Kemal Okuyan, Marx Cumhuriyetiydi dedi ve Marx in 1864 te ABD baskani Lincoln e yazdigi b

ir mektubu gnn sicak meselesine dolaysizca uyguladi.

Okuyan, Marksizmin ne trden bir yapi olduguna iliskin, mensup oldugu hareketin 1980 l
erin sonunda ortaya ikisindan bu yana, belki en nemli teorik-politik hamlesini, ki
sacik bir gazete yazisiyla yapti. Teorik-politik; zira, yaptigi, Marksizm konusu
nda zlmemis etin hesaplarin Marksizmle ilgili herkesin kucagina, gl bir inisiyatifle b
ca edilivermesiydi.
Okuyan, Marksizmin ortaya ikisindan beri, ne ikan veya geriye ekilen, ama geride bir
akilmamis bir meseleyi; ayristirmayi, yani zmlemeyi bir kez daha zorunlu kilan bir
tarzda ortaya koymus oldu. Bylece Marksizm, kiyidan kseden degil, tam merkezinden
ve olmasi gereken bir sekilde gndeme geldi. Marksizmin bir konjonktrde saygideger,
yce ama etkisiz bir yerden degil de, gnn sicak konusunun ta gbeginden konusmasi, bu
yapi nin kendine atfettigi nitelik bakimindan ok isabetli oldu.
Marksist olmayi, mekni salonlar olan dsnsel yollarda degil de meydanlar ve sokaklar
da hayat-memat kavgalari iinde seen kusaklardan birogunun, okudugunda midesine yumruk
yemis gibi hissettigi ve ogu zaman tartisma firsati bile bulamayarak grmezden gel
meye, unutmaya terk ettigi bir Marx metni, sonunda ortaliga saildi.
Marx-Engels in, Sol Yayinlarinca yayinlanan Seme Yapitlar inin ikinci cildinin ilk sa
yfalarinda, iindekiler basliginin da hemen st siralarinda dikkat ekici bir sekilde
byk harflerle Amerika Birlesik Devletleri Baskani Abraham Lincoln a haliyle duran bu y
azi, Trkede ilk basimi 1977 yilinda yapildigina gre, demek, 30 ksur yil boyunca var di.
Kitap boyutuyla iki tam sayfayi bile bulmayan, ama sarsici etkisinin ok agir olma
si yaninda, Marx in byk otoritesi ve lkedeki Marksizm atmosferinin niteligi sonucu se
ssizlikle geistirilen bir yazi, ele almak zorunda kalindi.
Bu momentte ve bu rnek zglnde, Marksizm ortalamacilarinin idare edebilecegi bir Marksi
zm yoktur ortada. Kategorik kesinliklerden uzak, gnlk alginin izin verdigi bir nor
malite iinde kendine yer bulan bir Marksizmin, tarihsel yol aici nitelik kazanamay
acagi bir kez daha grld.
Sunu demis oluyordu Okuyan: Hangi Marksizm anlayisina sahipsiniz? Kaamak yok. Gzle
ri baska taraflara evirmek yok! Dikkati dsmanlara yneltmeye alismak yok. Hamaset ede
biyati yapmaca yok! Duygusalligi oksama yok! Aik ve net bir sekilde, kisacik bir
yazidaki grsleri ele alacagiz, bu yazinin tarihsel ve politik anlamini sorgulayaca
giz.
Iste hendek iste deve!
?

Bu, bir firsat olarak grlmeli ve elin gitmedigi bir konu, cesur bir politik yazari
n hamlesi sayesinde ele alinmaliydi. yle ya; Marx a da ait olsa, bir burjuva devlet
baskanina isi sinifinin evladi diye hitap edilen bir metni savunarak gndeme sokmak
her babayigidin harci degildi. Kemal Okuyan, elbette Marx gibi bir otoriteye yas
lanmanin verdigi rahatlikla yaziyordu. Ayrica bu hamle, sonraki gnlerde Atatrk n lm gn
Anitkabir e giden bir milyonu askin kisinin varligindan g aliyordu. Okuyan inki, hesa
p edilmis karsiliklara dayanan ve akilli bir cesaretti.

Okuyan dan farkli hatta karsit olarak, bizim isimiz trajik llerde g. Herhangi bir gerek
g ya da kesime el atmaya imkan vermek bir yana, burada ifade edilecek grslerle, zayi
f birtakim ihtimallerin de ortadan kalkma riski var. Bunu gze aliyoruz; zira, ken
di zneligimizi ortaya koyacak ncel etmen Marksizmin ne oldugu ve kritik bazi momen
tlerde daha ne ikacak sekilde, ne olmadigidir.
Bu islem sirasinda, Marksizmin teorik ve politik devrimci tarihsel diyalektigi d

isinda hibir dayanagimiz yok. 1) Marx a karsi ikacagiz ve stelik Marksist oldugumuzu
da gvenle ifade edecegiz. Bu rnekte, Marx a karsi Marksizmi savunmak gibi bir isi stl
enecegiz! 2) Kemal Okuyan in anladigi rasyonel Marksizmle aramiza, disaridakilerce d
aha aik grlecek sekilde bir ayrim izgisi daha ekmis olacagiz. 3) Bu rnekte, Okuyan a ka
si Marx i savunan, samimi ama lke ve aslinda dnya vasatini yansitan Marksistlerden de
ayiracagiz kendimizi ve onlarin varligina yakinlik duysak da, sagduyusal algi ve t
ezlerine hibir yakinlik belirtmeyecegiz. Sagduyusal Marksizm olarak adlandiracagi
miz bir Marksizm ynelimine karsi ikacagiz. 4) Sol harekete yakin olan yiginlarin d
uyusuna da gayet aykiri bir manzara izecegiz. Bylece, lkede sola aik oldugu kabul ed
ilebilecek ve Gezi de grlebilir hale gelen milyonlarla aramiza bir engel dikmis olac
agiz.
Muhtemelen, bizi ancak Marksist olmamak gerektigi grsndeki birtakim liberal
r anlayacak ve tenezzl buyururlarsa yanlarina agiracaklar.

radikalle