UNIVERZITET U TUZLI

MAINSKI FAKULTET
Mehatronika

SEMINARSKI RAD

DEFORMACIJA EPRUVETE

Nirman Mujki III-13/13

Zadatak 1:

Tuzla, Maj 2016.

U toku prcesa obrade deformisanjem dolazi do trajne promjene

oblika i dimenzija poetnog komada (pripremka). Veliina
deformacija je kvantitativni pokazatelj ovih promjena na bazi kojih
se direktno ili indirektno odreuju i ostali parametri odvijanja
procesa kao to su naponi teenja, deformaciona sila,
deformacioni rad itd. U praksi se koristi vei broj postupaka za
odreivanje deformacija.
Za eksperiment se koristila epruveta sa donje slike od materijala
.0000

Slika 1 - Poetne dimenzije epruvete

U okviru vjebe potrebno je:

1. Prije istezanja epruvete izmjeriti poetne dimenzije i to:

a) Ukupnu duinu Lo,
b) irinu bo,
c) Debljinu so,
d) Duinu pojedinih podjela (podioka l01, l02, ..., l010).
2. Izvriti istezanje epruvete uz istovremeno snimanje
dijagrama napona i deformacija (-)
3. Nakon istezanja epruvete (kidanja) izmjeriti sljedee
promjene dimenzija na epruveti:
a) Mirnu duinu L1 (promjena duine Lo),
b) Duine, debljine i irine podioka.
4. Na osnovu rezultata mjerenja potrebno je izraunati:
a) Ukupno apsolutno i ukupno relativno izduenje epruvete,
L=L1-Lo [mm]
=

L L1 L0 L1
=
= 1
[%]
Lo
L0
L0

b) Ukupno relativno izduenje pojedinih podioka,

i =

L Li L0i
=
Lo
L0 i

[%]

c) Logaritamske deformacije pojedinih podioka (deformacije

duine, debljine i irine).
li =ln

li
l oi

, (i=1,2, ..., 10) logaritamske deformacije

duine
bi=ln

bi
b oi

, (i=1,2, ..., 10) logaritamske deformacije irine

si =ln

si
s oi

, (i=1,2, ..., 10) logaritamske deformacije

debljine

5. Odrediti promjenu logaritamske deformacije i odrediti broj

ravnomjerno deformisanih podioka (k).
6. Izraunati najvee relativno izduenje epruvete kao i najvee
logaritamske deformacije duine, irine i debljine.
k

li

ln = i =1
k

relativna

deformacija

za

broj

ravnomjerno

deformisanih podioka
k

li

maksimalna logaritamska deformacija u pravcu x-

ln = i =1
k

ose
k

bi

maksimalna logaritamska deformacija u pravcu y-

bn= i=1
k

ose
k

si

maksimalna logaritamska deformacija u pravcu z-

sn = i=1
k

ose
7. Na osnovu izmjerenih vrijednosti za dvije dimenzije (duine i
irine) odrediti raunsku debljinu lima i uporediti je sa
izmjerenim vrijenostima
s ra =s o e
i

si

, (i=1,2, ..., 10)

si=|s ra s i|
i

, (i=1,2, ..., 10)

1. Poetne dimenzije epruvete:

a) Duina Lo :
Lo=50 [mm ]

b) irina bo :
bo =8.7 [mm ]

Debljine podioka
S1= 8.2 mm, S2= 8.2 mm, S3= 8.3 mm, S4= 8.4 mm, S5= 8.7
mm,
S6= 8.3 mm, S7= 8.1 mm, S8= 8.5 mm, S9= 8.4 mm, S10= 8.1
mm.
c) Debljina s o :
s o=3.1 [mm ]

d) Duine pojedinih podioka:

l0 1= 5 mm, l0 2= 5 mm, l0 3= 5 mm, l0 4= 5 mm, l0 5= 5 mm,

l0 6= 5 mm, l0 7= 5 mm, l0 8= 5 mm, l0 9= 5 mm, l10= 5 mm

2. Dijagram napona i deformacija

Slika 2 - Hookov dijagram (-)

3. Dimenzije nakon kidanja

a) Mirna duina
L1= 55,7 mm
b) Dimenzije pojedinih podioka
Duine podioka
l1= 5,7 mm, l2= 5,3 mm, l3= 5,1 mm, l4= 5,3 mm, l5= 5,7 mm,
l6= 5,1 mm, l7= 5,2 mm, l8= 5,3 mm, l9= 5,7 mm, l10= 7,3 mm.
irine podioka
b1= 8 mm, b2= 8 mm, b3= 8,1 mm, b4= 8,2 mm, b5= 8,5 mm,
b6= 8 mm, b7= 8,1 mm, b8= 7,7 mm, b9= 7 mm, b10= 5 mm.
Debljine podioka
S1= 3,1 mm, S2= 3,1 mm, S3= 3,1 mm, S4= 3,1 mm, S5= 3,1
mm,
S6= 3,05 mm, S7= 3,05 mm, S8= 3 mm, S9= 2,8 mm, S10= 1,2
mm.

4. Ukupno izduenje epruvete

a) Ukupno apsolutno i ukupno relativno izduenje
L=L1-Lo=41,5-30=5,7 mm
=

L L1 L0 5,7
=
=
=0,114=11,4
Lo
L0
50

b) Ukupno relativno izduenje pojedinih podioka

1=

L l 1l 01 5,75
=
=
=0,14=14
Lo
L01
5

2 =

L l 2l 02 5,35
=
=
=0,06=6
Lo
L02
5

3 =

L l 3 l 03 5,15
=
=
=0,02=2
Lo
L03
5

4=

L l 4 l 04 5,35
=
=
=0,06=6
Lo
L04
5

5 =

L l 5 l 05 5,75
=
=
=0,14=14
Lo
L05
5

6 =

L l6 l 06 5,15
=
=
=0,02=2
Lo
L06
5

7 =

L l 7 l 07 5,25
=
=
=0,04=4
Lo
L07
5

8 =

L l 8 l 08 5,35
=
=
=0,06=6
Lo
L08
5

9 =

L l 9l 09 5,75
=
=
=0,14=14
Lo
L09
5

10 =

L l 10l 010 7,35

=
=
=0,46=46
Lo
L010
5

c) Logaritamska deformacija pojedinih podioka

Logaritamske deformacije duine
l 1=ln

l1
5,7
=ln
=0,13
lo 1
5

l 2=ln

l2
5,3
=ln
=0,06
lo 2
5

l 3=ln

l3
5,1
=ln
=0,02
lo 3
5

l 4 =ln

l4
5,3
=ln
=0,06
lo 4
5

l 5=ln

l5
5,7
=ln
=0,13
lo 5
5

l 6 =ln

l6
5,1
=ln
=0,02
lo 6
5

l 7 =ln

l7
5,2
=ln
=0,04
lo 7
5

l 8 =ln

l8
5,3
=ln
=0,06
lo 8
5

l 9 =ln

l9
5,7
=ln
=0,13
lo 9
5

l 10=ln

l 10
7,3
=ln
=0,38
l o 10
5

Logaritamske deformacije irine

b 1=ln

b1
8
=ln
=0,02
bo
8,2

b 2 =ln

b2
8
=ln
=0,02
bo
8,2

b 3 =ln

b3
8,1
=ln
=0,01
bo
8,2

b 4=ln

b4
8,2
=ln
=0
bo
8,2

b 5 =ln

b5
8,5
=ln
=0,03
bo
8,2

b 6 =ln

b6
8
=ln
=0,02
bo
8,2

b 7 =ln

b7
8,1
=ln
=0,01
bo
8,2

b 8 =ln

b8
7,7
=ln
=0,06
bo
8,2

b 9=ln

b9
7,7
=ln
=0,06
bo
8,2

b 10=ln

b 10
5
=ln =0,49
bo
8

Logaritamske deformacije debljine

s 1=ln

s1
3,1
=ln
=0
so
3,1

s 2=ln

s2
3,1
=ln
=0
so
3,1

s 3=ln

s3
3,1
=ln
=0
so
3,1

 s 4=ln

s4
3,1
=ln
=0
so
3,1

s 5=ln

s5
3,1
=ln
=0
so
3,1

s 6=ln

s6
3,05
=ln
=0,02
so
3,1

s 7=ln

s7
3,05
=ln
=0,02
so
3,1

s 8=ln

s8
3
=l n
=0,03
so
3,1

s 9=ln

s9
2,8
=ln
=0,10
so
3,1

s 1=ln

s 10
3
=ln =0,95
so
3

5. Odreivanje broja ravnomjerno deformisanih podioka

(k)
Prikaz deformacija
0.38

0.4
0.35
0.3
0.25

Logaritamska promjena duine

0.2

0.2
0.15 0.13
0.1

0.13

0.13

0.06 0.06
0.06
0.04
0.02

0.05
0
1

Podioci

Slika 3 - Dijagram logaritamske promjene duine

9 10

Sa slike se vidi da je broj ravnomjerno deformisanih podioka

k=5
6. Najvee relativno izduenje epruvete i najvee
logaritamske deformacije duine, irine i debljine za
ravnomjerno deformisane podioke.
Najvee relativno izduenje epruvete
ln =

l 4 + l 5+ l 9 + l 7 + l 8 0,06+0,14+ 0,04+0,06+ 0,14

=
=0,088=8,8
k
5

Najvea logaritamska deformacija duine

ln =

l 4 + l 5+ l 9 +l 7 + l 8 0,06+ 0,13+0,04+ 0,06+0,13

=
=0,084=8,4
k
5

Najvea logaritamska deformacija irine

bn =

b 4 + b 5+ b 9 + b 7+ b 8 0+0,030,010,060,06
=
=0,02=2
k
5

Najvea logaritamska deformacija debljine

sn =

s 4 + s 5 + s 9 + s7 + s 8 000,020,030,10
=
=0,03=3
k
5

7. Odreivanje raunske debljine lima i uporeivanje sa

izmjerenim vrijednostima
s ra =s o e =3,1 e0 =3,1mm
s1

s2

s ra =s o e =3,1 e =3,1mm
2

s ra =so e =3,1 e0 =3,1 mm

s3

s ra =so e =3,1 e 0=3,1 mm

s4

s5

s ra =so e =3,1 e =3,1 mm

5

s ra =so e =3,1 e0,02=3,038 mm

s6

s ra =so e =3,1 e0,02 =3,038 mm

s7

s8

0,03

s ra =so e =3,1 e
8

=3 mm

s ra =so e =3,1 e0,10 =2,8 mm

s9

s ra =s o e =3,1 e0,95=1,2 mm
s 10

10

Razlika izmeu raunskih i izmjerenih vrijednosti

s1=|s ra s 1|=|3,13,1|=0 mm
1

s2=|s ra s 2|=|3,13,1|=0 mm
2

s3=|s ra s 3|=|3,13,1|=0 mm
3

s4 =|sra s 4|=|3,13,1|=0 mm
4

s5=|s ra s 5|=|3,13,1|=0 mm
5

s6 =|s ra s6|=|3,0383,05|=0,012mm
6

s7 =|s ra s7|=|3,0383,05|=0,012 mm
7

s8 =|s ra s8|=|33|=0 mm
8

s9 =|s ra s9|=|2,82,8|=0 mm
9

s10=|s ra s 10|=|1,21,2|=0 mm
10

3.5
3
2.5
2
s [mm]

1.5
1
0.5
0

Podioci

Slika 4 - Dijagram raunske i izmjerene debljine

10