Chuong 6

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t
CHNG 6. CHN ON CC H THNG T

6.1. CHN ON CM BNH XE, MOAY , LP
6.1.1. Cc h hng bnh xe
1. Mn b mt ngoi ca lp
- Mn u trn b mt ta theo chu vi ca lp: Hin tng ny thng gp trn t do
thi gian s dng nhiu, km theo l s bong trc cc lp xng mnh ca lp. nh gi
s hao mn ny bng chiu su cn li ca cc lp hoa lp. Nu c s bong trc cc lp
xng mnh s dn ti thay i kch thc hnh hc ca bnh xe. Vi lp dng cho xe ti c
chiu su ti thiu cn li ca lp hoa lp l 2mm, vi t con phi l 1mm.
- Hin tng mn khc nhau cc bnh xe, cc trng hp ny lin quan n s khng
ng u tui th s dng hay do kt cu chung ca ton b cc bnh xe lin kt trn khung
khng ng tiu chun quy nh cho php. Khi xut hin s mn gia tng t xut trn mt
bnh xe cn phi xc nh li trng thi lin kt cc bnh xe.
Cc trng thi mn bnh xe:
+ Mn nhiu phn gia ca b mt lp l do lp thng xuyn lm vic trng thi
qu p sut. Khi duy tr p sut lp nh mc thy lm gia;
Hnh 6.4. Cc dng c bn ca mn lp

Nhn vo u xe, bnh xe bn phi:
a. Khi p sut qu thp hay qu ti; b. khi p sut qu cao;
c. Khi chm dng qu ln; d. Gc nghing ngang tr ng qu ln;
e. Gc nghing ngang bnh xe qu ln; f. Lp b mt cn bng.
+ Mn nhiu c hai mp ca b mt lp l do lp thng xuyn lm vic trng thi

thiu p sut lp;
+ Mn lch mt pha (trong hay ngoi ca cc bnh xe) l do lin kt bnh xe trn xe
khng ng qui nh;
B mn CNKT t
1
+ Mn vt mt phn ca chu vi lp, trc ht l do s chu ti ca cc lp xng mnh

khng ng nht trn chu vi lp, do mt cn bng khi xe chy tc cao (ln hn
50km/h), do cc s c k thut ca h thng phanh gy nn khi phanh ngt lm b cng v
mi b mt lp trn ng.
2. Khng cn bng bnh xe
Vi cc bnh xe khi quay tc cao (thng ln hn 60km/h) cc phn khi lng
khng cn bng ca bnh xe s gy nn lc ly tm, sinh ra s dao ng ln ca bnh xe theo
phng hng knh. S bin dng vng ny ca bnh xe s thu nh bn knh ti vng
khc trn chu vi, to nn s bin i bn knh bnh xe lm rung ng ln. Trn bnh xe dn
hng ngi li cm nhn qua vnh li. Trn bnh xe khng dn hng to nn s rung
ng thn xe gn ging xe chy trn ng mp m dng sng lin tc.
S mt cn bng bnh xe l mt yu t t hp bi: s khng cn bng ca lp, sm (nu
c), vnh, moay , tang trng hay a phanh nhng chu nh hng ln hn c l ca c
bnh xe (trng lng ln v khi lng phn b xa tm hn) nh m t trn hnh 6.1.
Hnh 6.1. Nguyn nhn v hu qu ca s khng cn bng
C th hnh dung s mt cn bng bnh xe nh sau: bnh xe t trn trc dng cng sn
nh hai bi. Do c s mt cn bng nn khi quay bnh xe quanh trc xut hin lc ly tm
lm cho tm trc b cong, mt phng bnh xe b o. V s thay i v tr ca phn khng
cn bng theo gc quay bnh xe nn trc quay bnh xe b ngoy trn, to nn s rung ngang
bnh xe rt ln ng thi dn n thay i ng knh bnh xe theo chu k quay ca chng.
S mt cn bng dn ti bin dng trc bnh xe tng, dn p cc khe h theo chiu tc
dng ca lc qun tnh ly tm gy nn o mt phng quay ca lp nh hnh 6.1.
S cn bng lp c c bit quan tm trn t con kha cnh iu khin v an ton
giao thng trn ng.
B mn CNKT t
2
3. R lng cc lin kt
Cc lin kt ca khu vc bnh xe gm: lin kt bnh xe vi moay , lin kt bnh xe
vi khung, h hng cc lin kt c th chia thnh hai dng: do b t ni lng, b mn cc
mi ghp.
Lin kt bnh xe vi moay thng do c bnh xe b lng, bi bnh xe b mn. Hu
qu ca n l bnh xe khi chuyn ng b o, lc, km theo ting n. Nu bnh xe cu
dn hng th lm tng r vnh li, vic iu khin bnh xe dn hng khng chnh xc.
Ngoi ra ting n cn chu nh hng ca r ca bc v trc tr ng.
Lin kt cm bnh xe vi khung gm cc lin kt ca: tr ng vi trc bnh xe dn
hng, cc khp cu (rtuyl) trong h thng treo ng lp. Khi cc lin kt b h hng s
dn ti: sai lch v tr b tr bnh xe, c bit trn bnh xe dn hng, gy nn mi mn lp
nhanh, ng thi lm pht sinh ting n v rung khu vc gm sn xe, khi xe chuyn ng
trn ng xu.
Cc biu hin chnh trong qu trnh chn on c th da vo pht hin h hng:
Cc rn nt bn ngoi.
Hin tng mi mn lp.
S thay i kch thc hnh hc.
Xc nh s cn bng bnh xe.
n v s rung ng ton xe.
S r lng cc kt cu lin kt
6.1.2. Phng php chn on cm bnh xe
1. Xc nh p sut bnh xe
Xc nh p sut kh nn trong lp l iu kin c s xc nh tt c cc nhim v
chn on tip sau thuc cc vn xc nh trng thi k thut: gim chn, b phn n
hi, trong h thng treo, h thng li, h thng phanh, h thng truyn lc.
p sut kh trong lp cng lin quan nhiu n cc tnh cht tng qut chuyn ng ca
t, chng hn nh: tnh nng ng lc hc, tnh iu khin, kh nng dn hng, m
du, bn chung ca xe.
Gi tr p sut chun:
B mn CNKT t
3
Gi tr p sut chun c quy nh bi nh ch to, gi tr ny l tr s ti u nhiu mt

trong khai thc, ph hp vi kh nng chu ti v s an ton ca lp khi s dng, do vy
trc ht cn phi bit cc gi tr tiu chun bng cc cch:
p sut ghi trn b mt lp, c mt s loi lp ghi p sut bng n v psi c
th chuyn i nh sau:
1psi 6,9KPa
V d: Trn b mt lp t con c ghi: MAX. PRESS 32 psi. Ngha l: p sut ln nht
32psi 0,22Mpa 2,2kg/cm2
p sut s dng thng cho trong cc ti liu k thut km theo xe.
Trn mt s lp t con ca Chu u khng quy nh phi ghi trn b mt lp, cc loi
lp ny c quy nh theo quy c ca s lp mnh tiu chun ghi trn b mt lp. Vi
loi c 4,6,8 lp mnh tiu chun, tng ng vi mi loi p sut kh nn ln nht trong lp
nh sau:
4PRtng ng
pmax = 0,22MPa 2,2KG/cm2
6PRtng ng
8PRtng ng
Trn mt s lp t con ca M, p sut lp c suy ra theo quy nh t ch ti

trng ca lp. Phn loi ti trng ghi bng ch: LOAD RANGE. So snh gia hai tiu
chun ca M v Chu u:
Load Range A: pmax = 0,22MPa tng ng 4PR
Load Range B: pmax = 0,25MPa tng ng 6PR
Load Range C: pmax = 0,28MPa tng ng 8PR
2. Kim tra trng thi h hng bn ngoi
Cc rn nt bn ngoi: trong s dng do cc nguyn nhn t xut gy nn nh: va
chm mnh trn nn cng, lo ha vt liu khi chu p lc gia tng t bin, lp s dng
trong tnh trng thiu p sut
C th nhn thy cc vt rn nt hnh thnh trn b mt khu vc c vn lp v mt
bn ca b mt lp. Cc rn nt trong s dng khng cho php, do vy cn thng xuyn
kim tra.
B mn CNKT t
4
c bit cn quan st k cc tn tht c chiu su ln, cc vt nhn cng bng kim loi
cm vo lp trong khi bnh xe ln, m cha gy thng, cn sa cha hoc thay th ngay.
Mt s dng h hng trnh by trn hnh
Hinh 6.2. Mt s dng h hng b mt

a. Vt nt chn chim chy dc theo chu vi b mt bn ca lp
b. Vt nt hng tm
c. Vt ca rch b mt lp do va chm vi vt cng
d. Cc vt thng b mt lp do b cc vt cng m xuyn.
3. Kim tra kch thc hnh hc bnh xe

Hnh dng hnh hc bnh xe c ch l s mo ca bnh xe th hin bng gi tr sai
lch kch thc hnh hc ca bnh xe khi quay trc.
Thit b kim tra bao gm: gi , ng h so v u o. u o c gn trn gi o.
Khi o, t t trn nn phng, cng. Dng kch nng bnh xe cn o ln c th
quay bnh xe bng tay quanh trc ca n. a u o vo v quay nh bnh xe sang cc v
tr khc nhau cho n ht mt vng quay bnh xe.
Hnh 6.3. Kim tra kch thc hnh hc bnh xe
B mn CNKT t
5
Cc v tr cn o trn lp v vnh c ch ra trn hnh. Quan trng hn c l cc kch

thc sai lch ng knh, chiu rng bnh xe v vnh.
Sai lch ng knh c so snh vi cc loi lp khc nhau v tra theo tiu chun.
Khi sai lch ln gi tr ng knh c th dn n mt cn bng bnh xe.
4. Xc nh s mi mn lp
S mn lp xe trn b mt sau thi gian s dng l mt thng tin quan trng hu ch
cho vic chn on v: tui th, p sut kh trong lp ang s dng, gc t bnh xe v cc
h hng tr ng, khp quay
Hnh 6.4. Cc dng c bn ca mn lp

Nhn vo u xe, bnh xe bn phi:
a. Khi p sut qu thp hay qu ti; b. khi p sut qu cao;
c. Khi chm dng qu ln; d. Gc nghing ngang tr ng qu ln;
e. Gc nghing ngang bnh xe qu ln; f. Lp b mt cn bng.
m bo cho lp mn u v tng tui th ca lp c khong (5.000 9.000)km ta

cn thay i v tr ca lp theo s
B mn CNKT t
6
Hinh 6.5. S thay i v tr lp
5. Kim tra s r lng cc kt cu lin kt bnh xe

S r lng ca cc bnh xe dn hng lin quan ti: mn bi bnh xe, lng c bt bnh
xe, mn tr ng, hay cc khp cu, khp tr trong h thng treo c lp, cc khp cu
trong cc n dn ng li.
- Pht hin cc r lng ny c th tin hnh khi kch nng bnh xe cn xem xt ln khi
mt nn. Dng lc ca c hai cnh tay lc bnh xe quay xung quanh tm quay theo cc
phng AA v BB, cm nhn r ca chng.
Hinh 6.6. Xc nh r lng cc kt cu lin kt bnh xe
+ Nu b r theo c hai phng th l bi bnh xe b mn.

+ Nu ch r theo phng AA th l mn tr ng, hay cc khp cu, khp tr trong
h thng treo c lp.
+ Nu b r theo phng BB th do mn cc khp cu trong h thng li.
S r lng bi hay tr ng cn c th tin hnh xc nh khi a ln b th kiu rung
ngang. Bng thit b o rung ngang theo qu trnh thi gian c th pht hin c cc xung
va p, hay nhn trc tip bng mt nu c r mn ln ti ch lin kt.
S r lng cc bnh xe s nh hng ln ti chm v cc gc t, bi vy ng thi
vi s xut hin mn lp khng u.
Trn cc b th o trt ngang tnh, khi c s r lng ny, khng th xc nh chnh
xc gi tr gc t bnh xe.
- Pht hin r lng khi xe chuyn ng trn ng thng qua cm nhn nhng va p,
r vnh li trn ng xu.
B mn CNKT t
7
6. Xc nh s mt cn bng bnh xe
a. Bng cm nhn trc quan
- Thng qua hin tng mi mn cc b b mt lp theo chu vi.
- Khi xe chuyn ng vi tc cao (khong trn 50km/h) c th xc nh mt cn
bng ny nh cm nhn trc quan v s rung ny bnh xe trn nn ng cc bnh xe
khng dn hng (cu sau). Trn cc bnh xe dn hng, ngoi hin tng rung ny bnh
xe cn km theo s rung lc bnh xe dn hng v vnh li, do hin tng hiu ng m
men con quay. Nu s mt cn bng khng ln th cc hin tng ny ch xy ra mt vng
tc nht nh.
b. Bng thit b kim tra trc tip trn xe
Vic kim tra mt cn bng c th thc hin i vi cc bnh xe tho ra khi xe v
a ln b quay kim tra cn bng tnh cn bng ng. Trong chn on thng s dng
phng php kim tra trc tip trn xe.
Trong cc ga ra sa cha c nhiu loi thit b o v cn bng bnh xe. Nguyn l
chung ca thit b o cn bng da trn vic o dao ng trc khi c s mt cn bng cc
bnh xe. Cc dng c o ny u m nhn chc nng o, kim tra trc v sau khi b khi
lng cn bng v gi chung l thit b cn bng bnh xe.
c. Thit b kim tra cn bng bnh xe khi tho ra khi bnh xe
Vic xc nh mt cn bng tt nht l tho ri ra khi xe, khi bnh xe khng chu
nh hng ca cc lc t con ln. Tc quay ca bnh xe c th t ln nht khong
120km/h, to iu kin pht hin v tin hnh lp thm i trng b li trng lng gy nn
mt cn bng
Cn ch : bnh xe gm lp (c hay khng c sm) phi ng b vi cc loi vnh
tng ng, do nh sn xut quy nh.
6.2. CHN ON H THNG TRUYN LC
6.2.1. Chn on ly hp
S dn ng ly hp:
B mn CNKT t
8
Hnh 6.7. S li hp dn ng c kh
Hnh 6.8. S li hp dn ng thu lc
1. Nhim v v iu kin lm vic ca li hp

Ly hp c nhim v nh l mt khp ni, ng nh thng xuyn khi thay i s
truyn. Do cn phi ng t t, m du, v vy dn n hin tng mn gy trt li hp.
Khng c php bi trn b mt ma st. Ly hp gm cc phn chnh sau:
C cu dn ng ly hp, b phn tr lc.
a p
a ma st
Cc l xo
Hnh 6.9. S ly hp loi mt a v hai a

1-trc khuu; 2-bnh ; 3-a b ng; 4-a p; 5-ccte ly hp; 6-chp bnh trn; 7-bulng p; 8-gi
cn p; 9-cn p; 10-vng nh li hp; 11-trc ly hp; 12-bn p; 13-thanh ko; 14-n by; 15-l xo hi
v; 16-l xo p; 17,23-cht dn hng; 18-gi ; 19-l xo p tch a trung gian; 20-bu lng iu chnh a
B mn CNKT t
9
p trung gian; 21-a ch ng; 22-a b ng sau; 24-a trung gian; ,25-a b ng trc.
2. Cc hng hc thng gp v phng php xc nh

a. Ly hp b trt
Biu hin khi tng ga, tc xe khng tng theo tng ng.
a ma st v a p b mn nhiu, l xo p b gy hoc yu.
a ma st b dnh du hoc b chai cng.
Bn p ly hp khng c hnh trnh t do, th hin xe ko ti km, ly hp b
nng.
Cc phng php xc nh trng thi trt:
a.1. Gi s cao, ng ly hp
Chn mt on ng bng, cho xe ng yn ti ch, n my, gi s tin s cao nht
(s 4 hay s 5), p v gi phanh chn, cho ng c hot ng ch ti ln bng tay ga,
t t nh bn p ly hp. Nu ng c b cht my chng t ly hp lm vic tt, nu ng
c khng tt my chng t ly hp trt ln.
a.2. Gi trn dc
Chn on ng phng v tt c dc (8-10) . Xe ng bng phanh trn mt dc,
u xe theo chiu xung dc, tt ng c, tay s s 1, t t nh bn p phanh, bnh xe
khng b ln xung dc chng t ly hp tt, cn nu bnh xe ln chng t ly hp trt.
a.3. y xe
Chn mt on ng bng, cho xe ng yn ti ch, khng n my, gi s tin s
thp nht (s 1), y xe. Xe khng chuyn ng chng t ly hp tt, nu xe chuyn ng
chng t ly hp b trt. Phng php ny ch dng cho t con, vi lc y ca 3 n 4
ngi.
a.4. Xc nh ly hp b trt qua mi kht
Xc nh ly hp b trt qua mi kht c trng khi t thng xuyn lm vic ch
y ti. Cm nhn mi kht ch khi ly hp b trt nhiu.
b. Khng ngt c ly hp hoc ngt khng hon ton
Biu hin sang s kh, gy va p hp s.
B mn CNKT t
10
Hnh trnh t do bn p ly hp qu ln.

Cc u n m khng nm trong cng mt phng do a ma st v a p b
vnh. Do khe h u n m ln qu khng m c a p lm cho a p b
vnh.
bi T b kt.
bi kim n m r.
i vi ly hp hai a ma st, cc c cu hay l xo vt nh v a ch ng trung
gian b sai lch.
Cc phng php xc nh trng thi ngt khng hon ton:
b.1. Gi s thp m, tch ly hp
t ng trn mt ng phng, tt, n my, p bn p ly hp ht hnh trnh v gi
nguyn v tr, gi s 1, tng ga. Nu t chuyn ng chng t ly hp ngt khng hon
ton, nu t vn ng yn chng t ly hp ngt hon ton.
b.2. Nghe ting va chm u rng trong hp s khi chuyn s
t chuyn ng thc hin chuyn s hay gi s. Nu ly hp ngt khng hon ton, c
th khng ci c s, hay c va chm mnh trong hp s. Hin tng ny xut hin mi
trng thi khi chuyn cc s khc nhau.
c. Ly hp ng t ngt
Nguyn nhn:
a ma st mt tnh n hi, l xo gim chn b lit.
Do li xe th nhanh bn p.
Then hoa may a ly hp b mn.
Mi ghp a ma st vi may b lng.
d. Ly hp pht ra ting ku
Nu c ting g ln: r lng bnh , bn p, hng bi u trc.
Khi thay i t ngt vng quay ng c c ting va kim loi chng t khe h
bn then hoa qu ln (then hoa b r)
Nu c ting trt mnh theo chu k: a b ng b cong vnh.
B mn CNKT t
11
trng thi lm vic n nh (ly hp ng hon ton) c ting va nh chng t

u n m vi bc, bi m r.
e. Li hp m nng
Tr lc khng lm vic, do khng c kh nn hoc kh nn b r r xi lanh tr lc hay
van iu khin.
3. Cch iu chnh
Kim tra v iu chnh hnh trnh t do ca bn p li hp
Hnh trnh t do ca bn p ly hp gin tip nh hng n khe h gia u n m
vi bi t (bc m ly hp), trc tip nh hng n s trt v m khng dt khot ca ly
hp. Kim tra hnh trnh t do ca bn p ly hp bng thc o t vung gc vi sn xe
v song song vi trc bn p ly hp. Dng tay n bn p xung n khi cm thy nng th
dng li, c tr s dch chuyn ca bn p trn thc. So snh gi tr o c vi gi tr
hnh trnh t do tiu chun nu khng ng ta phi tin hnh iu chnh.
Nguyn tc ca iu chnh l: lm thay i chiu di n dn ng thay i khe h
gia bi t (bc m) vi u n m (m bo khong 3 4mm)
Hnh trnh t do ca loi dn ng c kh ln hn loi dn ng bng thu lc, hnh
trnh t do ca bn p ly hp mt s loi xe thng dng c cho trong bng di y:
B mn CNKT t
12
Hnh 6. 10. Kim tra v iu chnh hnh trnh t do ca bn p li hp

a) Kim tra hnh trnh t do.
b) iu chnh hnh trnh t do i vi loi dn ng c kh.
c) iu chnh hnh trnh t do i vi loi dn ng thu lc.
1-bn p ly hp. 2-n dn ng. 3-l xo hi v. 4-dn ng n cng cua m ly hp. 5- ai c (ng
ren) iu chnh thay i chiu di n dn ng. 6-cng cua m ly hp. 7-bi t (bc m ly hp). 8-ai c
hm. 9-khung xe. 10-n m li hp.
Loi t
UAZ
Hnh trnh t do ca
bn p ly hp (mm)
28 38
ZIL 130, 131
3550
GAZ 66
3037
IFA-W50L
3035
KAZAZ
612
TOYOTA CARINA, CORONA, COROLLA (cc xe
515
B mn CNKT t
13
dn ng thu lc ca Nht)
Hnh 6.10b v hnh 6.10c trnh by cch iu chnh hnh trnh t do bng cch vn ai
c iu chnh hoc ng ren 5. cc cp bo dng cao ngi ta cn iu chnh ng
phng ca cc u n m ( khng ng phng bng 0,1 mm) hoc iu chnh bu lng
hn ch s dch chuyn ca a p trung gian v pha a p chnh (loi hai a ma st)...
6.2.2. Chn on hp s
1. Nhim v v cu to chung hp s
Thay i t s truyn v m men xon t ng c xung bnh xe ca t ph hp vi
sc cn chuyn ng ca t. Cn phi thay i s khi ti thay i. Thay i chiu chuyn
ng ca t. Dn ng cc b phn cng tc khc i vi xe chuyn dng.
Hp s bao gm nhng cm chi tit chnh:
Cc bnh rng
C cu gi s
B ng tc
Trc hp s
V v np hp s, cc bi.
B mn CNKT t
14
Hnh 6.11. Hp s
1-khp nh ly hp. 2-trc dn ng. 3-np vng bi trc dn ng. 4-hp ly hp. 5-b ng tc ca s truyn
IV v V. 6-np trn ca hp s. 7-l xo vi bi nh v. 8-bnh rng ca s truyn V trc b dn. 10-b ng
tc ca s truyn II v III. 11-bnh rng ca s truyn II trc b dn. 12-bnh rng ca s truyn I v s li
trc b dn. 13-v hp s. 14-np vng bi trc b dn. 15-mt bch bt cht trc cacdan. 16-trc b dn.
17-np vng bi ca trc trung gian. 18-trc trung gian.19-bnh rng ca s truyn II trc trung gian, 20-b
gom ca bm du nhn. 21-bnh rng ca s truyn III trc trung gian. 22-bnh rng ca s truyn V trc
trung gian. 23-bnh rng dn ng trch cng sut. 24-bnh rng chng rung. 25-bm du nhn. 26-trc
ca khi bnh rng s li. 27-khi bnh rng s li.
2. Cc h hng ca hp s
a. Sang s kh, vo s nng
Do thanh trt cong, mn, khp cu mn, b ng tc mn nhiu (rnh cn ma st b
mn khuyt, hc hm b mn nhiu). Rng ng tc mn, cng cua mn, bi trc s cp
mn gy s trc. Cc khp dn ng trung gian cn s b r, cong.
B mn CNKT t
15
b. T ng nhy s
Bi, hc hm mt tc dng (do mn nhiu), l xo b yu hoc gy. R dc trc th cp.
c. C ting va p mnh
Bnh rng b mn, bi mn, du bi trn thiu, khng ng loi. Khi vo s c ting
va p do hc hm ng tc mn qu gii hn lm mt tc dng ca ng tc. Bc bnh
rng lng khng b mn gy ting rt.
d. Du b r r
Giong m cc te hp s b lit hng, cc pht chn du b mn, h.
3. Kim tra v bo dng
- Dng ng nghe (nghe ting g) kim tra mn bnh rng, bi, dng tay lc kim
tra mn then hoa hay lng cc bu lng mi ghp lp mt bch cc ng.
- Kim tra mc du v thay du: mc du phi m bo ngang l du, nu t s
khng m bo bi trn, lm tng hao mn chi tit, nng cc chi tit, nng du, nu nhiu
qu d chy du v sc cn thu lc tng.
Khi chy xe n s km qui nh hoc kim tra t xut thy cht lng du khng m
bo ta phi tin thay du bi trn:
Thay du bi trn theo cc bc:
- Khi xe va hot ng v (du hp s ang nng), nu xe khng hot ng ta phi kch
cu ch ng, n my, vo s mt lt cho du nng sau tt my, x ht du c trong
hp s ra khay ng.
- du ra hoc du ho vo hp s.
- N my, ci s 1 cho hp s lm vic vi pht lm sch cn bn, du bn, keo cn
sau x ht du ra ra.
C th cho du long vo ra sch, n my ci s 1 vi pht, sau x du long ra.
- du bi trn hp s ng m hiu, chng loi y ngang l du, hoc ng vch
qui nh.
+ i vi truyn ng cc ng: ta bm m vo cc bi kim, bi trung gian (nu c),
vo rnh then hoa, sit cht cc mt bch...
+ Khi bo dng cc cp cao ngi ta tho ri hp s kim tra mn, cong, gy, rn
nt...cc chi tit.
B mn CNKT t
16
+ i vi cc hp s, hp phn phi thu lc phi thay du truyn ng ng m hiu,

chng loi.
6.2.3. Chn on trc cc ng
S dng khi mun truyn chuyn ng gia hai trc khng nm trn cng ng thng.
Rung vng tc no do mn then hoa.
Ku khp cc ng do bi kim b mn hoc kh m.
Ku mi ghp bch chc ch thp.
6.2.4. Chn on truyn lc chnh
1. Nhim v v cu to truyn lc chnh
Tng m men v bin chuyn ng quay dc ca ng c thnh chuyn ng quay
ngang ca hai bn trc.
n do mn b truyn, mn bi. iu chnh khe h bng cch thay i cc tm m v
sit cng cc bi cn.
Moay bnh xe o, do mn r ca moay .
Hnh 6.12. Truyn lc chnh bnh rng nn
Hnh 6.13. Truyn lc chnh bnh rng Hypit
B mn CNKT t
17
Hnh 6.14. Truyn lc chnh kp kiu tp trung
Hnh 6.15. Truyn lc chnh kp kiu phn tn
2. Chn on k thut truyn lc chnh

Truyn lc chnh lm vic n:
Khe h trc bnh rng cn ch ng (qu da) tng. r tng cng ca truyn lc
chnh tng, kim tra bng cch kch bnh xe ln, ko phanh tay lc nu dch chuyn qu
45mm theo chu vi th phi iu chnh khe h bi.
Thiu du bi trn trong v truyn lc chnh.
S n khp ca cp bnh rng cn khng ng, iu chnh bng cch dch trc ca cc
bnh rng.
iu chnh bi b vi sai sau iu chnh vt n khp ca bnh rng qu da v
bnh rng vnh chu. Vt tip xc lin quan n p sut tip xc mt rng, nh hng n
ti trng tc dng ln rng.
iu chnh khe h bi bnh rng qu da (bnh rng ch ng). iu chnh khe h bi
moay . Cc khe h ny lin quan n r tng cng ca bnh xe.
B mn CNKT t
18
Hnh 6.16 Truyn lc chnh kp

ZIL-130
1-Mt bch bnh rng dn ng. 2Vng chn du. 3-Np. 4-Vng
m bnh rng dn ng. 5-m.
6-Vng bi trc ca trc bnh
rng cn. 7-ng lt ca cc te b
truyn ng chnh. 8-Vng iu
chnh ca vng bi trc bnh rng
cn dn ng. 9-Vng bi sau ca
bnh rng cn dn ng. 10-m
iu chnh s n khp ca cc
bnh rng cn. 11-Bnh rng cn
dn ng. 12-Bnh rng cn b
ng. 13-m iu chnh. 14, 29Vng bi trc bnh rng dn ng
hnh tr. 15,28-Np vng bi. 16Bnh rng dn ng hnh tr. 17Cacdan b truyn ng chnh. 18Np vng bi b vi sai. 19-a ta
ca bnh rng na trc. 20-Np
bn phi hp vi sai. 24-Vng bi
hp vi sai. 25-ai c iu chnh
vng bi hp vi sai. 26-Na trc.
27-Dm cu sau. 30-Ti du nhn.
B mn CNKT t
19
Hnh 6.17. Vt tip xc trn bnh rng v hng iu chnh
Hnh 6.18. S cu ch ng v cch t cc vng bi cn
B mn CNKT t
20
Hnh 6.19. Cu xe Kamaz
6.3. CHN ON H THNG LI

6.3.1. c im h thng li
1. Nhim v
Gi xe chuyn ng n nh theo yu cu ca ngi li.
Nh h thng li t c th:
- Quay vng m bnh xe t b trt.
- Lc trn vnh li hp l v to cm gic nh li ph hp.
- m bo t c kh nng t tr v trng thi chuyn ng thng.
- Gim cc va p t mt ng ln vnh li to iu kin thun li cho vic iu khin
chnh xc hng chuyn ng.
2. Cu to
Kt cu ca h thng li rt a dng, cc h hng trong h thng li ty thuc vo cu
trc ca n v cch b tr bnh xe dn hng.
Cu to chung h thng li bao gm: v lng, c cu li, b tr lc li, tr quay ng,
hnh thang li.
Gc nghing ngang ca tr quay ng = 00 160
Gc nghing dc ca tr quay ng = -30 100
B mn CNKT t
21
Gc dong = -50 50
chm A-B 0 6mm
Hnh 6.20. Gc t bnh xe
3. Phn loi h thng li

H thng li c kh bao gm: vnh li, cc trc dn ng c cu li, c cu li,
n lin kt cc bnh xe dn hng, cc khp tr hay cu. Ton b h thng l
cc cm c kh.
H thng li c kh c tr lc bng thy lc bao gm: cc cm c kh ca h
thng li c kh, h thng tr lc bng thy lc. H thng tr lc bng thy lc
c lp ghp t cc b phn: bm thy lc, van phn phi iu khin ng m
ng du, xi lanh thy lc, cc khp, cc n lin kt vi h thng li c kh.
Loi tr lc ny dng ph bin trn c t con v t ti.
H thng li c kh c tr lc kh nn bao gm: cc cm c kh ca h thng li
c kh, h thng tr lc kh nn. H thng tr lc kh nn c lp ghp t cc b
phn: bm kh nn, van phn phi iu khin ng m ng kh nn, cc khp,
cc n lin kt vi h thng li c kh.
Ngoi ra trn h thng li tr lc cn c thm cc b phn in, in t khc nhm
hon thin kh nng iu khin hng chuyn ng t, mt s t cn c thm gim chn
cho h thng li.
4. Phn loi c cu li
Trc vt lm (globoit) con ln: trc vt l phn ch ng ca c cu li, con ln c
th c hai hoc ba tng rng n khp vi rng ca trc vt v ln t do trn trc
con ln, trc con ln t trn trc quay c gi l trc b ng ca c cu li.
B mn CNKT t
22
Trc vt cu bi thanh rng bnh rng: trc vt l phn ch ng ca c cu li, lin

kt vi thanh rng nh cc vin bi, cc vin bi in y trong cc rnh to nn bi
ren trc vt v rnh thanh rng, thanh rng n khp vi mt phn bnh rng, trc
ca bnh rng l trc b ng ca c cu li. Khi trc vt quay thanh rng chuyn
ng tnh tin lm cho bnh rng v trc b ng quay.
Bnh rng thanh rng: bnh rng l phn ch ng, n khp vi thanh rng. Rng
ca bnh rng c th l thng hay nghing. Thanh rng c th l n ngang dn
ng li. Nh vy thanh rng l phn b ng ca c cu li. Loi c cu li ny
hay dng trn t con vi h thng treo cu trc l dng c lp. Khi hot ng
bnh rng quay, cn thanh rng chuyn ng tnh tin.
Hnh 6.21. C cu kiu trc vt-con ln

1- Ccte ca c cu; 2- trc ca n quay ng; 3- con ln ba rng; 4- ming lt; 5- trc vt; 6- nt; 7-vng
m chn; 8- ai c m; 9- trc con ln; 10-trc li; 11-vt iu chnh; 12- cht hm; 13- vng pht; 14n quay ng; 15- ai c; 16- ng lt bng ng thanh.
B mn CNKT t
23
5. Dn ng li
Dn ng li l phn lin kt
t c cu ti cc bnh xe dn
hng.
Trn h thng treo ph
thuc thng dng c
cu bn khu: dm cu,
hai n bn v n
ngang. Thng thy kt
cu ny trn t ti,
t but v cc loi t
Hnh 6.22. C cu li ca xe Maz
con c kh nng c ng cao.

Trn h thng treo c lp l dn ng nhiu khu, kt cu ca n rt a dng v
ph thuc vo khng gian b tr. Dn ng nhiu khu thng gp trn t con.
Nhn chung dn ng li bao gm cc n, khp lin kt. S mi mn cc khu khp
hay cong, bin dng cc thanh lin kt lm sai lch quan h ca dn ng li, tc l lm xu
kh nng iu khin chnh xc hng chuyn ng t.
6. Mt s tiu chun c bn trong kim tra h thng li
a. Tiu chun chu u
Lc trn vnh li khi c hay khng c tr lc ti a khng vt qu 600N. t c ti
trng t trn cu dn hng ln hn 3,5 tn phi c tr lc.
r vnh li cho php nh sau:
Bng. r vnh li cho php theo ECE 79-1988
Vmax trn bng tablo (km/h)
> 100
r vnh li cho php ()
25 100
18
< 25
27
36
b. Tiu chun Vit Nam

Bng . r vnh li cho php theo 22-TCN 224
t con
Loi t
t khch <=12 ch
t ti <=1500 kG
t khch
t ti
>12 ch
>1500 kG
B mn CNKT t
24
r vnh li cho php ()
10
6.3.2. Cc h hng thng gp

1. C cu li
a. Mi mn c cu li
C cu li l mt cm m bo t s truyn ln trong h thng li. Thng thng t s
truyn t con nm trong khong 1423, t ti v t but khong 1832. Do vy cc
v tr lm vic ca c cu li b mi mn rt nhanh, mc d trong ch to c gng s dng
vt liu c bn cao v c kh nng chu mi mn tt. C cu li thng c kt cu c kh
nn lun lun tn ti khe h ban u. Khi t cn mi, khe h ban u trong c cu li
to nn gc r vnh li. Gc r ny c tiu chun k thut hn ch ti mc ti thiu
m bo kh nng nhanh chng iu khin xe chuyn hng khi cn thit, chng ta thng
dng khi nim r vnh li.
S mi mn trong c cu li tham gia phn ln vo vic tng r vnh li. Vic tng
r vnh li lm cho nhy ca c cu li gim, to nn s va p trong khi lm vic v
lm mt kh nng iu khin chnh xc hng chuyn ng.
S mi mn trong c cu li c th chia thnh cc dng chnh sau:
Mi mn theo quy lut thng thng, c ngha l khi chuyn ng t thng
hot ng theo hng chuyn ng thng, v vy s mi mn trong c cu li xy
ra nhiu nht ti ln cn v tr n khp trung gian, s mi mn gim dn cc
vng bin. Do vy nh gi s mi mn, chng ta thng t vnh li tng
ng vi ch t i thng v kim tra r vnh li.
Mi mn t bin xy ra do ch nhit luyn b mt khng ng u, do sai st
trong ch to. Hin tng ny xy ra theo quy lut ngu nhin v khng c nh
ti mt v tr no. Tuy nhin c th xc nh c khi chng ta nh li u v hai
pha v xc nh s thay i lc nh tay li.
S mi mn c cu li cn do nguyn nhn mn cc bi, bc ta, thiu du, m
bi trn. Hu qu ca mi mn ny l: gy nn r vnh li, tng lc iu khin
vnh li, i khi cn c th xut hin n trong khi quay vnh li.
Vi c cu li trc vt con ln s mi mn ch yu xy ra ch n khp ca trc vt vi
con ln. C cu li bnh rng thanh rng mi mn ch yu l bnh rng vi thanh rng, cc
B mn CNKT t
25
bc ta ca thanh rng. Vi c cu li trc vt cu bi thanh rng mi mn ch yu ti ch n

khp ca thanh rng bnh rng.
b. Rn nt gy trong c cu li
S lm vic nng n do ti trng va p c th dn ti rn nt gy trong c cu li. Cc
hin tng ph bin l: rn nt chn rng, gy rng. Cc h hng ny c th lm cho c cu
li khi lm vic gy nng t bin ti cc ch rn nt gy. Cc mi mn tip theo to nn
cc ht mi c kch thc ln lm kt c cu hoc tng nhanh tc mi mn c cu li.
S mi mn v rn nt c cu li cn gy n v tng nhit cho c cu li, tng ti tc
dng ln cc chi tit trc li.
c. Hin tng thiu du, m trong c cu li
Cc c cu li lun c bi trn bng du m, cn ht sc lu n s tht thot du
m ca c cu li thng qua s chy du m, c bic trong c cu li c xi lanh thy lc
cng chung bung bi trn. Nguyn nhn ca thiu du m c th l do rch nt m kn,
jong pht lm kn, cc bc mn to nn khe h hng tm ln m pht khng kh nng
lm kn. Hu qu dn ti l thiu du, gy mi mn nhanh, tng n v nhit c cu li.
Trn h thng tr lc thy lc cn dn ti kh nng mt p sut du v kh nng tr
lc.
d. R lng cc lin kt v c cu li vi khung, v xe
C cu li lin kt vi khung v xe nh cc lin kit bng mi ghp bulng, cu. Cc
mi ghp ny lu ngy c hin tng t ni lng. Nu khng kp thi vn cht th c th
gy nn hin tng tng r vnh li, khi thay i chiu chuyn hng c th gy nn
ting va chm mnh, qu trnh iu khin xe mt chnh xc.
2. Dn ng li
a. i vi dn ng li kiu c kh
Mn r cc khp cu, khp tr:
Trong s dng cc khp cu, khp tr thng l nhng chi tit c kch thc nh, lm
vic trong trng thi bi trn bng m, tnh cht chu ti va p thng xuyn, lun lun
phi xoay tng i vi m hoc v, d bi bn bm vo, do vy rt hay b mn.
B mn CNKT t
26
Cc dng mn thng to nn cc hnh ovan khng u. Mt s khp cu c l xo t

nhm t trit tiu khe h, mt s khc khng c. Do vy khi b mn thng dn ti tng
r trong h thng li v th hin qua r vnh li.
Khi b mn ln thng gy nn va p v to nn ting n khi i chiu quay vng,
c bit nghim trng l khi mn, r lng cc khp cu, khp tr s lm thay i gc b tr
bnh xe dn hng, gy nn sai lch cc sai lch cc gc t bnh xe v mi mn lch lp
xe.
Bin dng cc n dn ng bnh xe dn hng:
Cc n dn hng u c th b qu ti trong s dng, nhng nghim trng hn c l
n ngang (hay cm n ngang) h thng li. Hin tng cong vnh n ngang do va chm
vi chng ngi vt trn ng, hoc do sai lch kch thc n ngang u lm sai lch gc
quay bnh xe dn hng. Bnh xe s b trt ngang nhiu trn ng khi quay vng (k c
bnh xe dn hng v bnh xe khng dn hng), nh vy s gy nn kh nng iu khin
hng khng cn chnh xc, lun phi gi cht vnh li v thng xuyn hiu chnh hng
chuyn ng, mi mn nhanh lp xe
Cc h hng ph bin k trn l c trng tng qut cho cc h thng li, k c h
thng li c tr lc.
H hng c hn ch quay bnh xe dn hng:
Cc c hn ch s quay bnh xe dn hng thng t khu vc bnh xe, do vy khi
quay vng vi gc quay ln nht, ti trng trc tip va p ln c hn ch, c th gy nn
lng c, cong thn c. S nguy him l khi quay bnh xe tc cao s c th lt xe. Biu
hin ca h hng ny l bn knh quay vng ca t v hai pha khng ging nhau.
Bin dng dm cu dn hng:
Dm cu trn h thng treo ph thuc ng vai tr l mt khu c nh hnh thang li,
trn dm cu c b tr cc chi tit: n bn, n ngang, tr ng lin kt vi nhp to nn
lin kt ng hc vi khung xe. Mt khc, dm cu li l b phn ton b t. Trn dm
cu dn hng khi b qu ti, do xe chuyn ng trn ng xu c th gy nn bin dng
v lm sai lch kch thc hnh hc ca cc chi tit trong h thng treo, li. Ty theo mc
bin dng ca dm cu m gy nn cc hu qu nh:
- Mi mn lp do sai lch gc b tr bnh xe.
- Nng tay li, lc nh li v hai pha khng u do thay i cnh tay n quay bnh
xe quanh tr ng.
B mn CNKT t
27
- Mt kh nng chuyn ng thng.

b. c im h hng i vi dn ng li c tr lc
H hng trong ngun nng lng tr lc (thy lc, kh nn):
Dng h hng ph bin l mn bm thy lc hay bm kh nn.
S mn bm thy lc dn ti thiu p sut lm vic hay tng chm p sut lm vic. Do
vy, khi nh li m ng c lm vic s vng quay nh th lc trn vnh li gia tng
ng k, cn khi ng c lm vic vi s vng quay cao th tr lc c hiu qu r rt.
H hng bm thy lc cn do h hng bi trc v pht ra ting n khi bm lm
vic, do mn b mt u cnh bm, do du qu bn khng du cp cho bm, do tc lc,
bp ng ng dn du
Trong s dng chng ta cn gp s thiu tr lc do dy ai b chng, do thiu du. V
vy trc khi kt lun v h hng bm nht thit phi loi tr kh nng ny.
Kim sot cc hin tng ny tt nht l dng ng h o p sut sau bm, qua lc tc
dng ln vnh li cc ch lm vic ca ng c, ting n pht ra t bm.
Sai lch v tr ca van iu tit p sut v lu lng, cc cm van ny thng lp
ngay trn thn bm, do lm vic lu ngy cc van ny b r r, b kt hay qu
mn. Gii php tt nht l kim tra p sut sau bm thy lc.
S c trong van phn phi du:
Van phn phi du c th c t trong c cu li, trn cc n dn ng hay ngay
u xi lanh lc. S sai lch v tr tng quan ca con trt v v van s lm cho vic ng
m ng du thay i, dn ti p sut ng du cp cho cc bung ca xi lanh lc khc
nhau, gy nn tay li nng nh khi quay vng v hai pha. Cm nhn hay lc nh tay li
khng u, s iu khin t lc b mt chnh xc.
Hin tng mn con trt van c th xy ra do du thiu hay qu bn, trong trng hp
ny hiu qu tr lc gim v gy nn nng tay li.
S c trong xi lanh h thng tr lc:
Trc ht phi k n s h hng jong pht bao kn, s c ny dn n lt du, gim
p sut, mt dn kh nng tr lc, hao du.
Mn xi lanh tr lc xy ra do cn bn du ng li trong xi lanh, du ln tp cht v
nc, do mt kim loi gy nn, hu qu ca n cng lm gim p sut, mt dn kh nng tr
lc.
B mn CNKT t
28
Trng hp c bit c th xy ra khi t va chm mnh, cong cn ca piston tr lc,

gy kt xi lanh lc, khi tay li nng v c khi b kt xi lanh lc v mt kh nng li.
Lng v sai lch cc lin kt:
S r lng v sai lch cc lin kt trong s dng, i hi thng xuyn kim tra vn
cht.
Cc h hng thng gp k trn, c th tng qut qua cc biu hin chung v c gi
l thng s chn on nh sau:
1. r vnh li tng.
2. Lc trn vnh li gia tng hay khng u.
3. Xe mt kh nng chuyn ng thng n nh.
4. Mt cm gic iu khin.
5. Rung vnh li, phi thng xuyn gi cht vnh li.
6. Mi mn lp nhanh.
3. Cc biu hin ca t khi h hng h thng li
a. Tay li nng
i vi h thng li c tr lc khi tay li nng do bm tr lc hng hoc thiu du, r
bi, thiu du bi trn, tr ng b mn lm sai lch cc gc t bnh xe, lp bm khng
p sut.
b. Tay li b r
bi cn trong c cu li b mn, bnh vt v trc vt b mn, khp cu (r tuyn) b
mn, b r. bi moay mn, khe h tr quay ng ln.
c. Tay li nng mt bn
Piston van phn phi tr lc li chnh khng u, nhp lch mt bn.
d. Vnh tay li r dc v r ngang
bi tr v lng mn.
e. V lng tr khng v v tr cn bng
Sai gc t bnh xe: gc nghing ngang v dc ca tr ng , , do mn gy gim hiu
ng nghch t bnh xe ln vnh tay li.
B mn CNKT t
29
6.3.3. Phng php, thit b chn on v iu chnh h thng li

1. Xc nh r (hnh trnh t do) v lc ln nht t trn vnh li
a. o r vnh li
r vnh li l thng s tng hp quan trng ni ln mn ca h thng li, bao
gm mn ca c cu li, khu khp trong dn ng li v c ca h thng treo. Vic o
r ny c thc hin khi xe ng yn, trn nn phng, coi bnh xe b kha cng khng
dch chuyn.
S dng vnh d qut c thang chia hnh 6.18 (c th kt hp vi lc k) hay bng
cm nhn trc tip ca ngi kim tra o r vnh li.
Hnh 6. 23. Kim tra r ngang ca v lng

1-vnh tay li. 2-kim ca dng c o. 3-vnh d qut c thang chia ca dng c o. 4-trc tr li
- G vnh d qut 3 ln ng bc trc tr li 4.

- Kp kim ch ln vnh tay li 1
- xe ni bng phng v cc bnh xe v tr i thng
- Quay nh vnh tay li ht mc v bn phi kh ht r, xoay bng chia 3
kim ch v tr s 0. Sau o xoay nh vnh tay li ht mc bn tri kh ht r t do.
Gc ch ca kim 2 trn vnh chia 3 s l hnh trnh t do ca vnh tay li.
Hnh trnh t do ca nhng xe cn tt khong (10150) vi nhng xe c <250. Nu
gi tr o c khng ng vi nhng gi tr trn ta phi tin hnh kim tra v iu chnh
tng b phn trong h thng li.
Lc ko phi c t theo phng tip tuyn vi vng trn vnh li.
Nu h thng c tr lc th ng c phi n my s vng quay nh nht.
B mn CNKT t
30
Gi tr lc ko o r ty thuc vo loi xe, thng nm trong khong:

- i vi xe con (10 20)N, khi c tr lc (15 25)N.
- i vi xe vn ti (15 30)N, khi c tr lc (20 35)N.
r vnh li c th cho bng hay mm, ty thuc vo quy c ca nh sn xut. V
d: trn t ti ca hng HINO hoc HYUNHDAI cho r vnh li l 1535 mm.
t c tc cng cao th r vnh li yu cu cng nh. Gi tr r cho php ban
u thng c tra theo tiu chun k thut ca nh sn xut.
b. o lc ln nht t trn vnh li
- xe ng yn trn mt ng tt v phng.
- nh li n v tr gn tn cng, dng lc k o gi tr lc ti xc nh gi tr lc
vnh li ln nht. Nu xe c tr lc li th ng c phi hot ng.
- Dng lc k khi nh li hai pha khc nhau cn cho bit sai lch lc nh li khi r
phi hay tri.
Khi xut hin s sai khc chng t:
- mn ca c cu li v hai pha khc nhau.
- Gc t bnh xe hai pha khng u.
- C hin tng bin dng thanh n dn ng hai bnh xe dn hng.
- Lp hai bn c p sut khc nhau
c. o gc quay bnh xe dn hng
- Cho u xe ln cc b kiu mm xoay. Dng vnh li ln lt nh v hai pha, xc
nh cc gc quay bnh xe hai bn trn mm xoay chia
- Khi khng c mm xoay chia c th tin hnh kim tra nh sau: nng bnh xe cu
trc ln khi mt ng, t vnh li v bnh xe v tr i thng, nh du mt phng
bnh xe trn nn, nh li v tng pha, nh du cc mt phng bnh xe ti cc v tr quay
ht vnh li. Xc nh cc gc quay bnh xe dn hng nh hnh.
B mn CNKT t
31
Hnh 6.24. o gc quay bnh xe dn hng bng phng php nh du
Trn hnh cc gc quay bnh xe dn hng v hai pha t, n khc nhau, nhng cc gi
tr c hai bn bnh xe phi bng nhau.
Gc quay bnh xe ln nht ca t v hai bn phi bng nhau v m bo tiu chun
quy nh.
Khi nh li v hai pha cc gc quay bnh xe khng bng nhau c th do:
- Tr ng hay rtuyl mn.
- C cu li b mn gy kt.
- n ngang dn ng li b sai lch.
- c hn ch quay bnh xe b hng .
d. Kim tra qua ting n
t ng yn trn nn phng, lc mnh vnh li theo hai chiu nhm to xung i
chiu nghe ting n pht ra trong h thng, xc nh v tr b va p, tm hiu nguyn nhn.
c bit cn kim tra r dc ca trc li v cc lin kt vi bung li, bng cch lc
mnh dc vnh li theo phng dc trc li.
e. Chn on khi th trn ng
+ Cho xe chy trn mt ng rng, tc thp, ln lt nh li ht v pha tri, sau
v pha phi, to nn chuyn ng rch rc, theo di s hot ng ca xe, lc nh li,
kh nng quay vng tc thp c th xc nh h hng ca h thng li theo ton b gc
quay.
+ Tin hnh kim tra tc cao, khong 50% vn tc ln nht ca t, nhng gii
hn gc quay vnh li t 300 n 500.
B mn CNKT t
32
Xc nh kh nng chuyn hng linh hot qua nh gi tnh iu khin ca t,

cm nhn lc nh li trn vnh li.
H hng ca h thng li v gc kt cu bnh xe s phn nh cht lng tng hp ca
h thng li, treo, bnh xe. Trn cc xe c nhiu cu ch ng cn chu nh hng ca h
thng truyn lc.
f. Xc nh kh nng n nh chuyn ng thng khi th trn ng
Chn mt ng phng, tt, cho t chuyn ng vi vn tc cao bng khong 2/3 vn
tc ln nht, t tay ln vnh li, cho xe chy thng (vnh li t v tr trung gian), khng
gi cht v hiu chnh hng khi th, cho xe chy trn on ng 1000m, xem xt lch
bn ca t. Nu lch bn khng qu 3m th h thng li v kt cu bnh xe tt, ngc
li cn xem xt k hn bng cc phng php xc nh khc.
2. Chn on h thng li lin quan ti cc h thng khc trn xe
a. Chn on h thng li lin quan ti gc t bnh xe, h thng treo
Ti trng thng ng c nh hng rt ln n qu o chuyn ng ca t, nht l
trn t con. S sai lch ln gi tr ti trng thng ng s kh m bo gi chuyn ng
ca t i thng. Khi quay vng s lm cho cc bnh xe chu ti khc nhau v c th sau
mt thi gian di gy nn mi mn lp v kh m bo quay vng chnh xc. Nhng kt cu
lin quan thng gp trn t l: thanh n nh ngang, l xo hay nhp b yu sau thi gian
di lm vic, gc b tr bnh xe b sai lch. Biu hin r nt nht l s mi mn bt thng
ca lp xe.
S mn lp xe trn b mt sau thi gian s dng ni ln trng thi ca gc t bnh xe
v tr ng. Cc gc ny chu nh hng ca cc n trong hnh thang li v dm cu, h
thng treo. V vy chn on su hn v tnh trng ca h thng li lin quan n bnh
xe cn phi loi tr trc khi kt lun.
b. Chn on h thng li lin quan n h thng phanh
Khi xe chuyn ng, lc dc (phanh, ko) tc dng ln bnh xe, nu cc lc ny khc
nhau hoc bn knh ln ca bnh xe khng ng u s gy hin tng lch hng chuyn
ng. S lch hng ny s c khc phc nu loi tr c cc khuyt im ni trn.
B mn CNKT t
33
Trng hp loi tr c cc khuyt im ni trn m hin tng vn cn chng t s

c nm trong h thng li.
i vi xe nhiu cu ch ng, hin tng lch li cn c th do nguyn nhn. c bit
ch i vi h thng truyn lc m trong vi sai c khp ma st, khi c s c ca khp
ma st c th cng gy hin tng lch li hay tay li nng mt pha.
i vi xe c h thng truyn lc kiu AWD c khp ma st gia cc cu v thng
xuyn gi cu th khi h hng khp ma st ny cng gy nn sai lch tc chuyn ng
ca hai cu v t s rt kh iu khin chnh xc hng chuyn ng. Trong trng hp
k trn c th tho cc ng truyn th chy t bng mt cu trong thi gian ngn,
nhm loi tr nh hng ca khp ma st v pht hin h hng trong h thng li.
3. Kim tra cc gc t bnh xe dn hng
a. Xc nh cc gc t bnh xe bng dng c c kh o gc
Hnh 6.25. Cu to ca ng h bt nc M2142

1-thang o gc lch ; 2-cht xoay ca ng h quanh trc 3; 3-trc; 4-m kp; 5,5-tay vn, tay hm; 6thn dng c; 7-thang o gc lch ; 8-thang o gc lch
S dng ng h bt nc v hp o gc hnh 6.21 kim tra cc gc:

- Gc dong bnh xe .
B mn CNKT t
34
- Gc nghing ngang ca tr quay ng .

- Gc nghing dc ca tr quay ng .
a1. Kim tra gc dong bnh xe
- Kch cu trc ln.
- Bt ng h bt nc vo bulng bt lp v tr trn cng, quay mt ng h xung,
iu chnh ng h v tr thng bng v song song vi mt phng ng bt nc v tr
0 ca thang o 8, hnh 6.22.
- Quay bnh xe i 1800 xung pha di thp nht mt ng h s quay ln, gi tr ca
bt nc dch chuyn trn thang o 8 l gc .
Vi t c h thng treo c lp c th iu chnh c gc nh bc lch tm v ren
ca nng 2 ni thanh chng 3 vi n di 1, hnh 6.23 Vi t c h thng treo ph thuc
gc khng iu chnh c. Nu khi kim tra khng ng tiu chun th phi kim tra
li khe h cht chuyn hng, cong ca cu dn hng. = -50 50
Hnh 6. 27. v tr iu chnh gc

1-n di. 2-v tr iu chnh (bc lch tm v
Hnh 6. 26. Kim tra gc
ren). 3-thanh chng.
a2. Kim tra gc nghing ngang ca tr quay ng
B mn CNKT t
35
Hnh 6. 28 Kim tra gc nghing ngang

1-thn hp o; 2-bng khc vch; 3-kim ch; 4-cht quay; 5-khung ca thanh ta; 6-ng h bt nc; 7,8a gim ma st; 9-thang o gc lch ;10-gi tr bt nc dch chuyn trn thang o; 12-thang o gc lch
; 13-thang o gc lch
Khi kim tra , phi quay bnh xe i 1 gc, xc nh c gc quay ngi ta thm
hp o gc, dng c gm hai a gim ma st bnh xe khi quay 7 v 8. Thn hp o 1,
bng khc vch 2, kim ch 3 lin vi cht quay 4 v khung ca thanh ta 5, hnh 6.24
Thao tc kim tra:
- Kch cu trc, tng cp a di bnh xe dn hng (hai a quay mt li tip xc
vi nhau), h kch.
- Quay v lng bnh xe v tr i thng, nn bng phng.
- t cc hp o gc, lp gi ca kim 3 v khung thanh t 5 vo cht 4 lp thanh t 5 st
vo lp bnh xe.
- Lp ng h bt nc vo bu lng bt lp, quay mt ng h ln trn, iu chnh ng
h bt nc nm trong mt phng nm ngang v thanh o 7 song song vi mt phng
quay bnh xe.
B mn CNKT t
36
- Quay v lng v bn tri mt gc 200 (nh quan st hp o), quan st gi tr ca thang

o khi bt nc dch chuyn v quay tay li v pha phi qua v tr trung gian 20 0 (tng cng
v hai pha l 400), quan st s dch chuyn ca bt nc.
Gi tr dch chuyn bt nc v hai pha s l gc . = 00 160
a3. Kim tra gc nghing dc ca tr quay ng
Mi thao tc o, cch lp t ng h nh kim tra gc (nhng ch : ng h bt
nc nm trong mt phng nm ngang v thang o 1 vung gc vi mt phng quay bnh
xe).
= -30 100
Nu quay bnh xe quanh cht chuyn hng 900 th s phn nh c gc , trn
ng h, nhng thc t quay bnh xe v hai pha 400 nn ngi ta hiu chnh thang o
nh gi ng gc , khi ch cn quay bnh xe nh kim tra trn.
b. Xc nh chm
4
3
Hnh 6.29 Kim tra chm

1-ng trt. 2-kim ch. 3-dy xch. 4-u t
Hnh 6. 30 iu chnh chm
chm c th kim tra trn thit b o trt ngang ca bnh xe dn hng v

thng qua tr s lc trt ngang nh gi chm. Khi kim tra tr s ch trn bng in
t thng 5mm nu ln hn phi iu chnh li chm. C th dng dng c n gin l
thc o chm c th thay i c chiu di, hnh 6.19. Tin hnh o: xe v tr i
thng, nn bng phng, t thc o chm t vo ch phnh to nht ca lp v nm trong
mt phng ngang qua tm bnh xe, iu chnh si dy xch 3 chm t. nh du phn vo
B mn CNKT t
37
v tr hai cht t 4 trn lp, quan st kim ch ca thc khc vch (khong cch B). y xe
tin v pha trc (gi v lng xe vn chuyn ng thng) sao cho du phn chuyn v
pha sau v u dy xch 3 chm t, o khong cch gia hai im nh du phn (khong
cch A)
chm = A-Bmm. Ta o nhiu ln v ly gi tr trung bnh nh gi . Vi xe
con = (1,53,5)mm, xe ti = (1,5 5)mm.
Nu chm khng ng qui nh phi tin hnh iu chnh li bng cch ni cc bu
lng hm u n ko ngang, dng cl ng thay i chiu di n ko ngang iu
chnh chm, hnh 6.20 . iu chnh xong vn bu lng hm li.
c. Chn on trn b o trt ngang bnh xe tnh v ng
Khi bnh xe t nghing trn b mt ng s to nn lc ngang tc dng ln ng.
Gi tr lc ngang ty thuc vo kt cu xe v c cho bi nh sn xut. Vic t nghing
bnh xe ph thuc vo cc thng s kt cu ca n dn ng li, gc nghing trc bnh xe
v h thng treo. Thng s ny nh hng rt ln n kh nng quay vng, n nh chuyn
ng thng, lc t trn vnh li, v vy vic xc nh lc ngang l mt thng s chn on
quan trng.
Thit b o lc ngang c tn gi l thit b o trt ngang tnh bnh xe. Thit b o
trt ngang tnh c hai loi chnh: mt bn trt v hai bn trt.
S nguyn l ca thit b mt bn trt m t trn hnh.
Hnh 6.31. S nguyn l ca thit b o trt ngang
Thit b bao gm: bn trt ngang t bnh xe, bn trt c th di chuyn trn cc con
ln trn, nhng bi gi li nh gi im ta mm bin dng bng l xo cn bng. Lc ngang
B mn CNKT t
38
t trn bn trt, do ti trng thng ng ca bnh xe sinh ra, gy nn bin dng l xo v

dch chuyn bn trt. Cm bin o chuyn v ca l xo v ch th trn ng h gi tr trt
ngang.
Thit b c hai bn trt ngang cho php o vi ch th c lp ca tng bnh xe, do
vy c chnh xc cao hn.
Hnh 6.32. Thit b o trt ngang loi hai bn trt
Thit b o trt ngang bnh xe tnh ch thch hp cho vic chn on khi t cn
mi, mn cc khu khp khc cn nh. Nu mn h thng cu dn hng ln, cc loi
thit b ny cho s liu o khng chnh xc (khng phn nh ng trng thi ca gc t
bnh xe).
Thit b o trt ngang bnh xe ng dng thm b gy rung in kh nn hay thy
lc to nn lc ng theo phng trt ngang c tnh cht chu k, nhm m bo nhy
ca thit b.
Hnh 6.33. S nguyn l ca thit b o trt ngang ng
Thit b i hi thm cm x l tn hiu v cho ra thng s o, sau khi x l cc s

liu ghi li c trong qu trnh rung. Cc b thit b o ng c kh nng thay th thit b
tnh nhng gi thnh cao.
B mn CNKT t
39
Hnh 6.34. B o phanh kt hp vi o trt ngang
Trn mt s thit b th phanh c b tr ng thi vi thit b o trt ngang. Thit

b ny i hi qu trnh o phi tun th theo quy nh ring. Chng hn khi o trt
ngang, bn trt c nng ln, tch bnh xe khi tang trng ca b o phanh. Gi trt
c thay bng con ln c kh nng trt bn, ng thi khi th phanh con ln ng vai tr
b o tc bnh xe. Khi th phanh con ln lm vic nh b o tc .
Ngy nay, cc thit b ny c tch ri, nhng s dng chung h thng ch th v b tr
trong cng khu vc chn on.
d. Xc nh gc t bnh xe trn b th chuyn dng
S sai lch v tr b tr cc gc t bnh xe cn do mt s nguyn nhn khc, vic chn
on bng cc thit b ni trn c th khng phn nh ng cc trng thi kt cu t bnh
xe tng quan vi khung hay v.
B mn CNKT t
40
Thit b o gc t bnh
xe bng nh sng laser (hay
hng ngoi) cho php xc
nh cc thng s kt cu gc
t bnh xe chnh xc hn.
Thit b bao gm:
- Cc gi o lp ti bnh
xe bng cc c cu nh v
chc chn trn vnh bnh xe.
Mt phng thng ng ca gi
Hnh 6.36. Cu to h thng o v s nguyn l
chp nguyn dng v tr ca
1-T my, 2- Gi o lp ti bnh xe.
bnh xe. Trn gi c lp b ngun pht sng bng n neon laser helium. Chm tia sng
c pht ra thng qua h thng quang hc nh hng truyn nh sng.
Pha trn u xe c t my gm: c cu thu nhn chm nh sng pht ra t cc gi o
t ti bnh xe trc v sau, c cu xc nh v tr chm tia sng laser, cc b chuyn i
digital nhm s ha cc s liu v v tr, mn hnh ch th, bn phm giao tip, my in kt
qu, cc b nh ng, cc b lu tr d liu.
Nguyn l o c thc hin nh sau:
Chm sng t gi o cc bnh sau chuyn dc thn xe v gi o bnh trc v
chuyn v t my u xe.
Chm sng t gi o bnh xe trc v chuyn v t my u xe.
Cc chm tia pht ra t cc gi tr o c ghi v lu tr trn my bao gm v tr
tng i ca cc bnh xe vi khung v xe. Cc s liu ny hin th trn mn
hnh, khi trong b lu tr c sn s liu ca xe, mn hnh c th cho php so
snh d liu v hin th mc ph hp vi s liu chun tin nh gi kt
qu.
Thc hin o tin hnh theo trnh t sau:
t xe ln b nng thch hp, lp cc mm gia bnh xe v b nng, nu l
bnh xe dn hng phi lp mm xoay.
Nhn mnh u xe v ui xe h thng nm v v tr xc nh.
B mn CNKT t
41
Lp cc gi o vo cc bnh xe v t bnh xe v tr i thng, iu chnh cc gi

tr o hng chm tia sng v t my bng cch ng t my v ng in cho
gi o.
Hiu chnh mn hnh hin th s liu ca chm tia.
Xc nh gc dong bnh xe, ghi s liu vo b nh (n phm MEMORRY).
Xc nh gc nghing ngang, gc nghing dc tr ng, chm bnh xe, bng
cch quay bnh xe dn hng i khong 200, ghi s liu vo b nh. Quay tr li
bnh xe dn hng v v tr i thng, ghi s liu vo b nh.
Cho hin th s liu.
So snh vi cc s liu chun. nh gi, kt lun.
Cc thng s thu c bao gm cc thng s gc t bnh xe. Thit b ny c chnh
xc cao, c th dng trong chn on trng thi k thut t con, t ti nngkhi ang s
dng, sa cha, sau s c ln nh: m, , va chm
4. Chn on v iu chnh c cu li
a. r c cu li
Chn on c cu li bng cch o r c thc hin khi kha cng phn b ng c
cu li, xc nh r trn vnh li (tng t nh xc nh r h thng li)
Kt hp vic o r h thng li, s dng phng php suy lun loi tr, xc nh
khu vc hay chi tit b mn, h hng.
b. Xc nh kh nng h hng trong ton b gc quay ca c cu li
Nng ton b bnh xe cu trc dn hng, quay vnh li ti v tr tn cng bn phi v
bn tri, pht hin cc h hng trong c cu li v r vnh li cc v tr, c bit v tr
tn cng. Vic xc nh ny c th dng cm nhn thay i lc quay vnh li hay nh lc
k.
c. iu chnh c cu li
cc c cu li kiu trc vt - con ln, qut rng v ai c-thanh rng, c hai vic iu
chnh: iu chnh khe h chiu trc ca vng bi trc vt v iu chnh s vo khp ca qut
rng v ai c-thanh rng.
B mn CNKT t
42
Vic kim tra v iu chnh khe h chiu trc ca vng bi tin hnh nh sau: x ht du
nhn trong cacte c cu li, tch khp ni gia trc vt c cu li v trc tay li, khp ni
gia n quay ng v b tr lc thu lc.
Dng tay lc n quay ng, kim tra khe h trong cc vng bi trc vt. Nu thy c
khe h, phi tho bulng, tho np di ca cacte c cu li 1 v rt m iu chnh ra, hnh
6.25.
Hnh 6.37 iu chnh khe h chiu trc c cu li kiu
Hnh 6. 38 iu chnh khe h n khp ca trc
trc vt con ln
1-Np. 2-Cc te c cu li.
3-m iu chnh
vt- con ln.

1-cl. 2-ai c iu chnh.
3-c hm. 4-m hm
iu chnh khe h n khp ca cp truyn ng trong c cu li: c nhiu loi c cu

li khc nhau c s dng trn cc t khc nhau, tu thuc vo kt cu c th m c cch
iu chnh khc nhau nhng nguyn tc iu chnh l:
- Dch chuyn dc trc n quay ng s iu chnh c khe h n khp ca cp
truyn ng trong c cu li. V d c cu li trc vt-con ln hnh 6.26. Ta tin hnh iu
chnh nh sau:
- Tho ai c hm 3.
- Ly m hm 4 ra.
- Dng cl 1 iu chnh ai c iu chnh 2.
B mn CNKT t
43
5. Kim tra dn ng li v khc phc khe

h
a. Cc khp ni
Kt cu ca khp ni cu rt a dng,
c loi kt cu t ng iu chnh khe h
trong qu trnh lm vic, hnh 6.27, c loi
ta phi iu chnh hnh 6.28.
C th d dng pht hin khe h trong
cc khp ni ca c cu dn ng li bng
cch lc mnh n quay ng trong khi
xoay tay li v nm tay vo cc khp kim
Hnh 6. 39 Loi khp cu t ng iu chnh r

trong qu trnh lm vic
tra hnh6.29 (a). Nu khe h vt qu qui nh, hy khc phc bng cch vn cc nt c ren
ca khp ni tng ng hnh 6.29 (b). Mun vy, phi tho cht ch nt ra, vn nt vo
n ht c ri li ni nt ra n khi mt u ca nt trng vi mt l lp cht ch.
Hnh 6. 40 Loi khp cu khng t ng iu chnh r

1-cht cu. 2-gi cht cu. 3-ai c iu chnh. 4-cht ch
B mn CNKT t
44
Hnh 6. 41. Kim tra (a) v khc phc (b) khe h trong cc khp ni dn
b. Kim tra khe h cht chuyn hng

bnh xe v tr thng.
Hnh 6.42. Kim tra khe h cht chuyn hng

1- ng h so; 2- mm phanh; 3- dm cu
Kch cu bnh xe khng tip t.

G ng h so 1 vo dm cu 3, iu chnh u o t vo mm phanh 2, xoay mt
ng h kim ch v tr s 0,
+ Kim tra, iu chnh khe h hng trc hnh 6.30 a.
Dng cn l o khe h pha di ca dm cu vi mt cam quay, khe h ny phi
1,5mm. Nu khe h ln hn ta phi tho cam quay khi du cu v thm m mt u dy
hn gim khe h hng trc.
+ Kim tra khe h hng knh hnh 6.30 b.
B mn CNKT t
45
H kch bnh xe ng trn mt t. Tr s ch trn ng h l khe h hng knh u.

u 0,75mm, nu khe h ln hn ta phi thay bc cht chuyn hng mi.
6. Chn on h thng li c tr lc
a. Xc nh hiu qu ca tr lc
t ng yn ti ch, khng n my, nh tay li v hai pha cm nhn lc vnh li.
Cho ng c hot ng cc s vng quay khc nhau: chy chm, c ti, gn ti ln nht,
nh tay li v hai pha cm nhn lc vnh li.
So snh bng cm nhn lc trn vnh li hai trng thi, bit c hiu qu ca tr
h thng lc li.
b. i vi h thng c tr lc thy lc
b1. Kim tra bn ngoi
Trc khi kim tra cht lng ca h thng tr lc thy lc cn thit phi xem xt v
hiu chnh theo cc ni dung sau:
S r r du tr lc xung quanh bm, van phn phi, xi lanh lc, cc ng ng
v ch ni.
Kim tra, iu chnh cng dy ai ko bm thy lc.
Kim tra lng du v cht lng du, nu cn thit phi b sung du.
Kim tra v lm sch li lc du nu c th.
b2. Xc nh hiu qu tr lc trn gi mm xoay
Vic xc nh hiu qu ca tr lc cn c th xc nh trn mm xoay. Trnh t tin
hnh theo hai trng thi ng c khng lm vic v ng c hot ng ch khng ti.
So snh lc nh li trn vnh li
b3. Xc nh cht lng h thng thy lc nh dng c chuyn dng o p sut
Xc inh cht lng h thng thy lc bng cch dng ng h o p sut sau bm,
nh trn hnh.
Dng c o chuyn dng gm: mt ng ng ni thng ng du, trn c b tr
u ni ba ng dn du vo ng du o p sut, ng h ny c kh nng o n
B mn CNKT t
46
150kG/cm2, pha sau l van kha ng du cung cp cho van phn phi. Dng c ny c
lp ni tip trn ng du ra c cu li.
+ Sau khi lp dng c vo
ng du, cho ng c lm
vic, ch cho h thng nng ln
ti nhit n nh (sau 15 n
30 giy).
+ Tin hnh x ht khng
kh trong h thng thy lc bng
cch: nh tay li v hai pha, ti
cc v tr tn cng dng vnh li
Hnh 6.43. o p sut bm bng dng c chuyn dng
v gi ti ch khong 23 pht.
+ ng c lm vic vi ch khng ti, m ht van kha ca dng c o chuyn
dng du lu thng. Xc nh p sut lm vic ca h thng trn ng h (p1) tng ng
khi t t chy thng.
+ ng c lm vic vi s vng quay trung bnh, ng ht van kha ca dng c
kha kn ng du. Xc nh p sut lm vic ca bm khng ti trn ng h (p2).
+ M hon ton van kha, ng c lm vic ch khng ti, quay vnh li n v tr
tn cng, gi vnh li v xc nh p sut trn ng h, p sut phi quay v tr s p2.
V d trn t HINO FF cc gi tr o kim nh sau:
p1 = 500,5kG/cm2 ( 800 vng/pht)
p2 = 122130kG/cm2 ( 2000 vng/pht)
p3 = 122kG/cm2 ( 800 vng/pht)
Nh vic kim tra nh trn c th xc nh cht lng bm, van iu p v lu lng,
van phn phi xi lanh lc.
b4. Xc nh cht lng h thng thy lc nh quan st phn b ng
Xc nh cht lng h thng thy lc nh quan st phn b ng c th thc hin bng
cc phng php sau:
+ Cho u xe ln cc b kiu mm xoay c ghi . Dng vnh li ln lt nh ht v
hai pha, xc nh cht lng h thng thy lc nh quan st s chuyn ng ca phn b
ng:
B mn CNKT t
47
- Nu c cu li chung vi xi lanh lc, quan st s dch chuyn ca: n ngang li (c

cu li bnh rng thanh rng), n quay ng (nu c cu li trc vt cu bi thanh rng bnh
rng)
- Nu xi lanh lc t ring, quan st s dich chuyn ca cn piston xi lanh lc.
+ Khi khng c mm xoay chia c th tin hnh kim tra nh sau: nng bnh xe ca
cu trc ln khi mt ng, quan st s chuyn ng ca phn b ng nh trn.
c. i vi h thng c tr lc kh nn
c1. Kim tra nhanh
+ chng dy ai ko my nn kh, lin kt my nn kh vi ng c.
+ Theo di s r r kh nn tr lc khi xe ng yn v khi xe chuyn ng c nh li.
+ Kim tra p sut kh nn nh ng h trn bng tablo: khi ng ng c, m bo
np y kh nn ti p sut nh mc (khong 8 kG/cm2) sau thi gian 2 pht.
+ Kim tra nc v du trong bnh cha kh, cng vic ny cn kim tra thng xuyn,
nu thy lng nc v du gia tng t xut cn xem xt cht lng ca my nn kh.
c2. Kim tra my nn kh v van iu p
Xc nh cht lng my nn kh bng ng h o p sut kh nn sau my nn:
- Nu p sut qu nh (so vi p sut nh mc) th c th do my nn kh cht lng
km, h ng ng kh nn, sai lch v tr van iu p v van an ton.
- Nu p sut qu ln chng t van iu p v van an ton b hng.
c3. Xc nh cht lng h thng tr lc
Xc nh cht lng h thng tr lc bao gm: cm c cu li, van phn phi, xi lanh
lc: tin hnh nng cu dn hng, nh li v cc pha u n, o lc tc dng ln vnh
li theo hai chiu, quan st s dch chuyn ca cn piston lc. Nu thy c hin tng lc
vnh li khng n nh, s di chuyn ca cn piston lc. Nu thy c hin tng vnh li
khng n nh, s di chuyn ca cn piston lc khng u n l do cm c cu li, van
phn phi, xi lanh lc h hng.
B mn CNKT t
48
6.4. CHN ON H THNG TREO

6.4.1. Nhim v v cu to
1. Nhim v
Lin kt gia dm cu vi khung hoc v t.
2. Cu to
H thng treo trn t bao gm: b phn n hi, b phn dn hng, b phn gim
chn, b phn n nh ngang thn xe.
a. Phn loi tng qut v h thng treo
H thng treo ph thuc c dm cu cng, trong bao gm: h thng treo ph
thuc n (dng cho treo mt cu) t trn cu trc hoc cu sau v h thng
treo ph thuc cn bng t trn cu kp cc cu sau t nhiu cu.
H thng treo c lp, cc dng kt cu c bn:
-
H thng treo n ngang bao gm: hai n ngang, mt n ngang, t trn cu

trc, cu sau.
H thng treo n dc bao gm: n dc n v n dc c thanh ngang lin kt

ch t trn cu sau.
H thng treo n cho: t trn cu sau.
b. Phn loi b phn n hi

Nhp l: loi mt l, loi nhiu l b thnh b nhp, loi i xng, loi khng i
xng. Nhp bao gm: l nhp, quang nhp, bu lng nh v, cao su gi nhp hn
ch hnh trnh.
L xo xon c: l xo tr, l xo cn, l xo xp phng, loi c tit din iu, loi c
tit din thay i
Thanh xon: thanh xon n, thanh xon ghp b, loi tit din trn, tit din
vung hay su cnh.
Ngoi ra cn c cc dng b phn n hi c bit nh: kh nn, kh nn-thy lc-in
t, n hi bng cao su, b phn n hi kt hp vi gim chn
c. Phn loi gim chn
B gim chn gm: xi lanh, piston, van v c cc loi:
B mn CNKT t
49
Gim chn ng mt lp v c t trn t con.

Gim chn ng hai lp v thng dng c t trn t con, t ti v t but.
Gim chn ng mt lp v c kh nng dp tt dao ng rt cao, nhng li c bn
thp (bng 80% tui th ca loi hai lp v) nn ch dng trn t con c gi thnh cao.
d. Kt cu thanh n nh ngang
Ty thuc yu cu v kh nng lm vic ca h thng treo trn t, m c th c mt
thanh n nh hay khng. Phn ln t con, t but v trn mt s t ti c b tr thanh
n nh ngang. Thanh n nh ngang thng b tr ngang theo cu xe v s lm vic khi
thn xe b nghing lch v mt pha, to iu kin gim gc nghing ngang v sn u ti
trng cho hai bn thng xe ca cng mt cu.
Thanh n nh c kt cu a dng, phn ln l ch U tit din trn, hnh dng v kch
thc cu to ty thuc vo yu cu gy nn m mem chng lt, khng nht thit tun th
theo ti trng ca t.
B mn CNKT t
50
Hnh 6.44 H thng treo xe Zil 130
3. Mt s tiu chun trong kim tra h thng treo

a. Tiu chun v n
n trn t do nhiu nguyn nhn. Cc ch tiu di y l n tng hp: n
do h thng treo, truyn lc, do ng c qua kh thi v do to nn ngun rung ng t ng
c, do cu trc thng, v xe gy nn Khi tin hnh kim tra h thng treo c th o t
xc nh mt s ln kt lun nguyn nhn.
Tiu chun v n chung cho ton xe ph thuc vo phng php o: t microphn
thu bn trong xe nhm o n trong xe, t microphn ngoi nhm o n ngoi. Cc
ch tiu di y dng cho xe mi khi xut xng.
B mn CNKT t
51
Cc tiu chun v n yu cu o trong khi xe ng yn n my v khi xe chuyn

ng. Nhng nu n nh hng ca h thng treo cn thit kim tra n khi xe
chuyn ng. Nu c th kim tra n khi xe ng yn th c th thu c cc thng tin
loi tr nh hng ca cc thng s khc.
Bng. Cc thng s n cho php ca ECE
n trong ECE N0 41
Loi xe*
n ngoi ECE N0 51
n dB (A)
Loi xe*
n dB(A)
khng qua
khng qu
M1- t con
80
M1- t con
80
M2- t but n 5 tn
82
M2- t but c ti <3,5 tn
81
M3- t but hn 5 tn
82
M2, M3 t but c ti >3,5 tn
82
t byt
82
M2, M3 t but c ng c
85
>147kW
Cc loi byt
84
80
Ch thch: (*) Loi xe xem trong phn loi xe.
N2 t ti c ti <3,5 tn
81
N2, N3 t ti c ti <12 tn
86
N3 t ti c ti >12 tn ng c
88
>147kW
- Cc thng s n cho php ca ECE (N0 41; N0 51)-1984 cho cc loi t khc
nhau, khi th trn ng tt 80 km/h cho trong bng .
- Cc thng s n cho php ca Vit Nam TCVN 5948:1999 khi th trn ng tt
50 km/h cho trong bng.
Bng. Cc thng s n ngoi cho php ca Vit Nam 1999.
n ngoi TCVN 5948:1999
Loi xe
n dB (A) khng qu
M1 t con
7477
M2- t but c ti <3,5 tn
7679
M2, M3 t but c ti >3,5 tn
7883
M2, M3 t but c ng c >147kW
7784
N2, N3 t ti c ti <12 tn
7883
N3 t ti c ti >12 tn ng c >147kW
7784
b. Tiu chun v bm ng ca ECE

Trong khong tn s kch ng t thit b gy rung, gi tr bm dnh bnh xe trn
nn khng nh hn 70%
B mn CNKT t
52
Hnh 6.45. Tiu chun v bm ng
6.4.2. H hng ca h thng treo

1. B phn dn hng
Mn cc khp tr, khp cu.
Bin dng khu: n ging, b , b xoay, dm cu, nhp l, quang treo.
Sai lch cc thng s cu trc, cc ch iu chnh, vu gim va, vu tng cng
Cc h hng ny s lm cho bnh xe mt quan h ng hc, ng lc hc ng, gy
nn mi mn lp nhanh, mt kh nng n nh chuyn ng, mt tnh dn hng ca xe
Ty theo mc h hng m biu hin ca n r nt hay m.
2. B phn n hi
B phn n hi quyt nh tn s dao ng ring ca t, do vy khi h hng s nh
hng nhiu ti cc ch tiu cht lng k trn.
Gim cng, hu qu ca n l gim chiu cao ca thn xe, tng kh nng va
p cng khi phanh hay tng tc, gy n, ng thi dn ti tng gia tc dao ng
thn xe, lm xu m du khi xe i trn ng xu.
B kt nhp do ht m bi trn lm tng cng, hu qu ca vic b cng nhp
lm cho t chuyn ng trn ng xu b rung xc mnh, mt m du chuyn
ng, tng lc tc dng ln thn xe, gim kh nng bm dnh, tui th ca gim
chn trn cu xe s thp.
Gy b phn n hi do qu ti khi lm vic, hay do mi ca vt liu. Khi gy
mt s l nhp trung gian s dn ti gim cng. Khi b gy cc l nhp chnh
B mn CNKT t
53
th b nhp s mt vai tr ca b phn dn hng. Nu l l xo xon c hay thanh

xon b gy, s dn ti mt tc dng b phn n hi.
V tng cng ca h thng treo lm mm b phn n hi, tng ti trng tc
dng ln b phn n hi. V t hn ch hnh trnh cng tng ti trng tc dng
ln b phn n hi. C hai trng hp ny u gy nn va p, tng n trong h
thng treo. Cc ting n ca h thng treo s lm cho ton b thn xe hay v xe
pht ra ting n ln, lm xu mi trng hot ng ca t.
R lng cc lin kt nh: quang nhp, ai kp, gi l xo u gy nn ting
n, x lch cu t, kh iu khin, nng tay li, tng n khi xe hot ng, d
gy tai nn giao thng.
3. B phn gim chn
B phn gim chn cn thit phi lm vic vi lc cn hp l nhm dp tt nhanh
chng dao ng thn xe. H hng ca gim chn dn ti thay i lc cn ny. Tc l gim
kh nng dp tt dao ng ca thn xe, c bit gy nn gim mnh bm dnh trn nn
ng.
Cc h hng thng gp l:
Mn b i xi lanh, piston. Piston xi lanh ng vai tr dn hng v cng vi sc
mng hay pht lm nhim v bao kn cc khoang du. Trong qu trnh lm vic
ca gim chn piston v xi lanh dch chuyn tng i, gy mn nhiu trn
piston, lm xu kh nng dn hng v bao kn. Khi , s thay i th tch cc
khoang du, ngoi vic du lu thng qua l tit lu, cn chy qua gia khe h
ca piston v xi lanh, gy gim lc cn trong c hai hnh trnh nn v tr, mt dn
tc dng dp tt dao ng nhanh.
H pht bao kn v chy du ca gim chn. H hng ny hay xy ra i vi
gim chn ng, c bit trn gim chn ng mt lp v. Do iu kin bi trn ca
pht bao kn v cn piston hn ch, nn s mn l khng th trnh c sau thi
gian di s dng, du c th chy qua khe pht lm mt tc dng gim chn. S
thiu du gim chn hai lp v dn ti lt khng kh vo bung b, gim tnh cht
n nh lm vic. gim chn mt lp v, s h pht bao kn dn ti y ht du
ra ngoi v gim nhanh p sut. Ngoi ra s h pht cn ko theo bi bn bn
ngoi vo v tng nhanh tc mi mn.
B mn CNKT t
54
Du bin cht sau mt thi gian s dng. Thng thng du trong gim chn
c pha thm ph gia c bit tng tui th khi lm vic nhit v p sut
thay i. Gi c nht trong khong thi gian di. Khi c nc hay tp cht
ha hc ln vo d lm du bin cht. Cc tnh cht c l thay i lm cho tc
dng ca gim chn mt i, c khi lm b kt gim chn.
Kt van gim chn c th xy ra hai dng: lun m hoc lun ng. Nu cc
van kt m th lc cn gim chn b gim nh. Nu van gim chn b kt ng th
lc cn gim chn khng c iu chnh, lm tng lc cn gim chn. S kt
van gim chn ch xy ra khi du thiu hay b bn, pht bao kn b h. Cc biu
hin ca h hng ny ph thuc vo cc trng thi kt ca van hnh trnh tr
hay van lm vic hnh trnh nn, van gim ti
Thiu du, ht du u xut pht t cc h hng ca pht bao kn. Khi thiu du
hay ht du gim chn vn cn kh nng dch chuyn th nhit pht sinh trn v
rt ln, tuy nhin khi cng ca gim chn thay i, lm xu chc nng ca
n. C nhiu trng hp ht du c th gy kt gim chn, cong trc.
Do qu ti trong lm vic, cn piston gim chn b cong, gy kt hon ton gim
chn.
Nt cao su ch lin kt c th pht hin thng qua quan st cc u lin kt. khi b
v nt t chy trn ng xu gy nn va chm manh, km theo ting n.
Cc h hng ca gim chn k trn c th pht hin thng qua cm nhn v m du
chuyn ng, nhit v ngoi gim chn, s chy du hay o trn b kim tra h thng
treo.
4. Bnh xe
Bnh xe c th c coi l mt phn trong h thng treo, cc thay i chnh trong s
dng l: p sut lp, mn, mt cn bng
5. Thanh n nh
H hng ca thanh n nh ch yu l: nt cc gi ta cao su, gim cng, h hng
cc n lin kt. Hu qu ca cc h hng ny cng tng t nh ca b phn n hi,
nhng xy ra khi t b nghing hay chy trn ng c sng ghnh.
B mn CNKT t
55
6.4.3. Kim tra, iu chnh h thng treo

- Quan st s rn nt ca nhp, vn cht cc mi ghp: quang nhp, cc u c nh, di
ng ca nhp...
- Bi trn cho c nhp.
- o vng tnh ca nhp so snh vi tiu chun, nu khng m bo phi thay mi.
- Kim tra mn ca c nhp, bc c nhp.
- i vi gim chn phi kim tra r r du (vi gim chn ng, r du nhiu phi thay
mi, vi gim chn n b sung du gim chn qua l b sung du), sit cht cc ni ghp...
6.5. CHN ON H THNG PHANH
6.5.1. Nhim v v cu to chung ca h thng phanh
H thng phanh dng gim tc ca t cho n khi dng li hn, m bo tnh
nng an ton khi s dng t. Cu to ph thuc tng loi h thng phanh.
a. Phn loi h thng phanh
Theo kt cu
- H thng phanh thy lc: thng gp trn t con, t ti nh (tng trng lng
khng qu 12 tn) v c th chia ra:
+ Phanh thy lc n gin, gm c: bn p, xi lanh chnh, xi lanh bnh xe, c cu
phanh.
+ Phanh thy lc c tr lc bn p phanh, cc dng tr lc l: tr lc chn khng, in
t (dng cho t nh), tr lc kh nn, thy lc (dng cho t ti nh v va).
+ Phanh thy lc c iu chnh lc phanh cho bnh xe, cc b iu chnh thng dng
l: b iu ha lc phanh n gin (trn c s van hn ch p sut cho cc bnh xe cu sau),
b iu chnh t ng chng trt lt (iu chnh s phanh theo kh nng chng b cng
bnh xe ABS)
- H thng phanh kh nn: thng gp trn t ti, t but loi va, nng v c th
chia ra:
+ Phanh kh nn n gin gm: bn p, van phanh, my nn kh, b iu p, bnh cha
kh nn, bu phanh bnh xe, c cu phanh.
B mn CNKT t
56
Hnh 6.46. S h thng phanh kh nn xe ZIL 130
+ Phanh kh nn c iu chnh lc phanh, cc b iu chnh thng dng l: b iu

chnh n gin, b iu chnh t ng chng trt lt (iu chnh phanh theo kh nng
chng b cng bnh xe ABS)
- H thng phanh thy lc kh nn: thng gp trn t ti nh v trung bnh (tng
trng lng 6 tn n khng qu 22 tn). H thng phanh loi ny dng cht lng iu
khin c cu phanh thng qua xi lanh bnh xe nh h thng phanh thy lc, vic to p lc
cho cht lng nh h thng cung cp kh nn qua van phn phi v xi lanh kh nn. H
thng ny cho php c cc u im chung ca c h thng kh nn v h thng thy lc.
Vic chia hai dng phanh c th c thc hin ti van phn phi kh nn hay ti xi
lanh chnh thy lc.
Theo s dng dn ng: dn ng iu khin mt dng, hai dng.
Theo qui chun ca quc t ch cho php dng loi dn ng iu khin hai dng, cc
dng iu khin lm vic c lp vi nhau, nhm trnh xy ra mt phanh cng mt lc trn
tt c h thng phanh, nng cao tin cy, an ton cho xe khi chuyn ng. Cu trc hai
dng c th l: c lp, song song (b tr hn hp).
B mn CNKT t
57
Theo v tr c cu phanh: b tr trong lng bnh xe, b tr cnh cu xe.

Theo tiu chun kim tra cht lng phanh:
- Loi M: M1 cho t con, M2 cho t but c tng trng lng n 5 tn, M3 ln
hn 5tn.
- Loi N dng cho t ti: N1 cho t ti c tng trng lng n 3,5 tn, N2 t 3,5
n 12 tn, N3 ln hn 12 tn.
- Loi O dng cho cc loi romoc v bn romoc.
b. Phn loi c cu phanh
C cu phanh dng tang trng.
C cu phanh dng a.
Kt cu ca phanh a rt a dng, cc chc nng hon thin nhiu, chng hn: trong
cc phanh a nm trn bnh xe sau thng c c cu lin ng iu khin vi phanh tay, c
cu t ng iu chnh khe h m phanh v a phanh, cm bin o tc quay ca bnh
xeDo cc h hng xy ra c th l cc biu hin khng r rng. Vic phn tch h
hng v chn on k thut cn nm chc kt cu c th ca chng.
c. Mt s tiu chun c bn trong kim tra hiu qu phanh
c1. Cc yu cu c bn khi kim tra h thng phanh
H thng phanh l mt h thng m bo an ton chuyn ng cho t. Do vy phi
chp hnh nhng yu cu kim tra kht khe, nht l i vi t thng xuyn hot ng
tc cao. Cc yu cu sau:
- Phi m bo nhanh chng dng xe khn cp trong bt k tnh hung no. Khi phanh
t ngt, xe phi dng sau sau qung ng phanh ngn nht, tc l c gia tc phanh cc
i.
- Phi m bo phanh gim tc t trong mi iu kin s dng, lc phanh trn bn
p phi t l vi hnh trnh bn p, c kh nng r phanh khi cn thit. Hiu qu phanh
cao v phi km theo s phanh m du m bo phanh chuyn ng vi gia tc chm dn
bin i u n gi n nh chuyn ng ca xe.
- Ti thiu trn t phi c hai h thng phanh l: phanh chnh v phanh d phng
(phanh chn v phanh tay). Hai h thng u phi sn sng lm vic khi cn thit. Dn ng
phanh tay v phanh chn lm vic c lp khng nh hng ln nhau. Phanh tay c th thay
B mn CNKT t
58
th phanh chn khi phanh chn c s c. Phanh tay dng gi nguyn v tr xe trn ng
bng cng nh trn dc nghing theo thit k ban u.
- Lc iu khin khng qu ln v iu khin nh nhng, d dng k c iu khin bng
chn hoc bng tay.
- Hnh trnh bn p phanh hoc tay phanh phi thch hp v nm trong phm vi iu
khin c th ca ngi s dng.
- H thng phanh cn c nhy cao, hiu qu phanh khng thay i nhiu gia cc ln
phanh. chm tc dng phi nh v c th lm vic nhanh chng to hiu qu phanh t
ngay sau khi va mi thi phanh.
- Khi phanh lc phanh pht sinh ra gia cc bnh xe cng mt cu phi bng nhau, Nu
c sai lch th phi nh trong phm vi cho php. Khi th phanh trn ng phi ng qu
o mong mun theo iu khin.
- Cc h thng iu khin c tr lc phanh, khi b h hng tr lc, h thng phanh vn
c iu khin v c tc dng ln t.
- m bo tin cy s dng ca t trong c h thng v cc chi tit trong h thng,
nht l cc chi tit bao kn bng vt liu cao su, nha tng hp.
- Cc c cu phanh phi thot nhit tt, khng truyn nhit ra cc khu vc lm nh
hng ti s lm vic ca cc c cu xung quanh (lp xe, moay ) phi d dng iu
chnh, thay th cc chi tit h hng.
c2. Mt s tiu chun c bn trong kim tra
Cc quc gia khc nhau u c tiu chun ring cho ph hp vi mc pht trin kinh
t, chnh v vy cc tiu chun s dng u khng ging nhau. Tiu chun c bn trong
kim tra hiu qu phanh cho trong bng 6.1 ca ECE R13 Chu u, v ca TCVN 69192001 Vit Nam trong trng hp lp rp, xut xng t.
+ Khi phanh xe trn ng qu o chuyn ng ca t khng lch qu 80 so vi
phng chuyn ng thng v khng b lch bn 3,50m.
+ Tiu chun kim tra cht lng phanh chn dng trong kim nh lu hnh ca Vit
Nam do b GTVT ban hnh trong bn 6.2. Tiu chun ngnh 224-2000.
Cng trong tiu chun ny yu cu cho phanh tay: khi phanh tay (phanh dng xe) xe
c dng trn dc ( dc 20%), hay lc phanh trn bnh xe kim tra trn b th khng
nh hn 16% trng lng t.
B mn CNKT t
59
Tiu chun Chu u: ECE-R13

t ch ngi
ECE-R13
Trng lng ln
t con
M1
Tc ban u (v)
80
t ch hng
t c tng trng lng
T but
M2
M3
60
3,5Tn
>3,5tn,12T
>12Tn
N1
n N2
N3
80
60
60
60
km/h
Phanh chnh (chn)
Cng thc tnh ton gn

ng qung ng
v2
0,1v
150
v2
0,15v
130
v2
(*)
0,15v
130
phanh
Qung ng phanh m
50,7
Gia tc chm dn trung
5,8
5,0
5,0
500
700
700
0,36s
0,54s
0,54s
36,7
36,7
61,2
36,7
36,7
bnh m/s2
Lc bn p max N
Thi gian chm tc
dng max s
Tc ban u phanh
80
60
60
70
50
40
(v) km/h
Phanh tay
Cng thc tnh ton gn

ng qung ng
0,1v
2v 2
150
2v 2
130
0,15v
0,15v
2v 2
(*)
115
phanh
Qung ng phanh m
93,3
64,4
Gia tc chm dn trung
2,9
2,5
64,4
95,7
54,0
38,3
2,2
bnh m/s2
Lc tay ko max N
400
600
600
Ch thch: (*)-Cng thc tnh ton gn ng qung ng phanh ly bng n,v tnh bng
km/h
Tiu chun ngnh 22-TTN 224-2000
t ch ngi
22-TCN 224:2000
Trng lng ln nht
t con
t ch hng
t ti
t but
8,0Tn
>8,0Tn
8,0Tn
>8,0Tn
30
30
30
30
30
Qung ng phanh m
7,2
9,5
11,0
9,5
11,0
Gia tc chm dn ln
5,8
5,0
4,2
Tc ban u phanh
(v)km/h
5,0
nht m/s2
B mn CNKT t
60
6.5.2. H hng ca h thng phanh

1. C cu phanh
a. Mn cc c cu phanh
Qu trnh phanh xy ra trong c cu phanh c thc hin nh ma st gia phn quay
v phn khng quay, v vy s mi mn ca cc chi tit m phanh vi tang trng hay a
phanh l khng trnh khi. S mi mn ny lm tng kch thc b mt lm vic ca tang
trng, gim chiu dy m phanh, tc l lm tng khe h m phanh v tang trng khi khng
phanh. Khi , mun phanh hnh trnh bn p phi ln ln hoc vi h thng phanh kh
nn thi gian chm tc dng s tng. Hu qu ca n l lm tng qung ng phanh, tng
thi gian phanh, gim gia tc chm dn trung bnh ca t, chng ta thng ni l s mn
c cu phanh lm gim hiu qu phanh ca t. Nu hin tng mn xy ra cn t th nh
hng ca n ti hiu qu phanh l khng ng k, nhng khi s mi mn tng ln nhiu s
dn ti gim ng k hiu qu phanh, ng thi lm cho ngi li phi tp trung cao x
l cc tnh hung khi phanh v s nhanh chng mt mi.
S mi mn qu mc ca m phanh c th dn ti bong trc lin kt (inh tn, hay keo
dn) gia m phanh v guc phanh, m phanh c th ri vo khng gian nm gia guc
phanh v tang trng, gy kt cng c cu phanh.
S mi mn tang trng c th xy ra theo cc dng: b co xc ln trn b mt ma st
ca tang trng v lm bin ng ln m men phanh, gy mo tang trng khi phanh v c th
nt tang trng do chu ti trng qu ln.
S mi mn cc c cu phanh thng xy ra:
Mn u gia cc c cu phanh, khi phanh hiu qu phanh s gim, hnh trnh bn p
phanh tng ln (nu l h thng phanh thy lc).
Mn khng u gia cc c cu phanh, hiu qu phanh gim mnh, t b lch hng
chuyn ng mong mun, iu ny thng dn ti cc tai nn giao thng khi phanh ngt.
Cc trng thi lch hng chuyn ng thng nguy him k c khi t chuyn ng
thng, v c bit khi t quay vng v phanh gp.
b. Mt ma st trong c cu phanh
C cu phanh ngy nay thng dng ma st kh, v vy nu b mt ma st dnh du,
m, nc th h s ma st gia m phanh v tang trng s gim, tc l gim m men phanh
B mn CNKT t
61
sinh ra. Thng thng trong s dng do m t moay , du t xi lanh bnh xe, nc t bn
ngoi xm nhp vo, b mt m phanh, tang trng chai cng lm mt ma st trong c cu
phanh. S mt ma st xy ra khng ng thi trn cc c cu phanh nn s lm gim hiu
qu phanh v gy lch hng chuyn ng ca t khi phanh. Trng hp ny hnh trnh
bn p phanh khng tng, nhng lc trn bn p d c tng cng khng lm tng ng k
m men sinh ra.
Nu b mt ma st b nc xm nhp th c th sau mt s ln phanh nht nh, m men
phanh sinh ra s phc hi li trng thi ban u.
c. B kt c cu phanh
C cu phanh cn thit phi to cho bnh xe ln trn khi khng phanh. Trong mt s
trng hp c cu phanh b b kt do: bong tm ma st gc phanh, h hng cc c cu hi
v, do iu chnh khng ng, vt l ri vo khng gian lm vic S b kt c cu phanh
cn c th xy ra trn c cu phanh c phanh tay v phanh chn lm vic chung trong cng
mt c cu phanh.
S b kt c cu phanh s gy mi mn khng theo qui lut, ph hng cc chi tit c
cu, ng thi lm mt kh nng chuyn ng ca t tc cao. S b phanh khi khng
phanh lm tng ma st khng cn thit, nung nng cc b mt ma st trong c cu phanh, do
vy h s ma st gim v gim hiu qu phanh khi cn phanh. Khi c hin tng ny c th
pht hin thng qua s ln trn ca t hay kch bnh xe quay trn, qua ting chm pht ra
trong c cu
2. Dn ng iu khin phanh
a. i vi dn ng iu khin thy lc
Khu vc xi lanh chnh:
- Thiu du phanh.
- Du phanh ln nc.
- R r du phanh ra ngoi, r r du phanh qua cc jong, pht bao kn bn trong.
- Du phanh b bn, nhiu cn lm gim kh nng cp du hay tc l cp du t bung
cha du ti xi lanh chnh.
- Sai lch v tr cc piston du do iu chnh khng ng hay do cc s c khc.
- Nt hay hng cc van du.
B mn CNKT t
62
- Co xc hay r b mt lm vic ca xi lanh.

ng ng dn du bng kim loi hay bng cao su:
- Tc bn trong, bp bn ngoi ng ng dn.
- Thng hay nt, r r du ti cc ch ni.
Khu vc cc xi lanh bnh xe.
- R r du phanh ra ngoi, r r du phanh qua cc jong, pht bao kn bn trong.
- Xc hay r b mt lm vic ca xi lanh.
H hng trong cm tr lc: bao gm cc h hng ca:
- Ngun nng lng tr lc (ty thuc vo dng nng lng truyn: chn khng, thy
lc, kh nn, hoc t hp thy lc-kh nn, in). V d: h hng ca bm chn khng,
my nn kh, bm thy lc, ngun in, ng ng dn, li lc, van iu p
- Van iu khin tr lc: mn, nt cc b mt van, sai lch v tr, khng kn kht hay tc
hon ton cc l van
- Cc xi lanh tr lc: sai lch v tr, khng kn kht, r rc bit s h hng do cc
mng cao su, cc vng bao kn s lm cho xi lanh tr lc mt tc dng, thm ch cn cn tr
li hot ng ca h thng.
- Cc c cu b phn lin kt gia phn tr lc v phn dn ng iu khin, gy nn
sai lch hay ph hng mi tng quan ca cc b phn vi nhau.
Khi xut hin cc h hng trong phn tr lc c th dn ti lm tng ng k lc bn
p, cm nhn v lc bn p tht thng, khng chnh xc. Trn t c tr lc phanh, khi
c cc s c trong phn tr lc s cn dn ti gim hiu qu phanh, hay gy b kt bt
thng c cu phanh.
H hng trong cm iu ha lc phanh: mn, nt cc b mt van, sai lch v tr,
khng kn kht hay tc hon ton cc l van
b. i vi dn ng phanh kh nn
Dn ng phanh kh nn yu cu kn kht cao, do vy ph bin nht l s r r kh
nn, thng gp tt c mi v tr trn h thng.
My nn kh v van iu p c cc h hng thng gp sau:
- Mn bung nn kh: sc mng, piston, xi lanh.
- Mn hng cc b bc hay bi trc khuu.
- Thiu du bi trn.
B mn CNKT t
63
- Mn, h van mt chiu.

- Chng dy ai.
- Kt van iu p ca h thng.
ng ng v bnh cha kh nn:
- Tc ng ng dn.
- Du v nc ng li.
Van phn phi, van ba ng, cc u ni:
- Kt cc van lm mt hiu qu dn kh.
- Nt hng cc mng cao su.
- Sai lch v tr lm vic.
Cm bu phanh bnh xe:
- Thng cc bt cao su.
- Gy l xo hi v cc bt cao su.
- Sai lch v tr lm vic.
Cc cm quay c cu phanh:
- B kt cc c cu do va chm hay kh m bi trn.
- Sai lch v tr lin kt
- Mn mt bin dng cam.
3. Cc thng s chn on c bn
Qua phn tch v lit k cc h hng trong h thng phanh c th dn ti cc thng s
biu hin kt cu chung nh sau:
- Gim hiu qu phanh: qung ng phanh tng, gia tc chm dn trung bnh nh, thi
gian phanh di.
- Lc phanh hay m men phanh bnh xe khng m bo.
- Tng hnh trnh t do bn p phanh.
- Phanh trn ng thng nhng xe b lch hng chuyn ng.
- Khng ln trn khi khng phanh
4. Cc biu hin ca t khi h hng h thng phanh
a. Phanh khng n
- Do tr lc khng hiu qu.
B mn CNKT t
64
- Khe h m phanh v tang trng ln

- M phanh dnh du, m phanh b t, tang trng b cc vt rnh vng, m phanh p
khng ht ln tang trng. M phanh b chai cng.
i vi phanh du:
- Lt kh trong ng ng thu lc, du phanh b chy, piston ca xi lanh phanh chnh
b kt. Piston xi lanh con b kt, ng ng du bn, tc.
i vi phanh kh:
p sut trong bu phanh khng , b iu chnh p sut khng lm vic, dy cua roa
b chng lm p sut gim, van ca my nn b h, sc mng ca my nn b mn, li lc
khng kh vo my nn b tc, van an ton ca my nn iu chnh sai, van ca tng phanh
b mn, bu phanh khng kn, ng ng dn kh b h. iu chnh cm phanh khng ng,
mng trong bu phanh b chng.
b. Phanh b dt
L xo ko cc guc phanh b gy, m phanh b gy, khe h m phanh v trng phanh
khng ng qui nh nh qu, gi m phanh mn, trc tri o b r, tang trng b o,
bi moay b r.
Bn p khng c hnh trnh t do: Khng c khe h gia m phanh v tang trng,
piston xi lanh phanh bnh xe b kt. Khe h gia cn piston v piston ca xi lanh chnh qu
ln.
c. Phanh n khng u cc bnh xe
Piston ca xi lanh bnh xe b kt (phanh du), iu chnh sai cam nh (phanh kh), m
phanh v tang trng b mn, iu chnh sai khe h tang trng, m phanh.
d. Phanh b b
Guc phanh b dnh vo trng, l xo tr guc phanh b gy, m phanh b trc ra khi
guc phanh. L b sung du xi lanh chnh b bn, tc. Vng cao su ca xi lanh chnh b n
ra, kt. Piston xi lanh chnh b kt.
e. C ting ku trong trng phanh
M phanh mn qu, b chai cng, l xo trong guc phanh b gy.
B mn CNKT t
65
f. Mc du gim
Xi lanh chnh b chy du, xi lanh bnh xe b chy du.
6.5.3. Kim tra, iu chnh h thng phanh
1. Xc nh hiu qu phanh
a. o qung ng phanh trn ng
Chn on ng phng di, mt ng kh c h s bm cao, khng c chng ngi
vt. Ti 1/3 qung ng cm cc ch th im bt u t chn ln bn p phanh.
Cho t khng ti gia tc n tc qui nh (v), duy tr tc ny cho n v tr cc
tiu phanh. Ti v tr cc tiu ct ly hp, t chn ln bn p phanh v phanh ngt. Khi
phanh, gi yn v tr bn p phanh, vnh li trng thi i thng. Ch cho t dng li.
o khong cch t cc tiu n v tr t dng, khong cch ny l qung ng
phanh. So snh vi ch tiu nh gi.
Phng php ny kh thun li, khng i hi nhiu thit b, nhng nhc im l
chnh xc khng cao, qu trnh o ph thuc vo mt ng v trng thi p phanh, d gy
nguy him khi th trn ng.
b. o gia tc chm dn, thi gian phanh trn ng
Phng php ny tng t nh trn, nhng cn c dng c o gia tc vi chnh xc
0,1m/s2 v xc nh bng gi tr gia tc phanh ln nht trn dng c o. o gia tc chm
dn ln nht l phng php cho chnh xc tt, c th dng nh gi cht lng h thng
phanh, v dng c o nh gn (gn trn knh t).
Vic tin hnh o thi gian phanh cn ng h o thi gian theo kiu bm giy vi
chnh xc 1/10 giy. Thi im bt u bm giy l lc t chn ln bn p phanh, thi
im kt thc l lc t dng hn.
c. o lc phanh hoc mmen phanh trn b th
Dng c bn ca thit b o hiu qu phanh thng qua vic o lc phanh bnh xe
bng b th con ln.
B th phanh bao gm ba phn chnh: b o, t iu khin v ng h ch th.
B mn CNKT t
66
B o l mt thit b i xng. B o bao gm hai tang trng c dn ng quay

nh ng c in thng qua mt hp s. V hp s c lin kt vi v ng c
in v cng quay trn hai . Trn v hp s c gn tay n o m men cm
ng ca stator. Do vy khi c lc cm ng sinh ra trn v ng c in th v hp
s s quay i mt gc
nh to nn cm bin
o m men cm ng
v th hin bng
chuyn v o lc.
Gia hai tang trng
c b tr con ln o
tc di ca bnh
xe, nhm xc nh o
Hinh 6.47. S nguyn l b th phanh t
tc bnh xe v kh nng ln trn. Pha trc b o c t b o trng lng

t ln cc bnh xe.
Mn hnh hin th cho bit lc o ti cm bin o lc, biu th m men cm ng stator.
Khi phanh ti trng thi gn b cng ( trt bnh xe khong 25 n 50%), m men cm
ng ln nht v thit b khng hin th cc gi tr tip sau.
T in bao gm mch in, r le t ng iu khin, my tnh lu tr v hin th s
liu.
Quy trnh o c xc nh bi nh ch to thit b, bao gm cc trnh t sau y:
t khng ti, sau khi c kim tra p sut lp, cho ln t t ln b th, qua
bn o trng lng, vo gi tang trng. ng c hot ng nhng tay s v
tr trung gian. Bnh xe phi c inh trn tang trng. Khi ng ng c ca b
th, lc ny do ma st ca tang trng vi bnh xe, bnh xe ln trn tang trng.
Ngi li p phanh nhanh, u cho n khi bnh xe khng quay c v kim ch
th ca ng h b th khng tng ln c na. Qu trnh kt thc v cho bnh
xe cu sau tip tc vo b o. Khi o cc bnh xe cu sau thng kt hp o
phanh tay.
Cc loi b th c th ch th s tc thi hay lu tr ghi li qu trnh thay i lc
phanh trn cc bnh xe. Kt qu o c bao gm:
- Trng lng t t ln cc bnh xe.
B mn CNKT t
67
- Lc phanh ti cc b mt tip xc bnh xe vi tang trng theo thi gian .

- Tc di ca bnh xe theo thi gian.
Cch tnh ton x l s liu
- Sai lch tuyt i v tng i ca trng lng gia hai bn.
- Sai lch tuyt i v tng i ca lc phanh gia hai bn.
- Lc phanh n v: l lc phanh chia cho trng lng ca tng bnh xe.
- Tc gc ca tng bnh xe theo thi gian.
- trt ca tng bnh xe theo thi gian.
B mn CNKT t
68
Hnh 6.48. V d kt qu o phanh t con
Kt qu tnh ton v hin th bao gm

- Trng lng ca t t ln cc bnh xe, sai lch tuyt i v tng i gia hai bn.
B mn CNKT t
69
- Lc phanh ti cc b mt tip xc ca bnh xe trn cng mt cu, sai lch tuyt i v

tng i gia hai bn.
- Qu trnh phanh (lc phanh) theo thi gian.
- khng ng u ca lc phanh sinh ra trong mt vng quay bnh xe tnh bng %
( mo ca tang trng).
- Lc phanh ca cc bnh xe cu sau khi phanh bng phanh tay.
- T l lc phanh v trng lng trn mt bnh xe (%).
- Gi tr sai lch ca lc phanh gia hai bnh xe trn cng mt cu, dng nh gi
kh nng n nh hng chuyn ng khi phanh.
Qua cc thng s ny cho bit: cht lng tng th ca h thng phanh, gi tr lc
phanh hay m men phanh ca tng bnh xe. Khi gi tr lc phanh ny nh hn tiu chun
ban u th c cu phanh c th b mn, h thng dn ng iu khin c s c, hay c cu
phanh b b cng (kt). Tuy nhin, kt qu khng ch r h hng hay s c khu vc no,
iu ny ph hp vi nh gi cht lng tng th ca h thng phanh, thng qua thng s
hiu qu.
Kt qu ca vic o phanh trn b th cho t con ghi li trn giy trong hnh 6..
2. o lc phanh v hnh trnh bn p phanh
Vic o lc phanh v hnh trnh bn p phanh c th tin hnh thng qua cm nhn
ca ngi iu khin. Song chnh xc cc gi tr ny c th dng lc k o lc v thc
o chiu di, khi xe ng yn trn nn ng.
Khi o cn xc nh: lc phanh ln nht t trn bn p phanh, hnh trnh t do ca
bn p phanh, khong cch ti sn khi khng phanh hay hnh trnh ton b bn p phanh,
khong cch cn li ti sn.
Hnh trnh t do ca bn p phanh c o vi lc bn p nh khong (20 50)N,
gi tr nh vi t con, gi tr ln vi t ti. Hnh trnh ton b c o khi p vi lc
bn p khong (500 700)N.
Lc phanh ln nht trn bn p c o bng lc k t trn bn p phanh, ng vi
khi p ht hnh trnh ton b.
Khi hnh trnh t do ca bn p phanh qu ln hoc qu nh v hnh trnh ton b bn
p phanh thay i chng t c cu phanh b mn, c sai lch v tr n dn ng.
B mn CNKT t
70
Khi lc phanh ln nht trn bn p qu ln chng t c cu phanh b kt, hoc c h

hng trong phn dn ng.
3. o lc phanh v hnh trnh cn ko phanh tay
Mt s s liu ca hnh trnh bn p phanh, phanh tay
Mc t
HINO FC
Phanh chn
A
Ting tch
70100
36
1030
Van kha
34
HINO FF
Phanh tay
194204
KAMAZ
2030
100130
HUYNDAI
1216
CROWN
16
125135
810
MAZDA
36
5070
47
TOYOTA 4WD
36
6070
57
A-hnh trnh t do; B- khong cch ti sn; D- khong cch cn li ti sn.

Khi o cn xc nh: lc phanh ln nht t trn cn ko phanh tay, hnh trnh ton b
cn ko. Thng thng trn phanh tay c c cu cc hm, v vy dng ting tch xc
nh. S lng ting tch cho bi nh ch to, tham kho bng 6.3.
4. o hiu qu ca phanh tay
a. Trn b th phanh
Tng t nh th phanh chn, c th ng thi tin hnh khi th phanh cho cu sau.
Thng s cn xc nh bao gm:
Lc phanh trn cc bnh xe.
Hiu qu phanh o bng lc phanh n v (TCVN 5658-1999) khng nh hn
20% trng lng t ln cu sau.
S lng ting tch theo yu cu ca nh sn xut.
b. Kim tra trn ng phng
Chn mt ng nh trnh by khi th phanh chn trn ng. Cho t chy
thng vi tc 15km/h, ko nhanh u phanh tay. Qung ng phanh khng
c ln hn 6m, gia tc khng nh hn 2m/s2, t khng lch khi qu o
thng.
B mn CNKT t
71
Vi t con c th cho t ng yn ti nn ng phng, ko phanh tay, dng

t 4 n 5 ngi y xe v trc, xe khng ln bnh l c.
c. Kim tra trn dc
Chn mt ng tt c dc 200. Cho t dng trn dc bng phanh chn, tt my,
chuyn v s trung gian, ko phanh tay, t t nh phanh chn, xe khng b tri l c.
5. Xc nh s khng ng u ca lc hay m men phanh
a. Bng cch o trn b th (chn on) phanh
S khng ng u ny c th xc nh c lp ca tng lc phanh sinh ra trn cc
bnh xe (nh nu trn nh kt qu o ghi).
b. Bng cch th xe trn ng
Cc cng vic chnh tin hnh nh sau:
Chn mt ng tt kh, c nhn v bm gn ng u, chiu di khong
150m, chiu rng mt ng ln t 4 n 6 ln chiu rng thn xe. K sn trn
nn ng vch chun tim ng, cm mc tiu v tr bt u phanh. Cho xe
chuyn ng thng vi vn tc qui nh v phanh ngt, gi cht vnh li.
Thng qua trng thi dng xe xc nh lch hng chuyn ng t, o chiu
di qung ng phanh AB, v lch qu o BC.
Hnh 6.49. Xc nh lch hng chuyn ng ca t khi phanh
Tr s lch hng ny c th ly bng gi tr trung bnh ca lch ngang thn xe trn

chiu di qung ng phanh, n biu th s khng ng u ca mmen phanh trn cc c
cu phanh, do mn hoc do h hng trong cc ng dn ng (dng dn ng phanh).
iu kin th nh vy c ngha khi xem xt an ton chuyn ng m khng ch r s
khng ng u cho cc bnh xe. Theo TCVN 224-95 lch qu o khi phanh vn tc
qui nh (30m/h vi t ti, but, 40km/h vi t con) khng qu 8 hay 3,5m.
Trc khi th cn ch mt s vn sau:
B mn CNKT t
72
- Xe khng ti hoc c ti b tr i xng qua mt ct dc tm xe.

- Kim tra cht lng bnh xe, p sut lp, iu chnh ng gc kt cu bnh xe.
Trn cc t khng c b iu chnh lc phanh, bnh xe v mt ng c cht lng
tt, ng u c th xc nh qua vt lt ca cc bnh xe xc nh s khng u ny.
6. Chn on c cu phanh
C cu phanh c chn on thng qua cc biu hin chung khi xc nh trn ton xe.
Hiu qu v chnh xc hn c l nh vic xc nh lc phanh hay m men phanh cc bnh
xe bng b th.
Trn cc xe ti ln v trung bnh s dng phanh tang trng c l kim tra khe h
m phanh tang trng xc nh trng thi.
Quan st:
- Bng mt thy cc hin tng r r du phanh khu vc xi lanh bnh xe.
- S hot ng cam quay h thng phanh kh nn.
Kim tra s ln trn bng cch kch nng v quay cc bnh xe, xc nh s va
chm ca m phanh vi tang trng hoc a phanh.
Kim tra s r r kh nn, khi p phanh.
Kim hin tng b phanh bng cch xc nh nhit ca tang trng hoc a
phanh sau khi th phanh trn ng, qua mi kht chy ca tm ma st (mi kht
c trng).
Kim tra s ln trn ton bnh xe khi th trn ng bng, ct ly hp hay nh s
v s 0. Nhn xt v nh gi theo kinh nghim s dng.
i vi c cu phanh c t im ring c th kim tra:
a. C cu phanh thy lc
Kch bnh xe, kim tra trng thi b cng bnh xe ln lt qua cc trng thi: phanh
bng phanh chn, phanh bng phanh tay, khi thi phanh.
B mn CNKT t
73
Hnh 6.50. Kt cu c cu phanh du

1-ng ng dn. 2-xi lanh ph. 3-vt x gi. 4-m guc phanh. 5-piston xi lanh ph. 6-l xo hi v guc
phanh. 7-trng phanh (tang trng). 8-guc phanh. 9-cupen vnh khn. 10-l xo gin cch. 11-cam lch tm
iu chnh khe h pha trn. 12-cht lch tm iu chnh khe h pha di.
Khe h gia m phanh v tang trng (a phanh) c nh hng n hnh trnh t do v

hiu qu phanh, kh nng n nh, dn hng khi phanh.
Hnh 6.51. iu chnh khe h gia m phanh v
Hnh 6.52. X khng kh trong xi lanh bnh xe
trng phanh i vi phanh du
1-c x kh. 2-ng cao su. 3-bnh cha du phanh.
1-cam lch tm. 2-tang trng. 3-m phanh. 4-guc

phanh. 5-cn l. cht lch tm.
Kim mc du v b sung du trong tng bm: mc du trong tng bm nu cao qu d

tro gy lng ph, nu thp khi xe ln hoc xung dc d lm lt kh vo trong ng ng
B mn CNKT t
74
dn lm phanh khng n. Mc du o t mt thong n mt l du l (15 20)mm. Nu

thiu b sung du phanh ng chng loi, m hiu, s lng.
Kim tra iu chnh khe h gia m phanh v tang trng
Khe h gia m phanh v tang trng c o pha trn v pha di (cch u mt
khong 15 20mm) ca m phanh v tang trng nh cn l 5 hnh 6.52
Phanh khng t cng ho
Khe h pha trn
Khe h pha di
i vi phanh du
(0,2 0,25)mm
0,12mm
i vi phanh hi
(0,4 0,5)mm
0,2mm
Nu khe h ny khng ng qui nh hoc khc nhau cc bnh xe ta phi tin hnh
iu chnh bng cch xoay cam lch tm 11 v cht lch tm 12, hnh 6.50
X kh trong xi lanh bnh xe, lm ln lc cho cc bnh xe, hnh 6.52
- Mt ngi di, dng on ng cao su mt u cm vo nt x du, mt u cm
vo bnh cha.
- Mt ngi ngi trn ca bin p phanh, nh phanh. p- nh nhiu ln n khi cng
chn phanh v gi nguyn.
- Ngi ngi di ni c x kh 1/2 3/4 vng s thy du v bt kh chy ra bnh
cha. n khi thy ch c du chy ra th vn cht c x, ngi ngi trn nh chn phanh.
b. C cu phanh a
Trn t con dng phanh a c gn thm ming kim loi bo ht m phanh, khi mn
ti gii hn phi thay, ming kim loi ny s c st vi a phanh te tia la v pht ting va
chm bo hiu. Ting va chm c st ny c th nhn bit c khi phanh hay quay khi kch
nng bnh xe.
c. C cu phanh kh nn
C cu phanh guc, cam quay c bu phanh tch nng v t ng iu chnh khe h m
phanh tang trng.
C cu phanh loi ny dng ph bin trn xe but, xe ti hin i, khi kim tra cht
lng cn phi tin hnh cho ng c n my ti p sut kh nn lm vic, m van phanh
tay, ri mi xc nh kh nng ln trn ca bnh xe.
iu chnh khe h pha di gia m phanh v tang trng
B mn CNKT t
75
iu chnh khe h pha di tin hnh c lp cho tng m phanh nh quay u bu

lng 7 s xoay cht lch tm 8 lm thay i khe h pha di gia m phanh v tang trng,
hnh 6.53
Hnh 6.53. Kt cu c cu phanh kh

1-m phanh. 2-l xo hi v guc phanh. 3-guc phanh. 4-vng hm. 5-thanh ni. 6-cam phanh. 7-bu lng
iu chnh lin vi trc lch tm. 8-trc lch tm iu chnh khe h pha di gia m phanh v tang
trng
iu chnh khe h pha trn gia m phanh v tang trng hnh 6.40 v hnh 6.41
- Xoay trc vt 2, ren vt 3 quay, lm vnh rng 4 quay, lm cho trc cam lp then hoa
vi then pha trong ca vnh rng quay lm cam 5 xoay i mt gc, hoc y hai guc
phanh i ra (gim khe h) hoc lm hai guc st vo (tng khe h).
B mn CNKT t
76
Hnh 6.54. iu chnh khe h pha trn

1-c lm lin vi nhau to thnh gi v n
Hnh 6.55. iu chnh phanh bnh xe dn ng kh
y. 2-trc vt. 3-rng vt. 4-vnh rng. 5-trc cam
nn
lch tm.
Vi c cu phanh hi khng th iu chnh c lp tng m phanh cho nn yu cu

mn ca hai m phanh ca cng mt c cu phanh phi nh nhau, mi c khe h gia m
phanh v tang trng nh nhau khi iu chnh
Thng thng khi iu chnh khe h ngi ta tin hnh theo kinh nghim:
- Kch cu ln.
- Quay bnh xe ta tin hnh iu chnh: vn cht cht lch tm bnh xe ngng quay
sau ni ra t t bnh xe quay c v khng chm st m phanh l c, tin hnh
iu chnh cht lch tm ca m phanh bn kia cng tng t.
Tin hnh iu chnh khe h pha trn nh cam lch tm hoc trc vt quay cam phanh
cng tng t nh iu chnh khe h pha di.
7. c im chn on cc loi h thng phanh
Ngoi cc vic xc nh cc thng s chung nh gi hiu qu phanh khi tin hnh chn
on cc loi h thng phanh khc nhau cng c cc biu hin khc nhau.
a. i vi phanh thy lc
Do c truyn nng lng iu khin c cu phanh l cht lng nn khi chn on cn
thit phi xc nh trng thi k thut ca h thng thng qua:
B mn CNKT t
77
S r r cht lng dn ng.

S lt kh vo h thng dn ng.
H hng cc van iu tit cht lng.
Vn bao kn cc khu vc khng gian cha cht lng.
Vic chn on c th tin hnh bng vic quan st bng mt cc vt r r ca du
phanh. Song tt nht l dng ng h o p sut nhng v tr c th o c nh sau: sau
xi lanh chnh, xi lanh bnh xe.
Hin tng gim p sut so vi tiu chun c th l do cc nguyn nhn nu trn, nht
l hin tng h hng do mn cc jong, pht bao kn cc khng gian cha cht lng. ng
thi cng cn ch thm nhng nguyn nhn:
Do sai lch cc n dn ng.
Tc, bp ng dn du.
V ng ng.
Thiu du hoc tc l du ti bnh cha du
a1. Vi h thng phanh c b iu ha lc phanh
Tin hnh kim tra p sut cht lng sau b iu ha nh trn hnh. S dng cc ng
h o c tr s ln nht n 100kG/cm2. Vic o c tin hnh nh tho cc ng ng
dn du ra cc cu, lp vo cc ng h o p sut, x khng kh trong h thng v b
sung du phanh. Khi o, p phanh v theo di s tng p sut du v xc nh p sut
ng du ra cu sau trn b iu chnh lc phanh hai trng thi:
Tng ng mc bn p chn phanh nh, khi b iu ha cha thc hin iu
chnh (vi p sut nh), p sut dn ra cu sau v cu trc l nh nhau.
Tng ng vi mc bn p chn phanh ln, khi b iu ha thc hin iu
chnh (vi p sut cao), p sut dn ra cu cu sau thp hn p sut dn ra cu
trc.
Khi b iu ha c mt ng dn du ra cu sau ch cn dng mt ng h o p sut
ra cu sau.
Vic nh gi kt qu ty thuc vo thng s chun do nh ch to qui nh v bng s
liu dng i chiu cho trong bng (i vi mt t con). Nh vic o p sut c th xc
nh kh nng lm vic ca b iu ha trn t. Cc thng s kim tra p sut ca b iu
B mn CNKT t
78
ha trn cc xe cng loi c th khng ging nhau, v vy cng vic ny cn c ti liu c

th. Mt b s liu ca xe s dng ti c ca hng TOYOTA cho trong bng.
Hnh 6.56. Chn on s lm vic ca b iu ha lc phanh
S liu kim tra s lm vic ca b iu ha lc phanh

p sut sau xi lanh chnh
p sut ra cu sau
15kG/cm2(213psi)
15kG/cm2(213psi)
80kG/cm2(1138psi
39kG/cm2(555psi)
a2. Vi h thng phanh c tr lc chn khng

Cc h hng xut hin trong h thng tr lc thng l:
- Hng van mt chiu ni gia ngun chn khng v xi lanh tr lc.
- Van m tr lc b mn, nt, h.
- Mng cao su b thng.
- H thng b h.
- Du phanh lt vo xi lanh.
- Tc, bp do s c bt thng.
- Ngun chn khng b hng (trn ng c phun xng, hay ng c diesel).
Cc biu hin xut hin nh sau:
- R r du phanh khu vc b cng ha.
- Lc trn bn p tng cao.
- Hnh trnh t do ca bn p b gim nh.
- Hiu qu cng ha khng cn.
Phng php chn on
B mn CNKT t
79
- N my p phanh ba ln t c hnh trnh ng nht.

- Khi ng c khng lm vic, o hnh trnh t do, t chn ln bn p phanh, gi
nguyn chn trn bn p, n my, bn p phanh c xu hng tht xung mt on nh
na chng t h thng cng ha lm vic tt, nu khng h thng c h hng.
- o lc t trn bn p ti khi t gi tr ln nht, so vi gi tr tiu chun, khi lc
bn p ln chng t h thng c h hng phn ngun chn khng (my ht chn khng
hng, h ng ng chn khng ti xi lanh cng ha) hay van mt chiu. Khi lc bn p
tng qu cao chng t h thng cng ha b mt hiu qu.
- Khi lm vic c hin tng mt cm gic ti bn p phanh: c giai on qu nng
hay qu nh (hng chn phanh) chng t van cng ha sai lch v tr hoc hng (mn, n,
nt van bng cao su).
- Khi phanh c hin tng mt ht cm gic ti bn p phanh, mun r phanh m
khng c, chng t van mt chiu b kt, v tr van cng ha bi sai lch.
- Trn ng c xng c ch ha kh khi b h ng chn khng, c th dn ti khng
n my c, hay ng c khng c kh nng chy chm.
- H cng ha lm vic tt khi dng xe, tt my, hiu qu cng ha cn duy tr c
trong 2,3 ln p phanh tip theo.
b. i vi h thng phanh kh nn
H thng phanh kh nn ngoi vic o c cc thng s chung trn cn cn thit phi:
Xc nh s r r kh nn trc v sau van phn phi.
Tc ng ng dn.
Kt cc van lm mt hiu qu dn kh.
H hng cc mng xi lanh.
Bm kh nn khng kh nng lm vic.
Khi xc nh: cho ng c lm vic, ch h thng kh nn lm vic p sut yu cu
trong khong (5,5 8,0)kG/cm2, sau :
Kim tra s r r qua vic xut hin ting kh nn lt qua khe h hp trc v sau
lc p phanh.
Kim tra s hot ng ca cc c cu cam quay ti khu vc bnh xe.
B mn CNKT t
80
kn kt ca h thng c th pht hin lc dng xe, tt my, ng h ch th p sut

phi duy tr c p sut trong mt thi gian di nht nh, khi c hin tng tt nhanh p
sut chng t h thng b r, k c khi h phanh tay lin ng qua h kh nn.
Cc h hng trong my nn kh l:
Mn bung nn kh: sc mng, piston, xi lanh.
Mn, h van mt chiu.
Mn hng b bc, hoc bi trc khuu.
Thit b bi trn.
Chng dy ai
Kt van iu p h thng.
Cc h hng trn c th pht hin thng qua cc biu hin sau:
Kim tra iu chnh chng ca dy ai ko bm hi.
Xc nh lng v cht lng bi trn.
p sut kh nn thp do kt van hoc my nn kh b mn, hng.
Thng xuyn x nc v du ti bnh tch ly kh nn, theo di lng du x ra
xem xt kh nng lm vic ca my nn, nu lng du nhiu qu mc th cn
tin hnh kim tra cht lng ca my nn kh. Khi tin hnh phanh lin lc 3 ln
gim p sut cho php khng c vt qu (0,8 1,0)kG/cm2 (xem trn ng
h o p sut ca t), tng ng vi ng c lm vic ch chy khng ti.
Nghe ting g trong qu trnh bm hi lm vic.
Trn h thng phanh c dng phanh cho r mooc vic xc nh cng nh trn, song
khi lng cng vic tng ln nhiu.
Kim tra iu chnh cc b phn ca my nn kh
+ Kim tra, iu chnh cng ca dy ai dn ng my nn kh.
+ Kim tra, iu chnh van iu chnh p sut.
B mn CNKT t
81
Khi thy p sut trong h thng phanh (trn

ng h bo) b gim khng bo m th ta phi
tin hnh chnh li sc cng l xo ca van iu
chnh p sut: hnh 6.42
- Vn vo chp c ren 1 tng sc cng l xo
2, s tng c p sut trong bnh cha. Khi iu
chnh phi so snh vi p sut ln nht cho php
trong bnh cha.
- Kim tra kn cc mt phn cch ca van
phn phi v bu phanh bnh xe, cc u ni bng
cch bi nc x phng v quan st.
- Kim tra p sut ln nht bu phanh bnh
xe khi phanh c th quan st trn ng h o p
Hnh 6.57. Van iu chnh p sut

1- chp c ren, 2- l xo
sut ca bu phanh bnh xe, hoc dng ng h o

p sut ni vi ng kh nn vo bu phanh (vi
loi khng c ng h ch th trn ca bin). Khi p
phanh v gi nguyn chn phanh p lc khong
(45) kG/cm2.
c. i vi h thng phanh thy lc kh nn
Trn t ti thng s dng h thng phanh thy lc kh nn: c cu phanh lm vic
nh thy lc, iu khin nh kh nn.
Khi chn on cn tin hnh cc cng vic cho h thng phanh thy lc v cc cng
vic cho phn h thng phanh kh nn. Ngoi ra cn cn tin hnh cc cng vic sau:
c1. Kim tra p lc kh nn sau van phn phi p (kG/cm2) tng ng vi cc v tr gc bn
p phanh (0)
Lp ng h o p sut kh nn vo u vo ca xi lanh kh nn. ng h o c
gi tr o ln nht ti 10kG/cm2.
N my cho ng c lm vic n nh, p sut kh nn t gi tr 7,0 kG/cm2.
Dng thc o chiu cao hay thc o o v tr bn p phanh, tng ng vi
cc gc cho trong bng, ghi li gi tr p sut ch th trn ng h.
B mn CNKT t
82
Nu cc gi tr o c nm trong vng ca hai ng m th van phn phi v h

thng thy lc lm vic tt. Nu nm ngoi cn tin hnh xem xt tip cht lng ca van
phn phi v h thng.
Hnh 6.58. Phng php nh gi cht lng h thng iu khin ti van phn phi
c2. Kim tra p lc thy lc sau xi lanh chnh p(kG/cm2) tng ng vi cc v tr gc bn

p phanh (0)
Lp ng h o p sut kh nn vo u ra ca van phn phi. ng h o c gi
tr o ln nht ti 10kG/cm2.
N my cho ng c lm vic ti nhit n nh, p sut kh nn t gi tr 7,0
kG/cm2.
Dng ng h o p sut thy lc lp u ra. X khng kh trong h thng sau
vn cht ng h o.
p bn p theo mc phanh nh, theo di ng h o p sut thy lc, nhn
r trng thi p sut thy lc bt u gia tng, xc nh gi tr p sut kh nn.
p bn p theo mc ch phanh ngt, theo di ng h o p sut thy
lc, ng h o p sut kh nn, xc nh p sut kh nn cc i v p sut thy
lc cc i.
Kt qu cc xem xt theo kt cu:
Vi loi van phn phi khng chnh p sut thy lc gia cu trc v cu sau
(loi I).
Vi loi van phn phi chnh p sut thy lc gia cu trc v cu sau (loi II).
B mn CNKT t
83
Hnh 6.59. Phng php nh gi cht lng h thng iu khin ti xi lanh kh nn v thy lc
d. i vi t nhiu cu ch ng lm vic ch lun gi

Mt s t c kh nng c ng cao s dng h thng truyn lc vi nhiu cu ch
ng. Cu trc v cu sau lin kt vi nhau thng qua khp ma st v lm vic ch
lun gi c hai cu. Nu khi o kim tra phanh trn b th ch cho mt cu, th cc gi tr o
khng phn nh c m men phanh trn cc c cu phanh ca bnh xe. Trong trng hp
ny c th nh gi thng qua:
Tho cc ng lin kt gia cc cu v tng cu xe ring bit th trn b th
thng thng.
S dng cc b th c kh nng lu tr d liu ca nh sn xut khi th trn b
th phanh mt cu thng thng. Sau khi th xong so snh kt qu vi s liu
c lu tr.
Th phanh t trn ng.
S dng b th chuyn dng cho t hai cu ch ng, th ng thi trn hai
cu.
Mt vi dng s t c kh nng c ng s dng h thng truyn lc vi nhiu cu
ch ng.
Hnh 6.60. Cc dng cu trc truyn lc trn t con c kh nng c ng
B mn CNKT t
84
8. i vi h thng phanh c ABS

H thng ABS c chn on bng cc phng thc sau y:
a. Chn on chung
Dng chn on h thng phanh thng qua cc thng s hiu qu trnh by
trn, h thng ABS ch lm vic tc bnh xe tng ng vi tc t 10
km/h tr ln. V vy khi kim tra trn b th phanh vn xc nh cc thng s nh
h thng khng ABS.
Dng t chn on c sn trn xe.
Hnh 6.61. Kim tra p sut trn bnh tch nng ca ABS
Quy lut kim tra chung ca chng nh sau:

a kha in v v tr ON, khi ng ng c, n BRAKE hay ANTILOCK sng,
sau n tt, chng t h thng lm vic bnh thng, ngc li, h thng c s c cn
xem xt su hn.
Vic tin hnh chn on su hn theo phng thc trnh by phn t chn on
ca cc h thng c t ng iu chnh. Cc qui trnh chn on phn iu khin thy lc
in t ty thuc vo kt cu ca cc nh sn xut (theo ti liu ring).
S bin ng ca p sut thy lc c th xc nh thng qua l chuyn dng trn khi
(block) iu chnh p sut du.
B mn CNKT t
85
b. Chn on h thng phanh ABS cho t TOYOTA CROWN

Kim tra:
- Bt kha in v ON, n ABS sng, nhp sng u n, trong vng 3 giy ri tt, bo
hiu h thng c kim sot v tt.
- Nu n nhy lin tc khng tt, chng t h thng c s c.
Tm m bo hng
Hnh 6.62. c m
Tm m bo hng:
- M hp u dy ni E1 vi Tc, rt PIN ra khi hp ni dy,
- Ch mt lt, xc nh h hng qua n ABS.
- c m h hng v tra s tay sa cha, so m tm h hng.
c m:
- M bo hng gm hai s u ch s th t li, hai s sau ch s m li, mi li bo
3 ln, sau chuyn sang li khc, li nng bo trc li nh bo sau.
- M bo bnh thng l n nhy lin tc.
Xa m:
- Bt kha in v ON, ni E1 vi Tc.
- p phanh v gi chng 3 giy.
- Kim tra li trng thi bo m v m bnh thng.
B mn CNKT t
86
H thng ABS l h thng quan trng do khng th lm theo kinh nghim, cn thit
c ti liu hng dn chi tit v kim tra trc ht l trng thi bnh in.
B mn CNKT t
87
Hao mn chi tit da vo nhng yu t no

1- Phn tch phng php o xc nh cn, van ca xi lanh v trc khuu.
2- Nhng chi tit no cn kim tra cn bng tnh v cn bng ng. Trnh by phng php
xc nh khi lng mt cn bng ca chi tit dng trc.
B mn CNKT t
88
THAM KHO
Hnh 5.II-11. iu chnh truyn lc chnh.

1- bnh rng ch ng; 2- cc vng bi cn; 3- nng cc-ng; 4- ai c hm;
5- vng m iu chnh r vng bi trc bnh rng ch ng ; 6- hng
iu chnh v tr bnh rng ch ng; 7- m iu chnh v tr bnh rng
ch ng; 8, 11- ai c iu chnh r vng bi v v tr vnh rng b ng;
9- vnh rng b ng ; 10- hng iu chnh v tr vnh rng b ng.
B mn CNKT t
89
Hnh 5.II-12. Kim tra v iu chnh r n khp bng m iu chnh hai

u bi bnh rng b ng. 1- bi bnh rng tri; 2- bi bnh rng phi;
thn hp truyn lc chnh; 4- thc l kim tra; 5- m iu chnh; 6- vng
m; 7- bnh rng b ng cng hp.
B mn CNKT t
90
B mn CNKT t
91
B mn CNKT t
92
B mn CNKT t
93
B mn CNKT t
94

Chuong 6

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong 6

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

CHNG 6. CHN ON CC H THNG T

Hnh 6.4. Cc dng c bn ca mn lp

+ Mn nhiu c hai mp ca b mt lp l do lp thng xuyn lm vic trng thi

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

+ Mn vt mt phn ca chu vi lp, trc ht l do s chu ti ca cc lp xng mnh

Hnh 6.1. Nguyn nhn v hu qu ca s khng cn bng

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

Gi tr p sut chun c quy nh bi nh ch to, gi tr ny l tr s ti u nhiu mt

pmax = 0,22MPa 2,2KG/cm2

pmax = 0,25MPa 2,5KG/cm2

pmax = 0,28MPa 2,8KG/cm2

Trn mt s lp t con ca M, p sut lp c suy ra theo quy nh t ch ti

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

Hinh 6.2. Mt s dng h hng b mt

3. Kim tra kch thc hnh hc bnh xe

Hnh 6.3. Kim tra kch thc hnh hc bnh xe

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

Cc v tr cn o trn lp v vnh c ch ra trn hnh. Quan trng hn c l cc kch

Hnh 6.4. Cc dng c bn ca mn lp

m bo cho lp mn u v tng tui th ca lp c khong (5.000 9.000)km ta

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

Hinh 6.5. S thay i v tr lp

5. Kim tra s r lng cc kt cu lin kt bnh xe

Hinh 6.6. Xc nh r lng cc kt cu lin kt bnh xe

+ Nu b r theo c hai phng th l bi bnh xe b mn.

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

Hnh 6.8. S li hp dn ng thu lc

1. Nhim v v iu kin lm vic ca li hp

Hnh 6.9. S ly hp loi mt a v hai a

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

2. Cc hng hc thng gp v phng php xc nh

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

Hnh trnh t do bn p ly hp qu ln.

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

trng thi lm vic n nh (ly hp ng hon ton) c ting va nh chng t

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

Hnh 6. 10. Kim tra v iu chnh hnh trnh t do ca bn p li hp

ZIL 130, 131

TOYOTA CARINA, CORONA, COROLLA (cc xe

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

+ i vi cc hp s, hp phn phi thu lc phi thay du truyn ng ng m hiu,

Hnh 6.12. Truyn lc chnh bnh rng nn

Hnh 6.13. Truyn lc chnh bnh rng Hypit

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

Hnh 6.14. Truyn lc chnh kp kiu tp trung

Hnh 6.15. Truyn lc chnh kp kiu phn tn

2. Chn on k thut truyn lc chnh

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

Hnh 6.16 Truyn lc chnh kp

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

Hnh 6.17. Vt tip xc trn bnh rng v hng iu chnh

Hnh 6.18. S cu ch ng v cch t cc vng bi cn

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

Hnh 6.19. Cu xe Kamaz

6.3. CHN ON H THNG LI

Gio trnh: Chn on trng thi k thut t

Hnh 6.20. Gc t bnh xe

3. Phn loi h thng li