Vit Nam

2035
Hng ti Thnh vng, Sng to,
Cng bng v Dn ch
Bo
B
o co
o
c o Tng
Tng quan

NHM NGN HNG TH GII

CH
B K
HO
HOCH
V

U T

V
U
T

BO CO TNG QUAN

Vit Nam 2035

BO CO TNG QUAN

Vit Nam 2035

HNG TI THNH VNG, SNG TO, CNG BNG V DN CH

Ngn hng Th gii

B K hoch v u t Vit Nam

NHM NGN HNG TH GII

Tp sch ny bao gm phn Bo co Tng quan v Mc lc ca cun sch Vit Nam

2035; doi: 10.1596/978-1-4648-0824-1. File pdf ca bn bo co cui cng, bao gm
ton b cun sch, khi c pht hnh s c ng ti trn trang web:
https://openknowledge.worldbank.org/ v bn in ca cun sch c th c t mua
trn trang: http://Amazon.com. Xin ngh s dng bn hon chnh ca cun sch
cho cc mc ch trch dn, in li, v phng theo.
2016 Ngn hng Quc t v Ti thit v Pht trin/Ngn hng Th gii v B K
hoch v u t ca Vit Nam
1818 H Street NW, Washington DC 20433
Telephone: 202-473-1000; Internet: www.worldbank.org
Tp sch ny l sn phm ca cc cn b thuc Ngn hng Quc t v Ti thit
v Pht trin/Ngn hng Th gii v B K hoch v u t ca Vit Nam. Cc kt
qu tm hiu, cc gii thch v kt lun a ra trong tp sch ny khng phn nh
quan im chnh thc ca Ban Gim c iu hnh Ngn hng Th gii hoc cc
chnh ph m h i din hoc ca B K hoch v u t ca Vit Nam.
Ngn hng Th gii v B K hoch v u t ca Vit Nam khng m bo tnh
chnh xc ca cc d liu trong tp sch ny. ng bin gii, mu sc, tn gi v cc
thng tin khc biu hin trn cc bn trong tp sch ny khng hm bt k nh
gi no ca Ngn hng Th gii hoc ca B K hoch v u t Vit Nam v v th
php l ca bt k vng lnh th no v cng khng th hin bt k s ng h hay
chp nhn no ca Ngn hng Th gii hay B K hoch v u t Vit Nam v cc
ng bin gii .
Khng g c th hoc c coi l c th gii hn hoc xa b quyn u tin v
min tr ca Ngn hng Th gii, tt c cc quyn ny u c c bit duy tr.
Tt c cc cu hi lin quan n bn quyn v giy php phi c gi v Vn
phng V xut bn, Ngn hng Th gii, 1818 H Street NW, Washington, DC 20433,
USA; fax: 202-522-2652; e-mail: pubrights@worldbank.org
Thit k ba: B K hoch v u t ca Vit Nam cng Bill Pragluski ca Cng
ty Critical Stages
nh ba: Hnh nh trng ng Ngc L ca Vit Nam ca Doremon 360; c s
dng theo giy php Sng to chung, phin bn 3.0. Ba tm nh pha di thuc s
hu ca B K hoch v u t ca Vit Nam cho php s dng.

iu 3 Hin php Nc Cng ha X hi Ch ngha Vit Nam nm

2013 c ghi: Nh nc bo m v pht huy quyn lm ch ca
nhn dn; cng nhn, tn trng, bo v v bo m quyn con
ngi, quyn cng dn; thc hin mc tiu dn giu, nc
mnh, dn ch, cng bng, vn minh, mi ngi c cuc sng
m no, t do, hnh phc c iu kin pht trin ton din.

Mc lc
Li ni u ..................................................................................................................xi
Li gii thiu v cm n...........................................................................................xiii
Danh mc t vit tt................................................................................................xxi
Nhng thng ip chnh ........................................................................................xxiii
TNG QUAN ...............................................................................................................1
Li m u ..........................................................................................................1
Thnh tch tng trng cao v cng bng song cn nhiu thch thc......3
C hi v ri ro...................................................................................................9
Kht vng cho nm 2035 .................................................................................20
TR CT 1: THNH VNG V KINH T I I VI BN VNG
V MI TRNG..................................................................................25
Tng trng di hn ca Vit Nam di gc nhn ton cu.....................25
Xu hng tng nng sut: Mt vn cn quan tm ................................28
Chng trnh ci cch ti khi ng tng nng sut .................................32
TR CT 2: CNG BNG V HA NHP X HI.................................................66
Chng trnh ngh s cn dang d: m bo bnh ng v c hi ...........67
Chng trnh ngh s mi v tng lp trung lu ang ngy cng ln
mnh v dn s ang gi i............................................................................76
TR CT 3: NH NC C NNG LC V TRCH NHIM GII TRNH ............92
Vai tr ca cht lng th ch i vi tng trng
v pht trin ......................................................................................................92
Thc trng cht lng th ch Vit Nam .....................................................95
Ro cn th ch i vi s pht trin ti Vit Nam ....................................98
Con ng pha trc ...................................................................................109
KT LUN ................................................................................................................122
TI LIU THAM KHO............................................................................................125
VIT NAM 2035

VII

VIII

Mc lc ca Bo co
Vit Nam 2035
TNG QUAN
Chng I:

BA MI NM I MI V KHT VNG VIT NAM

Chng II:

HIN I HA NN KINH T V NNG CAO NNG LC

CNH TRANH CA KHU VC T NHN

Chng III:

PHT TRIN NNG LC I MI V SNG TO

Chng IV:

TH HA V NNG CAO HIU QU KINH T

Chng V:

PHT TRIN BN VNG V MI TRNG V TNG CNG

KH NNG CHNG CHU VI BIN I KH HU

Chng VI:

M BO CNG BNG V THC Y HA NHP X HI

Chng VII: XY DNG TH CH HIN I V NH NC HIU QU

VIT NAM 2035

IX

12

Li ni u
Sau 30 nm i mi k t nm 1986, Vit Nam t c nhng thnh
tu to ln, c ngha lch s. T mt nc ngho, b chin tranh tn ph
nng n v k hoch ha tp trung bao cp, khp kn, Vit Nam ra khi
tnh trng km pht trin, tr thnh nc ang pht trin c thu nhp
trung bnh v mt nn kinh t th trng nng ng, hi nhp mnh m,
su rng vo h thng kinh t ton cu. Tng trng kinh t ca Vit Nam
kh cao, lin tc, n nh v bao trm, bo m mi ngi dn c
hng li t qu trnh pht trin. Vit Nam gim t l ngho cng cc
t gn 60 phn trm trong nhng nm 1990 xung di 3 phn trm nm
2016. y l thnh cng rt n tng v l nim t ho ca Vit Nam,
trong c s hp tc, gip qu bu ca cng ng quc t.
Thnh cng ca 30 nm i mi cng t ra nhiu k vng v trch
nhim ln hn, nng n hn i vi tng lai. Mc tiu ca Vit Nam c
khng nh trong Hin php l Dn giu, nc mnh, dn ch, cng bng,
vn minh. Vit Nam c kht vng mnh m l n nm 2035 s tr thnh
mt nc cng nghip hin i, hng ti thnh vng, sng to, cng bng
v dn ch.
Vi tinh thn , thng 7 nm 2014, Chnh ph Vit Nam v Ngn
hng Th gii a ra sng kin xy dng Bo co Vit Nam 2035. Bo co
khuyn ngh Vit Nam cn thc hin su chuyn i quan trng tr
thnh mt nn kinh t thu nhp trung bnh cao. Trc ht l hin i ha
nn kinh t ng thi vi nng cao nng lc cnh tranh ca khu vc kinh
t t nhn. Hai l pht trin nng lc i mi sng to, ly khu vc kinh
t t nhn lm trung tm. Ba l nng cao hiu qu ca qu trnh th ha,
tng cng kt ni gia cc thnh ph v vng ph cn. Bn l pht trin
bn vng v mi trng v tng cng kh nng ng ph vi bin i kh
VIT NAM 2035

XI

XII

VIT NAM 2035

LI NI U

hu. Nm l m bo cng bng v ha nhp x hi cho cc nhm yu th

cng vi s pht trin ca x hi trung lu. Su l xy dng mt Nh nc
php quyn hin i vi nn kinh t th trng y , hi nhp v x hi
dn ch pht trin trnh cao. Chng trnh ci cch gn vi su
chuyn i ny c th hin theo ba tr ct chnh: thnh vng v kinh
t i i vi bn vng v mi trng; cng bng v ha nhp x hi; nng
lc v trch nhim gii trnh ca nh nc.
Chng ti rt vui mng thy cc chuyn gia Vit Nam, Ngn hng Th
gii v cc chuyn gia quc t hp tc ht sc cht ch trong qu trnh
xy dng Bo co Vit Nam 2035: Hng ti Thnh vng, Sng to, Cng
bng v Dn ch. Chng ti hy vng rng Chnh ph Vit Nam, Ngn
hng Th gii v cc i tc pht trin s tip tc duy tr s phi hp hiu
qu nhm c th ha nhng ni dung ph hp ca Bo co ny trong K
hoch pht trin kinh t - x hi 5 nm 2016 2020 v Chin lc pht trin
kinh t - x hi 10 nm 2021 2030, cng nh theo di, nh gi v trin
khai thc hin cc khuyn ngh ca Bo co.

TH TNG CHNH PH

Nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam

NGUYN TN DNG

CH TCH

Ngn hng Th gii

JIM YONG KIM

Li gii thiu v cm n
Bo co Vit Nam 2035: Hng ti Thnh vng, Sng to, Cng bng v Dn
ch l sng kin chung ca Chnh ph Vit Nam v Ngn hng Th gii
c Th tng Nguyn Tn Dng v Ch tch Jim Yong Kim chp thun
vo thng 7 nm 2014.
Bo co do nhm chuyn gia ca Vit Nam v Ngn hng Th gii son
tho di s ch o ca Ph Th Tng V c am, B trng B K
hoch v u t Bi Quang Vinh; ng Axel van Trotsenburg, Ph Ch tch
Ngn hng Th gii; b Victoria Kwakwa, Gim c Quc gia v ng Sudhir
Shetty, Chuyn gia Kinh t trng khu vc Chu - Thi Bnh Dng.
Chn thnh cm n s t vn su sc ca Ban Ch o xy dng Bo co
Vit Nam 2035 gm GS. Nguyn Xun Thng, Ch tch Vin Hn lm Khoa
hc X hi Vit Nam; ng Nguyn Vn Tng, Ph Ch nhim Vn phng
Chnh ph; ng Nguyn Ngc Bo, Ph Trng ban Ban Kinh t Trung
ng; ng Bi Thanh Sn, Th trng B Ngoi giao; ng Trng Ch
Trung, Th trng B Ti chnh; ng Nguyn Ton Thng, Ph Thng c
Ngn hng Nh nc Vit Nam v PGS.TS. Bi Tt Thng, Vin trng
Vin Chin lc pht trin, B K hoch v u t.
Chnh ph Vit Nam giao B K hoch v u t phi kt hp vi
cc b, ngnh chc nng, cc vin nghin cu v kt hp vi Ngn hng Th
gii chun b bo co. T cng tc gia Vit Nam v Ngn hng Th gii
c thnh lp vi s ch o trc tip ca TS. Cao Vit Sinh (Nguyn Th
trng thng trc B K hoch v u t), b Victoria Kwakwa (Gim c
Quc gia Ngn hng Th gii ti Vit Nam) v ng Sandeep Mahajan
(Chuyn gia Kinh t trng, Ngn hng Th gii ti Vit Nam).
Chnh ph c, C quan Hp tc Quc t Hn Quc (KOICA) v B
Pht trin quc t Vng quc Anh (DFID) h tr ti chnh cho cng tc
chun b bo co.
VIT NAM 2035

XIII

XIV

VIT NAM 2035

LI GII THIU V CM N

Bn bo co nhn c nhng nhn xt rt c gi tr ca cc chuyn

gia kinh t ca Ngn hng Th gii gm ng Ted Chu, Chuyn gia Kinh t
trng; ng Mario Marcel, nguyn Gim c cao cp; ng Martin Rama,
Chuyn gia Kinh t trng; b Ana Revenga, Gim c cp cao v cc
chuyn gia khc, nhng ngi nhn xt, gp cho cng tng
ban u ca bo co. c bit cm n nhng gp v khuyn ngh i vi
Bo co tng quan v bo co tng chng ca Ban C vn gm ng
David Dollar, Vin Brookings; ng Ravi Kanbur, i hc Cornell; ng
Homi Kharas, Vin Brookings; ng Danny Leipziger, T chc i thoi v
Tng trng v i hc George Washington; ng Vikram Nehru, Qu Ha
bnh Quc t Carnegie; b Mari Pangestu, i hc Columbia; ng Graham
Teskey, Abt JTA; v b Tn N Th Ninh, nguyn Ch nhim y ban i
ngoi ca Quc hi Vit Nam.
Bo co l s kt hp nhun nhuyn gia kinh nghim ca cc chuyn
gia quc t v hiu bit su sc ca cc chuyn gia trong nc qua qu trinh
phi hp hiu qu gia cc bn v cc ng gp c gi tr to ln ca cc
chuyn gia t vn quc t v trong nc. B K hoch v u t, cc vin
v cc c quan nghin cu, cc chuyn gia quc t t chc nhiu hi tho
tham vn rng ri cng nh cc cuc tho lun nhm trong qu trnh son
tho bo co. Mt trang web c thit k dnh ring cho bo co, thu
ht ng o cng chng v cc chuyn gia trong v ngoi nc tham gia
trao i, tho lun trc tuyn cng nh vit bi tham lun theo cc ch
ca bo co.
Bo co ting Anh do ng Bruce Ross Larson ca Communications
Development hiu nh, bao gm cc thnh vin Jonathan Aspin, Joe
Caponio v Mike Crumplar. Sn xut v xut bn bo co ting Anh do
b Susan Graham v b Patricia Katayama thuc V Xut bn v Tri thc
ca Ngn hng Th gii Nhm Truyn thng i ngoi- thc hin
Bo co Vit Nam 2035 c by chng v Bo co Tng quan do cc
nhm chuyn gia c thnh lp son tho (tn cc chuyn gia c xp
theo th t ABC).

Bo co tng quan Vit Nam 2035

Cc tc gi chnh: TS. Cao Vit Sinh, Nguyn Th trng thng trc B K
hoch v u t, Chuyn gia Cao cp; TS. Gabriel Demombynes, Chuyn

LI GII THIU V CM N

VIT NAM 2035

gia cao cp Ngn hng Th gii ti Vit Nam; TS. Victoria Kwakwa, Gim
c Quc gia Ngn hng Th gii ti Vit Nam, TS. Sandeep Mahajan, Kinh
t trng Ngn hng Th gii ti Vit Nam v TS. Sudhir Shetty, Chuyn gia
Kinh t trng khu vc Chu - Thi Bnh Dng.
Cc thnh vin ch cht ca nhm nghin cu: B Phm Chi Lan,
Chuyn gia kinh t cao cp, Nguyn Ph Ch tch Phng Thng mi v
Cng nghip Vit Nam; PGS.TS. Hong Th Lin, Nguyn Th trng
thng trc B T php; TS. V Tr Thnh, Ph Vin trng Vin Nghin
cu Qun l Kinh t Trung ng; GS.TSKH. Nguyn Quang Thi, Ph
Ch tch kim Tng Th k Hi Kinh t Vit Nam; ng Nguyn Vn Vnh,
Ph Vin trng Vin Chin lc pht trin, B K hoch v u t v ng
on Hng Quang, Chuyn gia kinh t cao cp.
Cc chuyn gia ng gp nghin cu u vo: TS. Claus Brand, Chuyn
gia t vn; Sebastian Eckardt, Chuyn gia kinh t cao cp v chnh sch ti
kho v cc chuyn gia t vn thuc T chc Centennial Asia Advisors.

Chng 30 nm i Mi v Kht vng Vit Nam 2035

Cc tc gi chnh: PGS.TS. Bi Tt Thng, Vin trng v ng Nguyn Vn
Vnh, Ph Vin trng Vin Chin lc pht trin, B K hoch v u t ch
tr bin son vi s tham gia ca TS. V Tr Thnh, Ph Vin trng Vin
Nghin cu Qun l kinh t Trung ng, B K hoch v u t.
Cc chuyn gia ng gp nghin cu u vo: PGS.TS. Trn nh
Thin, Vin trng Vin Kinh t Vit Nam, Vin Hn lm KHXH Vit
Nam, GS.TSKH Nguyn Quang Thi, Ph Ch tch kim Tng Th k Hi
Khoa hc Kinh t Vit Nam; TS. Nguyn c Thnh, Vin trng, Vin
Nghin cu Kinh t v Chnh sch, i hc quc gia H Ni.
H tr nghin cu: ng ng Huyn Linh, Ph Trng ban, b V Thu
Trang v b Nguyn Th M Hnh, Ban cc vn quc t, b Nguyn Th
Hng Giang, Ban Tng hp v ng Nguyn ng Hng, Ban Thng tin v
Hp tc quc t, Vin Chin lc pht trin, B K hoch v u t.

Chng Hin i ha nn kinh t v nng cao nng lc cnh tranh

ca khu vc t nhn
Cc tc gi chnh: TS. Mona Haddad, Gim c, Ngn hng Th gii; TS.
Sandeep Mahajan, Chuyn gia Kinh t trng Ngn hng Th gii ti Vit
Nam (trng nhm chuyn gia quc t); b Phm Chi Lan, chuyn gia kinh

XV

XVI

VIT NAM 2035

LI GII THIU V CM N

t cao cp (trng nhm pha Vit Nam) v TS. Phm Th Thu Hng, Tng
Th k, Phng Thng mi v Cng nghip Vit Nam.
Cc thnh vin ch cht ca nhm nghin cu: TS. on Hng
Quang, Chuyn gia kinh t cao cp Ngn hng Th gii ti Vit Nam; b
Claire Honore Hollweg, Chuyn gia kinh t; Steven Jaffee, Chuyn gia
trng v pht trin nng thn; TS. Nguyn Vn Ln, Chuyn gia cao cp
ca T chc Ti chnh Quc t (IFC); v b Daria Taglioni, Chuyn gia cao
cp v kinh t thng mi.
Cc chuyn gia ng gp nghin cu u vo: Guillermo Arenas;
Chuyn gia t vn; TS. Reyes Aterido, Chuyn gia t vn; Ruth Banomyong,
Chuyn gia t vn; GS. David Dollar, T chc Brookings; Stacey Frederick
Chuyn gia t vn; ng Gin Thnh Cng, Chuyn gia t vn; James Hanson,
Chuyn gia t vn; Claire Honore Hollweg, Chuyn gia kinh t; GS.TSKH.
ng Hng V, Chuyn gia t vn; TS. ng Kim Sn, Nguyn Vin trng
Vin Chnh sch v Chin lc Nng nghip; Mary Hallward-Driemeier,
Chuyn gia cao cp; TS. L ng Doanh, Nguyn Vin trng Vin Nghin
cu Qun l kinh t Trung ng; Victor Kmmritz, Chuyn gia t vn;
William Mako, Chuyn gia t vn; Miles McKenna, Chuyn gia t vn;
Martin Molinuevo, Chuyn gia t vn; Ben Shepard, Chuyn gia t vn;
Timothy Sturgeon, Vin Cng ngh Massachusetts; TS. Nguyn nh Cung,
Vin trng Vin Qun l kinh t Trung ng; TS. Nguyn Anh Tun,
Vin trng, Vin Chnh sch v Chin lc Nng nghip v Pht trin nng
thn; TS. Nguyn Th Tu Anh, Ph Vin trng, Vin Nghin cu Qun l
kinh t Trung ng; GS. Trn Vn Th, Trng i hc Waseda, Nht Bn;
V Kim Hnh, Gim c Trung tm Nghin cu v H tr Doanh nghip,
Deborah Winkler, Chuyn gia t vn v Chunlin Zhang, Chuyn gia pht
trin khu vc t nhn v Ezequiel Zylbeberg, i hc Oxford.
H tr nghin cu: ng Gin Thnh Cng, Chuyn gia t vn.
Hng dn v c vn: Nhm nghin cu chn thnh cm n nhng
gp v li khuyn ca ng Danny Leipziger, T chc i thoi tng
trng v i hc George Washington; b Catherine Martin, Chuyn
vin chin lc v Daniel Street.

Chng Pht trin nng lc i mi sng to

Cc tc gi chnh: TS. Bnh Tin Long, Nguyn Th trng thng trc

LI GII THIU V CM N

VIT NAM 2035

B Gio dc v o to; TS. Michael F. Crawford, Chuyn gia Ngn hng

Th gii v Gio dc; TS. L nh Tin, Nguyn Th trng B Khoa hc
v Cng ngh; v TS. William Maloney, Chuyn gia Kinh t trng.
Cc chuyn gia ng gp nghin cu u vo: Nicholas Blooma,
Raissa Ebnerb, Kerenssa Kayc, Renata Lemosd, Raffaella Sadune, Daniela
Scurf v John Van Reeneng, T chc iu tra Qun l th gii; Hyunho
Kim, i hc Quc gia Chonnam; Joonghae Suh, Vin Pht trin Hn Quc
v Deok Soon Yim; Vin Chnh sch Khoa hc v Cng ngh v kinh
nghim ca Hn Quc v xy dng mt nn kinh t sng to.
Hng dn v c vn: Nhm nghin cu cm n Chnh ph c ti tr
thc hin iu tra v cc nh qun l Vit Nam.

Chng th ha v nng cao hiu qu kinh t

Cc tc gi chnh: TS. Hunh Th Du, Trng Chnh sch cng
Fulbright; TS. Somik Lall, Chuyn gia cao cp, Trng nhm, Ngn hng
Th gii; TS. Nguyn Anh Tun, Vin trng Vin Chnh sch v
Chin lc Nng nghip v Pht trin nng thn v Madhu Raghunath,
Chuyn gia cao cp v th.
Cc chuyn gia ng gp nghin cu u vo: Luis Blancas, Chuyn gia
cao cp v Giao thng; David Bulman, Chuyn gia t vn; TS. ng Kim
Khi, Gim c Trung tm T vn Chnh sch Nng nghip, Vin Chnh sch
v Chin lc PTNNNT; Edward Leman, Chuyn gia t vn; TS. Nguyn
Anh Phong, Vin Chnh sch v Chin lc PTNNNT v Pablo Vaggione,
Chuyn gia t vn, TS. Trng Th Thu Trang, Ph Trng B mn, Vin
Chnh sch v Chin lc Nng nghip v Pht trin nng thn"
Hng dn v c vn: Chn thnh cm n nhng gp v li khuyn
ca Zoubida Allaoua, t vn cao cp v vng; Judy Baker, Chuyn gia Kinh
t trng; Abhas Jha, Trng nhm th ha,; Danny Leipziger, Chuyn gia
t vn T chc i thoi tng trng v i hc George Washington; Paul
Vallely, Chuyn gia cao cp v giao thng v Anna Wellenstein, Qun l thc
tin Ngn hng Th gii.

Chng Pht trin bn vng v mi trng v tng cng kh

nng chng chu vi bin i kh hu
Cc tc gi chnh: TS. Diji Chandrasekharan Behr, Chuyn gia cao cp v
Kinh t ti nguyn mi trng v GS.TSKH. Trng Quang Hc, Nguyn

XVII

XVIII

VIT NAM 2035

LI GII THIU V CM N

Gim c Trung tm Nghin cu Ti nguyn v Mi trng, i hc Quc

gia H Ni.
Cc thnh vin ch cht ca nhm nghin cu: TS. Anjali Acharya,
Chuyn gia cao cp v Mi trng, Ngn hng Th gii; GS. Bi Quang Tun,
Vin trng Vin Nghin cu pht trin bn vng vng, Vin Hn lm
KHXH Vit Nam; TS. Todd Johnson, Chuyn gia trng v nng lng, v
PGS.TS. Nguyn Trung Thng, Ph Vin trng Vin Chin lc, Chnh sch
Ti nguyn v Mi trng.
Cc chuyn gia ng gp nghin cu u vo: Tijen Arin, Chuyn gia
Kinh t cao cp; Christophe Crepin, Chuyn gia ngnh; Richard Damia,
Kinh t trng; Franz Gerner, Chuyn gia trng v nng lng; Sarath
Guttikunda, Chuyn gia t vn;; Iain Menzies, Chuyn gia cao cp, Tae
Yong Jung, i hc Yonsei, Sung Jin Kang, i hc Hn Quc, v Joo Young
Kwak, i hc Yonsei;"TS. Trng Th Thu Trang, Ph Trng B mn,
Vin Chnh sch v Chin lc Nng nghip v Pht trin nng thn.
H tr nghin cu: B Nguyn Phng Nga, Chuyn gia t vn.
Hng dn v c vn: Nhm nghin cu chn thnh cm n nhng gp
v li khuyn ca Carter Brandon, Chuyn gia Kinh t trng; Christophe
Crepin, Richard Damania, Chuyn gia chnh, Douglas J. Graham, Chuyn gia
cao cp v mi trng v Iain Shuker, Qun l thc tin.

Chng m bo cng bng v thc y ha nhp x hi

Cc tc gi chnh: PGS.TS. ng Nguyn Anh, Vin trng Vin X hi
hc; TS. Gabriel Demombynes, Chuyn gia cao cp v Philip OKeefe,
Chuyn gia trng v Kinh t.
Cc thnh vin ch cht ca nhm nghin cu: GS. Giang Thanh Long,
Vin trng Vin Chnh sch cng, i hc Kinh t Quc dn H Ni; TS.
Michael Crawford, Chuyn gia trng v Gio dc; TS. Nguyn Thng, Gim
c, Trung tm Phn tch v D bo, Vin Hn lm KHXH Vit Nam v TS.
Truman Packard, Chuyn gia Kinh t trng; Achim Daniel Schmillen,
Chuyn gia Kinh t v Owen Smith, Chuyn gia Kinh t cao cp.
Cng tc vin: Reena Badiani-Magnusson, Chuyn gia Kinh t cao cp;
Kari Hurt, Chuyn vin iu hnh cao cp v TS. V Hong Linh, Chuyn
gia Kinh t.
H tr nghin cu: B Trn Th Ngc H, Chuyn gia t vn.

LI GII THIU V CM N

VIT NAM 2035

Hng dn v c vn: Nhm nghin cu chn thnh cm n nhng

gp v li khuyn ca Ravi Kanbur, i hc Cornell v Ana Revenga,
Gim c cp cao.

Chng Th ch hin i v Nh nc hiu qu

Cc tc gi chnh: GS. Hong Th Lin, Nguyn Th trng thng trc B
T php; TS. Jonathan Pincus, Qu Rajawali, In--n-xi-a v TS. Charlie
Undeland, Chuyn gia cao cp v Qun tr Nh nc.
Cc thnh vin ch cht ca nhm nghin cu: TS. Soren Davidsen,
Chuyn gia cao cp v khu vc cng; TS. Nguyn Vn Cng, Ph Vin
trng Vin Khoa hc Php l B T php v B Trn Th Lan Hng,
Chuyn gia cao cp v khu vc cng.
Cc chuyn gia ng gp nghin cu u vo: PGS.TS. Bi Nguyn
Khnh, Ph Vin trng Vin Nh nc v Php lut; Noah Buckley,
Chuyn gia t vn; GS. Yoon Je Cho, Chuyn gia t vn; TS. Dng Thanh
Mai, Nguyn Vin trng Vin Khoa hc Php l, B T php; Maridel
Alcaide, Chuyn gia t vn; PGS.TS. Nguyn Nh Pht, Vin trng Vin
Nh nc v Php lut, Vin Hn lm KHXH Vit Nam; PGS.TS. Phm
Duy Ngha, Trng Chnh sch cng Fulbright; TS. Thang Vn Phc,
nguyn Th trng B Ni v v V Hong Quyn, Chuyn gia Kinh t
cao cp.
Hng dn v c vn: cc tc gi chn thnh cm n nhng gp v li
khuyn ca James Anderson, Gim c Quc gia; Robert Taliercio, Qun l
thc tin; Graham Teskey, Trng k thut Qun tr Nh nc, Abt JTA.
Bo co c nhm son tho ca Vit Nam hiu nh v r sot,
vi s ng gp ca TS. Cao Vit Sinh, Nguyn Th trng thng trc
B K hoch v u t, Chuyn gia Cao cp (Ch tr); PGS.TS. Hong Th
Lin, Nguyn Th trng thng trc B T php; b Phm Chi Lan,
Chuyn gia kinh t cao cp, Nguyn Ph Ch tch Phng Thng mi v
Cng nghip Vit Nam; TS. V Tr Thnh, Ph Vin trng Vin Nghin
cu Qun l Kinh t Trung ng; GS.TSKH. Nguyn Quang Thi, Ph
Ch tch kim Tng Th k Hi Kinh t Vit Nam; ng Nguyn Vn Vnh,
Ph Vin trng Vin Chin lc pht trin, B K hoch v u t v
TS. on Hng Quang, Chuyn gia kinh t cao cp, Ngn hng Th gii
ti Vit Nam..

XIX

XX

VIT NAM 2035

LI GII THIU V CM N

Cc hot ng iu phi d n do Vn phng hnh chnh Ban Ch o

thc hin, gm cc thnh vin l: PGS.TS. Bi Tt Thng, Vin trng Vin
Chin lc pht trin, Chnh Vn phng; ng Nguyn Vn Vnh, Ph Vin
trng, Vin Chin lc pht trin, Ph Chnh Vn phng; ng L Quang
o, Chnh Vn phng Vin Chin lc pht trin, Ph Chnh Vn phng;
ng Nguyn Quc Trng, Trng Ban, Ban cc vn quc t, thnh vin
thng trc Vn phng; v cc thnh vin khc thuc Vin Chin lc pht
trin l: b inh Th Ninh Giang, Ph Trng Ban, Ban cc vn quc t,;
ng ng Huyn Linh, Ph Trng ban, Ban cc vn quc t,; b Phm
L Hu, Ph Chnh Vn phng Vin Chin lc pht trin; b V Thu
Trang, b Nguyn Th M Hnh, b Phm Thanh Hin, b Nguyn Th
Hng Giang, ng Nguyn ng Hng, b Nguyn Qunh Trang, b Bi
Th Thng, ng Phm L Hong v b Phm Minh Tho.
Cc hot ng hnh chnh c phi hp vi cc cn b Vn phng
Chnh ph l: L Hng Lam, V trng V Quan h quc t; Nguyn Hu
Lam Sn, chuyn vin; H Anh Ti, Chuyn vin V Quan h quc t.
Cc hot ng truyn thng v hnh chnh ca Ngn hng Th gii do
b B Th Hng Mai, cn b truyn thng cao cp; b Trn Kim Chi, cn
b truyn thng, b V Lan Hng, cn b truyn thng v b V Th Anh
Linh, tr l chng trnh thc hin.
B K hoch v u t v Ngn hng Th gii trn trng gii thiu
Bo co Tng quan Vit Nam 2035: Hng ti Thnh vng, Sng to, Cng
bng v Dn chvi hy vng bo co s gip ch cho cc nh lnh o, cc
nh qun l, cc c quan nghin cu hoch nh chnh sch ca Vit Nam
trong nhng nm ti.

B K HOCH V U T
B trng

NGN HNG TH GII

Ph Ch tch, Vng Chu Thi Bnh dng

Bi Quang Vinh

Axel van Trotsenburg

Danh mc t vit tt
3D

Cng ngh ba chiu

AEC

Cng ng kinh t ASEAN

AIIB

Ngn hng u t c s h tng chu

ALTC

H thng chm sc di hn v dng lo chnh thc

APEC

Din n Hp tc Kinh t chu Thi Bnh Dng

ASEAN

Hip hi cc Quc gia ng Nam

BHXH

Bo him x hi

BRICS

Brasil, Nga, n , Trung Quc v Nam Phi

CIVICUS

Lin minh Th gii v s Tham gia ca Cng dn

CRPD

Cng c ca Lin hip quc v Quyn ca Ngi Khuyt tt

DIV

Bo him Tin gi Vit Nam

DNNN

Doanh nghip nh nc

ECA

Chu u v Trung

EU

Lin minh chu u

EVN

Tng cng ty in lc Vit Nam

FDI

Vn u t trc tip nc ngoi

FTAAP

Khu vc t do thng mi khu vc Chu Thi Bnh Dng

GDP

Tng sn phm quc ni

GINI

H s biu th bt bnh ng trong phn phi thu nhp

GMS

Hp tc khu vc Tiu vng sng M-kng

GVCs

Chui gi tr ton cu

IAS

Chun mc kim ton quc t

ICT

Cng ngh thng tin v truyn thng

IFRS

Chun mc bo co ti chnh quc t

IMF

Qu tin t th gii

LAC

M La tinh v Ca-ri-b
VIT NAM 2035

XXI

XXII

VIT NAM 2035

LTBXH

Lao ng thng binh x hi

LHQ

Lin hip quc

LPI

Ch s Hiu qu logistics

MDG

Mc tiu pht trin thin nin k

MICS

Kho st a nhm ch s

MPC

y ban Chnh sch tin t

DANH MC T VIT TT

NDB BRICS Ngn hng pht trin mi ca BRICS

NHNN

Ngn hng Nh nc

NHTG

Ngn hng Th gii

OADR

H s ngi cao tui n theo

ODA

H tr pht trin chnh thc

OECD

T chc Hp tc v Pht trin Kinh t

PPP

Phng php tnh theo ngang gi sc mua/sc mua tng ng

QLCT

Cc qun l cnh tranh Vit Nam

R&D

Nghin cu v pht trin

RCEP

Hip nh i tc kinh t khu vc ton din

SDG

Mc tiu pht trin bn vng ca Lin hip quc

SMAC

Dch v in ton m my, phn tch v di ng x hi

SRB

T l gii tnh khi sinh

TCTK

Tng Cc thng k

TFP

Nng sut nhn t tng hp

THPT

Trung hc ph thng

TLL

Tng lin on lao ng Vit Nam

TPP

Hip nh i tc xuyn Thi Bnh Dng

UHC

Chm sc y t ton dn

VAMC

Cng ty Qun l Ti sn Vit Nam

VAS

Chun mc k ton Vit Nam

VDB

Ngn hng pht trin Vit Nam

VHLSS

Kho st mc sng h gia nh Vit Nam

WDI

Cc ch s pht trin th gii

WGI

Ch s qun tr ton cu

WTO

T chc thng mi th gii

Nhng thng ip chnh

Nm 2015 nh du 70 nm k t
khi bn Tuyn ngn c lp ca
Vit Nam ra i, 40 nm thng
nht t nc v 30 nm tin hnh
i mi, Vit Nam t mt trong
nhng nc ngho nht th gii
tr thnh mt trong nhng
nc c thnh tch pht trin n
tng nht. i ng lnh o c
tm nhn, x hi c nhn thc v
mt mc ch chung hng ti
tng lai l nhn t chnh to nn
thnh cng. K t cui thp nin
1980 nhng nhn t kt hp
vi th ch kinh t th trng v
hi nhp quc t a Vit Nam
tng bc tr thnh mt nc thu
nhp trung bnh ngy hm nay.
Tc tng trng thuc vo
hng cao trn th gii a Vit
Nam vt qua nhng kh khn
cng cc v a hng triu ngi
thot khi cnh ngho i.

dng mt t nc cng nghip,

Hng ti nm 2035, trn 60

nm ti thng nht t nc, Vit
Nam cn khi dy kht vng xy

nh nc phi tr nn hin i,

NHNG THNG IP CHNH

hin i vi cht lng cuc sng

cao hn. Kht vng c thc
hin thng qua chng trnh ci
cch th ch v cc chnh sch h
tr da trn 3 tr ct chnh: thnh
vng v kinh t i i vi bn
vng v mi trng; cng bng v
ha nhp x hi; nng lc v trch
nhim gii trnh ca nh nc.
Tng trng nhanh ch c th
c duy tr trn c s tng nhanh
nng sut, c tnh n tn hi v
mi trng, v to dng mt nn
kinh t da trn sng to v i
mi cng ngh. Pht huy nhng
thnh tu v cng bng v ha
nhp x hi i hi phi quan tm
c n nhng i tng thit thi
cng nh p ng tt hn nhu cu
ca mt x hi trung lu v dn s
ang gi i. Thm vo , qun tr
minh bch v hon ton da trn
nn tng thng tn php lut.
VIT NAM 2035

XXIII

XXIV

VIT NAM 2035

Thnh vng v kinh t i i

vi bn vng v mi trng
Hin php nm 1992 v 2013
xc nh cc mc tiu to ln v
y kht vng trong tng lai ca
Vit Nam, l dn giu, nc
mnh. Cc vn kin ca ng
Cng sn Vit Nam v Chnh ph
t mc tiu v tng trng GDP
bnh qun u ngi 7%/nm
(tng ng vi tng trng
GDP 7-8%/nm ra trong Chin
lc pht trin kinh t - x hi thi
k 2011-2020) phn nh kht vng
. Tc s gip Vit Nam c
c hi tr thnh nc c thu nhp
trung bnh cao vo nm 2035 nh
Ma-lay-xi-a hin nay v Hn Quc
vo gia thp nin u ca th k
21. Song mc tiu ny l ht sc
tham vng v n vt xa mc tng
trng trc y ca Vit Nam v
ch c rt t quc gia trn th gii
t c.
Nhng c tnh cn kim, k
lut v sing nng ca ngi dn
cn c pht huy hn na
gip t nc t c mc tiu
ny. T l tit kim trong nc cn
c duy tr mc cao, trong khi
t l u t phi tng ln t nhiu.
Cn c v k lut l cn thit
i ph vi xu th gi ha dn s.

NHNG THNG IP CHNH

Tuy nhin, ch nh vy l cha .

Nng sut v i mi sng to
mi chnh l ng lc cho tng
trng trong tng lai. iu ny
i hi phi kin tr thc hin cc
chnh sch gii quyt vn nng
sut tng chm li v u t di
hn km hiu qu, c bit l u
t h tng th v u t cho
nng lc i mi sng to.
iu g l gii cho hin tng
tng nng sut chm li? u t
cng cha hiu qu nh mong i
do cc quyt nh u t cn thiu
ng b v thiu phi hp trong
mt cu trc nh nc ct c v
manh mn1. Mt iu r rng na
l phn ln cc doanh nghip nh
nc hot ng thiu hiu qu.
Tnh trng nh nc u t dn
tri, thiu hiu qu khin cho
nng sut thp bao trm trong c
nn kinh t. Nhng iu vn
cha l gii y v sao nng
sut li gim. Mc tng nng sut
ca khu vc t nhn trong nc
lin tc gim lm cho hiu qu ca
khu vc ny cng thp nh khu
____________________
1.
Cu trc nh nc ct c v manh mn l
tnh trng thiu c cu tng bc, thiu phn
cng vai tr v nhim v trong chnh quyn
trung ng, gia trung ng v a phng
gy nh hng n hoch nh v trin
khai chnh sch.

NHNG THNG IP CHNH

vc doanh nghip nh nc bi
hai nguyn nhn. Th nht, nn
tng th ch kinh t th trng
hin i chm hon thin gy
phng hi n quyn s hu ti
sn v lm gim tnh cnh tranh
trn cc th trng hng ha. Th
hai, th trng cc yu t sn xut
b chi phi bi s kt hp khng
r rng gia phn b theo th
trng v phn b bng mnh
lnh hnh chnh. Thit ch cng b
thng mi ha l Nh nc tham
gia qu nhiu vo hot ng kinh
t trc tip qua cc doanh nghip
nh nc v gin tip thng qua
vn ng chnh sch ca cc nhm
li ch; kt qu l phn b t ai
v vn da vo cc quyt nh
hnh chnh m t thng qua tn
hiu th trng.
Th trng t ai bt cp
cng gy tn hi cho nng sut t
nht theo hai hng. Th nht,
din tch t th tng nhanh
hn dn s th lm cho gim
mt dn s th v t lm
hn ch kh nng tng nng sut
qua tp trung dn c ti th.
Th hai, nhng ro cn ca qu
trnh tch t, tp trung ha t ai
nng nghip lm gim li nhun
ca cc h canh tc nh l v gim
nng sut ca ngnh nng nghip.

VIT NAM 2035

Sc p mi trng cng e da
tng trng bn vng trong di
hn ca Vit Nam. Tng trng
trong 25 nm qua phn no c
c vi ci gi phi tr v mi
trng kh ln. Ti nguyn cn
kit nhanh chng l vn rt
ng quan ngi. nhim mi
trng t nc thi cng nghip
v th dn n nhng nguy c
nghim trng v sc khe, c
bit i vi tr em ti cc a bn
quanh H Ni v thnh ph H
Ch Minh. Trong tng lai, Vit
Nam cng l mt trong nhng
quc gia d b tn thng nht bi
bin i kh hu, trong dn c
v hot ng kinh t tp trung ti
khu vc ng bng sng Cu
Long phi chu ri ro cao nht. Ri
ro cn tng ln do mc tiu th
nng lng gia tng v da nhiu
vo nhit in than. Nhng nm
gn y, mc tng pht thi kh
nh knh ca Vit Nam vo loi
cao trn th gii.
Chng trnh ci cch nhm
m bo tng trng kinh t bn
vng bao gm 4 ni dung:
1. To dng mi trng thun li cho
doanh nghip trong nc. Trng
tm trc mt l cn nng cao
nng lc cnh tranh v hiu qu

XXV

XXVI

VIT NAM 2035

cho cc doanh nghip trong

nc. Ti c cu v c phn ha
doanh nghip nh nc vn
quan trng, nhng s l khng
. Khu vc t nhn trong nc
cn non yu i hi quan tm
nhiu hn v chnh sch. Trc
ht, cn cng c nn tng th
ch kinh t th trng, c bit
l vic bo v quyn s hu ti
sn v thc thi c hiu lc cc
chnh sch m bo cnh tranh.
Th trng t ai minh bch,
vn hnh tt v mt khu vc ti
chnh cnh tranh, c s qun l
tt ca nh nc cng l nhng
iu kin khng th thiu. Khu
vc kinh t t nhn trong nc
c nng cao nng lc v t
tin hn s y mnh kt ni
theo chiu su vi cc doanh
nghip nc ngoi, to thun
li cho vic chuyn giao cng
ngh v tri thc. y l nhng
yu t rt cn thit nng cao
nng sut. Tham gia hiu qu
vo chui gi tr ton cu cng
s i hi phi pht trin ngnh
dch v v tng cng mng
li giao thng kt ni trong
nc vi cc nc i tc
thng mi. Thm na, hin i
ha nng nghip cn c thc
hin gn vi th trng v sn

NHNG THNG IP CHNH

xut hng ha. Cc cam kt

trong cc hip nh thng mi
ch cht (nht l TPP) thc s l
c hi tin hnh nhng ci
cch kh khn v nhy cm v
chnh tr.
2. y mnh hc hi v i mi sng
to. duy tr tng trng cao
trong mt thi gian di cn c
mt chng trnh ci cch tch
cc nhm y mnh hc hi v
i mi sng to. C doanh
nghip ln cc t chc khoa hc
v nghin cu u cha c
ng lc theo ui mt
chng trnh nh vy. Xy
dng mt h thng i mi
sng to quc gia chnh l cch
thc ci thin tnh hnh. V
pha cu, h thng s khuyn
khch doanh nghip tm kim
nhng tri thc tt nht hin c,
ng thi y mnh h tr k
thut v ti chnh thc y qu
trnh hc hi ca doanh nghip.
V pha cung, h thng ny s
gip nng cao k nng ca lc
lng lao ng vt ln trnh
c o to trong gio dc
c bn hin nay, ng thi tng
cng cht lng v mc
ph hp trong nghin cu v
o to ti cc trng i hc v
vin nghin cu ca nh nc.

NHNG THNG IP CHNH

3. Ti c cu u t v i mi chnh
sch th. Khi bc vo qu o
tng trng cao v hin i ha
kinh t, cc th phi m
nhim nhiu chc nng hn
pht trin doanh nghip t
nhn, i mi sng to v h tr
pht trin cc cm cng nghip2
(industrial clusters) gn kt vi
chui gi tr ton cu, cng nh
thu ht v tp trung nhn ti.
Mun vy, cn nh hnh li
chnh sch v ti c cu u t
nhm pht huy li th mt
kinh t cao bn trong v xung
quanh cc vng th ln nh
thnh ph H Ch Minh, H Ni,
Hi Phng v Nng, cng
nh mng li cc th cp hai
nng ng, to iu kin thun
li trong tip cn th trng,
thc y chuyn mn ha, gim
phn bit i x i vi ngi
nhp c trong tip cn dch v.
lm c nh vy, cn thit
phi c th trng t ai hiu
qu, quy hoch th ng b
v h tng kt ni c ci thin.
____________________
2.
Cc cm cng nghip (industrial cluster)
y nhn mnh vo tnh lin kt pht trin
ngnh khng mang ngha nh nhng khu,
cm cng nghip v ang c thnh lp
hin nay vi quan nim nh mt hnh thc
t chc sn xut lnh th.

VIT NAM 2035

4. m bo bn vng mi trng. Ba
yu t chnh m bo bn
vng mi trng l bo v cht
lng ngun ti nguyn thin
nhin (khng kh, t v nc);
lng ghp kh nng chng chu
trc tc ng kh hu vo k
hoch kinh t, chnh sch ngnh
v u t h tng; v quan tm
n cc ngun nng lng sch
thng qua xut nhp khu nng
lng trong khu vc. Qu trnh
tng trng bn vng, bao trm
(inclusive) v c sc chng chu
i hi phi c th ch v chnh
sch mnh phi hp hnh
ng v u t; u t thng
minh (vi s tham gia ca khu
vc t nhn) nhm tnh y
cc ph tn v kh hu v mi
trng; mt c s thng tin v
d liu d tip cn phc v qu
trnh gim st v ra quyt nh.

Thc y cng bng v

ha nhp x hi
Vit Nam lun lun ch trng vo
cng bng v ha nhp x hi.
Vit Nam l mt trong s t quc
gia t c tng trng cao i
i vi cng bng x hi. Thnh
tch da trn nn tng bt u
t vic giao t cng bng hn
vo cui thp k 1980 n vic

XXVII

XXVIII

VIT NAM 2035

m bo tt hn kh nng tip cn
cc dch v c bn nh y t v gio
dc, cng nh m bo cng bng
trong phn b ngn sch gia cc
a phng c trnh pht trin
khc nhau. Vit Nam lun mong
mun duy tr thnh tch ny trong
qu trnh pht trin. Quan im
chnh v pht trin kinh t - x hi
ca Vit Nam - xy dng nn kinh
t th trng nh hng x hi
ch ngha - ch trng s hi ha
gia tng trng kinh t theo th
trng v cng bng x hi.
Tip tc duy tr thnh tch tng
trng v bo m cng bng x
hi nh vy khng phi t nhin
m c, nht l trong bi cnh c
nhng tc ng mi do qu trnh
th ha, ton cu ha mang li
v sn xut i hi k nng ngy
cng cao hn. Hng n nm
2035, Vit Nam phi theo ui
mt chng trnh kp bao gm hai
mc tiu: cng bng v ha nhp
x hi.
Cc chng trnh ang thc
hin nhm m bo bnh ng v
c hi cn phi tip tc. Tuy
t nhng bc tin ln v nng
cao mc sng k t khi i mi
nhng mt s nhm i tng ln
vn b thit thi v hin ang c

NHNG THNG IP CHNH

khong cch ln v c hi gia

con em cc h ngho v con em
cc gia nh kh gi. Tr em di
mt tui ngi dn tc thiu s c
xc sut t vong cao gp bn ln
tr em ngi Kinh. Trn mt na
tr em khuyt tt nng cha tng
n trng. Tnh trng thiu ha
nhp cng tn ti dai dng tri
ngc vi nhng g nhm thu
nhp cao. Trong thp k va qua,
mc d s triu ph ngi Vit
Nam tng gp ba ln nhng
tnh trng suy dinh dng tr em
dn tc thiu s vn hu nh
khng thay i.
gii quyt nhng bt bnh
ng v cha cng bng i
hi phi tip tc n lc, c bit
thc hin Chng trnh ngh s
n nm 2035 vi 4 ni dung
chnh sau:
1. Gim bt ro cn, tng c hi cho
ngi dn tc thiu s. Cc sng
kin mc tiu v gio dc, dinh
dng v v sinh s rt ngn
khong cch cn ln v c hi
cho tr em dn tc thiu s.
y cn c cch lm th im v
nh gi kt qu cn c trn
nhng hiu bit thc tin su
sc v tp qun ca ngi dn
tc thiu s. Cc chnh sch cn

NHNG THNG IP CHNH

c thc hin hiu qu hn

thng qua s tham gia, gp
ca ngi dn tc thiu s.
2. To iu kin ngi khuyt tt
tham gia y v mt x hi.
Vit Nam cam kt mnh m
v s ha nhp ca ngi
khuyt tt nhng trong thc
hin vn cn khong cch ln.
Kinh nghim ca cc nc cho
thy, hin thc ha cam kt
cn thng xuyn gim st v
to c hi cho ngi khuyt tt
v gia nh h t vn ng vi
s h tr ca cc t chc x hi.
3. G b s rng buc gia h thng
ng k h khu vi kh nng tip
cn dch v cng. Hin t nht 5
triu ngi dn Vit Nam
khng c h khu thng tr ti
ni c tr, ngn cn h tip cn
cc dch v cng, bao gm gio
dc, y t v cc dch v hnh
chnh nh ng k xe, lm giy
khai sinh... Bn cnh yu km
v hiu lc thc thi, bn thn h
thng ng k h khu vn l
ngun gc gy bt bnh ng v
c hi v vic thu thu hiu qu
i vi ngi di c. Ci cch h
thng h khu s gip to ra s
bnh ng gia cc cng dn.
4. Gim thiu s phn bit v gii.

VIT NAM 2035

Cn to ra nhiu c hi hn cho
ph n tham gia lnh o trong
cc t chc cng quyn thng
qua bnh ng v tui ngh
hu ca n gii v cng quyt
thc hin sm. Mt iu quan
trng na l phi gim t l mt
cn bng gii tnh khi sinh, hin
thuc vo hng cao nht th gii
vi 114 b trai trn 100 b gi.
M rng h thng hu tr, ci
cch chnh sch dn s v thc
hin truyn thng cao vai tr
ca b gi c th gip gim bt
tnh trng coi trng con trai.
Chng trnh ngh s mi v
ha nhp x hi s c nh hnh
bi hai xu th ln v x hi ang
din ra. Xu th th nht l s xut
hin ca tng lp trung lu tp
trung ti cc th v lm vic
trong khu vc chnh thc. n
nm 2035 s c trn mt na dn
s Vit Nam thuc nhm trung
lu 3 (hin nay mi l 10%) v nhu
cu ca lp ngi ny khc hn
vi nhu cu ca a s ngi
ngho hin sng ch yu nng
thn. Xu th ln th hai l s dch
chuyn mnh m v c cu dn s
____________________
3.
Tng lp trung lu ton cu bao gm
nhng ngi c mc tiu dng t 10 US$
n 100 US$ (tnh theo sc mua tng
ng, gi nm 2005) mi ngy.

XXIX

XXX

VIT NAM 2035

theo tui. S ngi cao tui s

tng nhanh khin Vit Nam tr
thnh mt trong nhng nc c
dn s gi ha nhanh nht th gii
v lm cho t l s ngi trong
tui lao ng gim xung. n
nm 2035, t s ngi cao tui
ph thuc (t s gia s ngi t
65 tui tr ln so vi 100 ngi
trong tui t 15 - 64) s tng t
gn 10 hin nay ln gn 22, trong
khi s ngi trong tui lao
ng bt u gim. gii quyt
cc thch thc trn, Chng trnh
ngh s v tng lp trung lu v
ngi cao tui bao gm bn ni
dung sau:
1. M rng phm vi bao ph ca h
thng lng hu p dng cho i b
phn dn s. Trc nhng thch
thc do vn gi ha nhanh,
vic m rng phm vi bao ph
cho cc i tng trong khu vc
phi chnh thc ch c th thc
hin c thng qua h thng
bo him x hi a tng v ci
cch cn bn m bo h
thng bn vng v ti chnh, bao
gm c vic tng tui ngh hu.
2. m bo hu ht tr em u hon
thnh trung hc ph thng v tt
nghip vi cc k nng ph hp.
Mt u tin chnh sch l chm

NHNG THNG IP CHNH

dt phn b u vo hc sinh
ph thng trung hc da trn
k thi chuyn cp thay bng
ph cp gio dc trung hc ph
thng. Chnh sch tip theo l
lin tc ci tin v ni dung v
cht lng o to gip hc
sinh pht trin k nng thng
thng (k nng ngoi nhn
thc) v k nng x l vn
phc tp, cn thit cho vic
tham gia mt th trng lao
ng cnh tranh.
3. Thit lp c ch i din hu hiu
bo v ngi lao ng thng qua
t chc cng on v t chc i
din cho ngi lao ng. Vit Nam
cn chuyn sang h thng quan
h lao ng ph hp vi nhu
cu ca mt nn kinh t th
trng hon chnh, trong li
ch ca ngi lao ng, ngi s
dng lao ng v nh nc
c i din mt cch hp l
hn trn c s mt quy trnh
thng tho ph hp vi cc
cam kt trong Hip nh TPP.
Thm vo , khung php l ca
th trng lao ng cn cn bng
hn gia vic bo v ngi lao
ng vi s linh hot cn thit
thc y pht trin mt khu
vc chnh thc nng ng.

NHNG THNG IP CHNH

4. m bo bao ph y t ton dn.

m bo ngi dn c
tip cn cc dch v y t cht
lng tt m khng phi chu
gnh nng ti chnh qu ln,
phi ci cch cn bn ch bo
him y t hin ti, ng thi
chuyn t m hnh trng tm l
bnh vin sang m hnh trng
tm l chm sc sc kho ban
u vi cht lng cao trong
mt h thng tch hp.

Tng cng nng lc v

trch nhim gii trnh ca
nh nc
Ci cch h thng chnh tr v th
ch phi song hnh vi qu trnh
pht trin Vit Nam. Thc tin
t nhiu nc cho thy hiu lc
ca nh nc hay chnh nng lc
ca chnh ph trong thit lp v
thc hin cc mc tiu c lin
quan cht ch n thnh qu pht
trin. Hiu lc ca nh nc da
trn 3 tr ct h tr: chnh ph
c t chc tt vi chc nghip
thc ti v c k lut; vn dng
nguyn tc th trng trong hoch
nh chnh sch kinh t; v c ch
m bo s kim sot v cn bng
gia cc nhanh quyn lc trong
chnh ph v s tham gia rng ri
ca cng chng. Ba tr ct ny l

VIT NAM 2035

cn thit m bo hiu lc ca
nh nc. Ci cch c cu nh
nc nhng khng tnh n k
lut th trng, hoc giao vai tr
ln hn cho c ch th trng song
li tch ri vic hoch nh chnh
sch khi s tham gia ca cng
ng, u khng a n kt qu
tch cc.
Vit Nam cng l mt minh
chng v mi quan h gia hiu
lc ca nh nc v kt qu pht
trin. Nhiu thnh qu ban u
t c nh vo nh nc c
nng lc cao hn so vi mt quc
gia c mc thu nhp thp. Tuy
nhin, nh nc km hiu lc li
l mt nguyn nhn dn ti s tr
tr nng sut v mi trng km
thun li cho s pht trin ca
khu vc kinh t t nhn. Do iu
kin lch s ca Vit Nam, nhng
thit ch cng b thng mi
ha, ct c, manh mn v thiu s
gim st ca ngi dn.
Tnh trng thng mi ha xy
ra do nh nc tham gia qu nhiu
vo hot ng kinh t trc tip qua
cc doanh nghip nh nc, c
bit l cc tp on kinh t nh
nc, v gin tip thng qua s
gn kt cht ch vi mt nhm c
quyn trong khu vc t nhn trong

XXXI

XXXII

VIT NAM 2035

nc. Nhm li ch c quyn

khng phi ch c Vit Nam, song
quan h ca nhm ny vi nh
nc gn vi kt qu hot ng
kinh doanh li cao bt thng.
Tnh trng cu trc nh nc ct
c, manh mn l h qu ca s
thiu r rng trong phn cp, phn
cng quyn hn v trch nhim
gia cc c quan Trung ng vi
nhau v gia Trung ng vi a
phng, do vy to nn tnh tr tr
v thiu hiu qu trong hoch nh
v thc thi chnh sch. S ct c,
manh mn quyn lc theo chiu
ngang v chiu dc dn n chng
cho nhim v v gy mu thun
gia cc quy nh v quyt nh.
Kt qu thng l s b tc hoc
nhng quyt nh cha ti u theo
cch nhn ca x hi. Vic qun l
cng chc khng da trn nng lc
lm trm trng thm cc tc ng
bt li ca tnh trng thng mi
ha v ct c, manh mn ca nh
nc i vi cht lng hnh chnh
cng Vit Nam.
Khung kh php l ca Vit
Nam to khng gian nht nh
cho cng dn tham gia vo qu
trnh qun tr nh nc. Nh
nc ca dn, do dn, v dn,
dn bit, dn bn, dn lm, dn
kim tra l nhng iu c

NHNG THNG IP CHNH

khng nh r trong Hin php.

Nhng trn thc t, vn tn ti
khong cch gia nhng cam kt
ny vi thc tin tham gia ca
cng dn trong qun tr nh nc.
S tham gia ca ngi dn trong
cc t chc phi chnh ph ang
tng ln nhanh chng, nhng iu
khng c ngha cht lng
tham gia ca ngi dn c
ci thin tng xng. Quy trnh
bu c v c ch cho s tham gia
ca cc t chc x hi cha thc
s bo m tnh i din ch thc
ca ngi dn. Vit Nam cng
thiu mt h thng kim sot v
cn bng hu hiu gia ba nhnh
ca nh nc php quyn. Vn
cn hn ch trong tip cn thng
tin, y l cha kha ngi dn
th hin ting ni ca h i vi
vic gii trnh ca nh nc.
Kt qu l chnh ph thng
gp kh khn trong vic phi hp
chnh sch kinh t, dn n s
tha hip gia cc c quan nh
nc vi nhau v s mc c gia
nh nc vi khu vc t nhn,
ng thi cn tr s gim st cng
i vi cc quyt nh chnh sch
cng nh s phn hi ca cng
chng v h qu ca cc chnh
sch kinh t.

NHNG THNG IP CHNH

Hin i ha th ch ca Vit
Nam i hi phi i mi mnh
m nh nc v mi quan h gia
nh nc vi th trng v x hi.
N lc nng cao nng lc v trch
nhim gii trnh ca nh nc cn
thc hin ng b ba ni dung sau:
1. Xy dng mt nh nc c t
chc hp l hn vi b my chc
nghip thc ti. Nh nc cn
c t chc hp l v gn kt
cht ch hn gia vai tr v
trch nhim ca cc thit ch
nh nc. iu ny i hi phi
c s phn quyn v phn nh
chc nng mt cch r rng hn
gia cc cp khc nhau ca nh
nc, cng s iu chnh tng
ng khung kh ti chnh ca
nh nc, lm r v nng cao
trch nhim gii trnh, khc
phc tnh trng km hiu qu
trong phi hp v s dng cc
ngun lc cng. Nh nc cn
tp trung ci thin s phi hp
v gim st thc thi chnh sch
ca cc c quan nh nc. Phi
phn nh r rng v quyn hn
v trch nhim ca cc c quan
trung ng nhm t c hiu
qu v trch nhim gii trnh tt
hn. H thng qun tr cng
cng cn ci cch theo hng
m bo trng dng ti nng

VIT NAM 2035

trong b tr ngun nhn lc.

2. p dng nguyn tc th trng
trong hoch nh chnh sch kinh
t. c trng ca mi quan h
gia nh nc v th trng l
s phn nh r rng gia khu
vc cng v khu vc t. C th,
cc c quan chnh quyn tham
gia vo cc quyt nh kinh t s
khng c tham gia vo bt c
hot ng kinh doanh no
nhm trnh xung t li ch.
Nh nc cn chuyn i vai
tr t thin v sn xut kinh
doanh sang xy dng khung
kh php l v kin to sn chi
bnh ng trong nn kinh t,
trong tp trung vo vic thc
thi cnh tranh t do v cng
bng, m bo an ton v minh
bch quyn s hu ti sn, c
bit l t ai. Nh nc khng
ch phi gim s lng v u
t vo DNNN ng thi tng
cng qun tr DNNN cn li,
m cn phi chm dt u i
cho DNNN cng nh cc DN t
nhn thn hu. Ngoi ra, cn
phi c mt h thng t php
c lp, c nng lc, c o
to thc thi khung kh php
lut v xy dng mt mi
trng kinh doanh bnh ng.
Nh nc cn gim bt s kim

XXXIII

XXXIV

VIT NAM 2035

sot i vi cc t chc kinh

doanh v ngh nghip, k c
Phng Thng mi v Cng
nghip Vit Nam. To khng
gian cho cc t chc ny hot
ng nh nhng i din cho
li ch kinh doanh c lp s
mang li ting ni cho khu vc
t nhn trong nc v cho php
h tham gia nhiu hn vo gim
st chnh sch ca nh nc.
3. Nng cao trch nhim gii trnh
ca nh nc. Nh nc cn
c t chc theo cch m bo
s kim sot v cn bng thc
s gia cc nhnh hnh php,
lp php v t php. Quc hi
phi tr thnh c quan chuyn
nghip (bao gm cc i biu
chuyn trch v c i ng
chuyn gia h tr) v gim st
ton b cc hot ng ca nh

NHNG THNG IP CHNH

nc. H thng t php cng

cn c tng cng mt cch
tng xng, tp trung vo tnh
c lp vi c quan hnh php
v nng cao tnh minh bch
trong hot ng ca mnh. Cn
c nhiu t chc x hi a dng
tham gia vo qu trnh hoch
nh chnh sch v gim st
trch nhim gii trnh ca nh
nc. Nh nc cn a ra mt
khung kh php l thc y
quyn cng dn. Cng cn c
khung kh php l yu cu cc
cc c quan cng quyn phi
minh bch v to c ch cho
ngi dn tng tc hiu qu
vi nh nc thng qua vic
tng cng tip cn thng tin
chnh xc v kp thi v nng
cao vai tr ca cc c quan
thng tin i chng.

Vit Nam 2035:

HNG TI THNH VNG, SNG TO,
CNG BNG V DN CH
Li m u
Khc phc hu qu ca thi k thc
dn h v cc cuc chin tranh
khc lit ko di khng phi l vic
d lm, nhng xy dng nn tng
vng chc tin ln hin i cn kh
hn. Ch mt s t quc gia thc
hin thnh cng c hai mc tiu
ny. B quyt thnh cng y l
g? Trong hu ht cc trng hp,
chnh l s kt hp gia i ng
lnh o mnh v qun tr tt vi
s ng thun ca x hi v mc
tiu pht trin, phn b ngun lc
da trn th trng v tch cc
tham gia vo dng chy thng
mi, u t v tri thc vi th gii4.
Vit Nam kt hp hiu qu
nhng nhn t quan trng trn t
khi i mi (1986), a t nc
tng bc chuyn t nn kinh t
khp kn, k hoch ha tp trung
sang mt nn kinh t th trng
____________________
4.
y ban Tng trng, 2008.

BO CO TNG QUAN

nh hng x hi ch ngha v hi
nhp quc t.
Theo nh gi ca nhiu
chuyn gia v t chc quc t, Vit
Nam l mt in hnh v pht trin
thnh cng. T mt nc trong
nhm ngho nht th gii khi bt
u i mi, ch trong vng mt
th h, Vit Nam vn ln tr
thnh mt nc thu nhp trung
bnh v t c nhiu thnh tu
v x hi tng ng vi cc
quc gia c thu nhp cao hn.
Tng trng kinh t ca Vit Nam
t u nhng nm 1990 thuc
hng cao nht trn th gii v tc
gim ngho cng nhanh cha
tng c. Tuy nhin, nhng g t
c cha p ng y nguyn
vng ca nhn dn; ngi dn vn
nhn nhn rng cn nhiu thch
thc ln cn gii quyt. Thnh
cng khng ch c nh gi
bng chnh thnh tu ca mnh, so
snh vi kt qu ca cc nc khc
m bng c so vi kht vng mnh
VIT NAM 2035

VIT NAM 2035

lit c hun c trong sut chiu

di lch s.
Vit Nam lun t cho mnh
nhng mc tiu y kht vng
phn u. iu 3 Hin php nm
1992 a ra mc tiu lu di l xy
dng t nc giu mnh, thc hin
cng bng x hi, mi ngi c cuc
sng m no, t do, hnh phc, c
iu kin pht trin ton din.
Thnh cng c xem xt v c hai
mt tnh ton din v kht vng.
Ngi Vit Nam thc mnh m
rng con ng i cng quan trng
nh ch n. Theo h thng gi tr
ca Vit Nam, tnh cn c, k lut v
tit kim mang li mc sng cao
hn, khng b xi mn v c duy
tr trong sut chng ng, cng
nh nhng gi tr v cng bng,
nhn o, hiu thun, tn trng cc
chun mc x hi v php lut, knh
trng ngi gi v tn s trng o.
Kht vng ca ngi Vit Nam
c to nn bi nhng nhn t
bn trong v bn ngoi. Nhn t
bn ngoi chnh l s pht trin
mnh m ca cc quc gia lng
ging trong mt khu vc nng
ng nht th gii. Bc tin nhanh
chng ca Nht Bn v nhng con
h ng thi thc ngi
Vit; khng ch l nhng tm

BO CO TNG QUAN

gng li cun mnh m m cn

lm dy ln mi lo v nguy c tt
hu ca Vit Nam. Nhn t bn
trong l nim t ho v qu kh
ho hng - cng l iu d hiu
trong mt x hi c b dy lch s
lu di v l mt trong nhng nn
vn minh sm nht5. u th k 19,
Vit Nam tng l nn kinh t c
quy m ln hn nhiu so vi Thi
Lan, Ma-lay-xi-a, hoc Phi-lp-pin.
V vy, kht vng ginh li v th
ca mnh trong cng ng cc quc
gia l rt ln.
Nhng thnh cng trong qu
kh thc y Vit Nam hng
ti cc mc tiu cng nghip ha,
hin i ha v nng cao cht lng
cuc sng. Cc mc tiu phn
nh kht vng v mt cuc sng c
tri xanh, nc sch, khng ngng
ci thin v iu kin vt cht; mt
x hi lnh mnh, dn ch v cng
bng, c trnh vn ha cao; mt
nh nc hiu qu v c trch
nhim gii trnh.
t c nhng c vng
ny, Vit Nam cn hnh ng quyt
on trong vic nm bt cc c hi
quan trng v qun l tt cc ri ro
ln. Nhng c hi ln bao gm: s
____________________
5.
https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_
Vietnam

BO CO TNG QUAN

xut hin ca tng lp trung lu

Vit Nam, cc hip nh thng
mi t do ln trong khu vc, c
bit l Hip nh thng mi xuyn
Thi Bnh Dng (TPP) m Vit
Nam l nc thnh vin duy nht
c thu nhp trung bnh thp; nc
lng ging Trung Quc ang pht
trin nhanh chng. Nhng ri ro
chnh l vn gi ha dn s, bi
cnh khng thun li ca nn kinh
t ton cu v mi e da v bin
i kh hu m Vit Nam chu tc
ng nng n. Trong khi , nhng
sng to v cng ngh v m hnh
kinh doanh ton cu c thc y
bi cch mng cng ngh thng tin
c th em li c ri ro v li ch ty
thuc vo kh nng thch ng ca
Vit Nam.
Nhng kht vng ca t nc,
chnh sch h tr v ci cch th ch
do cn da trn 3 tr ct: thnh
vng v kinh t i i vi bn vng v
mi trng; cng bng v ha nhp x
hi; nng lc v trch nhim gii trnh
ca nh nc. hin thc ha
nhng kht vng ny, tng trng
cao l cn thit v ch c th c
duy tr khi da trn nng sut cao
hn, phn nh ci gi phi tr do
suy thoi mi trng v nui
dng mt nn kinh t i mi,
sng to. duy tr cc thnh qu

VIT NAM 2035

trong cng bng v ha nhp x

hi, i hi phi quan tm nhiu
hn n nhm yu th v cung cp
cc dch v cho mt x hi trung
lu ang gi ha v th ha.
thc hin nhng kht vng ca t
nc, th ch qun tr cn hin i,
minh bch v da trn tinh thn
thng tn php lut

Thnh tch tng trng cao

v cng bng song cn
nhiu thch thc
Vit Nam l mt cu chuyn thnh
cng ln trong qu trnh pht trin.
T nm 1990, tng trng GDP
bnh qun u ngi thuc vo
mc cao hng u th gii, ch sau
Trung Quc. ng thi, tng
trng cng rt n nh v bao ph
rng ri, em li li ch cho tuyt
i a s ngi dn. Tin b quan
trng trong pht trin con ngi
em li nhng thnh tu n tng
trong vic gim ngho v ci thin
phc li x hi v nhiu mt. Tuy
nhin, s suy gim tc tng nng
sut, s tin b cn khim tn ca
cc nhm yu th trong qu trnh
pht trin (c bit l nhm cc dn
tc thiu s) v suy thoi mi
trng thch thc tnh bn vng
ca m hnh tng trng hin ti.
Cu trc qun tr ca Vit Nam

VIT NAM 2035

n lc cn thay i. Cc th ch
tuy ph hp trong vic a t
nc tr thnh mt nc thu nhp
trung bnh thp nhng nay bc
l nhng nhc im, nu khng
c x l quyt on, kp thi s
nh hng n qu trnh tr thnh
mt nc thu nhp trung bnh cao.
Cui nm 1986, ng trc b
vc khng hong kinh t, Vit Nam
chnh thc bt u i mi kinh
t. Nhng ci cch ph ro trc
mt thp k c th nghim
theo cch nm bt c hi v thm d
gii hn ca m hnh k hoch ha
tp trung tuy cho thy nhiu ha
hn nhng tnh hnh nghim trng
lc i hi phi c cch tip cn
thc t v ph hp hn. Lm pht
tnh theo nm vo thi im ln
ti trn 400% 6, cc hot ng kinh
t thc ang trn tut dc, phi
ph thuc nhiu vo vin tr nc
ngoi 7, lng thc thiu thn, ngn
sch bi chi trin min8 v i a s
dn c sng trong ngho i.
____________________
6.
Rama 2014.
7.
Trn Vn Th 2015: Vit Nam cn pht
trin mt nn kinh t theo nh hng th
trng: Tng kt 30 nm i mi v nh
hng tng lai.
8.
V Thnh T Anh, David Dapice, Nguyn
Xun Thnh, Thien Anh Tun, 2015, Nhn
li 30 nm pht trin ca Vit Nam, Bo co
chuyn cho Bo co Vit Nam 2035.

BO CO TNG QUAN

Do , i mi khi ng
mt qu trnh n nh kinh t v
m, gii phng nn kinh t khi s
kim sot qu cht ch, cng nhc
ca nh nc, tng bc hi nhp
kinh t quc t 9. Nhng nn tng
bn vng hn ca mt nn kinh t
th trng c tng bc hnh
thnh v Vit Nam kho lo
qun l thnh cng qu trnh
chuyn i t kinh t k hoch ha
tp trung sang kinh t th trng
trong khi nhiu quc gia thuc Lin
X c gp tht bi.
C bn kha cnh v cch tip
cn gip cho ci cch thnh cng.
Th nht, chn cch tip cn thc
dng c v trnh t v tin ci
cch. Cc bin php ci cch c
thc hin tng bc trn c s to
c s ng thun rng ri v
trnh c cc liu php sc trn
quy m ln 10. H thng ci cch
cng t ra c kh nng thch ng
cao khi iu kin trong nc v
quc t i hi thay i. Th hai,
tranh th th mnh ca t
____________________
9.
Nhng bc i ln bao gm gii th hp tc
x nng nghip nm 1988, quy nh v quyn
s dng t c th giao dch theo Lut t ai
1993, Lut Doanh nghip 1992, Lut u t
nc ngoi 1996, c ch t do ha thng
mi, m ng cho vic gia nhp WTO nm
2007.
10.
Rama 2010.

BO CO TNG QUAN

nc bng cch tp trung vo cc

ngnh sn xut thm dng lao
ng v nng nghip. Th ba, vic
pht trin ngun nhn lc c
quan tm sm v thu c kt qu
quan trng. Vit Nam c t l
ngi bit ch v tui th tng
i cao khi bt u ci cch 11. T
khi i mi, nn tng ngun nhn
lc c quan tm pht trin
hn, qua thu c nhiu li ch
t nhng ci cch theo hng th
trng. Th t, nhng lnh vc
kh t ng thun trong nc,
Vit Nam kho lo s dng cc
cam kt trong khun kh cc hip
nh thng mi quc t t
c nhng i mi, c bit trong
ci cch doanh nghip nh nc.
Tt c cc kha cnh trn trong
phng thc tip cn ci cch n
nay vn c vai tr quan trng i
vi cc t ci cch tip theo l mt
ch ca bo co ny.
Sau gn ba thp k k t khi bt
u i mi, Vit Nam t c
nhng thnh tu y n tng v
tng trng kinh t, ng thi m
bo c cng bng v n nh. Tc
tng trng GDP bnh qun u
ngi t 5,5%/nm k t nm 1990
(Hnh 1a), lm cho thu nhp trung
____________________
11.
Arkadie v Fallon (2003)

VIT NAM 2035

bnh tng 3,5 ln. So snh trn th

gii, kt qu ny ch ng sau
Trung Quc. Tng trng cao cng
nh n nh kinh t v m v chnh
sch m ca mnh m (Hnh 1b).
Thng mi quc t l mt ng
lc tng trng chnh, phn ln
da vo u t trc tip nc
ngoi vi tng tr gi ln ti 250 t
USD n t trn 100 quc gia khc
nhau (Hnh 1c). Thnh qu tng
trng cng c chia u cho mi
ngi, ch s GINI ch tng rt t
(Hnh 1d) v nhm 40% dn s
ngho nht (Hnh 1e) c tc tng
thu nhp cao hn nhm 60% giu
nht. Nh vy, t l ngho gim
nhanh (Hnh 1f).
n nm 2015, t nc
chuyn bin hon ton v tr
thnh mt nn kinh t nng ng,
c thu nhp trung bnh thp. Nh
tng trng cao v thnh qu c
chia s cho mi ngi dn, cc lnh
vc x hi c ci thin ng
k. T l ngho gim nhanh
chng t khi bt u i mi tnh
theo nhiu chun ngho ca quc
t cng nh trong nc. Theo
chun 1,90 USD/ngy th t l
ngho gim t mc 50% u thp
k 1990 xung cn khong 3% hin
nay. Khng ch c thu nhp cao
hn, ngi dn c trnh hc vn

VIT NAM 2035

BO CO TNG QUAN

HNH 1. Tng trng nhanh v ton din Vit Nam mang li

thnh vng chung v thnh tu gim ngho n tng
a. Vit Nam l mt trong nhng nc c tc
tng trng GDP u ngi cao nht t thp k 90
Vit Nam Trung Quc
n
Hn Quc

b. v tng trng nh c n nh kinh t

Vit Nam

Guatemala
Bng-la-det
t-try-li-a
M

Ba Lan
Malaysia
Singapore

Na Uy
Sri Lanka

Indonesia

Thi Lan

Trung Quc
Ghana
Brazil
Nigeria
Israel
Th Nh K
Ai Cp, Rp X t

n
Philippines
Kenya
Chi-L
Cam-pu-chia

Philippines
Colombia

Hn Quc

Brazil

Malaysia
Hoa K
In--n-si-a
Xinh-ga-po
Thi Lan

Mexico

Nga
c-hen-ti-na
Kenya
Cuba
Nga

Cameroon

Ukraine
Zimbabwe
Tiu vng quc Arp

I-rc

4
2
0
2
4
6
8
10
Tng trng GDP bnh qun theo u ngi (%)
Bnh qun 1991-2014

d. ...v bt bnh ng tng i thp

42

200
Vit Nam
150

40

Thi Lan
H s Gini

T trng thng mi trong GDP (%)

c. ...Tng trng gn lin vi hi nhp

5
10
15
20
25
lch chun ca tng trng GDP
bnh qun u ngi 1991-2014

100
Hn Quc

50
Trung Quc

38
36
34
32
30

0
0

500 1,000

10,000 25,000 50,000 100,000

1992

1995

2000

2005

2010

2014

GDP bnh qun u ngi (2005 PPP US$)

(Hnh 1 tip trang sau)

BO CO TNG QUAN

VIT NAM 2035

HNH 1. Tng trng nhanh v ton din Vit Nam mang li

thnh vng chung v thnh tu gim ngho n tng
e. ...Mc tng trng nhanh ca nhm 40% dn s ngho nht

f. ...T l ngho gim mnh

80

8
60

T l ngho (%)

Tc tng trng (%)

10

40

20

4
1

2
1

13
20

0
1

11
20

8
0

09
20

6
0

07
20

4
05

Gi tr bnh qun

20

03
20

2
99
19

19

93

00

Gi tr bnh qun ca nhm 40%

dn s ngho nht

0
1993

1996

1999

2002

$3,1/ngy
Thng k ngho
ca TCTK-NHTG

2005

2008

2011

2014

$1,9/ngy
Thng k ngho
ca B LTBXH

Ngun: WDI v Penn World 8.0, TCTK, Ch s pht trin th gii v tnh ton ca tc gi.
Ghi ch: Phn ng t qung l c nhng thay i ln v tnh trng ngho hoc v phng php
thng k.

v tui th bnh qun cao hn so

gim mt na, xung mc ch cao

vi hu ht cc nc c mc thu

hn mt cht so vi mc ca cc

nhp bnh qun u ngi tng

quc gia thu nhp trung bnh

ng. Trong cc cuc thi quc t

ngng cao. Kh nng tip cn h

gn y, hc sinh Vit Nam t

tng thit yu cng c ci

c kt qu cao hn so vi mc

thin ng k. n nay, hu ht cc

trung bnh ca OECD, trong s

h gia nh c in dng, so vi

khc bit v im s gia cc

mc di 50% vo nm 1993. Kh

nhm thu nhp, gia thnh th v

nng tip cn nc sch v s

nng thn khng ng k. T l t

dng cng trnh v sinh hin i

vong b m gim xung di

tng t mc di 50% ln trn

mc trung bnh ca cc quc gia

75% tng s h gia nh.

thu nhp trung bnh ngng cao,

Tuy nhin, Vit Nam vn thua

cn t l t vong tr di 5 tui

km trong mt s lnh vc. Nng

VIT NAM 2035

sut lao ng (sn lng trn u

lao ng) v ang theo xu hng
gim k t cui thp k 1990 trong
hu ht cc lnh vc sn xut cng
nghip, cng nh lnh vc khai
khong, ti chnh v bt ng sn.
Trong ngnh nng nghip, nng
sut lao ng tng trng vng chc
nhng vn mc thp hn r rt so
vi hu ht cc quc gia thu nhp
trung bnh trong khu vc. Vi mt
na lc lng lao ng vn lm
nng nghip nn c qu nhiu lao
ng trn cng mt din tch canh
tc. Bn cnh nhng bin php khc,
phng n x l l tch t v tp
trung s hu t nng nghip (hin
nh l v phn tn), chuyn nng
dn sang lm vic trong cc ngnh
cng nghip v dch v c nng sut
cao hn. Tuy nhin, phng n ny
cng khng c nhiu tc dng v
vic lm do ngnh sn xut to ra
n nh mc tng i thp cn
cc ngnh dch v hu nh bao gm
cc hot ng i hi lao ng
khng chnh thc 12.
Tuy trnh c tnh trng bt
bnh ng gia tng mnh nh ti
cc quc gia tng trng cao khc
____________________
12.
T nm 2008, t l vic lm trong ngnh
sn xut ch to so tng vic lm khng thay
i mc khong 14%.

BO CO TNG QUAN

nhng khong cch giu ngho vn

cn ln. ng lu l mc d
ngi dn tc thiu s c ci
thin nhiu v phc li t u thp
k 1990 nhng h ang phi i
mt vi khong cch ngy cng xa
vi nhm a s. Ch chim 15% dn
s nhng nhm dn tc thiu s li
chim mt na s ngi ngho.
Trong vi nm gn y, nhng tin
trin ca ngi dn tc thiu s v
gim ngho, t l t vong v suy
dinh dng tr em ang chng
li. Nhiu ngi dn tc thiu s
vn cha c hng nhng thnh
qu kinh t chung ca t nc.
Tng trng kinh t phn ln
t c vi nhng ph tn v mi
trng. Kh thi nh knh tng vi
tc cao nht trong khu vc, cn
cht lng mi trng khng kh,
t, v nc suy gim nghim trng.
nhim nc v khng kh ln
n cc mc nghim trng, nht l
cc vng quanh H Ni v thnh
ph H Ch Minh, v gy ra nhng
ri ro ln. Ngoi ra, phn ln rng
phng h ngp mn b ph hy,
khai thc thy hi sn qu mc
lm cn kit ngun thy sn ven b,
e da sinh k ca nhng ngi lin
quan. Tnh trng ph rng t nhin
u ngun gp phn gy ra l lt
thng xuyn v c sc tn ph ln

BO CO TNG QUAN

VIT NAM 2035

hn i vi t canh tc v khu dn
c pha h ngun. Cui cng, Vit
Nam l mt trong nhng quc gia
d b tn thng nht bi bin i
kh hu vi nhng kh khn nghim
trng v kh nng thch ng, nht l
khu vc ng bng sng Cu
Long. Do hu nh ton b tim nng
thy in ln c khai thc ht
v cc ngun nng lng ti to
khc li ch c khai thc hn ch,
s ph thuc ngy cng nhiu vo
than l mt nguy c ngy cng tng
v mt bn vng mi trng v an
ninh nng lng.

rng trong phn cp, phn cng

quyn hn v trch nhim gia cc
c quan Trung ng vi nhau v
gia Trung ng vi a phng.
Vic qun l cng chc khng da
trn nng lc lm trm trng thm
nhng l hng trong cc th ch
cng. Quy trnh bu c v c ch cho
s tham gia ca cc t chc x hi
cha thc s bo m tnh i din
ch thc ca ngi dn. Vit Nam
cng thiu mt h thng kim sot
v cn bng hu hiu gia ba nhnh
ca nh nc php quyn.

Cui cng nhng khng km

phn quan trng, nhng thit ch
cng Vit Nam cha p ng c
yu cu ngy cng tng ca nn kinh
t th trng v kht vng ca mt
x hi trung lu ang dn ln mnh.
c bit iu kin lch s ring c
ca Vit Nam lm cho nhng thit
ch cng b thng mi ha, ct
c, manh mn v thiu s gim st
ca ngi dn. Mc d tin hnh
ci cch song nh nc vn tham gia
qu nhiu vo hot ng kinh t trc
tip qua cc doanh nghip nh nc
v gin tip thng qua s gn kt
cht ch vi mt nhm c quyn
trong khu vc t nhn trong nc.
Tnh trng cu trc nh nc ct c,
manh mn l h qu ca s thiu r

C hi v ri ro
Cc xu th ln trn ton cu,
nhng ri ro v c hi bn ngoi
Vit Nam nm ti v tr cc ng trn
bn o ng Dng, n ng tuyn
ng sng cn kt ni khu vc Bc
, ng Nam v Nam vi nhau.
Kt ni trn t lin vi cc nc
chu v kt ni hng hi vi phn
cn li ca th gii nh hnh nn
lch s ca Vit Nam v s tip tc
gi vai tr quan trng trong tng
lai. Nhng rt c th, v tr a l s
khng l mt yu t quyt nh nh
trc y. D sao, th gii siu kt
ni ngy nay (m Vit Nam cng
tham gia) l mt n lc vt qua
khong cch a l. Hn na, cc c

10

VIT NAM 2035

hi v ri ro trong tng lai phn ln

vt ngoi phm vi khu vc. iu
i hi phi thit lp cc mi
quan h a chnh tr v kinh t vt
khi phm vi cc nc lng ging.
Bn xu th ln v quan trng
trn ton cu cn cn nhc trong hai
thp k ti bao gm13: a chnh tr,
kinh t ton cu, cng ngh v bin
i kh hu.

Xu th a chnh tr
Trc kinh t v a chnh tr th gii
ang dch chuyn dn t Ty sang
ng v t Bc xung Nam, v xu
th s nh hnh th gii trong hai
thp k ti. S tri dy ca Trung
Quc l yu t c bit ng lu .
Tuy nhin, qu trnh dch chuyn a
chnh tr thm ch cn phc tp hn
th. Cc cng quc khu vc khc k c cc quc gia pht trin nh
Nht Bn v Hn Quc cng nh cc
quc gia mi ni nh Bra-xin, n , M-hi-c, Nga, v Th Nh K cng c xu hng c gng m rng
vng nh hng ca h.
S xut hin ca th gii a cc
s dn n nhiu kh nng khc
____________________
13.
Ni v bn xu th ln trn ton cu da
trn Cc xu th trn ton cu v Vit Nam
Bo co chuyn cho Vit Nam 2035 ca
Centennial Asia Advisors. 03/2015.

BO CO TNG QUAN

nhau, trong c kh nng hp tc

quan trng m s thnh lp Ngn
hng pht trin h tng chu
(AIIB) v Ngn hng pht trin mi
(NDB) ca cc nc BRICS l mt v
d. Nhng cng c th c nhng
cng thng, thm ch xung t gia
cc cng quc ang tri dy hoc
gia cc quc gia vi cc cng
quc hin nay.
Mi quan h hp tc vi mt
Trung Quc ang tri dy s tip
tc l nhn t rt quan trng. Vit
Nam l bn tham gia k kt v l c
ng thnh lp AIIB. Nhu cu vn
u t cho h tng ca quc gia
trong vi thp k ti ln n hng
chc t -la, mt phn trong c
th nh n ngun vn ca AIIB
trong bi cnh s hin din ca cc
i tc song phng gim st.
Nhng ri ro a chnh tr lin
quan trc tip n t nc l cng
thng vi Trung Quc trn Bin
ng. Tranh chp Bin ng
vt khi vn lnh th. Khu vc
ny c gi tr ln v kinh t v chin
lc, c ngun ti nguyn v thy
sn, nng lng v khong sn rt
ln. y cng l tuyn vn ti bin
v giao thng quan trng, khng ch
i vi cc quc gia ven bin m i
vi c cc cng quc kinh t v

BO CO TNG QUAN

qun s khc trn th gii. Trong khi

Trung ng ang ri vo hn lon
th chng ta cng phi ch n cc
toan tnh a chnh tr v nng lng
vi t cch va l nh sn xut v
xut khu du th va l nc tiu
th xng du ngy cng nhiu.
Trong bi cnh trt t th gii
thay i nhanh chng nh vy, Vit
Nam cn tip tc xy dng cc mi
quan h i ngoi mt cch khn
ngoan vi mc tiu r rng nhm
bo v quyn li kinh t v chnh tr
lu di ca quc gia.

Xu th kinh t ton cu
Kinh t ton cu d tnh s tng
trng trung bnh 3,2%/nm trong
giai on 2025 - 2035, trong hi
nhp thng mi, th ho v tin
b cng ngh s l lc y chnh. S
tri dy ca Trung Quc, n v
cc nc ASEAN din ra ng thi
vi v th gim st tng i ca
Hoa K, chu u v Nht Bn s l
nhng s dch chuyn d thy nht
trong c cu kinh t ton cu trong
vi thp k ti14. Trung Quc ng
nhin chim v tr trung tm trong
tin trnh ny. Nhiu d on
____________________
14.
Ba nn kinh t chu trn d kin ng
gp trn 40% tng trng GDP ton cu t
2014 n 2035, v tng ng gp cho GDP th
gii tng t 22% nm 2014 ln 29% nm 2035.

VIT NAM 2035

Trung Quc s vt Hoa K v tr

thnh nn kinh t ln nht th gii
(tnh theo gi th trng) vo
khong nm 2032. Trung Quc tng
l quc gia xut khu ln nht v l
quc gia nhp khu ln th hai k
t 2009. Trung Quc d tnh s tr
thnh ngun cung vn u t quan
trng cho cc nn kinh t mi ni,
nht l cc nc trong khu vc.
Thng mi vi Trung Quc
chim 20% tng kim ngch xut
nhp khu (10% nm 2000). Dng
vn u t trc tip nc ngoi
(FDI) vo Vit Nam mt phn i
km vi s dch chuyn cc c s
sn xut t Trung Quc sang. Do
mc lng thc t Trung Quc tng
mnh, cc c s sn xut vi chi ph
tin lng thp s phi tm ng
xung pha nam, ni mc lng
thp hn theo chin lc Trung
Quc+1. Vit Nam nm st min
nam Trung Quc, l a bn tp
trung nhiu mng li sn xut
dng ny, nn s c li th cnh
tranh. Cc nh sn xut c th tn
dng li th lng thp ng thi
tham gia vo chui cung ng ca
Trung Quc - mt s kt hp rt hp
dn m ch Vit Nam mi c. S quy
t cc cm cng nghip in t non
tr min Bc (quanh H Ni) chnh
l mt ch bo sm v nhng kh

11

12

VIT NAM 2035

nng . Ngoi ra, vi mt tng lp

trung lu pht trin nhanh, th
trng tiu dng Trung Quc (pht
trin nhanh nht th gii) s ngy
cng tr thnh a ch hp dn hn
i vi cc nh sn xut Vit Nam.
Vin cnh tng trng ti khu
vc ng (cng nh cc khu vc
khc trn th gii) s chu nh
hng bi xu th hng ti cc hip
nh t do thng mi a phng
(thng c tnh cht khu vc). Hi
nhp ASEAN - khi u bng Cng
ng kinh t ASEAN (AEC) tr
thnh mt khi thng mi thc th
vo nm 2016 - ha hn mang li
nhiu li ch kinh t. Li ch c tnh
cho Vit Nam ri vo khong 1-3%
tng trng thu nhp quc dn cng
dn 15. Ngay c nh vy, Vit Nam
cng ch coi hi nhp ASEAN nh l
bc m tham gia vo cc quan
h i tc ha hn hn, vt khi
phm vi khu vc 16. ng ch nht
l Hip nh TPP. Ngoi ra cn phi
k n Khu vc t do thng mi
khu vc Chu Thi Bnh Dng
(FTAAP) v Hip nh i tc kinh t
khu vc ton din (RCEP). Cc hip
nh ny ang trong qu trnh m
phn trong TPP l tin xa nht.
____________________
15.
ERIA 2012 v V Tr Thnh 2015.
16.
V Tr Thnh 2015

BO CO TNG QUAN

Trong cc nc tham gia Hip

nh TPP c Hoa K v Nht Bn, l
cc nn kinh t ln th nht v th
ba th gii. Ton b cc quc gia
tham gia TPP chim gn 36% tng
GDP v hn 1/4 thng mi ton
cu. Vit Nam c v th tt hng
li t Hip nh ny. Theo phn tch
trong bo co ny, khi TPP i vo
thc hin th GDP ca Vit Nam c
th tng thm 8% vo nm 2035. Cc
nh phn tch khc c tnh Vit
Nam s hng li mc 2 ch s,
hn nhiu so vi mc hng li ca
hu ht cc quc gia tham gia TPP
khc17. Vit Nam cng c th tn
dng cc cam kt trong TPP thc
hin nhng bin php ci cch
chnh sch m thng thng s kh
thc hin c v mt chnh tr.
Hi nhp thng mi a
phng theo hng t trn xung
s c b sung bng cc hnh thc
hp tc quan trng cp tiu vng,
trong c hp tc khu vc Tiu
vng sng M - kng m rng
(GMS). Cc ngun nc ang ngy
cng cn kit v kh lng, trong
khi th nhu cu v nc v nng
lng li tng, i hi cn tng
cng hp tc khu vc m bo
an ninh nc v nng lng.
____________________
17.
Petri v Plummer 2013.

BO CO TNG QUAN

Xu th ln v cng ngh v m
hnh kinh doanh mi
i mi cng ngh, c thc y
v h tr bi cuc cch mng thng
tin s lm thay i cn bn phng
thc sn xut v thng mi trn
ton th gii. Nhng tin b v cng
ngh s nh cng ngh in ba chiu
(3D), cng ngh vi iu chnh c
chng trnh ha v iu khin s
my tnh th h 2 to thun li
cho sn xut cc sn phm cht
lng cao theo nhu cu ring mt
cch d dng v r hn. Nhng tin
b ln v nng lng ti to (nh
nng lng mt tri) ang to ra
thch thc ngy cng tng i vi
cc ngun nng lng truyn thng
thng gy hi ti mi trng. Cng
ngh gen th h mi v cc tin b
khc trong lnh vc y sinh hc cng
s m ra ngnh cng nghip gi tr
hng ngn t USD trong thp k ti,
ng thi gip ko di tui th v
nng cao cht lng cuc sng con
ngi. Ngi my hin i ang
c s dng trong cc cng xng
vi cp s nhn, lm tng nng sut
v tit kim chi ph. Trong khi ,
cuc cch mng thng tin to tin
cho nhng i mi t ph v
m hnh kinh doanh. Internet
xo b nhiu li th thng tin ca

VIT NAM 2035

phng thc sn xut tp trung v

chia s chi ph. Vt t c s ch
cc mc khc nhau v nguyn liu
th c th mua d dng qua
internet. Cc nn tng giao dch
trc tuyn nh Alibaba, Etsy,
Makers Row, cho php nh sn
xut tm kim khch hng m
khng cn phi chi tiu nhiu cho
qung co v phn phi. Cc trang
in t nhm huy ng vn t m
ng nh Indiegogo v Kickstarter
c th h tr tm ngun vn.
Hu ht cc xu hng trn u
mang li c hi tt. Nhng chng
cng c th i km nhng tc ng
ph vi nhng h qu ngoi d
kin v cn c qun l tt. Cng
ngh mi i hi k nng cao, tit
kim lao ng nn cc ngnh ngh
ph thng thuc nhm thu nhp
trung bnh s dn bin mt v thay
vo l nhng vic lm i hi
tay ngh cao v mang li thu nhp
cao hn. Ngay thi im ny,
cng ngh thay th lao ng th
cng trong nhiu ngnh t dt may
n kim kh. Tin b cng ngh
cng c th lm trm trng cc vn
v bt bnh ng x hi v ngi
no tn dng c sc mnh cng
ngh s c thu nhp cao hn.
Khong cch gia nng sut v tin
lng cng tr nn ln hn. Mt s

13

14

VIT NAM 2035

BO CO TNG QUAN

ngi thm ch cn lo ngi rng qu

trnh cng nghip ha s sm cht
yu ti cc nc ang pht trin,
mt phn do t ng ha 18.
Vit Nam, vi mt nn kinh t
nng ng v d thch ng, chc s
phi nhn nhn v nhng i mi
sng to t ph ny theo hng lc

quan (xem Hp 1). Nhng khai

thc ti a tim nng , cn phi
u t di hn nhm nng cao tay
ngh k thut cho th h tip theo v
phi t trng tm vo pht trin
mi trng kinh doanh trong nc.
Mt s cng ngh i km ri ro
cng cn c qun l thn trng.

HP 1. Ri ro v li ch tim nng ca cng ngh mi

Nng lng mt tri. Nng lng mt
tri c sn quanh nm trn c nc,
c bit min Trung v min Nam.
Th trng pin mt tri v h thng
un nc rt ln nhng tin trin
trong vic khai thc tim nng ny cn
chm do i hi chi ph pht trin cao.
Cc tm pin mt tri c lp t
ti Nha Trang v cc th dc b bin
min Trung v ti cc vng nng thn,
min ni v cc vng su, vng xa, hi
o ang gp kh khn trong vic tip
cn in li.
Dch v in ton m my, phn tch
v di ng x hi (SMAC). SMAC
mang li c hi c th bt kp vi cc
quc gia pht trin trong k nguyn s,
vi iu kin c s hp tc cht ch
gia cc nh khoa hc, Chnh ph v
doanh nghip.
Cng ngh gen v khoa hc v s sng.
Vit Nam cng c li ch tim nng t
thc phm bin i gen v nhng tin

b khc trong cc ngnh khoa hc v

s sng. Cc ging ng c ci to bng cng ngh gien v nhng tin b
khc v sinh hc cy trng - c th s
dng lm thc n v bo ln, qua
em li trin vng thng mi ln.
Theo d bo n nm 2020, mc tiu
th tht ln ca Vit Nam l 33
kg/ngi/nm, vt c EU v Trung
Quc. Canh tc sn phm bin i gien
cng gip gim nhp khu thc n gia
sc m mc tng ln n bn ln trong
giai on 2011-2014. Cc sn phm
nh vy phi c lm r, minh bch
v nhng ri ro i vi sc kho, tng
cng qun l nh nc theo yu cu
ca cc nhm i din ngi tiu dng
v mi trng.
Thng mi in t. Nhiu c hi ang
xut hin khi cc cng ty nc ngoi
xm nhp th trng v cc cng ty
thng mi in t trong nc ang
cng c, st nhp ng vng trc

BO CO TNG QUAN

VIT NAM 2035

sc p cnh tranh. c tnh nm 2015,

doanh s thng mi in t t mc
15 t USD do s ngi s dng internet
tng nhanh v s ngi s dng in
thoi thng minh cn tng nhanh hn.
Tnh trng thiu ng dng mua bn
trc tuyn, chm tng trng v thanh
ton trc tuyn, nhng quan ngi v an
ninh trong cc giao dch mua bn trc
tuyn v vn v dch v logistic giao
hng c th truy du v ng hn vn
l nhng tr ngi i vi th trng
thng mi in t v cn c quan
tm gii quyt tip tc pht trin
nhanh. Dch v Logistic thng mi

Bin i kh hu trn ton cu

Bin i kh hu l mt trong nhng
vn gy hu qu ton cu
nghim trng nht. Kh thi nh
knh d kin s lm nhit hnh
tinh tng thm 3,5-4.0C vo cui
th k ny. iu kin kh hu, cc
t nng v nhng hin tng thi
tit cc oan khc ngy nay c
coi l rt bt thng v cha tng c
s tr thnh hin tng bnh thng
mi. Hin nay thy r tc ng
ca bin i kh hu ton cu nh
bo ln cp 4 v 5 din ra thng
xuyn hn nhiu trong vng 35 nm
tr li y. Lng bng ti Bc cc
____________________
18.
Rodrik 2014.

15

in t s c nhiu i hi hn v phc
tp hn so vi dch v logistic xut
nhp khu hin c Vit Nam.
Cng ngh ch tc p chng lp (in ba
chiu). Cng ngh ny c th mang li
nhiu c hi to ln nhng cng e do
cng nghip ch to truyn thng ca
Vit Nam. Khi cng ngh in ba chiu
(3D) pht trin, cng nghip ch to c
xu hng s chuyn sang sn xut quy
m nh, phn b rng v sn xut theo
nhu cu khch hng. Nhng din bin
s khin cho nh u t cc nn
kinh t pht trin c th chuyn cc c
s sn xut v nc h.

gim xung mc k lc, mc

nc bin dng 10-20 cm trong
vng 1 th k qua v tc dng
ngy cng cao hn. Nc bin dng
lm tng ri ro triu cng v bin
ng bt thng v lng ma.
Vit Nam l mt trong nm
quc gia d b nh hng nht bi
bin i kh hu. Phn ln dn s
v ti sn kinh t tp trung ti cc
vng ng bng ven bin v chu
th sng. Nhit trung bnh ti
Vit Nam tng 0,26C mi thp k
k t nm 1971 19, tc l cao gp i
____________________
19.
Nguyn, D.-Q., Renwick, J., & McGregor, J.
2013. Bin thin nhit b mt v lng ma
Vit Nam t 1971 to 2010. Tp ch kh hu
hc quc t, n/an/a. doi:10.1002/ joc.3684

16

VIT NAM 2035

so vi tc tng bnh qun trn

ton cu 20. Theo xu th hin nay,
nhit trung bnh hng nm vo
nm 2040 s cao hn 0,6 n 1,2C
so vi giai on 1980-1999 (ty
tng a phng) 21. Kt qu d bo
cho thy cc t nng, lnh s tng
cng v mc nc bin s dng
thm 28-33cm ti cc vng bin ca
Vit Nam 22. Bin thin lng ma
gia cc ma d bo cng s tng,
ma ma s ma nhiu hn v ma
kh s kh hn. Ma ln v l lt s
xy ra thng xuyn hn, nht l
ti pha Bc, bao gm c H Ni. Ti
vng ni nguy c st l t s tng.
Qu o bo dch chuyn dn
xung pha Nam trong vng 5 thp
k qua. Nu xu th ny c tip din,
thnh ph H Ch Minh s chu ri
____________________
20.
IPCC 2007. Trenberth, K.E., P.D. Jones, P.
Ambenje, R. Bojariu, D. Easterling, A. Klein
Tank, D. Parker, F. Rahimzadeh, J.A.
Renwick, M. Rusticucci, B. Soden v P. Zhai,
2007: Nhn nh: Bin i kh hu kh quyn
v b mt. Trong: Bin i kh hu 2007: C
s khoa hc vt l. ng gp ca t cng tc
1 cho Bo co nh gi ln bn ca ban lin
chnh ph v bin i kh hu [Solomon, S.,
D. Qin, M. Manning, Z. Chen, M. Marquis,
K.B. Averyt, M. Tignor v H.L. Miller (eds.)].
NXB i hc Cambridge, Cambridge, Anh
v New York, NY, USA.
21.
MONRE (2012). Cc kch bn bin i kh
hu v nc bin dng cao cho Vit Nam.
22
Cn lu rng nhng d bo ny khng
tnh ti ln t, lm cho tc ng mc nc
bin dng cao cng thm trm trng.

BO CO TNG QUAN

ro ln hn t nhng tc ng trc
tip 23. Nhng ri ro khc c th xy
ra nh xi l b bin v xm thc
mn cng s tng ln trong thi
gian ti.
Nng nghip, nht l sn xut
la, d kin s b nh hng mnh,
trong vng ng bng sng Cu
Long b tc ng nghim trng nht.
Ti nhiu din tch t ch cao
hn mt nc bin c 2m 24. Bin i
kh hu c th lm gim sn lng
go t 3-9 triu tn vo nm 2050,
cn cc din tch chuyn canh c ph
nng sut cao c th khng cn ph
hp na 25. H sinh thi bin ca Vit
Nam cng s b tc ng nghim
trng. Tc ng ca bin i kh hu
cng s li nhng h qu tiu cc
v sc kho nh cc bnh truyn
nhim do nc, truyn nhim qua
vt ch trung gian, cc bnh tiu
____________________
23
Trung tm xc tin u t v thng mi
(2008).
24
Wassmann, R., Jagadish, S. V. K., Heuer, S.,
Ismail, A., Redonna, E., Serraj, R., Singh, R.
K., v ng s (2009). Bin i kh hu nh
hng ti sn xut la: C s nng hc v
sinh l hc v cc phng n chin lc thch
ng. Nhng tin b v nng hc, 101(08),
59122. doi:10.1016/S00652113(08)00802-X.
25
Bunn, C, Laderach, P., Ovalle Rivera, O.,
Kirshke, D. (2015). Cc nc ng: h s
bin i kh hu cho sn xut c ph
Arabica v Robusta ton cu: Bin i kh
hu., 129, 89-101.

BO CO TNG QUAN

Cc xu th, c hi v ri ro
trong nc
Xu th v c cu dn s
T nay n nm 2035, Vit Nam s
phi i mt vi c cu dn s bin
ng rt mnh. Trong hai thp nin
va qua, t nc c hng
li th t c cu dn s - t trng
dn s trong tui lao ng cao
gip y mnh tng trng kinh t.
Li th nay ht dn: t l s
dn trong tui lao ng t nh
nm 2013 v ang trn i xung.
Theo d bo ca Lin hip quc, s
ngi trong tui lao ng bt
u gim tuyt i ngay sau nm
2035. Quan trng hn, quy m dn
s tin n im ngot v dn s
cao tui vo nm 2015 v sp ti s
tr thnh mt trong nhng quc gia
c dn s b gi ha nhanh nht th
____________________
26
Coker, R. J., Hunter, B. M., Rudge, J. W.,
Liverani, M., & Hanvoravongchai, P. (2011).
Cc bnh truyn nhim mi ni ng Nam
: thch thc v kim sot trong khu vc.
Lancet, 377(9765), 599609. doi:10.1016/
S0140-6736(10)62004-1

17

gii. S ngi trn 65 tui s tng t

6,3 triu ngi hin nay ln 15,5
triu (Hnh 2). T trng dn s trn
65 tui s tng t 6,7% nm 2015 ln
14,4% nm 2035, bin quc gia t
mt x hi dn s tr thnh x hi
dn s gi.
H qu ca s bin ng dn s
ny l: Th nht, dn s trong
tui lao ng gim xung c ngha l
ng lc chnh thc y tng trng
thu nhp u ngi s yu i, khin
cho tng cng u t chiu su cho
vn con ngi v cc nhn t y
mnh tng trng nng sut khc
cng tr nn thit yu hn nu mun
duy tr bn vng tng trng cao.

HNH 2. T l dn s trn 65 tui tng gp

i trong khong thi gian 2015-2035
80

60
Dn s (triu)

chy 26. L lt s lm cho ri ro tr

nn nghim trng hn. Ngi ngho
v ngi cao tui c bit d b tn
thng bi nhng t nng khc
nghit, nht l khi dn s cao tui
Vit Nam ang tng nhanh.

VIT NAM 2035

40

20

0
1975 1985 1995 2005 2015 2025 2035 2045 2055 2065 2075
Dn s1564 tui

Ngun: UN 2015

Dn s trn 65 tui

Dn s 014 tui

VIT NAM 2035

BO CO TNG QUAN

Th hai, cc gnh nng v chi hu tr

v h thng y t s l nhng thch
thc nghim trng i vi ngn sch
nh nc. Th ba, c ch th ch
m bo chm sc ngi cao tui s
nhanh chng tr thnh mt vn
ln cn quan tm.

Tng lp trung lu ni ln
Vit Nam
Tng lp trung lu ni ln nhanh
chng v tc th ha ngy cng
tng Vit Nam cng mang li thm

mt c hi ln. Vit Nam l quc gia

c 90 triu dn, ng th 14 trn th
gii v s dn. Nn kinh t vi quy
m 200 t USD hin nay s t
khong gn mt nghn t USD vo
nm 2035 v trn na s dn d kin
s gia nhp tng lp trung lu ton
cu vo nm 2035 (Hnh 3) vi mc
tiu dng 15USD/ngy hoc cao hn
(tnh theo sc mua tng ng
bng -la M nm 2011), so vi con
s di 10% hin nay, iu ny khin
cho th trng trong nc cng c

HNH 3. n nm 2035, trn mt na dn s Vit Nam s gia nhp

tng lp trung lu ton cu
100

80

T l dn s (%)

60

40

20

16
20
17
20
18
20
19
20
20
20
21
20
22
20
23
20
24
20
25
20
26
20
27
20
28
20
29
20
30
20
31
20
32
20
33
20
34
20
35

20

15

20

18

Trung lu ton cu: > $15.00 PPP/ngy

Cn ngho: $3.105.50 PPP/ngy

Ngi tiu dng mi ni: $5.5015.00 PPP/ngy

Ngho: < $3.10 PPP/ngy

Ngun: iu tra mc sng dn c Vit Nam 2014

Ghi ch: S liu trn phn nh d bo v phn b mc tiu dng bin qun u ngi da
trn d liu Kho st mc sng h gia nh Vit Nam (VHLSS) 2014, vi gi nh rng mc
tiu dng theo u ngi tng 4% mi nm.

BO CO TNG QUAN

tim nng tr thnh mt ng lc

thc y tng trng. S ni ln ca
tng lp trung lu va mang li c
hi, va lm thay i v k vng v
to ra nhng thch thc mi. a s
nhng ngi c nguyn vng
lm vic trong khu vc kinh t chnh
thc, h mun c c cc k nng
cht lng cao qua gio dc i hc.
S tng trng v vic lm hng
lng nu khng i km vi nhng
th ch vn hnh tt v quan h vic
lm s khin cho nn kinh t d phi
chu ri ro xung t nghim trng
gia ngi lao ng v ch s dng
lao ng. Ri ro ny th hin qua
s lng cc cuc nh cng ngy
cng tng k t nm 2006 n nay.
Tng lp trung lu thnh th cng
i hi chnh tr phi cng khai hn
v chnh ph c tnh gii trnh hn,
iu ny khin cho h thng hin ti
phi n lc mi c th p ng c.

Chng trnh hin i ha kinh t

cha hon thnh v nhng thch
thc ngy cng tng v kinh t
chnh tr
Hon thnh chng trnh hin i
ha v chuyn i c cu kinh t va
l c hi ln, quan trng nht, va l
iu kin cn cho pht trin v gim
thiu cc ri ro. Hon thnh chng
trnh s gip khai thc trit li

VIT NAM 2035

ch m cng cuc chuyn i c cu

hin nay mang li. Bn thn qu
trnh chuyn i l nhn t ng
gp chnh vo kt qu tng trng t
nhng nm 2000. Song hin nay, mc
d nng sut thp hn nhiu so vi
cng nghip v dch v, nng nghip
vn s dng gn mt na lc lng
lao ng ca nn kinh t. Chnh v
th, li ch tim nng ca vic tip
tc chuyn i c cu cn rt ln.
Qu trnh chuyn i s hu nh
nc sang s hu t nhn cn chm.
Doanh nghip nh nc v ngn
hng thng mi quc doanh ly
i qu nhiu dng kh t mi
trng kinh doanh lm cho hiu sut
ton nn kinh t b suy gim ng
thi ln t cc hot ng sn xut
kinh doanh ca khu vc t nhn.
Nh nc cng tc ng qu nhiu
ln qu trnh phn b t ai v vn.
iu khng ch to c hi tham
nhng do i ng cn b c php
hnh x qu ty tin m cn lm
gim hiu sut ca ton b nn kinh
t. Chnh v th, tip tc iu chnh
vai tr ca ca nh nc nhm h tr
nn kinh t th trng ly khu vc t
nhn lm ch o nng cao nng
lc cnh tranh l mt c hi ln. Mc
d hi nhp quc t tin trin tt,
Vit Nam gia nhp vo nhiu
chui gi tr ton cu nhng li ch

19

20

VIT NAM 2035

ca hi nhp vn b hn ch do thiu
kt ni gia cc doanh nghip trong
nc vi doanh nghip nc ngoi.
nm bt nhng c hi ,
nhiu chnh sch c t ra. Vn
l cn thiu mt chng trnh
hnh ng thc hin nhng chnh
sch ny. Rt c th, tnh kinh t
chnh tr ca mt vi chng trnh
ci cch s tr thnh vn bt buc.
So vi 25 nm trc, nhm li ch gi
c nhiu quyn li hn, v s chng
ph ci cch mt cch quyt lit hn.
Thnh cng s khng cn chc chn
nh ln ci cch trc do phi x l
khng hong ton nn kinh t. Trin
khai cc bin php ph hp v c
tnh kh thi v mt chnh tr - y l
im mnh ca ln ci cch u tin
vn s ng vai tr quan trng
trong cc ln ci cch sau ny.

Kht vng cho nm 2035

n nm 2035, trn 60 nm ngy
thng nht t nc, Vit Nam c
kht vng tr thnh mt nn kinh t
cng nghip ha, hin i ha - tip
bc cc nn kinh t ng
hon thnh chng ng chuyn i
tr thnh quc gia thu nhp trung
bnh cao hoc thu nhp cao. Nhiu
thnh tu ca cng cuc i mi r
rng v ang gp phn hon
thnh nhng mc tiu tham vng

BO CO TNG QUAN

trn. Kht vng ny cng tr nn

mnh lit hn khi nhn vo nhng
thnh tch ni bt ca cc quc gia
trong khu vc nh Hn Quc, i
Loan, Xinh-ga-po, Ma-lai-xi-a v
Trung Quc - cng vi ni lo s b tt
hu mi mi. V tng th, nhng th
ch trong nc thc hin tt
nhim v ca chng vi vai tr quan
trng trong vic hon thnh nhng
kt qu pht trin c c n nay.
Nhng vn cn mong mun bt
kp vi th gii v nhng chun
mc th ch hin i ca cc quc gia
OECD v mc sng, tinh thn
thng tn php lut v nng lc
sng to. iu c phn nh
trong nhng Kht vng chung cho
nm 2035 (Hp 2).
Vit Nam thng qua cc Mc
tiu pht trin bn vng ca Lin
hip quc (SDG), y l mt chng
trnh pht trin ton din trn phm
vi ton cu trong 15 nm ti v s
c lng ghp vi cc mc tiu
pht trin di hn ca Vit Nam.
i hi ng ln th IX (thng 4
nm 2001) thng qua khi nim
kinh t th trng nh hng x
hi ch ngha m t h thng
kinh t ca Vit Nam, sau c
lut ha trong Hin php 2013.
Chin lc pht trin kinh t - x hi

BO CO TNG QUAN

VIT NAM 2035

21

HP 2. Kht vng cho nm 2035

dng v thc thi php lut, x l
quan h quc t, m bo trt t cng
cng v an ninh quc gia, m bo
th trng vn hnh t do ng thi
gii quyt c cc tht bi th
trng. Nh nc thit lp cc th
ch x hi vng mnh nhm m bo
quyn lc thuc v nhn dn, tng
cng trch nhim gii trnh.

Kht vng chung ca Vit Nam c

xc nh nh sau:
l

Mt x hi thnh vng, c thu nhp

mc trung bnh cao ca th gii.
Tim lc v v th ca quc gia c
nng cao. Nn kinh t th trng
c dn dt bi khu vc t nhn, c
nng lc cnh tranh cao v hi nhp
su vo nn kinh t ton cu. Cc
ngnh kinh t hin i v kinh t tri
thc c pht trin trong mng li
cc th hin i kt ni tt v hiu
qu s thc y tng trng.
Mt x hi hin i, sng to v dn ch
vi vai tr lm ng lc thc y pht
trin trong tng lai. Trng tm l
hnh thnh mt mi trng m v t
do khuyn khch mi cng dn hc
hi v sng to. Mi ngi dn c
m bo bnh ng v c hi pht
trin v c t do theo ui ngh
nghip, ng thi phi hon thnh
trch nhim ca mnh m khng coi
nh li ch ca dn tc v cng ng.
Mt nh nc php quyn hiu qu v
m bo trch nhim gii trnh. Mi
quan h gia nh nc vi ngi dn
v gia nh nc vi th trng cn
c lm r. Nh nc s thc hin
cc chc nng c bn ca mnh mt
cch hiu qu, trong bao gm xy

Quc hi s bao gm cc i biu

chuyn trch vi trnh chuyn mn
cao v c kh nng t ch v th ch
i din cho nhn dn, thc hin gim
st v hnh php; ph chun v ban
hnh cc b lut c cht lng. Tng
t nh vy, t php s c mt v tr ph
hp, vi quyn t ch v nng lc
mnh m gii quyt cc tranh chp
trong mt x hi v mt nn kinh t a
dng hn. B my hnh php s c
t chc tt theo chiu dc v chiu
ngang vi cc chc nng r rng t
trung ng n a phng.

Mt x hi vn minh, trong mi
ngi dn v mi t chc chnh tr x
hi (ton b h thng chnh tr) c
bnh ng trc php lut. Nn tng
ca x hi l mt x hi c t chc
x hi ca ngi dn vng mnh v
a dng c th thc hin cc quyn
c bn, trong c quyn dn ch

22

VIT NAM 2035

trc tip ca ngi dn, quyn tip

cn thng tin v lp hi.
l

Mt thnh vin c trch nhim trong

cng ng cc quc gia trn ton cu,
tham gia xy dng cc lin minh ton
cu v hon thnh cc trch nhim
ton cu, hng ti ha bnh, an ninh
v ch ng tm kim cc c hi hi
nhp kinh t khu vc v ton cu.

BO CO TNG QUAN

Mt mi trng bn vng. Vit Nam s

m bo cht lng khng kh, t v
nc. Vit Nam s lng ghp vn
hnh thnh kh nng chng chu vi
bin i kh hu vo quy hoch kinh t,
chnh sch x hi v u t h tng
gim thiu ri ro v bin i kh hu.
Vit Nam cng s pht trin cc ngun
nng lng a dng, sch v an ton.

2011-2020 t ra mc tiu n nm
2020, Vit Nam c bn tr thnh
mt nc cng nghip theo hng
hin i.

T trng cng nghip v dch v

chim trn 90% GDP v trn 70%
lao ng nn kinh t lm vic trong
cc ngnh cng nghip v dch v.

Khi nim nn kinh t cng

nghip ha, hin i ha c chp
nhn rng ri nhng cha cng b
tiu ch r rng 27. Mc d mi nh
ngha a ra u mang tnh ch
quan, mt s nghin cu xut mt
s tiu ch nh lng hon thnh
mc tiu :

T trng ng gp ca kinh t
t nhn trong GDP chim ti
thiu 80%;

Ch s pht trin con ngi t

trn 0,7.

GDP bnh qun u ngi t ti

thiu 18.000 USD (tnh theo sc
mua tng ng bng -la M
nm 2011), gn tng ng vi
mc ca Ma-lay-xi-a nm 2010;

a s ngi dn sng ti khu vc

th (trn 50%);

____________________
27.
Trn Vn Th 2015. Vit Nam cn mt
nn kinh t th trng theo nh hng pht
trin: Tng kt 30 nm i mi v nh
hng tng lai.

Vy iu kin no c th tr
thnh mt nn kinh t cng nghip
hin i vo nm 2035? Vi GDP
bnh qun u ngi khong 5.370
USD (tnh theo sc mua tng
ng bng -la nm 2011) vo
nm 2014, trong vng 20 nm ti tc
tng trng GDP bnh qun u
ngi ti thiu phi t 6,0%/nm
th mi tin ti mc 18.000 USD (tnh
theo sc mua tng ng bng la nm 2011) vo nm 2035 (Hnh 4).
y l t l tng trng cao hn hn
so vi t l tng trng bnh qun

BO CO TNG QUAN

VIT NAM 2035

theo u ngi l 5,5%/nm trong

giai on 1990-2014 v cao hn rt
nhiu so vi t l tng trng
3,8%/nm ca cc nc thu nhp
trung bnh trong cng thi k. Vi
tc tng trng thp hn, kh thi
hn (nhng vn l tham vng)
mc 5%/nm (l tc tng trng
bnh qun ca Vit Nam 10 nm
qua), GDP theo u ngi s ln n
15.000 USD vo nm 2035 v a
Vit Nam ngang hng Bra-xin nm
2014 (Xem Hnh 9), v t 18.000
USD vo nm 2040. Vi l trnh tng
trng trn 7%/nm (ch tiu tng
trng theo kht vng ca Vit

Nam), GDP theo u ngi s t

xp x 22.200 USD, tng ng vi
mc thu nhp ca Hn Quc nm
2002 hoc ca Ma-lay-xi-a nm 2013.
Tc tng trng cao hn s
gip Vit Nam ui kp In--n-xia v Phi-lp-pin.
Ngoi ra, t nht 54 triu trong s
108 triu ngi Vit Nam s sinh
sng ti th vo nm 2035, ngha
l tng thm 25 triu dn th so
vi hin nay. Nh vy, t l th
ha hin nay vo khong 33%, cn
tng thm 1-2% mi nm mi hon
thnh ch tiu ny, ph hp vi tc
trong 20 nm qua. Cc ngnh phi

HNH 4. Cc kch bn v tng trng thu nhp cho Vit Nam

vo nm 2035
24,000

GDP bnh qun (theo PPP $ 2011)

21,000

Hn Quc, 2002

6%

18,000
15,000

7%

Tng trng
bq theo
u ngi

Malaixia, 2013

Malaixia, 2010

Tng trng
bq theo
u ngi

Th Nh K, 2013

5%

Malaixia, 2001

12,000

Tng trng
bq theo
u ngi

Brazil, 2014
Thi Lan, 2010

4%

Tng trng
bq theo
u ngi

Trung Quc, 2014

9,000
6,000
Vit Nam, 2014
3,000
0
2001

2006

2011

2016

2021

2026

Ngun: Ch s pht trin th gii v tnh ton ca nhm tc gi.

Ghi ch: PPP: So snh sc mua tng ng

2031

2036

23

24

VIT NAM 2035

nng nghip tng trng nhanh gp

i so vi nng nghip k t thp k
1990. T l 2:1 v tc tng trng
trn cng c a vo d bo cho
hai thp k ti, k c khi tc tng
trng ngnh nng nghip t
mc tim nng l 3,0% - 3,5%. l
iu kin t trng cc ngnh phi
nng nghip chim 90% trong nn
kinh t. Nu kh thi, khu vc t
nhn c th ng gp n 80% GDP,
y s l s thay i hon ton so vi
trc y. K t khi tin hnh i
mi n nay, t trng khu vc cng
lun dao ng mc 33% GDP, iu
c ngha l cn c nhng n lc c
ngha hn nhm ti c cu doanh
nghip nh nc (bao gm c c
phn ho nhiu hn) v khuyn
khch khu vc t nhn pht trin
hn na.
Chng ng ci cch 30 nm
qua thu c nhiu thnh cng.
Kht vng pht trin t nc trong
20 nm ti rt ln lao nhng thch
thc phi vt qua cng v cng
ln. Vn t ra lm th no
hin thc ha kht vng ? C rt
nhiu vic phi lm, trong su
chuyn i ln, hay ni cch khc l

BO CO TNG QUAN

su t ph cn phi thc hin: (i)

Xy dng th ch hin i; (ii) Hin
i ha nn kinh t v pht trin khu
vc t nhn trong nc c nng lc
cnh tranh cao; (iii) Pht trin nng
lc i mi sng to; (iv) Thc y
ha nhp x hi; (v) Tng trng c
kh nng chng chu vi kh hu (vi)
Chuyn dch khng gian pht trin.
Su t ph trn l c s cho hin
thc ha kht vng, ng thi cng
chnh l nhng mc tiu cn t ti
vo nm 2035, bao gm trong ba tr
ct: (i) thnh vng v kinh t i i
vi bn vng v mi trng; (ii)
cng bng v ha nhp x hi; (iii)
nng lc v trch nhim gii trnh
ca nh nc.
Phn tip theo ca bo co s
tho lun su hn v ba tr ct nh
nu. Ni dung chnh nhm trnh
by v tnh kh thi v nhng thch
thc hin thc ha nhng kht
vng trong iu kin hin nay v
vch ra hng ci cch d nng cao
trin vng hon thnh cc mc tiu
cho nm 2035. Chi tit v su t ph
ny s c tho lun trong cc
chng ca bn y ca Bo co
Vit Nam 2035.

BO CO TNG QUAN

VIT NAM 2035

TR CT 1:
THNH VNG V KINH T
I I VI BN VNG V MI TRNG
Vit Nam ang trn qu o tng
trng nhanh. Thnh qu trong
qu kh to nim tin cho mt kht
vng v mc tng trng nhanh
hn trong khong 20 nm ti. Cc
nh lnh o k vng tng trng
GDP bnh qun u ngi t cao
hn mc trung bnh 5,5%/nm t
nhng nm 1990. iu ny i hi
tng vn s phi t 35% (so vi
mc 31% hin nay) v gi vng
mc ny trong t nht mt thp k,
trong khi vn duy tr mc tit kim
trong nc khong 35% so vi GDP.
Mun t c kht vng ny,
trc ht cn tp trung nhiu hn
vo nng cao nng sut, hin ang
ri vo xu th suy gim di hn.

Tng trng di hn ca
Vit Nam di gc nhn
ton cu

Chng trnh ci cch s kh

khn, nht l trong bi cnh nng
sut gim nh hin nay. Chnh ph
cn u tin thc hin cc bin php
ci cch mang li ch li ngn hn
nh tng cng nn tng vi m ca
kinh t th trng. Nhng ci cch
trung hn s h tr cho qu trnh

Tng trng ui kp - qu trnh

cc nc i sau tn dng u t,
chuyn giao cng ngh v b quyt
t cc nc giu hn - gip
nhiu nc thnh cng vt bc v
kinh t trong khu vc ng v
mt s khu vc khc trn th gii
sau Chin tranh th gii ln th hai.

chuyn i c cu ang din ra v

lm su sc qu trnh hi nhp ton
cu, bng cch pht trin khu vc
nng nghip c thng mi ha
theo hng th trng, nng cao v
tr ca Vit Nam trong chui gi tr
ton cu v xy dng cc th ch
kinh t v m vng chc v tin cy
hn. Ci cch di hn hn s i hi
phi to ra c c ch khuyn
khch hc tp v i mi sng to
ton din, khuyn khch th ha
tp trung mt cch c hiu qu v
m bo bn vng v mi trng.

25

26

VIT NAM 2035

Mt s nc nh Nht Bn, Hn
Quc, Xinh-ga-po v i Loan
(Trung Quc) duy tr c tc
tng trng kinh t cao sut 5
thp k v tr thnh nc thu nhp
cao. Cc nc khc nh Bra-xil, Ai
Cp, In--n-xi-a, M-xi-c v
Thi Lan cng tng trng nhanh
trong vng 2-3 thp k nhng sau
ri vo by thu nhp trung bnh.
S ct cnh ca Trung Quc vn
cha hon thnh v dng nh c
xu th i theo hng ca nhm th
nht. Vy cn Vit Nam?
Nm bt c hi ui kp trong
thi gian qua to cho Vit Nam
mt v th thun li trn qu o
pht trin di hn khi so snh vi
cc nc khc. Qu trnh tng
trng di hn ca Vit Nam so vi
Trung Quc c im tng ng
mc d thi gian khi im cch
nhau 13 nm. S gia tc v tng
trng ca hai quc gia u bt u
t mc thu nhp bnh qun u
ngi khong 1.100 USD tnh theo
gi tr PPP ca ng la M nm
2005 (nm 1977 vi Trung Quc v
nm 1990 vi Vit Nam) v kt qu
t c kh ging nhau sau 24
nm (2001 vi Trung Quc v 2014
vi Vit Nam - Hnh 5, tri).
Khi xem xt cc nn kinh t

BO CO TNG QUAN

thnh cng khc trong khong thi

gian 50 nm cng cho thy nhiu
im tng t. Mt nn kinh t
c coi l thnh cng nu thu nhp
bnh qun u ngi (tnh theo gi
tr PPP ca ng la M nm 2005)
tng t nht 3,5 ln trong vng 25
nm u gia tc tng trng. im
xut pht ca cc nc khc cng
tng t, v d Thi Lan, thuc hng
thp l 835 USD (2005, PPP, USD) v
i Loan (Trung Quc), thuc hng
cao l 1.365 USD. Khi bc vo thi
k tng tc tng trng th k
trc y v tr ca Vit Nam v c
bn cng ging vi cc nc thnh
cng (Hnh 5, phi).
Nhng g xy ra t thi im ny
tr i thm ch cn quan trng hn.
Sau 25 nm k t thi im tng tc
- thi im hin nay ca Vit Nam cc nn kinh t thnh cng tr thnh
nc thu nhp cao, b xa cc nc
khc. Hn Quc, i Loan (Trung
Quc) duy tr tc tng trng cao
trong giai on 25 nm tip theo
(nm th 25-50) trong khi cc nc
khc nh Bra-xil, Ai Cp, v Thi
Lan bt u gim tc tng trng.
Do vy, Vit Nam hin ang
mt ng ba ng mang tnh quyt
nh. Nhng quyt sch vo thi
im hin nay c ngha quan

BO CO TNG QUAN

VIT NAM 2035

HNH 5. Trn qu o ui bt: Vit Nam v cc thc o ton cu

a. Vit Nam v Trung Quc
30,000
GDP bnh qun u ngi (2005 PPP US$)

GDP bnh qun u ngi (2005 PPP US$)

12,000

10,000

8,000

6,000

4,000

2,000

0
Base +5 +10 +15 +20 +25 +30 +37
year
Vit Nam
Trung Quc, 2001
Hn Quc
i Loan, Trung Quc
Vit Nam (7%/nm)

b. Vit Nam v cc nc c cng mc

thu nhp bnh qun u ngi

25,000

20,000

15,000

10,000

5,000

0
Base +5 +10 +15 +20 +25 +30 +35 +40 +45 +49
year
Vit Nam (4%/nm)
Braxin
Thi Lan
Ai Cp, Arp

Ngun: Tnh ton ca tc gi da trn Penn World Tables 8.0.

Ghi ch: Nm c s c ly nh sau: i Loan (Trung Quc) v Brazil 1951, Thi Lan 1958, Hn
Quc 1962, Ai Cp 1969, Trung Quc 1977, Vit Nam 1990. PPP: So snh sc mua tng ng

trng i vi vic c t c kht

vng tng nhanh thu nhp trong
di hn hay khng. Nu tin hnh
nhng ci cch cn thit nng
tng trng GDP bnh qun u
ngi ln mc 7% mt nm, ging
nh qu o tng trng ca Trung
Quc, th n nm 2035 Vit Nam
c th t mc thu nhp nh ca
Hn Quc, v i Loan (Trung
Quc) vo u nhng nm 2000. T
v tr nc thu nhp trung bnh cao,
Vit Nam c c s vng chc t

mc thu nhp cao trong tng lai.

Vit Nam cng s c c hi thun
li hn bt kp, thm ch vt
trn cc nc lng ging c thu
nhp trung bnh nh In--n-xi-a
v Phi-lp-pin. Nhng nu tng
trng thu nhp bnh qun u
ngi ch quanh qun mc
4%/nm th n 2035 Vit Nam s
ch t mc gn bng Thi Lan hay
Bra-xil hin nay v t c c hi bt
kp vi cc nc lng ging c thu
nhp trung bnh cao hn.

27

28

VIT NAM 2035

Vy yu t no s quyt nh
hng i ca Vit Nam? Kinh
nghim quc t cho thy nng sut
lao ng l nhn t c bn. Cc nh
kinh t u thng nht rng tuyt
i b phn cc nc khng c kh
nng thot khi by thu nhp trung
bnh (d c tng trng nhanh hay
khng) gn nh hon ton do nng
sut b nh tr 28. Nh kinh t hc
ot gii Nobel Paul Krugman
tng kt tm quan trng ca nng
sut i vi kinh t hc pht trin
nh sau: Nng sut khng phi l
tt c, nhng v lu di th n gn
nh l tt c. Liu mt quc gia c
kh nng nng cao mc sng v lu
di hay khng gn nh hon ton
ph thuc vo vo kh nng nng
cao sn lng tnh trn u ngi
lao ng ca quc gia 29. V
chnh y, bc tranh Vit Nam tr
nn km sc hng.

Xu hng tng nng sut:

Mt vn cn quan tm
ng sau thnh tu tng trng n
tng ca Vit Nam t nm 1990 l
nhng du hiu ng lo ngi. C hai
im ni bt khi so snh nhng nm
____________________
28.
Eichengreen, Park and Shin (2011), Agenor
and Canuto (2012), among others.
29.
Krugman 1994

BO CO TNG QUAN

90 vi thi k sau ny (2000-2013).

Th nht, tng trng GDP gim
1 im phn trm so vi thp k
1990. S gim st ny mt phn do
mi trng xu i t cuc khng
hong ti chnh ton cu trong
nhng nm 2008-2009, mt phn do
s st gim v tng nng sut lao
ng bt u t cui nhng nm
1990 (Hnh 6a). Thc ra, st gim
tng trng GDP c gim bt
phn no nh gia tng lc lng lao
ng trong giai on sau nm 2000.
Th hai, khi xem xt cc thnh phn
ng gp vo tng trng nng sut
lao ng ca hai giai on cho thy
rt r, t u nhng nm 2000, ng
gp ca vn ln hn (Hnh 6b) v s
chuyn dch c cu quy m ln t
ngnh nng nghip sang cc ngnh
cng nghip v dch v (Hnh 6c).
Ngc li, tng trng nng
sut nhn t tng hp (TFP), nhn
t ng gp chnh cho tng trng
nng sut lao ng trong nhng
nm 1990, st gim mnh trong
giai on sau nm 2000 v tng
trng nng sut lao ng gim
hu ht cc khu vc. Thc t,
nng sut lao ng gim trong cc
ngnh khai khong, tin ch cng
cng, xy dng, v ti chnh, l
nhng ngnh m doanh nghip nh
nc gi vai tr ch o.

BO CO TNG QUAN

VIT NAM 2035

29

HNH 6. Tng trng nng sut nhn t gim st mnh

a. Tng trng nng sut lao ng
gim st t cui nhng nm 1990

b. Tng trng nng sut

nhn t gim st mnh

120

100

c. Nng sut lao ng trong phn ln

cc ngnh gim mnh
100

80
80

6
60
(%)

(%)

(%)

60
40

40

4
20
20
3

2
1993 1995 2000

0
0

20
2005

19912000

2010 2013

200113

ng gp ca tng trng vn NNL

ng gp ca tng trng TFP
ng gp ca tng trng vn

19912000

200113

ng gp ca tng nng sut

ni ngnh
ng gp ca chuyn i c cu

Ngun: Tnh ton ca nhm tc gi da trn s liu ca Tng cc Thng k.

Ghi ch: Biu a m t bnh qun trt 3 nm. Hnh b, thm dng vn c o bng thay t l vn
trong GDP

Do theo ui nhiu mc tiu,

trong li nhun khng phi l
u tin, cng vi cc u i mo
m nn cc doanh nghip nh nc
hot ng khng hiu qu. Nng
sut ti sn cng ty (bao gm vn
v t ai) v cc bin php tng
nng sut lao ng trong sut
nhng nm 2000 u cho thy tnh
trng khng hiu qu. Tuy thc
hin c phn ho t lu (nhng
khng ng u), s hin din
trong sn xut cng nh mc chi
phi ca khu vc cng i vi th

trng nhn t sn xut vn cn rt

ln. Nh nc vn nm gi a s c
phn ca trn 3.000 doanh nghip
v nhng doanh nghip ny chim
1/3 GDP (nm 1990) v gn 40%
tng u t c nc. Khu vc nh
nc vn chim v th c quyn
(hoc c quyn nhm) trong cc
ngnh quan trng nh sn xut
phn bn, khai m, dch v thit
yu, ngn hng, xy dng v nng
nghip. Tuy nhin, di sc p
ngy cng tng v ti c cu, khu
vc ny t nht cng tm cch

VIT NAM 2035

30

BO CO TNG QUAN

HNH 7. Nng sut ti sn cp doanh

nghip ca khu vc doanh nghip ngoi
quc doanh gim mnh

Doanh thu trn n v ti sn

2.5

2.0

1.5

1.0

0.5

0
2001

2003

2005

2007

SOEs (Trung Quc)

Khu vc phi nh nc
(Trung Quc)

2009

2011

2013

SOEs (Vit Nam)

Khu vc phi nh nc
(Vit Nam)

Ngun: Tnh ton ca cc tc gi da trn s liu ca Tng

cc Thng k ca Vit nam v Cc thng k Quc gia
Trung Quc
Ghi ch: Nng sut vn c o bng doanh thu trn 1
n v ti sn. SOE: Doanh nghip nh nc

duy tr nng sut lao ng

khng i xung hn na.
Hot ng ca cc doanh
nghip t nhn trong nc cn
ng quan ngi hn. Hng lot cc
bin php ci cch c thc
hin nhm th ch ha to thun li
cho doanh nghip t nhn gip
kinh t t nhn tng trng nhanh
chng k t cui thp k 1980 30.
____________________
30.
Theo con s ng k, hin c trn 650.000
doanh nghip t nhn, trong khi nm 1999
ch c 40.000 v nm 1990 khng c doanh
nghip no.

Nhng khi con s doanh nghip t

nhn tng ln th nng sut ca
doanh nghip li gim xung n
mc gn nh khng c khong cch
gia nng sut lao ng v ti sn
trong khu vc t nhn trong nc
v khu vc doanh nghip nh nc
(Hnh 7). So snh v nng sut ti
sn, khu vc t nhn Vit Nam s
dng vn hiu qu hn khu vc t
nhn Trung Quc vo u nhng
nm 2000, nhng n nm 2014
nng sut ti sn ca h gim
xung ch bng cha n mt na
nng sut ca khu vc t nhn
Trung Quc. Hu ht cc doanh
nghip t nhn c quy m nh v
hot ng trong khu vc phi chnh
thc do khng th tng nng
sut lao ng nh vo chuyn mn
ho hay tn dng li th quy m
c. ng thi cc doanh nghip
t nhn ln vi s lng tng i
t (nht l nhng doanh nghip c
trn 300 lao ng) thng c nng
sut thp hn so vi cc doanh
nghip nh, c v nng sut ti sn
v lao ng.
Vy u l nguyn nhn ca
tnh trng trn v ti sao c s khc
bit gia hai thi k? Nhng ci
thin ban u trong tng trng
nng sut trong thp k 1990 phn
nh s chuyn i ca Vit Nam

BO CO TNG QUAN

sang kinh t theo hng th trng

v g b nhiu ro cn gn vi nn
kinh t k hoch tp trung (nhiu
tng kim sot gi c, nh mc sn
xut, hp tc ha nng nghip,
nhng hn ch v thng mi v
u t, cm on doanh nghip t
nhn chnh thc). Vo u nhng
nm 1990, hu ht cc ro cn ny
b xo b trong giai on u
i mi v c thay th bng h
thng thn thin hn vi th trng
v khi vc kinh t t nhn lc by
gi. Mt cch tng qut, cc bin
php to ng lc mnh m
cho tng trng nng sut trong
ton b nn kinh t.
Tuy nhin, vo cui nhng nm
1990, nhng thnh qu trong nng
sut tr nn cn kit dn v nhng
hn ch c bn v chnh sch v th
ch bt u xut hin nhiu hn.
c bit, hai vn mo m trong
cu trc kinh t th trng non tr
ca Vit Nam gy tn hi nht
i vi tng nng sut. Th nht l
s thng mi ha trong qun tr nh
nc (s bn thm trong Tr ct 3).
Li ch thng mi hp ca mt s
ngi c quan h ch khng phi
kinh doanh hiu qu ang ln t v
quyt nh hot ng kinh doanh.
Cc quan chc khng quan tm
ng mc n hiu qu kinh t khi

VIT NAM 2035

trao v s nhng u i (ngm

ngm hoc cng khai) cho nhng
doanh nghip c quan h (v d
nh tt c cc doanh nghip nh
nc, hu ht doanh nghip u t
nc ngoi v mt vi doanh
nghip t nhn ln trong nc),
khin cho nhiu doanh nghip t
nhn kh c th tn ti, ngay c
nhng doanh nghip hot ng
hiu qu.
Thng mi ha trong qun tr
nh nc dn n mt cch tip
cn khng ng nht v thiu ng
b vi cc ci cch th trng, dn
n hai vn mt cn bng. Trc
ht, d ng h c ch th trng
trong phn b ngun lc, cch tip
cn gim thiu s kim sot ca nh
nc i vi sn xut v cng nhn
s hu t nhn i vi t liu sn
xut vn d dt v khng r rng.
iu ny dn n s hnh thnh
mt tng lp doanh nhn hoc nm
trong nh nc hoc c quan h
cht ch vi quan chc nh nc v
doanh nghip nh nc tip tc gi
v tr thng lnh trong nhiu lnh
vc ca nn kinh t.
Th hai, bn thn vic ng h c
ch th trng cng thiu nht
qun. Mt mt, vic t do ha th
trng sn phm v hi nhp vo

31

32

VIT NAM 2035

nn kinh t ton cu theo cc hip

nh thng mi quc t khc nhau
t c nhng tin b n
tng. Mt khc, vic pht trin v
t do ha cc th trng yu t sn
xut li din ra mt cch ty tin,
th hin r nht trong vic phn b
t ai v vn rt km hiu qu. V
d, phn ln ti sn (t ai v vn)
c tch ly trong cc ngnh xy
dng, bt ng sn, ngn hng v
ti chnh trong giai on 2001-2013
mc d nhng ngnh ny l nhng
ngnh km hiu qu nht. Vic
phn b cc ngun lc ny c th b
tc ng bi cc quyt nh hnh
chnh ty tin v quan h c nhn,
do gy ra nhng tn tht kinh t
ln. Mt nghin cu nm 2008 cho
thy phn b tn dng ngn hng
lin quan n vic c hay khng c
cc quan h ring t, v nhng
doanh nghip t nhn hiu qu
nht thm ch khng n lc tip cn
vi ngun vn vay ngn hng. 31
Cp nht phn tch trn n nm
2013 cho thy iu ny khng c g
thay i. Cc doanh nghip t nhn
nhng tnh c nhiu doanh
nghip nh nc thng t c
tip cn vn v mt nhiu thi gian
hn c cp quyn s dng
____________________
31.
Malesky and Taussig 2008.

BO CO TNG QUAN

t32. Vic cc doanh nghip nh

nc c tip cn d dng hn v
vn, t ai v hn ngch xut khu
trong ngnh dt may r rng lm
gim li nhun v hot ng kinh
doanh ca cc cng ty t nhn33.
Cc nhn t ny tc ng tiu cc
ng k i vi hiu qu hot ng
ca cc cng ty t nhn trong nc.
Vi cc th trng nhn t phi cnh
tranh v b nh nc kim sot cng
cc th ch th trng chnh thc
pht trin cha y , cc doanh
nghip c xu hng quay sang s
dng cc quan h c nhn cng nh
th ch phi chnh thc, c khi l phi
php, thm nhp th trng, pht
trin v tm kim li nhun nhiu
hn 34. Tuy nhin, khng c l do g
tin rng nhng doanh nghip gii
trong vic tn dng ngun vn chnh
tr hoc khai thc cc quan h c
nhn cng gii hn trong vic iu
hnh kinh doanh.

Chng trnh ci cch ti

khi ng tng nng sut
Tng nng sut l nhu cu r rng
v mnh m. Tng trng GDP t
u nhng nm 2000 t c nh
____________________
32.
Nguyen and Freeman [year?], for example.
33.
Nguyen and Le 2005, 307
34.
Malesky and Taussig 2008.

BO CO TNG QUAN

cc yu t b p cho s yu km
v st gim ca mc tng nng
sut, nhng hin nay cc yu t ny
chm ti ngng gii hn t
nhin ca chng. Mc tng nng
sut lao ng vn d thp v ang
suy gim trong ton b nn kinh t
c b p bi lc lng lao ng
tng nhanh; trong khi tng nng
sut lao ng ti cc ngnh c b
p bi s chuyn i c cu trn
quy m ln; cn nng sut nhn t
tng hp TFP gim v thp c
thay th bi s gia tng tch ly
vn. Trong giai on pht trin tip
theo, d bo tc ng i vi tng
trng kinh t ni chung ca mi
mt nhn t nu trn s gim mnh
hn so vi tc ng ln xu hng
nng sut. Thm vo , bi cnh
kinh t th gii s km thun li
hn nhiu so vi thi k trc
khng hong ti chnh ton cu.
Li th ca Vit Nam hin nay
l vn cn thi gian ti khi
ng tng nng sut lao ng m
khng nh hng ti mc tiu tng
thu nhp vo nm 2035. cng
mt trnh pht trin vo u
thp k 1980, Hn Quc tng
nng sut lao ng ng k cho
thy mt bc ngot tng trng
nh vy hon ton c th t c.
Song iu ny cng i hi mt

VIT NAM 2035

chng trnh ci cch th ch tng

th v di hn hn. Cui thp nin
1970 v u thp nin 1980, mt s
bin php ci cch c thc hin
Hn Quc (v d n nh kinh t v
m, hin i ha nng nghip, tp
trung hn vo cnh tranh v gim
iu tit th trng) nhanh
chng thc y tng nng sut;
trong khi cc bin php khc (v d
gio dc i hc, nghin cu &
pht trin, th ha) c tc ng
di hn c bt u thc hin
trc nhiu nm.
Chng trnh ci cch trong
trng hp ca Vit Nam khng
ch i hi ton din do s suy
gim tng nng sut, m cn phi
phn k mt cch cn trng vi tm
nhn su sc v tng trng di
hn. Chng trnh c th c chia
ra thnh ba giai on: ngn hn,
trung hn v di hn (c th c thi
on trng nhau).
1. Nhng ci cch c tc ng ngay lp
tc. Tng cng nn tng vi m
ca nn kinh t th trng Vit
Nam phi l u tin hng u v
phi t c nhng thnh qu
quan trng nht trong 5 nm ti.
iu ny s gip chn suy
gim tng nng sut v thng
qua vic to iu kin cho s

33

34

VIT NAM 2035

tham gia mnh hn v hiu qu

hn ca khu vc t nhn, to tin
thc y tng trng mnh
trong thp k tip theo.
2. Nhng ci cch c tc ng trong
trung hn. y l nhng bin
php cn c thc hin ngay
khng chm tr mc d tc ng
ca chng c th t c ch
yu trong khong 5 n 10 nm.
Nhng bin php ny hng vo
mc tiu h tr cng cuc ti c
cu ang din ra v lm su sc
hn tin trnh hi nhp ton cu
bng cch hin i ha v thng
mi ha khu vc nng nghip,
nng cao v th ca Vit Nam
trong chui gi tr ton cu v
xy dng th ch kinh t v m
vng chc v tin cy hn.
3. Nhng ci cch v u t c tc
ng trong di hn. Nhng ci
cch v u t c th c thc
hin trong 2 hoc 3 nm ti vi
nhng thnh qu c ch i
trong di hn. Nhng ci cch
ny phi tnh n thnh qu ca
m hnh tng trng hin nay
(da vo nhng ci cch ngn
hn v trung hn) s khng ko
di hn mt thp k ti, khi nn
kinh t gia nhp nhm cc quc
gia c thu nhp trung bnh cao v

BO CO TNG QUAN

nhng tn hi v mi trng ti
gii hn ca n. Trng tm lu
di l khuyn khch hc tp v
sng to, thc y tch t th
v m bo pht trin bn vng
v mi trng.
Tc ng ca nhng ci cch
nu trn khng loi tr nhau. Th
trng t ai vn hnh tt v th
ch vi m mnh s quan trng nh
nhau sau mt thp k cng nh sau
3 nm, mc d tc ng ngn hn s
thy r nht do nhng sai lch hin
ti s c loi b. Nhng b phn
cu thnh ca mt th ch kinh t v
m mnh hn cn c thc hin
trong 2 n 3 nm ti m bo
cng c vng chc ti kha v chi
tiu hiu qu hn. Chng trnh v
mi trng cng c th mang li
thnh qu ngay lp tc thng qua
thc hin h thng nh gi hiu
qu trong ton b chi ph mi
trng c hch ton y
trong mi quyt nh chnh sch.

Nhng ci cch c tc ng
ngay lp tc: Tng cng
nn tng vi m ca nn kinh
t th trng
u tin trc mt l phi to lp
nn tng vi m ca kinh t th
trng mnh m hn. Ti c cu
doanh nghip nh nc ng vai

BO CO TNG QUAN

tr quan trng trong chng trnh

ci cch, song ci cch ny cha
mnh. Phi t ln hng u vic
to nhng iu kin thun li hn
cho khu vc t nhn.

Tng cng cc th ch th trng

C nhng bng chng thuyt phc
cho thy th trng hot ng tt
i hi phi c cc lut chi c
xc nh r rng v thi hnh mt
cch minh bch, tin liu c.
Chng trnh ci cch i hi cc
th ch th trng mnh, c bit
quan trng trong nhng giai on
u khi th trng cha pht trin
v ngay c nhng mo m nh
cng c th c nh hng ln.
Trng tm hin nay l phi thc thi
cc chnh sch v cnh tranh v
m bo an ton quyn ti sn. Ti
c cu doanh nghip nh nc v
to sn chi bnh ng cho tt c cc
doanh nghip trong khu vc cng
v t, trong nc v nc ngoi l
mt phn quan trng trong chng
trnh ci cch ny. Cc ci cch kinh
t th trng ny s c bn k
hn trong Tr ct 3.

T do ha th trng cc nhn
t sn xut
Khu vc ti chnh hin nay vn
tng i km pht trin, khu vc

VIT NAM 2035

ngn hng vn chm trong nhng

vn v cu trc v th trng
vn vn cn non tr. Th trng t
ai thm ch cn km pht trin v
km hon thin hn. Hn na nh
ni phn trc, nh hng ca
nh nc i vi cc quyt nh v
phn b tn dng v t ai dng
nh l qu ln dn n hiu qu
kinh t rt km. Nhng quy nh
php l v th trng lao ng tuy
khng phc tp nh hai th trng
trn nhng vn rt ng quan tm;
h thng ng k h khu l mt
trong nhng yu t cn tr vic di
dn gia nng thn v thnh th,
mc d phc tp hn nhng
nm trc nhng vn l mt tr
ngi, lm gim tnh hiu qu (xem
Tr ct 2).

Pht trin th trng vn

Th trng ti chnh Vit Nam
m rng nhanh chng t u
nhng nm 1990 nhng vn cn
nhiu vic phi lm ng vai tr
ln hn trong nn kinh t. Khu vc
ny lm tng i tt vic huy
ng tit kim nhng vn cn km
trong vic phn b tn dng ti cc
khu vc s dng hiu qu nht v
trong vic to lp h thng thanh
ton bao ph rng ri. Phn ln cc
khon cho vay, c bit t cc ngn

35

36

VIT NAM 2035

hng thng mi quc doanh c

dnh cho doanh nghip nh nc
hoc cc doanh nghip t nhn c
quan h thn hu, ln t ngun tn
dng cho nhng doanh nghip hot
ng hiu qu trong khu vc t
nhn trong nc. bao ph v ti
chnh tng ln t u nhng
nm 1990 nhng vn cn l mt vn
i vi nhng ngi yu th, c
bit l khu vc nng thn.
Ngnh ngn hng ang vt ln
sau khi hng chu c sc ln do
khng hong ti chnh ton cu lm
suy sp th trng bt ng sn v
cc ngn hng cho vay kinh
doanh bt ng sn qu nhiu. T
sut li nhun trn ti sn trung
bnh ca ngnh ngn hng gim
hn 1 im phn trm k t khi xy
ra khng hong (t 1,8% nm 2007
xung 0,5% nm 2012); con s bo
co v n xu tng nhng vn b coi
l cha y ; trch d phng ri
ro thp hn mc trung bnh ti cc
nc thu nhp trung bnh khu vc
ng . Nhiu khon n xu v
khon vay phi ti c cu lin quan
n cc doanh nghip nh nc.
Hn na, tnh trng s hu cho
vn cn nghim trng ti cc ngn
hng t nhn, gia ngn hng vi
nhau v gia ngn hng vi doanh
nghip, k c doanh nghip nh

BO CO TNG QUAN

nc. Mc tun th vi nguyn

tc c bn Basel c ci thin nhng
vn cn thp; cn nhiu ngn hng
khng p ng yu cu v vn ti
thiu i ph vi ri ro th
trng v ri ro hot ng theo
Basel II, trong khi t nc ang
hng ti Basel III. Thanh tra ti
ch cn hn ch, nht l i vi cc
ngn hng thng mi nh nc;
cn thiu gim st ton din ngn
hng. Ngoi ra, gim st t xa cng
cn phi tng cng.
Di y l 3 vn cn a vo
chng trnh pht trin h thng ti
chnh trong vng 20 nm ti.
Mt l gim thiu ri ro khng
hong ti chnh. Vit Nam s ng
ph nhanh hn vi cc cuc khng
hong ti chnh tim tng nu Hi
ng T vn chnh sch ti chnh,
tin t quc gia c tng cng.
Hi ng cn hp thng xuyn
vi s h tr ca mt i ng
chuyn mn tm huyt c th a
ra bo co, khuyn co v ch dn
kp thi cho ngn hng. Thng tin
v h thng ti chnh phi c ci
thin nh nhng thng tin t xa v
s gim st ca ngn hng nh
nc (NHNN). Nng cao nng lc
qun l khng hong v to khung
kh php l s ci thin kh nng

BO CO TNG QUAN

ng ph vi khng hong trong

trng hp c vn v gim tnh
thanh khon hay mt kh nng
thanh ton. Cn tng cng ngun
lc cho Bo him Tin gi Vit Nam
(DIV) v cho php DIV thc hin
giao dch mua ti sn ca cc ngn
hng yu km. Mun vy cn
chuyn dn c cu vn DIV t vay
ngn hng sang n Chnh ph v
sa lut cho php Chnh ph vay
NHNN thay cho DIV khi c khng
hong nghim trng, theo cc iu
khon c xc nh r rng.
Hai l pht trin khu vc ti chnh
vi qui m ln hn, a dng v n
nh hn. Mun vy cn tip tc
tng vn ngn hng v m rng
ngnh ti chnh. Thch thc trc
ht l phi gii quyt c khi n
xu ln ang treo trn u cc
ngn hng vi bc u tin l
nh cc cng ty kim ton quc t
c uy tn thc hin kim ton (bao
gm c kim ton hot ng), kin
quyt p dng cc chun mc cn
trng, khng bung lng qun l.
i vi cc ngn hng hot ng
lnh mnh v tt c th gii quyt
n xu bng cch bn trc tip ti
sn th chp lin quan n n xu,
v to c ch php l cho php
chuyn n xu v ti sn th chp
sang Cng ty Qun l Ti sn Vit

VIT NAM 2035

Nam (VAMC) qun l v x l.

Cn ng ca, sp nhp cc ngn
hng mt kh nng thanh ton vi
cc ngn hng tt hoc bn cc
ngn hng (trc tip hoc thng
qua VAMC).
nng cao hiu qu ngnh
ngn hng trong tng lai cn m
bo thc thi tt hn cc quy ch
c hon thin cng nh gim st
ri ro ca cc ngn hng (nht l
cc ngn hng thng mi nh
nc) v ri ro ca cc nh ch bn
ti sn nh cng ty bo him v qu
hu tr. Bc tin ln y l p
dng gim st cn trng v m v
tng cng gim st t xa. Vic na
l chuyn dn sang p dng cc
quy tc v chun k ton quc t.
Vic thc thi cc quy tc Basel III
i hi ngn hng phi c nhiu
vn hn, bao gm c vn d phng
ri ro th trng v ri ro hot
ng, v gim c s mo him
thi qu ca ch ngn hng trong
bi cnh mt s ngn hng cn
ang vt ln thc hin cc yu
cu ca Basel II. Mt lnh vc khc
cn quan tm l tng cng thu
thp thng tin v cc tp on kinh
doanh nhm gim bt tnh trng
cho vay da trn quan h ring t
v s hu cho.

37

38

VIT NAM 2035

Qu trnh pht trin th trng

vn theo chiu su cn bt u t
th trng n chnh ph s i hi
phi thay i khung php l v k
ton theo chun quc t. Cc
nguyn tc k ton ph hp hn
vi chun mc quc t s lm cho
th trng vn hp dn hn vi cc
nh u t nc ngoi. Cng nh
ti phn ln cc nc ang pht
trin, s pht trin ca cc nh ch
tit kim theo hp ng (nh cc
cng ty bo him) ch mi hnh
thnh Vit Nam, song vai tr ca
cc nh ch ny s tng ln trong
20 nm ti khi nn kinh t c
hin i ho. S quan tm ca cc
nh u t vo cc cng ty bo
him ty thuc vo mc minh
bch v k ton (tun th chun
mc quc t v k ton v bo co)
v vic tng cng nng lc ca c
quan gim st bo him.
Ba l tng cng bao ph v ti
chnh. Vit Nam kh thnh cng
trong cho vay c nhn35 so vi cc
nc thu nhp trung bnh thp,
nhng cha thnh cng trong vn
____________________
35.
Nm 2015, 18% dn s Vit Nam vay
mn t mt th ch ti chnh, tng so vi
16% nm 2011. So snh vi mc trung bnh
ca mt quc gia thu nhp trung binh thp,
con s ny hin ch khong 7,5% (theo c s
d liu ca Global Financial).

BO CO TNG QUAN

gi tin v chuyn tin 36. Dch

v chuyn tin ti Vit Nam ch
yu thng qua cc nh ch ti
chnh trong khi t l s dng in
thoi di ng v cc cng ty cung
cp dch v chuyn tin thp hn
so vi cc nc thu nhp trung
bnh thp. S dng in thoi di
ng s gip m rng bao ph
dch v chuyn tin v gi tin vi
chi ph thp hn. Mc d Vit Nam
cn phi thay i nhiu quy ch, c
v ti chnh ln vin thng, song
y chnh l cch tn dng li th
ca mt t nc c lng ln
thu bao in thoi di ng. C th
ly cng ty M-Shwari ca K-ni-a
lm v d. K t khi bt u hot
ng nm 2012, cng ty tng
thm 9 triu thu bao, huy ng
c 45 triu USD tin gi v t
d n tn dng gn 18 triu USD
vo cui nm 2014; khch hng gi
tin c th vay ngn hn qua h
thng dch v ca cng ty. bao
____________________
36.
Theo c s d liu ca Global Financial,
31% ngi dn Vit Nam trong tui
trng thnh c ti khon ti th ch ti chnh
(tuy nhin, NHNN c lng con s ny l
50%), thp hn rt nhiu mc 43% l trung
bnh ca cc quc gia thu nhp trung bnh
thp. Mc chnh lch ny cn ln hn i vi
ngi ngho, t l ny ca ngi ngho Vit
Nam l 19% trong khi trung bnh ca cc
quc gia thu nhp trung bnh thp l 33%.

BO CO TNG QUAN

ph ti chnh cng i hi phi c

thng tin tn dng tt hn v
ngi vay.

Pht trin th trng t ai

Theo Hin php v lut hin hnh,
t ai thuc s hu ton dn v do
nh nc i din qun l. C nhn
c giao quyn s dng c thi
hn v php lut cho php chuyn
quyn s dng t cho cc c nhn
khc. Nh nc c th thu hi
quyn s dng t phc v li
ch quc gia v bi thng theo lut.
Khung php l chung v quyn
s dng t ca c nhn c c
th ha bng nhiu vn bn php
lut thiu ng b; cng tc thi
hnh lut cng b chi phi bi mt
s quy nh v nhim v chng
cho. mi ch l cp Trung
ng, cn chnh quyn tnh v
huyn li ban hnh nhng hng
dn ring v s dng v chuyn
nhng t ai.
Trn thc t th trng mua bn
quyn s dng t cn vng
bng37. Gn nh cha c th trng
t ai s cp. Th trng ch yu
do cc c quan nh nc vn hnh
thng qua nhng th tc hnh
chnh thiu thc t v gi quyn
____________________
37.
Nguyn nh Cung,, 2015.

VIT NAM 2035

s dng t c nh ot khng
st th trng.
Th trng th cp pht trin
hn nhng cn vp phi nhiu tr
ngi. C ch th trng t c p
dng trong vic chuyn i mc
ch s dng t t nng nghip
sang t phi nng nghip. Trong
trng hp , quy hoch s dng
t ca chnh quyn a phng
quyt nh mc ch s dng t,
ch cha da trn quan h cungcu hay nhu cu ngi dn a
phng. Hn na, ngi bn tc
l c nhn t b quyn s dng t
ca mnh thng l nng dn, t c
kh nng c n b mt cch
tho ng: li ch ca vic chuyn
nhng ch yu ri vo chnh
quyn a phng v ngi mua
- ngi thng c mua vi gi r
hn gi th trng th cp.
S thiu vng th trng t ai
lm ny sinh mt s vn . Cng
vi quyn s hu ti sn cha c
quy nh r rng, iu ny khuyn
khch m hnh kinh doanh da trn
quan h thn hu. Mt khc, s thiu
vng th trng t ai cng lm
gim hiu qu kinh doanh. Ngi c
quyn s dng t mun chuyn i
mc ch s dng thc hin hot
ng kinh t c li hn s phi chu

39

40

VIT NAM 2035

chi ph hnh chnh rt cao, thng l

cao ti mc khng th chu ni, v
quy trnh th mt nhiu thi gian.
Thiu vng th trng t ai cng
lm mo m qu trnh th ha (s
bn chi tit hn trong mc Tn
dng th ha y mnh hin
i ha). V vy, th trng ai ai
pht trin minh bch v y chc
nng l mt u tin chnh sch quan
trng v cp thit.

Nhng ci cch c tc ng
trung hn: Qun l chuyn
i c cu v y mnh hi
nhp ton cu
Phn ny c ba ni dung chnh: (i)
hin i ha v thng mi ha
nng nghip, khu vc ang thu ht
gn mt na lc lng lao ng
trong mt t nc c ti gn 70%
dn s sng nng thn; (ii) tng
cng s tham gia vo chui gi tr
ton cu (GVCs) nhm ti a ha c
hi t c nng sut cao trong bi
cnh ph thuc nng n v c th gia
tng vo cc th trng bn ngoi;
(iii) xy dng th ch kinh t v m
vng chc v ng tin cy hn - iu
kin ngy cng thit yu trc s
chuyn dch nhn khu, nhu cu chi
tiu ln cho kt cu h tng v khu
vc x hi, cng nh kt ni ti
khon vn vi nn kinh t ton cu.

BO CO TNG QUAN

Hin i ha v thng mi ha
nng nghip
Cng nghip ha theo chiu su v
hin i ha cc ngnh dch v
khng tng thch vi nh hng
tp trung vo nng nghip. Hin
nay v trong tng lai c th thy
nng nghip vn l ngnh quan
trng c li th so snh ca Vit
Nam, cn c khai thc ht tim
nng phc v qu trnh hin i
ha nn kinh t.
Mc d ngnh nng nghip c
nhng tin b vt bc k t cui
nhng nm 1980 nhng m hnh
tng trng nng nghip hin nay
bc l nhiu iu ng lo ngi v
cht lng v tnh bn vng cn
c gii quyt ngay v mt chnh
sch. Nng sut lao ng trong nng
nghip d tng nhanh t nhng
nm 1990 nhng vn cc k thp so
vi cc nc c cng trnh pht
trin. iu ng lu tm y l sn
xut la go chim vai tr qu ln, s
dng qu nhiu t ai mu m v
nng lc thy li. Li nhun thp
ca h nng dn nh l, tnh trng
thiu vic lm ca lao ng nng
nghip, an ton thc phm cha
m bo, gi tr gia tng thp, gi
nng sn thp trn th trng quc
t, thiu kt ni a thc t nng tri

BO CO TNG QUAN

n th trng, yu km v kho bi
v hu cn bo qun lnh, hn ch
trong i mi th ch v cng ngh
u l nhng thch thc ca kinh t
nng nghip. Tng trng trong
ngnh nng nghip phn no cng
nh vo s hy sinh v mi trng.
Ngnh nng nghip cng ang
ng trc bc ngot. Nhiu c
hi ln ang m ra trn th trng
trong nc, khu vc v quc t,
nhng ngnh nng nghip s khng
th tip tc cnh tranh trn c s chi
ph thp, thm dng lao ng v
da vo ti nguyn. Ngnh nng
nghip cng s phi i mt vi
cnh tranh trong nc ngy cng
tng vi cc th, cc ngnh cng
nghip v dch v v lao ng, t
ai v ngun nc. Tng trng
trong tng lai phi da vo nng
cao hiu qu v i mi sng to.
C cu sn xut v cch thc t
chc chui cung ng cng cn thay
i. Nng dn cn sn xut manh
mn, lin kt gia nng dn v lin
kt theo chiu dc cn yu. Nhng
vn gy ra nhng chi ph giao
dch khng cn thit, khng pht
huy hiu qu kinh t nh quy m,
ng thi thiu khuyn khch sn
xut nguyn liu v sn phm cht
lng cao. Tng t, cng cn thay

VIT NAM 2035

i m hnh qun l nh nc, tc

l cch thc nh nc cung cp dch
v k thut v iu tit, chi tiu cng
v u t cng trong nng nghip,
cc chnh sch h tr nng dn v
khuyn khch u t vo kinh doanh
nng nghip. Nn nng nghip da
trn nhu cu cn s linh hot ch
khng th da vo k hoch ha tp
trung nh xu hng hin nay.
c th pht trin theo xu th
chung ca th gii, nng nghip Vit
Nam cn c chuyn i theo hai
hng. Mt l hin i ha phng
thc sn xut, thay i cch thc s
dng t (bt trng la, tng cy
trng em li gi tr gia tng v m
rng chn nui) v tng lin kt
cung cp dch v nng nghip. Hai
l hin i ha h thng sn phm
nng nghip, bao gm ch bin
nng sn hng ha (cy trng, vt
nui, thy hi sn) to ra thc
phm c gi tr gia tng cao 38.
____________________
38.
Thay i trong lnh vc ny thng bao
hm tng t trng phn phi thc phm qua
cc siu th hin i v cc c s n ung bn
ngoi gia nh, tng tiu th thc phm ch
bin/tin ch c thng hiu, qu trnh hp
nht cc chc nng bun bn trung gian v
thu gom nng nghip, s ph bin ca cc
phng php kho vn v chui kho ng
lnh, p dng cc chun mc ngy cng cht
ch v phng php tin tin truy ngun
sn phm v qun l cht lng.

41

42

VIT NAM 2035

Du hiu ca nhng chuyn i

ni trn xut hin mt s ni
hoc mt s tuyn trong cc t hp
sn xut nng sn. Song nhng qu
trnh c thc s hiu qu hay
khng, mc t ph n u,
ng i s bng phng hay gp
ghnh, ngi nng dn c c
hng li hay khng, cn ty thuc
nhiu vo chnh sch cng.
Mt v d l Chnh ph c th
to iu kin th trng t
nng nghip pht trin nng ng
hn, h tr ngi nng dn ph th
c canh cy la chuyn sang
canh tc a dng, bao gm chn
nui, nui trng thy hi sn hoc
cc hnh thc canh tc khc. Cn c
cc quy nh, cc bin php khuyn
khch v cc loi hnh dch v h tr
- kt hp vi nhau mt cch hiu
qu - nhm thc y v vn hnh
qu trnh chuyn i sang nn nng
nghip xanh, p dng h thng an
ton thc phm v bo v ngi
tiu dng, to nim tin cho ngi
dn. Nhng chui cung ng c kh
nng kim sot c s vn chuyn
v trng thi ca cc sn phm d
h hng - nh thy sn ng lnh
t ng bng sng Cu Long ti th
trng tiu th Bc M v Ty
u, s gip tng cng cnh tranh
thng mi v an ton thc phm.

BO CO TNG QUAN

qun l tt hn nhng ri ro
trong nng nghip, i hi phi
p ng tt hn nhu cu ngy cng
cao v thng tin, v cc cng c k
thut v ti chnh. Chnh ph cn
to iu kin pht trin nhng
loi hnh dch v ny. Chng hn,
ci thin dch v gio dc v dy
ngh gip rt ngn thi gian p
dng cng ngh mi v canh tc v
ch bin sau thu hoch. To lp v
duy tr mi trng u t v kinh
doanh nng nghip thun li gi
vai tr mu cht nng cao gi tr
gia tng cho nng phm Vit Nam,
to nn nhng thng hiu mi c
uy tn v cht lng v tnh bn
vng. Th gii c nhiu kinh
nghim v thng l tt Vit Nam
c th hc hi v p dng.
Cho n nay, Nh nc gi vai
tr chnh, thm ch l ch o trn
mt s lnh vc, trong pht trin
nng nghip. Mt s chc nng nh quy hoch s dng t, qun
l nng trng, thng mi hng
ha, cung ng cng ngh - s gim
dn tm quan trng, thm ch cn
c hi khi nng nghip pht trin
theo hng linh hot, da vo th
trng v tri thc nhiu hn. Nh
nc c th gim u t trc tip
cho nng nghip nu khuyn khch
t nhn pht trin cc dch v nng

BO CO TNG QUAN

nghip v to thun li t nhn

u t, k c di hnh thc hp tc
cng-t, qua gii phng c
ngun lc tp trung thc thi tt
cc quy nh v mi trng, v sinh
dch t, th y v an ton thc phm.
Nh nc vn cn tip tc gi vai
tr trong h tr cc t chc ca
nng dn, duy tu bo dng h
tng nng thn v nhiu nhim v
khc c nh hng n chi ph giao
dch, v trong phi hp hnh ng.

Nhn rng c hi ngoi thng

Vit Nam c hng li nhiu
nh ngoi thng, tham gia su vo
chui gi tr ton cu v i trc
n u trong cnh tranh vi cc
nn kinh t mi ni c th nm
bt cc c hi qu bu hn t cc
hip nh thng mi t do a
phng v song phng, chng
hn nh TPP. Hng ha xut khu
ca Vit Nam khng nhng ch ln
hn v quy m m cn a dng
hn, phn nh qu trnh chuyn i
t xut khu sn phm th l ch
yu sang xut khu hng ha ch
tc c hm lng cng ngh thp v
trung bnh (may mc, g, giy
dp) v tip theo l hng ha tinh
xo hn (my mc v in t).
Tuy nhin, tng trng xut
khu dch v cn yu. Hin ti Vit

VIT NAM 2035

Nam cha ch ng khai thc trit

cc c hi ca m hnh chui gi
tr ton cu. M hnh ph thuc
qu nhiu vo cc doanh nghip
u t nc ngoi thc hin lp rp
cng on cui, thiu lin kt
ngc vi cc nh cung ng trong
nc trong hot ng sn xut
chnh v t chuyn giao cng ngh
cho doanh nghip trong nc do
doanh nghip trong nc cha
kh nng tip thu cng ngh cao
hn, hoc cha th tham gia vo cc
cng on phc tp hn trong
chui gi tr. Mt c im ni bt
ca hot ng sn xut theo nh
hng xut khu ca Vit Nam l
s dng tng i nhiu thit b
nhp ngoi vo quy trnh lp rp
cui cng. V d, khong 50-60%
gi tr xut khu dt may v da giy
l t nguyn vt liu nhp ngoi.
Hu ht cc linh kin v chi tit a
vo sn xut in thoi thng minh
v my tnh bng cho xut khu
cng c nhp khu.
Chnh v vy, ng thi vi vic
duy tr sn xut lp rp cng on
cui (t nht to vic lm quy m
ln trong cc ngnh ch bin, ch
tc trong trung hn), Vit Nam cn
khuyn khch cc nh cung ng
trong nc tham gia ngy cng su
vo qu trnh lp rp cui cng

43

44

VIT NAM 2035

thng qua pht trin mng li

ton din hn cc nh cung ng cp
1 v cp 2, nh cch thc Trung
Quc lm. iu ny gip Vit
Nam c v th tt hn bt u
chuyn sang cc sn phm tinh xo
hn, nng cao gi tr gia tng trong
chui gi tr ton cu hin ti, m
nhn cc cng on phc tp hn
v dch chuyn sang cc chui cung
ng mi vi t trng gi tr gia tng
cao hn.
Trc ht, ci cch cn khuyn
khch s hnh thnh cc doanh
nghip t nhn Vit Nam c nng
lc cnh tranh c kh nng to
nhng lin kt vi cc doanh
nghip u t nc ngoi. Cha
kha m ng dch chuyn
ln v tr cao hn trong chui gi tr
ti cc nc cng nghip ha sm
ng chnh l mt khu vc
kinh t t nhn trong nc nng
ng. Sau ny, khi cc doanh
nghip Vit Nam tip thu c b
quyt v c nng lc cnh tranh
ton cu cao hn (nh nng cp
cng ngh v li th quy m), Vit
Nam c th t mc tiu c mt
s doanh nghip ng u chui
gi tr ton cu. v tr , li
nhun thu c s ln hn nhiu
so vi cc v tr khc. V d, Apple
thu c li nhun bng ti 45%

BO CO TNG QUAN

gi bn bun iPhone 39. Ngoi ra,

cc v d khc l Samsung (Hn
Quc), Huawei (Trung Quc) v
Tp on Tata (n ).
Tip theo l phi pht trin
c khu vc dch v hin i, lm
u vo quan trng cho sn xut
ch tc, nht l i vi cc mt hng
xut khu. y l khu vc Vit
Nam cn tt hu so vi cc i th
cnh tranh, v vy b ri vo th bt
li. Thiu mt khu vc ti chnh
hin i v vn hnh tt l mt
khim khuyt nghim trng. Thiu
kh nng tip cn vn t giai on
u lm hn ch s pht trin ca
h sinh thi khi nghip nng ng.
Nhng dch v hin i khc nh
bo him, vin thng, vn ti v
logistics cng chm pht trin.
Khong trng ny s ngy cng
c nhn thy r khi Vit Nam
dch chuyn ln v tr cao hn trong
chui gi tr v hm lng gi tr
ca hng ha thng mi Vit Nam
gia tng.
Cng cn pht trin cc dch v
nh nghin cu v pht trin
(R&D), k thut v thit k nh mt
cch nng cp s tham gia ca
Vit Nam vo chui gi tr ton cu
____________________
39.
http://www.digitaltrends.com/mobile/
iphone-cost-what-apple-is-paying/

BO CO TNG QUAN

(tham kho mc y mnh hc

hi, i mi v sng to phn
sau). Cc dch v hin i cng trc
tip ng gp cho xut khu, tng
trng v to vic lm. Nng cp
nn tng ngun vn con ngi, h
tng v kt ni cng ngh thng tin
v truyn thng (ICT) s to c hi
Vit Nam tr thnh cng quc
khu vc v cc dch v da trn
cng ngh thng tin.
Ci cch quy ch c vai tr thit
yu to sc sng cho cc ngnh
dch v. Nhng hn ch v t l s
hu ca nc ngoi trong cc
ngnh dch v chin lc nh ngn
hng, vin thng, thng tin i
chng, truyn ti v phn phi
in, vn ti ng b, ng st,
ng khng, khai thc cng ang
gy cn tr hoc gy phin h cng
chi ph cao hn nhiu so vi cc
quc gia khc 40. iu quan trng l
cn gim bt v hp l ho nhng
gii hn ny, sao cho c ch th
trng c th phn b dng vn
u t mt cch minh bch trn
mt sn chi bnh ng cho tt c
cc nh u t trong v ngoi
nc. Mt u tin na l cn khc
phc nhng bt cp trong gii
____________________
40.
Cc ch s v u t xuyn bin gii ca
NHTG (bn 2012).

VIT NAM 2035

quyt tranh chp. Doanh nghip

ngnh dch v nc ngoi cn lo
ngi v h thng php l v thng
yu cu x l tranh chp thng qua
trng ti ti cc quc gia khc, nh
Xinh-ga-po. Vit Nam cng c th
gi vai tr ch ng hn trong
phi hp vi cc quc gia i tc
ct gim ro cn thng mi dch
v trong khi ASEAN.
Cui cng, khi Vit Nam hi
nhp su hn v hiu qu hn vo
chui gi tr ton cu, kh nng kt
ni cng c tng cng. Doanh
nghip tham gia vo cc chui gi
tr cn vn chuyn hng ho xuyn
bin gii vi chi ph thp v tin
cy cao nhm gim tn ph lu kho
v tun th cc i hi giao hng
cht ch, ng thi hn. Kh nng
kt ni bao hm ba kha cnh chnh
sch cn quan tm.
Kt ni th ch: y l phn
mm trong kt ni, bao gm to
thun li ha thng mi, ci cch
c cu v quy ch, to thun li cho
vn ti v logistics. Theo Ch s
Hiu qu logistics (LPI) ca Ngn
hng Th gii, Vit Nam t kt
qu kh tt, ng th 48 trong s
160 quc gia, cao nht trong cc
quc gia thu nhp trung bnh thp
(Bng 1), mc d vn ng sau cc

45

46

VIT NAM 2035

BO CO TNG QUAN

BNG 1. Th hng trong Ch s Hiu qu logistics (LPI)

Th
hng LPI
tng hp

Hi
quan

H
tng

Vn
ti
quc
t

Cht
Gim st
lng v & truy
nng lc tm hng
logistics
ha

Giao
hng
ng
hn

Vit Nam 2007

53

37

60

47

56

53

65

Vit Nam 2014

48

61

44

42

49

48

56

Trung Quc 2014

25

27

26

10

32

23

31

Ma-lai-xi-a 2014

28

38

23

22

35

29

36

Thi Lan 2014

35

36

30

39

38

33

29

Ngun: Ngn hng Th gii, Ch s Hiu qu Logistics (LPI)

nc thu nhp trung bnh cao nh

Thi Lan, Trung Quc v Ma-lai-xia. Th hng ca Vit Nam c
ci thin k t nm 2007, ngoi tr
tiu ch v th tc hi quan. Trong
, mt im yu v kt ni th ch
l kim tra v sinh dch t v y t,
vi th hng thp hn so vi cc
quc gia ASEAN.
Kt ni c s vt cht: Mt quc
gia kt ni tt ngha l c kt cu h
tng y , cht lng cao, c
bit l cc ca ng quc t v vn
chuyn a phng thc, bao gm
kt ni bn cng, sn bay, ng b,
ng st v h tng ICT. Cng vi
l h tng nng lng, iu kin
thit yu m bo hot ng sn
xut v giao thng nng lng vi
cc nc lng ging. Mc d Vit
Nam c th hng tt v h tng
trong ch s LPI (xp th 44 trn th

gii) nhng nhiu vn v h tng

giao thng vn cn c quan tm.
Cc phng thc vn ti hin
ti u qu ti bn trong v xung
quanh cc cm kinh t ln, khng
kt ni c gia cc cm vi
nhau hoc ti cc ca ng thng
mi ln, cho thy thiu phi hp
trong pht trin cc khu kinh t v
hnh lang giao thng41. Cc vn
ch yu y l cht lng ng
b thp (tham kho mc Tn dng
th ha y mnh hin i
ha), h tng ng st v ng
thu ni a ni chung km pht
trin, v s mt cn i cung - cu
trong cung cp h tng cng bin
____________________
41.
Ngn hng Th gii 2013, To thun li
thng mi, to gi tr v nng lc cnh
tranh: hm chnh sch cho tng trng
kinh t ti Vit Nam.

BO CO TNG QUAN

nc su42. Tuy ng cao tc cn

tip tc pht trin nhng chi cho
giao thng phi c cn i li,
chuyn t giao thng ng b (l
phng thc vn ti hng ho tn
km nht) sang pht trin vn ti a
phng thc ( x l v lu gi
hng ha trong cc kho bi cng
sut ln), tn dng li th ca cc
phng thc vn ti r hn nh
ng thu ni a v ng st.
Cng cn cn i li vn u t v
chi ph bo dng p ng nhu cu
duy tu bo dng h tng giao
thng thch hp v kp thi.
Kt ni con ngi: l vic to
iu kin thun li cho ngi dn
i li d dng gia cc quc gia (
cung cp dch v, hc tp v du
lch). Vit Nam xo b quy nh
hn ch s lao ng nc ngoi
c cc cng ty nc ngoi tuyn
dng v ban hnh cc th tc
mi v cp php cho lao ng nc
ngoi. Gim c, cn b qun l,
chuyn gia lm vic ti Vit Nam
theo quyt nh iu chuyn trong
ni b cng ty c php lu tr ti
Vit Nam trong ba nm u v sau
c th c gia hn. Tuy nhin,
____________________
42.
While capacity shortfalls at the Haiphong
port in the north, the port of Cai Mep-Thi Vai
in the south suffers from excess capacity.

VIT NAM 2035

vn cn nhiu vic phi lm p

ng tt hn nhu cu ca cc doanh
nghip nc ngoi trong vic a
chuyn gia quc t vo lm vic ti
Vit Nam.

Xy dng th ch qun l kinh

t v m
n nh mc gi chung, d bo gi
tng i v qun l tt ngun lc
cng l nhng yu t thit yu
m bo th trng trong nc vn
hnh hiu qu v nng lc cnh
tranh trong di hn ca nn kinh t.
Vit Nam tng tri qua nhng
thi k lm pht cao, n cng v n
c Nh nc bo lnh ang tng
nhanh. Hiu qu chi tiu cng cn
thp mt s lnh vc then cht 43,
trong khi s phi hp gia cc
c quan qun l kinh t v m ch
yu, cp Trung ng (B Ti
chnh, B K hoch v u t v
Ngn hng Nh nc Vit Nam),
cng nh gia Trung ng v a
phng cn tng i yu. Hng
x l cc vn pht sinh nu trn
cng vi nhng i hi ca mt
nn kinh t ngy cng m v phc
tp hn l phi tip tc u t xy
dng cc th ch qun l chnh sch
ti kha v tin t c s phi hp
____________________
43.
nh gi chi tiu cng phi hp gia
NHTG B Ti chnh, 2015.

47

48

VIT NAM 2035

tt, tin cy cao v kh nng

chng chu cc c sc.

Qun l chnh sch tin t 44

Mt s quc gia theo ui nhng
chin lc chnh sch tin t khc
nhau, song vn nht qun vi cc
nguyn tc nu trn. Chi-l, Hn
Quc, Nam Phi v Thi Lan theo
ui chin lc lm pht mc tiu
truyn thng, th Xinh-ga-po li duy
tr c lm pht thp v n nh
bng cch qun l cht t gi hu
hiu danh ngha. Ngn hng trung
ng ca cc quc gia c giao
nhim v chnh l n nh gi c;
cc nh hoch nh chnh sch chu
trch nhim gii trnh vi chnh ph
v mc hon thnh nhim v v
h s dng cc phn tch kinh t v
tin t da trn nhng m hnh
thch hp nh gi tnh hnh
thc thi chnh sch v truyn thng
v cc quyt nh ca mnh.
Bi hc c bn cho Vit Nam l
phi khc phc bng c tnh
trng NHNN c qu nhiu mc
tiu45. lm c iu ny, cc c
quan c thm quyn c th la chn
hng NHNN qun l cht t gi
hay l tp trung vo mc tiu lm
pht. C hai phng n u ng
____________________
45.
Brand 2015.

BO CO TNG QUAN

c xem xt nghim tc v u
cn da trn nhim v r rng ca
NHNN v n nh gi c. ng
thi phi tng cng nng lc phn
tch v nghip v ca cn b
NHNN. NHNN c th giao nhim
v thc thi chnh sch tin t cho
mt y ban Chnh sch tin t
(MPC) hot ng c lp. Mt lot
cc vn v t chc v nng lc
phn tch cn c gii quyt
MPC hot ng hiu qu. l
iu kin b nhim thnh vin, tn
sut hp, cc yu cu v bo co,
hnh thc tranh lun chnh sch v
cng b thng tin ca MPC. Khi
tip tc pht trin cc nghip v
tin t, cn la chn mc tiu tc
nghip ph hp vi chin lc
chnh sch tin t. Cc cng c tin
t cn theo nh hng th trng
v c hiu lc t c mc tiu
. Mt khung kh lnh mnh cho
qun l thanh khon v d bo cc
khon mc trong bng cn i ti
sn ca ngn hng trung ng l
yu cu thit yu m bo hiu
qu tc nghip.
NHNN c th thc hin chc
nng n nh gi c m bo n
nh kinh t v m nu NHNN c
s c lp trong hot ng. Tuy
nhin, tnh t ch ca ngn hng
trung ng lun gn lin vi s

BO CO TNG QUAN

minh bch v trch nhim gii

trnh. Cn lut ha ngha v thng
xuyn cng b cho cc c quan
chnh sch lin quan v cng chng
m bo trch nhim gii trnh
ca NHNN trong thc thi nhim v
ca mnh. Bn cnh , mt bin
php c th m bo chnh sch
tin t c thc thi m khng phi
quan ngi v s ln t ca chnh
sch ti kho l NHNN khng c
tham gia vo cc nghip v c tnh
cht ngn sch.
V vy, Vit Nam cn gim vic
giao cho NHNN phi t qu nhiu
mc tiu; ng thi tng cng kh
nng iu hnh v nghin cu ca
NHNN. Mi trng lm pht thp
trn ton cu l c hi a ra s
la chn v x l thch hp khung
kh chnh sch tin t trc khi cc
iu kin v tin t trn ton cu tr
nn cht ch hn v sau.

Tng cng th ch iu hnh

ngn sch
Qu trnh chuyn i d kin v
kinh t v x hi trong 20 nm ti s
to ra hng lot nhng thch thc
phc tp i vi ngn sch. Hi
nhp ton cu su hn v chuyn
i mnh m hn sang nn kinh t
th trng s lm tng nguy c i
mt vi nhng bin ng v cc c

VIT NAM 2035

sc kinh t v m. iu cho thy

tm quan trng ca vic qun l cn
trng cc vn ti kho - v m
duy tr c lp m ngn sch
thch hp, chng c vi cc c
sc ng thi m bo n cng theo
qu o bn vng. Vit Nam phi
qun l qu trnh chuyn i t ch
c tip cn ngun ti chnh u
i ca nc ngoi sang da vo th
trng vn trong nc v ton cu
p ng nhu cu u t t ngn
sch. Mc d phm vi ngun vn
m rng nhng ri ro ngoi hi, ri
ro li sut v ri ro o n ngy
cng ln hn khin cho quc gia
phi chu s gim st trc tip hn
ca cc th trng vn ton cu v
ch n t nhn, cng lm tng yu
cu phi nng cao tnh minh bch
v s cn trng trong qun l chnh
sch ti kha.
H thng ngn sch cng cn
iu chnh thch ng vi nhng thay
i su sc trong x hi, c bit
phi m bo cc nhu cu pht sinh
trc s gia tng tng lp trung lu
th cng nh s gi ha dn s
(s tho lun trong Tr ct II).
Nhng xu hng cng cho thy
tm quan trng phi c quy trnh
ngn sch t u tin chi tiu cn
trng v chin lc gn kt ngun
lc ngn sch vi nhu cu thay i

49

50

VIT NAM 2035

ca x hi. Nhng xu hng ny

cng cho thy phi quan tm xem
xt m hnh t ch, nht l t ch v
ti chnh, ca cc a phng.
Khi Vit Nam bc vo giai
on ci cch ngn sch tip theo,
mi quan h gia chnh sch ti
kha v th ch li cng tr nn
quan trng. C bn u tin ci cch
chnh sau y.
Mt l, duy tr k lut ti kha v
kh nng chng chu vi cc c sc t
trong nc hoc t bn ngoi (hoc c
hai). N cng v n c Nh nc
bo lnh Vit Nam tng nhanh
trong vi nm qua, n nay vt
trn 60% GDP. Mc d ri ro v sc
p n vn trong kh nng kim sot,
nhng lp m ngn sch sn c
x l cc c sc kinh t v m trong
tng lai ngy cng hn ch. Tnh
th c bit ng quan ngi do
nguy c d tn thng ang tng
ln, bao gm nhng nguy c tim
tng bt ngun t ngha v n ngoi
d kin lin quan n n ca DNNN
(tng ng khong 50% GDP).
Tng cng qun l ti kha v
m cng i hi ba bin php v
th ch ch yu. Trc ht mt k
hoch ngn sch hp nht ng tin
cy, c th ch ha theo khung
kh ngn sch trung hn, c vai tr

BO CO TNG QUAN

ht sc quan trng trong n nh v

tng bc gim n cng. Th hai,
cn n lc hn na nng cao tnh
ton din ca ngn sch. Hin ang
c rt nhiu hot ng ngn sch v
c tnh cht ngn sch cha c
phn nh trong cn i ngn sch46.
Cui cng, phi nng cp chc
nng tng cng phi hp v
thng nht trch nhim qun l n
hin vn cn phn tn cc b
phn chc nng khc nhau ti B
Ti chnh, B K hoch v u t
v NHNN.
Hai l, huy ng ngun lc cho
pht trin. iu thit yu l phi c
h thng thu hiu qu, minh bch
v cng bng, gim thiu c
nhng mo m v to ra ngun thu
thch hp cho ngn sch. T l thu
ngn sch trn GDP ca Vit Nam
hin nay (bnh qun khong 25%
trong 10 nm qua) c xem l
tng xng vi mc thu nhp quc
gia. Nhng qu trnh chuyn i
kinh t tip tc din ra s dn n
____________________
46.
C trn 30 Qu ngoi ngn sch c
thnh lp Trung ng v a phng nh:
Qu BHXH Vit Nam, Qu h tr pht trin
v ti c cu doanh nghip, Qu tch ly tr
n. Ngoi ra, cn c rt nhiu cc php nhn
c mc ch c bit c tnh cht ngn sch
thuc s hu nh nc hon ton nh Ngn
hng pht trin Vit Nam (VDB), lm trung
gian gii ngn ODA nh cho vay li DNNN.

BO CO TNG QUAN

nhng thay i tim nng thu theo

cc sc thu khc nhau, v v vy
chnh sch thu cn c thay i
tng ng.
Chng hn ngun thu t xut
nhp khu (khong 10% tng thu)
s gim i ng k do cam kt
trong cc hip nh thng mi t
do Vit Nam tham gia. Tri li,
tim nng thu t thu thu nhp c
nhn d kin s tng khi ngy
cng c nhiu ngi lao ng
hng lng trong cc hot ng
kinh t chnh thc. ng thi, thu
t ai v bt ng sn c th tr
thnh ngun thu quan trng, c
bit cp a phng, qua to
ng lc s dng t ai hiu qu
hn. Ci cch chnh sch thu cn
i km vi qu trnh tip tc hin
i ha qun l thu trn c s
qun l ri ro tun th v ng
dng cng ngh hin i (k c k
khai in t). Thu mi trng
cng c th ng vai tr ngy cng
ln, khng ch trong to ngun thu
ngn sch, m cn khuyn khch
nng cao hiu qu s dng nng
lng do phn nh c nhng
ph tn ca tc ng ngoi ng
trong s dng ti nguyn.
Ba l, ci thin phn b ngun lc
chin lc v cung cp dch v. H

VIT NAM 2035

thng ngn sch phi thch ng vi

cc khon chi tiu lin quan n
ngi cao tui trong cc h thng y
t v hu tr. Mt khc, nhu cu
ca dn s th ngy cng tng
i hi phi u t ln v khn
ngoan v giao thng th, qun l
rc thi, nc sch v v sinh, y t
v gio dc. Trng tm s phi l
iu chnh c cu v nng cao hiu
qu phn b v qun l i vi cc
khon chi ngn sch. iu ny i
hi phi xy dng c mt chin
lc ti kha r rng da trn
khung kh ngn sch trung hn, c
cn c, theo quy nh ca Lut
Ngn sch sa i c thng qua
nm 2015. Lng ghp thng tin v
hiu qu hot ng v kt qu
nh gi chi tiu nh k vo quy
trnh quyt nh ngn sch cng l
cn c quyt nh phn b v
gip chi tiu cng c b tr li
hp l hn.
im na l nhng ci cch v
quan h ngn sch gia cc cp
chnh quyn theo hng tip tc
trao quyn cho a phng p
ng cc nhu cu ca a phng v
mt ti chnh v hnh chnh, ng
thi vi vic tng cng c ch m
bo trch nhim gii trnh v ng
lc nng cao hiu qu hot ng.
Cc bin php cn thc hin bao

51

52

VIT NAM 2035

BO CO TNG QUAN

gm: lm r trch nhim chi, m

rng t ch v thu, thit lp khung
kh cn trng v vay n a
phng v tng cng phi hp
hnh php gia cc a phng.

Ci cch v u t c tc
ng trong di hn: Pht
trin nn kinh t da trn
sng to, th ha v bn
vng v mi trng

Bn l, tng cng qun l thng

tin. u tin cui cng l to dng
h thng theo di v nh gi
mnh chnh sch ti kha c th
c iu chnh da trn bng
chng thc t. y l hng i ca
hu ht cc nn kinh t thu nhp
trung bnh mi ni, c bit l
chu M La-tinh. Vit Nam u
t nhiu v nng lc v h thng
qun l ti chnh cng, qua gip
tng cng kim sot c bn cc
giao dch ngn sch v thu thp d
liu hiu qu cao hn. Tuy nhin,
s phn tn, manh mn v trch
nhim ca cc t chc ang cn tr
vic tn dng y h thng
hin c c c bo co ton
din, kp thi cng nh cng khai
nhng thng tin ti kho ch yu.
Mc d cng ngh c th h tr thu
thp v lu tr d liu, song cn
phi c nhng thay i v quy
trnh v c cu t chc m bo
d liu ti chnh v phi ti chnh
c chia s, x l, phn tch v
c thc s s dng cho qu
trnh ra quyt nh.

Khi Vit Nam tr thnh nc c

thu nhp trung bnh cao (vo
khong cui nhng nm 2020 vi
tc hin ti), tc ng ca
chuyn i c cu n thun n
tng trng nng sut c th s
khng cn nhiu nh trc. Kt
qu thu c t vic ng dng cc
cng ngh v k thut nhp khu
s gim dn. Khai thc, s dng
ngun ti nguyn thin nhin nh
m hnh hin nay chc chn s
chm mc gii hn. Nhng vn
ny i hi cc nh hoch nh
chnh sch cn c la chn sng
sut, quyt on hng ti pht
trin di hn trong 3 lnh vc:
pht trin nn kinh t sng to vi
mt cu trc th hin i, hiu
qu v cnh tranh v bn vng v
mi trng.

y mnh hc hi v i mi
sng to duy tr tng trng
nhanh trong di hn
Xy dng nn kinh t da trn i
mi sng to i hi phi c cam
kt r rng v vic to iu kin v
pht trin khu vc t nhn nng

BO CO TNG QUAN

ng; ci cch su rng h thng

gio dc v o to nhm pht
trin vn con ngi cht lng cao
hn. Tm li, iu ny i hi phi
to ra mt mi trng x hi c
tnh cnh tranh, ci m i vi
nhng tng mi, khuyn khch
nng cp v u t mo him v
cng ngh. chnh l nhng
nhn t quan trng to nn tc
tng trng cao trc y ca
Nht Bn, Hn Quc, Xinh-ga-po,
nhng in hnh m Vit Nam c
th hc hi hin thc ha hoi
bo ca chnh mnh.
Hin nay, h thng i mi sng
to quc gia ca Vit Nam cn yu
v cha ng gp nhiu vo sn
lng v tng trng. Trong nn
kinh t cn thiu vng mt s lng
ln cc doanh nghip nng ng,
sng to to ra nhu cu v i mi
sng to. Hn na, nng lc tip
thu v trin khai nghin cu mi
ca khu vc doanh nghip cng
cn hn ch. Hu ht cc doanh
nghip cn thiu tm nhn chin
lc chung, chin lc nng cp
sn phm v ngun nhn lc cn
thit cho i mi sng to. Thc t
cho thy tnh trng thiu cnh
tranh trn th trng sn phm, yu
km v vn con ngi v o to
cc nh qun tr doanh nghip

VIT NAM 2035

V pha cung, cc trng i hc

v c s nghin cu t c sn phm
nghin cu v nu c th cht lng
cn km, v cha ph hp. C qu
t cc t chc trong nc o to v
cung cp ngun nhn lc c k
nng v tri thc thc s t ng
cp quc t. H thng o to
nghin cu sinh (tin s) tch ri
vi h thng nghin cu; gn nh
khng c quy trnh gn vic nghin
cu vi o to tin s c cht
lng ti cc trng i hc. H
thng qu ri rc, manh mn v sn
phm hu nh khng c nh
gi. Ngn sch chnh ph dnh cho
nghin cu & pht trin phn b
dn tri cho qu nhiu vin nghin
cu nh nc c quy m nh v
hiu qu hot ng khng r rng.
Hin nay, c nc c hn 600 vin
nghin cu vi qu t sn phm u
ra c cht lng. Phn b ngn sch
nh git v manh mn, t gn kt
vi vic thc hin cc mc tiu kinh
t, x hi tng th trong cc k
hoch di hn ca Chnh ph. Thm
vo , t khi thy r ng gp c
th ca cc hot ng R&D do chnh
ph u t vo vic thc hin cc
mc tiu kinh t, x hi t ra; hn
na, hu nh khng th o lng
kt qu thc hin (nu c). Hn
na, kt ni gia trng i hc

53

54

VIT NAM 2035

hoc c quan nghin cu vi khu

vc t nhn cn rt m nht. Cui
cng, s tch bit gia h thng
nghin cu v h thng o to
ngay chnh trong cc c s nghin
cu v o to gy chng cho,
gim hiu sut, lm cho ngun lc
mng cng thm dn tri.
Mc d c nhng thnh qu v
c hi tip cn gio dc bc cao,
song vn cn nhiu vic phi lm.
Gio dc i hc cha p ng nhu
cu nhp hc v tip cn cc
chng trnh o to cht lng
cao. H thng cn chm thay i v
thiu tnh sng to. Cc trng i
hc cng lp cn gp nhiu kh
khn do cha c t ch trn thc
t v thit k hay iu chnh
chng trnh ging dy, huy ng
ngun thu hoc pht trin i
ng ging vin chuyn trch v
thc s c cht lng cao. Lng
ging vin (b quy nh cht ch i
vi cc c s cng lp) cn bt hp
l, gy kh khn cho vic thu ht
nhn ti ca cc c s o to v
buc ging vin thng phi ging
dy thm bn ngoi, k c cc lnh
vc ngoi chuyn mn chnh. i
hc t thc c t ch hn trong
vic xy dng chng trnh ging
dy v hc ph, nhng li khng c
kh nng tng ch tiu tuyn sinh.

BO CO TNG QUAN

Cn phi c s phi hp nht

qun gia Chnh ph vi khu vc
t nhn v c quyt tm ln hn
trong ci cch cc trng i hc v
h thng nghin cu. Tuy nhin,
nu bt u ci cch ngay t by
gi, h thng c th mnh
pht trin nh mong mun. Ti thi
im ny v trong thi gian gn,
hu ht cc doanh nghip vn cha
b cn tr bi nng lc R&D ni
sinh thp, nhng s l mt tr
ngi khi doanh nghip dn tr nn
thm dng tri thc hn.

Coi doanh nghip l trung tm i

mi sng to
Cc DNNN khng phi chu p lc
cnh tranh nh s h tr ca Chnh
ph; v vy p lc i mi sng to
i vi h l rt nh. Chng trnh
ti c cu DNNN c bn Tr
ct 3 l gii php cho nhm ny.
Doanh nghip FDI la chn thu
R&D ti cc quc gia pht trin hn
v khoa hc v cng ngh. Tc ng
lan ta ca R&D m cc doanh
nghip FDI thc hin khng ng
k do nng lc hp th ca cc
doanh nghip Vit Nam cn thp
cng vi nhng quan ngi v bo
h quyn s hu tr tu. Gii php
cho nhng thch thc ny l tng
cng nng lc hp th ca cc

BO CO TNG QUAN

doanh nghip trong nc v m

bo tt hn quyn s hu tr tu.
Cui cng, cc doanh nghip t
nhn trong nc c bn c quy m
qu nh nn cha cn n i mi
sng to hoc cn phi lo x l
nhng thch thc trong mi trng
kinh doanh nn cha qu quan tm
n nng lc i mi sng to
(Chng trnh ci cch nhm gii
quyt thch thc ny c trnh
by phn trc, bn v nhng tr
ngi ca doanh nghip t nhn
trong nc).

Nng cao nng lc doanh

nghip tip thu cng ngh
Trng tm y l gip doanh
nghip ci thin nng lc tip
thu cng ngh. Nn tng ny gip
doanh nghip bit cch p dng cc
quy trnh v cng ngh sn xut
c trn th gii nhng cn mi i
vi Vit Nam. Nhng doanh
nghip c nng lc tip thu nhanh
nht s c hng li v tip cn
c cc tri thc tin phong, mi
trn th gii, t qu trnh nng cao
nng lc tip thu v p dng cng
ngh. C th xc nh cc doanh
nghip c tim nng v kh nng
tng trng cao h tr nhiu
hn bng cch xy dng mt h
thng h tr doanh nghip song

VIT NAM 2035

hnh vi t chc khu vc t nhn

nh phng thng mi v cc ngn
hng ging nh ti Nht Bn v
Xinh-ga-po. Khi cc doanh nghip
t trnh cao hn, vn then
cht l phi to iu kin cho cc
trng i hc v vin nghin cu
ca nh nc cung cp kin thc
su v ph hp hn. Cc doanh
nghip ny cng cn mt h thng
u t mo him/ u t c phn t
nhn hot ng theo nh hng
th trng ti tr cho cc hot
ng i mi sng to ri ro cao
nhng cng c th em li li
nhun cao.

p ng nhu cu v k nng v
kin thc ph hp
Nn tng ny lin quan n vic
nng cao s lng, cht lng v
mc ph hp ca cc sn phm
nghin cu v tri thc, o to vn
con ngi trnh cao, ng thi
to ra v lm su sc hn nhng
mi lin kt vi mng li tri thc
ton cu. iu ny i hi cc c s
nghin cu cng lp, c bit l cc
c s gio dc bc cao phi ht sc
nng ng p ng nhanh
chng nhu cu v kin thc v k
nng ph hp trong nghin cu v
ging dy. Cng thc chung m cc
quc gia thnh cng p dng

55

56

VIT NAM 2035

gm c nhiu thnh t ging nhau:

l

Tng cng u t vo nghin

cu, tri thc v vn nhn lc cht
lng cao.

nh gi cht lng v mc
ph hp ca kt qu nghin cu
v cc hot ng lin quan.

i ng cc nh nghin cu lm
vic hiu qu nht thng qua vic
phn b ngun lc da trn kt
qu v dnh ngun lc cho h.

Cn i gia khuyn khch nghin

cu c bn v nghin cu chuyn
su theo u tin ca quc gia.

Hp nht h thng cc vin nghin

cu v gio dc sau i hc ti cc
trng i hc, ng thi pht
trin mnh gio dc sau i hc
thng qua cc chng trnh o
to tin s cht lng cao.

Tip cn vi ngun tri thc tin

tin ca th gii thng qua lin kt
quc t.

Lin tc ci thin m bo cht

lng v k nng ph hp
Mc tiu ca nn tng ny l khng
ngng nng cao cht lng v mc
ph hp v k nng ca lc
lng lao ng, bng cch nng cao
kh nng p ng v s nng ng
ca gio dc bc cao trong bn lnh
vc sau. Mt l, ngi lao ng

BO CO TNG QUAN

bnh thng s hnh thnh k nng

ca mnh thng qua theo hc nhiu
chng trnh hn v c cht lng
cao hn, y hn v hiu qu
hn sau lm vic ti cc
doanh nghip khng ch vi nhng
k nng sn c m cn lin tc hc
tp cp nht kin thc mi nht
trong ngnh. Hai l, sinh vin s c
nhiu la chn hn theo hc cc
chng trnh cht lng cao cc
cp hc ph hp khi ch tiu tuyn
sinh c bi b, lc cc c s
gio dc phi cnh tranh cung
cp cc chng trnh tt nht vi
mc hc ph (gi) tt nht cho sinh
vin. Ba l, s lng cc trng cao
ng v i hc t thc s tng
nhanh khi trn hc ph c d b
v iu ny s to iu kin thun
li m rng cc c s o to p
ng tt nht nhu cu ca sinh vin.
Khi , s bnh ng v cc c hi
hc tp khng b nh hng do ti
tr ti chnh dnh cho nhng sinh
vin kh khn nhng iu kin
hc tp s di do hn. Bn l, cc
h thng thng tin hu hiu c
hnh thnh s gip cho sinh vin tm
hiu cc thng tin c bn v tng
trng i hc v cao ng, v d t
l sinh vin tm c vic lm sau
khi ra trng, mc lng sau khi tt
nghip v trnh ging vin.

BO CO TNG QUAN

Vi hiu ng kinh t tch cc do tp

trung dn c, cc th s lm tng
nng sut, y mnh i mi sng
to v a dng ha cc hot ng
kinh t. Mt dn s v kinh t
cao hn cho php cc th tit
kim chi ph giao thng v truyn
thng, tng mc tng tc, to
iu kin chuyn mn ha su, lan
ta tri thc v y mnh cnh tranh
trn th trng sn phm v th
trng lao ng. Ngoi ra, cc
th cng to ra th trng cho mt
s loi dch v kinh doanh chuyn
su, to iu kin cho cc doanh
nghip tp trung hn vo pht huy
nng lc ct li bin cc tng
sng to thnh hin thc vi quy
m thng mi. Cc th cng h
tr kt ni cc c hi ngh nghip
ph hp vi k nng ca ngi lao
ng. Mt cao cho php to ra
mt th trng lao ng c chiu
su v kt ni cao. Ging nh
nhiu tr em n ln ln v tr
thnh k s phn mm v chuyn
n lm ti Bng-ga-lo, thnh ph
H Ch Minh pht trin nng ng
cng s gip tr em khi ln ln tm
c cc doanh nghip c nhu cu

57

v th lao xng ng cho k nng

ca cc em.
Thc t cc nc pht trin v
cc nn kinh t mi ni pht trin
nhanh cng khng nh mi quan
h cht ch gia pht trin kinh t
v th ha. Khng c quc gia
no trong thi i cng nghip li
c th duy tr pht trin kinh t m
khng i km vi th ha nhanh
(Hnh 8). Cc bng chng quc t
cho thy nu dn s mt thnh ph
tng gp i, nng sut ca thnh
ph tng thm 5%.
Trong ba thp nin qua, Vit
Nam tri qua qu trnh th ha
rng khp trn c s chuyn i c

HNH 8. Tc th ha Vit Nam

dng nh ngang bng vi Hn Quc
v Trung Quc
100
80
T l dn s th (%)

Tn dng th ha y
mnh hin i ha v cng
nghip ha

VIT NAM 2035

60
40
20
0
0

500 1,000

10,000 25,000 50,000100,000

GDP bnh qun (theo PPP USD nm 2005)

Hn Quc

Trung Quc

Vit Nam

Tt c cc nc

Ngun: Tnh ton ca cc tc gi da trn s liu WDI v

Penn World Table 8.0
Ghi ch: PPP So snh sc mua tng ng

58

VIT NAM 2035

cu v pht trin kinh t. Nm 1986,

Vit Nam c cha n 13 triu dn
th. Hin nay con s l 30 triu
v cc th ng gp trn mt na
GDP ca c nc. Song song vi
tng mt kinh t cc th,
chnh lch gia cc vng min, gia
thnh th v nng thn c
kim sot tt thng qua c ch b
sung ngn sch ca Trung ng cho
cc a phng ngho, to iu kin
m rng cung cp dch v v h
tng thit yu trn c nc. Ngay
trong cc th, s khc bit gia
khu pht trin v khu ngho cng
khng phi thch thc ln nh ti
nhiu quc gia ang pht trin khc.
Khi Vit Nam theo ui qu o
tng trng tham vng hn na, cc
th phi sn sng gi vai tr ln
hn trong vic nui dng khu vc
t nhn trong nc pht trin nhanh
chng, h tr pht trin cc cm
doanh nghip hi nhp vo chui
gi tr ton cu, tr gip v logistics
v nng lc qun l nng cao
nng sut v y mnh tng trng.
cc th ng vai tr ln hn
cn phi nh hnh li chnh sch v
u t sao cho pht huy mt kinh
t xung quanh cc vng khu th
ln v cc th th cp c tim
nng; khong cch kinh t ti cc th
trng ln c rt ngn to iu

BO CO TNG QUAN

kin cho chuyn mn ha; phn bit

x hi v tip cn dch v gia ngi
nhp c v c dn th s c
xa b nhm khuyn khch pht
trin ngun vn con ngi, nng cao
hiu ng kinh t tch cc do tc ng
ca tp trung dn c.
iu chnh chnh sch l rt
quan trng v ang c nhng du
hiu cho thy m hnh th ha
hin nay cn tr qu trnh chuyn
i kinh t. Du hiu chnh l m
hnh pht trin th da trn
chuyn i mc ch s dng t
trong , cc khu cng nghip pht
trin vt trc nhu cu cng vi
pht trin th li manh mn, phn
tn, khng kt ni tt vi mng li
giao thng v cc im cung cp
dch v. T nm 2000 n nm 2010,
din tch cc khu cng nghip
tng thm khong 77.000 ha - i hi
ngun ngn sch ln dnh cho pht
trin h tng phc v cc khu cng
nghip ny. Vic s dng cc ngun
lc cng trn s rt gi tr nu mang
li ch kinh t ln. Tuy nhin, thc t
khng hon ton nh vy, t l lp
y cc khu cng nghip ch di
50%. Khu cng nghip v khu th
pht trin manh mn v phn tn
cn gy ra vn thm ch nghim
trng hn. C ti 70% din tch t
cng nghip ti thnh ph H Ch

BO CO TNG QUAN

Minh li nm ri rc v ln xn bn
ngoi cc khu cng nghip c ph
duyt chnh thc, lm gim mt
kinh t. th phi c pht trin
vi quy m xng tm.
Du hiu th hai l hn ch v
kt ni gia th v th trng,
tnh trng thiu tin cy ca chui
cung ng v chi ph logistics cao.
Lu rng chi ph logistics chim
ti 21% GDP, so vi c tnh 19%
ti Trung Quc v 15% ti Thi Lan.
Cht lng ng b xu lm gim
tc vn chuyn hng ha (ch
khong 40-50 km/h) v theo bo co
c khong 30 ca t vong do tai nn
mi ngy. Ti cc thnh ph ln,
tnh trng n tc v nghn c chai l
nhng thch thc nghim trng v
hiu sut kinh t, gim kh nng
thu ht ngi dn v sinh sng v
kinh doanh. Chng hn, i t qun
trung tm thnh ph H Ch Minh
n trung tm khu th mi Bnh
Dng ngoi gi cao im mt n
2 ting ng h mc d khong
cch ch c 40 km. Kt ni lin vng
yu km cng lm cho khong cch
kinh t xa hn, cc tnh v thnh
ph ging nh cc c o bit lp
trong mt th trng ng b.
Du hiu th ba l chuyn i
khng gian ang gp cn tr do

VIT NAM 2035

khc bit gia cc nhm dn c

ngy cng tng, ngi nhp c phi
chu mc tin cng thp hn v t
c c hi tip cn cc dch v
th (xem chi tit Tr ct 2). Nu
khng c h khu, ngi nhp c
phi i mt vi v vn kh khn
trong cuc sng hng ngy khi i
xin vic, vay vn, ng k kinh
doanh (hoc ng k xe my), mua
hoc thu nh, ng k bo him y
t... Nhng kh khn lm cho
ngi nhp c ngi khng mun
u t cho vn con ngi v ti sn
lu bn, lm gim hiu ng kinh t
tch cc do tp trung dn c.
Hai nhm chnh sch ch yu
v th h tr v to iu kin
tng trng kinh t cao hn cn
iu chnh l: nng cp th ch v
pht trin h tng kt ni.

Nng cp th ch
Pht trin th trng t ai. Trng
tm ca ci cch chnh sch th l
to iu kin th trng t ai
c hnh thnh v pht trin. Ci
cch th ch t ai (chng hn ci
cch v ng k quyn s dng t,
thm nh gi t theo c ch th
trng) l mt u tin gim bt
tnh trng chuyn i t ty tin
v manh mn. Vic u tin cn
lm l tng tnh minh bch trong

59

60

VIT NAM 2035

nh gi t bng cch thit lp c

ch thng xuyn cng khai gi t
qua u gi hoc giao dch mua bn
t ai. Nhng n lc cn gn
vi nhng ci cch v ngn sch
ca a phng theo hng khuyn
khch p dng rng ri thu t v
thu bt ng sn thay cho ngun
thu t ph chuyn i mc ch s
dng t nh hin nay.
Tng cng phi hp trong cng
tc k hoch ha. Li ch cc b do
pht trin sn xut kinh doanh gii
hn trong phm vi lnh th ca a
phng lm gim tim nng pht
trin theo cm v hiu qu kinh t
theo quy m trong u t pht trin
kt cu h tng. Vic pht trin kt
cu h tng nhm p ng tiu
chun phn loi h thng th
hin nay dn n tnh trng th
pht trin manh mn. Cn tng
cng th ch quy hoch th tch
hp theo hng nhn mnh tm
quan trng ca hiu qu kinh t
theo quy m cc hnh lang, th
ln/vng th hoc cc vng kinh
t ln47. Vit Nam ang thi im
quan trng ca qu trnh th ha
____________________
47.
Ti cc quc gia nh Nht Bn v Hn
Quc, nhim v v qun l t ai, kt cu
h tng, giao thng v ti nguyn nc c
giao cho mt B nhm phi hp chnh sch
tt hn cp vng v th.

BO CO TNG QUAN

i hi s qun l ph hp vi s
tham gia ng b ca cc cp, cc
ngnh v cn phi r sot li
nhim v ca cc b, ngnh v iu
chnh li cho ph hp vi thng l
quc t tt nht.
Tng cng quy hoch th. Nhu
cu cp thit hin nay l phi nng
cao nng lc cho cc n v lp quy
hoch th lng ghp vn
kinh t - x hi vo cc n quy
hoch. Cc quy hoch tng th v
cc k hoch u t c s h tng
khc phi gn vi quy trnh ngn
sch; nu khng s thiu tnh kh
thi. Hn na, cn phi c c ch
phi hp gn kt cng tc qui
hoch v k hoch ca cc tnh v
thnh ph v hin nay k hoch
pht trin kinh t - x hi, quy
hoch th v quy hoch pht
trin h tng ngnh do cc c quan
n v khc nhau lp ra dn n
tnh trng l trnh thc hin khc
nhau, d liu v d bo khng nht
qun. Nh tnh ng b v thi
gian s m bo v gim thiu s
lng k hoch v quy hoch trong
cng mt khng gian lnh th (tt
nht l ch cn hai n ba n).
Cui cng, cn phi xy dng mt
i ng cn b c chuyn mn,
nng lc lp quy hoch v qun l
th. Cc trng i hc cn ch

BO CO TNG QUAN

trng hn vo o to ngnh ny v
cc B, a phng cng cn tp
trung vo vic tuyn dng nhn ti.

VIT NAM 2035

nc v th trng trong qun l

qu trnh th ha. C th l:
l

Xc nh ng vai tr ca Nh
nc, tp trung vo hon thin
nng lc trong cc lnh vc m ch
Chnh ph mi qun l c. iu
ny bao gm tng cng nng lc
v phi hp trong quy hoch
th, tng u t cng, ci thin dch
v x hi, v tng cng u t
vo h tng nhm h tr cc k
hoch pht trin th.

Phn cng li trch nhim gn vi

quyn hn v ngun lc gia
chnh quyn cc cp t Trung
ng ti tnh v thnh ph
m bo cc vn khi c gii
quyt cp vng khng nh
hng n li ch ca a phng.

Ni lng kim sot v s tham gia

ca nh nc trong cc hot ng
m th trng iu tit c hiu
qu hn, c th l th trng t
ai (s can thip ca Nh nc
lm sai lch cc tn hiu v gi).
Gii php y khng phi l
a ra cc quy nh mi m l ni
lng cc hn ch.

M rng h tng kt ni
Lng ghp quy hoch giao thng v
logistics. Chnh ph cn y mnh
lng ghp quy hoch giao thng v
logistics mt cch ng b theo cc
phng thc, cc khu vc a l v
theo chc nng ca cc c quan nh
nc. Nguyn nhn c bn ca tnh
trng cc phng thc vn ti
khng m bo c v cung v cu
v vn hnh ring r do vic quy
hoch c lp ring r, phi tp
trung v manh mn.
Ci thin cht lng ng b v
logistics. Xe ti b cm hot ng
trong cc khu vc th ln do tc
nghn giao thng. Ti trng cu
ng hn ch v tnh trng h
tng giao thng ni chung lm tng
chi ph. Tuyn ng kt ni vi
nhng cng ln u tin (Hi Phng
v Ci Mp Th Vi) c th cn
xy dng li; v cc tuyn hnh
lang ng b v cc tuyn ng
cao tc cn c u t nhiu hn.
Nng cao trnh v cht lng
dch v giao thng th. Trong qu
trnh thc hin cc d n v h tr
u t, cc c quan thm quyn cn
phi xc nh li vai tr ca nh

Pht trin bn vng v mi trng

Cc vn v mi trng cng e
da tng trng di hn khng
km g cc thch thc v nng sut.
Nu tip tc theo ui m hnh

61

62

VIT NAM 2035

tng trng nh hin nay, n nm

2035 cc vn ny s cng trm
trng thm, trong qu trnh
cng nghip ha, th ha cng
lm cn kit thm ti nguyn t,
nc v nng lng. Mt bi hc
kinh nghim l cht lng mi
trng khng kh v nc khng
ch quan trng i vi cc vn
sinh thi v cht lng cuc sng
ni chung m cn i vi vic
nng cao thu nhp.
Vit Nam ang i mt vi bn
thch thc v mi trng sau y:

Bn thch thc v mi trng

BO CO TNG QUAN

ngp mn b ph hy, c tnh

thit hi hng nm l 34 triu -la,
cn hot ng khai thc qu mc
lm cn kit ngun thy sn ven b,
e da sinh k ca hng trm nghn
ngi dn. Sn lng nng nghip
tng mnh nhng s dng t
qu nhiu cng nh lm dng phn
bn v thuc tr su. Nu khng c
quy nh v kim sot cht th 20
nm ti s c s cnh tranh khc
lit v t canh tc, ngy cng
nhiu t rng b chuyn sang mc
ch nng nghip v v vy nhng
ti nguyn qu gi ngy cng
cn kit nhanh hn.

Cn kit ti nguyn thin nhin

Vit Nam ph thuc vo ti nguyn
thin nhin nhiu hn hu ht cc
quc gia khc trong khu vc. iu
ny th hin r nht trong c cu
lao ng. Khong mt na lc
lng lao ng sng ph thuc vo
nng nghip hoc t ai di cc
hnh thc khc nhau. Chnh sch
pht trin nng nghip km lm
trm trng tnh trng xi mn t,
hy hoi rng nguyn sinh v a
dng sinh hc, nh ti khu vc Ty
Bc v min Trung. t b xi mn
gp phn lm tng tn sut v mc
nghim trng ca l lt i vi
t nng nghip v dn c pha h
ngun. Phn ln rng phng h

Suy gim cht lng mi trng

Cht lng t, nc v khng kh
xu i ng k. nhim nc
tr nn nghim trng nht l ti
cc vng gn H Ni v Thnh ph
H Ch Minh. Cht lng khng
kh cng gim do tng s dng
nhin liu ha thch pht in,
s dng trong cng nghip v vn
ti. Cht lng khng kh thp l
nguyn nhn lm tr em di 5 tui
mc cc bnh ng h hp vi t l
cao. Do cht lng khng kh thp,
c tnh 4000 ca t vong sm mi
nm c lin quan n nhit in
than. Ti cc khu vc th,
nhim mi trng do nc thi

BO CO TNG QUAN

sinh hot v nc thi cng nghip

lm nhim c cc ngun nc,
tc ng xu n hot ng kinh t
v mc d cha nh gi y
nhng tc ng n sc khe con
ngi l rt nghim trng.
Nguy c do bin i kh hu
Bin i kh hu lm trm trng
thm nhng h ly do s dng ti
nguyn thin nhin khng bn
vng v suy thoi mi trng. Vit
Nam l mt trong nhng quc gia
chu tc ng nng n nht bi bin
i kh hu do v tr a l, tp trung
dn c ng cc vng ng bng
thp v nn kinh t ph thuc
nhiu vo cc ngnh d b tn
thng do bin i kh hu. Cc d
bo v lng ma, nhit v mc
nc bin cho thy cc a bn c
mt cao v quan trng v kinh t
phi i mt vi ri ro ln. Nhng
nguy c t bin i kh hu cho
thy cn phi c cch tip cn da
trn thng tin y v cc yu t
dn s, kinh t-x hi, chnh tr v
sinh thi t nhin trong quyt nh
v phn b ngun lc, phi hp
trong qui hoch v s dng t ai
v nhng ti nguyn khc. gim
thiu nguy c do bin i kh hu
cn pht trin theo nh hng
chng chu vi kh hu.

VIT NAM 2035

Tiu th nng lng ngy cng tng

S dng nng lng ti Vit Nam
tng nhanh hn bt k quc gia no
khc trong khu vc, ch yu l do
tng tiu th in nng. Theo xu
th v chnh sch hin nay, t trng
than dng cho pht in s tng t
32% nm 2014 ln n 54% nm
2030, trong khi khong 60% lng
than dng cho sn xut in s phi
nhp khu. Cng tiu th nng
lng (c tnh bng nng lng
tiu th trn mi n v sn lng)
ca Vit Nam cng thuc hng cao
nht th gii, mt trong nhng
nguyn nhn chnh l do s dng
nng lng km hiu qu. Cc
chnh sch v nng lng c ban
hnh trong vi nm ti lin quan
n hiu sut s dng nng lng,
nng lng ti to, kh thin nhin
v than s quyt nh xu
hng pht trin ca ngnh nng
lng v cc vn lin quan.

Nhng chn la ng
Vit Nam ang thi im mang
tnh quyt nh, la chn ng s
trnh c suy thoi mi trng v
ph tn khc phc hu qu mi
trng nh nhiu quc gia phi
i mt. Tng trng cac-bon thp
i hi phi u tin u t tnh n
ph tn mi trng, m bo pht

63

64

VIT NAM 2035

trin bao trm v c kh nng chng

chu, v y chnh l mt s la
chn bn vng v kh thi trong di
hn. Do vy, phi c th ch mnh
gim st v thc thi cc k hoch,
chnh sch, php lut i vi qun l
mi trng v ti nguyn thin
nhin bn vng. Khuyn khch u
t bn vng (vi s tham gia ca
khu vc t nhn) mang li li ch
cho mi trng v ngi ngho.
Cng cn ci thin vic tip cn v
s dng thng tin trong qu trnh ra
quyt nh, gim st, m bo tnh
cng khai v trch nhim gii trnh.
Th ch v chnh sch mnh. Tng
trng bn vng ch yu lin quan
n cc chnh sch gii quyt tht
bi ca th trng v nh gi
ng thng qua cc hnh thc u
i c mc tiu nh thu mi
trng, nh gi cc tc ng tiu
cc v mi trng nh pht thi
cc-bon, hnh thnh v cho php
thng mi ha quyn ti sn, gim
tr cp bt hp l. gim bt lc
cn i vi tng trng nh vy
phi c thng tin minh bch, v d,
v gi tr kinh t ca cc dch v
mi trng m ti nguyn thin
nhin mang li.
Vit Nam cn c s phi hp tt
hn gia cc th ch cng khc

BO CO TNG QUAN

phc tht bi th trng lin quan

n mi trng cng nh thc thi
nghim cc lut l v tiu chun.
i hi ny rt r i vi ng
bng sng Cu Long, khu vc rt
d b tn thng bi bin i kh
hu, cn phi c quy hoch v
u t ph hp, hiu qu. Tuy
nhin, thc trng th ch ti khu
vc ny vn cn phc tp, nhiu
B, ngnh v c quan lp v trin
khai thc hin quy hoch, thiu
phi hp gia cc a phng trong
cc quyt nh u t. Cc t chc
cng cng cn hon thin chnh
sch nng nghip bn vng v tng
cng nng lc thc hin. Hin
nay, cc chnh sch khuyn nng
thng mu thun vi cc mc tiu
bo v mi trng. V d, nh nc
ang tr cp nng cao cng sut
ch bin thy sn hoc ng tu c
ti nhng a bn ang n lc bo
tn ngun thy sn.
u t thng minh cho ng ph
vi bin i kh hu. Mt hng i
cn thc hin l y nhanh qu
trnh ti c cu v c phn ha
DNNN trong cc lnh vc ti
nguyn, nng lng v cng
nghip nng. Tng trng theo
hng cng i hi phi xy
dng v thc hin cc tiu chun, v
d an ton sinh hc trong nui

BO CO TNG QUAN

trng thy sn hoc nng cao hiu

sut s dng nng lng (c bit
l v pha cu). Chnh ph cn cung
cp dch v v hng ha cng
to thun li cho khu vc t nhn
tham gia nhiu hn vo u t
xanh, ha nhp v c kh nng
chng chu. Cc sn phm nng
lng (nht l in) nu c nh
gi tt hn s gip ci thin hiu
sut s dng ng thi thu ht
thm u t t nhn. Cn khuyn
khch nhiu hn t nhn u t vo
lnh vc nng lng ti to khc
hn ch l vo thu in. Nh , t
trng in sn xut bng ngun
nng lng ti to (nh thu in,
gi, mt tri, v sinh khi kt hp
vi kh thin nhin sch) s c
nng cao.
H thng thng tin. Cng b v
hi ho ho thng tin l c s
qun l hiu qu cc ngun ti
nguyn thin nhin, gim thiu
nhim mi trng v suy thoi t.

VIT NAM 2035

Cn tng cng d liu v thng

tin s dng cho qun l ti nguyn
thin nhin, lm cho thng tin d
hiu v d tip cn vi i b phn
dn chng. Vit Nam c th y
mnh vic p dng cng ngh trong
nng cp h thng thng tin c lin
quan n vn mi trng.
Nhng trc tin, h thng ny cn
cp nht, m rng quy m v hi
ho hn na cc nn tng thng tin
hin c.
Chi ph thun c tng trng
bn vng v c kh nng chng
chu v lu di khng ng k. Vn
u t ban u thng c thu
hi qua tit kim v chi ph vn
hnh, hoc qua to c th trng
mi v nng cao k nng (min l
cc bin php ph hp vi i
hi ca kinh t th trng). Hu ht
cc c tnh cho thy u t vo
gim kh thi cc-bon trong cc h
thng nng lng u c c th t
hon vn.

65

66

VIT NAM 2035

BO CO TNG QUAN

TR CT 2:
CNG BNG V HA NHP X HI

Cng bng l gi tr su thm ca

ngi Vit Nam. Li m u Hin
php nc Cng ha X hi Ch
ngha Vit Nam nm 2013 t ra
mc tiu dn giu, nc mnh,
dn ch, cng bng, vn minh.
iu 50 quy nh Nh nc to
bnh ng v c hi cng dn th
hng phc li x hi. Tng
trng kinh t Vit Nam, c bit
trong thp nin 1990, phn ln nh
vo phn phi quyn s dng t
cng bng hn trong nhng nm
u i mi, nh sn xut nng
nghip c y mnh. Chnh ph
chuyn nhng ngun lc c
c t tng trng dnh cho mc
tiu cng bng, qua gip Vit
Nam trnh c tnh trng bt bnh
ng tng mnh nh mt s quc
gia tng trng nhanh khc phi
gnh chu. Tuy nhin, kt qu thnh
tu t c trong qu kh khng
m bo cho s thnh cng trong
tng lai v nhng du hiu gia
tng bt bnh ng ang bt u ni

ln. Hng ti nm 2035, Vit Nam

s i din vi chng trnh ngh s
kp: chng trnh ngh s cha
hon thnh v m bo bnh ng
c hi v cn mt chng trnh ngh
s mi v s pht trin ca tng lp
trung lu v dn s ang gi i.
Nhu cu phi c tm nhn mi
v vai tr ca chnh sch x hi l c
s cho cc ni dung ca chng
trnh ngh s kp. V mt lch s,
c bit trong nn kinh t k hoch
ha tp trung, cc lnh vc x hi
c coi l nhng lnh vc khng
to ra ca ci vt cht. Quan im
ny ang thay i trn ton th gii.
Cc lnh vc x hi cng to ra
nhiu ca ci vt cht v ngy cng
gi vai tr trung tm trong vic hin
thc ha cc mc tiu ca nn kinh
t tri thc v nn kinh t thu nhp
trung bnh cao c nng lc cnh
tranh ton cu. Gio dc c nhng
ng gp quan trng vo tng
trng nng sut, cn cc th ch th
trng lao ng l c ch chnh

BO CO TNG QUAN

cn bng gia tng trng nng

sut v phc li x hi. Ci cch
chnh sch h khu ng vai tr quan
trng hin thc ha y tim
nng thay i c cu kinh t t vic
lm khu vc nng thn nng sut
thp sang vic lm th trong cc
hot ng kinh t chnh thc. H
thng an sinh x hi y s to
iu kin ngi dn chp nhn
ri ro kinh doanh vi nim tin rng
h s khng ri vo cnh cng cc
khi tht bi. Bo him y t ton dn
m bo ngi dn s khe mnh
hn v yn tm chuyn cc khon
tit kim d phng cho y t sang cc
mc ch s dng hiu qu hn.

Chng trnh ngh s cn

dang d: m bo bnh
ng v c hi
Qu trnh chuyn i t kinh t tp
th sang kinh t th trng to
ng c lm giu cho nhng c
nhn chm ch, ti nng v c khiu
kinh doanh nhng cng kh trnh
khi dn ti tnh trng c mt s
bt bnh ng v thu nhp. y l
kt qu ca s kt hp gia c hi,
n lc v may mn. Bt bnh ng
v thu nhp l iu hin nhin
trong nn kinh t th trng, nhng
bt bnh ng v c hi l bt cng,
khng ph hp vi tinh thn ca

67

Hin php. Bnh ng v c hi l

khng ph thuc vo hon cnh khi
sinh ra v l sn chi cng bng
cho mi ngi h u c c hi
nh nhau thnh cng. Mc d
t c nhng tin b ln v x
hi, nhng bt bnh ng v c hi
vn cn l vn cn c quan
tm gii quyt Vit Nam.
Phn ny tp trung tho lun
vn bt bnh ng v c hi lin
quan n ba nhm yu th: ngi
dn tc thiu s, ngi khuyt tt
v ngi nhp c th. Nhm
ngi yu th chim n mt phn
t dn s, ang phi i mt vi
nhng thch thc nht nh mc d
Chnh ph cam kt mnh m v
s ha nhp ca h trong x hi.
Ni dung ca phn ny cp n
cc cam kt ca Chnh ph, nhng
thch thc v nh hng chnh
sch i vi mi nhm nu trn,
ng thi, cng im li vn
cng bng gii, tp trung vo bt
cn i trong cc v tr lnh o v
t l chnh lch gii tnh khi sinh.

Ngi dn tc thiu s
Thch thc ln nht v cng bng
Vit Nam l khong cch ln v kh
thay i gia ngi dn thuc
nhm 52 dn tc thiu s vi ngi
Kinh v ngi Hoa. Khong cch

68

VIT NAM 2035

BO CO TNG QUAN

HNH 9. Tr em ngi dn tc thiu s i

mt vi bt bnh ng v c hi ln hn
T l t vong tr s sinh
(Trn 1000 tr)

T l tr ci cc
(% trn s tr di 5 tui)

T l c s hp v sinh (%)

T l nhp hc THPT (%)

20

40

Dn tc thiu s

60

80

100

Kinh & Hoa

Ngun: Phn tch d liu Kho st mc sng h gia nh

Vit Nam (VHLSS) 2014 v Kho st a nhm ch s
(MICS)

ny mt phn l do nhng bt li
ln ca tr em ngi dn tc thiu
s trong tip cn cc c hi (Hnh 9).
V lu v di, thot ly c th l
con ng ha nhp kinh t cho
nhiu ngi dn tc thiu s, iu
ny cho thy cn thit phi ch
trng n vic bnh ng v c hi
cho cc con em th h tip theo ca
ngi dn tc thiu s khi trng
thnh, h c kh nng sng mt
cuc sng sung tc. Ba kha cnh c
mi quan h vi nhau to nn mt
tam gic bt bnh ng v c hi i
vi tr em dn tc thiu s, l t
hc, suy dinh dng v iu kin
sinh hot thiu v sinh.

T l ngho cao hn c th l l
do chnh dn n trnh hc vn
thp ngi dn tc thiu s. T l
nhp hc thp cc cp trung hc
ph thng v cc bc hc cao hn
ca hc sinh dn tc thiu s l h
qu ca nhiu yu t, trong tnh
trng suy dinh dng tr em m
nguyn nhn l do iu kin v
sinh km. Theo chu trnh (Hnh 10),
tr em ln ln cc h ngho vi b
m c hc vn thp, d phi b hc
sm, d b suy dinh dng v thiu
cc iu kin v sinh m bo.
Thc hin cc chnh sch c trng
tm trong c ba kha cnh trn c
th thu hp khong cch v c hi.
Ci thin c hi tip cn gio
dc ca tr em ngi dn tc thiu
s l u tin chnh sch hng u.
Vn ny c th c gii quyt
qua m rng cc sng kin hin nay
ca Chnh ph: cc chng trnh
gio dc t sm cht lng cao; b

HNH 10. Tam gic bt bnh ng

v c hi ca tr em
ngi dn tc thiu s
Gio dc km

V sinh km

Suy dinh dng

BO CO TNG QUAN

nhim tr ging bit ting m l

ting dn tc trong nhng nm u
ca gio dc tiu hc to thun
li cho cc em cha bit ni ting
Vit; h tr ti chnh tr em
ngi dn tc thiu s c i hc
trung hc ph thng, bao gm c
tr cp bng tin cho h gia nh
vi iu kin tr em phi i hc.
Ci thin v dinh dng l u
tin th hai. Nhiu nghin cu cho
thy dinh dng la tui u i
c tc ng ng k n pht trin
nhn thc ban u v kh nng sn
sng hc tp trng. Mc d
c cc chng trnh v vn ny
nhng t l suy dinh dng cao
tr em ngi dn tc thiu s vn
tn ti (Hnh 18, ct tri). Kinh
nghim ca Chng trnh dinh
dng quc gia Thi Lan (gim
c trn 75% t l suy dinh dng
trong mi nm) cho thy c th
t c kt qu nu c s n lc
chung ca c nc. Nhng hp
phn ca mt chin dch tng t
ti Vit Nam c th bao gm
khuyn khch cho tr s sinh b sa
m hon ton trong vng su thng
u kt hp vi ko di thi gian
ngh sinh ca ph n i lm; p
dng mt chng trnh ton din
tng cng s dng cc thc phm
c bn c cha Vitamin A, st, selen

VIT NAM 2035

v km; pht trin cc ging go v

ng mi c tng cng vi cht
bng cng ngh sinh hc (biofortified) v cung cp min ph cc
cht b sung dinh dng cho ph
n trong tui mang thai.
u tin chnh sch th ba l ci
thin iu kin v sinh. Nguyn
nhn chnh dn n suy dinh
dng l do thi quen v sinh km
v thiu ci thin v iu kin v
sinh. nhng cng ng cha c
nh v sinh c ci to, tr em
thng d nhim vi khun, vi-rt,
nm v k sinh trng gy ra nhim
trng ng rut. T l nhim tiu
chy v nhim k sinh trng cao l
hai nguyn nhn hng u gy ra
bnh tt ti vng min ni pha Bc,
v thiu kh nng tip cn cc iu
kin v sinh tiu chun l mt
nguyn nhn khin cho t l t
vong tr s sinh dn tc thiu s
lun mc cao (Hnh 11). T l
thp ci ca tr em di nm tui
thc s cao trong cng ng dn
tc thiu s hu ht l do thiu cc
iu kin v sinh tiu chun.
Cn c mt chng trnh mc tiu
quc gia v v sinh, khuyn khch
y mnh thay i hnh vi trong
ton cng ng nhm ph cp s
dng nh v sinh tiu chun cho
ngi dn tc thiu s.

69

VIT NAM 2035

BO CO TNG QUAN

HNH 11. Khong cch ln v sc kho v dinh dng tr em

theo nhm dn tc vn tn ti
a. T l suy dinh dng

b. T l t vong tr s sinh
50

40

35

44

35
31

30

25
22
20
16
15

10
2010

2011

2012

2013

2014

Dn tc thiu s

T l t vong trn 1000 ca sinh sng

T l tr di 5 tui ci cc (%)

70

40

30

27
20

20
10

10

0
2002

2004

2006

2008

2010

2012

Dn tc a s

Ngun: Phn tch kt qu kho st ca Vin Dinh dng quc gia v Kho st a nhm ch
s (MICS) nm 2006 v 2011, v cc bo co nm 2014.
Ghi ch: Trong s liu suy dinh dng, nhm dn tc a s ch gm ngi Kinh cn trong s
liu v t l t vong tr s sinh c c ngi Kinh v ngi Hoa. S liu trong hnh l c
lng im da trn s liu kho st h gia nh. Nh vi mi c lng da trn kho st,
cc s liu phi tnh n sai s ly mu. Sai s ly mu v khong tin cy quanh c lng
im l ln hn cho dn tc thiu s do c mu nh trong kho st. Cc bo co MICS khng
nu r khong tin cy i vi cc c lng im.

Khi trin khai cc chng trnh

v gio dc, v sinh v dinh dng
cho tr em ngi dn tc thiu s v cc chng trnh gim ngho
cho ngi dn tc thiu s ni
chung - Chnh ph nn p dng
cch tip cn th im, gim st v
nh gi. Cch tip cn ny l ph
hp v c li v trong nhiu trng
hp tc dng ca cc chng
trnh cn cha tht r rng. Cch
tip cn th im c nh gi k

lng trc khi cc chng trnh

c nhn rng v quy m. Trong
c ba lnh vc trong tam gic trn,
nhng sng kin kh quan nht
da trn nhng hiu bit su sc v
phong tc tp qun c th c vai tr
rt hu ch. Ngoi cc tnh ton v
chi ph v li ch, vic la chn cho
con i hc, nui dng tr s sinh
v xy dng nh v sinh do nhiu
yu t khc nhau quyt nh. Can
thip c ba kha cnh nhm thc

BO CO TNG QUAN

VIT NAM 2035

y hnh vi c th t hiu qu cao

v hiu sut v chi ph.

s tham gia xy dng v trin khai

chnh sch.

Cc chnh sch v chng trnh

nhm t c bnh ng v c hi
cho nhm dn tc thiu s cn gii
quyt c nhng vn kh khn
hn nh: nhng nh kin v
khun mu i vi dn tc thiu s
cng nh thiu cc knh truyn ti
ting ni ca cc dn tc thiu s.
Mc d khung kh php l cng
nhn bnh ng v a v gia
nhm dn tc thiu s v dn tc
Kinh y song nh kin i
vi dn tc thiu s vn cn kh
ph bin 48. C th ly gio dc lm
nn tng gii quyt vn ny
bng vic ch trng vo nhn thc
ng v tn trng tnh a dng v
dn tc v vn ha ca Vit Nam.

Ngi khuyt tt

Thc t l i din cc dn tc
thiu s trong y ban Dn tc cn t
v chnh quyn a phng thng
l ngi Kinh, thm ch ngay ti cc
vng ngi dn tc thiu s l ch
yu. Vit Nam c th hng li khi
cc t chc x hi ca dn tc thiu
____________________
48.
NHTG (2009). Bo co Phn tch x hi quc
gia: Ngi thiu s v pht trin Vit Nam
(World Bank, 2009. Country Social Analysis:
Ethnicity and Development in Vietnam). Social
Development
Unit,
Sustainable
Development Department, East Asia and
Pacific Region.

Vit Nam c nhiu ngi khuyt

tt, mt phn do h qu chin
tranh. Trong tm nhn di hn,
ngi khuyt tt xng ng c
quan tm ha nhp x hi v mt
s l do. Th nht, s lng ngi
khuyt tt c th tng nhanh khi
dn s gi tng ln v theo d bo
s vt qu 12 triu ngi vo nm
2035. Th hai, k vng c ha
nhp ca b phn ngi khuyt tt
v gia nh h ngy cng tng khi
Vit Nam t mc thu nhp trung
bnh cao. Th ba, ngun lc s tng
ln to iu kin thc hin nhng
cam kt mnh m v ha nhp cho
ngi khuyt tt. Nhng cam kt
, trc ht phi k n Lut
Ngi khuyt tt, c thng qua
nm 2010, v Cng c ca Lin
hip quc v Quyn ca Ngi
Khuyt tt (CRPD) c Vit Nam
ph chun vo thng 2 nm 2015.
Hin php ca Vit Nam cng quy
nh v bo v ngi khuyt tt.
Mc ch ca Cng c ca
LHQ v Quyn ca ngi khuyt
tt l khuyn khch, bo v v m
bo mi ngi khuyt tt c
hng th mt cch y v bnh

71

72

VIT NAM 2035

ng quyn con ngi cng nh cc

quyn t do c bn, ng thi thc
y s tn trng i vi nhn phm
vn c ca ngi khuyt tt. Lut
Ngi khuyt tt m bo nhng
quyn sau ca ngi khuyt tt:
l

Tham gia bnh ng vo cc hot

ng x hi;

Sng c lp v ha nhp cng

ng;

c min hoc gim mt s

khon ng gp cho cc hot
ng x hi;

c chm sc sc khe, phc

hi chc nng, hc vn ha, hc
ngh, vic lm, tr gip php l,
tip cn cng trnh cng cng,
phng tin giao thng, cng
ngh thng tin, dch v vn ha,
th thao, du lch v dch v khc
ph hp vi dang tt v mc
khuyt tt.

Trn th gii, ngi khuyt tt

thng b che giu, tch khi cc
hot ng x hi v i khi b sng
cch bit trong nhng trung tm
chm sc hoc trng hc dnh cho
ngi khuyt tt. Chnh sch trn
th gii thay i hng ti s
ha nhp ca i tng ny trong
x hi, lm cho h tr thnh ch th
ca lut php vi cc quyn c
xc nh r rng. Cch tip cn ny

BO CO TNG QUAN

cng nhn rng khuyt tt khng

phi l c im c nhn b khim
khuyt m l kt qu ca s tng
tc gia ngi vi mi trng
xung quanh. V d, mt ngi ngi
trn xe ln c th gp kh khn khi
tm kim vic lm khng phi l do
iu kin ca c y m l do cc ro
cn nh thang b ti ni lm vic.
Mt tr khuyt tt c th gp kh
khn khi ti trng do thi ca
gio vin v cn b nh trng
khng c kh nng thch nghi vi
nhng hc sinh c nhu cu c bit.
V vn bn, chnh sch i vi
ngi khuyt tt Vit Nam th
hin mc ha nhp cao. Tuy
nhin, hin cn tn ti nhng bt
cp ln trong trin khai mt
chng trnh chung. Trn mt na
s tr c khim khuyt nghim
trng cha bao gi c bc qua
ngng ca lp hc. Ha nhp cho
mi tr khuyt tt trng hc ht
sc quan trng, va to c hi c
bn cc em tham gia vo x hi
va hnh thnh thi v ha nhp
cho mi ngi.
Mt bc i n gin cng
c chng trnh v ha nhp l
hnh thnh c ch theo di trin
khai thng xuyn. C ch thc
cht l mt trong nhng cam kt

BO CO TNG QUAN

ca cc chnh ph theo Cng c

Lin hip quc v Quyn ca Ngi
khuyt tt.
Mt bc i quan trng khc l
to khng gian cho cc t chc x
hi v ngi khuyt tt. Ti cc
quc gia khc trn th gii, ngi
khuyt tt v gia nh h vn ng
cho bn thn thng qua cc t chc
ring ca h. Cc chin dch vn
ng ny nh hng cc chnh
ph xy dng v m bo thc
hin chnh sch theo cam kt.

Ngi nhp c th v h
thng h khu
Ngi nhp c th l nhm th
ba cha c bnh ng v c hi
do c ch h khu. Trn nm triu
ngi Vit Nam hin cha c
ng k h khu thng tr ni h
ang sinh sng, trong c 2,7
triu ngi ti thnh ph H Ch
Minh. Mc d c ch ng k h
khu khng cn qu p lc nh
trc y, nhng vn l yu t
gp phn gy bt bnh ng v c
hi. Ngi dn cc trung tm
th ln cha ng k h khu
thng tr phi i mt vi nhiu
kh khn v c hi tip cn cc dch
v v y t, hc hnh, m bo x
hi, cc dch v cng ch, cng nh
nhng kh khn v vic lm v kt

VIT NAM 2035

ni x hi. Vic ng k h khu

thng tr gp nhiu tr ngi nh
nhng khon chi ln khng chnh
thc cho quan chc a phng,
khin cho mt s ngi phi sinh
sng thnh ph ln bng ng k
tm tr trong nhiu nm.
Mc tiu chung v ci cch
chnh sch c th l tip tc ni lng
s gn kt gia tnh trng ng k
h khu v kh nng tip cn dch
v. Mt l to thun li d dng i
vi ng k h khu thng tr.
Nhiu quc gia c nhng hnh thc
ng k nhn khu ti a phng
c tip cn dch v, v phn
ln quc gia ny, vic ng k nhn
khu ch cn bng chng v c tr,
chng hn ang thu hoc s hu
bt ng sn. H khu Vit Nam
khc bit vi cc c ch thng
thng ch vic ng k h khu
thng tr ch c th thc hin
c sau khi c tr hai hoc ba
nm, i hi nhiu v giy t v s
tin chi tr. Cc vn chi ph v
mt cng bng do ch ny to ra
c th c gim thiu nu nh cc
yu cu c ni lng. Phng
n hai l loi b s phn bit v kh
nng tip cn dch v gia ngi c
ng k tm tr v ng k h
khu thng tr. Phng n ba,
ph hp trong di hn, l thay th

73

74

VIT NAM 2035

ch h khu bng th cn cc
quc gia trong mt c s d liu
quc gia thng nht.

Bnh ng gii
Vit Nam t c nhng thnh
tu to ln v gii. Khc bit gii
trong t l nhp hc v thnh tch
hc tp khng ng k v khong
cch v lng cng khim tn theo
cc chun mc th gii. Tuy nhin,
khc bit gii vn th hin r c
hai ni dung trn.
Th nht, hng ng lnh o
Vit Nam ch yu vn l nam gii
trong doanh nghip v c bit l
trong lnh vc chnh tr v chnh
quyn. Trong mt thp nin ri
qua, t l n Quc hi v ang
gim xung, hin nay ch cn 24%
(nm 2015). N gii c t gh ti cc
y ban Quc hi. Gii cng chc
c t l n cao nhng i din n
trong hng ng lnh o cn t v
thng cc v tr thp. Theo ch
tiu ra, tt c cc b cn c t
nht mt n Th trng, song c
ch thc hin vn cha c xy
dng v trin khai. i din n vn
t cc c quan quan trng ca
ng Cng sn nh: B Chnh tr,
Ban B th v Ban Chp hnh
Trung ng ng. N gii ch
chim 18% cc v tr lnh o ca

BO CO TNG QUAN

ng cp x, 14% cp huyn v
11% cp tnh.
Cc bin php y mnh vai tr
lnh o ca n gii c th tp
trung vo quy nh to bnh ng
v tui ngh hu trong B Lut lao
ng; p dng gii php ngn hn
bng vic tch cc hnh ng
m bo sm a nhng ph n c
nng lc vo cc v tr qun l kt
hp vi chng trnh di hn xc
nh v quy hoch sm lnh o n
tim nng bi dng s nghip.
R rng, Chnh ph c th cn nhc
vic thit lp mt chng trnh c
bit v lnh o n trong b my
nh nc v loi b cc khun mu
v gii ang lm hn ch la chn
ngh nghip ca n gii v t ra
k vng v ai c th nm gi cc v
tr lnh o. t c nh vy
cn p dng mt cch tip cn di
hn tp trung vo hon thin h
thng gio dc v thc y cc
quan im lnh mnh hn v vai
tr ca nam gii v gii ni chung.
Th hai l khc bit v t s gii
tnh khi sinh (SRB), c o bng
s b trai sinh ra trn 100 b gi. T
l b trai sinh ra ln hn nhiu so
vi b gi do h qu ca vic ph
thai la chn gii tnh vn l
mt hnh vi phn bit gii v v lu

BO CO TNG QUAN

T l mt cn bng gii tnh khi

sinh cao l h qu kt hp ca nhiu
yu t. l do cc gia nh Vit
Nam coi trng con trai v kh nng
d dng xc nh gii tnh thai nhi
bng cng ngh siu m. Cc gia
nh chung con trai hn mt phn
v con trai theo truyn thng l
ngi nm gi vai tr ni tip dng
h v th cng t tin. L do khc l
theo truyn thng con trai phi c
trch nhim chnh trong vic chm
sc cha m khi v gi. Chnh sch
dn s khuyn khch mi cp v
chng ch c hai con cng c th l
yu t gp phn to ra iu .
iu g xy ra nu chnh sch dn
s hin nay c ni lng? Mc d
tc ng cn cha r nhng tng t

75

116

114

112

110

108

106

104
1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015
T sut sinh

T l gii tnh khi sinh

T l gii tnh khi sinh, s b trai trn 100 b gi

HNH 12. T sut sinh gim v t l

mt cn bng gii tnh khi sinh tng mnh
t nm 2005
Tng t sut sinh (s ca sinh trn 1 ph n)

di gy ra nguy c v bnh ng
gii. T s ny thng ri vo
khong 105 - 106 vo cc nm 1979
v 1989 (Hnh 12). T khong nm
2005, t l ny tng mnh, ln n
gn 114 vo nm 2013, a Vit
Nam cng vi n v Trung
Quc ln hng mt trong nhng
quc gia c t l bt cn bng gii
tnh khi sinh cao nht. S mt cn
bng ny s dn n d tha s
lng ln nam gii bt u sau
khong 20 nm na v c th gy ra
nhng hnh vi phn x hi, bo lc
v nn bun ngi.

VIT NAM 2035

Ngun: Cc nm 1989, 1999, v 2009 l s liu iu tra

dn s v nh ; cc nm khc l s liu Kho st bin
ng dn s v k hoch ha gia nh

sut sinh tng nh trong giai on

2012 2014 c l l kt qu cm
nhn v thay i chnh sch. iu
cho thy, nu loi b hon ton
chnh sch ny, t sut sinh chc
hn s cao hn. Nhng tc ng v
kinh t ti t sut sinh c l mang
tnh quyt nh hn so vi chnh
sch hai con: trong mt quc gia
ngy cng thnh vng, chi ph c
hi v thi gian tr nn ln hn v
mong mun c u t nhiu hn
cho mi a con khin cho quy m
h gia nh nh i.
Vic ni lng chnh sch hai con
s gp phn lm gim t l mt cn
bng gii tnh khi sinh nhng

76

VIT NAM 2035

khng a t l ny hon ton v

mc bnh thng. Thc tin cho
thy Cc quy nh php l hin
hnh ca Chnh ph cm xc nh
gii tnh thai nhi gim tnh trng
ph thai la chn gii tnh l khng
hiu qu. Mt cn bng v t s gii
tnh khi sinh c l ch thay i
mnh khi nguyn vng ca cha m
thay i. Chnh ph c th y
nhanh s thay i qua cc bin
php chnh sch khc nhau. Mt l
tin hnh cc chin dch tuyn
truyn cao gi tr ca con gi.
Hai l, Chnh ph m bo h tr
y cho ngi cao tui nhm
lm gim quan ngi v vic khng
c con trai chm sc h khi v gi.

Chng trnh ngh s mi

v tng lp trung lu ang
ngy cng ln mnh v dn
s ang gi i
Ni dung th hai trong nh hng
v ha nhp x hi ca Vit Nam
n nm 2035 l chng trnh ngh
s mi nhm h tr cho tng lp
trung lu ngy cng ln mnh
h qun l ri ro v theo ui cc
c hi trong nn kinh t th trng.
Vit Nam cng phi i mt vi
tnh trng dn s ang gi i nhanh
chng, t ra nhng thch thc mi
v bo m ti chnh, cung cp dch

BO CO TNG QUAN

v y t v chm sc cho ngi gi

trong di hn.
Chnh sch x hi cn phi p
ng nhu cu ca tng lp th dn
ngy cng ng o v tng lp
trung lu ang gi i c nhu cu rt
khc so vi phn ng ngi ngho
nng thn l c trng ca Vit
Nam thi k trc y. n nm
2035, x hi Vit Nam s ch yu l
tng lp trung lu v chnh sch x
hi s phi thay i trng tm t
ch h tr thot ngho kinh nin
sang gip tng lp trung lu ngy
cng giu c hn v qun l nhng
ri ro c th y li nhng thnh
qu v kinh t - x hi. Mc d tnh
trng ngho theo chun ngho quc
gia hin nay hu nh b xa b,
nhng trong bi cnh ngy cng c
s thng nht v cc tiu ch ca
mc sng ti thiu, trong x hi
trung lu vo nm 2035 vn c mt
b phn ng k ngi ngho v
mt b phn cn ln hn rt d b
ti ngho. B phn dn s gi ngy
cng tng chc chn phi i mt
vi ri ro nht nh.
n nm 2035 s c trn mt na
dn s Vit Nam thuc tng lp
trung lu ton cu (tiu dng t 15
US$ tr ln mi ngy tnh theo sc
mua tng ng nm 2011) vi

BO CO TNG QUAN

nhng k vng v thch thc mi.

H cng s mong i Nh nc
m bo: cung cp dch v vi
chun mc ti thiu; phng v v ti
chnh; cng n vic lm t t, bao
gm cc iu kin v chm sc sc
kho trong kh nng chi tr; c
hc hnh c cht lng t nht cho
ht trung hc ph thng (v phn
ng s hc cao ln); phng v v ti
chnh v chm sc khi tui gi v cc
iu kin bo h lao ng c bn.
H i hi ln hn v ting ni,
phi c i din c lp ca ngi
lao ng ni lm vic, cng dn
c gim st cc dch v cng, cc
t chc x hi ca ngi dn c
tham gia nhiu hn. Tng lp trung
lu ton cu cng c xu hng
cao tm quan trng ca vic chng
bt bnh ng cao v thu nhp.
Nhng thay i s em li
nhng ri ro mi v ng k.
cp c nhn, dn s gi v li
sng th t hot ng s tng
ln, nhng ri ro v sc kho
chuyn t cc bnh truyn nhim
sang cc loi bnh tt khng ly
nhim i hi phi c cc c ch
iu tr phc tp. S chuyn dch
t hot ng nng nghip h gia
nh sang lm cng n lng ha
hn v cuc sng tt hn nhng
cng khin cho ngi lao ng

VIT NAM 2035

phi i mt vi ri ro mi do bin
ng v kinh t. Nhng ri ro
cp c nhn phn nh nhng
ri ro mi pht sinh ca ton x
hi. Nhu cu chm sc sc kho v
bo tr x hi cho dn s trung lu
v cao tui s gy ra nhng ri ro
ln cho ngn sch.

m bo gio dc c bn cht
lng cao cho tt c mi ngi
Khi nn kinh t ca Vit Nam ngy
cng theo nh hng th trng,
vin cnh thnh cng trong cuc
sng s cng sng ln vi nhng ai
c hng gio dc cht lng
cao. Cho d ngi dn Vit Nam
tt c cc mc thu nhp c ci
thin nhiu v gio dc trong thi
gian qua nhng gii hn mc tiu
lin tc thay i v s i hi kt
qu gio dc cao hn p ng
cc mc tiu kinh t v x hi. Tuy
nhin, bc tranh vn cn cha r
rng v ch ra nhu cu phi tip tc
ci thin hn na. Tr em sinh ra
trong mt gia nh giu c H Ni
hay Thnh ph H Ch Minh
thng c hc cc trng cht
lng cao cho n trung hc ph
thng, c b tr qua cc lp hc
thm v hon thnh i hc Vit
Nam hoc nc ngoi. Ngc li,
tr sinh ra trong gia nh ngho

77

VIT NAM 2035

BO CO TNG QUAN

HNH 13. Khong cch ln v t l i hc trung hc ph thng

ca nhm 20% ngho nht v nhm 20% giu nht vn tn ti
18
17
16
15
14

tui u nm hc

78

13
12
11
10
9
8
7
6
5
100

75

50
25
0
25
20% dn s ngho nht
T l tr n trng (%)
Dy ngh
THCS

i hc
Tiu hc

50
75
20% dn s giu nht

100

THPT
Mu gio

Ngun: Kho st mc sng h gia nh Vit Nam (VHLSS) 2014

nng thn t c kh nng theo hc

nhng thay i v cng ngh cng

tip sau trung hc c s (Hnh 13).

nh i hi ngy cng tng ca

Tin b v gio dc cng ht

cng vic.

sc quan trng c c thnh

H thng gio dc ca Vit Nam

cng chung v kinh t Vit Nam.

c tnh ha nhp, cht lng cao v

Cc quc gia thu nhp cao c lc

kh cng bng cho n cp trung

lng lao ng tin tin v c k

hc c s. Sau , h thng c tnh

nng cao nh gio dc. Nhng k

loi tr, thiu cng bng v cht

nng ht sc quan trng i vi

lng tr nn bnh thng. H

tng trng kinh t. V s nhng

thng to nn tng tuyt vi hc

k nng c th kt hp vi nhau

sinh thnh cng, nhng khng pht

v c b sung thm bng cng

huy c nhng nn tng .

ngh cng nh nn tng gio dc

Nhiu hc sinh khng tt nghip

gip cho cc c nhn c th chuyn

ph thng. Qu t em hc tip sau

i v thch ng nhanh chng vi

ph thng; nhng em theo hc tip

BO CO TNG QUAN

Mt u tin chnh sch quan

trng l chm dt phn b ch hc
cp trung hc ph thng da trn
thi c v thay th chnh sch
bng ph cp gio dc trung hc.
iu ny cng ph hp vi xu
hng ton cu - Hn Quc (Hnh
14) v cc quc gia khc hon
thnh ph cp trung hc khi tr nn
giu c hn. Vit Nam, thay i
nh th c ngha l cc trng
trung hc ph thng s c mt i
ng hc sinh c cc nng lc a
dng hn. Hin nay, hc sinh khng
c vo trung hc ph thng
tip tc con ng hc vn thng
c hc cc trng dy ngh
hoc trung cp chuyn nghip v
phn ln cc trng c k nng
khng ph hp, t l tt nghip
khng cao, ng lc hc tp thp.
Tc thay i cng ngh nhanh
chng v nhu cu ngy cng tng
v k nng s to p lc ngy cng
ln ln h thng m ngay trong
iu kin hin nay cng cha
kh nng p ng cc yu cu ca
x hi. C th cn nhc chuyn i
hai phn h ring r (trung hc ph
thng theo hng hc thut v k
thut/dy ngh) thnh mt h
thng duy nht cho php hc theo

79

HNH 14. Vit Nam c th t c t l cao

v hon thnh ph thng trung hc theo
con ng ca Hn Quc
T l % ngi trong tui 2534
c bng THCS

thng khng c hng nn gio

dc ph hp v cht lng cao.

VIT NAM 2035

100

2010
80
60

1980

40

2015

20
0

500 1,000

5,000 10,000

50,000100,000

GDP bnh qun (theo PPP USD nm 2005)

Hn Quc

Vit Nam

Ngun: D liu v thnh tch gio dc ca Barro-Lee

v Kho st mc sng h gia nh Vit Nam

hai h nhn bng tt nghip

trung hc.
u tin th hai l khng ngng
ci tin v cht lng v ni dung
hc ph hp vi nhng g m hc
sinh c hc, gip h thnh cng
trong mt h thng gio dc sau
ph thng a dng v i hi cao
hn. Ngoi ra, nhng ci cch ny
cn to iu kin hc sinh p
dng nhng k nng cp nht v
nng lc cao vo cng vic nhm
thch ng tt trc nhng thay i
lin tc ni lm vic. H thng
trng hc Vit Nam c u th
trong vic o to ra hc sinh c th
hon thnh cc nhim v c th
nhng ang phi i mt vi

80

VIT NAM 2035

nhng thch thc mi v pht trin

nhng k nng gii quyt vn
phc tp ngoi k nng nhn thc
chun b cho thanh nin tham
gia vo th trng lao ng mt
quc gia thu nhp trung bnh cao
y cnh tranh.

Cc th ch th trng lao ng
hiu qu
hin thc ha y nhng li
ch v nng sut khi ngi dn
ngy cng c trnh hc vn cao
hn, th trng lao ng Vit Nam
cn khuyn khch tng nhiu loi
hnh vic lm ng thi trnh quy
nh qu cng nhc. iu ny phn
no ph thuc vo cc chnh sch
v th trng lao ng, c th hn,
l ph thuc vo vic quc gia c
tn dng c c hi ang c
gii quyt nhng yu km hin
r trong qu trnh chuyn i t
vic lm nng nghip sang vic lm
ti cc nh my v doanh nghip
hay khng. Chnh sch c th thc
y tng trng lao ng chnh
thc ng thi m bo ngi lao
ng hng mt phn li ch hp
l t tng trng.
Mt khi nim c trng m
t cc mc tiu chnh sch v th
trng lao ng m Vit Nam c
th theo ui l m bo vic lm

BO CO TNG QUAN

linh hot. iu ny bao gm phi

cn bng gia mt bn l cc quy
nh linh hot v lao ng ti a
ha tng nng sut v ph hy
mang tnh sng to, vi mt bn l
nhu cu ngy cng ln v vic lm
bn vng ca ngi lao ng trong
khu vc kinh t chnh thc v c
i ng cng bng. Ni cch khc,
Vit Nam c th t mc tiu bo
v ngi lao ng thay v bo v
vic lm trong qu trnh i su vo
chuyn i c cu.
Ci thin quan h lao ng l
cha kha gii quyt nhng yu
km ca h thng hin ti, minh
chng bi s lng ng k cc
cuc nh cng t pht t nm
2006. Trong trung hn, Vit Nam c
th cn nhc nhng bin php ch
ng hn tng cng h thng
v thc y s hi ha trn th
trng lao ng. Tng lin on lao
ng Vit Nam (TLL) v cng
on c s c th cm cc cp qun
l v qun c doanh nghip tham
gia cc v tr ch cht trong cng
on (nh ch tch cng on ti
doanh nghip). V d t cc quc
gia khc nh ti Xinh-ga-po, cc
cp qun l ca doanh nghip
khng c nm gi cc v tr ch
cht trong cng on, thm ch
khng c lm on vin cng

BO CO TNG QUAN

VIT NAM 2035

on. Vit Nam cng c th tip tc

n gin ha cc quy nh v gii
quyt tranh chp ti ni lm vic.
Thm vo , cn cn nhc cho
php hnh thnh hi ng lao ng
hoc hi ng qun l lao ng
cp doanh nghip nh ti nhiu
quc gia chu u v Hn Quc.

c thm quyn s c quyn t ch

bu ngi i din, theo cc quy
tc v iu l, t chc cng vic
hnh chnh, bao gm qun l ti
chnh v ti sn, tha thun tp th
ng thi t chc v lnh o cc
cuc nh cng v cc hnh ng
tp th khc.

Cui cng, Vit Nam c th

chuyn sang h thng quan h lao
ng ph hp vi nhu cu ca mt
nn kinh t th trng hon
thin, trong li ch ca ngi lao
ng, ngi s dng lao ng v
nh nc c i din hp l
trong qu trnh thng tho thc
cht vi s tham gia ca t chc i
din cho ngi lao ng cp c s.
Theo K hoch Hoa K-Vit Nam v
thc y Quan h Thng mi v
Lao ng, mt tha thun ph ca
Hip nh TPP, Vit Nam cam kt
vi iu khon chnh nh sau:

Vit Nam nht tr trong vng 5

nm, cc t chc i din cho ngi
lao ng cp c s c th thnh
lp t chc cp lin doanh nghip
hoc cp cao hn, gm c cp
ngnh v cp vng. Nu c
trin khai y , nhng bin php
ny s khc phc nhiu yu km
trong h thng quan h lao ng
hin ti, x l hiu qu tranh chp
gia ngi lao ng v ngi s
dng lao ng.

Vit Nam cn m bo cc
quy nh v lut php cho php
ngi lao ng, khng phn bit,
lm vic cho mt doanh nghip
c quyn thnh lp t chc i
din cho ngi lao ng theo s
la chn ca h c s m khng
cn ph duyt trc T chc i
din cho ngi lao ng cp c
s ng k vi c quan nh nc

Mt yu t quan trng quyt

nh cc kt qu v nng sut v
cng bng trn th trng lao ng
l tin lng ti thiu. Lng ti
thiu s hiu qu nht nu c xc
nh ch yu da trn nng sut v
nng lc cnh tranh. T trc n
nay, Vit Nam vn tip cn theo
hng lng sng, ch yu
tp trung vo chi ph sinh hot. Cn
cn nhc chuyn i sang cch tip
cn lng mc sn, ch yu tp
trung vo nng sut v nng lc

81

82

VIT NAM 2035

cnh tranh lm c s iu chnh

lng ti thiu.
Khi thay i theo hng trn,
khu vc t nhn ca Vit Nam
trc mt s hng li qua vic
bnh n tc iu chnh lng ti
thiu. Trong trung hn, cc k
hoch nhm iu chnh lng ti
thiu da trn tng trng nng
sut thc t c th c thc thi.
(Nhiu quc gia c thu nhp trung
bnh cao v hu ht cc quc gia c
thu nhp cao minh chng rng
Vit Nam c th lng ghp cc yu
t trn vo c ch xc nh lng
ti thiu).
Vit Nam cng s c hng
li t hp l ha cc quy nh v
bo v vic lm thc y th
trng lao ng linh hot hn. u
tin l nhng li ch t vic ni lng
quy nh ca cc doanh nghip cho
thu lao ng v hp ng lao
ng thi v thu bn ngoi.
m bo nng cao s linh hot trn
th trng lao ng c iu tit, bn
cnh nhu cu m bo vic lm y
cho ngi lao ng, Vit Nam
c th tng bc m rng phm vi
bo him tht nghip v cc chng
trnh ch ng trn th trng lao
ng, khi c thit k hp l v
trin khai tt (v d nh cc dch v

BO CO TNG QUAN

vic lm cng) c th gip nng cao

hiu sut ca th trng lao ng
v phc li ca ngi lao ng49.
Nhng can thip c ngha
quan trng trong bo tr x hi v
khuyn ngh v ti kho, Vit Nam
cn theo di theo di cht ch
nhng tc ng v ti kho do s
m rng ca bo him him tht
nghip. Cng cn phi gim st
khon chnh lch v thu - lao ng
v tm kim nhiu phng n huy
ng vn nhiu hn cho bo him
x hi v cc chng trnh th
trng lao ng ch ng ngoi
ngun thu t thu ni chung.

Hu tr v mng li an sinh
x hi
Yu t ct li th trng lao ng
tr nn chnh thc hn l tng phm
vi bao ph ca bo him x hi. Khi
cc quc gia chuyn t thu nhp
thp sang thu nhp trung bnh cao,
cc h thng bo tr x hi cng lm
tng khon chi tiu cng. ng thi,
t l ngho tuyt i gim xung s
dn n tng chi cho bo him x
hi v gn kt tt hn gia cc
chng trnh tr gip x hi v cc
chng trnh th trng lao ng
ch ng. Hng ti nm 2035, Vit
____________________
49.
World Bank 2012.

BO CO TNG QUAN

Lnh vc bo him x hi v
chm sc sc kho s c nhng thay
i su sc do dn s gi i nhanh
chng. Vit Nam ang thi im
bc ngot khi tc tng trng
lc lng lao ng chm li ng k
v dn s gi s tng ln nhanh
chng. Ch tiu ph bin v c cu
dn s theo tui l t s ph
thuc gi (t l gia s ngi trong
nhm tui trn 65 so vi 100 ngi
trong nhm tui 15-64). T s ph
thuc gi c bn khng i trong
nhng thp k qua, nhng s tng
mnh t 9,6 ln 21,8 trong giai on
2015 - 2035 v tip tc tng trong
nhng thp k sau (Hnh 15). Do
, vic m rng bao ph ca bo

HNH 15. S ngi cao tui so vi

s ngi trong tui lao ng s
tng nhanh
50

40
T l ngi gi ph thuc (%)

Nam phi i mt vi hai cu hi

chin lc pht sinh i vi h
thng bo tr x hi. Mt l lm th
no hnh thnh mt h thng bo
tr x hi hng ti nhng ri ro
m ton dn phi i mt trong x
hi, i lp vi vi h thng hin
nay phn ln ch phc v nhm trn
cng v nhm di cng ca s
phn b? V cn nhng chin lc
ti chnh no bin iu thnh
hin thc? Hai l, lm th no
Vit Nam m bo phng v ti
chnh y cho dn s cao tui
ngy cng tng m vn m bo
bn vng v ngn sch?

VIT NAM 2035

30

20

10

0
1975

1995

2015

2035

2055

2075

Ngun: Vin cnh dn s th gii ca Lin

hip quc, Sa i nm 2015 (chnh lch
trung bnh)

him x hi v thc y h thng

chm sc sc kho hiu qu, chi ph
hp l thc s c ngha sng cn.
Hin nay, bao ph ca hu tr
da trn ng gp cn thp, d
khng nm ngoi xu th so vi cc
quc gia c mc thu nhp tng
ng trn ton cu. H thng hu
tr phi i mt vi mt vn
chung ca cc quc gia thu nhp
trung bnh l bao ph nhm
gia b b qun: nhm 20% trn
cng c tham gia cc chng
trnh hu tr chnh thc v nhm
nh y c tr cp x hi theo

83

VIT NAM 2035

84

BO CO TNG QUAN

HNH 16. Khi cc nc tin ti mc thu

nhp trung bnh cao, bao ph hu tr
thng tng ln
T l % do trong tui ng hu tr

100
80

Nht Bn

60
Hn Quc
40
20

Vit Nam

Trung Quc

0
0 1,000

2,500

5,000

10,000

25,000 50,000

GDP bnh qun (theo PPP nm 2011)

Ngun: C s d liu v hu tr ca Ngn hng Th gii

mc tiu, nhng phn ln ngi dn

khng c lng hu khi n tui 80.
Trong khi xem xt mi quan h gia
t l dn s trong tui lao ng
tham gia chng trnh hu tr da
trn thu nhp, hin nay Vit Nam
ang phi i mt vi thch thc ln
l phi m rng bao ph v i
theo qu o ca cc quc gia thu
nhp trung bnh thnh cng (Hnh
16). Chnh ph Vit Nam nhn
thc c thch thc trn v t
mc tiu m rng phm vi bao ph
hu tr t 50% vo nm 2020. Tuy
nhin, hin cha c chin lc kh
thi v gii php hon thnh mc tiu
v tip theo n nm 2035.
Cc mc tiu v m rng bao
ph m Vit Nam t ra l tham

vng v c rt t quc gia ang pht

trin t c mc tiu nh m rng
quy m m khng cn khon tr cp
ca chnh ph dnh cho khu vc phi
chnh thc. Gn nh chc chn rng
cc khon tr cp ca Nh nc l
cn thit khuyn khch ngi lao
ng phi chnh thc t nguyn tham
gia vo cc chng trnh ng gp
(nh cc khon ng gp bo him y
t cho ngi cn ngho). Trung
Quc, Hn Quc v Thi Lan cho
thy rng Vit Nam cn phi i mi
cch tip cn hin ti thnh cng
trong vic m rng ng k phm vi
bao ph. Nhng cch tip cn
thnh cng cc nc khc (thng
c p dng kt hp) l c l theo
tng giai on, Chnh ph ng gp
phn i ng cho ngi lao ng
khu vc phi chnh thc khuyn
khch h tham gia vo cc chng
trnh da trn ng gp v h thp
ng k tui c hng hu tr
x hi. Cch lm ny c th p dng
chung cho nhng ngi khng c
lng hu chnh thc t tui 65.
Tuy nhin, m rng ng k
phm vi bao ph i hi phi ci
cch hn na h thng hu tr hin
ti. D ci cch vo nm 2014
nhng chng trnh hu tr ca khu
vc chnh thc vn khng bn vng
v mt ti chnh. Theo d bo, Qu

BO CO TNG QUAN

hu tr s thm ht t nm 2021 v
ton b d tr s cn kit vo nm
2035. Ngay c vi bao ph nh
hin nay, Vit Nam khng kh
nng va chi cho h thng cha
c ci cch hin nay v chi tr cp
cn thit m rng phm vi bao
ph cho ngi lao ng khng chnh
thc. Ci cch bao gm tng bc
nng tui ngh hu chnh thc,
khng khuyn khch ngh hu sm
v tip tc gim t l tch lu hng
nm ng thi m rng ngun thu
dnh cho lng v gim s lng
ngi lao ng thuc nhm danh
mc ngh nghip c bit c u
tin ngh hu sm.
Hng ti nm 2035, d bo
mc chi cho hu tr tng mnh Vit
Nam. Cc quc gia c t l ph thuc
gi ngang bng vi Vit Nam c mc
chi theo d bo t khong 8-9%
GDP cho khon hu tr cng, cao
hn mc 2-3% GDP ca Vit Nam
trong mt thp k va qua. Mc chi
hu tr trung bnh tng ng vi thu
nhp quc gia v c im nhn
khu hc ti ng c thp hn so
vi ti cc khu vc nh chu u v
Trung (ECA), khu vc M La-tinh
v Ca-ri-b (LAC). D bo mc chi
hu tr ti cc quc gia APEC cho
thy n nm 2035 cc quc gia thu
nhp trung bnh thp hn chi

VIT NAM 2035

khong 6% GDP. Da trn mc chi

ho phng cho ch hu tr khu
vc chnh thc hin ti Vit Nam,
Qu tin t th gii (IMF) c tnh
mc tng chi cho hu tr trong giai
on 2014-2050 vo khong 5% GDP,
tc l tng chi ph chim khong 78% GDP. Mc d cc con s c tnh
ny cn c xem xt cn trng,
song dng nh d bo mc chi
hu tr n nm 2035 vo khong 68% GDP l hp l, tng 3-5 im
phn trm so vi mc hin ti.
Ngoi vic m rng v thay i
h thng hu tr, mng li an sinh
x hi cng cn thay i vo nm
2035 trn bn kha cnh sau.
Th nht, cn p dng cch tip
cn ng b hn v tr cp theo h
gia nh, thay v c nhiu chng
trnh manh mn v trng lp v mc
tiu v i tng. S manh mn dn
n chi ph cao v yu km trong
thc hin chng trnh. Mt chng
trnh tr gip x hi c mc tiu
gim ngho v hp nht hn c th
tn dng tt hn nhng kt qu v
pht trin con ngi v c th c
nng quy m gii quyt nhng
vn nh khng hong kinh t
hoc thin tai.
Th hai, cn c cc h thng
sng lc v xc nh i tng th

85

86

VIT NAM 2035

hng cc chng trnh tr gip

x hi mc tiu nhm nng cao tc
ng gim ngho t mt mc chi
nht nh. Gii php ny da trn
cng c tch hp h thng nh
danh Gii php ny da trn vic
cng c tch hp h thng cn
cc quc gia theo xut, nng
cp cc cuc iu tra tnh trng
ngho xc nh cc h ngho,
d b tn thng v p dng cc
th tc ng k tham gia cc
chng trnh tr gip x hi c
tnh h thng hn.
Th ba, cc h thng thc hin
cng cn c cng c theo chiu
su, v li ch nng cao hiu sut,
minh bch v thn thin vi khch
hng. iu ny i hi phi u t
ln cho cc h thng thanh ton, cc
h thng thng tin qun l, ci thin
cc c ch qun l v tip cn i
tng l cc h gia nh c nhu cu
phc tp.
Th t, cn cn nhc thit k cc
chng trnh chng i ngho theo
a bn tp trung vo phng
php tip cn to thu nhp da trn
cng ng mang tnh a dng hn.
Cn c vo tnh trng dn s gi ho
ngy cng tng, c th m rng cc
chng trnh theo khu vc bao gm
cc dch v chm sc da vo cng

BO CO TNG QUAN

ng cho ngi cao tui, ngi

khuyt tt, dinh dng...
Khi x hi Vit Nam gi i nhanh
chng, nhu cu chm sc di hn v
dng lo chnh thc (ALTC) ngoi
phm vi h tr ca gia nh theo
truyn thng s tng ln nhanh
chng. Cc h thng ALTC Vit
Nam cng nh cc quc gia ang
pht trin ng v Thi Bnh
Dng vn cn non tr nhng ngy
cng nhiu quc gia ang au u
v vai tr ph hp v bn vng ca
nh nc. Hin nhu cu v ALTC
theo nhiu hnh thc khc nhau t
di cc hnh thc khc nhau t h
tr x hi mc thp n h tr
cc hot ng t chm sc trong
cuc sng hng ngy l rt ln (theo
bo co gn mt na dn s 70 tui
Vit Nam tr ln gp kh khn). Mc
d vn mun nh nc h tr nhiu
hn v ALTC nhng hin nhin l
nh nc khng th lm tt c v
ngi cao tui khu vc ng v
Thi Bnh Dng thng by t
nguyn vng mun c chm sc
ti nh v ti cng ng (dng lo
ti ch).
Mc d mt b phn ngi cao
tui s cn c ni dng lo, nhng
c th xy dng cc h thng ALTC
m bo tnh nhn vn v bn

BO CO TNG QUAN

vng v ngn sch da trn h

thng chm sc ti nh v ti cng
ng. Khung kh l chm sc lin
tc ti nh, l ni m phn ln s
ngi cao tui cn c chm sc
(qua mt s dch v cung cp ti
ch), cn nhng ngi c nhu cu
cao hn s c chm sc ti cng
ng v ch c mt phn nh mi
cn chm sc tp trung. V d,
chnh sch quc gia ca Trung
Quc l 90% ngi dn s c
chm sc ti nh, 7% ti cng ng
v ch 3% c chm sc tp trung.
V mt th ch, chm sc lin tc
to ra cu ni t cc dch v phc
li x hi n cc dch v chm sc
ca h thng y t theo cc mc nhu
cu cao hn.
iu quan trng l phi phn
bit gia cp kinh ph v cung cp
dch v. Mc d nh nc c th cp
kinh ph cho hot ng ALTC cc
cp khc nhau (thng qua hnh
thc ng chi tr, cho tt c tr
ngi ngho) khu vc t nhn c th
ng vai tr ln trong vic cung cp
dch v ALTC. Nhng iu ny li
t ra yu cu mi l nh nc phi
thit lp tiu chun, pht trin ngun
nhn lc ngnh chm sc iu
dng, quy nh v cht lng v
lut chi trn th trng.

VIT NAM 2035

Bao ph y t ton dn v h
thng chm sc sc khe
Thch thc ln v chnh sch m h
thng y t ca Vit Nam phi i
mt trong hai mi nm ti l phi
hon thnh bo ph y t ton dn
- ngha l phi m bo mi ngi
c tip cn cc dch v c cht
lng tt m khng ri vo hon
cnh kh khn v ti chnh. Mc tiu
ca chng trnh bo ph y t ton
dn c mi lin h mt thit vi
chng trnh m bo cng bng
ca Vit Nam, xt c v phng din
m bo tip cn dch v nhm thc
y ha nhp x hi ln gim ngho
bi khon chi t tin ti ca ngi
dn cho y t. Hiu qu hot ng ca
h thng y t cng s ngy cng ph
hp vi nhng xu hng rng hn
m Vit Nam ang i mt, bao gm
p ng k vng ca tng lp trung
lu ang tng ln, gii quyt thch
thc ca gi ha dn s v theo ui
tng trng kinh t. Hin c nhng
bng chng chc chn rng cc iu
kin trong la tui u i - c bit
l dinh dng tr em - c tc ng
ng k n cc ch s kinh t-x hi
v sau trong cuc sng, nh hc tp,
vic lm v nng sut. Suy cho cng,
nhng vn thc t s c tc
ng n tng trng kinh t. Sc

87

88

VIT NAM 2035

kho ca ngi cao tui ngy cng

tc ng mnh n hiu qu kinh t
v dn s gi i Vit Nam s t ra
nhng thch thc mi v duy tr mt
lc lng lao ng kho mnh v c
nng sut. Ngi lao ng ln tui
c chm sc sc khe tt hn s
gip gim thiu tc ng ca t l
ph thuc ngy cng tng.
C hai cu hi chnh sch ln ni
ln cho h thng y t ca Vit Nam:
mt l v cung cp dch v v hai l
v ti chnh y t. V cung cp dch
v, liu h thng y t c duy tr nh
hng nh hin nay khi qu nhiu
dch v chm sc y t c thc
hin cc bnh vin v qu t dch
v c thc hin cc c s chm
sc ban u? Hay h thng s
chuyn i thnh h thng tp trung
vo chm sc ban u, trong cc
n v chm sc ban u s l trng
tm ca mt h thng thng nht?
V ti chnh y t, tng th lm th
no n nh li tng mc chi cho
y t hin ang cao, ng thi gim
ph thuc vo chi tiu t tin ti ca
ngi dn? Cu hi quan trng t
ra y l lm th no y mnh
tc tham gia bo him v hu ht
cc c tnh cho thy kh c th t
c phm vi bao ph 100% vo
nm 2035 (t mc 70%) vi tc
nh hin nay.

BO CO TNG QUAN

Cung cp dch v
Thch thc trong cung cp dch v
bt ngun t hai vn lin quan
n nhau: cc bnh vin ang qu
ti, trong khi chm sc ban u li
cha p ng. Bn cnh , s thiu
phi hp y gia cc tuyn cng
l mt thch thc. Vit Nam c mt
h thng qu tp trung vo bnh
vin, trong tnh trng bnh nhn
c cho php chuyn vin hoc t
nhp vin vo cc c s y t qu ti
Trung ng ch yu l do ngi dn
khng tin tng vo cht lng ca
cc h thng y t tuyn c s (cp
huyn v x, thn). H thng chm
sc ban u thiu ng b v khng
sn sng gii quyt thch thc v cc
bnh khng truyn nhim. Hin
ang c s tch bit gia h thng y
t d phng, ch yu thc hin cc
chng trnh kim sot dch bnh
c lp v y t iu tr, ch yu
nhm iu tr bnh, nhng li khng
pht hin hoc phng nga bnh.
im lin h u tin i vi nhiu
bnh nhn c t vn v sc
kho l chui cc nh thuc t nhn,
khng c kt ni g vi h thng
bo him y t hoc cung cp dch v
y t cng.
Tng cng cung cp dch v v
chm sc ban u c coi l nhim

BO CO TNG QUAN

v quan trng nht i vi cc nh

hoch nh chnh sch y t ca Vit
Nam trong hai mi nm ti. Vi cc
l do v chi ph v cht lng, dch
v chm sc ban u tt da trn
mi quan h cht ch gia bc s bnh nhn l trung tm ca h thng
y t hin i v hiu qu. Cc bng
chng trn th gii cho thy, bnh tt
ch yu l cc bnh khng truyn
nhim i hi phi qun l ca bnh
phc tp hn v mt h thng chm
sc ban u tch hp ng vai tr
thit yu trong qu trnh .
tng cng h thng chm
sc ban u, cn phi c mt chng
trnh ci cch bn vng. Chng
trnh ny bao gm chnh sch pht
trin ngun nhn lc, phn b
ngun lc hiu qu hn thng qua
ci cch c ch chi tr cho c s cung
cp dch v, ci thin cc phng
thc sng lc i tng nhm m
bo mi ngi c hng mc
chm sc ph hp, phi hp trong
chm sc cc cp, c ch m bo
cht lng. y l mt chng trnh
di hn i hi phi u t v duy tr
cam kt. Tng cng chm sc ban
u cng c th da trn cc bin
php mnh v y t cng cng, c
bit l cc bin php kim sot tnh
trng ht thuc l.

VIT NAM 2035

Cc bnh vin c tng cng

nh vo vic cn i gia trao
quyn t ch cho cc bnh vin theo
chnh sch x hi ha v nng cao
c trch nhim gii trnh. Vn
ny c th c thc hin t pha
Chnh ph cng nh t pha ngi
dn. i vi Chnh ph, quan trng
l phi gy nh hng nhiu hn
n cc bnh vin thng qua vai tr
ch ng hn ca c quan mua sm
dch v chin lc (c th l BHXH
hoc c quan khc) nhm nng cao
cht lng v hiu qu. Mc tiu
ny i hi phi chuyn i t ch
n gin l thanh ton cc ha n
ca c s cung cp dch v sang ch
ng s dng thng tin m bo
vn hiu qu kinh t v chm sc
bnh nhn c ch trng trong
vic ti a ha ngun thu cho bnh
vin. V pha ngi dn, bnh nhn
cn c c ch gii quyt bt bnh
trong trng hp bnh vin c
nhng vi phm v ti chnh hoc
trong khm cha bnh.

Ti chnh cho y t
Chng trnh v ti chnh y t cho
Vit Nam trong hai mi nm ti l
va n nh t l chi tiu cho y t
trn GDP theo mc hin nay ng
thi phi chuyn dch c cu chi
tiu gim ph thuc vo chi tiu

89

90

VIT NAM 2035

t tin ti ca ngi dn. Vit Nam

hin ang chi tiu cho y t mc
ln so vi GDP - khong 6% - cao
hn hu ht cc quc gia ang pht
trin khc chu . Chi tiu cao
cho y t l gnh nng i vi c
ngn sch h gia nh v ngn sch
ca khu vc cng. Hin nay,
khong 50% tng chi tiu cho y t
c chi t tin ti ca ngi dn.
Hu ht cc quc gia thu nhp cao
v trung bnh c t l chi t tin ti
ca ngi dn mc mt phn ba
tng chi. Nhng tin trin trong
chng trnh ny i hi phi gim
chi t tin ti ngi dn qua s
dng kt hp gia ngun chi tiu
ca chnh ph v ngun ng gp
bo him.
Mt ni dung quan trng trong
chng trnh ca Vit Nam nhm
gim mc ph thuc vo chi tiu
t tin ti ca ngi dn l m rng
phm vi bo him cho khong 30%
dn s hin cha c bo him. Cch
tip cn hin nay nhm m rng
phm vi bo him c l cha
m bo bao ph 100% vo nm
2035. Vit Nam ang ph thuc vo
ng gp ca c nhn v h gia
nh v dn chuyn sang lc lng
lao ng chnh thc ln hn. Qu
trnh ny s din ra chm v khng
chc chn, v vy tr cp ng gp

BO CO TNG QUAN

bo him bng ngun ngn sch c

th s cn thit khuyn khch
ngi lao ng khng ngho ti
khu vc phi chnh thc tham gia
bo him y t.
Gii php v cn i li chi ph
y t gia Nh nc v ngi dn s
i hi chi ngn sch cng cho y t
cao hn vo nm 2035. Mt thnh
tch ln l mc chi ph y t hin ti
ca Vit Nam vo khong 6% GDP
c th duy tr n nh trong vng
hai thp k ti, nhng t trng
trong chi ngn sch ca chnh ph
s tng dn, t mc 2,5% GDP hin
ti ln gn 3,75% GDP ng thi
mc chi t tin ti ca ngi dn
gim xung cn khong 1,75% GDP
t mc 3% GDP hin ti. ng gp
ca nh ti tr v bo him t nhn
vn gi mc khim tn. Mc d
vy, n nh tng mc chi cho y
t trong bi cnh dn s gi i
nhanh chng s cn nhng ci thin
hiu qu lin tc nhm kim sot s
gia tng v chi ph.
Nng cao hiu qu ca h thng
y t ch yu ph thuc vo c ch
thanh ton hiu qu hn cho c s
cung cp dch v ti bnh vin
trnh phi iu tr qu mc v ci
cch hot ng u thu dc phm
nhm kim sot chi ph cao. Cc

BO CO TNG QUAN

bnh vin mua thuc theo nhiu

mc gi khc nhau, m chnh ph
hoc ngi dn li phi gnh chu
cc chi ph cao ny. Phng thc u
thu tp trung v s dng tt hn
sc mnh m phn gi ca ngi
mua l nh nc theo mt khung
hp ng vi cc cng ty dc
kim sot chi ph.

Vai tr ca khu vc cng v t trong

lnh vc y t
Mt cu hi quan trng cho c hai
chng trnh v cung cp dch v v
ti chnh y t l vai tr ca khu vc t
nhn. Trn th gii, chnh ph cc
nc ang tm cch cn i gia s
tham gia ca nh nc v t nhn
trong mi kha cnh v ci cch h
thng y t. Kinh nghim quc t cho
thy ngun ti chnh cng s ng
vai tr ch o trong chi tr cho
chm sc y t, nhng khu vc t
nhn cn c vai tr quan trng trong
vic cung cp dch v y t.
Theo kinh nghim quc t, cha
c bng chng r rng l nh nc
hay t nhn cung cp dch v tt
hn. Vn quan trng nht l
trch nhim gii trnh phi c
m bo. Ty theo c ch ti chnh
v c cu t chc, nh nc v t
nhn cng u d ri vo tnh trng
cung cp qu nhiu, khng , cht

VIT NAM 2035

lng thp, thiu hiu qu v nhiu

bt cp khc. Cng ging nh cc c
s cng lp, nu c s y t t nhn
c tip nhn vn ca nh nc,
h cng s phi chu trch nhim
gii trnh v cc hot ng ca h.
Trch nhim gii trnh i hi phi
phn cng nhim v r rng, m
bo y ti chnh cho vic cung
cp dch v, thu thp v phn tch
thng tin v nhng g c s dch v
thc hin v thc thi cc quy nh.
Cc c quan gim st v qun l nh
nc phi ng vai tr chnh trong
vic gim st c c s y t ca nh
nc v t nhn.
Khi Vit Nam a ra l trnh
tng cng h thng y t n nm
2035, mt thch thc quan trng
trong thi gian ti l nhng kh
khn v mt kinh t chnh tr trong
ci cch y t. Nhn nhn thc trng
t vn ng chnh sch v thuc l
cho n cc cng ty dc hay chnh
cc bc s, u c th thy y l lnh
vc c nhiu nhm li ch. Cc nhm
c th gy cn tr i vi mt s
ci cch nht nh. Tuy nhin, Vit
Nam cng c nhng bc tin ln
trong hn mt thp k qua v l
nn tng quan trng c c tin
trin trong chng trnh ny trong
thi gian ti.

91

92

VIT NAM 2035

BO CO TNG QUAN

TR CT 3:
NH NC C NNG LC V
TRCH NHIM GII TRNH

Vai tr ca cht lng th

ch i vi tng trng v
pht trin
Th ch - l nhng lut chi
chnh thc v phi chnh thc rng
buc cc tng tc trong x hi, h
tr tng trng v pht trin kinh t
trong di hn. Th ch to ra mt h
thng thng, pht cho cc ng x
ca cc t chc, c nhn, do c
th hn ch hoc thc y hnh vi
ca cc ch th ny theo cc chiu
hng khc nhau. Nhng kch
thch quyt nh loi hnh, phm
vi v tm mc ca cc hot ng
lm ra ca ci, nng cao hiu sut
s dng ngun lc, v nng cao
phc li x hi. Chng hn, mt
khung th ch cho php ng k
kinh doanh tin li v nhanh chng
gp phn to ng lc ln hn cho
cc doanh nghip mi gia nhp th
trng, lm gia tng p lc cnh
tranh v ci thin hiu qu phn b
ngun lc, thc y tng trng

kinh t. Nhiu ti liu nghin cu

ghi nhn mi quan h tch cc
gia th ch v pht trin; chng
hn gia thc thi quyn s hu ti
sn vi tng trng kinh t, gia
cht lng cc c s gio dc vi
kt qu gio dc.
Cha c quc gia no (ngoi
tr mt vi quc gia qu giu ti
nguyn thin nhin) c th vn
ln a v l quc gia c thu nhp
cao m khng c nhng th ch
kinh t v chnh tr mnh. Mc d
cc quc gia khc nhau c cch
thc t chc kinh t v chnh tr
khng ging nhau, nhng cc ch
tiu tng hp nh Ch s qun tr
ton cu cho thy rng c s tng
quan mt thit gia th hng cao
v cht lng th ch vi s hng
thnh chung ca quc gia (Hnh
17). Cc nn kinh t pht trin cn
mt h thng th ch kinh t c
hnh thnh qua thi gian lu di
chuyn ti thng tin v gi c, quy

BO CO TNG QUAN

Bn cnh , mt iu kh ngc
nhin l, c s tng ng rt cao
trong t duy ca c phng ng
v phng Ty v th ch v cc
____________________
50.
y ban Tng trng v Pht trin, Bo co
tng trng, 2008.
51.
Dollar, David (2015): Mt s bi hc cho
Vit Nam t kinh nghim pht trin th ch
ca cc nc cng nghip ha nhanh ng
, Nghin cu u vo cho Bo co Vit
Nam 2035.
52.
Ch s T do dn s do Freedom House
o lng t do ngn lun, bo ch, hip hi
v tn gio, t 1 (hon ton t do) n 7
(khng t do).

HNH 17. Quan h tng quan di hn gia

cht lng qun tr vi s thnh vng
5.5
L ga GDP theo u ngi , ngang gi sc mua (1996 - 2013)

nh r ni dung v ranh gii ca

cc quyn ti sn, thc thi hp
ng v chnh sch cnh tranh, v
thu hp khong cch thng tin
gia ngi bn vi ngi mua.50
Gn nh tr thnh mt thng
l, cc quc gia ny cng c cc th
ch chnh tr pht trin trnh
cao xt t gc coi trng ting
ni ca ngi dn v cao trch
nhim gii trnh ca nh nc. Tt
c cc quc gia t t 50% mc
nng sut ca Hoa K tr ln th
u nm thang bng th nht
hoc th hai (cc im s cao nht)
trong Ch s v cc quyn t do
trong lnh vc dn s, chnh tr do
Vin v t do o lng (the
Freedom House Civil Liberties
Index) (ngoi tr mt ngoi l duy
nht l Xinh-ga-po)51, 52.

93

5.0
4.5

Sinh-ga-po
i Loan, TQ
Hn Quc
Lin bang Nga

4.0

Trung Quc

3.5

Ba Lan

Vit Nam

3.0
2.5
2.0
0
Yu

2
3
WGI bnh qun

5
Mnh

Ghi ch: L-ga GDP theo u ngi, ngang gi sc mua

(1996-2013) l bnh qun GDP theo u ngi, ngay gi
sc mua t nm 1996 n 2013. n v gc l GDP theo
u ngi bng ng -la quc t hin ti biu din theo
thang l-ga. WGI bnh qun (1996-2013) l bnh qun 6
ch s v qun tr tt ca WGI trong giai on 1996 2013.
Thang im WGI c chuyn i t -2,5
(yu)/+2,5(mnh) thnh 0 (yu)/5 (mnh).
Ngun: WGIs, Kaufmann v ng s; WDI, Ngn hng
Th gii; Bi cnh Kinh t Th gii, Qu Tin t Quc t.

c tnh cn c ca nhng th ch
c cht lng (Hp 3).
Trong di hn, khng nhng
th ch c vai tr quan trng i
vi pht trin kinh t v x hi, bn
thn mt nh nc c nng lc vi
c ch trch nhim gii trnh hu

94

VIT NAM 2035

BO CO TNG QUAN

HP 3. Hiu qu ca Nh nc v s pht trin: S gp nhau v t duy ca

phng ng v phng Ty
Cc chuyn gia kinh t phng Ty
thng tm v vi Adam Smith v coi
ng nh ngi u tin a ra lun
v vai tr ca nh nc trong pht trin
kinh t. Theo Adam Smith, vai tr ng
n ca nh nc ch nn dng li
cc hot ng nh quc phng, bo
m cng l, bo m thng tn php
lut, thit lp th ch cng quyn v
cung cp hng ha cng cng (Smith
1904, 185). Mc d thng c trch
dn vi t cch l nh t tng c v
cho m hnh nh nc ch ng vai tr
rt hn ch, nhng Adam Smith cng
khng nh r rng, vai tr ng n
ca nh nc cn bao gm trch nhim
duy tr h thng gio dc cng lp,
kim sot c quyn v cc hnh thc
iu tit kinh t khc. Adam Smith hiu
r tm quan trng ca mt nh nc
hiu qu i vi s hng thnh kinh t
ca mt quc gia (Viner 1927).
Cc nh kinh t Vit Nam thng
vin dn n mt truyn thng khc,
lu i hn [ l Khng gio] nhng
c nhiu im tng ng trong quan
nim v m hnh nh nc l tng
nh cch m t ca Adam Smith. Trit
l chnh tr ca o Khng cha ng
t tng thit lp v duy tr mt b

my th li trng dng nhn ti, bo

h s hu ti sn v quan h hp ng
bng php lut, bo m quc phng,
xy dng cc cng trnh cng cng, v
nht l tr thy. Mc tiu ca chnh
ph, theo trit l ny, l bo v li ch
chung ca dn qua c ch bnh n gi
lng thc, pht chn thc go cho
dn ngho v cu i (Nolan 2004,
123142). Nn qun ch l tng phi
tr quc mt cch c o ngha, coi
trng ng thi c php tr v c tr.
H thng th li hin i theo m
t ca Max Weber khng phi khng
c nhng im tng ng vi cc b
my quan li ca Trung Quc v Vit
Nam trong ch xa: l phn nh
thm quyn r rng v c nh, t chc
theo tng bc, lu gi s sch t m, b
tr cng vic theo ti nng, lm vic
chuyn trch (khng lm thm ngoi),
thm quyn c lut php quy nh,
mi ngi dn u c i x nh
nhau (Weber 1946, 98). Ging nh cc
s phu ca triu nh Trung Hoa c
i, Weber c chung quan im v m
hnh nh nc vn hnh tt, mt m
hnh l tng m cc chnh ph trong
i thc mong mun c nhng him
khi t c. Trong th gii thc, quy

BO CO TNG QUAN

VIT NAM 2035

nh thng khng r rng v c

sinh ra phc v nhng nhm li ch
cc b; chc v c ban cho nhm
thn hu thay v b nhim theo nng
lc v cng trng; c cu tng bc b
suy yu do mu m chnh tr v quan
h xin cho; trch nhim thng chng

cho to nn nhng mp m v
nhng tranh ginh quyn lc. Cc
minh qun theo trit l Khng gio (
c Trung Quc, Hn Quc v Vit
Nam) thng phi i mt vi nhng
thch thc t cc lnh cha hoc v
quan a phng.

Ngun: Pincus 2015, nghin cu chuyn cho Bo co VN2035.

hiu cng l thuc tnh cn c i

vi mt x hi vn minh. C th ni
rng, khi x hi t ti mt mc
thu nhp nht nh, ngi dn s
mong mun c mt nh nc bt
ty tin vi trch nhim gii trnh
ngy cng cao. Hin php Vit
Nam quy nh r Nh nc Vit
Nam l nh nc php quyn x
hi ch ngha ca Nhn dn, do
Nhn dn v v Nhn dn; y
chnh l phn nh mong mun ca
ngi dn c sng trong mt x
hi ci m, dn ch v thng tn
php lut.

Thc trng cht lng th

ch Vit Nam
Kinh nghim quc t nn c
din gii ra sao khi lin h vi
thnh tch ng n ca Vit Nam
v tng trng v gim ngho?
Liu cht lng th ch hin hnh

95

c theo kp vi nhng tin b v

kinh t,x hi m Vit Nam t
c v cn tip tc h tr hiu
qu v bn vng cho cc tin b
trong tng lai? Nhng cu hi
ny i hi chng ta phi, trc
ht, tm hiu k cc yu t cu
thnh cht lng th ch v so
snh cc yu t ny ca Vit Nam
vi cc quc gia thu nhp trung
bnh khc. B d liu ca WGI (Ch
s qun tr ton cu), vi su thnh
t, cung cp cch tm hiu v o
lng cc kha cnh v cht lng
th ch (hoc qun tr). WGI o
lng su chiu cnh cht lng
th ch k t nm 1996, v hin ti,
b ch s ny thc hin cho 215
nn kinh t.53 Xt mt cch tng
____________________
53.
Ting ni v cht lng gii trnh; n nh
chnh tr v khng c bao lc: hiu lc ca
chnh quyn; cht lng iu tit kinh
doanh; thng tn php lut (php quyn);
v kim sot tham nhng.

96

VIT NAM 2035

BO CO TNG QUAN

i vi nhng th ch chi phi cc

tng tc kinh t, x hi.54

HNH 18. Ch s qun tr ton cu, 2014

Hiu qu ca nh nc
n nh chnh tr v khng c
bo lc / khng b
Nh nc php quyn

Kim sot tham nhng

Cht lng quy ch

Ting ni v trch nhim
gii trnh
0

20

40

60

Phn trm
Vit Nam
Thu nhp trung bnh cao
Thu nhp trung bnh thp

Ghi ch: Ch s WGI l mt b d liu kho cu tng hp

cc gc nhn v cht lng ca nh nc c cung cp
bi mt s lng ln cc doanh nghip, cng dn v cc
chuyn gia c iu tra cc nc cng nghip v ang
pht trin. Cc d liu ny c ly t mt s cuc iu
tra ca cc trung tm v vin nghin cu, cc t chc phi
chnh ph, cc t chc quc t v cc doanh nghip t
nhn. Ch s WGI khng phn nh cc quan im chnh
thng ca Ngn hng Th gii, cc gim c iu hnh
ca Ngn hng Th gii hay cc quc gia m cc chuyn
gia ny l i din. Nhm Ngn hng Th gii khng s
dng Ch s WGI phn b cc ngun lc.
Ngun: www.govindicators.org.

th, cc ch s ny o lng cm
nhn v quy trnh chn la, gim
st v thay th b my cm quyn;
nng lc hoch nh v thc hin
chnh sch ca chnh ph; s tn
trng ca ngi dn v nh nc

Trong nhng ch s , Vit

Nam t kt qu tt nht v n
nh chnh tr v hiu lc ca chnh
quyn (Hnh 18). C hai kha cnh
ny u c im s gn bng mc
bnh qun ca cc quc gia. Vit
Nam khng thua km cc quc gia
c thu nhp trung bnh cao trong
khi tt hn cc quc gia thu nhp
trung bnh thp. Vit Nam c s
ci thin v kt qu o lng hiu
lc ca chnh quyn (c o
lng da trn cm nhn v cht
lng dch v cng v cam kt c
chnh sch tt v dch v cng ca
chnh quyn).
C hai nhm ch s m Vit
Nam t thnh tch kh thp. Th
nht, ch s trng lng ting ni
ca ngi dn v trch nhim gii
trnh ca chnh quyn Vit Nam
vn nm nhm mi quc gia
thp nht, v so vi cc quc gia
khc th th hng ny t nm 1996
ti nay li c xu hng gim i. Th
hai, Vit Nam cng c th hng rt
thp so vi cc quc gia thu nhp
trung bnh thp v cc quc gia thu
nhp trung bnh cao v ch s cht
____________________
54.
Tham kho cc Ch s qun tr ton cu
(2014).

BO CO TNG QUAN

lng iu tit kinh doanh (o

lng cm nhn v nng lc hoch
nh v thc thi chnh sch ca nh
nc nhm pht trin khu vc t
nhn). Th hng so vi cc nn
kinh t khc khng c ci thin g
ng k trong 20 nm qua.
V hai ni dung cn li - thng
tn php lut (o lng s tin tng
vo cc quy nh trong x hi, bao
gm c vic thc thi hp ng v
quyn ti sn), kim sot tham
nhng (nhm tm hiu cm nhn v
mc lm dng quyn lc thu
li c nhn, lng on nh nc)
Vit Nam c kt qu thp hn mc
ca cc quc gia thu nhp trung
bnh cao v ch tng ng hoc
cao hn mt cht so vi mc ca cc
quc gia thu nhp trung bnh thp.
Hng mc tng i ca Vit Nam
so vi cc quc gia khc v c bn
khng thay i trong c hai ni
dung va nu k t nm 1996.
Cc so snh trn cho thy
nhng kha cnh v cht lng th
ch (hoc qun tr) m Vit Nam c
th tp trung x l trong nhng
nm ti nu mun em li tc ng
pht trin ln nht.
S cn thit tp trung vo
nhng ni dung trn c th c
nhn nhn theo mt cch khc. Khi

VIT NAM 2035

cc quc gia chuyn t tnh trng

thu nhp trung bnh thp ln
ngng cao, nn kinh t ca cc
quc gia tr nn phc tp v a
dng hn. Cht lng ca chnh
quyn, nht l nng lc phi hp
vi khu vc t nhn v qun l khu
vc ny sao cho hiu qu, ngy
cng tr nn quan trng. iu ny
c th thy qua s khc bit ln
gia cc quc gia thu nhp trung
bnh thp v cc quc gia thu nhp
trung bnh cao v cc ch s cht
lng iu tit kinh t, thng tn
php lut v kim sot tham
nhng. Gia tng ting ni ca
ngi dn v ci thin trch nhim
gii trnh cng tr nn quan trng
hn khi quc gia chuyn t mc
thu nhp thp sang mc thu nhp
cao, mc d kh xc nh c thi
im cn tin hnh s gia tng
cng nh bn cht ca mi quan h
nu trn. c bng chng thuyt
phc cho thy, v lu di cc quc
gia c th ch chnh tr ci m v
bao dung hn s to ra nhiu c hi
hn cho i mi v sng to, qua
thc y ci thin nng sut v
nng cao mc sng.55 i vi Vit
Nam, tm cch xy dng cc th ch
____________________
55.
Acemoglu v Robinson, Ti sao quc gia
tht bi, 2013.

97

98

VIT NAM 2035

chnh tr ci m hn v c trch
nhim gii trnh hn s ngy cng
tr thnh yu cu thit yu.

Ro cn th ch i vi s
pht trin ti Vit Nam
Nhng yu t v th ch no l ro
cn cho trin vng pht trin ca
Vit Nam? gii p cu hi ny,
cn phn tch 3 yu t quyt nh
hiu lc ca nh nc56. Th nht l
nng lc ca b my hnh chnh
da trn s phn tng bc r rng,
thm quyn thng nht, ch
chc nghip thc ti, v quyn hn
c php lut quy nh. Th hai
l s dng cc tn hiu th trng
phn b ngun lc v s dng
k lut ti kha bo m s n
khp gia chnh sch vi nng lc
ti chnh ca nh nc. Th ba l s
tham gia rng ri ca dn chng
vo qu trnh hoch nh chnh
sch bo m s ng b gia
chnh sch v chng trnh ca nh
nc vi nhu cu v kht vng ca
dn chng. im ct yu ca khung
phn tch ny lin quan trc tip ti
chng trnh xy dng th ch hin
i cho Vit Nam l c ba thnh t
v hiu lc ca nh nc c ngha
____________________
56.
y chnh l m hnh lai ghp do Peter
Evans (2005) xut.

BO CO TNG QUAN

thit yu mang li kt qu nh
mong mun. Ci cch cu trc nh
nc m li b qua cc nguyn tc
th trng hoc nh gi qu cao
vai tr th trng, trong khi vic
hoch nh chnh sch ca nh
nc thiu s tham gia ca cng
ng, th u khng th mang li
kt qu tt p.
C ba yu t tc ng qua li ln
nhau ng vai tr quyt nh trong
vic gii thch cho nhng thch
thc v hiu lc ca nh nc
Vit Nam hin nay: tnh trng tham
gia qu nhiu ca nh nc vo
hot ng kinh t, tnh trng quyn
lc nh nc b ct c, manh mn;
s thiu c ch kim sot quyn lc
hu hiu trong b my chnh
quyn; v s hn ch v trng
lng ting ni ca dn chng cng
nh s tham gia rt hn ch ca
ngi dn trong qu trnh hoch
nh v thc thi chnh sch.57
Nhng yu t ny s c tho
lun phn ti.

Tnh trng nh nc tham gia

qu nhiu vo hot ng kinh t
Nh nc tham gia qu nhiu vo
hot ng kinh t l thut ng c
____________________
57.
Jonathan Pincus 2015, Bo co u vo cho
VN2035.

BO CO TNG QUAN

dng m t hin tng hnh

thnh v ngy cng gia tng nh
hng ca mt tng lp kinh doanh
bn trong nh nc (thay v ng
l ra l phi nm ngoi nh nc);
nh nc tham gia qu nhiu vo
cc hot ng kinh t trc tip qua
cc DNNN, c th l cc tp on
kinh t nh nc, v gin tip qua
mi quan h rt cht ch gia nh
nc v nhm c li ca khu vc
t nhn. Nhm li ch c quyn
khng ch c Vit Nam, song
quan h ca nhm ny vi nh
nc gn vi kt qu kinh doanh li
cao bt thng.

VIT NAM 2035

cn chnh quyn a phng th ni

tay cho vic bun bn hng ha qua
bin gii c tip cn hng ha
thit yu v thu c cc khon thu
ngoi php lut, m mt phn
trong c chuyn vo ngn
sch a phng b p bi chi.
Qua thi gian, cc hot ng va
nu cng cc hot ng ph ro
khc ngy cng c chp nhn,
cc th trng ngm v hng ha v
vt t sn xut c hnh thnh,
dn c cng nhn l hp php.
Nh nc to thm cc d a cho
cc giao dch th trng v ng ni
hn l bn thn nh nc cng b
th trng ha hoc b thng mi
ha mt cch thc s.59

Nh nc tham gia qu nhiu

vo hot ng kinh t khng phi l
mt hin tng mi m xut
hin t thi k hoch ha tp trung
gia thp nin 1970 (ngay sau khi
thng nht t nc). p lc ci
cch xut pht t di ln v ln
dn ln qua nhng rn nt, bt cp
ca c ch k hoch ha tp trung.
Trong tnh trng thiu ht v nhiu
th, cc c nhn v t chc c
tip cn vi h tr t th gii bn
ngoi kinh doanh ngoi k
hoch.58 Lnh o x nghip quc
doanh dn tr nn thnh tho trong
vic bun bn hng ha khan him,

Tnh trng Nh nc tham gia

qu nhiu vo hot ng kinh t
lm gim hiu qu ca nn kinh t,
gp phn trm trng thm tnh
trng nh tr trong ci thin nng
sut (Tr ct 1). Mt loi ph tn cn
c cp pht sinh t s km
hiu qu ca cc DNNN, t lu
khng m bo tnh hiu qu trong
s dng vn v t ai mc d vn
ang gi vai tr ch o trong mt
s ngnh then cht ca nn kinh t.
S hin din ca DNNN khng c
g l l trong nhiu nn kinh t, nht

____________________
58.
(Fforde & Paine, 1987; R. Abrami, 2002)

____________________
59.
Cheshier, 2010, Fforde, 2007

99

100

VIT NAM 2035

l cc ngnh c quyn t nhin

(dch v cng ch) hoc thm dng
vn (h tng ln), nhng cc ngnh
c th duy tr cnh tranh th trng
th c dnh cho khu vc t nhn
pht trin. Vit Nam, cc DNNN
hin din hu ht cc ngnh v
lnh vc, k c cc ngnh nh may
mc, dch v in thoi di ng v
ngn hng l nhng lnh vc m
cc doanh nghip, cng ty t nhn
c th lm tt hn DNNN.
S thiu vng tng lp thng
nhn thc s c lp vi nh nc
hoc c lp vi cc c quan nh
nc l loi ph tn th hai m s
tham gia qu nhiu ca nh nc
vo hot ng kinh t a li. Nu
Nh nc quyt nh duy tr nhiu
vai tr trong cc hot ng sn
xut, th ti thiu cng nn gi v
th trung lp khi cnh tranh vi t
nhn. iu ny hm rng khng
nn ng h cc c quyn tip cn
ngun lc ti chnh, t ai, cc
hp ng mua sm ca chnh
quyn, tr cp ca nh nc, v
nhng u i v thu hin ang
c dnh ring cho cc DNNN bi
nhng s phn bit i x ny lm
suy gim kh nng tn ti v pht
trin ca cc doanh nghip t nhn
trong nc.

BO CO TNG QUAN

S thiu r rng trong ranh gii

phn nh nh nc v th trng
lm gim hiu sut tnh khi nh sn
xut c chi ph cao vn c tng
thng bng gnh nng chi ph t
ln vai ngi tiu dng v cc
doanh nghip c hiu qu hn
(Hp 4). Hiu sut ng cng gim
khi cc nh u t tim nng khng
mun u t do phi i mt vi
nhng ri ro v iu tit v lo ngi
rng th trng b lng on bi cc
doanh nghip c quan h vi chnh
quyn. Ngoi nhng ph tn gy ra
cho nn kinh t, s tham gia qu
nhiu ca nh nc vo hot ng
kinh t cn lm suy yu hiu lc
ca chnh nh nc. Tnh trng y
to ng lc mnh m cho cc quan
chc li dng thm quyn qun l
kinh t, phn b ti sn ca mnh
trc li cho ring mnh v thn hu
ca mnh. Nhng lm dng kiu
s lm xi mn tnh chnh danh ca
cc thit ch nh nc.

Cu trc nh nc ct c v
manh mn
Song hnh vi tnh trng nh nc
tham gia qu nhiu vo hot ng
kinh t l cu trc nh nc ct c
v manh mn. Cu trc nh nc
ct c v manh mn hm tnh
trng thiu r rng trong c cu

BO CO TNG QUAN

VIT NAM 2035

101

HP 4. Mng li quan h vi nh nc chi phi ngnh cng nghip dc

Ngnh dc phm b chi phi bi mt
mng li quan h phc tp vi nh
nc. Ngnh dc gm 170 doanh
nghip, vi 20 doanh nghip lin doanh
vi nc ngoi, trong doanh nghip
ln nht kim sot di 5% th trng.
Nhiu tnh thnh lp DNNN
cung ng thuc gc cho cc bnh vin
v trm y t a phng. Doanh s
bn trc tip cho cc bnh vin chim
khong mt phn ba th trng v cn
li l phn bn cho cc nh thuc. Mc
d cc DNNN ln nht b c phn
ha nhng nhng doanh nghip vn
tip tc ln mnh nh vo quan h cht
ch vi mng li phn phi cho cc
bnh vin ti a bn ca h. Vic mua
sm thuc ch yu do tng bnh vin
thc hin v quy trnh u thu thng

d dn n tham nhng, vi nhng co

buc v chuyn y gi thuc ln cao
chi tr cho cc cp qun l trong bnh
vin. Cc doanh nghip nc ngoi b
cm phn phi dc phm Vit Nam,
do vy phi da vo cc nh phn phi
a phng. Vic ng k sn phm,
thuc trch nhim ca Cc Qun l
Dc Vit Nam, i hi mt qu trnh
th nghim ko di v c thc hin
theo tng v vic v c quan ny c
quyn t quyt rt ln (Nghin cu v
cng bng ca Jaccar, 2008). Trong
nhng iu kin , cc doanh nghip
t nhn v doanh nghip nc ngoi b
bt li v kh nng tip cn th trng,
cc nh sn xut thuc gc nh l c
to iu kin tn ti trong mt th
trng c v rt cnh tranh b ni.

Ngun: Pincus 2015.

tng bc cng nh phn cng vai tr

v trch nhim trong chnh quyn
trung ng v gia chnh quyn
trung ng vi chnh quyn a
phng - dn n nhng ch tc
trong hoch nh v thc thi chnh
sch. S phn mnh quyn lc theo
chiu ngang v chiu dc dn ti
tnh trng chng ln v thm quyn,
ban hnh cc quy nh v quyt

nh mu thun vi nhau, ng thi

hnh thnh d a cho s thng
lng gia cc c quan c lin quan
trong b my hnh chnh. Cc thit
ch quan trng hng u trong b
my chnh ph gm Vn phng
Chnh ph, B Ti chnh v B K
hoch v u t. Khi xy dng
chnh sch, cc thit ch ny thng
thnh lp cc nhm cng tc lin

102

VIT NAM 2035

ngnh nhm t c s ng
thun. V l thuyt, tnh nht qun
trong vic hoch nh chnh sch
c bo m nh vai tr lnh o
ca ng. Tuy nhin, trong thc t,
quyn lc trong b my nh nc b
phn mnh bi cc c quan nh
nc khc nhau mi cp chnh
quyn cng nh gia chnh quyn
trung ng v chnh quyn cc tnh.
S thiu vng tnh th bc mt cch
r rng cng nh thiu vng c ch
phn b thm quyn mt cch r
rng lm cho mi c quan c th
khng c li nhng quyt nh m
nhng c quan ny cho rng khng
ph hp vi li ch ca mnh (Hp
5). iu ny lm cho qu trnh ra
quyt nh ri vo b tc hoc quyt
nh c ban hnh khng phi l
quyt nh ti u nht di gc
nhn li ch chung ca ton x hi.
Ngun gc ca s phn mnh
ny cng pht sinh t nhiu thp k
trc. Chuyn i t nn kinh t k
hoch sang kinh t th trng
dch chuyn cn cn quyn lc
nghing t chnh quyn trung ng
sang cc doanh nghip v chnh
quyn a phng di nhiu hnh
thc khc nhau. Do sn lng v gi
c khng cn do trung ng quyt
nh na, chnh quyn trung ng
c t ngun lc hn phn b v

BO CO TNG QUAN

tr nn ph thuc ngy cng nhiu

vo cc a phng v ng gp
cho ngn sch. Hn ch v vn ngn
sch ca trung ng buc cc a
phng phi da vo cc ngun thu
thay th, nht l bng cch thnh
lp v h tr cc doanh nghip nh
nc ca a phng huy ng vn
v thc hin cc d n h tng.60
Cho php u t trc tip nc
ngoi v tham gia thng mi quc
t khng cn l c quyn ca chnh
quyn trung ng. Tnh trng
doanh nghip nc ngoi ch tp
trung u t mt vi a phng
lm cho ting ni ca cc a
phng ny c sc nng ng k
khi ngn sch trung ng phi da
vo ng gp ca h ti phn b
cho cc a phng ngho hn.
Vit Nam l mt trong nhng
quc gia c phn cp ngn sch
mnh nht ng . iu ny
mang li nhiu li ch nhng cng
lm cho cc thit ch trung ng
gp nhiu kh khn trong vic n
nh chnh sch, gim st v thc thi
cc tiu chun v cung cp dch v
cng. Lut Ngn sch Nh nc
(nm 1996, sa i, b sung v thay
th vo cc nm 2002 v 2015)
tha nhn vai tr ngy cng tng
____________________
60.
(T. T. A. Vu 2014, 18)

BO CO TNG QUAN

VIT NAM 2035

103

HP 5. Li ch ngn hn cn tr vic trin khai quy hoch tng th

Chnh quyn trung ng khng th thc
hin quy hoch tng th di di cc cng
thnh ph H Ch Minh do vng
phi cc nhm li ch cc b. S pht
trin ca h thng cng thnh ph H
Ch Minh l mt v d in hnh v tnh
trng ct c v manh mn (X. T. Nguyn
v Pincus 2011). L a bn ln v sn
xut hng xut khu, thnh ph H Ch
Minh v cc tnh ln cn cn c cng
hin i d tip cn cho cc khu cng
nghip chnh. Ngi dn thnh ph H
Ch Minh mun di ri cc cng trong
thnh ph n nhng ni khc gim
n tc giao thng thay i cng c
th gii phng mt bng pht trin
bt ng sn ven sng. Th tng Chnh
ph ph duyt quy hoch vo nm
2005 yu cu di ri bn cng ra tnh B
Ra Vng Tu ven bin vo nm
2010, v ngay sau , Ngn hng Hp
tc Quc t Nht bn ph duyt mt
khon vay tr gi 36,4 t (tng ng

328,6 triu USD) cho khu t hp cng

Ci Mp - Th Vi. Tuy nhin, mi cng
ti thnh ph H Ch Minh li thuc s
hu v quyn khai thc bi cc doanh
nghip hoc c quan khc nhau. Cng
Si Gn l cng ty con ca Vinalines mt tng cng ty hng hi quc gia.
Cng Bn Ngh do mt doanh nghip
nh nc trc thuc y ban Nhn dn
Thnh ph H Ch Minh khai thc. Cng
cng-ten-n quc t Vit Nam l mt
lin doanh gia Tng cng ty ng
sng min Nam vi Tp on NOL ca
Sing-ga-po v Mitsui & Co ca Nht
Bn. Tng cng ty Tn cng Si Gn li
thuc s hu ca lc lng hi qun.
Cui cng, chnh quyn trung ng
khng thc hin c quy hoch khi
mt s c quan c lin quan khng ng
h do lo ngi mt quyn li. Mi c quan
u tn dng thm quyn qun l nh
nc v nh hng chnh tr ca mnh
cao li ch ti chnh cc b.

Ngun: Pincus 2015, nghin cu chuyn cho Bo co VN 2035.

ca chnh quyn a phng v quy

nh v hnh thc phn cp ngn
sch trong bi cnh thng nht qun
l ngn sch nh nc. Phn cp
cho php cc a phng c thm
quyn lp k hoch u t cng, cp

php u t nc ngoi, qun l

ngun nhn lc trong khu vc cng.
Chnh quyn cp tnh c giao
ngy cng nhiu thm quyn v
ngn sch trong vic huy ng thu
v ch ng quyt nh c cu chi

104

VIT NAM 2035

tiu, b sung ngn sch cho chnh

quyn cp di. Chi tiu ca a
phng chim trn mt na tng
chi tiu cng (trn 70% u t
cng), a t nc tr thnh mt
trong cc quc gia phn cp ngn
sch mnh tay nht trong khu vc
ng . ng ch na l s lng
chnh quyn cp tnh 63 tnh thnh
(58 tnh v 5 thnh ph trc thuc
trung ng) - mt con s kh ln
vi mt quc gia c 90 triu dn.
S phn tn quyn lc nh vy
ny sinh mt mu thun gia
mt bn l n lc iu phi v hp
l ha chnh sch ca cc c quan
trung ng vi mt bn l n lc
khng nh quyn t ch ca chnh
quyn a phng cc cp v cc
n v trc thuc trung ng. Mc
d c cc Ban ch o vng do
lnh o cp ph Th tng ch
tr, cc quyt nh u t trong
vng vn thiu s phi hp cp
vng. S thiu phi hp ny cng
lm trm trng thm s thiu hiu
qu trong c ch lp k hoch v
ngn sch lng ghp Vit Nam.
in hnh v s thiu hiu qu
l tnh trng u t cng qu mc
cc a phng. Chng hn, hu ht
cc tnh ven bin Vit Nam u c
cng bin nc su ti a phng.
Tng t, c khong 260 khu cng

BO CO TNG QUAN

nghip hu ht 63 tnh thnh, bn

cnh mt k hoch xy dng thm
239 khu cng nghip mi vo nm
2020, trong khi t l trung bnh v
s ton dng khu cng nghip hin
l di 50% cng sut thit k.
Nhng tc ng tiu cc ca s
tham gia qu nhiu ca nh nc
vo hot ng kinh t v cu trc
nh nc ct c, manh mn ln
cht lng qun tr cng Vit
Nam cng trm trng hn khi thiu
vng h thng chc nghip thc ti.
Vic thit lp c c ch trng
dng nhn ti i hi phi c thi
gian v thng c sinh ra p
ng cc yu cu chnh tr c th.61
Tuy nhin, mt s c trng trong
h thng hin hnh ang cho thy
kh c th c c h thng tuyn
dng v s dng cn b mt cch
hiu qu Vit Nam. Bn cnh tnh
trng lng thp cng mt s kh
____________________
61.
V d, gii thiu chnh quyn do nhng
ngi thc s c ti nng nm gi cc nc
Scandinavia ni bt nh nhng ng vua thc
s c ng c xy dng b my quan
chc da trn nguyn tc, c nng lc v c
lp tch khi mi th ngoi tr l mt v
vua tuyt i c th kim sot gii qu tc
v tng lp qu tc a ch nh. Hn Quc
tnh hp php ca nh nc ph thuc vo
dch v cng trung lp v c nng lc khi
chnh quyn do nhng ngi thc s c ti
nng nm gi c ch ng trong nhng
nm 1980.

BO CO TNG QUAN

khn khc trong tuyn dng cng

chc c nng lc l thch thc
chung ca hu ht cc quc gia
ang pht trin, c hai yu t c
th cn tr vic chuyn sang mt
cch tip cn c tnh cn c hn
trong vic ci cch h thng cng
chc, cng v Vit Nam.
Mt l, mc d yu cu chuyn
sang c ch v tr vic lm c a
ra t nm 2008, nhng nhng ci
cch cha c thc hin, vic
tuyn dng v bt vn ch yu
da vo thm nin thay v kt qu
cng vic. Hai l, s thiu nht
qun trong h thng qun l b
my cn b, cng chc khi m chc
nng qun l nhn s trong khu
vc cng do c ba thit ch cng
tham gia l c quan ca Chnh ph,
Ban B th v Ban T chc Trung
ng. Cc quy nh ca ng v
Nh nc cng gy chng cho khi
quyt nh v nhn s cho nh
nc,62 khng c li cho vic ton
dng nhn ti ni cn nht v
khng c li cho vic pht trin
nhn ti trong cc lnh vc. Kt qu
l, h thng hin hnh cha to lp
____________________
62.
Phc, Thang Vn, Xy dng th ch cng v
hin i v nng lc i ng cn b, cng chc
da trn thc t Vit Nam. Bo co nn cho
Vit Nam 2035. (2015)

VIT NAM 2035

c b my cn b, cng chc c
tnh chuyn nghip cao, phc v
hu hiu cho vic hoch nh, thit
k v thc thi chnh sch v chin
lc ph hp cho mt nn kinh t
v mt x hi ngy cng phc tp.

Cn t s kim sot v cn bng

- cha pht huy ting ni v s
tham gia ca ngi dn
H thng chnh tr Vit Nam
tng bc thay i nhm thch ng
vi nhng thay i trong x hi v
nn kinh t gn vi qu trnh chuyn
i t nn kinh t k hoch ha tp
trung sang nn kinh t th trng,
to iu kin thun li cho nhng
tho lun thc cht hn v cc vn
chnh sch cng nh vic nh
gi hiu qu hot ng ca chnh
quyn. Vic tng cng vai tr nh
ci cch th ch t chc v hot ng
ca Quc hi, Hi ng nhn dn v
cc quy nh v dn ch c s
thn bn l nhng in hnh v s
thch ng ny. Tuy nhin, Vit Nam
cha c mt h thng m bo trch
nhim gii trnh mnh da
vo nng cao hn na hiu lc,
hiu qu ca nh nc. Di y l
hai hn ch cn bn.
Th nht, thiu vng c ch
kim sot ln nhau mang tnh cn
bng trong hot ng ca cc c

105

106

VIT NAM 2035

quan lp php, hnh php v t

php ca nh nc. Quc hi can
d nhiu hn vo nhng tho lun
c ngha khi thng qua cc o
lut, do vy khng cn n thun
nht tr mt cch xui chiu vi mi
xut t pha Chnh ph. Trong
thc t, c nhng xut ca c
quan hnh php b Quc hi cng
khai khng ng , nh trng hp
xy dng ng st cao tc Bc
Nam. Tuy nhin, vai tr ca Quc
hi trong xy dng chnh sch v
gim st hot ng ca Chnh ph
vn cn kh hn ch. Mc d Quc
hi lm tt vic ph bin thng
tin v thu ht cng lun trong cc
vn chnh sch, nhng cha phi
l cng c hiu qu bin nhng
quan tm v kin ca ngi dn
thnh trch nhim gii trnh63.
iu ng ni y l ch cho
php cnh tranh hn ch trong quy
trnh c v ng c i biu Quc
hi, gy bt li ti c cu i biu.
Thnh phn i biu kim nhim
vn chim i a s. Vi cc i
biu Quc hi ny, cng vic
thng xuyn ca h thng l
phc v cho cc c quan hnh php
trung ng v a phng. Kh
nhiu i biu cn l lnh o cc
____________________
63.
E. Malesky, Schuler, v Trn 2012.

BO CO TNG QUAN

doanh nghip nh nc. iu ny

gy ra tnh trng xung t li ch,
d lm cho c quan lp php ng
thun nhanh hn nhng g do pha
c quan hnh php xut. Hi
ng Nhn dn cp tnh, huyn v
x l cc c quan dn c a
phng bu ra y ban nhn dn
cng cp vi t cch l c quan
hnh chnh nh nc a
phng.64 Tuy nhin, mc t
ch ca nhng hi ng ny b
rng buc bi mt lot cc quan h
an xen cng cc quy nh v bo
co lin quan ti cp y a
phng, Mt trn T quc Vit
Nam, y ban nhn dn cp trn, y
ban Thng v Quc hi v chnh
quyn trung ng. Chc nng gim
st ca hi ng ch gii hn trong
s gim st tun th chnh sch v
php lut ca nh nc ch khng
lin quan n gim st hiu qu
hot ng ca chnh quyn a
phng trong vic thc hin cc
chng trnh v chnh sch.65 T l
thay i i biu cao gia cc kha
(khong 70% i biu l mi trong
____________________
64.
H cng ch tr gim st cc k hoch pht
trin ca a phng v t nm 2002 chu
trch nhim ph duyt phn b ngn sch
cho cc tnh, huyn/phng v x/vng ln
cn tr nhng chi tiu theo nhim v ca
chnh quyn trung ng.
65.
(Vasavakul 2014).

BO CO TNG QUAN

Quc hi hin ti) v t l i biu

kim nhim cao cng lm hn ch
tnh chuyn nghip ca Quc hi.
H thng ta n - nhnh quyn
lc th ba ca Nh nc - cng cn
kh yu v cha thc s c bo
m tnh c lp cn thit do ph
thuc rt ln vo cc thit ch khc.
Vic b nhim thm phn cn chu
nhiu p lc v chnh tr v hnh
chnh, trong khi vic kim sot theo
tng bc trong h thng ta n cng
lm cho tnh c lp ca thm phn
trong thc thi nhim v b suy yu.
Nhiu hot ng ca c quan hnh
php cha b t di phm vi
gim st t php, trong khi cc ta
n a phng cn ph thuc nht
nh vo s ng h, h tr ca c
quan hnh chnh a phng.
Chnh v th, khng c g qu ngc
nhin khi Vit Nam xp th hng
thp so vi cc nc trong khu vc
v tnh c lp ca b my t php.
H thng ta n cng cha thc
s hiu qu trong vic phn x
tranh chp gia cc li ch kinh t,
x hi. Khung php l chnh thc
ca Vit Nam c ci thin
nhanh chng p ng nhu cu
ca mt nn kinh t th trng ngy
cng phc tp v hi nhp su
rng. Tuy nhin, h thng ta n

VIT NAM 2035

cha bt kp bc tin chung ny.

Tnh cht phc tp ca cc v vic
ngy cng tng, do bn cht ca
giao dch kinh t cng cc quy tc
iu tit cc giao dch ny ngy
cng tinh vi. Trong khi , cc
ngun lc phn b cho h thng ta
n thc cht vn khng thay i
ng k. Ch c s gia tng kh
khim tn v s lng ta n v
thm phn trong 10 nm qua.
Nhng yu km trong h thng t
php cn c minh chng bi
thc t ngi dn Vit Nam rt ngi
s dng n ta n.
Ro cn th hai l s kt hp
ca cc yu t lm gim vai tr ca
ting ni v s tham gia ca ngi
dn trong qu trnh xy dng v
thc thi chnh sch. Vit Nam c
hng chc ngn t chc x hi ca
ngi dn vi trn mt phn ba
dn s tham gia vo mt trong s
cc t chc chnh tr-x hi66. S gia
tng ng k v s lng cc t
chc mi khng phi t chc on
th qun chng tng c bit
____________________
66.
Theo nh gi Vit Nam CIVICUS 2006 v
Nghin cu v cc hnh thc tham gia gia
nh nc v cc t x hi ca ngi dn
2008. V cc t chc x hi ca ngi dn
bao gm cc t chc chnh tr x hi thuc
Mt trn t quc, cc t chc ngh nghip, t
chc phi chnh ph a phng, cc t chc
cng ng

107

108

VIT NAM 2035

trc y nh cc hip hi doanh

nghip, cc nhm tn dng, cc t
chc tn gio, cc hip hi vn ha
v th thao, v cc nhm cho ngi
cao tui l iu tt, nhng cc t
chc ny khng c c hi tham gia
tng ng vi cc t chc c
nh nc bo tr. V th, nhng c
ch ny cha thc s c tnh i
din v bao trm cn thit, nht l
khi x hi ngy cng tr nn phc
tp v a dng lm cho cc on
th qun chng c nh nc bo
tr khng sc phn nh y
tnh a dng v phc tp ny.
Chnh quyn ch c mt vi
knh chnh thc tham vn v
chnh sch v k hoch vi cc t
chc x hi ca ngi dn. Mt lot
cc quy nh v "dn ch c s"
c ban hnh t nm 1998
kim ch bt cch hnh x ty tin
ca quan chc a phng, ng
thi xc nh vai tr ca ngi dn
trong qu trnh ban hnh cc quyt
nh a phng, nh lp quy
hoch, k hoch, qun l d n c
ng gp kinh ph ca a phng,
son tho hng c, v mt s vn
nh trt t x hi trong thn,
xm, v sinh mi trng, thay i
a gii hnh chnh, xy dng k
hoch pht trin, v khiu ni. Mc
d cc quy nh ny yu cu lnh

BO CO TNG QUAN

o x phi gp g, i thoi vi
ngi dn nhiu hn ng thi
cng t ra yu cu cng khai ngn
sch cho ngi dn,67 nhng cch
thc tham gia qun tr a phng
ca ngi dn cn cha chuyn
bin ng k v kh nng nh
hng ca ngi dn n cc quyt
nh ca chnh quyn x vn kh
hn ch. Quyn quyt nh vn ch
yu thuc v y ban nhn dn.
C hi tip cn thng tin, cha
kha ngi dn ct ln ting ni
ca mnh, qua tng cng trch
nhim gii trnh ca nh nc, cn
thiu trm trng. T trc n nay,
cch thc qun tr nh nc cha
khuyn khch s ci m v minh
bch v cng cha thc s to iu
kin ngi dn bn lun v cc
hnh ng ca nh nc. Thng tin
v d liu v hot ng ca khu
vc cng nhn chung kh tip cn,
k c trong cc trng hp php
lut yu cu cn b nh nc phi
cng khai. Nhng ro cn i vi
s c lp ca c quan truyn
thng cng lm hn ch kh nng
cng khai thng tin cho ngi dn
ca bo ch. Mc d qu trnh
chuyn i ca Vit Nam t khi i
____________________
67.
(Fforde 2011).

BO CO TNG QUAN

Mi bao gm vic chuyn i

theo hng ci m v minh bch
hn trong iu hnh v to iu
kin cho ngi dn tho lun cng
khai v mt s vn nhy cm,
nhng s minh bch v vn ha
tranh lun ci m v hiu qu hot
ng ca nh nc l c s tng
cng trch nhim gii trnh nhm
hin thc ha kht vng trong di
hn ca quc gia. Khi ngi dn
Vit Nam ngy cng tr nn giu c
hn, h s mong mun tham gia
thc cht hn vo nn qun tr quc
gia, mong mun c s nh hng
r nt hn trong cc chn la chnh
sch cng, v mong mun c nhiu
t do hn (v kinh t, x hi v
chnh tr) - iu m ngi dn cc
quc gia pht trin hn ang c.

Con ng pha trc

Hin i ha nh nc cn phi
gii quyt cc vn lin quan ti
3 tr ct v hiu lc ca nh nc:
xy dng mt b my hnh chnh
ng b, t chc theo th bc cht
ch v c tnh k lut; p dng
nguyn tc th trng trong cc
quyt sch kinh t; v tng cng
trch nhim gii trnh ca nh nc
thng qua vic huy ng s tham
gia nhiu hn ca ngi dn trong
qu trnh ra quyt sch cng vi

VIT NAM 2035

cc c ch truy cu trch nhim

mnh m hn. Hng ti 2035, t
chc b my nh nc cn c t
chc li theo hng gim bt s
phn mnh quyn lc c v chiu
ngang v chiu dc, cng vi s
phn nh r hn gia phm vi ca
khu vc cng v khu vc t, gia
chc nng hot ng kinh t vi
chc nng qun l, iu tit nn
kinh t ca nh nc. Cc quy tc
iu tit kinh t ca nh nc cn
da trn cc nguyn tc ca th
trng v nh nc s bo m
thc thi quyn ti sn mt cch
hu hiu hn. Ranh gii ca quyn
ti sn cng c xc nh r hn.
Phn cng quyn lc gia cc
nhnh hnh php, lp php v t
php trong b my nh nc cng
r rng hn mi nhnh c th
thc thi vai tr ca mnh m khng
b can thip bt hp l t nhnh
quyn lc khc. Cc t chc phi
chnh ph, bao gm c cc t chc
x hi, ngh nghip v tn gio s
tham gia tch cc hn trong i
sng cng ng, bao gm c vic
tham gia gim st kt qu hot
ng ca nh nc v thc thi vai
tr l i tc ca cc c quan nh
nc khi trin khai cc hot ng
hoc chng trnh v li ch chung.

109

110

VIT NAM 2035

Xy dng mt h thng hnh

chnh hp l, da trn ch
chc nghip thc ti
Xa b s chng ln v thm quyn
gia cc c quan cng quyn s hn
ch tnh trng ct c, manh mn
quyn lc v lm gim d a cho
s thng lng v trn trnh
trch nhim trong b my hnh
chnh. Nguyn tc bao trm y
l cc chc nng ca khu vc cng
nn c thit k theo hng mt
c quan nn chu trch nhim v
nhiu loi hot ng cng quyn
khc nhau. S y quyn gia cc
cp chnh quyn v trong cng mt
cp chnh quyn s c tip tc
nhng phi thc hin theo c ch
c quy nh r rng, da trn cc
ch tiu hiu qu khch quan.

Ci cch mi quan h gia chnh

quyn trung ng vi chnh
quyn a phng
Gii quyt vn ct c, manh
mn ca nh nc i hi thit lp
c c ch iu chnh mi quan h
gia chnh quyn trung ng vi
chnh quyn a phng thc
y hiu lc, hiu qu, bao gm c
vic lm r hn c ch truy cu
trch nhim v to mi trng
c chnh quyn trung ng v
chnh quyn a phng c th

BO CO TNG QUAN

phi hp vi nhau mt cch hiu

qu hin thc ha cc mc tiu
quc gia c xc nh mt cch
r rng. Ci cch khung phn cp,
phn quyn Vit Nam hin nay s
l cha kha cho vn ny.
Vit Nam cng cn mt s phn
nh trch nhim r hn i vi
khu vc cng, cng vi l cc
khon chi tiu tng ng, c bit
l gia chnh quyn trung ng vi
chnh quyn cp tnh. Trong phm
vi c th, cc chc nng ca khu
vc cng nn c thit k theo
hng mt cp chnh quyn nn
phi chu trch nhim ton b v
cc khu: lp k hoch, tm kim
ngun ti chnh trin khai, v t
chc thc thi k hoch. D nhin,
iu ny s khng loi tr vic giao
nhim v ca chnh quyn cp trn
cho chnh quyn cp di cng nh
vic phn cng trch nhim trong
mt lnh vc dch v cng nht
nh, chng hn nh gio dc,
trong vic x l cc vn nhn
s c thc hin cp trung ng
trong khi dch v c cung cp
c s.
C ba iu chnh cn thit i
vi khung ti chnh gia cc cp
chnh quyn ph hp vi nhng
thay i k trn. Th nht, h thng

BO CO TNG QUAN

ngn sch lng ghp nn c ci

cch ngun ti chnh c b tr
r rng hn theo chc trch c
giao. Ci cch vic phn giao chc
trch v v h thng ti chnh lin
cp chnh quyn nh th s ci
thin trch nhim gii trnh c theo
chiu t di ln chnh quyn
trung ng v theo chiu t trn
xung cng dn. Th hai, cn bo
m s cn xng hn gia chc
trch c giao v ngun ti chnh
c phn b bo m tnh hp
l ca cc k hoch u t vn, tng
k lut ngn sch trong cc lnh vc
m chnh quyn a phng c
quyn chi tiu, ng thi quy trch
nhim ti chnh r rng hn trong
xy dng cng trnh. Th ba,
khuyn khch chnh quyn a
phng nui dng v to lp
ngun thu cho mnh ng thi i
km vi vic nng cao trch nhim
gii trnh ca chnh quyn a
phng trong qun l ti chnh.
Bn cnh vic trao thm thm
quyn vi s quy nh r rng hn
v trch nhim cung ng dch v
cng, tng cng gn kt gia thu
do chnh quyn a phng c
hng vi kt qu hot ng ca
chnh quyn a phng cng cng
c thm trch nhim gii trnh ca
chnh quyn a phng.

VIT NAM 2035

Cng c vai tr trung tm ca

chnh ph
Vi quy m v tnh phc tp ca
nhng chuyn i m Vit Nam s
phi i mt trong hai thp nin ti,
vic tng cng nng lc cho vai tr
trung tm ca chnh ph c vai tr
thit yu trong vic gii quyt tnh
trng ct c, manh mn trong qu
trnh ra quyt sch nh m t
phn trn. Mt vai tr trung tm ca
chnh ph c tng cng nh
vy bao gm nhiu vai tr m cc c
quan khc ca chnh ph u chu
nh hng, nh hoch nh chin
lc, iu phi chnh sch, theo di
v nh gi hiu qu hot ng,
truyn thng v kt qu hot ng,
v truy trch nhim v thc tin
thc thi. iu phi cc c quan khc
nhau trong chnh ph v bo m
tnh ng b trong cc mc tiu m
cc c quan ny theo ui vi cc
u tin ca chnh ph s l ni dung
quan trng ca chc nng ny. Vic
gim st hiu qu hot ng ca cc
c quan khc nhau ca chnh ph,
bt k thuc cc ngnh khc nhau
hoc cp tnh cng l chc nng
vai tr trung tm ca chnh ph.
Truyn thng cho cng dn v kt
qu pht trin, gp phn ci thin
trch nhim gii trnh.

111

112

VIT NAM 2035

Ci thin hnh chnh cng

Ci cch dch v cng cn c
nh hng li cho ph hp vi vai
tr mi ca nh nc t nh nc
va trc tip tham gia sn xut va
l s hu cc c s kinh doanh sang
nh nc cao vai tr thc y,
to iu kin cho khu vc t nhn
pht trin, thc hin vic cung cp
dch v cng v qun l iu tit.
Chnh v th, nng lc ca i ng
cng chc cn c tng cng v
c cu i ng cng chc cn c
nh hng li theo ba hng sau.
Mt l, cn ch trng nhiu hn
n yu t nng lc khi tuyn dng
cng chc. Hai l, i ng cng
chc cn c xc nh trn c s
nhng chc nng m h c k
vng phi thc hin (ch khng
da trn xu hng trong qu kh).
Cui cng, c ch i ng cng
chc cng cn c ci thin c
th thu ht v gi chn ngi ti.
Mt li th ca Vit Nam khi thc
hin nhng ci cch l vi c
cu tui cng chc hin nay:
trn mt phn nm cng chc s
ngh hu trong thp k ti - hm
trong thp k ti s c mt bin
t do ln ti nh hng i
ng cng chc vi cu trc tui
ph hp.

BO CO TNG QUAN

p dng nguyn tc th trng

i vi cc quyt sch kinh t
Vit Nam mong mun thit lp
c mt nn kinh t th trng
y , c cc i tc quc t
cng nhn. Khung php l cho nn
kinh t th trng tng bc
c hon thin, t vic sa i
Lut Doanh nghip nm 1999, 2005
v 2014 ghi nhn nguyn tc i
x bnh ng vi cc thnh phn
kinh t theo tinh thn Hin php
nm 2013. Nh nc hiu r nhu
cu thit lp c mt sn chi
bnh ng cho cc ch th kinh t
vi s phn tch r hn cc hot
ng thng mi vi hot ng
qun l, iu tit ca nh nc.
iu ny s ko theo vic bo m
an ton cho cc quyn ti sn, thc
thi cnh tranh t do v cng bng,
v chuyn i vai tr ca nh nc
trong nn kinh t t t cch l nh
sn xut sang t cch l ngi iu
tit v h tr mt cch c hiu lc.
Nh nc cng cn bo m rng
cc c quan can d trc tip hoc
gin tip vo vic iu tit kinh t
khng c php tin hnh bt c
hot ng kinh doanh no nhm
trnh tnh trng xung t li ch.
To lp khng gian cho s hnh
thnh khu vc t nhn c lp mt

BO CO TNG QUAN

cch thc s i hi mt s cam

kt chnh tr cc cp cao nht ca
nh nc ng thi gim bt s
kim sot ca nh nc i vi cc
t chc kinh doanh v ngh
nghip, bao gm c Phng Thng
mi v Cng nghip Vit Nam.
Cho php cc t chc ny hot
ng vi t cch l i din ch
thc cho cc li ch kinh doanh c
lp s gip cho khu vc t nhn
trong nc ng mt vai tr tch
cc hn trong vic gim st chnh
sch ca chnh quyn.

Tng cng m bo cc quyn

ti sn
Chng trnh ci cch nhm tng
cng m bo quyn ti sn c th
tp trung vo minh bch trong cc
quy nh v h thng thc thi cc
quy nh v quyn ti sn v cp
thp hn l cn ban hnh cc
hng dn cht ch hn nhm gim
bt s ty tin trong ng x ca cc
ch th c lin quan ti ti sn. Vn
chnh cn gii quyt trong thi
gian ngn v trung hn sp ti l
gim bt c hi trc li trong vic
nh gi v chuyn i mc ch s
dng t.
Trc ht, cn thc thi nghim
tc nhng quy nh v cng khai
thng tin v giao dch t ai da

VIT NAM 2035

vo c ch u gi v (trong chng
mc c th) cc quy nh v giao
dch chuyn nhng quyn s
dng t. Ton b thng tin a
chnh, bao gm cc m t v loi
bt ng sn, cc quyn trn bt
ng sn , v nhng hn ch v
s dng phi c cng khai cho
cng chng. Cn gim thiu cc
loi ph lin quan n vic tip cn
thng tin theo hng cc loi ph
ny c quy nh st vi chi ph
thc s pht sinh phc v vic
cung cp thng tin. Vic lp quy
hoch s dng t cn c cng
khai ton b tham vn cng
chng. Nhng thay i trong ch
s dng t cn c thc hin
theo k hoch c d tnh trc
trong c thi gian tham vn
kin ngi dn thay cho cch thc
thc hin cn kh ty tin. Cc c
ch gim st i vi vi phm th
tc cn c sit cht. Cui cng,
cc quy nh v trng hp chnh
quyn c php thu hi t ca
dn cn c tht cht theo hng
c quan thu hi phi chng minh
c l do v mc ch cng cng
ca vic thu hi v ngi c t b
thu hi c n b st hn vi gi
th trng.
V lu di, cn tip tc tng
cng khung php l v quyn s

113

114

VIT NAM 2035

hu ti sn, thm ch c vic a

dng ha hnh thc s hu bt
ng sn. Bn cnh , cc d n
u t thng mi cn gii phng
mt bng u phi thc hin da
trn s thng lng t nguyn
ca ngi c t b nh hng khi
trin khai d n thay v nh
nc ng ra thu hi. Vic thu hi
ch t ra vi d n nhm cung cp
hng ha, dch v cng cng,
chng hn nh xy dng h tng
giao thng.

Bo m cnh tranh
Vit Nam cn mt khun kh chnh
sch ton din v cnh tranh nhm
m ca cho s gia nhp th trng
v cnh tranh ca cc nh u t,
v thc thi mt cch hiu qu cc
chnh sch cnh tranh. Chnh sch
v khun kh php l v cnh tranh
c th bao gm bn yu t chnh: p
dng bnh ng cho mi doanh
nghip (bt k thuc khu vc cng
hay khu vc t nhn); tp trung
vo vic chng li cc hnh vi hn
ch cnh tranh c hi nht (nh cc
tha thun lng on th trng
cartels); ngn chn cc hnh vi
phn cnh tranh thay cho vic c
gng kim sot gi c v ban hnh
cc quy tc iu tit; v p dng cc
quy nh mt cch minh bch, cng

BO CO TNG QUAN

bng v khng phn bit i x.

Ngoi l cho cc nguyn tc ch
l rt hn hu trong trng hp
nhm thc hin cc mc tiu quc
gia c xc nh r rng, p
dng mt cch cng bng v minh
bch. Chng trnh ci cch gn
lin vi vic xc nh v thc thi
khung kh ny (bn cnh vic duy
tr mt sn chi bnh ng gia
doanh nghip nh nc v doanh
nghip t nhn, iu s c tho
lun trong mc k tip) bao gm
nhng ni dung sau:
l

Tng cng v bo m tnh t ch

cao hn na cho Cc qun l cnh
tranh Vit Nam (Cc QLCT): S
thiu c lp ca Cc QLCT
trong tc nghip dn n nhng
tn tht ln v nng sut.68 Cc
ch l mt n v trc thuc B
Cng thng, c i din t cc
b ch khng phi l cc chuyn
gia c lp c la chn theo
cc tiu ch k thut. Cc thiu
thm quyn c bn i hi cc
doanh nghip cung cp thng tin
nhm iu tra cc v vic lin
quan n cnh tranh. Nhng bt

____________________
68.
S c lp mc nhin ca c quan qun l
cnh tranh c th dn n gim 17 im
phn trm trong khong cch v nng sut
ti Lin bang M (Voigt 2009).

BO CO TNG QUAN

thng nn c gii quyt

Cc QLCT c c lp hn v
c nng lc hn trong vic thc
hin cc chc nng qun l v
thc thi ca mnh.
l

Bo m s ng b ca khun kh
php l v cnh tranh vi yu cu bo
v ngi tiu dng. Ngoi yu cu
nng cao hiu qu kinh t, ci
thin phc li ca ngi tiu
dng cng l mt mc tiu ln
trong chnh sch cnh tranh. Php
lut v cnh tranh v bo v
ngi tiu dng cng nh cng
tc thc thi cn c gn kt cht
ch ti a ha cc tc ng tch
cc ln phc li ca ngi tiu
dng. y l iu m php lut
cnh tranh v bo v ngi tiu
dng ca Vit Nam cha lm
c. Thm vo , nhim v ca
Cc QLCT cn c m rng
tng bc (sau khi c cng c
v nng lc v t ch), m
nhn cc nhim v bo v ngi
tiu dng c lin quan trc tip
n cnh tranh tng ng vi
kinh nghim ca y ban Thng
mi Lin bang M, mt c quan
c lp ca lin bang chu trch
nhim thc thi ng thi c php
lut v cnh tranh v php lut
bo v ngi tiu dng.

VIT NAM 2035

Hp l ha cc trng hp ngoi l
trong x l cc tha thun lng on
th trng v cc hnh thc tp trung
th trng khc. X l hnh vi tham
gia cc tha thun hn ch cnh
tranh c hi l mt ni dung thit
yu trong thc thi php lut cnh
tranh. Cc tha thun hn ch
cnh tranh thng lm tng gi
hng ha, dch v khong 10-45%
cc quc gia ang pht trin69
lm gim nng sut lao ng v
khng khuyn khch i mi sng
to.70 Vit Nam, cc tha thun
hn ch cnh tranh s c min
tr p dng php lut cnh tranh
nu th phn ca cc bn tham gia
tha thun thp hn 30%.71 Ngay
c khi th phn ln hn 30%, cc
tha thun kiu ny vn c th
c bo v qua mt s hnh thc
min tr. Nhng trng hp
min tr trong Lut Cnh
tranh cn c r sot k lng
trn quan im phi loi b hon

____________________
69.
Levenstein, Suslow, v Oswald 2003; Yu
2003.
70.
Broadberry v Crafts 2001; Evenett,
Levenstein, v Suslow 2001; Symeonidis
2003.
71.
Tha thun hn ch cnh tranh lng
on th trng (cartel) bao gm hin tng
cc doanh nghip thng ng v tham gia n
nh gi, phn chia th trng, cu kt lng
on u thu.

115

116

VIT NAM 2035

ton nu c th. Nhng trng

hp min tr nh vy khng ch
gy mo m trong nn kinh t m
trong mt s trng hp chng
cn m ng cho nhng can
thip chnh tr. Chng hn, quyt
nh v vic c nn min tr hay
khng c giao cho B Cng
thng nu p dng cho trng
hp sp nhp doanh nghip yu
km v giao cho Th tng Chnh
ph trong mt s trng hp
khc chng hn c ng gp cho
xut khu.

Chuyn i vai tr ca nh nc
trong nn kinh t t v th ca mt
nh sn xut sang v th l ch th
iu tit v h tr mt cch hiu qu
Vo nm 2035, vai tr ch yu ca
nh nc trong nn kinh t l thc
y, h tr s pht trin v vn
hnh sun s ca th trng v
cung ng cc hng ha cng. iu
quan trng l, nh nc s rt lui
mt phn ng k khi nn kinh t
vi t cch l mt nh sn xut.
Theo thng l tt trn th gii, nh
nc c th cn nhc ban hnh
chnh sch v s hu DNNN, vi
cc mc tiu r rng. Chnh sch
trc ht cn tp trung nhm ti a
ha hiu qu s dng vn nh
nc. Kinh nghim ton cu cho

BO CO TNG QUAN

thy nhng DNNN tt nht u

tp trung vo vic ci thin hiu
qu ti chnh. Mc tiu trng tm
ny c th c b sung bng
nhng tuyn b r rng v cc mc
tiu b tr. C ba nguyn tc c
bn c mi quan h qua li vi
nhau s thc y vic thi hnh
chnh sch ny:
l

p dng t duy th trng v s hu

ca nh nc. iu ny i hi
phi p dng hn mc ngn sch
cng v ch thng tin ti chnh
tin cy v kp thi. Bo co ti
chnh ca DNNN cn c cng
khai m bo tnh minh bch,
trch nhim gii trnh v k lut
ngn sch. Ch cng khai
thng tin ti chnh v k ton
Vit Nam cn c ci thin.
Chun mc k ton Vit Nam
(VAS) cn c hi ha ha vi
Chun mc bo co ti chnh quc
t (IFRS). Bn cnh kim ton ni
b, DNNN cn c kim ton
c lp theo ng cc Chun mc
kim ton quc t (IAS).

Tng DNNN c th p dng

chnh sch c tc ph hp do hi
ng qun tr thng qua. C ng
nh nc khng cho php DNNN
gi li hoc ti u t phn ln li
nhun t vn nu khng c s gim

BO CO TNG QUAN

st thn trng ca hi ng qun tr

v c ng nh nc ti DNNN.
Nu DNNN khng th t ch
tiu li nhun sau khi iu chnh
ri ro bng lng vn ti u t,
lng vn thng d c th c
np li cho B Ti chnh di hnh
thc c tc c tr mt ln hoc c
tc nh k.
Vit Nam ang c qu nhiu
DNNN v nh nc khng ch phi
gim s lng m c u t vo
DNNN. Nhiu doanh nghip tham
gia cc lnh vc sn xut trong
nhng ngnh khng c l do
thuyt phc duy tr s hu nh
nc. t ch tiu danh mc
khong 20 DNNN cng ty m
cho chnh quyn trung ng l hp
l. Vic ny c th tp trung thc
hin cho cc ngnh chin lc,
mc d ngay c DNNN trong
nhng ngnh chin lc ny cng
nn t v th phi i mt vi p
lc cnh tranh.
l

Tng cng qun tr doanh nghip.

Cc DNNN Vit Nam cn mt c
quan i din s hu nh nc
chuyn trch v ch ng. C ch
hin nay l khng ph hp (trong
, Chnh ph c giao lm
i din s hu ca nh nc,
nhiu b ngnh thc thi thm

VIT NAM 2035

quyn ca ch s hu, v khng c

quan chc chnh ph c th no
chu trch nhim v hiu qu hot
ng ca DNNN). Nhn vo m
hnh Xinh-ga-po, chnh ph c th
thnh lp khong bn Qu qun l
vn u t ca Nh nc. thc
hin quyn s hu, cc qu c
th xem xt bo co ti chnh v
bo co cng khai nh k; tham
gia cc hi ngh c ng thng
nin v c bit; b phiu da trn
t l nm gi ca nh nc b
nhim thnh vin Ban gim c
(v cc vn khc c ng cn
xem xt); h tr b nhim hi ng
qun tr hiu qu (c nhn s v t
chc ph hp) tng DNNN.
Ngoi tr cc vn thng thng
lin quan n qun l nh nc v
kinh t, mi trng v x hi m
tt c cc doanh nghip u phi
tun th, cc c quan chnh quyn
khng c php can thip vo
cc vn ca DNNN.
iu quan trng l Qu qun
l vn u t ca Nh nc
phi h tr cc n lc chuyn
nghip ha i ng qun l trong
cc DNNN. Ch qun l
chuyn nghip ny bao gm vic
tr lng theo nguyn tc th
trng; gn lng vi hiu qu
hot ng; kim sot v cng khai

117

118

VIT NAM 2035

nhng giao dch vi cc bn lin

quan trnh xung t li ch.
thc thi ng thm quyn, hi
ng qun tr ca DNNN i hi
cc thnh vin phi hnh x v li
ch chung ca doanh nghip,
khng c xung t li ch khi thc
thi chc trch c giao, c
kinh nghim v chuyn mn ph
hp, bao gm c kinh nghim
trong khu vc t nhn. Vic la
chn tng gim c iu hnh v
lnh o cao cp ca DNNN cn
thc hin theo thng l tt, v
tng bc nn trao cng vic ny
cho hi ng qun tr thc hin.
Thm quyn ny s cng c trch
nhim ca hi ng qun tr trong
vic gim st b my qun l v
m bo sao cho tng gim c
iu hnh phi chu trch nhim
gii trnh trc hi ng qun tr.
l

Mt sn chi bnh ng. b tr

cho chnh sch cnh tranh mnh
m hn, Chnh ph c th to sn
chi bnh ng gia DNNN v
cc doanh nghip t nhn trong
nc v nc ngoi. Nu mt
DNNN c yu cu thc hin
hot ng phi thng mi, chnh
ph s m bo DNNN c
b p tng xng. Chnh ph
cn loi b bt k hnh thc u
i no cho DNNN nh ni

BO CO TNG QUAN

phn trc. Chnh ph cn r sot

v sa i cc vn bn php lut
lin quan nng cao tnh thng
nht trong cc quy nh p dng
cho DNNN v cc quy nh p
dng cho doanh nghip t nhn.
Ngoi ra, c ch x l quan h
gia ch n/con n v tnh trng
mt kh nng thanh ton Vit
Nam cn c bo m ph hp
vi thng l quc t tt, v c
p dng cho c DNNN. Cui
cng, chnh ph cn bo m tnh
thng nht gia cc vn bn quy
phm php lut v lao ng v
u thu p dng cho khu vc
cng v khu vc t.

Tng cng trch nhim gii

trnh ca nh nc
n nm 2035, Nh nc Vit Nam
s c mt h thng vn hnh hiu
qu c ch kim sot v cn bng
gia cc nhnh quyn lc nh nc
v tng cng nng lc ca ngi
dn trong vic quy trch nhim i
vi nh nc. C hai kha cnh cn
c thc hin theo hng thc
y mt tinh thn trch nhim cao
hn na ca mi c nhn cn b,
cng chc v cao trch nhim
gii trnh ca bn thn mi c nhn
cn b, cng chc nh nc.

BO CO TNG QUAN

Tng cng kim sot v cn bng

gia cc nhnh quyn lc nh nc
Nh nc cn c t chc sao cho
c ch kim sot gia cc nhnh
quyn lc lp php, hnh php, v
t php c cn bng hn. S
phn cng r rng v quyn lc
gia ba nhnh c quan quyn lc s
em li hai ci thin ln: Mt l lm
gia tng cc tho lun v suy xt v
chnh sch v gia tng cc gim st
i vi qu trnh thc thi chnh
sch, qua ci thin cht lng
hoch nh v thc thi chnh sch.
Hai l nng cao trch nhim gii
trnh ca cc c quan nh nc v
cn b, cng chc, nht l trong
ngnh hnh php, qua gp phn
nng cao hiu qu hot ng ca
cc ch th ny.
Cn quan tm ci thin hiu qu
hot ng ca Quc hi mt cch
c th. Trong khi gim st ca Quc
hi bao trm ton b hot ng ca
tt c cc nh nc - phn nh tt c
cc ngun lc, ti sn c v ti sn
n m nh nc c li ch - Quc
hi cn c trang b tt hn
thc hin y vai tr rng ln
ny. iu ny i hi Quc hi nn
bao gm ch yu l cc i biu
chuyn trch c tr gip bi b
my gip vic c o to bi bn

VIT NAM 2035

v c nng lc thc s. ng thi,

cn c c ch gii quyt tnh trng
xung t vai tr, xung t li ch
lm gim kh nng gim st ca
mi i biu Quc hi v c c ch
c tri truy trch nhim ca mi
i biu Quc hi.
Vit Nam cn xy dng mt h
thng ta n hin i c tnh c
lp v chuyn nghip cao. Nhng
ng thi theo hng ny bao gm
nng cao tnh minh bch trong hot
ng t php, bao gm c vic cng
khai nhiu hn cc phn quyt ca
ta n v h s v n; lm r vai tr
ca thm phn vi t cch l ngi
trng ti phn x tranh chp ch
khng phi bn tham gia t tng.
C ch la chn v b nhim thm
phn v cc v tr khc trong h
thng ta n cn c thc hin
c lp vi nh hng ca c quan
khng lin quan. Song song vi vic
nng cao tnh c lp ca thm
phn, cn ci thin c ch gim st
hnh vi ca thm phn tng
cng o c cng v, khc phc
mi biu hin xung t li ch ca
thm phn.
Cui cng, cn tng thm tnh
t ch, ngun lc v nng lc cho
cc c quan gim st chuyn ngnh
nh Kim ton Nh nc, Thanh

119

120

VIT NAM 2035

BO CO TNG QUAN

tra Chnh ph, Thanh tra b, ngnh

v a phng.

qu trnh ra quyt nh, to iu

kin h xem xt cc vn v
truy tm nguyn nhn mt cch c
h thng hn v gy nh hng
n hot ng ca nh nc. C
th, cn ci thin khun kh php
l ngi dn c th tng tc
vi nhau trong vic nu ln
nhng quan ngi v mi quan
tm ca h, ng thi gip h c
c nhng t chc c nng lc
ti chnh v hnh chnh bo v
li ch ca h. D tho Lut v
Hi l mt bc tin thc s
gip cc t chc x hi t qun
ca ngi dn c pht trin;
hng i trc mt l lut ny
cn c sm thng qua. V lu
di, cn m rng cc c ch tham
vn mnh m hn, bao gm c
vic cho php cc t chc x hi
ca ngi dn c tham d cc
phin hp cng khai ca chnh
quyn cc cp.

Nng cao kh nng truy trch

nhim gii trnh ca nh nc t
pha ngi dn
Vit Nam t mt s tin b
trong vic to iu kin ngi
dn truy trch nhim gii trnh t
pha nh nc. S lng thnh vin
cc t chc x hi ca ngi dn
khng c s bo tr ti chnh ca
nh nc tng mnh - mc d
khng phi tt c cc a bn.
Trong nhng nm gn y, c
nhng tranh lun cng khai v mt
lot thch thc trong pht trin, k
c cc vn nhy cm nh tham
nhng, hiu qu hot ng ca b
trng, s yu km trong qun l
v s dng ngun lc cc
DNNN. T l s dng in-ter-net
cao gip ngi dn s dng cc
phng tin truyn thng x hi
tham gia tranh lun cng khai.
Di y l ba ni dung quan
trng cn tip tc ci cch y
mnh gii trnh trch nhim ca
nh nc trc ngi dn:
l

Ni lng nhng gii hn i vi

khng gian hot ng ca cc t chc
x hi ca ngi dn: Cn quy nh
cho php cc t chc x hi ca
ngi dn tham gia tch cc vo

Nng cao kh nng tip cn thng

tin chnh xc v kp thi ca
ngi dn. Ban hnh Lut tip cn
thng tin, m bo s p ng t
pha nh nc i vi cc yu cu
cung cp thng tin t pha ngi
dn c p dng cho mi loi
thng tin (ngoi tr cc trng
hp loi tr c th) mi cp
chnh quyn s l bin php tt.

BO CO TNG QUAN

o lut ny c th l cng c
mnh m buc cc thit ch
nh nc cho php s tham gia
mnh m hn t pha cc t chc
x hi ca ngi dn v qua ,
ngi dn s i hi trch nhim
gii trnh nhiu hn. Nng cao
minh bch s to iu kin cc
t chc x hi ca ngi dn ln
mnh hn v tng cng trch
nhim gii trnh ca i ng cn
b, cng chc nh nc. Nguyn
tc c bn l thng tin c th c

121

cng khai tr khi c l do chnh

ng khng cng khai, nh v
bo m an ninh quc gia hoc
bo mt thng tin c nhn.
l

Nng cao tnh c lp ca truyn

thng. Tch bch gia qun l
nh nc vi qun tr truyn
thng, tng cng c ch truy
cu trch nhim dn s thay v
hnh s ha ci thin cht
lng a tin, s to iu kin
truyn thng ng vai tr mang
tnh xy dng hn.

122

VIT NAM 2035

BO CO TNG QUAN

Kt lun
Tip ni nhng thnh tu quan
trng t c trong qu trnh
pht trin, cc nh lnh o Vit
Nam ang phc ho mt tng lai
y hoi bo, c tip thm sinh
lc bi kht vng ca mt x hi
trung lu ang ni ln. C hi tip
tc m ra trong qu trnh hi nhp
khu vc v quc t su rng hn
(bao gm vic gia nhp AEC v
TPP,) cng thc y hoi bo .
Vi tm nhn 2035, Vit Nam s
hng ti mc thu nhp trung bnh
cao, mt x hi hin i, sng to,
bnh ng, cng khai v dn ch
vi bu tri trong xanh, nc sch
v tip cn cng bng v c hi i
vi mi cng dn. Tm nhn ny
cng d bo mt nh nc thng
tn php lut vi vai tr r rng ca
nh nc, cng dn, v th trng.
T do kinh t c m bo bi th
ch th trng mnh vi nhng c
ch cht ch rng buc trch nhim
gii trnh ca chnh ph.
Phi nhn thc r rng vic t

c nhng mc tiu y kht

vng trn khng h d dng. Tng
trng nng sut nh tr, cc
nhm yu th cha c quan tm
y , v s suy thoi mi trng
gia tng thc s l nhng iu c
bit ng quan ngi. Chng hn,
mc tng nng sut lao ng hin
ti ch c th mang li tng trng
GDP bnh qun u ngi t 4,0
4,5%, thp hn nhiu so vi mc
7% cn thit gia nhp nhm
nc thu nhp trung bnh cao vo
nm 2035. Chng trnh ci cch s
khng thnh cng chng no tng
nng sut cha c c bn ci
thin. Khng c nhiu kinh nghim
quc t v vn ny v ch c mt
s t cc quc gia c quyt tm
chnh tr tin hnh nhng ci
cch cn thit. Nhng chng trnh
ci cch ln cng i hi nhiu
ngun lc ti chnh. Bi cnh ngn
sch nh nc cn hn hp i hi
s tham gia nhiu hn ca u t
t nhn, cng cc bin php nng

BO CO TNG QUAN

cao hiu qu u t cng v tng

cng tip cn th trng vn trong
v ngoi nc.
Nhng kht vng ca t nc,
chnh sch h tr v ci cch th ch
cn da trn 3 tr ct. Mt l, thnh
vng v kinh t i i vi bn
vng v mi trng. Trng tm
trc mt l m bo nng cao kh
nng cnh tranh v nng sut ca
doanh nghip trong nc, trong
iu quan trng l pht trin cc
thit ch th trng thit yu, c
bit nhm bo v quyn s hu t
nhn v thc thi cc chnh sch
cnh tranh. Mt khu vc ti chnh
n nh, quy nh php lut cht
ch v th trng t ai minh
bch, vn hnh tt cng l nhng
iu kin thit yu. Hn na, khi
t tng trng cao v thc hin
hin i ho kinh t, cc thnh ph
cn tr thnh ni nui dng tt
hn doanh nghip t nhn v i
mi sng to, pht trin ca cc
cm cng nghip tham gia vo
chui gi tr ton cu, thu ht v hi
t ti nng. Vit Nam cn bo v ti
nguyn thin nhin, khai thc cc
ngun nng lng sch hn v lng
ghp kh nng chng chu vi bin
i kh hu vo k hoch kinh t,
cc chnh sch ngnh v u t kt
cu h tng nhm gim thiu

VIT NAM 2035

nhng ri ro do bin i kh hu
gy ra.
Hai l, thc y cng bng v
ho nhp x hi. Ni dung ch yu
ca chng trnh ngh s v gi
ho dn s v tng lp trung lu l
m rng h thng lng hu bao
ph phn ln dn s; m bo ph
cp trung hc ph thng vi cc k
nng ngh nghip ph hp; to lp
t chc i din hiu qu cho
ngi lao ng; v chm sc y t
ton dn. Cn c cc sng kin v
gio dc, dinh dng v v sinh
cho tr em, v nng cao ting ni
ca tr em thuc nhm dn tc t
ngi gim bt nhng ro cn
ho nhp cho nhm ny. hin
thc ha cc cam kt v s ha
nhp ca ngi khuyt tt, cn
thng xuyn gim st v to c
hi cho ngi khuyt tt v gia
nh h t vn ng vi s h tr
ca cc t chc x hi. Cn g b s
rng buc gia h thng ng k
h khu vi kh nng tip cn dch
v cng, bao gm trng hc, y t
v cc dch v hnh chnh, cho 5
triu ngi khng c h khu
thng tr ti ni c tr. Gim
thiu s phn bit v gii trong
tui ngh hu v sm thc hin
mt cch cng quyt trn thc t
nhm to ra nhiu c hi hn cho

123

BO CO TNG QUAN

124

n gii tham gia lnh o trong cc

t chc cng quyn.
Ba l, tng cng nng lc v
trch nhim gii trnh ca nh
nc. Nng sut tr tr hin nay v
mi trng yu km cho pht trin
khu vc t nhn l do nh nc cn
thiu hiu qu. Do iu kin lch s
ca Vit Nam, nhng thit ch cng
b thng mi ha, ct c, manh
mn v thiu s gim st ca ngi
dn. Nhng n lc x l cc vn
s to ra mt cu trc nh
nc cht ch hn, mnh m hn v
m bo ch chc nghip thc
ti. Nguyn tc th trng cn c
p dng y hn trong hoch
nh chnh sch kinh t trn c s
phn nh r cc lnh vc cng
cng v t, hn ch xung t li ch,
tng cng bo v quyn ti sn
(c bit l v t ai), thc thi cnh
tranh th trng v hp l ho s
tham gia ca nh nc trong nn
kinh t. Nng cao hn na trch
nhim gii trnh thng qua vic xy
dng mt c ch hu hiu v kim
sot v cn bng gia ba nhnh

quyn lc, to dng khung kh

php l thc y quyn cng dn.
Bo m quyn tip cn thng tin
chnh xc v kp thi ca cng dn,
v tng cng vai tr ca cc
phng tin thng tin i chng.
Vit Nam ang ng trc
bc ngot ca ci cch v pht
trin. Thi c v thun li rt ln,
nhng thch thc v kh khn
cng khng h nh. t c
kht vng 2035, la chn duy nht
ca Vit Nam l thc hin ci cch
da trn ba tr ct nu trn. Khng
thc hin c nhng ci cch ,
Vit Nam khng th khai thc c
c hi, cng khng th vt qua
thch thc, v nguy c tt hu xa
hn, ri vo by thu nhp trung
bnh s kh c th trnh khi.
Nhng th h ngi Vit Nam
hin nay v tng lai chc chn c
ch, bn lnh v nng lc
thc hin thnh cng cng cuc ci
cch, hng ti mt Vit Nam
thnh vng, sng to, cng bng
v dn ch./.

BO CO TNG QUAN

VIT NAM 2035

Ti liu tham kho

Cng lnh xy dng t nc
trong thi k qu ln Ch
ngha x hi, ng Cng sn
Vit Nam, nm 2011.

ng: Doanh nhn c ngun

gc chnh tr Vit Nam v
Trung Quc. Lun vn Tin s,
Berkeley: i hc California.

Hin php Nc cng ha x hi

ch ngha Vit Nam, Quc hi
Nc Cng ha x hi ch
ngha Vit Nam, nm 2013.

Acemoglu v Robinson 2013, Ti

sao cc quc gia tht bi.

D tho Bo co chnh tr trnh i

hi ton quc ln th XII ca
ng Cng sn Vit Nam, 2015.
Bo Nhn dn Ngy 15 Thng 9
nm 2015.
D tho Bo co pht trin kinh t x hi 5 nm 2016-2020 trnh
i hi ton quc ln th XII
ca ng Cng sn Vit Nam,
2015. Bo Nhn dn Ngy 15
Thng 9 nm 2015.
Vn Kin cc k i hi ng Cng
sn Vit Nam. Nh xut bn
chnh tr Quc gia.
Abrami, Regina. 2002. T lp,
xung t giai cp v t cung lao

Agnor, Pierre-Richard, Otaviano

Canuto, v Michael Jelenic,
2012, Trnh by tng trng
thu nhp trung bnh, Economic Premise 98, Ngn hng
th gii.
Arkadie, Brian Van v Raymon
Mallon, 2003, Vit Nam: Mt
con h ang chuyn i. Hp
bo Chu Thi Bnh Dng,
i hc quc gia t-x-try-li-a,
Canberra.
Bloom, N., & Van Reenen, J. (2007).
o lng v gii thch thc
tin qun l gia cc doanh
nghip v gia cc quc gia.
Tp ch Kinh t hng qu,
13511408.

125

126

VIT NAM 2035

Boly, Amadou, 2015, Li ch ca

chnh thc ha: Bng chng
chuyn gia t Vit Nam,
Nghin cu ca UNU-WIDER
2015/038.
Brand, Claus 2015, t c v
duy tr n nh gi Vit Nam,
bo co chuyn cho Bo co
Vit Nam 2035.
Broadberry and Crafts 2001.
Bunn, Laderach, Ovalle Rivera, v
Kir-shke 2015. Mt chn ng:
h s bin i kh hu ca sn
lng c ph Arabica v
Robusta ton cu., 129, 89101.
Centennial Asia Advisors, 2015,
Nhng xu hng ln ton cu
v Vit Nam, bo co chuyn
cho Bo co Vit Nam 2035.
Cheshier, Scott. 2010. Tng lp
mi Vit Nam. London: i
hc
Queen
Mary.
https://qmro.qmul.ac.uk/jspui/h
andle/123456789/443. Coker,
Hunter, Rudge, Liverani, v
Hanvoravongchai 2011. Cc
bnh truyn nhim mi xut
hin khu vc ng Nam :
thch thc ca khu vc trong
vic kim sot. Lan-cet,
377(9765), 599609. doi:10.1016
/S01406736(10)620041.

BO CO TNG QUAN

y ban Tng trng v Pht trin,

Bo co tng trng, 2008.
Nguyn nh Cung, 2015, Thay
i t duy v g b ro cn th
ch chuyn sang mt nn
kinh t th trng y Vit
Nam, Chuyn nghin cu,
Vin Nghin cu v qun l
kinh t Trung ng (CIEM),
Vit Nam.
Dollar, David, 2015a. Mt s bi
hc cho Vit Nam v pht trin
th ch ti cc quc gia cng
nghip ha nhanh khu vc
ng , bo co chuyn
cho Bo co Vit Nam 2035.
Dollar, David, 2015b, Cht lng
th ch v by tng trng,
Bi nghin cu s. YF37 07,
Chuyn nghin cu ca
PAFTAD.
Eichengreen, Barry, Donghyun
Park, v Kwanho Shin, 2011,
Khi no cc quc gia tng
trng nhanh gim tc: Bng
chng quc t v ng cho
Trung Quc, Bi nghin cu
ca NBER S. 16919.
ERIA, 2012, nh gi gia k ca
vic thc hin K hoch Cng
ng kinh t ASEAN: Bo co
tm tt. Jakarta: Vin Nghin

BO CO TNG QUAN

cu kinh t ASEAN v ng .
Evans, Peter. 2005. Tn dng nh
nc: Chin lc ti cn bng
v gim st v ng lc. Trong
Nh nc v pht trin: Nhng
tin lch s ca s tr tr v
tin b, bin tp bi Matthew
Lange
v
Dietrich
Rueschemeyer, 2647. S tin
ha chnh tr v thay i th
ch. New York: Palgrave
Macmillan.
Evenett, S., M. Levenstein v V.
Suslow, 2001, Kinh nghim
thc thi c quyn nhm: bi
hc t nhng thp k 1990s,
Nghin cu chnh sch 2680,
Ngn hng th gii.
Fforde, Adam, v Suzanne Paine.
1987. Gii hn ca t do quc
gia: Vn v qun l kinh t
Vit Nam dn ch cng ha, vi
Ph lc thng k. London; New
York: Croom Helm.
Fforde, Adam, 2007. Cc ngnh
cng nghip quc doanh Vit
Nam v Kinh t chnh tr ca
phc hng thng mi: Quan
trng hay c mt tt v mt
xu? Oxford: Chandos.
Fforde, Adam, 2011. Vit Nam
ng thi: C hi chnh tr,

VIT NAM 2035

Chnh tr bo th v nhng thay

i cp tin. Chnh tr Chu
v Chnh sch 3.
IPCC 2007. Trenberth, Jones,
Ambenje, v cc ng nghip
2007. Nhng quan st: B mt
v kh quyn bin i kh hu.
Trong: Bin i kh hu 2007:
Nn tng khoa hc vt l.
Nghin cu ca nhm cho Bo
co nh gi ln th t ca y
ban Lin chnh ph v bin i
kh hu [Solomon, Qin,
Manning, and others (eds.)].
Nh xut bn i hc
Cambridge, Cambridge, Vng
quc Anh and New York,
NY.Trung tm xc tin u t
v thng mi 2008.
Krugman 1994. K nguyn ca
nhng k vng gim dn (1994).
Levenstein, Suslow, and Oswald
2003. Maddison-Project,The,
http://www.ggdc.net/maddison/maddison-project/home.
htm,2010 version.
Malesky, Edmund, v Markus
Taussig, 2008, Khi no n hn
tn dng? Th ch lut php,
mi lin kt v hiu qu cho vay
ngn hng Vit Nam, Tp ch
Lut, Kinh t, v T chc.

127

128

VIT NAM 2035

BO CO TNG QUAN

Malesky, Edmund, v Markus

Nguyn, D.-Q., J. Renwick, v J.

Taussig, 2009, Thot khi mu

McGre-gor 2013. Thay i nhit

xm: Tc ng ca cc t chc

b mt v lng ma Vit

cp tnh vi chnh thc ha kinh

Nam t nm 1971 n nm

doanh Vit Nam, Tp ch

2010. Tp ch kh tng quc t,

nghin cu ng Vol. 9, pp.

n/an/a. doi: 10.1002 /joc.3684.

249290.

Petri, Peter A. v Michael G.

Malesky, Edmund, Paul Schuler, v

Plummer, 2013, Trung tm

Trn Anh. 2012. Tc hi ca

ASEAN v mi quan h kinh t

nh nng mt tri: Kinh nghim

ASEAN-Hoa K, Nghin cu

thc tin v minh bch lp php

chnh sch S. 69. Honolulu:

trong c quan quc hi. Tp

East-West Center.

ch Khoa hc chnh tr Hoa K

106 (04): 76286.

Phuc, T. V. 2015, Xy dng mt th

ch dn s hin i v nng lc

Maloney, W. F., & Sarrias, M. (2014).

ca cn b da trn thc tin

Hi t hng n qun l

Vit Nam, Bo co chuyn

gii hn. Bo co nghin cu

cho Bo co Vit Nam 2035.

ca Ngn hng th gii, (6822).

Rama, Martin, 2008, La chn kh

Monre 2012. Kch bn bin i kh

khn: Vit Nam ang chuyn

hu v nc bin dng cho Vit

i, Nghin cu ca y ban

Nam.

Tng trng v Pht trin Trang

Nolan, Peter. 2004. Trung Quc

ng

trc

bc

ngot.

Cambridge, UK; Malden, MA,

USA: Polity.
Nguyn Cng v L Qun 2005.
Rng buc th ch v pht

40,

Ngn

hng

th

gii,

Washington DC.
Rama, Martin, 2014, Vit Nam,
trong S tay cc nn quc gia
mi ni, Robert E. Looney
(bin tp).

trin khu vc t nhn: ngnh

Ravallion v van de Valle, 2008.

cng nghip dt may Vit

Tng khng s hu t ai l

Nam. Bn tin kinh t ASEAN

tn hiu thnh cng hay tht bi

22 (3).

ca chuyn i nng nghip.

BO CO TNG QUAN

Tp ch kinh t pht trin 87.

Rodrik, Dani, 2015, Phi cng
nghip ha sm, Nghin cu
ca NBER S. 20935.
Smith, Adam, 1904, Mt i hi v
bn cht v nguyn nhn ca ti
sn ca cc quc gia. Bin tp
bi Edwin Cannan. London:
Methuen and Company.
Steer, Lisbet, v Kunal Sen, 2010,
Cc th ch chnh thc v phi
chnh thc trong nn kinh t
chuyn i: Trng hp ca Vit
Nam. Pht trin th gii 38(11).
Symeonidis, G., 2008, The effect of
com-petition on wages and productivity: Evidence from the
UK, Review of Eco-nomics and
Statistics 90 (1).
V Tr Thnh, 2015, K vng ca
Vit Nam trong hi nhp kinh t
khu vc, Tp ch Kinh t ng
Nam , Vol. 32, No. 1.
Trn Vn Th 2015. Vit Nam cn
pht trin mt nn kinh t nh
hng th trng: nh gi 30
nm i mi v hng n
tng lai, bo co chuyn
cho Bo co Vit Nam 2035.
Nguyn Vn Thng v Nick J. Freeman. 2009. Doanh nghip nh

VIT NAM 2035

nc Vit Nam: Liu c ln p

khu vc t nhn? Kinh t hu
Cng sn 21 (Thng su):
22747. doi:10.1080/146313709
02778674.
Vasavakul, Thaveeporn, 2014, Ch
ngha c ti thay i cu
trc. Trong Chnh tr Vit
Nam ng thi, bin tp bi
Jon-athan London. Palgrave
Macmillan.
Viner, Jacob, 1927, Adam Smith v
ch ngha t do, 1927, Tp ch
Kinh t chnh tr, 35(2).
Voigt, S., 2009, Tc ng ca chnh
sch cnh tranh vi s pht
trin: bng chng gia cc quc
gia qua bn ch tiu, Tp ch
nghin cu pht trin 45 (8).
V Thnh T Anh, 2014. Kinh t
chnh tr ca pht trin cng
nghip Vit Nam: Tc ng
ca mi quan h gia nh nc
v doanh nghip trong hot
ng, 19862012. 2014/158.
Nghin cu ca WIDER.
V Thnh T Anh, David Dapice,
Nguyn Xun Thanh, Thin
Anh Tun, 2015, Hi c v 30
nm pht trin Vit Nam,
nghin cu chuyn cho Bo
co Vit Nam 2035.

129

BO CO TNG QUAN

130

Wassmann, Jagadish, Heuer, v

cng s 2009. Bin i kh hu
tc ng n sn xut la go:
C s sinh l v nng hc cho
chin lc thch ng. Tin b
trong nng hc, 101(08), 59122.
doi:10.1016
/S00652113(08)
00802-X.
Weber, Max, 1946, From Max
Weber: Lun vn v x hi hc.
Bin tp bi Hans Heinrich
Gerth v C. Wright Mills.
Oxford: Oxford University
Press.
Ngn hng th gii 2009. Phn tch
x hi quc gia: Dn tc v pht

trin Vit Nam. Phng pht

trin x hi, Ban Pht trin bn
vng, ng v Khu vc Thi
Bnh Dng. Washington DC.
Ngn hng th gii 2012. Ch tiu
u t xuyn bin gii. Ngn
hng th gii 2012b.
Ngn hng th gii 2013. Thc y
thng mi, to gi tr v cnh
tranh: ng chnh sch cho tng
trng kinh t Vit Nam.
Ngn hng th gii B Ti Chnh,
2015, nh gi chi tiu cng, D
tho.
Yu 2003.

131

Vi s h tr ca:

NHM NGN HNG TH GII

B K
HOCH
V U T