UNIVERZITET U BANJOJ LUCI

FAKULTET POLITIKIH NAUKA

STUDIJSKI PROGRAM POLITIKOLOGIJA

SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA

POLITIKE INSTITUCIJE I SISTEM EU

TEMA: SAVJET EVROPSKE UNIJE

Mentori:

Student:

prof. dr Zdravko Zlokapa

Marko Ili, 449/2012

dr Manja uri

Banja Luka, novembar, 2015.

SADRAJ:

1. UVOD......................................................................................................................................... 3
2. NASTANAK SAVJETA EVROPSKE UNIJE....................................................................... 4
3. STRUKTURA SAVJETA EVROPSKE UNIJE.................................................................... 6
............3.1. Predsjednitvo Savjeta EU........................................................................................... 8
............3.2. Glasanje........................................................................................................................ 8
4. NADLENOSTI SAVJETA MINISTARA.......................................................................... 10
5. ZAKLJUAK......................................................................................................................... 12
6. LITERATURA........................................................................................................................ 13

1. UVOD

Savjet ministara ili Savjet Evropske unije (od 1993. godine) je jedna od najznaajnijih
institucija ove zajednice sa sjeditem u Briselu, Belgija. Predstavlja glavni izvrni organ, kao i
organ za donoenje odluka, kao i olienje zemalja lanica Evropske Unije, jer je sastavljena od
predstavnika vlada drava lanica na ministarskom nivou.
Sa Savjetom ministara, zakonodavnu funkciju obavlja i Evropski parlament koji se bira
od strane graana Evropske unije na izborima. Evropski parlement nema pravo na zakonodavnu
inicijativu nego samo pravo saglasnosti na odluke Savjeta Evropske unije. Ono to se najvie
zamjeralo Savjetu ministara jeste nedostatak transparentnosti1, odnosno nemogunost uvida u rad
ove institucije od strane graana. Dezmon Dinan, u svojoj knjizi, navodi problem
netransparentnosti kao glavni razlog demokratskog deficita i sve manjeg javnog povjerenja u
EU. Nakon pritiska Holandije, a kasnije i vedske i Finske, drave lanice su unijele u Ugovor iz
Amsterdama klauzulu o transparentnosti koja podrazumjeva da svaki graanin ima pristup
dokumentima Parlamenta, Savjeta i Komisije. S druge strane Don Palmer, poznati novinar, je
kritikovao odluku da neke sjednice Savjeta budu javne, jer je smatrao da je to zapravo opasnost
da Savjet ministara postane irelevantni cirkus gdje ministri itaju tekst i ne uestvuju u bilo
kakvoj vrsti rasprave i razmjeni stavova. To princip otvorenosti zapravo ini potpuno
besmislenim i bespredmetnim.

2. NASTANAK SAVJETA EVROPSKE UNIJE

1 Dinan, Dezmon, Sve blia unija: Uvod u evropsku integraciju, Slubeni glasnik,
Beograd, 2009., str. 242-244
3

Pariskim ugovorom, koji je potpisan 18. aprila 1951. godine, se formira Evropska
zajednica za ugalj i elik (EZU), koja sa radom poinje 25. jula 1952. godine. Jedna od
institucija se zvala Savjet ministara, ali je ona imala samo koordiniuu ulogu, jer se sva vlast
nalazila u Visokoj vlasti. Pored ovog Savjeta ministara, takoe se institucija sa istim nazivom, ali
sa zakonodavnom ulogom, stvara Rimskim ugovorima 1958. godine kojima nastaje Evropska
ekonomska zajednica (EEZ) i Evropska zajednica za atomsku energiju (Euroatom).
U 1965. godni dolazi do fuzije institucija, tanije 8. aprila, Savjet ministara i Evropska
komisija postaju zajednike institucije za sve tri zajednice, odnosno za Evropsku zajednicu za
ugalj i elik, Evropsku ekonomsku zajednicu i Evropsku zajednicu za atomsku energiju.
Sve do 1993. godine kroz odreene izvjetaje i samite dolazi do smanjivanja i
poveavanja nadlenosti odreenih institucije, ali te godine Ugovorom iz Mastrihta ili Ugovorom
o Evropskoj uniji dolazi do uvrivanja pozicija i nadlenosti institucija. Savjet ministara je
preimenovan u Savjet Evropske unije, a Savjetu je pridruen i Evropski parlament u vrenju
zakonodavne vlasti.
Narednim ugovorima se mijenja struktura i broj lanova odreenih EU institucija, da bi
se Ugovorom iz Lisabona ili Ugovorom o izmjenama i dopunama Ugovora o stvaranju Evropske
unije (2007.) uvele promjene u kvalifikovanoj veini i stvorio dvostruki sistem 55% drava i
65% graana.
Takoe, treba razlikovati Savjet Evropske unije od Evropskog savjeta i Savjeta Evrope.
Evropski savjet2 postaje institucija EU tek Ugovorom iz Lisabona, a ona zapravo predstavlja
politiko rukovodstvo EU, jer donosi opte politike smijernice i prioritete Evropske unije. Ovaj
organ je uspostavljen Jedinstvenim, evropskim akrtom iz 1986. godine. On nije zakonodavna
institucija i ne donosi nikakve zakone, ali donosi politike EU obinim usvajanjem zakljuaka na
sjednicama. lanovi Evropskog savjeta su efovi drava ili vlada svih zemalja lanica,
predsjednik Evropskog savjeta i predsjednik Evropske komisije, a odluke se donose
konsenzusom. Tu je takoe Visoki predstavnik EU za spoljne poslove i bezbjednosnu politiku,
koji sudjeluje u sastancima kada je rije o spoljnopoltikim pitanjima.
2 Pojmovnik evropskih integracija, Vijee ministara BiH, Direkcija za evropske
integracija, Sarajevo, 2010., str. 101
4

S druge strane, Savjet Evrope3 predstavlja regionalnu organizaciju koja okuplja ne samo
drave lanice Evropske unije, nego i ostale zemlje. Ukupljno ima 47 zemalja lanica i odreeni
broj posmatraa. Osnovni ciljevo ove organizacije su: a) unapreenje parlamentarne demokratije;
b) potovanje ljudskih prava; i c) uspostavljanje vladavine prava.

3. STRUKTURA SAVJETA EVROPSKE UNIJE

3 Pojmovnik evropskih integracija, Vijee ministara BiH, Direkcija za evropske
integracije, Sarajevo, 2010., str. 255
5

Savjet nema stalne lanove, a umjesto toga se sastaje u 10 razliitih vijea s obzirom na
podruje o kome se raspravlja. Tri najvanija sastava su4: Savjet za opte poslove i spoljanje
odnose (General Affairs and External Relations Council), Savjet za ekonomiju i finansije
(Economic and Financial Affairs Council configuration - Ecofin) i Savjet za poljoprivredu i
ribolov (Agriculture and Fisheries Council configuration).
Stalno zasjedanje obavljaju Savjet za opte poslove (kojeg ine ministri spoljnih poslova)
i Savjet za ekonomske i finansijske poslove (ministri finansija). Savjet za opte poslove ima
stalnog predsjedavajueg, a to je Visoki predstavnik spoljne poslove i bezbjednosnu politiku, dok
kod ostalih sastava, predsjedavanje vri odgovarajui ministar iz drave lanice koja trenutano
predsjedava Savjetom ministara.
Savjeti i njegove nadlenosti:
Savjet za ekonomske i finansijske poslove odgovoran je za politiku Evropske unije u tri
glavna podruja, a to su: finansijska politika, poreska pitanja i regulisanje finansijskih usluga.
Priprema godinji proraun Evropske unije i brine o pravnim i politikim aspektima evra.
Savjet za konkurentnost radi na jaanju konkurentnosti i i poveanju ekonomskog rasta,
a bavi se u etiri glavna podruja: industrija, unutranje trite, istraivanje i inovacije, i svemir.
Nastoji da ukloni prepreke koje ometaju slobodan protok kapitala, ljudi, roba i usluga.
Savjet za obrazovanje, mlade, kulturu i sport - pruanje okvira za saradnju izmeu drava
lanica te razmjenu informacija i iskustva u podrujima od zajednikog interesa. Takoe donosi
podsticajne mjere i preporuke.
Savjet za zatitu ivotne sredine - podrazumjeva zatitu okoline, srazmjerno koritenje
resursa i zatitu zdravlja ljudi. Takoer se bavi meunarodnim pitanjima okoline, posebno u
oblasti klimatskih promjena.

4 Prokopijevi, Miroslav, Evropska unijija: Uvod, igoja tampa, Beograd, 2012., str
58-59
6

Savjet za opte poslove vri koordinaciju priprema za sastanke Evropskog savjeta,

takoe su odgovorni za proirenje EU, koheziju, finansijsku perspektivu i slino.
Savjet za poljoprivredu i ribolov donosi pravne akte koji se odnose na proizvodnju
hrane, ruralni razvoj i upravljanje ribolovom.
Savjet za pravosue i unutranje poslove podrazumjeva kontrolu spoljnih granica, veze,
azil, saradnju policije, sudsku saradnju ili bolje reeno razvija suradnju i zajednike politike o
razliitim prekograninim pitanjima s ciljem izgradnje prostora pravde, bezbjednosti i pravosua
irom EU.
Savjet za saobraaj, telekomunikacije i energetiku obuhvata podruje transporta,
telekomunikacija i energetike te uspostavljanje modernih, konkurentnih i efikasnih trita i
infrastrukture, kao i stvaranje transevropskih saobraajnih, komunikacijskih i energetskih mrea
Savjet za spoljnu politiku - odgovorno je za spoljno djelovanje EU koje ukljuuje spoljnu
politiku, odbranu i sigurnost, trgovinu, razvojnu saradnju te humanitarnu pomo.
Savjet za zapoljavanje, socijalnu politiku, zdravstvo i zatitu potroaa savjet radi
na poveanju zaposlenosti i poboljanju uslova rada i ivota, osiguravajui visok nivo zdravlja
ljudi i zatite potroaa u Evropskoj uniji.
U Savjetu ima preko 2.500 zaposlenih, preko 2.200 strunjaka, 200 grupa, 20 resora,
Sekretarijat i 56 korepera. Koreperi su podijeljeni u dvije grupe: prvu ine zamjenici ambasadora
u Briselu, a drugu ambasadori.
Unutar Savjeta ministara, Sekretarijat prima predmet od Komisije, kojeg onda alje
koreperima, koji obavljaju funkciju filtera. Naime, koreper 2 raspravlja i alje koreperu 1, a sve
take oznaavaju sa A i B. Taka oznaena sa A znai potpunu saglasnost, a B znai saglasnost
uz odreeni uslov. Zatim se predmet vraa Sekretarijatu, koji predmet alje u odborem zatim
Sekretarijat vraa Komisiji na razmatranje, a onda opet preko Sekretarijata predmet ide na
sjednicu.

3.1. Predsjednitvo Savjeta EU

Predsjednitvo Savjeta djeluje kao pokreta svih inicijativa. U njemu uestvuju sve
drave lanice i na taj nain obezbjeuju kontinuitet u radu Savjeta. Predsjednitvo ima nekoliko
osnovnih zadataka: a) planira sastanke ministara, radnih grupa i dravnih slubenika koji
raspravljaju o zakonodavstvu EU, te njima predsjedava (pravilno odvijanje rasprava i ispravna
upotreba Poslovnika); b) predstavlja Savjet u odnosima s Komisijom i Evropskim Parlamentom i
drugim institucijama.
Predsjednitvo se rotira svakih 6 mjeseci, to znai da svaka zemlja lanica vodi rad
Savjeta i priprema estomjeseni radni program. Samu rotaciju utvruje Savjet. Drave lanice
koje predsjedavaju Savjetom sarauju u trolanoj grupi koja se naziva trio 5. One utvruju
dugorone ciljeve i pripremaju zajednike radne teme kojima e se Savjet ministara baviti
narednih 18 mjeseci. Ti dugoroni ciljevi se temelje na prioritetima koje se utvruju u stratekom
programu Evropskim savjetom (rast zaposlenosti, klimatska politika, energetika, pravda,
sigurnost). Trenutani trio ine: Italija, Letonija i Luksemburg.
Predsjednitvo blisko sarauje sa predsjednikom Evropskog savjeta i Visokim
predstavnikom Unije za spoljne poslove i bezbjednosnu politiku.

3.2. Glasanje

Savjet moe jedino glasati ako je pristutna veina njegovih lanova 15 od 28. Postoje tri
vrste glasanja: obinom veinom, kvalifikovanom veinom i jednoglasno.
Obina veina je postignuta ako najmanje 15 lanova Savjeta glasa za odreenu
odluku. Savjet donosi sljedee odluke obinom veinom: u procesno-pravnim pitanjima i kada se
od Komisije trai da izradi studije ili podnese prijedloge.
5 Prokopijevi, Miroslav, Evropska unijija: Uvod, igoja tampa, Beograd, 2012., str
59-60
8

Kvalifikovana veina se ostvaruje ukoliko se postigne dva uslova: 55% drava glasa za
(16/28), i da prijedlog podravaju drave lanice koje ine najmanje 65% stanovnitva Evropske
Unije. Ovo se takoe naziva pravilo dvostruke veine. Blokirajui mehanizam podrazumjeva
najmanje 4 drave, koje predstavljaju 35% ukupnog stanovnitva EU. Kada Savjet glasa o
prijedlogu koji ne dolazi od strane Komisije ili Visokog predstavnika onda se odluka donosi ako
najmanje 72% lanova glasaju za i oni predstavljaju najmanje 65% stanovnitva.
Jednoglasno donoenje odluka ili donoenje odluka konsenzuom se koristi kod pitanja
koje se smatraju najosjetljivijim: zajednika spoljna i bezbjednosta politika, graanstvo,
usklaivanje nacionalnog zakonodavstva o nedirektnom oporezivanju, finasnije EU, odreene
odredbe iz pravosua i unutranjih poslova, kao i usklaivanje nacionalnog zakonodavstva u
oblastima socijalne sigurnosti i socijalne zatite. Prilikom jednoglasnog odluivanja suzdranost
ne onemoguava donoenje odluka.
Savjet kvalifikovanom veinom usvaja odluke, izuzev u dva sluaja. Ako Evropski
parlament odbije neku odluku ili predloi amandman, Savjet i Komisija su duni da to razmotre i
eventualno iznesu novi prijedlog. Savjet moe da prihvati amandman Evropskog parlamenta
kvalifikovanom veinom ako u prilog amandmanu ide i miljenje Komisije. Ako je miljenje
protivno amandmanu Evropskog parlamenta, Savjet moe opet da ga usvoji, ali samo
jednoglasno. Ako Savjet ne prihvati miljenje Evropskog parlamenta, onda se saziva zajedniki
komitet za pomirenje. Ako komitet uspije da pomiri razliita miljenja problem je rijeen, a ako
ne uspije, Savjet moe da izglasa odluku koja je punovana, izuzev ako Evropski parlament uloi
veto6.

6 Prokopijevi, Miroslav, Evropska unijija: Uvod, igoja tampa, Beograd, 2012., str 61-62

4. NADLENOSTI SAVJETA MINISTARA

Savjet ministara Evropske unije predstavlja glavno izvrno i zakonodavno tijelo Evropske
unije, ali kasnije odreenim ugovorima, njegove nadlenosti su ograniene. Osnovne
nadlenosti7 Savjeta ministara su:
- pregovaranje o zakonodavstvu Evropske unije i donosi ga zajedno sa Evropskim parlamentom
na temelju prijedloga Evropske komisije (donosi ih redovno putem redovnog zakonodavnog
postupka poznatog kao saodluivanje. Postupkom saodluivanja koristi se u oblastima politike za
koje je nadlena samo Evropska unija ili su u zajednikoj nadlenosti EU i drava lanica);
- koordinira politike drava lanica EU (i to kooridniranje politika u sljedeim
podruijma: ekonomska i fiskalna politika; obrazovanje, kultura mladi i sport; i politika
zapoljavanja);
- razvija spoljnu i bezbjednosnu politiku EU (definie i sprovodi zajedniku politiku na
osnovu smjernica Evropskog savjeta. To takoe ukljuuje i humanitarnu pomo EU, odbranu i
trgovinu. Zajedno sa Visokim predstavnikom Unije za spoljne poslove i bezbjednosnu politku
osigurava jedinstvo, dosljednost i efikasnost spoljnog djelovanaj Evropske unije);
- sklapa sporazume izmeu Evropske unije i drugih drava i meunarodnih organizacija
(Savjet daje ovlaenja Komisiji da u ime Evropske unije pregovara o sporazumima EU i drugih
zemalja i meunarodnih organizacija. Na kraju, Savjet na temelju prijedloga Komisije odluuje o
potpisivanju i sklapanju sporazuma. Savjet donosi konanu odluku o sklapanju sporazuma,
nakon saglasniosti u Evropskom parlamentu i ratfikacijom sporazuma u svim draama
lanicama);
- donosi budet Evropske unije zajedno sa Evropskim parlametnom (budet se odnosi na
period od jedne kalendarske godine, a obino se donosi u decembru i na snazi je do 1. januara
naredne godine).
7 Europsko vijee, Vijee Europske unije, http://www.consilium.europa.eu/hr/council-eu/,
objavljeno 6. maj 2015.

10

Jedinstvenim evropskim aktom iz 1986. godine je uvedena saglasnost Evropskog

parlamenta na odreene odluke Savjeta ministara, a Ugovorom iz Mastriha 1992. godine je
uveden postupak saodluivanja, koji traje do danas.

5. ZAKLJUAK

11

Savjet ministara predstavlja jednu od najznaajnijih insititucija Evropske unije u kojoj su

neposredno ukretni interesi drava lanica. Iako nisu direktno birani od strane naroda, svaka
vlada je morala dobiti podrku u svom nacionalnom parlamentu odnosno podrku neposredno i
tajno izabranih predstavnika graana.
Takoe je rijeen problem netransparentnosti u Savjetu, jer su svi dokumenti dostupni
graanima, a odreene sjednice se prikazuju na satelitskom programu Evropske unije. Meutim,
nastao je novi oblik istog problema. Netransparentnost se zapravo prebacila iz Savjeta ministara
Evropske unije na neformalne sastanke poput rukova8. Tako da se pravi razgovori vode na
neformalnim sastancima, a da se u Savjetu samo prazno iitavaju ve unaprijed dogovoreni
tekstovi.
Savjet predstavlja jednu vrlo snanu instituciju, sa sloenom procedurom glasanja i
saodluivanja sa Evropskim parlamentom, koji je tu ulogu dobio tek 1992. godine (Ugovorom iz
Mastrihta). Vjerovatno e u budunosti rasti pretenzije, kao i u prolosti, da jedna institucija bude
snanija od druge.

6. LITERATURA
8 Ono to neki ministri vide kao napad na njihovu privatnost, navelo ih je da
potrae utoite na radnim rukovima, to je Briselu sveta institucija. Ne samo
ministre da ne snimaju za vrijeme ruka, ve su slobodni i u odnosu na veliki broj
slubenika koji ih prate tokom sastanaka... Dinan, Dezmon, Sve blia unija: Uvod u
evropsku integraciju, Slubeni glasnik, Beograd, 2009., str. 243
12

Knjige i prirunici:
1. Dinan, Dezmon, Sve blia unija: Uvod u evropsku integraciju, Slubeni glasnik,
Beograd, 2009., str. 242-254;
2. Pojmovnik evropskih integracija, Vijee ministara BiH, Direkcija za evropske
integracije, Sarajevo, 2010., str. 101, 255;
3. Prokopijevi, Miroslav, Evropska unijija: Uvod, igoja tampa, Beograd, 2012., str 5870;
4. Radosavljevi, D. i Matijevi, N., Evropska unija: razvoj, institucije i proirenje,
Fakultet za pravne i poslovne studije, Novi Sad, 2009., str. 19-40, 43-45

Internet izvori:
1. Europska Unija, Vijee Europske unije, http://europa.eu /about-eu/ institutions-bodies/
council-eu/ index_hr. htm, objavljeno 24. novembar 2015.
2. Europsko vijee, Vijee Europske unije, http://www.consilium.europa.eu/hr/councileu/, objavljeno 6. maj 2015.

13