Professional Documents
Culture Documents
Diop Han Tine Equations Ver 2
Diop Han Tine Equations Ver 2
Suy ra
Nh vy
1 1 1
1
1 . S dng iu kin a b c ta suy ra
a b c abc
3 1
1
a a3
T d dng suy ra a 3.
Ta xt cc trng hp
1 1 1
Z . L lun tng t ta suy
b c bc
2
Z suy ra c = 1, hoc c = 2. Ta c b
c
1 1 1
1 1 1
5
k Z . Do c 2 nn
2 c 2c
2 c 2c 4
1 1 1
1
k Z . Do c b a = 2
2 b c 2bc
1 1 1
1
1 1 1 1 13
nn suy ra k = 1. Ta c phng trnh
2 b c 2bc 2 2 2 8 8
1 1
1
1
2(b c ) 1 bc (b 2)(c 2) 5 1.5
b c 2bc 2
1 1 1
1
k Z . L lun tng
3 b c 3bc
t nh trn, ta c k = 1. Tc l
1 1
1
2
b c 3bc 3
1 1
1
1 1 1
2
. Nh vy ch cn kh nng b = 3.
Nu b > 3 th ta c
b c 3bc 4 4 48 3
10
Nhng khi tnh ra c c
khng nguyn, loi.
3
tg
1
1
1
, tg , tg .
m
n
p
+ = 450. iu ny tng ng vi
tg ( ) 1
tg tg tg tgtg tg
1
1 tgtg tg tg tgtg
1 1 1
1
1
1
1
1 (1)
m n p mn np pm mnp
2
m n p mn np pm mnp n n
1
2 n p 2n np 2 p 2np
np 3(n p ) 1 (n 3)( p 3) 10 1.10 2.5
1
3 n p 3n np 3 p 3np
np 2( n p ) 1 (n 2)( p 2) 5 1.5
a 2b b
ab 2 9
l s nguyn.
a2
2ab 2 b 3 1
Li gii. Gi s phng trnh cho c nghim nguyn khc (0, 0, 0). Trong s
cc nghim , gi (x0, y0, z0) l nghim nguyn c |x0| + |y0| + |z0| = d nh nht.
R rng d > 0.
T ng thc x03 = 3(y03+3z03) suy ra x0 chia ht cho 3. t x0 = 3x1, ta c
27x13 = 3(y03+3z03) => y03 = 3(3x13-z03)
T y ta li suy ra y0 chia ht cho 3. t y0 = 3y1, ta c
27y03 = 3(3x03-z03) => z03 = 3(x13 3y13)
T ng thc cui cng ny ta suy ra z0 chia ht cho 3. t z 0 = 3z1 thay vo th ta
c
x13 3y13 9z13 = 0
tc l x1, y1, z1 cng l mt nghim ca phng trnh bi.
Nhng |x1| + |y1| + |z1| = (|x0| + |y0| + |z0|)/3 = d/3 . V 0 < d/3 < d nn u ny mu
thun vi cch chn (x0, y0, z0).
Vy phng trnh cho khng c nghim nguyn khc (0, 0, 0).
V d 2: Chng minh rng phng trnh x 4 + y4 = z2 khng c nghim nguyn
dng.
Li gii: Gi s rng phng trnh cho c nghim nguyn dng. Gi s (x, y)
= d, tc l x = da, y = db, trong (a, b) = 1. Khi a 4 + b4 = (z/d2)2. Gi s z =
d2c, trong c Q, khi
a4 + b4 = c2
(1)
V c Q, c2 N nn theo nh l 6.1, c N+. Trong tt c cc nghim ca
phng trnh (1), chn nghim c c nh nht. Ta c (a 2)2 + (b2)2 = c2 trong (a,
b) = 1, suy ra (a2, b2) = 1, tc l (a2, b2, c) l b ba Pythagore nguyn thy. Theo
nh l 6.5, tn ti cc s nguyn dng m, n sao cho a 2 = m2 - n2, b2 = 2mn, c =
m2 + n2 trong m, n khc tnh chn l, m > n v (m, n) = 1, ngha l a 2 = m2 - n2
l. Gi s m chn, n l. Khi n 2, a2 chia 4 d 1, ngha l m 2 = n2 + a2 chia 4 d 2
mu thun. Vy m l, n chn, Ngoi ra (a, n, m) lp thnh b Pythagore nguyn
thy, do tn ti p, q N+ sao cho a = p2 - q2, n = 2pq, m = p2 + q2, trong p, q
khc tnh chn l, p > q v (p, q) = 1, Ngoi ra b 2 = 2mn, ngha l b2 = 4pq(p2+q2),
suy ra b = 2h, h N+, khi
h2 = pq(p2+q2)
(2)
Gi s rng tn ti s nguyn t r chia ht pq, p 2+q2. V r chia ht pq nn khng
mt tng qut, c th gi s r chia ht p, khi r chia ht (p 2 + q2) - p2 = q2, suy ra
r chia ht q, mu thun v (p, q) = 1. Vy (pq, p 2+q2) = 1, nh th, t (2), theo nh
l 6.1, ta c pq = s2, p2 + q2 = t2 vi s, t N+. V pq = s2, (p, q) = 1 nn p = u2, q =
v2 vi u, v N+, ngha l (u2)2 + (v2)2 = t2 hay u4 + v4 = t2, trong c = m 2 + n2 >
m = p2 + q2 = t2 > t, mu thun vi cch chn c.
Nh vy iu gi s ban u l sai v ta c pcm.
Bi tp
4.1. Chng minh rng phng trnh x2 + y2 + z2 = 2xyz khng c nghim nguyn
khc (0, 0, 0)
4.2. Chng minh rng h phng trnh
x2 y2 z2 t 2
xy zt
T x2 + y2 = (a2 + b2)n.
a2 b2
nghim nh vy. Chng minh rng phng trnh cho khng c nghim khi n =
2891.
5.7. Chng minh rng phng trnh (x2+x+1)(y2+y+1) = z2 + z + 1 c v s
nghim nguyn.
5.8. (THTT 4/187, d tuyn IMO 92) Chng minh rng, vi s nguyn dng m
bt k s tn ti v s cc cp s nguyn (x, y) sao cho:
1) x v y nguyn t cng nhau
2) y chia ht x2 + m;
3) x chia ht y2 + m.
5.9. (Saint Peterburg 2003) Chng rng tn ti cc s nguyn dng a > 1, b > 1, c
> 1 sao cho a2 1 chia ht cho b, b 2 1 chia ht cho c v c 2 1 chia ht cho a v
a + b + c > 2003.
5.10. Chng minh rng phng trnh x 2 + y2 + z2 = xyz c v s nghim nguyn
dng.
6. Phng php s hc
Cc tnh cht ca s nguyn lin quan n s nguyn t, c s chung, bi
s chung nh nh l c bn ca s hc, cc nh l Fermat, Euler, Wilson
ng mt vai tr quan trng trong vic tm kim li gii ca phng trnh
Diophant. Chng ti nhc li mt s nh l (khng chng minh) v a ra mt s
v d p dng.
nh l 6.1. (B ) 1) Cho n > 1 l mt s nguyn dng. Nu a, b, c l cc s
nguyn tha mn iu kin a.b = c n v (a, b) = 1 th a = (a) n, b = (b)n vi cc
s nguyn a, b no .
2) Nu a hu t, an nguyn vi n nguyn dng no th a nguyn.
3) Nu a nguyn n a hu t th n a nguyn.
nh l 6.2. (nh l nh Fermat) Nu p l s nguyn t v a l mt s nguyn ty
th ap a chia ht cho p. Nu (a, p) = 1 th ap-1 1 (mod p).
nh l 6.3. (nh l Euler). Nu m l s nguyn dng, (a, m) = 1 th a (m) 1
(mod m), trong l Phi-hm Euler s cc s nguyn dng nh hn m
nguyn t cng nhau vi m.
nh l 6.4. (nh l Wilson). p l s nguyn t khi v ch khi (p-1)! + 1 chia ht
cho p.
b 2 (c a )(c a)
c a c 1
.
2
2
D dng kim tra rng (c-a)/2, (c+a)/2 l cc s nguyn nguyn t cng nhau. Nh
th, theo nh l 6.1, tn ti cc s nguyn dng m, n sao cho (c-a)/2 = n2, (c+a)/2
= m2, t c = m2 + n2, a = m2 n2 v b = 2mn, trong (m, n) = 1.
V d 2: (Lebesgue) Gii phng trnh x2 y3 = 7 trong tp hp cc s t nhin.
Li gii: Nu y l s chn, tc l y = 2k th x = 8k 3 + 7 chia 8 d 7 l iu khng
th. Vy y l. Ta c
x2 + 1 = y3 + 8 x2 + 1 = (y+2)(y2 2y + 4)
Nu y chia 4 d 1 th y+2 c dng 4k+3. Nu y chia 4 d 3 th y 2 2y + 4
c dng 4k+3. V vy, trong mi trng hp, v tri u c c dng 4k+3 v do
c c nguyn t dng 4k+3, iu ny mu thun vi nh l 6.6.
V d 3: (Euler) Chng minh rng phng trnh 4xy x y = z 2 khng c nghim
nguyn dng.
Hng dn: Vit phng trnh di dng (4x 1)(4y 1) = 4z 2 + 1 v s dng
nh l 6.6.
2k 2 4 k 1
2k 2 2 k 1
,
v
2k 2 1
2k 2 1
.
p p ...
p
2
(a b D ) n (a b D ) n
(a b D ) n (a b D ) n
,y
2
2 D
( 2) .
) = (a+b
y kb (6)
Khi phng trnh (1) c nghim khi v ch khi h sau c nghim nguyn dng
a = x2 + dy2
(2)
b = 2xy.
Chng minh. Gi s (x0; y0) l nghim nguyn dng ca h phng trnh (2), v
(a ; b) l nghim nguyn dng ca phng trnh Pell lin kt nn
a2 db2 = 1
Do vy, t (2) ta c (x0 + dy0)2 d(2x0y0)2 = 1 (x02 dy02)2 = 1 x02 dy02 = 1
hoc x02 dy02 = -1. Nu x02 dy02 = 1 th (x0, y0) l nghim nguyn dng ca
phng trnh Pell lin kt. Do (a, b) l nghim nh nht ca (1) nn x0 a, y0 b,
m a = x02 + dy02 => x0 x02 + dy02, v l!
Nu x02 dy02 = - 1 th (x0; y0) l nghim nguyn dng ca phng trnh (1).
o li: Gi s phng trnh (1) c nghim nguyn dng. Khi gi (x 0; y0) l
nghim nguyn dng nh nht ca (1). Ta s chng minh (x 0; y0) chnh l nghim
nguyn dng ca h (2).
Tht vy, t u = x02 + dy02, v = 2u0v0 th u2 dv2 = (x02 + dy02)2 d(2x0y0)2 = (x02dy02)2 = 1 (v x02 dy02 = -1). Suy ra u, v l nghim ca phng trnh (1). Do (a;
b) l nghim nguyn dng nh nht ca (1) nn u a, v b.
Ta chng minh u = a, v = b.
Gi s tri li u > a, v > b (v u > a v > b).
Ta c 0 a b d (a b d )(a b d ) a 2 db 2 1
Do (a b d )( x0 y 0 d ) x0 y 0 d ax0 bdy 0 (ay 0 bx0 ) d x0 y 0 d
T u > a, v > b suy ra a b d u v d ( x0 y 0 d ) 2 .
Do vy
(ax 0 bdy 0 ) (ay 0 bx 0 ) d (a b d )( x0 y 0 d ) ( x0 y 0 d ) 2 ( x0 y 0 d )
Hay
(ax 0 bdy 0 ) (ay 0 bx 0 ) d (dy 02 x02 )( x 0 y 0 d ) x0 y 0 d .
(3)
(4)
Ta thy
s2 dt2 = (ax02 bdy0)2 d(ay0-bx0)2
= a2(x02-dy02) + b2d(dy02-x02)
= -a2 + db2
= -1.
2
2
Vy s dt = -1, suy ra s 0 (v nu s = 0 th dt2 = 1 suy ra d = 1, v l).
Ta chng minh t > 0.
Ta c t > 0 ay0 > bx0 a2y02 > b2x02 (1+db2)y02 > b2(dy02-1) y02 > -b2. Bt
ng thc cui cng ng do t > 0.
Do s 0 nn s > 0 hoc s > 0.
B y0 ) ( A x0
B y0 )
Li c
(a b AB ) (u v AB )
A x0
B y0
B y0 )
B y0 ) 2 ( A x0
B y0 ) ( A x0
B y0 )
B y0 )
(3)
s A t B x0 A y 0 B
(4)
x1xn-2 2(n-1)/k.
Chng minh:
kx1xn-2xn-12 kx1xn-2xn-1xn = x12++ xn-12+ xn2 2(x12++ xn-12) 2(n-1)xn-12
B 8.6. Nu x1 x2 xn l cc s nguyn dng bt k tho mn iu kin
1 < xn2
x12++ xn-12, th t s R = (x12++ xn2)/x1x2xn khng vt qu (n+3)/2.
nh l 8.7. Nu phng trnh (1) c nghim v n k, th n 2k 3 khi n 5 v n
> 4k 6 khi n = 3, n = 4.
T cc nh l v b trn, vi n cho trc, vic tm tt c cc gi tr k sao cho
(1) c nghim thc hin c d dng. Hn na, phng php gien c s dng
trn c th p dng cho cc phng trnh dng tng t, v d phng trnh
(x+y+z)2 = kxyz.
i 1
i 1
ai2 4 ai2
l s chnh phng.
8.8. (Vit Nam 2002, vng 2) Tm tt c cc a thc p(x) vi h s nguyn sao cho
a thc
q(x) = (x2+6x+10)(p(x))2 1
l bnh phng ca mt a thc vi h s nguyn.
8.9. (THTT 6/181) Vi gi tr nguyn dng no ca p th phng trnh x 2 + y2 + 1
= pxy c nghim nguyn dng?