PRIKAZ PROITANOG DJELA

Metodologija izrade naunog teksta

(Li Kuba i Don Kokikng)

Prevod s engleskog
MIRJANA KULJAK

Podgorica 2003 godina.

Naslov originala:

HOW TO WRITE ABOUT

THE SOCIAL SIENCES
LEE CUBA
Wellesley College

&
JOHN COCKING
University of East London

Longman Group Limited

London 1977

1 .P R O C E S

P I S A NJ A

Naunici koji se bave drutvenim naukama rijetko kada istrauju proces pisanja, oni piu o
metodama koje koriste u prikupljanju i analizi podataka iz drutvene stvarnosti.
Autori na jednostavan nain objanjavaju procese i praksu pisanja naunog teksta.

1.1.PROCES I PRAKSA
Da bi se uspjeno pisalo mora se razumjeti nain na koji se pie. O pisanju treba razmisliti kao o procesu, a ne
samo kao o rezultatu u kojem proces pisanja prate individualna refleksija, pregled i ponovno pisanje. Pisanje
je analitiki i kreativan projekat,koji u sebe ukljuuje razvoj i primjenu cijele lepeze vjetina i stunosti koje
se formiraju u odreenom vremenskom periodu. Autori naglaavaju vanu injenicu da prva verzija pisanja ne
bi smjela biti i konani proizvod pisanja..
Prilikom postavljanja strategije pisanja trebalo bi razmisliti o sljedeem:

fleksibilnost: odvojiti se od vlastitih rijei,postoji mnogo naina da se iskau svoje ideje,

povratna informacija: treba se nauiti nositi sa konstruktivnim kritikama vlastitog pisanja,
podrka kolega: kontaktirati kolege,od kolega se moe nauiti kako se ui.

Pisanje,refleksije i prepravljanje mogu da poboljaju kvalitet vlastitog pisanja.

Autori navode primjere tri verzije uz naglasak da je zadatak pisanja konaan i da se mora zavriti. Pisac mora
imati cilj i planirati zavretak .

1.2.POETAK
Jedinstvena i jednostavna formula preko koje bi mogli doi do odgovarajue strategije pisanja ne postoji, ali
se kroz neke korisne stvari do kojih su doli neki ljudi moe razvijati sopstveni pristup pisanju. Svoje pisanje
treba posmatrati iz sljedeih aspekata:

kada poinjete da piete esej (nekoliko dana prije predaje)

koju vrstu opreme koristite (kompjuter ili olovka)
koji dan odnosno dio dana su vam obino na raspolaganju za pisanje
gdje obino piete
u kojim okolnostima i uslovima piete
koji oblik planiranja koristite za eseje ili izvjetaje
koliko dugo obino traje pisanje
koje vrste zabiljeki pravite, kako ih zapisujete i kako ih koristite u toku pisanja
koliko verzija eseja obino uradite prije nego to predate rad
da li traite pomo od drugih u odreenim fazama pisanja i od koga.

Ovaj opis aspekata je dobra osnova da se napravi vlastiti trajni formular kojeg se treba pridravati tokom
pisanja. Potrebno je formulisati plan aktivnosti koji ukazuje na spisak stvari koje treba
mijenjati, naine promjene i rokove.

Poeti na vrijeme,skoro je nemogue poeti prerano.Staviti na papir sve ideje.

itati sa kritikim pogledom. Ako ocijenimo da je ono to itamo korisno ili interesantno, onda je
to zbog toga to to sadri ono to traimo.

Nauiti ,,word-processing" vjetine

Razvijati svoje redaktorske vjetine. Osnovna svrha redigovanja je da zapone dijalog, a ne da se
doe do neijih sugestija.

Uiti od kolega
Ne znam dovoljno
Diskusije sa kolegama mogu biti korisne za razvoj vjetina pisanja kao i njihova podrka te
naposlijetku kritika ocjena pisanja. Uvijek treba odati priznanje izvorima iz kojih oni dolaze.

2. U

P R A V LJ A NJ E

P I S A NJ E M

Uspjeno pisanje je sastavni dio uspjenog studenta. Zato je potrebno doi do aktivnih strategija pomou
kojih se moe upravljati svojim studijama i pisanjem posebno.

organizovanje(aktivnosti-koliko smo obrazovani)

planiranje(aktivnost sastavljanja rasporeda)
upravljanje vremenom (odreivanje prioriteta i potreba)
uiti kako se ui (poetak pisanja,refleksija, dnevnik refleksije)
koritenje biblioteke(prije poetka i u toku procesa pisanja)
razvijanje bibliotekarskih vjetina
biblioteke i kompjuteri (simbiotika veza,definisanje istraivakih izraza, manjine ili posao, manjine
i posao, asopisi, poetak rada: rjenik i koncepti)
indeksi i apstrakti(bibliografska sredstva kojim se koriste naunici u drutvenim naukama)
baze podataka(esto susretanja sa njima u okviru drutvenih(naunih) istraivanja)
pretraivanje citata(mehanizam identifikacije lanaka; elementi forme: autor,godina,broj,asopis..itd)
vladine publikacije ( ovo su osnovni izvor informacija za naunike u drutvenim naukama-HMSO
( Her Majesty"s Stationery Office): parlamentarne i neparlamentarne
statistika(CSO vodi,izbor tabela Annual Abstract of Statistics..itd)
Toga nema u biblioteci"
razvijanje vlastite mape specijalistikog znanja(posveivanje panje izraivanju linog
intelektualnog polja)

 konani komentar: poznati teren"(istraivana pitanja i problemi iz vlastite oblasti pomau u

osnaivanju mape specijalistikih znanja.)

biblioteke i informativne jedinice.(pristupanje bibliotekama putem telefona ili pisma)

3.

FORME

P I S A NJ A U D R U T V E N I M
N AU K AM A

To su: apstrakti, biljeke, pregled knjiga i pregledi literature.

Cilj:Uvravanje vlastitog poznavanja razliitih formi.

3.1.PISANJE REZIMEA
Osnovne forme rezimea u drutvenim naukama su apstrakti i biljeke.
Apstrakti su rezimei istraivanja koji se obino javljaju na poetku rada, asopisa ili knjige, daju koristan, brz
pregled koji omoguava itaocu da stekne uvid u dato istraivanje.U bibliografijama pojaavljuju se biljeke.

3.2.PRIKAZI KNJIGA
Pregledi knjiga se obino odmah piu nakon objavljivanja knjige. Pregled knjige pie se za poseban auditorij,
znamo ko e itati to to smo napisali.Knjige otkrivaju ta pisac misli o odreenom radu.

3.3.PISANJE PREGLEDA KNJIGE

treba biti selektivan, ne pokuavati pokriti sve iz knjige
potkrijepiti svoje argumente dokazima iz knjige
napisati pregled knjige onako kako je objavljena a ne onako kako autor misli da bi trebala biti
objavljena

izbjegavati pisanje pregleda kao ansu da se pria svoja pria

3.4.ORGANIZOVANJE PREGLEDA KNJIGE

poeti uvodnim paragrafom koji ukazuje na rad i autora, predstavlja tezu i osnovni cilj knjige
u jednom ili dva paragrafa sumirati osnovni sadraj knjige
jedan paragraf posvetiti ocjeni knjige
u zakljunom paragrafu dati ocjenu prednosti i nedostataka knjige i njen uticaj na dalja istraivanja

3.5.PRIKAZI U FORMI ESEJA

Najei oblik pisanja jeste forma eseja.To su kritiki pregledi knjiga, pisani od strane eksperata u
odreenoj oblasti istraivanja. Dui su od uobiajenih prikaza. esto ukljuuju citate ili referentne radove u
vezi sa radom. Autor dalje daje dva prikaza iste knjige koje su napisali student i profesor.

3.6.PREGLEDI LITERATURE
Prije nego to sami zaponu istraivanje, naunici treba da saznaju ta su drugi otkrili u njihovoj oblasti.

istraivake varijable, zavisne varijable su u centru panje istraivaa, uslovljene su nezavisnim

varijablama. Npr. u jednostavnoj hipotezi, dohodak direktno zavisi od obrazovanja, zavisna
varijabla je dohodak a obrazovanje je nezavisna varijabla.( to jc osoba obrazovanija trebalo bi
oekivati da njen dohodak bude vei). Ukoliko uticaj obrazovanja na dohodak moe da zavisi od
toga da li je osoba bijela ili crna, istraivai mogu da uvedu rasu kao kontrolnu varijablu.

( kontr.varijabla postavlja pitanje: Da li se odnos izmeu X nezav. var. i Y zavisne var. mijenja,
ako je prisutna kontrolna varijabla R?. Posebna panja se obraa upravo na koritenje zavisnih i
kontrolnih varijabli i na nain na koji one oblikuju i kvalifikuju istraivaka pitanja.

3.7.KONSTRUISANJE BIBLIOGRAFSKIH JEDINICA

zapisati kompletnu bibliografsku referencu rada koji se

prikazuje
identilikovati glavna pitanja koja su razmotrena
definisati metod istraivanja (za empirijske istra. studije)
identifikovati glavne varijable i njihove operativne definicije
opisati populaciju istraivanja
dovoljno detaljno navesti rezultate istraivanja
pieve vlastite komentare o ocjeni rada zapisati posebno
zakljuiti linim osvrtom

3.8.ORGANIZOVANJE PRIKAZA
Pregledi literature obino su organizovani ili po predmetu ili hronoloki.

plan za pregled literature ( navoenje teza, svrhe i fokusa pregleda; literatura koja je pregledana,
analiza relevantnih studija; komparativna analiza; take slinosti i razlika; zakljuak)

Uspjean pregled literature ne otkriva samo ono do ega su naunici u drutvenim naukama doli, ve slui
kao osnov za budui rad.

3.9.SKICIRANJE REZIMEA
Nain pripremanja rezimea zavisi od ciljeva pregleda.
Bitno!Biti selektivan(osvrtanje na na jedno ili dva osnovna istraivanja)
PLAN ZA PREGLED LITERATURE:

Navoenje teza
Analiza relevantnih studija
Komparativna analiza(razlike i slinosti)
Zakljuak(sumarna analiza)

4. Z A D A C I Z A S T U D E N T E
Prvi korak u pisanju dobrog i visoko kvalitetnog eseja jeste da se suzi okvir moguih tema na jasan i upravljiv
fokus
.
Dok se razvija ideja za temu, treba postaviti sebi sljedea pitanja:

da li je tema relevantna za studije da li se tema moe istraivati?

da li je moja tema interesantna?
da lije moja tema jasno definisana?

4.1.ORGANIZOVANJE ESEJA
U velikoj mjeri zavisi od od predmeta koji se eli istraiti.
Bitno!Jasno i logiki organiziranje.

4.2.RAVNOTEA
Elementi dobrog pisanja su meusobno proporcionalni tako da rad kao cjelina izgleda jednoobrazan po obliku
i obimu. Ostvariti ravnoteu izmeu:

citata i rezimea
opisa i analize
dijelova rada

4.3.USMENA PREZENTACIJA
Planiranje i izvoenje usmene prezentacije moe da bude stresno iskustvo. To moe da bude usljed nedostatka
prakse, ah obino odraava sigurnost onoga koji govori u ono to radi.
da li je moj govor interesantan?
da li je fokusiran?
da li je postavljen na odgovarajui nivo?
da li je odgovarajue duine?
da li u potpunosti razumijem ono o emu govorim ?
PRIPREMA PREZENTACIJE
RAZMOTRITI SLJEDEE ASPEKTE:

formu(pisana priprema u obliku biljeki)

auditorij ( ko e posjetiti prezentaciju)
sadraj (npr. materijal koji ima vie literature i metodolokih detalja nije uopte pogodan za usmenu
prezentaciju)

organizacija(uslov uspjene prezentacije)

vremenska ogranienja ( uraditi i probni govor)
stil (izbjegavati komplikovana objanjenja i dugake izraze)
Obavljanje prezentacije
Svjesno govoriti polahko, mijenjati ton glasa, provjeriti prostoriju prije poetka prezentacije.

5.

P I S A NJ A

KOJA SE

Z AS N I VAJ U

NA

I S T R A I V A NJ U
Ovo poglavlje bavi se onim zadacima u koje ste ukljueni kada prikupljate i analizirate svoje podatke iz
stvarnog svijeta".Identificiranje problema preko provjerenih hiopteza.

5.1.KVANTITATIVNA ISTRAIVANJA
Razlikuju se dvije metodologije u prikupljanju podataka:

kvantitativne
kvalitativne
Rezultati kvantitativnih istraivanja se esto prikazuju u statistikoj formi.

5.2.KVALITATIVNA ISTRAIVANJA
Najpogodnije za odgovore na pitanja o drutvenim organizacijama i procesima

P I S A NJ E

6.

I NJ E G O V A

PR E Z E N TAC I J A

6.1.KORITENJE CITATA
Citati su mono sredstvo u pisanju koje pojaava i doprinosi idejama i smislu onoga to se eli prenijeti preko
pisane rijei. Treba ih koristiti selektivno, u suprotnom mogu pisca udaljiti od teme pisanja.
Bitno! Vi piete esej, a ne kompilaciju antologije.

da li koristim previe citata?

uvijek ukazati na izvor citata
praviti razliku izmeu dugih i kratkih citata
citati koji su dui od etiri kucana reda treba da budu uvueni, sa jednostrukim proredom i
odvojeni od teksta sa dva prazna reda. Znake navoda ne koristiti.
tano citirati materijale
ako se citat skrauje onda se to ukae koritenjem taaka ...

6.2.NAVOENJE LITERATURE
U vlastitom radu neophodno koristiti irok izvorni materijal.
Metode:
Harvardova (navoenje referentne literature u okviru teksta)
Fusnote(manje praktian)

referentna literatura ili citati u okviru teksta

spisak citiranih referentnih radova
knjige od jednog autora
knjige od vie autora
Vladini dokumenti
radovi drugih organizacija
urednike zbirke
lanak u zborniku radova
lanak u akademskom asopisu
prevedena knjiga
lanak u popularnom asopisu
lanak u novinama
neobjavljeni rad
podaci koji se oitavaju preko posebnih maina
vie citata od istog autora
kombinovanje izvora u dijelu rada u kojem se navodi literatura KOMENTARI

Fusnote i komentari se na kraju ukljuuju u tekst ,na isti nain. Numerisani su redom kroz cijeli tekst i obino
se nalaze na kraju relevantne reenice.

6.3.PLAGIJAT
Nauka je pregnue koje se zasniva na povjerenju
Prezentiranje rijei ili ideje nekog autora kao da su vlastite predstavlja plagijat.
IZBJEGAVATI SINTAGME KOJE SE ODNOSE NA ROD.

7.R E V I Z I J A
Ponovno pisanje.
Cilj:Poboljanje vlastitog kvaliteta pisanja.
Podrazumijeva:

sadraj (odluno izbrisati one reenice koje na adekvatan nain ne doprinose pisanju),
jasnou(vlastiti rad uiniti itaocu razumljivim)
konciznost (reenice bi trebale da ukau na misao koju autor ima na umu, na to je mogue ekonominiji

nain)
poznati izrazi(ekspresivni)
argon
pravopis(neophodno detaljno provjeravanje)
gramatike greke(najee:pogrena upotreba zareza,problemi zamjene tj. i npr...itd)
ukupan dojam-revizija eseja kao cjeline(da bi revizija bila uspjena mora se voditi rauna o tome kako
sve reenice mogu da se koriste da bi se istako jak paragraf)

7.

Z A K LJ U A K

Redigovanje zahtijeva dosta vremena ali upravljanje revidiranjem i pregledavanjem rada je znaajno i isplati
se onda kada doe do ocjenjivanja.
Ovaj vodi treba koristiti fleksibilno, prilagoavajui ga prema vlastitim potrebama. Vano je identifikovati
glavne probleme jo u ranoj fazi, kako bi sc dobilo na vremenu za ponovno pisanje i reigovanje.
Kljune karakteristike ovog vodia (knjige):

analiza i uputstva za razne forme pisanja u drutvenim naukama

eseji, pregled knjiga, izvjetaji o projektima koji se zasnivaju na istraivanjima, disertacije,

usmene prezentacije;
savjeti o pristupanju ispitnim pitanjima svih vrsta
razmatranje i uputstva o strategijama za uspjeno pisanje
planiranje i skiciranje, izvlaenje radnih primjeraka, revidiranje, restrukturiranje i ponovno
pisanje
primjeri dobrog i loeg pisanja u drutvenim naukama
opirna uputstva o koritenju kompjuterske tehnologije u bibliotekama.

Ova knjiga je veoma praktian vodi za studente koji izuavaju bilo koji predmet u drutvenim naukama.
Studentima koji sami studiraju ili koji su ukljueni u otvorenije oblike studiranja uz minimalan nadzor ,ova ,
knjiga je idealnu pomo.