1.

Cy ch
1.1. c im chung ca cy ch
Cy ch c tn khoa hc l Camellia sinensis Lind O.Kuntze, tn gi sinensis
trong ting Latinh c ngha l Trung Quc.

Hnh 1.1: L ch Camellia sinensis

Ch thuc: Ngnh: B t (Angiospermae)
Lp:

Song dip t (Dicotylednae)

B:

Sn tr (Theals)

H:

Tr (Theacea)

Chi:

Tr (Camenllia)

Loi:

Camenllia sinensis

Ch l mt loi cy sng xanh ti quanh nm, v sng ch yu vng nhit i,

n i. Cn c vo c tnh sinh trng v hnh thi ca cy ch, ngi ta phn thnh
3 loi cy khc nhau: cy bi, cy trung bnh v cy to.
-

Cy bi: Loi ny cy nh, phn b nhiu cnh, gn, cc cnh mc t c r, sau cc

cnh pht trin theo tui l. Loi ny khng c than ni trn mt t, cao t 2-3m, chu

c lnh, trng ch yu : Nga, Trung Quc, Nht Bn.

Cy trung bnh: thn cy nh, phn cnh ngay t khi cy cn thp, cc cnh mc xin
vi thn mt gc nht nh, cnh mc phn tn v c th cao ti 5-6m; loi cy ny

sng ch yu vng nhit i.

Cy to: thn cy to, ln cao mi bt u phn cnh, nu mc t nhin c th cao ti
17m
1.2.

Phn b

Vit Nam nm trong vng gi ma ng nam , ci ni ca cy ch, kh hu t

ai rt thch hp vi sinh trng cy ch. Lng nc ma di do 1700-2000

mm/nm. nhit 21-22,6 0C, m khng kh 80-85 %. t ai trng ch gm 2 loi

phin thch st v bazan mu m ph hp cho cy ch pht trin mnh, hng nm thi
gian cho bp ln ti 9 thng. nc ta tr c trng v mc t nhin cc vng i
ni pha Bc nh H Giang, Thi Nguyn, Tuyn Quang cho ti c Lc, Lm ng
vi tng din tch hin nay t trn 100.000 ha.
1.3.

Thnh phn ha hc

Trong l ch c tinh du, cc dn xut polyphenol (flavonoit, catecon, tanin), cc

ancaloid cafein, thephyllin, theobronmin. Ngoi ra cn c cc vitamin C, B1, B2,
B3.v cc men.
Thnh phn chnh ca ch l nc chim 75- 82% c quan h n qu trnh bin
i sinh ha trong bp ch v s hot ng ca cc men. Bn cnh trong l ch cn
c cc nhm cht tanin chim 27-34% cht kh trong ch. Trong tanin c cha
catechin chim khong 75-90% tng lng tanin trong ch,c kh nng chng oxi ha.
Ngoi ra trong ch cn c flavonol v gylcoside chim khong 1-2% cht kh v bao
gm cc thnh phn chnh quercetin (0,27-0,84%), kaempferol(0,14-0,2%),
myricitin(0,07-0,2%). Hm lng tro trong ch ti t 4-5% v trong ch kh t 56%. Trong ch, tro chia lm hai nhm: Ha tan trong nc v khng ha tan trong
nc.
1.4. Hp cht polyphenol trong ch
Trong s hng nghn hp cht polyphenol trong cy c bit r cu trc th
cho n nay flavonoit l nhm hp cht quan trng hn c, ni tri nht v hot tnh
sinh hc v phm vi ng dng. Flavonoit phn b ph bin trong thc vt bc cao, c
bit trong cc t bo thc vt quang hp. Ngi v ng vt khng c kh nng t
tng hp cc flavonoit, chng c tm thy trong c ng vt l do ng vt n thc
vt m c. Cho ti nay, c hn 4000 flavonoit c tm thy t thc vt. Flavonoit l
nhm hp cht polyphenol ch yu ng vai tr quan trng trong thnh phn ha hc
ca ch xanh, chnh v vy, ni n hp cht polyphenol trong ch l ni n cc hp
cht flavonoit. Cc hp cht polyphenol trong ch c chia thnh 5 nhm chnh:
-

Hp cht catechin.

Hp cht anthoxanthin.

Hp cht anthocyanin.

Hp cht leucoanthocyanidin.

Cc axit phenol cacboxilic v mt s cht khc.