UNIVERZITET U SARAJEVU

ELEKTROTEHNIKI FAKULTET SARAJEVO

SENZORI I PRETVARAI

IZVJETAJ
DRUGE LABORATORIJSKE VJEBE

HAJDUKOVI EMIR
16808

Uvod
Mjerne trake se koriste kao senzori sile, pritiska i naprezanja. Ovi senzori rade na
principu Hookeovog zakona, po kojem je mogue direktno povezati naprezanje
nekog objekta (u ovom sluaju mjerne trake) i njegovu relativnu deformaciju. Kod
mjernih traka, postoji proporcionalnost izmeu relativne duinske deformacije i
relativne promjene otpora. Ova promjena otpora se moe odgovarajuim
sklopovima, najee mjernim mostovima, prevesti u naponski signal.

Opis vjebe i zadatak

U toku vjebe snimat e se statika karakteristika mjeraa sile na bazi mjernih traka
vezanih u puni most, iji izlaz se onda vodi na instrumentaciono pojaalo. Mjerase
sastoji od metalne konzole u iju strukturu su inkorporirane etiri mjerne trake
otpora 1 k. Na konzolu je montirano postolje na koje e se postavljati tegovi tano
odreene mase. Mjeriti e se izlazni napon instrumentacionog pojaala, za razliite
teine, i odredit e se statika karakteristika mjeraa. Potrebno je izmjeriti vrijednost
izlaznog napona, ako se mjerna konzola optereuje tegovima mase od 50 g do 500 g
sa korakom od 50 g. Potrebno je takoer i odrediti parametre linearne statike
karakteristike, linearnost senzora, te ispitati postojanje histereze. Zbog veoma malih
vrijednosti izlaznih napona, koriteno pojaanje seznora je 1000, pa e nai rezultati
mjerenja izlaznog napona biti 1000 puta vei od stvarnih vrijednosti zbog tog
pojaanja!

Popis opreme
Senzor na principu mjernih traka, digitalni voltmetar Voltcraft VC250, personalni
raunar sa insaliranim softverom MATLAB, set tegova koja se optereuje konzola.

Obrada rezultata mjerenja

Prikaz izlaznog napona mjeraa u zavisnosti od optereenja
>> m=[50 100 150 200 250 300 350 400 450 500];
>> U=[1.618 1.791 1.963 2.139 2.311 2.489 2.665 2.846 3.017 3.192];
Br.
mjerenja
1

Masa
50

Izl.
Napon
1.618

100

1.791

150

1.963

200

2.139

250

2.311

300

2.489

350

2.665

400

2.846

450

3.017

10

500

3.192

Odreivanje linearne statike karakteristike senzora i grafiki prikaz

>> m=[50 100 150 200 250 300 350 400 450 500];
>> U=[1.618 1.791 1.963 2.139 2.311 2.489 2.665 2.846 3.017 3.192];
>> a=polyfit(m,U,1)

a=

0.0035

1.4391

>>plot(m,U,'r');
>>hold on
>>x=50:0.01:500;
>>y=a(1)*x+a(2);

>>plot(x,y);
>>xlabel('m(g)')
>>ylabel('U(V)')
>>legend('Mjerene vrijednosti','Linearna staticka karakteristika')

Linearna statika karakteristika naeg sezora glasi

U(m)= 0.0035*m+1.4391 [V]

Grafiki prikaz rezultata mjerenja

Odreivanje linearnosti
>> m=[50 100 150 200 250 300 350 400 450 500];
>> U=[1.618 1.791 1.963 2.139 2.311 2.489 2.665 2.846 3.017 3.192];
>>Uideal= 0.0035*m + 1.4391;
>>ApsGreska=U-Uideal;
>>Linearnost=max(abs(ApsGreska))/(U(10)-U(1))*100;
>> Linearnost

Linearnost =

0.4384

Ispitivanje postojanja histereze

U ovom dijelu zadatka smo izmjerili vrijednosti izlaznog napona tako to smo
optereenje na mjerau smanjivali od 500 g do 50 g da bi razmotrili kako se
karakteristika ponaa pri opadanju optereenja, te da bi zakljuili da li postoji
histerezis kod ovog mjerenja.
Nai rezultati mjerenja izlaznog napona u zavisnosti od porasta optereenja od 50 g
do 500 g su dati kao:
>> m1=[50 100 150 200 250 300 350 400 450 500];
>> U1=[1.618 1.791 1.963 2.139 2.311 2.489 2.665 2.846 3.017 3.192];
Br.
mjerenja
1

Masa
50

Izl.
Napon
1.618

100

1.791

150

1.963

200

2.139

250

2.311

300

2.489

350

2.665

400

2.846

450

3.017

10

500

3.192

Dok su rezultati mjerenja izlaznog napona u zavisnosti od opadanja optereenja od

500 g do 50 g dati sa:
>>m2=[500 450 400 350 300 250 200 150 100 50];
>>U2=[3.192 3.005 2.836 2.661 2.487 2.317 2.143 1.973 1.799 1.628];
Br.
mjerenja
1

Masa
500

Izl.
Napon
3.192

450

3.005

400

2.836

350

2.661

300

2.487

250

2.317

200

2.143

150

1.973

100

1.799

10

50

1.628

Sa grafikog prikaza ovih dvaju karakteristika moemo zakljuiti da li postoji

histerezis ili ne. Takoer tu vrijednost moemo izraunati pomou sljedeeg koda:
>>m1=[50 100 150 200 250 300 350 400 450 500];
>>U1=[1.618 1.791 1.963 2.139 2.311 2.489 2.665 2.846 3.017 3.192];
>>plot(m1,U1,'r');
>>m2=[500 450 400 350 300 250 200 150 100 50];
>>U2=[3.192 3.005 2.836 2.661 2.487 2.317 2.143 1.973 1.799 1.628];
>>hold on
>>plot(m2,U2);
>>H=abs(U1(9)-U2(2))/(U1(10)-U1(1))*100
H=
0.6724

Grafiki prikaz pojave histerezisa

Zakljuak
Pri obradi rezultata mjerenja u obzir smo uzimali i pojaanje od 1000 radi lakeg
obrade podataka. Kao to vidimo sa grafikih prikaza i na osnovu proraunatih
vrijednosti, ovaj senzor je dosta precizan, uz jako malu linearsnot kao i pojavu
histerezisa. Razlog tome je taj to se za izradu mjernih traka koriste prije svega oni
materijali ija je vrijednost faktora osjetljivosti konstantna u irokom podruju
istezanja. Najee se za metalne mjerne trake koristi konstantan (legura Cu, Ni, Mn).
Pored konstantana na veim temperaturama koristi se i Platina i legura Pt Ir (90%Pt,
10%Ir) koji imaju visok koeficijent osjetljivosti k = 6. Nedostatak su im visok
temperaturni koeficijent otpora i mali specifini elektrini otpor ( = 0,1 mm2/m).
Ostali uticaji pri mjerenju sa mjernim trakama su: uticaj koso postavljene mjerne
trake, uticaj vlanosti (moe osjetno smanjiti izolacionu otpornost mjernog spoja, a
posebno je kritina izolaciona otpornost izmeu uzemljene povrine mjernog objekta
i mjerne trake; Na taj dio spoja vlanost najvie utie i mora mu se posvetiti posebna
panja), uticaj postupka lijepljenja (privrivanja) mjerne trake (zahtijeva odreeno
iskustvo i upotrebu odgovarajuih ljepila; Potrebno je takoer dobro pripremiti
povrinu za ljepljenje).