
Ms2Y(s)=F(s)
Y (s)
1
=
F ( s ) Ms 2
2.4 : Bin i laplace ca phng trnh: (JS2+BS).(s)=KI(s)
(s )
K
=
Hm chuyn: P(s ) =
I(s ) s( Js + B )
Hm chuyn :
P(s) =
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
P( s) = C ( s) =
Vy:
1
s+2
1
s + 1
P (s) =
c
1
=
D +1 r
Dng ton t D: P ( D) =
D2c+c=r
hoc :
d 2c
+c =r
dt 2
p (t ) =
2
dc
7
= e t 3e 2 t + e 4 t
3
dt
3
3
7
2
s+8
+
+
=
3(s + 1) s + 2 3(s + 4 ) (s + 1)(s + 2 )(s + 4 )
2.8 :
a) P( s) =
v0 ( s ) s + a
=
;
vi ( s ) s + b
b) P ( s ) =
a ( s + b)
b( s + a )
c) P( s) =
( s + a1 )(s + b2 )
( s + a 2 )(s + b1 )
1
1
1
+
v b =
R 1C
R 1C R 2 C
vi a =
1
1
v b =
(R 1 + R 2 )C
R 2C
1
1
v b 2 =
R 1 C1
R 2C2
1
b1a 2 = a1 b 2 ; b1 + a 2 = a1 + b 2 +
R 2 C1
vi a 1 =
d) P( s) =
RC ( s +
e) P( s ) =
vi a =
1
)
RC
1
R1R2C1C2 s + ( R1C1 + R1C2 + R2C2 ) s + 1
2
P( s) =
s+
1
RC
2.9 :
s2
P(s)= P ( s ) =
s2 + (
3
1
)s + 2 2
RC
R C
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
2.10 :
c(t)= c ( t ) =
1 1 2t 1
e
+ t
4 4
2
K 1K 2
s+p
C
G
(vi du tr cho bit hi tip dng).
b)
=
R 1 GH
K1
C
=
R
s(s + p K 1 K 2 )
a) GH =
c)
E
1
s+ p
=
=
R 1 GH s + p K1K 2
K1 K 2
B
1
=
=
R 1 GH s + p K 1 K 2
e) Phng trnh c trng ca h c xc nh bi: 1 GH=0
Trng hp ny v l hi tip dng nn :1-GH=0
=>s+p-K1K2 = 0
d)
2.13 :
K1
(1 + K )s + 1
0.1
KR
C=
(1 + K ) s + (1 + 0.1K )
2.14 : Thu gn cc vng trong.
G1
1-G1H1
G1
1-G2H2
_
H3
R
G1G2
(1-G1H1)(1-G2H2)+G1G2H3
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
G2G3
1+G1G2H1+G2H2
G3
II.17 :
H3
y(t)=5(cost-2sin2t t2).
*****************
Trang
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
I CNG.
NHNG NH NGHA.
TM LC NHNG TNH CHT C BN CA HTTH.
I S HC V HNH TRUYN TN HIU.
CCH V HNH TRUYN TN HIU.
P DNG DNG CNG THC MASON VO S KHI.
Trang III.1
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
I. I CNG.
hnh truyn tn hiu ( signal flow graph - HTTH) c gii thiu u tin bi S.J.
MASON c xem nh l k hiu n gin ha ca s khi, trnh by mi tng quan nhn
qu ca mt h tuyn tnh.
Bn cnh s khc bit v hnh trng vt l gia HTTH v s khi, ta c th thy
HTTH chc ch hn v nhng lin h ton hc. Nhng nhng nh lut dng cho s khi th
mm do hn nhiu v km r rng hn.
Mt HTTH c nh ngha nh l mt phng php ha miu t nhng lin h
vo - ra gia cc bin ca mt tp hp nhng phng trnh i s.
Xem mt h tuyn tnh c din t bi tp hp N phng trnh i s.
N
= akj. y
k =1
j= 1,2.3...N
(3.1)
( li t k n j) . (nguyn nhn th k)
(3.2)
k=1
Hay n gin hn:
Output = ( li).(input)
(3.3)
( s ) = G kj ( s ) y ( s )
k =1
j=1,2,.... ,N
(3.4)
nt
a12
Nhnh
Nt
y1
y2
H.3_1
Trang III.2
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
12
(3.6)
2
Nhng HTTH hnh H.3_1 khng a n mt tng quan nh vy. Nu phng trnh
(3.6) c gi tr nh l mt tng quan nhn qu theo ngha vt l, th phi v mt HTTH khc.
Mt th d khc, xem tp hp cc phng trnh i s :
y2 = a12 y1 + a32 y3
y3 = a23 y2 + a43 y4
y4 = a24 y2 + a34 y3 + a44 y4
(3.7)
y5 = a25 y2 + a45 y4
HTTH cho cc phng trnh ny c v tng bc nh hnh H.3_2. Cc nt biu din
cc bin y1 , y2 , y3 , y4 v y5 c t theo th t t tri sang phi.
a)
a32
a12
b)
y1
y2
y3
y4
a43
a32
a12
y1
a23
y2
y2
c)
y3
a32
y2
y3
y1
y5
y4
a43
a44
a12
y2
a23
y3
y2 y2
y2
A34
y2
y2
y4
a24
Trang III.3
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
d)
a32
y3
a44
a12
y2
a43
y1
a23
y3
y2 y2
y2
y2
a34
y2
y2
a45
y2
y4
y5
y2
a24
y2
a25
II . NHNG NH NGHA.
1) Nt vo (ngun ) : Nt vo l mt nt ch c nhng nhnh ra. Th d nt y1 H.3_2 .
2) Nt ra : Nt ra l nt ch c nhng nhnh vo. Th d nt y5 H.3_2.
Tuy nhin khng phi lc no cng c sn nt ra tha nh ngha trn. Th d HTTH
hnh H.3_3a. khng c nt no ph hp nh ngha. Tuy nhin, c th xem y3 v/hoc y2 l
nt ra nu ta a vo cc nhnh vi li n v cho cc bin y3 v y2 nh H.3_3b. Cc nt
a thm vo gi l nt gi (dummy node).
a12
a12
y1
a23
a23
y2
y3
a32
H.3_3a : HTTH gc. y2
y2 (Nt ra gi)
1
y2 a23
a12
a23
y1
y2
y3
1
y2
y3
a32
y2
H.3_3b: HTTH ci bin vi 2 nt gi .
Mt cch tng qut ta c th thy rng, bt k mt nt no khng phi l nt vo u c th
lm mt nt ra theo cch trn. Tuy nhin, ta khng th i mt nt khng phi l nt vo thnh
mt nt vo theo cch tng t. Th d, nt y2 trong hnh H.3_3a khng phi l nt vo. Nhng
nu ta c i n thnh nt vo bng cch thm nt gi nh H.3_4 th phng trnh m t tng
quan ti nt y2 s l:
Trang III.4
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
y2
1
a12
y1
a23
y2
y3
H.3_4.
a32
y2 = y2 + a12y1 + a32 y3
(3.8)
y a y
a
a
12
32
12
y3 = a32 y2
(3.10)
(3.11)
y1
y3
1/a12
- a32/a12
H.3_5: HTTH vi y2 l nt vo.
3) ng(path): L s ni tip lin tc theo mt hng ca cc nhnh , m dc theo n
khng c mt nt no c i qua qu mt ln.
4) ng trc tip (forward path): L ng t nt vo n nt ra. Th d HTTH hnh
H.3_2d, y1 l nt vo, v c 4 nt ra kh d : y2 , y3 , y4 v y5 . ng trc tip gia y1 v y2: l
nhnh gia y1 v y2. C hai ng trc tip gia y1 v y3: ng 1, gm cc nhnh t y1 n y2
n y3. ng 2, gm cc nhnh t y1 n y2 n y4 (ngang qua nhnh c li a24) v ri tr
v y3(ngang qua nhnh c li a43). Ngi c c th xc nh 2 ng trc tip t y1 n y4.
Tng t, c 3 ng trc tip t y1 n y5.
5) Vng(loop): L mt ng xut pht v chm dt ti cng mt nt, dc theo n khng c
nt no khc c bao qu mt ln. Th d, c 4 vng HTTH hnh H.3_2d.
Trang III.5
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
a44
a32
a43
y2
y3
y3
a23
a23
y4
a43
a32
y2
y4
y3
y4
a24
H.3_6: 4 vng HTTH ca hnh H.3_2d.
6) li ng (path Gain) : Tch s li cc nhnh c nm trn mt ng.
Th d, li ng ca ng y1- y2- y3- y4 trong hnh H.3_2d l a12 a23 a34.
7) li ng trc tip ( forward_path Gain) : li ng ca ng trc tip.
8) li vng (loop Gain) : li ng ca mt vng. Th du, li vng ca vng y2 - y3 y4 - y2 trong hnh H.3_2d l a24 a43 a32.
Trang III.6
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
y3
y2
y4
a41
a31
a21
a18
y8
y1
y5
a17
a51
a16
y7
y6
a
a+b+c
b
c
y2
y1
y2
y1
a12
y1
a23
y2
a34
y3
a45
y4
a12a23a34a45
y5
y1
y5
Trang III.7
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
R(s) +
C(s)
G(s)
H(s)
H.3_10 : S khi chnh tc ca mt h t kim.
m H(s)
C (s)
G (s)
=
R(s) 1 G (s) H (s)
(3.14)
(3.15)
(3.16)
(3.17)
Trang III.8
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
R1
R2
+
v1
i1
-
R4
i2
R3
H.3_12.
V3
-
=
i1 v1 v2
R1
R1
v = R i R i
3 1
(3.18)
3 2
1
1
i2 v2 v3
R2
R2
v3 = R 4 i 2
1/R1
v1
-1/R1
-R3
R3
1/R2
i1
-1/R2
R4
v2
1
i2
v3
v3
H.3_13
C
G
=
R 1 + GH
V phn trn, ta cng c th dng hnh truyn tn hiu t tn th gi hn. V
y, ta li c th dng cng thc Mason, nh l cng thc tnh li tng qut cho bt k mt
hnh truyn tn hiu no.
p i i
(3.19)
T = i
Trang III.9
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
= 1 p j1 + p j 2 p j 3 +....
j
=1-( tng
cc li vng)+(tng cc tch li 2 vng khng chm) (tng cc tch li ca 3 vng khng chm)+..
I = tr ca tnh vi cc vng khng chm vi cc ng trc tip th i.
( Hai vng, hai ng hoc 1 vng v 1 ng gi l khng chm (non_touching) nu chng
khng c nt chung).
Th d : xem li HTTH ca 1 h iu khin dnh chnh tc H.3_11.
Ch c mt ng trc tip gia R(s) v C(s). Vy :
P1=G(s)
P2=P3=...=0.
- Ch c 1 vong . Vy:
P11= G(s).H(s)
Pjk=0; j1, k1.
Vy, =1-P11=1 G(s).H(s),
Va, 1=1-0=1
Cui cng,
C(s ) p 1 1
G(s )
T =
=
=
(3.20)
R(s )
1 G(s )H (s )
R rng, ta tm li c phng trnh (3.16).
Th d : Xem li mch in VD3.2, m HTTH ca n v hnh H.3_13. Dng cng
thc mason tnh li in th T= v3/v1.
1/R1
v1
-1/R1
-R3
R3
1/R2
i1
v2
(vng 1)
H.3_14.
-1/R2
R4
i2
(vng 2) (vng 3)
v3
v3
Trang III.10
C S T ng Hc
= 1 +
Phm Vn Tn
R3 R3 R 4 R3 R 4 R1 R 2 + R1 R3 + R1 R 4 + R 2 R3 + R3 R 4
+
+
+
=
R1 R 2 R 2 R1 R 2
R1 R 2
1 =1- 0 =1
Cui cng
v3
R 3R 4
=
v1
R1R 2 + R1R 3 + R1R 4 + R 2 R 3 + R 3 R 4
(3.21)
G2
G4
G1
+
H1
H2
Hnh 3_15:
HTTH l :
R
y2
1
y2
G1 G4
y2
y2
G3
1
y2
G2
y2
H.3_16.
C
y2
-H2
a25
Trang III.11
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
- C 2 ng trc tip :
P1 = G1.G2.G4
P2 = G1.G3.G4
- C 3 vong hi tip :
P11 = G1.G4.H1
P21 = - G1.G4.G2.H2
P31 = - G1.G3.G4.H2
= 1 - ( G1.G4.H1 - G1.G2.H4.H2 - G1.G3.G4.H2)
Khng c vng khng chm nhau, v tt c cc vng u chm vi cc ng trc tip. Vy
:
1 = 1 ; 2 = 1
Do t s iu khin l:
C P + P2 2
T= = 1 1
R
G 1 G 4 (G 2 + G 3 )
T=
1 G 1G 4 H 1 + G 1G 2 G 4 H 2 + G 1G 3 G 4 H 2
T phng trnh (3.23) v (3.24), ta c:
G=G1G4(G2+G3)
V: GH=G1G4(G3H2+G2H2-H1)
(3.24)
(3.25)
GH (G 2 + G 3 )H 2 H 1
=
G
G2 + G3
S dng chnh tc c v hnh H.3_17.
Vy: H =
(3.26)
C
G1G 4(G2+ G3)
(G2+ G3)H2-H1
G2+ G3
Hnh H.3_17.
Trang III.12
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
G4
R
y2
y3
G1
_-
G2
_-
+
+
y1
G3
H2
H1
Hnh H.3_18:
y3
G1
y2 G2
G4
y2
y1 G3
-H2
y2
-H1
y
y
a H.3_19.
Hnh
C hai ng trc tip:
-1
P1= G1G2G3 ; P2= G1G4.
y2
C 5 vng hi tip :
P11= - G1G2H1 ; P21= - G2G3H2 ; P31= - G4H2 ; P41= - G1G2G3 ; P51= - G1G4.
Vy:
= 1- ( P11+ P21+ P31+ P41+ P51)
V 1 = 2 = 1.
=>
G1G2 G3 + G1G4
C P11 + P2 2
=
=
R
1 + G1G2 G3 + G1G2 H1 + G2 G3 H 2 + G4 H 2 + G1G4
Trang III.13
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
BI TP CHNG III
3.1 : Hy xc nh t s C/R v dng s khi chnh tc ca mt h iu khin sau y:
G3
R
+
-
G4
G1
G2
+
H1
H2
H2
R
C
+
G1
G2
G3
+
+
H1
G4
u1
R
G1
G2
+
+
H2
H1
+
u2
Trang III.14
C S T ng Hc
3.4 :
Phm Vn Tn
C
1/s
1/(s+a)
-
S2
+
0.1
3.6 :
3.7 :
R +
+
-
G1
G2
G3
H1
3.8 :
H2
i1
i1
R1
1 R2
V2
input voltage
source
i2
i1
R3
R4
V3 output
Trang III.15
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
R1
i1
R2
3
2
2 1
i2
R1
i3
R4
R3
i4
+
1
R4
R3
R2
V1
R2
R1
+
vi
ii
C1
C2
i2
v3
-
Gi : 5 bin v1, i1, v2, i2, v3. Vi v1 l input. Cn 4 phng trnh c lp.
G1G4
G2
1
H1
1
-H2
1
Trang III.16
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
Vi = 1 - (P11+P21+P31).
Suy ra:
G 1 G 4 (G 2 + G 3 )
C
=
R 1 - G1 G 4 H 1 + G1 G 2 G 4 H 2 + G1 G 3 G 4 H 2
G1 G 2 G 4 + G1 G 3 G 4
C
=
R 1 - G1 G 4 H 1 + G1 G 2 G 4 H 2 + G1 G 3 G 4 H 2
T ( 3.25 ) v (3.26) , ta c:
G = G1G4(G2 + G3)
V :
GH = G1G4(G3H2 +G2H2 - H1)
H =
(G 2 + G 3 )H 2 H 1
GH
=
G
G2 + G3
G1G4(G2+G3)
-(G2+G3)H2-H1
(G2+G3)
-H1
R
G1
G3
G2
H1
G4
Trang III.17
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
P11+P22
G1G2G3+G4+G2G4H1-G2G1G4H1+G2G3G4H2
1+G2H1-G1G2H1+G2G3H2
Trang III.18
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
u1
1
G1
G2
H2
H1
1
Vi u1 = u2 = 0. Ta c:
u2
R
P1 = G1G2
Vy:
G1G2
CR
H1H2
P11 = G1G2H1H2
= 1- P11 ; 1 = 1
T=
CR =
CR
R
P11
P11R
G1G2 R
=
1 G1G2 H1H 2
Vi u2 = R =0,
Ta c:
u1
P1 = G2 ;
P11 = G1G2H1H2
= 1 - G1G2H1H2 ;
1 = 1
G2u1
C2 = Tu2 =
1 G1G2 H1H 2
G2
G1H1H2
Vi R = u1 = 0
u2
H1G1G2
Trang III.19
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
P1 = G1G2H1
= 1 - P11
C2 = Tu2 =
;
;
P11 = G1G2H1H2
1 = 1
P11u2
G1G2 H1u2
=
1 G1G2 H1H 2
Cui cng, ta c:
G G R + G2u1 + G1G2 H1u2
C= 1 2
1 G1G2 H1H 2
3.4 :
c)
a)
C
G1 + G2
=
R 1 G1H1 G2 H 2
b)
C G1 + G2
=
R 1 G1H1
C G1 + G2 (1 G1H1
=
R
1 G1H1
Trang III.20
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
3.5 :
1/(s+a)
1/s
-s2
k
1 1
P1 =
k =
s(s + a )
s + a s
-0.1
0 . 1k
1
P11 = ( s 2 ) = s; P21 =
s
s
= 1 ( P11 + P21 ); 1 = 1
P
k
C
= 1 1 =
2
R
(s + a )(s + s + 0 . 1k )
3.6 :
RE
1/(s+1)
C
V
-s
-0.1
R
1/(1+s)
k (s + 0 . 1) -(s+0.1)
k
; P11 =
s +1
s +1
k (s + 0 . 1)
=1+
; 1 = 1
s +1
P R
kR
c = TR = 1 1 =
(1 + k )s + 1 + 0 . 1k
P1 =
Trang III.21
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
H1
G4
G1
G3
G2
H2
-1
P31 = - G1G2G3
1 = 2 = 1
Cui cng:
C P11 + P2 2
G1G2G3 + G1G4
=
=
R
1 + G1G2G3 G1G2 H1 G2G3 H 2 G4 H 2 + G1G4
3.10 :
5 bin v1, i1, v2, i2, v3. Vi v1 l input, cn 4 phng trnh c lp.
i1 =
i2 =
v
1
1
v1 2 ; v 2 =
R1
R1
C1
v
1
1
v 2 3 ; v3 =
R2
R2
C2
i
0
i1 dt
i dt
0
dt
-1/R1
v1
1
C1
1/R1
1
dt
c1
-1/R2
1/R2
i1
1
i1 dt
C1 0
v2
i2
1
c2
v3
dt
Trang III.22
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
Bin i Laplace:
-1/R2
1/R1
V1
li:
v
v
1/SC1
I1
V2
Tnh theo cng thc Mason.
-1/C1S
-1/R2
-1/R2
-1/SC2
I2
I3
***********
Trang III.23
C T ng Hc
Phm Vn Tn
I CNG.
PHNG TRNH TRNG THI V PHNG TRNH OUTPUT.
S BIU DIN BNG MA TRN CA PHNG TRNH TRNG
THI.
VI V D.
HNH TRNG THI.
Trang IV.1
C T ng Hc
Phm Vn Tn
I. I CNG.
Trong cc chng trc, ta kho st vi phng php thng dng phn gii cc h
t kim. Php bin i Laplace c dng chuyn cc phng trnh vi phn m t h
thng thnh cc phng trnh i s theo bin phc S. Dng phng trnh i s ny ta c th
tm c hm chuyn m t tng quan nhn qu gia ng vo v ng ra.
Tuy nhin, vic phn gii h thng trong min tn s, vi bin phc, d l k thut rt
thng dng trong t ng hc, nhng c rt nhiu gii hn. S bt li ln nht, l cc iu
kin u b b qua. Hn na, phng php y ch c p dng cho cc h tuyn tnh, khng
i theo thi gian. V n c bit b gii hn khi dng phn gii cc h a bin.
Ngy nay, vi s pht trin ca my tnh, cc iu khin thng c phn gii trong
min thi gian. V v vy, cn thit phi c mt phng php khc c trng ha cho h
thng.
Phng php mi, l s dngbin s trng thi (state variable) c trng cho h
thng. Mt h thng c th c phn gii v thit k da vo mt tp hp cc phng trnh
vi phn cp mt s tin li hn so vi mt phng trnh c nht cp cao. Vn s c
n gin ha rt nhiu v tht tin li nu dng my tnh gii.
Gi s mt tp hp cc bin x1(t), x2(t)...xn(t) c chn m t trng thi ng ca
h thng ti bt k thi im cho sn t=t0 no, cc bin ny m t hon ton trng thi qu
kh ( past history ) ca h cho n thi im t0. Ngha l cc bin x1(t0), x2(t0) . . . xn(t0), xc
nh trng thi u ca h ti t=t0. Vy khi c nhng tn hiu vo ti t >= t0 c ch r, th
trng thi tng lai ca h thng s hon ton c xc nh .
Vy, mt cch vt l, bin trng thi ca mt h tuyn tnh c th c nh ngha nh
l mt tp hp nh nht cc bin x1(t),x2(t),... xn(t), sao cho s hiu bit cc bin ny ti thi
im t0 bt k no cng thm d kin v s kch thch (excitation) ng vo c p dng
theo sau, th xc nh trng thi ca h ti bt k thi im t >=t0 no.
r1(t)
r2(t)
rp(t)
x1(t), x2(t),...
xn(t)
c1(t)
c2(t)
cq(t)
Hnh 4_1
x1(t),x2(t) . . . xn(t)l cc bin trng thi .
r1(t),r2(t) . . . rp(t) l cc tn hiu vo.
c1(t),c2(t) . . . cq(t) l cc tn hiu ra.
Ci ngt in, c l l mt th d n gin nht v bin trng thi. Ngt in c th v
tr hoc ON hoc OFF, vy trng thi ca n c th l mt trong hai tr gi kh hu . Nn,
nu ta bit trng thi hin ti (v tr) ca ngt in ti t0 v nu c mt tn hiu t ng vo,
ta s c th xc nh c tr gi tng lai trng thi ca n.
Trang IV.2
C T ng Hc
Phm Vn Tn
d xi (t)
dt
(4.1)
(i=1,2, ,n)
Trong : x ( t ) , x ( t ) , , x ( t ) l cc bin trng thi
1
r1( t ) ., r2 ( t ) , , rp (t ) l cc input
f i : hm tuyn tnh th i.
Cc output ca h thng lin h vi cc bin trng thi v cc input qua biu thc sau.
(4.2)
(k =1,2, ,q)
g k : hm tuyn tnh th k .
Phng trnh (4.2) gi l phng trnh output ca h. Phng trnh trng thi v
phng trnh output gi chung l cc phng trnh ng ca h.
Th d, xem mt h tuyn tnh vi mt input v mt output c m t bi phng trnh
vi phn :
dc ( t )
d 2 c( t )
d 3 c( t )
+2
+3
+ C( t ) = 2 r ( t )
3
2
dt
dt
dt
C (t ) : output ;
(4.3)
r (t ) : input.
C (S )
2
= 3
2
R (S ) S + 2S + 3S + 1
(4.4)
(4.6)
x 3 (t ) = x& 2 (t ) = C& (t )
(4.7 )
C T ng Hc
Trong
Phm Vn Tn
x& 1 =
dx
dt
& = dc
C
dt
x& 2 =
dx
dt
(4.8)
By gi phng trnh 4.6 v 4.7, thay th cc h thc nh ngha ca bin trng thi vo
4.8 . Ta s c nhng phng trnh trng thi:
x& 1 (t ) = x 2 (t )
(4.9a)
x& 2 (t ) = x 3 (t )
(4.9b)
x& 3 (t ) = x1 (t ) 3x 2 (t ) 2x 3 (t ) + 2r(t )
(4.9c)
Ch c phng trnh (4.9c) l tng ng phng trnh ban u (4.3). cn hai phng
trnh kia ch l phng trnh nh ngha bin trng thi.
Trong trng hp ny, output c(t) cng c nh ngha nh l bin trng thi x1(t),
(khng phi lun lun nh vy). Vy phng trnh (4.5) l phng trnh output.
Tng qut hn, nu p dng phng phng php m t trn, th phng trnh vi phn
cp n:
(4.10)
x& 1 (t ) = x 2 (t )
x& (t ) = x (t )
2
M
( 4.11)
x& n 1 (t ) = x n (t )
x& n (t ) = a n x1 (t ) a n 1x 2 (t ) L a 2 x n 1 (t ) a1x1 (t ) + r(t )
V phng trnh output gin d l :
C(t ) = x
(t )
(4.12)
Phng php nh ngha cc bin trng thi c m t trn khng thch hp khi v
phi ca (4.10) c cha nhng o hm ca r(t).
Trang IV.4
C T ng Hc
Phm Vn Tn
dn1r(t)
dnr(t)
dc(t)
dn1c(t)
dnc(t)
+ a1 n1 +L+ an1
+ anc(t) = b0 n + b1 n1 +L
dt
dt
dt
dt
dtn
dr(t)
L+ bn1
+ bnr(t)
dt
(4.13)
Trong trng hp ny, nhng h thc ca cc bin trng thi cng phi cha r(t).
Cc bin trng thi c nh ngha nh sau:
x1 (t ) = c(t ) b 0 r(t )
x 2 (t ) = x& 1 (t ) h 1r(t )
M
(4.14)
x k (t ) = x& k 1 (t ) h k r(t )
(k = 2,3,L, n)
Vi cc gi tr :
h 1 = b1 a 1b 0
h 2 = (b 2 a 2 b 0 ) a 1 h 1
h 3 = (b 3 a 3 b 0 ) a 2 h 1 a 1 h 2
hk
M
=
(b
(4.15 )
a k b 0 a k 1 h 1 a k 2 h 2 L a 2 h k 1 a 1 h k
Dng (14) v (15) ta a phng trnh vi phn cp n(4.13) vo n phng trnh trng thi
sau y di dng bnh thng :
x&1 (t ) = x2 (t ) + h1r (t )
x& 2 (t ) = x3 (t ) + h2 r (t )
M
(4.16)
x& n 1 (t ) = xn (t ) + hn 1r (t )
x& n (t ) = an x1 (t ) a n 1 x2 (t ) L a 2 xn 1 (t ) a1 xn (t ) + hn r (t )
Phng trnh output, c c t biu thc th nht ca(4.14):
C( t ) = x
(t ) + b 0 r(t )
(4.17)
Trang IV.5
C T ng Hc
Phm Vn Tn
(4.18)
Trong X(t) l ma trn ct biu din cc bin s trng thi gi l cc vct trng thi.
R(t) l ma trn ct, biu din input gi l cc vct input.
x 1 (t )
( )
x t
X (t ) = 2
M
x n (t )
r1 (t )
r (t )
2
R(t ) =
M
rp (t )
(4.19)
A l ma trn vung n x n :
a 11 a 1 n L a 1 n
a 21 a 22 L a 2 n
A =
L L L L L L L L
a n 1 a n 2 L a nn
B l ma trn n x p
(4.20)
(v c p input r )
b 11 b 12 L L b 1 p
b 21 b 22 L L b 2 p
B =
LLLLLLL
b n 1 b n 2 L L b np
(4.21)
(4.22)
Trang IV.6
C T ng Hc
nx1
x
& (t )
1
x
& 2 (t )
Phm Vn Tn
nxn
M
M
& n (t )
x
nx1
1
0
0
0 LL 0
0
0
1
0
0 LL 0
0
0
0
1
0 LL 0
LLLLLLLLL
0
0
0
0
0 LL 1
a n a n 1 LLLLLL a 1
x 1 (t )
( )
x1 t
M
M
M
x n (t )
nx1
0
0
M
r
M
M
1
(t )
(4.23)
(4.24)
A =
D =
E =
1
0
0
0 LL 0
0
0
0
1
0
0 LL 0
0
0
0
1
0 LL 0
LLLLLLLLL
0
0
0
0
0 LL 1
a n a n 1 LLLLLL a 1
h 1
h 2
M
h n
[1 0
[b 0 ]
(4.26)
(4.27)
0 L 0]
(4.28 )
(4.29)
IV. VI TH D.
Th d 4.1:
Xem mt h thng tuyn tnh, c hm chuyn cho bi:
G(S) =
C(S)
5
= 3
2
R (S) S + 8S + 9S + 2
(4.30)
Trang IV.7
C T ng Hc
Phm Vn Tn
d 3c
d 2c
dc
+8
+9
+ 2c = 5r
dt
dt 3
dt 2
(4.31)
x 1 (t ) = c (t )
x& 1 (t ) = x 2 (t )
x& 2 (t ) = x 3 (t )
x& 3 (t ) = 2 x 1 9 x 2 8 x 3 + 5 r
(4.32)
& = AX + BR
X
v
Vi
(4.33)
(4.34)
C = DX + ER
0 1 0
A = 0 0 1
2 9 8
0
R = 0
r
B=
0
0
x1
X = x 2
x 3
D = [1 0 0]
0
0
5
0
0
0
&1
x
& = x
&
X
2
x
&3
E=0
Th d 4.2:
Xem mt h thng iu khin nh H.4.2. Hm chuyn vng kn ca h l:
R(S) +
2
S (S + 1)
C(S)
2
= 2
R (S) S + S + 2
C(S)
Hnh 4.2
(4.35)
d 2 c dc
+
+ 2c = 2 r
dt 2 dt
Chng IV: Trng thi ca h thng
(4.36)
Trang IV.8
C T ng Hc
Phm Vn Tn
x1 = c
x&1 = x 2
x& 2 = 2x1 x 2 + 2r
(4.37)
& = AX + Br
X
(4.38)
C = DX+Er
Trong :
0
A=
2
D= [1
1
1
x1
X
=
;
x
2
0
B
=
;
2
&1
x
& 2 ;
x
&
; X=
0]
Th d 4.3 :
Xem mt mch RLC nh H. 4.3
il
nguon dong r(t)
vc
ic
L
C
v0
( 4.39)
( 4.40)
x2 = iL(t)
i vi mch RLC th ng, s cc bin s trng thi cn thit th bng vi s cc b
phn tch tr nng lng c lp. Cc nh lut Kirchhoff cho:
ic = c
dv c
= r(t) iL
dt
di L
= Ri
dt
(4.41)
+ vC
(4.42)
(4.43)
Output ca h : v0 = RiL
Vit li(4.41) v (4.42) nh l tp hp cc phng trnh vi phn cp 1:
dv c
1
1
= x 2 + r(t)
dt
C
C
1
R
=
x1
x2
L
L
x1 =
x
Tn hiu ra
c(t) = v0 = Rx2
(4.44)
(4.45)
(4.46)
Trang IV.9
C T ng Hc
Phm Vn Tn
Dng cc phng trnh (4.44), (4.45), (4.46) v cc iu kin u ca mch x1(t0), x2(t0)
ta c th xc nh trng thi tng lai ca mch v tn hiu ra ca n.
Di dng vct, trng thi ca h c trnh by:
X = AX + Br
C = DX + Er
Trong :
A=
0
1
L
1
C
R ;
x
X = 1
x 2
1
B = C ; D = [0
0
.
X = x. 1
x 2
R]
E=0
Lu l cc bin trng thi ca h thng khng phi l duy nht. Ty theo cch chn
la, c th c nhng tp hp khc ca cc bin trng thi.
1/S
.
x1
1/L
1/S
.
x1
x2
x2
v0
-1/C
H.4_4
, 1/s ch mt s ly tch phn.
Trang IV.10
C T ng Hc
Phm Vn Tn
V0 (S)
R / LCS 2
R / LC
=
=
R (S) 1 + ( R / LS) + (1 / LCS 2 ) S 2 + ( R / L)S + 1 / LC
(4.48)
(4.49)
G (S) =
(4.50)
Cng thc Mason quen thuc gip ta tha nhn d dng rng t s l tng li trc
tip, v mu s l tng li vng hi tip.
Ta vit li cng thc Mason.
C(S)
=
T =
R(S)
p
i
(4.51)
P
T=
1 P
i
j1
Tongolicac
ng
trctiep
1 Tongolicac
vonghoitiep (4.52)
Th d 4.4 :
G (s) =
b0
C(s)
= 4
R (s) s + a 3 s 3 + a 2 s 2 + a 1s + a 0
(4.53)
b0s 4
C(s)
G(s) =
=
R(s) 1 + a 3s 1 + a 2s 2 + a1s 3 + a 0s 4
V h thng cp 4, ta s nh ngha 4 bin trng thi (x1,x2,x3,x4). Gi t cng thc
Mason, ta c th thy rng mu s ca (4.53) c th c xem nh l 1 cng vi li vng,
v t s ca hm chuyn th bng vi li ng trc tip ca hnh.
Trang IV.11
C T ng Hc
Phm Vn Tn
1/S
R(s)
X4
1/S
X3
1/S
X2
X1
C(s)
H.4-5
X
4
1/S
- a3
x4
X
3
x3
1/S
X
2
1/S
x2
1/S
X
1
x1 b0
C(s)
- a2
- a1
- a0
H.4_6
Th d 4.5 :
b3 s3 + b2 s2 + b1s1 + b0
G(s) = 4
s + a3 s3 + a2 s2 + a1s + a0
b3 s1 + b2 s2 + b1s3 + b0 s4
G(s) =
1 + a3 s1 + a2 s 2 + a1s3 + a0 s4
(4.54)
(4.55)
T s ca G(s) l tng li cc ng trc tip trong cng thc Mason. hnh trng
thi (HTT) v hnh H.4_7. Trong li cc ng trc tip l b3/s; b2/s2; b1/s3 v b0/s4.
Trang IV.12
C T ng Hc
Phm Vn Tn
b3
C(s)
b2
R(s)
X
4
x4
X
3
1/S
1/S
x3
1/S
x2
1/S
X
1
b1
x1 b0
- a3
- a2
- a1
-a
0
H.4_7
T HTT, ta suy ra mt tp hp phng trnh vi phn cp 1, din t trng thi ca h:
x1 = x2
(4.56)
x2 = x3
x3 = x4
x4 = - a0x1 - a1x2 - a2x3 - a3x4 + r
Ngoi ra, phng trnh output l
C(t) = b0 x1 + b1 x2 + b2 x3 + b3 x4
(4.57)
T o, di dng ma trn, ta c:
X = AX + Br
x1 0
d x 2 0
=
dt x 3 0
x a0
0
0
a1
1
0
a2
v output l:
C( t ) = D X + E r
0 x 1 0
0 x 2 0
+ r (t )
1 x 3 0
a3 x 4 1
(4.58)
(4.59)
Trang IV.13
C T ng Hc
Phm Vn Tn
C ( t ) = [b 0
b1
x1
x
b3] 2
x3
x 4
b2
(4.60)
Lu : din t phng trnh (4.54), HTT v hmh H.4_7 khng phi l duy
nht. Ta hy xem hnh H.4_8.
b2 b3
b1
X
3 1/S
` b0 X
4 1/S
R(s)
X
2 1/S
1/S
X
1
x11
- a3
C(s)
- a2
- a1
- a0
H.4_8a
1/S
1
X2
x1
H.4_8b
C ( t ) = x 1 (t )
x1(t) = - a3 x1 + x2 + b3 r
x2(t) = - a2 x1 + x3 + b2 r
x3(t) = - a1 x1 + x4 + b1 r
(4.61)
x4(t) = - a0 x1 + b0 r
vit phng trnh (4.61a), ta hy tham kho hnh H.4_8b. Gia hai nt x1 v x2 , ta
thm mt nt mi x2. Cc phng trnh khc cng lm tng t.
hnh H.4_8a trnh by cng mt hm chuyn nh hnh H.4_7. Nhng cc bin
trng thi ca mi hnh th khng ging nhau.
Th d 4.6 :
2(s + 1)(s + 3)
Chng IV: Trng -thi ca h thngs(s + 2)(s + 4)
R(s)
G (s ) =
C(s)
Trang IV.14
C T ng Hc
Phm Vn Tn
H.4_9
Hm chuyn vng kn ca h :
C(s)
2s 2 + 8s + 6
= 3
R (s) s + 8s 2 + 16s + 6
(4.64)
Nhn t v mu vi s-3 :
C
2s 1 + 8s 2 + 6s 3
=
R 1 + 8s 1 + 16s 2 + 6s 3
(4.47)
R(s)
X
3
S- 1 X2
S- 1 X1
x2
-8 x3
8
S- 1
C(s)
-16
-6
H.4_10
T hnh suy ra cc phng trnh trng thi.
x1 = x2
x2 = x3
(4.66)
1
0
0
0
X= 0
0
1 X + 0 r (t )
6 16 8
1
(4.67)
(4.68)
Trang IV.15
C T ng Hc
Phm Vn Tn
C(t ) = [6 8 2] X
(4.69)
Vi
x1
X = x 2
x3
x 1
X = x2
x3
Trang IV.16
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
I CNG.
PHNG TRNH CA CC H THNG C KH.
Trang V.1
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
I) I CNG.
Mt trong nhng cng vic quan trng nht trong vic phn gii v thit k cc h t
kim l m hnh ha h thng. nhng chng trc, ta a vo mt s phng php m
hnh ha h thng thng dng. Hai phng php chung nht l hm chuyn v phng trnh
trng thi. Phng php hm chuyn ch c gi tr i vi cc h tuyn tnh, khng i theo thi
gian. Trong khi cc phng trnh trng thi, l nhng phng trnh vi phn cp mt c th dng
m t cc h tuyn tnh v c phi tuyn. V trong thc t, tt c cc h vt l u phi tuyn trong
mt vi phm vi hot ng. Nn c th s dng hm chuyn chuyn v cc phng trnh
trng thi tuyn tnh, h thng phi c tuyn tnh ho, hoc l hot ng ca n phi c hn
ch trong vng tuyn tnh.
D s phn gii v thit k cc h iu khin tuyn tnh c pht trin tt, nhng bn
sao ca n cho cc h phi tuyn th thng rt phc tp.
K thut iu khin thng phi xc nh khng ch vic lm sao m t chnh xc h
thng mt cch ton hc, m cn phi, quan trng hn, lm sao t cc gi thuyt ng, v
php tnh xp x (nu cn thit) sao cho h thng c th c c trng ha mt cch tng
xng bi mt m hnh ton hc tuyn tnh.
Tht quan trng thy rng, k thut iu khin hin i phi da trn s m hnh ho
h thng sao cho vn phn gii v thit k c th ph hp vi cc li gii nh my tnh. Nh
vy, ch ch ca chng ny l:
- chng t s m hnh ho ton hc ca cc h thng iu khin v cc b phn.
- chng t bng cch no s m hnh ho s dn n cc li gii trn my tnh.
i(t)
e(t)
ec(t)
-
H.5_1.
Trang V.2
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
Xem mch RLC nh hnh H.5_1. Phng cch thc hnh l xem dng in trong cun
cm L v in th ngang qua t C l cc bin trng thi (tc i(t) v ec(t)). L do ca s chn
la ny l v cc bin trng thi th lin h trc tip vi b phn tch tr nng lng ca mt
h thng. Trong trng hp ny, cun cm tch tr ng nng v t tch tr th nng.
Bng cch chn i(t) v ec(t) l cc bin trng thi, ta c mt s m t hon ton v qu
kh (tc tr gi u ca chng) hin ti v trng thi tng lai ca mch.
Ta c:
de (t )
Dng in trong t C :
(5.1)
C c = i (t )
dt
di(t )
= ec (t ) Ri(t ) + e(t )
in th ngang qua L : L
(5.2)
dt
Cc phng trnh trng thi di dng ma trn, c vit:
1
dec (t )
dt 0
ec (t ) 0
C
=
di (t ) 1 R
+ 1 e(t )
i (t ) L
L
dt L
Th d5_1 : Xem mch in nh hnh H.5_2.
+
L1
i1(t)
e(t)
(5.3)
L2
i2(t)
+
-ec(t)
R2
H.5_2
in th ngang qua t ec(t), cc dng in trong cc cun cm i1(t) v i2(t) c xem nh
l cc bin s trng thi.
Cc phng trnh trng thi c c bng cch vit in th ngang qua cc cun cm v
dng trong t.
di (t)
L1 1 = R1i1(t) ec(t) + e(t )
dt
di (t)
L 2 2 = R 2 i 2 (t ) + e c (t )
dt
de (t )
C c = i 1 (t ) i 2 (t )
dt
(5.4)
(5.5)
(5.6)
Trang V.3
C S T ng Hc
di 1 ( t ) R1
L
dt 1
di 2 ( t )
= 0
dt
(
)
de
t
c
1
dt
Phm Vn Tn
0
R2
L2
1
C
L1
1
L2
i (t)
1
1
1
i 2 (t) +
0 e ( t ) (5.7)
L
e (t)
1 0
c
III. M HNH
HO CC B PHN CA H THNG C.
Hu ht cc h t kim u c cha cc b phn c kh cng nh cc b phn in. Trn
quan im ton hc, s m t cc b phn c v in th tng ng nhau. Tht vy, ta c th
chng minh rng mt b phn c kh thng l mt bn sao ca mt b phn in tng ng,
v ngc li. D nhin, s tng ng ch trn ngha ton hc. Hai h thng th tng ng
nhau nu chng c din t bng cc phng trnh ging nhau.
S chuyn ng ca cc b phn c c th l tnh tin, quay hoc phi hp c hai. Cc
phng trnh ch ra chuyn ng ca cc h c th thng c vit mt cch trc tip hay gin
tip t nh lut chuyn ng ca Newton.
a) Khi lng.
Khi lng c xem nh l mt c trng ca mt b phn tch tr ng nng trong
chuyn ng tnh tin. N tng ng vi cun cm ca mch in. Nu W l trng lng ca
c th, th M c cho bi:
M=W
g
(5.9)
Trang V.4
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
y(t)
f(t)
f (t ) = M a(t ) = M
dv(t )
d 2 y (t )
=M
dt
2
dt
(5.10)
b) L xo tuyn tnh.
Mt cch tng qut, l xo c xem nh l mt b phn tch tr th nng. N tng
ng vi t in trong cc mch in.
Trong thc t, l xo tuyn tnh c th l mt l xo thc s, hoc mt dy courroir.
D tt c cc l xo u phi tuyn vi vng hot ng. Nhng, nu s bin dng ca l xo
nh, trng thi ca n c th c xp x ho (approximated) bng mt h thc tuyn tnh:
f(t)= Ky(t)
(5.11)
Vi K l hng s l xo, hoc hng s n hi (Stifness)
n v ca K: N/m
Phng trnh (5.11) cho thy lc tc ng ln l xo th t l trc tip vi di (
bin dng) ca l xo. M hnh biu din mt b phn l xo tuyn tnh v hnh H.5_4.
y(t)
f(t)
H.5_4: H thng lc-l xo.
Nu l xo c mang trc mt sc cng T th (5.12) s c ci bin thnh:
f(t)-T= Ky(t)
(5.12)
Trang V.5
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
t ton hc mt cch chnh xc lc ma st th rt kh. Tuy nhin, vi ch ch thc hnh, lc
ma st c th chia thnh ba loi nh sau: Ma st trt, ma st ngh v ma st coulomb.
f (t ) = B
dy(t )
dt
(5.13)
c) Ma st coulomb.
Lc ma st coulomb l mt lc cn, c ln khng i i vi s bin thin ca
vn tc. Du ca lc th thay i khi vn tc i chiu. Phng trnh ton hc ca lc ma st
coulomb:
dy
f (t ) = Fc
dt
dy
dt
(5.15)
Trang V.6
f
C S T ng Hc
f Vn Tn
Phm
Fs
Fc
dc=B
y
-Fc
-Fs
H.5_5a.
H.5_5b.
H.5_5c.
3. Chuyn ng quay.
Chuyn ng quay ca mt vt c th c nh ngha nh l chuyn ng ca vt
quanh mt trc c nh. Cc bin s thng dng m t chuyn ng quay l moment; gia
tc gc ; vn tc gc ; v gc di .
Cc b phn sau y thng c a vo m hnh ho chuyn ng quay.
J= 1 Mr 2
2
(5.16)
(t)
Trang V.7
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
K
T(t)
dt
T (t ) = Fc
d
dt
(5.22)
Trang V.8
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
T(t),(t)
x(t)
MOTOR
H.5_9
w
x(t)
H.5_10
Motor
thc
x(t)
(t)
T(t)
Motor
thc
H.5_11
T(t)
Cc h thng trn iu c th c biu din bng mt h thng n gin vi mt
qun tnh tng ng mc trc tip vo mt motor thc.
Th d, khi lng hnh H.5_11, c th xem nh l mt khi im (point mass)
chuyn ng quanh rng rc, bn knh r. B qua qun tnh ca rng rc, th qun tnh tng
w
ng do motor l: J = Mr 2 = r 2 (5.23)
g
- Nu bn knh ca pinion hnh H.5_10 l r, qun tnh tng ng do motor cho
bi phng trnh (5.23).
By gi ta xem h thng hnh H.5_9. Gi L l khong di chuyn thng ca khi
lng khi khong cch space convis xoay mt vng. V nguyn tc, hai h thng hnh
H.5_10 v H.5_11 th tng ng. hnh H.5_10 khong di chuyn thng ca khi lng
trn mi vng quay ca pinion lL=2r.
Do , dng phng trnh (5.23) tnh qun tnh tng ng ca h hnh H.5_9.
J=
w L
g 2
(5.24)
Trang V.9
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
Wk =
1
Mv 2
2
(5.25)
Trang V.10
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
T1,1
T2,2
H.5_12
T1 2 N1 2 r1
=
=
=
=
T2 1 N 2 1 r2
(5.35)
B1
N1
J1
T1,Fc1
B2
T,1
T2
N2
Fc2,J22
H.5_13
Trang V.11
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
T= moment p dng
1, 2: gc di.
T1, T2: moment c truyn n bnh rng
J1, J2; qun tnh ca bnh rng
N1, N2: s rng
Fc1,Fc2: H s ma st coulomb.
B1, B2: H s ma st nht (trt).
Phng trnh moment ca bnh rng 2 c vit:
B
d 2 2 (t )
d (t )
T2 (t ) = J2
+ B 2 2 + Fc2 .2
2
dt
dt
1
(5.36)
d 2 1 ( t )
d (t )
T2 (t ) = J1
+ B1 1 + Fc1 .1 + T1 (t ).
2
dt
dt
1
(5.37)
N
d1 (t ) N 1
N
d 2 1 ( t ) N 1
1
T1 ( t ) = 1 T2 (t ) = 1 J2
B
Fc
+
+
2
2
.
N
N2
dt 2
dt
N2
N2
2
1
(5.38)
N
Qun tnh : 1
N2
J 2
N
H s ma st nht : 1
N2
N
Momen : 1 T2
N2
N
Gc di : 2 2
N1
N
Vn tc gc : 2 2
N1
B2
Momen ma st coulomb :
N1
Fc 2 2
2
N2
Trang V.12
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
2
,
Nu c s hin din ca l xo xon, hng s l xo cng c nhn bi N 1
N2
khi phn x t bnh rng 2 sang bnh rng 1.
By gi, thay (5.38) vo (5.37) :
d 2 1 (t )
d 1 (t )
B
T(t)= J 1e
+
+ TF
(5.39)
1
e
dt 2
dt
Trong :
N1
N2
J 1e = J 1 +
N
B1e = B1 + 1
N2
.
TF = Fc1
1
.
J 2
(5.40)
B2
(5.41)
.
+ 1 Fc 2 . 2
N2
(5.42)
r2
T2,2
r1
T1,1
H.5_14
f1
l
x
= 2 = 2
f2
l1
x1
x1
(5.43)
f1
l1
x2
l2
H.5_15
Trang V.13
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
Md2y(t)
dt2
y(t)
K
M
f(t)
Ky(t)
Bdy(t)
dt
B
H.5_16a
y(t)
f(t)
H.5_16b
Phng trnh cp 2 (5.44) c th phn thnh hai phng trnh trng thi cp mt. t
dy
x1 =y v x 2 =
nh l cc bin s trng thi.
dt
dx1 (t )
= x 2 (t )
(5.45)
dt
dx 2 (t )
K
B
1
x1 (t ) x 2 (t ) +
f (t )
=
(5.46)
dt
M
M
M
h thng c trn y tng ng vi mch RLC ni tip ca mch in.
Vi s tng ng gia mt h thng c v mt h thng in, vic thnh lp trc tip
cc phng trnh trng thi cho mt h thng c s tr nn n gin.
Nu ta xem khi lng th tng ng vi in cm, hng s l xo K th tng
ng vi nghch o ca in dung 1/C .
Vy c th ch nh v(t): vn tc v fk(t): lc tc ng ln l xo nh l cc bin s trng
thi. L do l ci trc tng t dng in trong cun cm, v ci sau tng t nh in th
ngang qua t.
Do phng trnh trng thi ca h c vit bng:
Lc trn khi lng:
Trang V.14
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
dv(t )
M
= Bv(t ) f k (t ) + f (t )
(5.47)
dt
Vn tc ca l xo :
1 df k (t )
(5.48)
= v(t )
k dt
Phng trnh trn th ging nh cch vit phng trnh in th ngang qua 1 cun cm.
Cn phng trnh di ging nh phng trnh ngang qua t.
Th d n gin trn cho thy cc phng trnh trng thi v bin s trng thi ca 1 h
thng ng th khng duy nht.
Th d 5.3:
Xem 1 h thng nh hnh H.5_17a. V l xo b bin dng khi chu tc dng ca lc
f(t) hai di y1 v y2 phi c ch nh cho 2 u mt ca l xo. S vt th t do ca
h v hnh H.5_17b.
y2(t)
y1(t)
M
B
d 2 y 2 (t )
M
dt 2
f(t)
M
M
B
dy 2 (t )
dt
H.5_17b : S vt th t do.
f(t)
K(y1-y2)
Trang V.15
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
dv(t )
B
1
= v(t ) +
f k (t )
(5.53)
dt
M
M
fk(t)=f(t)
(5.54)
Mch in tng ng vi h c trn c v hnh H.5_18.
+
+
e(t)
iL
ec
H.5_18
Nu mun tm di y1(t) ti in m y(t) p dng vo, ta dng h thc:
f (t )
f (t ) t
(5.55)
y 2 = k + y 2 (t ) =
+ v( )d + y 2 (0)
0
k
k
Trong y2(0) l di ban u ca khi lng M .
Mt khc, c th gii cho y2(t) t 2 phng trnh trng thi (5.51) v (5.52) v y1(t)
c xc nh bng (5.49).
Th d 5.4:
H thng quay v hnh H.5_19 gm 1 u th c nh. Moment qun tnh ca da quanh
trc l J. Ra ca da c lt trn mt phng v h s ma st trt l B. B qua qun tnh ca
trc. Hng s xon l K.
(t)
J.d2
dt2
B.d
dt
k
T(t)
B
Gi s 1 moment
T(t) p dng vo h thng nh hnh v:
Phng trnh momen quanh trc c vit t hnh H.5_19bH.5_19b
H.5_19a
d 2 (t )
d (t )
+B
+ K (t )
(5.62)
T(t)= J
2
dt
dt
H thng ny tng t nh h thng chuyn ng tnh tin H.5_16. Cc phng
trnh trng thi c th vit bng cc nh ngha cc bin.
x1(t)= (t )
dx1 (t )
V
= x 2 (t )
dt
Ng c c th thc hin cc bc tip theo vit phng trnh trng thi nh l 1 bi
tp.
Trang V.16
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
V. M HNH HA NG C DC.
1. S lc v cc lai ng c DC:
Motor DC c th c xp thnh 2 loi : loi c t thng thay i c v loi khng
c t thng thay i c.
-Trong loi th nht: T trng c to bi cun cm. M cun cm th u
vi 1 t trng ngoi. Loi ng c ny li c c th chia lm 2 loi: kch t ni tip
v kch t ring.
Cun cm
Ni tip
M
Cun cm
ring
H.5_19a:Kch t ni tip
H.5_19b:Kch
ring
H.5_19a, k hiu ca ng c DC
kch t nittip.
Cun cm u ni tip vi
phn ng.
H.5_19b ng c ni tip kch t ring. Cun cm cch ly vi phn ng v
c cp in bi 1 ngun in khc.
+ Trong loi kch t ni tip, t thng trong ng c th t l vi dng in cm,
m dng ny th thay i, s lin h gia moment v vn tc thng l phi tuyn. Nh vy
loi ng c ny ch dng trong nhng ng dng t bit cn n moment ln vi vn tc
thp. Momen ca motor gim rt nhanh khi vn tc tng.
+ i vi loi kch t ring t thng th c lp vi dng in ng. V vy n c th
c iu khin t bn ngoi trong 1 phm vi rng.
-Trong loi th 2 motor DC c t thng khng i, t trng phn cm l do 1
nam chm vnh cu v khng thay i . Loi ny gi l PM motor.
iu ny khin c tuyn moment-vn tc tng i tuyn tnh.
Cc ng c DC qui c u c chi v c gp. Nhng hin nay c loi ng c DC
m c gp c thay bng b phn in t . Loi ny c gi l ng c DC khng chi(DC
brushless motor).
2. M hnh ha ng c DC:
V cc ng c DC c dng rt nhiu trong cc h iu khin ta cn quan tm ti
vic thip lp 1 m hnh ton hc cho chng.
Trang V.17
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
Sau y ta khai trin m hnh ton hc cho 2 lai ng c DC kch t ring v loi kch
t bng nam chm vnh cu (PM.motor).
a. ng c DC kch t ring:
Ra
ia
Rf
Lf
La
ea
+
if
ef
-
+
eb
TL
Tm
m (t ) : vn tc di ca rotor.
TL(t): moment ti.
Gi s ef(t) c cung cp 1 cch hiu qu cho if(t) khng i. S iu khin
c t ln 2 u phn ng di dng in th ea(t). V phn gii tuyn tnh ta
gi s thm:
Trang V.18
C S T ng Hc
1- T thng khe t th t l vi dng in cm.
Phm Vn Tn
eb (t ) = K b
(5.67)
dm ( t )
= K b m ( t )
dt
d 2m ( t )
1
1
B d m ( t )
Tm ( t )
TL ( t ) m
=
2
dt
Jm
Jm
J m dt
(5.68)
(5.69)
Trong o, TL(t) l moment ti(cn). Mt cch tng qut TL(t) biu din 1 moment m
ng c phi vut qu mi c th thay i c. TL(t) cng c th l moment ma st khng i
th d ma st culomb.
* Cc phng trnh (5.66) n (5.69) l nguyn nhn ca cc nguyn nhn.
Phng trnh (5.56) xem diat)/dt l hu qu trung gian do ea(t) gy ra. Trong phng trnh
(5.57) ia(t) to nn moment Tm(t).
Phng trnh (5.68) nh nhga sut in ng phn ng v cui cng trong phng trnh
(5.69) moment gy ra gc di m.
Cc bin s trng thi ca h c th c nh nhga l m , Wm v ia.
Cc phng trnh trng thi ca ng c DC , c vit di dng ma trn (5.70):
di a ( t ) R a
dt L a
d ( t ) K
m = i
dt J m
d m ( t ) 0
dt
Kb
La
Bm
Jm
1
i (t) 1
0
0 a
L
a
m ( t ) 0
1
+
.e a ( t ) .TL ( t )
0 .
Jm
0
0
0 m ( t )
(5.70)
Trang V.19
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
m(s)
Ki
=
Ea (s) LaJmS3 + (RaJm + BmLa )S2 + (KbKi + RaBm)S
(5.71)
Trong TL t Zero.
ia(to)
s-1
1/La
.
ia
ea
s-1
TL
m(to)
m(to)
-1/Jm
s-1
s-1
s-1
s-1
m -Bm/Jm
ia
s-1
.
m
-Ra/La
-Kb/La
H.5_21: hnh trng thi
Mt s khi ca h thng c trnh by nh hnh H.5_22.
TL(s)
Ea(s) +
1
Ra+LaS
Ia(s)
Ki
Ta(s)
+
1
JmS+Bm
m(s) 1/S
Eb(s)
Kb
H.5_22:
S khi ca h thng.
*************
Trang V.20
m(s)
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
I CNG.
NH NGHA TNH N NH.
KHAI TRIN PHN B TNG PHN.
MC PHNG PHC V S N NH CA H THNG.
CC PHNG PHP XC NH TNH N NH CA H
THNG.
TIU CHUN N NH ROUTH.
TIU CHUN HURWITZ.
Trang VI.1
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
I. I CNG.
C nhiu c tnh c dng trong thit k h thng t kim. Nhng yu cu
quan trng nht, l h thng c n nh theo thi gian hay khng?
Ni chung, tnh n nh c dng phn bit hai loi h thng: Hu dng v v
dng. Trn quan im thc t, ta xem mt h thng n nh th hu dng, trong khi mt
h thng bt n th v dng.
i vi nhiu h thng khc nhau: tuyn tnh, phi tuyn, khng i theo thi gian
v thay i theo thi gian, tnh n nh c th c nh ngha theo nhiu hnh thc
khc nhau. Trong chng ny, ta s ch xt tnh n nh ca nhng h tuyn tnh, khng
i theo thi gian.
Mt cch trc gic, tnh n nh ca mt h l kh nng quay tr v trng thi
ban u sau khi lch khi trng thi ny, khi tc ng ca cc ngun kch thch t
bn ngoi(hay cc nhiu) chm dt.
g(t)
g(t)
1.0
1.0
te-t
0.5
e-t
0.5
0
1
a)
b)
Trang VI.2
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
g(t)
1.0
0.5
0
1
c)
g(t)
1.0
0
e-tsint
/3
2/3
-1.0
g(t)
d)
sint
1.0
0
2
-1.0
e)
Hnh .6_1.
Theo nh ngha, h thng:
a) n nh.
b) n nh.
c) bt n.
d) n nh.
e) bt n.
Trang VI.3
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
1
f (t) =
2j
c + j
F ( s ) e st dt
c j
G(s) =
C(s)
C(s)
=
R(s) (s + s1 )(s + s 2 )...(s + s n )
(6.3)
Trong , -s1, -s2,....-sn l nhng nghim ca phng trnh c trng zero ca R(s) hay
l nhng cc ca G(s).
G(s) =
k
k
ks1
+ s2 + .... + sn
s + sn
s + s1 s + s 2
(6.4)
Nhng h s Ksi (i=1, 2, 3,...n) c xc nh bng cch nhm 2 v ca (6.3) hoc (6.4)
cho (s+si) ri t s = -si.
C (s )
C( s1 )
K S1 = (s + s1 )
=
(6.5)
G (s) =
5s + 3
(s + 1)(s + 2)(s + 3)
(6.6).
Hy tm p ng xung lc ca h.
Trang VI.4
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
K 1 K 2 K 3
+
+
s +1 s + 2 s + 3
(6.7)
Vy (6.7) tr thnh:
G (s) =
6
7
1
+
+
s +1 s + 2 s + 3
(6.8).
(6.10)
s 2 + 9s + 19
G( s) =
( s + 1)(s + 2)(s + 4)
G(s) =
g(t) =
11
5
1
3( s + 1) 2( s + 2) 6( s + 4)
11 -t 5 -2t 1 -4t
e - e - e .
3
2
6
(6.11)
(6.12)
(6.13)
* Th d 6.4:
G (s) =
1
( s + 1) 2 ( s + 2)
Trang VI.5
C S T ng Hc
K11
K12
K
+
+ 21
2
s + 1 ( s + 1)
s+2
G ( s) =
K 11 =
Phm Vn Tn
d
[(s + 1) 2 G(s)]S=1 = d 1 = 1
ds
ds s + 2 S= 1
K 12 = [(s + 1) 2 G(s)]S= 1 = 1
K 21 = ( s + 2) G ( s) S = 2 = 1
G(s) =
1
1
1
+
+
s + 1 ( s + 1) 2 s + 2
i= 0
n
i= 0
bi
s
b m
a is
m
=
(s
+ z
i1
(s
+ p
(6.14)
i=1
G(s) =
C th vit li:
G(s) =
2s2 2s 4
s3 + 5s2 + 8s + 6
2(s + 1)(s 2)
(s + 3)(s + 1 + j )(s + 1 j)
(6.16)
G(s) c cc zero ti s = -1 v s = 2
G(s) c cc cc ti s = -3 ; s = -1-j v s = -1+j
Cc v zero l nhng s phc, c xc nh bi hai bin s s = + j. Mt biu din
phn thc v mt biu din phn o cho s phc.
Trang VI.6
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
-1
j
H.6-2
Vng n nh
Vng bt n
Vng n nh
Vng bt n
H.6-3
* Th d 6.5 :
Xem mt h thng c hm chuyn m cc cc ti -1 v -5 v cc zero ti 1 v -2
Trang VI.7
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
j
-5
-2
-1
H.6-4
Cc cc u nm na tri mt phng s. vy h thng n nh. Mc d c mt zero nm
na phi, nhng u khng tc ng ln tnh n nh ca h thng.
Trang VI.8
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
b1
a n 1 a n 2 a n a n 3
a n 1
c1
b 1 a n 3 a n 1 b 2
b1
b2
a n 1 a n 4 a n a n 5
a n 1
....v...v
b 1 a n 5 a n 1 b 3
b1
.....v...v
c2
Bng c tip tc theo chiu ngang chiu dc cho n khi c ton zero.
Tc c nghim ca phng trnh c trng c phn thc m nu v ch nu cc phn t
ct th nht ca bng Routh c cng du (khng i du). Ni cch khc s nghim c phn
thc dng bng vi s ln i du.
* Th d 6 -6 : H thng c phng trnh c trng
s3 + 6s2 + 12s + 8 = 0
Xt tnh n nh
Bng Routh :
1
12
0
s3
6
8
0
s2
s1
s0
64
6
Bng Routh :
s3
s2
s1
s0
1
3
8k
3
3
1+k
0
0
1+k
Trang VI.9
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
2
1
-1
3
4
3
0
0
0
1
1
1
0
-1
0
-1
-1
0
-1
0
0
( 1) 0
= 1
Trang VI.10
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
a0 nu n l
a1 nu n chn
an-1
an-3 .....
an
an-2 ... a1 nu n l
0 0
a0 nu n chn
0 0
an-3
0
an-1
.. 0
An =
0
an
an-2
an- 4 ..
0
an-5
.
.
0
1 = a n 1
a n 3
= a n 1 a n 2 a n a n 3
a n 2
a n 3 a n 5
a n 2 a n 4 = a n 1 a n 2 a n 3 + a n a n 1a n 5
a n 1 a n 3
a
2 = n 1
an
a n 1
3 = a n
0
a n a n2 3 a n 4 a 2n 1
V tng dn n n
Tt c cc nghim ca phng trnh c trng c phn thc m nu v ch nu i > 0
vi i = 1 , 2 , , n.
* Th d 6 -10: Vi n = 3
a2
3 = a 3
a0
a1
0
0 = a 2 a 1 a 0 a 02 a 3
a2
a0
a2
a0
a3
a1
2 =
= a 2 a1 a 0 a 3
1 = a 2
Tt c cc nghim ca phng trnh c trng c phn thc m nu
Trang VI.11
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
a2 > 0 , a2 a1 a0 a3 > 0
a2 a1 a0 a02 a3 > 0
* Th d 6 -11 : Xt s n nh ca h thng c phng trnh c trng
s3 + 8s2 + 14s + 24 = 0
Lp cc nh thc Hurwitz
8 24 0
3 = 1 14 0 = 88 24 > 0
0 8 24
2 =
8 24
1 14
= 88 > 0
1 = 8 > 0
k
0
= k (2K 1)
1 2k 1
1 = k
h n nh, cn c :
Vy k >
1
2
* Th d 6 13 :
Mt h thng thit k t yu cu khi mch khuch i ca n c li k = 2 . Hy xc
nh xem li ny c th thay i bao nhiu trc khi h thng tr nn bt n, nu phng
trnh c trng ca h l :
s3+ s2 (4+k) + 6s + 16 + 8k = 0
Thay cc tham s ca phng trnh cho vo iu kin Hurwitz tng qut th d 6
10. Ta c nhng iu kin h n nh :
4 + k > 0 , (4+k)6 (16+8k) > 0
(4+k) 6 (16+8k) (16 + 8k)2 > 0
Gi s li k khng th m, nn iu kin th nht tha.
iu kin th nh v th ba tha nu k < 4
Vy vi mt li thit k c gi tr l 2, h thng c th tng li ln gp i trc
khi n tr nn bt n.
li cng c th gim xung khng m khng gy ra s mt n nh.
Trang VI.12
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
BI TP CHNG VI
VI. 1 Xem nghim ca phng trnh c trng ca vi h thng iu khin di y. Hy
xc nh trong mi trng hp s n nh ca h. (n nh, n nh l, hay bt n)
a) 1 ,-2
f) 2 , -1 , -3
b) 1 , +1
c)
d)
e)
f)
g) -6 , -4 , 7
3 , +2
1 + j , -1 j
2 +j , -2 j
2 , -1 , -3
h) -2 + 3j , -2 3j , -2
i) -j , j , -1 , 1
nh khng?
G (s ) =
s 2 + 2s + 2
(s + 1)(s + 2)
Xt tnh n nh ca h da vo nh ngha.
VI. 6 Khai trin G(s) thnh phn s tng phn. Ri tm p ng xung lc v xt tnh n
nh.
a) G (s) =
(s 2 + s 2 )
s(s + 1)(s + 2)
s 2 + 9 s +19
b) G (s) =
s(s + 1)(s + 2)(s + 4)
VI. 7 Dng k thut bin i laplace, tm p ng xung lc ca h thng din t bi phng
trnh vi phn :
d 3 y dy
+
= x
dt
dt 3
S : y(t) = 1 cost
VI. 8 Xc nh tt c cc cc v zero ca :
G (s ) =
s 2 26
5
s 7s 30s
S : s3 (s+3)(s-10)
Trang VI.13
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
+
C1
vi
-
C2
R2
1
1
)(s +
)
v0 (s)
R1C1
R 2C 2
=
S :
1
vi (s) s 2 + ( 1 + 1 + 1 )s +
R 2C2 R 2C1 R1C1
R1C1R 2C2
(s +
Trang VI.14
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
R1
vi
R2
i1
C1
+
i2
v0
C2
S :
v 0 (s)
1
=
v i (s) R 1R 2C1C 2s 2 + ( R 1C1 + R 1C 2 + R 2C 2 )s + 1
(Dng bng Routh)
Trang VI.15
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
I CNG.
QU TCH NGHIM S.
TIU CHUN V GC PHA V XUT.
S NG QU TCH.
QU TCH TRN TRC THC.
CC NG TIM CN.
IM TCH.
GC XUT PHT V GC N.
PHNG PHP V QTNS.
HM CHUYN VNG KN V P NG TRONG MIN THI GIAN.
Trang VII.1
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
I . I CNG
Trong vic thit k v phn gii cc h iu khin, ngi ta thng cn phi quan st
trng thi ca h khi mt hay nhiu thng s ca n thay i trong mt khang cho sn no
. Nh , ta c th chn mt cch xp x tr gn ng cho thng s (chng hn, chn li
cho h, hoc kho st nhng bin i thng s do s la ha ca cc b phn ca h).
thc hin mc ch y, ta c th dng k thut qu tch nghim s (Root locus).
Ta bit, cc cc ca hm chuyn l nghim ca phng trnh c trng, c th hin
th trn mt phng S.
Hm chuyn vng kn ca h:
G (S)
1 + G (S).H (S)
l mt hm ca li vng h K. Khi K
G
H
H.7-1
- Hm chuyn vng
kn:
C
G
=
R 1 + GH
- Hm chuyn vng h:
Trang VII.2
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
1
1
S1 = (2 + K ) + 1 + K 2
2
4
1
1
S2 = ( 2 + K ) 1 + K 2
2
4
Cc cc vng kn:
- Khi K=0
;
S1=0
;
S2= -2
- Khi K=
;
S1= -1
;
S2= -
Qi tch cc nghim ny c v nh l mt hm ca K (vi K > 0)
j
K=
K=1,5
K=0
K=
-3
-2
-1
K=1,5
K=0
H. 7.1
QTNS gm hai nhnh:
- Nhnh 1: di chuyn t cc vng h ti gc ta (ng vi K=0) n zero vng h
ti -1 (ng vi K=).
- Nhnh 2: di chuyn t cc vng h ti -2 (ng vi K=0) n zero vng h ti -
(ng vi K=).
Trang VII.3
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
G(S1).H(S1) =
Suy ra:
KN(S1)
= 1
D(S1)
(7.3)
K=
D(S1)
N(S1)
(7.4)
;
ra
l = 0, 1, 2 ..
(7.5)
rad
;K > 0
N(S1 ) (2l + 1)
=
(7.6)
rad
;K < 0
D(S1 ) 2l
Phng trnh (7.4) gi l tiu chun ca sut v (7.6) gi l tiu chun v gc mt
im S1 nm trn QTNS.
Gc v sut ca G(S).H(S) ti mt im bt k no trong mt phng S u c th xc
nh c bng hnh v. Vi cch y, c th xy dng QTNS theo phng php th v sa sai
(Trial and error) nhiu im trn mt phng S.
* Th d 7.2: Xem hm chuyn vng h ca th d 7.1, chng t S1=-0,5 l mt im nm
trn QTNS, khi K=1.5
arg
GH(S1 ) =
1.5(0.5)
= 1
0.5(1.5)
K
= . Tm
S(S + 2) 2
Trang VII.4
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
j
J2
J1
900
450
-2
-1
Hnh 7.2
K
j2( j2 + 2) 2
arg GH(j2) = -900-450-450 = -1800
K
K
GH( j2) =
=
2(2 2 ) 2 16
im j2 nm trn QTNS, th GH ( j2) = 1 khi K=16
GH ( j2) =
300
-4
600
-2
j 3
900
-1
N(S1 )
1
= arg
= 90 0 60 0 30 0 = 180 0
D(S1 )
j 3 (1 + j 3 )(3 + j 3 )
tha tiu chun sut, GH (S1 ) = 1 th:
arg
Trang VII.5
C S T ng Hc
K =
Phm Vn Tn
D(S1 )
= j 3 (1 + j 3 ) 3 + j 3 = 3. 4 . 12 = 12
N(S1 )
S NG QU TCH:
Th d 7.4: Vi GH(S) =
K (S + 2)
, QTNS s c 3 nhnh.
S 2 (S + 4)
-4
-2
-1
0
-j
H. 7.3
-
Trang VII.6
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
V. CC NG TIM CN .
Vi nhng khong xa gc trong mt phng s, cc nhnh ca QTNS tip cn vi mt tp
hp cc ng thng tim cn (asymptote)
Cc ng tim cn ny xut pht t mt im trn trc thc ca mt phng s, v gi l
tm tim cn c.
n
p z
i
c =
i =1
i =1
(7.6)
nm
( 2 l + 1) 180
n m
Vi k > 0
=
( 2 l) 180
n m
l = 0 ,1, 2 , .. , n-m-1
a n kt qu : s ng tim cn = n m
* Th d 76 : Tm tim cn ca GH =
c =
(7.7)
(7.8)
k (s + 2)
cho bi :
s 2 (s + 4)
42
= 1
2
j
0
900
270
-4
H. 7-4
-1
Trang VII.7
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
Hai
i =1
1
b + pi
i =1
Trong : - p i : cc cc
1
b + zi
(7.8)
; -zi : cc zero
* Th d 7-7 : Xc nh im tch ca :
GH =
k
s (s + 1) (s + 2)
1
1
1
+
+
=0
b
b + 1 b + 2
3b2 + 6b + 2 = 0 . Phng trnh c hai nghim :
b1 = -0.423 ; k > 0
b2 = -1,577 ; k < 0
b
-2
-1
Trang VII.8
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
GH =
k (s + 2)
(s + 1 + j)(s + 1 j)
, k>0
1350
+j
450
-2
-1
900
-j
2250
-
0
0
0
arg GH = 315 270 = 45
D = 1800 + 450 = 2250
2). Gc n mt zero phc ca QTNS cho bi :
A = 1800 - arg GH
(7.10)
GH =
-
k (s + j)(s j)
s(s + 1)
; k>0
Trang VII.9
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
j
900
450
-1
-j
H.7-8
GH =
k
, k >0
s(s + 2) (s + 4)
c v nh sau :
- Nhnh trn trc thc nm t 0 n -2 v t -4 n -
- Tm tim cn, c xc nh bi phng trnh (7.6).
c = - (2+4) /3 = -2
C 3 ng tim cn, nh v bng cc gc c xc nh bi (7.7) :
= 600 , 1800 v 3000
- V c hai nhnh cng nm trn trc thc gia 0 v 2, nn c mt im tch tn ti
trong on ny. V tr im tch xc nh bi :
Trang VII.10
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
1
1
1
+
+
=0
b
b + 2
b + 4
3 2b + 12 b + 8 = 0
b = 0.845
- Tiu chun v gc v sut c p dng ln tng im ln cn ca ng qu tch v
phng, xc nh v tr chnh xc ca cc nhnh trong phn phc ca mt phng s.
j
k=48
k=20
-6
-5
k=7
j 8
J2
J1
k=0
-4
k=7
k=20
H.7-9k=48
j 8
j
k=48
k=20
k=7
600
b
-4
k=7
-2
k=20
k=48
H.7-10
Chng VII Phng Php Qu Tch Nghim s
Trang VII.11
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
(7.10)
C k (s + z 1 )(s + z 2 )....(s + z m )
=
R (s + 1 )(s + 2 )....(s + n )
(7.12)
Trang VII.12
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
k=2
k=4
-3
k=1
- j1
-2
-1
k=1
k=2
- - j1
H.7.11
Vy
2(s + 2)
C
=
R (s + 2 + j)(s + 2 j)
Khi h c hi tip n v:
C
G
=
R 1 + GH
k
(7.13)
GH =
D
Trang VII.13
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
k=64
j12
k=8
3 cc
R
+
=
8
(s + 2)3
-1
-2
-j1
k=8
-j2
k=64
H.7.12
H.7.13
Vy ngng pha c
Th d 7.13:
Xem h nh hnh 7.14. QTNS v hnh H.7.15.
R
=
+
=
1
s(s + 2)2
24
24
jH
1( j7
1 + 4)
= 1.
vi 1 = 1.35
Gc pha ca GH(j1.35) l 129.60
Vy ngng pha l PM =1800 - 129.60 = 50.40
Lu :
xc nh tn s v li ti giao im ca trc o vi QTNS, c th dng bng Routh.
Ta bit rng mt hng cc zero trong hng s1 ca bng Routh cho bit a thc ca
mt cp nghim tho phng trnh h tr :
(7.16).
AS2 + B = 0
Chng VII Phng Php Qu Tch Nghim s
Trang VII.14
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
k
S(S + 2) 2
S2
S1
(16-k)/4
S0
BI TP CHNG VII
VII.1: Xc nh nhnh ca QTNS nm trn trc thc trong cc trng hp:
k (s + 2)
k>0
a. GH =
;
(s + 1)(s + 3 + j)(s + 3 j)
k
k>0
b. GH =
;
s(s + 1) 2 (s + 2)
VII.2: Tm tm, gc v v cc ng tim cn cho
k (s + 2)
GH =
; k>0
(s + 1)(s + 3 + j)(s + 3 j)(s + 4)
VII.3: V cc ng tim cn khi k>0 v k<0 cho
k
GH =
s(s + 2)(s + 1 + j)(s + 1 j)
VII.4: Tm im tch cho
k (s + 2)
GH =
(s + 1 + j 3 )(s + 1 j 3 )
Chng VII Phng Php Qu Tch Nghim s
Trang VII.15
C S T ng Hc
Phm Vn Tn
k
;
(s + 1)(s + 2 j)(s + 2 + j)
k>0
k (s + 2)
;
(s + 1)(s + 3 + j)(s + 3 j)
k>0
***********************
Trang VII.16
C s t ng hc
Phm Vn Tn
THAM KHO
1. BENJAMIN C. KUO. Automatic Control Systems. Prentice - Hall Company
Ltd.
2. BRUCE A. CHUBB. Modem Analytical and Desin of Instrument
Servomechanism. Addison-Wesley publising company.
3. GEORGE J.THALER & ROBERT G. BROWN. Analytical and Desin of
Feedback Control System. Mc Graw-Hill Book Company.
4. JOSEPH.J. DISTEFANO, ALLEN R. STUBBERUD & JVAN
J. WILLIAMS. Feedback Control System. Mc Graw-Hill Book Company.
5. M. GOPAL. Digital control and stase variable methods. Mc Graw-Hill Book
Company.
6. RICHART C. DORF. Time Domain Analysis and Desin of Control System
- Addison-Wesley publising company.
7. Y.H.KU. Analysis and Control of Linear Systems. International Texbook
Company.
Trang ph lc 1
C s t ng hc
Phm Vn Tn
PH LC
Trang ph lc 1
C s t ng hc
Phm Vn Tn
Trang ph lc 1