You are on page 1of 1219

1

l
i
ElAkieR rMBM
dY divsM-kAzM
eedvM kAzvuM miyM s]xHwic@.
2
diyi mi pUmAyM nYmAyi
. atiE omilAyi. sm
i mIet umwkyM eedvieR
AvH jli mIEt clikyM
ecyHti. 3 aEA eedvM klic@,
kAzM Ake! wen kAzM tiL
i. 4 eedvM kAzM kAkyM atH
neRiykyM ecyH t . anrM
eedvM kAze iniM Ev
tiric @ . 5kAzi pk qM
i rAi qM eedvM Epriu.
sYyM BAtvumAyi. tAyi
dY divsM.

rAM divsM-kAzM
eve rAyiiri vAy*
Ake! q eedvM w klic@.
7
aenyv vAyvien s]xHwicH jl
e Evtiric@. jlM vAyvi mkLiluM
tAe}ymAyi tiriu. 8 arIe
eedvM kAzM q viLic@.
sYyM pie BAtvumAyi. atA
yi rAM divsM.

sELnL@ew rMBe RiA


EtYk awyALLAyM pEyAgie.
divsL@M vxL@M RiAM av
pEyAgie. 15miyiE kAzM ecA
riyvA av kAzvitAnilAyiri
e. aen sMBvic@.
16
aen eedvM ru vliy EjYAtiS
k s]xw
H ic@. avyi vlutien pkli
eR BrNM lic@. ecRiy EjYAtiien
rAiyew BrNvuM lic@. neL
yM eedvM s]xHwic@. 17miyewEm tiL
A eedvM Q evLiceL kAz
Apic @ . 18 rApklukeL BriAnAyi
eedvM avey kAz Apic@.
EjYAtiSk ienyM evLiceyM
Evtiric@. a nltAeN eedvM
ku.
19
sYyM pie BAtvumAyi. atA
yi nAlAM divsM.

mAM divsM-vr kryM


ssYL@M
9
anrM eedvM klic@, kAzi
kI}ilu jlM oriwH omic@ wi vr
kryAke! a sMBvic@. 10vr
krey mi qM oic@ wiy jle
kwqM eedvM viLic@. a nl
etH av ku.
11
piIwH eedvM klic@, mi pulien
yM DAnYecwikeLyM Plv]eLyM
vLe. oAErA ecwiyM attieR trM
viH Adiie. Q ecwik mi
yi vLre. a sMBvic@. 12mi pul@M
DAnYecwikL@M mLic@. vikELAw
wiy kAyHkL@ v]L@M vLi.
qlA ecwiyM atAtieR vikeL
s]xHwic@. aM nlet eedvM ku.
13
sYyAyi, BAtvumAyi. atAyi
mAM divsM.
nAlAM divsM-sUrY c
n
14
eedvM klic@, kAzu kAz
L@Ake. av pkluM rAvuM ti Ev
pirie. Q kAzeL
vizixHw
vAy qAy vAinH tAlM
tA}ikwM qEA aM vrAM.

qEA

aAM divsM-m/YvuM pikL@M


anrM eedvM klic@, evi
aEnkM jIvjAlL@Ake. miEm
vAyvi pR nwA pikL@m
Ake. 21aen eedvM vliy kw
jIvikeL s]xHwic@.smi cli
qlArM jIvjeLyM eedvM
s] x H w ic @ . kAz pRnw
qlArM pikeLyM eedvM s]xw
H ic@.
a nlet eedvM ku.
22
jIvikeL eedvM a#hic @ .
aEnkM ueL s]xw
H icH sm
niRyHA eedvM avErAw klic@. w
t pikeL s]xHwiA eedvM kr
yiel pikELAwM klic@.
23
sYyM pie BAtvumAyi.
aAM divsM aenyAyi.
20

RAM divsM-krjIvikL@M mxYM


anrM eedvM klic@, plyinM
jIvjAleL mi lAdiie. vivi
DyinM m]gL@Ake. vluM ecRu
mAy m]gL@M }jL@M Ake. Q
m]geLlAM wt m]geL s]xHwi
e. aeneylAM sMBvikyM ec
yHt. 25aen eedvM qlArM m]g
eLyM s]xHwic@. kA@m]geLyM vL
m]geLyM qlAviD ecRu }j
eLyM eedvM s]xHwic@. a nltH
q eedvM ku.
26
anrM eedvM klic@, ni nm
mxYen s]xw
H iAM. new te pk
AyiH nm mxYen s]xHwiAM. m
xY neEAelyAyiriNM. kwliel
m}uv m/YeLyM kAziel pR
24

l
i 1:27-2:23
vkeLyM av BriM. ecRuM vlu
mAy qlA m]geLyM }jeLyM
av BriM.
27
atinA eedvM teR CAyyi
mxYer s]xHwic@. teR te pk
Ayi eedvM mxYer s]xHwic@. M
epmAyiANH eedvM aver s]xHwi
ct.H 28eedvM aver a#hic@. eedvM
avErAw klic@, wt ikL@A
ke. miey niRcH atieR niy
NM ewk. kwliel m/YL@ewEm
lM kAziel pRvkL@ewEmluM
ni BrNM nwk. miyilUew cli
qlA jIvjAleLyM Brik.
29
eedvM klic@, DAnYM lAdii
qlA ssYL@M wAet p}M lAdii
qlA v]L@M {A ni
n. mr vikL@ PlM
AM. PlL@M DAnYL@M ni
BNmAyirie. 30qlA pcecwi
keLyM {A m]g n.
ecwik avyH BNmAyirie.
miyiel qlA m]gL@M kAziel
pRvkL@M }jL@M BNM tiM.
aetlAM sMBvikyM ecyHt. 31tA
s]xHwic qlAienyM eedvM EnAi.
oAErAM neH eedvM kAkyM
ecyHt.
sYyM BAtvumAyi. RAM divsM
aenyAyi.
}AM divsM-vimM
aen kAzvuM miyM atilu
qlAM s]xw
H ieu k}iu. 2 eedvM
tA ecyHtv v]i pUIkric@.
}AM divsM eedvM teR v]iyi
niM virmicH vimic@. 3}AM divs
e eedvM a#hicH o vidin
mAi. divse eedvM o viEz
xdinmAi mAi. kArNM, ElAke
s]xw
H i qlA v]ikLiniM
divsM av vimic@.

mxYvMzieR l
i
kAzieRyM miyewyM criM
tANH. eedvM kAzvuM miyM s]xw
H i
ckAle sMBvL@ew kTyANitH. 5
miyi o ecwiyM Ayiil. vylu
kLi oM vLimil. qekA
eA yEhAv aver miyi m}
epic i il . ssYeL pripAli
A mxYmAyil. 6 qA mi
yiniH o mw muyH qlAyi
wvuM jlM* tLic@.
7
anrM yEhAvyAy eedvM miyi
niM epAwieywH o mxYen s]xw
H i
c@. piIwH yEhAv mxYeR mi
lUew ANvAy QtiviEA ayA
jIvvnAyiI. 8anrM yEhA
vyAy eedvM ki} ed q
lH o pUEAM niic@. tA s]
xHwic mxYen yEhAvyAy eedvM
4

jlM mw mH.

2
ed EtAi i. 9yEhAvyAy
eedvM mEnAhrmAy qlA mreLyM
BNi ekAAvu ql A mr
eLyM EtAi vLi. EtA
ieR nwvi yEhAvyAy eedvM
jIveR v]vuM ntikeLiy
aRivieR v]vuM s]xHwic@.
10
edniniM o}ukiy o ndi
EtAi jlM pk. piIwH atH
nAlu ecRiy ndikLAyi Evpiriu.
11
dYe eekv}i pIEzA qRiy
eu. ndi hvIlArAjYe m}uvM
ieyA}uki. 12( rAjYH tnisV
mAyi. wAet sVM nlmA
yi. luvuM EgAEmdkvuM avi
ewyH.) 13rAme ndiyew EprH gI
EhA qAyi. atH qEtYApYA
q rAjYeyAek
ieyA}u.
14
mAme ndiyew EprH eew#IsH
qAyi. atH aUri ki}wi
o}uki. nAlAme ndi yIsH yi
.
15
EtAe sUiAM mi Evl
eywAmANH yEhAvyAy eedvM
mxYen EtAi niEyAgictH. 16y
EhAvyAy eedvM ayAH Q kln
yM nki. yEhAvyAy eedvM klic@,
Q EtAi mriniM nin
tiAM. 17qA ntikL@ew aRi
vieR v]iniM titH. v]
ieR PlM ti divsM nI mri
M!
dYe OI
anrM yEhAvyAy eedvM pR
u, mxY knAyiritH a
nl. aven shAyiA avenEA
elte orAeL {A s]xHwiM.
19
yEhAvyAy eedvM nilniM
epAwieywH qlA m]geLyM kAz
iel ql A pikeLyM Ai.
yEhAvyAy eedvM avey qlAM m
xY mi ekAuvrikyM mnuxY
avyHelAM EpriwkyM ecyHt. 20m
xY qlA vL m]gM kAz
iel pikM ql A kAum] g
M Epriu. aEnkM m]geLyM pik
eLyM mxY kueviluM atielA
ienyM teR m shAyiyAyi
kANA av k}iil. 21aekAH
yEhAvyAy eedvM mxYen gAFni
yilA}Hi. ayA RmAyiEA
yEhAvyAy eedvM avni nieA
vArieylH Qrieyw. mxYeR vAri
eylH qw cBAgM mwkyM ecyHt.
22
o OIey s]xHwiA yEhAvyAy
eedvM vArieylH pEyAgic@. an
rM OIey mxYeR awE
ekAuv. 23 mxY pRu,
avsAnM qeEAelArA! av
L@ew aik qeR aikLiniH;
avL@ew zrIrM qeR zrIriniH;
nrni niewetinA aveL
{A nAriey viLiM.
18

3
24

atinAlANH o pux mAtApitA


Lini EvpiriH teR BArY
EyAwu EctH. aen ruEp oA
yiI.
25
puxM OIyM ngHnrAyiev
iluM av lyAyil.

pApieR rMBM
yEhAvyAy eedvM s]xHwic kAu
m]gLi vuM kQzlM sinA
yi. OIey A atH #hi
c@. sM OIEyAwu EcAdic@, OI
Ey, Q EtAilu o mriel p}vuM
tietH eedvM niELAwu yTA
i pRiuEA?
2
OI sEAw mRupwi pRu,
l! eedvM aen pRiil. EtA
iel mrLinielAM {H p}M
tiAM. 3o mriEl mAM tiet
pRiuH. eedvM {ELAwH en
yAN@ pRtH, EtAieR nw ni
mriel p}M ni titH.
mri ni etAwkEpAluM ec
tH. alA pM mrNmAyiriM ni
sMBvik.
4
qA sM OIEyAw pRu,
ni mriil. 5 mrieR p}M
ni tiA ntikeLRic@
aRivu niAemM ni eed
veEAel te yiIemM
eedvM aRiy!
6
mrM vLer mEnAhrmAeNv
ku. p}vuM tiA vLer nletH
av ku. mrM tniH aRivH nem
aRivH aveL jijH{AsuvumAi. ati
nA av mriniM p}M pRic@
ti. awAyi teR BA
vinH av p}M nkyM ayA a
tikyM ecyHt.
7
anrM OIyH M puxM mAM
sMBvic@. avew kk Re
EpAelyM ql A M vYtYsH t mAyi
kAEAlymAyi atH. t
vOmiel M t ngH n rAeNM
av tiricRiu. atinAlv tAM
aiyilk iEcH vOmAyi
Dric@.
8
divsieR t ptiyi
yEhAvyAy eedvM EtAilUew nw
kyAyi. OIyM puxM aveR
zbHdM EkkyM EtAiel mr
iwyi oLikyM ecyHt. 9yEhAv
yAy eedvM mxYen viLic@ EcAdic@,
nI qviewyANH?
10
ayA mRupwi pRu, EtAi
lUew aH nw zbHdM Eku {A
By. ngH n nAytinA {A oLic
tANH.
11
yEhAvyAy eedvM ayAELAw pR
u, nI ngHnnAeN niEAwA pR
u? qA nin lyAiytH?
nI viEzxe mriniM kni
tiEvA? mriniM oM ti

l
i 2:24-3:23
et {A niELAw pRii
12
El? mxY pRu, qniAyi aH
s] x H w ic OIyANH qniH kni
ttH. {An tikyM ecyHt.
13
aEA yEhAvyAy eedvM OI
EyAw EcAdic@, nI qANH ecyHttH?
OI pRu, sM qe vi
c @ . av qe ElABiikyM
{A kni tikyM ecyHt.
14
atinA yEhAvyAy eedvM s
EAw pRu,
vLer dxic nieR Q v]ik
mlM nin EdAxL@Ake. melA
m]geLAL@M nin dritmAke. nI
nieR vyRuekAH }u nwkyM
jIvitkAlM m}uvM epAwi tikyM
ece. 15nieyM OIeyyM {A
kw zuLAM. avL@ew stiyM
nieR stiyM zuLAyiriM.
avL@ew mkeR kAli nI kwiM.
pE av nieR tl tkM.
16
anrM, yEhAvyAy eedvM OI
EyAw pRu,
nI gBiNiyAEA nin {A
wt zH n L@AM. svi
EA ninH vLer EvdnyAM. nI
nieR BAvien vLer kAmiM.
qiluM av nie BriM.
17
piIwH, yEhAvyAy eedvM pux
EnAw pRu,
mriniM tietH {A
niEAw klici. qA nI nieR
BArYyew ErNyH v}i a ti.
atinA nI nimiM miey {A
zpiM. miyiniH hArM kiA
nieR jIvitkAlmAek ninH kWinA
VAnM ecEivM.
18
mi ninAyi mM kAryM mLi
M. vylukLi kAwEpAel vL
ssY nI BiM.*
19
nieR mKM viyEvALM nieR
BNiEvi nI aVAniM. mr
NM ver nI kWinAVAnM ec@M. nI
vIuM epAwiyAyiIM. epAwiyi
niANElA {A nie s]xHwictH. nI
mriEA vIuM epAwiyAyiIM.
20
dAM teR BArYyH hvA q
Epriu. qAlvuM jIvic qlAvEwyM
mAtAvAyekAANH dAM EprH
hvyH nkiytH.
21
yEhAvyAy eedvM m]gieR EtA
luekAH mxYM ayAL@ew BArY
yHM vOL@Ai. anrM av
aver vO Driic@.
22
yEhAvyAy eedvM pRu, tA
mxY neEAelyAyiri. av
niEA, ntikeLiy aRivu
Ayiri. av jIveR v]i
niM p}M pRiecwAniwyH. av
p}M tiA av nitYjIv A
M.
23
atinA yEhAvyAy eedvM ayA
eL edEtAiniM puRAi.
mi ... BiM l. 1+28-29.

l
i 3:24-4:23
puR EpAvA nibitnAy dA
mi tA Ae mi aVAnM
ecEiv. 24yEhAvyAy eedvM m
xYen EtAiniM puRAi. an
rM av EtAM sMriEtinH ek
bumAlAKmAer* EtAieR kvAwi
nii. tI ekAu o vAL@M
av aview vc@. EtAi uM
vA }ei. wAet jIveR
v]iEl v}iyiluM vA }
ei.
dYe wMbM
dAmM BArY hvyM eelMgikb
iElewkyM hvA o ien
svikyM ecyHt. iH kyI
q Epriu. hvA pRu, yEhAv
yew shAyA {AenA mxYen
s]xHwic@!
2
ati EzxM hvA meAi j
mLi. atH kyIeR sEhAdr hAeb
lAyi. hAeb o wyM kyI
o kxkmAyiI.

dYe ekAlpAtkM
ekAyHkAlmAyEA
kyI
yEhAvyHAyi cil sAn ekAu
v. av k]xi ecyHtAiy Rc@
p}L@M DAnYL@M av ekAuv.
qA hAeb teR kAlii
niM orAwienyA ekAuvtH .
teR vuM nl iiyew vuM
nlBAgM hAeb ekAuv.*
yEhAv hAeblienyM aveR v}i
pAwienyM sVIkric@. 5qA kyI
enyM aveR v}ipAwienyM yEhAv
sVIkricil. kyI ati vLer d+Ki
yH kyM vLer EkApAlnAkyM
ecyHt. 6yEhAv kyIEnAw EcAdic@,
nIeyANi EkApitH? qA
nieR mKM mHLAnmAyiritH? 7nI n
ecyHt A qeR mi nI nlvnAyi
riM. aEA {A nie sVIkriM.
qA nI ti ecyHtA pApM
nieR jIviti niRyM. pApM nie
niyiA miM. pE pAp
e nI niyiNM.*
8
kyI teR sEhAdr hebli
EnAw pRu, nm vyliEl
EpAkAM. kyIM hAebluM vyliEli
Ri. epeH kyI teR sEhAdr
nAy hAeblien mic@ekA.
9
piIwH yEhAv kyIEnAw EcAdic@,
nieR aj hAeb qview?
3- 4

ekbumAlAKmA eedvieR vizixHwdt


A. Q dtAew timk krARieR
EpwkiEluAyi.
t e R . . . e k A u v teR dYjAtrAy
ecriyAwkLi ciltien, EtYkic H
avyew ekA}uH hAEb ekAuv
qM.
qA ... niyiNM pE nI n ec@
ieli pApM nieR vAti ptiyiri
. nie EtwiyAN viritH .
pE nIytieR Em BriNM.

4
kyI pRu, qniRiyil. qeR
sEhAdren EnAM sMriM
qeR pNiyAENA? 10aEA yEhAv
pRu,nIeyA ecyH t tH ? nI
nieR sEhAdren ekA! aveR
rM nilniM qEAw nilviLi
o zbHdM EpAelyAyi. 11nI
nieR sEhAdren ekA. nieR
kiniM nieR sEhAdreR rM
sVIkriA mi vAyH piL. atinA
liEA, {A Q miH drit n
. 12mH nI vityHkyM nieR
ecwik nAyi vLkyM ecyH t .
qAliEA nI vitcA mi nieR
viien vLrA shAyiyil. mi
yi nineA vstiyAvil. oAErA
ErA lLiEl nI alutiriyM.
13
aEA kyI pRu, Q zi
qni tAAnAvutilumDikmANH !
14
nIyitA qeR mi viuEpAkAene
nibi. EA qni nie
kANAEnA nieR smIpAyiriAEnA
k}ikyil! {A vIwilAvnAM! mi
yielAwM {A alutiriEyi
vM. qe kAv qe ekAl@M.
15
aEA yEhAv kyIEnAw pRu,
aen sMBviA {Anvdiyil!
eriluM nie ekAA, kyI,
ayAeL {A vLer wt ziiM.
anrM yEhAv kyIeREm orwyAL
miu. M aven ekAlAtiriA
awyALmAyi atH.
kyIeR vMzM
kyI yEhAvyiniM dEr
EpAyi. ed ki} EnAdH EdzH
av tniAyi o vIwAi.
17
kyI teR BArYymAyi NEck
yM av hAEnAien svikyM
ecyHt. kyI o ngrM pNiykyM
ngrinH teR punAy hAEnA
ieR Ep nkyM ecyHt.
18
hAEnAinH QrAdH q pu jni
c@. QrAdinH emyEy q pu
Ayi. emyEylinH emTUzEy
qeA pumAyi. emTUzEylinH
lAem jnic@.
19
lAem ru OIkeL vivAhM k}i
c@. dYv dA; rAmv silA.
20
dA yAbAlien svic@. wAr
Li vsikyM nitYv]iyH kAli
keL vLkyM ec@vew pitA
vAyi yAbA. 21dyH ybA
qeA pu wiyAyi. (y
bA yAbAlieR sEhAdr.) ybA
kirvuM oAw}luM vAyivew
pitAvAyi. 22silA, bkyIen
svic@. uM oAwM ekAu pk
rNL@ew pNiAew pitAvAyi
bkyI. ayAL@ew sEhAdriyAyi
nymA.
23
lAem teR BArYmAErAwu pRu,
dA, silA, qeR zbHdM Ekk!
lAemieR pimArAy ni Ek
16

5
vi. ov qe Evdniic@. a
ekAH aven {A ekA. o i
qe wic @ . atinA {Anven
ekA.
24
kyIen ekAti zi ByAnk
mAyi! atinA qe ekAAlu
ziyM ByrmAyiriM!
dAmiM hvy

H M o
putiy i wi
25
dAM hvymAyi NEc. hvA
meA ienwi svic@. av
avnH EzH q@ Epriu. hvA pR
u, eedvM qnieA puenwi
nkiyiri. kyI hAeblien
vDic@. pE EAeLni@ Ezien
kiiyiri. 26EziM o pu
Ayi. EnAzH qv Epriu.
aEA mt jn yEhAvey
viLic@ wi.*
dAmieR wMbcriM
tH dAmieR wMbeiy
pusHtkmANH. eedvM teR te
pkAyi mxYer s]xHwic@.* 2eedvM
aver NAyM epAyM s]xHwic@.
eedvM aver a#hikyM dAM
q EprH aver s]xw
H ic nALi te
nkyM ecyHt.
3
dAmi 130 vyS tikti
EzxM avnH o pu wiyAyi.
i dAmienEAel te kAN
eu. dAM teR punH EzH q
Epriu. 4 EzieR jnni EzxM
800 vx wi dAM jIvic@.
kAlyLvi dAminH aEnkM puAM
puikL@M Ayi. 5 aen 930 vxM
jIvicti EzxM dAM mric@.
6
EzinH 105 vyAyiEA ayA
H EnAzH qeA puAyi.
7
EnAzieR jnniEzxM EzH 807
vxM wi jIvic@. atiniew EzinH
aEnkM puAM puimAmAyi.
8
aen 912 vxM jIvicti EzxM
EzH mric@.
9
EnAzinH etARu vyAyEA
avnH eknA qeA puAyi.
10
wH 815 vxM wi EnAzH jIvic@.
atiniew aEnkM puAM puimA
mAyi. 11aen 905 vxAlM jIvi
cti EzxM EnAzH mric@.
12
EknAnH q}up vyAyEA mh
lEl
jnic @ . 13wH EknA 840
vxM jIvic@. atiniew aEnkM puI
puAM ayAAyi. 14aen 910
vxM jIvictiEzxM EknA mric@.
15
mhlEllinH aRupiyH vyA
yEA ayAH yAerdH q EprAy
o pu jnic@. 16yAerdieR jnn
i EzxM mhlEl 830 vxM jIvic@.

j n . . . w i jn yEhAv q
nAmM viLic@ wi qM.
e e d v M . . . s ] x H w i c @ av mxYen
eedvieR ticHCAyyi s]xHwic@.

l
i 4:24-6:6
atiniew ayAH aEnkM puIpu
AAyi. 17aen 895 vxM jIvicH
mhlEl mric@.
18
yAerdinH 162 vyAyEA hAEnAH
jnic @ . 19hAEnAieR jnnEzxM
yAerdH 800 vxM jIvic @ . atinkM
aEnkM puAM puimAM ayA
jnic@. 20aen 962 vxAlM jIvic
tiEzxM yAerdH mric@.
21
hAEnAinH aRupiy vyA
yEA ayAH emTUzlhH q
pu jnic@. 22emTUzlhH jnicti
EzxM hAEnAH 300 vxM wi eedv
EAewA nw. smyM ayAH
aEnkM puIpuAAyi. 23aen
hAEnAH 365 vxM jIvic@. 24o divsM
eedvEAewA@ nwEv hAEnAH
atYnAyi. eedvM ayAeL qw.
25
emTUzlhieR
187AM
vyi
lAEmH q pu jnic@. 26lAEmi
eR jnnEzxM emTUzlhH 782 vxM
jIvic@. atiniew aEnkM puIpu
A ayAAyi. 27aen 969 vxM
jIvicti EzxM emTUzlhH mric@.
28
lAEminH 182 vyAyEA ayA
eA puAyi. 29lAEmH av
EnAhey Epriu. av pRu,
eedvM miey zpictinA Q miyi
nAM kWinAVAnM ec@. qA
EnAh nm vimM nM.
30
EnAhyew jnnEzxM lAemH 595
vxM wi jIvic@. atiniew ayAH
aEnkM puIpuAAyi. 31aen
777 vxM jIvic t iEzxM lAemH
mric@. 32EnAhyHH 500 vyAyEA
ayA H EzM, hAM, yAePH qI
m puAAyi.
mxYew ti
miyiel mxY epkieAi.
av puimAAyi. 2 ep
ik surimArAeNH eedvpuA
ku. epikLi tH xHw
e oAErAEryM eedvpuA
vivAhM k}ic@. ep@ ikeL
svic@. 3 kAlM piIwM a
enyAy enPilImk miyi vsi
c@. av zsHtM purAtnkAlM mt
E
vliy vIrAmAyi.*
4
aEA yEhAv pRu, mxY
evRuM mtYrANH. qeR AvinH qA
lvuM avrA } Akyil.
120 vxE jIviAEn {Anver
avdi.
5
miyiel mxY vLer ti niRv
rAeN@ yEhAv ku. mxYerEA}uM
tiEy mni vicAri_evH
yEhAv ku. 6miyiel mxYer s]xw
H i
cti yEhAvyH d+KM Ayi. atH

e p . . . v I r A r A y i eedv
puA mnxYew puimAer vivAhM
ecyHtEA sHIkAy ik
purAtnkAlM mtEl si vIrArAyi
Ii. avrANH aM piIwM
Edz vsici enPilImk.

l
i 6:7-7:20
yEhAvyew Xdyi d+KkArNmAyi.
7
atinA yEhAv pRu, miyi
{A s]xHwic qlA mxYeryM {A
nziiM. qlA mxYeryM qlA m]g
eLyM qlA }jvienyM {A
nziiM. kAziel qlA pRv
keLyM {A nziiM. qekAe
A, {AnietlAM s]xHwicElA q
ti qni d+KmH.
8
qA yEhAvey sxHwnAiy
orA miyiluAyi- EnAh.
EnAhyM mhALyvuM
EnAhyew wMbieR kTyA
NitH. teR tlmRyiel nlvM EdAx
mvmAy ovnAyi EnAh. aE
hM qlAyHEA}uM eedve asri
ci. 10EnAhyH m puAA
yi+ EzM, hAM, yAePH.
11
eedvM miyiEl EnAi. mxY
a nziictAyi av ku. qlAyi
wvuM klAp. 12L@k ti niR
vM UrAmAyi. av miyiel
tL@ew jIvitM nziici.
13
atinA eedvM EnAhEyAw pRu,
qlA jnL@M miyi EkApvuM klA
pvuM niRc@. atinA qlA jIvjAl
eLyM {A nIM ec@M. {Anver mi
yiniH pUmAyM nIM ec@M.
14
EgAPmrM ekAH o epkM ninAyi
niik. epki mRikL@Ai
kIlupEyAgicH epkM epAtiyk.
15
epkinH 300 m}M nILvuM a
m}M vItiyM mm}M yrvumAyi
riNM. 16EmryH ptieniu
tAe}yAyi o kiLivAtilumAk.
epkieR vzH o vAtiluM A
k. epki m nilkL@AkNM.
o EmuM o nwuM o kI}HuM.
17
{A pRyt@ EyAew Ek
k. {A miyi o mhALymA
A EpA. kAzi kI}i jIvi
qlAienyM {A nziiM. m
K qlAM mriM. 18pE {A nIy
mAyi o viEzx krARuAM. nIyM
nieR puAM nieR BArYyM puBA
rYmAM epki kyRNM. 19miyiel
qlA jIvjAlL@ewyM NienyM
epienyM etrewNM. avey
niELAewAM epki kyNM.
20
miyiel qlArM pikeLyM m]g
eLyM qlArM }jeLyM ke
k. avyeweyl A M NienyM
epienyM epki kyuk. 21ep
ki ql A rM BNvuM kk.
a ninM m]gM pEyAgiAM.
22
EnAh aenylAM ecyHt. eedvM
klictH aEhM arM ti as
ric@.
9

LyieR rMBM
anrM yEhAv EnAhEyAw pR
u, nieR tlmRyie dxHw
rAy mxYewyiwyiEAluM nIeyA

6
nl mxYnAeNH {AnRiy. ati
nA nieR wMbAereylAM i
2
epki kyRuk. iy qlA
m]gL@ewyM }u EjAwikeLyM (Ni
enyM epienyM) miyiel melA
m] g L@ew oAErA EjAwikeLyM ke
k. niEAewAM Q m]geLyM ep
kiiEl ekAuEpAkNM. 3qlA
pikL@ewyM }u EjAwikeL M
epmAyi kek. mu m]g nzi
ieti EzxvuM Q m]geLlAM
miyi wrA kArNmAM. 4
mt }u divsM k}iH {A miyi
EGArmAy m} epiM. nAl pkluM
nAl rAvuM m} w niM. mi
yiel skl jIvjAlL@M nzii
ewM. {A s]xHwicetlAM lAtAM.
5
yEhAvyew kl n EnAh aEtpwi
asric@.
6
m} epyHtEA EnAhyHH 600 vyA
yi. 7LyiniM rew
ti EnAhyM wMbvuM epki
kyRi. EnAhyew BArYyM puAM av
ew BArYmAM aEhEAewAM epk
iluAyi. 8 iy qlA m]g
L@M* miyiel mu m]gL@M pikL@M
}jL@M 9EnAhEyAewA@ epk
i kyRi. eedvklnEpAel orAM
o epM awu EjAwikLAyANH Q
m]g epki EvzictH. 10}u
divs EzxM LyM wi. mi
yi m} epA wi.
11-13
EnAhyH H 600 vyS AymAyi
EA, rAM mAsieR ptiEn}AM
divsM miyew awiyilu qlA Rv
kL@M epAieyA}uki. miyini@ evM
vhiAM wi. aEt divsM m}
m}uv miyiEl zmAyi ptic@.
kAze jnAlk R EpAelyA
yi atH. nAl pkluM nl rAi
yM m} epyHt. aEt divsM EnAhyM
BArYyM mL@M -EzM, hAM, yAEPH, av
ew BArYmAM epkiEl kyRi. 14
mxYM miyiel qlArM pikL@M
m]gL@M epki kyRiyi. qlA
rM kkAlikL@M m]gL@M }jL@M
qlArM pikL@M epkiluAyi
. 15Q m]geLlAM EnAhEyAewAM
epki kyRiytANH. jIvzVAsm
qlAyinM jIvikL@M QrAyi EnAh
EyAewAM epki kyRi. 16eedvM
EnAhEyAw klictikArmANH qlA
m]gL@M epki kyRiytH. anrM
yEhAv av piAel vAtilwc@.
17
nl divs evM miyielA
}uki. evM epAi epke emel
miyi niyi. 18jlnirH vIuM
vIuM ykyM niri vLer
EmEl
epkM ykyM ecyHt.
19
vuM y mlkEpAluM evi
nwiyilAMviDM
eveAmAyi.
20
evM mlkM mIet y. vuM
iy mg
] blikH pEyAgiA
eedvM avdici pim]gAdik.

7
epAm mlEyAL@M ptwi mkLi
lAyi jlnirH.
21-22
miyiel ql A jIvikL@M c.
qlA OIyM puxM qlA piyM
miyilu qlArM m]gL@M mric@.
qlArM m]gL@M miyiel }jL@M
cu kryiel jIvzVAsm qlA jIvi
kL@M ceAwi. 23ri eedvM
miey mAi- miyiel qlA jIviEy
yM eedvM nziic@. qlA mxYM
qlA m]gLuM qlA }jL@M qlA
pikLM mKniM wc @ nI
eu. EnAhyM ayAELAewA m
xYM epkiluAyi m] g L@M
mAmANH avEzxic jIv. 24
divs evM miey mwieAE
yi.
LyieR avsAnM
pE eedvM EnAhey mRil .
eedvM EnAheyyM avEnAewAM
epkilu m]geLyM oA. mi
yHEm eedvM
kAwiic @ . evM
vA wi.
2
kAzniM m} ep@ ni.
gBiniM evemA}uM nil
c @ . 3miey mwiyi evM tA}A
wi. divsEzxM ep
kM miyi sHpziviDM evM
tA. 4arArAtH pvtnirkLielAi
lANH epkM tiytH . }AM mAs
ieR ptiEn}AM nALilAyi a
sMBvict.H 5evM Ru wkyM
pAM mAsieR oAM divsmAyEA
E}M pvt jlniri mkLi
kANviDmAvukyM ecyHt.
6
nAl divs EzxM EnAh ep
ki tAAiyi jnAl R.
7
o epAey EnAh puRE viu.
epA evM vuM ver vM EpAy
mi. 8 EnAh o AvienyM puRE
yc@. evM viy kr keAnANH
EnAh Avien ayctH. evM miey
EA}uM mwiyiuEA qRiyA EnAh
#hic@.
9
miyi evM aEA}uM viyii
lAtinA AvH epki mwiey
i. EnAh Avien piwic@ vIuM
epkilAi.
10
}u divs EzxM EnAh vIuM
Avien puREyc@. 11acyH
EzxM AvH tiriek EnAhyew aw
ei. AvieR ekAi o putiy
olIvH lyAyi. atH vr kr
miyueti EnAhyH kiiy etLi
vAyi. 12}unA EzxM EnAh
Avien vIuM viu. qAlivN
AvH mwi vEtyil.
13
atiEzxM EnAh epkieR
vAti R. mi Niyiri
tAyi EnAh ku. atH vxieR
dYmAse
dYdivsmAyi.
EnAhyHH aEA 601 vyAyi.
14
rAM mAsieR piEy}AM div

l
i 7:21-9:9
smAyEAE}M mi pUmAyM Ni
yi.
15
aEA eedvM EnAhEyAw pRu,
16
epkM Epik. nIyM nieR
BArYyM mL@M avew BArYmAM EA
puRE EpAkNM. 17qlA pikL@M
m]gL@M }jL@mwM epkilu
svjIvjAleLyM puRE ekA
uvrik. av epuepki vIuM mi
ey niRyHe.
18
atinA EnAh teR BArYEyAwM
mELAwM avew BArYmAErAwemAM puR
E v. 19ql A m] g L@M }
jL@M pikL@M epkM viu. qlA
m] g L@M wMbM wMbmAyi epk
i puRiRi.
20
anrM EnAh yEhAvyH e A
yAgpIWM pNi. Ikrie pi
kLi ciltiEnyM mAy m]gLi
ciltiEnyM EnAh eedvi bli
pIWi bliyic@.
21
yEhAv bliey mNH sV
dic@. yEhAv sVyM pRu, {Anini
oriluM mxYer ziivA miey
zpiil . mxY ecRuM mtE
dxHwrA. atinA {Anini ori
luM miyi
jIvi qlAiEnyM
EA ecyH t EpAel nziiil .
22
mi AyiriEvALM kAlM vityH
liM ekAyHiM smymAM. qlAyH
EA}uM tM wM EvnluM eeztYvuM
pkluM rAiyM miyiluAke.
putiy rMBM
eedvM EnAheyyM aveR pu
AeryM a#hic@. eedvM av
EnAw pRu, aEnkM ikL@Ake.
nieR L@keLeAH Q mi niR
yHk. 2miyilu qlA m]gL@M kA
ziel qlA pRvkL@M qlA }j
L@M kwliel qlA m/YvuM nie By
M. aveylAM nieR niyNi
kI}ilAyiriM. 3 mH {A ninH hA
rinAyi pcssYeL nkiyi.
ni qlA m]gL@M ni BN
mAM. miyiluetlAM {A ni
t. qlAM niL@EwtANH. 4 pE o
klnwi {A nin t. jIvnAy
rM tini mAMsM oriluM nI
BitH. 5niL@ew jIvEvi ni
L@ew rM {A vzYewM. orAeL
ekAl@ m]gieR jIvM {A v
zYewM. meArAeL ekAl@ etA
mxYEnAwM {A jIvrM EcAdiM.
6
eedvM teR te pkAyi m
xYer s]xHwic@. atinA etiluemA
rAeL ekAl@vM o mxYnA ekAl
ewM.
7
EnAh, ninM nieR mM
aEnkM stikL@Ake. nieR L@
keLeAH mi niRyHk.
8
anrM eedvM EnAhEyAwM pu
AErAwmAyi pRu, 9{AniEALitA
niEAwM ninEzxM jIvi nieR

l
i 9:10-10:15

8
10

yAL@kELAwM o wwiyA. ep
kiniM niEAewAM puR v
qlA pikELAwM m]gELAwM kkA
likELAwM {A Q wwi ec@.
miyiel skl jIvjAlELAwmANH
qeR wwi. 11tANH {A niELAw
A krA+ miyiel skl jIvM
Lyi nziieu. qA
atini oriluM sMBviil. ni ori
luM o LyM miyiel jIven owM
nziiil.
12
eedvM w, ni {A Q
vAgH d AnM nkieytinwyALmAyi
{A ni cil nM. aw
yALM {A nIymAyM miyiel skl
jIvjAlL@mAyAiy krARinH sA
YmAyiriM. niy kAlM m}uv
Q krA nilniM. {A t aw
yALM tAyiriM+ 13kAEmGiw
yi {AenA m}vil@Ai. m}vilH
{AM miyM tilu krARieR awyA
LmAyiriM. 14miyH mkLi {A
kAEmGeL ekAuvEA EmG
iwyi ni m}vil kANAM. 15
m}vil kAEA niEAwM miyiel
skl jIvjAlELAwM {AAiy
krARien {A oAM. o LyM ori
luM miyiel m}uv jIvenyM nzii
il qANH krA n RH.
16
EmGLi m}vil kAEA {A
miyiel skl jIvjAlM qni
miwyiluAiy nitYmAy Q krARien
oAiM.
17
atinA yEhAv EnAhEyAw pR
u, {A miyiel skljIvjAlL@
mAyAiy krARieR etLivANH Q
m}vilH.
vIuM }
EnAhyew puA avEnAewAM
epki puRv. EzM, hAM, yA
ePH qAyi avew Epk.
(knAeR pitAvAyi hAM.) 19av
mvM EnAhyew puArAyi. mi
yiel skl mxYM m Epew
stikLANH.
20
EnAh o k]xiArnAyi. av o
miriEAM vLi. 21EnAh ati
niM vIuAi wic @ . EnAh
vIu wicH m piwic@ teR wAr
i kiw. av ngH n nAyi.
22
knAeR pitAvAy hAM teR pitA
vieR ngHnt ku. hAM tH wAri
evLiyilu teR sEhAdrAErAw
pRu. 23aEA EzmM yAEPM wi
o vOemwH EtALiliH puRM tiri
u wArink ecH tL@ew
pitAvieR ngHnt mwi. atinAlv
pitAvieR ngHnt kil. 24EnAh vI
ieR lhriyi myiiwkyA
yi. pE NeNIEA teR
LypunAy hAM tEAw ecyHtet
AeNH EnAh aRiu. 25atinA
EnAh pRu,
18

knA zpiewe! av teR


sEhAdrAH awimyAyirie!
26
EnAh w, EzmieR eedvmAy
yEhAv vA}H ewmARAke! knA
EzmieR awimyAyirie.
27
eedvM yAePi wt mi n
ke. EzmieR wArLi eedvM vsi
e. knA avew awimyAyirie.
28
Lyi EzxM 350 vxM wi
EnAh jIvic@. 29 950 vxAlM jIvic
ti EzxM EnAh mric@.
rAjY vL vYApi
EzM, hAM, yAEPH qivrAyi
EnAhyew puA. Ly
i EzxM Q m EpM aEnkM
mL@ew pitAArAyiI. Ezmi
eRyM hAmieRyM yAePieRyM
pigAmikeLi ni pRy.

10

yAePieR pigAmik
yAePieR puA+ EgAm,
mAEgAgH, mAdAyi, yAvA, b, Emz,
tIrAsH.
3
EgAemrieR puA+ asHeknAsH,
rIPH, EtAgA.
4
yAvAeR puA+ qlIzA, tzIzH,
kiIM, EdAdAnIM,
5
emfiERniy smieR tIr
Edz jIvic v yAePieR Q
vMz prryi epvrANH. oAErA pu
M sVM miyAyi. qlA EgAvuM
vLH viviD rAxH\L@Ayi. oAErA
rAxH\iM atiERtAy BAxyAyi.
2

hAmieR pigAmik
hAmieR puA+ zH , mi
yIM,
pUH, knA.
7
zieR puA+ esbA, hvIlA,
sbHtA, rmA, sbHetA. rmAyew pu
A+ ezb, eddA.
8
zinH niE%AdH qeA pumA
yi. niE%AdHH miyi atiznAyi
I. 9 yEhAvyew mi niE%AdHH
o vliy EvArnAyi. aekA
ANH L@k muver avmAyi
tArtmYewi en pRytH ,
yEhAvyew mi o vliy EvA
rnAy niE%AdienEAelyANyA.
10
niE%AdieR sA%AjYM bAEb,
qer, kElEn, aAdH qien
zinA rAjYe ngrLilArMBi.
11
niE%AdH aUriElM EpAyi. niE%AdH
aUri nInEv, erEhAEbAH Q,
kAlhH , 12Eres qI ngr
pNi. (nInEvyH M klAhyH miw
yH iti ec@ EresnAyi
vliy ngrM.)
13
ludIM, anAmIM, elhAbIM, nPHhIM
14
pUsIM, ks@hIM, kPHEtArIM qivi
wLiel mi yIM puA ePlisHtY
ew pUvikrAyi.
15
knA sIEdAeR pitAvAyi.
sIEdA knAeR dYpunAyi.
6

9
hitYew pitAvAy EhieRyM
pitAvAyi knA. 16pie eybU
sY, aEmArY, gizY, 17hivY, a
Y, sinY, 18avAdY, esmArY, hmA
tY qiv knAeR mLAyi.
knAeR wMb ElAkieR
nAnABAgLiElH vYApic@.
19
knAnYew mi, sIEdAmt egrA
rieR dizyi gAAveryM esAEdAM,
egAEmAr, dHmA, esEbAyIM qiv
yew dizyi lAzveryM yi.
20
averlAM hAmieR pigAmikLAyi
. wMbAelAM avEwtAy
viBAgvuM BAxymAyi. aver
lAM EtYk rAxH\LAyiI.
EzmieR pigAmik
yAePieR m sEhAdrnA
yi EzM. qAyjntyew pitA
vAy qeb EzmieR o pigAmiyA
yi.*
22
lAM, aU, axAdH, lUdH, arAM
qiv EzmieR mLAyi.
23
arAmieR puA+ QsH , ,
EgeT, mzH qivrAyi.
24
axAdH zAlhieR pitAvAyi
. zAlhH ebrieR pitAvuM. 25
eb ru puAew pitAvAyi.
EpelgH qAyi oveR EprH .
aveR kAlAyi mi rAyi
BAgietH. atinAlANH avnH
Ep vINtH. mE sEhAdreR EprH
EyAtA qAyi.
26
EyAAeR puA+ aEmAdAdH ,
zAelPH, hsAevH, yArhH, 27hEdA
rAM, QsA, dikAhH, 28oAbA, abImA
Ey, ezbA, 29oAPI hvIlA, EyAbA
bH. 30EmzAyHM ki} mlEyArrAjY
imiwyH EdzANH Q jnt
vsictH. esPA rAjYieR dizyi
lAyi EmzA.
31
averAeyANH EzmieR wM
bA. avM wMbM, BAxk, rAjY
, jntk qien vinYsi
ei.
32
EnAhyew puAew vMzAvli
atANH . av tL@ew rAjYin
sricH vinYsieu. Q wMb
LinivrANH LyEzxM tl
mAek vYApictH.
21

viBjie jnM
Lyi EzxM ElAkM m}uv
o BAx sMsAric@. qlA mxYM
oEr vAk pEyAgic @ . 2 jn
ki}niM nIi zinA rAjYH o
smtlM kei. av aview tAms
mArMBic@.
3
jn pRu, n xH w iky
Ai atH tIyi @ H kwm
tANM. aen av kli pkrM

11

qAy ... pigAmiyAyi qEsrieR


puAew pitAvH Ezmi piRv
qM.

l
i 10:16-11:24
xHwik ekAH vIwAi. Ayi
pkrM kIlANH av pEyAgictH.
4
aEA jn pRu, nmH
nAyi o ngrM pNiyAM. kAzM
me o EgApurvuM nmH pNiyAM.
nAM sirAM. a ne omy
vrAM. nAM miyielAwM citRuk
yil. 5ngrvuM tEgApurvuM kANA
yEhAv Riv. aetlAM A
mxYer yEhAv ku. 6 yEhAv pR
u, verlAM oEr BAx sMsAri.
av omEyAewyANH Q EjAli ec@
tH . tv ecAnAtieR
rMBM mAmANH. tAmsiyAet avH
#hietM ecA k}ivu
AM. 7atinA nm ecH avew
BAx klAM. aEA av prsHprM
mnilAkAet EpAM.
8
aen yEhAv jne ElAkem
AwM citRic@. atinA ngrM pU
iyAA av k}iil. 9 aview
vcANH yEhAv ElAkieR
BAx
yAek kliytH. atinA le
bAEb q viLi. aen
yEhAv jneL aviewniH miyew
pl BAgLiEl citRic@.
EzmieR EgAieR kT
EzmieR EgAieR kT ni
pRy. Lyi ru vxi
EzxM EzmieR RAM vyi aveR
punAy akHxAdH piR. 11ati
EzxM EzM 500 vxM jIvic@. avnH m
puIpuAmAyi.
12
axAdi miyu vyA
yEA aveR punAy zAlhH
piR. 13zAlhH piRtiEzxM a
xAdH 403 vxM jIvic @ . aAlH
avnH mu puAM puimAmAyi.
14
zAlhi mvyAyEA av
eR punAy eb piR. 15eb
rieR jnnEzxM zAlhH 403 vxM
jIvic @ . atiniew avn@ m@ puI
puAM jnic@.
16
ebrinH minAlu vyAy
EA aveR pu EpelgH piR.
17
EpelgieR jnnEzxM eb 430
vxM jIvic@. atiniew mu puIpu
AmAyi.
18
Epelgi m vyAyEA
ery q pu jnic@. 19eryvieR
jnnEzxM EpelgH 209 vxM jIvic@.
atiniew avn@ mu puIpuAm
Ayi.
20
eryvinH miru vyAy
EA punAy ezgH jnic@. 21ez
gieR jnni EzxM ery 207 vxM
jIvic@. atiniew ayA mu puI
puAM jnic@.
22
ezgi m vyAyEA
punAy nAEhA jnic @ . 23nAEhA
AyEzxM ezgH 200 vxM jIvic@.
atiniew mu puIpuAM jnic@.
24
nAEhArinH pieyAtH vyAy
10

l
i 11:25-12:20

10
25

EA punAy EtrhH piR. Etr


hieR jnniEzxM nAEhA 119
vxM jIvic@. atiniew mu puIpu
AM jnic@.
26
EtrhinH q}up vyAyEA
puArAy aAmM nAEhAruM hArAM
jnic@.
EtrhieR wMbkT
EtrhieR
wMbkTyANitH.
aAM, nAEhA, hArA qivew
pitAvAyi EtrhH. hArA ElAi
eR pitAvH. 28teR pitAvAy EtrhH
jIviciriEAe hArA teR
jEdzmAy
bAbiElANiel Qri
vc@ mric@. 29aAmM nAEhAruM vivA
hM k}ic@. aAmieR BArY sARAyi.
nAEhArieR BArY miA. av hArA
eR mkLAyi. hArA miyewyM
yisHyewyM pitAvAyi. 30vY
yAy sARAyiH mL@Ayiil.
31
EtrhH teR wMbEAewAM
bAbiElANiel QriniM EpAyi.
knAniEl EpAkAnAyi avew
EzM. EtrhiEnAewAM punAy
aAM, pQnAy ElAH, (hArAeR
pu) mmk sARAyi, (aAmieR
BArY) qivmAyi. av
hArA pNieli aview tAmsi
A tImAnic@. 32EtrhH 205 vySver
jIvic@. hArAni vcH av mric@.
27

eedvM aAmien viLi


yEhAv aAmiEnAwu kl i c @ ,
nieR rAjYeyM sVjneLyM
viuEpAkuk. nieR aeR wMb
e viH {A kAi rAjYE
EpAkuk.
2
niini@ {AenA mhArAxH \ M
pNiyM. nie {A a#hikyM
nieR nAmM {A simAkyM
ec@M.
3
nie a#hiver {A a
#hikyM nie zpiver {A
zpikyM ec@M. miyiel qlA m
xYeryM {A niilUew a#hiM.

12

aAM knAniEl EpA


aAM
yEhAvey asric H
hArA viu. ElAM ewyAyi.
aEA aAminH q}upiyH vy
Ayi. 5 aAM teR BArYyAy
sARAyi, anirvnAy ElAH, awimk
eLlAM wAet hArAni vcH tniu
lBic e tl A M ew ekAuEpAyi.
aAmM sMGvuM hArA viH knA
EdzE EpAyi. 6av knAEdz
wi sricH EzEKM pNM ver q
kyM pie EmAEryew vmrM ni
iwE EpAkyM ecyHt. knAnY
rANH aEALview tAmsicitH.
7
yEhAv aAmi tYeu.
yEhAv pRu, Q EdzM {A nieR
pigAmik nM.
4

yEhAv tni tYe aEt


lH yEhAvey rADiti
Evi aAM o yAgpIWM pNi.
8
anrM aAM aviewniM puReH
EbETli ki} pv t iEl
EpAyi. aAM aview wArmwic @ .
EbET li pwiARAyi
. hAyi ngrM ki}M. lH
aAM yEhAvyew meA yAgpIWM
pNi. aview aAM yEhAvey rA
Dic@. 9 atiEzxM aAM yA w.
enegvH EdzEH aAM EpAyi.

aAM Qjipt
H i
aAlH EdzH vLer vr
cyAyi. m} epyHtil+ kw AmvuM
Enriu. atinA aAM QjipHtiEl
EpAyi. 11teR BArY sARAyi atisu
riyAeNH aAM ku. atinA Qji
pH t ielti etAumH aAM
piEyAw pRu, nIeyA suriyA
eNeniRiyAM. 12QjipHtiel pux
A nie kAM. aEALv pRyM,
v yAL@ew BArYyANH. atinA
nie EnwtinH av qe ekAlA
niwyH. 13atinA nIeyeR sEhAd
riyAeNH ql A vErAwM pRyk.
aEA avere vDiyil. {A
nieR sEhAdrnAeN kti aver
EAw dy kANiM. aen nine
eR jIv riAnAvuM.
14
aen aAM QjipH t ieli.
QjipH t iel puxA atisuri
yAy sARAyiey ku. 15QjipHtiel
cil EntAAM aveL ku. av
avL@ew sQrYei PREvAEnAw
pRu. av sARAyiey PREvAeR
ekAAriEl ekAuEpAyi. 16sARA
yiyew sEhAdren nilyi aA
miEnAwu PREvA vLer dyApUvM ep
mARi. PREvA aAminH kkAlik
eLyM wkeLyM k}utkeLyM sA
nic@. aAminH B]tYAeryM
B]tYk
eLyM okeLyM sAnic@.
17
PREvA aAmieR BArYey
ekAuEpAyi. atinA yEhAv PR
EvAM wMbAM mArkErAg
nki. 18a nimiM PREvA aA
mien viLic @ pRu, nIeyEAwu
kw etA ecyH t tH ! sARAyi
nieR BArYyAeNH nI qekAe
EAw pRil?
19
aveLeR sEhAdri qA nI
pRtH . qinANen pRtH ?
aekAANH {AnveL BArYyAyi sVI
krict.H qAlitA {A nieR BArYey
tiriek t. aveLyM ekAH
epAyHeAZ!
20
anrM aAmien QjipH t i
puRAA PREvA klic@. atinA
aAM teR piEyAewAH QjipHt
viu. tAyietl A M av
ew ekAuEpAvukyM ecyHt.
10

11
aAM knAniEl mwu
aen aAM QjipHt viu.
aAM teR piyM tni
etlAmAyi enegvH Edzwi s
ric@. ElAM avEnAewAmAyi.
2
smyH aAM vLer DniknAyi
. aEnkM kkAlikL@M eviyM
sVvuM avAyi.
3
aAM teR yA w. ayA
enegviniM EbETliEl mwi.
EbET pNiM hAyi pNi
M wyH o lEH aAM
EpAyi. avM wMbvuM mH tAvL
mwic lM teyAyi atH. 4avi
ewyAyi aAM o yAgpIWM ni
ictH. aen aAM aview yEhA
vey rADic@.

13

aAmM ElAM Evpiriy


smyM ElAH aAmiEnAewAM
yA ec@Ayi. ElAinH aEn
kM m]gL@M wArL@mAyi. 6a
AmiM ElAiM anvDi m]gL@A
yitinA avyH Ev hArM
Edz lBiciil. 7knAnYM epri
sYM smyH aview vsici.
aAmieRyM ElAieRyM wyA
ti zNHWymAyi.
8
atinA aAM ElAiEnAw pR
u, niwyi klhM Ev.
nieRyM qeRyM A tiluM
klhM pAwil. neLlAM sEhAdrA
rANH. 9 n EvpiriyNM. ninixHw
m lM etrewAM, nI w diz
yiEl EpAyA {A vlvzE
EpAkAM. nI vlE EpAyA {A
wEM EpAkAM.
10
ElAH uM EnAiyEA EyAA
tA}Hvr ku. aview DArALM evm
eM ElAH ku. (yEhAv esA
EdAmM egAEmAeryM nziiti
mAyi tH. EsAvvery EyA
A tA}Hvr m}uv yEhAvyew dYAnM
EpAelyAyi. QjipHtEdzM EpAel
nl EdzmAyi tH . ) 11atinA
EyAA tA}Hvryi vsiA ElAH
tImAnic @ . vM Evpiriu.
ElAH ki} diiEl yAyAyi.
12
aAM knA Edz te ti.
ElAH tA}Hvryiel pNLielAi
tAmsic@. ElAH vLer et esA
EdAM ngrM teR tAvLmAi. 13esAEdA
miel jn ekAwM pApikLAeNH
yEhAv aRiu. 14ElAH EpAyti
EzxM yEhAv aAmiEnAw klic@,
nin uM EnAk. vwM etM
ki}M pwiARuM EnAk. 15nI kA
Q EdzM m}uv ninM nieR mM
avew mmAyi {A tM. qAl
EM niERtAM. 16miyiel
mNriEpAel nieR jntey {A
viiM. miyiel mNrikeL
eiluM qA k}iA nieR
jnteyyM avH q@vA k}iyM.
5

l
i 13:1-14:10

17

atinA EpAvuk. nieR Edzwi


nwk. {AniEALi nin t.
18
atinA aAM teR wArL@
m}ic@ EpAyi. mE%yew vliy mr
w tAmsiAnANv EpAytH. atH
ehEA
pNinwAyi.
aview aAM yEhAvey rADiA
o yAgpIWM pNi.

ElAH piwieu
a%AeP yi zinA rAjAvH.
aErYAH qlAsAriel rAjAvuM ek
edA lAEyAem lAM rAjAvuM tIdA
EgAyIM rAjAvumAyi. 2Q rAjA
A EcH esAEdAM rAjAvAy EbrA,
egAEmArA rAjAvAy bizA, dHmArAjA
vAy zinAbH , esEbAyIM rAjAvAy
ezEmeb, EblArAjAvH (EsAv qM
EblA viLiei) qivErAw
yM ecyHt.
3
Q rAjAAerlAM tL@ew eesnY
e siIM tA}Hvryi omic@ Ec
(siIM tA}Hvr EA}e kwlANH).
4
Q rAjAA pu vxAlM
ekEdAlAEyAemrien Esvic i .
qA ptimAM ekAlM averlAM
rAjAvientier tiriu. 5atinA pti
nAlAM vxM ekedAlAEyAem rAjAvH
tEAewAm@Ayi rAjAAemA
H avetier yi v. ek
edAlA EyAemrAjAvuM suXtHrAjA
AM erPAyimkeL asHetErAH k
yImi vc H EtAl i c @ . sUyImkeL
hAmi vc@M EtAlic@. mYer av
zAEv kirYAyImi evc@M kI}wi.
6
EsyIrieR pvtEdzM wi m
miyew atiiyAy qlArA ver
y EdzLi tAmsi EhAmYer
av EtAlic@.
7
anrM ekedAlA EyAem vw
mizHpAiEl ecH amAElkYer
EtAlic@. aEmArYEryM aEhM EtAli
c@. hesEsA-tAmArilAyi av
vsicitH.
8
smyM esAEdAM, egAEmArA, dHmA.
esEbAyIM, EblA qiviwLiel
rAjAA oEcH tL@ew zuvi
entier yM ecA puReu. siIM
tA}H v ryiElANv EpAytH . 9 lA
miel rAjAvAy ekedAlAEyAem, EgA
yIM rAjAvAy tIdA, zinA rAjAvAy
a%AeP, qlAsAriel rAjAvAy
aErYAH qivetirAyANv yM
ecyHttH. atAytH au rAjAAe
tirAyi nAlu rAjAA yM ec@k
yAyi.
10
siIM tA}Hvryi kIlu niRc an
vDi }ikL@Ayi. esAEdAmielyM
egAEmAryielyM rAjAA tL@ew
eesnYEAewAH oAwiEAvukyAyi
. BwAri eRE }ikLi
vI. qA muv mlmkLiElH
oAwiEAvukyM ecyHt.

14

l
i 14:11-15:11

12

11

esAEdAMkAewyM egAEmArA
ewyM svsADnL@M zu k
wi. kiiy a BNvuM vOvuemw
ekAH av oAwiEAyi. 12esAEdA
mi tAmsikyAyi, aAmieR
sEhAdrpunAy, ElAien zu
piwiwi. ayAAyietlAM piwi
ecwH av EpAyi. 13piwiewAv
ri ov qAynAy aAmien
ku sMBvLRiyic@. aEmArYnAy mE%
yew l vliy mrwA
NyA aEA tAmsicitH. mE%,
qzHEA, En qiv prsHprM
shAyiAemH krA ecyHtiuAyi
. aAmieyM shAyiAemH
av ayAL@mAyM krA ecyHti.
aAM ElAien ri
ElAH bnnAy
vivrM
aAM
aRiu. atinA aAM
teR wMbAMgeL m}uv viLic@
i. aviwyi prizIlnM lBic 318
BwAAyi. averyM nyic @
ekAH aAM zueL dApNM ver
oAwic@. 15 rAi aAmM sMGvuM
zuL@ew Em o milAmNM nwi.
zueL EtAlicH aver dEezi
vw EhbAver ri. 16zu
EmAxHwiec w etl A M aAM tiriek
ekAuv. OIkeLyM ikeLyM
ElAienyM ayAL@ew sADneLy
emlAM aAM tiriek ekAuv.
17
ekedAlAEyAemrienyM ayAL@ew
sKYrAjAAeryM EtAl i c EzxM
aAM vIiEl mwi. aEA aven
sVIkriA esAEdAM rAjAvH zAEv
tA}HvryiEliRi v. (rAjAvieR
tA}H v r qANtiEA aRiyew
tH.)
14

mIEsed
zAElM rAjAvAy mIEsedM
aAmien kANA ec. av atYu
tnAy eedvieR o puErAhit
nAyi.
mIEsed
avuM
vIuM ekAuv. 19mIEsed
aAmien a#hic@ pRu,
sVvuM miyM s]xHwic atYut
nAy eedvM aAmien a#hie.
20
nieR zueL EtAliA nie
shAyic atYutnAy eedve
nm vA}HAM.
yiniwyi tA EnwiytieR
pielAH aAM mIEsedi
nki. 21aEA esAEdAM rAjAvH aA
miEnAw pRu, Q sADneLlAM
ni sUiAM. zu tieA
uEpAy qeR L@keL viutA
mAM mti.
22
pE aAM esAEdAM rAjAviEnAw
pRu, miyM sVvuM s]xw
H icvM
atYutmAy yEhAvyAy eedv
EAw {A tijH { ecyH t iuH 23
niERtAy oM- o ElA ecieR
18

vAERA EpAluM {A eekvzM vyHk


yil. oM te {A eekvzM vyH
kyiel tijH { ec@. {A
aAmien DniknAiey nI pR
yA wvtinH qniA#hmil.
24
qeR ewy ecRuA ti
BNM mAEm {AenwZ. pE
nI muvH avew p nkNM.
yi nAM EnwiyetAe qwH
qe yi shAyic En,
qzHEA, mE% qiv ekAw
ekAL~.
aAmmAyi eedvieR krA
etlAM sMBvictiEzxM yEhA
vyew aLAwH aAminH o
dznilUewyAyi. eedvM klic@,
aAEm, ByeEw. {A nieR pri
cyA. nin {A vlieyA ti
PlM nkyM ec@M.
2
pE aAM pRu, yEhAvyAy
eedvEm, qe sxHwnA oM
tvA ninAvil. qAeNEA? kAr
NM qni mknil. atinA qeR
mrNEzxM qnietlAM dEezi
ni qeR awim qElYsri kiuM.
3
aAM w pRu, nI qnieA
mken til. atinA qeR vIi
piR orwimyHH qnietlAM lBi
. 4 aEA yEhAv aAmiEnAw
sMsAric@. eedvM pRu, ninet
lAM kiEv awimyAyiriil.
nineA puAM. ninetlAM
nieR pu lBiM.
5
anrM eedvM aAmien puRE
nyic@. eedvM pRu, kAzE
EnA, aEnkM neL kA
iEl ? nineAnAkA n
. BAviyi nieR wMbM aen
yAyiIM.
6
aAM eedvi vizVsic@. aA
mieR vizVAsM, nItiEyAew jIvi
tiM sdHv]ik ec@tiM sm
mAyieH eedvM tImAnic@. 7 eedvM
aAmiEnAw pRu, bAbiElANY
yiel QriniM nie ekAuv
yEhAvyA {A. ninH Q EdzM
ntinANH {Anen ecyHttH nI
Q EdzieR wmyAyiIM.
8
qA aAM pRu, qeR yjmA
nnAy yEhAEv, Q EdzM qni kiu
emH {AenenyANH Rik?
9
eedvM aAmiEnAw pRu, n
o krARuAM. m vyAy o p
vienyM m vyAy o epAwi
enyM m vyAy o mnAwienyM
ekAuvrik. o cAliieyyM o
Avi ienyM ew ekAu vrik.
10
aAM aetl A M ekAuvH eedv
i smic@. Q m]geL aAM
ekAl@kyM avey Qru kxNmAyi
mRikyM ecyHt. av ru kxN
eL En Ener vc@. pikeL ru
kxNmAiyil. 11piIwH vliy pi

15

13
k m]geL tiA v. pE aAM
avey oAwic@.
12
EnrM vLer eevki. sUrY asHt
miARAyi. aAmi vLer RM vri
kyM RiEl vI}ukyM ecyHt.
ayA RiyEA BIkrmAy u
pr. 13anrM yEhAv aAmiEnAw
pRu, etlAM nI aRiyNM+ nieR
pigAmik avEwtl A rAjY
vsiA EpAkyANH . avrview
anYerEAel k}iyM. aAukA
aver nARu vxEH awimkLA
kyM avErAw UrtkAukyM ec
@M. 14pE aver awimkLAiy rAjY
e {A ziiM. nieR jnt aviwM
viu EpAkyM opAwH nl sADn
ew ekAuEpAvukyM ec@M.
15
nI vLer vyAver jIvi
M. smADAnEAew nI mriM. nieR
wMbEAewAH nieyM sMsHkri
M. 16nAlu tlmRk EzxM nieR
jnt Q EdzE tiric@ vM.
smyM, nieR jnt aEmArYer EtAliM.
aview tAmsi aEmArYer zii
A {A nieR jntey pEyAgi
M. tH BAviyiel kArYmANH, kArNM
aEmArY EA ziiewvA t
vM dxHwrAyiIiil.
17
sUrY asHtmicEA vliy u
pr. c m]g ru kxNLAyi
aEA}uM aview kiwAyi.
smyM puky o agHnisHtMBM c
m]gL@ew kxNiwyilUew kw
EpAyi.
18
aen aH yEhAv aAminH
vAgHdAnM nkyM o krARuA
kyM ecyHt. yEhAv pRu, {A
Q EdzM nieR pigAmik nM.
QjipH t ndiM yIsH
mhAndi
miwyilu EdzM {Anv nM.
19
EknY, eknisY, kdHEmAnY, 20hitY,
eprisY, erPAyImY, 21aEmArY, knA
nY, gizY, eybUsY, qivew
EdzmANitH.

hAgA q Bt
] Y
sARAyi yi aAmieR
BArY. avM aAmiM ik
L@Ayiil. sARAyiH QjipHtkAri
yAy B]tYyAyi. hAgA qAyi
avL@ew EprH . 2 sARAyi aA
miEnAw pRu, ikeL sviA
yEhAv ver qe avdicil.
atinA qeR B]tY hAgAriEnAewAM
EpA. avLiniA ien
{AeneR sVM ienEAel
sVIkric@ekAAM.
aAM teR pi sARAyiey as
ric@. 3aAM knAEdz pvxM
tAmsicti EzxmAyi atH. sARA
yi teR BAvAy aAminH Qji
pHtini teR B]tYyAyi hAgA
rien nkyM ecyHt.

16

l
i 15:12-16:16
4

hAgA aAminiM gBM Dric@.


a mnilAiyEA hAgArinH aBi
mAnM EtAkyM teR yjmAniey
A ExHWyA tAen EtA av
AkyM ecyHt. 5pE sARAyi
aAmiEnAw pRu, qeR B]tYyi
EA qe evRu. ti {A
nieL ew. aveL {A
ni t. av gBiNiyAyi.
aEA av qeA ExHWey
kkyM ecyHt. {LilArA zri
ey yEhAv niyiNemAeN
eR #hM.
6
pE aAM sARAyiEyAw pRu,
nI hAgArieR yjmAniyA. nin
vELAwu nieRyixHwmsricH v
iAM. atinA sARAyi hgArien
ziic@. hAgA dErH oAwiEAvukyM
ecyHt.

hAgArieR pu yizm
H AEy
mmiyiel o nIRvyH smIpM
vcH hAgArien yEhAvyew dt ku.
riEl mAmEY yi atH.
8
dt pRu, hAgA, nI sARAyiyew
B]tYyANH. pieANiview nitH?
nI qEAA EpAtH?
hAgA pRu, {A sARAyiyi
niM oAwi aklukyANH.
9
yEhAvyew dt hAgAriEnAw pR
u, sARAyi nieR yjmAniyANH.
avL@ew vIiEl mwi aveL a
srik. 10yEhAvyew dt hAgAri
EnAw w pRu, niiniH
aEnkM Ep jniM. nieR sti
prrk qiyAelAwAyAM.
11
yEhAvyew dt vIuM pRu,
hAgA, EA nI gBiNiyANH, nI
orAien sviM. av
yizHmAEy q EpriwNM, kArNM nI
avEhLieuevH yEhAv aRiu.
av nie shAyikyM ec@M.
12
av o kAuk}uteyEAliriM.
av tikc@M sVtnAyiriM. av
qlAvM qtirAyiriM. qlAvM
avM qtirAyiriM. av o l
niM meA lE mARieA
irikyM, teR sEhAdrAew
awH tAvLmwikyM ec@emiluM
av avM qtirAyiriM.
13
yEhAv hAgAriEnAw sMsAric@.
hAgA eedve o putiy Epri
viLic@. av avEnAw pRu, nI
qe kA eedvmA. av
en pRyA kArNM, Q l
EpAluM eedvM qe kAkyM qe
ikyM ec@! qv ktiy
tANH. 14atinA jlAzyinH EblhAyI- ErAyi q Ep v. kAEd
ziM EberdiM mEYyAyi atH.
15
hAgA aAmieR iey s
vic@. aAM iH yizHmAEy q
Epmiu. 16hAgAri yizHmAEy jnic
7

l
i 17:1-18:1

14

EA aAminH qpARu vyA


yi.

pricE
H CdnM krARieR awyALM
aAmieR etAieyAtAM
vyi yEhAv av tY
eu. yEhAv pRu, {A svz
nAy eedvmA.* qni Evi A
rY ec@k+ qe asricH zri
yAy mAi jIvik, 2 nI aen
ecyHtA {A nmiwyi o krARu
AAM. nieR jntey o vliy jnt
yAem {A vAgHdAnM ec@M.
3
aEA aAM eedvi mi
mui. eedvM avEnAw pRu,
4
new krARiel qeR BAgM tANH+
nie {A aEnkM jntkL@ew pitA
vAM. 5 nieR Ep {A mAuM-nieR
Ep ni aAM qAyiriil, aA
hAM qAyiriM. aEnkM jntkL@ew
pitAvAtinAlANH ninH {A Q
Ep nkiytH. 6{A ninH aEnkm
EnkM pigAmikeL nM. niiniM
putiy jntkL@AM. niiniM
rAjAAAM. 7ninM qnimiw
yi {AenA krARuAkyM ec@M.
Q krA nieR qlA pigAmikM
wi EviyANH. Q krA nitYmAyi
wM. {A niL@ewyM niL@ew
skl pigAmikL@ewyM eedvmAyiri
M. 8Q EdzM {A ninM nieR
pigAmikmAyi nkyM ec@M.
nIyiEA sri knAEdzM
{A nin tM. qeEmAyi {A
ninH Q EdzM tM. {A nieR eed
vmAyirikyM ec@M.
9
eedvM aAhAmiEnAw pRu, ni
krARiel nieR BAgM tA. nIyM
nieR pigAmikL@M qeR krA a
sriM. 10nI asriE krA tA
NH. nIyM {AM tilu krA.
nieR pigAmikM wiytANH.
jni qlA ikL@M pricHEC
dnM nwiyiriNM. 11niwyilu
krA ni pAli qti aw
yALmAyi ni a#cM mRiNM.
12
iH qu divsM AymA
EA ni aveR pricHECdnM nw
NM. nieR jntyi piRvM
niL@ew awimkLAyirivM
ikeL pricHECdnM nwNM.
13
aen nieR jntyie qlA
ikL@M pricH E CdnM ecNM.
nieR li piRvErA awimyA
yieAu vvErA y qlA ik
L@ewyM pricHECdnM nwNM. 14aA
hAEm, qniM ninM wyilu krA
tANH+ pricHECdnM A etA
puxM teR jntyi niM Evep
wewM. qekAeA ayA
qeR krA lMGiciri.

17

s v z n A y e e d v M -zAyi q
vAcYAM.

yish
H A-H vAgd
H pu
eedvM aAhAmiEnAw pRu,
nieR piyAy sARAyiyHM {A
putieyA Ep nM. sARA qAyi
riM atH. 16{AnveL a#hiM. av
{AenA puen nM. nIyAyi
riM aveR pitAvH. av aEnkM
putiy jntkL@ew ayAyiIM.
rAxH\L@ew rAjAA avLiniM
vM. 17eedvEAw drvu kANiA
aAhAM teR mKM miyiEl
nic@. pE av cirikyM sVyM
pRykyM ecyHt, qni Ru vy
Ayi, o puAkA k}iykyil.
sARAyHH etARu vySmAyi. av
M iyAkyil.
18
aEA aAhAM eedvEAw pR
u, yizHmAEy jIviciH nie
Esvie.
19
eedvM pRu, al! sARyHeA
puAemH {A pRy. av
nI yisHhAH q EpriwNM. av
mAyi {AeneR krARuAM. Q krA
aveR pigAmikAyi qAlvuM
nilniM.
20
yizH m AEylieni nI pR
{A Eku. aven {An#hiM.
avM aEnkM stikL@AM. av
pu mhAEntAL@ew pitAvAyi
IM. aveR wMbM o mhAjntyA
yiIM. 21pE yisHhAmAyiAyi
riM {AeneR krARuAk. sARA
yHA pu yisHhAAyiriM.
aw vxM Et smyM pu
AM.
22
aAhAmmAy sMBAxNM k}i
yw eedvM sViElEpAyi.
23
teR wMbiep qlA puxA
ewyM ikL@ewyM pricHECdnM
nwA eedvM aAhAmiEnAw kli
c@. atinA aAhAM yizHmAEyli
EnyM teR Bvni jnic qlA
awimkeLyM viLic@i. pNM ekAw
vAiy awimkeLyM aAhAM
viLic @ i. aAhAmieR wMb
iel skl puxAM ikL@M
aview owkyM ql A vM pri
cHECdiewkyM ecyHt. eedvM av
EnAw pRkArM qlAvM div
sM pricHEcdie@.
24
pricH E CdiewEA aAhA
mi etAieyA vyAyi.
25
punAy yizHmAEyli ptim vy
SM. 26aAhAmM puM oEr divs
mANH pricHECdietH. 27aAhAmi
eR vIiel qlA puxAM aEt
divsM pricHECdieu. vIi
jnicvM pNM ekAw vAev
mAy qlA awimkL@M aH pricHECdi
eu.
15

18

m szk
piIwH , yEhAv vIuM aA
hAmi tYeu. mE%yew

15
oA mr smIpM tAmsikyAyi
aAhAM. o divsM vuM w
wiyi smyH aAhAM teR
wArieR vAti rikyAyi
. 2 aAhAM tlyyi EnAiy
EA tni mi mEp ni
ku. aver kEA aAhAM
avew aw ec mui.
3
aAhAM pRu, yjmAnAEr, ni
L@ew EsvknAy qEAewAH alEnrM
tiyAluM. 4aviwe pAd k}u
kA {A evM ekAuvrAM. Q mr
Nli ni vimiAM. 5{A ni
eR BNM ekAu vrAM. ni
Ev k}iAM. qiH yA
wrAM.
av m EpM akArM stic@
ekAu pRu, a ekAAM, nI pRy
EAel { ecAM.
6
aAhAM wAriElH oAwi. aA
hAM sARAEyAwu pRu, EvgM EgAtu
ekAH m kxNM aM A.
7
qiH aAhAM teR kkAliyew
awEH oAwi. ati vuM ecRu
mAy kALiey piwicH teR B]tYeR
ki ekAw. kALiey EvgM
ekA BNM pAkM ecA aAhAM
B]tYEnAw pRu. 8 RciyM pAluM pA
iyM aAhAM mEpewyM
mi ekAu vc@. qiH av mrc@
vi BNM k}ic @ ekAiEA
aAhAM av viLA s
nAyi ni.
9
aEA av aAhAmiEnAw
EcAdic@, nieR BArY sARA qview?
aAhAM pRu, av wAri
luH.
10
aEA yEhAv pRu, vskA
l {A vIuM vM. aEA, nieR
BArY sARAyHH o puAyiriM.
wAriiliH etlAM Ek
kyAyi sARA. 11aAhAmiM sARA
yHM vLer AymAyi. ikLA
zriyAy AyemAe sARAyHH
k}ii.
12
atinA tA EketAM sARA
vizVsicil. av sVyM ciric@ekA
u pRu, qniM qeR BAviM
vyAyi. qni uL@A
AyvuM k}iu.
13
aEA yEhAv aAhAmiEnAw
pRu, sARA cirikyM tni i
kL@A AyM k}iuev pRy
kyM ecyH t . 14yEhAvyH sAYm
lA qeiluM kArYmEA? l! vs
kAl {A vIuM vM. nieR
BArY sARAyHH o uAyiriM.
15
pE sARA pRu, {A ciri
cil! (ByM mlmANH avLi pRtH.)
qA yEhAv pRu, a stYmel
eniRiyAM. nI ciric@!
16
aEA m EpM EpAkAen}u
Eu. av esAEdAmiEner EnAi

l
i 18:2-28

eAH dizey lYmAi nwA


rMBic@. av v}i kANiA aA
hAmM avErAewAM EpAyi.

eedvvumAyi aAhAmieR
vilEpz
17
yEhAv sVyM pRu, {Anini
ecA EpA kArYM aAhAmi
EnAw mRyHNEmA? 18aAhAM o z
mAy mhArAxH \ mAkA EpA. mi
yiel jnt av mlM a#hiew
kyM ec@M. 19aAhAmmAyi {A
o viEzxe krA AiyiuH.
yEhAv kl i v}iEy jIviA
av teR mELAwM pigAmikELAwM
klitinANH {Anen ecyHttH.
nItiyM nYAyvuM pAlicH av jIvi
tinANH {Anen ecyH t tH .
aEA yEhAvyAy qniH, {Anv
vAgH d AnM ecyH t etAe nkAnA
mElA.
20
anrM yEhAv pRu, esAEdA
mieRyM egAEmAryewyM ahAsM
y {A Ekiri.* aview
dxH w A vsi. avew pApM
ekAwiytA. 21atinA {A tAE}A
iRiec,H kArY EkiwEALM BIk
rmAENA q EnAe. aEA mAEm
aetni niymAkyZ.
22
atinA m puxAM esAEdA
miEl nwA wi. qA
aAhAM aview yEhAvyew mi
ni. 23anrM aAhAM yEhAvey
smIpic@ EcAdic@, yEhAEv, dxHw
Aer nziiEA aH nlvEryM
nziiEmA? 24 ngri a
nl v eiElA? qiluM aH
ngrM nziiEmA? tIcyAyM aview
jIvi a nItimAA mlM nI
ngre riM. 25tIcyAyM nI
ngrM nziiil. dxHwAer ekA
lA nI a nItimAAer ekAltH.
M ekAl e A nItimAAM
dxHwAM oEpAlAM- av M
ziiewkyANElA. miyew m}u
v viDikAvANElA nI. zriyAytH
nI ec@emH qniRiyAM.
26
aEA yEhAv pRu, esAEdAM
ngri qni a nItimAAer
kANAnAyA ngre m}v {A
riM.
27
aEA aAhAM pRu, a
EyAw tArtmYewEA, yEhAEv,
{A evRuM epAwiyM cArvuM mAM.
pE {A aEyAw EcAdiA mti
. 28au nItimAA Rvuei
ElA? ngri nAlu nItimA
AEry_evi q ec@M?
au Ep Evi nI Q ngrM nzi
iEmA?
e s A E d A m i e R y M . . . E k i r i esAEdAmi
elyM egAEmAryielyM dxHwArA pIfi
ie jnL@ew nilviLiyAyi tH.

l
i 18:29-19:16

16

yEhAv pRu, nAu nItimA


Aer aview kA {A ngrM
nziiil.
29
aAhAM vIuM pRu,nAl
nItimAAer mAM aview kA aH
ngrM nziiEmA?
yEhAv pRu, nAl nItimAAer
kANAnAyA {A ngrM nzii
il.
30
aEA aAhAM pRu, yEhA
Ev, dyvAyi qEAw EdxYM EtAEt,
{AnEyAwH yM wi EcAdie+
m nItimAA mAEmy_evi
aH ngrM nziiEmA? yEhAv
pRu, m nItimAAerA
{A ngrM nziiil.
31
aAhAM pRu, yEhAEv, dy
vAyi o wi EcAdiA qe a
vdi. aview p nItimAAEr
_eviElA?
yEhAv pRu, p nItimAAer
kA {A ngrM nziiil.
32
aEA
aAhAM
EcAdic@,
yEhAEv qEAw EdxYmAktH, o
EcAdYM wi EcAdiA qe av
di. p nItimAAerA aH
q ec@M? yEhAv pRu, nItimA
ArAy p Ep nimiM {A
ngrM nziiil.
33
yEhAv aAhAmiEnAwu sMsAri
tH avsAniic H
aviwM viu
EpAyi. aAhAM teR vIiEl mw
ukyM ecyHt.

viwk. {vmAyi eelMgikmAyi


bewNM.
6
ElAH puREiRi tni pii
ktkwc @ . 7 ElAH avErAw pRu,
l! suh]EL, Q dxic v]i
aEt q {A niELAwEpik
yANH. 8i, o puxEnAwemAM
RiyiilA ru epm qni
H. qeR meL {A ni trAM.
aver niH qM ecAM, qAluM
Q mxYErAwu dyvAyi oM ecEt.
qeR vIi v ver qni sMr
iEH.
9
vIw vLiv mRupwi pRu,
v}iyini mARiniH ! qiv
sVyM pRu, ElAH q yA o
szknAyANH new ngri v
tH. EALyA nAemen jIviNemH
pEdziA viri! qiH av
ElAiEnAw pRu, avErALDikM
{ niEAwA wt v]iEkw
ecA EpAtH . qiH av
ElAiEnAwu wt wt aw.
av vAti awic@ tkemG
ieli.
10
pE ElAieR vIiluAyi
ruEp vAti R. ElAien
puREkAu vlic @ vIii kyi
av vAtilwc@. 11qiv puR
ni bAlv]M jnELyM a
rAimAi. atinA vIi kyRA
mic avH vAti kANAnAyil.
esAEdAmini rew
ruEpM ElAiEnAw pRu,
nieR wMbie mAeriluM
Q ngri tAmsmEA? nieR pu
AErA puimAErA avew BA
AErA mu wMbAMgELA viewy
EA? aen erilumuei av
ErAwH EA te viwM viwA pEd
zik. 13{ Q ngrM nziiA
EpA. Q ngrM qmAM dxic
tAeNH yEhAv Ekiri. atinA
Q ngrM nziiA yEhAv {eL
aycirikyANH.
14
atinA ElAH puREiRi
teR epmeL vivAhM k}iA
niyic i ri mmELAw sMsA
ric@. ElA@ pRu, EvgM Q ngrM
viuEpAvi! yEhAv eevkAet
nziiM! pE ElAH tmAz pRyk
yAeNH av kti.
15
piEH sUrdic E A dtA
ElAien tiwewi. av pR
u, Q ngrM ziiewM. atinA
nieR BArYeyyM ewy ru ep
meLyM i EA viwM viwk.
aEA ngrEAewAM ni nzii
ewkyil.
16
pE ElAH zy}ilAy
tinA
a D] t ivc H aviwM viu
EpAyil. atinA ElAieRyM BArY
yewyM epmL@ewyM ki piwicH
12

ElAieR szk
a eevErM ru dtA
esAEdAMngriEl v. ngrk
vAwinwH rikyAyi ElAH
dtAer ku. pNiel cil v}i
EpArAyiriAmverANH ElAH k
tiytH. ElAH q}uEH avew awe
i nilnmic@. 2 ElA@ pRu, yj
mAnAEr, qeR BvniEl vH
qeR Ux sVIkricAluM. aview
niH kAluk k}uki rAi tAM.
qiH nAeL niH yA wrAM.
dtA mRupwi pRu, l, {
ctVri vimic@ ekAAM.
3
qA ElAH aver teR vIi
El
vrA nibic @ ekAEyi
. owvi dtA stic@. av
ElAieR vIiEl EpAyi. ElAH
av wiA ekAw. ElAH dt
AH tAM aM AieAw,
av a ti.
4
eevErM kiwARAti
mH pNieR qlA BAgni
m yvAL@M v]Amwu pux
A ElAieR vIiEl v.
esAEdAM nivAsik ElAieR vIwi
uM niH ElAien viLic@ EcAdic@,
5
nieR vIiElH rAi v
ruEp qview? aver puRE

19

17
rupuxA aver suritrAyi
ngri puRE ekAuEpAyi.
yEhAv ElAiEnAwM wMbEAwM
kNyvnAyi. 17a ekAAN
v ElAienyM wMbeyM ngr
i puRE ekAuEpAytH. puR
kwtiEzxM avrielArA pRu,
ni niL@ew jIv riA oAwi
eA_k! ngriEl tiriu EnA
tH. mAvuml, tA}HvryielAriwM ni
kymtH. mlyi kyRuM ver oAwk.
wyH vc @ niA ngrEAewAM
niL@M nziiewM!
18
pE ElA@ pRu, yjmAnAEr,
dyvAyi qe yDikM oAwiEt!
19
niL@ew dAsnAy qEAw ni
vLer kNkANi. pE qniH
mlvery v}i m}uv oAwAnAvil.
{A vLer sAvDAnM EpAvukyM
qeiluM sMBvikymAyA qA
Ak? {A ekAlewM! 20EnA,
tinwH vLer ecRiy o pNmH.
{A pNiElH oAwieAyHeA
E? aEAH oAwi {A suritnAyi
eAAM.
21
dt ElAiEnAw pRu, ekAAM.
nie {A atinvdiAM. {A
pNM nziiil . 22pE aEAu
EvgM oAwieA@k. ni pN
i suritrAyi qM ver qni
esAEdAM nziiAnAvil . (EsAv
qANH pNieR EprH. kArNM
aetA ecRiy pNmANH.)
esAEdAmM egAEmAryM nziiew
23
sUrY dic@ekAiEA ElAH
EsAvriEl EvzikyAyi.
24
aEt smyM yEhAv esAEdAmM egAEmA
ryM nziiA wi. yEhAv
ngrLi kAzniM tIyM g
kkyM vxiic@. 25aen yEhAv
ngr nziic@. ssY
ewy m}uv tA}HvryM pNLi
vsici skl mxYM nzii
eu.
26
oAwiEAkEv ngri EnH tiri
u EnAiy ElAieR BArY o
NAyiI.
27
aH atirAviel aAhAM q}u
EH tA yEhAvyew mi ni
lE EpAyi. 28aAhAM esAEdAM
EgAEmArA ngrLiEl EnAi. tA}Hvr
yilAek aAhAM kEAwic@. aview
niM DArALM puk ytH av ku.
o v tIyi niy puk EpAel
yAyi atH.
29
eedvM tA}Hvryilu ngreL nzi
ic@. a ecyHtEA eedvM aA
hAmien oAkyM ayAL@ew ani
rven nziiAtirikyM ecyHt.
ElAH tA}Hvryiel ngrLielAi
vsikyAyi. qA ngr
nziiM mH eedvM ElAien
aviewniM pRyc@.

l
i 19:17-20:4

ElAM puimAM
EsAvri tAmsiA ElAi By
mAyi. atinA ElAM ru ep
mL@M tAmsiA mlkLiEl EpAyi.
avrview o hyi tAmsic@. 31o
divsM mpui LypuiEyAw pR
u, miyiell AyiwvuM OIpux
A vivAhM k}ikyM avH wM
bmAvukyM ec@. pE new
anH AymAyi. nm ikeL trA
Q EdzeuM mu puxAmil.
32
atinA nmH new pitAvien
vIH wiiAM. qiH nmH av
mAyi
NEcrAM. aen nmH
new anilUew new wMbM nil
niAM! 33 rAi ru epi
kL@M EcH tL@ew aeneAH
vIu wiic @ . qiH mpui
pitAvieR kiwyi ecH ayA
L@mAyi NEc. ElAH vLeryDikM
wicitinA mk vH kiw pi
EtA q}uEu EpAyEtA aRiil.
34
piEH mmk LyvELAw pR
u, k}i rAi {A amAyi
kiw pvc@. nmiM aEhe
vIu wiiAM. qiH ninH aEh
vumAyi NEcrAM. aen nmH ik
L@AtiM wMbM avsAniAti
ritiM new pitAvien pEyA
giAM. 35aen rAiyM av
tL@ew pitAvien vIu wiic@.
qiH Lymk amAyi N
Ec. vl A et wic i tinA
ElAinH vNyM
mkL@ew vrvH
aRiyA k}iil.
36
ElAieR ru puimAM gBiNi
kLAyi. avew ikL@ew a av
ew anAyi. 37mv orA
ien svic@. avLv EmAvAbH
q Epriu. m}uv EmAvAbY
jntyEwyM pitAvH ayALAyi.
38
LyvLuM o pu jEmki. av
avnH eb- aI q Epriu. qlA
aEAnYEwyM pitAvAyi eb
aI.
30

aAhAM grAriEl EpA


aAhAM aviwM viH enegvi
El EpAyi. kAEdziM sUrimiw
yH egrA ngri aAhAM tAm
smAi. egrArilAyiEA, 2 sARA
teR sEhAdriyAeNH aAhAM jn
ELAw pRu. egrAriel rAjAvAy
abIEmelM
a Eku. ayA
sARey #hicH tAM Esvker
ayc @ sARey ekAuvrA niE
zic@. 3pE o rAiyi eedvM abI
EmeliEnAwu sVpH n i aLiec
yHt, nI mriM, nI tieyw
OI vivAhityANH.
4
pE abIEmelH aver sAR
EyAewAH zyic i il . atinA
abIEmel pRu, yEhAEv, {A
etukArnl . nirprADiyAy oven

20

l
i 20:5-21:14
5

18

aH vDiEmA? v qeR sEhAd


riyANH qH aAhAM teyAeN
EAw pRtH. yA qeR sEhAdr
nANH qH avL@M pRu. {A nirp
rADiyANH. {A ec@etAM {An
Riiil.
6
aEA eedvM abIEmeliEnAwH
o sVpH n i pRu, aet, nI
nixHkLnAeNH qniRiyAM. nI ec
yH t etAeN ninRiyil A yi
qM qniRiyAM. nie {A ric@.
qnietier pApM ecA nie {A
avdicil. avELAewA zyiA
nie {A avdic i l . 7 atinA
aAhAmieR BArYey tiric@ ekAw
k. aAhAM o vAcknANH .
av ninAyi AiM. nI jIvi
kyM ec@M. pE nI sARAey aA
hAmi mwi ekAwieli nI mri
em {A RpRy. nieR wM
bAMg m}uvM niEAewA
mriM.
8
atinA piEH atirAviel abI
EmelH teR qlA B]tYAeryM viLicH
sVpH n ei avErAwu pRu.
B]tYA By. 9aEA abIEmelH
aAhAmien viLic@ EcAdic@, nIey
inA {ELAwi ecyHttH? {A
niEAew etANH ecyHttH? qi
nANH av nieR sEhAdriyAeNH
qEAw kM pRtH? qeR rAjY
i nI vliy }LANH ekAu
vtH. etAM nI qEAw ectA
yi. 10qienyANH nI Byei
tH? nIeyinANH qEAwieneyA
e ecyHttH?
11
aEA aAhAM pRu, {A
Byi. viwe M eedve
driiel {A kti. sARey
EnwtinH erilueme ekAl@emH
{A kti. 12av qeR BArYyANH,
pE av qeR sEhAdriymANH.
aveLeR aeR mkLANH . pE
qeR ayew mkLl. 13eedvM qe
qeR aeR BvniniH dEr
ekAuEpAyi pl lLiluM al
yA viu. aen sMBvicEA {A
sAREyAw pRu, qniAyi qei
luM ec@k, n EpAiweAe
nIeyeR sEhAdriyAeNH jnELAw
pRyk.
14
aEA, qA sMBvic e tH
abIEmeli mnilAyi. atinA
ayA sARey aAhAmi tiric@
nki. ayA tAM AwkeLyM
kkAlikeLyM awimkeLyM wi
aAhAmi nki. 15abIEmel pR
u, tA nin umtH qeR
nAwANH. view qview EvNemiluM
nin tAmsiAM.
16
abIEmelH sAREyAwu pRu,
nieR sEhAdrnAy aAhAminH
{A yirM evixN ekAw
iuH. EA}uAy qlA kArYLiluM

EKdM kwiiAnANH {Ani ecyHttH.


{A zri vic@ qH qlAveryM
kANiAnANH {Anien ecyHttH.
17-18
yEhAv abIEmelieR wMb
iel qlA OIkELyM vYkLAi.
aAhAmieR BArY sARey abIEmH
tieywtinAlANH eedvM aen
ecyHttH. pE aAhAM eedvEAw
AictieR PlmAyi eedvM abI
EmelienyM ayAL@ew
BArYeyyM
awimeikeLyM suKewi.
sARAy
H H i piR
yEhAv
sARyH
nkiy
vAgHdAnM pAlic@. teR vAgHdAnm
sricH yEhAv sAREyAw vi
2
c @ .
aAhAmieR vAkYi
sARA gBiNiyAvukyM aveR pu
en svikyM ecyHt. etlAM eed
vieR vAgH d AnM EpAelk] t YmAyi
nw. 3sARA orAiey svi
kyM aAhAM avnH yisHhAH q
EpriwkyM ecyHt. 4 yisHhAinH qu
divsM AymAyEA eedvklny
sricH aAhAM aven pricHECdnM
nwi.
5
punAy yisH h AH piREA
aAhAmi Ru vyAyi. 6sARA
pRu, eedvM qe sEAxvti
yAi. Eti EkverAe
qEAewAM sEAxiM. 7{A, sARA,
aAhAmieR ien svi
emH M vicAriciuAvil. qA
v]yAeyiluM aAhAmi {AenA
puen nkiyiri.

21

vIi }
yisHhAH vL. vLer EvgM te
av KrBNM k}iARAyi. aAhAM
o vliy vi nki. 9hAgA q
QjipH t H awimyAyi aAhAmi
eR dYpuen svictH. hAgAri
eR pu yisHhAien kLiyA
kH sARyH H shiAtAyi. 10sARA
aAhAmiEnAw pRu, awime
ienyM avL@ew mkEnyM oAwik.
dErH aver oAwi! n mriEA
new sVH new pu yisHhA
i kiNM. awimeieR mk
new pu yisHhAiEnAwH aetA
e pvyHA wvrtH!
11
tH aAhAmien vLer vYAl
ewi. teR pu yizHmAEylien
ec A l i ayA vYsnic @ . 12qA
eedvM aAhAmiEnAw pRu, awim
eienyM mkenyEmAH d+Ki
tH. sARA vzYew EpAel ec
@k. yisHhA mAmAyiriM nieR
avkAzi. 13awimeieR mkenyM
{A a#hiM. av nieR mk
nANH. atinA aveR wMbi
niM {AenA mhArAjYM s]xHwiM.
14
piEH atirAviel aAhAM RcH
avuM evvuemwH hAgArien
8

19
lic@. hAgA sADnL@emwH
teR puEnAewAM yAyAyi. av
aviwM viH Eb-Ezb mmiyi al
15
u.
eR k}iEA avL@ew
evM tI. wiA alMEpAlumA
yiil . atinA hAgA teR
puen o iAi nii, 16hAgA
alM drM nw. qiv nw mti
yAi . teR pu evM
kiAet mriem hAgA kti. av
mritH
av kANAyi.
a ekAH av aviewyi kr
yA wi.
17
iyew krci yEhAv Eku. eed
vieR dUt sViniM hAgA
riEnAw viLic@ pRu, hAgA q
pi? ByeEw! ieR krc i
view yEhAv Eku. 18qNIu ecH
ien shAyi. aveR eek piwi
c@ nwk. aven {A aEnkM jnt
kL@ew pitAvAM!
19
piIwH eedvM hAgArinH o kiN
kAieAw. hAgA kiNi
niM vzYi evM sMBric @ .
av mknH evM ekAw.
20
iyew vLcyiluM eedvM avenA
ewAmuAyi. mmiyi tAmsic
yizHmAEy o EvArnAyiI.
av nAyi aeA pWic @ .
21
aveR a QjipHti avenA
BArYey kei. av pArA mmi
yi vsic@.

aAhAM abIEmelmAyi
vilEp
22
piIwH abIEmelM pIEAluM
aAhAmmAyi sMsAric@. abIEmel
ieR eesnYADipnAyi pIEA.
av aAhAmiEnAw pRu, nieR
ecyH t ikLiell A M eedvM niEAewA
H. 23atinA view eedvsmM
qEAwu tijH{ ec@k. qEAwM
qeR sAnELAwM nI RupulA
emH tijH{ ec@k. {A niEAw
RuvnAyi EpAel qEAwM nI
jIvic Q rAjYEAwM RuvnAyiri
k. {A niEAewEpAel qEAwu
kNkAuemM tijH{ ec@k.
24
aAhAM pRu, nI qEAw ep
mARiyEpAel {A niEAwM epmA
RuemH {AnitA tijH{ ec@. 25q
iH aAhAM abIEmeliEnAw prA
tieu. abIEmelieR B]tYA ev
m o kiN aphric@ qAyi
aAhAmieR prAti.
26
pE abIEmel pRu, rA
Ni ecyHtetH qniRikyil. ti
mH nI qEAwiArYM pRiumil.
27
atinA aAhAmM abIEmelM
o krARuAi. krARieR awyALmAyi
aAhAM tAM wkeLyM kkA
likeLyM abIEmeli nki. 28}u
epAwkeLyM aAhAM abIEmel

l
i 21:15-22:8

i smic@. 29abIEmelH aA
hAmiEnAw EcAdic@, qinANH nI }H
wkeL mAi niiytH?
30
aAhAM mRupwi pRu, nI Q
wkeL qini sVIkriEA
{AnANH Q kiN }ictH qtinH
etLivAkyANH.
31
atinA atiEzxM kiNRinH
Eb-Ezb q EpAyi. avri
vM aviewvcH tijH{eywtinA
lANH kiNRinH aen EpritH.
32
aen abIEmelM aAhAmM
Eb-Ezbyi vcH o krARuAi.
anrM abIEmelM pIEA q
eesnYADipM ePlisHtYew EdzE
mwi.
33
aAhAM nitYnAy eedvEAw
Aic lmAy Eb-Ezbyi o
viEzxe mrM n@. 34aAhAM ePli
sHtYew rAjYH dIGkAlM tAmsic@.

aAhAEm, nieR puen


blik}ik!
atienlAM EzxM aAhAmieR
vizVAsM prIiA eedvM ni
yic@. eedvM aven viLic@, aA
hAM! aAhAM viLiEku. {Aniview
yH! 2aEA eedvM pRu, nieR
puEnyM i EmAriyA EdzE
EpAvuk. aview nI nieR puen
ekAH qni blink. atH nI
sHEnhi nieR kpu yisHhA
ienyAyiriNM. aviwe mlkLi
elAieR mkLivcH aven EhAm
yAgM k}iyHk. mlyilAeN
{A niEAw pRyAM.

22

BAti aAhAM q}uEu k}u


tyH jInieki. aAhAM yisHhA
iEnAewAM ru yvB]tYAEryM i.
bliyH viR aAhAM eviey
w. qiv eedvM niEzic l
EEpAyi. 4 m divse yAyH
EzxM aAhAM der mkLiEl EnAi
t eceE lM ku.
5
aEA aAhAM teR B]tYAErAw
pRu, k}utymAyi view tuk,
{AeneR pumAyi l
EpAyi rADn nwe. piIwH {Li
EAu mwivrAM.
6
aAhAM bli viR mkeR
mli vc@ekAw. aAhAM o
vizixHw kiyM tIyM kielw.
qivrivM rADnAlE
EpAyi.
7
yisHhAH teR pitAvien viLic@,
aA! aAhAM mRupwi pRu,
qA mken!
yisH h A pRu, viRM tIyM
{A kAH. pE bliekAwA
m]gemview?
8
aAhAM pRu, qeR E,
blim]ge eedvM tM.

l
i 22:9-23:18

20

yish
H AH repw
aen aAhAmM puM l
E EpAyi. 9av eedvM niEzic
lei. aview aAhAM o
yAgpIWM pNitH viR atiE vc@.
qiH aAhAM teR puen eki
yiH yAgpIWiel viRkiE vc@.
10
qiH aAhAM kieywH teR
puen ekAlAenAi.
11
pE yEhAvyew dt aAhA
mien twu. dt sViniM
viLic@, aAhAEm, aAhAEm!
aAhAM viLiEku, qEA.
12
dUt pRu,nieR mken ekAl@
kEyA etiluM tri Evdnii
kEyA ectH. EA nI eedve
drikyM asrikyM ec@
tH {A ku. nieR puen, nieR
kpuen, qni bliyiA nI
tARAytH {A ku.
13
aAhAM dEr EnAiyEA o
EkAlAw ni ku. atieR
ekAuk iAi wiyi.
aAhAM ecH wien piwic@ekAu
v ekAH eedvinH bli ekAw.
aAhAmieR pu reu. 14ati
nA
aAhAM

li
yEhAv- yiEr q Ep nki.
EpAluM L@k pRyARuH. Q mlyi
vcH yEhAvey kANAnAM.
15
yEhAvyew dt rAmM sV
iniH aAhAmien viLic@. 16dt
pRu, nieR kpuen qni
Evi ekAlA tARAyi. nI qniAyi
aen ecyH t tinA {A nin
vAgHdAnM ec@+ yEhAvyAy {A
niEAw vAgH d AnM ec@. 17nie
{A sm]iyAyi a#hiM. kAz
n EpAel nin {A
pigAmikeL nM. kwRe mN
rik EpAel jnL@AyiriM.
nieR jnt avew m}uv zueL
yM EtAlikyM ec@M. 18nieR pi
gAmikLA miyiel qlA jntyM a
#hiewM. nI qe asricti
nA {A ninAyi en ec@M.
19
anrM aAhAM teR B]tYewy
wH mwieyi. ql A vM EcH
Eb-EzbyiEl mwi. aAhAM
aview ti.
20
etl A M k}iH aAhAM o
sEzM Eku, nieR sEhAdr nAEhA
riM aveR BArY miAyHM EA
ikL@H. 21mpu QsH. rAm
bUsH. mAm arAmieR pitAvAy
ekmEv. 22wH EkezdH, hEsA, p
dAzH, yidlAPH, ebTUEv. 23Rieb
yew pitAvAyi ebTUEv. miA
Q qu puAewyM
mAtAvuM
nAEhA pitAvumAyi. nAEhA
aAhAmieR sEhAdr. 24nAEhArinH
teR dAsi erymAyi nAlu puA
wiyAyi+ EtbhH, ghAM, thzH,
mAKA.

sARyew mrNM
sARA iyipE}u vySver
jIvic@. 2 knAEdze ehEA
q kirYH abyi
vcH sARA
mric@. sARyew mrNi aAhAM
vLer d+KikyM krykyM ecyHt.
3
piIwH aAhAM teR BArYyew m]tz
rIrM vc i H hitYErAw sMsAriA
EpAyi. av pRu, 4niL@ew rAjY
tAmsi o sAri mAmA
{A. atinA qeR BArYey sMsHk
riA qni lmil. qniH qeR
BArYey sMsHkriA Rc@ lM dy
vAyi tAluM.
5
hitY mRupwi pRu, 6EBA, au
{iwyilu mhAnAy eedvIk
EntAvANH. {ti vcH vuM
nl lM ayHH zvsMsHkAri
pEyAgiAM. xHwm {L@ew et
iluM zvEA ayHpEyAgiAM.
ayew BArYey sMsH k riti
niH aey M twykyil.
7
aAhAM q}uEH jneL vic@.
8
aAhAM avErAw pRu, qeR
mric BArYey sMsHkriti ni
ee shAyiA AmAy tAl
rYmei qniEvi ni EsA
hrieR punAy qEAEnAw sMsAri
k. 9 mEpl hyAeNniixHwm
lM. qEAnANtieR wm. atH av
eR pRieR ormANH. {AnvnH ati
eR zriyAy vil m}uvM nkAM.
zH m zAnmAyi {An vAutinH
ni m}uv EpM sAikLAyiri
NM.
10
qEAM L@kiwyiliri
Ayi. qEA aAhAmiEnAw
pRu, 11l, EBA, view qeR
skljnL@ewyM mi {A a
yHH miyM atilu hyM n.
aview ayH H ayew BArYey
mRvu ecAM.
12
aEA aAhAM hitYew mi
vic @ . 13aAhAM ql A vEwyM
mi vcH qEAEnAw pRu, pE
miyew vil trA {AnA#hi.
qeR pNM sVIkri. {AeneR
piey sMsHkrie.
14
qEA aAhAmiEnAw mRupwi
pRu, 15EBA, {A pRy Ek
, p pQH evi nmH oml.
mi qw. qiH zvsMsH k ArM
nw.
16
qEA teR miyew vil pRyk
yAeNH aAhAmi mnilAyi.
atinA aAhAM miyew vil
nki. aAhAM p pQu evi
i qEA Evi kc v wAren
lic@.
17-18
aen qEAeR vylieR wm
mARi. mE%yH ki} mEplAyilA
yi lM. aAhAM l
ieRyM hyewyM qlA mrL@
ewyM wmyAyi. qEAM aAhAmM

23

21
tilu wwiH ngrvAsik m}u
v sAikLAyi. 19atiEzxM aA
hAM knAniel ehEA q mE%w@

vyliel hyi sARey


sMsHkric@ 20aAhAM vyluM atiel
hyM hitYriniM vAi. atH av
eR wmtyilu zHmzAnmiyAyi.

yish
H AieR pi
aAhAM vLer v] nAMver
jIvic@. yEhAv aAhAmienyM
aveR v]ikeLyM a#hic@.
2
AyM ec o dAsnAyi aA
hAmi sklieRyM mtl.
aAhAM B]tYen viLic@ pRu,
nieR eek qeR wyew awiyi
vyHk. 3 H nI qEAewA tijH{
ecNM. knAni nieA ep
iey vivAhM k}iA qeR mken
nI avdiil q miyEwyM sV
ieRyM eedvmAy yEhAv sAi
yAyi qEAw tijH{ ec@k. n
aviwyilANH tAmsietiluM
o knAkAriey av vDuvAyi etr
ewtH . 4qeR nAiel qeR
sVM AewyiwyiEl ecl@k.
aviewniM qeR mk yisHhAinH
o vDuvien kek. qiveL
av Evi EAu ekAuvrik.
5
aEA B]tY EcAdic@, ep
i cilEA qEAewAH Q Edz
E tiric @ vrA mwikANiEc AM.
aenyAyA {A aven qEA
ewAM ayew mAt] EdzE i
eAu EpAkNEmA?
6
aAhAM avEnAw pRu, Ev!
qeR mken aEAu ekAu EpAktH.
7
sVieR eedvmAy yEhAvyANH
qe qeR jEdzniM EA
ekAuvtH. lM qeR pitAvi
eR lvuM qeR wMbieR Bv
nvumA. pE Q putiyEdzM
qeR pigAmikL@EwtAemH yEhA
v vAgHdAnM ecyHtiuH. qeR pu
Evi o epiey etrew
vA Evi yEhAv nieR miElH
or@ dten ayyH e. 8nieR ew
vrA epi visti pM
nI tijH{yiniM mnAM.
qAluM nIeyeR mken nAiEl
ekAuEpAktH. 9 atinA B]tY teR
yjmAneR wyew awiyi teR
eekvcH tijH{ ecyHt.

24

aEnVxNieR rMBM
B]tY aAhAmieR pH ok
eLyM ekAH aviwM viu. ayA mEnA
hrLAy ql A rM sAnL@M
DArALM ki ktiyi. emesAeA
AmYyiel nAEhArieR ngriElH
ayA EpAyi. 11B]tY ngri puR
eviNRinwE EpAyi.
OIk evM EkArA v sAyA
10

l
i 23:19-24:23

hHnmAyi aEA. ayA okeL


kiNRiEnAww muic@ nii.
12
B]tY pRu, qeR yjmAnnAy
aAhAmieR eedvmA yEhAEv,
aveR punH te o vDuvien
etrewA qe avdi.
qeR yjmAnnAy aAhAmiEnAw
kANYM kAU. 13{Aniview Q kiNi
kryi ni. ngriel ecRu
Arik evM EkArA v. 14yi
sHhAi EyAjic epH atiEltA
eNRiytinH {AenA viEzxe
awyALM kAirikyANH. viEzx
awyALM tANH + dyvAyi qni
evM wiA pAki pAM tA}Hi
ErNEm q {A pRyEA wi
, ayew okM {A evM
ekAwAM q pRy epiey
{A zriyAy vDuvAyi keM.
aen sMBvic A yisH h AieR
yTABArYey aH iANic
tAyi {A kM. qeR yjmAnEnAwH
aH kN kAiytAyi {A mni
lAM.

o BArYey ke
aEA, B]tY Aic@ k}iy
ti mAyi RiebA qeA ecRu
Ari aview v. ebTUEvlieR
puiyAyi RiebA. aAhAmi
eR sEhAdr nAEhArieRyM mi
yewyM punAyi ebTUEv.
RiebA evAvuM mliEli
yANH vtH. 16av vLer suriyAyi
. av o knYkyAyi; av
o puxEnAewAM oriluM Riyi
il. av kiNikryieli teR
pAM niRc@. 17aEA B]tY avL@ew
awEH oAwieyi pRu, nieR
pAiniM alM evM qni
wiA t.
18
RiebA EvgM mliniH pAM
tAe}yiRi av evM ekAw.
RiebA pRu, wi, EBA.
19
ayA evM ekAw k}iy
wen RiebA pRu, ayew ok
M {A evM ekAwAM. 20av
EvgM ok evM wiA
etAiyiEl teR pAiel evM
o}ic@. anrM av wt evM
EkArA kiNi kryiEl vIuM
EpAyi. av qlA okM evM
ekAw.
21
B]tY aveL nizbHdnAyi vIic@.
teR yA sPlmAA yEhAv o
mRupwi ttAENA qR vA
ayA aveL EnAi. 22ok evM
wic@ k}iEA, ayA Rieb
yHH kA oQsH m o sV
EmAtirM sAnic @ . wAet
aH
oQsH m ru sVvLkL@M
av nki. 23B]tY EcAdic@, nieR
a rANH? nieR aeR lH
15

l
i 24:24-50

22

qeR sMGi tAmsiA wmA


EmA?
24
RiebA mRupwi pRu, nAEhAri
eRyM miyewyM punAy ebTU
EvlANH qeR a. 25anrM av
pRu, niL@ew ok Ev
vyHEAluM RA vzYi l
vuM aviewyH.
26
B] t Y mui niH yEhAvey
rADic@. 27B]tY pRu, qeR yjmA
neR eedvmAy yEhAv vA}He
v. yEhAv qeR yjmAnEnAwu
NyM vizVAsvuM kANic @ . yjmAn
punH zriyAy vDuvien kAivA
yEhAv qe qeR yjmAneR bu
BvniEl nyic@.
28
aEA RiebA oAwiEAyi teR
vIukAErAwH etlAM pRu. 29-30Rieb
yH H
o
sEhAdrAyi.
lAbA qAyi aveR EprH .
ayA pRetlAM RiebA teR
sEhAdrEnAw pRu. lAbA av
pR ic@. avL@ew eekyiel
vLkL@M EmAtirvuM k lAbA kiN
ikryiElH oAwi. aview kiNi
kryi okELAewAH mxY
niAyi. 31lAbA pRu,
EBA, ayH sVAgtM! view puR
niAet akE v! ayH
RA o mRiyM okiwvuM {A
oiyiuH.
32
aAhAmieR B]tY Bvni
El kyRi. lAbA okL@ew jIni
a}iyH tiM avyH vyH E A
ekAwtiM ayAeL shAyic @ .
ayAM M kA k}uvA
evvuM lAbA ekAw. 33qiH
lAbA ayAH BNM ekAw.
pE B]tY a tiA mwic@. ayA
pRu, v kArYM pRyAet {AenA
M k}iil.
atinA lAbA pRu, qi
pRy.
Rieby
H
Eviy vilEpz
34
B]tY pRu, {A aAhAmieR
B]tYnANH. 35yEhAv qeR yjmAnen
ql A ArYiluM sm] iyAyi a#
hiciuH. qeR yjmAn o mhAnA
yiri. aEhi DArALM wmAw
kELyM yEhAv nki. aEhi
DrALM sVvuM eviyM B]tYAmH.
aAhAminH aEnkM okL@M k}ut
kL@mH. 36sARyAyi qeR yjmA
neR pi. vAkYi av o
pu jEmki. qeR yjmAn teR
sVelAM pu nkyM ec
yHt. 37yjmAn qeeAH o ti
jH{ ecic@. aEhM qEAw pRu,
qeR mken knAnini o ep
iey vivAhM k}iA avditH.
n aviwyilANH k}iyet
iluM o knAkAriey qeR mk
BArYyAtH qniixHwml. 38atinA

nI qeR pitAvieR rAjY EpAkA


em tijH{ ec@k. qeR wMb
i EpAyi qeR mknH o vDuvien
etrewk. 39{AeneR yjmAn
EnAw EcAdic@, OI qEAewAM
EAu vieliElA? 40pE qeR
yjmAn pRu, {A yEhAvey
Uxi. yEhAv teR dten
niEAewAmycH nie shAyiM. nI
qeR wMbAriniH qeR pu
vDuvien etrewkyM ec@M.
41
pE nI qeR pitAvieR rAjY
EpAkyM qeR mknH o vDuvien
trA av tARAkAtirikyM ecyH
tA nI Q tijH{yiniM mnA
yiriM.
42
H {A Q kiNRinwei
Aic@, qeR yjmAnnAy aA
hAmieR eedvmAy yEhAEv, qeR
yA sPlmAENEm. 43vew evM
EkArA v o ecRuAriAyi
{A Q kiNikryi kA ni
AM. qiH {A pRyM, nieR pA
i nilM evM dyvAyi qni
wiA t. 44aEA aEyAjYyAy
yvtiyAeNi o EtYktri
rM pRyM. av pRyM, Q evM
wi, ayew okM {A
evM ekAwAM. aen ep
ieyyANH yEhAv qeR yjmAn
puEvi etrewirietH
{AnRiyM.
45
{A Aic@tIM mE Rieb
A evM EkArA v. avL@ew m
li evM EkArA pAvumAyi
. {AnvELAwlM evM vzYeu.
46
av EvgM EtALiniH pAM tA}Hi
qni evM o}ic@ t. qiv
pRu, wi, ayew ok
M {A evM ekAwAM. ati
nA {A evM wikyM av
ok evM ekAwkyM ecyHt.
47
anrM {A avELAw EcAdic @ ,
rA nieR a? av pRu,
nAEhArieRyM miAyEwyM pu
nAy ebTUEv NH qeR a.
aEA {A av EmAtirvuM vL
yM ekAw. 48{A tl nic@ yEhAv
yH ni pRu. qeR yjmAnnAy
aAhAmieR eedvmAy yEhAvey
{A rADic @ . qeR yjmAneR
sEhAdreR
pQiyewywEH
qe Env}i nyic t i {Anv
EnAw ni pRu. 49ni pRy, ni
qeR yjmAnEnAw kNyM vizVA
svuM puli aEhinH niL@ew
puiey nkyiEl? aEtA niL@ew
puiey aEhi nkyielA
ENA? qAyAluM pRyU. aEA {Aen
ecNemH qni tImAniA
mElA.
50
aEA lAbAM ebTUEvluM pR
u, yEhAvyew niEyAgmA
eN {LRiy. atinA {

23
ti mAM vA pRyAnAvil .
51
tA RiebA. aveL ekAuEpA.
nieR yjmAnpu aveL vivAhM
k}ie. yEhAvyew #hM atANH.
52
EkEA aAhAmieR B]tY
nil mui yEhAvyH ni
pRu. 53aEA av RiebyHH
tA ekAuv sAn nki.
ayA avH mEnAhrmAy vO
L@M sVvuM eviyM ekAu B
rNL@M nki. avLew ayH M
sEhAdrM ayA vilwiy sAn
nki. 54pie, ayAL@M M
niRey tikyM wikyM ecyHt
EzxM rAi aview cilv}ic@. piE
H atirAviel NeNIH av pR
u, ni { qeR yjmAneRyw
E mwe.
55
Riebyew ayM sEhAdrM
pRu, RiebA Rc@kAlM {L@ew
ew k}iye. o pdivsM. ati
EzxM av EpAkAM. 56qA B]tY
avErAw pRu, qe aDikM tAm
siitH. yEhAv qeR yA sPl
mAiyiri. ni {A qeR yjmA
neRywE EpAke.
57
Riebyew ayM sEhAdrM pR
u, { Riebey viLicH av
L@ew xHwM EcAdie. 58av Rieb
ey viLic@ EcAdic@, nI EA yA
L@ew ew EpAkA xHwewEvA?
RiebA pRu, aEt, {A EpA
.
59
atinA aAhAmieR B]tYEnAwM
ErAwemA EpAkA av Rieb
ey avdic@. Riebyew yEy
yM ew ayc@. 60RiebA yA tiric
EA av avELAw pRu,
{L@ew sEhAdrI, nI aEnkM
EkAwi jnL@ew ayAke. nieR
pigAmik avew zueL EtAlicH
avew ngr eekywe.
61
anrM RiebyM avL@ew y
yM okL@ew puR kyRi B]tYEnyM
EryM agmic @ . aen B] t Y
RiebEyyM i vIiEl mwi.
62
yisHhAH EblhyiErAyiniM
enegvi tAmsikyANiEA. 63o
sAyAhH n i yisH h AH DYAni
nAyi vyliEl EpAyi. yisHhAH mk
LiEl EnAiyEA derni v
okeL ku.
64
RiebA EnAiyEA yisH h A
ien ku. aEALv okR
niM cAwiyiRi. 65av B]tYEnAw
EcAdic@, ne kANA Q vylilUew
v ecRuAr rANH?
B]tY pRu, aeteR yjmAnpu
nANH. aEA RiebA mwpwM ekAH
teR mKM mRc@.
66
sMBvic e tl A M B] t Y yisH h Ai
EnAw vivric@. 67anrM yisHhAH
epiey teR ayew wAri
El ieAu v. divsM te

l
i 24:51-25:18

RiebA yisH h AieR BArYyAyi.


yisHhAH aveL vLeryDikM sHEnhi
c@. aen yisHhAinH teR a
yew mrNEzxM vliy zVAsM EtAi.
aAhAmieR wMbM
aAhAM vIuM vivAhM k}ic@.
ekRA qAyi ayAL@ew
putiy BArYyew EprH. 2 av si%A,
eyAzA, emdA, midYA, yizHbA,
vhH qiv jM nki. 3 ezb
yewyM eddAeRyM pitAvAyi
eyAzA. aUrIM, elzIM, elyIM
qiv eddAeR pigAmikLAyi.
4
PA, eP, hEnA, abIdA,
qdAgA, verAe midYAeR mLAyi
. Q meLlAM ekRyewyM aA
hAmieRyM vivAhini piR
vrANH . 5- 6aAhAmieR mrNi
mH aEhM teR dAsimAew pu
AH cil sAn nki aver
ki}EAu pRuviu. aEhM aver
yisHhAiniM dEryc@. anrM
aAhAM teR sV m}uv yisHhA
i nki.
7
aAhAM 175 vySver jIvic @ .
8
piIwH INitnAyiIH aAhAM
mrNmwu. dIGvuM sMt]pHtvumAy
o jIvitmAyi aEhiERtH .
aEhM mric H pUv i kErAw Ec.
9
aEhieR mLAy yisH h AM
yizHmAEyluM aEhe mEplyiel
hyi sMsH k ric @ . EsAhArieR
punAy qEAERtAyi h.
mE%yHH ki}Ayi lM. 10hitY
ew eekyiniM aAhAM vAiy
hyAyi atH. aAhAM aview
teR piEyAewAM aweu. 11a
AhAmieR mrNEzxM eedvM yisHhA
ien a#hic@. yisHhAH Ebl
hyiErAyIyi tAmsM w.
12
yizHmAEylieR vMzAvli tANH.
yizH m AEy aAhAmieRyM sAR
yew QjipHtkAriyAy B]tY hAgAri
eRyM pu.
13
yizHmAEylieR stikL@ew Ep
k+ enbAEyAAyi mpu.
pie EkdA jnic@. wH adHvEy,
mibHzAM, 14mizHmA, dmA, mA, 15hdAdH, EtmA,
ey, nAPIzH , EkedmA qiv.
16
yizHmAEylieR puAew Epk
atAyi. oAErA puM piAlH
ecRu ngrLAyi mARiy sVM pALy
L@Ayi. pu puAM sVM
jnty rAjmArAerEAelyAyi
. 17yizHmAEy 137 vySver jIvi
c@. anrM ayA mricH pUvikErAw
Ec. 18yizHmAEylieR pigAmik
mmiyielAwM tAvLmwic@. Ed
zM hvIlyi niH QjipHtiEnAw Ec
veryM riniM aIRiy
veryM vYApici. yizHmAEylieR
pigAmik wiew yizHmAEylieR
sEhAdreR jntey mici.

25

l
i 25:19-26:11

24

yish
H AieR wMbM
tH yisH h AieR kTyA.
aAhAminH yisH h AeeA pu
Ayi. 20yisHhAi nAl vy
AyEA av Riebey vivAhM
k}ic@. p-arAMkAriyAyi Rieb
. av ebTUEvlieR puiyM arA
mYnAy lAbAeR sEhAdriymAyi.
21
yisHhAieR BArYyHH ikL@A
yil. atinA yisHhAH teR BArY
yHEvi yEhAvEyAw Aic @ .
yEhAv yisHhAieR An Eku.
yEhAv Riebey gBM DriA a
vdikyM ecyHt.
22
gBiNiyAyiEA Riebyew
vyi kiw ru u ti
e{i. RiebA yEhAvEyAw A
ic @ , qnieANieneyAe
sMBvitH? 23yEhAv avELAw pR
u, nieR zrIrii ru jn
tkLAtH. ru wMbL@ew BrNA
DikArik niini piRM. av
viBjiewkyM ec@M. o mk mv
EnA knAyiriM. mpu
Lyven EsviM. 24piIwH gBM pU
mAyEA Rieb rpuAer
svic@. 25mi v niRmAyi
. ErAmM niR Emli EpAelyAyi
aveR cM. atinA avnH
zAvH q Epriu. 26rAme i
piREA av zAvieR i
yi mRuek piwici. atinA av
nH yAEAbH qM Epriu. yisHhAinH
aRup vyAyiEA}ANH zAvuM
yAEAbuM piRtH.
27
ik vL. zAvH oru nl
nAyAukArnAyiI. eR EnrvuM
puRH vyli k}iyAnAyi av
nixHwM. qA yAEAbH vLer zAnA
yi. av wArii te
ti. 28yisHhAH zAvien sHEnhi
c @ . zAvH ekA m] g eL tiA
avnH xH w mAyi. pE yAEA
biEnAwAyi RiebyHH sHEnhM.
29
ori zAvH Ev k}i@ tiri
ec i. av vizekAH vLer
INici. yAEAbH o kli
amry EvvikyAyi. 30zAvH
yAEAbiEnAw pRu, {A vlAet
viz vliri. qniH atillM
v amry t. (atinAlAN
yAeL EdAM q viLitH.)
31
pE yAEAbH pRu, dYjAt
nAy puen nilyi nieR qlA
avkAzL@M eni viNM.
32
zAvH pRu, {A viz ekAH
tAH mric@k}iu. {A mricA,
qeR aeR sVeAM qe
shAyiil . atinA {A qeR
vItM nin nM.
33
pE yAEAbH pRu, nI aet
lAM qni temH dYM vAgHdAnM
ec@k. aen zAvH yAEAbinH
vAgHdAnM nki. zAvH teR pitAvi
19

eR sVieR oAhri yAEAbi


viu. 34aEA yAEAbH avuM hA
rvuM ekAw. zAvH qlAM tikyM
wikyM ecyHtEzxM EpAyi. a
en zAvH dYpuen nilyilu
avkAzielAM tniH vliy tAl
rYmiel etLiyic@.
yish
H AH abIEmeliEnAw
N pRy
ori o vliy AmmAyi.
aAhAmieR kAlAy
EpAel o AmmAyi atH. ati
nA yisHhAH egrAri ePlisHtY
ew rAjAvAy abIEmelieRyw
E EpAyi. 2yEhAv yisH h Ai
EnAw sMsAric@. yEhAv pRu, ni
QjipHtiEl EpAktH. {A kli
tinsric@ Edz tAmsik. 3
nAi tAmsik; {A niEAewA
mAyiriM. {A nie a#hiM.
Q EdzM m}uvM {A ninM nieR
wMbimAyi nM. nieR pitA
vAy aAhAmi
{A nkiy
vAgHdAnM {A nwAM. 4nieR wM
be {A kAziel n
EpAel viiM. Q EdzM m}uvM
{A nieR wMbi nkyM
ec@M. nieR pigAmikLilUew mi
yiel qlA jntkL@M a#hiewM.
5
{Anien ec@eteA nieR
pitAvAy aAhAM qeR vAk
asrikyM {A pRtH v
ikyM ecyHt. aAhAM qeR
klnkL@M niymL@M cL@M as
ric@.
6
atinA yisHhAH egrAri tAmsi
c@. 7 yisHhAieR BArY RiebA ati
suriyAyi. nAiel L@k
Riebeyi yisHhAiEnAw EcAdi
c@. yisHhA pRu, av qeR
sEhAdriyANH. RiebA teR BArYyA
eNH avErAw pRyvA yisH h A
i BymAyi. Riebey tieyw
A av te ekAl@EmA qAyi
yisHhAi ByM.
8
yisH h AH aview tAmsM wi.
eR nAL@kLAyEA o divsM abIEm
elH teR jnAlyilUew EnAi.
aEA yisHhAH RiebymAyi kLi
tmAzk
nw ku. 9abIEm
elH yisHhAien viLic@ EcAdic@,
v nieR BArYyEl? pieinANH
av nieR sEhAdriyAeN {
ELAw pRtH? yisHhAH avEnAw
pRu, qe ekAH ni aveL
tieywEmA q {A By.
10
abIEmel pRu, nI {ELAw
etu ecyH t iri. {LielArA
nieR BArYymAyi zyic i ei
av o mhApApieR aprADiyA
mAyi.
11
atinA abIEmelH qlA jn
M o tAI nki. av pRu,

26

25
oM Q mxYEnEyA Q OI
EyEyA pvitH. eriluM aver
pvicA vDiewM.
yish
H AH DniknA
yisH h AH
Edze vyli
vi vitc@. vxM ayA vliy
viLvH ekAyHetwkyM ecyHt. yEhA
v aven sm] mAyi a#hic @ .
13
yisH h AH DniknAyiI. o
vliy DniknAyiIMver ayA
wt wt sAdic@. 14ayAH
DArALM ipL@M kAliL@m
Ayi. aEnkM awimkL@myAAyi.
qlA ePlisHtYM ayAELAwH asUy
EtAi. 15atinA ePlisHtY yisHhA
ieR a aAhAmM aEh
ieR B]tYAM EcH vx
mu }ic qlA kiNRukL@M nziic@.
av kiNRukLi a}u niRc@.
16
abIEmelH yisHhAiEnAw pRu,
{L@ew nAw viu EpAvuk. nIyi
EA {eLA znAyiri.
17
atinA yisHhAH
aviwM viH
grAriel ecRiy ndi smIpM tAvLm
wic@. ayA aview jIvic@. 18aAl
i vLer mH aAhAM aview
aEnkM kiNRuk }ici. aAhA
mieR mrNEzxM ePlisHtY kiN
RukLi a}u niRc @ . atinA
yisHhAH mwiEAyi kiNRuk
vIuM }ic@. yisHhAH avyHH teR
pitAvH nkiyi Epk te
nki. 19yisHhAieR B]tYAM
ecRiy ndi smIpM o kiN }ic@.
kiNiniH o Rv epAieyA}uki.
20
qA egrAtA}H v ryi wkeL
Emyiciv yisHhAieR B]tYA
mAyi tiEleu. av pRu,
evM {L@EwtANH . atinA
yisHhAH kiNRinH ez q
Epriu. av Ep nkA kArNM,
aview evcANH av avEnAw vAdi
ctH qtAyi.
21
anrM yisH h AieR Esvk
meA kiN wi}ic@. L@k vH
kiNRieR EpriluM avkAzm
yic@. atinA yisHhAH kiNRinH
sitHnA q Epriu.
22
yisHhAH aviewniM mARi meA
kiN }ic@. M kiNRiEm
avkAzvAdvumAyi vil. atinA
av kiNRinH erEhAEbAH q
Epriu. yisHhA pRu, EA
yEhAv nmAyi o lM kANic@
tiri. view nAM epkyM
vijyikLAkyM ec@M.
23
yisHhAH aviewniH Eb-Ezeb
yiEl EpAyi. 24 rAiyi yEhAv
yisHhAiEnAw sMsAric@. yEhAv
pRu, {A nieR anAy aA
hAmieR eedvmA. ByeEwtil.
{A niEAewAmH . nie {A
a#hikyM ec@M. {A nieR
12

l
i 26:12-27:4

pigAmikeL viiM. qeR Esv


knAy aAhAmien ktiyANH {A
25
etAe
ec@tH.
atinA
yisHhAH aview o yAgpIWM pNitH
yEhAvey rADic@. ayA teR
tAvLM aview ApikyM ayAL@ew
B]tYA aview o kiN }ikyM
ecyHt.
26
abIEmelH egrAriniM yisH
hAien kANA v. teR pEdxHwA
vAy asienyM eesnYADip
nAy pIEAliEnyM abIEmelH ew
ekAuvi.
27
yisH h A EcAdic @ , qinANi
EA qe kANA vtH? mH nI
qEAw a sQXdilAyiil. nI
qe nieR rAjYM vi@EpAvA
wyAkEpAluM ecyHt.
28
av mRupwi pRu, yEhAv
niEAewAmAeN {LiEALRi
y. nH o krARuAAem
{ k. nI {eA vAgH
dAnM trNemANH {L@ew #hM.
29
{ nie pvicil. nI {
eLyM pviiel vA trik.
{ nie drEH oAwieciluM
a smADAnilAyi. EA
yEhAv nie a#hicirievH
vYmAyiuH. 30atinA yisHhAH
aveA vi nki. averlAvM
tikyM wikyM ecyHt. 31aw
divsM atirAviel oAErAM ti
jH{ ecyHt. anrM av smADAn
EAew aviwM viu. 32 divsM,
yisH h AieR B] t YA vH t
}ic kiNRieni pRu. B]tYA
pRu, { kiNi evM
ku. 33atinA yisHhAH kiNRinH
zibA q Epriu. ngrieR
EprH Eb-Ezb q te w.
zAvieR BArYmA
nAltAM vyi zAvH rH hitY
OIkeL vivAhM k}ic@. ov Ebri
yew mk eydIyAyi. mv
ElAeR mk bAsmM yi.
35
vivAh yisHhAiM Rieb
yHM vLer vixmmAi.
34

anrAvkAzieR zn
H
yisH h Ai
vyAvukyM
ayAL@ew kk zri kANA
nAvAviDM INikyM ecyHt. o
divsM ayA teR mpunAy
zAvien viLic@. yisHhA pRu,
mkEn! zAvH mRupwi pRu, {Ani
viewyH.
2
yisH h A pRu, {A v] nA
yiri. tAmsiAet {A mri
kyM ecyH E tAM. 3atinA nieR
auM vil@emwH nAyAi EpAvuk.
qni tiAnAyi o m]ge ekA
ekAu vrik. 4qniixHwm hArM
Ai, {An tie. aEA

27

l
i 27:5-32

26

{A mriM mH nie a#hiAM.


5
atinA zAvH nAyAi EpAyi.
yAEAbH pitAvien cti
yisHhAH punAy zAviEnAw pR
tH RiebA iAyi.
6
RiebA punAy yAEAbiEnAw
pRu, EnA, nieR a nieR
sEhAdrnAy zAviEnAw sMsAri
{A Eku. 7nieR a pRu,
qni tiAnAyi o m]ge ekAl@k.
atH pAkM ecyHtH qni trik. {An
tie. aEA {A mriti mH
8
nie
a#hiAM.
aekAH
E, {A pRy EpAel nI
ec@k. 9 puR EpAyi new i
iniH r EkAlAi ikeL
qni ekAurik. {Anvey nieR
anH xH w eviDM pAkewAM.
10
qiH nI BNM nieR anH
ekAuekAwk. aEA aEhM mri
MmH nie a#hiM.
11
pE yAEAbH teR ayAy
RiebEyAwu pRu, qeR sEhAd
r zAvH ErAmAv]tnAy o mxYnA
NElA. {A avenEAel ErAmm
vnl. 12qeR a qe sHpzi
EAe atH zAvH ael mn
ilAM. aEA aEhM qe a#
hiAet zpikyAyiriM ec@k!
qeEA? {AnEhe ctikyA
yiriiEl?
13
atinA RiebA avEnAw pR
u, }M vlmAyA {A aEt
ewAM. {A pR EpAeleyAe
ec@k. ecH EkAlAwkeL piwic @
ekAu vrik.
14
atinA yAEAbH puR EpAyi
rH wkeL piwicH aey lic@.
av yisHhAinixHwe rItiyi
atieR mAMsM pAkM ecyHt. 15anrM
RiebA teR mpu zAvinH
xHwe vOeLw. av atH
Lypu yAEAbien aNiyic @ .
16
RiebA EkAlAwkL@ew EtAelwH
yAEAbieR k}uuM eekkLuM mwi.
17
qiv tA pAkM ecyHt BNM
yAEAbien lic@.
18
yAEAbH teR pitAvien smIpicH
pRu, aA. aveR pitAv@ EcAdi
c@, mken nIyArANH?
19
yAEAbH teR pitAviEnAw pR
u, {A zAvANH. ayew m
mk. a@ pR EpAel {A
ecyHtiri. q}uEi {A Ev
yAwi ayHAyi ekAu v Rci
k}ic A luM. qiH qe a#hi
cAluM.
20
pE yisHhAH teR puEnAw
pRu, EvgM nIeyenyANH m]g
eL EvyAwi ekAtH?
yAEAbH pRu, ayew eedv
mAy yEhAv qni EvgM m]geL
kAi.

21

aEA yisHhAH yAEAbiEnAw


pRu, qeR awE v qeR
mkEn. {A nieeyA etAu
EnAe. nI qeR punAy zAvH
teEyA qH qniEA aRiyAM.
22
atinA yAEAbH teR pitAvAy
yisHhAieRywE ec. yisH
hAH aven etAuEnAiyiu pRu,
nieR zbHdM yAEAbiER EpAel
yiri. pE nieR eekk zA
viER EpAel ErAmAv]tvumANH.
23
aveR eekk zAviER
EpAel ErAmAv]tmAyiekAH yisH
hAinH atH yAEAbAeNH tiricRi
yAnAyil. atinA yisHhAH yAEA
bien a#hic@.
24
yisHhA EcAdic @ , nI yTA
i qeR mk zAvH teEyA?
yAEAbH pRu, aet, {A
zAvu te.
yAEAbi a#hM
aEA yisHhA pRu, BNM
ekAuv, {AntH tiiH nie
a#hiAM. yAEAbH ekAw B
NM ayA k}ic@. anrM yAEAbH
ekAw vIH ayA wikyM
ecyHt. 26anrM yisHhAH avEnAw
pRu, mkEn, aw vH qe
Mbi. 27atinA yAEAbH teR
pitAvieR awecH ayAeL
Mbic @ . zAvieR vOL@ew
mNM zVsic yisHhAH yAEAbien
a#hikyM ecyH t . yisH h A
pRu,
yEhAv a#hic vylukL@ew
gmAeNeR mknH.
28
yEhAv nin DArALM m} nke,
aen nin nl viLyM vIuM
lBie.
29
ql A jnL@M nie Esvie.
jntk nieR mi vNe. nieR
sEhAdrAEm nI BrNM nwM.
nieR ayew sAn nieR
mi nmikyM, nie asri
kyM ece. nie zpiv zpi
ewM. nie a#hiv a#
hiewM.
25

zAvieR a#hM
yisH h AH yAEAbien a#
hic@ k}iu. yAEAbH yisHhAi
eRywniM EpAyywen zAvH
Ev k}iu v. 31teR anH xHw
e rItiyi zAvH BNM tARAi.
zAvH atH teR pitAvieRywe
ic@. av teR pitAviEnAw pR
u, aA tA ayew pu. q}u
E. qiH {A ayHAyi Ev
yAwi pAkewi ekAuv BNM
k}i. qiH qe a#hicAluM.
32
pE yisHhAH avEnAw EcAdic@,
rA nI? av pRu, {A
ayew m pu zAvANH.
30

27
33

aEA yisH hAH vLer vix


nAyi pRu, aEA nI vM mH
qni BNM pAkM ecyHt ekAu
ttArANH? {An tikyM aven
a#hikyM ecyHt. ni a
#hM tiriecwAM pil.
34
zAvH aeR vAk Eku.
ayAH vLer EdxYvuM d+KvuM EtAi.
av epAiru. av teR pitA
viEnAw pRu, ni qeyM a#
hicAluM aA!
35
yisHhA pRu, nieR sEhAd
rnAy yAEAbH qe viciri.
av vH nin a#h ti
eyw!
36
zAvH pRu, yAEAbH q
te aveR EprANElA. atv Ec
te. rAM AvzYmANH
av qe pitH. m mk q
nilyH qeR avkAz av
tieyw. EA qeR a#h
L@M tieywiri. zAvH
w, qniAyi qeiluM a
#hM aH mAievciuEA?
37
yisHhA pRu, l, vLer eev
kiyiri. nie BriA aDi
kArM {A yAEAbi ekAw. av
eR qlA sEhAdrAM aveR B]tY
ArAemM {A pRu. wt
DAnYvuM vIuM kiA a#hvuM
{Anv ekAw. ni nin trA
oM bAiyil E.
38
qA zAvH teR pitAviEnAwu
w yAcic@, o a#hM mAEm
ayew kiluEA pitAEv? qe
yM a#hicAluM. zAvH kryA
wi.
39
aEA yisHhAH avEnAw pR
u, nI nl miyilAyiriil vsi
k. ninH vzYinH m} kiukyil.
40
jIviA nin EpArAEwivM. nI
nieR sEhAdreR awimyAM. pE
sVAtYinAyi EpArAw nI av
eR bnM EBdiM.
41
atiEzxM a#heLec A l i
zAvH yAEAbien evRu. zAvH
sVyM ElAcic@, qeR a tAm
siyAet mriM. atieR d+KAcrNM
k}iAluw {A yAEAbien
ekAl@M.
42
yAEAbien ekAl A zAvi
eR pripAwieyi RiebA aRi u.
av yAEAbien viLiic@ pRu,
nieR sEhAdr zAvH nie ekA
l A pripAwiyiw. 43aekAH
E, nI {A pRy EpAel
ec@k. hArAni qeR sEhAdr
lAbA tAmsiH. aveRyw
EpAyi oLic i rik. 44Rc@kAlM nI
aview tAmsik. nieR sEhAd
reR EkApM zmiEvALM. 45Rc@kAlM
k}iH nI avEnAw ecyHttH nieR
sEhAdr mRekA_M. a nie
mwi viLiA {AenA B]tYen viwAM.

l
i 27:33-28:11

o divsM te qeR ru mM
nxHweNem {AnA#hiil.
46
anrM RiebA yisHhAiEnAw
pRu, niew mkeR BArYmA hitY
rANH . Q OIk nimiM qni
vLer d+KmH. kArNemeEA? av
new Arl. yAEAbH avrielA
iey klYANM k}ic A pie
qni mrikEy niv]iyZ!
yAEAbH o BArYey etry
yisH h AH yAEAbien viLic H
a#hic @ . qiH yisH h AH
yAEAbinH o klnyM nki, nI
o knAkAriey vivAhM k}itH.
2
aekAH viwM vi@ nI p-arAmi
El EpAvuk. aview nieR ayew
anAy ebTUEvlieR vIiEl
ecl@k. nieR aAvnAy lAbA
aview tAmsmH. ayAew epm
Li oveL nI vivAhM k}ik. 3 sv
znAy eedvM nie a#hi
eeyM nin DArALM ikAk
eeyM {A AiAM. nIeyA
mhAjntyew pitAvAkA {A A
iAM. 4 aAhAmien a#hic
EpAel nieyM nieR stikeLyM
a#hiA {A eedvEAw A
iAM. nieR tAmslM niERtA
kAM {A AiAM. eedvM aA
hAmi nkiy lmANitH.
5
aen yisH h AH , yAEAbien
p-arAmiElyc@. yAEAbH Rieb
yew sEhAdrnAy lAbAeRywE
EpAyi. arAmYnAy ebTUEvlAyi
lAbAeRyM RiebyewyM pitAvH.
RiebA yAEAbieRyM zAvieR
yM ayM.
6
teR pitAvAy yisHhAH yAEA
bien a#hic t Ayi zAvH aRi
u. p-arAmiEl EpAyi o BArY
ey kupiwiA yisHhAH yAEA
bien niEzicycirikyAeNM
zAvH aRiu. o knAkAriey
vivAhM k}ietH teR pitAvH
yAEAbiEnAw klici@eM zAvH
aRiu. 7mAtApitAew niEzm
sricH yAEAbH p-arAmiEl tiri
c i @eM zAvH aRiu. 8teR
m knAkArikeL vivAhM k}i
etA teR pitAvieR #hemH
ti niM zAvH mnilAi. 9 zA
vinH EA te ru BArYmAH .
qA ayA yizHmAEylien ecH
kH o OIeywi vivAhM k}ic@.
yizHmAEylieR puiyAy mhlien
yANH av vivAhM k}ictH. yizHmA
Ey aAhAmieR pu. mhlH,
enbAEyAieR sEhAdri.

28

eedvieR BvnM-EbET
yAEAbH Eb-Ezb viH hArAni
El EpAyi. 11yAEAbH sric @
ekAiriEv sUrY asHtmic@. ati
10

l
i 28:12-29:14

28

nA aiyRA ayA oriwM aEnV


xic@. avieweyi o pAREm tl
vcH yAEAbH kiwRi. 12yAEAbH
o sVpHnM ku. miyiniM sVM
ver q o EkAvNi ayA
sVpHni ku. eedvieR dt
A atilUew kyRukyM RukyM
ec@tH ayA ku. 13EkAvNi
wH yEhAv niM yAEAbH
ku. yEhAv pRu, nieR m
cHC aAhAmieR eedvmAy yEhA
vyANH {A. yisHhAieRyM eedvM
{AnA. nIyiEA kiw EdzM
{A nin tM.
Q EdzM {A
ninM nieR sAnmAyi
nM. 14ninH aEnkmEnkM pigAmik
AM. av miyiel mNrik
ewyyAyiriM. av ki}M pwi
ARuM etM vwM vYApiM. nIyM
nieR pigAmikM mlM miyiel
skl wMbM a#hiewM.
15
{A niEAewAAM. nI EpA
iwelAM {A nie sMriA
AM. nie {A Q EdzE mwi
eAuvrikyM ec@M. qeR vAgH
dAnM niREvewMver
{A nie
eekevwiykyil.
16
aEA yAEAbH RM vi@N
pRu, view yEhAvye {An
Riy. pE {ARuMver view
yEhAv tAyi aRiil.
17
yAEAbH By. av pRu,
etA mhAy lmANH. eedv
ieR BvnmANH. tH sVieR
vAtilANH.
18
yAEAbH atirAviel q}uE@.
ayA tA Riy pAReywH ati
eR vH mkLiElAyi vc@. av
kliE qeyA}ic@. aen av
klien eedvieR sHmArkmAi.
19
lUsH qAyi lieR
EprH. pE yAEAbH atinH EbET
q Epri@.
20
anrM yAEAbH o tijH {
eyw. av pRu, {A EpA
iwel A M qe sMric @ ekAH
eedvM qEAewAei, eedvM
qni tiA BNvuM DriA
vOvuM trikyAeNi, 21{A smA
DAnEAew qeR pitAvieRywE
mwieyemi- eedvM etlAM
ec@evi- yEhAv qeR eedv
mAyiriM. 22{A Q klien view
nilniM. tH eedvieR vi
lmAeNH Q sHmArkzil etLiyi
M. av qni ttieR pi
elAH {A eedvi nkyM
ec@M.

yAEAbH RAEhlien kA
anrM yAEAbH teR yA
w. av ki} rAjYi
El EpAyi. 2aview EnAiyEA

29

vyli o kiN ku. kiNRi


smIpM mH ip kiwA
yi. view nimANH wk
ptivAyi evM witH. kiNRieR
vAy mwieAH o vliy pARyA
yi. 3iM m}uvM aview
qi}iyEA
wyA klH
imA@M. aEA wkH evM
wiAnAvuM. wk evM wic@
k}iyEA wyA pAR i yTA
An vyHM.
4
yAEAbH aviewyAyi w
yAErAwu EcAdic @ , sEhAdrAEr,
ni qviwkArANH? av mRupwi
pRu, { hArAkArANH.
5
aEA yAEAb@ EcAdic@, nAEhA
rieR pu lAbAen niLRik
yiEl?
wyA pRu, {H aven
aRiyAM.
6
aEA yAEAb@ EcAdic@, aE
hi suKmEl?
av mRupwi pRu, av suKM
te. ql A M BMgiyAyiri. tA
aveR pui RAEh aveR wk
mAyi v.
7
yAEAbH pRu, EnrM cyAyt
ElyZ. asHtmiA niyM smy
mH . ipeL rAiyRi
@EcAniniyM smymAyiil. ati
nA avyHH evM ekAwiH avey
vIuM EmyA pRu viwk.
8
pE wyA pRu, wk
m}uv o EcrAet { ec
A pil. aEA { kliLi
mA@M qiH ql A wkM evM
wiM.
9
yAEAbH wyAmAyi sMsAri
c@ekAiriEv RAEh teR pitA
vieR wkmAyi v. (wkeL
EmyHk RAEhlieR pNiyAyi.)
10
RAEh lAbAeR puiyAyi.
yAEAbieR a Riebyew sEhA
drnAyi lAbA. RAEhlien k
EA yAEAbH ecH kl@i mAi w
k evM ekAw. 11qiH yAEA
bH RAEhlien Mbic@ kru. 12tA
avew wMbiluyALAeNH
yAEAbH RAEhliEnAwu pRu. tA
Riebyew punAeNH yAEAbH
RAEhliEnAwu pRu. atH RAEh oAwi
ecH avew pitAviEnAw pRu.
13
teR sEhAdrIpunAy yAEAbien
iy vAk lAbA Ek@. ati
nA aven aEmAdiA lAbA
aveRywEEAwi. ayA yAEA
bien ekiiwic@ MbikyM teR
vstiyiEl ekAuvrikyM ecyHt.
sMBvicetlAM yAEAbH lAbAEnAw
pRu.
14
aEA lAbA pRu, tH atHtmAyiri! nI qeR sVM wMb
Ar. atinA yAEAbH lAbAEnA
ewAH o mAsM tAmsic@.

29
lAbA yAEAbien vi
o divsM lAbA yAEAbiEnAw
pRu, nIyien qeRyw li
yilAet Evl ec@ zriyl. nI
o buvANH, awimyl. {A nine
ANH li tErtH?
16
lAbAnH ru epmAyi.
mv ElyA, rAmv RAEh.
17
RAEh suriyAyi. Elyyew
kk tiLmtAyi.* 18yAEA
binH RAEhlien xHwmAyi. yAEA
bH lAbAEnAwu pRu, ayew L
ypui RAEhlien vivAhM k}iA
qe avdic A {A }uvxM
aey EsviyHAM.
19
lAbA pRu, mAereyiluM
vivAhM k}itiluM av nltH
nie vivAhM k}i te. ati
nA qEAewAH tAmsik.
20
atinA yAEAbH lAbAEnAewAH
}u vxAlM tAmsicH pNieyw.
RAEhlien av vLeryDikM sHEnhi
citinA smyM vLer EvgM
k}iEpAel av EtAi. 21}u
vxi EzxM yAEAbH lAbAEnAw
pRu, RAEhlien qni vivAhM
k}ic@ trik. pR kAlAvDi m}uv
{A pNieyw k}iu.
15

22

atinA lAbA aviewy


teRyAk m}uv o vi
nki. 23 rAi lAbA teR pui
Elyey aview ekAuvH yAEA
bi ekAw. yAEAbH ElyymAyi
NEc. 24(teR puiyew bAlY
AriyAyi lAbA teR bAlYAri
yAy silEyyM ekAw.) 25EnrM ev
EA, tEAewA kiwtH ElyyA
eN yAEAbi mnilAyi. yAEA
bH lAbAEnAw pRu, nIeye
vic i ri. RAEhlien klYANM
k}iAnANH {A nieRyw pNi
ecyH t tH . qinA nIeye cti
ctH?
26

lAbA pRu, {ew nAi


mpui niE LyveL vivAhM
k}iiARil. 27orA}Hc nIu ni
vivAhcwuk pUiyAke. RAEh
lienyM {A nin vivAhM ecyHt
trAM. pE ni oEr}u vxM wi nIey
ni pNieywNM.
28
atinA yAEAbH orA}H c nIu
ni cwuk pUiyAi. aEA
lAbA teR puiyAy RAEhlien
av BArYyAyi nki. 29(lAbA teR
B]tYyAy bihey RAEhlieR dAsi
yAyi nki.) 30yAEAbH RAEhlumAyM
NEc. yAEAbH ElyeyA
RAEhlien sHEnhic@. meA }uvxM
wi yAEAbH lAbAEvi EjAli
ecyHt.
E l y A . . . t i L m t A y i ElyAa
suriyAyiil q DVnii.

l
i 29:15-30:11

yAEAbieR wMbM vL
yAEAbH ElyeyA RAEhlien
sH E nhiev yEhAvyRiu.
atinA yEhAv ElyyH sAEnA
lAdnzi nki. RAEhlinAke i
kAyumil.
32
ElyA orAiey svic@. av
av Eb q Epri@. yEhAv
qeR kxHwtkLRiu. qeR BA
vinH qEAw sHEnhmil. nieyeR
BAvH qe sHEnhiEcM. A
rNM ekAANv punH EpritH.
33
ElyA vIuM gBiNiyAvukyM o
mkenwi svikyM ecyH t .
av mknH ziemEyA q Epri@.
ElyA pRu, {A Ev sHEnhi
ewil q EktinAlANH yEhAv
qniH Q puen nkiytH.
34
ElyA vIuM gBiNiyAvukyM o
puenwi svikyM ecyH t .
av en pRu ekAH avnH
Elvi q Epri@, qni m pu
AAyiritinA nieyeR B
AvH qe sHEnhiM.
35
piIwH ElyA o puenwi s
vic @ . av avnH eydA q
Epri@. Epriwti kArNM
av pRu, ni {A yEhAvey
vA}HM. atiEzxM Elyyew svM
nilc@.
tA yAEAbinH ikeLeyAM
niel H RAEhli mni
lAyi. avH teR sEhAdri Ely
EyAwH asUyyAyi. atinA RAEh
yAEAbiEnAw pRu, qni i
keL t. aeli {A mriM! 2yA
EAbinH RAEhliEnAwu EdxYM EtAi.
av pRu, {A eedvemAml.
nie vYyAiytH eedvmANH.
3
aEA RAEh pRu, qeR B]tY
bihey tA qwekAZ. aveL
ApicH avH iey ekAwk. av
LilUew qniEA ayAkAmElA.
4
atinA RAEh teR B]tYyAy bi
hey yAEAbi ekAw. yAEA
bi bihymAyi eelMgikbM
Ayi. 5 bihA gBiNiyAvukyM
yAEAbinH o puen sAnikyM
ecyHt.
6
RAEh pRu, eedvM qeR A
n Ek@. qnieA puen trA
av niyic@. atinA RAEh
punH dA q Epri@.
7
bihA vIuM gBM DricH yAEA
binH o puenwi nki. 8 RAEh
pRu, qeR sEhAdriymAyi m/ri
c@ niA {A prmAvDi mic@.
{A jyikyM ecyHt. atinA
av iH nPHtAli qM Epri@.
9
tniiniyM wt ik A
vA k}iyiel ElyyH mnilAyi.
atinA av teR B]tYyAy siley
yAEAbi nki. 10anrM sily
H H
o puAyi. 11ElyA pRu, {A
31

30

l
i 30:12-39

30

BAgYvtiyANH. atinAlv punH


gAdH q Epri@. 12silA o puen
wi svic@. 13ElyA pRu, qni
vLer sEAxM! ni OIkeLe
sEAxM q viLiM. atinA
av punH Ez q Epri@.
14
EgAtu ekA@ kAlmAyEA
Eb vyli ecEA tAM
viEzxpuxH p ku. av
pU teR ayAy ElyyH ekAw
. pE RAEh ElyEyAwu pRu,
nieR mk ekAuv pULi RcH
qniM trik.
15
ElyA mRupwi pRu, nI qeR
BAvien tinkM tieyw.
EA nIeyeR mkeR pU tiey
wA mi. pE RAEh pRu,
nI nieR mkeR pU qni tA
nini yAEAbiEnAewAH aiy
RAM.
16
rAi yAEAbH vyliniM
tirieci. ayAeL k Ely ayAeL
Enri@ kANA puREiRiec.
av pRu, H aH qeR ew
zyiNM. {A aey qeR mkeR
pULA vAic i ri. atinA
yAEAbH rAi ElyEyAewA
kiw.
17
aEA eedvM Elyey gBiNiyA
kA vIuM avdic@. av aA
mM o puen svic@. 18ElyA pR
u, {AeneR awimey qeR BA
vi nkiytinA eedvM qnieA
tiPlM tiri. atinAlv
avnH yiAKA q Epri@.
19
ElyA pieyM gBiNiyAvukyM
RAmetA puenwi svikyM
ecyHt. 20ElyA pRu, eedvM qni
nel A
sAnM
nkiyiri.
EA tIcyAyM yAEAbH qe
sVIkriM, kArNM {AnEhinH Ru
puAer nkiyElA. atinA ElyA
iyHH esbUlU q Epri@.
21
piIwH ElyA o puieywi s
vic@. dInA qAyi av nki
y EprH.
22
aEA eedvM RAEhlieR A
n Ek@. eedvM avew vYt nIM
ecyHt. 23-24RAEh gBvtiyAvukyM
o puen svikyM ecyH t .
RAEh pRu, eedvM qeR apmAn
e qwkLykyM qnieA pu
en trikyM ecyHt. atinA RAEh
punH EyAEsPH q Epri@ ekA@
pRu, yEhAv qniH meA puen
wi tre.
yAEAbH lAbAen cti
EyAEsPieR jnnEzxM yAEAbH
lAbAEnAw pRu, ni qe qeR
vIiElM
mAt] E dzEM EpAkA
avdiNM. 26qeR BArYmAeryM i
keLyM vi@trik. ptiAlu ekAl
AlM aEyAewA EjAli ecyHt
25

sAdictANH aver. {A aey


nAyi Esvic@evH ayHRiyAM.
27
lAbA avEnAwu pRu, qe
cil pRyA avdi! nI nimiM
yEhAv qe a#hictAyi qni
RiyAM. 28nineANH {A tEret
pRyk, {An nin trAM.
29
yAEAbH mRupwi pRu, {A
ayHAyi kWinAVAnM ecyHti@e
H ayHRiyAM. {A EnAiy kAlM
ipM vLer
vLkyM nAvu
kyM ecyH t i. 30{A vEA
RcH wkEL AyiZ. EALtH
vLeryDikmAyi. qlAyHEA}uM {An
yHEvi vic@, yEhAv a
ey a#hikyM ecyHt. ni qni
AeyeiluM ecE smymANH qeR BvnM pNiyA smymAyi.
31
lAbA EcAdic @ , aEA {A
nineA tErtH?
yAEAbH mRupwi pRu, aH
qnieAM trNemil. qeR EjAli
limAM tA mti. mAM
ecyHttrik+ {A EpAyi ayew
wkeL pripAliAM. 32ayew w
kiwyilUew EpAkAM M vry
m iikeL qni liyAyi
qwAM avdik. qlA kRu
iikeL qwAM qe av
dik. M vrym qlA epAw
keLyM qwA qe avdiNM.
atAyiriM qeR li. 33{A vizV
sHtnAyiEA qH BAviyi ayHH
mnilAM. qeR ipe a
yH v priEzADiAM. avyHiwyi
EA puiEyA lAEtA, kRu niR
mil A EtA y etiluM wien
kA {Antien EmAxH w ic t AeNH
ayHH RiAM.
34
lAbA mRupwi pRu, {A s
ticiri. nI EcAdi {A ec
@M. 35 rAi lAbA k
qlA EkAlAwkeLyM oLiic@. puik
qlA ecriyAwkeLyM kRu
wkeLyM lAbA oLiic@. Q w
keL ic@ekAA lAbA teR
puA niEzM nki. 36atinAl
v awyALm qlA wkELyM meA
riwE ieAuEpAyi. av tni
M yAEAbimiwyi mdivse
yAyH drpriDi niyic@. lAbA
eR avEzxic wkeL yAEAbH
pripAlic @ . qA o wEpAluM
EtA kRuEtA yi Ayi
il.
37
yAEAbH pumrieRyM ai
mrieRyM pcuk evieyw
avyi ev vrkAkviDM
etAliyric@ kLu. 38 kuk w
k evM wiA viw vc@.
aview vcAyi av NEci
M. 39 kuk mi vcH N
Ec wkAy ik
kM
vrkM vEyA kRuvEyA

31
yi. 40yAEAbH vyM kRu
vyM y m]geL mAwkLiniM
Evtiric@. teR wkeL lAbAER
tiniM Evtiric@ sUic@. 41ErA
gYm wk NEcEAe}Ae
yAEAbH kuk avyew k
mi vc@. wk kukwH
NEc. 42pE ErAgYmil A
wk N EcEA yAEAbH ku
k vc i il . aen ErAgYmi
lA m]gew ik lAbAERtAyi.
ErAgYm m] g ew u
yAEAbiM. 43aen yAEAbH vLer
DniknAyi. avnH vliy ip
Ayi. aEnkM B]tYAM okM k}u
tkmAyi.
EpAkA smymAyi- yAEAbH
oAwiEA
o divsM lAbAeR puAew
sMsArM yAEAbH Ek@. av pR
u, new aetlAM yAEAbH
tieyw. new aeR s
m}uv tieywH ayALiEAeLA
vliy DniknAyiri. 2 lAbAnH
muAyi EpAlu cAM
elH yAEAbH ku. 3 yEhAv yAEA
biEnAw pRu, nieR pUv i k
vsici nieR sVM nAiEl
mwiEAvuk. {A niEAewAm
AM.
4
atinA, teR ipeL
sUiciri vyliEl vH te
kANA yAEAbH RAEhliEnAwM Ely
EyAwM pRu. 5yAEAbH RAEhliEnAwM
ElyEyAwM en pRu, niew
pitAvH qEAwu EkApic i rikyA
eNH {AnRiy. meAe aEhM
qEAw vLer sQXdilAyi.
qA aEhM EALenyl .
qA qeR pitAvieR eedvM
qEAewAmAyi. 6 {A qAlA
vuMviDM niew aEvi aVA
nic@ q niRiyAM. 7pE ni
ew a qe ctic@. p tvN
qeR liyi mAM vi. pE
smyeAe lAbAeR t
LiniM eedvmANH qe sMric@
ekAitH.
8
ori lAbA pRu, puiy
wkeL m}uv ninirie. pR
ti EzxM qlA wkM svi
ctH puiy ueLyAyi.
atinA aetlAM qERtAyi. qA
aEA lAbA pRu, puiy
wk qni EvNM. vryvey
nI liyAyi qwekA_k. ati
EzxmAy i ueLlAM vr
ytAyi. 9 atinA eedvM
wkeL m}uv qwH qe lic@.
10
wk NEc ekAiEA
qnieA sVpHnmAyi. NEci
mnAwk qlAM vryM puiy
mvyAyi. 11 sVpHni eedv

31

l
i 30:40-31:25

ieR dt qEAw pRu, yAEA


Eb!
{A viLiEk@ qEA!
12
dt pRu, EnA, puiyM vr
ym
wk mAM NEc.
{AnANien nwAtH . lAbA
niEAw ec@ skl dxH w tkM
{A ku. putiy AwkeLl A M
niERtAtinANH
{Ani ec@
tH . 13EbETli nieRyw v
eedvmANH {A. aview nIeyA yAg
pIWM pNi. yAgpIWi nI oliev
ecAriu. nI qEAewA vAgHdAnvuM
ecyHt. EA nI Q rAjYM viH nieR
jnAiEl mwiEAkA {A kli
.
14-15
RAEhluM ElyyM mRupwi pRu,
mriEA { trA pitAvi
eR ki oM avEzxiciil. {
eL aEhM anYerEAel kti. aE
hM {eL ayH vi@. qiH {
kiEiyi pNM m}uv cilv
}ic@! 16eedvM Q sVelAM aEh
iniew. EALetl A M {
M {ew sAnmtANH.
atinA eedvkln EpAel te aH
vik!
17
atinA
yAEAbH yAyH e A
i. ayA teR BArYmAeryM meL
yM okR kyi. 18qiv ayA
ew a jIvici knA EdzE
mwyAyArMBic@. yAEAbieR
m}uv ipvuM av mE nw
. p-arAminiM tA EnwiyetA
e av qwui.
19
smyM lAbA teR ecriyA
wkew ErAmM evA EpAyirikyA
yi. aEA RAEh pitAvieR
vIi kyRi ayAew vYAjeedvvi#
h EmAxHwiecw.
20
yAEAbH arAmYnAy lAbAen kb
Liic@. tA EpAvukyAeN vivrM
ayA lAbAEnAw pRil . 21yA
EAbH teR wMbeyM teR
sVLemwH EvgM lM vi@.
av yIsundi kwH gielyAdH
q mlEdzE EpAyi.
22
m divsM k}iH, yAEAbH EpAy
vivrM lAbA aRiu. 23atinA
lAbA teRyAkeL viLic @ i
yAEAbien piwrA rMBic@. }u
divs EzxM lAbA yAEA
bien mlEdzmAy gielyAdi vcH
ku. 24 rAi eedvM lAbAnH o
sVpHni pEdzM nki,, sUi
k! yAEAbiEnAw nI pRy oAErA
vAiluM sUik.
EmAxw
H ie vi#hAy
etrci
25
piE rAviel lAbA yAEA
bien piwic @ . yAEAbH mlmkLi
wArmwici. atinA lAbAM pri
vArM gielyAdi tAvLmwic@.

l
i 31:26-49
26

32

lAbA yAEAbiEnAw pRu,


nIeyinAeNe ctictH? nIeyi
nANH yi piwiecw EpAel
qeR epmeL ekAuEpAytH ?
27
qAeNEAw pRyAet nI oAwiEA
ytH? nI qEAwu pRiei {A
nineA vi nmAyi. gAn
vuM pAienAic n]vuemlAmAmA
yi. 28qeR ekAc @ meL Mbi
AEnA puimAer yAyAAEnA nI
qe avdicil. nI q mr
mANH kANict!H 29qni nie pvi
A ziyH. pE k}irAi
nieR pitAvieR eedvM sVpHni
qniH o dznM t. o viDiluM
nie EvdniietH avenni
tAI t. 30nin nieR vIiEl
EpAkNemeniRiyAM. atinAlAN
ElA nI lM vitH. pE qinA
eNeR vIiniM vi#heL
EmAxHwiecwtH?
31
yAEAbH mRupwi pRu, ByM ml
mANH {AnEyAw pRyAet EpAtH!
aH ayew puimAer qi ni
kiEyM q {A By. 32pE
ayew vi#heL {A EmAxHwici
il. viewy eriluM av EmAxHwi
ctAyi
ayH kANAnAyA
vDiewM. ayew A
ti sAikLAyiriM. ayEw
tAy qiEviyM view etrci
nwAM. ayew qM qwkyM
ecAM. (RAEhlANH lAbAeR vi#h
eL EmAxHwicetH yAEAbH aRii
il.)
33
atinA lAbA EpAyi yAEA
bieR pALymAek etru. av
yAEAbieR wAriluM piIwH Ely
yew wAriluM etrc i nwi.
pie rH awimeew wAr
LiluM etru. pE lAbAnH yAEA
bieR vIiniH vi#heL kew
AnAyil. anrM lAbA RAEhli
eR wAri kyRi.
34
RAEh vi#heL okieR
jIniki oLiic@vcirikyA
yi. av atieR puR kyRi
rikymAyi. lAbA wAri
lAkmAnM etreiluM vi#heL
kiiyil.
35
RAEh avew pitAviEnAwu pR
u, pitAEv, qEAw EkApitH.
ayew mi niAEpAluM qni
k}iyil. EA qniH v
smymANH. lAbA wAremlAM priEzA
Dic@eviluM vi#heL kiiyil.
36
aEA yAEAbi vLer EkApm
Ayi. yAEAbH pRu, {Aen
etANH ecyHttH? {A niymmANH
lMGict?H qe piw twuni
A ayH H qvkAzmAtH ?
37
qnitiellAM aH priEzADic@.
qA ayEwtAyiH oM ke
iymil. kewi@ei aet

e kANik. new Aew


mi a vyHk. nLilArANH zri
eyH av niyie. 38p
vxM ayHAyi {A Evleyw.
smyH orAiiyM jnnsmyH
cil . ayew ipiel
NAwkeLeyAM {A tikyM
ecyHtiil. 39qEAe}iluM kA@m]g
orAwien ekAA {AntieR vil n
kARumAyi. {AenAriluM c
m]ge ayew mi ekAuviH
eteR mel@ pRiil. pE
rAiyiluM pkluM {A ayew
ipe pripAlic@. 40pk sU
rY qeR ziEcAieyw. rAi
yilAke tH qeR kkLi
niM ReyM tieyw. 41p
vxAlM {AenArwimeyEAel a
yHAyi EjAli ecyH. ati dYe
ptinAlu vxM ayew epmeL
vivAhM k}iA EviyAyi. av
sAne Ru vxM ayew m]geL
EnwtiM. tiniew ptvN
aeeR liyi mAM vi. 42pE
qeR pUvikew eedvvuM aAhA
mieR eedvvuM yisHhAieR ByvuM
qEAewAmAyi. eedvM qEAewA
il A yiei aee evRuM
kEAew pRuviwmAyi. qAel
eR zH n eedvM ku. qeR
aVAnM eedvM ku. k}i rAi
qeR BAgM zriyAeNH eedvM etLiyi
kyM ecyHt.
yAEAbieRyM lAbAeRyM wwi
43
lAbA yAEAbiEnAw
pRu,
Q OIk qeR mLANH. Q ik
M
Q
m]gM qERtA. nI
view kAetl A M qERtANH .
pE qeR puimAeryM avew i
keLyM qeR ew niA qe
iluM ecA qni k}iykyil. 44a
tinA nIymAyi o krARuAA
{A tARANH. krARien kANi
tinAyi nmeA k AAM.
45
atinA yAEAbH aview k
vliy o pAR qwH tAAiy
krARieR awyALmAyi vc@. 46eR kl@
kwi ekAuvH o AvA
av teR kELAwu pRu. qi
v NieR o vziH hArM
k}ic@.
47
lAbA linH eygsAhdTA q Epri@. qA gEldH
qANH yAEAbH linH
EpritH.
48
lAbA yAEAbiEnAwu
pRu,
Q k new krARieni ne
oAiiM. atinAlANH yAEAbH
linH gEldH q EpritH.
49
anrM lAbA pRu, n Ev
piriiriEA yEhAv ne kA
e. atinA linH misHpA
qM EpAyi.

33
50

lAbA pRu, nI qeR ep


meL EvdniicA eedvM nie zii
M. m@ OIkeL nI vivAhM k}icA
eedvM a kAeM oAik.
51
niwyi {A vc kl@k tA.
new krARieR awyALmAy
EtYk kl@M viewyH. 52Q k
M Q vizixHwzilyM new krA
Rien oAiA ne shAyiM. {A
enAriluM Q kn kwH niEAwu
yi vrikyil. a EpAel Q
kl@k kwH nI oriluM qEAwM
yi vrtH. 53aAhAmieR eed
vvuM nAEhArieR eedvvuM avew
pUvikew eedvvuM n Q krA
lMGicA ne Aer viDie.
yAEAbieR pitAvAy yisHhAH
eedve ByM q viLic@. atinA
yAEAbH teR tijH{yi aEt Ep
te pEyAgic@. 54anrM yAEAbH
o m]ge ekAH mlyi bliyic@.
piIwyA teR Aer sdY p
vyHA viLic@. hAri EzxM
av mlyi rAi eclv}ic@. 55piEH
atirAviel lAbA teR Eprik
eLyM puimAeryM MbicH avErAwu
yA pRu. ayA aver a#hicH
sVM vIiEl mwi.
zAvumAy pun+smAgmM
yAEAbuM aviwM vi@. yAiw
yi av eedvieR dtAer
ku. 2 yAEAbH aver kEA pR
u, tH eedvieR tAvLmANH .
atinAlv linH mhnyIM
qH Epri@. 3 yAEAbieR sEhAdr
zAvH EsyI q lH tAmsi
Ayi. atH EdAM q pvt
EdzAyi. yAEAbH zAvi
eRywEH tAM dtAer ayc@.
4
yAEAbH dtAErAw pRu, qeR
yjmAnnAy zAviEnAwH en pR
yk+ ayew B]tYnAy yAEAbH pR
y, AlmyM {A lAbAEnAewA
tAmsikyAyi. 5qniH DArA
LM pM k}utkM ipM
dAsAM dAsikM H. aH {eL
sVIkriAnANH Q sEzM {Any
yHtH.
6
dtA tiric@ vH yAEAbiEnAwu
pRu, { ayew sEhAdr
zAvien ku. aEhM teR nARu
puxAmAyi
aey
kANA
vH.
7
sEzM yAEAbien Byewi.
av teR ewyver ru sMG
LAyi tiric@. teR m}uv wmAw
keLyM okeLyM rAyi tiric@.
8
yAEAbu kti, zAvH vH o sM
Ge micA mE sMGinH oAwi
rewAmElA.
9
yAEAbH pRu, qeR pitAvAy
aAhAmieR eedvEm! qeR pitA
vAy yisHhAieR eedvEm! yEhAEv,

32

l
i 31:50-32:22

qeR rAjYEM qeR wMbiEl


M mwivrA aeEAw klic@.
qni nl ec@emH aeEAw
Liec y H t . 10qEAwH vLer kN
kANiciri. qniH opAw nk
ecyHttrikyM ecyHt. {AnAdYmAyi
EyAAndi kwEA qeR Qv
wiylAet meAM qniAyiil.
EA ru m}u sMGmAyiIrA
kArY qniH . 11qe qeR
sEhAdrniniM dyvAyi riNEm
qH {AnEyAwu Ai. qe
zAviniM ricAluM. qniven
BymANH. av vA amAM ik
mwM {eL qlAM ekAl@emH {A
By. 12yEhAEv, aeEAwLiec
yHt, {A nin nl vM. nieR
wMbe {A vlutAkyM nieR
pigAmikL@ew ikeL kw@Re
qA k}iyA mNrik EpAel
epikyM ec@M.
13
yAEAbH rAi aview k}ic@ i.
zAvinH sAnmAyi ekAwA cil
etlAM avenAi. 14Ru epEkA
lAwkeLyM ptH EkAlAwkeL
yM RH epecriyAwkeLyM
ptH ecriyAwkeLyM av
oi. 15kRvy mtH okeLyM
avyew ueLyM nAl p
eLyM pkALkeLyM p ep
k}utkeLyM pH k}utkeLyM
av oi.
16
yAEAbH teR B] t YAeAe
oAErA ipeL nki. anrM
yAEAbH B]tYAErAwu pRu, oAErA
sMGM m]geLyM Evtirik. qiH
oAErA sMGimiwyi ER lM
viH qni mE EpAvuk. 17yAEAbH
avErAw klic@. dYe m]gsy
ieR B]tYEnAwu yAEAbH pRu,
qeR sEhAdr zAvH vH ew
m]gLANiv? nI qEA@ EpA?
ew B]tYnA nI? qeAe EcAdi
cA, 18nI mRupwi pRyNM, ayew
dAsnAy yAEAbieR m]gLANiv.
aEhieR yjmAnnAy ayH
o sAnmAyi tyctANH. yAEA
buM { piAel vH.
19
yAEAbH rAme B]tYEnAwM mA
me B] t YEnAwM mel A B] t YAErAwM
aen ec@vA klic@. av pR
u, zAvien kAEA ni
eLlAM EtkArYM te ecNM. 20ni
pRyNM, tH ayH o sA
nmANH. ayew dAsnAy yAEAbH
{ piAelyH.
yAEAbH vicAric @ , {Aniver
kA}HcvsHtmAyi mE viA zA
vH qEAw mikyM qe sVIkri
kyM ecyHEtAM. 21atinA yAEA
bH zAvi sAn ekAw
yc@. pE yAEAbH teR tAvLi
te rAi tiyEtyZ. 22rAi
vLer eevkiyEA yAEAbH q}uEH

l
i 32:23-33:16

34

aviwM vi@EpAyi. ayA teR r@


BArYmAeryM ru pricArikmAeryM
ptienA puAeryM tEAewAM
i. yAEAbH yEb A ndi kwA
qi. 23ayA teR wMbe mRukr
kwi. pie teR sADneLyM mRu
ker qic@.
eedvvumAyi @m@
ndi kwA avsAne LA
yi yAEAbH. pE ayA ndi
kwM mH ayAeLAAyiEA
orA vH ayAELAwu sHtipiwic@.
sUErYAdyM ver @m w.
25
tniH yAEAbien EtAliAnAviel
yA ku. atinAlyA yAEA
bieR kAlupiwic@. smyH yAEA
bieR kAlieR si Lkiyi.
26
aEA ayA yAEAbiEnAw pR
u, qe EpAkA viw, sUrYdici
ri. pE yAEAbH pRu,
qe a#hiclAet {A nie
viwil.
27
ayA yAEAbiEnAw EcAdic @ ,
nieR EperANH?
yAEAbH pRu, yAEAbH qA
eNeR EprH.
28
aEALyA pRu, nieR EprH
yAEAebAyiriil. niEm yi A
Ey qAyiriM nieR EprH. eedv
EAwM mxYErAwM @miyi@M EtAli
ewAtinAlANH nin {A Q
EpriwtH.
29
aEA yAEAbH pRu, dyvAyi
ayew Ep pRAluM.
pE ayA EcAdic@, nIeyinA
eNeR Ep EcAditH? smyM
ayA yAEAbien a#hikyM
ecyHt.
30
atinA yAEAbH linH
epnIEy q Epri@. yAEAbH pR
u, viewvcH {A eedve mKA
mKM ku. qi@M {A jIviciri
. 31aEA ayA epEv kw
kyM sUrYdikyM ecyHt. ayA
iEyiyANH nwitH. 32yAEA
bieR wiel Epzi mRietinA
yi AEylukA M wiel Epzi
BiARil.
24

yAEAbH eeDrYM kwii


yAEAbH EnAiyEA nARu
EpErAwwi zAvH vtANH
ktH. yAEAbH teR wMbe nAlu
sMGLAyi tiric@. ElyyM avew
ikM o sMGM, RAEhluM EyAEsPuM
o sMGM, rH pricArikmAM avew
ikM ru sMGLAyM. 2yAEAbH
pricArikmAer avew ikELAewAM
dYM niEyAgic@. etA@ piRkilAyi
ElyyM ikM. vuM owvilAyi
RAEhluM EyAEsPuM.
3
yAEAbH sVyM zAvinwEiR
iec . atinA zAvinw

33

ec dYe LAyi av. teR


sEhAdr En nwEv yAEAbH
}u tvN nmsHkric@.
4
yAEAbien k mAyi zAvH
aven kANA
oAwiv. zAvH
yAEAbien eeki aveR k}u
i ekiiwic H vc @ . anrM
vM kru. 5zAvH tl yi
EnAiyEA OIkeLyM ikeLyM
ku. av EcAdic@, nieR ewy
verAe rANH?
yAEAbH pRu, etlAM eedvM
qni t ikLANH. eedvemEAw
kN kAi.
6
anrM ru pricArikmA ik
ELAewAH zAvieRywE ec.
av aven vNi. 7 piIwH ElyyM
ikL@M zAvien ec kH vNi.
owvi RAEhluM EyAEsPuM a te
ecyHt.
8
zAv@ EcAdic@, {A EAu vri
kyAyiEA k mxY erA
eyANH? m]geLAe qi
tAyi?
yAEAbH mRupwi pRu, etlAM
ayH qeR sAnLANH, y
tinA ayH H qe sVIkriA
nAEyM. 9pE zAvH pRu, sEhA
drA, nI qni sAnemAM tEr
til. qnielAM DArALmH.
10
yAEAbH pRu, l! {A yAci
kyANH! nI qe yTAi sVI
kriei {A t Q sAn
L@M sVIkrik. nieR mKM vIuM
kANAnAyti qni sEAxmH.
eedvieR mKM kAEAelyANtH.
nI qe sVIkricti qni vLer
sEAxmH. 11atinA {A t
sAnL@M sVIkriA {AnEpi
. eedvA#hM ekAH qnielAM
vzYilDikmuH . yAEAbieR
rilu aEpey mAnic H
zAvH sAn sVIkric@.
12
aEA zAvH pRu, ni
nin nieR yA wrAM. {AM
niEAewA vrAM.
13
qA yAEAbH avEnAw pRu,
qeR ik INitrAeNH nin
RiyAmElA. qniAke kAlie
yM avyew kiwAeLyM EyAew
EnAEmH. m]geL o divsM
ekAH vLer drM nwiyA av c
EpAM. 14atinA nI mE EpAvuk.
{A sAvDAnM nin piAel vrAM.
kAlikL@M mu m]gL@M suritrAyi
qEvALM {A emel v rAM. qeR
ikL@M INitrAkAviDM {A
emelvrAM. EsyIri nm kumAM.
15
atinA zAvH pRu, qi
{A nieR shAyi Rc@ Eper
vi@trAM.
pE yAEAbH pRu, atH nieR
dy. qiluM atieReyAM vzY
mil . 16atinA a te zAvH

35
EsyIriEl teR mwyA rM
Bic@. 17qA yAEAbH suEAiEl
A EpAytH. aviewyv tnieA
vIwM kkAlik etA}uM pNi.
atinAlANH linH suEAH
q Ep vtH.
18
p-arAmini yAEAbieR
yA knAniel ezEKM ngri sur
itmAyi avsAnic @ . ngrEAwu
Ec o vyli yAEAbH tAvLm
wic@. 19ezEKmieR pitAvAy hEmAri
eR wMbAriniM NH av
lM vAiytH. Ru evixN
LAyi li vilyAyi
ekAwtH. 20aview yAEAbH eedvArA
DnyHAyi o yAgpIWM pNi.
li yAEAbH -qElAEhyi AEy q Epriu.
dIney blA/MgM ec@
ElyyewyM yAEAbieRyM
mkLAyi dInA. o divsM
av Edziel OIkeL kANA
nAyi puRE EpAyi. 2 hEmA yi
Edze rAjAvH. ayAL@ew mk
ezEKM dIney ku. ezEKM aveL ti
eAuEpAvukyM blA/MgM ec@k
yM ecyHt. 3 wH ezEKM avLi
arnAkyM te vivAhM ec
A aveL EriikyM ecyHt.
4
ezEKM teR pitAvAy hEmAriEnAw
pRu, dyvAyi Q epiey qni
vivAhM k}iAnAyi Enwi.
5
ezEKM dInEyAw kAiy Urteyi
yAEAbH Eku. pE yAEAbieR
puAerl A M wEmyH A puR
EpAyirikyAyi. atinA av
vM ver yAEAbH ArYi
oM
ecyHtil. 6 smyM ezEKmieR pitA
vAy hEmA yAEAbiEnAw sMsAri
A EpAyi.
7
kAliEmyH kyAyi yAEAbi
eR puA sMBveLlAM Eku. av
EkApAlrAyi. yAEAbieR mkeL
blA/MgM ec@kv}i ezEKM yi AEy
lukA mAnEwAiytRiH av
&AiLki. ezEKmieR Q kwM
v] ieyi Ekywen te av
vIiEl mwieyi.
8
pE hEmA sEhAdrAErAw sMsA
ric @ . ayA pRu, qeR mk
ezEKminH dIney vLer xHwmANH. dy
vAyi aveL vivAhM k}iA aven
avdiNM. 9Q vivAhM nmiwyi
lu o viEzx krARAyiriM. aEA
{L@ew puxA niL@ew OI
keLyM niew puxAH {
ew OIkeLyM vivAhM k}iAM. 10ni
M { tAmsi aEt Edz
tAmsiAM. sVmAyi lM vAA
M view vYApArM nwAM ni
sVAtYmAyiriM.
11
yAEAbiEnAwM sEhAdrAErAwM
ezEKmM sMsAric@. ezEKM pRu, dy

34

l
i 33:17-34:25

vAyi qe sVIkricAluM. ni v
zYewetM {A ecAM. 12dIney
vivAhM ecA qe avdicAluM.
{A eppNmAyi qM trAM. ni
vzYewetM {A trAM. pE
dIney vivAhM k}iAene avdi
NM.
13
ezEKmiEnAwM ayAL@ew pitAvi
EnAwM kM pRyA yAEAbieR pu
A tImAnic@. tL@ew sEhAdri dIn
EyAw ezEKM ecyHt dxHk]tYM aver
ayH EdxYM piwiici. 14ati
nA sEhAdrA avEnAw pRu,
nI pricHECdnM ecyHtiilAtinA
{L@ew sEhAdriey vivAhM k}i
A nie avdivA {A
vil. nie vivAhM k}itH {
L@ew sEhAdriey sMbiciwEALM
o etANH. 15ni pRy o kArYM
ecyHtA { aveL vivAhM k}i
A nie avdiAM+ nieR pN
iel oAErA puxM pricHECdnM
ecewNM. 16aEA ni {eL
EAel yiIkyM niL@ew pux
AH {L@ew OIkeLyM {L@ew
puxAH niL@ew OIkeLyM
vivAhM k}iAmAvuM. aEA n
o jntyAyiIM. 17pricHECdnM ec
A nI visticA dIney {
ekAuEpAM.
18
Q krA hEmAriEnyM ezEKmi
EnyM sEAxiic@. 19dInyew sEhA
drA vzYetH ecA ezEKminH
vLer sEAxmAyi.
tikArM
teR wMbiel vuM bmAni
ew
vYi
ezEKmAyi.
20
hEmAruM ezEKmM tL@ew ngrkvAw
iel sB w lE EpAyi.
av ngrvAsikELAw pRu, 21yi
AEylukArAy v new sQXdM
#hi. n aver Q Edz
tAmsiikyM av nEAw vYApA
ri ewkyM ece. nmi
view vzYi miyM ElA. nmH
avew OIkeL vivAhM k}iA
sVAtYvumH. new OIkeL av
ekAwA nm sEAxvumANH.
22
pE n ecAemH RekAw
E o sMgtiyH. neLlAM yi A
EylukAerEAel pricHECdnM ecAem
23
R
ekAwNM.
nLen
ecyHtA avew kkAlikeLyM m]g
eLyM sM ekAH nAM DnikrAM.
atinA n Q krARuAkyM
aver nEAewA tAmsiAnvdi
kyM EvNM. 24sELnlvcH
a EkverlAM hEmAriEnAwM ezEKmi
EnAwM EyAjic@. aEAe qlA
vM pricHECdni viEDyrAkyM
ecyHt.
25
m divsi EzxvuM pricHEC
dnM ecyH t vew mRivu Niyi

l
i 34:26-35:18

36

il. Q smyH av INitrAyiri


emH yAEAbieR ru puArAy
ziemEyAM ElviyH M mnilAyi.
atinA av ngriEl ecH
qlA puxAeryM vDic@. 26dInyew
sEhAdrArAy ziemEyAM ElviyM
hEmArienyM ayALew pu ezEKmi
enyM vDic@. qiv dIney ezEK
mieR vstiyiniM mwieAu
EpAyi. 27yAEAbieR puA ngr
iElecH aviewyAyiet
lAM EmAxHwic@. ezEKM tL@ew sEhAd
riEyAwu ecyHttienecAliy av
ew EkApM viumARiyiil. 28atinAl
v qlA m]geLyM tieAuEpAyi.
av ngrvAsikL@ew m}uv k}utk
eLyM ngriluM vylukLilum qlA
sADnL@M EmAxHwic@ ekAuEpAyi.
29
ngrvAsikAyietl A M
sEhAdrA ekAuEpAyi. avew
BArYmAeryM ikeLyM EpAluM ekAu
EpAyi.
30
pE yAEAbH ziemEyAEnAwM
ElviEyAwM pRu, nieLni vLer
zHnLAAiyiritH. Q
lLL qlAvM qe evRuM, qlA
knAnYM eprisYM qnietier tiri
yM. nLAke qi RvumANH.
viwkAerlAM oic@ nmetier
yM ecyHtA {A nziiewM.
qEAewAM new A m}uv
ekAlewM.
31
pE sEhAdrA pRu,
{L@ew sEhAdriEyAwH o EvzYEyA
ew EpAel av epmARutH {L
vdiNEmA? l ! av ecyH t tH
vliy M te.

yAEAbH EbETli
eedvM yAEAbiEnAw pRu,
EbETliEl EpAk. aview
tAmsic H rADnyH H avieweyA
yAgpIWM pNiyk. sEhAdrnAy zA
viniM reEAwiyEA aview
nin tYe eedvmAy lien
oAk. eedve rADiA
nieR yAgpIWM pNiyk.
2
atinA yAEAbH teR wMbAMg
ELAwM ql A B] t YAErAwM pRu,
niL@ew eekyilu twiekAuM ElA
hMekAumAiy anYEdvAew
qlA vi#hL@M nziik. ni
sVyM rAk. vO Dri
k. 3 nmiviwM viH EbETliEl EpA
kAM. aview {A, qeR }M piwic
smyLiele ric eedvinH o
yAgpIWM pNiyM. {A EpAyiwelAM
eedvM qEAewAM Ayi.
4
atinA jn avew eekyi
luAyi qlA anYeedveLyM
yAEAbien lic@. av kAtilNi
i qlA vLyL@M yAEAbi
ekAw. yAEAbH av ezEKM pN

35

inw o oA mri vi
}iciu.
5
yAEAbuM puAM aviwM viu.
aAukAH aver piwH ekAl
NemAyi. qA av By
.* aekAH yAEAbienyM av
eRyAL@keLyM piwil . 6ati
nA yAEAbuM aveR AM
lUsiEl EpAyi. lUsH H EbET
qANRiyewtH. atH knA Edz
e o lmANH. 7yAEAbH aview
eyA yAgpIWM pNi. av l
inH EbET q Epriu. av
sEhAdrniniM oLiEc A wiyEA
eedvM avnH tYe lmAyi
tinAlANH EprH avnitH.
8
Riebyuew y yi edEbAr
aview vc@ mric@. av aveL EbET
li
o oA mrieR vi
sMsHkric@. linv aElAbAKUH q Epriu.
yAEAbieR putiy EprH
p-rAminiM mwieyiy
EA eedvM yAEAbi vIuM tY
eu. eedvM aven a#hic@.
10
eedvM
yAEAbiEnAw
pRu,
yAEAbH q nieR Ep {A mAu
. niEm yAEAbH qAyiriil
nI viLiewk. yi AEy qAyi
riM nI viLiewk. atinA eedvM
avnH yi AEy q Epriu.
11
eedvM avEnAw pRu, svz
nAy eedvM {AnA. {A nie
a#hikyM ec@+ aEnkM
sAnLilUew o mhAjntyAyi
Ik. mu jntkL@M m@ rAjAAM
12
niiniAM.
aAhAmiM
yisHhAiM {A cil EtYk Edz
nki. EA lM {A
nint. lM nieR sti
kAyM {A t. 13qiH eedvM
aviwM viu. 14yAEAbH avieweyA
sH m Arkzil Apic @ . zilyiE
vIuM qyemA}icH atien av
vimAi. 15eedvM aviewvcH yAEA
biEnAw sMsAric t inA aetA
viEzxe lmANH. yAEAbH
linH EbET q Epriu.
9

svEAew RAEh mri


yAEAbuM sMGvuM EbET viu.
qAyi qti etAu mH
RAEh teR ien sviA
smymAyi. 17Q svEAew RAEh
kWinyAtnyBvic@. avH kWin
EvdnyAyi. a k avL@ew
sUtikiNi pRu, ByeEw
RAEh. nI o puenwi sviA
EpA.
18
sviniwyi RAEh mric @ .
mrNsmyH av iH ebEnAnI
16

By eedvini ByM avri v


qM.

37
q Epriu. pE yAEAbH aven
ebnYAmI q viLic@.
19
EbH E lehM
q qAiEl
v}iyi RAEhlien sMsHkric@.
20
aveL bmAniA avL@ew zv
}i mkLi yAEAbH o kelw
vc@. M klH aviewyH. 21an
rM yi
AEy teR yA w.
edEgApuri etAuetH av
tAvLmwic@.
22
Rc @ kAlEm yi
AEy aview
tiyZ.
aviewyAyiEA
Eb, yi
AEylieR dAsiyAy
bihymAyi zyic@. Ek yi A
Ey vLer EkApic@.
yi AEylieR wMbM
yAEAbinH pu puAAyi
.
23
yAEAbieRyM ElyyewyM pu
A+ dYjAt Eb, ziemEyA,
Elvi, eydA, yiAKA, esbUlU.
24
yAEAbieRyM RAEhlieRyM
puA EyAEsPuM ebnYAmIM yi
25
.
RAEhlieR B] t YyAyi
bihA. dAM nPHtAliyM bihy
ewyM yAEAbieRyM puArAyi
.
26
Elyyew B]tYyAyi silA. sil
yewyM yAEAbieRyM puA
gAdM EzmAyi.
p- arAmi vc@ jnic yAEAbi
eR puArANiv.
27
yAEAbH ehEA q kirY
byilu mE%yi teR pitAvAy
yisH h AieR awE EpAyi.
aAhAmM yisHhAM jIvictH avi
ewyAyi. 28yisHhAH ieyp
vySver
jIvic @ . 29atiEzxM
yisHhAH INitnAkyM mrikyM
ecyHt. dIGvuM sUvumAy o
jIvitmAyi yisHhAiERtH. teR
pitAvien
sMsHkriciwte
yisH h AieR puArAy zAvuM
yAEAbuM avenyM sMsHkric@.
zAvieR wMbM
zAvieR wMbcriM. 2zA
vH knAEdzArikeL vivAhM
k}ic@. hitYnAy ElAeR pui dA,
hivYnAy siebEyAeR pu an
yew pui oehAlIbA, 3 yizHmAEyli
eR puiyM enbAEyAieR sEhAd
riymAy bAsmH . 4 zAviM d
yHM qlIPAsH qeA puAyi.
bAsminH eryEv qeA pu
Ayi. 5oehAlibAmyH m pu
AM piR. eyyzH, ylAM, EkArhH,
knA EdzH zAvi jnic puA
ew EpkLANiv.
6- 8
knA Edzi vhiAvutiluM
vL yAEAbieRyM zAvi
eRyM wMb. atinA zAvH
teR sEhAdr yAEAbiniM

36

l
i 35:19-36:26

Evpiriu. zAvH, teR BArYmA,


puIpuA, awimk, p mu
m] g knAni tni kiiy mu
vsH t qiveyl AmAyi EsyI
q mlEdzE EpAyi. (zAvinH
qEdAM qM EpAyi- EsyI
rAjYieR meA EprAyi atH.)
9
qEdAMkAew pitAvANH zAvH .
EsyI q EdzAyi zAvi
eR pigAmik jIvicitH.
10
zAvieR puAew Epk+
zAvieRyM dyewyM pu qlI
PAsH , zAvieRyM bAsmi
eRyM pu eryEv.
11
qlIPAsinH au puA EtmA,
esEPA, oAmA, gAM, eknsH, 12qlI
PAsinH timHn qeA evAi wiy
Ayi. timH n yH M qlIPAsiM
amAElH qeA puM Ayi.
13
eryEvlinH nAlu puA+ nhH,
EsRhH, zA, miA.
zAvinH teR BArYyAy bAsm
i niAy pQArivrAyi.
14
siebEyAeR punAyi an
yew mkLAy oehAlIbAmAyi zA
vieR mAme BArY. zAvieRyM
oehAlIbAmAyewyM puA eyyzH,
ylAM, EkArhH qivrANH.
15
zAvinidH B vic EgAlv
A+ zAvieR mpu qlI PAsH,
qlIPAsiniM EtmA, oAmA, es
EPA, eknsH, 16EkArhH, gAM, amAElH
qiv. EgAlvA zAvi
eR BArY dyi nivrANH.
17
zAvieR pu eryEv ni
pRy wMbew pitAvAyi+
nhH, EsrhH, zA, miA.
averlAM zAvieR BArY bAsm
inivrANH.
18
anyew puiyM zAvieR BArY
ymAy oehAlIbAmA eyyzH , ylAM,
EkArhH qiv jmLi. av mv
M avew wMblvArAyi.
19
averlAvM zAvini wM
blvArAyi.
20
zAvi mH EhArYnAy EsyI
qEdAmi tAmsici. EsyIrieR
puA vrANH. ElAtA, EzAbA,
siebEyA, anA, 21dIEzA, es,
dIzA. puAerlAM qEdAmi EsyI
rini EhArYwMblvArAyi
.
22
ElAtA EhAri, EhmAM qivew
pitAvH. timHn ElAtAeR sEhAdri.
23
avA, mAnhH, bA, ezEPA,
oAnAM qiv EzAbAlieR puA.
24
siebEyAnH aA, anA qI ru
puA. (teR aeR k}utkeL pri
pAlitiniwyi mlkLi w
Rvk keiyvnAyi anA.)
25
anA dIEzAeRyM oehAlIbAmAy
ewyM pitAvAyi.
26
dIEzAnH nAlH puA. ehMdA,
qzHbA, yiA, ekrA qiv.

l
i 36:27-37:15

38

27

esrinH m puA. bihA,


sAvA, aA qiv.
28
dIzAnH ru puA. QsuM arA
mAyi av.
29
EhArYwMbew tlvA ni
pRyvrAyi+ ElAtA EzAbA,
siebEyA, anA, 30dIEzA, es,
dIzA, EsyIri tAmsici wMb
ew nAykArAyi av. 31
smyM qEdAmi rAjAAAyi.
yi AEyliM vLer mute qEdA
minH rAjAAAyi.
32
ebEyArieR punAy Ebl qEdAM
rAjAvAyi. dihAbA ngrM ayALA
yi BricitH. 33Ebl mricEA
EyAbAbH rAjAvAyi. ebA yiel Esr
hieR punAyi EyAbAbH. 34EyA
bAbieR mrNAnrM zAM Bric@.
EtmAnikew EdzArnAyi zAM.
35
zAM mric E A hddH rAjAvAyi.
ebddieR punAyi hddH. (EmAv
bivcH midYAen EtAlicyA yi
hddH.) avIH ngrini
yALAyi hddH . 36hddH mricEA
smHLA rAjYM Bric@. mE ArnAyi
smHLA. 37smHLA mricEA ezQ
EdzM Bric@. yIsH ndItwilu
erEhAEbAkArnAyi ezQ.
38
ezQlieR mrNAnrM bAhAnA
rAjYM Bric@. aEbArieR punA
yi bAhAnA. 39bAhAnA mri
cEA hd rAjYM Bric@. pAvUrAjYAr
nAyi hd. emEhtEb qAyi
hdRieR BArYyew EprH. mEdieR
puiyAyi av. (mEdieR
pitAvH EmsAhAbH yi.)
40-43
qEdAmY wMbew pitAvH
zAvH yi+ timHnA, avA, eyET
H, oehAlIbAmA, lA, pIEnA, eken
sH, EtmA, mibHsA, mgHdIEy, QrAM
qiv wMblvA. Q wMb
AerlAM atA EpkELAwwiy l
Li tAmsic@.
EyAEsPH q sVpn
H Ar
yAEAbH knAnie tAmsM
w. aveR pitAvH tAmsi
c i aEt EdzM teyAyi
atH. 2 yAEAbieR wMbkT tANH.
EyAEsPH ptiEn}ukArnAy o ecRu
ArnAyi. wEmyH lAyi
aveR etA}i. teR sEhAdrAErA
ewAANH av Q EjAli ecyHtitH.
bihyewyM silyewyM puArA
yi sEhAdrA. (EyAEsPi
eR pitAvieR BArYmArAyi bi
hyM sil y M.) teR sEhAdrA
ecyHt et@k EyAEsPH pitAviEnAw
pRi. 3 teR pitAvAy yi AEy
linH vLer AymAyEA}ANH EyAEsPH
jnictH. atinA EyAEsPien yi A
Ey m@ meLA aDikM sHEnhi
c i . yAEAbH teR punH o
viEzxe Emli nki. atH vLer

37

nILmM mEnAhrvumAyi. 4t
ew pitAvH teLALDikM EyAEs
Pien sHEnhicievH yAEAbi
eR m@ m ku. atinAe
av tew sEhAdren evRu.
atinAlv EyAEsPiEnAw sQXdM
pulAenAe mwic@.
5
ori EyAEsPinH o viEzxe
sVpHnM Ayi. piIwH EyAEsPH teR
sEhAdrAErAwH Q sVpHnei pR
u. atiEzxM sEhAdrA av
EnAw wt evRu kAi.
6
EyAEsPH pRu, {AenA sVpHnM
ku. 7 neLlAM o vyli pNieyw
kyAyi. n EgAtieR k
k ekivyH kyAyi. aEA
qeR kkeLlAM q}uE@ ni. ni
ew kk qeR kkew @M nir
. niew kk qeR kkeL
tA vNi.
8
aveR sEhAdrA pRu, ti
eRyM nI rAjAvAyi {eL BriM
qAeN nin EtAEA? av
eri EyAEsPH k sVpHn mlM
sEhAdrA aven wt evRu.
9
piIwH EyAEsPH o sVpHnM wi
ku. sVpH n eiyM av
sEhAdrAErAw pRu. EyAEsPH pR
u, {AenA sVpHnM wi ku. sUrY
M cM ptienA nM
qe nmi {A ku.
10
EyAEsPH teR pitAviEnAwM Q
sVpHnei pRu. pE aveR
a aven zkAric@. aveR a
pRu, et sVpHnmANH? nieR
ayM nieR sEhAdrAM {AM
nieR mi nmiemAENA nI k
tH?
11
EyAEsPieR sEhAdrAH av
EnAw asUy tIil . qA
EyAEsPieR pitAvH Q kArYeL
Ric@M tieR aM qAyiri
emtieniyM wtlAyi ciiA
nArMBic@.
12
o divsM EyAEsPieR sEhA
drA avew pitAvieR wkeL
pripAliA ezEKmiEl EpAyi.
13
yAEAbH EyAEsPiEnAw pRu,
ezEKmiEl EpA. aview nieR
sEhAdrA qeR wkELAewA
H.
EyAEsPH pRu, {A EpAkAM.
14
EyAEsPieR pitAvH pRu,
ecH nieR sEhAdrA surit
rAENA q EnAk. qeR i
pM suKmAyiriEA qM aEnV
xicH mwivH qEAw pRyk. ati
nA EyAEsPieR pitAvH aven
ehEA tA}HvryiniM ezEKmiEl
yc@.
15
ezEKmieliy EyAEsPH aview
eyAe iRi. alutiry
aven kH orA EcAdic@, nI qANH
tirytH?

39
16

EyAEsPH mRupwi pRu, {A


qeR sEhAdrAer etrykyANH .
qviewyANv wkELAewA k}iy
etH ni kANic @ trAnA
kuEmA?
17
ayA pRu, av dEr EpAyi
}iu. av EdATAniEl EpAkA
ElAcitH {A Ek@. atinA
EyAEsPH teR sEhAdrAer piw
kyM EdATAnivcH aver kupiwi
kyM ecyHt.
EyAEsPien awimyAyi vi
EyAEsPH derniM vtH av
eR sEhAdrA ku. aven ekAlA
ptiyiwA
av
tImAnic @ .
19
sEhAdrA prsHprM pRu, tA
sVpHnAr EyAEsPH v. 20nm
iEA trM EpAel aven ekAlAM.
etiluM o o}i kiNiEl av
eR zrIrM qRiyAM. o vnYm]gM aven
ekAevH nmH pitAviEnAw pRyAM.
aEA nmH aveR sVpH n
evRuM sVpHnLAeNH etLiyiA
k}iyM.
21
qA EbnH EyAEsPien ri
NemAyi. Eb pRu, nm
ven ekAl. 22aven mRievAM
liAet kiNiliwAM. EyAEsPien
ricH pitAvieRywE mwiyy
AnAyi aveR pripAwi. 23EyA
EsPH teR sEhAdrAer smIpic@.
av aven mikyM aveR
mEnAhrmAy EmAyM vlic@ kIRi
LykyM ecyHt. 24qiH avrven
o vr kiNiEleRiu.
25
EyAEsPH kiNilAyEA sEhAd
rA hArM k}iAni. av tl
yi EnAiyEA gielyAdi
niH QjipHtiEl EpA o sMGM
vYApArikeL ku. avew ok
DArALM sugvYM sM vhi
ci. 26atinA eydA teR s
EhAdrAErAw pRu, new sEhA
dren ekAiH mrNM mRc@ piwi
ekAH nme lABmAAk?
27
aven Q vYApArik viA
nmH wt lABmAM. aEA
sVM sEhAdren ekAev M
newEm Avukymil. m@ sEhAd
rA atMgIkric@. 28midYAnYrAy vYApA
rik kw vEA sEhAdrA
EyAEsPien kiNiniM puRe
w. av aven p evix
NH vYApArik vi@. avr
ven QjipHtiEl ekAuEpAyi.
29
Q smyel A M Eb sEhAd
rAErAewAAyiil . EyAEs
Pien av vikArYM avnRii
il. kiNinwE mwivEA
EbnH EyAEsPien aview kAvA
k}iil. teR d+KM kwiiA
Eb teR vO vlic@ kIRi.
30
Eb sEhAdrAer smIpicH EcAdi
18

l
i 37:16-38:11

c @ , av kiNilil ! {Aen
ec@M? 31 sEhAdrA o EkAlAwien
ekAH atieR rM EyAEsPieR
Emliyi o}ic@. 32qiv Emli
tew pitAvien kANic@. av EcA
dic@, Q Emli { kiiytANH.
tH EyAEsPiERtAENA?
33
Emli k pitAvH atH EyAEs
PiERtAeN tiricRiu, pitAvH
pRu, aet, atvER te! et
iluM o kA@m]gM aven ekAtAkAM.
qeR mk EyAEsPien o kA@m]gM
tiiri! 34yAEAbinH teR
mken oAH vLer d+KmAyi. ayA
teR vO vlic@kIRi. anrM
tA d+KitnAeN sUcii tr
ilu viEzxvO yAEAbH
Dric@. vLerAlM teR puenecAli
ayA d+Kic@. 35yAEAbien smADA
niiA qlA puAM puimAM
mic@. pE yAEAbinH sAVne
wAnAyil. yAEAbH pRu, mriM
ver qeR mkenRiEcA@ {A
d+KiM. atinA teR punAy
EyAEsPien oAH yAEAbH wM
d+Kic@. 36midYAnYrAy kcvwA EyA
EsPien piIwH QjipHti vi@. PR
EvAeR aMgrkew nAyknAy EpA
IPRinANH avrven vitH.
eydyM tAmAruM
smyH eydA teR sEhAd
rAer viH hIrA qeArAELA
ewA tAmsiA EpAyi. a@lAM p
NArnAyi hIrA. 2 aview eydA
o knAnY epiey kum@kyM
aveL vivAhM k}ikyM ecyH t .
vA qAyi avew pitAvieR
EprH. 3knAnYAri o pu jEmki.
av avnH q Epri@. 4 piIwH
av meA pu wi jEmki. avnH
av oAnA q Epri@. 5 piIwH
avH EzlA qeA puM jnic@.
mAe puAyEA eydA
eksIbi tAmsikyAyi.
6
eydA teR m punAy ri
BArYyAA Evi o OIey etr
ew. tAmA qAyi avew
EprH. 7pE vLer pAp ecyHt.
yEhAv avni sxHwnAyiil.
atinA yEhAv aven vDic@. 8an
rM eydA rieR sEhAdrnAy
oAnAEnAw
pRu, EpAyi nieR
EjYxHWeR
BArYEyAewAH zyik.
avH o BAvienEAelyAyiI
k. ikAyA av nieR sEhA
dr rieRtAyiriM.
9
tAmAy biluA i
k tERtAkielH oAnA aRiu.
oAnA tAmAmAyi eelMgik bi
Ele@eviluM ayA kM nil
vI}HiLu. 10tH yEhAvey EkApA
lnAi. atinA yEhAv oAnAen
yM vDic@. 11anrM eydA teR

38

l
i 38:12-39:4

40

mmkELAw pRu, nieRyeRyw


E mwiEA. qeR Lypu
EzlA AypUiyAM ver mAeryM
vivAhM k}iAet aviewe
tuk.
EzlyM teR sEhAdrAerEAel
ekAl e wEmA qH eydA By.
tAmA teR pitAvieR vIiEl
mwi.
12
piIwH, vyew puiyAy eyd
yew BArY mrNmwu. d+KAcrN kAlM
k}iywen eydA a@l A mYnAy
teR suXH hIrEyAewAH timHnyi
El EpAyi. teR wkew ErAmM
mRiAnAyi ayA timHnyiEl
EpAytH. 13teR aAyiy wk
ew ErAmM mRiA timHnyiEl EpA
tAyi tAmA aRiu, 14tA viDvyA
eN kANi awyALvOLA
yi av qEA}uM Dric i tH .
atinA av vYtYsHtmAy vO
LNiH tlyi o mwpwvumNi
u. qiv timHnyH smIpm
qnyImiEl v}iyriki .
eydyew Lypu EzlA vLiri
AemH tAmArinRiyAmAyi. qA
aveL EzlymAyi vivAhM k}ii
A eydyH pripAwiyilAyi.
15
eydA v}iyilUew nw. ayA
aveL kueviluM aetA EvzYyA
yiriAemA ktiytH. (av o
EvzYeyEAel mwpwM ekAH mKM
mwiyiu.) 16atinA eydA av
ELAw EcAdic@, {A niEAewA zyi
e? (av teR puBArYyAy tAmA
rAeNH ayA aRiiil.)
av EcAdic@, q pNM tM?
17
eydA pRu, qeR i p
iniM o Awien trAM. av
mRupwi pRu, {An sti.
pE wien qni tver
aeni jAmYmAyi qeiluM
trNM.
18
eydA EcAdic@, wien ayc@
tMver ati etLivAyi {Aen
A tErtH? tAmA mRupwi pRu,
ayew mEmAtirvuM crwM Q
vwiyemni trik. eydA av
etl A M nki. anrM eydyM
tAmARuM eelMgikEv}HcyiElewkyM
tAmA gBiNiyAkyM ecyHt. 19tA
mA vIiEl mwiecH teR mKM
mRci mwpwM qwkLu. an
rM av viDvyew awyAL vOM
aNiu.
20
piIwH eydA teR suXH hIr
ey qnyImi ayc H EvzYyH H
vAgHdAnM ecyHti wien lic@
vi@. teR mEmAtirvuM QvwiyM
mwi vANemH hIrEyAwu pRykyM
ecyHt. pE hIryHH aveL keA
nAyil. 21hIrA qnyIM pNiel cil
ErAwu EcAdic@, Q v}iyriki niA
RuAyi EvzY qviewyANH?

av pRu, Q v}iyi o
EvzYyM Ayiil.
22
atinA eydyew suXH mwi
eyi pRu, qniH OIey
keAnAyil. mAvuml aAi
o EvzYyM Ayiiel nA@kAer
EAw pRykyM ecyHt.
23
atinA eydA pRu, sAD
neLAe av eekvzM vc@ ekA
e. k ne prihsitH
{AnixH w ewil . avH wien
ekAwA {A mic@. pE nm
veL keAnAyil. ayM mti.
gBiNiyAy tAmA
m mAs EzxM eydEyAwH
ErA pRu, nieR puBArY EvzYA
v]iyilUew gBM Driciri.
aEA eydA pRu, aveL puR
Ai kic@kLyk.
25
k tmArien ekAlA EpAyi.
pE tAmA teR B]pitAvinH
eneyA sEzM ekAwyc@. qe
gBiNiyAiyvERtANH Q sADn
, sUic@ EnA, tAEwtAeN
RiyiEl? Q mEmAtirvuM crwM Ew
tANH? Q QvwiyAEwtANH?
26
sADn tiricRi eydA
pRu, av ecyHttH zriyANH. {A
nA et@kAr. {A vAgHdAnM ecyHt
tsricH qeR mk Ezley {An
v nkiyil. piIewAriluM ey
dA avELAewA zyicil.
27
tAmArinH svsmymwEA r
ikeLyANv sviA EpA
etH av ku. 28av sviEv
o i eek puREi@. sUti ki
Ni eekyi o v crw eki.
Q iyANH dYmAytH q v
pRu, 29pE i eek akE
vlic@. anrM mE kui dYM jnic@.
atinA sUti kiNi pRu, nI
dYM puR vvA k}ivuvnAyi
! aekAH avrvnH EperH
q Epri@. 30atiEzxM mE kuiyM
piR. eekyi v crw ekiyv
nAyi av. avrvnH EsrhH q
Epri@.
24

EyAEsPien Qjipt
H i EpAI
PRi vi
EyAEsPien vAiy kcvwA
aven QjipH t iEl ekAu
EpAyi. av aven PREvAeR aMgr
knAyknAy EpAIPRi vi@.
2
pE yEhAv EyAEsPien shA
yic@. atinAlyA vijyiyAyi. EyA
EsPH teR yjmAnnAy QjipHtkAr
EpAIPRieR vstiyi tAmsic@.
3
yEhAv EyAEsPiEnAewAmeH
EpAIP ku. av ec@ qlA
v]ikLiluM vijyiyAvA yEhA
v EyAEsPien shAyicievH
EpAIP ku. 4 atinA EpAI

39

41
PRinH EyAEsPi vLer sEAx
mAyi. EpAIP EyAEsPien teR
vI@ BrNc @ mtlEpAluM l i c @ .
EpAIPRiAyi qlA sADn
ewyM EmEnAAr EyAEsPAyi
I. 5EyAEsPH vIwieR BrN
ArnAyiIti EzxM yEhAv
vIwienyM EpAIPRieR skl
vsHtvkkeLyM a#hic@. EyAEs
PH mlmANH yEhAv en ecyHttH.
EpAIPRieR vyli vL qlAi
enyM yEhAv a#hic@. 6atinA
EpAIP teR vIilu ql A i
eRyM rvAditVM ewA EyA
EsPien avdic@. EpAIP tA
k}iyH BNemA}icH oieniyM
EvvlAtieil. BNM k}ik mAM
ecyHt.
EpAIPRieR BArYey EyAEsPH
nirAkri
EyAEsPH vLer surM sumKmA
yi. 7 ERAliEzxM EyAEsPi
eR yjmAn pi aven xHwewA
wi. o divsM av avEnAw pR
u, qEAewAM zyik.
8
pE EyAEsPH a nirsic @ .
av pRu, teR Bvnilu sk
liluM qeR yjmAn qe vizVsi
. qe viewy qlAieRyM
mtlArM iyiri. 9 Q Bvn
ilu oAErAiluM aEhM qe
tni smnAiyiri. {A aEh
ieR piEyAewA zyi
etANH!
atH eedvvimAy pAp
mANH.
10
OI divsvuM EyAEsPiEnAwH
ArYei pRueviluM tA
avELAewA zyiNem vzYM
EyAEsPH nirsic@. 11o divsM EyAEs
PH teR EjAliAyi vIiiEl
kyRi. smyM vIiluAyi k
pux EyAEsPH yi. 12aveR
yjmAn pi aveR Emliyi piwi
wi pRu, v, qeR kiwyiEl
v, pE EyAEsPH vLer Evgi
vIwi puREH oAwiEAyi. aveR
EvgtyA Emli avew kili.
13
EyAEsPH oAwiEAyEA aveR
vOM teR ki kiieyH av
mnilAi. atinA atieR Epri
sMBvei
NTyAA
av tImAnic@. 14av evLiyilu
eL viLic@ pRu, EnA! Q
qAy awimey ekAuvtH ne
apmAniAnANH . av kwvH
qe miA mic@. pE {A
nilviLic@. 15a aven Byewi.
av oAwiEAyi. pE aveR
AyM view Epic@. 16 EyAEs
PieR yjmAnnAy teR BAvH vM
ver av AyM vc @ . 17Et
kT av teR BAviEnAwM pR
u. av pRu, aH ekAuv

l
i 39:5-40:8

Q qAy awim qe miA


mic@! 18pE av aw vEA
{A nilviLic@. av AyM Ep
icH oAwiEAyi.
EyAEsPH twvRyi
teR BArY pR EkH EyAEs
PieR
yjmAnnH
EkApmAyi.
20
aview rAjAvieR z@eL w
o twvRyAyi. EpAIP EyA
EsPien twvRyili@. EyAEsPH
aview twvilumAyi.
21
pE yEhAv EyAEsPiEnAewA
mAyi. yEhAv EyAEsPiEnAw
kANYvAnAyi. Rc @ nAk
ekAH twvR suikAew nAyknH
EyAEsPien xH w mAyiwi. 22a
yA qlA twvukAewyM mtl EyA
EsPien l i c @ . mtlArnAey
iluM twvukAew pNi te EyAEsPH
ecyHt. 23twvRyilu qlA sADn
LiluM twvR sUikAr EyAEsPi
vizVAsmic @ . yEhAv EyAEsPi
EnAewAM AyitinAlANH en
eyAe sMBvict.H qlA v]ikLiluM
vijyiyAyirivA yEhAv EyAEs
Pien shAyic@.
19

EyAEsPH ru sVpn
H
vYAKYAni
piIewAri PREvAeR ru
B] t YA PREvAentier qEA
et@ ecyHt. orA eRAiArM meA
rA PREvA vIu viLuvmA
yi. 2PREvAnH vew Epri vLer
EkApmAyi. 3atinA PREvA av
eryM EyAEsPien aEt twvRyi
li@. PREvAeR aMgrk mANiyA
yi EpAIP yi twvRyew
mtlAr. 4ayA ru twvukA
eryM EyAEsPieR kI}ilAi. Rc@
kAlM av twvRyi kiw. 5 o rAi,
ru twvukAM oAErA sVpHnM ku.
(QjipHtrAjAvieR eRAiArM vI
u viLukArmAyi twvu
kA.) oAErA twvukArM avnveR
sVpHnmANH ktH. oAErA sVpHniM
atAtieR avumAyi. 6piE
rAviel EyAEsPH avew aw
E EpAyi. vM vixAdiciri
EyAEsPH ku. 7EyAEsP@ EcAdi
c@, qA niLi vYAlrAyiri
tH?
8
avrivM pRu, rAiyi {
LivM oAErA sVpHn ku. pE
atieR aemAeN {
mnilAyiil . a vizdIkrivA
EnA vYKYAniAEnA mil.
EyAEsPH avErAw pRu, eedv
i mAEm sVpHn mnilA
vAM vYAKYAniAM k}iy. atinA
ni sVpHn qEAw pRyN
em {AnEpi.

40

l
i 40:9-41:14

42

vIukAreR sVpn
H M
atinA vIuviLukAr teR
sVpHnM EyAEsPi vivric@ ekAw
. ayA pRu, {A o miri
viey sVpHnM ku. 10ati m
zAKkAyi. avyi pUvuA
M a kAyAyi mARuM {A
ku. 11{A PREvAeR pAnpAM
piwicirikyAyi. atinA {AnA
miri pRic@ pi}iH pAnpAi
vI}Hi. qiH pAnpAM PREvA
ekAw.
12
aEA EyAEsPH pRu, Q
sVpHnM {A nin vYAKYAnic@ trAM.
m zAKk m divsLANH. 13m
divs EzxM PREvA niEAwu
epARukyM nie nieR EjAliyi
El mwi ayyHkyM ec@M. nI
PREvA Evi mH ecyHti EjAli
te ec@M. 14pE ni sVtrA
vuEA qe oAk. qEAwu shA
ti kA@kyM qe rikyM ec
NM. PREvAEnAw pRH qe twv
RyiniM EmAciik. 15qeR
nAiniH qeR jntyAy qA
yriniH {A view blmAyi piwi
c@ekAuvretANH. {AenA et@M
ecyHtiil atinA {A Q twvR
yi kiwEtil.
9

pAckAreR sVpn
H M
mE B]tYeR sVpHnM nltAeNH
eRAiAr EtAi. atinA ayA
EyAEsPiEnAw pRu, {AM o
sVpHnM ku. qeR tlyi mH a
kAyi. 17vuM mkLile
yi qlArilu amH.
av rAjAvivyAyi. pE av
eylAM pik ekAii ekAi
. 18EyAEsPH mRupwi pRu, Q
sVpHnieR aM {A niEAw
pRyAM. m k m divs
eLyANH RitH. 19m divs
k}iyti mH rAjAvH nie twvR
yH puRE viLiM. qiEhM
nieR tl eviLyM! nieR zrIrM
rAjAvH o Ni ekiiyiwM. pi
k nieR zrIrM ekAiiM.
16

EyAEsPH mRe@
m divs k}iu. atH PR
EvAeR jdinmAyi. PREvA
teR B]tYAeAe o vi nki.
aEhM vIu viLukArenyM eRAi
ArenyM twvRyiniM EpAkA
avdic @ . 21vIukAren aEhM
EmAciic@. aveR EjAli PREvA
tiriek nki. ayA PREvAeR
ki o vIu pAnpAM ekAw
kyM ecyHt. 22pE PREvA eRAiA
ren ieA. sMBviemH EyAEs
PH pREpAelyAeNl A M nwtH .
23
pE vIu viLukAr EyAEs
Pien riNem kArYM mR. ayA
20

EyAEsPieni PREvAEnAwH oM pR
il. ayA EyAEsPien mR.
PREvAeR sVpn
H
ru vxEzxM PREvA
o sVpHnM ku. tA een ndI
tIrH nitAyANEhM sVpHnM
ktH . 2ndiyiniM }u p
kyRivH pul@ tiA wi. ErA
gYm mEnAhArity pLAyi
av. 3 pie }u p wi ndiyi
ni kyRi vH tIr ni ErA
gYm pELAewA ni. Q p
LAke EzAxicvyM kA}HcyH dynIy
vumAyi. 4 ErAgM bADicH EzAxic
}H p ErAgYm }u peL
ti. PREvA aEA N. 5 vIuM
RA kiw PREvA pieyM
sVpHnM ku. o ecwiyi }u DAnY
tik vLtAyi PREvA
ktH. ErAgYmM DAnYM niR
mAyi ktik. 6}u ktik
wi epAi mLyHtAyM PREvA
piIw ku. qAlv emlivyM
wkAE@ krivymAyi. 7emli
DAnYtik niR DAnYti
keL vi}ui. aEA e{iyN
PREvAnH aetA sVpHnM mAmAyi
e mnilAyi. 8 piE rAviel Q
sVpHneiEyAH PREvA vYA
lnAyi. atinAlEhM QjipH t iel
qlA mAikM jH{AnikM L
yc@. PREvA teR sVpHn aver
pRu Ekic@. qA avAM
av vYAKYAniA k}iil.

41

EyAEsPieni Bt
] Y
PREvAEnAw pRy
9
aEA vIuviLukAr, EyAEs
Pien oAikyM PREvAEnAw pRy
kyM ecyHt, qni sMBvic cil
{AniEA oA. 10qEAwM eRAi
ArEnAwM EkApic H aH ori
{eL twvili@. 11o rAi {AM
avM oAErA sVpH n M ku. oAErA
sVpHniM vYtYsHt amAyi.
12
twvRyi o qAyArnAy ecRu
ArAyi. aMgrkmANi
yew B] t YnAyi ayA. {
sVpH n ei avEnAw pRykyM
avntinM vizdIkrikyM ec
yHt. av oAErA sVpHnieRyM
aM { pRut. 13av
pRetAe yATAYmAvukyM ec
yHt. {A sVtnAewemM qni
etA}i tiric@ki@emM av pR
u. eRAiAr iElewemM
av pRu. sMBvictH aen te
yAyi!
sVpn
H M vYAKYAniA
EyAEsPien viLi
14
atinA PREvA EyAEsPien tw
vRyiniM vi. kAvA EvgM

43
EyAEsPien puR ekAu v.
ayAeL QrM ecicH putiy vO
Driic@. qiv PREvAeRy
wEEpAyi. 15PREvA EyAEsPi
EnAw pRu, {AenA sVpHnM ku.
qA M sVpHnM vizdIkri
AnAyil. o sVpHneRic@ EkA
nin vYAKYAniA k}ivue
nieRicH {A Ekiri.
16
EyAEsPH pRu, qniAvil !
pE eedvinH ayew sVpHnM
vYAKYAniAnAEyM PREvA!
17
aEA PREvA EyAEsPiEnAw
pRu, sVpHni {A eenndI
tIr
nikyAyi. 18aEA
}u p evini kyRivH
aview pul@ tiA wi. av ErA
gYvuM BMgiym pLAyi. 19a
tiEzxM }u pwi ndiyi
ni kyRiv {A ku. qA
av emlivyM kA ErAgM piwic
EpAelymAyi. QjipH t ielview
yM {A ki@ti vcH vuM EmAz
mAy pLAyi av. 20anrM Q
emli }u pM ErAgYm
dYe peL ti! 21qi@M av
emliu teyi. qi@M av
qeiluM titAyi qni pRyAnA
yil. av rMBiEl EpAelte
emliuM INic @ mi. aEA
{A N. 22aw sVpHni
o ecwiyiniM }u DAnYtik
mLyHtAyANH {A ktH. ErA
gYmM DAnYsm] vumAy kti.
23
atiEzxM }u ktiwi epAi mL
c@. qAlv EzAxicvyM w kAi
NiyvymAyi. 24anrM EzA
xic ktik ErAgYm }u ktik
eLyM ti.
Q sVpHneLi {AeneR m
vAdikELAwM jH{AnikELAwemAe pR
u. qA sVpHn qni
vizdIkric@ trA avAM sADi
cil. yTAi avyew a
emANH?
EyAEsPH sVpn
H M vizdIkri
anrM EyAEsPH PREvAEnAw pR
u, Q ru sVpHnM oEr kArY
eiyvyANH. nieyAwen
sMBviA EpAetH eedvmANH
aEyAw pRytH . 26yTAi
ru sVpHnM oEr amANH. }u
nl pM }u nl ktikM }u
nl vxeLyANH RiyHtH. 27emli
H ErAgArmAy }u pM ki
R }u ktilkM sUciitH
view }u vxAlM piNiyA
emmANH. }u nl vx EzxM
}u cI vxAM. 28wte
qAAkA EpAetH eedvM
ayH kAitANitH. {A a
EyAwu pR EpAelte eedvM et
lAM sMBviiM. 29}u vxAlE
25

l
i 41:15-44

QjipHti BNsm]iyAyiriM.
30
pE w }u vxAlM Am
mAyiriM. tmuAyi B
Nsm]iey QjipHtkA mRkEpA
luM ec@M. ekAwMvrc rAjYe nzi
iM. 31k sm]iey pUmAyM
mRM.
32
PREvA, oEr kArYei a
yH ru sVpHnAyi. kArNem
eEA? sMBvikte ec@
emH aey EbAYewA eedvM
ecyHttANitH. av a nwAkyM
ec@M! 33atinA PREvA, aH jH{A
niyM buimAmAy orAeL QjipHti
eR mtl l i NM. 34jnLi
niM hArpdA EzKriAM
EREer niymiNM. sm]iyew kAl
H oAErAM t ekA@ BN
DAnYieR aielAH aver li
NM. 35aen av sm]iyew }u
ekAlLi DArALM BNM smAh riM.
av vzYmAyi v kAlM ngr
Li sUiM. PREvA, aen
BNpdA m}uv ayew
aDIntyilAM. 36aEA piNiyew
}u vxLi QjipH t i vzY
i BNmAvuM. vrc QjipHti
en nziikymil.
37
PREvAnH nelArAzymAeN
EtAi. qlA EdYAgAM atMgIk
rikyM ecyHt. 38anrM PREvA
avErAw pRu, EyAEsPiEnA
miwnAy orAeL ti etrewA
nmAemH qni EtAil !
aven jH { AniyAtH avnilu
eedvieR AvANH!
39
atinA PREvA EyAEsPiEnAw
pRu, eedvM ninH etlAM kAi
tinA nI teyANH vuM jH{Ani
yAyv. 40nie {A Q rAjYieR
mtl likyM jn nieR kl
nk asrikyM ec@M. nie
A z {A mAmAyiriM.
41
EyAEsPien PREvA EmlDikAri
yAyi niymic cwH viEzxe oA
yi. PREvA EyAEsPiEnAw pR
u, EA {A nie m}uv Qji
pHtrAjYieRyM gvRAyi niymi
. 42anrM PREvA aven m
EmAtirM aNiyic@. EnmEyRiy p@v
O PREvA nki. aveR
k}ui sVmAlyM cAi. 43PR
EvA
EyAEsPien rAM rTi
kyi ngrdiNM nwi. EtYk
aMgrk EyAEsPi mi nwH
jnELAwu pRu, EyAEsPi
mi m@mwi vii.
aen EyAEsPH QjipHtieR m}u
v gvRAyi. 44PREvA avEnAwu
pRu, {A PREvA . ati
nA qni EtA {A ec@M.
pE nieR avAdmilAet o Qji
pHtkArM eek ykEyA kAlH an
kEyA ecyHkyil.

l
i 41:45-42:13

44

45

PREvA EyAEsPinH meA Ep


wi nki. sApHnHpEnhH. sHn
H q o BArYeywi PREvA EyA
EsPi nki. oAngriel puErA
hitnAy EpAiEPRyew puiyAyi
av. aen EyAEsPH Qji
pHtieR m}uv gvRAyiI.
46
QjipHtiel rAjAvi Evi EyA
EsPH EjAli ecA wiytH mtAM
vyilAyi. EyAEsPH QjipHtilA
kmAnM sric@. 47sm]iyew }u v
xAlM QjipHtiel viLvH vLer vi
c@. 48sm]iyew }u vxLi Qji
pHti lAdiic m}uv DAnYvuM EzK
ricH EyAEsPH pNLi sMBric@.
ngr smIpm vylukLi viL
DAnYM oAErA ngriluemvM
EyAEsPH sMBric@. 49EyAEsPH vLer
yDikM DAnYM sMBric@. kwliel mN
EpAel aLAnAv DAnYmAyi
.
50
sHnH yi EyAEsPieR
BArY. oAniel puErAhit EpAiEPR
yew pui. piNiyew dYvxM v
EA avH ru puAAyi.
51
mvnH mne q Epri@. qni
Ayi qlA }M qeR
pitAvieR vstieyiym qlAM
mRA eedvM qnivsrmAi.
atinAlANH iH Ep nkiy
et EyAEsPH pRu 52rAme
punH qyIM q Epri@. EyAEsPH
pRu, qeR kxHwtkL@ew EdzH
PleL puRewvivnAkA eed
vM qe shAyic@. atinAlANH EyA
EsPH rAM punH Ep nkiytH.
piNiAlArMBM
}u vxAlM jnH hArM
sm]mAyAyi. qA vx
k}iu. 54piNiyew }u vx
rMBic @ . EyAEsPH pREpAel
te. Edze etA rAjYM
o DAnYvuM vLil. pE EyAEsPH
BNM EzKric@ vcekAH QjipHt
kA BivA vzYi BNM
Ayi. 55AmM rMBicEA jn
PREvAEnAw BNM vzYe@.
PREvA QjipH t kAErAw pRu,
qA ecEetH EyAEsPi
EnAw ec EcAdik.
56
ql A yiwvuM ekAwM AmmAyi
tinA EyAEsPH dAmkLiniM jn
DAnYM vitrNM ecyHt. sMB
ric@ vyHe DAnY EyAEsPH jn
vi@. QjipHtien aEALM
AmM bADici. 57miyi m}uv
AmM bADic@! atinA QjipHti
@m rAjYAerlAM BNM vAA
QjipHti v.

eH yAEAbH aRiu. atinA


yAEAbH teR puAErAw pRu,
n qinANiview nixHiyrAyiri
2
tH ? QjipH t i viA mAM
DAnYme {AnRiy. atinA
nmview ec DAnYM vAAM. aen
nm mriAet jIviAM!
3
atinA EyAEsPieR sEhAdrA
ri pEp DAnYM vAA QjipHti
El EpAyi. 4yAEAbH ebnYAmIen
mAM aycil. (EyAEsPieR yTA
sEhAdr ebnYAmInAyi.)
ebnYAmInH qeiluM EdAxM vE
EmA qH yAEAbH By.
5
knAni AmM mAyitinA
DArALM Ep aviewniM BNM
vAA QjipHtiEl EpAyi. yi A
EylieR puAM avErAewAmA
yi.
6
EyAEsPAyi smyM Qji
pHtiel gv. BNM vAA puREm
ni vivH a viM
EyAEsPAyi. atinA EyAEsPi
eR sEhAdrAM aveR mi vH
nmsHkric@. 7EyAEsPH teR sEhAdr
Aer kEAe aver tiricRi
u. qiluM apricitErAewEpAel
ayA avErAw epmARi. av av
ErAw pxmAyi sMsAric @ . av
EcAdic@, ni qviewniM v?
sEhAdrA pRu, { knA
niniM vvrANH. DAnYM vAAnA
NH {Liview vtH.
8
v teR sEhAdrArAeNH
EyAEsPH aRiu. pE av rA
eNH av aRiiil. 9 tA teR
sEhAdrAeri ki sVpHn
EyAEsPH oAikyM ecyHt.

53

sVpn
H yATAYmAvu
knAniluM AmM mAyi.
pE QjipHti DArALM DAnYm

42

EyAEsPH sEhAdrAer
cArAer viLi
EyAEsPH teR sEhAdrAErAw pR
u, ni BNM vAA vvrl!
ni cArArANH. {ew dQblYM
mnilAAnA ni viri
tH.
10
pE sEhAdrA pRu, al,
EBA! { ayew B]tYArAyA
vtH. BNM vAA Evi mAmANH
{ vtH . 11{eLlAM sEhAdr
AM oEr pitAvieR mmANH. {
stYsrANH . { BNi
Evi mAM vvrANH.
12
aEA EyAEsPH avErAw pR
u, al! {ew dQblYM aRi
yA vvrANH ni.
13
sEhAdrA pRu, al! {
sEhAdrArANH. { pH sEhA
drArANH . { oreR mLANH .
{ew Ly sEhAdr vIi pitA
viEnAewAirikyANH. o sEhAdr
vx mH mric@. { a
yew mi dAsArANH. { knA
EdzniM vvrANH.

45
14

pE EyAEsPH avErAw pRu,


al! {A pR zriyAeN {A
kA. ni cArArANH. 15pE
ni pRy stYmAeN etLiyi
A ni {A avsrM trAM.
niew vuM LysEhAdr vi
eweyM ver nieL EpAkAnvdi
iel H PREvAeR nAmi {A
stYM ec@. 16niLielArA EpAyi
LysEhAdren qeR mi ekAu
vrA {A avdiAM. aver
bAiyv twvRyi kiwNM.
ni pRy stYmAENA qRiy
NmElA. pE {A ktH ni
cArArAeN teyANH. 17anrM
EyAEsPH aver twvRyi mdivsM
pAic@.
ziemEyAen jAmYM ni
18
m divs EzxM EyAEsPH
avErAw pRu, {A eedvBym
ovnANH! jIvryHH en ec@k.
19
ni stYsrAeNi a etLi
yiA niLi orA twvRyi kiw
e. m@vH ni vAiy DAnYM
qwekAH BNmilAtiri ni
L@ew wMbLiEl mwiEAkAM.
20
pE ni EpAyi niew Ly
sEhAdrEnyM
i
mwivrNM.
aEA ni stYmAN@ pRetH
qni EbADYmAM, ni mriE
ivrikymil.
sEhAdrA a stic@. 21av
prsHprM pRu, n new Ly
sEhAdr EyAEsPiEnAw ecyHtti
anrPlLANH nAM aBvic@
ekAiritH. aveR mEnAEvdn
nAM ku. te riA av nEA
w yAcic@. qA nAM atH nirsic@.
a ekAA nAM Q }i v
eptH.
22
aEA Eb avErAw pRu,
iey pvietH {A ni
ELAw pRtANH. qA ni a
EkA wi Aiyil. atinAli
EA aveR mrNi nAM zii
ewkyANH.
23
EyAEsPH o dViBAxi mKAirmA
yi sEhAdrAErAw sMsArici
tH. atinA tew BAx EyAEsPH
mnilAiyievH avRiyilA
yi. pE av pRetlAM EyA
EsPH EkkyM mnilAkyM
ecyH t . 24avew vAk EyAEs
Pien Evdniic@. atinA EyAEsPH
aver viH mARiyi kru. Rc@
smyi EzxM ayA avewyw
E mwiEAyi. av, sEhAdrA
rielAvnAy
ziemEyAen
av
kAek bic@. 25avew sik
Li DAnYM niRyHA EyAEsPH B]tYA
ErAw pRu. sEhAdrA DAnY
ieR vil nki. pE EyAEsPH
pNM eekvzM vcil. avew DAnYM

l
i 42:14-37

niRc sikLi pNM tiriek vyHA


av teR B]tYAErAwH jH{Apic@.
anrM avew mwyAH vzYmA
yetlAM EyAEsPH nki.
26
aen sEhAdrA DAnYeLlAM
k}utR kyi mwi. 27v}iyielA
riwH av rAi k}ic@ A ti.
sEhAdrArielArA k}utyH ekAw
A teR DAnYsi R. ati
i teR pNM ritH av ku!
28
av a m@ sEhAdrAErAw pR
u, tA! DAnYi {A ekAw
pNM. ErA aeteR siyi tiri
ek vc@! sEhAdrA vlAet By.
av prsHprM EcAdic@, eedvM nEA
eweAeyA ecyHtiritH?
yAEAbien vivrmRiyi
sEhAdrA knAEdz t
ew pitAvieRywE mwi. sMB
vicetlAM av yAEAbiEnAw pR
u. 30av pRu, rAjYe gv
{ELAw pxmAyi sMsAric@.
{ cArArAeNH aEhM kti!
31
pE, { cArArel M vizV
sHtrAeNM { aEhEAw pR
u! 32{ pu sEhAdrA
eH { aEhEAw pRu.
{ew pitAvieniyM mrNmw
sEhAdreniyM vIilu Ly
sEhAdreniyM
{ aEh
EAw pRu.
33
aEA rAjYe gv {
ELAw pRu, ni vizVsHtrAeN
etLiyiA o mAmH + ni
sEhAdrArielAven view ni
k. DAnYvumAyi vIiEl mwuk.
34
qiH niew LysEhAdren
qeRywE ekAuvrik. ni
vizVsHtrAENA aEtA {eL nzii
A etiluM eesnYM ayctAENA
qH qniEA aRiyAM. ni stY
mANH pRyeti niew sEhAd
ren {A tiric@ trAM. aven tiric@
ttiEnAewAM {ew rAjY
niM DAnYM vAuti sVAtY
vuM {A tM.
35
aEA sEhAdrA oAErAM
siyiniM t DAnYM puR
ewA wi. oAErAew si
yiluM avrvew pNsiymAyi
. a k sEhAdrAM avew
pitAvuM By EpAyi.
36
yAEAbH avErAw pRu, qeR
puAer oAErAeryAyi qni
nxH w ewAnAENA niew BAvM?
EyAEsPH EpAyi, ziemEyA EpAyi.
EA ni ebnYAmIenyM ekAu
EpAkA mi!
37
pE Eb teR pitAviEnAw
pRu, ebnYAmIen {A tiriek ekA
uvieli ayHH qeR ru
puAeryM ekAlAM. qe vizVsi
k. {A ebnYAmIen tiriek ekAu
29

l
i 42:38-43:24

46

38

vM. pE yAEAbH pRu, ni


ELAewAM vrA ebnYAmIen {A a
vdikyil. aveR sEhAdr mric@.
niyiEA qeR BArY RAEhli av
Ezxi k pu vnANH. Qji
pHtiEl EpAEA veneiluM
piyA aete d+Kic@ mriAniw
yAM. ni d+KitnAy Q vyen
pAtALiEl t_M.
Qjipt
H iEl EpAkA ebnYA
mIen avdi
rAjYH AmM mAyi.
2
QjipH t iniM ekAuv
DAnYM m}uv jn titI.
DAnYM tIEA yAEAbH puA
ErAwu pRu, QjipHtiEl EpAyi
Rc @ DAnY wi vAieAu
vrik.
3
qA eydA yAEAbiEnAw pR
u, pE aviwe gv {eL
tAI ecyHti@H. aEhM pRu,
niew sEhAdren qeRyw
ekAuviel i {A niELAwu
sMsArikwiyil. 4ebnYAmIenwi
{ELAewAyc A { ec
DAnYM vAAM. 5 alApM {
EpAkil. avenwAet ecletANH
ayA pRiritH.
6
yi AEy pRu, ni meA
sEhAdr wiyeH nieLinA
NyAELAw pRtH? qinANien
qe ni EAhictH?
7
sEhAdrA mRupwi pRu, ayA
opAw EcAdY EcAdic@. {eL
iyM {ew wMbeiyM ayA
H opAwH aRiyNmAyi. ayA
EcAdic @ , niew a EA}uM
jIviciriEA? vIi niH o
sEhAdr wiyEA? { ayA
ew EcAdYH mRupwi pRyk mAEm
ecyHtZ. {ew sEhAdren ekA
uvrNemH ayA vzYewemH
{ ktiyEtyil.
8
anrM eydA teR pitAvAy
yi AEyliEnAw pRu, ebnYAmI
qEAewAM vre. {Anven i
Ec A LAM. DAnYinAyi { Qji
pHti EpAke. { EpAyieli
new ikLwM nAemlAM mriM. 9a
v suritnAeNH {A R
vieAAM. aveR kArYi
{A rvAdiyAyiriAM. aven
{A mwi ekAuvieli ayHH
qEM qe p}iAM. 10EpAkA aH
{eL Enre avdiciei
tinkM ru tvN { EpAyi
}iEen.
11
aEA avew pitAvAy yi A
Ey pRu, stYemi ebnYA
mIen ni ekAuEpAk. pE gv
H tAM kA}HcvsHtM ekAu
EpAk. new nAi lBYmAy qe
iluM sMGwiik. Rc@ sug

43

zyM Rc@ EtM sAANiyM mM


EbAw aiyM bdAmM qwekA
_k. 12vN ri pNvuM kk.
ni ekAwi@M k}i AvzYM
ni mwiiiy pNvuM qwk.
atH gvH o piz piytAkAM.
13
ebnYAmIenyM i ayAewywE
mwuk. 14ni gvH mi
niEA nieL shAyiA {A
sv z nAy eedvEAw Ai
AM. ebnYAmIM ziemEyAM surit
rAyi mwieyAnANH qeR A
n. aeli punxHwi {A
vIuM d+KiM.
15
atinA sEhAdrA gv
kA}HcvsHteLw. dYtvN
qwtieR ri pNvuemw.
vN ebnYAmIM sEhAdrAErAewAH
QjipHtiEl EpAyi.
EyAEsPieR vIiElH sEhAdrA
Niew
16
QjipHti EyAEsPH ebnYAmIen
avErAewAM ku. EyAEsPH teR B]tY
EnAw pRu, aver qeR Bvni
El Nik. o m]ge ekAH
pAkewk. H avew cBNM
qEAewAANH . 17aEhM kl i c
EpAel B]tY ecyHt. av aver
EyAEsPieR vIi ekAuv.
18
EyAEsPieR vIiEl ekAu
EpAyEA sEhAdrA By. av
pRu, k}i tvN new cAk
Li tiriek vyHe pNM mlmANH
nAmiview ekAuvretH. av atH
nmetirAy etLivAyi qwM. qiH
new k}utkeL EmAxHwikyM ne
awimLAkyM ec@M.
19
atinA sEhAdrA EyAEsPi
eR vIwieR mtly B]tYen smI
pic@. 20av pRu, EBA, tANH
stYem { stYM ec@+ {
k}itvN DAnY vAA
view v. 21-22vIiEl v}iyi
vcH { DAnYcAk REA
oAErAew pNvuM oAErA cAi
ku. aeten aview vevH
{Riyil. qA pNM {
tiriek ekAuvi@H . vN
DAnYM vAutinH { eRwi
pNM ekAuvi@H.
23
pE B]tY pRu, ByeEw,
qe vizVsik. niewyM ni
ew pitAvieRyM eedvM o sAn
emnilyHH niew cAi pNM
vctAyiriM. DAnYieR vil k}i
tvN qe l ic t Ayi {A
oAH.
anrM B]tY ziemEyAen twvRyi
niM ekAuv. 24ayA aver EyA
EsPieR vIiEl nyic @ . av
av evM ekAw. av kAluk
k}uki. anrM av avew k}ut
kM BNM ekAw.

47
25

EyAEsPiEnAewAmA tew
cyeNH av Ek@. atinA c
ver av av kA}HcvsHt
oti vYAp]trAyi.
26
EyAEsPH vIiEl vEA
sEhAdrA oAErAM t ekAu
v sAn av nki. anrM
av av mi nmsHkric@.
27
EyAEsPH avErAwu EmAEnVxNM
nwi. av EcAdic@, ni ni
ew vEyADiknAy pitAvieni
qEAw pRuvElA, aEhM EA}uM
suKmAyirivElA?
28
sEhAdrA pRu, vH EBA,
aEhM EA}uM suKmAyi jIviciri
. vIuM av EyAEsPieR
mi nmikyM ecyHt.
EyAEsPH ebnYAmIen kA
anrM EyAEsPH teR sEhAdr
nAy ebnYAmIen ku. (ebnYAmIeR
yM EyAEsPieRyM a orALAyi
.) EyAEsPH pRu, ni qEAw
pR niew LysEhAdrnAENA
v? anrM EyAEsPH ebnYAmI
EnAw pRu, eedvM nie a#hi
e qeR E!
30
qiH EyAEsPH mRiyiniM
Ri oAwi. tA aven sHEnhici
evH ebnYAmIen kANiA EyAEs
PinH vLer #hmAyi. avnH
kryNem EtAi. pE tA kry
tH sEhAdrA kAtH avnixHw
milAyi. atinA EyAEsPH teR
mRiyiElEAwkyM aviewyiH kr
ykyM ecyHt. 31anrM EyAEsPH
teR mKM k}uki puRv. av
sVyM niyic@ pRu, hArM k}i
A smymAyi.
32
B]tYA EyAEsPi EtYkM Emz
eyAi. sEhAdrA meA EmzyM.
QjipHtkAH EtYkmAyM EmzeyA
i. qAyErAewAi BNM k}i
tH QjipHtkA citmAyi kti
yiil. 33EyAEsPH aver avew
lLi LysEhAdr mt m
yAver q mi i. ti
av atH-te@. 34B]tYA EyAEsPi
eR EmzEmniM BNemwH av
H viLukyAyi. pE m@ver
A aumwu BNM ebnYAmI
viLi. wic@ mrAver sEhA
drA EyAEsPiEnAewAi ti
kyM wikyM ecyHt.
29

EyAEsPH ekNieyA
anrM EyAEsPH teR B]tYnH
o kln nki. EyAEsPH pR
u, avew cAkLi avewA
vu DAnYM niRyHk. oAErA
ewyM pNvuM avew cAkLi
vyHNM. 2Ly sEhAdreR cAi
aveR pNvuM vyHNM. qeR viEz
xe
evipAnpAM
aveR

44

l
i 43:25-44:16

cAi EtYkM vyH NM. B] t Y


EyAEsPien asric@.
3
piE rAviel sEhAdrAer av
ew k}utkELAewAM tiricyc@. 4av
ngrM viEA, EyAEsPH teR B]tY
EnAw pRu, ecH aver piwk.
aver twu nii pRyk, {
ni n ecyHt! pieinANH
{eL en EAhictH? nieLi
nAeNeR yjmAneR evi pAnpAM
EmAxH w ic t H ? 5 pAnpAilANH
qeR yjmAn wiM rhsY
LRiyA pEyAgiM. ni ec
yHtetAyAluM etAyiEAyi! 6B]tY
atsric@. ayA sEhAdrAew
awei aver twu nii. EyA
EsPH pRetAe ayA avErAw
pRu.
7
pE sEhAdrA B] t YEnAw pR
u, gv qekAANen pR
tH? { aeneyAM ecil!
8
mH {ew cAi k pNM {
tiriek ekAuv. pieinANH
{ nieR yjmAneR sVEmA
eviEyA EmAxH w itH ? 9niH
{LilAeweyiluM cAiniH
pAnpAM kiiyA ayA mriNM.
niven vDiAM. { niew
awimkLAvukyM ecAM.
10
B] t Y pRu, ni pR
EpAelyAke. pE ayAeL {A
ekAl@kyil. evi pAnpAM {A
kewA ayA qeR awimyA
kNM. m@v sVtrAM.

ebnYAmI piwiew
anrM oAErA sEhAdrM avr
vew cAk EvgM niliRi a}i
c @ . 12B] t Y cAk priEzADiA
wi. msEhAdrni wi Ly
vni avsAnic @ . ebnYAmIeR
cAiniM av pAnpAM ke
w. 13sEhAdrA d+KitrAyi. a
kwiiA av tew vO
vlic@kIRi. tew cAk k}ut
R kyi av ngriEl mwi.
14
eydyM sEhAdrAM EyAEsPi
eR vIiEl mwi. EyAEsPH
aEA}uM avieweyAyi.
av aveR mi nmsHkric@. 15EyA
EsPH avErAw pRu, qinANi
etAe ecyHttH?
rhsY ke
A qniH EtYk mAeH
niRiyiEl? qeA BMgiyAyi
ecA mAmAvil!
16
eydA pRu, EBA, {eA
M pRyAnil. vizdIkriAM mA
mil. { nirprADikLAeN etLi
yiAM v}iyil. { ecyHt me
EA etinH eedvM {eL Aer
viDictAvAM. atinA ebnYAmI
eew {eLlAM ayew awimkLAyi
riM.
11

l
i 44:17-45:10

48

17

qA EyAEsPH pRu, {A
nieLeylAvEryM awimkLAil!
pAnpAM EmAxHwicv mAEm qeR
awimyAEkZ. ni m@v
smADAnEAew niew pitAvieR
ywE EpAkAM.
eydA ebnYAmIEvi
vAdi
18
anrM eydA EyAEsPien smI
pic@ pRu, EBA, {AenA kArYM
aEyAw R pRye. qEAw dy
vAyi EkApitH. aH PREvA sm
nAeNH qniRiyAM. 19{ meAri
ayew mi niEA
au EcAdic@, niH o pitAEvA
sEhAdrEnA EA? 20{ mRupwi
pRu, {H v]nAy o pitA
vuH. {H yvAvAy o aniy
mH. teR vySkAlAy punA
ytinA pitAvinH avEnAewA EtY
kvA/lYM H. LysEhAdreR
sEhAdr mric@. aen ayi
lu k sEhAdrnANiv. {ew
pitAvH aven vLeryDikM sHEnhi
H. 21piIwH aH {ELAw pR
u, qi sEhAdren ekAu
vrik. qniveneyA kANNM. 22{
aEyAw pRu, iH vrA
nAvil. avnH aen piriyA v.
aven nxHweA pitAvH d+KM mlM
mriM. 23pE au pRu, niew
Ly sEhAdren ekAuvieli
ni {Anini DAnYM trikyil.
24
atinA {
mwiecH au
pRetAe pitAviEnAw pRu.
25
piIwH {ew pitAvu pRu,
mwiEAyi { Rc@ wi DAnY
ekAuvrik. 26{ pitAvi
EnAw pRu, {ew Ly sEhAdr
enwAet {EA@ EpAkA k}i
yil. {ew Ly sEhAdren tni
kANAnAMver nmH DAnYM trielH
gvN {ELAw pRu. 27aEA
pitAvH pRu, qeR BArY RAEh
qni ru puAer t. 28o mken
{A dEryc@. o vnYm]gM aven
ekAl@kyM ecyHt. piIewAriluM
{Anven kiil. 29ni ni qeR
mE puenwi ekAuEpAkyM
avnH qeiluM sMBvikyM ec
yHtA {A pud+KM ekAu mriM.
30
atinA Ly sEhAdrenwAet
{ ecl@tH aEhM kA- {
ew pitAvieR jIvitiel vuM
DAne vYi avnANH. 31av
{ELAewAilA kA aEhM
pie jIviciriil. a {ew
etAyiriM. {ew pitAvH kdnBArM
ekAu mriti { kArNA
rAM.
32
Q bAleR rvAditVM {AnA
ENewiritH. {A pitAviEnAw
pRu, ven {A tiriek ekAuv

ieli qeR jIvitmAek ayHe


e ewAM. 33atinA {Ani
EA aEyAwEpikyANH, yAci
kyANH, aven sEhAdrAErAewA
tiriek EpAkA avdi. {Aniview
ti ayew awimyAyirikyM
ecAM. 34avenwAet qni pitAvi
eRywE EpAkA k}ikyil .
qeR pitAvinH q sMBviemti
enecAli qni vLer BymH.
tAnArAeNH EyAEsPH
evLiew
EyAEsPinH niyM te niy
iAnAyil . av aviewy
AyiveweylAM mi vcH kr
u. EyAEsPH pRu, qlAvErAwM
EpAvA pRy. ql A vM EpAyi.
EyAEsPuM sEhAdrAM mAmAyi
aview. aEA tAnArAeNH EyAEs
PH pRu. 2 EyAEsPH krci w.
PREvAeR ekAArilu qlAvM
a EkkyM ecyHt.
3
EyAEsPH teR sEhAdrAErAw pR
u, {A niew sEhAdr EyAEs
PANH . qeR pitAvi suKmEl ?
pE sEhAdrA avEnAw mRupwi
eyAM pRil. av vLer }
kyM BykyM ecyHt.
4
atinA EyAEsPH avErAw vIuM
pRu, qeR awE v. {A
aEpikyANH. qeR awE
v.
sEhAdrA EyAEsPi vLer aw
E ec. EyAEsPH avErAw pR
u, niew sEhAdr EyAEsPH
{AnANH. qeyANH ni QjipHti
awimyAyi vitH . 5 ni ByewtH .
ni ecyHtEtAH tA EkApi
tH. {Aniview vrikeytH eedv
nizHcymAyi. niew jIv ri
AnANH {AniviewytH. 6 Q ekAwM
AmM wiyiH ru vxmAyi. niyM
au vxM wi a nIu niM.
aeyM kAlM vitEyA ekAyHEA A
vil. 7atinA niew jntey ri
A eedvM qe nimE EA
yc t ANH . 8 niew etl qe
EAyc t H . a eedvniymANH .
eedvM qe PREvA pitAvi
enEAelyAi. aveR vstiM m}u
v QjipHtiM gvRA {A.

45

yi

AEylien Qjipt
H i
El Nic@
9
EyAEsPH
pRu, EvgM qeR
pitAvieRywE EpAvuk. qiH
aEhieR pu EyAEsPieR Q
sEzM pRyk.
eedvM qe QjipHtieR gv
RAi. atinA view qeRyw
E vrik. tAmsitH. EA
tevrik. 10EgAezEdzH a

49
yHH qeRyw tAmsiAM. a
yHM ayew mM ekAc@m
M ayew kAlikM sVAg
tM. 11AmiERtAy aw au
vxvuM {A aEyyM ayH
vEyyM EpAAM. atinA a
yHM ayew wMbiM wA
et ayH yAetAiM o
nxHwvuM vrikyil.
12

EyAEsPH teR sEhAdrAErAw


pRu, {A yTAi EyAEs
PAeNH ni tIcyAyM kANA
nAM. niELAw sMsAritH ni
ew sEhAdrnAeNH qeR sEhA
dr ebnYAmIEpAluM aRiyAM. 13ati
nA view QjipHti qni kiiy
bmtieyi pitAviEnAw pRyk.
ni view ketlAM aEhEAw
pRyk. ni EvgM ecH qeR pitA
vien ieAuvrik. 14anrM EyA
EsPH teR sEhAdr ebnYAmIen
ekiiwikyM vM kryA wu
kyM ecyH t . 15anrM
EyAEsPH
teR sEhAdrAereylAM Mbi
kyM krykyM ecyHt. atiEzxM
sEhAdrAerlAM EyAEsPiEnAw sM
sAriA wi.
16
EyAEsPieR sEhAdrA v
vivrM PREvA aRiu. PREvAeR
ekAArilAek vA pr. PR
EvAM B]tYAM vLer vikAr vivz
rAyi! 17PREvA EyAEsPiEnAw pR
u, tAvzYm DAnYvuM qw
ekAH knAEdzE EpAvA
nieR sEhAdrAErAw pRyk. 18ni
eR pitAvienyM wMbeyM
qeR mi ekAuvrAM avErAw
pRyk. QjipHtiel vuM nl lM
{A nin tAmsiA nkAM. nm
vuM nl BNM nieR wMbAM
g BiAM. 19anrM PREvA
pRu, new mikc vikLi eR
nieR sEhAdrA nk. pitA
vienyM OIkeLyM ikeLyM av
yi kyi ekAuvrA pRyk. 20av
ew sAmAneLlAM ekAuvtien
i vixmiE. QjipHtiel mikcv
nmv nkAM.
21
atinA yi AEylieR puA
a ecyHt. PREvA vAgHdAnM ecyHt
EpAelte EyAEsPH avH vuM
nl vAhn te nki. mwyA
AvzYmAy hArvuM EyAEsPH av
nki. 22oAErA sEhAdrM EyAEs
PH oAErA nl vO vItM nki.
pE ebnYAmInH au mEnAhrLAy
vO nki. mRH evixN
M ebnYAmI nki. 23EyAEsPH
teR pitAviM sAn ekAw
yc@. QjipHtiel nl sADn niRc
cAk kyiy p k}utkeLyM
av ayc@. wAet p epk}u
tkew puRH niRey DAnYM a

l
i 45:11-46:7

vuM mH hArpdAM avew


yAyHAyi nki. 24anrM EyAEs
PH teR sEhAdrAer yAyAi.
av EpAkEv, EyAEsPH avErAw pR
u, Ener vIiEl EpAvuk. v}iH
v}AtH.
25
aen sEhAdrA QjipH t i
niM knAEdzH pitAvieRywE
EpAyi. 26sEhAdrA avEnAw pR
u, pitAEv, EyAEsPH M jIvici
ri! avniEA QjipHtieRyA
kmAnM gvRANH.
avew pitAvinH qANH ciiE
etRiyAnAyil. dYM aEhM av
pR vizVsicil. 27pE EyAEs
PH pRetlAM av aEhEAw pR
u. te QjipHtiEl ekAuec
lA EyAEsPH ayc vAhn yA
EAbH ku. aEA aEhM vikArBri
tnAkyM vLer vLer sEAxi
kyM ecyH t . 28yi
AEy pRu,
EA {A nieL vizVsi.
qeR mk EyAEsPH jIviciri!
mritimH qniven kANNM!
eedvM yi AEylinH R n
atinA yi AEy QjipHtiEl
yAyArMBic@. yi
AEy
Eb-EzbyiEl EpAyi. aview
yi AEy teR pitAvAy yisHhAi
eR eedve rADic@. av eedv
i blikLic@. 2rAiyi eedvM
yi
AEyliEnAwH
o sVpH n i
sMsAric@. eedvM pRu, yAEAEb,
yAEAEb.
yi
AEy viLiEk@, {Aniview
yH. 3anrM eedvM pRu, {A
eedvmA, nieR pitAvieR eedvM.
QjipH t iEl EpAkA ByewtH .
QjipH t i nie {AenA mhAjn
tyAM. 4{A niEAewAM QjipHti
El vM. nie {A QjipH t i
niM vIuM puR ekAuvM. nI
QjipHti vc@ mriM. pE EyA
EsPH niEAewAmAM. nI mri
EA aveR eekk nieR kkeL
awyHM.

46

yi AEy Qjipt
H iEl EpA
5
anrM yAEAbH Eb-EzbA viH
QjipHtiElEpAyi. aveR puA
-yi
AEylieR puA, tew
pitAvienyM avew BArYmAeryM av
ew m}uv ikeLyM QjipHtiEl
ekAuEpAyi. PREvA ayc@ekAw
vikLilANv yA ecyHttH. 6 knA
EdzH avAyi qlA vsHt
M kkAlikM avErAewAAyi
. aen yi AEy teR qlA
mM wMbvumAyi QjipH t iEl
EpAyi. 7 avEnAewAM puAM pQ
AM puimAM pQimAM Ayi.
aveR wMbAMgeLl A M avEnA
ewAM QjipHtiEl EpAyi.

l
i 46:8-47:3

50

yAEAbieR wMbM
yi AEylieR puAewyM av
EnAewAH QjipHtiEl EpAy wM
bAMgewyM Epk ni pRy.
Eb yi yAEAbieR dY
pu. 9 hEnAH, Pl<, ehE A, ki
qiv EbeR puA.
10
ziemEyAeR puA+ eymEv,
yAmI, oAhdH, yAKi, EsAh. zQ
ziemEyAeR punAyi. (o knA
kAriyi jnicvnANH zQ.)
11
Elviyew puA+ EgEzA, khA
H, emrAri.
12
eydyew puA+ , oAnA,
EzlA, EpersH, EsrhH (vri ,
oAnA qiv knAni vcH mric@.)
ehE
AM hAmlumAyi epersi
eR puA.
13
yiAKArieR puA+ EtAlA,
puvA, EyAbH, ziE%A.
14
esbUlUeR puA+ EserdH ,
ElA, yehEy.
15
yAEAbi BArYyAy Elyyi
jnic puArANH Eb, ziemEyA,
Elvi, eydA, yiAKA, esbUlU
qiv. p-arAmi vcANH pu
A ElyyHH jnictH. dInA qeA
puiyM avAyi. aen
aveR wMbi mim Ep.
16
gAdieR puA+ siEPYA, hI,
nI, qsHEbA, ri, aErAdi, aErli.
17
EzrieR puA+ yimHnA, yizVA,
yizVI, ebriyA, avew sEhAdri Es
rhH. wAet ebriyAH Eheb, mI
Ey qI puAmH.
18
avereylAM yAEAbinH aveR
BArYyew B]tY silyi (lAbA teR
pui ElyyHH nkiyi B]tYyAyi
av.) jnic puArANH. Q
wMbi ptinARu EpAyi.
19
yAEAbieR BArY RAEhlinH ru
puA+ EyAEsPuM ebnYAmIM. eb
nYAmI yAEAbiEnAewA tAmsic@.
pE EyAEsPH QjipHtilAyi.
20
QjipHti EyAEsPi ru pu
A, mneyM qyImM. (oA ngr
iel puErAhitnAyi EpAiEPR
yew puiyAy sHnAyi EyA
EsPieR BArY.)
21
ebnYAmIeR puA+ Ebl, Eb
eK, azHeb, EgrA, nAmA, hI,
ErAzH, mIM, IM, erdH qivrAyi
.
22
averlAM yAEAbinH teR BArY
yAy RAEhli jnic puArANH. Q
wMbi ptiAlu EpAyi.
23
zIM yi dAeR pu.
24
nPHtAliyew puA+ yAsiEy,
ni, Eyes, ziElM.
25
av yAEAbi bihyi
Ay puA. (lAbA teR pui
yAy RAEhli nkiyi B]tYyAyi

bihA.) wMbi }H
aMg Ayi.
8

26

yAEAbieR Enri@ pigAmi


kM avEnAewAH QjipH t iEl
EpAyvmAyv ek aRupARu
EprAyi. (yAEAbieR puAew
BArYmAer tiewiyiil.) 27aver
wAet EyAEsPieR ru puAM
Ayi. av QjipHti jnic
vrANH. aen yAEAbinH QjipHti
q}up Ep wMbmAyi.
yi AEy Qjipt
H iel
EyAEsPiEnAw
sMsAriA
yAEAbH eydey dYM ayc @ .
EgAezEdzi eydA EyAEsPi
eRywE EpAyi. anrM yAEA
buM jntyM EdzE kw.
29
teR pitAvH v vivrM EyAEsPH
aRiu. atinA EyAEsPH teR
rTvuemAi teR pitAvAy yi A
Eylien sVIkriA EgAezniEl
puRe@. yAEAbien k mAyi
EyAEsPH aEhieR k}ui eki
N vLer EnrM kru.
30
aEA yi AEy EyAEsPiEnAw
pRu, ni qni smADAnEAew
mriAM. {A nieR mKM kAkyM
nIyiEA}uM jIvicirievH aRiy
kyM ecyHt.
31
EyAEsPH teR sEhAdrAErAwM
pitAvieR m@ wMbAMgELAwmAyi
pRu, ni viri vivrM
{A PREvAEnAw pRyA EpA.
{A PREvAEnAw pRyM, qeR
sEhAdrAM qeR pitAvieR m@
wMbAMgM knAEdzM viH view
qeRyw viri. 32av o
wywMbmANH . qEA}uM wkM
m] g M avErAewAmAM. av
tew m] g eL m}uvM tew
vsH t vkkeLyM EA@ ekAu
vi@H. 33PREvA nieL viLi
EA niL@ew etA}ilienRic @
EcAdiM? 34ni avEnAw pRyNM,
{ wyArANH. jIvitM m}uv
{ wyArAyiri. {H
mH {ew pUvikM wyArAyi
qH. aEA EgAezEdz tAm
siA PREvA nieL avdiM.
QjipHtkAH wyAer xHwmilA
tinA EgAezni te tAmsi
tANH niH nltH.
28

yi

AEy EgAezni tAmsi


EyAEsPH
PREvAeRyw
ec pRu, qeR pitAvuM
sEhAdrAM aveweylAM wMb
M viewyH. avErAewAH av
ew m}uv m]gM qlA vsHtvk
kmH. avriEA EgAezEdz
H. 2EyAEsPH teR sEhAdrAri
auEper etrewH PREvAeR
mi ekAuEpAyi.
3
PREvA sEhAdrAErAw pRu,
niew etA}i qANH?

47

51
sEhAdrA PREvAEnAw pRu,
EBA, { wyArANH. {H
mH {ew pUvikM wyArAyi
. 4 av PREvAEnAw w pR
u, knAEdzH AmM vLer
mANH. aview {ew m]g Em
yA o puEmwmil. atinA {
Q Edz vsiA v. dyvAyi
EgAezEdzH vsiA {eL a
vdiNem { aEpi.
5
aEA PREvA EyAEsPiEnAw
pRu, nieR pitAvuM sEhAdrAM
nieRyw viri. 6av
tAmsiA QjipHtiel lvuM
nin etrewAM. nieR pitAvi
M sEhAdrAM vuM nl lM
te nk. av EgAezEdz
te vsie. av nl wyArAeN
i qeR wkeLwi av EnA
e. 7 anrM EyAEsPH teR pitA
vien PREvA mi ekAuv.
yAEAbH PREvAen a#hic@. 8 PR
EvA avEnAw EcAdic@, ayHH
q vyAyi? 9yAEAbH PREvAEnAw
pRu, DArALM zH n
o
ecRiy jIvitM. 130 vxEm {A jIvi
c i @Z. qeR pitAvuM pUv i kM
qeA aDikM jIvic@.
10
yAEAbH PREvAen a#hic @ .
anrM yAEAbH PREvAeR sm
iniM EpAyi.
11
PREvAeR klnk EyAEsPH a
srikyM teR pitAviM sEhAdr
AM QjipHti lM nkyM
ecyHt. QjipHtiel vuM nl Edz
mAy remEssH NH EyAEsPH av
nkiytH. 12teR pitAviM sEhAdr
AM melAvM vzYmAy B
NvuM EyAEsPH nki.
EyAEsPH PREvA lM vAu
13
AmM vLer mAyi. rAjYH oriw
M BNM kiAtAyi. AlH Qji
pH t M knAEdzvuM vLer drimAyi.
14
rAjYvAsik wt wt DAnYM
vAi. EyAEsPH pNM sAdicH PR
EvAeR vstiyi ekAuv. 15R
c@ kAliEzxM QjipHtkAewyM
knAkAewyM ki pNmil A et
yAyi. av tew pNM m}uv
DAnYM vAAnAyi eclv}ic@. ati
nA QjipHtkA EyAEsPieRyw
ecH aEpic@, dyvAyi {
BNM tErNEm. {ew pNM tI
EpAyiri.
Bicieli au
EnAi nie { mric@ vI}uM.
16
qA EyAEsPH mRupwi pRu,
niew kkAlikeL qni trik,
{A ni BNM trAM. 17ati
nA jn tew kkAlikeLyM
tirkeLyM melA m]geLyM BNM
vAA pEyAgic@. vxM EyA
EsPH avH hArM ekAwkyM
pkrM m]geL vAukyM ecyHt.

l
i 47:4-29
18

pE aw vxM BNM vAA


m]gELA pNEmA avew ki lAet
yAyi. atinA jn EyAEsPien
smIpic@ pRu, {ew ki
pNemAmielH ayHRiyAM. {
ew m] g m}uvM ayEwtA
kyM ecyHt. {ew zrIrvuM miy
mlAet ayew mi {eA
mil. 19tIcyAyM au EnAiyirie
{ mriM. pE au {
BNM tA {ew mi PREvA
nkyM { aEhieR awim
kLAyirikyM ecAM. { vit
yHA vi trik. aEA {
mriEi vril. mi {iniyM
BNM vLkyM ec@M.
20
aen QjipHtiel m}uv miyM
PREvAEvi EyAEsPH vAi. Qji
pHtkA qlAvM tew pAw
EyAEsPi vi@. viz mlmANH av
av vitH. 21qlA jnM PREvAeR
awimkLAyi. QjipH t iluAyiv
erlAM PREvAeR awimkLAyiI.
22
puErAhitew lM mAEm EyAEsPH
vAAtiZ. avew EjAliH PR
EvA tiPlM ekAwiekAA
NH avH mi viEi vrAtH.
atinA av pNM t B
NM vAA pEyAgic@.
23
EyAEsPH
jnELAw
pRu,
EA nieLyM niew l
eLyM {A PREvAEvi vAiyiri
. atinA {A ni vi
trAM. ni a pAw vityHk.
24
ekAyHkAlM vEA viLvieR
aielAH PREvA nkNM. ai
nAlH niM pEyAgiAM. hAr
i sUi DAnYi o BAgM
aw vxe vityH viAyi
pEyAgiAM. aEA ni ni
ew wMbeLyM ikeLyM pul
AM.
25
jn pRu, aH {ew
jIv ric@. PREvAeR awimkLA
yiriti {H vLer sEAx
mH.
26
atinA EyAEsPH QjipHti o
niymmAi. niymM M w.
miyiniM ki@ qieRyM
aielAH PREvAtANH. qlA mi
yewyM wm PREvAnANH. puErAhit
ew miyi mAmANH PREvAnH wm
AvkAzmilAtH.
qe Qjipt
H i sMsk
H ritH
yi
AEy QjipH t i tAmsic @ .
EgAezEdzANyA vsictH. ayA
L@ew wMbM vLer vlutAyi vL.
QjipHti avH EdzM lBikyM
sxHwiEyAew avrview jIvikyM
ecyHt.
28
yAEAbH
QjipH t i ptiEn}u
vxM tAmsic@. yAEAbinH 147 vy
Ayi. 29teR mrNsmymw qRi
27

l
i 47:30-48:19

52

yi AEy punAy EyAEsPien


ariki viLic@ pRu, nineEAw
sHEnhmei eek qeR wyewy
wiyi vcH stYM ec@k. {A pRy
tH asriAemM qEAw stY
st pulAemM {A mri
EA qe QjipHti sMsHkrik
yielM stYM ec@k. 30qeR pUvi
ker sMsHkriciwH qeyM sMsHkri
NM. qe QjipHtiniM ekAu
EpAyi {ew wMbl R yi
EvNM sMsHkriA.
EyAEsPH pRu, au pR
EpAel te viAM q {A
vAgHdAnM ec@.
31
aEA yAEAbH pRu, qEAw
stYM ec@k. aEA aen v
iAemH EyAEsPH stYM ecyHt.
anrM yi AEy kiwyiEl tl
tA}Hi.

mney
H M qyImiM
a#h
al E nrM k}iEA EyAEs
Pi mnilAyi teR pitAvH
vLer ErAgiyAeyH. atinA EyAEs
PH teR ru puArAy mneeyyM
qyImienyM pitAvieRywE
ekAuEpAyi. 2 EyAEsPH vEA
cil yi AEyliEnAw pRu, a
yew pu EyAEsPH kANA viri
. yi AEy vLer INitnAyi
eviluM nE pNieH kiwyi
q}uEi.
3
anrM yi AEy EyAEsPiEnAw
pRu, knAEdze lUi vcH
svznAy eedvM qni tY
e@. eedvM aview qe a#hic@.
4
eedvM qEAw pRu, {A ninH
aEnkM pigAmikeL nki nie vli
eyA jntyAM. nieR wMbinH
Q mi qAlEM sVmAM.
5
EA nin ru puAH. {A
vM mH QjipHti vcANH ninH
puA jnictH. nieR ru pu
ArAy mneyM qyImM qniH
qeR sVM meLEAelyANH. qni
v EbenyM ziemEyAenyM EpAel
yANH . 6atinA
Q ru ikM
qeR mLAyiriM. qnietlAM
av pvyHM. pE nin m@
puA niER mAmAyiriM. pE
qyImieRyM mneyewyM pu
AerEAel teyAyiriM avM.
atAytH, BAviyi qyImiM mne
yHmetlAM avM pvyHM. 7p
-arAmini {L@ew yAyi
RAEh mric@. aete vLer d+Kit
nAi. knA Edz vcANv mrict.H
{ aEA qAiEl v}i
yilUew srikyAyi. {AnveL
EbH E lehM q qAiEl
v}iyi te sMsHkric@.

48

anrM yi
AEy EyAEsPieR
puAer ku. yi
AEy EcAdic@,
rANH ik?
9
EyAEsPH teR pitAviEnAw pR
u, vrANH qeR puA. eedvM
qni t ik.
yi AEy pRu, nieR ikeL
qeRywE ekAuvrik. {An
ver a#hiAM.
10
yi
AEylinH AyM vLeryAyti
nA kk zri kANAmAyiil.
atinA EyAEsPH teR meL pitA
viEnAwH awic@ nii. yi AEy
ikeL
MbikyM ekiiwi
kyM ecyH t . 11anrM yi
AEy
EyAEsPiEnAw pRu, nieR mKM
nieyAriluM kANAnAemH {A
ktiyiil. pE EnA! nieyM
nieR ikeLyM
kANA eedvM
qe avdiciri.
12
anrM EyAEsPH ikeL yi A
EylieR mwiyiniM mAi. av av
eR pitAvieR mi nmsHkric@.
13
EyAEsPH mneey teR w vz
M qyImien vl vzM nii.
(atinA qyIM yi
AEylieR
w vzM mne yi
AEylieR
vl vzmAyiv.) 14pE yi A
Ey
teR eekk piNc@ vl
eek LyiyAy qyImieR tl
yi vc@. anrM week m i
yAy mneyew tlyiluM vc@. mne
mvnAyieviluM yi
AEyli
eR we eekyAyi aveR tl
yi vc t H . 15yi
AEy EyAEsPi
EnyM a#hic@ekAH en pR
u,
qeR pUv i krAy
aAhAmM
yisHhAM eedve rADici.
eedvM jIvitiluwnILM qe
nyic@.
16
qeR zHnLinielAM qe
ric dtM avnAyi. av Q
ikeL a#hiA {A Ai
. EA Q ikH qeR
Ep kiuM. new pUvikrAy aA
hAmieRyM yisHhAieRyM EpM.
av miyiel vliy wMbvuM jnt
ymAyi vLrA {A Ai.
17
teR pitAvH teR vlkrM q
yImieR tlyi vc i ritAyi
EyAEsPH k. atH EyAEsPien
sxH w nAiyil . EyAEsPH teR
pitAvieR eek kielw. eek
qyImieR tlyi niewH
mneyew tlyi vyHA av #
hic@. 18EyAEsPH teR pitAviEnAw
pRu, aH vl eek vctH eti
cAyi. mneyANH dY jAt, a
yew vl eek aveREm vyHk!
19
qA pitAvH en vAdic @ ,
qniRiyAM mkEn, qniRiyAM. mn
eyANH dYjAt. av mhAnA
kyM ec@M. avM aEnkM jntkL@ew

53
pitAvAM. qA LysEhAdr
mvenA vliyvnAM. Ly
veR wMbM vLer vlutAyiriM.
20
aen yi
AEy aH aver
a#hic@. av pRu,
t ereyiluM a#hi
EA yi AEylukA niL@ew Ep
k pEyAgiM. av pRyM, eedvM
nie qyImienEAelEyA mneey
EAelEyA e.
aen yi AEy qyImien mn
eeyA mhAnAi.
21
anrM yi
AEy EyAEsPi
EnAw pRu, tA qeR mrNsmyM
awiri. qA eedvM niEA
ewAAyiriM. av nie nieR
pUv i kew
rAjYE
nyiM.
22
nieR sEhAdrA nkA
cil {A nin tiri. aEmA
rYriniM Enwiy ml {A nin
t. qeR auM vAL@M pEyAgi
cANH {Anver EtAlictH.
yAEAbH teR puAer
a#hi
anrM yAEAbH teR meL
m}uv ariki viLic@. av
pRu, qeR meLlAvM qeR
awvrik. BAviyielANH nw
vA EpAetH {A niELAw
pRyAM. 2yAEAbieR puAEr, oi
c@ v Ekvi. niL@ew pitA
vAy yi AEylien Ekvi.

49

Eb
qeR dYpunAy Eb, nIyA
eNeR dYsAnM, puxen nil
yilu qeR ziyew dY etLivH.
qeR puAri vuM bmAnYM
zM nIyAyi.
4
pE nieR #h ev
eAM EpAel aniyitM. atinA
nI qeR ExHWnAy punAyi av
Ezxikyil. nI nieR pitAvieR
kiwyi kyRi aveR BArYmAri
ovELAwew zyic@. nI qeR kiw
yHH, nI kiw kiwyHH nANEw
vi.
3

ziemEyAM ElviyM
ziemEyAM ElviyM sEhAdrA.
av vAeLw yM ecA xHwe
w.
6
av rhsYmAyi dxHwtk sU
NM ecyHt. qeR mnH avew pri
pAwikLi pH #hiil. {Anv
ew rhsYsmAgmeL sVIkriil.
tL@ew EkApi av L@keL
ekA. tmAzyHH av m]geL mRie
wi. 7avew EkApM o zApmANH.
a vLer zvumANH. &A piwicA
av vLer UrArANH. av yAEA
bieR
nAi avew mi kiil.
av yi AEylilAek vYApiM.
5

l
i 48:20-49:21

eydA
eydA, nieR sEhAdrA nie
vA}HM. nI nieR zueL EtAliM.
nieR sEhAdrA nin mi nm
sHkriM.
9
eydA o siMheEAelyANH.
qeR E, nI, sVyM vDic m]g
ieR mkLi ni o siMhe
EAelyANH. vimiA kiw o
siMheEAelyANH eydA. aven
pviA M eeDrYmil.
10
eydyew wMbA rAjAA
rAM. yTArAjAvH vM ver aDikAr
cihH n M aveR wMbAriniH
EpAkil. aEA aEnkM Ep aven
asrikyM EsvikyM ec@M.
11
av teR k}utey miri vi
yi eku. k}utiey vuM nl
mriviyi eku. teR vO
av nl vIi k}u.
12
vIu wic H aveR kk
v. pAlu wicH aveR pl@k
evL@.
8

esbUlU
esbUlU kwryi tAmsiM.
aveR kwIrM kl@keA
suritlmAyiriM. sIEdA ngrM
ver aveR rAjYM vYApiM.
13

yiAKA
kWinAVAnM ecyHt o k}utey
EAelyANH yiAKA. BArEmiy
av vimi.
15
teR vimlM nletH av
kAM. teR EdzM sEAxdAykmAyi
av kAM. vliy BAreLwA
av EtA ni. awimeyEAel
av EvleywA tARA.
14

dA
mH yi
AEy EgAeLEAel
dA sVM jntey viDiM.
17
dA, v}iyrikiel pAienEAel
yAyiriM. v}iEyArkiw o
apkwkAriyAy pAienEAelyAyi
riM av. pAH o tiryew
kAli kwi. svAriAr tAe}
vI}u.
18
yEhAEv, {A nieR ryHAyi
kAiri.
16

gAdH
o sMGM kA gAdien mi
M. pE gAdH aver dErH oAwiM.
19

Ez
EzrieR nilM nl viLvuAM.
BNM rAjAvi EpAluM EyAjYM!
20

nPt
H Ali
nPHtAli sVtmAyiEAw o
mAnienEAelyM aveR vAk
avyew mEnAhrmAy ueLEA
elyM.
21

l
i 49:22-50:14

54

EyAEsP H
EyAEsPANH vuM vijyi. EyA
EsPH p} ekAumwiy miriv
iEpAelyM nIRvyi vL mi
rivi EpAelyM Evliyi vL
mirivi EpAelymA.
23
aEnkM Ep aventier yM
ecyHt. auverAe aveR zu
LAyi.
24
pE av teR aclmAy
vilinAluM smmAy eekkLAluM epA
ti jyic@. yAEAbieR mhAz
niniH av k kiu. atA
ytH, yi AEylieR pARyAy wyni
niH.
25
nieR pitAvieR eedviniH.
eedvM nie a#hi. svz
nAy eedvM nie a#hie.
kAzLiniM atYgADLi
niM av ninH a#h ecAri
ye. sHtnLiniM gBpALi
niM a#h av nii
ecAriye.
26
qeR mAtApitAH opAwH n
kL@Ayi. nieR pitAvAy {AM
vLerEyeR a#hieu. nieR
sEhAdrA nie omilAet Ep
ic@. pE {AniEA qeR a
#h nii mlEpAel u.
22

ebnYAmI
viz
ecAeyEAelyANH
ebnYAmI. BAtLi av ekA
tikyM EdAxLi av micm
pvyHkyM ec@.
28
yi AEylieR pu EgA
vyANH. avew pitAvH avErAw pR
kArY vyANH. oAErA puM
EyAji a#h av nki.
29
anrM yi AEy o klnyM av
nki. av pRu, mrNAnrM
qeR jntEyAwwAyiriA {AnA
zi. hitYnAy qEAeR miyi
lu hyi qeR pUvikErAewAM
qeyM sMsHkriNM. 30mE%yH smI
p mEpyilANH lM. knA
EdzANtH. o zHmzAnmAyiri
tinH aAhAM qEAniniM vAi
ytANH lM. 31aAhAmM BArY
sARyM hyilANH sMsH k ri
etH. yisHhAM
BArY RiebyM
aviewyANH sMsHkrietH. qeR
BArY ElyeyyM {Anview sMsHkric@.
32
hitYriniM vAiy lANH
h. 33teR puAErAwu yM
pRti EzxM yAEAbu kiw.
kAluk qwH kili nivi vcH
ayA mric@.
27

50

yAEAbieR zvsMsk
H ArM
yi AEy mricEA EyAEsPH
vLer vYsnic@. av m]tEdh

i ekiiwic@ krykyM Mbi


kyM ecyHt. 2 pitAvieR m]tzrIrM o
A av teR eevdYArAyi
B]tYErAwu klic@. eevdYA yAEAbi
eR zrIrM sMsHkAri tARAi.
QjipHtkAew EtYkrItiyilAN
ecyHttH. 3 atsric@ sMsHkAri
mH nAldivsM m]tEdhM sUiEi
v. pie QjipHtkAH yAEAbi
nAyi o EtYk d+KAcrNmAyi.
q}up divsmAyi tH.
4
q}up divsEzxM d+KAc
rNM avsAnic@. atinA EyAEsPH
PREvAeR wMbAgELAw sMsA
ric@. EyAEsPH pRu, dyvAyi Q
sEzM PREvA nk+ 5 qeR
pitAvH mriARAyEA, knAniel h
yi aEhe sMsHkriAemH {An
EhEAw tijH{ ecyH. h
aEhM tniAyi tARAi evci
tANH. atinA pitAvien sMsHkri
A EpAkA qe avdiNM. ati
EzxM {AnyewywE mwi
vrAM.
6
PREvA pRu, vA pAlik,
EpAyi nieR pitAvien sMsH k ri
k.
7
aen EyAEsPH teR pitAvien
sMsHkriA EpAyi. PREvAeR qlA
EdYAgAM PREvAeR qlA m
AM QjipHtiel qlA mAM EyA
EsPiEnAewA EpAyi. 8EyAEsPi
eR wMbiel qlA aMgL@M av
eR sEhAdrAM aveR pitAvi
eR wMbiel qlA aMgL@M av
EnAewA EpAyi. ikL@M m]gL@M
EgAezni ti. 9aetA vliy jn
mAyi. EtkLiluM tirRM
sri aEnkM BwAew o sMG
vumAyi.
10

av EyAAndi ki} EgA


er-tAdiElANH EpAytH. aviewy
v yi AEylinH dIGmAy sMsHkAr
Ux nki. }u divsM Ux
11
nIuni.
knA
nivAsik
EgAer -tAdiel sMsHkAr Ux
ku. av pRu, QjipHtkA
EwtH o vYsn UxyANH! ati
nA EyAAndi Rueky
lM Eb-mi yIM qANiH aRi
yewtH.
12
aen tL@ew pitAvieR kln
yAEAbieR puA nwAi.
13
av aveR zrIrM knAniEl
ekAu EpAvukyM mEplyiel h
yi sMsHkrikyM ecyHt. hitY
nAy qEAniniM aAhAM vAi
yM mE*myH smIpm l
mAy hyAyi atH. o zHmzAn
mAAnANH aAhAM lM vAi
ytH. 14tL@ew pitAvien sMsHkric
EzxM EyAEsPuM melAvM sMGEA
ewAM QjipHtiEl mwi.

55
sEhAdrAH EA}uM
EyAEsPien ByM
15
vLer vx mpH t
ecyHt
kArYELAH
EyAEsPinH
M tELAwu EdxYmAyiriemH
av By. av sVyM pRu,
opE EyAEsPH EA}uM ne evRu
AkAM. wAet n avEnAw
ecyHt tiyHH av tiricwi teM
vrAM. 16atinA sEhAdrA Q
sEzM EyAEsPinyc@+
nieR pitAvH mriti mH
nineA sEzM trA {eL
17
l i c i .
av
pRu,
sEhAdrA avEnAw kANic
etinH avErAw epARuA EyAEs
PiEnAw {A aEpitAyi
pRyk. atinA EyAEsEP,
EA { aEpikyANH,
{L@ew etH epARuk. nieR
pitAvieR eedvieR dAsrANH
{.
sEzM EyAEsPien vLer d+Ki
tnAi. av kru. 18sEhAdrA
aveR mieli nmsHkric@. av
pRu, { nieR dAsrAyiriM.
19
aEA EyAEsPH avErAw pRu,
ByewtH. {A eedvml! atinA
qni nieL ziiA aDikArvu
mil. 20nieLEAw etu ecA ElA
cic@ q stYmANH. pE yTA
i eedvM nkLAElAcikyAyi
. aEnkew jIv riA qe

l
i 50:15-26

pEyAgikyAyi aveR lYM.


atANH sMBvictH! 21atinA Bye
wAtirik. {A nieLyM ikeLyM
kAekAAM! aen EyAEsPH teR
sEhAdrAer smADAniic@. atH av
H smADAnEmki.
22
teR pitAvieR wMbAgELA
ewAH EyAEsPH QjipHti w
tAmsic @ .
iAM
vyilANH
av mrictH. 23EyAEsPieR kAl
te qyImiM mL@M ekAc@ mL@
mAyi. mneyH M o puAyi.
mAKI qAyi aveR EprH. mAKI
rieR puAeryM EyAEsPH ku.
EyAEsPieR mrNM
mrNmwEA EyAEsPH teR
sEhAdrAErAw pRu, qeR mrN
smymw. eedvM nieL pripAli
emM av nieL Q rAjYniM
ekAuEpAemM qniRiyAM. aA
hAmiM yisH h AiM yAEAbiM
vAgH d AnM ecyH t lEH av
nieL nyiM.
25
anrM EyAEsPH teR jntEyAwH
o vAgHdAnM vzYeu. EyAEsPH
pRu, putiy EdzE eedvM
nieL nyiEA qeR aik
wi ekAuEpAkAemH nieLni
vAgHdAnM ec@k.
26
iAme vyi QjipHti
vcANH EyAEsPH mrictH. eevdYA
aveR zrIrM sMsHkAri tARA
kyM aetA zveiyilAi Qji
pHti sUikyM ecyHt.
24

56

puRAwH
yAEAbieR wMbM Qjipt
H i
yAEAbH teR puAErAewAH
QjipHtiEl yA ecyHt. oAErA
puAErAwemAM avnveR wMb
vumAyi. yi
AEylieR pu
A vrAyi+ 2Eb, ziemEyA,
Elvi, eydA, 3yiAKA, esbUlU,
ebnYAmI, 4dA, nPHtAli, gAdH, Ez;
5
yAEAbieR Enri@ pigAmik
LAyi q}up EpAyi. (EyA
EsPH pu Epri orALAyi
eviluM
ayA
smyte
QjipHtilAyi.)
6
piIwH, EyAEsPuM sEhAdrAM
tlmRyiel ql A vM mric @ . 7 pE
yi AEyjntyHH aEnkM stik
AvukyM avew sMKY wt vL
kyM ecyH t. yi
AEyjnt zi
ApikyM QjipHtrAjYmAek av
ereAu niRykyM ecyHt.

yi AEyjnty
H H }
anrM o putiy rAjAvH QjipH
BriA wi. Q rAjAvi EyAEs
Pien aRiyil A yi. 9 Q rAjAvH
teR jntEyAw@ pRu, EnA, yi A
EylukA neA qi ep
kyuM zrAyiIkyM ecyHtiri
10
!
av aEnkmAyiI
twyA nAM o nl pti sUNM
ecNM. alApM o yM A
vukyAeNi av new z@
ELAw EckyM ne EtAl i kyM
new rAjYiniH rewkyM
ec@M.
11
yi
AEylukAew jIvitM yAs
EmRiytAiIvA QjipH t kA
tImAnic @ . atinA QjipH t kA
avEm yjmAnAer niEyAgic@.
yjmAnA yi AEylukAer, rAjA
vi Evi pIETAM, RyMEssH qI
ngr pNiyA niEyAgic @ . Q
ngr DAnYM m@ sADnM
sMBriA rAjAvH pEyAgic@.
12
QjipHtkA yi AEylukAer kWi
nAVAnM ecic@. pE yi AEylu
kA vLeryDikM pNi ecA nib
itrAyEA av wt vL
kyM vYApikyM ecyHt. QjipHt
kA yi
AEylukAerRic H vLery
DikM BymvrAyiI. 13atinA
QjipH t kA yi
AEylukAereAH
wt kWinAVAnM ecic@.
14
QjipH t kA yi
AEylukAew
jIvitM wt kWinmAi. av av
8

ereAH xH w ikyM AyvumA


kWinEjAlik ecic@. vyluk
LiluM
atYVAnM ecic @ .
av
ecyHt qlA EvlkLiluM kAWinYEmRi
yvyANH ecEi vtH.
eedvBym sUtikiNik
yi AEylukArAy OIkeL sv
i shAyic ru sUtikiNik
Ayi. ziA qM pUvA q
mAyi avew EprH. QjipHtrAjAvH
avErAw@ pRu, 16ni qAy
sHIkeL avew svi shA
yiEA i ENA epEA qH
nirIik. i NAevi
atien vDikyM epAev
i atien jIviAnvdikyM
ec@k.
17
pE sUtikiNik eedvEAw
ByvuM drvumvrAyitinA
rAjAvu klicEpAel vicil.
av ueLeylAM jIviA
avdic@.
18
QjipHtiel rAjAvH sUtikiNi
keL viLic@ EcAdic@, nieLANH
ueL
jIviAnvdi
tH? nieLANH en ec@tH?
19
sUtikiNik rAjAviEnAw pR
u, qAyOIk QjipH t iel
OIkeLA vLer zrANH. {H
ecH shAyiAnAM mH av sVyM
sviM. 20-21sUtikiNikLi eed
vM sxHwnAyi. atinA eedvM
aver a#hikyM av wM
bAkA avdikyM ecyHt.
qAyjntyHH pieyM wt i
kAkyM av atizrAkyM
ecyHt.
22
atinA PREvA teR jntyHH
o kln nki+ qlA epziM
jIvie. pE o qAy i
jniEAe aven eenndi
yi qRiyNM.
15

zivAy EmAez
Elviyew vMzie orAA
yi. vMzie o
OIey ayA vivAhM k}ic@. 2 av
gBMDrikyM o iey svi
kyM ecyHt. av vLer surnA
eN k av iey mmAsM
oLiic@ vc@. 3 aven niyM aDik
nA mRc@vyHA k}iyielM av
kupiwieH vDieEAemM
a By. av rluekAH o

57
ecRiy epkM Ai. av ecRiy
epki kI pUzi a evi
epAiiwEAelyAi.
av
ien epki kiwi. av
epke ndItIr vL {AN
kiwyi vc@. 4iyew sEhAdri
oLic i H ie sMBviem
nirIic@.
5
aEA PREvAeR mk LiA
ndiyi ec. {ANkiwyi
av epkM ku. avew EtA}imA
ndItIrwi nwkyAyi. avri
elAveL epkM qwekAuvrA
av ayc@. 6rAjAvieR pui epkM
R EnAiyEA orAieyyANH
ati
ktH.
krykyAyi
ien kH av swM EtAi.
aEA av pRu, tH qAy
ikLielAANH.
7
iyew sEhAdri aEA}uM oLici
riAyi. av q}uE@
ecH rAjAvieR puiEyAw@ EcAdic@,
Q iey ninEvi <xi
vAM ml ekAw vLvAM {A
o qAy OIey aEnVxie?
8
rAjAvieR mk pRu, EvNM.
atinA epiEpAyi zivieR
sVM mAtAvien ieAu v.
9
rAjAvieR mk aEyAw pRu,
Q ien ekAuEpAyi qniAyi
pricric@ vL. aven EpA@
ti {A nin litrAM.
atinA OI avew ien
ekAuEpAyi vLi. 10u vL.
ERkAliEzxM av aven rAjA
vieR mkeL l i c @ . rAjmAri
iey teR sVM punAyi sVIk
ric@. eviniM vliecwe
tinA av av EmAez q
Epri@.
EmAez teR jntey
shAyi
11
EmAez vLH o puxnAyi. teR
jntyAy qAy vLer kWinEjAli
nibitrAtH av ku. o
divsM o QjipHtkAr o qA
yen tl@tH EmAez ku. 12EmAez @M
EnAiyEA eriluM EnAtAyi
kil. aEA EmAez QjipHtkAren
ekAH mNli }ic@mwi.
13
piEH
rH qAy prsHprM
EpArwitH EmAez ku. avri
elArA et@kArnAeN EmAez ku.
EmAez ayAELAw EcAdic@, nIeyi
nANH nieR ayAren tl@tH?
14
ayA mRupwi pRu, nI {
ew BrNADipEnA viDikAEvA k
NemH eriluM pREA? l .
el o QjipHtkAren ekA
EpAel
nI qeyM ekAl @ EmA?
aEA EmAezH BymAyi. EmAez kti,
EA {A ecyHttH qlAvM aRi
iri.

puRAwH 2:4-3:1
15

EmAezyew v]ieyi PREvA


aRiykyM aven vDiA tImAni
kyM ecyH. pE EmAez midYA
EdzEH oAwi re@.
EmAez midYAni
midYAni o kiNikryi EmAez
ni. 16aview }u epm midYA
nYnAy o puErAhitAyi.
epik tew pitAvieR
wkH evM ekAwvA
kiNi kryieli. av etAikLi
evM niRyHkyAyi. 17pE avi
ewyAyi wyA epikeL
oAwikyM aver evemwti
niH twykyM ecyH t . atinA
EmAez epikeL shAyikyM
wkH evM ekAwkyM ecyHt.
18
aEA av tew pitAvAy eRy
EvlieR awE mwi. pitAvH av
ErAw@ pRu, niLi Enre vIi
El vElA!
19
epik mRupwi pRu, aet
EBA, wyA {eL oAwiA mi
eciluM o QjipHtkAr {eL s
hAyic@. ayA {M m]gM
evM EkAri.
20
atinA
eRyEv puimAErAw@
pRu, zri, ayA qviewyANH ?
nieLANyAeL kiNikryi
vitH? nEAewA BiA v
tinH aven Nik.
21
ayAELAewA tuti EmAezH
sEAxmAyi. teR puiyAy
siEARey eRyEv EmAezyH H
vivAhM ecyH t ekAw. 22siEARA
gBiNiyAvukyM o puen svi
kyM ecyHt. EmAez avnH EgEzAM
q Epri@. tERtlA nAi tA
ornYnAyi pAtinAlANH EmAez
avnH EpritH.
yi

AEylien shAyiA
eedvM tImAni
23
kAlM ER}iu. QjipHtiel
rAjAvH mrikyM ecyH t . qiluM
yi AEylukAH wM kWinAVAnM
ecEiv. shAyi Eviy
avew nilviLi eedvM Ek@. 24eedvM
avew Ank EkkyM
aAhAM, yisHhAH, yAEAbH qi
vmAyi tAAiy krARukeLi
oAkyM ecyHt. 25eedvM yi AEy
lukAew drit kAkyM tA
wen aver shAyiEeH av
nRiykyM ecyHt.
k iAwH
midYAniel puErAhitnAyi yiEA
yi EmAezyew aAyiy.
yiEAyew wkew mtl EmAez
ew. o divsM av i
e mmiyew pwiARuvzE
nyic@. EmAez, eedvieR pvtmAy

puRAwH 3:2-22

58
2

EhAErbiEl EpAyi. aview av


yEhAvyew dten k o iA
i ku. enyANAytH. nzii
ewAet iAwH ktAyi EmAez
ku. 3 atinA, nzic@EpAkAet q
en o iAwH kM q kANA
EmAez ati awE EpAkA ni
yic@.
4
EmAez iAiEl EnAvA v
tH yEhAv ku. atinA iA
iniH eedvM EmAezey viLic @ ,
EmAEz, EmAEz! EmAez pRu, qA
yEhAEv?
5
aEA yEhAv pRu, awE
vrtH. nieR ecH Qk. vimi
yilANH nIyiEA nitH. 6nieR
pUvikew eedvmA {A. aA
hAmieRyM yisHhAieRyM yAEA
bieRyM eedvM.
eedve EnAA ByH EmAez mKM
epAi.
7
anrM yEhAv pRu, Qji
pHti
qeR jntyew
yAtnk
{A ku. avew mk aver p
vicEA avew nilviLi {A Ek@.
avew Evdn qniRiyAM. 8 ni {A
tAE} ecH qeR jntey QjipHt
kAriniM riAM. aver {A
EdzniM mA@M. aver {A drit
LiniM EmAcitmAy o EdzE
nyiM.* aEnkM nk niReA
lmANtH. * aview vYtYsHtrAy pl
jntkM
EA vsi. av
knAnY, hitY, aEmArY, eprisY,
hivY, eybUsY qivrANH. 9yi A
EylukAew nilviLik {A Ek@.
QjipHtkA avew jIvite yAt
nApUmAM {A ku. 10ati
nA {A nieyiEA PREvAeRy
wEyyH. EpAkU! qeR jnt
yAy yi
AEylukAer, QjipH t i
niM puRE nyi!
11
qA EmAez eedvEAw EcAdi
c@, {AenA mhAnl! pieeyen
PREvAeRyw ecH yi
AEylu
kAer QjipHtiniM EmAciiM?
12
eedvM pRu, {A niEAewA
tinA nin ecAM! nie {A
ayc@ qtieR etLivH tANH+ jn
tey QjipHtiniM EmAciicti
EzxM nI Q mlyi vH qe rA
DiM!
13
aEA EmAez eedvEAw EcA
dic@, yi AEylukAruewyw ecH
niew pUv i kew eedvM qe
ayciri q {A pRyEA
qi aveR EperH? q av
EcAdicAElA? {AnvErAwH q pRyM?
14
aEA eedvM EmAezEyAwH pRu,
{A v {A qH
d r i t L i . . . n y i M o vizixHwEdzM
qM.
aEnkM ... lmANtH pAluM EtemA}u
EdzM qM.

avErAw pRyk. {AnAv qe


niewywEyciri qH nI
yi AEylukAErAw pRyk.
15
eedvM EmAezEyAw M pRu,
avErAw nI pREytH tANH+ yEhA
v niew pUvikew eedvM.
av
aAhAmieR
eedvvuM
yisHhAieR eedvvuM yAEAbieR
eedvvumA. qeR nAmM qEA}uM
yEhAv qAyiriM vrAniri tl
mRk m}uv qe nAmi aRi
yM. yEhAv qe niewywE
ayciri! qH avErAw pRyk.
16
yEhAv w pRu, jntyew
mAer viLic@i avErAw pRyk.
niew pUv i kew eedvmAy
yEhAv qni tYe@. aA
hAmieRyM yisHhAieRyM yAEA
bieRyM eedvM qEAw pRu+
{A nieLiyM QjipHti ni
ew aBveLiyM ciic @ .
17
QjipHti niLBvi yAtn
kLiniH nieL EmAciiA {A
tImAnikyM ecyHt. vYtYsHt jnt
kLAy knAnY, hitY, aEmArY, epri
sY, hivY, eybUsY qiverAe
vsi, aEnkM nk niR o
nAiEl {A nieL ekAuEpAM.
18
mA nieR vAk viM.
nIyM mAM QjipHtiel rAjAvieR
ywE EpAM. ni avEnAw
pRyM, yEhAv qAyew eedvmA
. {ew eedvM {ewyw
vH m divsM mmiyiEl yA
ecA {ELAw pRu. aview
{ {ew eedvmAy yEhAvyHH
bliyiM.
19

pE QjipHtiel rAjAvH nieL


EpAkA avdiil qeniRiyAM.
o mhAzi mAEm nieL EpAkA
avdiA aEhe nibiA
nAvU. 20atinA
QjipH t ientier
{A qeR mhAzi pEyAgiM.
Edz {A pl atH-tkArYM
ec@M. {An ecyH t k}iyEA
av nieL EpAkA avdiM.
21
yi AEylukAErAw QjipHtkA dy
kAAM {A wyAM. QjipH t
vi@EpAEA
QjipHtkA ni
H aEnkM phArM nM.
22
qlA qAysHIkL@M QjipHtkA
rAy tL@ew ayvAsikELAwM
vIwkLi tAmsi QjipHkArAy
OIkELAwM phAr vzYe
wNM. QjipHtkArikLAy OIk
avH phAr nM. sVM
ekAuM evi ekAum BrNL@M
nl vOL@M niH phArmAyi
lBiM. anrM ni QjipH vi@
EpAEA phAr niew
ik Drie. aen QjipH t
kAew s m}uv ni ekAu
EpAM.

59
EmAezy
H H awyALM
anrM EmAez eedvEAw EcAdic@,
aH qe ayctAeNH {Anv
ErAw pRyEA yi AEylukA pE
vizVsiil. yEhAv nin tY
eieAmil qv pRyM.
2
pE eedvM EmAezEyAw EcAdic@,
nieR kielA kAtH? EmAez
mRupwi pRu, eteR Qvwi
yANH.
3
aEA eedvM pRu, nieR Q
vwi tRyiliwk.
atinA EmAez Qvwi tRyiel
Riu. vwi o smAyiI. EmAez
Epwic H atieRywniM oAwi.
4
pE yEhAv EmAezEyAw@ pRu,
ecH pAieR vAli piwik.
aen EmAez pAieR vAli
kw piwic@. EmAez aen ecyHt
EA pAu vIuM QvwiyAyi.
5
aEA eedvM pRu, nieR vwiey
en pEyAgik. aEA nieR
pUvikew eedvvuM aAhAmieR
eedvvuM yisH h AieR eedvvuM
yAEAbieR eedvvumAy yEhAvey
nI ku qH av vizVsic@ekA_M.
6
anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR
u, meArwyALvuM wi {A nin
trAM. nieR eek nieR Ayi
wiyi vyHk.
atsric H EmAez Aym}ic H
teR eek atii vc@. anrM
EmAez eek AyiniM puRe
w EnAiyEA ati vliy mAM
vi. eek niRey muEpAel ev
pAwk. 7aEA eedvM pRu,
ni nieR eek vIuM Ayi
i wk. EmAez vIuM Ayi
i eekyi@. piIwH eekpuRe
wEA ati mAM vi, pUvA
vyilAyiri.
8
aEA eedvM pRu, Qvwi
yew atH-tkrmAy dYe awyALM
kANiEA jn nie vizVsi
ieli nieR eekyew atH-tk
rmAy rAme Q awyALM aver
kANiEA av vizVsic@ ekA
_M. 9 nI Q rH atH-tkrmAy awyA
L aver kANici@M nie vizVsi
AM iAM av mwikyAeN
i, eenndiyiniM Rc@ evM
ekAuvrik. qitH tRyielA}ik.
tRyi vIN mAyi atH rmAyi
IM.
10
qA EmAez yEhAvEyAw pR
u, pE kAEv, {A stYM pR
ye. {AenA nl AsMgikenAml.
oriluM nAyi sMsAriA qni
k}iiil. EA, aEyAw sMsA
ricti EzxM EpAluM qniH nAyi
sMsAriA
k}iyil .
qeR
sMsArM avYmAeNM qniH nl
vAk pEyAgiA sADii
elM ayHRiyAM.

puRAwH 4:1-23
11

aEA yEhAv avEnAw@ pRu,


mxYeR vAy rA s]xHwictH?
mxYen QmyM bDirmAA k}i
ytAANH? o mxYen anA
A A k}iyk? mxY kA}Hc
nkA A k}iyk? etlAM
ecA k}iyv {AnA-{A
yEhAvyA. 12atinA EpA, nI
sMsAriEA {A niEAewAm
AM. pRyA
vAk {A
nin nM.
13
pE EmAez pRu, qeR k
AEv, qeylAet meAven ay
ENEm q {AnEpikyANH .
14
aEA yEhAvyHH EmAezEyAw EkA
pmAyi. yEhAv pRu, ekAAM!
nie shAyiA {A orAeL ay
yH AM. Elviyew vMzini,
nieR sEhAdrnAy ahErAen {A
atipEyAgiM. ayA o nl A
sMgiknANH. ayA nie kANA v
H. nie kANA av sEAx
mANH. 15av niEAewAM PREvAeR
ywE vM. pREyete {A
nin pRu trAM. a nI ahErAEnA
w pRyM. ahErA zriyAy vAk
PREvAEnAwM pRyM 16jnELAwM nin
Evi ahErA sMsAriM. nI
o mhAnAy rAjAvienEAel yiri
M. av nieR oQEdYAgik vAvuM.*
17
atinA EpAvuk. nieR QvwiyM
qwk. {A niEAewAme
kANiA vwiyM mH atH-t k]tYM
pEyAgik.
EmAez Qjipt
H iEl mwu
anrM EmAez teR aAyiy
nAy yiEAyew awE mwi.
EmAez yiEAviEnAw pRu, qeR
bueLAe jIviciriEvA q
RiyA QjipHtiEl mwA qe
avdiNM.
yiEA pRu, tIcyAyM! nin
smADAnmAyi EpAkAM.
19
anrM EmAez midYAnilAyi
EA eedvM avEnAw pRu, nini
EA QjipH t iEl suritmAyi
mwiEAkAM. nie vDiAnA#hici
mxY EA mric@k}iu.
20
atinA EmAez teR BArYEyyM
ikELyM o k}utR kyi Qji
pHtiEl puRe@. EmAez eedvzi
y Qvwi wi kielwi.
21
EmAez QjipHtiEl mwEv eedvM
avEnAw sMsAric@, PREvAEnAw sM
sAriEA nin {A tiri
ziypEyAgic H atH - t kANi
A oAik. pE {A PR
EvAeR mnien kWinmAM. jneL
av EpAkA avdiil. 22aEA
nI PREvAEnAw pRyNM+ 23yEhAv pR
y, yi AEy qeR dYjAtnANH.
18

n I . . . v A v u M av nieR vAyM nI
aveR eedvvuM qM.

puRAwH 4:24-5:14

60

qeR mken EpAvAM qe rADi


AM avdikyM EvNemH {A
vzYew, yi
AEylien EpA
vA nI avdiApM nieR
dYjAten {A vDiM.
EmAezyew pu pri
cE
H Cdiew
24
QjipH t iEl v}imEY rAi
eclv}iA EmAez oriw ni.
yEhAv aview vH EmAezey vDi
A mic@. 25aEA siEArA o
kl @ LieywH avew puen pri
cHECdic@. av cemwH EmAez
yew kAli sHpzic@. anrM av
EmAezEyAw pRu, nI qniH r
mNvALnANH! 26teR puen pricHEC
diEekAANH siEArA en
pRtH. atinA eedvM EmAezEyAw
mikyM aven vDiAtiri kyM
ecyHt.
EmAezyM ahErAM
eedvsmi
27
yEhAv ahErAEnAw sMsAric@.
yEhAv en pRu, mmiyiEl
EpAyi EmAezey kAk. atinA
ahErA EmAezeyANA eedv
ieR mlyiEl EpAyi. ahErA
EmAezey kAkyM aven Mbi
kyM ecyHt. 28qinANH yEhAv ah
ErAen aycetH EmAez avEnAw pR
u. eedvM te ayctinH awyAL
mAyi viE atH-ttYeL
iyM EmAez pRu, yEhAv pR
etlAM EmAez pRu.
29
atinA EmAezyM ahErAM
yi AEylukAew m}uv mAeryM
viLic@i. 30anrM ahErA av
ErAw sMsAric@. yEhAv EmAezEyAw@
pRietlAM ahErA avErAw
pRu Ekic@. anrM EmAez
k kANA teR awyAL v
ic@. 31EmAezey eedvM ayctAeNH
jn vizVsic@. tew yAtnk
kH teL EmAciiA eedvM vtA
eNH yi AEylukA vizVsic@. ati
nA av tl nic H eedve
sHttic@.
EmAezyM ahErAM PR
EvAeR mi
jnELAw sMsArictiEzxM ah
ErAM EmAezyM PREvAeRywE
EpAyi. av pRu, yi AEyli
eR eedvmAy yEhAv pRy, qe
bmAniA o sdY nwA Evi
mmiyiEl EpAtinH qeR jn
tey avdik.
2
pE PREvA
pRu, rANH
Q yEhAv? {AeninANH aven
asriEtH ?
yi
AEylukAer
{AeninyyHNM. Q yEhAv rA
eN EpAluM qniRiyil. atinA

yi AEylien {A EpAkA avdi


il.
3
aEA ahErAM EmAezyM pR
u, qAyew eedvM {ELAw
sMsAric @ . atinA mmiyiEl
m divse yA EpAkA {eL
ayyH NemH { aEpik
yANH. aview { {ew eedv
mAy yEhAvyHH o bliyie.
{ a ecAtiA av EkA
pikyM {eL vDikyM ec@M.
ErAgM ekAEA yM ekAEA yiriM
atH.
4
qA PREvA avErAw pRu,
EmAEz, ahErAEn, ni etA}ilALi
keL zlYewkyANH. av avew
EjAli ece! ni EpAyi niew
5
pNi EnAH !
EjAliA DArALmH.
niLver tew EjAli ec@ti
twew.

PREvA jneL zii


aEt divsM te yi AEylukAew
EjAli wt kWinmAA PREvA
kln puRewvic@. PREvA yjmAn
AErAwM qAy kANimAErAwM pR
u, 7ni qEA}uM pNiAH
xHwikyAA vyHEA ekAw
ARuH . ni xH w ikyAA
vyHEA av te keNemH
avErAw pRyk. 8 pE mile
a te xH w ik avAkyM
EvNM. avriEA mwiyArAyiri.
atinAlANH av EpAkA qEAwH
avAdM EcAditH. av ecA
MmAM pNieyAmil . atinAlA
Nv tL@ew eedvi bliyi
NemeAe pRytH . 9atinA
avereAH kWinEvl ecik.
qEA}uM avereAu pNieywi
k. aeneyi EmAezyew N
k EkA av smyM kiil.
10
atinA QjipH t kArAy yjmAn
AM qAyArAy kANimAM yi A
EylukAer smIpic@ pRu, xHwik
yAA vyH E A niini
triel PREvA niyiciri.
11
ni te EpAyi vyHEA EzKri
NM. atinA EpAyi vyHEA sA
dik. qiluM A xHwikyew
qi RevAM vtH.
12
atinA av vyHEA Etwi Qji
pHtielAwM EpAyi. 13yjmAnA jn
eL
kWinmAyi
EjAli ec@vA
nibic @ . p}yEpAel ayM
te xHwikyAAM nibic@.
14
k ec@ EjAliyew m}uv
rvAditVvuM l i A QjipH t
kArAy yjmAnA qAyArAy kA
NimAer etrew. yjmAnA
kANimAer awic@ekAH avErAw@ pR
u, nieLANH p}yEpAel
xHwikyAAtH? aEA niH
6

61
ayM
ecAnAmAyiei
EA}uM ayM te p@M!
15
anrM qAy kANimA PR
EvAen kANA EpAyi. av prAti
e@, { ayew B]tYArANH.
aH {ELAewinANieneyAe
16
epmARutH?
aH
{H
vyHEA
til. pE
ayM
te xHwikyAA nixHkxi
kyM ec@. EA {ew yjmA
nA {eL tl@kyM ec@. a
yew A ec@tH vliy
etANH.
17
PREvA mRupwi pRu, mwiy
AEr, ni pNi ecA k}iyil.
aekAANH ni EpAkA qEAwH
avAdM EcAditH. aekAANH
yEhAvyHH bliyiAeneAe
RH ni viwM viwA mitH.
18
EA EpAyi pNi eck! o@M
vyHEA
niH tril!
niyM
p}y a te qM xHwikyA
kyM EvNM!
19
t }ilAeyH qAy
kANimAH mnilAyi. mpH A
iy a xHwikyAA t
k}iykyielH avRiyAmAyi.
20
PREvAmAy wiA}H c yH
EzxM mwuEA av EmAezeyyM
ahErAenyM ku. EmAezyM ah
ErAM aver kA nikyAyi.
21
atinA av EmAezEyAwM ahErA
EnAwM pRu, {eL EpAkAnvdi
NemH PREvAEnAwM aveR BrNA
DipAErAwM pREA ni stY
i o vI}HcyANH viytH. av
{eL
evRuAniwyAiytinA
yEhAv nieL ziie. {eL
ekAlA ni aveA kArNm
AiyirikyANH.
EmAez eedvEAw prAtiew
anrM EmAez yEhAvEyAw A
ic @ ekA@ pRu, yjmAnEn,
aeinANH ayew jntEyAwH
Q kwMeek ecyHttH? aeinANH
qe EAyc t H ? 23aee pR
yA lic m}uv {A PREvA
EnAw pRu. pE amt av
avErAw <rmAyiANH epmARiytH .
aver shAyiA nI oM ec@k
ymAyil.
aEA yEhAv EmAezEyAw@ pR
u, PREvAEnAw {Anini q
ec@emH nI EA kAM. {Aen
eR mhAzi aveREm EyAgi
kyM av qeR jneL EpAkAn
vdikyM ec@M. aver pRy
yHA av tARAM. aen aver
av nib mAyie pRy
yHM.
2
anrM eedvM EmAezEyAw@ pRu,
3
{AnANH yEhAv; {A aAhA
miM yisHhAiM yAEAbiM tY
22

puRAwH 5:15-6:16

e@. avere zAyi (svz


nAy eedvM) q viLic@. avH
yEhAv q qeR EprRiyil. 4 {Anv
mAyi o krARuAi. knAEdzM av
nkAemH {A vAgHdAnM ecyHt.
av Edz tAmsiciev
iluM atvew sVM EdzmAyiil.
5
EA yi
AEyjntyew {rM
{A Ekiri. av QjipHtieR
awimkLAeNH {A Ek@. qeR krA
Rieni {AEnAikyM ec@.
6
atinA yi AEyjntEyAw {Ani
en pRtAyi pRyk, {A yEhA
vyA. {A nieL riM. {A
nieL EmAciiM. ni QjipHt
kAew awimkLAyiriil. qeR mhAz
iyA QjipHtkAH {A BIkr
mAy zik nM. qiH nieL
{A riM. 7ni qeR jntyM
{A niew eedvvumAyiriM. ni
ew eedvmA yEhAv {AnA
evM QjipHtkAriniM nieL
EmAciictH {AnAeNM niLRiyM.
8
aAhAmiM yisH h AiM yAEA
biM {AenA mhAvAgHdAnM ecyHti
@H. {AnveA EtYkEdzM n
emH vAgHdAnM ecyHt. atinA {A
nieL EdzE nyiM. EdzM
{A ni tM. atH niEwtA
yiriM. {A yEhAvyA.
9
atinA EmAez yi AEyjntEyA
wietlAM pRu. pE av aven
icil. atikWinmAy EjAli ec@k
yAyitinA EmAez pRyetAe
EkA avH myilAyi.
10
aEA yEhAv EmAezEyAw@ pR
u, 11yi
AEyjntEyAw teR
EdzM viuEpAkA avdiNemH
PREvAEnAwu ec pRyk.
12
pE EmAez mRupwi pRu, yi A
Eyjnt qeR vAk nirsi,
aekAH tIc y AyM PREvAM
qeR vAk nirsiM. {AnAke
a vAcArYM vml!*
13
pE yEhAv EmAezEyAwM ahErA
EnAwM sMsAric@. yi AyjntEyAw
ecH sMsArivA eedvM avErAw@
klic@. PREvAEnAw sMsArivAM
av klic@. yi AEyjntey Qji
pHtEdz ni puRE nyiA
eedvM avErAw@ klic@.
yi AEyliel cil vMz
yi
AEyliel vMzADipAew
Epk+ yi
AEylieR mpu
EbnH nAlH puA. hEnAH, PlU,
ehE A, ki qiv. 15eymEv,
yAmI oAhdH, yAKI, EsAh, o knA
nYAriyiluAy zQ qiv ziem
EyAeR puA. 16Elvi imE}u
14

{AnAke ... vml aeli {AenA


apricitenEAel sMsAri. qeR
uk
apricH E CditmANH
q
vAcYAM.

puRAwH 6:17-7:18

62

vxM jIvic @ . EgEzA, khAH ,


emrAri qiv Elviyew puA.
17
EgEzAnH ru puA, libHniyM
ziemyiyM. 18ekhAH imim
vxM jIvic @ . a%AM, yisH h A,
ehEA, IEy qiv ekhA
ieR puA. 19emrAriH mhI, mzi
qiv puA. yi
AEylieR
pu Elviyew vMzArANiverlAM.
20
a%AM imE}u vxM jIvic@.
teR pit] s EhAdri EyAEKebdien
a%AM vivAhM k}ic@. a%AmieRyM
EyAEKebdieRyM puArANH EmAez
yM ahErAM. 21yisHhArieR pu
A EkAerhH, EnePgH, sii qivrA
yi. 22IEylieR puA, mIzA
Ey, qsAPA, sii qiv.
23
aInAdAbieR puiyM nhEzA
eR sEhAdriymAyi qlIEzbey
ahErA vivAhM k}ic@. ahErAM
qlIEzbyM nAdAbH, abI, qelyA
sA, QTAmA qI puAH jM
nki. 24EkAerhH vMzAew pUvikM
EkAerhieR puAmAyv vrANH+
a`, qAnA, abIyAsAPH. 25ah
ErAeR punAy qelyAsA PUtiEy
lieR puiey vivAhM ecyHt. av
PIenhAsien svic @ . verl A M
yi AEylieR pu Elviyini
vrANH.
26
Q sMGiluvrANH ahErAM,
EmAezyM. eedvM tYeH en
pRtH avErAwANH , sMGLAyi
yi
AEyjntey QjipH t ini
puRE nyik. 27QjipHtrAjA
vAy PREvAEnAw sMsAricM ah
ErAM EmAezymAyi. yi AEyj
ntey QjipHt viwA avdiN
emH av PREvAEnAwAvzYe@.
eedvM EmAezey vIuM viLi
QjipHtivcH eedvM vIuM EmAez
EyAw sMsAric @ . 29av pRu,
{A yEhAvyANH. {A niELAw
pRyetAe QjipH t iel rAjAvi
EnAw pRyk. 30pE EmAez pRu,
{An smmAyi sMsAriA k}i
vuvnl. rAjAvH qe viky
mil.
yEhAv EmAezEyAw pRu, {A
niEAewAH . nI PREvAenA
mhArAjAvienEAelyAyiriM.* ah
ErA nieR oQEdYAgikvAvumAyi
riM. 2 {A niEAw klicetAe ah
ErAEnAw pRyk. aEA {A pR
etAe av rAjAviEnAw pRyM.
aEA yi AEylukAH Q nAwvi@
EpAvA avAdM PREvA n
kyM ec@M. 3pE PREvAen {A
kWinXdynAM. ni avEnAw pR
yetAM
av asriil .
aEA {A QjipHti aEnkM atHt vicH {AnArAeN etLi
28

mhArAjAvH aTvA eedvM.

yiM. pE av aEA}uM iA
Ail. 4aEA {A QjipHti
vliy zi nM. qiH qeR jnt
yAy yi AEylukAer {A QjipHti
niM nyiM. 5aEA {AnANH yEhA
veyH QjipHtkA aRiyM. {A av
etirAyiriM. {AnANH yEhAvey
H av aRiykyM ec@M. qiH
qeR jntey avew rAjYniM
EmAciiM.
6
EmAezyM ahErAM yEhAv t
ELAw pR Q kArY asric@.
7
aEA EmAezyHH qpM ahErAnH
qpimM vyAyi.
EmAezyew Qvwi
smAyiI
8
yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnAwM
pRu 9niew zi etLiyiA
PREvA niELAwAvzYewM. ortH-tM
viA av vzYewM. ah
ErAEnAwH aveR Qvwi niliwA
pRyNM. PREvA EnAiniE
aetA smAyi mARuM.
10
atinA EmAezyM ahErAM PR
EvAeRyw ecH yEhAvey a
sric@. ahErA teR Qvwi nil
i@. PREvAM EdYAgAM EnAi
niE vwi o smAyiI.
11
atinA rAjAvH teR jH { Anik
eLyM mvAdikeLyM viLic@. av
tpEyAgicH ahErAeR v]
i aEtpwi akric@. 12av qRi
avew Q vwikM sLAyi
mARi. pE ahErAeR Qvwi av
Ewtien Bic@. 13aEA}uM jneL
EpAkA avdiA PREvA tAR
lAyi. yEhAv pREpAelyA
Ni sMBvictH. rAjAvH EmAezeyyM
ahErAenyM viA vistic@.
evM rmAyiI
anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR
u, PREvA kWinXdynAyiI.
atinAlANyA jneL EpAkAnv
diAtH . 15kAlH PREvA ndiyi
El EpAM. eenndiryi aveR
ywE ecl@k. pAAyi
mARiy
Qvwi qwk. 16avEnAwH pR
yk+ qAyew eedvmAy yEhAv
qe nieRywEyc i ri.
qeR jnt mmiyiElEpAyi qe
rADie q niEAw pRyA
yEhAv qe ayciri. ver
nI yEhAvyew vA icil. 17ati
nA
tA yEhAvyAeNH nieR
mi etLiyiA tA cil v
iemH yEhAv pRy. {A een
ndiyiel evi qeR Q
QvwiekAH awikyM ndI jlM
rmAkyM ec@M. 18ndiyiel m/Y
cAM. ndiyAek cIunARuM.
aEA QjipHtkAH ndiyiel jlM
wiAnAkAetyAM.
14

63
19

yEhAv EmAezEyAw@ pRu, ndi


kM EtAwkM twAkM a
en av evM sMBri qlA l
iMEm teR Qvwi piwic eek
nI@vA ahErAEnAw pRyk. avn
en ec@EA evemlAM rmAM.
twiBrNikLiluM kBrNikLiluM ver
sMBric@ vciri evM rmAyi
mARuM.
20
yEhAvyew kl n k EmAezyM
ahErAM asric@. ahErA Q
vwi yi eenndiyiel evi
awic@. PREvAeRyM EdYAgA
ewyM mivcANyA en ec
yHttH. aEA ndiyiel evemlAM
rmAyi mARi. 21ndiyiel m/YmAek
c. ndiyAek cIu nARi. atinA
QjipHtkAH eenndiyiel evM
wiAnAyil. rM QjipHtielAwM
vYApic@.
22
mAikM tew jAlvidYekAH
EpAel te ecyH t tinA PR
EvA EmAezeyyM ahErAenyM i
A Aiyil. yEhAv pREpA
elyANH sMBvictH. 23EmAezyM ah
ErAM ecyHttH PREvA avgNic@.
ayA tiriH teR ekAAriEl
nw.
24
QjipH t kAH
ndiyiel evM
wiA k}iil. atinAlv ndi
@M wievinAyi kiNRuk
}ic@.
tvLk
yEhAv eenndi mAM viyiH
}u divsM k}iu.
anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR
u, PREvAeRyw ecH
yEhAvyien pRtAyi pRyk,
qe rADiA qeR jntey a
vdik! 2 nI aver atinvdiAti
A {A QjipHt m}uv tvLk
eLeAu niRyHM. 3eenndiyi tvL
k niRyM. ndiyiniH av nieR
vIwkLiEl kyRuM. av nieR kiw
mRiyiluM kiwkLiluM niRyM. nieR
EdYAgAew vIwkLiluM nieR
aw@kLiluM awL pkrNLiluM
nieR eveAikLiluM tvLk
AyiriM. 4nieREmluM nieR jn
L@ewEmluM nieR m}uv EdYAg
AruewEmluM tvLk vM.
5
anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR
u, EtAwkM ndikM twAk
Em
Qvwi piwiA ahErA
EnAw pRyk. aEA QjipHtiEl
tvLk vM.
6
atinA ahErA QjipHtiel jl
i mkLi vwi ykyM ati
niH tvLk vH QjipHtilAek niR
ykyM ecyHt.
7
mvAdik aen ecyH t EA}uM
vLeryDikM tvLk QjipHtiEl
v!
25

puRAwH 7:19-8:20
8

PREvA, EmAezeyyM ahErAenyM


viLic@ pRu, Q tvLkeL qeR
jnewyw niM mAA yEhAv
EyAw pRyk. yEhAvyH bliyi
A {A jneL viwAM.
9
EmAez PREvAEnAw pRu, tvL
keL qEA oAwiNemH nI pRyk.
{A ninM nieR jnM EdYAg
AM Evi AiAM. aEA
tvLk nieyM nieR vIwkeLyM
vi@EpAM. tvLk ndiyi mAM av
EzxiM, qEA}ANH tvLkeL oAwiE
tH?
10
PREvA pRu, nAeL.
EmAez pRu, nI pR EpAel
te sMBviM. aen, {ew eed
vmAy yEhAveyEAel EveRA eedv
miel nI aRiyM. 11tvLk nieyM
nieR vIwienyM EdYAgAeryM
jnteyyM vieA}iH ndiyimAM
avEzxiM.
12
EmAezyM ahErAM PREvAen vi@
EpAyi. PREvAentirAyi eedvM ayc
tvLkeLi EmAez yEhAvEyAw A
ic @ . 13EmAez vzYe eedvM
ec@kyM ecyHt. vIwkLiluM pRu
kLiluM vylukLiluemlAM tvLk c
vI. 14aveylAM ArmAyi wkyM
cIyA wukyM ecyHt. rAjYu
m}uvM dgM niRykyM ecyH.
15
t tvLkLiniM EmAcitrAyi
q mnilAiy PREvA pieyM
mwmxHwi w. EmAezyM ahErA
M vzYetH PREvA ecyHtil.
yEhAv pR EpAelyANH sMB
victH.
Epk
anrM yEhAv EmAezEyAw pR
u, ahErAEnAw teR vwi ekAu
epAwiyi awivA pRyk. aEA
QjipHtielAwm epAwi EpkLA
yimARuM.
17
av aen ecyH t . ahErA
teR vwiyyi tRyilwikyM
QjipH t ielAwm epAwi Epk
LAyi mARukyM ecyHt. Epk m]g
ewyM jnewyM Em Evzic@.
18
mvAdikM aen te ecyHt
eviluM avH epAwiyiniH Ep
keL AA k}iil. Epk m]g
ewyM mxYewyMEm niRu.
19
atinA eedvieR ziyANi
ecyHtet mvAdik PREvAEnAw
pRu. pE PREvA avew vA
k EkA Aiyil. aM yEhAv
pREpAel teyLL sMBvmA
yi.
16

Qck

yEhAv EmAezEyAw@ pRu, pul
ec q}uE@ PREvAeRywE
EpAvuk. PREvA ndiryiEl
EpAM. yEhAv en pRtAyi
20

puRAwH 8:21-9:16

64

avEnAw pRyk, qe rADiA


21
qeR jntey avdik!
nI
aver EpAkA avdic i el i
nieR vIwkLi Qck v niRyM.
ninM nieR EdYAgAM Em
Qck niRyM. QjipHtiel vIwAy
vIwkLiellAM Qck niRyM! nil
EpAluM m}uv Qck niRyM. 22pE
yi
AEylukAer {A QjipHtkAer
EAel kkyil. qeR jnt tAmsi
EgAezni QckAyirik
yil. aen yEhAvyAy {A Q
EdzeH nin EbAYewM. 23a
tinA nAeL {A qeR jntey
nieR jntyiniM vYtYsH t rAyi
prigNiM. atAyiriM qeR aw
yALM.
24
atinA yEhAv tA pR
EpAel te ecyHt. aEnkM aEnkM
Qck QjipHtiEl v. PREvA
eRyM EdYAgAewyM vIwkLi
elAwuM Qck niRu. QjipHtilA
kmAnM QckLAyi. Qck rAjYM nzi
ikyAyi. 25atinA PREvA
EmAezeyyM ahErAenyM viLic@ pR
u, niew eedvi bli
view Q rAjYu vc@ nwk.
26
pE EmAez pRu, aen ec@
tH zriyAyiriil. {L@ew eedv
mAy yEhAvyHH bliyiA m]g
eL ekAl@tH BIkrmAyiANH Qji
pHkA kAtH. {Len ec@
tH QjipHtkA kA av {eL
kelRiu ekAl@M. 27m divsM mmi
yiEl EpAyi {ew eedvmAy
yEhAvyH bliyiA {eL
avdiNM. yEhAv {ELAw ec
A pRtH atANH.
28
atinA PREvA pRu, mmi
yi niew eedvmAy yEhAvyH
blyiA {A avdiAM. pE
aDikM drM ni EpAktH. ni ecH
qniEvi Aik.
29
EmAez pRu, niiniM nieR
jntyiniM EdYAgAriniM
QckeL oAwiA {A EpAyi yEhA
vEyAw AiAM. pE bliyi
A EpAtiniH keL nI twy
tH.
30
atinA EmAez EpAyi yEhAv
EyAw Aic@. 31EmAez vzYetH
yEhAv ecyH t ekAw. PREvA
eRyM EdYAgAewyM jn
ewyM
awniH av QckeL
mAi. o QcEpAluM avEzxicil.
32
pE Q AvzYvuM PREvA teR
XdyM kWinewkyM jneL ay
yHA AAtirikyM ecyHt.
vL mg
] ew ErAgM
anrM yEhAv EmAezEyAw PR
EvAen ec kH en pRyA
vzYe@+ qAyew eedvmAy
yEhAv pRy, qeR
jntey

qe rADiA viyyHk! 2nIy


ver piwic@vyHkyM EpAkAnvdi
AtirikyM ec@ wA,
3
yEhAv teR zi nieR vL
m]gewEm EyAgiM. nieR tir
kM k}utkM okM kkA
likM wkM av mArkmAy
ErAg vM. 4 yi AEylukAew
m] g ELAwH QjipH t kAEwtiniM
vYtYsHtmAy prigNn yEhAv nM.
yi AEylukAew m]gLielAEpAluM
cAkyil . 5 aen sMBviA
smyM yEhAv oi}iu. nAeL
yEhAv Q rAjYH a sMBviiM.
6
piE rAviel QjipHtiel qlA
vLm]gM c. qA yi AEy
lukAew o m]gvuM cil. 7yi AEy
lukAew m]g vlM cEA qRi
yA PREvA eL ayc@. qA
yi AEyliel o m]gvuM ciilAyi
. PREvAeR XdykAWinYM w
kyM av keL EpAkA avdi
AtirikyM ecyHt.
p
yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnAwM
pRu, ni eekkLi niRey cArM
qwk. EmAez, cArM PREvAeR m
i vAyvi qRiyk. 9 epAwi
QjipHtilAkmAnM vYApiM. atH Qji
pHtiel etiluM o mxYeREyA
m]gieREyA Edh sHpziEA
avew tVi pAM.
10
atinA EmAezyM ahErAM orw
i niM cAremw. av PREvA
eR mi EpAyi ni. av cArM
vAyvi qRiykyM mxYewyM m]g
ewyMEm pAvukyM ec
yHt.
11
tiniM EmAezey twyA mAi
kM k}iil. kArNM avew Edh
M pAyi. tH QjipHti
qlAyiwvuM sMBvic@. 12pE yEhAv
PREvAen kWinXdynAi. atinA
PREvA EmAezeyyM ahErAenyM
viA mwic @ . yEhAv pR
EpAelyANH a sMBvictH.
8

li}M
anrM yEhAv EmAezEyAw pR
u, pulec q}uE@ PREvAeRy
wE EpAvuk. qAyjntyew eed
vmAy yEhAv en pRytAyi
avEnAw pRyk+ qeR jntey
qe rADiA viyyH k! 14nI
aen ec@ieli {A ninM
nieR EsvkM nieR jntyHM
Em qeR m}uv ziyM EyAgi
M. qeEAel meA eedvM ElAk
ilielH aEA nI mnilAM.
15
nieyM nieR jnteyyM mK
niM wc@ mAA EpA o ErAgM
prA qni k}iyM. 16pE o
EtYk kArNMekAH {A nie vi
13

65
ewyAiyiri. aeteA qeR
zi nin kANic@tvA {AnA#
hi. aEA ElAkemAwm jn
qe aRiyM! 17nI EA}uM qeR
jntyHH qtirANH. nI aver sVt
rAyi viwil. 18atinA {A nAeL
Q smyH atiBIkrmAyi li}M
epiM. QjipHtH o rAxH\mAyiI
ti EzxM vlieyA li}M
epA}ici view Ayiil . 19ni
niew m]geL suritmAy l
E mANM. vyli kiw ni
ew qlA sADnM suritmAeyA
riwE nINM. qienEA? vy
li ni etiluM mxYEnA
m]gEmA ekAlewAM. niew vIwkLi
oA qlAM nziieEAM.
20
PREvAeR EsvkAri cil
yEhAvyew sEzM ic@. av
tew m]geLyM awimkeLyM m}u
v vIiEl kyi. 21pE m@v
yEhAvyew sEzM avgNic@. vy
lilAyi avew m}uv awimk
eLyM m]geLyM avH nxHwmAyi.
22
yEhAv EmAezEyAw pRu, nieR
eek vAyvi yk. aEA Qji
pHtiEm li}M vI}A wuM. Q
jipH t ielAwm mxYewyM m] g
ewyM ssYewyMEm a
ptiM.
23
atinA EmAez teR Qvwi
vAyvi ykyM aEA yEhAv
wiyM miluM AkyM miyiElH
li}M epikyM ecyHt. li
}M QjipHti qlAyiwvuM epyH.
24
li}M vI}ukyAyi. avyHiw
yilUew mi miieLiu. QjipHtH
o rAxH\mAytiEzxM aviewyAy
vuM BIkrmAy li}M epA}icilA
yi atH. 25QjipHtiel vylukLiel
sklM EpmAri nziic@. li}M
mxYeryM m]geLyM ssYeLyM
nziic@. pAwe m}uv mreLyM
tk. 26yi AEyjnt vsici
EgAez Edz mAM li}M ep@k
yAyil.
27
PREvA EmAezeyyM ahErAen
yM eL viH viLiic@. PREvA av
ErAw pRu, vN {A pApM
ecyH t iri. yEhAvyANH zri.
{AM qeR jntyM et@kAM.
28
eedvM ayc li}vuM wiyM vL
eryDikmAyi! eedvEAwH tvsAni
iA aEpi. {A nieL EpA
kAnvdiAM. ni niyM view
tEtil.
29
EmAez PREvAEnAw pRu, {A
Q ngrM viwEA {AeneR eeky
yi yEhAvEyAw AiAM,
aen wiyM li}vuM nilyHM.
aEA yEhAv Q EdzeH*
ninRiyA k}iyM. 30pE ninEA
aEA ... Q EdzeH mi eedvi
tH qANitinM.

puRAwH 9:17-10:7

nieR EsvkEA niyM yEhAv


yi ByEmA drEvA Ayiiel H
qniRiyAM.
31
cNM atieR vik pew
i}ii. bALiyM nAyi vL
i. atinA ssY nzii
e@. 32qA EgAtuM tinyM eev
kiy viLvAyitinA nziie
il.
33
EmAez PREvAen viH ngri puR
E EpAyi. av teR eekky
i yEhAvEyAw Aic@. wiyM
li}vuM nilc@. m}EpAluM nilc@.
34
m}yM li}vuM wiyemlAM nil
c kEA PREvA vIuM et@
ecyHt. avM EsvkAM vIuM t
L@ew XdyM kWinewi. 35PREvAM
EsvkM oM EkAtirikyM PR
EvA teR Xdye kWinmAkyM
yi
AEylukAer sVtrAyi EpA
vA avdiAtirikyM ecyH t .
aenyAemH yEhAv EmAezyi
lUew aRiyici.
ev@iLik
yEhAv EmAezEyAw@ pRu, PR
EvAeRywE EpAvuk. av
enyM aveR EsvkAeryM {A
kWinXdyrAiytANH. qeR zmAy
atH-ttY aver kANivAnANH
{A aen ecyHttH. 2{A Qji
pHti ecyHt qlA atH-ttYM mH
mhAkArYM ni niew ik
M EprikM pRu ekAwA
nANH {Anien ecyH t tH . aEA
nieLlAvM {A yEhAvyAeN
vizVsiM.
3
atinA EmAezyM ahErAM PR
EvAeRywE EpAyi. av av
EnAw pRu, qAyew eedvmAy
yEhAv pRy, nI q kAlM qe
asriAet k}iyM? qe rADi
A qeR jneL nI viyyHk!
4
qeR jntey nI viyyHApM
nAeL nieR rAjYE {A ev@i
LikeL ekAuvM. 5ev@iLik rAjY
e epAtiyM. nilM kANA ninAkA
ev@iLikAM. li}M epA
}ic i li nziAeteilume
i atH ev@iLik titIM. nil
qlA v]ew lyM ev@i
Lik titIM. 6ev@iLik nieR
yM nieR EdYAgAewyM vIwk
LiluM QjipHtiel melA vIwkLiluM
v niRyM. nieR pitAAErA
pUvikErA av QjipHti vAsM w
iy nA mt ki@tiEnA vL
eryDikM ev@iLik AvuM. an
rM EmAez PREvAeR miniM
tiriu nw.
7
anrM EsvkA PREvAEnAw
EcAdic@, qkAlM v nmH ekNi
eyAM? av EpAyi avew eedv
mAy yEhAvey rADie. aH

10

puRAwH 10:8-11:3

66

aver EpAkA avdicieli Qji


pHtH nziiewemH aRiyk.
8
atinA PREvA teR EsvkA
ErAw EmAezEyyM
ahErAenyM
viLic @ ekAuvvA pRu. PR
EvA avErAwH pRu, niew eedv
mAy yEhAvey rADiA epAyHeA
_k. pE rANH EpAetH
qEAw pRyNM.
9
EmAez mRupwi pRu, {ewyA
A m}uvM, ecRuAM v]Am
wM EpAM. { {ew puA
eryM puimAeryM kkAlikeLyM
wkeLyM {ELAewA ekAu
EpAM. yEhAvyew viH qlAvM
EviytAytinA {eLl A vM
EpAM.
10
PREvA avErAw pRu, ni
eLyM niew ikeLyM QjipHtH
viwA avditi mH yEhAv
yTAi niELAewAmAyiri
NM. EnA, ni qeAeEyA ti
sUNM ec@kyANH. 11yEhAvey
rADiA puxA EpAkAM. dYM
niLAvzYeM atANH. nie
lAvM wiEpAkA k}iyil. qiH
PREvA EmAezeyyM ahErAenyM
pRyc@.
12
yEhAv EmAezEyAw pRu, nieR
eek QjipHtiEm yi ev@iLi
keL vk! ev@iLik QjipHti
lAkmAnM pre. li}M nzii
A m}uv ssYM ev@iLik
tiM.
13
atinA EmAez teR Qvwi
QjipHtiEm ykyM yEhAv
ki}niM o zmAy kAH awii
kyM ecyHt. rAiyuM pkluM kAwic@.
BAtM vEA kAH QjipHtiEl
ev@iLikeL ekAuv. 14ev@iLi
k QjipHtH m}uvM mwkyM rAjY
ieR qlA BAgLiluM asMKYmAyi
awiuwkyM ecyH. QjipHti
aver amAM ev@iLik Ayi
il. ati mH ayDikM ev@i
Lik aview viil. ni oriluM
ayDikM ev@iLikAyiriky
mil. 15ev@iLik nilM epAtiykyM
rAjYmAek kRuirikyM ecyH t .
li}M vI}Hcyi nziA qlA
ssYeLyM mrLiel p}eLyM
ev@iLik ti. QjipHtieluM o
mriElA ecwiyiElA orilEpAluM av
Ezxicil.
16
PREvA wen te EmAezeyyM
ahErAenyM viLic@. PREvA pR
u, {A niew eedvmAy yEhAv
yHM niemtier pApM ecyHt.
17
EA, o AvzYM wi qeR pApM
epARuk. Q mrNM qiniM
nIA yEhAvEyAw Ai.
18
EmAez
PREvAeRywniM
EpAyi yEhAvEyAw Aic@. 19ati
nA yEhAv kAieR gtimAi. pwi

ARu nieA zmAy kAieR shA


yA yEhAv ev@iLikeL Qji
pHti niM ecwli vI}Hi. Qji
pHti o ev@iLiyM avEzxicil!
20
pE yEhAv PREvAen vIuM kWin
XdynAi. yi AEylukAer PREvA
EpAkA avdict@mil.
H
anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR
u, nI nieR eek vAyvi y
k. aEA QjipHti H AM.
evLicieR o kirNM EpAlumilA
AyiriM atH!
22
atinA EmAez teR eek vAyvi
luykyM ieR o kAEmGM
QjipH t ien mwkyM ecyH t . H
QjipHti m divsM nIu ni.
23
jnLilAM prsHprM kANAnAmA
yiil. m divsEH M quM
EpAyil. qA yi AEyjnt vsi
ciiweAe kAzmAyi.
24
vIuM PREvA EmAezey viLic@.
PREvA pRu, yEhAvey rADi
A epAyHeA_k! niew ik
eLyM ieAuEpAvuk. pE ni
ew wmAwkeL view nik.
25
EmAez pRu, wmAwkeL {
ekAuEpAem mAml bliyi
AnAvzYmAy v}ipAwkM blim] g
M ni { yEhAvyAy
eedve rADitiEvi trik
yM EvNM! 26aet, { yEhAvey
rADivA EpAEA {ew
m] g eLyM {ELAwew ekAu
EpAM. o LuEpAluM avEzxi
ewkyil . blim] g M tAeNwi
{Riyil. { EpA l
eiyiE {tRiyAnAvU.
27
yEhAv PREvAen vIuM kWin Xd
ynAi. PREvA aver viycil.
28
anrM PREvA EmAezEyAw@ pR
u, kw EpA! nI niyM view
vtH qniixHwml! aw tvN
nI view qeR mi vA nI
vDiewM!
29
anrM EmAez PREvAEnAw pR
u, nI o kArYi zriyAN@ pR
tH. ni Emli nie kANA {A
vril!
21

dYjAteR mrNM
anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR
u, {A
QjipH t iM PR
EvAM o drM wi ayyHM. ati
EzxM av nieL QjipHtini
viwM. stYi av nieL teR
rAjYM vi@EpAvA nibik
te ec@M. 2yi AEylukAH nI o
sEzM nkNM+ OI puxAEr,
ni niew ayAErAw sV
iluM eviyiluM tI sADn
EcAdiNM. 3QjipHtkA niELAw dy
kANiA yEhAv wyAM. Qji

11

67
pHtkA, EtYkicH PREvAeR Esv
k EmAezey o mhAnAyANiEA
e prigNitH.
4
EmAez jnELAw@ pRu, yEhAv
pRy, pAtirAiyi {A
QjipHtilUew kwEpAkyM 5 Qji
pHtiel rAjAvAy PREvAeR siMhAs
nAvkAziyAy mpu mt DAnYM
epAwi awim sHIyew dYjAt
very QjipHtiel qlA dYjAt
AM mrikyM ec@M. dYjAtrAy
m]g EpAluM cAM. 6QjipHti me
uM AkAviDM vilApmyM. BAvi
yi vliy vilApM Avuky
mil. 7 qA yi AEylukAri ov
EpAluM mRiEvliewil- o nAy EpA
luM avew En ryH kyil .
yi AEylukAri eiluEmA av
ew m]gLielAieniluEmA o mRivu
Emkyil . yi
AEylukAer Qji
pHtkAriniM vYtYsHtmAyANH {A
prigNietH nI aen aRiyM.
8
anrM niew QjipHtkArAy m}u
v awimkM qe nmikyM rADi
kyM ec@M. av pRyM, nieR
jntey m}uv ieAuEpAvuk.
aEA {A EdxYi PREvAen
viwM.
9
aEA yEhAv EmAezEyAw@ pRu,
PREvA nie icil. qeEA?
QjipHEdzi qeR zmAy v]
ik vitinH. 10atinAlANH
EmAezyM ahErAM PREvA mi
Q atH-teLlAM kAiytH. aekA
ANH yi
AEylukAer viyyHAet
PREvA
kwMpiwArnAkA
yEhAv wyAiytH.
epsh
QjipH t ieevc H yEhAv
EmAezEyAwM ahErAEnAwM sMsA
ric@. yEhAv pRu, 2 Q mAsM ni
H vxieR dYmAsmAyiriM.
3
yi AEy smhinAeky sE
zmANitH+ Q mAsiel pAM divsM
oAErAM teR wMbiEvi
o i iey etrewNM. 4
wien tiA mtiyAy k
vIi eli ayA teR ayA
renwi ppA NiNM. qlA
vM tiA mtiyAy iiyM
AyiriNM. 5 nl ErAgYm o
vyS NAwienyAvNM etrew
EtH. aetA ecriyAEwA EkAlAEwA
kAM. 6 mAsieR ptinAlAM divsM
ver atien ni sUiNM. a
sYyH H yi
AEysmhM m}uv
tew wkeL ekAlNM. 7 m]g
ew rM ni EzKriNM. jn
Q hArM k}i vIwkL@ew kt
kieR EmwiyiluM kiLAliluM atH
purNM.
8
rAi ni iiey
epAric H atieR mAMsM m}uvM

12

puRAwH 11:4-12:19

tiNM. wAet kyH cIryM puLi


iA avuM tiNM. 9 iiey
ni pcyAEyA eviliH Evvi
EcA titH. iiey m}uvEnAew
tIyi @EvNM tiA. atieR
tlyM kAlukM rBAgemlAM
AyirieyAvNM EwtH. 10Rci
m}uv rAite titINM.
pulec alemiluM mAMsM micme
i atH tI kicu kLyNM.
11
ni Q hArM k}iEA o
yA EpAEA}eEAel pU
mAyM vO DriciriNM. ni
ec DrikyM Qvwi kielw
kyM ecyH t iriNM. tiwi
ni hArM k}iNM. kArNeme
A tH yEhAvyew epshyANH.
eedvM teR jntey QjipHtiniM
EmAciic smyM.
12
rAiyi {A QjipHtilUew
kw EpAvukyM aviwe dYjAt
rAy m}uv mxYeryM m]geLyM
vDikyM ec@M. aen {A Qji
pHtiel qlA EdvAewEmluM nYAy
viDi nwM. {A yEhAvyAeNH
kAieAwM. 13pE niew vIwk
LiElu rM o EtYk awyALmA
yiriM. rM kAEA {A ni
ew vstikeL o}ivAi kwEpAM.
QjipHtkAer {A d$iiEA
nAzkrmAy yAetA pkcvYADikL@M
nieL bADikyil.
14
atinA Q rAiey qAlvuM
ni oAiNM- nieA
viEzxdivsmAyiriM. niew pi
gAmik Q divsM cricH yEhAvey
bmAniNM. 15}u divsEH
ni puLiiA aM BiNM.
oAM divsM ni vIilu puLimAvu
m}uv mANM. }u divsEH M
te puLi aM BitH. er
iluM puLi aM BicA av
yi AEylukArini Evepwe
wNM. 16oAM divsvuM }AM divsvuM
ni visB wk. Q divs
Li ni o EjAliyM ectH. ni
ew sdYyH hArM pAkM ec@k
q EjAlimAM ni ecAM. 17puLi
ilA aieR /vM ni a
sH m ric H EGAxiNM. kArNM, Q
divsmANH {A nieL sMGMsMG
mAyi QjipH t ini EmAciic t H .
atinA niew pigAmikeLlAM
Q divse asHmriNM. tH qA
lEm niymmANH. 18atinA dY
mAsieR (nIsA) ptinAlAM div
se sYyH ni puLiilA
aM tiA rMBiNM. aEt mAs
e peAAM divse sY
ver ni Q aM BiNM. 19}u
divsEH niew vIwkLi puLi
mAvH AyiriAEn pAwil. Q smyH
etiluM yi
AEylukArEnA viEd
ziEyA puLimAvH BicA aven mH

puRAwH 12:20-48

68

yi AEylukAriniH aki niNM.


20
sdYyi ni puLiu EcH
oM BitH. ni qviewyAyi
AluM puLiic aM k}iAtirik.
21
atinA EmAez qlA mAeryM
viLic@i. EmAez avErAw pRu,
niew wMbAy i
ikeL etrewk. epshnALi
nAyi avey ekAl @ k. 22o ekH
QEsAtukeLwH o pAi
niRc wieR ri mk.
rM niew vIwieR ktkieR mk
wiyiluM kiLAlukLiluM pUk.
BAtM ver M vIwi puREiR
ukymtH. 23dYjAtAer vDiA
yEhAv QjipH t ilUew EpAEA
av lALiEluM kiLkLiElu
m rM kAM. aEA vIwien
yEhAv kwEpAkyM, sMri
kyM ec@M. niew vIwkLi kyRi
nieL vDivA av mrNdten
avdikymil. 24Q kln ni
oAiriNM. niM niew pi
gAmikM Evi qEm niym
mANitH . 25yEhAv ni temH
vAgHdAnM ecyHt EdzE Evzi
EA niLitH EGAxiA oAi
NM. 26neLinANien EGAxi
tH? q niew ik EcAdi
EA 27ni pRyNM, tH yEhAv
yH epsh bliyANH . qien
EA? { QjipHtilAyiEA
yEhAv yi
AEylukAew BvneL
kwEpAyi. yEhAv QjipH t kAer
vDikyM pE new vIwkLilu
ver rikyM ecyHt. atinA
jn avew tlk iH yEhA
vey rADic@.
28
yEhAv Q kln EmAezyHM ah
ErAM nki. atinA yi AEylukA
yEhAvyew klney asric@.
29
a pAtirAiyi, QjipHt Bri
ci PREvAeR mt twvRyi kiw
i twvukAreRver skl dYjA
tpuAeryM yEhAv vDic @ . 30
rAiyi QjipHtiel oAErA vIiluM
orA vItM mrNmwu. PREvAM teR
EdYAgAM skl QjipHtkAM
vLer ci kryA wi.
yi AEylukA Qjipt
H viw
atinA rAi PREvA EmAez
eyyM ahErAenyM viLic@vi.
PREvA avErAw pRu, EvgM q}u
EH qeRyAkewywniM EpA
vuk. ni vzYeEpAel ecH
yEhAvey rADik! 32ni ec@
em pR EpAel te niew
m}uv wkeLyM kkAlikeLyM
ewekAuEpA! qe a#hik
yM ec! 33QjipHtujntyM avErAw
EvgM epAyHeAA pRu. kArNM,
ni EpAyieli {eLlAM mri
M! qANv pRtH.
31

34

yi AEylukAH tew ai
puLimAvH EcA smyM EpAluM kii
yil. atinAlv }cmAvH puLiM
mute pAilAi Niyi eki
EtALiEli ekAuEpAyi. 35anrM
yi
AEyjn EmAez pR
EpAel ecyHt. av QjipHtkArAy
ayvAsikELAw vOvuM sV
iluM eviyilumAiy sADn
M vzYe@. 36QjipHtkA yi A
EylukAErAw dyApUv M epmARA
yEhAv wyAi. atinA QjipHt
kA tew sH yi AEylukA
nki.
37
yi
AEylukA RmEssiniH
suEAiEl EpAyi. av Ru l
EALM EpAyi. ik wAet
yANitH. 38aEnkM vL m]gM w
kM kkAlikM aveAM Ayi
. avErAewAH viviD trM kM
Ayi. yi AEylukA alAyi
eviluM yi
AEylu kAErAewAH
avM QjipH t vi@. 39tiwi
QjipHtu vitinA avH tew
}c mAvi puLimAvu EcA sm
ymilAyi. av tew yAyHA
vzYmAy EtYk BNemAM pAkM
ecyH t imil . atinA avH
puLimAvilA aM Ewi v.
40
yi
AEylukA nAim vx
AlM QjipHti tAmsic@. 41nAi
m vxM tik divsM te
yEhAvyew eesnYM* QjipHtvi@.
42
atinA rAi yEhAvyew v]
ikeL jn oAiE o
EtYk rAiyAyi mARi. yi AEyliel
qlA jntyM qAlvuM rAiey
asH m riM. 43yEhAv EmAezEyAwM
ahErAEnAwM pRu, epshyew
c tANH+ anYrAM epsh Bi
A pAwil . 44pE orA awimey
vAukyM av pricHECdnH viED
ynAvukyM ecyH t A awimH
epsh BiAM. 45pE niew
rAjY tAmsikEyA EjAli ecA
vAwkH qwewkEyA ecyHt o
nH a BiA avkAzmil .
epsh yi AEylukA Eviy
tANH.
46

oAErA wMbvuM o vIivc @


te a BiNM. hAremAM
vIi puR ekAuEpAkA pAwil.
AwieR ql @ keLAM owiAM
pAwil . 47yi
AEy smhemAwM
tAcrikyM EvNM. 48niELAewAM
yi
AEylukArnlA ov tAmsi
ei, avnH yEhAvyew
epsh BiNemei av
pricHECdnEyNM. aEA av
yi AEylukArenEAelyAvukyM
av BNi ppAnAvukyM
ec@M. pE pricHECdnEyA
yEhAvyew eesnYM yi

AEyjn.

69
vnH epshABNM k}iA avAd
mil. 49qlAvM oEr niymmANH. ov
yi AEypQrnAENA aEtA niew
rAjY tAmsi anYnAENA qeA
M vYtYAsmil , ql A vM oEr
niymM.
50
yEhAv EmAezyHM ahErAM n
kiy kl n yi
AEylukA pAlic @ .
51
atinA yEhAv aEt divsM yi A
EylukAer QjipHtiniM EmAcii
c@. av sMGLAyi EpAyi.

13

anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR


u, 2yi
AEy OIkewey
lAM dYM piR i qER
tANH, dYjAtnAy qlA mxYiyM
dY m]gvuM qERtANH.
3
EmAez
jnELAw pRu, Q
divsM oAk. ni QjipHti awi
mkLAyi. qA Q divsM yEhAv
teR mhAziypEyAgicH nieL
sVtrAi. ni puLiic aM k}i
tH. 4H, bIbu mAsi ni
QjipHt viwkyANH. 5yEhAv ni
ew pUvikH o EtYk vAgHdAnM
nki. knAnYewyM hitYewyM
aEmArYewyM hivYewyM eybUsY
ewyM EdzM ni nemAyi
vAgHdAnM. yEhAv nieL pAluM
EtemA}u EdzE nyic@
k}iyEA ni Q divse oA
iNM. qlA vxvuM dYe mAs
iel Q divsM o viEzxdivsmAyi
kti ni rADn nwNM.
6
}u divsEH ni puLii
lA aM mAEm BiAvU. }AM
divsM o mhAsdYyAyiriM.
sdY yEhAvey driAnAyiriM.
7
atinA }u divsEH ni
puLic mAvuekAuAiy aM Bi
tH. niew EdzeAriwM puLi
ic mAvuekAuAiy aM Ayi
ritH. 8 divsM ni niew
ikELAw pRyNM, yEhAv qe
QjipHtiniM EmAciictinA Q
/vM {A EGAxi.
9
niL@ew ki ekiy o crw
EpAel nieL Q divsM asHmri
iM. niL@ew kmilu awyALM
EpAelyAyiriM atH.* yEhAvyew
pEdzeL Q divsM nieL oA
iiM. nieL QjipHtiniM EmA
ciic@ ekAuvrA yEhAv teR
mhAzi pEyAgictH oAiA
nieL shAyiM. 10atinA qlA
vxvuM zriyAy smyH Q divsM
asHmrik.

puRAwH 12:49-13:19
11

yEhAv ni vAgH d AnM n


kiy EdzE nieL nyiM. knAnY
rANH EA aview vsitH .
qA Q lM ni nemH
eedvM niew pUvikH vAgHdAnM
ecyHttANH. eedvM niH Q EdzM
nkiyti EzxM, 12oAErA dYjAt
enyM ni yEhAvyH smiN
emH oAik. m]gLiel dYjAt
enyM yEhAvyH smiNM.
13
qA k}utkew dYjAtAer
yEhAvyi niM mwivAAM. orAi
iey pkrM nki mwi vAAM. k}ut
iey yEhAvyiniM vAA tAl
rYmieli niLtien ekAl@k. ati
eR k}u owicH atien bliyi
NM. dYjAtrAy qlA ikeL
yM yEhAvyiniM tiriek vANM.
14
BAviyi, etinAeNH ik
EcAdiEc AM. qANitieReyl A
mM? qANv EcAdik. aEA
ni en mRupwi pRyNM, {eL
teR mhAziyA yEhAv Qji
pHtiniM EmAciic@. { aview
awimkLAyi. pE yEhAv {eL
aviewni EmAciicH view qi
c@. 15QjipHtiel PREvA kWinXdy
nAyi. {eL viyyHHA av
mwic@. pE yEhAv aviwue qlA
mxYewyM m]gewyM dYjAter
vDic@. aArNAlANH {A dY
jAtrAy qlA m]geyM yEhA
vyH ntH. atinAlANH {A
yEhAvyiniM qeR oAErA dY
jAtpuAeryM mwivAutH. 16atH
niL@ew kiel crwEpAelyM ni
L@ew tieniyiel awyALM EpAelymA
. yEhAv teR mhAziyA
ne QjipH t iniM ekAuv
tien asHmriA a nieL shA
yiM.
Qjipt
H ini yA
PREvA jne viyc @ . ePli
sHtYew Edzwiy v}iey EpA
vA yEhAv jne avdicil. kw
ElArwiy v}i qmtA
yieviluM yEhAv pRu, jn
atiel EpAyA av yM
ecEivM. qivH mnSmAi
QjipH t iEl mwEivM. 18ati
nA yEhAv aver meA v}iwi
nyic@. av aver ecwIr
wi mmiyiEl nyic@. QjipHt
viEA yi AEylukA ys
rAyi.
17

EyAEsPH jmiyiElH
EmAez EyAEsPieR aikM
wieyw. (EyAEsPH mriti
mH yi AEylieR puAereAH
tniEvi o tijH { eywic i
. EyAEsPu pRu, eedvM nieL
riEA qeR aikwi
19

n i L @ e w . . . a tH nieR eekyielArwyA
LvuM nieR kkiwyielA oA
RiyuM q vAcYAM. tni eedvi
eR niymM aven oAiitinH o
eyd kiluM eniyiluM ekiyi o
vizixHw vsHvAkAmi sUciitH.

puRAwH 13:20-14:25

70

QjipH t iniM ekAuEpAkNem


kArYM oAik.)
yEhAv teR jntey nyi
yi AEy jnt suEAiniM
tiricH TAmi tAvLmwic@. mmiw
o lmAyi
TAM.
21
yEhAv v}ikAi. pk jneL nyi
A yEhAv o yrEmRiy EmG
sHtMBvuM rAiyi y o agHni
sHtMBvuM pEyAgic@. rAiyiluM yA
ecA pAkinH agHnisHtMBM evLi
cM pk. 22pk smyH EmGsHtM
BvuM rAiyi agHnisHtMBvuM avErA
ewAAyi.
anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR
u, 2kELAw pIhhIErAi
El mwiEAkA pRyk. migHEA
liM ecwliM mEY bAesEPAn
wH rAi k}ic@A avErAw pR
yk. 3yi AEyjnt mmiyi w
iEAyi q PREvA kM. av
EpAkAenAriwmiel M PREvA
kM. 4{A PREvAen DIrnAuM.
av nieL piwM. pE PREvA
enyM eesnYeyM {A EtAliM.
aete mhtVewM. aEA
{AnA yEhAveyH QjipHtkA
aRiyM. yi
AEyjnt eedve
asric@- av avErAw@ pRtH
av asric@.
20

14

PREvA yi AEylukAer piw


5
yi
AEyjnt re@evH PR
EvA Ek@. a EkEA aveRyM
EsvkAewyM mnS mARi. PREvA
pRu, neLinANH yi AEy jn
tey EpAkA avdic t H ? EA
nmH new awimkeL nxH w mAyiri
!
6
atinA PREvA teR rTM tARA
i teRyAkeLyM ewi. 7teR
melA rTM aRuRH mikc pwyALi
keLyM PREvA oi. oAErA rTinuM
oAErA EdYAgAAyi. 8yi A
Eyliel jnt vijyi eekyyi
EpAvukyAyi. qA yEhAv
QjipHtrAjAvAy PREvAen DIrnAi
I. PREvA yi
AEyjntey
piwkyM ecyHt.
9
QjipH pALinH aEnkM ti
rwyALikM rTmAyi. bA
esEPA ki}H ecwlinwH pIh
hIErAi tAvLmwici yi AEy
jntey av piw piwic@.
10
PREvAM eesnYvuM teL smIpi
tH yi AEyjnt ku. av By
e@. av shAyi yEhAvey
viLic@kru. 11jnM EmAezEyAw pR
u, nI qinH {eL QjipHti
ni ekAuv? {eL mriA Q
mmiyiElH qi ekAuv?
QjipH t i { smADAnEAew
mric@ekAAmAyi. aview DArALM

zH m zAnmAyi. 12eneyA
eyAemH { niEAw pR
tANH! QjipHtivc@ { pR
u, {eLi oAH vYAle
Ew. {Liview ti QjipHtkA
Evi Evl ece. view Q mmi
yi kiw cAtiluM EBdM aview
avew awimkLAyirikyAyi.
13
pE EmAez mRupwi pRu, By
ewAtiri! oAwiEAkAtiri! view
niH yEhAv nieL ri
kAk. niLiniyM QjipH t kAer
kAkyil ! 14zArAyirikylAet
ni meAM ecEmil. yEhAv
niEvi yM ecyHtekA_M.
15
yEhAv EmAezEyAw@ pRu, ni
eLinANiniyM qEAw vilpi
tH? nIAnArMBiA yi AEy jnt
EyAw pRyk. 16nieR Qvwi ecw
liEm yk. kw rAyi piLM.
aEA yi
AEylukAH Niy
nilwi nw EpAkA k}iyM.
17
QjipHtkAer {A DIrrAiytinA
av nieL piwM. pE {A
PREvAenA znAeNM aveR
tirkeLAM rTeLAM znA
eNM ni kANic @ tM.
18
aEA {AnANH yEhAveyH Qji
pHtkA aRiyM. {A PREvAenyM
aveR tirwyALikeLyM rTeL
yM EtAl i EA av qe
driM.
Qjip
H eesnYe yEhAv
EtAli
19
yEhAvyew dt jnew pii
El EpAyi. (yEhAvyew dt jn
eL nyic@ekAH sADArN avew
mi nikyANH ptivH.) atinA
yrM wiy EmGsHtMBvuM jnew
miniH avew piiEl EpAyi.
20
aen EmGM QjipHtkAM yi A
EylukAmiwyi nilyRic@. yi A
EylukA kAzM kiiyi. Qji
pH t kAAke @mAyi. ati
nA rAiyi QjipHtkA yi A
EylukAErAwH awil.
21
EmAez teR eekk ecwli
mIet yiyEA yEhAv ki}
niM atizmAeyA kAH awiic@.
kAH rAi m}uvM vIzi. smM piL
H kr etLiu. 22yi
AEy jnt
etLiu kiiy kryilUew nwEpAyi.
avew wM vlM vzLi evM
vlieyA mti EpAel nilekAu.
23
aEA PREvAeR rTM tir
wyM aver kwliEl piw.
24
aH atirAviel yEhAv EmGsHtMB
iM agHni sHtMBiM mkLiniH
QjipHteesnYe EnAi. yEhAv
avereylAM micu kI}wi.
25
rTew c twe@.
avey niyic@ ekAuEpAkA k}i
yAetyAyi. QjipHtkA nilviLic@,

71
nmiviewniM oAwiEAkAM. yEhAv
yANH nmetier EpArAwtH. yEhAv
yi
AEyjntyH Evi yM
ec@!
26
aEA yEhAv EmAezEyAw@ pR
u, nieR eek kwli mIet y
k. QjipH t kAew rTewyM
tirwyewyM Em evM v
vI}e.
27
atinA EnrM pultinlM mu
EmAez teR eek kwli mIet yi.
evM sADArN nilyiEl tiv.
QjipHtkA eviniM re
wA pAu. pE yEhAv aver kw
li o}uiLu. 28evM sADArN
nilyiEl vH rTeLyM tirw
EyyM mwi. yi AEyjntey piw
kyAyi PREvAeR Esn nzii
e@. orAEpAluM reil!
29
yi AEylukArAke Niy nil
wi smM kwkyM ecyHt. evM
avew vzLiluM mtiEpAel
ni. 30aen aH yEhAv yi AEy
lukAer QjipHtkAriniM ric@.
piIwH QjipH t kAew m] t Edh
ecwtIrH awiytH yi AEylu
kA kAkyM ecyHt. 31yEhAv Qji
pHtkAer EtAlicEA yi AEylukA
aveR mhAzi ku. atinA jn
yEhAvey BykyM dri
kyM ecyH t . av
yEhAvyiluM
aveR B]tYnAy EmAezyilM vizVAs
mic@.
EmAezyew gAnM
anrM EmAezyM yi
AEy
jntyM Q gAnM pAwi yEhAvey
sHttic@+
{A yEhAvey pAwi sHttiM,
av mhAtY ecyH t . tir
eyyM
tirArenyM av kwliel
Riu.
2
yEhAvyANH qeR kH. qe
ri av {A sH tiyew
gAn pAw. qeR pUvikew
eedvmAy yEhAvey {A mhtVew
.
3
yEhAveyA vliy pwyALi. yEhA
veyANveR EprH.
4
PREvAeR rTeLyM pALAer
yM av kwlielRiu. PREvAeR
mikc pwyALik ecwlielA}uki
EAyi.
5
}ilu evM aver mwi. av
pARl@kEpAel awiiEl tA}u
kyM ecyHt.
6
nieR vleekyew kH atHtkrM. yEhAEv, nieR vleekyANH
z@vien citRictH.
7
nieR mhABAvM ninetier ni
ver tk. nieR EkApM aver
vyHEAlien tIeyEpAel nziic@.
8
EkApEAew nI
ayc kAinA
jlM yepAi. o}u evM ki

15

puRAwH 14:26-15:25

y BiiyAyi. smM atieR agA


DBAgLi RtAyi.
9
z@ pRu, {Anver piw
piwiM. {Anver ekAywiM, {An
ver vAekAewM. qlAM
{A
qniAyi qwM!
10
pE nI aver Qti. smM aver
mwkyM ecyH. }wli Qy
EpAel av miA.
11
yEhAveyEAel etiluM EveR
eedvEA? l! nieEAel m@
eedvLil - atH - tkrmAy vii
yA ninH! nI atH-tkrmAy zi
yv! mhAtH-t nI ec@!
12
vlkrmyi nin ElAke
nziiA k}iy.
13
pE nI ric v er nieR dy
ekAu nyi. nieR kA nI
aver nieR vivuM sEAxdAy
kvumAy nAiEl nyi.
14
m@ rAjYM Q kTEkM. av
ByewM. ePlisHtY By viRyHM.
15
qEdAmiel EntA By viRyHM.
EmAvAbiel EntA By viRyHM.
knAEdzAH eeDrYM nxHwewM.
16
nieR k kAEA jn
Li ByM niRyM. yEhAvyew jnt
kwEpAMver, nI vIew jnM
kwEpAM ver, av o pAR EpAel
nizbHdmAyiriM.
17
yEhAEv, nieR jntey nI nieR
mlyiEl nyiM. nieR siMhAsn
inAyi nI oiy Edz vsiA
nI aver avdiM. yjmAnEn, nI
nieR EdvAlyM pNiyM!
18
yEhAv qeM BriM!
19
aet yTAi a sMBvic@!
PREvAeR tirkM tirAM rT
M kwliEl EpAyi. }Liel
smjlM ekAuvH yEhAv aver
mwi. pE yi AEyjnt kryilUew
kw kw.
20
ahErAeR sEhAdriyM vAck
ymAy mirYAM o tMbu qw. mirYAmM
OIkM
pAwAM
wAM wi.
mirYAM Q vAk pAwi,
21
mhtVmA vijyinAyi yEhAv
yHH pAwvi. av tirEyyM tir
ArenyM kwliEleRiu...
22
EmAez yi
AEyjntey ecw
liniH dEr nyicH mmiyi
qic@. m divsELALM av m
miyilUew sric@. avH evM
keAnAyil.
23
m divsEzxM av mAR
yi qi. aview evmAyie
iluM atH kyHpumlM wiA ekAi
lAyi. ( linH mARA q
EpriM atinAlANH.)
24
jn EmAezEyAw prAtieu.
av EcAdic@, {Lini q wi
M?
25
EmAez yEhAvey viLic@, atinA
yEhAv aven o mrM kANic@. EmAez

puRAwH 15:26-16:21

72

a eviliEA evM av
wiA pAkinH nltAyiI.
aviewvc H yEhAv jninH o
niymM nki. av avew vizVA
se
prIikyM
ecyHt.
26
yEhAv pRu, niew eedvmAy
yEhAvey ni asriNM. av
zriey pRy kArY ni
ecNM. yEhAvyew qlA klnkM
niymM asrikyAeNi
niH QjipHtkAerEAel vYADi
k vrikyil. yEhAvyAy {A, Qji
pHtkA nkiy ErAgeLAM ni
tril. {AnA yEhAv. ni
sQKYM tv {AnA.
27
anrM jn lImiEl EpAyi.
lImi pu nIRvkM q}uptH
QnkmH. atinA jn
jli smIpM tAvLmwic@.

16

wH yi
AEylukA lImi
niM puReH lImiM sInA
yHmiwyH sInAyi mmiyieli.
QjipHt vitieR rAM mAsiel
ptinAM tIytiyANv le
iytH. 2aEA yi AEylukA vIuM
prAtiewA wi. av mmiyi
EmAezEyAwM ahErAEnAwM prAtie@.
3
jn pRu, yEhAv {eL Qji
pH t ivc @ ekAkLykyAyi
tiluM nlt.H aview { BN
emiluM DArALM ki@mAyi. {
AvzYm hArM aviewii
yi. pE ni {eL Q
mmiyiEl ekAuviri. {
eLlAmiview viz cAM.
4
aEA yEhAv EmAezEyAw@ pRu,
kAzniM {A BNM epi
M. ni BiA a mtiyAM.
qM jn puREpAyi atA div
sE BNM epRuieywNM.
{A pRytH k ec@EA
q EnAAnANitH. 5 o divsEA
vzYm BNEm jn oAErA div
svuM EzKriAvU. pE eviyA}Hc
jn BNM tARAEA B
NM ru divsE tikyemv
kAM.*
6
atinA EmAezyM ahErAM yi A
EyjnELAw pRu, rAi
ni yEhAvyew zi kAM.
nieL QjipH t iniM puRE
ekAuvtH avnAeNH ni aRi
yM. 7 ni yEhAvEyAw prAtie
EA av a Ek@. atinA nAeL
pulec ni yEhAvyew EtjH
kAM. ni {ELAw prAtie@
ekAirikyAyi. EA {
vimiAmElA.
8
EmAez vIuM pRu, ni prAti
e@ekAitH yEhAv Ek@. ati

pE ... kAM vimdinmAy zb divsM


(zniyA}Hc) jn EjAli ectA
ekAANien.

nA rAi
yEhAv ni
mAMsM tM. BAti niAvzY
m aM m}uv ki@M. ni ah
ErAEnAwM qEAwM prAtiewkyAyi
. pE EA {lM vimM
ki@M. ni qniEA ahErAEnA qti
rAyil piRupiRutH qEAk.
yEhAvyHetieryANH ni piRupi
RutH.
9
anrM EmAez ahErAEnAw pRu,
qlA yi
AEyjntEyAwM sMsAri
k. avErAw pRyk+ yEhAvyH
mi omic@ vrik. qeA ni
ew prAtik av Ekiri.
10
ahErA yi
AEyjntEyAewlA
vErAwmAyi sMsAric@. averlAM oriw
H owi. ahErA sMsAriEv
qlAvM tiriH mmiyiEl EnAi.
yEhAvyew mhtVM o EmGi tY
ewtH av ku.
11
yEhAv
EmAezEyAw
pRu,
12
yi AEyjntyew prAtik {A
Ek@. atinA avErAw pRyk,
rAi ni mAMsM BiM. BAti
ni vzYm avuM BiM.
aEA niH niew eedvmAy
yEhAvey vizVsiAemRiyM.
13
rAiyi kAwik tAvL
i @M v. av pikeL
RciAyi piwic@. rAviel tAvLi
@M muik epA}iu kiwi
. 14sUrYdicEA muki. mu
nIi}iEA epAwimieR ec
luk EpAel qEA ciltH tRyilu
Ayi. 15a kH yi AEyjnt
prsHprM EcAdic@, qANtH?* aet
AeNH avRivilAtinAlANH
avrien EcAdictH. atinA EmAez
avErAw pRu, yEhAv ni
tiAt BNmANitH. 16yEhAv
pRy, oAErAM avnv Ev
tH sMBrik. niLi
oAErAM
orAH oriw}i* q kNi wM
biluvelAM EzKrik.
17
yi
AEyjnt aen ecyH t .
oAErAM BNM EzKric@. cil
m@vErA wt EzKric@. 18jn
tew wMbiluvelAM
BNM nki. hAremlAM aLti
EzxM qlAvM Ev BNM qEA
}umAyi. pE aDikM oriluM
Ayil. oAErAM avnvM wM
biM vzYm BNM EzKric@.
19
EmAez avErAw pRu, piE div
sE tivAnAyi BNM s
itH . 20pE jn EmAezey
asricil. cil piE divsE
BNvuM sUic@. pE ati
pu}u vLH nAmAkA wi.
21
qM BAti jn BNM
EzKric@. tiAvu BNM oAErA
qANt?H mA q vA EpAelyANH
qAy BAxyi tH.
oriw}i 1 oAm.

73
M EzKric@. pE cEyAew BNM
kieyAlic@ EpAyi.
22
eviyA}H c av ri BNM
sAdic @ . oAErAM ptinARu
EkA* vItM av EzKric@. atinA
ql A mAM ArYM EmAezEyAw
pRu.
23
EmAez avErAw pRu, en
sMBviemANH yEhAv pRtH .
yEhAvey driA EtYk vim
dinmAy zbANH nAeL qtinAlA
Nien sMBvict.H E pAke
wE hAremlAM niH
pAkewAM. qA
mic M v
hArM nAeL kAlE mAivyHk.
24
k mic M v hArM piE
divsEAyi nIi vc@. avyHA
ke Ekw vmil. a pu}uvric@mil.
25
zniyA}H c EmAez jnELAw pR
u, ANH yEhAvey mhtVew
vA viEzxvimdinmAy zb
H. atinA niLilAM puR vylu
kLiEl BNM EzKriA EpAktH.
kArNM atview Ayiriil. el
ni EzKric BNM k}ik. 26Ru
divsE BNM ni EzKri
NM. pE }Hcyew }AM divsM
vimdinmAyiriM. atinA aH nil
EtYk hArinH oM Ayi
rikyil.
27
zniyA}Hc cil BNM EzKriA
puR EpAeyiluM avH oM lBi
cil. 28aEA yEhAv EmAezEyAw@ pR
u, ni qnA qeR klnkM
pEdzM asriAtiriM? 29y
EhAv zbdivse niAy
vimdinmAi qEAk. atinA
eviyA}Hc yEhAv ni ru div
sE BNM tM. aEA zb
divsM nieLlAvM vimiNM.
qviewyAeNiluM ni aview
e tuk. 30aen jn zb
divsM vimic@.
31
viEzxAhAre jn mA
q viLiA wi. atH ecRiy
ekAmliyri EpAel evM Et
EcAiy awEpAelymAyi.
32
EmAez pRu, yEhAv pRu+ ni
ew pigAmikAyi tH riw}i
kk. aEA, {A nieL Qji
pH t iniM ekAuvEA mmi
yievcH ni t BNemeH
av kANA k}iyM.
33
atinA EmAez ahErAEnAw pR
u, o BrNieywH riw}i mA
ati niRyHk. yEhAvyH mi,
niew pigAmikAyi sUi
c@ vyHk. 34yEhAv EmAezEyAw kli
ctH ahErA piIw ecyHt. krARi
eR mi ahErA mA niRc BrNi
vc@. 35nAl vxE jn mA
Bic@. vimEdzH, atAytH knA
EdzieR atiiyi qMver
16 EkA 2 oAm.

puRAwH 16:22-17:12

av mA BitH w. (36w
}i (oAem) yi mA aLA
avpEyAgicitH. riw}iyANH
o oAem.)
yi AEyjnt m}uv sI m
miyiniM omic@ yA ecyHt.
yEhAv klicEpAel av oAErAErA
lLilAyi sric@. av erPIdI
mieli aview pALymwic@. aview
wiA evmil Ayi. 2atinA
jn EmAezyH e tier tiriykyM
avEnAw tikyM ecyHt. av
pRu, { winI nk.
EmAez avErAw EcAdic@, nieLi
nANH qnietier tiriiritH?
qinANH ni yEhAvey prIi
tH ? yEhAv nEAewAiel
ni kEA?
3
pE jnH vLer dAhmAyi
. atinAlv EmAezEyAw wM
prAtie@. nIeyinANH {eL Q
jipH t i puRE ekAuvtH ?
{M {ew ikM kkAli
kM evM kiAet cAtinAENA
{eL ekAuvtH? 4 atinA EmAez
yEhAvEyAw vilpic@, {A vErAwH
q ecNM? avere ekAl A
EpAluM tARANH.
5
yEhAv EmAezEyAw@ pRu, yi A
Eyjntyew miEl ecl@k. m
Ari cilerwi ewuk. nieR
QvwiyM kielwk. eenndi
yi awiA nI pEyAgic vwite
yANitH. 6EhAErbi o pARyHwH
{A nieR mi niuM. pAR
yi nieR QvwiekAwik. ati
niM evM puREvM. k
H evM wiAM.
yi
AEymA EnAiniE
EmAez aen ecyHt. 7EmAez l
inH emrIbA qM mA qM Epri@.
qeA, aviewvcANH yi AEy
jnt aventier tiriykyM yEhA
vey prIikyM ecyHttH. yEhAv
tELAewAM EA lEyA qH av
H aRiyNmAyi.
8
erPIdImi vcH amAElkY yi
A
EyjntyH e tirAyi yM ecyH t .
9
atinA EmAez EyAvEyAw pRu,
nAeL tAM puxAer etrew
H amAElkYErAwH @m@k. {A mlm
kLiniM nieL nirIiM. eedvM
qni t QvwiyM qeR kilu
AvuM.
10
EmAezyew
vAkLsricH
EyAv piE te amAElkYErAwH
@mA EpAyi. aEtsmyM EmAezyM
ahErAM M mlmkLiElEpAyi.
11
EmAez teR krM mkLiElH yi
yEAe}Ae yi AEyjnt vijyic@.
pE EmAez eek tA}HiyEAe}Ae
av EtAviyM piNu.
12
ER EnrM k}iEA EmAezyew
eek }u. ewyv EmAezyew

17

puRAwH 17:13-18:19

74

eek yie vyHA v}iyAElA


cic@. atinAlv EmAezyHiriA
o vliy pAR ekAuvc@. anrM
ahErAM M EmAezyew eek y
iiwic@. ahErA EmAezyew o
vzM mRuvzM ni. sUrYA
sHtmyM ver av EmAezyew eek
yiiwic @ ekAute ni.
13
aen EyAvyM sMGvuM y
i amAElkYer EtAlic@.
14
anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR
u, Q yei q}uk. view
qAyi qH k oAi
viDi ArY o pusHtki
q}uti vyHk. {A amAElkYer pU
mAyM mKniM nziiemH
EyAvEyAwH tIcyAyM pRyk.
15
anrM EmAez o yAgpIWM pNi.
yEhAv qeR ekAwiyA qv
yAgpIWi Epmi@. 16EmAez pRu,
{AeneReek yEhAvyew siMhAs
niEl nIi. atinA yEhAv qlA
yHEA}uemEpAel amAElkYErAwH yM
ecyHt.
EmAezyew aAyiyeR pEdzM
midYAniel puErAhitnAy yiEA
yi EmAezyew aAyiy
. eedvM EmAezeyyM yi AEy jn
teyyM plviDiluM shAyic v}ik
eLi yiEA Ek@. QjipHtiniM
yi
AEy jntey yEhAv nyi
M yiEA aRiu. 2EmAez eedvi
eR mlyHwH pALymwiciEA
yiEA aven szic@. EmAezyew
BArYyAy siEAReyyM ayA ew
iyi. (EmAez aveL vIiEl vii
tinA av EmAezEyAewAmAyi
il.) 3 EmAezyew ru puAeryM
yiEA ekAuvi@Ayi. dY
e pueR EprH EgExAM qAyi
. qeA av jnic E A
EmAez pRu, Q viEdzrAjYH
{AenA apricitnA. 4qlIEy
es qAyi mE pueR EprH.
qeA av jnicEA EmAez
pRu, qeR pitAvieR eedvM
qe shAyikyM QjipH t iel
rAjAviniH qe rikyM ec
yHt. 5aen, eedvieR mlyAy
sInAyiyew smIpM tAvLmwiciri
EmAezey yiEA szic@. EmAezyew
BArYyM ru puAM yiEAEyAewA
Ayi.
6
yiEA EmAezyHH o sEzmyc@.
yiEA pRu, nieR aAyiy
nAy yiEA NitH. {A nieR pi
eyyM avew ru puAeryM
ekAuv. 7atinA EmAez teR
aAyiyen kANA Riv.
EmAez yiEAyew mi nmsHkri
kyM aven MbikyM ecyHt.
vM prsHprM ErAgYnileyi EcA
dic@. anrM av wt sMBAxN

18

Ayi EmAezyew wAriEl


8
kyRi.
yi AEyjntyHEvi
yEhAv ecyHt kArY EmAez yiEA
vi vizdIkric@ ekAw. yEhAv
PREvAEnAwM QjipHtkAErAwM ecyHt
kArYM EmAez vizdIkric@. v}yilu
wnILM t Enri qlA zHneL
iyM EmAez pRu. zHnL@A
yEAe}lAM yEhAv teL ric kArY
vuM EmAez teR aAyiyEnAw@ pR
u.
9
yi AEyliEvi yEhAv ecyHt
qlA nkeLyMpi EkEA yiEA
vi sEAxM EtAi. yi
AEy
jntey QjipHtkAriniM yEhAv
EmAciic t i
aEhi vLer
hAdmAyi. 10yiEA pRu,
yEhAvey vA}Hk! av nieL
QjipHtkAew ziyiniM EmAci
ic @ . yEhAv nieL PREvAni
niM ric@.
11
eedvLi veclA M ExHW yEhA
vyAeNH {A EALRiy. t
niyNilAyieH av kti,
pE eedvM qA ecyH t etH
EnA!
12
yiEA eedvinH cil blikM v}i
pAwkM aic@. anrM ahErAM
yi
AEy mAM yiEAvinwi
H hArM k}iA v. averlAM
aview oiciH yEhAvyew mi
vcH hArM k}ic@.*13piEH, EmAez
yHH jnewEm nYAyviDi nwk
q o EtYk EjAliyM Ayi.
aEnkM EpAyitinA avH
divsM m}uvM EmAezyew mi ni
Ei v.
14
EmAez nYAyviDi nwtH yiEA
ku. ayA EcAdic @ , nIeyinA
Ni ec@tH? nI mAmAyieinANH
jneL viDitH? divsM m}uv
qinANH jn nieRyw v
tH?
15
aEA EmAez teR aAyiy
EnAw@ pRu, {Ani ecNM, kAr
NM, tew zHnew Emlu eedv
ieR tImAnemAeN aRiy
tinANH jnM qeRyw vtH. 16jn
iwyi o tmAyA av
qeRyw vM. ew pANH
zrieyH {A niyiM. aen eed
vieR niymM pEdzM {A
jneL pWii.
17
pE EmAezyew aAyiy
EmAezEyAw pRu, en ec@
ti zriyAy rIti tl. 18oyHi
ec@tH amitEvlyANH. ninH o
yHi ecA k}iyil. a nie
INiiM! nieR ewyveryM
INiiM! 19ni {A pRytH Ek
k. {A nin cil pEdz
averlA M ... k}ic@ av eedvieR yAg
pIWieR miliH Bic@ qH tinH
aM kliAM.

75
nke. eedvM niEAewAAyiri
e q {A Ai. jn
ew zHnH nI kAekAwtH
wrNM. veyi nI wM eedv
EAw sMsAriNM. 20eedvieR p
EdzeLyM aveR niymeLyM nI
aver pWiiNM. niymM lMGi
etH nI avH mRiyi nkNM.
EnrAy mAi jIviA aver p
Edzik. ecEveyev@ pR
u ekAwk. 21nYAyADipAM EntA
mAyirivA m@ ciler nI etr
ewNM.
eedve bmAni, nin
vizVsiAvu tAM Eperwi
sMGwiik. pNiEvi mnS
mARAver sMGwiik. ver jn
ew BrNADipArAyi niymik.
yirM EpM RuEpM ap
EpM pEpM vItM jnew
Em aDipAAyiriNM. 22av
ptivAyi jnew nYAyviDi nw
e. DAn zH n mei av
niew aw vrikyM ninH
zHni tI kliA k}iykyM
ec@M. m@ zHn av te eek
kArYM ecyH t ekAe. qekAe
A, av nieR EjAli niEAewAM
pvyHM. aEA jneL nyik
qtH ninH qmAyiIM. 23nI
eneyAe ecyH t A, yEhAvyew
hitMEpAel nin EjAlik sugm
mAyi ecA k}iyM. aEt smyM
kH tew zHn prihric@
ki@kyM ec@M.
24
atinA yiEA pREpAel
EmAez vic@. 25yi AEylukAi
wyiniH nl v rAy tAM Eper
EmAez etrew. aver EmAez gN
lvArAi. aver yirM, RH ,
atH, pH qieny gNew
aDipArAi. 26av jnEm
nYAyADipArAyi EsvnM ecyH. t
iwyiel t jnH qEA
}uM vew mi ekAuvrA k}i
u. vuM DAnmAy zH n
mAEm EmAezyHH eekkArYM ecEi
vZ.
27
eR smyiEzxM teR aAyi
ynAy yiEA EmAezEyAw yA pR
u. yiEA sVEdzE EpAvukyM
ecyHt.
yi

AEylumAy eedvieR krA


QjipHtiniM yAyArMBicti
eR mAM mAsM yi AEyjnt
sInAyi mmiyieli. 2erPIdImi
niANv mmiyiEl EpAytH. yi
AEyjnt EhAErbHmlyew smIpM
pALymwic@. 3aEA EmAez eedve
kANA mlyiEl kyRi. mlyi vcH
eedvM avEnAw sMsAric@, yi
A
Ey jntEyAwH, yAEAbieR mhAvMz
EAwH ArY pRyk+ 4qeR z@

19

puRAwH 18:20-19:17

ELAwH qniH q ecAnAemtH


ni ku. QjipHjntEyAw {A
ecyHttH ni ku. {A o k}uken
EAel nieL vhicH QjipHtiniM
puRE nyicM view qeRyw
E ekAuvM ni ku. 5 ati
nA qeR kl n k asriA
{A niELAwH vzYew. qeR
krA sUicH ni ecyHtA
nieLeR sVM vizixHw jntyAyi
riM. Q ElAkM m}uv qERtA.
pE qeR sVM jntyAyiriA
nieL {A etrew. 6 ni
eLA EtYk rAxH\mAyiriM- puErAhi
tew rAjYM. EmAez, tANH nI yi AEy
jntEyAw pREytH.
7
atinA EmAez mlyi niiRi
jnew mAer viLic@i. yEhAv
avErAw pRyA klicetlAM EmAez
mAErAw@ pRu. 8qlAvM oEr sm
y@ pRu, yEhAv aLiec@
etlAM { asriAM.
anrM EmAez mlmkLi eedvi
eRywE mwi. jn aven
asriemH EmAez eedvEAw@ pR
u. 9yEhAv EmAezEyAw@ pRu,
{A tiiy EmGi kyRi nieR
ywE vM. {A niEAw sMsA
riM. {A niEAwu sMsAritH
jneLlAM EkM. nI avErAw@ pRy
etAe av qEA}uM vizVsi
ti EviyANH {Anien ec@tH.
aEA, jn pR kArYeLlAM
EmAez eedvEAw@ pRu.
10
yEhAv EmAezEyAw pRu, M
nAeLyM nI jneL o EtYk EyAg
inAyi oNM. jn avew
vO k}ukyM 11mAM divsM
qniAyi tARAyirikyM EvNM.
mAM divsM, yEhAv sInAyimlyiEl
iRivM. jneLlAvM qe kA
kyM ec@M. 12-13pE, mlyew aw
niM vLer ak niA nI jn
ELAw pRyNM. o vrvrcH M a
mRicH kwAet EnANM. mley sHp
zi mxYEnA m]gEmA ekAlewM.
av pARkLAElA ainAElA ekAl
ewM. qA aven etAwAnAeryM
avditH. kAhLM m}uMver jn
kAiriNM. aEA mAEm av
H ml kyRAnAvU.
14
atinA EmAez mlyiRi jn
iwyiEl ec. EmAez aver o
EtYk EyAginH tARAkyM av
tew vO k}ukyM ecyHt.
15
EmAez jnEAw pRu, eedvvu
mAyi m divsi o EyAg
i tARAvuk. smyM ver pu
xA OIkeL sHpzitH.
16
mAM divsM BAti tiiy
o EmGM mlyiEliRi v. wiyM
miluM vlieyA kAhLzbHdvuM avi
ewyAyi. pALyiluAyiver
lAM By. 17anrM EmAez eedvi

puRAwH 19:18-20:20

76

kANAnAyi jneL mlywivAri


El ekAuEpAyi. 18sInAyipvtM
puk ekAu mwei. o tIcLyi
nieEpAel mlyiniM puk y
. yEhAv agHniyi mlyiEli
Ri vtANiti kArNM. wAet ml
yAek luAM wi. 19kAhLi
ni zbHdM wt ci m}i.
qlAyHEA}uM EmAez eedvEAw sMsA
ric@. wim}M EpAelA zbHdi
eedvM av mRupwiyM nki.
20
aen yEhAv sInAyi pvti
ElH Riv. yEhAv sVi
niM mlmkLiEliRi v. anrM
yEhAv EmAezey tEAewAM mlyi
El vrA Nic@. atinA EmAez
mlmkLiEl kyRi. 21yEhAv EmAez
EyAw@ pRu, tAE} ecH jnELAw
qeR awE vrikEyA qe
EnAkEyA ecetH pRyk. av
ri ecyH t A anvDiEp mriM.
22
qeRywE v puErAhit
AErAwM Q EtYksmAgminAyi
tAeRwvA pRyk. avren
ecyHtieli {Anver ziiM.
23
EmAez yEhAvEyAw@ pRu, pE
jnH mlmkLiEl vrAnAvil. o
vr vryHvAM a mRic@ kw
M vimiyiEl vretM
au teyANElA pRtH.
24
yEhAv avEnAw@ pRu, k
iwyiEliRiecl@k. ahErAenyM
i mwivrik. pE qeR aw
E vrA puErAhitAerEyA jn
eLEyA avdiAtirik. av
aDikM awvA {A aver
ziiM.
25
atinA EmAez tAE}iRiecH
jnELAwH etlAM pRu.
p kln
k
anrM eedvM pRu, 2 niLwi
mkLAyi QjipHtiniH ni
eL EmAciic niew eedvmAy
yEhAv {AnA. atinA Q kln
k niLsriNM+

20
3

qe al A et m@ eedveL
eyAM ni rADitH.
4
o vi#hvuM ni AtH.
kAziElA miyiel jlieR
}LiElA oieRyM timy
AkEyA pM emnykEyA ec
tH. 5 o trilu vi#heyM
rADikEyA
<xikEyA
ecA pAwil. qeEA? niew
eedvmAy yEhAv {AnA. m@
eedveL qeR jnt rADi
tH {A evRu. qnietier
pApM ec@v qeR z@LAM.
aver {A ziikyM ec@M.
avew mM ekAc@mM mAml
avew m EpAluM ziiewAM.
6
pE qeR klnk asri

kyM qe sHEnhikyM ec@


vErAwH {A kNkA@M. avew
yirNinH tlmRkELAw {A
kNAmynAyiriM!
7
niew eedvmAy yEhAvyew
nAmM nieLAriluM etAy mA
i pEyAgitH. nAmM etAy
rItiyi pEyAgiv aprADi
yAM. yEhAv aven nixHkLnA
kyil.
8
zb H o viEzxdivsmAyi
e ni kANNM. 9}Hcyi
Ru divsM EjAli ec@k. 10pE
}AM divsM niew eedvmAy
yEhAvey driti vim
dinmANH. aH M EjAli ectH.
ni mAml, niew puAM
puimAM awimOIkM puxA
emAM aH o pNiyemwtH.
niew m]gLuM niew ngr
Li tAmsi anYEdzAruM a
EjAli ectH! 11qeA, Ru
divsM EjAli ecyHtH yEhAv kAz
vuM miyM smvuM avyiluvyM
s]xHwic@. }AM divsM eedvM vi
mic@. aen, vimieR divs
mAy zbien yEhAv a#hic@.
yEhAv divse vLer EtYk
tytAi.
12

ni niew pitAvienyM
mAtAvienyM drik. aen
ecyH t A
niew
eedvmAy
yEhAv niH t miyi o
sU jIvitM niAvuM.
13
ni eryM ekAltH.
14
ni vYBicritH.
15
ni oM EmAxHwitH.
16
nieLAriluM m@veri
N pRytH.
17

ayAreR vIwH ni EmAhi


tH. aveR BArYey ni EmAhi
tH. aveR NwimkeLyM ep
wimkeLyM ni EmAhitH. av
eR kkAlikeLEyA k}utkeLEyA
ni EmAhitH. meArAew o
vsHtvuM ni EmAhitH!
jnH eedvByM
Q smyH tA}HvryilAyi jn
mlmkLi wim}M EkkyM
miiNk kAkyM ecyHt. ml
yiniM puk ytH av ku.
av Epwici. av By viRc@.
av mlyiniM vLer mARi niH
nirIic@. 19anrM jn EmAez
EyAw@ pRu, ayH {ELAw
sMsAriNemi { viAM.
pE eedvM {ELAw sMsAriA
avditH.
aenyAyA
{ mriM.
20
aEA EmAez jnELAw@ pRu,
ByewtH ! nieL prIiA
18

77
yEhAv viri. ni pApM
ecAtiritinH eedve dri
NemH av #hi.
21
EmAez, eedvmi kAEmGinwu
E EpAyEA jnM mlyiniM
ak ni. 22aEA yEhAv EmAez
ey Q kArY yi AEyjntEyAw
pRyA niEyAgic@, {A sVi
niM niELAw sMsAritH ni
ku. 23atinA ni qEAw m/ri
A sVM ekAEA eviekAEA
yAetA vi#hL@M AtH. vYAj
eedveL ni AtH.
24
qniAyi o EtYk yAgpIWM
Ak. mH pEyAgic@ EvNM a
AA. EhAmyAgM smADAnb
likM yAgpIWi aik.
wAet nieR AwkeLyM kkA
likeLyM pEyAgik. qe oAi
A {A pRyiwLiellAM ni
tH ANM. aEA {A vH
nieL a#hiM. 25kl@pEyAgi
cANH yAgpIWM Aeti
AyDMekAH evieyw klH pEyA
gitH. aen ecyHtA {A
yAgpIWM sVIkriil . 26yAgpIWi
El kyRA pwvukAtH. pwvu
kAiyA, mkLi blipIWi
ElAeriluM EnAEA av ni
ew ngHnt kAM.

m@ niymM kln
kM
anrM eedvM EmAezEyAw@ pR
u, nI jn@ pRu ekAw
E m@ niym ni pRy+
2
ni o qAy awimey
vAiyA awim Ru vxEE
nieL Esvi. Ru vx
EzxM av sVtnAM. av ti
PlemAM nkyil . 3 niew
awimyAEA ayA avivAhitnA
eNi ayA sVtnAyi EpA
EA aen te EpAke. qA
niew awimyAEA ayA
vivAhitnAeNi BArYEyAwwi
e av sVtnAke. 4avivA
hitnAy awimyHH yjmAn o BArYey
nkyM BArY puAEA pui
mAEA jM nkyM ecyH t A
avM avew ikM yjmAnER
tAyiriM. niitvx EzxM
awim sVtnAyiIM.
5
qA awimyHH niyM yjmAn
EnAewAte wrAem tImAni
AM. {A qeR yjmAnen sHEnhi
. {AeneR BArYeyyM ikeLyM
sHEnhi, {A sVtnAyiEA
vil- {A view tuM qH ayA
pRyNem mAM. 6 aen sMBvicA
yjmAn awimey eedvi mi
ekAuvM. yjmAn aven o vAti
liElEA kiLAliElEA ekAu vr
NM. qiH yjmAn awimyew ecvi

21

puRAwH 20:21-21:21

o mcy pkrNM ekAH LyH


NM. aEA awim yjmAnen teR
jIvitkAlM m}uv EsviM.
7
ov teR puiey awimyAyi
viA tImAniEcAM. aen sMB
vicA aveL sVtyAti
c o Nwimey sVtnA
c EpAelyl. 8 yjmAn awim
ei sxHwnAyieli ayAH
aveL avew pitAvi te tiric@
viAM. aveL vivAhM k}iAemH
yjmAn vAgH d AnM ecyH t i@ei
aveL m@v viA avkA
zM ayAH nxHwewM. 9awimeien
teR pueneAu vivAhM k}iiA
emH yjmAn vAgHdAnM ecyHti@e
i aveL orwimeyEAel kttH.
o mkeLEAel te ktNM.
10
yjmAn meA OIey vivAhM
ecyH t A dYBArYH vOvuM B
NvuM o@M RyHtH. vivAhilUew
avvkAzeetAe avH w
M ekAwNM. 11ayA av
Evi Q m kArY ecNM. ayA
Len ecyHtieli av cilevA
M wAet sVtyAM. avH ayA
ELAw yAetA sAik bAYty
mil.
12
orA ereyiluM awic @ ekA
A ayAeLyM ekAl N M. 13qA
aetArpkwmrNmAyirikyM ekAlu
vAnyA ElAciAtirikyM ec
yH t A eedvmAN sMBviic e t
kk. suryH Evi jn
ApiAvu cil EtYk l
{A etrewM. atinA ayAH
atielAlEH
oAwiEAkAM.
14
pE orA EkApM nimiEmA evRu@
nimiEmA meArAeL ktii vDi
A ptiyiA ekAlyALi zii
ewNM. aven qeR yAgpIWin
wniM ekAuEpAyi vDiNM.
15
teR aenEyA aeyEyA tl@
vM vDiewNM.
16
ov meArAeL EmAxH w iec w H
awimyAyi vikEyA sVM awimyA
kEyA ecyHtA ayA vDie
wNM.
17
mAtApitAeL
zpivM
vDiewNM.
18
ru Ep ti tmAyA o
v mven kl@ekAEA mxHwiekAEA
wicA ni ayAeL qen zii
M? mRiEvyA ekAleieli mRi
Evlicven vDiEtil. 19mRiEv
yA ErAgzyilAyA mRiEvlicv
ayA tAAyiriNM. ayAew
smyM nxHwewtinH mv nxHwpri
hArM nkNM. ayAH pUmAyM
suKewMver en ecNM.
20
cil cilEA tew awi
mkeLEyA ep awimkeLEyA miec
vrAM. awiekAH awim mric@evi
ekAlyALi ziiewNM. 21pE

puRAwH 21:22-22:9

78

awim mriAtirikyM ER Ali


EzxM ayA suKM ApikyM ec
yHtA mk ziiewtH. q
ekAeA yjmAn awimey pNM
ekAw vAiytinA atH ayAew
sVmANH. 22ru puxA ti
@m@tiniwyHH av o gBiNi
ey mRiEvlic@ qvrAM. atH av
mAsM tikyAet sviA kArNmA
EyAM. avH kArYmAy pIf iiel
i aveL mRiEvlicv ecRieyA
pi} owNM. ayA q ekAwN
emH avew BAvH niyiM.
atinyAeL nYAyADip shAyiM.
23
qA avH nl mRivH i@e
i aveL pvicv ziie
wNM. orA ekAleA ekAv vDi
ewNM. o jIv pkrM meA jIv,
24
ki pkrM kH, pli pkrM plH,
eekyH pkrM eek, kAli pkrM kAlH,
25
epAli pkrM epA, mRi vi
pkrM mRivH , awiH pkrM awi
qienyAyiriNM zi.
26
orA orwimyew ki awic@ t
EmlicA awim sVtnAM. aveR
kH aveR sVAtYieR vilyA
yiriM. awim NAyAluM epAyAluM
en te. 27yjmAn awimyew
vAyi tli aveR pl@ ekA}icA
awim sVtnAM. aveR plAyi
riM aveR sVAtYieR vil.
awim epAyAluM NAyAluM aen
te.
28
o kAL o puxenEyA OI
eyEyA ekAA ni atien kelRi
u ekAlNM. kALey ni ti
tH. qA kALyew wm ArnAyi
rikyil. 29qA kALyHH L@keL
mitH zIlmAyirikyM ati
eR Epri wmyHH tAI nkyM
ecyHti@ei wm Ar te.
qekAeA ayA kALey ati
eR lH ekiyiil. atinA kAL
ek}iu nwH ereyiluM ekAA
wmyAyiriM Ar. ni kALey
kel R iu ekAl @ EtAewAM te
wmEyyM vDiNM. 30qA mricyA
ew vI@kA pNM sVIkric @ ev
vrAM. aeneyi kALyew wm vDi
eEwtil. pE nYAyADip viDi
y pNM ayA nkNM.
31
kAL oveR puenEyA pui
eyEyA ekAAluM Et niymM pAli
ewNM. 32kAL orwimeyyANH ekAl@
eti kALyew wm awimyew yjmA
nnH m eviAzH* ekAwNM. kAL
ekAl e wkyM EvNM. awim NA
yAluM epAyAluM te niymM.
33
ov o kiN mwAetyiwkEyA
kiNRieR mwi qw mA@kEyA ec@
ekAH o m]gM ati v vINA
kiNRieR wmyAyiriM rvAdi.
34
ayA m]gieR vil nkNM. pE
m eviAzH putieyArwimyew vil.

pNM ekAw k}iA c m]ge


ayAewAM.
35
orAew kAL meArAew kALey ekA
A jIviciri kALey av
viAM. vi kALyew vilyew pti
vM pvyHNM. wAet c kAL
yew pti vItvuM vM lBiM.
36
qA mH kAL m@ m]geL p
vici@ei kALyew wm tIc
yAyM et@kArnANH. kAL meA
kALey ekAA wm atien a}ic@vi
tieR Epri ArnAM. ayA kAL
yH pkrM kALey nkNM. teR kAL
ey ayA c kALyH pkrM n
kNM. pE c m] g e ayA
eekvzM evyHAM.
o kALeyEyA AwienEyA
EmAxHwiven ni qen
ziiM? ayA atien ekAl@kEyA
vikEyA ecyHtA atien mwi
eAwA ayAAvil . atinA
tA EmAxHwic o kALyH pkrM au
kALkeL nkNM. aTvA EmAxHwic o
Awi pkrM nAlu AwkeL n
kNM. EmAxNinH ayA nxH w pri
hArM nkiEy pU. 2-4 avnH omiel
i avene awimyAyi vi
NM. av EmAxHwic m]g aEA}uM
aveR plue ni kei
yA av tA EmAxHwic oAErA m]g
iM pkrmAyi Qru m]geL wm
yH nkNM. m]gM kALyAENA k}ut
yAENA AwAENA q zHnml.
o k rAiyi BvnEBdnM nw
A mikH eriluM av
en vDicA ekAlpAtkilAM
vALiyAyiriil. qA ekAl
pAtkM pklA nweti ekA
yA vALi te.
5
orA teR vyliElA miriEA
iElA tIyiA tI teR ayA
reR vyliElEA miriEAi
ElEA pwpiwicA ayA teR
vuM nl viLvH ayArnH nxHwp
rihArmAyi nkNM.
6
ov teR vyliel mwi
tIvyHkyM tI ayAreR vy
liEl pw piwikyM ecyHtA
tI evcv nxHwprihArM nkNM.
7
orA teR ayArEnAw teR
pNEmA sADnELA sUiNemH
vzYewAM. ayAreR vIi
niH pNEmA sADnELA EmAxHwi
eA ni q ecNM? ni
ken kupiwiA miNM. ni
ken kupiwic A k tA
EmAxHwictieR ri pkrM nkNM.
8
pE niH ken kupiwiA
nAyiel i vI@wm ArnAENA
qH eedvM viDiM. vI@wm eedvsm
ecl@kyM ayA knAENA
qH eedvM viDikyM ec@M.
9
o kALEyEyA k}utEyEyA ecri
yAwienEyA vOeEyA nxH w e

22

79
mEetiluM vsH t vienEyA ecAl i
ruEp ti tmAvukyM orA
eteRyANH, qM mv al, et
eRyANH, qM pRyEA vM
eedvsmiEl EpAkNM. rANH
aprADiey eedvM niyiM. ap
rADi meyAH sADnieR vil
yew ri nkNM.
10
orA meArAL@ew k}uteyEyA kAL
eyEyA wienEyA Rc@nA sUi
A stikyM m]ginH qe
iluM pri p@kEyA a cEpA
kEyA M kANAtirie a EmAxHwi
ewkEyA ecyHtA qecNM?
11
tAnl m]ge EmAxHwicetH ayA
r vizdIkriNM. a stYmAeNi
tA EmAxHwicielH ayA yEhAv
EyAw stYM ecNM. m]gieR wm
stYM sVIkriNM. wmyHH
ayvAsi nxHwprihArM ekAwE
mil. 12pE ayALA EmAxHwicet
i ayA nxH w prihArM nkiEy
tI. 13 m]ge etiluM kA@m]g
ekAtAeNi ayvAsi ati
eR m]tEdhM etLivAyi ekAuvrNM.
ekAl e m] g i nxH w prihArM
ayA wmyHH nkyM Ev.
14
ayvAsiyew kiniM orA
etiluM sADnM kwM vAieAuv
A sADnieR pU rvA
ditVM ayAANH. o m]gi pri
EkEyA a cAkEyA ecyHtA
ayAr atieR wmyH m]gi
eR nxH w prihArM nkNM. ay
vAsi rvAdiyAkA kArNM wm
aEALview Ayiil qtANH.
15
pE m]gEAewAH wmyAyi
evi ayvAsi nxH w prihArM
ekAwEtil. aTvA, m]geeAH
EjAli ecitinH ayAr ti
PlM ekAwei,
m]gM cA
kEyA ati pEkEyA ec@
ei ayA nxHwprihArM ekAwE
til . m] g e pEyAgitinH
ayA ekAw pNM te mtiyAy
nxHwprihArmANH.
16
orA avivAhityAy o knY
key EriicH avmAyi eelMgikb
iEleA ayA aveL vivA
hM k}iNM. ayA avew pitAvinH
m}uv eppNvuM ekAwNM. 17ayA
eL vivAhM k}iA teR mkeL
pitAvH avdiAtiAluM ayA
m}uv kyM av ekAwNM.
18
BicArv]ik ecA ni
o OIeyyM avditH. avL
en ecyHtA pie aveL jIviciri
A ni avditH.
19
m]gmAyi eelMgikbM pul
vAM ni orAeLyM avdi
tH. aenyAyA ayA ekAle
wNM. 20vYAjeedvi bliyi
ven nziiNM. yEhAvyAy eedv
i mAEm ni bliyiAvU.

puRAwH 22:10-23:4
21

QjipHti ni mH viEdzikLA
yie kArYM oAik. atinA
niew nAi viEdziyAyiri
eryM ni vikEyA pvi
kEyA ectH.
22
viDvkELAEwA mAtApitALilA
ikELAEwA ni o <rtyM v
itH. 23 viDvkELAEwA anAT
ErAEwA ni qeiluM etAy ec
yHtA avere viLic@ kryM. av
ew nilviLi {A EkM. 24{A
vLer EkApiM. nieL {A vA
ekAH vDiM. aEA niew BArY
mA viDvkLAkyM ik anATrA
vukyM ec@M.
25
qeR jntyielArA drinAeN
i, niLvnH pNM ekAwev
i, ati pliz vAAtirik.
EvgM pNM trA niLven nibi
kymtH. 26ni trA pNM
eevkAet trAM q vAgHdAnEAew
nieArA teR putH tA
sUrY asH t miti mute
ni putH av tiric@ n
kNM. 27putieli teR zrIre
epAtiyAnAvil. RuEA ayA
vlAet tM. av qEAw vilpi
tH {A EkM. {A kNyv
nAkyA a iM.
28
eedveEyA jnEntAeLEyA
ni zpitH.
29
viLevwEA ni dYe
DAnYvuM dYe p}sM qni tr
NM. vxAvsAnMver kA nitH.
niew
dYjAtpuAeryM
ni qni trNM. 30niew dYjA
trAy kkAlikeLyM wkeLyM
qni trik. dYjAt dYe }u
divsM atieR mAtAviEnAewA ni
e. qAM divsM aven qni trik.
31
ni qeR EtYk jntyANH.
atinA kA@m]g vDic m]gieR
mAMsM ni BiAtirik. c
m]geL nAyH tiekAe.

23

m@verRicH N pRyAtiri
k. ni EkAwtiyi sAi
yAyi niEA dxHwnAy oven
kM pRH shAyiAemH R
ekAwtH.
2
melAvM ec@ qekAu
mAM o kArYvuM ectH. o sMGM
A et@ ec@evi ni
avErAw EcrtH. etAykArY ec
@vA nieL nibivA aver
avditH . zriyM nYAyvumAytH
ni ec@k.
3
o pAveveREm nYAyviDi
nwEA avEnAw shtApM mlM
k piNEcAM. pE av
et@kArneli mAM ni aven
piNyHk. 4 nxH w e
o
kAL
EyEyA
k}utEyEyA ni kA
atieR wmnH atien piwic@ n

puRAwH 23:5-25

80

kNM. wm niew z@vAeN


i EpAluM aen ecNM.
5
amitBArMekAH o m]gM nwAnAvA
et vixmi kA ni
m]ge shAyiNM. m]gM niew
z@LielAvERtAeNi EpAluM
niLtien shAyiNM.
6
pAvELAwH anIti kANiA er
yM ni avditH . m@ver
ni viDiEAel te avM
viDiewNM.
7
orA etiluM kArYi et@kAr
nAeNH vLer ktElAew EvNM
ni pRyA. orAetirAyi etAy
ErApN yitH. nixHkL
nAy orAeLyM ecA inH A
renAErApicH vDiA oriluM a
vditH. nixHkLnAy orAeL ekAl@
etAvM {A mAekAwil.
8
oveR eti @niA ni
pNM tA oriluM a sVIkri
tH. arM pNM ekAw o nYAyA
Dipen stYM kAtiniM a
nAiEyAM. arM pNM nlvereA
u kM pRyiAM kArNmAkAM.
9
o viEdziEyAw ni oriluM
anIti vitH. QjipHtilAyi
kAlH niM viEdzikLAyi
q kArYM oAik.

viEzx avDidin
vik vityHkyM niew
viLvH ekAyHetwkyM ec@k. Ru
vxM miyi aVAnik.
11
}AMvxM miH viEzxe vim
EvLyAyiriM. niew miyioM
nwAtirik. qeiluM vLrA wyA
yA a ekAyHetwtinH pAveL
avdik. avEzxitH kA@m]g
M tiekAe. niew miri
EALiluM olivumrEALiluM
aen te ec@k.
12
Ru divsM EjAli ec@k. }AM
divsM vimM! tH niew awimk
eLyM m@pNiAeryM o divsM vi
miA wyAM. niew kALkM
k}utkM a vimM ki@M.
13
Q niymeLlAM ni asri
emH R vk. vYAjeedveL
rADitH . avew EpEpAluM
ni critH.
14
oAErA vxvuM niH mH
viEzx avDidivsAvuM.
avDidivsLi qeR vizixHw
l vH ni qe rADiNM.
15
dYe avDidivsM puLiiA
aieR epALAyiriM. {A
niELAw@ kl i c EpAelyAyiriM
atH. a ni puLimAvu EcA
aM BiM. }u divsEH a
wM. ni QjipHtiniM puR
v smymAkyA bIbumAsi
EvNM niLtH EGAxivA. sm
10

yH oAErAM qni bli ekAu


vrNM.
16
rAme avDidivsM ekAyH
/vmANH . niew pAw vitc
DAnYM ekAAnArMBi EvnAl
ieR dYnAkLilANitH.
mAme avDidivsM viLevwi
ERtANH. vsAnilAvNM atH.
aH ni niew vylini
m}uv viLvuM EzKriNM.
17
puxAerl A vM i m
tvN o EtYklH niL@ew yj
mAnnAy yEhAvEyAewAmAyiriA
vrNM.
18
ni o m]ge ekAH atieR
rM qni bliyAyi aiEA
aEtAewAM puLiic mAvu EcA
iy aM niEvditH. Q bliyi
ni mAMsM BiEA o divsM
ekAute ti tINM. aw
divsEH mAMsM* sUic@ vyHtH.
19
ekAyHkAlH ni viLvuk
EzKriEA ni ekA@ qlAi
eRyM dYPlM m}uv niew
eedvmAy yEhAvyew BvniEl
ekAuvrNM.
tyAwieR pAli pAkMecyH t
AwieR mAMsM ni titH.
sVM mi EnwA yi AEylien
eedvM shAyiM
20
eedvM pRu, {A o dten
ni mAyiyyH . ni
Ayi {A oiyiri lE
dt nieL nyiM. dt nieL
sMriM. 21dten asrikyM
aven piwkyM ec@k. avEnAw
m/ritH. ni avEnAw ec@
anItikeLAM dt epARukyil.
qeR zi avniluH. 22av pRy
etlAM ni asriNM. {A
niELAw pRyetlAM ni a
sriNM. ni aen ecyH t A
{A niELAEwAmAM. niew
m}uv z@emtier {A nil
ekA_M. nietier niv
elAM {AenA z@vAyiriM.
23
eedvM pRu, qeR dt nieL
EdzilUew nyiM. aEmArY, hitY,
eprisY, knAnY, hivY, eybUsY
qI vYtYsHt jntketier av
nieL nyiM. pE aver m}uv
{A EtAliM.
24
avew EdvAer ni rADi
tH. oriluM EdvAew mi nmi
kymtH . nieLAriluM avew
jIvitM nyitH. avew vi#heL
ni nziiNM. avew EdvAer
oAiA av vciri kl@kM
ni nziiNM. 25niew eedv
mAy yEhAvey ni EsviNM.
aen ecyHtA {A ni DArA
mAMsM ekA}uiEletiluM qM. puR.
12+10 kAk.

81
LM avuM evvuM tH a#hiuM.
niew ErAgeL {A niExM mA@M.
26
niew OIkeLlAM ikAkA
ApHtrAM. avew ikeLAM jnn
smyH mriil. ni {A dIGA
yS nkyM ec@M.
27
ni z@ELAw @m@EA
qeR mhAziey {A niew
miElyyHAM. niew z@eL
m}uv EtAliA {A nieL shA
yiM. nietier yM ec@v
zy}mAyi tiriEAwM. 28ni
mE {A kwlien ayyHM.
av niew z@eL rM. hivYM
knAnYM hitYM niew nAwviwM.
29
pE avereylAM Evgi ni
ew nAw vi@EpAkA {A nibi
kyil. o vxii qni
ecAnAvil . aver aEvgM oAwi
cA aviwM nYmAM. aEA vnYm]g
aview epkyM DiptYM
ApikyM ec@M. av ni
vLer zH n mAvuM. 30atinA vLer
sAvDAnEm {A jntkeL puRA
kyZ. ni nAiluwnILm
yA wrNM. ni ecl @ iw
nieAe m@ver {A oAwiAM.
31
ecwmt yIsundiver
y EdzM m}uvM {A ni
nM. pwiAER atii ePli
sHtYew kwluM (emfiERniy kw)
ki}E atii aERbY mmiymA
yiriM. aviwe nivAsikeL EtAli
A nieL {AnvdiM. averey
lAM ni oAwiM. 32ni jntkL@
mAEyA avew EdvAmAEyA o krA
RuM AtH. 33aver niew rAjYH
tA avdikymtH . ni
aver aview tA avdic A
av nieA ekNiyAyiIMqnietier av nieLeAu
pApM eciM. ni avew Edv
Aer rADiAM wuM.
eedvvuM yi AEyluM
tilu krA
eedvM EmAezEyAw@ pRu, nIyM
ahErAM nAdAbuM abIvuM
yi
AEyliel q}up mAM ml
kyRi vH o EtYk akliniH
qe rADiNM. 2aEA EmAez
mAM yEhAvyew awE vrNM.
m@v yEhAvyewywEl vr
tH. bAi jnLAke mlkyRi vrik
EpAluM ectH.
3
yEhAvyew qlA cM klnkM
EmAez jnELAw pRu. aEA
jneLlAvM Ec pRu, {
yEhAv pR qlA klnkM as
riAM.
4
atinA EmAez yEhAvyew kln
k o Li q}utivc @ . aw
BAti EmAez q}uEH mlywivAr
i o yAgpIWM oi. av yi A

24

puRAwH 23:26-24:16

Eyliel pu EgAmAyi
pu kl@k Apic@. 5 anrM
bliyiA EmAez, yi AEyliel
yvAeL ayc@. av yEhAvyHH
kALkeL EhAmikyM smADAnbli
k aikyM ecyHt.
6
EmAez m]gew rM EzKric@.
ati pti av tLikkLi qw.
rieR mE pti, EmAez yAgpIW
iluemA}ic@.
7
piIwH EmAez krARieR keL
wH vAyic@. qlAvM EkeyANH
EmAez a vAyictH. jn pRu,
yEhAv klic niym { Ek@.
av asric @ ekAAemH {
R t.
8
anrM EmAez blim]gew rM
niR tLikeyw. av rM
jnewEm tLic@. av pRu,
eedvM nimAyi
o viEzxe
krARuAiytieR etLivANH
Q
rM. yEhAv ni nkiy c
krARien vizdIkri.
9
anrM EmAezyM ahErAM nAdA
buM abIvuM yi AEyliel q}u
p mAM mlmkLiEl kyRi. 10ml
mkLi av yi
AEylieR eedv
e ku. kAzM EpAel etLi
nIll@ EpAel qEA oH av
eR pAdH awiyi Ayi!
11
yi AEyliel mA qlAvM eedv
e ku. pE eedvM aver nzii
cil. * av omiciH tikyM wi
kyM ecyHt.
eedvieR niymM EnwA
EmAez EpA
12
yEhAv EmAezEyAw pRu, mlmk
Li qeRywE vrik. ru pr
kl@kLi {AeneR pEdzM niym
M q}utiyi@H. pEdzM
niymM jn EviytANH.
Q pr kl@k {A nin tM.
13
atinA EmAezyM shAyi EyA
vyM q}uEH mlmkLi eedvsi
DiyiElEpAyi. 14EmAez mAErAw@
pRu, view {eL kAirik.
{ mwivM. {A EpAyi}i
A ahErAM M nieL BriM.
eiluM qeiluM zHnA
eyi aver smIpik.
EmAez eedve kA
anrM EmAez mlmkLiEl EpAyi.
EmGM mley mwkyM ecyHt. 16yEhAv
yew mhtVM sInAyimlyiEliRi
v. EmGM Ru divsEH mley
mwi ni. }AM divsM, EmGiniH
15

yi AEyliel ... nziici l mxYH eed


ve kANA k}iyil qA eebbi
pRytH. qA tA qenyiriemH
Q EntAeL kANiNem eedvi
EtAi. atinA av aveA EtYk
rItiyi tYnAyi.

puRAwH 24:17-25:36

82

yEhAv EmAezEyAw sMsAric @ .


17
yEhAvyew EtjH mlyew mkLi
k tIEpAel yi
AEylukAH
zYmAyi. 18anrM EmAez mlmkLi
EmGiiElH kyRiEAyi. nAl
pkluM nAl rAiyM EmAez mlmkLi
ti.
visAnM
yEhAv EmAezEyAw pRu,
2
qni kA}HcvsHt ekAu
vrA yi
AEyjntEyAw pRyk.
t qAeNniH kA}Hc vyHE
etH oAErAM avrvew mni
niyik. sAn qni
Evi sVIkrik. 3 jnLiniM
ni sVIkriAvu sADnew
pik tA+ sVM, evi, oAwH, 4 nIlDU%-v luekAu En
lin, i ErAmM, 5 QRyHi i
EtA, mnAwieR EtA, kEvlkM,
6
viLe, aBiExkeetliM primL
DUpiM vzYmAy sugvY
, 7EgAEmdkl@M mhApuErAhiteR
EPAdiluM nYAyviDimAcyiluM pti
A rl@k qivyM sVIk
rik.

25

viwArM
eedvM w pRu, jn qni
Evi o vilmAe.
aEA qniH aviwyi vsiA
nAvumElA. 9 viwArvuM atilu
vsH t M
qenyiriNemM
{A nie kANiAM. {A nie
kANi EpAel te ql A M
pNiyk.
8

sAYepkM
kEvlkM pEyAgicH o EtYk
epkmAk. atinH rr m}M
nILvuM, orm}M vItiyM, orm}M yr
vumAyiriNM. 11epkieR ak
vuM puRvuM sVM ekAu epAtiyk.
epkieR vi @M sV
piwiiNM. 12atinH nAlu sVvLy
AkM piwiik. Q sVvL
y nAlumlkLi EvNM piwii
A. oAErA vzM ru vItM. 13epkM
mtinH kEvlkM ekAuAi
sVM epAti tuk Ak.
14
tuk epkieR mlkLilu
vLyLilUew kwk. epkM mA
tukpEyAgik. tuk puR
ewtH. 15Q tuk qEA}uM ep
kieR vLyLi te kiwe.
tH puRewtH.
16
eedvM pRu, {A nin krA
trA EpA. krA epkilAk.
17
anrM o mwi Ak. mAy
sVi EvNM AA. tinH
rr m}M nILvuM orm}M vItiyM
EvNM. 18qiH sVM awic@ pri
ru ekbmAlAKmAer Ai mwiy
10

ew rmAyi vyHk. 19o dten


mwiyew orM mE dten mE aM
vyHk. aver mwiyew BAgmAyi
e EcNM. 20avew ciRk kA
zEH viwi vciriNM. dtA
ew ciRk ekAH epkM mwiyiri
NM. av prsHprM EnAiyM mwiyiEl
EnAiymANH niEtH.
21
nin {A krA trAM. krA Q
epkivcH mwiekAH awyHk.
22
{A nieL kum@EAe}Ae
sAYepkR ekbumAlAK
kiwyini sMsAriM. l
niekAH yi
AEyjntyH H
{AeneR qlA jH{kM nM.
Emz
kEvlkwiekAH o EmzyA
k. atinH rum}M nILvuM om}M
vItiyM orm}M yrvuM Ayiri
NM. 24Emzey mAy sVM ekAu
epAtiykyM @M sV awi
kyM EvNM. 25EmzyH iluM o eek
vItiyi* o cmANM. cinH
sV piwiiNM. 26anrM nAlu
sVvLyAi EmzAlukLili
ri nAlu mlkLiluM Rik. 27Emz
yH @m ciEnAw Ecv
yHNM Q vLy. Emz mA
tuk Q vLyLilANH vyHEtH.
28
kEvlkwi ekAuAiy tu
kM sVM epAtitAyiriNM.
Emz mAtANH Q tuk. 29
mAy sVi kiM EkArikM
BrNikM pAM ANM. BrNi
kM pAM pAnIyyAgi
vsHt qwAvyANH. 30EmzEm
qeR mi EtYk avuM vciri
NM. aetlAyHEA}uM qeR milu
AyiriNM.
23

viLkA
anrM ni o viLkA A
NM. atieR vwM tuM tni sV
M ekAuAk. pUM puxHppuw
M emA@kM tni sVMekAH A
k. aetlAM oxNmAyi Eck.
32
viLkAlinH m zAKk o
vzM m zAKk mRuvzmAyi
Ru zAKkAyiriNM. 33oAErA zAK
yiluM m pU vItM. puxHppuwM
emA@km bdAM pUEpAelyAyiri
NM av. 34viLukAlinH nAlu pU
wiyAk. emA@kM puxH p puw
M Ec bdAMpuxHpM EpAelyAyi
riNM avyM. 35tieR vz
niM m zAKk vItm Ru zAK
k viLkAliAyiriNM. zAKk
tiEnAw Ec BAgLiElAErAiM
tAe}y lniM emA@M puxHp
puwvum o pUvuM vyHNM. 36tni
ti EvNM viLkAluM pUM
31

o eek vItiyi nAlu virlukL@ew vIti;


atAytH miH.

83
zAKkM qlAM niiA. aveylAM
awicH oxNmAyi EcNM. 37an
rM }u dIp Ak. atH viL
kAli piwiiNM. viLkAli
milu EdzmAek a evLicM pk
M. 38krinIikM pAM ti
ANM. 39viLkAluM m@ sADn
mAA q}upu pQH tM p
EyAgiNM. 40mlmkLi {A kANic@
t EpAel tYmAyi qlAM AA
ik.
viwArM
yEhAv EmAezEyAw pRu,
p tirIlkekAH vi
wArM ANM. En linM nIlDU%- v luekAuM AiytA
vNM tirIlk. prizIlnM Enwiy o
klAkAr ekbumAlAKmAew ciM
tirIlkLi iiwiiNM. tirI
lkLiEl viw ni ciRk
atiAyiriNM. 2qlA tirIlyHM
oEr vlimAyiriNM. oAErA tirIl
yHM pieyu m}M nILvuM nAlu
m}M vItiyM EvNM. 3 tirIlk ru
BAgLAyi iEck. au tirI
lk ti iEck. bAi au
tirIlk EveRymAyi iEck.
4
o BAge avsAn tirIlyew ari
ki piwiiti vLyA
A nIlNi pEyAgik. mE BAg
ieR avsAn tirIlyHM aen
te ec@k. v rieRyM ari
kLi luekAu a vLy
piwiiNM. 5 dYEtieR aH
a vLyAyiriNM. rAm
EtieR aM ate vLy
AyiriNM. 6aen atH sV
vLyAkyM avey tirIl
keL ti EctinH pEyAgi
kyM ec@k. atH viwAre oA
yiIM.
7
viwAre mw meA wArM
wi Ak. ptienA tirIlk
tipEyAgiNM. iErAmM ekA
uEvNM aAA. 8 tirIlk
el A M oEr vliM yirikyM
EvNM. mm}M nILvuM nAlum}M vIti
yM avyHH oAErAiM AyiriNM.
9
avyi aeien o mAyi
iEc k. pie eRien
meA mAyM iEck. RAm
EtieR piBAgM wArieR
mi mwiyiwNM. 10o M tirIl
kew avsAne tirIlyew ari
kLi a vLy piwiik. mE
iluM en te ec@k. 11tir
Ilk iEctinH atH oA@
vLy Ak. atH wAre oA
iEc. 12Q wArieR Ezxi
avsAn tirIlyew pti
viwAriR piBAgi tAe}
iiwM. 13ru vzLilumAyi Q
wArieR tirIlk viwAr

26

puRAwH 25:37-26:32

ieR tA}e arikiniM o m}M


tAE} iiwNM. aen
wArM vi wAre pUmAyM
mwM. 14puRemy wArinH ru mwi
k ew Ak. o mwi NAwieR
v miy EtAluekAutAyiri
NM. mE mwi En EtAlu ekAuM
AiytAyiriNM.
15
viwAre tAini c
kEvlkwi ekAuANM.
16
oAErA ciM p m}M yrvuM
or m}M vItiyM AyiriNM. 17oAErA
cvuM AA prsHprM Eciri
Rueky rH k EvNM.
viwAri ceLl A M o
18
EpAliriNM.
viwArieR
etvzEte p c
EvNM. 19avyH H nAl t u vwk
evi ekAuANM. o cinH ru
evic@vwk vItM tAe}yAyiiwi
iNM. oAErA iM o vwvItM
EvNM. 20viwArieR mE vz
EM (vwvzM) p cA
NM. 21oAErA cimiwyi ru v
wk q kNi Q cH nAltH
evic@vwkM Ak. 22viwA
rieR piBAgEH (pwiARu
vzM) Ru c wiyAk. 23vi
wArieR piBAgH mlkAyi
ru cAk. 24mlkLiel c
vi iEcNM. mkLi o
vLyM ekAH ceL iEcNM.
rumlyiluM aen te ec@k.
25
aen wArieR pwiAeR a
H q@ cAyiriM. oAErA c
iM tAe} re kNi ptinARu
evic@vwkM AyiriM.
26
kEvlkwiekAH viwAr
ieR cH a}ik Ak.
wArieR dYe vzH Ruek
y aH a}ik ANM. 27vi
wArieR aE vz cH
au iEcluk AyiriNM.
wArieR piBAg cM
au iEc luk EvNM. 28or
cLiniH mE a cM
ver nwvile a}ikwH EpAkNM.
29
c sVM epAtiyk. a}ipi
wiiA sVvLyM ANM.
a}ikM sVM epAtiyNM. 30ni
{A mlmkLi kANic@ t
EpAel te viwArM niik.
viwArieR i
En lin pEyAgicH vi
wArieR vzM pNM. nIlDU%-v lukpEyAgicH ekbu
mAlAKmAer tirIlyi iiwii
NM. 32kEvlkwi pEyAgicH nAlu
k Ai avey sVMekAH
epAtiyNM. kLi sVM
ekAuAiy ekAk EcNM.
k nAlu evic@vwkLi piwi
iNM. qiH tirIl sVeA
31

puRAwH 26:33-28:1

84
33

kLi iyiwk.
sVvLy
ew tAe}EvNM tirIl vyH A.
sAYepkM tirIlyH pii
vyHNM. tirIl vile ati
vilvumAyi EvtiriM. 34ati
vilH sAYepkieR
Em atieR mwi vyHNM.
35
vilH , tirIlyew mRu
vzH nIyAiy vizixH w Emz
vyHk. viwArieR vw vz
AyiriNM Emz vyHEtH. et
vzH viLkAluM vyHNM. Emzyew
qtivzANH viLkA vyHEtH.
viwArieR vAti
anrM
viwArieR
vAti mRyHA o tirIlyAk.
nIl-DU%-v lukM En lin
M pEyAgic@ EvNM tirIlyA
A. atiE ciM iEc
NM. 37 tirIlyHH au sV
eAk Ak. kEvlkwi
ekAuAiy au k sVM
epAtiH Ak. au kM
Evi aH oA@ vwkM Ak.
36

EhAmyAgi yAgpIWM
yEhAv EmAezEyAw pRu,
kEvlkwiekAH o yAg
pIWM Ak. a smcrmAyiri
NM. atinH au m}M nILvuM au
m}M vItiyM m m}M yrvumAyi
riNM. 2yAgpIWieR nAlu mlkLi
luM ekAuAyiriNM. oAErA ekAuM
oAErA mlyH EcH oxNmAyiI
NM. anrM yAgpIWe oAwekA
u epAtiyk.
3
yAgpIWi pEyAgiA pA
M pkrNM oAwekAH Ai
yiriNM. klM EkArikM ki
M m_kM tLikkM ANM.
yAgpIWiniM cArM vAriLyAnA
Niv pEyAgiEtH. 4yAgpIWinH
o mwiyM ANM. mwi o vlEpAel
AiytAvNM. mwiyew nAlu ml
yHM oAwekAu oAErA vLyM
piwiik. 5 yAgpIWieR vi
atieR @pwi tAe}yAyi ElAh
wH piwiik. atH yAgpIWieR
viniM atieR ptiEyALM
mwtAyiriNM.
6
yAgpIWinH kEvlkwi ekAu
Ai oAwu epAti tAukM A
NM. 7 yAgpIWieR vzM
vLyLilUew tH kwiyiriNM.
pIWe mtinH tuk pEyAgi
k. 8plkekAH nYmAy o epi
EpAel yAgpIWe Ak. {A
mlmkLi vc H niELAw@ pR
EpAel EvNM yAgpIWM AEtH.

27

viwArieR mM
viwArinH o mM ANM.
etvzH Rum}M nILm tirIl
9

kew e{ARi ekiyiriNM. En


linekAAyiriNM tirIlk
AEtH. 10p kM ptH
oA@ vwkM pEyAgik. k
ew ekAkM @pyM eviekA
uANM. 11vw vzM tirIlyHH
Ru m}M nILmAyiriNM. atinH
p kM ptH oA@vwkM
AyiriNM. evi ekAu ekA
kM evi ekAu @ pkM
ANM.
12
mieR pwiAeR vzH p
kAlukM p vwkmAyi a
m}M nILm tirIl AyiriNM.
13
mieR ki} vziM a
m}M nILmAyiriNM. 14mEH Q
ki} vzM o kvAwM yiriM. kvA
wieR o vzH ptin m}M nIL
m tirIlkAyiriNM. m
kM m vwkM vzAyi
riNM. 15mE vzM ptinum}M nIL
m tirIlyANH EvtH. vzH
m kAlukM m vwkM EvNM.
16
mieR kvAwinH p m}M
nILm tirIlyAk. En
linM nIl-DU%-v luM pEyA
gic @ EvNM tirIlyAvA.
ati ciNikM iiwiiNM.
tirIlyH nAlu kAlukM nAlu
vwkmANH EvtH. 17mi @
m qlAAlukM eviekAH i
EciriNM. kLiel ekA
k eviekAuM vwk oAw ekA
uM ANM. 18mieR nILM Ru
m}vuM vIti ap m}vuM yiriNM.
mi @m tirIlkH au
m}M yrmAyiriNM. En lin
ekAuAiytAyiriNM tirIlk.
ku kI}ilu vwH oAw ekAuM.
19
vi wAriel qlA pkrN
M wArikM m@ sADnM oAw
ekAH AiytAyiriNM. mi
@m ql A tirIlikM oAw
ekAuAiytAyiriNM.
viLi q
vuM nl oliev ekAuvrA
yi
AEyjntEyAw kl ik. ql A
sYyH M kiE viLi
q pEyAgik. 21viLien kA
sUiEtH ahErAeRyM puA
ewyM mtlyANH. sELnwAri
el dYe mRiyiElH av EpAM.
krARieR epkmiri mRiyew puR
H ru mRikeLyM Evtiri tir
IlH piilANH atH. aview yEhA
vyew timi sYmt BAtM
ver viL kAkyANivew mtl.
yi
AEyjntyM avew piR
AM Q cM qAlvuM asriNM.
20

28

puErAhit vO
anrM yEhAv EmAezEyAw pR
u, nieR sEhAdr ahErA

85
EnAwM aveR mLAy nAdAbH ,
abI, qelyAsA, QTAmA, qi
vErAwM yi
AEylukAiwyiniM
nieRywE vrA pRyk. av
puErAhitArAyi qe <xie.

puRAwH 28:2-30

vyH sVcimi}iEnAw bii


k.

nYAyviDimAc

mhApuErAhit Evi o nYAy


viDimAc Ak. EPAdAi
yEpAelte mikc pNiA EvNM
M AA. sVlukM En
linM nIl-DU%-vluM av
tinAyi pEyAgiNM. 16nYAyviDi
mAc rAyi mwi o smcrI
zyM ANM. optiunILvuM op
tiuvItiyM atiAkNM. 17nYAyvi
DimAcyi nAlu niryi mEnAhr
mAy r piwiiNM. oAM niryi
tA%mNi, puxYrAgM, mANikYM qivyM
18
rAMniryi mrtkM, nIlM, v*jM
qivyM 19mAMniryi LMpc rM,
eevfUrYM, sugl H qivyM
20
nAlAMniryi pc l H , EgAEmdkM,
sUrYkAlH qivyM piwiik.
21
yi AEylieR oAErA mM oAErA
H q kNi pu r nYAy
viDimAcyi pticiriNM. oAErA
kliEluM yi
AEylieR oAErA m
ew Eper}uk. myAEpA
el ekAiEvNM Q EpkeL}utA.
22
nYAyviDimAc yiElAyi t
i clkAk. o kyEpAel
av piric@vyHNM. 23nYAyviDimAc
yew EtAkLi ru sVvLy
M piwiik. 24nYAyviDimAcyew
mlkLilu Q ru vLyLilUew ru
sVclkM kwk. 25sVc
lkew mE aeL sVzlAkk
mAyi biNM. EPAdieR EtA
kLi mBAgANiv piwiiE
tH. 26ru sVvLywi Ai
nYAyviDimAc yew mE ru ml
kLi piwiik. atH EPAdiEzxM
nYAyviDimAcyew i arikilA
NH EvtH. 27ru sVvLy wi
Ai EPAdieR mi EtA
yi tAe} piwiik. EPAdieR ar
yH mkLilANi vtH. 28nYAyvi
DimAcyiel sVvLyM EPA
diel sVvLyM nIl nAwekAu
ti bik. aen mAc ar
yH mkLi nikyM ayuEpA
kAtirikyM ec@M.
29
ahErA vilu Evzi
EA nYAyviDi mAc Drici
riNM. aen av teR Xdyi
Em yi AEylieR pu mew
Ep DriM. yEhAv ql A yH E A}uM
aver oAikyM ec@M. 30nYAyvi
DimAcyi QRImM ImM vciri
NM. ahErA yEhAvyew mi
EpAEAe}Ae av ahErAeR Xd
yiEm kiwM. aen yEhAv
yew siDiyi yi AEyjntyew
nYAyviDiyew mAM ahErA qEA
}uM teR XdyiEm vyHNM.
15

nieR sEhAdr ahErAnH viEzx


vO Ak. vO
avnH mhtVvuM bmtiyM nM. 3
vOAA prizIlnM lBicv
jniwyiluH. avH {A viEz
xmAy k}ivH nkiyi@H. ahErA
Evi vO A avErAw pR
yk. vO, av qe viEz
xe rItiyi <xi q
kANiM. aEA avnH qe <xi
A k}iyM. 4 avAE vO
veyAeyANH + nYAyviDimAc ,
EPAdH, nIlEmli, evAyM, tl
AvH, ar. nieR sEhAdr ah
ErAM puAM EviyANiv A
EtH. aEA ahErAM puA
M qe <xiAnAvuM. 5 sV
lukM En linM nIl-DU%v luM pEyAgiA avErAw
pRyk.

EPAdM aryM
sVlukM En linM, nIlDU%-v luM pEyAgic@ EvNM
EPAdAAenH avErAw pRyk.
vLeryDikM sAmYm ov EvNM
ecA. 7 EPAdieR ru mli
luM EtAk EvNM. av ti
biiAvuEpAel EvNM EPA
dieR mlkLi piwiiA.
8
av atIv EyAew EPAdi
Evi o aryM enNM. aryM
EPAdiAiy EpAel sV
lukM En linM nIl-DU%-v
luM pEyAgic@AiytAyiriNM.
9
ru EgAEmdkl@keLwk. r
i yi
AEylieR (yAEAbH )
pH mewyM Ep ekAk. 10Ru
Epk o riEluM bAi Ru
Epk mE riEluM ekAk.
mpumt Lypuver Ay
mmsric @ EvNM EpekAA.
11
yi AEylieR puAew Epk
Q kl @ kLi mEpAel
EvNM ekAivyHA. sVi
kl@k Rik. 12anrM Q ru
rM EPAdieR EtAyi piwi
iNM. ahErA yEhAvyH mi
niEA Q viEzxvOM Dri
NM. yi AEylieR mew Ep ekA
iy ru kl@k EPAdiE cA
iyiriNM. yi AEyjntey oAi
vA Q r eedve shAyi
M. 13EPAdi kl@keL Ec vyH
vA tMte pEyAgiNM.
14
tclk kyRuEpAel piric@
vyH k. sVc l kl @ k
6

puRAwH 28:31-29:16

86

puErAhit m@ vO
EPAdinAyi o nIlEmli A
k. 32nwH tlkwAEvi o dVAr
miwk. Q dVArieR arikLi o
kxNM Ni iiwiik. Ni
dVArM kIRiEAkAtiriA nAw q
EpAel EvNM tyHA. 33nIl-DU%- v
lukpEyAgic H mAtL}A
i Emliyew awiyi iyiwk. mAt
L}iwyi sVmNikM piwi
iNM. 34aen Emliyew awiBAg
H iluM ariki mNikL@M mAtL}
L@M AyiriNM. oAErA mAtL}
i EzxvuM oAErA sVmNikA
yiriNM. 35puErAhitnAyi vi
EA ahErA DriNM. ah
ErA yEhAvyew miEl vi
lE EpAEA mNik zbHdiM.
av vilniM EpAEA
}uM mNik m}uM. aen ahErA
mriAtiriM.
36
o kxNM sVi myA
EpAel Q vAk ElKnM ec
@k+ yEhAvyH priM. 37sV
xNM tlAvi mi vrviDM
tlAvi @M nIl nAwek@k. 38ah
ErA atH tlyi DriNM. aen
av yi
AEyjnt yEhAvyH
smi v}ipAwkLi vi@
et@k lAtAM. jnew sAn
yEhAv sVIkritinAyi ah
ErAenEA}uM a teR eniyi
DriM.
39
En lin pEyAgic @ EvNM
ev Emli enA. tlAviM En
lin pEyAgik. ar yiluM
ciNik ipiwiici@ AvNM.
40
ahErAeR puAM Ay,
ark, tlAvuk qiv A
k. atH avH mhtVvuM bmtiyM
nM. 41vO nieR sEhAdr
ahErAEnyM mELyM Driik. an
rM viEzxe q tLicH aver
puErAhitrAk. atH aver virA
kyM av puErAhiter nilyi
qe <xikyM ec@M.
42
puErAhitAH lin pEyAgicH
awivO Ak. atH avew
armt wvery BAg mR
yHNM. 43sELnwAriEl Ev
ziEAe}Ae ahErAM mM Q
vsH DriciriNM. puErAhitA
er nilyi vilH yAgpIW
inwvH <x nwEAe}Ae
avri DriciriNM. Q vOM Dri
AtiA av ArAkyM av
mriEivrikyM ec@M. tH ah
ErAM aveR pigAmikLAy m}uv
wMbAM qAlEm o
niymmANH.
31

puErAhitAer vA}iti cwH


anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR
u, ahErAM mM puErAhit

29

Aer nilyi qe <xi


ev etLiyiA nI qA ecE
etH {A ni pRyAM. o Rvumi
lA o kALieyyM rH NAwk
eLyM sMGwiik. 2anrM En
EgAtu epAwiekAH puLimAvu EcA
et amAk. Et sADn
ekAH olIev EcH knM R
awkmAk. qiH pr ki
R awk qypEyAgic H A
k. 3 Q aM awkM o wyi
qwk. w ahErAenyM meLyM
lik. kALEyyM rH NAwkELyM
aEtAewAM aver liNM.
4
anrM ahErAenyM aveR
puAeryM sELnwArieR
kvAwiEl ekAuvH evi
k}uk. 5anrM ahErAen viEzx
vOLNiyik. enyHetw ev
EmliyM EPAdiEnAewAm nIl
EmliyM aven Driik. EPAdM
nYAyviDimAcyM aven Driik.
anrM mEnAhrmAy aryM aven
aNiyik. 6tlAvH aveR tlyi
wk. tlAvi @mAyi EtYk
kirIwvuM aNiyik. 7aBiExkeetl
emwH ahErAeR tlyi tLik.
ahErA EjAli
etrew
e@ qH a etLiyiM.
8
anrM ahErAeR puAer
view ekAuvrik. enyH e tw
ev Emli aver Driik.
9
qiH avew aryi armRuk.
EtYk etAiyM av DriA
ekAwk. smyM av puErAhi
trAkA rMBiM. qEM w
EtYk niymM mlM av puErAhitA
rAyiIM. aenyANH ahErAenyM
aveR puAeryM ni puErAhi
tArAEtH.
10
anrM kALey sELnwAr
i milu lE ekAu
vrik. ahErAM puAM tew
eekk kALyew tlyi vyH NM.
11
qiH sELnwArieR Evzn
kvAwivc @ te kALey
ekAl@k. yEhAv kAM. 12anrM
kALyew rM eR qwH yAgpIWi
El EpAvuk. nieR virluekAH
rM yAgpIWiel ekAukLi cA
k. micm rM m}uv yAgpIW
i tAe}yM o}ik. 13anrM kAL
yew ilu m}uv ekA}uM krLi
eR ekA}u BAgvuM ru v]kM av
yH @m ekA}uM qwk. bli
pIWi avey o yAgmAyi EhAmi
k. 14anrM kALyew mAMsvM c
vuM m@ BAgemwH niew pALy
i puR ekAuEpAyi kic@k
Lyk. puErAhitAew pApM lAyHm
ecA v}ipAwANitH.
15
anrM tew eekk NAwk
Li oieR tlyi vyHA ahErA
EnAwM puAErAwM pRyk. 16 NA

87
wien ekAH rM EzKrik. rM
yAgpIWieR nAlu vzM tLik.
17
qiH NAwien pl kxNLAyi
mRik. atieR rBAgM kAluM
k}uk. Q BAg NAwieR ziri
EnAwM m@ kxNELAwM oM vyHk.
18
anrM qlAM yAgpIWi EhAmi
k. aetA EhAmbliyANH. agHni
yilUew yEhAvyH n v}ipA
wANitH. atieR gM yEhAvey s
xHwnA.
19
mE NAwieR tlyiluM tew
eekk vyHA ahErAEnAwM puA
ErAwM pRyk. 20 NAwien ekAH
ER rM EzKrik. rM ahErA
eRyM puAewyM vl ecvimw
i puruk. ER rM avew vl
eekyiel tvirliluM puruk. RcH
avew vl kAliel epvirliluM
puruk. qiH micm rM yAgpIW
ieR nAlu vzEM o}ik. 21an
rM yAgpIWiniM ER rM qw
k. atH q EcH ahErAeR
zrIriluM vOiluM tLik. av
eR mew EmluM vOiluM tLik.
ahErAM mM qeR <xkrAeN
tinH a sAYM nM. EtYk
sBLi mAEm avew vO
pEyAgi qM kANiM.
22
anrM ahErAen mhApuErAhit
nA cwiEl NAwieR ekA
}uH qwk. vAli @m ekA}uM
rAvyv @m ekA}uM
krLieRyM ru v]kew @mM
avyilumAy ekA}uu m}uvM vl
kAliel ekA}uM qwNM. 23qiH
puLiilAet niAiy aM niRc
w qwk. ni yEhAvyew
mi vc w teyANitH. wyi
niH ni pRy sADn puRew
k+ o kxNM aM, q EcA
iy o aw, o knM R aw.
24
v ahErAM puAM nk.
yEhAvyew mi etlAM avew
ki piwicH yiAA avErAw
pRyk. atH yEhAvyH o viEzx
v}ipAwAyiriM. 25anrM ahErAeR
yM puAewyM kiniH aetlAM
vAi NAwiEnAewAM yAgpIWi
vyH k. anrM yAgpIWilu
sADneLlAM EhAmik. agHniyilU
ew yEhAvyH n EhAmbliyA
NtH. atieR mNM yEhAvey sxHw
nAM.
26
anrM ahErAen mhApuErAhit
nAti cwipEyAgi
NAwieR enH qwk. NA
wieR enH yEhAvyew mi v}ipA
wAyi qw piwik. anrM mwiey
w sUik. m]gieR Q BAgM
nintANH. 27ahErAen mhApuErA
hitnAApEyAgic NAwieR
enuM kAluemwH vimAk. an
rM vizixHwBAg ahErAM av

puRAwH 29:17-41

eR puAM nk. 28yi AEy


lukA ahErAM puAM qEA
}uM Q BAg nM. yi AEy jnt
yEhAvyH v}ipAwH nwEAe}Ae
Q BAg puErAhitAew avkAz
mAyiriM. av BAg puErAhit
A nEA a yEhAvyH
nti smmAyiriM.
29
ahErA EviyAiy vi
vOM EzKrik. atH ayAew
kAlEzxM ayAew puAtANH.
puErAhitrAyiriEA avr Dri
M. 30ahErA EzxM aveR pu
mhApuErAhitnAM. vilH
<x nwA sELnwAriEl
vEA ayA vO }u
divsE DriNM.
31
ahErAeR mhApQErAhitYABiEx
kinH pEyAgic NAwieR mAMsM
pAkewk. o vil
EvNM pAckM nwA. 32anrM ah
ErAM puAM sELnwArieR
mivcH mAMsM BiNM. wAet
wyiliri avuM av BiNM.
33
puErAhitArAeEA av
Ayi pAp lAtAAnANH Q
v}ipAwk. av mAM Q v}ipAwk
BiNM. Q blik vimAyti
nA mAM tH BitH.
34
piEu BAti avEzxi
NAwieR mAMsEmA aEmA ei
av EhAmiNM. atH o EtYk smy
H o EtYk rItiyi tiEvyA
ytinA aEmA mAMsEmA nI Bi
tH.
35
etl A M nI ahErAM puM
Evi ecNM. {A pR EpAel
te nI a ecNM. avew pQErA
hitYABiExk cwuk }u divsE
uAyiriNM.
36
}u divsEH oAErA divsvuM
ni o kALey vItM yAgmiNM.
ahErAeRyM puAewyM pApi
eR bliyAyiriNM atH. yAgpIW
e vimAtinANH niLi
ecEtH . yAgpIWi oliev
o}ic H a mAk. 37}u divs
EH ni yAgpIWe vuM vi
vumANM. smyM yAgpIWM ativi
mAM. yAgpIWi sHpzi
vsHtM mAM.
38
qlA divsvuM nI yAgpIWi
v}ipAwiNM. o vyS rH
iikeL nI ekAlNM. 39orAwien
rAvielyM mEtien eevki@M. 40.41dY
e wien nI bliyiEA q@
EkA En EgAtumAvuwi aEtA
ewAM ekAwk. mAvH kAhI
vIumAyi ilk. rAme
Awien ekAl@EA q@ EkA En
EgAtumAvuM kAhI vIumAyi
v}ipAwH aik. BAti ecyHt
EpAel te aEA}uM ec@k. tH
yEhAvyHeA EBAjnbliyANH. tH

puRAwH 29:42-30:23

88

EhAmyAgmAyi aiEA A
vu gM yEhAvey sEAxiiM.
42
ql A divsvuM Q v}ipAwk
ni yEhAvyH EhAmic@ smi
NM. yEhAvyH mi sELn
wArieR kvAwi EvNM nw
A. niL@ew qlA tlmRkLilUewyM
wk. ni v}ipAwiEA
yEhAvyAy {A nieL v ku
sMsAriM. 43yi AEyjntey {An
view kuekAAM. qeR mhtVM
le primAM.
44
aen {A sELnwAre
mAM. yAgpIWeyM {A vi
mAM. ahErAenyM meLyM av
ere puErAhitArAyi <xiA
pAki virAM. 45yi AEy
jntEyAewA {A vsiM. {Anv
ew eedvvumAyiriM. 46{A avew
eedvmAy yEhAvey jnM aRiyM.
aviwyi vsiAnAyi aver
QjipHtiniM ekAuvv {AnA
eNH avrRiyM. avew yEhAvyAy
eedvM {AnAevH avrRiyM.
k DUpieR yAgpIWM
eedvM EmAezEyAw pRu, k
EvlkwiekAeA yAgpIWM
Ak. ati EvNM DUp ki
A. 2 o m}M nILvuM o m}M vItiyM
y smcrmAyi@ EvNM a nii
A. ru m}M yrvuM atiAvNM.
nAlu mlkLiluM ekAukL@AvNM.
atH yAgpIWvumAyiEc H oxN
mAyiriNM. 3 DUpyAgpIWieR mk
BAgvuM vzM tMekAu epAtiy
NM. yAgpIWi @M sVyM
awiNM.
4
sVyH tAe} ru sV vL
yANM. yAgpIWieR qti
vzM ru sVvLy vyHNM.
yAgpIWM mA tuk sV
vLyLilUew kwNM. 5 tukM k
Evlkwi ekAuANM tukeL
sVM ekAu epAtiyNM. 6 vitir
IlyH mi yAgpIWM vyH NM.
sAYepkM tirIlyH piilA
NH. krARi mkLilu mwiyew milA
yiriM yAgpIWieR AnM. aview
yANH {A ninH tYewk.
7
qM BAti ahErA yAg
pIWi sugDUp kiNM.
viLk priEzADiA vEA}Ayi
riNM atH. 8 eevErvuM av DUpM
kiNM. eevErM viL priEzA
DiA vEA}AyiriNM atH. ati
nA qeEmAyi yEhAvyH
mi DUpM qlA divsvuM kiyi
riM. 9mEetiluM trilu sug
vYELA* EhAmvYELA yAgpIW
i vc @ kiA pAwil . et

30

iluM trilu DAnYbliEyA pAnIy


yAgEmA Q yAgpIWivc@ nw
vAM pAwil.
10
vxielAri ahErA yEhA
vyHeA vizixHwbli nkNM. jn
ew pApM mAyHc@ kLyA ahErA
pApbliyew rM pEyAgiNM. Q
yAgpIWieR ekAukLi EvNM
ahErA a ecA. divse
AyzHciieR dinM q viLiM.
yEhAvey sMbiciwEALM aetA
viEzxdivsmANH.

EdvAlyrM
yEhAv EmAezEyAw@ pRu, 12yi
AEyjnt q EpeH qi ti
ewk. ec@EAe}Ae oAErA
M yEhAvyHH avnvERtAyi
o k ekAwk. oAErAM en
ecyHtA jnH pkcvYADikeLA
M bADikyil. 13qiew
oAErAM arEze vItM nkNM.
(oQEdYAgik aLvsric @ arEz
e. ptH EgrA mANH o
Eze.) Q ar Eze yEhAvyH
o v}ipAwA. 14RtH p
vyeilumAyver qiew
M. qew oAErAM yEhAv
yHH Q v}ipAw nkyM EvNM.
15
Dnik arEzeli wt nk
tH. dri arEzeli RykymtH.
qlAvM oEr v}ipAwu te yEhAv
yH nkNM. niew jIveR
vilyANH . 16yi AEyjntyiniM
Q pNM sVpik. pNM sELn
wAriel <xyHEvi pEyA
gik. pNM ekAw yEhAv
teR jntey oAitiniwyAM.
av tew te jIveR vil n
kyANH.
11

k}uti pAM
yEhAv EmAezEyAw@ pRu, 18o
oA@pAmAi o oAH awiRyi
vyHk. nIytH k}ukA pEyAgiNM.
sELnwArinuM yAgpIWiM w
yH EvNM Q pAM vyHA. pA
i evM niRyH k. 19ahErAM
puAM Q pAiel evemwH
eekyM kAluM k}ukNM. 20sELnwAr
iElEA EhAmyAgmiAnAyi yAg
pIWinwEEA vEAe}Ae av
evmpEyAgic H k}ukNM. aen
av mriAtiriM. 21mriAtiriNem
ei av eekkAluk k}ukNM.
ahErAenyM aveR jntEyyM
sMbic i wEALM etA zAzVt
niymmANH.
17

aBiExk eetlM
anrM yEhAv EmAezEyAw pR
u, 23vuM nl sugvY
kek. Avkpilu pu
22

m E e t i l u M . . . s u g v Y kA
vieR jH{kArM AewA DUp
emM. puR. 30+34-38 kAk.

89
mIRA, atieR pti suglvMgM,
pu pQH sQrBYm vyH ,
24
pu pQH v}n qiv sMG
wiik. oQEdYAgik aLvsric @
EvNM veylAM aLA. o gAl
olievyM qwk .
25
etl A M iEc H vivuM
sugM epA}imAy aBiExk
eetlM Ak. 26 q sELnwA
riEluM sAYepkiEluM o}i
k. Q sADnH EtYk Ezm
etinH a etLivAyiriM. 27Emz
EmluM ati mkLiliri pALi
EluM eetlM o}ik. viLieRyM
atieR pkrNewyMEm
eetlM o}ik. DUpyAgpIWiEluM
eetlM o}ik. 28eedvi EhAm
yAgpIWiluM eetlM o}ik. yAgpIW
ilu qlAieREmluM eetlM tLi
NM. pAiluM atinwiyilu awi
AniluM eetlM o}iNM. 29qlA
sADneLyM nI vimANM. atH
yEhAvyHH ativiEzxmAyiriM. Q
sADneL sHpzietM vi
mAyiriM.
30
ahErAeRyM puAewyM Em
eetlM o}ik. av puErAhitrAyi
qe <xi qH a kANi
. 31aBiExkeetlM vimAeNM
qni Evi mAEm qEA}uM ap
EyAgiAvU qM yi
AEyjnt
EyAw pRyk. 32o sADArN sug
eetlmAyi M atH pEyAgitH.
Q vieetlM A aEt rIti
yi M sugeetlM AtH. Q
eetlM vivuM niH ativizi
xHwvumAyiriM 33eriluM EtEpAel
o sugeetlmAkyM o viEd
zi nkyM ecyH t A aven
teR jntyiniM EvepwNM.
DUpM
anrM yEhAv EmAezEyAw pR
u, ni pRy sugvY
sMGwiik. AvkmIR, lu, h
bAnz, mAy iriM. pE v
eyAe lY aLvi EvNM qwA.
35
sug vY qlAM ili
sQrBYM niR DUpM Ak. sug
vY niAtA ec@EAel te
ec@k. Q DUpvumAyi M Eci
Lk. atH atien vuM vizixHwvu
mAM. 36En epAwiyAM ver DUp
i eR qw epAwik. epAwi
sELnwArilu krARi mi
vyHk. {A nIymAyi aview ku
m@M. tieR vizixHwmAy vzY
E ni Q DUpeAwi pEyAgi
AvU. 37yEhAvyH Evi mAM vi
mAyi Q epAwi pEyAgik. viEzx
rItiyi EvNM Q DUpM AA.
Q rItiyi meA DUpvuM AtH.
38
ov cilEA ri DUpM
AkEyA a mNkEyA ec
34

puRAwH 30:24-31:15

yHEtAM. pE aen ec@ven


teR jntyiniM puRANM.
ebsElluM oehAliyAbuM
anrM yEhAv EmAezEyAw
2
pRu,
qniEvi cil
EtYk EjAlik ecA {A ey
dyew wMbEgAiniM orAeL
etrewi@H. rieR punAy
Qriyew mknAy ebsEllANv.
3
ebsEllien {A eedvieR
AvinA niRc@. qlArM kArY
M ecA sAmYvuM aRivuM
{Anv nki. 4 ebsEl nelA
klAkArnANH. sVvuM eviyM oAwM
pEyAgic@ sADn av nii
M. 5mEnAhrmAy r eviyA
A avnAvuM. nAyi twiNi ec
AM, ql A rilu EjAlik
ecAM ebsElli k}iyM. 6avEnA
ewA EjAli ecA oehAliyAbH
qeAvenwi {A etrewi
@H. dAeR vMzi piR ahIsA
mAieR punANH oehAliyAbH. {A
niEAw@ kl i c t insric @ ql A
sADnM AA sAmYM
{A m@ EjAliAM nkiyi@H.
7
sELnwArM, sAYepkM, epk
i mwi, wAriel qlA pkr
NM
8
EmzyM atiElu sADnM
tniM ekAuAiy viL tuM
atieR qlA pkrNM DUmEhAm
i yAgpIWM,
9
EhAmbli yAgpIWM, yAgpIW
ilupEyAgiE sADn, pA
vuM atieR awiR,
10
puErAhitnAy ahErAeR vizixHw
vOM, puErAhitArAyiriEA
ahErAeR puA DriA
vizixHwvO,
11
sQrBYm aBiExkeetlM, sQrBY
m vilE DUpM,
{A niELAw klicEpAel Q
EjAliA qlA sADnM ANM.

31

zb
H
anrM yEhAv EmAezEyAw pR
u, 13yi
AEyjntEyAw
nI
en pRyk+ qeR viEzx vim
dinew c ni piwrNM.
qniM niM ti tlmRkLAyi
nIu ni wwiyew awyALmA
yiANH niLen ecEtH. yEhA
vyAy {A nieL qeR vizixHw
jntyAi qtien kANi.
14
zbien o vizixHwdinmAk.
zbien eriluM mEetiluM div
seEAel ktiyA av vDi
ewM. zbdivsM EjAli ec@v
teR jniwyiniM Evepw
ewNM. 15EjAli ecA }Hcyi
EveR RudivsH. }AMdivsmA
ke vimieR vizixH w divsvu
12

puRAwH 31:16-32:20

90

mANH. yEhAvey mhtVewvA


viEzxdivsmAy zb i EjAli
ec@v rAyAluM ekAlewNM.
16
yi AEyjnt zbien asHmri
kyM o vizixHwdinmAyi atien
crikyM EvNM. qeEM av
ri wrNM. 17zbH yi
AEyjn
tyH M qnimiwyi qeEmA
y o awyALmAyiriM. yEhAv Ru
divsM ekAH kAzvuM miyM s]xHwi
c@. }AM divsM vimicH ExM vIe
w.
18
atinA yEhAv sInAyi pvt
i niekAH EmAezEyAw sMBA
xNM avsAniic@. anrM yEhAv
krAeR}utiy ru pr kl@k av
nki. teR virluk pEyAgicANH
eedvM atiel}utiytH.

sVALi
vLer EnrM k}ii@M EmAez pv
tiniM RivrAtiti
nA jn ahErAeR @M wi.
av ahErAEnAw pRu, EnA,
EmAez {eL QjipHtEdzniM
puRE nyic@. pE aven sMB
vic @ evH {Riyil . atinA
{eL nyiA cil eedveL A
i. 2ahErA jnELAw@ pRu,
niew BArYmAewyM puAewyM
puimAewyM kAtilu sVvLy
ekAuvrik.
3
atinA averlAM sVvLy
EzKricH ahErAen lic@. 4 ahErA
jnLiniM sVM vAic@. an
rM av aekAH o kALiyew
tim s]xHwic@. ekALiypEyAgicA
Nv timyAiytH . anrM
atien sVM ekAu epAtiu.
anrM jn pRu, yi AEylu
kAEr, tA nieL QjipHti niM
nyic EdvA!
5
ahErA etlAM ku. atinA
av kALiyew mi o yAg
pIWM pNi. anrM ahErA o
KYApnM nwi av pRu,nAeL
yEhAvey mhtVewA o viEz
xsdYyAvuM.
6
jn piEH atirAviel q}u
E@. av m]geL ekAH avey
yEhAvyH EhAmyAgvuM smADAn
bliyM yiH aic@. av nili
tikyM wikyM ecyHt. an
rM av q}uEH AtmAy o
vi k}ic@.
7
aEt smyM, yEhAv EmAezEyAw@
pRu, mlyiRiecl@ k. nieR jnt,
nI QjipHtiniM EmAciic jnt,
8
o mhApApM ecyHtiri.
{A
avErAw ecA kl i c t iniM
av vLer EvgM o}iumARiyiri.
av avEvi sVM i o
kALiey Ai. av kAL

32

iey rADikyM ati bliy


ikyM ec@. jn en
pRykyAyi, yi
AEyEl, tA
nie QjipH t iniM nyic Edv
A.
9
yEhAv EmAezEyAw@ pRu, Q jn
eL {A ku. av vLer kWin
XdyrAy jntyAeNH qniRiyAM.
av qnietier tiriyM. 10atinA
aver EkApi nziiA qe
avdik. anrM {A nii
niM o mhAjntey s]xHwiM.
11
pE EmAez teR eedvmAy yEhA
vEyAw yAcic@, yEhAEv, ayew
jntey nziiA ayew EkAp
e avdiEt. ayew mhAz
iyAluM BAvAluM Q jntey
aH QjipHtiniM nyic@. 12pE
aH ayew te jntey nzii
cA QjipHtkA pRyA k}iyM,
aveR jntyHH EdAx vA
yEhAv ptiyi@. aekAANv
aver QjipHtiniM ekAuEpAytH.
aver mlkLi vc@ ekAlAnANveR
pripAwi. aver miyinite
wc@nIk aveR vzYmAyi.
atinA ayew jntyewEm EkA
pmEt. ayew mnM mAiyAluM! a
yew jntey nziiEt. 13aA
hAmienyM yisH h AienyM yAEA
bienyM oAicAlu, av aey
< xic@. aH ayew nAmi
avH o vAgHdAnvuM ecyHt. au
p R u +
k A z i
neLEAel nieR jntey {A
IIM. qeR vAgHdAnM EpAel
{A Q EdzmAek nieR jntyH
nM. Q EdzM qe EM
avEwtAyiriM.
14
aen yEhAvyH H jnELAw
swM EtAi. tA ecyHEtmAyi
kArYM eedvM Epic@- av jneL
nziicil.
15
anrM EmAez mlyiRi. krAeR}u
tiy ru pr kl@k EmAezyew
kiluAyi. klieR miluM piR
kiluM klnk q}uti vci@Ayi.
16
eedvM sVyM niictANH kl@k.
kl@kLiel klnkM eedvM sVyM
q}utiytANH.
17
mlyiREv pALyiel vii
eR @viLi EyAv Ek@. EyAv
EmAezEyAw pRu, pALyi y
iEREpAlu zbHdM Ek!
18
EmAez mRupwi pRu, aetA ees
nYieR
vijyAEGAxml. prAjy
e pwyew nilviLiyml. sMgIt
ieR zbHdmANH {A EktH.
19
EmAez pALyEAww. sVAL
ieyyM n]M ec@ jneLyM
av ku. EmAezyHH Byr EkApm
AkyM pr kl@k av nil
eRiykyM ecyHt. kl@k kxN
LAyi citRi mlywivAri vI. 20jn

91
Aiy kALiey EmAez nzi
ic@. av atH tIyi i. anrM
av atH wic@epAwic@. epAwi
av eviEleRiu. evM
av yi AEyjneL wiic@.
21
EmAez ahErAEnAw EcAdic@, v
niEAewANu ecyHttH? qinA nI
aver remA ekAwMpApiEl
nyictH?
22
ahErA mRupwi pRu, EBA
et@ ecA qEA}uM oiyiri
vrANiverH ninRiyAM. 23v
qEAw pRu, EmAez {eL Qji
pHtiniM nyic@. pE avenu
sMBvic @ evH {Riyil . ati
nA
{eL nyiA {H
tAM eedveL s]xHwik. 24ati
nA {A avErAw@ pRu, sVA
BrNverAe atH Qri qwk.
av tew sVM qe lic@.
{A sVM tIyili@. tIyi
niM kALiwAvuAyi vrikyM
ecyHt!
25
ahErA jneL niyNM viH
AtmAeyA rItiyi epmARA a
vdic @ evH EmAezyH u mnilAyi.
av z@ew mi prihAsY
rAMviDM epmARi. 26atinA EmAez
pALyieR kvAwi ni.
EmAez pRu, yEhAvey piwrAnA
#hi erilumei qEA
ewA vrik. Elviyew vMzie
verlAM EmAezyew awEH oAw
kyM ecyHt.
27
EmAez avErAw@ pRu, yi AEy
lieR eedvmAy yEhAv q pRu
evH {A niELAw pRyAM+ oAErA
M teR vAemwH pALyieR
orM mt mEyM ver EpAkNM. teR
sEhAdrEnA suXEA ayArEnA
q vYtYAsmil A et jneL vDi
NM.
28
Elviyew vMziev EmAez
ey asric@. divsM te mvA
yirEALM yi AEylukA mrNmwu.
29
anrM EmAez pRu, niELAErA
M sVM mkM sEhAdrAM
qtirAyitinA yEhAv u
nieL etrewiri. yEhAv
u niL@ewEm a#hM vxiM.
30
piEu BAti EmAez jn
ELAw pRu, nieLA ekAwM pApM
ecyHtiri! pE {AniEA mk
Li yEhAvyewywE ecH ni
ew pApinu mA vAA yEhAv
yH mi mYt ecA miAM.
31
atinA EmAez yEhAvyewyw
E mwieyi pRu, icA
luM! Q mxY o sVALey
s]xHwicH ekAwMpApM ecyHtiri!
32 EA avew pApM epARuAluM!
avErAw micieli qeR nAmM
ae}utiy pusHtkiniM wc@
kLEyNEm.

puRAwH 32:21-33:10
33

qA yEhAv EmAezEyAw pRu,


qeR pusHtkiniM {A qni
etier pApM ecyHtvew Epk
mAyHc@ kLyM. 34atinA nIyiEA
EpAyi {A pRyiwE jneL
nyik. qeR dt nin mi
sric@ nie nyiM. pApM ecyHt
v smymAEA ziie@ekA
_M. 35atinA yEhAv jniw
yi mhAmAri vitRi. ahErAEnAw sV
ALiey AvA av v
zYe ekAANitH.
{A niELAewAM vrikyil
anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR
u, nIyM nI QjipHtini
ekAuv jnM viwM viwNM.
ahAmiM yisH h AiM yAEA
biM nkAem {A vAgH d AnM
ecyHt EdzE EpAvuk. avew
pigAmikH Q EdzM nkAemH
{A av vAgHdAnM nkiyi.
2
atinA {A nin mE o dten
ayyHAM. knAnYeryM aEmArYeryM
hitYeryM eprisYeryM hivYeryM
eybUsYeryM {A EtAliM. aver
niew EdzniM {A oAwiM.
3
pAluM EtM o}u EdzE
EpAvuk. pE {A niELAewAM
EpAkyil . kWinXdyrAy ni
qe vLer EkApixHWnAiyiri.
niELAewAM {A vrikyAeNi
v}imEYte qni nieL vDiE
ivM.
4
Q ashnIyv]AM EkH jn
d+Kic@. av BrN Dritu
5
te
nii.
quekAeA
yEhAv EmAezEyAw@ pRu, yi AEy
jntEyAw pRyk, ni kWinX
dyrAy o jntyANH. Rc@ EnrE
EpAluM niELAewA {A s
ricA qni nieL ekAElivM.
atinA nieL {Aen ecN
emu tImAniMver BrN a}i
c@vyHk. 6 atinAlANH yi AEy
jnt EhAErbupvtivcH BrN
Dri niiytH.

33

tAAlik sELnwArM
EmAez sELnwAre qwH pAL
yi puRH vLer akelylAet
Apic. EmAez atien sELn
wArM q viLic@. yEhAvEyAwH qe
iluM vzYewNemv pALy
i puR sELnwAriEl
EpAkNM. 8 EmAez wAriEl EpAyi
EAe}Ae, tew wArieR
kvAwLiniH av EmAezey sE
LnwAri EvziMver vIici
. 9 EmAez wAriEl EpAyi
EAe}Ae o EmGsHtMBM tA}HvH
wArieR kvAwi niukyM
yEhAv EmAezEyAw sMsArikyM
ec@mAyi. 10atinA EmGM wAr
7

puRAwH 33:11-34:12

92

ieR kvAwi ni kA
EA av tew wArew
vAtiEl ec nmsHkricH eedv
e rADiM.
11
aen EmAezymAyi yEhAv mKA
mKM sMsAric@. orA teR suXi
EnAw sMsAriEAelyANH yEhAv
EmAezEyAw sMsAricitH. yEhAv
ymAyi sMsAric@ k}iyEA EmAez
pALyiEl mwuM. pE aveR
shAyiyM eR pumAy EyAv
qEA}uM wAri tuM.
yEhAvyew mhtVM EmAez kA
12
EmAez yEhAvEyAw pRu, aver
nyiA aH qEAw@ klic@. pE
qEAewAM aH er ayyHem@
pRil. aH qEAw pRu, qni
nie nAyRiyAM, {A nii
sAdic i ri! 13{A aey
yTAi sAdiic i @ei
ayew v}ik qni pWiic @
tAluM qniH aey aRiyNM.
aEAe}niH wH aey sAdii
AmElA. etlAM ayew jntyAeN
H oAicAluM.
14
yEhAv mRupwi pRu, {A te
niEAewA vM. nie {A nyiM.
15
aEA EmAez yEhAvEyAw pR
u, aH {ELAewAM viel
i {eL Q lniM pR
yyH Et. 16qiluM Q jnLiluM
aH sAdiciri qH qen
{LRiyM?
aH
{ELAewAM
vA { a vizVsiM! aH
vieli Q jntyM miyiel m@
vM ti o vYtYAsvumilAtAM.
17
aEA yEhAv EmAezEyAw pR
u, nI vzYew {A ec@M.
{A nii sxH w nAyiri
ekAuM nie {A nAyi mnilA
iy* ekAuM NH {Ani ec@
tH.
18
aEA EmAez pRu, ni dy
vAyi ayew mhtVM qni kANic@
tAluM.
19
yEhAvyEA mRupwi pRu,
qeR zriyAy ney nin mE
EpAkA {AniwyAM. nin EkA
nAvuMviDM yEhAvyAy {A qeR
Ep viLic@ pRyM. qeA {A
etrew ErAwM qeR kANY
vuM sHEnhvuM kANiA qniAM.
20
yEhAv w pRu, qeR mKM
nI kAkyil. qe kAvA
M w jIviAnAvil.
21
qnirikilu o lH o
pARyH. ninH pAREm niAM.
22
qeR mhtVM atiEl kw EpAM.
{A kwEpAEA nie pAR
yew viliEl {A kwkyM
qeR eekekAH nie {A mwkyM
n i e . . . m n i l A i EpekAH {A
nie aRiy qM.

ec@M. 23piIwH qeR eekmA@EA


ninH qeR puRM kANAnAM. qiluM
nI qeR mKM kANil.
putiy kll
kk
anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR
u, nI epAic dYe ru
kl@kEpAel pr ru kl@k wi
Ak. dYEtiluAyi
EpAel te {A vyiluM q}utAM.
2
nAeL pulec tARAyi sInAyipv
tiEl vrik. mlmkLi qni
mi v nik. 3niEAewAM mA
eryM ekAuvrA pAwil. mAM mlyi
el@M kANA pAwil. nieR k
kAliEmA ipEmA mlywivAr
i pul@ tivAEpAluM pAwil.
4
atinA EmAez dYEEpAel
ru pr kl@kwi Ai. piEH
atirAviel q}uEH av sInAyi
mlmkLiEl EpAvukyM ecyH t .
yEhAv avEnAw@ klic EpAeley
lAM EmAez vic@. ru pr kl@
kM EmAez kielw. 5EmAez mlmk
LieliytiEzxM yEhAv o EmG
i aveRywEiRi v.
yEhAv EmAezEyAewAH aview ni
kyM EmAez yEhAvyew Ep viLi
kyM ecyHt.
6
yEhAv EmAezyew milUew kw
EpAyi. av pRu, yEhAvyAy
eedvM, dyvAM kANYvAmAy
eedvM. emel m AM EkApivnANH
yEhAv. niRey mhAy sHEnhm
v. vizVsiAvuv. 7yirN
inH tlmRkELAwH yEhAv teR kA
NYM kANi. av ec@ et@k
yEhAv epARu. qA et@ ec@
ven ziiA av mRil .
et@kAren mAml, aveR meLyM
ekAc @ meLyM aw tlmREyyM
av ziiM.
8
aEA EmAez epH nilu nm
sHkricH yEhAvey rADiA wi.
EmAez pRu, 9yEhAEv, aH qi
sAdic i rievi {ELAewA
vAl@M. v kWinXdyrAeNe
niRiyAM. qiluM {ew et@kH
{u mAtErNEm! {eL nieR
jntyAyi sVIkriENEm.
10
anrM yEhAv pRu, niL@ew
qlA jnmAyM {A Q krA A
. miyiel meA jntyHEvi
yM ver ecAti atH-t kArY
{A ec@M. niEAewAm jn
yEhAvyAy qeR mhAYM
kAM. {A niAyi ec@ atHttY av kAM. 11{Ani t
kl n k niLsrik. niew
z@eL {A niew nAiniM
oAwiAM. aEmArYeryM knAnYeryM
hitYeryM eprisYeryM hivYeryM
eybUsYeryM {A rAM. 12sUi
cirik! ni ecl@nAi jIvi

34

93
mAyM o krARiluM ni e
wtH. nieLeiluM krA avmAyi
AiyA zHnmAM. 13atinA av
ew yAgpIW nziik. avrArA
Di kl@keL tkk. avew vi#
h wyHk. 14meA eedveyM
rADitH. {A yEhAv kAnA
- tIHNty yEhAv. atH qeR
EprA. {A kAnA, tIHNt
y eedvM .
15
nAi vsi mAyM
qeiluM krARuAAtiriA i
k. ni aen ecyHtA, av
avew EdvAer rADiEA
niM avErAw EcevvrAM.
avErAw EcrA jn nieL
NiEcAM. ni avew bliyi
ppiey vrAM. 16avew cil
epmeL ni niew puAH
BArYmArAyi etrewEAM. pui
mA vYAjeedveyAyiriM rADi
tH. aente ec@tiElH av
niew puAeryM nyiAniw
yH.
17
vi#h AtH.
18
puLiilA aieR /vM
EGAxik. {A mu klici
EpAel }u divsEH aM k}i
k. {A etrew bIbH mAs
i EvNM aen ecA. qekA
eA mAsmANH ni Qji
pHtiniM vtH.
19
o OIyew dYM piRi
qnitAyiriM. niew kkA
likEA wkEA A dY
sAnEpAluM qnitAyiriM
20
dYjAtnAy o k}utey EvNemi
orAiiey pkrM ekAwu vAAM.
pE ni wien ekAwH k}utey
vAuieli k}utyew k}uH owi
k. nieR m}uv dYjAtpuA
eryM qiniM tiriek vANM.
kA}HcvsHtvilAet M qeR mi
vrtH.
21
Ru divsM ni pNieywNM.
pE }AM divsM vityH kEyA
ekA@kEyA eNi EpAluM ni
vimiNM.
22
vAErA/vvuM EGAxik. dY
e EgAtuviLvH tinAyi pEyAgi
k. vxAvsAnM viLevw/vvuM
EGAxik.
23
vxi m tvN niiw
yiel puxA yjmAnM yi
AEy
lieR eedvvumAy yEhAvyew mi
hAjrAkNM.
24
ni niew EdzE Evzi
EA aviewy niew z@
eL {A oAwiM. wt wt Edz
niu tH niew atik
{A viksiiM. qlA vxvuM m
tvN ni niew eedvmAy yEhA
vyew mi eclNM. aEA M
niew lM kwA mikyil.

puRAwH 34:13-35:3
25

ni qni rbli nw
EA aEtAewAM puLimAvuM ai
Atirik.
epshnALiel mAMsM piEdivs
EH micM vyHtH.
26
ni ekA@ dYviLvH yEhAv
yH nk. aetlAM niew eedv
mAy yEhAvyew lyiEl ekA
uvrik.
orAiiey oriluM atieR t
yew pAli pAkM ectH.
27
anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR
u, {A niEAw pRetlAM q}u
tivyHk. nIymAyM yi AEyjnt
ymAyM {AAiy krA vey
DArmAiyANH.
28
EmAez yEhAvEyAewAH nAl t u
rApkluk aview tAmsic@. EmAez
qeiluM tikEyA wikEyA
Ayil. EmAez krA (p klnk)
pr kl@kLi q}ukyM ecyHt.
EmAezyew tiLu mKM
anrM EmAez sInAyipvti
niM Riv. krA q}utiyi
ru kl@kM av ew ekAuv.
yEhAvymAyi sMsAriA wyAy
tinA EmAezyew mKM tiLiyi.
pE EmAez atRiiil. 30EmAez
yew mKM EtjEAew tiLutH ah
ErAM yi
AEyjntyM ku. ati
nAlv avEnAwwA By. 31qA
EmAez aver viLic@. atinA ah
ErAM yi AEyliel mAM EmAez
EyAww. EmAez avmAyi sMsA
ric @ . 32atiEzxM yi
AEyjnt
m}uv EmAezyew awE v.
sInAyipvtivcH yEhAv te
lic klnk av av ekAw
kyM ecyHt.
33
jnELAw sMsAric @ k}iy
wen EmAez teR mKM mRc@. 34yEhA
vymAyi sMsAriA aveR mi
qEA mAEm EmAez mKM mRyHA
tiZ. qiv RivH yEhA
vyew kl n k jnELAw pRyM.
35
EmAezyew mKe tiLM jn
kAemtinA av teR mKM
aEA mwkyM ec@M. awtvN
yEhAvymAyi sMsAriA EpAM
ver EmAez teR mKM mRyHM.
29

zb
ieR c
yi AEyjntey m}uv EmAez
viLic@i. EmAez avErAw pR
u, ni ecNemH yEhAv
klic kArY {A niELAw pRyAM+
2
Ru divs EjAli ecAH.
pE }AM divsM viEzxdinmANH .
a vimicH ni yEhAvey mhtV
ewNM. }AM divsM EjAli ec@
v vDiewNM. 3zb divsM
ni jIvi lLielAriwM
tI kikEpAluM ectH.

35

puRAwH 35:4-36:2

94

viwAriEl
sADn
4
skl yi
AEyjntEyAwmAyi
EmAez pRu, yEhAv kl i c t H
tANH+ 5 yEhAvyHH viEzxe sA
n EzKrik. q nkNemM
q nkNemM niELAErAM
sVmni niyik. qiv yEhA
vyew mi ekAuvrik. sVM,
evi, oAwH , 6nIl-DU%-v luM
En linM i ErAmM, 7 v
cAyM pUziy i EtA, EtAlH, kEv
lkwi, 8viLe, aBiExkeetli
sugvY, sQrBYm DUp
iEviy sugvsH t
qiv ekAuvrik. 9 wAet EgAEmdk
l@M. EPAdiluM nYAyviDimAcyi
luM ptiA kl@kM ekAu vrik.
10
niiwyilu smrAy pNi
A yEhAv kl i c sADneLl A M
ANM+ 11viwArM, puREmy
wArM, atieR mwi, ekAk, plk
k, pk, kAluk awiRk, 12vi
epkM, atieR tuk, mwi, epk
miri lM mRyHA tirIl,
13
EmzyM atieR tukM, atieR
m}uv pkrN, EmzRe vizi
xH w aM, 14viLkAluM atiEnAw
bic@pEyAgi sADnM viL
k, viLe; 15DUpbliyH
yAgpIWM, atieR kAluk, aBiExk
eetlM, sug DUp, viwAr
ieR kvAwiel tirIl; 16EhAmyA
gpIWvuM atieR oAwH a}ikM kAlu
k, yAgpIWilupEyAgi vsHt
, oA@pAvuM atieR vwM 17m
i @m tirIlk, avyew
kAlukM vwkM mieR kvA
we mRyH tirIlk; 18wAr
eyM mi @m tirIlBii
eyyM tAu ik, ikLiEl
vlic@ ek@ ky, 19vil
puErAhit DriA EtYkmAyi
enyHt vO qivyM ekAuv
rik. ahErAM puAM DriA
vyANH Q vO. puErAhitrA
yiriEA}ANH av Q vO
DritH.

jn nkiy v}ipAwH
anrM yi AEyjnt m}uv EmA
ezey vi@EpAyi. 21yEhAvyHH vi
sAn nkAverlAM amAyi
v. sELnwArvuM atiel sADn
M puErAhitew vOM A
A avey pEyAgic @ . 22yEhAv
yH smiA v OI-puxA
ql A rM rM ekAuvi.
vLyM, ecvivLyM, EmAtir, mH Br
N qlAM av ekAuv. t
ew BrN m}uvM av yEhAv
yH smic@. aetA vibli
teyAyi.
20

23

En linM nIl-DU%-v lu
kM v atH yEhAvyew mi
ekAuv. iErAmvuM v niRM
pUziy iEtAElA En EtAElA
v a ekAuv. 24eviEyA
oAEwA yEhAvyH smiAnA#hi
cv av ekAuv. kEvlkwi
eekvzmv atu yEhAvyH sm
ic@. 25smrAy OIkeLlAM av
Aiy En linM nIl-DU%v lukM ekAuv. 26shAyi
AnA#hm, smrAy OIk
ql A vM iErAmMekAH vOM
enyHt.
27
mA EgAEmdkl@kM mABrN
M ekAuvu. av puErAhitew
EPAdiluM nYAyviDimAcyiluM Ec
. 28jn sug vsHtM oli
evyM ekAuv. sugDUp,
aBiExkeetlM, viLe qivyA
A atH pEyAgic@.
29
yi
AEyjnLi #hicver
l AM yEhAvyH H sAn ekAu
v. av
mnRiu dAnmAyANH
av nkiytH. EmAezEyAwM jnELAwM
yEhAv klictsric@ sADn
AvAnANiv pEyAgictH.

ebsElluM oehAlIyAbuM
EmAez yi
AEyjntEyAw pR
u, EnAvi, eydyew vMzi
e QrieR punAy ebsEllien
yEhAvyitA etrewiri.
(rieR punAyi Q) 31ebes
Elli yEhAv eedvieR AvH
niRc@-qlArM v]ikM ec@
tinH eedvM avnH EtYkM k}ivu nki.
32
sVM, evi, oAwH qivypEyAgi
c@ sADn pkln ecAM av
AAM av k}iyM. 33r mRi
AM BrNAvAM av
k}iyM. mrsAmAnM mel A rM
vsHtM AvAM ebsElli
34
k}iyM.
m@ver pWiiA
EtYk k}ivuM yEhAv ebsElliM
dAeR vMzie ahIsAmAieR
punAy oehAliyAbiM nki. 35q
lArM v]ik ecA k}ivuM
yEhAv vrivM nki. mryAzA
riyewyM ElAhNiAewyM pNi
k ecA av ApHtrANH. nIlDU%-v lukM En linM
pEyAgicH cilu vO
AA k}ivuM avH. kiLi
vO enAM avu k}iyM.
atinA ebsElluM oehAli
yAbuM mel A smrAy jn
M yEhAv klic EjAlik ecNM.
Q vilM niiA qlA
sAmYvuM jH{AnvuM DArNAziyM
yEhAv avu nkiyi@H.
2
anrM EmAez ebsEllienyM
oehAlIyAbienyM yEhAv viEzxs
30

36

95
mAYM nkiyveryM viLic@ i.
EjAliyi shkriNem tAlrY
mAyitinA avrview v.
3
yi
AEyjnt sAnmAyi ekAu
v sADn m}uv av nki.
eedvieR vilM AA
avrtH pEyAgikyM ecyHt. qM
BAti jn sAn ekAu
vtu w. 4 avsAnM pNiAer
l A vM vil tew
EjAliviH EmAezymAyi sMsAriA
EpAyi. 5 av pRu, jn vLery
DikM sADn ekAuviri!
wAri Ev EjAlik ecAnAv
zYmAytilDikM
sADn
H
ati!
6
aEA EmAez pALyielAwM Q
sEzmyc@+ ni M, puxAErA
OIkELA vili Evi
sAnmAyi oM nEktil. ati
nA wteleiluM ntH jn
nii. 7 eedvieR vi
lM nii EjAliAvzYmAytil
DikM sADn jn nki}iu.

viwArM
anrM pNiA viwAri
eR niANM rMBic@. En linM
nIl-DU%-v lukM pEyAgicH
pH tirIlk av Ai. tirIl
kLiEl ciRk viric@ ni
ekbumAlAKmAer avrti i
ElKnM ecyHt. 9 piey@ m}M
nILvuM nAlu m}M vItiyM q kNinH
oEr vlimAyi tirIlkH .
10
av tirIlkeL ru gNLAyi
Ec vc @ . au tirIlk o
gNiluM au tirIlk mE gN
iluM. 11nIlNiekAH o gNM tir
Ilyew avsAne arikLi w
k iEc. mE gNiEluM
av te ecyH t . 12rugN
ielyM avsAn tirIlyi a
wk vItM av AkyM
ecyH. wk qtidizkLilAyi
. 13anrM atu sVvLy
Ai viwArieR ru tirI
lkM iEcH oxNmAi.
14
anrM pNiA viwArM mw
tinH o wArM wiyAi. i
ErAmmpEyAgicH av ptienA tir
IlkAi. 15m m}M nILvuM nAlu
m}M vItiymvyAyi oAErA tir
IlkL@M. 16au tirIlk oic@M
Ru tirIlk meA gNiluM av
iEc. 17o gNM tirIlkew
ariki a wk avAi.
mE gNiEluM aen te ec
yHt. 18atH oA@vLyAi ru
tirIlgNELyM iEcH av
owArmAi 1 9anrM av vi
wArinH ru mwik wiyAi.
v cAymwic NAiEtAlupEyA
8

puRAwH 36:3-38

gicH o wArvuM En EtAlupEyA


gicH rAme wArvuM avAi.
20
anrM pNiA viwAre
tAi niA kEvlkwiekAH
cmAi. 21oAErA ciM p m}M
nILvuM or m}M vItiymAyi.
22
vzLiniM ru kAluk Ruek
yM iEcANH oAErA cvumAi
ytH. viwArieR qlA cM
o EpAelyAyi. 23viwAri
eR etvzEAyi av p
c Ai. 24anrM av c
H nAl evic@vwkM Ai.
oAErA ciM ru vwk-oAErA
vze kAliM ruvw vItM. 25vw
E vzEM av p cA
i. 26oAErA ciM ru vwkeL
kNinH nAltH evic@ vwkM av
Ai. 27viwArieR piBAg
EH (pwiARH) av Ru c
wi Ai. 28viwArieR pi
BAge mlkLiEl ru cA
i.
29
c vi oAyi i
Ec. mkLi Q ceL o vLyM
ekAH bikyM ecyHt. ru mlk
LiluM av aen te ecyHt. 30vi
wArieR pwiARuvzH ek
q@ cH. oAErA ciM ru
vItM ptinARu evic@ vwkM.
31
anrM pNiA kEvlkwi
ekAH cH a}ikLwic@- vi
wArieR dYvzH aH a}ik,
32
mE vzH aH a}ik, viwA
rieR piBAgmAy pwiARuvzH
aH a}ikM. 33cew orniM
mE aMver qMviDmANH av nw
vile a}i AiytH. 34 ceL
av sVMekAu epAtiu. an
rM ceL tAini vLy
sVMekAuAi. a}ikeLyM av
sVM pUzi.
35
ativilE kvAwi
eR tirIl, av En linM nIlDU%-v lukM pEyAgic @
Ai. tirIlyiEl pR viD
i ekbumAlAKmAew ci
iiwiikyM ecyHt. 36kEvlk
wiekAH nAlu kAluk AkyM
av sVM epAtiykyM ecyHt. an
rM kAlukH sVeAkM
Ai. kAlukH evic @ vwkM
niic@.
37
anrM wArieR kvAwM mw
tirIlyM avAi. nIl-DU%-
v lukM En linM atip
EyAgic@. ati ci iiwii
c@. 38kvAwilu tirIlyH Evi
au kAlukM ekAkM av
Ai. av kAlukewyM @p
wikewyM tirIlukewyM mk
Li sVM pUkyM ecyHt. kAlu
kH oAw ekAu au vwkM
Ai.

puRAwH 37:1-38:4

96

sAYepkM
ebsEl kEvlkwiekAH
viepkM niic @ . epk
inH
rr m}M nILvuM or m}M
vItiyM or m}M yrvumAyi.
2
epkieR akM puRM av
tniM pUzi. anrM av epk
i @M sVyM tRc@. 3nAlu
sVvLyAi epkieR
nAlu mlkLi piwiic@. epkM m
ApEyAgitANH vLy.
oAErA vzM Qru vLy vIt
mANH AyitH . 4 anrM av
kEvlkwi ekAH epkM mA
nAyi tuk Ai. avnAluM sV
M pUkyM ecyHt. 5 av nAlu vLy
LilUewyM tu kwi. 6anrM
av tniM ekAH epkieR
awAi. atinH rr m}M nILvuM
or m}M vItiymAyi. 7anrM
ebsEl sVM awic@pri ru
ekbumAlAKmAeryM Ai. ekbu
mAlAKmAer av epkieR aw
ieR rmAyi piwiic @ . 8 o
dten awieR orM mE dten
awieR mE amAyANv piwi
ictH. awmAyiEcH oerAxN
mAyiriMviDmANH ekbukeL av
piwiictH. 9 dtAew ciRk kA
ziEl viwiyi. tew
ciRkekAH dtA epke mwi
yi. av prsHprM mKAmKmAyi
awiEl EnAiyAyi nitH.

37

vizixw
H Emz
anrM av kEvlkwi ekAH
EmzyAi. EmzyHu ru m}M nILvuM
om}M vItiyM orm}M yrvuM A
yi. 11av EmzEm sVM pUzi.
o sVyM EmzyH @M tRc@.
12
anrM av o eekyLvH vItiy
o cM EmzyH @M Ai. ci
E av sV tRc@. 13anrM
av nAlu sVvLyAi Emz
AlukELAw EcH nAlu mlkLilu
mAyi tRc@. 14EmzyH mkLi @m
cEAw EcANH av vLy
tRct.H Emz qwA tuk kwA
tANH vLy. 15anrM epkM
mA tuk av kEvlk
wiekAuAi tukeL sVM
ekAu epAtiu. 16anrM EmzR
pEyAgiA pkrNM av
Ai. kiM tvikM pAM
wM tM ekAH av niic@.
pAM wM pAnIyv}ipAwH pk
vyHAtANH.
10

viLkA
anrM av viLkAluAi.
tni sVM awic@ pri atieR
vwM tuM niic@. anrM av
pUM tukM emA@kM puxHpdL
L@M Ai. aetlAM oic@ EcH
17

oxNmAi. 18viLkAlinH Ru zAK


kAyi. vzLiluM m zAK
k vItM. 19oAErA zAKyiluM m puxHp
vItM Ayi. bdAMpUvu
EpAlu Q puxHpELAewAM emA@
kM puwM Ayi. 20viLkA
lieR ti nAlu pU wiyAyi
. avyM emA@kM puwm
bdAMpU EpAelyAyi. 21ti
eR oAErA vzLiniM puRew
m zAKk vItM ek Ru zAKk
Ayi. emA@kM puwm
meA pUvH, zAKk viLtiEnAw
Eciwi
etA@tAe}yAyi A
yi. 22viLkAluM pUM zAKkM
tiluAi okxNmAyi awic@
EcvctAyi. 23Q viLkAli
nAyi av }u viLkM niic@.
anrM av kikkM tM tni
i Ai. 24viLkAluM m@
sADnM AtinH av q}up
u pQH tM pEyAgic@.
EhAmDUpew yAgpIWM
av DUpyAgpIWmAi. kEvl
kwiekAAyi aAiytH .
yAgpIWM smcrilAyi. atinH
o m}M nILvuM o m}M vItiyM ru
m}M yrvuM Ayi. yAgpIWi
nAlu ekAukM Ayi. oAErA ml
yiluM oAErA ekAu vItM. ekAuk
yAgpIWEAwu EcH oxNmAi
yi. 26mwvuM qlA vzM ekAu
kM av sVMekAH epAtiu.
anrM av yAgpIWi @M sV
yM tRc@. 27yAgpIWinH av
ru sVvLyAi. yAgpIW
ieR vzM sVyH tAe}
yAyi vLy piwiic@. Q vLy
LANH yAgpIWM mA pEyAgi
tH. 28av kEvlkwiekAH tu
kAi atien sVM epAtiu.
29
anrM av vi aBiExk
eetlM Ai. vuM sQrBYM
mAy DUpM av niic @ . sug
eetlM AveR Ecvys
ricANH avnietlAM AiytH.
25

EhAmyAgieR yAgpIWM
anrM ebsEl kEvlk
wiekAH yAgpIWM Ai.
EhAmyAgi yAgpIWmAyi
atH. smcrilAyi aAi
ytH. au m}M nILvuM aum}M vIti
yM m m}M yrvuM. 2 yAgpIWieR
nAlu mlkLiluM av oAErA ekAuM
Ric@. oAErA ekAuM oAErA mlyi
EcH qlAM oxNmAi. yAgpIW
e av oAw ekAumwi. 3anrM
yAgpIWi pEyAgiE qlA p
krNM av oAw ekAuAi. w
L@M EkArikL@M pAL@M mri
kL@M tAlemlAM av Ai. 4an
rM av yAgpIWinH oAwekAH

38

97
a}ikAi. a}ik o vlyew
pilAyi. yAgpIWieR awi
yi pIWieR tAe}yAyi a}ik R
ic @ . atH yAgpIWieR vi
niM ptiver qiyi. 5 an
rM av oA vLyAi. yAg
pIWM mti tuk kwA
tAyi av. a}ikew nAlu ml
kLilumANH av vLy piwiictH.
6
anrM kEvlkwiekAH tuk
Ai. av atien oAw ekAu
epAtiu. 7tuk av yAgpIW
ieR vzLilu vLyLilUew
kwi. yAgpIWM mtitAyi
tuk. yAgpIWieR vz
AA av plkk pEyAgic@.
nYmAy o epiEpAel atu epA
yAyi.
8
av etAiyM atieR vwM oAw
ekAuAi. atinAyi OIk
ekAw oA@kAwik av pEyA
gic@. sELnwArieR kvAwi
<xyi sMbivA o Ec
vrAyi Q OIk.

viwArieR mM
anrM av mi @m tir
IlBii Ai. etvzH a
vAr nILm tirIlkLAAiytH.
En lin pEyAgicANH tirI
lkAiytH. 10etvze tirIl
keL tAuvA ptu kAlukAyi
. ptH oA@vwkLilAyi
Q kAluk RicitH. kAlukLiel
ekAkM tirIlukM evi
ekAuAiytAyi. 11vwvzH
a vAr nILm tirIlBiiy
Ayi. p kAlukM ptu
vwkM oAwekAuAiyi.
kAluk ekAk, tirIl
uk qiv eviekAuAiytA
yi.
12
mieR pwiARuvze tirI
lyHH pu vAr nILmAyi.
pkAlukM p vwkM Ayi
. kAlukew ekAkM tirIl
uM eviyilANH niicitH.
13
mieR ki}vzM pu
vAr nILmtAyi. mE
EvznkvAwM Q vzAyi. 14
vzH tirIlBiiyew nILM }r
vAryAyi. m kAlukM m v
wkM vzAyi. 15kvAw
ieR mRuvze tirIlBiiM
}r vAr nILM Ayi. vzM
m kAlukM m vwkM Ayi
. 16En lin ekAuAiytA
yi mi @m tirIlk.
17
oAwekAuAiytAyi kAluk
ew vwk. ekAkM tirIl
uM eviekAuAiytAyi.
kAlukew mw eviekAu
epAtii. me qlA kAluk
9

puRAwH 38:5-31

LiluM eviirIlukAyi
.
18
En linM-DU%-v lukM
pEyAgicAyi mieR Evz
nkvAwieR tirIl AiyitH.
ati pl pM iiwiic i
. tirIlyHH p vAr nILvuM
rr vAr yrvuM Ayi. mi
@m tirIlyew aEt yrmAyi
atinH. 19nAlu kAlukLiluM nAlH
oA@vwkLiluM tAiniiyi
av. kAlukLiel ekAk evi
yi AiyvyAyi. kAlukew
mwM tirIlukM eviekA
uAiyvyAyi. 20viwAr
ieR ikM mieR @m
tirIlk ikM oAu ekAu
AiyvyAyi.
21
viwArM, atAytH krARieR
wArM AA pEyAgic sADn
qeAeyAeNH q}utivyH A
EmAez ElvYErAw@ klic@. ahErAeR
punAy QTAmARinAyi pik
yAE mtl.
22
eydAvMzie rieR pu
nAy Qriyew punAy ebsEl
EmAez klic qlA sADnM Ai.
23
dAeR vMzie ahIsAmA
ieR punAy oehAlIyAbH aven
shAyic@. oehAlIyAbH smnAy
o pNiArM klAkArmAyi.
En linM nIl-DU%-v lu
kM ti av vidgHDnAyi
.
24
yEhAvyew
vili
Evi ru wilDikM sVM nkiyi
. (oQEdYAgik aLvsricAyi
iyitH.)
25
jnsMKYA kNewi e m}u
vnAkM wi mEmA w evi
sMBAvn ecyHt. (oQEdYAgik aLv
sric A yi tLtH . ) 26p
vySM ati EmElA@M puxA
erlAM qiei. ek A
yi 603,550 puxAM eLAH
o bIA evi q niri krM
ekAw. (oQEdYAgik kNsricH o
bIA, ar EzelAyi.) 27yEhAv
yew viliM Ru vwk
M tirIlkmAyi av mEm
A w evi pEyAgic@. oAErA
vwiM q}upu pQu vItM.
28
bAi a pQu eviypEyA
gic H ekAk, tirIluk,
kew evimw qivy
Ai.
29
pARr wilDikM oAwH yEhA
vyH nkei. 30sELnwAr
ieR kvAwiel vwAAnA
yi oAwH pEyAgicitH. yAg
pIWvuM oA}ikL@M yAgpIWiEl
pkrNM AvA oAwH pEyA
gic@. 31mi @m tirIlkew
vwkM kvAwiel tirIlkew

puRAwH 39:1-29

98

vwkM AvA oAwH pEyA


gic@. viwArieR ikM m
i @m tirIlkew ikM
oAwpEyAgicANH niictH.
puErAhitew vivO
yEhAvyew
vilH
puErAhitnAyi <x nw
vDriA
vivO
pNiA nIl-DU%-v luk
ekAuAi. yEhAv EmAezEyAw@ kli
c t sric H ahErA viv
OM avAi.

39

EPAdH
sVluM En linM nIl-DU%
-vluM pEyAgicH av EPA
dAi. 3(av sVM awic@pri
knM R tkiwkAi. anrM
tkiwk nIlukLAyi mRiecw
. qiv sVluk nIlDU%-v lukmAyi Ec pAki.
atH atividgHdnAy o pNiAr
mAM ecA k}iytAyi.)
4
EPAdi EtAyM av tyHc@
piwiic@. EPAdieR ru vzmA
yANH av a piwiictH. 5 EPA
dieR nweAyi o aryM av
enyHetw. EPAdiAiyEpA
elte sVluM En linM
nIl-DU%-vlukM ekAANv
AiytH . yEhAv EmAezEyAw
klicM aenyAyi.
6
EPAdi EgAEmdkl@k pNi
A sVvie@kLi piwiic@.
yi
AEylieR puAew Epk
av kl@kLi q}utivc@. 7an
rM av Q kl@k EPAdieR
EtAkLi piwiic@. yi AEyjn
teyi eedve oAiiA
tAyi r. atH yEhAv
EmAezEyAw@ klicEpAelteyAyi
.
2

nYAyviDimAc

anrM av nYAyviDimAc
Ai. EPAdiEREpAel vidgHD
krvitAvzYm pNiyAyi atH.
sVlukM En linM nIlDU%- vluM pEyAgicANtH A
iytH . 9nYAyviDimAc ptimwi
o smcr kIzymAi. atinH o
tiu nILvuM otiu vItiymA
yi. 10anrM pNiA mEnAhr
mAy nAlu nir r nYAyviDimA
cyi ptic@. dYniryi tA%mNi,
puxYrAgM, mANikYM qivyAyi.
11
rAM niryi mrtkM, nIlM, v*jM
qivyM. 12mAMniryi LMpc rM,
eevfUrYM, sugil H qivyM
13
nAlAM niryi pc l H , EgAEmdkM,
sUrYkAlH qivymAyi. av
eyl A M sVvie@kLilAyi
Ric i tH . 14yi
AEylieR pu
8

Aer Ri pu r nYAy
viDimAcyiluAyi. oAErA r
iEluM yi AEylieR puArielA
rAew Ep vItM m AEAel
q}utiyi.
15
nYAyviDimAc yH Evi pNi
A
ru sVclk Ai.
av o kyRuEpAel piric@ vci.
16
av ru sVvLyAi
nYAyviDimAcyew vzLi piwi
ic @ . mli aNiyA sVM
ekAu ru vie@M avAi.
17
nYAyviDimAcyew mlkLilu vL
yLi av sVcl ekA.
18
sVclkew mE a#M av
EtAkLiel vie@kLiluM ekA
. ruM av EPAdieR m
BAgvumAyM ekA. 19anrM av
rusVvLywiyAi nYAy
viDimAcyew m@ ru vzLiluM
piwiic@. EPAdinu etAwH mAc
yHiel arikilANtu piwiictH.
20
EPAdi mi EtAyew tAe}
yAyi ru sVvLy wi av
piwiic@. aryew etA@mkLi nw
eiEnAw EcANv. 21anrM av
o nIlnAw pEyAgicH nYAyviDimA
cyiel vLyeL EPAdieR vLy
mAyi bic@. aen nYAyviDi
mAc arEyAw vLer Eciri
kyM EPAdi EnH mRukiyiri
kyM ec@M. av en ecyHtetlAM
yEhAv EmAezyHu nkiy klnys
ricAyi.
puErAhit m@ vO
anrM av EPAdieR Emli
yAi. nIlNiyi niANv
AiytH . o vidgH D etA}ilALi
yANH aAiytH. 23av Emliyew
nwvi o dVArmiwkyM dVAri
@M o NixNM iiwii
kyM ecyHt. Emli kIRAtiriAnAyi
atH.
24
anrM av EnlinM nIlDU%-vluM pEyAgicH aiyew
tA}e vi mAtL} iEc
. 25anrM tMekAu mNikM
avAi, mNik aiyew tA}
e ariki mAtL}iwyilAyi
i. 26aiyew tA}e ariki i
lumAyi sVmNikM mAtL}M
wkl kiw. oAErA mAtL}iM
EzxM oAErA mNiyAyi. atH
yEhAv EmAezEyAw@ klictikArM
puErAhit <xAEvLyi DriA
aiyAyi.
27
ahErAM puAm vO
M vidgHDrAy pNiArAAi
ytH. En linekAANH Q A
y enyH t tH . 28av En lin
niniM o tlAvuM Ai. tEl
e@kM awivOM AvAM
av En lin pEyAgic@. 29an
22

99
rM En linM nIl-DU%-v
luM pEyAgicH av aryAi.
aryi pl pM iiwi
ic@. yEhAv EmAezEyAw klict
sricAyi atH.
30
anrM av vikirIwi
eniM Ai. tM ekAANv a
AiytH. av atiE Q vAk
q}utiiwiic@, yEhAvyH viM.
31
enie av o nIlnAwEyAw
bic@. anrM av nIlnAwey
tlAvi @M eki. yEhAv EmAez
EyAw klictsricAyi atH.
EmAez viwArM priEzADi
32
aen viwArieR, atA
ytH sELnwArieR, m}uv pNi
yM pUiyAyi. yEhAv EmAezEyAw@
kl i c t ikArmANH yi
AEylukA
EjAli pUiyAiytH. 33anrM av
EmAezyHH viwArM kANic@ ekAw
. av aven wArvuM atilu
sADnM kANic@. vLyM c
M pkM kAlukM vwkM qlAM
av av kANic@ ekAw. 34QR
yHi iEtAluekAuAiy mwi
wArM av avnH kANic@ ekAw.
En EtAluekAuAiy mwiwAr
vuM av aven kANic@. ativi
le kvAwM mw tirIlyM av
aven kANic@.
35
av EmAezey sAYepkM kANi
c@. epke tAini kAlukM
epkieR mwiyM av EmAezey
kANic @ . 36EmzyM atiEliri
ql A sADnM eedvinH ai
vizixHwavuM av EmAezey
kANic@. 37tM ekAuAiy viL
kAluM viLkM av kANic@. viL
i pEyAgi qyM mel A
sADnM av kANic @ ekAw.
38
sVyAgpIWM, aBiExkeetlM, sug
DUpM, wArvAwiel tirIl
qiveylAM av EmAezey kANic@.
39
oA@yAgpIWvuM oA@mRyM av kANi
c@. yAgpIWM tAu kAlukM kANi
c@. yAgpIWiel sADnM av
aven kANic@. etAiyM atinwiyilu
vwM av aven kANic@.
40
kAlukELAwM vwkELAwM wi m
ieR @mAyi tirIlk
av av kANic @ ekAw. m
ieR EvznkvAwM mRci tirI
lyM av kANic@. kyRukM wAr
ikM av kANic @ . viwA
ri, atAytH, sELnwAri
AyietlAM avrven kANic@.
41
vil <xiEA
puErAhit DriA vi vO
M av kANic@ekAw. puErAhi
tnAy ahErAM puAm vO
M aven kANic@. av puErAhi
tAnAyiriEA DriA
vOLANv.

puRAwH 39:30-40:17
42

yEhAv EmAezEyAw klicEpAel


teyANH yi AEyjnt Q EjAli
k m}uv ecyHttH. 43EmAez qlA pNi
kM sUHmmAyi priEzADic@. yEhAv
yew klnysric@teyANH qlAM
AiyirietH av ku. ati
nA EmAez aver a#hic@.

EmAez viwArM Api


anrM yEhAv EmAezEyAw@ pR
u, 2 dYmAsiel oAM tIy
tite viwArM aTvA sELn
wArM Apik. 3 sAYepkM vi
wAri vyHk. epke tir
IlekAH mwk. 4anrM Emz ekAu
vrik. EmzR vyHE sADn
atiE vyHk. viLkAluM wAr
i vyHk. viLk viLkAli
yTAAnLi vyH k. 5 DUpbli
sVyAgpIWM wAri vyH
k. sAYepki mi yAg
pIWM vyH k. anrM viwAr
ieR kvAwi tirIlyiwk.
6
EhAmyAgieR yAgpIWM vi
wArM aTvA sELnwArieR
kvAwi vyH k. 7 sELnwAr
iM yAgpIWimiwyi etAiv
yHk. etAiyi evM niRyHk. 8 m
i @M tirIlBii Apik.
anrM mE kvAwi tirI
lyiwk.
9
anrM aBiExkeetlM qwH
viwArvuM atilu vsHtM
aBiExkM ec@k. aEA aveylAM
mAM. EhAmyAgpIWvuM atilu
vsHtM aBiExkM ecyHt Ikri
k. 10EhAmyAgpIWvuM aBiExkM ec
@k. yAgpIWilu qlA vsHtLi
EluM aBiExkM nwk. aen nI
yAgpIWM vimAk. atH ativi
mAyiIM. 11anrM etAikM ati
eR vwM aBiExkM ecyHtH vimA
k.
12
ahErAenyM aveR puAer
yM viwArieR kvAwiEl
ekAuvrik. aver evi Lii
k. 13anrM ahErAen vivO
aNiyik. qiH aBiExk
eetlM tLicH mAk. aEA av
o puErAhitnAyiIM. 14anrM
aveR puAer vOLNiyik.
15
avew pitAvien aBiExkM ecyHt
EpAelte averyM aBiExkM
ecNM. anrM avM puErAhi
trAyi <x nwAM. ni aver
aBiExkM ecyHt k}iyEA av
puErAhitArAyiIM. vMkAlLi
m}uv vMzA puErAhitrAyiri
M.
16
EmAez yEhAvey asric @ .
yEhAv klicetlAM av ecyHt.
17
aen zriyAy smyte
viwArieR ApnM nw.

40

puRAwH 40:18-38

100

av QjipHtvitieR rAM vx
i dYmAsM oAM tIytiyAyi
atH. 18yEhAv pREpAel EmAez
wArM Apic@. dYM av vwk
Li@. anrM av vwkLi cM
@. anrM av a}ikM kAlukM
Ric@. 19atiEzxM EmAez vi
wAriE puREmy wArM @.
anrM av atiMEmlu mwi @.
yEhAvyew kl n ysric A Nv
etAe ecyHttH.
20
anrM EmAez krA qwH vi
epki vc@. epkiE kAlu
kvc@. pie epkiE awM
vc @ . 21wH EmAez viepkM
viwAri vc@. tirIl yTA
Anu iyiH atien sMric@.
aen yEhAv avEnAw@ klict
sricH av sAYepke tirIl
yH@ piivcH sMric@. 22pie
EmAez sELnwAri Emz ekAu
v vc@. viwArieR vw
vzANH av a vc t H . tirI
lyH u milANv atien vc t H .
23
piIwH av aM yEhAvyew
mi Emzyi vc@. yEhAvyew kln
ysricAyi av atu ecyHttH.
24
anrM EmAez viLkAelwH
sELnwArivc@. EmzyHu En
Ayi wArieR etvzANH
av viLkA vct.H 25pie, EmAez
yEhAvyH mi viLkAliE
viLk vc@. yEhAv av nkiy
klnysricAyi atH.
26
anrM EmAez sVyAgpIWM
sELnwAri vc@. tirIlyH
milANH yAgpIWi avntH vct.H
27
qiH av yAgpIWi sQrBY
m DUp kic @ . yEhAvyew
kl n ysric A yi atH . 28qiH
EmAez viwArieR kvAwi
tirIlyi@.
29
viwArieR kvAwi,
atAytH sELnwAri EmAez
EhAm yAgpIWM Apic@. pie av

atiE EhAmyAgM aic@. yEhA


vyHH DAnYbliyM av aic@.
aM yEhAvyew kl n ysric A
yi.
30
anrM EmAez, etAieywH yAg
pIWiM sELnwArimiwyi
vc @ . etAiyi ayA k}ukA
evM qwuvc @ . 31EmAezyM ah
ErAM ahErAeR puAM etAi
yi niANH eekkAluk k}ukA
evemwtH . 32sELnwAri
EvzicEAe}Ae av sVyM k}uki
v] iyAiyi. yAgpIWinw
E EpAyEA}uM av k}ukiyi.
aM yEhAvyew kl n ysric A
yi.
33
anrM EmAez, viwAri
@m minH @M tirIlk
i. mH av yAgpIWM vc@. m
ieR kvAwiluM tirIl i.
aen yEhAv niEzic EjAlik
eLAe EmAez pUiyAi.

yEhAvyew mhtVM
anrM sELnwAre o EmGM
v mwkyM viwAri yEhA
vyew mhtVM v niRykyM ecyHt.
35
EmGM v mwkyM yEhAvyew
mhtVM ati niRykyM ecyHtiti
nA EmAezyH sELnwAriEl
kwvA k}iiil.
36
EmGmANH jnH yA wA
sUcn nkiyitH. EmGM vi
wAriniyEA yi AEy
jntyH u puRewA smymAyi.
37
pE EmGM wAri tiyi
EA jn anukEpAlumAyil.
EmGM yMver av aviwview ti.
38
aen yEhAvyew EmGM pk m}u
v viwAri mkLi ti.
rAiyi EmGi o agHniyAyi.
aen yi AEyjn yA ec@
EA EmGM av kANAmA
yi.
34

101

ElvY
blikM v}ipAwkM
yEhAvyAy eedvM EmAezey viLicH
sELnwAri niekAH av
EnAw sMsAric @ . yEhAv pRu,
2
yi AEyjntEyAwH en pRyk+
niLilAeriluM yEhAvyH o v}i
pAwu ekAuvEA a niew
vLm] g LielAAyiriNM- o
pEvA ecriyAEwA EkAlAEwA yi
eAe.
3
orA teR kkAlikLi oien
EhAmyAgmAyikyAeNi
blim]gM yAetA RvumilA o kAL
yAyiriNM. ayA m]ge sE
LnwArieR vAtiEl ekAu
vrNM. aEA yEhAv v}ipAwH
sVIkric@ekA_M. 4m]ge ekAl@EA
ayA teR eek atieR tlyi
vciriNM. vYiey nA
ti tiPlmAyANH yEhAv
EhAmyAgM sVIkritH.
5
yEhAvyew mivc @ te
ayA kALiey ekAlNM. anrM
puErAhitArAy ahErAeR puA
atieR rM sELnwArieR
kvAwinw yAgpIWiEl
ekAuvrikyM a yAgpIWiluM
ati iluM tLikyM EvNM. 6 pu
ErAhit m]gieR EtAlurikyM
m]ge kxNLAyi mRikyM EvNM.
7
puErAhitArAy ahErAeR puA
yAgpIWi tI @kyM atiE
viR awkyM EvNM. 8 puErAhitA
rAy ahErAeR puA mAMsxN
(tlyM ekA}uM) yAgpIWiel
tIyi awiy viRkiE vyHNM.
9
puErAhit evM pEyAgicH
m]g
ieR kAlukM rBAgM k}u
kNM. anrM m]gieR BAg m}u
vM puErAhit yAgpIWi EhAmi
NM. etA EhAmyAgmANH, agHniyi
lUewy bli. atieR gM yEhA
vey sAdii.
10
orA o ecriyAwienEyA EkAlA
wienEyA EhAmyAgmAyi aiev
i o RvumilA m]gmAyiri
NM atH . 11yEhAvyHmi yAg
pIWieR vwvzvc H EvNM
ayA m]ge ekAlA. anrM puErA
hitArAy ahErAeR puA ati
eR rM yAgpIWiluM atieR i
luM tLiNM. 12anrM puErAhit m]g
e kxNLANM. puErAhit
kxN (tlyM EmdSM) yAgpIW
iel tIyiliiri viRkiE vyH

NM. 13m]gieR kAlukM rBAg


M puErAhit evM pEyAgic@
k}ukNM. anrM puErAhit m]gi
eR qlA BAgM bliyiNM.
m]ge av yAgpIWivc@ EhAmi
NM. agHniyilUew n o EhAm
yAgmANtH. atieR gM eedve
sAdiiM.
14
orA o piey EhAmyAgmAyi
yEhAvyH nevi pi
o ecAliEyA o AviEA
yiriNM. 15puErAhit v}ipAw
vsHtvien yAgpIWiEl ekAu
vrNM. ayA atieR tl pRiecwH
atien yAgpIWi EhAmiNM.
piyew rM yAgpIWieR vz
LiElH o}uNM. 16puErAhit pi
yew asiyM vlukM pRiec
wH yAgpIWieR ki}vzEH
qRiyNM. yAgpIWini cArmiw
tH aviewyANH. 17anrM puErAhi
t piey ciRkLi piwicH piL
NM. qiluM av piey ru
kxNmAtH. yAgpIWiel tIyi
iri viRkiEvcH puErAhit
piey EhAmiNM. atH agH n iyi
lUew nw EhAmyAgmANH. atieR
gM eedve sAdiiM.
DAnYbli
orA yEhAvyAy eedvinH DAnY
bli aievi atH vuM
EnmAvH yiriNM. ayA ati
E q o}ikyM iriM vitRu
kyM EvNM. 2 anrM av atH puErA
hitArAy ahErAeR puAewy
wE ekAuvrNM. qyM iri
vumi EnmAvH ayA o eek
niRey qwNM. qiH puErAhit
sHmArkmAyi mAvH yAgpIWiEliH
EhAmiNM. agHniyilUewy bli
yew gM eedve sAdiiM.
3
micM v DAnYM ahErAM puA
M avkAzetANH. agHniyilUew
nw Q v}ipAwH yEhAvyH vLer
vimANH.

emAric DAnYbli
orA emAric DAnYM bliyi
EA atH EnmAvH qyi }cH
puLiiA aEmA q Emelo}ic
awEyA yiriNM. 5vRciyi emAri
c DAnYbliyANH ov net
i aM puLicmAvu EcAet mAvuM
qyM }uc@AiytAvNM. 6 ni
4

ElvY 2:7-3:17

102

atien kxNLAi atiE q


o}ik. aetA DAnYbliyANH. 7 vR
ciyi emAric DAnYbliyANH ni
aieti atH EnmAvuM
qyM EctAvNM.
8
Q sADneLl A M Ec DAnY
bli ni yEhAvyew mi ekA
uvrik. atH puErAhiten l i
kyM av atH yAgpIWi vyH
kyM EvNM. 9 anrM puErAhit v}i
pAw DAnYiniH o BAgM qwH
sHmArkbliyAyi yAgpIWi ai
NM. agHniyilUewy bliyew
gM yEhAvey sAdiiM. 10micM
v v}ipAwDAnYM ahErAM puA
M tANH. agHniyilUew yEhAv
yH n Q bli ativimA
.
11
puLimAvuEc DAnYbli ori
luM yEhAvyH smitH. ni
puLimAEvA EtEnA EhAmyAgmAyi yEhA
vyH smitH . 12dYviLevw
ini v}ipAew nilyi, puLi
mAEvA EtEnA yEhAvyH smi
EA sugM mkLiElu vr
viDM av yAgpIWiE EhAmitH.
13
ni ekAuv v}ipAwDAnY
LielAe EciriNM. ni
n v}ipAwDAnYi eedvi
eR krARieR EcvA mRtH.
niew qlA v}ipAwiluM Eci
riNM.
dYviLevwini
DAnYbli
14
dYviLevwiel
DAnYbli
ni yEhAvyH ekAuvEA
kti awi DAnYmNik tIyi vRu
ewiriNM. dYviLevwini
niL@ew DAnYbliyAyirimitH.
15
niLti qyM irivuM Ec
NM. aetA DAnYbliyANH. 16DAnYm
NikM atilu qyM irivuM
puErAhit RecwH sHmArkbli
yAyi EhAmiNM. atH agHniyilUew
yEhAvyH bliyANH.
smADAnblik
orA o v}ipAwH smADAnbli
yAyi nEA m]gM ENA
epEA yiriAM. pE yAetA R
vuM m] g iAyiritH . 2 ayA
m]gieR tlyi eekvcH sELn
wArieR kvAwivcH atien
ekAl N M. anrM puErAhitArAy
ahErAeR puA rM yAgpIWi
luM ati@M tLiNM. 3agHniyilU
ew yEhAvyH n o bliyA
smADAnbli. m]gieR rikAvy
vLiluM ati ilum ekA}uH
puErAhit aiNM. 4v}i pAwkA
r ru v]kM avyew pii tA}
Epziyew smIpm, avey
epAtiy ekA}uM smiNM. kr

LieR ekA}u BAgvuM ayA smi


NM. v]kELAewAM ayA a Ev
epwNM. 5anrM ahErAeR pu
A ekA}uH yAgpIWiElu agHni
yiel viRkiEvc H EhAmiNM.
agH n iyilUewy v}ipAwieR
gM yEhAvey sAdii.
6
orA o ecriyAwienEyA EkAlA
wienEyA yEhAvyH smADAnbli
yAyi aiEA aetA NAEwA
epAEwA yiriAM. pE atH
yAetA RvumtAyiritH. 7av
o AwienyA v}ipAwAyi ai
eti atien yEhAvyew ti
mi ekAuvrNM. 8 sELnwAr
ieR mivcH m]gieR tl
yi eekvcH atien vDiNM. an
rM ahErAeR puErAhitArAy pu
A m]gieR remwH yAgpIWi
luM atieR iluM tLiNM. 9 ayA
smADAnbliyew o BAgM agHniyilU
ew yEhAvyH v}ipAwAyi nkNM.
ayA ekA}uH, vAliel m}uv ekA}u
H, m]gieR rAvyvLiluM ati
eR ilumu ekA}uH m}uvM bli
yiNM. ayA atieR vAlH ne
liEnAwEc mRiecwNM. 10ayA
ru v]kM atieR tA}e piEp
zikeL epAtiy ekA}uM smi
NM. krLieR ekA}u BAgvuM ayA
aiNM. v] kELAewAM aM
ayA EvepwNM 11anrM puErA
hit BNbliyAyi av yAgpIW
ivc H EhAmiNM. agH n iyilUew
yEhAvyH n v}ipAwH NH smA
DAnbli.

EkAlAwH o smADAnbliyAyiH
EkAlAwH blim]gemi ayA ati
en yEhAvyew mi ekAuvrNM.
13
ayA wieR tlyi teR eekv
c@ekAH sELnwArieR mi
vcH atien ekAlNM. anrM ahErA
eR pu rM qwH yAgpIWiluM
atieR iluM tLiNM. 14smADAn
bliyew o BAgM ayA agHniyilUew
yEhAvyH bliyAyi nkNM. m]gi
eR rikBAgEmluM ati
iluM ekA}uH ayA aiNM.
15
ayA ru v]kM tAe} piiel
Epzi smIpM atien epAtiy ekA
}uM aiNM. krLieR ekA}u
BAgM ayA aiNM. v]kELA
ewAM ayA av EvepwNM.
16
anrM puErAhit BNbliyAyi
avey yAgpIWi EhAmiNM.
agHniyilUew n o bliyANH
smADAnbli. atieR gM yEhAv
ey sAdii. atieR nl BAg
yEhAvyHtA. 17niew
qlA tlmRkm irmAy niymmA
NitH. qview jIvicAluM ni ori
luM rEmA ekA}uEA BitH.
12

103
yAcC
H ik pApi v}ipAwH
yEhAv EmAezEyAw sMsAric @ .
yEhAv pRu, 2yi AEyjnt
EyAwH en pRyk+ orA yAcHCik
mAyi pApM ecyHevirie. yEhA
v aet pRi@ kArY
ayA ecyHtA, ni pRy sMg
tik ayA ecNM+
3
jneL pApieR aprADM ec
iMviDM, aBixinAeyA puErAhi
t o vI}Hc viyA puErAhit
teR pApinH yEhAvyH o v}i
pAwiNM. yAetA RvumilA o
kALiey puErAhit v}ipAwu nk
NM. o pApbli qnilyHH ayA
kALiey yEhAvyH smiNM.
4
aBixinAy puErAhit yEhAv
yew milu sELnwArieR
kvAwiElH kALey ekAuvrNM.
teR eek kALyew tlyivcH ayA
yEhAvyew siDiyi kALey
ekAlNM. 5anrM aBixinAy puErA
hit ER remwH sELnwA
riEl EpAkNM. 6 puErAhit vir
ri mi }u tvN yEhAvyew
ativilieR tirIlyH
mi tLiNM. 7 yEhAvyew siDi
yi, sELnwArilu DUpyAg
pIWieR mlkLiluM Rc @ rM
ayA tLiNM. sELnwArieR
kvAwilu EhAmyAgpIWieR
vi ayA kALyew rM m}uvM
o}iNM. 8 pApbliyH kALyew m}u
v ekA}uM ayA qwNM. ri
kAvyvLiEluM avyH ilum
ekA}u m}uv ayA qwNM. 9ru
v]kM piiel puRMEpziwH ati
en epAtiu ni ekA}uM EzK
riNM. krLieR ekA}u BAgvuM
qwNM. v]kELAewAM av a
mANM. 10smADAnbliyew kALyi
ni v}ipAwH qEpAel EvNM
puErAhit Q BAg aiA.
EhAmyAgpIWiEvc@ EvNM puErA
hit m]gieR BAg bliyi
A. 11-12pE puErAhit kALyew
etAli, tl, kAluk qivyiel m}u
v mAMsvuM rBAgM cANkvuM
puRE ekAuvrNM. pALyi
puRH cArM ekAiEw EtYk
lH puErAhit sADn kL
yNM. puErAhit aetlAM viRkiE
liH EhAmiNM. cArmiwiw EvNM
kALey dhiiA.
13
yi AEyjnt m}uv mn+pUvm
lAet pApM ecyHetvrAM. ecet
yEhAv klic kArY av ec
yHtiAkAM. aen sMBvicA av
et@kArAyiriM. 14 pApei
EbADvAArAEA av rAjYi
m}uvM Evi o kALiey pApb
liyAyi aiNM. kALey av sE
LnwAriEl ekAuvrNM. 15jn
ew mA tew eekk kALyew

ElvY 4:1-30

tlyivcH yEhAvyew mi ni
EA orA yEhAvyew siDi
yivcH kALey ekAlNM. 16anrM
aBixinAy puErAhit kALyew
ER rM sELnwAriEl ekA
uEpAkNM. 17puErAhit teR vir
ri mi yEhAvyew mi tir
IlyH mi tLiNM. 18anrM
puErAhit yEhAvyew siDiyi
sELnwArilu yAgpIWieR
mlkLi ER rM o}iNM. m}uv
rvuM puErAhit sELnwAri
eR EvznkvAwilu EhAmyAg
pIWieR vi o}iNM. 19anrM
puErAhit m]gieR m}uv ekA}u
emwH yAgpIWi EhAmiNM.
20
pApbliyew kALey ai
EpAel EvNM puErAhit Q BAg
aiA. aen puErAhit jn
eL pApvimrAM. yi AEy jnt
EyAwH eedvM mikyM ec@M. 21puErA
hit Q kALey pALyi puRE
ekAuv dhiiNM. dYe
kALey EpAel te EvNM M.
atH smhi m}uv Eviy
pApbliyANH.
22
o BrNkAvH yAcHCikmAyi
eedvmAy yEhAv viliyiri o
kArYM ec@kyM av}i pApM ec
yHtevM vriki ayA et@kArnA
yiriM. 23teR pApei EbADvA
nAyA ayA yAetA RvumilA
orAwien ekAuvrNM. atAyiriM
aveR v}ipAwH. 24yEhAvyew mi
EhAmyAgmi lvcH BrNA
Dip wieR tlyi eekvyHkyM
atien ekAl@kyM EvNM. wH o
25
pApbliyAyiriM.
puErAhit
pApbliyew rM teR virekAH
qwkyM atH EhAmyAgpIWieR
ekAukLi pur@kyM EvNM. micm
rM puErAhit yAgpIWieR v
i o}iNM. 26wieR m}uv ekA}u
M puErAhit yAgpIWi EhAmi
NM. smADAnbliyew ekA}u bli
aicEpAel M ayA EhAmi
NM. aen puErAhit BrNADi
pen IkriM. eedvM BrNADip
EnAw epARukyM ec@M.
27
sADArNArielArA
yAcHCik
mAyi o pApM ecyHtA, aeli
yEhAv viliy o kArYM ecyHtA,
teR pApMekAH aprADiyANyA.
28
teR pApei EbADvAnA
EA ayA o Rvumil A o
epAwien ekAuvrNM. atAyiriM
ayAew pApbli. teR pApi
AyimAyi av wien n
kNM. 29EhAmyAgpIWi mivcH
av wieR tlyi eekvc@ekAH
atien vDiNM. 30anrM puErAhi
t wieR rM teR eekvirli
qwH yAgpIWieR ekAukLi
purNM. anrM micm rM puErA

ElvY 4:31-5:18

104

hit yAgpIWieR vi o}i


NM. 31wieR ekA}u m}uvM puErA
hit smADAnbliyi aic
EpAel aiNM. yEhAvyH o
sQrBYmAyi atH yAgpIWi EhAmi
NM. aen puErAhit ayAeL
IkriM. eedvM avEnAwH mi
kyM ec@M.
32
o AwienyANH ayA teR
pApbliAyi ekAuveti o
RvumilA epAwien EvNM
ekAuvrA. 33ayA teR eekk
m]gieR tlyi vyHkyM EhAmyA
gm]ge ekAiwvcH atien pAp
bliyAyi vDikyM EvNM. 34pAp
bliyew ri ER qwH puErA
hit teR virluekAH EhAmyAg
pIWieR mlkLi purNM. A
wieR micm rM m}uv yAgpIW
ieR vi o}iNM. 35smADAn
bliyew AwieR ekA}uH ai
c EpAel
EvNM puErAhit Q
AwieRyM ekA}uH aiA.
agHniyilUew yEhAvyH mE bli
yM nEAel puErAhit yAgpIW
i a EhAmikyM EvNM. aen
puErAhit ayAeL ayAew pAp
iniM IkriM. eedvM ayA
ELAw epARukyM ec@M.
pltrM yAcC
H ikpAp
orA o mRiyiH EkkEyA
m@vErAw@ pREy ciletAe kA
kEyA EkkEyA ecyHEtAM. tA
kEtA EkEtA pRyAtiA ayA
pApM ec@kyAyiriM. 2orA a
mAy ciltien sH p ziec vrAM.
aetA Niy m]gieR m]tEdhEmA
am] g ieR m] t EdhEmA kAM.
arM avsHtvien tA sHp
zic@ qyA tiricRiA, ayA
teR pApA aprADiyA. 3orA
eL anA aEnkM vsHt
H. meArALiniM A rM
vsHteL orA aRiyAet sHpziec
vrAM. mxY tA amAy
qienEyA sHpzic@ qRiA
ayA ArnAyiriM. 4aTvA nl
tAeNiluM tIytAeNiluM ov ep
eH o tijH{eyw q vrAM.
jn pl trilu vAgHdAn
ElAcn wAet ecARuH . orA
aremA vAgHdAnM nwkyM a
mRkyMecAM. ayA vAgHdAn
ei oAEA a pAliAti
pApM ayAAM. 5 atinA
orA rM et@k ecyHtA ayA
M @pREyH. 6 ayA teR
etinH yEhAvyH aprADbli nw
NM. ayA o epecriyAwien
EyA epEkAlAwienEyA pApbliA
yi ekAuvrNM. anrM puErAhit
ayAeL ayAew pApLiniM
IkriA k ecNM.

ayAH yEhAvyH o A
wien ekAuvrA k}ivieli pk
rM ru ecAlikeLEyA ru Avi
ueLEyA ekAuvA mti. atA
yiriM ayAew aprADbli. o
pi pApbliM mEtH EhAmbliM
tAyiriM. 8ayA avey puErAhi
ten liNM. puErAhit dYM o
piey pApbli aiM. puErA
hit atieR tl k}uiniM pRi
ecwM. pE puErAhit piey
rAyi piLkyil . 9puErAhit
pApbliyew rM yAgpIWieR
vz tLiNM. micm rM yAgpIW
ieR viluM o}iNM. atANH pAp
bli. 10anrM EhAmbliyew niym
LsricH puErAhit rAme pi
EyyM bliyiNM. aen puErA
hit ayAeL teR pApiniM
IkriM. eedvM ayAELAw mik
yM ec@M.
11
ru ecAlikeLEyA ru Avi
ueLEyA ekAuvrA k}iyA
v q@EkA EnmAvu ekAuvr
NM. atAyiriM ayAew pApbli.
aetA pApbliyAytinA ati
ayA qEyA iriEmA EcA
pAwil. 1 2ayA mAvH puErAhiten li
NM. puErAhit atiniM o eek
mAvH qwNM. aetA sHmArkbliyA
yiriM. atH agHniyilUew yEhAvyH
n o bliyAyiriM. aetA
pApbliyAyiriM. 13aen puErAhi
t ayAeL nAM. eedvM ayAELAw
mikyM ec@M. micMv DAnYM
puErAhittANH, DAnYbliEpAel
te.
14
yEhAv
EmAezEyAw
pRu,
15
yEhAvyH vimAy tieliluM
orA yAcHCikmAyi pApM ecyHtev
vrAM. aEA ayA o Rvumi
lA orANAwien ekAuvrNM. atA
yiriM ayAew pApi Ay
iM. oQEdYAgik mAnd$msricH*
ni NAwi vil niyiNM.
16
vimAyvey sMbic H tA
ecyHt pApH ayA AyiM
ecNM. vAgHdAnM ecyHt sADn
atieR mlYieR aielA i
ayA nkNM. ayA pNM puErA
hiten l iNM. aen aprAD
bliyiel NAwilUew puErAhit
ayAeL pApiniM IkriM.
eedvM ayAELAw mikyM ec@M.
17
aet yEhAv viliyi@
v]ik ecyHtH pApM ec@ orA
aEti EbADvAnAENA q zHn
ml. ayA et@kAr teyANH. teR
pApinH ayA rvAdiyAEy pU.
18
o RvumilA orANAwien ayA
puErAhiteRywE ekAuvrNM.
oQEdYAgik mAnd$M viEz sEL
nwAriElA eedvAlyiElA pEyA
gic oQEdYAgik aLvH.

105
wAyiriM ayAew aprADbli.
aen aRiyAet ecyHt eti niM
puErAhit ayAeL IkriM. eedvM
ayAELAw epARukyM ec@M. 19teR
pApeRic H avnH aRiviel i
EpAluM, ayA et@kArnANH. atinA
ayA yEhAvyH aprADbli a
iNM.
m@ pAp aprADblik
yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 Q
pRy pAp ec@k v}i o
mxY yEhAvEyAw et@ecyH t
q vrAM+ meArAEvi ayA sU
i cil sADnew Epri
orA kM pRyk, aTvA tA sVIk
ric niEpei N pRyk,
qeiluM EmAxHwik, meArAeL vi
3
k,
nxHwe o sADnM ki
kiiyi@M aEti N pRyk, vAgHdA
nM ec@kyM qiH pAliAtirik
yM ec@k, m@ et@k ec@k. 4ti
EletiluM orA ecyHtA ayA pAp
ieR aprADi yiriM. ayA
tA EmAxHwic tiriek ekAuvrNM,
viecw tiric@ ekAwNM, meA
rA sUiA ekAwtH qwi@
ei atH, kukiiyi@M aEti
kM pRmAytH, aTvA 5 kstYM
ec@k wiyetmAke ayA
ati m}uvvilyM nkNM. ati
eR mlYieR aielAi
av nkNM. yTA wmyHu te
pNM nkNM. aprADbli ai
aEtdivsM te av aen
ecNM.
6
ayA o aprADbli puErAhi
t nkNM. atH ipiniM
etrew yAetA RvumilA o
NAwH yiriNM. puErAhit ni
yi kyH tAyiriNM wH .
atH yEhAvyH aprADbliyAyi
riM. 7anrM puErAhit yEhAv
yew mi ecH ayAeL pApi
niM IkriA k ec@M.
aprADiyAyiIvA tvM av
ecyH t i@ kArYL@M eedvM
epARuM.

EhAmyAg
yEhAv EmAezEyAw pRu, 9ah
ErAEnAwM puAErAwM Q kln pR
yk+ EhAmyAgieR niymM tANH.
rAi m}uv BAtM ver blivsHt
yAgpIWiel awi riNM. yAg
pIWiel agHni qriuekAu te
yiriNM. 10puErAhit teR lin
Emli DriNM. lin awivOvuM
ayA zrIri DriNM. yAgpIW
i blivsHt qriu tIEA
avEzxi cArM puErAhit qw
NM. Q cArM puErAhit yAgpIW
ieR vziwNM. 11anrM puErA
hit teR vO mAi m@ vO
8

ElvY 5:19-6:22

DriNM. anrM av cArM


qwH pALyi puRH o EtYk
lH ekAukLyNM. 12pE yAg
pIWiel tI aNyAtiriNM. a
ek@EpAkA avditH. qM BA
ti puErAhit yAgpIWi
viR kikyM EhAmyAgM o
kyM ecNM. smADAnbliyew
ekA}uH ayA EhAmiNM. 13yAgpIW
iel tI kieAiriNM. atH aN
ytH.
DAnYblik
DAnYbliyew niymM tANH+ ah
ErAeR puA atH yAgpIWi
mi yEhAvyewywE ekAu
vrNM. 15DAnYbliyiniH puErAhi
t o eek niRey En DAnYM qw
NM. qyM irivuM DAnYbli
yi EciriNM. puErAhit DAnY
bliyAgpIWi EhAmiNM. a
yEhAvyH o sHmArkyAgmAyiri
M. atieR gM yEhAvey sAdi
ikyM ec@M.
16
avEzxi DAnYbli ahErA
M puAM BiNM. puLi Ec
Aet Aiy otrM amANH DAnY
bliyHtH. vilvcH puErA
hitA a BiNM. sELnwA
ri @m mvc@EvNM av
r BivA. 17DAnYbli puLiu
Ec pAkewvA pAwil. agHni
yilUew qni n Q v}ipAwi
puErAhitew pAyiANH {Ani t
tH . pApbliyM aprADbliyM
EpAel ativimANitH . 18ahErA
eR ql A puAM agH n iyilUew
yEhAvyH n Q v}ipAwH Bi
NM. niew tlmRkLilUew nilni
o nitYniymmANitH. Q v}ipA
wvsHteL sHpziEpAluM o
ven vinAM.
14

puErAhitew DAnYbli
yEhAv EmAezEyAwu pRu, 20ah
ErAM puAM yEhAvyH ekAu
vEr v}ipAwANitH. ahErAen mhApu
ErAhitnAyi aBiExkM ec@ divsM
te avri ecNM. nitYv}ipAwi
EnAewAM DAnYbliH av w}i
EnmAvu ekAuvrNM. BAti
atieR ptiyM bAi pti sAyA
hH n ilumAyi EvNM aivA.
21
EnmAvH qEc }cH vRci
yiliH vRuewNM. atH pAkmAyAlu
w akE ekAuvrNM. v}ipAwH
kxNLAi EvNM ekAuvrA. ati
eR gM yEhAvey sAdiiM.
22
ahErAeR pigAmikLiniM
ahErAeR AnE etrew
ew puErAhit EvNM Q bli
aiA. Q cM qAlvuM wM.
DAnYbli pUmAyM EhAmic@ EvNM
19

ElvY 6:23-7:21

106

23

aiA. puErAhiteR oAErA DAnY


bliyM pUmAyM dhiciriNM. atH
titH.

pApbliyew niymM
yEhAv EmAezEyAw pRu, ah
ErAEnAwM puAErAwM en pRyk+
pApbliyew niymM tA, yEhA
vyH mi EhAmyAgm]ge ekAl@
iwvc@te pApbli m]ge
yM ekAl @ k. aEtvuM vimANH .
26
pApbli ai puErAhit
a BiNM. pE o vil
vcH atAytH sELnwArieR
@m mvcu mAEm av a
BiAvU. 27pApbliyew mAMsi
sHpzi vYiEyA vsHtEvA vi
mAyiI.
tLiyH rill e miluM o
veR vOi vINA niLtH o
vilvc@ k}ukNM. 28o m
klilANH pApbli Evviceti
pAM wc@kLyNM. oA@pAilANH
Evviceti a EtcH evi
k}ukNM.
29
puErAhiteR wMbie
puxM pApbli BiAM. atH
vLer vimANH. 30pE pApbli
yew rM sELnwAriEl ekA
uEpAyi jneL IkriA vi
lH pEyAgici@ei pAp
bli BitH. atH tIyi dhii
NM.
24

aprADbli
aprADbliyew niym tA
+ tH ativimA. 2EhAm
yAgm]e ekA aEtl te
puErAhit aprADblim] g eyM
ekAlNM. aprADblim]gieR rM
puErAhit yAgpIWi @M tLi
NM.
3
aprADblim]gieR m}uv ekA
}uM puErAhit bliyiNM. ekA
}u vAluM rikAvyveL epA
tiy ekA}uM ayA aiNM.
4
ru v]kM qwi atien epAti
y ekA}uM puErAhit aiNM.
krLieR ekA}u BAgvuM av a
iNM. v]EyAewAM aM puErAhi
t mAiyiriNM. 5 sADneLlAM
puErAhit yAgpIWi EhAmiNM.
atH agHniyilUew yEhAvyH n
o v}ipAwANH. aetA aprADbli
yANH.
6
puErAhiteR wMbiel
puxM aprADbliyiniM Bi
AM. atH ativimAyekAH o
viliE BiAvU. 7 aprA
Dbli pApbliEpAel teyANH.
v}ipAwkM oEr niymmANH. bli
kM nw puErAhitnH atieR

mAMsM hAri lBiM. 8 bli nw


puErAhit EhAmyAgini
EtAluM lBiM. 9qlA DAnYbli
DAnYvuM a nw puErAhi
ttANH. awi ewEtA vR
ciyi epAriecwEtA y DAnY
blik puErAhit lBiM. 10DAnY
bli ahErAeR puAtANH.
atH NiyEtA q kliyEtA
q vYtYAsmil. BNM m}uv
ahErAeR puA pvecwM.

smADAnbli
orA yEhAvyHi smADAn
bliyew niymM tANH+ 12ayA teR
ni kwiiA smADAnbli
ekAuvrNM. ni kwiivA
bliymAyi vv q Ec
puLiilA avuM q Ec puLi
ilA awkL@M q EcH En
mAvi Aiy awkL@M ekAuvrNM.
13
eedvi ni pRyA ov a
i v}ipAwANH smADAnbli.
v}ipAwiEnAewAM ayA puLiic
mAvuekAu aM wi v}ipAwAyi
ekAuvrNM. 14Q aLi oerM
smADAnbliyew rM tLic puErAhi
tnH avkAzetANH. 15smADAnbli
yew mAMsM atH aiew divsM
te BiEtANH. eedvinH ni
kwiiA o mAmAyANH orA
Q bli aitH. pE piE
BAtiEl mAMsM o@M avEzxi
tH.
16
eedvinH o sAnM smiNM
q ekAumAM orA o smADAn
bli aic@ev vrAM. cilEA
a eedvi o EtYk Ency
mAyiriM. aeneyi bli atH
ai divsM te BiNM.
qeiluM avEzxiei a
piE rAviel BiNM. 17pE bli
mAMsMmAM divsvuM micmiriei
a dhiic@ kLyNM. 18orA tA
nwiy smADAnbliyew mAMsM
mAMdivsM Bievi eedvM
ayALi sxHwnl. aveR bli
yEhAv kNAkyil. bli amA
vukyM ec@M. ayA mAMsill
emiluM Bic@ q vriki teR
pApinH ayA rvAdiyAyiriM.
19
amAyetieliluM sHpzic
mAMsM jn BitH . av
mAMsM agHniyi dhiiNM. iy
veAe smADAnbli yini
mAMsM BiAM. 20pE anAy
orA yEhAvyHvkAze smADAn
bliyini mAMsM Bic A
ayA teR kiwyiniM
EvepwewNM.
21
mxYrAElA am] g LAElA
aeli evRue vsHvinAElA
amAe qieliluM orA
11

107
sH p zic A ayA anAM.
yEhAvyHie smADAnbliy
ew mAMsM ayA Bic A ayAeL
teR jnLini EvepwNM.
22
yEhAv EmAezEyAw@ pRu, 23yi
AEyjntEyAw pRyk+ p
ewEyA ecriyAwieREyA EkAlAwieR
EyA ekA}uH ni BitH. 24sVyM
cEtA m@ m]g ekAEtA y
etiluM m]gieR ekA}uH ni
pEyAgiAM. pE atH oriluM ti
tH. 25agHniyilUew yEhAvyH sm
ie o m]gini ekA}uH
eriluM Bic A ayA teR
smhiniM puRAewNM.
26
ni qview tAmsic A luM o
piyEwyM m]giERyM rM Bi
tH. 27orA rM k}icA ayAeL
smhiniM puRANM.

nIrAjnANM
yEhAv EmAezEyAw pRu, 29yi
AEyjntEyAwH en pRyk+
orA yEhAvyH smADAnbliyi
A vevi bliyew o
BAgM yEhAvyH v}ipAwAyi ekAu
vrNM. 30a yEhAvyH agHniyilU
ew nkNM. ayA teRte eekk
Li v}ipAwH ekAuvrNM. m]gi
eR ekA}uM enuM ayA puErA
hien liNM. enH yEhAvyew
mi yiANiNM. atANH
nIrAjnANM. 31anrM puErAhit
yAgpIWivcH ekA}uH dhiiNM.
pE m]gieR enH ahErAM pu
AM avkAzetANH. 32smADAnb
liyew m]gieR vlwyM ni
puErAhit nkNM. 33smADAnbli
yew rvuM ekA}uM ai puErA
hitnANH vlwyew avkAzM. 34y
EhAvyAy {A yi AEyjntyew
smADAnblim] g ieR vlwyM
nIrAjnANbliyew m] g ieR
enuM qw. qiH {AntH ah
ErAM puAmAyi n. yi A
Eyjnt qAlM Q cM as
riNM.
35
ahErAM puAM yEhAvyH
agH n iyilUew nkiy v}ipAwieR
pAyi@ nkiytANtH. yEhAvyew
puErAhitArAyi viEAe}A
e ahErAM puAM bliyew
p lBiM.36puErAhiter etre
wEAe BAgM puErAhit
nkNem yEhAv yi AEyjnt
EyAw@ klici. jn pH q
EM puErAhit nkNM.
37
aetlAmANH EhAmyAgM, DAnYbli,
aprADbli, smADAnbli, puErAhit
ew etrewH qivyew niym
. 38yEhAv sInAyipv t i
vcANH EmAezyHH klnk nki
ytH. sInAyi mmiyi yEhAvyH
28

ElvY 7:22-8:16

v}ipAwk ekAuvrA av yi A
Ey jntEyAw klic divsM te
yANH Q niymM nkiytH.
EmAez puErAhiter tARA
yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 ah
ErAenyM aveR puAeryM
vO, aBiExkeetlM, pApbli
yew kAL, rH NAwk, wyi puLi
ilA aM qivEyAewAM ekAu
vrik. 3anrM jneL m}uv sE
LnwArieR kvAwi viLic@
@k. 4 EmAez, yEhAvyew klny
sric@. jn sELnwArieR
kvAwi owi. 5 aEA EmAez
avErAw@ pRu, yEhAv ecA
jH{ApictH tANH.
6
anrM EmAez ahErAenyM av
eR puAeryM ekAuv. anrM
EmAez aver evMekAu k}uki.
7
qiH enyHtAyM EmAez ahErAen
DriikyM ar av@M mRu
kyM ecyHt. anrM EmAez Emli
ahErAen Driic @ . awtAyi
EPAdM Driic@. qiH mEnAh rmAy
aryM ahErA ekieAw.
aen EmAez ahErAen EPAdH aNi
yic@. 8nYAyviDimAcyM EmAez ah
ErAen Driic@. qiv QRImM I
mM nYAyviDimAcyew kIzyili@.
9
EmAez tlAvH ahErAeR tlyilNi
yikyM ecyHt. tlAvieR mi
sVenivuM EmAez cAi. vi
kirIwmANH eniM. yEhAv klic
EpAel teyANH EmAez etl A M
ecyHttH.
10
anrM EmAez aBiExkeetlem
wH viwAriEluM atilu
sADnLiEluM tLic@. aen EmAez
avey vimAi. 11RcH aBiExk
eetlemwH EmAez yAgpIWi }u
tvN tLic@. yAgpIWiluM atiel
pkrNLiluM pALiluM EmAez
eetlM tLic@. etAiyiluM atieR v
iluM EmAez eetlM tLicH avey vi
mAi. 12anrM ER aBiExkeetlM
ahErAeR tlyiluM tLic@. aen
EmAez ahErAen viIkric@. 13an
rM EmAez ahErAeR puAer ekA
uvH aver enyHt ai DriicH
ar mRui, qiH aver tleu
Driic@. yEhAvyew klnysri
cANH EmAez etlAM ecyHttH.
14
anrM EmAez pApbliyew
kALey ekAuv. ahErAM pu
AM tew eekk kALyew tlyi
vc@. 15aEA EmAez kALey aRuH
atieR rM EzKric@. EmAez teR
vir ri mi yAgpIWieR
qlA mlkLiluM Etc@. aen EmAez
yAgpIWM bliAyi oi. 16kALyew
rBAgLiel m}uv ekA}uM
EmAez qw. ru v]kELAwM av
yiel ekA}uEAwMwi EmAez krLieR

ElvY 8:17-9:5

108

ekA}u BAgM qw. anrM


EmAez yAgpIWivcH aetlAM dhi
ic@. 17pE kALyew EtAlH, Rci,
cANkM qiv pALyi puRE
ekAuEpAyi. pALyi puRH
EmAez aetlAM tIyi@. EmAez Q ec
yHtetlAM yEhAvyew klnysri
cAyi.
18
anrM EmAez EhAmyAgi
NAwien ekAuv. ahErAM pu
AM tew eekk atieR tlyi
vc@. 19qiH EmAez wien ekA.
remwH av yAgpIWieR @M
tLic@. 20- 21EmAez wien kxNLAi
mRic @ . rikBAgM kAlukM
EmAez evi k}uki. anrM EmAez
wien m}uv yAgpIWivc@ dhi
ic@. tlyM RcixNM ekA}uM
EmAez dhiic@. agHniyilUew nwiy
EhAmyAgmAyi atH. atieR gM
yEhAvey sxHwnAi.. yEhAvyew
klnysricAyi EmAez etlAM
ecyHttH.
22
atiEzxM EmAez aw NA
wien ekAuv. ahErAeRyM pu
AewyM pQErAhitYABiExki
wAyi atH. ahErAM puAM
tew eekk wieR tlyi vc@.
23
anrM EmAez wien vDic@. av
ER rM ahErAeR vl ecviyew
iluM vleekyew tvirliluM
vl pAdiel tvirliluM puri.
24
qiH EmAez ahErAeR puAer
yAgpIWinwE ekAuv. ER
remwH EmAez avew vl ecvi
yew akM vleekyew tvirli
luM vl pAdieR tvirliluM
puri. qiH EmAez yAgpIWiE
iluM remA}ic@. 25ekA}uH, twic
vAlH, rikBAgLilu ekA}uH, kr
Lien mw ekA}uH, ru v]kM av
yew ekA}uM vlkAlH qiv EmAez
qw. 26o w niRey puLiiA
aM qwH yEhAvyew mivc@.
EmAez atiniH orvuM q Ec
orvuM puLiiA o awyM qw.
EmAez aveylAM ekA}iluM NAwi
eR vl wyiluM vc@. 27anrM
EmAez aetlAM ahErAeRyM aveR
puAewyM eekkLi vc@ekAw.
EmAez kxN qwyi
yEhAvyH nIrAjnANbliyAyi
aic@. 28pie EmAez aetlAM ah
ErAeRyM aveR puAewyM eek
kLi niew. av av EhAmyAg
EAewAM yAgpIWiEvc@ dhi
ic @ . ahErAenyM puAeryM
puErAhitrAieAu bliyANtH.
agHniyilUew nwiy o v}ipAwH. ati
eR gM yEhAvey sxHwnAi.
29
EmAez NAwieR enewH yEhA
vyH mi nIrAjnANM ecyHt.
puErAhiter niymiti EmAez
yH wieR pANtH . yEhAv

EmAezEyAw kl i c t sric A yi
atH.
30
yAgpIWili aBiExkeetl
vuM ER rvuM EmAez qw. ati
ER EmAez ahErAeREmluM aveR
vOLiEluM tLic@. ahErAEnAewA
Ayi puAewEmluM avew
vOLiEluM EmAez rM tLic@.
aen ahErAenyM aveR vO
eLyM puAeryM avew vO
eLyM vimAi.
31
anrM EmAez ahErAEnAwM pu
AErAwM pRu, ni qeR kln
k oAiEl? {A pRu, ah
ErAM puAM Q sADn Bi
NM. atinA Q aeAyM puErA
hiter etrew cwieR mAMs
vuM nieLwk. sELnwAri
eR kvAwivcH av Evvik. a
vuM mAMsvuM aviewvcH Bik. {A
pREpAel a ecNM. 32mic
mAyi mAMsEmA aEmA ei a
dhiic@ kLyk. 33puErAhitAer etr
ew cwuk }u divsM nIu
niM. ayM divsM k}iyver
ni sELnwArieR kvAwM
vi@EpAktH. 34 ecyHt kArY
ecA yEhAv klici. nieL
rAvAnANH av ArY kli
ctH. 35}u divsEH rAiyM pkluM
ni sELnwArieR kvAwi
AvNM. yEhAvyew klnk
asriAtiA ni vDie
wM! klnk yEhAv qni nkiy
tANH. 36aen ahErAM aveR
puAM yEhAv EmAezEyAw klic
kArYeLlAM ecyHt.

eedvM puErAhiter sVIkri


qAMdivsM EmAez ahErAenyM
puAeryM viLic@. yi AEyliel
mAeryM av viLic@. 2 EmAez ah
ErAEnAw@ pRu, o kALeyyM o
NAwienyM ekAuvrik. avyH H
yAetAviD RvuM AyiritH. kAL
o pApbliyM wH EhAmyAgvuM yi
riM. m]geL yEhAvyH sm
ik. 3yi AEyjntEyAwH en
pRyk, pApbliAyi o
EkAlAwien ekAuvrik. o kALi
eyyM o AwienyM EhAmyAgi
nAyi ekAuvrik. av o vyS tik
M yAetA RvumilAmAy m]g
LAyiriNM. 4o kALeyyM o
NAwienyM smADAnbliAyi ekA
uvrik. m]geLyM q Ec
DAnYblieyyM ekAuv yEhAv
yH smik. qekAeA
u yEhAv niu tYewM.
5
atinA jn m}uv sELn
wAri v. EmAez klictsri
c@ sADneLlAM av ekAuv.
qlAvM yEhAvyew mi ni.

109
6

EmAez pRu, yEhAv klic kArY


ni ecNM. aEA yEhAv
yew mhtVM ni tYewM.
7
anrM EmAez ahErAEnAwH A
rY pRu. ecH yEhAv klict
sric@ vik. yAgpIWiEl
EpAyi pApbliyM EhAmyAgvuM
aik. nieyM jneLyM rA
vA kArY ec@k. jnew
blikM qwH aver mAti
kArY ec@k.
8
atinA ahErA yAgpIWiEl
EpAyi. pApbliyH kALey av
ekA. a avEviy pApb
liyAyi. 9anrM ahErAeR pu
A aveR awE rM ekAu
v. ahErA teR vir ri
mi yAgpIWieR ekAukLi
puri. qiH ahErA rM yAgpI
Wie viluM o}ic @ . 10ahErA
ekA}uH, v]k, krLieR ekA}u BAgM
qiv pApblim] g iniM qw
. yEhAv EmAezEyAw klic EpA
el av aetlAM yAgpIWi EhAmi
c@. 11mAMsvuM EtAluM ahErA pALy
i puR tIyi dhiic@.
12
pie, EhAmyAgi m] g e
ahErA ekA. m]ge kxNLAi
mRic@. ahErAeR puA rM ah
ErAeRywE ekAuv. ah
ErA rM yAgpIWi @M tLi
kyM ecyHt. 13ahErAeR puA
EhAmyAgm]gieR RcixNM
tlyM ahErA nki. aEA ah
ErA avey yAgpIWi dhiic@.
14
EhAmyAgm]gieR rikBAgM
kAlukM ahErA evi k}uki.
avEyyM av ygpIWi dhi
ic@.
15
anrM ahErA jnew v}i
pAwk ekAuv. jnew pApb
liyew EkAlAwien av ekA. m
e pApbliyEwEpAel av
wien aic @ . 16EhAmyAgm]ge
ahErA ekAuv. av atien
yEhAv klicEpAel aic@. 17ah
ErA yAgpIWi DAnYbliyM a
ic@. av o eekniRey DAnYM vAri
eywkyM atH BAtiel ptivu
bli puREm yAgpIWi dhii
kyM ecyHt.
18
ahErA jnEviy smA
DAnbliyew kALEyyM NAwiEnyM
ekAl@kyM ahErAeR puA ati
eR rM aveRyw ekAuvri
kyM ecyH. rM ahErA yAg
pIWi @M tLic@. 19kALyewyM
wieRyM ekA}uM ahErAeR pu
A ekAuv. ekA}u vA,
rik BAgeL epAtiy ekA}uH, v]
k, krLieR ekA}uBAg qiv
av ekAuv. 20ahErAeR pu
A Q ekA}u BAg kALyewyM
NAwieRyM eni vc@. ekA}u

ElvY 9:6-10:7

BAg ahErA yAgpIWi


vc@ dhiic@. 21EmAez klic EpAel
ahErA enukM vl wyM y
i yEhAvyH mi nIrAjnA
NM nwi.
22
anrM ahErA jnew EnH
teR eekkyi aver a#
hic@. pApbliyM EhAmbliyM smA
DAnbliyM aictiEzxM av
yAgpIWiniM tAE}iRi v.
23
EmAezyM ahErAM sELnwAr
iEl EpAyi. av puRvH jn
eL a#hic @ . anrM yEhAv
yew mhtVM qlA jnmAyi tY
24
e@.
yEhAvyiniM v
agHni EhAmyAgvsHteLyM yAgpI
Wiel ekA}uienyM dhiic@. qlA
vM a kuniE av
viLikyM nil nmikyM ecyHt.
nAdAbienyM abIvienyM
eedvM nzii
anrM ahErAeR puArAy
nAdAbuM abIvuM pApM ec
yHt. avrivM oAErA DUpklzM qw
. av vYtYsHtmAy tIekAH DUp
kic@. EmAez pEyAgiA kli
c agHni av pEyAgicil. 2ati
nA yEhAvyiniM v agH n i
nAdAbienyM abIvienyM nzii
c@. av yEhAvyH mivcH mrN
mwu.
3
EmAez ahErAEnAw pRu, yEhA
v pRy, qeRyw v puErA
hitA qe driNM! {A av
H vinAyirikyM skl jni
M mi mhtVewkyM EvNM. ati
nA teR puA mrNewtien
i ahErA oM pRil.
4
ahErAeR pit]vYnAy IEylinH
ru puAAyi. mIzAEyluM
qtHsAPAM. EmAez puAErAw
pRu, vilieR mBAg
E EpAk. niew pit]sEhAdr
puAew m]tEdhemwH pALy
i puREpAk.
5
atinA mIzAEyluM qtHsAPAM
EmAezey asric@. av nAdAbi
eRyM abIvieRyM m]tEdh
pALyi puRE ekAuEpAyi.
mricv tew enyHt vizixHw ai
kM Drici.
6
anrM EmAez, ahErAEnAwM teR
puArAy qelyAsAriEnAwM QTAmA
riEnAwM pRu, ni d+KM kwii
tH! niew vO vlic@ kIRu
kEyA tlmwi pi}uetwkEyA ec
tH! niew d+KM kwiiAtiA
ni ekAlewkyil. yEhAv qlA
jnELAwM EkApikymil. m}uv
yi
AEylukAM niew bu
LANH - av, yEhAv nAdAbienyM
abIvienyM dhiic t i vYs
nic@ ekAe. 7 pE ni sELn

10

ElvY 10:8-11:17

110

wArieR kvAwM vi@EpAk


EpAluM ectH. ni aviwM vi@
EpAyA ni mriM! qeEA?
yEhAvyew aBiExkeetlM niew
Em H. atinA ahErAM qelyA
sAM QTAmAM EmAezey asric@.
8
anrM yEhAv ahErAEnAw pR
u, 9sELnwAriEl vEA
nIEyA nieR puAErA vIEA m@
lhripAnIyELA wiA pAwil .
aetAe wicA ni mriM! Q
niymM nieR tlmRkLilUew nilni
M. 10vivuM avumAy sADn
ni vYmAyi Evtiric@ kAN
NM. vuM avumAy sADneL
yM ni vYmAyi EvtiriNM.
11
yEhAv teR niym EmAezyHH
nkyM EmAez niym jn
nkyM ecyHt. Q niymeL
ieylAM ahErA, nI jneL pWii
NM.
12
ahErAeR ru puArAy qel
yAsAM QTAmAM jIviciriA
yi. EmAez ahErAEnAwM aveR
ru puAErAwM sMsAric@. EmAez
pRu, agHniyilUew nwiy DAnY
bliyew ER blik avEzxi
H. a ni Bik. puLi
EcAet EvNM niL BiA.
yAgpIWinrikili EvNM a
BiA. qeA atH o vi
v}ipAwA. 13atH yEhAvyH agHni
yilUew aic v}ipAwieR BAgmANH.
a ninM nieR puAM av
kAze BAgmAeNH {A ni
nkiy niymM pWii. pE
ni o vilvc@ EvNM
a BiA.
14
nIrAjnANbliyew m]gieR
enuM wyM ninM nieR pu
AM puimAM avkAzetANH.
a ni o vilvcel
iluM v]iy oriwvc@ tik,
qekAeA a smADAnbli
yinivyANH. yi AEyjnt
v}ipAwk eedvi smic@.
k m]geL tiemiluM avyew
enH nitANH . 15agHniyi
EhAmicbliyew BAgemnilyi jn
tew m]gew ekA}uH ekAu
vrNM. smADAnbliyew m]gieR
wyM nIrAjnANbliyew m]gi
eR enuM nI ekAuvrik. yEhAv
yH mi nIrAjnbliyAyi ai
ew atH v}ipAwi ni pA
yiriM. a ninM nieR ikM
avkAzetANH . yEhAv pR
Epel bliyew BAgM qM ni
ew vItmAyiriM.
16
EmAez pApbliyew EkAlAwien
aEnVxic@. pE atH EhAmie@k}i
i. EmAezyH ahErAeR pu
ArAy qelyAsAriEnAwM QTAmAri
EnAwM vLer EkApmAyi. EmAez pR

17
u, mAMsM niH vi l
vc@ tiAtAyi! a vLer
vimANH! nieLANtH
yEhAv
yew mivcH BiAtH? jneL
viIkriA- avew pApM lAyHm
ecAnANH yEhAv a ni
nkiytH. 18 EkAlAwieR rmAke
vilE ekAuvrikymA
yil. atinA {A klictsricH
ni mAMsM viEmKlyivcH
BiNmAyi!
19
pE ahErA EmAezEyAw pRu,
EnA avriH avew pApbliyM
EhAmyAgvuM yEhAvyH mi
ekAuv. pE qniiH qA
sMBvic e tH ninRiyAM! {AniH
pApbliyini Biciev
i yEhAv qi sxHwnAemu
nI kEA? l!
20
a Ek EmAez atMgIkric@.

mAMsBNieR niym
yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnA
wM pRu, 2 yi AEyjntEyAw
pRyk+ ni pRy m]geL ni
tiAM+ 3r LuvyM ayviR
vymAy m]geL ni BiAM.
4- 6
cil m] g ayviRemiluM
avyHH rLuAyirikyil.
m] g eL BitH . okM, }imy,
my qiv gNi epvyANH.
ati nA av niH amA.
7
m@cil m]gAve rLuA
yiriM. pE av ayviRkyil.
atinA avEyyM titH. pi a
eny m]gmAytinA atH ni
BNEyAgYml. 8 m]gew mAMsM
ni BitH! avyew m]tzrIr
sHp zivA pAwil! av niH
amANH.

11

jljeL BitieR
niym
9
ndiyiElA smiElA jIvi
o jIviH ciRM ecluM ei
nitien tiAM. 10-11qA kw
liElA ndiyiElA jIvi ciRM ec
lumilA jIviey ni BitH.
atH, ni mHELcHCmAeN yEhAv
pRy m]gLielAANH. atieR zv
e etAwkEpAlumtH! 12ciRM ec
lumilA etA smjIviEyyM eed
vM mHELcHCem klictAeNH ni
kNANM.
titA pik
ni pRy pik eedvA
evRuewEpAel avey ti
vA ekAAvyAeNH niL@M k
tNM. k}uk, ecH, kwRA,
14
pH, qlA nM Aiwiy, 15qlA
yinM kRupik, 16oki, puH,
kwA, qlAyinM kEpAtAri, 17m,
13

111
nIA, {ARi, 18LEA}i, ep
eAH, ev}uk, 19bkM, Qv
ie qlApikM cEkAtM, nri
cIRH qiv.
ANikeL titi niym
20
ciRkvyM nAlukAli nw
vA
k}iyvymAy ANik
tiA ekAtAvyAeNH yEhA
v pRy. arM ANikeL Bi
tH ! 21nil cAwinwA pAkinH
minH mkLi sik kIweL
BiAM. 22qlAyinM ev@iLikeLyM
qlAyinM viilukeLyM cIviwkeLyM
vieveyyM ni
BiAM.
23
pE nAlukAlukM ciRkm
melAANikM tiA ekAtA
vyAeNH yEhAv pRy. 24 kIw
nieL amAiEyAM. Q
ANikew zve etAwv sAyA
Mver anAyiIM. 25 ANi
kew zvM eekekAewv teR
vO k}ukNM. ayA sAyAM
ver anAyiriM.
mg
] eLRic@ wt niym
cil m]gew LH piLiri
emiluM a rAyi tiriiriil.
cil m]g ayviRAtAyiriAM.
cil m]g rLilAvyM kAl
i Qi srivyM yiriM.
m]g niH amANH. avey
sHpziv sAyAM ver a
nAM. 28avyew zvM qwv
teR vOM k}ukNM. ayA sAyAM
ver anAyiriM. m]g ni
mHELcHCmANH.
26-27

}jeLiy niym
amAy }jeLi ni pR
y+ mri, qli, wuM v
ievyM, 30pli, arN, epli,
mpli, oAH qiv. 31 }j
ni amANH. avyew zvM
sHpziv sAyAM ver a
nAyiriM.
29

amg
] eLiy niym
aem@ klie m]gLiEl
etiluM qieReyiluMEm cvI
NA sADnM amAM. twisA
DnEmA vOEmA EtAElA cAEA et
iluM pNiyAyDEmA yieAe
atH evi nAyi k}ukNM. a
sAyAM ver amAyiriM. an
rM a vIuM mAyiIM. 33a
rM am]gLielAH o mpAi
El cvI}u qvriki m
pAiluetM amAyiIM.
pAM epAic@kLyNM. 34amAy
mpAiel evM qieRey
iluMEm vI}ukyAeNi, vsH
amAyiIM. amAy mpA
32

ElvY 11:18-12:3

iliri pAnIyvuM amA


yiIM. 35c o am]gieR
etiluM BAgM qieReyiluMEm
vINA sADnM amAM. aetA
mwEA mvRciEyA yieAe
a epAic@kLyNM. atH niyM
mAyiriil. av qM niH a
mAyiriM.
36
nIRvkM kiNRukM mAyiri
M. pE etiluM am]gew
zvM etAw etArAM anAyi
IM. 37c arM m]gew eti
luM BAgM vityHA vii vI}uk
yAeNi viH mAyieyi
riM. 38pE ni viiEm
evemA}ikyM arM cm]g
ew etiluM BAgM viieREm
vI}ukyM ecyHtA vik a
mANH.
39
ni hArinH pEyAgi
o m]gM cA, atien sHpzi
v sAyAM ver anAyiriM.
40
c m]gieR mAMsM k}iv
teR vO k}ukNM. sAyAM
ver ayA anAyiriM. c
m] g ieR zvM qwv teR
vO k}ukNM. avM sAyAM
ver anAyiriM.
41
miyi }u nw jvien
ni tiet yEhAv pRi
@H. niLtien titH. 42drMekAH
}y plikeLEyA aEnkM kAluk
veyEyA nAlukAli nwvey
EyA titH. m]geL titH! 43
jmlM ni mlinewA wyA
ktH. ni arAktH! 44qekA
eA niew eedvmAy yEhAv
{AnA! {A vinAkyA ni
M virAyirik! arM }j
mlM ni arAkAtirik!
45
nieL {A QjipHtiniM ekAu
v. ni qeR vijntyM
{A niew eedvvuM yiriti
nANH {An ecyHttH. {A vinA
, atinA niM virAyiri
k!
46
vLm]g, pik, miyiel
m@ m]g qivey sMbic@
niymLANtH . kwliel jIvikeLyM
miyiel }jeLyM oe sMbi
c@ niymLANtH. 47jn m]g
eLyM am]geLyM EvtiricRi
yA pEdzLANiv. aen
m]ge tiAM m]ge titH
q jnH aRiyA k}iyM.
putiy amA niym
yEhAv EmAezEyAw@ pRu,
2
yi AEyjntEyAwH en pR
yk+ o OI o i jM
nkiyA av }u divsEH a
yAyiriM. a av mAsMEtARuM
tIAriyAEA}EEpAlu a
iyAyiriM. 3 qAMdivsM iey pri

12

ElvY 12:4-13:23

112

cHECdnM ecNM. pie mimu


divsEH av rIkrNtM
criNM. mAy yAetAiEnyM
av sHpzivA pAwil. av
yAMver vil Evzi
vA pAwil. 5 pE av o ep
iA jmeti, a rA
}H c AlEH vAyiriEAeL
EpAel ayAyiriM. avL@ew
Avi niM IkriewvA
aRupARu divsM av kAiri
NM.
6
itkAlM k}iyEA
iEyEyA epiEyEyA svic
a sELnwAri vibli
aiNM. sELnwArieR kvA
wivcH av bli puErAhit
nkNM. o vyAy o iiey
av EhAmyAginAyi ekAuvrNM.
o ecAlieyEyA Aviien
EyA pApbliAyM ekAuvrNM. 7/8a
vH iiey tAAnAvukyi
el i ru ecAlikeLEyA ru
AviueLEyA ekAuvA
mti. o pi EhAmyAgiM mE pi
pApbliM. puErAhit avey
yEhAvyH mi bliyiNM.
aen puErAhit aveL viyA
M. aEA av tni nxHwe
riniM yAM. o
ienEyA epienEyA svi
OIey sMbi niymmA
NtH.
tVErAgeiy niym
yEhAv EmAezEyAwM ahErA
EnAwM pRu, 2 orAew zrIr
iel tVi o nIeEA o epAEA
ecARiEyA Aey vrAM. aetA
xHWErAglNmAyi mARuEA ayA
eL puErAhitnAy ahErAeREyA ah
ErAeR puErAhitArAy puAew
EyA awE ekAuvrNM. 3ErAgi
yew tViel mRiviEl puErAhit
EnANM. aviwe ErAmM nrci@e
i, NM ayAew tViEnA }
ilAeNi a xH W ErAgmANH .
ErAgiey priEzADictiEzxM puErA
hit ErAgi anAeN KYA
piNM.
4
cilEA orAew etAliyi ev
pAwH AeyvrAM. qA pAwH
etAliEyA }itlAtirikyM
pAwiel ErAmM nrctlAetymirikyA
eNi puErAhit ayAeL m@v
riniM }u divsM aki niNM.
5
}AMdivsM, puErAhit ayAeL pri
EzADiNM. NM mARiyiielM etAli
yi vYApiciielM kA ayAeL
}u divsMwi aki niNM. 6 }u
divsEzxM puErAhit ayAeL
vIuM priEzADiNM. NM miyi@
ei, etAliyi vYApiAtii@
ei, ayA nAeNH puErAhi

13

t KYApiNM. NM evRuM ecARiyA


yiriAM. ayA teR vO k}uki
vIuM nAkNM.
7
pE, ayA, nAey puErA
hit
sAYewiytiEzxM
ecARi wt lE vYApicA
ayA vIuM puErAhiten smIpi
NM. 8puErAhit ayAeL priEzADi
NM. ecARi tVi vYApici@ei
ayA aenH puErAhit KYA
piNM. atH xHWErAgmANH.
9
orAH xHWErAgmAyA ayAeL
puErAhiteR mi ekAuvrNM.
10
puErAhit ayAeL priEzADiNM.
etAliyi evniRi nIe@M
BAge ErAm nrc@M nIei
pcmAMsvuM kA 11ayAew etAli
yi ERAlmAyi wv xHW
ErAgmANtH . ayA anAeNH
puErAhit KYApiNM. puErAhit
ayAeL Rc @ kAlEH m@vri
niM mAipAiEtil. qeA
ayA anAeNH puErAhitnH
niymAyi}iu.
12
cilEA o tVErAgM orAew
zrIrmAek vYApiAniwyH. ErAgM
ayALi pAdFM vYApiec
vrAM. puErAhit ayAew EdhmAs
klM priEzADiNM. 13tVErAgM zrIrM
m}uv bADic i @eM ayAew
tVien m}uv atH evtAiey
M mnilAiyA puErAhit ayA
eL nAeN KYApiNM. 14pE
ayA pc m AMsM Ric @ ni
tVAeti ayA nl. 15pc
mAMsM tini kA ayA
aen puErAhit KYApiNM.
pcmAMsM amANH. a xHWErAgM
te.
16
pcmAMsM niRM mARi ev etAli
yAevi ayA puErAhiteR
ywE vrNM. 17puErAhit ayAeL
priEzADiNM. ErAgbAD evniRM
vukyAyi@ei ErAgM bADic
v nAyi. ayA nANH.
18
orAew etAliyi o pv kri
eirie. 19 p o ev
nIeEA ecmkl evAEA
ey vA ayA pAH puErA
hiten kANiNM. 20puErAhit a
priEzADiNM. nIeH etAliyi
niM }iuM atiel ErAm
evL@tAkyM ecyHtA ayA a
enH puErAhit KYApiNM. atH
pviniM Ay xHWmANH. 21puErA
hit pAw priEzADiEA atiel
ErAmM evtlAtirikyM, atH etA
liEyA }itl A tirikyM,
pE miytAyirikyM yA
ayAeL puErAhit }u divsE
mAiAmsiiNM. 22pAwH tVi vYA
pikyAeNi, ayA anAeN
H puErAhit KYApiNM. aetA
ErAgmANH. 23pE pAwH atieR An

113
wkyM vYApiAtirikyM
ec@evi atH p}y ecARiyew
pAwAyiriM. puErAhit ayAeL
en KYApiNM.
24-25
orAew etAliyi o epAlu
Aey vrAM. BAge mAMsM ecm
kl evniREmA evRuM evniR
EmA yiIevi puErAhit
a priEzADiNM. evpAwH
tViEnA }iluM atiel
ErAm nrcmAeNi a xHW
mANH. epAli xHWM epAiyiri.
ayA anAeNH puErAhit
KYApiNM. aetA xHWErAgmANH.
26
puErAhit pAwu priEzADiEA
ati ev ErAmM kANAtirikyM
pAwH tViEnA }itlAtAyiri
kyM pE eReR miyirikyM
ecyHtA puErAhit ayAeL }u div
sE mAiAiNM. 27}AM divsM
puErAhit vIuM ayAeL priEzADi
NM. pAwH tVi vYApikyAeNi
ayA anAeNH puErAhit
KYApiNM. atH xHWErAgmAyiri
M.
28
pE pAwH tVi vYApiAtiri
kyM mukyM ecyHti@ei a
epAlieR nIeANH. ayA
nAeNH puErAhit KYApiNM.
a epAlieR pAwumAmANH.
29
orAew tlEyAiyiElA tAwiyiElA
o ErAgmAey vrAM. 30puErAhit
ErAgM priEzADiNM. atH tVi
}iM ati@m ErAmM En
M myAvukyM ecyHti@ei
ayA anAeNH puErAhit
KYApiNM. atH kwEmRiy o tV
ErAgmANH. 31ErAgM etAliyi }HiR
AtirikyM ati kRu ErAmM lA
tirikyM ecyHtA puErAhit ayA
eL }u divsE mAiAmsii
NM. 32}AMdivsM puErAhit a
vIuM priEzADiNM. ErAgM vYApiA
tirikyM mErAm atililAti
rikyM ErAgM tVi }iliRA
tirikyM ec@evi 33ayA
QrM ecNM. pE ayA teR
ciri QrM ectH. puErAhit
ayAeL }u divsEwi mAiA
msiiNM. 34}AMdivsM puErAhit
cirH priEzADiNM. atH vYApiA
tirikyM tVi }iliRAtiri
kyM ecyHti@ei ayA
nAeNH puErAhit KYApiNM.
ayA teR vO k}uki nA
kNM.
35
pE ayA nAytiEzxM
ErAgM tVi vYApikyAeNi,
36
puErAhit ayAeL vIuM priEzADi
NM. ErAgM etAliyi vYApici@e
i puErAhit mErAmM aEnVxiE
til . mxY a te.
37
pE ErAgM niyitmAyi@eM
kRuErAmM ati kiLieM

ElvY 13:24-55

kA ErAgM EBdmAyi q ktNM.


ayA mANH. atH puErAhit
KYApiNM.
38
orAew tVi ev pAwk
kA, 39pAwH tVi vYApici@e
i, mErAmM puErAhit aEnVxi
Etil. kArNM a nipvkrmAy
NANH. mxY mANH.
40
orAew tlyiel mwi ekA}iu
EpAeyvrAM. a evRuM kxiyANH.
atinA ayA mANH. 41tlyew
vzLiel mwiyANH ekA}iyeti
ayAM nANH. aM otrM kxi
te. 42pE tlEyAiyi v
kl evAu kA aetA tV
ErAgmANH. 43o puErAhit ayAeL pri
EzADiNM. ciriel nIeH v
kl evniRmAyi xHWMEpAel
kANewkyAeNi, 44ayA xHW
ErAgiyM amANH. aArYM puErA
hit KYApiNM.
45
orA xHWmei ayA jn
mRiyi nkiyiriNM.
ayA a, a! q viLic@
kNM. ayAew vO kIRiyiri
NM. tlmwi ayA pRiyiwNM.
ayA teR vAyHepAiyirikyM
EvNM. 46ErAgmiwEALM kAlM ayA
anAyiriM. anAy ayA o
yHH jIviNM. ayAew vIwH pALy
i puRAyiriNM.
47-48
cil vOLi pUpiwiEc
AM. vOM linEnA kiLiEyA
ke. atH QwM pAvuM enyHttAke.
aTvA pU piwic t H o kxNM
EtAliElA EtAluekAuAiy vsHt
LiElA yiriAM. 49pU pcEyA
vEA niRilAke, a puErAhi
ten kANiNM. 50puErAhit pU
priEzADiNM. ayA atH }u divs
E o EtYklH mAiv
yHNM. 51-52}AM divsM puErAhit
pU priEzADiNM. EtAliElAENA
vOiElAENA pU q
zHnml. vOM enyHtEtA iyEtA
qM zHnml. EtA qipEyAgi
qM EnAEtil. pU pri
@ei, vOvuM EtAluM amANH.
bAD amANH. puErAhit aen
y vOvuM EtAluM kiNM.
53
pU vYApiciiel puErAhi
t keiyA vOEmA EtAElA
k}ukiyA mti. a vOmAENA EtAlA
ENA qM enyHtEtA iyEtA qM
EnAEA. a k}ukiyiriNM. 54Ni
yM EtAluM k}ukA puErAhit jn
ELAw@ kliNM. anrM vOM
}u divsEwi mAivyHNM. 55
smyiEzxM puErAhit vIuM
priEzADiNM. pU aEA}uM a
en te nilnievi
vsHt amANH. a vYApici@EA
q zHnml. vsHt ni dhi
ic@ kLyNM.

ElvY 13:56-14:21

114

56

puErAhiteR priEzADnyi
pU miytAyi kA BAgM mAM
kIRiLyNM. vOM enyHtEtA i
yEtA q kNAEtil. 57pE
kxNi pU vIuM vrAM. a
enyAyA pU pwkyAyiriM.
EtAElA vOEmA kic @ kLyNM.
58
pE k}ukiytiEzxM pU a
tYmAyi@ei vOEmA
EtAElA mANH. enyHtEtA iyEtA
q vYtYAsmilAet vOM mANH.
59
NixNiElA EtAxNi
ElA piwi pUlien sMbi
niymM tANH. a iyEtA enyHt
EtA q zHnml
xW
H ErAgiey IkriA
niym
yEhAv EmAezEyAw pRu,
2
tVErAgmveryM a EBdmA
yveryM sMbic @ niym
tANH. orAeL IkriA niym
LANitH.
tVErAgM piwiepven o puErA
hit priEzADiNM. 3 pALyi puR
H ayAew awE puErAhit
eclNM. tVErAgM EBdmAyi@EA q
RiyA puErAhit priEzADiNM.
4
ayA ErAgYvAnAeNi ni pR
y kArY ecA puErAhit
ayAELAw@ pRyNM. ayA jIv
ru mAy pikeL sAdiNM.
wAet o EdvdAtwixNvuM o
v NixNvuM o QEsA
ecwiyM sAdiNM. 5anrM o
piey o}u evimIety
mpAievcH ekAlA puErAhi
t kli NM. 6 puErAhit jIv
mE pieyyM EdvdAtwixNvuM
v twixNvuM QEsAecwiyM
qwNM. aetlAM ayA o}u ev
imIet ekAle piyew r
imNM. 7 puErAhit }utvN
ErAgM bADic y AewEm rM tLi
NM. qiH ayA nAeyH KYA
piNM. atiEzxM puErAhit o
RAy l ecH jIviciri
piey viyyHNM.
8
anrM ayA teR vO
k}ukNM. teR ErAmM m}uv ayA
QrM ecNM. qiH ayA evM
pEyAgicH sVyM k}ukNM. aEA
ayA nAM. ni ayA pALy
iEl EpAkAM. pE ayA }u
divsM wAri puR tAmsiNM.
9
}AMdivsM ayA teR ErAmM m}u
vM QrM ecNM. tlyM tAwiyM
purikvuM qEv zrIriel ErAmM
m}uvM QrM ecNM. anrM
ayA teR vO evi k}u
kyM LikyM EvNM. aEA
ayA nAyiIM.
10
qAMdivsM, tVErAgmyA
yAetA RvumilA rH NAwkeL

14

ekAuvrNM. o vyAy o epA


iieyyM ekAuvrNM. ati
yAetAviD RvuM AyiritH .
miw}i EnmAvH q Ecew
NM. DAnYbliAyiANH EnmAvH.
o nA}i olievyM ayA ekAu
vrNM. 11puErAhit ayAeLyM ayA
ew blikeLyM sELnwArieR
kvAwi yEhAvyew miEl
ekAuvrNM. ( mxY nA
eN KYApi puErAhit te
yAyiriNM atH.) 12AwkLi
elAien puErAhit aprADbli
yAyi aiM. yEhAvyew mi
wienyM ER qyM ayA
nIrAjnANM nwM. 13anrM vi
lvc,H pApbliyewyM EhAm
yAgieRyM m] g eL ekA
EpAel wienyM ekAl@M. aprAD
bli pApbliEpAelyANH. atH puErA
hitnvkAzeM ativivumANH.
14
aprADbliyew ri eR
puErAhit qwM. qiH ati
Rc @ rM nAeEwyAew
vl ecviyew pur@M.
ri eReywH ayAew vl
eekyew tvirliluM vlkAlieR
tvirliluM pur@M. 15puErAhit eR
qeywH teR weekiyiEl
eA}iM. 16anrM puErAhit teR
vl eekyiel vir weekyiel
qyi mM. teR virluekAH q
mieywH puErAhit }u tvN
yEhAvyH mi tLiM. 17anrM
puErAhit teR eekiyilu
q nAeEwveR Em o}i
M. aprADbliyew rM o}ic aEt
l te av q o}iNM.
puErAhit ayAew vlecviyew
i alM q o}iM. ayAew
vleekyiel epvirliluM vlkA
liel epvirliluM RcH q o}iM.
18
puErAhiteR eekiyi bAi
y q nAeEwveR tl
yiluM
o}iM. aen puErAhit
ayAeL yEhAvyew mi nAi
IM.
19
anrM
nAeEwv
Evi puErAhit pApbli ai
NM. pApbliyic@ekAH puErAhi
t ayAeL nAM. atiEzxM,
EhAmyAgi m]ge puErAhit
vDiM. 20wH puErAhit yAgpIW
i EhAmyAgvuM DAnYbliyM a
iM. aen puErAhit ayAeL
IkrikyM ayA nAkyM
ec@M.
21
pE v}ipAwk vhiAnAvA
viDM ayA drinAeNi
o
iiey aprADbli ekA
uvA mtiyAM. puErAhitnH ayA
eL IkriAnAvuM viDM aetA nIrA
jnANbliyAyiriM. q Ec
riw}i EnmAvH ayA ekAu

115
vrNM. DAnYblitANH mAvH .
nA}i olievyM ayA ekAuv rNM.
22
ru ecAlikeLEyA ru Avi
ueLEyA pAvevEpAluM
tAAnAvuM. o pi o pApbliyM
mEtH o EhAmyAgvuM yiriM.
23
qAMdivsM ayA sADn
sELnwArieR kvAwi
puErAhiten liNM. vYiey
IkritinH sADneLlAM
yEhAvyH mi aiNM. 24ap
rADbli AwH, q qivey
wH puErAhit yEhAvyH mi
nIrAjnANM nwNM. 25anrM pu
ErAhit aprADbliyew wien
ekAlNM. aprADbliyew RcH r
emwH puErAhit IkrieEw
veR vlecviyew i vyH
NM. ati ER rM puErAhit
vYiyew vleekyiel epvirli
luM vl kAliel epvirliluM pur
NM.
26
qyi RecwH puErAhi
t teR w eekiyi o}iNM.
27
puErAhit teR vleekyiel o
virlupEyAgicH teR w eekyi
lu qyi eReywH yEhAv
yH mi }u AvzYM tLiNM.
28
anrM puErAhit aprADbliy
ew rM puriyyiwLiellAM teR
eekyilu q purNM. Rc@ q
ayAew vlecviyew pur
NM. eR q vleekyiel epvi
rli purNM. ER q ayAew
vlkAliel epvirliluM purNM.
29
teR eekyi micm q, puErAhi
t IkrieEwveR tlyiluM
purNM. aen puErAhit yEhAv
yew mi ayAeL nANM.
30
anrM puErAhit cAlikLi
elAienEyA Avi ueLEyA
bliyiNM. ( mxYnAvu viD
m v}ipAwH puErAhit k}iNM.)
31
Q pikLielAien av o pAp
bliyAyM mEtien EhAmyAgmAyM n
kNM. DAnYbliEyAewAM EvNM av
pikeL bli nkA. aen puErA
hit ayAeL yEhAvyH mi
IkriM. ayA nAkyM
ec@M.
32
tVErAgM EBdmAy oven Ikri
ti niym aetAeyANH.
IkriewA Eviy ptivu
blik aiA k}iyAv
niym avyANH.
vIwiElu pUli
niym
33
yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnAwM
pRu, 34knAEdzM {A ni
t. niM niew jntyHM.
aEA {A vIwkLi cilti pU
piwiiM. 35aEA vI@wm puErA
hiteRywv pRyNM, qeR

ElvY 14:22-51

vIi
pUEpAel qEA ciltH
{A ku.
36
aEA vIiniM qlAM puRE
ewA puErAhit avErAw@ kli
NM. puErAhit pU kANA vM
mu te avri ecyH t iriNM.
aEA vIiluetlAM amA
eNH puErAhitn@ pRyA k}iyil.
k sADn qlAM vIi puR
Eewti EzxM EvNM puErAhi
t vIiElH priEzADnyHH Evzi
A. 37puErAhit pU priEzADi
NM. vIwieR Biiyiel pU pc
yM vM niRiluvyM Biiyew
tlEA }iirikyM eN
i, 38puErAhit vIwi puRiRi
vIwH }u divsE pUiyiwNM.
39
}AMdivsM puErAhit mwivH
vIw priEzADiNM. pU vIwieR
BiiyilAek
vYApic i @ei,
40
pU piwic kl@k Lieywe
RiyA puErAhit avErAw pRyNM.
kl@k ngri puRH a
mAy o EtYklH qRiyNM. 41an
rM puErAhit vIwieR vzM m}u
v riNM. rieyw AyM
drEeRiyNM. AyM ngr
i puRH amAy o EtYk
l EvNM qRiukLyA. 42an
rM vI@wm putiy kl@kekAH Bii
ekNM. atiE putiy AyM ekAH
EtyHkyM Ev NM.
43
ayA p}y kl@kM AyvuM
mAi putiyv Apici@M vIi
pU pieyM Aey vrAM.
44
qi puErAhit vIuM vH vIwu
priEzADiNM. aEA pU vIi
vYApici@ei a m@ BAgLil
M Evgi vYApiAniwyH. ati
nA vIwH amANH. 45ayA vIwH
epALic@ kLyNM. atieR kl@M Ay
vuM twiyemlAM ngri puRH o
a l ekAuEpAyi nzii
k. 46 vIiEl EpAv sAyA
Mver amAyiriM. 47 vIili
H eriluM hArM k}ikEyA
aview kiwkEyA ecyHtA av
tew vO k}ukNM.
48
putiy kl@M AyvumpEyAgicH
ekiytiEzxM puErAhit v vIwu
priEzADiNM. pU vIi prii
eli vIwH mAeNH puErAhi
t KYApiNM. qekAeA,
pU lAtAyi}iu!
49
anrM vIwH IkriA puErA
hit ru pikeLyM o EdvdA
twixNvuM o kxNM v Ni
yM o QEsAecwiyM sMGwii
NM. 50ati o piey puErAhit
o}u evimIet mpAi
ekAlNM. 51anrM puErAhit Edv
dA mrxNM, v NixNM,
QEsAecwi, jIvLL pi qiv
qw NM. Q sADneLlAM o}u

ElvY 14:52-15:28

116

jliEm ekAle piyew r


i mNM. anrM puErAhit
rM vIi }u tvN tLiNM. 52
vIwien IkriA sADneL
puErAhit aenyANH pEyAgiE
tH. 53ngri puRH o RAy
lH puErAhit piey sVt
nANM. aen puErAhit vIwien
IkrikyM vIw mAkyM
ec@M!
54
xH W bADyewyM 55vOiElA
vIiElA piwi pUlieRyM niy
m etlAmANH. 56nIeH, tiNH,
etAliyiel pAH qivyew niym
LANv. 57sADn mAENA a
mAENA qeAe tImAniA niy
m pWii. arM ErAgew
niymLANv.

zrIr

Aveiy
niym
yEhAv EmAezEyAwM ahErA
EnAwM pRu, 2 yi AEyjnt
EyAwH en pRyk+ zrIr AvmA
v anANH. 3
AvM zrIri
wAluM nilc A luM av a
nANH.
4
Avmv etiluM kiwyi
kiwA kiw amAM. av
rietM amAM. 5 eriluM
ayAew kiwyi etAA, etAw
v teR vO nnc@ evi
LiNM. sAyAMver ayA a
nAyiriM. 6
Avmv qi
eliluM rivM teR vO
nnc@LiNM. sAyAMver av
anAyiriM. 7 Avmven sHp
zivM teR vO nnc@
LiNM. sAyAMver avM a
nAyiriM.

15

Avmv nAy oveR


Em iyA, iyv teR
vO nnc@ LiNM. sAyAM
ver ayA anAyiriM. 9 Avm
v sAriniwyi riAp
EyAgiM amAM. 10atinA
AvmveR kI}iluetiEluM
sHpziv sAyAMver a
nAyiriM. sADn mvM
teR vO nnc@LiNM. sAyA
Mver av anAyiriM.
11
Avmv teR eekk k}ukA
et meArAeL etA@ qvrAM. aEA
etAwev teR vO nnc@
LiNM. sAyAMver ayA a
nAyiriM.
12
pE
Avmv o mpA
i etAA pAM wc@kLyNM.
ayA o twiAilA sHpzi
eti pAM evi k}ukNM.
13
Avmv sQKYmvnAyiI
A Ikriewti mH }u

divsM kAiriNM. aEA av


teR vO k}ukyM o}u
evi LikyM EvNM. aEA
av IkriewM. 14qAMdivsM,
ayA ru ecAlikeLEyA ru
AviueLEyA ekAuvrNM.
av sELnwArieR kvAw
i yEhAvyew mi vrNM.
ayA ru pikeL puErAhit n
kNM. 15puErAhit avyielAien
pApbliyAyM oien EhAmyAgmAyM
aiNM. aen puErAhit ayA
eL yEhAvyH mi IkriM.

puxA niym
k s H K lnmAv ev
i LiNM. sAyAMver ayA
anAyiriM. 17k M etiluM
vOiElA EtAliElA vINA a
evi k}ukNM. a sAyAM ver
amAyiriM. 18pux o OIEyA
ewA zyicH ksHKlnM AyA
OIyM puxM evi LiNM.
sAyAMver av arAyiriM.
16

OIk niym
vr
AvM A o
OI }udivsEH ayAyiri
M. }u divsEH aveL sm
y sHpziv sAyAM ver
arAyiriM. 20vsmyH
OI kiwetM amAyiriM.
smyH av riM a
mAyiriM. 21OIyew kiwyi etAw
v teR vOM nnc H LiNM.
avM sAyAM ver anAyiri
M. 22 OI tieliluM sHp
zicA ayA teR vO nncH
LiNM. sAyAM ver av a
nAyiriM. 23ayA avew kiwyA
ENA riiwmAENA sH p zic e t
vYtYAsM wAet sAyAM ver ayA
anAyiriM.
24
OIyew vkAlH av
mAyi eelMgikbM pulv
}u divsEH anAyiriM.
ayA kiw qlA kiwkM a
mAM.
25
o OIyH H vkAlEA
atiEzxEmA eR divsEH r
AvmAyA vkAleEpA
el av ayAyiriM. r AvM
nilyHy divsM av ayA
yiriM. 26r AvkAlH av kiw
kiwk vkAlE EpA
el amAyiriM. OI ri
sADnvuM vkAlEet
EpAel amAyiriM. 27 sADn
sHpzivM anAyiri
M. ayA teR vO nnc@
LiNM. sAyAM ver ayA a
nAyiriM. 28 AvM nilctiEzxM
OI }u divswi kAiti
19

117
EzxEm yA. 29qAMdivsM, av
ru ecAlikeLEyA ru Avi
ueLEyA ekAuvrNM. av
avey sELnwArieR kvAw
i puErAhiten liNM. 30an
rM puErAhit o piey pApbli
yAyM mEtien EhAmyAgmAyM ai
NM. aen puErAhit aveL yEhA
vyew mi yAM.
31
atinA ni yi AEyjntey
arAyiritieni tAI
ec@k. aver ni tAI ecA
pM av qeR viwArM a
mAiEyAM. aEA av mriEi
vM!
32
Avmveriy niymLA
Nv. k s H K lnmver sMbi
niymmANtH. 33v Avm
OIey sMbi niymmANtH .
arAyvErAewA zyimlM
arAyveriy niymmANtH.
AyidinM
ahErAeR ru puA yEhA
vyH v}ipAwAy DUpM ai
Ev mrNmwu. atiEzxM yEhAv
EmAezEyAw sMsAric@. 2yEhAv pR
u, nieR sEhAdrnAy ahErAEnA
w sMsArik. av EtAEAe}A
e ati vili tirIlyH
piiEl EpAkA k}iykyil.
tirIlyH piilu mRiyilANH
vi epkM ritH. vi
epkiEm atieR vizixH w
mwiyH. vizixHwmwiyew EmlANH
{A EmGi tYewk. ah
ErA mRiyiEl EpAyA av
mriM!
3
Ayidini ahErA ati
vil EvzitimH
o kALey pApbliyAyM o NA
wien EhAmyAgmAyM aiNM. 4ah
ErA teR zrIrM m}uv evi
k}ukNM. anrM av ni pRy
vOLNiyNM+
linekAu
vi AyM, linekAu awi
vO zrIrEAw EcAkNM.
lin aryM av DriNM. lin
tlAvuM av wNM. etlAmANH
vivO.
5
ahErA yi AEyjntyiniM
rH NAwkeL pApbliAyM o
NAwien EhAmyAginAyM sVIkri
NM. 6anrM ahErA kALey pAp
bliyAyi nkNM. Q pApbli
av EviytANH. teyM teR
wMbeyM IkrivA ah
ErA en ecNM.
7
anrM ahErA ru EkAlAwk
eLyM sELnwArieR kvAwi
yEhAvyew siDiyiElu ekAuv
rNM. 8 rH wkM ahErA nRui
wNM. o nRuH yEhAvyHtANH. mE
nRuH asEliM.

16

ElvY 15:29-16:20
9

anrM yEhAvyH nRu vIN


wien ahErA yEhAvyH smi
NM. aetA pApbliyAyi@ EvNM
smiA. 10qA asEli
nRu vIN wien jIvEnAew yEhAv
yew mi ekAuvrNM. qiH
wien asElinAyi mmiyiEl
viyyHNM. jneL IkriAnA
NitH.
11
anrM ahErA avEvi
kALey o pApbliyAyi aiNM.
ahErA teyM wMbeyM I
kriM. tni pApbliyew kALey
ahErA ekAlNM. 12anrM ahErA
yEhAvyH miel yAgpIWi
ni tInniRc DUpi qw
NM. ru eekniRey sugDUpM qw
H ahErA epAwiNM. DUpM ah
ErA tirIlyHu piiel mRiyiEl
ekAuvrNM. 13ahErA yEhAvyew
mi agHniyi DUpM aiNM.
aEA krARieR vizixHw mwiey DUp
ieR EmGM epAtiyM. aen ah
ErA mriAtiriM. 14kALyew rM
ER qwH ahErA teR virlu
ekAH vizixHwmwiyiElH ki}EAH tLi
NM. vizixHwmwiyew mi teR
virluekAH av }uAvzYM rM
tLiNM.
15
anrM ahErA jnew pAp
bli EkAlAwien ekAlNM. wi
eR rM ahErA tirIlyH pii
El ekAuvrNM. kALyew rM
ekAH ecyHtEpAel te ahErA
EkAlAwieR rMekAuM ecNM. mwi
yew miluM vizixHwmwiyiEluM ah
rA rM tLiNM. 16aen ahErA
ativile IkriNM.
yi AEyjnt arAytinA ah
ErA etlAM ecNM. av et@ ec@
kyM aEnkM pAp ec@kyM ec
yHt. ajntyH nwvi iti
ec@tAkyA sELnwAri
EviyM ahErA te ecNM!
17
ativileyM jnteyyM
IkriuvA ahErA atiEl
EpAEA sELnwAri M
AyiritH. ahErA puRE v
ver M atiEl Evziky
mtH . aen, ahErAnH aven
eyM teR wMbEyM yi AEy
jnteyyAkmAnvuM IkriAM. 18an
rM ahErA puRH yAgpIWiElH,
yEhAvyew mivH, yAgpIWe
IkriNM. ahErA wieRyM
kALyewyM remwH yAgpIW
ieR qlA mlkLiluM purNM. 19an
rM ER rM teR virluekAH yAg
pIWi }utvN tLiNM. aen
ahErA yAgpIWe vimAkyM
yi
AEyjntey pApLiniM
EmAciikyM ecNM.
20
aen ahErA ativi
lM, sELnwArM, yAgpIWM qi

ElvY 16:21-17:11

118

vey IkriNM. atiEzxM ah


ErA jIviciri wien yEhAv
yew miEl ekAuvrNM. 21teR
rueekkM ahErA wieR tl
yi vyHNM. anrM yi AEyjn
tyew pApM M ahErA
wieRtlyi @pRyNM. aen
ahErA jnew pApM m}uv
wieR tlyi vc @ ekAwNM.
qiH av wien mmiyiEly
yHNM. wien dEr ekAuEpAkA
orA tARAyi niAvNM. 22a
en wH qlA jnewyM pApM
tlyiEli nYmAy mmiyiEl
EpAM. wien nyiv atien
mmiyi viwNM.
23
anrM ahErA sELnwAr
iEl EvziNM. vil
EpAyEA Dric lin vO
av a}ic@mANM. av av
EpiNM. 24o mAy lHvcH
av teR zrIrM m}uvM evi
k}ukNM. qiv teR m@ vi
vO DriNM. av puRE
vH teR EhAmyAgvuM jnew
EhAmyAgvuM aiNM. av te
eyM jneLyM IkriNM.
25
anrM av pApbliyew m] g
ieR ekA}uH yAgpIWi EhAmi
NM.
26
asElieRywEH wien
ekAuEpAyv teR vOM zrI
rvuM evi k}ukNM. atiEzxM
av pALyiEl kwvrAM.
27
pApblikAy kALeyyM
wienyM pALyi puRE
ekAuEpAkNM. ( m]gew rmANH
vilH sADn IriA
pEyAgitH.) m]gew mAMs
vuM EtAluM cANkvuM puErAhitA
dhiic @ kLyNM. 28anrM avey
dhiiv teR vOM zrI
rvuM evi k}ukNM. atiEzxM
av pALyiEl vrAM.
29
Q niymM ni nitYmAyiriM.
}AMmAsM pAMtIyti ni oM
BitH. o EjAliyM ectH. ni
ew nAi vsisArikELA viEd
zikELA EpAluM oM ecA pAwil.
30
qekAeA a puErAhit
niew pAp k}ukiLykyM
nieL IkrikyM ec@M. a
EA ni yEhAvyew mi
rAyiriM. 31Q divsM ni vLer
DAne o vimdivsmANH. ni
oM BitH. nitYniymmANH.
32
atinA mhApuErAhitnAyi niy
nAyiriyA qlAM Ikri
ti k ecNM. teR
pitAviEzxM mhApuErAhitnAkA
niynAyvnANyA. puErAhi
t teR vilinvO Dri
NM. 33ativi lM, sELnwArM,
yAgpIWM qiv av IkriNM.

av puErAhitEryM skl yi
A
EyjntEyyM IkriNM. 34yi A
Eyjntey Ikrik qtH o
nitYniymmAyiriM. yi
AEyjnt
yew pAp mlM qlA vxvuM ori
ni aArY ecyHtiriNM.
atinA yEhAv EmAezEyAw klic
kArY av ecyHt.

mg
] eL ekAlA M tiAm
niym
yEhAv EmAezEyAw@ pRu,
2
ahErAEnAwM aveR puA
ErAwM yi
AEyliel m}uv jnt
EyAwM sMsArik. yEhAvyew kln
tAeNH avErAw pRyk+ 3yi AEy
lukArnAy orA o kALeyEyA o
AwienEyA o wienEyA pALy
inkEA puREAvcH ekAev
vrAM. 4 ayA m]ge sELnwAr
i miEl ekAuvrNM. m] g
ieR o BAgM av yEhAvyH
sAniNM. mxY rpAtkM
nwiyiri; atinA av yEhA
vyew viwAri v}ipAw k}i
EcpU. m]gieR o BAgM av yEhA
vyH niel i av teR
smhiniM oewNM! 5 jn
yEhAvyH smADAnbli ekAuv
tinANH Q niymM. t evLiEd
zvc@ ekAl@ m]geL yi AEy
jnt ekAuvrNM. sELnwAr
ieR kvAwi, av m]geL
yEhAvyH mi ekAuvrNM. av
m]geL puErAhiten liNM.
6
aEA puErAhit m]gew rM
sELnwArieR kvAwieR
smIpm yEhAvyew yAgpIWi
tLiNM. m]gew ekA}uH puErA
hit yAgpIWi EhAmikyM
EvNM. atieR gM yEhAvey sA
diiM. 7 av tew EkAlAw vi#
hH o bliyM aiA pAwil!
EdvAew piAelyANElA av
oAwi nwtH. aen av vYBicAri
keLEAel epmARi. Q niym nitY
mANH!
8
jnELAw pRyk+ yi
AEylukA
rEnA o sAriEyA avErAewAM
vsi o viEdziEyA o EhAmyA
gEmA bliEyA k}ic@ qvrAM. 9ayA
M teR v}ipAwH sELnwArieR
kvAwiElu ekAuvH yEhAv
yH smiNM. ayALen ecyHti
eli ayAeL ayAew smhi
niM puRNM.
10
eriluM rM wicA avnH
{A qtirAyiriM. ayA o yi A
EylukArnAENA yi AEyli tAmsi
viEdziyAENA q viEvcnmil!
aven {A aveR smhiniM
EvepwM. 11qekAeA zrIr
ieR jIv rilANiritH.

17

119
yAgpIWi remA}iE rIti {A
ni pRu ti@H. nieL
e IkriA a ecNM. nieL
w jIveR vilyAyi qniH rM
trNM. 12atinA yi AEyjntEyAw
{A pRy+ niLilAM rM Bi
tH. niew ew vsi o viEd
ziyM rM BitH.
13
eriluemArA BNEyAgYmAy
o kA@m]geEyA piEyEyA piwi
cA atieR rM mielA}icH mi@
mwNM. yi AEykArnAyAluM ni
iwyi vsi viEdziyAyAluM
aente ecNM! 14nieLinA
Nien ecEetEA? m] g
ieR mAMsi rmiA, m]g
ieR jIv aEA}uM ri
AyiriM. atinA yi
AEyjn
tyH {A Q kln n+ r
mmAMsM BitH! rM Bi
etAvM teR smhiniM
EvepwewNM.
15
tAEn cEtA m@ m]g ekAEtA
y m]geL tiv sAyAM ver
anANH. av teR vO
nncuLiNM. yi
AEylukArnAyA
luM aviwyiel viEdziyAyAluM
aen te! 16ayA vOM k}uki
Liieli ayA pApieR
aprADiyAyiIM.

eelMgikbew niym
yEhAv EmAezEyAw pRu,
2
yi
AEyjntEyAw pRyk+
niew eedvmA yEhAv {AnA
. 3mH ni QjipHti tAmsic@.
rAjY eceietAM ni
ectH ! nieL {A knAniEl
nyic@ekAiri. nAi a
xH W ic @ vetAM ni ectH .
avew cArM axH W itH .
4
ni qeR c asrikyM
qeR niym piwkyM EvNM!
c piwevH ni
R vk! qekAeA {A
niew eedvmAy yEhAvyA.
5
atinA qeR niymM cM
ni asriNM .qeR niymM
cM asriv jIviM!
{A yEhAvyA!
6
niew aw biev
mAyi ni eelMgikbiElew
tH! {A yEhAvyA.
7
niew pitAEvA mAtAEvA yM
oriluM eelMgikbM pultH.
av niew ayA. atinA
avmAyi eelMgikbM pAwil .
8
niew ayeliluM niew a
eR BArYymAyi eelMgikbM pAwil.
qekAeA, a niew pitA
vumAy eelMgikbM EpAelyANH.
9
niew sEhAdriymAyM eelMgi
kbiElewtH. av niew

18

ElvY 17:12-18:24

pitAvieREyA mAtAvieREyA mkLA


ENA q zHnml. av niew
vIilAENA mevieweyilumAENA jni
cetM zHnml.
10
niew pQiymAyM eelMgikb
iElewtH . av niew
te BAgmANH!
11
niew pitAviM ayAew BArY
yHM o pui piRA av niew
sEhAdriyAyiriM. avmAyM ni
eelMgikbiElewtH.
12
niew pit] s EhAdriymAyM
eelMgikbM pAwil. av niew
aw buvANH . 13niew a
yew sEhAdriymAyM eelMgikbM
pAwil. av niew ayew aw
buvANH. 14niew pit]sEhA
drmAyM eelMgikbM pultH.
ni niew aAveR BArYyewy
wH eelMgikbi EpAktH .
av niew aAviyANH.
15
ni niew mkeR BArYey
ApitH. av niew mkeR
BArYyANH. avmAyi niH eelMgi
kbM pAwil.
16

sEhAdrBArYeyyM ApitH .
a sEhAdrmAyi eelMgikbM
pul EpAelyANH.
17
o aymAyM avew mkmAyM
niH eelMgikbM pAwil .
OIyew pQiEyyM ni Api
tH. pQi OIyew mkeR
EyA mkewEyA puiyAyieAe.
avew pQimA aw buLANH.
avmAyi bewtH pApmANH.
18
niew BArY jIviciriE avew
sEhAdriEyyM BArYyAtH. atH
sEhAdrimAer z@LAM. niew
BArYyew sEhAdriymAyM eelMgik
bM pAwil.
19
o OI vAyiriEA aveL
ApiA mitH. smyH av
ayANH.
20
ayAreR BArYymAyi niH
eelMgikbM AyA a nieL
a}uAM.
21
ni niew mLilAerey
iluM agHniyilUew EmAEli nk
tH. aen ec@tH ni niew
eedvieR nAme driil
qAM
etLiyik!
{AnA
yEhAv.
22
o OIymAeyEpAel o pux
mAyM ni eelMgikbiEl
ewtH. atH #pApmANH!
23
etiluM m]gvumAyM ni eelM
gikbiElewtH. a nieL
amAkEy Z. aEpAel OI
kM m]gvumAyi bewtH. a
tivimANH!
24
Q et@k ecyHtH ni sVyM
arAkAtirik! {A jneL av
ew rAjYniM puRAi EdzM

ElvY 18:25-19:23

120

ni t! qekAeA
av ekAwMpAp ecyH t .
25
av nAwien amAi! ati
nA avew pApinH {A aver
eAH vil ekAwiM. atinA
nAwH atiel jntey Ci!
26
atinA ni qeR niymM
cM asrik. ni arM
ekAwMpApeLAM ectH. yi
A
EypQrAM niM niew
wyi vsi m@vM Eviy
tANH niym! 27ni mH
aview vsicv kwMeekk ec
yHtH Edze amAi! 28ni a
ecyHtA ni nAwien amAk
yAyiriM. aEA ni mu vsi
civereyEpAel EdzM ni
eLyM CiM. 29eriluM ekAwM
pApLieleiluM ecyHtA av
teR smhiniM puRe
wNM! 30m@v pAp ecyHt.
pE ni qeR niym asri
NM! ekAwMpApLielAEpAluM
ni ectH ! av ecyH t H sVyM
arAkAtirik. niew eedv
mAy yEhAv {AnA.
yi AEy eedvitH
yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 yi
AEyjntEyAw pRyk+ ni
ew eedvmAy yEhAv {AnA!
{A vinANH, atinA niM
virAyirik!
3
niLiElAErAM tew mAtA
pitAeL drikyM qeR viEzx
vimdin pAlikyM EvNM. {A
niew eedvmAy yEhAvyA!
4
vi#heL rADitH . ni
Ayi EdvAew vi#h vAA
tH. {A niew eedvmAy yEhAv
yA!
5
ni yEhAvyH o smADAn
bliyiEA ni sVIkArYnA
MviDM zriyAy rItiyi ai NM.
6
ni ati divsvuM piE
divsvumAyi a BikyM EvNM.
mAMdivsvuM blivsHt avEzxi
evi a dhiik. 7 mAM
divsM blivsH t eLAM ni
BitH. a avuM asVIkArY
vumANH! 8aenyAeriluM ecyHtA
av pApM mlM aprADiyAyiIM!
qekAeA av yEhAvyew
vivsHteL driil. ayA
teR smhiniM puRe
wNM.
9
viLevw smyH ekAyH nw
EA vylieR ariver ekAtH.
tAe}vI}u DAnY vArieywky
mtH . niew miriEAiel
m}uv miriyM pRiecwtH. 10a
EpAel nil vIN miriyM epRui
eywAtirik. qekAeA,
av pAvevM niew rAjY

19

wi srivM EviytANH.
niew eedvmAy yEhAv {AnA!
11
ni EmAxH w itH . m@ver
vitH . prsH p rM N pRytH .
12
kstYH qeR EprH pEyAgi
tH. aen ecyHtA ni ni
ew eedvieR nAme drii
el vM. niL@ew eedvmAy yEhAv
{AnA.
13
ayArEnAwH oriluM ti ec
tH. aven ekAywitH. liNi
AreR li pulMver rAi m}uv
EpAluM vc@ekAiritH.
14
bDirnAy oven ni zpi
tH. aen vI}iA aveR mA
i oM wtH. pE ni ni
ew eedve driNM. {AnANH
yEhAv!
15
nYAyviDiyi ni nIti pAli
NM. pAvELAwH EtYk lY
kANitH. mKrAyvM
lYeLAM EtYkic u nktH .
niew ayAren nItinixH W
EyAew EvNM viDiA. 16m@ve
tier NTk criitH. ay
AreR jIvite apkwew
yAetAM vitH . yEhAv
{AnA!
17
ni sEhAdren mnSekAu
evRuAtirik. ayAr etAyet
eiluM vic A avmAyi
aArYM sMsArik. pE avEnAw
mik! aEA pApMekAH nI ap
rADiyAkil. 18niELAw m@v ec
@ et@k epARuk. pkyAvA
tirik. nieeyEpAel nieR ay
ArenyM sH E nhik. yEhAv
{AnA.
19
qeR niym ni asri
NM. rutrM m]geL NEctH.
niew vyli rutrM vi vit
yHtH. rutrM lukekAu enyHt
vO DritH.
20
o pux meArAew awimOI
ymAyi eelMgikbiElee
vrAM. pE awimOI sVtyA
evLl. aen vA ziyA
kNM. pE aver vDitH. qekA
eA OI sVtyl. 21pux
sELnwArieR
kvAwi
yEhAvyH teR aprADbli ai
NM. aprADbliyHAyi ayA o
NAwien ekAuvrNM. 22ayAeL
IkriA k puErAhit
ecNM. NAwien puErAhit yEhA
vyH mi aprADbliyAyi a
iM. atH ayAew pAp Evi
yANH. aEA ayAew pAp epA
RuewM.
23
BAviyi ni niew rAjYi
El EvziM. aEA ni hA
rinH pl trie mr n@piwi
iNM. o mrM nA mvxM k}i
E atieR PlM BiAvU. dYM

121
av BitH. 24nAlAMvxM atiel
Pl yEhAvyH tANH . a
yEhAvyH vi sH t tiv}ipA
wANH. 25anrM aAMvxM mri
ni p}M ni BiAM. mrM ni
Ayi wt wt p} lAdi
ikyM ec@M. niew eedvmAy
yEhAv {AnA!
26
rM ti ni mAMsM ni
BitH.
BAvi vciA ni mAikvidY
EpAlu oM EyAgitH.
27
niew mKieR vz vL
mwi vwic@kLytH. mKieR vz
vL tAwiyM evtH. 28mricver
oAiA sVzrIri mRiEvli
tH. zrIri pckymtH. {AnA
yEhAv!
29
niew puiey o EvzYyAk
v}i pilyAkA avditH. atH
ni aveL driil q kANi
M! niew rAjYH eryM EvzYk
LAkA avditH. arM pAp
niew rAjYH v niRyA a
vdiAtirik.
30
qeR vizixHw avDidivsLi
pNieywAtiriNM. qeR vi
le ni driNM. yEhAv
{AnA.
31
mvAdikewEyA evLicAwk
ewEyA awEH pEdzi EpAk
tH. av nieL arAemti
nA EpAktH . niew eedvmAy
yEhAv {AnA!
32
v]er drik. av mRiyi El
vEA q}uE@ nik. niew
eedvEAw drvH kA@k. yEhAv
{AnA!
33
niew rAjY vsi viEdzi
keL pvitH. 34niew pQrA
ErAewEpAel te avErAwM ep
mARuk. nieLeyEpAel viEdzik
eLyM sHEnhik. qekAeA
ori, QjipHti niM viEdzikLA
yi. niew eedvmAy yEhAv
{AnA!
35
jneL nItinixH W EyAew viDi
k. sADn aLEA}uM
EA}uM nItiEyAew ec@k. 36niew
wk zriyAy aLvilutAyiriNM.
niew aLvupAi zriyAy aL
vi AvkM ekANM. niew AS
kM kikM zriyAy aLvi NM.
niew eedvmAy yEhAv {AnA!
QjipHtiniM nieL EmAciictH
{AnA!
37
qeR qlA niymM cM
ni oAiNM. ni av as
rikyM EvNM. yEhAv {AnA!
vi#hArADnye
H tier mRiyiH
yEhAv EmAezEyAw pRu,
2
yi AEyjntEyAwH nI ArY
wi pRyNM+ niew rAjYe

20

ElvY 19:24-20:14

eriluM tew puAri oven


vYAjeedvmAy EmAEli smiec
vrAM. ayA ekAl e wNM! ayA
yi
AEypQrnAENA yi
AEyli
vsi viEdziyAENA qeAM
EnAAet ayAeL kelRiu ekAlNM!.
3
{A avnH qtirAyiriM! aven
{A aveR jntyi niM Evepw
M! qekAeA av teR i
keL EmAEli ekAw. av qeR
vinAme driil qH etLi
yic@ k}iu! av qeR vil
e amAkyM ecyHt. 4sADA
rN jn aven av gNic@ev
vrAM. teR ikeL EmAEli ekAw
ven av vDic i el M vrAM.
5
pE {A avM aveR wMbi
M qtirAyiriM! aven {A av
eR jntyiniM EvepwM!
qe avizVsicH EmAElieR puRek
EpA
vereyAe
{A
EvepwM.
6
mvAdikewyM evLic AwA
ewyM awH pEdzi EpAv
M {A qtirAyiriM. ayA
qi avizVsivnANH . ati
nA {A aven aveR smhi
niM EvepwM.
7
sVyprivnM nwk! ni
sVyM virAk! qekAeA
{A viM niew eedvmAy
yEhAvymA. 8 qeR niym oA
ikyM asrikyM ec@k.
{AnANH yEhAv. nieL {A qeR
vijntymAiyiri.
9
sVM mAtApitAeL zpiv
vDiewNM. teR mAtApitAeL
zpic@ qekAH av sVM mrN
inH rvAdiyAyiriM!*
eelMgikpApi zik
ayAreR BArYymAyi eelMgik
bi ewvenyM OI
EyyM vYBicArM mi vDiNM.
11
aeR BArYymAyi eelMgikb
iElewvEnyM OIEyyM
vDiNM. avew mrNinH av
te rvAdik. atH ayA sVM
pitAvien ApiEpAel te!
12
orA teR puBArYey ApicA
vM vDiewNM. av vLer
vliy o eelMgikpApmA ecyHttH.
avew mrNinH av teyANH
rvAdik.
13
o pux meA puxen
OIey qEpAel ApicA av
ec@ o ekAwMpApmAyiriM.
av vDiewNM. avew mrNinH
av teyArvAdik.
14
orAH o OIymAyM avew
aymAyuM eelMgikbM AyA,
evRu@LvA eelMgikpApmAyiri
10

av ... rvAdiyAyiriM aveR rM


avEm q vAcYAM.

ElvY 20:15-21:10

122

mtH. puxEnyM OIkELyM jn


dhiiNM! niiwyi a
rM pApAkA wyAktH!
15
orA o m]ge ApicA aven
vDiNM. m]geyM ni ekAlNM.
16
m]ge Api OIEyyM m]g
EyM vDiNM. avew mrNinH
av teyArvAdik.
17
orA teR sEhAdriymAEyA a
sEhAdriymAEyA eelMgikbi
ElewtH lAkrmANH! aver pr
sYmAyi ziiNM. aver smhi
niM EvepwNM! sEhAdriey
Apiven aveR pApinH
ziiNM.*
18
vkAlH ov o OIey
ApicA veryM avew smh
iniM EvepwNM. avew
rieR RviwM anAvrNM ecyHt
q pApM av ecyHt.
19
ayewEyA aeREyA sEhAd
riymAyi bewtH. atH rb
mver ApilAyiriM. pAp
inH ni ziiewNM.
20
aAveR BArYey ov Api
tH. atH aAven ApiEAel
teyANH. ayAM aAveR BArYyM
tew pApinH ziiewM.
inH sAnAvAet av mri
NM.
21
sEhAdreR BArYey ApiM
etANH. a sEhAdren Api
EpAel teyANH! avM sAnrhi
trAM.
22
qeR qlA niymM cM
ni oiNM. avey asri
kyM EvNM. {A nieL niew
nAiEl nyikyANH . ni
rAjY vsiM. ni qeR niym
M cM asrievi
niew rAjYM nieL Cic@kLyil.
23
muver {A rAjYniM puR
AM. qekAeA av
pApeLl A M ecyH t ! pApeL
{A evRu! atinA av jIvic
mAi jIvitH!
24
avew rAjYM ni lBiem
{A niELAw pRu. avew rAjYM
{A ni nM. rAjYM ni
EwtAM. aEnkM nk niR o
EdzmAyiriM atH. niew eedvmAy
yEhAv {AnA.
nieL {A qeR vijn
tyAi. niELAwH {A muvri
niM vYtYsHtmAyi epmARi. 25ati
nA ni m]gLiel Aik
EvtiricRiyNM. pikLiluM ni
mAyveyyM amAyveyyM
EvtiricRiyNM. amAy pik
eLEyA am]geLEyA miyi }
y jeLEyA BitH . avey
{A amAyi kliciuH. 26nieL
sEhAdriey ... ziiNM teR aprADM
av vhiM qM.

{A qeR vijntyAiyiri
. atinA ni qni virA
yirik, kArNM yEhAvyAy {A
vinA! qeR sVM vizixHw
jntyAvA {A nieL anYrAxH\
LiniM Evepwiyiri.
27
mvAdiEyA evLic AEwA y
OIEyA puxEnA vDiewNM. jn
aver kelRiu ekAlNM. av
vDiewNM.

puErAhit niym
yEhAv EmAezEyAw pRu,
puErAhitArAy ahErAeR
puAErAwH en pRyk+ mric orAeL
sH p zic @ ekAH puErAhit sVyM
anAktH. 2pE mricyA ayA
ew awbuvAeNi ayAH
m]tEdhM etAwAM. teR aEnA aEyA
puEnA puiEyA sEhAdrEnA 3 avi
vAhityAy sEhAdriEyA mric
eti puErAhitnH anAkAM. (B
AvilAtinA sEhAdri ayA
ew awbuvANH. atinA av
mriEA puErAhit avEvi
anAti etil.) 4pE mric
yA teR awimkLielArALAeNi
puErAhit anAEktil.
5
puErAhitA tew tl emAywi
tH. av tew tAwimIzyew a#M
mRitH. puErAhitA tew zrIr
i o mRivuM AtH. 6av t
ew eedvi Evi rAyiriNM.
av eedvieR nAme driNM.
kArNM, av avuM agHniyilUew
yEhAvyH v}ipAwM vhi.
atinA av virAyiriNM.
7
o puErAhit eedve vi
rItiyi
Uxi.
atinA
ayA mu cilmAyi eelMgikbM
pul oveL vivAhM k}itH.
ayA o EvzYEyEyA vivAhEmAcnM
nwiy oveLEyA vivAhM k}itH.
8
o puErAhit eedve vimA
i UxivnANH . atinA
ni ayAeL EtYkrItiyi prig
NiNM. kArNM av vivsHt
! av vi aM eedvm
Aek ekAuv. yEhAvyAy {A
vinA. {A nieL vi
mA!
9
o puErAhiteR pui EvzYyAyi
mARiyA av teR AnM kLew
kyM pitAvinH mAnEwAkyM
ec@kyAyiriM! atinA aveL dhi
iNM.
10
aveR
sEhAdrAiwyi
niANH mKYpuErAhiten etrew
tH. aBiExkeetlM aveR tlyi
o}iM. aen mhApuErAhitnAyiri
k q vizixHwEjAliH av etr
eweu. vivO aNi
yA av etreweu. atinA

21

123
teR d+KM av prsYmAyi kwii
A teR tlmwi pRiyiwtH. vO
kIRukymtH. 11o m]tzrIri
sHpzic@ekAH av sVyM a
nAktH . sVM aeREyA ay
ewEyA m]tEdhmAeNiEAluM atien
smIpitH. 12mhApuErAhit eedv
ieR vilM viuEpAyA
av anAkyM eedvieR
vilM amAkyM ec@M.
puErAhiteR ziri aBiExkeetlM
o}ictANH. atven muvriniM
Evtiri. {AnA yEhAv!
13
mhApuErAhit o knYkey
vivAhM k}iNM. 14meArAmAyi eelM
gikbm oveL mhApuErAhit
vivAhM k}itH. mhApuErAhit o
EvzYEyEyA vivAhEmAcitEyEyA viD
vEyEyA vivAhM k}itH. teR te
jntyiniM av o knYkey
vivAhM k}iNM. 15aen k
aveR ikELAwH drvu kANiM.*
yEhAvyAy {A mhApuErAhiten
aveR EtYkEjAliAyi Evepw
iyiri.
16
yEhAv EmAezEyAw pRu, 17ah
ErAEnAw pRyk+ nieR pigAmikL@ew
ikLilAeiluM o zArIrikeevk
lYmei av eedvi aM
kielwtH. 18qeiluM zArIrik
eevklYmv oriluM puErAhit
nAyi UxikEyA qni bli
ekAuvrikEyA ecA pAwil. ni
pRyv puErAhitrAkA pAwil+
a, tLvAtErAgi, mKM vik]tmAy
v, nIkAluM k@M v 19kAElA
eekEyA owiv, 20v, m,
ki Ekwv, tVErAgi, w
v]xNmv.
21
ahErAeR pigAmikAei
luM qeiluM Rvuei av
yEhAvyH agHniyilUew bli nk
tH. ayA eedvi vizixHw aM
qwkymtH. 22ayA puErAhitew
wMbinivnAytinA avnH
viavuM ativi avuM
tiAM. 23pE avnH tirIl kwH
ativilEH EpAkAnAvil .
yAgpIWiEl avnH EpAkAnAvil.
kArNM avnH cil RvukH. av
qeR vil amAAti
rie. {A le vimA
yEhAvyA!
24
atinA EmAez ArY ahErA
EnAwM ahErAeR puAErAwM yi A
Eyliel m}uv jntEyAwM pRu.
yEhAvyAy eedvM EmAezEyAw
pRu, 2ahErAEnAwM aveR
puAErAwM pRyk+ yi AEyjnt
qni smi sADn vi
mAM. av qERtANH. atinA puErA
hitrAy ni aetwtH. vi

22

aen ... kANiM aTvA aveR i


k jnLi niM arAvil.

ElvY 21:11-22:13

sADn ni pEyAgic A
ni qeR vinAme niik
yAyiriM. {AnA yEhAv! 3ni
ew pigAmikLilAeriluM av sHp
zicA ayA anAyiIM. av
qi nikewNM! yi AEyjnt
qni ttANH sADn. {AnA
yEhAv!
4
ahErAeR pigAmikLilAei
luM xHWEmA
AvEmA ei nA
yiIver avnH viBNM
BiAnAvil . anA ql A
puErAhitEnyM bADi niymmA
NitH. puErAhit o m]tEdhM mlEmA
sVM kM mlEmA anAkAM. 5}
y etiluM am]ge sHpzi
cAluM av anAkuM. anAy
o vYiey sHpzicAluM av a
nAM. ayAeLen anAyi q
zHnml. 6orA arM sADnLi
elieliluM sHpzicA sAyAM
ver ayA anAyiriM. vi
BNemAM ayA BitH. av
evi k}ukiyAEpAluM av
viBNM BitH. 7sUrY asHt
mic t i EzxEm av nAvU.
aEA avnH viBNM tiAM.
kArNM sUrYAsHtmni EzxM av
nAvukyM BNM avERtAvu
kyM ec@M.
8
o puErAhit, sVyM c o m]g
eEyA kAum]g ekA m]geEyA
kA atien BitH. ayA
m] g e tiA ayA anAM.
yEhAv {AnA!
9
qe UxiA puErAhit
EtYk smymAM. smyLi
av vLer AluLAyiriNM.
av visADneL amAAti
riA iNM. AluLAyiA
av mriil. yEhAvyAy {A aver
Q vizixHwEjAliAyi Evtiriciri
. 10puErAhiteR wMbi
nivE viBNM tiAnAvU.
puErAhitEnAewA tAmsi o
szkEnA liNiArEnA vi
BNM tiAnAvil. 11pE puErAhi
t orAeL sVM pNMekAH awim
yAyi vAiyA ayA eR vi
BNM tiAM. puErAhiteR vIi
jnic awimkM viBNi
p pAM. 12o puErAhiteR pui
puErAhitnlA orAeL vivAhM k}ic@
evvrAM. aeneyi av
viv}ipAwH BiA avkAzmil.
13
o puErAhiteR pui viDvyA
kEyA vivAhEmAcityAvukEyA ecyH
etM vrAM. aveL pripAliA i
keLAmiel i av iAl
jIvic pit] B vniEl mwiv
evvrAM. aEALvH pitAvieR
BNiniH ppAM. pE puErA
hiteR wMbi nivE
BNM tiAnAvU.

ElvY 22:14-23:10
14

124

orA abi viBN


i eR tiev vrAM. ayA
ati lYmAy k puErAhiten li
kyM BNieR vilyew
aielAwi nkyM EvNM.
15
yi AEyjnt yEhAvyH sm
i sADn vimAyiIM.
atinA puErAhit sADneL
amAtH . 16puErAhit avey
amAyi ktiyA, av vi
BNM k}iEA avew pAp
EAw ukyAyiriM. yEhAvyAy
{AnANH avey IkritH!
17
yEhAvyAy eedvM EmAezEyAw pR
u, 18ahErAEnAwM aveR puA
ErAwM yi AEyliel m}uv jntEyA
wmAyi pRyk+ o yi AEypQrEnA
viEdziEA o bliyicA ekAA
emA#hmAkAM. atyAew v}ipAwA
yiriAM. cilEA ayA aiA
nA#hi vizixH w bliymAkAM.
19.20
aetAe jn mnRiu eedv
ini v}ipAwkLANH. qei
luM Rvu o v}ipAwM ni sVIk
ritH. v}ipAwi {A sxHwnA
yiriil! v}ipAwH kALyAyAluM ecri
yAwAyAluM EkAlAwAyAluM aetA
m]gmAyiriNM. ati yAetA Rvum
AyiritH.
21
orA cilEA yEhAvyH o
smADAnbli nwiEyAM. smA
DAnbli ayAew v}ipAwAyiriAM.
ayA yEhAvyH nkAEzic
vizixH w sAnvumAkAM. a kALyA
yAluM wAyAluM ErAgYmtAyiri
NM. atinH o RvumAyiritH!
22
atyEtA ai owiEtA tL
vAtM bADicEtA
AvmEtA tVErA
gM piwicEtA y o m]ge ni
yEhAvyH smitH. ErAgM piwic
m]geL ni yEhAvyew yAgpI
Wi EhAmitH.
23
cilEA o kALyHEA Awi
EnA nIkAElA vLrA pAdEmA A
yiriAM. m]ge viEzxsAnmAyi
yEhAvyH nkA ov #hi
cA atH sVIkArYmANH. qA atH
ayAew EncyAyi sVIkArYvuml.
24
o m]gieR v]xNM kIRiyEtA
wEtA nIMecyHtEtA mRic@ kL
EtA eNi m]ge yEhAvyH
aitH. arM m]geL niew
EdzH bliyitH.
25
yEhAvyH bliyiAnAyi
ni viEdzikLiniM m]geL sVI
kritH. kArNM, m]g etiluM
tri aMgBMgmvyAyiriAM. av
yH H qeiluM RvuAkAM. av
asVIkArYmANH!
26
yEhAv EmAezEyAw pRu, 27o
kALEyA ecriyAEwA EkAlAEwA piR
A atH atieR tEyAewAH }u
divsM k}iyNM. anrM qAMdivs
vuM ak}iuM atien yEhAvyH

v}ipAwAyi aicA sVIkArYmANH.


28
pE atienyM atieR teyyM
ni o divsM ekAltH. pviM
wiM teyA niymM.
29
yEhAvyH ni o k]tjH{tA
v}ipAwH aiA #hiev
i ni atiA sVtrANH.
pE a eedve sAdii
viDi EvNM. 30ni aEdivsM
m]ge m}uv
BiNM. piE
BAtiElH ouM micM vyHtH. {A
yEhAvyA!
31
qeR klnk oAikyM av
asrikyM ec@k. yEhAv {AnA
! 32qeR vinAmEAwH drvu
kAuk! yi
AEyjntEyAwH qni
vLer EtYktyAyiriNM. nieL
yEhAvyAy {A qeR vizixHwjnt
yAyi s]xHwiciri. 33nieL {A
QjipH t iniM ekAuv. {A
niew eedvmAyiI. {A
yEhAvyA!

viEzx avDidivs
yEhAv EmAezEyAw pRu,
2yi
AEyjntEyAw pRyk+
yEhAvyew vitinAk vi
sELndivsLAyi ni KYApi
NM. qeR viavDi divs
vyANH.

23

zb
H
RudivsM EjAli ec@k. pE
}AMdivsM zbANH. a vimi
viEzxdivsvuM visELn
divsvumANH. a ni o EjAliyM
ectH. a niew qlA vIwk
LiluM yEhAvyH zbANH.
3

epsh
yEhAvyew etrewe av
Didivs vyA. avyH A
y niitsmyLi visE
Ln ni KYApiNM. 5 dYmAs
e ptinAlAMtIyti sYyHH yEhA
vyew epshyA.
4

puLiiA aieR /vM


aEt mAsieR (nisA) pti
nAMtIyti puLiilA aieR
/vmANH . }u divsEH ni
puLiilA aM tiNM. 7 Q avDi
divsieR dYdivsM o vi
sELnM AyiriNM. aH ni
o EjAliyM ectH. 8 }u divsvuM
yEhAvyH bliyiNM. }AM
divsM o visELnM EcrNM.
divsvuM o EjAliyM ectH.
6

dYviLevwieR /vM
yEhAv
EmAezEyAw
pRu,
10
yi AEyjntEyAwH en pRyk+
ni {A t rAjYE ni
9

125
EvziM. aview ni viLvu
ekA@M. aEA dYe k puErAhit
nkNM. 11puErAhit k yEhA
vyH mi nIrAjnM aiM.
aEA ni sVIkArYrAM. {Ay
RA}Hc rAvielyANH puErAhit nirA
jnM ecEtH.
12
k nIrAjnM ec@ divsM ni
ovyAy kLmil A o
Awien EhAmyAgmAyiH aiNM.
13
riw}i* EnmAvH qEcH o
DAnYbliyM ni nkNM. nA}i*
vIuM ni aiNM. v}ipA
wieR gM yEhAvey sAdiiM.
14
putiy DAnYEmA p}EmA putiyDAnYM
ekAuAiy aEmA ni Bi
tH. dYM a eedvi v}ipAwi
NM. niew tlmRkLilUew
ni qviewyAyiAluM nilni
niymmANH.

ekAy
H
/vM
ni nIrAjnANi kekA
uv divsmAy {AyRA}Hc mt
}A}H c k kNAk. 16}Ame
}Hcey w v {AyRA}Hc aT
vA adivs EzxM ni
yEhAvyH putieyA k bliyi
NM. 17a niew vIwkLiniH
rH axN ekAuvrik.
aM o nIrAjnANitANH.
aM AA riw}i puLimAvuM p
EyAgik. atAyiriNM yEhAvyH
niew dYviLevwi ni
v}ipAwH.
18
jnew DAnYbliEyAewAM o
kAL, rH NAwH, o vyAy }H
Awk qivEyyM bliy
iNM. av o RvumilA m]g
LAyiriNM. av o EhAmbliyAyi
uEvNM yEhAvyH smiA. atH
agH n iyilUewy v}ipAwANH . ati
eR gM yEhAvey sAdiiM.
19
o EkAlAwien pApbliyAyM
o vyAy rH AwkeL smA
DAnbliyAyM aiNM.
20
avey puErAhit ru Awk
ELAewAvuM dYviLevwi ni
aEAewAvuM yEhAvyH mi
nIrAjnANM ecNM. av yEhAv
yH vimANH. av puErAhit
tANH. 21aEtdivsM te ni o
visELnvuM viLic@NM. a
ni o EjAliyM ectH. ni
ew vIwkLi nitYniymmAyiriM.
22
niew miyi viLevwEA
ariver Ec ekAAtirikyM
EvNM. tRyi vI}u DAnYM epRuiey
wkymtH. av pAvM Q rAjY
wi sri viEdzikmAyi
15

riw}i o Pyew pi ru BAgM.


nA}i o hInieR nAlielAH.

ElvY 23:11-36

Epik.
niew
yEhAv {AnA!

eedvmAy

kAhLew /vM
yEhAv EmAezEyAw vIuM pRu,
24
yi AEyjntEyAw vIuM pRyk+
}AMmAsieR dYdivsM ni
eA viEzxvimdinmAyiriM. aH
o visELnmAyiriM. atH o
viEzxvimdinmAeNH jneL oi
iA ni o kAhLM viLiyHNM.
25
a ni o EjAliyM ectH.
agHniyilUew ni yEhAvyH o
v}ipAwH aiNM.
23

AyidinM
yEhAv EmAezEyAw pRu, 27}AM
mAsieR pAM divsM Ayi
dinmAyiriNM. aH o visE
LnM AyiriNM. aH ni BN
emAM k}iAtirikyM* agH n iyi
lUew yEhAvyH o v}ipAw n
kyM EvNM. 28a ni o EjAliyM
ec@kymtH. kArNM, aH Ayi
dinmANH . divsM puErAhit
yEhAvyH mi ecl@kyM nieL
rAti cwH axH W i
kyM EvNM.
29
divsM pvsiA mwi
ven aveR jntyiniM Evepw
NM. 30aH qeiluM EjAli ec@
ven eedvmAy {A aveRyAk
iwyiniM nziiM. 31a ni
o EjAliyM ecA pAwil t e.
ni qview vsicAluM ni
nitYniymmAyiriM. 32atH ni
eA viEzxvimdinmAyiriM. a
ni pvsiNM. mAsiel o
tAMdivsM sYyH te ni Q
vimdinM cric @ wNM.*
sYmt piE sYveryANH
vimdinieR eedGYM.
26

wArinA
yEhAv vIuM EmAezEyAw pRu,
34
yi AEyjntEyAw pRyk+ }AM
mAsieR ptinAMdivsM wAri
nA EGAxiNM. yEhAvyH
Q tinA }u divsEANH. 35dY
divsM o visELnM Ayiri
NM. ni o EjAliyM aH ec
tH. 36}u divsE ni yEhA
vyH EhAmbli aiNM. qAM
divsM, meA visELnM wi nw
NM. agHniyilUew yEhAvyHeA
v}ipAwH nwNM. a o visE
LnmAyiriNM. ni o EjAliyM
ec@kymtH.
33

ni ... k}iAtirikyM ni sVyM


vinItrAkNM qM.
mAsiel ... wNM eyd kAlgNn
ysricH sUrYAsHtmyEAewyA divsM
rMBitH.

ElvY 23:37-24:23

126

37

aveyAeyANH yEhAvyew ti
nAk. divsLi visE
LnmAyiriNM. agHniyilUew ni
yEhAvyH EhAmyAg DAnYbli
k, blik, pAnIyblik qiv
yiEtANH . zriyAy m
i te av aiNM. 38yEhAv
yew zbdivs asHmri
tinH puRem avDidivsM ni
LAEGAxiNM. yEhAvyH mu sA
n puRemyA Q sAn
ni nEktH. v}ipAwi puRem
yA av ni nEktH. yEhAv
yH ni xH w AsrNM smi
v}ipAwk puRemyANitH.
39
}AMmAsieR ptinAMdivsM
vylukLiel viLvuk EzKricti
EzxM ni yEhAvyew tinA }u
divsEH criNM. oM quM div
sLi niH viEzxvimdinmA
yiriNM. 40oAMdivsM, p}mrLi
niM nl p} EzKriNM. pneA
ukM lA mrzAKkM lri
kM ni qwNM. niew eedv
mAy yEhAvyew mi }u divsM
ni EGAxiNM. 41qlA vxvuM
yEhAvyew siDiyi }u divsM
ni Q tinA EGAxiNM.
nitYniymmANH. }AM mAsi EvNM
tAEGAxiA. 42}u divsM tAA
lik wArLi ni vsiNM.
yi
AEyli jnicverlAM wAr
Li vsiNM. 43kArNM, yi AEy
jntey QjipHtiniM nyikv}i
{Anver tAAlik wArLi pA
ic @ q niew pigAmikLRi
yNM. niew eedvmAy yEhAv
{AnA.
44
yEhAvey mhtVew vi
sELneLieylAM EmAez yi
A
yjntEyAw pRu.
viLkAluM vi avuM
yEhAv EmAezEyAw pRu,
2
ctc olIviniemw q
niewywE ekAuvvA
yi AEyjntEyAw klik. viL
k qyAyiriM atH. viL
k aNyAet kiNM. 3ahErA
EvNM yEhAvyew mi sELn
wAri sY mt BAtM ver
viLu kic@ vyHA. atH sAY
epkieR mi iyiiri
tirIlyH puRAyiriNM.
nitYniymmANH. 4tiluAiy viL
kAli yEhAvyH mi ahErA
viL ekwAet kic@vyHNM.
5
En mAvHekAH pH aM A
k. o ai riw}i mAvH p
EyAgiNM. 6 avey ru niryAyi
yEhAvyew miel sVEmzEm
vyHk. o niryi eRM Ayiri
NM. 7oAErA niryiluM mAy iri
M vitRuk. atH agHniyilUew yEhAv

24

yH n v}ipAwieni oAi
vA yEhAvey shAyiM. 8qlA zb
iluM ahErA aM yEhAvyH
mi vyHNM. tH qM ecNM.
yi
AEyjntymAy Q krA
qAlvuM nilniNM. 9 aM ah
ErAM aveR puAM tAyiri
M. avH aM o vil
vc@ BiAM. kArNM, aM yEhAv
yH agHniyilUew nke v}ipAwA
NH. atH qAlvuM ahErAeR pA
yiriM.
eedve zpicv

o yi AEylukAriH o puA
yi. aveR pitAvH o QjipHt
kArnAyi. yi
AEylukAewyiw
yi nwkyAyi av meArA
mAyi v} wi. 11yi AEylukAri
yAy dAeR vMzie diiyew
puiyAy ezElAmIieR pu
yEhAvyew nAme zpiAM dxic@
pRyAM wi. atinA jn
aven EmAezyew mi ekAuv.
12
av aven tL@ew aDIntyi
vyH kyM yEhAvyew vYmAy
klnyHAyi kAirikyM ecyHt.
13
aEA yEhAv EmAezEyAw pR
u, 14zpic v en pALyi puR
eAriwE ekAuvrik. av
zpi Ek ql A jneLyM
ekAuvrik. av avew eekk
avR tlyi vyHNM. anrM qlA
vM wi aven kelRiH ekAlNM.
15
yi AEyjntEyAw nI pRyNM+ eed
vnAme zpiv ziiewNM.
16
yEhAvyew nAmientirAyi sMsA
rivnArAyAluM av vDie
wNM. qlAvM EcH aven kelRi
yNM. viEdziyAeNiluM yi
AEylu
kAerEAel ziiewNM. yEhAv
yew nAme eriluM zpic A
av ekAlewNM.
17
orA meArAeL ekAA ekAlyALi
vDiewNM. 18meArA o m]g
e ov ekAA av pkrM m]g
e ekAwNM.
19
ayAren priEl i vnH
aEt mRivu te ziyAyi nkNM.
20
owi ql i pkrM owi ql H ;
ki kH; pli plH; orA meArA
H li aEt priH ayAM
liNM. 21atinA orA o m]ge
ekAA m]gieR vil ayA
nkNM. pE orA meArAeL ekA
A ayAeL vDiNM.
22
Q niymM niM viEdzikM
oErEpAelyAyiriM. kArNM, niew
eedvmAy yEhAv {AnA.
23
anrM EmAez yi
AEyjnt
EyAw sMsArikyM zpicven pAL
yi puReAriw av ekAuv
rikyM ecyHt. qiv aven kelRi
u ekA. aen yEhAv EmAez
10

127
EyAw@ klictH yi
k mAM ecyHt.

AEyjnt nwA

miyew vimsmyM
sInAyipvtivcH yEhAv
EmAezEyAw sMsAric@. 2yi A
EyjntEyAw pRyk+ {A ni
t EdzE ni EvziNM.
aEA ni miey vimiA a
vdiNM. yEhAvey mhtVewvA
vizixHw vimsmymANitH. 3 Ru
vxEH ni miyi xi ec
NM. Ru vxM niew miriEA
iel miri aRu ekAuvrNM.
4
pE }AM vxM ni miey vimi
A avdiNM. a yEhAvey d
riA viEzx vimsmymAyiriM.
ni vylukLi vi vityHkEyA
miriecwik kikEyA ectH.
5
niew viLevwiEzxM sVyM
vL viLvuk ni ekAtH .
niew miriEAiel kiA
miriecwikLiniM ni miri
pRitH. miey o vxEH vimi
A avdiNM.
6
mi o vxE vimic A luM
niAvzYi BNmAM.
niew ep B]tYvinH v
zYi BNM ki@M. niew liA
M niELAewA vsi viEdzi
kM
Ev
BNM
lBiM.
7
niew pM m@ m]gM
tiA Ev BNM AyiriM.

25

atAM sMv/rM
}u vxew }ueL ni
qNM. a nAleAp vxLA
NElA. smyH }u vxM miH
vimmAyiriM. 9Ayidini
ni rAjYAkmAnM o NAwieR
ekAH QtNM. }AM mAsieR pAM
divsmANtH. 10aptAM vxM ni
o viEzx vxmAiINM. ni
ew rAjY tAmsi qlAveryM
aH sVtrANM. atAM sMv
/rM qH nAk aRiyewM.
niLiElAErAM avrvew sVM
vsHtviElH mwiEAkNM. niLi
ElAErAM avrvew wMbLi
ElM mwiEAkNM. 11atAM vxM
niH o viEzx EGAxmAyiri
NM. vi vityHtH, sVyM vL
viLvuk ekAtH. kiA miri
ecwikLiniH p} pRitH. 12
vxmANH atAM sMv/rM. atH ni
eA vikAlmAyiriM. vyli
ni viLvuk ni BiNM.
13
atAMvxM niELAErAM avr
vew vsHtviEl mwiEAkNM.
14
niew vsHt ayAr vi
EA aven ctitH. aveR
vsHt ni vAuEA vie
wAM avditH . 15ayAreR
vsHt vAA niA#hmei
8

ElvY 25:1-28

avsAne atAM vxM mtlu


vx qk. qiH vxeL
awiAnmAi zriyAy vil niyi
k. qeA ayA aw atAM
vxM ver viLevwA avkAzEm
yTAi ni viZ.
16
aw atAM vxi mH an
vDi vxei vil wtlAyi
rikyM vx RvAeNi vil
RvAyirikyM ec@M. kArNM, ni
ew ayAr tAM viLvuk mA
Em ni viZ. aw a
tAM sMv/ri lM ayAew
wMbiERtAyi mARukyM ec@M.
17
ni prsH p rM viAtirik.
niew eedve ni drik.
niew eedvmAy yEhAv {AnA!
18
qeR niymM cM oAi
k. av asrik! aEA ni
niew rAjYH suritrAyi jIvi
M! 19mi niAyi nl viLvuM A
M. aEA ni DArALM BN
mAkyM suritrAyi niew
rAjY vsiA k}iykyM ec@M.
20
pE ni pREAM, {
vityHkEyA ekA@kEyA ecAti
A }AM vxM { tiA
enAM Avil. 21vYsniEtil!
RAM vxM qeR a#hEAwH ni
LiElH vrA {A kliM. mi m
vxEwi viLvuA wM.
22
qAM vxM ni vityH EA
ni p}y viLvAyiriM BNi
pEyAgik. qAM vxi ni
vitc ekA@ optAM vxM ver
p}y viLvinitH tiA A
yiriM.
vst
H niym
mi yTAi qERtANH. ati
nA nitH irmAyi viA
k}iyil. qeR rAjYH qEAewA
vsi viEdzikM sArikM mA
mANH ni. 24k avew nilM
viEAemiluM wMb nilM
tiric@ ki@M. 25niew rAjY o
vYi vLer drinAEyAM. dAriYM
ekAH ayA teR vsHt vie
vrAM. aEA aveR aw bu
vH aveR vsHt avEvi tiri
c u vANM. 26avEvi vsH t
tiriek vAA aw buLAM
cilEA Aey vril . pE
avnH lM mwi vAAnAvzYmAy
pNmAEA, 27av mi viEA
mtlu vx qNM. miH qH
vil ekAwNemH sMKY pEyA
gicH av kNANM. qiH av
lM mwi vANM. aEA
lM vIuM avERtAyiIM.
28
teR lM tiric@ vAA pNM
avAkAet vA atAM vxM
ver lM a vAiyveR eekv
zmiriM. aEA viEzxAEGA
23

ElvY 25:29-26:1

128

xEvLyi lM dYe wmyew


wMbiERtAyiIM. aen
lM vIuM yTA wMbiER
tAyiIM.
29
@mtilu o ngriel o vIwH
ov viEA, a viH o vx
inkM a tiriek kiA ayAH
avkAzmAyiriM. avkAzM o
vxM nIuniM. 30pE wm
o vxinkM a tiriek vAu
ieli @mtilu ngriel
vIwH a vAuvM aveR pigA
mikmtAyiriM. atAM sMv/
ri vIwH dYe wmyHH mwi
iil. 31@mtililA ngr R
Ay lmAyi prigNiewM. ati
nA ekAc @ ngrLi niic i
ri vIwk atAM sMv/ri
dYe wmyHH te tiriek ki@M.
32
qA ElvYew ngreLi
tANu pRytH+ ElvYH avew
ngrLiel tew vIwM mwi
vAAM. 33orA ElvYriniH o vIwH
vAiyA, atAM sMv/ri
ElvYngrilu vIwH vIuM ElvY
EwtAM. kArNM, ElvYew vMzi
evEwtANH ElvYngrM. yi AEy
jnt ngr ElvY nki.
34
ElvYngri @m vyluM pu
EmwkM viA pAwil. vyluk
qAlEM ElvYEwtANH.
awimkew yjmAnA niym
35
niew sVM rAjY ov
kw dAriYMekAH sVM kArY
EnAAEpAluM k}iyAvnAey
vrAM. niLven ortiTi q nilyi
niELAewAM tAmsiiNM. 36av
kwM ekAw pNi ni pliz
mtH. niew eedve dri
kyM niew sEhAdren niELA
ewA vsiA avdikyM ec
@k. 37niLv ekAw o pNi
M pliz vAtH. niLv vi
BNiniM lABmAAM
mitH . 38niew eedvmA
yEhAv {AnA. knAEdzM ni
ntiM {A niew eed
vmAyiritiM nieL {A Qji
pHtiniM nyic@.
39
kw dAriYM mlM niew rAjY
e ov sVyM ni awimyAyi
avene viA niLveneAH
awimeyEAel pNieywitH .
40
av niH o liNiArM
atAM vxM ver niELAewA vsi
szkmAyirie. 41anrM
avnH nieL vi@EpAkAM. teR ik
eLyemwH avnH teR wMbE
EpAkAM. teR pUvikew vsHtvk
kLiElH avnH mwAM. 42kArNM, av
qeR B]tYrANH! aver QjipHtiel
awimtViniM {AnANH EmAcii
ctH. av niyM awimkLAyiIrtH.

43

mxYnH ni <rnAeyA yjmA


nnAyiritH. ni niew eed
ve driNM.
44
niew OI-pux awimkeL
i+ niH @m jntkLiniH
awimkLAyi OIkeLyM puxAeryM
lBic@ q vrAM. 45jniwyi vsi
viEdzikew wMbLi piR
ikeLyM niH awimkLAyi lBi
AM. awimik nitANH.
46
niew kAlEzxM Q viEdzikLAy
awimkeL ni niew ikH
eekmARAM. av qEM niew
awimkLAyiriM. viEdzikLAy aver
niH awimkLAAM. pE ni
yi
AEykArAy sVM sEhAdrA
ErAwH <rnAy yjmAnnAyiritH.
47
niiwyilu o viEdziEyA
szkEnA DniknAey vrAM.
niiwyielArA vLer dAriYM A
y mlM niiwyiel viEdziEA
o viEdzwMbiEnA sVyM awimyA
ey vrAM. 48ayAH sVyM mwi
vAi sVtnAkA avkAzmA
yiriM. aveR sEhAdrArielA
vnH aven mwivAAM. 49aeli
aveR aAvEnA aAveR pu
EnA aven mwivAAM. aTvA av
eR wMbie orw buvi
nH aven mwivAAM. aTvA avnH
DArALM pNmAyA a ekAwH
ayAte sVtnAkAM.
50
qenyA ni vil niyi
k? ayA te viEdzi vi vxM
mt aw atAM vxM very
vx qk. sMKY pEyAgicH
vil niyik. kArNM, aven
ayA tAM vxE vAwkyHe
wkEy Ayi@Z! 51atAM vx
i mH niyM aEnkM vx
ei ayA vilyew o vliy
BAgM mwieAwNM. aetlAM q v
xeLtien yiciriM. 52a
tAM vxM ver Rc@ vx mAEm
avEzxi_evi yTAvil
yew ecRieyA BAgM ayA nkNM.
53
pE ayA viEdziEyAewAM qlA
vxvuM o liArenEAel k}i
yNM. ayAewEm <rnAeyA yjmA
nenEAel epmARA viEdziey a
vditH.
54
M aven mwivAuieli
EAluM ayA sVtnAM. atAM
vxM avM aveR ikM sVt
rAM. 55kArNM, yi
AEyjnt
qeR B] t YArANH . qeR B] t YrAy
aver {A QjipH t iel awim
iniM EmAciictANH. niew
eedvmAy yEhAv {AnA!
eedve asriti
tiPlM
ni vi#hAtH. nm
sHkritinH timkELA sHmAr

26

129
kzilkELA niew EdzH AtH.
kArNM niew eedvmAy yEhAv
{AnA.
2
qeR viEzxvimdin a
sHmrikyM qeR vile
mhtVewkyM ec@k. yEhAv
{AnA!
3
qeR niymM cM asHm
rikyM av asrikyM ec@k!
4
ni aeneyAe ecyHtA {A
Ev smy m}epiM. mi viLvu
AkyM vylukLiel mr p}
lAdiikyM ec@M. 5miri}
pRiAnAMver niew emti
wM. nwA kAlM ver miri}miR
wM. aEA ni v
zYi BNM lBiM. ni ni
ew nAi suritrAyi jIvikyM
ec@M. 6niew rAjYH {A smA
DAnM vM. ni smADAni
vsiM. M nieL ByewA
vril. dxHwm]geL {A niew rAjY
inH puRAM. niew rAjYwi
z@vieR eesnYM kwvrikyil.
7
ni niew z@eL piw
prAjyewM. aver ni
niew vAekAH ekAlewM.
8
niLi auEp RuEperyM Ru
Ep ptinAyirMEperyM oAwiM. ni
ew z@eL ni prAjyew
kyM niew vAekAH vDikyM
ec@M.
9
anrM {A niLiEl tiriyM.
{A niH aEnkM ikeL tM.
{A qeR krA pAliM. 10o vx
AliEleR jIviAnAvzYmAy viLvu
niAM. putiy viLvu ni
ekA@M. pE aEA putiy viLvu
sMBriA wmAyA p}y viLvu
ni puReRiEyi vM! 11qeR
viwArM {A niiwyi vyH
kyM ec@M. niLini {A
tiriykyil! 12{A niELAewA nw
niew eedvmAyirikyM
ec@M. ni qeR jntymAyiriM.
13
niew eedvmAy yEhAv {AnA
. ni QjipHti awimkLAyi
. awimyAyirie kw BArMekAH
ni vLi. pE niew m
liel tuk {A owikyM nieL
{A niv nwmARAkyM ecyHt!
eedve asriAtieR zi
14
ni qeyM qeR kl n k
eLyM asriieli Q drit
ni sMBviM. 15qeR niym
M klnkM asriA AA
tiA ni qeR krA lMGik
yAyiriM. 16ni aen ecyHtA
{A ni mhAvipk vM.
ErAgM pniyM {A ni v
M. a niew kkeL nzii
kyM aen niew jIvitM nzi
kyM ec@M! viu nwtH nixHEyA

ElvY 26:2-30

jnmAM. z@ niew viLvu ti


kyM ec@M! 17{A nietirA
EA z@ nieL kI}wM.
z@ nieL evRukyM ni
Em av BrikyM ec@M. M
piwrAtiriEAEpAluM ni
oAwiEAM.
18
tienlAM EzxvuM ni qe
asriAtiA {A nieL
niew pApH }iri ziiM.
19
nieL aBimAnitrA mhAngr
eLyM {A nziiM. kAzM m} trAti
rikyM mi viLvuAAtirikyM
ec@M.* 20ni kWinAVAnM ec@em
iluM a nixHPlmAyiIM. ni
ew mi o@M viLvu trAtirikyM
niew mr p}AAtiri
kyM ec@M.
21
niyM ni qnietier tiriy
kyM qe asriA AAtiri
kyM ec@kyAeNi }iri wi
kw zi {A nM! pAp
wEARuM {A ni t zi
yew kwvuEmRuM. 22{A nie
tier kA@m]geL ayyHM. av ni
ew ikeL qw ekAuEpAM.
av niew m]geL nziikyM
ec@M. niewyAkLi aEnkM
Eper av ekAl@M. jn sriA
BykyM niL@ew v}ik vijnmAvu
kyM ec@M.
23
tienlAM EzxvuM ni pAWM pWi
ieli; qi@M ni qnie
tirAyi nievi; 24aEA
{AM nietirAM. {A-aet,
yEhAvyAy {A- niew pAp
H }iri zi nM. 25ni
qeR krA lMGikyAyiriM.
ati nieL {A ziikyM
ec@M. nietier {A EsnkeL
ayyHM. ni niew ngrLiEl
H surAM oAwiEAM. pE {A
niiwyi ErAgM pwM. ni
ew z@ nieL EtAl i kyM
ec@M. 26 ngri avEzxiu
DAnYielA pH {A ni n
M. pE vLer Rc@ BNM aview
AyiriM. avew aM o awi
p OIk EcH AM. av
oAErA avuM aLM. ni a ti
emiluM niew vizH awkyil!
27
qi@M ni qe viA mwi
cA, niyM ni qnietier tiri
A, 28qeR EkApM {A zriM
kwiiM! {A-aet, yEhAvyAy
{A- niew pApinH }iri zi
nM! 29niew puAewyM pui
mAewyM zrIrM tiviDM ni
vizM. 30niew tlL@M
DUpyAgpIWL@M {A tkM. ni
ew zv {A niAiy vi#
kAzM ... ec@M niL@ew kAzM
EpAelyM
nilM
oAwEpAelymAM
qM.

ElvY 26:31-27:10

130

hEm qRiyM. ni qe
vLer evRuiM. 31niew ngr
{A nziiM. niew vil
{A nYmAM. niew v}ipAwH
gi {A niM. 32niew
EdzM {A vijnmAM. a kH aview
tAmsiAen niew z@
e{@M. 33nieL {A jntkiwyi
citRiM. {AeneR vAeLwH nieL
nziiM. niew nAwH nYmAvukyM
niew ngr nziiewkyM
ec@M.
34
ni niew z@vieR rAjY
E ekAuEpAkewM. niew
rAjYM nYmAM. aen avsAnM
niew nAwinH vimM ki@M. nAwH
vimsmyM sVdikyM ec@M.
35
qlA }uvxiluM o vxM mi
vimM EvNemANH niymM pRytH.
nAwH vijnmA kAlEALM, niL
view vsiciEA nkA vimM
mi lBiM. 36avEzxiciriv
Ake z@ew EdzH tew
eeDrYM nxHwmAvukyM c@M. av qlA
iEnyM ByM. av kAie ly
nu zbH d M EkAEpAluM ErA
teL piwevH ByH av oAwi
EAkAniwyAM. M piwrAtiri
EA EpAluM av vI}uM! 37ErA vA
mAyi piwEAel av oAwM. oAErA
ewyMEm oAErA vI}uM- M
oAwiAEA EpAluM.
z@ew Ener q}uEu niA
EpAluM ni krAyiriil. 38m@
jntkiwyi ni nxH w ewM.
z@ew Edz ni atY
rAM. 39avEzxiv z@ew
rAjYH avew pApLA cIu
EpAM. avew pUvikew pAp
LAluM av cIuEpAM.
qlA yE
H A}uM tYAz
pE jn tew pAp
@ pREAM. cilEALv tew
pUvikew pApM @pREAM.
av qnietier tiriuevtH
av stikyM ecAM. 41{Anv
etier tiriykyM aver tew
z@ew nAiElH ekAuvrikyM
ecyHtevH av stiEcAM. av
qEAwH apriciterEAel epmARuM.
pE cilEALv vinyAnVitrAyi
tew pApieR zi @vAi
eyM vrAM. 42avren ecyHtA
yAEAbumAyi {AAiy krA
{A asH m riM. yisH h AmAyi
{AAiy krA {A asHmriM.
ahAmmAyi {AAiy krA
{AnsHmriM. Edze m}uv {An
sHmriM.
43
EdzM nYmAM. EdzM atieR
vimkAlM sVdiM. avEzxi
v avew pApi zi @vA
uM. qeR niymeL evRu
40

ekAuM qeR ceL asriA


ekAumANH t ziieiri
etH av mnilAM. 44yTA
i av pApM ecyHt. pE shAy
inAyi avere smIpicA avri
niM tiriyA qniAvil. av
tew z@ew rAjYAeNi
EAluM aver {A viM. aver
{A pUmAyM nziikyil. av
mAy qeR krA {A lMGik
yil . kArNM, avew eedvmA
yEhAv {AnA! 45avew pUvik
mAyi {AAiy krA avEv
i {A asHmriM. avew pUvi
ker QjipHtiniM EmAciic qni
H avew eedvmAkA k}iu. m@
rAjYM a ku. yEhAv {AnA
!
46
yi
AEyjntyH yEhAv n
kiy niymM cM pEdzM
aetAeyANH. yEhAvyHM yi AEy
jntyHmiwyilu krARANH Q niy
m. yEhAv niym sInAyi
pvtivcH EmAezyH nkyM
EmAez av jn nkyM
ecyHt.
vAgd
H AnLA DAnM
yEhAv EmAezEyAw@ pRu,
2
yi
AEyjntEyAw pRyk+
orA o vAgH d AnM yEhAvEyAw
ecyHtiriAM. o vYiey yEhAvyH
nkAem vAgHdAnM. ayA piIwH
vizixHwmAeyA rItiyi yEhAvey
<xiNM. puErAhit vYiH
o vil niyiNM. ayAeL yEhA
vyiniM mwivANemA#hi
v vil nkNM. 3 ptiM
aRuptiM wyH Aym orAH
oQEdYAgik aLvikArM ap Ez
ze evi NH vil. 4 ptiM
aRuptiM wyH Aym o OI
yew vilyAke m EzeluM.
5
au mt p vySver Aym
orANinH p EzelAyiriM
vil. aEt Aym o epinH p
EzeluM vilyAyiriM. 6omAsM mt
au vySver Aym orA
zivieR vil au EzlANH. ep
iH mu EzeluM. 7 aRuptiM ati
mkLiluM Aym o puxnH pti
nu EzelA vil. OIH pu
EzeluM.
8
vil nkA ApHtiyilAv
en puErAhiteR mi ekAuvrNM.
ayA q pNM tAAnAemH
puErAhit niyiNM.

27

yEhAvy
H sAn
yEhAvyH bliyAyi cil m]g
eL nkAM. arM o m]ge ov
ekAuvEA m]gM vimAyi
IM. 10 m]ge ayA yEhAvyH
9

131
Enc y AiytinA ati pkrM
meA m]ge vyHA pAwil. mEeti
luM sADnM ati pkrM vyHA mi
kwi ectH . o cIm] g inH
pkrM o nl m]geEAluM vyHtH.
o nl m]gi pkrM o cIm]g
eyM vyHtH. m]geL mAA ayA
mikyAeNi, ru m]gM vi
mAyiIM. ru m]gM yEhAvy
EwtAyiIM.
11
cilyinM m]geL yEhAvyH v}i
pAwiA pAwil. arM am]g
LielAien eriluM bliAyi
ekAuvA atien puErAhiteR
mi ekAuvrNM. 12puErAhit
m] g ieR vil niyiNM. m] g
ieR ntikLi a vliy vYtYA
semAM Ail. puErAhit o vil
niyic A atAyiriM m] g
ieR vil. 13m]ge mwivANem
yAA#hmei
vilyew
aielAu wi av NM.
vIwieR mlYM
ni ov teR vIwH yEhAvyH
viANM nwiyA puErAhit
atieR vil niyiNM. vIwH nlEtA
cIEyA q vYtYAsmil. puErAhi
t niyitAyiriM vIwieR
vil. 15pE vIw ekAwv a
mwivANemA#hicA vilyew
aielA wi ayA nkNM.
aEA vIwH ayAEwtAyiIM.
14

ElvY 27:11-34

yM yEhAvyH nkiy lM EpAel


yAyiIM atH.
22
orA teR wMbsVlAM
vAiymAy lM yEhAvyH sm
iEA 23puErAhit atAM vxM
very vx NM. qiH
lieR vil niyiNM. a
EA lM yEhAvyEwtAyiIM.
24
atAM vxM lM yTA wm
yHH te tiric@ki@M. yTA wmk
LAyi wMbiElH lM
eceM.
25
vil nEA oQEdYAgik aL
vute pEyAgiNM. o Eze
p EgrA qAyiriM M.
mg
] ew mlYM
wkeLyM peLyM jn
yEhAvyH viEzxdAnmAyi nkAM.
pE dYM jnic m]gmAeNi atH
yEhAvyEw teyANH . atinA
avey M viEzxdAnmAyi yEhA
vyH smiAnAvil. 27dYjAtrAy
m]geL jn yEhAvyH nkNM.
pE dYjAtm]gM am]gmAeNi
ayA atien tiriek vANM. puErA
hit niyi vilyH puRem
atieR aielA wi ayA n
kNM. ayA m]ge vAiyieli
puErAhit atien mAeiluM
vilyH viNM.
26

viEzxdAn
jn yEhAvyH smi
o viEzxdAnmH. atH yEhAvyH
mAmtANH. a mwivAAEnA vi
AEnA pAwil. dAnM yEhAvyH
tANH. mxY, m]g, wMbsVi
ni vyluk qiveylAM ati
ewM. 29yEhAvyH viEzxe
dAnM o mxYnAeNi ayAeL mwi
vAA pAwil. ayA vDiewNM.
30
viLvukew pielAH yEhAv
yH tANH . vylini viLvuM
mrLini p}M pielA
vItM yEhAvyH nkNM. 31atinA
teR avkAzM mwi EvNemv
atieR vilyew aielAu wi
wt ekAwH a vANM.
32
orAew kAliiel p m]g
LielAienvcH puErAhit qwNM.
qlA pAme m]gvuM yEhAvyH
tANH. 33etrewe m]gM nlEtA
cIEyA qH wm EvvlAtie
Ew. av vc@mARtH. o m]ge meA
m]gvumAyivc@ mARA ayA tImAni
cA ru m]gM yEhAvyEwtAM.
m]ge mwivAAnAvil.
34
yi
AEylukAEvi
yEhAv
sInAyimlyivcH EmAezyHu nkiy
klnkLANiv.
28

vst
H vieR mlYM
orA teR vsHtvieR o BAgM
yEhAvyH smic A atiel
vi nwAM qtien yicAyiriM
atieR vil. o EhAem* yvinH
a Eze eviyA vil. 17a
tAM vxilAeNArA teR vy
neti atieR vil puErA
hit niyitAyiriM. 18pE
atAM vxi EzxmANH ayA
vy neti atieR yTA
vil puErAhit kNANM. aw
atAM vxM ver q vx
eH ayA qNM. sMKY ekAu
EvNM ayA vil niyiA. 19vy
nkiyv a mwivAAnA#hi
cA yTA vilyew aielA
wi ayA wt ekAwNM. aEA
vy vIuM ayAEwtAyiIM.
20
ayA lM mwivAuieli
atH qeEM puErAhitAEwtA
yiriM. lM mAeiluM viA
dYe wmyHH atH tiric@ vAiA
k}iyil. 21ayA lM atAM
vxi tiric@ vAuieli a
yEhAvyH vimAyi wM. aetA
lEM puErAhitEwtAM! pUmA
16

EhAem Ru buEzElALM v o aLvH.

132

sMKYk
EmAez yi AEy jntyew
kNew
sELnwAri
vc H yEhAv
EmAezEyAw sMsAric@. sInAyi m
miyi vcAyi atH. yi AEyjnt
QjipHtu vitieR rAM vxiel
rAM mAsieR oAM tIytiyANtH.
yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 yi A
Eyjntyew m}uv smhieRyM
jnsMKYA kNH qwk. qlA pux
AeryM EgAM tiric@M pit]BvnM tiri
c@M oAErAewyM pik qw
k. 3pM ati wtluM Aym
vM yi AEylieR Esnyi EcrA
k}iyvmAy qlA yi AEylukAEr
yM nIyM ahErAM qNM. aver
gNLAyi pikyi Eck. 4oAErA
EgAiniM orA vItM nieL
shAyiM. av EgAieR tl
vnAyiriNM. 5 niELAewAM niH
nieL shAyiEvew Epk
tANH+
EbeR EgAiniH ezEdy
rieR pu qlIsU;
6
ziemEyAeR EgAiniH sUrIz
Ayiyew pu ezlUmIEy;
7
eydyew EgAiniH aInA
dAbieR pu nhEzA;
8
yiAKArieR EgAiniH sUvA
rieR pu enTnEy;
9
esbUlUeR
EgAiniH
EhAElAeR pu qlIyAbH;
10
EyAEsPieR pigAmikLi, q
yImieR EgAiniH aI
dieR pu qlIzAmA; mneyew
EgAiniH epdAsUrieR
pu gmlIEy;
11
ebnYAmIeR EgAiniH gied
EyAniyew pu abIdA;
12
dAeR EgAiniH aIzAyi
yew pu ahIEyes;
13
EzrieR EgAiniH oAeR
pu pgIEy;
14
gAdieR EgAiniH edyEv
lieR pu qlIyAsAPH;
15
nPHtAliyew
EgAiniH
nAeR pu ahIr.

16

smhiniH puxA qlA


vM etrewe@. tew pU
vikEgAieR EntAL@M yi AEy
liel sh ADipAmAyi av.
17
en etrewever EmAez
yM ahErAM ieAu EpAyi. 18EmA
ezyM ahErAM yi AEyliel m}u

v jnteyyM rAM mAsieR oAM


tIyti viLic@i. anrM jn a
vew wMbvuM EgAvumsricH Ep
er}utic @ . p vyiM ati
EmluM Aym qlAvM tew Eper
}utic @ . 19sInAyi mmiyilAyirie
EmAez yEhAvyew kl n ysric H
yi AEyjntyew kNew.
20
yi AEylieR m punAyi
EbeR wMbe av qi. p
vyEA atiEmElA AymvM
eesnikEsvni ApH t mAyv
ew pikyAi. tew wMbvuM
EgAvumsricANv Ep EctH.
21
EbeR EgAiel aMgsMKY
46,500.
22
ziemEyAeR EgAe av qi.
p vySM atiEmluM Aym
vM eesnikEsvni ApHtmA
yvew EprH av Ec. wMbvuM
EgAvuM tiricANH pikyAiytH.
23
ziemEyAeR EgAievew
ek qM 59,300 yi.
24
gAdieR EgAievew kN
ew. pM atiEmluM vyS
vM eesnYi EcrA k}iyv
mAyvew Ep Ec pikyAi.
wMbvuM EgAvumsricANH pik
yAiytH. 25gAdieR EgAi 45,650
EperA kNAiytH.
26
eydyew EgAe av qi.
pM atiwtluM Aym, ees
nYi EcrA ApHtrAyver wM
bvuM EgAvuM tiric H av qi.
27
aEA ek eydyew EgAi
74,600 Ep e ku.
28
yiAKArieR EgAiever
av qi. pti RyA Aym
vM eesnYi EcrA k}ivuv
mAyvew Epk Ec piky
Ai. wMbvuM EgAvuM tiric@
pik kArM 29yiAKArieR EgA
i 54,400 Ep.
30
esbUlUeR EgAe av qi.
p vyi RyAvM eesnY
i EcrA k}iyvmAyvew EprH
wMbvuM EgAvuM tiric@ pikyi
Ec. 31aEA esbUlUeR EgA
ievew qM 57,400 eN
ku.
32
EyAEsPieR punAy qyI
mieR EgAievew qem
w. pM atilDikvuM Aym
vM eesnYi EcrA k}iyvmA
yvew pikyAi. wMbvuM EgA

133
vuM tiric A Nvew Ep EctH .
33
qyImieR EgAiel ek qM
40,500 NH.
34
EyAEsPieR punAyi mne
yew EgAi epvew kNH av
qw. p vySM atilDikvuM
AymvM eesnYi EcrAnAvu
vmAyvew pik avAi. wM
bvuM EgAvuM tiric@ pik. 35mn
eyew EgAiluvew ek
qM 32,200 yi.
36
ebnYAmIeR EgAievew
qM averw. p vySM
ati mkLi AymvM pALi
EcrA k}iyvmAyvew Epk
wMbvuM EgAvuM tiric@ pikyi
37
Ec.
ebnYAmIEgAiluv
ew ek qM 35,400 yi.
38
dAeR EgAiever av
qi. pM atiEmluM Aym
vM eesnYi EcrA k}iyv
mAyver wMbvuM EgAvuM tiric@
pikyAyi Ep Ec. 39dAeR EgA
i qev 62,700 yi.
40
EzrieR EgAiever
av qi. p vySM atilDi
kvuM AymvM eesnYEsvn
ApHtmAyver wMbvuM EgAvuM
tiric@ pikyAyi Ep Ec. 41a
EA Ez= r ieR EgAi ek
41,500 EpAyi q ku.
42
nPH t Aliyew EgAiever
av qi. pM atilDikvuM vy
SvM eesnYi EcrA k}iy
vmAyvew Epk wMbvuM EgA
vuM tiric @ EcH pikyAi.
43
nPHtAliyew EgAi ek 53,400
EpAyi. 44EmAezyM ahErAM
pH yi
AEy vMzAew m
AM EcANH Q jneL qiytH.
oAErA EgAiniM o EntAvH vIt
mAyi. 45p vyEA atilDi
kEmA AymvM eesnYi EcrA
k}iyvmAyvew EprANv Ec
tH. oAErAEryM tew wMbM
tiricANH EctH. 46ek qM 603,550
yi. 47Elviyew EgAie
ver yi AEyliel m@ jntEyAewAM
qiyiil. 48yEhAv EmAezEyAw
pRu+ 49Elviyew EgAie
ver qkEyA yi AEyliel m@ jn
tyi aver ewkEyA ectH.
50
krARieR viwArieR r
vAditVM avAeNH ElvYErAw@ pR
yk. wAreyM atil sADn
eLyM av EvNM pripAliA.
viwArvuM atilu sADnM
av mNM. tew pALyM ati
ilumAi av a kANM.
51
viwArM sriEAe}Ae
Elviyew jnt atH mNM. vi
wArM ApiEEAe}Ae ElvY
atH ApiNM. Elviyew wMbi
ewA eriluM viwAri

sMKYk 1:33-2:16

EnAw smIpiA oeA av vDi


52
yi AEyjnt vYtYsHt
ewNM.
viBAgLilAyi pALymwiNM. t
L@ew wMbptAkyHw EvNM oAErA
M tA. 53pE Elviyew EgA
A viwAri @M pALymwi
NM. Elviyew A krARieR
viwAri @M kAv ni
NM. yi AEyjntyHH o }vum
AkA viDi EvNM av vi
wAre sMrivA.
54
atinA yi
AEyjnt yEhAv
EmAezEyAw klic EpAeleylAM ec
yHt.

pALykrA
yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnAwM
pRu+ 2yi AEyjnt sELn
wArieR ilumAyi tew pAL
yM oNM. oAErA viBAgiM tEw
tAy ekAwiyAyirikyM oAErA
vYiyM teR sMGieR ekAwiyH
w tAmsikyM EvNM.
3
eydyew pALyieR ekAwi,
sUrYdi ki} vzAyiriNM.
eydyew jnt ekAwi smIpM
vsiNM. aInAdAbieR punAy
nhEzAnA avew EntAvH . 4av
eR sMGi 74,600 EpH.
5
eydAEgAi etAwAyi
yiAKArieR EgAA pALymwi
NM. sUvArieR punAy enTnEylA
NH avew EntAvH. 6aveR sMG
i 54,400 EpH.
7
esbUlUeR EgAA eydyew
EgAAH awAyi vsiNM.
EhElAeR punAy qlIyAbAyiri
M avew EntAvH. 8aveR sMG
i 57,400 EpH.
9
eydyew pALyiel ek jn
1,86,400 EprANH. averlAM tew
EgAewywiAni viBjie
iri. jn oriwniM meAriw
E sriEA dYM yA w
utH eydyAyiriM.
10
EbeR pALyM viwAri
eR etvzAyiriNM. oAErA sMG
vuM ekAwiyH w pALymwiM.
EbeR jntyew EntAvH, ezEdy
rieR punAy qlIsU NH. 11
sMGi 46,500 EpAyiriM.
12
EbeR EgAieR pALyi
etAwAyiriM ziemEyAeR EgA
ieR pALyM. sUrIzAyiyew pu
nAy ezlUmIEy NH avew EntA
vH. 13 sMGi 59,300 EpH.
14
gAdieR EgAAM EbeR jnt
yew pALyieR etAwAyiri
NM. eryEvlieR punAy qlIyA
sAPANH avew EntAvH. 15 sMG
i 45,650 EpH.
16
EbeR pALyiel qlA sMG
LiluM ewyAyi 1,51,450 EpH. jn

sMKYk 2:17-3:13

134

oriwniM meAriwE nIu


EA rAm nIEtH EbeR pAL
ymANH.
17
jn nIiwuEA Elvi
yew pALyM etAwtAyi nINM.
sELnwArM m@ pALyiwyi
avErAewAAyiriNM. nIu aEt
milAyiriNM jn tew
pALyM oEtH. oAErAM tew
wMbptAkEyAewAAkNM.
18
qyImieR pALyieR ptAk
pwiARu vzAyiriNM. qyImi
eR EgAM aview pALymwiNM. aI
dieR punAy qlIzAmA NH av
ew EntAvH . 19 sMGi 40,500
EpH.
20
qyImieR wMbi etAw
Ayi mneyew EgAM pALymwi
NM. epdAs<rieR punAy gmlI
Ey NH mneyew EgAieR
EntAvH. 21 sMGi 32,200 EpH.
22
qyImieR wMbi etAw
Ayi ebnYAmIeR EgAM pALymwi
NM. giedEyAniyew punAy abIdA
NH ebnYAmIeR jntyew EntAvH.
23
Q sMGi 35,400 EpH.
24
qyImieR pALyi ek
108,100 EpH. jn oriwniM
meAriwE nIuEA mAmtAyi
nIEtH Q wMbmANH.
25
dAeR pALyieR ptAk vw
vzAyiriNM. dAeR EgAie
v aview pALymwiNM. aIzA
yiyew punAy ahIEyes NH
avew EntAvH. 26 sMGi 62,700
EpH.
27

EzrieR EgAA dAeR EgA


ewH pALymwiNM. oAeR
pu pgIEy yiriNM avew
nAyk. 28 sMGi 41,500 EpH.
29
dAeR EgAe wH nPHtAli
yew EgAvuM pALymwiNM. nAeR
punAy ahIryAyiriNM avew
nAyk. 30 sMGi 53,400 EpH.
31
dAeR pALyi 1,57,600 EpH.
jn l mARimARi nIuEA
avsAnmAyi nIEv avrANH .
oAErA vYiyM avnveR wMbp
tAkyew kI}ilAyiriNM.
32
aen yi AEyjnt vrA.
av wMbM tiricH qe@. pAL
yLilu yi
AEylukAer sMGM
tiric H qiyEA 6,03,550 qA
ktH. 33yEhAvyew jH{ysricH
EmAez ElvYer mH yi AEyjntEyAw
EcH qiyil.
34
aen yEhAv EmAezEyAw klic
tsric @ ql A ArYM yi
A
Eyjnt ecyHt. oAErA sMGvuM atA
tieR ekAwiI}i pALymwic@. puRe
EA ql A vM avrvew EgA
wMbELAewAM pit]BvnmsricH
nIukyM ecyHt.

puErAhitnAy ahErAeR wMbM


sInAyimlyivcH yEhAv EmAez
EyAw sMsAricEA}e EmAezy
ewyM ahErAeRyM wMbcriM
tA.
2
ahErA nAlu puA. nAdAbA
yi dYjAt. pie abI,
qelyAsA, QTAmA qiv. 3av
niypuErAhitArAyi.
puErAhitAer nilyi yEhA
vyH vizixH w <x nkA etr
ewevrAyi av. 4qA
yEhAvey <xiEv pApM ecyHt
tinA nAdAbuM abIvuM ekAle@.
o v}ipAwH aiEv yEhAv vili
yi agHni av pEyAgic@. ati
nA nAdAbuM abIvuM sInAyi m
miyivc H mric @ . av puA
Ayiil. atinA qelyAsARuM
QTAmARuM avew AnM ewH
yEhAvey <xic@. avew pitA
vAy ahErA aEA}uM jIviciri
Ayi.

ElvY-puErAhitew shAyik
yEhAv EmAezEyAw@ pRu, Elvi
yew EgAie qlAveryM ekA
uvrik. aver puErAhitnAy ah
ErAeR awE ekAuvrik. av
ahErAeR shAyikLAyiriNM.
7
sELnwAri <x nw
EA ElvY ahErAen shAyiNM.
ElvY yi
AEylukAeryM shAyi
NM. av viwAri rAD
nyH vEA}ANtH . 8sELnwAr
ilu qlAM ElvY sUiyHNM.
yi
AEyjntyew Uxyew m
tlArAyirikyM EvNM av. a
en ec@tAyiriM viwAr
i av nw rADn.
9
ElvYer ahErAenyM aveR pu
AeryM lik. ahErAenyM av
eR puAeryM shAyiA yi A
EylukAriniM etrewev
rA ElvY.
10
ahErAenyM puAeryM puErA
hitArAyi niymik. av puErAhi
tAer nilyi tew kwm niv
hiNM. vivsHtew awE
vvA mi, puErAhit EjAli
etrewewA, mEetArAL@M vDi
ewNM.
11
yEhAv EmAezEyAw pRu, 12yi
AEywMbLi jni qlA
dYjAtAeryM ni qni trN
emH {A pRi@H- qA EA
qe <xiA {A ElvYer etr
ew. av qERtANH. ati
nA mH yi AEylukA tew dYjA
tAer qni tErtil.
13
ni QjipH t ilAyiEA
QjipHtkAew qlA dYjAtAeryM
{A vDic@. smyH yi AEylukA
ew qlA dYjAtAeryM {A qER
5

135
tAkyM ecyHt. dYjAtrAy qlA
mxYueLyM m] g ikeLyM
{A qw. (pE EA {A ni
ew dYjAtrAy ikeL m}uvM
niH tiric@ t. ElvYer {A
qERtAkyM ec@.) yEhAv
{AnA.
14
sInAyimmiyivc H yEhAv
vIuM EmAezEyAw sMsAric@, 15Elvi
yew puAer wMbvuM EgAvuM
tiricH qk. o mAsEmA atiEmElA
Aym qlA puAeryM qk.
16
atinA EmAez yEhAvey as
ric@. av aver m}uv qi.
17
Elvi m puA. EgEzA,
ekhAH, emrAri. 18puA oAErAM
avrvruew EgAew EntALAyi
.
EgEzAeR EgAA+ libH n i,
ziemyi qiv.
19
ekhAieR EgAA+ a%AM, yisH
hA, ehEA, IEy.
20
emrAriyew EgAA+ mh i , mzi
qiv.
Elviyew EgAie wMb
LANv.
21
EgEzAeR wMbi niv
rANH libHni, ziemyi qivew wM
b. avrAyi EgEzAnYEgA
. 22Q ru wMbLilumAyi o
mAsiEm Aym kuikL
wM 7,500 puxAAyi. 23pwi
ARH pALymwiAnAyi av ni
EzietH. viwAri pii
lAyi av tew pALymRic @ .
24
EgEzAnYEgAAew EntAvH lAEy
lieR punAy qlIyAsAPH yi
. 25sELnwAri viwA
rM, puRM wArM, mwi qiv sMrik
q EjAli EgEzAnYEwtANH. sEL
nwArieR EvzndVArilu
tirIlyew sMrNvuM av e
w. 26m tirIl av sMr
ic@. mieR EvzndVAre tir
IlyM av priric@. viwA
riM yAgpIWi ilumAyi
mM. tirIlyilupEyAgic ky awM
qlA sADnM av sUic@.
27
a%AM, yisH h A, ehEA, I
Ey qivew wMb ekhAi
eR wMbievrANH. ekhAtY
EgAievrANv. 28 EgA
i o mAsEmA atilDikEmA Ay
m puxAew qM 8300* yi kN
Ai. vile sADnew
mtl ekhAtYAyi. 29vi
wAri etvz lmANH
ekhAtYEgAA nkeitH.
EdzANH av pALymwic t H .
30
ekhAtYEgAAew EntAvH IEy
lieR punAy qlIsAPAnAyi.
8300 cil AcIn #IH pAWLi 8300
qANH . qAypAWLi 8600 qM
kA. 3+22, 28, 34, 39 kAk.

sMKYk 3:14-45

31

viepkM, Emz, viLkA, yAg


pIWM, vile pA qiv
kA mtl avAyi. tirIl
yM atiEnAewAm sADn
sUi mtlyM av ew.
32
ElvYjntyew EntAew EntAvH
puErAhitM ahErAeR pumAy
qelyAsArAyi. vivsHt
sUivew mtl qelyAsAri
nAyi.
33-34
emrAriEgAievrAyi
mhi, mzi qivew wMb. mhi
EgAi o mAsEmA atilDikEmA
Aym puxAew qM 6200 yi
35
.
emrAriEgAieR tlv
abIhyilieR punAy sUriEylA
yi. viwArieR vw
EdzLANH Q EgAA nke
itH. aviewyANv pALymwictH.
36
vi wArieR c sUi
mtlyAyi emrAriwMbA
nkeitH. aen qlA a}i
kM kAlukM vwkM viwAr
ieR cmAyi be qlA
sADnM av EnAi. 37viwAr
inu @m me qlA kAlukM
av kA. qlA vwkM wAri
kM kyRukM atiluewM.
38
EmAezyM ahErAM aveR pu
AM sELnwArieR milu
viwAri ki}vzA pAL
ymwic t H . m}uv yi
AEylukAM
EviyANH avri ecyHttH. vi
linwE v mAM ekAl
ewkyM ec@M.
39
Elviyew wMbie o mAs
EmA atilDikEmA Aym qlA
ewyM kNewA yEhAv EmAez
EyAwM ahErAEnAwM kl i c @ . ek
qM 22,000 yi.
dYjAtAew AnM ElvY
qw
40
yEhAv EmAezEyAw@ pRu, R
tH o mAsemiluM AymAy yi A
Eyliel dYjAtAew m}uv q
emwk. avew Epk o pikyi
q}uk. 41yi AEyliel qlA dYjAt
AEryM {AenwemH {A mu pR
i@ElA. pE EA, yEhAv
yAy {A ElvYer qwM. yi AEy
liel m@ jntyew dYjAtm]geL
qwtinH pkrM ElvYew dYjAt
m]geLyM {A qwM.
42
atinA EmAez yEhAvyew kln
asric@. yi AEyjntyew qlA
dYjAtsAneLyM EmAez qi.
43
o mAsEmA atilDikEmA Aym
qlA ewyM pik EmAez tA
RAi. pikyi 22,273 EpAyi.
44
yEhAv yM wi EmAezEyAw pR
u, 45yEhAvyAy {A Q kln
t+ yi AEyliel m@ wMbLi
ni dYjAtA pkrM ElvYer

sMKYk 3:46-4:23

136

qwk. m@ wMbew m]g


pkrM {A ElvYew m]geL qwM.
ElvY qeR sVmANH. 46ElvY p
IrAyirM EpeiluM m@viw
yi 22,273 dYjAtAEr Z. atH ElvY
erA iey}upimH dYjAt
aDikmANH. 47oQEdYAgik aLvsricH
iey}upim EpH au Ez
e evivItM EzKrik. (oQEdYA
gik aLvsricH Eze qA
pEgrA NH . ) yi
AEyjntyi
niM EvNM evi EzKriA.
48
evi ahErAenyM meLyM li
k. wtlAy iey}upi
mH yi AEylukAew vIew@ vil
yANtH.
49
m@ EgALiel 273Epew AnM
ewA mtiyAy ElvY Ayi
il. atinA EmAez iey
}upimEp Ev pNM EzK
ric @ . 50yi
AEyjntyiel dYjA
tAriniM EmAez evi sA
dic @ . oQEdYAgik aLvsric H 1,365
Eze evi av sAdic @ .
51
EmAez yEhAvey asric@. EmAez,
yEhAvyew klnysricH evi
ahErAM puAmAyi nki.
ekhAH wMbieR EjAlik
yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnAwM
pRu, 2ElvYEgAieR BAg
mAy ekhAtYEgAew qM qw
k. 3eesnikEsvnM nwiyvM
mtiM atiM wyH Aymv
mAy qlAveryM qk. av EvNM
sELnwAri EjAli ec@vA.
4
sELnwAriel ativiv
sH t sUiE EjAliyANv
EwtH.
5
yi
AEyjnt putieyA l
E EpAEA ahErAM aveR
puAM sELnwArinkE
kwH tirIleywH krARieR vi
epkM mwNM. 6anrM av aetlAM
En kekAuAiy put
ekAH mwNM. pie av kliE
nIl viri@ virikyM viepk
iElu vLyi t@ eclu
kyM EvNM.
7
anrM av viEmzyHEm
o nIlviri viriNM. atiEzxM
kiM EkArikM piANM
pAnIyyAgew BrNikM EmzEm
vyHNM. vi avuM EmzR
vyH NM. 8anrM vyH e l A iM
mIet o v NiyM wNM. qiH
En EtAluekAH ql A M mwNM.
piIwH tuk Emzyew vLyLilUew
kwk. 9 anrM viLkAluM viL
kM nIlNiyi@ mwNM. viL ki
eAiriA pEyAgic sADnM
viLielA}iApEyAgic qyew
BrNikM mwNM. 10anrM ql A M
En EtAli epAtiyNM. anrM

Q sADneLl AM av qwA
tukLi vyHNM.
11
sVyAgpIWiE av o
nIlvOM viriNM. a En
EtAluekAH mwkyM EvNM. anrM
aetwA tuk yAgpIWieR
vLyLilUew kwNM.
12
anrM vilH rADn
yHpEyAgi qlA vivsHt
M av oNM. aetlAM oic@
i o nIlNiyi epAtiew
k. anrM EnEtAluekAH a
mwNM. a ekAuEpAtinH o c
iE vyHk.
13
oA@yAgpIWiEel cArM wc@
kLH atiE o DU%vOM viri
k. 14anrM yAgpIWi rADn
yHpEyAgici qlA sADnM
oic@ NM. DUpik, EkArikk,
m_k, piAN qiv. av
sADneLlAM oA@yAgpIWiE
vyHNM. anrM EnEtAlu ekAu
o viriH yAgpIWiE wNM.
mekAuEpAti tuk
yAgpIWiel vLyLilUew kwk.
15
vile ql A vi
vsHtM mw EjAli ahErAM av
eR puAM pUiyANM. anrM
ekhAieR wMbievH
akec aveylAM qw pNi
wAM. aen av mriAet vi
l etAwAM.
16
ahErAeR puErAhitnAy pu
qelyAsA NH viwArieR
rvAdi. viliM atilu
sADnM avnANH mtlAr.
viLieR q, sugDUpM, nitYv}i
pAwH, aBiExkeetlM qivyHelAM
avnANH rvAdi.
17
yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnAwM
pRu, 18sUicirik! Q ekhAtY
jn ekAlewA wyAktH. 19ek
hAtY ativilinwE
ecl@EA mriAtiriviDi
EvNM ni qlAM ecA. ahErAM
aveR puAM akE kwH
qANH ecEetH ekhAtYH
kANic@ ekAwNM. oAErAM av
ewA sADn ekAwNM.
20
ni en ecAtiA ekhA
tY ak kwH visADn
EnAM. av avey EnAiyA, atH
o nimixEAeNiEAluM av
mriM.

EgEzA wMbAew EjAlik


yEhAv EmAezEyAw@ pRu, 22Eg
EzAeR wMbAer m}uv qk.
aver wMbvuM EgAvumsric @
tirik. 23m mt aver vy
S, eesnikEsvnM nwiy qlA
puxAeryM qk. avrAyiriM
sELnwArM kAEv.
21

137
24

EgEzAnY ecE kArYM


av mE vsHtuM vyANH+
25
viwArieR tirIlk, sE
LnwArM, atieR mwi, EnEtAlu
ekAuAiy putH. sELnwAr
ieR kvAwilu tirIlyM av
qwNM. 26viwAriM yAgpIW
iM @mme tirIlkM
av mNM. mieR Evznk
vAwilu tirIlyM av qwNM.
tirIlEyAewAM pEyAgic kyRukM
m@ sADnM wi av qwNM.
veyeAu ecE qlA vzY
M EgEzAnYrANH rvAdik.
27
ql A v] ikM ahErAM pu
AM nirIikyM EvNM. EgEzA
nY m sADnM av ec@
m@ EjAlikM ahErAM puAM nirI
iNM. av mA bADYmAy
qlA sMgtikeLyM pi ni av
ErAw pRyNM. 28EgEzAnYEgAA
sELnwAri Evi ecE
EjAlik etlAmANH. ahErAeR pu
M puErAhitmAy QTAmA avew
EjAlik mtlArnAyiriM.
emrAriyew wMbAew EjAlik
29
emrAriyew wMbiluM EgA
iluMep qlA puxAeryM qk.
30
m mt ap ver vySvM
eesnikEsvnM nwiyi@vmAy
qlA puxAeryM qk. sELn
wAri Evi av EtYk EjAlik
ecNM. 31ni yA ec@EA
sELnwArieR c m
EjAli avEwtANH. a}ikM kM
vwkM av mNM. 32mi
@m kM av mNM. v
wkM wArikM kyRukM mi
@m kLi pEyAgi qlA
sADnM av qwNM. oAErA
ewyM EpM av mE sADn
ew EpM o pikyAyi q}utivyH
NM. 33sELnwAri emrAriyew
wMbA ecE <xk vey
lAmANH. ahErAeR puM puErAhit
mAy QTAmA yiriM avew
EjAlikew mtlAr.
ElvY wMb
EmAezyM ahErAM yi AEyjn
tkew EntAAM EcH ekhAtY
ew qemw. avew wMbvuM
EgAvuM tiricANH qiytH. 35mtiM
aptiM wyi AymvM ees
nikEsvnM nwiyi@vmAyvew
m}uv qvuM av qw. sEL
nwAri Evi cil vizixH w
EjAlik av nke@.
36
Q EjAli ec@vA EyAgYrAy 2,750
Ep ekhAtYwMbiluAyi.
37
atinA ekhAtYwMbini
veryANH sELnwAriel EjAli
k lict.H yEhAv EmAezEyAw kli
34

sMKYk 4:24-5:4

c EpAel te EmAezyM ahErAM


ecyHt.
38
EgEzAnYEgAvuM qe@. 39m
tiM atiM wyH AymvM
eesnikEsvnM nwiyi@vmAy
ql A puxAewyM qemw.
sELnwAri av EtYk
EjAliyM aver lic@. 40EyAgYrAy
2,630Ep EgEzAnYewyiwyi Ayi
. 41atinA EgEzAnYEgAi
ni ver sELnwAriel
vizixHwEjAli lic@. yEhAv EmAez
EyAw@ klicEpAelyANH EmAezyM
ahErAM aetlAM ecyHttH 42emrAri
EgAievewyM qemw.
43
mtiM atimiwyH Aym
vM eesnikEsvnM nwiyvmAy
puxAew qmAeNwtH, sELn
wAri av EjAliyM lic@.
44
emrAriEgAi EyAgYrAy mvAyi
ri Ru EpAyi. 45atinA
emrAriEgAini Q pux
Aer avew viEzx EjAli lic@.
yEhAv EmAezEyAw kl i c t sri
c A NH EmAezyM ahErAM etl A M
ecyHttH.
46
atinA EmAezyM ahErAM
yi AEyjntyew EntAAM Ec
H ElvYEgAAer qi. oAErA wMb
eyM oAErA EgAeyM av qi.
47
mtiM atiM wyH Aym
vew qM av qw. sELn
wAri av vizixHw EjAliyM
aver lic@. yA ec@EA sEL
nwArM mk q EjAli av
ecyHt .48avew ek qM 8,580 yi
.
49
aen yEhAv EmAezEyAw klic
EpAel qlAvM qe@. oAErA
M avnveR EjAlikM avnv
mE sADnM lic@ ekAw.
yEhAvyew kl n ysric A yi
atH.

iyew c
yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 t
ew pALyM ErAgbADyilAtAyi
sUiNemH yi
AEyjntEyAwH
{A kl i . xH W ErAgM bADic
erilumei aven pALyi
niM puRAA jnELAw pRyk.
AvmvenyM pALyiniM
deryAA pRyk. m]tEdhi etA
erilumei avenyM pALy
i puRAA pRyk. 3ENA
epEA q prigNn EpAlumilAet
aver pALyi puRANM. ni
yM aiyAkA av kArNmAkA
tiriAnANH aver puRAtH .
{A niELAewAM niew pALy
i vsi.
4
atinA yi
AEyjnt eedvi
eR kln asric@. av armA

sMKYk 5:5-27

138

keL pALyi puRAi. yEhAv


EmAezEyAw klic EpAel av v
ic@
nxw
H prihArM
yEhAv EmAezEyAw pRu, 6yi
AEyjntEyAwH en pRyk+
orA meArAELAwH qeiluM et@ ecyH
etvrAM. (ov meArAetier
qeiluM ti vicA ayA
yTAi eedvientier pApM
ec@kyAyiriM.) vYi aprADi
yAyiriM. 7atinA ayA jn
ELAwH tA ecyHt M @pRyNM. an
rM tA ecyHt pApi pUmAyM
nxHwprihArM nkNM. wAet atiEnA
ewAM atieR aielA wi Ec
H etiniryAyv ekAwNM. 8pE
ayA cilEA mric@EpAey vrAM.
AyiNM vAA ayAH
awbuAyiel M vrAM.
aen vA et@kAr a yEhAv
yH nkNM. ayAL m}uv puErAhi
ten liNM. puErAhit, keL
Ikriti NAwien bli
nwNM. et@ ecyHtveR pApe
mwtinANH wieR bli. pE
bAi qM puErAhitenwAM.
9
yi AEyjntyi ov eedv
i viEzxsAnM ekAwA a
sVIkri puErAhitnH a eekvzM
vyHAM. 10orA arM vivsHt
nEktil. qiluM ayAL n
kyAeNi vsHt puErAhi
tERtAyiriM.
5

sMzyAluLAy BAA
anrM yEhAv EmAezEyAw pR
u,12yi AEyjntEyAwH en pR
yk+ oveR BArY avEnAwH avi
zVAsM kAiey vrAM. 13av meAv
mAyi eelMgikbiElewkyM
teR BAviniH a mRc@vyH
kyM ecyHEtAM. av pApM ecyHt
tinH sAikM Aey vril. av
ew etieni BAvH oriluM aRi
yAetymiriAM. OIyAke teR
pApei BAviEnAw miiyiel
M vrAM. 14qA
BAvH, av
pApM ecyH t qH sMzyiEc AM.
avnH asUy jniAM. av pri
yM tEAwH vizVsHtt pulvm
elH av vizVsiA wiEyAM.
15
aenyAyA, ayA teR BArY
ey puErAhiteR awE ekAuv
rNM. BAvH v}ipAwAyi oriw}i
yvmAvH ekAuviriNM. yvmAvi
ayA qEyA iriEmA EctH.
yvmAvH yEhAvyH o DAnY
bliyANH. BAvieR asUy kArN
mAN ntH. teR BArY tEAwH
avizVAsM puli q tA vizV
sitAyi ayAew Q v}ipAwH
etLiyiM.
11

16

puErAhit aveL yEhAvyew


mi ekAuniNM. 17anrM
puErAhit vijlemwH o mBr
Niyi o}ic @ vyH NM. puErAhit
viwArieR tRyiniM eR
a}uewH evi wNM. 18puErA
hit OIey yEhAvyH mi
piwic@ niNM. qiH avew mwiy
}iciH DAnYbli avew ki ekAw
NM. atH avew BAvH asUykA
rNM nkiy DAnYbliyew yvmA
vANH. aEtsmyM te ayA vi
jlM niR mBrNiyM qw piwi
NM. atH OIH zApM (}M)
v kyHpieR vizixHwjlmANH.
19
anrM puErAhit OIEyAwH
kM pRyetu pRyNM. stYEm
pRy qH av stYM ecNM. puErA
hit avELAw pRyNM+ nI meA
veR ew Riyiieli, nI nieR
BAvien vivAhM k}icirie ayA
etier pApM ecyHtiieli, }
mA Q jlM nineA }vuM
vkyil. 20pE nI nieR BA
vientier pApM ecyH t i@einieR BAvlA ovmAyi eelM
gikbM puliyi@ei- nI
viyl. 21aeneyi Q vi
jlM wiEA nin wt }m
AM. nI vYyAyiIM. nIyiEA
gBiNiyAeNi nieR u mriM.
aEA nieRyAk nie Epi
kyM nie dxic@pRykyM ec@M.
anrM yEhAvEyAwH o vi
stYM ecA puErAhit OI
EyAw pRyNM. av NyANu pRy
eti Q drit tniAke
qH av stiNM. 22puErAhit
pRyNM, zApvAhiyAy Q jlM nI
wiNM. nI pApM ecyHti@ei,
nI vYyAkyM nI gBiNiyAeN
i nieR i piRMmH mrikyM
ec@M, OI en pRyNM+ au
pRy EpAel ecAem {A s
ti.
23
puErAhit tAIkeLlAM
kLi q}utivyHNM. anrM av
vAk evi k}ukNM. 24an
rM OI zApvAhiyAy jlM wi
NM. evM avLi EvzikyM
av pApM ecyHti@ei atv
nvDi yAtnk nkyM ece.
25
anrM puErAhit avLi
niM asUyyH DAnYbli vAi
yEhAvyH mi yiiwiNM.
anrM av a yAgpIWiEl
ewNM. 26puErAhit teR eekk
niRey DAnYemwH yAgpIWi vyH
kyM a kA avdikyM
ecNM. anrM OIEyAwH vi
jlM wivA pRyNM. 27OI av
ew BAvientier pApM ecyHti@
ei, jlM av zApM nM.
jlM avew zrIriiEl kw

139
kyM av wt yAtn nkyM
ec@M. avewyilu i mri
kyM av vYyAyiIkyM
ec@M. qlAvM avetier tiriy
kyM ec@M.* 28pE av teR
BAvientier pApM ecyHtiieli,
av yAeNi av pApiy
el puErAhit pRyNM. aEA
av sADArNEpAelyAvukyM av
sAnsQBAgYM lBikyM
ec@M.
29
jArzeyiy niymM atANH.
vivAhityAy ov teR BAvi
entier pApM ecyHtA ni ecE
tH tANH. 30aTvA puxnH jArz
AyA teR BArYey sMzyicA,
aeneyAeyANyA ecEtH .
puErAhit avELAwH yEhAvyew
mi niA pRyNM. anrM
puErAhit aetlAM ecNM. atA
niymM. 31BAvH EdAxvimnAM.
pE OI pApM ecyHtA atieR
PlM aBviNM.
nAsI tAr
yEhAv
EmAezEyAw
pRu,
2
yi
AEyjntEyAwH en pR
yk+ cilEA o OIEyA puxEnA
m@vriniM EvRi@ k}iyA #
hiEcAM. EvpAwiERtAy vizixHw
kAlGM ayAeL yEhAvyH sVyM
aiti smymANH . nAsI
tM axHWiyA qAyiriM
vYi aRiyewk. 3 kAlH
av vIEA m@ kwMpAnIyELA
wiA pAwil. vIiniEA m@
kwMpAnIyLiniEA Aiy
viAgiriyM av k}itH. miri
cARu wikEyA miriEyA miri
eAEA tikEyA ectH. 4 EvpA
wieR vismyH av mi
riyini oM titH . miri
yew etAliEyA EvA EpAluM av
titH.
5
tAlH ayA teR mwi mRi
vAM pAwil . tAvsAnM ver
ayA vinAyiriNM. ayA
teR mwi nIi vLNM. atH eedv
i ayAew vAgHdAnieR o
BAgmANH. av mwi eedvinH o
visAnmAyi smiNM. ati
nA ayA teR mwi tAvsAnM
ver nIi vLNM.
6
o nAsItAr tkAlH o
m]tzrIrinwE EpAkA pAwil.
qekAeA ayA pUmAyM
yEhAvyH
smievnANH .
7
teR te aEnA aEyA sEhAd
rEnA sEhAdriEyA mric A EpAluM
av aver sHpzitH. atH aven
anAM. tA pUmAyM eedv
inH smievnAeNH av

qlA vM ... ec@M jniwyi zpi


eveLEAelyAyiriM av qM.

sMKYk 5:28-6:18

kANiNM. 8tkAlM m}uv av


pUsmitnAyiriM.
9
nAsItAreR
awvc H
orA epe mric@evvrAM. ayA
mricyAeL sHpzicA nAsItA
r anAM. aen vA nAsI
tAr teR vAgHdAnew BAgmA
yi mwi QrM ecNM. }AM divsM
av IkriewemtinA aH
av teR mwi QrM ecNM. 10an
rM qAM divsM, nAsItAr rH
ecAlikeLEyA ru Aviu
eLEyA ekAuvH puErAhiten li
NM. sELnwArieR kvAwi
vc@EvNM av a puErAhiten
liA. 11anrM puErAhit ati
elAien pApbliyAyi nkNM. mE
tien ayA EhAmyAgmAyM nkNM.
nAsItAreR pApAy imA
yiriM EhAmyAgM. (m]tEdhinwA
yitinA ayA pApM ec@kyA
yi.) smyM ayA teR mwi
eedvi smiAemH vAgHdAnM nw
NM. 12ayA vIuM o tkAlM
m}uv yEhAvyH te smiN
emANitinM. ayA o vyAy
orAiiey ekAuvH atien o
aprADbliyAyi sm iNM.
ayAew dY tkAlM aEtAew
visHmriewM. ayA putiy tM
rMBiNM. teR dYtkAlH
ayA o m]tEdhe sHpzicH a
nAy kArNM en ecewNM.
13
tkAlM avsAnicti EzxM,
o nAsItAr sELnwAri
eR EvznkvAwiEl EpAk
NM. 14qi@ teR v}ipAwH yEhAvyH
smiNM. aveR v}ipAwk+
yAetA RvumilA, o vyAy
o Awien EhAmyAgmAyM
yAetA RvumilA, o vyAy o
epAwien pApbliyAyM o
Rvumil A eArANAwien smADAn
bliyAyM;
15
puLi EcA o w aM,
(En mAvuM qyM }c@Aiy
aw) q awyH mIet prNM. DAnY
bliyM pAnIyyAgvM v}ipAwk
ew BAgmAyi EvNM.
16
puErAhit etlAM yEhAvyH
smiNM. atiEzxM puErAhit
pApbliyM EhAmyAgvM ai
kyM EvNM. 17 puLi EcA aM
puErAhit yEhAvyH nkNM. an
rM smADAnbliyew NAwien
puErAhit vDiNM. DAnYbliEyAwM
pAnIyyAgELAwemAM EvNM av
nitH yEhAvyH nvA.
18
nAsItAr sELnwAr
ieR kvAwiEl EpAkNM, avi
ewvcH av, tA yEhAvyHAyi vL
iy mwi QrM ecNM. smADAn
bliyH wiyi kieAiri
agHniyi av mwi wNM.

sMKYk 6:19-7:83

140

19

nAsItAr teR mwi mRic@


kLtiEzxM, puErAhit NA
wieR Evvic mluM wyiniH puLi
EcA vluM ecRumAy awk
M ayAew eekkLi evc@ ekAw
NM. 20anrM puErAhit av yEhAv
yH mi nIrAjnM aiNM.
tANH nIrAjnbli. v vivuM
puErAhitnvkAzemA. wAet
NAwieR enuM wyM yEhAvyH
mi nIrAjnM aiNM. ati
EzxM nAsItArnH vIu wiAM.
21
nAsItM Enven sMbi
c@ c vyANH. ayA sA
neLlAM yEhAvyH nkNM. pE,
orA atiluM vLeryDikM yEhAvyH
nkA k}ivuvnAyiriAM. ayA
wt vAgHdAnM ecyHtA a pAli
NM. pE nAsItEncyew Q
niymLi Eci@ qlA sADn
M RpM ayA yEhAvyH
nkiyiriNM.
puErAhiteR a#h
yEhAv
EmAezEyAw@
pRu,
23
av yi
AEyjntey a#hi
EtienyAeN ahErAEnAwM
aveR mELAwM pRyk. av pR
yNM+
24
yEhAv nieL a#hikyM
sMrikyM ece.
25
yEhAv aveR mKM niLi
kAziikyM niLi kN kA@
kyM ece.
26
niL@ew
AnkH yEhAv
mRupwi pRykyM ni smADAnm
LkyM ece.
27
anrM yEhAv pRu, aen
EvNM ahErAM puAM jneL
a#hivA qeR EppEyAgi
EtH. aver {A a#hikyM
ec@M.
22

viwArieR smNM
EmAez, viwArM Api
EjAli pUiyAi. aH av a
yEhAvyH smikyM ecyH t .
wAreyM atilu qlA sADn
eLyM EmAez aBiExkM ecyHt. yAgpI
WvuM atiElu ql A vsH t M
EmAez aBiExkM ecyHt. yEhAvey
rADivA mAEm Q sADn
pEyAgiAvU qi kANi.
2
anrM yi
AEyliel mA
yEhAvyH v}ipAwk aic @ .
av tew wMbewyM EgA
ewyM EntAArAyi. jn
ew qemwAAyi aEt
kLAyi av. 3Q EntAA yEhA
vyH sAn ekAuv. av
Ru wArvikM av vliA
pu peLyM ekAuv. (oAErA
EntAM oAErA pvien vItM nki.
ru EntA EcH oAErA wAr

viyM nki.) viwAri vcH


EntA Q sADn yEhAvyH
nki.
4
yEhAv EmAezEyAw pRu, 5EntA
LiniH Q sADn sVIkrik.
sELnwAriel <xkH av
pEyAgiAM. Q sADneLlAM ElvY
nkNM. aver atH <x ni
vhiA shAyiM.
6
atinA EmAez wArvikELyM
peLyM sVIkric@. av aetlAM
ElvY nki. 7 ru vikM nAlu
peLyM av EgEzAeR puA
M nki. av EjAliecAnAyi
vikM pM vzYmAyi.
8
anrM EmAez nAlu vikM q@
peLyM emrAriyew puA ekA
w. avM pNi ecA av v
zYmAyi. veweylAM EjAliyew
mtl puErAhitM ahErAeR pu
mAy QTAmArinAyi . 9ekhAtY
vMzAH EmAez viEyA p
eLEyA nkiyil. kArNM, vivsHt
mliElkyAyi avew
EjAli. 10EmAez yAgpIWe aBiExkM
ecyHt. aEtdivsM EntAA yAg
pIWiliA
v}ipAwkM
ekAuv. av yAgpIWi v}i
pAwkM aic @ . 11yEhAv EmAez
EyAw pRu, oAErA divsvuM o
EntAvu vItM teR sAn yAg
pIWi smiA ekAuvrNM.
12-83
*pu EntALi oAErAM
avnveR sAn ekAuv.
atH vyAyi+
oAErA EntAvuM mEkA pQu
m oAErA eviLik ekAuv.
oAErA EntAvuM oEmA pQu
m oAErA eviivuM ekAuv.
v ruM oQEdYAgik aLvsric @
iEnAiyi. kivuM tLikyM
EnmAvH q EcH niRc i .
DAnYbliyAyi pEyAgiAnAyi
atH. oAErA EntAvuM oAErA vliy sV
viyM ekAuv. nAlH oQsH
mAyi atinH. ati iriM
niRci.
oAErA EntAvuM o vyu vItm
o kALieyyM o NAwienyM
o NAiieyyM ekAuv.
EhAmyAgivyAyi Q m] g
. pApbliyAyi aiA oAErA
EntAvuM oAErA EkAlAwienyM ekA
uv. avErAErAM ru p
eLyM aH NAwkeLyM au
EkAlAwkeLyM o vyS Aym
aH NAiikeLyM ekAuv.
veylAM sAmADAnblivyAyi
.
vAkY 12-83 qAy BAxyiel pAWi
oAErA EntAvuM nkiytH EtYkM pik
yAyi pRi@H. qA oAErA sAn
iM oEr pAWmANH. atinA atH qLvA
ynyHEvi enyAiyiri.

141
eydyew EgAlvM aInA
dAbieR pumAy nhEzA teR
sAn ekAuv.
rAM divsM sUvArieR puM
yiAKAvMzieR EntAvumAy enT
nEy teR sAn ekAuv.
mAM divsM esbUlUjntyew
EntAvuM EhElAeR pumAy qlI
yAbH teR sAn ekAuv.
nAlAM divsM, Ebjntyew nAy
kM ezEdyrieR pumAy qlI
esU teR sAnmAyi v.
aAM divsM, ziemEyAeR jnty
ew EntAvuM sUrIzAyiyew pumAy
ezlUmiEy teR sAn ekAu
v.
RAM divsM, gAdieR jntyew
EntAvuM edyEvlieR pumAy
qlIyAsAPH teR sAn ekAu
v.
}AM divsM, qyIMjntyew EntA
vuM aIdieR pumAy qlIzAmA
teR sAnmAyi v.
qAM divsM, mneyew vMzAew
EntAvuM epdAsUrieR pumAy gmA
lIEy teR sAnmAyi v.
optAM divsM, ebnYAmIjntyew
EntAvuM giedEyAniyew pumAy
abIdA teR sAn ekAu
v.
pAM divsM, dAjntyew EntAvuM
aIzAyiyew pumAy ahIEy
es teR sAnmAyi v.
ptienAAM divsM, EzvMzi
eR EntAvuM oAeR pumAy pgI
Ey teR sAn ekAuv.
pAM divsM, nPHtAlivMzAew
EntAvuM nAeR pumAy ahIr
teR sAn ekAuv.
84
aen yi AEyjntyew EntA
ekAuv sADnLAyi av
eylAM. EmAez yAgpIWM aBiExkM ec
yHt smic smyANH av et
lAM ekAuvtH. av pu evi
LikkM pu eviiM
pu sVvikM ekAuv.
85
oAErA eviLikyH M mEkA
pQu BArmAyi. oAErA evii
iM oEmA pQuM BArmA
yi. oQEdYAgik aLvsricH evi
AlM eviiM wi
ek aRup pQu BArmAyi.
86
DUpM niRc pu sVvikH
oAErAiM oQEdYAgik aLvsricH
nAlQsH vItM BArmAyi. p
u sVvikM wi m pQA
yi BArM.
87
EhAmyAg ekAuvre
ek m]g pu kALk, pu
NAwk, o vyAy pH
Awk qienyAyi. av
EyAewAM nEk DAnYbliyM A
yi. yEhAvyH pApbliH
pH EkAlAwkM Ayi.

sMKYk 7:84-8:11

88

smADAnblipEyAgivAM vDi
Am m]geLyM EntAA nki
yi. m]g ek pinAlu kAL
k, aRuptH NAwk, aRuptH
EkAlAwk, o vyAy aRuptH
Awk qivyAyi. aen,
EmAez aBiExkM ecyHttiEzxM av
yAgpIWM smic@.
89
EmAez sELnwAriiElH
yEhAvEyAw@ sMsAriA EpAyi.
aEA, yEhAv tEAw@ sMsAri
zbHdM av Ek@. sAYepkieR
vi mwiyiElu ekbumAlAKmA
iwyi niAyi zbHdM. a
enyAyi eedvM EmAezEyAw sMsA
rictH.

viLkA
yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 {A
nie kANic lLi }u viL
kM vyHA ahErAEnAw pRyk.
viLk viLkAli milu
EdzeL kAzmAnmAM.
3
ahErA aen ecyHt. ahErA
viLk yTAAn vyH kyM
viLkAlieR mBAgH kAzM ecA
riy viDM viLieR mKM tiric@v
yHkyM ecyHt. yEhAv EmAezyH
nkiy kln av asric@. 4 viL
kA AiytH enyAyi+
sVM awic@ priyANtH Ai
ytH. awi mt mkLi puxHp ver
sVM awic@ priyANAiytH.
yEhAv EmAezyH kANic@ekAw
aEt rItiyilAyi a niie
tH.

ElvYer smi
yEhAv EmAezEyAw pRu, 6El
vYer yi AEyliel m@ jnLiniM
Evtirik. ElvYer Ikrik.
7
aver IkriA nI ecEtH
etlAmANH. pApbliyini vi
jlemwH avewEm tLik.
jlM aver IkriM. anrM av
tew zrIriel ErAmM m}uv QrM
ec@kyM vO k}ukyM EvNM.
atvew zrIre IkriM.
8
ElvY o kALiEyyM aEtA
ewAM aieEw DAnYbliyM
ekAuvrNM. q Ec mAvANH
DAnYbli. wAet meA kALey pAp
bliyAyM ekAuvrNM. 9ElvYer
sELnwAri milu lE
ekAuvrNM. anrM yi AEyli
el m}uv jntEyyM l viLi
c@@k. 10ElvYer yEhAvyH mi
ekAuvrik. yi AEyjnt tew
eekk avewEm vyHk. 11anrM
ahErA ElvYer yEhAvyH yi A
EylukAew o v}ipAew EpAel sm
iNM. aen ElvY yEhAvyH
tew EjAlik ecA tARAM.
5

sMKYk 8:12-9:12
12

142

ElvYErAwH tew eekk kALk


ew tlkLi vyHA pRyk. o kAL
yEhAvyH o pApbliyAyiriM.
mEtien yEhAvyH EhAmyAgmAyM
pEyAgiNM. Q v}ipAwk ElvYer
IkriM. 13ElvYErAwH ahErAeRyM
aveR puAewyM mi v
niA vzYewk. qiH ElvYer
yEhAvyH nIrAjnANmAyi ai
k. 4 ElvYer IkrikyM av
er eedviEvi o viEjAli
niEyAgiem etLiyikyM ec@M.
av yi AEyliel m@ jnLiniM
vYtYsHtrAyiriM. ElvY qniv
rAyiriM.
15
aen ElvYer Ikrik.
aver yEhAvyH smikyM ec
@k. o nIrAjnANmAyi EvNM av
er smiA. nI ecyHtti
EzxM avH sELnwAri vH
<xk nwAM. 6 yi AEyjnt
ElvYer qni trNM. av qER
tANH. mH ori qlA yi
AEylu
kAM tew dYjAten qni trN
emH {A pRi. qAliEA
{A yi AEyliel m@ wMbLiel
dYjAtA pkrM ElvYer qw
. 17yi AEyliel dYM jni
qlA M qnitANH. aetA
mxYEnA m]gEmA q vYtYAsmilAet
av qERtANH. qeA QjipHti
dYjAtrAy qlA ikeLyM m]geL
yM {A ekA. dYjAtAer {A
qERtAyi etrewkyM ecyHtu.
18
qAliEA avew AnH {A
ElvYer qw. yi AEyliel m@
wMbLiel dYjAtAew AnH
{A ElvYer qw. 9yi AEyliel
qlA jntkmiwyi niANH ElvY
er {A etrewtH. aver {A
ahErAM puAM sAnmAyi n
kiyi. sELnwAriel <x
k av ece. yi AEyliel qlA
jnmAyi av <x nwM.
yi
AEyjntey IkrivA
blik nwvA av shAyiM.
vili smIpemEA
vliy ErAgELA }ELA yi AEy
jntyHH Avukyil.
20
atinA EmAezyM ahErAM
yi
AEyliel melA jntyM yEhA
vey asric@. yEhAv EmAezEyAw
klicetlAM av ElvYErAw ecyHtu.
21
ElvY evi nnc@ Lic@. an
rM ahErA aver nIrAjnAN
mAyi yEhAvyH smic@. ahErA
avew pApeL mw v}ipAwkL
icH aver Ikric@. 22ati EzxM,
ElvY sELnwAri Uxk
nwA v. ahErAM puAM av
er nirIic@. ElvYew EjAlikLew
mtl avAyi. yEhAv EmAez
EyAw@ klicEpAeleyAe ahErAM
puAM ecyHt.

23

aEA yEhAv EmAezEyAw pR


u, 4ElvY o EtYk klnyA
NitH+ pEA atilDikEmA Ay
mAy qlA ElvYM sELnwAri
vH EjAli pvyHNM. 25pE a
vyAyA orA EjAliyiniM
virmiNM. vIuM ayA EjAli ecE
til. 26a vyEA atilDikEmA
Aymv tew sEhAdrAer
sELnwAriel <xyi shA
yie. pE EjAli av mAM
ectH. ElvYer EjAli etre
wEA ni etlAM ecNM.
epsh
yEhAv
sInAyimmiyivc H
EmAezEyAw sMsAric@. yi AEyj
nt QjipHtiniM EmAcitrAytieR
rAM vxe dYmAsmAyi atH.
yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 niixHw
smy te epsh EGAxi
vA yi AEyjntEyAw pRyk. 3Q
mAsM ptinAlAM tIyti sAyAi
epsh BNM av k}iNM. nii
xHwsmy te avr epshyew
ql A niymM asric @ ekAH
ecNM.
4
atinA EmAez yi
AEyjnt
EyAwH epsh EGAxivA pRu.
5
dYe mAsM ptinAlAM tIyti sAyA
i sInAyimmiyivcH jn
epsh cric@. yEhAv EmAezEyAw
klic EpAel teyANH jn v
ictH.
6
qA jnLi cil a epsh
cricil. o m]tzrIre sHpzi
kyA av arAyi. atinA
avrH EmAezyewyM ahErAeRyM
awE EpAyi. 7 av EmAezEyAw
pRu, { o m]tzrIri sHp
zic H arAyi. niixH w smyH
yEhAvyH sAn nvA
puErAhit {eL avdicil. ati
nA m@ yi AEykAErAewAM epsh
crivA { k}iil. {
eLANH ecEtH?
8
EmAez avErAw pRu, Eti
qA pRyAet yEhAvEyAw
{A EcAdiAM.
9
aEA yEhAv EmAezEyAw pR
u,yi AEyjntEyAwH en pR
yk+ Q cM niM niew pi
gAmikM EviytANH. niixHw
smyH epsh criA orA
k}iiel vrAM. o m]tzrIrM sHpzi
kyA ayA anAytAyiriAM
kArNM. aeli ayA o yAyi
deryAyiiriAM. 10meA smyH
ayA epsh criA snA
kNM. rAM mAsieR ptinAlAM div
sM ayA atAcriciriNM. aEA
av Awien tiNM. puLi Ec
A aM, kyH ssY qi
vyM tiNM. 12piE kAlEH

143
ayA BNM mic M vEc tH .
AwieR ql @ kLielAM ayA
mRikyM ectH. epshyew qlA
niymM av asriNM.13pE
k}iyverlAM niixHwsmy te
epsh criNM.iyvM der
yAyill A vmAeNi etA
vM o}i@niA pAwil. zriyAy
smyH ayA epsh criiel
i ayAeL smhiniM oew
NM. av pApiyM ziieEw
vmANH . kArNM, zriyAy smyH
av yEhAvyH v}ipAwk ekAu
vil.
14
yEhAvyew epshyi niELA
ewAM ppA, niiwyi vsi
viEdzi #hiAM. epshyew
c viEDymAyi ayAeL atin
vdiAM. ql A vM oEr niym
LANH.
EmGvuM agn
H iyM
viwArM, atAytH krARieR
wArM Apic divsM yEhAvyew
EmGM atien epAtiu. rAiyi
viwAriEmlu EmGM agHni
EpAel kANe@. 16EmGM viwAr
iEm qEA}uM tini. rAiyi
EmGM agH n iEpAel kANewkyM
ecyHt. 17viwAriEmlu ati
eR AnniM EmGM nIiyEA
yi
AEylukA atien piw.
EmGM niEA, aview EvNM
yi AEylukA pALymwiA. 18en
yANH yEhAv yi AEylukAer qEA
nINemM qEA niNemM
pALymwiNememAe kANic @
ekAwtH. EmGM viwAriEm
tiyiriEv jn aviewe
pALymwic@.
19
cilEA EmGM viwAri
Em vLerEnrM tuM. yi AEylukA
yEhAvey asrikyM aview
niH anAtirikyM ecyHt. 20cil
EA EmGM viwAriEm ER
nA niM. atinA jn yEhAv
yew klnysricH nIu EmGe
piwM. 1 cilEA EmGM rAiyi
mAM tuM. piEu kAlH nIukyM
ec@M. aEA k tew sAD
n vAriei yAyAM. EmGM pk
ElA rAiyiElA nIiyA jn
atien piwM. 22EmGM viwAr
iEm ru divsEmA o mAsEmA
o vxEmA tiyAluM av yEhAv
yew jH{ pAliM. av aview
e tukyM EmGM nIuMver cliA
tirikyM ec@M. anrM EmGM ati
eR AnuniM ykyM nIuk
yM ec@EA jnM nIuM. 23a
en jn yEhAvyew klnk pAli
c@. pALymwiA yEhAv pREA
avren ecyHtu. nIA yEhAv
pREA av nIi.sM av
15

sMKYk 9:13-10:14

r nirIikyM EmAezyH yEhAv


nkiy kl n k asrikyM
ecyHt.
eviAhL
yEhAv EmAezEyAw pRu,
2
ru kAhLAk. evi
awic@ pri EvNM kAhLA
vA. jneL viLic @ @tiM
nIA smymAeyH aver aRiyi
tiM EviytANH Q kAhL.
3
Q ru kAhLM QEA jn
sELnwArieR kvAwi o
EcrNM. 4pE o kAhLM mAEm nI
QtiyZevi yi AEyliel p
u vMzewyM EntAA mAEm
nie v kAENZ.
5
*hsVmAy kAhLDVni mAM m}k
yAeNi pALyM nIA sUcnyA
yiriM atH. dYe kAhLDVni m}
EA sELnwArieR ki}vz
EgAA nIiwNM. 6rA
me tvN nI kAhLDVni m}EA
sELnwArieR etBAg
EgAA nIiwNM. 7pE o
EtYkkArYinH jneL m}uv viLi
c@Nemei vYtYsHtmAy rIti
yi dIGmAeyA kAhLDVni m}NM.
8
puErAhitArAy ahErAeR puA
mAEm kAhLM m}AvU. ni
tlmRkLilUew nilni niymmAyi
riM.
9
ni niew nAie ni
ew z@eL EnriwEA kAhL
ci *hsVmAyi m}NM. niew
eedvmAy yEhAv niew viLiEk
kyM nieL z@LiniM ri
kyM ec@M. 10visELn,
amAvAsi, sEAxdin qI smy
LielAe ni Q kAhL m}
NM. EhAmyAgvM smADAnbliyM n
EA ni kAhLM m}NM. ni
ew eedvmAy yEhAv nieL oAi
A mAmANitH. en ecA
{A niELAw kli. niew eed
vmAy yEhAv {AnA.

10

yi AEyjnt tAvLM mARu


yi AEyjnt QjipH vitieR
rAM vxM rAM mAsM ptAM tIyti
EmGM krARieR wAri mkLi
niH y. 12atinA yi
AEy
jnt tew yAyArMBic@. sInAyi
mmiyiniM puRe av pArA
mmiyi EmGM niMver yA w
. 13tAdYmAyANH jn tew
pALyM mARiytH. yEhAv EmAezEyAw@
klictsricANv nIiytH.
14
eydyew pALyiel sMGLA
NAdYM nIiytH. tew ekAwiI}i
lANv nIiytH. dYsMGM eyd
yew EgAmAyi. aInAdAbieR
punAy nhEzAnAyi sMGi
11

sMKYk 10:15-11:8
15

144

eR nAyk. awtH yiAKArieR


EgAmAyi. sUvArieR punAy
enTnEylAyi avew nAyk.
16
tuwH esbUlUeR EgAArA
vtH. EhElAeR punAy qlIyAbA
yi avew nAyk.
17
anrM viwArM a}iecw.
egEzAeRyM emrAriyewyM vMzA
a m. atinA Q wMbLi
niv vriyi awwAyi.
18
piIwH EbeR pALyini
sMG NH vtH. av avew
ekAwiI}i sric @ . dYsMGM
EbeR EgAArAyi. ezEdyri
eR punAy qlIsU yi av
ew nAyk. 9 pie vtH ziemEyA
eR EgAArAyi. sUrIzAyiyew
punAy ezlUmiEylAyi avew
EntAvH,. 20awtH gAdieR EgAA.
edyEvlieR pu qlIyAsAPH
yi avew nAyk. 21pie
ekhAieR wMbA v. vi
l vivsHt av m
i. m@v vivsHL@mAyi
putiy pALylEH qEA
E}M viwArmRiNM.
22
awtAyi qyImieR pALy
ini sMGLA vtH. av
avew ekAwiI}i nIi. dYsMGM
qyImieR vMzArAyi. aI
dieR punAy qlIzAmA yi
sMGieR nAyk. 23awtAyi
vtH mneyew EgAArANH. epdA
sUrieR punAy gmAlIEylAyi
avew EntAvH. 24piIw v
H tH ebnYA
mIeR EgAArAyi. giedEyAni
yew punAy abIdAnAyi av
ew EntAvH.
25
niryi avsAnmAyi v m
EgAA m@ EgAAew pinirA
rAyi. av dAeR pALyi
ni sMGLAyi. av t
ew ekAwiI}ilAyi nIiyitH.
ati dYsMGM dAeR EgAArAyi
. aIzAyiyew punAy ahI
Eyes yi avew nAyk.
26
awtAyi EzrieR EgAA
v. oAeR punAy pgIEylAyi
aver nyicitH. 27anrM nPH
tAliyew EgAA v. nAeR
pu ahIr aver nyic@. 28aen
yAyi yi
AEyjnt oriw
niM meAriwE nIiyitH.
29
EmAezyew BArYApitAvuM midYAnY
mAyi eryEvlieR punAyi
EhAbAbH. EmAez EhAbAbiEnAw pR
u, eedvM { vAgHdAnM ecyHt
lE { EpAkyANH. {
ELAewA vrik, { niELAw n
kANiAM. yi AEyjntyHH yEhAv
aEnkM nk vAgH d AnM ecyH t iri
.
30
pE EhAbAbH mRupwi pRu,
l , {A niELAewA vil .

qniH qeR mAt]rAjYH qeRyAk


ewywE EpAkAnANA#hM.
31
aEA EmAez pRu, dyvAyi
{eL vi@EpAkAtirik. ninH
{ELA nAyi mmiey aRiyAM.
nin {ew mAdzknAkAM. 32nI
{ELAewA vrikyAeNi yEhA
v { t qlA nyewyM
pH nIymAyi pvyHAM.
33
atinA EhAbAbH atH aMgIk
ric@. av yEhAvyew mlyini
yAyArMBikyM ecyHt. puErAhit
A yEhAvyew krARieR epkvuem
wH jnew mE nw. pALymwi
A oriwvuM Etwi m divsM av
epkvM m nw. 34yEhAvyew
EmGM qM avEm Ayi.
qlA BAtiluM av tew pAL
yM vi@EpAEA EmGM aver nyi
c@ekAH aviewyAyi.
35
pALyM nIA jn viep
kM qwEA EmAez qEA}uM pRu,
q}uE yEhAEv! nieR z@
citRe. nie evRuv
nii niH oAwiEAke.
36
viepkM atieR An
vcEA}uM EmAez pRu,
mwiv yEhAEv, yi AEylieR
jnlLiElH.
jn vIuM prAtiew
jn tew zH n eLi
prAtiewA wi. yEhAv av
ew prAtik Ek@. aetl A M Ek
yEhAvyH EkApmAyi. yEhAvyi
ni agHni jnLi ciler dhii
c@. pALyieR arikilu cil Ed
zeLyM agHni qric@kLu. 2ati
nA av ryHAyi EmAezey viLic@
kru. EmAez yEhAvEyAw Ai
kyM tI ktH avsAnikyM
ecyHtu. 3atinA lM tEbrA
qH aRiye@. yEhAv tew
pALyM qric@kLyA tI pEyAgicti
nAlANH av EpritH.

11

q}up mA
yi
AEyjntEyAewA Ec
viEdzik BiA m@ sADn
EcAdiA wi. aEtAew yi AEy
jnt kryvAM prAtiewvAM w
i. av pRu, { mAMsM
tiNM! 5QjipHti { ti m/Y
e { oA. {ti vil
ekAwEivil. wAet evri,
m, svAL i, evi wi
nl pcRikM. 6pE EA {
{ew zi nxHwe@. Q mA
al A et {iEA tiAenA
mil! 7 mAyHH ekAmliyew pmAyi
. o mrieR kREpAelyM a
kANe@. 8jn mA EzKric@. av
r pARekAH wic@ epAwicH o kl
ili@ pAkewi. ael ilv
4

145
atien mAvAimAi kiwiy am
Ai. q EcAiy mDurm
aieR ciyAyi atinH
.9 oAErA rAiyiluM nilM mikN
vI nnyEA mAyM nil
vI}uM.
10
EmAez avew prAti Ek@. qlA
wMbAM tew wArinwi
H prAti pRyAyi. yEhAv
vLer EkApAlnAkyM atH EmAez
ey }kyM ecyHtu. 11EmAez yEhAv
EyAw EcAdic@, yEhAEv, aei
nANH Q zHneLAe qeREm m
tH? {A ayew dAs. {Aen
etA ecyHttH? aey EkApixHw
nAA {Aen ecyHtu? qinANH
Q jnew mtl qe lictH?
12
{Anl Q jneweyAe pitA
evH ayHRiyAM. {Anl av
jM nkiyetM ayH RiyAM.
pE o y zivien teR eekk
Li pricriEAel {Anver pripA
liNme. qinAeNeeAH
eneyAe ecitH? au {ew
pitAA vAgHdAnM ecyHt miyi
ElH ver ekAuEpAvA qeey
i mtlewi? 13velAM
vzYmAy mAMsM qeR eekilil!
averEAwH prAtie@ekAumiri
! av pRykyANH , {
tiA mAMsM trik! 14qniH oyHH
ver EnAAnAvil. Q BArM qni
tAAnAvuil.
15
niyM avew zHn qe
l i AnANH ayew BAvemi
qe EAe vDi. qe
ayew dAsnAyi sVIkriev
i qe EAe vDi. qeR
zH n ELAewA {AM avsAni
e!
16
yEhAv EmAezEyAw pRu, yi A
Eyliel q}up mAer qeRyw
E ekAuv. av jniw
yiel EntALAyiriNM. aver sE
LnwAriEl ekAuvrik. av
aview niEAewA nie. 17a
EA {A RivH niELAw@ sMsA
riAM. AvH EA nieR EmluH.
Avien {A qwH avewEmluM
pkM. aEALv Q jnew kArY
i nie shAyiM. aen nI
oyHH vew mtl ewEe
AvuM.
18
jnELAwH en pRyk+ nAL
EH sVyM tARAvuk. nAeL ni
mAMsM tiAM. niew nilviLi
yEhAv Ek@. ni pR vAk
yEhAv Ek@, { Rci tiNM!
QjipH t ilAyi { suKM!
aekAH yEhAvyiEA ni
mAMsM tM. niL tiM. 19oEA rEA
aEA pEA pEtA divsE
mAml niL Bik. 20qA o
mAsM m}uv ni mAMsM BiuM.

sMKYk 11:9-31

evRuMver ni a tiNM. yEhA


vyHetier prAtietinA ni
en sMBviNM. niiwyi vsi
yEhAvyH niew vzYmRi
yAM. pE ni nilviLikyM av
EnAw prAtiewkyM ecyHt! ni
pRu, {eLinANH QjipH t H
vitH?
21
EmAez pRu, yEhAEv, qEA
ewAM RulM Ep nwH. au
pRykyM ec@, avH o mAs
E tiA mAMsM {A nM!
qH . 22qlA wkeLyM kkAlik
eLyM { ekAAEpAluM yM
EpH o mAsE tiA tikyil.
smiel m}uv m/YeyM piwi
cAluM atH av tikyil!
23
pE yEhAv EmAezEyAw@ pRu,
yEhAvyew zi primitmAENA?
{A pRyetAe qni vi
AnAemH ni kANAM.
24
atinA jnELAw sMsAriA
EmAez puRE EpAyi. yEhAv pR
tH EmAez avErAw pRu. EmAez
q}up mAer sMGwiic@. wAr
i @M niA EmAez avErAw
pRu. 25anrM yEhAv EmGi
tAE}iRivH EmAezEyAw sMsAri
c@. AvH EmAezyewEm Ayi.
yEhAv aEt Avien q}up m
AewEmluM Evziic@. AvH av
ewEm vtiEzxM av vci
A rMBic@. pE avH aEA
mAEm aen ecA k}iu_.
26
mAri ruEp, qdAdM EmdAdM
pALyM vi@EpAyil. avew EprH m
Aew pikyiluAyieiluM
av pALyi tiyEt _.
qA AvH avri Evzi
kyM av pALyi vciAnA
rMBikyM ecyHt. 27o ecRuAr
EmAezyewywEEAwiec@ pRu,
qdAdM EmdAdM pALyi vcnM
nw.
28
ecRukAlM mtEl EmAezyew shA
yiyM eR pumAyi EyAv
EmAezEyAw pRu, yjmAnnAy
EmAez, aver au twyNM!
29
qA EmAez mRupwi pRu,
{AniEA EntAvelH k Dri
emu nI ByewEvA? yEhAv
yew qlA jnM vAcktVmA
kNemAeNeR #hM. yEhAv
teR Avien aveweylAM Em
EvziiNemANH qeR #hM!
30anrM EmAezyM yi
AEylieR
mAM pALyiEl mwiEAyi.
kAwik v
yEhAv kwliniH o ekAwA
wiic@. kAi aEnkM kAwik
aEA@ v. kAwik pALyi
@M pR. mi mwviDM kAwk
Ayi. av nilniH kEdzM
31

sMKYk 11:32-13:10

146

mwi kni Ayi. orAH o


divsMekAH nweAvu dri
qlA dizkLiluM kAwik vYApici
. 32jn atYu/AhEAew
rAiyM pkluM kAwikeL piwic@.
piEM av pikeL sMBric@!
vuM Rc@ EzKricv EpAluM aRup
bux lBic @ . qiv kAwyiRc i
pALyi @M evyilH NA
ni@.
33
jn Rci tiA wiyEA
yEhAv vLer EkApic@. Rci av
ew vAyi ti niEv, av
ti tIA k}iyAtiriEA,
eedvM avriEl mhAErAgM kwi
vi@. aEnkM Ep mrikyM aver
eyAe aview sMsHkrikyM ec
yHtu. 34atinA jn linH
kiEAH-hAv q Epri@. mAMs
EAwH atYAi piwicver sMsHkric
lmAytinAlANH av linH
EpritH.
35
kiEAH - hAvyiniM yA
tiric av hEsErAi qi
aview tAmsic@.
mirYAmM ahErAM EmAezey p}i
mirYAmM ahErAM EmAezyH e
tier sMsArivA wi. EmAez
o qEtYApYAriey vivAhM k}icti
nAlANH av aven vimzic t H .
EmAez qEtYApYAriey vivAhM k}i
tH zriyl qAyi av Drici
tH. 2av sVyM pRu, yEhAv
EmAezyilUew jnELAw@ sMsAric@.
pE a EmAez mKArM mAml.
yEhAv nLilUewyM sMsAric@!
yEhAv Ek@. 3 (EmAez vLer
sQmYnAy orALAyi. ayA oriluM
zMs nwkEyA epAcM pR
ykEyA ecyHtiil. miyilu qlA
mxYriluMvcH sQmYnAyi ayA.)
4
atinA yEhAv epe vH EmAez
EyAwM ahErAEnAwM mirYAmiEnAwM
sMsAric@. yEhAv pRu, ni
mvM EAe sELnwAri
El vrik!
atinA EmAezyM ahErAM mirYAmM
wAriEl EpAyi. 5 yEhAv yrm
EmGi RivrikyM wArieR
kvAwi
nikyM
ecyH t u.
yEhAv viLic@, ahErAEn, mirYAEm!
ahErAM mirYAmM yEhAvyewyw
E ec. 6 eedvM pRu, {A
pRy ik! ni vAck
AAkAM. yEhAvyAy {A sVyM
av dznLi tYnAM. av
ErAw {A sVpH ni sMsAriM
7
qA EmAez aenyl . EmAez
qeR vizVsHtEsvknANH- aven
{A qeR BvnM m}uv yiEcli
c i ri! 8avEnAw {A mKAmK
mANH sMsAriARH. FAm kT
kLilUewyl {AnvEnAw sMsAriARH-

12

aven aRiyiAnA#hi kArY


{A EnriH vYmAyi kANic@ ekAw
M. yEhAvyew tipe EmAez
yH kANAmAM. pie nie
en qeR vizVsHt dAsnAy EmAez
yHetier sMsAriA k}iu?
9
yEhAv avErAwH vLer EkApic i
. yEhAv aver vi@EpAyi. 10EmGM
wAri niy. ahErA tiri
u mirYAmien EnAi. avew etAli
muEpAel evi- BIkrmAy
xHWM av piwici!
11
aEA ahErA EmAezEyAw
pRu, EBA, dyvAyi {ew mF
pApM epARuAluM. 12jnicyw i
mriEAel avH avew tVH
nxHwmAEt. (cilEA o i jni
EAe aLi zrIrvumAyi
piRARuH.)
13
atinA EmAez yEhAvEyAw A
ic@, eedvEm, dyvAyi aveL suK
ew!
14
yEhAv EmAezEyAw pRu, av
ew a avew mKH iyA
av }u divsE licirimA
yi. atinA aveL }u divs
E pALyi puR pAik.
smyi EzxM av suKewM.
aEA av pALyiEl mwi
vrAM.
15
atinA av mirYAmien }u divs
E pALyi puRAi. aveL
akE tiric@ekAuvMver jn
aviw nIiyil. 16atiEzxM
av hEsErAiniM pArAmmi
yiEl yA tiric@. mmiyi
av tAmsic@.
knAniEl cArA EpA
yEhAv EmAezEyAw@ pRu,
2
knAEdzM priEzADiA tA
M Eper aEAyyHk. yi AEy
jntyHH {A n EdzM atANH.
pu vMzewyM oAErA EntAeL
vItM EvNM ayyHA.
3
atinA EmAez yEhAvyew kln
asric@. pArAmmiyi tAmsi
Ev EmAez yi AEylYew Q EntAeL
pRyc@. 4 EntA verAeyA
yi+
EbeR EgAiniH sRieR
pu zv;
5
ziemEyAeR EgAiniH EhAri
yew pu zAPAH;
6
eydyew EgAiniH eyPu
yew pu kAElbH;
7
yiAKArieR
EgAiniH
EyAEsPieR pu QgA;
8
qyImieR EgAiniH eR
pu EhAEzy;
9
ebnYAmIeR EgAiniH rAPU
vieR pu pti;
10
esbUlUeR EgAiniH EsAdi
yew punAy gIEy;

13

147
11
12
13
14
15

EyAEsPieR (mne) EgAi


niH sUsiyew pu gi;
dAeR EgAiniH egmliyew
pu aIEy;
EzrieR EgAiniH mIKAEy
lieR pu esTU;
nPHtAliyew EgAiniH evA
pHsiyew pu nhHbi;
gAdieR EgAiniH mAKiyew
pu gyEv.
16

knAEdzM EnAi pWiA EmAez


niEyAgictH veryAyi. (eR
punAy EhAEzyey EmAez meA
EprAyi viLicitH. EmAez av
en EyAv q viLic @ .) 17aver
knAEdzM priEzADiA ayyHEv
EmAez avErAw pRu, enegvuEdz
wi EvNM ni mlEdzE
EpAkA. 18aview mi qenye
EnAk. aview vsi jneLi
yM pWik. av zrAENA aEtA
dblrAENA qM aRiyk. av R
c@EpEr EA aEtA aEnkMEpEA
qM aRiyk. 19avew vAsmiey
i pWik. atH nlEtA cIEyA
qRiyk. trM pNLilANH
avew vAsM? pN sMrN
BiiyEA? avyH zmAy tiErA
DmEA? 20Edzei niyM vLer
kArY aRiyk. mH xiEyAjY
mAENA trizAENA qRiyNM. miyi
mrEA? mwivEA aviwe
eRp}wi ekAuvrik. (miri
yew dYviLevw kAlAyi
atH.)
21
atinA av rAjYM priEzADi
AnAyi puRe@. sImmi mt
rEhAbH, ElEbA hAmAH qI Edz
ver av priEzADic@. 22enegvu
Edz wi rAjY Evzic
av ehEAniEl EpAyi. (Qji
pHtiel EsAvApNiM }u vxM
mu niictANH ehEApNM.)
ahImAM EzzAyiyM tmAyiyM avi
ewyAyi tAmsic i tH . anAi
eR pigAmikLAyi av. 23an
rM av qsH E AtA}H v ryiEl
EpAyi. aviewyv miriecwiyew
zAK mRic@. zAKyi o miril
yAyi. zAK av o Ni
E vc@. ruEp a m. wAet
tAM mAtL}vuM ai}vuM av
EzKrici. 24yi AEylukA miri
l pRic lmAytinA aviwM qsH
EAtA}Hvr q viLie@.
25
av nAl divsM rAjYM priEzA
Dic@. anrM av pALyiEl
mwi. 26pArAmmiyiel kAEdzH q
lAyi yi AEylukA pALy
mwicitH. av EmAezyewyM ah
ErAeRyM mH yi AEyjntyewyM
awE ec. nAiniM av
EzKric p} av kANic@ ekA

sMKYk 13:11-14:8

w. 27av EmAezEyAw pRu, aH


ayc Edz { EpAyi. aEnkM
nk niReA* lmANtH! aview
vL p}Li ciltH tA. 28pE
aview jIviv vLer krANH.
ngr vLer vlutANH. zmAy ti
ErADvuM avyH H . { aview
tAM anAkYerEpAluM ku. 29eneg
vilANH amAElkYew vAsM. hitY,
eybUsY, aEmArY qiv ml
Edz tAmsiH. knAnY sm
tIrM EyAAndItIrmAyANH tAm
sitH.
30
EmAezyew awivErAwH zA
rAvA kAElb@ pRu. anrM
kAElb@ pRu, nmH kyRiecH
EdzM nEwtAAM. anAyAsM nmtH
sVmAAM.
31
pE avEnAewAM EpAyiv
pRu, nmvErAwH yM ecA k}i
yil! av nEA zrANH. 32
Edziel jneL EnriwA t kH
tiel H av yi
AEyjnt
EyAw pRu. av pRu, {
k EdzM zArAy jntANH.
aEA@ ecl@ eryM EtAliAM
mAM krANv. 33BImAkArmAy enPi
lImkeL {Lview ku! (enPilImk
LiniANH anAkYrAytH . ) av
{eL ecRiy puc A wikeLey
EpAelyA EnAiytH. aet, av
n pucAwik te!
jn vIuM prAtiew
rAiyi pALyilu jn
eLAAek ci nilviLic@.
2
yi AEyjnt EmAezyHM ahErA
emtier piRupiRu. qlAvM EcH
EmAezeyyM ahErAenyM smIpic@
pRu, { QjipHtiElA mmiyi
ElAvcH mriEtAyi. Q putiy
Edzvc H ekAl e wtiluM nl t H
atAyi. 3yi ekAlewAnA
ENA yEhAv {eL Q putiy Edz
E ekAuvtH? z@ {eLeyA
e ekAH {ew BArYmAeryM pu
AeryM qwM! {H QjipHti
Elu te EpAtANH nltH.
4
anrM av prsH p rM pRu,
nm meA EntAvien etrewH
QjipHtiEl mwiyAElA.
5
EmAezyM ahErAM aview vv
eweyAe mi nilvINH nmsHk
ric@. 6 EyAvyHM kAElbiM vLer
d+KmAyi. (EyAv eRyM kAElbH
eyPuyewyM puArAyi. av
rivM knAEdzM priEzADicvri
ewM.) 7avrivM aview wiyi
yi
AEyjntEyAwAyi
pRu,
{ k EdzM vLer nl l
mANH. 8aEnkM nk niR o l
mANtH . yEhAv ni sMItnA

14

aEnkM...niR
qM.

pAluM

EtemA}u

sMKYk 14:9-34

148

eNi av ne aEAH nyiM.


yEhAv lM nm trikyM
ec@M! 9atinA yEhAvyH e tier
tiriyAtirik. aviwe jneL By
ewAtirik. nmver prAjye
wAM. avH yAetAviD sMrN
vumil. oM av surittVM n
mil. pE nmH yEhAvyH. ati
nA ByewAtirik!
10
ql A vM EyAveyyM kAElbi
enyM kel R iu ekAl @ tieni
sMsArikyAyi. pE yEhAv
yew EtjH sELnwAri mk
Li tYewkyM qlAvM atH
kANAnAvukyM ecyH t u. 11yEhAv
EmAezEyAw sMsAric@. av pRu,
v q kAlmien qnietirAyi
niM? av qilu avizVAsM
kwiic@ k}iu. qeR ziyi
av vizVsiiel M EtA.
aEnkM zmAy awyAL {Anver
kANicti EzxvuM qi vizVsi
vA av mwikANi. aviwyi
{A opAwH mhAkArY ecyH t u.
12
avereyl A M {AenA mhAErAgM
ekAH vDiM .aver {A nzii
kyM niilUew meA rAxH\e {A
kyM ec@M. nieR rAxH\M v
EwtiEnA vluM zvumAyiriM.
13
anrM EmAez yEhAvEyAw pR
u, aH aen ecyHtA QjipHt
kA ArYmRiyM! nieR jntey Qji
pHtiniM EmAciiA nI nieR
mhAziypEyAgic@evH avRi
yAM. 14QjipHtkA atH knAkAErAw@
pRykyM ecyHt. nIyANH yEhAvey
H aviEAe aRiyAM. nI
nieR jntEyAewAeM avRi
yAM. jn nie kAevM av
RiyAM. viEmGei avRi
yAM. pksmyM jneL nyiA nI
EmGe pEyAgitH avRiyAM.
rAiyi aver nyiA EmGM agHni
yAyi mARuem avrRiy. 15atinA
aH Q jneL EA vDitH.
aH aver ekAA ayew zi
eyi Eki@ qlA jntyM pRyM,
16
tA vAgHdAnM ecyHt EdzEH Q
jntey nyiA yEhAvyH k}ii
l. atinA yEhAv aver mmiyi
vcH ekAiri.
17
atinA, EBA, EA ayew
zi kANi! ayH k}iyemH
au pREpAl a kANi!
18
au pRu, yEhAv emlEy EkApi
xHWnA. yEhAv mhAy sHEnhM niR
vnA. vALikELAwM niymlM
GnM nwvErAwM yEhAv qEA}uM
mikyM ec@. pE yEhAv
aver ziiM, avew ikeLyM
EprikeLyM avew ikeLEA
luM et@kH ziiM! 9EA
ayew mhAy sHEnhM vErAw
kANi. vew pApM epARu. v

QjipHtH vimt EA ver v


ErAw micEpAel vErAw mi
cAluM.
20
yEhAv mRupwi pRu,zri, nI v
zYe EpAel {AnivErAw miAM.
pE, {A niEAw stYM pRye.
{A jIviEpAel niymAyM
qeR zi miyi m}uv niRyH
EAel niymAyM {AnI vAgHdAnM
ec@! 22QijipHtiniM {A nyi
c v rAM oriluM knAEdzM kA
kyil. qeR EtjSM QjipHti {A
ecyHt atH-tM kvrANH av.
mmiyi {A ecyHt atH-tM
av kAkyAyi. pE avere
asriAtirikyM p tvN
qe prIikyM ecyHt. 23avew
pUv i kAH {AenA vAgH d AnM
nki. avH mi nemH {A
vAgHdAnM ecyHt. pE qnietier
tiri M miyiEl Evzi
kyil! 24qA qeR B]tY kAElbH
vYtYsHtnAyi. av pUmAyM
qe piw. atinA av ti
nkM ku k}i EdzEH av
EvziAM. aveR pigAmik EdzM
avkAzmAM. 25amAElkYM knAnY
mANH tA}Hvryi vsitH. ati
nA nAeLe ni Q lM
viwk. ecwliEl v}iyiel mmi
yiEl mwuk.
yEhAv jneL zii
yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnAwM
pRu, 27Q dxHwA q kAlM
en qe qtiM? avew prAtikM
mRumRuM {A Ek@. 28atinA av
ErAw pRyk, ni prAtie qlA
ArYiluM tA Ev ec@emH
yEhAv pRy qH. ni
sMBviM+ 29ni mmiyivcH mri
M. pEtA atilDikEmA Aym
vM qeR jntyAyi qevmAy
qlAvM mriM. ni yEhAvyAy
qnietier prAtie@, 30atinA
niLilAM {A vAgHdAnM ecyHt mi
yiEl EvzikEyA aview vsi
kEyA ecil. eyPuyew pu
nAy kAElbuM eR pu EyAvyM
Edz EvziM. 31niew z@
niew ikeL tieAu
EpAEmA q ni BykyM prA
tiewkyM ecyHtu. pE {A ni
ELAw pRy, ikeL {A ni
ew EdzE tiric @ ekAuvM.
ni sVIkriA vistic sADn
av aBviM. 32niLAke Q
mmiyi mrikyM ec@M.
33
niew ik mmiyi nAl
vxM wyArAyiriM. ni qEA
w vizVsHtrlAyitinA av dri
tmBviM .nieLlAvM mmiyi
mriMver avH shiEivM
34
nAl vxEH ni niew
26

149
pApH dritmBviM. Edz prY
EvxNM nwiy nAl divsLi
divsinH o vxM vItM yiriM
atH. qeR qtiH qmAM BIkremH
ni aRiyM.
35
yEhAvyAy {A sMsAric@. et
lAM {A Q dxHwjnELAw ec@
emH stYM ec@. verAicH qni
etier tiriu. atinA averlAM
Q mmiyivcH mriM.
36
EdzpriEzADnyH H EmAez ayc
cilrANH mwivH yi
AEyjnt
yHiwyi piRupiRu priytH.
EdzE EvziA t zrel
ANv pRtH . 37yi AEyjnt
yHiwyi } priyM avrA
NH. atinA yEhAv mhAErAgM vi
aver vDic@. 38qA eR pu
EyAvyM eyPuyew pu kAEl
buM EdzpriEzADnyHH EmAez aycv
riei. aver ruEperyM
yEhAv ric@. av ErAgmAvuk
EyA m@ pEpu piwiep ErAgM
pkH av mriAEnA wyAyil.
knAniEl EpAkA jn
mi
39
EmAez ArYeLlAM yi
AEy
jntEyAw pRu. jn vLery
DikM d+KmAyi. 4 piEH atirAviel
jn mlEdzEH kyRiwi.
av pRu, { pApM ecyHt,
yEhAvey yiAti {
vLer EKdi. yEhAv vAgH d AnM
ecyHt EdzE EpAkA {LA#
hi.
41
qA EmAez pRu, nieL
ANH yEhAvyew klnk asri
AtH? ni vijyiil! 2 Edz
Eu EpAktH. yEhAv niELAewA
ilAtinA z@ nieL EtAli
M. 43amAElkYM knAnYM aview
nietier yM ec@M. ni
yEhAvyiniM vLer ak k}i
u. atinA ni aver Enriw
EA av niELAewAAyiri
il. yi nieLlAM vDiew
kyM ec@M. 44pE jn EmAezey
vizVsicil. av mlmkLiEl kyRi.
qA EmAezyM yEhAvyew krA
RieRepkvuM avErAewAM Ayi
il . 45mlmkLi vsi amAEl
kYM knAnYM RivH yi AEy
jntey mic@. amAElkYM knA
nYM anAyAsM aver EtAlikyM
EhAAver
aver
oAwikyM
ecyHt.
bliyew c
yEhAv EmAezEyAw@ pRu,
2
yi AEyjntEyAwH en pR
yk+ ni {A niew BvnmAyi
o EdzM t. Edz Evzi
EA 3 ni agHniyilUew yEhAv

15

sMKYk 14:35-15:21

yH viv}ipAwH nkNM. atieR


gM yEhAvey sxHwnAM. EhAm
yAgM, blik, viEzxvAgH d An,
smADAnblik aTvA vidin
H p, ecriyAwk, EkAlAw
k qivey pEyAgik.
4
ov teR v}ipAwH ekAuv
EA av yEhAvyH o DAnYbli
wi nkNM. w}i EnmAvH kA
hI qyM EcuEvNM DAnYbli
aiA. 5 oAErA tvNyM o A
wien EhAmyAgmAEyA bliyAEyA n
EA kAhI vIu vItM pAnIy
yAgmAyM aiNM.
6
orANAwien ni smiEA
o DAnYbli wi tARANM. atH
riw}i EnmAviEnAwH oEkA
hI oliev EctAyiriNM.
7
oEkA hI vIH pAnIyyAgmAyM
oNM. atieR gM yEhAvey
sxHwnAM.
8
ni o kALiey EhAmyAg
mAEyA bliyAEyA smADAnbliyAEyA
yEhAvyH vAgH d AnmAyi sUi
AEnA oEA 9 kALEyAewAM DAnY
bliyM ni nkNM. DAnYbli
miw}i EnmAvH ruhI oli
ev EctAyiriNM. 10ru hI
vIH pAnIyyAgmAyM ekAuvrNM.
atH agHniyilUewy o v}ipAwAyi
riNM. atieR gM yEhAvey
sxH w nAM. 11yEhAvyH ni
n oAErA kALEyA NAEwA A
EwA EkAlAiiEyA en EvNM
smiewA. 12ni n
oAErA m]gieR kArYiluM en
ec@k.
13
yEhAvey ItiewvA oAErA
yi
AEypQrM agHniyilUew n
bli enyAyiriNM. 14viEdzi
k niiwyi vsiAkNM.
yEhAvey ItiewvA av
agHniyilUew v}ipAwk nEA
avrtH ni ec@ aEtrItiyi
EvNM ec@vA. 15yi AEyjnt
yHM niiwyi vsi viEdzi
kM oEr cLANH. nitYniym
mANH. yEhAvyH mi niM ni
ELAewA vsivM oEpAelyA
NH. 16tinM ni oEr niymM
oEr cM piwrNemANH. niy
m niM niiwyi vsi
viEdzikM EviytANH.
17
yEhAv EmAezEyAw pRu, 1 8yi
AEyjntEyAwH en pRyk+
nieL {A meA EdzE ekAu
EpAM. ni qiEcH 19 Edz
vL BNM k}iEA, atielA
pH ni yEhAvyH v}ipAwAyi n
kNM. 20ni DAnYM EzKric@ epAwic@
trimAvAi amANM. trimAvi
niH dYM eR yEhAvyH sAn
mAyi nkNM. atH emtiLini
DAnYbli EpAelyAyiriNM. 21Q

sMKYk 15:22-16:2

150

cM qAlvuM wkyM ni
trimAvieR dYBAgM yEhAvyH n
kyM ecNM.
22
ni, yEhAv EmAezyHH nkiy
klnkLielAH ni etikyAeN
i q ecNM? 23yEhAv Q kln
k EmAezyilUew ni nki.
eedvM a ni nkiy a
te Q klnk nilvi v. kln
k nitYmAyirikyM ec@M. 24ati
nA ni o vI}Hc vkEyA Q
klnkeLlAM asriA mRkEyA
ecyHtA nieL ecNM? yi A
Eyjnt owM vI}HcviyA
jneLl A M oic H o kALiey
yEhAvyH EhAmyAgmAyi nkNM.
atieR gM yEhAvey sxH w
nAM. kALEyAewAM aieEw
DAnYbliyewyM pAnIyyAgieR
yM kArYM mRAtirik. o EkAlA
wien pApbliyAyM nkNM.
25
atinA puErAhit, jneL
Ikriti ql A kM
axHWiNM. yi AEyjntyH m}u
vM EviyANH ayALi ecEtH.
t pApM ec@kyAyi qH jn
aRiyil . qA aEti
EbADvAArAyEA av yEhAv
yH bliyic@. agHniyilUewy
o v}ipAwM pApbliyM av ai
c@. atinA avew pAp epARu
e@. 26yi AEyjnt m}uvM avErA
ewAM jIvi m@ jnM mi
ewuM. t et@ ec@kyAyieH
aRiyAtiekAH av epARu
ewM. t ecyHt etAyievH
aRiu k}iyEA, av o bli
nkNM.
27
qA orA mAM o vI}Hc v
kyM pApM ec@kyM ecyHtA ayA
o vyAy o epEkAlAwien ekA
uvrNM. aetA pApbliyAyiriM.
28
ayAeL IkriA k
puErAhit ecNM. ayA ab
i yEhAvyH mi pApM ecyHti
ri. pE puErAhit aven I
krictinA aveR pAp epARu
eiri. 29abi pApM
ec@ qlAvm niymmANitH.
yi
AEywMbi jnic v EnA
niiwyi jIvikEyA ec@
viEdzikM Et niymmANH.
30
qA ov aRiuekAH pApM
ecyHtA ayA yEhAvyHetirANH.
ayAeL teR smhiniM o
ewNM. yi AEywMbi jni
cvM niiwyi vsi viEd
ziM Et niymmANH. 31yEhAvyew
vAkLA DAnemH ayA k
il . yEhAvyew kl n k ayA
lMGi. ayA tIcyAyM ni
iwyiniM EvepwewNM.
ayA pApiyM ziieEwv
mANH!

vimdivsM ov EjAliec@
smyM yi
AEyjnt mmi
yieyAyi. aview orA
viR epRutH av ku. zb
divsmAyi@M ayA viR epRuk
yAyi. av aen ec@tH m@
cilyAkM ku.
33
av viR epRu kv
aven piwicH EmAezyewyM ahErA
eRyM aw ekAuv. qlAvM
@M wi. 34aven qen ziiN
emRiyAtinA av aven
aview vc@ekAi.
35
aEA yEhAv EmAezEyAw pR
u, ayA mriNM. pALyi puR
H qlAvM aveREm kelRiyNM.
36
atinA av aven pALyi
puRekAuEpAyi kelRiu ekA.
yEhAv EmAezEyAw kl i c EpAel
teyANH avr ecyHttH.
32

eedvM teR jntey c


oAii
37
yEhAv EmAezEyAw pRu, 38yi
AEyjntEyAwH en pRyk+
qeR klnk oAitinH ni
{A cil nkAM. aEnkM
xN Eceki a niew
vOew mlyi ek@k. Q etA
lukLiElAErAiluM oAErA nIlc r wM
ek@k. tH niLiEA qEmAyi
DriNM. 39Q etAluk kAEA
yEhAv ni t qlA klnkM
ni oAiM. aEA ni kl
nk asriNM. kl n keL mRH
ni et@ ecAtiritiM ni
ew zrIrvuM kkM xHwew
ecAtiritiM etAluk
nieL shAyiM. 40qeR klnk
eLlAM asritinH niELAi
NM. aEA ni eedvieR
vijnmAyiIM.
41
niew eedvmAy yEhAv {AnA
. nieL QjipHtiniM EmAci
icv {AnA. niew eedvmA
yiritinANH {Anen ecyHttH.
niew eedvmAy yEhAv {AnA
.
cil EntA EmAezye
H
tier tiriy
EkArM dATAM abIrAmM oAM
EmAezyHetier tiriu. (yisH
hArieR punAyi EkArhH. yisH
hA ekhAieR puM ekhAH
Elviyew pumAyi. dATAM
abIrAmM sEhAdrAM qliyAbi
eR puAmAyi. oA Epeli
eR punAyi. dATAM abIrAmM
oAM EbeR pigAmikLAyi.)
2
av nAluEpM EcH yi AEylukA
rAy mH Eperwi sMGwi
icH EmAezyHetier v. jn etr
ew EntALAyi av. qlA

16

151
vM aver aRiyAM. 3 av ahErAM
EmAezyHM qtirAyi sMsAriA o
sMGmAyi v. av EmAezEyAwM ah
ErAEnAwM pRu, ni eR wiEA
- ni et@pi! yi
AEy
jnt m}uv virANH. yEhAv EA
}uM aviwyi vsi! ni
yEhAvyew m@ viErA sVyM
DAnYM kli.
4
etl A M EkEA EmAez nil
nmsHkrikyM eedve rADi
kyM ecyH. tA d+KikyM tA
ahrikyel kANikyM ec
yH. 5 qiH EmAez EkArhiEnAwM av
eR ayAyikELAwM pRu, nAeL
BAti yTAi yEhAvyew
jnt rAeNH av kANic@tM.
rANH yTAi vinAy
vYieyH yEhAv etLiyiM. yEhA
v aven etrewkyM aven
teR smIp ekAuvrikyM ec@M.
6
atinA EkArhH, nIyM nieR ayA
yikM en ec@k. 7nAeL tIyM
DUpvuM cil vikiLi qw
k. anrM ki yEhAvyew
mi ekAuvrik. yTAi vi
nAyven yEhAv etrewM.
ni ElvY eR wiEAyirini etiyiri!
8
EmAez EkArhiEnAwH wi pRu,
ElvYEr, {A pRy Ek,
9
yi
AEylieR eedvM nieL etr
ewH virAiyti sEAxi
k. ni mH yi AEylukAriniM
vYtYsH t rANH .
yi
AEyjntey
yEhAvey rADitinH shAyi
vA yEhAvyew viwAri
<x nwtinH yEhAv nieL
aveRywE ekAuvtANH .
aEpAEr?
10
puErAhiter shAyiAnA yEhA
v nieL aveRyriki ekAuv
tH. qA niM puErAhitArA
kA EA mi. 11nIyM nieR
ayAyikM oEcH yEhAvyHe
tier tiriiri! ahErA qe
iluM et@ ecyHEtA? l! pie nieL
inANH aventier piRupiRutH?
12
anrM EmAez dATAenyM abIrAmi
enyM viLic@. qA avrivM pR
u, { vril! 13aEnkM nk
niR o nAiniH nI {eL
nyic@. mmiyi {eL ekAlAnAyi
nI ekAuv. EA nI {ELA
znAeN vA mti. 14{
eLinANH nieR ayAyikLAEktH?
nk niR meA nAiEll nI
{eL nyict.H eedvM vAgHdAnM ecyHt
miyM nI { nkiyil. nI {
vylukELA miriEAkELA
til. nI ver nieR awimkLAem
AENA?* l! { vril.
n I . . . a w i m k L A e m A E N A ? nI vew
kk rewEmA? qM.

sMKYk 16:3-29
15

atinA EmAezyHH vLer EkApm


Ayi. av yEhAvEyAw pRu,
{AnivErAwH o et@M ecyHtiil. {An
vriniH o sADnvuM qwi@mil,
o k}uteyEAluM! yEhAEv, avew
sAneLAM sVIkriEt!
16
anrM EmAez EkArhiEnAw pR
u, nIyM nieR qlA ayAyikM
nAeL yEhAvyew mi niNM.
aview ahErAM AyiriNM.
17
niLiElAErAM oAErA tLikkLi
irimiH yEhAvyH smiNM.
EntAAH DUpikM
ninM ahErAM oAErAM AvNM.
18
atinA oAErAM oAErA DUp
i irimiH kic@ekAuv.
anrM av sELnwArieR
kvAwi ni. EmAezyM ahErAM
aview EpAyini. 9EkArhH qlAv
eryM sELnwArieR kvAwi
viLic@i. aEA aviewyAyi
qlAvriluM yEhAvyew EtjH
tYe@. 2yEhAv EmAezEyAwM
ahErAEnAwmAyi pRu, 1 vri
niM derEpAk! aver qniiEA
nziiNM!
22
pE EmAezyM ahErAM nil
nmsHkric@ kru, eedvEm, svm
xYewyM AL@ew eedvEm, mxY
erANAElAcietH ayH
RiyAM .avErAewlAvErAwM EkApiAti
riENEm. yTAi orAEL pApM
ecyHti@Z.
23
aEA yEhAv EmAezEyAw pR
u, 24EkArhieRyM dATAeRyM
abIrAmieRyM wArLi nik
ElEpAkA jnELAw pRyk.
25
EmAez q}uEH dATAeRyM abIrA
mieRyM awE EpAyi. ql A
yi AEymAM aven agmic@.
26
EmAez jneL tAI ecyHtu,Q
dxH w ew wArLiniM akel
EpAk. avew o sADniluM etAw
tH! aen ni ecyHtA avew
pApieR kAWinYMekAH ni nzi
iewM.
27
atinA av EkArhieRyM dATA
eRyM abIrAmieRyM wArLi
niM mARi. EkArM dATAM abIrAmM
tew wArew smIpH tew
wMbELAewAM ni. av tew
wArew puRH tew BArYmA
ErAwM ikELAwM ekAc@uELAw
emA ni.
28
aEA EmAez pRu, {A ni
ELAw pR kArYeLAe ecA
yEhAv qe ayctAeNtinH {A
ni etLivuk kANiAM. aArY
emAM qeR zymel H nieL
{A kANiAM. 29viewy v
mriM. pE av sADArNrItiyimxY sADArN mriEAel-mricA
yEhAv yTAi qe ayct
elti etLivANH.

sMKYk 16:30-17:7

152

30

pE vYtYsH t mAeyA rItiyi


v mritinH - putiy rItiyiyEhAv wyAiyA v yTA
i yEhAvyHetier pApM ecyHtu
qti etLivAyiriM. tA
etLivH. mi piLH ver vi}uuM.
av jIvEnAew pAtALiEl EpAM.
avetlAM avErAewA pAtAL
iEl vI}uM.
31
EmAez ArY pRutI
EA aviwyiel mi piL. 32mi
atieR vAy piLH aver vi}ui
y EpAelyAyi atH. avew vIw
kLM wMbM sVM miiEl
EpAyi. 33av jIvEnAew pAtALi
El EpAyi. avew qlA sADnM
avErAewAM EpAyi. anrM mi av
Em awu. avew kT k}iuav pALyiniM qeE
mAyi EpAyi.
34
vDievew nilviLi yi AEy
jnt Ek@. atinAlv nAluBAgE
M oAwieAu pRu, mi neLyM
ekAl@M!
35
anrM DUpANM nwkyAyi
iy EperyM yEhAv
yiniM vmic agHni vDic@.
36
yEhAv EmAezEyAw pRu, 37-38a
hErAeR puM puErAhitmAy
qelyAsAriEnAwH agH n iyiniM
DUpikeLl A M qwvA pRyk.
kriyM cArvuM citRic@ kLyk.
av qnietier pApM ecyHtu. ati
eR vil avew jIv te. pE
DUpik EA}uM vimANH. av
a yEhAvyH nkiytinA DUp
ik viLANH. av awic@ pri
tkiwkLAk. av yAgpIWM mwA p
EyAgik. tH yi AEyjntyH m}u
vmAy o mRiyiANH.
39
atinA puErAhitnAy qelyA
sA av ekAuv oA@DUpik
EzKric@. a ekAuvv BsHmmAey
iluM DUpik avEzxic@. qiH
av awic@pri tkiwkLAA av
cilErAwAvzYe@. anrM av
tkiwH yAgpIWiE evc@. 40yEhAv
EmAezyilUew avEnAw klicEpAel
teyANH avn ecyHttH. ahErA
eR wMbini ov mAEm
yEhAvyew mi DUpM EhAmiAn
vAdmZ qH yi AEyjntey oAi
iA o awyALmANtH. yEhAv
yH mi DUpM ki mAM EkAr
hienyM ayAyikeLyM EpAel vDi
ewM.
ahErA jneL ri
piEH ql A yi
AEylukAM
EmAezyHM ahErAemtier piRupi
Ru. av pRu, yEhAvyew jn
tey ni ekA.
42
EmAezyM ahErAM sELnwAr
ieR kvAwi nikyAyi
41

. EmAezyHM ahErAemtier piRu


piRuekAH jn aview twic@
wiyi. qA av sELnwA
ri mEA@ EnAiyEA EmGM
atien mwM yEhAvyew EtjH
aview tYewM ku. 43a
EA EmAezyM ahErAM sELn
wArieR miEl EpAyi.
44
yEhAv EmAezEyAw pRu, av
ri nik EpAk. qniver nzi
iNM. atinA EmAezyM ahErAM
nil sAxHwAMgMvINu nmsHkric@.
46
anrM EmAez ahErAEnAw pR
u,DUpiyM yAgpIWiniH
Rc@ agHniyM ekAuvrik. alM sug
vYvuM atiliwk. EvgM sMG
Aewywu ecH aver IkriA
kArY ec@k. yEhAv avri
EkApixHWnAyiri. zHn rM
Bic@ k}iu.
47-48
atinA ahErA EmAez pR
EpAel ecyH t u. ahErA DUpvuM
agH n iyemwH jniwyiElH
oAwi. qA aviwyi ErAgM pw
k}ii. atinA ahErA
mric v M jIvic i rivM w
yi ni. aver IkriA
etlAM ahErA ecyHtu. ErAgM aview
nilc@. 49pE ptinAlAyiri q}u
RuEp a mlM mric @ k}ii.
EkArhH mlM mricv atiewkyil.
50
aen mhAmAri nilyHkyM ah
ErA sELnwArieR kvAwi
EmAezyew awE EpAkyM
ecyHt.
ahErAnANH mhApuErAhi
tenH eedvM
yEhAv EmAezEyAw pRu, 2 yi
AEyjntEyAw sMsArik.
avriniM pH Qvwik
sMGwiik. pu EgAewyM
EntAAriniH o vItM. oAErA
ewyM EprH avrvew Qvwi
yi q}uti vyHNM. 3ElvYriniM
kiiyvwiyi ahErAeR Eper}uk.
oAErA EgAlvM oAErA vwiyAyi
riNM. 4Q Qvwik sAYepk
i mi sELnwAri vyH
NM. aviewyANH {A nie kAtH.
5
orAeL {A yTApuErAhitnAyi
etrewM. ew QvwiyilA
ENA lk mLyHtH ayAeL {A
puErAhitnAyi etrewevH
ni mnilANM. aen qeyM
nieyM p}iver {A twyM.
6
atinA EmAez yi
AEyjnt
EyAw sMsAric @ . oAErA EntAM
avnH oAErA Qvwi nki. pH
QvwikAyi. oAErA EgAl
vAriniM oAErA QvwiyAyi
. o Qvwi ahErAeRtAyi.
7
EmAez Qvwik krARieR wAr
i yEhAvyew sviDi evc@.

17

153
8

piEH EmAez wAri Evzic@.


Elviyew EgAiniM kiiy ah
ErAeR vwiyi putiy lk vLi
ritH av ku. Qvwiyi
zAKk epAimLyHkyM ati bdAM
kAyHk AvukEpAluM ecyHtu. 9 ati
nA EmAez QvwikeLlAM yEhA
vyew sviDiniM puRE
ekAuv. EmAez Qvwi yi A
Eyjntey kANic @ . oAErAM
QvwikLi EnAkyM avnveR
vwi qwkyM ecyHtu.
10
anrM yEhAv EmAezEyAw pR
u,ahErAeR vwi krARieR mi
lu wAriEl tiriek vyHk.
qEA}uM qnietier tiriyvH
aetA awyALmAyirie. atH qni
etier piRupiRutiniH aver
twykyM qniver ekAEl ivri
kyM l. 11atinA yEhAv tEAw@
klicEpAel EmAez ecyHtu.
12
yi
AEyjnt EmAezEyAw pR
u, { mriemH {RiyAM!
{ nxHwe@ k}iu! {eLlAM
nziiewM! 13yEhAvyew vi
linwE v etA
vYiyM mriM. {eLlAM mriem
tH stYmEl?
puErAhitewyM ElvYewyM
EjAlik
yEhAv ahErAEnAw pRu,
nIyM nieR puAM nieR
pitAvieR wMbiel ql A vM
ni vilinH qtier nw
etiM rvAdikLAyiriM.
puErAhitAetier A
etiM nIyM nieR puAM r
vAdikLAyiriM. 2 nieR EgAiel
m@ ElvYEryM niELAewA Eck.
krARieR wAriel <xkH
av nieyM nieR puAeryM
shAyiNM. 3Elviyew vMzArAy
av nieR niyNi kI}ilAyiri
NM. wArii ecE qlA
EjAlikM av ecNM. qA av
vile sADnewEyA yAg
pIWieREyA awE EpAktH .
avren ecyHtA av mriM-oM
nIyM mriM. 4av niEAewAM EcH
qlAM ecNM. sELnwArieR
pripAlnM avrA nwEtH. wA
ri ecE qlA kArYM av
EvNM ecA. mAM nIyiri l
E vrA pAwil.
5
vilieRyM yAgpIWi
eRyM mtl ninANH . niyM
yi AEyjntEyAwH EkApiA qni
A#hmil. av nineA sAnM
EpAelyANH. 6 skl yi AEylukAri
niM {A teyA ElvYer etr
ewtH. av nieA sAnM
EpAelyANH . yEhAvey <xi
vAM sELnwAriel EjAlik

18

sMKYk 17:8-18:17

ec@vAM {Anver nin ttANH.


7
pE ahErA, nIyM nieR pu
AM mAEm puErAhitew EjAli ecA
vU. yAgpIWinwE EpAvA
avAdmv ni mAmANH. tirI
lyH iel ativilE
EpAvA avAdmtH ni mA
mANH. puErAhitnAyi <x nwA
avsrM ni {A sAni
. qeR vilinwE
v mAM vDiewM.
8
anrM yEhAv ahErAEnAw pR
u, jn qni t ql A
viEzxsAnewyM EmlDikArM
{A nin t. yi
AEyjnt
qni t qlA visAnM
{A nin t. av ninM nieR
mM pvec w AM. av qM
niEwtAyiriM. 9jn blik,
DAnYblik, pApblik, aprADb
lik qiveylAM ekAuvM. Q v}i
pAwk ativiLANH. EhAmie
wAet kiw BAgLiniANH ati
viv}ipAwkLi nin pv
tH. sADneLlAM ninM nieR
mmtANH.
10
ativili mAEm av
BiAvU. nieR wMbiel qlA
puxAM a BiNM. pE
v}ipAwk viLAeNH ni
oAiNM.
11
yi
AEyjnt nIrAjnAN
i n qlA sAnM nin
tANH. {A nieR puAM
puimAM n. nieR
pANH. nieR wMbi iy
velAM a tiAM.
12
vuM nl oliev, putiy vIH,
DAnYM qivyM {A nin t.
aetlAM yEhAvyAy qniH yi AEy
jnt nkiytANH. atH avew dY
viLevwiniM vyANH 13jn
viLevwEA dYviLvu yEhAv
yH ekAuv. atinA veylAM
{A nin t. nieR wMbi
el iy qlAvM a tiAM.
14
yi AEyli vizixHwEncyilUew
yEhAvyH nkewetM niER
tAyiriM.
15
o OIyew dYzivuM o m]g
ieR kwiUluM yEhAvyH nk
ewNM. zi niERtAyiriM. dY
jAtm] g M aiytAeNi atH
vIeweEwNM. mxYzivuM vI
eweEwNM. (a vIuM atieR
wMbiERtAkNM.)
16
zivinH o mAsM mAM Aym
EA atieR vIewvil
n
kNM. rH oQsH eviyANtieR
vil, evi A oQEdYAgik aLvH
tipEyAgiNM. oQEdYAgik aLvH
p Egr NH.
17
qA dYjAtrAy p, ecri
yAwH, EkAlAwH qivyH vIew

sMKYk 18:18-19:10

154

pNM nEktil. m]g vi


LANH. avyew rM yAgpIWi
tLikyM ekA}uH EhAmikyM
EvNM. agHniyilUewy v}ipA
wieR gM yEhAvey sMItnAM.
18
pE blikLini mAMsM
niERtAM. nIrAjnbliyew eni
ni mAMsvuM niERtANH. m@ v}ipA
wkew vlwyM nintANH .
19
visAnLAyi jn ai
etM yEhAvyAy {A nin n
M. nieR pANH. ninM nieR
puIpuAmAyi nkiytANitH .
nitYniymmANH. yEhAvymAy
alMGYmAy krARANitH . niEAwM
nieR pigAmikELAwM {A ecyHt
vAgHdAnM.
20
yEhAv ahErAEnAwH wi pR
u, nin mieyAM kiil. m@v
yAetAM niERtAvukyil .
yEhAvyAy {A niERtAyiriM.
yi
AEyjntyH H {A vAgH d AnM
ecyHt mi lBiM. qA nin
qeR sAnM {A te.
21
yi
AEyjnt ttieR
pielAH nkNM. a {A Elvi
yew pigAmikH nkiyiri.
sELnwAriel <xAEvLyi
t ec@ EjAli tiPlmAyi
avtANitH.
22
qA yi AEyliel m@ jnLAM
oriluM sELnwArinwE
EpAktH. avren ecyHtA av
ekAlewM! 23sELnwArientier
yA pApiM ati
EjAli ec@ ElvYH yiriM
rvAditVM. tH qAlvuM nilni
o niymmAyiriM. yi AEyliel m@
jntyHH {A vAgHdAnM ecyHtiri
mi oriluM ElvY lBiil. 24pE,
qni smitieR pielAH
{A ElvYH nM. atinAlANH
{A Q vAkeLAe ElvYeriR
tH+ {A yi AylukA vAgHdAnM
ecyHt mi av lBiielH.
25
yEhAv EmAezEyAw pRu, 26El
vYErAwH en pRyk+ yi AEyjnt
ttieR pielAH yEhAv
yH nM. pielAH ElvYEw
tANH . pE ni atieR pi
elAH yEhAvyH v}ipAwAyi smi
NM. 27viLevwiEzxM DAnYvuM
miric iniH vIuM ni
lBiM. anrM a te yEhAv
yH niew v}ipAwmAyiriM
.28aen mH yi AEyjnt ec@
EpAel niM yEhAvyH v}ipAw
iNM. yi
AEyjnt yEhAvyHH
aitieR pielAH ni
lBiM. aEA ni atieR pi
elAH puErAhitnAy ahErAen li
NM. 29ttieR pielA
vItM yi AEyjnt ni n
EA ni avyew vuM mikcM

vivumAy etrewNM. ni
yEhAvyH ekAwE pielAH
atANH.
30
EmAez, ElvYErAw@ pRyk+ yi A
Eyjnt tew viLvieRyM
vIieRyM pielAH ni
nM. aEA ni atieR pi
elAH yEhAvyH nkNM. atH emti
LielyM miriEAielyM ni
ew sVM lmAyi prigNiewM.
31
niM niew wMbAMgM
a BiAM. sELnwAri ni
ec@ EjAli tiPlmAyi
riM atH. 32ni atieR nl BAgM
yEhAvyH nkyAeNi ni
H aprADmAkil . sADn
yi AEyjntyini viv}i
pAwAeN nieLEA}uM oAik.
aic vivsH amAyi
q kArNA nieLAriluM mri
kymil.

v pvieR cArM
yEhAv EmAezEyAwM ahErAEnA
wM sMsAric @ . av pRu,
2
yEhAv yi AEyjntyH nkiy
pEdzLini niymLANv.
yAetA RvumilA o v p
vien sMGwiik. yAetA nYUntyM
atiAyiritH . oriEAluM
atieREm kM vctAyiriymtH.
3
pvien puErAhitnAy qelyA
sArien lik. qelyAsA p
vien pALyi puR ekAuEpAyi
vDiNM. 4 anrM qelyAsA ati
eR ri RcH virli qwH
viwAriEner }u tvN tLi
NM . 5anrM pvien m}uv av
eR miliH dhiiNM. etAli, mAMsM,
rM, dhEniy qiveylAM dhi
iewNM. 6anrM puErAhit o
EdvdAuM QEsAmrieR zAK
yM RcH v crwM qwNM.
sADneLlAM puErAhit p dhi
agHniyiEleRiyNM. 7 anrM
puErAhit evi nnc@ Li
NM. qiv pALyi tiriek vr
NM. sAyAMver puErAhit a
nAyiriM. 8 pvien dhii
v vO nnc@ LiNM. eev
ErMver ayA anAyiriM.
9
anrM nAyyA pvieR
cArM EzKriNM. av cArM pALy
i puReAriwH mAy li
wNM. jn rAkA cwinH
pEyAgiAtANH Q cArM. orAew
pApM lAtAAM Q cArM pEyAgi
NM.
10
pvieR cArM vAriyv nnc@
LiNM. eevErMver ayA a
nAyiriM.
tH nitYcmAyiriM. yi AEy
pQrA Eviy niymmANitH.

19

155

sMKYk 19:11-20:14

niELAewA vsi viEdzikM


Q c bADkmANH. 11o m]tEdhe
sHpziv }u divsEH a
nAyiriM. 12mAMdivsvuM }AM div
svuM av vijli LiNM.
aen ecAtiA av wM
anAyiriM. 13m]tEdhi etAH
anAy ov viwAri
tiyA viwArM amAM.
atinA ayA yi
AEyjntyi
niM EvepwewNM. vijlM
anAy oveREm tLicieli
ayA anAyi wM.
14
tew wArLivcH mricver
sMbi cmitANH. ov teR
wArivcH mricA, wArilu
qlAvM arAM. }u divsEA
yiriM avew ai. 15awilA
qlA BrNikM klM amAM.
16
eriluM m]tzrIri sHpzicA,
ayA }u divsEH anAyiri
M. mricyA puR vyli vEcA
yi vEcA mricAluM ente.
aEpAel mric oveR aiyiElA
aeli }imAwiElA ov sHp
zicA ayAM anAM. 17ati
nA ayAeL IkriA vIuM p
vieR cArM pEyAgiNM. cArmiri
BrNiyiElH jIvjlM o}ik. 18i
y orA o QEsA zAKeywH
evi mNM. qiyA atH wA
rM, pA, wAriluv qiv
yewEm tLiNM. mric orAeL etAw
etAveREmluM ni en ec
NM. yi ekAleven sHpzi
c v eREmluM mric y Aew aiey
sHpzicveR EmluM }imAwe sHp
zicveREmluM en te ecNM.
19
anrM iy ov jlM
anAyveREm mAM divsvuM
}AM divsvuM tLiNM. }AM divsM
ayA nAyiIM. ayA vO
nnc H LiNM. sAyAi
ayA nAM.
20
orA anAvukyM Ikri
ewAtirikyM ecyH t A ayAeL
yi AEyjntyiniM Evepw
NM. vijlM tLiewAvnAN
yA. av nAyil. atinA av
mlM viwArM amAM. 21
ni nitYniymmAyiriM. vi
jlM m@vewEm tLiyH v
teR vO k}ukNM. vijlM
etAwv eevErMver anA
yiriM. 22anAy orA meArAeL
sH p zic A mEyAM anAM.
ayA sAyAMver anAyiri
M.

EmAez o vI}c
H
v
lH jn Ev evM
Ayiil. atinA EmAezEyAwM
ahErAEnAwM prAti pRyA jn
sMGwic@. 3av EmAezEyAw vAdic@.
av pRu, yEhAvyew mi
{ew sEhAdrA mricEpAel
{M mricA mtiyAyi. 4yEhAv
yew jntey nIeyinANH Q mmi
yiElu ekAuvtH? {M {
ew m]gM cAkNemAENA nieR
#hM? 5qinANH nI {eL Qji
pHtiniM nyictH? view DAnYmil.
ai}ELA miri}ELA mAtLnA
rEyA l. qinH, wiA evM
EpAlumil.
6
atinA EmAezyM ahErAM jn
iniwyiniM sELnwAri
eR kvAwiEl EpAyi. av nil
nmsHkric@. yEhAvyew EtjH
av tYewkyM ecyHt.
7
yEhAv EmAezEyAw sMsAric @ .
av pRu, 8 viEzxe Qvwi
qwk. nieR sEhAdr ahErAen
yM jneyM i pARyi
El ecl@k. jnew mivcH pAR
EyAw sMsArik. aEA pARyi
niM evmAM. aEA niH
jlM jnM avew m]gM
ekAwAM.
9
Qvwi viwAri yEhAv
yew mi yi. yEhAv pR
EpAel EmAez Qvwi qw. 10pAR
yew mi owA EmAezyM ah
ErAM jnELAw pRu. anrM
EmAez pRu, ni qEA}uM piRupi
RuElA. ni qe ik. Q
pARyiniM {A evM o}uAM.
11
EmAez teR eek yi pARyi
ru tvN awic@. pARyiniM evM
o}ukA wukyM jnM m]gM
evM wikyM ecyHtu.
12
pE yEhAv EmAezEyAwM ahErA
EnAwM pRu, yi AEyjnt m}uv
@M wiyi@H. pE ni qeR
EtjH evLiewiyil. evmA
iy zi qiniH vtAeNH
ni jneL EbADYewiyil .
ni qi vizVsic@evH jn
ELAw pRil. {A vAgHdAnM ecyHt
mi {Anv nM. qA aver
aEA@ nyi niLAyiriil!
13
emrIbAjlvAhM qANH Q
lM aRiyewtH. view evcANH
yi
AEylukA yEhAvymAyi vAdi
ctH. view evcANH tA vinA
eNH yEhAv av kANic@ ekAw
tH.

mirYAM mri
dYmAsM yi
AEyjnt sI
mmiyieli. av kAEdzi
ti. mirYAM mric@. av aview
sMsH
kriewkyM ecyHtu.

EdAM yi AEylukAer kwiviil


14
kAEdzilAyiEA EmAez qEdA
miel rAjAvinH o sEzM ekAwyc@.
tAyi sEzM+ ayew sEhA
drArAy yi
AEyjnt aEyAw

20

sMKYk 20:15-21:8

156

pRy+ {Ay yAtnkeLi


ayHRiyAmElA. 15aEnkmEnkM vx
mH {ew pUvik Qji
pHtiEl EpAyi. aEnkM vxM {
QjipHti tAmsikyM ecyHtu. Qji
pHtkA {ELAw <rmAyi epmARi.
16
pE { ryH Ayi yEhAv
EyAw Aic@. yEhAv {ew
An EkkyM {eL shAyi
A o dten ayyHkyM ecyHtu.
yEhAv {eL QjipHtiniM EmAci
ic@.
EA { ayew rAjYi
eR atiiyAy kAEdzi qiyiri
. 17dyvAyi ayew rAjYwi
kwEpAkA {eL avdik.
ayew vylukLiElA miriEA
kLiElA { Evziil. ayew
o kiNiniM { evM wi
il. rAjpAtyilUew mAEm { nw
. ayew rAjYM kwEvALM {
pAtyi wEAEA vlEAEA
tiriykyil.
18
qA qEdAMrAjAvieR mRupwi
tAyi,ni {ew nAilUew
kwEpAkA pAwil. ati ni
micA { vAmAyi vH ni
ELAw yM ec@M.
19
yi
AEyjnt mRupwi pRu,
{ DAnpAtyilUewEy sri
. {ew m] g niew jlM
wicA atieR vil { trAM.
niew rAjYwi {eA
kwEpAkEy EvU. {i
sVmANemA#hmil.
20
pE qEdAMrAjAv@ pRu, {
ew rAjYwi kwEpAkA {L
vdikyil.
anrM qEdAMrAjAvH o vliy ees
nikvYUhvumAyi yi
AEylientier
v. 21yi AEyjntyH teR rAjY
wi mAM nkA qEdAMrAjAvH
vistic@. atinA yi AEyjnt
tiricH meA v}iyilUew EpAyi.
ahErA mri
yi
AEyjnt
kAEdziniM
yAtiricH EhApvtieli. 23q
EdAmieR atiiwAyi EhA
pvtM. yEhAv EmAezEyAwM ahErA
EnAwM pRu, 24ahErA mricH pUvi
kew awE EpAvA kAl
mAyi. yi AEyjntyH {A vAgHdA
nM ecyHt EdzH ahErA Evzii
l. EmAez, {A niEAwH en pRy
eteA nIyM ahErAM emrIbA
jlivcH {A t klnkeL pU
mAyM asricil.
25
EA, ahErAenyM aveR
pu qelyAsArienyM EhApvt
iEl ekAuvrik. 26ahErAeR
vivO vAi atH aveR
punAy qelyAsArien Driik.
ahErA pvtivcH mrNmwyM.
22

av teR pUv ikErAewAH Ec


kyM ec@M.
27
yEhAvyew kln EmAez asri
c@. EmAezyM ahErAM qelyAsAM
EhApvtiEl kyRi. yi AEy
jnt m}uv a EnAini. 28EmAez
ahErAeR vivO Qrieyw
kyM atH aveR pu qelyAsA
rien DriikyM ecyHtu. anrM
ahErA mlmkLivcH mric@. EmAez
yM qelyAsAM mlyiRi v. 29ah
ErA mric vivrM yi AEylukA m}u
vM aRiu. atinA yi
AEylu
kAerlAM m divsM d+KmAcric@.
knAnYmAy yM
yi
AEyjnt aTArimiEl
v}iyilUew vevH eneg
viel o pNmAy arAdiel knAnYrA
jAvH Ek@. atinA rAjAvH yi AEy
jntey mic@. jnLi ciler
piwiwi rAjAvH twvukArAi. aEA
yi AEyjnt yEhAvEyAwH o vi
vAgHdAnM ecyHtu+ yEhAEv, dyvAyi
ver EtAlicH {eL ricAluM. a
en ecyHtA avew ngr {
ayH nkAM. {ver m}uv
nziiNM.
3
yEhAv yi
AEyjntyew A
n Ek@. knAnYer EtAliA yEhAv
yi
AEyjntey shAyikyM
ecyHtu. yi
AEyjnt knAnYEryM
avew ngreLyM m}uv nziic@.
atinA lM EhAA q nAmk
rNM ece@.

21

oA@ pAH
yi
AEyjnt, EhApv t MviH
ecwliEl pAtyilUew sric@.
qEdAMrAjYM @tinANv en
ecyH t tH . pE jn amrAyi.
5
av eedviM EmAezyHM qtier
piRupiRu wi. av pRu,
{eL qi QjipH t iniM
ekAuv? view Q mmiyivcH
{ mriM! view amil! evmil!
Q ciyilA BNM { evRu
kyM ec@!
6
atinA yEhAv jniwyiElH
vixseL ayc@. s jn
eL kwikyM aEnkM yi AEylu
kA mrNmwykyM ecyHtu. 7jn
EmAezyew awv pRu, yEhA
vyHM ninemtier prAtieEA
{ pApM ecyH t uevH {LRi
y. yEhAvEyAw Ai. Q
seL tiriek viLiA avEnAw
Ai. atinA EmAez jn
Evi Aic@.
8
yEhAv EmAezEyAw pRu, oAw
ekAeA seyAi o Ni
vyHk. ereyiluM o pAH kwi
cA ayA NiElu oA@pAien
EnAk. aEA ayA mrikyil.
4

157
9

atinA EmAez yEhAvey as


ric@. oAwekAH o se Ai
av o NiEvc @ . anrM
ereyiluM pAH kwicA ayA
vH NiElu oA@pAien EnA
kyM jIvikyM ecyHtu.
EmAvAbiEl yA
yi
AEyjnt aviwM vi@EpAvu
kyM oAEbAi tAvLmwikyM ec
yHtu. 11anrM av oAEbA viwk
yM e-abArImi- EmAvAbi ki}
mmi-tAvLmwikyM ecyHtu.
12
av aviwM viwkyM sAErdHtA}Hv
ryi tAvLmwikyM ecyHtu. 13an
rM av aviewni nIi mmi
yi aEAndiyew mRukryi pAL
ymwic @ . aEmArYew atiiyi
niANH Q ndiyew tHBvM. EmAvAbi
eRyM aEmArYewyM atiiyilA
NH tA}HvrytH. 14atinAlANH yEhAv
yew yew pusHtki en
q}utiyiritH+
sUPyiel vAEhbH, aEAeR
tA}H v rk, 15 pNiEl
nIL tA}HvryHrikilu mlk.
Q l EmAvAbieR ati
iyiluvyANH.
10

16

yi
AEyjnt lM Epi
c@ Eb q lE EpAyi. kiN
Ru o lmAyi atH . view
evcANH, jneL view viLic@ @k,
av {A evM nkAM q
yEhAv EmAezEyAw pRtH.
17
anrM yi AEyjnt Q gAnM
pAwi+
kiNER, evEAewAM o}uk!
aeti pAwk!
18
}icetA mhA. Ent]mK
A Q kiN }ic@. av tew
aMzvwiyM QvwiyuM pEyAgici
}ic@. mmiyiel o sAnmANitH.
atinA jn kiNRien
mAnA q viLic@. 19jn mAn
yiniM nhlIEyliEl yA
ecyHtu. anrM av nhlIEyli
niM bAEmAiEl EpAyi. 20bAEmA
iniM EmAvAbutA}H v ryiElM
av nIi. view pisHgApvtM m
mi mkLi ni.
sIEhAM oAM
yi
AEyjnt aEmArYew rAjA
vAy sIEhAeRywE ciler ay
c@. av rAjAviEnAw pRu, 22{
eL ayew rAjYwi kwEpA
kA avdi. { vylukLiElA
miriEAkLiElA Evzikyil.
niew kiNRukLiniM {
evM wikyil . rAjpAtyilUew
mAEm { nw. niew rAjYM
kwMver { v}iyie
wM.
21

sMKYk 21:9-35
23

qA teR rAjYwi kw
EpAkA sIEhArAjAvH yi AEyjn
tey avdicil. rAjAvH teR eesnY
vumAyi mmiyiEl v. yi AEy
jntymAyi yM ecAnANEhM
vtH. yAhAsivcH rAjAvieR pw
yi AEyjntyHetier yM ecyHt.
24
pE yi
AEyjnt rAjAvien
vDic@. qiv aEAndi mt
yAEbAH ndiver aveR rAjYM m}uv
kwi. aEAnYew atiiver
av EdzM kwi. aEAnYew
zmAy tiErADM AyitinA
avH atiiyi niEiv.
25
yi
AEylukA aEmArYew ngr
eLlAM kwi aview pA wi.
av ehzHEbAngreyM atieR
ilum ecRupNeLEAluM kI}
wi.
26
aEmArYew rAjAvAy sIEhA
tAmsicitH aviewyAyi. mH
sIEhA EmAvAbiel rAjAvumAyi yM
ecyHt. aEAndivery Edz
sIEhA kwi. 27atinAlANH
gAyk Q gAnM pAwiytH+
ehzHEbA, nI vIuM niie
we. sIEhAeR ngrM vIuM nii
ewe.
28
ehzHEbAni o agHniyAyi.
agH n i sIEhAeR ngriluAyi.
EmAvAbiel ngrien agHni
nziic @ . aEAndiryiel ml
keL agHni qric@kLu.
29
EmAvAEb, nin kxHwM. ekEmAzi
eR jnM nziie@. aveR pu
A oAwiEAyi. aveR puimAer
aEmArYew rAjAvAy sIEhA twvukA
rAi. 30pE n aEmArYer EtAli
c@. n avew ngr ehzHEbA
mt dIEbA veryM nAzIMmt emd
byHwH EnAPAveryM nziic@.
31
aen yi
AEyjnt aEmArY
ew EdzH tew pALymRic@.
32
yEsngrM priEzADiA EmAez
ciler ayc@. atiEzxM yi AEy
jnt pNM piwiecw. ati
@m pNM av kI}wi.
aview vsici aEmArYer yi AEy
lukA blM EyAgic@ pRuvi@.
33
anrM yi
AEylukA bAzAni
El v}iEy yA ecyHt. bAzA
niel rAjAvAy oAgH teR eesnYvu
mAyi qeyivc H yi
AEylukAer
Enri@.
34
pE yEhAv EmAezEyAw pRu,
rAjAvien ByE. aven EtAli
A {A nieL avdiAM. av
eR m}uveesnYvuM nAwM ni
kI}wuM. ehzHEbAni tAmsic aEmA
rYrAjAvAy sIEhAEnAw ecyHtte
avErAwM ec@k.
35
atinA yi
AEyjnt oAgiEn
yM eesnYeyM EtAlic@. av av
enyM aveR puAeryM eesnY

sMKYk 22:1-23

158

eyM vDic@. qiv aveR nAw


m}uv eeklAi.
bielyAmM EmAvAbiel rAjAvuM
anrM yi
AEyjnt EmAvA
bi
EyAAtA}H v ryiEl
EpAyi. eyrIEhAyHH qtier EyAA
ndiyew tIrH av pALymwic@.
2- 3
yi AEyjnt aEmArYErAw ecyHt
etAe siEArieR punAy bAlAH
ku. yi AEyjntyew qM vLer
yDikmAytinA EmAvAburAjAvH By.
EmAvAbH yTAi vlAet Byi
.
4
EmAvAbiel rAjAvH midYAniel EntA
ELAw pRu, yi AEyjntyew
Q vliy sMGM nm @metlAM,
vyli teR mi ketlAM o
p tiEpAel nziiM.
aEA siEArieR punAy
bAlAH yi EmAvAbiel rAjAvH.
5
ayA ebEyArieR punAy biel
yAmieRywEH ciler ayc@. y*P
IsH ndiryi epETArilAyi
bielyAM tAmsicitH. aviewyAyi
bielyAmieR jnt vsicitH.
bAlAieR sEzM tAyi+ o
putiy jnt QjipHtiniM viri
. mKM m}uv mwyAkH.
qeR rAjYi etAwH av pALy
mwiciri. 6vH qe ri. qe
sMbic i wEALM v atiz
rANH. nin vliy ziyeeni
RiyAM. nI orAeL a*ghicA ayA
nyAM. nI oven zpic A
av dritvumAM. atinA EvgM
vH Q jnetier sMsArik.
aEA qniver EtAliAnAEyAM.
aEA qniver blM EyAgicH
qeR rAjYniM puRAAM.
7
EmAvAbielyM midYAnielyM EntA
aviwM viu. av bielyAmiEnAw
sMsAriA EpAyi. aveR Esvn
i tiPlkyM av kti
yi. anrM av bAlAieR
sEzM aRiyic@.
8
bielyAM avErAw pRu,
rAi view tuk. {A yEhAvEyAw
sMsAricH av n mRupwi ni
ELAw pRyAM. atinA EmAvAbiel
EntAA a rAi bielyAmiEnA
ewA tAmsic@.
9
eedvM bielyAmieRywei
EcAdic@, niEAewAm v rA
NH?
10
bielyAM eedvEAw pRu,
EmAvAbiel rAjAvuM siEArieR pu
mAy bAlAH o sEzvumAyi qeR
ywEyc t ANH ver. 11sEzmi
tANH + QjipH t inieA mhAjnt
viri. miey epAtiyAM mAM
H. atinA vH aver zpik.
aEA qniver yM ecyH t H
qeR rAjYniM oAwiAM.

22

12

pE eedvM bielyAmiEnAw pR
u,avErAewA EpAktH. aver nI
zpitH kArNM av a#hie
qeR jnLANH.
13
piEH BAtiluN bielyAM
bAlAH ayc EntAELAw@ pRu,
niLew sVrAjYE mwuk. ni
ELAewA vrA yEhAv qe av
dicil.
14
atinA EmAvAbiel EntA
bAlAieRywu mwiecH av
EnAwH ArYM pRu. av pRu,
{ELAewA vrA bielyAM vis
tic@.
15
atinA bAlAH mu EntAeL
bielyAmieRywEyc@. dYE
tienA wt Eper vN ay
c@. v dYM ayyHevErA
wt DAnikLumANH. 16av biel
yAmien smIpic@ pRu, siEAri
eR punAy bAlAH aEyAw pR
yu+ qeRywE vrA dyvAyi
oM twmAEt. 17{A vzYew
ecyHtA nin {A nI vzY
ewetM nkAM. vH qni
Evi vetier sMsArik.
18
bielyAM bAlAieR tiniDi
kH teR sEzM nki. av pR
u, qeR eedvmAy yEhAvey qni
sriNM. aveR klney Di
ricH qnieAM ecAnAvil. yEhAv
kliAet ecRuEtA vluEtA y o
kArYvuM qni ecAnAvil. bAlA
HrAjAvH, teR mEnAhrBvnM eviyM
sVvuM niRc@ tAEpAluM yEhAv
yew klnyHetier {AenAM eci
l. 19pE m@v ecyHtEpAel
rAi ninM view tAM. rAiyi,
yEhAv qEAewA kliet
EnAe.
20
rAi eedvM bielyAmieR aw
v. eedvM pRu, v vIuM
vH nie Ni. atinA nI
avErAewA EpAk. pE {A ec
A pRy kArYEL nI ecAvU.
bielyAmM aveR k}utyM
piE rAviel bielyAM NH
teR k}utyH jInieki. anrM
av EmAvAbini EntAELA
ewA EpAyi. 22bielyAM teR k}ut
uR srikyAyi. aveR
ru B]tYA avEnAewAAyi.
bielyAM yA ecEv eedvM EkApi
xHWnAyi. atinA yEhAvyew dt
mAmEY bielyAmi mini.
bielyAmien twyA wukyAyi
dt.
23
yEhAvyew dt v}iyi ni
tH bielyAmieR k}ut ku. dt
teR ki o vA piwici. ati
nA k}ut pAtyiniM tiriH vy
liEl kyRi. bielyAminH dten
kANAnAyil. atinAlv k}utEyAw
21

159
vLer EkApic@. av atien awicH
pAtyiEl oAwic@.
24
anrM pAt wiytAiw
yEhAvyew dt ni. ru miri
EAiwyilAyi atH . pAt
yew vzM BiikAyi.
25
k}ut vIuM yEhAvyew dten ku.
atinA k}ut o BiiEyAw vLer
Ec nw. atH bielyAmieR pAdM
mtiliEnAwH EcH e{i. atinA
av k}utey vIuM tli.
26
piIwH yEhAvyew dt meAri
w ni. pAt wiytA oriwmA
yi atH. aview k}utyHH qEA@M
tiriyAnAmAyiil. atinH wEA
EA vlEAEA tiriyAnAmAyiil.
27
k}ut yEhAvyew dten ku. ati
nA bielyAmienyM puRii
k}ut nil kiw. bielyAminH k}ut
EyAwH kw EdxYmAyi. av
atien teR Qvwi ekAH tli.
28
aEA yEhAv k}utyHH sMsAr
Ezxi nki. k}ut bielyAmiEnAw@ EcA
dic@, aeinAeNEAwH EkApi
tH? {AnEyAwH q ecyHtu? m
tvNyAyi aee tl@! 29biel
yAM k}utEyAw mRupwi pRu, nIey
e prihAsYnAi. qeR kielA
vALAyiei nie EA
e ekAEen! 30qA k}ut biel
yAmiEnAw pRu, EnA, {A a
yew sVM k}utyANH! aEnkmEnkM
vx aH qeR puR kyRi
sric @ . meAriluM {Anien
ecyHtiielH ayHRiyAmElA!
bielyAM pRu, a zriyANH.
31
anrM yEhAv bielyAminH dt
en kANic @ ekAw. yEhAvyew
dt kielA vALEmi v}imEY ni
. bielyAM nil nmsHkric@.
32
aEA yEhAvyew dt biel
yAmiEnAw EcAdic @ , nIeyinANH
nieR k}utey m tvN tliytH?
{A nie twyA vvnANH. pE
33
tsmyH nieR k}ut qeH
tirik. m tvN aeny
Ayi. k}ut tiriil A yiei
{AnitinkM te nie vDiEcen.
nieR k}utey {A jIviAM av
diEcen.
34
anrM bielyAM yEhAvyew dt
EnAw pRu, {A pApM ecyHtiri
. aH v}iyi niev
{AnRiil. {A etA ec@
eti {A vIiEl mwAM.
35
aEA yEhAvyew dt biel
yAmiEnAw pRu, atH! ninivErA
ewAM EpAkAM. pE sUik. {A
pRyA vzYew vAkEL nI
pRyAvU. atinA bielyAM, bAlAH
ayc EntAELAewA EpAyi.
36
bielyAM vevtH bAlAH
Ek@. atinA bAlAH, aEAndi
ryi EmAvAbH pNMver aven

sMKYk 22:24-23:7

sVIkrivnAyi EpAyi. atH aveR


rAjYieR vwE atiiyilAyi
. 37bAlAH , bielyAmien k
EA pRu, {A niEAwH Enre
vrA pRtEl? vLer vLer
DAne kArYmAeN {A pRu.
qA nI vrAtitH? qniiEA
nin tiPlM trA k}iviel
AENA?
38
bielyAM pRu, pE {A
EALiviewyElA. {A veiluM
ayew vzYM niREvA {A
ApHtnl. yEhAvyAy eedvM pWii
vAkEL qni pRyAnAvU.
39
anrM bielyAM bAlAiEnA
ewAH kirYHEsAiEl EpAyi.
40
bAlAH tAM kALkeLyM wk
eLyM bliyic@. eR mAMsM av
bielyAmiM eR tEAewAmAyi
EntAAM nki.
41
piE rAviel, bAlAH, bielyA
mien bAEmAH b AliEl ekAu
EpAyi. aviewniH avH yi AEy
pALyieR o BAgM kANAmAyi.

bielyAmieR dY sEzM
bielyAM pRu, view }u
yAgpIW pNiyk. wAet
qniAyi }u kALkeLyM }H NAw
keLyM ok. 2bielyAM vzY
eEpAel bAlAH ecyHtu. anrM
bAlAM bielyAmM oAErA yAgpIW
ivcH o kALEyyM o NAwi
enyM vItM ekA.
3
anrM bielyAM bAlAiEnAw pR
u, view yAgpIWinw tuk.
{A meAriwE EpAke. aEA
yEhAv qe szicH {AenA
pREyet pRu tEM. an
rM bielyAM y o lE
EpAyi.
4
eedvM aview bielyAmieR aw
v. bielyAM pRu, {A }u
yAgpIW Ai. {A oAErA yAg
pIWiluMvcH oAErA kALEyyM NA
wiEnyM ekA bliyikyM ec
yHt.
5
aEA yEhAv bielyAmiEnAwH
av qA pREyet pRu,
bAlAieRyw ecH {A pR
ut kArY pRyk.
6
atinA bielyAM bAlAieR
awE EpAyi. bAlAH aEA}uM
yAgpIWinw nikyAyi.
EmAvAbiel qlA EntAAM aview
avEnAewAM Ayi. 7aEA
bielyAM ArY pRu+
arAmiel ki} mlkLiniH EmAvA
biel bAlAurAjAvH qe view
ekAuviri. bAlAH qEAw@
pRu, v, qniAyi yAEAbien
zpi. v, yi AEyjntey apl
pi.

23

sMKYk 23:8-24:6

160

qA eedvM avetirl, ati


nA qniver zpiAnumAvil! av
dritmAA yEhAvyHA#hmil.
atinA qniti k}iyil.
9
aver {A mlmkLi niu
kA. giriz]MgLiniM {Anver
kA. av tnic@ pA. av
meA jntyew BAgml.
10
yAEAbieR jntey eA
nAM? av DULieyEAelyANH. yi A
Eyjntyew nAlielAienEAluM
emAnAvil . {AenA nItimA
nAyi mrie. avew jIvitMEpAel
qERM hAdM niRtAke!
11
bAlAH bielyAmiEnAw pRu,
qEAw nI qA ecyHttH? qeR
z@eL zpiAnA nie {A
Nic@ viytH. pE nIyver
a#hik mAmA ecyHttH!
12
pE bielyAM mRupwi pRu,
yEhAv qeR nAvi pRut
kArY {A pRE pU.
13
aEA bAlAH avEnAw pRu,
atinA qEAewA meAriwE
vrik. ninver m}uv kANAnA
il . o BAgM mAEm niniEA
kANAnAZ. aviewniH nin
ver qniEvi zpiAM. 14atinA
bAlAH bielyAmien EsAPIMpriEl
ekAuEpAyi. pisHgAmlyew ekAw
mwiyilAyi atH. aview bAlAH
}u yAgpIWAi. wH bAlA
H oAErA kALEyyM NAwiEnyM oAErA
yAgpIWivcH ekAu bliyic@.
15
atinA bielyAM bAlAiEnAw
pRu, Q yAgpIWinw ni
k. {AnviewEAyi eedve kANe.
16
atinA yEhAv bielyAmieRy
w vH qA pREyetH av
pRuekAw. anrM bAlAieR
aw ecH aetlAM pRyA yEhAv
bielyAmiEnAw pRu. 17atinA
bielyAM bAlAieRywE EpA
yi. bAlAH aEA}uM yAgpIWin
w niAyi. EmAvAbiel
EntAAM avEnAewAmAyi.
bielyAM vkH bAlA@ EcAdi
c@, yEhAv qA pRtH?

bielyAmieR rAM sEzM


aEA bielyAM ArY pR
u+
bAlAH, q}uEuniH {A pRy
Ek. siEArieR mknAy
bAlAH, {A pRy Ek.
19
eedvM o mxYnl; av N
pRyil. eedvM mxYpunl; aveR
tImAn mARil. av ec@em
pRv ec@M. yEhAv teR vAgHdA
n niREvuM.
20
ver a#hiA yEhAv qEA
wAjH { Apic @ . yEhAv aver a#
hic@, atinA qni mAAnAvil.
18

21

yAEAbieR jntyi eedvM o


et@M kAil. yi
AEyjntyi
eedvM o pApvuM kAil. avew
eedvmAy yEhAv avErAewAmANH .
mhArAjAvH avErAewAmANH!
22
eedvM aver QjipH t iniM
ekAuv. av kAukALyew k
H.
23
yAEAbieR jnt etA zi
M ajrANH. yi AEyjntey tw
yA orABicArimAvil. yAEAbi
enyM yi AEyjnteyyM pi jn
en pRyM+ eedvieR mh
Ay ecyHtikLitA!
24
siMheEAel
krAyv,
av siMheEAel EpArAw. z@
vien ti tIMver vimiA
siMhM. tnietier v zuvieR
rM m}uv wic@ tIMver vi
miA siMhM.
25
aEA bAlAH, bielyAmiEnAw@
pRu, nI aver a*ghimil
zpimil!
26
bielyAM mRupwi pRu, yEhAv
pRyEAelEy qni pRyAnAvU
qH {A Enre pRi@H.
27
aEA bAlAH, bielyAmiEnAw@
pRu, aekAH qeRew meAriw
E vrik. aviewniH nI aver
zpitH eedvinixHwmAEyM. 8a
tinA bAlAH bielyAmien epEyA
pvtieR mkLiElu ekAuEpA
yi. mmiBimKmAyANH pvtM
nitH.
29
bielyAM pRu. view }u yAg
pIWLAk. }u kALkELyM }u
NAwkeLyM ok. 30bielyAM pR
etlAM bAlAH ecyHt. kALkELyM
NAwkELyM bAlAH yAgmic@.
bielyAmieR mAM sEzM
yi AEyjntey a*ghiA
yEhAv *ghitAyi biel
yAM mnilAi. atientier orABicArM
nwAM bielyAM niil. pE
bielyAM tiriuniH mmiey
EnAi. 2mmiyilAkmAnM yi AEyj
nt vYApiciritH av ku. av
EgAMEgAmAyi pALymwicirikyA
yi. aEA eedvieR AvH
bielyAmien smIpic @ . 3 bielyAM
en pRykyM ecyHt+
ebEyArieR punAy bielyAmi
eR sEzM. qni vYmAyi kANA
k}iy kArYeLi {A pRye.
4
eedviniM {A Ek sEz
mANitH. svznAy eedvM kAi
tH {A ku. {A vYmAyitH
vinyEAew pRye.
yAEAbieR jnEm, nieR wAr
q mEnAhr! yi
AEy
jnEm, nieR Bvn q mEnAhrM!
6
aviEyAr nu vLiy pUEA
k EpAel. ndItwi n@ vL

24

161
iy pUEAEpAel. yEhAv nu vL
iy sugAwkEpAel. jlAi
ki vL (surmAy) EdvdAv]
EpAel.
7
nineEA}uM jlsm] i, nieR
vik vLrAnAvzYmAy. nieR
rAjAvH gAgurAjAviEnA mhAnAyi
riM. nieR rAjYM atimhAyiriM.
8
eedvM aver QjipHtiniM ekA
uv. av kA@kALeyEAel k
. av tew zueL m}uv
EtAliM. av z@ew ql@ tk
kyM aukeLlAM owikyM ec@M.
9
yi AEy o siMheEAelyA
NH, piiiw. aet, av
o siMhieyEAel, M NA
nA*ghiA siMhi. nie a*g
hiv a#hIt. nie zpi
v zAp#sHt.
10
bAlAinH bielyAmiEnAwH vLer
EdxYmAyi. bAlAH teR eekk
L@M EcH wic@. bAlAH bielyAmi
EnAw@ pRu, nie {A viLic@
viytH qeR z@eL zpiAnA
NH. pE nI aver a#hiciri.
nIyver m tvN a#hiciri
. 11EA der EpA! {A nin
eA nl tiPlM vAgHdAnM ecyHt.
pE yEhAv nieR tiPlM ti
Lu.
12
bielyAM bAlAiEnAw pRu,
nI qeRywEH keL ayc@.
av qe viLic@. pE {AnvErAw
pRu, 13bAlAH qniH teR ati
surmAy BvnM eviyM sVvuM
niRc@ tEAM. pE {AniEA}uM pR
y, yEhAv kliEAelEy qni
sMsAriAnAvU. qni sVEmDyAyi
nEyA tiEyA ecA k}iyil .
nieRyAkELAwH {A eneyAe
RtH nI tIcyAyM oAAM.
14
ni {AeneR nAiEl mwu.
pE {A ninH Q mRiyi n
. BAviyi yi AEyjnt niEA
wM nieR jnELAwM q ec@em
{A pRyAM.

bielyAmieR avsAn sEzM


anrM bielyAM en pRu+
ebEyArieR punAy bielyAmi
eR sEzM. vYmAyi kArY
{A pRy.
16
eedviniM {A Q sEzM
Ek@. atYutnAy eedvM pWiic
{A mnilAi. svznAy eedvM
qe kANic@. {A vYmAyi ktH
vinypUvM pRyAM.
17
yEhAv vtH {A kA,
pE EA}l. av v {A
kA, pE awl. yAEAbieR
wMbiniM o nM vM.
yi AEyjntyiniH o putiy Br
NADip vM. BrNADip EmAvAbY
15

sMKYk 24:7-25:7

ew tl tc@wyHM. EzieR qlA


mewyM tl BrNADip wyHM.
18
yi AEy kEAew vLM! qEdAM
EdzM av lBiM. aveR z@
vAy esyIrieR EdzvuM av
lBiM.
19
yAEAbieR wMbiniM
o putiy BrNADip vM. ngr
i jIvEnAewyiri bAieylAv
eryM av nziiM. 20anrM
bielyAM amAElkYer kAkyM
en pRykyM ecyHt+ qlA rAjYLi
luM zmANH amAElH . pE amA
ElH E pAluM tkewM! 21EknYer
k bielyAM en pRu+ ni
ew rAjYM mlmkLiel o piw
EpAel suritmAeN ni k
. 22pE ni EknY nziie
wM. kyIen yEhAv nziicEpAel
aUkA nieL twvukArAM. 23an
rM bielyAM en pRu+ eedvM
en ec@EA ovM jIviciri
il. 24kiImini v kluk
aUriEnyM ebriEnyM EtAliM.
qA klukM nziiewM.
25
anrM bielyAM q}uEH teR
vIiEl mwi. bAlAH teR v}i
EyyM EpAyi.
yi AEy epEyAri
yi
AEyjnt
aAxYw
ANH pALymwictH. aEALv
EmAvAbYOIkmAyi eelMgikpAp
ecA wi. 23EmAvAbYOIk
aver, tew vYAjeedv
bliyi pewA Nic@. ati
nA yi AEylukA vYAjeedv
ew rADnyiluM pewH bli Bi
kyM EdvAer rADikyM
ecyH t . aviewvc H yi
AEyjnt,
epEyAriel bA q vYAjeedve
rADiA wi. yEhAv avErAw
EkApiAM wi.
4
yEhAv EmAezEyAw pRu, v
ew EntAeLeylAM viLik. aver
qlAvM kAek vDik. avew
zrIr yEhAvyew mi kiwk.
aEA yEhAv m}uv yi AylukA
ErAwM tni EkApM kANikyil.
5
atinA EmAez, yi
AEyliel
nYAyADipAErAw pRu, niew
EgAievM epEyAriel bA
q vYAjeedve rADicvmAy
jnEntAAer ni kupiwik.
qiH aver ni ekAlNM.
6
aEA EmAezyM yi
AEylieR
qlA mAM sELnwArieR
kvAwi owi. yi
AEylukAr
nAy orA midYAnini o sHIey
teR wMbiEl ekAuv.
EmAezyHM qlA EntAAM kAN
lEANH ayA aveL
ekAuvtH. EmAezyHM EntAM
swmAyi. 7puErAhitnAy ahErAeR

25

sMKYk 25:8-26:24

162

pQM qelyAsArieR pumAy


PIenhAsH, ayA OIey pALy
iEl ekAuv ku. atinA
PIenhAsH EpAyi teR M qw.
8
av yi
AEylukAren wAri
El piw. av M pEyA
gicH yi AEylukArenyM midYAkA
rieyyM avew wArivc@ vDi
c@. vewEmluM av M i
yi. smyM qlA yi AEylukAM
kwErAgM bADic @ . pE PIen
hAsH vriveryM ekAEA ErAg
bADnilc@. 9 ErAgbADyi ek
pinAlAyirM Ep mric@.
10
yEhAv
EmAezEyAw
pRu,
11
qniH qeR jnew kArYi
zmAy EKdmH - av qERmA
mAyiriNM qAeNeR #hM!
qelyAsArieR puM puErAhit
nAy ahErAeR pQmAy PIen
hAsH aver qeR EkApiniM
ric@. qeR jntEyAw vikAr
kwiic @ ekAANH avni
ecyHttH. aekAH qeR EkApAEvz
i {Anver ekAil. 12{Anv
mAyi smADAnieR krARuAAnA
#hievH PIenhAsiEnAw pR
yk. 13krA tANH+ avM aveR
pigAmikLM puErAhitrAyiriM. kAr
NM, avnH teR eedvEAwH zmAy
vikArH. yi AEyjntey I
kric k av ec@kyM
ecyHt.
14
sAlUvieR punAy si*miyAyi
midYAkAriEyAewAM vDietH.
ziemEyAeR EgAiel o wMb
lvnAyi av. 15ekAle midYA
kAriyew EprH ekAsHbi qmAyi.
sUrieR puiyAyi av. midYA
EgAiel o wMblvnAyi
sU.
16
yEhAv EmAezEyAw pRu, 1 7midYA
nY niew z@LANH. ni aver
ekAlNM.18av nieL z@LAi
}iu. epEyArivcH av nieL
vic@. EkAsHbi q OI v}iyM
av nieL vic@. o midYAnY
EntAvieR mkLAyi av. pE
yi
AEyjntyH H mhAErAgbADy
AyEA avM ekAle@. epEyA
riel vYAjeedvmAy bAlien rADic
mlmANH yi AEyjntyHH mhA
ErAgM piwieptH.

jnew kNew
mhAErAgiEzxM
yEhAv
EmAezEyAwM puErAhitnAy ah
ErAeR pu qelyAsAriEnAwM
sMsAric@. 2av pRu. yi AEy
jntey qk. pEtA atilDikEmA
vyAy puxAew pik wMbM
tiricH Ak. yi
AEyEsnyi
EcrA k}ivuvmAyiriNM av.

26

smyH jn EmAvAbiel
EyAAtA}Hvryi pALymwicirik
yAyi. EyAAndiyew mRukryi
eyrIEhAyH H smIpmAyi atH .
EmAezyM puErAhitnAy qelyAsAM
jnELAw@ sMsAric@. av pRu,
pM atilDikvuM vySver
ni qNM. yEhAv EmAezyH n
kiy klnyANitH. QjipHtiniM
v yi AEyjntyew pik tANH.
5
yi
AEylieR dYjAtpunAy
EbeR wMbA vrANH+
hEnAH- hAEnAYwMbM. plU-plU
wMbM. 6ehE A ehE AnYwMbM.
ki- kiwMbM.
7
EbeR EgAiel wMb
avyANH. avrAek 43,730 Ep.
8
plUvieR pu qlIyAbH. 9qlI
yAbiM m puA-enmEv,
dATA, abIrAM. EmAezyHM ahErAM
qtier tiri ru EntALANH dATA
M abIrAmM qH oAik. av,
EkArhH yEhAvyHetier tiriEA
EkArhieR ayAyikLAyi. 10EkA
rhienyM aveR ayAyikeLyM
mi piL vi}uiy kAlmAyi
atH. EpM ekAle@! yi A
EyjntyHH aetA mRiyiAyi
. 11pE EkArhieR wMbiel
mH aMg ekAleil. 12ziemEyA
eR EgAiel wMb vyAyi
. enmEv-enmEvwMbM. yAmI
-yAmIwMbM.yAKI yAKIwMbM.
13
EsrhH - EsrhuwMbM. zAvUzAvUwMbM.
14

ziemEyAeR EgAiel wMb


A avrAyi. avrAek 22,200 Ep
Ayi.
15
gAdieR EgAiel wMbA
vrANH+
esEPA- esEPAwMbM, hi-h
iwMbM. ni-niwMbM. 16osHniosHniwMbM. ririwMbM. 17aErA
dH-aErAduwMbM,
aErli-aErli
wMbM.
18
gAdieR EgAiel wMbLA
Niv. v ek 40,500 EpAyi.
19-20
eydyew EgAie wM
bA vrANH+
Ezl EzlwMbM. EPrsH EPrsu
wMbM. EsrhH Esrhu wMbM. (eyd
yew puAri ru Ep, M oAnAM
knAnivc@ mric@.)
21
EPrsini wMb+ eh
E A- ehE AwMbM hAm hAm
wMbM.
22
eydyew EgAini wM
bA vrAyi. avew ek
qM 76,500 yi. 23yiAKArieR
EgAiel wMbA+
EtAlA-EtAlAwMbM. pUvA pUvA
24
wMbM
yAbH-yAbuwMbM.
ziE%A- ziE%A wMbM.

163
25

yiAKArieR EgAiel wMb


avrAyi. av ek 64,300
EpAyi.
26
esbUlUeR EgAiel wMb
A+
EserdH - EserdwMbM. ElA
ElAwMbM
yhHEL-yhHEL
wMbM.
27
esbUlUeR EgAie wM
bA avrAyi. av ek 60,500
EpAyi.
28
mneyM q*PyImM EyAEsPieR
ru puArAyi. avEAErA
M oAErA EgAAyi. 29mn
eyew EgAiel wMbA+
mAKI-mAKIwMbM. (gielyAdieR
pitAvAyi mAKI.)
gielyAdH- gielyAdu wMbM. 30giel
yAdini wMbA+ QEyes
-QEyeswMbM .EhelH-Ehelu
wMbM. 31a IEy a IEywMbM.
EzeKM-EzeKM wMbM. 32ezmIdA- ezmIdA
wMbM. EheP EheP wMbM.
33

esElAPhAdH EhePrieR punA


yi. pE av puArilAyi
. puimA mAM. mhHLA, EnAvA, ehA
gHLA, miA, tisA qAyi pui
mAew Epk.
34
mneyew EgAie wMb
etAeyANH . avew ek
qM 52,700.
35
qyImieR EgAie wM
bA+
ETlhH-ETlhuwMbM. EbeKEbeKwMbM. th- thwMbM.
36
rA ETlhieR wMbAr.
rAniniH rAwMbM.
37
qyImieR EgAiel wMb
avrAyi. avew ek qM
32,500 EyAEsPieR EgAiniM
vvrANH averlAM.
38
ebnYAmIeR EgAini
wMbA+
Ebl-EblA wMbM. asHEb .asH
EbwMbM.
ahIrAMahIrAM
wMbM.
39
ezPU-ezPUwMbM. PAM- PAM
wMbM. 40Eblyi ni wMb
+
aH - auwMbM. nAmA nAmA
wMbM.
41
ebnYAmIeR EgAiel wMb
vyAyi. avew sMKY 45,600.
42
dAeR EgAiel wMbA v
rAyi+
hAM-hAMEgAM
atAyi dAeR EgAM. 43hAmi
eR EgAi aEnkM wMbA
yi. avew sMKY 64,400.
44
EzrieR EgAiel wMb+
yimH n A-yimH n AwMbM. yizVi-yizVi
wMbM. ebRIy- ebRIywMbM. 45eb
RIyyini wMb+ Eheb-

sMKYk 26:25-64

Eheb wMbM. miEy- miEy


wMbM.
46
(EzrinH sARA qeA puiym
Ayi.) 47EzrieR EgAA
avrAyi. avew sMKY 53,400.
48
nPHtAliyew EgAA vrA+
yhHEs-yhHEswMbM. ni-ni
wMbM. 49Eyes- EyeswMbM.
ziElM ziElM wMbM. 50nPHtAliyew
EgAiel wMb avrAyi.
avew ek qM 45,400 yi.
51
aen yi AEyjntyew ek
qM 6,01,730 yi.
52
yEhAv EmAezEyAw pRu, 53mi
vItMvcH v nkNM. oAErA EgA
iM aviwyilu qlAvM
kiviDM vzYi mi nk
NM. 54vliywMbinH wt miyM
ecRiy wMbinH Rc@ miyM. q
e qlAvM lYmAyi mi kiNM.
55
qA Et lM eAe ki
NemH nRuiRiyNM. oAErAEgAi
M avrvew lM kiNM. lM
avew EgAieREpri aRiye
wNM. 56ecRuM vlumAy qlA wMb
M mi nkewNM. a tImAni
A ni nRuiwNM.
57
Elviyew EgAeyM av qi.
Elviyew EgAi ni wMb
vrANH+
EgEzA- EgEzAwMbM. ekhA
H- ekhAuwMbM. emrAri- emrAri
wMbM. 58vM ElvYew EgAi
e wMbLANH + libH n iwMbM.
ehEAwMbM. mhHLiwMbM. mzi
wMbM. EkArhu wMbM.
a%AM ekhAY EgAi niv
nAyi. 59EyAEKEbdH yi a%A
mieR pi. avM Elviyew EgAA
riyANH . QjipH t ilANv jnic t H .
a%AmM EyAEKEbdM ru puA
jEmki. ahErAM EmAezyM. av
mirYAM qeA puiymAyi.
60
nAdAbH, abI, qelyAsA, QTA
mA qivew pitAvAyi ah
ErA. 61pE nAdAbuM abIvuM mrN
mwu. av yEhAv avdiA
rItiyi agHniyilUew av v}ipAwH
nkiytinAlANH mrNmwtH.
62
Elviyew EgAAew qM 23,000
yi. o mAsiEm Aym
m}uv puxjkeLyM qi. qA
liver m@ yi AEylukAErAwH Ecl
qiytH. yEhAv m@v nkiy
miyi av p kiiyil.
63
EmAezyM puErAhitnAy qelyA
sAM aver qi. EmAvAbiel EyA
AtA}H v ryilAyirievyANH av
jneL qiytH. eyrIEhAyew mRuk
ryi EyAAndItIrAyi atH.
64
vLer vxmH EmAezyM puErA
hitnAy ahErAM EcH sInAyi
mmiyivc H yi
AEyjntyew
kNewkyAyi. pE jn

sMKYk 26:65-28:4

164

m}uv mrNmwu. avri M


jIviciriil. 65kArNM, av mmi
yi mriemH yEhAv avErAw@ pR
i. avEzxic ruEp eyPu
eyew punAy kAElbuM eR pu
nAy EyAvymAyi.
esElAPhAdieR puimA
EhePrieR punAyi es
ElAPhAdH. EheP gielyAdieR
pu. gielyAdH mAKIrieR punAyi
. mAKI mneyew pu. mneEyA
EsPieR pu. esElAPhAdinH
au puimAAyi. mhA, EnAvA,
ehAgHLA, miA, tisA qAyi
avew Epk. 2 Q au OIkM
sELnwAri ecH EmAezy
ewyM puErAhitnAy qelyAsArieR
yM EntAewyM m}uv yi AEylu
kAewyM mi ni.
au epmLM pRu, 3 n m
miyilUew sriEv {ew pitA
vu mric@. o sVABAvikmrNM. yEhAv
yHetier tirivnAy EkArhieR
sMGi EcrAvrielArALAyi
{ew pitAvH. pE {ew pitA
vinH o punil. 4 tinM {ew
pitAvieR nAmM wAkielANH.
atH anItiyANH. puArilAekA
H aveR EprH avsAniM. atinA
{ew aEp, {ew pitAvi
eR sEhAdrAErAewAM {M
lM trNemANH.
5
atinA EmAez, tAenA ecE
et
yEhAvEyAw
EcAdic @ .
6
yEhAv avEnAw pRu, 7esElAP
hAdieR puimA pRtH zriyANH.
avew pitAvieR sEhAdrAErA
ewAM avM lieR p ekAw
NM. atinA nI, avew pitAvi
lM av ekAwk.
8
atinA yi AEyjntyHiwyi
Q niymmAk, puAril A et
orA mricA ayAetlAM ayA
ew puimA nkiyiriNM. 9 ayA
puimAmiel i ayA
etlAM ayAew sEhAdrA n
kNM. 10ayA sEhAdrAmieli
ayAetlAM ayAew pit]sEhA
drA nkNM. 11ayAew pitA
viM sEhAdrArieli ayAew
sVH awbuvi ekAwNM.
yi AEyjntyHH niymmAyiri
NM. yEhAv Q kln EmAezyH n
.

27

EyAv putiy EntAvH


anrM yEhAv EmAezEyAw pR
u, EyAAndiyew ki} mmi
yiel mlkLielAiEl EpAk,
aviewniH {A yi AEyjntyHu
n mi nin kANAM.13Q mi
nI ktiEzxM nieR sEhAdr
ahErAenEAel nIyM mriM. 14sI
12

mmiyiel kAEdzinw emrIbA


evivcH jn klhictH oA
ik. nIyM ahErAM qeR kln
asriA vistic@. nI qe
drikEyA {A vinAeNH jn
ELAw@ pRykEyA ecyHtil.
15
EmAez yEhAvEyAwH en pRu,
16
yEhAvyAy eedvinH jneLA
ciietRiyAM. yEhAEv, Q
jnH aH o EntAvien etre
wNemH {A Ai. 17 aver
viewniH putiy mmiyiEl nyi
vA o EntAvien yEhAv etr
ewNemH {A Ai.
yEhAvyew jnt wynilA i
peEAelyAktH.
18
atinA yEhAv EmAezEyAw pR
u, eR punAy EyAv yiri
M putiy EntAvH. av vLer jH{Ani
yANH.* nieR krM aveEm vyHk.
19
puErAhitnAy qelyAsAriM jn
M mi vniA avEnAw
pRyk. pie aven av m
pAek o putiy EntAvAk.
20
aven nI EntAvAevH jn
kANic@ ekAwk. aEA av
erlAM aven asriNM. 21o EtY
ktImAnM qwEivEA EyAv
puErAhitnAy qelyAsArien smIpi
e. qelyAsA yEhAvyew mRupwi
mnilAA QrIM pEyAgie.
aEA EyAvyM m}uv yi AEylu
kAM eedvM pRyEpAel ece.
yi EpAvuk qv pRA
av yM ecA EpAkNM. vIiEl
EpAk qv pRA vIiEl
EpAkNM.
22
EmAez yEhAvey asric@. puErA
hitnAy qelyAsAriM yi
AEy
jntyHM mi niA EmAez EyA
vEyAw pRu. 23anrM EmAez teR
eekk aveREmvcH aven puti
yEntAvAyi niymic@. yEhAv av
EnAw pR rItiyilANH EmAez a
ecyHttH.
nitYblik
anrM yEhAv EmAezEyAw pR
u, 2yi
AEyjntyH H Q
jH{ nk. niitsmyH qni
DAnYbliyM m@ v}ipAwkM n
eH R vA avErAw pR
yk. agHniyilUewy blikLANv.
atieR gM yEhAvey sxHwnA
M. 3agHniyilUew yEhAvyH nEk
blik veyAeyANH. qM o
vyAy ru AwkeL av n
kNM. winH yAetA nYUntymAyi
ritH. 4 o Awien BAtiluM

28

av ... j{
H AniyANH tA eR punAy
EyAv, AvH niRvnANv q
vAcYAM. EyAv vLer jH{ AniyAyi
eEA avni eedvieR Avu
AyieEA vAM aM.

165
mEtien sYyHM EvNM nkA.
5
w}i EnmAvH kA hI olIev
EcH DAnYbliyAyi nk. 6 (sInA
yipvtivcH av nitYv}ipAwH
nkA wi. agH n iyilUewyANH
av bli nkiytH. atieR gM
yEhAvey sxHwnAi.) 7 agHniyilU
ewy v}ipAwkELAewAM jn
pAnIyyAgM nkNM. oAErA A
wiEnAwemAM kAhI vIu vItM
nkNM. pAnIyyAgM vilH
yAgpIWi o}ik. yEhAvyH
o sAnmANitH. 8rAme A
wien sYyH bliyik. BAt
iel v}ipAwu EpAel te. aEtAewA
m pAnIyyAgvuM nk. agHniyi
lUewy o v}ipAwANitH. atieR
gM yEhAvey ItiewM.
zb
H blik
zbHdivsM ni o vyAy
rH AwkeL bliyiNM. av
yHH yAetA nYUntyM AyiritH.
olIev Ec riw}i En
mAvuM pAnIyyAgvuM ni ai
NM. 10vimdiniel viv}ipAwA
NitH. ptivu nitYv}ipAwiM
pAnIyyAgM puREmyANH.
9

timAs sELn
oAErA mAsieRyM dYdivsM
yEhAvyH o viEzxe EhAmyAgM
nkNM. ru kALk, o NAwH, o
vyS Aym }u Awk qi
vyAyiriNM atH. avyHH yAetA
nYUntyM AyiritH. 12oAErA kAL
EyAwemAM miw}i EnmAvH olI
ev EcH DAnYbliyAyi nkNM.
NAwiEnAewAM riw}i mAvH olI
ev EcH DAnYbliyM nkNM.
13
oAErA AwiEnAwemAM olIev
Ec w}i EnmAvuM DAnYbli
yAyi nkNM. agHniyilUewy o
v}ipAwAyiriNM atH. atieR gM
yEhAvey ItiewM. 14kALEyAewA
M arhI vIH, NAwiEnAewAM
mielA hI vIH, AwiEnA
ewAM kA hI vIH qien
pAnIyyAgvuM aiNM. vxiel
qlAmAsvuM aiE EhAmyAgmA
NtH . 15niEtYny EhAmyAgM
pAnIyyAgM puREm o EkA
lAwienyM ni yEhAvyH nk
NM. aetA pApbliyAyiriM.

sMKYk 28:5-29:2

LnM nwNM. divsM ni o


EjAliyM ectH. 19ni yEhAvyH
EhAmyAgM aiNM. ru kALk,
o NAwH, o vyS }u A
wk qivey EvNM EhAmyAgmi
A. avyHeAM yAetA nYUntyM
AkA pAwil . 20-21oAErA kALEyAw
emAM miw}i En DAnYM olI
ev EcM NAwiEnAewAM riw
}i En mAvH olIev EcM
oAErA AwiEnAwemAM riw}i
En mAvH olIev EcM DAnY
bliyAyi nkNM. 22o EkAlAwi
enyM ni bliyiNM. bli
niew Ayii pApbli
yAyiriM. 23niEtYn ni nw
BAtbliyH puREmyANH ecE
tH.
24
aEtEpAel, }u divsvuM yEhAv
yH agHniyilUewy v}ipAwkM
pAnIyyAgM aiNM. Q v}ipA
wkew gM yEhAvey sxHwnA
M .Q v}ipAwk jnH hAr
mAkNM. ni niEtYn agHniyilUew
n v}ipAwk puREmyANH Q
EhAmyAgM nEktH.
25
anrM Q o}ivudivsew
}AM pM, ni meA visE
LnM wi EcrNM. divsM M meA
EjAliyM ec@vA pAwil.

11

epsh
dYmAsieR ptinAlAM divs
mAyiriM yEhAvyew epsh. 17
mAsieR ptinAM divsM puLii
lA aieR /vM rMBiM. Q
/vdin }u nA nIuniM.
puLiu EcAet Aiy aM mAEm
ni BiAvU. 18Q /vdivs
ew dYdivsM ni o visE
16

vAErA/vM (epEAst
H )H
dYPlew /vnAkLi
(vAErA/vM) yEhAvyH putiy viL
kekAH DAnYbli nkNM. aEA}uM
ni o visELnM viLic@
NM. a ni o EjAliyM ec@
vA pAwil. 27ni o EhAmyAgM
aiNM. agHniyilUewy o v}i
pAwAyiriNM atH . atieR gM
yEhAvey sAdiiM. ru kALk,
o NAwH o vyS }u Aw
k qivey niLiNM. avyHH
o nYUntyM AyiriAM pAwil.
28
oAErA kALEyAwemAM miw}i En
mAvH olIev EcM NAwiEnA
ewAM riw}i EnmAvH olIev
EcM 29oAErA AwiEnAwemAM w
}i EnmAvH olIev EcM DAnY
bliyAyM nkNM. 30wAet o
EkAlAwien nieL IkritiM
bliyiNM. 31niEtYny EhAmyA
gM atiEnAewAM n DAnY
bliM puREmyANitH. Q m]gEA
avEyAewAM smi pAnIyyAg
EAyAetA nYUntymilAtiriA
EtYkM iNM.
26

kAhLew /vM
}AM mAsieR oAM tIyti
o visELnM nwiyiri
NM. aH ni o EjAliyM ecA
pAwil. kAhLM m}E divsmANH.
2
EhAmyAg ni aiNM. ati

29

sMKYk 29:3-35

166

eR gM yEhAvey sAdiiM.
o kAL, o NAwH, o vyAy }u
Awk qivey ni bliyi
NM. av yAetA nYUntyM vyA
yiritH. 3kALEyAewAM q Ec
miw}i EnmAvuM NAwiEnAewA
M riw}i qEc EnmAvuM
4
oAErA AwiEnAwemAM w}i q
Ec En mAvuM aiNM. 5 ni
eL Ikriti pApbli
yAyi o EkAlAwienyM ai
NM. 6amAvAsibliM atiEnAewA
m DAnYbliM puREmyANitH. niEtY
ny bliM atieR DAnYbliM
pAnIyyAgM puREmyANv. c
Lsric@ EvNM av nwA. agHni
yilUewy v}ipAwieR gM
yEhAvey sxHwnAM.
AyidinM
}AM mAsieR pAM divsM o
visELnM EcrNM. aH ni
oM BitH. o EjAliyM ec@ky
mtH. 8niLi EhAmyAgew
gM yEhAvey ItiewM. o
kAL, o NAwH , o vyAy }u
Awk qivey bliyiNM.
avyHH yAetA nYUntymAyiri
tH. 9 miw}i EnmAvH olIev
EcH kALEyAewAvuM riw}i En
mAvH olIev EcH NAwiEnAewA
vuM 10w}i vItM oAErA AwiEnA
ewAvuM bliyiNM. 11o NA
wien pApbliyAyM aiNM. Ay
idiniel pApbliyH puREm
yANitH. nitYbliM atiEnAewAm
DAnYbliyH M pAnIyyAgM
puREmyANitH.
7

wAriA
}AM mAsieR ptinAM div
sM o visELnM EcrNM. wAr
iALANtH. divsM ni o
EjAliyM ectH. }u divsE
ni yEhAvyH Evi /vM
EGAxiNM. 13ni EhAmyAg
aiNM. agHniyilUewy v}i
pAwkew gM yEhAvey sxHwnA
M. ptim kALk, ru NAwk,
ptinAlu Awk qivey bli
yiNM. avyHAke yAetA nYUn
tyM AkA pAwil. 14oAErA kALEyAw
emAM qEc miw}i En
mAvuM oAErA NAwiEnAwemAM riw
}iyM 15oAErA AwiEnAwemAM w
}i vItvuM mAvH q EcH smi
NM. 16o NAwienyM ni pAp
bliyAyi smiNM. nitYbliyM
atiEnAewAm DAnYbliyHM pAnI
yyAgM puREmyANitH.
17
/vieR rAM divsM pu
kALkeLyM ru NAwkeLyM o vy
Ay ptinAlu AwkeLyM sm
iNM. avyHH o nYUntymAyiri
12

tH . 18kALkELAwM NAwkELAwM
AwkELAwemAM zriyAy aLvi
DAnYblikM pAnIyyAgM ai
NM. 19o EkAlAwien pApbli
yAyM ni aiNM. nitYbliM
atieR DAnYbliM pAnIyyAg
M puREmyANiv.
20
tinALieR mAM divsM pti
enA kALk, ru NAwk. o
vyAy ptinAlH Awk qi
vey bliyiNM. avyHH yAetA
nYUntyM AkA pAwil. 21kALkELAwM
NAwkELAwM AwkELAwemAM
zriyAy aLvi DAnY-pAnIyyAg
M aiNM. 22o EkAlAwien pAp
bliyAyM nkNM. nitYbliM ati
eR DAnYbliM pAnIyyAgM
puREmyANiv.
23
nAlAM divsM p kALkeLyM ru
NAwkeLyM o vyAy ptinAlu
AwkeLyM ni bliyiNM.
avyHH yAetA nYUntymAyiri
tH. 24tYmAy aLvi DAnY-pAnIyAg
M kALk, NAwk, Awk
qivEyAewAM aiNM. 25o
EkAlAwienyM ni pApbliyAyi
nkNM. nitYbliM atieR DAnY
bli pAnIyyAgM qivyHM puREm
yANitH.
26
aAM divsM op kALkeLyM
ru NAwkeLyM o vyAy pti
nAlH AwkeLyM bliyiNM.
avyHH yAetA nYUntyM AkA
pAwil . 27zriyAy aLvilu DAnYpAnIyyAgM kALk, NAwk,
Awk qivEyAewA nkNM.
28
o EkAlAwien pApbliyAyM
ni aiNM. nitYbliM ati
eR DAnYbli, pAnIyyAgM qiv
yHM puREmyANiv nkeEwtH.
29
RAM divsM q@ kALk, rH
NAwk, o vyAy ptiAlu
Awk qivey aiNM.
avyHH yAetA nYUntyM AkA
pAwil. 30zriyAy aLvilu DAnYb
liyM pAnIyyAgvuM kAL, NAwH ,
AwH qivEyAewAM nkiyiri
NM. 31o EkAlAwien pApbli
yAyM ni nkNM. nitYbliM
aEtAewAm DAnYbliM pAnIyyA
gM puREmyANiv.
32
}AM divsM }u kALk, rH NA
wk, o vyAy ptinAlu Aw
k qivey bliyiNM. av
yHH yAetAru nYUntyM AyiritH.
33
zriyAy aLvi DAnYblikM pAnI
yyAgM kALk, NAwk, A
wk qivEyAewAM aiNM.
34
o EkAlAwien pApbliyAyM
aiNM. nitYbliM aEtAewA
m DAnYbliM pAnIyyAgM
puREmyANiv.
35
qAM divsM ativimAeyA
sELnM EcrNM. aH ni o EjAli

167
yM ectH. 36ni o EhAmyAgM
aiNM. agHniyilUewy Q v}i
pAwkew gM yEhAvey sxHwnA
M. o kAL, o NAwH, o vyAy
}u Awk qivEyyM ni
bliyiNM. avyHH yAetA nYUn
tyM AyiritH . 37kAL, NAwH ,
Awk qivEyAewAM zriyAy
aLvi DAnYblikM pAnIyyAg
M aiNM. 38o EkAlAwien
pApbliyAyM ni aiNM.
nitYbliM aEtAewAm DAnYbli
yH M pAnIyyAgM puREmyA
Niv.
39
viEzxAEGAxdinLi
ni
EhAmyAg, DAnYblik, pAnIyyA
g, smADAnblik qivyi
NM. ni av yEhAvyH ai
NM. yEhAvyH ni smiA
Ezi visAnM ni
ew etiluM Encyew v}ipAwiM
puREm yiriNM v.
40
yEhAv tEAw klic qlAArY
M EmAez yi AEyjntEyAw pRu.
vAgd
H An
qlA yi AEyEgAlvA
mAyM EmAez sMsAric@. yEhAv
yew klnkeLRicH EmAez avErAw
pRu.
2
ov eedvinH o EtYkvAgH
dAnM nkNemA#hic A , aTvA
vizixHwmAyetEA eedvi nkA
emA#hic A , aven atinvdi
k. pE ayA teR vAgH d AnM
aen te pAliNM!
3
teR pitAviEnAw ew tAmsi
o yvti yEhAvyH qei
luM nkAem vAgHdAnM ecyHtev
vrAM. 4aEti aRi avew pitAvH
aveL avdicA av vAgHdAnM
niREvNM. 5 qA avew pitAvH
atinH avdiApM av vAgH
dAnLiniM myANH . av
teR vAgHdAnM niREvAnAvil. av
ew pitAvH aveL twu. atinA
yEhAv avELAwH miM.
6
yEhAvyH qeiluM nkAemH
o OI vAgH d AnM ecyH t tiEzxM
av vivAhityAey vrAM. 7aEt
i aRi avew BAvH qtieA
M kwiicieli av vAgH
dAnM niREvNM. 8qA teR vAgH
dAnM pAlitiniH BAvH aveL
twA av vAgHdAnM nEk
til. avew BAvH vAgHdAnM lMGi
c@. avew vA pAliA ayA
aveL avdicil. atinA yEhAv
avELAwu epARuM.
9
o viDvEyA vivAhEmAcityAy
ovELA o vAgHdAnM nwieyvrAM.
avLen EnA tIcyAyM av
L pAliNM. 10vivAhityAy o
OI vAgHdAnM ecyHet vrAM. 11at

30

sMKYk 29:36-31:9

Ri avew BAvH aveL atin


vdicA av a niREvNM. vAgH
dAnM ecyHtetlAM av nkiyiri
NM. 12qA avew vAgHdAne
aRi BAvH a nirsic A
av a niREvtil. av qA
vAgHdAnM ecyHtetEA avew
BAvH atH lMGic @ evEA
zHnml. avew BAvH vAgHdAnM
lMGicA yEhAv avELAw miM.
13
o vivAhityAy OI yEhAvyH
cil sADn nkAem vAgHdAnM
ec@kEyA oM lAet qeiluM
ecAem* vAgHdAnM ec@kEyA eedv
ieneiluM vivAgH d An
ec@kEyA ecyHet vrAM. BAvinH
vAgHdAn twykEyA a niREv
A avdikEyA ecAM. 14teR
BArYey vAgH d AnM niREvA ayA
qen avdiM? ayA aEti
aRiH av twyieli OI
teR vAgH d AnM aente pAli
NM. 15pE ayA aEti aRiy
kyM Rc@ smyiEzxM a twy
kymA ec@eti avew vAgH
dAnlMGninH ayALAyiriM r
vAdi.
16
yEhAv EmAezyH nkiy kln
k aveyAeyANH. orAeLyM ayA
ew BArYeyyM aenyM mkeLyM
pitAviEnAewA vsi yvtiey
iym klnk avyANH.
midYAnYErAwH yi AEy yM ec@
yEhAv EmAezEyAw sMsAric@.
av pRu, 2 yi AEyjnt
eyeAH {A midYAnYErAw pkrM vIi
M. atiEzxM EmAez, nI mriM.
3
atinA EmAez jnELAw sMsA
ric@. av pRu,niLi ciler
pALArAyi etrewk. midYAnY
ErAw teR tikArM tIA
yEhAv ver pEyAgiM. 4 yi AEy
liel oAErA EgAiniM yirM
Eper vItM etrewk. 5yi AEy
EgALiniM ek pIrAyirM
BwAAM.
6
pIrAyirM Eper EmAez yi
nyc @ . puErAhitnAy qelyAsAri
enyM avErAewAM ayc@. qelyA
sA vivsH t M ekAukLM
kAhLM qwi. 7 yEhAvyew
kl n EpAel yi
AEyjnt midYAnY
ErAw yM ecyHt. midYAnYrAy qlA
puxAeryM av vDic @ . 8 vi,
ErEM, sU, , Erb qI au
midYAnYrAjAAM vDievrie
wM. ebEyArieR punAy bielyAmi
enyM av vAekAH vDic@.
9
yi AEylukA midYAnYOIkeLyM
ikeLyM twvukArAi. avew w

31

o M . . . e c A e m H oM k}iAety
trilu cil zArIrikpIfk aB
viAM qM.

sMKYk 31:10-48

168

keLyM peLyM wAet avew


sADnM yi
AEylukA eek
lAi. 10anrM av midYAnYew m}u
v pNM #AmM tIevc@ nzi
ic@. 11qlA jneLyM m]geLyM
av piwicH 12EmAezyewyM puErAhit
nAy qelyAsArieRyM m@vew
yM aw ekAuv. yi
t piwiecw qlA sADnM
av yi AEypALyiEl ekAu
v. EmAvAbiel EyAAtA}Hvryi
lANH yi
AEyjnt tAvLmwic t H .
eyrIEhAyew mRukryi EyAAndi
yew ki}E kryilAyi atH. 13a
EA EmAezyM puErAhitnAy qelyA
sAM mu jnEntAM BwAer kANA
Riec.
14
eesnikEntAAErAwH EmAezyH
kw EdxYmAyi. yini
M mwiv sh ADipAM ztA
DipAM EneryANH EmAez EkApi
ct.H 15EmAez avErAw pRu, nieL
inA OIkeL jIviAnvdictH?
16
Q OIk yi AEyliel puxA
H vinyAyiIM. jn yEhAv
yi nikluM. bielyAmieR kAl
EtuEpAelyAM sMgtik. epEyA
riEl EpAeleyAe sMBviM. yEhA
vyew jntyHH mhAErAgM bADiM.
17
EA midYAkArAy qlA ik
eLyM vDik. o puxEnAewA
k}i qlA midYAkArikeLyM vDi
k. ErAewiluM eelMgikbi
Elei@ qlA midYAOIkeLyM
vDik. 18mAyM eelMgikbi
EleiilA qlA epikeLyM
evRuet viwk. 19wAet niLi m@
ver ekA qlAvM }u divsE
pALyi puR pAk. o m]tEdh
i sHpzik mAEm ecyHti@_
eviluM ni pALyi puR
pANM. mAM divsM niM ni
ew twvukAM sVyM IkriNM.
}AM divsvuM ni ate ec
NM. 20ni niew vO m}u
v k}ukNM. EtA, kiLi, twi qiv
ekAuAiy sADnLAyAluM aet
l A M k}ukNM. ni Ikrie
wNM.
21
anrM puErAhitnAy qelyA
sA BwAErAw sMsAric@. av pR
u, yEhAv EmAezyH nkiy c
aveylAmANH. yiniM mw
iv BwAeriy cLANv.
22-23
qA agH n iyiliwAvuvyew
niym vYtYsH t LANH . sVM,
evi, oAwH, H, nAkM, QyM qiv
eyAe agHniyiliwNM. anrM av
evLLi k}uki i vNM.
agHniyiliwA vAveyAe ev
i k}ukNM. 24}AM divsM, niew
vOeLl A M evi k}ukNM.
aEA ni IkriewM. ati
EzxM ni pALyiEl vrAM.

25

anrM yEhAv EmAezEyAw pR


u, 26nIyM puErAhitnAy qelyA
sAM qlA EntAAM EcH qlA
twvukAeryM qlA m]geLyM y
i BwAerw qlA sADnM
qNM. 27anrM av yi
EpAy pALAiwyiluM yi AEyli
el m@ jniwyiluM vItik. 28y
i EpAy pALAriniH
sADnew o BAgM qwk. atH
yEhAvyH tANH . oAErA aURu
sADnLiluM o vItM yEhAvyH
tANH. mxYM pM k}utkM
wkM atiluewM. 29BwA y
i piwiecwvyew pti sADn
avriniM qwk. qiH
sADn puErAhitnAy qelyA
sArien lik. BAgM yEhAvyH
tANH. 30anrM jnL@ew ptiyi
niH, qlA atiniM o vItM
qwk. mxYM pL@M k}utkL@M
wkL@M mEetiluM m]gmAyAluM ati
luewM. vItM ElvY nk.
kArNM, yEhAvyew viwArM
sUitH avrANH.
31
atinA EmAezyM qelyAsAM
yEhAvyew klnysric@. 32pAL
A Ru li q}upAyirM
ecriyAwkeLyM 33q}upIrAyirM
peLyM 34aRupEArAyirM k}utk
ELyM 35mAyM eelMgikbiEl
eiilA mIrAyirM OIkeLyM
ekAuv. 36yiEpAy pALA
H m li mE}Ayiri
aURu ecriyAwkeL lBic@. 37aRu
iey}upiyu ecriyAwkeL
av yEhAvyH nki. 38pALAH
mARAyirM peL kii. q}upi
ru peL av yEhAvyH nki.
39
pALAH mtinAyiri aURu
k}utkeL kii. aRupeA k}utkeL
av yEhAvyH nki. 40pALAH
ptinARAyirM OIkeL kii. mi
ru OIkeL av yEhAvyH ekAw
. 41EmAez sAneLlAM yEhAv
yH ekAwA puErAhitnAy qelyA
sArien lic@.
42
anrM EmAez jnew pti
qi. yi EpAy BwAriniM
EmAez qwtiniM av vIt
mAyi atH. 43jnH m li
mE}Ayiri aURu ecriyAwk
eLyM 44mARAyirM peLyM 45m
tinAyiri aURu k}utkeLyM
46
ptinARAyirM OIkeLyM lBic @ .
47
oAErA atiniM o vItM EmAez
yEhAvyHAyi qw. m]gM m
xYM atiewM. av av ElvY
ekAw. kArNM yEhAvyew vi
wArieR sUikArNv. yEhA
vyew klnEpAelyANH EmAez en
eylAM ecyHttH.
48
anrM EsnAnAykA (sh A
DipAM ztADipAM) EmAezyew

169
awE v. 49av EmAezEyAw pR
u,ayew B]tYArAy { Bw
Aer qi. orAeLEAluM { o}ivA
iyiil. 50atinA { oAErA
riniM yEhAvyH sAn
ekAuv. sVMekAu EtA
k, vLk, EmAtir, vLy,
mNit qivyA {
ekAuvtH. Q sAn {eL
IkrititANH.
51
atinA EmAez sVMekAu
sADneLlAM qw puErAhitnAy
qelyAsArien lic@. 52ztADipA
M sh
ADipAM yEhAvyHAyi
l i c sVinH nAiyiptu
pQH mAyi. 53yi
Enwiy bAi sADn av sUi
c@. 54EmAezyM puErAhitnAy qelyA
sAM sh ADipAriniM ztADi
pAriniM kiiy sVemw.
anrM av sVM sELn
wArivc@. sAnM yi AEylu
kAew sHmArkmAyi yEhAvyew mi
li.
EyAAndi ki}
EgA
EbeRyM gAdieRyM EgA
AH aEnkM pAyi.
yEsriM gielyAdiM wyH
lM av ku. tew pu
piy lmANetH av mnilAi.
2
atinA EbeRyM gAdieRyM
EgAiev EmAezey smIpic@.
av, EmAezEyAwM puErAhitnAy
qelyAsAriEnAwM jnEntAAErAwM
sMsAric@. 4av pRu, niew
B]tYArAy {H aEnkmEnkM p
H. { pwepAtiy lM p
H nltANH. atAErAH, dIEbA,
yEs, ni%A, ehzHEbA, qelyAEl,
esbAM, enEbA, ebEyA qI l
atiluewM. 5ayH kNy
ei Q lM { tAluM.
{eL EyAAndiyew mRukryiEl
ewEt.
6
EbeRyM gAdieRyM EgAA
ErAwH EmAez pRu, niLiview tAmsi
ev niew sEhAdr yi
EpA ni avdiEmA? 7ni
eLANH yi AEyjntey ni/A
hewA mitH? yEhAv av
nkiy EdzEH EyAAndi
kwEpAtinH ni aver ni
/AhewkyANH! 8 niew pitA
A Et sMgti qEAw ecyH t .
kAEdzHbEyivcH Edz priEzADn
yH H {A cArAer ayc @ . 9 av
qsH E AtA}H v rver EpAyi. av
EdzM ku. av yi AEylukAer ni
/Ahewi. yEhAv av n
kiy EdzEu EpAkA av yi A
EylukAH tAl rYmil A tAi. 10yEhA
vyH avErAwu vLer EkApM EtAi.

32

sMKYk 31:49-32:24

yEhAv Q vAgHdAnM ecyHt. 11Qji


pHtini vvM pEtA atilDi
kEmA vySvM y orAM EdzM
kAkyil. aAhAmiEnAwM yisHhA
iEnAwM yAEAbiEnAwM {AenA
vAgHdAnM ecyHt. Q mi v nkA
emAyi qeR vAgHdAnM. pE
av qe zri piwil. ati
nA avH Q EdzM lBiil. 12ek
nisYnAy eyPueyew punAy
kAElbuM eR punAy EyAvyM
mAEm ti EvziyZ. kArNM
av stYmAyM qe asric@!
13
yi
AEyjntEyAwH yEhAvyH
kw EkApmAyi. atinA yEhAv
aver nAl sMv/rM mmiyi tAm
siic @ . yEhAvyH e tier pApM
ecyHtverlAM mriMver av aver
mmiyi pAic@. 14EA ni
niew pitAA ecyHt aEt kArY
te ec@. pApikEL, teR
jntEyAwH yEhAvyH wt ErAxm
AAnAENA ni mitH? 15y
EhAvey asriAtiA av
yi AEyjntey wtkAlM mmi
yi pAiM. aEA Q jneLey
lAM ni nziiM!
16
qA EbeRyM gAdieRyM
EgAA EmAezey smIpic@. av
pRu, { {ew ik
ngr pNiykyM m]giview
etA}uk pNiykyM ec@M. 17a
EA {ew ik viwe jn
Li niM suritrAyiriM. pE
{ sEAxEAew vH mH yi A
EylukAer shAyiM. aver {
avew EdzE ekAuvM. 18yi A
Ey jnLiElAErAM miyi
avew p ki@Mver { Bvn
LiEl mwi vril. 19EyAAndiyew
pwiARu o umiEpAluM {
qwkymil. l! {ew vItM EyA
Andiyew ki}E kryilANH!
20
atinA EmAez avErAw pRu,
ni eneylAM ecyHtA Q mi
niEwtAyiIM. pE niew
BwA yEhAvyew sviDi y
i EpAEkivM. 21niew BwA
EyAAndi mRicukwH z@eL rAjY
niM oAwiNM. 22neLlAM yEhAv
yew shAyEAew mi qwti
EzxM ni vIiEl mwAM.
aEA ni ArAeNH yEhAv
yM yi
AEyjntyM kkyil .
aEA mi sVmAA yEhAv ni
eL avdikyM ec@M. 23en
eyAeyl ni ec@eti
ni yEhAvyHetier pApM ec@k
yAyiriM. niew pApi tIc
yAyM ziiewemM aRiyk.
24
niew ikH ngrM m]g
etA}ukM pNiyk. pE
aEA ni vAgH d AnM ecyH t
viNM.

sMKYk 32:25-33:19
25

170

aEA gAdieRyM EbeRyM


EgAA EmAezEyAw pRu, {
ayew B]tYArANH. aH {ew
yjmAnM. atinA ayew kln
{ asriAM. 26{ew BArY
mAM ikM m]gM gielyAdungr
Li vsiM. 27pE ayew B]tY
rAy { EyAAndi kwM. {
ew yjmAneR klnysricH {
yEhAvyew
mAek
yi
EpAkAM.
28
avew vAgH d AnM EmAezyM
puErAhitnAy qelyAsAM eR
punAy EyAvyM yi
AEyliel
EgAlvAM Ek@. 29EmAez av
ErAw@ pRu,gAdieRyM EbeRyM
EgAA EyAAndi kwM. av
yEhAvyew sviDi yi
EpAM. mi piwicwA av nieL
shAyiM. avew BAgmAyi ni
gielyAdH av nkyM EvNM.
30
yDDArikLAyi av niELAewA
M kwilAeyi knAEdzi
niiwyi avH avkAz
AyiriNM.
31
gAdielyM EbnielyM jn mRu
pwi pRu, yEhAvyew klnEpAel
viAem { stYM ec@
. 32{ EyAAndi mRic@kwH
knAEdz yEhAvyew sviDi
qAM. {ew, vItilu mi EyA
Andiyew ki}EryilANH.
33
atinA EmAez EdzM gAdiel
jnM Ebniel jnM EyA
EsPieR punAyi mneyew
pti EgAAM ekAw. aEmArY
nAy sIEhAeRyM bAzA rAjAvAy
oAgieRyM rAjY atiluewM.
Edzi ilum ngrM
Edzi ewM.
34
gAdiel jn dIEbA, atAErAH,
aErAEy, 35aEAH-EzAPA, yAes,
eyAgHbhA, 36EbH-ni%A, EbH-hA
rA qI ngr pNi. zmAy
Biik ekAANv ngr nii
ctH. m]g etA}ukM av
niic@.
37
Ebniel jn ehzH E bA,
qelyAel, kirYyIM, 38enEbA, bA
emEyA,sibHmA qI ngr pNi.
t vIuM pNit ngrH av
Epk nki. pE av enEbA
bAemEyA qivyew Epk mAi.
39
mneyew punAyi mAKIri
eR vMzA gielyAdiEl EpAyi.
av ngre EtAlic@. aview tAm
sici aEmArYer av EtAlic@. 40a
tinA EmAez, mneyew EgAi
niH v mAKIrinH gielyAdH nki.
atinA aveR wMbM aview tAm
sic@. 41mneyew wMbini
yAyI aviwe ecRiypNeL
EtAlic@. pNeL av yAyIri
eR pN q viLic@. 42EnAbhH

ecH eknAM atinw ecRu#Am


M
kI}wi. linH av
teR te Epri@.
Qjipt
H ini
yi AEylieR yA
EmAezyM ahErAM yi AEyj
ntey QjipHtiniM sMG
LAyi ekAuv. av sric l
veyAeyANH. 2 t sric
leLi EmAez q}utiyi@H .
yEhAvyew
kl n kArmAyi
EmAez aArY ErKewiytH. puR
AwiEzxM av sric l
veyAeyANH+
3
oAM mAsieR ptinAM divsM
av remEssiniM puRe@. eps
hyHEzxm BAti yi A
Eyjnt tew eekkyi vij
yAhHLAdEAew QjipHtiniM puR
E v. m}uv QjipH t kAM
aver ku. 4yEhAv vDicver }ici
wkyAyi QjipHtkA. av t
ew dYjAtereylAM }iciwkyAyi
. yEhAv QjipHtkAew EdvA
etier teR nYAyviDi nwi.
5
yi
AEyjnt remEssiniM
suEAiEl EpAyi. 6suEAi
niv TAmiElANH EpAytH. aview
yv mmiyew vi pALymwic@.
7
av TAminiH pIhhiErAiEl
EpAyi. bAesEPAninwAyi
atH. av migHEdAlinwH pALym
wic@.
8
jn pIhhErAiniH kwli
eR nwew nw. av mmiyi
El EpAyi. TAMmmiyilUew av
m divsM nw av mARyi pALy
mwic@.

33

av mARyiniM lImieli
pALymwic@. aview pu nIRv
kM q}up pnmrM Ayi.
10
av lIminiH puReH ecw
lieR tIrH pALymwic@.
11
ecw tIrniM puReH av
sImmiyi pALymwic@.
12
sImmiyiniM edAPHyiel
i aview pALymwic@.
13
edAPHA vi av lUzi pALy
mwic@.
14
lUziniM vi av erPIdImi
pALymwic@. aview
jn wi
AnAvzYmAy jlmilAyi.
15
av erPIdIM viH sInAyimmi
yi pALymwic@.
16
sInAyimmi viH av kiEAH
hAvyi pALymwic@.
17
kiEAH hAv viH av hEs
ErAi pALymwic@.
18
hEsErAiniM viH av
riHmAyi pALymwic@.
19
riHmA viH av riEA Epersi
pALymwic@.

171
20

riEA EpersH viH av libHn


yi pALymwic@.
21
libHnA viH av riyi pALym
wic@.
22
riA viH av ekEhlATyi pAL
ymwic@.
23
ekEhlATA viH av zAEPpvt
i pALymwic@.
24
zAEPpvtM viH av hrAdyi
pALymwic@.
25
hrAdyiniM viH av mEhElA
i pALymwic@.
26
mEhElAH viH av thi
pALymwic@.
27
av thH viH tArhi pALym
wic@.
28
tArhH viH av miHkyi pALy
mwic@.
29
miHk viH av hzHEmAnAyi pAL
ymwic@.
30
hzHEmAnA viH av EmAEsErAi
pALymwic@.
31
EmAEsErAH viH av ebEnyA
Ani pALymwic@.
32
ebEnyAA viH av EhAh
idHgAdi pALymwic@.
33
EhA hidHgAdH viH av eyAtHbA
Tyi pALymwic@.
34
eyAtHbATA viH av aEnAyi
pALymwic@.
35
aEAnA viH av qEsYA
Egebri pALymwic@.
36
qEsYA Egeb viH av sIm
miyiel kAEdzi pALymwic@.
37
kAEdzH viH jn EhAri pAL
ymwic@. qEdAMrAjYieR atii
yilu mlyAyi atH. 38puErAhit
nAy ahErA yEhAvey asricH
EhApvtM kyRi. aviewvcH ah
ErA mric@. aAM mAsieR oAM
divsmANH ahErA mrict.H yi AEy
jnt QjipHtu vitieR nAltAM vx
mAyi atH . 39EhApvtivcH
mriEA ahErAnH i pi
m vyAyi.
40
knAEdze enegvilu o p
NmAyi arAdH. yi AEyjnt v
evtH knAnYrAjAvAy ehrAdH Ek@.
41
jn EhApvtM viH sAEmAnA
yi pALymwic@.
42
av sAEmAnA viH pUEnAni
pALymwic@.
43
pUEnA viH av oAEbAi pAL
ymwic@.
44
oAEbAH viH av QEy-abA
rImi pALymwic@. EmAvAburAjYieR
atiiyilAyi Q lM.
45
QEy-abArIM viH av dIEbA
gAdi pALymwic@.
46
dIEbAgAdH viH aEmAdibHLATyI
mi pALymwic@.
47
aEmAdibH L ATyIM
viH
av
enEbAvinw abArImiel
kLi pALymwic@.

sMKYk 33:20-34:9
48

abArIMk viH av EmAvA


biel EyAAtA}Hvryi pALymwic@.
eyrIEhAyew qtivzH EyAA
ndiyew mRukryilAyi atH. 49EmAvA
biel EyAAndiyew tIrH av
pALymwic @ . EbH e yzIEmAH m t
aAxYsmtlMver avew pALyM
vYApici.
50
aviewvc H yEhAv EmAezEyAw
sMsAric@. av pRu, 51yi AEy
jntEyAw sMsArik. avErAwH A
rY pRyk+ ni EyAAndi kw
k. knAEdzE ni ecl@k.
52
aview kA jnLiniH EdzM
ni qwk. avew ktimkM
vi#hM ni nziik. avew
tl ni nziiNM. 53
EdzM kwi ni aview tAmsi
NM. kArNemA Q EdzM {A
ni t. atH niew wMb
54
tAyiriM.
niLiElAErA
wMbiM miyi vItM lBiM.
oAErA wMbiM Et BAg eL
ni nRui@ niyiNM. vliy
wMbH vliy viBAgM ecRiy
wMbH ecRiy viBAgM lBi
M. Et BAg Et wMb
AeNH nRui@ niyiNM. oAErA
EgAiM atAtieR mi lBiM.
55
m@ jneLeyAe ni oAwic@
viwNM. aver niew rAjY tAm
siiA niLvdic A , av
ni vLer }AM. av
niew kkLi krwAyM vzLi
m_kLAyM tIM. ni tAmsi
rAjYH av vLer }AM.
56
aver niew rAjY tAmsiA
avdicA avErAw ecA {A
EzictH niELAwu ec@M.
knAeR atiik
yEhAv EmAezEyAw sMsAric@.
av pRu, 2 yi AEyjn
tyHH Q kln nk+ knAEdzE
A ni vtH . Q rAjYe
ni kI}wNM. knAEdzM m}uv
niewtAyiIM. 3 etH, qEdAminw
sImmiyew BAgM ni
lBiM. cAvukwlieR ete aAyi
riM niew ete atii rMBi
tH. 4 atHsH EkApiEyA rM kw
M. atH sImmiyilUew kAEdzHb
EyyiElM aviewniH hs aA
riElM aviewniH asHEmAniElM
kwM. 5 asHEmAniniH QjipHndi
yilUew mDYDrNYA}iyi avsAniM.
6
niew pwiAeR atii mDYAD
rNYA}i yiriM. 7niew vwE
atii mDYDrNYA}iyilArMBicH EhA
pvtMver AM. 8 EhA pvti
niH atH ElEbA-hmAiElM aview
niH esdAdiElM EpAM. 9anrM
atii siEAnilUew hsAnAni avsAniM. aen atAyi

34

sMKYk 34:10-35:21

172
10

riM niew vwe atii. ni


ew ki} atii nAni rMBi
c H ezPAmiEl EpAM. 11ezPAmi
niH atii ayieR ki}vz
ribHLyi qM. glIlitwAkMver
atii mlkLilUew wM. 12anrM
atii EyAA ndiyew kryilUew
nIM. cAvukwlANtieR avsAnM.
niew rAjYi @m atii
k aetAeyANH.
13
atinA EmAez yi AEyjntyHH
Q kln nki+ ni lBiA
EpA mi atA. nRuiH mi o
EgAM mneyew EgAi
eR ptiyH mAyi pvyH k.
14
EbeRyM gAdieRyM EgAM
mneyew EgAieR ptiyHM
tinkM mi kii}iu. 15eyrIEhA
yH smIpM EyAAndiyew ki}e
kryi NH rr EgAAM
tew mi sVmAiytH.
16
anrM yEhAv EmAezEyAw sMsA
ric@. av pRu, 17mi vItM vyH
ti v nieL shAyiM+ puErA
hitnAy qelyAsA, eR punAy
EyAv, 18wAet ql A EgAlv
AM. oAErA EgAiniM o EntA
vu vItM AyiriM. av mi pv
yHM. 19EntAew Epk tANH+
eydyew EgAiniH eyPu
eyew punAy kAElbH;
20
ziemEyAeR EgAiniH aI
dieR punAy ezmEv;
21
ebnYAmIeR EgAiniH kisH
ELAeR punAy qldAdH;
22
dAeR EgAiniH eyAgHLiyew
punAy bui;
23
EyAEsPieR puAri mne
yew EgAiniH qEPAdieR
punAy hIEy;
24
qyImieR
EgAiniH
ziPHtAeR punAy ekmEv;
25
esbUlUeR EgAiniH pA
ieR punAy qlIsAPA;
26
yiAKArieR EgAiniH aA
eR punAy pIEy;
27
EzrieR EgAiniH ezElA
miyew punAy ahIdH;
28
nPHtAliyew EgAiniH aI
dieR punAy epdEh.
29

yi
AEyjniwyi knA
EdzM vItiA yEhAv etrew
tANiver.
ElvYew pN
yEhAv EmAezEyAw sMsAric@.
EmAvAbiel EyAAtA}Hvryi
eyrIEhAyHH qtivzM EyAAndi
ryilAyi atH. yEhAv pRu, 2 t
kiiyiri Edze tAM
ngr ElvY ekAwNemH
yi AEyjntEyAw pRyk. avyH
@m EmcilRM ngrELAewAM

35

ElvY ekAwNM. 3 ElvYH


ngrLi tAmsiAmElA. ElvYew
qlA pm]gAdikM ngrew
ilum puEmwkLi EmyAmEl A .
4
ni q miyANH nEktH? ngr
ieR BiikLiniM yiri
aURu awi EpAvuk- lM ElvY
EwtANH. 5ngri ki}EAH mvAyirM
awiyHiluM mvAyirM awi et vz
M mvAyirM awi vwvzM mvA
yirM awi pwiARuvzM ElvY
tANH. ( EdzieR mYilAyiri
NM ngrM.) 6 ngrLi eRM
surittVieR ngrLANH. orA
meArAeL yAcHCikmAyi ekAl@kyA
eNi ayAH suritngr
Li aByM ApiAM. Ru ngreL
wAet nAl iru ngrwi
ni ElvY nkNM. 7 aen
ni ek nAle@ ngr ElvY
nkNM. ngr @m
lvuM ni ElvY nkNM. 8yi
AEyliel vliy wMbH vliy
miyM ecRiy wMbH ecRiy mi
yM nkNM. qA qlA EgAM
tew miyi eR BAgM ElvYEgA
A nkNM.
9
anrM yEhAv EmAezEyAw sMsA
ric@. av pRu, 10jnELAwH
en pRyk+ ni EyAAndi Ruek
kwH knAEdzE EpAk. 11sur
ittVieR ngrLAvA p
N etrewk. eriluM yA
cHCikmAyi orAeL ekAA ngr
LielAi ayAH aByM Api
AM. 12pkrM EcAdiA v mric
veR buLiniH ayA aview
suritnAyiriM. EkAwtiyiel nYAy
viDi vMver ayA suritnAyi
riM. 13surittVieR Ru ngr
AyiriNM. 14Q ngrLi me
M EyAAndiyew ki}EryilAyi
riM. meM EyAAndiyew pwi
AeR tIrH knAEdzmAyiriM.
15
yi
AEylukAM viEdzikM
sArikM ngr sur
yew ngrLAyiriM. orAeL yAcHCi
kmAyi ekAl@ etArAM ngr
LielAi aByM ApiAM.
16
AyDMekAH orAeL ekAl@
v vDiewNM. 17kl@ekAANH o
v meAven ekAl@eti avM
vDiewNM. (pE mxYer ekAlA
sADArNyAyi pEyAgi klieR
vlum klAyiriNM atH.) 18ov
meAven o twixNmpEyAgi
cANH vDieti ekAlyALi vDi
ewNM. (mxYer ekAlA sADArN
yAyi pEyAgiARu yDmAyiri
NM twixNM.) 19mricveR o
wMbAMginH ekAlyALiey oAwici@
piwic@ vDiAM.
20-21
orA EveRArAeL eekekAwic@
ekAev vrAM. aeli tiyi@

173
ekAev vrAM. aTvA qeiluM
ekAeRiu ekAev vrAM. zut
mlmANH ayALi ecyHteti ayA
o ekAlyALiyANH. ayA vDie
wNM. vDieveR etiluM o
wMbArnH ekAlyALiey oAwic i@
ekAlAM.
22
pE orA yAcHCikmAyiAyiri
AM meAven ekAl@tH. vDie
vEnAwH ayAH yAetA zutymiltikc @ M yAcH C ikM. aTvA ayA
qeiluM qRiEA meAveR
Em yAcHCikmAyi ekAH ayA mri
AniwyH- ereyiluM ekAlNemH
qRiv vicArici@ wiyAvil.
23
orA evRuet o kel R iyEA
ayA kANA EveRArAL@ewEm a
vINH ayA mriec vrAM. ayA
ereyiluM ekAlNemH ktiyiu
Avil . mrNmwvEnAwH ayAH
zutymil. tikc@M yAcHCikmAyi
. 24aen AyA qA ecE
et smhM niyiNM. mric
veR wMbAMgLielAvnH ekAlyA
Liey ekAl A EmA qH smhEAwti
niyiNM. 25ekAlyALiey sMri
AnANvew tImAnemi avrven
suryew ngriEl ekAu
EpAkNM. oQEdYAgik mhApuErAhit
mriMver ekAlyALi ngri
k}iyNM.
26-27
ayA teR surAngrieR
atiiREH oriluM EpAktH.
ayA atik vi@EpAvukyM
ekAl e veR wMbini
orA aven piwicH vDikyM ec
yHtA vDicv vALiyAyiriyil.
28
yAcH C ikmAyi orAeL ekAv
teR surAngri mKY puErAhi
t mriMver k}iyNM. mhApuErAhi
teR mrNEzxM ayA sVEdzE
u mwAM. 29niew jntyew qlA
pNLiluM Q c nitYniymmA
yiriM.
30
sAikei mAEm o ekAl
yALiey vDiAvU. o sAiyew mAM
emA}iyew awiAni eryM vDi
tH.
31
ov o ekAlyALiyAeNi
ayAeL vDiNM. pNM vAi ayA
ew zi mAtH. ekAlyALi vDie
wk te EvNM.
32
orAeL vDicEzxM ov surit
ngrLielAi aByM Apic A
ayAeL smhiEl pRuviw
ti pNM vAtH. mhApuErAhit
mriMver ayA aview tieA
e.
33
nixHLremA}uki niew nAwH
mlinmAewAtirie. orA meArAeL
ekAAlu tiPlM ayAeLyM ekA
l@k q mAmANH! Edze
iniM EmAcii meAil.
34
yEhAv {AnA! yi
AEyjnt

sMKYk 35:22-36:13

EyAewAM {A niew rAjY vsi


M. {Anview vsitinA nixH
Lew rM vINH aviwM amAkA
tiriA ik.
ezElAPhAdieR puimA lM
mne EyAEsPieR punAyi
. mAKI mneyew puM.
gielyAdH mAKIrieR punAyi.
gielyAdieR wMbiel EntA
A EmAezEyAwM yi AEyEgAl
vAErAwM sMsAriAnAyi EpAyi.
2
av pRu, EBA, {ew mi
nRui@ vItiA yEhAv kl i c @ .
ezElAPhAdieR lM aveR pui
mA nkNemM yEhAv klic@.
ezElAPhAdH {ew sEhAdrnAyi
. 3 ezElAPhAdieR puimAer m@
EgALielAiel eriluM vivAhM
k}ic@ q vrAM. mi aEA {
nxHwewEmA? m@ EgAA
mi
ki@EmA?
nRui@
{
kiiy mi { nxHwewEmA? 4 jn
tew mi viAM. pE bi
livxi qlA miyM atieR yTA
wmEgAinH tiric@ ki@mElA.
aEA ezElAPhAdieR puimAew
mi A lBik? {ew wMb
inH mi qEmAyi nxHwe
wEmA?
5
EmAez yi AEyjntyHH Q kln
nki. atH yEhAvyini kln
yAyi. EyAEsPieR EgAAew
vAdM zriyANH. 6ezElAPhAdieR pui
mA yEhAvyew kl n tANH .
niH vivAhM k}iNemei
a niew EgAini te
yAyiriNM. 7 aenyAyA yi AEy
lukAiwyi EgALiniM EgA
LiElH mi eekmAewkyil. teR
te pUvikew lM oAErA yi AEy
lukArM sUiNM. 8 pitAvieR
lM kiiy OI teR EgAi
tey oven vivAhM k}iNM.
aen oAErAM t pUvi
krini kiiy mi sUiNM.
9
aen yi AEylukAiwyi mi
EgAAiwyi eekmAewAtiriM.
oAErA yi AEylukArM teR pUvik
ew mi sUiNM.
10
yEhAv EmAezyH nkiy kln
ezElAPhAdieR puimA asric@.
11
ezElAPhAdieR puimArAy mhA,
tisA, ehAgHLA, miA, EnAvA qi
v tew EgAiel tew pitA
vieR sEhAdrpuAer vivAhM
k}ic@. 12meneyew EgAArAyi
avew BAA. atinA mi av
ew
pitAvieR
wMbiERM
EgAiERmAyi w.
13
aen, yEhAv eyrIEhAyew mRu
kryi EyAAndItIrH EmAvAbiel
EyAAtA}H v ryivc H EmAezyH
nkiy niym veyAeyANH.

36

174

vnM
yi

AEyjntEyAwH EmAez
sMsAri
yi
AEyjntyHH EmAez nkiy
sEzM tANH . EyAAndiyew
ki}H, EyAAtA}Hvryiel mmiyi
vc A NH av avErAwi pRtH .
sUPieR qtivzH pArAmmi
yHM EtAeP, lAbA, hEsErAH,
dIsAhAbH qI ngrM wyHA
yi atH.
2
EhAErbupv t iniH EsyI
mlkLilUew kAEdbEyyiEl
yAyHH ptienA divsEm qw.
3
pE yi
AEyjnt QjipH t i
niu puReH Q leMver
nAl vxmAyi. nAltAM vx
ieR ptienAAM mAsM oAM divsM
EmAez jnELAw@ sMsAric@. yEhAv
klicetlAM EmAez avErAw@ pRu.
4
sIEhAenyM oAgienyM yEhAv prA
jyewiytieR EzxmAyi atH.
aEmArYew rAjAvAyi sIEhA.
ehzHEbAnilAyi sIEhA vsici
tH. bAzAniel rAjAvAyi oAgH.
qeyiel asHtAErAilAyi oAgH
tAmsicitH. 5yi AEyjnt EmAvA
bi EyAAndiyew ki}vzH
tAmsikyAyi. aEA yEhAv
kl i c kArY EmAez vizdIkri
vAM wi. EmAez pRu+
6
EhAErbupvti new eedv
mAy yEhAv {ELAw@ sMsAric @ .
av pRu, Q pvti ni
vLerAlM tAmsic@. 7aEmArY vsi
mlEdE EpAk. ati
@m qlA lLiElM EpAk.
EyAAtA}Hvr, mlEdzM, pwiAR
crivuk, enegbH, smtIr qi
viwLiElelAM EpAvuk. knAEdz
wiyM elbAEnAnilUewyM EpAvu
k. mhAndiyAy yIsHver EpAkNM.
8
EnA, mi {A niu t.
EpAyi aetwk. lM {A ni
ew pUvikrAy aAhAM, yisHhAH,
yAEAbH qiv vAgHdAnM ecyHt
tANH. EdzM avM avew pigA
mikM ekAwAemH {A vAgHdAnM
ecyHttANH.

EmAez EntAeL etrew


EmAez pRu, smy {A
niELAw pRu, qni nieL
sVyM pripAliA k}iyil. 10ni
LAke qi epkyM ecyHti
ri! niew eedvmAy yEhAv
9

kAziel n EpAel ni
ew qM viiciri. 11ni
ew pUv i kew eedvmAy yEhAv
nieL EA}utieR yirM mwA
iey vrAM! av vAgHdAnM ecyHt
EpAel nieL a#hiM! 12pE,
qni sVyM nieL pripAliAEnA
niew teLlAM prihriAEnA
k}iyil. 13atinA {A niELAw pR
u+ oAErA EgAiniM oAErA pu
xAer vItM etrewk. {Anver
niEm EntALAyi vA}iAM.
aBvvuM pricyvuM viEvkmti
keL EvNM etrewA.
14
ni pRu, a ekAAvu
kArYmANH.
15
atinA ni niew EgA
LiniM etrew viEvkzAli
kM pricymvmAyver {A ni
ew EntALAi. aen, {A ni
sh ADipAeryM ztADipA
eryM aztADipAeryM dzADip
AeryM nki. niew oAErA EgA
iM EdYAg mANimAeryM {A
nki.
16
smyM {A nYAyADipA
ErAw pRu, niewyAkiwyi
lu t ik. oAErA zHn
iluM viDi pRyEA ni nIti
pulk. rH yi AEylukA tilA
ENA o yi
AEylukArM o viEd
ziyM tilAENA tM qtl zHnM.
oAErAM ni nYAymAyi viDiNM.
17
viDi nwEA orA meArAeLA
DAniyAENA qeAM ni cii
tH. qlAvEryM oEpAel EvNM k
tA. niew tImAnM eedvi
nitAkyA ni eryM Bye
wtH. pE niH etiluM t
i viDi pRyA yAsM EtA
evi atH qni viwk. {A viDi
pRyAM. 18aEt smyM ni ecE
melA kArYM {A pRu.
cArA knAniElH
anrM n new eedvmAy
yEhAvey asric@. EhAErbHpvt
iniH n aEmArYew mlEdz
E EpAyi. ni k vliyM
BIkrvumAy mmiyilUewyANH n
srictH. n kAEdzH bEyyi
qi. 20aEA {A niELAw@ pR
u, niLiEA aEmArYew mlEd
zEH qiyiri. new eedv
mAy yEhAv Q rAjYM nm nM.
19

175
21

tA EnA! mlyiElu kyRi EdzM


niEwtAk! niew pUvikA
ew eedvmAy yEhAvyew jH{yA
NitH . atinA ByeEw. oien
iyM vYAleEwtil.
22
pE nieLl A M qeRyw
v pRu, nmAdYM ciler viH
lM priEzADiAM. aviwe z
vuM dbl
vumAy BAgELetAeeyH
av EnAi vre. qiv vH n
mAilANH EpAEket pR
ye. n EpAEk ngreLiyM
av pRyM.
23
aetA nl zymAeNH qni
EtAi. atinA {A niew EgA
iniM orAeL vItM, atAytH ni
iwyiniM puEper etre
w. 24anrM av mlmkLiElH
lpriEzADnyH EpAyi. qsHEkA
tA}Hvryieli av aviwM priEzA
Dic@. 25aview niM EzKric eR
p} av tiriek vEA ekAu
v. lei av nEAw
pRu. av pRu, new eedvmAy
yEhAv o nl lmANH nm n
tH! 26pE aEA@ EpAkA ni
vistic @ .
niew
eedvmAy
yEhAvey asriA ni A
iyil. 27avnveR wArLieli
ni piRupiRuA wi. ni pR
u, yEhAv neL evRu! aEmA
rY neL nziiAEvi mAmANH
av ne QjipHtiniM ekAu
vtH . 28n ni qview EpAM?
new sEhAdrAew vivrNM ne
Byew. av pRu+ aviw
kA nEA vliyvM yrM wiy
vmANH! ngr vluM ngrBiik
kAzMme epAmmANH! rAs
Aer {Lview kAkyM ecyHt!
29
atinA {A niELAw@ pRu,
ni pri&mitH! aver Byewk
yM atH! 30niew eedvmAy yEhAv
nimE EpAvukyM ni
Evi yM ec@kyM ec@M. Qji
pHti ecyHtEpAel te avni
ec@M. 31aviewyM mmiyiluM av
ni mE EpAtH ni ku.
niew eedvmA yEhAv, orA
teR mken qEpAel nieL qw
ekAuEpA. Q lE
v}iyielAwM yEhAv nieL prir
ic@ ekAuv.
32
pE qi@M ni eedvmAy
yEhAvyi vizVsiil! 33ni
mE ecH av ni pALymwi
A lM kupiwic@. rAiyi
agHnisHtMBiluM pk EmGiluM
nimE nwH av nieL v}i
kAi.
knAni EvziA avAdmil
ni pR EkH yEhAvyH
EkApmAyi. av o zmAy ti
34

vnM 1:21-2:4

jH{eyw. av pRu, 35EA


jIvi dxHwArAy niH ni
ew pUvik {A vAgHdAnM ecyHt
nniR EdzE EvziAnA
vil. 36eyPueyew punAy kAElbu
mAEm lM kAkyZ. av
nw mi {A kAElbi nM.
lM {A kAElbieR pigAmik
nM. kArNemeA kAElbH
qeR klnkeLlAM asric@.
37
ni mlM yEhAv qEAwM
EkApic @ . av qEAw@ pRu,
EmAez, ninM rAjYE Evzn
mil. 38qA eR puM nieR
shAyiymAy EyAv aview Ev
ziM. yi
AEyjntey lM
sVmAA nyitH EyAv k
yA aven EA/Ahiik.
39
yEhAv nEAw pRu, niew
ekAc@ikeL z@ piwic@ekAu
EpAemH ni pRu. pE
ik lEu EvziM.
zriyM et@M tiricRiyA AymAkA
tinA niew etinH ueL
{A ewkyil. atinA av
{A lM nM. niew
ik lM sVmAM. 40pE
ni, tiriH ecwliEl v}iEy
mmiyiEl nwk.
41
aEA ni pRu, EmAez,
yEhAvyHetier { pApM ecyHti
ri. pE ni nm EpAyi eedv
mAy yEhAv mu klicEpAel yM
ecAM. anrM niELAErAM av
rvew yDeLw. mlEdze
EtAlik qmAeNH ni ti.
42
qA yEhAv qEAw@ pRu,
aEA@ kyRukEyA yM ec@kEyA
aetH avErAw@ pRyk. qekA
eA, {A avErAewAmil A
tinA z@ aver EtAliM.
43
{A niELAw@ sMsArieciluM
ni at kArYmAiyil. yEhAv
yew kln ni asricil. sVM
zi pEyAgic @ vijyiAem
ni kti. atinA ni mlyi
Elu kyRi. 44pE aview vsici
aEmArY niELAw yM ecA v.
EtnIcM EpAel vH av nieL
mic@. EsyI mt ehAAver
av nieL oAwic@. 45aEA ni
tiric@ vH yEhAvEyAwH ryHAyi
nilviLic@. qA yEhAv nieL
ic i l . 46atinA ni vLer
AlM kAEdzi ti.
yi

AEylukA mmiyilUew aly


anrM yEhAv qEAw klictH
n ecyH t . n ecwliEl
v}iyiel mmiyiEl mwi.
EsyImlk @M vLer nA nw.
2
aEA yEhAv qEAw pRu, 3vL
erAlM ni Q mlk iluM
alu. vwEA@ tiriyk. 4 jnELAwH

vnM 2:5-30

176

en pRyk+ ni EsyIrilUew
EpAvuk. Q mi niew buLAy
zAvieR pigAmikEwtANH. av
nieL BymAyiriM. vLer i
k. 5avErAwH @mtH . avew
lH orwilM EpAluM {A ni
tril. qekAeA EsyI
mlEdzM {A zAvi sVmAyi
nkiytANH . 6zAvieR jntyi
niM ni vAu BNiM
eviM ni vil ekAwNM.
7
ni ecyHt qlA kArYiluM ni
ew eedvmAy yEhAv nieL a#
hici@e kArYM ni oAik.
ni mhAmmiyilUew nw kArYM
avnRiyAM. Q nAl vxvuM ni
ew eedvmAy yEhAv niELAewA
mAyi. ni EvetlAM ki@
kyM ecyHti.
8
atinA n EsyIri vsi
new buLAy zAvieR piR
Aer kwEpAyi. EyAAtA}Hvryi
niM lAH, qEsYA-Egeb qI
pNLiEl v}iEy n EpAyi.
EmAvAbiel mmiyiEl v}iyi
El n tiriu.
yi AEyjnt q EdzH
9
yEhAv qEAw pRu, EmAvAbu
kAer pIfiitH. avetier yM
wtH . avew lM o@M {A
ni tril. ElAieR pigAmik
LAy av {A nkiytANH
ngrM.
10
mH, mYrAyi Edz tAm
sicitH. atizrAy aEnkM Ep
aview Ayi. av vLer epA
mvM anAkYerEAelyvmAyi
. 11erPAyiyew BAgmAyi anA
kY. mYM erPAyiyrAyievH
jn kti. pE EmAvAbukA
aver mY q viLic@. 12EhArYM
mH EsyIri vsic i eviluM
zAvieR jnt avew EdzM piwiec
w. yEhAv nkiy mi yi
AEy
lukA sVmAiy EpAel teyA
yi atH.
13
yEhAv qEAw pRu, ni Es
erd tA}Hvryew mRuvzE EpAvuk,
atinA n EserdutA}Hvr mRic@
kw. 14n kAEdzH b Ey viH
EserdutA}Hvr kwM ver meH
vxmAyi. new pALyi
tlmRyiluAyi BwAerlAM mric@.
a sMBviemH yEhAv niyici
. 15averlAM new pALyi
niM ceAwuMver yEhAv av
etirAyi.
16
pwyALikeLl A M mric t i EzxM,
17
yEhAv qEAw@ pRu, 18
ni EdzieR atii kwH
EmAvAbiEl EpAvuk. 19aEAnYew
awEH ni EpAM. aver p
vitH. avErAwH yM ectH. kArNM

avew Edzi alM EpAluM {A


ni tril. qeA ElAieR
pigAmikLAy av {A nkiy
tANH lM.
20
erPiyAmieR nAwH qM rAjYM
aRiyew. mH erPiyAMkArnAyi
aview tAmsicitH. aEAnY
aver sMsuY q viLic@. 21sMsu
Y aEnkM Ep aviewyAyi.
av atizmAyi. anAkYer
EAel yrM wiyvrAyi av.
pE sMsuYer nziiA yEhAv
aEAnYer shAyic@. aEAnY
lM kwi EA aview tAmsi
. 22zAvieR jntEyAwM eedvM
aen te ecyHt. mH EhArYrAyi
EsyIri vsic i tH . zA
vieR pigAmik EA}uM aview
tAmsi. 23kPHEtArYErAwM eedvM
aen te ecyHt. gyH @m
pNLi avYrAyi vsic i
tH. pE kPHEtArini v cil
avYer nziic@. kPHEtArini v
av EdzM kwi EA aview
vsi.
aEmArYErAw yM ec@
yEhAv qEAw@ pRu, a
EAtA}Hvr mRic@ kwA ouk.
ehzH E bAeR rAjAvuM aEmArYmAy
sIEhAen EtAl i A {A nieL
shAyiAM. aveR rAjYM kwA
nieL {AnvdiAM. atinA av
EnAwu yM ecyHtH aveR rAjYM k
wk. 25H qlAyiwvumv nieL
Byew EpAel {AnAiIAM.
nieLiy vAk EkH av
By viRyHM.
26
n ekEdEmA mmiyilAyi
EA ehzH E bAniel rAjAvAy
sIEhAeRywEH {A sEzvmA
yi eL ayc@. sEzvAhk sIEhA
smADAnM vAgHdAnM ecyHt. av
pRu, 27{eL niew rAjYwi
kwEpAkA avdik. pAtyilUew
mAM { EpAkAM. v}iyiniM
{ wEAEA vlEAEA Ruk
yil. 28niew nAiniM ti
BNiM wi eviM
{ eviyi vil trAM. niew
rAjYwi kwEpAvukEy {
EvU. 29EyAAndi kwH, {ew
eedvmAy yEhAv { t mi
yiEl { EvziMver ni
ew rAjYwi kwEpAvA {
eL avdik. m@ jntkLAy EsyI
ri vsi zAvieR jntyM
ri vsi EmAvAbYM tew
rAjY wi {eL kwi vi@.
30
pE, ehzH E bAniel rAjAvAy
sIEhA neL aveR rAjY wi
kwiviil . niew eedvmAy
yEhAv aven kWinXdynAi. ni
sIEhArAjAvien EtAliA k}i
24

177
ytinANH yEhAv ecyHttH. stY
i a sMBvic@evH nAmRi
y! 31yEhAv qEAw@ pRu, sI
EhA rAjAvienyM aveR rAjY
eyM {A ni t. aveR
mi sVmAk!
32
sIEhArAjAvuM aveR jntyM
nEAw yM ecA yAhAsi v.
33
pE new eedvmAy yEhAv
aven nm t. sIEhArAjAvien
yM aveR puAeryM aveR m}u
v jnteyyM nAM kI}wi. 34aEA
sIEhA rAjAviERtAyi qlA ng
rM n piwicwi. qlA ngr
Lilum jneLyAkmAnM-OIkeLyM
puxAeryM ikeLyM- nAM nzi
ic @ . ovenyM n jIvEnAew
viil . 35 ngrLiel kkAlik
eLyM vilpiwic vsHteLyM mAM
nAM qw. 36aEAtA}Hvryew ari
kilu aErAEv pNvuM tA}Hvryew
mYilu o pNvuM n kI}wi.
aEA tA}HvryHM gielyAdiM w
yH ql A ngrM kI}wA
yEhAv ne avdic@. o ngrvuM
nm zmAyi EtAiyil . 37pE
ni aEAnYew EdzE EpAy
Et l. yEbAH ndI tIrEEA ml
EdzEEA ngrLiElEA ni
EpAyil. nmAyi eedvmAy yEhAv
avdiA o lEM ni
smIpicil.
bAzAjntymAyi yM ec@
n tiriH bAzAniEl v}i
yilUew EpAyi. qeyivcH bAzA
niel oAgurAjAvH teR eesnYvumAyi
yi v. 2yEhAv qEAw@ pR
u, oAgien ByeEw. aven ni
trA {A tImAnic@ k}iu.
aveR m}uv jnteyyM aveR
EdzvuM {A ni nM. ehzHEbA
niel aEmArYrAjAvAy sIEhAen
EtAl i c EpAel ni aven
EtAliM.
3
aen new eedvmAy yEhAv
bAzAniel rAjAvAy oAgien EtAli
A ne avdic@. n avenyM
aveR jnteyyM nziic@. avri
lAM avEzxicil. 4 oAginH aEA}uA
yi qlA ngrM n sVmAi.
oAgieR jntyiniH nAM qlA ngr
M piwic@vAi -bAzAni oAgieR
rAjYmAy aEAbuEdz aRu
p ngr n eekvzewi.
5
Q ngreLlAM vLer zLAyi
. y BiikM vAtilukM av
yi blm kikM avAyi
. BiikLilA pNM aview
yAyi. 6ehzHEbAniel sIEhA
rAjAvieR ngr nziicEpAel
n aver tk. OIkM ik
mwM qlA ngreLyM jnteyyM
n pUmAyM nziic @ . 7pE

vnM 2:31-3:18

ql A peLyM m@ vilpiwi
sADneLyM
n
nmAyi
sUic@.
8
aen rH aEmArYrAjAAri
niM n mi Enwi. EyAAndiyew
ki}H, aEAtA}Hvr mt ehEA
pvtM very lM n kwi.
9
sIEdAniel jnt ehEApvte
siErYA q viLi. aEmArYrAke
atien esnI qANH viLitH.
10
y smtliluM gielyAdilu
m qlA ngrM n sVmAi.
bAzA m}uvM sAyiElM qe
yiElm v}i mu}uv nEwtAi.
sAyM qeyM bAzAniel oAgu
rAjAvieR rAjYilAyi.
11
bAzAniel rAjAvAyi oAgH .
EA}uM jIviciri erPAyi jnt
yi orALANH ayA. u kilAyi
ayAEwtH . ptimwi nILvuM
Rwi vItiyM atiAyi. aEA
nY tAmsi rbngri Q ki
EA}umH.
EyAAndi ki} EdzM
aen EdzM n nEwtAi.
EdzieR BAgM {A Eb, gAdu
EgAAH nki. aEAtA}H v r
yiel aErAEvmt gielyAdiel ml
Edzver avyiel ngr
eewy l {A av
nki. gielyAdieR pti mlEdz
M av lBic@. 13gielyAdieR
mE ptiyM bAzA EdzM m}uvM
mneyew EgAieR ptiH {A
nki. (oAgieR sA%AjYmAyi
bAzA. bAzAeR o BAgM aEAbH
q viLie@. erPAyIMjntyew
EdzM qM viLie@. 14mne
yew EgAini yAyI aEA
buEdzM m}uv qw. egrY
ewyM mAKAtYewyM atiiver
EdzM vYApici. yAyI qAyi
EdzM viLietH. atinA
M bAzAnien yAyIrieR pN
eL viLi.)
15
gielyAdH {A mAKIri nki.
16
gielyAdi rMBi lM {A
Eb EgAiM gAduEgAiM
nki.
aEAtA}H v ryiniM
yEbAndiver EdzM vYApici
. tA}Hvryew mYM o atirAyi
. yEbAundi aEAnYew ati
iyAyi. 17mmiw EyA
Andi avew pwiAeR atirAyi
. glIlwAkM EdzieR
vwM cAvukw etmAyi. pisHg
yew mlrivi vilAyi atH.
av ki}EAA.
18
smyM EgAAH {A
Q kln nki+ niew eedvmAy
yEhAv ni vsiA EyAA
ndiyew Q tIr lM nki.
qA EA niew pwyALik
12

vnM 3:19-4:14

178

tew yDeLwH mH yi AEy


lukAer ndiyew mRukryiEl nyi
NM. 19niew BArYmAM ikM p
M (ninvDi peeni
RiyAM) view {A ni t
ngrLie tAmsiNM. 20EyA
Andiyew mRukryi yEhAv av
n mi sVmAA mH yi A
EylukAer
ni
shAyiNM.
yEhAv ni ecyHt t EpAel
avH aview smADAnM nM ver
aver shAyik. qiH ni vi
ew {A ni t Q lE
tiric@vrik.
21
anrM {A EyAvEyAw pR
u, Q ru rAjAAErAwH nieR
eedvmAy yEhAv ecyHttienAe nI
sAiyANH . nI Evzi ql A
sA%AjYELAwM yEhAv ate
ec@M.
22
Q EdzLiel rAjAAer BytH.
kArNM nieR eedvmAy yEhAv nin
Evi yM ec@M.
EmAezy
H H knAniEl Evznmil
23
anrM qniEvi qeiluM
EtYkmAyi ecA {A yEhAv
EyAwu yAcic@. {A pRu, 24qeR
yjmAnnAy yEhAEv, ayew B]tY
nA {A. ayew atH-tkrvuM
zvumAy kArYew o ecRiy BAgM
mAEm aH qEAw kAiyi@_evH
qniRiyAM. ayEw EpAel atHtkrvuM zvumAy kArY ecA
miyiElA sViElA EveR eedvmil!
25
EyAAndi mRic@kwH mRukryi
nl mi kANA qe avdicA
luM. mEnAhrmAy mlEdzvuM elbA
EnAM kANA qe avdicAluM.
26
pE ni mlM yEhAv qEAw
vLer EkApici. qe iA
EpAluM av Aiyil . yEhAv
qEAw@ pRu, amti! eti
meA vAu pRytH. 27pisHgmlyew
mkLiElu EpAvuk. pwiARuM vwM
etM ki}M EnAk. nieR kk
ekAH etlAM kAM. pE nineA
riluM EyAAndiyew mRukryiEl
EpAkAnAvil. 28nI EyAvyHH niEz
nk. aven EA/Ahiik.
aven znAk. kArNemeA
EyAvyANH jneL EyAAndiyew
mRukryiEl nyiEtH. ninH
nAwH kANAM. pE EyAv EvNM jn
eL EdziEl nyiA.
EdzM eekvzmAi ati tAmsiA
aver av shAyiM. 29atinA
EbHepEyArieR mRukryiel tA}Hvr
yi n vsic@.
eedvieR niymLsriA
jnELAwH EmAez pRy
yi
AEyEl, {A nie pWii
niymM klnkM ik.

av asric @ jIvik. anrM


yEhAv, niew pUvikew eedvM,
ni t EdzE EvzicH
ni sVmAAM. 2 qeR kln
EyAwH ni oM EckEyA oM
qw mA@kEyA ectH. {A ni
t, niew eedvmAy yEhAv
yew klnk ni asriNM.
3
bAepEyAri yEhAv ecyHtet
AeNH ni ku. niew eedv
mAy yEhAv, lH vYAjeedvmAy
bAlien agmictinH niew jn
tey m}uv nziic@. 4pE niew
eedvmAy yEhAvey agmic nieL
lAvM M jIvi.
5
qeR eedvmAy yEhAv qEAw@
klic niymM cM {A nieL
pWiic@. ni Evzic@ sVmA
A EpA miyi niH as
riAtMviDmANH Q niym {A
nieL pWiictH. 6 Q niym
EyAew asrik. tH ni jH{Ani
kM sbuikmAeNH m@ rAjYA
ktA wyAM. rAjYLiel jn
Q niymeLi EkM. aEA
av pRyM, yTAi Q mhArA
jYe jntyANH viEvkmtikM s
buikM.
7
n ryHAyi AiEA
new eedvmAy yEhAv new aw
AM. meA jntyHM arM o
eedvmil. 8{Ani nieL pWiic
niymM cM EpAel nl niym
M cM eekvrivA mAM mh
Ay m@ rAjYmil. 9pE ni
AluLAyiriNM! jIvic i ri
kAlM m}uvM ni k kArY
mRielH R vk. aArY
niew meLyM EpriwAeLyM
ni pWiiNM. 10niew eedv
mAy yEhAvyew mi EhAErbup
vti ni ni divsM oAi
k. yEhAv qEAw pRu, {A
pRy EkA jneL viLic@
@k. anrM av miyi jIvi
kAlM m}uv qe ByAM dri
AM pWiNM. ArY av av
ew meL pWiikyM EvNM.
11
ni aw vH pv t ieR
vi ni. kAzEALM pw
tIyi pvtM jVlic@. kRu ki
wiy EmGM @M Ayi. 12anrM
yEhAv agH n iyi niH niELAw@
sMsAric@. ErA sMsAri zbHdM
ni Ek@eviluM o pvuM ni
kAvA k}iil. o zbHdM
mAEm AyiZ. 13yEhAv ni
ELAwH teR krA pRu. p klnk
av ni trikyM av as
riA klikyM ecyHt. ru kl@
kLilAyi yEhAv krARieR niym
q}utivc @ . 14aEA yEhAv
qEAwH , ni kwi vsiA
EpA miyi ni pAliA

179
m@ niymM cM nieL pWii
A klic@.
15
EhAErbupvti vcH yEhAv
agHniyiniH niELAw@ sMsAric
EA ni aven kil. aview
eedvM apiyAyi. 16atinA
sUicirik! vYAjeedveLEyA mE
etiluM jIviyew timEyA Ai
pApM ecyHtH sVyM nziAtirik.
puxenEyA OIeyEyA EpAel
EtAi o vi#hvuM AtH.
17
miyi m]gieREyA kAz
pR piyewEyA pi o
timyM AtH. 18miyi }y
qieReyiluEmA kwliel m/Yi
eREyA pi o vi#hvuM A
tH . 19mkLi kAzE EnAi
sUrYenyM cenyM neLyM
kAz m@ vsHteLyM kA
EA ik. ni avey rA
DiA EriiewAtiriA EtY
kM ik. aetAe ecA ElAk
iel m@ jneLyANH niew
eedvmAy yEhAv avdiciritH.
20
pE yEhAv nieL QjipH t i
niu ekAuvH aveR vizixHw jnt
yAiyirikyANH. u L
yi kwH nieL tIyiniM
yEhAv vlic i Ri rewiy
EpAelyANtH. EA ni aveR
vijntymANH!
21
ni mlM yEhAv qEAw
EkApic@. qni EyAAndi kwAnA
vielH yEhAv R pRu. niew
eedvmAy yEhAv ni t nl
miyiElu EpAkA qnivAdmi
elH yEhAv qEAw@ pRu. 22ati
nA {Aniview Q miyi mriM.
qni EyAAndi kwAnAvieli
luM ni tAmsiyAet ndi kwH
EdzM sVmAi aview tAmsiM.
23
putiy miyi, niew eedvmAy
yEhAv nimAyi Aiy krA
pAliA ni iNM. yEhAv
yew klnk ni asriNM.
o pilu vi#hM AtH!
24
qeA teR jnt m@ eedveL
rADi niew eedvmAy
yEhAv evRu. av nzIkrNA
gHniyAvukyM ec@M!
25
ni rAjYH vLerAlM tAm
siM. ni ikM EprikM
AM. ni vyAM. ni
niew jIvitM lyHM- ni qlA
rM vi#hM AM! aEA
ni eedve EkApiikyAyiri
M! 26atinA {AniEA ni
mRiyi n. sVvuM miyM
qeR sAikLA! dxH tYM
ni ecyHtA Evgi ni nzi
M! EA ni putiy EdzE
EyAAndi kw EpA. pE
ni etiluM vi#hmAiyA
aview ni aDikkAlM jIviil.

vnM 4:15-38

l! ni pUmAyM nziiewM!
27
yEhAv nieL jniwyi cit
RiM. yEhAv nieL ayyH rAjY
LiEl EpAkA niLi Rc@Ep
mAM avEzxiM. 28aview kliluM twi
yiluM AeM kANAEnA Ek
AEnA tiAEnA mNAEnA k}iyA
mAy, mxYAiy EdvAer ni
<xiM! 29pE Q anYrAjYLi
ni niew eedvmAy yEhAvey
tiryM. ni pUmnEAewyM
AEvAewymANH aEnVxiet
i ni aven keM. 30ni
}ilAEA, etlAM ni
sMBviEA, ni niew eedv
mAy yEhAvyewywEH mwi vH
aven asriM. 31niew eedv
mAy yEhAv kNy o eedvmANH!
av nieL aview Epiil .
av nieL m}uv nziikymil.
niew pUvikmAyi tAAiy
krA av mRkymil.
eedvM ecyt
H mhAkArY
eLi ciik
32
ti mH en mhAyete
iluM Ayi@EA? orilumil! puR
EkA@ EnAk. ni jniti
mH Ayi@ qlA kArYeLiyM
ElAcik. eedvM miyi mxYen
s]xHwic kAlMver puREkA@ EpAk.
ElAekeviewyM sMBvic kArY
EnAk. EpAel mhAy kArY
qeiluM sMBvictAyi Eki@EA?
l! 33eedvM agHniyini niELAw@
sMsAri ni EkkyM
ni EA}uM jIvicirikyM ec@
! mAeiluM qeiluM aen
sMBvic i @EA? l ! 34etiluM
eedvM meA rAjY kwH o jntey
tERtAA qeiluM mici@EA?
l! pE niew eedvmAy yEhAv
Q atH - ttYeLl A M ec@
ni ku! teR ziyM kM
av ni kANic@t. amAxi
kmAy iykM atH - tM ni
ku. yvuM dritM ni ku.
35
tAnAN@ eedvemH nieL EbAYe
wAnANH yEhAv ArY nieL
kANictH. avenEAel meA eedv
mil. 36yEhAv nieL o pAWM pWii
A av sViniM teR
zbHdM nieL Ekic@. miyi av
teR vliy agHni nieL kANi
kyM ati niH niELAw@ sMsAri
kyM ecyHt.
37
yEhAv niew pUviker sHEn
hic @ . atinAlANH yEhAv nieL
avew pigAmikLAyi etrew
tH. atinAlANH av nieL Qji
pHtiniM EmAciicM. av ni
ELAewAmAyirikyM teR mhA
ziyA nieL EmAciikyM ec
yH t . 38ni mEA@ nIiyEA

vnM 4:39-5:14

180

nieLA vluM zvumAy jnt


keL yEhAv blM EyAgic@ mAi.
avew EdzEH yEhAv nieL
nyikyM ecyHt. avew nAwH av
ni tAmsiA t. aen
te M ec@.
39
atinA H, yEhAv eedvmAeN
tH ni oAikyM sVIkri
kyM EvNM. mkLi kAziluM tAe}
miyiluM avnA eedvM. meA eed
vmil! 40{Ani ni t av
eR niymM klnkM ni a
srikyM EvNM. aEA niM
piRAM ql A nkmAM.
niew eedvmAy yEhAv ni
t miyi ni vLerAlM jIvi
kyM atH qAlEM niEwtA
yirikyM ec@M.
EmAez suryew ngr
etrew
41
anrM EmAez EyAAndiyew
ki}Eryi m ngr etre
w. 42oven yAcHCikmAyi vDic
ov m ngrLielAi aByM
ApicA ayA vDiewkyil.
pE z@tmlM sUNM ecyH t
ekAlyeliEl ekAl ecyHtvnH r
kiU. 43EmAez etrew m ngr
vyANH+ EbeR EgAi
y smtlLiel Ebes; gAdi
eR EgAi gielyAdiel rAEmA
H; meneyew EgAAew bAzAni
el EgAlA.
EmAezyew niymH mKM
EmAez yi AEyjntyHH eedvi
eR niym nki. 45Q vcnM
niymM EmAez nkiytH av Qji
pHtiniM puR vti EzxmANH.
46
EbHepEyAri qtivzm tA}Hvr
yi EyAAndiyew ki}E kryilA
yiriEvyANH EmAez av Q niy
m nkiytH. ehzHEbAni vsic
aEmArYrAjAvAy sIEhAeR rAjYA
yi av. QjipH t ini v
EA EmAezyM yi
AEyjntyM
sIEhAen EtAlic@. 47av sIEhAeR
nAwH sVmAi. bAzAniel rAjAvAy
oAgieR nAwM av kwi. Q rH
aEmArYrAjAAM EyAAndi ki}
ANH tAmsicitH. 48aEA tA}Hv
ryew arikilu aErAEv mt siri
EyA pvtM (ehEApvtM) ver
a kiw. 49EyAAndi ki}
EyAAtA}Hvr m}uv Q nAi
ew. etH EdzM cAvukwver
qiyi. ki}EAH pisHgpvt
ieR viveryM vYApici.
44

p kln
k
EmAez yi
AEyjntey m}uv
viLic@i avErAw@ pRu, yi A
EyjnEm, {Ani niELAw@ pRy

niymM cM Ekk. Q niym


pWikyM tIcyAyM atH a
srikyM ec@k. 2 new eedvmAy
yEhAv nmAyi EhAErbupv t
i vc H o krARuAi. 3new
pUv i kmAyl , mRic H nmAyANH
yEhAv Q krARuAiytH- aet, i
view jIviciri n qlAvmAyi.
4
mlyi vc H yEhAv niELAw
mKAmKM sMsAric@. agHniyi niA
Nv niELAw@ sMsArictH. 5 pE
ni agHniey By. ni mlyi
Elu kyRukyAyil . atinA
yEhAv pR niELAw@ pRyA
{A yEhAvyHM niM wyi
ni. yEhAv pRu+ 6niew eedv
mAy yEhAv {AnA. ni awimk
LAyi QjipHtiniM {A nieL
nyic@. atinA ni Q klnk
asriNM+
7
qeyl A et meA eedve
ni rADitH.
8
ni o vi#hvuM AtH.
kAziElA miyiElA smi
ElA oieRyM timEyA pw
EmA AtH. 9 o trilu vi#
heLyM rADitH. qeA
niew eedvmAy yEhAv {AnA
. qeR jnt m@ eedveL rA
DitH {A evRu.* qnie
tier pApM ec@v qeR z@
vAM. aver {A ziiM. av
ew meLyM ekAc@meLyM av
ew meLyuM {A ziiM! 10pE
qe sHEnhivErAwM qeR
kl n kLsrivErAwM {A
kANYM kA@M. yirM tlmRver
{A avew wMbELAwH kN
kA@M!*
11
ni niL@ew eedvmAy
yEhAvyew nAmM etAy rItiyi
pEyAgitH. yEhAvyew nAmM
eriluM etAyi pEyAgicA
av ArnAyiriM. yEhAv
aven nixHkLnAkymil.
12
niew eedvmAy yEhAv kli
cEpAel zbH o viEzx divs
mAyi ni criNM. 13}Hcyi
Ru divsM ni EjAli ecNM.
14
pE }AM divsM niew eedv
mAy yEhAvey driA vim
dinmAyi criNM. atinA
divsM M EjAlieyAM ectH.
niM niew puAM pui
mAM niew ngrLi vsi
viEdzikM niew OI-pux
awimkM oM o EjAliyM ec
tH! niew pM k}utkM m@
q e R . . . e v R u aTvA ashi
xHvAy eedvM-kAnA {AnA.
p E . . . k N k A u M aTvA qe sHEn
hikyM qeR kl n kLsrikyM
ec@ yirNinAL@kELAwH {A
kN kA@M.

181
m]gM oM o EjAliyM ectH!
niew awimkM nieLEAel
vimiA k}iyNM. 15ni Qji
pHti awimkLAyiev kArYM
mRtH. niew eedvmAy yEhAv
yANH nieL teR mhAziekAH
QjipHtiniM EmAciict.H av
nieL sVtrAi. atinAlANH
niew eedvmAy yEhAv zbH
o viEzxdivsmAyi crivA
klitH.
16

ni niew mAtApitAeL
driNM. niew eedvmAy
yEhAvyANH niELAwH aen ec
@vA klitH. Q kln ni
asric A ni vLerAlM
jIviM. niew eedvmAy yEhAv
ni t miyi niH
qlA nkM AM. 17ni er
yM ekAl tH . 18ni vYBicArM
ectH. 19ni oM EmAxHwitH.
20
m@veri Nk pRytH.
21
meAveR BArYey ni #
hitH. aveR vIwH, vyluk
aveR OI-pux awimk, av
eR p, k}utk, oM #hi
tH. meArAEwtAy oM ni
#hitH!
jnH eedvByM
22
EmAez pRu, pvti ni
owiy smyANH yEhAv ni
H Q klnk nkiytH. agHniyi
niM EmGiniM kw i
niM NH yEhAv niELAwH atYuc
i sMsArictH. Q kln n
ttiEzxM yEhAv oM riyAwi
yil. teR vAk av ru kl@k
Li q}uti qe lic@.
23
mlyi tI kEv ni i
niH zbHdM Ek@. anrM qlA
mAM niew EgAew EntA
AM qeRyw v. 24av pR
u, new eedvmAy yEhAv teR
mhtVvuM tApvuM ne kANic @ !
av agHniyiniM sMsAri
n Ek@. eedvM ErAewiluM sMsA
ricA atiEzxvuM ayAH w
jIviAnAvuemH nLi ku.
25
pE niyM new eedvmAy yEhA
v nEAw sMsAri EkA tIc
yAyM nAM mriM! BIkrAgHni ne
nziiM! nm mriAnA#hmil !
26
tIyew nwvini jIv eedvM
sMsAritH neLEAel ver
mAM EkkEyA atiEzxM jIvi
kEyA ecyHtiil! 27EmAez, nI aw
ecH new eedvmAy yEhAv pRy
etAe Ekk. qiH yEhAv
niEAw@ pRyetAe {ELAwH v@
pRyk. nI pRy { i
kyM nI pRyetlAM asrikyM
ecAM.

vnM 5:15-6:8

yEhAv EmAezEyAw@ sMsAri


ni pR yEhAv Ek@.
yEhAv qEAwH en pRykyM
ecyHt. jn pR {A Ek@.
a ekAAM. 29avew ciAgti mARu
Et {AnA#hic @ Z- mnS RH
av qeR qlA klnkM asri
kyM qe drikyM ecN
emH {A #hic@. anrM avM
avew pigAmikM qM ny
AM.
30
jnELAwH tew wArLiEl
mwiEAkA ec pRyk. 31pE
EmAez, nIyiview qeR aw ni
k. qlA klnkM niymM cM
{A niEAw@ pRyAM. nI av aver
pWiiNM. {AnvH tAmsiA
ekAw miyi vcH av aArY
ecNM.
32
atinA yEhAv ni nkiy
kl n k asri kArYi
ni AluLAyirik. eedve
agmitvsAniitH ! 33ni
ew eedvmAy yEhAv niELAw@ klic
mAie ni jIvik.
aEA qlA nkELAewyM ni
jIviAnAM. niEwtAy EdzH dI
GkAlM ni jIviAnAvuM.
28

qEA}uM eedve sE
H nhik,
asrik!
niew eedvmAy yEhAv nieL
pWiiA qEAw@ pR kln
kM niymM cM veyAe
yANH. ni tAmsiA Evzi
Edzu vcH Q niym asrik.
2
niM niew pigAmikM jIvici
ri kAlmyM niew eedvmAy
yEhAvey drik. {A ni
t aveR qlA niymM kln
kM ni asriNM. ni a
en ecyHtA putiy miyi ni
dIGkAlM jIviAM. 3 yi AEy
jnEm, ic@ EkH Q niym a
srik. aEA niH qlA n
kM AM. niew pUvikew eed
vmAy yEhAv vAgH d AnM ecyH t
EpAel niH aEnkM ik A
kyM niew rAjYM aEnkM nk
ekAH niRyHewkyM ec@M.
4
yi AEyjnEm ik! yEhAv
new eedvmA. yEhAv ovEny
Z! 5 niew eedvmAy yEhAvey
pU mnEAwM pU AEvAwM
pU ziEyAwM wi ni sHEnhi
k. 6{A nii t Q kln
k qlAyHEA}uM oAik. 7 av ni
ew ikeL tIcyAyM pWiik.
niew vIiliriEA}uM v}iEy nw
EA}uM Q klnkeLi pRyk. kiw
EA}uM q}uEiriEA}uM avey
i sMsArik. 8 Q klnk q}u
kyM av niew eekkLi ek@kyM
qeR vcn oAiA av eni

vnM 6:9-7:8

182
9

yi DrikyM ec@k. niew


vIwkew kiLkLiluM kvAwLiluM
av q}utivyHk.
10
niew eedvmAy yEhAv ni
ew pUvikrAy aAhAM, yisHhAH,
yAEAbH qivErAwH o vAgH d AnM
ecyHt. Q mi ni nkAemAyi
yEhAvyew vAgHdAnM. yEhAv
mi ni tM! vluM svu
mAy ngr; ni niiA ngr
av ni tM. 11ni
ekAuvyHA nk niR vIw
kM yEhAv ni tM. ni
}iA kiNRuk yEhAv ni
tM. ni nwA miriyewyM olI
vieRyM EtA av ni
nM. ni sm]mAyi hArvuM
ki@M.
12
pE vuM AluLAyi ri
k! yEhAvey mRtH. ni Qji
pHti awimkLAyieviluM yEhAv
nieL QjipHtiniM EmAciic@.
13
niew eedvmAy yEhAvey d
rikyM aven mAM <xikyM
ec@k. aveR nAmi mAM ni
tijH{k ec@k. vYAjeedvew
Epk pEyAgiAtirik! 14m@
eedveL ni agmitH. ni
@M jIvi mxYew EdvAer
yM ni piwrtH. 15niew eedv
mAy yEhAv qM niELAewAmH.
teR jnt m@ eedveL rADitH
yEhAv evRukyM ec@! ati
nA ni m@ eedveL piw
A, yEhAv niELAwH vLer EkApi
M. av nieL mKni te
nziiM.
16
myivcH ni yEhAvey prI
ic EpAel niew eedvmA
yEhAvey ni prIitH. 17ni
ew eedvmAy yEhAvyew klnk
ni tIc y AyM asriNM.
av ni t qlA vcnM
niymM asriNM.
18
zriyM nlmAy kArY- yEhA
vey sxHwnA kArY ni
ec@k. aEA ni nlEt v.
aEA ni kwecH yEhAv
niew pUvik vAgHdAnM ecyHt
nl mi sVmAAM. 19yEhAv pR
EpAel te ni niew z@
eL aviewniM rM.
eedvieR v
] ik
ikeL pWiik
20
BAviyi niew pu EcAdi
Ec AM, new eedvmAy yEhAv
niH pEdzM niymM c
M t. avyew aemANH?
21
aEA ni puEnAw@ pRyNM,
n QjipHti PREvAeR awimkLA
yi. pE yEhAv aveR mhAz
iyA ne aviewniM EmAciic@.
22
yEhAv mhM atH - tkrmAy

kArY ecyHt. QjipHtjntEyAwM


PREvAEnAwM PREvAeR ekAArvAsi
kELAwM av en ec@tH {
ku. 23new pUvikH yEhAv n
kiyiri vAgH d AnkArM Q mi
nm ttinH av neL Qji
pHtiniM EmAciic@. 24Q vcn
asriA yEhAv nELAw@klic@.
new eedvmAy yEhAvey nAM dri
NM. aEA av ne qlAyHEA
}uM nEyAew jIviAniwyAM. 25new
eedvmAy yEhAv pREpAel
n m}uv niymM asricA,
n nelA kArYM ecyHetH av
pRyM.*
yi

AEy, eedvieR
vizixw
H jnt
ni Evzic@ sVmAA EpA
lEH niew eedvmAy
yEhAv nieL nyiM. aEnkM rAxH\
eL yEhAv niEvi rMhitY, gizY, aEmArY, knAnY,
eprisY, hivY, eybUsY en
nieLA vluM zvumAy }u
rAjYeL rM. 2niew eedvmAy
yEhAv Q rAjeL niew aDikA
ri kI}ilAM. ni aver EtAli
M. ni aver pUmAyM nzii
NM. avmAyi o krA AtH.
avErAwH kN kANikymtH. 3av
rilAeryM vivAhM k}itH. m@ rAxH\
AriniH vivAhM k}iA niew
meLyM avditH. 4kArNM, av
niew meL, qe asri
ti niM pitiriiM. aEA ni
ew m m@ eedveL <xiM.
yEhAv niELAwH vLer EkApikyM
ec@M. av nieL Evgi nzi
iM.

vYAjeedveL nziik
rAxH\ELAwH ni ecEtH
etAeyANH. avew yAgpIWeL
tkkyM avew sHmArkzilkeL
kxNLAkyM ec@k. avew
aEzrk eviyiH avyew ti
mk tkH tIyiwk! 6 qekAe
A, ni yEhAvyew vizixHwjnt
yA. miyiel m}uv jnLi
niM niew eedvmAy yEhAv ni
eL teR vizixHwjntyAtinH av
ER mAmAyi etrew. 7 yEhAv
nieL sHEnhivAM etrew
vAM qA kArNM? ni o mhA
jntyAytinAll atH. ni qlA jn
tkeLAM qi Rv! 8 pE
yEhAv teR mhAziyA nieL
QjipH t iniM EmAciic @ . av
nieL awimini EmAciic@.
5

n e w . . . p R y M aTvA eedvM klic


EpAel te nAM aveR m}uv niymL@M
EyAew asricA new eedvmA
yEhAv nmH nItimAA q aMgI
kArM nM.

183
QjipH t iel rAjAvAy PREvAni
niM av nieL sVtrAi. kAr
NemeA, yEhAv nieL sHEnhi
. mAvuml, niew pUvikErAwH
av ecyHt vAgHdAnM avnH pAliE
mAyi.
9
atinA, niew eedvmAy
yEhAv mAmANH eedvemM aven
ni vizVsiAemM oAik.
av teR krA pAli. te
sHEnhivM teR klnk a
srivmAy ql A vErAwM av
kANYM kA@. orAyirM tlmRkLilUew
av teR kANYM kA@M. 10te evRu
ver yEhAv zii. av
aver nziiM. te evRuver
zii kArYi av sAvDAn
mAyiriyil. 11atinA {A ni
i t klnk, niym, c
qiv asriA EtYkM i
k. 12ni Q niymM ikyM
nixHkxEyAew av pAlikyM ec
yHtA niew eedvmAy yEhAv ni
ELAw teR sH E nhieR krA
pAliM. niew pUvikH av
nkiy vAgHdAnmANitH. 13av nieL
sHEnhikyM a#hikyM ecM
av niew rAjYe vLM. ni
ew ikeL av a#hiM. ni
ew vylukeL av nl viLvuekAH
a#hiM. av ni DAnYvuM
putiy vIuM qyM nM. av
niew pH pikeLyM
wkH AwkeLyM nki a
#hiM. yEhAv niu nkAemH
niew pUvikErAwH vAgHdAnM ecyHt
miyi niH Q a#heLlAM
lBiM.
14
ni qlAverA"M a#hi
ewM. qlA BArYABAAM ik
AM. niew pH ik
AM. 15niLiniH yEhAv qlA
ErAgeLyM qwkLykyM ec@M.
QjipHti nieL bADici mArk
ErAg nieL bADiA yEhAv
avdiil . pE ErAgH
niew z@eL av ryAM.
16
niew eedvmAy yEhAvyew shA
yEAew ni EtAli z@eL
m}uv nziiNM. avErAwH atApM
EtAtH. avew EdvAer rADi
tH. kArNM, av o ekNiyANH- av
niew jIvitM nziiM.
teR jneL shAyiAem
yEhAvyew vAgd
H AnM
17
rAjY {L@EwtienA
vlutANH. {een aver r
AnAvuM? q ni mni pRy
tH. 18ni aver BytH. niew
eedvmAy yEhAv QjipHtiel PREvA
EnAwM aveR jntEyAwM ecyHttH
ni oAiNM. 19av av n
kiy vliy drit ni ktANH.

vnM 7:9-8:3

av ecyHt atH-ttYM ni
ku. nieL QjipHtiniM EmAci
iA yEhAv teR mhAziyM k
M pEyAgicM ni ku. ni
By ql A vemtier niew
eedvmAy yEhAv aEt zi pEyA
giM.
20
niLiniM reH oLiciri
ver etrupiwiA niew
eedvmAy yEhAv kwlukeLver ay
ecvrAM. aver m}uv av nzi
iM. 21aver BytH, kArNM ni
ew eedvmAy yEhAv niELAewA
mANH. eedvM zM BItidAykmANH.
22
niew eedvmAy yEhAv jnt
keL ERe niew rAjYniM
oAwiM. oywi ni aver nzii
il. aen ni ecyHtA kA@m]g
nipvmA epM.
23
pE rAxH\eL EtAliA eedv
mAy yEhAv nieL shAyiM. av
pUmAyM nziMver yEhAv y
i aviwyi zy}mA
M. 24avew rAjAAer EtAliA
yEhAv nieL shAyiM. ni
aver ekAlNM. aEA av qe
iluM jIvicitAyi ElAkM oAil.
M nieL twyil. ni aver
m}uv nziiNM.
25
avew Edvtimk ni tI
yi vliecRiu dhiiNM. vi#
hLiel sVEmA eviEyA ni
sUiEtil. av ni sVmAi
eywkymtH . atH nieA
ekNiyAyiriM- a niew jIvitM
lyHM. kArNM, niew eedvmAy
yEhAv vi#heL evRu. 26
niYmAy vsHeLAM ni vIi
ekAuvrtH , al A pM niM
atienEAel zpiewM. avey
ni evRuNM! vi#h ni
nziiNM!
yEhAvey oAik
{AniH ni t qlA kln
kM ni asriNM. kArNM,
aEA ni jIvEnAewyirikyM
o mhArAjYmAyi vLkyM ec@M.
yEhAv
niew
pUv i kErAw
vAgHdAnM ecyHt mi ni lBiM.
2
Q nAl ekAlAlM mmiyilUew
eedvmAy yEhAv nieL nyic Q
yA ni oAiNM. yEhAv ni
eL prIikyAyi. nieL
vuM vinItrAkyAyi aveR
lYM. niew iliriH avnRiyN
mAyi. teR klnk ni as
riEA qRiyAM av #
hic@. 3yEhAv nieL vinItnAk
yM ni vizAkyM ecyHt.
aEA av ni mH aRiyA
M niew pUv i kA oriluM
kANAmAy mA ekAH nieL
tI@kyM ecyHt. yEhAv qinANi

vnM 8:4-9:7

184

eneyAe ecyHttH? kArNM, mxYer


jIviitH aM mAmelH nieL
EbADYewA yEhAv #hic@.
yEhAvyew vcnLilANH jIveR
DArM. 4 }i nAl vxM ni
ew vO p}kiIRiyil. kAluk
nIv epAiyil. kArNM, yEhAv
nieL sMric@! 5 ni EviyA
NH niew eedvmAy yEhAv etA
e ecyH tetH ni oAiNM.
teR mken pWiikyM et@ ti
kyM ec@ o pitAvienEAel
yANH eedvM.
6
niew eedvmAy yEhAvyew
klnk ni asriNM. aven
piwkyM drikyM ec@k.
7
niew eedvmAy yEhAv nieL
ndikM Rvkm o nl miyiEl
nyi. tA}HvrkLiluM mlkLiluM mi
yiniH evemA}u. 8 EgAtuM
yvvuM miriyM aimrM mAtL
nArkm nAwH. olIevyM Et
m nAwH. 9aview niH sm]mAyi
hArM AyiriM. aviwe pARk
A. mlkLiniH ni
ecu }iecwAM. 10niH tiA
etlAM aview lBiM. aEA ni
niew eedvmAy yEhAvey av
ni nkiy nl miyew Epri
sHttikyM ec@M.
yEhAvyew v
] ik mRtH
sUicirik. niew eedvmAy
yEhAvey mRtH! {A nii
t kl n kM niymM cM
asriA ik. 12aEA ni
DArALM BNM lBikyM tAmsi
A nl vIwk lBikyM ec@M.
13
niew pM ecriyAwkM
EkAlAwkM DArALmAyi vLM. ni
DArALM eviyM sVvuM ki@M.
qlAM ni DArALM lBiM! 14aen
yAEA ahriAetyiriA
ni ik. niew eedvmAy
yEhAvey ni mRtH. ni Qji
pHti awimkLAyi. pE yEhAv
nieL sVtrAkyM aviewniH
puRE nyikyM ecyHt. 15vizA
lvuM BIkrvumAy mmiyilUew yEhAv
nieL nyic@. vixAukM EtkM
mmiyiluAyi! mi vrH o
i evM EpAlumil A etyi.
qA yEhAv ni pARyi
niM evM t. 16mmiyi yEhAv
niu BiA mA nki- ni
ew pUvik oriluM kiilA B
NM. yEhAv nieL prIic@. q
ekAeA avsAnM niH qlAM
nAyi vtinH yEhAv nieL vinI
trAiyiri. 17qeR sVM zi
yM k}ivuM ekAANH Q Dneml A M
qni kiiytH. q mAM pRyAtiri
k. 18niew eedvmAy yEhAvey
oAik. niH qlAM ecA
11

zi ttH avnAeNH oAik!


yEhAv qinANien ec@tH ?
qekAeA H av ec@EA
el niew pUvik nkiy krA
pAliA av #hi!
19
oriluM niew eedvmAy yEhA
vey mRtH. m@ eedveL oriluM
piwrtH ! aver rADikEyA
<xikEyA ectH. aen ec
yHtA ni tIcyAyM nziie
wemH {Ani ni mRiyi
t. 20yEhAv niEvi m@
rAjYeL nzii. pE ni
m@ eedveL piwA averEA
el ni nziiewM! qekAe
A, niew eedvmAy yEhAvey
vi ni nii!
yEhAv yi AEyliEnAewA mAyiriM
yi
AEyjnEm ik! ni
LiH EyAAndi Ruek kwNM.
ni miyiEl kwH nieL
A vluM zvumAy jntkeL r
NM. avew ngr vluM
kAzM me mtiluvymANH! 2 aviw
e jn yrmvM zmANH.
avrANH anAkY. niveri
aRiyAM. anAkYer EtAliA M
sAYml q cArA pRy
ni Eki@ElA. 3pE, ni
mE ndi kw EpA eedvmAeN
M nzii agHni EpAelyANH eed
vemM niH RiAM! rAxH\
eL yEhAv nziiM. av aver
ni mi vI}HM. aver ni
puRE rM. ni EvgM aver
nziiM. en sMBviemH
yEhAv ni vA ti@H.
4
niew eedvmAy yEhAv
rAxH\eL ni Evi puRAM.
pE { vLer nlvrAyekAH
yEhAv {eL view tAmsiAnAyi
ekAuv q sVyM pRytH. atl
kArNM! av dxHwArAyekAANH.
ni nl v rAyekAl yEhAv
aver puRAiytH. 5ni nlvM
sAikmAy ekAl ni
aEA@ EpAyi avew rAjYM sVmA
tH. ni kw ecl@EA ni
ew eedvmAy yEhAv aview vsi
ver avew dAM mlM puRA
kyANH. yEhAvyHH tA niew
pUvikrAy ahAmiEnAwM yisHhA
iEnAwM yAEAbiEnAwM nwiy
vAgHdAnM pAliA #hmH. a
ekAH 6 niew eedvmAy yEhAv
nl mi ni tAmsiA t.
pE ni nlvrAyekAl atH.
ni vLer kWinXdyrAeNtA
stYM.

yEhAvyew EkApM oAik


niew eedvmAy yEhAvey m
miyi vcH ni EkApixHWrAiytH
7

185
sH m rik! QjipH t iniM puRe
a mt vieweyMver yEhA
vey asriA ni vistic@.
8
EhAErbumlyi vcH ni yEhA
vey EdxYewi. nieL nzii
AM mAM EkApM yEhAvyHAyi!
9
ru pr kl@kAyi {A mlmkLi
El kyRi. kl@kLiElANH yEhAv
nimAyi Aiy krA q}uti vci
tH. {A nAl pkluM nAl rAi
yM mlmkLi ti. {A qeiluM
tikEyA wikEyA Ayil .
10
yEhAv pr kl@k qni nki.
kl@kLi yEhAv teR klnk
teR virluekAH q}uti. ni ml
yi sELicEA agHniyi niH
eedvM niELAw@ pRetlAM av
kl@kLi q}uti.
11
nAl pklukewyM nAl rAvu
kewyM avsAnM yEhAv qni
pr kl@k t. krARieR kl@k.
12
anrM yEhAv qEAw pRu,
EvgM q}uEH tAE} EpAvuk. Qji
pH t iniM nI ekAuv jn
sVyM nzi. av EvgM qeR
klnk asritH niiyiri
! av sVM ekAeA vi#hm
Aiyiri.
13
yEhAv yM wi qEAw@ pR
u, ver {A nirIic@. av
vLer kWinXdyrANH! 14vew Ep
EpAluM M oAiAviDM {Ani
ver nziie! anrM {A nii
niH verA vluM zvumAy
meA rAxH\e s]xHwiM.
sV kALi
anrM {A tiric@ mlyiRi.
ml agHniyi qriykyAyi. krARi
eR ru kl@kM qeR eekkLiluA
yi. 16{A EnAiyEA ni
niew eedvmAy yEhAvyHetier
pApM ecyHti. sVM i ni
Aiy kALiey {A ku. yEhA
vey asritH ni EvgM
nii! 17atinA {A ru pr
kl@kemwkyM av nileRiy
kyM ecyHt. aview niew km
i vcH {A kl@keL kxN
LAi. 18anrM {A mu ecyHt
EpAel qeR eni tRyi micH yEhA
vyew mi nAl rAvuM nAl pk
luM nmsHkric@. {A qeiluM ti
kEyA evM wikEyA ecyH t il .
ni a ekAwMpApM ecyHttinA
lANH {A a ecyHttH. dxic kArY
ecyHtH ni yEhAvey EkApi
ic@. 19yEhAvyew kw EkApe
{A By. nieL nziiA mAM
EkApM avAyi. pE yEhAv
vIuM qeR vAk ic@. 20yEhA
vyH ahErAen nziiAM mAM
EkApM Ayi! atinA aEA {A
ahErA EviyM Aic@. 21ni
15

vnM 9:8-10:4

Aiy kALiey Byr


vsHtvien {A qw agHniyi
dhiic @ . {Antien kxNLAi.
atien {A wic@ epAwiyAi. an
rM {A epAwi mlyini v
ndiyielA}ui.
yi

AEyliEnAw epARuA EmAez


eedvEAw Ai
22
tEbr, m, kiEAH - hAv
qiviwLi vc @ M ni yEhA
vey EkApixHWnAi. 23kAEdzHbEy
vi@EpAkA yEhAv niELAw@ pR
ni asric@mil. av pR
u, mkLiEl ecH {A t
lM qwk. pE niew eedv
mAy yEhAvey asriA ni
Aiyil. ni aven vizVsi
cil. aveR klney ni i
cil. 24{A nieL aRiEA mt
ni yEhAvey asriA vis
tikyAyi.
25
aen, {A nAl rAvuM nAl
pkluM yEhAvyew mi nmsHkric@
kiw. qekAeA nieL nzi
iemH yEhAv pRu. 26{A
yEhAvEyAw Aic@. {A pRu+
qeR yjmAnnAy yEhAEv, ayew
jntey nziiEt. av ayEw
tANH. aH ayew mhAziyA
aver QjipH t iniM EmAciic @
ekAuv. 27ayew B] t YArAy
aAhAmiEnAwM yisH h AiEnAwM
yAEAbiEnAwM au ecyHt vAgHdAn
ei oAicAlM. av q kWin
XdyrAeN mRENEm. avew d
mAeLEyA pApeLEyA EnAAti
ruAlM. 28nI nieR jntey ziicA
QjipHt kA en pRyM, tA vA
gHdAnM ecyHt miyiElH teR jntey
ekAuEpAkA yEhAvyH k}iil.
av aver evRu. atinA aver
ekAlA av mmiyiEl ekAu
EpAyi. 29pE, yEhAEv, av nieR
jntyANH. av niERtANH. nieR
mhAziyA nI aver QjipHti
niM puRE ekAuv.
putiy zilAPlk
aEA yEhAv qEAw@ pR
u, dYe ru kl @ k
EpAel ru zilAPlk nI mRiecw
k. qiH nI mlkyRi qeR aw
E vrik. twi ekAH o epkvM
Ak. 2dYe kl@kLi- nI epAi
cv- q}utiyi aEt vAk {A
vyiluM q}utAM. nI Q kl@k epk
i vyHNM.
3
atinA {A kEvlkwi
ekAH o epkmAi. pr ru
kl@k dYEEpAel {A eviey
w. anrM {A mlmkLiEl
kyRi. pr ru kl@kM kielw.
4
yEhAv tA me}utiy aEt vA

10

vnM 10:5-11:4

186

k kl@kLiel}uti. ni mlyi
wiyEA agH n iyi niekAH
niELAw@ pR p klnk. an
rM yEhAv zilAPlk qni
nki. 5 {A mlyi niiRi v.
Plk {AAiy epki
vc@. av ati vyHAnANH yEhAv
qEAw@ klict.H kl@k EA}uM ep
kiluH.
6
yi AEyjnt ebEn-A jnt
yew kiNRukew smIpniH EmAs
ryiEl EpAyi. ahErA aview vc@
mric @ . aven aview awkyM
ecyHt. ahErAeR AnH ahErA
eR pu qelyAsA puErAhit
nAyi. 7anrM yi AEyjnt EmAsr
yiniM dHEgAdyiEl EpAyi. dH
EgAdyiniM av eyAtHbeyiEl
EpAvukyM ecyHt. ndikew EdzmA
yi atH. 8aEA ElviEgAAer
teR vizixHwEjAlikAyi m@ EgA
LiniM yEhAv Evtiric@. yEhA
vyew krARieR epkM mkyAyi
avew EjAli. av yEhAvyew
mi puErAhitrAyi <x nwk
yM ecyHt. yEhAvyew nAmi jn
eL a#hi EjAliyM av
Ayi. M av viEjAli
k ec@. 9atinAlANH ElvYH
m@ EgAeLEAel miyi vItM lBi
AtH. ElvYH tew vItmAyi
yEhAveye kii. niew eedv
mAy yEhAv avH vAgHdAnM ecyHtM
a te.
10
dYE EpAel {A nAl
rAvuM nAl pkluM mlyi ti. ori
wi
yEhAv qe ic @ .
nieL nziiEtilv niyi
c@. 11yEhAv qEAw@ pRu, ecH
jneL avew yAyi nyik.
av nemH avew pUvik
ErAw {A vAgHdAnM ecyHt miyiElH
av EpAyi vsie.
yTAi yEhAv qA#hi
12
yi
AEyjnEm, ni ik!
niew eedvmAy yEhAv niLi
niH qANH yTAi #hi
tH? aven ni drikyM av
pRy ec@kymANH yEhAv tI
itH. ni aven sHEnhi
kyM niew eedvmA yEhAvey
pUmnEAwM AEvAwM wi <
xikymANH eedvM niLiniH
tIitH . 13atinA {Ani
ni t yEhAvyew niymM
klnkM ni asrik. Q niy
mM kl n kM niew nyH
EviyutANH.
14
qlAM niew eedvmA yEhA
vyEwtANH. sVM atYut sV
M yEhAvyEwtANH. miyM ati
lu vsHtM niew eedvmAy
yEhAvyEwtANH. 15yEhAv niew

pUv i ker vLer sH E nhic @ . av


aver sHEnhicekAANH nieL,
avew pigAmikeL, av teR
vijntyAyi etrewtH. mE
etiluM jn pkrM av nieL
etrew. niLiEA}uM aveR
etrewevrANH.
16
kWinXdyrAyiritH. niew X
dy yEhAvyH nk. 17qekA
eA yEhAv niew eedvmA
. EdvADieedvvuM kADikA
vuM avnA. avnANH mhAeedvM.
blM zmAy EpArALiyANH
av. yEhAvyH oAErA vYiyM o
EpAelyANH. av teR mnS mAA
pNM sVIkriARil . 18mAtApitALi
lA ikeL av shAyi. viD
vkeL av shAyi. new rAjY
e viEdzikeLEAluM av shAyi
. av av BNvuM vO
vuM n. 19atinA niM
viEdzikeL sHEnhiNM. qekAe
A niL@M QjipHti viEdzikLAyi
.
20
ni niew eedvmAy yEhA
vey drikyM aven mAM rA
DikyM ec@k. oriluM aven
evwiytH. niew tijH{k av
eR nAmilAyiriNM. 21ni
vA}HEtH yEhAvey mAmANH. av
nANH niew eedvM. av ni
Evi mhM atH-tkrvumAy tY
ecyHt. aveyAe ni niew
sVM kk ekAH ku. 22niew
pUvik QjipHtiEl EpAyEA
ek q}up EpEr AyiZ.
EA niew eedvmAy yEhAv
nieL kAzi n EpAel
anvDiyAi.
yEhAvey asm
H rik
atinA ni niew eedv
mAy yEhAvey sH E nhiNM.
av ecA pRy kArY ni
ecNM. aveR niymM cM
klnkM ni qlAyHEA}uM as
riNM. 2 niew eedvmA yEhAv
nieL pWiiAnAyi ecyHt qlA
mhAkArYM ni H oAiNM.
aArY kAkyM avyilUew
jIvikyM ecyHttH niLANH, ni
ew ikLl. yEhAvyew mAhAYM
ni ku. av q knAeNH
ni ku. av ec@ zmAy
kArYM ni ku 3 av v
ic atH-ttY ktH niLANH,
niew ikLl. QjipHti avi
we rAjAvAy PREvAEnAwM m}uv
rAjYEAwM av ecyH t kArY
ni ku. 4 QjipHtEsnEyAwM av
ew tirkELAwM rTELAwM yEhAv
ecyHt kArY niLANH ktH, ni
ew ikLl. av nieL piwk
yAyi. pE ecwliel ev

11

187
A mwieAH yEhAv aver twy
tH ni ku. yEhAv aver pU
mAyM nziitH ni ku. 5 ni
Liview qMver mmiyi niew
eedvmA yEhAv niEvi
ecyHt kArY m}uv ktH ni
LANH, ikLl. 6EbeR wMbiel
qlIyAbieR mLAy dATAEnAwM
abIrAmiEnAwM qA yEhAv
ecyHtetH ni ku. mi piLH
aver vi}uutH yi AEyjnt m}u
v ku. atH avew wMbeLyM
avew wAreLyM avew m}uv
B] t YeryM m] g eLyM a vi}ui.
7
yEhAv ecyHt mhAkArY ktH
niLANH, niew ikLl.
8
atinA {Ani pRy ql A
kl n kM
ni
asriNM.
aEA ni zrAM. aEA ni
EyAAndi kwAM ni piwi
cwA tARAyi ni rAjYE
EvziAM k}iyM. 9anrM ni
dIGkAlM rAjY jIviM. ni
ew pUvikM avew m}uv pi
gAmikM EdzM yEhAv vAgHdAnM
ecyHttANH. aEnkM nk niR*
o nAwANtH . 10ni lBiA
EpA EdzM ni v QjipHt
EpAlu lml. QjipHti ni
vik nwkyM niew kAlupEyA
gicH EtAiniM atinH evemA}i
kyM ecyHt. ni o pcRiEA
iel EpAel niew vyluk
nnc@. 11qA ni wen lBi
A EpA lM a EpAlutl.
yi AEyli mlkM tA}HvrkmH.
kAzniM ep@ m}yiniH
EdzinH evM lBi. 12niew
eedvmAy yEhAv Edze pripAli
! niew eedvmAy yEhAv
EdziEm vxieR rMBM mt
avsAnM ver nirINM nw.
13
yEhAv pRy, {A ni
i t klnk ni EyAew
EkNM. ni niew eedvmAy
yEhAvey sHEnhikyM pUmn
EAwM AEvAwM ew <xi
kyM EvNM. ni aen ecyHtA,
14
zriyAy smy niew EdzH
{A m} epiAM. zrtHkAlm}yM vs
kAlm}yM {A ayyHM. aEA
ni DAnYvuM puvIuM q
yM EzKriAM. 15niew pAyi
niew vylukLi pul@ vLM.
ni sm]mAyi BNvuM Ayi
riM.
16
pE oAik! oriluM niew
mnH ElABninwimewtH. m@ eed
veL <xiAM rADiAM
EpAktH. 17ni aen ecyHtA
yEhAv niELAw vLer EkApiM.
av kAzM awyHkyM m}yilAtA
aEnkM nk niR pAluM EtM o}u
q vAcYAM.

vnM 11:5-29

kyM ec@M. nl EdzH viLvuA


kymil. yEhAv ni t nl
Edz ni eevkAet te mriM.
18
{A t Q klnk oAik.
av niew mni sUik. Q
klnk q}uti a niew eek
kLi ek@kyM niew eniyi a
DrikyM ecyHtA qeR niym
oAtinH nieL shAyiM. 19ni
ew ikeL Q niym pWiik.
ni vIwkLiliriEA}uM v}iyi
lUew nwEA}uM kiwEA}uM q}u
EEA}uM Q kArYeLi pR
yk. 20Q niym niew vIwk
ew kiLkLiluM kvAwLiluM q}uti
vyHk. 21aEA niM niew
ikM, yEhAv niew pUvikA
H vAgHdAnM ecyHt miyi vLer
AlM jIviM. miEm kAzmA
yiriiwEALM kAlM ni aview
jIviM.
22
{A niELAw piwvA pR
oAErA klnyM asriA ni
ik. niew eedvmA yEhA
vey sHEnhikyM aveR qlA mA
LiluM aven piwkyM av
EnAw vizVsHtt pulkyM ec@k.
23
aEA ni EdzE Ev
ziEA yEhAv m@ jneL aview
ni puRAM. nieLA vluM
zvumAy jntkeweyl A M miyM
ni sVmAM. 24ni nw EpA
lemlAM niEwtAM. ni
ew mi et mmiyiniH vwH
elbAEnA ver vYApiciriM. ki}H
yIsundi mt mDYDrNYA}i ver
vYApic i riM. 25nietier ni
A ovmAkil. ni l
E EvziEA av nieL
BytinH niew eedvmAy yEhA
v wyAM. yEhAv niELAw mH
vAgHdAnM ecyHtM atANH.
yi

AEylieR etrew+
a#hEmA zApEmA
26
{Ani niH a#hEmA
zApEmA etrewA avsrM t.
27
{A niELAwi pR, niew
eedvmAy yEhAvyew klnk icH
asricA niH a#hM lBi
M. 28qA Q klnk asri
AtiA ni zApM lBiM.
atinA eedvmAy {A klic pAt
yi jIvi nitH. m@ eedv
eL piwkymtH. niH yEhA
vey aRiyAM. pE EdvAer ni
Riyil.
29
niew eedvmAy yEhAv nieL
niew EdzEH nyiM. ni tAm
siyAet aview EvzicH EdzM
sVmAM. aEA nI egrisiM mlmk
LiElu EpAvukyM jn a#
h aviewniM vAyikyM
EvNM. anrM nI bApvti

vnM 11:30-12:21

188

kyRi aview niH jn zAp


M vAyik. 30Q pvt EyA
Andiyew mRukryi EyAAtA}Hv
ryi knAnY vsiiwANH. Q
mlk pwiAERA tiriH gigA
pNinwH EmAeryew oA mr
LiniDikM akelylAet iti ec
@. 31ni EyAAndi kwNM.
niew eedvmAy yEhAv ni
t mi ni qwNM. mi
niEwtAM. ni aview tAmsi
EA 32{Ani ni t niym
M cM sUHmtEyAew asri
NM.
eedve rADiALL lM
etl A mANH ni niew
putiy EdzH asriE niy
mM cM. aview vsiiw
EALM kAlM niLv EyAew as
rik. niew pUvikew eedvmANH
yEhAv. niH Q lM ntH
yEhAvyANH. 2EA aview vsi
jntkLiniH ni lM
sVmAM. Q rAjYLiel jn av
ew EdvAer rADi leL
lAM ni nziiNM. l
y pvtLiluM, mlkLiluM hrit
v]c@viluM NH. 3 avew yAgpIW
M sHmArkzilkM ni tkNM.
avew aEzrk ni ki
kyM avew EdvtimkeL kxN
LAyi mRiciwkyM EvNM. aen
lniM avew Epk ni
wc@ nIM.
4
av avew EdvAer rADi
rItiyi ni niew eedvmA
yEhAvey rADitH. 5niew
eedvmAy yEhAv niew EgA
iwyi o vizixHw lM etre
wM. yEhAv aveR nAmM aview
vyHM. ni l ecH rA
Dn nwNM. 6 ni aview EhAmyAg
M blikM niew viLvukew
yM m]gewyM pielAM niew
visAnM yEhAvyH Enc
nwiyi@ sAnM smiA
niLA#hi viEzx sAnM
niew kAlii piR dY
jAtm]geLyM ekAuvrNM. 7niM
niew wMbAMgM aview omi
ciH hArM k}iNM. niew eed
vmAy yEhAv aview niELAewAM
AM. aview ni EjAli ecyHt
qlA vsHtM p vcH hAdiNM.
niew eedvmAy yEhAv nieL
a#hic@evM nl sADn
av ni tevM ni oA
iNM.
8
nAM ver rADn nwiyi
rIti ni wrtH. EAver n
ELAErAM avrvixHwe rItiyi
lANH eedve rADictH. 9 qekA
eA niew eedvmAy yEhAv

12

vAgHdAnM ecyHt smADAnmiyiElH


nAM niyM Evzic i il . 10pE
ni EyAAndi kwH yEhAv ni
t nAi jIviNM. yEhAv
niH niew ql A z@Li
niM vimM trikyM ec@M. ni
suritrAyiriM. 11anrM yEhAv
teR vilmAyi oriwM etre
wM. yEhAv teR nAmM aview A
piM. aviEw {A kli qlA
sADnM ni ekAuvrNM. ni
ew EhAmyAg, blik, viLvieR
yM m]gewyM pielAH, viEzx
sAn, Enck, niew kAli
i piR dYjAtm]g qi
veylAM ni ekAuvrNM. 12 l
EH niew ik, Esvk, ni
ew pNLi vsi ElvY
qivereylAM ekAuvrik. (Q ElvY
H sVmAyi mi lBiil.) aview
niew eedvmAy yEhAvEyAewA
EcH hAdik. 13kAiweAe
ni EhAmyAg nwielH
Rvk. 14niew EgAi
wyi yEhAv teR vizixHwlM etr
ewM. niew EhAmyAg
aview nwkyM {A pR kArY
aview mAM ec@kyM ec@k.
15
qviewyAyiAluM niH kl
mAnienyM puimAnienyM EpAely
nl m]geL ekAu BiAM. niew
eedvmAy yEhAv tEpAel v
zYinsricH niH Rci tiAM.
iyvM lAvM Q Rci
k}iAM. 16pE rM ni witH.
rM ni evM EpAel tRyielA}i
NM.
17
ni tAmsiiwH ni
tiA pAwilA cilH. av v
yANH + eedvi niew DAnY
ieR BAgM, eedvi niew
puvIieRyM qyewyM BAgM,
kAliielyM ipielyM
dYjAt, eedvi Enc k ,
eedvi ni ekAwAEzi
v}ipAwkM mEetiluM sAnM.
18
v}ipAwk niew eedvmAy
yEhAv niELAewAm l
vc@ EvNM, atAytH, niew eedvmA
yEhAv etrew l
vc @ EvNM ni tiA. aview
ni niew puA, puimA,
B]tY, niew pNLi vsi
ElvY qivErAewAM eci
EvNM BiA. aview niew eedv
mA yEhAvEyAewAH hAdik.
niL@ew aVAnPlLi sEAxi
k. 19pE Q BN ElvYmAyi
ni pvyH eH Rv
k. ni niew nAi vsi
yM kAlM en ec@k.
20-21
niew rAjYM vlutAemH
niew eedvmAy yEhAv vAgHdAnM
ecyH t i@H . yEhAv en ec@

189
EA av teR vizixHw vstiyAyi
etrewiwniH vLerykel
yAyiriAM ni vsitH. ni
aen akel yiriEA Rci
tiA
#hievi ki@
mAMsM ni BiAM. yEhAv ni
ti@ kAliiniEA
ipiniEA ni etiluM
o m]ge ekAl@k. {A niELAw
klic Q rItiyi ec@k. ni
tAmsiiw vcH Q mAMsM qEA
EvNemiluM ni BiAM. 22klmA
nieREyA puimAnieREyA mAMsM
tiEAelte niH Q mAMsM
tiAM. iyvEnA l A vEnA
EvNemiluM aen ecAM.
23
pE rM BiielH RA
k. qekAeA jIv ri
lA. aEA}uM jIv mAMsM ni
BitH . 24ni rM BitH .
rM ni evM EpAel nileA}i
NM. 25atinA rM k}itH. yEhAv
zrieyu pRyetM niH
ecAM. aEA niM pigAmik
M nl sMBviM.
26
ni
yEhAvyHeeiluM
viEzxv}ipAwk Enevi atH
niew eedvmA yEhAv etre
w lvc @ te nkNM.
ni o Enc nwA sAnM
eedvi smiA l
ni EpAkNM. 27aview EvNM ni
EhAmyAgM nwA. v}ipAwAyi rvuM
mAMsvuM niew eedvmA yEhAv
yew yAgpIWi aik. m@ bli
kH ni yEhAvyew yAgpIW
i rM o}ik. pie niH
mAMsM BiAM. 28{A ni
t klnk asriA EtYkM
ik. nlM niew eedvmA
yEhAvey Itiew zriyAy
kArYL@M ec@EA niM pi
gAmikemlAM qAlvuM nyA
kyM ec@M.
29
ni m@vriniM niL@ew
mi eekvzewA EpA. ni
ew eedvmA yEhAv ni
Evi aver nziiM. aver ni
EdzuniEAwicH niLview tAm
smAM. 30atiEzxM sUicirik!
avew vYAjeedveL rADik
ey ekNiyi vI}tH. sUik!
vYAjeedvewywH shAyi
EpAktH. av Q EdvAer rA
Dic@. atinA {AM aen te
rADn nwM. q pRyAtirik.
31
niew eedvmA yEhAvEyAwH
a ectH. aen eedve rADi
tH! qekAeA av yEhAv
evRu qlA cIArYM ec@
. av tew ikeLEAluM av
ew EdvA bliyiARuH!
32
{A klicetlAM ecA ni
ik. {A pRvEyAwH qe

vnM 12:22-13:10

iluM EckEyA atinieAM


qwkLykEyA ectH.
vYAjvAckA
o vAckEnA, sVpH n
vYAKYAni ovEnA nieL
smIpiec vrAM. tA orwyALEmA
atH-tEmA kANiAemH av ni
ELAw@ pRe vrAM. 2ayA ni
ELAw@ pR awyALEmA atH-tEmA cil
EA sMBviec vrAM. qiH av
niLRiyA m@ eedveL piwrA
niELAwAvzYeeM vrAM. av
niELAw@ pRyM nmH EdvAer
<xiAM. 3ayAeL ecvieAE
til. qekAeA niew eedv
mAy yEhAv nieL prIikyANH.
ni aven pUXdyEAwM
pUAAEvAwM wi sHEnhiEA
qRiyA yEhAvyH #hmH !
4
niew eedvmAy yEhAvey ni
piwrNM! aven bmAnik. av
eR klnk asrikyM av
pRyEAel vikyM ec@k!
yEhAvey <xikyM oriluM
aven EpiAtirikyM ec@k.
5
vAckEnA sVpHnvYAKYAtAEvA oe
yi vven ni vDikyM
EvNM. qekAeA, niew
eedvmAy yEhAvyHetier tiriyA
av niELAw@ pRu. ni awimk
LAyi QjipH t iniM nieL
ekAuvM yEhAvyANH. niew
eedvmAy yEhAv niELAw@ kl i c
jIvitrItiyiniM vYticliA
ayA nieL Eriic@. atinA
ti niew jnLiniM lA
tAvA aven ni vDiNM.
6
niELAwH awm orA cilEA
m@ eedveL rADiA nieL rh
sYmAyi EriiEcAM. a cilEA
niew sVM sEhAdrEnA puEnA
puiEyA ni sHEnhi BArYEyA
A suXEA yiriAM. nm
EpAyi mu eedveL <xiAM qH
vYi pREAM. niM ni
ew pUvikM oriluM aRiu
wA EdvArANitH. 7 ni @m
m@ lLi vsivew Edv
ArANiv. cil awM cil akel
ymANH. 8 ayAELAw ni ali
tH. aven itH. avEnAw sht
pikymtH. aven evRuet viwtH.
aven sMrikymtH . 9 -10atH!
ni vYiey vDiNM! niL
ven kelRiu ekAlNM. aven qRi
yA kelw dY vYi nIyAyiri
NM. anrM qlAvM aven qRi
yA kl@keLwNM. pie, qlAvM
aven kelRiu ekAlNM. qekA
eA ayA nieL niew eedv
mAy yEhAvyiniM vYticlii
A mic@. niLwimkLAyi Qji
pHtiniM nieL EmAciictH yEhA

13

vnM 13:11-14:24

190

11

vyANH. aEA qlA yi AEyAM


EkkyM ByewkyM ec@M. pie
av o tiyM ecil.
nziieEw ngr
niew eedvmAy yEhAv ni
vsiA ngr t. cil
EA ni Q ngrLielAieni
cI vAk EkevrAM. 13ni
ew sVM rAjYArAy cil tew
ngrvAsikeL dxHv]ik Eri
itAyi ni EkM. av t
ew ngrvAsikELAw@ pREAM,
nm EpAyi mu eedveL <
xiAM. ni meAriluM Eki@
EpAlumilA EdvArANv. 14aen
eyA vA EkA a zriyAENA
qH k}iy qlA viDiluM aEnV
xiNM. a stYmAeN ni
mnilAyA-arM ekAwiy sMBvM
Aey ni EbADYmAyA15
ngrilu qlAveryM ni
ziiNM. aver m}uv ni vDi
NM. avew m}uv m] g eLyM
ni ekAlNM. 16anrM ni vil
piwi qlA sADnM EzKricH
ngrmYielw ekAuEpAvukyM
ngrvuM atiluvyM @kLykyM
EvNM. atH niL@ew eedvmAy yEhAv
yHH o EhAmbliyAyiriM. ngrM o
nYmAy knyAyi mARNM. ngrM
pie oriluM niiewtH. 17
ngriluetlAM nziiA eedv
e liNM. atinA avyielAM
ni eekvzM vyHtH. Q klnk
ni asricA yEhAv niELA
w EkApM avsAniiM. yEhAv
niELAw kNAmynAyiriM. avnH
niELAw shtApM EtAM. niew
pUv i kAErAw vAgH d AnM ecyH t
EpAel av niew rAjYe vlu
tAM. 18niew eedvmA yEhA
vey vikyM {A nii
t klnk ni asrikyM
ecyH t A eneyAe sMBviM.
niew eedvmA yEhAv zriey
pRy kArY ec@k.
12

yi

AEy, eedvieR vijnM


niew eedvmA yEhAv
yew mLANH ni. niLi
eriluM mriEA ni sVyM
mRiEvliEcA QrM ecyHEtA d+KM k
wiitH. 2 qekAeA, ni
m@vrini vYtYsHtrANH. ni
yEhAvyew vizixH w jnmANH . ElAk
iel m}uv jnLiniM eedvM
nieL teR vijntyAyi etr
ew.

14

yi

AEylukA tiA av
dici @ BNM
3
yEhAv evRu oM ni
BitH. 4ni pRy m]geL ni

tiAM. p, ecriyAwk,
EkAlAwk, 5 puimA, klmA, kwmA,
kAAwH , ecRumA, mlyAwH , kvrimA.
6
rAyi piL LukLvyM ay
viRvymAy m]geyM ni
tiAM. 7 qA okM, my, }i
my qivey titH. av ayviR
emiluM avyHH piL Lil.
atinA m]g niH B
Nml. 8pikeLyM ni BitH.
avyHH piL LueiluM av
ayviRARil. atinA pik ni
BNml . piyew Rc i
tikEyA atieR m]tEdhe sHp
zikEyA EpAluM ectH.
9
eckiLyM eclum mIni
enyM ni BiAM. 10pE ecki
LyM eclumilA o jljIviey
yM ni BitH. a ni
BNml.
11
iy
piey
ni
tiAM. 12pE ni pRy o pi
EyyM ni titH+ k}uk, ec
H, kwRAi, 13cAliH, pM
viluvyM 14qlArM kAv
tiAkM 15ekA m, puH, kw
A qlArM pM 16ecRiy m
kM vliy mkM 17mmiyiel
mkM {ARikM LEA}iyM
kwikM 18bkM, qlArM
ikM cEkArvuM nricIRuM.
19
ciR qlA kIwM a
LANH. atinA avey titH. 20pE
iy piEyyM ni
tiAM.
21
sVyM c m]geLyM titH.
c m]geL ni viEdzi ekAw
k, avnH a tiAM. aeli ati
en av viAM. pE ni ati
en titH. qekAeA ni
niew eedvmAy yEhAvyEwtANH.
ni aveR vizixHwjntyA.
Awien atieR tyew pAli
pu}utH.
pielA nk
qlA vxvuM niew vylukLi
viLvieR pielA vItM EzKri
NM. 23anrM ni, yEhAv teR
viBvnmAyi etrew l
E eclNM. niew eedvmA
yEhAvEyAewAAyirivAnANH
ni aEAu ecEltH. aview vcH
ni niew viLvieR pielAH
BiNM- DAnYieR pielAH,
puvIieR pielAH, q, ni
ew kAliiluM ipilum
Ay kwiUluk. aen ni
niew eedvmA yEhAvey b
mAniA qEA}uM oAiNM. 24pE
lM ni eceAnAvA
drilAyiriAM. yEhAv ni
#hic@ t DAnYieR pielAu
m}uv aEAu m ekAuEpAkA
22

191

vnM 14:25-15:18

M piey vril. aen vA,


25
niew vItM vik. kiiy
pNM yEhAv vig]hmAyi etre
w lE ekAuEpAvuk. 26p,
ecriyAwH, vIH, mdYM aTvA mee
iluM BNM qien niixHwm
vAA pNM pEyAgik.
qiH ni wMbAMgELAewAH
yEhAv teR viBvnmAyi etr
ew l viH eedvmAy
yEhAvEyAewAM hAdEAew a
Bik. 27pE niew pNLi
vsi ElvYer mRAtirik. ni
ew BNM avErAw pvyH k.
qekAeA ni EpAel
avH Edzi pil.
28
ql A m vxewyM av
sAnM, niew viLvieR pielAH
vxE Evi smAhrik.
BNM niew pNLi m@v
H pEyAgiviDM sUik.
29
BNM ElvYtANH. kArNM,
avH tEwtAyi o Edzvumil. Q
BNM niL@ew pNLiel atAv
zYm m@v wi EviyANH .
viEdzikM viDvkM anAT
ikM EviyANH, av qlAvM
vH Bicu t]pHtrAke! niLen
ecyH t A,
niew
eedvmA
yEhAv nieL skliluM a#
hiM.

niiwyi o driAey
vrAM. ni sVArAktH. drinAy
mxY shAyemiA ni
mwitH. 8 avEnAewAM pvyH
tinH ni tARAkNM. av Evet
lAM ni kwM ekAwNM.
9
viEmAcnieR vxmAy }AM
vxM aw q ekAumAM o
ven shAyiA mwitH. ari
elA ti niew mni Evzi
A EpAluM wnktH. shAyM v
zYmAyveni arilu ci ori
luM pAwil . aven shAyiA
ni mwitH. aven ni shAyi
AtiA dirnAy ayA nie
tier yEhAvEyAw prAtiewkyM
ni pApieR aprADiyAeN
yEhAv kAkyM ec@M.
10
drinAy vYiH ni
shAyM ecyHt ekAwNM. av n
ti vixmemAM EtAvA pAwi
l. qekAeA n ecu
mlM niew eedvmA yEhAv
nieL a#hiM. niew m}uv
EjAlikLiluM niew oAErA v]i
yiluM yEhAv nieL a#hiM.
11
rAjYH qEA}uM dri jnAyiri
M. atinAlANH niew sEhAdren
shAyiA tARAyiriNem {A
klitH. niew EdzH shAyM
vzYm dri EvtH ekAwk.

kwemA}ivieR vxM
qlA vxewyM aYi
ni kw q}utiNM.
2
enyANH ni a ecEtH+
meA yi AEykArnH pNM ekAw
qlAvM kwM q}utiNM.
kwM tiriciwyHA ayA o sEhAdr
EnAwH (yi AEylukArEnAwH) vzYe
wtH. qekAeA vxM kw
q}utiNemH yEhAv pR
iri. 3 o viEdziEyAwH niH
kwM tiricwyHA pRyAM. pE, meA
yi
AEylukAr niELAw vAiy
kwM EpiNM. 4niew rAjYH dri
AAktH . kArNM yEhAvyANH
niH Q EdzM ttH. yEhAv ni
eL nAyi a#hikyM ec@M.
5
qA niew eedvmA yEhA
vey ni asricAEl aen
eyAe sMBvi. {A niELAwi
pR klnkeLlAM ni atIv
EyAew asriNM. 6 aEA ni
ew eedvmA yEhAv vAgH d AnM
ecyHtEpAel nieL a#hiM.
aEA m@ rAxH\M kwM ekAw
DnM niAM. qA ni
H ri niM oM kwM vAukyM
Evivril. aEnkM rAxH\Em
ni BrNM nwM. qA rAxH\
eLAM nieL Briil.
7
niew eedvmA yEhAv ni
u n miyi tAmsiEA,

awimkeL sVtrA
ni o qAy OIeyEyA pu
xenEyA awimNiAyi vAiEyAM.
Ru vxM ni aven awimNi
Ayi vcievM rie. pE
}AM vxM ayAeL ni sVtnA
NM. 13pE awimey sVtnA
EA aven evRuM kEAew pRy
tH . 14niew m]gLiluM DAnY
LiluM vIiluM eR vItM ni av
nkNM. niew eedvmA
yEhAv nieL a#hikyM sm]
mAyi nl sADn trikyM ecyHt.
aEtEpAel ni aEnkM nl sADn
niew awimkM nkNM.
15
QjipH t i ni awimkLAyi
evtH oAik. niew eedvmAy
yEhAv nieL sVtrAkyM
ecyHt. atinAlANH {Ani niH
Q klnk ttH.
16
{A aey vi@EpAvil q
niew awimkLielArA pREAM.
niELAewAm nl jIvitM ekAAyi
riAM atH. 17 B]tYen ktkientier
Ec nii ayAew ecviyi o
mny pkrNMekAH o dVArmiwk.
atH av qAlvuM niew awimyA
yiriemtien kANi. niELA
ewA k}iyAnA#hi OI awim
EyAwM aen ecNM.
18
niew awimey sVtnAyi
viwti o yAsvuM EtAtH.

15

12

vnM 15:19-16:16

192

liAr ekAwEtieR pti


kyHANH ni aveneAH Ru
vxE EjAli ecicetH oAi
k. ni ec@ qlAArYiluM
niew eedvmAy yEhAv nieL
a#hiM.
kwiU mg
] eLiy
niym
19
niew kAliiluM ip
iluM kwiU svi m]g
viLANH . ni avey
yEhAvyH smiNM. m]gLi
elAienyM ni niew EjAliH
pEyAgitH . ecriyAwkLi
niH ni ErAmM mRiecwkymtH.
20
niew eedvmA yEhAv etr
ew lEH qlA vxvuM
ni m]geL ekAuvrNM. avi
ew yEhAvEyAewAH niM niew
wMbAMgM mAMsM BiNM.
21
pE m]gLi oH tLvAtM piwi
cEtA at bADicEtA meeiluM
RvuEtA eNi m]ge ni
ew eedvmAy yEhAvyH bliyi
tH . 22pE m] g e niH
vIi vcu BiAM. iyvM
lAvM a BiAM. klmAk
eLyM puimAkeLyM BiA
aEt niymmANH Q mAMsM Bi
tiM. 23pE ni m]gieR rM
BitH. rM ni evM EpAel
tRyielA}iNM.
epsh
bIbH
mAsM
oAik.
aEA ni niew eedv
mAy yEhAvey driA epsh
EGAxiNM. qekAeA
mAsi o rAiyilANH niew
eedvmAy yEhAv nieL QjipHti
niH EmAciictH. 2 teR vizixHwBvn
mAyi yEhAv etrew l
EH ni EpAkNM. aview ni
yEhAvey driA epshbli a
iNM. peLyM wkeLyM
ni aiNM. 3 Q bliEyAewAM
puLiic aM ni titH. }u
divsEH ni puLiiA aM
BiNM. dritieR aM qH
a viLiewM. atH ni Qji
pHti aBvic }eL asHmri
iM. ni tiwilANH aview
niM vi@EpAetH oAik!
ni jIvitkAlmAek divse
asHmriNM. 4 }u divsEH rAjY
eAriwM o vIiluM puLimAvuA
yiritH . dYdivsM eevErM
ni ai bliyew mAMsM BA
tmAM mE Bic@ tINM.
5
epshm] g e niew eedvmA
yEhAv ni n pN
LielAi vc @ M bliyitH .
6
teR viBvnmAyi niew eedv

16

mA yEhAv etrew vi
l vc@ te atH aiNM.
aview ni sUrYAsHtmn smyH
epshm]ge bliyiNM. eedvM
nieL QjipH t iniM EmAciic
tieR asHmrNAdinmANtH. 7epshA
mAMse pAkM ecyHtH niew eedv
mAy yEhAv etrew l
vc H BiNM. anrM BAti
ni vIiEl mwAM. 8puLii
A aM ni Ru divsM Bi
NM. }AM divsM ni o EjAliyM
ectH. aH, niew eedvmA
yEhAvey driA ni o
visELnM EcrNM.

vAErA/vM (epeEAst
H )H
DAnY ekAA wu kAlM
mt }A}Hck ni qNM. 10an
rM niew eedvmA yEhAvyH
Evi vAErA/vM EGAxiNM.
av ni #hi visA
n ekAuv EvNM a ecA.
niew eedvmA yEhAv nieL
qmAM a#hic @ q ciic H
q ekAwNemu
niyik.
11
yEhAv teR viBvnmAyi etr
ew lE EpAvuk. avi
ew niM niew wMbM ni
ew eedvmA yEhAvEyAewAM hA
dik. niewyAkeL m}uv ni
ELAewAM ekAuEpAkNM. niew
puA, puimA, Esvk. wAet
ElvY, viEdzik, anAT qien
niew pNLi vsiveryM
ekAuEpAkNM. 12ni QjipHti
awimkLAyi qtH oAik. ati
nA Q niym asrievH
R vk.
9

wArinA
niew emtiLiniM mi
riciniM viLvuk EzKric
tieR }udivsM k}iH ni wAr
inA EGAxiNM. 14Q /v
i ni hAdik- niM ni
ew puAM puimAM m}uv B]tYM
niew pNLi vsi ElvY
M viEdzikM anATM viDvkM
niELAewAM hAdiNM. 15yEhAv
etrew vilvcH }u
divsM Q /vM EGAxiNM. ni
ew eedvmA yEhAvey driA
nANH Q EGAxM. niew eedvmA
yEhAv niew m}uv viLvuk
eLyM niew qlA EjAlikeLyM a
#hiciri. atinA vLer hA
dik!
16
niew eedvmA yEhAv etr
ew lH vxi m
tvN yEhAvey kANA vrNM. puLi
ilA aieR /viM vAErA
/viM wArinALimANH av
13

193
vErtH. yEhAvey dziA v
oAErAM oAErA sAn wi
ekAuvrNM. 17k}iy sADn
oAErAM nkNM. yEhAv tniH
q nki qtieR awiAni
tA q ekAwNM qH oAErAM
niyiNM.
jnH nYAyADipAM
EdYAgAM
18
niew eedvmA yEhAv
ni t oAErA pNiluM ni
H nYAyADipAeryM EdYAgA
eryM etrewk. jnewEm
av nItipUvM nYAyviDi nwNM.
19
ni qEA}uM nitI pulk. cil
ewEm EveR cilH lY
nktH. nYAyviDiyi mnS mAA
pNM vAtH. pNM viEvkzAlikL@ew
kkeL amAkyM nl v eR
vAkeL mAimRikyM ec@M. 20n
yM nItiyM! nlvM nItimAmAyiri
A niH kWinAVAnM ecE
H! aEA ni jIvikyM eedv
mAy yEhAv ni t EdzM eek
vzmAkyM ec@M.
eedvM vi#heL evRu
niew eedvmA yEhAvyH
o yAgpIWM pNiyEA atiEnA
ewAH
aEzrEdvtyew k
ApitH. 22vYAjeedveL rADi
A EtYkM kl@kM ApitH.
niew eedvmA yEhAv a
evRu.
21

nl mg
] eL mAM bliyik
qeiluM nYUnty o p
vienEyA
ecriyAwienEyA
ni niew eedvmA yEhAv
yH bliyitH. qekAeA
niew eedvmA yEhAv a
evRu!

17

vi#hArADny
H zi
niew eedvmAy yEhAv ni
t ngrLielAi o ti
sMBvitAyi ni EkA, ni
ew EgAiel o puxEnA OI
EyA m@ eedveL rADik v}i
av yEhAvyew krA lMGic@evH
ni EkA, 3aeli av sUrY
cAerEyA neLEyA rADi
c A , atH {A ni nkiy
yEhAvyew kl n yH vimANH .
4
aeneyA dvA ni EkA
a sUHmmAyi aEnVxiNM. mHEL
cHCt yi AEyli yTAi sMB
victAENA q ni keNM.
a zriyAeN etLiyiAnAyA
5
ni ti ecyHt vYiey zii
NM. OIeyEyA puxenEyA
ngrkvAwinw epAl
2

vnM 16:17-17:16

ekAuvH kelRiu ekAlNM. 6o


v ti ecyHtetH orA mAM sAi
pRytieR awiAni ni
ayAeL vDitH. qA rEA mEA
sAik a zriyAeN pRA
vYi vDiewNM. 7 sAik
EvNM dYM vYiey kelRiyA.
anrM m@vM aven ekAlA kel
RiyNM. aen niH niew
EgAiniH ti o}ivAAM.
vixmM piwic EkAwtiImAn
niew EkAwtikH tI kli
AnAkA vixmM piwic cil zHn
AkAM. a cilEA o ekAlpA
tkEmA ruEp tilu tEmA
kAM. a cilEA eiluM mRi
Ev o sMGnvuM kAM. rM sMB
v niew pNLi nYAyviDi
nwewEA qA zriey
niyiA niew nYAyADipA
k}iiel vM. aEA ni
niew eedvmA yEhAv etre
w lE EpAkNM. 9 Elvi
yew EgAArAyiriM puErAhitA.
ni puErAhitAewyM aEA
mtlyilu nYAyADipeRyM aw
eclNM. zHni q ec
NemH av tImAniM. 10yEhAv
yew vilmAy aview vcH av
tew tImAnM niELAw pRyM.
av pRyetlAM ni ec@k.
av ecA pRyetlAM EyAew
ec@k. 11avew tImAn sVIkri
kyM tYmAyi av pAlikyM
EvNM. oiluM mAM vtH.
12
niew eedvmA yEhAvey
aEA <xi puErAhitenEyA
nYAyADipenEyA asriA A
A vYiey ni ziiNM.
ayA vDiewNM. dxH w en
yi AEylini te ni nIM
ecNM. 13qlA jntyM Q ziey
i EkH ByNM. av o@M kWinXdy
rAkAtiriNM.
8

rAjAvien etrewEeten?
14
niew eedvmA yEhAv ni
t miyi ni Evzi
NM. lM ni kwi ati
tAmsiNM. qi@ ni pRyM,
{ @m rAxH\LielEAel
{H o rAjAvien { niy
miM. 15aen pRA yEhAv etr
ew rAjAviene ni
etrewevH Rik. ni
ew rAjAvuM niiwyini te
yAyiriNM. ayA oriluM o viEd
ziyAyiritH. 16rAjAvinH wt ti
rk AyiritH. wt tirk
Ayi ayA keL QjipHtiEl
yyHAM
pAwil. qekAeA
nieLAriluM v}iH tiric@EpAk
tH. q yEhAv niELAw@ pRi

vnM 17:17-18:21

194

17

@H. wAet rAjAvinH aEnkM BArY


mAM pAwil. kArNM, atH ayAeL yEhA
vyiniM vYticliiM. rAjAvH
sVyM sVM, evi qivekAH Dni
knAktH.
18
rAjAvH BrNmArMBiEA niym
ew o pkH o pusHtkiel}uti
sVyM sUikyM EvNM. puErAhi
tM ElvYM sUi pusHtkLi
niu EvNM av atieR pkew
A. 19rAjAvH teR kie
pusHtkM sUikyM jIvitiluw
nILM a vAyikyM EvNM. qekA
eA, teR eedvmAy yEhAvey
drivAM niymM azAsi
etl A M asrivAM rAjAvH pWi
NM. 20aEA tA teR jnLilA
eryMkA EkmnAeNH rAjAvH ktil.
av niymM lMGiAtirikyM tY
mAyi asrikyM ec@M. aEA
rAjAvuM ayAew pigAmikM vL
erAlM yi AEysA%AjYe BriM.
puErAhitM ElvYM piN
ElvYEgAinH yi
AEyli
miyew p lBiil. av puErA
hitrAyiriM. agHniyi pAkM ecyHt
yEhAvyH smi blik tiH
av jIviNM. ElviEgAA
vItM atANH. 2 ElviEgAAH m@
EgAAerEAel mi lBiil. yEhAv
avErAw@ pR EpAel, yEhAv
teyANH ElvY vItM.
3
ni o pvienEyA ecriyA
wienEyA bli ekAwA ekAl@EA
puErAhitAH Q BAg ekAwk+
m, ru kvik, vyRH. 4 niew
viLvieR dY BAgvuM puErAhitH
ekAwNM. niew DAnYieRyM
vIieRyM qyEwyM dYBAgM
ni av ekAwNM. niew
ecriyAwkLiniM mRi dY
e ErAmM ni ElvY ekAw
NM. 5qekAeA, niew eedv
mA yEhAv niiwyiniM
ElvieyyM pigAmikeLyM qAl
Em puErAhitrAyi etre
w.
6
oAErA ElvYM eedvAlyi pNi
eywA EtYk smyH. mEet
iluM smyH o ElvYnH aview EjAli
ecNemei aetEA EvN
emilumAkAM. yi AEylieR BAg
H pNi tAmsivnAyA
luM avnH yEhAvyew vil
E vrAM. avnixHwm smyH
ecAM. 7 ElvYnH teR eedvmAy
yEhAvyew nAmi aEA yEhAv
yew siDiyi <x nw
teR skl ElvYsEhAdrAewym
<x ecAM. 8 ElvYnH m@ ElvYErA
ewAM lY p lBiM. teR wMb
inH sADArN ki@ti puREmyA
NitH.

18

yi

AEy m@ rAx\
H eLEAel
jIvitH
9
niew eedvmA yEhAv
ni n miyiEl Evzi
EA m@ rAxH\ ec@ dxH
v] ik ecA ni pWitH .
10
niew puAerEyA puimAerEyA
yAgpIWLi bliyitH. vAc
kniniEA mAikniniEA mvA
dAriniEA BicArArniniEA
BAvi aRiyA mitH. 11m@vew
Em mvAdM nwA eryM avdi
tH. niiwyi M evLicA
EwA mvAdiEyA ktH. mricvmAyi
sMBAxNM nwAM M mitH.
12
jn aen ec@tH niew
eedvmA yEhAv evRu. atinA
lANH av m@ jntkeL ni
Evi riytH. 13niew eedvmA
yEhAvEyAwH ni vizVsHtrAyi
riNM.
yEhAvyew vizixw
H vAck
ni m@ jntkeL niew rAjY
niM puRANM. rAxH\
mikvidYyM BAvivcnvuM xH w
ewvrANH. qA niew eedv
mA yEhAv aArY ecA
nieL avdiil. 15niew eedv
mA yEhAv niH o vAc
ken nM. niiwyini te
yAyiriM vAck. av qe
EAelyiriM. aveR vcn
ni iNM. 16ni avEnAwH
vzYetsric A NH eedvM Q
vAcken ayc@ ttH. EhAErbup
vti ni owiyEA ni
eedvieR zbHdeyM mlyi k
mhAgHnieyyM BykyM ecyHt. ati
nA ni pRu, {ew eedvmA
yEhAvyew zbHdM {eL vIuM
EkiEt! mhAgHni { kANA
M wyAEt, atiniwyAyA {
mriM!
17
yEhAv qEAw@ pRu, av
vzYewtu nl te! 18av
{A nieEAel o vAcken n
kAM. aviwyini tey orALA
yiriM Q vAck. av pREy
kArY {A avEnAw@ pRyM. {A
klicetlAM av jnELAw@ pRyM.
19
Q vAck qni Evi sMsAri
M. av sMsAriEA qeR kl
nkLi qeiluM iA AA
ven {A ziiM.
14

vYAjvAcker qen tiricR


iyAM
20
pE {A pRyAnAvzYewAtH
o vAck pRA, qniEvi
yANH tA sMsArietH av jn
ELAw@ pRA, vAck vDi
ewNM. m@ eedvEvi sMgi
vAckM vevirie,
ayAL@M ekAlewNM. 21o vAck

195
pRy yEhAvyew vcnLel
{een aRiyAM? q ni
kAvAM. 22o vAck, tA
yEhAvyH EviyANH sMsAri
et pRykyM ayAew vcnM
sMBviAtirikyM ecyH tA a
yEhAv pRtel niLRiyNM.
av sVM zyLAN@ pRy
et ni mnilANM. ni
aven ByEtil.
surittVieR ngr
m@ jntkew EdzmANH niew
eedvmAy yEhAv niu t
tH. yEhAv jntkeL nziiM.
av tAmsiciiwH ni tAmsi
M. avew ngrM vIwkM ni
qwM. aen sMBviEA 2 3ni
Edze mAyi vItiNM. oAErA
BAgiluM ql A vM qiEc r A
pAki m ngr ni etr
ewNM. ngrLiElH ni
v}ikM RNM. aEA o ekAlyA
LiH suritmAy ngri aByM
ApiAM.
4
orAeL ekAl ecyHtiH Q mu sur
AngrLielAiElH oAwiey
v niymM tANH+ ayA yAcHCi
kmAyiAyiriNM ekAl nwiytH .
ekAlevEnAwH ekAlpAtkiH evRu
AyiritH. 5tA o dAhrNM+
orA meArAELAewAM mrM evA vn
iEl EpA. mrM evA ayA
EkAwAli u vIziyEA EkAwAli
yew tl atieR piwiyiniM vi@
EpA. EkAwAlil mEyAewEm
ekAH ayA mri. EkAwAli vIziy
m ngrLielAieli
yA ayA suritnAyiriM. 6 pE
ngrM vLer deryAeNi EvgM
aEAEAwieyA ayA k}ie
vril. ekAleveR aw o
bu aven ngrielM mH
oAwici piwiEcAM. bu vLer EkAp
EAew ayAeL ekAEAM. pE
ayA vDAhnl. ayA ekAven
evRuiil. 7ngr qlAvM
qAvu awAyiriNM. atinA
lANH m vizixHwngr etre
wA {A niELAw@ klictH.
8
niew Edze vlutAemH
niew eedvmA yEhAv ni
ew pUv i kErAw vAgH d AnM ecyH t i
. niew pUvikErAw vAgHdAnM
ecyHt mi m}uv niew eedvmA
yEhAv ni tM. 9 {A ni
i t aveR klnk m}uv
asrikyM niew eedvmA
yEhAvey ni sHEnhikyM av
nA#hi v}iyi jIvikyM ec
yHtA mAEm av aen ec.
aEA, niew rAjYM vLEA
dYe m ngrELAewAM m ng
r wi surittVinH ni

19

vnM 18:22-20:1

etrewAM. 10aEA niew eed


vmA yEhAv ni t Edz
H nirprADik ekAlewAtiriM. o
mrNiM ni vALikLAyirik
ymil.
11
pE ov meArAeL evRuE
AM. ayA tA evRuven vDi
A oLic i EAM. aven vDic H
ayA surAngrLielAiElH
oAwiEAeyvrAM. 12aen sMBvi
cA aveR sVM pNiel m
A eL viH aven surAngr
iniM piwic @ ekAuEpArNM.
EntA aven ekAleveR aw
buvien liNM. ekAlpAtki
mriNM. 13avenecAli vsnitH.
nixHkLnAy orAL@ew vDA ap
rADiyANv.
yi
AEyliniM
ni aprADM nIM ecNM. an
rM nielAM nltAyiIM.
atiiErKk
niew ayArmAy ati
il@k ni mAtH. oAErA
ewyM lieR ati RiA
nANH kl@k ApiciritH.
niew eedvmA yEhAv ni
n miey kl@k sUcii
.
14

sAik
orA niymientier qeiluM
et@ ecyHtA ayA vALiey
etLiyiA oerA sAi mAM EpArA.
ayA yTAi et@ ecyH t
ev k rEA mEA sAikA
yiriNM. 16orA et@ ecyHtevH
meArA ksAi pREAM. 17a
enyAyA ruEpM yEhAvyew
viBvni EpAyi aDikAri
lu nYAyADipArAluM puErAhitA
rAluM nYAyviDi viEDyrAkNM. 18nYA
yADipA EyAew EcAdY EcAdi
EcAM. sAi mEyAetier N
pRu qH av kupiwiEcAM.
sAi N pRA 19ni aven
ziiNM. ayA mEyAELAew
ecAnA#hic@EvA a te ayA
ELAwM ec@k. aen ni ti
ey niew smhiniM nIM
ecNM. 20m@v Eti EkH Bye
we. Emli av arM tik ecA
etymirie.
21
M EpAel te kWinmAyiriNM
ziyM. et@ ec@ven zii
EA avEnAwH shtpitH. orA
o jIvenwA aveR jIv te
ati pkrmAeywNM. tA cM+
ki kH, pli pl,H eekyH eek,
kAli kAlH.
15

20

yi niym
ni z@ELAwH yi
EpAEA nitiluM w

vnM 20:2-21:8

196

t tirkeLyM rTeLyM pwyALi


keLyM z@p kA ni By
ewtH . qekAeA niew
eedvmA yEhAv niELAewAmHyEhAvyANH nieL QjipHtiniM
EmAciictH.
2
ni yi puRewEA
puErAhit BwAErAw@ sMsAriNM.
3
puErAhit en pRyNM.; yi A
EykAEr qe ik! ni
niew z@mAyi yi EpA
. ni eeDrYM eekviwtH! }u
kEyA z@eL BykEyA pAwil! 4 kAr
NM, niew eedvmA yEhAv ni
ELAewAmH. z@mAyi yM ec@
tinv nieL shAyiM. ni
ew vijyinH niew eedvmA
yEhAv nieL shAyiM.
5
ElvY EdYAgA BwAErAwi
en pRyM, putiy vIw vciH a
smiAv iluei
av vIiEl mwNM. yi
av vDieEAM. aEA meA
rA ayAew vIwH smiuM. 6miri
EAM vc@ piwiiciH miri pRic@
A erilumEA? ayA vIi
El mwNM. ayA yi mri
cA ayAew EtAiel miri meA
rA aBviuM. 7vivAhM niyi
e erilumei ayA vIi
El mwNM. ayA yi mri
c A meArA OIey vivAhM
k}iM.
8
ElvY EdYAgA jnELAwH
enyuM pREyNM, eeDrYM nxHwe
vM ByvmAyi eriluM
iluEA? ayA vIiEl mwNM.
aEA ayA m@ BwAew eeDrYM
RyHA kArNArnAkil. 9 EdYAg
A eesnYEAw sMsAricti
EzxM jneL nyiA pwnAykAer
etrewNM.
10
o ngrM miA ecl@EA
ni dYM ngrvAsikH smADAnM
vAgHdAnM ecNM. 11niew vAgHdAnM
sVIkricH ni kvAw R
tA ngrvAsik ni Evi
EjAli ec@ awimkLAM. 12pE
nimAyi smADAni k}iyA
av niyAet, nietier yM
ec@kyAeNi, ni ngrM vLy
NM. 13niew eedvmA yEhAv
ngrM qwekAA nieL avdi
EA atilu puxAereylAM
ni vDiNM. OIkeL nieLw
ekA_k. 14ikeLyM peLyM
ngrilu sADneLyM nieLw
k. sADneLAe nip
EyAgiAM. niew eedvmA yEhA
v ni ttANetAe. 15ni
LiniM vLer aklilu ngr
ELAwM ni tAmsiA EpA Edz
illA ngrELAwM ni ecE
tH atANH.

16

pE
niew
eedvmA
yEhAv ni t Edz ngr
eL ni kwEA aviewy
qlAveryM ni vDiNM. 17hitY,
aEmArY, knAnY, eprisY, hivY,
eybUsY en qlAveryM ni
nziiNM. niew eedvmA
yEhAv ni t klnyANH.
18
qekAeA eedvmAy yEhAv
yHetier pApM ecA nieL pWi
iA aEA avAvil. av
avew eedveL rADicEA}e
kwMeekk ecA nieL pWii
A avAvil.
19
ni o ngrientier yM
KYApiEA vLer EnrEH
ni ngrM vLEAM. ngri
@m Plv] mRitH. Q mr
LiniM niH p} tiAM.
pE ni av mRiciwtH. mr
Ll z@, atinA avyHetier
yM ecAtirik! 20Plv]L
el niRiyAvu mr eviyi
wk. ngrientiery yi
yD niH mrM ekAu
AAM. ngrM vI}uMver nitH
pEyAgiAM.
orA ekAle
A
niew eedvmA yEhAv
ni t nAi orA o
vyli ekAle nilyi kiwtH
keirie. pE ayAeL ekAtA
rAeNH M aRiyil. 2 aEA ni
ew EntAM nYAyADipAM vH
ayA mric@ kiwti ilum
pNLiEl drM aLNM. 3 mric
yALiEnAwH vumw pNEmet
kupiwicA avew kAlii
niM o pvien pNiel
EntA qwNM. oriluM svi
ciilAM oriluM EjAlipEyAgi
ewAmAyiriNM p. 4an
rM pNel EntA evemA
}u tA}HvryiElH pvien ekA
uvrNM. oriluM }vu nwkEyA
qeiluM nwkEyA ecyHtiilAtA
yiriNM tA}Hvr. anrM EntA
tA}HvryivcH pvieR k}uu
evNM. 5Elviyew pigAmikLAy
puErAhitM aviEw@ EpAkNM. te
<xitiM teR nAmi jn
eL a#hitiM niew
eedvmA yEhAv etrewtANH
puErAhiter. orA mRiEv
qlA tM tI kli
puErAhitrAyiriM. 6ekAlevEnAwH
vumw pNiel EntAA,
tA}Hvryi tl evimAe pvi
mkLi tew eekk k}ukNM. 7yA
eL {Ll ekAtH. sMBvM {
kumil. 8 yEhAEv, nI yi AEylien
ric@. { nieR jnt. EA
{eL IkricAluM. nixHkLnAy

21

197
oveR vDi {eL p}iEt
qH Q EntA pRyNM. aen,
nixHkLnAy mxYen ekAtieR
M avri ErApiewkyil. 9 a
en, ni zriyAy vi
kyM aprADM niew sMGi
niM o}ivAkyM ec@M.
yi piwie OI
eedvmAy yEhAvyew shAy
A ni z@eL yi EtAli
c A , z@eL ni twvukArAyi
dEr piwic@ekAuEpAyA, 11twvu
kAiwyi suriyAy o OIey
kH aveL BArYyANemH niLA#
hicA, 12aveL ni sVBvni
El ekAuvrNM. av tl emAywi
kyM nK eviLykyM EvNM.
13
twvukAriyAyi piwieveL
kANi teR vO av
a}ic@ mANM. av niew vsti
yi ti teR mAtApitAeL Evpi
riyti o mAsM d+KiNM. ati
EzxM, nivew awu ecH
avew BAvAkAM. av niew
BArYymAM. 14ni avLi sMt]pt
H n
el i aveL Evepwi aveL
sVtyANM. ni aveL vi
tH. aveL o awimeyEAel kk
ymtH. kArNM, ni avmAyi eelM
gikbiEleu.
10

m pu
orAH ru BArYmAei,
ayA o BArYey mE BArYeyA w
t sHEnhiAvAM. ru OIk
M ayALini ik Ayiri
AM. sHEnhM lBiA OIyew i
yAyiriAM myA. 16ayA teR
sV vItM vyHEA m i
yH sVH tA sHEnhi BArY
yew iyH nvA pAwil. 17tA
sHEnhiA BArYyew iey, m
puen ayA sVIkriNM. m
punH teR sADnew ri vItM
nkNM. kArNM, i dYjAtnANH.
dYjAtzivieR avkAz
itANH.
15

asrNEw ik
orAH kWinXdyvuM asrN
Ewm o puAyiriAM. av
teR mAtApitAeL asriil.
av aven ziieiluM
av asrNEwH w. 19aEA
aveR mAtApitA aven pN
iel sELn lH EntAew
mi ekAuvrNM. 20pNiel
EntAELAwH av pRyNM. {ew
pu kWinXdyM asrNEw
vmANH. { pRyetAM av
ec@il. av vLeryDikM ti
kyM wikyM ec@, 21aEA
pNvAsik puen kelRiu
18

vnM 21:9-22:10

ekAlNM. aen ni tiey


lAyHm ecNM. qlA yi AEylukAM
EkH ByewNM.
vALikeL ekAH mri NM
22
vDziyHhmAeyA pApM orA
ecyHtA, ekAti EzxM jn av
en o mri ekiNM. 23rAi
m}uv zvM mri iiw
A ni avditH. aEt divsM
te ayAeL tIcyAyM sMsHkrici
riNM. kArNM, mri iiw
v eedvA zpievnANH. ni
ew eedvmA yEhAv ni t
lM ni amAtH.
m@ niym
niew ayAreR pEvA
EwA alu nw kA
niLtH avgNitH. tIcyAyM wm
nH niLtien qic@ekAwNM.
2
wm niew awl tAmsemiluM
EwtANH m]gemH niRiyi
el iluM niLtien niew vIi
ElH ekAuEpAkNM. wm atien
aEnVxic@ v ver atien ni
sUiNM. qitH ayA tiriek
ekAwNM. 3 ayAreR k}ut
eyEyA vOEmA meeiluEmA nxHw
eA en te ni ecNM.
ayA ren ni shAyiNM.
4
ayAreR k}utEyA pEvA
v}iyi vINA niL kiel
nwitH. atien q}uEliA niL
ven shAyiNM.
5
o OI puxAew vOLNi
ytH. pux OIkew vOM
DritH. atHH niew eedvmA
yEhAvyH evRuLvAtANH.
6
ni o v}iEy nwEA mr
iElA tRyiElA o piw ke
vrAM. ti cilEA uELA
ewAH rikyAvuM. aeli myH
mkLi. aEA ni tiey
atieR uELAewAM qwtH.
7
ueL niewAM. pE t
ey viwNM. Q niym ni as
ric A niH kArYeLl A M BMgi
yAyi nwM. ni vLerAlM jIvi
kyM ec@M. 8ni o putiy vIwu
pNiyEA m@Avi mti pNi
yNM aEA orA vIini vI
mric@ q nieL ewil.

22

omic@ vy
H tA sADn
mirivik nw aEt pAwH
DAnYM vityHtH. qekAeA
av pEyAgnYmAkyM* ni
miriEyA vitc viini DAnY
EmA pEyAgiA k}iyAtAvukyM
ec@M. 10kALeyyM k}uteyyM Ec
9

p E y A g n Y m A k y M av vimAyi
IM q vYAcYAM. av eedvi
ER mAmANH . atinA mxY av
pEyAgitH qM.

vnM 22:11-23:5

198
11

eki nilM }uvA pAwil. kiLiyM


linM Ecu enyH t vOM
ni DritH. 12aEnkM xN
Ec ek@k. anrM v ni
ew nIL Ayi nAlu mlkLi
etAlAyi iyiwk.
vivAh niym
ov o epiey vivAhM
k}ikyM avmAyi eelMgikb
iEleti EzxM tniveL xHw
mielv niyicA, 14{A
Q
OIey vivAhM k}icH eelMgikb
iEleEA av knYky
el ku qH ayA N pRu
q vrAM. aen avetier N
pRuekAH jn aveLi dxi
c@ ciiEcAM. 15aen sMBvicA
avew mAtApitA pNiel
sELnlH EntAew mi
av knYkyAyievtinH etLivu
ekAuvrNM. 16epiyew pitAvH
EntAELAw pRyNM, {A qeR
mkeL yA BArYyAyi ekAw,
pE EA yAH aveL Ev.
17
yA qeR mketier N cri
ic@. ayA pRu, niew mk
knYkyAeNtinH {A etLievAM
kil. pE qeR mk knYkyAeN
tinH etLivitA. qiH EntAeL
vOM* kANiNM. 18aEA pN
EntA avew BAvien piwic@
ziiNM. 19av av nAl
oQsH evi ziyAyi viDiNM.
av pNM epiyew pitA
vien liNM. kArNM, o yi AEylu
kAriepiey avew BAvH ap
mAnic@. epi ayAew BArYyAyi
wkyM EvNM. av aveL jIvit
ielAriluM EpivAM pAwil.
20
pE aveLi BAvu pR
kArYM zriyAeN vrAM. BArYyew
mAtApitAH av knYkyAeN
etLiyiA k}ie vril. aen
vA, 21pNEntA epiey
avew pitAvieR vIwieR vAti
ekAuvrNM. qiH pNiel
puxA aveL kelRiu ekAlNM.
qekAeA av yi AEyli
lAkrmAy sMgti ecyH t iri.
av sVpitAvieR vstiyi EvzY
eyEAel epmARi. tiey ni
niew jntyH iwyiniM nIM
ecNM.
13

eelMgikpAp
o pux vivAhityAeyA OI
ymAyi eelMgikpApM ecyH t ev
kA ruEpM mriNM. tiey
ni yi AEyliniM lAyHm ec
NM.
23
meArAEvi niyie o
22

vs
H M
avL@ew
kiwviri.

vivAhrAiyiel

knYkymAyi ov eelMgikbi
Ele@evirie. ngrilAN
en sMBviceti, 24ni avri
veryM ngrkvAwiel epA
lE ekAuvH kel R iu
ekAlNM. meAveR BArYey eelMgi
kpApipEyAgictinA ni
puxen vDiNM. ngrilAyi
i@M shAyi viLiAtinA
epiyM vDiewNM. tiey
ni niew jntyiniM lA
yHmecNM.
25
pE ov vivAhniyM k}i
epiey vylivc kH
aveL blA/MgM ecyH t A ayA
ekAl e wNM. 26epiey ni
oM ectH. mrNziyH viEDy
yAEk emAM av ecyHtil. tH,
ov teR ayvAsiey mic@
ekAl @ EpAelyANH . 27ayA
epiey puR vylivc@ ku.
av aveL mic@. av shAy
i viLic i riNM. pE aveL
shAyiA mAyiil. ati
nA av ziAhyl.
28
vivAhM niyiciilA o knY
key ov blM EyAgicH eelMgik
bipEyAgikyM m@v
a kAkyM ecyH t A 29ayA
epiyew pitAvinH ptH oQsH
evi ekAwNM. epi ayAew
BArYyAkyM ec@M. kArNM, av
aveL eelMgikpApipEyAgic@.
av aveL oriluM EpitH.
30
sVM pitAvieR BArYymAyi
eelMgikbiEleH ov teR
pitAvinH nANEwAtH.
rADnyi pEcrAnAkAv
wyHe v]xNELA mRi
eelMgikAvyvEmA ov
yEhAvyew rADnyi yi AEy
jntEyAwu EcvA pAwil. 2mAtApitA
niymprmAyi vivAhitreli
avew pu yi AEylukAErAewAH
yEhAvyew rADnyi pewtH.
aveR pigAmik p tlmRver
sMGi EcrtH!
3
aEAnYEnA EmAvAbYEnA yEhAv
yew rADnyi yi
AEyjnt
EyAwu EcrtH. avew pigAmikLi
lAM p tlmREyALM sMGi
EcrtH. 4kArNemeA, QjipHti
ni niew yAyi nimAyi
tew avuM evvuM pvyHA
aEAnYM EmAvAbYM vistic @ .
mAvuml nieL zpiA av biel
yAmien li viLikyM ecyHt.
(emesAepAAmYyiel epETA ngr
ArnAy ebEyArieR punAyi
bielyAM.) 5pE niew eedvmA
yEhAv bielyAmien ecvieA
il. yEhAv zApe niH a#
hmAi mAi. qekAeA, ni

23

199
ew eedvmA yEhAv nieL sHEnhi
. 6aEAnYmAEyA EmAvAbYmA
EyA yi smADAnmAA ni
oriluM mitH. niew jIvitkAl
myM avmAyi rmYtyilAkAtirik.
yi AEylukA sVIkriEv
qEdAmYer ni evRutH. kArNM,
av niew buLANH. QjipHt
kArenyM ni evRutH. kArNM,
aveR rAjYH ni apricitrAyi
. 8qEdAmYewyM QjipHtkAew
yM mAM tlmRyew ikH yEhAv
ey rADiA yi
AEylukAErAw
EcrAM.
7

pAL pALyiel i
niew eesnYM z@mAyi
yi EpAEA ai kAr
NmA qlAiniM ak k}i
yk. 10rAiyi sVpHnsHKlnM mlM
anAyv niiwyiniM
puRE EpAkNM. av pALyi
niM ak k}iyNM. 11eevErmA
EA ayA evi LiNM.
sUrY asHtmiEA ayA pAL
yi mwivrAM.
12
visni EpAvA ni
H pALyi puRH o lmA
yiriNM. 13ni"ew yDELAewA
M }iyAA o vwiyM ktNM.
anrM ni visnmA
EA vwiekAu mAi atu mwNM.
14
qekAeA, ni"ew z@eL
EtAliA nieL shAyiAM ni
eL riAM ni"ew eedvmA
yEhAv pALyi niELAewAmH.
atinA pALyM vimAyiriNM.
aEA yEhAv evRuew qe
iluM kiH nieL Epic@ EpAkil.
9

m@ niym
orwim teR yjmAneR aw
niH ni"ewywEH oAwi vA
niLven yjmAnnH tiriek ekAw
tH. 16ayA niELAewAM xHwmiw
pAekAe. av etrew
ngri EvNemiluM
av tAmsie. ni aven p
vitH.
17
o yi AEypuxEnA OIEyA
EdvAlyEvzYyAktH. 18EvzYEyA
epEvzYEyA sAdi pNM ni
ew eedvmA yEhAvyew viA
lyi ekAuvrtH. teR Enc
nwA ov pNM pEyAgitH.
qekAeA, eelMgikpAp
sVM zrIrM viver ni"ew
eedvmA yEhAv evRu.
19
meA yi
AEylukArnH qei
luM kwM ekAwEA ni plizyM
mtH . pNiEnA BNiEnA
pliz kiAvu o sADniM pliz
mtH. 20viEdzi pliz mAM.
15

vnM 23:6-24:7

pE meA yi AEylukArnH ni
pliz mvA pAwil. Q niym
niLsricA ni tAmsiA
EpA lH ni"ew eedvmAy
yEhAv qlA v]ikLiluM nieL
a#hiM.
21
ni"ew eedvmA yEhAvEyAwH
ni qeiluM vAgH d AnM ec@
EA a ekAwA o@M eevktH.
kArNM, niL ekAwNemH ni
"ew eedvmA yEhAv vzYewM.
vAgH d AnM ecyH t ekAwiel i
ni pApM ec@M. 22vAgHdAnM ecyHti
el i ni pApM ec@mil .
23
ni ec@em@ pR ecNM.
ni eedvi viEzxieceiluM
vAgHdAnM ecyHtA a nwA
ni"ew xHwM. eedvM nieL atinu
nibicil. atinA vAgHdAnM ecyH
t ni ecNM!
24
meArA"ew miriEAilUew EpA
EA ni vzYM EpAel mi
ri}M tievirie. pE ni
oM wyili@ ekAuEpAktH. 25meA
veR DAnYvylilUew EpAEA
eekekAH DAnYM ni tiAM.
pE a ekAyHetw ekAuEpAk
tH.
orA o OIey vivAhM k}i
kyM atiEzxM av"ew
anixHwkrLAy cil rhsY ayA
LRiykyM ecyHtevirie. ayA
avLi sxHwneli, ayA vivA
hEmAcnpem}uti av nkNM.
anrM av aveL teR vIi
niM puRANM. 2 av aveR
vIwu vi@EpAyi meAveR BArYyAey
irie. 3 -4pE rAme BAvuM
aveL xHwewAet pRycA,
mxY av"mAyi vivAhEmAcnM nw
iyA, dYBAvH aveL vIuM
BArYyAyi sVIkriNemil. aTvA
av"ew putiy BAvH mricA dY
BAvH aveL teR BArYyAyi vIuM
sVIkriNemil. av avnH a
yAyi}iu. av aveL vIuM
vivAhM k}icA yEhAv evRutA
yiriM ayA"ew v]i. ni"ew
eedvmA yEhAv ni t
miyi ni rM pApM ectH.
5
nvvren eesnYilyyHtH. m@
EtYk EjAlik"M av nktH. o
vxEH aven vIi tAM BArY
ey sEAxiiAM avdik.
6
ni eiluM qeiluM kwM
ekAwEA tiril H pNymAyi
vAi vyHtH. kArNM, atH aveR
hArM tiRiyHti lYmANH.
7
orA teR sVArielArALAy
meA yi
AEylukAren tieA@
EpAyi mxYen awimyAi viA
tieAuEpAyv vDiewNM.
tiey niiwyiniM lAyHm
ecNM.

24

vnM 24:8-25:11
8

200

ni xHWM EpAlu ErAg


bADicA ElvYpuErAhitA nieL
pWiiEpAel te asri
k. puErAhitErAw {A ecA pR
itH ni asriNM. 9 Qji
pHtini ni"ew yAyHiwyi
ni"ew eedvmA yEhAv mirYAmi
EnAw ecyHttH oAik.
10
ni orAH qeiluM kwM ekA
wEA pNyvsHt vAiA av
eR vIiEl ecltH. 11ni puR
niNM. ni kwM ekAwv
pNyvsHt ni puR ekAuv
tM. 12av o drinAeNi tni
w pk vOLAyiriAM
ayA trik. pNyvsHt ni
rAi m}uv vc@ekAiritH. 13qlA
sAyAiluM pNyvsHt ayA
tiric@ nkNM. aEA avnH
vO DricH RAM. av nieL
a#hikyM EnrAy jIvitmAyM
nl v]iyAyM ni"ew eedvmA
yEhAv a sVIkrikyM
ec@M.
14
driM buim@vmAy o
liAren ni vitH. av
o yi AEylukArEnA ni"ew ngr
Li tAmsi viEdziEyA yiri
AM. 15aveR li qM sUrYAsHtmy
i mute ekAwiriNM. kAr
NM, av pNe yic@ jIvi
vM drimANH. ni av
pNM ekAwAtiA av yEhAv
EyAwH nietier prAtiewkyM
a ni pApmAyiIkyM
ec@M.
16
m ecyHt etinH mAtApitAeL
vDitH. mAtApitA"ew etinH m
eLyM vDitH. sVyM ecyHt eti
mAEm oven vDiAvU.
17
viEdzikL@ewyM anATewyM
nIti R vNM. viDvyew vOM
oriluM pNymAyi vAtH. 18ni
QjipHti pAve awimkLAyiru
evtH oAik. ni"ew eedvmA
yEhAv nieL aviewniM
EmAciic@ ekAuv. atinAlANH
ni pAvEvi eneyA
e ecNemH {A niELAw@ pRy
tH. 19ni"ew vyliel viLvu ni
EzKriEA Rc@ DAnYM aview
ni mRvc@ q vrAM. a tiri
ecwA ni EpAktH. atH viEdzi
kM anATM viDvkM Evi
ytANH . avAyi ni ER
DAnYM aviewyii@ EpAyA ni"ew
qlA ecyHtikLiluM ni"ew eedvmA
yEhAv nieL a#hiM.
20
olIvu mriel PlM EzKriEA
ni atiel zAKk priEzADicH
avEzxi olIvH EzKritinH
tiriek EpAktH . ni Epic @
EpA olIvu Pl viEdzikM
anATM viDvkM EviytA

NH . 21ni miriEAiniM
miri EzKriEA, Epic@EpAy
mirieywA ni tiriek EpAk
tH. mirik viEdzikM anA
TM viDvkM EviytANH.
22
QjipHti ni pAve awimkLA
yievH ni oAik. atinA
lANH ArY pAvEvi
ecNemH niELAwu {A vzYe
wtH.
ruEp ti o tM A
EA ni EkAwtiyiEl
EpAkNM. ew BAgmANH zrieyM
EwtANH eteM nYAyADipA
niyie. 2orAeL cAvARuekAH
awiNemH nYAyADip niyi
cA, ayAeL nil km}Hi kiwNM.
nYAyADip EnAiniE EveReyA
rA aven awiNM. e yi
ciriM atieR ziyM. 3eryM
ni nAltH awiyi wt awi
tH. orAeL ni nAlti wt awi
cA ayA"ew jIvitM ni DAn
melH atH sUciiM.
4
DAnYM emtiA m]ge pEyAgi
EA a Bi twyA ni
atieR vAyH mwtH.
5
oic@ tAmsi ru sEhAdr
Ari ov puArilAet mricA
ayA"ew BArY wMbi puRH orp
riciten vivAhM k}itH. av"ew
BAvieR sEhAdr aveL BArYyA
kyM av"mAyi eelMgikbi
ElewkyM ecNM. av"ew BA
vieR sEhAdr avELAwH o B]
sEhAdreR kwm nivhiNM. 6an
rM avA dYe i
mric@ EpAyveR Ep te sVIkri
NM. mric sEhAdreR nAmM aen
yi
AEyliniM mAuEpAkil .
7
teR sEhAdreR BArYey sVIkri
A ayA omeli sEhAdreR
BArY pNiel sELnlH EntA
"ew awE eclNM. qiv
EntAELAwH en pRyNM, qeR
BAvieR sEhAdr teR sEhA
dreR nAmM yi AEyli nilniA
mwi kANi. av o B]sEhA
dreR kwm qEAwu nivhiA mwi
. 8 anrM ngrEntA ayAeL
viLic@ vi sMsAriNM. ayA
Xdy kAWinYEAew qniveL Ev
q pRA, 9 sEhAdrpi EntA
"ew mi aveRywE vrNM.
av aveR ecH aveR kAli
niM a}iNM. anrM av av
eR mK NM. av en pRy
NM, sEhAdreR wMbM vLAv
EnAwH en EvNM ecuvA! 10an
rM sEhAdreR wMbM yi AEy
li ec nIeveR wMbM
qRiyewM.
11
ruEp prsHprM @mieyiri
e. oveR BArY teR BAvien

25

201
shAyiAenieymirie. pE
av mEyA"ew rhsYBAgLi piwi
tH. 12av aen ecyHtA av
"ew eek eviLyNM. avELAwH a
tApM pAwil.
13
vYAjmpEyAgic H
jneL
vitH. vLer BArmEtA BArmilA
EtA y pEyAgitH.
14
vluM ecRumAy aLvu pA"M
ni"ew vIi pEyAgitH. 15tY
mAy "M aLvuk"M pEyAgi
NM. aEA ni"ew eedvmA
yEhAv ni t miyi ni
dIGkAlM jIviM. 16vYAj"M aL
vuk"M pEyAgicH jneL vi
ver ni"ew eedvmA yEhAv
evRu. aet, et@ ec@ver
av evRu.
amAElkY nziiewNM
ni QjipHtiniM vEA
amAElkY niELAewAA ecyHt
etH oAik. 18amAElkY eedve
dricil. INitM dblmAyi
nieL av mic@. qlAvriluM
pii vLer emel nwi ni"ew
"keL av ekA. 19atinA
ni amAElkYew sHmrNeyEAluM
Q ElAkniM tkNM. ni"ew
eedvmA yEhAv ni n
EdzEu EvziEA EvNM ni
L ecA. aview av @m
qlA z@LiniM ni vimM
nM. pE amAElkYer nziiA
mRtH!
17

dY viLevwH
ni"ew eedvmA yEhAv ni
u t nAiElH ni
w EvziM. ni EdzM eekv
zewkyM ati vsikyM
ec@M. 2yEhAv ni t miyi
vL viLvuk ni smAhriNM.
dYe viLvH ni wkLilANM.
anrM ni EzKric viLvieR
dYBAgM ni"ew eedvmA yEhAv
etrew teR viBvni
El ekAuvrNM. 3aview aEA
<x nw puErAhiteRyw
E EpAvuk. avEnAwH en pR
yk, {H ER lM trAemH
yEhAv {"ew pUvikAErAwH vAgH
dAnM ecyHti. {A view
vtH nieR eedvmA yEhAvEyAwH
{A Q nAieli q pRyAnANH.
4
anrM puErAhit ni"ew w
qwNM. avntH ni"ew eedvmA
yEhAvyew yAgpIWinu mi
liwNM. 5 anrM ni"ew eedvmA
yEhAvyew mi ni en pR
yNM+ qeR pUvik alu tiri
u nwi o arAmYnAyi.
av QjipHtiEl@ EpAyi aview
tAmsic@. avieweyEA aveR

26

vnM 25:12-26:14

wMbi RcMgEL Ayi


Z. pE QjipHti av o mhAjn
tyuM aEnkM Ep zmAy o rAxH\
vumAyiI. 6 QjipHtkA {ELAwH
EmAzmAyi epmARi. av {eL awi
mkLAi. av {eL pIfiikyM
{eLeAH kWinmAyi pNieywi
kyM ecyHt. 7aEA {, {
"ew pUv i kew eedvmAy yEhAv
EyAw AikyM avetier
prAtiewkyM ecyHt. yEhAv {
"ew An EkkyM ecyH t .
{"ew zHn"M {"ew kWinA
VAnvuM {"ew yAtnyM av
ku. 8anrM yEhAv teR mhtVvuM
ziymupEyAgic H {eL Qji
pHti puRE ekAuv. mhAtH-t
"M awyAL"M av pEyAgic@.
atH-t av vic@. 9aen
av {eL Q lE ekAu
v. aEnkM nk niR Q lM
av { t. 10yEhAEv,
EA {A, aeni nkiy mi
yiel dYviLvH ayHAyiu ekAu
viri.
anrM ni viLvH, ni"ew eed
vmA yEhAvyew miliH nmsHk
ric H aven rADiNM. 11anrM
ni oicH o sdY kyM ni
M ni"ew wMbiM eedvmAy
yEhAv nkiy nk sVdikyM
EvNM. av ni ElvYM niELA
ewAM vsi viEdzik"mAyi pv
yHkyM EvNM.
12
qlA mAM vxvuM dzAMzL@ew
vxmAyiriNM. vxM, ni"ew
viLvieR pielAH ElvYM ni
"ew wyi vsi viEdzikM
viDvkM anATM nkNM.
aEA avH qlA ngrLiluM sm]
mAyi BNmAM. 13ni"ew eedv
mA yEhAvEyAwH ni en pR
yNM, qeR viLvieR vi BAgM
{A qeR vIi niM puRew.
{AntH ElvYM viEdzikM anA
TM viDvkM nki. nI qni
t kl n keLl A M {A asric @ .
nieR klnkLielAuEpAluM asri
A {A vistM kANicil. {A
av mRkyM ecyHtiil. 14d+KitnAyi
EA {A Q BNM tiiil.*
Q BNM EzKriEA qniH a
iyAyiil. * ti alM EpAluM
{A mric v Ayi smic i il .
qeR eedvmA yEhAvyAy a
d + K i t n A y i E A . . . t i i i l eedvM
av nkiy nkeLRic H h A di
vAnANH jn Q BNM k}itH.
atinA d+KEvLkLilupEyAgi B
Ni niAktH tH.
Q . . . a i y A y i i l yEhAvey
mhtVew EGAxEvLyi m@
jn Q BNM k}itH qAyiriAM
tinM.

vnM 26:15-27:22

202

ey {A asric@. aH qEAw@
klicetlAM {A ecyHt. 15ayew
vi g] h iniM sVi
niM tAE} EnAkyM yi AEyj
ntey a#hikyM ecyHt. aH
{ t mieyyM a#hiEEm.
Q mi, aEnkM nk niRc Q mi,
{ trAemH aH H {"ew
pUvik vAgHdAnM ecyHti.

eedvmA yEhAvyH EhAmyAgM


aik. 7aview ni smADAnb
lik aikyM a BikyM
EvNM. aview ni"ew eedvmA
yEhAvEyAewAM BikyM hAdi
kyM ec@k. 8 ni Api
kl@kLi Q pEdz qlAM q}uti
vyHNM. M q"i vAyiA
vuviDM EvNM q}utA.

yEhAvyew kln
k asrik
16
Q niym"M c"M asri
vA ni"ew eedvmA yEhAv
niELAw@ kli. ni pU
mnEAwM AEvAwM av asri
A ik. 17 nI pRu,
yEhAv nieR eedvmAevH. av
eR v}iyilUew jIviAem nI vAgH
dAnM ecyHt. aveR vcn piw
rAemM aveR niym"M klnk"M
asriAemM nI vAgHdAnM ecyHt.
av niEAwH ecA pRyetlAM
ecAemH nI pRu. 18H yEhAv
nieL teR sVM jntyAyi sVIkri
kyM ecyH t . av nii
vAgHdAnM ecyHti. aveR qlA
kl n k"M ni asriNemM
yEhAv pRi. 19yEhAv s]xw
H ic
qlA jntkeLA"M av nieL mh
nIymAM. av ni sHttiyM
kIiyM bmtiyM nM. av
vAgHdAnM ecyHtEpAel ni av
eR sVM vizixH w jntyAvukyM
ec@M.

zApieR niymM jn
aMgIkri
9
EmAezyM puErAhitAM yi AEy
jntEyAwAek sMsAric@. EmAez pR
u, yi AEyjnEm zArAyi i
! H ni ni"ew eedvmA
yEhAvyew jntyAyiri. 10ati
nA ni"ew eedvmA yEhAv pR
yetlAM ni ecNM. {Ani
ni t aveR niym"M
klnk"M ni asriNM.
11
aEt divsM te EmAez jnELAwH
w pRu, 12ni EyAAndi
kwti EzxM ziemEyA, Elvi,
eydA, yiAKA, EyAEsPH, ebnYA
mI qI EgA egrIsiMpvt
i jn a#h vAyi
A niNM. 13zAp vAyiA
Eb, gAdH, Ez, esbUlU, dA,
nPHtAli qI EgA bApv
tiluM niNM.
14
ElvY yi
AEyjntEyAewAA
yi ci en pRykyM EvNM+
15
vYAjeedve Ai rhsYAn
vyHv zpiev. cil
pNiA twiEyA kElA ElAhEmA p
EyAgic@A timk mAmANH
vYAjeedv. yEhAv avey evRu
! aEA ql A vM pRyNM,
Em! 16ElvY pRyNM, teR mAtA
vienEyA pitAvienEyA asriAti
rikyM avErAwH drvu kAAtiri
kyM ec@v zpiev!
aEA qlAvM pRyNM, Em!
17
ElvY pRyNM, ayAreR ati
i
mAuv
zpiev!
aEA qlAvM pRyNM, Em!
18
ElvY pRyNM, aEnAwH apmrYAd
yAyi epmARukyM aven v}iyi
nwtini etikyM ec@
v zpiev! aEA qlAvM
pRyNM, Em! 19ElvY pRyNM,
viEdzikM anATM viDvkM
nIti nkAv zpiev!
aEA qlAvM pRyNM, Em!
20
ElvY pRyNM, sVM aeR
BArYymAyi eelMgikEv}HcyiElew
v zpiev. kArNM av
teR pitAvinH apmAnmA!
aEA qlAvM pRyNM, Em!
21
ElvY pRyNM, etiluM tri
e m]g"mAyi eelMgikEv}HcyiEl
ewv zpiev! aEA
qlAvM pRyNM, Em! 22ElvY

jn sm
H Ark zilk
EmAezyM yi
AEy mAM
jnELAw@ sMsAric@. EmAez pR
u, {A nii t klnk
eLlAM asrik. 2ni"ew eedvmA
yEhAv ni t miyi
ElH ni w te EyAAndi
kwH EvziM. aH ni vliy
kl@k qw vyHNM. kl@kLi
AyM EtyHk. 3 anrM kl@k
Li Q klnk"M vcn"M q}utiv
yHk. EyAAndi kwEA EvNM
ni ecA. qiH, eedvmAy
yEhAv ni t aEnkM nk
niR miyiElH ni Ev
ziAM. ni"ew pUvikAew eedv
mAy yEhAv niH Q mi vAgHdAnM
ecyHti.
4
EyAAndi kwti EzxM ni
{A niELAw@ klic kArY
ecNM. bAmlyi kl@k A
pikyM ati AyM pUkyM
EvNM. 5ni"ew eedvmA yEhAv
yHEvi yAgpIWM AvAM ER
kl@k pEyAgiNM. Q kl@k mRi
A AyD pEyAgitH .
6
ni"ew eedvmA yEhAvyH
yAgpIWmAA eckl@k"M p
EyAgitH. Q yAgpIWi ni"ew

27

203
pRyNM, sVM sEhAdriymAEyA
asEhAdriymAEyA eelMgikb
iElewv zpiev!
aEA qlAvM pRyNM, Em!
23ElvY pRyNM, BArYAmAtAvumAyi
eelMgikbiElewv zpi
ev! aEA qlAvM pRyNM,
Em! 24ElvY pRyNM, meArAeL
ekAl@v piwieieliEpAluM
zpiev! aEA qlAvM pR
yNM, Em! 25ElvY pRyNM, nixHk
LnAy orAeL pNM vAi ekAl@v
zpiev! aEA qlAvM pR
yNM, Em! 26ElvY pRyNM, Q
niyme piNyHAvM aMgIk
riAvM zpiev! aEA
qlAvM pRyNM, Em!

niymM asriti
a#h
ni, ni ni"ew eedvmA
yEhAvey asriA
jA#t pulkyM aveR klnk
asrikyM ecyH t A ni"ew
eedvmA yEhAv nieL miyi
lu qlA rAxH\MEm iI
M. 2ni"ew eedvmA yEhAvey
ni asricA ni pRy a
#heLlAM ni lBikyM av
ni"EwtAvukyM ec@M+
3
ngriluM vyliluM yEhAv
nieL a#hiM.
4
yEhAv nieL a#hikyM
aEnkM ikeL nkyM ec@M.
av ni"ew miey a#hi
kyM ni nl viLvu nkyM
ec@M. ni"ew m]geL av a#
hikyM avyHH aEnkM ik"A
vA avdikyM ec@M. ni"ew
qlA piwAeLyM AwkeLyM
av a#hiM. 5ni"ew ekAk"M
pA"M yEhAv a#hicH BNM
ekA niRyHM. 6 yEhAv nieL qlA
yHEA}uM ni"ew qlA v]iyiluM
a#hiM.
7
nietier yi v
ni"ew z@eL EtAliA yEhAv
nieL shAyiM. ni"ew z@
nietier o v}iyilUew vrikyM
}u v}ikLilUew tiriEcAwkyM ec@M.
8
yEhAv nieL a#hicH ni
"ew pAy niRyH M. ni
ec@ qlA kArYLiluM av ni
eL a#hiM. av ni t
EdzH niew eedvmA yEhAv
nieL a#hiM. 9av vAgHdAnM
ecyHtEpAel yEhAv nieL av
eR sVM vijntyAM. ni"ew
eedvmA yEhAvey ni piw
kyM aveR klnk asrikyM
ecyHtA av eneyAe ec@M.
10
aEA ni yEhAvyew nAmi
viLiewtAyi Edzilu

28

vnM 27:23-28:22

qlAvM kAM. av nieL Bye


wkyM ec@M.
11
yEhAv ni DArALM nk
nM. av niH DArALM ikeL
tM. ni"ew pH aEnkM kiwA
eL nM. ni nemH
yEhAv ni"ew pUvikAH n
kiy vAgH d Anmsric H miyi
av nl viLvu nM. 12yEhAv
teR DnYmAy a#h"ew klvR
RM. ni"ew miyi yEhAv yTA
smyM m} epiM. yEhAv qlA v]
ikLiluM nieL a#hiM. aEnkM
jntku kwM ekAwvAM pNM
niAM. niAke avri
niM oM kwM vAEiyM vril.
13
yEhAv nieL tleyEAelyANH
tH, vAlienEAelyl. ni
oQtYilAyiriM, tA}Hcyill. {A
niELAwH @ pRy, ni"ew eedv
mA yEhAvyew klnk ni
ecvieAAEl aen sMBvi. Q
klnk ni EyAew asri
NM. 14{A nii n vcn
Li oiniEpAluM vYticli
tH. Q vcneL viH vlEAEA
wEAEA ni tiriytH. m@ eedv
eL piwkEyA aver <xi
kEyA ectH.
niymM asriA
ti zAp
15
ni"ew eedvmA yEhAv ni
ELAw@ pRy kArYH ni ecvi
ekAwAtiA- {A niELAwi
pRy klnk"M niym"M ni
asriAtiA- Q drit
ni sMBviM+ 16ngriluM vy
liluM yEhAv nieL zpiM. 17ni
"ew keLyM pAeLyM yEhAv
zpikyM avyielAiluM hArmi
lAtAvukyM ec@M. 18yEhAv nieL
zpikyM niH aDikM ik"
AkAtirikyM ec@M. av ni
"ew miey zpikyM ni nl
viLvH lBiAtAvukyM ec@M. av
ni"ew m]geL zpikyM avyHH
ik"AvAtAvukyM ec@M. ni
"ew m}uv pikeLyM Aw
keLyM av zpiM. 19qlAyHEA}uM
ni"ew qlA v]ikLiluM yEhAv
nieL zpiM.
20
ni ti ec@kyM yEhAvyi
niH vYticlikyM ecyHtA av
ni drit vM. niH
qlA v]ikLiluM nirAzyM }
"mAM. ni vLer EvgM pU
mAyM nziMver av a wM.
ni avniniM vYticlicH av
en EpictinAlANH av aen
ec@tH. 21ni mriMver yEhAv
ni mArkErAg vM. ni
EpA nAiniH ni lAtA
ver aAM. 22yEhAv nieL

vnM 28:23-48

204

ErAg, pni, nIeH qivekAu


ziiM. yEhAv ni ekAwM wu
nkyM m}yil A tAkyM ec@M.
wM ErAgvuM mlM ni"ew viLvuk
nziM. ni nziiewMver Q
driteLAe sMBviM! 23kAzH
EmG"Ayiriyil- miiy oAw
EpAelyiriM kAzM. ni kI}i
lu mi u EpAel RcmAyiri
M. 24yEhAv m} ayyHAtirikyM
mNluM epAwiyM mAM kAzniM
vI}ukyM ec@M. ni nziM ver
a ni"ew Em vIekAiriM.
25
ni"ew z@ nieL EtAli
A yEhAv avdiM. ni o
v}iyilUew z@ELAEw@mA EpAem
iluM }u v}iyilUew ni avri
niM citRi oAwM. ni sMBvi
drit miyilu qlAveryM By
ewM. 26ni"ew m]tzrIr kA@
m] g M pikM hArmAM.
ni"ew m]tEdhinwniM av
ey Byewi oAwiA mAvil.
27
yEhAv QjipHtkAewEm ecyH
tEpAel nieLyM p ekAu
ziiM. m}k, mRivuk, cirH w
i EBdewAnAvA ErAg ekA
H av nieL ziiM. 28yEhAv
nieL AdMekAH ziiM. av
nieL atekAH sM&miiM.
29
pk evLici niH aen
EAel tiwEyivM. ni qlA
v] ikLiluM prAjyewM. vIuM
vIuM jn nieL mRiEvlikyM
ni"ew sADn EmAxHwic@ ekAu
EpAkyM ec@M. nieL riA
M Ayirikymil.
30
niH o OIymAyi vivAhM
niyiemiluM meAvnH av"mAyi
eelMgikb"AM. ni o
vIwpNiyM. pE ati ni tAm
sikyil. ni miriEAM vc@
piwiiemiluM ni atiniH
oM EzKrikyil. 31jn ni"ew
mi vcH ni"ew peL ekAl@M.
pE niLtieR mAMsM o@M Bik
yil. av ni"ew k}utkeL piwic@
ekAuEpAM. avey niH tiriek
trikymil. ni"ew wkeLyM av
piwic@ ekAuEpAM. nieL shAyi
A M Akyil.
32
ni"ew puAeryM puimAer
yM piwic@ekAuEpAkA anYrAxH\
avdiewM. ni ni"ew
ikAyi qM tirci nwM.
ni"ew kk INicH amAyi
IM. ni etryemiluM ni
ver keAnAvil. eedvM nieL
shAyikymil.
33
niRiyilA o jnt ni
"ew viLvuk"M ni aVAnic@A
iy sADn"M qw ekAuEpAM.
av nieL zkArikyM niELAwH
EmAzmAyi epmARukyM ec@M. 34ni

kA kArY nieL &ArAM!


35
yEhAv nieL NAnAvA
epAekAH ziiM. ni"ew m@
kLiluM kAlukLilumAyiriM epA
luk. ni"ew pAdMmt tlver zrIr
ieR qlA BAgLiluM epAlu
k AM.
36
yEhAv nieLyM ni"ew rAjA
vienyM der niRiyA o rAjY
EH oAwiM. ni"M ni"ew pUvi
kAM oriluM rAjYM kiil .
aview ni kliluM twiyilumA
iy vYAjeedveL <xiM. 37y
EhAv nieL ayyH rAjYLi
niA dritLi jn
GAtEmEpAelyAM. av nieL
prihsikyM nieLi dxic@ pR
ykyM ec@M.
prAjyi zApM
ni"ew vyluk DArALM DAnYM
viLyiM. pE ni"ew viLevwH
REc A. kArNM, ni"ew viLvu
k ev@iLik tiM. 39ni miri
EA vc@ piwiikyM avyi
kWinAVAnM ec@kyM ec@M. pE
atiniH miri pRiAEnA vIu
wiAEnA niAvil. kArNM av
eylAM pu}u ti nziiM. 40ni
"ew miyielAwM olivumr"AM.
pE olIevyAA ni
k}iykyil. kArNM av epA}iu
vINH cIuEpAM. 41niH puA
M puimAM AM. pE niv
er vLAnAvil. kArNM aver cil
piwic@ekAuEpAM. 42ni"ew vylu
kLilu mr"M ev@iLik nzii
M. 43niiwyi vsi viEdzi
kH wt zi lBiM. ni
ziyM nxHwewM. 44ni kwM trA
pNM viEdzikAM. qA
av kwM ekAwA niH pNm
Akil. tl zrIre niyiMEpAel
av nieL niyiM. ni vAlu
EpAelyAM.
45
Q zApeLlAM niAM.
ni nziMver av nieL piw
H piwiAM. kArNM ni"ew
eedvmA yEhAv pRetAM
ni ecvieAil. av ni
t klnk"M niym"M ni as
ricil. 46nieLyM ni"ew pigA
mikeLyM eedvM viDic@ k}iuevH
Q zAp kANiM. niA
mhAdrit jneL atH-te
wM.
47
ni"ew eedvmA yEhAv ni
DArALM a#h nki. pE
ni sEAxEAewyM sxH w i
EyAewyM aven <xicil. 48ati
nA yEhAv nietier ayyH
z@eL ni EsviM. ni viz
vM dAhivM ngHnM dri
mAyiIM. yEhAv ni"ewEm qw
38

205
mAAnAvA o BArM kyi vyHM.
av nieL nziiMver ni
BArM mM.

z@rAjYi zAp
nietier yM ecA
yEhAv vLer derniH o jntey
ekAuvM. nivew BAx mni
lAvil. kAzniM tA}H v
o k}ukenEAel av Evgiel
M. 50av <rArAyiriM. av v]
Aer driukyil. ekAc@ikELAwH
av kN kA@kyil. 51av ni
"ew m]geLyM ni vL B
NeyM qwekAuEpAM. nieL
nziiMver averlAM qwekAu
EpAM. av alM EpAluM DAnYEmA
vIEA qEyA peLEyA ecri
yAwkeLEyA EkAlAwkeLEyA ni
Evi avEzxiiil. nieL nzii
Mver qlAM av ekAu EpAM.
52
jnt nieL vLH ni"ew
ngreL miM. ni"ew ngr
@M y zmAy mtiluk
nieL sMriemANH ni k
tH. pE mtiluk tk vI}uM.
ni"ew eedvmA yEhAv ni
t EdzeAwm ngr
z@ vLykyM ec@M. 53ni vLery
DikM yAtnk aBviM. z@ ni
"ew ngr vLyM. av ni"ew
BNM twyM. niH vLer vizM.
sVM puAeryM puimAeryM ti
vizH niAM- ni"ew
eedvmA yEhAv niH nkiy
ik"ew zrIr ni tiM.
54
niiwyilu vuM mAnYM
dyAluvumAy mxYEpAluM <rnAyi
IM. av m@vErAwH <rt kANi
M. tA vumDikM sH E nhi
teR BArYEyAwH av <rtkA@M. jIvi
ciri teR mELAwM av <rnA
yiriM. 55avnH tiA oM lA
tinA sVM ikeL av tiM.
mAMsM mAErAwM-teR sVM wMb
AErAw EpAluM-av pvyHil! Q
driteLlAM ni"ew z@ ni
"ew ngreL vLH niH yAtn
k"AEA}ANH sMBvik.
56
niiwyilu vuM mAnYyuM
dyAluvumAy OI <ryAyiIM.
tyM mAnYtyM mlM miyi kA
cvii nwA EpAluM AAvLAN
v. pE av tA vLer sHEnhi
teR BAviEnAwH <rt kA@M.
teR sVM puEnAwM puiEyAwM
av <rt kA@M. 57av rhsYmAyi
o inH jEmM. zivienyM
aEtAewAM teR zrIrini v
qlA sADneLyM av BiM.
ni"ew z@ ni"ew ngr
vLH ni yAtnk AA
vEA etlAM sMBviM.
49

vnM 28:49-29:1
58

Q pusH t kiel}utiyiri
qlA klnk"M vcn"M ni a
sriNM. eedvmAy yEhAvyew mhtV
pUvuM BItidAykvumAy nAme
ni driNM. ni av as
ricieli, 59yEhAv niM ni
"ew pigAmikM DArALM yAtnk
nM. ni"ew yAtnk"M ErAg"M
BIkrmAyiriM. 60QjipH t i ni
aEnkM yAtnk"M ErAg"M ku. atH
nieL ByewkyM ecyH t .
yEhAv driteL nietirAyi
ekAuvM! 61pEdz"EwtAy Q
pusHtkiel}utiyiilA yAtnk"M
ErAg"M EpAluM yEhAv ekAuvM.
ni nziMver av tH wM.
62
niH kAzH n EpAel
"k"AkAM. pE niLi Rc@
Ep mAEm avEzxi. kArNM ni
"ew eedvmA yEhAvey ni
ecvieAil.
63
ni"ew rAxH\e NvAM
niELAwH n kANivAM yEhAv
yHH sEAxmANH. aEpAel te
nieL nziicH lAtAvAM yEhA
vyHH sEAxmAyiriM. ni
EdzM ni"EwtAvA EpAkyANH.
pE jn nieL aviewniM
puRAM! 64yEhAv ElAkiel m@
jniwyi nieL citRiM. mi
yew orniM mE aEH
yEhAv nieL citRiM. aview kl@
ekAuM mrM ekAumAiy vYAjeedv
eL ni <xiM. niELA ni
"ew pUvikAErA oriluM rADici
ilA vYAjeedvLANv.
65
Q jntkiwyi nieA
smADAnvuM Avil. ni vimi
A oriwvuM kAkyil. yEhAv ni
"ew mni NHW niRyHM. ni
"ew kkH INM EtAM. ni"ew
mnH nirAzekAu niRyM. 66ni
apkwEAewyM sdAByEAewyM
jIviM. rAiyiluM pkluM ni By
M. nieAriluM jIvitM surit
mAeN EtAluAvil. 67BAti
eevErmAeyi q {A zi
. q ni pRyM! eevEr
mAke, BAtmAeyi qM pRyM!
ni"ew ilu ByMekAuM ni
kA BIkr kArYekAumANitH.
68
yEhAv nieL klukLi Qji
pHtiElH mwi ayyHM. niH ori
luM aEA EpAEkivril q
{A pReiluM yEhAv nieL
aEAyyH M. QjipH t i ni
sVyM z@H awimkLAyi vilHA
miM. pE M nieL vAu
kyil!
EmAvAbiel krA
EhAErbupvti vcH yEhAv
yi AEyjntymAyi o krARu
Ai. krA wAet avmAyi,

29

vnM 29:2-29

206

av EmAvAbilAyirie meA krA


wiyAA yEhAv EmAezEyAw@
klikyM ecyHt. tANH krA.
2
qlA yi AEylukAeryM EmAez viLi
c@ i. av avErAw@ pRu, Qji
pH t i yEhAv ecyH t etl A M ni
ku. PREvAEnAwM aveR EdYAg
AErAwM aveR rAjYEAw m}uvM
ecyHt kArY"M ni ku. 3av
av nkiy vliy drit
ni ku. av ecyHt awyAL"M
atH-ttY"M ni ku. 4pE
M qA sMBvicetH ni
mnilAil. ni kM EkM
qAeNRiyA
yTAi
yEhAv
nieL
avdiil .
5
yEhAv nieL mmiyilUew nAl
vxM nyic@. smyeAM ni
"ew vOELA ecEA kIRiEAyil.
6
ni"ew ki BNmAyiil.
ni"ew ki vIEA meei
luEmA wiAmAyiil . pE
yEhAv nieL pripAlic@. ni"ew
eedvmAy yEhAv tAnAeN EbADY
ewAnANH avnien ecyHttH.
7
ni Q lEH vEA
ehzHEbAniel sIEhArAjAvuM bAzA
niel oArAjAvuM nmetier y
i v. pE n aver EtAli
c@. 8anrM n avew mi kwi
EbeRyM gAdieRyM wMbM
mneyew pti wMbiM nki.
9
Q krARiel qlA klnk"M ni
asrikyAeNi ni"ew qlA
v]ikLiluM vijyi wM.
10
H nieLlAvM ni"ew eedv
mA yEhAvyew mi nik
yANH. ni"ew EntA"M ni"ew
EdYAgAM ni"ew mAM me
lAvM viewyH. 11ni"ew BArYmAM
ik"M niiwyi vsi viEd
zik"M- niu viR ev@vM
evM ekAuvvM- oeyH. 12ni
eLl A vM view wiyiritH
ni"ew eedvmA yEhAvymAyi
o krARiElu EvzitinANH .
yEhAv u ni"mAyi Q krARuA
M. 13Q krARilUew yEhAv nieL
teR sVM jntyAM. av te
ni"ew eedvmAkyM ec@M. av
niELAwi pRu. ni"ew pUvik
rAy ahAM, yAEAbH, yisHhAH,
qivErAwH avnitH vAgHdAnM ecyHti
. 14ni"mAyi mAml Q vAgHdAn
ELAewAm krA yEhAvyA
tH. 15new eedvmAy yEhAvyew
mi wiyiri nELAewlAM
wiyANH Q krA av AtH.
qA nEAewAmilA new
pigAmikM wi EviyANH Q
krA. 16QjipHti n qen jIvi
c@evtH ni oAiNM. new
mAilu rAjYLilUew nAM qen
sric@ qM oAik. 17avew

aRLvA sADn- twiyiluM


kliluM sViluM eviyiluM av
Aiy vi#h- ni ku.
18
new eedvmA yEhAvyiniM
vYticli o puxEnA OIEyA
wMbEmA EgAEmA elH Rv
k. m@ jntk"ew EdvAer <xi
A M EpAktH. aen ec@
v kyHpuM vixmyvumAy Pl
" v] EpAelyANH.
19
Q zAp Ek ov sVyM smA
DAnic H en pREAM, qniH
xHwm kArY {A ec@M. qni
eA }vuM vrikymil. ayA
mAml ql A vM -nItimAAM
EpAluM -drit sMBviM. 2021ayA
ELAwH yEhAv mikyil. yEhAv
ayAELAwH EkApikyM ayAeL tARumA
RAkyM ec@M. yEhAv ayAeL zii
M. yEhAv ayAeL yi AEy EgA
LiniM EvepwM. yEhAv av
en pUmAyuM nziikyM ec@M.
Q pusHtkiel}utiyiri qlA
drit"M av sMBviM. pEdz
"ew Q pusHtki q}utiyiri
krARuk"ew BAgmANH aArY.
22
BAviyi ni"ew pigAmikM
vidr rAxH\Lini viEdzik"M
Q mi qen nziie@ qRi
yM. yEhAv tiEl ekAuv ErAg
eL av kAM. 23EdzM m}uv pEyA
gnYmAM -k gkMekAu nzi
iewkyM ekAH mwkyM
ec@M. EdzH oM xi ecyHti@Avi
l. oM vLAvil-kLk EpAluM.
EsAEdAM, EgAEmr, adHmA, esEbAyiM
qien yEhAv kw EkApA
nziic ngreLEAel viwvuM
nziiewM.
24
m@ rAxH\ m}uv EcAdiM, Q
EdzEAwH yEhAv qinANien
ecyHttH? qinANv EkApict?H
25
rM tAyiriM+ avew pUvik
ew eedvmA yEhAvyumAy
krA av lMGic@. QjipHtiniM
EmAciieEA av yEhAvy
mAyAiy krA asritH
av niivc @ . 26yi AEyjnt
meAriluM rADiA m@ eedv
eL <xic@ wi. eedveL
rADietH yEhAv teR jn
ELAwH vzYei. 27atinAlANH
Edze teR jntEyAwH yEhAv
mAM EkApictH. atinA av Q
pusHtkiel}utiyiri zAp
m}uv av nki. 28yEhAv av
ErAwH vLer EkApikyM aver tkiwM
mRikyM ecyH t . atinA av
aver avew nAiniM puRAi.
av aver avri vsi meA
rAjYEu mAi.
29
new eedvmA yEhAv rhsY
mAyi vyH cil sMgtik"H. atH
av mAEm aRiy. pE cil kArY

207
eLi av nELAw@ pRu!
pEdz nmM new pigAmik
M nitYmAyi nki! qAlvuM niy
milu qlA klnk"M nAM asri
kyM EvNM!
yi

AEylukA t"ew
EdzEu mwuM
{A pR Q kArYeLAe
ni sMBviM. a#h
LiniH ni nk"M zApLi
niu drit"M AM. ni"ew
eedvmA yEhAv nieL der mu
rAxH \ LiElH ayyH M. aEA
ni ArYeLi ciiM. 2
smyM ni"M ni"ew pigAmik"M
ni"ew eedvmA yEhAvyewyw
EH mwuM. ni pUmnEAew
aven piwkyM {A ni
t klnk m}uv asri
kyM ec@M. 3 aEA ni"ew eedvmA
yEhAv niELAwu kNkA@M.
yEhAv nieL vIuM sVtrAM!
nieL citRic rAxH \ LiniM
av nieL tiriek ekAuvM. 4 mi
yew vuM aklLiElH ni ay
yHeA EpAluM ni"ew eedvmA
yEhAv nieL viLic@i avi
ewniM ekAuvM. 5 ni"ew pUvik
Ayi lEH yEhAv ni
eL ekAuvrikyM lM ni"Ew
tAvukyM ec@M. yEhAv ni n
k nkyM niH pUvikErA
wt nk"AvukyM ec@M. ni
"ew pUvikH qAlvumAyi
tilumDikM "k niAM.
6
ni"ew eedvmA yEhAv ni
eLyM pigAmikeLyM aven asri
E nilyilAM. aEA ni
yEhAvey ni"ew pU XdyEA
ew sH E nhiM. ni jIvikyM
ec@M! 7anrM ni"ew eedvmA
yEhAv driteLAe ni"ew
z@ vM. kArNM, av
nieL evRukyM ni }
"AkyM ec@M. 8 ni vIuM
yEhAvey asriM. {A niH
n klnk ni asri
kyM ec@M. 9 ni"ew eedvmA
yEhAv ni"ew qlA v]ik"M
vijyiiM. av niH aEnkM
ikeL tH a#hiM. av ni
"ew peL a#hiM -avyHH
aEnkM ik"AM. av ni"ew
vylukeL a#hiM. aview DArALM
viLvuAM. eedvM niH nlvnA
yiriM. ni"ew pUvikErAwH n kA@
ti hAdicEpAel yEhAv ni
ELAwH n kA@tiluM hAdiM. 10p
E ni"ew eedvmA yEhAv
niELAwu ecA pRy kArY
ni ecNM. ni aveR kln
k asrikyM Q pEdz"ew
pusHtki q}uti vciri c

30

vnM 30:1-31:1

piwkyM EvNM. ni ni
"ew pU mnEAewyM AEvAew
yM ni"ew eedvmA yEhAvey
asriNM. aEA Q nk ni
sMBviM.
jIvitEmA mrNEmA
{A niH n Q
kln niH atikWinml. atH qi
iwiAnAvAml. 12{ atu EkH
asritinH sVi ecH
rANH { Evi a ekAu
vrik q ni pRyA Evi Q
kln sViluml. 13Q kln niL
en pRyAniw n viDM kwlin
eryml, { av Eksri
tinH kwliner ecH rANH {
Ayi ekAuvrik? 14l, vcnM
ni vLer awANH! a ni
"ew vAyiluM XdyilumANH. atinA
niH atH asriAM!
15
H ni jIvM mrNvuM n
yM tiyM EvNemiluM etre
wA {A avsrM t. 16ni"ew
eedvmA yEhAvey asriA
{A H niELAw@ kli. aven
piwvAM aveR klnk"M niym
"M c"M asrivAM {A
niELAw@ kli. aEA ni
jIvikyM ni"ew jnM vi
kyM ec@M. ni"ew eedvmA
yEhAv ni EvzicH sVmAA
EpA EdzH nieL a#hiM.
17
pE ni yEhAvyiniM vYti
clikyM aven ecvieAA
vistikyM- m@ eedveL rADi
kyM <xikyM ecA nyi
ewkyM- ecyHtA, 18ni nzii
ewM. {A nieL tAI ec@!
ni yEhAvyiniM vYticli
c A , ni EvziAM sVmA
AM tARAyiri, EyAAndiH
qtiery miyi ni aDikkAlM
jIvikyil.
19
{A ni etrew
vA ru v}ik n. ni"ew
etrewinH sVvuM miyM sAi
kLAkA {A vzYew. jIvitEmA
mrNEmA ni etrewAM. dY
EtH or#hmAyiriM. mEtAke o
zApvuM. atinA jIvite etre
wk! aEA ni"M ni"ew i
k"M jIviM. 20ni ni"ew eedvmA
yEhAvey sHEnhikyM aven
asrikyM ec@k. aven ori
luM EpitH. kArNM, yEhAvyA
ni"ew jIv. ni"ew pUvik
rAy ahAmiM yisHhAiM yAEA
biM tA vAgHdAnM ecyHt EdzH
yEhAv ni dIGAyu nM.
11

31

EyAv putiy EntAvH


anrM EmAez yi
AEyjnt
EyAwAek Q vAk pRyA

vnM 31:2-21

208

EpAyi. EmAez avErAw@ pRu, qni


iEA iyip vyAyi. ni
nieL nyiA qniAvil. yEhAv
qEAw@ pRu, nI EyAAndi
Ruek kwkyil. 3 pE ni"ew
eedvmA yEhAv nieL nAi
ElH nyiM! Q rAxH\eL yEhAv
niEvi nziiM. ni av
ew mi avrini EnwM. pE EyA
v nieL nyiNemH yEhAv pR
u.
4
aEmArYrAjAArAy sIEhAenyM
oAgienyM avew rAjYeLyM
yEhAv nziic @ . aEt kArY
yEhAv ni Evi vIuM ec@M!
5
Q rAxH \ eL EtAl i A yEhAv
nieL shAyiM. {A niELAwu
ecA klic kArYeLlAM ni
avErAwu ecNM. 6 zM eeDrYzAli
k"M yirik. aver BytH !
kArNM, ni"ew eedvmA yEhAv
niELAewAmH. av nieL eek
evwiykEyA EpikEyA ecil.
7
anrM EmAez EyAvey viLic@.
EmAez, EyAvEyAw@ sMsAritH
yi AEyliel m}uv jntyM EnAi
ni, zM eeDrYvAmAk. av
ew pUvikAH nkAemH yEhAv
vAgHdAnM ecyHt miyiElH Q jn
eL nI nyiNM. Q mi avew
sVmAtinH yi AEyjntey nI
shAyiNM. 8yEhAv nie nyiM.
av sVyM niEAewAmAM. av
nie eekevwiykEyA Epi
kEyA ecil. vYAlewtH. Byk
ymtH!
EmAez pEdz q}u
anrM EmAez pEdz q}u
kyM atH puErAhit nkyM
ecyHt. Elviyew EgAArANH puErA
hitA. yEhAvyew krARieR ep
kM m EjAliyANvEwtH. yi A
Eyliel qlA mAM EmAez pEd
z nki. 10anrM EmAez EntA
ELAw@ sMsAric@. av pRu, qlA
}u vxieRyM avsAni,
sVAtYieR vxi, wAri
nALi Q klnk vAyik. 11aEA
yi AEyjnt m}uv ni"ew eedv
mA yEhAvey av etrew
vil v kANNM. an
rM ni pEdz jn Ek
viDi vAyiNM. 12qlAv
eryM OIk, puxA, ekAc@u
, ni"ew ngrLi jIvi
viEdzik aen qlAveryM viLic@
NM. av pEdz EkkyM
ni"ew eedvmA yEhAvey d
riA av pWikyM EvNM. aEA
avH pEdzLiel qlAArY"M
ecA k}iyM. 13pigAmikH pEdz
aRiyieli av a Ek
NM. ni"ew eedvmA yEhAvey
9

driA ni pWiNM. ni
ni"ew rAjYu jIviciri kAl
EALM av aven driNM. ni
w te EyAAndi kwH lM
ni"ew sVmAM.

yEhAv EmAezEyyM EyA


vEyyM viLi
14
yEhAv EmAezEyAw@ pRu, nin
mrivA smymitA awiri
. EyAvEyyM i sELnwAr
inwek. EyAvEyAwH av
ecE kArY pRyAM. atinA
EmAezyM EyAvyM sELnwAri
El EpAyi.
15
yEhAv o yrM wiy EmGi
kyRi wAri tYe@. EmGM
wArieR kvAwM mwini. 16yEhAv
EmAezEyAw@ pRu, nI wen mriM.
nI nieR pUvikewywEu EpAy
tiEzxM v qEAwH vizVsH t t
pulkyil. {A avmAyi A
iy krA av lMGiM. av qe
EpikyM av EpA Edze
vYAjeedveL rADiA wukyM
ec@M. 17aEA {A avErAwH atY
DikM EkApikyM aver Epik
yM ec@M. aver shAyiA {A
vistikyM av nziiew
kyM ec@M. BIkrmAy sMgtik av
sMBvikyM avH aEnkM yAtn
k AkyM ec@M. aEA av
pRyM, new eedvM nEAewAmilA
tinAlANH Q drit nmu sMB
vic t H . 18aver shAyiA {A
vistiM, qeA av ti
ec@kyM m@ eedveL rADi
kyM ecyHt.
19
atinA Q gAnM q}utieyw
kyM yi AEyjntey a pWii
kyM ec@k. Q gAnM pAwA aver
pWiik. aEA Q gAnM yi
A
Ey jntyHetier qniH sAiyA
yiriM. 20avew pUvik nkA
emH {A vAgHdAnM ecyHt, aEnkM
nk niR miyiEl {Anver
ekAuEpAM. avu tiAnA#hm
etlAM ki@kyM ec@M. avH DnY
mAy o jIvitmAM. pE aEA
av m@ eedvLiElu tiriykyM
aver rADikyM ec@M. av
qiniH vYticlikyM qeR
krA lMGikyM ec@M. 21anrM
avH vliy drit"AM. avH
anvDi yAtnk"M AM. aEA
avew jnt gAnM oAikyM
q etAy mAilANH t jIvi
etH atH avH kANic@ ekAw
kyM ec@M. av nkAemH {A
vAgHdAnM ecyHt miyiElH Etver
{A aver ekAu EpAyiil. pE
{A aview q ecAnAEzi
etH qniiEAe aRiyAM.

209
22

atinA divsM te EmAez


gAnM q}uti. yi AEyjntey av
gAnM pWiikyM ecyHt.
23
anrM yEhAv eR punAy
EyAvEyAw@ sMsAric@. yEhAv pR
u, zM eeDrYzAliymAyirik.
yi AEyjntey, avu nemH
{A vAgHdAnM ecyHt miyiElH nI
nyiNM. {A niEAewAAyiri
kyM ec@M.
yi

AEyjntey EmAez
tAI ec@
24
EmAez Q pEdzeLlAM o pusHt
ki q}utivc@. q}uti}iEA,
25
av yEhAvyew krARieR epkM
mvrAy ElvYH o kln nki.
EmAez pRu, 26pEdz"ew pusHt
kM qwH nieR eedvmA yEhAv
yew krARieR epkieR aw
vyHk. aEA atH nietiery
sAYmAM. 27ni vLer kWinXd
yrAeNeniRiyAM. ni ni"ew
v}iyi jIviAnA#hievM
qniRiyAM. EnA, {A niELAewA
mAyiEA ni yEhAvey
asriA vistic @ . atinA
qeR mrNEzxM aven asriA
ni vistiemH qniRiyAM.
28
qlA EdYAgAeryM EgAEntA
AeryM omic@ vk. Q kArY
{A avErAw@ pRyAM. avH sAi
kLAyi {A sVeyM miEyyM
viLiAM. 29qeR mrNEzxM ni ti
yiElu tiriyemH qniRiyAM. pi
wrA {A kl i c mAiniM
ni vYticliM. BAviyi ni
drit sMBviM. kArNM, tiey
yEhAv viDictAy kArY ecA
niLA#hiM. ni ec@ tik
yEhAvey EkApAlnAM.
EmAezyew gAnM
yi
AEyjnt m}uvM owi
yi. av Evi EmAez Q gAnM
pAwkyM ecyHt. gAnM m}uvM EmAez
pAwi+
kAzEL, i. {A sM
sArie. mI, qeR vAyHemA}i
k Ek. 2qeR pEdz m}
EpAel, nilE vI}u muEpAel,
LMpul i pti cAm}EpAel,
pc e c w ikLi m}EpAel ptie.
3
yEhAvyew nAmM {A EGAxi
EA eedve sHtivi! 4av
pAR (yEhAv). aveR EjAli mtH!
kArNM aveR v}ik nItipUvkM!
eedvM stYvAM vizVsHtmA.
av nyM EnM v. 5ni
yTAi aveR mLl. ni"ew
pAp nieL dxHwrAM. ni
vbuikLAy NyA. 6 yEhAv
niAyi ecyHt qlAArYM
ni tiPlM ntH enEyA?
30

32

vnM 31:22-32:18

al ! ni viEvknYM mwyM.
yEhAv ni"ew pitAvH. av ni
"ew
xHwAvH av nieL s]xHwic@
pripAli. 7pH qAAy
etH oAik. aEnkmEnkM vx
mH qAAyetH ciik.
ni"ew pitAviEnAwu EcAdik;
av niELAw@ pRyM. ni"ew EntA
ELAw@ EcAdik; av niELAw@ pR
yM. 8atYutnAy eedvM miyiel jn
eL Evepwi. oAErA jntyH M
eedvM sVmAyi EtYkM lM nki.
avAyi av atikLi@. yi A
Ey jntyewy L@keL av
s]xHwic@.
9
yEhAvyew vItM aveR jnt
yAEAbH yEhAvyEwtH . 10yEhAv
yAEAbien o mmiyi vcu ku.
nYvuM kA@ niRmAy lM.
yEhAv yAEAbien sMriA av
en vLu. av teR kiel xHN
mNiEpAel aven sMric@.
11
yi AEylinH yEhAv o k}uken
EAel. teR ueL pRA pWi
iA iniM tiyiw t
}uk avey sMriA avEyA
ewAM pR. av vI}uEA av
teR ciRk viricH tAi avey
suritmAy lEH vhic@ekAu
EpA. yEhAvyuM aEpAel te.
12
viEdzeedv"ew shAymilAet
yEhAv oyHH yAEAbien nyic@.
13
mlEdzieR niyNM ew
A yEhAv yAEAbien nyic @ .
yAEAbH vylukLiel viLevw.
yEhAv yAEAbinH pARyiniM
Et nki. kwMpARyiniv oli
ev o}ui. 14yEhAv yi AEylinH
kAliini evyM ip
iniH pAluM nki. yEhAv yi A
EylinH bAzAniniH ekA}u A
wkeLyM EkAlAwkeLyM nl y inM
NAwkeLyM nki. mikc EgAtuM
av nki. yi AEylukArAy ni
v mirirsini vIu
wic@.
15
pE ey ekA}ukyM ekA
}u kALeyEAel kA wykyM
ecyHt. vLer tI tiH av twic@
ekA}u! av, te s]xHwic eedv
e EpikyM ecyH t ! te
ric pARyiniH av oAwiyk.
16
yEhAvyew jnt m@ eedveL
rADicH yEhAvey asUyAluvAi.
vi#heL yEhAv evRu. pE
aveR jnt vi#h"Ai eedv
e EdxYM piwiic@. 17yTA eedv
LlA dtH av bliy
ic @ . tRiyA eedvH
av bliyic@. niELA ni"ew
pUv i kAErA oriluM rADic i i
lA putiy eedvLAyi av.
18
nieL s] x H w ic pARey (eedvM)
ni"Epic@; ni jIv t

vnM 32:19-50

210
19

eedve ni mR.
k
yEhAv teR jntey Epic@. kAr
NM, aveR ik aven EdxYe
wi. 20anrM yEhAv pRu, {A
avriniM tiriyM; avew aYem
eneyH nm kANAM. av niExDi
kLA. pAW pWiA ikeL
EAelyANv!
21
yTA eedvLlA vi#h
eLeAH av qe asUyAluvAi.
vilek timkeLeAH av qe
EdxYM piwiic@. atinA aver {A
yTA rAxH\LlA jneLeAH
asUyAluLAM. vifHFiyAy rAjY
e jneLeAH {A av
EkApmAiM. 22qeR EkApM jVli
tI EpAel pAtALM ver vYApiM.
miyM aA sADn"M
agHni qri. pvt"ew awi
Rk a nzii!
23
yi
AEylukAH {A yAtnk
ekAuvM. avew En {AeneR
ae@M. 24av piNiekAu emli
H dblrAM. mArkErAg aver
nziiM. avetier {A kA@m]g
eL ayyHM. vixAuk"M plik"M
aver kwiM. 25etvukLi pALA
aver ekAl@M. avew vstikLi
Byrtk sMBviM. yvAeLyM
yvtikeLyM ueLyM v]eryM
pALA ekAl@M. 26jnM aver pU
mAyM mREti yi
AEylukAer
nziiA {AnA#hic@. 27pE av
ew z@eL pRyemH qni
RiyAM. z@ mnilAil. av
en vIu pREAM, yEhAvyl
yi AEylien nziict.H { {
"ew zi ekAANH vijyictH!
28
yi
AEyjnt vifHFik. av
u mnilAkil. 29av jH{AnikLAyi
ei te sMBviemH
av mnilAumAyi!
30
orAH yirM Eper oAwiAnA
EmA? ruEpH ptinAyirM Eper oAwi
AnAEmA? yEhAv aver avew
z@H nEAE} aen sMB
vi! avew pAR aver awimkeL
EAel viEAE} aen sMBvi!
31
new pAReyEAel znl z@
"ew pAR. new z@ te
atRiyAM! 32 z@"ew miriEA
k"M vyluk"M nziiewM, esA
EdAmM egAEmryM EpAel. avew
miri kyH vixM EpAel. 33avew
vIH pAivixM EpAel. 34yEhAv
pRy, zik {A sMBri.
av {AeeR klvRyi pUivciri
! 35av v}utivINH tik
ec@ver {A zik EzKri
c@vciri. etAy kArY ecyHt
tinA {Anver ziiM. avew
yAtnyew smyM aw. avew
zi EvgM vM. 36yEhAv teR jnt
yew nYAyviDi nwM. av aveR

B]tYA. av avErAwH kN kA@M.


avew zi EpAytAyi av kAM.
av nihAyM awimk"M sVt
mANH.
37
yEhAv pRyM, vYAjeedveLvi
ew? ni suryHH oAwiec pAR
qview? 38 vYAjeedv ni"ew
bliyew mAMsM ti. ni"ew v}ipA
wieR vIuM av wic@. atinA
eedv qNIH nieL rie!
av nieL sMrie! 39EA,
{A, {A mAmANH eedvM qRiyk!
meA eedvmil! jneL ekAl@M
jIviiM {A te. qni jn
eL mREvl i AM EBdewAM
k}iyM. oM qeR ziyiniH
meArAeL riAnAvil!
40
{A qeR eekk sViEl
yi stYM ec@. eneylAM
sMBviem {A Nyiw+
41
qeR tiLu vA {A mce
wM. aeteR z@etier {A
EyAgiM. avH {A ahi
zi nM. 42qeR z@ vDie
wkyM twvukArAyi piwiewkyM
ec@M. qeR aO avew rM
ekAH epAtiyM. avew BwAew
tlk qeR vA eviLyM.
43
eedvieR jntyHEvi m}u
v ElAkvuM sEAxiNM! kArNM,
av aver shAyi. teR B]tY
Aer ekAl @ ver av ziiM.
teR z@H ahi zi
av n. teR EdzeyM jnt
eyyM av Ikri.
EmAez teR gAnM jn
eL pWii
44
EmAez vH teR gAniel vA
k yi AEyjnt m}uv EkA
Evi pRu. eR punAy EyAv
EmAezEyAewAmAyi. 45Q vcn
EmAez pRu k}iEA
46
av avErAw@ pRu, {A ni
ELAwi pRy klnk ni i
evH Rvk. Q niymi
el klnk pUmAyM asriN
emH ni"ew ikELAwM pRyNM.
47
Q pEdz DAnmel kttH!
av ni"ew jIvnA! Q pEdz
LilUew ni, w kwA EpA
EyAAndiyew mRukryilu mi
yi vLerAlM vsiM.
EmAez enEbApvt
i
aEt divsM yEhAv EmAezEyAw@
sMsAric@. yEhAv pRu, 49abAriM
mlkLiEl EpAk. eyrIEhAngri
entivzM EmAvAbiel enEbApvt
i mkLiElu kyRuk. yi AEyj
nt tAmsiA {A n knA
EdzM aviewniM vIik. 50
pvtivcH nI mriM. EhApvt
i nieR sEhAdr mricEpAel
48

211

vnM 32:51-33:20
10

nI nieR jnELAEwAM yiriA


EpAM. 51kArNM, ni vM qni
etier pApM ecyHt. ni kAEdzin
w emrIbAjlilAyi. sIm
miyilAyi atH. aview yi AEy
jntyew mi vcH nI qe mhtV
ewkEyA {A vien kANi
kEyA ecyHtil. 52atinA, yi A
EyjntyH {A ekAw EdzM
niniEA kANAM. pE ninH
EdzE EpAvAnAvil.

nieR c av yAEAbien
pWiiM. nieR niym av
yi AEylien pWiiM. nin mi
av DUp kiM. nieR yAgpiW
i av EhAmyAg aiM.
11
yEhAEv, Elviyew vsHeL a
#hiENEm. aveR ecyHtik sVIk
riENEm. aven miver nzi
iENEm! aven vIuM miAti
riA aveR z@eL nziiE
NEm.

jneL EmAez a#hi


eedvpuxnAy EmAez mriM
mH yi AEyjntyH nkiy
a#h veyAeyANH. 2EmAez
pRu, yEhAv sInAyimlyiniH
v. EsyIri mkLi dic tiLu
kAzM EpAelyAyi yEhAv. pARA
pvtiniM kAzi evLi
cM EpAelyAyi av. ptinAyirM
viErAewAM yEhAv v. eedv
ieR zrAy BwA aveR vz
LiluAyi.* 3aet, yEhAv teR
jntey sHEnhi. aveR qlA
viM aveR eekkLilANH. av
aveR pAdiliH aveR vcn
pWi! 4EmAez nm niymM
t. vcn yAEAbieR jnt
yH tANH . 5aEA yi
AEyjn
tyM avew EntAAM ow
kyM yEhAvey nieR rAjAvA
kyM ecyHt!

ebnYAmI a#h
ebnYAmIeni EmAez en pR
u+ yEhAv ebnYAmIen sH E nhi
. ebnYAmI yEhAvEyAewAM
suritnAyi vsiM. yEhAv qEA
}uM aven sMri. yEhAv av
eR EdzH jIvikyM ec@M*

33

Eb a#h
Eb jIvie, mriAtirie!
pE aveR wMbi RcA"k
mAM Ayirie!
6

eydy
H a#hM
eydeyi EmAez ArY pR
u+ yEhAEv, shAyinH eyd
yew EntAvH viLiEA ecvieA
NEm. aven aveR jntyiElu
ekAuvErNEm. teR z@eL EtAli
A aven znAENEm!
7

Elvi a#hM
Elvieyi EmAez ArY pR
u+ Elvi, ayew yTA a
yAyi. QRImM ImM av sUi
. myi nI ElvYer prIic@.
emrIbyew jlinwvc H av
nieR jntyAeNH nI etLiyic @ .
9
yEhAEv, sVM wMbeLA,
av nie gQnic@. av t"ew
mAtApitAeL gQnicil. av t
"ew sEhAdrAer tiricRiil. av
t"ew ikeL icil. pE av
nieR kl n k asric @ . nieR
krA av pAlic@.
8

ptinAyirM ... vzLiluAyi aTvA


aveR eesnYM aveR vzLilAyiri
iw niH yEhAv teR ptinAyirM
vidtAiwyi niM v.

12

EyAEsPi a#h
EyAEsPieni EmAez en pR
u+ yEhAv EyAEsPieR nAwien
a#hie. yEhAEv, av mk
Li kAzniM m}ey ayyHk
yM tAe} miyiniM eve ay
yHkyM ecENEm. 14sUrY av
nl viLvuk nke. oAErA mAsvuM
av nl viLvuk lBie. 15mlk
M purAtn pvtM nl viLvu
k"Ake.
16
mi atieR mikctH EyAEsPi
nke. EyAEsPH teR sEhAdrA
riniM Evep@. atinA qriy
mwi tYnAy yEhAv teR
nl BAgM EyAEsPi nke. 17EyAEs
PH knAy kALeyEAelyM. av
eR ru puA kALeAuk EpA
elyM yiriM. av anYjneL
mikyM aver miyew aE
tieAuEpAkyM ec@M! aet,
mneyH H yirNinA"k"H ,
qyIminH ptinAyirNiM.
13

esbUlUeRyM yiAKA
rieRyM a#h
18
esbUlUeni EmAez en pR
u+ esbUlUEn, hAdik, puR
EpAEA hAdik. yiAKAEr,
nieR wArLi sEAxik.
19
av jneL pvtLiEl viLi
M. av nl blik aiM. av
kwliniH sM tIrniH niDi
yM qwM.
gAdi a#h
gAdieni EmAez en pRu
gAdi wt mi nkiy eedve
vA}H k! gAdH o siMheEAel.
20

yEhAv ... ec@M av aveR mluk


iwyi vsiM. q vAcYAM.
ebnYAmIeRyM eydyewyM EdzieR
atiiiwyilANH eyzElmi yEhAv
yew lyM qAyiriAM tinM.

vnM 33:21-34:12

212

av piiw. anrM av
m]ge mikyM picicIkyM
ec@. 21atieR nl BAgM av
tniAyi qw. rAjAvieR BAgM
av
qw.
jnEntA
aveRyw
v.
nl e t
yEhAv pRytH av ec@.
yi AEyjntyHEvi nl mAM
av ec@
dA a#h
dAeni EmAez pRu+ dA, bAzA
niniM cAw siMhi.
22

nPt
H Ali a#h
nPH t Alieyi EmAez pRu+
nPHtAlI, ninEnkM nk"AM.
yEhAv stYi nie a#hiM.
glIlwAkinw niniwM ki@M.
23

Ezri a#h
Ezrieni EmAez pRu+ pu
Ari vuM ag] h It EzrA
. sEhAdrAri vuM iyrnA
ke av. av teR kAluk q
yi k}uke. 25nieR kvAwH
uM oAwM ekAu pU@k"Ake.
nieR jIvitkAlM zmAyiriM.
24

EmAez eedve vA}


H

eyeR eedveEAel mi
l! nie shAyiA eedvM kAzi
lUew teR mhtVi EmGLi
sri. 27eedvM nitYnA.
av nieR suritlM. eedvi
eR zi nitYmA! av nie
sMri. eedvM nieR z@eL
ni"ew nAiniM rM. av
pRyM, z@vien nziik! 28aen
yi AEy suritmAyiriM. yAEA
bieR kiN avtH. DAnYi
eRyM vIieRyM mi av
ki@M. nAi m} sm]iyAyi ep@M.
29
yi AEyEl, nI ag]hIt. nie
EAel meA jntyil. yEhAv nie
ric@. nieL sMri zmAy
pricyANH yEhAv. yEhAv zmA
eyA vA EpAel. ni"ew z@
nieL ByM. avew vil
ni cviiyryHM!
26

EmAez mri
EmAez EnEbApv t iEl
kyRi. EmAez, EmAvAbiel EyA
AtA}HvryiniH pisHgA pvti

34

eR mkLiEl kyRi. eyrIEhAyi


niM EyAAndiyew mRuvzAyi
atH. yEhAv, EmAezey gielyAd
mt dAvery Edz kANic@.
2
nPHtAli, qyIM, mne qivew
Edz m}uv yEhAv aven kANi
c@. mYDrNYA}ivery eydAEdzM
yEhAv aven kANic @ . 3 yEhAv
EmAezey enegbuM EsAvAri ni
pnmr"ew ngrmAy eyrIEhAver
y tA}H v ryM kANic @ . 4yEhAv
EmAezEyAw@ pRu, tANH {A
aAhAmiM yisH h AiM yAEA
biM vAgHdAnM ecyHt mi. {A av
ErAw@ pRu, Q mi {A nieR
pigAmikH
nM. {A nie
lM kANic@eviluM ninH avi
ew EvziAnAvil.
5
anrM yEhAvyew B]tYnAy EmAez
EmAvAbu Edzu vc H mrNmwu.
aen sMBviemH EmAezEyAwH
yEhAv pRi. 6yEhAv EmAezey
EmAvAbi sMsHkric@. EbHepEyAri
entiery tA}HvryilAyi atH.
pE EmAezyew zvwIrM qviewyA
eNH M M aRiyil. 7mri
EA EmAezyHH iyip vyAyi
. av qAlvuM atiznAyi
. aveR kk miyiil.
8
yi AEyjnt EmAezyHEvi m
divsM vilpic@. av EmAvAbiel
EyAA tA}Hvryi d+KAcrNM k}iyM
ver tAmsic@.

EyAv putiy EntAvA


EmAez
EyAvyewEm
teR
eekk vcH aven putiy EntAvAyi
niymic@. anrM eR punAy EyA
vyi jH{AnieR AvH v
niRu. atinA yi AEyjnt EyA
vey asriA wi. yEhAv
EmAezEyAw@ klictsricANH av
aen ecyHttH. 10yi AEylinH EmAez
eyEAel meA vAckAyiil+
yEhAvyHH EmAezey mKAmKM aRiyAM.
11
QjipHti zmAy atH-t v
iA EmAezey NH yEhAv niEyA
gictH. PREvAM aveR EdYAg
AM m}uv QjipHtkAM atHt ku. 12EmAez ecyHtEpAel
meA vAckM rM zvuM atHtkrvumAy kArY ecyHtiil. av
ecyHt kArY yi
AEyjnt m}u
v ku.
9

213

EyAv
yi AEylien nyiA eedvM
EyAvey etrew
EmAez yEhAvyew dAsnAyi.
eR punAy EyAv, EmAezyew
shAyiyM. EmAezyew mrNEzxM
yEhAv EyAvEyAw sMsAric @ .
yEhAv pRu, 2qeR dAs EmAez
mric@. ni nIyM Q jnM EyAA
ndi Ruek kwNM. yi
AEyjnt
yAy ni@ {A t miyiElH
ni EvziNM. 3 ni {A
Q EdzM temH EmAezEyAwu {A
vAgHdAnM ecyHti. atinA, ni
ecl@iwemlAM {A ni nM.
4
mmiyiniM elbAEnAniniM
mhAndiyAy yIsundi very
hitYew m}uv miyM niEwtAM.
viwM mt pwiARu mDYDrNYA}i
very l niew atii
ilAM. 5 {A EmAezEyAewAM A
yiEpAel te niEAewAvuM
AM. nieR jIvitilAek nie
twyvA M k}iyil. nie {A
Epikyil. oriluM {A nie
eekevwiyil.
6
EyAvA, nI zM eeDrYzAliy
mAyirik! Q jneL avH
mi lBitinH nyik. av Q
mi nkuemH avew pitAAErAw
{A vAgH d AnM ecyH t i. 7 pE
meA kArYiluM nI zM eeDrYzA
liymAyirik. qeR B]tY EmAez
ni nkiy klnk tYmAyi
ni pAliNM. aveR pEdz
tYmAyi piwA nI nieR v]
ikLiellAM vijyiM. 8niym#nHT
Li q}utiyiri kArY qEA}uM
oAik. rAiyiluM pkluM #nHTM
pWik. aEA atiel}utiyiri
kArY asrieH ni
R vAM. aen ecyHtA ni
ec@ qlA v]ikLuM viEvkEA
ewyM vijyEAewyM yiriM. 9 z
M eeDrYzAliymAyiriA {A
niEAw klic@. atinA ByewAtiri
k. kArNM nieR eedvmA
yEhAv nI EpAiweAe niEA
ewAmH.

EyAv Entt
] VM ew
atinA EyAv jnEntAH
rvuk nki. av pRu, 11pAL
yiluwnILM nwH jnELAw tARA
vA pRyk. jnELAw pRyk, eR
BNM ok. EA mt m
10

divsM ekAu ni EyAAndi


kw EpAM. niew eedvmA
yEhAv ni t miyiEl@
ecH ni atH sVmAk.
12
anrM Eb, gAdH EgAELAwM
mneyew pti EgAiEnAwM
EyAv sMsAric@. EyAv pRu,
13
yEhAvyew B]tYnAy EmAez ni
ELAw pRtH oAik. niew eed
vmA yEhAv ni vimiA
wM nemH av pRu. mi
yEhAv ni@ tM! 14vAsHtvi
EyAAndi ki} Q lM
yEhAv ni t k}iu. ni
ew BArYmAM ikM m]gM Q
miyi tAM. pE niew BwA
niew sEhAdrAErAewAM EyAA
ndi kw EpAkNM. ni ys
rAyi lM kwA aver shA
yiNM. 15yEhAv ni@ vimi
A o lM nki. a te av
niew sEhAdrAErAwM ec@M.
pE avew eedvmA yEhAv
av vAgHdAnM ecyHt mi av
ki@ver niLver shAyiNM.
anrM ni@ sVM lEH,
EyAAndiyew ki} vzE mw
ivrAM. yEhAvyew B]tY EmAez ni
nkiytANH Q lM.
16
aEA av EyAvEyAw mRupwi
pRu, {ELAw nI klietM
{ ecAM! nI ayyHiweAe
{ EpAkAM! 17EmAezEyAw {
asrNmvrAyiEpAel
niEAwM { asrNmvrAyi
riAM. yEhAvyiniH o kArYM mAEm
{ vzYewZ. nieR eedv
mA yEhAv EmAezEyAewAM Ayi
EpAel niEAewAvuM AvNM
q mAM. 18anrM eriluM nieR
vAketier tiriykyM, nieR
vAkELAw asrNw kANi
kyM ecyHtA ayA vDiewNM.
zM eeDrYzAliymAyirik!
cArA eyrIEhAyi
eR punAy EyAvyM jn
M aAsYyi pALymwic @ .
EyAv ru cArAer ayc@. EyAv
ver ayc t H mAM aRiil .
EyAv avErAw pRu, ecH
lM priEzADik. EtYkicH eyrI
EhAngrM.
atinA av eyrIEhAngri
El@ EpAyi. av o EvzYyew

EyAv 2:2-24

214

vIi ecH aview ti. rAhAbH


qAyi OIyew EprH. 2eyrI
EhAyiel rAjAviEnAw cil pRu,
yi AEyliniM cil new rAjY
ieR dQb l YLRiyA
el
rAi qiyi@H. 3atinA eyrIEhA
yiel rAjAvH rAhAbieRywE@ Q
sEzM ekAwyc@+ nieR vIi
tiyiriver oLiitH. aver
puRE@ ekAuvrik. cArNi nw
AnANH av new rAjYu viri
tH. 4 OI aver ruEperyM
oLiic@. pE av pRu, ru
EpM view vi. pE av
qview niANH vetH {AnRi
il. 5 sAyAi ngrkvAwM aw
yH A smymAyEA av viwM
vi@. av qEAANu EpAyetH
qniRiyil. pE EvgM ecA a
yH@ aver piwiAnAEyM. 6rAhAbH
aen pReiluM av aver
tipuR kyi. av aver avi
ew iyi vyHEAliniwyi oLii
kyM ecyH.
7
atinA rAjAvieRyAk ngr
i puRE EpAvukyM jn
ngrkvAwM awyHkyM ecyH. yi A
Eylini v r@Eper etrANH
rAjAvieRyAk EpAytH. av EyA
Andiver EpAvukyM k sADA
rN ndi kwARu lLielAe pr
kyM ecyH.
8
avrivM rAi RA tAeRw
kyAyi. qA rAhAbH ti puR
kyRi avErAw sMsAric@. 9 rAhAbu
pRu, Q lM yEhAv niew
yAk nkiytAeNH qni
RiyAM. ni {eL Epwiic@. Q
Edz vsivelAM nieL By
mANH. 10yEhAv nieL shAyic mA
eLi EkkyM { BykyM
ecyH. ni QjipHtini puRe
EA ni v}ieyAvA
av ecw vic@. sIEhA, oAgH
qI ru aEmArYrAjAAErAwM
ni ecyHtM { Ek@. EyAA
ndiyew ki}ekryi jIvi
rAjAAer ni nziic rItiyM
{ Ek@. 11aetlAM EkH {
vLer By. EA {LilAM ni
ELAw yM ecA eeDrYmvrl .
kArNM, mkLi sVvuM tAe} miyM
niew eedvmA yEhAv Bri!
12
atinA niLiEA qEAw o
vAgHdAnM ecNM. {A niELAw dy
kANikyM nieL shAyikyM
ecyH. atinA ni qeR wMb
EAw dy kA@emH yEhAvyH mi
stYM ec@k. aen ec@emH dy
vAyi qEAw pRyk. 13qeR pitAvuM
mAtAvuM sEhAdrAM sEhAdrimAM
avew m}uv wMbAMgM awM
qeR wMbe ni jIviA
avdiemH qEAw pRyk.

ni {eL mrNiniM ri
emH vAgHdAnM ec@k.
14
av a stic@ekAu pRu,
yi AEylukA nieL ekAlA mi
cA ni pkrM { mriAM.
{ ec@tH mAErAwM pRytH.
anrM, yEhAv {H {ew
lM tEA { niELAw dy
kAAM. niH {eL vizVsiAM.
15
ngrBiiEyAw EcAyi av
ew vIwH pNititH. atH Biiyew
o BAgM teyAyi. atinA av
o kyRupEyAgicH aver jnAlyilUew
puRE vi@. 16anrM av av
ErAw pRu, pwiARH mlkLiEl@
EpAvuk. qi rAjAvieRyAk
nieL kAkyil . aview m
divsM oLicirik. rAjAvieRyAk
mwi vtiEzxM ni ni
ew v}iEy EpAkAM.
17
av avELAw pRu, { nin
eA vAgH d AnM t. pE nI o
kArYM ecyH t iel i vAgH d Ani
{ rvAdikLAyiriyil. 18{
eL rewti shAyiA nI Q
v ky pEyAgic@. { Q
lE mwi vM. aEA nI
nieR jnAlyi Q v ky eki
yiwNM. nieR aenyM aeyyM
sEhAdrAeryM qlA wMbAMgeL
yM nieR vIi niEAewAM ekAu
vrNM. 19Q vIi vsi qlAv
eryM { sMriM. nieR vIi
el eiluM pri piyA ati
eR rvAditVM {ANH. pE
nieR vIi niH eriluM puRE
EpAyA ayA ekAl e wA w
yH. aEA ayAew kArYi {
H rvAditVemAmil. atH av
eRte mAyiriM. 20{ nIy
mAyi Q krARuA. pE {
qA ec@ettieni nI mA
ErAewiluM pRA { krARi
ni EmAcitrAyiriM.
21
OI mRupwi pRu, ni pR
EpAel te {A ec@M. av
aver yAyAi. anrM av
v ky teR jnAlyi ekiyi@.
22
av avew vIi niM mlkLi
El EpAyi. avrview m divsM
ti. rAjAvieRyAk v}iyiluwnILM
etru. m divs EzxM rAjA
vieRyAA aEnVxNM nii ng
riEl tiric@EpAyi. 23anrM ru
cArAM EyAvyew awE mw
i. av mlyi niiRi ndi Ruek
kw. av eR punAy EyAv
yew awE EpAyi. t sMBvi
cM t mnsilAiymAy kArY
m}uv av EyAvEyAw pR
u. 24av EyAvEyAw pRu,
yEhAv yTAi nmH EdzM
m}uv tiri. aA@kAerlAM
ne Byeiri.

215
EyAAndiyiel atH tM
piEH atirAviel EyAvyM
yi AEyjntyM q}uEu ziIM
vi@. av EyAAndiyiEl EpAyi.
ndi Ruek kwtimH av ndi
ryi pALymwic@. 2 m@ divs
EzxM EntA pALyilUew nw.
3
EntA jnH rvuk nki.
av pRu, puErAhitAeryM ni
ew eedvmA yEhAvyew krARi
eR epkM m ElvYeryM ni
kAM. aEA ni aver pi
wrNM. 4pE a EcH piwrtH.
avH yirMvAr puRki nwk.
ni mH view viil . pE
aver piwA qEAANu
EpAEket niRiyA k}iyM.
5
anrM EyAv jnELAw pRu,
ni sVyM Ikrik. nAeL
yEhAv niew mAek atH-t
viM.
6
anrM EyAv puErAhitAErAw
pRu, sAYepkvuM mH jn
@ milAyi ndi Ruek kwk.
atinA puErAhitA epkvuM m
H jn mE nw. 7aEA
yEhAv EyAvEyAw pRu, yi A
Ey jntyH @ kANA nie
mt {A o vliy mxYnAA
wuM. aEA {A niEAewAM
EmAezEyAewAeEpAel AemH
jn aRiyM. 8puErAhitA sAY
epkM qwNM. puErAhitAErAw
t@ pRyk, EyAAndiyew tIrE
nwk. eviEliRuti
etA@ mH nik. 9 aEA EyAv
yi
AEyjntEyAw pRu, vH
niew eedvmA yEhAvyew
vAk Ekk. 10jIvi eedvM
stYi niELAewAmAeNH view
etLivuH. niew z@eL av
yTAi EtAliemti etLivH
viewyH. av knAnYeryM hitY
eryM hivYeryM eprisYeryM gi
zYeryM aEmArYeryM eybUsYeryM
EtAl i c H aver Edz@niM
puRAM. 11etLivitA. ni EyAA
ndi Ruek kwEv, m}uv ElAki
eRyM yjmAneR krARieR epkM
ni mE EpAM.
12
yi
AEyliel oAErA EgAi
niM orA vItM pu Eper etr
ewk. 13m}uv ElAkieRyM
yjmAnnAy yEhAvyew epkM puErA
hitA mM. av ni@ mE
EyAAndiyiElH
epkvumAyi
EpAM. av eviEl Evzi
EA, EyAAndiyiel evM o}u
niM. jlvAhM puRki ni
kyM aNEpAel niRykyM ec@M.
14
puErAhitA sAYepkM m
kyM jn t tAmsic lM
viwkyM ecyH. jn EyAAndi
Ruek kwA wi. 15viLevw

EyAv 3:1-4:9

smyLi EyAAndi atieR tIr


kvieA}ukARuH. atinA ndi
yi niRey evM Ayi. epkM
mi puErAhitA ndiyew tIr
Ev. av eviEliRi.
16
epe te evM o}u nilc@.
li piilAyi aNEpAel
evM niRu. evM vLer drM, sAer
TAninw o pNmAy dAM ver
y v}iyi omic @ wi y
epAi. jn eyrIEhAyH smIpM
vcH ndi Ruek kw. 17aview nilM
NukyM yEhAvyew sAYepkM
mi puErAhitA ndiyew mY
iEliRi nikyM ecyH .
yi AEyjnt m}uv vr l
wi EyAAndi mRic@ kwver
puErAhitA avew kAni.

jneL oAiiA kl@ k


qlAvM EyAAndi kwk}i
EA yEhAv EyAvEyAw pR
u, 2oAErA EgAiniM orAeL
vItM pu Eper etrewk. 3ndi
yi puErAhitA ni lM kupi
wiA avErAw pRyk. l
niM pu kl@k qwA av
ErAw pRyk. p@ kl@kM ni
ELAewAM qwk. ni rAi
tu lH Q pu kl@kM
vyHk.
4
atinA EyAv oAErA EgAi
niM orAeL vItM puEper etr
ew. anrM av pu Eper
yM oic@ viLic@i. 5EyAv av
ErAw pRu, niew eedvmA
yEhAvyew viepkM ri
ndiyiel lE EpAvuk. niELA
ErAM oAErA kl @ k kek.
yi AEylieR pu EgAM
oAErA kl@ vItM AyiriNM. klH
ni mliEli nwk. 6 kl@k
niH o awyALmAyiriM. BAvi
yi niew ik EcAdiM, Q
kl @ kew aemANH ? 7yEhAv
EyAAndiyiel jlvAhM twu
nii qH ni pRyNM. yEhAv
yew krARieR viepkM ndi kw
EA jlvAhM nilc@. ArYM qA
lvuM oAivA Q kl@k yi A
Eyjntey shAyiM.
8
atinA yi AEyjnt EyAvey
asric @ . EyAAndiyew nw
niH av p@ kl@k qw.
yi
AEyliel pu EgALiElA
ErAiM oAErA kl@k. yEhAv EyA
vEyAw klictsricAyi av
r ecyHttH. av kl@k m.
anrM av pALymwiciwH kl@
k vc@. 9(EyAAndiyew nwviluM
EyAv pu kl@k vc@. yEhAv
yew viepkvuM ieAH
puErAhitA ni lANH av

EyAv 4:10-5:12

216

kl@k vctH. kl@k M


aviewyH.)
10
EmAezyew vAkLsricH q
ecNemH jnELAw pRyA yEhA
v EyAvEyAw kl i c i uAyi.
atinA aArY ecyH k}iyM
ver viepkM m puErAhit
A EyAAndiyew mYie
ni. jn D]tipiwicH ndi kw.
11
jn ndikw k}iti EzxM
puErAhit yEhAvyew epkM jn
mE ekAuEpAyi. 12EbeRyM
gAdieRyM EgAAM mneyew p
tiEgAAM EmAezey asric @ .
av m@v mE ndi kw. av
ysrAyi. eedvM yi AEy
A nemH vAgHdAnM ecyHt mi
sVmAA m@ver shAyiA
EpAvukyAyi av. 13nAltinAyir
EALM Ep, yi srAy pwyA
Lik yEhAvyH mi kwEpAyi.
av eyrIEhAyiel tA}H v ryiEl@
EpAvukyAyi.
14
divsM EyAvey yEhAv qlA
yi
AEy jnM mi y
pdviyilAi. smyM mt jn
EyAvey dric @ . EmAezey q
EpAel av EyAvey jIvitkAl
mAek dric@.
15
epkM m puErAhitA ndi
yie nikyAyiEA y
EhAv EyAvEyAw pRu, 16puErA
hitAErAw ndiyiniM vrA kli
k. 17atinA EyAv puErAhitA
ErAw klic@. av pRu, EyAA
ndiyiniM puR vrik. 18puErAhi
tA EyAvey asric@. epkvuM
mekAH av ndiyiniM puR
v. puErAhitAew pAdM mRukr
yi sHpzicmAyie ndiyiel
jlM o}ukA wi. jn kwtinH
mEEpAel ndi vIuM krkvi
eA}uki.
19
oAM mAsiel pAM divsmANH
jn EyAAndi kwtH. jn
eyrIEhAyew ki}H gigAli pALym
wic@. 20EyAAndiyiniM epRui
eyw kl@kM jn qwi.
EyAv kl @ k gigAli
Apic @ . 21anrM EyAv jn
ELAw pRu, BAviyi niew i
k avew mAtApitAELAw EcAdiM,
Q kl@kew aemANH? 22ni
ikELAw pRyNM, yi
AEyjnt
vr miyilUew EyAAndi kw
tieR sHmArkmANitH. 23niew eedv
mA yEhAv EyAAndiyew vA
hM nii. jn ndi kwMver ndi
vri. ecwli sMBvic
EpAel. jn Ruek kwvA
yEhAv ecwliel evM vic @ .
24
yEhAv atiznAeNH Q rAjY
e jn m}uv aRiyti
EviyANH avnien ecyH t tH .

aEA jn qEA}uM niew


eedvmA yEhAvey ByM.
yi
AEyjnt m}uv EyAA
ndi Ruek kw k}iyMver
yEhAv ndiyiel evM vic@. EyA
Andiyew pwiARu vsi aEmA
rYew rAjAAM mYDrNYA}iyew
tIr@ vsi knAnYew rAjA
AM Eti EkH vLer By. ati
EzxM yi
AEyjntyHetier niH
yM ecA av@ o@M eeDrYm
Ayil.

yi AEyjnt pricE
H Cdit
smyM yEhAv EyAvEyAw pR
u, tIl @ ekAH kikAi
yi
AEyliel puxAer pricHEC
dnM ec@k. 3atinA EyAv tIl@
kLi niM kikAi. anrM
av giebeyH - hArAi vc H
yi AEylukAer pricHECdnM ecyH.
4- 7
EyAv
aver
pricH E CdnM
ec@vA kArNM tAyi. yi A
Eyjnt QjipH vitiEzxM ees
nYi EcrA k}iymAyi pux
A pricHECdnM ecyHti. mmiyi
lAyirie pwyALikLi opAwEp
yEhAvey asric i l . atinA
DArALM BNM vL mi av kA
kyielH yEhAv vAgHdAnM ecyHti
. nmH mi nemH yEhAv
new pUvikAErAw vAgHdAnM ecyH
ti. pE av mlM- BwA m}u
v mriMver eedvM yi AEy jn
tey nAl vxM mmiyi alu
nwA wyAi. pwyALikeLAe
mrikyM avew puA avew
AnE vrikyM ecyH. qA
QjipHtini yAAmEY mmi
yi piR ikeLAM pricHEC
dnM eceiil. atinA EyAv
aver pricHECdnM ecyH.
8
EyAv qlAvEryM pricHECdnM
ecyH k}iu. qlAvM EBdmA
ver jn aviewe pALym
wic@.
2

knAniel dYe epsh


aEA yEhAv EyAvEyAw pR
u, ni QjipHti awimkLAyi
. atH ni nANEwA
kyM ecyH. pE H nANEw
{A qw kLiri. atinA
EyAv li gigA q
Epri@. 10 linH M gigA
q teyANH EprH. yi AEyjnt
epsh EGAxic @ . eyrIEhAyew
smtlLi gigAli pALymwiciri
eyANH av atAEGAxictH. atH
mAsieR ptinAlAM tIytiyAyi
. 11epshyew piEH jn
miyi vL BNM k}ic@. puLimAvH
EcA avuM vRu DAnYvuM
av ti. 12piEH rAviel sV
9

217
iniH viBNM v nil
c@. knAEdz vL BNM jn
titi EzxmANH sMBvict.H
aEA mt yi AEyjntyH sV
ini viBNM lBicil.
13
EyAv eyrIEhAyH wAyiri
ev av mkLiElu EnAiyEA
tni mi orA nitu ku.
ayAew ki o vAAyi.
EyAv ayAeL smIpicH EcAdic@. nI
{ew o suXAENA. aEtA z@
EvA? 14ayA mRupwi pRu, {A
z@vl. {A yEhAvyew EsnAnAy
knA. {A niew awE@
EA vEtyZ.
drvu kANiAnAyi EyAv nil
@ nmsHkric@. av EcAdic@, {A
ayew dAs, qeR yjmAn qni
Ayi qeiluM kl n nkiyi
@EA?
15
yEhAvyew eesnYieR nAy
k pRu, nieR eck Qk.
nI EA ni lM
vi
mANH. atinA EyAv aven as
ric@.

eyrIEhA piwiecw

eyrIEhAngrM awyHe@. yi A
Eyjnt aw vtinA ngr
vAsikLAek By. M ngriEl@
kwkEyA M puRE@ EpAvu
kEyA Ayil.
2
anrM yEhAv EyAvEyAw pR
u, EnA, eyrIEhAngre EtAli
A {A nieL avdiM. ngr
iel rAjAvienyM pwyALikeLyM
ni EtAliM. 3qlA divsvuM o
tvN vItM ngre cui nwk. Ru
divsM en ec@k. 4 ecriyA
wieR ekAu ekAuAiy }u kAh
LeLwA }u puErAhitAErAw
pRyk. viepkM qwk. vi
epki milUew i nwA
puErAhitErAw pRyk. }AM divsM,
ngri @M }u tvN i nwk.
aen EpAEA }AM divsM kAh
LM m}A puErAhitErAw pRyk. 5pu
ErAhit kAhLLiniM o atYuc
nAdM puRewviNM. ni zbHdM
EkEA jnELAw viLi
A pRyNM. niLen ec@EA
ngrieR Bii tk vI}ukyM
ni EnriH ngriEl@ Evzi
AnAvukyM ec@M.
6
atinA eR punAy EyAv
puErAhitAer viLic@ i. EyAv
avErAw pRu, yEhAvyew vi
epkM qwk. anrM kAhL
emwH epki mi i nwA
}u puErAhitAErAwM pRyk. 7 an
rM EyAv jnELAw kl i c @ ,
EA EpA! ngre i nwk.
yDEmiy pwyALik yEhAvyew

EyAv 5:13-6:19

viepki mi i nw
NM.
8
EyAv jnELAw sMsAricti
EzxM }u puErAhitAM yEhAvyH
mi i nwA wi. i nw
EA av eekyiEliyi kAhLM
m}iyi. yEhAvyew vi
epkM mi puErAhitA
aver piw. 9yDEmiyi
BwA puErAhitAew mi i
nw. bAiyv kAhLM viLic@
ekAH epki piAel nw.
10
yviLi nwetH EyAv jn
ELAw pRi@Ayi. av pR
u, iwtH, {A niELAw pR
y divsMver
ovAM mitH .
anrM niH viLiAM!
11
aen viepkM m
puErAhitAer EyAv o tvN
ngrM ic@. anrM av pALyi
El mwukyM rAi aview ecl
v}ikyM ecyH. 12piEH atirA
viel EyAv NeNI@. puErAhi
tA yEhAvyew viepkM
vIuM qw. 13}u puErAhitA }u
kAhLM qw. av yEhAvyew
viepki mi i nw
kyM kAhLM viLikyM ecyH. y
DEmiy pwyALik av mE i
nwA wi. yEhAvyew vi
epki pii nwkyAyi
puErAhitA i nwkyM tew
kAhLM m}kyM ecyHti. 14a
en rAM divsM averlAM ngre
o AvzYM i nw. atiEzxM
av pALyiEl mwiv. et
lAM av Ru divsE@ nitYvuM
ecyH.
15
}AM divsM atirAviel av q}u
E@. av ngre }u tvN i
nwkyM ecyH . m divsLi
ecyHtEpAel teyANH av i
nwtH. pE aH av }u tvN
ngri diNM vc@. 16}Ame
tvN av ngrM iyEA puErAhi
tA kAhLM m}i. aEA EyAv
kl n nki+ ni viLik!
yEhAv niH Q ngrM n!
17
ngrvuM atiluetlAM yEhAvyH
tANH.* rAhAbH q EvzYeyyM
avew vIiluveryM mAM avEz
xiik. rAhAbH rH cArAer ri
ctinA av vDiewtH. 18m@
etlAM n nziiNM qtH oAi
k. aveyAM qwtH. ni
sADn qwkyM av niew
pALyiEl@ ekAuvrikyM ecyH
tA ni sVyM nziM. m@ yi A
EylukA@ ni drit vi
vyHkyM ec@M. 19sVM, evi, oAwH,
yEhAvy
H tANH Q sADn mAM
pEyAgiAtiriA eedvAlyiel
klvRyi sUikEyA nziikEyA
ecyHti qM.

EyAv 6:20-7:13

218

H v ekAuAiyetAe yEhA
vyEwtANH . sADn yEhAv
yew KjnAvi vyHewNM
20
puErAhitA kAhLM m}i. a
Ekyw jn hsiAM
wi. mti tkvI}ukyM jnM Enri
H ngriElirc@kyRukyM ecyH.
aen yi
AEyjnt ngre
EtAlic@. 21jn ngriluetlAM
nziic@. jIvtAyi aviewyA
yietlAM av nziic@. yvAA
eryM v]AeryM yvtikeLyM v]k
eLyM kkAlik, wk, k}utk
aen ql A ienyM av ekA.
22
EyAv ru cArAErAwM sMsAric@.
EyAv pRu, EvzYyew g]hiEl
EpAvuk. aveL puR ekAuvrik.
avELAewAm qlAveryM ekAu
vrik. ni avELAw ecyHt vAgHdAnM
mlmANien ecEtH.
23
atinA avrivM vIiEl
kyRiecH rAhAbien puREH ekA
uv. avew a, a, sEhAd
rA, avew m@ wMbA, pie
avELAewAM vIiluAyiv qi
en qlAveryM puR ekAuv.
av mxYereylAM yi
AEyli
eR pALyi puRH suritmAyi
tAmsiic@. 24anrM yi AEyjnt
ngrM m}uv kic@. evi, sVM,
oAwH, H, qiv ekAuAiy sAD
neLA}iek melAM av kic@.
sADn av yEhAvyew KjnA
vi vc@. 25EyAv, EvzYyAy rAhAbi
enyM avew wMbeyM avELA
ewAm m@veryM ric@. EyAv
eyrIEhAyiElyc cArAer rAhAbH
shAyic t inAlANH EyAv aver
jIviA avdictH. rAhAbH M
yi AEyjniwyi jIvi.
26
aEA
EyAv
Q
DAn
vAgHdAnM ecyH. av pRu+
eyrIEhA vIuM pNiyv
yEhAvyi ni apkwi. Q
ngrinH awiliwEA avnH teR
mpu nxHwmAM. kvAw piwi
iEA LypuM nxHwmAM.
27
aen yEhAv EyAvEyAewA
mAyi. EyAv rAjYeAwM
sinAvukyM ecyH.
KAeR pApM
pE yi
AEyjnt eedve
asric i l . eydyew EgA
i KA qeArAAyi. k
iyew punAyi ayA. ki
sbHdiyew pu. sbHdi esrAkieR
puM. nziieEw cil sADn
KA eekvzM vci. ati
nA yEhAv yi AEyjntEyAw vL
eryDikM EkApic@.
2
eyrIEhA av EtAlicti EzxM
EyAv ciler hAyiyiElyc@. Eb
ETli ki}H EbTEvninH awAyi

hAyi. EyAv avErAw pRu,


hAyiyiEl EpAyi aviwe dQb
lY kek. atinA av cAr
vninH aviEw EpAyi.
3
piIwH av EyAvyew awH
mwieyi. av pRu, hAyi o
dbllmANH. le EtAli
A n qlAvM te EvNemil.
rAyirEmA mvAyirEmA Eper mAEm
aEAyyHEZ. m}uv EsnEy
yM pEyAgiE vzYmil. nme
tier yM ecA aview vLerRcu
EpEr Z.
4- 5
atinA mvAyirEALM Ep hAyi
yiEl EpAyi. pE hAyi EdzA
mARH yi
AEylukAer vDic @ .
yi AEyjnt oAwiEAkyM ecyH.
hAyiA aver ngrkvAwLi niH
kl@mwk ver oAwic@. hAyi EdzA
aver dynIymAyi prAjyewi.
akEA yi
AEyjnt vlA
et BykyM avruew eeDrYM nxHwe
wkyM ecyH. 6 EkEA EyAv
d+KM kwiiA teR vO
vlic@kIRi. av viepki
mi nmsHkric@. syAMver EyA
v aview ti. yi AEy EntAM
aen te ecyH. d+KM kwii
A av tew tlyi ecLivAri
yi@.
7
EyAv pRu, qeR yjmAnnAy
yEhAEv! {ew jntey nI EyA
Andi kwieAH v. qinANH
{eL der ekAuvH aEmArY
ekAlA ekAwtH? { EyA
Andiyew mRukryi sMt]pHtrAyi
k}iykyAyivElA! 8 qeR jIvnA
eN vAgH d AnM ec@. yEhAEv!
EA qni meAM pRyA k}iyi
l. yi AEy z@vi kI}wi. 9qA
sMBvicetH knAnYM Q rAjYe
m@vM EkM. aEA av {
eL mic@ vDiM! aEA nieR
mhAy nAmM sMriA nI q
ec@M? 10yEhAv EyAvEyAw pRu,
nIeyinANH vI kiwtH? q}u
E! 11yi AEyjnt qnietier
pApM ecyHtiri. avErAw {A
asriA klic kArA av lMGi
c@. nziiA {A avErAw klic
cil sADn av qw. av
qiniM EmAxHwic@. av N pR
u, sADn av av
Evi te qw. 12atinAlANH
yi
AEyjnt yi prAjye
tH. pApM ecyHttinA av nzii
ewNM. {A nieL wH shAyi
il. nziiA {A klic sADn
ni nziiAet {A niELA
ewA wkyil.
13
EA EpAyi jneL Ikri
k. jnELAw
en pRyk,
ni sVyM Ikrik. nALE
tAeRwk. tA klicEpAel cil

219
sADn nziiAet yi AEyjn
tyi cil eekvzM vc@evH yi A
EylieR eedvmA yEhAv pRy.
sADn derLyAiwEALM
kAlM ni z@eL EtAliAnA
vil.
14
nAeL rAviel ni yEhAvyew
siDiyi niNM. qlA EgAM
yEhAvyew siDiyi vrNM.
yEhAv o EgAe etrewM.
anrM EgAM mAM yEhAvyew
mi nik. anrM EgAi
niH o vMze yEhAv etrew
M. vMzA mAM piIwH yEhAv
yew mi nik. aEA vMz
iel oAErA kwMbeyM yEhAv pri
EzADiM. anrM yEhAv o wMb
e etrewM. anrM wMbM
EvNM yEhAvyew siDiyi ni
A. aEA yEhAv wMbi
oAErAeryM priEzADiM. 15n
nziiEiyi sADnM kilu
v aEA piwiewM. anrM
ayA agHniyi nziiewM. av
ERtAyi@ qlA sADnM avEnA
ewAM nzikyM ec@M. ayA yEhA
vymAy krA lMGic@. yi AEy
jntEyAw ayA o vliy ti v
ic@!
16
piEH atirAviel, EyAv jn
tey m}uv yEhAvyew sviDiEl
nyic@. qlA EgAM yEhAv
yH mi ni. yEhAv, eydyew
EgAe etrew. 17atinA
eydyew EgAiel qlA vMz
M yEhAvyew mi ni. EsrhH
vMze yEhAv etrew. an
rM EsrhH vMziel qlA wMb
M yEhAvyew mi ni. sbHdi
yew wMbM etrewe@. 18an
rM wMbilu qlAvM yEhA
vyew mi v niA EyAv
pRu. kiyew punAy KAen
yEhAv etrew. (ki, sbHdi
yew punAyi. EserhieR pu
nAyi sbHdi.)
19
anrM EyAv KAEnAw pRu,
mkEn, Ai. yi AEylieR eed
vmA yEhAvey nI dri. nieR
pAp avEnAw @pRykyM
ec. nI qA ecyHtetH oM
oLic@vyHAet qEAw pRy!
20
KA mRupwi pRu, a zri
yANH ! yi
AEylieR eedvmA
yEhAvyHetier {A pApM ecyH.
{A ecyHttH tANH; 21eyrIEhAyM
atiel sADnM n piwiecw
. bAbiElANini mEnAhrmAy
o EmliyM au pQEALM eviyM
o pQEALM sVvuM {A kANAni
wyAyi. av {A #hic@. atinA
{A av qw. qeR wArin
wiyi nilH av }icii@H. evi
Emliyew awiyilANH.

EyAv 7:14-8:5
22

atinA EyAv ciler wAri


El@ ayc@. av wAriElH oAwi
ecH ati oLiic@ vc sADn
kew. evi, Emliyew kI}ilu
Ayi. 23av sADn wAr
iniM puR ekAuv. av
aetlAM EyAvyewyM mH yi AEy
lukAewyM awEH ekAuv.
av av yEhAvyew mi nil
eRiu.
24
pie, EyAvyM melAvM EcH
EsrhieR punAy KAen EKA
tA}HvryiEl nyic@. evi, Emli,
sVM, KAeR puAM puimAM,
aveR kALk, k}utk, wk,
wArM aen aveR qlA sADn
M av ew ekAuEpAyi. qlA sAD
nM av KAEnAewAM EKA
tA}HvryiEl ekAuEpAyi.
25
aEA EyAv pRu, nI {
vLer }Ai! qAli
EA yEhAv nin }AM!
pie qlAvM KAeRyM wMb
ieRyM Em kel R iH aver
ekA. qiH aver av sADn
shitM jn dhiic@. 26KA
en kicEzxM aveR Em av
vliy kl@k qw vc@. pARk
M aviewyH. aen eedvM KA
en yAtnewi. atinAlANH
linH EKAtA}Hvr q Ep
vtH. atiEzxM yEhAv jnELAw
EkApicil.

hAyi nziie@
anrM yEhAv EyAvEyAw pR
u, ByewtH, tLrtH. nieR m}u
v pwyALikeLyM hAyiyiEl nyi
k. hAyiyiel rAjAvien EtAliA
nie {A shAyiAM. aveR jnt
eyyM aveR ngreyM aveR
mieyyM {A ni t. 2eyrI
EhAEyAwM atieR rAjAviEnAwM ec
yHt te ni hAyiEyAwM ati
eR rAjAviEnAwM ec@k. aEA mA
Em niH avew m]gsH kw
A k}iy. sM m]geLyM
niiwyi p vyHNM. EA
ngri pii oLiciriA ni
ew BwAri cilErAw pRyk.
3
atinA EyAv teR eesnYe
m}uv hAyiyiEl nyic@. teR
vuM mikc mtinAyirM BwAer EyAv
etrew. av aver rAiyi
te ayc@. 4EyAv avH Q kln
nki+ {A niELAw pRytH
EyAew Ekk. ngri puR
EdzH ni oLiciriNM. mi
A tM pAirik. ngri
niM vLer akEl EpAktH. jA#t
EyAew rik. 5qEAewAmveryM
nyicH {A ngre i nwAM. ngr
iluv {etier yi

EyAv 8:6-29

220

veiriM. { mu ecyHt
EpAel tiriEAwM.
6
av {eL ngriniM oAwi
M. meEAel { oAwiEAvu
kyAeNH av DriM. atinA
{ oAwiEAM. 7 anrM ni oLi
ciriiwniH cAwi vH ngri
eR niyNM ewNM. ni
vijyiA zi niew eedvmA
yEhAv nM.
8
yEhAv pRy ni ecNM.
qe nirIik. ngre miA
kln {A ni tM. ngr
ieR niyNM ewH atH tI
vyHk.
9
anrM EyAv aver oLil
ekAuEpAyi kAi. av EbET
liM hAyiyHM wyH o lE
EpAyi. hAyiyH pwiARAyi
lM. EyAv rAi teR jntEyA
ewAM k}iu. 10piEH atirAviel,
EyAv jneL viLic@i. anrM
EyAvyM yi AEyEntAM aver
hAyiyiEl nyic@. 11EyAvEyAewA
Ayi BwA m}uv hAyiyiEl
mERi. av ngri mi
ni. ngri vwH pALM pALym
wic@. eesnYiM hAyiyHmiwyi
o tA}HvryAyi.
12
aen EyAv aAyirM Eper
etrew. EbETliM hAyiyHM
wyHH ngri piwiARu l
H EyAv aver oLiicii. 13a
en EyAv teRyAkeL ys
rAi. DAn tAvLM ngri vw
vzAyi. m@v ngri pwi
ARH oLici. rAiyi EyAv
tA}HvryiEliRi.
14
piIwH hAyiyiel rAjAvH yi AEy
lieR eesnYe ku. rAjAvuM av
eRyAkM yi
AEy jntEyAw
yM ecA D]tiyi puRe@. hAyi
rAjAvH ngrieR ki} vzH EyA
AtA}Hvryew BAgEEpAyi. ati
nA ngri pii BwA oLiciri
tH av kil.
15
EyAvyM yi AEylukAM teL
puREkAu tA hAyi eesnYe
avdic@. EyAvyM m@vM ngr
i ki}H mmiyiElEAwi. 16ngrvA
sik viLic @ ekAH EyAv
eyyM aveRyAkeLyM oAwiA
wi. qlAvM ngrM vi@. 17hAyiyi
elyM EbETlielyM jneLl A M
yi
AEyEsney piw. ngrM
R kiwi. atien sMriA
M Ayiil.
18
aEA yEhAv EyAvEyAw
pRu, nieR M hAyingri
Ener piwik. ngrM {A nin
trAM. atinA EyAv teR M
hAyingri Ener piwic@. 19oLiciri
kyAyi yi
AEylukA a
ku. av epeH tew oLil

LiniM puRE vH ngriEl


EAwi. av ngri EvzicH ati
eR niyNM ew. anrM Bw
A ngri tI vc@.
20
hAyiyiel jn tiriu EnAi
yEA tew ngrM qriytANH
ktH . kAzE puk ytH
av ku. atinA av ziyM
eeDrYvuM nxHwe@. av yi AEylu
kAer oAwitH nii. yi
AEylu
kA oAwiEAM nii. av tiri
H hAyijntEyAw yM ecA
EpAyi. hAyijntyHH oAwiEAkA sur
itmAy o lvuM Ayiil.
21
tew eesnYM ngrieR niy
NM ewtH EyAvyM aveRyA
kM ku. ngriniM puk y
tH av ku. av oAM nii
tiriH hAyijntEyAw yi mti
EA}Ayi atH. 22aEA oLici
v ngriniM vH yi
shAyic@. yi AEyeesnYM ru vz
niM vH hAyijntey wi.
yi AEy aver EtAlic@. hAyiyiel
orA EpAluM avEzxiAverz@LielArAM rewAverav yM ecyH. 23pE hAyi rAjA
vH jIvEnAew . EyAvyew
k aven EyAvyew aw ekAu
v.
y nipNM
yiniwyi yi AEyeesnYM
hAyiAer vylukLiElM mmiyi
ElM ri. aen hAyiyiel jn
eL mmiyiluM vylukLiluM vc H
yi
AEyeesnYM ekA. anrM
yi AEyeesnYM hAyiyiEl mwi
aview jIviciver vDic@. 25a
te hAyiyiel m}uv EpM mric@.
aview pIrAyirM OI-puxAA
yi. 26EyAv teR M hAyi
yew En i ngrM nziiA
teR k sUcn nki. ngri
el m}uv jnM nziMver EyAv
niiyil. 27yi AEyjnt ngri
el m]geLyM m@ sADneLyM t
Evi sUic@vc@. EyAvyH
klnk nkiyEA av ecN
emH yEhAv niEzic kArY te
yANtH.
24

28

anrM EyAv hAyingrM ki


c @ . ngrM nYmAy o kn
mAmAyi. M aten te. 29hAyi
rAjAvien EyAv o mri i.
eevErM ver av rAjAvien mr
i iyi@. asHtmni, rAjAvi
eR zrIrM mriniM tAe}yiRA
EyAv teR B] t YAErAw pRu.
av zrIrM ngrkvAwi tAE}
eRiu. anrM av zrIrM DArALM
kl@kekAH mwi. kArM M
aview kANAM.

221
a#hewyM zAp
ewyM vAyn
30
anrM EyAv yi
AEylieR
eedvmAy yEhAvyHEvi o yAg
pIWM niic@. bApvtilANH
av yAgpIWM niictH. 31yAgpIW
qen niiNemH yEhAvy
ew B]tYnAy EmAez yi AEyjntEyAw
pRi. atinA EyAv EmAez
yew nYAymANpusHtki q}uti
yiEpAel yAgpIWM niic@. mRi
A kl@k pEyAgicANH yAgpIWM
niietH. kl@kLi opkrN
vuM oriluM pEyAgiciil. av
yEhAvyH H yAgpIWi EhAm
yAgM aic@. smADAnblikM av
aic@. 32EyAv aview EmAezyew
niym kl@kLi q}utivc@. m}uv
yi
AEylukAM kANviDmANH
avn ecyHttH. 33mA, EdYAg
A, nYAyADipA wi qlA yi A
EylukAM viepki @M wi
yi. yEhAvyew krARieR epkM
mi ElvY puErAhitA mi
lAyi av nitH. yi AEyjn
tyM avErAewAmAyi m@ jnt
kM aview nilAyi. ptiyA
k bApv t i miluM
bAiyAk egrisIM pv t i
miluM ni. aen ecA yEhAv
yew B]tYnAy EmAez jnELAw pRi
. Q a#hiEviyANH
aen niA EmAez pRtH.
34
anrM EyAv niymM m}uv
vAyic@. a#hM zApM EyA
v vAyic@. nYAymANpusHtki
q}utei EpAel teyANv
a vAyictH. 35yi AEyliel m}uv
jnL@M aview owiyi. qlA
OIkM ikM yi
AEylukAErA
ewAM vsici m}uv viEdzikM
aview wiyi. EmAez nkiy
oAErA klnyM EyAv vAyikyM
ecyH.
giebEyAkA EyAvey w
EyAAndi pwiARu qlA
rAjAAM ArYeLi Ek@.
hitY, aEmArY, knAnY, eprisY,
hivY, eybUsY qI jnew rAjA
ArAyi av. av mlEdz
M atieR tA}HvrkLiluM tAmsic@.
mYDrNYA}iyew tIrEdzH elbA
EnAvery EdzM av tAmsi
c i . 2Q rAjAA omic @ wi.
EyAvyH M yi
AEyjntyH em
tier yM ecA av ptiyi@.
3
eyrIEhAeyyM hAyieyyM EyAv
qen EtAlic@
qtH giebEyA
niel jn Ek@. 4atinA av
yi
AEyjntey kbLiiA tI
mAnic@. avew pti enyAyi
. epAiyM epALimAy p}y
ik av EzKric@. Q p}y

EyAv 8:30-9:16

ik av tew m]gew puR


kyi. vLer derni vrikyA
eN kANiA av p}y cAkM
m]gew puR kyi. 5p}y ec
k av Dric@. p}y vOM Dri
c@. Ni pU piwic aM av
ki kti. aen av vLer der
niM vtAyi EtAic@. 6 anrM
av yi
AEyjntyew pALyi
El EpAyi. gigAlinwAyi
pALyM.
av EyAvyew awei pR
u, { vLer derniM vrik
yANH. { nimAyi o smADAn
wwiyAA #hi.
7
yi
AEylukA Q hivYErAw pR
u, ni {eL mArAA mi
kyAyiriAM. ni {ew aw
vsivrAyiriAM. ni qvi
w vvrAeN vYmAver
nimAyi o smADAn wwiyA
A { v.
8
hivY EyAvEyAw pRu, {
niew B]tYA. pE EyAv EcAdi
c@, ni rANH? qview niM v
? 9 av mRupwi pRu, {
niew Esvk. vidrmAeyA rAjY
niANH { vtH. niew
eedvmA yEhAvyew mhAy
zieyi EkANH { vtH .
aveR v]ikeLi { Ek@.
av QjipHti ecyHt qlA kArY
eLiyM { Ek@. 10EyAAndi
ki} aEmArYew ru rAjAAer
av EtAlicM {LRiu. ehzH
EbAniel rAjAvAy sIEhAM asHt
ErAiel bAzArAjAvAy oAM yi
av. 11atinA {ew m
AM {ew kM {ELAw pR
u, vzYi BNvumAyi yi A
Eyjne kANA EpAvuk. avErAw
en pRyk, { niew B]tY
A. {mAyi o smADAn wwiy
Ak.
12
{ew aM EnA! { vIwH
viEA a wM putiymAyi
. EA atH NiyM p}ymA
ytH ni kANAM. {ew i
k EnA! { vIw viEA av
putiyM vIH niRc mAyi.
EA av epAieALiH p}kiyi
ri ni kANAM. 13{ew
eckM vOM EnA! {
Dri av Q dIGyAyi tA
H nziietAyi ni kANAM.
14
v pRy stYmAENA qRi
yA yi AEyjnt #hic@. ati
nA av aM cic@ EnAi. pE
qANu ecEetH av yEhAv
EyAw EcAdicil. 15avmAyi smADAn
i k}iyAemH EyAv krARuAi.
aver jIvEnAew viwAemH stic@.
EyAvyew Q vAgHdAnM yi
AEy
liel mA aMgIkric@. 16m divsM

EyAv 9:17-10:11

222

k}iEA yi
AEylukA mni
lAi av tew aynA@kArAyi
evH. 17atinA yi
AEylukA
jnew ngrLiEl yA
ecyH. mAM divsM yi AEyjnt
giebEyA ekPIr, EbErAH kirYHeyyArIM qI ngrLieli. 18pE
yi
AEyjnt ngretier
yi niil. kArNM, EntA
avmAyi o smADAnywwi Ai
yi. yi
AEylieR eedvmA
yEhAvyew mi av jnH
vAgHdAnM nkiyi.
krARuAiy EntAetier qlA
vM piRupiRuA wi. 19qA
EntA mRupwi pRu, n vAgH
dAnM ecyH EpAyi. yi
AEylieR
eedvmA yEhAvyew mi vcA
NH n vAgHdAnM ecyHttH. ave
tier yM ecA EA nmAvil.
20
EA n ecEtH tANH. n
aver jIvEnAew viwNM. n aver
mRiEvlicA, n avmAyAiy
krA lMGitinA eedvM nEAw
EkApiM. 21atinA av jIvic @
ekAe. pE av new awimkLA
vNM. av nmEvi viR ev@
kyM evM EkAkyM ece. ati
nA EntAA avmAyi Aiy
smADAnvAgHdAnM lMGicil.
22
EyAv giebEyAjntey viLi
c @ . av pRu, nieLinANH
{ELAw N pRtH? niew nAwH
{ew
pALyinwAyi.
pE o vidrrAjYniM vrikyA
eNH ni pRu. 23EA ni
H opAwH dritAM. nieLlA
vM awimkLAvuM. ni viRev@k
yM eedvieR vstiyiEl evM
EkAkyM ecEivM.
24
giebEyAjnt pRu, ni
{eL ekAl@EmA q ByANH {
N pRtH. teR jntyHH Q mi
nvA eedvM EmAezEyAw klici
@eH { Ek@. Q nAiluver
eyAe ekAlA eedvM niELAw pRy
kyM ecyH . aekAANH {
niELAw N pRtH . 25EA
{ niew B] t YA. zriey
EtAetM ni ecAM.
26
aen giebEyAjnt awimkLAyi.
pE EyAv aver jIviA av
dic@. aver vDiA EyAv yi A
EylukAer avdic i l . 27EyAv
giebEyAkAer yi
AEylukAew
awimkLAi. yEhAvyew yAgpIWi
El@M a ApiA av etre
wiwLielAeyM av viR
ev@kyM evM EkAkyM ecyH.
av M awimkLANH.

10

sUrY nilmAy divsM


aEdAnI-EsedH
yi
aEA eyzElmiel rAjAvH .

hAyiey EyAv EtAlikyM pU


mAyM nziikyM ecyH evH
ayA aRiu. eyrIEhAEyAwM ati
eR rAjAviEnAwM EyAv aen
teyANH ecyHtetM rAjAvH mni
lAi. giebEyAjnt yi AEylukA
mAyAiy smADAn wwiey
iyM rAjAvH Ek@. av eyzElminH
vLer awAyi tAmsicitH.
2
atinA aEdAnI-EsedH vl A et
By. hAyiEpAel o ecRiy ngrmA
yiil giebEyA. etA rAjkIy
ngreyM EpAel, vLer vliy ngr
mAyi giebEyA. ngrilu
v nl EyAALAyi. atinA
rAjAvH By. 3 eyzElmiel rAjAvAy
aEdAnI-EsedH , ehEAniel rAjA
vAy EhAhAmiEnAw sMsAric@. y
iel rAjAvAy pirAM, lAKIziel rAjA
vAy yAhIyA, qEgAniel rAjAvAy
edbI qivErAwM ayA sMsAric@.
eyzElMrAjAvH avErAw yAcic @ .
4
qEAewAM vH giebEyAen mi
EyAvyM yi AEyjntymAyi
giebEyA o smADAn wwiyA
iyiri.
5
aen eyzElM, ehEA, y
H, lAKIzH, qEgA qI au rAjY
Liel rAjAAewyM eesnYM o
mic@. eesnY giebEyAniEl
EpAyi. z@ ngrM vLH atien
tier yM ecA wi. 6giebEyA
niel jn gigAli pALymwici
EyAvyHH o sEzM ekAw
yc@. sEzM tAyi+ { a
yew B]tYA! {eL tniey viwEt.
EvgM vH {eL shAyiENEm!
{eL riENEm! mlEdze
aEmArYrAjAAerlAM EcH {eL
miA viri. 7atinA EyA
v teR m}uv eesnYvumAyi gi
gAliniM puRe@. EyAvyew
vuM mikc EpArALik avEnAewAM
Ayi. 8yEhAv EyAvEyAw pR
u, eesnYeL ByewtH. av
er EtAliA {A nieL avdi
AM. eesnYeLAM nieL EtAli
A ApHtrl.
9
EyAvyM eesnYvuM rAi m}uv
giebEyAniEl mERi. EyAv v
tH z@ aRiil. av aver
mictH aver atH-tewi.
10
yi
AEy micEA yEhAv
eesnYiE zy}mAi.
aen yi
AEy aver EtAli
kyM o vliy vijyM EnwkyM ec
yH. yi AEy, z@eL giebEyA
niniM EbHEhAErAniEl@ oAwic@.
yi AEyeesnYM aver aEsyM
mEdyM ver oAwicH aver v}iyi
vcH vDic@. 11yi AEy eesnYM z@
eL EbH E hAErA RilUew
aEsA ver oAwic@. av z@eL
oAwiEv yEhAv kAzniM

223
vliy kl@m} epic@. z@Li an
vDiEp Q kl@m}yi mrNmwu.
yi AEyeesnikew vAekAH mri
ctiluM aDikMEp kl@m}yi mric@.
12
aH aEmArYer EtAliA yEhAv
yi
AEylien avdic@. aH EyA
v yi
AEyjntyew m}uv
mi nikyM yEhAvEyAw A
ikyM ecyH. anrM EyAv
klic@+
sUrYA, giebEyA mkLi nil
mAyi ni. cA, aAElA tA}Hvr
yew mkLi nilmAyi ni.
13
atinA sUrY clicil. jnt
z@eL EtAlic@ k}iyM ver cM
aniyil. rAew pusHtki
Q kT q}utei@H. sUrY kAz
mYini. o divsM m}uvM at
viewniM nIiyil. 14aen ati
muM EzxvuM sMBviciil! aAyi
yEhAv o mxYen asrict.H
yEhAv yTAi yi
AEyli
Evi EpArAwkyAyi!
15
tiEzxM, EyAvyM eesnYvuM
gigAliel pALyiEl mwi.
16
pE yi au rAjAAM
dErEAwiEAyi. av mEdyiel o
hyi oLic@. 17pE, av h
yielALiciritH ErA ku. EyA
v Eti aRiu. 18EyAv pRu,
hyiEl kvAwM pARkekAH
awyHk. hyHH tAM kAvA
eryM nik. 19pE ni sVyM
aview nitH. z@eL wM
piwk. aver pii niH wM
mik. z@eL avew ngrLi
El mwA avditH. niew
eedvmA yEhAv niH avew
Em vijyM nkiyiri.
20
atinA EyAvyM yi AEyjn
tyM z@eL ekA. pE z@Li
cil reH tiErADitngrLi
ecH oLic@. av vDieil. 21y
iEzxM EyAvyew k mEd
yi mwiv. rAjYilAM yi A
EyjntyHetier qeiluM pRyA
eeDrYeil.
22
EyAv pRu, hyew kvAwmw
ciri kl@k nIM ec@k.
au rAjAAeryM qeR awE@
ekAuvrik. 23atinA EyAvyew
B]tYA au rAjAAeryM hyi
niM puR ekAuv. eyzElM,
ehEA, yH, lAKIzH, qEgA
qiviwLiel rAjAArAyi
av. 24av au rAjAAeryM
EyAvyew mi ekAuv. EyA
v teRyAkeL m}uv aEA@ viLi
c@. EyAv teR eesnYiel y
EdYAgAErAw pRu, view vri
k! niew kAluk Q rAjAAew
k}ukLi vyHk. atinA av
awv. av tew kAluk
rAjAAew k}ui vc@.

EyAv 10:12-37
25

anrM EyAv teR kELAw


pRu, zM eeDrYzAlikmAyiri
k! ByewtH. ni EnriwA EpA
qlA z@ELAwM BAviyi yEhAv
q ec@emH {A ni kAi
rAM.
26
anrM EyAv au rAjAA
eryM vDic@. avew zrIr au
mrLi ekii eevErM ver
EyAv aver mri iyi@.
27
sUrYAsHtmyi avew zrIr
mriniM RA EyAv klic@.
atinA av rAjAA oLici
hkLiElH avew zrIr qw
eRiu. qiH pARk ekAH hA
mKM awc @ . zrIr M
hyiluH. 28 divsM EyAv mE
dey EtAlic@. rAjAvienyM ngrvAsi
keLyM EyAv vDic@. jIvEnAew M
Ayil. eyrIEhAyiel rAjAviEnAw
ecyHt te EyAv mEdyiel rAjA
viEnAwM ecyH.
et ngr kw
anrM EyAvyM qlA yi AEy
lukAM mEdyiniM puRe@. av
libH n yiEl ecH ngre
mic@. 30 ngreyM rAjAvien
yM EtAliA yEhAv yi AEyjn
tey avdic@. ngriluAyi
qlAveryM yi AEylukA vDi
c@. eyrIEhAyiel rAjAviEnAw t
ecyHt EpAel Q rAjAviEnAwM av
ecyH.
31
anrM EyAvyM yi AEyjn
tyM libH n yiniM lAKIziEl
EpAyi. av lAKIzi @M pALymwi
kyM ngre mikyM ecyH.
32
lAKIzHngre EtAliA yEhAv
aver avdic@. rAM divsM av
ngre EtAlic@. ngriluAyi
ver m}uv yi AEyjnt ekA.
libH n yiel jntEyAw ecyH t
EpAelte yi atH. 33lAKIzien
shAyiA Egesrini EhArAM
rAjAvienyM eesnYeyM EyAv
EtAlic@. avri oeyA EpAluM
jIvEnAew Ezxicil.
34
anrM EyAvyM yi AEyjn
tyM lAKIziniM qEg A niEl
EpAyi. av qEgA @M pLymwicH
atien mic@. 35aH av ng
re EtAlikyM ngrvAsikeL m}u
v vDikyM ecyH. lAKIziEnAw
ecyHt teyAyi atH.
36
anrM EyAvyM yi AEyjn
tyM qEgAniniM ehEAniEl
EpAyi. av ehEAen mic @ .
37
av ngrvuM ati @m ecRup
NM piwiecw. ngrvAsikeL
m}uv yi
AEylukA vDic@. jIv
EnAew M avEzxicil. qEgAEnAw
ecyH t M akArM teyAyi.
av ngrM nziikyM atiluA
29

EyAv 10:38-11:17

224
38

yiver ekAl@kyM ecyH. an


rM EyAvyM yi
AEyjntyM
edbIriEl mwiecH ngre
mic@. 39av ngreyM rAjAvi
enyM edbIri @m ecRu pN
eLyM piwicwi. ngrvAsikeL m}u
v av vDic@. jIvEnAew M av
Ezxicil. edbIriEnAwM atieR rAjA
viEnAwM yi AEyjnt ecyHttH, eh
EAEnAwM atieR rAjAviEnAwM ecyH
t EpAel teyAyi. libH n
EyAwM atieR rAjAviEnAwM av
ecyHtM teyAyi.
40
aen EyAv mlEdzeyM
enegvienyM* pwiAR mlerivu
keLyM ki} mlerivukeLyM av
yiel rAjAAeryM EtAlic@. yi A
EylieR eedvmA yEhAv, aver
eylAM vDiA EyAvEyAw pRu.
atinA lLi orAeLEAluM
EyAv jIvEnAew viil.
41
kAEdzH b mt gAvery
ql A ngrM EyAv piwic w i.
QjipHtiel EgAez mt giebEyA
very EdzLiel ngreL
EyAv piwiecw. 42oywite
ngreLyM avew rAjAA
eryM EyAv kI}wi. yi AEylieR
eedvmA yEhAv yi
AEyli
Evi pw epAtiyekAANH EyA
vyHH a sADictH. 43anrM EyA
vyM yi
AEyjntyM gigAli
tew pALyi mwieyi.
vw ngreL EtAli
sMBvic ArYeLlAM hAEsA
riel rAjAvAy yAbI Ek@. ati
nA aEnkM
rAjAAew eesnY
eL viLic@A ayA tImAnic@.
mAEdAniel rAjAvAy EyAbAbH, ziE%A
niel rAjAvH, aHzAPiel rAjAvH, 2 vw
M iEdzM mEdzm
rAjAA qiv yAbI sEzm
yc@. kieErAH, enegvH, pwiAR
mlywivArM qiviwLiel rAjAA
H yAbI sEzmyc@. pwiARu
nAEPAHEdA q rAjAviM ayA
sEzmyc @ . 3ki}M pwiARum
knAnYew rAjAAM yAbI
sEzmyc@. aEmArY, hitY, epri
sY, eybUsY qien mlEdz
jntkM yAbI sEzm
yc@. misHpyew smIpM ehEA p
vti tAe} vsi hivYM
ayA sEzmyc@. 4atinA Q rAjA
AeweylAM eesnYM omic@v.
aEnkM pwyALikM tirkM rTM
Ayi. atH vLer vLer vliy
o eesnYmAyi. kwRe mN
rik EpAel atH kANe@.
5
Q rAjAAerl A M EmErAM q
ekAc@ ndiryi sELic@. av t
ew eesnYeL m}uv o pALyi

11

enegvH eydyH et mEdzM.

lAiyiH yi AEylientiery yM
sUNM ecyH.
6
aEA yEhAv EyAvEyAw
pRu, eesnYe ByewtH .
aver EtAliA {A nieL av
diAM. nAeL Q smyEAew ni
avereylAM ekAiriM. ni tir
kew kAluk ev@kyM avew rT
H tI vyHkyM EvNM.
7
EyAvyM teR eesnYvuM ep
, atIitmAy o mNM
nwi. EmErAMndiyi vcH av z@
eL mic @ . 8aver EtAl i A
yEhAv yi
AEylien avdic @ .
yi
AEyEsn aver EtAlikyM
sIEdA, mie EPAHmyIM, ki}H misH
pAtA}H v r qiviwLiEl@ aver
oAwikyM ecyH. z@Li orA
EpAluM lAtAM ver yi AEyees
nYM yM ecyH. 9yEhAv ecNem@
pRtH EyAv ecyH. avew tir
kew kAluk ev@kyM rTH tI
vyHkyM ecyH.
10
anrM
EyAv
mwiec H
hAEsAngrM piwiecw. hAEsAri
el rAjAvien EyAv vDic@. (yi A
Eylientier yM ecyHt skl sA%A
jYewyM EntAvAyi hAEsA.)
11
yi AEyEsn ngrLiluAyi
qlAveryM ekA. av jneL
m}uv nziic@. jIvEnAew oM micm
Ayiil. anrM av ngri
tI vc@.
12
EyAv Q ngreLlAM piwiec
w. rAjAAer m}uv av
ekA. Q ngrLiluetlAM EyAv
pUmAyM nziic @ . yEhAvyew
EsvknAy EmAez klictsricANH
av Q viDielAe ecyHttH. 13q
A pvtLi niiei
ngr yi AEyeesnYM kicil.
arilu ngrLi hAEsA
mAmANH tIyHiryAetH. ngr
mANH EyAv kic t H . 14ngrLi
t k sADneLlAM yi AEyj
nt eekvzM vc@. ngri k m]g
eL av eekywi. qA avi
ewyAyi mxYer m}uv av
ekA. mxYer eryM av jIvici
riA avdicil. 15vLer pH yEhA
v teR B]tYnAy EmAezEyAw en
ecA klici. anrM EmAez
EyAvEyAw en ecA klic@.
EyAv eedve asric@. yEhAv
EmAezEyAw kl i c e tl A M EyAv
ecyH.
16
aen rAjYAyi m}u
v jnteyyM EyAv EtAlic@. ml
EdzM, enegvH, EgAezEdzM, pwiA
R mlywivAr, EyAAtA}H v r,
yi AEylielyM smIpEdzLiel
yM pvt vyHelAM Em av
niyNmAyi. 17EsyIri smIp
m hAElAupvtM mt ehEA

225
pvti tAe} elbAEnA tA}Hvr
yiel bAgAd very Edzew
Em EyAvyH niyNmAyi.
Edze qlA rAjAAeryM EyAv
piwikyM aver ekAl@kyM ecyH.
18
aEnkM vxM EyAv rAjAA
etier yM ecyH. 19 Edz
ngrLi o mAM yi AEylumAyi
smADAn wwiyAi. hivYngrmAy
giebEyA yi atH. melA ngr
M yi EtAlie@. 20t
zArAyiev avereAH
EtAiikyAyi yEhAvyew
lYM. aEA av yi
AEylien
tier yM ec@M. aen avnH aver
niyM nziiA k}iu. yEhAv
EmAezEyAw kl i c EpAel te
avnH aver EtAliA k}iu
21
ehEA, edbI, anAbH, eydA
qiviwLiel mlEdzLi anA
kY tAmsici. EyAv avErAw
yM ec@kyM averyM avew p
NeLyM pUmAyM nziikyM
ecyH. 22yi AEyli pie o anA
kY EpAluM avEzxicil. gyiluM
giluM asHEtAdiluM mAEm tAM
anAkY avEzxic i Z. 23pH
yEhAv EmAezEyAw kl i c EpAel
EyAv yi AEylieR m}uv niy
NvuM ew. yEhAv teR vAgH
dAnmsric H mi yi
AEyli
nki. EyAv mi yi AEyliel
EgAAyi niyic@. avsAnM
yM avsAnikyM aview smA
DAnM eekvkyM ecyH.

EyAv 11:18-12:24

qivyi av BrNM nwi. egri


elyM mKAyielyM jn tAmsici
iwH aveR rAjYM avsAnic @ .
gielyAdieR pti miyM oAgH Bric@.
ehzHEbAniel rAjAvAy sIEhAeR
miyi EdzM avsAnic@.
6
yEhAvyew B] t YnAy EmAezyM
yi AEyjntyM Q rAjAAer m}u
v EtAlic@. EmAez mi Eb,
gAdH qI EgAAM mneyew
EgAieR ptiM nki. av
sVmAtinANH EmAez Q mi av
nkiytH. 7 EyAAndiyew pwi
ARu BAg rAjAAeryM yi A
Eyjnt EtAlic@. EyAv aver
miyiEl nyic@. EyAv pu
EgAAyi vIticANH lM
nkiytH. eedvM av nkAem
vAgHdAnM ecyHt lmAyi atH.
elbAEnA tA}Hvryiel bAgAdiM
EsyIrinw hAlAupvtiM
wyH lmAyi atH. 8 ml
EdzM, pwiAR mlrivH, EyAA
tA}Hvr, ki} mlk, mmi, enegvH,
qiviw tiluew. hitY,
aEmArY, knAnY, eprisY, hivY,
eybUsY qiv tAmsici l
mAyi atH. yi AEyjnt prAjy
ewiy rAjAAew o pik tA+
9

10
11

yi

AEylinA EtAli
e rAjAA
yi AEyjnt EyAAndiyew
ki} EdzM m}uv tL@ew
niyNilAi. aEA mt
ehEApv t M very lvuM
EyAAtA}Hvryew ki}e EdzvuM
avEwtAyi. Q mi eekywA
yi AEyjnt EtAlic rAjAA v
rANH+
2
ehzHEbAni tAmsi aEmArY
ew rAjAvAy sIEhAen av EtAlic@.
aEAtA}Hvryiel aErAEv mt
yEb A undi very Edze
ayA Brici. aveR rAjYM Q
tA}Hvryew mYi rMBic@. aEmA
nYmAy avew atii atAyi
. gielyAdieR pti sIEhA
Bric @ . 3 glIltwAkM mt cAvukw
ver EyAAtA}Hvryew ki} BAgvuM
avnANH BricitH. EbHeyzIEmA
mt pisH g Akew et BAgM
veryM av Brici.
4
bAzAniel rAjAvAy oAgienyM
av EtAlic@. erPyrievnAyi
oAgH. asHtAErAiluM qeyilu
m l av Bric@. 5 ehEA,
sA, bAzAniel m}uv Edz

12

12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22

23
24

eyrIEhAyiel rAjAvH
EbETlinw hAyiliel
rAjAvH
eyzElmiel rAjAvH
ehEAniel rAjAvH
yiel rAjAvH
lAKIziel rAjAvH
qEgAniel rAjAvH
Egsriel rAjAvH
edbIriel rAjAvH
egdriel rAjAvH
EhAyiel rAjAvH
rAdiel rAjAvH
libHnyiel rAjAvH
adlAmiel rAjAvH
emEdAyiel rAjAvH
EbETliel rAjAvH
thyiel rAjAvH
EhePriel rAjAvH
aEPiel rAjAvH
zAErAniel rAjAvH
mAEdAniel rAjAvH
hAEsAriel rAjAvH
ziE%A emErAniel rAjAvH
azAviel rAjAvH
tAnAiel rAjAvH
emgIEAyiel rAjAvH
kAEdziel rAjAvH
kEliel eyAnyAmiel
rAjAvH
EdAEmiel EdArAjAvH
gigAliel EgAyIMrAjAvH
tisAyiel rAjAvH
ek rAjAA

1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
31

EyAv 13:1-28

226

niyM qwewA mi
EyAvyH vLer AymAyEA
yEhAv
avEnAw
pRu,
EyAvA, ninH vLer AymAyiri
. pE nin niyNEmew
A niyM DArALM mi bAiyH.
2
eg aTvA ePlisHtYew EdzM nI
ver kwiyil . 3 QjipHtiel
sIEhAndi mt wt vwH qEA
atii very l nI ni
yM kwiyiil. mi EA}uM knA
nYew eekvzmANH. gyielyM asH
EtAdielyM asHkElAnielyM gi
elyM qEAnielyM au ePlisHtY
EntAeL nI niyM EtAliAH.
4
knAEdzieR et tAmsi
avYeryM nI EtAliAH. sIEdAnY
ew emyArey aEmArYew atii
yAy aEPveryM. 5egbAlYew Ed
ze nI niyM EtAliciil. eh
EApv t i tAe} bAgAdi
ki} elbAEnA EdzM mt
hAmAHvery EdzvuM kI}wNM.
6
elbAEnA mt mie EPAHmyIM
very mlEdzANH sIEdAkA
vsitH. pE yi AEyjntyH
Evi ver m}uv {AniviewniM
oAwiM. yi
AEyjntyH iwyi
ni mi p vyHEA Q lM
ni oAiNM. {A pRy
EpAel te ecNM. 7ni Q mi
op EgAM mneyew pti
EgAimAyi p vyHk.

13

mi pvy
H
Eb- gAduEgAAM mneyew
EgAieR me ptiAM tew
mi qw k}iu. yEhAvyew B]tY
nAy EmAez av EyAAndi ki}
lM ekAwi. 9avew mi
aEAmlyiwinw aErAEv
ri rMBikyM tA}Hvryew mYi
lu pNM ver wkyM ecyH.
EmedbA mt dIEbA very m}u
v smtlvuM ati ei.
10
aEmArYew rAjAvAy sIEhA Brici
qlA pNM EdzAyi
. ehzHEbAngrilAyi
rAjAvu BricitH. aEmArYew ati
i ver mi wi. 11gielyAdu
ngrvuM lieR BAgmAyi.
egrielyM mAKAyielyM jn tAm
sici EdzvuM atiluei.
ehEApvtM m}uvM bAzA m}u
vM sA ver miyilAyi.
12
oAgHrAjAvieR sA%AjYvuM EdzA
yi. bAzA BricitH oAgH rAjAvA
yi. mH asHtAErAM qiyM Bri
citH oAgAyi. erPAyijntyi
evnAyi oAgH. mH EmAez aver
EtAlikyM avw lM eekyw
kyM ecyH t i. 13yi AEyjnt,
egrielyM mAKAyiElyM jntey
8

aviewniM oAwic i l . av M
yi
AEy jntEyAewAM aview
e tAmsi.
14
Elviyew EgAA mAmANH o@M
mi lBiAtH. pkrM, EhAmbliyAyi
yi
AEylieR eedvmA yEhAv
yH aiew qlA m]geLyM
avewAM. atANH yEhAv av
ErAw vAgH d AnM ecyH t tH . 15EbeR
EgAiel oAErA wMbiM EmAez
Rc@ lM nkiyi. av sVIk
ric l vyAyi. 16aEA
mlyiwinwH aErAEv mt Emdb
pNM very lmAyi atH. m}u
v tA}HvryM tA}Hvryew mYilu
pNvuM ti ewM. 17ehzHEbA
ver mi vYApic i. tA}H v ryiel
qlA pNM ati ei.
dIEbA, bAEmAHbA, EbHbAEm
EyA, 18yhHs, ekEdEmAH , EmPAH,
19
kirYyiM, sibHmAtA}Hvryiel i
Elu EsErH zh, 20EbHepEyA,
pisH g Ak, EbH e yziEmAH
qivyAyi pN. 21a
en smtliel qlA pNM aEmA
rYew rAjAvAyi sIEhA Brici
lM EdzH ewM.
ehzHEbAniel pNilANH rAjA
vu BricitH. pE EmAez avenyM
midYAnYew EntAeLyM EtAlici.
vi, EreM, sU, , ErbA qivrA
yi EntA. (Q EntAeLlAM
sIEhAEnAewAH yM ecyH.) rAjY
teyAyi Q EntA tAmsi
citH. 22ebEyArieR punAy bil
yAmien yi AEyjnt EtAlici.
(bielyAM mAikvidY ekAH BAvi pR
i.) yi yi
AEyjnt
aEnkM Eper vDicu. 23EbeR EgA
i nkei mi EyAAndi
yew tIrH avsAnic@. aen Eb
eR EgAi nke miyi Q
pNM pikyilu vylukM
ew.
24
gAdieR EgAi EmAez nkiy
mi tANH. Q Edz EmAez oAErA
EgAiM nki. 25yEsrieR miyM
gielyAdiel lA pNM rbyH
smIpM aErAEv very aEAnY
ew lieR ptiyM EmAez av
nki. 26ehzHEbA mt rAmAH
misHpyM ebEtAnImM very Edz
lH ew. mhnyIM
mt edbIrieR EdzM very BAg
vuM atiew. 27EbHhArAmiel
tA}Hvr,
EbHni%A,
suEAH,
sAEPA qiviwM ati e
w. ehzHEbAniel rAjAvAy sIEhA
Brici melA miyM ati e
w. EyAAndiyew ki} vzA
yi mi. glIlwAkiR av
sAnM ver EdzmAyi. 28EmAez,
gAdieR EgAi nkiy lmAyi
aetlAM. pikyilu qlA pN

227
M atiewM. EmAez lM
oAErA wMbimAyi nki.
29
mneyew pti EgAi n
kiy miyANtH. mneyew pti EgA
inH Q mi lBic@. 30 lM mhn
yImi rMBic @ . bAzA m}uvM,
bAzAniel rAjAvAyi oAgH Brici
m}uv lvuM, bAzAniel yAyI
riel m}uv pNL@M wi ek aRu
p ngr ati e@. 31oA
rAjAvieR pNLAy gielyAdieR
pti, asHtAErAH, qyi qiviw
M liluewM. Q mi
m}uv mneyew punAy mAKIrieR
wMbi nketAyi.
puAri ptiEH lM
lBic@.
32
EmAez Q lM m}uv Q EgA
nki. jn EmAvAbiel sm
tlLi pALymwic i riEvyANH
EmAez ecyHttH. EyAAndiyew
mRuker eyrIEhAyH ki}Ayi
atH. 33Elviyew EgAAH EmAez o@M
mi nkiyil. yi AEylieR eedvmA
yEhAv tA te ElviEgAi
sAnmAyiriemH vAgH d AnM
ecyHti.

14

jnH Et l nk
NemH puErAhitnAy qelyA
sAM eR punAy EyAvyM
yi AEylieR EgAlvAM Ec
H niyic@. 2jnH mi etre
wA tAnA#hi mAEmtAeNH
yEhAv vLer pH EmAezEyAw klici
. optr EgA nRui@ EvNM
avnveR mi keA. 3 rr EgA
EyAAndiyew ki} vzH
EmAez lM nki}iu. qA
Elviyew EgAinH m@v nki
y EpAel lM nkiyil. 4pu
EgAAM avrv lM
nki. EyAEsPieR puAer ru
EgALAyi tiric@. mneyM q
yImM. oAErA EgAiM eR mi kii.
qA Elviyew EgAiluvH
o@M mi lBicil. tAmsiA tAM
pN mAEm av kiiyi
Z. atH qlA EgAewyM mi
yi ei tAM pNLANH.
avew m]gAyi eR vylukM
nkei. 5yi AEy EgA
iwyi mi qen viBjiNemH
yEhAv EmAezEyAw pRi.
yEhAv klic EpAel te yi A
Eyjnt mi vItic@.
kAElbi teR mi ki@
o divsM eydyew EgAi
niM RcAk gigAli EyA
vey kANA EpAyi. eknisYnAy
eyPueyew punAy kAElbH av
ri orALAyi. kAElbH EyAvEyAw
pRu, kAEdzHbyi vcH yEhAv
6

EyAv 13:29-15:3

pRtH oAik. teR B]tYnAy*


EmAezEyAw sMsArikyAyi
yEhAv. nieyM qeyM piyAyi
yEhAv sMsArictH. 7 n EpA
lM priEzADiA yEhAvyew
B]tYnAy EmAez qe ayc@. aEA
qni nAl vyAyi. mwi
vEA nAwieniy qeR
DArNk {A EmAezEyAw pRu.
8
qEAewAM v m@vrAke Edz
eiy kArY jnELAw pRy
kyM atver ByewkyM ni/A
hewkyM ecyH. pE, yEhAv
miey sVmAA ne avdi
emH {A yTAi vizVsi
ci. 9 atinA aH EmAez qEA
ewA vAgHdAnM ecyH. EmAez pRu,
nI EpAy lM niERtAM. qe
EM atH nieR ikew sV
mAM. nI, qeR eedvmA yEhAv
yi yTAi vizVsiciti
nA mi nin {A tM.
10
EA yEhAv, av pRi
EpAel qe nAlu vxM
jIviic@. smyM neLlAM mmi
yi alu. EA qniH qp
u vyAyi. 11EmAez qe ayc
smyE EpAel te ErAgYvA
nANH {A M. aE EpAel
yM ecAM {A tARANH. 12ati
nA peA divsM yEhAv qni
vAgHdAnM ecyHt mlEdzM EAeL
ni trik. zrAy anAkYrANview
a vsiciet nI Ek@. ngr
vLer vluM nAyi sMri
emAyi. pE H, yEhAv
qEAewAei yEhAv pR
EpAel {A lM sVmAM.
13
eyPueyew pu kAElbien
EyAv a#hic@. ehEAngrM
EyAv av sVmAyi nki. 14
ngrM M eknisYnAy eyPueyew
pu kAElbieR wMbiER
tANH . yi
AEylieR eedvmA
yEhAvey av yikyM a
srikyM ecyHttinA mi M
aveRyAkEwtAyiri. 15kirY
H ab qAyi ngrM mH
viLieitH. anAkYewyiwyilu
Ayi mhAnAy abAyew Epri
lANH ngrM aRiyetH. ati
EzxM miyi smADAnM nilni.
eydy
H H lM ki@
eydyH nke mi EgA
iel wMbiwyi vIti
e@. qEdAmieR atiiveryM
etH etmAeR ariver sImmi
yM NH mi. 2cAvukwlieR ete
aANH eydyew miyew ete
atii rMBitH. 3 atii, etH
sHEkApiEyA rilUew sIniEl
nIu. anrM etH kAEdzHb

15

teR Bt
] Y eedvpux qM.

EyAv 15:4-37

228

yiElM atH w. ehE A k}iH


dAriElM atii nIu. dAri
niM atii tiriH kAyiEl
nIu. 4 QjipHtieR jlvAhmAy
asHEmAniElM pie mYDrNYA}iyi
ElM a nIu. EdzM m}uvmAyi
avew ete atii.
5
avew ki}E atii EyAA
ndi kwli Eciwe cAvu kwli
eR tIrmAyi.
EyAAndi kwli EciwH av
ew vwe atii rMBic@. 6an
rM vwe atii EbHehAgyi
ElM aviwH EbH arAbAyiElM
vYApic@. EbeR punAy EbAhA
eR kliElH atii w. 7 an
rM atii EKAtA}H vryilUew
edbIriEl nIu. aview atii
vwEAu tiriH gigAliEl
EpAyi. adIM pvtilUew EpA
pAtyew mRuvzANH gigA. jl
vAhieR etvzmAyi atH .
EzemzH jlvAhiElH ati
i nIH ErAEgli atH avsA
nic@. 8anrM eyzElM q eybU
sYngrieR et vzEAw Ec
kiw ebhiEAM tA}HvryiEl
atii EpAyi. aview atii
hiEAMtA}H v ryew pwiARu vz
i mkLiEl nIu. erPA
yIMtA}H v ryew vwEyAyi
atH. 9aviewniM atii enpHEtA
hyiel jlE
AtiEl nIu.
qEA pvtinw ngrLi
ElH atii nIu. aviewniM
atii tiriH kirYH eyyArIM qH
aRiyew bAlyiEl EpAyi.
10
bAlyi atii pwiAERAu
tiriH EsyImlEdzE EpAyi.
eksAElA q eyyArIM pvti
eR vw vzwi atii Ri
EbH E zemziEl EpAyi. aview
niM atii timH n yM k}iu
EpAyi. 11anrM qEAni vw
iEl EpAyi. aview niM ati
i ziEAniEl tiriykyM bAlp
vtM kw EpAvukyM ecyH. ati
i ybHEnliEl wkyM mDYDr
NYA}iyi avsAnikyM ecyH.
12
eydyew miyew pwiAeR
atiiyilAyi mDYDrNYA}i.
aen eydyew mi Q nAlH ati
kilAyi. Q EdzANH
eydyew wMb vsicitH.
13
eyPueyew punAy kAElbinH
eydyiniM Rc@ mi nkA
yEhAv EyAvEyAw klici. ati
nA yEhAv klic mi EyAv kAEl
bi nki. anAieR pitAvAyi
abyew pNmAy ehEA q
kirYH abyAyi EyAv avnH
nkiytH . 14ehEAni vsici
mH anAkY wMbeL kAElbH
ri. EzzAyi, ahImA, tmAyH

qivyAyi wMb. anA


ieR wMbinivrAyi
av. 15anrM edbIri tAmsi
vetier kAElbH yM ecyH. m
kAlLi kirYH EseP qM
edbI qM aRiyei. 16kAElbu
pRu, kirYH EseP miA
{A #hi. ngre
mic@ EtAlivnH qeR puiyAy
asey {A nM. qeR mkeL
vivAhM ecA {A ayAeL av
diM.
17
kAElbieR sEhAdrnAy eknsi
eR punAy oIEy ngre
EtAlic@. atinA kAElbH teR pui
yAy asey oIEyli BArYyAyi
nki. 18asA oIEyliEnAewAM tAm
siA EpAyi. asyew pitAvAy
kAElbiEnAw Rc@ mi EcAdiA
oIEy asEyAw pRu. asA
teR pitAvieRywE EpAyi.
av k}utR niiRiyEA
kAElbH avELAw EcAdic@, nine
A EvtH?
19
asA mRupwi pRu, qnieA
a#hM n.* enegviel vr m
mi aH qni t. evm Rc@
mi qni trik.av vzYetH
kAElbH av nki. EdzH
EmelyM kIe}ym jlAzy
ayA av nki.
20
eedvM av vAgHdAnM
ecyHt
mi eydAEgAi lBic@. oAErA
EgAiM miyielA BAgM kii.
21
eydyew EgAinH enegvieR
etEdze pN m}uv lBi
c@. qEdAmieR atii smIpmAyi
Q pN. pNew
pik tANH . ekbH e sEy, ed,
yA, 22kIn, diEmAn, adAd, 23EkedzH,
hAEsA, yitHnA 24sIPH, EtelM, byA
ElAH, 25hAEsA, hd, ekrIEyAHehE
A (hAEsA), 26amAM, ezm,
EmAlAd,
27
hs-g, ehzHEmA, EbHEpeltH,
28
hs -vA, EbEzbA, biEsAtY,
29
bAl, IM, esM, 30qEtAldH, ek
sI, EhA, 31sikAgH, mdHm, ss,
32
elbAEyA,
zihIM,
yI,
riEA. ati peAp pN
M avyew vylukM Ayi.
pwiAR mleviluM eydy
ew EgAinH lM kii. pN
ew pik tANH . 33qsHtAEyA,
esArA, azHn, 34sEnAh, gAIM,
th, nAM, 35yH, adlAM, EsA
EKA, aEs, 36zAryIM, adITAyIM,
egEdrA (egEdErATiyIM). ptinAlu pN
M avyew vylukM atilu
ewM.
37
eydEgAinH Q pNM
nkei+ esnA, hdAzAhH, midH
qnieA ... n aTvA qe sVAgtM
ec aTvA qnieA avit.

229
g, gAdH, 38dilA, misHpA, EyAetEy,
39
lAKIzH , EbAsH k AH , qgH E LA,
40
kEbA, lAhHmAsH, kiHLIzH, 41egEd
ErAH, EbHdAEgA, nAm, mEd, ek
ptinARu pNM avyH ilum
skl #AmL@M atiluAyi.
42
eydyiel jnH Q pN
M lBic@+ libHn, eT, zA,
43
yipHtAhH, azHn, ensIbH, 44ekyil,
akIbH, mAErz, Q op pNM
avyew @m vylukM av
lBic@.
45
qEA pNvuM ati @m
ecRupNM vylukM eydEgA
i kii. 46qEAni pwiARu
EdzvuM atiel vylukM asHEtAdi
nw pNM av lBic@.
47
asHEtAdi @m EdzvuM aviw
e pNM eydyew miyi
ewM. gyH @m EdzvuM ati
nw pNM vylukM eyd
yiel jn lBic@. QjipHtiel
ndiver avew atii vYApic@.
mYDrNYA}iyew tIrwi avew
mi w.
48
iEdz pNM ey
dyiel jn nke@. pN
ew pik tANH+ zAmI, yI,
EsAEKA, 49d, edbI q kirYH
s, 50anAbH , qsH e tEmA, nIM,
51
EgAez, EhAElA, gIElA. ptienA
pNM avyHH @m m}uv
vylukM atiluH.
52

eydyiel jnH ni pRy


pNM nkei+ arAbH, dm,
qzA, 53yAniM, EbH- th, aEPk,
54
mHt, kirYH abA, sIEyA, op
pNM avyH @m vylukM
atiluH. 55Q pNM eydyiel
jn nkei. mAEvA k
E, sIPH, yt, 56yie Ey, EyAH
edyAM, sAEnAh, 57kyI, gieby,
timHn; ek p pNM avyH
@m vylukM atiluew.
58
eydyiel jnH Q pN
M nke@+ h, EbH-sU,
egEdA, 59mArAH, EbH-aEnAH, q
etEA. atilAek Ru pNM
avyH @m vylukL@M Ayi
.
60
rb, kirYH eyyArIM q kirYH
bA qI ru pNM eyd
yiel jn nkiyi. 61mmi
yiel pNM eydyiel jn
nkei. atieR pik
EbH arAb, miI, esKAK, 62nibH
zA, ngrM, egdi. Ru pN
M avyH @m vylukM.
63
eyzElmi vsi eybUsYer
rA eydyiel eesnYi k}i
il . atinA M eyzElmi
eydAjnELAewAM eybUsYM tAm
si.

EyAv 15:38-17:3

qyImiM mney
H M mi lBi
EyAEsPieR
wMbi
kiiy mi tANH. eyrIEhAyH
smIpM EyAAndiyi rMBic Q
lM ati ki} eyrIEhA jl
vAhiEl w. atii eyrI
EhAyiniH EbETliel mlEdz
2
E w. anrM atii lUsH
q EbETliniM aYew ati
iyAy atAErAiEl nIu. 3 an
rM atii pwiARH yEPtYew
EdzE nIi. anrM tA}Hvryi
lu EbHEhAErAniEl EpAyi. an
rM EgesrilUew mDYDrNYA}iyiEl
EpAyi.
4
aen EyAEsPieR puArAyi
mneyewyM qyImieRyM jn
tyHH avew mi lBic@.
5
qyImieR jntyH nkiyi
mi tAyi. EbHEhAErAeR Em
BAginw aetErAH aAri
avew ki} atii rMBic@.
6
pwiAeR atii mIKH e mTAi
rMBic@. atii ki}H tAnH ziElA
yiEl tiriH ki}H yAEnAhyiEl
nIu. 7anrM yAEnAhyH tAe}
niM atAErAiElM nArAiElM
nIu. eyrIEhAver nI atii
EyAAndiyi avsAnic@. 8kAnA
ndi pwiARH thyiniM ati
i kwli avsAnic@. qyImi
eR jntyH nkiyi mi atA
yi. EgAiel oAErA wMb
iM tew miyew vItM lBic@.
9
qyImieR atiiNLDi
kvuM mneyew atiiyilAyi.
qiluM pNM ati @m
vylukM qyImi lBic@. 10pE
egEsriniM knAnYer o}iiA
qyImY k}iil. atinA knA
nY M qyImYErAewAM vsi
. pE knAnY qyImYew awi
mkLAyi.

16

17

anrM mneyew EgAiM


mi nkeu. EyAEsPieR
m punAyi mne. mneyew
m punAyi gielyAdieR pitA
vAy mAKI. mAKI mhAnAeyA EyAA
vAyi. atinA gielyAdM bAzA
EdzL@M mAKI kwMbi nk
e@. 2mneyew EgAiel m@ wM
bAM lM nke@. abIEy
es, EhelH , a
iEy, EzeKM,
EheP, ezmIdA qivyAyi
wMb. verlAM EyAEsPieR
punAy mneyew m@ puArANH.
vew wMbH tew miyew
vItM lBic@.
3
EhePrieR punAyi ezElAP
hAdH . gielyAdieR punAyi
EheP. gielyAdH mAKIrieRyM mAKI
mneyewyM puArAyi. ezElA
PhAdinH puAAyiil; au

EyAv 17:4-18:7

230

puimArAyi avAyitH. mh,


EnAv, ehAg, m, tis qAyi
avew Epk. 4 puimA puErAhi
tnAy qelyAsrieRyM eR pu
nAy EyAvyewyM mH EntAA
ewyM awE EpAyi. puimA pR
u, puxA lM {
M nkNemH yEhAv EmAezEyAw
pRi. atinA qelyAs
yEhAvey asricH puimAH
tew pitAvieR sEhAdrAH
nkiy lM nki.
5
aen mneyew EgAinH EyA
Andiyew pwiARH p Edz
M EyAAndiyew mE kryi
gielyAdH, bAzA qI ru Edz
M lBic@. 6 puA mi mne
yew EgAiel puimAM lBic@.
mneyew bAi wMbH giel
yAdM nke@.
7
mneyew l EzriM miKH
emTAiM wyilu EdzmAyi.
EzeKminwAyi tH. -th
Edzi et BAgEH atii
nIi. 8 thyH @m l
mneyewyAyieviluM pNM
avEwtAyiil. thpNM mne
yew atiiyilAyi. atH q
yIMkAew EdzvumAyi. 9mne
yew atii kAnAndiyew etBA
gE EpAyi. EdzM mneyew
EgAiERtAyieviluM pN
qyImYEwtAyi. mneyew
atii ndiyew vwAyi. atH
pwiARH mYDrNYA}i ver w.
10
etEA@ mi qyImYEwtAyi
. vwEA@ lM mneyEwmA
yi. pwiAeR atii mYDr
NYA}i yi. atii Ez
rieR miyi vwM yiAKArieR
miyi ki}M sHpzic@.
11
mneyew jntyHH yiAKArieR
yM EzrieRyM EdzLi pN
Ayi. EbHezyA, yieb
yAM avyH @m ecRupN
qiv mneyew jntyH tANH .
EdA EdA, tAnAH, emgIEA qI
ngrLiluM avyH @m ecRu ng
rLiluM mneyew jnt tAmsic@.
nAEPAtieR m pNLiluM av
tAmsic @ . 12mneyew jntyH H
ngreL EtAliA k}iil. ati
nA knAnY aviwe tAmsM w.
13
qA yi
AEyjnt zrAyi
vL. aen sMBvicEA av
knAnYereAH t Evi pNi
eywic@. pE av knAnYer
lniM o}iicil.
14
EyAEsPieR EgAA EyAv
EyAw EcAdic@, { o EdzM
mAEEm nI tZ. pE { an
vDi EpH. yEhAv teR jntyH
nkiy miyi o BAgM mAM nI {
H trA qA kArNM?

15

EyAv avErAw mRupwi pRu,


ni vLeryDikM Epei ml
Edz EpAyi kAw evieLicH
aviwM pEyAgdmAieA_k.
lM EA eprisYewyM erPAy
EwyM NH. pE mlEdze q
yIM ni vLer ecRutAeNi
lM ecewk.
16
EyAEsPieR
jnt
pRu,
{eL sMbiciwEALM qyIM
rAjYM a vlutel stYmANH .
pE aview vsi knAnYH
u rT EpAlu zmAy yD
H! yi AEy, EbHezyA,
Edz ecRu pN qiv
yew niyNvuM avANH.
17
aEA EyAEsPieR wMb
EAwH, qyIM, mne qI jnELAwH,
EyAv pRu, pE ni anvDi
yAkH . ni ati zmANH .
niH miyew oilDikM vIt
kiNM. 18mlEdzM ni sVmA
NM. aetA vnmANH. pE ni
atiel mr evi lM vAs
EyAgYmANM. ni a m}uv
sVmANM. knAnYer ni
nAi niH o}iiNM. av zM
zmAy yDvmAeNi
EAluM ni aver EtAliM.
bAi miyew vItMvy
H H
yi
AEyjnt m}uv zIElA
vi owi. aview av sE
LnwArM oi. yi
AEyjnt
rAjYM niyic@. av Edze
ql A z@eLyM EtAl i c @ . 2pE
aEA}uM eedvM vAgHdAnM ecyHt mi
lBiA }u yi AEyEgAA
yi.
3
atinA EyAv yi
AEyjnt
EyAw pRu, nieLANH niew
mieywA yM nA kAitH?
niew pitAAew eedvmA
yEhAv Q mi niH nkiyiri
. 4 atinA niLi oAErA EgA
AM mEper vItM etrewNM.
aver {A lpriEzADnyH viwM.
av lieR o pwM vryH
kyM anrM qeRyw vrikyM
EvNM. 5 av le }u BAgLAyi
tiriNM. eydyiel jnH av
ew mi etBAgAyiriM. EyAEs
PieR jntyHH avew mi vw
BAgM yiriM. 6 pE ni o
pwM vryHkyM miey }u BAg
LAyi tirikyM EvNM. pwM qeR
mi vyHAM. aEA nmH Et
EgAH Et lemH new
eedvmAy yEhAvyew tIi viwAM.*
7
ElvYH miyew vItM ki@kyil .
puErAhitrAyi yEhAvey <xiA

18

nmH ... viwAM view new eedvmA


yEhAvyH mi
{A
nRuiwM
qM.

231
avkAzmANH avew vItM. gAdi
eRyM EbeRyM EgAM mn
eyew pti EgAiM vAgHdAnM
ece mi lBic@ k}iu. EyAA
ndiyew ki} vzANH av. yEhA
vyew B]tYnAy EmAez avH mi
nki}iu.
8
atinA mi priEzADnyH niEyA
giev atiEpAyi. av l
ieR pwM vrcH a EyAvyew
ywH ekAuvvA pripAwiyi@.
EyAv avErAw pRu, Edz
wi EpAyi aeti o vivrNM q}u
k. anrM zIElAvi qeRyw
E mwivrik. aEA {A nRu
iwkyM yEhAv niiwyi mi
vItic@ trikyM ec@M.
9
atinA av lE EpAyi
av EyAvyH Evi lM priEzA
DikyM pwM vryHkyM ecyH.
oAErA pNvuM av pWikyM
miey }u BAgLAyi tirikyM
ecyH. av avyew pwM vrcH
zIElAvi EyAvyew awEH mw
ukyM ecyH. 10EyAv yEhAvyH
mi zIElAvi avAyi nRuiw
kyM ecyHt. aen EyAv mi vItM
vyHkyM oAErA EgAiM avew
lieR vItM nkyM ecyH.
ebnYAmI mi
eydyewyM EyAEsPieRyM
Edziwyilu lmANH ebnYA
mIeR EgAi nkiytH. ebnYA
mIeR EgAiel oAErA wMbiM
avrv lM lBic@. ebnYAmI
Evi etrewe mi tANH +
12
vwE atii EyAAndiyi rM
Bic@. eyrIEhAyew vwE arikilUew
EpAy atii pwiARH mlEdz
E nIu. EbH-eveR etA@
ki} ver a nIu. 13anrM ati
i etEA@ EbET q lUsiEl
EpAyi. qiH tAe}y EbH EhAErA
eR et iElu atAErAH
aARiEl Riec.
14
EbH EhAErA et i vcH
atii etEAH tiriykyM i
eR pwiARu vz wi kw EpA
kyM ecyH. atii kirYH eyyArIM
qM viLiew kirYH bAlyiEl
EpAyi. eydAEwtANH Q pNM.
pwiAeR atii atAyi.
15
et atii kirYH eyyArI
mi rMBicH enPHEtAhA ndiyiEl
nIi. 16aview niH erPAyIM tA}Hvr
yew vw ebhiEAM tA}HvryH
smIpm i viEliRiec
. eybUsY ngrM mt et
hiEAM tA}HvryiEl atii w
. piIwH ErAEgliEl ati
i nIu. 17aview atii vwEA@
tiriykyM EzemziEl EpAk
yM ecyH. atii pvtLiel
11

EyAv 18:8-19:10

adIM rinw eglIElAi


El w. EbeR punAy
EbAhAeR nAmilu mhAzilyi
El atii Riec. 18atii
EbH-arAbyew vw BAgLiEl
w. anrM atii EyAA
tA}HvryiEl Ri. 19anrM ati
i EbHehAgyew vw BAgE
EpAkyM cAvukwlieR vwE
tIrH avsAnikyM ecyH. EyA
Andi kwli Ec lmAyi
atH. ete atii atAyi.
20
EyAAndiyAyi ki}e ati
i. aen ebnYAmIeR EgAi
nke mi tAyi. qlA vz
eyM atiikM avyAyi.
21
oAErA wMbiM avrew mi
lBic@. avew ngr vyAyi+
eyrIEhA, EbH ehAg, em eksI
sH, 22EbH-arAb, esmARyIM, EbET,
23
avIM, pAr, o, 24ekPA aEAnI,
oPHni, Egb. pu ngrM av
yH @m vylukM Ayi.
25
ebnYAmIeR EgAi gieb
EyA, rAmA, EbErAH, 26misHp, ekPIrA,
EmAs, 27EreM, yiEp, trl, 28Esl
elPH , eyzAElM q eybUsY
ngrM ziebyAH, kirYH qI ngr
wi kii. ptinAlu ngrM av
yH @m vylukmAyi atH.
ebnYAmIeR EgAinH Q Edz
m}uvM lBic@.
ziemEyA lM
anrM EyAv ziemEyAeR
EgAiel qlA wMbiM
miyilu avew vItM nki. eyd
yHAyi liilu l
mANv kiiytH. 2av lBictH v
yANH+ Ezb qM viLiew EbEzb, EmAlAd 3 hsvA, bAlA
esM, 4 qEtAdH , EbTU, EhA,
5
sik A gH , EbH m AEbAH , hssUs, 6 EbHelbAEyAM zAehM.
ptimH pNM avyH @m
m}uv vylukM.
7
ayI, riEA, eT, zA qI
pNM av lBic@. nAlu pN
M avyH @m vylukM ati
luAyi. 8enegviel rAm q
bAlAH-Eb ver ngr @
m vylukM av lBic@. aen
ziemEyAeR EgAi lBic Edz
avyAyi. oAErA wMbiM
atAtieR lM lBic@. 9eydyH
kiiy EdzieR ilAyi
ziemEyA kiiy lM. eydyew
jntyHH vzYmtilDikM lm
Ayi. aen ziemEyAeR EgA
inH avew vItM lM kii.

19

esbUlUeR EdzM
tew vItM mi lBic aw
EgAM esbUlUERtAyi. esbUlU
10

EyAv 19:11-47

232

niel oAErA wMbiM vAgH d AnM


ecei mi lBic@. sArIdH ver
esbUlUeR atii vYApic@. 11an
rM atii pwiARH mrlyiEl
EpAvukyM dEbezien sHpzi
kyM ecyH. anrM eyAenyAminw
tA}HvryilUew atH kwEpAyi.
12
anrM atii ki}EA@ tiriu.
sArIdiniM kisHELAH tAEbAriEl
atH EpAyi. anrM atii dAeb
riElM yAPiyyiElM EpAyi. 13a
nrM gAHehePriM H-kAsIni
M ki}EAH atii w. riEA
ni
atii
avsAnikyM
ecyH . anrM atii tiriH
EnyAyiEl EpAyi. 14EnyAyi vcH
atii vIuM tiriykyM
vwH
hAETAniEl EpAkyM wH
yiPHtAhH tA}HvryiEl EpAvuk
yM ecyH. 15Q atiiilAyi
kAH, nhlA, ziE%A, yidlA,
EbHElehM qI ngr. Q p
u ngrM avyH @m vylu
kM av lBic@.
16
aen esbUlU nke pN
M avyH @m vylukM v
yANH. esbUlUeR oAErA wMbiM
miyew vItM lBic@.

kAbU kw. 28anrM atii


abH E dA erEhAbH , hEA kAnA
qiviwLiEl EpAyi. mhAsIEdA
EdzEANH atii wtH .
29
anrM atii etH rAmyiEl
mwi. eew q zmAy ngriEl
atii w. anrM atii
tiriykyM EhAsyiEl EpAkyM
ecyH. ssIbinw smi
atii avsAnic@. 30, aEPH,
erEhAbH qivyM atinwAyi.
avyiellAM wi piru pN
M avyH @m vylukM A
yi. 31 ngrM avyH @
m vylukM EzEgAi n
kiytANH. EgAiel oAErA wMb
iM miyi avew vItM lBic@.

yiAKArieR EdzM
miyew nAlAme BAgM yiAKA
rieR EgAi nki. EgA
iel oAErA wMbiM avrvew
vItM lBic@. 18 EgAi nke
mi tAyi+ yie Ey, eksuElA
H, EnM, 19hPAryIM, zIEyA, anh
rAH , 20rb I H , kiEzYA, ebsH ,
21
EremH , gIM, h, EbH
pEsH.
22
avew atii tAEbA zhsUm
EbH-EzemzH qiviwLi sHpzi
c@. atii EyAAndiyi avsA
nic@. avyiellAM wi ptinARu pN
M avyH @m vylukL@M A
yi. 23Q ngrM pNM yiA
KArieR EgAi nke miyew
BAgLAyi. oAErA wMbiM
atieR vItM mi lBic@.

nPt
H Ali mi
miyew RAm BAgM nPH t Ali
yew EgAi nki. EgAiel
oAErA wMbiM avrvew vItM
mi lBic@. 33avew miyew ati
i sAnIminw mhAv]ilA
rMBic @ . EhelPinwAyi atH .
anrM atii adAmIEnebH, ybH
EnA qiviwLilUew kwEpAyi.
lmiEl w atii EyAA
ndiyi avsAnic@. 34anrM ati
i, asHEnAH tEbArilUew pwiA
ERA@ EpAyi. EAi atii av
sAnic @ . ete atii esbUlU
niluM pwiAER atii EzriluM
sH p zic @ . EyAAndiyi ki}H
eydyiEl atii nIi. 35Q
atiii atizmAy tAM
ngrAyi. siIM, Es, hA
H , rH , kiErH , 36adm, rAm,
hAEsA, 37EkedzH , qeyi, hA
EsA, 38yiErA, migHd , ehAErM,
EbH-anAH, EbH-EzemzH qiv
yAyi ngr. avyiellAM
wi peAp pNM avyH
@m vylukM ei.
39
Q ngrM avyH @m vy
luM nPH t AliEgAi nke@.
EgAiel oAErA wMbiM atAti
mi lBic@.

Ezri mi
miyew aAme BAgM Ez
rieR EgAi nke@. EgA
iel oAErA wMbiM avrvew
vItM lBic@. 25 EgAi nke
mi tANH. ehkH, hli, Ebet,
azAPH, 26alEelH, amAdH, mizA.
pwAeR atii kE pvt
iElM zIEhA libH n AiElM
tuw. 27anrM atii ki}EAH
tiriu EbHEdAEgAniEl EpAyi.
atii esbUlUenyM yiPH t AhH tA}HvrEyyM sHpzic@. anrM
atii EbH-emieRyM enyI
EylieRyM vwEAu EpAyi. vwH

dA mi
anrM dAeR EgAieR mi
nke@. EgAiel qlA wMb
iM avrvew mi lBic@. 41av
nke mi vyAyi. esArA,
qsHtAEyA, Q-EzemzH, 42zAlbI,
aAElA, yit , 43ElA, timH n A,
qEA, 44qetE, gibETA, bAlA
H 45eydH , ebEn-ebrA, gH riEA, 46EmyEA, rEA, yAEPA
vi smIpm EdzM.
47
pE tew mi qwti
dAeR jntyHH cil zHnAyi.
aview dA jntyHH qi EtAli
A k}iyA zrAy z@Ayi

17

24

32

40

233
. atinA dAjnt yi
AEy
lieR vwBAg Elezmientier
yM ecA EpAyi. av Elezmien
EtAlikyM aviewyAyiver
m}uv vDikyM ecyH. atinA
dAjnt ElezMpNi tAmsic@.
avew EgApitAvieR Ep atAk
yA av ngrinH dA q
Ep mAi. 48 ngrM @m vylu
k m}uvM dAeR EgAi nk
e@. oAErA wMbiM miyi avr
v vItM lBic@.
EyAvy
H mi
aen mi vItM vc H vYtYsH t
EgA
ntH
EntA
pUiyAi. pUiyAiyti EzxM,
eR punAy EyAvyHH ER mi
ntinH yi
AEyjnt tImA
nic@. av vAgHdAnM ece miyA
yi atH. 50avnH Q mi ki@emH
yEhAv klici. atinAlv q
yImieR mlEdz timHnAH Esr
hH p NM EyAvyH nki. tni
EvNemH EyAv vzYe pNmA
yi atH. atinA EyAv p
Ne zmAi niicH aview tAm
sic@.
51
aen Q lM m}uvM yi A
Eyliel vYtYsHt EgAAyi n
ke@. puErAhitnAy elyAsAM
eR punAy EyAvyM oAErA EgA
lvAM lM vItiA zIElAvi
o wi. sELnwArieR kvAw
i av yEhAvyew sviDi
sELic@. aen mi vItM vyH
tH av pUiyAi.
49

surittVieR ngr
anrM yEhAv EyAvEyAw
pRu, 2ninH o kln {A
EmAezyilUew t. surittVinH
EtYk ngr pNiyA EmAez
niEAw pRi@H. 3orA meArAeL
yAcHCikmAyi vDicA, ekAlNem
Ezicl ekAl nwiyeti, ayA
H ngri suritmAyi oLiA
k}iyM.
4
ayA ecEtH tANH . av
arM ngrLielAiEl oAwEA
ngr kvAwi niNM. kvAwi
niH jnEntAELAw qA sMB
vicetH av pRyNM. aEA ng
riEl EvziA EntAH
aven avdiAM. av avnH av
iwyi tAmsiA lM ekAwNM.
5
pE aven oAwiv ngr
iEl vEAM. aen sMBvicA
ngr EntA aven oAwiv
eekmARtH. ngri aByM ApiA
eniyven av sMriNM. ekAl
even yTAi vDiA
ayA #hiciilAtinA av
aven sMriNM. atH abvzA

20

EyAv 19:48-21:7

sMBvictANH. ayAH EkApmA


kEyA ayAeL ekAlNemH tImAni
kEyA ecyHtil. a mAmAyi sMB
vic kArY. 6 ngriel EkAwti
ayAew Em nYAyviDi nwMver
ayA ngri tAmsiNM. t
puErAhit mriveryM ayA
ngri tAmsiNM. anrM
avnH tA oAwiEA pNiel sVB
vniEl mwAM.
7
atinA surAngr q
viLiewA yi AEyjnt tAM
ngr etrew. vyAyi
ngr+ nPHtAliyew mlEdz
glIlyiel EkedzH; qyImieR
mlEdze ezEKM; eydyew ml
Edze kirYH abA;
8
EbeR miyilu mmiyiel
eyrIEhAyH smIpM EyAAndiyew
ki} Ebes; gAdieR Edze
gielyAdilu rAEmAH ; mneyew
Edze bAzAnilu EgAlA. 9 av
iwyi vsi etiluemA
yi AEylukArEnA viEdziEyA erey
iluM ekAA, atH abilAeN
i ayAeL surAngrLielAiEl
oAwiEAkA avdiNM. aEA
av aview suritnAyirikyM
piwvnA ekAl e wAtirik
yM EvNM.
ngriel EkAwti
ayAew Em nYAyviDi nwNM.
puErAhitM ElvYm pN
Elviyew EgAiel wMbkA
rNvA puErAhitnAy elyA
sArienyM eR punAy EyAv
eyyM yi AEylieR m@ EgAADip
AeryM ku sMsAriA EpAyi.
2
knAEdziel zIElAvilANH atH
nwtH. ElvY BrNADipA avErAw
pRu, yEhAv EmAezyH o kln
nki. {H nI pN tAmsi
A nkNemH av kliciri.
{ew m]g EmunwA {
ni vy nkNM. 3atinA
yEhAvyini Q klnk yi A
Eyjnt asric@. av ElvYH
Q pNM avyH @m l
avew m]gmAyi nki+
4
ekhAuwMbM ElvYew EgA
ievrANH . eyd, ziemEyA,
ebnYAmI qivew EdzLilu
ptim pN ekhAtYwMbi
eR o BAgi nki. puErAhitnAy
ahErAeR pigAmikLANH ekhAtY.
5
qyIM, dA, mneyew pti
qI EgAew EdzLi p
pN ekhAtYew mE wMb
nki. 6 EgEzA wMbinH pti
mH pN nke@. yiAKA,
Ez, nPHtAli, bAzAnilu mne
yew pti qI EgAew Edz
Ayi Q pN. 7emrAriEgA
ievH pu pN nk

21

EyAv 21:8-43

234

e@. Eb, gAdH, esbUlU qiv


ew EdzLilutANH Q pu
pNM. 8atinA yi AEyjnt
ElvYH pNM avyH @
m vylukM nki. yEhAv EmAez
yH nkiy kl n asriti
nANH av en ecyHttH. 9eydA,
ziemEyA qivew EdzLiluA
yi pNew Epk vyANH.
10
ekhAtYwMbiniANH ElvY
H pN etrewA dY
e avsrM nkiytH. 11anAieR
pitAvAyi ab y ew pNmAy
ehEA q kirYHabA av
av nki. av pNinwH
avew m] gAyi eR lvuM
nke@. 12pE vylukM kirYH
abAyH @m ecRiy pNM
eyPueyew punAy kAElbieR
tAyi. 13atinA surAngrmAyi
ehEA av ahErAeR pi
gAmik nki. av ahErAeR
pigAmikH libHn, 14yI, qsHet
EmAvA, 15EhAlA, edbI, 16yI,
y, EbH EzemzH qivyM nki.
Q pNw eR lM av
ew m]gAyM nki. Q ru viBA
gAyi av op pN
nki.
17
ebnYAmI EgAieR cil ngr
M av ahErAeR pigAmik
nki. giebEyA, EgbA, 18anAETA
H, aEmA qivyAyi ngr
. av Q nAlu pN av
nkyM avyH @m lM av
ew m]gAyi nkyM ecyH.
19
aen ek ptim pN
ahErAeR pigAmikLAyi puErA
hitA nke@. oAErA pN
iM awH eR lM avew m]g
mAyi nki. 20ekhAtYwMbiel
m@vH qyIMEgAAew aDIn
tyie Edze cil pNLANH
nkiytH. Q pN av lBic@.
21
qyImiel mlEdzniH sur
yew ngrLielAAyi ezEKM
ngrM, Eges, 22kibHsyIM, EbHEhAErA qiviwM av lBic@.
avyiellAM qyIM av nAlu
pNM avew m]gH avyew
@m lM nki.
23
dAeR EgAM avH qetE,
giEbETA, 24aAElA, gH-riEA
qiv nki. avyiellAM dA nAlu
pN av nkyM oAErA p
NiM @m lM avew m]g
Ayi nkyM ecyH.
25
mneyew pti EgAM avH
tAnAM gH-riEAM nki. avyi
ek mneyew pti EgAM avH
rH pN nkyM pN
ilum l avew m]g
nkyM ecyH. 26ekhAu
wMbi mic M vvH p

pNM oAErA pNiM @m


l avew kkAlikAyM
nki.
27
EgEzA wMbvuM Elviyew
EgAiniAyi. avH Q
pN lBic @ + mneyew pti
EgAM bAzAnilu o surAngr
mAyi EgAlA av nki. mne
avH ebeysHetryM nki. mne
yew pti, av ru pNM
oAErA pNiM ilu lM av
ew m]gM nki. 28yiAKArieR
EgAM av kiEzYA, dAebrH ,
29
yH, - gIM qiv ekAw.
yiAKA av nAlu pNM
oAErA pNiM @m lM av
ew m]gmAyM nki.
30
EzrieR EgAA avH
mizA, abHEdA, 31ehH, erEhA
bH qiviw nki. Ez av
nAlu pNM avyH @m l
m]gM nki. 32nPHtAliyew
EgAM av glIlyiel surAng
rLielAAyi EkEdM nki.
nPHtAli av hEAH-EdAM k
AM nki. nPHtAli avH m
pNM avyH @m l
avew m]gmAyM nki.
33
EgEzAwMbinH ek pti
m pNM oErA pNi @
m lM avew m]gM lBic@.
34
ElvYwMbiel mE viBAgmAyi
emrAriwMbM. emrAriwMbinH
Q pN lBic @ + esbUlUeR
EgAM avH eyAenyAM, k,
35
dimHn, nhlA qiviw nki.
esbUlU avH nAlu pN n
kyM avew m]gH avyew @
m l nkyM ecyH.
36
EbeR EgAM avH Ebes,
yhHs, 37ekEdEmAH, EmPAH qiviw
nki. EbeR EgAM av
nAlu pNM avew m] g H
oAErA pNieR @m lvuM
nki.
38
gAdieR EgAM av gielyA
diel o surAngrmAyi rAEmAH
nki. av av mhnyImM.
39
ehzHEbAM yAEsM nki. ek
wi gAdH avH nAlu pNM av
ew m]gH oAErA pNM @
m miyM nki. 40ElvYew avsAn
wMbmAy emrAriwMbinH pu
pN lBic@. 41aen ElvYH
ek nAle@ pNM avew
m]gH pNew @m l
M lBic@. m@ EgAew EdzLi
kiwvyANH Q pNeLlAM. 42Q
pNLiElAErAiM eR lM av
ew m]gAyi Ayi. qlA p
NM aen te.
43
yi AEyjntymAyAiy krA
aen yEhAv pAlic@. EdzM m}u
vM avH nemH av avew

235
pUv i kErAw vAgH d AnM ecyH t i@A
yi. jn l ewH
ati tAmsM wi. 44avew nAwi
eR qlA vzLiluM smADAnmAyiri
A yEhAv aver avdic@. av
ew pUvikErAw vAgHdAnM ecyHt
EpAelyAyi atH. avew o z@
vuM aver EtAlicil.
qlA z@eLyM EtAliA yEhAv
yi
AEyjntey avdikyM
ecyH. 45yi AEyjntEyAw av
ecyH t ql A vAgH d AnM yEhAv
pAlic@. pAliA k}iyAti o
vAgHdAnvuM Ayiil. qlA vAgHdA
nvuM yATAYmAyi.
m EgA mwu
anrM EyAv, Eb, gAdH,
mneyew pti, EgALiel
m}uv jnewyM o sELnM viLi
c @ i. 2EyAv avErAw pRu,
Emez yEhAvyew B] t YnAyi.
EmAez klicetlAM ni asric@,
qeR qlA klnkM ni as
ric @ . 3 aEAe}lAM ni yi
AEy
liel m@ jneL piNc@. niew
eedvmA yEhAv ni nkiy
klnkeLlAM ni EyAew as
ric@. 4 niew eedvmA yEhAv
yi
AEyjntyHH smADAnM vAgHdA
nM ecyH. EA yEhAv teR vAgH
dAnM pAlikyM ecyH. atinA
ni ni vIiEl mwAM. yEhA
vyew B]tYnAyi EmAez niH
EyAAndiyew ki}Eryi lM
nki. ni niH nAiEl
EpAkAM. 5 pE EmAez ni nkiy
niym asri kArYM oAi
k. niew eedvmA yEhAvey
ni asrikyM aven sHEnhi
kyM ecNM. yEhAvey wM
piwkyM pUXdyEAewyM
AEvAewyM <xikyM ec@k.
6
anrM EyAv aver a#hic
yc@. av BvniElEpAyi. 7EmAez,
mneyew pti EgAinH bAzA
EdzM nkiyi. mneyew EgAi
eR me ptiyHH EyAAndiyew
pwiAeRryilu lM EyAvyM
nki. EyAv aver a#hicH vIi
Elyc @ . 8av pRu, ni
vliy DnvAArAyiri. niH
vLeryDikM m]gH. niH sV
vuM eviyM vilpiwi BrN
mH. niH mEnAhrLAy vO
anvDiyH . ni niew
z@LiniM vLeryDikM eek
lAi. EyAAndiyew ki}eryi
avEzxicvrAy niew sEhAdrA
iwyie av vItM vcH vIi
El EpAvuk.
9
atinA Eb, gAdH, mneyew
pti EgAiev yi
AEy
liel m@ jneL vi@EpAyi. av

22

EyAv 21:44-22:20

knAniel zIElAvilAyi. av
lM vi@ gielyAdiEl mwiEAyi.
av tew sVM nAiel vIiElHEmAez av nkiy lEEpAyi. avH Q lM nkNemH
EmAezEyAw yEhAv klici.
10
Eb, gAdH, mneyew pti qi
vyiel jn egliElAdH qeA
lE EpAyi. atH knAni EyA
Andi smIpmAyi. aview av
mEnAhrmAy o yAgpIWM pNi.
11
pE mH yi
AEylukA, EA}uM
zIElAviluv, Q m EgAAA
iy yAgpIWei Ek@. knAeR
atiiyi egliElAdH q lA
NetM av Ek@. atH yi
AEy
lieR BAgH EyAAndiyew kryi
lAyi. 12yi AEyjnt m}uv Q
mH EgAew kArYi EkApAl
rAyi. av owi m EgAAe
tier yM ecA tImAnic@.
13
atinA yi
AEylukA tAM
Eper Eb, gAdH , mneEgAA
mAyi sMsAriA ayc @ . vew
EntAvH puErAhitnAy qelyAsrieR
punAy PIenhAsH yi. 14av
aviewyAyi EgAew p
EntAeLyM ayc@. avri zIElAvi
luAyi yi
AEyEgALi
oAErAiniM orA vItmAyi.
15
aen Q ptienA EpM giel
yAdiEl EpAyi. EbeRyM gAdieR
yM mneyewyM jntymAyi sMsAri
AnANH av EpAytH. ptienA EpM
avErAw pRu, 16yi AEyjnt
m}uv niELAw EcAdi+ nieL
inANH yi
AEylieR eedvien
tier eneyAe ecyHttH? nieL
inANH yEhAvyHetier tiritH?
nieLinANH sVyM o yAgpIWM
pNittH. etAe eedvieR pEd
zetirAeNH niRiyAM!
17
epEyAri sMBvictH qAeNH oA
iEl? pApM ekAu nLiEA}uM
yAtn aBvikyANH. mhApApM
mlM eedvM aEnkM yi
AEylukAer
mhAErAgikLAi. ErAgM mlM nAM
M vLer yAtnk aBviky
mANH. 18EA ni aEt pApM te
ec@! ni yEhAvyHetier tiri
y! yEhAvey piwrA ni
vistiEvA? niew cI v]
ik
avsAniiieli
yEhAv yi AEyliel oAErAErAwM
EkApiM.
19
niew nAwH rADnyH piy
o lmeli {ew lE
vrik. {ew lH yEhAvyew
wArmH. niH {ew eR l
tAmsikyM ecAM. pE yEhA
vyHetier tiriytH. meA yAgpIWM
AtH, nmH sELnwAri
new eedvmA yEhAvyew yAg
pIWM H. 20EsrhieR punAy KA

EyAv 22:21-23:5

236

q eL oAk. nziieEw
sADneLiy kl n asri
A ayA vistic@. av oeyA
eedvieR niymM lMGic@ev
iluM ziietH yi
AEyjnt
m}uvmANH. teR pApM mlM KA
mric@. pE mEnkM EpM mric@.
21
Eb, gAdH, mne qI EgAA
ptienA EpM mRupwi ekAw.
av pRu, 22yEhAv new eedv
mA. {LAvic @ pRy,
yEhAv new eedvmA! {eL
ekAH eneyAe ecyHevH eed
vinRiyAM. atH nieL aRiyiAM
{LA#hi. {ew v] i
zriyAENA qH ni niyiAM.
{eLeiluM etu ecyH evH
ni vizVAsM vA ni
{eL ekAlAM. 23{ eedvieR
niymM lMGicA {eL ziivA
yEhAvEyAw te {LAvzYew.
24
EhAmyAgiM DAnYbliM smA
DAnbliM EviyANH yAgpIWM
{ niicetH ni k
EA? al! aArNM ekAl {LtH
niict.H pie qinANH { Q
yAgpIWM niict?H BAviyi niew
A {eL niew jntyiEl
sVIkriAtiriEmA q { By
. aEA yi
AEylieR eedvmA
yEhAvey { rADivA
pAwil A eyH ni pREAM.
25
eedvM {H EyAAndiyew mRuk
ryilANH lM nkiytH. EyAAndi
neL EvtirievANH atin
M. niew ik vLH nAwH
BriEA av, {M niew
kLAeNH oAiAtiriEmA qH
{ By. EbeRyM gAdieRyM
vMzArAy ni yi AEylieR BAg
ml! qH av pRyAM. aEA ni
ew ik {ew ikeL yEhA
vey rADitiniM twuev
vrAM.
26
aekAH Q yAgpIWM pNiyA
{ tImAnic@. pE tien v}ipA
wiEnA blikEA Evi pEyAgi
A { ElAcicil. 27{ew
yAgpIWM pNiyA yATA kArNM
ni rADi aEt eedve
e {M rADievH kANi
AnANH. Q yAgpIWM niM {
M new BAviyiel ikM
{ yEhAvey rADic@ q
tinH etLivAyiriM. { yEhAv
yHH {ew blikM DAnYblikM
sAmADAnblikM n. {M
nieLEAel yi
AEyjntyAeN
H niew ik vLEA aRiy
NemANH {ew #hM. 28BAviyi
{ yi AEylukArl qH niew
ik pRyAniwyAyA {ew i
kH en pRyAM, EnA! {
mE jIvic {ew pitAA o

yAgpIWM Ai. yAgpIWM vi


wArilu yEhAvyew yAgpIWM
EpAel te. Q yAgpIWM { bli
kAyi pEyAgicil. { yi A
EylieR BAgmAeNtinH etLivANH
Q yAgpIWM.
29
stYi yEhAvyHetier yi
riNemH
{H
#hmil .
EA aven piwtH niAM
{A#hmil . viwAri
milu yAgpIWmANH yTAi
lu k yAgpIWemH {RiyAM.
yAgpIWM new eedvmA yEhA
vyEwtANH.
30
Eb, gAdH, mne qI EgAA
pR kArY puErAhitnAy PIen
hAsuM avEnAewAmAyi EntA
AM Ek@. v stYM pRti
av sMt]pt
H rAyi. 31atinA puErAhi
tnAy PIenhAsu pRu, yEhAv
nEAewAeH EA { aRi
y. ni aventier tiriiiel
M {LRiy. yi
AEyjnt
yEhAvyA ziiewkyiel
ti { sEAxi.
32
anrM PIenhAsuM EntAAM
aviwM viH vIiEl EpAyi. av
gielyAdH EdzH Eb gAduEgAA
er viH knAniEl mwi. av yi A
Eyjntyew awE mwiecH
sMBv avErAw pRu. 33yi A
EyjntyM sMt]pt
H rAyi. av sEA
xicH eedvi ni pRu. Eb,
gAdH, mneEgAAmAyi yM ecA
EpAEkeH av tImAnic@. av
tAmsi lM nziiEeM
av tImAnic @ . 34Eb, gAdH E gA
A blipIWinH o Epri@. av
atien,
yEhAvyAy
new
eedvi nAM vizVsi qti
etLivH q viLic@.
EyAv jneL EA/A hii
yEhAv yi AEyjntyHH av
@m z@LiniH smA
DAnM nki. yEhAv yi
AEylien
suritmAi. aEnkM vx kw
EpAyi. EyAvyHH vLer AymA
kyM ecyH. 2 aEA EyAv qlA
mAewyM wMblvAewyM
nYAyADipAewyuM EdYAgAew
yM sELnM viLic@i. EyAv pR
u, qni AyM vLer yi. 3n
ew z@ELAw yEhAvyew v]i
k ni ku. ne shAyiAnANH
av etAe ecyHttH. niew eed
vmA yEhAv niAyi yM
ecyH. 4EyAAndiM pwiARH mDY
DrNYA}imiwyi lM ni
lBiEcAemH {A niELAw pRu.
lM ni trAem {A
vAgHdAnM ecyHetiluM ni niyM
atieR niyNM ewil. 5pE
niew eedvmA yEhAv aview

23

237
vsi jne aviewniM rM.
ni mi eekvzewM. aview
tAmsiver yEhAv aviewniM
oAwiM! ni Evi en ecA
emH niew eedvmA yEhAv
vAgHdAnM ecyHti.
6
yEhAv nEAw klic qlA kArY
M ni EyAew asriNM.
EmAezyew niympusHtki q}ut
eiri qlAArYM ni a
sriNM. niymLiniM vYti
clitH. 7 niwyi yi AEylu
kArlA cil EA}uM vsiH.
av avew te EdvAeryANH
rADitH. avmAyi cAM w
tH. avew EdvAer <xikEyA
rADikEyA ectH. avew Edv
Aew nAmM pEyAgic@ vAgHdAn
ectH. 8niew eedvmA yEhA
vey ni wM piwrNM. mu
ni en ecyHtitH wM
ecENM.
9
aEnkM zmAy mhA jntkeL
EtAliA yEhAv nieL shAyic@.
aver yEhAv nib ic H Edz
niM o}iic@. nieL EtAliA o
rAxH \ vuM zmAyil . 10yEhAvyew
shAyA yi AEylini orA
H yirM z@ BwAer EtAl i A
nAvuM. qekAeA, niew eed
vmA yEhAv niEvi epA
. aen ecAemH yEhAv vAgH
dAnM ecyH. 11atinA ni wM
niew eedvmA yEhAvey sHEn
hiENM.
12
yEhAvey agmitH avsA
niitH. yi AEylieR BAgmlA
jnmAyi cAM wtH. avri
niH eryM vivAhM k}itH. pE
ni avmAyi sQXdilAyA,
13
niew z@eL EtAliA ni
ew eedvmA yEhAv nieL shA
yiil. av nieA ekNiyAyi
IkyM ec@M. av ni Evdn
vkyM niew pAzVLi cA
ywiyAvukyM kiel mAvukyM
ec@M. ni Q nl miyi niM
puRAewkyM ec@M. niew
eedvmA yEhAv niH Q mi
nki. pE Q kln asriAti
A niH Q mi nxHweEAM.
14
qni mriA smyM tAH
aw. yEhAv niAyi anvDi
nl kArY ecyHttAyi ni aRiy
kyM vizVsikyM ec@. aveR
o vAgHdAniluM av prAjyei
ielM niRiyAM. yEhAv nEA
w ecyHt qlA vAgHdAnM pAlic@.
15
yEhAv ecyHt qlA nl vAgHdAn
M yATAYmAyiri. aEtEpAel
te yEhAvyew skl tAIkL@M
yATAYmAM. ni et@ ecyHtA
ni dritmAemH av stYM
ecyHti. av nin t Q nl

EyAv 23:6-24:8

miyiniH nieL o}iiemM


av vAgHdAnemwi. 16niew
eedvmA yEhAvymAy krA
pAliA ni vistic A lANH
en sMBvik. ni EpAyi m@
eedveL <xikyM rADik
yM ecyHtA niH Q mi nxHw
mAM. ni aen ecyHtA yEhAv
niELAw EkApiM. aEA, av
nin t Q nl miyi niH ni
vLer EvgM puRAewM.
EyAv yA pRy
EyAv yi
AEy EgAeL
ezEKmi viLic@ i. anrM
EyAv mAeryM wMblvA
eryM nYAyADipAeryM EdYAgA
eryM yi
AEylieR BrNADipA
eryM nYAyADipAeryM viLic@. av
eedvsm ni.
2
anrM EyAv ql A vErAwmAyi
pRu, yi AEylieR eedvmA
yEhAv niELAw pRyetAeNH
{A niELAw pRyAM+
vLerAlM mH niew pUvik
yIsundiyew aEryi
vsic@. aAhAmieRyM nAEhAri
eRyM pitAvAy EtrhienEAel
yveri pRyA {AnA#hi
. aH av m@ eedveL rA
Dic@. 3 pE yEhAvyAy {A ni
ew pitAvAy aAhAmien ndi
yew mRukryiniH qw. aven
{A knAnilUew nyikyM aEn
kM sAneL av nkyM
ecyH. aAhAmi {A aveR
punAy yisHhAien nki. 4yisH
hAinH {A yAEAbH zAvH qI
puAeryM nki. zAvinH {A
EsyI pv t @m
EdzM nki. yAEAbuM aveR
puAM aview tAmsicil. av
QjipHtiEl tAmsiA EpAyi.
5
anrM {A EmAezeyyM ah
ErAenyM QjipHtiElyc@. qeR
jntey QjipHti niM puRE
ekAuvrA {A avErAwAvzY
e@. QjipHkA {A aEnkM
drit vi. anrM {A
nieL QjipHtiniM EmAcii
c @ . 6 aen niew pUviker
{A QjipHtiniM EmAciic@.
av ecwliEl vrikyM Qji
pHkA aver piwkyM ecyH.
rTM tirALvuM atiluAyi
. 7 atinA jn yEhAvyAy
qEAw shAyM aEpic@. Qji
pHkAH {A aEnkM drit
vkyM ecyH . yEhAvyAy
{A aver kwluekAH mwi. Qji
pHEsnyHH {AeneAe vi
ey ni te ktANH.
atiEzxM ni vLerAlM m
miyi vsic@. 8 anrM {A ni

24

EyAv 24:9-26

238

eL aEmArYew miyiEl ekAu


v. EyAAndiyew ki}Ayi
atH. av nietier yM
ecyHeviluM aver EtAliA
{A nieL avdic@. aver nzi
iA zi {A ni
nki. aEA ni miyew
9
niyNM
ew.
anrM
siEArieR punAy bAlAH q
EmAvAbiel rAjAvH yi AEyjnt
yHetier yienAi. rAjAvH
ebEyArieR punAy bielyA
mien Lyc@ vi. nieL zpi
A av bielyAmiEnAwAvzYe
@. 10pE yEhAvyA {A
bielyAmien ecvieAil. ati
nA bielyAM nieL a#hic@!
av nieL plvM a#hic@.
{A nieL aveR eekkLi
niM ric@.
11
anrM ni EyAAndi Ru
ek kw. ni eyrIEhAyiEl
EpAyi. eyrIEhAngriel jn
nietier yM ecyH. aEmA
rY, eprisY, knAnY, hitY, gi
sY, hivY, eybUsY qivM
nietier yM ecyH. pE
avereylAM EtAliA {A ni
eL avdic@. 12niew eesnYM
mEAu nIEv avmE {A
kwlukeL ayc@. kwluk
jneL oAwic@. aen ni ni
ew
vil@M vAM pEyAgiAet
te lM sVmAi.
13
yEhAvyAy {A lM
ni nki. mi lBitinH
ni aVAnicil. {A a ni
t! niLl ngr pNi
ttH. {A av ni nkiy
tANH. EA ni miyilM
ngrLiluM vsikyM ec@
. niH mirivikewyM
olIvumrewyM
EtAH .
pE nivyi oM nEwiv
il.
14

anrM EyAv jnELAw pRu,


EA ni yEhAvyew vAk
Ek@. atinA ni yEhAvey d
rikyM vizVsH t tEyAew aven
<xikyM EvNM. niew pUvi
k rADici vYAjeedveL vli
ecRiyk. atH yIsHndieryM
QjipHtiluM vLer pH sMBvictANH.
EA ni yEhAvey mAEm <
xiAvU!
15
pE yEhAvey <xiA
niA#hmiel irie. ni
te ati tImAnemwNM.
ni er <xiemH H ni
yik. niew pUvik yIsu
ndiyew mRukryi yiEA rA
Dici EdvAer ni rADi
EmA? aEtA view jIvici aEmArY

ew EdvAer ni rADiEmA?
ni te etrewk. pE
{AM qeR wMbvuM yEhAvey
yANH <xik!
16
aEA jn mRupwi pRu,
{eLAriluM yEhAvey piw
nikyil . m@ eedveL
{ oriluM rADikyil! 17n
ewyAkeL QjipHtiniM EmAcii
ctH eedvmA yEhAv te. n
aview awimkLAyi. ne aview
niM EmAciicM m@ nAwkLilUew
sriEv ne sMricM yEhAv
yANH. 18Q nAwkLi vsicver EtAli
A yEhAv ne shAyic@. n
EALAyiri l vsici
aEmArYer EtAliAM yEhAv ne
shAyic@. atinA { yEhAvey
wM <xiM. kArNM avnA
new eedvM.
19
aEA EyAv mRupwi pRu,
a zriyl. niH wM yEhA
vey <xiA k}iyil. eedvmA
yEhAv prinANH. m@ eedveL
teR jnt rADitH eedvM evRu
kyM ec@. ni aEpAel
aventier tiriA av ni
ELAw epARukyil . 20pE ni
yEhAvey viH m@ eedveL <
xiM. yEhAv niH ekAwMdrit
vkyM ec@M. yEhAv ni
eL nziiM. yEhAv niELAw ny
vnANH, pE ni aventier
tiriA av nieL nziiM.
21pE jn EyAvEyAw pRu,
l! { yEhAvey <xiM.
22
anrM EyAv pRu, ni
@M, wAet niELAewAmveryM
EnAk. yEhAvey rADiAnA
ni etreweetH nieL
lAvM aRiu stiEvA? ni
eLl A vM ti sAikmAyiri
EmA? jn mRupwi pRu, aet
a zriyANH! yEhAvey rADiA
{ etrewe@evtH {
eLlAM kA.
23
aEA EyAv pRu, atinA
niiwyilu vYAjeedveL qRi
ukLyk. yi
AEylieR eedvmA
yEhAvey niew Xdyi
sHEnhik.
24
aEA jn EyAvEyAw mRu
pwi pRu, { {ew eedvmA
yEhAvey <xiM. {
aven asriM. 25atinA aH
EyAv jnEvi o krARuA
i. ezEKMpNi vcANH EyAv
Q krARuAiytH. atv piw
rA o niymmAyiI. 26EyAv
ArYeLlAM eedvieR nYAy
mAN pusHtki q}utivc@. anrM
EyAv o vliy kl@ kew. Q
klH Q krARieR etLivAyi. av
ziley yEhAvyew viwAr

239
inw oAmrieR vi
Apic@.
27
anrM EyAv qlA jnELAwM
pRu. n pR kArY
asH m ritinH Q kl H nieL
shAyiM. yEhAv nEAw
sMsAriciEA Q klH viewy
Ayi. atinA Q klH e
sMBveL nieL oAii oA
yiriM. atH nietier o sAi
ymAyiriM. niew eedvmA
yEhAvyH etier tiriytiniM
a nieL twyM.
28
anrM EyAv avErAw vIi
El EpAvA pRu. atinA qlA
vM avrvew nAiEl mwiEAyi.
EyAv mri
atiEzxM
eR
punAy
EyAv mric@. EyAvyHH i
vyAyi. 30EyAvey aveR
sVM nAwAy timHnAH-Esrhi sMsH
kric@. gAyzHpvti vwH qyI
miel mlEdzAyi atH. 31EyA
vyew jIvitkAlH yi AEylukA
29

EyAv 24:27-33

yEhAvey <xic@. EyAvyew mr


NEzxvuM av yEhAvey <xi
w. tew EntA jIvi
ci kAlH av yEhAvey rA
DitH w. yi AEyliEvi
yEhAv ecyHt kArY kvrAyi
Q EntA.
EyAEsPH jnAiEl v
32
yi AEyjnt QjipH viEA
EyAEsPieR ql@kM av qwi
. atinAlv EyAEsPieR ql@
k ezEKmi sMsHkric@. ezEKM q
Ep orAew pitAvAy hAEmArieR
puAriniM yAEAbH vAiy
lH av EyAEsPieR ai
}ici@. Ru kxNM mAy evi
ekAwANH lM av vAiytH.
lM EyAEsPieR puAEwtA
yi.
33
ahErAeR pu qelyAsA mri
kyM qyImiel mlEdzH
giebyyi sMsHkrikyM ecyH.
qelyAsArieR punAy PIenhA
si nketAyi giebyA.

240

nYAyADipA
eydA knAnYErAw yM ec@
EyAv mric@. anrM yi AEylu
kA yEhAvEyAw Aic@, {
Li EgAArANH {Evi
dYM knAnYErAw yM ecA EpAEk
tH?
2
yEhAv yi
AEyjntEyAw mRu
pwi pRu, eydyew EgAA
EvNM EpAkuvA. Q mi qwA
{Anver avdiM.
3
eydyiel k ziemEyAeR
EgAiepvErAwH, tew sEhAd
rAErAwH, shAyinBYic@. eyd
yiel k pRu, sEhAdrAEr,
{elAvM eR mi nkAemH
yEhAv vAgHdAnM ecyHt. {ew
mi Eviy yi {eL
shAyicA niew mi Evi
y yi {M shAyiM.
ziemEyAEgAA eydyi ni
tew sEhAdrAer yi
shAyiAem stic@.
4
knAnYeryM eprisYeryM EtAli
A yEhAv eydAer shAyic@.
eydA Ebesu ngriel pti
nAyirM Eper vDic@. 5Ebesungr
i Ebesiel BrNADipen ke
i eydA avEnAw yM ecyHt.
knAnYeryM eprisYeryM eydA
prAjyewi.
6
Ebesiel BrNADip re
wA mic@. pE eydyiel jn
ayAeL piw piwiwi. av av
en piwiwi eekyiel epvirlukM
kAliel epvirlukM mRic@kLu.
7
aEA Ebesiel BrNADip pR
u, {A q}up rAjAAew eek
kL@ewyM kAlukL@ewyM epvirluk
mRic @ kLu. qeR Emzyini
vIN hArxNLAyi avH
tiA kiiytH. {A avErAw ecyHt
ti zi eedvM EA qni
tiri. eydA Ebesiel
rAjAvien eyzElmiEl ekAuEpA
vukyM av aview vc@ mrikyM
ecyHt.
8
eydA eyzElmientier yM
ecyHtH atien piwiecw. eyzElM
kAer vDiA eydA tew
vA pEyAgic@. anrM av ngrM
@kric@ kLu.
9
anrM eydA eR knAnY
ErAw wi yM ecA Riec.
knAnY mlEdzM engviluM
pwiARmleriviluM vsici.

10

anrM eydA kirYH abA


q viLiei ehEAngr
i jIvici knAnYErAw yM
ecA puRe@. eydA EzzAyi,
ahImA, tmAyi qiver vDic@.

kAElbuM puiyM
eydA aviwMviH mu kirYH
EseP q viLiei edbI
q ngriEl aview tAmsi
vetier yi EpAyi. 12eyd
A yM ecyHt wuti mH
kAElbH aveA vAgHdAnM ecyHt.
kAElbu pRu, kirYH EsePrien
miNemANH qeR #hM.
ngrM mic@ piwicwvnH qeR
puiyAy asey {A nM. qeR
mkeL vivAhM k}iA {A aven
avdiM.
13
kAElbinH eknAsH qeA Ly
sEhAdrAyi. eknAsinH oI
Ey qeA puM. oIEy kirYH
EseP ngrM piwiecw. atinA
kAElbH teR puiyAy asey
oIEyli BArYyAyi nki.
14
as oIEyliEnAewAH jIvi
A EpAyi. oIEy asEyAw av
ew pitAviniM Rc@ mi vAA
pRu. as pitAvieRywE
EpAyi. av k}utRniM Ri
yEA kAElbH avELAw EcAdic @ ,
qA }M?
15
as kAElbiEnAw mRupwi pRu,
qnieA a#hM n. aH qni
engviel vr mEdzmANH n
kiytH . evm Rc @ mi qni
t. atinA kAElbH av vzYe
nki. ayA avH mkLiluM
tAe}yM jlAzyL@ mi nki.
16
EknY pnmrew ngrmAy eyrI
EhA viH eydAErAewAM EpAyi.
av eydyiel mmiyiElH aviw
e jnELAewA vsiA EpAyi.
atH arAdngrinwH engvilAyi
. EmAezyew aAyiyeR wM
bi nivrAyi eknIyjn
.
17
tAM knAnY esPAi vsi
ci. atinA eydyewyM ziem
EyAeRyM EgAA knAnYer
mic@. av ngrM pUmAyM
nziic@. atinA av ngre
EhA* q viLic@.
11

EhA pUmAyM nziic@ qM.

241
18

eydA gAngrvuM ati


ilum ecRupNM piwiecw
. asHkElA, qEA qI ngr
M avyH @m ecRupNM
eydA piwiecw.
19
yM ecyHtEA yEhAv eyd
AErAewAmAyi. av mlEdzM
kwi. pE tA}Hvryiel lM kw
ti eydA prAjye@. avi
wkAH urTAyi.
20
ehEA smIpm lM kAEl
bi nkAem EmAez vAgH d AnM
ecyHti. atinA lM kAEl
bieR wMbi nke@. kAEl
bukA anAieR m puAer
aviewniM o}iic@.
ebnYAmIjnt eyzElmi
tAmsmA
21
ebnYAmIeR EgAA eyzEl
mi vsici eybUsYer puRAi
yil. atinA M eyzElmi eb
nYAmIeR vMzAiwyi eybUsYM
vsi.
EyAEsPieR jnt EbET
piwi
22-23
EyAEsPieR EgAA mH
lUsH qRiyei EbET ngr
ientier yM ecA puRe@.
yEhAv EyAEsPieR EgAAErAewA
mAyi. EyAEsPieR wMb
A tAM cArAer EbETliEl
yc@. EbETngre EtAliA
v}i av ElAcic@. 24ngrM priEzADi
Ev, ngriniM orA vtH
cArA ku. cArA ayAELAw pR
u, ngriEl o rhsYv}i
{ kANic@ t. { ngre
miM. pE nI {eL shAyi
cA { nie pviil.
25
ayA avH ngriEl o
rhsYmAM kANic@ekAw. EbETlu
kAer ekAlA EyAEsPieR jnt t
ew vAkpEyAgic@. pE teL
shAyicven av pvicil. av
eR wMbeyM av pvicil.
ayAeLyM ayAew wMbeyM sV
tmAkA av avdic@. 26anrM
ayA hitYew vAsl ecH
o ngrM niic@. ngrinH av
lUsH q Epmi@. ngrM M
lUsH qH viLiew.
m@ EgAA knAnYErAw yM
ec@
27
EbH-ezyA, tAnAH, EdA, emgi
EAyiebyAM qI ngrLiluM av
yH @m ecRupNLiluM knA
nY jIvici. mneyew EgAA
aver pNLiniM puRAi
yil. atinA knAnY aviewe
tAmsic@. tew vIwk vi@EpA
kA av vistic@. 28piIwH yi A

nYAyADipA 1:18-2:2

Eyjnt zrAyi vLkyM knA nYer


avew awimkLAkyM ecyH t .
atinA yi AEyjnt qlA knAnY
eryM miyiniM nIiLil.
29
qyIMEgAAM te sMB
vic@. Egesri knAnY tAmsi
Ayi. qyIMjnt aviwue
knAnYer m}uv puRAiyil. ati
nA knAnY Egesri qyIMkAErA
ewAM w tAmsic@.
30
esbUlUeR EgAAM
te sMBvic@. kiEA nhElA ngr
Li tAM knAnY vsici.
esbUlUeR jnt knAnYer t
ew miyini puRAiyil. es
bUlU EgAAErAewAM knAnY
aview tAmsic @ . pE esbUlU
EgAA aver tew awimkLAi.
31
EzrieR EgAAM te
sMBvic@. aEA, sIEdA, ahAbH, a
sIbH, ehbA, PIH erEhAbHngr
LiniM m@ver Ez jnt
puRAiyil. 32EzrieR jnt
knAnYer tew miyini puR
Aiyil. atinA knAnY Ez
rieR jntEyAewAM wM tAmsic@.
33
nPHtAliyew EgAAM en
te sMBvic@. EbHEzemzH, EbH
anAH , qI ngrLiniM m@
jntkeL nPHtAliyew jnt puRAi
yil. atinA nPHtAliyew jnt
ngriel jniwyie tAm
sic@. aviwe knAnY nPHtAli
yew jntyH Evi awimNi
ecyHt.
34
aEmArY dAeR EgAAer mlEd
zE oAwic@vi@. tA}Hvryi tAm
siA aEmArY aver avdiA
tinA avH aviwe tAmsiE
iv. 35hEhersH, aAElA, zA
biM qI pv t Li tAmsiA
aEmArY tImAnic@. piIwH EyAEsPi
eR EgAA zrAyi vL.
aEA av aEmArYer tew awim
kLAi. 36sH E kApiEyA rMmt
EslyM EslA k}iu mlEdzM
verymAyi aEmArYew atii.
EbAKImiel yEhAvyew dt
yEhAvyew dt gigAngr
iniM EbAKIMngriEl
kyRiEAyi. yEhAvyini o
sEzM dt yi AEy jntEyAw pR
u. sEzM tAyi+ nieL {A
QjipHtiniM ekAuv. niew
pUvikAErAw {A vAgHdAnM ecyHt
miyiEl nieL {A nyic@. ni
mAy krA {AenAriluM lMGii
elH niELAw {A pRu. 2pE
mRic H miyi vsivmAyi
ni krAeRAM AtH. avew
yAgpIW ni tkNM. {A
niELAwen pRu. pE ni
eLe asricil!

nYAyADipA 2:3-3:2

242

EA {A niELAwH en pR
y, aver {A oriluM Q miyi
niM oAwic@viwkyil. av ni
eA zHnmAyiIM. av niH
ekNikEpAelyAyiriM. avew
vYAjeedv nieL A vl
ymAyiriM.
4
dt yi
AEyjntyH H yEhAv
yini o sEzM nkiyti
EzxM jn c i nilviLic @ .
5
atinA yi
AEyjnt, t kr
li EbAKIM q Epri@.
EbAKImi yi
AEyjnt yEhAv
yH blikLic@.
asrNEwM prAjyvuM
anrM EyAv aver vIiEl
pRyc@. atinA oAErA EgAAM
avrvew EdzLiEl tAmsi
A EpAyi. 7 EyAv jIvici kAlM
ver yi AEyjnt yEhAvey <
xic@. EyAvyew mrNEzxM jIvici
mAew jIvitkAlM av
yEhAvey <xi w. yi
AEylukAEvi yEhAv ecyHt
mhAkArYeLl A M Q v] A ku.
8
eR puM yEhAvyew dAsmAy
EyAv iAme vyi mric@.
9
yi AEyjnt EyAvey av n
ke lmAy timHnAH EhErsi
sMsHkric@. gAyzupvti vwH
qyImieR mlEdzAyi atH.
10
tlmRyew m}uv mrNEzxM,
aw tlmR vL. Q putiy tlmR
yHH yEhAveyiEyA yi AEyjn
tyHEviy yEhAvyew v]i
keLiEyA omRiyilAyi. 11ati
nA yi AEylukA tik ecAM
vYAjeedvmAy bAlien rADiAM
wi. yEhAv tiey ktiy kArY
av ecyHt. 12yEhAv yi AEy
jntey QjipH t iniM puRE
nyic@. avew pUvik yEhAvey
yi rADic i tH . qA
yi AEyjnt yEhAvey rADi
tH avsAniic@. av @M vsi
vew vYAjeedveL yi AEy
jnt rADiA wi. a yEhA
vey EkApAlnAi. 13yi AEyjnt
yEhAvey rADitH Epi
kyM bAlienyM asHEtAerienyM
rADiA wukyM ecyHt.
14
yi AEyjntEyAwH yEhAv EkApi
c@. atinA yEhAv yi AEyjnt
ey mitiM avew sV
piwiecwtiM z@eL ayc@.
yi
AEylukAer EtAliA av
@M jIvici z@eL yEhAv a
vdic @ . yi
AEyjntyH H tew
z@LiniM sVyM riAnAyil.
15
yi
AEylukA yinAyi EpAy
EAe}Ae av prAjymAyi.
yEhAv avew plAyitinA
lANH av prAjyetH. av @M
6

tAmsivew EdvAer rADiA


wiyA av prAjymAemH
yEhAv aver tAI ecyHti.
yi
AEylukA vLer yAtnkLB
vic@.
16
anrM yEhAv nYAyADipAer
Riyew EntAeL etrew.
Q EntA yi AEylukAer avew
sV aphric z@LiniM
ric@. 17pE yi AEyjnt, t
ew EntAeL asricil. yi AEy
lukA eedve vizVsiAet anY
eedv puRekEpAyi. mH yi A
EylukAew pUvikA yEhAvyew
kl n k asric @ . qAliEA
yi
AEyjntyH H mnM mAmAvu
kyM yEhAvey asritH av
nikyM ecyHt.
18
yi
AEylieR z@ nirvDi
AvzYM avErAw EAhM ecyHt. ati
nA yi
AEylukA shAyinAyi
nilviLic@. oAErA tvNyM yEhAv
yH avErAwH dy EtAi. aEAe}Ae
av jneL z@Li niM ri
A oAErA nYAyADipAer ayc @ .
yEhAv qEA}uM nYAyADipAErA
ewAmAyi. atinA oAErA Av
zYvuM yi AEylukA z@LiniM
re@. 19qA oAErA nYAyADipM
mricEA yi AEylukA vIuM pApM
ecAM vYAjeedveL rADiAM
<xiAM wi. tew pUvi
k ecyHttienA EmAzmAyi av
epmARiwi. yi AEylukA kWin
XdyrAyi. tew ti niR
mA eekviwA av eevmKYM
kAi.
20
atinA yEhAv yi
AEyjnt
EyAw EkApicH en pRu, {A
avew pUvikmAyAiy krA
Q jnt lMGiciri. av qeR
vAk icil. 21atinA {Ani
nieyAriluM m@ rAxH\eL EtAlicH
av v}i etLiil. EyAv mric
EA m@ jneLAe Q lH jIvi
ci. aver view wrA {A
avdikyM ec@M. 22yi AEyjn
tey prIiA {A aver pEyA
giM. yi AEyjnt tew pUvi
kA ecyHtEpAel yEhAvyew kl
nkeL kAekA@EmA qH qniRi
yNM.23 jntkeL aview tA
yEhAv avdic@. aver yEhAv
rAjYniM EvgM puRAiyil. av
er EtAliA EyAvyew Esney
yEhAv avdicmil.

1- 2

yEhAv yi
AEylieR miyi
niH m@ jntkeL puRAiyil.
yEhAvyH yi
AEyjntey prI
iNmAyi. Q tlmRyiel y
i
AEylukA M knAEdzM piwi
ti yi pewvrl.
atinA avew rAjY tAmsi

243
tinH yEhAv m@ EdzLiel jneL
avdic@. ( yLi pewA
yi AEylukAer pWiiAnANH yEhA
vyi ecyHttH.) Edz tAmsiA
yEhAv avdic rAxH\ew Ep
k+ 3ePlisHtYew au BrNADip
A, knAnY m}uv, sIEdAjnt,
bAehEA pvtMmt elbAh
mAHvery elbAEnA pvtLi
vsici hivY. 4yi AEyjntey
prIitinH yEhAv rAxH\eL
aviewe pAic@. yEhAv av
ew pUvik EmAezyilUew nkiy
klnk yi
AEyjnt asri
EmA qRiyAnA#hic@.
5
yi
AEyjnt, knAnY, hitY,
aEmArY, eprisY, hivY, eybUsY
qivErAewA vsic@. 6 yi AEylu
kA avew puimAer vivAhM k}ic@
wi. yi AEylukA tew pui
mAer avew puAer vivAhM k}i
A avdic@. yi AEylukA jn
ew eedveL rADiAM wi.
oIEy dY nYAyADip
yi
AEyjnt ti ec@tH
yEhAv ku. av tew eedvmA
yEhAvey mRkyM vYAjeedv
LAy bA, aEzrA qivey rADi
vA wukyM ecyHt. 8yEhAv
yi AEyjntEyAw EkApic@. yi A
Eyjntey EtAlicH aver Bri
tinH yEhAv arAMnhAryImiel rAjA
vAy zrizATyImien avdic @ .
yi AEyjnt q@ vxM rAjAvi
eR BrNi kI}ilAyi. 9 pE
yi AEyjnt shAyinAyi yEhA
vEyAw nilviLic@. aver riA
yEhAv orAeL ayc@. oIEy qA
yi ayAew EprH. eknsH q
Ep oveR punAyi av.
kAElbieR LysEhAdrnAyi
eknsH. oIEy yi
AEyjntey
ric@. 10yEhAvyew AvH oIEy
li vrikyM av yi
AEyjnt
yew nYAyADipnAyiIkyM ecyHt.
oIEy yi AEyjntey yi
nyic@. arAmiel rAjAvAy z rizAT
yImien EtAl i A yEhAv oIEy
lien shAyic@. 11aen, eknsieR
punAy oIEy mriMver aview
nAl vxE smADAnM nilni.
7

nYAyADipnAy dH
yi AEyjnt vIuM pApM ec@
tH yEhAv ku. atinA yEhAv,
EmAvAbiel rAjAvAy qEgAnH yi A
Eyjntey EtAliA zi nki.
13
qEgAnH aEAnYewyM amAElkY
ewyM shAyM lBic@. av avEnAw
EcH yi
AEyjntEyAw yM
ecyHt. qEgAM aveR eesnYvuM
yi
AEyjntey EtAlikyM pn
mrew ngrmAy eyrIEhAviniM
12

nYAyADipA 3:3-25

aver puRAkyM ecyHt. 14EmAvA


biel rAjAvAy qEgA yi
AEy
jntey ptien@ vxM Bric@.
15
jn yEhAvEyAw nilviLic@.
yEhAv orAeL yi AEyjntey shA
yiA ayc @ . dH qAyi
ayAew EprH. qdH o wnAyi
. ebnYAmIeR EgAi ni
EgrA qyALAyi dieR pitA
vH. yi AEylukA dien eR ni
ti awyH A EmAvAbiel rAjAvAy
qEg A rAjAvieR awEyc @ .
16
dH tniAyi o vA niic@.
vALinH ru vAyHlyM ptien
iu nILvumAyi. dH vA
teR vl wyi ekiyiH vO
wiyi mRc@.
17
aen dH, EmAvAbiel rAjA
vAy qEgAeR awvrikyM ni
tiNM rAjAvi nkyM ecyHt.
(qEgA vLer twic@ekA}u orALAyi
.) 18qEg A pNM ekAwti
EzxM dH, pNM m ekAuv
ver tiriek vIiElyc@. av rAjA
vieR ekAArM vi@. 19dM puRe@.
av gigAliel vi#hwe
iyEA, ayA rAjAvien kANA
piiriu. dH qEgAEnAw pRu,
alEyA rAjAEv, qniH ayHH o
rhsYsEzM trAH.
rAjAvH diEnAw zAnAyiriA
pRykyM anrM teR B]tYAErAwH
mRivi@ EpAkA klikyM ecyHt.
20
dH qEg A rAjAvieRywE
EpAyi. qEgA teR EvnAlekAA
rieR mkLiel mRiyi oyHAyi.
aEA d pRu, eedvi
niM nin o sEzmANH qeR
plutH. rAjAvH teR siMhAsn
iniM q}uEH diEnAwH vLer
awni. 21rAjAvH siMhAsni
niM q}uEEA dH week
ekAH teR vlwyi ekiyi
vA Qrieyw. qiH dH
vA rAjAvieR vyi iyiRi.
22
vALieR piwiEpAluM rAjAvieR vy
i }HiRi. rAjAvieR ekA}uH
vALien m}uv epAtiu. atinA
dH teR vA qEgAeR zrIrili
i@ EpAyi. EEA qEgAnH teR
mAzyieR niyNM viwkyM
mlM puRE vrikyM ecyHt. 23dH
mRiyiniM puRiRukyM tni
piilu qlA vAtilukM awc@pU@
kyM ecyHt.
24
dH aviwM vitien wH B]tY
A mwiv. mRiyiEl vAtilu
k pUiyiritH av ku. ati
nA B]tYA pRu, rAjAvH cilEA
teR LimRiyi yiriM. 25atinA
lv vLer EnrM kAi. rAjAvH
vAtiluk Ril. owvi av
EvvlAtiyAyi. av tAEAelwH
mRi R. av akE kyRiy

nYAyADipA 3:26-4:15

244

EA tew rAjAvH nil mric@


kiwtANH ktH.
26
B]tYA rAjAvien kAniEv
di rewA smyM lBic@.
av vi#heLyM kwH esyIrA
qeA lE EpAyi. 27ayA
esyIrA q EprAy lei. an
rM qyImiel mlEdzH dH
o kAhLM m}i. yi AEyjnt kAh
LM EkH mlyiniH dieR Ent]tV
i Ri v. 28dH yi AEy
jntEyAw pRu, qni piAel
vrik! new z@LAy EmAvAbukAer
EtAliA yEhAv ne shAyiciri
. atinA yi AEyjnt
dien piw. EyAAndi anAyA
sM kwAnAvu leweyl A M
niyNM ewA av dien
agmic@. pie, EmAvAbieR niy
NM piwiec w A EdzEM
EpAyi. l EmAvAbuvery
Ayi. EyAAndi Ruek kwA
yi AEyjnt eryM avdicil.
29
zM eeDrYzAlikmAy ptinAyirM
EmAvAbukAer yi AEyjnt vDic@.
o EmAvAbukArEpAluM reil.
30
aen divsM te yi AEy
jnt EmAvAbYewEm BrNmArMBic@.
lH qp vxAlE smA
DAnM pulkyM ecyHt.
nYAyADipnAy zMg
dH yi
AEyjntey ric
tiEzxM meArAM yi
AEylien
shAyic@. anAieR punAy zMg
rAyi atH. kALEAik pEyAgi
cH av aRuRu ePlisHtYer vDic@.
31

nYAyADipyAy edEbArA
dieR mrNEzxM, yEhAv ti
ey pRi@ kArY yi A
Eyjnt vIuM ecyH t . 2 atinA
yEhAv yi AEyjntey EtAliA
knAniel rAjAvAy yAbIen avdi
c@. hAEsA qEprAy o ngri
av BrNM nwi. yAbIrAjAvieR
eesnYADip sIesrA qeArALAyi
. hAErAezH hEAyIM qeA p
NilAyi sIesrA vsicitH.
3
sIesryHH etAAyirM urT
Ayi. ayA yi
AEyjnt
EyAw p vxAlM vLer <rmAyi
epmARukyM ecyHt. atinA av
shAyinAyi eedvEAw nilvi
Lic@.
4
edEbAr q EprAy o vAcki
aviewyAyi. lIEdAH q
EprAy orAew BArYyAyi av.
aEA avLAyi yi
AEyliel
nYAyADip. 5o divsM edEbAryew
pnmri vilirikyAyi
edEbArA. aEA yi
AEyjnt
aveL smIpicH sIesrEyAw q

ecNem EcAdic @ . edEbAryuew


pnmrM niitH qyImiel i
EdzH rAmA, EbET ngriwyi
lAyi. 6 edEbArA bArAH q
EprAy orAH o sEzM ayc@. te
v kANA av ayAELAw vzY
e@. abIEnAvA q EprAy orAew
punAyi bArAH. nPHtAliyew
Edz EkedzH q lAyi
bArAH jIvicitH. edEbArA
bArAiEnAw pRu, yi AEylieR
eedvmA yEhAv niEAw kli
, nPHtAliyewyM esbUlUeRyM
EgAi niH ptinAyirM Eper
sMGwiik. aver tAEbApvt
iEl nyik. 7yAbIrAjAvieR
eesnYADip sIesrey {A nieR
awEeiAM. sIesrEyyM av
eR rTeLyM aveR eesnYe
yM {A kIEzAndiyiEl vAM.
aviewvcH sIesrey EtAliA {A
nie shAyiAM. 8 aEA bArAH,
edEbArEyAw pRu, nIyM {ELA
ewAM vemi {A EpAyi en
ecAM. qA nI qEAewAM vrAti
A {A EpAkil.
9
tIc y AyM {A niEAewA
vrAM.edEbArA mRupwi pRu. qA
nieR mEnABAvM mlM sIesrA EtAli
ewEA nI driewil. yEhAv
sIesrey EtAl i A o OIey
niEyAgiM.
atinA edEbArA bArAiEnAewAM
EkedzungriEl EpAyi. 10Eked
ngri, esbUlU, nPHtAliEgA
Aer bArAH viLic@i. Q EgA
LiniM ptinAyirM puxAer bArA
H teR ew EpAkA viLic @ i.
edEbAryM bArAiEnAewAM EpAyi.
11
EknYnAy Eheb q EprAy
orAAyi. Eheb m@ EknYer
vi@EpAyi. (EmAezyew BArYAsEhAdr
nAyi EhAbAbieR pigAmikLA
yi EknY.) Eheb sAnIM q
lH oAmrew smIpM teR
vIw Ai. sAnIM Ekedzinw
o lmAyi.
12
abIEnAvAbieR
punAy
bArAH tAEbApv t ilueH
ErA sIesrEyAw pRu. 13atinA
sIesrA teR etAAyirM urT
LM sMGwiic@. teR EsnEyyM
ayA sMGwiic@. av hErAezH
hEAyIminiM kIEzAndiyiEl
EpAyi.
14
aEA edEbArA bArAiEnAw pR
u, H sIesrey EtAl i A
yEhAv nie shAyiM. yEhAv
ni v}i mu te etLiciri
evH tIcyAyM ninRiyAM. ati
nA bArAH ptinAyirM Eper tAEbA
pvti niM tAE} nyic@. 15bA
rAM eesnYvuM sIesrey mic@.
yiniwyi yEhAv sIesreyyM

245
aveR eesnYeyM rTeLyM
zy}ilAi. qA ecE
etH avRiyAetyAyi. atinA
bArAM eesnYvuM sIesrey EtAli
c @ . pE sIesrA teR rTi
niM Ri oAwi. 16bArAH sIesr
yew eesnYEAw @m w.
bArAM aveR eesnYvuM sIesr
eyyM rTeLyM eesnYeyM hErA
ezH hEAyIMver oAwic@. bArAM
eesnYvuM tew vAkekAH
sIesryew eesnYe vDic @ .
sIesryew eesnYi ovenEA
luM jIvEnAew viil.
17
pE sIesrA drEEAwiEAyi.
av, yAEy qEprAy OI tAm
sic wAriEl ec. Eheb
q EprAy orAew BArYyAyi
yAEy. av o EknYnAyi.
EhebRieR wMbM hAEsAriel rAjA
vAy yAbImAyi smADAnilAyi
. atinAlANH sIesrA yAEy
lieR wAriElEAwiytH. 18sIesrA
v kH yAEy puREiRi
ec. yAEy sIesrEyAw pRu,
EBA, qeR wAriiEl vA
luM. akE v. ByeEw. ati
nA sIesrA yAEylieR wAri
El EvzikyM av ayAeL o
prvtAniekAH mwkyM ecyHt.
19
sIesrA, yAEyliEnAw pRu,
qni dAhi. qni wiA
dyvAyi alM evM t. m]gieR
EtAluekAuAiy o i yAEyli
Ayi. av iyi pA
sUic i . yAEy sIesryH H
atiniM eR pA ekAw. an
rM av sIesrey mwi.
20
anrM sIesrA yAEyliEnAw pR
u, nI ecH wArieR kvAwi
nik. eriluM vH akA
eriluM EA? q niEAw EcAdi
cA, l q mRupwi pRyk.
21
pE yAEy o wAriyM i
kyM kew. av zAyAyi
sIesryew awE EpAyi. yAEy
sIesryew tlyi wArivc H
ik ekAwic@. wAri sIesr
yew tlyilUew Lc@kyRi nil
tRu! sIesrA mrNmwu.
22
aEAe bArAH sIesrey
aEnVxicvieweyi. yAEy bArA
ien kANA puRE ecpRu,
akE v. aH aEnVxi
ven {A kANic@ trAM. atinA
bArAH yAEyliEnAewAM wAriEl
kyRi. aview, wAri tlyew
vzwi LukyRi mric nilyi
sIesrA kiwtH bArAH ku.
23
a te yi
AEyjntyH
Evi eedvM knAniel rAjAvAy yAbI
en EtAlic@. 24aen knAniel rAjA
vAy yAbIen EtAliMver yi AEy
jnt zmAyi. avsAnM yi AEy

nYAyADipA 4:16-5:15

jnt knAniel rAjAvAy yAbIen


tk.
edEbAryew gAnM
yi AEyjnt
sIesrey EtAli
c divsM edEbAryM abIEnAvA
mieR pu bArAM Q gAnM pAwi+
2
yi
AEylukA yienAi.
av sVyM yi EpAyi! yEhA
vey sHtii!
3
rAjAAEr i. BrNADipAEr
i. {A pAwAM. {A sVyM yEhA
vyH pAwAM. yi AEylieR eedvmA
yEhAvyH {A sMgIEtApkr
N mI@M 4 yEhAEv, mH nI EsyI
rini v. nI EdAmini di
NM nwiyEA mi viRc@. kAzM
vxic@. EmG jlM epA}ic@. 5sInA
yipvtieR eedvmA yEhAv
yH mi, yi
AEylieR eedvmA
yEhAvyH mi mlk viRc@!
6
anAieR punAy zMgrieR kAl
M yAEylieR kAlM DAnnir
k nYmAyi. vANiBsMGM
yAAM
pipAtkLilUewyAi
sArM. 7BwAAyiil. edEbArA,
nI vMver, yi AEylieR ayAyi
nI vMver yi AEyli BwAAyi
il. 8ngrkvAwLi EpArAwvA
eedvM putiy EntAeL etrew.
yi AEyEsnyiel nAltinAyirM Bw
Ari ovM o pricEyA EmA
Ayiil. 9qeR XdyM yi
sVyM puRew yi AEylieR Es
nAptikELAewAM av yEhA
vey vA}H vi! 10ev}utR
EpAvEr, jIni virii* Em ri
vEr, v}iey nwvEr, ni
ik, 11m]gew jlDArkLi l
ALieR sMgItM nAM Ek.
yEhAvyew vijyeLi, yEhAvy
ewyM yi AEyliel aveR EsnEy
yMpi jn pAw. yEhAvyew
jnt ngrkvAwLi EpArAw. av
vijyic@! 12N, N edEbArA! N,
N, gAnM pAw! q}uE bArAH!
abI EnAvAmieR puA, nieR z@
eL ecH piwiw!
13
yi AEyliel vIrAH yEhAv
vijyM nki. yi AEyli avEzxi
v zAEm vijyikLAyiri
14
.
qyIMkA amAElieR
iEdzLi * ni v. eb
nYAmI, av nieyM nieR jnt
EyyM piw. mAKIrieR wMb
iniM EsnADipAAyi.
esbUlUeR EgAini EntA
tew oA@vwikmAyi v.
15
yiAKArieR EntAA edEbAr
EyAewAM. yiAKArieR wMbM bA

j I n i v i r i H qAyBAxyilu aM
vYml.
amAElieR i EdzM
EgAM vAsmRic EdzM.

qyIM

nYAyADipA 5:16-6:9

246

lAiEnAwH stYsrAyi. av
tA}H v ryiEl diNM nwi.
Eb, nieR EsnAviBAgLi eeD
rYzAlikLAy aEnkM BwAH. 16ati
nA nieLinANH niew etA}u
kew BiikrikilitH ? Eb
eR DIrArAy BwA yei
EvvlAtie@. pE av tew
wkAyi vAyic sMgItM ic@
ekAH vIili. 17gielyAdieR jn
EyAAndiyew mRukryi t
ew pALyi ti. dAjnEm, ni
Ayi, nieLinANH niew klu
kriki tiytH? EzrieR wM
bM kwIr ti. av tew
suritRmKLi tAvLmwic @ .
18
pE esbUlUeRyM nPHtAliyew
yM jnt kLi tew jIv
apkwewi EpArAwi.
19
rAjAA yi v. knA
niel rAjAA emgIEAjlAzyin
wH tAnAungri yM ecyHt.
qA av niDikeLAM sVM Bvn
iEl ekAuEpAyil! 20sVi
niM n epAti. avew pAt
kLiniH av sIesryH e tier
epAti. 21AcInndiyAy kIEzAndi
sIesryew jneL oliic@kLu.
qeR mnE, kEAew mEA@
EpA!
22
tirLuk nilH wic@.
sIesryew BIm tirk oAwiEyAwi
EAyi. 23yEhAvyew dt pRu,
EmErAsungre zpik, atieR
jntey zpik! yEhAvey shAyi
A av BwAmAyi vil. 24EknY
nAy EhEbrieR BArYyAyi yA
Ey. qlA OIkmiwyi av
vuM a#hievLAyiriM.
25
sIesrA avELAwH evM EcAdic@.
yAEy av pAlu ekAw. o BrNA
Dip Ec pAi av avnH
ev ekAuv. 26anrM yAEy
puRvH wAri qw. avew
vleek pNiAreR ik prtiey
w. anrM av ik sIesry
ewEm EyAgic@! av aveR tl
yHwicH aveR tlyi o dVArmA
i! 27aveR tl yAEylieR pAd
iwyi am. av vI. av
aviewiw. aveR tl avew
kAlukiwyi vI. av vI.
sIesrA niiwH av vI.
av aview mric@ kiw!
28
sIesryew a jnAlyilUew
EnAi kry. sIesryew a tir
IlkLilUew EnA. sIesryew
rTM vrA tAmsietH? aveR
vAhnieR zbHdM qni EkA
k}iyAetH ? 29avew buimti
yAy B] t Y avELAw mRupwi pRu,
aet, B]tY av mRupwi n+
30
av yM jyic@evM avriEA,
t EtAlicvew sADn qw

kyAeNM qniRH. sADn


av tiwyi vItM vyH
! oAErA BwM oEA rEA epi
keL vItM qwmH. sIesr cAyM
miy o NixNM kiriAM. ati
tANH! kI}wiyv DriA sIesrA
oEA rEA ci ecyHt Ni
xN kiriAM. 31yEhAEv, nieR
z@eLl A M en mrie! nie
sH E nhiv dysUrYenEAel
zvumAyirie!
aen aview nAl vxAlM
smADAnM pul.
midYAnY yi AEyliEnAwH
yM ec@
tiey yEhAv viDic kArY
yi
AEyjnt vIuM ecyH t
wi. atinA }u vxE yi A
Eyjntey EtAliA yEhAv midYA
nYer avdic 2 midYAjnt vLer z
M yi
AEyjntEyAwH <rAmAyi
. atinA yi
AEylukA
kLi aEnkmEnkM oLil ku
piwici. av tew hArM h
kLiluM kupiwiA vixmm l
LiluM oLiic@vc@. 3midYAnYM ki}
nim amAElkYM avew viLvu
k nziic t inAlANH avrien
ecyHttH. 4 yi AEylukA n@vLiy
viLvuk av l pALymwic@
nziic@ ekAi. gAngrMver
y lLiel yi
AEylukAew
viLvuk av nziici. yi A
EylukA BiA av o@M micM
vciil. av wkeLEyA kAlik
eLEyA k}utkeLEyA mic M vc i l .
5
midYAjnt miyi tew wM
bELAwM m]gELAwemAM vH pALy
mwic@. av qi ev@iLikeL
EAelyAyi! avM avew ok
M qA pAy Ayi.
averlAM nAi vH aviwM nzi
ic@! 6 midYAkAmlM yi AEyjnt
vLer drirAyi. atinA yi AEyj
nt, shAyi yEhAvEyAw Ek.
7
*midYAjnt tik qlAM ec
yHt. atinA yi AEyjnt yEhAv
EyAw shAyinAyi Ek. 8atinA
yEhAv o vAcken avew aw
Eyc@. vAck yi AEy
jntEyAw pRu, yi
AEylieR
eedvmA yEhAv pRyete
A+ ni QjipHti awimkLAyi
. nieL {A sVtrAkyM
aviewniM ekAuvrikyM ecyHt.
9
krAy QjipHkAriniM ni
eL {A rewi. anrM knAnY
ni }Ai. atinA
nieL vIuM {A ric@. aver
avew lniM nib ic u

v A k Y 7 - 1 0 nYAyADipAew pusHtk
ieR vuMp}y qAyptii Q
vAkY kAil.

247
puRAi. avew lM {A ni
trikyM ecyHt. 10anrM {A
niELAw pRu, niew eedvmA
yEhAv {AnA. aEmArYew
EdzH ni vsiM. pE avew
vYAjeedveL ni rADitH.
pE ni qe asricil.
yEhAvyew dt giedEyAen
szi
11
aEA yEhAvyew dt gied
EyA q EprAy orAew awE
v. yEhAvyew dt o q viLi
ew le EyAvAzieR vk
yAy oAmrieR vili.
abiEy wMbinivnAy
EyAvAzH giedEyAeR pitAvAyi.
giedEyA o mirici EgAtu
emtikyAyi. yEhAvyew dt
giedEyAeR awi. midYAkA
kANAtiriA giedEyA EgAtH oLi
c @ vyH kyAyi. 12yEhAvyew
dt giedEyA tYewkyM av
EnAwH en pRykyM ecyHt, mhA
nAy pwyALI, yEhAv niEAewA
mH.
13
aEA giedEyA pRu, EBA
yEhAv {ELAewAmei pie
{eANimAM dritmA
tH? {ew pUvikAyi av DArA
LM atH - t vic i @eH
{ Eki@H. yEhAvyANH aver
QjipHtiniM EmAciicetH {
ew pUvik {ELAw pRu. pE
yEhAv {eL eekevwiu. {eL
EtAliA yEhAv midYAnYer av
dic@.
14
yEhAv giedEyAeR En tiri
u pRu, nieR zi pEyAgi
k. yi
AEyjntey midYAnYri
niM riAnAyi EpAvuk. aver
riA {A nie ayyH!
15
qA giedEyA mRupwi pRu,
EBA qEAw miyH. qnieen
yi
AEylien riAnAM? mne
yew EgAiel vuM dblmAy
wMbmANH qERtH . qeR wMb
iel vuM LyvmANH {A.
16
yEhAv giedEyAEnAw mRupwi pR
u, {A niEAewAmH! atinA
midYAnYer EtAliA nin k}iyM!
ni oEreyArAELAw yM ec@
EpAel EtAM.
17
aEA giedEyA yEhAvEyAw
pRu, aH qEAw sMItnAey
i aH te yEhAveyti aw
yALM nkiyAluM. 18viewe kAi
riENEm. {A ayew awE
mwivMver viewniM EpAkEt.
{A qeR v}ipAwk ekAuvH
ayew mi smie.
yEhAv en pRu, nI mwi
vMver {A kAiriAM.
19
atinA giedEyA akE kw

nYAyADipA 6:10-27

H o EkAlAiiey pAkM ecyH.


giedEyA p pQH mAevwH puLi
mAvu EcA aM AkyM ec
yHt. anrM giedEyA mAMsM o w
yiEliwkyM evmAMsini
cARH o kliEl o}ikyM ecyH.
mAMsvuM evmAMsiel cARuM puLi
mAvu EcA avuM giedEyA
ekAuv. BNM giedEyA oA
mrc@vivcH yEhAvyH smic@.
20
eedvieR dt giedEyAEnAw
pRu, mAMsvuM avuM aviewy
pAREm vyHk. qiH cARu o}ik.
giedEyA aen te ecyHt.
21
yEhAvyew dteR ki o Q
vwi Ayi. yEhAvyew dt
vwiyew aMekAH mAMsiluM a
iluM sHpzic@. aEA pARyi
niM tI puR cAwi. mAMsvuM avuM
m}uv kieyriu! anrM yEhA
vyew dt atYnAyi.
22
aEA tA yEhAvyew dtEnA
wANH sMsAric i etH giedEyAnH
EbAYmAyi. atinA giedEyA viLi
c @ vi, sv z nAy yEhAEv!
yEhAvyew dten {A mKAmKM
ku !23qA yEhAv giedEyAEnAw
pRu, zAnA! ByewtH! nI mri
il!
24
atinA giedEyA aview yEhA
vey rADiA o yAgpIWM pNi.
yAgpIWi giedEyA yEhAv
smADAnmA q Epri@. yAg
pIWM oAngri nilni.
abiEy
wMbM vsi l
mANH oA.
bAlieR yAgpIWM giedEyA
tk
25
aEt rAiyi yEhAv giedEyA
EnAw sMsAric @ . yEhAv pRu,
nieR pitAvieR kALkLi }u vy
AyM pUvLc e yiymAy
oien qwk. nieR pitAvinH vYAj
eedvmAy bAlieR yAgpIWmH. yAg
pIWEAewAM o twimH. vYAj
eedvmAy aEzrey driAtANH
NH. kALeyeAH yAgpIWM
vlic@ tAe}yiwINM. aEzrANH mRi
ciwkyM EvNM. 26anrM niew
eedvmA yEhAvyew zriyAy trM
yAgpIWM pNiyk. Q y miyi
EvNM yAgpIWM pNiyvA. an
rM Q yAgpIWivcH pUvL
ceyiy kALey ekAlNM. niew
v}ipAwH EhAmiA aEzrANieR
twi pEyAgik.
27
atinA giedEyA teR B]tYA
ri pEperyM i yEhAv av
EnAwH jH { Apic EpAel ecyH t .
qA teR wMbvuM ngrvAsikM
tA qA ec@et kAmElA
qH giedEyA By. yEhAv av
EnAw ecA pRtH giedEyA

nYAyADipA 6:28-7:5

248

ecyHt. pE rAiyilANH, pkll


av aetAe ecyHttH.
28
ngrvAsik piE BAti
q}uE@. bAlieR yAgpIWM nzii
eiritH av ku! aEzrANH
mRiciiriM av ku. bAli
eR yAgpIWieR etAwAyi
aEzrANH niitH. giedEyA ni
ic yAgpIWvuM av ku. yAg
pIWi bliyiei kAL
EyyM av ku.
29
ngrvAsik prsH p rM EnAi
EcAdic@, rANH new yAgpIWM vli
citH? new aEzrANH mRicitA
rANH ? Q putiy yAgpIWi Q
kALey bliyictArANH? av o
pAw EcAdYyikyM rANi
etAe ecyH tetH aEnVxikyM
ecyHt.
cil avErAw pRu, EyAvAzi
eR
punAy
giedEyAnANi
ecyHttH.
30
ngrvAsik EyAvAzien smI
pic@. av EyAvAziEnAw pRu,
nieR puen puRE ekAuvrik.
av bAlieR yAgpIWM vliciiri
. yAgpIWinw aEzrA
NH av mRikyM ecyHt. ati
nA nieR mk mriNM.
31
anrM tni @M ni jn
EAwH EyAvAzH sMsAric@. EyAvAzu
pRu, ni bAlieR pM piwi
kyAENA? ni bAlien riA
EpAkyAENA? eriluM bAlieR
pM piwicA av BAtEAew
vDiewe. bA yTAeedvmAeN
i aveR yAgpIWM eriluM tk
EA av sVyM tiErADie.
32
EyAvAzu pRu, giedEyA bAli
eR yAgpIWM vlici@evi bA
avmAyi tie. atinA aH
giedEyAnH EyAvAzH o putiy Epri@.
av giedEyAen eyb A q
viLic@.
midYAnYer giedEyA EtAli
midYAnY, amAElkY, ki}ni
m m@ jn qiv oEcH
yi AEyliEnAw yi niu.
av EyAAndi Ruek kwH ey
ItA}Hvryi pALymwic@. 34yEhAv
yew AvH giedEyAeR awE
vrikyM avnH mhAzi nkyM
ecyHt. giedEyA, abiEy wMb
e tEAewAM vrA kAhLM m}i.
35
mneyew EgAiel qlAvM
giedEyA sEzmyc@. tew y
DemwH ysrAvA sE
zvAhkA mneyew EgAAErAw
pRu. Ez, esbUlU, nPHtAli
EgAAM giedEyA sEzmyc@.
oEr sEzmANH av nkiytH. ati
nA av giedEyAEnAwM m@vErAwM
EctinAyi puRe@.
33

36

aEA giedEyA eedvEAw pR


u, yi
AEyjntey riA
qe shAyiem nI pRu. qni
tinH awyALM tAluM! 37emtiLi
{AenA iEtA vyHAM. nilM m}u
v vririev iEtAli mA
mAyi muik kA nI pR
EpAel yi
AEyjntey avew
z@Lini riA nI qe
pEyAgiemH {A mnilAi
eAAM.
38
aen teyANH yTAi
sMBvicM. giedEyA piEH atirA
viel q}uEH iEtA e{ii
}iu. o ecvM niRey evM i
EtAli niewA av k}iu.
39
aEA giedEyA eedvEAw pR
u, qEAw EkApiEt. o kArYM
wi mAM {A EcAdie. oriwi
{A nie iEtAluekAH prIi
e. vN iEtA vriri
EA ati @m lM mu
ik vINirie.
40
rAi aEt sMgti eedvM ecyHt.
iEtA mAM NukyM @m
lM m}uv nnykyM ecyHt.

atirAviel te giedEyA q
eybAluM aveRyAkM EcH
hErAdHRvyi tew pALyM A
pic @ . EmAErieR awivAri
tA}HvryilAyi midYAnY pALymwi
citH. atH giedEyAeRyM m@M vw
BAgAyi.
2
aEA yEhAv giedEyAEnAw pR
u, midYAkAer EtAl i A {A
nieR jntey shAyivA EpA
. pE atinH ni yDikM
EpH. yi
AEyjnt qe mRH
t sVyM ric@ev zMsi
tH qniixHwml. 3 avErAw pRyk,
BymverAe gielyAdpvtM vi@
EpAvuk. avH vIiEl tiric @
EpAkAM. aEA pIrAyirM Ep
giedEyAen viH vIiElEpAyi.
qA ptinAyirMEp aEA}uM avi
ew avEzxic@.
4
anrM yEhAv giedEyAEnAw pR
u, EA}uM vLeryDikM kH.
aver tAe} eviEl ekAuv
rik. {Anver niEvi aview
vcH prIie. yA nieR ew
vre q {A pRA av
EpAkAM. pE, ayA nieRew EpAr
tH q {A pRA av EpAr
tH.
5
atinA giedEyA aver evi
El nyic@. evivcH yEhAv
giedEyAEnAw pRu, ver en
Evtirik+ vri pi evM ni
wiEpAel evM wiver
o sMGmAyM niu ecH evM
wiver meA sMGmAyM tiri
k.

249
6

eekyi evemw vAyew aw


ekAuvH o nAy ec@
EpAel evM niwic mRu Ep
Ayi. m@verlAM niu ecH
evM wic@. 7 yEhAv giedEyAEnAw
pRu, nAyeyEAel evM ni
wic mRuEper {ApEyAgi.
nieL riA aver {ApEyAgi
kyM midYAnYer prAjyewA
nieL avdikyM ec@M. m@v
avew vIwkLiEl epAyHeAe.
8
atinA giedEyA mH yi AEylu
kAer vIiEl pRyc@. mRuEper
giedEyA tEAewAM nii. vIi
El EpAy kew hArsADn
M kAhLM Q mRuEp eek
vzM vc @ . giedEyAeR pALyinH
etA@tAe}y tA}HvryilANH midYAnY
tAvLmwicitH. 9 rAiyi yEhAv
giedEyAEnAw sMsAric@. yEhAv av
EnAw pRu, q}uE. midYAnYew
eesnYe EtAliA nie {An
vdiAM. avew pALyiEl Ri
ecl@k. 10ninH oyH EpAkA BymA
eNi nieR dAsnAy pUrEyyM ew
ekAuEpAvuk. 11midYAnYew pALyi
El kw ecl@k. av pRy kArY
ik. atiEzxM aver
miA niH BymAkil.
atinA giedEyAM aveR dAs
nAy pUryM z@pALyieR ariki
EliRiec. 12midYAnY, amAElkY,
ki}ni m@v qiverAe
tA}Hvryi tAvLmwici. av
o ev@iLisMGieR a k
Ayi. avH kwlRe mN
rikEpAel ok tAyM kAN
e@. 13giedEyA z@pALyiEl
vrikyM orA sMsAri Ekk
yM ecyHt. ayA tniAy o
sVpHnei teR suXiEnAw pR
ykyAyi. ayA enyANu pR
tH. midYAnYew pALyiEl v
ilu o axNM uv
tAyi {A sVpH n M ku. aM
vH ziyAyi wicH wArM mRiu
nilMptic@.
14
ayAew suXinH sVpHnieR
aM aRiyAmAyi. ayAew suX
u pRu, nieR sVpHninH or
Em kAkyZ. yi
AEylini
mxYeniyANH nieR
sVpHnM. EyAvAzieR punAy gied
EyAeni. midYAnYew m}uv eesnY
EyM EtAliA eedvM giedEyAen
avdiM qANH atinM.
15
sVpHneiy avew sMBAx
NvuM atieR avuM EktiEzxM
giedEyA eedve nmsHkric@. an
rM giedEyA yi AEylukAew pAL
yiEl mwi. av jneL viLi
ciRi, q}uE! midYAnYer EtAli
A yEhAv ne shAyiM. 16an
rM giedEyA mRuEper m sMG

nYAyADipA 7:6-25

LAyi tiric @ . oAErAM gied


EyA o kAhLvuM nYmAy o BrNi
yM nki. oAErA BrNiyiluM k
pAyi. 17anrM gied
EyA avErAw pRu, qe nirIi
cH {A ec@ EpAel ec@k. z@
pALyieR ariver qe piw
k. {A pALyieR ariki Ev
ziEA {A ec@EpAel
te ec@k. 18ni z@pALye
vLyNM. {AM qEAewAmvM
{ew kAhL m}M. { {
ew kAhL m}EA ni ni
ew kAhL m}NM. qiH Q
vAk EAziNM+ yEhAvyHM
giedEyAM Evi!
19
giedEyAM ayAew omAyi
RuEpM z@pALyieR ariki
El EpAyi. z@ kAvAer mAi
yti etA@piAelyANH av avi
ew qiytH. atH rAiyew mYiel
kAvsmyAyi. 20aEA gied
EyAeR kew m sMGL@M t
ew kAhLM m}kyM BrNik wyH
kyM ecyHt. av p week
yiluM kAhL vleekyiluM piwi
c@. av kAhLM m}kyM en
EAzikyM ecyH t . o vA
yEhAvyHM o vA giedEyAM!
21
giedEyAeR k aviewe
ti. qA pALyii midYAnY
EAzivAM oAwi aklAM wi.
22
giedEyAeR mRAk avew
kAhLM m}iyEA midYAnY tew
vAkekAH prsH p rM ekAl A
yEhAv wyAi. z@eesnYM esErrA
yew dizyi EbH - zingri
ElH oAwiEAyi. tbAHngrinH aw
Eb emEhAlngrieR
atiiver av oAwiEAyi.
23
aEA nPH t Ali, Ez qI
EgAAM mneyew m}uv EgA
AM y pALA midYAnYer oAwiA
klie@. 24giedEyA qyImiel
mlEdzielAwM sEzvumAyi
eL
ayc@. sEzvAhkA pR
u, RivH midYAnYer mik.
EbH-bArAvery ndiyewyM EyA
AndiyewyM niyNM ewk.
midYAnY aviewyMme ecyHti
riNM.
atinA av qyIMEgAAer
m}uv viLic@. EbH-bArAvery
ndiyew niyNM av ew.
25
qyImkA midYAnYew ru EntA
Aer piwiwkyM ecyHt. oAErbH,
EsbH qAyi avew Epk.
qyImkA oAErbieR pAR q
EprAy o lvc H oAErbien
vDic@. EsbieR miric q
EprAy o lvcH EsbienyM
av vDic@. qyImkA midYAnYer
wM oAwic@. pE av dYM oAEr
bieRyM EsbieRyM tlk evi

nYAyADipA 8:1-21

250

eywH giedEyAeR awE ekAu


v. jn EyAAndi Ruek kw
iwAyi giedEyA aEA.
qyImkA giedEyAEnAwH vLer
EkApic @ . giedEyAen kEA
qyImkA avEnAwu EcAdic@, nI
qinANH {ELAwH en epmA
RiytH? midYAnYetier nI yi
puReEA qekAANH nI {
eL viLiAtitH? 2 pE giedEyA
qyImkAErAw mRupwi pRu,
ni ecyHti@iwEALemAM nl
tAyi@tH {A ecyHtiil. ni
qyImk qeR wMbmAy
abIEyesrienA viLvukii. viL
evw smyH qeR wMbA
EzKritilumDikM miri ni
Epic@ EpA! atEl zri? 3a
ente niiEA o nl viLvu
Ayiri. midYAEntALAy oAEr
bienyM EsbienyM piwiwA
eedvM nieL avdic@! qeR vijy
e niew vijyvumAyi qnie
en lnM ecA k}iyM? gied
EyAeR mRupwi EkEA qyImkA
dYmAyi EdxYM Ru.

ru midYArAjAAer giedEyA
piwi
4
anrM giedEyAM aveR rAy
mRuEpM EyAAndiyiEliRi
ndiyew mRukr kw EpAyi. pE
av INvuM vizmAyi. 5 gied
EyA suEAHngrAErAw pRu,
qeR BwAH qeiluM tiA
ekAw. qeR BwA vLer INici
ri. {LiEA}uM midYArAjAA
rAy EsbhienyM smeyyM oAwi
kyANH.
6
pE suEAngrieR EntA
giedEyAEnAw pRu, {eLi
nANH nieR BwAH BNM n
tH? niLiniyM EsbhienyM sm
eyyM piwiciil.
7
aEA giedEyA pRu, ni
{ BNM trA visti.
EsbhienyM smeyyM piwiA
yEhAv {eL shAyiM. ati
EzxM {Aniview tiric@vM. aEA
{A mmiyiel m_M mecwiyM
ekAH niew etAli kIRuM.
8
giedEyA
suEAungri
niM epEvngriEl EpAyi.
suEAkAErAw EcAdic EpAel
epEvlukAErAwM giedEyA hArM
EcAdic@. pE suEAkA nkiy
aEt mRupwiyANH epEvngrvA
sikM giedEyA nkiytH. 9atinA
giedEyA epEvvAsikELAw pR
u, {A vijyM Enwi}iH view
mwivH Q EgApurM mRiciwM.
10
EsbM smyM avew ees
nYvuM kEAngriluAyi.
avew eesnYi ptinAyirM

EpAyi. ki}dikAew ees


nYi ek avEzxicvrAyi
av. eesnYiel o li
ptinAyirM BwA tinkM vDi
e@ k}ii. 11giedEyAM eesnY
vuM sAvAh pAtyilUew EpAyi.
EnAbhH, eyAgHebhA ngr ki}
Ayi pAt. giedEyA kEA
ngri vH z@vien mic @ .
z@eesnYM Q mNM tIicil.
12
midYAnYew rAjAArAy EsbM
smyM dErEAwiEAyi. pE
giedEyA rAjAAer piw
piwiwi. giedEyAM eesnYvuM z@
eL EtAlic@.
13
anrM EyAvAzieR punAy
giedEyA yiniM mwieyi.
EhersurM q EprAy mlrivi
lUewyANv mwivtH. 14giedEyA
suEAu ngriniH o yvA
vien piwiwi. giedEyA avEnAwH
cil EcAdY EcAdic@. ecRuAr,
giedEyA Evi tAM Epk q}u
ti. suEAiel EntAewyM mA
ewyM EpkLAyi av gied
EyAnH q}utieAwtH. q}upiEy}u
Epk av q}utieAw.
15
anrM giedEyA suEAungr
iEl v. av ngrvAsikELAw
pRu, tA EsbM smyM.
nieR INic BwAH {eLinH
hArM trNM? q ni qe
prihsic@ EcAdic@. 16suEAngr
iel mAer giedEyA mmiyiel
m_ekAuM mecwiekAuM awic@.
17
epEvliel EgApurM tiyiwkyM
ecyHt giedEyA. anrM ngr
i tAmsiver av vDic@.
18
anrM giedEyA, EsbhiEnAwM
smEyAwM pRu, tAEbApvt
i ni ciler ekA. av q
EpAelyAyi?EsbM smyM
mRupwi pRu, av nieEAelyA
yi. avriElAErAM oAErA rAj
mArAerEAel kANe@.
19
giedEyA pRu, av qeR
sEhAdrArAyi! qeR ayew
puA. ni aver ekAlAti
evi {AniEA nieLyM vDii
lAyi.
20
aEA giedEyA teR mpu
nAyi EyeTrieR Ener tiriu
pRu, rAjAAer vDik.
pE evRuM o iyAyi EyeT
By. atinA av teR vA puR
ewil.
21
aEA EsbM smyM gied
EyAEnAw pRu, v, nI te {eL
vDi. nI o puxM pNi
ecA zmANH. atinA gied
EyA q}uEH EsbhiEnyM sm
EyyM vDic@. anrM giedEyA av
ew okew k}uiniM cA
tiyilu alArM qwmAi.

251
giedEyA o EPAdA
yi
AEylukA giedEyAEnAw pR
u, midYAnYriniM nI {eL ri
c @ . atinAliEA {eL Brik.
nIyM nieR puM pQM {eL
BriNemANH {ew #hM.
23
qA giedEyA yi AEyjnt
EyAw pRu, yEhAvyAyiriM ni
ew BrNADip. {A nieL Brik
yil. qeR puM nieL Briil.
24
yi
AEylukA prAjyewiyv
iwyi cil yizHmAEylYrAyi. yi
zH m AEylY skAvLy Dri
ci. atinA giedEyA yi AEy
lukAErAw pRu, ni QeyA
kArYM qniEvi ecyHttrNM. yu
iniwyi nieLw kAvLy
Li oAErAH niELAErAM qni
trNM.
25
atinA yi AEyjnt giedEyA
EnAw pRu, nin EvetM
{ sEAxEAew tM. atinAl
v o EmAyM nili@. oAErA
M o kAvLyM vItM AyiEl
i@. 26 kAvLy omic@ iy
EA nAl im pQuAyi.
yi AEyjnt giedEyA nkiy m@
sAn atiewkyil. ceR
yM k nIikewyM tiyi
lu BrN av av nki.
DU%vilu nIL AyM
av nki. midYAnYew rAjAA Dri
civyANH etlAM. midYAnYrAjA
Aew okew clkM av
av nki.
27
giedEyA sVM, o qEPAdA
A pEyAgic@. av qEPAdH teR
jpNmAy oyi vc@. yi AEy
jnt m}uv qEPAdien rADic @ .
aen yi AEylukA eedve vizV
siAet qEPAdien rADic@. gied
EyAenyM aveR wMbeyM pAp
i o ekNiyAyiI
qEPAdH.
22

giedEyAeR mrNM
midYAnYer yi
AEylukAew BrN
i kI}ilAi. midYAnY pie o
}vuM Aiyil. giedEyA jIvi
ci kAlH, nAlvxE avi
ew smADAnM pul. 29EyAvAzieR
punAy eybA (giedEyA) vIi
El EpAyi. 30giedEyAnH sVmAyi
q}uptH puAAyi. aEnkM
BArYmAAyiekAANH avnH
yDikM puAAytH. 31giedEyAnH
EzEKmi o evAiyAyi.
evAiyi avnH o puAyi
. abIEmelH qAyi punH
EprH tH.
32
aen EyAvAzieR punAy gied
EyA vEyAv]nAyi mric@. aveR
pitAvAy EyAvAzieR sVmAy klR
yilAyi giedEyAen sMsHkrictH.
28

nYAyADipA 8:22-9:7

abiEy
wMbM jIvi oA
ngrilANH Q klR. 33giedEyA mri
cywen te, yi AEyjnt eedv
i vizVsiAtirikyM bAlien
piwkyM ecyHt. av bAeb
rIien tew eedvmAi. 34yi A
EyjntyH @M jIvic z@Li
nielAM aver rici@EpAluM t
ew eedvmA yEhAvey yi
A
Eyjnt oAicil. 35avAyi aEn
kM nk ecyHteviEpAluM yi A
Eyjnt eybAlieR wMbEAw
vizVsHtt puliyil.
abIEmelH rAjAvA
eybAlieR punAyi abI
EmelH . abIEmelH ezEKMngr
i tAmsi teR aAvAew
awE EpAyi. av teR aAv
AErAwM teR ayew qlA wMbAM
gELAwM pRu, 2 ezEKMngriel
EntAAErAw Q EcAdYM EcAdik+
nieL eybAlieR q}up pu
A BritAENA orA mAM Bri
tAENA nltH? {A niew buvA
eNtH oAik.
3
abIEmelieR aAvA ezEK
miel EntAAErAw EcAdYM EcAdi
c@. abIEmelien piwrA ezEK
miel EntAA tImAnic@. EntA
A pRu, qAyAluM av new
sEhAdrnANEl A . 4atinA ezEK
miel EntAA abIEmelinH q}u
p evixN nki. bAeb
rIH EdveR lyi niAyi
evi. abIEmelH eviyp
EyAgicH EREer liew. av
vilekvM vivrMekvM oiM
ekAtAvM yi. av abI
EmelH qviewEpAyAluM aven pi
w.
5
abIEmelH oyi teR pitA
vieRywE EpAyi. abIEmelH
teR sEhAdrAer vDic @ . teR
pitAvAy eybAlieR q}up pu
Aer abIEmelH ekA. oErsmyA
NH* av avereyl A M ekAtH .
qA eyb A lieR Lypu
abIEmeliniM oLic@ re@.
EyATAM qAyi LypueR EprH.
6
anrM ezEKmiel qlA EntAM
miElAyew sByM abIEmelien t
ew rAjAvAvA ezEKmiel sHtMB
inw vliy mrinwH omi
c@wi.

EyATAmieR kT
EzEKMngriel EntAA abI
Emelien rAjAvAiy kArYM EyATAM
Ek@. aEkEA av egriIMp
vti ecni. EyATAM teR kT
jnELAw viLic@ pRu,
7

o E r s m y M o kl i qANitieR
aM.

nYAyADipA 9:8-32

252

ezEKMngriel EntAAEr, qe
i. anrM eedvM nieL Ek
e. 8 o divsM mr teA
rAjAvien etrewA niyic@.
mr olIvu mrEAw pRu, {
Em nI rAjAvAk. 9pE olIvu
mrM pRu, mxYM eedvvuM qeR
qyHAyi qe vA}H. m@ mr
Em BrNM nwtinAyi mAM
qyl A dii {A niN
EmA? 10anrM v] aimrEAw
pRu, {ew rAjAvAkA vri k.
11
pE aimrM pRu, m@ mrew
Em BrNM nwtinAyi mAM {A
qeR nlM mADurYEmRiymAy p}
A niNEmA? 12anrM mr
miriviEyAw pRu, {
ew rAjAvAvA v. 13qA mi
rivi mRupwi pRu, qeR vIH
mxYeryM rAjAAeryM sEAxi
i. mrew rAjAvAyi aver Bri
ti Evi mAM {A vIuA
niENA? 14avsAnM mr
eLlAM mwien smIpic@, {
ew rAjAvAkA v. 15pE mw
pRu, qe rAjAvANemH
yTAi ni #hiev
i qeR tNli vH aByM Api
k. qA nien #hmi
eli mwiniM agHniyA
ke. agHniyi elbAEnAniel Edv
dA EpAluM qriu EpAke.
16

ni ni pUmAyM stY s
tEyAewyAyi abIEmelien rAjA
vAiyeti niH avni s
xHwrAyiriAM. aven rAjAvAk v}i
eybAliEnAwM aveR wMbEA
wM ni nIti pulkyM avErAw
k}iy nAyi epmARukyM ecyH
tA a nAyiriM. 17pE qeR
pitAvH niELAewA ecyHtetA
ElAcik. qeR pitAvH ni
Evi yM ecyH t . teR jIv
pNyMvcAyi av nieL midYA
nYriniM rictH. 18pE ni
qeR pitAvieR wMbientier
EA tiriiri. qeR pitA
vieR q}up puAer m}uvM oEr
smyM vDic @ . ezEKMngriEm
ni abIEmelien rAjAvAyi
vA}ic@. av niew buvAyti
nAlANH niLven rAjAvAiytH .
pE av qeR pitAvieR awim
eieR pu mAmAyi! 19ati
nA, eybAliEnAwM aveR wMb
EAwM ni H pUmAyM stYs
rAyirievi abIEmelien
niew rAjAvAyi vA}iti
ni sEAxik. avM niLi
sxH w nAyirie. 20pE ni
EvEpAel
vic i el i
ezEKmiel EntALAy nieLyM
miElAyew BvnvuM abIEmelH nzii

Ec AM. abIEmelM nziie


EAM!
21
etl A M pRtiEzxM EyATAM
oAwiEAyi. Eb q EprAy ngri
ElANv reptH. teR sEhAdr
nAy abIEmelien ByekAANH
EyATAM ngri tiytH.
abIEmelH ezEKmientier
yM ec@
22
abIEmelH yi
AEyjntyH
Em m vxM BrNM nwi. 23- 24abI
EmelH eybAlieR q}up pu
Aer, teR sVM sEhAdrAer, vDi
c@! Q ti ec@tinH ezEKmiel
EntAAM aven piNc@. ati
nA eedvM abIEmeliM EntA
miwyi akcyAi. atinA
ezEKmiel EntA abIEmelien
pIfiiA pripAwiyi@. 25ezEKM
ngriel EntAAH abIEmel
ien o@M xHwmAyiil. mlmkLi
lUew kwEpAver miAM
ekAywiAM av ciler niEyA
gic@. mNeL abIEmelH
kupiwic@.
26
ebdieR punAy gAluM ayA
ew sEhAdrAM ezEKMngriEl
EpAyi. ezEKMngrEntA gAlien
vizVsiAM wi. 27o divsM
ezEKMnivAsik miri pRiA vy
liEl EpAyi. av miri pi}iH
vIuAi. anrM av tew
eedvieR lyi o vi
nwkyM ecyHt. av tikyM
wikyM abIEmelien dxic @
sMsArikyM ecyHt.
28
aEA ebdieR punAy gA
pRu, n ezEKMkArANH. n
qinH abIEmelien asriNM?
av rAeNANveR vicArM?
abIEmelH eybAlieR o punA
eN zriyEl? av esbUlien
teR EdYAgnAiey zriyEl?
n abIEmelien asriE
til ! n new teyAkLAy
hAEmAkAer asricA mti. (ezEK
mieR pitAvAyi hAEmA.) 29ni
qe avew eesnYADipnAiyA
abIEmelien {A nziiAM. {A
avEnAw pRyM, nieR eesnYvumAyi
yi vrik.
30
esbU yi ezEKmiel gv
. ebdieR punAy gA pRy
EkH esbUli vLer EkApm
Ayi. 31esbU, amAhH ngrilu
abIEmelinH o sEzmyc @ .
sEzM tAyi+
ebdieR punAy gAluM gAlieR
sEhAdrAM ezEKM ngriEl
viri. av nin }A
. ngre m}uv av nine
tier tiri. 32atinA nIyM nieR
yAkM rAi te vH ngr

253
inu puR vylukLi oLiciri
NM. 33anrM BAti sUrYdi
EA ngre mik. gAluM
eesnYvuM niELAw yM ecA R
ivM. av yiniRi vEA
avErAw nin ecAnAvu ec@
k. 34atinA abIEmelM aveR
m}uv BwAM rAiyi q}uEH ngr
iEl EpAyi. BwAer nAlu sMG
LAyi tiric@. av ezEKMngrin
wH oLici. 35ebdieR punAy
gA, ezEKM ngrvAtiliEl Ev
zn dVAriEliRiec nikyA
yi. gA aview niEv, abIEm
elM aveR BwAM avew oLis
EtLiniM cAwi v.
36
gA BwAer ku. gA esbUli
EnAw pRu, EnA, pv t i
niH k Riv. pE es
bU pRu, ni pvtew ni}
lukLANH kAtH. ni}luk mxYer
EAel kAtANH.
37
pE gA vIuM pRu, EnA,
aview lieR epAi}i
yiniH cil Ri v. atA,
aviewyM! mAikeR mri mkLi
lUew {A ewEyA tl ku. 38es
bU gAliEnAw pRu, nI qANi
EA vIu pRyAtH? nI pRu,
rANH abIEmelH? neLinven
asriNM? nI ver prihAsY
rAi. EA puRE EpAyi av
ErAw yM ec@k.
39
atinAlANH gA ezEKmiel EntA
Aer abIEmeliEnAw yM ecA
nyictH. 40abIEmelM eesnYvuM gA
lienyM eesnYeyM oAwic@. gAli
eRyAk ezEKMngrkvAwM ver
tiriEAwi. kvAwiEl mwiey
AnAvuti mH gAlieR aEnkM
k ekAle@.
41
anrM abIEmelH amAyiEl
mwi. esbU gAlienyM aveR
sEhAdrAeryM ezEKM ngri
niM puRAi. 42piEdivsM ezEKM
nivAsik vyli pNieywAnAyi
EpAyi. abIEmelH a kupiwic@.
43
atinA abIEmelH teR eesnY
e m sMGLAyi tiric@. av
ezEKMjntey atH-tew
mNM nwAnANA#hictH. atinAyi
av teR eesnYe vylukLi
oLiic@. jn ngri puRE
v kEA av avewEm
cAwivINH aver mic@. 44abIEm
elM aveR sMGvuM EzEKmieR
kvAwinweA lEH oAwi
EAyi. m@ ru sMGM vylilu
vew EnH oAwi aver mic@.
45
divsM m}uv abIEmelM ees
nYvuM ezEKMngrientier yM
ecyH t . abIEmelM eesnYvuM
ezEKMngrM piwiecwkyM ngr
vAsikeL vDikyM ecyHt. anrM

nYAyADipA 9:33-57

abIEmelH ngrM wic@nirkyM


46
aview vitRukyM ecyHt. ezEK
miel EgApuri cil jIvici.
ezEKmi sMBvictRi av
ebrIH EdveR lyiel vuM
suritmAy mRiyi o wi. 47ezEK
mieR EgApuriel qlA EntAM
owiyi@eH abIEmelH aRi
u. 48atinA abIEmelM eesnY
vuM sEmApv t iEl kyRi.
abIEmelH o EkAwAlieywH tA
M zAKk mRic@. zAKk av
teR mliEli. anrM tEAewA
mAyivErAw pRu, EvgmA
ke! {A ec@ te ec@k.
49
atinA averlAvM zAKk mRi
ec w H abIEmelien piw.
ebrIH EdveR lyiel sur
itmAy mRietier av mrzAK
k iyi@. anrM av mrzAK
k tIvcH mRiyiluAyiv
ereyAe @ekA. aen ezEKM
EgApurinw jIvici yirM
OIpuxA vDie@.
abIEmelieR mrNM
anrM abIEmelM aveR
eesnYvuM EtebsungriEl EpA
yi ngrM piwiecw. 51pE ngr
ii zmAeyA EgApurmAyi
. ngriel m}uv EntAM m@
OIpuxAM EgApuriElEAwi.
jn m}uv EgApurinkAy
EA av pii niM vAti pUi.
anrM av EgApurieR mciEl
kyRi. 52abIEmelM eesnYvuM EgA
purM miA v. abIEmelH
EgApurieR vAti ver EpAyi. EgA
purM kiAnAyi aveR pti.
53
pE abIEmelH EgApurieR
vAti niEA mci nii
o OI o tiriklH aveR tl
yiEli@. tiriklH abIEmelieR
tlEyAi tkkLu. 54abIEmelH
teR yD m B]tYEnAw
EvgM pRu, nI vAeLwH qe
ekAl @ k. o OI abIEmelien
ekA q k pRyAtiriA
nI te qe vDiNM atinA
B]tY abIEmelien teR vAekA
H kyM a bIEmelH mrikyM
ecyHt. 55abIEmelH mrictH yi A
EylukA ku. atinA averlAM vIw
kLiEl mwi.
50

56

aen abIEmelien av
ecyH t pAp eedvM ziic @ .
teR q}up sEhAdrAer vDik
v}i abIEmelH teR pitAviEnAw
te pApM ecyHt. 57ezEKMngrvAsi
keLyM avew pAp eedvM
ziic@. aen giedEyAeR Ly
punAyi EyATAmieR vAk
yATAYmAyi.

nYAyADipA 10:1-11:5

254

nYAyADipnAy EtAlA
abIEmelieR
mrNEzxM
yi
AEyjntey
riA
eedvM meA nYAyADipen ayc @ .
EtAlA qAyi ayAew EprH .
pUvA q EprAy orAew punAyi
EtAlA. EdAEdA q EprAy orAew
punAyi pUvA. yiAKArieR
EgAArnAyi EtAlA. zAmIngr
ilAyi EtAlA tAmsic i tH
qyImiel mlEdzAyi zAmI
ngrM. 2EtAlA pim vxM
yi AEylukAew nYAyADipnAyi.
anrM EtAlA mrNmwykyM zAmIri
te sMsHkriewkyM ecyHt.

10

nYAyADipnAy yAyI
EtAlyew mrNEzxM meA nYAyA
DipM eedvA ayyH e@.
yAyI qAyi ayAew EprH .
gielyAdEdzAyi ayA vsi
citH. yAyI pirH vxAlM
yi AEy jntyew nYAyADipnAyi
. 4 yAyIri m puAAyi
. m puAM m k}ut
kew puRH srici. * gielyAdH
Ede m pN m
puArANH niyicitH. EALM
pN yAyIrieR pN
qANRiyewtH. 5yAyI mrNmwy
kyM kAEmA ngri sMsHkrie
wkyM ecyHt.
3

aEAnY yi AEyliEnAw
yM ec@
6
yEhAv tiey viDic kArY
yi AEyjnt vIuM ecyHt. bA,
asH E tAerH qI vYAjeedveL
av rADiA wi. av arAmY
ewyM sIEdAnYewyM EmAvAbYewyM
aEAnYewyM ePlisHtYewyM Edv
Aer rADiA wi. av yEhAv
yiniM vYticlikyM aven
<xi nikyM ecyHt.
7
atinA yEhAv yi
AEyjnt
EyAw EkApic @ . aver EtAl i A
yEhAv ePlisHtYeryM aEAnYer
yM avdic@. 8 aEt vxM te av
EyAAndiyew ki}Eryi vsi
yi
AEyjntey pUmAyM
nziic@. aEmArY tAmsici giel
yAdHEdze lmAyi atH.
yi AEylukA ptien@ vxM yAtn
yBvic@. 9anrM aEAnY EyA
Andi kwEpAyi. av eydA,
ebnYAmI, qyIMjntyH e tier
yM ecAnANH EpAytH. aEAnY
yi
AEylukAH vLer }
Ai.
10
atinA yi
AEylukA yEhAv
EyAw shAyinAyi nilviLic @ .
m . . . s r i c i v DAn
EntAArAyievH a kANi.
cilEA gielyAdiel m pNew
EmymArAyiriAM av.

av pRu, eedvEm, { nin


etier pApM ecyHt. { {
ew eedve evwiH vYAjeedvmAy
bAlien rADic@.
11
yEhAv yi AEyjntEyAw ti
vcic@, QjipHkA, aEmArY, aEA
nY, ePlisHtY qiv nieL pIfi
icEA ni qEAw Ek. v
ri niM {A nieL ric@. 12sIEdA
nY, amAElkY, midYAnY qiv
nieL pvicEA ni qEAw
Ek. avriniM nieL {A ri
c@. 13pE ni qe evwiykyM
anYeedveL rADiA wukyM
ecyHt. atinA nieL vIuM ri
A {A visti. 14 Edv
Aer rADiAnA ni etre
wtH. atinA aver ecH shAy
i viLik. ni kxHwewEA
EdvA nieL rie.
15
pE yi AEylukA yEhAvEyAw
pRu, { pApM ecyHt. a
yHixHwmtH {ELAw ecyHt ekAZ.
pE H {eL ri. 16anrM
yi AEylukA anYeedveL dEre
Riu. av vIuM yEhAvey rADi
A wi. atinA yEhAvyH
avErAw kN EtAkyM ecyHt.
avew yAtnk av ki.
yiPt
H AhH EntAvAyi
etrewew
17
aEAnY
yinAyi
o
Ec. gielyAdHEdzAyi av
ew pALyM. yi
AEyjnt oic @
wi. misHpAngrilAyi avew
tAvLM. 18gielyAdHEdz tAmsi
jnew EntA pRu, aEAnY
etiery mNi {eL
nyiv gielyAdi tAmsiv
ew tlvnAyiIM.
gielyAdieR EgAArnAyi
yiPHtAhH. av znAeyA pw
yALiyAyi. pE yiPH t AhH o
EvzYyew punAyi. gielyAdH
q EprAy orALAyi aveR
pitAvH. 2 gielyAdieR BArYyHH aEnkM
puAAyi. puA vL
vEA avH yiPHtAhien xHw
milAtAyi. av yiPHtAhien aveR
pNiniM oAwic @ . av av
EnAw pRu, {ew pitAvieR
miyiniM o@M nin lBiil. nI
meAiyew mknANH . 3atinA
yiPHtAhH teR sEhAdrAriniM
oAwiEAyi. EtAbilANH av vsict.H
EtAbi tAM vilekv aven
agmiA wi.
4
eRAlM k}iH aEAnY yi A
Ey jntymAyi yM ecyHt. 5aEA
nY yi
AEylukAer mictinA
gielyAdiel mA yiPH t Ahien
kANA EtAbH E dziEl EpAyi.
yiPHtAhH EtAbiniM gielyAdiEl

11

255
mwi vrNemAyi avew
#hM. 6 mA yiPHtAhiEnAw pR
u, aEAnYErAw new y
i {eL
nyiA nI vrNM.
7
qA yiPHtAhH gielyAdiel mA
ErAw pRu, ni qe qeR
pitAvieR vIiniM oAwic@. ni
eLe evRu. pie ni }
AyEAeLinANH qeR aw
E viritH?
8
gielyAdiel mA yiPH t Ahi
EnAw pRu, {LiEA nie smI
picti kArNM atANH. dyvAyi {
ELAewA vH aEAnYErAw yM
ecyHtAluM. gielyAdi m}uv vsi
vew EntAvAM nI. 9aEA yiPH
tAhH gielyAdiel mAErAw pRu,
{A gielyAdiEl mwivH aEA
nYErAw yM ecNem niew
#hM ekAAM. pE yEhAv qe
jyiA shAyic A {AnAyiriM
niew putiy EntAvH.
10
gielyAdini mA yiPHtA
hiEnAw pRu, { pRyetlAM
yEhAv EkH. nI {ELAwAvzY
eetAe { ecAem vAgH
dAnM ec@.
11
atinA yiPH t AhH gielyAdiel
mAErAewA EpAyi. av yiPHtA
hien tew EntAvuM eesnYADip
mAi. misH p Angrivc H yEhAv
yew smi yiPHtAhH teR vA
k vic@.
aEAnYrAjAvinH yiPt
H A
hieR sEzM
12
yiPH t AhH aEAnYew rAjAvinH
sEzmyc@. dtA rAjAvinH Q sE
zM nki, aEAnYM yi
AEylu
kAmiwyilu zHnM qANH? ni
eLinANH {ew lH yi
vtH?
13
aEAnYew rAjAvH yiPHtAhieR
dtAErAw pRu, QjipHtiniM
vEA yi
AEylukA {ew
lM eekywiytinAlANH {Lv
ErAw yM ecyHttH. aEAndi mt
yAEbAundiyilUew EyAAndiver
y lmANv kwiytH. EA
{ew lM smADAnprmAyi tiri
c@ trA yi AEylukAErAw pRyk.
14
atinA yiPHtAhieR dtA Q
sEzM yiPHtAhi tiriek nki. an
rM yiPHtAhH dtAer vIuM aEA
nYew rAjAvieR awEl ayc@.
15
av Q sEzvumAyANH EpAytH
yiPHtAhu pRtH tANH+ yi AEy
jnt EmAvAbYewEyA aEAnYewEyA
lM piwiec w iil . 16yi AEy
jnt QjipHtiniH puRE v
EA av mmiyiElA EpAytH.
yi AEyjnt ecwliEl EpAyi.
anrM av kAEdziEl EpAyi. 17yi
AEyjnt qEdAmiel rAjAvieRyw

nYAyADipA 11:6-26

E dtAer ayc@. dtA o


lYM vzYe@. av pRu,
yi
AEy jntey ayew nAi
lUew kwEpAkA avdic A luM.
qA qEdAMrAjAvH avew rAjY
wi kwEpAkA {eL avdici
l. EmAvAbiel rAjAviM { sE
zmyc@. qA EmAvAbiel rAjAvuM
aveR Edzwi kwEpAkA
{eL avdicil. atinA yi A
Eyjnt kAEdzi ti.
18
anrM yi
AEylukA mmiyi
lUewyM qEdAM, EmAvAburAjYew
atiikLilUewyM avey is
ric @ . yi
AEylukA EmAvAbu= E dz
i ki}vzwi sric@. av
EmAvAbuEdzieR atiiyAy
aEA ndiyew mRukryi tew
pALyM Apic@. av EmAvAbieR
atii mRic@ kwil.
19
anrM yi
AEylukA aEmArY
ew rAjAvAy sIEhAnH dtAer ay
c@. ehzHEbAngriel rAjAvAyi
sIEhA. dtA sIEhAEnAw
pRu, yi
AEylukAer niew
nAilUew kwEpAkA avdicAluM.
{H {ew nAiEl EpAk NM.
20
qA
aEmArYew
rAjAvAy
sIEhA teR atii mRic@ kw
A yi
AEylukAer avdic i l .
sIEhA teR keL m}uv sMG
wiic H yhsi o pALymAi.
anrM aEmArY yi AEylukAmAyi
yM ecyHt. 21pE yi AEylieR
eedvmAy yEhAv sIEhAenyM ees
nYeyM EtAliA yi AEylukAer
shAyic@. atinA aEmArYew lM
yi AEylukAew sVAyi. 22aen
aEmArYew mi m}uv yi AEylukA
kii. aEAndi mt yEbAH
ndi ver mi Ayi. lM
mmi mt EyAAndiveryM A
yi.
23
aEArYer avew nAiniM
oAwictH yi
AEylieR eedvmA
yEhAvyAyi. yEhAv lM
yi
AEylukAH nkyM ecyHt.
yi AEylukAer view niM oAwiA
emH nI kEA? 24tIcyAyM
niH niew EdvnAy ekEmAzH
nkiy nAi tAmsiAM. atinA
{ew eedvmA yEhAv {
t lH {M tAmsiM!
25
siEArieR punAy bAlAiEn
A* EkmnAENA nI? EmAvAbH Edze
rAjAvAyi av. av yi AEy
lukAmAyi tic@EvA? yi AEylukA
mAyi stYi av yM ecyHEtA?
26
yi AEylukA ehzHEbA ngri
luM ati @m pNLiluM m
ERALM vxM tAmsic@. aErAEv ngr
iluM ati @m pNLilu
siEArieR ... bAlAH ayAL@ew kTyHH
sMKY. 22-24 kAk.

nYAyADipA 11:27-12:4

256

mAyi yi AEyjnt mERALM vxM


tAmsic@. av aEA ndiyew tIr
ngrLi mERALM vxM tAm
sic@. smymyM qANH Q ngr
piwiec w A ni miA
tH? 27yi AEylukA nietier
pApM ecyHtiil. qA {ELAw
yM ec@tilUew ni ekAwiy
tiyANH yi AEylukAErAw ec@tH.
yi
AEylukArAENA aEAnYrAENA
zri qH yTA nYAyADipnAy
yEhAv niyie!
28
yiPHtAhieR Q sEzM ecvi
eAA aEAnYew rAjAvH Ai
yil.
yiPt
H AhieR vAgd
H AnM
anrM yEhAvyew AvH
yiPHtAhiEl v. yiPHtAhH, giel
yAdieRyM mneyewyM Edz
wi kwEpAyi. av gielyAdiel
misHpAngriEl EpAyi. gielyA
diel misHpAngriniM yiPHtAhH
aEAnYew nAiEl kwEpAyi.
30
yiPHtAhH yEhAvEyAw o vAgHdAnM
ecyHt. av pRu, aH aEA
nYer EtAliA qe avdicAluM,
31
{A vijyEAew mwivEA
qeR vIiniM dYM puRE v
tH {A ayH nkAM. o EhAmyA
gmAyi {An yEhAvyH nkAM.
32
anrM yiPH t AhH aEAnYew
lE EpAyi. aEAnYmAyi
yiPHtAhH @mi. aver EtAliA
yEhAv aven shAyic@. 33aErAEv
ngrM mt miIungrM ver av
aver EtAlic@. yiPHtAhH p ng
r piwiec w . anrM av
Eb-ekrAmiMngrM ver aEAnY
ErAw yM ecyH t . yi
AEylukA
aEAnYer EtAlic@. aEAnYH atH
vlieyA prAjymAyi.
34
yiPH t AhH misH p yiEl mwi
EAyi. yiPH t AhH teR vIiEl
EpAyEA aveR pui aven
kANA vIiniH Riv. av
tumI@kyM n] M ec@kymAyi
. aveR oEreyA puiyAyi
av. yiPHtAhH aveL vLer sHEnhi
c i . yiPH t AhinH m@ puAErA
puimAErA Ayiil. 35teR vIi
niH dYM puREiRi vtH teR
puiyAeN k yiPHtAhH teR
d+KM kwiiA sVM vO
vlic@kIRi. qiv pRu, qeR
mkEL! nI qe kxHwilAiyElA. nI
qe vLer vLer d+KitnAiyiri
. {A yEhAvEyAw o vAgHdAnM
ecyHti. qni mAAM pil!
36
aEA yiPHtAhieR pui av
EnAw pRu, aA, aH yEhAvEyA
ewA vAgHdAnM ecyHt. atinA aH
atH pAliNM. aH ecAemu pR
tH qAyAluM ec@k. ayew
29

z@LAy aEAnYer EtAl i A


yEhAvyANElA aey shAyictH.
37
anrM yiPHtAhieR pui av
ew pitAviEnAw pRu, qA
qniEvi Q o kArYM dYM ec.
ru mAsEH oyHAyiriA qe
avdi. qe mlkLiEl EpA
vA avdi. {A vivAhM k}i
kEyA ikeL svikEyA ecyHti
il. atinA qeyM qeR @kA
eryM oic@ kryA EpAkA avdi
cAluM.
38
yiPHtAhu pRu, EpAyi aen
ecyHEtA~. yiPHtAhH aveL ru mAs
EH dEryc@. yiPHtAhieR pui
yM avew @kAM pvtLi tAm
sic@. avH vivAhM k}iAM i
ku jM nvAM k}iyAti
av kru.
39
ru mAsew avsAnM yiPHtA
hieR pui avew pitAvieRyw
E mwieyi. yiPHtAhH yEhA
vEyAw vAgH d AnM ecyH t tH pAlic @ .
yiPHtAhieR pui o kAlM
mAyM eelMgikbi eil.
atinA tH yi
AEyli orAcAr
mAyi mARi. 40qlA vxvuM yi
AEy
liel OIk gielyAdiel yiPHtAhi
eR puiey asHmric@. qlA vx
vuM nAlu divsM yi
AEyOIk
yiPHtAhieR puiEvi kru.

yiPt
H AM qyImM
qyImieR EgAA tew
BwAer m}uv viLic@i. an
rM av ndi mRic@kwH sAEPA
ngriEl EpAyi. av yiPHtAhi
EnAw pRu, aEAnYErAw y
i nieL shAyiAenANH
{eL viLiAtitH? { nie
nieR vIiilAi vIw kiM.
2
yiPHtAhH avErAwH mRupwi pRu,
aEAnY nmH vLeryDikM zHn
Aiyi. atinA {AM
qeR kM avErAw yM ecyHt.
{A nieL viLic@eviluM ni
{eL shAyiA vil .3 ni
{eL shAyiciel {A ku.
atinA {AeneR sVM jIv te
apkwewi aEAnYErAw yM
ecA ndi kwEpAyi. aver EtAli
A yEhAv qe shAyic@. EA
nieLinANH qEAw yM ecA
viritH?
4
anrM yiPHtAhH, gielyAdkAer
oic @ viLic @ i. av qyIM
EgAAErAw yM ecyHt. gielyAd
kAer apmAnicekAANH av q
yIMkAErAw yM ecyHttH. av pR
u, ni gielyAdkA qyIm
kAri avEzxivrlAet meA
ml! niH sVmAyi lM EpAlu
mil. niLi o viBAgM qyImkA

12

257
ewyM o BAgM mnEyEwmANH. giel
yAdkA qyImkAer EtAlic@.
5
jn EyAAndi Ruek kwi
l gielyAdkA piwiecw
. l qyImieR rAjYM
veryAyi. qEAe}iluM q
yImi avEzxi orA ndiyiEl
vH, {A ndi mRic@ kwe? q
EcAdicA gielyAdkA avEnAw, nI
qyImkArnAENA q EcAdiM.
al qv pRA, 6av pRyM,
ziEbAelH q pRyk. qyIm
kAH atH zriyAyi criA k}iyil.
ayA siEbAelH q criM.
aen ayA siEbAelH q
pRA ayA qyImkArnAeNH
gielyAdkAH mnilAM. atinA
av aven kwvivc@ vDiM.
av nAl IrAyirM qyImkAer
vDic@
7
yiPHtAhH Ru vxEH yi AEy
lukAew nYAyADipnAyi. anrM
gielyAdkArnAy yiPH t AhH mrNmw
u. av aven gielyAdiel av
eR pNi sMsHkric@.
nYAyADipnAy bs
H A
yiPHtAhieR mrNEzxM bHsA
qeArA yi AEylieR nYAyADip
nAyi. EbHElehMngrArnAyi
bHsA. 9bHsAnH m pu
AM mtH puimAmAyi. av
eR buLlAver vivAhM k}i
Nemv teR m puimAErAwM
niEzici. ayA teR bu
LlA m OIkeL kekyM
aver aveR puA vivAhM k}i
kyM ecyHt. bHsA }u vx
EH yi AEylukAew nYAyADipnA
yi. 10anrM bHsA mrNmwu.
EbHElehMngri av sMsHkri
e@.
8

nYAyADipnAy ElA
bHsA EzxM ElA qeArALA
yi yi AEylukAew nYAyADip.
esbUlUEgAArnAyi ayA.
ayA p vxEH yi AEylukA
ew nYAyADipnAyi. 12anrM
esbUlUEgAArnAy ElA mri
c@. ayA esbUlUEdze aAElA
ni sMsHkrie@.
11

abE
H dA q nYAyADip
ElAeR mrNEzxM hiEllieR
punAy abHEdA qeArA yi A
EylukAew
nYAyADipnAyi.
ayA pirAETA ngrArnAyi.
14
abH E dAnH nAl puAM m
pQAM Ayi. av q}up
k}utkew puRH srici. abH
EdA q@ vxAlM yi AEylukAew
nYAyADipnAyi. 15anrM hiEl
lieR punAy abHEdA mric@. pirA
ETAngri av sMsHkrie@.
13

nYAyADipA 12:5-13:10

qyIMEdzAyi pirAETA. amA


ElkY vsici mlEdzAyi
tH.
ziMEzAeR jnnM
yi AEylukA vIuM ti ec@
tH yEhAv ku. atinA av
ewEm nAl vxM BrNM nwA
yEhAv ePlisHtYer avdic@.
2
EsArATu ngrArnAy mEnAhA
qeArAAyi. dAeR EgAAr
nAyi ayA. mEnAhyHH o BArY
yAyi. av vYyAyi.
3
yEhAvyew dt mEnAhyew BArY
yHH tYe@. av pRu, nI
vYyANH, pE nI gBM DrikyM
nineA puAkyM ec@M.
4
vIEA mdYEmA nI witH. a
mAy* BNM k}itH. 5 qekAe
A nI gBiNiyANH. nineA pu
AM. av vizixHwmAy rItiyi av
eR jnninH m@te eedvinH
smiewM+ av o nAsI yi
riM. atinA nI oriluM aveR
mwi mRitH. aveR jnni mu
te av eedviERtAyiriM.
ePlisH t Yew ziyi niv
yi AEylukAer riM.
6
anrM av teR BAvieR
awEl EpAkyM Ay kArY
ayAELAw pRykyM ecyHt. av
pRu, o eedvpux qeR aw
E v. ayA eedvieR o
dtenEAel kANe@. av qe
Byewi. av qviewniANH v
etH {AnvEnAw EcAdicil. av
qEAwH aveR Ep pRil. 7 pE,
avenEAw pRu, nI gBiNiyANH,
nI o puen svikyM ec@M.
vIEA m@ mdYEmA witH. a
BNM k}itH. kArNM zi vizi
xHwmAy o rItiyi eedvi sm
iewM. jniti mumt mr
NMveryM av eedviERtANH.
8
anrM mEnAh yEhAvEyAw A
ic@, yEhAEv, dyvAyi eedv
puxen vIuM {L@ew awEH
ayyHk. wen piRAniri zi
viEvi { q ecNemH
av {eL pWiie.
9
mEnAhyew An eedvM Ek@.
eedvieR dt OIyew aw
E vIuM v. av o vyli
rikyAyi. avew BAvAy
mEnAh avELAewAM Ayiil .
10
atinA av teR BAviEnAw
pRyAEnAwi. ayA tiriek viri
! meA divsM qeR awv
v tA vieweyiyiri!

13

amAy aTvA asVIkArYM. mlA


EtA eedvArDnyHH pEyAgiAnAvA
EtA ytH. vuM avumAy kArY
eLec A l i p}yniymilu cH
ElvY 11-15 kAk.

nYAyADipA 13:11-14:9

258

11

mEnAh q}uE@ teR BArYEyAewA


M EpAyi. ayAew aweiy
EA av EcAdic@, mH qeR BArY
EyAw sMsAric aEt teyAENA
aH? dt pRu, aEt.
12
atinA mEnAh EcAdic@, au
pRyEpAel sMBviemH {A
k. i trM jIvitmAyiriM
nyik? qAyiriM aveR v]
i?
13
yEhAvyew dt mEnAhEyAw
pRu, {A pR kArYeLl A M
nieR BArY ecNM.
14
o miriviyi AetA
M av titH . vIEA mdYEmA
av witH . aBNemAM
av titH. avELAw {A ecA
klicetlAM av ecNM.
15
anrM mEnAh yEhAvyew dt
EnAw pRu,Rc@smyM aH {
ELAewAmAkNemH { #hi
. ayH Evi o EkAlAi
iey pAkewA { #hi
. 16yEhAvyew dt mEnAh
EyAw pRu, nI qe EpAkAnvdi
cieliluM niew BNM {A k}i
il. qA qeiluM tARAA
ninA#hmei atH o EhAmyA
gmAyi yEhAvyH smik. av
yTAi yEhAyew dtnAyi
eH mEnAhyHH aRiyilAyi.
17
aEA mEnAh yEhAvyew dt
EnAw pRu, nieR EperANH. nI
pRetlAM sMBviEA nie mh
tVewAmElA qekAANH {
LtH aRiyAnA#hitH . 18yEhAv
yew dt pRu, nI qinAeNeR
Ep EcAditH? ninH atH vizVsi
k atH - tkrmAyiriM. 19anrM
mEnAh o EkAlAiiey o pAR
yi bliyic@. av wien bli
yikyM atH-t vi
vnAy eedvinH o DAnYbliy
ikyM ecyHt. 20mEnAhyM aveR
BArYyM sMBveLAe nirIikyA
yi. yAgpIWiniM kAzi
El tInAL yEA yEhAv
yew dt agHniyi sViEl
kyRiEAyi!
kEA mEnAhyM BArYyM eed
vi mi vNi nmsH k ric @ .
21
ayA yEhAvyew dtnAyiev
H mEnAhyHH owvi mnilAyi.
dt vIuM av tYeil.
22
mEnAh teR BArYEyAw pRu,
n eedve ku! mlM tIc
yAyM n mriM!
23
qA aveR BArY avEnAw pR
u, yEhAvyH ne ekAl N em
il. avnH ne ekAlNemAyi
ei new EhAmyAgEmA DAnYb
liEyA av sVIkrimAyiil .
etAM av ne kANikymilA

yi. ArY av nEAwu pR


ykymilAyi.
24
aen OIyH H orAi
piR. av avnH ziMEzA q
Epri@. ziMEzA vLkyM yEhAv av
en a#hikyM ecyHt. 25av
mhEndAnilAyiEA yEhAvyew
AvH avni viA wi.
EsArAyHM qsHtAEyAliM wyH
ngrmAyi atH.
ziMEzAeR vivAhM
ziMEzA timHnAngriEliRi
EAyi. av aview o ePli
sHtYyvtiey ku. 2vIi mwiey
iyEA av teR mAtApitA
ELAw pRu, timH n yi {AenA
ePlisHtYAriey ku. ni aveL
qni BArYyAyi trNM. qniveL
vivAhM k}iNM.
3
aveR mAtApitA mRupwi pR
u,nI o ePlisHtYAriey vivAhM
k}iAnA#hiEvA? ninH vivAhM
k}ivA yi AEyli o epi
yil E yA? av pricH E Cdiev
ewyl . pE ziMEzA pRu,
aveL qniAyi Enwk! aveLyANH
qni EvtH! 4yEhAvyew #hM
atAyievH ziMEzAeR mAtApitA
Riyil A yi. ePlisH t Ye
tier qeiluM ecA yEhAv o
mAM aEnVxikyAyi. aEA
ePlisH t Y yi
AEylukAEm
BrNM nwkyAyi.
5
ziMEzA teR mAtApitAeLAicH
timHnAngriEliRiEAyi. ng
rinw miriEAkver
av EpAyi. aview o siMhi
epeH alRieAH ziMEzAeREm
cAwi vI! 6 yEhAvyew AvH mhA
ziEyAew ziMEzAniEl v. av
evRuMeekekAH siMhe vlic@kIRi.
atvnH anAyAsM k}iu. aetA
Awien piLEpAel q
mAyi. qA tAenA ecyHt
etH ziMEzA teR mAtApitAELAw
pRil.
7
atiEzxM ziMEzA ngriEl
iRiec H ePlisH t YAriymAyi
sMsAric@. av aven sEAxi
ic@. 8eR divsEzxM ePli
sHtYAriy vivAhM ecA ziMEzA
mwiv. v}iyi c siMhe
kANAnv EpAyi. siMhieR zrIr
i o pM EtnIck ritH
av ku. av eR EtAiyi
. 9 ziMEzA teR eekk ekAH
eR Etenw. av EtM k}ic@
ekAH nw. mAtApitAew awe
iyEALv avM eR Et ekAw
. avM atH k}ic@. pE, c
o siMhieREm niANH tA
Et qwetH av avErAw pR
il.

14

259
10

ziMEzAeR pitAvH ePlisH t YA


riey kANA EpAyi. vr o viH
ok qtAyi cArM. ati
nA ziMEzA o vi nki. 11av
vieA kArYmRiH ePlisHtY
m puxAer avEnAewAmAyi
riA ayc@.
12
aEA ziMEzA m EpErAw
pRu, {A niELAewA kT pR
ye. Q viH }u divsEH nIu
niM. atiniwyHH rM keA
ni mik. Q kwMkTyHH rM
nkA ni k}iA {A ni
H m lin AyM m
mAvOM trAM. 13pE rM ke
A ni k}iieli ni
m lin AyM mmA
vOM qni trNM. atinA
m EpM pRu, nieR kT Ek
e.
14
ziMEzA avErAw Q kwMkT pR
u, tivni niH tiAenEA
Ayi. zni niH qEA mDurm
Ayi.
m EpM atirM kupiwi
A m divsM mic@eviluM av
ti k}iil. 15nAlAM divsM av
ziMEzAeR BArYyew awei. av
pRu, {eL etikLAAnAENA
ni Nic@ viytH. nI nieR
BAviniH Q kwMkTyew rM
kQzlEAew EcAieywNM. ti
eR rM nI { vAiiel
i nieyM nieR pit]Bvniel
lAveryM { @ekAl@M.
16
atinA ziMEzAeR BArY aveR
ywei kruwi. av pR
u, aee evRu. aH yTA
i qe sHEnhiil. aH
qeR kELAw o kwMkT pRu,
atieR rM qEAw pRi@mil.
atinA ziMEzA avELAw mRupwi pR
u, qeR mAtApitAELAwEpAluM
{A pRiil. piei niEAw
{A a pRyNM?
17
ziMEzAeR BArY }u divse vi
ieR bAi divs m}uv kr
u. atinA }AM divsM avsAnM
av kwMkTyew rM avELAw
pRu. av aven amAM zlY
ewiytinAlANH av avELAw
pRtH. anrM av teR k
ew awH ecH kwMkTyew rM
avu pRuekAw.
18
atinA }AM divsM sUrY asHt
mitimH ePlisH t Y ziMEzA
eR awei rM pRu, Etni
EnA mDurmetH? siMhEA
zmAyetH?
aEA ziMEzA avErAw pRu,
ni qeR pvien pEyA gicH
}utilAyievi ni qeR
kwMkTyH H rM kupiwimAyi
il!

nYAyADipA 14:10-15:8
19

ziMEzAnH vLer EkApmAyi. yEhA


vyew AvH mhAziEyAew ziMEzA
niEl v. av asHkElAngr
iEliRiEAyi. av ngr
i m ePlisH t Yer vDic @ .
qiH av m]tzrIrLiniM m}u
v vOM sVM qw. av
vO ekAuvH teR kwM
kTyHH rM pRvH ekAw.
qiv teR pit] B vniEl
EpAyi. 20ziMEzA teR BArYey ew
ekAuEpAyil. vivAhEvLyiel mN
vALeR EtA} aveL qwvc@.

ziMEzA ePlist
H YH zn
H
A
EgAtieR viLevw smymA
yEA ziMEzA teR BArYey
sziA EpAyi. av o A
wien sAnmAyi kielw. av
pRu, {AeneR BArYyew mRiyiEl
EpA. qA avew pitAvH
ziMEzAen ak kwiviil. 2av
ew pitAvH ziMEzAEnAw pRu, nI
aveL evRuevH {A kti. ati
nA {AnveL mNvALEtA}nH vivAhM
k}ic@ekAw. avew aniyi w
t suriyANH . nI aveL qw
ekA_k.
3
qA ziMEzA avEnAw pRu,
EA qni ni ePlisHtYer
pviA tkArNmAyi. oM
qe ewkyil.
4
atinA ziMEzA puREEpAyi
mRH RuAer piwic@. av QrH
RuAer avyew vAluk iei
EjAfikLAi. qiH av oAErA
EjAfi RuAewyM vAlukew w
yi oAErA pM evc@eki. 5 RuA
ew
vAlukiwyil u
p
ziMEzA kic @ . qiv Ru
Aer ePlisH t Yew DAnYvylukLi
El oAwic@vi@. aen av av
ew vylukLi vLer ecwikM ekAyHt
DAnYkM kic@kLu. avew
miriEAkM olIvumrM av
kic@. 6 ePlisHtY EcAdic@, rA
Ni ecyHttH? cil avErAw pRu,
timHnAreR jAmAtAvAy ziMEzAnA
NitH ecyHttH. avnien ecA kAr
NM aveR aAyiy aveR BArY
ey mNvALeR EtA} ekAwtANH.
atinA ePlisHtY ziMEzAeR BArY
eyyM avew pitAvienyM @
ekA. 7 anrM ziMEzA ePlisHtY
ErAw pRu, ni Q ti qEAw
ecyHt. atinA {Anini niELAwM
aen ec@M. qeR tikArM {A
niL@ewEm tIM!
8
anrM ziMEzA ePlisHtYer
mic@. av avri nirvDi EperyM
ekA. qiv o hyi EpAyi
ti. tAmiel pAR q EprAy l

15

nYAyADipA 15:9-16:8
9

260

Ayi h. ePlisHtY eyd


yiEl EpAyi. Elhi q EprAy
o linwH av ni. avew
eesnYM aview pALymwikyM y
i tAeRwkyM ecyHt. 10eyd
yew EgAA avErAw EcAdic @ ,
ni ePlisHtY qinANiview
{ELAw yM ecA viritH?
av mRupwi pRu, ziMEzAen etr
ANH { vtH . {ven
twvukArnANM. av {ELAw
ecyH t dxH w tkH {ven
ziiNM.
11
anrM eydyew EgAie
mvAyirM Ep ziMEzAeR awE
EpAyi. tAmiel pARyHw h
yiElANv EpAytH. av avEnAw
EcAdic@, nI qANH {ELAw ecyH
ttH. ePlisHtYrANH {eL Bri
etH ninRiyilAyiEA? ziMEzA
mRupwi pRu, averEAw ecyHt
kArYH aver ziik mAEm
{A ecyHti@Z.
12
aEA av ziMEzAEnAw pRu,
{ nie piwic@ekA vtANH.
{ nie ePlisHtYer liA
EpA. ziMEzA eydyini
vvErAw pRu, nieLe pvi
kyieleniH R trNM. 13eyd
A pRu, { sti.
{ nie piwic@eki ePlisHtY
H ekAwk mAEm ec. {
nie ekAl@kyielH vAgHdAnM ec@
. aen ru putiy kyRuk
ekAH av ziMEzAen piwic@ eki.
av aven pARyiel hyini
ekAuEpAyi.
14
ziMEzA ElhiyiEl vEA
ePlisHtY aven kANA v. av
h A dic H ahsiAyi.
aEA yEhAvyew AvH mhAzi
EyAew ziMEzAni vrikyM ziMEzA
kyRuk epAikyM ecyHt. kiy
crwkEpAel kyRuk dblmAyi
EAyi. ki vINEpAel kyRuk
aveR kiniM tAe} vI.
15
ziMEzA o c k}utyew tAwieylH
kew. tAwieyl @ ekAv
yirM ePlisHtYer ekA. 16anrM
ziMEzA pRu,
o k}utyew tAwieyl@ekAH yirM
Eper {A ekA! o k}utyew tAwi
eyl@ekAH aver {A vlieyA n
yAi.
17
ziMEzA yM pRH tAwieylH
nili@. atinA li
rAmH Elhi q Epri@. 18ziMEzAnH
vLer dAhic@. atinAlv yEhAv
EyAw Ek. av pRu, {A a
yew B]tY. aH qniH Q mhAvijyM
nki. dyvAyi {AniEA dAhic@
mriAniwyAkEt. pricHECdiewA
vrA {A piwiewAetymiriE
NEm.

19

Elhiyi nilH o dVArmAyi


. eedvM dVAre piL. ati
niH jlM vhic@. ziMEzA jlM
wicH zVsic@. avnH vIuM zi
aBve@. atinAlv nIR
vey hEAEr* q viLic@. M
Elhingri aH.
20
aen ziMEzA pvx AlM
yi AEylukAew nYAyADipnAyi.
ePlisHtYew kAlAyi atH.
ziMEzA gngriEl EpA
o divsM ziMEzA g ngri
El EpAyi. av aview o
EvzYey ku. rAiyi avELA
ewAM tA av EpAyi. 2gyiel
jnELAwH cil pRu, ziMEzA
view viri. av aven
ekAlAnA#hic@. atinA av
lM vLu. av ziMEzAEvi
oLic@ kAi. av rAi m}uv
ngrkvAwi smIpM ti. rAi m}u
v av zbHdmAAetyi. av
prsH p rM pRu, BAtmAEA
n ziMEzAen ekAl@M.
3
qA ziMEzA pAtirAiverEy
EvzYEyAewAM tiyZ. ziMEzA ng
rkvAwiel vAtiluk pRiecw.
av BiiyiniM ktk pRi
ecw. ziMEzA ktkM rH kL
kM ktkieR sAkM qw. av
eylAM teR EtALievcH ziMEzA,
ehEAngrinw imk
LiEl kyRiEAyi.

16

ziMEzAM edlIlyM
piIwH ziMEzA edlIl q EprAy
o OIymAyi EmilAyi. EsAErH
tA}H v rAriyAyi av. 5ePli
sH t YBrNADikArik edlIlyewyw
E EpAyi. av pRu, ziMEzAen
znAetAeNH {
RiyNM. avniniH kQzlpUvM
rhsYM EcAieywA nI miNM.
aEALven qen piwic@ ekAemH
{RiyA k}iyM. aEA {
ven niyiAmAM. nI aen
ecyHtA {ELAErAM ninH
piey@ pQH evi vItM nM
6
atinA edlIl ziMEzAEnAw EcAdi
c @ , nI qenyANi znA
etH qEAw pRy. nie ei
luM piwic@ ekAM nihAynAAM
qen k}iyM?
7
ziMEzA mRupwi pRu, aDikM N
A }u putiy {A ekAu mAEm
qe eiluM
biAnA,
eriluM aen ecyH t A {A
mAeryM EpAel dblnAyiIM.
8
anrM ePlisHtYBrNADikArik
}u putiy {AkekAu vH edlI
lyHH ekAw. {Ak Niy
tAyiil. edlIl {AkekAH
4

hEAEr
qM.

viLiveR

Rv

261
ziMEzAen bic@. 9 aw mRiyi
cil oLic i riAyi. edlIl
ziMEzAEnAw pRu, ziMEzA, ePli
sH t Y nie piwiA EpA!
qA ziMEzA anAyAsM {Ak
epAic@. tIEyAww {Ak EpAel
av epAi. aen ePlisH t YH
ziMEzAeR ziyew rhsYM aRiyA
k}iyAet EpAyi.
10
anrM edlIl ziMEzAEnAw EcAdi
c@, nI qEAw N pRu, nI qe
vifHFiyAi. dyvAyi qEAwH stYM
pRy. eiluM nie qenyANH
biAnAvuk?
11
ziMEzA pRu, ati putiy
kyRuekAee biNM. meAri
luM pEyAgiciilA kyRuekAu
EvNM av qe biEtH. er
iluM aen ecyHtA {A mEetA
rAeLyMEpAel dblnAyiIM.
12
atinA edlIl tAM putiy ky
RukeLwH ziMEzAen bic@. aw
mRiyi tAM Ep oLiciriAyi
. aEA edlIl avEnAw viLic@
pRu, ziMEzA, ePlisHtY nie
piwiA EpA! pE av
kyRuk crwk epAiMEpAel
anAyAsM epAic@kLu.
13
aEA edlIl avEnAw pRu,
nI qEAw vIuM N pRiri
! nI qe vifHFiyAieAiri
. nie qen piwic@ ekAemH
ni qEAw pRy.ziMEzA pRu,
qeR tlyiel }u jw qwH lA
viEnAw Ec enyH t H atH Ni
ekAH mRuk. aEA {A mAeryM
EpAel dblnAyiIM.
piIwH ziMEzA RA kiw.
edlIl aveR tlyiel }u jwkLi
lAvH enyHt. 14anrM edlIl
lAvH o wAriekAH nilH tR
c@ vc@. vIuM av viLic@ pRu,
ziMEzA, ePlisHtY nie piwiA
EpA! ziMEzA wAriyM tRiyM
lAvuM pRiecw.
15
anrM edlIl ziMEzAEnAw pRu,
qe vizVsikEpAluM ecAtiri
EA {A nie sH Enhi
q nineen pRyA k}iyM?
nieR rhsYM qEAw pRyA nI
visti. tH mAM tvNyANH
nI qe prihAsYyAtH. nieR
mhAziyew rhsYM nI qEAwi
ver pRil. 16av ziMEzAen divs
ELALM zlYewieAi. av
ew vAkLAluM teR rhsYM pRyA
avL@ew nibAluM ayAH
mricA mtiey EtAluAk
asVtyM nirAzyM Ayi. 17ow
vi ziMEzA edlIlEyAw qlAM pR
u, av pRu, {AeneR mwi
oriluM mRiciil. jnni mu
te eedvi smievnANH
{A. eriluM qeR mwi QrM

nYAyADipA 16:9-27

ecyH t kLA qnieeR zi


nxHwewM. {A mAeryMEpAel db
lnAkyM ec@M.
18
ziMEzA aveR rhsYM tEAw
pRtAyi edlIlyH H mnilAyi.
av ePlisHtYew BrNADipAH
o sEzmyc@. av pRu, vIuM
tiric@ v. ziMEzA qEAewlAM pR
iri. atinA ePlisHtY BrNA
DikArik edlIlyew awE mwi
v. av nkAem vAgH d AnM
ecyHti pNvuM av ekAuv.
19
edlIl ziMEzAen teR mwiyi
kiwi Ri. anrM av orAeL
viLicH ziMEzAeR tlyiel }u jwyM
vwiicu kLu. aen av aven
dblnAi. ziMEzAnH aveR zi
nxH w e@. 20aEA edlIl ziMEzA
EnAw pRu, ziMEzA, ePlisHtY
tA nie piwiA EpA! av
q}uEH en vicAric@, me
EAel {A reH sVtnAM.
qA yEhAv te EpictAyi
ziMEzA aRiiil.
21
ePlisH t Y ziMEzAen piwiwi.
av aveR kk rewkyM
aven gAngriEliRieAu
vrikyM ecyHt. anrM av oAwi
EAkAtiriA av aven cl
yHi@. av ziMEzAen twviliwkyM
DAnYM epAwi EjAlipEyAgi
kyM ecyHt. 22qA ziMEzAeR tl
mwi vIuM vLrA wi.
23
ePlisHtYew BrNADipA tA
EGAxiA owi. av avew
EdvnAy dAEgAnH o mhAbli ai
A wi. av pRu, new
z@vAy ziMEzAen EtAliA new
Edv ne shAyiciri. 24ziMEzA
en kEA ePlisHtY avew
Edven vA}Hi. av pRu,
yA new keL
nziic@!
yA new aEnkM Eper ekA!
pE new z@vien piwiA n
ew Edv ne shAyic@!
25
jnH atH nelA EGAxmA
yi. atinAlv pRu, ziMEzAen
puRE ekAuvrik. {ven
prihsiNM. atinA av ziMEzA
en twvRyini puR ekAuvri
kyM kLiyAkyM ecyH t . av
ziMEzAen dAEgAEdveR lyiel
kiwyi nii. 26o B] t Y
ziMEzAeR eekyi piwici. ziM
EzA avEnAw pRu, Q lye
tAini kLi qe etAw
vicAluM qniH avyi cAri ni
NM.
27
lyi aEnkM OIpuxA
tiiwiyi. ePlisHtYew qlA
BrNADipAM Ayi. ly
ieR m@Avi kEdzM mvAyirM
OIpuxAAyi. av epAi
cirikyM ziMEzAen kLiyAkymA

nYAyADipA 16:28-18:4

262

28

yi.
aEA ziMEzA yEhAv
EyAw Aic @ , sv z nAy
yEhAEv, qe oAicAluM. eedvEm,
oriwi qniH zi tErNEm.
qeR kk rewtinH aver
ziiA Q o kArYM ecAene
avdiENEm! 29anrM ziMEzA
lymYiel ru kLiE
piwic@. Q kLAyi lye
m}uv tAi niiyitH. Q ru
kiwyilumAyi av piwic @
ni. o NH aveR w vzM
mE vlvzmAyi. 30Q
ePlisHtYErAewAM {AM mrie!
qv pRu. qiH teeAAvu
bli av ti. lyM Br
NADipAewyM atiluAyi sk
lewyM Em ptic@. aen ziMEzA
jIvic i EA ekAtilumDikM
ePlisHtYer mricEA ekA.
31
ziMEzAeR sEhAdrAM aveR
pitAvieR wbAM aveR m]t
EdhM qwA EpAyi. av aven
ekAuvH aveR pitAvieR zv
wIri te sMsH k ric @ . EsAr,
qsH t AEyA qI ngriwyi
lANH zvwIrM. ziMEzA p
vxAlE yi AEylieR nYAyA
DipnAyi.
mIKAvieR vi#h
qyImiel mlEdzH mIKAvH
q EprAy orA jIvici.
2
mIKAvH teR mAtAviEnAw pRu,
nieR ki niAErA pe@
pQH evi EmAxHwictH nI oAiEl?
aEti nI zpiM {A Ek@.
ekAAM, evi qeR kiluH.
{AnANetwtH.
aveR a pRu, yEhAv nie
a#hie mkEn.
3
mIKAvH pieyu pQH evi
teR ayH mwi nki. aEA
av pRu, Q evi {A yEhAv
yH v}ipAwAyi smiM. tH {Aen
eR mknH vi#hmAi atH evi
ekAH epAtiytinAyi nM. ati
nA mkEn Q evi {A nin
tiric@ t.
4
qA mIKAvH evi teR a
yH te mwieAw. atinAlv
au pQEALM evi qwH o
eviNiAren l i c @ . evi
ekAu epAti o vi#hmAA
ayA evi pEyAgic @ .
vi#hM mIKAvieR vIi evc@. 5 vi#
heL rADi o mirM mIKAvi
Ayi. ayA o EPAdM tAM
g]hbiMbM Ai. anrM mIKAvH
teR puAri oven puErAhit
mAi. 6 smyM yi AEylukAH o
rAjAvuAyiil. atinA oAErA
M zrieyH avrv EtA
tANH vicitH.

17

aview ElvYnAeyA ecRuAr


Ayi. eydyiel EbHElehM
kArnAyi av. eydAEgAA
iwyi tAmsikyAyi av.
8
ecRuAr eydyiel EbH
ElehM vi@. av meA tAmslM
EnAi
nwkyAyi. yAyHiw
yi av mIKAvieR vIieli.
qyImiel iEdzAyi
mIKAvieR BvnM. 9 mIKAvH avEnAw
EcAdic@, nI qviewniA vtH?
ecRuAr mRupwi pRu, eyd
yiel EbH E lehMngriel o
ElvYnA {A. {AenA tAmsl
mEnVxikyANH . 10aEA mIKAvH
avEnAw pRu, qEAewAM tAmsi
k. qeR pitAvuM puErAhitmAyi
rik. {A ninH vxMEtARuM nAlH
oQsH evi nkAM. nin {A
vOM hArvuM nkAM. mIKAvH
vzYetH ElvY ecyHt. 11mIKAvi
EnAewA tAmsiAemH ElvY s
tic@. ecRuAr mIKAvieR sVM
puAri ovenEAelyAyi. 12mIKA
vH aven teR puErAhitnAi. a
en ayA o puErAhitnAkyM mIKA
vieR vstiyi tAmsikyM
ecyHt. 13mIKAvu pRu, ElviEgA
ArnAy ov qniH puErAhitnAyi
ekAH yEhAv qni nl v
emH EAeLniRiyAM.
lyIzungrM dA piwiecw

smyM yi
AEylukAH o
rAjAvuAyiil. dAeR EgA
A aEA}uM avH tAmsiAenAriwM
Etwi nwkyAyi. aviver
sVM EdzM lBicil. yi AEyliel m@
EgAAel A M tiEnAwkM sVM
EdzM lBic@ k}iu. qA dAEgA
AH Etver tew lM lBicil.
2
atinA dAEgAA Rc@ lM
ku piwiA au BwAer ayc@.
av tAmsi nl o lM aEnV
xic@ nw. EsAr, qsHtAEyA qI
ngrArAyi avru EpM. skl
dAwMbLi nimvrAyi
ekAANv
etrewetH.
EpAyi lpriEzADn nwk q
vErAw pRye@.
au EpM qyIMmlEdze
i. av mIKAvieR Bvnieli
aview rAi k}ic@i. 3 au EpM
mIKAvieR BvnEAwwEA ElvY
yvAvieR zbHdM Ek@. aveR zbHdM
tiricRi av mIKAvieR vsti
yi ni. av ecRuArEnAw
EcAdic@, nie rANiEAu ekAu
vtH? nI view qA ec@tH?
niniview qA kArYM?
4
yvAvH avErAwH mIKAvH tni
ecyHt t kArYeLlAM pRu, mIKA
vH qe zLArnAi. ecRuAr
pRu, {AnveR puErAhitnANH.

18

263
5

atinAlv avEnAw EcAdic@, dy


vAyi { Evi cil kArY
eedvEAw EcAdik- { cil
kArY aRiEyH. o tAmsl
i Eviy {ew aEnVxNM
vijykrmAEmA? 6puErAhit au
EpErAwM pRu, vH, smADAnmAyi
EpA. yEhAv nieL v}i etLiM.
7
atinA au EpM puRe@. av
lyIzungrieli. ngrvAsi
k suritrAyievH av ku.
sIEdAkArAyi aver BricitH.
smADAnvuM zAiyM qArYilum
Ayi. qlA kArYiluM avH
sm]iyAyi. aver pviA
aweuM z@mAyiil .
av sIEdAngriniM vLer
ak k}ii. avH arAmY
mAyi o krARuM Ayiil.
8
au EpM EsAr, qsHtAEyA ngr
LiElH mwieyi. avew bu
avErAw EcAdic@, nieLu mn
ilAi?
9
au EpM mRupwi pRu, {
vLer nl Rc@ l ku. o@M
eevkAet nLvey miNM! nm
EpAyi lM piwiAM. 10ni
aEA@ vEA aview DArALM l
mtAyi kANAM. aview qlAM sm]
mAyi H. aA@kA orAmNM tI
iielM ni kANAM. tIc
yAyM eedvM lM nm ttANH.
11
atinA dAeR EgAArAy aRu
Ru Ep EsAr, qsHtAEy ngr
vi@. av ysrAyi. 12lyI
zungriEl yAAmEY av
eydyiel kirYH yyAriM q l
H ni. avrview o pALyM A
pic@. atinA kirYH yyArIminH pwi
ARu lM AlM ver mhendA
qANH nAmkrNM ecetH. 13aview
niM aRuRu EpM qyImiel ml
Edz wi sric@. av mIKAvi
eR vIieli.
14
atinA lyIzuEdzH Enre
lpriEzADnyH EpAy auEp
tew buELAw pRu, Q vIw
kLi oi o EPAdH H. aview
g]hbiMbvuM o ekA vi#hvuM o
evi vi#hvuM H. qA ecE
etH niRiyiEl. EpAyi av qw
k. 15atinA ElvYyvAvH tAmsi
c i mIKAvieR Bvni av
ni. av ecRuArEnAw zlAEnV
xNM nwi. 16dAeR EgAArAy aRu
Ru EpM pwivAti ni. av
erlAM tew yDEmi y
ienAiyi. 17-18au cArAM
vIiiEl EpAyi. puErAhit
puRH ysrAyi aRuRu
Epew aw ni. cArA ekA
vi#hM, EPAdH , g] h biMbM, evi
vi#hM qiv qw. ElvYpuErAhi
t EcAdic@, nieLA ec@tH?

nYAyADipA 18:5-29
19

au EpM mRupwi pRu, mi


tH! o vAEpAluM pRytH. {ELA
ewAM vrik. {ew pitAvuM puErA
hitmAk. orAew mAM puErAhit
nAtAENA yi AEyliel o EgA
ieR m}uv puErAhitnAtA
ENA nin nltH? nI te niyi
k.
20
atH ElvYen vLer sEAxiic@.
atinAlv EPAdH , g] h biMbM,
evivi#hM qiveyw. av
dAeR EgAArAy avErAewAM
EpAyi.
21
anrM dAeR EgAArAy aRu
RuEp ElvYpuErAhitEnAewAM tiri
H mIKAvieR BvnM vi@. av t
ew ekAc@ik, m]g qivey
avew mi nii.
22
dAeR EgAA aviewniM vLer
drM EpAyi. qA mIKAvieR ay
vAsik oEc. anrM av
dAEgAAer piw piwiwi.
23
mIKAvieR k dAeR Ener a
hsic@. dAeR k tiriuni.
av mIKAviEnAw EcAdic@, qA
zH n M? nieLinANH EAzi
tH?
24
mIKAvH
mRupwi pRu, ni
dAnY qeR vi#h qw.
vi#h {Aenni Evi Aiy
vyANH. nieLeR puErAhitenyM
qw. qniini qANH micmtH.
qA zHnM? q niH q
en qEAw EcAdiA k}iyM? 25dAeR
EgAA mRupwi pRu, {ELAw
tiAtiritANH nin nl t H .
{Li cil wArANH. nI {ELA
wAEAzicA av cilEA nie
miec vrAM. nIyM nieR wMb
AM ekAle@evM vrAM.
26
aEA dAnY tiriH avew
v}iey EpAyi .av te sMbiciw
EALM vLer zArAeNH mIKAvinH
mnilAyi. atinAlv teR vIi
El mwi. 27atinA dAeR k
mIKAvH Aiy vi#h qw.
mIKAviEnAewAmAyi puErAhit
enyM averw. anrM av lyI
ziEl v. av lyIkAer
mic@. smADAni k}ii av
orAmNM tIiciil. dAeR
k aver vAekAH vDic@. qi
v ngrM eric @ . 28lyIkAH
aver riAnAM Ayiil .
sIEdAkA aver riem vcA
av vLer deryANH tAmsi
EpAluM. arAmYmAyiAke lyIkA
H oriwpAwM Ayiil. atinAl
v ver shAyiAeniymil .
EbHerEhAbieR pNiel tA}Hv
ryilAyi lyIzungrM. dAeR
A aview putiy o ngrM pNi.
ngrM avew sVM ngrmAyi.
29
dAeR k ngrienA

nYAyADipA 18:30-19:21

264

putiy Epri@. lyIzH qAyi ati


eR EperiluM av atH dAeR Epri
El mAi. yi
AEylieR puAri
elAvM tew pUv i kmAy
dAeR EprH avrti nki.
30
dAeR EgAA dAngri vi#
h Apic@. EgEzAmieR pu
nAy EyAnATAen av puErAhit
nAi. EmAezyew punAyi Eg
EzA. EyAnATAM aveR puAM
yi AEylukA bAbiElANiEl tw
vukArAyi ekAuEpAkewMver dA
EgAAew puErAhitArAyi.
31
dAeR jnt mIKAvH Aiyi
vi#heLyANH rADicitH. eedv
ieR lyM zIElAvi Ayi
kAlM m}uv av vi#he rA
Dic@.
o ElvYM aveR dAsiyM
aAlH yi
AEylukAH o
rAjAvuAyiil . qyIMml
EdzH vLer piilAyi o ElvY
tAmsici. ayAH ayAew BArY
eyEAel o dAsiyAyi. eyd
yiel EbHElehMngri ni
vLAyi evAi. 2 qA
dAsi ElvYmAyi o ti
e@. av ayAeL EpicH eyd
yiel EbHElehmilu teR pitA
vieR awE EpAyi. nAlu mAs
EH avLview tAmsic@. 3 aEA
avew BAvH avew piAel
ecH aveL anyiic@ ekAuv
rA #hic@. ayA teR B]tYenyM
ru k}utkeLyM ew ekAuEpAyi
. ElvYeR vrvukH avew
pitAvH aven zMsiA puREi
Ri v. pitAvinH vLer sEAxmA
yi. 4 OIyew pitAvH ElvYen
teR vIiiEl nyic@. ElvYeR
aAyiy ayAeL aview tA
Nic@. atinA ElvY m divsM
aview tAmsic@. ayA teR aAyi
yeR g] h i tikyM wi
kyM RukyM ecyHt.
5
nAlAM divsM atirAviel av q}u
E@. ElvY puRewA tARAyi.
qA yvtiyew pitAvH teR jAmA
tAviEnAw pRu, dYM qeiluM
k}i. k}ictiEzxM nin EpAkAM.
6
atinA ElvYM ayAew aAyiy
M omicH tiAM wiAmi.
atiEzxM yvtiyew pitAvH ElvY
EnAw pRu, dyvAyi vimikyM
hAdikyM ec@k. aen ru
EpM omicH hArM k}ic@. 7ElvY
EpAkA q}uE@. pE rAiyi
tA ayAew aAyiy ayAeL
vIuM nibic@.
8
aAM divsM atirAviel ElvY
q}uE@. av EpAkA tARAyi.
qA OIyew pitAvH teR
jAmAtAviEnAw pRu, dYM qe

19

iluM tik. vimicH sAyAMver


view tuk. atinA avrivM
vIuM omicH hArM k}ic@. 9 anrM
ElvYM teR dAsiyM aveR B]tYM
puRewA q}uE@. qA yvti
yew pitAvu pRu, EA tAH
Ayiri. pk tAH k}iu.
atinA rAi view ti hAdi
k. nAeL atirAviel nie}u
EH niew v}iH EpAkAM. 10pE
ElvY meA rAiwi tA #hi
cil. av teR ru k}utkeLyM
dAsieyyM i eyzElem eybU
sYngrMver yA ecyHt. 11pk tA
H k}ii. av eybUsY ngr
ieR aweiyi. atinA
B]tY teR yjmAnnAy ElvYEnAw pR
u, nmH Q eybUsY ngri
niAM. rAiyi nmiview tAM.
12
qA aveR yjmAnnAy ElvY
pRu,Ev nmH apricitmAy o
ngriEl EpAk. av yi AEy
lukArl, nmH giebyAngriEl
EpAkAM. 13ElvY pRu, v, nmH
giebyyiElEA rAmyiElEA EpAkAM.
nmH ngrLielAi rAi k}i
AM. 14atinA ElvYM avEnAewA
mAyivM yA w. av
giebyAngriEl EvziEv
sUrY asHtmic@. ebnYAmI EgAA
ew EdzAyi giebyA. 15ati
nAlv giebyyini. rAi ng
ri tA av pripAwiyi@. av
ngrctVri eci. qA
rAi k}ic@ A M aver o
vIiElM Nicil.
16
a sYyHH o v] vyluk
Li niM ngriEl v. qyI
miel ipuRAyi ayAew
vIwH. qAliEA giebyAngrilA
NH ayA tAmsM. giebyA ebnYA
mIeR EgAinivrAyi.
17
v] sAriyAy ElvYen epA
ctVrivcH ku. v] EcAdic@,
nI qEA@ EpA? nI qview ni
v? 18ElvY mRupwi pRu,
{ eydyiel EbH l ehmi
niANH vtH . { vIiEl
EpAkyANH. {A qyImiel i
EdzieR vuM puRkiluv
nANH. {A eydyiel EbHElehmi
lAyi. EA {A qeR vIi
El EpA. pE rAi tA
M {eL Nicil. 19{ew k}u
tk eevEAluM BNvuM {
lBic@ k}iu. qniM Q yvti
M qeR B]tYM Ev avuM vIuM
H. {ini oM Ev.
20
v] pRu, niH qeR vIi
El sVAgtM. ni EvtH {A
trAM. rAi Q epActVri t
et mAM! 21anrM v] ElvY
enyM avEnAewAM AyiveryM
teR vIiEl ieAu EpAyi.

265
ayA avew k}utkeL tIi. av
tew kAluk k}uki. aEALvH
tiAM wiAmtH kii.
22
ElvYM M aview hAdiEv,
ngrini cil vIw
vLu. av vLer dxHwArAyi.
av vAtili mA wi. av
vI@wmyAy v] EnAw EAzic @ ,
nieR vIi viriven puRE
ekAuvrik. {ven Api
NM.
23
v] puRE ecH dxHwAErAw
sMsAric @ . ayA pRu, a
suXEL, arM tik ectH!
ayA qeR atiTiyANH. ekAwM
pApM ectH . 24tA qeR mk.
av ver mAyM beiil.
aveL {A ni nkAM. ayA
ew dAsieyyM {A puRu ekAu
vrAM. niixHwmetAe avErAw
ecAM. niH aver pIfiiAM.
pE Q mxYEnAw rM ekAwM
pApM ectH.
25
qA dxHwA v]en gQni
cil. ElvY teR dAsiey puRH
dxH w AH vi@ekAw. av
aveL pvikyM rAi m}uv
blA/MgM ec@kyM ecyHt. anrM
BAti av aveL viyc@. 26BA
tilv teR yjmAneRywE
mwi v. av mkvAwi te
vI. EnrM evLicmAver av
aview kiw.
27
ElvY atirAviel N. vIi
ElH EpAkA ayA vAti R.
aEA Rwiyi o eekv pti
c@. atH aveR evAiyEwtAyi.
av vAtilientier nilMptici,
28
ElvY avELAw pRu, q}uE
, nm EpAkAM! pE av mRu
pwi pRil, av mrici.
ElvY teR dAsiey k}utRu
kyi vIiEl EpAyi. 29vIieliy
EA av teR dAsiey o ki
ekAH pH kxNLAi. anrM
OIyew pu kxNeLyM
av yi AEyjnt vsi Edz
LiElyc@. 30 kverlAM pR
u, yi AEyli ti mH en
eyAmAyiil. { QjipHti
niH puReEzxM rielAM
kiil. ArYei cc ecyHtH
qA ecEetH {ELAw pR
yk.

yi

AEyluM ebnYAmIM
tilu yM
atinA yi AEyjnt m}uv
omic @ wi. averl A M misH
pAngri yEhAvyew mi o
Ec. yi
AEyli ql A BAg
niM av v. gielyAdini
yi
AEylukAEpAluM vi. 2 yi

20

nYAyADipA 19:22-20:13

AEy EgAew EntAA m}uv


M aviewyAyi. eedvieR
jntyew epAsELni tew
AnLi av . yDEm
iy nAlulM BwA aviewyAyi
. 3 yi AEyjnt misHpyi o
wiyi@e vivrM ebnYAmIeR
EgAA aRiu. yi AEylukA pR
u, Q ekAwM vip {e
en sMBvic @ evH {ELAw pR
yk.
4
atinA ekAlece OIyew
BAvH avErAw sMBvM pRu, av
pRu, {AM qeR dAsiyM ebnYA
mIeR Edze giebyAngriEl
v. { rAi aview k}ic@ i.
5
pE rAiyi giebyAyiel EntA
A {A tAmsi vIieli. av
vIw vLykyM qe ekAlAnA#hi
kyM ecyHt. av qeR dAsiey
blA/MgM ec@kyM av mrikyM
ecyHt. 6atinA {AeneR dAsiey
ekAuEpAyi kxNLAi. qiH
yi
AEyliel oAErA EgAiM o
kxNM vItM ayc@ ekAw. n
sVIkric pu EdzEH {A Q
kxNLyc@ ekAw. yi AEyli
ebnYAmIEgAA Q ekAwMpApM
ecyHttinAlANH {Anen ecyHttH.
7
EA ni yi AEylukAerlAvM
pRyk; {eLA ecEetH
niew tImAnM pRyk.
8
anrM jn qlAvM omicH
q}uE@. av omic@ pRu,ni
M vIiEl EpAvukyil. ni o
M aveR vIiEl EpAvukyil.
9
giebyAngriEnAw n ecE
tH tANH+ avErAewANH ecE
et eedvniyM nmH nRuiRiyAM.
10
yi
AEyEgALiel oAErA Ru
EpriniM p Eper vItM n
etrewuNM. qlA yirM Epri
niM Ru Eper vItvuM etrew
NM. ql A ptinAyirM EpriniM
yirM EperyM. av eesnYi
BNsADneLiNM. anrM
eesnYM ebnYAmI Edz gieb
yAngriEl EpAkNM. yi AEy
jniwyi av ecyHt ekAwMpA
tkinH eesnYM aver ziiNM.
11
atinA giebyAngriel mu}u
v yi
AEylukAM owi. av
erlAM qA ecEetti k
mnsHkrAyi. 12yi AEyEgAA
ebnYAmIEgAAH o sEzmyc@.
sEzM tAyi+ niLi cil
ecyHt ekAwM pApei qA
ecAtH? 13 dxHwAer giebyA
ngri niM {yc@ trik.
aver vDiA { eekmARuk.
yi
AEyjntyiniM tiey
n lAyHm ecNM.
qA ebnYAmIeR EgAA t
ew buLAy m@ yi
AEylukA

nYAyADipA 20:14-37
14

266

ayc dtAer gQnicil. ebnYAmI


EgAA tew ngr viH gieb
yAngriEl EpAyi. yi AEyliel
m@ EgAAErAw yM ecAnAyi
av giebyAyiEl EpAytH. 15eb
nYAmI-EgAA pARAyirM Bw
Aer sMGwiic@. av yprIzI
lnM EnwiyvrAyi. giebyAngr
i niM prIzIlnM Enwiy q}uRu
BwAM avAyi. 16wA
M prizIlnM EnwiyvmAy q}uRu
BwAM Ayi. av oAErAM
BMgiyAyi etAli pEyAgiA k}iy
vrAyi. o tlmwiyi EpAluM
etAet kl@ ekAiA av k}i
ymAyi!
17
ebnYAmI o}ieky qlA yi A
EyEgAAM EcH nAlulM Bw
Aer sMGwiic@. Q nAlu lM Ep
M vAAyi. oAErAM prizI
lnM Enwiy BwArAyi. 18yi AEylu
kA EbETngriEl EpAyi. Eb
ETlivcH av eedvEAw EcAdic@,
EgAmANH ebnYAmI-EgAe
dYM miEtH? yEhAv mRupwi
pRu,eydyew EgAA dYM
EpAke.
19
piE BAti yi AEyjnt
q}uE@. av giebyAngrinwH
o pALyM Apic@. 20anrM yi A
EyeesnYM ebnYAmieR eesnYe
miA puRe@. giebyyi vcH
ebnYAmI eesnYe miA
smAyi yi
AEy eesnYM.
21
anrM ebnYAmIeR eesnYM gieb
yAngriniM puR v. ebnYA
mIeR eesnYM ae yi
yi AEylieR pIrAyirM Eper
vDic@.
22-23
yi
AEyjnt yEhAvey smI
pic@. syAMver av kru. av
yEhAvEyAw EcAdic@, ebnYAmIkA
ErAw {LiniyM yi EpAENA?
av {ew buLANElA?
yEhAv mRupwi pRu, EpAyi av
etier yM ec@k. yi AEylukA
prsHprM EA/Ahiic@. wH dY
divsEEpAel av vIuM y
i EpAyi.
24
anrM yi AEyEsn ebnYAmI
EsnEyAww. atH yieR rAM
divsmAyi. 25ebnYAmIeR Esn
rAM divsM yi
AEyeesnYe
miA giebyAngriniM
v. aEA yi
AEyliel meA
ptienAyirM BwAerwi ebnYAmI
EgAA vDic@. yi
AEyliel
BwAerlAM prizIlnM siicvrAyi
.
26
anrM yi
AEyjnt m}uv
EbETngriEl kyRiEAyi.
aview av niliH yEhAvEyAw
kru. av sYver pk m}uv
pvsic@. av eedvinH EhAmyAg

27
M smADAnyAgM aic@. yi
AEylukA yEhAvEyAw o EcAdYM
EcAdic@. (aAlH eedvieR krA
RieR epkM EbETlilAyi. 28avi
ew eedve <xici puErAhi
t PIenhAsH yi. qelyAsA
rieR punAyi PIenhAsH. qel
yAsA ahErAeR punAyi.)
yi AEyjnt EcAdic@, ebnYAmI
kA {ew buLANH . {
vIuM avetier yM ecNEmA?
aEtA { yM nii vyH
NEmA?
yEhAv mRupwi pRu, EpA. nAeL
aver EtAliA nieL {A shA
yiAM. 29anrM yi
AEyEsn
giebyAngri @M eREer oLi
icii. 30mAM divsM yi AEy
Esn giebyAngrientier yi
puRe@. meEAel te av
yi tARAyi. 31yi AEy Esn
ey giebyyi EnriwA ebnYAmI
Esn Riv. yi AEy eesnYM
piEAu vliykyM ebnYAmIees
nYM teL oAwiA avdikyM
ecyHt. aen ebnYAmI Esney
ngriniM vLer dEr ekAu
EpAyi i.
ebnYAmIEsn yi
AEyEsn
yiel
eREer
meEAel
ekAlA wi. mEtALM yi AEylu
kAer av vDic@. avri ciler
vylivc @ M ciler v}ikLivc @ M
av ekA. EbETliEl v}iyAyi
oH. mEtH giebyyiElM. 32eb
nYAmIkA pRu, meEAel
n jyikyANH!
yi
AEylukA oAwiEAvukyAyi
eviluM aetA Ayi. eb
nYAmIkAer ngriniM der v}i
yiElei kyAyi avew
lYM.
33
aen qlAvM dErEAwi. bA
tAmA qeA lH av ni.
tAM yi
AEylukA giebyyH H
pwiARH oLiciriAyi. av
oLilniM puR vH gieb
yey mic@. 34yi AEylieR prizI
lnM lBic ptinAyirM BwA gieb
yey mic@. kn ymAyi.
pE tH q BIkrAvyANH
vrA EpAetH ebnYAmIEsn
aRiil.
35
yEhAv yi AEyjntey pEyA
gicH ebnYAmIEsney EtAlic@. aH
yi AEylukA pAyiri o
Ru ebnYAmI BwAer vDic@. y
prizIlnM EnwiyvrAyi averlAM.
36
atinA t prAjyeeH eb
nYAmIkAH mnilAyi.
yi AEyEsn piEAH nIi. kAr
NM, atIit mNmAyi av
ew yDM. avewyAA gieby
yi ptiyiriAyi. 37av

267
giebyAngriEl tiyRi. av
ngri vYApicH qlAveryM vA
ekAH vDic@. 38EA yi AEylukA
oLiEArALikeLeAeA ptiyi@.
av o EtYk awyALmyyHNM. o
vliy pukEmGM avANM.
39-41
ebnYAmIEsn mtH yi AEy
BwAer ekA. ebnYAmIkA ati
nA n meEpAel vijyi
q pRykyAyi. pE ngr
iniM vliy pukEmGM yrA
wi. tiriuni ebnYAmIkA
puk ku. ngrM m}uv tI piwic@.
aEA yi
AEyeesnYM oAwiEA
kAet ni. av tiriu niH yM
wi. ebnYAmIkA By. aEA
t sMBvic vipien av
aRiu.
42
atinA ebnYAmIEsn yi
A
Ey EsnyiniM oAwiEAyi. av
mmiyiElEAwi. pE av y
iniM rewAnAyil . ngr
LiniM v yi AEylukA aver
vDikyM ecyHt. 43yi AEylukA
ebnYAmIkAer vLH oAwiA w
i. av ebnYAmIkAH vimM
ekAwil. giebyAyH ki} Ed
zvcH av aver EtAlic@. 44a
en ebnYAmIEgAiel eeDrYzA
likM prizIlnM lBicvmAy ptien
AyirM BwA ekAle@.
45
ebnYAmIEsn piiriH mmi
yiElEAwi. riEAeR pAR q l
E averi. pE yi
AEy
Esn v}ikLivc H ebnYAmIEgA
iel aAyirM BwAer vDic@. av
ebnYAmIkAer oAwiA wi. giEdAM
q lMver aver oAwic@. yi A
EyEsn rAyirM ebnYAmIkAer
wi aviewvcH vDic@.
46
aH, ebnYAmIEsnyiel p
AyirM Ep ekAle@. averlAvM
vAkekAH eeDrYmAyi EpArAwiyv
rANH. 47qA aRuRu ebnYAmIkA
mmiyiEl oAwiEAyi. av riEA
eR pAR q lei. nAlu mAsM
aview tAmsic@.
48
yi
AEylukA ebnYAmIkAew
nAiEl tiriek EpAyi. av ecH
ngrLiluAyivereyAe vDi
c@. m]geLyM av vDic@. ki
ketAe av nziic@. t ec
eiy ngreLlAM av kic@.
ebnYAmIeR EgAAH
BArYmAer Enw
misHpyivcH yi AEylukA o
vAgHdAnM ecyHt. tAyi av
ew vAgHdAnM ebnYAmIeR EgAi
e o puxenyM vivAhM k}iA
{ew puimAer { avdi
il.
2
yi
AEylukA EbETngriEl
EpAyi. aviewyv eevErMver

21

nYAyADipA 20:38-21:14

eedvsmi. aviewyiH
av Re nilviLic@. 3av eedv
EAw pRu, yEhAEv, nI yi AEy
lieR eedvmA. {e
ekAANH Q mhAvip sMBvictH?
yi AEyliel o EgAM lAtAkA
qA kArNM?
4
piEH atirAviel yi AEylukA
o yAgpIWM pNi. av yAgpIW
i yEhAvyH EhAmyAgvuM smA
DAnbliyM aic@. 5 anrM yi A
EylukA EcAdic@, view yEhAvyH
mi nEAw EcrA vrA et
iluM yi AEyEgAmEA? av o
gQrvtrmAy vAgHdAnM ecyHti@tinA
lANH Q EcAdYM avyict.H misHpA
ngri m@ EgAAmAyi omic@
EcrAver vDiemAyi av
ew vAgHdAnM.
6
anrM yi
AEyjntyH H t
ew buLAy ebnYAmIEgAA
ErAw shtApM EtAi. av pRu,
H yi
AEyjntyiniM o
EgAM oeiri. 7n yEhAv
yH mi o tijH{ ecyHt. new
puimAer ebnYAmIeR EgAAH
vivAhM k}ic@ ekAwil qAyi
tijH{. ebnYAmInYH BArYmAer
ki@emH nmeen RiAnAM?
8
aEA yi
AEyjnt EcAdic @ ,
misH p yi yi
AEyEgALi
tANH qAtH? n yEhAvyew
mi omic@ Ec. o EgAM tIc
yAyM qiyiil! yAEbzH-gielyAdu
ngri ni M mH yi AEylu
kAmAyi sic i iel H aEA
av ku. 9 erlAmH, erAeyil
qRiyA yi
AEylukA aver
oAErAeryM qi EnAi. yAEbzH
gielyAdiniH M viel v
kei. 10yi AEyjnt pIrAyirM
BwAer yAEbzH- gielyAdiElyc@.
av BwAErAw pRu, yAEbzHgielyAdiEl EpAyi aviewy
OIkeLyM ikeLymwM skler
yM niew vAekAH vDik. 11ni
Lien ecNM! yAEbzH - giel
yAdiel oAErA mxYenyM ni vDi
NM. o puxmAyi eelMgikbM
Ayi qlA OIkeLyM vDi
NM. qA mAyM Ev}HcyiEle
iilA o OIeyyM vDitH.
atinA BwA aeneyAe ec
yH t . 12yAEbzH - gielyAdi nARH
knYkmAeH pIrAyirM BwA
kupiwic@. BwA OIkeL zIElA
viel pALyiEl ekAuv.
knAEdzAyi zIElA.
13
anrM yi AEylukA ebnYAmI
EgAAH o sEzmyc @ . av
ebnYAmIEgAAH smADAnM vAgH
dAnM ecyHt. riEAeR pAR q l
Ayi ebnYAmIeR k. 14ati
nA ebnYAmIeR EgAA yi AEy

nYAyADipA 21:15-25

268

liEl mwiv. yAEbzH - gielyA


di t vDiA OIkeL yi A
EylukA ebnYAmIEgAA n
ki. qA m}uv ebnYAmI EgAA
M nkAM mAM OIkAyi
il.
15
yi
AEylukAH ebnYAmIEgA
AErAw shtApM EtAi. yEhAv
aver yi
AEyliel m@ jntyi
niM Evepwiy ekAANtH .
16
yi
AEymA pRu, ebnYA
mIEgAiel OIk vDie@.
avEzxi ebnYAmIkAH nAM
qviewniM BArYmAer keM? 17eb
nYAmIEgAi avEzxivH
wMbM nilniA ikAkNM.
yi AEyliel o EgAM lAtAkAti
riA en EvNM! 18pE new
puimAer ebnYAmIEgAAH vivA
hM k}ic@ekAwAM pil. n
Q tijH{ ecyHti@H, ebnYAmInH
o BArYey ekAwv zpie
v. 19nmeArAzyM EtA! zIElA
vi yEhAvyew /vmANiEA.
EbETngri vwANH zIElA ng
rM. EbETli niM EzEKmiEl
pAtyew ki}M elEbAnAngri
etmANtH.
20
atinA mA ebnYAmIEgA
AErAw pRu, EpAyi miriEA
kLi oLicirik. 21zIElAviel ecRu
Arik n]M ecA Ri v
smyM pAirik. aEA miri

EAiel oLilLiniM oAwk.


niLiElAErAM zIElAviel oAErA
yvtiey piwiwk. aver ebnYA
mIeR EdzE ekAuvH vivAhM
k}ik. 22yvtikew mAtApitAELA
sEhAdrAErA vH {ELAw prAti
e@eviriAM. pE {, ebnYA
mIkAErAw kANYM kA@k. av
OIkeL vivAhM k}ic @ ekAe.
av niew OIkeL ekAuEpAey
iluM niELAw yM ecyHtil. av
OIkeL ekAuEpAytinA ni
vAgHdAnM lMGici@mil. avH pui
mAer nkielAyi niew ti
jH { . ni ebnYAmIEgAAH
puimAer ekAwil, av piwic@ ekA
uEpAkyAyi! atinA ni
tijH{ lMGici@mil qH avErAw
pRyAM.
23
atinA
ebnYAmIEgAA
ecyHt tH aenyAyi. yvtik
n]M ecEv oAErA puxM avriElA
ErAer piwiwi. av yvti keL
ekAuEpAyi vivAhM k}ic@. av t
ew nAiEl mwi. ebnYAmI EgA
A lH vIuM ngr pNi
ykyM aview tAmsikyM ecyHt.
24
anrM yi
AEyjnt vIiEl
mwi. av sVM miyiElM EgA
iElM mwi.
25
aAlH yi AEylukAH o rAjA
vuAyiil. atinA oAErAM
zrieyH avnv EtAiy ecyHt.

269

H
eydyiel AmM
pukAlH nYAyADipA Brici
EA nAi hAri Amm
Ayi. qlIEmelH q EprAy orA
eydyiel EbHElehM vi@. 2ayA
M ayAew BArYyM ru puAM
EmAvAbiel mlEdzE EpAyi.
qlIEmelieR
BArYyew
EprH
enAevAmi qM ayAew puAew
Epk mhHElA qM kiElYA qM
yi. av eydyiel EbHEl
ehmilu qAHwMbiel aMg
LAyi. wMbM mlEdzmAy
EmAvAbu EdzecH aview tAm
sic@.
3
nAk k}iEA enAevAmiyew
BAvH qlIEmelH mric@. aen
enAevAmiyM avew ru puAM
Ezxic@. 4 puA EmAvAbuEdz
OIkeL vivAhM k}ic@. orALieR
EprH oA, mEyA H. av EmAvA
buEdz p vxEALM tAmsic@.
5
pie mhH E lAM kiElYAM mric @ .
aen enAevAmi BAvuM puAM
nxHweH kyAyi.

enAevAmi mAtE
] dzE mwu
enAevAmi EmAvAbiel mlEdzA
yiEA yEhAv teR jneL
shAyictAyi av Ek@. yEhAv
eydyiel jn BNM nki.
aekAH enAevAmi EmAvAbHEdz
niM mwiEArA niyic@. av
ew
puBArYmAM
avELAewAM
EpArA niyic@. 7av tAmsici
lniM eydAEdzE@ yA
tiric@.
8
enAevAmi avew puBArYmAErAw
pRu, niELAErAM niew
mAt]BvniEl mwieAyHeA_k.
ni qEAwM qeR mric @ EpAy
puAErAwM vLer kNEyAewyANH
epmARiytH . aekAH yEhAvyM
niELAw kNkAe. 9ni v
M oAErA BAAM nl B]Bv
nvuM lBie q {A yEhAvEyAw
AiAM. enAevAmi aver Mbi
c@. av epAiru.
10
aEA puBArYmA pRu, {
aEyAewAH ayew k
ew awE mwA #hi.
11
qA enAevAmi pRu, Ev,
puimAEr ni niew BvnLi
El EpAk. ni qinH qEA
ewAM v? qni nieL shAyi
AnAvil. ni BAArAkA
6

niyM puA qniil . 12ni


niew BvnLiEl mwiEAk.
{A v] yAytinA qniH o
BAvH ni Akil. niyM vivAhM
k}iAem {A ciicAluM qni
nieL shAyiAnAvil. Q rAiyi
te {A gBM DricH ru puAer
svicAluM ni a shAymA
kil. 13av AypUiyAver
ni kAiriEivM. ayM
kAlM ni BAA Evi
kAiritH qni d+KmA.
{A EAe d+KityANH yEhAv vzYi d+K qni
ti@H!
14
av vIuM epAiru. aEA
oA enAevAmiey MbicH aview
ni EpAyi. pE H aveL ekii
wicH avELAewAM ti.
15
enAevAmi pRu, EnA, nieR
B] s EhAdrBArY avew jn
ewyM EdvAewyM awE@ mwi
EAyi. aekAH nIyM aEpAel
ec@k.
16
pE H pRu, aey vi@
EpAkA qe nibitH! qeR
jnew awEEpAkAM qe
nibitH. {A ayew ew
v. nI qview EpAEvA aview
{AM vM. nI RuiwH {AM R
uM. nieR jnM qeRyM jnM yi
riM. nieR eedvM qeRyM eedvM
yiriM. 17nI mritH qviewEyA
aview {AM mriM. nie sMsHkri
etviewEyA aview {AM sMsHk
riewM. qeR Q FniyM {A
pAlicieli yEhAv qe zii
e. mrNM mAEm ne Evpiri.
mwivrvH
H tEAewAM vrA vLer #
hi qH enAevAmi mnilAyi.
pie av tiA EpAyil .
19
enAevAmiyM M EbHElehmi
qMver yA ecyH. ru OIkM
EbHElehmi qiyEA aver
kH aviwe jnM LkimRiu. av
ci pRu,tH enAevAmiyEl?
20
pE enAevAmi jnELAw pRu,
qe enAevAmi q viLitH, mARA
q viLi, kArNM svznAy
eedvM qeR jIvitM vLer d+KkrmAi.
21
{A viewniM EpAEA qniH
qlAM Ayi. pE yEhAv o
milAvLAi qe tiriek ekAuv
. svznAy eedvM qni d+KM
18

H 1:22-2:19

270

t, pie qinANH qe enA


evAmi q viLitH?
22
en enAevAmiyM avew pu
BArY H q EmAvAbYOIyM EmAvA
buEdziniM mwi v. Q ru
OIkM eydyiel EbHElehmi
yvM ekAyH wu kAlH aview
qi.
H EbAvsien
kA
EbH E lehmi DniknAy orA
jIvici. EbAvsH qAyi
ayAew EprH. qlIEmelieR wMb
i ni enAevAmiyew aw
buvAyi EbAvsH.
2
o divsM EmAvAbYOIyAy H
enAevAmiEyAw pRu, {A vyli
El EpAyAElA q vicArikyANH,
qEAw eiluM dy EtAi DAnYM
EzKriA qeyM iyAElA.
3
enAevAmi pRu, nl t H , epAyH
eAZ mkEL.
aen H vyliEl puRe@.
av ekAyH kAew piiecH
qlIEmelieR wMbiel EbAv
sieR BAgilu vyliniH av
avEzxic DAnYM sMBric@ EpA.*
4
avsAnM, EbAvsH EbHElehmi
niH vylieli. EbAvsH ayAew
ekAyHkAer zMsic@. ayA pR
u, yEhAv niELAw ew Ayi
rie! pNiA mRupwi pRu+
yEhAv aeyyM a#hie!
5
EbAvsH ekAyHkAewEm EnA
ArEnAw EcAdic@, Q yvti tANH?
6
ekAyHkAew EmEnAAr pR
u, av EmAvAbuEdzniH
enAevAmiEyAewAM v EmAvAbY yv
tiyANH . 7ekAyH kAew piAel
EpAyi DAnYM EzKric@ ekAe qH
evien vH qEAw EcAdic@.
aen Q nimixMver av EjAli
ec@kyAyi. al E nrM mAEm
av vIi vimic@Z.
8
aEA EbAvsH iEnAw pRu,
Ek mkEL, view tAmsicH qeR
vyliel DAnYM EzKric@ekAZ. meArA
ew vyli EpAEk vzYM nin
il. qeR dAsikew piAel ni
k. 9 av vyli EpAEvA
avew piAel nIyM EpAk. nie
zlYM ecetH {A yvAAErAw
pRi@H . nin dAhikyAeN
i yvAA evM wiApEyA
gi pAiniH ninM evM
wiAM.
10
aEA H ayAew mi d
rpUvM nmsHkric@. av EbAvsi

a v E z x i c . . . s M B r i c @ E p A viLevw
iniwyi xiAr Rc@ DAnYM vyli
luEpiNem niymmH . pAve
v epRuieyw BiAnANitH .
ElvY. 19+9; 23+22.

EnAw pRu, {A anYEdzAriyA


yi@M aH qe ikyM qEAw
kN kANikyM ec@ti qniH
atH-tM EtA.
11
EbAvsH rM pRu, nI nieR
B] m AtAvAy enAevAmi ecyH t
qlA shAyeLRic@M qniRiyAM.
nieR BAvH mric@ k}ii@M nI
aveL shAyic@ qM qniRiyAM.
nI nieR aEnyM aEyyM jEdz
eEAluM EpicANH Q Edz
viritH qM qniRiyAM. Q
Edze eryM ninRiyil. qi@M
nI enAevAmiEyAewAM view v.
12
nieR sdH vikH yEhAv
nin tiPlM tM. yi AEylieR
eedvM ninH pU tiPlM tM. nI
ryH Evi qiyiritH av
eR awANH. av nie sMri
M.
13
aEA H pRu, EBA aH
qEAw vLeryDikM kN kANi.
{A evRuM o dAsiyANH. ayew
sVM dAsimAri ov lYEpAlu
ml {A pE aH qEAw kANY
EAew sMsArikyM sAVnii
kyM ecyH.
14
BNsmyH EbAvsH avELAw
pRu, view v {ew aM
k}i. nieR aM {ew viAgi
riyi mk.
aEA av ekAyHkAew aw
. EbAvsH av vRu
DAnYM ekAw. H mtiyAEvALM
BicH Rcu micM vc@. 15av aview
niM q}uEH EjAli ecA puRe@.
aEA EbAvsH teR EjAliAErAw
pRu, av kkiwyiluM DAnYM
epRue. aveL twytH. 16avew
EjAli qmAA DAnYieR tl
te avAyi @ekAwEk.
av DAnYvuM epRue. niH
qH avELAw pRytH.
enAevAmi EbAvsienRic@
Ek
17
sYyAEvALM H vyli pNi
ecyH. pie av vyHEAliniH
DAnY Evtiriec w . kEdzM
arR yvM Ayi. 18H aM
qwekAH avew B]mAtAvien
kANiA ngriEl EpAyi. av
micM vci cBNvuM B]mAtA
vi ekAw.
19
avew B]mAtAvH avELAw EcA
dic@, qviewniANH yM DAnYM nI
EzKric t H ? qviewyANH nI EjAli
ecyHttH? nie ic mxY a#
hiewe!
aEA H ew ewyA tA
EjAli ecyHttH qH avELAw pRu.
av pRu, {A EbAvsH q
Ep orAew ewyANH EjAli
ecyHttH.

271
enAevAmi teR puBArYEyAw pR
u, yEhAv ayAeL a#hie!
mricvewyM jIvicirivewyM
En av dy kANi. 20vIuM
enAevAmi avew puBArYEyAw pR
u, EbAvsH new sMrkri orA
LANH. EbAvsH new aw bu
Li orALANH.
21
aEA H pRu, EbAvsH
qEAw pRi@H tiric@ ecH avi
ewe EjAli ecA. ekAyH k}i
yEvALM ayAew EjAliAewywH
{A EjAli ecyHekAA EbAvsH
qEAw pRu.
22
aEA enAevAmi puBArYyAy
iEnAw pRu, ayAew dAsimA
ew ew EjAli ec@tH nltANH.
m@ vylukLilAeNi LAer
iluM nie zlYM ec@M. 23aen
H EbAvsieR dAsimAew ew
EjAli ecyH. yvieR ekAyH
kAlM k}iyver DAnYM EzKric@.
EgAtieR ekAyHkAlvuM k}iy
ver av aview EjAli ecyH.
H avew B]mAtAvieReyAM
jIvitM w.
emtiLM
aEA B] m AtAvAy enAevAmi
iEnAw pRu, mkEL, {A nin
Evi o BAvienyM o nl
BvnvuM aEnVxie. atH nin
nEy v. 2 EbAvsH zriyAy ov
nAyiriM. EbAvsH new aw
buvuM NH. nI ayAew dAsimAew
ewyANH EjAli ec@tH. rAi
ayA emtiLi AM. 3EpAyi
LicH vOM Drik. o nl vOM
DricH emtiLiEl EpAk. EbAv
sieR aA}M k}iyEvALM ayA
nie kANtH . 4 aA}iEzxM
ayA vimiA EpAM. ayA qvi
ewyANH kiwA EpAetH i
k. aviewEpAyi ayAew kAliel
putH epAk. atiEzxM aview
EbAvsiEnAewAM kiwk. nI q
ecNemH ayA pRutM.
5
aEA H pRu, a pR
EpAel {A ecAM.
6
akArM H emtiLiEl
EpAyi. avew B]mAtAvH pR
EpAeleylAM
av ecyH. 7tIM
wiyM k}iEA EbAvsi t]pt
H i
yAyi. EbAvsH yvnyew ariki
EpAyi kiw. aEA H nizbHd
yAyi ecH ayAew kAliel putH
mAi. H ayAew kAlinw kiw.
8
pAtirAvAyEA EbAvsH R
iniH N. o OI teR
pAdinw kiw kH ayA
atH-te@. 9 EbAvsH EcAdic@, nI
rANH?
av pRu, {A ayew dAsi
yAy ANH. ayew putH qeR

H 2:20-4:1

Em viri. aA qeR rk.


10
aEA EbAvsH pRu, yEhAv
nie a#hie mkEL. nI qEAw
vLer kN kANiciri. nI enAevA
miEyAw dYM kANic kNEyA
aDikM kN qEAw EA kANici
ri. ninH vivAhM k}iA Dni
kEnA dirEnA y o yvAvien EvN
emi tirAmAyi. pE nI a
ecyHtil. 11qeR mkeL, nI EpwiE.
nI pRyetlAM {A ec@M. nieR
pNilu qlAvM aRiyAM nI
o nl OIyAeNH. 12{A nieR
aw buvAeNM stYmANH .
qA qeA aw meA bu
viewyH. 13Q rAi view k}iyk.
ayAH nie shAyiAnAEmA
qH nm rAviel kANAM. ayA
nie shAyiA tImAnicA a
teyANH nlt.H ayA nie shAyi
vA vistikyAeNi jIvi
yEhAvyAeN, {A vA t,
{A nie vivAhM k}ikyM qlIEm
elieR vsH ninAyi vilyH
vAukyM ec@M. aekAH BAtM
ver view kiwekA_k.
14
aen H BAtMver EbAv
sieR kA kiw. BAti
AyiEAe, k prsH
prM tiricRiyA k}iyti mE
te av N.
EbAvsH avELAw pRu, nI k}i
rAi qeR aw vtH nm
rhsYmAyi vyHAM. 15EbAvsH w,
nieR Emli view ekAuvH niv
piwi.
aEA H avew Emli niv
piwikyM EbAvsH kEdzM o pR
DAnYM avew B]mAtAvAy enAevA
miH sAnmAyi ekAwkyM ecyH.
EbAvsH atH epAtiu eki avew
mli vc@ekAw. piIwH ayA
pNiEl EpAyi.
16
H
avew
B] m AtAvAy
enAevAmiyew BvniEl EpAyi.
enAevAmi vAti v EcAdic@,
rANview? H Bvnink
kyRi, EbAvsH av Evi ecyHt
etlAM enAevAmiEyAw pRu. 17av
pRu, EbAvsH Q yvM qeR ki
ttH ayH e A sAnmAyiANH .
{A evRuM kEAew vIiEl EpAk
qH EbAvsH qEAw pRu.
18
enAevAmi pRu, mkEL, sMgtik
eLenyAemH aRiyMver nI m
EyAew kAirik. tA ec@ Q
kArYM tIlAet EbAvsH vimi
kyil. Q divsM avsAniti
mH sMgti qAyi qH nmRiyA
p@M.

EbAvsuM buvuM
ngrvAti jnM wyiwE
@ EbAvsH EpAyi. EbAvsH mu

H 4:2-22

272

sUciic bu kw EpA
ver ayA aview . EbAvsH
ayAELAw pRu, view vH ri
sHEnhitA!
2
EbAvsH eR sAikeLyM viLic@
i. EbAvsH viLic@ iytH pN
iel mAri p Eper yi.
ayA avErAw pRu, view ri
! av aview .
3
aEA EbAvsH buviEnAw
pRu, enAevAmi EmAvAbuEdz
niH mwi vi@H. av new
buvAy qlIEmelieR vk mi
vikyANH. 4viwe jnewyM
qeR jniel mAewyM mi
vcH tu nie aRiyiNemH {A
tImAnic@. nI atH vIewei
vIewk! nI vIewA Ezi
iel i qEAw pRyk. qni
RiyAM, nI k}iA mi vIew
E awyA {AnANH. nI mi
vilyH vAuieli {A vAAM.
5
EbAvsH vIuM pRu, enAevA
miyiniH mi vAukyAeNi
mricveR BArYyAy H q viDv
yAy EmAvAbYsH Iey nin BArY
yAyi lBiM. inH o iyA
EA mi i lBiM. aen
mi mricyAew wMbi te
nilniM.
6
bu rM pRu, qniH
lM vIewAnAvil. lM qER
tAmAyiriAM. pE atH vilyH
vAAenniAvil. {A a ecyH
tA qniH qeR sVM mi nxHwe
wM. atinA nI mi vAuk. 7(p}
ykAlH yi AEyli orAcArM Ayi
. k mi vAukEyA vIew
kEyA ec@EA, orA teR
ecH Qri mEyAH ekAwNM. tA
yi avew yviyi
etLivH.) 8aekAH bu pRu,
vsH vilyH vAU. ayA teR
ecri EbAvsi nki.
9
aEA EbAvsH aview wiyi
mAErAwM melAvErAwmAyi pRu,
enAevAmiyew kiniH , qlIEm
elH, kiElYA, mhHElA qiv
etlAM {A vAA EpA qtinH
ni sAikLA. 10ien BArY
yAyM {A vAu. mric y Aew
sVH ayAew wMbi te nil
niti EviyANH {A en
ec@tH. Q wpAwilUew mricveR
EprH ayAew wMbi niM Edz

iniM a@EpAkukyil. niLANH


tienlAM sAik.
11
aen ngrvAti Ayi
qlA jnM mAM atinH sAi
kLAyi. av pRu,
yEhAv nieR BvniEl v
Q OIey, yi AEylieR BvnM ni
ic RAEhlienyM ElyEyyMEpAel
e. nI qAyi EmDAziy
vM EbH E lehmi zsH t M
yi Bvie!
12
tAmA eydyew pu EPersinH
jM nki. aen aveR wMbM
mhrmAkyM ecyH. aEpAel
te ilUew yEhAv ninM aEn
kM sAneL nke. aen nieR
wMbvuM mhrmAke.
13
aen EbAvsH ien vivAhM
k}ic@. yEhAv av gBM n
kyM o puen ekAwkyM ecyH.
14
aEA pNiel OIk enAevA
miEyAw pRu,
ninH Q ien t yEhAv
vA}HevnA. v yi
AEy
li sinAM.
15
Q H ninH vIuM jIvitM tM!
vAkYi nie <xiM. nieR
puBArYyANElA ven svictH.
av nin EviyANH Q iey
svict.H av nie sHEnhi.
}u puAerA v ninH m
yANH.
16

enAevAmi ien teR krLi


qwkyM aveR rvAditVM e
wkyM ecyH. 17ayA avnH
Epri@. OIk pRu, Q H
enAevAmiH Evi piRtANH. ay
Arik oAEbdH qH avnH Epri@.
yiAyiyew pitAvAyi oAEbdH .
dAvIdieR pitAvAyi yiAyi.
M EbAvsieR wMbvuM
ePersieR wMbcriM tANH+
EPersH ehE AeR pitAvAyi.
19
ehE A rAmieR pitAvAyi.
rAM aInAdAbieR pitAvAyi.
20
aInAdAbH nhEzAeR pitAvA
yi. nhEzA sEmAeR pitAvA
yi.
21
sEmA EbAvsieR pitAvAyi
. EbAvsH oAEbdieR pitAvAyi
.
22
oAEbdH yiAyiyew pitAvAyi.
yiAyi dAvIdieR pitAvAyi.
18

273

1 zmEv
qAnyM wMbvuM zIElAvi
rADn nw
qyImiel iEdzH rAm
yini qAnA qeArA
jIvici. sUPH wMbArnAyi
qAnA. eyErAhAmieR punAyi
av. qlIvieR punAyi
eyErAhAM. qlI EtAvieR pu.
qyIMEgAiel sUPieR punA
yi EtA.
2
qAnyHH ru BArYmAAyi.
o BArYyew EprH hA qM mE
BArYyew EprH epniA qmAyi.
epniyH ikAyi. h
yH ikAyiil.
3
qlA vxvuM qAnA teR pN
mAy rAmyiniM zIElAviEl
EpAM. aviewyAyi qAnA s
vznAy yEhAvey rADiciM
av blikLiciM. zIElAvi
lAyi ehAPH n iyM PIenhAsuM
yEhAvyew puErAhitArAyi Esvi
c i tH . liyew puArAyi
ehAPHniyM PIenhAsuM. 4qAnA
bliyicEAe}Ae BNieR
o vItM av teR piyAy epni
yHM nkiyi. epniyew i
kM av atieR p nkiyi
. 5 hyHM o lYpH qAnA
nkiyi. hyHu ikAkA
yEhAv a#hicieliEAluM q
AnA aen ecyHt. tA yTA
i sHEnhic BArY hA yi
qtANH av aen ec@vA
kArNM.

epniA hey EkApii


epniA ql A yH E A}uM hey
vlAet EkApiikyM mxii
kyM ecyHt. hyH ikAkA
ekAANH epniA aen ecyH
titH. 7qlA vxvuM aen te
sMBvic @ . av zIElAvi yEhAv
yew lyi EpAEAe}Ae
hA mxii. o divsM q
AnA bliyikyAyi. hA
vYsnikyM kryA wukyM
ecyHt. hA oM k}iAyi
il. 8 avew BAvAy qAnA
avELAw pRu, hA, nIeyinANH
krytH ? nIeyAeNAM k}iA
tH? nIeyinANi d+KitH? nin
nieR BAvAy {AElA. p
mELA EBdmA {Aen nI k
k.
6

hyew An
tikyM wikyM ecyH t ti
EzxM hA q}uE@ AiA
EpAyi. yEhAvyew vimiri
eR kvAwinrikilAyi puErAhit
nAy li riAyi. 10hA vL
er d+KityAyi. yEhAvEyAw A
iEv av vlAet kru. 11av
eedvinH o Enc En. av
pRu, sv z nAy yEhAEv,
{Aen d+KityAeN kAluM.
qe mREt. aH qnieA pu
en tA {Anven nin smi
AM. av o nAsI tArnAyi
riM. av vIEA mdYEmA k}iil.
M aveR tlmwi oriluM ev@ky
mil.*
12
hA vLer EnrM yEhAvEyAw A
ic@. hA Aic@ekAiriEv
li avew ukLi ikyA
yi. 13hA avew XdyM ekAu
AikyAyi. avew u
k cliAyieviluM av
zbHdM puRewvicil. atinA hA
wiciriAemH li kti. 14li h
EyAw pRu, nI opAwH wiciri
! vIH EpiA kAlmAyi.
15
hA mRupwi pRu, EBA {A
vIEA mdYEmA wiciil. mnAek
kliyvLA {A. yEhAvEyAwH
{A qeR d+K pRykyAyi.
16
{A o cI OIyAeN kt
ruEt. qniH vLer zH n
ekAuM {A d+KityAyekAumANH
yM dIGEnrM {A AictH.
17
li mRupwi pRu, smADAni
EpAk. yi AEylieR eedvM nI v
zYeetAe nin nke.
18
hA pRu, aH qi s
xHwnAeNH {A k. anrM
hA aviewniM EpAyi hArM
k}ic@. piIwH avH d+KmAyil.
19
piEH atirAviel qAnyew
wMbM NeNI@. av yEhAvey
rADikyM rAmyiel vstiyiEl
mwukyM ecyHt.
9

zmEvlieR jnnM
qAnA teR BArYyAy hy
mAyi eelMgikbiElewkyM
M . . . e v u k y m i l eedvi viEzx
vAgHdAn EnivrAyi nAsI
t. av avew mwi mRikEyA
miriBikEyA vIuwikEyA
ecyHtiil. sMKYA. 6+5 kA k.

1 zmEv 1:20-2:15

274

yEhAv hey oAikyM ecyHt.


20
pie vxM smyEAew hA
gBvtiyAvukyM o puen svi
kyM ecyHt. hA punH zmEv
q Epri@. av pRu, aven
{A yEhAvEyAw EcAdic@ vAiy
tinA zmEv qANv EprH.
21
vxM bliyM EncyM eedv
iniA qAnA zIElAviEl
EpAyi. av teR wMbeyM ew
ekAuEpAyi. 22pE hA EpAyil.
av qAnEyAw pRu, iyew
mlwi mARuEA aven {A zIElA
viEl ekAuEpAkAM. anrM aven
{A yEhAvyH smiM. av
o nAsI yiIM. av zIElAvi
e k}iyM. 23hyew BAvAy
qAnA avELAw pRu, ne
nin EtAEpAel ec@k. i
mlwi mARuMver nI vIi tAmsi
k. yEhAv aveR vA* pAlimA
RAke. atinA hA teR pueR
mlwi mARuMver aven pricric@
ekAH vIi ti.
zmEvlien hA zIElAviEl
ekAuEpA
24
iyew mlwi mARiyEA hA
aven zIElAviel yEhAvyew Bvn
iEl ekAuEpAyi. m vyAy
o kAL, ptH pQH mAvH, o i
vIH qivyM av ew ekAu
EpAyi.
25
av yEhAvyew sviDiEl
EpAyi. qAnA ptivuEpAel kALey
ekAH yEhAvyHH bliyic@. an
rM hA, iey liyew kiEl
l i c @ . 26hA liEyAw pRu,
qEAw mi EBA. ayew awu
iH yEhAvEyAw Aic aEt
OIyANH {A. {A pRy EnrA
eNH {A stYM ec@. 27{A Q
iEvi AikyM yEhAv
qeR AnEyAw tikrikyM
ecyHt. yEhAv qniH Q iey
nki. 28{AniEA Q iey yEhAv
yH nkyM ec@. av jIvit
kAlM m}uv yEhAvey <xiM.
anrM hA iey aview viiu
EpAvukyM yEhAvey rADikyM
ecyHt.
hA ni pRy
hA pRu, qeR XdyM yEhAv
yi sxHwmAyi! qeR zi eed
vi viciri! {AeneR z@
eL prihsi.* nieR ryi
{AEneR sEAxi! 2yEhAvey
EAel meA vieedvmil. nIy

vAH li hyH nkiy a#heL


yAyiriAM qAnA view prAmzi
tH. vcnM 17.
{AeneR ... prihsi qeR vAyH
qeR z@L@ewEn R mliyi
ri qM.

lAet eedvmil! new eedveEAel


meA pARyil. 3 vIiL wrtH!
ahAr vAk pRytH ! kArNM,
yEhAvyAy eedvM qlAM aRiy,
eedvM jneL nyikyM viDi
kyM ec@. 4zrAy BwAew vil@
keLAwiy! db l zrAvukyM
ec@! 5 sm]mAyi BNmAyi
v BNinAyi EA pNieyw
NM. qA viziviEA
ti ekA}uAM! ikAkAv
}u svi! qA opAwH ik
v d+KM. qeA avH
m nxHwmA. 6 yEhAv mxYer
mriAniwyA, av aver jIvi
AmiwyA. mxYer yEhAv
pAtALilAkyM aviewniH yi
ikyM ec@.
7
yEhAv ciler drirA, ciler
DnikmA. ciler yEhAv tA}H
. ciler av y. 8 yEhAv
drier epAwiyiniy. av
ew d+KLv drIkri. yEhAv
drier DAnikLA. aver av
rAjmArAErAewAM . vizi
xH w AtiTikew lH aver
. yEhAv ElAke m}uv
s] x H w ic @ ! ElAkM m}uv avERtA
! 9teR vier yEhAv sMri
. avH
vI}Hc vrAet av
pAli. pE dxHwA nziie
wM. av iEl ptiM. avew
zi aver vijyiiil. 10aveR
z@eL yEhAv nzii. ave
tier atYutnAy eedvM sVi
wim}uM. vidrEdzLiEAluM
yEhAv nYAyviDi nwM. teR rAjA
vinH av zi nM. teR vi
rAjAvien av znAM.
11
qAnyM wMbvuM rAmyilu
tLuew vstiyiEl EpAyi. i
zIElAvi tAmsic H puErAhitnAy
liyew kI}i yEhAvey <xic@.
liyew dxw
H rAy puA
liyew puA dxHwrAyi.
av yEhAvey vkvcil. 13puErAhi
tA jnELAewen epmARNem
eAM av kArYmAiyil. puErAhi
t jnELAw ecEtH tANH+ oAErA
tvNyM orA o bli aiEA
puErAhit mAMsM o kliel
tiLyH eviliwM. anrM
puErAhiteR B]tY m mny o
mewNM. 14anrM puErAhiteR
B]tY m_pEyAgicH klini
EA pAiniEA Rc@ mAMsM
ieywNM. m_ekAu B] t Y
ieyw mAMsEm puErAhitnh
mAyi@Z. zIElAvi bliyiA
v skl yi AEylukAErAwM puErA
hit aenyA ecEtH.
15
qA liyew puA aen
yl ecyHttH. ekA}uH yAgpIWi
12

275
EhAmiti mute puErAhi
teR B]tY v}ipAwH aiA vv
ew awE ecl@M. puErAhiteR
dAs pRyM, puErAhit epAriA
Rc@ mAMsM trik. pu}uiy mAMsM
niLiniM puErAhit sVIkri
il. 16bliyiv en pR
yAM, dYM ekA}uH dhiik. qiH
nin Ev qwAM. aenyA
yA puErAhiteR dAs en pR
yM, Ev, qniiEA mAMsM trik.
nI tieli, {Ani piwic@ vAuM!
17
aen t yEhAvyH v}ipA
wien driiel H ehAPH n iyM
PIenhAsuM kANic @ . atH yEhAv
yHetiery vLer ekAwiy pApmAyi
!
18
qA zmEv yEhAvey <
xic@. EPAd Dric bAlnAy zmEv
o shAyi yi. 19qlA vxvuM
zmEvlieR a avnH o ecRiy
ai ieAuv. teR BAvi
EnAewAM zIElAvi bliyiA
vxMEtARuM EpAEA av a
ekAuv. 20li qAneyyM
aveR BArYeyyM a#hiM. li
pRyM, yEhAv ninH hyilUew i
keL nke. hA AicEA
yEhAv av nkiy i pkrmA
yiriM Q m.
qAnyM hyM vIiEl EpA
kyM 21yEhAv hEyAwH dy kA@kyM
ecyHt. av m puAM ru
puimAM piR. zmEv yEhAvyH
smIpM vLkyM ecyHt.
puAer niyiA li
k}iyil
22
li vLer v]nAyi. zIElAviel
qlA yi AEylukAErAwM teR pu
A ec@tH li Ek@. sELnwA
rieR kvAwi <x nw
OIkELAewAH av zyi kArY
vuM li aRiu. 23li teR puA
ErAw pRu, ni ecyHt tikeL
i viewyv qEAw pRu,
nieLinANH Q tik ec@tH?
24
mEL, rM cIArY ectH.
yEhAvyewyAk nieLi dxi
c@ pRy. 25ov meAventier
pApM ecyHtA eedvM aven shA
yiM. pE yEhAvyHetier pApM
ecyHtA H aven shAyiA
k}iyM?
pE liyew puA liey vk
vyHA Aiyil. atinA yEhAv
liyew puAer vDiA ni
yic@. 26zmEv vL. av eedv
eyM jneLyM sEAxiic@.
liyew wMbeiy
Byr vcnM
27
o eedvpux liey smIpic@
pRu, yEhAv ArY pRy,

1 zmEv 2:16-3:1

nieR pUvikA PREvAeR wMb


ieR awimkLAyi. qA {A
aEA nieR pUvi kA tY
e@. 28nieR EgAe {A yi AEy
liel melA EgAiwyiniM
etrew. nieR EgAe {A
qeR puErAhitArAkA etre
w. qeR yAgpIWi bli nw
A {Anver etrewu. DUp
kiAM EPAd DriAM {An
ver etrew. yi
AEyjnt
qnii bliyew mAMsM nieR
EgAA {A avkAzmAyi n
kyM ecyHt. 29atinA nIeyekAH
blikeLyM v}ipAwkeLyM dri
il? nI nieR puAer qeA
LDikM mAnic@. yi AEyjnt qni
ekAuv mAMsiel nl BAg
ekAH nI ekA}u.
30
nieR pitAvieR wMbA
qAlEM puErAhitArAyi av
en <xiNemH yi
AEylieR
eedvmA yEhAv R pRi.
qAliEA yEhAv en pRy,
aetAriluM sAYml! qe mAni
ver {AM mAniM. pE qe
mAniAv ni lBiM. 31nieR
pigAmikeL m}uv {A nzii
smymwiri. nieR kwMb
iel M vAkYM ver jIviciri
il.
32
yi
AEyli nkAemiluM
Bvni dritA nI
kAM. nieR wMbiel M v]
ArAkA jIviciriil. 33qeR yAg
pIWi <x nwA {A ri
orAAyiriM. av vLer v]
nAMver jIviM. aveR kA}Hc nxHw
ewkyM ziyilAtAkyM ec@
ver av jIviM. nieR pigAmi
keLlAM vAekAH ekAlewM. 34A
rY yTAYmAemtinH {A aw
yAL kANiM. nieR ru puA
rAy ehAPHniyM PIenhAsuM oEr div
sM mriM. 35{A qni vizVsHtnA
eyA puErAhiten etrewM. Q
puErAhit qe ecvieA_kyM
asrikyM ec@M. Q puErAhi
teR wMbe {A zmAM. av
enEA}uM qeR etrewe rAjA
vieR* mi <x nwM.
36
aEA nieR wMbi avEz
xiv Q puErAhiteR mi
nmsHkriM. av alM pNiEnA
o kxNM aiEnA Evi rM.
av pRyM, qni tiA BNM
EnwtinAyi qnieA puErAhit
eR pNi tAluM

eedvM zmEvlien viLi


bAlnAy zmEv liyew kI}i
yEhAvey Esvic @ . aAlH

etrewe rAjAvH
qM.

aBixi

1 zmEv 3:2-4:5

276

yEhAv jnELAw Enriu sMsAri


tH virLmAyi. dznM apUv
mAyi.
2
liyew kk db l eH
tAH amAyi. o rAiyi av
kiwyi kiw. 3zmEv yEhAv
yew vimiriel kiwyilANH
kiwtH. eedvieR viepkM
ekiwilAyi. yEhAvyew viLH
aEA}uM kiyi. 4yEhAv zmEv
lien viLic@. zmEv viLiEk@, {Ani
viewyH. 5li te viLikyAeN
Ayi zmEv ktiytH. atinA
zmEv liyew awH oAwieyi.
zmEv pRu, {AnitA viewyH,
aH qe viLicElA. pE li
pRu, {A nie viLicil. EpAyi
kiwH. zmEv kiwyiEl mwi.
6
yEhAv vIuM viLic@. zmEvEl! zm
Ev vIuM liyew awE ec.
zmEv pRu, {AniviewyH, aH
qe viLicElA.li pRu, {A
nie viLicil, EpAyi kiwH.
7
zmEv averyM yEhAvey aRi
iilAyi. yEhAv aver av
EnAw EnriH sMsArici@Ayiil.*
8
yEhAv zmEvlien mAM tvNyM
viLic@. zmEv vIuM q}uEH li
yew awE ec. zmEv pRu,
{Anivi ewyH, aH qe viLi
cElA.
yEhAv bAlen viLikyAeNH
aEA li mnilAyi. 9li av
EnAw pRu, EpAyi kiwH. niyM
av nie viLikyAeNi,
yEhAEv, ayew dAsnAy {A
iH q pRyk.
atinA zmEv kiwA EpAyi.
10
yEhAv aview v ni. me
EAel te av ecyHt. av viLi
c@, zmEvEl, zmEvEl! zmEv pR
u, pRy, ayew dAsnAy {A
iH.
11
yEhAv zmEvliEnAw pRu,
yi
AEyli {A cil kArY
ecA EpAvukyANH. aEti Ek
v nwuM. 12liEyAwM aveR
kwMbEAwM ec@em KYApic
kArY {A ec@M. qlAM {A dYM
mt avsAnM ver ec@M. 13liyew
wMbe qeEmAyi zii
emH {A avEnAw pRi@H. kAr
NM teR puA pRyM vi
M eedvvimAeNH liRi
yAM. aver niyiti li prA
jyewkyM ecyH t . 14atinAlANH
v}ipAEwA bliEyA ekAH liyew
wbieR pAp oriluM lA
tAewiel
H {A zpTM ecyHttH.
15
BAtmAM ver zmEv kiwyi
kiw. av Enre q}uEH yEhAv
yEhAv ... sMsArici @Ayiil yEhAvyew
vcnM ver av evLiewieAwe
iil qM.

yew lyieR vAti R. dz


nei liEyAw pRyA zmEv
li BymAyi.
16
qA li zmEvlien viLic@,
zmEvEl, qeR mkEn! zmEv viLi
Ek@ qA EBA. 17li EcAdic@,
yEhAv niEAwH qANu pRtH?
qi ni mRc@ vyHtH. eedvM
nin t sEziniH nI qe
iluM mRc@ vcA eedvM nie zii
M.
18
atinA zmEv liEyAwH qlAM
pRu. av liyiniH oM mRc@
vcil. li pRu, av yEhAvyA
. zrieyH av EtAtH av
ece. 19zmEvlieR vLc y i
yEhAv avEnAewAmAyi. zm
EvlieR o sEzvuM etAeN
vrA yEhAv wyAiyil. 20aEA
dA mt Eb-Ezb very qlA
yi
AEylukAM zmEv
yTA
i yEhAvyew vAcknAeNRi
u. 21yEhAv wM zIElAvi zm
EvlinH tYe@. yEhAvyew vc
nmAyi yEhAv zmEvli te evLi
ewieAw.
zmEvlieniy vAk
yi
AEylielAwM pr. li
vEyAv] nAyi. aveR puA
yEhAvyew mi tik ec@
w.

ePlist
H Y yi AEylukAer
EtAli
aAlH ePlisH t Y yi
AEylu
mAyi yi sMGwic@. yi AEylu
kA ePlisH t YErAwH yiniRi.
yi AEylukA ebEnsri tew
pALyM Apic @ . aEPilAyi
ePlisH t Yew pALyM. 2ePlisHtY
yi
AEylien miA tARAyi
. yM wi.
ePlisHtY yi AEylukAer EtAli
c@. yi AEyEsnyiel nAlAyirEA
LM BwAer vDic@. 3yi AEyBwA
tew pALyi mwieyi.
yi AEyliel mA EcAdic@, n
eL EtAliA yEhAv qinANH ePli
sH t Yer avdic t H ? nmH yEhAv
yew krARieR epkM zIElAvi
niM ekAuvrAM. aen yi
eedvM nEAewAmAM. av ne z@
LiniM riM. 4atinA av
ciler zIElAviElyc@. svz
nAy yEhAvyew krARieR epkM
av mwieAu v. epkieR
mkLi ekbumAlAKmAH. yEhAv
yiri siMhAsnM EpAelyAyi
av. liyew ru puArAy ehA
PHniyM PIenhAsuM epkEAewAM
v.
5
yEhAvyew krARieR epkM pAL
yiEl vEA yi
AEylukA
ci ahsic@. ahAsi

277
mi viRc@. 6yi AEylieR ahAsM
ePlisH t Y Ek@. av EcAdic @ .
qAypALyi jn mAM
/AhBritrAkA kArNemANH?
yEhAvyew viepkM yi AEy
lieR pALyiEl ekAuvre@
evH ePlisHtY mnilAi. 7 ePli
sH t Y By. ePlisH t Y pRu,
eedvM avew pALyieliyiri
! n }ilAyiri.
meAriluM enyAyiil! 8n
LiEA vYAlrANH. Q znAy eedv
iniH ne riA k}i
yM? QjipHtkA mhAmAriyM pkc
vYADikM nkiy aEt eedvM teyA
NivM. 9ePlisHtYEr, eeDrYzAlikLA
yirik! mxYerEAel EpArAwk!
mH qAy new awimkLAyi.
atinA eLEAel yM ec@
k. aeli ni avew awimk
LAM!
10
atinA ePlisH t Y kWinmAyi
yM ecyHtH yi AEylien EtAlic@.
oAErA yi AEyBwM teR wAri
El oAwiEAyi. yi
AEylukA
aetA kn prAjymAyi. mti
nAyirM yi
AEyBwA ekAle@.
11
ePlisHtY eedvieR viep
kM qwkyM liyew rH puA
rAy ehAPHnieyyM PIenhAsienyM
vDikyM ecyHt.
12
aH yrMgniM ebnYAmI
EgAArnAy orA oAwiEAyi. teR
d+KM kANiA av teR vO
vlic@ kIRukyM tlyi m vAriyiw
kyM ecyHt. 13ayA zIElAviEl
vEA li ngrkvAwinwH o
kEsryilirikyAyi. eedvi
eR viepkei vYAlnAyi
tinAlANH li aviwiH nirI
NM nwiytH. aEA ebnYAmI
EgAAr zIElAviEl vH d+KvA
aRiyic@. ngrvAsikLAek c
i kryA wi. 14-15li etA
e@ vyAyi. anAyiIti
nA sMBvietAM kANA li
k}iil. pE jn ci
kry EkAmAyi. li EcAdi
c@, qinANH k Q vliy zbHd
mAtH?
ebnYAmIkAr liyew awE
EAwieyi Ay m}uv avEnAw
pRu, 16ebnYAmIkAr liEyAw
pRu, yiniH EA vyA
LA {A. {Ani yrMgniH
oAwiEAyi! li EcAdic@, qAyi
mkEn? 17ebnYAmIkAr mRupwi pR
u, yi AEy ePlisHtYriniM
oAwiEAyi. yi AEyEsnyHH aEn
kM BwAer nxHwe@. nieR ru pu
AM ekAle@. ePlisHtY eedvi
eR viepkM qwekAu
EpAyi.
18
ebnYAmIkAr
eedvieR

1 zmEv 4:6-5:6

viepkei sUciicEA
li kvAwinw kEsryiniM
mRiu vI}ukyM ayAew k}uH owi
ykyM ecyHt. v]M twic@ ekA}u
vmAyitinA ayA mric@. li
p vxM yi AEylien nyic@.
EtjH nxw
H e@
liyew mmkL@M PIenhAsieR
BArYymAyiv gBiNiyAyi.
avH svsmymwi. eedv
ieR viepkM qwekAu
EpAy kArYM av aRiu. teR aA
yiynAy liyM BAvH PIenhA
suM mrNmw vAyM av Ek@.
vA EkmAyi te av
Evdn wukyM av sviAnArM
BikyM ecyHt. 20av mriARAy
EA aveL pricric @ ekAi
sHIk avELAw, vYsniE! nI
eyA puen sviciri q
pRu.
liyew puBArY mRupwi pRyk
EyA a ikEyA ecyHtil. 21ati
nA av iH QKAEbAdH qH
Epri@. yi AEylieR EtjH EpAyi
ri! qANtinM. anrM
av mrikyM ecyHt. eedvieR
viepkM aphrieekAuM
avew BAvuM B]pitAvuM mrNm
w ekAumANH av iH
EpritH. 22av pRu, yi AEyli
eR EtjH nxHwe@. ePlisHtY eed
vieR viepkM qwekAu
EpAytinAlANH avLien pRtH.
19

viepkM ePlist
H Yer
w
ePlisH t Y eedvieR vi
epkM eb-esriniM asH
EtAdiEl ekAuEpAytiEzxM
2
av atien dAEgAeR EdvAlyi
aveR vi#hinw vc@. 3 piE
BAti asHEtAdkA q}uE
EA dAEgA mKM nilwic@ vI
kiwtAyi ku. yEhAvyew epk
i milANH dAEgA vI kiwi
tH.
asHEtAdkA dAEgAeR vi#he
yTAAnH vIuM Ric@. 4pE
piEH asH E tAdkA NEA
dAEgA vIuM nil vI kiw
tANH ktH! yEhAvyew viepk
i milAyi dAEgA vI kiw
tH. EA dAEgAeR tlyM k@M
epAi emtiLi kiwkyAyi.
dAEgAeR w mAEm o kxNmAyi
Z.
5
atinAlANH
M
dAEgAeR
EdvAlyiEl v aveR puErA
hitErA mAkELA emtiLi kAlu
AtH.
6
asHEtAdkAewyM ayAewyM
jIvitM eedvM dxHkrmAi. eedvM av

1 zmEv 5:7-6:12

278

wt vixmAi. av av
H m}kAi. yEhAv avriEl
qlikeLyM ayc@. qlik avew
klukLiluM lLiluM oAwi nw.
ngrvAsik vLer By. 7 sMBvi
tH asHEtAdkA ku. av pRu,
yi AEylieR eedvieR vi
epkM view vyH tH ! neyM
new EdvnAy dAEgAenyM eedvM
ziikyANH.
8
asHEtAdkA au ePlisHtYBrNA
DikArikeLyM viLic@i. asHEtAd
kA EntAELAw EcAdic@, yi AEyli
eR eedvieR viepkM nAem
ecNM? EntAA mRupwi pR
u, yi
AEylieR eedvieR
viepkM giEl mA@k. ati
nA ePlisHtY eedvieR vi
epkM mAi. 9pE ePlisHtY eedv
ieR viepkM giEl mAiy
tiEzxvuM yEhAv ngre zii
c@. jn vLer By. yvAM v]
Amwm jnH eedvM vLer }
Ai. gieljnH eedvM
Ai. 10atinA ePlisHtY
yi
AEylieR eedvieR vi
epkM qEAniElyc@.
pE eedvieR viepkM
qEAniEl vEA qEAkA
prAtie@. av pRu, yi AEyli
eR eedvieR epkM qinANH
{ew ngrmAy qEAniEl
ekAuvtH? {ELyM {ew
kELyM ekAlAnAENA niew BAvM?
11
qEAkA skl ePlisHtYBrNADi
pAeryM viLic@i. av BrNADip
AErAw pRu, yi AEylieR eedv
ieR epkM, a {eLyM {
L@ew jneyM vDiMmH tiricy
yHk.
qEAkAH jIvBymAyi.
eedvM aview aver vlAet pIfii
c@. 12plM mric@. mriAvH m}k
Ayi. qEAkA sViEl
EnAi ci kru.
eedvieR viepkM
tiricy
y
H
ePlisHtY viepkM }u mAsM
tew nAivc @ . 2ePlisHtY
tew puErAhitAeryM mAikA
eryM viLic @ . ePlisH t Y pRu,
viepkM neL ecNM? vi
epke qen atieR l
E tiricyyHAem pRyk!
3
puErAhitAM mAikAM pRu,
yi AEylieR eedvieR vi
epkM ni tiricyyHevi
a o}itAyiAyiritH. yi AEy
lieR eedvM niew pAp lA
yHm ec@ti v}ipAwk shitM
EvNM atH ayyH vA. aEA
ni suKewM. ni Ikri
ewM. eedvM nieL ziitvsA

niiA ni en ecNM.
4
ePlisH t Y EcAdic @ , {ELAw
mitinH yi
AEylieR eedv
inH q v}ipAwkLANH { k}i
EtH? puErAhitAM mvAdikM
mRupwi pRu, au ePlisHtYEntA
AH. oAErA ngrinH oAErA EntA
vuvItM. niM niew EntAA
M oEr zHnmANH. atinA au
EpAel au sVmAt]kk
Ak. aH sV qlikew p
M Ak. 5aen rAjYe nzii
L@ewyM qlikewyM pM
Ak. Q sVmAt]kk yi AEy
lieR eedvinH sAnik. aEA
yi AEylieR eedvM nieLyM ni
ew EdvAeryM niew rAjYeyM
ziitH avsAniiec vrAM.
6
PREvAenyM QjipHtkAeryM EpAel
kWinXdyrAktH. QjipHtkAer eedvM
ziic @ . atinAlANH QjipH t kA
yi AEylukAer tew nAiniM
EpAkAnvdictH.
7
ni o putiy viyAkyM
EA svic ru peL sMGwi
ikyM ec@k. oriluM vylukLi
pNieywiil A v yiriNM
av. peL vivliA ati ek
@k. anrM ikeL avyew etA}u
iEl tiriek ekAuv ek@k.
avey avyew tkeL piwrA
avditH.* 8yEhAvyew viep
kM viyi vyHk. niew pAp
epARutinH eedvi v}i
pAwANH sVmAt]kk. viey ati
eR v}iyilUew ayyHk. 9 viey
nirIik. yi
AEylieR sVM
nAwAy EbHEzemzinH EnANH vi
EpAeti yEhAv nmH mhAvYA
Dik nkiyiri. pE p Ener
EbH E zemziEl EpAiel i
yi AEylieR eedvM ne ziict
elM nmRiyAM. new ErAg
sADArN EpAel bADictAvAM.
10
puErAhitM mAikM pR
EpAel ePlisHtY ecyHt. aEA
svic, kiwAL@ ru peL
ePlisHtY kei. ePlisHtY p
eL viyi ek@kyM kiwAeL
avyew etA}uiliwkyM ecyH t .
11
anrM ePlisH t Y yEhAvyew
viepkM viyiE vc@. m}k
ewyM qlikewyM sVpLi
siyM av vAhni vc@.
12
p Ener EbHEzemziEl
EpAyi. p v}iyilUew te myi
@ nw. av wM vlM tiriil. Eb
HEzemzH ngrAtii ver ePlisHtY
BrNADikArik peL piw.
a v e y . . . a v d i t H p ikeL
etru piwiA miieli eedvM
aver nyievM avew sAn
av sVIkric@evANemM ePli
sHtY k.

279
13

EbHEzemkA tA}Hvryi t
ew EgAtu ekA@kyAyi. av
mkLiEl EnAkyM viepkM
kAkyM ecyHt. epkM vIuM k
ti av vLer sEAxic@. av
a kiAnAyi oAwi. 14-15vi EbHEz
emziel EyAvyew vylieli.
vyli o vliy pARyew awH
vi ni. EbH E zemkA vi
eviIRi. av peL ekA. av
peL yEhAvyH bliyic@.
ElvY yEhAvyew viepkM
tAe}eyw. sVmAt]kk vci
siyM averw. yEhAvyew
epkvuM mAt]kkM ElvY vliy pAR
Em vc@. aH EbHEzemkA yEhA
vyH EhAmyAgLic@.
16
EbHEzemkA ecyHt ArY
eLlAM ePlisHtYew au BrNADip
AM kAAyi. anrM a
te BrNADipA qEAniEl
mwi.
17
aen ePlisHtY tew pAp
epARuewA yEhAvyH v}i
pAwAyi m}kew sVmAt]kk ay
c@. oAErA ePlisHtYngriM oAErA
sVm}k
vItM
avryc@.
asH E tAdH , g, asH k ElA, gH ,
qEA qivyAyi ePli
sHtYpN. 18qlikew sVmAt]
kkM ePlisHtY ayci. au
ePlisH t YBrNADipAew pN
ew qieR a qlikew sV
mAt]kkAyi pN
@M mtilukAyi.
EbH E zemkA yEhAvyew vi
epkM o pAREm vc@. pAR EA
}uM EbHEzemziel EyAvyew vy
lilANH . 19pE EbH E zemkA
yEhAvyew viepkM kEA
o puErAhitM avErAewAmAyi
il. atinA eedvM q}up EbH
EzemkAer vDic@. yEhAv aver
atiBIkrmAyi pvic i tinA
EbH E zemkA kru. 20atinA
EbHEzemkA pRu, Q vi
epkM pripAliA k}iy puErAhi
t qviewyANH? Q epkM view
niM qEA@ ekAuEpAM?
21
kirYHeyyArImi o puErAhit
Ayi. EbHEzemkA kirYH
eyyArIMkAH o sEzmyc@. dt A
pRu, ePlisHtY yEhAvyew vi
epkM tiriek ekAuviri.
Ri vH atH niew ngriEl
ekAu EpAvuk.
kirYH eyyArImiel k vH
yEhAvyew viepkM qw
ekAuEpAyi. av o imkLi
lu abInAdAbieR vIiEl yEhA
vyew epkM ekAuEpAyi. yEhAv
yew epki kAv niA abI
nAdAbieR pu qelyAsArien
IkritinH av o viEzx cw

1 zmEv 6:13-7:11

uM nwi. 2 epkM dIGkAlM, p


vxM kirYH eyyArImili.
yi AEylukAer yEhAv ri
yi
AEylukA vIuM yEhAvey
piwrA wi. 3zmEv yi AEy
jntEyAw pRu, ni yTA
i yEhAvyiEl pUmnEA
ew mwi vei ni niew
viEdzeedveL derLyNM. asHEtA
erieR vi#h ni dereyRi
yNM. ni yEhAvyH pUmAyM
smNM nwNM. ni yEhA
vey mAEm <xiAvU! aEA
yEhAv nieL ePlisHtYriniM
riM.
4
atinA yi AEylukA bAlieR
yM asHEtAerieRyM vi#h
qRiukLu. yEhAvey mAEm
av <xic@Z. 5 zmEv pRu,
yi AEylukAerlAM misHpyi sE
LiNM. {A niAyi yEhAv
EyAw AiAM.
6
yi AEylukA misHpyi owi.
av evM ki@kyM avrtH yEhA
vyew sviDi o}ikyM ecyHt.
aen av pvAsM wi. av
aH hArM oM k}iAtirikyM
tew pAp @pRykyM ec
yHt. av pRu, { yEhAv
yHetier pApM ecyHt. aen zm
Ev misH p yi yi
AEylukAH
nYAyADipnAyi.
7
yi
AEylukA misHpyi sELi
kArYM ePlisHtY aRiu. ePli
sHtYBrNADipA yi AEylukAErAw
yi puRe@. ePlisHtY v
kArYM EkH yi AEylukA By. 8yi A
EylukA zmEvliEnAw pRu, n
ew eedvmA yEhAvEyAw {
Evi AitH avsAnii
tH! {eL ePlisHtYriniM ri
vA avEnAwAvzYewk!
9
zmEv o Awien qw.
Awien av o pU EhAmbli
yAyi yEhAvyH EhAmic@. yi AEy
lukAEvi zmEv yEhAvEyAw
Aic@. zmEvlieR AnyH
yEhAv mRupwi pRu. 10zmEv EhAm
bli nwEv ePlisHtY yi AEyli
EnAw yieni. pE yEhAv
ePlisH t YwH vliy wim}M
s]xHwic@. atH ePlisHtYer zy}
ilAi. wim}M ePlisHtYer By
ewkyM avrAek }ukyM ec
yHt. avew EntAAH aver niy
iA k}iyAet EpAyi. atinA
yi
AEylukAH yi ePli
sHtYer EtAliA k}iu. 11yi AEy
lukA misH p yiniM oAwiyiRi
ePlisH t Yer oAwic @ . EbH k Aver
aver yi AEylukA oAwic@. v}iyi
elAwM av ePlisH t YBwAer
vDic@.

1 zmEv 7:12-8:18

280

yi AEyli smADAnM
tiEzxM zmEv o viEzxzil
Apic@. eedvieR v]ik jn
eL oAiiAnANH avn ecyH
ttH . zmEv misH p yH M Eznimiw
yHA zil Apict.H zilyHH shA
yieR zil q zmEv Epri@.
zmEv pRu, viwM very mA
ielAwM yEhAv ne shAyic@.
13
ePlisH t Y prAjye@. av
yi AEyliEl pie Evziciil.
zmEvlieR EzxkAlM m}uv yEhA
v ePlisHtYetirAyi. 14ePli
sHtY yi AEylieR pN piwi
ecwi. qEA mt gu ver
y Edze pNLANH ePli
sHtY kwiyitH. pE yi AEy
lukA pNeLAe tiric@piwi
c@. pN @m lM
yi
AEy tiric @ piwic @ . yi
AEy
liM aEmArYmiwyiluM smADAnM
puli.
15
teR jIvitkAlM m}uvM zmEv
yi AEylien nyic@. 16yi AEyjn
tey viDic@ekAH zmEv l
EtARuM sric@. EbET, gigA,
misHpA qiviwLi av EpAyi.
aen Q lLiellAM av jn
eL viDikyM BrikyM ecyHt.
17
pE zmEvlieR BvnM rAmyilAyi
. atinA zmEv qEA}uM
aEA@ mwiEAyi. zmEv rAm
yiliH yi AEylukAer viDikyM
BrikyM ecyHt. rAmyi zmEv o
yAgpIWM yEhAvyHAyi pNiykyM
ecyHt.
12

yi

AEy o rAjAvien
vzYew
v]nAyEA zmEv teR pu
Aer yi AEylieR nYAyADipA
rAi. 2 zmEvlieR mpueR EprH
EyAEv qAyi. abIyAvu qA
yi rAme pueR EprH. Eb
Ezbyiel nYAyADipArAyi EyA
EvluM abIyAvuM. 3pE zmEvlieR
puA av jIvic EpAelyl
jIvictH. EyAEvluM abIyAvuM eek
livAi. av rhsYmAyi pNM vAu
kyM EkAwtiyi tImAn mA@kyM
ecyHtEpA. av jneL EkAwti
yi vic@. 4atinA yi AEyliel
mA owi. av zmEvlien
kANA rAmyiEl EpAyi. 5mA
zmEvliEnAw pRu, nin vy
Ayi. nieR mLAke EnrAy v}il
jIviM. av nieEAelyl .
ni {eL BriA m@ rAjYLiEl
EpAel o rAjAvien t.
6
aen mA aver nyiA o
rAjAvien vzYe@. aetA EmAz
e zymAeNH zmEvli EtAi.
atinA zmEv yEhAvEyAw A
ic@. 7 yEhAv zmEvliEnAw pRu,

jn niEAw pRy EpAel


ec@k. av nie tiLiil.
av qeyANH tirsHkrictH! {A
avew rAjAvAyiriAnl avew
#hM! 8 qEA}uM ec@EAel te
yANv ec@tH. aver {A Qji
pH t iniM puRE ekAuv.
pE av qe viH anYeedveL
<xic @ . niEAwM av aen
te ec@. 9 jn pRy EkH
av vzYew ec@k. pE
aveA mRiyiH nk. o
rAjAvH avErAw ec@ kArY av
pRu ekAwk! o rAjAeven
jneL BrieH avErAw pRyk.
10
av o rAjAvien vzYe@.
atinA yEhAv pRetl A M zm
Ev avErAw pRu. 11zmEv pR
u, nieL BriA o rAjAvue
i enyAyiriM av niELAw
epmARuk. av niew puAer
piwic@ ekAuEpAM. av aver ni
bicH aveR EsvkrAM. av
aver aveR pALArAM. av
aveR rTLiluM tirRmi
yM ec@ BwArAyiIM. rAjAvi
eR rTi milUew oAw kAv
ArAyiIM niew puA. 12ni
ew puAer BwArAA o rAjAvH
nibiM. avri cil sh ADi
pArAyiriAM. cil aztADipA
mAEyAM. rAjAvH niew puAer
teR vylukLi }vu nwtiM
viLvu ekA@tiM niEyAgiEcAM.
niew puAri cilereAH
rAjAvH yi yDAi
EcAM. teR rTieR sADnA
AM av aver nibiM! 13rAjA
vH niew epmeL piwic@ ekAu
EpAM. niew puimAri ciler
eAH av tni sugvY
AiM. niew puimAri ciler
eAH av pAckM ecikyM
ec@M.
14
niew nl vylukM miri
EAkLuM olIvu EtAM rAjAvH
qwM. av aetlAM niLi nie
wH aveR EdYAgA nM.
15
niew DAnYieRyM miriy
EwyM pielAH av qwM. et
lAM av teR EdYAgAM B]tY
AM nM. 16niew B]tYArAy
OIpuxAer rAjAvH ekAuEpAM.
niew mikc kAlikeLyM k}utk
eLyM av ekAuEpAM. avey
av teR sVM EjAlikAyi p
EyAgiM. 17niew kAliieR
pielAH av ekAuEpAM.
ni sVyM Q rAjAvieR awim
kLAyiIM. 18 kAlmAEA ni
etrew rAjAvienEyAH ni
vilpiM. qA aEA niew
krcilinH yEhAv mRupwi nky
mil.

281
19

pE jn zmEvlien ecvi
eAil. av pRu, Ev! {
{eL BriAenA rAjAvu EvNM.
20
aEA { melA rAjYeLyM
EpAelyAM. new rAjAvH ne nyi
M. av nEAewAM vH new
yLi pwev@M. 21zmEv jn
LiniM tiriH yEhAvEyAw av
ew vAk vic@. 22yEhAv
mRupwi pRu, nI aver ecvieA
NM! avH o rAjAvien ekAw
k.
anrM zmEv yi AEylukAErAw
pRu, ekAAM! nieA putiy
rAjAvien lBiM. EA nieLlA
vM vIiEl mwuk.
ezQ teR pitAvieR k}u
tkeL etry
ebnYAmIeR EgAini o
DAn vYiyAyi kIzH. abI
EylieR punAyi av. esERA
RieR
punAyi
abIEy.
ebEKARyew pu esERA. ebnYA
mIkArnAy aPIhieR pu eb
EKARA. 2 kIzinH ezQ qeA pu
Ayi. ezQ surnAeyA yvA
vAyi. ezQlienA surnAyi
meArAAyiil. ezQ yi AEy
liel mAeryMkA tleywv
mAyi.
3
o divsM kIzieR k}utkeL
kANAtAyi. atinA kIzH teR pu
nAy ezQliEnAw pRu, B]tYArielA
vEnyM i k}utkeL EtwiEAvuk.
4
ezQ k}utkeL EtwiEAyi. qyI
miel iEdzwi ezQ nw.
zAlIzAyH @m Edz wiyM
ezQ nw. pE kIzieR k}utkeL
kupiwiA ezQliM B]tYM k}ii
l. atinA ezQluM B]tYM zAlImi
@m EdzE EpAyi. pE
aviewyM k}utkAyiil. ati
nA ezQ ebnYAmIeR Edzwi
sric@. pE k}utkeL keA
avM B]tYM aEA}uM k}iil.
5
avsAnM ezQluM B]tYM sUPH qH
EprAy pNieli. ezQ B]tYEnAw
pRu, nmH mwiEAkAM. qeR
pitAvH k}utkeLiy ElAcn
nii neLi vYAle@ wi
yiriAM. 6 pE B]tY mRupwi pRu,
Q pNi o eedvpuxH.
jn drivnANyA. ayA
pRyetl A M
yATAYmAkARuH .
atinA nm pNiEl EpAkAM.
n ni qEAH EpAkNemu pR
yA cilEA eedvpux k}iE
M.
7
ezQ teR B]tYEnAw EcAdic@, tI
cyAyM nm pNiEl EpAkAM.
pE nm aven nkA k}iyM?
eedvpux ekAwA new eek
yi omil. new siyiel B

1 zmEv 8:19-9:20

NM EpAluM tIiri. n avnH


qH nM?
8
B]tY vIuM ezQli mRupwi nki,
EnA qeR ki Rc@ pNmH.
nm eedvpux nkAM. aEA
nAM ni qview EpAkNemH av
pRyM.
9- 11
ezQ teR B]tYEnAw pRu, nl
zyM! nm EpAkAM! atinA av
eedvpux vsic i pNi
El EpAyi. av kyRi nwH
pNiEl EpAyi. evM EkArA
EpAy cil yvtikeL av kumi.
av yvtikELAw EcAdic@+ dzk
viewyEA? (mH yi
AEylukA
vAcken dzk qA viLici
tH. eedvEAw qeiluM EcAdi
AnA#hiEA, nmH o dzk
eRywE EpAkAM qA pRi
tH.)
12
yvtik mRupwi pRu, v,H dz
k viewyH. ANEhM pNi
El vtH. jnLi cil rADn
yH lH o smADAnbli p
vyH A owkyANH . 13pNi
El EpAvuk. niven kANA
k}iyM. ni D]tiyei av
rADnAlH BNi kyRuM
mH aven kANAM. vAck bliey
a#hi. atinA av aview
eyMver jn oM k}ic@ w
tH. atinA ni D]tiyei
vAcken kANAM.
14
ezQluM B]tYM mlkyRi pNiEl
yAyArMBic@. av mlkyRiec
EA zmEv tL@ewywE
nw v ku. zmEv pN
iniM rADnAlE EpA
v}iyAyi atH.
15
mdivsM yEhAv zmEvliEnAw
pRu, 16nAeL Q smyH {AenA
rAeL nieRywE ayyHM. av
ebnYAmIEgAArnAyiriM. aven
nI yi
AEyliel qeR jntyew
EntAvAyi aBiExkM k}iNM. ayA
qeR jntey ePlisH t YriniM
riM. qeR jnt yAtnyBvi
{A ku. qeR jntyew nil
viLi {A Ek@.
17
zmEv ezQlien kAkyM
yEhAv avEnAwien pRykyM
ecyH t . yAeLiyANH {A pR
tH. qeR jntyHEm av Bri
M. 18ezQ kvAwi zmEvlieR
awE v. ezQ EcAdic@, dzk
eR vIEwtANH?
19
zmEv mRupwi pRu, {AnANH
dzk. qni mE rADnAl
E EpAvuk. nIyM nieR B]tM
H qEAewAM BNM k}iNM.
nieL nAeL vIiEl EpAkA {A
avdiAM. niew EcAdYeA
e {A rM nkAM. 20m divsM
mu nxHwe k}utkeLEyAH vYA

1 zmEv 9:21-10:13

282

leEw. av kewe@ k}iu.


EA yi AEylukAH nie v
zYmH. nieyM nieR pitAvieR
wMbAeryM avAvzYmH.
21
ezQ mRupwi pRu, pE {A
ebnYAmIeR EgAiel orMgmANH.
yi AEyliel vuM ecRiy EgAmA
NitH. ebnYAmI EgAiel vuM
ecRiy wMbvuM qERtANH. pie
ANH yi AEylinH qe EvNemH
au pRtH?
22
anrM zmEv, ezQlienyM av
eR B]tYenyM QNH mRiyiEl ekAu
EpAyi. mEtALM Eper BNM k}i
AM bli pvyHAM Nici.
zmEv ezQliM B]tYM Emzyi
vuM DAn AnM te nki. 23zm
Ev pAckArEnAw pRu, {A
nieEyl i c mAMsM ekAuvrik.
sUic@vyHA niEAw {A pR
vItmANtH.
24
pricArk weywH ezQlieR
mi EmzEm vc@. zmEv pRu,
tANH {A ninEvi sUic
mAMsM. Q vizixHw sELni nin
trAEvi oiytAkyA a ti
k. atinA ezQ zmEvliEnAewAM
a Bic@.
25
av BNM k}ictieREzxM rA
DnAlyiniM puRiRi pN
iEl mwiEAyi. zmEv, ezQ
linH mci o kiweyAiyiH R
A EpAyi. 26piEH atirAviel zm
Ev mcilu ezQliEnAwH ci pR
u, q}uE. nieL {A ni
ew v}iey ayyHAM. ezQ q}uEH
zmEvliEnAewAM vIi niiRi.
27
ezQ, aveR B]tY, zmEv qi
v omicH, pNieR oArwi
nwkyAyi. zmEv ezQliEnAw
pRu, nm mE EpAkA nieR
B]tYEnAw pRyk. qniH, nin trA
eedvinieA sEzmH. ati
nA B]tY av mE nw.
zmEv ezQlien aBi
ExkM ec@
zmEv vieetlieR Br
Nieyw. zmEv eetlM ezQ
lieR tlyi o}ic@. zmEv ezQli
en Mbici@ pRu, aveR jn
tey nyiA yEhAv nie aBiExkM
ecyHtiri. yEhAvyew jntey nI
niyiM. av @m z@Li
niM nI aver riM. yEhAv
nie avew BrNADipnAyi aBiEx
kM ecyHtiri. tH stYmAeNtinH
2
orwyALmitA+ nI H qe vi@EpA
EA esshi ebnYAmIeR ati
iyilu RAEhlieR zvwIrin
wvcH ruEper kAM. avrivM
niEAw pRyM, nI tiry k}utkeL
ErA ku. nieR pitAvH k}utkeLi
vixmitvsAniic @ . EA}v

10

nieiyANH EvvlAtiewtH .
av pRy+ qeR mkeR kArY
i {Anini q ec@M?
3
zmEv pRu, anrM nI tAEbA
riel BIm oAmrM ver EpAkNM. avi
ew m Ep nie kAM. av EbET
li eedve rADiA EpAkyA
yiriM. orAew ki m Aw
kAyiriM. rAmeR ki mH
axNM. mAmeR ki o
i vIuM AyiriM. 4 v m
EpM nie aBivAdYM ec@M. av
ninH rH axN tM. nI av
riniH rH axN vA
NM. 5 anrM nI giebyAH ElAhi
miEl EpAkNM. aview ePlisHtY
ew o EkAyH. nI pNiEl
eEA o sMGM vAck puR
vM. rADnA lnimANH
vAck puR vtH. av vci
kyAyiriM. av sArMgi, tMbu,
oAw}, vipi qiv vAyi
AyiriM. 6aEA yEhAvyew
AvH nii mhAziEyAew vM.
nI vAckAErAewA vcic@ w
uM. nin mAM sMBviM. vcnM
nwEA nI tikc@M vYtYsHtnAyi
IM. 7Q awyALeLAe sMBvic
tiEzxM ninixHwm ecAM. kAr
NM, eedvM niEAewAmANH.
8
qni mE gigAliEl EpA
k. aEA {A nieRywE
view vM. {A nin EhAmyAgM
smADAnblikM nM. pE nI }u
divsM kAiriNM. aEA {A
vH q ecNem niEAw
pRyAM.
zQ vAckerEAelyA
ezQ zmEvlieRywniM EpA
kAenAiyEA eedvM ezQlieR
jIvitmAek tiric@. awyALeLlAM
a te sMBvicu. 10ezQluM B]tYM
giebyAH ElAhimiEl EpAyi.
aviewvcH ezQ o sMGM vAcker
kumi. eedvieR AvH mhAz
iEyAew ezQli v niRykyM
ezQ vAckAErAewAM vcnM
nwkyM ecyH t . 11ezQlien mH
aRiyAvuv, av vAckAErA
ewAM niH vci ku. av
prsHprM EcAdic@, kIzieR punH
q sMBvic@? ezQluM vAckAri
elAvnAENA?
12
giebyAH ElAhimi tAmsi
ov pRu, aEt, av av
ew EntAvAeNH EtAH. atinA
lANH tH o simAy vcnmAytH,
ezQluM vAckrielArALAEyA?
9

ezQ vIiel
vcniEzxM ezQ teR
vIwinw rADnAlei.
13

283
14

ezQlieR Ly ezQliEnAwM
aveR B]tYEnAwM EcAdic@, ni
qviewyAyi? ezQ pRu,
{ k}utkeL aEnVxikyAyi
. {vey keA k}i
yAet vEA { zmEvlien
kANA EpAyi. 15ezQlieR Ly
EcAdic@, dyvAyi qEAw pRyk,
zmEv niEAew pRu? 16ezQ
mRupwi
pRu,
k}utk
kupiwie@ k}i uevH zmEv
{ELAw pRu. ezQ teR
LyEnAw qlA kArY M pRil.
rAxH\ei
zmEv
pRetlAemAM ezQ pRil.
zmEv ezQlien rAjAvAyi
KYApi
17
yi AEyjnt m}uv misHpyi
yEhAvEyAewAM oEcrA zmEv
qlAvErAwM pRu. 18zmEv yi A
EyjntEyAw pRu, yi
AEyli
eR eedvmA yEhAv pRy,
yi AEylien {A QjipHtiniM
nyic@. QjipHtieR niyNi
niM nieL awicmA mic m@
rAxH\LiniM nieL {A ri
c@. 19pE ni niew eedv
e tiRu. niew qlA }
LiniM ql A zH n LiniM
niew eedvM nieL ric@. pE
ni pRu, Ev, { {eL
BriA o rAjAvien EvNM. ni, v
ni wMbM EgAmAyi
yEhAvyew sviDi nik.
20
zmEv yi AEyliel qlA EgA
eLyM aw ekAuv. anrM
zmEv putiy rAjAvien etrew
A wi. dYM ebnYAmI EgAM
etrewe@. 21ebnYAmI EgA
iel ql A wMbELAwM kw
EpAkA zmEv pRu. miyew
wMbM etrewe@. mi wMb
iel oAErAErAwM nw EpAkA
zmEv pRu. kIzieR punAy
ezQ etrewe@.
pE yi AEyjnt ezQlien etr
eweiluM avven kupiwi
A k}iil. 22aEA av yEhA
vEyAw EcAdic@, ezQ niyM vrA
etH?
yEhAv pRu, hArpdA
pii oLicirikyANH ezQ.
23
jn oAwiecH ezQlien hAr
pdA piiniM piwic@.
ezQ jniwyi v ni. mE
etArAeLAM tleywAyi
ezQlinH.
24
zmEv qlAvErAwmAyi pRu,
yEhAv etrewven kAk.
ezQlienEAel meArA jniwyi
lil. aEA jn viLic@ pRu,
rAjAvH nINA vA}e. 25rAjtVieR
c zmEv jn vivric@

1 zmEv 10:14-11:7

ekAw. c av o pusHtki
el}utievc@. av pusHtkM yEhAv
yew smi vc@. anrM vIi
El epAyHeAA zmEv pRu.
26
ezQluM giebyyilu teR vIi
El EpAyi. eedvM eeDrYzAlikew
Xdyi sHpzikyM av ezQ
lien piwrAnArMBikyM ecyHt.
27
qA cil }A pRu, yA
een ne riAnAvuM? av
ezQlien dxic @ sMsArikyM
av sAn ekAuvrA vis
tikyM ecyHt. pE ezQ oM
pRil.
nAhAz,H aEAnYew rAjAvH
aEAnYew rAjAvAy nAhAzH, gAdi
eRyM EbeRyM EgAAer pvi
ci. nAhAzH oAErAewyM vl
kH rewi. aver shAyi
A nAhAzH eryM avdic@mil.
EyAAndi ki} qlA yi AEy
lukAEwyM vl kH aEAnYew
rAjAvAy nAhAzH rew. pE,
}AyirM yi AEylukA aEAnYri
niM oAwiykH yAEbzH-gielyAdi
qi.
kEdzM o mAsM k}iEA
aEAnYnAy nAhAzH teR ees
nYvumAyi yAEbzH-gielyAdH vLu.
yAEbkA m}uv nAhAziEnAw pR
u, {mAyi nI o krARuAi
yA { nie EsviAM.
2
pE aEAnYnAy nAhAzH pRu,
niELAErAEwyM vl k pRi
ec w A qe avdic A mAM
{A nimAyi o krARuAAM.
aEA qlA yi
AEylukAM li
M! 3yAEbziel EntAA nAhAzi
EnAw pRu, {H }u divsM
trik. { yi AEylielAwM dt
Aer ayyHM. M {eL shAyi
A vieli { nieR mi
vH kI}wAM.

11

ezQ yAEbz-H gielyAdien ri


4
ezQ vsici giebyyi dt
Aeri. av jnELAw Q vA
pRu. jn c i kru,
5
ezQ vyili pELAewAmAyi
. vylieR mi v ezQ jn
nilviLi Ek@. ezQ EcAdi
c@, ke pi? averA
krytH?
aEA yAEbziniM v dt
A pRtH av ezQliEnAw pR
u. 6avew kT ezQ Ek@. eedv
ieR AvH mhAziEyAew ezQli
El v. ezQlinH kw EkApm
Ayi. 7o EjAwi peL ezQ kxN
LAi. anrM av kxN
dtA nki. kxN yi A
EylielAwM ekAunwA ezQ
avErAw klic@. yi AEyjntyH

1 zmEv 11:8-12:13

284

Q sEzM av nvAM
av pRu. v, ezQlienyM zmEv
lienyM piwk. vH aver shA
yikyM ecAvew pM
en te sMBviM!
yEhAvyinieA mhABIti jn
LiEl v. av o vYiey
EpAel omic@ Ec. 8 ezQ jneL
Ebesi viLic@ i. yi AEyli
niM m lM EpM eydyiniH
mtinAyirM EpM Ayi. 9yAEb
zini dtAErAw ezQluM BwAM
pRu, gielyAdiel yAEbkAErAw,
nAeL cEyAew av rewemu
pRyk.
dtA yAEbkAErAw ezQlieR
sEzM pRu. yAEbkAH vliy
sEAxmAyi. 10aEA yAEbkA
aEAnYnAy nAhAziEnAw pRu,
nAeL { nieR aw vM.
aEA ninixHwmtH {ELAw ec
yHt ekA_k.
11
piE rAviel ezQ teR Esn
ey m sMGLAi tiric@. sUErYAd
yi ezQluM aveR BwAM aEA
nYew pALyieli. BAti
av kAvAer mAieAiEA
ezQ aver mic@. cyH mH
ezQluM BwAM aEAnYer EtAlic@.
avEzxici aEAnYBwA vYtY
sHt dizkLiEl citRiEyAwi. ru Bw
Aer omic@ kANA wiyAyil.
12
anrM jn zmEvliEnAw pR
u, ezQlien rAjAvAyi Eveu
pRverview? aver view ekAu
vrik. {ver ekAlNM! 13qA
ezQ pRu, Ev! H eryM
ekAEl! yEhAv mAmANiH yi A
Eylien rictH!
14
aEA zmEv jnELAw pRu,
v, nm gigAliEl EpAkAM. gi
gAlivcH nm ezQlien vIuM rAjA
vAAM. 15ql A vM gigAliEl
EpAyi. aview, yEhAvyH mi jn
ezQlien rAjAvAi. av yEhAv
yH smDAnblikLic@. ezQliM
qlA yi AEylukAM aetA mEhA
/vmAyi.
rAjAvieni zmEv sMsAri
zmEv yi
AEylukAErAw pR
u, nieLEAwAvzYeet
l A M {A ecyH t . niEm
{AenA rAjAvien vA}ic@. 2EA
nieL nyiA nieA rAjAvu
Ayiri. qni vyAyi nrc@.
pE qeR puAriview niELAewA
mH. {A ekAc@iyAyi kAlM
etAH niew EntAvAyi. 3{Ani
tA viewyH. {A niELAw ete
eiluM ecyH t i@ei niLtH
yEhAvEyAwM niew etrew
e rAjAviEnAwM pRyk. {AnAew
eyiluM pviEnEyA k}utEyEyA

12

EmAxHwici@EA? {AnAereyiluM p
vikEyA vikEyA ecyHti@EA?
eweyiluM niymlMGni En
kwyHA {A eekli vAi
yi@EA? {AeneiluM et@ ecyHti
@ei tiAM!
4
yi AEylukA mRupwi pRu, l!
nIeyAriluM o tiyM {ELAw
ecyHtiil. nIeyAriluM {eL vi
kEyA {ew sADn EmAxHwi
kEyA ecyHtiil! 5 zmEv yi AEy
lukAErAw pRu, yEhAvyM av
eR etrewe rAjAvuM
sAikLANH. ni pRtH av
Eki@H. qi o et@M keA
ni k}iiielv aRiy.
jn mRupwi pRu, aEt! yEhAv
sAiyA!
6
aEA zmEv jnELAw pRu,
sMBvic e tl A M yEhAv ki@H .
EmAezeyyM ahErAenyM etrew
tH yEhAvyANH. niew pUvik
Aer QjipHtiniM ekAuvM
avnANH. 7ni aview nik. yEhA
v niELAwM niew pUvikErAwM
ecyH t nkeLi {A pRyAM.
8
yAEAbH QjipH t iEl EpAyi.
piIwH QjipHtkA aveR pigAmi
kw jIvitM dxHkrmAi. atinAlv
yEhAvEyAwH shAyinAyi nilvi
Lic@. yEhAv EmAezEyyM ahErAen
yM ayc@. EmAezyM ahErAM ni
ew pitAAer QjipHtiniM nyi
kyM aver view tAmsiAnAyi
nyikyM ecyHt.
9
pE niew pUvikA av
ew eedvmA yEhAvey mR. ati
nA yEhAv aver sIesryew awi
mkLAi. hAEsAriR EsnAnAyknAyi
sIesrA. anrM yEhAv aver
ePlisHtYEwyM EmAvAbiel rAjAvi
eRyM awimkLAi. averlAM ni
ew pUvikErAwH yM ecyHt. 10pE
niew pUv i kA shAyi
yEhAvEyAw kru. av pRu,
{ pApM ecyHt. { yEhA
vey evwiykyM vYAjeedvLAy
bAlienyM asHEtAeriEnyM rA
DikyM ecyHt. pE EA {
eL {ew z@LiniM ri.
{ aey <xikyM ecAM!
11
atinA yEhAv eyb A el
giedEyAenyM bArAienyM yiPHtA
hienyM zmEvlienyM ayc@. yEhA
v nieL ni @m z@Li
niM ric@. ni suritrAyi
jIvikyM ecyHt. 12pie aEAnY
ew rAjAvAy nAhAzH nieL mi
A vtANH ni ktH. ni
pRu, Ev! {eL BriA o
rAjAvienyANH { vzYM! ni
ew eedvmA yEhAv niew
rAjAvAeNiluM ni aen pR
u! 13EA}itA ni etrew

285
rAjAvH. yEhAv Q rAjAvien ni
ewEm evc@. 14niew eedvmA
yEhAv wM nieL riM. pE
ni etAe ecyHetiEl eedvM
nieL ri. ni yEhAvey d
rikyM aven <xikyM EvNM.
aveR klnketier ni EpArA
wtH. niM nieL Bri rAjAvuM
niew eedvmA yEhAvey pi
wrNM. aeneyAe ecyHtA ni
ew eedvmA yEhAv nieL ri
M. 15qA ni yEhAvey a
sriAtirikyM aveR klnk
etier klApM ukyM ecyH t A
av niew pUviketier tiri
EpAelte niemtirAM.
yEhAv niELyM niew rAjAvi
EnyM nziiM.
16
EA anAet niH niew
kmi yEhAv ecA EpA
mhAkArY kAk. 17EA EgAti
eR ekAyH kAlmANH. {A yEhAv
EyAw AiM. wiyM m}yM A
A {A yEhAvEyAwAvzYewM.
aEA, o rAjAvien vzYewk
v}i q vliy o tiyANH ni
yEhAvyH e tier ecyH t etH ni
EbAYmAM.
18
atinA
zmEv yEhAvEyAw
Aic@. ate yEhAv wiyM
m}yM ayc@. aEA jn yEhAv
eyyM zmEvlienyM vlAet By.
19
jneLlAvM zmEvliEnAw pRu,
nieR eedvmA yEhAvEyAw
nieR B]tYArAy {Evi A
ik. {eL cAkA avdiEt!
{ plvM pApM ecyHt. EA
rAjAvien vzYewk q pApM
wi { atiEnAewAM Ec.
20
zmEv mRupwi pRu, Bye
Ew. stYmANH! ni qlA ti
kM ecyHt. pE yEhAvey piw
tH nitH. niew XdyM niRH
yEhAvey <xik. 21vi#h
evRuM timkLANH. avyH nieL
shAyiAnAvil ! atinA avey
rADitH . vi#h nieL
shAyiAEnA riAEnA vil. av
oml!
22
qA yEhAv aveR jntey
eekevwiykyil. l. yEhAv nieL
aveR sVM jntyAA sxHw
nAyiri. atinA aveR te
nl nAmA av nieL eekevwi
ykyil! 23qe sMbicAeNi
{AenAriluM niAy An
Epikymil. niAy A
n {A avsAniic A {A
yEhAvyHetier pApM ec@kyAyi
riM. nl jIvitM nyiA EnrAy
mAM {A nieL pWiic@ ekAE
yiriM. 24pE ni yEhAvey d
riNM. ni niew pUXdy
EAew stYi yEhAvey <xi

1 zmEv 12:14-13:11

NM. av niAyi ecyHt atHt oAik! 25pE ni kWin


XdyrAkyM ti ec@kyM ecyH
tA eedvM nieLyM niew rAjA
vienyM luekAH cvRwic @ kLy
EAel nziiM.

ezQ dYe vI}c


H
v
aH ezQ rAjAvAyiH o vx
mAyi. ezQlieR ru BrNvx
k}iEA, 2av yi AEyli
niH mvAyirM Eper etrew.
avEnAewAM EbETliel mlEdz
mimAsi Ayi rAyirM
puxA atiluAyi. ebnYAmI
niel giebyyi EyAnATAEnAewAH
tAmsici yirM EpM atiluA
yi. eesnYiel m@ver ezQ
vIiEl mwi ayc@.
3
EyAnATA ePlisH t Yew sv
eesnYADipen avew pALymAy
Egbyi evc@ EtAlic@. ePlisHtY
Eti Ek@. av pRu, qAy
qtiiri. ezQ pRu, sMB
victH qAy Eke atinA
yi
AEylielAwM kAhLM m}A
ezQ kELAw pRu. 4 yi AEylu
kAerlAM Q vA Ek@, av pR
u, ezQ ePlisHtYEntAvien vDi
ciri. EA ePlisHtY yTA
i yi AEylukAer evRu!
ezQliEnAewAM gigAli o
EcrA yi
AEyjnt viLie@.
5
yi AEyliEnAEw@mA ePlisHtY
o Ec. ePlisHtYH mvAyirM
rTLM RAyirM tirwyALik
mAyi. kwlRe mNrik
EpAel ePlisHtYBwAM Ayi.
EbH-Ev ki}u mimAsilAyi
ePlisH t Y pALymwic i tH .
6
t }ilAeyH yi
AEylu
kA ku. ekNiyilketAyi av
EtAi. hkLiluM pARkLiel vi
lukLiluM oLiA av oAwi. pARk,
kiNRuk, miyiel m@ viluk v
yielAe av oLic@. 7cil qAy
EyAAndi kwH gAdieRyM giel
yAdieRyM EdzE EpAluM EpAyi.
ezQ aEA}uM gigAlilAyi.
aveR eesnYiel qlAvM ByM
ekAH viRyHAyi.
8
gigAli vcH ezQlien kuekA
AemH zmEv pRi. ezQ
aview }u divsM kA ni. qi
@M zmEv gigAlieliyil. BwA
ezQlien vi@EpAkAM wi. 9ati
nA ezQ pRu, EhAmyAgM
smADAnblikM ekAuvrik. an
rM ezQ EhAmyAgmic@. 10ezQ
v}ipAwH bliyic@ k}iywen zm
Ev qi. ezQ aven kANA puR
E EpAyi. 11zmEv EcAdic@, nI
qANH ecyHttH? ezQ mRupwi pR

13

1 zmEv 13:12-14:10

286

u, BwA qe vi@ EpAtH


{A ku. aH smyH qiyil.
ePlisHtY mimAsi sMGwiky
mAyi. 12ePlisHtY vrikyM gigA
livcH avere mikyM ec@
emH {A sVyM kti. {AnAke
shAyinH ver yEhAvEyAwH
aEpikyM ecyH t il ! atinA
EhAmyAgmiA {A eeDrYe@. *
13
zmEv pRu, nI o vifHFiM
ecyHt! nI nieR eedvmA yEhA
vey asricil! nI eedvieR
kln asriciei qAlvuM
yi
AEy BrivA nieR wMb
e av avdimAyi. 14pE
nieR rAjYM EA nitYmAyiriil.
yEhAv te asri oven
etrykyANH! yEhAv ayAeL ke
i. teR jntyew putiy EntAvA
kA yEhAv aven etrwky
mANH. yEhAvyew klney asriA
ekAANH av putiy o EntA
vien etrewtH. 15anrM zm
Ev q}uEH gigA vi@.
mimAsiel yM
ezQluM aveR eesnYieR
bAiyM gigA vi@. av ebnYAmI
niel giebyyiEl EpAyi. tEA
ewAM aEA}uM Ayiver ezQ
qiEnAi. av aRuERALM EpA
yi. 16ezQ, aveR pu EyAnA
TA, BwA qiv ebnYAmIniel
giebyyiEl EpAyi. ePlisH t Y
mimAsi pALymwici. 17 Edz
vsici yi AEylukAer zii
A ePlisHtY tImAnic@. atinA
avew mikc BwA mNM rM
Bic@. ePlisHtYEsn m sMGLAyi
tiriei. o sMGM ezQlinw
oyiEl v}iEy vwEA@
EpAyi. 18rAme sMGM EbHEhA
ErAniEl v}iEy etki}EA@
EpAyi. mAme sMGM atiiyi
El v}iEy ki}EA@M EpAyi.
v}i esEbAyiM tA}HvryHH aBimK
mAyi myiEltAyi.
19
yi AEylukAH usADn
AA k}iymAyiil. yi
AEy
li ekAlAmAyiil. yi AEy
lukA uvAkM M A
EmA qH BytinA ePlisHtY
yi AEylukAer u sADnA
A vidY pWiicmil. 20ePlisH
tY mAEm AyD mc
vA k}iiZ. atinA
yi AEylukAerlAM kl, Ali, m}u,
arivA qiveyAe mc e w
Ei vEA ePlisH t YeryANH
smIpicitH. 21ePlisHtYyiel ekA
lA kl, Ali
qiv mc
a t i n A . . . e e D r Y e @ puErAhitnAy
zmEvlieR An niH bliyi
A ezQlinH avkAzmAyiil.

utinH mielAH oQsH evi


liyAyi vAiyi. Ali, m}u,
kALEAiyew M qiv mc
utinH RielAH oQsH eviyM
av liyAyi vAiyi. 22ati
nA ydivsM ezQliEnAewAmA
yi yi AEyBwAAM u
vAkELA ELA Ayiil. ezQ
liM aveR pu EyAnATAM
mAEm AyD AyiZ.
23
mimAsiel ri o sMGM ePli
sHtYBwA kAv nii.
ePlist
H Yer EyAnATA mi
aH ezQlieR punAy EyAnA
TA teR yD mi
yvAvumAyi sMsArikyAyi.
EyAnATA pRu, nm tA}Hvryew
mE vzwi ePlisHtYpALyiEl
EpAkAM. qA EyAnATA ArYM
teR pitAviEnAwu pRil.
2
ezQ ieR arikilu miE#Ani
el mAtLnArkieR vilirikyA
yi. aviwe emtiLinwA
yi atH. aRuERALM Ep ezQliEnA
ewAmAyi. 3ahIyAvH qAyi
orAew EprH . li zIElAvi
yEhAvyew puErAhitnAyi. aH
ahIyAvAyi puErAhit. ahI
yAvH aEA EPAdH Drici. QKA
EbAdieR sEhAdrnAy ahIbieR
o punAyi ahIyAvH . QKA
EbAdH PIenhAsieR pu. PIen
hAsH liyew pu. EyAnATA
EpAyi}iievH BwA mni
lAiyil.
4
rieR vzM oAErA vliy
pARyAyi. rilUew ePli
sHtYew pALyiEl EpAkAnAyi
EyAnATAeR pripAwi. EbAEssH
qAyi o vz vliy pAR
yew EprH. mE vz pARyew EprH
Esen qM 5 o pAR vwH mimAsinu,
El EnAi nii. mEtH etH
giebyyHM aBimuKmAyiruu.
6
EyAnATA teR yD mi
teR yvshAyiEyAw pRu,
v nmH viEdzikew pALyi
El EpAkAM. neL ekAAyiriAM
yEhAv ver EtAlitH! yEhAvey
twyA oimAvil. nmH aEnkM Bw
AEA aEtA Rc @ EperyEA
qtH zHnml. 7 EyAnATAeR yD
mi yvAvH avEnAw pR
u, nletH ayH EtA
eck. {A aEyAewAmH.
8
EyAnATA pRu, nm EpAkAM!
nm tA}Hvr kwH ePlisHtYkAv
Aew awE EpAkAM. av ne
kAvA nmvdiAM. 9 {
niew awuvM ver aview ni
k qv nEAw pRA nmH
n niiw niAM. n
avew awE EpAEk. 10pE

14

287
EAu v, qH ePlisH t Y
nEAw pRA n avew aw
E kyRieclN
M. kArNM atH eedv
ini orwyALmAyiriM. aver
EtAliA yEhAv ne avdi
qANtinM.
11
atinA EyAnATAM aveR shA
yiyM ePlisHtY kAek ecni.
ePlisHtYkAvA pRu, EnA!
qAy av oLici dVArLi
niM tA v! 12EkAyiluAyi
ePlisHtY EyAnATAEnAwM av
eR shAyiEyAwM viLic @ pRu,
EAH kyRi vrik, { nieL
o pAWM pWiiM!
EyAnATA teR shAyiEyAw pR
u, qni piAel kyRuk.
ePlisHtYer EtAliA yEhAv yi A
Eylien avdikyANH.
13-14
atinA EyAnATA teR eek
kM kAlukM pEyAgicH imkLi
El kyRi. aveR B]tY av etA@
piAelyAyi. EyAnATAM av
eR shAyiyM ePlisHtYer
mic@. dYe mNi av ar
lii p ePli
sHtYer ekA. mi niAmicver
EyAnATA Enri@. EyAnATAeR shA
yi avnH etAH piAel ecH mRiEv
vereyAe vDic@.
15
yLiluM pALyiluM EkAyi
lum ePlisH t YBwAerl A M By.
eeDrYzAlikLAy BwA EpAluM By.
nilM viRyH A wiytH yTA
i ePlisHtYBwAer Byewi!
16
ebnYAmIeR Edze giebyyi
lu ezQlieR kAvA ePlisHtY
BwA nAnABAgE citRi oAw
ku. 17ezQ tEAewAmAyi
eesnYEAw pRu, new keL
qk. rANH pALyM vi@EpAyetH
qniRiyNM. av keL qi.
EyAnATAM aveR shAyiymANH
EpAytH.
18
ezQ ahIyAviEnAw pRu, eed
vieR viepkM ekAuvrik!
(aEA eedvieR viepkM
yi AEylukAErAewAmAyi.)
19
ezQ puErAhitnAy ahIyAviEnAw
sMsArikyAyi. ezQ eedvi
niH pEdzi kAirikyAyi
. qA ePlisH tYpALyiel
zbH d vuM zy}vuM vLv
ekAi. ezQ amnAkyAyi
. avsAnM ezQ puErAhitnAy
ahIyAviEnAw pRu, mti! nieR
eek tA}Hiyiu Ai ni
k!
20
ezQ teR eesnYe viLic@ i
yi puRe@. ePlisHtYBwA
yTAi zy}ilAyi
! av tew vAk ekAH pr
sHprM EpArwikEpAluM ecyHt. 21mH
ePlisHtYer EsvicivM ePli

1 zmEv 14:11-32

sHtYpALyi tAmsicivmAy
qAyM iluAyi. qA
liEA Q qAy ezQliEnAwM
EyAnATAEnAwemAM yi
AEylukA
ErAw Ec. 22qyImiel iEd
zH oLici yi AEylukA ePli
sH t YBwA oAwiEAev Ek@.
atinA Q yi
AEylukAM y
i EckyM ePlisHtYer oAwiA
wukyM ecyHt.
23
aen yEhAv aH yi
AEy
lien ric@. yM EbH-evnH a
REM pr. ezQliEnAewAM ees
nYM m}uvmAyi- kEdzM pti
nAyirM Ep. qyImiel mlEdze
qlA ngrLiluM yM vYApic@.
ezQ meA vI}c
H wi v
pE ezQ aeA vliy vI}Hc
vi. yi
AEylukAH INvuM
vizmAyi. ezQ avereAH Q
tijH{ qwicekAANtH. ezQ
pRu, eevEri muM {A
z@eL m}uv EtAliti muM
BNM k}iv ziiewM!
atinA yi AEy BwArielAvM
oM k}icil.
25-26
yM mlM jn kAiEl
EpAyi. aview av o Etnw ku.
av Etnwyew awE ece
iluM oM k}icil. tijH{ lMGiA
av BymAyi. 27qA EyAnA
TAnH tijH{eyi aRiyilAyi
. teR pitAvH jneLeAH ti
jH{ qwitH EyAnATA Ekil.
EyAnATAeR ki o vwiyAyi
. av vwiyew H Etnwyi
i Rc@ Et vliecw. av
Et wikyM aveR INM mARA
wukyM ecyHt.
28
BwArielAv EyAnATAEnAw pR
u, nieR pitAvH BwAereAH ni
bic H o tijH { eywic i @H .
H BNM k}i etAvM zii
ewemANH nieR pitAvu pRtH!
atinAlv oM k}icil. atinAlA
Nv INitrAyiritH.
29
EyAnATA pRu, qeR pitAvH
rAjYinH opAw } vi!
tillM Et k}icEA qeR iti
qmAM emce@evH EnAk! 30z@
LiniM avri piwiecw B
NM k}iA aver avdicie
i vLer nAyi. nm wt
ePlisHtYer vDiA k}iymAyi!
31
aH yi AEylukA ePlisHtYer
EtAlic@. mimAsH mt aEAElA
ver av ePlisH t YErAw yM
ecyHt. atinA BwA vLer INi
kyM av nAyi vizkyM
ecyH t . 32av ePlisH t YriniM
wk, p, kiwAvuk qivey
piwiecwi. EA yi AEylu
kA vlAet vizEA m]geL nil
24

1 zmEv 14:33-15:3

288

vc@te ekAl@kyM tikyM ec


yHt. rM m}uvM vA EpAkA
mAMsmANv titH!
33
orA ezQliEnAw pRu, EnA!
av yEhAvyHetier pApM ec@.
rm mAMsmANv titH!
ezQ pRu, ni pApM ecyHti
ri! EA te o vliy klH
view ieAu vrik! 34anrM
ezQ pRu, oAErAM avrvew
kALEyyM wiEnyM qeRyw
ekAuvrA avErAw EpAyiRyk.
atiEzxM av tew kALEyyM
wiEnyM view vc@te ekAlNM.
yEhAvyHetier pApM ectH! rM
mAMsM titH.
rAi qlAvM tew m]geL
ekAuvH aview vcH ekA. 35an
rM ezQ yEhAvyH o yAgpIWM
pNi. ezQ sVymANH yEhAvyH
yAgpIWM pNittH!
36
ezQ pRu, nmi rAi ePli
sHtYer piwrAM. nmH avew qlA
sADnM qwAM! nmvereylAM
vDiAM! eesnYM mRupwi pRu, nl
etH ayH EtA ec@k.
qA puErAhit pRu, nmH eed
vEAw EcAdiAM.
37
atinA ezQ eedvEAw EcAdi
c@, {A ePlisHtYer piwEr
EA? ePlisHtYer EtAliA aH
{eL avdiEmA? qA aH
eedvM ezQli mRupwi nkiyil .
38
atinA ezQ pRu, qlA EntA
AeryM qeRywE ekAuvrik!
rANi pApM ecyHtet nLRi
ye. 39yi AEylieR rknAy yEhA
vyAeN stYM pApM ecyHttH qeR
punAy EyAnATAnAeNiEAluM
vDiewNM. M orrM EpAlumri
yAwiyil.
40
anrM ezQ yi AEyjntEyA
wAek pRu, ni Q vz ni
k. {AM qeR pu EyAnATAM
mRuvzM niAM. BwA mRupwi pR
u, EBA, ayew xHwM EpAel!
41
anrM ezQ Aic@, yi A
EylieR eedvmA yEhAEv, ae
ANiH ayew B]tYeR EcAdYinH
mRupwi pRyAtH? {AEnA qeR pu
EyAnATAEnA pApM ecyHti@ei
yi AEylieR eedvmA yEhAEv
QRIM trik. yi AEyjntyA pApM
ecyH t eti IM trik. ezQluM
EyAnATAM etrewe@. yi A
Eyjnt sVtrAe@. 42ezQ pR
u, {AnAENA qeR pu EyAnA
TAnAENA pApM ecyHttH qRiyA
qRiyk. EyAnATA etrewe@.
43
ezQ EyAnATAEnAw EcAdic @ ,
pRy, nI qA ecyHttH? EyAnA
TA ezQliEnAw pRu, qeR vwi
yew u ekAH {AnlM Et ci
kEy ecyHti@Z. aen ecyHttinH

44
{A mriEEA? ezQ pRu,
{AeneR tijH{ niREviyieli
qe ziiA {A eedvEAw
Ai! EyAnATA mriNM!
45
pE BwA ezQliEnAw pRu,
EyAnATA yi AEylien H o mhA
vijyiEl nyic@. EyAnATA mri
NemEA? orilumil! EyAnATAen
eriluM pviAEnA aveR tl
yi nieA mwiyi} tAe} vI}AEnA
jIvi eedvmAeN stYM { a
vdiil! ePlisHtYetiery
e yi eedvM EyAnATAen
shAyic@! atinA jn EyAnA
TAen ric@. aven vDicil. 46ezQ
ePlisHtYer piwil. ePlisHtY
avew lE mwi.

yi

AEylieR z@ELAw
ezQ @m@
47
ezQ yi AEylieR pUniy
NM ewkyM tAnA rAjAev
kAieAwkyM ecyH t . yi
AEy
li @M vsici qlA z@
ELAwM ezQ yM ecyHt. EmAvAbH,
aEAnY, qEdAM, EsAbAhiel rAjAvH,
ePlisH t Y qivErAewl A M ezQ
yM ecyHt. EpAyiweAe ezQ
yi
AEylieR z@eL EtAl i c @ .
48
ezQ vLer eeDrYzAliyAyi.
yi AEylukAew sADn EmAxHwi
A mic qlA z@LiniM ezQ
yi
AEylien ric @ . amAElkYer
EAluM ezQ EtAlic@.
49
EyAnATA, yizVi, mIvA qi
vrAyi ezQlieR puA. ezQ
lieR mpuiyew EprH EmrbH qA
yi. ezQlieR Ly puiyew EprH
mIK qM yi. 50ahIEnAvM
qAyi ezQlieR BArYyew EprH.
ahImAsieR puiyAyi ahI
EnAvM. ezQlieR LynAyi Enri
eR punAy abHEn yi ezQ
lieR eesnYADip. 51ezQlieR
pitAvAy kIM abHEnrieR pitA
vAy EnM abIEylieR puArAyi
. 52ezQ teR jIvitiluwnILM
DIrt kAi. ePlisHtYetier av
zmAyi EpArwic@. zM eeDrYzA
liymAy ereyiluM kA ezQ
aven rAjAvinw tu Esnyi
EcH aven sMric@ EpA.
ezQ amAElkYer nzii
o divsM zmEv ezQliEnAw
pRu, yi AEyjntyHEm
nie rAjAvAyi aBiExkM ecA
yEhAv qe ayc t ANH . EA
yEhAvyew sEzM ik. 2 sv
znAy yEhAv pRy, yi AEylu
kA QjipHtiniM vEA av
knAniEl EpA twyA amAEl
kY mic@. amAElkY qA ecyHt
etH {A ku. 3EA EpAyi amA

15

289
ElkYErAw yM ec@k. amAElkYer
yM avew vsHtvkkeLyM ni
pUmAyM nziiNM. oM jIv
EnAew avEzxitH. qlA OIpux
AeryM avew ikeLyM ekAc@
ueLEAluM vDiNM. avew
m}uv peLyM wkeLyM k}ut
keLyM okeLyM ni ekAlNM.
4
etlAyImi ezQ eesnYe sMG
wiic@. rulM kAlApwyM pti
nAyirM m@vmAyi. eyd
yinivM atiluewM. 5 an
rM ezQ amAElkYew ngriEl
EpAkyM tA}H v ryi kAni
kyM ecyHti. 6 ezQ, ekniyErAw
pRu, amAElkYer viH derEpAk.
aEA amAElkYErAewAM nieL
nziiAtiriA qni k}iyM.
yi AEylukA QjipHtiniM v
EA ni avErAw dy kAi. ati
nA ekniy amAElkYer vi@EpAyi.
7
ezQ amAElkYer EtAlic@. av
avErAw yM ecyHtH aver hvIl
yiniM QjipHtieR atiiyi
lu ver oAwic@. 8gAgH yi
amAElkYew rAjAvH. ezQ, gAgien
jIvEnAew piwic@. av gAgien
ekAlAet vieiluM amAElkYri av
Ezxicver m}uvM ekA. 9 qlAM nzi
i zriyelH ezQliM yi A
EylukAM EtAi. atinAlANH av
gAgien jIvEnAew vitH. ekA}u
peLyM nl wkeLyM Awk
eLyM av ekAil . EyAjnm
etlAM av sUic@vc@. aveyAM
av nziic i l . sUic ekAH
yAetA EyAjnvumil A sADn
mAEm av nziic@Z.
zmEv ezQliEnAwH aveR
pApei pRy
10
aEA zmEvlinH yEhAvyi
niM o sEzM lBic@. 11yEhAv pR
u, ezQ qe piw nii
yiri. atinA ezQlien rAjAvA
iyti {A d+Ki. {A pRy
tl av asritH. zmEv
li EdxYmAyi. av rAi m}uv
krykyM yEhAvEyAw Ai
kyM ecyHt.
12
piEH atirAviel q}uEH zm
Ev ezQlien kANA EpAyi. qA
jn zmEvliEnAw pRu, ezQ
eydyiel kE q lE
EpAyi. tni te o bmAnsHmAr
kmAyi o zil ApiAnANv
EpAytH. opAw l iRi
yiAyiriM av gigAliEl
EpAk.
atinA zmEv ezQ EpAyi
lE EpAyi. amAElkYriniM
tA piwiecw sADnew dY
BAgM avnEA v}ipAwicEtyZ.
EhAmyAgmAyiAyi avn yEhA

1 zmEv 15:4-24

vyHicitH. 13zmEv ezQlieR


aweiyEA ezQ aven aBi
vAdYM ecyHt. ezQ pRu, yEhAv
aey a#hie! yEhAvyew
klnk {A asric@. 14pE zm
Ev pRu, aEA {A Ek
zbHdEmA? wkM piwAM
kry {A EkElA?
15
ezQ pRu, BwA avey amA
ElkYriniM piwiecwtANH.
vuM mikc wkeLyM kkAlikeLyM
nieR eedvmA yEhAvyHH EhAm
bliyiAnAyi rictANH. pE
m@etlAM { nziic@.
16
zmEv ezQliEnAw pRu, ni
H! k}i rAi yEhAv qEAw pR
etAeN nin EkENA?
ezQ pRu, ekAAM, avenA
pRet pRyk.
17
zmEv pRu, mH nI mANiyA
eN nI ktiyiil. aEA nI
yi
AEyEgAew EntAvAyi.
yEhAv nie yi AEyliEm rAjA
vAyi etrew. 18o EtYkdQtY
i yEhAv nie ayc@. yEhAv
pRu, EpAyi amAElkYer m}uv
nziik. av dxHwArANH. aver
m}uv nziik! av pUmAyM
nziiewMver yM ec@k!
19
pE nI yEhAvey vkvcil!
sADn sUiA nI #hic@.
atinA yEhAv tiey klictH
nI ecyHt!
20
ezQ pRu, pE {A yEhA
vey asric E l A ! yEhAv qe
ayc i wE {A EpAyi. amAEl
kYer m}uv {A nziic@! avew
rAjAvAy gAgien mAEm {A
ekAuvZ. 21BwA gigAli
nieR eedvmA yEhAvyH bli
yitinH nl wkeLyM kAlik
eLyM ekAuv q mAM!
22
pE zmEv mRupwi pRu,
EhAmyAgM blikmAENA yEhAv
yew klnkLsritAENA yEhA
vey wt sxHwnAtH? eedv
inH blikLitiluM nl t H
aven asrikyANH . NAwk
ew ekA}uH aitiluM EBdM eedv
e ecvieA_kyANH. 23niExDi
tH mvAdeA ekAwiy pAp
mANH. kWinXdynAyirikyM EtAi
y EpAel vikyM ec@tH
vi#hArADn EpAeleyA pApmANH.
yEhAvyew kl n kLsriA nI
vistic@. atinA nie EA
rAjAvAyi sVIkriA yEhAv vis
ti.
24
aEA ezQ zmEvliEnAw pR
u, {A pApM ecyHt. yEhAvyew
klnk {A asriil. aH
qEAw pREpAel {A ecyHt
tmil. {A jneL BykyM av
vzYeEpAel vikyM

1 zmEv 15:25-16:12

290

25

ecyH t .
EA {AnEyAwEpi
, qeR pApH qEAw epARu
AluM. qeR ew vAlYM, aen
{A yEhAvey rADie.
26
pE zmEv ezQliEnAw pRu,
{A niEAewAM mwivril. yEhA
vyew kl n k nI nirsic t inA
yi
AEylieR rAjAev nilyi
yEhAvyiEA nieyM nirsi.
27
zmEv EpAkA tiriEA
ezQ aveR Ayi kyRii
wic@. AyM kIRi. 28zmEv ezQli
EnAw pRu, nI qeR AyM kIRi.
aEt rItiyi yEhAvyiH nii
niH yi
AEyrAjYM kIRieywiri
. yEhAv nieR suXLielA
rA rAjYM nkiyiri. ayALA
niEA EBdM. 29yEhAv yi
AEy
lieR eedvmA. yEhAv nitYnA
. yEhAv N pRykEyA mnS
mARukEyA ecil. mnS mARu o
mxYenEAelyl yEhAv.
30
ezQ mRupwi pRu, zri, {A
pApM ecyH t ! pE dyvu ecyH t H
qEAewAM tiric@vAluM. EntA
M yi
AEylukAM mi vcH
qEAwl M drvu kANi. qniH
ayew eedvmA yEhAvey rA
DiviDM qEAewAM mwiv.
31
zmEv ezQliEnAewAM mwiEA
kyM ezQ yEhAvey rADikyM
ecyHt.
32
zmEv pRu, amAElkYew
rAjAvAy gAgien qeR miEl
ekAuvrik. gAgH zmEvlieR
mieli. gAgien cl ekAH
bici. gAgH ciic@, tIc
yAyM avene vDiil . 33pE
zmEv gAgiEnAw pRu, nieR
vA ueL amAriniM qw
. atinAliEA nieR ayHH
uLilAtAke. atinA zmEv
gigAli yEhAvyH mi gA
gien kxNLAi. 34anrM zmEv
aviewniM rAmyiEl EpAyi. ezQ
giebyyiel teR vstiyiEl ky
RiEAkyM ecyHt. 35atiEzxM zm
Ev teR jIvitielAriluM ezQ
lien kAkyAyil . ezQlieR
kArYi zmEvlinH vLer d+Km
Ayi. ezQlien yi AEylieR rAjA
vAiyti yEhAvyM vLer d+Kic@.
zmEv EbE
H lehmi
El EpA
yEhAv zmEvliEnAw pRu,
nin qkAlM en ezQli
eni vYsnmAM? ezQlien yi A
EylieR rAjAnniM {A ti
LirievH {A niEAw pR
EzxvuM nI ezQlieniEyAH
vYsni! nieR ekAi q
niRc H EbH E lehmiEl EpAk.
yiAyi q EprAy oveRywE

16

A {A nie ayyHtH. EbH


ElehmilANH yiAyi tAmsitH .
aveR puArielArAeL putiy rAjA
vAkA {A etrewiri.
2
qA zmEv pRu, {A
EpAyA ezQ vAyRiyM.
aEA avene ekAlA miM.
yEhAv pRu, EbHElehmiEl
EpAvuk. o pieyyM ew ekAu
EpAvuk. {A yEhAvyHH o bliy
iA vtANH. q pRyk. 3 yiA
yiey bli Nik. aEA
qA ecEet {A nin
kANic@trAM. {A kANic@tyAeL
nI aBiExkM ecNM. 4 yEhAv ecA
pRtH zmEv ecyH t . zmEv
EbHElehmiEl EpAyi. EbHEl
ehmiel EntALAy mA ByMekAu
viRc@. av zmEvlien kuviRc@.
av avEnAw EcAdic@, smADAni
lAENA nieR vrvH?
5
zmEv pRu, aEt {A smA
DAni v. yEhAvyHH o bli
yiA {A v. sVyM tAeR
wH qEAewAM bli vrik. yiA
yieyyM aveR puAeryM zm
Ev oi. anrM zmEv aver
vH bliyi pekAA Nic@.
6
yiAyiyM aveR puAM qi
yEA, zmEv qlIyAbien ku.
zmEv ciic@, yEhAv etre
wv tIcyAyM yALAyiriM!
7
qA yEhAv zmEvliEnAw pR
u, qlIyAbH yrmvM sur
mANH. pE kArY aen cii
tH. mxY kAtl eedvM kA
tH. o vYiyew puRM mAEm mxY
kA_. pE yEhAv aveR Xd
yiEl EnA. qlIyAbl zri
yAy vYi.
8
anrM yiAyi teR rAme
punAy abInAdAbien viLic @ .
abInAdAbH zmEvlieR aw ew
EpAyi. pE zmEv pRu, al,
yALl yEhAv etrewv.
9
anrM zmEvlieR aw ew
kwEpAkA yiAyi zEyAw pR
u. pE zmEv pRu, al, yA
eLyml yEhAv etrewtH .
10
teR puAri }u EperyM
yiAyi zmEvli kAieAw.
qA zmEv pRu, vrilAery
ml yEhAv etrewiritH .
11
anrM zmEv yiAyiEyAw EcAdi
c@, ninH yM puAEr EA?
yiAyi mRupwi pRu, al qni
meA pu wiyH- qeR Ly
pu, av wkeL pripAliA
puR EpAyiri. zmEv pRu,
aven viLik. aven view
ekAuvrik. av qMver n
hArM k}iil.
12
teR Lypuen viLic@ekAu
vrA yiAyi ciler ayc@. pu

291
surM m mwiyvmAeyA
yvAvAyi. av atIv surnA
yi. yEhAv zmEvliEnAw pRu,
q}uEH aven aBiExkM ec@k.
avnANH etrewev. 13zm
Ev q niRc ekAH qw.
vieetlM av yiAyiyew Ly
pueREm aveR sEhAdrA
EnAi niEv aBiExkM ecyH t .
yEhAvyew AvH dAvIdieREm
amt mhAziEyAew v. an
rM zmEv rAmyiEl mwi.

ezQlien o drAAvH
pIfii
14
yEhAvyew AvH ezQlien vi@.
anrM yEhAv o drAAvien
ezQlieRywEyc @ . atH avnH
vLer }Ai. 15ezQlieR B]tY
A avEnAw pRu, eedvi
nieA drAAvH nie bADiciri
. 16kirM vAyiA k}iy
orAeL kupiwiA { kln
tAluM. yEhAvyini drAAvH
ayew aw vA ayA a
yHAyi gAnmAlpiM. aEA drA
AvH aey vi@EpAvukyM ayH
suKM EtAkyM ec@M.
17
atinA ezQ teR B]tYAErAw
pRu, nAyi kirM vAyi
orAeL kupiwicH qeRyw ekAu
vrik.
18
B]tYAri ov pRu, EbH
Elehmi yiAyi qeArA vsi
H. yiAyiyew puen {A ku.
avnH kirM vAyiA nAyiRiyAM.
av vLer eeDrYzAliyM nel A
EyAAvuM wiyANH. av vAcArY
mvM surmANH. yEhAvyM av
EnAewAmuH. 19atinA ezQ yiA
yiyew awE dtAer ayc @ .
av yiAyiEyAw pRu, ayHH
dAvIdH qeA puElA. ayew
wkeL EmyHv. aven {ELA
ewAmyyHk.
20
atinA yiAyi, ezQlinH tAM
sAn sMGwiic@. o k}utey
yM eR avuM o i vIuM o
AwM yiAyi sMGwiic @ .
sADnM licH dAvIdien yiAyi
ezQlieR awE ayc@. 21aen
dAvIdH ezQlieRywei aveR
mi ni. ezQ dAvIdien vLer
sHEnhic@. dAvIdH ezQlieR yD
EL shAyiyAyi. 22ezQ yiA
yiyHH o sEzmyc@, dAvIdH qEA
ewAM niH qe Esvie. {An
ven vLer sHEnhi.
23
eedvini drAAvH ezQli
eREm vEAe}Ae dAvIdH teR
kiremw vAyic i . drAAvH
ezQlien vi@EpAvukyM ayA
suKM EtAkyM ecyHti.

1 zmEv 16:13-17:13
yi

AEylien EgAlYAH
evl@ viLi
ePlisH t Y tew EsnkeL
yinAyi viLic@i. av
EsAEKAvi owi. av EsAEKA
viM aEseyHM wyi ePsH
dIM q lH pALymwic@.
2
ezQluM yi AEyBwAM sMGwic@.
lAtA}HvryilAyi avew pAL
yM. ezQlieR BwA vrivriyAyi niH
ePlisHtYErAw yi tARAyi.
3
ePlisHtY o i mkLilAyi.
yi AEylukA meA imkLiluM.
avyHiwyilAyi tA}Hvr.
4
ePlisH t YH egAlYAH q
EprAy o mlAyi. gTukArnA
yi egAlYAH. egAlYAinH op
twiyilDikM yrmAyi. egAlYA
H ePlisHtYpALyiniM Ri
v. 5 aveR tlyi oAwekAu
o zirOmAyi. mInieR ec
luk EpAel niic o oA@kvcM
ayA Drici. atinH iyip
u pQH mAyi. 6 oA@
kAckM egAlYAH Drici. av
eR pii oAw ekAu o Ev
ekiyi. 7egAlYAieR i
eR eekiwi enyHtwi lYM vlu
mtAyi. mnyHH ptinu
pQH BArmAyi. egAlYAieR
shAyi egAlYAieR pricyemw
ekAH av mE nwi.
8
oAErA divsvuM egAlYAH puR
vH yi AEyBwAer evl@viLimA
yi. av pRymAyi, nieL
lAveminA yienAi vri
yAyi nitH? ni ezQlieR
dAsA. {AenA ePlisHtY. ati
nA orAeL etrewH qnietier
mlinyyHk. 9 ayA qe vDicA
{ ePlisHtY niew awimk
LAM. pE {A niew eL ekA
A, atAytH {A jyicA ni
{ew awimkLAkyM ec@M.
ni {eL EsviEi vM!
10
ePlisHtY yM wi pRu,
{A yi
AEyeesnYe
prihsi. niLi nieAven
qeR awycH EpAnwA ni
eL {A evl@viLi! 11egAlYAu
pRetAe ezQluM yi AEyBwA
M Ek@. av vLer BykyM ecyH
ti.

17

dAvIdH ymNiyiEl
EpA
12
yiAyiyew punAyi dAvIdH.
eydyiel EbHElehmiel qAtY
wMbArnAyi yiAyi. yiA
yiH q@ puAAyi. ezQli
eR kAlH yiAyi o v]nAyi.
13
yiAyiyew m m puA
ezQliEnAewAM yi EpAyi.

1 zmEv 17:14-38

292

qlIyAbAyi m pu. rA
me pu abInAdAbuM. zA yi
mAme pu. 14dAvIdAyi
Ly pu. m m puAM ezQ
lieR eesnYilAyi. 15pE
dAvIdH EbH E lehmi teR pitA
vieR wkeL EnAA kAlAkAl
Li ezQlien viu EpAyM vmi.
16
qlA BAtiluM sAyAiluM
ePlisHtYnAy egAlYAH puRvH
yi AEyeesnYieR mi nii
. en nAl divsM egAlYAH
yi AEyEsney prihsic@.
17
o divsM yiAyi, teR punAy
dAvIdiEnAw pRu, ml niRc Q
wyM pH axNemwH pAL
yilu nieR sEhAdrAewyw
E EpAvuk. 18Q p kxNM pA
ikemwH sEhAdrAer nyi
sh ADip ekAuekAwk. nieR
sEhAdrA suKmAENAey EnA
k. nieR sEhAdrA zriyAy
ec@EA qti etLivu ekAu
vrik. 19nieR sEhAdrA, ezQli
EnAwM yi AEyBwAErAwemAM lA
yiel tA}HvryilANH. ePlisHtYErAw
yM ecAnANv aview EpAyiri
tH.
20
atirAviel te, wkeL EnA
mtl dAvIdH meA wyen lic@.
BNemwH yiAyi pREpAel
dAvIdH puRe@. dAvIdH avew vAhnM
pALyiElEAwic @ . dAvIediy
EA BwA tew yAnLi
El puRewkyAyi. av EpA
viLi nwkyAyi. 21yi AEylu
kAM ePlisHtYM yinw.
22
klvR sUikAer BNM lic
EzxM dAvId puRe@. dAvIdH yi
A
EyBwAewywEEAwi. av
teR sEhAdrAeri aEnVxic@.
23
av teR sEhAdrAErAw sMsAri
A wi.
aEA gTini mlnAy egAlYA
H q ePlisHtY ePlisHtYees
nYiniM puR v. egAlYAH
ptivu EpAel yi
AEylientier
EAzic @ . av pRtH dAvId
Ek@. 24egAlYAien k yi AEy
BwA oAwiEAyi. avelAM egAlYA
ien BymAyi.
25
yi
AEylukAri ov pRu,
aven nI kAiEl? aven EnAH!
egAlYAH puRvH yi AEylukAer
vIuM vIuM prihsi. aven
ekAl@vnH DArALM s lBiM!
ezQ rAjAvH av DArALM pNM n
M. egAlYAien ekAl@vnH ezQ
teR puiey vivAhM k}ic@ ekAw
kyM ec@M. ayAew wMbe
ezQ yi AEyli sVtrAkyM
ec@M.
26
dAvIdH tniw niyAELAw
EcAdic@, avenANu pRtH? Q

ePlisHtYen ekAH yi
AEylieR
apmAnM nIvnH qA sAnM?
rANH Q egAlYAH? av pricHEC
dnM iilA o ePlisHtY mAM.
jIvi eedvieR eesnYien
tier tni sMsAriAnAemH av
en ekAA ktH?
27
atinA yi
AEylukAr
egAlYAien ekAA lBi ti
Plei dAvIdi pRu ekAw.
28
dAvIdH BwAmAyi sMsAritH dAvI
dieR msEhAdr qlIyAbH Ek@.
qlIyAbinH EkApmAyi. qlIyAbH
dAvIdiEnAw EcAdic@, nIeyinANH
view vtH ? mUmiyi wkeL
EnAA nI eryANH lictH? nIey
inANiview vetH qniRiyAM.
niEAw ecA pR ecA
nin tAlrYmil. yM kANA Evi
mAmANH nI view vtH!
29
dAvIdu pRu, {AniEA qA
ecyH t tH ? {A eteAM ecyH t il !
{A evRuEt sMsArikyAyi.
30
dAvIdH m@ cilew Ener tiriuM
Et EcAdY EcAdic@. av dAvI
dinH me mRupwi te nki.
31
dAvIdH sMsAritH cil Ek@.
av dAvIdien ezQlieRywE
ekAuEpAkyM dAvIdu pRtH av
EnAw pRykyM ecyHt. 32dAvIdH ezQli
EnAw pRu, egAlYAH aver ni
/AhewvA avditH. {A
ayew B]tY. ePlisHtYEnAw EpAr
wiA {A EpAkAM!
33
ezQ mRupwi pRu, nin
EpAyi ePlisHtYnAy egAlYAi
EnAw yM ecA pil. nI o Bw
EpAluml . iAlM mtE yM
ec@vnA egAlYAH.
34
qA dAvIdH ezQliEnAw pRu,
ayew B]tYnAy {A qeR pitA
vieR wkeL pripAlikyAyi
. o siMhvuM krwiyM vH i
piniH oAErA wkeL piwicu
ekAuEpAyi. 35 vnYm]ge {A
piw. atien micH {A ati
eR vAyiniM wien piwiecw .
m]gM qeREm cAwivIeNiluM {Anti
eR tAwi piwic@. qiH atien
awic@ ekA. 36o siMheyM o
krwieyyM {A ekA. avyEAel
te viEdziyAy egAlYienyM
{A ekAl@M. jIvi eedvieR
eesnYe prihsictinA egAlYA
H mriM. 37siMhiniM krwiyi
niM yEhAvyANH qe rict.H Q
ePlisH t YniniM yEhAv qe
riM.
ezQ dAvIdiEnAw pRu, EpA,
yEhAv
niEAewAmAyirie.
38
ezQ teR sVM vO dAvI
dien aNiyic@. ezQ o oAuzirOM
dAvIdieR tlyi cAkyM oAw
ekAu o ai aven aNiyik

293
yM ecyHt. 39vAM DricH dAvIdH @M
nw EnAi. ezQlieR vOAdikL
Niu nwA mic dAvIdinH ati
k}iil. BAric vsHt avnH
apricitmAyi.
dAvIdH ezQliEnAw pRu, v
eyAe Dric@ekAH yM ecA qni
k}iyil. v qni zIlmuvyl.
atinA dAvIdH aetl A M Qri mAi.
40
jlvAhiniM
mismu
au kl@keLwtinH dAvIdH teR
QvwiymAyi puRe@. kl@k
av teR iwysiyiliwkyM
teR etAli kielwkyM ecyHt
anrM av ePlisHtYen kANA
EpAyi.
dAvIdH egAlYAien vDi
ePlisHtYnAy egAlYAH emel nw
H dAvIdiEnAww. egAlYAieR kv
cvAhk av me nwAyi
. 42egAlYAH dAvIdien EnAi ciri
c@. dAvIdH surM v mwiyvu
mAy o yvAvu mAM. 43egAlYAH
dAvIdiEnAw pRu, vwi qinA
NH? o pieyEAel qe oAwiA
nAENA nI vtH? anrM egAlYAH
teR EdvAErAw dAvIdien zpiA
Aic@. 44egAlYAH dAvIdiEnAw pR
u, v, nieR zrIrM {A pik
M kA@m]gM tiA ekAw
H!
45
dAvIdH egAlYAiEnAw pRu, nI
qnietier vALH, M, Ev qivy
mAyi v, pE {A sv z
nAy yEhAvyew, yi AEyeesnY
ieR eedvmA yEhAvyew nAm
i v! nI aventier nieR
anAdrvu m}uv kwiict@ekAH
46
H nie EtAliA yEhAv qe
avdiM! {A nie ekAl@M.
{A nieR tl ariykyM nieR
zrIre pikM kAu m]gM
BNmAkyM ec@H. qlA ePli
sHtYErAwM { a te ec@M.
aEA yi
AEyli o eedvm
tAyi ElAkM m}uv aRiyM! 47jneL
riA yEhAvyHH vAELA EmA
EveH jn kAM. yM yEhAv
yEwtANH! ni ePlisHtYer m}uv
EtAliA yEhAv {eL shAyi
kyM ec@M!
48
ePlisHtYnAy egAlYAH dAvIdien
miA q}uE@. egAlYAH emel
aww v. aEA dAvIdH
egAlYAieR awEEAwi. 49teR
siyiniM dAvIdH o kelw.
atH teR kvNyi vcH etic@. klH
kvNyiniM pRH egAlYAieR
eniyi ptic@. klH aveR tlyiEl
A}HiRukyM egAlYAH nilH mK
mwic@ vI}ukyM ecyHt.
50
aen dAvIdH o kvNyM o kl@M
mAmpEyAgicH ePlisHtYen prAjy
41

1 zmEv 17:39-18:4

ewi! av ePlisHtYen awic@


ekA. dAvIdinH o vAEpAlumAyi
il! 51atinA av oAwi ePli
sHtYeR aw ecH egAlYAieR
te vA aveR vARyiniM
qwH aveR tl evimAi. aen
yANH dAvIdH ePlisHtYen vDictH.
tew EntAvH mriec kEA
m@ ePlisHtY tiriEAwi. 52yi AEy
lieRyM eydyewyM BwA EA
zic@ekAH ePlisHtYer piw.
gieR ngrAtii veryM qEA
nieR kvAwM veryM yi AEylukA
ePlisH t Yer oAwic @ . ePlisH t Yril
DikM EperyM av vDic@. giElM
qEAniElm zyryIM mAilU
ew avew m]tzrIr citRiiw.
53
ePlisHtYer oAwictiEzxM ePli
sH t Yew pALyiEl mwi v
yi AEylukA aview niM aEnkM
sADneLw. 54ePlisHtYeR tl
dAvIdH eyzElmiEl ekAuEpAyi.
ePlisHtYeR yD dAvIdH eek
vzM vyHkyM av teR sVM wAr
i te vyHkyM ecyHt.
ezQ dAvIdien By wu
dAvIdH egAlYAien EnriwA EpA
tH ezQ nirIic@. ez teR ees
nYADipnAy abHEnriEnAw sMsAric@.
abHEn, rANH ecRuAreR
pitAvH? abHEn mRupwi pRu, tI
cyAyM qniRiyil EBA. 56ezQ
rAjAvu pRu, yvAvieR pitA
vArAeN kupiwik.
57
egAlYAien
ekAtiEzxM
dAvIdH qiyEA abHEn aven
ezQlieRywE ekAuv. dAvIdH
aEA}uM ePlisHtYeR tl kiEli
yi. 58ezQ avEnAw EcAdic @ ,
yvAEv, rANH nieR pitAvH? dAvIdH
mRupwi pRu, ayew dAs nAy
EbH E lehMkArnAy yiAyi yew
punA {A.
55

dAvIdM EyAnATAM
cAtimArA
dAvIdM ezQlumAy sMBAxNM
avsAnicEA EyAnATAnH dAvI
diEnAw vLer awmAyi. te
eeyEpAel EyAnATA dAvIdien
sHEnhic@.
2
divsM mt ezQ dAvIdien
tEAewAM tAmsiic @ . dAvIdien
teR pitAvieRywE mwiEA
kA ezQ avdicil. 3 EyAnATA
dAvIdien vLeryDikM sH E nhic @ .
EyAnATA dAvIdmAyi o krARuAi.
4
tA Drici Emli a}icH EyAnA
TA dAvIdi nki. teR pwcyM
EyAnATA dAvIdi ekAw. teR
vil,H vALH, ar qiv EpAluM EyAnA
TA dAvIdi nki.

18

1 zmEv 18:5-27

294

dAvIdieR vijyM ezQ


i
5
plpl yLi pewA
ezQ dAvIdien ayc@. dAvIdH vLer
vijyiymAyi. anrM ezQ dAvIdien
BwAew mtlArnAi. tH ezQli
eR EdYAgArwM ql A veryM
sxH w rAi! 6 dAvIdH ePlisHtYe
tiery yi EpAyi. yAn
rM av mwivrev, yi AEyliel
qlA ngrLilum OIk dAvIdi
en kANAniRi v. av cirik
yM n]M vyHkyM ec ekA@kyM
kirM vAyikyM ecyHt. ezQlieR
etA@mi vcANH avri ecyHttH!
7
OIk pAwi,
ezQ yirM zueL ekA.
qA dAvIdH ptinAyirM z@eL
ekA!
8

OIkew gAnM ezQlien EkApA


lnAi. dAvIdH ptinAyirNi
z@eL ekAeM {A yirN
i z@eLEy ekAZevM av
pRy. rAjtVilupri meANini
dAvIdi lBik? qH ezQ sVyM
kti.
9
atinA a mt ezQ dAvI
dien vLer sUHmtEyAew nirIic@.
ezQ dAvIdien By
piEH eedvini o drA
AvH ezQlieR niyNM ew.
ezQ teR Bvni AdAvyi
lAyi. dAvIdH ptivuEpAel teR kirM
vAyic@. 11pE ezQlieR ki o
mAyi. ezQ ciic@, dAvI
dien {A BiiEyAw EcH tRyHM.
ezQ ru tvN M qRiu. pE
ru AvzYvuM dAvIdH re@.
12
yEhAv dAvIdiEnAewAmAyi.
yEhAv ezQlien vi@ EpAvukyM
ecyH t . atinA ezQ dAvIdien
By. 13ezQ dAvIdien ti niM
aki. ezQ dAvIdien o sh ADi
pnAi. dAvIdH yi eesnYe
nyic@. 14yEhAv dAvIdiEnAewAmAyi
. atinA dAvIdH qlAArYLiluM
vijyM vric@. 15dAvIdH vijyiyAtH
ezQ ku. ezQ dAvIdien wt
wt By wukyM ecyHt.
16
pE yi
AEyliluM eydyilu
m qlAvM dAvIdien sHEnhic@.
av aver yi nyikyM
avErAewAM yM ec@kyM ecyHt
tinAlANH avrven xHwetH.
10

ezQ teR puieyeAH dAvI


dien vivAhM k}iiA
#hi
17
pE dAvIdien ekAlA ezQ #
hic @ . atinA dAvIdien A
ezQ o tM ElAcic @ . ezQ

dAvIdiEnAw pRu, tA qeR m


puiyAy EmrbH. aveL vivAhM k}i
A {A nie avdiAM. aEA
nineA znAy BwnAyiIrAM. nI
qnieA puenEAelyAyiIM!
aetA tmAyi. EA {A
dAvIdien vDiil. qniEvi ePli
sHtY aven vDie qAyi
ezQlieR iliriH.
18
qA dAvIdu pRu, qni
wMbmhimyil! {AM a mANi
eyAml! rAjpuiey vivAhM k}i
A qniAvil. 19atinA ezQli
eR puiyAy Emrbien dAvIdi
ekAwEiyi EnrH , ezQ
aveL emEhAlAArnAy aiEyli
vivAhM k}ic@ekAw. 20ezQlieR
meA puiyAy mIK dAvIdien sHEn
hic@. mIK dAvIdien sHEnhi
kArYM jn ezQliEnAw pRu. atH
ezQlien sEAxiic @ . 21mIKLien
pEyAgic@ {A dAvIdien M.
dAvIdien vivAhM k}iA {A mIK
Lien avdiM. anrM ePlisHtY
aven vDiM qH ezQ kti. ati
nA ezQ rAM tvN dAvIdiEnAw
pRu, nini te qeR
puiey vivAhM k}iAM.
22
ezQ teR EdYAgAH o
rvH nki. ezQ avErAw pRu,
dAvIdiEnAw sVkArY sMBAxNM nw
k. avEnAw pRyk, EnA rAjAvH
nie xHwew. aveR EdYAg
AM nie xHwew. nI av
eR puiey vivAhM k}iNM.
23
ezQlieR EdYAgA aArY
dAvIdiEnAw pRu. qA dAvIdH
mRupwi pRu, rAjAvieR jAmAtAvA
k qtH qmAeNAENA ni
ktH? rAjAvi eppNM nkA
DnM qniil. {A o pAv
e sADArNAr mAM.
24
ezQlieR EdYAgA dAvIdH
qANu pRetH ezQliEnAw pR
u, 25ezQ avErAw pRu, avEnA
wien pRyk, dAvIEd, rAjAvH niEAw
eppNM vzYewil! z@ELA
w jymANv EvtH . atinA
aveR puiey vivAhM k}iA
eppNM Ru ePlisHtYew a#c
mANH. ezQlieR rhsYptiyAyi
atH. ePlisHtY dAvIdien vDic@
ekA_emH ezQ kti.
26
ezQlieR EdYAgA aArY
emlAM dAvIdiEnAw pRu. rAjAvieR
jAmAtAvAkey zyM xHweti
nA dAvIdH awiyirmAyi cil
ecyH t . 27dAvIdM aveRyAkM
ePlisHtYErAw yM ecA Ri
puRe@. av Ru ePlisHtYer
vDic@. dAvIdH ePlisHtYew a#c
emwH ezQli smic@. rAjAvieR
jAmAtAvAti EviyANH dAvIdH
a ecyHttH.

295
teR puiyAy mIKLien vivAhM
k}iA dAvIdien avdic@. 28yEhAv
dAvIdiEnAewAmAyievH ezQ
mnilAi. teR puiyAy mIK dAvI
dien sHEnhicievM ezQ mn
ilAi. 29atinA ezQ dAvIdien
ERwi ByewkyAAytH. aEA
e}Ae ezQ dAvIdientirAyi.
30
ePlisHtYEsnAnAykA wM
yi
AEylien
mic@.
pE
qEA}uM dAvIdH aver prAjyewi.
ezQlieR vuM vijyiyAy EdYAg
nAyi dAvIdH! dAvIdH sinA
kyM ecyHt.
EyAnATA dAvIdien shAyi
ezQ teR punAy EyAnATA
EnAwM teR EdYAgAErAwM
dAvIdien ekAl A kl i c @ . qA
EyAnATA dAvIdien vLer aDikM
xH w ei. 2-3 EyAnTA dAvIdi
mRiyi ekAw, sUicirik!
nie vDiA orvsrM pAirik
yANH ezQ. BAti vyliEl
EpAyi oLicirik. vyli {AeneR
pitAvumAyi RivrAM. nI oLiciri
iwH { v niAM. {Aen
eR pitAvumAyi niei sMsA
riAM. qiH niei {A mni
lA {A pRyAM.
4
EyAnATA teR pitAvAy ezQlu
mAyi sMsAric@. EyAnATA dAvIdien
i nl pRu. EyAnATA pRu,
au rAjAvA. dAvIdH ayew
B] t YM. dAvIdH aEyAw eteAM
ecyHtil. atinA avEnAw eteAM
ectH. aEyAw dAvIdH qM nlEt
ecyHti@Z. 5 ePlisHtYnAy egAlYA
ien vDicEA av sVM jIv
pNyewkyAyi. yi
AEy
li m}uvmAyi yEhAv o mhAvi
jyM Enwi. aH a kAkyM sEA
xikyM ecyHt. dAvIdien aei
nANH pvitH? av nixHkL
nANH aven ekAlA o kArNvumil!
6
ezQ EyAnATAen vic@. ezQ
o tijH{ ecyHt. ezQ pRu,
yEhAv jIviEpAel stYmAyM
dAvIdien ekAl A nvdiil . 7ati
nA EyAnATA dAvIdien viLicH sMsA
ric kArYeLl A M pRu. anrM
EyAnATA dAvIdien ezQlieRywE
ekAuec. aen dAvIdH p}y
EpAel ezQliEnAewAmAyi.

19

ezQ dAvIdien ekAlA


vIuM mi
8
yM vIuM rMBikyM dAvIdH
ePlisH t YErAEw@mA EpAvukyM
ecyHt. dAvIdH ePlisHtYer EtAli
kyM av oAwiEAvukyM ecyH t .
9
pE yEhAvyiniH o drAAvH
ezQlieREm v. ezQ teR vIi
lirikyAyi. ezQlieR ki

1 zmEv 18:28-19:21

aveR mAyi. dAvIdH teR


kirM vAyikyAyi. 10teR
M dAvIdieR Em qRiH dAvI
dieR zrIre Biiyi tRyHA
ezQ mic@. pE dAvIdH o}iumARi.
M dAvIdini eti Biiyi
tRc@. arAi dAvIdH oAwiyk.
11
ezQ dAvIdieR vIiEl
Aer ayc@. av dAvIdieR vIwH
nirIic@. av rAi m}uv aview
ti. BAti dAvIdien vDiA
kAnikyAyi av. qA
dAvIdieR pi mIK av mRi
yi ekAw. av pRu, aH
rAi te oAwiEAyi jIv ri
NM. alA pM nAeL aH ekAl
ewM. 12anrM mIK dAvIdien jnAl
yilUew tAE}iRi, dAvIdH reH oAwi
EAyi. 13mIK prEdvtAvi#hemwH
atiE vOLi@. qiH tim
av kiwyili@. atieR tlyi
av i ErAmvuM qwvc@.
14
dAvIdien twvukArnAyi piwi
tinH ezQ dtAer vi@. qA mIK
pRu, dAvIdi suKmil. 15dtA
mwiecH ezQliEnAwArYM pRu
eviluM ezQ aver mwi ayc@.
ezQ avErAw pRu, dAvIdien
ekAuvrik. niAkuemi av
en kiElAew qwekAuvrNM! av
en {A ekAl@M. 16dtA dAvIdieR
vIiEl EpAyi. av dAvIdien piwi
A akE kyRieyiluM aview
o tim kiwtAyANv ktH.
atieR mwi evRuM i ErAmmAeNM
av ku.
17
ezQ mIKLiEnAw pRu, qi
nANH nIeye en ctict?H qeR
z@vien rewA nI avdic@!
dAvIdH oAwiEAyi! mIK mRupwi pRu,
rewA {A avdic i el i
qe ekAl@emH av pRu!
dAvIdH rAmyiel pALy
LiEl EpA
18
dAvIdH reH rAmyi zmEvli
eRywEH oAwiEAyi. ezQ
tEAw ecyHt kArYeLAe dAvIdH
zmEvliEnAw pRu. anrM dAvIdM
zmEvluM vAckA tAmsi
pALyLiEl EpAyi. dAvIdH aview
ti.
19
dAvIdH rAmyHw pALyLilu
eH ezQ Ek@. 20dAvIdien piwi
wA ezQ keL ayc@. qA
av pALyieliyEA o sMGM
vAckA vciAyi.
zmEv aviewniH sMGe
nyikyAyi.
eedvieR
AvH ezQlieR dtAewEm
vrikyM av vciA rMBi
kyM ecyHt.
21
Eti Ek ezQ m@ dtAer
ayc@. pE avM vcnM nwA

1 zmEv 19:22-20:21

296

wi. atinA ezQ mAmetA


sMGM dtAerwi ayc@. avM v
ciA wi. 22owvi ezQ sVyM
rAmyiEl EpAyi. ezQ Esvilu
emtiLinw vliy kiNiEl
v. ezQ EcAdic@, zmEvluM dAvIdM
qview?
jn mRupwi pRu, rAmyH w
pALyLi. 23anrM ezQ
rAmyHw pALyLiEl EpAyi.
eedvieR AvH ezQlien bADi
kyM av vcnM rMBikyM
ecyH t . rAmyiel pALyLiEl
v}iyi ezQ wt wt v
cnM nwi. 24anrM ezQ teR
vO~ri. zmEvlieR miluM
ezQ vcic@. rAi m}uv av
aview ngHnnAyi kiw. atinAlANH
ezQluM vAckArielArALAEyA?
qH jn EcAditH.
dAvIdM EyAnATAM o
krARuA
dAvIdH rAmyHw pALyLi
niM oAwiEAyi. dAvIdH EyAnATA
eR awei avEnAw EcAdic@,
{Aen etA ecyHttH? qAeN
eR M? nieR pitAvH qekAA
eNe ekAlA mitH?
2
EyAnATA mRupwi pRu, atH
asMBvYmANH ! qeR pitAvH nie
ekAlA miil! dYM qEAw pR
yAet qeR pitAvH oM ecil. a
DAneEtA evRuM ecRiy kArYELA
ke, qeR pitAvH qlAyHEA}uM
av qEAw pRyARuH. pie nie
ekAl@ kArYM qEAw pRyA aEhM
qekAH mwi? l, aenyA
vil!
3
qA dAvIdu pRu, {A nieR
suXAeNH nieR pitAvi nA
yRiyAM. nieR a sVyM pRu,
EyAnATA Eti aRiyAniwyAyA
aveR mnH vYsnM ekAu niRy
kyM av dAvIdiEnAw pRykyM
ec@M. pE {A mrNEAwwev
tH nieEAelyM jIvi yEhA
veyEAelyM stYmANH! 4EyAnATA
dAvIdiEnAw pRu, nI qEAw
ecA pRyetM {A ecAM.
5
anrM dAvIdu pRu, EnA, nAeL
yANH amAvAsisdY. {A rAjAviEnA
ewAM hArM k}iEvnANH. pE
{A eevErM ver vyli oLiciri
e. 6 {A EpAytAyi nieR pitAvH
kA aEhEAw pRyk, dAvIdH
EbHElehmiel vstiyiEl EpA
kA #hi. aveR wMbinH
Q mAsbliyew sdYyH. tA tAe}
teR wMbEAewAM EcrA EbH
ElehmiEl EpAkEeyH dAvIdH
qEAw EcAdici. 7nieR pitAvH,
zri q pRA {A surit
nANH. pE nieR pitAvinH EkApm

20

AyA aEhM qe pviA


EpAvukyAeN ninRiAM. 8 EyA
nATAEn, qEAw dyyAkEN. {A
nieR B]tYnANH. nI yEhAvyH mi
qEAw o krARuAiyi@H. {A
vALiyAeNi nI EnriH qe
vDik! pE qe nieR pitAvi
eRywE ekAuEpAktH.
9
EyAnATA mRupwi pRu, l ori
lumil! qeR pitAvH nie pvi
A pripAwiyiA {A nin m
RiyiH nkAM. 10dAvIdu pRu, qni
etier nieR pitAvH niEAw pR
A rH qni mRiyiH tM?
11
aEA EyAnATA pRu, v,
nm vyliEl EpAkAM. atinA
EyAnATAM dAvIduM vyliEl EpAyi.
12
EyAnATA dAvIdiEnAw pRu,
yi AEylieR eedvmA yEhAv
yH mi {A Q tijH{eyw
. qeR pitAvinH nieiy
aBiAyM {AnRiyM. niei nlEtA
nltlAEtA qeR pitAvH cii
tH qeH {AnRiyM. aEA m
divsinkM {A nie vyli viv
rmRiyiAM. 13qA nie pviA
nANH qeR pitAvinH pripAwieyi
{An nie aRiyiAM. nie {A
suritnAyi ayyH kyM ecAM.
{Anien ecA pM yEhAv
qe ziie. qeR pitAviEnAewA
mAyi EpAel yEhAv niEA
ewAvumAyirie. 14{A jIvi
kAlM qEAw kANYM kA@k. {A
mricti EzxM, 15qeR wMbEAw
kN kA@tH nI oriluM avsAni
itH. yEhAv nieR z@eL m}u
v miyiniM nziiM. 16ati
nA dAvIdieR z@eL yEhAv
ziie q pRuekAH dAvI
dieR vstiymAyi EyAnATA ow
wi Ai.
17
tEAw sHEnhtijH{ vi
A EyAnATA dAvIdiEnAwAvzYe@.
EyAnATA tEeeyEpAelyA
NH dAvIdien sHEnhictH qmlmA
NH EyAnATA aen ecyHttH.
18
EyAnATA dAvIdiEnAw pRu,
nAeLyANH amAvAsisdY. nieR ri
iwM o}iiriEA, nI EpAyiri
emH qeR pitAvH kM. 19mAM div
sM, Q }LArMBicEA nI oLici
iwE te EpAk. mlyi
kAnik. 20mAM divsM {A
mlyieli o lYiEl ae
@tAyi nwiAM. tAM auk
{A q@M. 21qiH auk ke
A o bAlEnAw {A pRyM. qlAM
EnerecAvAyAeNi bAlEnAw {A
pRyM, nI vLer drM EpAyi. auk
qeR awANH. mwivH av epRu
k. {A aenyANu pRyet
i nin oLiviniM puR vrAM.
yEhAv jIviEpAel nI suri

297
tnAeN stYmANH. orpkwvumil.
22
qA qeiluM }mei
bAlEnAw {A pRyM, auk vLer
deryANH. EpAyi qw ekAuvrik.
{AnenyANH pRyeti nI der
EpAkNM. yEhAv nie dEryyHk
yANH. 23ninM qnimiwyilu Q
krA oAik. yEhAv new nitY
sAiyA!
24
anrM dAvIdH vyli oLic@.
sdYAEvLyiel ezQlieR mEnABAvM
amAvAsisdY yEA rAjAvH B
Nini. 25BiiEyAw EcH pti
vAyiriARuiwANH rAjAvitH .
ezQlieR EnEr qtivzANH EyAnA
TA tH . ezQlieR etAwH
abH E n . qA dAvIdieR
lM nYmAyi. 26aH ezQ oM
pR il. qeiluM sMBvicH dAvIdH
anAyiriAM qH ezQ kti.
27
piEH, mAsieR rAM divsvuM
dAvIdieR wM o}iukiw. aEA
ezQ EyAnATAEnAw EcAdic@, amAvA
sisdYyHH elEyA EA yiAyi
yew mk vrAetANH?
28
EyAnATA mRupwi pRu, EbH
ElehmiEl EpAkA dAvIdH qEAw
avAdM EcAdic @ . 29av pRu,
qe EpAkA avdi. {ew
wMbM EbHElehmi o bliyi
H . {AniviewyAkNemH
qeR sEhAdr klic@. EA {A
ayew s]XANH, dyvAyi qe
EpAkAM qeR sEhAdrAer kANA
M avdicAluM. atinAlANH dAvIdH,
rAjAvieR Emzyi vrAtH.
30
ezQlinH vLer EdxYM v. ayA
EyAnATAEnAw pRu, niExDiyAy
awimeieR mkEn, nIyM aveL
EAel te. nI dAvIdieR pAr
nAeNeniRiyAM! nI ninM nieR
ayHM apmAnM vivciri.
31
yiAyiyew pu jIviciri
kAlM nin rAjAvAkAM nineA
rAjYmAAM wyil. EA dAvI
dien qeRyw ekAuvrik! av
vDiewNM!
32
EyAnATA teR pitAviEnAw
EcAdic@, dAvIdH qinANH vDie
EwtH? av q etA ecyHttH?
33
qA ezQ EyAnATAen em
Riu ekAlA mic@. atinA, teR
pitAvinH dAvIdien vDiA vLer
tAlrYmeH EyAnATA mnilAi.
34
EyAnATA vLer EdxYeH QEmz
yiniM RiEAyi. EyAnATAeR
mnS vLer klukyM teR pitAvi
EnAw vLer EdxYmAkyM ecyHtti
nA av viieR rAM divsM
oM k}iAet RiEAyi. ezQ
te apmAnicekAuM ezQ dAvI
dien ekAlA evu ekAumANH
EyAnATAnH EkApmAytH.

1 zmEv 20:22-21:5

dAvIdM EyAnATAM v}ipiriy


piE rAviel EyAnATA v}iyi
EliRi. av pRi lH
dAvIdien kANA EpAyi. EyAnATA
tEAewAM o bAlEnyM iyi.
36
EyAnATA bAlEnAw pRu, oAwi
EAyi {A qyHt auk kupiwi
k. bAl oAwiEAkyM EyAnA
TA aveR tlyH mkLilUew ae
@kyM ecyHt. 37bAl auk vINi
wEEAwi. qA EyAnATA viLic@
pRu, auk niyM akelyANH!
38
anrM EyAnATA viLic@ pRu,
EvgmAke! EpAyi av ekAuvrik!
aviewe niAet! bAl au
k epRui tiriek EyAnATAen li
c@. 39sMBvitieni bAl oM
aRiil. EyAnATAM dAvIdM mAEm
atRiuZ. 40EyAnATA teR vil@M
aukM bAlen l i c @ . qiH
EyAnATA avEnAw pRu, pN
iEl mwiEAvuk. 41bAl
EpAvukyM dAvIdH mlyew mRuvz
oLiviniM puRvrikyM ecyHt.
dAvIdH EyAnATAnH mi m tvN
nmsHkric@. anrM dAvIdM EyAnA
TAM prsHprM Mbic@. avrivM
omic@ kru. pE dAvIdH EyAnATA
EnA kru.
42
EyAnATA dAvIdiEnAw pRu,
smADAni EpAvuk. n yEhAv
yew nAmi suXLAyiriA
emH tijH{ ecyHt. nmM new
pigAmikM yEhAv nitYsAiyA
yiriemM n pRu.
35

dAvIdH puErAhitnAy ahIEmel


ien kANA EpA
anrM dAvIdH drE EpAyi.
EyAnATA pNiEl mwu
kyM ecyHt. 2puErAhitnAy ahIEm
elien kANA EnAbupNiEl
ANH dAvIdH EpAytH. dAvIdien kANA
ahIEmelH Riv. ahIEmelH
ByM ekAH viRyHkyAyi. ahIEm
elH dAvIdiEnAw EcAdic @ , nIey
A oyHH vtH? nieR ew M
l A etH ? 3dAvIdH ahIEmeli
EnAw pRu, rAjAvH qnieA viEz
x rvH t. av pRu, Q
dQtYei M aRiytH . {A
niEAw pRtH M aRiytH .
qe qview vcu kANNemH qeR
yAkELAw {A pRu. 4EA
nieR p BNmAtH ?
aH axNELA ayew p
lu mEetiluM BNEmA qni
trik. 5 puErAhit dAvIdiEnAw pR
u, qeR eekyi sADArN a
emAmil. tAM vi aM qeR
eekyiluH. nieR EdYAgAH,
av o OIymAyM eelMgikEv}Hc
yi eiieli, tiAM.

21

1 zmEv 21:6-22:9

298

dAvIdH puErAhitEnAw mRupwi pR


u, { etiluM OIkELA
ewAM yiil. { yiM
sADArN dQtYi EpAEA}uM zrI
ri pAlivrANH. EA {
EwtH o vi EjAliyAytinA
EtYkM stYmANH. 7vi amlAet
meA avuM aview Ayiil.
atinA puErAhit aM dAvI
di nki. atH yEhAvyew mi
viEmzEm puErAhit vyH
amAyi. oAErA divsvuM av
aM qwkyM putiy vyHkyM
ec@M.
8
ezQlieR EdYAgArielArA
aviewyAyi. ayA qEdAmY
nAy EdAEvgH yi. ezQlieR w
nAyknAyi ayA. ayAeL yEhA
vyew siDiyi twuvci.
9
dAvIdH ahIEmeliEnAw EcAdic@,
view o vAELA EmA EA? rAjA
vieR niEyAgM prmDAnmANH. qni
EvgM puReEwivtinA {Aen
eR vAELA mAyDELA qwil.
10
puErAhit mRupwi pRu, ePli
sHtYnAy egAlYAieR vA mAEm
viewy_. tH lAtA}Hvryi vcH
nI aven ekAH Enwiy vALANH. atH
EPAdi pii o Niyi epAti
iriH . EvNemi ninetw
AM dAvId pRu, aetni trik.
egAlYAieR vAEpAel meA vA
mil!
giel z@ew EnH
dAvIdH oAw
11
aH dAvIdH ezQliniM oAwiy
k. dAvIdH giel rAjAvAy KIzi
eRywE EpAyi. 12KIzieR
EdYAgAH atixHwmAyil. av
pRu, yi AEyEdze rAjAvAy
dAvIdANitH. aveniyANH yi AEy
lukA pAwtH. aveniy Q
gAnM pAwi av n]M vyH+
ezQ yirM zueL ekA.
qA dAvIdH ptinAyirM zueL
ekA!
13

av pRtH dAvIdH nAyi i


c@. dAvIdinH giel rAjAvAy KI
zien BymAyi. 14atinA dAvIdH
KIziM aveR EdYAgAM
mi &ABinyic @ . avErAewAm
AyiEAeLAe dAvIdH &ABin
yic@. av kvAwLi i. teR
tAwiyiluM vI}ic@. 15KIzH teR
EdYAgAErAw pRu, ayAeL
EnAH! &A! nieLinANH aven
qeRyw ekAuvtH ? 16qniH
vzYinH &AAH. qeR mi
Q &Aen ni ekAuvEriyi
il! Emli yAeL qeR Bvni
kyRAnvditH!

dAvIdH pl lLi EpA


dAvIdH gH vi@. adlAMhyi
av aByM Apic@. dAvIdH ad
lAmilueH dAvIdieR sEhAdrAM
buM Ek@. av dAvIdien
2
kANA avieweyi. aEnkMEp
dAvIdiEnAw Ec. pltrM }Li
evM ailuAyi. vliy
kwbADYtkvM Ayi. jIvit
i t] p H t i vrAvmAyi.
armAkeLl A M dAvIdiEnAw Ec
kyM dAvIdH avew EntAvAkyM
ecyHt. kEdzM nAERALM Ep dAvIdi
EnAewAmAyi.
3
dAvIdH adlAM viH EmAvAbiel misH
pyiEl EpAyi. EmAvAbiel rAjAvi
EnAw dAvIdu pRu, eedvM qEAew
A ecA EpAetH {A aRi
yMver qeR mAtApitA aEyA
ewA k}iyA avdicAluM. 4ati
nA dAvIdH teR mAtApitAeL
EmAvAburAjAvien licH puREiR
i v. dAvIdH EkAyilAyiyM
kAlM aveR mAtApitA rAjAviEnA
ewAM k}iu.
5
qA vAcknAy gAdH dAvIdi
EnAw pRu, EkAyi ttH. ey
dyiEl EpAk. atinA dAvIdH
aviwM viH EherH vniEl
EpAyi.

22

ahIEmelieR wMbe ezQ


tk
6
jn dAvIdienyM aveRyAk
eLyMpi aRitAyi ezQ Ek@.
av giebyyiel ipuRH o
mrc @ vi rikyAyi. ezQli
eR ki aveR vuM Ayi
. aveR EdYAgAerlAM av
eR @mAyi. 7 tni @M
nii EdYAgAErAw ezQ pR
u, ebnYAmIkAEr, ik! yiA
yiyew punAy dAvIdH ni vy
lukM miriEAkM temH
ni kEA? dAvIdH nieL
AnyM tH ztADipAM sh A
DipAmAemH ni kEA?
8
ni qnietier FAElAcn nw
kyANH! ni rhsYptikLi@.
niLilAM qeR pu EyAnATAen
i qEAw pRil. yiAyiyew
pumAyi av o krARuAiy
kArYvuM ni qEAw pRil! ni
LielAM qeRic H d+Kmil .
qeR pu EyAnATA dAvIdien
EA/AhiicievH niLilAM
qEAw pRil . oLic iH qe
miA EyAnATA qeR B]tYnAy
dAvIdiEnAw pRu! dAvIdH EA
ec@M a te!
9
qEdAmYnAy EdAEvgH ezQlieR EdYA
gAErAewAM Ayi. EdAEvgH
pRu, yiAyiyew punAy dAvI
dien {A EnAbi ku. ahIbi

299
eR punAy ahIEmelien kANA
vtANH dAvIdH . 10ahIEmelH dAvI
diEvi yEhAvEyAw Aic @ .
ahIEmelH dAvIdi BNM ekAw.
ePlisHtYnAy egAlYAieR vAM
ahIEmelH dAvIdi nki.
11
anrM puErAhiten teR mi
ekAuvrA ezQ rvi@. ahI
bieR punAy ahIEmeliEnyM
aveR m}uv buELyM piwic@
ekAuvrNemAyi ezQlieR
kl n . ahIEmelieR bu
EnAbiel puErAhitArAyi. av
erlAM rAjAvieR mieli. 12ezQ
ahIEmeliEnAw pRu, ahIbi
eR puA ik. ahIEmelH mRu
pwi pRu, zri EBA.
13
ezQ ahIEmeliEnAw pRu,
nIyM yiAyiyew punAy dAvIduM
qinANH qnietier FAElAcn
nwtH? nI dAvIdinH avuM vAM
nki! nI avEvi eedvEAw
Aic@. EA dAvIdH qe mi
A kAiri!
14
ahIEmelH mRupwi pRu, dAvIdH
aEyAwH vLer vizVAsmvnANH.
ayew meAEdYAgM aEyAwH
vizVAsmvnAyiil. dAvIdH a
yew sVM jAmAtAvANH . ayew
aMgrkew nAyknANH dAvIdH. a
yew wMbA dAvIdien dri
H. 15dYmAyl dAvIdiEvi {A
eedvEAw Aic t H . mAvuml
qeEyA qeR buLilAeryEmA
ewtH. { ayew dAs
A. qANH sMBvietH qniRi
vil.
16
pE rAjAvu pRu, ahIEmelH,
nIyM nieR qlA buM mriNM!
17
anrM teR vz ni kAvA
ErAw rAjAvu pRu, yEhAvyew
puErAhitAer ekAl@k. av dAvI
dieR
pArAytinAlANen
ecEtH. dAvIdH oAwiEAvukyAeN
RiyAmAyii@M avrtH qEAw pR
il! qA yEhAvyew puErAhit
Aer pviA rAjAvieR EdYAg
A vistic@. 18atinA rAjAvH
EdAEvgiEnAw klic@, EdAEvgH, puErA
hitAer nI ekAl@k. atinA qEdA
mYnAy EdAEvgH EpAyi puErAhitAer
vDic @ . aH EdAEvgH qpu
puErAhitAer vDic@. 19EnAbAyi
puErAhitAew ngrM. EdAEvgH teR
vAekAH OIpuxAeryM ik
eLyM zieLyM vDic@. avew p
eLyM k}utkeLyM wkeLyM
EdAEvgH vDic@.
20
pE ahIEmelieR punAy
abYATA re@. av oAwiEAyi
dAvIdiEnAw Ec. 21yEhAvyew
puErAhitAer ezQ ekAtAyi
abYATA dAvIdiEnAw pRu. 22a
EA dAvIdH avEnAw pRu, qEdA

1 zmEv 22:10-23:13

mYnAy EdAEvgien {A EnAbi ki


. av ezQliEnAw pRyemH
{AnRiu. nieR wMbAew mrN
inH {AnANH rvAdi. 23nieL
ekAlA micvnH qeyM ekAlN
emANH #hM. qEAewAM k}iyk.
ByeEw, nI qEAewAM surit
nAyiriM.
dAvIdH ekyIlyi
jn dAvIdiEnAw pRu, tA
ePlisH t Y ekyIlyH e tier
yM ec@. emtiLiniM
av enl@ kvkyANH.
2
dAvIdH yEhAvEyAw EcAdic@, {A
EpAyi Q ePlisHtYErAw yM ec
ENA? yEhAv dAvIdiEnAw mRupwi pR
u, EvNM, EpAyi ePlisHtYer
mik. ekyIley rik.
3
pE dAvIdieR k avEnAw
pRu, n view eydyi vLer
By k}iykyANH. ePlisHtYeesnYM
iwE EpAyA n qmAM
ByemeA ciic@EnA.
4
dAvIdH vIuM yEhAvEyAw EcAdic@.
yEhAv dAvIdiEnAw mRupwi pRu,
ekyIlyiEliRieclU. ePlisHtY
er EtAliA {A nie shAyiAM.
5
atinA dAvIdM eesnYvuM ekyIl
yiEl EpAyi. dAvIdieR eesnYM
ePlisH t YErAEw@mi. av ePli
sHtYer EtAlicH avew kkAlikeL
piwiecw. aen dAvIdH ekyIl
Aer ric@. 6(dAvIdieRywEEAwi
EAyEA abYATA o EPAdM
eekyielwi.)
7
dAvIdH EA ekyIlyile
kArYM jn ezQliEnAw pRu.
ezQ pRu, dAvIdien qni eedvM
ekAuttANH! dAvIdH sVyM ilA
yiri. kvAwM sAkm o
pNiElANv EpAyiritH.
8
ezQ teR eesnYe o yi
nAyi viLic@i. av ekyIlyiEli
RiecH dAvIdienyM eesnYeyM
miA tARAyi. 9ezQ tnie
tier ptikLiwkyAeNH dAvIdH mn
ilAi. aEA dAvIdH puErAhitnAy
abYATAErAw pRu, EPAdH ekAu
v.
10
dAvIdH Aic@, yi AEylieR
eedvmA yEhAEv, ezQ ekyIlyi
El vH {A mlM Q ngrM nzii
AenAutAyi {A aRiy.
11
ezQ ekyIlyiEl vEmA? ekyIl
A qe ezQli ekAwEmA? yi A
EylieR eedvmA yEhAEv, {A
aviwe dAs! dyvAyi qEAw
pRAluM! yEhAv mRupwi pRu,
ezQ vM.
12
dAvIdH vIuM EcAdic@, ekyIlyiel
jn qeyM qeRyAL@keLyM
ezQlinH ekAwEmA? yEhAv mRupwi
pRu, av ec@M. 13atinA

23

1 zmEv 23:14-24:8

300

dAvIdM aveRyAkM ekyIlA vi@.


dAvIdiEnAewAM aRuRu EpErALM
EpAyi. av oAErA lLiEl
M nIieAirikyAyi. dAvIdH
ekyIlyiniM retAyi ezQ
mnilAi. atinA ezQ ngr
iEl EpAyil.
ezQ dAvIdien oAwi
dAvIdH mmiyiEl EpAkyM
aviewy
EkAyi
tukyM
ecyHt. sIPH mmiyiel iEd
zEM dAvIdH EpAyi. oAErA divsvuM
ezQ dAvIdien aEnVxic@. qA
dAvIdien piwiA yEhAv ezQlien
avdicil.
15
sIPH mmiyiel EhAErzilAyi
dAvIdH. ezQ te ekAlA veH
av By. 16pE ezQlieR pu
nAy EyAnATA dAvIdien kANA
EhAerziEl EpAyi. EyAnATA dAvI
di zmAy eedvvizVAsmAkA
shAyic @ . 17EyAnATA dAvIdiEnAw
pRu, ByeEw, qeR pitAvH
ezQlinH nie mRiEvliA k}iyk
yil . nI yi
AEylieR rAjAvAyi
IM. {A nieR rAmmAM. qeR
pitAviEpAluM tRiyAM. 18EyAnATA
M dAvIdM yEhAvyew mi o krA
RuAi. anrM EyAnATA vIiEl
EpAyi. dAvIdH EhAErzi ti.
14

sIPukA ezQliEnAw dAvI


dieni pRy
19
sIPukA giebyyi ezQlieRy
w v. av ezQliEnAw pRu,
dAvIdH {ew EdzH pAiriH.
EkAyH ilANv. eyziEmAeR
etH hKIlAi EhAErzilANH
EkA. 20rAjAEv, xHwmEA aH R
ivAluM. dAvIdien aEyH H
piwic@ tErtH {ew kwmyANH.
21
ezQ mRupwi pRu, qe shA
yitinH yEhAv nieL a#hi
e. 22EpAyi aveni wt aRi
yk. dAvIdH qviewyANH tuetH
aRiyk. dAvIdH aview ereyAe
kA qM aRiyk. ezQ kti,
dAvIdH miwnANH. av qe w
A mikyANH. 23dAvIdH pEyAgi
qlA oLisEtM kupiwi
k. anrM qeR aw mwivH
qEAewl A M pRyk. aEA {A
niELAewAM vrAM. dAvIdH aviewy
ei, skl eydAwMbAiw
yi etrAeNiluM {A aven
piwiuM.
24
anrM sIPukA sIPiEl mw
iEAyi. ezQ piIwH aEAu
EpAyi.
dAvIdM aveRyAkM dAEv m
miyilAyi. eyziEmAeR et
mEdzAyi av. 25ezQluM
aveRyAAM dAvIdien tiriyi

Ri. pE jn dAvIdi mRiyi


ekAw. ezQ aven etry
eH av avEnAw pRu. aEA
dAvIdH mAEvA mmiyilu pARyi
El Riec. dAvIdH mAEvA m
miyiEl EpAyi@eH ezQ aRi
u. atinA dAvIdien kupiwiA
ezQ aEA@ EpAyi.
26
ezQ mlyew o vzAyi.
dAvIdM AM aEt mlyew mRuvz
M. dAvIdH tiwi ezQliniM
oAwiEAvukyAyi. ezQluM aveR
BwAM dAvIdienyM aveR A
eryM piwiyHA mlyH @M EpAyi.
27
aEA ezQlinH o sEzM lBic@.
dt pRu, EvgM vrik! ePlisHtY
ne mi! 28atinA dAvI
dien piwiA mM EpicH ezQ
ePlisHtYer EnriwA EpAyi. atinA
lANH le jn et
pAR q viLitH. 29dAvIdH mAEvA
mmi viH egdiyiel EkAyiEl
EpAyi.
dAvIdH ezQlien nANM ekw
ezQ ePlisHtYer oAwikyA
yiEA jn ezQliEnAw
pRu, egdiw o mmi
yi dAvIdH.
2
atinA ezQ yi AEyliniM
mvAyirM Eper etrew. aver
yM i ezQ dAvIdienyM sMG
eyM etryA wi. av kAAi
pARyH wH aEnVxic @ . 3 pAtEyAw
EcL iiEl ezQ Ev
zic@. aview awH o h Ayi
. ezQ visninAyi h
yHiEl kyRi. hyew vuM
piilAyi dAvIdM aveR kM
oLiciriAyi. 4 ewyv dAvI
diEnAw pRu, yEhAv pR div
sM ANH! yEhAv niEAw pRu,
nieR z@eL {A nie liM.
aEA nin nieR z@viEnAwH
xHwm ecAM.
anrM dAvIdH }H ezQliEnAw
wt aw. ezQlieR Ay
ieR ml dAvIdH mRic@. ezQ dAvI
dien kil. 5 piIwH dAvIdinH aen
ecyHtti d+KM EtAi. 6 dAvIdH teR
kELAw pRu, ezQlientier
aen qeiluM ec@tiniM
yEhAv qe twei! ezQ
yEhAvyew etrewe rAjAvA
NH. {A ezQlien oM ecA pAwil.
aEhM yEhAvyew etrewe
rAjAvANH 7 teR keL twyAnANH
dAvIdH en pRtH. ezQlien p
viA dAvIdH aver avdicil.
ezQ hyiniiRi teR v}i
Ey EpAyi. 8dAvIdH hyiniM puR
v. dAvIdH ezQlien viLic@, qeR
yjmAnnAy rAjAEv! ezQ puREkAu
tiriuEnAi. dAvIdH teR mKM

24

301
nic @ nmsH k ric @ . 9 dAvIdH , ezQli
EnAw pRu, dAvIdH aey pvi
AnAElAci q k pRy
tinH aH qinANH kAekAw
tH? 10{A aey pviil! a
yH tH ayew kekAH te
kANAM! yEhAv H hyi aey
piwiA qnivsrM t! pE
aey ekAlA {A tARAyil. {A
aEyAw kANYM kAi! {A pRu,
{A qeR yjmAnen pviil.
ezQ yEhAvyew etrewe
rAjAvANH! 11qeR eekyilu o Ni
xNiEl EnAk. ayew Eml
iyew o ml {A mRiec w .
qniH aey ekAlAmAyi. pE
{A atH ecyHtil! EA aey
mnilAirA {AnA#hi
! {A ayHetirAyi o pAp
vuM ecyHtil qeni etLiyiN
mAyi! {A aEyAw o et@M
ecyHtiil! pE aH qe EvyAwi
ekAlA mi. 12yEhAv nYAyviDi
nwe! aH qEAw ecyHt etinH
yEhAv aey ziie! pE {A
aEyAw @m@kyil. 13o p}eA
l@H+ dxHwAri niE dxHwtk v!
{AenA
tiyM
ecyHtiil!
{AenA cIyALl! {A aey p
viil . 14eryANH aH piw
tH ? etier yM ecAnANH
yi AEyrAjAvH vtH? aey mRi
Evli ovenyl aH oAwitH.
c o piEyEyA eciEnEyA oAwi
EAelyANtH. 15yEhAv nYAyDipnA
yirie. ayH M qnimiwyi
yEhAv niyie. yEhAv qe
piNyHkyM qeR BAgM zriyA
eNH kANikyM ec@M. yEhAv
qe ayiniM riM.
16
dAvIdH sMsAri nii. ezQ
EcAdic @ , a nieR zbH d mAENA
qeR punAy dAvIEd? anrM
ezQ vLeryDikM kryA wi.
ezQ vLeryDikM kru. 17ezQ pR
u, nIyA zri; {A et@M. nI
qEAw n kAi. {A niEAw ti
yANH kAiytH. 18nieR sdHv]ikeL
i nI qEAw pRu. yEhAvyANH
qe nieR awE ekAuvtH.
pE nI qe ekAil. 19{A nieR
z@velH kANi. M teR
z@vien piwiciH evRuet viwkyil!
av teR z@viEnAw n kA@k
yil . H qEAw n kAiytinH
yEhAv nin tiPlM temH {A
zi. 20nI putiy rAjAvAemH
qniRiyAM. yi AEylien nI BriM.
21
EA nI qEAw o tijH {
ec@k. qeR pigAmikeL ekAl@k
yielH yEhAvyew nAmi ti
jH{ ec@k. qeR nAmM qeR pit]
EgAiniM lnM ec@kyiel
H R trik.

1 zmEv 24:9-25:11
22

atinA dAvIdH ezQliEnAw ti


jH{ ecyHt. ezQlieR wMbe vDi
kyielH dAvIdH vAgHdAnM ecyHt.
anrM ezQ vIiEl mwi. dAvIdM
AM EkAyiElM mwi.

dAvIdM nAbA q dxw


H M
zmEv mric@. yi
AEylukA
qlAvM owi zmEvlieR
mrNi d+KM kwiic@. av zm
Evlien rAmyi aveR Bvnin
wH awi. anrM dAvIdH pArA m
miyiEl EpAyi.
2
mAEvAni DniknAy orA jIvici
. ayAH mvAyirM ecriyAw
kM yirM EkAlAwkM Ayi.
ayA kEli cil vYApAr nw
kyAyi. ayA teR ecriyA
wkew ErAmM mRiA kEliEl
EpAyi. 3 nAbA qAyi ayAew
EprH. kAElbieR wMbArnAyi
ayA abIgyi qAyi nAbA
lieR BArYyew EprH. av viEvk
zAliyM suriymAyi. pE
nAbA o mzwM dxHwmAyi.
4
nAbA teR ecriyAwkew
ErAmM mRikyAeNH dAvIdH mmi
yi evcH Ek@. 5 nAbAliEnAw sMsA
riA dAvIdH p yvAeL ayc@.
dAvIdH avErAw pRu, kEliEl
EpAk. nAbAlien kH qniEvi
aven aBivAdYM ec@k. 6dAvIdH,
nAbAli Q sEzM avew vzM
ekAwyc@, ayHM wMbiM
Emem kte. ayHetlAM
nAyiriem kte. 7 aH a
yew ecriyAwkew ErAmM mRiyHk
yAeNH {A Ek@. ayew wy
A Rc@ EnrM {ELAewAmAyi
. { avErAw eteAM ecyHt
mil. av kElilAyiEA a
yew wyAriniM { oM qw
mil. 8 ayew B]tYAErAw EcAdi
cA tH stYmAeNH av pRyM.
dyvAyi qeR yvAELAw dy kAiyA
luM. { Q hAdEvLyi a
yew awE v. ayH k}iy
tH Q ecRuA nkiyAluM. a
yew sHEnhitnAy dAvIdi Evi
ecyHtAluM.
9
dAvIdieRyAA nAbAlieR aw
E EpAyi. av nAbAlinH dAvI
dieR sEzM nki. 10pE nAbA
avErAw mrwM kAi. nAbA pRu,
rANH dAvIdH? rANH yiAyiyew
Q pu? AlH tew yjmAn
eRywuniM oAwiEAy DArALM awi
mkH! 11qeR ki avuM ev
vumH. qeR ecriyAwkew ErAmM
mRiyH B] t YA nkA {A
ekA m]gew RciymH. pE
mAMsM {AnRiyAvH {A n
kyil!

25

1 zmEv 25:12-36

302

12

dAvIdieR A mwi vH
nAbA pRetlAM dAvIdiEnAw pR
u. 13aEA dAvIdH avErAw pRu,
niew vAk Drik! aen
dAvIdM aveRyAkM tew vA
k Dric@. nAERALM Ep dAvIdiEnA
ewAM EpAyi. Ru Ep BNsAD
newyw ni.
abIgyi }M twy
nAbAlieR B]tYArielArA nAbA
lieR BArYyAy abIgyiliEnAw
sMsAric @ . B] t Y pRu, dAvIdH ,
new yjmAnnAy nAbAlieRyw
E mmiyiniM dtAer ay
c @ . qA dAvIdieR dtAErAw
nAbA mrwrM kAi. 15av {
ELAw vLer kANYM kAiyvrANH .
{ puR vyli wkELAewA
mAyi. m}uv smyvuM dAvIdieR
yAk {ELAewAmAyi.
av oriluM {ELAw eteAM
ecyHttmil! aEAe}AM av {
LiniH oM EmAxHwicil! 16rAiyiluM
pkluM dAvIdieRyAA {eL sMr
ic@! av { @M o Bii
EpAelyAyi. avErAewAM {
wkeL EnAiyiEA av {
eL sMric@. 17ni ninti q
ecAnAemH ElAcic H tImAni
k. aveR mnS mAAem kti
sMsAriA wi k}iyA dxHwnANH
nAbA. new yjmAneR wMb
iM ekAwM} sMBviM.
18
abIgyi D]tiyi RH a
M niR ru vIusikM
pAkM ecyHt aH wkM aupR
mlM RH NmirilkM RH
aiywyM qw. av av k}ut
R kyi. 19anrM abIgyi
teR B]tYAErAw pRu, puRew,
{A ni piAel vrAM. pE
av aetAM teR BAviEnAw
pRil.
20
abIgyi k}utkeL etLic H ml
yew mRuvzEiRi. qtidizyi
v dAvIdienyM aveRyAkeLyM
av kumi.
21
abIgyilien kAti mH ,
dAvIdH en pRyAyi, m
miyi {A nAbAlieR sVH sMr
ic@. aveR wkLielA EpAluM
nxHwewAet {A sUic@. oiM
EviyAyiil etAe ecyHttH!
{AnvnH nk ecyHt. pE aven
EAw EmAzmAyi epmARi. 22nAeL
rAviel ver jIviA nbAlieR wM
biel oveneyiluM {Anv
dicA eedvM qe ziiM.
23
aEAe abIgyi qi.
abIgyi dAvIdien kywen k}u
tkeL vi@. av dAvIdi mi nm
sHkric@. 24abIgyi dAvIdieR pAd
Li kiwH en pRu, EBA,
14

aEyAw sMsAriA qe av
dicAluM. qni pRyA Ek.
sMBvictieReyAe M qeR EmlA
ke. 25aH aycver {A kil.
EBA nIcnAy nAbAlien iEt.
aveR EprH av Ec te
yANH. dxHw qANH EprieR
aM. av zriM o vifH F i
te. 26nixHkLer ekAl@tiniH
yEhAv aey twi@H. yEhAv
jIviEpAel, aH jIvi
EpAel stYmAyM aey pviA
mi ayew z@M m@vM
nAbAlienEAelyAke. 27EA Q
sAnM {A ayHAyi ekAuv
. Q sADneLlAM dyvAyi a
yew k nkiyAluM. 28qeR
et@k epARuk. yEhAv ayew
wMbe zmAemH qniRiyAM.
aEnkM rAjAA ayew wMb
i niAM! yEhAvyew y
nI ecyHttinAlANH avnien
ec@tH. aH jIviciri kAlM
jn ayi o vI}HcyM ke
kEyA dxic@pRykEyA ecAtiri
e! 29eriluM aey piw
ekAlA micA ayew eedvmA
yEhAv ayew jIv riM!
pE z@ew jIvite yEhAv
dereyRiykyM ec@M. o kvNyi
niM kel EpAel. 30ayHH aEn
kM nk ecAem yEhAv vAgHdAnM
ecyHti@H. yEhAv teR vA pAli
kyM ec@M! eedvM aey yi AEy
lieR EntAvAM. 31nixHkLer ekAl@
M ayH Akymil. cti
yi aH vI}ukyil. yEhAv ayH
vijyM nEA qeyM oAi
k.
32
dAvIdH abIgyiliEnAw mRupwi pR
u, yi
AEylieR eedvmA
yEhAv vA}Hev. nie qeR
ywEyc eedvM vA}H ev.
33
nieR viEvcnEbADinH eedvM
nie a#hie. nixHkLer ekAl@
tiniM nIeye twu. 34yi A
EylieR eedvmA yEhAvyAeN
stYM, nI epeH qe v kilA
yievi nAbAlieR wMb
iel M nAeL ABAtM ver jIvi
cirimAyiil.
35
anrM dAvIdH abIgyilieR
sAn sVIkric@. dAvIdH avELAw
pRu, smADAnEAew vIiEl
EpAk. {A nieR aBYn Ek@.
nI vzYetH {A ecAM.
nAbAlieR mrNM
abIgyi nAbAlieR awE
mwi. nAbA vIiluAyi.
ayA o rAjAvienEAel Bik
yAyi. ayA wic@ mdicirik
yAyi. atinA abIgyi BAtM
ver nAbAliEnAw oM pRil .
36

303
37

piEH rAviel nAbA suEbAD


ilAyi. atinA BArY avEnAw
qlAM pRu. nAbAlinH o XdyAGA
tmAkyM ayA o pAREpAel
Rc@EpAkyM ecyHt! 38p divs
EALM k}iEA yEhAv nAbA
lien mriAniwyAi.
39
nAbA mric vivrM dAvIdH aRiu.
dAvIdu pRu, yEhAv vA}H e
v! nAbA qe dxic@ pRu.
pE yEhAv qe piNc @ .
yEhAv qe et@ ec@tiniM
twu. nAbAlien aveR et@ mlM
yEhAv mriAniwyAkyM ecyHt.
anrM dAvIdH abIgyilinH o
sEzmyc @ . ayA abIgyilien
teR BArYyAyiriA Nic@. 40dAvI
dieR B]tYA kElieli abI
gyiliEnAw pRu, nie kANA
dAvIdycvrA {. nie aveR
BArYyAA dAvIdH #hi.
41
abIgyi mKM nilmi nm
sHkric@. av pRu, {A a
yew B]tYyANH. aey <xiA
{A tARANH. qeR yjmAnnAy dAvI
dieR B]tYAew pAdM k}ukAM {A
tARANH. 42abIgyi EvgM o k}u
tR kyRi dAvIdieR dtAErA
ewAM EpAyi. av au pricArik
mAeryM iyAyi vtH . av
dAvIdieR BArYyAyi. 43yi AEyliel
ahIEnAvmienyM dAvIdH vivAhM k}i
c i . ahiEnAvmM abIgyiluM
dAvIdieR BArYmArAyi. 44dAvIdH ezQli
eR puiyAy mIKLienyM vivAhM k}i
ci. pE ezQ aveL avni
niM Evepwi lyIzieR pu
nAy Pti nkiyi. glIMkAr
nAyi Pti.
dAvIdM abIzAyiluM ezQlieR
pALyi
sIPukA ezQlien kANA
giebyyiEl EpAyi. av
ezQliEnAw pRu, dAvIdH hKIlA
pv i oLic i ri. mley
ziEmAeR qtivzANH.
2
ezQ sIPH mmiyiEliRi
ec. yi AEyliniM etrew
mvAyirM BwAM ezQliEnAewAM
Ayi. ezQluM avM sIPH mmi
yi dAvIdien etru. 3 ezQ teR
pALyM hKIlApvti Apic@.
pAtvilAyi pALyM.
dAvIdH mmiyi tiyirikyAyi
. ezQ te piH aview
eyiyi@eH dAvIdH mnilAi.
4
atinA dAvIdH cArAer ayc @ .
ezQ hKIlAyieliey dAvIdH aRi
u. 5 anrM dAvIdH ezQ pALymwici
riiwE EpAyi. ezQluM aveR
eesnYADipnAy EnrieR pu abH
EnM RuiwM dAvIdu ku. pALy
ieR nwAyi ezQ Riyi

26

1 zmEv 25:37-26:16

tH. eesnYM ezQli ilumAyi kiw


i.
6
dAvIdH hitYnAy ahIEmelmAyM
esyyew punuM EyAvAbieR
sEhAdrmAy abIzAyiymAyM
sMsAric@. av avErAw EcAdic@,
rANH qEAewAM ezQlieR pALy
iEliRivtH? abIzAyi mRu
pwi pRu, {A aEyAewAM
vrAM. 7 rAiyAyEA dAvIdM abIzA
yiyM ezQlieR pALyiEl
EpAyi. ezQ pALyieR mYi
RukyAyi. aveR M av
eR tlyHwH tRyi iyi.
abHEnM m@ BwAM ezQli @M
8
kiwRukyAyi.
abIzAyi
dAvIdiEnAw pRu, H nieR z@
vien EtAliA eedvM nie avdi
c i ri. ezQlien {A aveR
M ekAH tRyi Ec tRyHe.
oE {A kyZ!
9
qA dAvIdH abIzAyiEyAw pR
u, ezQlien ekAEl! yEhAvyew
etrewe rAjAvien pvi
v ziiewM! 10yEhAv jIvi
EpAel stYmAyM yEhAv te
ezQlien ziiM. ezQ sVABAvik
mAEyA yiElA mriAM. 11qA
yEhAvyew etrewe rAjA
vien pviA yEhAv qe ori
luM avdietH {A Ai
. ni ezQlieR tlyH lu
vuM jlpAvuM nmH qw
ekAuEpAkAM.
12
atinA dAvIdH ezQlieR tlyH
li vuM jlpAvuM qw.
anrM dAvIdM abIzAyiyM ezQli
eR pALyM vi@. sMBvicetAM M
aRiil! M a kil. M N
kyAyil. yEhAv aver gAFni
yilA}HiytinA ezQluM aveR
BwAM nAyi Ri.
dAvIdH vIuM ezQlien
apmAni
13
dAvIdH tA}H v ryew mRuvzE
kw. ezQlieR pALyientiery
pv t ieR mkLi dAvIdH kyRi
ni. dAvIdieR pALyvM ezQlieR
pALyvuM prsHprM vLerykelyAyi
. 14dAvIdH eesnYEAwM EnrieR
punAy abH E nriEnAwM viLic @ pR
u, abHEn, qni mRupwi trik!
abHEn mRupwi nki, rA nI?
nI qinANH rAjAvien viLiyHtH?
15
dAvIdu EcAdic@, nI o puxnEl?
nI mEetA yi
AEylukAerEnyM
kA ExH w mANH . a zriyEl ?
pie qekAANH nI nieR rAjA
vAy yjmAnnH kAv niAtH ?
nieR yjmAnnAy rAjAvien ekAlA
o sADArNAr v. 16nI EmAze
o kArYM ecyH t ! yEhAv jIvi
EAel stYmAyM nIyM nieRyA

1 zmEv 26:17-27:12

304

kM mriNM! kArNM ni niew


yjmAnnAy yEhAvyew etrew
e rAjAvien sMricil. ezQlieR
tlyHli rAjAvieR vuM jl
pAvM EnAk. av qview?
17
ezQ dAvIdieR zbHdM tiricRi
u. ezQ EcAdic@, mkEn dAvIEd,
nieR zbHdmAENA? dAvIdH mRupwi
pRu, aEt, aeteR zbH d mANH
qeR yjmAnM rAjAvumAyvEn.
18
dAvIdH w, EBA, aeinA
eNe piwtH? {Aen etA
ecyH t tH ? {Aen ArnANH ?
19
qeR yjmAnM rAjAvumAyvEn,
qe vicAluM! yEhAv ayHH
qEAw EkApmAieyi av o
bli sVIkrie. pE mxYrANH
aey qnietier tiric e ti
yEhAv av drit nke.
yEhAv qni nkiy nAiniM
mxYrANH qe oAwict.H av qEA
w pRu, EpAyi viEdzikELAewAM
vsik. EpAyi anYeedveL rA
Dik. 20EAe}e yEhAvyew
sAiYiniM vLerykel vc@
mriA wyAtH. yi AEyrAjAvH
o kIwe EvyAwAniRi. pvt
Liel kA@EkA}iey EvyAwA Riy
venEAelyA aH!
21
aEA ezQ pRu, {A pApM
ecyHtiri. mwiv dAvIEd, qeR
E. qeR jIvitM nin DAnmA
eN nI eni kAi. ati
nA {A nie pviA mi
yil. {A vM kAi. {AenA vliy
et@ ecyHt.
22
dAvIdH mRupwi pRu, rAjAvieR
mitA, ayew yvALilAer
iluM vH ekAH epAyHEAe.
23
oAErAM avrvew v]i
tH yEhAv n. n ecyHtA
sAnvuM ti ecyHtA ziyM n
. H aey EtAliA yEhAv
qe avdic@. pE yEhAvyew
aBixinH {A o pvvuM ecil.
24
ayew jIvitM qni DAnmA
eN {AniH ayH kAi!
aEtEpAel qeR jIvitM av DA
nmAeNH yEhAvyM kANic@ tre!
yEhAv qe qlA }LiniM
riM.
25
anrM ezQ, dAvIdiEnAw pRu,
qeR mkEn dAvIEd, eedvM nie
a#hie, nI mhAkArY ec@
kyM vijyiyAkyM ec@M dAvIdH
teR v}iM ezQ vIiElM EpAyi.

dAvIdH ePlist
H YErAewAM
tAmsi
dAvIdH sVyM kti, ezQ qe
qeiluM piwiM. ePlisHtY
ew nAiEl rewkyANH qni
ecA k}iy vuM nl mAM.

27

aEA yi AEyli qe tirytH


ezQ avsAniiM. aen qni
ezQliniM rewAM.
2
atinA dAvIdM aveR rAy
aRuRuEpM yi AEy vi@. mAEvA
ieR punAy KIzieR awE
ANv EpAytH. giel rAjAvAyi
KIzH. 3dAvIdM aveR ALi
kM avew wMbvuM gi KI
ziEnAewAmAyi. ahIEnAvAM
q yi
AEylukAriyM abIgyi
q kElukAriymAyi av.
nAbAlieR viDvyAyi abIg
yi. 4dAvIdH, giEl oAwiEAykArYM
jn ezQlien aRiyic@. atinA
ezQ aven tirytvsAniic@.
5
dAvIdH KIziEnAw pRu, a
yHH qEAw dyyei nAipuR
H qnieAriwM trik. {A ayew
dAs mAM. ayew Q rAjkIy ngr
ill; aview {A jIvEcALAM.
6
aH KIzH, dAvIdinH sikAgH ngrM
nki. qAlvuM eydArAjAAEw
tAyi sikAgH. 7 dAvIdH aview ePli
sH t Yiwyi o vxvuM nAlu
mAsvuM vsic@.
dAvIdH KIzr
H AjAvien cti
dAvIdM aveR kM QjipHti
El v}iyi rinw etElAM
mtlu Edz vsic i amA
ElkYErAwM egrYErAwM gi IEyErAwM
@mA EpAyi. dAvIdieRyAA
aver EtAlikyM avew sVH
ewkyM ecyH t . 9dAvIdH
Edzver EtAlic@. dAvIdH av
ew m}uv wk, kAlik, k}utk,
ok vO qiveylAM qw
H av KIziEl tiriek ekAu
v. dAvIdH avereyAM ekAlAet
viil.
10
tH dAvIdH plvM ecyHt. oAErA
tvNyM qviewyA yi
EpAyi Q sADn ekAuv
etH KIzH avEnAw EcAdici.
eydyew etEdzvumAyANH
{A yM ecyHttH aeli eyr
hH E mlieR etEdzmAyANH
{A yM ecyHttH qM eknisY
ew etEdzmAyANH {A
yM ecyHttH qM dAvIdu pRi
. 11giEl o OIEyEyA pux
EnEyA dAvIdH jIvEnAew ekAuvi
il. dAvIdH kti, n ereyiluM
ekAlAet viA {AenANH yTA
i ecyHtetH ayA KIziEnAw
pRyM!
ePlisHtYyi jIvici kAlm
yM dAvIdH en ecyHti. 12KIzH
dAvIdien vizVsiA wi. KIzH
sVyM pRu, EA dAvIdieR
sVA aven evRu. yi AEy
lukA dAvIdien vLer evRu. ni
dAvIdH qAlvuM qe EsviM.
8

305
ePlist
H Y yienAu
piIwH ePlisHtY yi
AEylu
kAetier eesnYe sMGwi
ic @ . KIzH dAvIdiEnAw pRu,
yi
AEylientiery yi
nIyM nieRyAkM qEAewAM vr
NM. mnilAyiEl?
2
dAvIdH, mRupwi pRu, tIcyAyM!
aEA qnie ecAnAem
ayH Enri@ kANAM!
KIzu pRu, ekAAM. {A nie
qeR aMgrknAM. nI qAlvuM
qe sMriNM.

28

ezQluM EdAriel OIyM


zmEv mric@. zmEvlieR mrN
i yi
AEylukAerl A M d+Kic @ .
av zmEvlien aveR sVM l
mAy rAmyi sMsHkric@. mH ezQ
evLic AwAeryM BAvi pRyv
eryM yi
AEyliniM riyi
.
4
ePlisHtY yienAi. av
Enmieli aview pALymwic @ .
ezQ yi AEylukAer m}uv sMG
wiikyM giEbAvyi pALymwi
kyM ecyH t . 5ePlisHtYEsney
k ezQ vl A et By. aveR
XdyM EpwiekAu wic@. 6 ezQ yEhA
vEyAw Aic @ eviluM aveR
AnyH eedvM mRupwieyAM
nkiyil. eedvM ezQliEnAw sVpHn
i sMsAric@mil. avenA mRupwi
nkA QRImM pEyAgicil. ezQli
EnAw sMsAriA eedvM vAckA
eryM pEyAgicil. 7 avsAnM ezQ
teR EdYAgAErAw pRu,
qni o evLic Awiey ku
piwic@ trik. Q yieR Plem
AyiriemH qni avELAw EcAdi
cRiyAmElA.
aveR EdYAgA mRupwi pR
u. EdAri o evLic Awi
yH.
8
te M tiric R iyAtiriA
ezQ vYtYsHt vO Dric@.
rAiyi ezQluM aveR rH kM
OIey kANA EpAyi. ezQ av
ELAw pRu, BAviyielA sMBvi
k q pRytinH mric orAew
tHmAvien nI ekAuvrNM. {A ni
EziveR tHmAvien nI v
NM. 9 qA av ezQliEnAw pR
u, ezQ ecyHtetAeN nin
RiyiEl! yi AEyliniM avenlA
evLicAwAeryM BAvi pRyver
yM puRAi. nI qe ctic@ ekAlA
nA mitH.
10
ezQ yEhAvyew nAmi
OIyHH o vAgHdAnM ecyHt. av
pRu, yEhAv jIvic i ri
EpAel stYmAyM aen ec@
ekAH nI ziiewkyil. 11av
EcAdic @ , eryA {A nin
3

1 zmEv 28:1-22

Evi ekAuvErtH? ezQ pRu,


zmEvlien ekAuvrik. 12aen
sMBvikyM ecyH t ! zmEvlien
kH av nilviLic@. av ezQli
EnAw pRu, nIeye viciri
! nI ezQlANH. 13rAjAvH OIEyAw
pRu, ByewtH! nIeyA kA
tH?
av pRu, nilniH orAAvH
y v {A kA. 14ezQ
EcAdic@, av qEpAelyANiri
tH ? av mRupwi pRu, o
viEzx nILAymNi vyen
EAel. anrM atH zmEvlAyi
evH ezQli mnilAyi. ezQ nm
sHkric@. aveR mKM nil sHp
zic@. 15zmEv ezQliEnAw EcAdic@,
nIeyinAeNe kxHwewiytH?
nIeyinANH qe viLic @ vi
ytH?
ezQ mRupwi pRu, {AnAek }
ilANH! ePlisHtY qnietier
yi viri. eedvM qe
eekevwiykyM ecyHtiri. eedvM
nieyEAw mRupwi pRyil. qEAwH
mRupwi pRyA av vAckA
erEyA sVpHneLEyA pEyAgi
mil. atinAlANH {A aey viLi
c t H . q ecNemH aH qe
pEdziNM!
16
zmEv pRu, yEhAv nie
eekvi@. dAvIdAke nieR ayAr
EnAewAvumANH. aekAH nIeyinA
eNe buimitH? 17teR tAlrY
niEAw pRyA yEhAv qe
pEyAgici@H. yEhAv ec@em
pR EpAel ec@kyANiEA.
yEhAv niiniM rAjYM vlik
yANH. rAjYM nieR ayAri ovnH
yEhAv nkA EpAvukyANH. dAvIdA
NH ayAr. 18nI yEhAvey
asricil. nI amAElkYer nzii
kEyA avErAw yEhAv qmAM
EkApici@eH aver EbAYew
kEyA ecyH t il . aekAANH
yEhAvyiH niEAwien ec@tH.
19
H yi AEyEsnEyyM nieyM
EtAliA yEhAv ePlisHtYer a
vdiM. nAeL nIyM nieR puAM
view qEAewAmAM!
20
ezQ Evgi tRyi vI}ukyM
aview kiwkyM ecyHt. zmEv
pR kArY ekAH ezQ vLer
Byi. rAiyM pkluM oM
k}iAekAH ezQ vLer INit
nAyi.
21
OI ezQlieRyw v.
ezQ yTAi ByievH
av mnilAi. av pRu,
EnA, {A ayew B]tY. {A a
ey asric@. qeR jIv pNyM
vc@M aH vzYe {A ecyHt.
22
ni dyvAyi {A pRy EkA
luM. {A ayH RcH hArM nk

1 zmEv 28:23-30:8

306

e. aH a tiNM. aEA a
yew v}i nIA ayHH mtiyAy
zi lBiM.
23
qA ezQ a nirsic@ av
pRu, {A Biil. ezQlieR
EdYAgA avELAw EcH hArM
k}iA aven nibic@. owvi
ezQ av pR Ek@. av nil
niM q}uEH kilili. 24
OIyew vIi o ekA}ukALi
yAyi. av EvgM kALiey
ekA. av Rc@ mAevw eekyi
evc H pri. qiv puLimAvu
EcA amAi. 25av BNM
ezQlieRyM EdYAgAewyM
mi vyHkyM ecyHt. ezQluM av
eR EdYAgAM Bic@. rAiyi
e aver}uEH aviwM viwkyM
ecyHt.

dAvIdH {ELAewAM vrt!H


ePlisHtY tew BwAer m}u
v aEPi sMGwiic @ .
yi AEylukA yie Eyli jl
DAryHw pALymwic@. 2ePlisHtY
BrNADikArik tew Bwzt
ELAwM Bwsh
ELAwemAM nIuk
yAyi. dAvIdM aveRyAkM
vuM pii KIziEnAewAmAyi
nIieAitH.
3
ePlisHtYnAykA EcAdic@, Q
qAy view qA ec@tH?
KIzH nAykAErAw pRu, tA
ezQlieR EdYAgArielAvnA
yi dAvIdH . vLerAlmAyi dAvIdH
qEAewAmANH. ezQlien viH qeR
yw vtiEzxM aven M pRy
tAyi {A oM kiil.
4
pE ePlisHtYnAykAH KI
ziEnAw vLer EdxYmAyi. av pR
u, dAvIdien tiricyyHk! aH
avnH ekAw ngriEl dAvIdH
mwiEAkNM. av {ELAewAM
yi vvA pAwil. av view
yAyA nmH new pALyi
e z@ q gtiyAM. newyA
keL ekAH av aveR rAjAvAy
ezQlien sEAxiiM. 5yi AEylu
kA Q pAilUew, sHtti aEt
yA teyANH dAvIdH,

29

ezQ yirM zueL ekA.


qA dAvIdH ptinAyirM z@eL
ekA!
6

atinA KIzH dAvIdien viLic@


pRu, yEhAv jIviEAel stY
mAyM nI qni vizVsHtnANH. nI
qeR Esnyi EsvnM axHWi
ti qni sEAxEmyZ. nI qeR
yw vtiEzxM nii {AenA
vuM kiil . qA ePlisH t Y
BrNADipA nie o nl v nAyi

aMgIkriil. 7smADAni mwi


EAvuk. ePlisH t YBrNADipAe
tirAyi oM ectH.
8
dAvIdu EcAdic@, {A q etA
ecyHttH? {A ayew aw v
mt EA ver {A q ti
yA ecyH t tH ? qeR rAjAvA
yEhAvyHEvi z@eL EnriwA
aH qekAANH qe avdiA
tH.
9
KIzH mRupwi pRu, nIeyA nl
mxYnAeNeniRiyAM. nI eedvi
eR o dtenEAelyANH. pE ePli
sHtYnAykA dAvIdH nEAewAM y
i vEr qH EA}uM pRy.
10
atirAviel te nIyM nieRyAk
M mwiEAkNM. {A ni t
ngriEl mwuk. nAykA nie
i pRy tikeLAM ecvieA
tH. nI nlvnANH. sUrY diEtAew
lM viwk. 11atinA dAvIdM av
eRyAkM atirAviel te q}uE
H ePlisHtYew rAjYEEpAyi. eP
lisHtY yie EyliEl kyRiEAvu
kyM ecyHt.

amAElkY sikA gH mi
mAM divsM dAvIdM aveR
kM sikAgi qi. amAEl
kY sikAgH mictAyi av ku.
enegbH EdzANH amAElkY
mNM nwiytH. av sikAgien
mikyM ngrM erikyM ecyHt.
2
sikAgiel OIkeL av twvukA
rAi. ecRuAeryM v]eryM av
piwiwi. eryM av ekAil. av
er piwic@ ekAuEpAvukmAM ecyHt.
3
dAvIdM M sikAgieliyEA
ngrM kieyriytAyANv ktH.
avew BArYmAM puAM puimAM
oe nxHwe@. amAElkY averey
lAM piwic@ekAuEpAyi. 4 niyM kryA
nAvA INiMver dAvIdM av
eR EsnAMgM ci nilviLic@.
5
dAvIdieR BArYmArAy yie EylukAri
ahiEnAvM, kEliel nAbAlieR
viDvyAy abIgyi qiveryM
nxHwe@.
6
tew meL twvukArAyi piwic@
ekAuEpAyti EsnAMg m}uvM
d+KikyM EkApikyM ecyH t .
av dAvIdien kelRiu ekAl@ti
eni sMsArikyAyi. atH
dAvIdien vLer d+KitnAi. qA
dAvIdH teR eedvmA yEhAvyi
zi kei. 7 dAvIdH puErAhitnAy
abYATAriEnAw pRu, EPAdH
ekAuv.
8
anrM dAvIdH yEhAvEyAw A
ic@, {ew wMbeL piwic@
ekAuEpAyver {A piwrNEmA?
{Anver piwiEmA? yEhAv mRupwi
pRu, aver piwk, nI aver

30

307
piwiM. niew wMbeL nI ri
M.
dAvIdM M Qjipt
H ini
awimkeL kA
9- 10
dAvIdH tEAewAm aRuRu
EperyM i ebEsAmlyiwiEl
EpAyi. aveR sMGiel Ru
Ep l ti. yA wrAnAvA
INitM dblmAytinAlANH
av aview tiytH. atinA dAvI
dM nARu EpM amAElkYer piw.
11
dAvIdieRyAA o vyli o
QjipHtkAren ku. av aven
dAvIdieRywE ekAuEpAyi.
av avnH evvuM BNvuM ekAw
. 12av QjipHtkArnH o kxNM
aiywyM NmirilyM nki.
BNM k}icEA aveR INM mARi.
k}i m dinrALi av oM
k}iciil.
13
dAvIdH QjipHtkArEnAw EcAdic@,
rA nieR yjmAn? nI qview
niM v?
QjipHtkAr mRupwi pRu, {A
o QjipHtkArnANH. o amAElkY
eR awimyANH {A. mH divsM mH
qni ErAgM vrikyM yjmAn qe
EpikyM ecyHt. 14EtY jIvi
enegbH { mic@. ey
dyM kAElbukA vsi enegbuM
{ mic@. sikAM { ki
c@.
15
dAvIdH QjipHtkArEnAw EcAdic@,
{ew wMbeL piwic@ ekAu
EpAyvew awE nI {eL
ekAuEpAkAEmA? QjipHtkAr mRu
pwi pRu, eedvsmi ni
o viEzxvAgHdAnM ecyHtA aver
keA {A nieL shAyiAM.
qA qe ekAl@kEyA yjmAnen
tiriEclikEyA eciel ni
vA trNM.
dAvIdH amAElkYer EtAli
QjipHtkAr dAvIdien amAElkY
ewywE ekAuEpAyi. av
tiM wic@M o eemtAni @M
kiwkyAyi. ePlisHtYriniM
eydAriniM t piwiecw
sADnew Epri av ahAdik
yAyi. 17dAvIdH aver mikyM
vDikyM ecyHt. sUErYAdyM mt
piEH sAyAMver av @mi.
okR kyRi oAwiEAy nARu
yvAeLA}iek amAElkYrAM avEz
xicil.
18
amAElkY piwic @ ekAuEpAy
teR ru BArYmA shitM qlAM dAvIdH
tiric@piwic@. 19oM nxHweiil.
m}uv ikeLyM v] eryM av
kei. tew meL m}uv av
kei. amAElkY ekAuEpAyet
lAM av kei. dAvIdH aveylAM
16

1 zmEv 30:9-31:3

20
tiriek ekAuv. wkeLyM k
kAlikeLyM m}uv dAvIdH ekAuv.
dAvIdieR A Q m]geL mE
nwi. av pRu, av dAvIdieR
sAnmANH.

qlA vM lY pH
ebEsA mlyiwi tiyi
Ru EpewywH dAvIdH qi.
av dAvIdien piwrA k}iyA
db l M INitmAyi. av
dAvIdienyM avEnAewAM EpAy BwA
eryM kANA Riv. dAvIdM ees
nYvuM awvEA ebEsA ml
yiwiel jn aver zMsic@.
dAvIdH avErAw zlmEnVxic@. 22dAvI
diEnAewAM EpAyvri }ArAy
tAM dxHwAAyi. }
A pRu, Q Ru Ep nEA
ewAM vil. atinA n avH
oM ekAwEtil. avH avew
BArYmAeryM mELyM mAEm lBi.
23
dAvIdH mRupwi pRu, atH sEhA
drAEr, aen ectH! yEhAv nm
nkiytieni ciik! ne
mic z@vien EtAliA yEhAv
ne avdic @ . 24ni pRytH
M iil ! sAmAnELAewAM
nivM yi EpAyvM lY
sADn nkNM. ql AvM o
EpAel pvyH NM. 25dAvIdH tH
yi
AEyli
o klnyM niymvu
mAi. M Q niymM w.
26
dAvIdH sik A gieli. anrM
amAElkYriniM piwiecw sAD
nLi ER av eydyiel EntA
LAy teR suXyc@ ekAw
. dAvIdu pRu, yEhAvyew z@
LiniM {A qw sADnLi
ni ni sAnmANH v.
27
dAvIdH, sADnLiniM eR
EbET, enegbiel rAEmAH, yAI,
28
aErAEv, siPHEmAH, qsHetEmAvA,
29
rAKA. eyrhHEmlYewyM EknYew
yM ngr, 30EhAA, EbA zA,
aTA, 31ehEA qiviwLiel
EntAM ekAw. dAvIdM M
tAmsic qlA sMGLiel EntA
M av sADnLi eR ayc@
ekAw.
21

ezQlieR mrNM
ePlisH t Y yi
AEylientier
pwev@kyM
yi
AEylukA
ePlisH t YriniM oAwiEAvukyM
ecyH t . giEbAvApv t ivc H
aEnkM yi
AEylukA ekAl e @.
2
ePlisH t Y ezQliEnAwM puA
ErAwM kw yM nwi. ePlisHtY
ezQlieR puArAy EyAnATA,
abInAdAbH , emIvA qiver
vDic@.
3
ezQlientiery yM wt
wt vxLAyi. vil A Lik qyH t

31

1 zmEv 31:4-13

308

aukELH ezQlinH vLer priE@.


4
teR yDvAhkEnAw ezQ pR
u, nieR vAeLwH qe vDik.
aEA viEdzik qe mRiEvlicH
prihsikyilElA?
qA
ezQlieR
yDvAhk vis
tic@. ayA vlAet Byi. ati
nA ezQ sVM vAeLw sVyM
mric@. 5yDvAhk ezQ mric
ku. atinA avM sVM vA
ekAH htY ecyHt. ezQliEnAewA
M av aview mric@vI. 6 aen,
ezQluM aveR m puAM y
DvAhkM omicH a mric@.

ezQlieR mrNi ePli


st
H Y sEAxM
7
tA}Hvryew mRuvz yi AEylu
kA, tewyAk yi niM
oAwiEA ku. ezQluM puAM
mrictH av ku. atinA yi A
EylukA tew ngr viH oAwi
EAyi. aEA ePlisHtY avew
ngrLi v tAmsmAi.
8
piEH, m]tEdhLini sAD
neLwA ePlisHtY mwiEAyi.

giEbAvApv t i ezQluM m
puAM mric@kiwtH av ku.
9
ePlisHtY ezQlieR tl evimA@
kyM aveR yDM qwkyM
ecyHt. vA av ePlisHtYi
wyiluM tew vi#hew ly
LiluM qic @ . 10av ezQlieR
yDM asH E tAerieR EdvAly
i vc @ . ePlisH t Y ezQlieR
zrIrM EbH-zAniel mri iyiw
kyM ecyHt.
11
ePlisH t Y ezQliEnAw ecyH t
kArY gielyAdiel yAEbzH n ivA
sik Ek@. 12atinA yAEbziel
qlA BwAM EbH-zAniEl EpAyi.
rAi m}uvM av nw! anrM
av ezQlieR zrIrM EbH-zAniel
BiiyiniM qw. ezQlieR
puAew zrIrM av Ri. an
rM av zrIr yAEbziEl
ekAuEpAyi. aview yAEbkA
ezQlieRyM m puAewyM zrI
r dhiic@. 13anrM av ezQ
lieRyM puAewyM aik
epRui yAEbziel mrc@vi sMsHk
ric@. anrM }u divsM pvsicH
yAEbkA tew d+KM kwiic@.

309

2 zmEv
ezQlieR mrNei
dAvIdH aRiy
amAElkYer EtAlictiEzxM dAvIdH
sikAgiEl mwi. ezQ ekAle
ywen yi atH. dAvIdH aview
ru divsM ti. 2anrM mAM
divsM o yveesnik sikAgiEl
v. ezQlieR pALyi niA
yi ayA vtH. ayAew vO
kIRiyi. ayAew tlyi
ecLi purumi.* ayA dAvIdieR
ywvH mKM nilmi nmsHk
ric@.
3
dAvIdH ayAELAw EcAdic@, nI qview
niA vtH? ayA dAvIdiEnAw
pRu, yi AEylukAew pALyi
niA {A vtH. 4 dAvIdH ayA
ELAw EcAdic@, yi rANH jyic
etH dyvAyi qEAw pRy.ayA
mRupwi pRu, new A y
rMgniM oAwiEAyi. aEnkMEp
ymiyi vI mric@. ezQluM av
eR pu EyAnATAM mric@. 5dAvIdH
yveesnikEnAw EcAdic@, ezQ
luM aveR pu EyAnATAM mric@
evH nineen aRiyAM?
6
yveesnik pRu, {A gi
EbAvA mlyielAniwyAyi. ezQ
teR i cAri nitH {A
ku. ePlisHtYew EtkM tir
wyALikM ezQliEnAww ekAi.
7
ezQ piiriu EnAiyEA
qe ku. ayA qe viLic@. {A
viLi Ek@. 8 aEA {A rAeNH
ezQ qEAw EcAdic@. o amAElkY
nAeN
{AnvEnAw pRu. 9a
EA ezQ pRu, dyvAyi qe
ekAl. qni vlAet mRiEviri.
mrNAsnAyi@M {A cAil. 10a
yAew mRivuk kEA ayA
mrNAsnAyi qH qni EbADY
mAyi. atinA {A ayAeL vDic@.
anrM {A ayAew kirIwvuM eekv
LyM Qrieyw. atH {A ayHA
yi ekAuvi@H EBA?
11
tId+KM kwiitinH dAvIdH
teR vO vlic@ kIRi. dAvIdi
EnAewAmAyivM aen te
ecyHt. 12av vLer d+KitrAyi kr
u. eevErMver averAM k}i
cil. ezQlieRyM EyAnATAeRyM mr
Ni av kru. yEhAvyew ekA
le jntyHM yi AEyliM Evi

a y A L @ e w . . . p u r u m i ayA vLer
d+KitnAyievANi kANitH.

dAvIdM aveRyAkM kru. ezQ


luM ayAew pu EyAnATAM an
vDi yi AEylukAM yi mric
ekAANv krtH.
amAElkYen vDiA dAvId
kli
13
anrM ezQlieR mrNvA
te aRiyic BwmAyi dAvIdH sMsA
ric@. dAvIdu EcAdic@, nI qview niA
vtH? yvBw mRupwi pRu,
{AenA prEdziyew punANH. {A
enA amAElkYnANH. 14dAvIdH yvBw
EnAw EcAdic@, yEhAvyew aBixi
rAjAvien vDiA nin BymAkA
etH?
15-16
dAvIdH amAElkYEnAw w pR
u,nieR mrNi nI te r
vAdiyA. yEhAvyew aBixi
rAjAvien nI vDic@ev nieR vA
k te nI vALiyAeN etLi
yi. anrM teR o yvBwen
viLiciH amAElkYen vDiA dAvIdu
kl i c @ . aen yi
AEylukArnAy
yvAvH amAElkYen vDic@.
ezQlienyM EyAnATAenyMpi
dAvIdieR vilApgAnM
17
ezQlienyM ayAew pu EyAnA
TAenyM pi dAvIdH o vilApgAnM
pAwi. 18eydyiel jneL m}uv
gAnM pWiivA dAvIdH teRyA
kELAw klic@. vilH qANH Q gAn
ieR EprH. rAew pusHtki
tH q}utei@H.
19
yi AEyEl, nieR sQrYM mlk
Li nziie@. oA! vIrA
qen vI 20 vA gi pRy
tH. asHekElAniel etvukLi a
viLic@ pRytH. ePlisHtYngr
sEAxiM! pNLiel viEd
zik sxHwrAM. 21giEbAvApv
tEm m}EyA mEA vI}Atiri
e. vylukLiniM v}ipAwk
eLAM vrAtirie. vIrAew pric
k aview ic@. l, ezQlieR
pricyi qyiil. 22EyAnATAeR
vilH atieR pH z@eL vDic@.
ezQlieR vA atieR pien vDi
c@! mricvew EdhniM av rM
citRic@. zew EmdiEl av
evi.
23
ezQluM EyAnATAM jIvitilv
prsHprM sHEnhicAhAdic@. mrNi
EpAluM aver EvepwAnAyil! k}u

2 zmEv 1:24-2:21

310

kAerA
EvgtyvrAyi
av. siMheLA krAyi
av. 24yi AEypuimAEr, ezQli
Evi kryk. ezQ ni mEnAh
rmAy v vO t. niew
vOLilv sV aluk piwi
ic@.
25
yi k vI. giEbAv
yew i EyAnATA mric@.
26
qeR sEhAdrnAy EyAnATAEn,
nieR nxH w M qnie vlutANH !
niEAewAm jIvitM {AnmAM
sVdic@. nineEAwAyi sHEn
hM OIkew sHEnheA vlutA
yi. 27k yi vI. y
EApkrN nzic@.
dAvIdM sMGvuM ehEA
niEl nIu
piIwH dAvIdH yEhAvyew pEdz
mArAu. dAvIdu EcAdic@,eydY
yiel etiluM ngriEl {A
EpAkENA?
yEhAv dAvIdiEnAw pRu, EvNM,
EpA .dAvIdu EcAdic@, {AenEAA
EpAEktH? yEhAv mRupwi pRu,
ehEAniElH.
2
atinA dAvIdM ayAew ru BArY
mAM ehEAniEl nIi. (yie Ey
AriyAy ahIEnAvAmM kElukAr
nAy nAbAlieR viDv abIgyilu
mAyi ayAew BArYmA.) 3teR jn
eLyM avew wMbeLyM dAvIdH
ekAuv. ehEAniluM smIp ngr
LilumAyi av tew Bvn
p Ni.

yAEbkAErAwH dAvIdH ni pRy


4
eydApuxA ehEAniEl
vrikyM dAvIdien eydyiel rAjA
vAyi aBiExkM ec@kyM ecyHt. an
rM av dAvIdiEnAw pRu, yAEb
zH-gielyAdkA ezQlien sMsHkric@.
5
yAEbzH -gielyAdkAewywE
dAvIdH dtAer ayc @ . dtA
yAEbkAErAw pRu, nieL
yEhAv a#hie. qeA ni
niew yjmAnnAy ezQliEnAwH
aveR cArM* sMsHkrik v}i dykA
iyiri. 6yEhAv niELAwH kANY
vAM vizVsH t mAyirie. {AM
niELAwH kNEyAew epmARuM. 7
EA kM eeDrYzAlikmAyiri
k. niew yjmAnnAy ezQ mrN
mwu. qA eydyew wMbM
avew rAjAvAkA qe aBiExkM
ecyHtirikyANH.
QzE
H bAezH rAjAvA
EnrieR punAy abHEn ezQli
eR EsnAnAyknAyi. ezQlieR
8

aveR cArM ezQlieRyM EyAnATAeR


yM zv zrIr dhiic@. 1 zm. 31+12
kAk.

punAy QzHEbAezien abHEn


mhnyImiEl ekAuEpAvukyM 9 av
en gielyAdH, Ez, ey I, qyIM,
ebnYAmI qivewyM m}uv
yi
AEylukAewyM rAjAvAkyM
ecyHt.
10
QzHEbAezH ezQlieR punA
yi. yi AEyliEm BrNmArMBi
EA QzH-EbAezinH nAl vyA
yi. av ru vxAlM Bric@.
qA eydAEgAA dAvIdienyA
piwtH. 11ehEAniel rAjAvA
yi dAvIdH. }u vxvuM Ru mAs
vuM dAvIdH eydAEgAAer Bric@.

mArkmAy EpArAM
EnrieR punAy abHEnruM ezQli
eR punAy QzHEbAezieR EdYA
gAM mhnyIM viH giebEyAni
El EpAyi. 13esyyew punAy
EyAvAbuM dAvIdieR EdYAgAM
giebEyAniEl EpAyi. giebEyAni
el LinwvcH av abHEnri
enyM QzHEbAezieR EdYAg
AeryM kumi. abHEnrieR sMGM
LieR o vzi. EyAvAbi
eR sMGM LieR mRuvzM.
14
abHEn EyAvAbiEnAw pRu,
nmH new yvBwAereAH o
m/rM nwAM. EyAvAbu pRu, zri,
nmeA EpArAM nwAM.
15
atinA yvBwA q}uE@. ru
sMGvuM EpArAi tewyA
keL qi. ezQlieR punAy QzH
EbAezi Evi EpArAwA ebnYA
mIeR EgAArAy puEper av
etrew. 16oAErAM teR z@
vieR tlyi piwiwkyM aveR
pAzVi teR vAekAH
kyM ecyHt. atinA averlAM o
mic@ nilMptic@. atinAlANH lM
mcykiyew nilM qRiye
wtH. giebEyAnilANH lM.
12

abE
H n asAEhlien
vDi
17
anrM EpArAM BIkrmAeyA y
mAyiI. aH dAvIdieR BwA
abH E nrienyM yi
AEylukAeryM
prAjyewi. 18esyyHH EyAvAbH,
abIzAyi, asAEh qien m
puAAyi. asAEh Evgt
y o oAArnAyi. o kA@mA
nieRy EvgmAyi asAEh
linH. 19asAEh Ener abHEnrieRy
wE oAwiecl@kyM ayAeL oAwi
A wukyM ecyH t . 20abHEn
tiriu EnAi EcAdic@, nIyAENA
asAEh? asAEh pRu, aet,
{Ate.
21
asAEhlien mREvl i NemH
abHEnrinA#hmilAyi. atinA
abH E n asAEhliEnAw pRu,

311
qe oAwi niiyiH yvBw
ArielArAew piAel EpAvuk. nin
anAyAsM aveR pwc piwiec
wAM. qA asAEh ati vis
tic@.
22
abH E n asAEhliEnAw vIuM
pRu, qe oAwitH ni. ael
i qniH nie ekAElivM. aEA
eLni nieR sEhAdr EyAvA
bieR mK EnAAnAvil. 23qA
asAEh abHEnrien oAwitv
sAniicil. atinA abHEn teR
ieR piM asAEhlieR vy
i iyi. M asAEhlieR
vyi }i Lc@kyRi ayAew
puRwi evLiyi v. asAEh
aviewvc@ te mric@.
EyAvAbuM abIzAyiyM
abE
H nrien piw
asAEhlieR zrIrM nil kiw.
v}i oAwiEAyverAe asAEhli
eR m]tEdhM kANAnAyi ni. 24q
A EyAvAbuM abIzAyiyM abHEn
rien oAwic@. av giebEyAmmi
yiEl mAi gIhieR mi
lu aAieliyEA sUrY
tAH asHtmicEtyZ. 25ebnYAmI
EgAA abHEnrieRywE v.
averlAM i mkLi oic@ ni.
26
abHEn EyAvAbiEnAwAEAzic@,
n qeM prsHprM yM ecyHtH
vDiENA? tIcyAyM tH d+KiEl
avsAni q ninRiyAM. sVM
sEhAdrAer ekAl @ tvsAnii
A jnELAw pRyk.
27
aEA EyAvAbu pRu, nI a
en pR nAyi. eedvM jIvi
EpAel stYmAyM nI aeneyAe
pRilAyievi BAtiluM
jn tew sEhAdren oAwik
yAyiEen. 28atinA EyAvAbH
kAhLM m}kyM ayAewyAk
yi
AEylukAer oAwitvsAnii
kyM ecyH t . yi
AEylukAErAw
vIuM @mA av micil. 29abH
EnM ayAew kM rAi m}uv
EyAAtA}HvryilUew nw. av EyA
Andi kwkyM mhnyImielM
ver pk m}uv nwkyM ecyHt.
30
abH E nrien piw nii
EyAvAbH mwiEAyi. EyAvAbH teR
yAkeLeyl A M oic @ iyEA
asAEhlwM dAvIdieR peAtH
EdYAgAer tni nxHwmAey mn
ilAi. 31pE dAvIdieR EdYAg
A abHEnrieR sMGie m
Rup ebnYAmIEgAAer vDici
. 32dAvIdieR EdYAgA asA
Ehlien ekAuEpAyi EbHElehmi
lu ayAew pitAvieR zvwIr
i sMsHkric@. EyAvAbuM sMGvuM
rAi m}uv sric@. av ehEA
nieliy wenyAyi sUErYAdyM.

2 zmEv 2:22-3:10

yi AEy-eydA yM
ezQlieRyM dAvIdieRyM wMb
ti dIGkAlE yM
nw. dAvIdH wt wt k
nAyi. ezQlieR wMbM dble@M
v.

ehEAni jnic, dAvIdieR


Ru puA
2
dAvIdieR Q puA ehEAni
jnic v rANH . amH E nAnAyi m
pu. yie EylukAriyAy ahiEnA
vmAyi amHEnAeR mAtAvH. 3kiel
yAbAyi rAme pu. kElu
kArnAy nAbAlieR viDvyAy abI
gyilAyi ayAew a. abHzA
ElAmAyi mAme pu. eg
Riel rAjAvAyi tmyiyew pui
yAy myK yi abHzAElAmieR
a. 4nAlAme punAyi aEdAnI
yAvH . hIH yi aEdAnIyA
vieR a. ezPtYAvH yi aA
me pu. abItA yi ezPA
tYAvieR a. 5yieyAmAyi RA
me pu. dAvIdieR BArYyAy qgA
yi yieyAmieR a. dAvI
dieR Q puA ehEAni jnic
vrANH.

dAvIdiEnAw EcrA
H nrieR tImAnM
abE
6
ezQlieRyM dAvIdieRyM wMb
ti @miyi kAlH abH
En ezQlieR Esnyi wt k
nAyi. 7ezQlinH risHpA q EprAy
o dAsiyAyi. av ayAH
o BArYeyEAelyAyi. aAyew
puiyAyi risHpA. QzHEbAezH
abHEnriEnAw EcAdic@,nIeyinANH
qeR aeR dAsiymAyi eelMgik
bM puliytH?
8
QzHEbAezu pR EkH abH
En vLeryDikM EkApAlnAyi. abH
En pRu, {A ezQliEnAwM av
eR wMbEAwM vizVsHttyv
nANH. {A nie dAvIdi nkiyil.
nie EtAliA {AnyAeL avdi
cil. eydyHEvi pNieyw
o o@kArnl {A. qA Q OI
ymAyi qni bM mlM nIeye
aprADiyAyi k. 9-10sMBvi
emH eedvM pR kArY {A nw
AemH {AnitA stYM ec@.
rAjYM ezQlieR wMbiniewH
dAvIdinH nemH yEhAv pRi
. yEhAv dAvIdien yi AEylieR
yM eydyewyM rAjAvAM. dA
mt Eb-EzbAver* av BriM.
dA mt Eb-EzbA ver vwmt et
ver m}uv yi
AEyluM qM. dA,
yi
AEylieR vwBAg o pN
vuM Eb-Ezbey dyew etBAg
o pNvuM yi.

2 zmEv 3:11-32

312

{An niREv@ieli eedvM qe


zpie!
11
QzH E bAezinH abH E nriEnAw
oM pRyA k}iil. QzHEbAez
inH aven a EpwiyAyi. 12abH
En dAvIdieRywE dtAer ay
c@. abHEn EcAdic@, Q rAjYM
BriNemANH au ktH. {A
mAyi o krARuAiyA yi AEyli
eR m}uv BrNADipnAkA {An
ey shAyiAM. 13dAvIdH mRupwi pR
u, ekAAM! {A nIymAyi o krARu
AAM. qA o kArYM mAEm {A
niEAwAvzYewZ. ezQlieR
pui mIKLien qeRyw ekAuvM
ver {A nie kANil.
dAvIdinH BArY mIKLien tiric@ ki@
14
ezQlieR punAy QzHEbAezi
eRywuE dAvIdH dtAer ayc@.
dAvIdu pRu, qeR BArY mIKLien
qni trik. aveL qni vAgHdAnM
kiiytANH . aveL EnwtinH Ru
ePlisHtYer {A vDic@.*
15
aEA QzHEbAezH avErAwu,
lyIzieR punAy PtiEylieR
ywniM mIKLien ieAu EpA
kA pRu. 16mIKLieR BAvH Pti
Ey mIKLiEnAewAM EpAyi. briM
ver mIKLien agmikyAyi
PtiEy krykyAyi. qA
abH E n PtiEyliEnAw pRu,
viiEl mwiEAvuk. atinA
PtiEy vIiEl mwi.
abE
H AnM
H n dAvIdi shAyM vAgd
ec@
17
abHEn, yi AEyEntAH Q
sEzmyc@. ayA pRu,dAvIdien
niew rAjAvAA ni kAiri
kyANEl A . 18ni a ec@k!
yi AEylukArAy qeR jntey {A
ePlisH t YriniM m@ z@Li
niM riM. q yEhAv pR
EA aEhM dAvIdieniyAyi
sMsAricitH.
19
abHEn ArY ehEAni
vcH dAvIdiEnAw pR. ebnYAmI
EgAAErAwM ayA ArY pR
u. abHEn pR kArY ebnYA
mIEgAAriluM qlA yi AEylukAri
luM nl tikrNmALvAiytH. 20an
rM abHEn ehEAni dAvIdieRy
wE v. abHEn tEAewAM
p Eperwi ekAuv. dAvIdH
abHEnriM ayAELAewAmAyi
vM o vi nki. 21abHEn
dAvIdiEnAw pRu, qeR yjmAnM
rAjAvumAyvEn, {A EpAyi ql A
yi
AEylukAeryM ayewywE
ekAuvreEyA. aEA avH
qeR ... vDic@ {A vivAhniyinH
ePlisH t Yew Ru a#cM ekAwH
vAiytANH aveL qM.

aymAyi o krARuAAmElA. a
yH #hi tri yi
AEy
lien BrikymAvAM. atinA dAvIdH
abHEnrien EpAkAnvdic@. abHEn
smADAni EpAkyM ecyHt.
abE
H nrieR mrNM
EyAvAbuM dAvIdieR EsnAptik
M yi niM tiric@v. z@
LiniM piwiecw vilpiwic sAD
n avew eekyiluAyi.
dAvIdH abHEnrien aEA smADAni
ic y c E tyZ. atinA abH E n
aEA ehEAni dAvIdiEnAewA
mAyiil. 23EyAvAbuM ayAELAewA
mAyi eesnYvuM ehEAniel
i. eesnYM EyAvAbiEnAw pRu,
EnrieR punAy abHEn dAvId
rAjAvieRywvrikyM dAvIdH av
en smDAni ayyH kyM ec
yHt. 24EyAvAbH rAjAvieRywei
pRu, aeA ecyHttH? abH
En ayew aw v, qA
aH aven pviAet viyc @!
qekAH? 25EnrieR punAy abH
Enrien ayHRiyAM. av aey
ctiA vtANH. ayew qlA v]
ikeLyM pi pWiAnANH av
vtH.
26
EyAvAbH dAvIdieRyw ni
EpAvukyM sIrAkiNinwH abH
EnrieRywE dtAer ayyH
kyM ecyHt. dtA abHEnrien tiri
ek ekAu v. qA dAvIdH aArYm
Riiil. 27abHEn ehEAniel
iyEA EyAvAbH ayAeL rhsY
sMBAxNinAyi wnA}iyew mDY
i o vzE mAi nii. an
rM EyAvAbH abHEnrieR vyi
kyM ayA mrikyM ecyHt.
EyAvAbieR sEhAdrnAy asAEh
lien abH E n vDic i . atinA
lANH EyAvAbH EA abHEnrien
vDictH.
22

abE
H nrien oAH dAvIdH vilpi
28
dAvIdH piIwH vA Ek@. dAvIdu
pRu, {AM qeR rAjYvuM Enri
eR pu abHEnrieR mrNi
nixHkLrANH. yEhAv tRiy. 29EyA
vAbuM aveR wMbAmANH tinH
rvAdik. aver m}uvM ti
p}iNM. EyAvAbieR wMbi
m}uv dritAke. aveR wM
bAH xHWM, tLvAtM wiy ErAg
Ake. av yi ekAle
wkyM piNi kiwkyM ece!
30
tew sEhAdrnAy asAEh
lien giebEyAniel yi vDic
tinAlANH
abH E nrien EyAvAbuM
ayAew sEhAdr abIzAyiyM Ec
vDictH. 31-32dAvIdH EyAvAbiEnAwM
ayAELAewAmAyivErAwM pR
u, nieR vO vlic@ kIRuk

313
yM d+KieR vOM DrikyM ec
@k. qiH abHEnri Evi kryk.
av abHEnrien ehEAni sMsHk
ric@. dAvIdH zvsMsHkAri EpAyi.
abH E nrieR zvwIri dAvId
rAjAvuM jntyM kru.
33
abHEnrieR zvsMsHkArEvLyi
dAvIdrAjAvH Q gItM pAwi, dxHwnAy
EtA vALieyEAelEyA abHEn
mric t H ? 34abH E nEr, nieR eekk
bieiil . nieR kAluk
clyH iiil . l , abH E nEr,
dxHw nie vDic@!
anrM jn m}uv abHEnri
Evi vilpic@. 35pk smyM m}uvM
k vH dAvIdien BNM k}iA
Eriic@ekAi. qA dAvIdH
o viEzx tijH{eyw, sUrYAsHt
mni mH {A aEmA mEetiluM
BNEmA k}icA eedvM qe zii
e. 36 k jneLlAM dAvIdrAjA
vieR v]ikLi sxHwrAyi. 37En
rieR punAy abHEnrien ekAlA
klic
dAvId rAjAvelH eyd
yiel m}uv jntyHM yi AEyjn
tyH M EbAYmAyi. 38dAvIdrAjAvH
teR EdYAgErAw pRu, ni
RiyEpAel yi
AEyliel o
DAn EntAvH mric@. 39rAjAvAyi
{A aBixinAy aEtdivsM te
yANH aEhM vDieM. esy
yew Q puA qni vLer zHn
Ai. yEhAv avH avrhi
zi nke.

ezQlieR wMbi
zn
H A
abHEn ehEAni mrNmwu
evH ezQlieR punAy QzHEbA
ezH Ek@. QzHEbAezM aveR
m}uv jntyM vLer By. 2ezQ
lieR punAy QzH E bAezien
kANA ruEp EpAyi. ruEpM
EsnA nAykArAyi. ErKAbH ,
bAnA qI ruEp Ayi. riEA
eR puArAyi av. (ebErA
kArnAyi riEA. ebErAH
pNM ebnYAmIEgAAtAyi
tinA av ebnYAmIkArAyi.
3
pE qlA ebErAtYM giyImiEl
oAwiEAyi. avriM aviewe
vsikyANH.)
4
ezQlieR punAy EyAnATAnH
emPIEbAezH qeA puAyi
. ezQluM EyAnATAM ekAle@
ev vA yie Eylini v
EA emPIEbAezinH au vyA
yi AyM. z@ veH
emPIEbAezieR y By. ati
nAlv avenyemwH dErEAwi
EAyi. qA oAwiEAM v}i av
iey tAe}yi@. atinAlveR ru
kAlukM tLEpAyi.

2 zmEv 3:33-5:3
5

ebErAtYnAy riEAeR puArAy


ErKAbuM bAnyM cyH QzHEbAez
ieR vIiElEpAyi. wAyiti
nA QzHEbAezH vimikyAyi
. 6-7 alM EgAtH vAutien
nAwYilANH ErKAbuM bAnyM vIi
El EpAytH. QzHEbAezH teR kiw
mRiyi kiwyi zyikyAyi
. ErKAbuM bAnyM QzHEbAez
ien ieA. anrM av
ayAew tl evi eekyielw. EyA
AtA}H v ryilUewy v}iEy av
rAi m}uv nw. 8 av ehEAni
eli, QzHEbAezieR tl av
dAvIdi smic@.
ErKAbuM bAnyM dAvIdrAjAviEnAw
pRu, ayew z@vAy, ezQli
eR pu, QzHEbAezieR zir
itA. av aey vDiA mic@.
yEhAv ayHEvi ezQlienyM
wMbeyM ziic@. 9 qA
dAvIdH ErKAbiEnAwM aveR sEhA
dr bAnEyAwM pRu, yEhAv jIvi
MEpAel stYmAyM ayALANH qlA
}LiniM qe ric t H .
10
qA meAri o nl vA
qEAw pRy q DricH orA
qEAw pRu, EnA! ezQ mric@!
Q vA ekAuvtinH {AnyAH
tiPlM nemANH ayA Drict.H
qA {AnyAeL piwiwi sikAgi
vcH vDic@. 11atinA {A nieyM
ekAH Q miyiniM nIM ecNM.
qekAeA ni nItimAnAy
orAeL ayAew vIi sVM kiw
yi RiiwEA vDic@.
12
atinA ErKAbienyM bAneyyM
vDiA dAvIdrAjAvH yvBwAErAw
kl i c @ . yvBwA ErKAbieRyM
bAnyewyM eekkAlukLriH eh
EAniel Linriek ekii.
anrM av QzHEbAezieR tl
eywH ehEAni abHEnrien sMsH
kriciw te sMsHkric@.
yi

AEylukA dAvIdien
rAjAvA
anrM yi AEyliel qlA EgA
AM ehEAni dAvIdieRyw
ei. av dAvIdiEnAw pRu, EnA
, n o wMbmANH!* 2 ezQrAjA
vAyi kAlEpAluM aAyi
yi {eL nyictH. yi
AEy
lien yi vijyiicM aeA
vnANH . yEhAv te aEyAw
pRykyM ecyHt, nI qeR jntyAy
yi AEylukAew wynAyiIM. nI
yi AEylieR BrNADipnAyiIM.
3
aen qlA yi
AEyEntAM
ehEAni dAvIdrAjAvien kANA
v. dAvIdrAjAvH Q EntAmAyi
o krARuAi. ehEAni yEhAv

o wMbM nieR mAMsvuM rvuM q


vAcYAM.

2 zmEv 5:4-6:3

314

yew sviDi vcAyi atH. an


rM EntA dAvIdien yi
AEy
lieR BrNADipnAyi aBiExkM ec
yHt.
4
BrNmArMBicEA dAvIdinH mvy
Ayi. nAl vxM aEhM rAjAvA
yi. 5 ehEAniniH aEhM }u
vxvuM Ru mAsvuM eydA Bric@.
ey zElmi mim vxM qlA
yi AEylienyM eydeyyM Bric@.

dAvIdH eyzElmieREm
vijyM Enw
6
rAjAvuM EsnyM eyzElmi vsi
eybUsYErAw yM ecA EpA
yi. eybUsY dAvIdiEnAw pRu,
nin {ew ngre kI}wAnA
vil. {ew aM tLvAtErA
giMEpAluM nie twyAnAvuM. (dAvI
dinH ngriEl kwAnAviel
DArNmlmANH avren pRtH . *
7
qA dAvIdH sIEyAEkA piwiecw
. EkAyANH dAvIdieR ngrmA
ytH.)
8
aH dAvIdH teR BwAErAw pRu,
niH eybUsYer vDiNem
ei evemA}u nIAiyi
lUew EpAyi aM tLvAtM piwi
c v mAy zuL@ew awek.
atinAlANH, aM mwM vsti
yi kwtH q jn pRytH.
9
dAvIdH EkAyi vsikyM atinH
dAvIdieR ngrM q EpriwkyM ec
yH t . miEl A q viLi EdzM
dAvIdH niic@. ngri aEhM w
t ekiw niikyM ecyHt.
10
svznAy yEhAv avEnAewA
mAyitinA dAvIdH atiznAyi
I.
11
eewRiel rAjAvAy hIrAM dAvIdiRy
wE dtAer ayc@. EdvdAmrvuM
mrNiAeryM klNiAeryM hIrAM
ayc @ . av dAvIdieR ekAArM
pNi. 12aEA, yEhAv te yTA
i yi AEylieR rAjAvAiyiri
evH dAvIdi mnilAyi. teR
sA%AjYe eedvieR jntyAy
yi AEyliEvi yEhAv ExHwmA
iey dAvIdi mnilAyi.
13
dAvIdH ehEAniniM eyzEl
miEl nIi. eyzElmi dAvIdinH
wt dAsimAeryM BArYmAeryM
lBic@. eyzElmi dAvIdinH ERwi
puAM puimAM jnic@. 14dAvIdinH
eyzElmi piR puA verA
yANH+ zv, EzAbAbH, nATA, zElA
EmA, 15yibHhA, qlIv, EnePgH,
yAPIy, 16qlIzAmA, qlYAdAvH, qlIEP
elH.
d A v I d i n H . . . p R t H eyzElM ngrM o
i mkLilA niiciritH. ngr
i @M y EkAyH. atinA
a piwicwk yAsmANH.

dAvIdH ePlist
H Yetier puRew
17
yi
AEylieR BrNADipnAyi
yi AEylukA dAvIdien aBiExkM ec
yHt vA ePlisHtY Ek@. atinA
ePlisHtY dAvIdien vDiA etr
u puRe@. qA dAvIdH Eti
aRiykyM eyzElmiel EkAyiEl
EpAvukyM ecyHt. 18ePlisHtY erPA
yIMtA}Hvryieli pALymwic@. 19dAvIdH
yEhAvEyAw en rAu, {A
ePlisHtYetier yi EpAk
NEmA? ePlisHtYer EtAliA aH
qe shAyiEmA? yEhAv dAvIdi
EnAw pRu, vH, ePlisHtYer kI}w
A {A niymAyM nie shA
yiM.
20
anrM dAvIdH bA- eprAsiM*
q lE EpAvukyM aviw
ePlisH t Yer EtAl i kyM ecyH t .
dAvIdu pRu,epAiy aNyilUew
evemA}uEAel yEhAv qeR
z@eL tk. atinAlANH
linH bA-eprAsiM qH dAvI
d EpritH. 21ePlisHtY tew vi#
h bA-eprAsImi Epic @ .
dAvIdM eesnYvuM vi#heLw.
22
ePlisH t Y vIuM vH erPAyiM
tA}Hvryi pALymwic@.
23
dAvIdH
yEhAvEyAw Aic @ .
vN yEhAv dAvIdiEnAw pRu,
aEAu EpAktH. avew eesnY
ieR piiEl EpAvuk. bAsM
mrRMvc H aver mik.
24
mrLiEl kyRuk. bAsMmr
LiliH yinH nww ePli
sHtYEsnyew zbHdM ni Ek
AM. aEA ni epe vi
NM. qeA aEA yEhAv
ecH ePlisHtYer ni Evi
EtAliM.
25
yEhAv pREpAel dAvIdH ec
yHt. ayA ePlisHtYer EtAlic@.
Egbmt Egesvery mAi
lUew av aver rkyM ecyH.
eedvieR viepkM
eyzElmiElH
yi
AEyliel mikc pwyALikeL
dAvIdH vIuM sMGwiic @ . av
mtinAyirM EpAyi. 2anrM
dAvIdM avM eydyiel bAEl q
lE EpAyi. av eedvieR
viepkM eydyiel bAElyi
niewkyM eyzElmiEl nIu
kyM ecyHt. jn yEhAvey rA
DiA viepkiEl EpAM.
yEhAvyew siMhAsn lYmANH vi
epkM. viepki mkLi
ekbumAlAKmAew timkAyi
. Q mAlAKmAewEm svznAy
yEhAv vsi. 3dAvIdieRyAk
i mkLilu abInAdAbieR

b A - e p r A s i M yEhAv tkv
qM.

315
vstiyiniM viepkM ekAu
v. anrM av eedvieR vi
epkM putiy o viyivc @ .
abInAdAbieR puArAy A,
aEhYAvH qivrAyi putiy vi
oAwicitH.
4
aen av viepke i
mkLilu abInAdAbieR vsti
yiniM ekAuv. A eedvi
eR viepkEAewAM viyilu
Ayi. aEhYA viepki
mi nwkymAyi. 5dAvIdM
yi
AEylukA m}uvM yEhAvyH
mi n]M ec@kyM eessH twi
yiluAiy sMgIEtApkrN,
kirM, vIN, ec, cpHLA, lALM
qiv vAyikymAyi. 6dAvIdi
eRyAk nAEKAeR emtiLiel
iyEA kALk kAliwRukyM
eedvieR viepkM viyi
niH tAe} vI}A wukyM ecyHt.
A viepkM piwic @ . 7qA
yEhAv EyAwH vLer EkApikyM
ayAeL vDikyM ecyHt. * vi
epki sHpzik v}i eedve
av driielANH A kAi
ytH. A viepkinriek mric@.
8
yEhAv ey vDictH dAvIdien e{
ic@. dAvIdH li EpersHA* q Ep nki. M lM
EpersH-A q EprilANRiyew
tH.
9
dAvIdH aH yEhAvey vLer By.
dAvIdH rAu, eedvieR vi
epkM qnieen view ekAuvrA
nAM? 10atinA yEhAvyew vi
epkM dAvIdieR ngriEl ekAu
vrA dAvIdi k}iil. dAvIdH vi
epke gtYnAy oAEbdH-EdAmieR
vstiyi vc@. gtYnAy oAEbdH-EdA
mieR vstiyiEl dAvIdH epkM v}i
yi niew ekAuEpAyi. 11yEhA
vyew viepkM m mAsEH
oAEbdH-EdAmieR vstiyilAyi.
yEhAv oAEbdH-EdAmienyM ayAew
wMbeyM a#hic@.
12
piIw jn dAvIdiEnAw pRu,
yEhAv oAEbdH- EdAmieR wMb
e a#hiciri. eedvieR
viepkM aviewytinA av
etl A M ag] h ItM. atinA
dAvIdH EpAyi eedvieR vi
epkM oAEbdH- EdAmieR vstiyi
niM ekAuv. dAvIdH vLer hAd
ciM kAMxABritmAyi. 13y
EhAvyew viepkM mv Ru
vwvcEA nikyM dAvIdH o
kALEyyM o piEyyM bliyi
kyM ecyHt. dAvIdH yEhAvyHm
qA ... ecy
H
eedvieR viep
kEmA viwAriel mEetiluM pkr
NEmAEl vYmAEm qwAvU. A o
ElvYnlAyi. sMKYA. 1+50 vAyik.
EpersH A yew zi qM.

2 zmEv 6:4-7:2

i n]M vyHkyAyi. 14dAvIdH


o lin EPAdNii. dAvIdH
yEhAvyH mi teR m}uv zi
EyAewyM n]M ec@kyAyi.
15
yEhAvyew viepkM ngri
El ekAuvtieR hAdimi
i dAvIdM m}uv yi AEylukArM
EAzikyM kAhLM m}kyM
ecyHti. 16ezQlieR pui mIK
jnAlyilUew puRE EnAkyAyi
. yEhAvyew viepkM ngr
iElekAuvrEv dAvIdH yEhAv
yew mi cAwkyM n]M vyHky
mAyi. k mIKLinH dAvIdiEnAwH
avjH{ EtAi. ayA sVyM aphA
sYnAtAyi av kti. 17dAvIdH
viepkinAyi o wArM Api
c@. yi AEylukA yEhAvyew epkM
wArii yTAAn vc @ .
anrM dAvIdH yEhAvyH mi
EhAmyAgM smADAnblikM a
ic @ . 18EhAmyAgM smADAnbli
kM aictiEzxM dAvIdH svz
nAy eedvieR nAmi jneL
a#hic @ . 19dAvIdH yi
AEyliel
qlA OIpuxAM oAErA ax
NvuM NmiriywyM RcixN
vuM nki. wH qlAvM vIwkLi
El EpAyi.
mIK dAvIdien zkAri
dAvIdH sVM vstiey a#hiA
nAyi EpAyi. qA ezQlieR pui
mIK ayAeL kANAnAyi Riv.
mIK pRu,yi AEyrAjAvinH H
orA bmAnmilAtAyiri! aH
ayew dAsimAew mivcH sVM
vOL}ic@. aH nANmilAet sVyM
ngH n nA EBAxenEAelyANH !
21
aEA dAvIdH mIKLiEnAw pRu,
yEhAv qeyANu etrewiri
tH. nieR pitAvienEyA ayAew
wMbie ereyiluEmA al.
teR jntyAy yi AEylukAew En
tAvAyi yEhAv qe etrew.
atinA yEhAvyew sviDilu
n]vuM EGAxvuM {A wM. 22w
t vixmmuAmAy kArY
{A cilEA ecyHEtAM! opE
nIeye
driiel
vrAM.
qA nI pRy epik qe
ecAli aBimAnikyM qe bmAni
kyM ec@M! 23ezQlieR pui mIK
LinH oriluM o iyAyil. av
vYyAyie mric@.
20

lyM pNiyA dAvI


dieR #hM
dAvIdH teR putiyBvni tAms
mArMBicEA yEhAv aEhi
@m z@LiniM smADAnM n
ki. 2dAvIdrAjAvH vAcknAy nATA
EnAw pRu, EnA, {A EdvdAmrM
ekAu kUwAri tAmsi.

2 zmEv 7:3-27

316

.pE eedvieR viepkM


EA}uM o wArilANH. vi ep
kinAyi nAM o mEnAhr mirM pNi
yNM.
3
nATA dAvIdrAjAviEnAw pRu,
aA#hi ec@k. yEhAv
aEyAewAmANH.
4
qA rAiyi yEhAvyew
vcnM nATA Ek@. yEhAv pRu,
5
EpAyi qeR dAsnAy dAvIdiEnAw
en pRyk, yEhAv pRyti
enyANH+ qni vsiA mirM
pNiEyv nIyl. 6 yi AEylukAer
QjipHtiniM EmAciicEA {A
miri vsikyAyiil . {A
enA wAri vsicA srict.H
wAre {AeneR lymAypEyA
gic@. 7EdvdAmrMekAH qni vsi
A o ekAArM pNiyNemH {A
yi AEyliel o EgAAErAwM v
zYeil!
8
qeR dAsnAy dAvIdiEnAw nI
en pRyNM svznAy eedvM
enyANLiecyHttH+ puEmwkLi
wkeL Emyic@ nwtiniwyi NH
{A nie etrewtH. nie {A
EjAliyiniM etrewH
qeR jntyAy yi
AEylukAew
EntAvAi. 9 nI EpAy qlAyiwLiluM
{A niEAewAmAyi. nin
Evi {A nieR z@eL EtAlic@.
miyiel ql A mhAAeryMEpAel
nieyM {A
sinAM. 10-11yi
AEylukArAy qeR jntyHAyi {A
enA lvuM etrew. yi AEy
lukAer {Anview n@- av vsi
A {Anview sVM mi nki.
niyM av oAErA lLiEl
nIEtilA viDmANH {Anen
ecyHttH. mH, qeR yi
AEyjn
tey nyiA {A nYAyADipAer
ayc@. qA dxHwA aver k
mAnM pvic@. EALen sMBvi
il. nin {A nieR m}uv z@
LiniM smADAnM n. nieR
wMbe {A o rAjwMbmAM
12
nieR jIvitkAlM k}iyEA nI
mrikyM pUvikErAewAM sMsHkri
ewkyM ec@M. qA aEAE}M
nieR sVM puAri oven {A
rAjAvAM. aveR sA%AjYM {A A
pikyM ec@M. 13qeR nAmi
av o lyM pNiyM. aveR
rAjYe {A nitYmAyi zmAM.
14
{AnveR pitAvuM aveneR pu
M yiIM. av pApM ec@EA
aven ziiA {A m@ver p
EyAgiM. avrAyiriM qeR cAvA
Ruk. 15qA {AenAriluM avEnA
wL sHEnhM avsAniiil. {Aen
M av vizVsH t nAyi wM.
ezQliniH {AeneR sH E nhvuM
kANYvuM qwmAi. {A niiEl
tiriEA ezQlien {A timAi.

nieR wMbEAw {An ecil.


16
nieR rAjwMbM wM. ninti
yiAM! ninAyi nieR rAjtVM
nitYmAyiriM! nieR siMhAsnM nitY
mAyiriM. 17nATA dznei
dAvIdiEnAwu pRu. eedvM pR
etlAM av dAvIdiEnAw pRu.
dAvIdH eedvEAw Ai
anrM dAvIdrAjAvH yEhAvyew
mi eci. dAvIdupRu,
qeR yjmAnnAy yEhAEv, {Aen
ekAANH ayH yM ADAniyA
ytH ? qekAANH qeR wMbM
DAnmAytH ? 19{AenA dAsnl Aet
oml. aAke qEAw vLer k
NAmymA. pE qeR vMtlm
ReyiyM aH dyEyAew sMsAric@.
qeR yjmAnnAy yEhAEv, aH ori
luM eriyM en sMsAriARi
lElA. 20qnieen aEyAw wH
sMsAriAnA? {A evRuemA
dAs mAmAeNH qeR yjmAnnAy
yEhAEv aRiy. 21ayew #
hmsric ec@em vAgHdAnM ec
yHtiritinA Q atH-ttY
au viM. ArYeLAe
aRiyAene avdiA au ni
yici@mH. 22qeR yjmAnnAy yEhA
Ev, ekAute au mhtVm
v! alAet m@ eedvmil! ayew
v]ikeLi Eki@tinA {L
tRiy.
23
ayew jntyAy yi AEylukA
erEAel meA jnt mKil. av
erA vizixHwjntyANH. av awimk
LAyi. qA aH aver Qji
pHtiniM EmAciic@ sVtrAi.
aH aver ayew jntyAi.
yi AEylukAAyi aH atH-ttY
ecyHt. ayew EdzinAyi
aH atH-t ecyHt. 24yi AEylu
kAer nI qeEM nieR vLer
Eve jntyAi. yEhAEv, av
ew eedvmAkyM ecyHt.
25
yEhAvyAy eedvEm, qniM q
eR wMbiMEvi mhAkArY
ec@emH aH vAgH d AnM ecyH t .
qeR jntyHEviyuM vi
emH aH vAgHdAnM ecyHt. dyvAyi
ayew vAgH d AnM pAliENEmqeR wMbe qeEM rAjA
Aew wMbmAiIENEm! 26a
EA ayew nAmM qeEM mh
tVewM. jnM pRyM, svznAy
yEhAvyAy eedvM yi AEy Bri
! ayew dAs dAvIdieR wMbM
ayew <xyi REAew wre!
27
svznAy yEhAEv, yi AEy
lieR eedvEm, aH qniietl A M
evLivAi. au pRu, nieR
wMbe {A mhrmAM. atinA
lANH ayew dAsnAy {A a
EyAwH Q An nwA tImAni
18

317
c t H . 28qeR yjmAnnAy yEhAEv,
aA eedvM. ayew vAk
{A vizVsi. Q nl kArY
ayew dAsnAy qni sMBvi
emM au pRu. 29EA, dyvAyi
qeR wMbe a#hicAluM. a
en atH ayH mi nitYmAyi
nilnie. qeR yjmAnnAy yEhA
Ev, aH sVyM aLiytANH ArY
. nitYmAeyAr#hMekAH au
teyANH qeR wMbe a#hi
ctH.
dAvIdH pl yM jyi
piIwH dAvIdH ePlisHtYer EtAlic@.
ePlisHtYew tlAnngriyew
niyNi o vliy EdzM te
yAyi. dAvIdH ngrieR
niyNM ew. 2EmAvAbYEryM
dAvIdH EtAlic@. smyH aEhM
aver nil kiwi. qiv a
ver kyRuekAH niryAyi tiric@. ru
nir EmAvAbY ekAl e @. qA
mAM niryiluAyiver m}uv
jIviAnvdic@. aen, EmAvAbY
dAvIdieR dAsArAyi. av av
kM ekAw.
3
erEhAbieR punAy hdEdes
yi Esbyiel rAjAvH. yIsu
ndiw EdzM eekywA EpAk
Ev dAvIdH hdEdsrien EtAlic@. 4dAvIdH
1700 tirwyALikeLyM 20000 kAlA
BwAeryM hdEdesriniM piwiec
w. eRemA}iek qlA Ettirk
eLyM dAvIdH mwrAi. Ru tirkeL
av sMric@.
5
dmAsHksini arAmY EsAbA
rAjAvAy hdEdesrien shAyiA
v. qA 22,000 arAmYer dAvIdH
EtAlic@. 6anrM dAvIdH, dmAsHksiluM
arAmiluM eesnYvYUheL niEyA
gic@. arAmY dAvIdieR dAsArA
kyM kMekAuvrikyM ecyH t .
EpAy lLielAe yEhAv dAvI
di vijyM sAnic@. 7 hdEdesrieR
BwAew sVprick dAvIdH qw
. dAvIdH av eyzElmiElew
ekAuEpA. 8 hdEdesrieR ngr
LAyi EbthiniM ebErAtyi
niM picLekAuAiy aEnkmEn
kM sADnM dAvIdH qw.
9
hdEdesrieR m}uv eesnYe
yM dAvIdH EtAliecH hAmAiel rAjA
vAy EtAyi aRiu. 10atinA EtAyi
teR punAy EyArAmien dAvIdieRy
wEyc@. dAvIdH hdEdesrien y
i EtAlictinA EyArAM dAvIdien
vNukyM a#hikyM ecyHt.
(hdEdes mH EtAyHetier yM
ecyHti.) EyArAM sVM, evi,
picL qivekAu niic sADn
ekAuvi. 11dAvIdH Q sADn
eLwH yEhAvyH smic@. tA
yEhAvyH smic sADnELAewA

2 zmEv 7:28-9:6

mANH ayA aM smictH. tA


EtAlic rAjYLi niANyA et
lAM eekywiytH. 12arAmY, EmAvAbY,
aEAnY, ePlisH t Y, amAElkY
qiver dAvIdH EtAlic@. erEhAbi
eR puM EsAb rAjAvumAy hdEd
esrienyM dAvIdH EtAlic@. 13tA}Hv
ryivcH dAvIdH 18,000 arAmYer EtAli
c@. av BvniEl vEA kI
imAnAyi .14EdAmi dAvIdH ees
nYvYUhe niEyAgic@. EdAMEdzM m}u
v av Q eesnYeL pAic@.
qlA EdAmYM dAvIdieR dAs ArAyi.
dAvIdH EpAy lLiellAM yEhAv
ayAH vijyM sAnic@.
dAvIdieR BrNM
dAvIdH yi
AEy m}uvM Bric@.
qlA jnM dAvIdH nItinixHWmAy
tIkM nYAyvuM nki. 16esy
yew punAy EyAvAbAyi ees
nYADip. ahIlUdieR punAy ey
EhAzAPAtH yi crikAr. 17a
hIbieR punAy sAEdA, abYA
TArieR punAy ahIEmelH qiv
rAyi puErAhit. esrAyA kArYd
ziyM 18eyEhAyAdyew punAy eb
nAyAvAyi EtYewyM EptYew
yM mtlAr. dAvIdieR puArA
yi DAnEntAArAy puErAhi
tA.
15

ezQlieR wMbEAw dAvIdH


kANYM kA@
dAvIdH rAu, ezQlieR wMb
i ni eriluM avEzxi
EA? ayAELAwH qni dy kANM.
EyAnATA EviyANH qnien
ecEtH.
2
ezQlieR wMbiniH sIbA
qeA dAsAyi. dAvIdieR
B]tYA sIbey dAvIdieRywE
ekAuEpAyi. dAvIdrAjAvH sIbEyAw
EcAdic@, nIyAENA sIbA? sIbA pR
u, {A ayew dAsnAy sIbA
NH. 3rAjAvu pRu, ezQlieR
wMbi eriluM avEzxi
EA? qniyAELAwH eedvieR kA
NYM kANM.sIbA dAvIdrAjAviEnAw
pRu, EyAnATAeR o pu EA
}uM jIviciriH. ru kAlukM tL
vnANyA. 4 rAjAvH sIbEyAw EcAdi
c@, qviewyANyA? sIbA rAjAvi
EnAw pRu, ElAedbAri aiEy
lieR punAy mAKIrieR vstiyilA
Nv.
5
ElAedbAri aiEylieR pu
nAy mAKIrieR vstiyiEl EyAnA
TAeR puen ekAuvrA dAvId
rAjAvH B]tYAer ayc@. 6EyAnATAeR
pu emPIEbAezH dAvIdieR m
ivH mKM nilmi
nmsHk
ric@. dAvIdu EcAdic@, emPIEbAezH
aEl?

2 zmEv 9:7-10:16

318

emPIEbAezu pRu, aet a


yew dAsnAy emPIEbAezANH
{A. 7 dAvIdH emPIEbAeziEnAw pR
u, ByeEw. {A niEAw kN
kAAM. nieR pitAvAy EyAnATA ml
mANH {Anien ec@tH. nieR m
cH C nAy ezQlieR m}uv miyM
{A nin nM. nineEA}uM
qeR tIEmzyi AnmAvuM.
8
emPIEbAezH vIuM dAvIdieR
mi nmsHkric@. emPIEbAezu pR
u,ayew dAsnAy qEAw aH
dy kA@. {AnAke o c nAey
AEpAluM emcml! 9anrM dAvId
rAjAvH ezQlieR dAsnAy sIbey
viLic@. dAvIdH sIbEyAw pRu, ezQ
lieR wMbeyM aEhi
qlA vsHteLyM {A nieR yjmA
neR pQnAy emPIEbAezi n
ki. 10nI emPIEbAezi Evi xi
ecNM. nieR puAM dAsAM
aen ec@M. ni viLvu ekA@M.
aen nieR yjmAneR pQnAy
emPIEbAezi Ev BNM lBi
M. qiluM nieR yjmAneR pQ
nAy emPIEbAezinH qM qeR
tIEmzyi wmAM. sIbyH H
ptinupuAM ptH dAsAm
Ayi. 11sIbA dAvIdrAjAviEnAw
pRu, {A ayew dAs. qeR
yjmAnnAy rAjAvH qEAw kli
etlAM {A asriM.
aen, rAjAvieR tIEmzyi
rAjAvieR puArielAvenEAel
emPIEbAezH Bic@. 12emPIEbAez
inH mIKA q EprAy yvAvAy o
puAyi. sIbyew wMbi
e qlAvM emPIEbAezieR
EsvkrAyi. 13emPIEbAezH ru pAd
M tLvnAyi. eyzElmi
lANH ayA vsicitH. emPIEbA
ezH qM rAjAvieR tIEmzyi
BNM k}ic@.
dAvIdieRyAkeL hA
apmAni
aEAnYew rAjAvAy nAhAzH
piIwH aric@. ayAEzxM
pu hA rAjAvAyi. 2dAvIdu pR
u, nAhAzH qEAw dy kAiyi.
atinA aEhieR pu hA
EnAwM {A dy kANM. atinA dAvIdH
hAen ayAew aeR mrNi
smADAniiA teR EdYAgAer
ayc@. aen dAvIdieR EdYAg
A aEAnYew EdzE EpAyi.
3
qA aEAnY EdYAgA t
ew yjmAnnAy hAEnAw pRu,
aey zVsiik v}i ayew
pitAvien driAnANH dAvIdH teR
EdYAgAer aycetH aH k
EA? al! ayew ngrei
y kArY rhsYmAyi pWicRiyAnA
Nver dAvIdH ayc i ritH . a

10

yHetier yM sUNM ec@kyA


Nv.
4
atinA hA, dAvIdieR EdYAg
Aer piwiwi avew tAwi pti
vwic@ kLu. aryHvcH avew
vO mRic@kLu. qiEhM
aver viyc@. 5ArYM k pR
RiH dAvIdH teR EdYAgAer
kANA dtAer ayc@. av vLery
DikM nANM ektinAlANH dAvIdH a
en ecyHttH. dAvIdrAjAvu pRu, ni
ew tAwiErAmM vIuM vLMver
eyrIEhAyi kAnik. anrM
eyzElmiEl mwivk.
aEAnYetier yM
t dAvIdieR z@LAytAyi
aEAnY mnilAi. atinA av
Eb-erEhAbiniM EsAbyi
niM arAmYer vAwkyHew. arA
mY kAlApwyi 20000 EpAyi.
mAKyiel rAjAvien yirM EpErAewA
vuM 12,000 EtAbukAeryM aEAnY
vAwkyHew. 7 dAvIdH Eti Ek@.
atinA aEhM EyAvAbienyM z
mAy eesnYeyM ayc@. 8aEAnY
ysrAyi Ri v. av ngr
vAti ni. EsAbA, erEhAbH
qiviwLini arAmYBwAM
EtAbH, mAKA qiviwLiel BwAM
ngri puR kLiluAyi.
9
tni miluM piilumAyi z@
nilyRiciritAyi EyAvAbH mn
ilAi. atinAlyA yi AEyBwA
ri mikc ciler etrewkyM
arAmYetier yM ecA ver
nirkyM ecyH. 10m@ver EyAvA
bH teR sEhAdrnAy abIzAyiEyA
ewAM aEAnYetier yM ecA
niEyAgic @ . 11EyAvAbH , abIzAyi
EyAw pRu, qniH arAmYer EnriwA
nAkAet vA nIeye shAyiNM.
aEAnY nin zrAeN vA
{A nie shAyiA vrAM. 12zrA
yirik. nmH new jntyHM n
ew yEhAvyew ngrMEvi EpA
rAwAM. zrieyH tA niyitH
yEhAv nwAe.
13
anrM EyAvAbuM eesnYvuM arA
mYer mic @ . arAmY EyAvAbi
niM BwAriniM oAwiEAyi. 14arA
mY oAwiEA k aEAnYM
abIzAyiyew miniM tew
ngriEl oAwiEAyi. atinA EyA
vAbH aEAnYmAy yi
niM eyzElmiEl mwieyi.
6

vIuM yinH arAmY


niyi
15
yi AEylukA teL EtAlictAyi
arAmY EbADYmAyi. atinA av
o vliy eesnYmAyi sMGwic@. 16hd
Edes, yIsHndiyew mRukryilu
arAmYer ekAuvrA dtAer ayc@.

319
arAmY EhlAmiEl v. hdEdes
rieR EsnAnAyknAy EzAbAH yi
avew EntAvH. 17dAvIdH Eti
aRiu. atinAlEhM qlA yi AEy
lukAeryM sMGwiic@. av EyAA
ndi kwH EhlAmiEl EpAyi.
aview ysrAyi arAmY
dAvIdieR Esney mic@. 18qA
dAvIdH arAmYer EtAlikyM arAmY
yi AEylukAriniM oAwiEAkyM
ecyHt. q}uRu BwAeryM nAltinA
yirM EtrALikeLyM dAvIdH vDic @ .
arAmYEsnAnAyknAy EzAbAien
yM dAvIdH vDic@. 19yi AEylukA t
eL EtAlictAyi hdEdesrien Esvic
rAjAA mnilAyi. atinA
av yi AEylumAyi smADAnM A
picH aver Esvic@. aEAnYer vI
uM shAyiA arAmY By.
dAvIdH btE
H zbey kum@
rAjAA yi puRewA
Ru vskAli dAvIdH, EyA
vAbienyM teR eesnYeyM m}u
v yi
AEylukAeryM aEAnYer
nziiAnyc@. EyAvAbieR eesnYM
avew tlAnngrmAy rbyM
mic@.
qA dAvIdH eyzElmi tiyEt
yZ. 2 eevErM aEhM teR kiw
yi nie}uE@. rAjekAArieR
m@Avi aEhM lAi. m@Avi
niEA o OI LitH dAvIdH
ku. av atisuriyAyi. 3 ati
nA dAvIdH teR EdYAger viLic@v
i avLArAeNH aEnVxic@. o
EdYAg mRupwi pRu, qlIyAmi
eR puiyM hitYnAy QrIyAvieR
BArYymAy btHEzbyANH av.
4
btHEzbey teRywE ekAu
vrA dAvIdH dtAer ayc@. av
dAvIdieRyw vrikyM av av
mAyi eelMgikEv}HcyiElewkyM
ecyH. av sVyM k}uki teR vIi
El mwi. 5 qA btHEzb gBiNi
yAyi. av teR avyRiyiA
dAvIdinH o sEzmyc@. av ayA
ELAw pRu, {A gBiNiyANH.

11

teR pApM oLiiA


dAvIdieR mM
6
dAvIdH EyAvAbinH sEzM ayc@.
hitYnAy QrIyAvien EAy
yHk.
atinA EyAvAbH QrIyAvien dAvI
dieRywElyc @ . 7QrIyAvumAyi
dAvIdH sMBAxNM nwi. EyAvAbien
iyM eesnYeiyM yei
yemAe dAvIdH QrIyAviEnAw EcA
dic@.
8
anrM dAvIdH QrIyAviEnAw
pRu, vIiEl EpAyi vimik.
QrIyAvH rAjekAAriniM puR
e@. rAjAvH QrIyAvinH o sAnvuM

2 zmEv 10:17-11:21

ayc@. 9 qA QrIyAvH vIiEll


EpAytH. ayA ekAArvAtili puR
kiwRi. qlA rAjB]tYAeryM
EpAelyANyALRiytH. 10B]tYA dAvI
diEnAw pRu, QrIyAvH vIiEl
EpAyiil;.
anrM dAvIdH QrIyAviEnAw EcA
dic@, dIGyA ecyHtANH nI vtH.
pieANH vIiEl EpAkAtH?
11
QrIyAvH dAvIdiEnAw pRu, vi
epkvuM yi
AEyBwAM ey
dyM wArLi vsi. qeR yj
mAn EyAvAbuM qeR yjmAnnAy
rAjAvieR EdYAgAM puRH vy
liluM tAmsi. atinA {AeneR
vIi EpAyi kiwkyM BArYEyAewAH
zyiM nYAyml.
12
dAvIdH QrIyAviEnAw pRu, H
view tAmsik. nAeL nie {A
yi viwAM. divsM QrIyAvH
eyzElmi ti. piE BAtMver
av aview tAmsic @ . 13anrM
dAvIdH QrIyAviEnAw vIuM te v
kAvA vzYe@. QrIyAvH dAvIdi
EnAewAM tikyM wikyM ec
yHt. dAvIdH QrIyAvi mdYM ekAw
l ekwi. pE aEA}uM QrIyAvH
vIiEl EpAyil. sAyAi
QrIyAvH rAjB]tYAErAewAM ekAAr
i puRH RA EpAyi.

QrIyAvien vDiA dAvIdH


ElAcn nw
14
piE kAlH dAvIdH EyAvAbinH
o ke}uti. QrIyAvieR eekyi
k ekAuEpAkA lic@. 15ki,
yM ekAwiriekA_ BAgH m
niryi QrIyAvien niEyAgik.
aven aview oyHviwk. yi
av ekAlewe qe}utiyi.
16
EyAvAbH teR nirINilUew
vuM DIrArAy aEAnYer kupiwi
c@. ayA QrIyAvien lE
yyHA etrew. 17rbyiel ngr
vAsik EyAvAbientier yM ec
A Ri v. dAvIdieR tAmA
k ekAle@. hitYnAy QrIyAvM
avrielArALAyi. 18yiluAy
kArYeLi EyAvAbH dAvIdien aRi
yic@. 19yielAAyetH dA
vIdrAjAvien aRiyiA EyAvAbH
dtEnAw pRu. 20rAjAvEA EkApi
EcAM. EyAvAbieR eesnYM qi
nANH ngrEAwH ayw yM ec
A EpAytH? aveR BwAew EnH
ngrmtiliE niekAH aeA
k}iyv aviewyAkAemH avnH
tIcyAyM aRiyAmElA. 21eyebEz
ieR punAy abIEmelien o
OI vDic kArYM av oAiEl?
atH EtebsilAyi.
ngrmtili
E niekAANv abIEmEl
ieR Em tiriklieR EmBAgM qw

2 zmEv 11:22-12:17

320

eRitH. qi@eminANv mti


liEnAw vLer aw EpAytH? q
rAjAvu EcAdiEc AM. dAvIdrAjAvH
aen vlM pRA nI Q sEzM
aEhEAw pRyk, ayew Bw
QrIyAvH q hitYM mrNmwu.
22
EyAvAbu pRetlAM dt EpAyi
dAvIdiEnAw pRu. 23dt dAvIdiEnAw
pRu,vyli aEAnY {ELAw
yM ecyHt. { aver EnriwkyM
ngrkvAwMver aver oAwikyM
ecyHt. 24aEA mtiliEm niv
ayew BwA Ener aeyH.
ayew BwAri cil ekAle@.
ayew Bw hitYnAy QrIyAvM ekA
le@.
25
dAvIdH dtEnAw pRu, EyAvAbinH
Q sEzM nk+ ArYEmAH a
EvvlAtieEw. ovAekAH orAL
eli meArA vDiewM. rbyHe
tier zmAeyArAmNM nwk. nI
jyiM. Q vAkekAH EyAvA
bien EA/Ahiik.
dAvIdH btE
H zbey vivAhM
k}i
26
teR BAvH QrIyAvH mriecH
btHEzbA aRiu. av ayA
Evi vilpic@. 27d+KAcrNM k}i
EA, aveL teRyw ekAuvrA
dAvIdH dAsAer ayc@. av dAvIdi
eR BArYyAyiIkyM dAvIdi Evi
o puen svikyM ecyH t .
qA dAvIdieR Q dxHv]ik
yEhAvyHH xHweil.
nATA dAvIdiEnAw sMsAri
yEhAv nATAen dAvIdieRyw
Eyc@. nATA dAvIdieRyw
E EpAyi. nATA pRu, o ngr
i ru EpAyi. orA Dni
k. meyA driM. 2DniknH DArALM
wkM kkAlikM Ayi. 3q
A drinH ayA vAiy o epA
ii mAmAAyitH . ayA
atien vLi. ii ayAELAwM
ayAew ikELAwemAM vL.
AwH drieR hArini
BikyM ayAew EkAyini
wikyM ecyHt. drieR enilA
NH AwRiyitH. AwH ayA
H o puieyEAelyAyi.
4
aAlH o yAik sznA
M DnikeR vIieli. ayAH B
NemAA Dnik niyic@. qAl
tinH teR ipiniEA k
kAlikLiniEA qeiluemwA
ayA tARAyil . ayA drieR
iiey piwic @ . ayALtien
ekAH atiTiyH BNemAi. 5 Dni
kEnAw dAvIdinH vLer EkApmAyi.
ayA nATAEnAw pRu, jIviciri
yEhAvyAeN stYM, aen ecyHt
v vDiewNM !6 ayA wieR

12

nAliri vil nkNM. kArNM, o@M


kNyilAetyANyA ecyHttH.
dAvIdieR pApei
nATA pRy
7
anrM nATA dAvIdiEnAw pRu,
nIyANyA. yi AEylieR eedvmA
yEhAv pRytitANH, yi AEy
lieR rAjAvAyi {A nie aBiExkM
ecyH t . ezQliniM nie {A
ric@. 8aveR wMbeyM BArYmA
eryM sVmAA {A nie av
dic@. nie {A yi
AEylieRyM
eydyewyM rAjAvAi. a EpArA
EpAel nin {A aDikmDikM
nki. 9pieANH nI yEhAvyew
klney DirictH? ete yEhAv
viDic kArY nIeyi ecyHt?
hitYnAy QrIyAvien nI vAekAu
vDic@. aveR BArYey nI nieR BArY
yAi. aet, QrIyAvien nI aEAnY
ew vAekAu vDic @ . 10atinA
nieR wMbiniM oriluM vA
akEpAkil . hitYnAy QrIyAvi
eR BArYey nI eeklAi. aen,
nI qe vkvyHiel sVyM etLi
yic@.
11
yEhAv en pRy, {A
nin }AM. Q }M ni
eR sVM wMbi niAyiriM.
nieR pimAer {A nii nie
wH niEAw vLeryw orA
nM. ayA nieR pimAErAewA
zyikyM ql A vM atRiykyM
ec@M!* 12nI btHEzbEyAewAH rhsY
mAyi zyic@. qA {A etlAM
nwAtH ql A yi
AEylukAM
kAekyAyiriM.* 13anrM dAvIdH
nATAEnAw pRu, yEhAvyHetier
{A pApM ecyHt.nATA dAvIdiEnAw
pRu, yEhAv niEAwu miM.
nieR pApEpAluM av epARu
M. nI mriil. 14qA nieR v]i
z@Li yEhAvEyAw drvilA
tAi! aArNMekAH ninAy
pu mriM.
dAvIdieRyM btE
H zbyewyM
pu mri
15
anrM nATA BvniEl
EpAyi. yEhAv, dAvIdieRyM QrIyA
vieR BArYyewyM punH mArkErAgM
vi. 16dAvIdH pu Evi eedv
EAw Aic@. dAvIdH tiAM wi
AM vistic@. ayA teR Bvn
i kwH aview ti. rAi m}uv
ayA nil kiw.
17
dAvIdieR wMbiel mA
vH ayAeL nilniM q}uEli
A mic@. qA dAvIdH q}uE
q l A v M . . . e c @ M
q vAcYAM.

sUrYsAiyAyi

qlA ... kAekyAyiriM skl yi


lukAM sUrYM mi qM.

AEy

321
A mwic@. Q mAErAewAH hArM
k}iA aEhM vistic@. 18}AM
divsM i mric@. i mric kArYM
dAvIdiEnAw pRyA B] t YA By.
ayAeLiluM kwMeek ecyHetiElA
qAyi avew Epwi. av wi
yAElAcic @ , i jIvic i EA
dAvIdH ne viA Aiyil. ni
i mric vivrM EkA dAvIdH sVyM
vl kwMeekyM ecyHEtAM.
19
qA teR dAsA piRupiRu
dAvId ku. aEA i mri
c@evH dAvIdi mnilAyi. atinA
dAvIdH teR dAsAErAw EcAdic@, i
mriEcA? B]tYA pRu, vH, av
mric@.
20
aEA dAvIdH nilniM q}u
E@. ayA EdhM k}uki. ayA teR
vO
mARi Dric @ . qiyA
yEhAvyew lyinuiEl rA
DnyHAyi kyRi. qiEhM Bvni
El ecH hArM vzYe@. aEh
ieR B]tYA aEhi BNM
nkyM aEhm k}ikyM
ecyHt.
21
dAvIdieR dAsA aEhEAw
pRu, aeANieneyAe ec
@tH ? i jIvic i EA aH
BiA Aiyil. aH vilpic@.
qA i mricEA aH q}uE@
Bic@.
22
dAvIdu pRu, i jIvic i
EA {A hArM k}iA visti
kyM vilpikyM ecyHt. kArNM,
yEhAvyHH qEAw kN EtAi i
ey jIviA avdieciElA qH
{A kti. 23qAliEA i mric@.
piei {A BiAtiriNM?
iey punIviiA qniA
vuEmA? l ! o dinM {AnveRyw
E EpAM. pE avnH qeRyw
E mwi vrAnAvil.
zElAEmA jni
anrM dAvIdH teR piyAy btH
Ezbey zVsiic@. aEhM avELA
ewA zyikyM avmAyi eelMgik
biElewkyM ecyHt. btHEz
b vIuM gBvtiyAyi. avH meA
puAyi. dAvIdH avnH zElAEmA
q Epri@. yEhAv zElAEmAen sHEn
hic@. 25yEhAv vAcknAy nATAni
lUew vcnM ayc@. nATA, zElAEmAnH
eydIdYAvH q Ep nki. yEhAv
yH EviyA nATA ecyHttH.
24

dAvIdH rbA piwicw



aEAnYew rbyHetier EyAvA
bH pwepAti. rAjAvieR ngrM aE
hM piwicwi. 27EyAvAbH dAvIdieRy
wE dtAer aycu pRu, {A
rbyHetier yM ecyHt. jlngrM
{A piwiecw. 28ni m@veryM
ivH Q ngrientier yM
26

2 zmEv 12:18-13:6

ec@k. {Anitien piwicwMmE Q


ngrM piwicwk. {A Q ngrM piwi
ecwA tH qeR Epri aRiy
ewM.
29
aEA dAvIdH qlAveryM viLic@
i. rbAyiEl EpAyi. aEhM rbA
yHetier pwevi. ngrM piwicwi.
30
dAvIdH avew rAjAvieR tlyi*
niM kirIwM Qrieyw. sVi
rIwinH o tAlH BArmAyi. kirI
wi vilpiwic kl@kAyi.
av kirIwM dAvIdieR zirilNiyi
c@. ngriniM vilpiwic aEnkM
sADn dAvIdH qw.
31
rb A ngrini keLyM
dAvIdH ekAuv. aRvA, Ali,
EkAwAli qivekAu EjAliH av
er niymic@. xHwikekAH sADn
niiAM avnver ewi.
qlA aEAnYngrEAwM dAvIdH a
ente ecyHt. anrM dAvIdM m}u
veesnYvuM eyzElmiEl mwi.
amE
H nAM tAmAM
dAvIdinH abHzAElAM q EprAy
o puAyi. tAmA qA
yi abHzAElAmieR sEhAdriyew
EprH. av ati suriyAyi. dAvI
dieR puAri meAvnAy amH
EnA 2tAmArien sHEnhic@. tAmA knY
kyAyi. avELAw EmAzmAeye
iluM ecA ayA ElAcicil.
qA amHEnAnH avELAwH vLer kAmM
EtAi. aveLi vLer ciicH ayA
sVyM ErAgiyAyiI.
3
dAvIdieR sEhAdrnAyi ziemy
yew punAy EyAnAdAbH amHEnAeR
cAtiyAyi. EyAnAdAbH buimA
nAyi. 4EyAnAdAbH amHEnAEnAw pR
u,oAErA divsM ecl@EARuM nI emli
u emliu vElA! nI rAjAvieR
punANH! DArALM hArM Ayi@M
nIeyA INitH? qEAw kA
rYM pRy! amHEnA EyAnAdAbiEnAw
pRu, tAmArien {A sHEnhi.
qAlv qeR asEhAdr
abHzAElAmieR sEhAdriyANH.
5
EyAnAdAbH amH E nAEnAw pRu,
EpAyi zyi kiwk. ErAgiyAyi
nwiyHk. aEA nieR pitAvH nie
ANA vM. aEhEAw pRyk,
qeR sEhAdri tAmArien view vH
qni BNM trA avdicAluM.
av qeR mivcH BNmA
e. aEAeLni kAkyM av
ew eekyini vAi}ikymA
kAmElA.
6
aen, amHEnA kiwyi kiwk
yM ErAgieyEAel nwikyM ecyHt.
dAvIdrAjAvH amHEnAen kANA v.
amHEnA dAvIdrAjAviEnAw pRu,

13

a v e w . . . t l aTvA miEkAmieRtl
aEAnY rADici o vYAjeedvmANH
miEkAM.

2 zmEv 13:7-28

322

dyvAyi qeR sEhAdri tAmArien


EAyc A luM. {A EnAiniE
av qniEvi rH aM A
NM. aEA qni avew eekyi
ni te BiAmElA. 7dAvIdH tAmA
rieR vstiyiEl dtAer ayc@.
dtA tAmAriEnAw pRu, nieR
sEhAdrnAy amHEnAeR vstiyi
ecH ayA BNmAieAw
k.
tAmA amE
H nAnH BNmA
atinA tAmA teR sEhAdrnAy
amHEnAeR vstiyiEl EpAyi. a
mHEnA zyilAyi. tAmA Rc@
mAevwH teR eekkekA pri
awyAi. amHEnA EnAi niEv
yANH tAmA en ecyHttH. 9 anrM
tAmA awk ciyi niewH
amHEnA Evi oivc@. qA a
mHEnA tiA vistic@. amHEnA
teR dAsAErAw pRu, puRE
EpA. qnilM eesVrM t! atinA
ayAew dAsAerlAvM mRi vi@.
8

amE
H nA tmArien blA
/MgM ec@
10
anrM amHEnA tAmAriEnAw pR
u, BNvumAyi qeR kiwRyi
vrik. qieni eekkekAH B
NM vAririk. atinA tAmA teR
sEhAdr Evi tAAiy awk
emwH ayAew kiwRyiEl EpAyi.
11
av ayA BNM nkA
wi. qAlyA avew eekyi
kw piwic@. av avELAw pRu,
sEhAdrI, vH qEAewAM zyi.
12
tAmA amHEnAEnAw pRu, Ev
sEhAdrA! qe a ecA nib
itH! Q nANM ekkArYM ectH!
rM ekAwMtY yi AEyli ori
luM ecewtH! 13qniH tieR
nANEwiniH oriluM EmAcityA
vA k}ievril. jn nie
eyA sADArN vALiyAyiAM.
dyvAyi rAjAviEnAw vzYew.
qe vivAhM k}iA aEhM nie
avdiM.
14
qA amHEnA tAmArieR vA
k ecvieAil. ayA tAmArien
A knAyi. ayA av
mAyi blAAErNEv}HcyiEle@.
15
anrM amHEnA tAmArien evRuA
wi. mH aveL sHEnhicitiEn
A tImAyi amHEnA aveL evRu
. amHEnA tAmAriEnAw pRu, vi
wH q}uE@ EpA! 16tAmA amHEnA
EnAw pRu, atH! qeyien pR
yyHtH. a nI qEAwiEA
ecyHttienA vLer EmAzmAEyAM.
qA amHEnA a ecvieAil.
17
amHEnA teR B]tYen viLic@ pR
u, Q epien piwiciviw puR
Ai ktkwyH. 18atinA amHEnA

eR B]tY tAmArien piwic@ puRAi


ktkwc@.
bvmAeyA nIL EmliyAyi
tAmA DricitH. rAjAvieR knY
kkLAy puimA arM vOmANH Dri
ARH. 19tAmA teR bvAyM
vlic@kIRi. tlyi cArM vAripUzi.
qiv tlyi eekvc@ kryA
wi.
20
anrM tAmArieR sEhAdr abH
zAElAM avELAw pRu, nI nieR
sEhAdr amHEnAemA zyiEcA?
av nie pvic @ vEl ? qeR
sEhAdrI, zAyA.* amHEnA nieR
sEhAdrnANH. atinA nAmi eek
kArYM ecNM. nie vYAlew
AniwyAtH. atinA tAmA oM
pRil. av abHzAElAmieR vs
tiyi vYsnEAew, kyAyi vsi
c@.
21
dAvIdrAjAvH Q vA Ek@. aE
hM EkApAlnAyi. 22abHzAElAM amH
EnAen evRu. ayA amHEnAEnAw
nlEtA cIEyA y ovA EpAluM
pRil. teR sEhAdri tAmArien
blA/MgM ecyHttinAlANH abHzA
ElAM amHEnAen evRutH.
abz
H AElAmieR tikArM
ru vxM k}iH bAhAEsRi
abHzAElAmieR wkeL ErAmM mRi
vA cileri. qlA rAjmArAeryM
a kANA abH z AElAM Nic @ .
qyIminw bAhAEsARilA
N nwtH. 24abHzAElAM rAjAvieR
ywei pRu, qeRyAwkew
ErAmM mRiA keLiyiri.
dyvAyi aH B]tYAErAwwi vH a
kAluM.
25
dAvIdrAjAvH abHzAElAmiEnAw pR
u, Ev mkEn {eLlAvM vA
a nineA BArmAM. abHzAElAM
dAvIdiEnAw eclNemH vLer yAcic@.
dAvIdH EpAyieliluM teR a#h
nki. 26abHzAElAM pRu, aH
vieli dyvAyi qeR sEhAd
r amHEnAen qEAewAM vrA a
vdicAluM. dAvIdrAjAvH abHzAElAmi
EnAw EcAdic@, aveninA niEA
ewAM vErtH?
27
abHzAElAM dAvIdiEnAw aEpi
c@ekAEyi. owvi amHEnAM m@
rAjmArAM abHzAElAmiEnAewAM
EpAtinH dAvIdH avdic@.
23

amE
H nA vDiew
anrM abHzAElAM teR B]tYA
H Q kln nki, amHEnAen nirIi
28

qeR ... zAyA Q zHnM epAEvdi


yiluyietH abHzAElAM avELAw
pRu. Q zHnM wMbAMgL@ewyiw
yi vc@te prihiriAemM, aen
wMbiE vI}umAyi apvAdcr
NvuM nANEwM o}ivAAemmAyii
riAM abHzAElAmieR tI.

323
k. av vIu wic@ mdiciri
EA {A niH rvu nM.
ni amHEnAen mic@ vDiNM.
ziiewem ByM Ev. niLA
ke qeR kln asrik mAEm
ec@Z. eeDrYmAyirik. 29ati
nA abHzAElAmieR yvBwA a
yA pREpAel ecyH t . av
amHEnAen vDic@. qA dAvIdieR
m@ puAerlAvM avrvew EkAv
k}utEm kyRi re@.
amE
H nAeR mrNvA
dAvId Ek
30
rAjmArA pNiEl yA
yilAyi. qA Ay kArYe
i dAvIdrAjAvi sEzM lBictH, a
bHzAElAM qlA rAjmArAeryM vDi
c@! orAEpAluM jIvEnAew avEzxici
il! qAyi. 31dAvIdrAjAvH teR
vO vlic@kIRi nil kiw.
dAvIdiEnAewAmAyi EdYAg
AM tew vO vlic@kIRi.
32
qA dAvIdieR sEhAdrnAy
ziemyyew pu EyAnAdAbH aEA
pRu, rAjmArAerlAvM ekAl
etAyi kttH! amHEnA mAmANH
mrictH. teR sEhAdri tAmArien amH
EnA blA/MgM ecyH t nAmt
abHzAElAM ElAcitANH ArYM.
33
qeR yjmAnnAy rAjAEv, ayew
puAerl v M mric t Ayi kttH .
amHEnA mAEm mrici@Z.
34
abHzAElAM oAwiEAyi. ngrmtili
E o pARAvukAr nilAyi.
ieR mRuvzni opAw Ep
vtH ayA ku. 35atinA EyAnA
dAbH dAvIdrAjAviEnAw pRu, EnA
, {A pRtA zri! rAjmArA
vH. 36EyAnAdAbH aen pRu
k}iywen rAjmArA v kyRi.
av ci krykyAyi. dAvI
dM aEhieR m}uv EdYAg
AM ci kryA wi. 37dAvIdM
teR puEvi nitYvuM vilpic@.
abz
H AElAM egriEl rew
abHzAElAM egriel rAjAvAy aI
dieR punAy, tAmAyiyew aw
E ec.* 38abHzAElAM aview
mvxM vsic@. 39amHEnAeR mrN
i d+KAcrNM k}iEtAew rAjA
vinH zVAsmAyi. qiluM abHzA
ElAminAyi aEhM ekAtic@.
j{
H AniyAy OIey EyAvAbH
dAvIdieRywEyy
H
abHzAElAmieR nxHwi dAvI
drAjAvH atIv d+KitnAeNH
esyyew punAy EyAvAbH mni
lAi. 2atinA jH { AniyAy o

14

a b H z A E l A M . . . e c abH z AElAmieR
mcH C nAyi tAmAyi. 2 zm. 3+3
kAk.

2 zmEv 13:29-14:13

OIey vtinH EyAvAbH etEA


vyiEl Lyc@. OIEyAw EyA
vAbu pRu, vLer d+KityAyi aBin
yik. EzAkM kwiiti
vO Drik. nieR EdhEA
tlyiElA q purtH. EvxxAdik
aNiyAtirik. mric o buvien
ecAli ERnALAyi vilpi oveL
EAel aBinyiNM, 3rAjAvieR aw
E ecH {A pRyEpAel
eyAe pRyk. anrM qA pR
EyetH EyAvAbH av pRu
ekAw.
4
anrM etEAvAri rAjAviEnAwu
sMsAric@. av nil vI. av
ew mKM nil sHpzic@. nmsHk
ric@ ekAH av pRu, qe ri
rAjAEv! 5dAvIdrAjAvH avELAw
EcAdic@, nineA zHnM?
OI pRu, {AenA viDv
yANH. qeR BAvH mrNmwu. 6 qni
H ru puAAyi. av vy
livcH ti v}Ai. M aver
twyAAyil. o pu mven vDi
c@. 7 EA wMbM m}uvM qnieti
eryANH. av qEAw pRu, teR
sEhAdren vDicven ekAuvrik.
{ aven vDiM. qekAe
A av teR sEhAdren ekA.
qeR pu agHniyew avsAne
knlANH. av aven vDicA
agHni aNu tIM. teR pit]sVi
nvkAziyAy avEzxi k pu
nANv. atinA qeR mric BA
vieR sVH anYM niEpAvukyM
aveR nAmM miyiniH wc@ mAe
wkyM ec@M.
8
anrM rAjAvH OIEyAw pRu,
vIiElEpA. {AniArYM EnAi
eAAM. 9etEAvAri rAjAviEnAw
pRu, qeR yjmAnnAy rAjAEv,
M qeR Emlirie! ayM rAjYvuM
nixHkLrANH. 10dAvIdrAjAvu pRu,
eriluM niEAw cIArY pR
A ayAeL qeRywE ekA
uvrik. av vIuM aen
ecil.
11
av pRu, aver twyemH
dyvAyi ayew eedvmA yEhAv
yew nAmi stYM ecyHtAluM. teR
sEhAdren vDictinH qeR puen
av ziiNM. qeR mken ekA
l A aver avdiiel H R
tAluM. dAvIdu pRu, jIvic i ri
yEhAvyAeN, nieR mken M
pviil. aveR tlyiel o ErAmM
EpAluM nil vI}il.
12
OI
pRu, qeR yjmAnM
rAjAvumAyvEn, cilwi pRyA
qe avdicAluM. rAjAvu pRu,
pRy.
13
aEA av pRu, eedvi
eR jntyHetier aeinANiA
rY ElAcict?H aEt, pRyEv,

2 zmEv 14:14-15:1

324

aute ArnAeN sVyM etLi


yic@. qekAeA, aH oAwic@
vi puen nAiEl tiriek ekAuv
il. 14neLlAvM o divsM mriM.
miyi tLic evMEpAelyA nAM.
Q evM oic@A orAM k}i
yil. eedvM mxYEnAw epARu
evH ayH RiyAM. suryH Ayi
oAwiEAkA nib itrAyvAyi
eedvM sUNM nwiyi@H. aver
avni niklA av avdi
il ! 15qeR yjmAnM rAjAvumAy
vEn, {AniArY aEyAw pRy
etienEA? k qe Bye
wi. {A niyic@, rAjAviEnAwH
etlAM pRyNM. aEheme shA
yiM. 16rAjAvH qe vikyM
qeyM qeR puenyM vDiA
#hivniniM rikyM
ec@M. eedvM { nkiyvyi
niM {eL ak@kEy ayA
17
EvU.
qeR yjmAnnAy rAjAvi
eR vAk qni smADAnM tem
eniRiyAM. qeA aH eedv
ieR o dtenEAelyA. et@M
zriyM ayHRiyAM. ayew eedv
mA yEhAv aEyAewAmANH.
18
dAvIdrAjAvH avELAw mRupwi pR
u, {A niEAw EcAdi EcAdY
i nI mRupwi pRyNM.av pR
u, qeR yjmAnnuM rAjAvumAyvEn,
dyvAyi EcAdicAluM. 19rAjAvu EcAdi
c@, etlAM pRyA EyAvAbH niEAw
pRtEl?
av mRupwi pRu, qeR yjmA
nnuM rAjAvumAy au jIviciriEA
el, au pR zriyANH! etlAM
pRyA ayew EdYAgnAy EyA
vAbH qEAw pRu. 20aH kArY
vAsHtvmAyi mnilAM qtinAlA
NH EyAvAbH en ecyHttH. qeR
yjmAnEn, aH eedvieR dten
EAel viEvkzAliyANH. miyi sM
BvietM aRiy.
abz
H AElAM eyzElmiEl mwu
21
rAjAvH EyAvAbiEnAw pRu,
tA, {A vAgH d AnM ecyH t EpAel
ecAM. ni dyvAyi abHzAElAmien
tiriek ekAuvrik.
22
EyAvAbH nmsHkric@. dAvIdrAjAvi
en a#hic @ ekAyA pRu,
aH qi sMItnAeyH H
{AnRiy. {AnAvzYetH au ec
yH t tinAlANH {AntRiytH . 23an
rM EyAvAbH q}uEH egriEl
EpAyi abH z AElAmien eyzElmi
El ieAu v. 24qA dAvId
rAjAvu pRu, abHzAElAM aveR
BvniEl mwieAe. qeA
NA av vEr. atinA abHzA
ElAM sVvstiyiEl mwiEAyi.
abH z AElAminH rAjAvien kANA
EpAkA k}iil.

25

abH z AElAmieR sQrYei


jn yTAi vIiLiyi.
yi AEyli abHzAElAmiEnALM su
rnAyi mAyiil. ayAew zrI
ri pAdFM yAetA eev
pYvumAyiil. 26qlA vxAvsA
nvuM abHzAElAM teR mwimRicH i
yi. mwiH au pQH mAyi
. 27abHzAElAminH m puAM
o puiymAyi. tAmA qAyi
puiyew EprH. tAmA suri
yAyi.
te v kANA abz
H AElAM
EyAvAbien nib

i
28
dAvIdrAjAvien sziA a
vAdM lBiAet abHzAElAM ru sU
sMv/rM eyzElmi tAmsic@.
29
abHzAElAM EyAvAbieRywE
tni rAjAvien kANA amti aBY
ic@ekAH dtAer ayc@. qA
EyAvAbH abH z AElAmieRywE
vil. abHzAElAM rAmM o sEz
myc@. qA aEA}uM EyAvAbH vrA
vistic@.
30
anrM abHzAElAM teR dAsA
ErAw pRu, EnA, EyAvAbieR
vy qERtiEnAw EcANEl A .
ayAew yvM aview vL nilH.
EpAyi ati tI vyHk. atinA
abH z AElAmieR dAsA EyAvA
bieR vyli tI vyHA wi.
31
EyAvAbH q}uEH abHzAElAmieRy
wE v. EyAvAbH abHzAElAmi
EnAw EcAdic@, nieR dAsAeri
nANH qeR vylinu tIyitH?
32
abHzAElAM EyAvAbiEnAw pRu,
{A nineA sEzmyc i .
EA@ vrA niEAw {A vzY
e@. nie rAjAvieRywEH ay
yH AnAyi atH . egriniH
qe tiric @ viLic e tinAeNH
nieeAH aEhEAw EcAdii
A {AnA#hici. qniH aEh
e kANAnvAdmil. atinA {A
egrite tutAyiriM nltH.
ni rAjAvien kANA qe avdi
k. {A pApM ecyHti@ei aE
hinH qe vDiAmElA!
abz
H AElAM dAvIdrAjAvien
szi
33
EyAvAbH aEA rAjAvien ec
kH abHzAElAM pR kArY pR
u. rAjAvH abHzAElAmien vi.
aEA abH z AElAM rAjAvieRyw
E v. abHzAElAM rAjAvieR
mi tA nmsHkric@. rAjAvH abHzA
ElAmien MbikyM ecyHt.

15

abz
H AElAM aEnkM Eper
suXLA
atiEzxM abH z AElAM tni
Ayi o EtM tAM tirk

325
eLyM sMGwiic@. ayAew rTi
mi oAwtinH a EpM Ayi
. 2 abHzAElAM pulec Ne
NIH kvAwinriki v ni.
dAvIdrAjAvieRywE nIti Etwi
EpAvAyi abH z AElAM kA
ni. aEA abH z AElAminH ayA
ELAw sMsAriAnAvuM. ayA EcAdi
M, nI ngrArnANH? {A
yi AEyliel EgAini
vnANH qH ayA pRyM. 3 aEA
abHzAElAM pRyM, EnA, nieR BAg
A nIti. qA dAvIdrAjAvH a
ecvieAil.
4
abHzAElAM wi pRyM, oA,
qe eriluM Q rAjYe nYAyA
Dip iyiei! aEA
qeRywH qeiluemAe zHn
mAyi v etAvenyM qni
shAyiAmElA. ayAew zHni
nItiymAy prihArM niEziA
qniAEyen.
5
eriluemArA abH z AElAmieR
miv nmsHkriA niA
abHzAElAM ayAeL vLeryw o
suXiEnAewEpAel epmARuM.
abHzAElAM RivH ayAeL sHp
zikyM MbikyM ec@M. 6 dAvId
rAjAvieRyw nIti Etwiey
qlA yi AEylukAErAwM abHzAElAM
aen epmARi. aen ayA skl
yi AEylukAewyM mnM kv.
dAvIdieR siMhAsnM tieyw A
abz
H AElAM ElAci
7
nAlu vx* EzxM abHzAElAM
dAvIdrAjAviEnAw pRu, {A
yEhAvyH En viEzxvAgH d AnM
niREvA ehEAniElH EpAkA dy
vAyi qe avdicAluM. 8 arAM eg
ri tAmsiEvyANH {A vAgHdAnM
nkiytH. {A pRu, yEhAv qe
eyzElmiEl mwieAuvA
{A yEhAvey EsviM. 9dAvId
rAjAvu pRu, smADAni EpA.
abHzAElAM ehEAniEl EpAyi.
10
qA abHzAElAM m}uv yi
A
EyEgAiwyiluM cArAer ay
c@. Q cArA jnELAw pRu,
ni kAhLM EkEA abHzA
ElAM ehEAni rAjAvAyiri
qH viLic@ pRyNM!
11
abH z AElAM Ru Eper tEA
ewAM vrA Nic@. av ayAELA
ewAM eyzElM vi@. pE ayAew
pripAwik avRiyilAyi. 12dA
vIdieR pEdxHwALi orALAyi
ahIETAEP. gIElApNArnAyi
ayA. abHzAElAM v}ipAwH bli
yiEv, teR ngri nivrA
ayA ahIETAEPlien Nic @ .
abHzAElAmieR sUN nA
n A l u v x cil AcInErKkLi
nAl vxM qM kA.

2 zmEv 15:2-25

yi vijyic@ ekAi. wtlAk


ayAeL piNyHAM wi.
abz
H AElAmieR FAElAcn
dAvIdH mnilA
13
ArYM dAvIdiEnAw pRyA orA
v. ayA pRu, yi AEyjnt
abHzAElAmien piwrA wiyiri
. 14aEA dAvIdH tEAewAM
eyzElmiluAyi EdYAgA
ErAw pRu, nm rewNM! n
reiel i abH z AElAM ne
EpAkAnvdic@ev vril. abHzA
ElAM ne piwiwM mE nm r
ewAM. av neeylAM ekAl@M. eyz
Elmiel jntEyyM ayA ekAl @ M.
15
rAjAvieR EdYAgA aEh
EAw pRu, au kliEAel
{ ecAM.
dAvIdM M rew
dAvIdrAjAvH teR ekAAriluA
yi qlAvErAwemAM puR kw.
ekAArM pripAlitinH rAjAvH teR
p BArYmAer aview Epic@. 17t
e piw qlAvErAwemAmANH rA
jAvH puR kwtH. ekAArsmcyi
eR avsAne Bvnilv ni.
18
qlA EdYAgAM rAjAvien kw
EpAyi. qlA EtYM qlA EptYM
600 gtYM rAjAvien kw EpAyi.
19
gkArnAy AyiEyAwH rAjAvu
pRu, nieminANH {eL
piwtH? tiric@EpAyi putiy rAjA
vAy abHzAElAmiEnAewAM k}iyk.
nIeyA viEdziyANH. tH nieR mAt]
miyl. 20eel mAmANH nI qEAw
EcrA vtH . EA nieLEA
ewAM vYtYsHtlLiEl ve
EA? Ev! tiric@EpAyi nieR sEhA
drAer ew ekAuEpAvuk. nin
kANYvuM vizVAsvuM lBie.
21
qA Ayiyew mRupwi tA
yi, yEhAv jIviEpAel
ayew jIvitkAlM m}uv {An
EyAewAmAyiriM. jIvitiluM mr
NiluM
{AnEyAewAmAyi
riM.
22
dAvIdH AyiEyAw pRu, v,
nmH kiEAnvi kwAM. atinA
gtYyini AyiyM ayAew
m}uvnAkM avew ikM kiEA
kw. 23AerlAM ci kry
Ayi. dAvIdrAjAvH kiEA avi
mRic@ kw. anrM qlAvM mmi
yiEl EpAyi. 24sAEdAM ayAELAewA
mAyi ElvYM eedviR krA
RieR epkM cumi. eedvieR
epkM av tAe}vc@. jneLlAvM
eyzElminiM puR kwMver
abYATA Ank vi@ekAi
.
25
dAvIdH sAEdAiEnAw pRu, eedv
ieR viepkM eyzElmiEl
16

2 zmEv 15:26-16:11

326

tiriek ekAuEpAvuk. yEhAv qEA


w ItiyvnAeNi av qe
eyzElmiEl tiriek ekAuvM.
eyzElmM aveR lyvuM kANA
yEhAv qe avdie. 26qA
qi sxHwnelH yEhAv pRy
ei avnixH w mtH qEAwu
ece.
27
rAjAvH puErAhitnAy sAEdAi
EnAw pRu, aH o vAcknANH.
ngriEl smADAni mwiEA
vuk, ayew punAy ahimAsi
enyM abYATArieR punAy EyAnA
TAenyM ew@k. 28jn ndi
Ruek mmiyiEl kwEpA
lLi {A kAniAM.
nieR sEzM lBiMver {A kAi
riM. 29atinA sAEdAM abYATAM
eedvieR viepkM eyzElmi
El tiriek ekAuEpAvukyM aview
tukyM ecyHt.
ahIETAePlientier dAvI
dieR An
30
dAvIdH olIvumlyiEl kyRiEAyi.
aEhM krykyAyi. ayA teR
tl mwiyi. pAdkLilAetyAyi
ayA nwitH. dAvIdiEnAewAm
Ayi qlAvM tew tl mRci
. kruekAANv dAvIdiEnAewA
M EpAytH. 31orA dAvIdiEnAw pRu,
abHzA ElAmiEnAewAM FAElAcn
nwiyvri ovnANH ahIETA
eP. aEA dAvIdH Aic@, yEhA
Ev, ahIETA ePlieR pEdz
pA}ANEm. 32dAvIdH tA wyH iew
eedve rADici mlyew enRuk
yieli. aEA zAyi q a
kY aveRywE v. zAyi
yew AyM kIRiyi. ayAew tl
yi ecLiyM puri.
33
dAvIdH zAyiEyAw pRu, qEA
ewAM vA nI qnieA bAYt
wiyAM. 34qA nI eyzElmiEl
mwiyA ahIETAePlieR pEdz
pA}AA ninAvuM. abHzAElAmi
EnAw pRyk, rAjAEv, {A aviwe
dAs. {A ayew pitAvien
Esvici. qAliEA {Aney
EsviM. 35puErAhitrAy sAEdAM
abYATAM niEAewAmAM. rAj
ekAAri nI EketAe av
ErAw pRyNM. 36sAEdAieR pu
ahImAsuM abYATArieR pu EyA
nATAM avErAewAmAM. nI Ek
etlAM qe aRiyiA nI aver
ayyHNM. 37anrM dAvIdieR suX
H zAyi ngriEl EpAyi. abH
zAElAM eyzElmielkyM ecyHt.
sIbA dAvIdien kum@
dAvIdH olIvumlyiE Rc@ drM
nw. aviewvc H emPIEbAez
ieR B]tY sIbA dAvIdien kumi.

16

jIniyi ru k}utk sIbyHAyi


. k}utkew puRH RH ax
NM Rul NmiriyM RH
#IxHmkAl p}M o si niRey
vIumAyi. 2 dAvIdrAjAvH sIb
EyAw EcAdic@, qinANietlAM?
sIbA mRupwi pRu, Q k}utk
rAjwMbi svAri ecAv
yANH . avuM #IxH m kAle p}vuM
EdYAgA tiAnANH. mmiyi
evcH INM A etArAM
vIu wikymAvAM. 3rAjAvu EcA
dic@, emPIEbAezH qviewyANH?
sIbA rAjAviEnAw mRupwi pRu, em
PIEbAezH eyzElmilANH tiyi
ritH. kArNM,H yi AEylukA
qeR pUvikeR rAjYM qni tM
qH aEhM k.
4
rAjAvH sIbEyAw pRu,zri,
emPIEbAeziERtAy qlAM {Ani
EA nin t. sIbA pRu,
{Aney nmi. qEA}uM aey
sxHwnAA qni k}iei!
ziemyi dAvIdien zpi
dAvIdH brimiEl v. ezQli
eR wMbArnAy orA brimi
ni v. Egryew punAy ayAew
EprH ziemyi qAyi. ayA dAvI
dien zpic @ ekAANiRi vtH .
ayA vIuM vIuM dAvIdien zpic@
ekAi.
6
ziemyi dAvIdieRyM ayAew z
rAy BwAewyM EnH kelRiyAM
wi. qA jnM dAvIdieR dAs
AM dAvIdieR @M wi. 7ziemyi
dAvIdien zpic@. ayA pRu, ekA
tAvEn, ekAlpAtkI, kw EpA
kwEpA! 8 yEhAv nie zii
. qekAeA ezQlieR
wMbie ciler nI vDic@. ezQ
lieR rAjAnM nI kv. qA
EA yEhAv siMhAsnM nieR mk
nAy abHzAElAminH nkiyiri.
nieR nAzM tA viri. kArNM
nI o ekAlpAtkiyANH.
9
esyyew punAy abIzAyi
dAvIdiEnAw pRu, qeR yjmAn
nAy rAjAEv, Q c pi qinANH
aey zpitH? {A ecH ziemyi
yew tl ekAE.10qA rAjAvH mRu
pwi pRu,esyyew puAEr,
{Aen ecAnANH. tIcyAyM ziem
yi qe zpikyANH. qA qe
zpiA yEhAv avEnAw kliciri
. yEhAv ec@ kArY EcAdYM
ecA k}iyM?
11
dAvIdH abIzAyiEyAwM teR m}u
v dAsAErAwmAyi wi pRu,
EnA qeR vuM iye pu
nAy abHzAElAM EAe}e vDiA
mi. ebnYAmIEgAArnAy zi
emyiANH qe ekAlA wt av
kAzM. aven evRuet viwk. avene
5

327
nirrM zpic@ekAe. eedvM avEnA
wien ecA klic@. 12qeR drit
eedvM kEAM. ziemyi EA
ecAriy oAErA zApiM qe
iluM n eedvM qni cilEA
tEAM.
13
atinA dAvIdM sMGvuM v}iyi
lUew yA w. qA
ziemyi
dAvIdien piwekAi. ml
EyArM pi pAtyew mRuvz wiyA
yi ziemyi nwtH. teR v}iyi
luwnILM ziemyi dAvIdien zpic @
ekAEyi. ziemyi dAvIdieR En
H kl@M ecLiyM qRiuekAumi.
14
dAvIdrAjAvuM aEhieR m}uv
nAkM bAhrimieli. rAjAvuM pri
vArM nE INici. av bA
rimi vimic@. 15abHzAElAmM a
hIETAEPluM m}uv yi AEylukAM
eyzElmieli. 16dAvIdieR suX
M aIymAy zAyi abHzAElA
mieRywei. zAyi abHzAElA
miEnAw pRu,rAjAvH nINA vA}e!
rAjAvH nINA vA}e! 17abHzAElAM
mRupwi pRu, aeANH ayew
suXAy dAvIdiEnAwH vizVAsM pul
AtH ? aeANH avEnAewAM
eyzElM viwAtitH?
18
zAyi pRu,yEhAv etrew
vEnAewAmA {A. Q jntyM
yi AEylukAM nie etrew.
{A niEAewAmAyiriM. 19mH
nieR pitAvien Esvic@. ni {A
dAvIdieR puen EsviNM. nie
{A EsviM.
abz
H AElAM ahIETAePlieR
pEdzM Etw
20
abHzAElAM ahIETAePliEnAw pR
u,{eLA ecEet {
ELAw pRAluM.
21
ahIETAeP abHzAElAmiEnAw p
Ru, BvnpripAlninAyi a
yew pitAvH teR pimAri ciler
view niiyi@H. EpAyi avmAyi
zyik. aEA ayew pitAvH
aey evRuevH m}uv yi A
EylukAM aRiyM. aEA qlAvM
ayH piN trA wt /A
hitrAvukyM ec@M.
22
anrM av vstiyew m@A
vi abH z AElAmiEvi wAremA
i. abHzAElAM teR pit]pimAer
Apic@. yi AEylukA m}uvM
ku. 23 smyH ahIETAePlieR
pEdzM dAvIdienyM abH z AElAmi
enyM sMbiciwEALM vLer DA
nmAyi. mxYnH eedvvcnMEpAel
DAnmAyi pEdzM.

17

dAvIdieni ahIETA
ePlieR pEdzM
ahIETAeP abHzAElAmiEnAw
pRu, pIrAyirM Eper {A

2 zmEv 16:12-17:14

etrew ekAe? rAi te


{A dAvIdien piwrAM. 2av INi
c @ tLEA qniven piwiAM.
{Anven ByewM. aveRyAk
m}uv dErEAwkyM ec@M. qA
dAvIdrAjAvien mAEm {A vDi.
3
anrM jntey m}uv {A ay
ewywE tiriek ekAuvM. dAvIdH
ekAl e A
jneLl A M smADAn
i tiriek vM.
4
abHzAElAmiM m}uv yi AEy
EntAM pti nl t AeN
EtAi. 5 qA abHzAElAM pRu,
EA aKYnAy zAyiey viLi
k. av pRyA wi qni
EkNM.
ahIETAePlieR pEdzM
zAyi RA
6
zAyi abH z AElAmieRyw
v. abH z AElAM zAyiEyAw pR
u, ahIETAeP pRu t pri
pAwiyANitH. nLitH asriENA?
Evei pRy.
7
zAyi abHzAElAmiEnAw pRu,
ahIETAePlieR pEdzM EA
nl. 8 zAyi w pRu, a
yew pitAvuM ayAewyAkM k
rAeNH ayH RiyAmEl A . vyli
vc H ik nxH w e kA@krwiey
EAel apkwkArikLANv. ayew
pitAvH smnAy o EpArALiyANH.
rAi m}uv ayA kELAewAM
tukyil. 9ayA mivARuM EAE}
vl hyiElA mEA oLic i @AvuM.
ayew pitAvH ayew keL
dYM micA jn vA
dYM EkM. abHzAElAmieR a
yAyik EtA! qv kM.
10
aEA siMheEAel rnAy o
v pAluM ByM. qekAeA,
ayew pitAvH znAeyA EyAA
vAeNM ayAewyAk eeDrYzAli
kLAeNM ql A yi
AEylukAM
aRiyM.
11
qni pRyAtitANH . dA
mt Eb-Ezbvery m}uv
yi
AEylukAeryM aH sMGwii
NM. aEA kwlRe mNrik
EpAel DArALM kAM. qiH
aH sVyM yrMgE EpAkNM.
12
n dAvIdien ayAew oLil
niM piwiwM. nil muik
ep@MEpAel nAM ayAewEm cAwi
vI}uM. dAvIdienyM aveR m}uv
keLyM nm ekAlAM. M jIv
EnAew micM vril. 13qA dAvIdH o
ngriEl rewkyAeNi
qlA yi AEylukAM kyRukekAu
vrNM. ngrmtiluk nAM vlic@
tA}HvryiEleRiyNM. ngri o
kl@EpAluM EzxiA pAwil.
14
abHzAElAmM qlA yi AEylukAM
pRu, aKYnAy zAyiyew p

2 zmEv 17:15-18:2

328

EdzM ahIETAePliERtienA emc


mANH. eedvieR pti atAy
ekAANH av aen pRyA wyA
ytH . abH z AElAmien ziivA
Evi ahIETAePlieR nl pEdzM
nixHPlmAA yEhAv ElAcic@.

22

anrM dAvIdM ayAew m}uvnA


kM EyAAndi mRic@kw. sUrYdi
Mmu te dAvIdieRyAk m}u
vM EyAAndi kw.
ahIETAeP htY ec@
yi AEylukA teR pEdzM sVIk
riiel H ahIETAePli
mni
lAyi. ahIETAeP teR k}utyH
jIniyi@. ayA teR ngriel vs
tiyiElEpAyi. av teR wMb
kArY mIkric@. anrM av
i mric@. mrNAnrM jn ahI
ETAePlien aveR pitAvieR klR
yi sMsHkric@.
23

zAyi dAvIdi mRi


yi n
15
zAyi aArYeLlAM puErAhit
ArAy sAEdAiEnAwM abYATAriEnA
wM pRu. abHzAElAmiEnAwM yi A
EyEntAELAwM ahIETAeP pR
kArYM zAyi avErAw pR
u. tA aBiAye kArYM
zAyi sAEdAiEnAwM abYATAriEnAwM
pRu. zAyi pRu, 16EvgmAke!
dAvIdinH o sEzmyyHk. k
mmiyiEl mRic@ kw l
Li rAi tetH ayAELAw
pRyk. pE EyAAndi mRic@ kw
k. ndi kwA rAjAvuM aveRyA
kM piwiewkyil.
17
puErAhitAew puArAy EyAnA
TAM ahImAsuM ErAEgli kA
nil Ayi. avH pNi
i tYewAmAyiil. atinA
o dAsi avewywE v. av
aveA sEzM nki. anrM
EyAnATAM ahImAsuM EpAvukyM
dAvIdrAjAviEnAw aArY pRy
kyM ecyHt.
18
qA EyAnATAenyM ahImAsi
enyM o p ku. av abHzAElA
miEnAw pRyA EpAyi. EyAnATAM
ahImAsuM Evgi oAwiEAyi. av
bAhUrImi orAew Bvnieli.
ayAew mH o kiNRuAyi.
EyAnATAM ahImAsuM kiNRii
EliRi. 19wmeR BArY o mwi
kiNRiEm viric@. anrM av
DAnYMekAH kiN mwi. kiN o DAnY
ArMEpAel kANe@. atinA
EyAnATAM ahImAsuM aview oLici
rieH M mnilAyil. 20a
bH z AElAmieR dAsA g] h nAyik
yew aw v. av EcAdic @ ,
ahImAsuM EyAnATAM qview?
OI abHzAElAmieR dAsA
ErAw pRu, av avi kw k}i
u. anrM abHzAElAmieR dAs
A EyAnATAenyM ahImAsienyM
Etwi puRe@. qAlvH aver ku
piwiAnAyil. atinA abHzAElA
mieR dAsA eyzElmiEl mwi
EAyi.
21
abHzAElAmieR dAsA EpAyti
EzxM EyAnATAM ahImAsuM kiN
iniM puR v. av EpAyi
dAvIdiEnAw pRu, EvgmAke, ndi
kwAluM. ahIETAeP ayH qti
rAyi eneylAM pRu ekAwiri
.

abz
H AElAM EyAAndi kw
dAvIdH mhnyImieli. abH z A
ElAmM ayAew m}uv yi
AEylu
kAM EyAAndi kw. 25abHzAElAM
amAsey EsnAnAyknAi. EyAvA
bieR AnM amAs ew.*
yizHmAEylYnAy yiyew punAyi
amAs. EyAvAbieR ayAyi
esyyew sEhAdriyAy nhAzi
eR pui abigyIlAyi amAs
yew a.
26
abH z AElAmM yi
AEylYruM av
ew pALyM gielyAdiEl mAi.
24

EzAbi, mAKI, bsilA yH


dAvIdH
mhnyImieliyEA
aEAnYngrmAy rbAArM nAhAzi
eR pumAyi EzAbiyM ElA-ed
bAkArnAyi aIEylieR pu
nAy mAKIruM, gielyAdiel ErAeglImi
nim bsilAyM lA
yi. 28-29av
pRu, mmiyi
lu jninH INvuM vizM dAhvuM
Ayiri. atinAlv dAvIdiM
aveRyAkM tiA nirvDi
sADn ekAuv. kiwkM c
vM mklM ekAuv. EgA
tH, yvM, mAvH, vRuDAnYM amry,
priH, Nvik, Et, ev, wH,
pAi qivyM av ekAuv.
27

dAvIdH ysnA
dAvIdH teR jntey qi. aver
nyiA sh
ADipAeryM
ztADipAeryM av etrew.
2
dAvIdH aver m sMGLAyi tiric@.
dAvIdH aver ayc@. mielA jn
tey EyAvAbA nyict.H esyyew
puM EyAvAbieR sEhAdrmAy
abIzAyi aw mielAien nyi
c@. avsAne mielAien gtY
nAy AyiyM nyic@.
dAvIdrAjAvH avErAw pRu, {A
M niELAewAmAvuM.

18

a m A s e w EyAvAbH aEA}uM
dAvIdien piNc@. dAvIdH abHzAElAmi
niH oAwiEAvukyAyiEA aEh
ieR m EsnAnAykArielAvnA
yi EyAvAbH.

329
3

qA jn pRu, Ev! aH
{ELAewAM vrtH! qekAeA
{ yi niEAwiEAyA
abHzAElAmieR eesnYM at kArYmA
il. {Li pti ekAleA EpA
luM abH z AElAmieR eesnYM i
il. qA aAke, {Li pti
nAyirM Epew mlYmvnANH! aH
ngri te tutAyiriM nlt.H
aeneyi { shAymAvzY
mAvuEA ayH a nvAM
k}iyM.
4
rAjAvH teRyAkELAw pRu, nl
et ni EtAEpAel {A
ecAM. anrM rAjAvH kvAwieR
pAzVi ni. eesnYM ztsh
vYUhLAyiH puRe@.
abz
H ElAmiEnAw mAnY
mAyi epmARNM!
5
EyAvAbiM abIzAyiM A
yiM rAjAvH o kln nki. aEhM
pRu, qniEvi en ec@k+
abHzAElAMmArEnAwH m]dvAyi epmA
Ruk!
rAjAvH EsnAnAykAErAwH abHzAElA
mieni pRtH qlA jnM Ek@.
dAvIdieR eesnYM abz
H AElA
mieR eesnYe EtAli
6
dAvIdieR Esn abHzAElAmieR
yi AEylukAetier pwniliRi.
qyImiel vni av @mi.
7
dAvIdieR eesnYM yi AEylu kAer
EtAl i c @ . aH ptinAyirM Ep
ekAl e @. 8 yM vlieyA Edz
mAek vYApic@. qA aH vAekAH
ekAleverALDikM Ep kAivcH
mric@. 9abHzAElAM dAvIdieR BwA
ew miepwvAniwyAyi. teR
EkAvk}utR cAwiyRi re
wA abHzAElAM mic@. EkAvk}ut
o vliy oAmri kI}iluew kw
EpAyi. mri niRey zAKkAyi
. atinAlv ati wi. av
eR EkAvk}ut aveR kI}iniM
oAwiEAyi. atinA abHzAElAM mi
mkLi* iiw.
10
atH orA ku. ayA EyAvAbi
EnAw pRu, abHzAElAM o oA
mri iiw {A ku.
11
EyAvAbH ayAELAw pRu, nIeyA
Nven ekA tAe} vI}H AtH ?
qi {A nineA aryM p
evixNM tmAyi! 12a
yA EyAvAbiEnAw pRu, ae
niu yirM evixN tAluM
rAjmAren
{A
vDikyil .
qekAeA, aEyAwM abIzA
yiEyAwM AyiEyAwM rAjAvH nwiy
kl n { Ek@. rAjAvu pRu,
abHzAElAMmAren mRiEvliAtiri
mi mkLi sViM mimiwyi
q vAcYAM.

2 zmEv 18:3-23

A ik. 13{A abHzAElAmien


vDieci rAjAvH te a kupiwi
mAyi. aH qe ziikyM
ec@mAyi.
14
EyAvAbu pRu, qniH nieR
mi smyM kLyAnil!
abHzAElAM aEA}uM jIvEnAew oA
mri iiwAyi. EyAvA
bH m eLw. ayA
abH z AElAmieREm qRiu.
abHzAElAmieR Xdyi
tRc@. 15EyAvAbinH yi ayAeL
shAyic p yvBwAAyi.
pEpM abHzAElAmieR @M
wi ayAeL vDic@.
16
EyAvAbH kAhLM viLikyM abH
zAElAmieR yi
AEylukAer oAwi
niA avErAw viLic@ pRy
kyM ecyHt. 17anrM EyAvAbieR
dAsA abH z AElAmieR m] t EdhM
kAi o vliy }iyiElewe
Riu. vliy gi av nir
vDi kl@k niRc@. abHzAElAmieR
ayAyikLAy m}uv yi
AEylu
kAM vIwkLiElEAwiEAyi. 18jIvici
EA abHzAElAM, rAjAvieR tA}H
vryi o sHtMBM yi. abHzAElAM
pRu, qeR nAmM sjIvmAA qni
eA punil. atinA sHtp
inH ayA sVM Epri@. M sHt
pM abHzAElAmieR sHmArkM q
viLiew.

EyAvAbH vA ayy
H
sAEdAieR punAy ahImAsH
EyAvAbiEnAw pRu, {AniEA
oAwiEAyi Q vA dAvIdrAjAvien
aRiyie. dAvIdieR z@vien
yEhAv ni#hic@ev pRyM.
20
EyAvAbH ahImAsiEnAw mRupwi pR
u, Ev nIyiH dAvIdieRywE
Q vA qiE. piIewAri
nI vA qicA mti.
Ev, qekAeA rAjmArnANH
ekAleiritH.
21
anrM EyAvAbH zYnAy orA
ELAw pRu, nI k kArY rAjAvi
EnAw ec pRyk. zY EyAvA
bien nmic@. anrM zY dAvIdi
EnAw pRyA oAwiEAyi. 22qA
sEdAieR punAy ahImAsH EyAvA
biEnAwEpic@, q sMBvicAluM
zHnmil. zYeR piAel EpAkA
qe avdicAluM!
EyAvAbu pRu, mkEn vA
ekAuEpAkA nineANi tAl
rYM? nI ekAuEpA vAyH
nin tiPlemAM kiil. 23ahI
mAsH mRupwi pRu, qAyAluM
}mil, {A oAwAM. EyAvAbH ahImA
siEnAw pRu, oAwiEA~! anrM
ahImAsH EyAAtA}HvryilUew oAwi.
ayA zYenyM kwEpAyi.
19

2 zmEv 18:24-19:13

330

dAvIdH vA Ek
dAvIdH ru kvAwiwyH ri
kyAyi. pARAvukAr kvAwmti
li mkLilUew m@AviEl EpAyi.
orA oyH oAwivtH av ku.
25
pARAvukAr a rAjAviEnAw viLi
c@ pRu. dAvIdrAjAvu pRu, ayA
oyHA veti sEzvumA
yAyiriM. ayA ngriEl oAwi
yw ekAi. 26meArAwi oAw
pARAvukAr ku. pARAvukAr
kvAwM kAvArEnAw viLic@ pRu,
atA, meArA wi oyH oAwi v.
rAjAvu pRu, avM sEzM ekA
uvrikyAvAM.
27
pARAvukAr pRu, dYeyA
ew oAM kiH ayA sAEdAieR
pu ahImAsAeNeni EtA
. rAjAvu pRu, ahImAsH
o nlvnANH. nl vAyAyiriM
ayA ekAuvtH.
28
ahImAsH rAjAvien viLic@, qlAM
BmANH! ahImAsH rAjAvieR mi
nmsHkric@. ahImAsu pRu, a
yew eedvmA yEhAv vA}He
we! qeR yjmAnnAy rAjAEv, a
yew z@eL yEhAv EtAlic@.
29
rAjAvu EcAdic@, mArnAy abHzA
ElAmi }emAmilElA? ahImAsH
mRupwi pRu, EyAvAbH qe ayc
EA jn EdVgEAewyiri
{A ku. pe aetAeNeni
mnilAyil.
30
anrM rAjAvu pRu, nI kyRi
kAirik ahImAsH kyRi kAi
. 31zY qi. av pRu.
qeR yjmAnnM rAjAvumAyv
vA. ayew z@eL yEhAv
H ziic@! 32rAjAvH zYEnAw EcA
dic@, mArnAy abHzAElAmi suK
mEl?
zY mRupwi pRu, ayew z@
M aey pviA vv
emlAM ecRuAreR aBvmA
ke.
33
anrM, abHzAElAM mric vivrM
rAjAvRiu. rAjAvAek d+KitnAyi. a
EhM ngrkvAwiEmlu mRiyi
El EpAyi aviewyi kru.
pie teR mRiyiEl EpAyi. mA
mEDY aEhM pRu, oA, qeR pu
nAy abHzAElAEm, qeR mkEn! nin
pkrM {A mriec iel {AnA#
hi. abHzAElAEm, qeR mkEn,
qeR mkEn!
24

EyAvAbH dAvIdien zkAri


jn EyAvAbiEnAw vivr
pRu. av EyAvAbiEnAw pR
u, tA rAjAvH abH z AElAmien
ecAli
krykyM
d+KikyM
ec@.
2
dAvIdieR eesnYM ae yM
jyic@. qA divsM qlAvM

19

o d+KdinmAyi. rAjAvH mkenRi


EcAH d+Ki q vA Ek
tinAlANetA d+KdinmAytH.
3
jn zArAyi ngriEl
v. yi EtAEAwverEAel
yAyi avew av. 4rAjAvH
sVM mKMmwi. aEhM ci kry
kyAyi, qeR mkEn, abH z A
ElAEm, oA abHzAElAEm, qeR mkEn,
qeR mkEn!
5
EyAvAbH rAjekAAriEl vH
rAjAviEnAw pRu, aH ayew
EsnAMgeL m}uv nANM ekwk
yANH! EnA, pwyALik H a
yew jIv ricvrANH. avrANH a
yew puIpuAewyM BArYmAewyM
dAsimAewyM jIv rictH. 6aH
aey sHEnhiver evRukyM
evRuver sHEnhikymA ec
@tH . ayew pwnAykAM Bw
AM ayH omelH aH
etLiyic @ . abH z AElAM jIvic i ri
kyM {eLlAM yi ekAl
ewkyM ecyHtievi aH pU
mAyM sEAxiEcen qeniRi
yAM! 7ni q}uEu ecH ayew
EdYAgAErAw
sMsAric A luM.
aver EA/AhiicAluM! aH EA
e EpAyi aen ecyHtilAey
i rAi aEyAewAM o m
xYM Avil q {A yEhAv
yew nAmi stYM ec@. atH
ayew iAlM mtluAyi@
ti vEcvuM BIkrmAyiriM.
8
aEA rAjAvH ngrkvAwiEl
EpAyi. rAjAvH kvAwilue vA
cric@. atinA jneLlAvM rAjA
vien kANAnAyi v.
dAvIdH vIuM rAjAvH
abHzAElAmien piw yi AEy
lukAerlAM vIiElEAwi. 9 yi AEy
EgAiel wMbA ti t
mAyi. av pRu, ePlisH t Yri
niM m@ z@LiniM oe ne
rictH dAvIdrAjAvANH. dAvIdH abHzA
ElAminwniM oAwiEAyi. 10n
ne BriA abHzAElAmien etre
weiluM ayALiEA yi
mric@. n dAvIdien vIuM rAjAvA
NM. 11dAvIdrAjAvH puErAhitnAy
sAEdAiM
abYATAriM sEzm
yc@. dAvIdu pRu, eydyiel EntA
ELAw sMsArik. avErAwien pR
yNM, dAvIdrAjAvien teR EgAi
El ekAuvti nieLANH
piArAytH? rAjAvien tiriek ekA
uvtieniyANH m}uv yi A
EylukAewyM sMsArM. 12nieLeR
sEhAdrAM wMbAmANH. pie
ANH qe tiriek rAjAvAti
ni piArAytH? 13amAsAEyAw
pRyk, nI qeR wMbieR BAg
mANH. EyAvAbieR AnH nie

331
{A EsnAptiyAiyieli eedvM
qe ziie.
14
dAvIdieR vAk avew mn
i ekAu. aEA eydyiel
skl jnM oerAyAeL tri
ArYM stic@. eydyiel jn
rAjAvienA sEzmyc@. av pR
u, auM ayew m}uv EdYAg
AM tiriek vrik!
15
anrM dAvIdrAjAvH EyAAndi
ryieli. rAjAvien kAtiM
aEhe EyAAndi kwieAu
vtiM eydyieljnt gigAli
eli.

ziemyi dAvIdiEnAwH mA
Epi
16
Egryew puM ebnYAmIEgA
ArmAyi ziemyi brImilAyi
tAmsicitH. dAvIdrAjAvien
kAtinH ziemyi tiweiRi
v. eydAErAewAmAyi ziem
yi vtH . 17ebnYAmIEgAArAy
yirM Epwi ziemyiEyAewAM vi
. ezQlieR wMbArAy sIbA
q B]tYM v. sIbA teR pti
nu puAeryM p dAsA
eryM ekAuvi. dAvIdrAjAvien
kum@tinAyi averAe EyA
A ndiryiEl vtH.
18
rAjwMbe
eydyiEl
ekAuvti shAyiAnv EyA
Andi kwec. rAjAvinAvzYm
etM av ecyHt. rAjAvH ndi mRic@
kwEv, Egryew punAy ziemyi
aEhe kANA v. ziemyi rAjA
vieR mi sAxHwAMgM nmsHkric@.
19
ziemyi rAjAviEnAw pRu, qeR
yjmAnEn! qeR et@k kNA
Et! qeR yjmAnnAy rAjAEv, aH
eyzElM viEA {A ecyHt dxH
v]ik oAiEt. 20{A pApMec
yHtevH ayHRiyAM. aekAA
EBA, EyAEsPieR wMbi
niM aey kANAnAyi dYM te
{AeniytH.
21
qA esyyewpunAy abI
zAyi pRu, yEhAvyew aBixi
rAjAvientier zAp vcn ecAri
tinA av ekAlewNM.
22
dAvIdu pRu, esyyew pu
AEr, niew kArYi {Aen
ecAnANH . nieLnietirH .
yi AEyli M vDziyHir
yAkil. H {AnANH yi AEyrAjA
evH qniRiyAM. 23anrM rAjAvH
ziemyiEyAw pRu, nI mriil. tA
ziemyiey vDiielH rAjAvH ayA
vA ekAw.*
tA ... ekAw dAvIdH ziemyiey vDicil.
qA qAtAM vxM k}iEA dAvIdi
eR punAy zElAEmA, ziemyiey
vDiA klic@. 1 rAjA. 2+44-46 kAk.

2 zmEv 19:14-34

emPIEbAezH rAjAvien
sziA puRew
24
ezQlieR punAy emPIEbAezH
dAvIdrAjAvien kANAniRi v.
dAvIdH eyzElM viEA mt smADA
nEAew eydyi tiric@ vMver
ayA teR pAd v]iyAkEyA
tAwi
vwikEyA vO k}u
kEyA ecyHtiil. 25emPIEbAezH
rAjAvien szivAnAyi eyzEl
miniM v. rAjAvH emPIEbAezi
EnAw EcAdic@, emPIEbAezH {A
eyzElM viEA nIeyAeNeR
ew vrAtitH?
26
emPIEbAezH mRupwi pRu,
qeR yjmAnM rAjAvumAyvEn,
qeR dAsnAy sIbA qe ctic@.
sIbEyAw {A pRu, {A mw
nANH. atinA o k}utyH jIniyi
A qni rAjAviEnAewAM EpAkA
mElA. 27qA qeR dAs qe
ctic@. av aEyAw N pRy
kyM qei dxic@ pRykyM ec
yHt. qA qeR yjmAnM rAjAvu
mAyv eedvieR dtenEAel
yANH. ne EtA ecyHtAluM.
28
qeR pUvpitAAew wMbe
m}uv nziiA ayH AmAyi
. qA
aH a ecyHtil.
qe aH aEyAewAM ayew
sVM tIEmzyi hArM k}iv
ErAewAmii. atinA qieni
eyiluM rAjAviEnAw prAtiewA
qniAvzYmil.
29
rAjAvH emPIEbAeziEnAw pR
u, nieR zHneLi niyDikM
pREy. qeR tImAnM tANH+ nin
M sIbyHM nilM pvyHAM. 30em
PIEbAezH rAjAviEnAw pRu,
nilM m}uvM sIbA qwEAe. q
ekAeA qeR yjmAnM rAjAvu
mAyv smADAni teR ekAAr
i qi.
tEAewAM vrA dAvIdH bsi
lA yiEyAwAvzYew
31
gielyAdkArnAy
bsil A yi
erAEglIminiM v. dAvIdrAjAvi
EnAewAM EyAAndiyiElH ayA
v. aEhe ndiyew mRukryiEl
nyitinH bsilAyi rAjAviEnA
ewAM EpAyi. 32vLer v]nAyi b
silAyi. aEhinH qp vyA
yi. dAvIdH mhnyImi tAmsici
EA bsilAyi aEhi B
NvuM m@ sADnM ekAwi.
vliy DniknAy ekAANH bsilA
yiH ak}itH. 33dAvIdH bsilAyi
EyAw pRu, qEAewAM ndi kw
vrik. qEAewAM eyzElmi tAm
sikyAeNi aey {A sMr
ic@ ekAAM.
34
qA bsilAyi rAjAviEnAw
pRu, {Aen vynAeN a

2 zmEv 19:35-20:8

332

yH RiyAEmA? qniH aEyAewAM


eyzElmiEl vrAnAvuemH aH
kEA? qniH qp vy
Ayi! ntik Evtiric@ pRyA
k}iyA AyM qniH. 35ti
tieRyM witieRyM ciyRi
yAM qni k}iyAtAyi. OI pux
A pAwtH EkA EpAlumAkA
AyM. aeinAeNei EvvlA
tiewtH? 36qniyiniM ti
PlM vzYmil. {A aEyAewAM
EyAAndi kwAM.37pE tiric @
vrA dyvAyi qe avdicAluM.
aEAeLnieeR sVM ngri
evcH mriAM qeR mAtApitAELA
ewAM sMsHkriewAmAmElA. q
AlitA kiMhAM ayew dAsnAyiri
e. qeR yjmAnM rAjAvumAyvEn,
av aEyAewAM tiriek vre.
avEvi ayH qM ecAM.
38
rAjAvH mRupwi pRu, kiMhAM qEA
ewAM tiriek vre. ayHEvi
{AnvEnAw kANYvAnAyiriAM.
ayHEvi {A qM ecAM.
dAvIdH BvniEl mwu
rAjAvH bsilAyiey MbikyM
a#hikyM ecyHt. bsilAyi
BvniEl mwi. rAjAvuM privAr
M ndi kwmwukyM ecyH t .
40
rAjAvH EyAAndi kwH gigAli
El EpAyi. kiMhAM aEhEAewAM
EpAyi. eydA m}uvM pti yi
AEylukAM dAvIdien ndi kwA
nyic@.
39

yi

AEylukArM eydAM
ti
41
yi AEylukA m}uvM rAjAvieR
ywei. av rAjAviEnAw pRu,
{ew sEhAdrArAy eydA
aey qinANH tieAuEpAvuk
yM aeyyM wMbeyM privAr
sEmtM EyAAndi kwkyM ecyH
ttH?
42
eydA m}uv yi
AEylukA
mRupwi nki. qekAeA,
rAjAvH {ew awbuvANH .
ArYi nieLinA {ELAw
EkApitH? { rAjAvieR ecl
vill BNM k}ictH. rAjAvH {H
o sAnvuM ti@mil.
43
yi
AEylukA mRupwi pRu,
{ dAvIdi p vItmH. ati
nA dAvIdieREm nieLA av
kAzM {ANH. qA ni {
eL avgNic@. qekAH? {ew
rAjAvien tiriek ekAuvtien
i dYM sMsAricv {LAyi.
qA eydA vLer v]iek
mRupwiyANH yi
AEylukA nki
ytH. yi AEylukAEwtienA <r
vAkLAyi avEwtH.

Ezb yi

AEylukAer dAvIdi
nik@
biiyew
punAy
EzbA
qeArA aview vsici.
oiM ekAtAvnAyi EzbA.
ebnYAmIEgAArnAyi ayA.
jneL viLic@ @tinH EzbA o
kAhLM viLic@. anrM ayA pRu,

20

nm dAvIdi oAhriyil. yiAyi


yew puni nm pil. yi A
EyEl, nm new wArLiEl
EpAkAM.
2

aen qlA yi AEylukAM dAvI


dien viH biiyew punAy Ezbey
piwrA wi. qA eydA
EyAAndi mt eyzElMver dAvI
dien piw.
3
dAvIdH eyzElmilu teR ekAAr
i mwieyi. ekAArM sMri
tinH teR BArYmAri pEper dAvI
dH aview niiyi. o EtYk
BvnilAyi dAvIdH aver tAmsi
icitH. aview dAvIdH kAvAer
niEyAgic @ . mrNMver OIk
aviewyAyi vsictH. dAvIdH a
ver sMrikyM av BNM
nkyM ecyHteviluM aEhM av
mAyi eelMgikbiElei
il. mrNMver av viDvkeLEAel
k}iu.
4
amAsEyAwH rAjAvu pRu, mdiv
sinkM
eydAerl A M qe
vkANA pRyk. nIyM viewy
AyiriNM. 5anrM amAsA eyd
Aer viLic@AnAyi EpAyi. pE
rAjAvu pRtilumDikM smyM ayA
aArYielw.
Ezbey ekAlA dAvIdH abI
zAyiEyAw pRy
6
dAvIdH abIzAyiEyAw pRu, bi
iyew punAy Ezb nmH abHzA
ElAmienA apkwkAriyANiEA.
atinA qeR BwAmAyi Ezbey
piwk. EkAy ngrLiEl
kwMmE EvNM. Ezb suritmAy
ngrLiEl kwA nmven piwi
k asADYmAvuM.
7
atinA biiyew punAy Ezb
ey piwiA EyAvAbH puRe@. teR
yAkeLyM EtYEryM EptYeryM m@
BwAeryM EyAvAbH ekAuEpAyi.
EyAvAbH amAsey vDi
EyAvAbuM eesnYvuM giebeyA
niel vliy pARyew aweiy
EA amAs aver kANA Ri
v. EyAvAbH eesnikEvxmAyi
DricitH. ati mkLi aryM
atiluRic Ryilii vAM EyAvA
biAyi. amAsey kANA
nw EpAkEv EyAvAbieR vA R
8

333
yiniM tAe}vI. EyAvAbH vAeL
wH eekyi piwicirikyAyi.
9
EyAvAbH amAsEyAw EcAdic@, suKM
teEyA sEhAdrA? anrM EyAvAbH
amAsey MbiA aveR tAwiyi
vlkrMekAH kw piwic@. 10EyAvA
bieR weekyi vALiri
amAs ic i l . qA aEA
EyAvAbH teR vAekAH amAsyew
vyi i. amAsyew rikAv
yv puR cAwi. EyAvAbinH ori
wi amAsey Ei vil.
ayA mric@ k}ii.
dAvIdieRyAk Ezbey
w etry
anrM EyAvAbuM sEhAdr abI
zAyiyM biiyew pu Ezbey
piwrA vIumArMBic @ . 11EyAvA
bieR yvBwArielAv amAs
yew zrIri kAvni. yv
Bw pRu, EyAvAbienyM dAvIdi
enyM piNyHvEr, nm EyAvA
bien agmiAM.
12
amAsA mAmYi sVM r
i vI kiwkyAyi. qlAvM
aviewniH zrIrM EnAi ni
tH yvBw ic@. atinAlyA m]t
EdhM i vylili@. anrM ayA
aetA NiekAumwi. 13amAsyew
m]tEdhM mAiytiEzxM kLv}i
EyAvAbieR piAelEpAyi. av
EyAvAbiEnAwEcH biiyew pu
nAy Ezbey piw.
Eb Eb-H mAKyiEl
EzbA rew
14
Eb EbH-mAKyiEl teR
yAAmEY biiyew punAy EzbA
yi AEyliel m}uv EgAAiwyi
lUewyM kwEpAyi. ql A EbrYM
omicH Ezbey piw.
15
EyAvAbuM sMGvuM Eb EbHmAKyieli. av pNM vLu. ngr
Biiyew EnH av o ecLiAr
myi. BiiyiE kyRA EviyA
Nv aenyAiytH . anrM
a vI}HtinH av kl@kELAErAH
LA wi.
16
qA ngri vLer jH{AniyAy
o OIyAyi. av ngri
niM viLic@ pRu, {A pRy
ik! EyAvAbiEnAwH view vrA
pRyk. qniH avEnAw sMsAri
NM. 17EyAvAbH avELAw sMsAri
A EpAyi. OI ayAELAw EcAdi
c@, aAENA EyAvAbH? EyAvAbH mRu
pwi pRu, aet {A te. aEA
av pRu, qeR vAk EkA
luM. EyAvAbu pRu, {A a i
kyANH.
18
aEA OI pRu, mH
k pRymAyi, Esli shAyM
vzYeA niAvzYm

2 zmEv 20:9-21:3

ki@M. 19qEA}uM smADAnM sMsAri


vM rAjAviEnAw vizVsHtmAy Q
pNiel nirvDi kLi ov
LA {A. yi AEyliel o DAn
ngrmANH aH nziiA mitH.
yEhAvyEwtAy sADn nzii
A aeekAANA#hitH?
20
EyAvAbH mRupwi pRu, EhyH ,
qnieAM tkNemil! qni
niew pNM tkNemil. 21q
A qyIMpv t EdzArnAy
orA niew ngriluH . bii
yew punAy ayAew EprH EzbA
qA. dAvIdrAjAvientier klA
pmAiy
LANyA. ayAeL
qeR mi ekAuvA {A Q
ngre evRuet viwAM.OI EyAvAbi
EnAw pRu, zri. aveR tl mti
li mkLilUew ayH qRiutM.
22
anrM OI vLer viEvkEAew
ngrvAsikELAw sMsAric@. jn
biiyew punAy Ezbyew tl
evi. anrM av Ezbyew tl
ngrmtili mkLilUew EyAvAbinH
qRiu ekAw.
atinA EyAvAbH kAhLM m}kyM
eesnYM ngrM viwkyM ecyHt. oAErA
M avnveR wAriEl EpAyi.
EyAvAbH eyzElmi rAjAvieRyw
E mwukyM ecyH t . 23m}uv
yi AEyeesnYieRyM nAyknA
yi EyAvAbH. EtYewyM EptY
ewyM mtlArnAyi eyEhAyAd
yew punAy ebnAyAvH. 24kWinEvl
yH niEyAgievew mtlAr
nAyiru aEdArAM. ahIlUdieR pu
nAy eyEhAzAPAH yi cri
kAr. 25ezvA yi kArYdzi. sA
EdAM abYATAruM yi puErAhi
tA. 26yAyIrYnAy QrA yi
dAvIdieR mKYdAs.
ezQlieR kwMbM ziie@
dAvIdH rAjAvAyi kAlH o
AmmAyi. vN AmM m
vxE nIu. dAvIdH yEhAvEyAw
Aic@. yEhAv mRupwi nkyM
ecyHt. yEhAv pRu, vN pi
Ni kArNM ezQluM ekAlpAtkikLAy
aveR wMbvumANH. giebEyAnYer
ezQ vDictinAlANH Q AmmA
ytH. 2(giebEyAnY yi AEylukArl.
av o sMGM aEmArYrAyi. t
giebEyAnYer pviielH yi A
EylukA av vA ekAwi.
qA ezQ giebEyAnYer vDiA
mic@. yi AEylukAErAwM eydA
ErAwM avAyi zmAy vikA
r mlmANH ezQ en ecyHttH.)
dAvIdrAjAvH giebEyAnYer viLic@
i avmAyi sMsAric @ . 3dAvIdH
giebEyAnYErAw EcAdic@, {A ni
eA ecyHt tErtH? yEhAv
yew jne ni a#hiEtinH

21

2 zmEv 21:4-22:1

334

yi
AEylukAew pApM lAtAA
{AenA ecEtH ? 4giebEyA
nY dAvIdiEnAw pRu, tew
ecyHtik pkrM nkA ezQlieR
wMbi Ev sVvuM evi
ymil. pe yi
AEyli erey
iluM vDiA aDikArM {
il.
dAvIdu pRu, ekAAM, {A ni
Evi qA ecEtH? 5 gieb
EyAnY dAvIdiEnAw pRu, ezQ
{etier FAElAcn nwi.
yi
AEyli vsi {ewyA
keL m}uv vDiA ayA mic@.
6
ezQlieR mLi }uEper {
vi@trik. ezQ yEhAvyew tire
we rAjAvAyi. atinA av
eR puAer giebyApv t i
yEhAvyew mi vcH { i
eAl@M. dAvIdrAjAvu pRu, ekA
AM aver {A ni nkAM.
7
qA EyAnATAeR punAy emPI
EbAezien rAjAvH sMric@. EyAnA
TA ezQlieR punAyi. qA
dAvIdH EyAnATAnH yEhAvyew nAm
i o vAgHdAnM ecyHti.* ati
nA emPIEbAezien pviA
rAjAvH aver avdicil. 8aEA
niyM emPIEbAezM ezQlinH teR
BArYyAy risHpyiluAy puArANH.
EmrbH q o puiwi ezQliA
yi. emEhAlAArnAy bsilAyi
yew punAy aiEylAyi aveL
vivAhM k}icitH. atinA dAvIdH
ezQlieR ru puAeryM Emrbi
eRyM aiEylieRyM au puA
eryM giebEyAnY nki. 9 gieb
EyAnY aver giebyApv t i
yEhAvyH mivcH ieA.
}uEpM omic@ mric@. viLevwieR
dYdivsLilANv vDietH ,
yveAyHieR rMBmAy vskAl
Ayi atH.
dAvIdM risp
H yM
aAvieR pui risHp d+KieR
vOeLw pARyi vc@. viLevw
ArMBM mt m}yArMBi ver
vOM pARyi kiw. risHp zrIr
rApk kAv ni. pk sm
y kA@pikM rAiyi kA@ m]g
M avey sH p ziAtiriA
av ic@.
11
ezQlieR dAsiyAy risHpyew Q
v]ik jn dAvIdien aRiyic@.
12
anrM dAvIdH yAEbzH-gielyAdkA
riniM ezQlieRyM EyAnATAeR
yM aik vAi. (ezQluM EyAnA
TAM giEbAvyi ekAl e EA
}ANH yAEbzH-gielyAdkAH avew
10

q A . . . e c y Ht i t prsH p rM
wMbeLmiielH
dAvIdM
EyAnATAM stYM ecyHti. 1 zm. 20+12,42
kAk.

aik lBict.H ePlisHtY avew


zrIr EbH-zAniel o mtiliE
iyii. qA yAEbzH-gielyA
dkA aviewEAyi epAl
niM m]tEdh EmAxHwiecwkyA
yi.) 13dAvIdH ezQlieRyM ayAew
pu EyAnATAeRyM aik
yAEbzu gielyAdiniM ekAu
v. ieAle }uEpew m]tEd
hM av kii. 14av ezQli
eRyM pu EyAnATAeRyM ai
ebnYAmIEdz sMsHkric@. ezQ
lieR pitAvAy kIzieR klRyiel
o rilANv a sMsHkrictH.
rAjAvu klicetlAM jn ecyHt.
aen le jnew A
n eedvM Ek@.
ePlist
H YmAy yM
ePlisHtY yi AEylumAyi meA
yM wi rMBic@. ePlisHtYErAw
yM ecA dAvIdM eesnYvuM puR
e@. qA dAvIdH vLer INitM
db l M yi. 16yizHbiebEnAbH
rAsAri ovnAyi. }rpQ
Ayi ayAew ieR BArM.
o putiy vAM ayAAyi.
ayA dAvIdien ekAlA mic@. 17q
A esyyew punAy abIzAyi
ePlisH t Yen vDic H dAvIdieR
jIv ric@.
anrM dAvIdieR BwA dAvIdinH
o vAgHdAnM nki. av aEhEAw
pRu ni aH {ELAewAM y
i vrtH. au vA yi AEy
linH atieR vuM mhAnAy EntAvi
enyAyiriM nxHwewk. 18piIwH eP
lisHtYmAyi EgAbivcH meA yM
wiyAyi. zAtYnAy siebKAyi
meA rAsnAy sAPien vDic@.
19
piIwH EgAbivcH ePlisHtYmAyi
o yM wiyAyi. EbHElehmi
ni yAer- oAergImieR punAy
qhAnA gtYnAy EgAlYAien
vDic@. enyHkAreR tuEpAel BAr
EmRiytAyi aveR M.
20
givc H meA ymAyi.
oAErA eekyiluM Ru virluk vItvuM
oAErA kAliluM Ru virluk vItvuM
o BImAkArAyi. ek
pinAlu virluk. ayAM rAs
ArielArALAyi. 21ayA yi AEy
lukAer evl@viLikyM prihsi
kyM ecyHetiluM dAvIdieR sEhAdr
nAy ziemyiyew pu EyAnATA
ayAeL vDic@. 22v nAlu EpM g
kArAy rAsArAyi. averey
lAM dAvIdM BwAM vDic@.
15

yEhAvey st
H @ti
dAvIdieR gAnM
yEhAv te ezQliniM m@
z@LiniM ricEA dA
vIdH Q gAnM pAwi.

22

335
2

yEhAv qeR pARyA. qeR


EkA, qeR rAAnM. 3 avnA
qeR eedvM, aByi {AEnAwiey
iy pAR. eedvM qeR kvcmA.
aveR zi qe ri.
yEhAv imkLilu qeR sur
itlvuM sEtvumA. Ur
z@LiniM avene ri.
4
yEhAv sH t tYhnANH . aven
{A shAyi viLic@. z@Li
niH qe av rikyM ecyH!
5
qeR z@ qe ekAlA mik
yAyi! mrNieR tirmAlk
qni @M epAivI}uAyi. mr
NieR lE qe ekAu
EpA o Lyi {A ep@.
6
nrkpAz qni @M. qni
mi mrNeNik.
7
ekNiyiep {A shAyinH
eedve viLic@. aet, {AeneR eed
ve viLic@. eedvM aveR ly
iluAyi. qeR zbHdM av
Ek@. shAyi qeR nilviLi
av Ek@. 8aEA mi luiviRc@,
sVieR awiR viRc@. q
ekAeA, yEhAv EkApAlnAyi!
9
eedvieR miniM pukv.
agH n i eedvieR vAyi
niM puReH dhiic@. avniniM
tInluk jVlic@. 10yEhAv kAzM
RH Riv! , kipiwic o
EmGilv ni! 11av pRkyA
yi, pR ekbumAlAKk
EmliH, kAi srikyAyi.
12
tni @m kAEmGMekAH
wArMEpAel yEhAv te epAtiu.
eve av wiEmGLi
niRc@. 13krinluk pREAel
av @m tIxHNkAzM citRu!
14
kAziniM yEhAv wim}
i! atYutnAy eedvM teR zbHdM
Ekic@. 15yEhAv teR aukeLyHtH
z@eL citRic@. yEhAv milien
ayyHkyM zy}A jn
citRukyM ecyHt. 16yEhAEv aH
zmAyi sMsAric@, nieR vAyi
niM puRe zmAy kAH eve
piREkA@ ti. smieR awi@
{ kANAyi. miyew awiR
{ evLieu. 17yEhAveye
shAyikyM ecyHt. yEhAv mk
LiniM tAe}eyi. yEhAv qe
eekpiwicH kyLini vliecw.
18
qeR z@ qeA krAyi
. av qe evRu. qeR z@
qeA krAytinA eedvM
qe ric@.
19
qeR z@ qe mikyM
{A }ilAkyM ecyH t .
qA qeR piNyH yEhAvy
Ayi! 20yEhAveye sH E nhi
, atinA avene ric@. av
ene suritAnE ekAu
EpAyi.

2 zmEv 22:2-42
21

yEhAv qnieeR tiPlM n


M. qeA zriyAy {A ecyHt.
etAyetAM {A ecAtinA
avenni nkEL ec. 22qekA
eA {A yEhAvey asric@!
{AeneR eedvientier pApM ec
yHtil.
23
yEhAvyew niy {A
qEA}uM oAM. aveR niym
{Ansri! 24aveR mi
{A M nixHkLmAyiri. 25a
tinA yEhAv qnieeR tiPlM
nM! qekAeA {A zriyAy
tA ecyHttH! aveR xHwiyi {A
eteAM ecyH t iil . atinAlv
qniEvi nk ec@. 26ov
nieL yTAi sHEnhie
i niew yTAsHEnhM av
EnAw kANM. ov niELAwH vizV
sH t t pulei niM av
EnAw vizVsHtt pulNM. 27yEhA
Ev, nyM tymvnH nI nlvM
mA. qA wilEnAw nI
wilt kA@. smenA nI
smmA.
28
yEhAEv, vinIter nI shAyi,
pE ahArikeL nANM ekw.
29
yEhAEv, nI qeR viLA. q
ni @m i yEhAv evLicM
vitRu. 30yEhAEv, ayew shAy
A qni BwAErAewAM oAwA k}i
y. eedvshAyA qni z@
ew EkAyi kyRAnA. 31eedv
ieR zi sUM. yEhAvyew
vAH etLiyietH. ti vizVsi
ver av sMri. 32yEhAvy
lAet meA eedvmil. new eedvm
lAet meA pARyil. 33eedvmAeNeR
zidM. nilAer av EnrAy
v}i nyi. 34klmAenEAel Evg
iElAwvA eedveme shAyi!
tAnLi avene pripAli
. 35eedveme yM prizIlii
. atinA qeR eekkH k
vil@kEpAluM lyHAM.
36
eedvEm, vijyinAyi nIeye
sMrikyM shAyikyM ecyHt.
qeR z@eL EtAliA nIeye
shAyic@. 37awiptRAet oAwtinH
qeR kAlukeLyM kNAlukeLyM
zmA. 38qeR z@ nzii
ewMver qniver oAwiNM! av
nziiewMver {A tiric@ vril!
39
{AeneR z@eL nziic@. {An
ver EtAlic@. avrini q}uEil.
aet, z@eLeR kAI}i vI
.40eedvEm, yi nIeye knA
i. qeR z@eL nI qeR mi
vI}H i. 41yEhAEv, qeR z@
piiriEAwA nI wyAi. aEA
{A aver piwkyM nzii
kyM ecyHt. 42yEhAEv, qeR z@
shAyinAyi EkeNiluM a
ver shAyiA M Ayil. eedv

2 zmEv 22:43-23:17

336

eEAluM av viLieciluM av
avErAw tikricil.
43
qeR z@eL
{A tc @ wc @ .
av nile epAwiEpAelyAyiI
. v}iyiel epAwiEpAel {Anver
tkH av mIet wi nw. 44qni
etier yM ecyHtvriniM nIey
e ric@. jntkEm nIey
e rAjAvAi. qniRiuwAv
EAe}eR Esvk!
45
m@ nAwkLiluv qe asri
! qei EkEA epeH av
ere asri. viEdzik
qe By! 46 viEdzik By
viRc@. av Epwic@viRc@ekAH t
ew oLiyiwLi niiRi v.
47
yEhAv jIvi. {AeneR pARey
vA}H! eedvM mhtVev! qe
ri pARyANv. 48qniAyi
qeR z@eL ziic eedvM. av
jneL qeR BrNi kI}ilAi.
49
eedvEm, qeR z@LiniM nI
eye ric@. qniH qtiniver
EtAliA nIeye shAyic@. dxHw
AriniM nIeye ric@!
50
eedvEm, atinA
{A
nie
rAxH\iwyi vA}H. atinA
lA nieR nAmi {A sHEtA
lpitH.
51
aEnkM yLi jyiA eedvM
teR rAjAvien shAyi! teR
aBixirAjAviEnAw yEhAv teR
yTAsHEnhM kA@. dAvIdiEnAwM
aveR pigAmikELAwM av nitY
mAyi vizVsHtnAyiriM!

oAwilumAiy EpAel atH


mRiEvliM. aet, av m_EpAel.
av tIyielRiyewM. av pU
mAyM dhiiewM.

dAvIdieR aYvAk
dAvIdieR aYemA}ik+ yiAyi
yew punAy dAvIdieR sE
zM. eedvM mhAnAiy mxYeR sE
zM. yAEAbieR eedvieR niy
rAjAvANv. yi
AEylieR mDur
gAyk 2yEhAvyew AvH qi
lUew sMsAric@. aveR vAkLAyi
qeR nAvi. 3yi AEylieR
eedvM sMsAric@, yi AEylieR pAR
qEAw aLiecyH, nItipUvmAyi
jntey Briv, eedve dric@
ekAu Briv rAyAluM
4
ayA dykAzM EpAel; EmGLi
lA etLi BAtMEpAelyAyiri
myA. m}yH Ezxm sUrYkAzM
EpAel. miyi LMpul@ kiLii
m}EpAel. 5eedvM qeR wMbe
zvuM suritvumAi. av {A
mAyi nitYmAy o krARuAi. Q krA
qlAriluM nlM suritvumA
eNH av RAi. tIcyAyM av
enni vijyM nkyM qeR z
k sPlmAkyM ec@M.
6
qA dxHwA mw EpAel.
jn mi piwiARil. avrtH der
eyRiyM. 7ati etAven twiyiluM

m vIrA
ori dAvIdH adlAMhyew mi
luM ePlisH t YEsn tAe} erPAyIM
tA}HvryilumAyi. m vIrAri
mEp nili}H hyieli
dAvIdiEnAw Ec.
14
meAri dAvIdH EkAyHiluM eP
lisHtYeesnYM EbHElehmilumAyi
. 15dAvIdinH teR sVM pN
iel evM wiAnA#hmAyi.
dAvIdu pRu, EbHElehM ngrkvA
winw kiNiniM er
iluM qni eR evM ekAuv
tei! dAvIdinH stYi atieR
vzYmilAyi. ayA aen pR
uevEyZ.
16
qA mvIrAM ePlisHtYEs
nyHiwyilUew yM ecyH mERi.
av mvM EbHElehM ngrkvAw
iel kiNiniM eR evem
w. anrM av mvM evM
dAvIdi ekAuekAw. qA dAvIdH
atH wicil. ayA evM yEhAv
yHH o v}ipAwAyi nileA}ic@. 17dA
vId pRu, yEhAEv, qniH Q
evM wiAnAvil. qniAyi jIv
pNyewiyvew EcAr wiEA

23

dAvIdieR eesnYM
dAvIdieR BwA verAe+ thHek
EmAnYnAy EyAEzbH bEEbH. m
vIrAew nAyknAyi bEEb
H. qsHnYnAy adIEnA qM ayA
viLiei. ayAeLAri qRu
Eper omic@ vDic@.
9
awtH, EddAyew pu qelyA
sA. aEhAvAr, ePlisHtYen ev
l@ viLicEA dAvIdiEnAewAmAyi
m vIrArielAvnAyi q
elyAsA. yinAyi av o
wieyiluM yi
AEyBwA oAwi
Lu. 10vLer INitnAvuMver qel
yAsA ePlisHtYErAw yM ecyHt.
qAlyA vALi mRuekiwicH yM
w. aH yEhAv yi AEylinH o
mhAvijyM sAnic @ . qelyAsA
yM jyic wen eesnYM oAwieyi.
qA z@ew zvLiniM
sADn
ekAywiAnAyi
av vtH.
11
awtH hArArukArnAy agIyew
pu zA. ePlisHtY yienA
e@ v. niRey pyRu vylilANH
av yM ecyHttH. av ePlisHtY
ri niEAwiEAyi. 12qA zA vy
lieR nw nilyRicH aver Enri
@. ayA ePlisHtYer EtAlic@. yEhA
v a yi AEylinH o mhAvijyM
sAnic@.
8

13

337
elyANtH . atinAlANH dAvIdH
evM wiA mwictH. m vIrAM
arM aEnkM sAhsiktY
ecyHt. 18esyyew punAy EyAvA
bieR sEhAdrnAyi abIzAyi.
m vIrAew EntAvAyi abI
zAyi. mRu z@eL mpEyAgicH
abIzAyi vDic @ . 19m vIrAer
EAel ayA sinAyi. avri
ovnl A yii@M ayA avew
nAyknAyi.
20
awtH eyEhAyAdyew punAy
ebnAyAvH. atiznAy orAew pu
nAyi ayA. kbHEslukArnAyi
ayA. ebnAyAvH onvDi DIr
tY ecyHt. EmAvAbukArnAy arI
EylieR ru puAer ebnAyAvH
vDic@. o divsM muepEv, o
hyiElH Riec ebnAyAvH
aviewyAyi o siMhe
vDic@. 21atikAynAy o QjipH
BwenyM ebnAyAvH vDic@. QjipHt
kAreR ki o mAyi.
qA ebnAyAvieR ki o vwi
mAEm AyiZ. ebnAyAvH Qji
pHtkAreR eekyiniM ayAew
M tiRic@. anrM ebnAyAvH
MekAH QjipHtkAren vDi
c@. 22eyEhAyAdyew punAy ebnA
yAvH aen anvDi DIrtY
ecyH t . m vIrAerEAel te
sinAyi ayA. 23ayA
m vIrAerA kIimAnAyi. q
A m vIrArielAvnAkA a
yA k}iil. dAvIdH ebnAyAvien
teR aMgrkew EntAvAi.
m vIrA
EyAvAbieR sEhAdrnAy asA
Eh m vIrAri ovnAyi.
m vIrAew sMGiel m@LLv
vrAyi+ EbHElehMkArnAy EdA
EdAvieR punAy qhAnA; 25hErA
dYnAy zA; hErAdYnAy qlIA; 26p
tYnAy EhelsH ; etEAvYArnAy
EzieR punAy QrA; 27anETAtY
ArnAy abIEyes; zAtYnAy em
buAyi; 28aEhAhYnAy sEmA; en
EAPAtYnAy mhArAyi; 29enEAPA
tYArnAy bAnyew punAy eh
eldH ; ebnYAmInYew giebyyini
LL rIbAyiyew punAy Ayi;
30
piErAEtAnYnAy ebnAyAvH; gAzH a
vikLi ni hiAyi; 31abAtY
nAy abI-aEbA; bmYnAy
asH m AevH ; 32zAEbAnYnAy qlY
hHbA; yAEzeR puA; 33hrArYnAy
zyew punAy EyAnATA; hrArY
nAy zArArieR punAy ahIrAM; 34mA
KAtYnAy ahzHbAyiyew punAy
qlIEPeltH; giElAnYnAy ahIETA
ePlieR punAy qlIyAM; 35kElY
nAy ehE
A; abYnAy pARAyi;
36
EsAbyini nATAeR pu
24

2 zmEv 23:18-24:10

nAy yigA; gAdYnAy bAni; 37aEAnY


nAy EselH; esyyew punAy
EyAvAbieR kvcvAhknAy ebErA
tYyi ni nhrAyi; 38yiiynAy
QrA; yiiynAy gAErbH; 39hitYnAy
QrIyAvH avrAek miEy}uEp.

teR eesnYe qvA


dAvIdH niyi
yEhAv vIuM yi
AEyli
EnH EkApixH w nAyi. yEhAv
dAvIdien yi AEyjntyHetirAi.
dAvIdu pRu,ecH yi AEylukA
ewyM eydAewyM qemwk.
2
dAvIdrAjAvH EsnAnAyknAy EyA
vAbiEnAw pRu, dA mt EbEzbvery yi AEyliel EgAA
iwyi ecH aver m}uv qk.
aEA averyeH qniRiyA
nAmElA.
3
qA EyAvAbH rAjAviEnAw pR
u, ayew eedvmA yEhAv
ayew jntey Ru mwAire.
av qeyilumAyieAe! a
yH a kAvAM wyAke. pie
inANH ec@tH?
4
dAvIdrAjAvH jnew qemw
A EyAvAbiEnAwM m@ EsnADipA
ErAwM zmAyi klic@. atinA EyA
vAbuM eesnYADipAM yi
AEy
jntyew qemwA puRe@. 5 a
v EyAAndi kw. aErAEvri
av pALymwic@. yEsri mA
mEY gAdutA}Hvryew mYilAyi
ngrieR vlvzAyi av
ew pALyM.
6
anrM av gielyAdiElM tA
hHtIM-ehAdHzi EdzEM EpAyi. a
v dA-yAniElM ivLH sIEdA
niElM EpAyi. 7eewRiel EkAyiEl
v EpAyi. hivYewyM knAnYew
yM qlA ngrLiElM av EpAyi.
eteydA, Eb-EzbA qiviw
LiElM av EpAyi. 8opmAsvuM
p divsvuM k}iEA av
skl lLiElM EpAyi}ii
. op mAsM p divs
M k}iEA av eyzElmi
mwieyi.
9
EyAvAbH jnew pik rAjAvi
nki. yi AEyli vAeLw q@
lM EyAAAyi. eydyi
aulM EpM.

24

yEhAv dAvIdien zii


jnew qemwti EzxM
dAvIdi teR v] iyi l
EtAi. dAvIdH eedvEAw pRu,
{A qeR ecyH t iekAH ekAwM
pApM ecyHtiri! eedvEm, qeR
pApM epARuNemH {AnEyAw
yAci! {A vliy mrmA
kAiytH.
10

2 zmEv 24:11-25

338

11

BAti dAvIdH q}uEEA


dAvIdieR dzknAy gAdinH eedv
ieR vcnM lBic@. 12eedvM gAdiEnAw
pRu, dAvIdiEnAw ec pRyk,
eedvmien pRy. nin {A
m kArY smi. {A
nin Evi ati qecNem
etrewk.
13
gAdH dAvIdieRywec pR u,
ti o kArYM etrewk. ninM
nieR rAjYM }uvxM pi Ni
AkENA? aEtA m mAsM nieR
z@ nie oAwiENA? am
el i nieR rAjYH m divs
E ErAg EvENA? ElAcicH,
qe ayc eedvEAw {Aen
kArYmA pREyet pRyk.
14
dAvIdH gAdiEnAw pRu, {A zri
M vliy }ilANH. qA eedvM
kANYvAnANH. atinA eedveme
ziie. mxYrA {A ziie
wAtirie.
15
atinA yEhAv yi AEyliEl
ErAgLyc@. a BAtM mt o
niixHwsmyM ver w. dA mt
Eb -Ezb ver q}uptinAyirM Ep
mric @ . 16eyzElM nziiA dt
atiEm teR krmyi. qA
yEhAvyHH Q dANsMBvLi mn
liu. jneL ekAekAi
dtEnAw yEhAv pRu,mti! nieR
eek tA}Hk. eybUsYnAy arvHn
yew emtiLilAyi dt nii
tH.

arvn
H yew emtiLM dAvIdH
vAu
17
jneL vDic dten dAvIdH ku.
dAvIdH yEhAvEyAw sMsAric@, dAvIdu
pRu, {A pApM ecyHt! qA
Q jn AwkeLEAel qe
agmic@evEyZ. av eteAM
ecyHtil. nieR zi qniM qeR

pitAvieR wMbiM qtirAi


yAluM.
18
divsM gAdH dAvIdieRyw
v. gAdH dAvIdiEnAw pRu, eybU
sYnAy arvH n yew emtiLi
ecH aview yEhAvyHeA yAgpIWM
pNiyk. 19atinA gAdH tEAw pR
EpAel te dAvId ecyH t .
yEhAvyAvzYetH dAvId ecyHt.
dAvIdH arvHney kANA EpAyi. 20ar
vHnA EnAiyEA dAvIdrAjAvuM EdYA
gAM teRywE v
ku. arvHnA RiecH nmsHkric@.
21
arvHnA EcAdic@,qinAeNeR yj
mAnM rAjAvumAyv qeRywE
vtH?
dAvIdH mRupwi pRu, nieR emti
LM vAA. aEAeLniview yEhA
vyH yAgpIWM pNiyAmElA. aEA
mhAmAri nilyHM.
22
arvH n A
dAvIdiEnAw
pRu,
qeR yjmAnnAy rAjAvinH o bli
AvzYmAyetM qwAmElA, EhAmyA
ginAy pLitA. viRkinAyi
emtilkkM kmH. 23alEyA
rAjAEv, {AenlAM ayH t!
arvHnA rAjAviEnAw pRu, a
yew eedvmA yEhAv ayi
sMItnAke.
24
qA rAjAvH arvHnEyAw pRu,
Ev! {A niEAw stYM pRye,
{A niiniH o vilyHH Q lM
vAuM. vil ekAwAetAM {A
qeR eedvmA yEhAvyH EhAm
yAgmiil.
aen dAvIdH emtiLvuM peL
yM apEz eviekAw vA
i. 25anrM dAvIdH aview yEhAv
yHeA yAgpIWM pNi. dAvIdH EhAm
yAgM smADAnblikM aic@.
teR rAjYiEvi dAvId nwiy
An yEhAv Ek@. yi AEyli
ErAgM pw yEhAv avsAni
ic@.

339

1 rAjAA
rAjAvAkA aEdAnIyAvH
#hi
dAvIdrAjAvinH vLer AymAyi.
aEhinH w nilniAnAyil.
B]tYA aEhe putekAu mwi
eyiluM aEhinH aEA}uM t
Ayi. 2 atinA B]tYA aEh
EAw pRu,aey pricriA
nmeA yvtiey niEyAgiAM. av
aEyAw Ec kiwH ayH w
pkM. 3atinA B]tYA yi AEy
rAjYemAwM rAjAvi wpktinH
suriyAy o yvtiey etru.
abIzgH q EprAy o epiey
av kei. EnMkAriyAyi
av. av yvtiey rAjAvieRyw
E ekAuv. 4epi atisu
riyAyi. av rAjAvien pricri
kyM UxikyM ecyHt. pE
dAvIdrAjAvH aveL Apicil.
5
dAvIdrAjAvieRyM ayALuew BArY
hIieRyM punAyi aEdAnI
yAvH. aEdAnIyAvH vLer ahri
kyM tAnANH putiy rAjAev tImA
nikyM ecyH t . rAjAvAkNemH
aEdAnIyAvi
vLer EmAhmAyi
. atinAlv tniAyi o rTvuM
tirkL@M tARAkyM aEper
tnime oAwA niEyAgikyM ec
yH. 6aEdAnIyAvH vLer sumuKnAyi
. teR sEhAdrnAy abHzAElAmi
eR EzxM jnicvnAyi aEdAnI
yAvH. qA dAvIdrAjAvH oriluM
aEdAnIyAvien tiA mtiil.
dAvIdH oriluM avEnAw, nIeyinA
NH eneyAe ec@tH ? q
EcAdiciil.
7
esrUyyew punAy EyAvAbu
mAyM puErAhitnAy abYATAmAyM
aEdAnIyAvH sMsAric@. aven putiy
rAjAvAA shAyiAemH av
vA ekAw. 8 pE aEdAnIyAvi
eR v]ik plM xHwei
il. av dAvIdiEnAwH wM Rupu
li. puErAhitnAy sAEdAH, yEhA
yAdyew punAy ebnAyAvH, vAc
knAy nATA, ziemyi, Eryi, dAvIdieR
aMgrk qivrAyi av.
atinAlv aEdAnIyAviEnAw Ec
il. 9 o divsM -ErAEgli nwH
EsAEhelpARyi aEdAnIyAvH
tAM wkeLyM peLyM ekA
}ukiwAeLyM bliyic@. dAvId
rAjAvieR mu puArAy teR
sEhAdrAeryM eydyiel m}uv

EdYAgAeryM aEdAnIyAvu Ni
c@. 10qA teR pitAvieR aMgr
k, sEhAdr zElAEmA, ebnA
yAvH, vAcknAy nATA qiver
eyAM Nicil.
nATAM b-H EzbyM zElAEmA
Evi sMsAri
11
qA Ek nATA zElAEmA
eR ayAy bH-Ezbyew awE
EpAyi. nATA avELAw EcAdic@,
hIieR punAy aEdAnIyAvu
ec@etAeN nI EkiEl? av
tee rAjAvA. new yjmA
nnAy dAvIdinAke etAM aRiyA
M v. 12nieRyM nieR pu zElA
EmAeRyM jIvitM apkwilAM.
qA sVyM rewA nieL
ecNem {A pRutrAM. 13dAvId
rAjAvieR aw ecH avEnAw
pRyk, qeR yjmAnM rAjAvumAy
vEn, aH qEAewA vAgH d AnM
ecyH t i. ayH EzxM qeR
pu zElAEmA rAjAvAemH au
vAgHdAnM ecyHti. pie q ekA
ANH aEdAnIyAvH putiy rAjAvA
tH ? 14anrM nIyM aEhvumAyi
sMsAric@ekAu niEv {A kw
vrAM. nI EpAyEzxM AykArY
{A aEhEAw pRyAM. nI pR
stYmAeN etLiyitAyiriM
atH.
15
atinA rAjAvien kANA bHEzb aEhieR kiwRyiEl
EpAyi. rAjAvi vLer AymAyi.
EnMkAriyAy abIzgH aEhe
aview pricriAyi. 16bHEzb rAjAvi mi nmsH k ric @ .
rAjAvu EcAdic@, {A ninEvi
qANu ecEtH?
17
bH-Ezb mRupwi pRu, EBA,
aH ayew eedvmAy yEhAvyew
nAmi qEAwH o vAgHdAnM ecyHti
. au pRu, nieR punAy
zElAEmA qni EzxM putiy rAjAvA
M. qeR siMhAsni zElAEmA
riM. 18qAliEA aRiyAet
aEdAnIyAvH sVyM rAjAvAkyANH.
19
aEdAnIyAvH o vliy smADAnsdY
nw. av smADAnbliyHAyi
aEnkM peLyM nl wkeLyM
ekA. ayew m}uv puAeryM
puErAhitnAy abYATArienyM ees
nYADipnAy EyAvAbienyM aEdAnI
yAvH Nic@. pE av ayew

1 rAjAA 1:20-44

340

vizVsHt punAy zElAEmAen Ni


c i l . 20qeR yjmAnnAy rAjAEv,
aey EA yi
AEyjnt m}u
v nirIikyANH. aw rAjAvArA
eN ayew tImAnM kAirik
yANH av. 21au mriM mH qe
iluM ecNM. aH aen ecA
tiA aey pitAAErAewAM
sMsHkric@ k}iyEA {AM zElA
EmAM ArAeNH av pRyM.
22
bH-Ezb rAjAvumAyi sMsAric@
ekAiriEv vAcknAy nATA
Ehe kANA v. 23pricArk
A rAjAviEnAw pRu, vAcknAy
nATA viri. aen nATA
rAjAviEnAw sMsAriA akE
kyRi. nATA rAjAvieR mi nmsHk
ric@. 24anrM nATA pRu, qeR
yjmAnM rAjAvumAyvEn, ayH
EzxM aEdAnIyAvH yiriM aw
rAjAevH aH KYApic@EvA? aEdA
nIyAvH jneL ni BriemH au
niyic@EvA? 25kArNM, H av
tA}H v ryiEl aEnkM peLyM
mikc wkeLyM smADAnbliyAyi
aiA EpAyiri. ayew
m}uv puAeryM eesnYADipA
eryM puErAhitnAy abYATArienyM
av NikyM ecyH t iri.
avriEA avEnAewAM tikyM
wikymANH . aEdAnIyArAjAvH
nINA vA}e! qv pRymH.
26
pE qeEyA puErAhitnAy sAEdA
ienEyA yEhAyAdyew pu ebnA
yAvienEyA ayew pu zElAEmA
enEyA Nicil. 27qeR yjmAnM
rAjAvumAyvEn {ELAw pRyAet
yAENA ai ecyHttH? dyvAyi pR
y, ayHEzxM rAyiriM putiy
rAjAvH?
28
aEA dAvIdrAjAvu pRu, b
H-EzbEyAw vrA pRy! atinA
bH-Ezb rAjAvieR mi v.
29
aEA rAjAvH o vAgHdAnM ecyH,
qe qlA apkwLiniM yEhA
vyAy eedvM ric@. yEhAv jIvi
EAel stYmAyM {A vAgHdAnM ec@
30
,
yi
AEylieR eedvmA
yEhAvyew mhAziyA mH {A
nin vAgHdAnM ecyHtkArYM {Ani
ec@M. nieR pu qniEzxM rAjA
vAemANH {A vAgHdAnM ecyHttH.
qniEzxM qeR siMhAsni
av qeR AniriemM {A
vAgHdAnM ecyHti. qeR vAgHdAnM
{A pAliM.
31
aEA bH - Ezb rAjAvi m
i nil nmsHkric@. av pR
u, dAvIdrAjAvH nINA vA}e!
putiy rAjAvAyi zElAEmA
etrewew
32
aEA dAvIdrAjAvu pRu, pu
ErAhitnAy sAEdAH , vAcknAy

nATA, yEhAyAdyew punAy ebnA


yAvH qivErAwH kyRivrA pRyk.
atinA mvM rAjAvien kANA ky
Riv. 33anrM rAjAvH avErAw pR
u, qeR EdYAgAer nieR
ew ekAuEpAvuk. qeR punAy
zElAEmAen qeR EkAvk}utyew
puRii gIEhARvyiEl ekA
uEpAvuk. 34aview, puErAhitnAy
sAEdAM vAcknAy nATAM av
en yi AEylieR putiy rAjAvAyi
aBiExkM ecNM. kAhLM viLic,H tA
NH putiy rAjAvAy zElAEmA! qH
KYApik. 35qiH avEnAewAM
EAu mwivrik. zElAEmA qeR
siMhAsnilirikyM qeR A
n rAjAvAkyM EvNM. yi AEyli
eRyM eydyewyM rAjAvAyi zElA
EmAen {A etrew.
36
yEhAyAdyew punAy ebnAyAvH
rAjAviEnAwu mRupwi pRu, Em!
qeR yjmAnnAy rAjAvieR eedv
mAy yEhAv Q vAk aMgIkrie.
37
qeR yjmAnM rAjAvumAyvEn, y
EhAv aEyAewAmANH. ni yEhAv
zElAEmAEnAewAvumAemH {A
k! qeR yjmAnM rAjAvu
mAyvEn, zElAEmArAjAvieR rAjYM
vLH ayew rAjYEAL@M vluM
zvumAemAeNeR tI.
38
atinA sAEdAH, nATA, ebnA
yAvH, rAjAvieR EdYAgA qi
v dAvIdrAjAvien asric@. av
zElAEmAen rAjAvieR EkAvk}ut
yew puR kyi gIEhARvyiEl
EpAyi. 39puErAhitnAy sAEdAH vi
wArini eetlvuM ktiyi
. av rAjAvAeN kANiA
sAEdAH eetlM zElAEmAeR tlyi
o}ic@. av kAhLM m}kyM zElA
EmArAjAvH nINA vA}e! qRe
kyM ecyH. 40anrM aver
lAM zElAEmAEnAewAM ngriEl
v. av pulA}luk vAyi
Ayi. av vLer hHLAd ciM
vikArAEvzitmAyi. nilM viRyH
zbHdM avAiyi.
41
aEtsmyM aEdAnIyAvuM aveR
atiTikLuM sdY avsAniicEty_;
av kAhLini zbHdM Eku.
EyAvAbu EcAdic@,qANH zbHdM?
ngrielA sMBvitH?
42
EyAvAbH sMsAric@ekAiriEv
puErAhitnAy abYATArieR pu
EyAnATA avieweyei. aEdAnI
yAvu pRu, v! nI nlvnANH. ati
nA nIeyni nl vAyAyiriM
ekAu vtH.
43
qA EyAnATA mRupwi pRu,
al! tH ayH o sdVAyl!
dAvIdrAjAvH zElAEmAen putiy rAjA
vAiyiri. 44dAvIdrAjAvH sAEdAH
q puErAhitEnyM vAcknAy
nATAenyM yEhAyAdyew pu

341
ebnAyAvienyM rAjAvieR m}uv
EdYAgAeryM avEnAewAmyc@.
av zElAEmAen rAjAvieR EkAv
k}utyew puRii. 45anrM puErA
hitnAy sAEdAM vAcknAy nATA
M zElAEmAen gIEhARvyivcH
aBiExkM ecyH. anrM av ngr
iEl EpAyi. jn aver piw
kyM ngrM EA sEAxilA
vukyM ecyHtiri. atieR zbHd
mANH au EktH. 46zElAEmA EA
rAjAvieR siMhAsni rik
yANH. 47rAjAvieR m}uv EdYAg
AM EA dAvIdrAjAvien aBini
kyANH . av pRy, dAvIdrA
jAEv, au mhAnAy rAjAvA! a
yew eedvM zElAEmAenyM o mhArAjA
vANem { Ai! a
yew eedvM zElAEmAen aeyAM
kIimAnAe! aveR rAjYM ay
EwtienA mhrmAke! 48 Ek
dAvIdrAjAvH kili kiw, te nm
sHkric@. aEhM pRu, qeR pu
ArielAven rAjAvAkyM a
kAti jIviA qe avdi
kyM ecyHt yi AEylieR eedvmA
yEhAv vA}Hewe.
49
aEdAnIyAvieR atiTik qlA
vM vlAet BykyM vLer EvgM
av aviwM viwkyM ecyH. 50aEdA
nIyAvM zElAEmAen By. atinA
av yAgpIWiEl EpAvukyM
atieR ekAukLi piwikyM *ec
yHtu. 51aEA ErA orA zElAEmA
EnAw pRu, aEdAnIyAvH aey
By zElAEmArAjAEv. aEdAnI
yAvH viwAri yAgpIWieR
ekAukLi piwic@ ni. av
aviwM viuEpAkA visti.
aEdAnIyAvu pRy, zElAEmA rAjA
vH qe vDikyiel
H vAgHdAnM ec
A aEhEAw pRyk.
52
aEA zElAEmA pRu, av
nlven etLiyicA aveR o
mwiEpAluM EdAxM sMBvikyil .
qA qeiluM etu ecyH t A
av vDiewM. 53anrM aEdAnI
yAvien ekAuvrA zElAEmArAjAvH
ciler ayc@. av aEdAnIyAvien
zElAEmArAjAvieRyw ekAu
v. aEdAnIyAvH zElAEmArAjAvi
eR mivH nmsHkric@. aEA
zElAEmArAjAvu pRu, vIiEl
epAyHEA~.
dAvIdrAjAvH mri
dAvIdieR mrNsmymw. ati
nA dAvIdH zElAEmAEnAw sMsA
rikyM avEnAwH en pRykyM

yAgpIWieR ekAukLi piwik


av dyyAcikyAeNH kANi
. orA vilEEAwiec l @
kyM blipIWieR mlkLi piwikyM
ecyHtA ayA ziiew etH niymM
pRy.

1 rAjAA 1:45-2:12

ecyH . 2ql A mxYeryMEpAel


{AM mriARAyi. qA nIvLH
znAy o mxYnAkyANH. 3 ni
nieR eedvmA yEhAvyew niy
m EyAew asrik. aveR
niymLuM klnkLuM tImAnLuM krA
RukLuM EyAew asrik. EmAez
yew niymLi q}utiyirietlAM
asrik. aen ecyH t A nI
EpAiwLielAe qlA v]ik
LiluM vijyM vriM. 4nI yEhAvey
asricA qeiy vAgHdAnM
yEhAv pAliM. yEhAv pRu, {A
nvErAw pRy v}iEy nieR pu
A jIvicA, pUmnEAew A
mAyi anusricA nieR wMb
inivnAyiriM qAlvuM
yi AEyrAjAvH.
5
dAvIdH wi pRu, esyyew
punAy EyAvAbH qEAw ecyHttH
oAik. yi
AEyEsnyuew ru
nAykAer av vDic @ . EnrieR
punAy abHEnrienyM EyeTrieR
punAy amAseyyM av vDic@.
smADAnkAlANH av ver vDic
etM oAik! vew rM aveR
aryiluM pALeciluM etRic@
vI. {Anven ziiEtAyi.
6
pE nIyANiEA rAjAvH. atinA
vuM viEvkEAew aven zii
k. pE av ekAleuevH nI
RANM. av vAkYM mUlM smADA
nEAew mriA avditH!
7
gielyAdiel bsilAyiyew i
kELAwH dy kAuk. av nieR suX
LAyirikyM nieR EmzEm Bi
kyM ece. nieR sEhAdr abHzA
ElAmieRywniuM oAwiEAyEA
av qe shAyici.
8
egryew pu ziemyi vieweyA
eyeM oAik. brImi
ebnYAmIEgAArnANv. mhnyI
miEl {A oAwiEAyEA av q
e vLer zmAyi zpicM oAi
k. anrM av EyAAndiyi
qe kANA Riv. {A av
EnAwH o vAgHdAnM ecyH. ziemyiey
{A vDiielH yEhAvyew sm
i {A vAgHdAnM ecyH. 9ni nI
aven ziiAet viwtH. nIeyA
viEvkzAliyANH. avEnAew ecN
emH ninRiyAM. pE av vAkY
i smADAnEAew mriA avdi
tH . 10anrM dAvIdH mrNmwu.
dAvIdieR ngri av sMsHkri
eu. 11dAvIdH nAlvxM yi AEy
Bric@. }u vxM ehEAniluM mi
m vxM eyzElmiluM NH aEhM
BrNM nwiytH.
zElAEmA teR rAjYieR
niyNEmew
12
EA zElAEmAnANH rAjAvH. av
teR pitAvAy dAvIdieR siMhAsn

1 rAjAA 2:13-33

342

ili. avnH teR rAjYieR


pUniyNmAyi.
13
anrM hIieR punAy
aEdAnIyAvH zElAEmAeR ayAy
bH - Ezbyew awE EpAyi.
bH-Ezb avEnAw EcAdic@, nI smA
DAnEAewyAENA vtH? aEdAnI
yAvH mRupwi pRu, aEt, etA
smADAn sznmANH, 14qniH cil
pRyAH.
bH-Ezb pRu, qi pRy.
15
aEdAnIyAvu pRu, o kAlH
rAjYM qeR sVmAyievH oAi
k. {AnANvew rAjAevH yi A
Eyjnt m}uv ktiyi. qA
kArY mARi. EA qeR sEhAdr
nA rAjAvH. yEhAv aven rAjAvA
kA etrew. 16atinA {Ani
EA o kArYM aEpi. dyvAyi
atH niExDiEt. bH-Ezb mRupwi
pRu, nineA EvtH?
17
aEdAnIyAvu pRu, aviwe
aBYnkLi oM zElAEmArAjAvi
EA niExDiil. atinA, EnM
kAriyAy abIzgien qni vivAhM
k}ic@ trA avEnAwAvzYeAluM.
18
aEA bH-Ezb pRu, ekA
AM. ninEvi {A rAjAvumAyi
sMsAriAM.
19
atinA bH-Ezb avEvi
rAjAvumAyi sMsAriA EpAyi. zElA
EmArAjAvH aveL kAkyM q}uEH
nikyM ecyH t . anrM av
avLuew mi nmsHkrikyM siMhA
sni rikyM ecyH. teR
mAtAvinAyi meA siMhAsnM ekAu
vrA av B]tYAErAwAvzYeu. an
rM av aveR vlvzi.
20
bH - Ezb
avEnAw pRu,
{A niEAwH vLer ecRiy o sMgti
vzYew. dyvAyi a nirsi
tH.
rAjAvH mRupwi pRu, aE, q
EvNemiluM vzYeuekAZ. {A
nirsiil.
21
atinA bH-Ezb pRu, ni
eR sEhAdr aEdAnIyAvien, EnM
kAriyAy abIzgien vivAhMk}iA
avdik.
22
zElAEmArAjAvH teR aEyAw
mRupwi pRu, abIzgien aEdAnI
yAvi nkAeninANviwH qEA
wAvzYewtH? aven rAjAvAA
wi qANAvzYewAtH ? qA
yAluM ayA qeR EjYxHWnEl? puErA
hitnAy abYATAruM EyAvAbuM av
en piNyHM?
23
anrM zElAEmA yEhAvyew
nAmi o tijH{ ecyH. av
pRu, aEdAnIyAvieneAtieR
vil ekAwiem {A tijH{ ec
@. atveR jIv teyAyiri
kyM ec@M! 24yEhAv qe yi AEy
lieR rAjAvAi. qeR pitAvAy

dAvIdieR siMhAsnM av qni


nki. yEhAv teR vApAlikyM
rAjYM qniM qeR wMbimAyi
nkyM ecyH . EA yEhAv
jIviEAel stYmAyM aEdAnIyAvH
vDiewemH {A tijH{
ec@!
25
zElAEmArAjAvH ebnAyAvi
kln nki. ebnAyAvH EpAyi aEdAnI
yAvien vDic@.
26
anrM zElAEmArAjAvH puErAhi
tnAy abYATAriEnAw pRu, {A
nie ekAEltANH. pE nie nie
jnAwAy anAETAiEl {A ay
yH. qeR pitAvAy dAvIdiEnA
ewAM nwEA viepkM m
A nI shAyictinA {A nie
vDiil. mAvuml qeR pitAvi
eR kxHwkAlM m}uv nI aEhvu
mAyi pvyHkyM ecyH. 27ati
nA zElAEmA abYATArien yEhAv
yew puErAhitAnniM nIi.
liEyyM wMbeyM pi zIElA
vivcH yEhAv pREpAel te
yANH a sMBvictH. abYATA li
yew wMbArnAyi.
28
ArY EkEA EyAvAbi
BymAyi. EyAvAbH abHzAElAmienyl
aEdAnIyAvien yi piNci
tH. EyAvAbH yEhAvyew wAri
El EpAyi yAgpIWi piwic @ .
29
EyAvAbH yEhAvyew wAriel
yAgpIWilueH cil zElAEmA
rAjAviEnAw pRu. atinA aven
vDiA zElAEmA ebnAyAvi
kln nki.
30
ebnAyAvH yEhAvyew wAri
eli EyAvAbiEnAw pRu, rAjAvu
pRy, puRE vrik! qA EyA
vAbH mRupwi pRu, l {Aniview
kiw mriM.
atinA ebnAyAvH rAjAvieRyw
E mwiecH EyAvAbH tEAw
pReteH aEhEAw pRu.
31
aEA rAjAvH ebnAyAviEnAw
klic@, av pRyEAel ec@k!
aven aview evc@ vDik. an
rM aven sMsH k rik. aEA
aveR iniM qeR wM
bvuM {AM EmAcitrAM. nixHkLrAy
mxYer EyAvAbH vDicekAANH
pApM AytH. 32tEA nlvrAy
ru Eper EyAvAbH vDic@. EnrieR
pu abHEn, eyeTrieR pu
amAsA qivrAyi av. abH
En yi
AEyEsnyew eesnYA
DipM amAsA eydAeesnYieR
eesnYADipmAyi. EyAvAbANH
aver vDicetH qeR pitAvAy
dAvIdinH aH aRivilAyi. ati
nA aver ekA inH yEhAv
EyAvAbien ziiM. 33avew mrN
inH av ArnAyiriM. aveR
wMbvuM
qAlvuM
vALi

343
kLAyiriM. qA dAvIdiM aveR
pigAmikM rAjwMbiM av
eR rAjYiM eedvM qAlvuM smA
DAnM ekAuvM.
34
atinA yEhAyAdyew punAy
ebnAyAvH EyAvAbien vDic@. mmi
yiel teR mAt]EdzmAy lH av
sMsHkrieu. 35anrM yEhAyAd
yew punAy ebnAyAvien zElA
EmA EyAvAbieR An eesnYA
DipnAi. sAEdAien zElAEmA
abYATArieR AnH tpuErAhi
tmAi. 36pie rAjAvH ziemyiH L
yc@. rAjAvH avEnAw pRu, eyz
Elmi ninAyi o vIwAk.
vIi tAmsikyM ngrM viwAtiri
kyM ec@k. 37nI ngrM viH kiEA
EtAw kwA, aEA nI vDiewM.
a nieR te vI}HcyAyiriM
38
atinA ziemyi pRu, aekA
AM, qeR rAjAEv, {A aey a
sriM. atinA ziemyi vLerAlM
eyzElmi vsic@. 39qA m
vxM k}iH ziemyiyew awimkLi
ru Ep oAwiEAyi. mAKyew puM
giel rAjAvumAy KIzieRywE
ANH av oAwiEAytH . 40atinA
ziemyi teR k}utyH jIni eki
gi KIzH r AjAvieRywE
EpAyi. teR awimkeL keAnA
Nv EpAytH. av aver kupiwicH
vIiEl tiriek ekAuv.
41
qA ziemyi eyzElminiuM
giEl EpAyi vkArYM ErA
zElAEmAEnAw pRu. 42atinA zElA
EmA aven ekAuvrA Lyc @ .
zElAEmA pRu, nI eyzElM vi@
EpAyA nie vDiemH yEhAv
yew nAmi {A vAgHdAnM ecyHti
. nI qvieweyiluM EpAyA
nieR mrNinH nI teyAyiriM
rvAdieyH {A nin mRiyi
nkiyi. {A pR nI aMgIk
rikyM ecyHttANH. qe asri
AemuM nI pRu. 43nIeyinANH
nieR vAgHdAnM lMGict?H nIeyAeN
eR kln asriAtitH? 44qeR
pitAvAy dAvIdientier nI ecyH t
aEnkM etukeLi ninRiyAM.
EA etukH yEhAv nie
ziiM. 45qA qe yEhAv a
#hiM. dAvIdieR siMhAsne
av qeM suritmAM.
46
anrM ziemyiey vDiA rAjAvH
ebnAyAviEnAw klikyM ayA
aen ec@kyM ecyH . aen
zElAEmAnH teR rAjYiE pripU
niyNmAyi.
zElAEmA j{
H AnM vzYew
QjipHtiel rAjAvAy PREvAeR
puiey vivAhM k}ic@ekAH zElA
EmA aEhvumAyi o krARuAi.
zElAEmA aveL dAvIdieR ngri

1 rAjAA 2:34-3:13

El ekAuv. aAlH zElAEmA


teR ekAArvuM yEhAvyew l
yvuM pNik}iikyAyi. eyz
Elmi uM o mtiluM pNiykyAyi
u zElAEmA. 2lyM pUIkri
eiil. atinA jn aEA}uM
tlLiel yAgpIWLilAyi
m]gblik nwiyitH. 3teR
pitAvAy dAvIdu klicietlAM a
sric @ ekAH yEhAvEyAw teR
sHEnhM zElAEmA etLiyic@. qA
dAvIdH ecNem pRyA cilwi
zElAEmA ecyH. blikLuM DUpLuM
aiA zElAEmA aEA}uM t
l pEyAgic@.
4
zElAEmArAjAvH bli aiA
giebEyAniEl EpAyi. vuM DAn
e tlmAyekAANH av
aEAuEpAytH . yAgpIWi
zElAEmA yirM blikLic @ .
5
zElAEmA giebEyAnilAyiEA
yEhAv rAiyi sVpHni aveR
ywE v. eedvM pRu, nini
xH w m EcAdic @ ekA_k, {An
trAM.
6
zElAEmA mRupwi pRu, ayew
dAsM qeR pitAvumAyi dAvIdi
EnAw aH kANYvAnAyi. aEhM
aey piw. av nl v M
EnrAy mAi jIvivmAyi
. av EzxM aveR siMhAsn
ili BriA aveR puen
avdik v}i avEnAwH aH mhAkA
NYmA kAiyiritH. 7 qeR eed
vmA yEhAEv, qeR pitAvieR
AnH rAjAvAyiriA aH qe
avdic@. qA {AenA ekAc@i
eyEAelyANH. {A ecE kArY
aRiyA jH { AnM qniil .
8
ayew dAsnAy {AnitA ayew
etrewevrielAvnAyi. an
vDiynvDiyALkLH . qAnAvA
. atinA o BrNADipnH avi
wyi DArALM tImAneLwEH.
9
atinA jneL Env}iyi Bri
AM viDiAm viEvcnbui
qni nkiyAluM. ntikeL viEv
cicRiyA k}ievni nk@M.
mhAjH{AnmilAet Q mhAjntey Bri
k asAYmANH.
10
zElAEmA tEAwitH vzYeti
yEhAvyH vLer sEAxmAyi.
11
atinA eedvM avEnAw pRu, nI
nin dIGAyH vzYeil. nin
DnvuM nI vzYeil. nieR zu
mrNM nI vzYeil. zriyAy
nItiEbADi jH{AnmANH nI v
zYetH. 12atinA nI vzYe
{A nin nM. nie {A jH{A
niyM buizAliymAM. nieEAel
mkAlLiEAluM M AyiriA
tiriviDM nie {A mhAjH{A
niyAM. BAviyiluM nieEAel orAL@
Avukyil. 13nin sAnmAyi nI

1 rAjAA 3:14-4:12

344

vzYewA cilwi {A nk@M.


nieR jIvitmAek nin sM
bmtiymAM. ElAki nie
EAel meA rAjAvuAyiriil .
14
qe piwrAM qeR niymL@M
kl n kL@M asrivAM {A
niEAwH vzYew. nieR pitA
vAy dAvIdH ecyHtEpAel te nIyM
ec@k. aen ecyHtA ninH o
dIGjIvitvuM {A nM.
15
zElAEmA q}uEu. eedvM sVpHn
i tEAw sMsArictAyi avnRi
u. anrM zElAEmA eyzElmi
El EpAvukyM aview yEhAvyew
krARieR epkieR mi ni
kyM ecyHt@. zElAEmA yEhAvyH
o EhAmyAgmic@. av yEhAv
yH o smADAnbliyM aic @ .
atiEzxM aven BrNi shA
yic qlA EntAM EdYAgsHTA
M o vi nkyM ecyHt@.
16
o divsM ru EvzYk zElAEmA
eRyw v. av rAjAvieR
mi vni. 17OIkLielArA
pRu, EBA, {AM vL@M oEr vIi
lA tAmsitH . { vM
gBiNikL@M svM awvmAyi
. v qEAewAAyi
EA
{AenA iey svic @ .
18
m divsEzxM av av
L@ew iEyyM svic@. vIi {
ELAewAM mAmAyiil. {
ruEp mAM. 19o rAi Ri
av teR iyewEm kiwtinA
i mric@. 20atinA rAiyi {A
RiiwEv
qeRywniM
qeR iey qw ekAuEpAyi.
av aven teR kiwyi kiwi.
qiv mric iey qeR kiw
yiluM kiwi. 21piE BAti
{A N i mlekAwA
wi. pE i mriciritA
{A ktH. anrM {Antien vLery
w EnAi. aeteR iyel e
ni mnilAyi.
22
pE mE OI pRu, al! jIvi
ciri i qERtANH. ciyA
NH niERtH! pE dYe OI pR
u, al! nI N pRykyANH! mric
i niERM jIvi qERmA
NH! aen ru OIkL@M rAjAvieR
mi v}wic@.
23
aEA zElAEmArAjAvu pRu,
ni ru EpM pRy jIv
i avrvEwtAeNH. c i mv
L@EwtAeNM. 24anrM ovAL@ ekA
uvrA zElAEmArAjAvH teR B]tYen
ayc@. 25zElAEmArAjAvu pRu, nm
ecAvutitANH. jIv i
en ru kxNLAAM. oAErAiM
oAErA kxNM vItM nk@k. 26rAm
e OI pRu, aekAAM iey
ru kxNLA. aEA {Li
lAM iey lBiAtAM. qA

yTA ayAy dYe OIyHH


teR puEnAwH pUsHEnh mAyi.
av rAjAviEnAw pRu, EBA,
ien dyvAyi ekAlEt! atien
av nkiyAluM.
27
aEA zElAEmArAjAvu pRu,
ien ekAltH! tH dYe OI
yH nk@k. avLANH yTA a.
28
zElAEmArAjAvieR tImAne
i yi AEyjnt Eku. av aven
bmAnikyM aveR jH{AnMekA
H avEnAwH vLer Bi kwiikyM
ecyHt@. zriyAy tImAneLwA
avAyiri eedvikjH{Ane
nAukA mnilAi.
zElAEmAeR rAjYM
zElAEmArAjAvH yi AEyjntey
m}uv Bric@. 2aven BrNi
shAyic aveR mKY EdYAgA
vrANH.
sAEdAieR punAy asrYAvH
puErAhitnAyi. 3 zIzyew puA
rAy qlIEhAerPuM ahIyAvM. EkAwti
yi nw kArYeLi q}u
EjAli vAyi. ahIlUdieR
punAy eyEhAzAPAH . jntyew
criM q}utiytH eyEhAzAPAH yi
. 4 yEhAyAdyew punAy ebnA
yAvH. ebnAyAvH yi eesnYADi
p. sAEdAM abYATAruM. sAEdAM
abYATAmAyi puErAhitA. 5nA
TAeR punAy asrYAvH. jilAgv
NmAew EmDAviyAyi asrYAvH.
nATAeR punAy sAbUdH. puErAhi
tM rAjAvieR pEdxHwAvumAyi
sAbUdH . 6ahIzA. rAjekAAriel
mtlArnAyi ahIzA. abHd
yew punAy aEdAnIrAM. awimkL@ew
mtlArnAyi aEdAnIrAM.
7
jilkeL Epri pu Edz
LAyi yi
AEy viBjiei.
oAErA jil BriAM zElAEmA gvN
mAer etrewi. vAyi
avrvew jilkLiniM BNM sMB
ricH rAjAviM wMbiM qiA
mtl. vxiel pu mAs
LiluM rAjAvi BNemiE m
tl oAErA jilkmAyi. 8 pu
gvNmAew Epk vyANH+
mlEdzmAy qyImiel gvRA
yi eb-. 9zAbIM, EbH-ez
EmzH, ElA-EbHhAnA qiviw
Liel gvRAyi ebEd mA
sH. 10aEbAH, suEKAvH ehEP qi
viwLiel gvRAyi ebeh
es. 11nAPAH, EdARiel gvRAyi
eb- abInAdAbH. zElAEmAeR
puiyAy tAPienyAyi ayA
vivAhM k}icitH.
12
tAnAieRyM emgiEAvieRyM
sAerTAninw m}uv EbH - ez
yAnieRyM gvNRAyi ahIlU
dieR pu bAnA. tH yie Eyli

345
tAe} EbH - ezyA mt EyAkH e m
yAminH qtivzH Eb-emEhAlA
veryAyi.
13
eb-egebrAyi rAEmAHgiel
yAdiel gv. gielyAdi mne
yew punAy yAyIriAyi
qlA pNL@ewyM #AmL@ewyM gv
RAyi av. bAzAniel a
EAbH j il y ewyM gvRAyi
av. Q EdzH iluM Biiy
aRup ngrAyi. Q ngr
H oAHoAwAlukL@ kvAwL@m
Ayi.
14
EAyew punAy ahinAdAbH mh
nyImieR gvRAyi.
15
ahImAsH yi nPHtAliyew
gv. zElAEmAeR puiyAy bAez
mH yi ayAL@ew BArY. 16zyi
yew punAy bAnA EzrieRyM
ebyAElAieRyM gvRAyi.
17
pAhieR punAy eyEhAz
PAH yiAKArieR gvRAyi.
18
lyew punAy ziemyi ebnYAmI
niel gvRAyi. 19rieR pu
nAy Egeb yi gielyAdiel
gv. aEmArYew rAjAvAy sIEhA
M bAzArAjAvAy oAM tAmsici
rAjYmAyi gielyAdH. qA
Egeb mAmAyi jilyew gv
. 20eydyiluM yi AEyliluM aEn
kmEnkM jnL@Ayi. kwRe
mNrikEpAel asMKYmAyi
av. av sEAxkrmAy jIvitM
nyic@. av tikyM wikyM
sVyM hHLAdikyM ecyH.
21
yIsHrAjYM mt ePlisHtYew
EdzMvery ql A rAjYL@M zElA
EmA Bric@. QjipHtieR atiiver
aveR rAjYM vYApici. rAjY
avnH sAn ekAwkyM
aveR jIvitkAlM m}uv aven
asrikyM ecyH.
22-23
zElAEmAM aveRew Q
EmzyilirivM mAM BNM
nitYvuM Eviyi+ mEkA n
mAvH, aRupEkA sADArN mAvH,
ekA}u pkAL, vylukLi Emu
nw p p, RH wk,
klmAk, puimAk, mHLA vuk,
EpA EkA}ik.
24
yIsH n di pwiAeR kryi
lu rAjYeLlAM zElAEmA Bric@.
a tiPHshHmt gvery Ed
zmAyi. teR rAjYeAwM zElA
EmAnH smADAnM nilnii. 25zElA
EmAeR jIvitkAlH dA mt EbEzbvery Edze yi
AEylu
kAM eydAM smADAniluM sur
ittViluM k}ii. jn
tLuew aimrM mirivi
kmiwyi smADAnEAew i
. 26zElAEmAnH teR Etk
nAlAyirM tirkeL ekAlAymA
yi, wAet pIrAyirM tirAL

1 rAjAA 4:13-5:5

AM. 27oAErA mAsvuM pu jilkLi


oAErA jilyewyM gvNmA zElA
EmArAjAvinH EvetlAM nkiyi.
rAjAvieR tIEmzyi qlAvewyM
vyRu niRyHA a tikymAyi.
28
jil A gvmA zElAEmArAjAvi
eR EttirkM pwtirkM
vzYm kciyM yvvuM nkiyi
. oAErAM av EvsTlH
qici.
zElAEmAeR j{
H AnM
eedvM zElAEmAen vLer jH { Ani
yAi. zElAEmAnH aLv vijH{AnvuM
klnAtItmAy jH{AnvuM nki. 30ki}
ew jH{AneALuM vlutAyi
zElAEmAeR jH{AnM. QjipHti
lu qlAverALuM jH{AnM zElAEmA
lBic @ . 31av miyiel erAL@M
viEvkzAliymAyi. q AhYnAy
TAenALuM viEvkzAliyAyi
av. mAEhAlieR puArAyi
EhmA, kEA, dA qiverAL@M
jH{AniyAyi zElAEmA. yi AEy
liM eydyHM ilum qlA rAjY
LiluM zElAEmArAjAvH sinAyi.
32
teR jIvitkAlH zElAEmArAjAvH
mvAyirM pEdz, yiriyURu
gIt qiv rcic@.
33
tieyiyM zElAEmAnH vLer
aRiyAmAyi. elbAEnAniel vliy
EdvdAmr mt Biiyi epAi
mLyH mirivikver ql A
rM ecwikeLiyM zElAEmA pWii
c@. m]g, pik, }j qi
veyiyM zElAEmArAjAvH pWiic@.
34
zElAEmArAjAvieR vijH{AnM vi
A qlA rAjYLinivM v.
zElAEmArAjAvien viA ql A
rAjYLielyM rAjAAM tL@ew
jH{AnikeL ayc@.
29

zElAEmA lyM nii


hIrAM yi EsAriel rAjAvH.
ayA qAlvuM dAvIdieR suX
Ayi. dAvIdi EzxM zElAEmA
rAjAvAy vivrM aRi wen hIrAM
teR B]tYAer zElAEmAeRywE
yc@. 2 hIrAM rAjAviEnAwH zElAEmA pR
titANH, 3qeR pitAvAy dAvId
rAjAvinH iluMni aEnkM y
EnriEwi viueH ninRiyA
mElA. atinA teR eedvmAy yEhAv
yH o lyM pNiyA aEhi
k}iil. teR zueL m}v EtAli
A yEhAv te avdiyM
kAlM aEhM kAi. 4 pE H
qeR eedvmA yEhAv qeR rAjY
ieR ql A vzLiluM smADAnM
nkiyiri. EA qni zu
Lil. qeR jnt apkwiluml.
5
qeR pitAvAy dAvIdiEnAwH yEhA
v o vAgHdAnM ecyHti. yEhAv
pRu, ninEzxM nieR puen

1 rAjAA 5:6-6:13

346

{A rAjAvAM. nieR pu qe
mhtVewA o lyM pNiyk
yM EvNM. qeR eedvmA yEhAv
yH lyM pNiyA {AniEA
#hi. 6atinA {A tALuew
shAyM vzYew. tALuew Lu
keL elbAEnAniElyyHk.aview
av EdvdAv] qniEvi
mRiNM. qeR B]tYAM tALuew B]tY
AErAewAM EjAli ec@M. tALuew B]tY
Aew liyAyi tA niyi
etM {A nkAM, pE tALuew
shAyM qni EvNM. {Luew mr
NiA sIEdAniel mrNiAewy
miwArl.
7
zElAEmAeR vzY EkEA
hIrAmi vLer sEAxmAyi. hIrAM
pRu, Q mhArAjYM BriA dAvId
rAjAvinH jH{AniyAy o puen
nkiytinH {A yEhAvEyAw ni
pRy! 8anrM hIrAM zElAEmAnH
o sEzmyc@. sEzmitAyi, a
H vzYe kArY {A Eku.
ayHH vzYm EdvdAmrLuM
eessH mrLuM m}uv {A a
yH trAM. 9 qeR B]tYA av elbA
EnAniniM kwliEl ekAuvM.
aEALv iei aH vzYew
RmKE {A ekAuvrAM. aview
mrxN {A Evepw
EA ayH av ekAuEpAkAM.
qlA vxvuM qeR vIiElAvzYm
BNM nkyANH aeniAyi
ecE lYM.
10-11
zElAEmAnH vzYm EdvdA
mrM eessHmrM hIrAM nki.
zElAEmA hIrAminH ptinAyirM
EkAEgAtuM ptinAyirM bH
mAy olIevyM qlA vxvuM nki.
12
yEhAv vAgHdAnM ecyHtiEpAel
te zElAEmAnH jH{AnM nki. hIrA
miM zElAEmAM wyi smADAnM nil
nii. Q ru rAjAAM avi
wyi o wwiyAi.
13
zElAEmArAjAvH
mtinAyirM
yi AEylukAer Q EjAliyi shAyi
A nibic@. 14avew yjmAn
nAyi aEdAnIrAM qeArAeL zElAEmA
rAjAvH etrew. zElAEmA aver
mH sMGLAi tiric@. oAErA sMG
iM ptinAyirMEp vItM. oAErA
sMGvuM elbEnAni o mAsM pNi
eywkyM rumAsE vIi
EpAkyM ecyHti. 15mlEdzH
EjAli ecA qptinAyirMEper
yM zElAEmA niEyAgic@. pAR epAi
yHlAyi avew EjAli. pAR m
A q}uptinAyirM EpAyi.
16
Q EjAlikeLlAM ec@vew Em
EnAArAyi mvAyiri mRuEpM
Ayi. 17vliy vilEyRiy kl@k
lyieR awiR pAkAnAyi mRi
ecwA zElAEmArAjAvH avErAw
klic@. 18anrM zElAEmAeRyM hIrA

mieRyM pNiAM eebbiElAsu


kAM kl@k ecimii. lyM ni
iA kl@kLuM mrvuM av tA
RAi.

zElAEmA lyM pNiy


aen zElAEmA lyM pNiyA
rMBic@. yi AEylukA QjipHt
vitieR nAieyptAM vx
mAyi atH, zElAEmA yi
AEy
rAjAvAytieR nAlAM vxvumAyi
atH. vxieR rAM mAsmAy sIvH
mAsilAyi atH. 2lyinH aRu
pm}M nILvuM pm}M vItiyM
mm}M yrvumAyi. 3ly
ieR mKm$pinH pm}M nIL
vuM pm}M vItiymAyi. mKm
$pM lyieR mBAgM m}uvM
Ayi. lyieR vItiyH
lYmAyi atieR nILM. 4ly
inH wiy jnAlkLuAyi. puR
H vItiRM akH vItiEyRiy
mAyi av. 5lyieR DAn
BAgi umAyi o nirmRik ni
ic @ . mRik nilnilyAyiumA
yi pNittH. av m nilyAyi
. 6 mRik lyBiiEyAw Ec
i. qA avyew r
BiiyiEl kyiyAyiil nii
citH. mkLiEl EpAEARuM
lyBiiyew knM Ru v. ati
nA mRikLew o vz Bii
atieR awiyiel BiiEyA knM
RtAyi. tA}e nilyilu
mRikH aum}mAyi vIti. nw
vile nilyiel mRikH Rum}M
vIti. ati mkLilu mRikH }u
m}M vItiyAyi. 7vliy kl@kL@p
EyAgicANH pNiA Biik pNi
ttH. miniH av kiiy l
vc@ te av kl@kmRic@. ati
nA ikkL@ewEyA EkAwAlikL@ewEyA
mEetiluM
AyDLewEyA
zbHdM lyiluAyiil.
8
tA}e nilyiel mRikLiEl
EvzndVArM lyieR etvz
Ayi. akH ruM mM nilk
Liel mRikLiEl EgAvNikL@mAyi
.
9
aen zElAEmA lyniANM
pUIkric@.lyieR qlA BAg
L@M EdvdAekAu plk pEyA
gicH mwiyi. 10lyi um
mRikL@ew niANvuM zElAEmA pU
Ikric@. oAErA nilyHM aum}M
yrmAyi. mRikLiel EdvdA
lA lye sHpzic@.
11
yEhAv zElAEmAEnAw pRu, 12nI
qeR niymL@M klnkL@M asri
cA {A nieR pitAviEnAw vAgH
dAnM ecyH t kArY ninEvi
ecM. 13yi AEylukAiwyi nI ni
i Q lyi {A vsi

347
kyM ec@M. yi
AEyjntey {A
enAriluM eekevwiykyil.
lyieR vizdvivr
aen zElAEmA lyniANM
pUIkric@. 15kl@ekAu Bii
EdvdAplkk ekAu epAtii
. tRmt mc @ ver plkk
Ayi. lyieR tRyiel kl@
k eessHtwi ekAu epAtii
. 16lyieR aEyH tAe}
pm}M nILi o mRiyM av
pNi. Q mRiyew BiikLiluM tR
mt mc@ver EdvdAplkk tRc@.
ativilM qAyi mRi
viLieitH. 17ativi l
i mi yi ly ieR
DAnBAgM. mRiH nAl m}M nIL
mAyi. 18Q mRiyew BiikLiluM
av EdvdA plkk tRc@ Bii
yiel o kl@EpAluM evLiyi kANAmA
yiil. plkkLi av puxHp
L@ewyM kAyH k nikL@ewyM ci
ekAivci.
19
lyieR vuM piBAgH
zElAEmA o mRi tARAi. mRi
yEhAvyew krARieR epki
EviytAyi. 20 mRiH p
m}M nILM, pm}M vIti, pm}M
yrM qienyAyi aLvH. 21Q
mRi zElAEmA sVM epAtiu. Q
mRiyew milAyi av o DUpyAg
pIWvuM pNi. yAgpIWM av sVM
ekAu epAtiykyM atien sVc
lekAH vriuekukyM ecyHt.
mRiyi ekbumAlAKmAew ru
timkL@Ayi. timkL@M sV
M pUziyvyAyi.
22
lyM m}uv sVMekAu epA
tii. ativili mi
lu yAgpIWvuM sVMekAu epAti
i.
14

23

pNiA ciRkL@ ru ekbu


mAlAKmAew timkL@M Ai. olIvu
mrMekAANH av aAiytH. Q
ekbumAlAKmAer ativil
Ayi vcitH. oAErA ekbu
mAlAKyHM pm}M yrmAyi.
24-26
ru ekbumAlAKmAM oEr vli
i oEr rItiyi Aeu. oAErA
ekbumAlAKmAM ru ciRk
vItmAyi. oAErA ciRkiM au
m}M nILmAyi. o ciRkieR aM
mt mE ciRkieR aMver p
m}vumAyi. oAErA ekbumAlAK
yHuM ptinwi vItmAyi yrM.
27
ativilAyi Q ek
bumAlAKmAer vcitH. av aww
Ayi ni. mRiyew mYi avy
ew ciRkL@ew a# imiyi.
m@ ru ciRkew a#M Biik
Li sH p zic i . 28Q ekbumA
lAKmA sVi epAtiyei.

1 rAjAA 6:14-7:6
29

DAnmRiM akemRiM u
m BiikLi ekbumAlAKmAewyM
pnmrL@ewyM pUL@ewyM ci
ekAivci. 30mRikL@ewyM tR
yi sVM pUziyi.
31
pNiA olivutwiyi ru vAti
luk pNi. vAtiluk av
ativilieR EvzndVAr
i Ric@. vAtilieR cinH
auvzL@Ayi. 32olivutwiyi
lANH av ru vAtilukL@M Ai
ytH. ekbumAlAKmAewyM pnmrL@
ewyM pUL@ewyM p av vAti
li ekAivci. anrM av
vAtiluk sVMekAu epAtiu.
33
DAnmRiyiEl kvAwi
ktkL@M av Ai. smcri
lu vAticM olIvutwiyilANH av
niictH. 34anrM eepmrM ekAH
av vAtilukL@Ai. 35ru vAtilu
kL@Ayi. ru pALikLAyi
oAErA vAtiluM. ekbumAlAKmAewyM
pnmrL@ewyM puxHpL@ewyM p
vAtilukLi ekAivyHei
. anrM av avey sVMekA
H epAtiykyM ecyHt.
36
anrM av nwmM Ai. Q
mi iluM av Biik eki.
oAErA BiiyM mnir eckl@k
ekAuM onir EdvdAmrMekAumANH
niictH. 37vxiel rAM mAsmAy
sIvHmAsilANH av lyM pNi
wiytH. yi
AEyrAjAev nil
yi zElAEmAeR nAlAM vxvuM.
38
qAM mAsmAy bUmAsi ly
niANM k}iu. zElAEmA jn
Em BrNmArMBicH ptienAAM vx
mAyi atH. lyM niiA }u
vxemw. niixH w rItiyie
yAyi lyM pNittH.
zElAEmAeR ekAArM
zElAEmArAjAvH tniAyi o ekA
ArvuM niic@. zElAEmAeR ekA
ArM pNiyA ptim vxemw.
2
elbAEnAeR vnM q viLie
w mirM wi zElAEmA niic@.
ati Rum}M nILvuM am}M vIti
yM mm}M yrvumAyi. ati
nAlunir EdvdAekAu kL@M
oAErANieR mkLi oAErA EdvdA
etAiyMvItM piwiici. 3 k
mkLilUew EdvdAekAu r
L@M Rici. avyilAyi mci
EdvdAruplkk piwiicitH.
oAErABAgM kM ptinH r
vItmAyi. ek nAlH
r. 4 cumrukL@ew oAErA vzM
mnir jnAlkL@M Ayi. avey
lAM EnEner yi. 5oAErA a
M m vAtiluk vItmAyi.
qlA vAtiALikL@M cL@M smcr
ilumAyi. 6 zElAEmA sH t p
mNHfpL@M pNi. ati a

1 rAjAA 7:7-33

348

m}M nILvuM mm}M vItiyM Ayi


. atieR mvzH sHtMBLi
tAi niiyi o EmiyM
Ayi.
7
zElAEmA o siMhAsnmRiyM
pNiyic@. atiliAyi av
nItiniv h NM nwiytH . atien
av viDi m$pM q viLic@.
mRiyew tRmt mc@ver EdvdA
plkk tRci.
8
zElAEmA tAmsici BvnM viDim
NH f pieR ilAyi. viDi
mNHfpMEpAel teyAyi Bv
nvuM niicitH. QjipHtiel rAjA
vieR puiyAy teR BArYyHM av
aEtEpAelA BvnM pNik}iici.
9

Q ekiweLlAM vilEyRiy kl@


k ekAuAiyvyAyi. Qc
vAL@ekAAyi av zriyAy vli
i muRiecwitH. avyew mi
luM puRkiluM ecimiiyi. awi
umt Biiyew mknir ver Q
vilEyRiy kl @ kekAANH nii
ct.H mi um BiiEpAluM vil
EyRiy kl@k ekAuAiyvyANH.
10
awiR vilEyRiy vliy kl@k
ekAH niici. avyi cil kl@
kH p m}vuM mu cilvyHH q@
m}vuM nILmAyi. 11 kl@kL@ew
mkLi mu vilEyRiy kl@kL@M EdvdA
ekAu rL@M Ayi. 12ekA
ArmM, lymM, lyiel mKm
$pM qivyH uemlAM vk
Ayi. vk m nirkl@
kekAuM onir EdvdAtwiekAu
mANH niietH.
13
eewRiel rAM qeArAH zElA
EmArAjAvH o sEzmyc@. rAmien
zElAEmA eyzElmiEl ekAu
v. 14nPHtAliyew EgAie
o yi
AEylukAriyAyiru rAmi
eR a. aveR pErtnAy pitAvH
eewRukArmAyi. rAM oAwekAH
sADn Ati atividgHdM
pricysnAy pNiArmAyi
. zElAEmArAjAvH rAmiEnAwH vrA
vzYewkyM ayAL sVIkri
kyM ecyHt. aen zElAEmA rAjAvH
rAmien qlA oAupNikL@ewyM m
tlArnAi. oAw ekAu qlA sAD
nL@M ayALANH AiytH.
15
rAM rH oAu kL@Ai. oAErA
NiM ptien@ m}M yrvuM pu
m}M
LvuM Ayi. k
epAyM miu knilu ElAhM
ekAuAiymAyi. 16aum}M
vItM yrm ru mwL@M ayAL@
Ai. mw ayA sHtp
L@ew mkLiluRic@. 17anrM ayA
sHtMBLew mkLiel mwH cl
kekAu ru vlkL@Ai. 18an
rM ayA nImAtL}MEpAlu p
L@ew runir oAwekAuAi. sHt

pL@ew mkLilu mweL mwtinH


av Q oAnImAtL} pEyA
gic@. 19aum}M yrm kL@ew
mwH pUL@ew pmAyi.
20
sHtMBL@ew mkLilAyi mw.
av vlNiyew mkLilAyi. avi
ew mw umAyi nirniryAyi
p nImAtL}L@Ayiu. 21Q
rH oAu sHtMBL@M rAM lyieR
mKm$pi evc@. o sHtMBM Ev
zndVArieR et vzM mEtH
vw vzM evc@. yAKI qAyi
etE sHtMBieR EprH. vwE
sH t MBiERtH EbAvsH qM. 22pu
xHpAtiyilu mw av sHtMB
L@ew mkLilA vcitH. aen
ru sHtMBL@ewyM Emlu pNik
avsAnic@.
23
anrM rAM oAwekAH v]Ati
yielA LM niic@. LinH
avkw qH Epriu. LinH mu
m}M LvuAyi. atinH p
m}M vYAsvuM aum}M }vumAyi
. 24LieR puRMvi o u
Ayi. i tAe} ru niryi
uM kAyH k nik vAi. atH
LiEnAw Ec oxNmAyiAyi
vAitH. 25pH oAukALk
LM mi. Q pukALkL@M
LiniM puRE EnAieA
A niitH. meM vwEAuM
meM ki}EAuM meM etEAuM
meM pwiAuM EnAiyi. 26L
ieR vzH miu knmA
yi. LieR inH o EkAyew
ieREyA pUvieR tL@kL@ewEyA
pmAyi. Li ptiEnArAyirM
gAl evM ekA_mAyi.
27
anrM rAM oAwekAu p
vikL@Ai. oAErAiM nAlum}M
nILvuM nAlum}M vItiyM mm}M yr
vumAyi. 28ck piwi
ic crlkkekAANH vikL@
AiytH. 29plkkLiluM cLiluM oAw
ekAuAiy siMhL@M kALkL@M
ekbumAlAKkL@mAyi. kALkL@
ewyM siMhL@ewyM mkLiluM tAe}yM
alArNik ecyH t i. 30oAErA
viyHM nAlH oAucL@M oAwekA
u ac@tukL@mAyi. nAlu
mlyiluM oAErA etAiyH kAlukL@M
Rici. kAlukLiluM oAwekA
u pUL@ew ciNikL@Ayi.
31
etAiyew mkLi o cmAyi.
atH etAiyew mkLi o m}M y
ni. etAiyew vilu vAyHH
orm}M vYAsmAyi. ci
oAwekAu ciNik ekAiyi
. cM v]ill smcrilA
yi. 32cinwiyi nAlH cL@
Ayi. Q cH orm}M
vYAsmAyi. ciwyilu
ac@tuk viEyAw EcH o
xNmAyiAyi AiyitH. 33c

349
o rTieR cEpAel
yAyi. cLiel ac@tukL@M
pkL@M a}ikL@M cc@}ikL@M qlAM
oAwekAuAiyvyAyi.
34
oAErA viyewyM nAlumlkLi
nAlutAuk Ayi. av vi
EyAw EcH oxNmAyi Aiyi
. 35oAErA viyEwyM mkLi u
mAyi oAwekAu o p tRci.
aM viEyAw EcH oxNmAi
yi. 36viyew vzLiluM c
LiluM oAwi ekAivc ekbumAlAK
mAewyM siMhL@ewyM pnmrL@ew
yM ciL@Ayi. Q ci
eLlAM lM lBYmAytsricH viyi
ellAyiwM Ayi. vi u
m cLiluM pU ekAievci
. 37rAM p vikL@Ai. av
eyl A M oEpAelymAyi. oAErA
viyM oAwekAuAiytAyi.
oAwi o aciEleA}ic@. atinA
qlAvikM oEr vlivuM pvu
mAyi.
38
p etAikL@M rAM Ai. p
vikLi
oAErAiM oAErA etAi
vItM. oAErA etAiM nAlum}M vYAsm
Ayi. avyiElAErAiluM i
m gAl evM ekA_mAyi.
39
rAM au vik lyieR
etvzM mE aeM vw vz
M u. vliy LM av ly
ieR et. ki}E mlyHmAyi
ApictH. 40-45w, EkArikk, ki
qiv rAM niic@. zElA
EmArAjAvH vzYetsric A NH
ayA Q sADneLlAM AiytH.
yEhAvyew lyiEvi rAM
niic sADnL@ew pik+
ru sHtMB sHtMBL@ew mkLi
lu etAiEpAlu ru mw.
mw uM vyHA ru vl
k, ru vlku nARu nImAtL
}. sHtMBL@ew mkLiel mw
etAik mRyHti oAErA
vlyiluM ru nirkLAyi nImAtL}
. o viyi o etAivItM q
kNi p vik. pu kAL
k m vliy LM. kl,
ecRiy EkArikk, ecRiy ki
wAet yEhAvyew lyinAvzY
mAy qlA pAL@M.
zElAEmArAjAvH vzYe ql A
sADnL@M rAM Ai. misew
iy oAwekAANveylAM Ai
ytH. 46-47Q sADn AApEyA
gic oAwH zElAEmA oriluM i
EnAiyiil. av amAM Ayi
. atinA oAwieR ek M
oriluM aRiyAnAyil. EyAAndi
smIpM suEAiM sAerTAniM
wyilu smtlivcH v A
Nem zElAEmArAjAvu klici.
nilvci ac@kLi oAwH i
eyA}icANv av AiytH.

1 rAjAA 7:34-8:8
48-50

lyiEl sVMekAu
aEnkM sADn wi ANemH
zElAEmA klic@. sVMekAu ni
iA zElAEmA klic sADn
veyAeyAyi+
sV yAgpIWM; sV Emz (Q
EmzEm evcAyi viaM
eedvinicitH); tM ekA
u viLkAluk (ativi
li mi etvzH
auM vwvzH auMvItM);
sV puxHp, viLk, cv
Nk; tEAk, kikk,
ecRutLikk, kri qwA
pA; ake mRiyAy ati
vilEM lyieR
DAnmRiyiElm vAtiluk
Lew vijAgirik, lyieR
EvznkvAwiel vAtiluk.
51

aen yEhAvyew lyi


Evi ecAnA#hicetlAM zElAEmA
rAjAvH ecyHt tI. Q EtYkkArY
inH teR pitAvAy dAvId sAdic@
vc qlA sADnL@M aEA zElA
EmArAjAvi kii. av Q sADn
lyiEl ekAuv. sV
vuM eviyM ayA yEhAvyew
lyiel KjnAvi sUic@.
sAYepkM lyi
yi
AEyliel ql A mAeryM
EgAlvAeryM yi
AEy
wMblvAeryM zElAEmArAjAvH
viLic@i. eyzElmi teRywE
vvA av avErAwAvzYeu.
sAYepkM dAvIdieR ngri
niM lyiEl ekAuvti
2
nANH zElAEmA aver viytH. a
tinA ql A yi
AEylukAM zElA
EmArAjAvieRyw v. vxi
eR }AM mAsmAy TAnIMmAs iel
viavDidivsmAy wArinALi
lAyi atH sMBvictH.
3
yi AEyliel mAerlAM aview
eyi. anrM puErAhitA vi
epkM qw. 4 av sELnwAr
EAwM atilu visADnELAw
emAM yEhAvyew viepkM qw
. Q sADn qwA ElvY
puErAhitAer shAyic@. 5zElAEmA
rAjAvuM melA yi AEylukAM sAY
epki mi sELic@. av
asMKYM wkeLyM kkAlikeLyM
bliyic@. 6anrM puErAhitA
yEhAvyew sAYepkM zriyAy
l vc@. atH lyiel ativi
lAyi. ekbumAlAKmA
ew ciRkwiyilAyi sAY
epkM evc t H . 7ekbumAlAKmAew
ciRk viepkiEm viri
unii. viepkeyM
avyew tukeLyM ciRk mwiyi
. 8 tuk vLer nILmvyA

1 rAjAA 8:9-30

350

yi. ativili mi
lu vil ni etA
rAM tukew a# kANAmAyi
, pE puRem niAM av
kANA k}iymAyiruil. M tu
k aviewyH. 9EhAErbH q l
vcH EmAezvc ru kllkk mA
Em viepkii Ayi
_. yi AEyjntymAyi av Qji
pH t iniM puRvti EzxM
yEhAv krA AiytH EhAErbi
vcAyi.
10
puErAhitA viepkM ati
vi l vc@. anrM puErAhi
tA ativilniM puR
vEA yEhAvyew lyi Em
GM v niRu. 11lyi yEhAv
yew EtjS vniRtinA puErA
hitA tL@ew EjAli wrAnAyil.
12
aEA zElAEmA pRu,
kAz tiLA yEhAv sUrYen
s]xw
H ic@, pE av tni vsiA
EmGe qw.*
13
{A ninAyi o atH-tkrmAy
lyM niic@, nin nitYmAyi vsi
AenAriwM. 14yi
AEyjnt m}uv
aview nilAyi. atinA zElA
EmArAjAvH avewEn tiriykyM
aver a#hiA eedvEAwAv
zYewkyM ecyHt. 15anrM zElA
EmArAjAvH yEhAvEyAw dIGmAeyA
An nwi. av tAyi A
ictH,
yi AEylieR eedvmA yEhAv
mhAnA. qeR pitAvAy dAvIdi
EnAw ecyHt vAgHdAnM yEhAv sVyM
nwAi. yEhAv qeR pitAviEnAw
pRu, 16qeR jntyAy, yi AEylu
kAer {A QjipHtiniM ekAu
v. qA yi
AEyEgALi
niM {AniniyM qeR mhtVi
lyinAyi o ngrM etrewi
il. qeR jntyAy yi AEylukAer
nyiA {A orAeLyM etrewi
il. qAliEA {A driew
vA ngrmAyi eyzElmien etr
ewiri. qeR jntyAy yi
AEylukAer BriA {A dAvIdi
enyM etrewiri.
17
yi AEylieR eedvmA yEhA
vey driA o lyM pNiyN
emH qeR pitAvinH atiyAy #
hmAyi. 18pE qeR pitAvAy
dAvIdiEnAwH yEhAv pRu, qe
mhtVewA o lyM pNiy
ti ninH atiyAy #hmeH
qniRiyAM. qeR lyM pNiyA
ninA#hmM ekAAM. 19pE
lyM pNiyA {A etrewi
ritH
nieyl . nieR pu
qeR lyM pNiyM!
kAz ... qw etA p}ypAWi
nitANH. yEhAvi vsiem
pRu q mAEm qAy BAxyiluZ.

20

aen tA ecyH t vAgH d AnM


yEhAv pAlic@. qeR pitAvAy dAvI
dieR An {AnANi rAjAvH.
EA yEhAv vAgH d AnM ecyH t
EpAel {A yi AEyjntey Bri
. yi AEylieR eedvmA yEhA
vyH {A lyM pNi. 21vi
epkinH {A lyi o
lvuM Ai. new pUvikmAyi
yEhAv Aiy krARANH viep
kieRyi. new pUv i ker
QjipH t iniM puRE nyic
EA yEhAv avrumAyi AiytA
NH krA.
22
anrM zElAEmA yEhAvyew
yAgpIWi mi ni. jneLlA
vM aveR mi nikyAyi.
zElAEmArAjAvH teR eekk viw
i kAzE EnAi. 23av pR
u, yi
AEylieR eedvmA
yEhAEv, kAziElA -miyiElA
aeyEAel meA eedvmil . nI
aver sHEnhictinA nI nieR jnt
ymAyi o krARuAi. nI krA pAli
kyM ecyHt. nie pUmnAel
piwvErAwH nI dyAluvuM vizV
sHtmA. 24qeR pitAvuM nieR
dAsmAy dAvIdinH nI o vAgHdAnM
nki. vAgHdAnM nI pAlikyM
ecyHt. nieR sVM vAyekAANH
nI vAgHdAnM ecyHttH. nieR mhAz
iyA H nI vAgHdAnM yATAY
mAkyM ecyHt. 25ni yi
AEyli
eR eedvmA yEhAEv, qeR pitA
vAy dAvIdmAyi nIyAiy mu vAgHd
L@M pAliENEm. au pRu,
dAvIEd, nieR puA qeR kln
keL sUxHmtEyAew asriNM, nI
ecyH t EpAel. av aen ec
yHtA nieR wMbini orA
qM yi AEylieR BrNADipnAy
AyiriM.
26
yi AEylieR eedvmA yEhA
Ev, qeR pitAviEnAw ecyHt
vAgH d AnM wM pAliNEmey
{A aEyAw vIuM aEpik
yANH. 27qA, eedvEm, nI {ELA
ewA miyi yTAi vsi
EmA? kAzM m}uvM sViel
tlM nie eAAnA
vil. tIcyAyM {AAiy Q l
yvuM aey eAA mtiyAytl.
28
pE qeR AnyM aEpyM
icAluM. {A ayew B]tY. aH
qeR eedvmA yEhAvyM. 29mH
nI pRykyAyi, {Anview dri
ewM. atinA dyvAyi rAiyM pk
luM Q lyM kAsUik. Q
lyivc H {A aEyAw nw
iy An dyvAyi icAluM.
30
yEhAEv, {AM ayew jntyAy
yi AEylukAM Q lE tiri
H niEAw AiM. dyvAyi
Ank EkAluM! nI sVi

351
vsie {LRiy. aview
{L@ew Ank EkvAM
{ELAw mivAM aEpi.
31
orA meArAetier etu ec
yHtA aven view Q yAgpIWi
El ekAuvruM. Ar, te et@
ecicventier o zApM etAwM.
tA nixHkLnAeNyA stYM ec
yHtA 32sVili ikyM
ayAL@ew nYAyviDi nwkyM ecyH
tAluM. ayA Areni ahmAy
zi nkiyAluM. ayA nixHkLnA
eNi aveR nirprADitVins
ricH tiPlM nki aven nYAyIk
ricAluM.
33
cilEA ayew jntyAy
yi AEylukA ayHetier pApM
ec@kyM avew zuLA EtAli
ewkyM ecyHEtAM. aEA jn
ayew awE mwivH a
ey vA}HM. av Q lyi vH
aEyAw AiM. 34dyvAyi sV
i aver ecvieAAluM. anrM
ayew jntyAy yi
AEyjnt
EyAw epARukyM tL@ew nAw tiri
c@piwiA aver anuvdikyM ec
ENEm. Q mi aH avew pUvik
nkiytANElA.
35
cilEA av ninetier pApM
ec@kyM nI avew EdzH m} epi
AtirikyM ecAM. aEA av
Q lE tiriH AikyM
nieR nAme vA}HkyM ec@M. nI
av yAtnk nk@kyM av
tL@ew pApini tiriykyM
ec@M. 36atinA sVi avew
An EkENEm. qiH {L@ew
pAp {ELAw epARuENEm.
EnrAyv}iyi jIviA jneL pWi
iENEm. anrM, yEhAEv nI av
nkiy EdzH m} epiENEm.
37
miyi vrcyAvukyM ati
BNemAM vLrAtirikyM ecAM.
aTvA jniwyi o mhAmAri
pwe vrAM. aview vL hAr
sADn m}uv kIw nziic@
evM vrAM. aTvA nieR jntey
avew cilyiwLi zu mi
ec vrAM. aTvA nieR jntyil
DikM EpM ErAgikLAEyAM. 38tiElet
iluM sMBviEA, orAeLiluM
teR pApi pApicA, teR
eekk mli Q lyiEl
AicA, 39dyvAyi aveR A
n EkENEm. nI nieR BvnmAy
sViliH iENEm.
aEA avErAw mikyM aver
shAyikyM ecENEm. jnLuew
mnRiyA nin mAEm k}iy. ati
nA oAErAEryM viDikyM av
EnAw nIti pulkyM ecENEm.
40
nI en ecyHtA {L@ew pUvi
k nI nkiy miyi av qM
nie drikyM BykyM ec@M.

1 rAjAA 8:31-53
41-42

ayew mAhAtHmYeyM zi
EyyM pi mu lLiluv Ek
M. av vidriniM Ai
A view Q lyi vM. 43sV
iel nieR vstiyiliH av
ew Ank EkENEm. mu l
vAsikLAy av vzYewetlAM
dyvAyi ecyHtAluM. aEA nieR jn
tyAy yi AEylukAerEAel avM
nie BykyM drikyM ec@M.
aEA nie mhtVewAnA
{A Q lyM niicet qlAyiw
vumvrRiyM.
44
cilEA nI nieR jntEyAw av
ew zueL EnriwA klic@ev
vrAM. aEA nieR jnt nI etre
w Q ngriElM nie mhtV
ewA {A niic Q lyi
ElM tiriykyM ec@M. qiv
niEAw AiM. 45aEA sV
iel nieR BvniliH avew
An EkkyM aver shAyi
kyM ecENEm.
46
nieR jnt ninetier pApM ec
@M. qlAvM pApM ec@ qti
nA qnitRiyAM.nieR jntEyAw
nI EkApikyM ec@M. zu av
er EtAliA nI wyAM. avew
zu aver twvukArAkyM vidr
mAeyA lEH aver ekAuEpA
vukyM ec@M.47 vidrEdzH avH
Ay kArYeLi ciic,H av t
L@ew pApLi pApiM. av
niEAw AikyM ec@M. av
pRyM, { pApM ec@kyM etu
ec@kyM ecyHt. 48av vidr
EdzAyiriM. pE avew pUvik
nI nkiy Q EdzEM nI
etrew Q ngriElM nie
mhtVewA {A niic Q l
yiElM av tiriA, twvilA
yiriEA av niiEl pU
mnAel tiric@ vA, 49nieR sV
iel vstiyiliH aver vik
yM aver shAyiA vrikyM ecyH
tAluM. 50avew qlA pApL@M epARu
AluM. ninetier tiriyti av
ErAw micAluM. avew zu av
ErAw kNyvrAyiriNM. 51av
nieR jntyAeNtH oAik.
aver QpipHtiniM ekAuvtH
nIyAeNM oAik. uepA_
awi niM vliecw EpAel
yAyi nI aver rictH!
52
yEhAvyA eedvEm, qeR
AnkL@M nieR yi
AEyjnt
yew AnkL@M ecvieAAluM.
av niEAw shAyinH aEpi
EA avew An EkAluM. 53mi
yiel melA jnmiwyiniANH
nI aver nieR sVM vijnt
yAyi etrewtH. yEhAEv, {
Evi aen ecAemH nI
vAgHdAnM ecyHti, {L@ew pUvi

1 rAjAA 8:54-9:8

352

kAer QjipH tiniM ekAuv


EA nieR dAsnAy EmAezey nI
pEyAgic@.
54
zElAEmA eedvEAwH An
nwi. av yAgpIWi mi mu
i nikyAyi. av teR
eekk sViElyi Ai
c@. anrM zElAEmA An av
sAniicH q}uEu ni. 55anrM
m}uv yi
AEyjntEyyM a
#hivA av atYuci eedv
EAwEpic@. zElAEmA pRu,
56
yEhAvey vA}Hk! teR yi A
EyjntyHH av sVt vAgHdAnM
ecyHt. av n vimM trikyM
ecyHt! yEhAv teR dAsnAy EmAez
yilUew aEnkmEnkM nl vAgHdAn
yi
AEyjntEyAw ecyH t .
vAgHdAnELAErAM yEhAv pAli
kyM ecyH t ! 57new pitAAErA
ewAM AyiEpAel new eed
vmA yEhAv nEAewAvuM Ak
NEm q {A Ai. yEhAv
neL oriluM eekevwiyetH {A
Ai. 58n aveREner
tiriH aven piwM qH {A
Ai. aEA new pUvik
A av nkiy qlA niymL@M
tImAnL@M klnkL@M n pAliM.
59
new eedvmA yEhAv Q
AnyM {A vzYe kArY
L@M qlAyHEA}uM oAemH {A
tIi. aveR dAsnAy rAjA
viM aveR yi
AEyjntyH M
Evi ArYeLlAM ecNEm q
{A Ai. nitYvuM avn
ecNEm q {A Ai
.60yEhAv ArYeLl A M ecyH t A
yEhAvyANH k stYeedvemH ElAk
jnt aRiyM. 61ni new eedv
mA yEhAvEyAwH pUvizVsHtt
pulk. aveR m}uv niymL@M
kl n kL@M ni asrikyM
qEA}uM aven piwkyM ec@k.
niLiEA ec@EpAelte
BAviyiluM wH asrik
62
anrM zElAEmArAjAvuM avEnA
ewAmAyi qlA yi AEylukAM
yEhAvyH blikLic@. 63zElAEmA
pIrAyirM kkAlikeLyM o
liyiptinAyirM wkeLyM
ekA. av smADAnbli EviyA
yi. aenyANH rAjAvuM yi AEy
lukAM lyM yEhAvyH smi
ctH.
64
zElAEmArAjAvH lyi mi
lu mvuM ate smic@. EhAm
yAg, DAnYblik, smADAnbli
pEyAgic m]gL@ew ekA}uH qiv
av aic@. mvcANH zElA
EmArAjAvH Q v}ipAwkLic t H .
yEhAvyew sviDilu oAuyAg
pIWinH av eAA pAtinA
lANH avnien ecyHttH.

65

aen lyivcH zElAEmA


rAjAvuM yi AEyjntyM vimdinM*
EGAxic@. vwH hAmAurM mt
etH QjipHtieR atiivery
qlA yi AEylukAM aviewyAyi
, aEnkmEnkmAL@k. av yEhA
vEyAewAM }u divsM tikyM wi
kyM hHLAdikyM ecyHt. an
rM av meA }u divsMwi a
view ti. ek ptinAludivsM av
EGAxic@! 66piEH zElAEmA jn
eL vIiEl pRuviu. qlAvM
rAjAvi ni pRH vIwkLiEl
yAyAyi. teR dAsnAy dAvIdiM
teR yi
AEyjntyHM Evi y
EhAv ecyHt qlA nl kArYeLyM
ecAli yi
AEyjnt vLer sEA
xic@.
eedvM vIuM zElAEmAeR aw
v
aen zElAEmA yEhAvyew
lyieRyM teR ekAArieR
yM pNipUiyAi. niiA tAnA
#hicetlAM zElAEmA niic@. 2 an
rM zElAEmAnH yEhAv vIuM tY
ewkyM ecyHt. giebEyAnivcH
av ecyHt EpAelte. 3yEhAv
avEnAw pRu, nieR An
{A Eku. nI qEAwAvzYe kArY
eLlAM {A Eku. nI Q lyM pNi.
{A tien o vilM kyM
ecyHt. aen {Anview qAlvuM
driewM. {A qlAyHEA}uM ti
E nirINM nwkyM Eti
ciikyM ec@M. 4nieR pitAvAy
dAvIdH ecyHtiEpAel nI qe
EsviNM. av nItimAM tHmA
tyvmAyi. nI qeR niym
LsrikyM {A niEAwu klic
kArYeLlAM ec@kyM EvNM.
5
ArYeLl A M nI ec@kyAeN
i nieR wMbie eri
luM orALAyiriM qAlvuM yi AEy
rAjAevH {A RiM. nieR pitA
vAy dAvIdiEnAw {A ecyHt vAgHdAn
mANtH. aveR pigAmikLielArALAyi
riM qAlvuM yi
AEy Brik
eyH {Anv vAgHdAnM ecyHti.
6-7
qA nIEyA nieR ikELA q
e piw niiyA, {A nin
t klnkL@M niymL@M asri
AtiA, mu eedveL nI Uxi
AM rADivAM wiyA {A
av nkiy rAjYniM yi A
EylukAer puRAM. mu jntkH
yi AEy odAhrNmAyiriM. mu
v yi AEylukAer prihsiM. l
ye {A vimAi. jn qe
mhtVew lmANtH. qA
nIeye asriAtiA {An
tkM. 8 Q lyM nziiewM.
kA qlAvM atHButewM. av

vimdinM tH opE epshyAyi riAM.

353
EcAdiM, Q nAwiEnAwM Q ly
EAwM yEhAv Q ekAwM cti ecA
kArNemANH? 9muv mRupwi pRyM,
av tL@ew eedvmA yEhAvey
Epic ekAANen sMBvi
tH. avew pUviker av Qji
pHtiniM ekAu v. qA mu
eedveL piwrAnANH av tImAni
ctH. av mu eedveL rADiAM
UxiAM wi. atinAlANH
yEhAv Q driteLlAM av v
iytH.
10
yEhAvyew lyvuM teR ekAA
rvuM pNiyA zElAEmArAjAvH
p vxemw. 11p vx
k}iEA zElAEmArAjAvH glIl
yiel p pN EsAriel hIrAM
rAjAvi nki. lyvuM ekAArvuM
pNiyA te shAyicekAANH
hIrAMrAjAvinH zElAEmA Q pN
nkiytH. zElAEmAnAvzYm EdvdA
vuM eepmrL@M sVvuM hIrAM
nki. 12atinA zElAEmA tni n
kiy pN kANA eewRiniM
hIrAM puReu. pN kEA
hIrAmi sEAxmAyil . 13hIrAM
rAjAvu pRu, et pNLA
nI qni nkiytH sEhAdrA? kAbU
lieR EdzM qH hIrAM rAjAvH
li Ep nki. M kAbU qH
EdzM aRiyew. 14ly nii
tiyH H hIrAMrAjAvH optinAyirM
pQH sVM zElAEmArAjAvinH ay
c@ ekAwi.
15
lyvuM ekAArvuM niiti
EjAliecA zElAEmArAjAvH awim
keL nibic@. anrM zElAEmA
rAjAvH mu pl vsHtL@AAM Q
awimkeL pEyAgic@. av miElA ni
ic@. eyzElmi um ngrmti
luM av niic@. hAEsA, emgiEA,
Eges ngrL@M av niic@.
16
mH , QjipH t rAjAvH Egesrien
tier yM ec@kyM a tIvc@ nzi
ikyM ecyHt. aview tAmsici
knAnYer m}uv av vDic@.
PREvAeR puiey zElAEmA vivA
hM k}ic@. atinA PREvA ngrM
zElAEmAnH vivAhsAnmAyi nki.
17
zElAEmA ngrM vIuM pNi.
tAe} EbH EhAErA ngrvuM zElA
EmA pNi. 18eydAmmiyiel,
bAlAH tdHEmA qI ngrL@M zElA
EmArAjAvH niic@. 19DAnYL@M mu
sADnL@M sMBriAnu ngrL@M
zElAEmA rAjAvH niic@. teR rT
M tirkM Eviy ly
L@M av pNi k}iic@. eyzEl
miluM elbAEnAniluM tA Bric qlA
lLiluM av #hictsri
c@ aEnkM sMgtik av pNi
yic@.
20
yi AEylukArlA aEnkM Ep
aviewyAyi. aEmArY, hitY,

1 rAjAA 9:9-10:5

epriY, hivY, eybUsY qivrA


yi atH. 21aver nziiA yi A
EylukA ApH t rAyiil . pE
zElAEmA avereAH awimEvl
ecic@. M av awimkLANH. 22yi
AEylukAereAeAM zElAEmA
awimNi ecicil. BwAM sA
EdYAgAM EsnAptikL@M EsnA
nAykAM EtrALikL@M tirwyALi
kL@M oe yi AEylukArAyi.
23
zElAEmAeR EjAlikH Em EnA
ArAyi aUiyp EpAyi
. awimkL@ew yjmAnArAyi
av. 24PREvAeR pui dAvIdieR
ngriniM zElAEmA avAyi
pNi k}iic@ ekAw vliy Bvni
El mARi. anrM zElAEmA miElA
pNi k}iic@.
25
vxi m tvN zElAEmA
EhAmyAgL@M smADAnblikL@M yAg
pIWi aici. yEhAvyHAyi
zElAEmA pNi k}iic yAgpIWmA
NtH. yEhAvyew sviDi zElA
EmArAjAvH DUpL@M kic @ . ati
nA lyiElAvzYmAy sADn
eLlAM av nki.
26
qEsYA-egebri zElAEmArAjA
vH kluk niic @ . ecwlieR
tIrH qEdAMEdzAyi lAi
nw pNM. 27kwlieni nl
jH{Anm tAM Ep hIrAMrAjAvi
EnAewAM Ayi. av plEA}uM
kli sric i . hIrAMrAjAvH
aver zElAEmAeR nAvikEsnyi
zElAEmAeRyAL@kELAewAM pNi ec
Anyc @ . 28zElAEmAeR kluk
oAPIriEl EpAyi. oAPIriel rAjA
viniM kluk mEArAyir
iyURu pQH sVM ekAuv.
EzbArAj{
H i zElAEmAen
szi
EzbAyiel rAjH { i zElAEmAen
i Eku. atinAlv aven prI
ivA vixmM piwic EcAdYL@
mAyi v. 2o vliy sMGM B]tYA
mAyi av eyzElmiEl puReu.
sugvYL@M rL@M DArALM sV
vuM kyiy aEnkM okL@M Ayi
. tniH EcAdiA k}iy EcAdY
zElAEmAen kEA av EcAdi
c @ . 3 ql A EcAdYM zElAEmA
rM pRu. avL@ew EcAdYLi
oEpAluM av vixmMpiwictAyi
il . 4zElAEmA vliy jH { AniyA
eNH EzbAyiel rAjH{i mnilAi.
av pNi k}iic mEnAhrmAy ekAA
rvuM av ku. 5 rAjAvieR EmzEm
lu BNvuM rAjH{i ku. aveR
EdYAgA
sELic i ritH
av ku. ekAAriel B]tYAeryM
av Dric nl vOL@M av ku.
aveR vikL@M lyilv
aic blikL@M av ku. etlAM

10

1 rAjAA 10:6-29

354

aveL yTAi atH-tew


kyM sHtbHDyAkyM ecyHt!
6
atinA rAjH{i rAjAviEnAw pR
u, ayew jH{AneyM au
ecyHt qlA kArYeLyMpi {A q
eR rAjY te Eku. aetlAM stY
vumANH! 7 view vrikyM qeR sVM
kkekAH etl A M kAkyM
ec@M ver {AnietAM vizVsici
il. EA {A EktiluM mhAy
tANietH {A kA. ayew
sM jH { AnvuM qEAwH jn
pRtilumDikmANH. 8ayew BArY
mAM EdYAgAM vLer BAgYmv!
avH aey EsviAM ayew
jH{AnM viAM nitYvuM k}iymElA!
9
ayew eedvmAy yEhAv mhtVe
we! aey yi AEylieR rAjAvA
A av sxHwnAyiri. a
yew eedvmAy yEhAv yi AEylien
qAlvuM sHEnhi. atinAlv
aey rAjAvAi. aH niymM piw
kyM jnELAw nItipUvM epmARu
kyM ec@.
10
anrM EzbAyiel rAjH{i rAjA
vinH kEdzM optinAyirM pQH
sVM nki. DArALM sugvYL@M
rL@M av av nki. yi AEy
liEl mAM ekAuvtilumDikM
sugvY EzbAyiel rAjH { i
zElAEmArAjAvi nki.
11
hIrAmieR kluk oAPIri
niM sVM ekAuv. DArALM twi
yM rM kluk ekAuv.
12
lyielyM ekAArielyM
k AA zElAEmA twi p
EyAgic@. wAet kirL@M vipi
kkL@M gAyk Evi AAM
zElAEmA twi pEyAgic@. meA
vM arM twi yi AEyliEl ekA
uvrikEyA M ti mH arM
twi kAkEyA ecyHtiil.
13
anrM zElAEmArAjAvH o rAjAvH
meA Edze BrNADikAri n
EpAlu sAn EzbAyiel
rAjH{i nki. pie av vzY
eetlAM av av nki. an
rM rAjH{iyM avL@ew B]tYAM sVrA
jYE mwi.
14
qlA vxvuM zElAEmA rAjAvinH
q}upeAptinAyirieAAyir
i p pQH sVM lBic@. 15cr
klukLini sVM wAet
vYApArikLiniM kc v wArini
M aRbYAyiel rAjAAriniM
nAiel gvmAriniM av
sVM lBic@.
16
sVM awic @ pri
Ru
vliy prick zElAEmArAjAvu
Ai. oAErA pricyHM ptinupQH
sVM pEyAgic@. 17sVM awic@
pri mRu ecRiy prickL@M av
Ai. oAErA pricyHM nAlu pQH
sVM pEyAgic@. elbAEnAeR

vnM q viLiew o miri


rAjAvH sADn evc@.
18
neAu ekAu o vliy
siMhAsnvuM zElAEmArAjAvH pNi
k}iic@. atien av tM ekAu
epAtiu. 19siMhAsniElH Ru
pwik Ayi. siMhAsnieR
piBAgM mkLi v]AtiyilAyi.
siMhAsninivzvuM eekAu
k Ayi. eekAukiwyi
lu vzLi siMh ciNM ec
eiumAyi. 20Ru pwikLi
oAerAiEluM ru siMh vItm
Ayi. oAErA aM oAErA siMhM
vItvuM Ayi. meA rAjYM
EpAeleyAM Ayiil . 21z
ElAEmAeR pAnpAeLlAM sVM
ekAuvyAyi. elbAEnAniel
vnM q miriel qlA pAL@M
ti niicvyAyi. ekAAr
iel o sADnvuM eviyi Ai
yiil. zElAEmAeR kAlH DArALM
sVmAyitinA eviyew
ADAnYei av ciiciEt
yil!
22
mu rAjYL@mAyu vYApArAvzY
Ayi rAjAvinH aEnkM crklu
kL@M Ayi. hIrAmieR cr k
lukLAyi av. qlA mvxM w
EA}uM Q kluk DArALM putiy
sVvuM eviyM neAuM m]g
eLyM ekAuvmAyi.
23
zElAEmA ElAkiel vuM mhA
nAy rAjAvAyi. ql A rAjAA
riluM DnikM jH{AniymAyi a
v. 24qlAyiwmv zElAEmA rA
jAvien kANAnA#hic@. eedvM av
nkiy mhAy jH{AnM EkkyAyi
avew vzYM. 25qlA vxvuM
jn rAjAvien kANA v. oAErA
M oAErA sAnvuM ekAuv. sV
iluM eviyilumAiy sADn
, vO, yD, sug
vY, tirk, EkAvk}utk qi
en.
26
aen zElAEmArAjAvinH aEnk
mEnkM
rTL@M tirkL@M Ayi.
avnH yirinARH rTL@M pIrA
yirM tirkL@mAyi. Q rT
Ayi zElAEmA EtYkM ngr
pNi. atinA ngrLilANH rT
sUicitH. rTLi ciltH
eyzElmiluM zElAEmArAjAvH sUi
ci. 27rAjAvH yi AEylien vLer
smAi. eyzElMngri pAR
k EpAel sADArNmAyiI ev
i. kLi aimr vLM EpA
el sm]mAyi EdvdA. 28zElAEmA
QjipHtiniM eyiniM tir
keL vAi. aveR vYApArik av
ey eyiElM aviewniH yi AEy
liElM ekAu v. 29QjipHtini
o rTinH ptinu pQH
eviyM o tiryH H mEmA

355
pQH eviymAyi vil. hitY,
arAmYrAjAAH zElAEmA tirk
eLyM rTeLy@M vii.
zElAEmAM aveR aEnkM BArYmAM
zElAEmArAjAvH OIkeL sHEn
hic @ ! yi
AEyEdzArl A
aEnkM OIkeL av xHweu. PR
EvAeR pui, hitYOIk, EmAvAbH,
aEA, EdAM, sIEdA qiviwLi
el OIkL@M atiluewM. 2mH
yi AEyjntEyAw yEhAv pRi
, murAjYAriniM ni vivA
hM k}itH. aen ecyHtA av
nieL avew EdvAew rADk
rAM. qA zElAEmA Q OIkL@
mAyi sHEnhilAyi. 3zElAEmAnH mu
rAjYLiel EntAL@ew puimArAyi
q}uRu BArYmAAyi. wAet
mRH awimeL@M avnH BArYmAer
EAel Ayi. aveR BArYmA
aven eedviniM vYticlii
c@. 4zElAEmAnH vyAyEA aveR
BArYmA aven mu eedvL@ew BnA
i. zElAEmA teR pitAvH ecyHti
EpAel pUmAyM yEhAvey
Uxicil. 5 zElAEmA azHEtAeri
en rADic@. sIEdAeR EdvtyAyi
atH . miEAmienyM zElAEmA
rADic@. aEAnYew BIkrmAy vi#
hmAyi atH . aen zElAEmA
yEhAvyew mi etu ecyH t .
6
teR pitAvAy dAvId ecyHtEpA
el zElAEmA yEhAvey pUmAyM
piwil.
7
ekEmAzien rADiA zElAEmA
o lM niic@. EmAvAbukAew d
EdvtyAyi ekEmAzH. eyzElminH
etAw o ilAyi zElA
EmA rADnA lM AiytH.
aEt ie zElAEmA aEAnY
ew BIkrvi#hmAy mAEliM o rA
DnAlM niic@. 8anrM zElA
EmA Et sMgtik te mu rAjYA
rikLAy teR qlA BArYmAEviyM
ecyHt. aveR BArYmA tL@ew Edv
AEvi DUp kikyM
blikLikyM ecyHt.
9
yi AEylieR eedvmAy yEhAvey
piwtiniM zElAEmA vYti
clic @ . atinA yEhAv zElAEmA
EnAw EkApic@. yEhAv ru tvN
zElAEmAeRyw v. 10mu eedv
eL piwret yEhAv zElAEmA
EnAw pRu. qA zElAEmA
yEhAvyew kln asricil. 11ati
nA yEhAv zElAEmAEnAw pRu,
{AmAyAiy krA lMGikyA
yi nieR MgitM. qeR klnk
nI asricil. atinA nieR ki
niM nieR rAjYM pic i c I iL
yemH {A stYM ec@. nieR
B]tYAri ov {An nM. 12q
A nieR pitAvAy dAvIdien {A

11

1 rAjAA 11:1-23

sHEnhic@. atinA nieR rAjYM nI


jIvicirie {A piwic@ pRiil.
nieR pu rAjAvAver {A
kAiriM. aEA a {A avni
niewM. 13qAluM rAjYM m}uvM
nieR puniniM {A mAukyil.
o EgAe BriA {Anv c
nM. dAvIdi EviyA {An
ec@k. avenA nl B]tYnAyi.
eyzElmi EviyM {An ec@M.
ngrM {A etrew!
zElAEmAeR zu
aEA
qEdAmYnAy
hddien
yEhAv zElAEmAeR zuvAiI
. qEdAmiel rAjAvieR wMbi
evnAyi hddH. 15enyAN
sMBvict+H mH dAvIdH qEdAmien EtAli
c i . EyAvAbAyi dAvIdieR
eesnYADip. EyAvAbH , mrNmw
ver sMsHkrivA qEdAmiElEpA
yi. aEA}uM aview jIvici qlAv
eryM EyAvAbH vDic @ . 16EyAvAbuM
qlA yi AEylukAM Ru mAsE
qEdAmi tAmsic@. atiniew qEdA
miel qlA puxAeryM av vDic@.
17
aEA hdd mAmAyi k
i. atinA hddH QjipHtiEl
EAwiEAyi. aveR pitAvieR B]tY
Ari cilM avEnAewAM EpAyi.
18
av midYA viwkyM pARAniEl
EpAvukyM ecyHt. pARAni mu cil
wi avErAw Ec. anrM
sMGM m}uvM QjipHtiEl EpAyi.
av QjipHtiel rAjAvAy PREvAen
smIpic H shAymBYikyM ec
yHt. PREvA hddinH o vIwM eR
miyM nki. wAet PREvA avnH
piN KYApikyM BNM n
kyM ecyHt.
19
PREvAnH hddien vLer xHwmAyi.
PREvA teR BArYyAy thHepEnsi
eR sEhAdriey hddi BArYyAyi n
ki. 20aen thHepEnsieR sEhA
dri hddien vivAhM k}ic@. egbH
q EprAy o puM avAyi.
PREvAeR vstiyi aveR ik
ELAewAM vLrA thHepEnsH egb
ien avdic@.
21
dAvIdieR mrNvA QjipHti
vcH hddH aRiu. eesnYADipnAy
EyAvAbuM mrictAyi av Eku. ati
nA hddH PREvAEnAw pRu, {Aen
eR sVrAjYe vstiyiEl EpA
ke.
22
qA PREvA mRupwi pRu,
niniview EvetAe {A nki!
pieinANH sVrAjYE mwA
nI #hitH? hddH mRupwi pRu,
dyvAyi vIi EpAkA mAM qe
avdicAluM.
23
eedvM meArAeLwi zElAEmAeR
zuvAi. lYAdAvieR punAy er
EsA yi ayA. teR yjmA
14

1 rAjAA 11:24-12:2

356

neR awniM oLiEcAwiyvnA


erEsA. EsAbyiel rAjAvAy hdEd
sRAyi aveR yjmAn. 24dAvIdH
EsAbey EtAlicti EzxM erEsA
tAM Eper sMGwiikyM ecRi
eyA Esnyew EntAvAkyM ec
yHt. erEsA dmsHksiEl EpAyi
aview ti. erEsA dmsH k siel
rAjAvAyiI. 25erEsA arAmien
Bric@. zElAEmAeR kAlM m}uv er
EsA yi AEylien evRukyM av
ew
zuvAyirikyM
ecyH t .
erEsAM hddM yi AEylinH anvDi
zHnL@Ai.
26
enbAieR punAy eyAErAeb
yAM zElAEmAeR B]tYAri ovnAyi
. qyIM EgAArnAyi
eyAErAebyAM. esErdApNArnAyi
av. esyA qAyi eyA
ErAebyAmieR ayew EprH. aveR
pitAvH mric@. av rAjAvientier
tiriu.
27
eyAErAebyAM rAjAvientier tiri
ti piiel kT tANH. zElAEmA
teR pitAvAy dAvIdieR ngri
eR Bii RikyM mielA nii
kymAyi. 28eyAErAebyAM znAy
o mxYnAyi. Q yvAvH o nl
pNiArnAyievH zElAEmA
ku. atinA zElAEmA aven EyA
sPieR EgAArAy pNiAew m}u
v yjmAnnAi. 29o divsM eyAErA
ebyAM eyzElminiM puRE
yA ec@kyAyi. zIElAviel
vAcknAy ahIyAvH aven mA
mEY kumi. ahIyAvH o putiy
AyM Drici. av ru EpM
rAjYH tnic A yi. 30ahIyAvH
teR putiy vOemwH pu kx
NLAyi vlic@kIRi.
31
anrM ahIyAvH eyAErAebyAmi
EnAw pRu, Q AyieR p
kxN nI qwk. yi AEylieR
eedvmA yEhAv pRy+ zElAEmA
niniM {A sA%AjYM qw mAu
kyM yi AEyEgALi peM
nie likyM ec@M. 32dAvIdieR
wMbinH {A o EgAieR
BrNM mAEm nky_. Q EgAe
BriA {Anver avdiM. qeR
dAsnAy dAvIdiM eyzElmiM
EviyANH {Ani ec@k. yi AEy
liel qlA EgAmiwyiniM
{A etrew ngrmANH eyzElM.
33
qe piwtvsAniic t inA
lANH zElAEmAniniM {A rAjYM
qwmAutH. sIEdAkAew vYAjEd
vtyAy azHEtAerienyANH av
rADitH. EmAvAbYew vYAjeedv
mAy ekEmAzienyM aEAnYew vYAj
eedvmAy miEAmienyM av rA
Di. EnM nyM vitH
zElAEmA nii. qeR niymL@M
qeR kl n kL@M av asri

il. aveR pitAvAy dAvIdieR


mAill av jIvitH. 34ati
nA zElAEmAeR EgAAriniM
{A rAjYM qwmAuM. qA teR
bAiy jIvitkAlvuM avew Br
NADipnAyiriA zElAEmAen {A
avdiM. qeR dAsnAy dAvIdi
EviyA {Ani ec@tH. qeR
niymL@M klnkL@M asrictinA
{A dAvIdien etrew.
35
pE aveR puniniM {A
rAjYM qwmAuM. eyAErAebyAEm,
p EgAEm BrNM nwA,
{A nie avdiM. 36o EgAe
mAM wM BriA {A zElA
EmAeR puen avdiM. qeR dAs
nAy dAvIdinH qM qeR sviDi
eyzElmi BrNM nwA o pi
gAmi AyiritinANH {Anien
ec@tH. qeR sVM ngrmAyi {A
etrwtANH eyzElM. 37qA
{A nie nI #hi qlAiM
Em BrNADipnAM. yi
AEy m}u
vM nI BriM. 38nI EnrAy mAi
jIvikyM qeR klnkLsrik
yM ecyHtA {A nin Evi
eneyl A M ec@M. dAvIdienEAel
nIyM niymL@M klnkL@M asri
c A {A niEAewAmAyiriM.
nieR wMbe, {A dAvIdi ecyH
t EpAel, rAjAAew wMbmAM.
yi AEylien {A nin nM.
39
zElAEmAeR v]ik mlM dAvIdi
eR meL {A ziiM. qA {An
ver qeEmAyi ziiil.

zElAEmAeR mrNM
zElAEmA eyAErAebyAmien vDi
A mic@. pE eyAErAebyAM Qji
pHtiElH oAwiEAyi.av QjipHti
el rAjAvAy zIzieR awei.
zElAEmAeR mrNM ver eyAErAebyAM
aview ti.
41
teR BrNkAlH zElAEmA aEn
kM mhAkArYL@M viEvkpUvmAy kArY
L@M ecyHt. zElAEmAeR criM q
#nHTi aetlAM ErKewiyiu
H. 42zElAEmA nAl vxAlM ey
zElmiliH yi AEy m}uvM Bric@.
43
anrM zElAEmA mrikyM teR
pUvikAErAewAM sMsHkriewk
yM ecyHt. teR pitAvAy dAvIdieR
ngrilANH aEhM sMsHkrietH.
aEhieR pu erhebyAM aw
rAjAvAyi.
40

BYryM
zElAEmAniniM oLiEcAwiey
iy eyAErAebyAM aEA}uM
QjipH t iteyAyi. zElAEmA
eR mrNei EkEA av q
yIMkLilu teR ngrmAy esErd
yiEl mwiv.

12

1-2

357
zElAEmArAjAvH mrikyM teR
pUvikErAewAM sMsHkriewkyM
ecyHt. ati EzxM aEhieR
pu erhebyAM putiy rAjAvAyi.
3
yi
AEylukA m}uv ezEKmiEl
EpAyi. erhebyAmien rAjAvAti
nANH av EpAytH. rAjAvAtinH
erhebyAmM ezEKmiEl EpAyi. jn
erhebyAmiEnAw pRu, 4ni
eR pitAvH {eLeAH kWinmAyi
Evl ecic @ . {eL atiniM
EmAciik. nieR pitAvH {eL
awiEc l i c kWin EjAli nik.
aEA { nie EsviAM.
5
erhebyAM mRupwi pRu, m
divs EzxM qeRywE
vrik, aEA {A mRupwi nkAM.
atinA jn EpAyi. 6zElAEmAeR
jIvitkAlH tImAneLwti
ayAeL shAyici tAM mA
Ayi. atinA erhebyAM
rAjAvH avErAwH ArYi q tI
mAnemwNem EcAdic@. av EcAdi
c@, vErAw {Aen mRupwi pRyN
emA ni ktH?
7
mA mRupwi pRu, nI H
avErAw o B]tYenEAelyAeNi
av tIcyAyM nie EsviM. nI
avErAw dyApUvM sMsAricA av
qeM ninEvi pNieywM.
8
qA erhebyAM Q pEdzM ec
vieAil. av teR ecRuArAy
suXELAw EcAdic@. 9erhebyAM
EcAdic@, jn, nieR pitAvH {
ttiluM qL@m EjAli {
trik qH vzYeu. {Aen
mRupwiyANH av nEktH? {An
vErAew pRyNM?
10
rAjAvieR yvsuX pR
u, nieR pitAvH {eLeAH kWi
nEvlecic@. ni {L@ew EjAli
qL@mtAk, q av v
niEAw pRu, atinA en pR
yk, qeR pitAvieR zrIreA
zmANH qeR ecRuvir. 11qeR
pitAvH nieLeAH kWinEjAli eci
ic@. qA {A nieLeAH ER
wi kWinEvl qwiM! nieLeA
H pNieywiA qeR pitAvH cA
ypEyAgic@. ni mRiEvA
mcy ElAhxN piwiic
cAvARuekAH {A awiM!
12
erhebyAM jnELAw pRu,
m divsii qeRywE
mwivrik. m divsii yi
AEylukA erhebyAmieR aw
mwieyi. 13aAlH erhebyAM
rAjAvH avErAw dxic@ sMsAric@.
av mAew pEdz ecvieA
il. 14suXL@ew pEdzmANH a
yA asrict.H erhebyAM pRu,
qeR pitAvH nieLeAH kWin
Evl eciic@. atinA {A ni
kERwi EjAli tM. qeR pitAvH

1 rAjAA 12:3-25

nieL cAk ekAwic@. qA m


cy ElAhxN piwiic cA
ekAH ni mRiEvMviDmAyi
15
riM {A awik. aen jn
#hicEpAel rAjAvH vicil.
yEhAv aen sMBviictANH. en
bAieR punAy eyErAebyAmi
tA nkiy vAgH d AnM pAliti
nANH yEhAvyien ecyHttH. zIElA
ArnAyi ahIyAvAcknilUew
yANH Q vAgHdAnM yEhAv aRiyictH.
16
putiy rAjAvH tL@ew aEp ec
vieA_ielH yi AEylukA m}u
v mnilAi. atinA av rAjAvi
EnAw pRu+ { dAvIdieR wM
bieR BAgmAENA? al ! yiAyi
yew miyew etiluM BAgM {
kiuEmA? l! atinA, yi
AEyEl,
nmH new sVM
BvnLiEl
mwAM. dAvIdieR pu sVM jn
tey Brie! aen yi AEy nAi
El mwi. 17qA erhebyAM
pieyM eydyiel ngrLi vsi
ci yi AEylukAer Bric@.
18
aEdArAM qeArALAyi EjAliA
ew EmEnAAr. jnELAw sMsAri
A erhebyAMrAjAvH aEdArAmien
ayc@. pE yi AEylukA aven
kelRiu ekA. aEA erhebyAM
rAjAvH teR rTi kyRi eyzElmi
El reu. 19aen yi AEy
dAvIdieR wMbientier klApm
yi. M av dAvIdieR wMb
ientirANH.
20
eyAErAebyAM mwiv vA
yi AEyjnt m}uvM aRiu. ati
nA av aven o sELniEl
viLikyM yi AEylieR rAjAvA
kyM ecyHt. dAvIdieR wMbe
piwtH eydyew EgAA mA
mAyi.
21
erhebyAM eyzElmiEl mwi.
av eydAEgAAeryM ebnYA
mI EgAAeryM omic@ i. atH
o lieyptinAyirM Epew o
eesnYmAyi. yi
AEylukAe
tier EpArAwA erhebyAM #hic@.
teR rAjYM tiric@ piwiNemH av
zic@.
22
pE, yEhAv o eedvpuxEnAw
sMsAric@. ezmA qAyi ayA
L@ew EprH . yEhAv pRu, 23zElA
EmAeR puM eydyew rAjAvumAy
erhebyAmiEnAw sMsArik. eyd
AErAwM ebnYAmIkAErAwM sMsAri
k. 24avErAw pRyk, ni ni
L@ew sEhAdrAErAw yi EpAk
etH yEhAv pRy. niELAErA
M vIiEl EpAkNM. {AnietlAM
sMBviic@! aen erhebyAmieR
eesnYiluv yEhAvyew kln
asric @ . atinA averl A vM
avnveR vIwkLiEl EpAyi.
25
qyIMiEdze o ngr

1 rAjAA 12:26-13:11

358

mAyi ezEKM. eyAErAebyAM ezEK


mien vLer zmAy o ngrmAkyM
aview tAmsikyM ecyHt. piIwH
ayA epEvngriEl EpAvu
kyM atien zmAkyM ecyHt.
26-27
eyAErAebyAM sVyM pRu, jn
nirrM yEhAvyew lyi
El EpAvukyAeNi av dAvI
dieR wMbieR BrNi kI}i
lAvAnA tAlrYM q ktAM. av
eydyiel rAjAvAy erhebyAmien
piwM. qiH av qe vDiM.
28
atinA qA ecEetH
rAjAvH teR pEdzkErAw EcAdic@.
av av tL@ew pEdzM nki.
atinA eyAErAebyAM ru sVA
LikeL Ai. eyAErAebyAM
rAjAvH jnELAw pRu, ni rA
DnyH H eyzElmiEl EpAktH .
yi
AEylukAEr, nieL QjipHti
niM nyic eedv vyAN.H *
29
eyAErAebyAMrAjAvH o kALiey
EbETli Apic@, mEtien dAniluM.
30
qA aetA vliy pApmAyi.
yi AEylukA kALikeL rADi
A EbETliElM dAniElM yA
ecyHt. qA aetA mhApApmAyi
.
31
eyAErAebyAM tlLiluM
ly niic @ . yi
AEyliel
viviD EgAiwyiniM av
puErAhitAeryM etrew. (El
vYew EgAinimAM av
puErAhiter etrewil.) 32eyAErA
ebyAM rAjAvH o putiy /vvuM rM
Bic @ . eydyiel epshAvi
EpAel teyAyi aM. pE atH
qAM mAsieR ptinAM divsmA
yi. oAM mAsieR ptinAM
divsml. smyH EbET ngr
iel yAgpIWi rAjAvH blikL
ic @ . tAAiy kALkANv
bliyictH. tAAiy tl
Li EsvnM ec@tinH eyAErAeb
yAMrAjAvH EbETliel puErAhitAer
etrew. 33atinA eyAErA
ebyAMrAjAvH yi
AEylukAH ti
nALAyi teR te smyM etre
w. qAM mAsieR ptinAM div
smAyi atH. smyH av
bliL@M DUpEhAmL@M tAAiy
yAgpIWi aic @ . EbETliel
ngrilAyi atH.
EbETlientier eedvM sMsAri
yEhAv o eedvpuxEnAwH* ey
dyiniM EbET ngriEl
EpAkA klic@. eedvpux qi
yEA eyAErAebyAMrAjAvH yAgpIW

13

yi
A E y E l . . . v y A N H mmiyi vcH
ahErA teR sVALiey Ai
yEA pR aEt kArYM teyANitH.
puR. 32+4.
eedvpux vAckeR meA EprH.

i v}ipAwk nwkyAyi.
2
yAgpIWe zpiAnAyi yEhAv
ayAELAw klictH. ayA pRu,
yAgpIWEm, yEhAv niEAw pRy
, dAvIdieR wMbinH EyAzIyAvH
qeA puAM. Q puErAhitA
riEA tlLi rADn nw
kyAyiriM. pE yAgpIWEm, EyA
zIyAvH puErAhitAer nieREm
evcH vDiM. EA puErAhitA
nieREm vcH DUp ki.
qA EyAzIyAvH nieREm vc H
mxYeR aiyM. pie nie
vIuM pEyAgiAnAvil!
3
ArYeLAe sMBviemtinH
eedvpux jnH tAM awyA
LL@M nki. av pRu, yEhAv
yew vkH tANH awyALM.
yEhAv pRu, Q yAgpIWM rAyi
piLM. tiElu cArM tRyi vI}u
kyM ec@M.
4
EbETliel yAgpIWeiy
eedvpuxeR sEzM eyAErAebyAM
rAjAvH Eku. aEhM teR eek yAgpIW
iniM vlic H ayA Ener
i. aEhM pRu, aven bi
k! pE rAjAvien pREA
e aEhieR eek tL. aE
hintH cliiAnAyil. 5yAgpIWM
kxNLAvukyM ecyH t . atiel
cArM m}uvM nil vI}ukyM ecyHt.
eedvpux eedvvcn te
yA pRetti etLivAyi
ArY. 6anrM eyAErAebyAM
rAjAvH eedvpuxEnAw pRu, dy
vAyi qni Evi nieR eedvmA
yEhAvEyAw Aik. qeR eek
suKewA yEhAvEyAwAvzYe
wk.
atinA eedvpux yEhAvEyAw
Aic@. rAjAvieR eek suKew
kyM ecyHt. a pUvAvyilAyi.
7
aEA rAjAvH eedvpuxEnAw pR
u, dyvAyi qEAewAM vrik. vH
qEAewAM Bik. {A nineA
sAnM tH.
8
qA eedvpux rAjAviEnAw
pRu, nieR rAjYieR pti
tAEAluM {A nieR vIiEl
vril! view niM {AeneiluM
tikEyA wikEyA ecil. 9oM
tikEyA wikEyA ecetH
yEhAv qEAw kl i c i uH . {A
EAu v aEt v}i srivAM
pAwiel H yEhAv qEAw kl i c i
uH . 10atinA av vYtYsH t mA
eyA mAilUew EpAyi. EbETli
El sric aEt v}iyilUew av
sricil.
11
EbETngri o v] vAc
k vsici. eedvpux EbET
li ecyHt kArY ayAL@ew pu
A ayAELAw vivric@. eyAErAebyAM
rAjAviEnAwH eedvpux pR kArY

359
av tL@ew pitAviEnAw pR
u. 12v]vAck pRu, av
v}iyilUewyA mwiEAytH?
eydyini eedvpux
v}iyilUewyA EpAyetH puA
tL@ew pitAvi kAieAw. 13t
eR k}utyH jIniekA v]vAc
k puAErAw pRu. atinA
av k}utyH jInieki. anrM
vAck teR k}utR kyRi
EAvukyM ecyHt.
14
v] vAck eedvpux pi
Ael EpAyi. eedvpux o oA
mrc @ viliritH v] vAck
ku. v]vAck EcAdic@, eyd
yiniM v eedvpuxnAENA nI?
eedvpux mRupwi pRu, aet
{A te. 15atinA v]vAck
pRu, dyvAyi qeR vstiyi
vH qEAewAM BicAluM. 16qA
eedvpux mRupwi pRu, niEA
ewAM vIi vrA qniAvil. view
niEAewAM tiAEnA wiAEnA qni
Avil. 17aview nI oM tikEyA
wikEyA atH. EpAy v}iEy tiric@
vrikymtH q yEhAv qEAw
pRu.
18
aEA v] vAck pRu,
pE {AM nieEAelA vAck
nANH. anrM v]vAck o N
pRu. av pRu, yEhAvyi
nieA dt qeRywEv.
nie qeR vIiEl ekAuvvA
M qEAewAM tiAM wiAM
nie avdiAM av qEAw
pRu.
19
atinA eedvpux v]vAc
kEnAewAM ayAL@ew vIiEl EpAvu
kyM aview avEnAewAM tikyM
wikyM ecyHt. 20av EmzyHriki
liriEv yEhAv v]vAckEnAw
sMsAric@. 21v]vAck eedvpu
xEnAwM sMsAric@. av pRu, nI
aven asriciel yEhAv pR
y! yEhAv klic EpAelyl nI
ecyHttH. 22view evcH oM tikEyA
wikEyA ecetH yEhAv
niEAw klic@. pE nI v ti
kyM wikyM ecyH t . atinA
nieR zrIrM nieR wMblRyi
sMsHkriewkyil.
23
eedvpux tiM wiM
nii. aEA v]vAck teR
k}utyew jIniekukyM eedvpux
aviewniM EpAvukyM ecyH t .
24
vIiEl v}iyi o siMhM eedv
puxen mic@ ekAl@kyM ecyHt.
vAckeR zrIrM v}iyi kiwk
yAyi. k}utyM siMhvuM zrIri
nw ni.
25
v}iEy mu cilM sri
Ayi. av zrIreyM ati
nw ni siMheyM ku.
av
ngri
v]vAck

1 rAjAA 13:12-14:3

tAmsiiw vH t v}iyi
kkArY ayAELAw pRu.
26
v]vAck ayAeLwi tEA
ewAM aA}M k}iA tiriek ekAu
vrikymAyi. sMBvic kArYeL
i Ek ayA pRu, yEhAvyew
klnysriA eedvpuxnANtH.
atinA yEhAv ayAeL ekAlA o
siMhe ayc@. tAnen ec@emH
yEhAv pRi. 27anrM vAc
k teR puAErAw pRu, qeR
k}utyH jIniekuk. atinA ayA
L@ew puA ayAL@ew k}utyH jIni
eki. 28v}iyi zvzrIrM kiw
kANA v]vAck EpAyi. k}utyM
siMhvuM aEA}uM atinw ni
Ayi. siMhM m]tEdhM Bi
kEyA k}utey mikEyA ecyHti
il.
29
v]vAck m]tzrIremwH teR
k}utR vc@. ayAL@ew mrNi
d+KitiM m]tEdhM sMsHkri
tiM vAck m]tzrIrM ngri
El ekAuv. 30v]vAck
ayAeL ayAL@ew wMblRyi sM
sH k ric @ . v] vAck ayA
Evi vilpic@ ekAu pRu, qeR
sEhAdrA qni nieR kArYi d+K
mH. 31aen v]vAck m]tEdhM
mRvu ecyHt. anrM ayA teR
puAErAw pRu, {A mriEA
qeyM Et kl R yi awNM.
qeR aik avERtiEnAw Ec
vyHNM. 32avnilUew yEhAv pR
kArY yATAYmAM. EbET
liel yAgpIWeyM zmrYyiel mH
tleLyM zpiA yEhAv
aven pEyAgic@.
33
eyAErAebyAMrAjAvi mAmA
yil. ayA tik ec@ w.
viviD EgALi niM puErAhit
Aer etrewM av w.
puErAhitA tlLi
EsvnmxHWikyM ecyHt. puErAhi
tnAkAnA#hic eryM puErAhitnA
kA avdic@. 34aveR rAjtVi
eR nAzi kArNM pApmA
yi.
eyAErAebyAmieR pu mri
aAlH eyAErAebyAmieR pu
nAy abIyAvi vliyErAgM
piwiepu. 2 eyAErAebyAM teR BArY
EyAw pRu, zIElAviEl EpAyi
ahIyAvAcken kAk. {A
yi
AEyrAjAvAem vcic
LAyi ahIyAvH. nI qeR pi
yAeNH L@k tiricRiyAviDM
EvNM vOAlArM nwA. 3vAc
knH mH axNL@M tAM awk
L@M o BrNi EtM nk. qiH
new punH q sMBviemH av
EnAw EcAdik. ahIyAvAck
niEAw pRyM.

14

1 rAjAA 14:4-24
4

360

atinA rAjAvieR BArY ayA pR


EpAel ecyHt. av zIElAvi
ahIyAvAckeR vIiEl EpAyi.
ahIyAvH vEyAv] M amAyi
. 5 qA yEhAv avEnAw pR
u, eyAErAebyAmieR pi av
L@ew pueni EcAdiA nieRyw
E vH . av ErAgiyANH .
qA pREyetH yEhAv ahIyA
viEnAw pRu.
eyAErAebyAmieR pi ahIyA
vieR vIieli. tAnArAeNH rM
aRiyAtiriA av tei.
6
av vAtiEl veH ayA
Ek@. atinA ahIyAvu pRu,
eyErAEbAmieR pI, akE v.
qinA nI mAErA eNH
Aer DriiA mitH? ninAyi
tAM dv]ALAeNeR kilu
tH. 7yEhAv pRtitAeN eyAErA
ebyAmieRyw mwiec pR
yk. yi AEylieR eedvM pRy,
eyAErAebyAEm, yi
AEyjntyHi
wyiniM nie {A etrew.
nie {A qeR jntyHEm BrNA
DipnAi. 8dAvIdieR wMbmAyi
yi
AEyrAjYM Bric i tH . qA
{A dAvIdieR rAjwMbiniM
rAjYM piwiecwH nin nki. qA
nI qeR dAsnAy dAvIdienEAelyA
yiil. av qlAyHEA}uM qeR
klnkLsric@. av pUmnEA
ew qe piw. {A sVIkric
kArY mAM av ecyHt. 9 qA
nI pl mhApApL@M ecyHt. nin
mu Brici etArAeLAL@M EmAz
e pApLAyi nI ecyHttH. nI
vi#heLyM mu eedveLyM A
i. aete vLer EkApAlnAi. 10a
tinA, eyAErAebyAEm, nieR wMb
i {A yAtnkL@AM. nieR
wMbiel qlA puxAeryM {A
vDiM. agHni cANke BsHmmA
EAel nieR wMbe m}uv {A
nziiM. 11ngri evc@ mri
nieR qlA wMbAeryM nAyH
tiM. vyli evc@ mri nieR
etA wMbAMgeyM pikL@M ti
M. yEhAv sMsAriciri.
12
anrM ahIyAvAck eyAErA
ebyAmieR piEyAw w sMsA
ric@. av pRu, EA vIiEl
EpAvuk. nI nieR ngriEl Ev
ziEA nieR mk mriciriM. 13yi
AEylukA m}uvM av Evi nil
viLikyM aven sMsHkrikyM
ec@M. eyAErAebyAmieR wMb
i sMsH k riew kpu
nieR punAyiriM. ti kArNM,
yi
AEylieR eedvmA yEhA
vey sxHwnAiy k vYi av
nAeNtANH. 14yEhAv yi AEyli
Em putieyA rAjAvien niEyAgiM.
putiy rAjAvH eyAErAebyAmieR

wMbe nziiM. tAmsiyAet


te a sMBviM. 15anrM yEhAv
yi AEylien awiM. yi AEyjnt
evi puliLEAel vLer By
M. yi
AEy jntey yEhAv Q
nl miyiniM pivliM. avew
pUvikH av nkiy miyANtH.
av aver yIsHndiyew mRuvz
E citRiM. yEhAv jnELAw
EkApiciritinAlANieneyAe
sMBvitH . aEzrey rADiA
av EtYkM kL@AiytANH
yEhAvey EkApiictH. 16eyAErAeb
yAM pApM ecyHt. anrM eyAErAeb
yAM yi AEylukAereAuM pApM ec
ic@. atinA yEhAv yi AEyjn
tey prAjitrAkAniwyAM.
17
eyAErAebyAmieR BArY tiyi
El mwi. av vIiEl Evzi
Ev avL@ew i mric@. 18yi AEylu
kAerl AM EcH aven sMsH k ri
kyM vilpikyM ecyHt. sMBvi
emH yEhAv teR B]tYnAy ahIyA
vAcknilUew pR EpAel te
yANH aAtH.
19
eyAErAebyAMrAjAvH m@ pl kArY
L@M ecyHt. ayA y ec@
tM jneL BritM w. ayA
L@ew v] ikeLl A M yi
AEyliel
rAjAAew criM q pusH t k
i q}utivc i @H . 20piru
vxAlM eyAErAebyAM yi
AEy
Bric @ . anrM ayA mrikyM
pUvikErAewAM sMsHkriewkyM
ecyHt. ayAL@ew pu nAdAbH ayA
EzxM putiy rAjAvAkyM ecyHt.
21
zElAEmAeR punAy erhebyAM
eydyiel rAjAvAytH nAleAAM
vyilAyi. erhebyAM ptiEn}u
vxM eyrUzElM ngrMBric@. yEhAv
mhtVewewA etrew ng
rmAyi atH. yi AEyliel m@
liwyinimANH av Q ngrM
etrewtH. aEAnYAriyAyi
nymA yi erhebyAmieR a.
22

eydyiel jnL@M pApM ec@k


yM ete yEhAv pR kArY
ec@kyM ecyHt. yEhAv avErAw
EkApiviDi wt v]
ik av ecyHt. av t
mu jIvici tL@ew pUvikAer
AL@M dxicvrAyi. 23av t
lL@M sHmArkzilkL@M vi
kL@M niic@. qlA y kLiluM
ql A pc m rNliluM av av
pNi. 24sVM zrIrM vYBicArinAyi
vi@ekAH mu eedveL rADi
vM aviewyAyi.* aen
eydA aEnkM tik ecyHt.
av mE Edz jIvici
s V M . . . A y i jn knAnYEdv
Aer rADitH eelMgikpApM ec@
EAelyAyi.

361
vM aEt pAp ecyHti. eedvM
avriniH lM piwiec w H
yi AEyjntyH nki.
25
erhebyAM rAjAvAytieR aAM
vxM QjipHtiel zIz rAjAvH eyz
Elmientier yM ecyHt. 26yEhAv
yew lyielyM rAjAvieR ekAA
rielyM niDieylAM zIz ekAu
EpAyi. arAmiel rAjAvAy hdedes
riniM dAvId piwiecw sV
prick EpAluM av ekAuEpAyi.
dAvIdH Q prick eyzElmiEl
ekAuEpAyi. qA sV
prickeLl A M zIz ekAuEpAyi.
27
atinA erhebyAMrAjAvH avyew
AnH wt prickL@Aievc@.
qA sVM ekAl, mRicH oAw
ekAANH Q prick niic t H .
ekAArvAtilukLi kAv nivH
av Q prick nki. 28rAjAvH
yEhAvyew lyiEl EpAvuEA
e}Ae Q pARAvukAM avEnAewAM
EpAyi. av pric kielwi.
atiEzxM av a tL@ew pARA
vumRiyiel Biiyi tiriek ekAuv
yHkyM ec@M.
29
erhebyAMrAjAvu ecyHt ArY
eLl A M eydyiel rAjAAew
criM q pusHtki q}utiyi
@H . 30erhebyAmM eyAErAebyAmM
ti nirrM yM ecyHekAi.
31
erhebyAM mrikyM ayAL@ew
pUvikErAewAM dAvIdieR ngri
sMsHkriewkyM ecyHt. aEAnY
AriyAyi nymA yi aveR
mAtAvH . erhebyAmieR punAy
abIyAM av EzxM aw rAjA
vAyi.
abIyAM eydyiel rAjAvH
enbAieR punAy eyAErA
ebyAmAyi aH yi
AEy
Bric i tH . enbAieR punAy
eyAErAebyAmieR BrNieR pti
enAM vxM abIyAM eydyew
putiy rAjAvAyi. 2abIyAM mvxM
BrNM nwi. abIzAElAmieR puiyA
yi myKA yi aveR a.
3
av mH aveR pitAvu ecyHti
qlA pApL@M av ecyHt.
teR pitAmhnAyi dAvIdienEA
el av yEhAvyAy eedvEAw
vizVsHtt puliyiil. 4yEhAv
dAvIdien sHEnhic@. atinA av
Evi yEhAv abIyAmi eyzEl
mi o sA%AjYM nki. yEhAv avnH
o puenyM nki. yEhAv eyzEl
mien suritmAkyM ecyHt. dAvI
di EviyANH av en ecyHttH.
5
yEhAvyew vzYmsricH zriyA
y mAEm dAvId ecyH t iZ.
avenEA}uM yEhAvyew kl n k
asric @ . hitYnAy QrIyAvien
tier pApM ecyHt mAmANH yEhAv

15

1 rAjAA 14:25-15:19

yHetirAy dAvIdieR v]i. 6 erh


ebyAmM eyAErAebyAmM nirrM
yM ecyH t i. 7abIyAM ecyHt
melA kArYL@M eydyiel rAjAA
ew criM q #nHTiel}uti v
ci@H.
abIyAM rAjAvAyi kAlmyM
abIyAmM eyErAebyAmM ti nir
rM yM nw. 8abIyAM mricEA
dAvIdieR ngi av sMsHkri
e@. abIyAmieR punAy sA
av EzxM putiy rAjAvAyi.
sA, eydyiel rAjAvH
eyAErAebyAM yi
AEyrAjAvAy
tieR ptAM vxM sA eyd
yiel rAjAvAyi. 10sA nAleA
vxAlM eyzElM Bric @ . myKA
qAyi aveR miyew EprH.
abIzAElAmieR pui yi
myKA.
11
sA teR pUviknAy dAvIdien
EAel yEhAv zriey pR qlA
nl kArYL@M ecyH t . 12aAlH
sVM vYBicArilUew mu eedveL
rADici aEnkM EpAyi.
sA avereyl A M rAjYniM
oAwic@. aveR pUvikAiy vi#
heLyM sA qw ekAuEpAyi.
13
teR miyAy myKey rAjH{iA
nniM sA nIM ecyHt. myKA
aEzryew BIkrmAy tipLielA
H niic i . kiEAtA}H v ryi
av a dhiic@ kLu. 14sA
tl nziicieliluM teR
jIvitiluwnILM av yEhAvEyAw
vizVsHtt puliyi. 15syM
aveR pitAvuM eedvi cilet
lAM aici. sVM, evi qi
vyiluAiy sADnL@M m@ cil
sADnL@M. sA sADneLlAM
lyi evc@.
16
sArAjAvH eydyew rAjAvAyi

kAlH
yi
AEyrAjAvAy
beyzymAyi nirrM yM ecyHti
. 17beyz eydyHetier yM
ecyHt. syew rAjYniH jn
vM EpAM twyA beyzA
#hici. atinA av rAmA
ngre zmAi. 18atinA sA,
yEhAvyew lyielyM rAjA
vieR ekAArielyM KjnAviel
sVvuM eviyM qw. av
sVvuM eviyM teR B]tYAer
l i c H aver rAmiel rAjAvAy
eb-hddieRywEyc@. tiEA
eR punAyi eb-hddH, EhEsYA
eR punAyi tiEA. dmsHk
sH yi eb-hddieR tlAnM.
19
sA Q sEzM ayc @ , qeR
pitAvuM aymAyi o smADAnrA
RuAyi. EA aumAyi o smA
DAnrA AA {AnA#hi.
Q sVvuM eviyM {A a
9

1 rAjAA 15:20-16:7

362

yH H sAnmAyi ayyH . aH
yi AEyrAjAvAy beyzymAyA
iyiri krA avsAniicAluM.
aEA ayA {L@ew rAjYniM
piARukyM {eL evRuet viwkyM
ec@mElA.
20
eb-hddurAjAvH symAyi o
krARuAkyM glIl twAkinw
yi AEyngrLAy QEyA, dA,
Eb-EbH m yKA, nPH t Aliyew
EdzM qiviwL@mAyi yM ecA
teR eesnYe ayyH kyM ec
yH t . 21Q mNeLi beyzA
Ek@. atinA rAmey zmA pri
pAwi ayA niivc@. ayA
pNM viH tiyiEl mwiEA
vukyM ecyHt. 22aEA sA rAjAvH
qlAvM te shAyiNemH ey
dyiel m}uv jntyH M o kl n
nki. beyzA ngre zmAA
pEyAgici m}uv kl@kL@M twi
yM qwekAuvrA av rAmyi
ElEpAyi. av aetlAM ebnYAmI
Edze EgbyiElM misHpyiElM
ekAuEpAyi. anrM sArAjAvH
ru ngreLyM ERwi R
tAi.
23
syew mhtHtY, av ni
ic ngr qivEpAlu qlA
kArYL@M eydyiel rAjAAew
criM q #nHTi Eci@H.
v]nAyEA syew kAli o
ErAgM bADic @ . 24sA mrikyM
teR pUv i knAy dAvIdieR ngr
i sMsHkriewkyM ecyHt. an
rM syew punAyey EhAzA
PAH putiy rAjAvAkyM ecyHt.
nAdAbH yi AEyrAjAvA
sA eydyiel rAjAvAytieR
rAM vxM, eyAErAebyAmieR pu
nAy nAdAbH yi AEyrAjAvAyi. ru
vxM nAdAbH yi AEyBric@. 26nAdA
bH yEhAvyHetier pAp ecyHt.
teR pitAvAy eyAErAebyAM pApM
ecyHtEpAel te avM ecyHt.
eyAErAebyAM yi AEyjnteyeA
uM pApM ecici.
27
ahIyAvieR punAyi bey
zA. yiAKArieR EgAArAyi
av. nAdAbH rAjAvien vDiA
beyzA ElAcn nwi. nAdAbuM
yi
AEyjntyM giebETA pN
ientiEr yM ecEvyAyi
atH. aetA ePlisHtY pNmAyi.
aview evc H beyzA nAdAbien
vDic@. 28sAey dyiel rAjAvAy
tieR mAM vxilAyi atH.
beyzA yi AEyliel aw rAjAvA
kyM ecyHt.
25

beyzA yi AEyrAjAvH
putiy rAjAvAyEA beyzA, eyA
ErAebyAmieR wMbiel qlAver
29

yM vDic@. eyAErAebyAmieR wMb


i orAeLEAluM beyzA jIvEnAew
viil. yEhAv pR EpAelyAyi
a sMBvictH. yEhAv zIElA
vini teR dAsnAy ahIyAvi
lUew sMsAric@. 30eyAErAebyAM rAjAvH
anvDi pAp ecyHt ekAAN
en sMBvic t H . yi
AEylukAer
eAH eyAErAebyAM anvDi pAp
ecikyM ecyHt. yi
AEy
lieR eedvmA yEhAvey eyAErA
ebyAM vLer EkApixHwnAi.
31
nAdAbH ecyHt m@ kArY yi A
Ey rAjAAew criM q #nHT
i ErKewiyi@H . 32teR
yi AEy BrNkAlM m}uvM beyzA,
eydyiel rAjAvAy syHetier
yM ecyHti.
33
ahIyAvieR punAy beyzA,
syew eydABrNieR mAM
vxM yi AEyliel rAjAvAyiI.
tiyi beyzA pinAluvxM
BrNM nwi. 34qA yEhAvyew
xHwiyi tiyAy kArY beyzA
ecyHt. teR pitAvH ecyHti aEt
pAp ayA ecyHt. eyAErAeb
yAM yi
AEyjnteyeAu pApM
ecic@.
anrM yEhAv hnAniyew pu
nAy EyviEnAw sMsAric@.
yEhAv beyzArAjAvientier sMsA
rikyAyi. 2nie {A o
DAn vYiyAi. nie {A qeR
yi
AEyjntyHEm o rAjmAr
nAi. qA nI eyAErAebyAmieR
mAM piw. qeR yi
AEy
jnteyeAH nI pApM ecic@. av
tL@ew pApM ekAH qe EkApixHW
nAi. 3 atinA beyzA, nieyM
nieR wMbeyM {A nziiM
enbAieR punAy eyAErAebyA
mieR wMbEAw ecyH t te
{A niEAwM ec@M. 4 nieR wMb
A ngriel vITikLi mric@vI}uM.
avew zrIr nAytiM. nieR
wMbiel cil vylukLi mric@
vI}uM avew zrIr pik
tiM.
5
beyzeyiy m@kArYL@M a
yAL@ew mhdH v] ikL@M yi
AEy
rAjAAew criM q #nHTi
q}utiyi@H. 6beyzA mrikyM ti
yi sMsHkriewkyM ecyHt.
avnuEzxM aveR pu lA
putiy rAjAvAyi.
7
atinA yEhAv vAcknAy Ey
vinH o sEzM nki. beyzyHM
aveR wMbiM qtirAyi
sEzM. beyzA yEhAvyH e tier
anvDi pAp ecyHt. atH yEhA
vey vLer EkApAlnAi. av mH
eyAErAebyAmieR wMbM ecyH t
aEt kArY beyzyM ecyH t .
eyAErAebyAmieR wMbe m}u

16

363
vM beyzA vDictinAluM yEhAv
avEnAw EkApic@.
lA yi AEyrAjAvH
sA eydyiel rAjAvAytieR
pARAM vxM lA yi AEyli
rAjAvAyi. beyzyuew punAyi
lA. av ru vxE tiA
Bric@.
9
lArAjAvieR EdYAgArielA
rALAyi si%i. lyew rTLi
ptiyM nyicitH si%iyAyi.
qA si%i lyHetier FAElA
cn nwi. lA rAjAvH tiyilAyi
. ayew Bvni evcH ayA
wic@ mdikyAyi. tiyiel
ekAArM mtlArnAyi aA.
10
si%i BvnielkyM lA
rAjAvien vDikyM ecyHt. sA
ey dyiel rAjAvAytieR p
E}AM vxmAyi. anrM lyH
EzxM si%i putiy rAjAvAyi.
8

si%i, yi AEyrAjAvH
si%i putiy rAjAvAytiEzxM
beyzyew wMbiel qlAveryM
av vDic@. beyzyew wMbi
lu o puxenyM av jIvEnAew
viil . beyzyew suXeLyM
si%i vDic@. 12aen si%i beyz
yew wMbe nziic @ . beyz
yHetier sMBviemH EyvAc
knilUew yEhAv pR EpAeleyA
eyAAytH. 13beyzyM aveR
pu lAyM ecyHt pAp ml
mANH aeneyAeyAytH . av
pApM ec@kyM yi
AEyjntey
eAH pApM ecikyM ecyHt. av
H DArALM vi#hL@AyitinA
yEhAvvLer EkApAlnAyi.
14
lA ecyHt m@ kArY yi
A
Ey rAjAAew criM q #nHT
i q}utiyi@H.
15
sA eydyew rAjAvAytieR
pE}AM vxmANH si%i yi AEy
rAjAvAytH. si%i }uvxM tiyi
BrNM nwi. sMBvictH tAyi+
giebETAniel ePlisHtYriek pAL
ymwic i rikyAyi yi
AEy
Esn. av ysrAyi. 16rAjA
vientier si%i rhsYptiyi@evH
pALyilu puxA aRiu.
av rAjAvien vDiecH avrRiu.
atinA pALyilu yi AEylukA
erlAM EcH pALyi evcH aH
o%iey yi AEy rAjAvAi. eesnYA
DipnAyi o%i. 17atinA o%iyM
m}uv yi
AEylukAM giebETA
viwkyM tiey mikyM ec
yHt. 18ngrM piwicwetAyi si%i
ku. atinAlyA ekAAriEl
EpAyi ekAAri tI vyHkyM
tIyi sVyM EhAmikyM ecyHt. 19a
en pApM ecyHttinA si%i mric@.
11

1 rAjAA 16:8-31

yEhAv ete pR kArY si%i


ecyHt. eyAErAebyAM pApM ecyHt
aEtrItiyi avM pApM ecyHt.
eyAErAebyAM yi AEy jnteyeA
uM pApM ecic@.
20
si%iyew rhsY ptikL@ew kT
yM si%i ecyHt m@kArYL@M yi A
Ey rAjAAew criM q #nHT
i q}utiyi@H. si%i lArAjAvi
entier tiriEA}e sMBvL@M
#nHTiel}utiyi@H.
o%i, yi AEyrAjAvH
yi
AEyjnt ru sMGLAyi
viBjie@. pti jn gIni
eR punAy tibHniey piwkyM
aven rAjAvAA #hikyM
ecyHt. jnLi mE pti o%iyew
ayAyikL@mAyi. 22qA
gIn
ieR punAy tibHniyew ayA
yikeLA zrAyi o%iyew a
yAyik. atinA tibHni vDie
wkyM o%i rAjAvAkyM ecyHt.
23
sA eydyiel rAjAvAytieR
meAAM vxmANH o%i yi AEy
rAjAvAytH. o%i yi AEyliEm p
uvxM BrNM nwi. ati Ru
vxM tiApNilAyi BrNM
nwiyitH. 24pE o%i zmrYyiel
H vAi. EzemriniM
pQu eviANH av a vAi
ytH. i o%i o ngrM pNi.
atieR wmnAy EzemrieR Ep
mAyi bewi av ngre
zmrYA q viLic@.
25
ete yEhAv viDic kArY
o%i ecyHt. av muAyi qlA
rAjAAerAL@M ti ayA ecyHt.
26
enbAieR punAy eyAErAeb
yAM ecyHt aEt pAp ayA ec
yHt. eyAErAebyAM yi AEyjntey
eAuM pApM ecic@. aen av
yi
AEylieR eedvmA yEhA
vey atYDikM EkApAlnAi. av
ew vilek vi#hL@M yEhAvey
EkApAlnAi.
27
o%iey sMbi m@ vivrL@M
ayAL@ew mhdHv]ikL@M yi AEy
rAjAAew criM q #nHTi
q}utiyi@H. 28o%i mrikyM zmrYyi
sMsH k riewkyM ecyH t . av
EzxM aveR punAy hAbH
putiy rAjAvAkyM ecyHt.
21

hAb,H yi AEyrAjAvH
sA eydyiel rAjAvAytieR
meAM vxM hAbH yi AEyli
eR rAjAvAyi. hAbH piru
vxEH zmrYyievc H yi
AEy
lien Bric@. 30ete yEhAv viDic
kArY hAbH ecyHt. av mu
Ayi rAjAAerA EmAzvumAyi
hAbH. 31enbAieR punAy
eyAErAebyAM ecyHt pAp RvA
29

1 rAjAA 16:32-17:23

364

eN kMviDM hAbH wt
pAp ecyH t . aen hAbH
qH b AlieR puiyAy QEseb
lien vivAhM k}ic@. sIEdAkAew
rAjAvAyi qH b A. anrM
hAbH bAlien <xiAM rA
DiAM wi. 32bAlien rADiA
hAbH zmrYyi o lyM pNi.
lyi av o yAgpIWvuM
pNi. 33aEzrey rADiA hA
bH o vi M Apic@. av
muAyi ql A rAjAAeryM
kA yi AEylieR eedvmA yEhA
vey EkApiiA hAbH wt
kArY ecyHt.
34
hAbieR kAlH EbETAr
nAy hIEy eyrIEhApNM punni
ic@. hIEy ngrieR pNiyA
rMBicEA ayAL@ew vuM m pu
nAy abIRAM mric@. hIEy ngr kvA
w ApicEA ayAL@ew vuM
Ly punAy ezbH mric@. en
eyAe sMBviemH yEhAv eR
punAy EyAvyilUew pRi.*
lIyAvM m}yilA kAlvuM
gielyAdiel tizH b pNiel
o vAcknAyi lIyAvH.
lIyAvH hAburAjAviEnAw pRu,
yi
AEylieR eedvmA yEhA
vey {A Esvi. yEhAvyew
ziyA aw tAM vxLi
El mEA m}EyA epielH {A
Ric@ pRy. {A klicA mAEm
m} ep.
2
anrM yEhAv lIyAviEnAw pR
u, 3viwM viH ki}EA@ EpAvuk.
ekrIH aviyHwH oLicirik.
EyAAndiyew ki}ANH Q avi.
4
ninH atiniM evM wiAM.
aview nin BNemiA {A
kAkELAw klici@H. 5 atinA lI
yAvH yEhAv ecA pREpAel
eyAe ecyHt. av EyAAndi
ki} ekrIH aviw tAmsi
A EpAyi. 6qlA BAtiluM sAyA
iluM kAk lIyAvinH BNM
ekAueAw. lIyAvH aviyi
niM evM wic@.
7
m} epAti mlM o kAli
EzxM avi vivru. 8 anrM
yEhAv lIyAviEnAw pRu, 9sI
EdAni sAerPAiEl EpAvuk. a
view tAmsik. aview BAvu mric
o OI jIviciriH. ninH BNM
trA {A avELAw klici@H.
10
atinA lIyAvH sAerPAiEl
EpAyi. ngrkvAwiEl EpAy
ayA aview o OIey ku. av
L@ew BAvH mrici. av viR
sMBrikyAyi. lIyAvH
av
ELAw EcAdic@, qni wiA o

17

e n e y A e . . . p R i EyA. 6+26
kAk.

EkA evM ekAuvEmA? 11OI av


evM ekAuvrA EpAyEA
lIyAvu pRu, dyvAyi qniH o
kxNM aM wi ekAuv.
12
OI mRupwi pRu, qeR eek
yi amielH nieR eedvmA
yEhAv sAiyAyi {A pRy. o
kli Rc@ mAvuM BrNiyi RcH
olIevyM mAEm qeR eekyiluZ.
alM viR sMBriAnA {Aniview
vtH. vIi ekAuec EvNM
{ avsAne hArM pAkM
ecA. a tii@ EvNM qniM
qeR puM piNi kiwH mriA.
13
lIyAvH OIEyAw pRu, vYs
niE. nI pREpAel vIiEl
EpAyi ni BNM pAkM ec@
k. dYM nieR eekyilu mAvuekAH
o ecRiy amAk. aM
qeRyw ekAuvrik. qiH nin
M nieR pumAyi pAkM ec@k,
14
yi AEylieR eedvmA yEhAv
pRy, mAvieR klM oriluM nYmA
vukyil. BrNiyi qAlvuM qym
AyiriM. yEhAv vIuM miyi m}
epiM ver wM.
15
atinA av teR vIiEl EpA
yi. lIyAvH niEzic EpAel te
av vic @ . lIyAviM
OIM avL@ew puM vLer nAL@k
BNM lBic@. 16mAvieR klEmA q
AEmA oriluM nYmAyil. lIyAvi
lUew yEhAv pR EpAelyANH
aetlAM sMBvictH.
17
alnAL@k k}iEA OIyew
punH ErAgM bADic@. av wt
wt ErAgiyAyi. avsAnM aveR
zVAsvuM nilc @ . 18OI lIyAvi
EnAw pR, nI o eedvpuxnANH.
ninee shAyiAEmA? aEtA
qeR pApeLi qe oAiiA
nAENA nI view vtH? qeR mk
mriAniwyAA mAmAENA nI view
vtH?
19
lIyAvH avELAw pRu nieR
puen qe l i k. lIyAvH
aven avL@ew kiniM vAi
av tAmsi mkLile nilyi
el mRiyiEl ekAuEpAyi kili
kiwi. 20anrM lIyAvH Aic@,
yEhAvyAy qeR eedvEm, Q viDv
qe avL@ew vIi tA avdi
. aH Q ti avELAw ecEmA?
avL@ew pu mriA aH wyA
EmA?
21
anrM lIyAvH iyew mkLi
m tvN kiw. lIyAvH Aic@,
qeR eedvmA yEhAEv, Q i
ey vIuM jIviA avdiENEm!
22
yEhAv lIyAvieR An
yH mRupwi nki. i vIuM zVAEsA
cHCVAsM nwA wi. av jIvi
c@! 23lIyAvH iey tA}e nilyi
El ekAuEpAyi. lIyAvH iey

365
aveR aey l i c @ pRu,
EnA, nieR pu jIviciri!
24
OI mRupwi pRu, nI eedvpu
xnAeNH EA {AnRiy. yEhA
v yTAi niilUew sMsAri
evH {AnRiy!
lIyAvM bAlieR vAckAM
mAM vxvuM m} epAti
EA yEhAv lIyAviEnAw pR
u, EpAyi hAburAjAvien kA
k. {Awen m} ayyHM. 2atinA
lIyAvH hAbien kANA EpAyi.
aAlH zmrYyi BNmAyi
il. 3 atinA hAburAjAvH oAbdYA
vien teRywE Nic@. rAjekA
ArieR mtlArnAyi oAb
dYAvH. (eedvieR o yTA a
yAyi yi oAbdYAvH. 4ori Q
Esb yEhAvyew qlA vAckA
eryM ekAl@kyAyi. atinA oAb
dYAvH Ru vckAer ru hkLi
lAyi oLiic@. ap vAckAer
o hyiluM ap vAcker
meA hyilumAyi oLiic@. anrM
oAbdYAvH av BNvuM evvuM
nki.) 5 hAburAjAvH oAbdYAvi
EnAw pRu, qEAewAM v. nmH
qlA RvkLiluM qlA avikLiluM
priEzADiAM. new tirkM EkA
v k}utkM jIv nilniA
vzYmAy pul@EA qH aEnVxiAM.
aEA nmH new m]geL ekAEl
ivril . 6 oAErAM rAjYieR
BAgH t evM aEnVxic@
EpAkNem etrewNM. av
rAjYmAek sric@. hAbH sVyM o
dizyi EpAyi. oAbdYAvH mE dizyi
luM, 7yAyHiwyi oAbdYAvH lIyA
vien ku mi. oAbdYAvH lIyAvien
aRiu. av lIyAvi mi
nmic@. av EcAdic@, lIyAvH? tH
stYi au teEyA yjmAnEn?
8
lIyAvH mRupwi pRu, aet,
{A te. nieR yjmAnnAy rAjAvi
EnAw {Aniviewye pRyk.
9
anrM oAbdYAvu pRu, aH
qviewyeH {A hAbiEnAw
pRA aEhM qe vDiM! {An
EyAw o et@M ecyHtiil! pie
aeinANH {A vDiewA w
yAtH? 10ayew eedvmAy jIvi
yEhAvyAeN stYM, rAjAvH a
ey qlAyiwvuM etruekAEyiri
kyAyi aey kupiwiA
aEhM rAjY EtARuM L@keL ay
c@. etiluM rAjYe BrNADip,
aH rAjYielu pRA
hAbH ayAeLeAu aH rAjYi
elH stYM ecimAyi. 11EA
aiviewye ec pRyA aH
qEAwAvzYew. 12aH viewy
eH {A ec rAjAviEnAw pR
A yEhAv aey meviEwe

18

1 rAjAA 17:24-18:24

iluM ekAuEpAEyAM. hAburAjA


vH view vEA aey kAk
yil. aEA aEhM qe vDiM!
bAlYkAlM mtE {A yEhAvyew
o ayAyiyANH. 13qeR v]ik
au Eki@H! QEseb yEhAv
yew vAcker vDikyAyi
EA Ru vAcker {A hkLi
oLiic@. ap vAckAer o
hyiluM apEper meAilumAyi
{A oLiic@. av {A BNvuM
evvuM ekAuv. 14EA}Ake
{A rAjAvieRyw ecH aH
viewye pRyAnAvzYewu.
rAjAvH qe vDiM!
15
lIyAvH mRupwi pRu, jIvi
sv z nAy yEhAvyAeN stYM,
{Ani rAjAvieR mi niM.
16
atinA oAbdYAvH, hAburAjAvi
eRywE EpAyi. av aEh
EAw lIyAvH qviewye@ pR
u. hAburAjAvH lIyAvien kA
NA puRe@. 17lIyAvien k
EA hAbH avEnAw pRu, tH
nI teEyA? yi AEyli }L@
AvnA nI! 18lIyAvH mRupwi
pRu, {A yi AEyli }L@
Aiyil. nIyM nieR pitAvieR
wMbvumANH Q }eLAe A
iytH. yEhAvyew klnkeL nI Di
riA wukyM m@ eedveL rA
DiA wukyM ecyHtEA nIyA
NH yi
AEyli }L@AiytH.
19
EA kEpvti qe
v kANA m}uv yi AEylukAErA
wM pRyk. bAlieR nAp vA
ckEryM aEA@ ekAuvrik. vYAj
EdvtyAy aEzryew nARu Ack
EryM ekAuvrik. QEseb rAjH{i
vAcker piNyH.
20
atinA ahAbH m}uv yi AEy
lukAeryM vAckAeryM kE
pvti viLic@ @kyM ecyHt.
21
lIyAvH aveweylAM awei.
av pRu, er piwrNem
ni qEA}A tImAnik? yEhA
v stYmAy eedvmAeNi ni av
en piwrNM. pE bAlANH stYeed
vemi ni aven piwk!
jn oM pRil . 22atinA
lIyAvu pRu, yEhAvyew vi
ewy k vAck {AnA.
{A mAM. qA bAlieR nA
vAckH. 23atinA ru kALk
eL ekAuvrik. bAlieR vAck
A o kALey qwe. av atien
ekA kxNLAe. qiH av
mAMsxN twiEm vyHe.
qA tI kik mAM atH. a
EA mekALey {AM aen te
ecAM. {AM tI kikyil. 24bAli
eR vAckrAy ni niL@ew eed
vEAw Aik. {A yEhAv
EyAwM AiAM. AnyHH

1 rAjAA 18:25-46

366

mRupwi pRykyM tI kikyM ec


@ eedvmAyiriM stYmAy eedvM.
aetA nl zymAeNH jneL
lAM aMgIkric@.
25
anrM lIyAvH bAlieR vA
ckErAw, ni anvDi EpH. ati
nA ni dYM EpAvuk. o kALey
etrewH ok. pe ni tI
kitH . 26atinA vAckA
t nkei kALey qw.
av atien tARAi. cver av
bAliEnAw Aic@. av Ai
c@, bA, dyvAyi { mRupwi
tAluM! pe yAetA zbHdvuM Eki
l. M rM pRil. vAckA
tL@Aiy yAgpIWi @M n]M
ecyHt. qi@M tIyAyil.
27
cyAyEA lIyAvH aver pri
hsiA wi. lIyAvu pRu,
bA stYeedvmAeNi, ni c
i AiNM! av cilEA
ElAcic@ ekAirikyAyiriM! a
eli av tirilAyiriM! ael
i av yAyilAyiriM! av
RukymAyiriM! ni ERwi
ci AicH aven Nk!
28
atinA vAckA ci A
ic@. avew rADnAsdAym
sricH av vAL@kL@M L@M ekAH
sVyM mRiEvlic@. avewEm rM
oliM ver av mRiEvlic@ ekAi
. 29ck}iueviluM aEA}uM tI
kiyiil. sAyAbli Enr
mAM ver av *BAmAyi vi
ci. pe oM sMBvicil. bAli
niM mRupwieyAM Ayil. o zbHd
vuM Ayil. M a EkAmA
yiil!
30
aEA lIyAvH jnELAw pR
u, ni qeRywE v. ati
nA qlAvM lIyAvi @M wi.
EbETlilu yEhAvyew yAgpIWM
tkei. atinA lIyAvH
atH Ric@. 31lIyAvH pu kl@k
eLw. pu EgALiElAErAiM
oAErA kl@ vItM. yAEAbieR pu
mL@ew EpkLAyi EgAH.
yEhAv yi AEy q viLicitH
yAEAbien yi. 32yEhAvey
mhtVewvA yAgpIWM Ri
tinAyi lIyAvH kl@k pEyA
gic@. lIyAvH yAgpIWi @M o
ecRiy pAi }ic@. kEdzM }u
gAl evM ekA_vA t vItiyM
}vuM atiAyi. 33anrM
lIyAvH yAgpIWiE viRvc @ .
kALey av kxNLAi. 34qiH
lIyAvu pRu, nAlu BrNikLi
evM niRyHk. evM mAMsxN
LiluM viRkiEluM o}ik. anrM
lIyAvu pRu, tH vIuM ec@k.
anrM av pRu, mAmM
ec@k. 35yAgpIWiniM evM
o}uki pAi niRu.

36

atH c b li smymAyi.
atinA lIyAvAck yAgpIW
inwE EpAvukyM Ai
kyM ecyHt, aAhAmieRyM yisH
hAieRyM yAEAbieRyM eedvmA
yEhAEv, aANH yi
AEyli
eR eedvemH EA etLiyiA
{AnEpi. {A ayew dAs
nAeNM etLiyi. etlAM ecA
aH qEAw klictAeNH v
kAieAwk. 37yEhAEv, qeR A
nyH mRupwi n. yEhAEv nIyA
eedvemH vH kANic@ ekAw.
aEA nI aver niiEl tiriek
ekAuvrikyAeNH avrRiyM.
38
atinA yEhAv tAE}H agH n i
ayc@. agHni, blieyyM viRkienyM
kl@keLyM yAgpIWi @m
leyM kic@. pAiyilu m}u
v evvuM a vic@. 39en sMB
vitH jneLlAM ku. av nil
nmsHkric@ pRyA wi, yEhA
vyA eedvM! yEhAvyA
eedvM!
40
aEA lIyAvu pRu, bAli
eR vAcker ekAuvrik! avri
lAM repwAnvditH! atinA
jn qlA vAckeryM piwiwi.
anrM lIyAvH aver tAe} kIEzA
aviyiEl nyic @ . aviewevc H
qlA vAckAeryM av vDic@.
m} vIuM v
anrM lIyAvH hAburAjAvi
EnAw pRu, ni EpAyi tikyM
wikyM ec@k. o epm} v
H. 42atinA hAburAjAvH BNM
k}iA EpAyi. aEt smyM lIyAvH
kEpv t ieR enRukyiEl
kyRi. pvtieR enRukyi lI
yAvH nmic@. av teR tl kAm@k
iwyi vc @ . 43anrM lIyAvH
teR B]tYEnAw pRu, kwli En
EnA.
aEA B]tY, kw kANAnAvuiw
E EpAyi. anrM B]tY mwiv
pRu, {AenAM kil . vIuM
EpAyi EnAA lIyAvH avEnAw
pRu. aen }utvN Ayi.
44
}AM tvN B]tY mwiv pRu,
orAL@ew mxH w iEyALm o ecRiy
EmGM {A ku. EmGM kwliniM
vrikyAyi.
lIyAvH B]tYEnAw pRu, teR
rTM tARAi w BvniEl EpA
kA hAburAjAviEnAw ec pR
yk. avniEA EpAyieli m} av
en twyM.
45
al smyi EzxM kAzM m}u
v H kAEmG ekAuniRu.
kAwiAM kn m} epAM wi.
hAbH teR rTi kyRi yie Ey
liEl EpAyi. 46yEhAvyew zi
lIyAviEl v. oAwiEAtinH
41

367
lIyAvH teR vO mRui. an
rM lIyAvH yie Eyver hAbu
rAjAvi mE oAwi.
lIyAvH sInAyp
H vt
i
lIyAvH ecyH t kArYeLl A M
hAburAjAvH QEsebliEnAw
pRu. vAckAereylAM lIyAvH
qen vAL@ekAu vDic @ qH
hAbH avELAw pRu. 2atinA
QEseb o dten lIyAvieR
awEyc @ . QEseb pRu,
nAeL Q smyii {A nie,
nI vAckAer ekA EpAel
ekAl @ M. {Anti vijyiAtiA
EdvA qe vDie.
3
lIyAvH a EkEA vl A et
By. atinA sVjIv riA
av dErEAwiEAyi. teR B]tYEnyM
av ew i. eydyiel Eb-Ezb
yiEl av EpAyi. lIyAvH teR
B]tYen Eb-Ezbyi viu. 4anrM
lIyAvH o divsM m}uvM mmiyi
El nw. o epAAinwiyi
lIyAvH . av mrNM vzY
eu. lIyAvu pRu, qni mti
yAyi yEhAEv! qe mriAnvdi.
{AeneR pUvikAErA ouM EBd
ml.
5
anrM lIyAvH mrc@vi kiw
Ri. o dt lIyAvieR aw
v aven sHpzic@. dt pRu,
q}uEH Bi! 6 kri mkLi
liu pAkewiy o aw tniriki
kiwM o BrNi evvuM av
ku. lIyAvH tikyM wikyM
ecyHt. anrM av vIuM Ri.
7
piIwH yEhAvyew dt vIuM av
eR aw vrikyM aven sHpzi
kyM ecyHti pRu, q}uEH Bi
! aeli dIGyAyH kH
ninAvukyil . 8atinA lI
yAvH q}uEH tikyM wikyM
ecyHt. nAl rAkluk yA ecA
zi BNM lIyAvi n
ki. av eedvieR pvtmAy EhA
Erbupv t iEl nw. 9aview
lIyAvH o hyi kyRi. rAi
aview ti.
anrM yEhAv lIyAviEnAw
sMsAric@. yEhAv EcAdic@, lI
yAEv, nIeyANiview?
10
lIyAvH mRupwi pRu, svz
nAy yEhAEv, qniAvu nAyi
nie {A qlAyHEA}uM Esvici.
pE yi AEyjnt nIymAy av
ew krA lMGic. nieR yAgpIW
av tk. nieR vAckAer
av vDic@. EA}uM jIvi k
vAcknA {A. EA}v qe
yM vDiA mikyANH!
11
aEA yEhAv lIyAviEnAw pR
u, EpA, pvti qeR mi
nik. {A nie kw EpAkAM.

19

1 rAjAA 19:1-21

anrM ztiy o kAH pvteL


piLi. yEhAvyew mi vliy
pARkeL a piLi. pE kAH
yEhAvyAyiil . atiEzxM o
kmAyi. pE kvuM yEhAv
yAyiil . 12atiEzxM orgH n iy
Ayi pE agHni yEhAvyAyi
il . agH n iEzxM o m] d sVrM
Ayi.
13
zbHdM EkEA lIyAvH teR
AyM ekAH mKM mRc@. anrM
av EpAyi hyew mi ni.
zbHdM avEnAw EcAdic@, lIyAEv
nIeyANiview?
14
lIyAvu pRu, svznAy
yEhAEv, qAlAvuMviDM nAyi
{Aney Esvic@. qA yi AEy
lukA aumAyAiy krA lMGic@.
av nieR yAgpIW tkkyM
nieR vAcker vDikyM ecyH.
{A mAmANH EA}uM jIviciri
k vAck. EALv qe vDi
A mikyANH.
15
yEhAv pRu, dmsHksi u
m mmiyiEl v}iEy EpAvuk.
dmsHksi EpAyi hsEylien arA
miel rAjAvAyi aBiExkM ec@k. 16an
rM niMziyew punAy Eyvien
yi
AEylieR rAjAvAyi aBiExkM
ec@k. pie, Eb emEhAlAyiel
sAPAieR punAy qlIzey aBi
ExkM ec@k. nieR An v
vAck avnAyiriM. 17aEnkM
dxHwAer hsAEy vDiM. hsAEy
lieR vALiniM rewven
Ey vDiM. EyvieR vALi
niM rew eryM qlIzA vDi
M. 18lIyAEv, nI mAml yi AEy
liel k vizVAsi. av aEnkM
Eper vDiM. qA atiEzxvuM
bAli mi nmiA }AyirM Ep
AyiriM! bAlieR vi#he
MbiA }A yiri RyA
L@kL@AyiriM.
qlIzA o vAcknA
atinA lIyAvH aviwM viH sA
PAieR punAy qlIzey Etwi
EAyi. lIyAvH vEA qlIzA
pE nilM }ukyAyi. lI
yAvH vEA qlIzA avsAne
lH pNi ec@kyAyi.
lIyAvH qlIzyew awE ec.
anrM lIyAvH teR Emli qlIz
yewEm u. 20qlIzA teR kALkeL
viu epe lIyAvieR awE
ec. qlIzA pRu, {A qeR
mAtApitAeL MbicH avErAw yA
pRiu vre. qiH {A aey
piwrAM. lIyAvH mRupwi pRu,
a ekAAM EpA {A nie twy
il.
21
anrM qlIzA teR wMbEA
ewAM o sdYyu. qlIzA ecH
19

1 rAjAA 20:1-22

368

teR kALkeL ekA. k av


viRkAi anrM av mAMsM Evvic@.
anrM av mAMsM jn n
kyM avr BikyM ecyHt. an
rM lIyAvien qlIzA piw.
qlIzA lIyAvieR shAyiyAyi.
eb-hddM hAbuM y
i puRew
eb-hddAyi
arAmiel
rAjAvH. av teR eesnYe
m}uv sMGwiic@. avEnAewAM m
iru rAjAAAyi. av
tirkL@M rTL@mAyi. av zm
rYey mikyM atientier yM
ec@kyM ecyH t . 2yi AEyliel
hAburAjAvinH ngriEl aE
hM dtAer ayc@. 3 sEzM tAyi
+ eb-hddu pRy, nI nieR
sVvuM eviyM qni trNM.
nieR BArYmAeryM ikeLyM nI
qni nkNM.
4
yi
AEyrAjAvH mRupwi pRu,
qeR yjmAnnAy rAjAEv, {Ani
EA ayEwtAeNH {A aMgIkri
. qnietlAM ayEwtANH
5
anrM dtA hAbieRyw
mwieyi. av pRu, eb-hddu
pRy, nieR m}uv sVvuM ev
iyM nieR BArYmAeryM ikeLyM
qni trNem {A niEAw mH
vzYei. 6 nAeL {A qeRyA
L@keL nieR vIiluM nieR EdYAg
Aew vIwkLiluM aEnVxNiny
yHM. niL@ew vilpiwi qlAM
av nk. av aetlAM qeR
yweic@ekA_M.
7
atinA hAburAjAvH teR rAjY
e m}uv mAewyM o EyAgM
viLic@ i. hAbu pRu, EnA,
eb-hddH }mAA EnAk
yANH. qeR BArYmA, ik, sVM,
evi veylAM av nkNemH
av dYM qEAwAvzYeu. aet
lAM av nkAemH {A stic@.
EALvnH qlAM EvNme.
8
qA mAM qlA jnL@M pR
u, aven asritH. av pR
yetAM ectH. 9atinA hA
bH eb-hddi o sEzmyc@. hA
bu pRu, aH dYM pR
EpAel {A ecAM. qA ayew
rAme kln asriA qni
niv]iyil.
eb-hddurAjAvieR L@ksEzM
rAjAvi nki. 10anrM av
eb-hddiniM meA sEzvu
mAyi mwi v. sEzM tAyi,
{A zmrYey pUmAyM tkM.
ngri oM avEzxikyielH
{A vAgHdAnM ec@! qeRyAL@k
H o sHmArkmAyi vIiEl ekAu
EpAkA EpAluM sADn aview
avEzxikyil . aen {A

20

ecyH t iel i eedvM qe nzii


e!
11
hAburAjAvH mRupwi pRu, pw
c aNiyv at}iveRy
epAc M pRyvA pAwil qH
eb-hddiEnAw pRyk.
12
eb-hddurAjAvH mu BrNADipA
ErAewAM teR wAriliH wi
kyAyi. aEA dtA vH hA
burAjAvieR sEzM ayA nki.
ngrM miA tAeRwA ebhddrAjAvH teRyAL@kELAw klic@.
atinA av yi tL@ew
AnLiEl EpAyi.
13
aEt smyM o vAck hAbu
rAjAvieRywE EpAyi. vAc
k pRu, hAburAjAEv, yEhAv
niEAwien pRy, nI vliy
eesnYe kAiEl! eesnYe
EtAl i A yEhAvyAy {A
nie shAyiM. aEA {AnA
yEhAvey nI aRiyM.
14
hAbu pRu, aver EtAliA
aH eryApEyAgik? vA
ck mRupwi pRu, yEhAv pRy,
sAEdYAgAew yvshAyi
k. aEA rAjAvu EcAdic@,DAn
Esney rA nyiEtH? vAc
k mRupwi pRu, nI te. 15ati
nA sAEdYAgAew yv
shAyikeL hAbH sMGwiic @ .
av imi ru EpAyi
. anrM rAjAvH yi AEy Esn
ey viLic@ i. ek qM}AyirM.
16
cyHH eb-hddrAjAvuM ayAeL
shAyi miru rAjAAM
wic@mrAyi. aEA hAbu
rAjAvieR Esn aver mic @ .
17
yv shAyik dYM mic@. zmrY
yi niM BwAriRi vevH ebhddieRyAL@k ayAELAw pRu.
18
atinA eb-hddu pRu,av
yi vrikyAyiriM. aeli
av smADAnM vzYeu vrikyAyi
riM. aver jIvEnAew piwik.
19
hAbu rAjAvieR ecRuA
mNM nyikyAyi. yi AEy
Esn aver piwkyAyi. 20q
A tnietier v oAErAEn
yM oAErA yi
AEylukArM vDic@.
atinA arAmini vv oAwi
EAkA wi. yi AEyEsn aver
piw. eb-hddrAjAvH rTLi
elAi ni o tirR kyRi
reu. 21hAburAjAvH ees nYe
nyikyM qlA tirkeLyM rT
eLyM eesnYiniM piwiec w
kyM ecyHt. aen hAbu rAjA
vH arAmYEsnyHH kn prAjymL
vAi.
22
anrM vAck hAburAjA
vien smIpicH avEnAw pRu, aw
vskAl vIuM arAmiel rAjA
vAy eb-hddH nie miA vM.

369
atinA EA nI nAiEl ec
nieR eesnYe zmAk. aven
EnriwA pripAwik EyAew
sUNM ec@k.
eb-hddH vIuM mi
eb-hddrAjAvieR EdYAg
A ayAELAw pRu, yi
AEy
lieR EdvA mlEdvArANH. n
o mlEdzA yM ecyHttH. ati
nA yi AEylukA jyic@. atinA
nmeA smtli vcH aver Enri
wAM. aEA n jyiM. 24au ec
EtH tANH. eesnYe nyiA
miru rAjAAeryM avdi
tH . EsnAnAykA te avew
eesnYe nyie.
25
nin nxHwmAy eesnYM EpAel
o eesnYe EA sMGwiik.
eesnYEEAel tirkL@M rT
L@M sMGwiik. aEA nmH yi A
EylukAErAw smtli vc@ yM
ecAM. n jyiM. eb-hddH av
ew pEdzM sVIkric@. av pRtH
av ecyHt.
26
aen vskAlH, eb hddH
arAMjntey sMGwiic@. yi AEyli
entier yinH ayA aEPiEl
EpAyi.
27
yi AEylukAM yi tAeR
w. arAMEsnEyAw yM ecA
yi AEylukA puReu. av arAM
pALyientivz pALymwic @ .
zuviEnAw tArtmYM ecyHtA yi A
EyeesnYM rH i pieR
ayEm Ayi_. qA arAmY
Esn EdzM m}uv niRi.
28
o eedvpux Q sEzvumAyi
yi AEyrAjAvien smIpic@+ yEhA
v pRu, yEhAvyAy {A mleedv
mAeNH arAmY pRu. {A tA}Hvr
yew eedvmelM av k. ati
nA Q vliy eesnYe EtAliA
{A nieL avdiM. aEA qlA
yiwvuM {AnA yEhAvey nI
aRiyM!
29
mKAmKmAyi EsnkL@M }udiv
sE pALymwic@. }AM divsM y
mArMBic @ . yi
AEylukA o divsM
ekAH o lM arAmYBwAer vDic@.
30
jIvic i v aEPungriEl
EAwi. BwAri pE}AyirM
EpewEm ngrBii vI. ebhddM ngriElEAwi. ayA o mRi
yi oLic@. 31aveR B]tYA avEnAw
pRu, yi
AEyrAjAA kN
yvrAeN { EkiuH. nmH
p NiDricH tlyi kyRuM eki
yi AEyrAjAvieR awE EpA
kAM. ayA cilEA ne jIvEnAew
viEAM.
32
av p vO DrikyM
tlyi kyRu ekukyM ecyHt. av
yi
AEyrAjAvieRywE v.
23

1 rAjAA 20:23-40

av pRu, ayew dAsnAy


eb-hddu pRy, dyvAyi qe
jIviAnvdicAluM.
hAbu pRu, av jIviciri
EA? aveneR sEhAdrnANH.
33
eb-hddien vDikyiel sU
cii qeiluM hAbu pRy
emAyi eb-hddieR L@k
tIicitH. hAbH eb-hddi
en teR sEhAdr q viLicEA
pEdxH w A EvgM pRu, aEt,
eb-hddH ayew sEhAdrnANH.
hAbu
pRu, aven qeR
awE ekAuvrik atinA
eb-hddH hAburAjAvieRywE
v. hAburAjAvH ayAELAwH
tEAewAM rTi kyRuvA vzY
eu.
34
eb-hddH avEnAw pRu, hA
Eb, qeR pitAvH nieR pitAvi
niM piwiec w pN {A
nin trAM. qeR pitAvH zmrYyi
ecyHt EpAel nin dEezi
kwk wAM.
hAbH
mRupwi pRu, nI
aMgIkricA {A nie sVtnA
AM. aen ru rAjAAM o smA
DAnkrARuAi. eb-hddrAjAvien
hAbH sVtnAi viu.
hAbientier o vAck
vAckArielArA meA vAc
kEnAw pRu, qe awi! yEhAv
kl i c ekAAyi avn pR
tH. qA aven awiA mE
vAck vistic@. 36atinA dY
e vAck pRu, nI yEhAv
yew kln asricil. atinA nI
viewniM EpAEA o siMhM
nie ekAl@M. rAme vAck
aview niM EpAvukyM ayAeL o
siMhM ekAl@kyM ecyHt.
37
oAme vAck meArAeL smI
pic@ pRu, qe awik! ayA
vAcken awic@priElic@. 38ati
nA vAck teR mKM o Ni
ekAu epAtiu. aen ayAeL
M tiric R iyA k}iyAetyAyi.
vAck EpAyi rAjAvien kAH v}i
yi ni. 39rAjAvH kwvrikyM vA
ck aEhEAwien pRykyM ec
yHt, {A yi pwevA EpAyi.
new orA zuLielAven qeR
yw ekAuv. av qEAw pR
u, ven kAk. v oAwiEAyA
v pkrM nieR jIvnAyiriM
ekAwEi vrik. ael i q}up
u pQH evi nI pi}yAyi owE
ivM. 40qA qni mu kArY
Li tirAyi. atinA mxY
oAwiEAyi.
yi AEyrAjAvH mRupwi pRu, Bw
en repwAnvdictinA nI etu
kArnAeN nI pRu. atinA nin
35

1 rAjAA 20:41-21:22

370

H rvuM aRiyAM ayA pR


nI ecNM.
41
anrM vAck teR mK
niM Nieyw. yi AEyrAjAvH
ayAeL kAkyM ayA vAckA
rielAvnAeNRiykyM ecyHt. 42a
nrM vAck rAjAviEnAw pRu,
yEhAv niEAw pRy, ekAlew
Nem {A pRven nI sVt
nAi. atinA nI aveR An
mriNM! nieRyAL@k zuL@ew
AnM mriNM! 43anrM rAjAvH
zmrYyi vstiyiEl mwi. ayA
L@ew mnH d+KM ekAH kliyi.
nAEbAieR miriEAH
zmrYyilAyi hAburAjAvi
eR ekAArM. ekArinwH o
mriEAAyi. yie EylukA
rnAy nAEbAH q EprAy orAL@EwtA
yi miriEAH. 2o divsM hA
bH nAEbAiEnAw pRu, nieR
miriEAH qni trik. qni
etA pcRiEAM NM. nieR
vy qeR ekAArinwANH. ati
eR An {A ninH mikc o
miriEA@ nkAM. aeli, nin
tAlrYemi EtAieR vil {A pN
mAyM nkAM.
3
nAEbAH mRupwi pRu, {Aen
eR lM oriluM ayH tril.
aeteR wMbiERtANH.
4
atinA hAbH vIiEl EpAyi.
av nAEbAieR mRupwiyi vLer
EkApici. yie EylukAr pR
vAk avnH o@M xHweil. (nA
EbA pRu, qeR wMb mi
{A nin tril.) hAbH teR
kili kiw. av teR mKM tiri
kyM oM tiA AAtirikyM
ecyHt.
5
hAbieR BArY QEseb av
eRywE ec. QEseb av
EnAw pRu, qANH ciA
lnAyiritH? aeAeNAM k}i
AtH?
6
hAbH mRupwi pRu, yie Eylu
kArnAy nAEbAiEnAwH {A aveR
lM qni trA vzYe@. ati
eR m}uv vil nkAemM {A
pRu. aTvA av tAlrYmei
pkrM lM nkAemM. qA
nAEbAH aveR lM qni trA
vistic@. 7QEseb mRupwi pR
u, pE yi
AEyliel rAjAvA
NElA aH! kili nie}uE.
qeiluM k}ic@ suKmA. nAEbA
ieR lM {AnyH EnwirAM.
8
anrM QEseb tAM kk
eL}uti. av kkLi hAbi
eR mevc@. qiv kk
nAEbAH vsi aEt pNiel
mAM DAn vYikM ayc@.
9
av en q}utiyi+

21

jnH o divsM pvAsmAyiri


emH KYApik. qiH ngrvAsi
keLeylAM o sELni viLic@
@k. aview vcH nm nAEbAi
eni sMsAriAM. 10nAEbAieni
epALi pRyA ciler tARAk. rAjA
viM eedviM qtirAyi nAEbAH
sMsAritH t Ek@ qH av
pRyNM. anrM nAEbAien ngr
iniM puRAi kel R iu
ekAlNM.
11
atinA mAM yie
Eyliel
DAnikL@M kln asric@. 12qlA
jnM o divsM pvAsmAyiri
emH EntA KYApic@. divsM
qlAveryM o sELni viLic@
i. av nAEbAien jn
mi o EtYk l nii.
13
anrM ruEp, rAjAviM eedv
iM qtier nAEbAH sMsAritH
t Ek@evH jnELAw pRu.
atinA jn nAEbAien ngr
i evLiyiEl ekAuEpAyi. w
H av aven kelRiu ekAl@
kyM ecyH t . 14anrM EntAA
QEseblinH o sEzmyc@. sEzM
tAyi+ nAEbAH vDie@.
15
a EkEA QEseb hA
biEnAw pRu, nAEbAH ekAl
e@. ni ayH ecH xHwm
lM qwAM. 16atinA hAbH
miriEAiEl EpAvukyM a
sVmAkyM ecyHt.
17
aEt smyM yEhAv tizHbYyiel
vAcknAyi lIyAviEnAw sM
sAric@. yEhAv pRu, 18zmrYyiel
hAbieRywE EpAvuk. hA
bH nAEbAieR miriEAiluA
vuM. av aview EtAH tERtA
vA Evi qiyirikyANH. 19y
EhAvyAy {A avEnAwien pRy
tAyi hAbiEnAw pRyk, hA
Eb! nAEbAien nI vDic@. EA
aveR lM sVmA. atinA
{A niEAwi pRy! nAEbAH
mric aEt lH nIyM mriM. nA
EbAieR rM niwic nAyH
aEt lniM nie rvuM ni
wiM!
20
atinA lIyAvH hAbieRy
wEEpAyi. hAbH lIyAvien
kEA pRu, nIeye vIuM
ku. nIeynietirAeNEA}uM.
lIyAvH mRupwi pRu, aet {A
nie vIuM ku. nI nieR jIviti
elEA}uM yEhAvyHetier pApM ec
yHt. 21atinA yEhAv niEAw pR
y, {A nie nziiM. nieyM
nieR wMbeyM qlA puxA
eryM {A vDiM. 22nieR wMbe
enbAieR punAy eyAErAebyA
mieR wMbM EpAelyAiIM.
nieR wMbM beyzArAjAvieR wM
bM EpAelymAM. Q ru wMbL@M

371
pUmAyM nziie@. nI qe
EkApiictinA {A niEAwH en
eyAe ec@M. yi
AEyjntEyyM
nI pApM ecic@. 23yEhAv wi
pRyu, nieR BArYyAy QEseb
lieR zrIrM yie Ey ngri vcH
nAyH tiM. 24 ngri vc@
mri nieR wMbie ew
zrIrvuM nAyH tiM. vylukLi
mric@ vI}u nieR wMbArnAy
etAvenyM pik tiM.
25
hAbieRy pApM ecyHt meA
rA Ayiil. aveR BArY QEs
eblANveneAH etAe eci
ct.H 26vi#heL rADikey ekA
wM pApvuM hAbH ecyHt. aEmArY
ew v] iyAyi atH . yEhAv
avriniM mieywH yi
AEy
jntyH nkyM ecyHt. 27lI
yAvH sMsAric@ k}iEA, hA
binH vLer d+KmAyi. teR d+KM
kwiiA ayA teR vO
vlic @ kIRi. qiH d+KsUckmAy
vO Dric@. ayA hArM k}i
AM Aiyil. EtYk vO
DricH ayA Ri. ayA vLer
d+KitM vixmAyi.
28
yEhAv vAcknAy lIyAvi
EnAw pRu, 29hAbH qeR mi
vLer vinyvAnAey {A kA.
atinA aveR jIvitkAlH {An
vnH }eLAmAkyil. av
eR pu rAjAvAMver {A kA
niM. anrM {A Q }
hAbieR wMbi vM.
mIKAyAvH hAbi mRi
yi n
aw ru vxAlE yi
AEyliM arAmiM wyi
smADAnmAyi. 2 anrM mAM
vxM, eydyiel eyEhAzAPAu
rAjAvH yi AEyli hAburAjAvien
sziA EpAyi.
3
aEt smyM hAbH teR EdYAg
AErAw EcAdic@, arAmiel rAjAvH
gielyAdiel rAEmAH niniM
piwiec w tH oAiEl ? rAEmAH
tiric@ piwiA nAM qekAH oM
ecyH t il ? a new pNmAyiri
NM. 4 atinA hAburAjAvH ey
EhAzAPAiEnAw EcAdic@, arAmiel
eesnYEAw rAEmAi yM ecA
aH {ELAw EcEmA ?
eyEhAzAPAH mRupwi pRu, vH,
{A aEyAw EcM. ayew ees
nYEAw EcrA qeR BwAM tirk
L@M tARANH. 5pE n dYM yEhAv
yew pEdzM EtwNM.
6
atinA hAbH vAckAew
o EyAgM viLic@i. aH nAERALM
vAckAAyi. hAbH vA
ckAErAw EcAdic@, {A rAEmAi
arAmiel eesnYEAw yi EpA

22

1 rAjAA 21:23-22:15

kNEmA?
aEtA meAriEl {A
kAiriENA? vAckA mRupwi
pRu, nI EA EpAyi yM ec
NM. yEhAv nie vijyiA av
diM.
7
qA eyEhAzAPAu pRu, y
EhAvyew mEetiluM vAck
EA? ei, eedvemA pRy
etH n avEnAwM EcAdiNM.
8
hAburAjAvH mRupwi pRu, meA
vAck wiyH . yimH L iyew
punAy mIKAyAvH Nv. qA
aven {A evRu. yEhAvyH
Evi sMsAriEA av oriluM
qni nltAyi pRyARil. qniixHw
milA kArYLANH av qEA}uM pR
yk. eyEhAzAPAu pRu, hA
burAjAEv, aH aen pRytH !
9
atinA mIKAyAvien kupiwiA
hAburAjAvH teR oEdYAg
EnAw pRu.
10
smyH ru rAjAAM t
L@ew rAjkIy Emlik Dric i .
av siMhAsnLilirikyAyi
. zmrYyiel kvAwinrikilu nYA
yviDi lAyi atH. vAck
A m}uvM av mi nilA
yi. vAckA vcnM nwk
yAyi. 11siedIyAvH qAyi
vAckAri orAL@ew EprH. eknn
yew punAyi av. siedI
yAvH tAM u ekAukL@Ai*
anrM av hAbiEnAw pRu,
yEhAv pRy, arAmiel eesnYi
entier nI Q ekAupEyAgiNM. nI
aver EtAl i kyM nziikyM
ec@M.
12
melA vAckAM siedIyAvu
pRtH aMgIkric@. vAck pR
u, nieR eesnYM EA kvA
nwNM. av rAM EsnyHe tier
rAEmAi yM ecNM. nieR vij
yinH yEhAv avdiM.
13
etAe sMBviEv, EdYAg
mIKAyAvien kupiwiA EpAyi.
ayA mIKAyAvien kupiwicH av
EnAw pRu, melA vAckAM
rAjAvH vijyiem pRu. nIyM
aen te pRytANH ninEvuM
suritmAytH. 14qA mIKAyAvH mRu
pwi pRu, l! yEhAvyAeN, av
kli kArY mAEm pRy qH
{A stYM ecyHti@H!
15
anrM mIKAyAvH hAburAjAvi
eR mi v. rAjAvH avEnAw EcA
dic @ , mIKAyAEv, {AM eyEhAzA
PAurAjAvuM eesnYeL EyAjii
NEmA? {LiEA EpAyi rAEmAi
arAmiel EsnEyAwH @mENA?
mIKAyAvH mRupwi pRu,EvNM! nI
EA EpAyi avErAw yM ecNM.
nieR vijyinH yEhAv avdiM.
u ekAuk mhAziyew awyALmA
yi tH.

1 rAjAA 22:16-39
16

372

qA hAbH mRupwi pRu,


yEhAvyew ziyAll nI sMsAri
tH. nI nieR te vAkLA
pRytH. qEAw stYM pRyk! {A
niEAew AvzYM pRyNM? qEAwH
yEhAveyA pRyet pRy
k. 17atinA mIKAyAvH mRupwi pRu,
sMBviA EpAetAeNH qni
kANAM. yi AEyEsn i mk
Li citRuM. nyiAnAmilA i
peEpAelyAM av. yEhAv pR
ytitANH, v EntAvil. av
vIiElANH, yinl EpAEktH.
18
aEA hAbH eyEhAzAPAi
EnAw pRu, EnA! {AnEyAw pR
iEl! Q vAck oriluM qe
i nl pRyil. {A EkAnA#hi
A kArYEL av pRy.
19
qA mIKAyAvH wM yEhAv
yHEvi sMsAric@. mIKAyAvu pR
u, i! yEhAv pRy vA
k vyANH ! yEhAv sVi
teR siMhAsniliritH {A
ku. aveR dtA aveRyriki
ni Ayi. 20eedvM pRu,
niLilAeiluM hAbu rAjAvi
en wA k}iyEmA? av arAmYEs
nEyAwH rAEmAi yM ecNemA
eNeR #hM. aEALv ekAle
wM. t ecEkArYM dtA aMgI
kricil. 21anrM o dt yEhAv
EyAw pRu, {Anven wAM! 22y
EhAv mRupwi pRu, nI hAbien
qen wM? dt mRupwi pRu,
hAbieR vAcker m}uvM {A
wM. hAbu rAjAviEnAw NpR
yA {AnvErAw pRyM. vAckew
sEz NkLAyiriM. atinA
yEhAv pRu, ekAAM! EpAyi hA
bu rAjAvien ctik. nI vijyiM.
23
mIKAyAvH teR kTyvsAniic@.
qiv pRu, atinA tANi
view sMBvict.H yEhAv nieR vAc
kereAH niEAw N pRyic@.
mhAdritM nin sMBviemH yEhA
v te niyici@H.
24
anrM siedIyAvH vAck
mIKAyAvieR awE EpAyi. sied
IyAvH mIKAyAvieR mKwic @ .
siedIyAvu pRu, qiniM
yEhAvyew zi vi@EpAeyM
niilUewyANiEA sMsAriet
M nI yTAi kEvA?
25
mIKAyAvH mRupwi pRu, w te
} sMBviM. aEA nI o
ecRiy mRiyi oLiciriNM. aEA
{A stYmA pRyet nin
EbAYmAM. 26anrM mIKAyAvien
bivA hAburAjAvH teR
EdYAgArielArAELAw klic@,
hAburAjAvu pRu, aven bicH
ngriel gvNRAy EmAeRyM
EyAvAzH r AjmAreRyM awE
ekAuEpAvuk. 27mIKAyAvien twvRyi

liwA avErAw pRyk. avnH avuM


evvuM mAM k}iA ekAwk. y
rMgniM {A mwi vM ver
aven aview sUik.
28
mIKAyAvH Re pRu, nieLlA
vM {A pRytH Ek! hAbu
rAjAEv, aH pwyiniM jIvEnAew
tiric @ vA yEhAv qilUew
sMsAricielirie.
29
anrM hAburAjAvuM eyEhAzA
PAurAjAvuM rAEmAi arAmYEsn
EyAw yM ecA EpAyi. atH giel
yAd EdzAyi. 30hAbH ey
EhAzAPAiEnAw pRu, n y
i tAeRwNM. {A rAjAvAeN
RiyA viDM EvxM ekAM. qA
aH rAjkIy vO DriNM.
atinA yi
AEyrAjAvH, rAjAvlA
orAL@ew Evxi ymArMBic@.
31
arAmiel rAjAvinH miru rT
nAykAAyi. yi
AEyrAjA
vien kupiwiA arAmiel rAjAvH
Q rTnAykAErAw klic@. rAjAvien
vDiNemH arAmiel rAjAvH nAyk
AErAw klici. 32aen yi
niwyi Q nAykA eyEhAzAPAH
rAjAvien ku. avnAyiriAM yi A
Ey rAjAev kti. atinA av
ayAeL vDiA EpAyi. eyEhAzAPA
H alRA wi. 33ayALl yi
A
Ey rAjAev k nAykA ayAeL
vDicil. 34qA o Bw EtYkicH
eryM lYmAAet oryc @ . q
A aH yi AEyliel hAbu
rAjAvieR Edh tRc@. pwc mwA
zrIrBAgANH au ekAtH. ati
nA hAburAjAvH teR EtrALiEyAw
pRu, qeREm oru tRc@! rTM
viewniM puRE nyik. nm
y rMgniM vLerykEl EpA
kNM.
35
eesnY yM w. hAbu
rAjAvH teR rTie ti. ayA
rTieR vzE cAri nik
yAyi. ayA arAmYEsney nirI
ikyAyi. aveR rM o}uki
Eti vI, piIwH eevErM
rAjAvH mric@. 36sUrYAsHtmyEAwwH
yi
AEyEsnyiel m}uv EpM
tL@ew sVM ngriEl EpAkA
klie@.
37
aenyAyi hAburAjAvH
ekAletH. cil ayAL@ew zvM zmrY
yiEl ekAu EpAyi. av ayAeL
aview sMsHkric@. 38av zmrYyiel
jlAzyi hAbieR rTM k}uki.
rTiniM hAbieR rM pi
k niwic@. evi EvzYk
LikyM ecyHt. yEhAv pR
EpAeleyAeyANH sMBvictH.
39
teR BrNkAlH hAburAjAvH
ecyHt kArYeLlAM yi AEy rAjA
Aew criM q #nHTi q}uti
yi@H. teR ekAAre wt su

373
rmAA ayAL@pEyAgic neAi
eniyM pusHtki pRyH.
rAjAvH pNit ngreiyM
#nHTM nEAw pRy.
40
hAbH mrikyM ayAew pUvi
kErAewAM sMsHkriewkyM ayA
ew pu ahAsYAvH aw rAjAvA
kyM ecyHt.
eyEhAzAPA,H eydyiel rAjAvH
41
hAbH yi AEyrAjAvAytieR
nAlAM vxi, syew punAyi
eyEhAzAPAH eydyiel rAjA
vAyi. 42rAjAvAEA eyEhAzAPA
inH mu vyAyi. eyEhA
zAPAH pu vxM eyzElM
Bric@. asUbA qAyi ayAL@ew
ayew EprH. zihiyew puiyAyi
asUbA. 43eyEhAzAPAH nlv
nAyi. teR pitAvienEAel av
M vic@. yEhAvyA#hicetlAM
av asric @ . qAlv t
l tkil. jn tL@ew
bliyM DUpvM aic@.
44
eyEhAzAPAH yi
AEyrAjAvu
mAyi o smADAnrARuAi. 45eeDrY
zAliyAyi eyEhAzAPAH vLer
y ecyHti@H. ayAL@ew v]i
keLlAM eydyiel rAjAAew cri
i q}utiyi@H. 46eelMgikkArY
H zrIrM vii OI-puxAer
eyl A M aEhM rADnAlLi
niM puRAi. ayAL@ew pitAvAy
syew kAlte av l
Li rADn nwiyi. 47A
lH qEdAMEdzi rAjAvilAyi.
o gvNRAyi EdzM BricitH.
eydyiel rAjAvAyi gveR
etrewitH.

1 rAjAA 22:40-53

eyEhAzAPAieR nAvikEsn
eyEhAzAPAurAjAvH tAM cr
klukL@Ai. oAPIriEl EpAyi
aviewniM sVM ekAuvrAnAyi
av. qA qEsYA-Egb Rm
KH vcH av tk EpAytinA
yA puReil. 49yi AEyliel ah
sYAvH, eyEhAzAPAi shAyM vAgH
dAnM ecyHt. ahsYAvH teR nAvik
ri ciler eyEhAzAPAieR klu
kLi niEyAgic @ . pE ahsYA
vieR L@keL sVIkriA eyEhAzA
PAH vistic@.
50
eyEhAzAPAH mrikyM teR
pUvikErAewAM sMsHkriewkyM
ecyHt. dAvIdieR ngrilANyA
sMsH k rietH . wH ayAL@ew
pu eyEhArAM rAjAvAyi.
48

ahsYAvH yi AEyrAjAvH
hAbieR punAyi ah
sYAvH. eyEhAzAPAH eydA Brici
tieR ptiEn}AM vxmANH ah
sYAvH yi
AEyrAjAvAytH . ah
sYAvH ru vxM zmrYA Bric@. 52ah
sYAvH yEhAvyHetier pApM ecyHt.
aveR pitAvAy hAbuM mAtAvAy
QEsebluM enbAieR punAy
eyAErAebyAmM ecyHt kArY te
avM ecyHt. Q BrNADipAerlAM
yi AEylien wt pApLiEl
nyic@. 53av mH aveR pitAvu
ecyHtEpAel vYAjeedvmAy bAli
en ahsYAvH rADic@. aen ah
sYAvH yi AEylieR eedvmAy yEhA
vey wt EkApixHWnAi. av
mH aveR pitAviEnAw EkApic
EpAel yEhAv ahsYAviEnAwM
EkApic@.
51

374

2 rAjAA
ahsYAvi sEzM
hAbieR mrNEzxM EmAvAbY
yi
AEylukAew BrNientier
klApmAi.
2
o divsM ahsYAvH zmrYyilu
teR vIwieR EmilirikyAyi
. ayA teR vIwieR twi ekA
u kiLivAtiliwi tAE} vI.
ati ahsYAvi kArYmAy tEm
kyM ecyH. ahsYAvH dtAer
viLicH avErAw pRu, ni ecH
qEAniel EdvnAy bAesbUbi
eR puErAhitAErAwH {A Q mRivuk
LiniH repH suKM ApiEmA
q EcAdik.
3
qA tizHbYnAy lIyAviEnAwH
yEhAvyew dt pRu, ahsYA
rAjAvH zmrYyiniH tAM dtAer
ayciuH. EpAyi aver kH avErA
wien pRyk, yi AEyli o eedv
mElA! pieinANH ni qEA
niel EdvnAy bAesbUbiEnAwu
EcAdiA EpAtH? 4 ahsYArAjAvi
EnAwH en pRyk+ bAesbUbi
EnAwu EcAdiAnAyi nI dtAer ay
cekAH yEhAv aLiec@, nI
kiwyiniH oriluM q}uEk
yil. nI mriM! lIyAvH mwiEA
kyM ahsYAvieR pricArkErAwH Q
vivrM pRykyM ecyH.
5
dtA ahsYAvieR aw
E tiric@v. ahsYAvH avErAw
EcAdic@, qANH ni epe
mwi vtH?
6
dtA ahsYAviEnAw pRu, o
mxY {eL kANA v. {eL
aEAyc rAjAvieR aw mwi
ecH eedvM pR kArY pRyA
ayA {ELAwAvzYe@. yi AEy
li o eedvmElA! pieinANH
nI qEAniel EdvnAy bAesbU
biEnAwu EcAdiAnAyi dtAer ay
ct?H nI aen ecyHtekAH, nIeyA
riluM kiwyiniH q}uEk
yil. nI mriM! yEhAvyANi pR
tH.
7
ahsYAvH dtAErAwu EcAdic @ ,
nieL kumukyM niELAwH ArY
eLl A M pRykyM ecyH t ayA
qenyiriM?
8
dtA
ahsYAviEnAw pRu,
ayA ErAmM ekAu o AymANH
Dric i tH .
wAet
ayA"ew
aryi
EtA
ekAu
o ar
yM Ayi
aEA
ah

sYAvu pRu, atH tizHbYnAy lI


yAvANH!
ahsYAvH ayc EsnAnAykAer
agn
H i nzii
9
ahsYAvH o EsnAnAykenyM
ap EperyM lIyAvieR aw
Eyc@. EsnAnAyk lIyAvie
R awEEpAyi. aEA lIyAvH
o mlyew mkLilirikyAyi.
EsnAnAyk lIyAviEnAw pRu,
eedv puxA, Ri v qH rAjAvu
pRy.
10
ap BwAew nAykEnAwH lI
yAvu pRu, {A o eedvpuxnA
eNi sViniM agHni vH
nieyM nieR ap BwAeryM
nziie! aEA sViniM
agHni Ri EsnAnAykEnyM av
eR ap BwAeryM nziic@.
11
ahsYAvH meA EsnAnAykEnyM
ap BwAeryM lIyAvieR aw
Eyc @ . EsnAnAyk lIyAvi
EnAw pRu, eedvpuxA, EvgM R
i vrik! qH rAjAvu pRy.
12
EsnAnAykEnAwuM aveR a p
BwAErAwM lIyAvu pRu, {A
eedvpuxnAeNi
sVi
niM agH n i vH nieyM nieR
apBwAeryM nziie!
anrM eedvieR agHni sV
iniM tAE} vrikyM EsnAnAy
kEnyM aveR ap BwAeryM
nziikyM ecyH.
13
ahsYAvH mUAmetA EsnAnAyk
enyM ap BwAeryM lIyA
vieR awEyc@. mAme EsnA
nAyknM ap BwAM lIyA
vieR awei. EsnAnAyk
teR mukLi vI. ayA lIyAvi
EnAwH en yAcic@, eedvpuxA,
dyvAyi qeR jIvM ayew a
p dAsAew jIvM ayHH vil
etAyi ktNemH {AnEpi
! 14dYe ru EsnAnAykA
eryM oAErAewyM ap BwA
EryM sViniv agHni nzi
ic@. qA EA {ELAw kN
yAyi {eL jIviA avdiE
NEm!
15
yEhAvyew dt, lIyAviEnAw
pRu, EsnAnAykEnAewAM EpA
k. aven ByeEwtil. atinA
lIyAvH EsnAnAykEnAEwAM ah
sYArAjAvien kANA EpAyi.

375
16

lIyAvH ahsYAviEnAw pRu,


yi AEyli o eedvmH. piei
nANH nI qEAniel EdvnAy bA
esbUbiEnAwu EcAdY"mAyi dt
Aer ayct?H nI en ecyHttinA
nin nieR kiwyiniM q}uE
AnAvil. nI mriM!
EyArAM ahsYAvieR
AnM ew
17
yEhAv lIyAvilUew pR
EpAelte ahsYAvH mric@. ahsYA
vinH puAyiil. atinA ah
sYAvi EzxM EyArAM putiy rAjA
vAyi. eydyiel rAjAvuM eyEhAzA
PAieR pumAy eyEhArAM BrN
mArMBictieR rAM vxmAyi atH.
18
ahsYAvieR mRRu v]ik yi
AEyrAjAAew criM q
#nHTiel}utiyiuH.
yEhAv lIyAvien ekAuEpA
yEhAv lIyAvien o }liA
ilUew sViEl ekAuEpA
vA smymw. lIyAvH qlIz
EyAewAM gigAliEl EpAyi.
2
lIyAvH qlIzEyAw pRu, dy
vAyi view tuk. kArNM, EbETli
El EpAvA yEhAv qEAw pR
u. qA qlIzA pRu, jIvi
yEhAvyAeN, nIyAeN, {A
nie viuEpAkil . atinA ru
EpM EbETliEliRiEAyi.
3
EbETlilu vAckAew sMGM
qlIzyew awEvH avEnAw
EcAdic@, yEhAv nieR yjmAnen
H niiniM ekAuEpAemH
ninRiyAEmA? qlIz pRu, vH,
qnitRiyAM. aEti oM pREy.
4
lIyAvH qlIzEyAw pRu, dy
vAyi view tuk. eyrIEhAviEl
EpAvA yEhAv qEAw pRiri
.
qA qlIzA pRu, yEhAvyA
eN stYM nie {A viuEpAkil!
aen av ruEpM eyrIEhAvi
El EpAyi. 5eyrIEhAviel vAck
sMGM qlIzyew awvH av
EnAwu EcAdic@, yEhAv nieR yjmA
nen H nieRywniM ekAu
EpAemtH ninRiyiEl?
qlIzA mRupwi pRu, v,H qnit
RiyAM. aEti oM pREy. 6lI
yAvH qlIzEyAw pRu, dyvAyi
view tuk. kArNM, EyAAndiyi
El EpAvA yEhAv qEAw pR
iri.
qlIzA mRupwi pRu, jIvi
yEhAvyAeN, nIyAeN {A stYM
ec@. nie viH {AenuM EpAki
l! aen av ruEpM yA w
.
7
vAcksMGiniM ap
Ep aver piwi. lIyAvM

2 rAjAA 1:16-2:17

qlIzyM EyAAndiyHw ni.


apEp avriniM vLer ak
elyuM ni. 8lIyAvH teR AyM
a}ikyM a mwi aekAH ev
i awikyM ecyH. evM w
EAuM vlEAuM Evpiriu.
aEA lIyAvM qlIzyM krEdz
ew ndi kw.
9
av ndi kwtiEzxM lIyAvH
qlIzEyAwu EcAdic@, eedvM qe ni
i niM ekAuEpAti mH
{A nineA ecyH tErtH?
qlIzA pRu, ayew tH m A
vieR ri pH qiluAvNM.
10
lIyAvu pRu, yAsm o
kArYmA nI vzYetH. {A ni
iniM qwewEA nI qe
kA atH sMBviM. qA {A
nii niewewEA nI qe
kieli aen sMBvikymil.
eedvM lIyAvien sV
iElew
11
lIyAvM qlIzyM vmAnM pR
uekAH omic @ nwkyAyi.
epeH tAM tirk"M o rTvuM
vH lIyAvien qlIzyiniM
Evepwi. tirk"M rTvuM agHni
EpAelyAyi! anrM lIyAvH o
}liAi sViEl EpAyi.
12
qlIzA a kAkyM en
EAzikyM ecyH, qeR pitA
Ev! qeR pitAEv! yi
AEylieR
rTvuM aveR tirwyALik"M!
qlIzA piIewAriluM lIyAvien
kil . teR d+KM kwiiA
qlIzA sVM vO vlic@ kIRi.
13
lIyAvieR AyM nil vINtH
qlIzA qw. qlIzA evilwi
c@ekAu pRu, lIyAvieR eedv
mAy yEhAv qview? 14qlIzA ev
i awicEA evM EvtiriH
wM vlmAyi. aEA qlIzA
ndikw EpAyi.
vAckA lIyAvien
vzYewu
15
eyrIEhAviel vAcksMGM qlI
zey kEA pRu, lIyAvieR
tH m AviEA qlIzyiluH ! av
qlIzey kANA v. av qlIz
yew mi nil nmsHkric@. 16av
avEnAw pRu, EnA, nmH z
rAy ap BwAH. dyvAyi a
yew yjmAnen Etwi EpAkA aver
avdicAluM. yEhAvyew tHmAvH
aven qwekAuEpAyi etiluM
pv t iEElA tA}H v ryiElA i
riAM.
pE qlIzA mRupwi pRu, Ev,
lIyAvien etrH eryM ayyH
tH!
17
qlIzyH EdxYM vver av
avEnAw yAcic@. anrM qlIzA

2 rAjAA 2:18-3:13

376

pRu, ekAAM, lIyAvien etr


H "keL ayyHk.
vAcksMGM lIyAvien etrH
ap Eper ayc@. mdivsM etr
eiluM avH lIyAvien ke
AnAyil. 18atinA av qlIzA
tAmsici eyrIEhAviEl EpAyi.
tH lIyAvien keAnAyi
elH av avEnAw pRu. qlIzA
avErAwH, EpAkeH {A niELAw
pRtANH q pRu.
qlIzA eve nlt
A
ngrvAsik qlIzEyAw pRu,
EBA, Q ngrM o nl lAeNH
ayH kANAM. qA evM cI
yANH. aekAANiview viLvuk
vLrAtH. 20qlIzA pRu, qniH
o putiy pAM ekAutrik. ati
ER M wNM.
jn pAM ekAuvH qlIzyH
ekAw. 21evM
miyiniM o}u
kA wuiwE qlIzA EpAyi.
qlIzA H eviEleRiu. av
pRu, yEhAv kArM pRy,
{A Q eve mA! EA
mt Q evM etiluM mrNiEnA
miyi viLvuk vLrAtiritiEnA
wyAkyil . 22evM mAyi.
evM M nl te. qlIzA pR
EpAelyAN sMBvictH.
19

cil ik qlIzey prihsi


23
qlIzA ngriniM EbET
liEl EpAyi. qlIzA mlkyRi ngr
iEl EpAkEv tAM ik
ngriniM Ri vAyi.
av qlIzey prihsiA wi.
av avEnAw pRu, emAlyA
kyRiEA! emAlyA kyRiEA!
24

qlIzA tiriu EnAiyEA av


er ku. av nAzM vA av
yEhAvEyAwEpic@. aEA ru kr
wik kAiini cAwivH i
keL mic@. nAliru bAlA
rANH krwikLA kwic@kIRetH.
25
qlIzA EbET viH kEpvt
iElEpAyi. aviewniM qlIzA
zmrYyiEl mwi.
eyEhArAM yi AEyrAjAvA
hAbieR punAy eyEhArAM zm
rYyi yi AEylieREm rAjAvA
yi. eyEhAzAPAH eydyiel rAjA
vAytieR ptienAM vxM av BrN
mArMBic@. eyEhArAM pu vxM BrNM
nwi. 2yEhAvyew xHwiyi ti
yAy kArY eyEhArAM ecyH. pE
eyEhArAM teR pitAvienEyA mAtA
vienEyA EpAel yiil. qe
A bAlien rADiA teR pitA
vu niic NH av nIM ecyHtu.
3
qA enbAieR punAy eyA

ErAebyAM ecyHt pAp av w


. eyAErAebyAM yi
AEylukAer
eAuM pApM ecic@. eyEhArAM, eyA
ErAebyAmieR pAp Epicil.
EmAvAbH yi AEylieR BrNi
niM Evepu EpA
4
Emez yi EmAvAbiel rAjAvH.
EmezyH nirvDi wkAyi.
o lM AwkLuewyM o lM
NAwkLuewyM ErAmM Emez yi AEy
rAjAvi nki. 5pE hAbu mric
EA EmAvAbiel rAjAvH yi AEy
rAjAvieR BrNi kI}i niM Ev
epu EpAyi.
6
anrM eyEhArAMrAjAvH zmrYyi
niM EpAvukyM skl yi AEyjn
tEyyM viLic@ukyM ecyH. 7ey
EhArAM eydyiel rAjAvAy eyEhA
zAPAieRywE dtAer ay
c@. eyEhArAM pRu, EmAvAbiel
rAjAvH qeR BrNi kI}iniM
vizu EpAyi. EmAvAbiEnAw yMec
A tA qe shAyiEmA?
eyEhAzAPAu pRu, zri. {A
tAELAewAM vrAM. nmH oerA eesnY
mAyi sMGwiAM; qeR jn tA
"ew jneLEAelyM qeR tirk
tA"ew tirkeLEAelyM yiri
e.
m rAjAA qlIzEyAw
pEdzmArAy
8
eyEhAzAPAH eyEhArAmiEnAw
EcAdic@, n v}iA EpAEk
tH? eyEhArAM mRupwi pRu, qEdA
miel mmiyilUewyAvNM n EpAEk
tH.
9
atinA yi
AEyrAjAvH eyd
yielyM qEdAmielyM rAjAAErA
ewAM EpAyi. av }u divsEALM
yA ecyH. eesnYiM avew
m]gM vzYm evM Ayi
il . 10avsAnM yi AEyrAjAvu
pRu, oA! EmAvAbY ne EtAli
tinH yEhAv n m rAjAAeryM
oic@ iyiri!
11
qA eyEhAzAPAu pRu,
tIcyAyM yEhAvyew vAckA
rielArA viewyH. n ecE
etAeNA yEhAv pRyetH
nmvEnAw EcAdiAM. yi
AEy
rAjAvieR B]tYArielAv pRu,
zAPAieR punAy qlIzA vi
wH. qlIzA lIyAvieR dAsnAyi
.
12
eyEhAzAPAu pRu, yEhAv
yew vAH qlIzEyAewAmH! ati
nA yi
AEyrAjAvAy eyEhArAM,
eyEhAzAPAH , qEdAmiel rAjAvH
qiv qlIzey kANA RiR
e@. 13yi AEyrAjAvAy eyEhArAmi
EnAw qlIzA pRu, ninH qi
nieA EvtH! nieR pitAvi

377
eRyM mAtAvieRyM vAckAew
awE ecl@k!
yi
AEyrAjAvH qlIzEyAw pR
u, {eL m rAjAAeryM viLi
c@ iyiH {eL EtAliA yEhAv
aver avdi ekAANH {
aey smIpict.H {H ayew
shAyM EvNM.
14
qlIzA pRu, eydyiel rAjA
vAy eyEhAzAPAien {A dri
kyM svznAy yEhAvey {A
EsvikyM ec@. jIvi av
nAN stYM, {A niELAw stYmAyi
pRye, eydArAjAvAy eyEhAzA
PAH viewyilAyiei nie
{A EnAkEyA prigNikEyA EpA
lumilAyi. 15qA kirM vAyi
orAeL EA qeRyw
ekAuvrik.
ayA kirM vAyicEA yEhAv
yew zi qlIzyewEm v. 16a
EA qlIzA pRu, yEhAv pRy
tH tANH+ tA}Hvryi }ik"Ak.
17
yEhAv pRytH tANH+ nI kAEA
m}EyA kAkyil. pE tA}Hvryi
evM niRyM. aEA ninM nieR
pM mu m] g M wiA
evmAM. 18yEhAvyH H aetA
niArkArYmANH . EmAvAbYer EtAl i
AM av nieL avdiM. 19z
mAy qlA ngreLyM nniR qlA
ngreLyM ni miM, qlA
nl mrLM ni eviyiwM. jl
ieR qlA Rvk"M ni twyM.
qlA nl vylukLM ni kl@keL
Riu nziiM.
20
BAti, BAtbli smy
H qEdAmini v}iyilUew o}uki
v evM ekAH tA}Hvr niRu.
21
rAjAA tetier yi
vtAyi EmAvAbukA Eku. a
ekAH, pwcyNiyA AymAy qlA
veryM EmAvAbY viLic@ i. av
atiiyi ysrAyi kA
ni. 22a rAviel EmAvAbukA N
eNIu. tA}Hvryiel jlM dysUrY
eR kirNELH mitH EmAvAbY
jntyH rM EpAel EtAi. 23EmAvA
bukA pRu, riEl EnA!
rAjAA prsHprM yM ecyHttAyi
riAM. av ti ti ekAiriAM.
nmH m]tEdhLi niH vilpiwic
sADneLwA EpAkAM!
24
EmAvAbY yi
AEypALyi
El v. qA yi
AEylukA
EmAvAbiEliRi vH EmAvAbYEsn
ey mic@. EmAvAbY yi AEylukA
riniM oAwiyk. yi
AEylukA
aver EmAvAbiEl oAwic@. 25yi A
EylukA ngreL nziic@. av
EmAvAbiel sm]mAy vylukeLlAM
kelRiu nziic@. qlA Rvk"M
av awc@. qlA nl mr"M av
mRiciu. kIehErezver yi AEy

2 rAjAA 3:14-4:7

lukA yM ecyH. BwA kIehErez


ien
vLykyM
mikyM
ecyH!
26
tnietA kw ymAeNH
EmAvAbY rAjAvH mnilAi. atinA
av vA"k Dric q}uRuEper, zu
eesnYe EBdic H qEdAMrAjAvien
vDiA niEyAgic@. qA av
tiErADM EBdiAEnA qEdAMrAjAvinw
eAEnA k}iil. 27anrM EmAvA
biel rAjAvH teR anrAvkAzi
yAy teR puen ekAuEpAyi. ngr
Biiyi ekAu vc H EmAvAbiel
rAjAvH teR puen EhAmyAgmic@.
atH yi
AEyjntey e{ikyM
atinAlv EmAvAburAjAvien viu
EpAvukyM ecyH . av t"ew
sVM nAiEl mwi.
o vAckeR viDv qlIzEyAw
shAymBYi
vAcksMGiel orAH o
BArYyAyi. ayA"ew BArY
qlIzEyAwu aBYic@, qeR BA
vH ayHH o dAsenEAelyAyi.
EA qeR BAvH mriciri!
av yEhAvey dric i tAyi
ayHRiyAM. qA ayA orAH
eR pNM kwei. mxYnAke
EA qeR ikeL piwic@ ekAu
EpAyi awimkLAAM v!
2
qlIzA mRupwi pRu, qnie
en nie shAyiA k}iyM? pR
y, nieR vIi qeAe sADn"
H? OI pRu, olIev o}ic@v
yH o BrNiylAet qeR vIi
yAetAmil. 3 aEA qlIzA pR
u, EpAyi nieR ayAriniM
nYmAy DArALM pA kwM vAi
eAuvrik. 4qiu nieR vIiEl
EpAyi ktkwyHk. nIyM nieR pu
AM mAEm vIiluAkAvU. qiH Q
pALiellAM q o}ik. pA
eLlAM niRcH EveR o l vyHk!
5
atinA av qlIzyew aw
niM EpAyi teR vIii kyRi
ktkwc@. av"M av"ew puAM
mAEm vIiiluAyiZ. av
"ew puA av"ew awE pA
ekAuvrikyM av avyi
q niRyH kyM ecyH . 6aEnkM
pA av niRc@. owvi av
teR puEnAw pRu, niyM pAM
ekAuvrik!
pE qlA pA"M niRi.
puArielArA avELAw pRu,
ni pAeLAmil! aEA BrNi
yiel qyM tIi!
7
OI tiric@ vH eedvpuxEnAw
kArYM pRu. qlIzA avELAw pRu,
EpAyi q vi@ nieR kwM vIuk.
q vi@ kwM vIiytiEzxM micm
pNMekAH
ninM
puAM
jIviAM.

2 rAjAA 4:8-31

378

qlIzy
H H o EnMkAri
mRi n
8
o divsM qlIzA EnmiEl
EpAyi. Enmi o DAne OI
jIvici. av qlIzey twu
nii teR vIiniM BNM k}i
A vzYeu. atinA, atiel
kwEpAEAe}Ae qlIzA aview
ti BNM k}ici.
9
OI av"ew BAviEnAw pR
u, EnA, qlAyHEpA}uM new vIwi
en kwEpA qlIzA eedvieR
o vinAeN {AnRiy. 10dy
vAyi qlIzyH Evi o ecRiy mRi
AiyAluM, mRiyi nmeA ki
elAAM. o Emz, kEsr, viLkA
qivyM tARAAM. aEA, new
vIiEl vEAe}Ae avnH mRi
pEyAgiAM.
11
o divsM qlIzA OIyew
vIi v. av mRiyiEl
EpAyi aview vimic @ . 12qlIzA
teR dAsnAy EghsiEyAw pRu,
EnM kAriey viLi.
B]tY EnMkAriey viLikyM a
v qlIzyew mi vrikyM ecyH.
13
qlIzA teR dAsEnAw pRu,
EA Q OIEyAw pRyk, {eL
nI vu nAyi pricric@. {
ninH qA ecEtH? { ni
ei rAjAviEnAw pRyENA? aEtA
EsnAnAykEnAw pRyENA? OI mRu
pwi pRu, {Aniview qeRyA"k
iwyi sxHwyAyi k}iy.
14
qlIzA EghsiEyAw pRu, a
vH q ecyH ekAwA neeA
AM? Eghsi mRupwi pRu, qni
RiyAM! avH o punil. avew
BAvAeNi v]mAyi! 15aEA
qlIzA pRu, aveL viLi. ati
nA Eghsi OIey viLic@. av
vH vAti ni. 16qlIzA OI
EyAw pRu, aw vsi Q
smyEAew
ninH nieR puen
puNrAnAM. av pRu, Ev
EBA! eedvpuxA, qEAw N pRy
Et!
EnMkAriH o puA
qA av gBvtiyAyi. qlI
zA pREpAel te aw vs
kAlH av o pu jEmkyM
ecyH. 18bAl vL. o divsM
bAl teR pitAvienyM DAnYM ekA
@veryM kANA vyliEliRi
EAyi. 19av teR pitAviEnAw pR
u, oA, qeR tl! qeR tl mRiy
EyH!
pitAvH teR B]tYEnAw pRu, av
en aveR ayew awEH qw
ekAuEpAvuk! 20B]tY, bAlen
aveR ayew awE ekAu
EpAyi. av cver ayew mwiyi
. anrM av mric@.
17

OI qlIzey kANA
EpA
21
OI bAlen eedvpuxeR
kili kiwi. pie mRiyew
vAtilwc H av puRE EpAyi.
22
av teR BAvien viLic@ pR
u, dyvAyi B]tYAri ovenyM
o k}uteyyM qni viutrik. {A
EvgM ecH eedvpuxen ieAu
vrAM.
23
av"ew BAvu pRu, eedv
puxen kANA te qinA
nI EpAtH? H amAvAsiEyA zb
EA alElA. av pRu, vixmi
E. qlAM zriyAM. 24anrM av
o k}utyH jIniekiyiH teR B]tY
EnAwH en pRu, EvgmAke, nm
EpAkAM! {A pRyEA}lAet Evgt
RyHtH! 25eedvpuxen kANAnAyi
av kEpvtiEl EpAyi.
EnMkAri vLer akel niE v
tH qlIzA ku. qlIzA teR dAs
nAy EghsiEyAw pRu, atA,
EnMkAri! 26dyvAyi aveL kANA
oAwiecl@ k! avELAw EcAdik, q
pi? nin suKmEl? nieR BA
vi suKmEl ? nieR i suK
mEl?
Eghsi EnMkAriEyAwH ArY
EcAdic@. av mRupwi pRu, qlAM
nAyiri. 27qA EnMkAri ml
kyRi eedvpuxeR awE
EpAyi. av aEhieR kAli
etA@ vic @ . Eghsi awvH
EnMkAriey vlickA mic@. q
A eedvpux EghsiEyAw pR
u, aveL oyH viwk! av vLer
d+KityANH. yEhAvyAke eti
qEAw pRumil. Q vA yEhAv
qiniM mRyH.
28
anrM EnMkAri pRu, EBA,
{AenA puen vzYeil. qe
wEt! qANEyAw pRtH!
29
aEA qlIzA, EghsiEyAw pR
u, puRewA tARA. qeR Q
vwiyemw EpAvuk! ErAwM sMsA
riA nitH! ereyiluM kA
ayAeL aBivAdYM ec@vA EpAluM
pAwil. ayAELAwH mRupwieyAM pRy
tH. qeR Qvwi iyew mKv
yHk. 30qA iyew mAtAvu pR
u, jIvi yEhAvyAeN, aA
eN {A stYM ec@, aey
wAet {A EpAvukyil ! atinA
qlIzA q}uEH EnMkAriey pi
w.
31
qlIzeyyM EnMkAriEyyMkA
mE Eghsi EnMkAriyuew vIiel
i. Eghsi Qvwi iyew mK
vc@. qA i zbHdmAkEyA
qeiluM EktieR awyAL kAu
kEyA ecyHtil. anrM Eghsi qlI
zey kANA mwiv. Eghsi qlIz
EyAw pRu, i NeNIil!

379
EnMkAriyew pu
punIvi
32
qlIzA vIiiEl v. aview
i teR kili mric@kiwAyi
. 33qlIzA mRii kyRi ktk
wc@. qlIzyM iyM mAEm aEA
mRiyiluAyiZ. aEA q
lIzA yEhAvEyAw Aic@. 34qlI
zA kiliEl ecH iyewEm kiw
. qlIzA teR vAyH iyew vA
EyAw Ecvc@. teR kH iyew
kiEnAw Ecvc@. teR eekk
iyew eekkEm vc@. qlIzA
iyew Em niv kiw. aEA
iyew zrIrM wtAyi.
35
qlIzA mRiiniM puR
vrikyM puryH uM nwkyM ec
yH. anrM av mRiiEl mw
iEAvukyM iEm kiwkyM
ecyH. aEA i }utvN k
yM teR kk RkyM ecyH.
36
qlIzA Eghsiey viLic@ pRu,
EnM kAriey viLik!
Eghsi EnMkAriey viLikyM
av qlIzyew awEvrikyM
ecyH. qlIzA pRu, nieR i
en qwekAZ. 37aEA EnMkAri
mRiiEl EpAvukyM qlIzyew
kA
nmsH k rikyM ecyH .
pie teR puenyemwH av
puRE EpAyi.
qlIzyM vixm pAysvuM
qlIzA vIuM gigAliEl v.
aview aEA AmmAyi. vA
ck sMG qlIzyH mi ri
Ayi. qlIzA teR B]tYEnAw
pRu, vliy klM awvcH vA
ck sMGi pAysmAieAwu
k. 39orA ssY pRiA puR
vyliEl EpAyi. av o kAu vi
ku. av atiniM kAu knik
EzKricH teR AyieR kIzk
Li niRc@. pie av mwi vH
kAyk kliliu. qA av
qrilu kAykLAeNH vAck
Aew sMGM aRiiil.
40
anrM av ER pAysemwuH
cilH k}iA nki. qA pAy
sM k}iAnArMBicEA av qlIz
EyAw viLic@ pRu, eedvpuxA!
kli vixM kliuH! BNM
BYEyAgYmlAtinA av k}i
AnAyil. 41qA qlIzA pRu,
alM mAvu ekAuv. av qlIzyHH
mAvu ekAuv ekAwkyM atH kl
iliwkyM ecyH. aEA qlIzA
pRu, pAysM avH k}iAnAyi
viLieAwk. pAysinH yA
etA tkrARuM AyiiltAM!
38

vAcksMGe qlIzA tIu


bA-zAlIzyini
orA
eedvpuxnH dYe viLvini
42

2 rAjAA 4:32-5:7

Aiy avumAyi v. yvM ekAu


Aiy ptH axN"M cA
i putiy DAnYvuM ayA ekAuv
i. aEA qlIzA pRu, Q
BNM av k}iAnAyi viLuk.
43
qlIzyew zixY EcAdic@, qH?
view Ru EpH . yM BNM
ekAH avelAvM qen ekAw
AnAvuM? qA qlIzA pRu,
BNM av k}iA ekAwk.
yEhAv pRy, av tiAluM B
NM micM vM.
44
aEA qlIzyew B]tY BNem
wH vAcksMGieR mi
vc@. vAckAH Ev BiA
Ayi. EpAeri BNM micvum
Ayi! yEhAv pR EpAel
yAN sMBvictH.
nymAeR zn
H M
arAmiel rAjAvieR EsnAnAyk
nAyi nymA. av rAjAvi
vLer DAnevnAyi. arAmien
vijyiEl nyivA yEhAv ny
mAen pEyAgic t inAlANH av
rAjAvi iyrnAytH. mhAM k
mAyieviluM nymA xHWErAgM
bADici.
2
yi AEyli yM ecA arAmY
Esn aEnkM BwsMGeL ayci.
BwA aEnkM Eper t"ew awim
kLAA piwic@. ori av yi A
EyliniM o epiey pwiwi.
epi nymAeR BArYyew dAsi
yAyi. 3Q epi nymAeR BArY
EyAw pRu, qeR yjmAn zmrY
yi vsi vAcken kANN
em {AnAzi. nymAeR xHWM
EBdmAA vAck k}iyM.
4
nymA teR yjmAnnAy arAMrAjA
vieR awE EpAyi. yi AEylu
kAriyAy epi pR kArY
nymA arAmiel rAjAviEnAw pRu.
5
aEA arAmiel rAjAvu pRu,
EA EpA. {A yi AEyrAjA
vinH o kyyHkyM ecAM.
atinA nymA yi
AEyliEl
EpAyi. nymA tAM kA}Hc vsHt
"M kielw. q}up pQH
eviyM RAyirM kxNM sVvuM
pM vO"M nymA qw.
6
arAmiel rAjAvH yi AEyrAjAvien
}utiy kM nymA kielw. kH
enyAyi+ ...qeR dAsnAy
nymAen {A ayew awEy
yH q kANic@ekAu kA
NitH. aveR xHWErAgM zmiicAluM.
7
kvAyicEA tA d+KitM
mnS etiyvnAeNM kANiA
yi
AEyrAjAvH teR vO
vlic@ kIRi. yi AEy rAjAvu pRu,
{A eedvmAENA? al! jIvM mrN
iMEm qnieA ziymil .
pie, arAMrAjAvH qekAANH

2 rAjAA 5:8-25

380

xHWErAgM bADic oven suKew


A qeRywEyctH? Eti
ElAcicA etA ekNiyAeN
ni kANAnAvuM. arAmiel rAjAvH
o yM wA mikyANH!
8
yi
AEyrAjAvieR mnS }y
kyM ayA teR vO kIRukyM
ecyHevH eedvpuxnAy qlIzA
Eku. rAjAvinH qlIzA Q sEzmyc@+
aeinANyew vO kIRi
ytH? nymA qeR awE vre.
aEA yi AEyli o vAck
kArYM ayALRiyM!
9
atinA nymA teR tirkELAwM
rTELAwemAM qlIzyew g]hi
vrikyM vAti kA nikyM
ecyH. 10nymAneRywEH qlIzA
o dten ayc@. dt pRu, EpAyi
EyAAndiyi }utvN Lik.
aEA nieR tVH suKewkyM nI
iyvM v]iyvmAvukyM
ec@M.
11
nymA EkApEAew aviw
EpAyi. av pRu, qlIzA R
pM puREvH qeR mi ni
kyM aveR eedvmA yEhA
vey viLikyM ec@emH {A
kti. av qeR zrIriEm
teR eekvIzi qeR xHWM suKew
em {A kti! 12dEeziel
ndikLAy abAnyM pM yi AEy
liel qlA jlAzyeLyMkA ExHW
mANH! qekAH dEeziel jlA
zyLi LicH qni v]iyAyi
wA? atinA nymA tiric@EpAyi.
av vlAet EkApici!
13
qA nymAeR dAsA aven
smIpicH avEnAw sMsAric@. av
pRu, pitAEv, mhAy kArY
ecA vAck pRiuei
aH a ecNM! aEl? atinA
anAyAsmAy qeiluM ecA
av niEAw pRA aM au
ecNM. Li, nI M v]iyv
mAM qv pRu.
14
atinA eedvpux pR kArY
nymA ecyH. nymA EyAA
ndiyi }utvNLicH M v]i
yvmAyiI! o zivieR
etAli EpAel m] d vAyiI ny
mAeR etAli.
15
nymAM aveR sMGvuM eedvpu
xeR awE mwiv. av
qlIzyew mi niekAu pR
u, tA, yi AEylillAet miyi
elAriwM eedvmielH {AnRiy!
EA dyvAyi qeR kA}HcvsHt
sVIkricAluM! 16qA qlIzA pR
u, {A yEhAvey Uxic@. jIv
yEhAvyAeN {A stYM ec@
, o kA}Hc vsHtvuM {A sVIkri
il.
qlIzeyeAH kA}Hc vsHt sVIkri
iA nymA vu mieciluM

qlIzA a nirsic@. 17aEA ny


mA pRu, Q kA}HcvsHt aH
sVIkriieli qniEvi R
pM Q sMgtieyiluM ec@k.
qeR ru EkAvk}utk mAvu
mH yi
AEyliniM qeR
pALi niRyHA avdicAluM.*
qeEA? kArNM, {Anini vYAjeedv
H EhAmyAgEmA blikELA ai
kyil. yEhAvyH mAM {A ni
blikLiM! 18ArYLi qEAw
epARuNem {A yEhAvEyAw A
ikyM ec@+ BAviyi qeR
yjmAnnAy arAmiel rAjAvH riEA
niel lyiEl vYAjeedve
rADiA EpAEyAM. rAjAvH qeR
Em o tAinAyi cAEA qni
riEAniel lyi mu Ei
vM, aen sMBviEA qEAw
epARuNEmeyH {A yEhAvEyAw
Epi.
19
aEA qlIzA nymAEnAw pRu,
smADAni EpA. atinA qlI
zA nymAen viH aldrM EpAyi. 20pE
eedvpuxnAy qlIzyew dAsnAy
Eghsi sVyM pRu, tA, qeR
yjmAnnAy qlIzA, arAmYnAy ny
mAen aveR kA}HcvsHt sVIkri
Aet viiri! jIvi yEhAvyA
eN, {AnveR piAel oAwiec H
ER sAn sVIkriM! 21atinA
Eghsi nymAeRywEEAwi.
tni piAel ErA oAwi vtH
nymA ku. Eghsiey kANA av
Etri niiRi. nymA EcAdic @ ,
qlAM zri teyEl? 22Eghsi pR
u, v,H qlAM zrite. qeR yjmA
n qe ayc @ . aEhM pRu,
EnA, qyImiel iEdz
vAcksMGiel ru ecRuA
qeRyw v. dyvAyi avH
q}upu pQH eviyM ru M
vO"M nk@k!
23
nymA pRu, dyvAyi
pQH qwAluM! evi qwtinH
nymA Eghsiey nibic@. ny
mA ru sikLilAyi pQH
vyHkyM ru M vO qw
kyM ecyH. anrM nymA sAD
n teR dAsAri ru Eper
likyM ecyH. dAsA sADn
EghsiyHAyi ekAuEpAyi. 24ml
yiEl vEA Eghsi dAsAri
niM Q sADn qwkyM ec
yH. Eghsi dAsAer pRyyH
kyM av EpAkyM ecyH. anrM
Eghsi sADn vIi oLic@
vc@.
25
Eghsi kwvH teR yjmAn
nAy qlIzyew mi ni. qlIzA
q e R . . . a v d i c A l u M yi AEymi
pvimAeNM teR sVEdzH yEhA
vey rADiA mH pEyAgiAemM
nymA ktiyiriAM.

381
EghsiEyAwu EcAdic@, Eghsi nI
qviewyAyi? Eghsi pRu,
{AenuM EpAyil. 26qlIzA, Eghsi
EyAw pRu, a stYml! nymA
nie kANA teR rTi niiRi
yEA qeR XdyM niEAewAmA
yi. tH pNM, vO, olIvH,
miri, wH, p, OIpux awi
mk qiv sVIkriA smyml.
27
ni ninM nieR pigAmikM
nymAeR ErAgM piwiepwM. niH
qeEM xHWM AyiriM!
Eghsi qlIzey viEA Eghsi
yew tVH muEpAel ev"i.
EghsiH xHWErAgM piwiepu.
qlIzyM EkAwAlilyM
vAcksMGM qlIzEyAw pR
u, { lA tAmsi
tH. qA aviwM vLer ecRiy
lmANH. 2{ alM twi evA
EyA AndItIrE epAyHeAe.
{ELAErAM twiekAu vH
{ tAmsiA sTlM aview
AAM.
qlIzA mRupwi pRu, ekAAM,
EpAyi aen ec.3 orA pRu,
dyvAyi {ELAewAM vAluM. qlI
zA pRu, ekAAM, {A niELA
ewAM vrAM. 4aen qlIzAvAck
sMGEAewAM EpAyi. EyAAndI
tIrH qiyEA av mrM mRiA
wi. 5 pE orA o mrM evieA
iriEv ayA"ew EkAwAlil ati
eR piwiyiniM Qri evi
vI. ayA nilviLic@, yjmAnEn!
{An vAyHp vAiytANH! 6eedvpu
x pRu, qviewyAN vINtHH?
EkAwAlil vINlM ayA qlI
zyH kANic@ekAw. qlIzA o
ku evieywH eviEliu. vwi
uEkAwAliley evi epA
ic@. 7qlIzA pRu, EkAwAlil
qwEA~! ayA eek nIi aetw
kyM ecyHt.

yi

AEyrAjAvien wA
arAmYrAjAvieR mM
8
arAmiel rAjAvH yi AEylientier
yienAukyAyi. ayA
teR eesniEkAEdYAgAew o
smiti viLic @ i. ayA pRu,
view oLiciH yi AEylukA v
EA aver miNM.
9
qA eedvpux yi
AEy
rAjAvinH o sEzmyc@. qlIzA pR
u, sUicirik! lew
EpAktH! arAmYBwA aview oLici
H! 10eedvpux mRiyi n
kiy l teR BwAH yi A
EyrAjAvH o sEzmyc@. aen
yi AEyrAjAvH EREer ric@.
11
ti arAmYrAjAvH e{ieRic@.
teR eesniEkAEdYAgAer viLicH

2 rAjAA 5:26-6:22

arAmYrAjAvH avErAw pRu, yi A


EyrAjAviEvi rA cArNi
nwetH qEAw pRyk. 12a
rAmYrAjAvieR EdYAgArielArA
pRu, qeR yjmAnM rAjAvumAy
vEn, {LilAM o cArnl! yi AEy
lilu vAcknAy qlIzyHH, aH
kiwRyi vc@ pRy rhsY
m}uvM -vAk EpAluM -yi AEy
rAjAviEnAw pRyA k}iyM!
13
arAmYrAjAvu pRu, qlIzey
kupiwik. aven piwiwA {A
LyyHH! B]tYA arAmYrAjAvi
EnAw pRu, qlIzA EdATAniluH!
14
aEA arAmYrAjAvH tirk"M rT
"M vlieyA eesnYeyM EdATAniEl
yc@. av rAiyi avieweyi
ngrM vLu. 15qlIzyew B]tY aH
atirAviel q}uEu. B]tY puRE
iRiyEA Etk"M tirk" mw
iy eesnYM ngre vLiri
tA ktH! B]tY qlIzEyAw EcAdic@,
oA, qeR yjmAnEn, nLiEA q
ec@M? 16qlIzA pRu, ByewtH!
nm Evi yM ec@ eesnYM
arAmi Evi yM ec@ eesnY
eA vlutANH! 17anrM qlIzA
Aic @ , yEhAEv, qeR B] t Y
kANA k}iyMviDM aveR kk
RENEm. yEhAv yvAvieR k
k RkyM pvtM agHnimymAy
tirkLAluM EtkLAluM niRu ni
tH av kAkyM ecyH. av
eylAM qlIzyH umAyi! 18a
gHnimymAy tirk"M Etk"M qlI
zyew awEiRi v. qlIzA
yEhAvEyAw Aic@, ver aH
arANem {A Ai.
anrM qlIzA vzYeEpAel
te yEhAv arAmYEsnyHH at
vi. 19qlIzA arAmYEsnEyAw pR
u, EnrAy mAM tl. EnrAy ng
rvuM tl. qe piwk. niLEnV
xiveR awE {A nieL
nyiAM. anrM qlIzA arAmY ees
nYe zmrYyiEl nyic@.
20
av zmrYyieliyEA qlIzA
pRu,yEhAEv, kAti Evi
vew kk RENEm. aEA
yEhAv avew kk RkyM
t zmrYA ngrilAeNH av
EbADYewkyM ecyH! 21yi AEy
rAjAvH arAmYEsney ku. yi AEy
rAjAvH qlIzEyAw EcAdic@, qeR
pitAEv, {Aniver vDiENA? {Ani
ver vDiENA?
22
qlIzA mRupwi pRu, Ev, av
er vDitH. nieR vA"M auM vil@M
pEyAgic@
piwicveryAENA nI
vDivA #hitH ?* arAmY
n i e R . . . # h i t H? Q mxYer
{AnANiview ekAuvtH , aekAH
avew kArYi qniArvAditVM
qANH qlIzA amAtH.

2 rAjAA 6:23-7:8

382

eesnYinH eR avuM evvuM n


k@k. qiver t"ew nAi yjmA
neRywE EpAkAnvdik.
23
yi
AEyrAjAvH arAmYEsnyH H
DArALM BNM tARAi. arAmYEsn
tikyM wikyM ecyH. anrM
yi AEyrAjAvH arAmYEsney av
ew yjmAneRywEyc@. arAmY
Esn yjmAneRywE mwiEA
yi. arAmY piIwH yi AEy mi
A wt BwAer aEAycil.

zmrYyi piNiyew BIkrkAlM


24
eneyAe sMBvicti EzxM
arAmYrAjAvAy eb-hddH teR ees
nYe tARAi zmrYngrM vLH
atien miAnAyi EpAyi. 25ngr
iEl hArpdA ekAu
vrA BwA jneL avdic i l .
aen zmrYyi ekAwMpiNiyew
kAlmAyi. o k}utlyH qp
evixN vilyA EmAz
mAy itiyAyi zmrYyi. kAkAbH
AvikAxHWinH au evixN
"M vilyAyi.
26
yi AEyrAjAvH ngrBiiyilUew
nwkyAyi. o OI aEh
EAw viLic@ pRu, qeR yjmA
nM rAjAvumAyvEn, dyvAyi qe
shAyi! 27yi
AEyrAjAvu pR
u, yEhAv nie shAyiiel
iie qnieen nie shAyi
AnAvuM? nin trA qeR ki
omil, emtiLini DAnYEmA
miric ini vIEA l .
28
anrM yi
AEyrAjAvH OI
EyAw EcAdic@, qA zHnM? OI
mRupwi pRu, v qEAw, nmH
ekAtiAnAyi nieR puen
trik. aEA nAeL nmH qeR
puen tiAM q pRu. 29atinA
{ qeR puen pu}uii.
piEH vELAw {A, nm ekA
tiA nieR puen trik q
pRu. qA av teR puen
oLiic@vc@!
30
OIyew vAk Ek rAjAvH mEnA
vYT kANiA teR vO vli
c@ kIRi. rAjAvH mtili mkLilUew
nwkyAyitinA rAjAvH p
vOLANH awivOLAyi pEyA
gic i riet jn kAkyM
aEhM d+KitnAeNH av mnilA
kyM ecyH.
31
rAjAvu pRu, e dinAY
i zAPAieR punAy qlIz
yew tl aveR zrIri ri
ei eedvM qe ziie!
32
rAjAvH qlIzyew awE o
dten ayc@. qlIzA mAErAewAM
teR vstiyilirikyAyi. dt
qM mE qlIzA mAErAw pR
u, tA, o ekAlyALiyew pu

(yi
AEyrAjAvH) qeR tlevA
Lyciri! dt qEA vAti
lwyHNM! vAtilwcH aven akE
kwi viwAtiriNM. aveR piAel
aveR yjmAneR kAelAc v
{A Ek!
33
qlIzA mAmAyi sMsAric@ekA
iriEv dt v. sEzM tAyi
+ yEhAvyiniM v vipA
NitH! yEhAvyHEvi niyM {Aen
inDikkAlM kAiri?

qlIzA pRu, yEhAvyini


sEzM ik! yEhAv pR
y+ nAeL Q smyEAew DArALM
BNpdA vIuM R vil
yH lBiM. zmrY ngrkvAwiel c
lH etArAM o Ez ekAH
o w EnmAEvA ru wyvEmA
vAiA k}iyM.
2
anrM rAjAviEnAwH aw EdYAg
eedvpuxEnAw mRupwi pRu,
yEhAv sVi }luk"Ai
yAEAluM en sMBviil! qlI
zA pRu, nI tH nieR sVM k
ekAu te kAM. qA BN
i alM EpAluM nin k}iAnA
vil.

arAmYpALyM nYmAyiritH
xW
H ErAgik ke
3
ngr kvAwinwH nAlu xH W
ErAgik"Ayi. av prsHprM pR
u, neLinA mrNvuM kAH
viewyiritH? 4 zmrYyi ouM B
Nmil. view tiyA n"M mrik
EyyZ. atinA nmH arAmY pALy
iEl EpAkAM. av ne jIviAn
vdicA nm jIviAM. av ne
ekAl@kyAeNi nmu mriAM.
5

atinA a eevkiH nAlu


xHWErAgik"M arAmY pALyiEl
EpAyi. av arAmYpALyieR ari
kiElei. aview mAyiil!
6
yEhAv arAmY Esney tirk"ewyM
rT"ewyM o vliy eesnYieR
yM zbHdM Ekic@. atinA arAmY
BwA prsHprM pRu, yi AEy
rAjAvH hitYrAjAvienyM QjipH t
rAjAvienyM nmetier vrA vAwk
yHewiri! 7 sAyAi
vLer EnrE te arAmY oAwiEAyi.
av qlAM Epic@. t"ew wAr
, tirk, k}utk qiveyAe
Epic H
ANM
ekAANv
oAwiytH.
xW
H ErAgik zupALyi
pALyieR arikieliyEA
xHWErAgik o wAriEl kyRi
tikyM wikyM ecyH. anrM
nAlu xHWErAgik"M evi, sVM,
8

383
vO qiv pALyiniM
puREew. av eviyM sV
vuM vO"M oLiic@ vc@. anrM
av mwi vH meA wAri
kyRi. wAriiluAyi sAD
neLlAM av puRew. aetlAM
av puR ekAuEpAyi oLiic@.
9
anrM Q xHWErAgik prsHprM
pRu, n etA ec@tH!
nmH sdHvAyH. pE n mQni
kLANH. sUErYAdyMver kA niA
n ziiewM. nmiEA EpAyi
rAjekAAri vsivErAwH vivrM
pRyAM.
xW
H ErAgik sdv
H A pRy
atinA Q xHWErAgik ngr
iel kAvAer viLicH avErAw pR
u, { arAmYpALyiEl
EpAyi. qA { ewyM zbHdM
Ekil. aview mAyiil. ti
rkeLyM k}utkeLyM ekiyiwkyM
wAr nilnikyM ecyHti.
qA "keLlAM EpAyi!
11
anrM ngriel kAvA viLi
c@vukyM ekAArvAsikELAwH pR
ykyM ectH. 12aEA rAiyAyi
eviluM rAjAvH kiwyinie}u
Eu. rAjAvH teR EdYAgAErAw
pRu, arAmYBwA nEAewA
ec@etH {A niELAw pRyAM.
nm vizevRiyAM. vyluk
Li oLiciriAnANv pALyM vitH.
yi
AEylukA ngrM viiRi v
EA nmver jIvEnAew piwiwAM.
qiu nm ngriEl Evzi
kyM ecAM qANv ktH.
13
rAjAvieR EdYAgArielArA
pRu, ngri niyM avEzxi
ciu tirkLi aee cil
ekAuvre. ngri avEzxi
yi AEylukAerEAel tirk qA
yAluM wen cAM. q sMBvic@ev
EnAA nmiver pRu viwAM.
14
atinA "k tirkeLyM rT
eLyemAi. rAjAvH aver arAmY
EsnyH piAel ayc@. rAjAvH av
ErAw pRu, EpAyi qAAy
et EnAk.
10

15

av EyAAndiver arAmYEs
ney piw. v}iyielAwM vO
"M yD"M niri. v
eylAM arAmY evALeH oAwiyEA
v}iyi EpicvyANH. dtA zmrY
yiEl mwiecH rAjAviEnAwietlAM
pRu.
16
anrM "k arAmYpALyi
El oAwiEAyi aviewniM vile
etlAM qwu. qlAvM sm]mAyi
kii. aen yEhAv pR sMBvi
c@. orAH o Ez ekAH o w
En mAEvA ru w yvEmA vAA
k}iu.

2 rAjAA 7:9-8:6
17

tEAw vLer awm oEdYAg


en rAjAvH pARAvukArnAyi etr
ew. pE jn zu pALy
iniM BNM EnwA oAwiEAyi.
av EdYAgen wic@ vI}Hi. av
eR mkLilUew nwtinA ayA mri
kyM ecyH. aen rAjAvH qlIz
yew vIiEl vEA eedvpux
pR EpAel te sMBvic @ .
18
qlIzA en pRi, zmrY
yiel ngrkvAwiel clH
orAH o wEn mAEvA ruw
yvEmA vAA o Ez mti q
vM. 19qA EdYAg eedv
puxEnAw mRupwi pRu, yEhAv
sVi jnAlk"AiyAEAluM
aen sMBviyil. qlIzA EdYAg
EnAwH en pRykyM ecyH, nI
yitH nieR sVM kk ekAute
kAM pE BNielAuM ti
A ninAvil. 20EdYAgnH a
ente sMBvikyM ecyH. jn
ayAeL kvAwi wic@vI}HkyM
aveREm nwEpAkyM av mri
kyM ecyH.
rAjAvM EnMkAriyM
jIvitiEl tiric @ ekAuvr
e pu OIEyAwH qlIzA
sMsAric @ . qlIzA pRu, nIyM
nieR wMbvuM meA rAjYE EpA
kNM. qekAeA view piNi
AlM vA yEhAv niyiciri
. Q AvzYM Q rAjYH }u
vxEAyiriM piNi.
2
atinA eedvpux pR
EpAel te av ecyH. ePlisHtY
ew rAjYH }u vxE tAmsi
A av teR wMbEAewAM
EpAyi. 3 }u vx k}iEA
av ePlisHtYew nAi=niM tiri
ek v. av rAjAviEnAw sMsAri
A EpAyi. teR vIwM miyM tiriek
kiA shAyiNemH vzYewAnA
Nv EpAytH.
4
rAjAvH eedvpuxeR B]tYnAy Egh
siymAyi sMsArikyAyi. rAjA
vH EghsiEyAw pRu, qlIzyew
mhtHv]ikeLi qEAw pRy.
5
mric orAeL qlIzA jIvitiEl
tiriek ekAu vkArYM Eghsi rAjA
viEnAw pRykyAyi. aEA,
qlIzA jIv ekAw bAleR a
yAy OI rAjAvieRywE kw
v. teR vIwM pRuM tni
tiriek kiA te shAyiNemA
vzYewAnAyi av vtH .
aEA Eghsi pRu, qeR yjmA
nnAy rAjAEv, tA OI! qlIzA
jIv tiriek ekAw bAlM
tA!
6
aveA EvetH rAjAvH
avELAw EcAdic @ . atv aEh
EAw pRykyM ecyH. anrM,

2 rAjAA 8:7-27

384

OIey shAyivA rAjAvH oEdYA


gen niEyAgic@. rAjAvu pRu,
OIyH av"EwtAyetlAM n
k@k. av rAjYM viEA mt
EAver avew miyiluAy viL
vuM m}uv av nk.
eb-hddH hsAEylien qlIzyew
awyy
H
7
qlIzA dEziEl EpAyi. arA
miel rAjAvAy eb-hddinH ErAgmAyi.
eb-hddiEnAw ErA pRu, eedv
pux view vi@H.
8
aEA eb-hddurAjAvH hsAEy
liEnAw pRu, o kA}HcvsHtvu
mAyi eedvpuxen ec kAk.
{AeneR ErAgi niM vimnA
vuEmA qH yEhAvEyAwArAyA aEh
EAwAvzYewk.
9
atinA
hsAEy
qlIzey
kANA EpAyi. hsAEy o kA}Hc
vsHvuM ew ekAuEpAyi. dEz
ilu ql A rM nl sADn"M
ayA ekAu v. qlAM mA
nAltH ok Evi v. hsAEy
qlIzyewywE EpAyi. hsAEy
pRu, ayew ayAyiyAy*
arAmiel eb-hddurAjAvANH qe
EAyctH. aEhM teR ErAgi
niM vimnAEmA q EcAdi
. 10aEA qlIzA hsAEyliEnAw
pRu, ecH eb-hddiEnAw pRy
k, nI jIviM qA, av tIcyA
yM mriM qH yEhAv yTAi
qEAw pRu.

qlIzA hsAEylieni o
vcnM nw
11
hsAEyli buim@AM ver
qlIzA ayA"ew mKE te
EnAi ni. anrM eedvpux kr
u. 12hsAEy EcAdic @ , EBA,
aeinA krytH?
qlIzA mRupwi pRu, yi AEylu
kAErAw nI ecA EpA tikeL
i aRiy ekAA {A kry
tH. avew zmAy ngr nI
tIvyHM. avew ecRuAer nI vA
kekAH vDiM. avew zieL
nI vDiM. avew gBiNikeL nI
piLM.
13
hsAEy pRu, {AenA z
nl! Q vliy kArY ecA qe
eAAvil!qlIzA mRupwi pRu,
nI arAmYew rAjAvAemH yEhAv
qni kANic@ t. 14anrM hsA
Ey qlIzey viH teR rAjAvieR
ywuE EpAyi. eb-hddH hsAEy
liEnAw EcAdic@, qlIzA niEAew
A pRtH? hsAEy mRupwi pR
u, aH jIviemH qlIzA pR
u.
ayAyi mk qM.

hsAEy eb-hddien vDi


15
pE piEH hsAEy o pute
wH a evi mi. anrM
av putewH eb-hddieR
mKiH zVAsM mic@. eb-hddH mri
c@. aen hsAEy putiy rAjA
vAyi.
eyEhArAM BrNmArMBi
eyEhAzAPAieR punAy ey
EhArAM yi eydyiel rAjAvH.
hAbieR punAy EyArAM yi A
EyrAjAvAytieR aAM vxmANH
eyEhArAM BrNmArMBict.H 17mirAM
vyilANH eyEhArAM BrNmArMBictH.
aEhM eyzElmi q@ vxM Bric@.
18
qA eyEhArAM yi
AEyliel
rAjAAerEAel jIvikyM ete
yEhAv pR kArY vi
kyM ecyH. hAbieR wMbA
erEAel eyEhArAM jIvic @ . hA
bieR puiyAyi ayA"ew BArY
qtAyi ati kArNM. 19qA
yEhAv teR dAsnAy dAvIdi vA
ekAwtinA eydey nziicil.
dAvIdieR wMbiel eriluemA
rA qEA}uM rAjAvAyiriemH yEhA
v dAvIdi vAgHdAnM ecyHti.
20
eyEhArAmieR kAlH qEdAM, ey
dyew BrNiniM piriuEpAyi.
qEdAMkA avAyi o rAjAvien etr
w. 21anrM eyEhArAM teR
qlA rT"mAyi sAyiriEl EpAyi.
qEdAmYEsn aver vLu. eyEhArA
mM ayA"ew EdYAgAM aver
mikyM avrini rewk
yM ecyH. eyEhArAmM BwAM sVEdz
E oAwiEAyi. 22atinA qEdAmY
eydyew BrNiniM vi@EpA
yi. av M aen w.
aEt smyM te libHnyM eyd
yew BrNiniM viGwic@ EpAyi.
23
eyEhArAmieR qlA v]ik"M ey
dyiel rAjAAew criM q
#nHTi q}utivci@H.
24
eyEhArAM mrikyM dAvIdieR ng
ri teR pUvikErAewAM sMsHk
riewkyM ecyH. eyEhArAmieR
pu ahsYAvH putiy rAjAvAkyM
ecyH.
16

ahsYAvH BrNmArMBi
hAbieR punAyi EyArAM
yi
AEyrAjAvAytieR pAM
vxmANH eyEhArAmieR punAy
ahsYAvH eydyiel rAjAvAytH. 26a
hsYAvH BrNmArMBictH pirAM
vyilAyi. ayA eyzElmi
o vxM BrNM nwi. aTlYA qA
yi ayA"ew ayew EprH. av
yi AEyrAjAvAy o%iyew puiyA
yi. 27yEhAvyew xHwiyi ti
yAy kArY ahsYAvH ecyH. hA
bieR wMbAerEAel ahsYAvH
25

385
vLer EmAzmAy tik ecyH. teR
BArY hAbuwMbinivLA
yitinAlANH ahsYAvH en
jIvictH.
hsAEylientirAy yi
EyArAmi mRiEv
28
ahsYAvH, hAbieR punAy
EyArAmiEnAewAM rAEmAH-gielyAdi
arAmYrAjAvAy hsAEyliEnAw yM
ecA EpAyi. arAmY EyArAmien mRi
Evlic@. aview vc@Ay mRivuk
EBdmAA EyArAM rAjAvH yi
AEyli
El mwi. yie
EyEdzE
ANH EyArAM EpAytH. eydyiel rAjA
vAy eyEhArAmieR punAy ah
sYAvH hAbieR punAy EyArA
mien kANA yie EyliEl EpAyi.
Eyvien aBiExkM ecA qlIzA
o yvvAckEnAw pRy
vAcknAy qlIzA, vAck
sMGLielAie orAeL viLi
c@. qlIzA ayAELAw pRu, Q
ecRiy eetli eekielwH rAEmA
2
H-gielyAdiEl EpAvuk. nI aview
eyEA niMziyew punAy
eyEhAzAPAieR punAy Ey
vien keM. anrM ak ecH
aven aveR sEhAdrAiwyi
niM q}uElik. aven ake
o mRiyiEl ekAuEpAvuk. 3ecRiy
iyiel eetlemwH EyvieR
tlyi o}ik. qiien pRyk,
yEhAv pRytitANH+ yi
AEyli
eR rAjAvAyi nie {A aBiExkM
ecyHtiri. anrM vAti RH
oAwiEAvuk. kAnitH!
4
atinA vAcknAy yvAvH
rAEmAH-gielyAdiEl EpAyi. 5 yvA
vH qiyEA, eesnik EntAA
ritH ayA ku. yvAvu pRu,
EsnAnAykA ayH trA {AenA
sEzvumAyi viri. Ey pR
u, {LiyM EpriviewyH. {
LilAANH sEzM? yvAvu pR
u, sEzM ayHA EsnAnA
ykA.
6
Ey q}uEH vIiiEl
EpAyi. aEA yvvAck Ey
vieR tlyi eetlemA}ic@. yvvA
ck EyviEnAw pRu, yi AEy
lieR eedvmA yEhAv pRy,
yEhAvyew jntyA yi
AEy
lieR putiy rAjAvAyi {A nie
aBiExkM ec@. 7 nieR rAjAvA
hAbieR wMbe nI nzii
NM. aen, ekAle qeR dAsA
rAy vAckewyM yEhAvyew dAs
AewyM mrNinH {A QEseb
lien ziiM. 8aen hAbieR
wMbM m}uv mriM. hAbieR
wMbiel orAieyEAluM jIvi
ciriA {Anvdikyil.

2 rAjAA 8:28-9:17

i yi AEyliel orwimyAENA sVt


vYiyAENA q zHnml. 9
hAbieR wMbe {A enbA
ieR punAy eyAErAebyAmieR
wMbM EpAelyM ahIyAvieR pu
nAy beyzyew wMbM EpAelyM
iIM. 10QEseblien yie
Ey EdzvcH nAyH BiM.
QEseblien sMsHkriA mA
vukyil.
anrM yvvAck vAti RH
oAwiEAyi.
Bt
] YA Eyvien rAjAvAyi
KYApi
11
Ey teR rAjAvieR EdYAg
AewywE mwiEAyi. EdYAg
ArielArA EyviEnAw pRu,
qlAM nltAyirivElA? &A
qinANH nieRywE vtH?
Ey avErAw pRu, ayAeLyM
ayA pRy &AieniyM ni
RiyAM.
12
EdYAgA
pRu,
l!
{ELAwH yATAYM pRyk. aven
A pRtH? yvvAck pR
tH Ey EdYAgAErAw pRu.
Ey pRu, av pRu, yEhAv
en pRy+ nie yi AEylieR
putiy rAjAvAyi {A aBiExkM
ecyHtiri. 13aEA oAErA EdYAg
M t"ew Emli tiwi Qri
EyvieR mi pwikLili@. an
rM av kAhLM m}i KYApic@,
Ey rAjAvA!
Ey yie EyliEl EpA
aen niMziyew punAy eyEhA
zAPAieR pu Ey EyArAmien
tier FAElAcn nwi.
aAlH EyArAmM yi AEylukAM
arAmiel hsAEy rAjAviniM rA
EmAH gielyAdien sMriA ti
ErADiEleirikyAyi. 15EyA
rAMrAjAvH arAmiel rAjAvAy hsAEy
lientier yM ecyH. qA arA
mY EyArAMrAjAvien mRiEvlikyM
ayA yie EyliEl rewkyM
ecyH.
atinA Ey teR EdYAgA
ErAw pRu, qe putiy rAjAvAyi
ni aMgIkriei yie
Ey
li vivrmRiyiA M Q ngr
iniM rewA pAwil.
16
EyArAM yie Eyli vimikyA
yi. atinA Ey teR rTi
kyRi yie EyliEl EpAyi. eyd
yiel rAjAvAy ahsYAvM yie Ey
li EyArAmien kANAnAyi qiyi
. 17yie Eyliel EgApuri o
pARAvukAr nilAyi. Eyvi
eR vliy sMGM vtH av ku.
av pRu, o vliysMGM "k
vtH {A kA! EyArAM pRu,
14

2 rAjAA 9:18-10:3

386

aver kANA o tirAren ay


yHk. av smADAnilAENA v
etArAyA dtEnAw pRyk.
18
atinA dt o tirR
kyRi Eyvien kANA oAwic@EpAyi.
dt pRu, EyArAMrAjAvu EcAdi
, ni smADAnilAENA v
etH? Ey pRu, smADAnM ekA
u nin qkArYM? vH qe pi
wk. pARAvukAr EyArAmiEnAw pR
u, dt sMGieRywE
EpAeyiluM ver mwieyiyi
il.
19
anrM EyArAM rAmetA dten
wi tirRyc@. ayA Eyvi
eR sMGieRywei pRu,
EyArAMrAjAvu pRy, smADAnM.
Ey pRu, smADAnvumAyi nin
kArYemAmil! qe piwk.
20
pARAvukAr EyArAmiEnAw pRu,
rAme dt sMGieRyw
E EpAeyiluM niyM mwiey
iyiil. o kiRuenEAel ov
teR rTM oAwiH. niMziyew pu
nAy EyvienEAelyANv oAwi
tH.
21
EyArAM pRu, qeR rTemA
k! atinA B]tY EyArAmieR rTM
tARAi. yi AEy rAjAvAy EyArA
mM eydyiel rAjAvAy ahsYAvM
t"ew rTeLAi Eyvien s
ziAnAyi puRe@. yie
Eylini
nAEbAieR vyli vcH av
prsHprM kumi.
22
EyArAM Eyvien ku EcAdic@,
Ey, smADAnilAENA nieR vr
vH? Ey mRupwi pRu, nieR a
yAy QEseb vYBicArvuM BicA
rvuM ec@iwEALM kAlM smADAn
i vkyil. 23EyArAM oAwiEAkA
nAyi tirey tiric@, EyArAM ah
sYAviEnAw pRu, ahsYAEv,
etA ekNiyANH!
24
pE Ey m}uv ziEyAewyM
teR vielwH EyArAmieR puRH
aeyH. aH EyArAmieR Xdyi
lUew Lc@ kyRi. EyArAM teR rTi
mric@ vI.
25
Ey teR EtrALiyAy bidHkAri
EnAw pRu, EyArAmieR m]tEdhem
wH yie Eyliel nAEbAieR vy
liEl qRiyk. {AM nIyM EyArA
mieR pitAvAy hAbiEnAewAM
Etri sricEA avnH en
eyAe sMBviem yEhAv pRtH
oAik. 26yEhAv pRu, el
{A nAEbAieRyM aveR pu
AewyM rM ku. atinA hA
bien Q vyli evc@ {A zii
M. atinA EyArAmieR zrIremwH,
yEhAv pR EpAel atH vyliEl
eRiyk!
27
kH eydyiel rAjAvAy ah
sYAvH pUEAryHwew oAwi

EAyi. Ey ayAeL piw pR


u, ahsYAvienyM q@k!
yibHLyAminwH riEl v}iyi
teR rTilAyirie ahsYAvi
priE@. ahsYAvH emgiEAviEl
oAwiEAeyiluM ayA aview vc@
mrNmwu. 28ahsYAvieR Esvk
A ayA"ew zrIrM o Etri kyi
eyzElmiEl ekAuEpAyi. av
ahsYAvien ayA"ew pUv i kErA
ewAM dAvIdieR ngriel klRyi
sMsHkric@.
29
EyArAM yi
AEyli rAjAvAy
tieR ptienAAM vxmANH ah
sYAvH eydyiel rAjAvAytH.
QEseblieR BIkrmrNM
Ey yie
EyliEl puRe
vivrM QEseb aRiu. av
ziErAlAr vc@ eki oi puR
E EnAi jnAlyHriki ni.
31
Ey ngriEl Evzic@. QEs
eb pRu, si%i! avenEAel nI
nieR yjmAnen ekA!
32
Ey mkLi jnAlyiEl EnAi.
av EcAdic@, rAeNeR p
v? rANH? rEA mEA x$A
jnAlyHiwyilUew Eyvien EnAi.
33
Ey avErAw pRu, QEseb
lien tAE}iwk!
aEA x$A QEseblien
tAE}i@. QEseblieR EcAryi
ER BiiyiluM tirk"ew EmluM
vI. tirk QEseblieR zrIr
iEm nw. 34Ey vIiiEl
kyRi tikyM wikyM ecyHt.
qiH av pRu, zpie
OIey ec EnAk. aveLA rAj
puiyAytinA aveL sMsHkrik.
35
av QEseblien sMsHkriA
EpAyi. qA avv"ew zrIrM
keAnAyil . av"ew tlEyAi,
pAd, eekik qiv mAEm
kANAnAyL~. 36atinAlv tiriek
v EyviEnAw kArYM pRu.
aEA Ey pRu, yEhAv teR
dAsnAy tizHbYnAy lIyAviEnAwH
Q sEzM nkA pRu. lIyAvu
pRu+ yie EyEdz vcH Q
EseblieR zrIrM nAyH tiM. 37yi
e Eylilu vyli cANkM EpAel
QEseblieR zrIrM kiwM .avL@ew
zrIrM tiricRiyA jn k}iyAet
EpAM!
30

Ey zmrYyiel EntAe}u
hAbinH zmrYyi q}up pu
AAyi. Ey kkeL}u
kyM av zmrYyi yie Eyliel
BrNADipAM EntAM ayc@
ekAwkyM ecyH . hAbieR
puAew rkAM av
q}uti. kkLi Ey pRu, 2-3 Q
k kiiyAluwen ni ni"ew

10

387
pitAvieR puAri vuM EyAgY
nAyven etrewk. ni rT
"M tirk"mH. nieLA zmAy
ngrilA vsiM. ni
yD"mH. ni etrew
puen aveR pitAvieR siMhAs
nilik. qiH ni"ew yjmA
neR wMbinAyi EpArAwk.
4
pe yie Eyliel BrNADipAM
EntA"M vl A et Byi. av
pRu, ru rAjAAM (EyArAmiM
ahsYAviM) Eyvien twyAnA
yil. atinA nmM aven twyA
k}iyil!
5
hAbieR BvnM sUic i
yA, ngre niyiciv,
mA, hAbieR puAew r
kA qiv EyvinH o
sEzM ayc@. { ayew dAs
ArANH. au pRyetM {
ecAM. {LAeryM rAjAvAil. nl
etH ayH EtA ec@k.
zmrYyiel EntA hAbieR
ikeL vDi
6
anrM Ey EntAH rAm
etA kwi ayc@. Ey pRu,
ni qe piNyHkyM as
rikyM ec@evi hAbieR
puAew tleviLyk. qiver
nAeL Q smyH yie Eyli qeR
ywE ekAuvrik.
hAbinH q}up puAAyi
. av avew ritALAy ngr
iel EntAAeAmAyi. 7 ng
rEntAA k lBic E A rAjA
vieR puAer piwicH q}up Eper
yM ekA. qiH EntA rAjpu
Aew tlk wkLilAi. wk
av yie
Eyli Eyvinyc @
ekAw. 8dt EyvieRywE
vH avEnAw pRu, av rAjpu
Aew tlk ekAuviri!
aEA Ey pRu, av ngrk
vAwi BAtM ver ru nkLAyi
iyiwk. 9 BAti Ey puRE
ecH jn mi ni. ayA
jnELAw pRu, ni nixHkL
rANH. EnA, {AeneR yjmAnentier
FAElAcn nwi. aEhe {A
vDic@. qA hAbieR Q pu
Aer rA vDictH? niLANven
vDictH!
10
yEhAv
pRyetlAM
sMB
viemH ni aRiyNM. hA
bieR wMbei ArY pR
yA yEhAv lIyAvien pEyAgic@.
sMBviemH av pR kArY
yEhAvyiEA nwAkyM ecyHtiri
.
11
atinA yie Eyli jIvici
hAbieR wMbAer m}uvM
Ey vDic@. qlA DAn vYik
eLyM aw suXeLyM puErAhi

2 rAjAA 10:4-19

teryeml A M vDic @ . hAbieR


buLilAeryM jIvEnAew viil.
ahsYAvieR bueL
Ey vDi
12
Ey yie Ey viH zmrYyiEl
EpAyi. mAmEY Ey wyA t
"ew ecriyAwkLiniM ErAmM mRi
ci lmAy, wyAew pALyM
q l ti. 13Ey, eyd
yielrAjAvAy ahsYAvieR bu
"mAyi sic@. Ey avErAw EcAdi
c@, niLArANH?
av mRupwi pRu, { eyd
yiel rAjAvAy ahsYAvieR bu
LANH. rAjAvieR ikELyM rAjmAtA
vieR ikeLyM kANAnA {
vtH . 14aEA Ey teRyA"k
ELAw pRu, aver jIvEnAew piwi
wk. EyvieRyAA ahsYA
vieR bueL jIvEnAew piwiwi.
av nAl iru EpAyi.
Ey aver EbtH-qEKdinw o
kiNRi smIp vc@ vDic@. Ey
eryM jIvEnAew viil.
Ey, EyAnAdAbien kum@
aviwM vitiEzxM Ey, ErKAbi
eR punAy EyAnAdAbien kumi.
EyAnAdAbH Eyvien sziA
EpA v}iyAyi. Ey EyAnAdA
bien zMsikyM avEnAw EcAdi
kyM ecyHt+ {A niEAwAyiri
EpAel nI qniM o vizVsHt
suXAyiriEmA? EyAnAdAbH mRupwi
pRu vH, {A nineA vizVsHt
suXAyiriM. Ey pRu, a
eneyi nieR eek nI. anrM
Ey EyAnAdAbien qiiwic H
teR rTiEl kyi.
16
Ey pRu, qEAewAM vrik.
yEhAvyew kArYi qni vikA
r q zmAeN kAk.
aen EyAnAdAbH EyvieR rTi
El kyRi. 17Ey zmrYyieli a
EA}uM aview jIvici hAbi
eR bueL m}uv vDic@. Ey
avereylAveryM vDic@. yEhAv
lIyAviEnAw pRetl A M Ey
ecyH.
15

bAlieR rADker
Ey viLi
18
anrM Ey jneLeylAM viLi
c@i. Ey avErAw pRu,
hAbH bAlien alM Esvic@. qA
Ey bAlien wt EsviM! 19ni
bAlieR qlA puErAhiteryM vAc
keryM viLic@@k. bAlien rADi
qlA jneLyM viLic@uk.
orA EpAluM Q sELni pe
wAtiritH. kArNM, qniH bAlinH
o mhAyAgM k}iAH. Q sELn

2 rAjAA 10:20-11:4

388

i pewA etArAeLyM {A
vDiM!
pE Ey aver ctikyAyi
. bAlieR rADker nziikyA
yi EyvieR lYM. 20anrM
Ey pRu, bAlinH o visE
LnM ok. puErAhitA sELnM
KYApikyM ecyH . 21anrM
Ey yi AEylielAwM o sEz
myc@. bAlieR qlA rADkM v.
orA EpAluM vIi tiyiil .
bAlieR rADk bAlieR ly
iEl v. lyM jneLeAu
niRu.
22
vO sUxicivEnAwH Ey
pRu, bAlieR rADkel A M
Ev vO ekAuvrik. ati
nA ayA bAlieR rADkAvzY
mAy vO ekAuv.
23
anrM EyvuM ErKAbieR pu
nAy EyAnAdAbuM bAlieR lyi
El Evzic@. Ey bAlieR rA
DkErAw pRu, @M EnAi, yEhAv
yew EsvkerAM niELAewAmi
el Rvk. bAlieR rAD
k mAEmyZevM Rvk.
24
bAlieR rADk bAlieR ly
iiEl v}ipAwkLM EhAmyAg
"M nwAnAyi Evzic@.
qA EyvuM qp EpM puR
kAnilAyi. Ey av
ErAw pRu, Q jnLilAM r
ewA avditH. ov orAeLey
iluM rewAnvdic A ayA
teR jIv ekAH ati AyiM
ecNM.
25
EhAmyAgM k}iywen Ey pARA
vukAErAwM nAykAErAwM pRu,
ak kwH bAlieR rADker
eylAM vDik. oM jIvEnAew
lyi puRvrA avdi
tH!
atinA nAykA knM R vA"
k"pEyAgicH bAlieR rADker v
Dic@. pARAvukAM nAykAM EcH
bAlieR rADkew zrIr puR
EeRiu. anrM pARAvukAM
nAykAM bAlieR lyieR
Ryi kw. 26bAlieR lyi
iel sHmArkzilk av puR
ekAu vH lyM EhAmic@. 27anrM
av bAlieR sHmArkzilk awic@
wc@. bAlieR lyvuM av awic@
wc@. av bAlieR lyM o vis
nmRiyAi mAi. jn lM
M o visnmRiyAyi pEyAgi
.
28
aen Ey yi AEyli bAli
eR rADn tk. 29qA Ey,
yi
AEylien pApiEl nyic ,
enbAieR punAy eyAErAebyA
mieR pApLiniM piARiyil .
EbETliluM dAnilum kALik"ew
vi#h Ey nziicil.

yi AEyliel EyvieR BrNM


yEhAv EyviEnAw pRu,
nieR v] i ekAAM. ney
{A pR kArYLA nI ecyHttH.
nI ecNem {A #hic viD
ite hAbieR wMbe nI
nziic@. atinA nieR pigAmik
nAlutlmRkELALM yi AEy BriM.
31
pE Ey pUmnEAew yEhA
vyew niymLsric @ jIviA
icil. yi AEylien pApiEl
nyic eyAErAebyAmieR pAp
ec@tH Ey niiyil.
30

hsAEy yi AEylien EtAli


32
aAlH yEhAv yi AEylieR
cil BAg vicH E CdiAnArMBic @ .
arAmiel rAjAvAy hsAEy yi
A
EyieR qlA atiikLiluM yi AEy
lukAer prAjyewi. 33EyAA
ndi ki} gAdH , rUEb, mne
qivew lmwM m}uv giel
yAd EdzvuM av kI}wi. aEA
tA}Hvryi aErAEv mt gielyAdM
bAzAMvery qlA lvuM hsA
Ey kI}wi.
EyvieR mrNM
EyvieR melA v]ik"M yi
AEyrAjAAew criM q #
nHTi ErKewiyi@H. 35Ey mr
NmwykyM teR pUv i kErAewAM
sMsHkriewkyM ecyH. jn
Eyvien zmrYyi sMsHkric@. Ey
viEzxM aveR pu eyEhAvA
hAsH yi
AEylieR putiy rAjA
vAyi. 36Ey pe@ vxM yi A
Eyli BrNM nwi.
34

aTlYA eydyiel rAjmAr


AereylA M vDi
ahsYAvieR ayAyi aT
lYA. teR pu mric@ qRi
EA av q}uEH rAjAvieR wM
bAMgeL m}uvM ekA. 2eyEhA
Ezb, EyArAMrAjAvieR puiyM ah
sYAvieR sEhAdriymAyi. rAjA
vieR puArielArALAyi EyAvA
zH. m@ ik vDie@ ekAi
EA eyEhAEzb EyAvAzien qwH
oLiic@. av EyAvAzienyM av
eR pricArikeyyM teR kiwRyi
sUic@. aen eyEhAEzbyM pri
cArikyM EcH EyAvAzien aTlYA
yiniM oLiic@. aen EyAvAzH
ekAlewAti.
3
anrM EyAvAM eyEhAEzbyM
yEhAvyew lyi oLic@. EyA
vAzH aview RuvxM oLici. aT
lYA eydEdzM BrikyM ecyH .
4
}AM vxM, tpuErAhitnAy ey
EhAyAdA, kArYewyM aMgrkew
yM nAyker yEhAvyew lyiEl

11

389
Lyc @ vi. anrM eyEhA
yAdA avmAyi o krARuAi. l
yi vc@ yEhAv avereAH o
stYM eciic@. anrM av rAj
mAren av kANic@ ekAw.
5
anrM eyEhAyAdA aveA
kln nki. ayA pRu, ni
ecEtH tANH. oAErA zbdini
eRyM rMBi niLi mi
elA Ep vrNM. rAjAvien ni
aveR vstiyi sMriNM. 6 mE
mielAH kvAwilAyiriNM.
niy mielAH aMgrk
piilu kvAwiluM aen ni
EyAvAzien sMri o mti
EpAelyAkNM. 7oAErA zb divsi
eRyM aYi ni mi ru
Ep yEhAvyew lyi kAv
niH EyAvAzHrAjAvien sMriNM.
8
EyAvAzurAjAvH qEAe}Ae qview
eyAeEpAyAluM ni aEhEAewA
mAyiriNM. m}uv sMGvuM rAjA
vien vlyM ecyH niNM. oAErA
aMgrkM teR yDM Driciri
NM. niELAw vLeryw v
eryM ni vDikyM EvNM.
9
puErAhitnAy eyEhAyAdA klic
EpAeleylAM nAykA asric@.
oAErA nAykM teRyA"keL i. o
sMGinH zb divsM rAjAvien
sMrikyAyi EjAli. }H c
yiel bAi divsLi rAjAvien
sMrikyAyi m@ ru sMG
"ew niEyAgM. averlAvM eyEhAyA
dAey
puErAhiteRywE
EpAyi. 10puErAhit, nAykAH
"M prick"M ekAw. dAvIdH yEhA
vyew lyi vc "M pric
k"mAyi atH. 11Q aMgrkA
t"ew yD"mAyi lyieR
vle ml mt we mlver ni.
av yAgpIWiM lyiM i
luM rAjAvu lyM szicEAe}Ae
aEhi iluM ni. 12v
EyAvAzien puRE ekAuv.
av EyAvAzien kirIwM DriikyM
rAjAvuM eedvvuM tilu krA av
nk@kyM ecyH. anrM av av
en aBiExkM ecyHtH putiy rAjAvAi
IkyM ecyH.
av eekk
ekAi viLic@ pRu, rAjAvH nINA
vA}e!
13
aMgrkewyM jn"ewyM z
bHdM aTlYA rAjH{i Ek@. atinAlv
yEhAvyew lyilu jn"
ewywE ec. 14rAjAvH sHtMBin
wH yTAAn nitH aTlYA
ku. EntA"M jn"M rAjAvi kAh
LM viLiM qlAvM vLer sxHw
rAyiriM av ku. aTlYA kAh
LM viLi EkkyM teR mEnAviu
bHDi aRiyiA teR vO vli
c@ kIRukyM ecyH. anrM aTlYA
viLic@ vi, rAjEAhM! rAjEAhM!

2 rAjAA 11:5-12:5
15

puErAhitnAy eyEhAyAdA BwA


ew mtlArAy nAykAH o
kln nki. eyEhAyAdA avErAw pR
u, aTlYey lyi puRE
ekAuEpAvuk. aveLyM av"ew
ayAyikeLeylAM vDik. pE
yEhAvyew lyi vcH aver
vDitH.
16
atinA ekAAriEl tir
vAwi qiy wen BwA aveL
piwiwi vDic@. 17anrM eyEhAyAdA
yEhAvyHM rAjAviM jnmiwyi
lu krARuAi. rAjAvuM jn"M
yEhAvyEwtAeNH Q krA kANi
. rAjAvuM jn"mAyM eyEhAyAdA
krARuAi. rAjAvu jn Evi
q ecNemH Q krA pRy.
jn rAjAvien asrikyM
piwkyM EvNemM krARi
pRy.
18
anrM jneLlAM vYAjeedvmAy
bAlieR lyiEl EpAyi. jn
bAlieR vi#hvuM yAgpIW"M
tk. av av pl pl kxN
LAi. jn bAlieR puErAhitnAy
mAen yAgpIWi mi vc
vDic@.
atinA puErAhitnAy eyEhAyAdA
yEhAvyew lyM pripAliA
keL ewi. 19puErAhit jneL
eylAM nyic@. av yEhAvyew l
yiniM rAjAvieR vstiyi
El EpAyi. rAjAvieR viEzx aMg
rkM nAykAM rAjAviEnAewA
EpAyi. melAvM aver piw.
av rAjAvieR vstiyew mKYEv
zn kvAwiEl EpAyi. anrM
EyAvAzurAjAvH sMihAsnili.
20
jneLlAM sEAxic@. ngrM zAmA
yi. aTlYArAjH{i rAjekAArinH
smIpM vcH vALinA ekAlewkyM
ecyHti.
21
rAjAvAyEA EyAvAzinH }u vy
Ayi.
EyAvAzH teR BrNmArMBi
Ey yi
AEyrAjAvAytieR
}AM vxmANH EyAvAzH BrNmArM
Bict.H EyAvAzH eyzElmi nAl v
xM BrNM nwi. Eb-Ezbyiel
sibYA yi ayA"ew a. 2 yEhA
vyew xHwiyi zriyAy EyAvAzH
ecyHt. teR jIvitiluwnILM EyA
vAzH yEhAvey asric@. puErAhit
nAy eyEhAyAdA aven pWiic kArY
av vic@. 3pE av
tl nziicil. rADnA
lLi jnLEA}uM v}ipAwkM
DUpAcnk"M aici.

12

lyieR aNiH
EyAvAzH kli
4-5
EyAvAzH puErAhitAErAw pRu,
yEhAvyew lyi vzYi

2 rAjAA 12:6-13:3

390

pNmH. jn lyiEl sAD


n nkiyi@H. jnsMKYeyw
EA jn lyiEl nitiy
wci@H. wAet oQdArYmAyM jn
lyiEl pNM nkiyi@H .
puErAhitArAy ni pNemwH
yEhAvyew lyieR aNi
k ecNM. oAErA puErAhitM avr
v Esvi jnLiniM ki@
pNM pEyAgiNM. ayA pNM
yEhAvyew lyieR EkwpAw
k tIvA pEyAgiNM.
6
qA puErAhitA aNi
k nwiyil . EyAvAzieR BrN
ieR pi mAM vxiluM
puErAhitA lyM nAiyiil.
7
atinA EyAvAzurAjAvH puErAhit
nAy eyEhAyAdeyyM m@ puErAhit
AeryM viLic H avErAw EcAdic @ ,
nieLANH lyieR a
Nik ecAtH? ni Esvi
jnLiniM pNM sVIkritH.
pNM pEyAgi nik.
pNM lyM nAA te pEyAgi
NM.
8
jnLiniM pNM sVIkri
niAemH puErAhitA stic@.
pE lyM nAEtielM av
niyic @ . 9atinA puErAhitnAy
eyEhAyAdA o epieywH atieR
mkLi o dVArmi@. anrM eyEhA
yAdA epi yAgpIWieR et vz
vc @ . atH jn yEhAvyew
lyiEl Evzi vAti
lAyi. puErAhitAri cil l
y vAti kAv ni. jn
yEhAvyH nkiy pNM qwH av
epiyiliu.
10
anrM lyiEl EpAEA
jn pNM epiyi niEpi
A wi. rAjAvieR kArYdziyM
tpuErAhitM epiyi DArALM
pNme kH pNM qw.
av pNM qi sikLilAi. 11an
rM av yEhAvyew lyi
EjAli ecyHtv tiPlM. nki.
yEhAvyew lyi pNit mr
NiAM m@ niAN EvlAM
av tiPlM nki. 12klNiAM
kl @ ev@kAM tiPlM nkA
av pNM pEyAgic@. twi, ec
klH, yEhAvyew lyM nAA
sADn qiv vAA pNM
pEyAgic@.
13-14
jn yEhAvyew lyi
El pNM nki. qA evii
EmA kikkELA EkAkELA kAhL
ELA sVMekAEA eviekAEA
pAELA AA puErAhitA
pNM pEyAgicil. pNiA
tiPlM nkAEn pNM pEyAgi
c@Z. pNiA yEhAvyew lyM
nAkyM ecyH. 15M pNM m}u
v qkEyA pNien sMBvi

ecH pNiAer EcAdYM ec@kEyA


Ayil. qekAeA pNi
A vizVsHtrAyi!
16
aprADblik"M pApblik"M a
iEA jn pNM nki. pE
pNM yEhAvyew lyM pNit
pNiA nkAnl pEyAgict.H
pNM puErAhittAyi.
EyAvAzH hsAEyliniM
eyzElmien ri
17
arAmiel rAjAvAyi hsAEy.
hsAEy, gHngrientier y
i puRe@. gien hsAEy prA
jyewi. anrM ayA eyzEl
mientier yi tAeRw.
18
eyEhAzAPAH , eyEhArAM, ah
sYAvH qiv eydyiel rAjAA
rAyi. av EyAvAzieR pUvik
rAyi. av yEhAvyH H DArALM
sADn kA}Hcvci. av l
yi sUiei. EyAvAM
yEhAvyH H DArALM kA}H c vsH t
nkiyi. EyAvAzH m}uv sAD
nL@M, lyiluM teR ekAAri
lum sVvuM qw. anrM
EyAvAzH vilEyRiy vsHt arA
miel rAjAvAy hsAEyli nki. tA
sVIkric niDikeLlAM eyzEl
mien miA pripAwiyiniM
hsAEylien piiriic@.
EyAvAzieR mrNM
EyAvAzieR qlA mhdHv]ik"M
eydyiel rAjAAew criM q
#nHTi q}utiyi@H.
20
EyAvAzieR EdYAgA aEh
ientier FAElAcn nwi. silA
yiEl pAtyilu miElAyew vs
tiyi vcH av EyAvAzien vDic@.
21
ziemyAieR punAy EyAsAKAM
EzAEmrieR punAy eyEhAsAbAdM
yi EyAvAzieR EdYAgA.
avrAyi EyAvAzien vDictH.
jn EyAvAzien teR pUvik
ErAewAM dAvIdieR ngri sMsH
kric @ . ayAEzxM EyAvAzieR
pu amsYAvH putiy rAjAvAyi.
19

eyEhAvAhAsH teR BrNmArMBi


EyvieR punAy eyEhAvA
hAsH zmrYyi yi AEyrAjA
vAyi. atH ahsYAvieR pu
EyAvAzH eydyi rAjAvAytieR
pimAM vxmAyi. eyEhA
vAhAsH ptiEn}u vxM BrNM nwi.
2
yEhAvyew xH w iyi tiyAy
kArY eyEhAvAhAsH ecyH .
yi
AEylien pApiEl nyic ,
enbAieR punAy, eyAErAebyA
mieR pAp eyEhAvAhAsH pi
w. aArY ec@tH eyEhAvA
hAsH niiyil. 3aEA yEhAv
yHH yi
AEyliEnAw vliy EkApm

13

391
Ayi. yEhAv yi AEylien arAmi
eR rAjAvAy hsAEylieRyM ayA
"ew pu eb-hddieRyM BrN
ikI}ilAi.
yi AEyjnty
H Em
yEhAvyew kN
4
anrM teL riNemH ey
EhAvAhAsH yEhAvEyAw yAcic @ .
yEhAv aven vic@. yEhAv yi A
EylieR kxHwAwk kAkyM arA
mYrAjAvH yi AEylukAer qen kxHw
ewiey mnilAkyM ecyH.
5
atinA yEhAv yi
AEylien
riA orAeL ayc@. yi AEylukA
arAmYri niM EmAcitrAyi. aen
yi AEylukA sVBvnLiEl p}y
EpAel mwieyi.
6
qA yi AEylien pApiEl
nyic eyAErAebyAmieR pApeL
yi AEylukA piw. yi AEylu
kA eyAErAebyAmieR pAp w
. av zmrYyi aEzrAsHtMB
sUikyM ecyH.
7
eyEhAvAhAsieR eesnYe
arAmiel rAjAvH prAjyewi. arA
mYrAjAvH vLeryDikM BwAer vDic@.
ap tirwyALikeLyM p
EtkeLyM ptinAyirM kAlA"keLyM
mAM avEzxiic @ . eyEhAvAhA
sieR BwA emtiAlH kAi pR
ptiEpAelyAyi. 8 eyEhAvAhA
sieR qlA v]ik"M yi AEy
rAjAAew criM q #nHTi
ErKewiyi@H. 9eyEhAvAhAsH mr
NmwykyM pUvikErAewAM sMsHkri
ewkyM ecyH. jn eyEhAvA
hAsien zmrYyi sMsHkric@. eyEhA
vAhAsi EzxM ayA"ew pu
eyEhAvAzH putiy rAjAvAyi.

eyEhAvAzieR yi AEyBrNM
EyAvAhAsieR pu eyEhA
vAzH zmrYyi yi
AEyrAjAvAyi.
EyAvAzH eydArAjAvAytieR m
E}AM vxmAyi atH. eyEhAvAzH
ptinARu vxM yi AEy Bric@. 11y
EhAvyew xHwiyi tiyAy kArY
LANH yi AEyrAjAvAy eyEhAvAzH
ecyHttH. yi AEylien pApiEl
nyic, enbAieR punAy eyAErA
ebyAmieR pAp ec@tH
ayA niiyil . eyEhAvAzH
pAp w ecyH. 12eyEhAvA
zieR qlA v]ik"M eydArAjA
vAy amsYAvientier ayA ecyHt
y"M yi
AEy rAjAAew
criM q #nHTi ErKewi
yi@H . 13eyEhAvAzH mrNmwykyM
teR pUvikErAewAM sMsHkrie
wkyM ecyH. eyAErAebyAM putiy
rAjAvAkyM eyEhAvAzieR siMhA
snilirikyM ecyH . eyEhA
10

2 rAjAA 13:4-22

vAzH zmrYyi yi AEyrAjAAErA


ewAM sMsHkrie@.
eyEhAvAzH qlIzey szi
14
qlIzA ErAgiyAyi. piIwH Q ErAgM
mlM qlIzA mrikyM ecyH. yi A
EyrAjAvAy eyEhAvAzH qlIzey
sziA EpAyi. eyEhAvAzH qlIz
yew mi kru. eyEhAvAzu pR
u, qeR pitAEv, qeR pitAEv!
yi AEylieR Etk"ewyM tirk"
ewyM smymAENA tH?*
15
qlIzA eyEhAvAziEnAw pRu,
o vil@M tAM auk"emwk.
eyEhAvAzH o vil@M tAM au
k"M qw. 16aEA qlIzA yi A
EyrAjAviEnAw pRu, nieR eek
viliE vyHk. eyEhAvAzH teR
eekk viliE vc@. anrM qlI
zA teR eekk rAjAvieR eekkLi
E vc@. 17qlIzA pRu, ki}E
jnAl R. eyEhAvAzH jnAl R.
aEA qlIzA pRu, q@k.
eyEhAvAzH qyH. aEA qlIzA
pRu, atA yEhAvyew vijy
ieR aH! vijyieR aH arA
mi mkLi! arAmYer nI aEPi
vc@ EtAliM. nI aver nziikyM
ec@M.
18
qlIzA pRu, aukeLw.
eyEhAvAzH aukeLw. aEA
qlIzA yi
AEyrAjAviEnAw pR
u, tRyi awik. eyEhAvAzH
m tvN tRyilwic@. qiv ni
i. 19eedvpux eyEhAvAziEnAw
EkApic@. qlIzA pRu, nI RtH
aEA ERA tvNeyiluM awiN
mAyi! aEA arAmYer nziiM
ver ninver EtAliAnAmAyi!
pE EA nI arAmien m tvN
mAEm EtAli!
qlIzyew klR
yi ortB
H utM
sMBvi
20
qlIzA mrNmwykyM jn av
en sMsH k rikyM ecyH . vs
i ori o sMGM EmAvAbYBwA
yi AEyliEl v. yi ekA
ywiAnANH av vtH. 21mric orAeL
sMsHkrikyAyi cil yi AEylu
kA BwAer ku. yi AEylukA
m]tEdhM qlIzyew klRyiEle
RiH oAwiEAyi. mricv qlIz
yew aikLi sHpzicEA te
ayAH jIv vyH kyM ayA
sVM kAlukLi q}uE@nikyM
ecyH!
eyEhAvAhAsH yi AEyngr
tiriek piwi
22
eyEhAvAhAsieR BrNkAlH
qlA divsvuM arAmYrAjAvAy hsA
yi AEylieR ... t?H eedvM vH aey
ekAuEpAkA
smymAENA
tH
qM.

2 rAjAA 13:23-14:19

392

23

Ey }"Ai. pE yEhAv
yi
AEyjntEyAwH kANYM kAi.
yEhAv kANYEAew yi AEylukA
ErAewAM ni. qekAeA
aAhAmM yisHhAM yAEAbumAyi
av krARuAiyi. qiuM
yEhAv yi
AEylukAer nziik
EyA aver eekevwiykEyA ecyHtil.
24
arAmiel rAjAvAy hsAEy mrN,
mwykyM eb-hddH ayA EzxM
putiy rAjAvAkyM ecyH. 25teR
mrNimH hsAEy eyEhAvA
zieR pitAvAy eyEhAvAhAsi
niM yi tAM ngr piwi
ec w i. qAliEA eyEhA
vAzH hsAEylieR pu eb-hd
dieR eekyiniM ngr tiri
c@ piwic@. eyEhAvAzH eb-hddien
m AvzYM EtAlicH ngr tiric@
piwic@.
amsYAvH eydyi BrNmArMBi
eydyiel rAjAvAy EyAvAzi
eR pu amsYAvH, eyEhAvA
hAsieR punAy EyAvAzieR rAM
BrNvxi, rAjAvAyi. 2 BrNmArMBi
cEA amsYAvinH pu vy
Ayi. amsYAvH peA
vxM eyzElmi BrNM nwi. ey
zElMkAriyAy eyEhAvA yi
amsYAvieR mAtAvH. 3 zrieyH yEhA
v pR kArYEL amsYAvH ecyH
Z. qA teR pUviknAy dAvIdi
enEAel av pUmAyM eedve
piwil. teR pitAvAy EyAvAzH
ecyHt qlA kArY"M amsYAvH ec
yH. 4av tl nziicil.
rADnAlLi jnLiM
v}ipAwkM DUpANvuM nwH.
5
rAjYiEm tniH zmAy niy
NmAyEA amsYAvH , teR
pitAvien ekA EdYAgAerey
lAM vDic@. 6pE EmAezyew nYAy
mAN pusHtki q}utiyiri
mlM ekAlyALik"ew ikeL av
vDic i l . EmAezyew niymi y
EhAv Q kln nki+ ik"ew v]
iH mAtApitA vDzi nk
tH . mAtApitA"ew v] iH i
kM vDzi nktH. orA sVyM
ecyHt tiyHE ayAeL ziivA
pAwZ.
7
amsYAvH, @tA}Hvryi vcH pti
nAyirM qEdAmYer vDic@. yi
amsYAvH EslA piwiecwkyM ati
en eyAkHetEy q viLikyM
ecyH, veryM lM eyAet
Ey q EprieyA viLi
ewtH.

14

amsYAvH eyEhAvAzientier
ymA#hi
8
yi
AEyrAjAvAy EyvieR
punAy eyEhAvAhAsieR punAy

eyEhAvAzieRywH amsYAvH dt
Aer ayc@. amsYAvieR sEzM
tAyi, v, nm yi
En En EpArAwAM.
9
yi AEyrAjAvAy eyEhAvAzH ey
dyiel rAjAvAy amsYAvinH o mRu
pwi ayc @ . eyEhAvAzH pRu,
elbAEnAniel mwH elbAEnA
niel EdvdA v]ienA sEzm
yc@. ati, nieR puiey qeR
mk vivAhM ecyH ekAw qH.
qA elbAEnAniniH o kA@m]gM
mwi mkLilUew nwEpAyi.
10
stYi nI qEdAmien EtAl i c @ .
pE qEdAmi Emlu nieR vijy
i nI aBimAni. qA vIili
epAcM pRyk. ninte }
mAAtirik. en ecyHtA
nIyM niEAewAM eydyM vI}uM!
11
qA amsYAvH, eyEhAvAzieR
mRiyi vkevcil. atinA yi A
EyrAjAvAy eyEhAvAzH , eydA
rAjAvAy amsYAvientier yM ec
A eydyiel EbH-EzemziEl
EpAyi. 12yi AEy eydey EtAli
c@. qlA eydAM vIiElEAwi.
13
EbH-Ezemzi, yi AEyrAjAvAy
eyEhAvAzH ahsYAvieR punAy
eyEhAvAzieR puM eydyiel
rAjAvumAy amsYAvien piwiwi. ey
EhAvAzH amsYAvien eyzElmiEl
ekAuEpAyi. eyEhAvAzH eyzEl
mieR Bii qyImiel kvAwM mt
mltver aRuRwiEyALM epALic@.
14
qiH eyEhAvAzH yEhAvyew l
yiluM rAjekAAriel niDiryi
lum m}uv sVvuM eviyM qw
. jneL eyEhAvAzH teR twvu
kArAyi ekAuEpAyi. anrM av
zmrYyiEl mwiEAyi.
15

eydArAjAvAy amsYAvientier
yM ecyHttwm eyEhAvAzieR
v]ik m}uv yi AEyrAjA
Aew criM q #nHTi ErKe
wiyi@H . 16eyEhAvAzH mrNmwy
kyM teR pUvikErAewAM sMsHkri
ewkyM ecyH. yi AEyrAjA
AErAewAM zmrYyilANH eyEhAvAzH
sMsHkrietH. ayAEzxM ey
EhAvAzieR pu eyAErAebyAM
putiy rAjAvAyi.
amsYAvieR mrNM
eydArAjAvAy EyAvAzieR pu
nAy amsYAvH, yi
AEy rAjAvAy
eyEhAvAhAsieR punAy eyEhA
vAzieR mrNEzxM ptinu ekAlM
jIvic@. 18amsYAvieR qlA mhdHv]
ik"M eydArAjAAew criM
q pusHtki q}utiyi@H. 19ey
zElmi jn amsYAvientier o
FAElAcn nwkyM amsYAvH
lAKIziEl oAwiEAvukyM ecyH.
17

393
pE jn amsYAvinH piAel
lAKIziEl ciler ayc@. av am
sYAvien lAKIzi vcH vDikyM
ecyH. 20av amsYAvieR m]tEdhM
tirR kyi tiric@ ekAuv.
amsYAvH dAvIdieR ngri teR
pUvikErAewAM sMsHkrie@.
asrYAvH eydyi BrNmArMBi
21
anrM eydA asrYAvien
putiy rAjAvAi. asrYAvi pti
nARu vyAyi. 22aen amsYAvu
rAjAvH mrNmwykyM teR pUvik
ErAewAM sMsHkriewkyM ecyH.
anrM asrYAvH lH vIuM pNi
ykyM eydyH tiriek nk@kyM
ecyH.
eyAErAebyAM rAm yi AEyli
teR BrNmArMBi
23
EyAvAzieR punAy amsYAvH
eydArAjAvAyitieR ptinAM
vxM yi
AEyrAjAvAy eyEhAvA
zieR punAy eyAErAebyAM zmrY
yi BrNmArMBic@. eyAErAebyAM nAl
eA vxM Bric @ . 24yEhAvyew
xHwiyi tiyAy kArY eyAErA
ebyAM ecyH. yi AEylien pApi
El nyic, enbAieR punAy
eyAErAebyAmieR pAp ec@tH
eyAErAebyAM w. 25ElEbAhAmAH
mt arAbAkw*very yi AEy
lieR EdzM eyAErAebyAM tiriek
piwic@. yi AEylieR yEhAv teR
dAsM amiAyiyew pumAy EyA
nyilUew pREpAelyA sMBvi
ct.H gHehP sVEdziyAyi ami
Ayi. 26awimk"M sVtmwM skl
yi
AEylukAM vLer kxHwewtH
yEhAv ku. yi AEylien shAyi
A k}iymAyi M avEzxici
il. 27yi AEylieR nAmM ElAk
niM lAyHm ec@emH yEhAv pR
il . atinA yi
AEyjntey
riA yEhAvey EhAvAzieR
punAy eyAErAebyAmien pEyA
gic@.
28
eyAErAebyAmieR qlA mhdHv]
ik"M yi AEyrAjAAew cri
M q pusHtki q}utiyi@H.
eyAErAebyAM yi AEyliEvi dE
ezM hAmAM piwiecwtH tilu
ew. (Q ngr eydyEwtA
yi.) 29eyAErAebyAM mrNmwykyM
yi AEyrAjAArAy teR pUvi
kErAewAM sMsH k riewkyM ec
yH . eyAErAebyAmieR punAy
esKrYAvH ayA EzxM putiy rAjA
vAyi.

15

asrYAvieR eydABrNM
eyAErAebyAM yi AEyrAjAvA
ytieR pE}AM vxM am

arAbA kw cAvukw.

2 rAjAA 14:20-15:14

sYArAjAvieR pu asrYAvH ey
dyiel rAjAvAyi. 2BrNmArMBicEA
asrYAvi ptinARu vyAyi.
ayA eyzElmi apiru
vxM BrNM nwi. eyzElMkAriyAy
eyKAlYA yi asrYAvieR a.
3
teR pitAvAy amsYAvienEAel
te, yEhAvyew xHwiyi zriyAy
NH asrYAvH ecyHttH. teR pitA
vAy amsYAvieR v]ikeLlAM a
srYAvH piw. 4 qA tl
ayA nziikyAyil. Q
rADnAlLi jnLiM v}i
pAwk"M DUp"M ai.
5
yEhAv, asrYArAjAvien xHWErA
giyAi. mrNM ver ayA o xHWErA
giyAyi. asrYAvH EveR o vsti
yilAyi tAmsicitH. rAjAvieR
punAy EyATAM ekAArADikAriyAyi
nIti nivhNM nwi.
6
asrYAvieR qlA mhdHv]ik
"M eydArAjAAew criM q
pusHtki q}utiyi@H. 7 asrYAvH
mrNmwykyM dAvIdieR ngri
teR pUvikErAewAM sMsHkrie
wkyM ecyH. ayA EzxM asrYA
vieR pu EyATAM putiy rAjAvAyi.

yi

AEyliEm esKrYAvieR
*hsVkAle BrNM
8
eyAErAebyAmieR punAy esK
rYAvH Ru mAsM zmrYyi yi AEy
Bric@. eydArAjAev nilyi as
rYAvieR BrNieR meAM vx
ilAyi atH. 9yEhAvyew xHwi
yi tiyAy kArY esKrYAvH ec
yH. teR pUvik ecyHt kArY
te avM ecyH. yi
AEylien
pApiEl nyic enbAieR
pu eyAErAebyAmieR pAp
ec@tH av avsAniicil.
10
yAEbzieR punAy zlM esK
rYAvientirAyi FAElAcn nwi.
jnew mi vcH zl<M esKrYA
vien vDic@. ayA EzxM zlM
putiy rAjAvAyi. 11esKrYAvieR me
lA v]ik"M yi
AEyrAjAA
ew criM q #nHTi q}utei
@H. 12aen yEhAvyew vAk
yATAYmAyi. aveR pigAmik"ew
nAlu tlmRA yi AEyli rAjA
ArAemH yEhAv EyviEnAw pR
i.
zl< mieR *hsVkAle
yi AEyBrNM
13
iyAvieR eydABrNieR
meAtAM vxM, yAEbzieR pu
nAy zl<M yi AEyli rAjAvAyi. zl<M
zmrYyi o mAsM rAjAvAyi.
14
gAdiyew punAy emnEhM ti
yiniM zmrYyiElei. yAEb
zieR punAy zlmien emnEhM vDi

2 rAjAA 15:15-38

394

c@. anrM ayA EzxM emnEhM


putiy rAjAvAyi.
15
zl<mieR qlA v]ik"M, esK
rYAvientier av nwiy FAElA
cn shitM yi AEy rAjAAew
criM q #nHTi q}utiyi@H.
emnEhmieR yi AEy BrNM
zlmieR mrNEzxM emnEhM, tipH
shM prisrEdz"M kI}wi.
avnH ngrkvAwM RekAwvA
jn vistic@. atinA emnEhM
aver EtAlikyM ngrilu
gBiNikeLeylAM piL kLykyM
ecyH.
17
asrYAvieR eydABrNieR
meAtAM vxM gAdiyew pu
nAy emnEhM yi AEyli rAjAvAyi.
emnEhM zmrYyi p vxM BrNM
nwi. 18yEhAvyew xHwiyi ti
yAy kArY emnEhM ecyH. yi A
EylieneAu pApM ecic, enbA
ieR punAy eyAErAebyAmieR
pAp ec@tH ayA avsAni
icil.
19
aUrAjAvAy pU yi AEylien
tier yi v. emnEhM pUlinH
q}upAAyirM pQu evi nki.
teR rAjYM zmAtinH pUlieR
piN EnwAnANH emnEhM DnM
ekAwtH. 20DnikM zmAyvri
niM krM piricANH emnEhM pNM
sVpict.H emnEhM oAErAM
ptH oQsH evi krM mi. anrM
emnEhM pNM aUriel rAjAvi
nki. atinA aUriel rAjAvH yi A
Eyli tAet aviwM vi@.
21
emnEhmieR qlA mhdHv]ik"M
yi AEyrAjAAew criM q
#nHTi q}utiyi@H. 22emnEhM mr
NmwykyM teR pUv i kErAewAM
sMsHkriewkyM ecyH. emnEh
mi EzxM ayA"ew pu ephYAvH
putiy rAjAvAyi.
16

ephYAvieR yi AEyBrNM
asrYAvieR eydABrNieR
aptAM vxM emnEhmieR punAy
ephYAvH zmrYyi yi
AEylieR
rAjAvAyi. ephYAvH ru vxM Bric@.
24
yEhAvyew xHwiyi tiyAy kArY
ephYAvH ecyH. yi AEylien
eAu pApM ecic, enbAieR
pu eyErAebyAmieR pAp
ec@tH ephYAvH avsAniicil.
25
ermlYAvieR punAy EphH
yi ephYAvieR eesnYADi
p. EphH ephYAvien vDic@. zm
rYyi rAjekAAri vcANH ayA
aven vDict.H ephYAvien vDi
EA ap gielyAdkA wi Ep
hiEnAewAmAyi. anrM Ep
hH, ephYAvi EzxM putiy rAjA
vAyi.
23

26

ephYAvieR qlA DAn v]


ik"M
yi
AEyrAjAAew
criM q #nHTiluH.
EphieR yi AEy BrNM
asrYAvH eydyiel rAjAvAyti
eR apirAM vxM ermlYAvi
eR punAy EphH zmrYyi yi A
EylieR BrNM rMBic@. EphH
p vxM Bric@. 28ete yEhAv
pR kArY EphH ecyH. yi A
EylieneAu pApM ecic, enbA
ieR punAy eyAErAebyAmieR
pAp ec@tH EphH niiyil.
29
aUriel rAjAvAy tig H p iEl
es yi
AEylientier yi
v. EphH yi AEy rAjAvAyi
kAlAyi atH. QEyA, Eb
EbH-myK, yAEnAvhH, EkedzH, hA
EsA, gilyAdH, eglIli qI l
"M nPHtAliyew m}uvEdzvuM tig
H H piEles piwiec w . tig H
piEles Q lLiel jneL
aUriEl twvukArAyi ekAuEpAyi.
30
lAvieR punAy EhAEzy erm
lYAvieR punAy Ephientier
FAElAcn nwi. EhAEzy Ephien
vDic@. anrM Ephi EzxM EhA
Ezy putiy rAjAvAyi. IyAvieR
punAy EyATAM eydyiel rAjAvAy
tieR ptAM vxilAyi atH.
31
EphH ecyHt qlA vliy kArY
"M yi AEyrAjAAew criM
q #nHTiluH.
27

EyATAM eydyi
BrNmArMBi
32
IyAvieR punAy EyATAM ey
dyi rAjAvAyi. ermlYAvieR pu
nAy EphH yi AEyrAjAvAytieR
rAM vxmAyi atH. 33rAjAvA
EA EyATAminH pu vyAyi
. EyATAM eyzElmi ptinARu
vxM Bric@. sAEdAieR puiyAy
eyzA yi EyATAmieR a.
34
teR pitAvAy IyAvienEAel,
yEhAvyew xH w iyi zriyAy
EyATAM ecyH. 35qAlyA t
l nziikyAyil. jnLiM
rADnAlH blik"M DUp"M
aiH . EyATAM, yEhAvyew
lyinH tkvAwM niic@. 36EyA
TAmieR qlA mhdHv]ik"M eyd
yiel rAjAAew criM q #nHT
i q}utiyi@H.
37
aAlH eydyH e tier yM
ec@tinH yEhAv arAmiel rAjA
vAy ersIenyM ermlYAvieR pu
nAy EphienyM ayc@. 38EyATAM
mrNmwykyuM teR pUvikErAewAM
dAvIdieR ngri sMsHkriew
kyM ecyH. EyATAmi EzxM aveR
pu hAsH putiy rAjAvAyi.

395
hAsH eydyew rAjAvA
ermlYAvieR punAy Ephi
eR yi AEyBrNieR pti
En}AM vxM EyATAmieR punAy
hAsH yi AEylieR rAjAvAyi Br
NmArMBic@. 2rAjAvAEA hAsinH
p vyAyi. ayA ptinARu
vxM eyzElmi BrNM nwi. ayA
teR pUviknAy dAvIdienEAelyA
yiil. yEhAvyew xHwiyi zri
yAy kArY hAsH ecyHtil. 3yi
AEyrAjAAer EpAelyAyi
hAsH jIvictH. ayA teR pu
enEAluM agH n iyi blik}ic @ .*
yi
AEylukA v kAlH yEhAv
nib pUv M o}iic jntk"ew
ekAwM pAp te hAsH ecyH.
4
tlLiluM kLiluM pc mr
"ew viluM hAsH blik"M DUp
"M aic@.
5
arAmieR rAjAvAy ersIM yi A
EyrAjAvAy ermlYAvieR punAy
EphM eyzElmientier yi
v. ersIM EphM hAsien vL
eiluM aven EtAl i AnAyil .
6
aAlH arAmYrAjAvAy ersI l
H tiric@ piwic@. liel qlA
eydAeryM ersI ekAuEpAyi.
li irtAmsmAiy arAmY
M aview tAmsi.
7
aUrAjAvAy tig H - piElEsRi
eRywH hAsH dtAer ayc@.
sEzM tAyi+ {Anyew dA
s. {A ayH H puenEAel
yANH. view vH arAmielyM yi A
EylielyM rAjAAriniM qe
riENEm! 8 yEhAvyew lyi
luM rAjAvieR ekAAriel KjnAvi
luM m}uv sVvuM eviyM
hAsH EzKric@. qiH hAsH atH
aUrAjAvinH ayc@ ekAw. 9 aUri
el rAjAvH hAsien ecvieAu.
dEezientier yM ecA aUri
el rAjAvH puRe@. rAjAvH ngrM
piwiecwkyM dEeziel jneL
kIriEl twvukArAyi ekAuEpAvuk
yM ecyH. ersIen aEhM vDik
yM ecyH.
10
aUriel tigHpiElEsrien kA
NA hAsu rAjAvH dEeziEl
EpAyi. dEeziel yAgpIWM hAsH
ku. yAgpIWieR mAt]kyM Gwn
yM hAsurAjAvH puErAhitnAy QrI
yAvinH ayc@ ekAw. 11anrM QrI
yAvH, hAsurAjAvH dEeziniM
ayc@ekAw mAt]kysricH yAg
pIWM niic@. hAsurAjAvH dEez
iniM mwieyM mute QrI
yAvH q puErAhit yAgpIWM ni
ic@.
12
dEeziniM mwieyiy
rAjAvH yAgpIWM ku. aEhM ati

16

puen ... blik}ic@ teR puen agHni


yilUew kwivi@ qM.

2 rAjAA 16:1-17:3

blikLic@. 13yAgpIWi, hAsH


teR EhAmyAg"M DAnYblik"M
aic@. hAsH teR pAnIyyAgM
yAgpIWielA}ikyM smADAnbli
yew rM yAgpIWi tLikyM
ecyH.
14
lyi mi yEhAvyew sm
niM oAuyAgpIWM hAsH
qw. ahAsieR yAgpIWiM
yEhAvyew lyiM wyHAyi
yAgpIWM. oAyAgpIWM hAsH
teR yAgpIWieR vw vz
vc@. 15puErAhitnAy QrIyAvinH hA
sH o kln nki, BAtiel EhAm
yAg, sAyADAnYblik, Q
rAjYe jn"ew pAnIyyAg
qiv EhAmitinH vliy yAgpIWM
pEyAgik. EhAmyAg"ewyM
blik"ewyM rM m}uvM vliy yAg
pIWi tLik. pE oAErA kAlM
eedvini EcAdY EcAdi
tinAyiriM oAyAgpIWM {Ap
EyAgik. 16puErAhitnAy QrIyAvH
hAsH r AjAvieR ql A kl n k"M
asric@.
17
evllkk tRc vikM
puErAhitA eekk}ukA etAi
kM aviewyAyi. hAsu
rAjAvH plkkM etAikM nIM ec@
kyM vik tkkyM ecyH t .
aEhM vliy eveAiey ati
kIe} nii oAkALkewEmniM
qwkyM ecyHt. vliy etAi
av kl@ nwv}iyi vc@. 18hAsH
mwiy lM zbinAyi qw. pNi
A atH lyii niic@.
rAjAvi puRe kvAwM hAsH
nIM ecyH. aUriel rAjAvien k
tiyANH yEhAvyew lyiniM
hAsH nIM ecyHttH.
19
hAsieR qlA mhdHv]ik"M
eydyiel rAjAAew criM q
#nHTi q}utiyi@H. 20hAsH mr
NmwykyM teR pUv i kErAewAM
dAvIdieR ngri sMsHkriewk
yM ecyH . hAsiEzxM hA
sieR punAy hisHkIyAvH putiy
rAjAvAyi.

EhAEzy yi AEyli
BrNmArMBi
lyew punAy EhAEzy zmrY
yi yi
AEylieR BrNmArM
Bic@. hAsieR eydABrNieR
pAM vxilAyi atH. EhA
Ezy o vxM BrNM nwi. 2 ete
yEhAv pR kArYLANH EhAEzy
ecyHttH. pE tni mu Bric yi A
Ey rAjAAerEAel cIyAyi
il EhAEzy.
3
aUriel rAjAvAy zmEnes EhA
EzyyHetier yi vrikyM a
yAeL EtAlikyM ecyHt. EhAEzy

17

2 rAjAA 17:4-23

396

zmEnesrieR dAsnAyiI.
EhAEzy zmEnes kM ekAw.
4
qA EhAEzy tnietier FA
ElAcn nwevH zmEnes
mnilAi. piIwH EhAEzy QjipHti
el rAjAvAy EsAvieRywE s
hAyM Etwi dtAer ayc@. EhAEzy
tnietier FAElAcn nwieyH
aUriel rAjAvH mnilAi. vxM
qlA vxeyM EpAel EhAEzy aU
riel rAjAvi kM ekAwil. ati
nA aUriel rAjAvH EhAEzyey
bic@ twvRyili@.
5
anrM aUriel rAjAvH yi AEy
liel nirvDi l mic @ .
ayA zmrYyieli. ayA zmrY
yHetier m vxM yM ecyH.
6
EhAEzy yi
AEyrAjAvAytieR
otAMvxM aUrielrAjAvH zmrY piwi
cwi anvDi yi AEylukAer teR
rAjYE twvukArAyi piwic@ ekAu
EpAyi. hlhiluM EgAsAniel hAEbA
ndItIrM EmdYew ngrLilumAyi
av aver pAic@. 7yi AEylu
kA t"ew eedvmA yEhAvyHe
tier pApM ecyHttinAlANH en
eyAe sMBvictH.
yi AEylukAer yEhAv QjipHtiel
rAjAvAy PREvAeR BrNiniM
EmAciic@. pE yi AEylukA m@
eedveL rADiA wi. 8m@v
ew aEt v]ik ecA av
rMBic@. yi AEylukA vEA y
EhAv m@ jntey avew nAiniM
o}iictANH. yi
AEylukAM rAjA
ArA BriewA #hic@. eedv
A BriewAnl avrA#hic t H .
9
yi
AEylukA t"ew eedvmA
yEhAvyHetier kArY rhsYmAyi
ecyH. kArY et@mAyi!
yi AEylukA t"ew vuM ecRu
mt vluvery qlA ngrLi
luM tAn niic@. 10qlA
y k mkLiluM qlA pcmr
"ew viluM yi
AEylukA
sHmArkzilk"M aEzrAsHtMB"M A
pic@.
11
yi
AEylukA

rADnA
lLiellAM DUp kic@. t
mE yEhAv aviewniM puR
Aiy jnteyEAelyANv kArY
ecyHttH. yEhAvey EdxYM piwi
ic tik yi AEylukA ecyH.
12
av vi#hArADn nwi. yEhAv
avErAwH en pRi@Ayi,
rM kArY ni ec@vA
pAwil.
13
yi
AEylienyM eydeyyM
tAI ecA skl vAckeryM
dzkeryM yEhAv pEyAgic@. yEhA
v pRu, ni ec@ tikLi
niM pitiriyk! qeR klnkM
niymM asrik. qeR dAsA
rAy vAckArilUew niew pUvi

k {A nkiy nYAymANM pi
wk.
14
qA jnL ecvieAil .
av t"ew pUvikerEAel kWin
XdyrAyi. avew pUvik t
"ew eedvmA yEhAvyi vizVsi
cil. 15yEhAvyew niym"M av
avew pUvikmAyAiy krARuM
av tirsHkric@. yEhAvyew mRi
yik ecvieAAM av Ai
yil. av vilek vi#heL piw
H vilekvrAyiI. av t
@m jntey piw. ec
et yEhAv yi
AEyjntyH
mRiyi ekAw kArY Q jn
ecyH.
16
t"ew eedvmA yEhAvyew
klnk piwtH jn nii.
av rH sVALikeLyAi.
av aEzrA kLAi. av sV
iel m}uv neLyM rADi
kyM bAlien UxikyM ec
yH. 17av t"ew puAeryM pui
keLyM bli nk@kyM ecyH. av
BAviyRiyA mvAdvuM BicArvuM
pEyAgic @ . yEhAvyew xH w iyi
tiyAy kArY ecAnv sVyM
aic@. aven EkApixHWnAvAnA
Nv ecyHttH. 18atinA yi A
Ey jntEyAw EkApic H yEhAv
aver teR xHwiyi niEAwic@. ey
dEgAemA}iek o yi AEylukArM
avEzxicil!
eydAM A
qA eydyiel jnEpAluM
t"ew eedvmA yEhAvyew kl
nk asricil. eydyiel jn
yi
AEylukAerEAel te
jIvic@.
20
yi AEylukAer m}uv yEhAv tir
sHkric@. av av zHn s]
xHwic@. aver nziiA av jn
eL avdic @ . avsAnM av
aver dEreRiykyM teR kA}Hcev
niM oAwikyM ecyH . 21y
EhAv yi AEylukAer dAvIdieR EgA
iniM pRiecwkyM yi
A
EylukA enbAieR punAy eyA
ErAebyAmien t"ew rAjAvAkyM
ecyH. eyAErAebyAM yi AEylukAer
yEhAvey piwtiniM piEA
@ vlic@. yi AEylukAereAH eyA
ErAebyAM o mhApApM ecic@.
19

22

atinA yi
AEylukA eyAErA
ebyAmieR qlA pApeLyM pi
w. av Q pAp yEhAv
aver teR xHwiyiniM lAtAM
ver avsAniicil. 23 sMBvi
em yEhAv pRi! en sMB
viemu pRyA av teR vAc
ker ayc@. aen yi
AEylukA
t"ew EdzniM aUriEl

397
ekAuEpAke@. AlMver av
aviewyAyiri.
zmrYAew rMBM
aUriel rAjAvH yi
AEylukAer
zmrYyiniM puRE nyic @ .
bAbiElA, TA, avhmAH, esP
v y IM qiviwLiniH aUriel
rAjAvH "keL ekAuv. av av
er zmrYyi tAmsiic@. av zmrY
sVmAkyM ati ilum ngr
Li tAmsmAkyM ecyH . 25zm
rYyi tAmsiA wiyEA av
yEhAvey dricil. atinA aver
miA yEhAv siMheL ayc@.
siMh avri ciler vDic@.
26
cil aUriel rAjAviEnAw pRu,
au ekAuvH Q ngr Li tAm
siicvH nAiel eed vieR
niymLRiyil. atinA eedvM aver
miA siMheL ayc@. rAjY
e eedvieR niymLRiuwA
aver siMh ekA.
27
atinA aUriel rAjAvH Q kln
nki+ zmrYyiniM ni tAM
puErAhitAer etrewk. {A
piwiec w avrielArAeL zmrYyi
El tiriek ayyHk. puErAhi
t aview EpAyi tAmsie. aEA
puErAhitnH rAjYe eedv
ieR niym aver pWiivA
k}iyM.
28
atinA aUriel jn zmrY
yiniM piwic@ ekAuv puErAhi
tArielArA EbETli tAmsiAen
i. puErAhit, yEhAvey q
en driNemH jneL pWiic@.
24

29

avrAke sVM EdvAer s]xw


H i
kyM zmrYA tlLiluA
iy lyLi avey tixHWi
kyM ecyH. t tAmsiciweAe
avren ecyH. 30bAbiElAkA
suEAH-ebEnAH q vYAjeedv
e s]xHwic@. Tyiel jn En
gA q vYAjeedve s]xw
H ic. hmA
kA azImA q vYAjeedve
s]xHwic@. 31avA nibHhsH, tH
qI vYAjeedveL s]xw
H ic@. esP
vA aEmelH, anEmelH qI
vYAjeedveL s]xw
H ic@. esPvA
t"ew aEmelH, anEmelH qI
vYAjeedvH t"ew ikeL
agHniyi dhiic@ nk@kyM ec
yH.
32

qA av yEhAveyyM dri
c@. jniwyiniM av t
AnLiEl puErAhitAer etr
ew. Q puErAhitA rA
DnAlLi jn"ew blik a
ic@. 33av yEhAvey dric@ev
iluM t"ew sVM EdvAer w
EsvikyM ecyH. tekAuvr

2 rAjAA 17:24-18:4

e rAjYLiElEpAel av t
"ew EdvAer Esvic@.
34
M av jIvi p}ykAl
ecyHt EpAelyANH. av yEhAvey
dricil. yi AEylukAew c"M
klnk"M av asricil. yAEA
bieR (yi
AEy) stikH
yEhAv nkiy niym"M klnk"M
av asricil. 35yi AEyjnt
ymAyi yEhAv o krARuAi. yEhA
v avErAw klic@, ni m@ eedv
eL rADikEyA drikEyA
UxikEyA av bliyi
kEyA ectH. 36qA ni yEhA
vey piwrNM. nieL QjipHti
niM nyic@ ekAuv eedvmA
yEhAv. nieL riA yEhAv
teR mhAzi pEyAgic@. ni
yEhAvey drikyM rADikyM
avnu blikLikyM EvNM.
37
av niAyi q}utivciri
niym"M c"M pEdz"M kln
k"M ni asriNM. ArY
ni qEA}uM asriNM. m@ eed
veL ni dritH. 38{A ni
"mAyAiy krA ni mRtH.
m@ eedveL ni dritH. 39a
tH! ni"ew eedvmA yEhAvey
mAEm ni driAvU! aEA}v
nieL qlA z@LiniM riM.
40
qA yi AEylukA a ecvi
eAil. mu ecyHtetAe av w
M ecyH. 41aen anYnA@kA
yEhAvey drieiluM t
"ew sVM vi#heLyM av rA
DiH. avew m"M ekAc@m"M
tL@ew pUvik ecyHt te ec
yH. AlmyM av aEt kArY
ec@. Q divsM ver av aArY
ecyHtekAEyiri.

hisk
H IyAvH eydyi
BrNmArMBi
hAsieR punAy hisHkIyA
vAyi eydyiel rAjAvH. l
yew punAy EhAEzy yi
AEy
rAjAvAytieR mAM vxM hisHkI
yAvH BrNmArMBic@. 2 BrNmArMBicEA
hisHkIyAvinH pu vyAyi
AyM. hisHkIyAvH peA
p vxM eyzElmi BrNM nwi.
esKrYAvieR puiyAy abi yi
aveR a.
3
teR pUviknAy dAvIdienEAel
hisHkIyAvM nlet yEhAv pR
kArYEL ecyHZ.
4
tl hisHkIyAvH tk.
av sHmArkzilk wyHkyM aEz
rAk mRiciwkyM ecyH. aA
lH yi AEylukA EmAez Aiy
evl sinH DUpANM nwiyi
. enxHWA qAyi s
ieR EprH. jn se

18

2 rAjAA 18:5-24

398

rADic i tinAlANH hisH k IyAvH


evl se wctH.
5
hisHkIyAvH yi AEylieR eedvmA
yEhAvyi vizVsic@. hisHkI
yAvi mEA EzxEmA ayAeLEAel
o rAjAvH eydyiluAyiiil.
6
hisHkIyAvH yEhAvEyAw vLer vizV
sHtnAyi. yEhAvey piwtH
ayA niiyil. yEhAv EmAezyH
nkiy klnk av asric@.
7
yEhAv hisH k IyAviEnAewAmAyi
. teR v]ikLiellAM hisHkI
yAvH vijyici.
aUriel rAjBrNiniM hisH
kIyAvH vi@EpAyi. aUrAjAvien
EsvitH av avsAniic @ .
8
gyiluM @ EdzLilum ePli
sHtYer hisHkIyAvH EtAlic@. ecRu
mt vluver qlA ePlisHtYngr
eLyM av EtAlic@.
aUriel jn zmrY piwiecw

9
aUriel rAjAvAy zmEnes zm
rYyHetier yi EpAyi. ayA
"ew eesnYM ngrM vLu. hisHkI
yAvH eydArAjAvAytieR nAlAM
vxvuM lyew punAy EhAEzy
yi AEyrAjAvAytieR }AM vx
vumAyi atH . 10m vx
EzxM zmEnes zmrY piwiecw.
hisH k IyAvH eydArAjvAytieR
RAM vxiluM EhAEzy yi AEy
rAjAvAytieR optAM vxilumA
yi ayA zmrY piwictH. 11aU
riel rAjAvH yi
AEylukAer aUri
El twvukArAyi ayc @ . hlhH ,
EgAsAndItIr hAEbA, EmdYew
ngr qiviwLi ayA aver
tAmsiic @ . 12t"ew eedvmA
yEhAvey yi
AEylukA asri
A mlmAyi aen sMBvi
ctH. yEhAvyew krA av lMGic@.
yEhAvyew dAsnAy EmAez klic
qlA kArY"M av asric il .
yi AEylukA yEhAvyew krARien
ecvieA_kEyA ecEeteney
H av pWiic@ ekAw kArY
ec@kEyA Ayil.
eydA kwA aU
tAeRw
13
hisHkIyAvieR ptinAlAM BrN
vxM aUriel sEhrIburAjAvH ey
dyiel zmAy ngretier
yi v. sEhrIbH ngr
eLlAM EtAlic@. 14aEA eydyiel
hisHkIyArAjAvH aUriel rAjAvinH
lAKIziEl o sEzmyc@. hisHkI
yAvu pRu, {A et@ ecyH. qe
evRuet viw. aEA ayH Ev
etlAM {A nkAM.
aEA aUriel rAjAvH eydrAjA
vAy hisHkIyAviEnAwH ptienA w
eviyM o w sVvuM nkA

vzYe@. 15hisH k IyAvH , yEhAv


yew lyiluM rAjAvieR KjnAvi
lum m}uv eviyM nki. 16an
rM hisHkIyAvH yEhAvyew ly
ieR vAtilukLiluM kiLkLilum
sVM Lieyw. hisHkIyArAjA
vAyi ktkLiluM kiLkLiluM
sVM piwiictH. hisHkIyAvH
sVM aUrAjAvi nki.
aUriel rAjAvH eyzElmiEl
Lyy
H
17
aUriel rAjAvH teR m DAn
eesnYADipAer vlieyA EsnEyA
ewAM eyzElmi hisHkIyArAjAvi
eR awEyc@. av lAKIzi
niM eyzElmiEl EpAyi. av
epv}iyi mkLile LieR
oAviriki ni. (alkAreR vy
liEl mAilANH mkLile
LM.) 18av rAjAvien viLic@. aEA
hiIyAvieR puM ekAArM mt
lArmAyi qlYAIM, kArYdziyA
yi ezbHnA, sAPieR puM
rAysArmAyi EyAvAhH qiv
aver kANA Riv.
19
EsnAnAykArielArA avErAw
pRu, mhArAjAvAy, aUriel rAjA
vH en pRytAyi hisHkIyAvi
EnAw pRyk+
nIeyilANH yitH?
20
evRuM anYmAy vAkLAN
ElA nI pRytH. nI pRy, y
i qe shAyiA mtiyAy
pEdzvuM ziymH . qA
qeR BrNiniM vi@EpA
ti EzxM nI rilANH yi
tH? 21nI epAiy oAw} Qvwi
yAi ati QinikyANH!
Qvwi QjipHtA. vwiyi
eriluM Qi niA atH owiH
aveR eekyilUew Lc @ kyRi
aven mRiEvliM! QjipHtiel
rAjAvH te yivEnAwH
aenyANH.
22
{"ew eedvmA yEhAv
yi { yi q
ni pREAM. pe yEhAv
yew tl"M yAgpIW"M
hisHkIyAvH qwekAuEpAey
M eyzElmiEnAwM eydEyAwM
eyzElmiel yAgpIWieR
miEl ni rADn nwAvU
q pRu evM qniRiyAM.
23

ni qeR yjmAnnAy aU
riel rAjAviEnAwH Q krA Ak.
tirAer keA ninAvuem
i rAyirM tirkeL nin trA
em {A vA t. 24qeR
yjmAneR EdYAgAri vuM
tA}H oEdYAgen EtAl i A
EpAluM ninAvil! rTM ti

399
rkM Evi nI QjipHtien
yi! 25eyzElmientier ati
en nziiA yEhAvey wAet
yl {A viritH ! yEhAv
qEAw pRu, Q rAjYien
tier ecH tien nziik!
26

aEA hiIyAvieR punAy


qlYAIM, ezbHnA, EyAvAhH qiv
EsnAnAykEnAw pRu, dyvAyi {
ELAwH arAmYBAxyi sMsAri.
{ BAx mnilAM. {ELAwH
eydBAxyi sMsAritH. kArNM,
mtililuv a EkM!
27
qA RbH-zAE avErAw pRu,
niEAwM nieR rAjAviEnAwM mAM
sMsAriAnl qeR yjmAn qe
ayctH. mtililirivErAwM wiyA
NH {A sMsAritH! av niELA
ewAM sVM mlM tiAM sVM mM
wiAM viDievrANH!
28
anrM eesnYADip eydBAx
yi ci viLic@ pRu, aU
riel mhArAjAvieR sEzmitA! 29rAjA
vu pRy, hisHkIyAvH nieL vifH
FiyAA avditH! qeR zi
yiniM nieL riA avnA
vil! 30nieL yEhAvyi yi
vrAA hisHkIyAvien avdi
tH! hisHkIyAvu pRy, yEhAv
ne riM! Q ngre EtAliA
aUriel rAjAvinAvil ! 31qA
hisHkIyAvien ecvieAtH!
aUriel rAjAvH en pRy+
qEAw smADAnM ApicH qiEl
vrik. aEA niLiElAErAM
sVM miriyiniM sVM ai
mriniM tivAM sVM kiN
iniM wivAM k}iyM. 32{A
nieL ni"ew sVM nAwEpAlu
o lE ekAuEpAMver ni
en ecAM. a DAnYieRyM
puvIieRyM nilmAyiriM. a
ieR miyM miriyew niR vy
luk"mAyirimtH. olIvuk"ewyM Etni
eRyM mi. aEA ni mriAet
jIviAnAM. pE, hisHkIyAvien
ecvieAAtirik! av ni"ew
mnSmAA mikyANH. av pRy
, yEhAv ne riM. 33m@ jntk
"ew etiluM Edv qeiluM teR
Edze aUriel rAjAviniM ri
ci@EA? l! 34hAmAielyM aAdi
elyM EdvAerview? esPvyImiel
yM EhnyielyM vyielyM EdvA
erview? av qiniM zmrYey
ric@EvA? l! 35m@ rAjY"ew Edv
ArilAeriluM t"ew Edze
qiniM ric @ EvA? eyzEl
mien qiniM riA yEhAv
yHAEmA? l!
36
qA jn nibHdrAyi.
hisH k IyArAjAvH o kl n nkiyi
tinA av o vAEpAluM EsnA

2 rAjAA 18:25-19:9

nAykEnAw pRil. av pRu,


ayAELAwH oM pRytH.
37
hiIyAvieR puM rAjekAAr
ieR mtlArmAyi qlYA
IM, kArYdziyAyi ezbHn, sA
PieR puM rAysArmAyi
EyAvAhH qiv hisH k IyAvieR
awE v. t d+KitrAeN
kANiA avew vO kIRiyi
. aUriel eesnYADip pR
kArY av hisH k IyAviEnAw
pRu.
hisk
H IyAvH eyzAvAc
kmAyi sMsAri
hisHkIyArAjAvH a Ek kyM
EKdM kwiiA teR vO
vlic@ kIRukyM pp vO
DrikyM ecyH. anrM av
yEhAvyew lyiEl EpAyi.
2
rAjekAArieR mtlArnAyi
qlYAIM, kArYdziyAyi ezbH
nA, puErAhitmA qiver hisH
kIyAvH EmAsieR punAy eyzA
vAckeR awuEyc @ . t
d+KitrAeN kANi p
vOLANH av DricitH. 3av
eyzAviEnAw pRu, hisHkIyAvu
pRy, Q divsM kxHwtyew din
mANH, n et@ piey kANi
divsM. zi jniARAeyiluM
sviA ziyilA EpAelyA
NitH. 4eesnYADipeR yjmAn aU
riel rAjAvH, jIvi eedve dxic@
pRyA aven ayc@. ayew eedv
mA yEhAv aetlAM EkiriAM.
yEhAv z@vien ziie! atinA
niyM jIvEnAewyiriv Evi
au AicAluM.

19

hisH k IyArAjAvieR EdYAg


eyzAvieR awEEpAyi. 6 eyz
AvH avErAw pRu, ni"ew yjmA
nnAy hisHkIyAvinH Q sEzM n
k@k+ yEhAv pRy+ aUriel rAjA
vieR EdYAg qe prihsi
A pR kArY EkH ByewtH.
7
{Anvni orAAvien Evziik
yANH ayA o kiMvdi EkM.
aEA av sVrAjYE mwiEA
M. aven {A aveR sVrAjYH
o vA"ekAH ekAlewA wyAM.
aUriel rAjAvH hisk
H IyAvien
vIuM BIxNiew
8
aUriel rAjAvH lAKIzH vitAyi
eesnYADip Ek@. teR rAjAvH
libHnyHetier yM ec@tH EsnA
Dip kei. 9 qEtYApYyiel rAjA
vAy tihAeyRicH aUrAjAvH o
kiMvdi Ek@. tAyi kiMvdi,
tihAH aEyAw yM ecA
viri! atinA aUriel rAjAvH
hisHkIyAvinH vIuM dtAer ayc@.

2 rAjAA 19:10-32

400

Q dtAH aUrAjAvH Q sEzM


nki. av ArY pRu+
10
eydyiel rAjAvAy hisHkIyAvi
EnAwH en pRyk+
nI yi eedvM nie vifH
FiyAAnvditH. av pRy
, aUriel rAjAvinH eyzEl
mien EtAliA k}iyielH! 11aU
riel rAjAA melA rAxH\ELAwM
ecyHt kArY nI Eki@H. {
aver pUmAyM nziic@! nI r
ewEmA? l! 12 rAxH\"ew Edv
A t"ew jneL
ric i l .
qeR pUvik aver pUmAyM
nziic@. EgAsA, hArA, EresPH,
etlArilu qEdkA qiver
eylAM av nziic@! 13hmAiel
rAjAevview? aAdiel rAjAvH? es
PvyIMngriel rAjAvH? Ehnyi
ElyM vyiElyM rAjAA? av
erAe lAtAyi!
hisk
H IyAvH yEhAvEyAw
Ai
14
hisH k IyAvH dtAew eekyi
niM q}uk vAi vAyic@. an
rM hisHkIyAvH yEhAvyew ly
iEl EpAvukyM kk RH
yEhAvyew mi vyHkyM ecyH.
15
hisHkIyAvH yEhAvyH mi A
ikyM en pRykyM ecyH,
ekbumAlAKmA mkLi rAjAvien
EAliri yi AEylieR eedvmA
yEhAEv, miyiel qlA rAjY"
ewyM eedvM nI- nI mAM -.
sVvuM miyM s]xHwic nIyA!
16
yEhAEv, dyvAyi qeR vAk
EkAluM. yEhAEv, ayew kk
RkyM Q kk EnAkyM ec
ENEm. jIvi eedve aDiE
pi sEhrIbieR vAk nI
EkENEm! 17yEhAEv, stYmANH.
aUriel rAjAA rAxH \ eL
eylAM tk! 18 rAxH\"ew Edv
Aer av tIyiEleRiu. qA
av yTA eedvLAyiil. av
mxYniitmAy dA-zilAzil
mAmAyi. atinAlANH aUriel
rAjAAH aver tkvA k}i
tH. 19atinA {"ew eedvmAy
yEhAEv, aUriel rAjAviniM {
eL riENEm. aEA, yEhAEv
aANH keedvemH qlA rAxH\
LielyM jn aRiyM.
20
EmAsieR punAy eyzAvH
hisHkIyAvinH Q sEzmyc@. av
pRu, yi AEylieR eedvmA
yEhAv en pRy, aU rAjA
vAy sEhrIbientier nI qEAw
Aic@. {A nie Ek@. 21sEh
rIbieniy yEhAvyew sEzM
tA+
sIEyApuiyAy knYk nI DAni
yAeN kil. av nie pri

hsi! eyzElMpui nin


pii tl lu.
22
pE rA nie apmAnik
yM prihsikyM ecyHttH? e
tieryA nI sMsAritH? yi AEy
lieR vientieryA nI sMsAri
tH! avenA ExHWnA nIey
H nI nwi!
23
yEhAvey apmAniA nI nieR
dtAer ayc@. nI pRu, tpv
tLiElH {AeneR aEnkM rT"
mAyi v. elbAEnAeR vuM iEl
{A v elbAEnAeR vuM
y EdvdA {A evi. elbA
EnAeR vuM nl aimrvuM {A
evi. elbAEnAeR tEdz
tiiykAiEl {A kyRi.
24
putiy lLi kiNRuk }i
cH {A evM wic@. QjipHtiel
ndikeLAe vicH {A rAjYwi
nw.
25
atA nI pRtH. qA eedvM
pR nI EkiEl? {Ani pE,
vLer pE niyictANH. {A EA
Li nwA. zmAy ngr tk
H knyAA {A nie av
dic@.
26
ngrvAsik ziyil av By
ckitrAvukyM ecyH. vyliel pul@M
ecwik"M EpAel mRiewARAyiri
. vLM mE vAwiEA m@A
viel ecwikeLEAelyANv.
27
nI qEALirievH qni
RiyAM. nIeyEA yi puRew
evH qniRiyAM. nI qEA vIi
veM qnietier qEA EkApi
evM qniRiyAM.
28
aEt, nI qeR En EkApiciri
. ah mlm nieR prihAs
{AnRiy. atinA nieR vAyi
{A kwiANiwM. nieR mi {A
ekA"iwM. anrM nie {A tiricH
nI v v}iyiEl ekAuvM.

hisk
H IyAvinH yEhAvyew sEzM
29
nie {A shAyiem etLiyi
awyALmANitH+ sVyM mLc@ vL
DAnYM Q vxM ni BiM.
viiniM vL DAnYM aw
vxM BiM. qA mAM vxM
ni vitc DAnYM ekA@M. ni
miriEA vc@ piwiikyM
atiniM miri tikyM ec@M.
30
eydyew wMbi avEzxi
vM repvM vLM. 31qekA
eA Rc@Ep jIvEnAew avEz
xiM. av eyzElminiM puR
E EpAM. rev sIEyA p
vtiniM puREpAM. yEhAv
yew zmAy vikAr nw
AM.
32
atinA aUriel rAjAvieni
yEhAv pRy+ av Q ngr

401
iEl vril. av Q ngriEl
aH q@kyil. teR prick av
Q ngri ekAuvril . ngr
Biiey miA av o mn
Akyil.
33
v v}iEy te av mwuM av
Q ngriEl vril. yEhAv
pRy! 34Q ngre {A sMri
M. qniM qeR dAsnAy dAvIdiM
Evi {Ani ec@M.
aUeesnYM nziie@
rAiyi yEhAvyew dt pu
ReH aU pALyiel o li
qpAAyirM Eper vDic@. jn
BAti q}uEEA m]tzrIr
LANH ktH.
36
atinA aUrAjAvAy sEhrI
bH tAmslmAy nIenEvyiEl mw
iEAyi. 37o divsM sEhrIbH
teR EdvnAy niE
AieR ly
i rADn nwkyAyi. ayA
"ew puArAy aEmelM zErsruM
ayAeL vA" ekAu evieA. an
rM aEmelM zErsruM arArA
EdzE re@. sEhrIbieR
punAy qes-hEA ayA
EzxM putiy rAjAvAkyM ecyH.
35

hisk
H IyAvH ErAgM bADicH
mrNAsnA
aAlH hisHkIyAvH ErAgM bA
Dic H mrNAsnAyi. EmAsi
eR punAy eyzAvck hi
sHkIyAvieR awE EpAyi. eyz
AvH hisHkIyAviEnAw pRu, yEhA
v pRy, nieR vI@kArYeLlAM
mIkrik. kArNM nI mric@ EpAM.
nI suKewkyil!
2
hisHkIyAvH teR mKM mriEl
tiric@. ayA yEhAvEyAw Ai
c @ , 3yEhAEv, {Aney pUmn
EAew EsvictH oAik. neyH
au klicv {A ecyH. anrM
hisHkIyAvH vlAet kru.
4
eyzAvH nw mM viwM mE yEhA
vyew vcnM ayALiEl v. yEhA
v pRu, 5mwiecH qeR jnt
yew EntAvAy hisHkIyAviEnAw sM
sArik. avEnAw pRyk, nieR
pUviknAy dAvIdieR eedvmA
yEhAv pRy, {A nieR A
n EkkyM nieR knI kA
kyM ec@. atinA {A nie
suKewM. mAM divsM nI yEhAv
yew lyiEl kyRiEAM. 6nin
{A ptinu vxM wi yS
nIiM. aUrAjAvieR ziyi
niM nieyM Q rAjYeyM {A
riM. Q ngre {A sMriM.
{A qni EviyM qeR
dAs dAvIdmAyi Aiy krA ml
vuM ec@tANH. 7aEA eyzAvu

20

2 rAjAA 19:33-20:17

pRu, o aiyw ekAuvH a


mRivi vyHk.
atinAlv aiyw qwH hisHkI
yAvieR mRivi vc@. anrM hisH
kIyAvinH suKmAyi.
hisk
H IyAvinH awyALM
hisHkIyAvH eyzAviEnAw EcAdi
c@, yEhAv qe suKewemti
M mAM divsM {A yEhAvyew
lyiEl kyRiEAM qtiM
qANH awyALM?
9
eyzAvu pRu, ninEtA Ev
tH? ni} p pwi mEA@ EpAkENA
piEA@ EpAkENA?* {A pR kArY
yEhAv nwAemtieR awyA
LmANitH. 10hisHkIyAvH mRupwi pRu,
ni} p pwi nILkeytH q"
mANH. Ev, ni} p pwi piEA@
EpAke.
11
aEA eyzAvH yEhAvEyAw
AikyM yEhAv ni}lien p
pwi piREkA@ mA@kyM ecyH. atH
aver nii lE piARi.
8

hisk
H IyAvM bAbiElAkAM
aAlH bldAeR punAy eb
ErAdA-bldAnAyi bAbiElA
Niel rAjAvH. ayA hisHkIyAvinH
kk"M sAn"M ayc@. hisHkI
yAvH ErAgzyilAeNRiANH eb
ErAdA-bldA a ecyHttH. 13hisHkI
yAvH bAbiElAkAer sVIkrikyM
teR ekAAriel vilpiwicetlAM
kANikyM ecyH. evi, sVM,
sugvY, vilpiwic sugEl
pnM, yD, pie teR KjnAvi
luetl A M ayA aver kANic @ .
aver kANiAtAyi. hisH k IyA
vieR ekAAriElA rAjYEA oM
avEzxiciil.
14
anrM eyzAvAck hisHkI
yAvH rAjAvien ku EcAdic@, ver
A pRytH? verview niANH
vtH? hisHkIyAvu pRu, av
vLer dry bAbiElA q rAjY
niM vvrANH. 15eyzAvu EcA
dic@, nieR ekAAri av qA
ktH? hisHkIyAvH mRupwi pRu,
av qeR ekAAriluetl A M
ku. aver kANiAtAyi qeR
KjnAvi omil.
16
aEA eyzAvH hisH k IyAvi
EnAw pRu, yEhAvyew Q sEzM
ik. 17nieR ekAAriluM
Ever nieR pUvikA sAdic
vymAy ql A M bAbiElANiEl
ekAuEpAvA smyM aw
12

ni} ... EpAkENA


puR o mir
ieR pwik hisHkIyAvH smyni
yipEyAgic i qAyiriAmi
sUciitH . pwvukLi sUrYkAzM
vI}utinsric@ smyM niyi
rIti.

2 rAjAA 20:18-21:19

402

v. oM view Epikyil!
yEhAv pRy. 18bAbiElA
A nieR puAer ekAuEpAM.
nieR puA bAbiElANiel rAjA
vieR ekAAriel x$ArAyi
IM.
19
aEA hisH k IyAvH eyzAvi
EnAw pRu, yEhAvyini Q
sEzM nl te. hisHkIyAvH M
pRu, qeR jIvitkAlH yTA
smADAnM pulA a nl te.
20
hisHkIyAvieR qlA vliy v]
ik"M, ngriEl oAvueki L
iniM evM ekAuv
eew, eydyiel rAjAAew cri
M q #nHTi q}utiyi@H. 21hi
sHkIyAvH mrNmwykyM teR pUvik
ErAewAM sMsHkriewkyM ecyH.
hisHkIyAvieR punAy mne ayA
EzxM putiy rAjAvAkyM ec
yH.
eydy
H Em mneyew dBrNM
BrNmArMBiEA mneyH
pH vyAyi. ayA ey
zElmi apu vxM BrNM nw
i. ehPHsIb qAyi ayA"ew
ayew EprH.
2
yEhAvyew xHwiyi etAy v]
ik mne ecyH. m@ rAxH\
ecyHt mHELcHCtY mne ecyH.
(yi AEylukA vEA jntey
yEhAv puR_kyM ecyH.) 3teR
pitAvAy hisHkIyAvH nziic t
l mne vIuM niic@. bAli
yAgpIW"M aEzrAsHtp"M
yi
AEyliel hAburAjAvienEA
el mne niic@. kAziel n
eL mne rADikyM Uxi
kyM ecyH. 4eyzElmi {AeneR
nAmM ApiM q yEhAv pRi
yEhAvyew lyi vYAjeed
vAyi mne yAgpIW nii
c@. 5yEhAvyew lyiel ru m
LiluM mne kAziel n
H yAgpIW pNi. 6 mne teR
puen bliyikyM aven yAg
pIWi EhAmikyM ecyH. BAviy
RiyA mne vYtYsHt mA pEyA
gic@. evLicAwAeryM mvAdik
eLyM ayA szic@.
yEhAvyew xHwiyi tiyAy kArY
mne ecyH. a yEhAvey
EkApAlnAi. 7mne, aEzryew o
vi#hM ekAiyAi. ayA
vi#hM lyii vc@. Q l
yeiyAyi yEhAv dAvIdi
EnAwM aveR punAy zElAEmAEnA
wM pRitH+ yi AEyliel qlA
ngrLiniM {A eyzElmien
etrewiri. eyzElmilu
lyi {A qeEmAyi
qeR nAmM ApiM. 8yi AEy jn
tey {A avew pUvik nkiy

21

miyiniM puRAkyil . {A
klic kArYL@M qeR dAsnAy EmAez
nkiy pEdz"M asri
pM {Anver avew Edz vsi
vA avdiM. 9 qA jn eed
ve ecvieAil. mne aver
pApiEl nyic@. yi AEy v
timH knAni vsici jntk
ecyHttilumDikM pAp mne ec
yH. yi AEyjnt t"ew mi eek
ywA vEA yEhAv knA vAsi
keL nziikyM ecyH.
10
yEhAv teR dAsArAy vAck
rilUew ArY pRu+ 11eydyi
el rAjAvAy mne Q evRuekArY
ec@kyM av mH aEmArY
ecyHttilumDikM tik ec@kyM
ecyH. mne teR vi#h mlM
eydeyeAuM vLer pAp ec
ic@. 12atinA yi AEylieR yEhA
v pRy, tA! Ekv EpAluM
e{i viRyH ekAwM yAtnk
{A eyzElmiM eydyHM v
M. 13eyzElmieREm {A zmrY
yew aLvu vlic @ piwikyM
hAbuwMbieR k piwi
kyM ec@M. pAM k}uki ov a
km}Hi vyHM. aEpAel {A eyz
ElmiEnAwM ec@M. 14aview qeR jnt
yAyi Rc@ Ep avEzxiM. pE
aver {A EpiM. aver {A
avew z@H nM. z@
aver twvukArAyi ekAuEpAvukyM,
av BwA yi piwiecw
vile vsHtLAyiIkyM ec
@M. 15qekAeA tieyH {A
pR kArY qeR jnt ecyH.
aen ec@kv}i av avew pU
vikA QjipHtini puR v
nA mt qe EkApiici. 16nixH
kLrAy aEnkM Eper mne vDi
kyM ecyH. eyzElmieR orM mt
mEyM ver ayA rM niRc@. eyd
eyeAu ecic pAp puREm
yANitH. eteH yEhAv pR kArY
mne eydeyeAuM eci
c@.
17
mneyew qlA v]ik"M av
ecyHt pAp shitM eydrAjA
Aew criM q #nHTi q}uti
yi@H. 18mne mrNmwykyM teR
pUvikErAewAM sMsHkriewkyM
ecyH . mne teR ekAAriel
dYAnilANH sMsHkrietH.
yew pUEAM qAyi dYAn
inH EpriitH. mneyH EzxM
aveR punAy EmA putiy rAjA
vAkyM ecyH.
EmAeR *hsVkAle BrNM
BrNmArMBicEA EmAnH pi
ru vyAyi. ayA eyzEl
mi ru vxM BrNM nwi. emEl
emH yi EmAeR a. eyAtHb
19

403
ArnAy hAsAyi av"ew
pitAvH. 20teR pitAvienEAel te
EmA M yEhAvyew xHwiyi ti
yAy ecyHt. 21teR pitAvH rADic
aEt vi#heLe EmAM rA
DikyM EsvikyM ecyH t .
22
EmA, teR pUvikew eedvmA
yEhAvey vi@EpAvukyM yEhA
vyew pAtyiniM viu jIvikyM
ecyHt.
23
EmAeR B]tYA ayAetier
FAElAcn nwkyM ayA"ew ekA
Arivc@ te ayAeL vDikyM
ecyH . 24EmAentier FAElAcn
nwiy EdYAgAer sADArN jn
vDic@. anrM av EmAeR
pu EyAzIyAvien putiyrAjAvAi.
25
EmAeR melA v]ik"M ey
drAjAAew criM q #nHTi
luH. 26yew dYAniel klRyi
EmA sMsHkrie@. EmAeR pu
EyAzIyAvH putiy rAjAvAyi.
EyAzIyAvH eydyi
BrNmArMBi
BrNmArMBicEA EyAzIyAvinH
q@ vyAyi. eyzElmi
ayA meA vxM BrNM nwi.
ebAsH k iel adAyAvieR pui
yAy eydIdA yi ayA"ew a.
2
yEhAvyew xHwiyi zriyAy kArY
teyANH EyAzIyAvH ecyHttH.
teR pUv i knAy dAvIdienEAel
EyAzIyAvH eedve agmic@. eedvM
#hic te o vYtYAsvumilAet
EyAzIyAvH ecyH.

22

lyM putiiNiyA EyAzIyAvH


kli
3
EyAzIyAvH rAjAvAytieR ptien
AM vxM kArYdziyM emlAmieR
punAy aslYAvieR pumAy
zAPAen yEhAvyew lyiEly
c@. 4 EyAzIyAvu pRu, mhApuErAhi
tnAy hiIyAvieR awE ec
l@k. pARAvukAr jnLiniM EzK
ric pNM ayAA kiEtH. 5a
EA puErAhitA pNM yEhAv
yew lyiel pNikEm
EnAM vhi pNiA nkNM.
puErAhitA pNM yEhAvyew
lyM puiNiy pNiA
nkNM. 6 mryAzArimAM klAzArimAM
kl@ev@kAM aviewyH. lymRi
A twiyM kl@M vAA pNM
pEyAgiNM. 7pNiA ni n
k@ pNM qtH. pNiA vizV
sHtrANH.
nYAymANpust
H kM l
yi kANe@
8
tpuErAhitnAy hiIyAvH
kArYdziyAy zAPAEnAw pRu,
yEhAvyew lyiniH {A

2 rAjAA 21:20-22:19

niympusHtkM kew! hiIyA


vH pusHtkM zAPA nk@kyM zAPA
a vAyikyM ecyH.
9
kArYdziyAy zAPA EyAzIyArAjA
vieR awuei aEhvumAyi
sMsAric@. zAPA pRu, ayew
dAsA lyiel pNM m}uv puR
ew. yEhAvyew lyiel
pNiH EmEnAM vhi pNiAH
av pNM nki. 10anrM, kArYd
ziyAy zAPA rAjAviEnAw pRu,
puErAhitnAy hiIyAvH qniH o
pusHtkM wi nki. anrM zAPA
pusHtkM rAjAvien vAyic@ Eki
c@.
11
nYAymANpusHtkiel vAk
EkEA teR mnS kliy kwi
iA rAjAvH teR vO vlic@
kIRi. 12anrM puErAhitnAy hiI
yAvH , zAPAeR punAy ahIAM,
mIKAyAvieR punAy aEbA,
kArYdziyAy zAPA, rAjAvieR dAs
nAy asAyAvH qivH rAjAvH o
kln nki. 13EyAzIyArAjAvu pRu,
neLA ecEetH yEhAv
EyAw ec EcAdik. qni Evi
yM jn EviyM eydyH m}u
vM EviyM yEhAvEyAw EcAdik.
keiy Q pusHtkiel vcn
eLi EcAdik. yEhAv nEAw EkA
piciri. qekAeA n
ew pUvik Q pusHtkiel vcn
asricil. nmAey}uteet
lAemAM av ecyHtil!
EyAzIyAvM vAckyAy dAyM
14
atinA, puErAhitnAy hiI
yAvH , ahIAM, aEbA, zAPA,
asAyAvH qiv vAckyAy
dAyewywE EpAyi. ahsieR
punAy tikVyew punAy zlmieR
BArYyAyi dA. zl mAyi
puErAhitAew vO"ew sUi
kAr. eyzElmieR rAM pAdi
lAyi dAyew tAmsM. av
ecH dAymAyi sMsAric@.
15
aEA dA avErAw pRu,
yi AEylieR eedvmA yEhAv
pRy+ nieL EAyc y AELAw
pRyk+ 16yEhAv en pRy+ Q
nAwinuM view vsivM Em
{A yAtnk ayyHvA EpA.
eydyiel rAjAvu vAyic nYAymA
NpusHtkiel}uti vciri yAtn
k veyAeyANH . 17eydyiel
jnt qe vi@EpAvukyM m@ eedv
H D<pANM nwkyM ecyH.
avere vLer EkApAlnAi. av
aEnkM vi#h"Ai. atinAlANH
avErAwH {A Q lH EkApM kANi
tH. aNyHAnAvA o agHni
EpAelyAyiriM qeR EkApM!
18-19
yEhAvyew pEdzinH eyd
yiel rAjAvAy EyAzIyAvH nieL ay

2 rAjAA 22:20-23:12

404

c@. EyAzIyAviEnAwH ArY pRy


k+ nI Ek vAk yi
AEylieR
eedvmA yEhAv pRtANH. Q
leyM view jIviveryM
pi {A pR kArY nI Ek@.
aArY EkEA nieR m]dvAy
XdyM Evdnic@. ekAwMdrit Q
l (eyzElM) sMBviemH
{A pRu. d+KM kwiiA nI
vO vlic@ kIRukyM kryAnA
rMBikyM ecyH. atinAlANH {A
nie ecvieAtH! yEhAv tu pR
y. 20nie {A nieR pUvik
ErAw Ec ekA_M. nI mrikyM
smADAnEAew zvlRyiEl EpA
vukyM ec@M. Q linH {A
v yAtnkeLAM nI kANAniw
yAvukyil!
anrM puErAhitnAy hiIyAvH,
ahIAM, aEbA, zAPA, asAyAvH
qiv rAjAviEnAwH at@ pRu.
jn niymM Ek
eydyiElyM eyzElmiElyM
ql A EntA"M te v
kAvA EyAzIyArAjAvH vzYe@.
2
anrM rAjAvH yEhAvyew lyi
El kyRiEAyi. eydyiel m}uv
jnvuM eyzElmi jIvic i jn
"M av EnAewAM EpAyi. puErAhit,
vAck, ecRiyvM vliyvmwM
qlA jn"M avEnAewAM EpAyi.
aEA av krARieR pusH t kM
vAyic@. atH yEhAvyew lyi
kew nYAymAN pusHtkmAyi
. EyAzIyAvH pusHtkM qlAvM
Eke vAyic@.
3
rAjAvH sHtMBinwniH yEhAv
ymAyi krARuAi. yEhAvey piw
rAemM aveR klnk"M krARuk"M
c"M asriAemM ayA krA
ecyH . teR pUmnEAewyM
tHmAEvAewyM ecAemH ayA
stic@. Q pusHtkiel}utiyiri
krARsriAemH ayA s
tic@. rAjAvieR krARi t
piN kANiA jn q}uEu
ni.
4
anrM rAjAvH tpuErAhitnAy
hiIyAvH, m@ puErAhitA, pARAvu
kA qivErAw bA, aEzr, kAz
iel n qivey driA
Aiy, yEhAvyew lyilu,
qlA pA"M sADn"M puRE
ekAuvvA klic@. anrM EyAzI
yAvH av eyzElmi puR kiEA
eR pAwH kic@ kLu. anrM
av cArM EbETliEl ekAu
EpAyi.
5
eydyiel rAjAA tAM sA
DArN vYikeL puErAhitrAyi etr
ewi. ahErAeR wMbA
rAyiil av! vYAjpuErAhitA
rAyi eydyiel qlA ngrLi

23

luM eyzElmi @m qlA pN


LiluM tlLi DUp EhAmi
citH. bA, sUrY, c, #hsm
h, kAziel n qi
vey av rADikyM avyH H
yAgM nwkyM ecyH. qA EyAzI
yAvH vYAjpuErAhitAer twu.
6
EyAzIyAvH yEhAvyew lyi
niM aEzrAsH t MBM nIM ecyH .
ayA aEzrAsHtMBM ngriniM
kiEAtA}H v ryiEl ekAuEpAvu
kyM aview vcH a EhAmikyM
ecyH. anrM krik ayA
epAwikyM epAwi sADArN jn
"ew zvl R k Em vitRukyM
ecyH.
7
anrM EyAzIyArAjAvH yEhAv
yew lyilu EvzYk"ew
vIwk tk. OIk"M vIwk
pEyAgikyM vYAjEdvtyAy aEzr
ey driA ecRiy wArmwik
AkyM ecyH.
8-9
aAlH puErAhitA blik
eyzElmi ekAuvrikyM ly
iel yAgpIWi av aikyM
ecyH t iil . eydyielAwm
ngrLi puErAhitA tAmsici
. ngrLiel tlLi
vcANH av DUp"M m@ blik"M
aicitH. tl Egb
mt Eb-Ezbver qlA lLiluM
Ayi. puErAhitA t"ew
puLiilA aM pNLi, sA
DArN jniwyi evc A yi
Bic t H . eyzElmiel lyi
puErAhitAy EtYklv
cAyiil. qA EyAzIyArAjAvH
tl tkkyM puErA
hitAer eyrUzElmiEl ekAuvri
kyM ecyH. EyAzIyAvH EyAvA kvA
wiEnAw EcH wBAg t
l amAi (EyAvA
ngrieR BrNADipnAyi).
10
hiEAmieR pueR tA}H v ryi
lu o lmAyi EtAePH. vYAj
eedvmAy EmAElien driA jn
t"ew meL aviewy o
yAgpIWi vc@ vDikyM EhAmi
kyM ecyHti. jn lM
vIuM pEyAgiAtiriA EyAzIyA
vH lM nziic@. 11mH eyd
yiel rAjAA tAM tirkeLyM
o rTvuM yEhAvyew lyieR
kvAwinwvci. atH nATAEmel q o suDAn vYiyew
mRiyHwAyi. sUrYEdven dri
tinAyi tirkeLyM rTi
enyM vcitH. EyAzIyAvH tirkeL
nIM ec@kyM rTM kikyM
ecyH.
12
mkAlLi eydyiel rAjA
A hAbieR mirieR Emr
yi yAgpIW niici. mne
rAjAvuM yEhAvyew lyiel ru

405
mLi yAgpIW pNiti.
EyAzIyAvH yAgpIWeLlAM nzii
kyM atieR epAiy BAg ki
EAtA}HvryiEl qRiykyM ec
yH.
13
mkAlH zElAEmArAjAvH ey
zElmi smIpM nAzpvtiElu
tAM tl pNi. pv
tieR ete BAgAyi t
l. sIEdAnY rADici a
sHEtAerH q mHELCEdvtey rADi
AnANH zElAEmArAjAvH lLi
elA niictH. EmAvAbYew mHELC
EdvtyAy ekEmAzien rADiAM
zElAEmArAjAvH oAi. aEAnY
ew mHELCEdvnAy miEAmien dri
A zElAEmArAjAvH o tl
mAi. qA EyAzIyAvH rAD
nAleLlAM nziic@. 14EyAzIyAvH
qlA sHmArkzilk"M tkkyM aEz
rAk nziikyM ecyH. an
rM ayA lLiellAM mricv
ew aik ekAu niRc@.
15
EbETliel tl"M yAgpI
WvuM EyAzIyAvH tk. enbAieR
punAy eyAErAebyAmANH Q yAg
pIWM pNittH. eyAErAebyAM yi AEy
lieneAu pApM ecic@. EyAzIyAvH
yAgpIWvuM tlvuM tk.
yAgpIWieR kl@k av kxN
LAi. anrM avntH wic@ epAwi
c@. aEzrAsHtMB av kic@.
16
EyAzIyAvH tiriu EnAiyEA
pv t mkLi kl R k ku. av
eL viH klRkLiniM mxY
ew aik qw. anrM av
aik yAgpIWi vc@ dhiic@.
aen EyAzIyAvH yAgpIWM mline
wi. eedvpux KYApic yEhAv
yew sEzmsricAyi a sMB
victH. eyAErAebyAM yAgpIWieR
ywniEA}ANH eedvpux A
rY pRtH.
anrM EyAzIyAvH tiriu EnAiy
EA eedvpuxeR klR ku.
17
EyAzIyAvu EcAdic@, qANH {A
kA Q sHmArkM? ngrvAsik
ayAELAw pRu, atH eydyi
niM v eedvpuxERtANH. EbET
liel yAgpIWiEnAwH au ecyHt
kArY ayA mu vcici.
vLer pANH ayA ArY pR
tH.
18
EyAzIyAvu pRu, eedvpuxen
zlYewtH . aveR aik
M LtH. atinAlv eedvpux
eR aik ayAew zvwIri
e Epic@.
19
zmrYyiel ngrLilu qlA t
lLiel ly"M EyAzIyAvH
nziic @ . yi
AEyliel rAjAA
pNi k}iic v yAyi ly
. atH yEhAvey vLer EkApixHWnA
kyM ecyH. EbETliel rADnA

2 rAjAA 23:13-29

lM tkEpAelte EyAzIyAvH
ly nziic@.
20
EyAzIyAvH zmrYyiel tl
Lilu qlA puErAhitAeryM yAg
pIWLi vcH vDic@. yAgpIWLi
vcH av mxYAik dhiic@.
aen rADnAl av
amAi. anrM ayA eyzEl
miEl mwiEAyi.
eydA epsh EGAxi
21
EyAzIyArAjAvH qlAvmAyi o
kln nki. av pRu ni"ew
eedvmA yEhAvyH Evi
ep
sh EGAxik a ec@vA krA
RieR pusHtki q}uti vciri
EpAel EvNM.
22
nYAyADipA yi AEy Bri
kAli EzxM jn a EpAel
epsh EGAxicil. yi AEyliElA
eydyiElEyA rAjAAri M
rItiyi vipulmAyi epsh EGAxi
cil. 23EyAzIyAvieR ptienAM BrN
vxilANH av eyzElmi yEhA
vyHH epsh EGAxictH. 24evLic
AwkeLyM mvAdikeLyM lEdv
tmAeryM vi#heLyM eyzElmiluM
eydyiluM jn rADi melA
dEdvtkeLyM EyAzIyAvH nziic@.
puErAhitnAy hiIyAvH yEhAv
yew lyiniM kew
pusHtkiel niym asri
tiEviyANH EyAzIyAvH aen
ecyHttH.
25
aview EyAzIyAvienEAelA rA
jAvH meuM Ayiil. EyAzIyAvH
teR pUmnEAewyM tH m AEvA
ewyM kEAewyM yEhAvyiEl
tiriu. o rAjAvuM EyAzIyAvien
EAel EmAezyew niymM asricil.
aAliEzxM EyAzIyAvienEA
el meA rAjAvuM aview Ayiil.
26
qA eydyH Enery yEhA
vyew EkApM aEA}uM zmicil. mne
yew v] ik mlmANH yEhAv
aEA}uM avErAw EkApM kwiictH.
27
yEhAv pRu, yi AEylien {A
avew EdzniM qw. eyd
EyAwM {A a te ec@M. ey
dey {AeneR kevniM
nIM. eyrUzElmien {A sVIkri
yil. aet, ngre {A etre
weiluM atiel lye {A
tkM. qeR nAmM aviewyAM
qH {A pRtH lei
yANH.
28
EyAzIyAvieR melA v]ik"M
eydyiel rAjAAew criM q
#nHTiluH.
EyAzIyAvieR mrNM
EyAzIyAvieR kAlH QjipHti
el rAjAvAy PREvA-enEKA yI
sundiryi aUriEnAw yi
29

2 rAjAA 23:30-24:13

406

puRe@. EyAzIyArAjAvH PREvAenEKAEyAw yiEpAyi. qA


emgiEAvi vcH PREvA-enEKA, EyA
zIyAvien kAkyM ayAeL vDik
yM ecyH. 30mric EyAzIyAvien ayA
"ew dAsA o Etri kyi emgiEA
viniM eyzElmiEl ekAu
EpAyi. av EyAzIyAvien aveR
sVM klRyi awi.
anrM jn EyAzIyAvieR pu
nAy eyEhAvAhAsien aBiExkM ec
yHtH putiy rAjAvAi.
eyEhAvAhAsH putiy rAjAvA
31
rAjAvAEA eyEhAvAhAsinH
pi m vyAyi. ayA
eyzElmi m mAsM BrNM nwi.
libHnyiel yiermYAvieR puiyAy
hmt yi ayA"ew a. 32y
EhAvyew xHwiyi tiyAy kArY
LANH eyEhAvAhAsH ecyHttH, teR
pUvikew v]ik teyANH ey
EhAvAhAsH ecyHttH.
33
PREvA- enEKAhmAiel ribHL
yivcH eyEhAvAhAsien piwiwi.
atinA eyEhAvAhAsinH eyzEl
mi BrNM nwAnAyil . PREvAenEKA eydyH }AyirURu
pQH eviyM q}upu pQH sV
vuM kM mi.
34
PREvA-enEKA EyAzIyAvieR pu
nAy qlYAImien putiy rAjAvAi.
qlYAIM teR pitAvAy EyAzIyAvi
eR AnM ew. PREvA-enEKA
qlYAImieR EprH eyEhAyAIM qA
imAi. eyEhAvAhAsien PREvAenEKA QjipH t iEl ekAuEpA
kyM ecyH. eyEhAvAhAsH QjipH
ti vc@ mrNmwu. 35eyEhAyAIM
PREvAnH sVvuM eviyM nki.
qA eyEhAyAIM sADArN jn
LiniM niti piricH pNmANH
PREvA-enEKAyH ekAwA pEyA
gict.H atinA oAErA vYiyM teR
vItM eviyM sVvuM nki. ey
EhAyAIMrAjAvH DnM PREvAenEKAyH nk@kyM ecyH.
36
rAjAvAyEA eyEhAyAIminH
pu vyAyi. ayA eyz
Elmi ptienA vxM BrNM nwi.
myiel epdAyAvieR puiyAy es
bIdA yi ayA"ew a. 37yEhA
vyew xHwiyi tiyAy kArYLANH
eyEhAyAIM ecyHttH. teR pUvik
ecyHt qlA kArY"M eyEhAyAImM
ecyH.
enbUKdE
H nsrAjAvH eydyiEl
v
eyEhAyAImieR kAlH bAbi
ElANiel rAjAvAy enbUKdHEn
s eydArAjYE v. eyEhA
yAIM m vxM enbUKdHEnsrien
Esvic@. anrM eyEhAyAIM enbU

24

KdHEnsrientirAkyM ayA"ew Br
NiniM viGwic @ EpAvukyM
ecyH . 2 eyEhAyAImientier yM
ecA yEhAv bAbiElAkAewyM
arAmYewyM EmAvAbYewyM aEA
nYewyM sMGe ayc@. eydey
nziiAnANH yEhAv aver ayct.H
yEhAv pR EpAel teyANH
a sMBvict.H teR dAsArAy v
ckArilUewyANH yEhAv at@ pR
tH.
3
eydyH aeneyAe sMBvi
EeyH yEhAv klic@. aen avnH
aver teR kevniM nIA
nAvuM. mneyew qlA pApv]i
k"M kArNmANH avn ecyHttH. 4mn
e aEnkM nixHkLer vDictinAlA
NH yEhAv ecyHttH. mne eyz
Elmi avew rM niRc@. yEhAv
pAp epARukymil. 5 eyEhA
yAImieR m@ v]ik qlAM ey
dArAjAAew criM q #nHT
i q}utiyi@H. 6eyEhAyAIM mrN
mwykyM teR pUvikErAewAM sMsH
kriewkyM ecyH. eyEhAyAI
mi EzxM ayA"ew pu eyEhAyA
KI putiy rAjAvAyi
7
QjipHtiel avi mt yIsu
ndivery mi m}uvM bAbiElANi
el rAjAvH piwiecw. Q EdzM
mH QjipHtieR niyNilAyi
. atinA QjipHrAjAvH piI
ewAriluM teR EdzM vi@EpAyil.
enbUKdE
H ns eyzElM
piwiecw

8
BrNmArMBic E A eyEhAyAKInH
ptien@ vyAyi. ayA eyz
Elmi mmAsM BrNM nwi. eyzEl
miel qnATAeR puiyAy enxHWA
yi ayA"ew a. 9tieyH
yEhAv pR kArY eyEhAyAKI
ecyH. teR pitAvieR aEt v]
ikLANH ayA ecyHttH.
10
aAlH bAbiElANiel rAjAvAy
enbUKdHEnsrieR EdYAgA ey
zElmiEl vH atien vlyM ec
yH. 11anrM bAbiElANiel rAjA
vAy enbUKdHEns eyzElmiEl
v. 12eydyiel rAjAvAy eyEhAyA
KI bAbiElANiel rAjAvien kA
NA Riec . eyEhAyAKIeR
a, ayA"ew EdYAgA, EntA
, qivM ayAELAewAmAyi
. aEA bAbiElANiel rAjAvH
eyEhAyAKIen piwiwi. atH enbUKdH
EnsrieR qAM BrNvxilAyi
.
13
enbUKdH E ns
eyzElmiel,
yEhAvyew lyiel KjnAviluM
rAjekAAriel KjnAvilum qlA
sM qw ekAuEpAyi. yi A
EyrAjAvAyi zElAEmA yEhAv
yew lyi vci qlA sV

407
A"M enbUKdH E ns tk.
yEhAv pREpAelyANH a sMB
victH.
14
qlA eyzElMkAeryM enbUKdHEn
s piwiwi. qlA EntAeLyM Dnik
eryM ayA piwic@. ptinAyirM Eper
ayA twvukArAyi piwic@. qlA vid
gHd pNiAeryM zilikeLyM enbUK
dHEns ekAuEpAyi. sADArN jn
iwyiel vuM dri o}iek M
avEzxicil. 15eyEhAyAKIen enbU
KdH E ns twvukArnAyi bAbiElA
NiEl ekAuEpAyi. rAjAvieR
a, BArYmA, EdYAgA, Edze
mnirA qivereylAM enbUKdH
Ens ekAuEpAyi. eyzElmi
niM bAbiElANiEl twvukArAyA
NH enbUKdHEns aver ekAuEpA
ytH. 16}AyirM pALAAyi. a
veryM yirM vidgH d etA}ilALik
eLyM zilikeLyM wi enbUKdHEns
ekAuEpAyi. averlAM ysrAy,
prizIlie BwArAyi. bAbi
ElANiel rAjAvH aver bAbiElANi
El twvukArAyi ekAuEpAyi.
siedIyArAjAvH
bAbiElA rAjAvH , eyEhAyA
KIeR LynAy mnYAvien putiy
rAjAvAi. ayA aveR EprH sied
IyAvH qAi mAi. 18BrNmArMBic
EA siedIyAvinH peA vy
Ayi. ayA eyzElmi pti
enA vxM BrNM nwi. libHnyiel
yiermYAvieR puiyAy hmt yi
ayA"ew a. 19yEhAvyew xHwi
yi tiyAy kArY siedIyAvH
ecyH. eyEhAyAKI ecyHt aEt kA
rY siedIyAvH ecyH. 20yEhA
vey zElmiEnAwM eydEyAwM vLer
EkApikyM aver av dEreRiy
kyM ecyH.
17

enbUKdE
H ns, siedIyAvieR
BrNM avsAnii
siedIyAvH bAbiElANiel rAjA
vien qtikyM aEhe as
riA AAtirikyM ecyH.
atinA bAbiElANiel rAjA
vAy enbUKdH E ns eesnYs
EmtM eyzElmientier yi
v. siedIyAvieR optAM BrN
vxiel pAM mAsiel pAM
tIytiyANH aen sMBvict.H jn
ngriElM puREM EpA tw
yA enbUKdHEns eesnYe ngr
i @M nii. anrM ayA
ngri @M ecLiekAH o Bii
eki. 2eydArAjAev nilyi sied
IyAvieR ptienAAM BrNvxM
ver enbUKdHEns kAi. 3ngr
i AmM wt mAyieAi
. nAlAM mAsieR otAM divs

25

2 rAjAA 24:14-25:17

mAyEA nA@kAH BNEm l A


tAyi.
4
enbUKdHEnsrieR eesnYM avsA
nM ngrBii tkH ak kw.
rAiyi siedIyArAjAvuM ayA
"ew BwAM oAwiEAyi. r BiikLi
lUewy rhsYkvAwilUewyANH
av retH. atH rAjAvieR dYAn
inH awAyi. z@BwA ngr
i iluM AyieviluM si
edIyAvM ayA"ew BwAM mmiyi
El v}iyilUew re@. 5 bAbi
ElA eesnYM siedIyArAjAvien
piwkyM ayAeL eyrIEhAvi vcH
piwiwkyM ecyH. siedIyAvieR
BwAerl A M ayAeL Epic H oAwi
EAyi. 6bAbElAkA siedIyA
rAjAvien ribHLyi bAbiElA rAjA
vieR awE ekAu EpAyi. sied
IyAvien ziiA bAbiElAkA
niyic @ . 7 siedIyAvieR pu
Aer ayA"ew mi vcH av vDi
c@. anrM av siedIyAvieR
kk epAic@. av aven cl
yH iH bAbiElANiEl ekAu
EpAyi.
eyzElM nziie@
enbUKdHEnsrieR peAtAM Br
Nvxiel aAM mAsieR }AM
divsM enbUKdHEnsrieR EsnAnAy
knAy enbUsrdA eyzElmiEl
v. 9enbUsrdA yEhAvyew l
yM, rAjekAArM, eyzElmiel Bvn
qiv agHniiryAi. vuM vliy
Bvn EpAluM ayA nziic@.
10
anrM enbUsrdAEnAewAmA
yi bAbiElANiel Esn eyzEl
mieR ngrBii tk. 11ngri
niyM avEzxicvereylAM enbUs
rdA piwiwi. kI}wA micv
ew qlAveryM enbUsrdA twvu
kArAyi piwic@. 12nA@kAri vuM dri
er mAem ayA viiZ. mi
riyM m@ DAnY"M vLAnANH
ayA aver viyctH.
13
yEhAvyew lyiel qlA ev
lsAm#ik"M bAbiElANiel BwA
kxNLAi. evlsHtMB, evl
pIW, vliy evleAi qiv
av tk. anrM evlM m}u
vM av bAbiElANiEl ekAu
EpAyi. 14kl, EkArik, viLki
vA pkrN, tvik, yEhA
vyew lyi pEyAgici
qlA evlA"M bAbiElAkA
ekAuEpAyi. 15tIlz"M pA"M
ql A M enbUsrdA ekAuEpAyi.
sVM ekAuAiy qlA sADn
"M ayA sVi Evi qw.
eviEvi qlA evi sADn"M
qw.
16-17
aen
enbUsrdA
Q
sADn qlAM qw+
8

2 rAjAA 25:18-30

408

rH oA sHtMB (oAErA sHtMB


iM pE}wi yrM. sHtMB
"ew mwH nAlrywi yrM.
av evli AiyvyM
vlyM mAtL nAryM ekAi
vyHevymAyi. qlA sHtM
BiM oEr ciNiyAtH.),
vliy oA@ etAi, yEhAvyew
lyiEl zElAEmA Ai
vc pIW. vyiel evlM
mvyAyi.
Q sADn"ew oAwH aLAnAvu
tiluM BArEmRiyvyAyi.
eydA twvukArAyi
piwiew
18
lyiniM enbUsrdA
mhApuErAhitnAy esrAyAvH ,
rAM puErAhitnAy esPnYAvH,
kvAwiel m pARAvukA qi
ver piwiwi. 19ngriniM
enbUsrdA eesnYieR mt
lArnAy oEdYAg, rAjAvi
eR pEdzkri aEA}uM ngr
iluAyi auEp, sADA
rN jn"ew kNewieRyM
pALAew niymnieRyM m
tlArnAyi eesnYADipeR
o DAn kArYdzi, yAcHCik
mAyi aEA ngriluAyi
aRup Ep qiveryM aEhM
piwiwi.
20-21
anrM enbUsrdA verey
lAM hmAHEdzH ribHLyi bAbi
ElArAjAvieRywE ekAu
EpAyi. bAbiElArAjAvH aver avi
ewvcH vDic@. eydA avew Edz
niM twvukArAyi dEr ekAu
EpAkewkyM ecyH.
egdlYAv,H eydyiel gvN
bAbiElANiel rAjAvAy enbUK
dHEns tAM Eper eydyi vii
. zAPAeR punAy ahIAmieR
punAy egdlYAvH qeArA a
iluAyi. enbUKdHEns egd
lYAvien eydyiel jn"ew gv
RAi.
22

23

enTnYAvieR punAy yizH m A


Ey, kAErhieR punAy EyAhAnA,
enEtAPAtYnAy temieR pu
nAy esrAAvH, mAKAtYeR punAy
yAsnYAvM yi pwnAykA.
bAbiElArAjAvH egdlYAvien gv
RAiy kArYM Q pwnAykM avew
yA"k"M Ek@. atinAlv egdlYA
vien kANA misHpyiEl EpAyi.
24
Q EdYAgAM avewyA"k
M egdlYAvH vAgHdAn nki. egd
lYAvH avErAw pRu, bAbiElA
Niel EdYAgAer ByewtH. vi
ew ti bAbiElArAjAvien
xik. aEA niH qlAM Ener
yAM.
25
qlIzyew punAy enTnYAvieR
punAy yizHmAEyrAjvMzie
vnAyi. }AM mAsi yizH m A
EyluM mH pEpM egdlYAvien
mikyM egdlYAviEnAewAM misHpyi
luAyi qlA eyderyM bAbi
ElAkAeryM vDikyM ecyH. 26a
EA eesniEkAEdYAgAM qlA
jn"M QjipHtiEl oAwiEAyi.
vuM ecRiyv mt vuM vliyv
ver bAbiElAkAer ByH oAwi
EAyi.
27
piIwH, qvI-emErAd bAbiElA
Niel rAjAvAyi. ayA eydyiel
rAjAvAy eyEhAyAKIen twvRyi
niM viyc@. eyEhAyAKI piwi
etieR mE}AM vxmAyi
aen sMBvictH. qvI-emErAd Br
NmArMBic tieR pAM mAsM p
E}AM tIytiyAyi atH. 28qvIemErAd eyEhAyAKIEnAwH dykAi. bA
biElANi tEAewAm m@ rAjA
AerA DAne o riiwmAN
yA eyEhAyAKI nkiytH . 29ey
EhAyAKI twvRyiel vO Dri
Nem nibn qvI-emErAd ni
i. teR bAi jIvitkAlM m}uvM
qvI-emErAdiEnAewAM ayA"ew
EmzyiliANH eyEhAyAKI hArM
k}ic t H , 30aen qvI-emErAd
rAjAvH
eyEhAyAKInH
ayA"ew
Ezxic jIvitkAlM m}uvM BNM
nki.

409

1 dinv
] AM
dAM mt EnAh veryu
wMbcriM
1-3
dAM,EzH, EnAzH, EknA, mhl
El, yAErdH, hEnA, emTUEzlhH,
lAem, EnAh.* 4EzM,hAM ,yAePH
qivrAyi EnAhyew puA.

yAePieR pigAmik
EgAem, mAEgAgH , mAdAyi, yAvA,
bA, Emez, tIrAsH qivrAyiru
yAePieR puA. 6azHEknsH,
rIPH, EtAgA qiv EgAemrieR
puA. 7qlIzA, tzIzH, kiIM, ErAdA
nIM qiv yAvAeR puA.
5

hAmieR pigAmik
zH, mi yIM, pUH, knA qivrA
yi hAmieR puA. 9esbA,
hvIlA, sbHtA, rmA, sebKA qiv
zieR puA. ezbA, eddA qi
vrAyi rmyew puA.
10
zieR o pigAmiyAy niE%AdH
ElAkiel vuM zM eeDrYzAli
ymAy EyAAvAyi. 11mi yImAyi
lUdIM, anAmIM, elhAbIM, nPH
hIM, 12pUsIM, ksHLUhIM, kPHEtArIM
qI jntkL@ew pitAvH . vri
nimANH ePlisHtY AytH.
13
knA yi sIEdAeR pitAvH.
sIEdAnAyi mpu. hitY,
14
eybUsY, aEmArY, gizY, 15hi
vY, aY, sInY, 16avAdY, esmA
rY, hAmAtY qivewyM pitAvAyi
knA.
8

EzmieR pigAmik
lAM, azH, adH, lUdH, arAM
qiv EzmieR puArAyi.
QsH, , EgeT, Emez qiv
arAmieR puArAyi.
18
EzlhieR pitAvAyi a
dH. EzlhH ebrieR pitAvuM.
19
ebrinH ru puArAyi.
EpelgH qAyi o pueR EprH.
kArNM, ayA"ew jIvitkAlAyi
miyiel jn vYtYsHt BAxArAyi
viBjietH. eyAtA qAyi
EpelgieR sEhAdreR EprH. 20a
EmAdAdH, EzelPH, hsAevH yArhH,
21
hEdArAM, QsA, dikA, 22bA, abI
mAEy, ezbA, 23oAPI, hvIlA, EyAbA
bH qivew pitAvAyi eyA
17

d A M . . . E n A h o vYiyewyM wH
ayAL@ew pigAmikL@ewyM EpkLANH Q
pikyi.

tA. verlAM eyAtAeR pigAmi


kLAyi.
aAhAmieR wMbM
EzmieR pigAmik vrAyi+
adH, EzlhH, 25eb, EpelgH,
ery, 26ezgH, nAEhA, EtrhH, 27aA
hAemM viLiew aAM. 28yisH
hAM yizHmAEylumAyi aAhA
mieR puA. 29avew pigAmik
vrANH+
24

hAgARieR pigAmik
enbAEyAH yi yizHmAEyli
eR dY pu. yizHmAEylieR m@
puA EkdA, adHebEy, mibHzAM,
30
mizHmA, dmA, mA, hddH, EtmA, 31ey,
nAPIxH, EkdmA qivrAyi. avrA
yi yizHmAEylieR puA.
ekryew puA
aAhAmieR dAsiyAyi ek
rA. si%A, eyAzA, EmdA, midYA,
yizHbA, vhH qivH av jM
nki. ezbA, eddA qivrAyi
eyAkHzAeR puA. 33PA, eP,
hEnA, abIdA, qdAyA qivrAyi
midYAeR puA. verlAM ekr
yew puA.
32

sARAyew puA
aAhAM yisHhAieR pitAvAyi
. zAvuM yi
AEylumAyi
yisHhAieR puA. 35qlIPAsH,
eryEv, eyyUzH, ylAM, EkArhH qi
v zAvieR puArAyi.
36
EtmA, oAmA, esPI, gTAM, eknsH
qivrAyi lIPAsieR pu
A. qlIPAsiM timHnAyHM amAEl
H qeA puM wiyAyi.
37
nhH, EsRhH, zA, miA qivrA
yi eryEvlieR puA.
34

EsyIri ni qEdAmY
ElAtA, EzAbA, siebEyA,
anA, dIEzA, es, dIzA qiv
rAyi EsyIrieR puA. 39EhA
riyM EhAmAmmAyi ElAtAeR pu
A. ElAtAnH timHnA qeA sEhAdri
wiyAyi. 40alIyA, mAnhH,
bA, ezPi, oAnAM qivrAyi
EzAbAlieR puA. aA, anA
qiv siebEyAeR puA. 41dI
EzAnAyi anAyew pu. h%A,
qzHbA, yiA, ekrA qivrAyi
38

] AM 1:42-2:23
1 dinv

410

42

dIEzAeR puA. bihA,


sAvA, yAA qivrAyi es
rieR puA. QsuM arAmAyi
dIzAeR puA.
EdAmiel rAjAA
EdAmiel rAjAAew Epk
vyANH. yi AEyli rAjAAAA
tiM vLer mu te EdAmi
rAjAAAyi. avew Epk+
ebEyArieR punAy EblyAyi
dYe rAjAvH. Eblyew ngr
ieR EprH dihAbA qAyi.
44
Ebl mrNmwEA EsrhieR
punAy EyAbAbH putiy rAjAvAyi.
ebA ArnAyi EyAbAbH.
45
EyAbAbH mricEA zAM putiy
rAjAvAyi. EtmAnYew rAjYArnAyi
zAM.
46
zAM mricEA bddieR pu
nAy hddH putiy rAjAvAyi. hddHmi
dYAen EmAvAbH q rAjYvc@ prAj
yewi. avIH qAyi hddi
eR ngrieR EprH.
47
hddH mricEA smHLA putiy rAjA
vAyi. mE
ArnAyi smH L A.
48
smHLA mricEA ezQ putiy rAjA
vAyi. yIsundI tIr erEhA
EbAkArnAyi ezQ.
49
ezQ mric E A aEbArieR
punAy bA hAnA putiy rAjA
vAyi.
50
bA hAnA mricEA hddH putiy
rAjAvAyi. pAyI qAyi hddieR
ngrieR EprH. emEhtEb qA
yi hddieR BArYyew EprH. mE
dieR puiyAyi av. EmsAhA
bieR puiyAyi mEdH. 51anrM
hddH mric@.
timH n A, alYA, eyETH , 52oehAlI
bAmA, lA, pIEnA, 53eknsH, EtmA,
mibHsA, 54mgHdIEy, QrAM qivrAyi
EdAmiel EntAA. tH EdA
miel EntAAew pikyA.
43

yi AEylieR puA
Eb, ziemEyA, Elvi, eydA,
2
yiAKA,
esbUlU,
dA,
EyAEsPH, ebnYAmI, nPHtAli, gAdH,
Ez qivrAyi yi AEylieR
puA.

eydyew puA
, oAnA, EzlA qivrAyi
eydyew puA. btHvyAyi
avew mAtAvH. btHvA o knAkAri
yAyi. eydyew dY punAy
dxHwnAeNH yEhAv ku. ati
nAlANH yEhAv rien vDict.H 4ey
dyew puBArYyAy tAmA EperH ,
EsrhH, qivH jEmki. aen
eydyH au puAAyi.
5
ehE
A, hAm qivrAyi
EperieR puA. 6 EsrhinH au
3

puAAyi. si%i, TA,


EhmA, kAEA, dArA qivrAyi
av. 7 si%iyew punAyi
ki. KA kiyew pu. yi A
EylinH anvDi drit viy
LAyi KA. yi tA piwi
ecw sADn tniAyi eekvzM
vcyALAyi KA. pE sAD
neLlAM ayA eedvi smi
Eiyi. 8asrYAvAyi TA
eR pu. 9 eyrhH Ey, rAM, eklU
bAyi qiv ehE AeR puArA
yi.
rAmieR pigAmik
aInAdAbieR pitAvAyi rAM.
aInAdAbH nhEzAeR pitAvuM. nh
EzA eydyiel jn"ew EntAvA
yi. 11zEmAeR pitAvAyi nh
EzA. zEmA EbAvsieR pitAvH.
12
oAEbdieR pitAvAyi EbAvsH.
oAEbdH yiAyiyew pitAvH. 13yiAyi
liyAbieR pitAvH . liyAbH
yiAyiyew dY pu. yiAyiyew
rAme punAyi abInAdAbH.
ziemyA yi ayA"ew mAme
14
pu.
nTnEylAyi yiAyi
yew nAlAme pu. rAyiyAyi
yiAyiyew aAme pu. 15oA
esM yiAyiyew RAme puM
dAvIdH }Ame pumAyi. 16es
yyM abIgyilumAyi avew
sEhAdrimA. abIzAyi, EyAvAbH ,
asAEh qivrAyi esy
yew m puA. 17abIgyi yi
amAsyew a. EyeT yi
amAsyew pitAvH. yizHmAEylYiw
yi niM vvnANH EyeT.
10

kAElbieR pigAmik
ehE AeR punAyi kAElbH.
kAElbinH teR BArYyAy asUbyi
ik"Ayi. eyriEyAieR puiyA
yi asUbA. Eyez, EzAbAbH ,
aEA qivrAyi asUbAyew
puA. 19asUbA mrNmwEA
kAElbH qAien vivAhM k}ic@.
kAElbiM qAiM o pu
Ayi. av avnH q Epri@.
20
Qriyew pitAvAyi . ebs
EllieR pitAvAyi Q.
21
piIwH ehE AnH aRup vyAy
EA ayA mAKIrieR puiey vivA
hM k}ic@. gielyAdieR pitAvAyi
mAKI. ehE A mAKIrieR pui
ymAyi eelMgikEv}H c nwkyM
av esbi jEmkyM ecyH.
22
yAyIrieR pitAvAyi esbH.
gielyAdieR rAjYH yAyIrinH p
imH ngr"Ayi. 23qA
egruM arAmM yAyIrieR #Am
kwi. eknAM ati @m l
"M ti ewM. qlAiluM wi
aRup ecRiy pN"Ayi.
18

411
Q pNeLlAM gielyAdieR pitA
vAy mAKIrieR puAEwtANH.
24
kAElbieR ngrmAy qAyi
vcH ehE A mrN mwu. ayA"ew
mrNEzxM teR BArY abIyA ayA"ew
puen svic@. azH qAyi
pueR EprH. etEAvyew pitA
vAyi azH.

eyrhm
H EylieR pigAmik
ehE AeR dY sAnmAyi
eyrhHmEy. rAM, bUnA, oAer, oAesM,
ahIyAvH qivrAyi eyrhHmEy
lieR puA. eyrhHmEylieR dY
sAnmAyi rAM. 26eyrhHmEylinH
atArA qH meA BArY wiyAyi
. oAnAmieR ayew EprH atArA
qAyi.
27
eyrhH m EylieR m punAy
rAmieR puA mysH, yAmI, e
qivrAyi. 28zAyiyM yAdAy
mAyi oAnAmieR puA. nAdAbuM
abImAyi zAyiyew pu
A. 29abIhyI qAyi abI
rieR BArYyew EprH. av ru
puAAyi. ahHbA, EmAlIdH
qAyi avew Epk. 30Esel
dH, ayIM qivrAyi nAdAbieR
puA. EseldH m"AkAet mric@.
31
yiziyAyi ayImieR pu.
EzzAnAyi yiziyew pu. ahHL
yIM EzzAeR pu. 32yAd zAyiyew
sEhAdrnAyi. EyeTRuM EyAnATA
mAyi yAdyew puA. EyeT
puAAkAet mric @ . 33EpelM
sAsAyM EyAnATAeR puA. eyr
hHmEylieR puAew pik tANH.
34
EzzA puArilAet mric@. ayA
H puimA mAEm AyiZ.
EzzAnH QjipHti ni yhA q
EprAy o dAsAyi. 35EzzA
teR puiey yhyH vivAhM
ecyHt ekAw. aveA pu
Ayi. aveR EprH aAyi qAyi
.
36
aAyi nATAeR pitAvAyi.
nATA sAbAdieR pitAvH. 37sAbAdH
qPHLAlieR pitAvH. qPHLA oAEbdi
eR pitAvH . 38oAEbdH eyvieR
pitAvH. ey asrYAvieR pitAvH.
39
asrYAvH EhelsieR pitAvH. Eh
elsH qelyAzyew pitAvH. 40qel
yAz sisHmAyiyew pitAvH. sisHmAyi
zl mieR pitAvH . 41zl M eymYA
vieR pitAvH. eyAmYAvH qlIzAm
yew pitAvH.
25

kAElbieR wMbM
eyrhHmEylieR sEhAdrnAyi
kAElbH. kAElbinH tAM puA
Ayi. EmzA yi ayA"ew
m pu. EmzA sIPieR pitAvH.
mAErz ehEAeR pitAvH.
42

] AM 2:24-3:3
1 dinv
43

EkArhH, thH, EreM, EzmA qiv


rAyi ehEAeR puA. 44EzmA
rhmieR pitAvH . rhM eyAeyA
mieR pitAvH . EreM zAyiyew
pitAvH. 45mAEvA zAyiyew pu.
EbH-sURieR
pitAvAyi
mAEvA.
46
PA qAyi kAElbieR
dAsiyew EprH. hArA, EmAs, gAEssi
qivew ayAyi PA. hArA
gAEssieR pitAvH.
47
EregM, EyATAM, EgzA, EpelH,
PA, zyPH qiv yAdyew pu
A.
48
myKA kAElbieR meA dAsiyA
yi. EzebrieRyM tihnyewyM
ayAyi myKA. 49zyPieRyM
ezvAyewyM awiyAyi myKA.
mdHmyew pitAvAyi zyPH. ezvA
mEbnyewyM giebyyewyM pitA
vH. asA yi kAElbieR pui.
50
kAElbieR pigAmik"ew o pi
kyANitH. yi kAElbieR
dY pu. qAyew punAyi
av. kirYH-eyyArImieR A
pknAy EzAbA, 51EbHElehmieR
ApknAy zmA, EbH-gAEdrieR
ApknAy hAErPH qivrAyi
rieR puA.
52
kirYH- eyyArImieR ApknAyi
EzAbA. EzAbAlieR pigAmik
"ew o pikyANitH+ hErAEv, em
EhAiyiel ptijnt, 53kirYH
eyyArImiel EgA. vrANH yiI
y, pUtY, mAtY, miAy qiv.
esArAtYM qsHtAEvAlYM miAyri
niM AyvrANH.
54
zmyew pigAmik"ew pik+
EbH E lehM, enEtAPA, aEAH EbH-EyAvAbH qiviwLiel "
k"M mAnhtYyiel pti jntyM esA
rYM 55yEb s H , tirAH , ziemyAH ,
suKAH qiviwLi vsic ElKk
ew wMb"M. hmAiniM v
EknYrANH Q ElKk. EbH - ErKA
bieR ApknAyi hmAH.
dAvIdieR puA
ehEAni vc@ dAvIdi jnic
puAew pik+
amH E nAnAyi dAvIdieR dY
pu. ahIEnAvAmAyi amH E nA
eR a. yie Ey pNAriyAyi
av. dAnIEylAyi rAme
pu. eydyiel kEAriyAy
abIgyi yi aveR a.
2
abH z AElAM yi mAme
pu. tmAyiyew puiyAy myK
yi aveR a. egriel rAjA
vAyi tmAyi. aEdAnIyAvH yi
nAlAme pu, hIH yi
aveR a. 3ezPtYAvH yi
aAme pu. aveR a
abItA yi.

] AM 3:4-4:12
1 dinv

412

yie*TyAmAyi RAme pu.


dAvIdieR BArYyAy qgHLA aveR
a. 4 Q Ru puAM dAvIdinH jni
ctH ehEAni vcANH. }u vxvuM
Ru mAsvuM dAvIdH aview Bric@.
dAvIdH eyzElmi mimvxM
rAjAvAyi. 5 dAvIdinH eyzElmi
vc@ jnic ik vrAyi+ btHEz
byiniM nAlu ik. aIEy
lieR puiyAyi btHEzb+ ziEm
yA, EzAbAbH, nATA, zElAEmA qi
vrAyi av. 6-8mH op ik
vrAyi+ yibHhA, lIzAmA, lI
EPelH, EnAghH, EnePgH yAPIyA,
lIzAmA, lYAdA, lIEPelH. 9 av
erlAM dAvIdieR puArAyi. dAvI
dinH dAsimAriluM m@ puAAyi.
tAmA dAvIdieR puiyAyi.
dAvIdieR kAlEzxm
eydA rAjAA
10
erhebyAM zElAEmAeR punAyi
. abIyAvAyi erhebyAmi
eR pu. sA abIyAvieR pu
nAyi. eyEhAzPAAyi
sAyew pu. 11yEhArAM eyEhAzA
PAieR pu. ahsYAvH yEhArA
mieR pu. EyAvAzH ahsYAvieR
pu. 12amsYAvH EyAvAzieR pu.
asrYAvH amsYAvieR pu. EyATAM
asrYAvieR pu. 13hAsH EyATA
mieR pu. hisHkIyAvH hAsieR
pu. mne hisHkIyAvieR pu.
14
EmA mneyew pu. EyAzIyAvH
EmAeR pu.
15
EyAzIyAvieR puAew pik+
EyAhAnAnAyi dY pu. eyEhA
yAIM rAme pu. siediyAvH
mAme pu. zl M nAlAme
pu. 16eyEhAyAKI siediyAvH
qiv eyEhAyAImieR puArA
yi.*
bAbiElA vAsiEzxm
dAvIdieR wMbM
17
eyEhAyAKI bAbiElANYyi tw
vukArnAyti Ezxm teR ik
"ew pikyANitH+ ezyIEy, 18m
IrAM, epdAyAvH, ezn, eymYAvH,
EhAzAmA, endbYAvH.
19
esbAEbluM ziemyiymAyi
epdAyAvieR puA. emlAmM hn
nYAvM esbAEblieR puA. ez
ElAmIH avew sEhAdriyAyi.
20
esb A EblinH mH aupuA
wiyAyi. hbA, oAeh, Eb
erKYAvH, hsAdYAvH, yzbH- EhesdH
qienyAyi avew Epk.
eyEhAyAKI ... puArAyi ru
tri vYAKYAniAM. (1) siediyAvH
eyEhAyAImieR puM eyEhAyA
KIeR sEhAdrmAyi, (2) Q sied
iyAvH eyEhAyAKIeR puM eyEhAyA
ImieR pQmAyi.

21

epltYAvH hnnYAvieR pu.


eyzAvH aveR pu. erPAyAvH
aveR pu. aA ayA"ew
pu. obdYAvH ayA"ew pu.
ezKnYAvH ayA"ew pu.
22
ezKnYAvieR pigAmik"ew pik
tANH+ ezmAvH. ezmAvinH Rupu
A+ ezmAvH, hzH, yigA, bArIhH,
enyrYAvH, zAPAH. 23enyrYAvinH m
puA. qElYAEvnAyi, hisHkIyAvH,
a IAM. 24qElYAEvnAyiyH }H pu
A.EhAdvYAvH , qlYAzIbH , eplA
yAvH, abH, EyAhAnA, edlAyAvH,
anAni, qivrAyi av.
eydyiel m@ EgA
eydyew puAew o pikyA
NitH+ EpersH, ehE A, ki, ,
EzAb qivrAyi av.
2
eryAyAvH EzAblieR pu. yh
ieR pitAvAyi eryAyAvH. a
mAyiyewyM lAhdieRyM pitAvAyi
yhH. amAyiyewyM lAhdi
eRyM pigAmikLANH EsArtY.
3
yie Ey, yizHmA, yidHbAzH qi
v tAmieR puA. heelA
ElAni q EprAy o sEhAdri av
Ayi. 4 epEv egEdArieR
pitAvH. qes zyew pitAvuM. ri
eR puA vrAyi. qA
yew m punAyi . EbH
ElehmieR ApkmAyi .
5
azH etEAvyew pitAvH .
etEAvyH ru BArYmA. EhlAyM
nyrAyM. 6nyrAyH aAmM Eh
ePRuM EtmniyM hAyhsHtAriyM pu
A. nyryHM azHriM jnic pu
ArAyi v. 7 EserH, eyEsA
h, qA, EkAsH qivrAyi.
Ehlyew puA. 8 bieRyM
EsAEbbyewyM
pitAvAyi
EkAsH. av ahEhlieR EgA"
ewyM pitAvAyi. hAmieR pu
nAyi ahEh.
9
yEbsH vLer ny ovnAyi
. ayA teR sEhAdrAErA
nlvnAyi. aveR a pRu,
aven sviEA qniH Byr
Evdn AytinAlANH {AnvnH yEb
sH q EpritH. 10yEbsH yi AEy
lieR eedvmA yEhAvEyAw A
ic@, aH stYmAyM qe a#hi
NemH {AnAzi. aH qni
wt mi temH {AnAzi. q
eR awAyirikyM qe mRi
EvliA eryM avdiAtirik
yM ecENEm. aEA qnieA Evd
nyM Akyil. yEbsH vzYetH
eedvM ayA nkyM ecyHt.
11
hyew sEhAdrnAyi eklU
bH. emhIrieR pitAvAyi eklUbH.
emhI qsHEtAeR pitAvH. 12qsHEtA
nAyi EbH-rAPA, pAEsh, ethi
qivew pitAvH. Q nAhAzieR

413
pitAvAyi ethiA. ErKAyi
nivrAyi av.
13
otHniEyluM esrAyAvM eknieR
puA. hTM emEyAEnATyiyM otH
niEylieR puA. 14oyew pitA
vAyi emEyAEnATyi.
EyAvAbieR pitAvAyi esrA
yAvH . Eg-hrAzImieR ApknAyi
esrAyAvH. vidgH EjAliArAyti
nAlANH av EprH pEyAgictH.
15
eyPueyew punAyi kAEl
bH. Q, lA, nAyM qiv kAElbi
eR puA. eknsH lyew pu.
16
sIPH, sIPA, tIrYA, aserEy qi
v eyhlEllieR puA. 17-18Ey
eT, EmerdH, eP, yAElA qiv
q yew puA. mirYAM, z, yizHb
hH qivew pitAvH EmerdH. yizHbhH
qsH e t EmAvyew pitAvH . EmerdinH
QjipHtkAriyAy o BArYyAyi.
avH EyerdH, Eheb, eyTIEy
qiv Ayi. EyerdH egEdArieR
pitAvH. Eheb EsAEKAvieR pitAvH.
eyTIEy sAEnAhyew pitAvH. v
rAyi biTYyew puA. biTY
PREvAeR puiyAyi. avLAyi
EmerdieR QjipHt@ kAriyAy BArY.
19

EmerdieR BArY nhmieR sEhAd


riyM eydAriymAyi. Emerdi
eR BArYyew puA ekyIlyewyM
qsH e tEmAvyewyM pitAvAyi.
gYnAyi ekyIlA. qsHetEmAv
myKAtYM. 20amHEnA, riA, ebhAnA, tIElA qiv zIEmAeR
puA.
EsAEhH, eb-EsAEhH qiv
yiziyew puA. 21-22EzlA eyd
yew pu. EzlyH , ldA, EyAIM,
EkAEsbAA, EyAvAzH, sArAPH qi
v mLAyi. ElKyew pitAvAyi
.ldA yi mAErzyewyM
EbH-azHebyyiel enyHtkAewyM
pitAvH. EyAvAM sArAPuM EmAvAbY
OIkeLyA vivAhM ecyHtitH.
anrM av EbHElehmiEl mw
iEAyi. vLer p}kiytANH Q wb
eiy ErKk. 23Ezlyew pu
A kLim pNiArAyi. entAyI
miluM egEdryilumANH av vsici
tH. pNLi tAmsicH av
rAjAviEvi pNieywkyAyi
.

ziemEyAeR ik
enmEv, yAmI, yArIbH, EsrhH,
ezQ qivrAyi ziemEyAeR pu
A. 25zlM yi ezQlieR pu
. mibHzAM zlmieR pu. mizHmA
mibHzAmieR pu.
26
hEv mizHmAyew pu. hEv
lieR pu s. sRieR pu
ziemyi. 27ziemyiH ptinARu puAM
24

] AM 4:13-43
1 dinv

Ru puimAmAyi. qA ziem
yiyew sEhAdrAH aDikM ik"
Ayiil. ziemyiyew sEhAdrA
H vliy wMb"mAyiil .
avew wMb eydyiel m@
EgAeLEAel vlutAyiil.
28
Eb-EzbA, EmAlAdA, hs-vA,
29
bihA, esM, EtAlAdH, 30ebTUEv,
ehAA, sikAgH, 31EbH-mAEbAH,
hs-sUsiM, EbH - biri, zyryIM
qiviwLilANH ziemyiyew ik
jIvicitH. dAvIdH rAjAvAver
av pNLi vsic@. 32tAM,
ayI, riEA EtAeK, zA qi
vyAyi pNw
au #Am. 33bA very m@
#Am"M atiluAyi. aviewyA
Nv vsicitH. t"ew wMb
eiy crivuM av q}uti.
34-38
avew EgAlvAew pik
tANH+ emEzAbAbH, ymHEL, amsYAvi
eR punAy EyAzA, EyAEv, EyAzi
bYAvieR punAy Ey, esrAyAvi
eR punAy EyAzibYAvH, asIEyli
eR punAy esrAyAvH, qlYAEvnA
yi, yyEAbA, eyEzAhAyAvH, as
yAvH, adIEy, ysimIEy, ebnAyAvH,
ziPiyew punAy sIsA qivrAyi
av. aElAeR punAyi
ziPi. eydAyAvieR punAyi a
ElA. eydAyAvH zi%iyew puM zi%i
ezemyAvieR puM. vew wMb
vLer vlutAyi vL. 39av
egEdA pNi evLiyi tA}Hvr
yew ki} EdzE EpAyi. t
"ew wmAwk EmyA wM EtwiyA
Nv aEA@ EpAytH. 40pulH DArAL
mAy sm]mAy vyluk av ku.
atH zAiyM smADAnvuM lmA
yi. mH hAmieR pigAmikLA
yi aview vsicitH. 41hisHkI
yAvH eydA rAjAvAyi kAlAyi
atH. av egEdAriEl vrikyM
hAmYetier EpArAwkyM ecyHt.
hAmYew wAr av tk. avi
ew tAmsici emynYetieryM
av yM ecyHt. qlA emynYeryM
av nziic @ . M Q lH
emynYrAM l. atinA av aview
vsiAnArMBic@. t"ew wkAv
zYmAy pulH aviewyAytinA
lANH av aview vsictH.
42
ziemEyAeR EgAArAy aURU
Ep EsyI mlEdzE EpAyi.
yiziyew puArAyi aver nyi
ctH. eplAtYAvH, enyrYAvH, erPAyAvH,
IEy qivrAyi puA.
le tAmsAmAyi ziemEyA
nY @mi.
43
tAM amAElkY mAEm aview
aEA}uM vsiAyiZ. Q
ziemEyAnY averekAl@kyM ecyHt.
a mt ver ziemEyAnYrANH
EsyIri vsitH.

] AM 5:1-25
1 dinv

414

EbeR pigAmik
yi
AEylieR dYpunAyi
Eb. mpu avkAz
Eb lBiEtAyi. pE
EbnH teR pitAvieR BArYymAyi
eelMgikbM Ayi. atinA
avkAz EyAEsPieR puA
Ayi nketH . wMbcri
i EbeR EprH mpuen nil
yi Eceiil. eydA teR
sEhAdrAErA znAyiIkyM
EntA aveR wMbini
AvukyM ecyHt. qA m pu
lBiE melA avkAz"M EyAEs
PieR wMbi lBic@. hAEnAH,
pl, ehE A, ki qivrAyi
EbeR puA.
4
EyAEvlieR pigAmikew Epk
vyANH+ ezmAvH EyAEvlieR pu.
EgAgH ezmAvieR pu. ziemyi EgA
gieRpu. 5ziemyiyew pumIKA.
eryAyAvH mIKyew pu. bA eryA
yAvieR pu. 6 ebEyrbAlieR
pu. azHriel rAjAvAy tigHLtHpiEls, ebEyrey aveR vIi
niM oAwic@. aen ebEyrrAjAvi
eR twvukArnAyi. Eb EgAiel
o EntAvAyi ebEyr.
7
EgAcrii Ecei
EpAel teyANH EyAEvlieR sEhA
drAeryM aveR qlA EgAeLyM
pikyi EctH+ yyIEy mpu
M pie esKrYAvM EblyM. 8Ebl
sAsieR pu. sAsH Ezmyew
pu. EzmAEyAEvlieR pu. en
EbAvM bA-emEyAM very aErA
Ev EdzM m}uvM av tAmsmAi.
9
Eblyewjnt ki}H yIsundi
smIpM mmiyew ariver vsic@.
gielyAdEdzH avH DArALM k
kAlik"tinAlAyi av aview
tAmsictH. 10ezQ rAjAvAyiEA
Eblyew "k h#Iyetier
yM ecyHt. av h#Iyer prAjy
ewi. h#Iyew wArLi Ebl
yew "k vsic@. av wAr
Li vsikyM gielyAdi ki}
EdzmAek srikyM ecyHt.

1-3

gAdieR pigAmik
gAdieR EgAA tAmsicitH
Eb EgAAew vAslinw
Ayi. atH sA pNiEl
v}iyi bAzA EdzAyi.
12
EyAEv yi bAzAniel oAm
e EntAvH. zAPAM rAM EntAvuM.
anrM ynAyi EntAvAyi. 13mIKAEy,
emlAM, Ezb, EyArAyi, yA, sIy,
eb qivrAyi }u sEhAdr
A. 14av abIhyIlieR pigAmi
kLAyi. riyew punAyi
abIhyI. yErAhyew punAyi
ri. yErAh gielyAdieR pu.
gielyAdH mIKAEylieR pu. mIKA
11

Ey eyzIzyiyew pu. eyzIzAyi


yhEdAvieR pu. yhEdAvH bUsi
eR pu. 15ahi abHdIEylieR
pu. abHdIEy niyew pu.
ahiyAyi avew wMbieR
nAyk.
16
gAdieR EgAA gielyAdH Edz
A vsict.H bAzA EdzM bA
zA @m ecRupNLiluM ati
i En zAErA Edze vy
lukLiluM av vsic@.
17
EyATAmieRyM eyAErAebyAmieR
yM kAlH veweylAM Epk gAdi
eR wMbcrii q}utei.
EyATAM eydyiel rAjAvAyi.
eyAErAebyAM yi AEy rAjAvuM.
ynipuNrAy tAM BwA
mneyew pti EgAiniM
EbeRyM gAdieRyM EgALi
niM ysrAy nAlinAlAyi
ri q}uiyRup eeDrYzAlik"
Ayi. av ynipuNrAyi.
av vA"M pricyEmiyi. auM
vil@M EyAgitiluM av sm
rAyi. 19av h#IyM ey,
nAPIzH, EnAdAbH vMzAemtier o
ymArMBic@. 20mne, Eb, gAdH qI
EgALi ni av yi
eedvEAw Aic@. t eedv
i yitinA teL shA
yiA av eedvEAwEpic @ .
h#Iyer EtAivA eedvM aver
shAyic@. h#IyErAewAmAyi
mA"keLyM av EtAlic@. 21h#Iy
ew m]geL av piwiecw. ap
tinAyirM ok, rrlM wk,
rAyirM k}utk, olM mxY
qiv av piwiec w . 22rUEb
jntey yi jyivA eedvM
a#hictinA DArALM h#Iy ekA
lewkyM ecyHt. anrM mne,
rUEb, gAdH vMzA h#Iyew Edz
Li vsic @ . bAbiElA eesnYM
yi AEylukAer EtAlicH bAbiElANY
yi twvukArAMver av aview
vsic@.
23
mneyew pti EgAA bAehEA, esnI, ehEApvtM
qivyH Ener bAzA Edz
vsic@. av vLer vlieyA sMGM
jntyAyiI.
24
mneyew pti EgAi ni
wMbnATA verAeyAyi+
eP, yizi, qlIEy, aOIEy,
yiermYAvH. EhAdvYAvH, yhdIEy qi
v. averlAM kM eeDrYzAlik"
mAyi. av kIimAArAyi.
av t"ew wMbLi nAykA
mAyi. 25qA t"ewpUvikew
eedvientier av pApM ecyHt.
av aview vsici m@ jntk"ew
vYAjeedveL rADiA wi.
jnteyyANH eedvM nziicM.
18

415
26

yi
AEylieR eedvM azHriel
rAjAvAyi pUlien ytlrnAi.
tigH L H - piEns qM ayAH
EpAyi. mne, rUEb, gAdH
qI EgALi nivErAw a
yA yM ecyHt. av aver av
ew BvnLiniM ryM
aver twvukArAkyM ecyHt. pU
aver tlhH, hAEbA, hArA qiviw
LiElM EgAsA ndItIrEM ekA
uv. yi AEyliel EgAA
a mt ver lLilA
vsitH.

Elviyew pigAmik
EgEzA, ekhAH, emrAri qiv
Elviyew puA.
2
a%AM. yisHhA, ehEA, IEy
qiv ekhAieR puA 3 ah
ErA, EmAez, mirYAM qiv a%AmieR
stik.
nAdAbH, abI, elyAsA, QTA
mA qiv ahErAeR puA.
4
qelyAsA PIenhAsieR pitAvH.
PIenhAsH abIvyew pitAvH .
5
abI vAbuiyew pitAvH. bui
iyew pitAvH. 6i esrhYAyew
pitAvH . esrhYA, emrAEyAieR
pitAvH. 7emrAEyAH amrYAvieR pitA
vH. amrYAvH ahIbieR pitAvH. 8 a
hIbH sAEdAieR pitAvH. sAEdAH
ahImAsieR pitAvH. 9 ahImAsH as
rYAvieR pitAvH. asrYAvH EyAhA
nAeR pitAvH. 10EyAhAnA, zElAEmA
eyzElmi pNit lyi puErA
hitnAyi EsvnmxH W ic asrYA
vieR pitAvH. 11asrYAvH amrYAvieR
pitAvH. amrYAvH ahIbieR pitA
vH. 12ahIbH sAEdAieR pitAvH.
sAEdAH zlmieR pitAvH. 13zlM hi
IyAvieR pitAvH. hiIyAvH as
rYAvieR pitAvH. 14asrYAvH esrAyA
vieR pitAvH. esrAyAvH eyEhAsAdA
ieR pitAvH.
15
yEhAv eydEyyM eyzElmi
EnyM twvukArAiyEA eyEhAsA
dAM teR vIiniM twvukArnA
e@. av meA rAjYH twvukArA
e@. enbUKdH EnsrieneAANH
yEhAv eydyielyM eyzElmiel
yM jneL twvukArAiytH.

Elviyew m@ pigAmik
egEzA, ekhAH, emrAri qiv
Elviyew puA. 17libHniyM ziem
yiyM egEzAeR puA.
18
a%AM, yisH h A, ehEA, I
Ey qiv ekhAieR puA.
19
mhHLiyM mziyM emrAriyew puA.
Elviyew EgAiel wMb"ew
o pikyANitH. t"ew pitAA
ew EprH dYM vrviDmANv
pikyi EcetH+
16

] AM 5:26-6:38
1 dinv
20

EgEzAeR pigAmik vrA.


libHni EgEzAeR pu. yhH li
bHniyew pu. siAyhieR pu
. 21EyAvAhH siyew pu. EA
EyAvAhieR pu. EsrhH EAyew
pu. eyy*TAyi EsrhieR pu.
22
ekhAieR pigAmik+ aInA
dAbH ekhAieR pu. EkArhH aI
nAdAbieR pu. aI EkArhieR
pu. 23qAnA aIrieR pu.
qbYAsAPH qAnyew pu.
aI qbYAsAPieR pu. 24th
H aIrieR pu. QrIEy th
ieR pu. IyAvH QrIEylieR
pu. ezQ IyAvieR pu.
25
amAsAyiyM ahIEmAM qA
nyew puA. 26EsAPAyi qAn
yew pu. nhH sAPAyiyew
pu. 27qlIyAbH nhieR pu.
eyErAhAM qlIyAbieR pu. q
AnA eyErAhAmieR pu. zmEv
qAnyew pu. 28EyAEv q
mpuM abIyAvH q LyvM
zmEvlieR puA.
29
emrAriyew puA+ mhHLi emrAri
yew pu, libHni mhHLiyew pu,
ziemyi libH n iyew pu. Azi
emyiyew pu. 30ziemyA yew
pu. hIyAvH ziemyyew pu.
asAyAvH hIyAvieR pu.

ly gAyk
sAYepkM Apieti
EzxM yEhAvyew lyiel wAr
i gAn"ew mtlArAyi dAvIdH
etrewv vrANH. 32viwA
ri gAnmAlpic@ekAH av
x nwi. viwArinH sELn
wAremM EpH. zElAEmA eyzEl
mi yEhAvyew lyM pNiyMver
av aview x nwi. av
nkei c piwANH
av x nwiytH.
33
gAnx nwiyvewyM av
ew puAewyM Epk vyANH+
ekhAtY wMbieR pigAmik+
gAyknAy EhmA. EyAEvlieR pu
nAyi EhmA. EyAEv zmEvli
eR pu. 34zmEv qAnyew
pu. qAnA eyErAhAmieR
pu. eyErAhAM qlIEylieR pu.
qlIEy EtAhyew pu. 35EtAhsU
PieR pu. sUPH qAnyew
pu. qAnA mhieR pu.
mhH amAsAyiyew pu. 36amA
sAyi qAnyew pu. qAnA
EyAEvlieR pu. EyAEv asrYA
vieR pu. asrYAvH esPnYA
vieR pu. 37esPnYAvH thieR
pu. thH
aIrieR pu.
aI qbYAsAPieR pu. qbYA
sAPH EkArhieR pu. 38EkArhH yisH
hArieR pu. yisHhA ekhAi
31

] AM 6:39-73
1 dinv

416

eR pu. ekhAH Elviyew pu.


Elvi yi AEylieR pu.
39
sAPH EhmAeR cAcArnAyi
. EhmAeR vl vzAyi
sAPH x nwiyitH. Eber
KYAvieR punAyi sAPH. Eb
eKrYAvH ziemyyew pu. 40ziemyA
mIKAEylieR pu. mIKAEy byEz
yAvieR pu. byEzyAvH mi
yew pu. 41mi qiyew pu.
qi EsrhieR pu. EsrhH adAyA
vieR pu. 42adAyAvH TAeR
pu. TA siyew pu. siA
ziemyiyew pu. 43ziemyi yhi
eR pu, yhH EgEzAmieR
pu, EgEzAM Elviyew pu.
44
emrAriyew pigAmik EhmAeR
yM sAPieRyM cAcArAyi.
EhmAeR w vze gAyksMGmA
yi av. TA kIziyew pu.
kIzi abHdiyew pu. abHdi, mli
eR pu. 45mlH hzbYAvieR pu
. hzbYAvH amsYAvieR pu.
amsYAvH hiIyAvieR pu.
46
hiIyAvH aMsiyew pu. aMsi
bAniyew pu. bAnizAemrieR
pu. 47zAem mhHLiyew pu. mhHLi
mziyew pu. mzi emrAriyew
pu. emrAri Elviyew pu.
48
Elviyew EgAArAyi sA
PieRyM EhmAeRyM sEhAdrA.
Elviyew EgAAer ElvY qM
viLici. viwAri EjAli
ec@vA etrewevrAyi
ElvY. viwArmAyi eedvi
eR vsti. 49qA EhAmyAgew
yM DUp"ewyM yAgpIWLi DUp
kiA ahErAeR pigAmi
k mAEm avdieiZ. eedv
ieR lyiel ativil
e qlA EjAlik"M ecyHtitH ah
ErAeR pigAmikLAyi. yi AEy
jntey Ikriti cAr
axHWiciM avrAyi.
EmAez klic qlA niym"M c"M
av asric@. EmAez eedvieR
dAsnAyi.
ahErAeR pigAmik
vrAyi ahErAeR puA+
qelyAsA ahErAeR pu. PIen
hAsH qelyAsArieR pu. abI
vA PIenhAsieR pu. 51bui
abIvAyew pu. i buiyew
pu. esrhYAvH iyew pu. 52em
rAEyAH esrhYAvieR pu. amrYA
vH emrAEyAieR pu. ahIbH
amrYAvieR pu. 53sAEdAH ahI
bieR pu. ahImAsH sAEdAieR
pu.
50

ElvY Bvn
ahErAeR pigAmik vsic i
l vyANH. avH nk
54

ei lANH av vsici
tH. ElvY nkei miyi
dYp lBictH ekhAtYAyi.
55
ehEA pNvuM ati@m
vyluk"mANH av nkeitH.
atH eydAEdzAyi. 56qA
ehEA pNi @m #Am
"M pNLiniM vLer akel
y vyluk"M eyPuyew punAy
kAElbinAyi nkiyitH. 57ah
ErAeR pigAmik ehEA ngr
mANH nkeitH. ehEA sur
ittVieR ngrmAyi. libHnA,
yI, qsHetEmAvyM, 58hIEl, ed
bI, 59zA, yA, EbH-EzemzH
ngr"M av nkei. qlA
ngr"M avyH@m vyluk"M
av lBici. 60ebnYAmI EgA
A giebEyA, EgbA, aElemH,
anAETAH qI ngr nkiyi
. ngr"M avyH@m vy
luk"M m}uv av lBic@. ekhAtY
wMbH ptim ngr nk
ei.
61
ekhAtYew bAi pigAmikH
mneyew pti EgAAew pN
lBic@. 62EgEzAeR pigAmik
LAy EgAAH ptim ngr
lBic @ . yiAKA, Ez, nPH t Ali,
mneyew bAzAni tAmsivew
BAgM qivri ni lBictANH Q
ngr.
63
emrAriyew pigAmikLAy EgA
H pu ngr lBic@. rUEb,
gAdH , esbUlU qI EgALi
niANH avH ngr lBictH.
nRuewilUewyANH avH ngr
lBict.H 64atinA yi AEylukA
pN"M vyluk"M ElvY
nki. 65eydA, ziemEyA, ebnYAmI
EgAAri niANH ngr.
ElvYwMbinH ngremH av
nRuewilUew niyicu.
66
qyIMEgAA cil ekhAtY
wMbH tAM pN nki.
nRuewilUewyANH av pN
etrewtH. 67ezEKMngrM av
nke@. ezEKM o surA ngr
mAyi. Eges, 68eyAemyAM, EbHEhAErA 69aAElA, gH - riEA
qI pN"M av nke@.
qyImiel mlEdzAyi
pN. 70mneyew pti EgAA
riniM yi AEylukA En, biel
yAM qI pN ekhAtYwMb
nki.
m@ ElvYwMbAM Bvn
EgEzA wMbH mneyew
pti EgAAriniM bAzA azH
tErAtH Edz EgAlA pN
lBic @ . 72-73EgEzA wMbH
EkedzH, dAebrH, rAEmAH, giM qI
pN yiAKArieR EgAAri
71

417
niM kii. pNw vy
luk"M av lBic@.
74-75
EgEzA wMbH mAzA,
abHEdA, EAH, erEhAbH qI
pN EzrieR EgAAri
niM EgEzA wMbAH lBic@.
76
EgEzA wMbAH glIlyiel
EkedzH, hEA, kirYTyIM qI l
nPHtAliyew EgAAriniM
lBic@. pNw vylu
k"M av lBic@.
777
bAiy ElvY emrAri wMb
LAyi. esbUlU EgAAri
niM avH eyAknIM, kA, riEA
EnA, tAEbA qI pN lBic@.
pNw vylukL@M av
H lBic@.
78-79
emrAri wMbAH mmiyiel
Ebes, yhsA, ekEdEmAH, EmPAH
qIpN lBic@. EyAA ndi
yew ki}Eryi eyrIEhA ngr
i ki} vsici Eb EgA
Ari niANH avH Q EdzM lBi
ctH. Q emrAri wMbH pN
w vyluk"M lBic@.
80-81
gielyAdiel rAEmAH , mhnyIM,
ehzHEbA, yAEs qI pN"M
emrAriwMbAH gAduEgAAri
niM lBic@. pN @m
vyluk"M av lBic@.

yiAKArieR pigAmik
yiAKAri nAlu puAAyi
. EtAlA, pUvA, yAbH, ziE*mA
qAyi avew Epk.
2
i, erPAyAvH, eyriEy, yhHmAyi,
yibHsAM, ezmEv qiv EtAlyew
puA. averlAM t"ew wMb
EntAArAyi. avM avew
pigAmik"M zrAy pwyALikLAyi
. avew wMb vL. dAvIdH
rAjAvA kAlMver smrAy
pIrAyirMEp atilAyi.
3
yi
hYAvH iyew pu. mIKA
Ey, oAbdYAvH, EyAEv, yizYAvH qi
v yi AhYAvieR puA. avru
EpM t"ew wMb"ew tlvArA
yi. 4avH ysrAy m
ARAyirM BwAeH avew wMb
criM pRy. avH DArALM BArY
mAM ik"mAyitinA vliy
wMbmAyi avEwtH.
5
yiAKArieR m}uv EgALilu
mAyi qpE}AyirM zrAy pwyA
Lik"eH wMb criM kANi.

ebnYAmIeR pigAmik
ebnYAmInH m puA. Ebl, Eb
eK, eydiyEy qiv.
7
EblAyH au puA. qsH
EbA, i, IEy, eyriEmAH, Qri
qiv. av t"ew wMbnATA
rAyi. avH pIrAyiri
6

] AM 6:74-7:21
1 dinv

minAlH BwAAyievH av
ew wMbcriM pRy.
8
esmIrA, EyAvAzH , qlIEyes,
qElYAEvnAyi, o%i, eyErEmAH, abI
yAvH, anAETAH, ElemH qiv
EbeKrieR puA. averl A vM
EbeKrieR puArAyi. 9 wMb
nATA rAeNH wMbcriM pR
yH. avew wMbcrimsricH
avew eesnYsMKY ptinAyi
ri URANH.
10
bihA eydIyEylieR pu.
eyvUzH, ebnYAmI, dH, eknynA,
EsTA, tzIzH, ahIzAh qiv
bihAeR puA. 11eydIyEyli
eR puAerlAM t"ew wMbnAT
ArAyi. ysrAy ptiEn}A
yiri RH BwA avAyi
.
12
IyM IymAyi Qri
eR pigAmik. ziM aEhrieR
pu.
nPt
H Aliyew pigAmik
yhH s IEy, ni, Eyes, zl M
qiv bihyi nPH t Aliyew
puA.
13

mneyew pigAmik
mneyew pigAmik vrANH+
mneyHM ayA"ew arAmYAriyAy
dAsiyHM a IEy qeA pu
Ayi. mAKIruM avew punAyi
. mAKI gielyAdieR pitAvH. 15
IyriniM IyriniM mAKI
o OIey vivAhM k}ic@. mAKIRieR
sEhAdriyew EprH myKA qAyi.
ezElAePhAdH qAyi avew
EprH. av puimA mAEm Ayi
Z.
16
mAKIrieR sEhAdri myKAyH o
puAyi. myKA punH
EperzH q Epri@. EgerzH qAyi
EperzieR sEhAdreR EprH.
QlAmM EremM EgerzieR puA.
17
ebdA QlAmieR pu. gielyA
dieR pigAmik vrAyi. giel
yAdH mAKIrieR pu. mAKI mne
yew pu. 18mAKIrieR sEhAdri
hEAEleKinH zH-EhAdH, abIEy
es, mhHLA qiv puA.
19
ahYA, EzeKM, liehi, anIyAM
qiv ezmIdyew puA.
14

qyImieR pigAmik
qyImieR pigAmik"ew Ep
k vyAyi. ETlhH qyI
mieR pu. ETlhieR pu
EberdH. EberdieR pu thH. th
ieR pu qlAdA. 21qlAdyew
pu thH . thieR pu
sbAdH. sbAdieR pu ETlhH.
gu ngri vL tAMEp
qesrienyM qlAdeyyM vDic @ .
20

] AM 7:22-8:29
1 dinv

418

gilu avew kkAlikeLyM


wkeLyM EmAxHwiA qesruM qlA
dyM EpAy ekAAN sMBvictH.
22
qyImAyi qesrieRyM qlA
dyewyM pitAvH. qesrieRyM qlAd
yewyM mrNi qyIM anvDi
divsM kru. qyImieR wMb
A ayAeL smAzVsiiA v.
23
piIwH qyIM teR BArYymAyi
Ev}HcyiEle@. qyImieR BArY
gBiNiyAvukyM o puen svi
kyM ecyHt. teR wMbien
EA EdAxM sMBviciritinA q
yIM avnH ebrIyAvH q Epri@. 24ez
eyrA yi qyImieR pui.
ezeyrA, tA}e EbH-EhAErAM mk
Lile EbH - EhAErAM tA}e
E-ezeyryM mkLile E
ezeyryM niic@.
25
ErPhH qyImieR pu. ErezPH
ErPhieR pu. EtlhH ErezPieR
pu. th EtlhieR pu. 26ldA
theR pu. aIdH ldAeR
pu. qlIzAmA aIdieR pu.
27
qlIzAmAyew pu. EyAv
eR pu.
28
qyImieR pigAmik vsic
ngr+ EbETluM atinw #Am
"M nyrAveryM ki}H, EgesruM
atinw #Am"M pwiARH ez
EKmM atinwH eqyAvery #Am
"M atinw #Am"M 29mne
yew EdzieR atiiyi EbHezyA, tAnAH, emgiEAvH, EdApN
L@M avyHw #Am"M yi
. EyAEsPieR pigAmik
pNLi vsic@. yi
AEylieR
punAyi EyAEsPH.
EzrieR pigAmik
yimH n A, yizVA, yizVi, ebrIyAvH
qiv EzrieR puA. EsrhH
avew sEhAdri. 31Eheb mIEy
qiv ebrIyAvieR puA. m
IEy bisyIieR pitAvH.
32
yEPH, EzEm, EhATAM, avew
sEhAdri vA qivew pitAvH
Eheb 33pAsA, biMhA, azVAH
qivrAyi yEPieR puA.
34
ahI, erAhHgA, eybA arAM qi
v EzEmrieR puA.
35
EhelM qAyi EzEmrieR
sEhAdreR EprH. EsAPhH, yimHnA,
EzelzH, mA qiv EhelmieR
puA. 36sUh, hEeP, vA,
Ebri, yi%A, 37Ebes, EhAdH, zA, zi
zA, yi*TA, ebEyrA qiv EsAP
hieR puA.
38
eyPue, pisHpA, arA qiv
EyeTrieR puA. 39rhH, hI
Ey, risYA qiv lyew puA.
40
verlAvM EzrieR pigAmi
k. av t"ew wMbnATArAyi
. av nl mnuxYM pwyALik"M
30

mhAEntAAmAyi. ysn
rAy pARAyirM Ep avrilu
eH avew wMbcriM pRy.
ezQrAjAvieR wMbcriM
ebnYAmI Eblyew pitAvH. EblA
ebnYAmIeR dY pu. azHEb
ebnYAmIeR rAme pu. a*hhH
ebnYAmIeR mAme pu. 2EnAhA
ebnYAmIeR nAlAme puM, rPA
ebnYAmIeR aAme puM.
3-5
aA, EgrA, abIdH, abIvA,
nymA, aEhAhH, EgrA, ezPUPA,
rAM qiv Eblyew puA.
6-7
vrAyi dieR pigAmi
k. av Egbyi tL@ew wMb
nATArAyi. av tL@ew vIw
kviH mAnhiEl oAwie@. ny
mA, ahIyAvH, EgrA qiv
dieR puArAyi. EgrA aver
tL@ew vIwkLiniM oAwic@.
yewyM ahIdieRyM pitAvAyi
EgrA.
8
zhryIM EmAvAviel teR BArYmArA
yzIM, byrA qiver Epic@.
atiEzxM ayAH meA BArYyi
tAM ikL@Ayi. 9-10zhryIminH
EyAbAbH , sibYAvH , EmzA, mAM,
eyvUsH , sAKYAvH , miA qiv
teR BArYyAy EhAEdzi jnic@. av
tL@ew wMbnATArAyi. 11zhr
yImiM zImiM abIbH, qly
q EprAy ru puAAyi.
12-13
eb, mIzAM, Ezem, ebrIyAvH
EzmA qiv qlyilieR puA.
oAEnAvH, ElAdH qI pNL@M avyH
@m ecRupNL@M Ezm pNiyi
c@. aAElAni vsi wMb
L@ew nATArAyi ebrIyAvM Ezm
yM. puA gi vsiciver
aview niM o}iic@.
14
zAz, eyErEmAH , 15esbdYAvH,
arAdH , ed, 16mIKAEy, yizH p A,
EyAhA qiv ebrIyAvieR pu
A. 17esbdYAvH, emlAM, hisHki, Eh
eb, 18yizHemrAyi, yisHLIyAvH EyAbA
bH qiv qlAylieR puA.
19
yAIM, sii, sbHdi, 20qliEynAyi,
sielTAyi, qlIEy, 21adAyAvH, eb
rAyAvH, zi%AH qiv zimiyew pu
A.
22
yizHPA, eb, qlIEy, 23a
bHEdA, sii, hAnA, 24hnnYAvH,
lAM, anHETATYAvH, 25yiPHEdyA, ep
Ev qiv zAzieR puA. 26zM
ezrAyi, ezhrYAvH, aTlYAvH, 27yAer
zYAvH, qlIyAvH, sii qiv eyErA
hAmieR puA.
28
verlAM tL@ew wMbnATArA
yi. EntAAer nilyH ANH
aver avew wMbcrii pi
kyi Eci@tH. av eyzEl
mi vsic @ . 29eyyIEy yi
giebEyAeR pitAvH. giebEyA p

419
NilANyA jIvicitH. eyyIEy
lieR BArYyew EprH myKA qAyi
. 30abHEdAnAyi eyyIEylieR
mpu. sU, kIzH, bA, nAdAbH,
31
egEdA, aEhYA, EseK, miEk A
qivrAyi m@ puA. 32miEkA
yAyi ziemyyew pitAvH. Q pu
AM eyzElmilu tL@ew bu
wAyi vsicitH.
33
EnkIzieR pitAvH. kIzH ezQli
eR pitAvH. ezQ EyAnATA, mI
vA, abInAdAbH, qzH-bA qiv
ew pitAvH. 34emrIbA EyAnATAeR
pu. emrIbA mIKyew pitAvH. 35pI
ETA, Emel, tEry, hAsH qiv
mIKyew puA.
36
hAsH yEhAvyew pitAvH .
yEhAvA aElemH , asH m AevH ,
si%i qivew pitAvH. si%i EmAs
yew pitAvH. 37EmAsA binyyew pitA
vH. rAPA. binyyew pu. qlAsA
rAPAyew pu. Es qlAsyew
pu.
38
EslinH Ru puA. a IAM,
ebA*KUM, yizH m AEy, ezrYAvH , oAb
dYAvH, hAnA qiv. verlAM Es
lieR puArAyi.
39
ezH yi EslieR
sEhAdr. ezieR puA+ QlAM
ezieR mpu. eyvUzH ez
ieR rAme pu. qlIEPelH
ezieR mAme p. 40QlA
mieR puA vilALikLAy zrAy
BwArAyi. avH aEnkM pu
AM pQAM Ayi. ekwi
tH pupQA. verl A vM
ebnYAmIeR pigAmikLAyi.
qlA yi AEylukAewyM Epk
avew wMbcriLiel pik
yi Eci@H. wMbcri
yi AEy rAjAAAew criM q
pusHtki Eci@H.

eyzElmkA
eydyiel jn twvukArAe
wkyM bAbiElANiEl ayyHe
wukyM ecyHt. av eedvEAw vizV
sHtrlAyitinAlANH lE
mAetH. 2mwivH tL@ew sVM
nAi vsic dYjnt yi
AEylu
kA, puErAhit, ElvY, lyiel
B]tYA qivrAyi.
3
eydA, ebnYAmI, qyIM, mne
qI EgALi niH eyzElmi
vsiciv verAeyANH+
4
QTAyi aIdieR pu. aI
dH o%iyew pu. o%i %iyew
pu. %i bAniyew pu. bAni
EpersieR o pigAmi. EpersH ey
dyew pu. 5eyzElmi vsici
zIElAnY+ m punAy asA
yAvuM ayAL@ew puAM.
6
eyzElmi vsici EsrhY+
eyyEvluM avew cAcAM. ek

] AM 8:30-9:19
1 dinv

aRui etARuEp. 7eyzElmi


vsici ebnYAmIEgAA+ sl
emlAmieR pu. emlAM EhAdvYA
vieR pu. EhAdvYAvH hev
yew pu. 8 yibHenyAvH eyErAhAmi
eR pu. l iyew pu. i
miiyew pu. emlAM ezPtYAvi
eR pu. ezPtYAvH eryEvlieR
pu. eryEv yibH e nyAvieR
pu. 9ebnYAmI wMbieR cri
msricH eyzElmi etAAyiri
apARuEp vsici. verlAM
tL@ew wMbnATArAyi.
10
eyzElmi jIvici puErAhit
A vrANH. eydyAvH, eyEhAyArIbH,
yAKI, 11asrYAvH. asrYAvH hiI
yAvieR pu. hiIyAvH emlAmi
eR pu. eml A M sAEdAieR
pu. sAEdAH emrAEyAieR pu.
emrAEyAH ahIbieR pu.
ahIbH yi eedvieR l
yiel DAn mtlAr. 12eyErA
hAmie pu adAyAvM Ayi.
eyErAhAM pzHrieR pu. pzH
mIyAvieR pu. adIEylieR
punAy myzAyiyuM Ayi. adI
Ey yhH E sryew pu. yhHEsr
emlAmieR pu. emlAM emziElm
i
ieR pu. emziEl m iH EA
rieR pu.
13
yiri q}uRup puErAhit
AAyi. av tL@ew wMb
nATArAyi. eedvieR ly
iel <xkL@ew mtlArAyi
av.
14
eyzElmi vsici ElvYEgA
A+ hUbieR pu ezmAvH.
hUbH a IAmieRpu. a IAM
hzbYAvieR pu. hzbYAvH emrArY
ew o pigAmi. 15bb, EheRzH,
gAlA, mnYAvH qivM eyzEl
mi jIvici. mnYAvH mIKyew
pu. mIKA siiyew pu. sii
sAPieR pu. 16oAbdYAvH ezmA
vieR pu. ezmAvH gAlAlieR
pu. gAlA eydTUeR pu. s
yew pu EberKYAvM eyzElmi
tAmsic i . sA qAnyew
pu. qAnA enEtAPAi smI
pm ecRupNLi vsic@.
17
eyzElmi vsici dVArpAlk
A+ zlM, abH, tEmA, ahImA,
avew bu. zlM yi av
ew EntAvH. 18EA av ki}e
vzH rAjAvieR kvAwinH etAw
ni. av ElvYew EgAA
rAy dVArpAlkArAyi. 19zlM EkA
Eryew pu. EkArhH qbYAsAPieR
pu. qbYAsAPH EkArhieR pu.
zlmM aveR sEhAdrAM dVArpAl
kArAyi. av EkArhieR wM
bArAyi. viwArieR
kvAwM kAkyAyi avew EjAli.
avmH avew pUvik ecyHt

] AM 9:20-10:7
1 dinv

420

EpAel teyAyi av EjAli


nivhicitH. avew pUvikM
viwArieR kvAwM kA
EjAliyAyi. 20pH PIenhAsH
yi dVArpAlkAew mtlA
r. qelyAsArieR punAyi PI
enhAsH . yEhAv PIenhAsiEnAw
ewyAyi. 21emEzelmYAvieR
punAy esKrYAvH viwAri
eR kvAwiel dVArpAlknAyi.
22
vi wArieR kvAwM kAA
etrewe iuEp
Ayi. avew Epk avew
ecRupNLiel wMbcriLi
ErKewiyi@H. dAvIdM zmEvluM
EcANH aver vizVsHtrAyi etr
ewtH . 23yEhAvyew Bvni
eRyM viwArieRyM kvAw
kAti rvAditVM kAv
AM avew pigAmikmAyi
. 24ki}H, pwiARH, vwH, etH
qI nAlu dikLiluM kvAwL@Ayi
. 25kAvAew ecRupNLi
vsi cAcA cil EtYkAvs
rLi aver shAyiAenEiyi
. oAErAtvNyM }u divsM av
vH kAvAer shAyimAyi.
26
qlA kAvAewyM EntAArAyi
nAlu pARAvukAAyi. av
ElvYrAyi. eedvieR ly
iel mRikL@M KjnAvuM sUi
EjAliyAyi avEwtH. 27qlA rAi
yiluM av eedvieR lyi
kAvniM. qM BAti eedv
ieR lyM REjAliyM av
EwtAyi.
28

ly <xkpEyAgi
pAL@ew mtl kAvAAyi
. av akE ekAuvEA
av pA qM. puRE ekA
uEpAEA}uM av av qM 29m@
dVArpAlkAH mrsADnL@ewyM
vi pAL@ewyM mtlyAyi.
mAvH, vIH, q, DUpM, vizixHweetlM
qivyew mtlyM av vhic@.
30
qA vi eetlM @ mtl
puErAhitAAyi.
31
blikAyi pEyAgi aM
A mtlArnAyi ElvYnAy
miTYAvH qeArAL@Ayi. ayA
zlmieR mpunAyi. EkArhH
wMbArnAyi zl M. 32EkArhi
eR wMbArAy dVArpAlkAri
cilH , ql A zb iM EmzEm
vyHA amA mtlyAyi
. 33gAykM wMbnATAmAy
ElvY lyiel mRikLi tAmsi
c@. lyi rAiyM pkluM EjAli
k tinA avH m@ mtlk
eLAM ekAwiil.
34
Q ElvYerlAvM tL@ew wMb
lvArAyi. avew wMbcri
Li av wMblvArAyi

qANH ErKeweitH .
av eyzElmi tAmsic@.
ezQrAjAvieR wMbcriM
eyyIEy giebEyAeR pitAvH.
giebEyA pNilAyi eyyI
Ey tAmsicitH. myKA qAyi
eyyIEylieR BArYyew EprH .
36
abHEdAnAyi eyyIEylieR m
pu. sU, kIzH, bA, En, nAdAbH,
37
egEdA, aEhYA, esKrYAvH, miEkAH
qivrAyi m@ puA. 38miEkA
H ziemyAmieR pitAvH . eyyIEy
lieR wMbM eyzElmi avew
buL@ew awANH vsicitH.
39
En kIzieR pitAvH. kIzH ezQlieR
pitAvH. ezQ EyAnATAeRyM mI
vyewyM zH-bAlieRyM pitAvH.
40
emrIbA EyAnATAeR pu. emrI
bA mIKyew pitAvH. 41pIETA, Emel
, tE*hyA, hAsH qiv mIKyew
puA. 42hAsH yAdAhieR pitAvH.
yAdAhH, yAryew pitAvH. yArA aElem
ieRyM asHmAevieRyM si%i
yewyM pitAvH. si%i EmAsyew pitA
vH. 43EmAs bienyyew pitAvH. erP
yAvH bienyyew pu. qlAsAerP
yAvieR pu. Es qlyAsA
yew pu. 44EslinH Ru puA
Ayi. a
IAM, ebAU, yizHmA
Ey, ezyrYAvH , oAbdYAvH , hAnA
qAyi avew Epk. av
EslieR ikLAyi.
35

ezQrAjAvieR mrNM
ePlisHtY yi AEylukAeti
eryM ecyHt. yi
AEylukA
ePlisH t YriniM oAwiyk. gi
EbAvA pvti vcH aEnkM yi A
EylukA ekAle@. 2ePlisHtY w
M ezQlienyM puAeryM oAwic@.
av aver piwiwi vDic@. ezQli
eR puArAy EyAnATA, abInA
dAbH, mIvA qiver ePlisHtY
vDic@. 3 yM ezQli @M mAyi.
vil A Lik ezQlieREm aeyH t H
ayAeL mRiEvlic@.
4
aEA ezQ teR kvcvAhk
EnAw pRu, nieR vA~rieywH
qe ekAluk. aEA viEdzik
vH qe mRiewAEnA prihsi
AEnA wyAkil.
qA ezQlieR kvcvAhknH By
mAyi. ayA ezQlien vDiA
vistic @ . aEA ezQ teR
sVM vAekAH sVyM mric@. ayA
teR vAmnyiEl vI mric @ .
5
ezQ mrictAyi kvcvAhk ku.
aEA avM tee vDic@.
av sVM vALieR mnyiEl
vI}ukyM mrikyM ecyHt. 6aen
ezQluM ayAL@ew m puAM o
mic@ mric@. 7 tL@ew eesnYM oAwiEA
ytAyi tA}H v ryiel nivAsikeLl A M

10

421
ku. ezQluM aveR puAM mri
c t Ayi av ku. atinA av
tL@ew pN viH dErEpAyi.
aEA yi AEylukA Epic p
NLi ePlisHtY Evzic@. ePli
sHtY pNLi tAmsmAkyM
ecyHt.
8
piEH ePlisH t Y m] t EdhLi
niM viliwi sADneLwA
v. av ezQlieRyM ayAL@ew
puAewyM zrIr giEbAvA
pv t i ku. 9ezQlieR zrIr
iel sADn ePlisHtY kv.
av ezQlieR tl evieywkyM
kvcM a}iecwkyM ecyHt. vA
tL@ew vYAjeedveLyM jn
eLyM aRiyiA rAjYemAwM dtAer
ayc@. 10ePlisHtY ezQlieR kvcM
tL@ew vYAjeedvL@ew lyi
evc@. ayAL@ew zirH av dAEgAeR
lyiluM vc@.
11
ePlisH t Y ezQliEnAw ecyH t
kArYeLlAM yAEbzH gielyAdiel jn
Ek@. 12yAEbzH gielyAdiel eeD
rYvAAerlAM ezQlieRyM mL@ewyM
m]tEdh ekAuvrA EpAyi. av
aver yAEbzHgiel yAdiEltiriek
ekAu v. eeDrYzAlik ezQli
eRyM puAewyM ai yAEb
ziel mrc@vi sMsHkrikyM }u
divsM pvsikyM ecyHt.
13
yEhAvEyAw vizVsH t nl A yi
tinAlANH ezQ mrN mwtH. ezQ
yEhAvyew vAH asricil. ezQ
yEhAvEyAwArAEyti pkrM o
evLicAwiEyAw pEdzM Etwi. 14a
tinAlANH yEhAv ezQlien vDi
kyM yiAyiyew punAy dAvIdinH
rAjYM nk@kyM ecyHttH.
dAvIdH yi AEyrAjAvA
yi AEyjnt m}uv ehEA
pNi dAvIdieRyw v.
av dAvIdiEnAw pRu, {
nieR sVM mAMsvuM rvumA.
2
mH nI {eL yi nyic @ .
ezQ rAjAvAyEA EpAluM nI {eL
nyic @ . yEhAv niEAw pRu,
dAvIEd, nIyAyiriM qeR jntyAy
yi AEylukAew wy. nI qeR jn
tyHEm EntAvAyiIM.
3
yi AEyliel qlA EntAM eh
EA pNi dAvIdrAjAvieRy
wE v. dAvIdH ehEAni yEhA
vyew mi EntAL@mAyi o
krARuAi. EntAA dAvIdien aBi
ExkM ecyHt. atH aven yi AEyli
eRrAjAvAi. aen sMBviemH
yEhAv zmEvlilUew vAgHdAnM ecyHti
.

11

dAvIdH eyzElM piwiy


H
dAvIdM qlA yi AEylukAM eyz
ElmiEl EpAyi. eyzElM aAlH
4

] AM 10:8-11:17
1 dinv

eybUsH qAyi viLieitH.


ngrvAsikeL eybUsYerM viLi
ci. ngrvAsik 5dAvIdiEnAw pR
u, ninH {L@ew ngriEl
EvziAnAvil . pE dAvIdH
jntey EtAlic@. sIEyAniel EkA
dAvIdH piwiec w . lM dAvI
dieR ngrmAyiI.
6
dAvId pRu, eybUsYEm
qeR mNM nyiyA qeR
sveesnYADipnAM. EyAvAbH
mNi Ent]tVM nki. esyyew
punAyi EyAvAbH. EyAvAbH ees
nYADipnAyiI. 7 anrM dAvIdH
EkAyHi teR vstiyAi.
atinAlANH atinH dAvIdieR ngrM
qH EpritH. 8 dAvIdH EkAyH iluM
ngrM pNi. miElA mt ngrBii
ver ayA ngrM pNi. ngrieR
m@ BAg EyAvAbH pNi. 9 dAvIdH
wM blnAyiI. sv
znAy yEhAv ayAELAewAmA
yi.

dAvIdieR eesnYM
dAvIdieR EtYk BwAew nAyk
Aew o pikyANitH . dAvIdiEnA
ewAM teR rAjYi Q vIrA z
ArAyi vL. avM m}uv yi A
EylukAM dAvIdien piNyHkyM
rAjAvAkyM ecyHt. yEhAv vAgH
dAnM ecyHtEpAelyAN sMBvict.H
11
dAvIdieR EtYk zrAy BwA
ew o pik+ hKEmAnYnAy yAEzAeb
yAM EtrALikL@ew nAyknAyi. yA
EzAebyAM teR MekAH ovN
mRuEper vDic@.
12
pie aEhAhAArnAy EdAEdAvi
eR pu qelyAsA. mRuvIrA
ri orALAyi qelyAsA. 13psH-d
Imi dAvIdiEnAewAM qelyAsA
Ayi. ePlisHtY lH
o yinAyi v. aview yvM
viLu ni o vyluAyi.
yi
AEylukA ePlisH t YriniM
EpwiEcAwi. 14pE mvIrA
vyli niekAH aver Enri@.
av ePlisHtYer EtAlic@. yEhAv
yi AEylukAH o vliy vijyM ekA
w.
15
ori dAvIdH adlAMhyi yi
. ePlisHtYEsn tAe} erPyiMtA}H
vryiluM. mvIrAri mEp dA
vIdH ni lM ver }H ayA
ELAewAM Ec. 16meAri dAvIdH
EkAyiluM o sMGM ePlisHtYBwA
EbH E lehmilumAyi. 17dAvIdinH
ayAL@ew pNi niH evM wi
A dAhmAyi. atinAlyA pR
u, eriluM EbHElehmiel ngr
kvAwinw kiNiniM Rc@
evM ekAuviei nAyi
. dAvIdinH aEALtH vzYmA
10

] AM 11:18-12:4
1 dinv

422

yiieliluM ayA aen vzY


eEyZ.
18
qA m vIrAM ePlisHtY
EsnyH iwyilUew pwevieAu
nIi. av EbH E lehmiel ngr
kvAwinw kiNiniM alM
evM EzKric@. anrM m vIrAM
dAvIdi evM ekAuv ekAw.
qA dAvIdH a wicil. ayA
atH yEhAvyH v}ipAwAyi nil
eA}ic@. 19dAvId pRu, eedvEm,
qniI evM wiAnAvil . qni
Ayi Q evM ekAuvvA jIv
pNyewiyvew rM wiEA
elyAyiriM atH. atinAlANH dAvIdH
evM wiA tARAkAtH. m
vIrAM aEpAely aEnkM DIr
tY ecyHt.
dAvIdieR m@ vIrA
EyAvAbieR sEhAdrnAy abI
zAyiyAyi m vIrAewyM
EntAvH. ayA teR mpEyAgicH
mRuEpErAw yMecyHtH aver vDi
c@. m vIrAerEAel te si
nAyi abIzAyi. 21m vIrAew
riri sinAyi ayA.
ayA avrielArALlAyii@ wi
ayA avew EntAvAyiI.
22
eyEhAyAdyew punAy ebnA
yAvH znAy orAL@ew punAyi.
kbHEskArnAyi ayA. ebnA
yAvH vIrtY ecyHt. EmAvAbu
rAjYe zri ruEper ebnAyAvH
vDic@. o divsM mu epyHekAi
riEv ebnAyAvH nile o hyi
lUew kwecH o siMhe vDic@.
23
o vliy QjipHt@BwenyM ebnA
yAvH vDic@. ayAH }r awiEyALM
yrmAyi. QjipHtkArnH vLer
vluM BArEmRiymAy o mAyi
. atH enyH kAreR tRiyew
NiEnALM EpAmAyi. ebnAyA
vinH o d$u mAEm AyiZ.
QjipHtkAreR eekyilu M eb
nAyAvH piwic@ pRic@. anrM ebnA
yAvH QjipHtkAren ayAL@ew M
ekAu te vDikyM ecyHt. 24ey
EhAyAdyew punAy ebnAyAvH
arM aEnkM vIrtY ecyHti
@H. m vIrAerEAel te si
nAyi ebnAyAvH . 25mvIr
AerAM sinAyi ebnA
yAvH. pe m vIrArielAvnAyi
il av. dAvIdH ebnAyAvien
teR aMgrkew nAyknAyi etr
ew.
20

m vIrA
m vIrBwA verAeyAyi
. EyAvAbieR sEhAdrnAy asA
Eh; EbHElehMkArnAy EdAEdAvi
eR punAy qhAnA; 27hErArY
nAy zEAH; epElAnYnAy EhelsH;
26

28

etEAvArnAy EzieR pu
nAy QrA; anAETAkArnAy abI
EyEs; 29zAtYnAy siebKAyH ;
aEhAhYnAy QlAyi; 30enEtAPAA
rnAy mhrAyi; enEtAPAArnAy bAn
yew pu EheldH; 31ebnYAmInilu
giebyArnAy rIbAyiyew pu
QTAyi; prAETAnYnAy ebnAyAvH;
32
nhElgAziel aviw ni
rAyi; abAtYnAy abIEy; 33b
hmYnAy asHmAevH; zyEbAnY
nAy qlYhHbA; 34gIEsAnYnAy hEz
mieR puA; hrArYnAy zAEgyew
pu EyAnATA; 35hrArYnAy sAKA
rieR pu ahIyAM; QrieR pu
nAy qlIPA; 36emEKrAtYnAy Eh
eP; epElAnYnAy ahIyAvH; 37kE
lYnAy ehE A; qsHbAyiyew pu
nAy nyrAyi; 38nATAeR sEhAdrnAy
EyAEv; h#iyew punAy mibHhA;
39
aEAnYnAy Esel; ebErA
kArM esyyew punAy EyAvAbi
eR kvcvAhkmAyi n*hAyi;
40
yiIynAy QrA; yiIynAy gAErbH;
41
hitYnAy QriyAvH ; ahH L Ayiyew
punAy sAbAdH; 42Eb EgAAr
nAy zIsyew punAy adInA. (rU
Eb EgAiel EntAvAyieiluM
mvIrAri orALmAyi adI
nA); 43myKyew punAy hAnA; mitH
nYnAy EyAzAPAH; 44asHetrAtYnAy
IyAvH; aErAEvrYnAy EhATAmieR
puArAy eyyIEy, zAmA qiv;
45
zi%iyew punAy eydIyEy; tIsY
nAy ayAL@ew sEhAdrnAy EyAhAyM;
46
mhvYnAy qlIEy; qnAmieR
puArAy eyrIbAyi, EyAzvYAvH EmA
vAbYnAy yiH m A qiv; 47qlI
Ey; oAEbdH ; emEsAbYnAy yAsI
Ey.
dAvIdiEnAewAM Ec
eeDrYzAlik
sikAgilAyiEA dAvIdiEnA
ewAM Ecvew pikyANitH.
kIzieR punAy ezQlien ByH
dAvIdH oLic i riEALAyi atH .
v dAvIdien yi shAyic@.
2
wM vlM eekkekAH aeA
k}iyvrAyi av. kr
ekAuM kvNyi ni kl@ eti
vAM avAmAyi. av ebnYA
mIEgAAM ezQlieR cAcA
mAyi. avew Epk+
3
avew nAyknAy ahIEyesruM
EyAvAM (ahIEyesruM EyAvAM
giEbyAtYnAy ezmAyyew puArA
yi); ysIEyluM EpelM asHmA
evieR puArAyi eysIEy
luM EpelM; anAETAH pNArAy
ebrAKAyM EyvuM. 4 giebEyAkAr
nAy yizHmAvH (yizHmAvH m vIrA
ri orAL@M m vIrAew nAykmA
yi.) egEdrAtYrAy yiermYA; yh

12

423
sIEy; EyAhAnA; EyAsAbAdH qi
v; 5qlsAyi, eyrIEmAH, ebylYAvH,
ezmrYAvH; hPAArnAy ezPtYAvH;
6
qAnA, yiIyAvH, asEr, EyAEv
es, yAezAbYAM verl A M EkAr
hieR EgAA; 7egEdA pNAr
nAy eyErAhAmieR puArAy EyAEv
lyM esbdYAvuM.
gAdY
gAdieR EgAAri oBAgM m
miyilu EkAyi vcH gAdiEnAw Ec
. av yprizIlnM lBic eeDrY
zAlikLAy BwArAyi. vuM pri
cympEyAgiti vidgH D rAyi
av.
av siMheLEAel
y BIxNiArAyi kANe@. avH
mlkLi klmAkL@ew EvgtyAyi
.
9
gAdieR EgAArAy Esnyew
nAyknAyi es. oAbdYAvH yi
rAM nAyk. qlIyAbAyi
mAM nAyk. 10mizHmA nAlAM nAy
k. yiermYAvH aAM nAyk. 11aA
yi RAM nAyk. qlIEy }AM nAy
k. 12EyAhAnA qAM nAyk. qsA
bAdH optAM nAyk. 13yiermYAvH
pAM nAyk. mKHbAyH ptienAAM
nAyk.
14
avrAyi gAdYEsnyew nAyk
A. sMGiel vuM dbl
EpAluM Ru zuBwAErAw pwepAtA
nAvuM. sMGiel vuM knH
yirM zuBwAErAw epAtAnAvuM.
15
vxiel dY mAsM EyAAndi
mRic@kw BwArANH gAdHEgAi
ni v. EyAAndiyi ev
eAmAyi kAlmAyi atH.
tA}HvrkLi vsici qlAveryM
av oAwic@. av jneL ki}
EA@M pwiAERA@M oAwic@.
8

dAvIdiEnAw Ec m@ BwA
ebnYAmI, eydA EgALie
m@vM EkAyi dAvIdieRywE
v. 17dAvIdH averANA Ri
ec. dAvIdH avErAw pRu, ni
qe shAyiA smADAni v
tAeNi {A nieL sVAgtM ec@
. qEAewA Eck. atl, {A
eteAM ecAtiriE qeREm cAr
Ni nwAnA ni veti
niL@ew pUvikew eedvM niL@ew
v]ik kAkyM nieL zii
kyM ece. 18mvIrAew nAy
knAyi amAsAyi. aEA amAsA
yiyewEm eedvieR tHmAvH vri
kyM ayA en pRykyM ecyHt,
{ ayEwtA dAvIEd!
{ niEAewAmANH yiAyiyew
puA! ayH smADAnM, smADAnM!
aey shAyiv smADAnM!
qekAAA, ayew eedvM
aey shAyi!
16

] AM 12:5-30
1 dinv

atinA dAvIdH aver teR sMG


iEl sVAgtM ec@kyM aver
eesnYieR mtlArAkyM ec
yHt. 19mneyew EgAArAy tAM
Epwi dAvIdiEnAwEc. av eP
lisHtYErAewAH ezQlientier y
i EpAyEA}ANH dAvIdiEnAw Ec
tH. qA dAvIdM aveRyAL@kL@M
yTAi ePlisH t Yer shAyi
cil. teL shAyi kArYM ePli
sHtY EntA wiEc sMsAriec
iluM av dAvIdienyM aveRyA
eLyM pRyyHA tImAnic@.
BrNADikArik pRu, dAvIdH teR
yjmAnnAy ezQlieRywE mwi
EAyA new tl ekAewM! 20dA
vIdH sikAgu pNiEl EpAyEA
ayAELAw Ec mne EgAA v
rAyi+ adHnAhH, EyAsAbAdH, eydI
yEy, mIKAEy, qlI, sielTAyi.
averlAM mne EgAieR sh A
DipArAyi. 21ekAAetier
EpArAwA av dAvIdien shAyic@.
nAwi jnLiniM sADn
EmAxHwivrAyi dxHwA. mn
eyew EgAiniM vv eeDrY
zAlikLAy EyAALAyi. av
dAvIdieR eesnYADipArAyi.
22
dAvIdien shAyiA wt w
tlAL@k niEtYn vekAi.
aen dAvIdinH vluM zvumAy o
eesnYmAyi.
ehEAni dAvIdiEnAw
Ecv
23
ehEA pNi dAvIdiEnAw
Ecvew qM tANH. av y
srAyi. ezQlieR rAjYM dAvI
di nkAnANv vtH. sMBvi
emH yEhAv pRtenyANH. tA
Nvew sMKY+
24

eydyew EgAi niH y


srAy 6800 EpAyi. av
vuM pricyEmiyi. 25ziem
EyAeR EgAi niH 7100 Ep. y
srAy DIrBwArAyi av.
26
Elviyew EgAi niH 4600 Ep
Ayi. 27eyEhAyAdA sMGi
lAyi. ahErAeR wMbieR
o nAyknAyi ayA. eyEhAyAdA
EyAewAM mvAyiriey}uRu Ep
Ayi. 28sAEdAM sMGilu
Ayi. eeDrYzAliyAy o yvEs
nAniyAyi ayA. teR wMbA
rAy pirH EdYAgAmAyANH
ayA vtH.
29
ebnYAmI EgAi niM mvA
yirM EpAyi. ezQlieR bu
LAyi av. avrilDikMEpM
aAlM veryM ezQliEnAw aw
vizVsHtt puliyi.
30
qyIM EgAi niH ptinA
yiri qRuEpAyi. av

] AM 12:31-14:2
1 dinv

424

DIrArAy pwyALikLAyi. tL@ew


wMbLiel sirAyi av.
31
mneyew pti EgAiniM
ptienAyirM Ep. aver dAvIdien
rAjAvAA Eperw viLici.
32
yiAKArieR EgAi niH
viEvkzAlikLAy Ru EntAL@A
yi. yi AEyliEvi Ev sm
yH EvEpAel ecA avRi
yAmAyi. avew bu avErA
ewAM avew niyNiluAyi
.
33
esbUlUeR EgAArAy, prizI
lnM siic aptinAyirM BwAA
yi. qlArM yD EyAgi
tiM prizIlnM siic v rAyi
av. av dAvIdieR aw
vizVsHtmAyi.
34
nPH t Aliyew EgAiniM
yirM EdYAgA. avErAewAM
L@M prickL@Emiy mE}A
yirM EpM Ayi. 35dAeR EgA
iniM ysrAy pe
Ayiri aRuRu EpAyi.
36
EzrieR EgAiniM y
srAy nAltinAyirM BwA Ayi
.
37
EyAAndiyew ki}eryi
niH rUEb, gAdH, mneyew pti,
EgALi ni o lip
tinAyirM EpAyi. avH qlA
viDilu yDM Ayi.
38
averl A vM eeDrYzAlikLAy
EpArALikLAyi. dAvIdien yi
A
Ey rAjAvAtiEnAw pUmAyM
EyAjic@ekAH av ehEA pN
iEl v. dAvIdH rAjAvAkNem
kArYM melA yi AEylukAM aMgIkri
ci. 39avew bu avAyi
BNM tARAiytinA av ti
kyM wikyM ecyH t . 40wAet
yiAKA, esbUlU, nPHtAli EgA
A vsi lLiel avew
ayA tirkM k}utkM EkA
vk}utkM kkAlikM Ev
BNvuM ekAuvi. av v
zYi mAvH, aiywk, Nmiri
lk, vIH, q qivyM kAli
k, wk qivyM ekAuvi
. yi AEylukA atIv sxHwrA
yi.
sAYepkM tiriek ekAuv
dAvIdH teReesnYiel qlA
EdYAgAErAwM sMsAric @ .
2
anrM dAvIdH yi
AEylukAer m}u
v viLic @ i. ayA avErAw
pRu+ etA nl zymAeN
ni kevi, yEhAvyA#
hitH tAeNi; nmH yi
A
EylielAwm new sEhAdrA
H o sEzmyyHAM. new sEhAd
rAErAewAM avew pNLiluM
pNL@ew aw vylukLiluM

13

vsi puErAhitAM ElvYM


nmeA sEzmyyHAM. sEzm
sricH av nEAwEcrA pRyk.
3
sAYepkM nmH eyzElmiEl
ekAuvrAM. ezQrAjAvAyiEA
n sAYepkieR kArYM i
ciil. 4 yi AEylukA m}uv dAvI
diEnAwEyAjic@. atH zriyAy o kArY
mAeNH averlAvM kti.
5
atinA dAvIdH QjipHtiel zIEhA
ndi mt ElEbAhmApNM ver
y qlA yi
AEylukAeryM viLi
c @ i. kirYH - eyyArIM pNi
niM sAYepkM tiriekekAuv
tinH av omic@ v. 6dAvIdM ayA
ELAewAm ql A yi
AEylukAM
ekbumAlAKkEm aDivsi
yEhAvyAy eedvieR nAm
i viLiew sAYepkM ekA
uvtinAyi eydyiel kirYHeyyArIM q bylyiEl EpAyi.
7
abInAdAbieR vstiyiniM
jn sAYepkM nIM ecyHt.
av aetA putiy vAhniE
vc@. yM aEhYAvmAyi vAhnM
oAwicitH. 8dAvIdM jneLlAvM
eedvieR mi pUziEyAew
EGAxikyAyi. kirM, vIN,
tMbu, lALM, kAhLM qiv av
pEyAgici.
9
av kIEdAeR emtiLiEl
v. aEA viALk kAliwRi.
sAYepkM tAu nilMptiA
wi. A eeknIi epki piwi
c@. 10yEhAv EyAw vLer EkApic@.
epki sHpzictinA yEhAv
ey vDic@. aen A aview
eedvieRmivc@ mric@. 11eedvM
EyAw teR EkApM kAi. tH dAvI
dien vLer dKitnAi. a mt
M lM EpersH-A q
viLiew.
12

dAvIdH aH eedve By. dAvId


pRu,sAYepkM qeRywE
ekAuvvA qniAvil! 13atinA
dAvIdH sAYepkM dAvIdieR ngr
iEl ekAuEpAyil. av sAY
epkM oAEbdH- qEdAmieR Bvni
Epic @ . gH ngrArnAyi
oAEbdH- qEdAM. 14sAY epkM oAEbdHqEdAmieR eekvzM ayAL@ew vsti
yi m mAsmi. yEhAv oAEbdHqEdAmieR wMbe qlAArYi
luM a#hic@.
dAvIdieR rAjYM vL
eewRiel rAjAvAyi hIrAM.
hIrAM dAvIdieRywE dt
Aer ayc@. ayA EdvdAvuM k
NiAeryM, twiNiAeryM dAvIdin
yc@ekAw. dAvIdinH o ekAArM pNi
yAnANH
ayALietAe
ayc t H .
2
aEA yEhAv te yTAi

14

425
yi AEyrAjAvAieyH dAvIdi mn
ilAyi. yEhAv dAvIdieR rAjYe
vLervluM zvumAi. dAvIdienyM
yi
AEyjnteyyM av sHEnhi
ctinAlANH eedvM aen ecyHttH.
3

dAvIdH wt eyzElMkArikeL
vivAhM k}ic@. ayAH wt pu
AM puimAM Ayi. 4 dAvIdinH eyz
ElmiluAy ikL@ew Epk v
yANH+ zv, EzAbAbH, nATA, zElA
EmA, 5yibHhA, qlIvA. qEpel
H. 6EnAghH, EnePgH, yAPIy, 7 qlI
zAmA, eblYAdA. qlIEPelH.

] AM 14:3-15:16
1 dinv

qlA rAjYLiluM dAvIdieni Bym


Ai.
sAYepkM eyzElmi
dAvIdH tniEvi dAvIdieR
ngri ekAAr pNi. an
rM ayA sAYepkM vyHA
lvuM niic@. ayA atinAyi
o wArMRic@. 2 anrM dAvIdpR
u, sAYepkM mA ElvYE
avAdmZ. sAYepkM m
tM aven qAlvuM xiti
M yEhAv aver etrwtANH.

15

dAvIdH ePlist
H Yer EtAli
8
dAvIdH yi AEyrAjAvAyi etre
w vivrM ePlisHtY Ek@. ati
nA qlA ePlisHtYM dAvIdien Etwi
yiRi. aEA ayA ePlisHtYe
tier yM ecAniRi. 9ePlisHtY
erPAyIMtA}Hvryi vsi jneL
mikyM avew sADn
EmAxHwikyM ecyHt. 10dAvIdH eedv
EAw EcAdic@, {A ePlisHtYErAw
yi EpAkENA? aver EtAli
A aH qe avdiEmA?
yEhAv dAvIdiEnAw mRupwi pRu,
EpA, ePlisHtYer EtAliA {A
nie avdiAM.
11

aEA dAvIdM aveR EsnyM


bAeprAsIMpNM vereyi. avi
ew vcH dAvIdM eesnYvuM ePlisHtYer
EtAlic@. dAvId pRu, epAiy aN
kLiniM evM vhiEAel
eedvM qeR z@eL tk. qi
lUewyANH eedvM a ecyHttH. atinA
lANH lM bA eprAsIM q
viLietH . 12ePlisH t Y tL@ew
vi#h bA eprAsImi Epi
c@ EpAyi. vi#h kic@ kLy
vA dAvIdH teR EsvkErAw klic@.
ePlist
H YEm meA vijyM
ePlisHtY erPAyIM tA}Hvryiel
jneL vIuM mic@. 14dAvIdH eedv
EAw vIuM Aic@. eedvM dAvIdi
eR AnyH tikric@. eedvM
pRu, dAvIEd, nI miEA
ePlisHtYew miEl EpAkAtiri
k. pkrM, aver vLyk. bAKAmr
iwyi oLik. 15mrL@ewEm
kyRuk. mrieR mkLiliH eesnYM
inw zbH d M nin EkAM.
aEA ePlisHtYer mik. eedv
mAy {A nin mEpuReH ePli
sHtYEsney EtAliM! 16eedvM klic
EpAel dAvId ecyH t . aen
dAvIdM eesnYvuM ePlisHtYEsney
EtAl i c @ . giebEyApNM mt
EgespNM ver ePlisHtYBwAer
av vDic@. 17aen dAvIdH qlA
rAxH \ LiluM sinAyi. yEhAv
13

sAYepkM vyHtinH tA o
iy lE aekAuvti
Evi dAvIdH m}uv yi AEy jn
eLyM omicH eyzElmi viLic@i.
4
ahErAeRyM ElvYewyM pigAmi
keL dAvIdH viLic@i. 5 ekhAieR
EgAiniM iyip EpA
yi. QriEy yi avew
nAyk. 6 emrAriyew EgAiniM
iyip EpAyi. asA
yAvH yi avew nAyk. 7 eg
EzAeR EgAiniM im
Ep. EyAEv yi avew nAy
k. 8qlIsAPAeR EgAiniM
Ru Ep.ezmAvH avew nAyk.
9
ehEAeR EgAiniM qp
Ep. qlIEy yi avew
nAyk. 10IEylieR EgAi
niM iu Ep. aInAdAbH
yi avew nAyk.
puErAhitErAwM ElvYErAwM
dAvIdH sMsAri
11
anrM dAvIdH puErAhitArAy
sAEdAienyM abYATArienyM viLi
c@. QrIEy, asAyAvH, EyAEv, ezm
AvH , qlIEy, aInAdAbH qI
ElvYErAw teRywvrA vzY
e@. 12dAvIdH avErAw pRu, ni
ElviEgAiel nAykrANH. niL@M
m@ ElvYM sVyM Ikrik. qiH
sAYepkM {Anti EviyA
iy lE ekAuvrik. 13k}i
tvN sAYepkM ekAuvEret
eneyH n yEhAvEyAw EcAdicil.
ni ElvYrl a mitH q
tinA yEhAv {eL ziikyM
ecyHt.
14
anrM, yi
AEylieR eedvmA
yEhAvyew sAYepkM ekAu
vtinH puErAhitAM ElvYM
sVyM Ikric @ . 15EmAez kl ic
EpAel te ElvY vizixHwmAy tu
k pEyAgicH sAYepkM mli
Eli. yEhAv pR EpAel teyA
Nv epkM mtH.
gAyk
ElvYEntAAErAw tL@ew s
EhAdrArAy gAyker ekAuvrA dA
16

] AM 15:17-16:16
1 dinv

426

vId pRu. vIN, kirM, lALM


qiv pEyAgicH ngItM l
pitinANtH.
17
anrM ElvY yAEylieR punA
yEhmAenyM ayAL@ew sEhAdrArAy
sAPienyM TAenyM niEyAgic@.
sAPH EberKYAvieR pu.
TA, kUzAyAvieR pu. emrAri
EgAArAyi v. 18ElvYew o
rAM nirymAyi. esKrYAvH ,
Eb, yAsIEy, ezmIrAEmAtH, eyhI
Ey, i, qlIyAbH, ebnAyAvH, my
EsyAvH, miTYAvH, qlIePEl, mi
EnyAvH. oAEbdH qEdAM, eyyIEy qi
vrAyi av. verlAM ElvYrAy
vAtiAvArAyi.
19
gAykrAy sAPH, EhmA, TA
qiv oAwekAu lALM m}i.
20
esKrYAvH, yAsIEy, ezmIrAEmAH,
eyhIEy, i, qlIyAbH, yEsyAvH,
ebnAyAvH qiv alAEmAu vIN
vAyic@. 21miTYAvH, qlIEPEl, mi
EnyAvH, oAEbdH-qEdAM, eyyIEy, as
sYAvH qiv ezmInIu kir
vAyic @ . atAyi qAlEM
avew etA}i. 22ElvYEntAvAy
eknAnYAvH yi sMgItAlApn
ieR mtlAr. sMgIti sm
nAytinAlAyi ayA Q
mtlkeLAe lBictH.
23
sAYepkieR kAvAri
ru EprAyi EberKYAvuM qA
nyM. 24ezbnYAvH, EyAzAPAH, enTn
Ey, amAsAyi, esKrYAvH , ebnA
yAvH, qelyAsA qivH sAY
epkieR mi kAhLM viLic@
ekAunwAnAyi
niEyAgM.
oAEbdH-qEdAM, eyhIyAvH qiv sA
YepkieR m@ kAvArAyi
.
25
dAvIdH, yi AEy mA, sh A
DipA qiv sAYepkMekAu
vrAnAyiEpAyi. avrtH oAebdH-qEdA
mieR vIiniM puRE ekAu
v. qlAvM atYDikM hHLAdici
! 26sAYepkM mi ElvY
er eedvM shAyic@. }ukALkeLyM
}H NAwkeLyM av bliyic@.
27
sAYepkM mi qlAElvYM
Enlin ekAuAiy nIL
AymAyi DricitH. gAnAlAp
nieR mtlArnAy eknAnYAvuM
qlA gAykM En lin ekAu
nIL vOLAyi DricitH.
dAvIdM Enlin ekAu nIL
AymA DricitH. En lin
ekAu o qEPAdM dAvIdH Drici
.
28
aen ql A yi
AEylukAM
EcH sAYepkM kAuv. av
ci viLic@vukyM NAwieR
ekAukL@M kAhLL@M m}kyM l
ALM, vIN, kirM qiv vAyi
kyM ecyHt.

29

sAYepkM dAvIdieR ngri


eliyEA mIK o jnAlyilUew
EnAi. ezQlieR puiyAyi
mIK. dAvIdrAjAvH n]M vyHM
hHLAdiM ku. mIKLinH ayALi
lu drvu nxHwewkyM ayAeL
evRukyM ecyHt@. ayA vifHFiyA
ewkyAeNH av kti.
ElvY, sAYepkM ekAuvH
avyHvA dAvIdH wArink
Aiylvc@. anrM av
eedvinH EhAmyAgL@M smADAnb
likL@M aic@. 2EhAmyAgL@M smA
DAn blikL@M aictiEzxM dAvIdH
yEhAvyewnAmi jneL a#
hic@. 3anrM ayA o aM, o
RcixNM, o Nmiriyw qi
vvItM yi AEyliel qlA OIpux
AM nki.
4
anrM sAYepki mi
Ux nwA dAvIdH tAM ElvYer
etrw. yi AEylieR eedvmA
yEhAvyH ni pRykyM sHEtA
mikyM EGAxikymAyi
avew EjAli. 5 sAPAyi
oAM sMGieR nAyk. sAPi
eR sMGM lAL vAyici.
esKrYAvAyi rAme sMGi
eR nAyk. IEy, ezmIrAEmAH,
eyhIEy, miTYAvH , qlIyAbH ,
ebnAyAvH, oAEbdH- qEdAM, eyyIEy
qivrAyi m@ ElvY. v vIN
yM kirvuM vAyic@. 6ebnAyAvH, ey
hsIEy qivrAyi sAYep
ki mi qlAyHEA}uM kAhLM
m}iyi
puErAhitA. 7yEhA
vey sHttic@ pAwtinH dAvIdH sA
PienyM sEhAdrAeryM dYM niEyA
gicEA}Ayi atH.

16

dAvIdieR sE
H tAgItM
yEhAvyH sHEtAM. aveR nAmM
viLik. yEhAvyew mhdHv]ik
jnELAw pRyk.
9
yEhAvyH pAwk. yEhAvyH
sHEtA pAwk. aveR qlA atHtv]ikeLyM pi pRyk.
10
yEhAvyew vinAmi aBimA
nik. yEhAvyiElv nieL
lAvM sxHwrAyirie! 11yEhAv
yiElM aveR ziyiElM EnA
k. qEA}uM shAyinH aven smI
pik. 12yEhAv ecyHti@ atH-t
tY asHmrik. aveR tImA
neLyM zmAy ecyH t ikeLyM
oAk.
13
yi
AEyjnt yEhAvyew dAs
A. yAEAbieR pigAmik, yEhA
vyew etrewev. 14yEhAv
new eedvM, aveR BrNM qlAyi
wvuM.
15
nitYmAy krARien asHmrik.
orAyirM tlmRkAyiANH av
kl n k nkiytH . 16aAhAmmAyi
8

427
yEhAvyAiy krA oAik.
yisHhAi aveR vAgHdAnM oA
ik. 17yEhAvytH yAEAbienA
niymmAi. atH yi AEylinH nitY krA
RumAyi. 18yEhAv yi AEyliEnAw pR
u+ knA EdzM {A ninAyi
nM. vAgHd mi niERtAyiIM.
19
av qi RvAyi. viEd
znAi anYrAy RcAL@k. 20av
o rAjYniM meAiEl EpAyi.
o jntyiniM meA jntyiElM
EpAyi. 21qA aver pviA
yEhAv eryM avdicil. aver
pvietH yEhAv rAjAA
mRiyi nki.
22
yEhAv rAjAAErAw, qeR
etrewever pvitH .
qeR vAckAer pvitH
q@ pRu. 23mi m}uvM yEhAv
yH Evi pAwk. yEhAv ne ri
suvA niEtYn ElAker aRiyi
k.
24
yEhAvyew Etjieni qlA jn
tEyAwM pRyk. aveR atHButv]
ikeLiyM qlAvErAwM pRyk.
25
yEhAv vliyvM sH t tYhmA
. melA EdvAerAL@M ByeEw
vmANH yEhAv. 26qekAeA,
melA EdzLielyM EdvA m}uvM
vilek vi#hLA. qA
yEhAv kAzM s]xHwic@!
27
mhimyM tApvuM yEhAvyHtH.
kM nvuM yEhAvyew sviD
i vsi. 28wMbL@M jnL@M
yEhAvyew EtjSM ziyM sHtti
k! 29yEhAvyew Etjien vA}
k. aveR nAmEAw drvu kA@k.
niL@ew v}ipAwk yEhAvyH
ekAuvrik. yEhAvey aveR vi
sQrYi rADik. 30ElAkM
m}uvM yEhAvyew mi By viR
yHe! pE, av miey zmAyi
AiytinA ElAkM clikyil.
31
kAzvuM miyM sxH w mAyiri
e. yEhAv Bri! qH qlAyiw
vumv pRye. 32smvuM atilu
vyM hAdie! vylukL@M avyilu
vyM tL@ew sEAxM kwii
e!
33
kAiel mr yEhAvyH mi
hHLAdic@ pAwM! qekAeA,
yEhAv vrikyAyi. ElAkieR nYAy
viDi nwA av v. 34n
niR yEhAvyH ni. yEhAvyew
sHEnhM nitYmA.
35
yEhAvEyAw pRyk, oA eedvEm,
{L@ew rkA {eL riNEm.
{eL omic@i m@ jntkLiniM
{eL riNEm. aEA {H
ayew nAmM vA}H AM. aEA
{H {L@ew sH E tAgIt
pAwAM.
36
yi AEylieR eedvmA yEhA
v qeEM vA}Hewe. aven

] AM 16:17-17:6
1 dinv

AlvuM vA}Hewe. qlAvM yEhA


vey vA}HieAu pRu, Em!
37
anrM dAvIdH sAPienyM av
eR sEhAdrAeryM aview sAY
epki mi vii@EpAyi. qM
ati mi rADn nwAnANH
dAvIdH aver niEyAgictH. 38oAEbdHqEdAmienyM mH aRupe@ ElvY
EryM sAPiEnAwM sEhAdrAErAw
emAM rADn nwA dAvIdH niEyA
gic @ . oAEbdH - qEdAmM EhAseyyM
vAti kAvArAyi. eydTUeR
punAyi oAEbdH-qEdAM.
39
dAvIdH giebEyAniel tl
yEhAvyew wAri mi
rADn nwtinH puErAhitnAy
sAEdAienyM m@ puErAhitAeryM
niEyAgic@. 40qlA BAtiluM sAyA
iluM sAEdAM m@ puErAhitAM
EhAmyAgpIWi EhAmyAgL
ic @ . yEhAv yi
AEyjntyH
nkiy yEhAvyew niymiel}ut
iri c pAliAnANH av
aeneyAe ecyH t tH . 41EhmAM
eydTUM melA ElvYM yEhAvyew
nitYmAy sH E nhe vA}H iAwA
nAmniEzM ecevrAyi! 42Eh
mAM eydTUM avriluAyi.
kAhLM viLikyM lALM m}ky
mAyi avew etA}i. eedvi
Evi gAn lpiEA m@
sMgIEtApkrN vAyiEjAli
yM vAyi. eydTUnieR
puA kvAwLi kAv ni. 43
EGAx EzxM qlAvM aviwM
vi@. oAErAM avrvew vIwkLi
ElEpAyi. dAvIdM teR wMbe
a#hiA vstiyiEl EpAyi.
dAvIdinH eedvieR vAgd
H AnM
vIii kyRiyti EzxM
dAvIdH vAcknAy nATAEnAw
pRu, EnA, {A EdvdAmrM
ekAuAiy ekAAri vsi.
qA sAYepkmAke wArili
ri. eedvinH o lyM pNiy
NemH qniA#hmH.
2
nATA, dAvIdiEnAw mRupwi pRu,
ayH ixH w m EpAel ec.
eedvM aEyAewAmH.
3
qA rAi nATAnH eedvieR
aLAwAyi. 4eedvM pRu, qeR
dAsnAy dAvIdiEnAw
ArY
ec pRyk+ yEhAv pRy, qni
vAslM pNiEy nIyl
dAvIEd. 5-6yi
AEylien {A Qji
pH t iniM EmAciic mt
ver, {A o vstiyi tAmsiciil.
wArLi vsic H {A sric @ .
yi
AEyjntyH EtYk EntA
Aer {A etrew. av qeR
jntyew wyAerEAelyANH. yi A
Eyli vYtYsHt lLi sri
Ev {AenAriluM EntAAErAw

17

] AM 17:7-18:3
1 dinv

428

nieLekAH EdvdAmrM ekAeA


lyM qniAyi pNitil ? q
EcAdicil.
7
ni qeR dAsnAy dAvIdiEnAw
enyM wi pRyk+ svznAy
yEhAv pRy, wkeL EmyH c @
ekAu vylukLi nwi nie
{A aviewniM qw. nie {A
qeR yi AEy jntyew rAjAvAi.
8
nI EpAy qlAyiwvuM {A niEAewA
mAyi. ninmEEpAyi {A
nieR z@eL vDic@. ni nie
{A miyiel vuM kIimAAri
orALAi mA@M. 9Q lM {AeneR
yi AEyjntyHAyi n. av
avew v] nwkyM avyH
vi smADAnEAew rikyM
ec@M. avH aview oieniyM
EvvlAtieEwtil. dYM ecyHti
EpAel dxHwA aver mRiEvli
kyil . 10 tik sMBvic @ ev
iluM qeR yi
AEyjntey sMr
ivA {A EntAeL etre
w. nieR qlA z@eLyM {A
EtAlikyM ec@M.
yEhAv ninAeyA BvnM nii
emH
{A pRy.* 11nI mricH
nieR pUvikErAw EcEA nieR
puen putiy rAjAvAkA {A av
diM. nieR puArielAvnAyi
riM putiy rAjAvH. aveR rAjYM
{A zmAM. 12nieR pu qni
Ayi o BvnM pNiyM. nieR pu
eR wMbe {A qeEM BrN
kALAM. 13{AnveR pitAvuM
aveneR pumAM. ninmH
ezQ rAjAvAyi. {A ezQli
qeR piN pivlikyM ecyHt.
qA nieR puen sHEnhi
ti niH {AenAriluM piARil. 14a
ven {AeneR lyieRyM rAjY
ieRyM mtlArnAM. aveR
BrNM nitYmAyi ApiewM!
15
dzneiyM eedvM pR kArY
eLiyM nATA dAvIdiEnAw pR
u.
dAvIdieR An
anrM dAvIdrAjAvH viwAr
iElkwH yEhAvyH mili.
dAvId pRu, yEhAvyAy eedvEm,
qniM qeR wMbiM Evi nI
vLer kArY ecyHt. aetekA
eH qni mnilAmil. 17ati
enlAM puREm, BAviyi qeR wMb
ien sMBviemM aH qni
kANic@ t. qe vLer vlieyArA
eLEAel au prigNic @ . 18ni
{AenAN@ pREytH? aH qni
16

y E h A v . . . p R y o yTA Bvnml
view amAtH. dAvIdieR wMb
i niv eryEhAv vLer vLer
vxAlE rAjAvAM qANiti
nM.

vLer kArY ecyHt t. {A a


yew dAs mAmA. ayHtRi
yAM. 19yEhAEv, Q atH-ttYM aH
qniAyi ecyHt. qeA Q mhA
kArYeLAe prsYewA aH
#hic@. 20yEhAEv, aeyEAel
meAvmil. alAet o eedvmil.
meA eedvvuM EpAel atH-t
kA@tAyi { oriluM Eki@ wi
yil! 21yi AEylu EpAel meA rAxH\
mEA? l! aH atH-t kAiy
miyiel oEreyA rAjYM yi
AEy
mAmANH . aH {eL QjipH t i
niM puR ekAuvH sVtrAi.
aH aeye kIimAnAi.
aH ayew jntyH mE nwH
{ Evi m@ver avew
nAiniM puRAi! 22yi AEy
jntey aH qeEM ayew
jntyAyi qw. yEhAEv, aH av
ew eedvmAkyM ecyHt.
23
yEhAEv, aH qEAwM qeR
wMbEAwM Q tijH { ecyH t .
EA aH ayew vAgH d AnM
qAlEmAyi pAliENEm. aH
ec@em KYApic v ecENEm!
24
aH vizVsHtnAeN kANicAluM!
ayew nAmM jneLAlvuM vA}H
em {A k. aEA jn
pRyM, svznAy yEhAvyA
yi AEylieR eedvM! {A ayew
dAs! qeR wMbe dyvAyi k
tAkyM aey EsviA w
M avdikyM ecENEm.
25
qeR eedvEm, aH ayew dAs
nAy qEAw sMsAric@. qeR wMb
e o rAjwMbmAemH aH vA
gHdAnM ecyHt. atinAlANH {Ani ni
BynAyi aEyAw AiA eeDrY
ewtH. 26yEhAEv, aA eedvM.
Q nkeLniAyi ecAemH au
vAgH d AnvuM ecyH t i. 27yEhAEv,
aH kANYEAew qeR wMbe
a#hic@. aey nitYmAyM Esvi
vA qeR wMbe aH kN
EyAew avdic @ . yEhAEv, aH
qeR wMbe a#hic@. aen
qeR wMbM qeEM ag]hIt
mAyi!
dAvIdH aEnkM rAx\
H Em
vijyM Enw
piIwH dAvIdH ePlisHtYer mi
c@. av aver prAjyewi.
gHpNvuM atiilum ecRup
NL@M avePli sHtYriniM pi
wiecw.
2
anrM dAvIdH EmAvAbu rAjYe
prAjyewi. EmAvAbYjnt dAvI
dieR dAsArAyi. av dAvIdinH kM
ekAw.
3
hdEdesrieR eesnYvumAyM dAvIdH
@mi. EsAbyiel rAjAvAyi hd
Edes. hmAu ngrMver dAvIdH

18

429
eesnYientier yM ecyHt. hdEd
es teR rAjYvisHtt
] i yIsundi
veryAA mic t inAlANH dAvIdH
aen ecyH t tH . 4 hdEdesriniM
dAvIdH yirM rTL@M }AyirM EtrALi
keLyM ptinAyirM BwAeryM piwi
ecw. Etk vliApEyAgici
, hdEdesrieR tirkLi miv
EyyM dAvIdH mwvyAkyM ec
yHt. qA RuEtk vliA
tirkeL dAvIdH ric@.
5
dEezi ni arAmY hdEd
esrien shAyiA v. hdEdes
EsAbyiel rAjAvAyi. pE dAvI
dH 22,000 arAmYBwAer prAjyewk
yM vDikyM ecyHt. 6anrM dAvIdH
arAmiel dEezu ngri EkA
pNi. arAmY dAvIdieR B]tYArAvu
kyM aEhi kM ekAwkyM
ecyHt. aen yEhAv, dAvIdH eciw
eAe ayAH vijyM Ai.
7
dAvIdH, hdEdesrieR EsnAnAyk
AriniM sVvc piwiec
wH av eyzElmiEl ekAuv.
8
tibHhAH, pNLi niH DA
rALM evlvuM dAvIdH ekAv.
pN hdEdesriERtAyi. pi
IwH, Q evlmpEyAgicANH zElA
EmA, evleAiyM evlk
L@M lyiEl m@ evlsAm#i
kL@M AiytH.
9
EtAvU yi hmAungriel
rAjAvH. hdEdesrieR eesnYe m}u
v dAvIdHprAjyewiytAyi EtAvU
Ek@. 10atinA EtAvU teR punAy
hEdArAmien dAvIdrAjAvieRywE
smADAniM a#himAyi
ayc@. hdEdesrientier yM ecyHtH
dAvIdH ayAeL EtAlictinAlANH EtAvU
aen ecyHttH. hdEdes mH EtAvU
vumAyM yM ecyHti. dAvIdinH h
EdArAM sVM, evi, evlM qiv
ekAu sADn nki. 11dAvIdrA
jAvH sADn viIkrikyM
av yEhAvyH nkyM ecyHt.
qEdAmY, EmAvAbY, aEAnY, ePli
sHtY, amAElkY qivriniM l
Bic eviyM sVvuemAe dAvIdH
aenyA ecyHttH.
12
esyyew punAy abIzAyi p
tienAyirM qEdAmYer tA}Hvryi
vc@vDic@. 13abIzAyi qEdAmi Br
NADikArikeL niymikyM qlA q
EdAmYM dAvIdieR dAsArAyiIk
yM ecyHt. EpAyiweAe yEhAv
dAvIdinH vijyM nki.
dAvIdieR EdYAgmKA
dAvIdH yi
AEylieR m}uvrAjA
vAyi. aEhM qlAvErAwM nIti
EyAew epmARi. 15esyyew punAy
EyAvAbAyi dAvIdieR eesnYADi
p. ahIlUdieR punAy eyEhAzA
PAH dAvIdieR v]ikeLi q}u
14

] AM 18:4-19:7
1 dinv

tivc@. 16sAEdAM ahIEmelM


yi puErAhitA. sAEdAH ahI
bieR puM ahIEmelH abYA
TArieR pumAyi. zvHzA yi
pke}ukAr. 17EtYeryM
EptYeryM nyitieR mtl eb
nAyAvinAyi. eyEhAyAdyew pu
nAyi ebnAyAvH. dAvIdieR pu
AM mKEdYAgArAyi.
av dAvIdrAjAvieR pAzVEsvk
rAyi.
dAvIdieRyAL@keL aEAnY nANM
ekw
nAhAzH yi aEAnYew rA
jAvH. nAhAzHmrikyM ayAL@ew
pu putiyrAjAvAkyM ecyHt. 2 a
EA dAvIdpRu, nAhAzH qEAw
kANYMkAi. atinA nAhAzieRpu
nAy hAEnAw {AM dy kANM.
aen dAvIdH, hAeRywEH ayA
L@ew pitAvieR mrNi smAzVsi
ivA dtAer ayc@. dAvIdieR
dtA hAen zVsiivA a
EAnYrAjYE EpAyi.
3
qA aEAnYewEntAA hA
EnAw pRu, kbLiiewtH. dA
vIdH yTAi ver ayciri
tH aey zVsiiAEnA ayew
aric pitAvinH drA{Hjliyi
AEnA al! al! ninM nieR rAjY
iMEm cArNi nwAnANH dAvIdH
verayciritH! nieR rAjYM tk
A avnA#hi. 4atinA hA
dAvIdieR dtAer piwiwi av
ew tAwi vwic@kLu. hA avew
vOew o BAgM aryHtAe}ev
c@mRic@kLykyM aver apmAni
kyM ecyHt*. anrM ayA aver
viyc@.
5
dAvIdieR dAsA sVEdzE m
wiEAkA EpAluM vArItiyi a
pmAnitrAyi. cilecH dAvIdiEnAw
aveR B]tYA sMBvict@ pRu.
atinA dAvIdrAjAvH teR B]tYAH
Q sEzmyc@+ niL@ew tAwivIuM
vLMver eyrIEhApNi tuk.
anrMniH sVEdzE mwAM.
6
tsVyM dAvIdieR evRuew
z@LAyiIevH aEAnY
mnilAyi. anrMhAM aEA
nYM q}upAyirM pQupEyAgicH
emesAepAtAmYyiniM EtkL@M ti
rkL@M vAi. arAmiel myKA, EsAbA
qI pNLiniM EtrALikeLyM
av vAi. 7 aEAnY mIrAyirM
rT vAi. teL shAyitinH
av myKyiel rAjAvinH tiPlvuM
nki. myKArAjAvH eesnYsEmtM vH
emEdbApNinwH tL@ew pAL
yM Apic@. aEAnYerlAM ys

19

avew ... ecyt


H EmAzyew niymmsricH
yi
AEylukAren sMbic i wEALM
teR tAwivwic@kLytH niximAyi.

] AM 19:8-20:7
1 dinv

430

rAyi tL@ew pNLiniM puR


v.
8
aEAnY yienAukyAeN
H dAvIdHmnilAi. atinAlEhM EyA
vAbienyM m}uv yi AEyeesnY
eyM aEAnYetier yiny
c@. 9 aEAnY ysrAyi puR
v. av ngrkvAwinwAyi
. shAyinAeyiy rAjAA
puRH vylukLiluM kAni.
10
tnietier ysmAy ru
EsnAvYUhL@eH EyAvAbH mni
lAi. o vYUhMtni miluM mEtH
tnipiiluM. atinA EyAvAbH yi
AEyliel vuM smArAy tA
MBwAer etrew. ayA aver
arAmYEsnEyAEw@mA ayc@. 11bA
i yi AEyEsney EyAvAbH, abI
zAyiyewEnt]tVi kI}ilAi. abI
zAyi EyAvAbieR sEhAdrnAyi.
BwA aEAnYEsney EnriwAM
puRe@. 12EyAvAbH abIzAyiEyAw
pRu, arAmYEsn qniH kw q
tirALikLAeNi nI qe shAyi
NM. aEpAel aEAnYEsn ninH
kw qtirALikLAeNi {A nie
shAyiAM 13new jnM new
eedvieR ngrMEvi yM
ec@EA nm zM eeDrYzAli
kL@mAyiriAM! yEhAvyew #hM nw
ewe.
14
EyAvAbuM teR eesnYvuM arAmY
Esney mic@. arAmYEsn EyAvA
biniM aveReesnYiniM
oAwiyk. 15arAmYEsn oAwiEA
kH aEAnYEsnyM oAwiEAyi. abI
zAyiyi niM aveR eesnYi ni
mANv oAwiyktH. aEAnY t
L@ew ngriElM EyAvAbH eyzEl
miElM mwi.
16
yi AEy teLEtAlictAyi arA
mYEntA mnilAyi. atinA a
v yIsundi ki}vsi a
rAmYew awEshAyinAyi dt
Aerayc@. arAmini hdEdes
rieR eesnYADipnAyi EzAP.
arAmYEryM nyicitH EzAPA
yi.
17
arAmY yinAyi owkyA
eNvA dAvIdH Ek@. atinA dA
vIdH yi AEylukAer m}uv sMGwii
c@. dAvIdH aver EyAAndiyew mRuk
ryiEl nyic@. av arAmYmAyi
mKAmKM ni. dAvIdH teR eesnYe
ysrAkyM av arAmYer
mikyM ecyHt. 18arAmY yi AEy
lukAriniM oAwiyk. dAvIdM ayA
L@eweesnYvuM arAmYew }AyirMEt
rALikeLyM nAltinAyirM BwAeryM v
Dic@. dAvIdMeesnYvuM arAmYEsny
ew nAyknAyi EzAPienyM vDi
c@.
19
yi
AEy teL EtAlictAyi m
nilAiy hdEdesrieR EdYAg

A dAvIdmAyismADAnM Apic@. a
vdAvIdieR dAsArAyiI. ati
nA arAmYvIuM aEAnYer shAyi
A vistic@.
EyAvAbH aEAnYer nzii
vsi EyAvAbH yi AEy
Esney yrMgEnyic@. v
xiel kAlANH rAjAA y
inH puRewARutH. qAdAvIdH ey
zElmi teti. yi AEyEsn
aEAniEl ecH rAjYeEtAli
c@. anrM av rbAngriEl
EpAyi.eesnYM ngri@M tAvLm
wic@. jn ngrinkEM puR
EM kwtwyAnAyi avr
en ecyHttH. pUmAyM nziMver
av rbAngre mic@.
2
dAvIdH avew rAjAvieR * tlyi
niM kirIwemw. sVirIwi
nH q}upupQH BArmAyi.
kirIwi amlYLAy kl@kL@Ayi
. kirIwM dAvIdieR tlyilNiye
@. piIwH, rbAngriniM ekAu
v viliwi aEnkM sADnL@M
dAvIdiAyi. 3rbAnivAsikeLeAH
dAvIdHaRvA, Ali, EkAwAli qi
vekAu pNik qwic@. aEA
nYew qlA ngrELAwM dAvIdH aEt
kArY ecyHt. anrM dAvIdM m}u
v eesnYvuM eyzElmiElmwi.

20

ePlist
H YrAsA vDie@
piIwH yi AEyjnt Eges p
NivcH ePlisHtYmAyi yM ec
yHt. aAlH, zAtYnAy siebA
yi siAyiey vDic@. mlAew pu
ArielAvnAyi siAyi. aen
ePlisHtY yi AEylukA awi
mkeLEAelyAyi.
5
meAri, yi
AEyjnt, ePli
sHtYjntymAyi o yM wi ecyHt.
yAyIrieRpunAy qhAnA lhHmi
eyvDic@. egAlYAieR sEhAdrnA
yilhHmi. gkArnAyi EgAlYA
H. lhHmiyEwtH vLervluM BAricmA
y omAyi. o enyHtRi yew
NieRyvliM atiAyi.
4

piIwH yi
AEylukA gupN
ivcH ePlisHtYmAyi meA yM
wi ecyHt. pNi BImAkAy
nAy orA Ayi. ayAH eekk
LiluM kAlukLilumAyi pinAlu vir
lukL@mAyi. oAErA eekyiluM Ru
virvItvuM oAErA kAliluM Ruvir
vItvumAyi. ayAL@M rAsA
ew puArielAvnAyi. 7 ayA
yi
AEyjntey prihsic E A
EyAnATA ayAeL vDic@. ziemyyew
punAyi EyAnATA. ziemyA dAvI
dieRsEhAdrM.
a v e w r A j A v i e R aTvA aEAnYew
EdvnAy miEkAmieR.

431
8

gupNiel rAsAew pu
ArAyi ePlisHtY. rA
sAer dAvIdM ayAL@ew dAsAM v
Dic@.
yi

AEylukAer qi dAvIdH
pApM ec@
sAA yi AEylukAH viErA
DmAyi q}uEH yi AEyjnty
ew qemwA dAvIdien Eriic@.
2
atinA dAvIdH EyAvAbiEnAwM jnEn
tAELAwM pRu, EpAyi qlA yi A
EylukAewyM qemwk. Eb-Ez
bpNM mt dApNMver rAjY
qlAveryM qk. qiH qEAw
pRyk. aEALiview qEpeH q
niRiyA k}iymElA.
3
qA EyAvAbH mRupwi pRu, y
EhAv teR jntey EA}u tieR
RumwAe! qeR -vuM rAjAvumA
yvEn, yi AEyjnt m}uv ay
ew dAsArAeN nI aRiy. pie
inANH aH aver pApieR ap
rADikLA viDM aver qAnA#hi
tH?
4
qA dAvIdrAjAvH teR tImAn
iluRc@ni.rAjAjH{asrikEy
EyAvAbi mAmAyiZ. ati
nA EyAvAbH jnL@ew qemw
ekAH yi AEylielAwM sric@.
anrM EyAvAbH eyzElmiElmw
i vrikyM 5jnL@ew qM dAvIdien
aRiyikyM ecyHt. vAL@pEyAgiA
k}ivuv yi AEyli ptienA
lMEpM eydyi nAluli q
}uptinAyirMEpM Ayi. 6ElvY,
ebnYAmIEgAAer EyAvAbH qk
yAyil. dAvIdrAjAvieR rvH
xHwmilAtinAlANH EyAvAbH EgA
AerqAtitH. 7eedvxHwiyi dA
vIdH EdAxmA ecyHttH. atinA eedvM
yi AEylien ziic@.

21

eedvM yi AEylien zii


anrM dAvIdH eedvEAwpRu,
{A vlieyA pApMecyHt. yi A
Eyjntey qkv}i {AenA mhA
pApMecyHt. EA, ayewdAsnA
y qiniM Q pApM lAtANEm
q {An Epi.
9-10
gAdAyi dAvIdieR vAck,
yEhAv gAdiEnAwpRu, dAvIdiEnAw
ecienpRyk+ yEhAv pRyti
tANH+ ninH {A m kArY t.
atielAH nI etrewNM. aEA,
nI etrew mAi nie
{A ziiM.
11-12
anrM gAdH dAvIdieRywE
EpAyi. gAdH dAvIdiEnAw pRu, yEhA
v pRy, dAvIEd, ninE ziyA
Evet etrewk+ Ev
BNmilA mvxELA mmAsM
z@ vAL@mAyi nie oAwikEyA
yEhAvyew mdivse ziEyA
8

] AM 20:8-21:23
1 dinv

tAEvtH? rAjYwnILM mArkErA


gM pwkyM jneL vDic@ekAH y
EhAvyew dt yi AEylilUew s
rikyM ec@M. dAvIEd, eedvM qe
ayctANH. ni, {Aen mRupwiyA
NEh i nEket nI pRyk.
13
dAvIdH gAdiEnAw pRu, {A }
ilAyiri! qeR zimAeri
luM niyiAenniA#hmil. yEhAv
vLer kANYvAnANH. atinA qeR
zi qenyAyiriNemH av ni
yie.
14
atinA yEhAv mArkErAgeL yi
AEyliElyyH kyM q}uptinA
yirMEp mrikyMecyHt. 15eyzEl
mien nziiA yEhAv odten a
yc@. qA dt eyzElmien nzi
ikEA yEhAvyH kxHwM
EtAi.atinA eyzElM nziiE
tielH yEhAv niyic@. nziic@
ekAiri dtEnAw yEhAv pR
u, ni! ayMmti! yEhAvyew
dt, eybUsYnAy arvHnyew emti
Li nikyAyi.
16
dAvIdH mkLiEl EnAiyEA
kAzH yEhAvyew dten ku. dt
teR vA eyzElMngriEm pi
wicirikyAyi. aEA dAvIdM m
AM tL@ewmKM nilmicuekA
H nmic@. dAvIdM EntAL@M tL@ew
d+KM kwii trilu vO
LAyi DricitH. 17dAvIdH eedv
EAw pRu, {AnA pApMecyHt
v! jneL qArvitH {AnANH!
qni et@pi! yi AEyjnt eteA
M ecyH t iil . qeR eedvmA
yEhAEv, qeyM qeR wMbe
yM ziicAluM! qA ayew jn
tey ekAl@ mhAErAge twAluM!
18
anrM yEhAvyew dt gAdiEnA
w sMsAric@. ayA pRu, yEhAv
ey rADitinAyi o yAgpIWM
pNiyvA dAvIdiEnAw pRyk. eybU
sYnAy arvHnyew emtiLinw
EvNM dAvIdH yAgpIWM pNiyvA.
19
gAdH aArYeLlAM dAvIdiEnAw pR
ykyM dAvIdH arvHnyew emtiLi
El EpAvukyM ecyHt.
20
arvHn EgAtH emtikyAyi.
arvHn tiriuEnAiyEA dten
yA ktH. arvHnyew nAlu puA
oAwi oLic@. 21dAvIdH arvHnyew awE
EpAyi. arvHn emtiLM vi@. ayA
dAvIdieR awEvH ayA m
i nmsHkric@.
22
dAvIdH arvHnEyAwpRu, nieR
emtiLM qnivik. {AntieR
m}uv vilyM ninnkAM. aEA
lM qni yEhAvey rADiA
yAgpIWM pNiyApEyAgiAm
ElA. aEA mArkErAg avsAni
M.
23
arvHn dAvIdrAjAviEnAw pRu,
Q emtiLM qwekA_k. qeR

] AM 21:24-22:18
1 dinv

432

yjmAnM rAjAvuM aA. ayH


xHwm ecyHekAZ. EhAmyAgi
peLyM {A ayH nkAM.
yAgpIWiel agHni smivA
EhAmvY kivA {A
twilkkL@M nkAM. DAnYbliAvzY
mAy EgAtuM {A nkAM. etlAM
{A ayH nkAM!
24
qA dAvIdrAjAvH arvHnEyAw
mRupwi pRu, Ev, {A ninH
m}uvvilyM nkAM. niERtAyoM
qw {A yEhAvyH smik
yil. vil ekAwAetAM {A v}i
pAwikyil.
25
atinA dAvIdH arvHnyHli
eR vilyAyi ptinupQH sVM
nki. 26aview dAvIdH yEhAvey rA
DiA o yAgpIWM pNi. EhAmyAg
L@M smADAnblikL@M dAvIdH aic@.
dAvIdH yEhAvEyAw Aic@. sV
iniM tAE}H agHniaycH yEhA
v dAvIdiEnAw mRupwi pRu. sV
iniH
EhAmyAgpIWiEl
agHni vptic@. 27teRvA Ryi
tiriciwA yEhAv dtEnAw klic@.
28
arvHnyew yAgpIWi yEhAv
tni mRupwinkiytAyi dAvIdH mni
lAi. atinA dAvIdH yEhAvyH b
likLic@. 29(giebEyApNiel
tlAyi vi wArvuM
EhAmyAgpIWvuM. yi AEyjnt m
miyilAyiEA}Ayi EmAez vi
wArM AiytH. 30ByimlM
dAvId eedvvumAyi sMsAriA vi
wAriElEpAyil. yEhAvyew
dtenyM aveR vALienyM dAvIdH
Bye@.)
dAvIdpRu, yEhAvyAy eedv
i lyvuM yi AEyjnt
yHAy EhAmyAgpIWvuM view p
NiyM.

22

lyniANM dAvIdH sU
NM ec@
2
yi AEylivsi qlAviEdzi
kELAwM oEcrA dAvIdHklic@.
viEdzikiwyiniM dAvIdH kl@ev
@kAer etrew. eedvieR
ly niANinAvzYmAy klH evi
tARAkyAyi avew EjAli. 3 p
wivAtilukAvzYmAy NikL@M ekA
L@kL@mAA uM dAvIdH Ez
Kric@. kNM oAwM dAvIdH kti.
4
asMKYM EdvdAmrvuM dAvIdH sAdi
c@. sIEdA, EsA ngrvAsik DArALM
EdvdA v] dAvIdi nki.
5
dAvId pRu, yEhAvyH o mhA
lyM n niiM. qA qeR
punAy zElAEmA ecRumAytinA
aRiEyetAM aRiiil. lyM
atimhAyiriNM. Q lyM ati
eR mhtVMekAuM sQrYMekAuM q
lArAxH\miwyi aRiyewNM. a
tinAlANH yEhAvyew lyniA

NM {Anien sUNM ec@tH.


aen dAvIdH teR mrNi mH
lyniANi pripAwiyi@.
6
anrM dAvIdH teR punAy zElA
EmAen viLic@. yi AEylieR eedvmA
yEhAvyH lyM pNiyNemH
dAvIdH zElAEmAEnAwpRu. 7dAvIdH z
ElAEmAEnAw pRu, qeR mkEn, q
eReedvmA yEhAvyH o lyM
pNiyNemH qniA#hmH. 8qA
yEhAv qEAwpRu, dAvIEd, nI
aEnkM yec@kyM opAwEp
ervDikyM ecyHt. atinA qeR
nAmi o lyM pNiEy nI
yl. 9 qA ninH smADAnpuxnAy
opuH. nieR pu{AenA s
mADnkAlM nM. av @m av
eRz@ aven pvikyil. z
ElAEmA qAyiriM aveREprH. z
ElAEmA rAjAvAyirikAlM yi A
Eyli {A zAiyMsmADAnvuM n
M. 10zElAEmA qeR nAmi lyM
pNiyM. zElAEmA qeRpuM {An
veR pitAvumAyiriM. zElAEmAeR
BrNe {A zmAM. aveR wM
bini erilumAyiriM q
AlvuM yi AEy Brik!
11
dAvIdH w, mkEn, ni yEhAv
niEAewAmAyirie. nin k}i
yem yEhAv pREpAel vijyi
yAyiriAM nieR eedvmA yEhA
vyH lyM pNiyAM nin sADi
e. 12yEhAv nie yi AEylieR
rAjAvAM. jntey nyivAM nieR
eedvmA yEhAvyew niymLs
rivAmaRivuM mnSM yEhAv ni
nH nke. 13yi AEyliEvi y
EhAvEmAezyH nkiy niymL@M c
L@M ApUvM asriev i
ninH vijymAM. REAewyM eeD
rYEAewymirik. ByeEwtil.
14
zElAEmA, yEhAvyew lyM p
Niyti sADneLAA {A
kWinAVAnMecyHt. mvAyiriey
}uw sVM {A nki. m
E}AyiriyURu w evi {A
sMBric@. iyAtIrA uM oA
wM {AsMBric@. mrvuM kl@M {A sMB
ric@. zElAEmA, nI a viiNM.
15
ninH DArALM kl@ev@kAM mrNi
AmH. qlArMEjAliM vidgHDrA
yv nieR pluH. 16sVM, evi,
oAwH, H qivekAu EvlkLi
atIv smrANv. qiyA tIrA
vidgHDEjAliA ninH. ni
pNi rMBik. yEhAv niEAewA
mAyirie.
17
anrM, teR pu zElAEmAen
s hAyiA dAvIdH qlA yi AEyEn
tAELAwM aBYic@. 18dAvIdH EntA
AErAwpRu, niL@ew eedvmA
yEhAv niELAewAmH. av ni
HsmADAnkAlM tiri. nm
c@mver EtAlitinH yEhAv q

433
eshAyic@. Q EdzM EA yEhAv
yewyM aveR jntyewyM niy
NilANH. 19EA niL@ew mnSM
tHmAvuM niL@ew eedvmA yEhA
vyH smikyM aveR jH{
k nwAkyM ec@k. yEhAvyAy
eedvieR vilM niik.
anrM krARieRepkvuM qlA vi
vsHtL@M lyiEl ekAuv
rik.
lyi x nwA
ElvYew pti
dAvIdH o v]nAyiIkyM a
EhM zElAEmAen yi AEylieR
putiyrAjAvAkyM ecyHt. 2 qlA yi
AEyEntAELyM dAvIdH viLic@i.
puErAhitEryM ElvYEryM aEhM vi
Lic@i. 3aview mvySM ati
wtluMAym qlA ElvYEryM dA
vIdHqi. ek meAyirM ElvY
Ayi. 4dAvIdpRu, pinA
lAyirM ElvY yEhAvyew lyM p
NiyewEmEnAM nivhiM. RAyirM
ElvY niympAlkM nYAyADipAmA
yirie. 5nAlAyirM ElvY kAvAM
nAlAyirMElvY sMgItjH{AM yi
rie. avAyi {A vizixHw sMgI
EtApkrN niici@H. yEhAv
eyvA}HA av pkrN p
EyAgie. 6 dAvIdH, ElvYer mAyi
tiric@. Elviyew mmLAy EgEzA
, ekhAH, emrAri qivew EprilA
yi atH.

23

EgEzAEgAM
EgEzA EgAi niH lAM
ziemyiyM. 8 lA mpuA. eyhI
Ey ayAL@ew mpu. EsTAmM
EyAEvlumAyi ayAL@ew m@puA
. 9ezElAmIH, hsIEy. hArA qi
v zIemyiyewpuA. Q m pu
AmAyi lAeR wMbnATA.
10
ziemyi nAlupuA+ yhH, sI
nA, eyyzH, ebrIyAM qivrAyi
av. 11yhH mpuM sInA rA
me pumAyi. qA eyyUzi
M ebrIyAmiM aEnkM puAA
yiil. atinA eyyUzienyM eb
rIyAmienyM o owMbmAyANH kN
AiytH.
7

ekhAtYEgAM
ekhAi nAlupuA. a%AM, yi
sHhA,ehEA, IEy qivrAyi
av. 13ahErAM EmAezyM a%A
mieR puArAyi. ahErA etr
ewevnAyi. ahErAM a
yAL@ew pigAmikL@MqAlEmAyM
vizixHwrAyi etrewevrANH. y
EhAvyew xyH vivsHt
eLAA cumtl vhitinAyi
av etrewetH. yEhAv
yew sviDi DUpM kiA etr
12

] AM 22:19-23:29
1 dinv

ewevrANH ahErAM pigA


mikL@M. puErAhitArAyi yEhAvey
EsviA av etrewe@. y
EhAvyew nAmi jneL a#hi
A qeEM av etrew
e@.
14
EmAez eedvpuxnAyi. EmAez
yew puA ElviEgAieR BAgmA
yi. 15EgEzAmM qlIEyesrumAyi
EmAezyew puA. 16ezbUEv
yi EgEzAmieR mpu. 17q
lIEyesrieR mpunAyi erh
bYAvH. qliEysrinH m@ puAA
yiil. qA erhbYAvinH aEnkM
puAAyi.
18
ezElAmIH yisHhArieR mpu
.19eyrIyAvH ehEAeR mpu
. amArYAvH ehEAeR rAme
pu. yhsIEy mAme puM
eyemyAM nAlAme pumAyi.
20
mIKA IEylieR mpu. yiI
yAvH rAme puM.
emrAriEgAM
mhHLi, mzi qivrAyi emrAri
yew puA. qelyAsruM kIM mhHLi
yew puA. 22qelyAs puA
AkAetmric@. ayAH puimAEr A
yiZ. qelyAsArieR puimA
avew buLieveryAyi
vivAhM k}icitH. kIzieR puA
rAyi avew bu. 23mhHLi,
ed, eyErEmAH qivrAyi mzi
yewpuA. ek m puArAyi
av.
21

ElvYew EjAli
ElvYew pigAmik vrAyi.
wMbmsricAyi avew pik.
oAErAew EpM pikyiluAyi
. pM atilDikvuM AymvrA
yi pikyiluAyitH. av y
EhAvyew lyi x nwi.
25
dAvId pRi, yi AEylieR
eedvmA yEhAv teRjntyH s
mADAnMnki. eyzElmi qeE
mAyivsitinH yEhAv aviewey
i. 26atinA viwArEmA ati
xyH pEyAgi vsH t ELA
ElvYH niyM mEtil.
27
Elviyew EgAiel pigAmik
ew qemwAtAyi dAvIdH
yi AEylukA avsAnmAyi nki
yniEzM. pM atiEmluM vyS
ElvYeryANv qiytH.
28
yEhAvyew lyiel xA
EvLyi ahErAeR pigAmikeL s
hAyik ElvYew EjAliyAyi.
lyiel pAzVmRikL@M lyAN
vuM pripAlicM ElvYrAyi. qlA
vivsHteLyM Ikri EjA
liyM avAyi. eedvieR
lyiel xAEjAliyM avEw
tAyi.29viaM lyiel Em
24

] AM 23:30-24:22
1 dinv

434

zR vyHtieR rvAditVM
avEwtAyi. mAvH, DnYbli, puLi
iAaM qivyew mtlyM a
vAyi. ew ci, kli
y v}ipAwk qivyewyM mtl
avANH. qlAaLvukL@M L@M a
vrAnwiytH. 30ElvY qM kAlH
q}uEH yEhAvyH niyM sHEtA
vuMaic@. niEtYn sAyAiluM a
vrienecyHt. 31vi vimdivs
LiluM amAvAsi nAL@kLiluM qlA
vi o}ivudinLiluM ElvY yEhA
vyH EhAmyAgmic@. qM av
yEhAvyewsviDi x nwi.
oAErAkAlM q ElvY x nw
NemtinH EtYkM cL@Ayi.
32
atinA niixHwmAy qlA iykL@M
ElvY ecyHt. av viwAri
eR mtlEy@. vilvuM av
pripAlic@. tL@ew buLAy ah
ErAeR pigAmikLAy puErAhiter a
v shAyikyM ecyHt. yEhAvy
ewlyi x ecyHtekAH El
vY puErAhiter shAyic@.
puErAhit sMG
ahErAeR puAew sMG
vyANH+ nAdAbH, abI, qel
yAsA, QTAmA qivrAyi ah
ErAeR puA, 2qA nAdAbuM
abIvuM avew pitAviEnA
mE mric@. nAdAbinuM abIviM
puAAyiil. atinA qel
yAsAruM QTAmAruM puErAhitrAyi v
ic @ . 3qelyAsArieRyM QTA
mArieRyM EgAeL dAvIdH Evep
wi. aenyAyA t nk
e EjAlik av ecAnAem
tinAlANH dAvIdH aen ecyH t tH .
sAEdAieRyM ahIEmelieRyM
shAyEAewyANH dAvIdH ecyHttH.
qelyAsArieR
o
pigA
miyAyi sAEdAH. ahIEmelH Q
TAmArieR pigAmiyM. 4QTAmArieR
wMbinitiEnA EntA
qelyAsArieR wMbiniA
yi. qelyAsArieR wMbi
niM ptinARu EntAL@M QTAmArieR
wMbiniMq@EpM. 5oAErA wM
biniM L@k etrewe
i. nRuiANH averetrew
tH. avri tAMEp etrew
etH vilieR mtlArA
yiriAnANH. m@v puErAhitrAyM.
verlAM qelyAsArieRyM QTAmA
rieRyM wMbArAyi.
6
ezmA yi kArYdzi. enTn
EylieRpunAyi ayA.Elvi
EgAArnAyiezmA. pigAmi
kewEpk ezmyiyA q}utievc@.
dAvIdrAjAvieRyM Q EntAL@ewyM
mivcANH ayA Epk q}u
tiytH+ puErAhitnAy sAEdAH, ahIEm
elH, puErAhitew wMbnAykA,

24

ElvYEntA. abYATArieR punA


yi ahIEmelH. oAErA tvNyM
nRuiH orA etrewewkyM
ezmA ayAL@ewEper}ukyM ecyHt.
aen av qelyAsA QTAmA
qivew wMbAiwyi EjAli
viBjic@.
7 eyEhAyArIbieR

10

11

12

13

14

15

16

17

18

sMGmAyi
dYEtH. eydAyAvieR sM
GmAyi rAmEtH.
hArImieR sMGmAyi mAm
EtH. ezEyArImieR sMGmAyi
nAlAmEtH.
mIyAvieR sMGmAyi a
AmEtH. mIyAmieR sMGmAyi
RAmEtH.
hAEAsieR sMGmAyi
}AmEtH. abIyAvieR sMGmA
yi qAmEtH.
Eyvyew sMGmAyi op
tAmEtH. ezKnYAvieR sMGmA
yi pAmEtH.
qlYAzIbieR sMGmAyi p
tienAAmEtH yAImieR sM
GmAyi pAmEtH.
eieR sMGmAyi pti
mAmEtH . EyezebyAmieR
sMGmAyi ptinAlAmEtH.
biegieR sMGmAyi p
tinAmEtH. ErieR sMG
mAyi ptinARAmEtH.
EhsIrieR sMGmAyi pti
En}AmEtH. hiEsieR sMG
mAyi ptienAmtH.
epthYAvieR sMGmAyi p
eAptAmtH. eyehsHEklieR
sMGmAyi ptAmEtH.
yAKIeR sMGmAyi p
eAAmEtH. gAmlieR sMG
mAyi pirAmEtH.
edlAyAvieR sMGmAyi
pimAmEtH . mysYAvieR
sMGmAyi pinAlAm
EtH.

19

yEhAvyewlyi xyH
etrewe sMG vyAyi
. lyiel xyH yi A
EylieR eedvmA yEhAv ahErA
nkiy c av asric@.
m@ ElvY
ElvYew bAipigAmikL@ew Ep
k tANH+
20

a%AmieR pigAmikLi niH+


bAEy. bAEylieR pigAmi
kLiniH+ eyhedyAvH.
21 erhbYAvi niH+ mpunAyi
yizYAvH.
22 yisHhA EgAi niH+ ezElA
EmAH. ezElAEmAieR wMb
iniH+ yhH.

435
23 ehEAeR

24
25
26

27

28

29
30

mpunAyi
eyriyAvH . amrYAvAyi eh
EAeR rAmepu. yhsI
EylAyi ayAL@ew mAme
pu. eyemyAmAyi ayA
ew nAlAmepu.
mIKA IEylieRpu. zAmI
mI Kyewpu.
yizYAvH mIKyew sEhAdr. es
KrYAvH yiAvieR pu.
mhHLi, mzi, ayAL@ewpu yy
sYAvH
qiv
emrAriyew
pigA mik.
emrAriyew punAy yysYAvinH
ebEnAyM EzAhyM sRuM i
yM puA.
qelyAsA mhHLiyew pu. q
A qelyAsAri puAA
yiil.
eyrhHemEy kIzieR pu.
mhHLi, ed, eyrIEmAH qiv
mziyew puA.

ElvYwMbL@ew nAykA avrA


yi. wMbM tiricANv pikyi
EcetH. 31vizixHw EjAlikAN
v etrewetH. tL@ew puErA
hiAeryMEpAel avM nRui@. ah
ErAeRpigAmikLAyi puErAhit.
dAvIdrAjAvH, sAEdAH, ahIEmelH, pu
ErAhitewyM ElvYwMbL@ewyM
EntA qivew mi vcANv
nRuitH. EjAlik tirewEA
vluM ecRumAy wMbH lY
prigNnyAyi lBictH.

gAnsMG
dAvIdM eesnYADipAM EcH
sAPieR puAer vi
xyHAyi Evtiric@. EhmAM eyd
TUmAyi sAPieRpuA. ki
rM,vIN, lALM qiv pEyAgi
c@ eedvsEzM nkyM vcik
ymAyi avew vix. a
en xnwiyvew o pikyA
NitH+
2
sAPieR wMbiniM+ s
, EyAEsPH, enTnYAvH, azAErlA.
vcitinH dAvIdrAjAvH sAPi
en etrew. sAPH teR pu
Aer nyic@.
3
eydTUeR wMbiniM+ egdA
lYAvH, esri, eyzAvH, ziemyi, hz
bYAvH, miTYAvH. av RuEpA
yi. eydTU teRpuAer nyi
c@. eydTU kirM pEyAgicH yEhA
vey sHttikyM ni pRykyM
vcnM nwkyM ecyHt.
4
buIyAvH, mnYAvH, IEy, ez
bUEv, eyrIEmAH, hnnYAvH, hnAni,
qlIyATA,giti, ErAmMti-es; eyA
zHebAzA, mElATi, EhATI, mhsI

25

] AM 24:23-25:20
1 dinv

EyAH qivrANH x nwiy Eh


mAeRpuA. 5 verlAM EhmAeR pu
ArAyi. dAvIdieR vAcknA
yi EhmA. EhmAen znAemH
eedvM vAgHdAnMecyHt. atinA Eh
mAnH aEnkMpuAAyi. eedvM EhmA
nH ptinAlu puAeryM m puimA
eryM nki. 6yEhAvyew lyiel
sMgItAlApninH EhmA teR qlA
puAeryM nyic@. puA l
ALvuM vINyM kirvuM pEyAgic@.
sAPH, ydTU, EhmA qivH
rAjAvunkiy jH { kArmAyi
lyiel avew xArIti. dAvI
drAjAvAyi aver etrewtH.
7
avMElvYM EgAArAy avew b
uL@M pAwti prizIlnM Enwiy
vrAyi. yEhAvyHsHtti pAwA
prizIliie ieype@
EpAyi. 8oAErAM ecE
vYtYsHttrM EjAlik etrewA
av nRukLi@. qlAvM lY pri
gNnyAyi. yvAL@M v]M o
EpAelprigNie@. aYApkM zi
xYM lYprigNn.
9
dYM sAPieR (EyAEsPH) pu
AriniM buLiniM pu
Ep etrewe@.
rAme egdlYAvieR puAri
niMbuLiniM puEp et
rewe@.
10
mAmtAyi srieRpuAri
niM buLiniM puEp
etrewe@.
11
nAlAmtAyi yi
iyewpuAri
niM buLiniM puEp
etrewe@.
12
aAmtAyi ekTnYAvieR puA
ri niM buLi niM pu
Epetrewe@.
13
RAmtAyi buIyAvieR puA
riniM buLiniM pu Ep
etrewe@.
14
}AmtAyi eyzErlyew puAri
niMbuLiniM puEp et
rewe@.
15
qAmtAyi eyzAvieR puAri
niM buLiniM pu Ep
etrewe@.
16
optAmtAyi mnYAvieR puA
riniM buLiniM pu Ep
etrewe@.
17
pAmtAyi,ziemyiyewpuAri
niM buLiniM puEp
etrewe@.
18
ptienAAmtAyi, asErlieR pu
AriniM buLiniM p
uEp etrewe@.
19
pAmtAyi, hzbYAvieR pu
AriniM buLiniM pu
Ep etrewe@.
20
ptimAmtAyi, bAEylieR pu
AriniM buLiniM p
uEp etrewe@.

] AM 25:21-26:22
1 dinv

436

21

ptinAlAmtAyi miTYAvieR pu
AriniM buLiniM pu
Ep etrewe@.
22
ptinAmtAyi eyrIEmAieR pu
AriniM buLiniM p
uEp etrewe@.
23
ptinARAmtAyi hnnYAvieR pu
AriniM buLiniM pu
Ep etrewe@.
24
ptiEn}AmtAyi eyAzHebAzyew
puAriniM buLiniM p
uEpetrewe@.
25
ptienAmtAyi hnAniyew puA
riniM buLiniM pu
Ep etrewe@.
26
peAptAmtAyi mElATiyew pu
AriniM buLiniM p
uEp etrewe@.
27
ptAmtAyi qlIyATyew pu
AriniM buLiniM p
uEp etrewe@.
28
peAAmtAyi, EhATIrieR
puAriniM buLiniM p
uEpetrewe@.
29
pirAmtAyi, gitiyew pu
AriniM buLiniM p
uEp etrewe@.
30
pimAmtAyi mhsIEyAi
eR puAriniM buLiniM
puEp etrewe@.
31
pinAlAmtAyi ErAmMti-es
rieR puAriniM buLini
M puEp etrewe@.
dVArpAlkA
dVArpAlkAew sMG+
EkArhieR wMbArAy dVArpA
lkA vrA. sAPieR EgA
ArnAyi EkAeryewpunAy emEz
elmYAvM ayAL@ewpuAM. 2 emEzel
mYAvi puAAyi. esKrYAvA
yi mpu. eydIyEy rAm
epu. esbdYAvH mAmepu.
ytHniEy nAlAmepu. 3lAM a
Amepu. eyEhAhAnA RAm
epu. qElYAEhAEvnAyi }Am
e puM.
4
oAEbdH-qEdAmM ayAL@ew puAM.
ezmAvH yi oAEbdH-qEdAmieR
mpu. eyEhAzAbAdH ayAL@ew r
AmepunAyi. EyAvAhH mAm
epu. sAKA nAlAme pu.
enTnEy aAme pu. 5aIEy
RAmepu. yiAKA }Ame
pu. epyelTAyi qAmepuM
yi. eedvM oAEbdH-qEdAmien y
TAi a#hici. 6 oAEbdHqEdAmieR punAyi ezmAvH. ez
mAviM puAAyi. ezmA
vieRpuA tL@ew pitAvieR
wMbnAykArAyi. kArNM, av
eeDrYzAlikLAy BwArAyi. 7otHni,
erPAEy, oAEbdH, qsAbAdH, qlI
,esmKYAvH qiv ezmAvieR pu

26

ArAyi. qsAbAdieR bu
vidgHEvlArAyi. 8 aver
lAM oAEbdH-qEdAmieR pigAmikLAyi
. avM avew puAM bu
L@M krAyi. av nl kAvA
rAyi. oAEbdH-qEdAminH aRupir
u pigAmikL@Ayi.
9
emEzelmYAvinH krAy puAM
buL@M Ayi. avrAek pti
en@EpAyi.
10
emrAriyew wMbArAy dVArpAl
kA vrANH+ EhAsA atielArALANH.
zi%i dYpunAyiriA etrew
vnAyi. zi%i mpunAyi
ieliluM ayAL@ew pitAvHayAeL
dYjAtnAyiriA etrew. 11hi
IyAvAyi rAmepu. etb
lYAvH ayAL@ew mAmepu. esK
rYAvH nAlAmepu. EhAsyHH pu
AMbuL@mAyiekptimEp.
12
dVArpAlksMGL@ew nAykA
vrAyi. tL@ewbu ecyHti
EpAel o viEzx rItiyilAyi
dVArpAlkA yEhAvyew lyi
xnwiytH. 13oAErA wMbi
M oAErAkvAwMvItM nkei. o
wMbinH okvAwM vItM etrew
tinH nRuii.ecRiyvM vli
yvM lYprigNnyAyi.
14
ki}E kvAwieR kAvmtl
EzelmYAvinAyi. anrM Ezel
mYAvieR punAy esKrYAviEvi
nRui@. ayA buizAliyAy o ci
knAyi. vwe kvAwiElAyi
esKrYAvH etrewetH. 15oA
EbdH-qEdAM etE kvAwiEl etr
ewe@. amlYvsHt sUi
cirivstiyew kAvlieR mt
lyAyi oAEbdH-qEdAmieR puA
H.16pwiAeR kvAwiElM mkLil
epAtyilu zEleKH kvAwiEl
M etrewevrAyi ImM
EhAesyM.
kAvA vzLilAyi ni. 17Ru
ElvY ki}e kvAwi kAvni.
nAluElvY etEkvAwi kAv
ni. amlY vsHtL@ew klvRyH
ru ElvY M kAv ni. 18pwiAeR
minH nAlukAvAAyi. m
EpAtyi ru kAvAM A
yi.19verAeyAyi dVArpAlk
sMG. EkArhieRyM emrAriyew
yM EgAArAyi dVArpAlk.
B$Arc@ mtlAM m@EdYAgAM
20
ahiyA
ElviEgAArnAyi.
lyiel amlYvsHt sUi
mtlyAyi ahiyAyEwtH. vi
vsHt sUici lL@ew
mtlyM ahiyAyHAyi.
21
EgEzAwMbi nivnA
yi leydA. leydAeR EgAi
elEntAAri ovnAyi eyhI
Eyli. 22EsTAmuM ayAL@ew sEhAdr

437
EyAEvlumAyi eyhIEylieR pu
A. yEhAvyew lyiel amlY
vsHtL@ew mtl avAyi.
23
etrewe m@EgA v
yAyi+ a%AM, yisHhA, ehEA,
IEy. 24ezbUEvlAyi yEhAv
yew lyiel amlYvsHtL@ew
mtlyEntAvH. EgEzAmieR pu
nAyi ezbUEv. EgEzAM EmAez
yew puM. 25ezbUEvlieR bu
vrA+ qlIEyes mtlu a
yAL@ew bu+ qelEyesrieR pu
nAyer hbYAvH, erhbYAvieR pu
nAy eyzAvH, eyzAvieR punAy
EyArAM. EyArAmieRpunAy sii, si
iyewpunAy ezElAmIH. 26ly
iEldAvIdH EzKric qlA sADn
L@ewyM mtl ezElAmIinAyi.
eesnYADipAM lyiEl sA
Dn nkiyi. 27yi kv
ew vsHtLi ciltAyi a
v nkiyitH. yEhAvyew lyM
pNiyti pEyAgiAnAyi a
v sADn nkiytH. 28eedv
puxnAy zmEv; kIzieRpunAy
ezQ; EnrieRpunAy abHEn; es
yyew punAy EyAvAbH qiv
nkiy sADnL@ewmtlyM ezElA
mItiM ayAL@ew bumAyi
. jn yEhAvyH nkiy qlA
vivsHtL@M sUi mtl
ezElAmiM ayAL@ew buL@M e
w.
29
yisHhA wMbArnAyi ekn
nYAvH. lyipuRe EjAlikLAyi
eknnYAviM puAM. av
yi AEyli vYtYsHtlLi nIti
pAlkrAyM nYAyADipArAyM v
ic@. 30ehEAwMbArnAyi
hzbYA. hzbYAyM ayAL@ew bu
M EyAAndi pwiARuvzM yi A
Eyli eedvieR qlA EjAlikL@ew
yM rAjAvieR kArYL@ewyM mtl
vhic@. hzbYAvieR sMGi k
rAy yiriey}uRuEp Ayi
, 31ehEAwMbcrimsricH
eyrIyAvH yi avewEntAvH. dA
vIdieR nAl vxe BrNkAlH
wMbcriLi prtikM BrN
kArYH smmAyver kupiwi
A aEhM teR B]tYErAwAvzYe@.
gielyAdiel yAEsrivsi eh
EAwMbi arie ci
lerkei. 32kM wMbnATA
mAy 27, 00bu eyrIyAviAyi
. rUEb, gAdH, mneyewpti q
IEgAAer nyitinM yEhAv
yew EjAlikL@M rAjAvieR kArYL@M
nivhitiM dAvIdH rAyiri
q}uRuEper mtlewi.

27

eesnYviBAg
rAjAvieR eesnYiluAyi
yi
AEylukAew pikyA

] AM 26:23-27:12
1 dinv

NitH. oAErAsMGiM qlAvxvuM


o mAsMvItmAyi EjAli. wMb
lvAM sh
ADipAM ztADip
AM nItipAlkM rAjAvien Esvic
vriluH . oAErAeesniksMGiluM
24,000 EpAyi.
2
oAMmAsi oAM sMGieR
mtl yAEzAebyAminAyi. sbHdI
EylieR punAyi yAEzAebyAM.
yAEzAebyAmieR sMGi 24, 000 Ep
Ayi. 3 EperieR pigAmik
LiorALAyi yAEzAebyAM. oAM mA
si qlAeesniEkAEdYAgA
ewyM EntAvAyi yAEzAebyAM.
4
rAMmAsi EdAdAyi yi Es
nAnAyk. aEhAhArnAy EdAdAyi
yewsMGi 24,000 EpAyi. mi
EkAH yi aveR sMGieR
nAyk.
5
ebnAyAvH yimAme ees
nYADip. mAMmAsE EsnADi
pnAyi ebnAyAvH. mKYpuErAhit
nAy eyEhAyAdyewpunAyi eb
nAyAvH . ebnAyAvieR sMGi
6
24,000 EpAyi. m vIrArilu
eeDrYzAliyAy pwyALiteyANH
Q ebnAyAvM. ebnAyAvH avew
nAyknAyi. ebnAyAvieR pu
nAy aIsAbAdinAyi ebnAyA
vieR sMGieR mtl.
7
asAEhlAyi nAlAM eesnYADi
p. nAlAMmAse eesnYADipnAyi
asAEh. EyAvAbieR sEhAd
rnAyi asAEh. piIwH asAEh
lieR punAy esbdYA ayAL@ew
eesnYADipAnM ew. asAEh
lieR sMGi 24,000 EpAyi.
8
zMH yi aAMees nYADi
p. aAMmAse eesnYADipnAyi
zMH. esrhieR wMbAr
nAyi ayA. zMieR sMG
i 24, 000 EpAyi.
9
QrA yi RAM eesnYADi p.
RAMmAsE eesnYADipnAyi
QrA. EzieR punAyi
QrA. etEAvArnAyi EzH. Q
rAyew sMGi 24, 000 EpAyi.
10
EhelsAyi}AMeesnYADip.
}AM mAse eesnYADipnAyi
EhelsH. epElAnYAri ni q
yImieR pigAmiyAyi ayA. Eh
elsieR sMGi 24, 000 EpAyi
.
11
siebKAyH yi qAM eesnYA
Dip. qAMmAse eesnYADipnAyi
siebKAyi. zAArnAyi
siebKAyi. esrhieR wMbArnA
yi siebKAyi. siebKAyiyew
sMGi 24,000 EpAyi.
12
abIEyes yi optAM
eesnYADip. optAMmAse ees.
nYADipnAyi abIEyes. anA
ETATH pNArnAyi abIEyes.
ebnYAmI EgAArnAyi abIEy

] AM 27:13-28:3
1 dinv
es.

abIEyesrieR

438

sMGi

24,000 EpAyi.
13

mhrAyiyi pAMeesnYADi
p. pAMmAse eesnYADipnAyi
mhrAyi. enEtAPAArnAyi mh
rAyi. shVrieR wMbArnAyi
ayA. mhrAyiyew sMGi 24,000
EpAyi.
14
ebnAyAvH yi ptienAAM
eesnYADip. ptienAAM mAsiel
eesnYADipnAyi ebnAyAvH. pirA
ETAkArnAyi ebnAyAvH. qyIM
EgAArnAyi ebnAyAvH. ebnA
yAvieR EgAi 24,000 EpAyi
. 15ehdAyi yi pAM
eesnYADip. pAM mAse ees
nYADipnAyi ehdAyi. enEtAP
ArnAyi ayA. oiEylieR
wMbArM. ehdAyiyew sMGi
24,000 EpAyi.
EgAlvA
yi AEyliel EgAlvA v
rA+
rUEb+ siiyewpunAy qlIEy
es. ziemEyA+ myKyewpunAy ez
PtYAvH.17Elvi+ ekmEvlieR punAy
hzbYAvH. ahErA+ sAEdA 18eydA+
dAvIdieR sEhAdrArielAvnAyi
qlI. yiAKA+ mIKAEylieR
punAyo%i.19esbUlU+ obdYAvieR
punAy yizHmAvH. nPHtAli+ a iEy
lieRpunAy eyrIEmAH. 20qyIM+
assYAvieRpunAy EhAEzyA. pwi
AeR mne+ epdAyAvieR punAy
EyAEv.21ki}e mne+ esKrYAvieR
punAy yiEA. ebnYAmI+ abHEnri
eRpunAy yAsIEy. 22dA+ eyErA
hAmieR punAy aserEy.
vrAyi yi AEy EgAlv
A.
16

dAvIdH yi AEylukAew
qemw
23
yi AEylukAew qemwA dA
vIdHtImAnic@. yi AEyjntey
kAze nEpAel epiem
eedvieRvAmlM aview DA
rALM jnL@Ayi. atinA p
vySM atilDikvuM Aymvew
kNE dAvIdHqwZ. 24esyyew
punAyEyAvAbH jnL@ew kNew
AwieyiluM ayAL pUIk
ricil. eedvM yi AEyjntEyAw EkA
pic@. atinAlANH dAvIdrAjAvieR
criM qpusHtki jnL@ew q
M EcAtH.
rAjAvieR vicArikA
rAjAvieR vsHtvkkL@ew mtl
Aew pik+
adIEylieR punAy asHmAevH
yi rAjAvieR klvRkL@ew m
tlAr. ecRiy pNLielyM #Am
25

LielyM vylukLielyM EgApurLi


elyM klvRkL@ew mtl IyAvi
eR punAy eyEhAnATAnAyi.
26
vyNiAew mtl eklUbi
eRpunAy q iAyi. 27miri
EAkL@ewmtl rAmAArnAy zIem
yiAyi. miriEAkLi ni
vIieR klvRAr ziPHmYAr
nAy sbHdiyAyi. 28olIvumrL@ew
yM pwiAeR tA}Hvryiel kAimr
L@ewyM mtl gAEdrukArnAy bA
hAnAnAyi. olIevyew klvR
k sUicitH EyAvAM.
29
zAErA ilum kkAlikL@ew
mtl zAErAnYnAy ziAyiAyi.
tA}HvrkLiel kkAlikL@ewmtl a
dAyiyew punAy zAPAinAyi.
30
yizHmAEylYnAy oAbIlinAyi o
kL@ew mtl. EmErAEnAtYnAy ey
hHedyAvinAyi k}utkL@ew mtl.
31
h#IynAy yAsIsinAyi wk
L@ew mtl.
verAeyAyi dAvIdrAjAvi
eR vsHtvkkL@ew mtlA y
EntA.
32
EyAnATA o buimAnAymiyM
pkiey}ukArmAyi. dAvIdi
eR pit]sEhAdrnAyi EyAnATA.
hKHEmAniyew punAy eyhIEylAyi
rAjmArAer pripAlicitH.
33
ahIETAePlAyi rAjAvieR p
EdxHwAvH. zAyirAjAvieR EtA}nAyi
. aKYnAyi zAyi. 34eyEhA
yAdyuM abYATAruM piIwH ahIETA
ePliniM rAjAvieR pEdzkA
nMew. ebnAyAvieR punAyi
eyEhAyAdA. EyAvAbAyi rA
jAvieR eesnYADip.

dAvIdM lyvuM
yi AEyjntyew m}uv EntA
eLyM dAvIdH v iLic @ i.
EntAELAewlAM eyzElmiElvrA
dAvIdHklic@.EgAlvA, rAjAvi
en Esvi eesnYieRnAyk,
ztADip, sh
ADip, rAjAvieR
yM puAewyM vsHtvkkL@M kAli
keLyM sUiEdYAg, rAjAvi
eR DAn EdYAg, krAyvIr
A,eeDrYvAArAyBwAqiveryAe rAjAvH viLic@.

28

dAvIdrAjAvH q}uE@ni pRu,


qeR sEhAdrAEr, qeRjnEL,
ni qe vicAluM, yEhAvyew
sAYepkM sUiA oriwM pNiy
emHqeRmnH #hi. eedvi
eR pAdpIWmAyi o lM pNiyAnA
NH qeR#hM.eedvienArAlyM p
NiytinH {A pripAwiyiwkyM ec
yHt. 3 qA eedvM qEAw pRu,
qeRnAmi nI o lyM nii

439
tH. nI oBwM aEnkMEper ekAi@
vmAkyA aectH.
4
yi AEyliel pu EgAeL
yMnyiA yi AEylieR eedvmA
yEhAv eydEgAe etrew
. pie, EgAiniM yEhAv
qeRpitAvieR wMbe etre
w. wMbiniM eedvM q
e qeEM yi AEyrAjAvAyM
etrew! qe yi AEylieR rA
jAvAA eedvM#hic@! 5yEhAv q
niH DArALM puAernki. puA
riniH zElAEmAen yi
AEylieR
putiy rAjAvAyiriAM yEhAv etr
ew. qA yTAi yi A
Ey yEhAvyew rAjYmA. 6 yEhAv
qEAw pRu, dAvIEd, nieR punA
y zElAEmA qeR lyvuM atieR
mL@M pNiyM. qekAeA z
ElAEmAen {AeneRpunAyi etr
w. {AnveR pitAvAyirikyM
ec@M.7 zElAEmA EA qeR niym
L@M klnkL@M asri. qeR
niym av qM asricA
zElAEmAeR rAjYe {A nitYmAyi
zmAM!
8
dAvIdpRu, EAm}uv yi A
EylieRyM eedvieRyM mi
{A niELAwiArY pRy+ ni
L@eweedvmA yEhAvyew qlA kl
nkL@MasriA ik! aEA
Q nlmi eekvzM vyHA ni
k}iyM. tHniL@ew pigAmikH q
eEM eekmARAM ni k}iyM.
9
mkEn,zElAEmAEn, nI nieR pitAvi
eR eedve aRiyk. mAeyA
mnEAew eedve Esvik. eedv
eEsviti nieR mnH sEA
xik. qekAeA oAErA
ewyM mnielAetH yEhAv
aRiy. nieR cikeLlAM yEhAv
mnilA. nI o shAyinH y
EhAveysmIpicA nineArM ki
@M pE, nI yEhAvyiniM akA
av nie qeEmAyi Epi
M.10aveR vilmAy lyM
pNiyA zElAEmA yEhAv nieyA
NH etrewietRiyk. R
EAew EjAlipUIkrik.
11
anrM dAvIdH teRpunAy zElA
EmAnH lyM pNiyti pErK
k nki. lyi @m mKm
$pM, ekiw, klvRk, mkLil
emRik, akemRik, pAsn
iEviylM qiveylAM
pErKyiluAyi. 12lyieR
qlA BAgieRyM pErK dAvIdi
Ayi. pErKkeLlAM dAvIdH z
ElAEmAnki. yEhAvyew lyi
@m timieRyM @m
mRikL@ewyM pErK dAvIdH ayA
nki. lyiel klvRyewyM
lyiel vivsHt vci k
lvRyewyM pErK dAvIdH ayA

] AM 28:4-29:2
1 dinv

nki. 13puErAhitewyM ElvYewyM


sMGeLiyM dAvIdH zElAEmAEnAw
pRu. yEhAvyew lyi
x nwtieR m}uv EjAlikeL
iyM lyiel xyHpEyAgi
EsADneLiyM dAvIdH zElAEmA
EnAwpRu. 14lyilupEyAgiE
sADn AA qmAM sV
vuMeviyM pEyAgiNemM dA
vIdH zElAEmAEnAwpRu. 15sV viL
kL@ewyM viLkAlukL@ewyM evi
viLkL@ewyM viLkAlukL@ewyM
pErKkL@mAyi. oAErA viLkAlu
kL@M avyewviLkL@M niiA q
sVvuM eviyM pEyAgiNem
M dAvIdH zElAEmAEnAw pRu. oAErA
lLiluM Ev vYtYsHtviLkAlu
kLApEyAgictH. 16vi aM vyH
tinH oAErAEmzyHM pEyAgiE
sVM qeyM dAvId pRu. ev
i EmzkH qevi pEyAgiN
emM dAvId,pRu. 17mrik, t
Likk, pAnpA qivyAA
mAysVM qEvNemM dAvI
dpRu. oAErA sVAmAA
sVieR aLvuM oErA eviA
mAA eviyew aLvuM dAvI
dpRu. 18DUpyAgpIWinH Ikri
c sVM q pEyAgiNemM dA
vIdpRu. yEhAvyew krARieR ep
kiEEl ciRk viric ekbu
mAlAKk shitM eedvieR rTvuM
pAsni pErKyM dAvIdH, z
ElAEmA nki. sVM ekAAyi
ekbumAlAKkeL AiyitH.
19
dAvIdpRu, eedvieR shAy
EAew q}utiytANH Q pErKkkeL
lAM. pErKkLiel qlAArYL@M mn
ilAA yEhAvqeshAyic@.
20
dAvIdH teRpunAy zElAEmAEnAw
tuw pRu, zM DIrmAyi Q
EjAlipUIkrik. yEhAvyAy eed
vM,qeReedvM niEAewAmtinA
ByeEw. qlAEjAlikL@M tIMver a
v nieshAyiM. av nie eek
evwiyil. nI yEhAvyewlyM pNi
yM.21eedvieR lyielqlAEjA
likM puErAhitewyM ElvYew
yMsMG srANH. qlA sm
rAypNiAM nie shAyiA tA
RANH. EdYAgAMjnL@M nI ekAw
qlAklnkL@M asriM.
ly niiti sAn
dAvIdrAjAvH aview owiyi
m}uv yi AEylukAErAwM pR
u, eedvM qeRpunAy zElAEmA
enetrew. zElAEmA ecRumA
NH. Q EjAliAvzYmAy qlAArYL@M
avniymil. qA Q EjAli vL
erDAnmANH. Q vstimxYtl.
yEhAvyAy eedvitANH. 2 qeR
eedvieR lyM pNiyA sAm
#ik tARAA {AeneR k}ivieR

29

] AM 29:3-21
1 dinv

440

prmAvDi mici@H. sViluA


E sADnEv sVM {A
EzKrici@H. eviyiluAE sA
DnEv evi {A EzKrici@
H.oAsADn AA oAw, {A
EzKrici@H. usADn
u {A EzKrici@H. twisAmAn
twi {A EzKrici@H. c
Li vyHA EgAEmdkl@k, al
Arl@k, vYtYsHt niRLilu a
EnkM vilpiwic kl@k ev alAr
l@k qiveylAM {A EzKrici
@H. yEhAvyew lyM pNiyA
rilu aEnkM sADn {A
EzKrici@H. 3qeReedvieR l
yMpNiyA sVvuMeviyMekAu
sADnL@ew o sAnM {A n
. qeReedvieR lyM nii
ewNem ekAANH {Ani
ec@tH. Q vilyM pNiyA
Q sADneLlAM {An. 4oAPI
Rini mvAyirMtAlH sVM
{A EzKrici@H. }AyirMtAl
Ikricevi {A EzKrici@H.
lyiel Biik epAtiyAtANH
evi. 5sVvuM eviyM ekAu
vsHtL@AA sVvuM evi
yM {A EzKrici@H. lyiEl
qlArM sADnL@M vidgHDpNi
AAAnANH {A sVvuM ev
iyM EzKrici@tH. ni H ni
yi AEylukAiwyi qEp yEhA
vyH EsVcHCANM nwA tA
RuH?
6
wMbnATA, yi
AEyEgA
L@ewEntA, ztADipA, sh ADi
pA, rAjAvieR EjAlikL@ew mtl
A qiverlAM tL@ew vilpiwic
vsHtnkA srAyi. 7 eed
vAlyiEvi avnkiy sADn
veyAeyANH; aAyirM tAlH
sVM, ptinAyirMtAlH evi, pti
nAyirMtAlH oAwH, olM tAlH
Hqiv. 8 amlYmAy kl@kL@Ayi
v a yEhAvyew lyiEl
nki. amlYmAy kl@kL@ew mtl ey
hIEylinAyi. EgEzA wMbA
rnAyi eyhIEy. 9EntA a
mAM nkA tARAyti jn s
EAxic@.sVmnAel pUXdyEA
ew nkA k}iti EntAL@M
sEAxic @ . dAvIdrAjAvuM vLer
sEAxic@.
dAvIdieR mEnAhrmAy An
anrM dAvIdH aviewwiyi m
}uvEpewyM mivcH yEhAvey
sHttic@. dAvId pRu+ yi AEyli
eR eedvmAyEhAEv, {L@ew pi
tAEv, aH qeM vA}Hewe!
11
mAhAtHmYvuM ziyM mhtVvuM vij
yvuM bmtiyM niERtA! q
ekAeA miyiluM sVilum
etlAM niERtA! yEhAEv, rAjtVM
10

niERtA! qlAieRyM tlvM


BrNADipM nIyA.
12
DnvuM bmtiyM nii niA
. nI qlAienyM Bri. kM
ziyM nieR eekyilA! eryM
zM epmyvmAA mtiyAy
kH nieR eekkLiluH!
13
EA, {L@eweedvEm, { ni
n ni pRy, nieR mhtVnAme
{ vA}HkyM ec@!
14
ArYeLAM qiniEA q
eRjntyi niEAtl! etlAM ni
iniM vtA. niiniM
vv { nin tiric@ tev
EyZ.
15
{L@ew pUvikerEAel Q ElA
kH aly viEdzik mAmA {
. miyiel {L@ew din o
ni}EpAelyANH. {tien twyA
nAvuil.
16
{L@ew eedvmA yEhAEv, ni
eR lyMpNiyA { Q sADn
eLAe smAhric@. nieRnAmM mh
tVewAnANH { Q lyM p
NiytH. qA veyAe nii
nivvyA. qlAMniERtA.
17
qeReedvEm, jn n ec@
evH prIicRiyEA nI hHLAdi
evHqniRiyAM. vuM vizVsH
tvumAeyA XdyEAew, hHLAdEA
ew etlAM {A ayHsmi.
viewwiyiri ayew j ntey
{AkA. avM etlAM ninH
aiti hH L AditAyi
{A kA =.
18
yEhAEv, {L@ew pUvikrAy a
AhAmieRyM yisHhAieRyM yi
AEylieRyM eedvmA nI. zri
yAytAElAciA nieR jntey dy
vAyishAyicAluM. niEAw vizVsHt
tyM stYvuM pulA aver shA
yiENEm!
19
niEAw stYM pulA qeR m
knAy zElAEmAen shAyiENEm. ni
eR klnkL@M niymL@M cL@M a
sriA aven qEA}uM shAyicA
luM. etlAMecAM {A oiy Q
tlAnngrM pNiyAM zElAEmAen
shAyicAluM.
20
anrM aview wiy qlAvErAw
mAyi dAvId pRu, EA, niL@ew
eedvmA yEhAvey vA}Hk. ati
nA qlAvM avew pUvikew eed
vmA yEhAvey vA}Hi. yEhAv
eyyM rAjAvienyM dritinAyi
averlAvM aview nmsHkric@.
zElAEmA rAjAvA
piEHjn yEhAvyH bliy
ic@. av yEhAvyH EhAmyAg
Lic@. yirMkALk, yirM NAw
k, yirM Awk qivyM av
EyAewAM pAnIybliyM avric@.
m}uv yi AEylukAM Evi av
21

441
aEnkmEnkM blikLic@. 22aH jn
aview yEhAvEyAewAM wik
yM tikyM ecyHtH hHLAdic@.
dAvIdieR mknAy zElAEmAen rAM
vvuM avrAjAvAi. zElAEmAen rAjA
vAyM sAEdAien puErAhitnAyM a
v aBiExkM ecyHt. yEhAvyi
lANH av etAeecyHttH.
23
anrM zElAEmAyEhAvyew siM
hAsniteRpitAvieR AnH
rAjAvAyi. zElAEmAnH vLer vijy
mAyi. m}uvyi AEylukAM zElA
EmAen asric@. 24qlAEntAL@M Bw
AM dAvIdrAjAvieR qlA puAM
zElAEmAen rAjAvAyi aMgIkrikyM
asrikyM ecyHt.25yEhAv zElA
EmAen vLer mhAnAi. zElAEmAen y
EhAv mhAnAkArYM qlA yi AEy
lukAM aRiu. o rAjAviAEk
tApM yEhAv zElAEmAAi. z
ElAEmA mH o yi AEy rAjAviM
a tApmAyiil.

] AM 29:22-30
1 dinv

dAvIdieR mrNM
yiAyiyew punAy dAvIdH nAl
vxM yi
AEy Bric@. ehEA
ngri dAvIdH }uvxM rAjAvAyi
. anrM eyzElmi mim
vxMrAjAvAyi. 28v]nAyEA dA
vIdHmric@. nEyRiEyA nI jIvitmA
yi dAvIdiERtH. dAvIdiDArALM Dn
vuM tApvumAyi. ayAH Ez
xM dAvIdieR punAy zElAEmA puti
y rAjAvAkyM ecyHt.
29
dAvIdrAjAvieR dYm v]
ik eedvpuxnAy zmEv, vA
cknAynATA, eedvpuxnAy gAdH q
ivew pusHtkLiluH. 30yi AEy
rAjAevnilyilu dAvIdieR qlA
v]ikeLiyM RikLi pR
yH. dAvIdieR kieniyM a
yA sMBvic kArYeLiyM ati
pRyH. yi AEyliM@m rA
jYMsMBvicetetieniyM
ati pRyH.
26-27

442

2 dinv
] AM
zElAEmA j{
H AninAyi
Ai
eedvmA yEhAv tEAewAm
AyitinA zElAEmA atiz
nAeyArAjAvAyiI. yEhAv z
ElAEmAen vLer mhAnAi.
2
zElAEmA yi AEyjntEyAw sM
sAric@. kiAA, eesnYADipA,
nYAyADipA, yi AEyliel m}uv
EntA, wMbnATA qivErAew
lAM zElAEmA sMsAric@. 3 anrM z
ElAEmAM ayAELAewA Eciv
M m}uv giebEyAniel tl
EEpAyi. eedvieR sELn
wArM aviewyAyi. yi AEyjnt
EyAewAM mmiyilAyiriEv yEhA
vyew dAsnAy EmAez niictANH
wArM. 4 dAvIdH, eedvieR sAY
epkM kirYH-eyyArIminiM eyz
ElmiEl ekAuvi. a vyH
tinH dAvIdH eyzElmi o l
emAiyi. eedvieR sAYep
kM vyHtinH dAvIdH eyzElmi
o wAremAiyi. 5rieR pu
nAy QriyewpunAy ebsEl o
evlyAgpIWM niici. gieb
EyAni viwArieR milAyi
evlyAgpIWM. atinA zElA
EmAM jnL@M giebEyAniEl yEhA
vyew pEdzinAyiEpAyi. 6 sEL
nwAri yEhAvyH milu
evlyAgpIWiEl zElAEmA
kyRi. zElAEmA yAgpIWi yirM
EhAmyAgLic@. 7 rAiyi eed
vM zElAEmA tYe@. eedvM pR
u, {A nineA tEretH
EcAdi zElAEmAEn.
8
zElAEmA eedvEAw pRu, q
eRpitAvAy dAvIdiEnAw aH vLer
dykAi. qeRpitAvieR AnH pu
tiy rAjAvAyi aee etrew.
9
eedvmAy yEhAEv, ni aH qeR
pitAviEnAw vAgHdAnM pAlicAluM.
vLervliy o rAjYieR rAjAvAyi
riEtinH aH qe etrewi
ri. aview miyiel mNrik
EpAel DArALM jnL@H! 10aver En
v}i nyitiEv buiyM
aRivuM nI qniH nkiyAluM. a
yew shAymilAet aver BriA
mAvil ! 11eedvM zElAEmAEnAw
pRu, niERtH zriyAy mEnABAv
mANH. nI sVEA DnEmA bmtiEyA
oM EcAdicil. nieR zu ekAl
ewNemM nI vzYeil. dIGA

ySM nI EcAdicil. l, nI aetA


ml EcAdic t H .
nie {A
BriAlic qeR jntyH Evi
zriyAy tImAn qwvA
buiyM aRivumANH nI vzYe tH.
12
atinA ninH {A buiyM
aRivuM nM. wAet sVM pNvuM
bmtiyM nin {A nM. nin
mH orAjAvuM DnEAewyM b
mtiEyAewyM jIvici@Avil. BAviyi
luM o rAjAviM mAM sVM b
mtiyM lBikymil.
13
atinA zElAEmA giebEyAniel
rADnAlEEpAyi. anrM z
ElAEmA sELnwAriniM yi
AEyrAjAvAyi BrNM nwtinH
eyzElmiEl EpAyi.
zElAEmA teR eesnYvuM sVM
A
14
zElAEmA teR eesnYinAyi
tirkeLyM rTeLyM sVpic@w
i.. zElAEmAnH 1400 rTL@M 12,000 tir
wyALikeLyM lBic@. zElAEmA av
ey rTngrLi nii. rAjekAAr
milmAy eyzElmiluM avri
EREer nii. 15eyzElmi zElA
EmA DArALM sVvuM eviyM smAh
ric@. kl@kEpAel sulBmAyi sV
vuM eviymAyi. DArALM EdvdA
mrvuM zElAEmA sVpic@. EdvdA
vAke pwiAR mlEdzvL
kAimrM EpAel svsADArNvuM.
16
QjipH t iniM EkVyinimANH
zElAEmA tirkeL RmtiecyHttH.
rAjAvieR vYApArikLANH EkVyiniH
avey vAiytH. 17zElAEmAeR vYApA
rik aRuRuEz evi oAErArT
i EviyM Ez evi
oAErA tiryH EviyM ekAw.
av tirkeLyM rTeLyM hitY
ewyM arAmieRyM m}uv rAjA
AM viu.
zElAEmA lyniitieAu
yEhAvyew nAmM mhtVew
tinH o lyM pNiyA zElAEmA
ElAcic@. tniAyi o ekAArM pNi
ytiM. 2q}uptinAyirM m@kAer
yM mlEdz kl@evA qpti
nAyirM klNiAeryM zElAEmA ni
EyAgic@. avew EmEnAinH mvA
yirRuRuEperyM zElAEmA niEyA
gic@. 3anrM zElAEmA rAminH o
sEzmyc@. EsAngrieR rAjAvA

443
yi rAMzElAEmA pRu, qeR
pitAvAy dAvIdien shAyicEpAel
qeyM shAyi. aEhi vs
ti niiA aH EdvdAmrM ekAw
. 4 qeR eedvmAyEhAvey d
riA {AenA lyM pNiy. l
yi yEhAvyew sviDi nAemA
yAgpIWM pNiykyM ati EhAmyA
gLikyM viEmzEm nAM
qlAyHEA}uM viaM vyHkyM
ec@M. qlA BAtiluM sYyHM
qlA zb divsLiluM qlA amA
vAsi nAL@kLiluM mH niixHw tinA
L@kLiluM nAM EhAmyAgLiM. tH
yi AEylukA qeM criE
o niymmANH.
5
new eedvM skl EdvAerAL@M
vliyvnANH. atinA {AnvnH o m
hAlyM niiM. 6new eedvinH
orAlyM pNiyA M k}iyil. sV
iEnA piEpAluEmA new
eedve eAAnAvil! atinA
eedvienArAlyM pNiyA qniA
vil. aven mhtVewA DUpbli
Ayi oriwM pNiyAEn qniAvU.
7
EA aH, sVM, evi, ev
lM, H qivyi pNiyA vidgHD
nAy orAeL qniyc@trik. DU%-rnIl vOL@AAM ayA aRi
iriNM. ayA view eydyiluM
eyzElmiluM qeR pitAvH etre
w zilEvlAErAewAM pNieyw
M. 8 EdvdAmrL@M srLmr, cnM
qivyM elbAEnAniniM qni
yc@trik. elbAEnAniniM twi mRi
ti nieR dAsA smrAeN
H qniRiyAM. qeR dAsA nieR
dAsAer shAyiM. 9 {A nii
lyM vLer vluM mEnAhrvumAy
tinA qnivLeryDikM twi vzY
mANH. 10nieR dAsA {A mrM mRi
ti nli qeyEA?
ptinAyirMEkA EgAtH , ate
yvM, ptinAyirM bH vIH p
tinAyirM bH q.
11
anrMrAM zElAEmA mRupwi n
ki. rAM zElAEmAnH o sEzmyc@.
sEzM tAyi+ zElAEmA, yEhA
v teR jntey sHEnhi. atinA
lANH avew rAjAvAyiriA av
aey etrewtH. 12rAM w
, yi AEylieR eedvmA yEhA
vyHsHtti! av sVvuM miyM
s]xw
H ic@. dAvIdrAjAvinH av viEvk
zAliyAy puen nki. zElAEmA,
ayH viEvkvuM aRivumH. aH
yEhAvyHAyi o lyM pNiy.
aH sVmAvzYinAyi o rAjekAA
rvuM nii. 13rAM-bi q
EprAy smnAy o ziliey {A
ayH ayc@ t. 14dAnieR vMz
AriyANveR a. aveR pitAvA
ke, EsA ngrArM. sVM, evi,
evlM, H, klH, twi qivyi

] AM 2:4-3:7
2 dinv

pNieywA smnANH rAMbi. DU%-nIl- kNikekA


uM vilwiy lin ekAum pNik
LiluM atismnANH rAM-bi.
aH vzYewetM pkl n
ecAM niiAM rAM-bi
k}iyM. ayewyM ayew pitA
vAy dAvIdrAjAvieRyM zilikELAewA
M av pNieywM.
15
EBA, { EgAtH, yvM, q,
vIH mtlAyv aH vAgHdAnM ecyHt
ElA. av qeR dAsA ekAwA
luM. 16{ elbAEnAniniM twi
ev@kyM ecAM. ayHAvzYm
twi { evAM. twixN i
ei kwlilUew EyApNiEl
{eLiAM. aEA ayH
twi
eyzElmiEl
ekAuEpAkA
mElA.
17
anrM zElAEmA, yi AEy rAjY
ilu m}uv viEdzikeLyM qi.
dAvIdH jnL@ew kNew kAli
EzxmAyi atH. dAvIdH zElAEmAeR
pitAvAyi. rAjYH oli a
imvAyiri aRuRu viEdzikeL
av kei. 18sADn mA
zElAEmA q}uptinAyirM viEdzikeL
etrew. mlkLi kl @ ev@kA
rAyi qptinAyirM viEdzikeLyM
zElAEmA etrew. avereAu
pNieywiEmEnAArAyi 3,600
EperyM zElAEmA etrew.
zElAEmA lyM pNiy
zElAEmA, eyzElmi EmArIyAp
vtmkLi yEhAvyewlyM pNi
yA rMBic@. EmArIyApvtmkLi
vcANH yEhAv zElAEmAeR pitAvAy
dAvIdi tYetH. dAvIdH tARAi
ylANH zElAEmA lyM pNit
tH. eybUsYnAy arvHnyew emtiL
ilAyi lM. 2 tA yi AEy
lieR rAjAvAytieR nAlAMvxe
rAM mAsilANH zElAEmA pNiyA
rMBictH.
3
eedvieR lyieR awiR
yH zElAEmApEyAgic aLvuk. a
wiRyH aRupm}M nILvuM p
m}M vItiymAyi. p}y m}N
ANH lyM aLEA zElAEmA
pEyAgictH. 4 lyieR mKm$
pM pm}M nILvuM pm}M yr
vumtAyi. mKm$pieR
vzM zElAEmA sVM pUzi. 5vliM
wiy mRiyew BiikLi zElAEmA
srLmrlkk ptic@. srLmrlk
keL zElAEmA sVMpUzi. atiE
ayA pnmrL@M clyM sV
i ekAivc@. 6lyieR sQ
rYM viiA viliwi kl@kL@M
zElAEmA ptiic@. pvyImini
sVmANH zElAEmA pEyAgict.H
7
lyieR BAgM m}uvM zElA
EmA sVM epAtiu. lA,

] AM 3:8-4:19
2 dinv

444

vAtipwik, Biik, vAtiluk


qiveylAM zElAEmA sVM epAti
u. BiikLi zElAEmA ekbumA
lAKmAer ElKnM ecyHt.
8
anrM zElAEmA ativi
lM niic@. ativilinH
pm}M nILvuM pm}M vItiymA
yi. lyieRy vIti ati
Ayi. ativilieR Bi
ikLi zElAEmA sVM epAtiu.
pim w sVM tinAyp
EyAgic@. 9sV Nik a p
EzlAyi M. mALikyiel mRik
zElAEmA sVMepAtiu. 10ativi
l ApivA zElAEmA
ru ekbumAlAKmAer niic@. pNi
A ekbumAlAKkeL sVM epAti
u. 11ekbumAlKmAew oAErA ciRki
M aum}M vItmAyi nILM. ciR
kL@ew ekvIti pm}vuM. dY
e ekbumAlAKyew ciRkLielA
H mRiyew mRuvze Biiyi sHp
zici. mEciRkAke rAme ek
bumAlAKyew o ciRkiluM sHpzi
ci. 12rAme ekbumAlAKyew
mE ciR mRiyew mEvz Bii
yiluM sHpzici. 13ekbumAlAKmA
ew ciRk ek pm}M lM
mwiyi. av vilE aBi
mKmAyi i nikyAyi.
14
nIl-DU%-k NiyM vilwiy
linmpEyAgicH zElAEmA tirIl
yAiyi. tirIlyiluM zElA
EmA ekbumAlAKmAer Apic@.
15
lyi milAyi zElAEmA
rusH t MB Apic @ . avyew
yrM mum}mAyi. ru sHtMB
L@ewyM mwH aum}M vItM
nILmAyi. 16k}uArieR
tiyi o cl ayA pNi. RH
mAtLnArkL@Ai av clkLi
i. clk ayA sHtMB
mkLi vc@. 17anrM zElAEmA sHtM
B lyimi tixHWic@.
o sHtMBM vl vzM oH wv
zM. vle sH t MBinH yAKI
qM we sHtMBinH EbAvsH
qM zElAEmA Epri@.
lyiEl pkrN
zElAEmA evlMekAH o yAg
pIWmAi. atinH pm}M nIL
vuM pm}M vItiyM pm}M yrvu
mAyi. 2 anrM zElAEmA ev
lMekAeA kwvAAi. v]A
tiyilu kwlinH pm}M vYAsvuM
aum}M yrvuM mtH m}M LvuM
Ayi. 3 vliy evlwli
iluM vi tA}Ayi kALkL@ew p
L@Ayi. kw vAEAe
Q kALkeL kwli@M p m}i
ru nirkLilAyi pNitItAyi.
4
pH vliykALkL@ew timk
EmlAyi vliy evlw vci

tH. m kALk vwEA@EnAiyAyi


nitH. m kALk pwiAERAu
EnA. meM etEAH. meM
ki}EA@M. avyew p]xHWBAgM prsHp
rM tiriuM mDYBAgEM EkIkrici
. 5 vliy evlwlinH miAyi
knM. kwlieRvH o EkAyew
vEpAelyi. aetA liliEpA
elyAyi . ati mvAyirilDikM
bH evM ekA_M.
6
petAikL@M zElAEmA pNi. a
uetAik vliy kwlieR etvz
vc@. au etAik w vzM.
EhAmbli vsHt k}ukAnANH
Q petAikL@M pEyAgic t H .
qA vliy evlw puErAhit
AH blikLiM mH LiAA
iytANH.
7
zElAEmA sVMekAH p viL
kAlukL@Ai.
viLkAluk
ayA lyii Apic @ .
auviLkAluk
vlvzM
auviL kAluk wvzmAyi
. 8 zElAEmA p EmzkL@Ai
avyM lyii Apic @ .
auEmzk lyii vl
BAgM aeM wBAgM@. wA
et zElAEmA sVMekAH Ru tLik
kwi Ai. 9wAet puErAhitA
ew mvuM vliy mvuM mE kvA
wM zElAEmA Ai. mE R
i vAtiluk epAtiyAnyA
evlM pEyAgic@. 10anrM ayA
vliyevlw lyieR vl
vzAyi etki}e vzH @.
11
rAM klL@M EkArikkL@M ki
L@M Ai. aen zElAEmA rAjAvi
Evi rAM eedvieR lyi
el teR pNi pUIkric@. 12rAM
ru vliy sHpL@M avyHmkLi
ru EgALL@M niic@. ru sHtp
M mkLilu ru EgALL@M mRyHA
vlNiyM rAMecyH. 13ru
vlNikmAyi rAM nARu mAtL
nArkL@M pNi. oAErA vlyHM ru
nirmAtLnArkL@Ayi. ru sHt
pL@ewyM mwLilu EgALeL
vlekAH mRci. 14kAlukL@M kAluk
Li EgALL@M rAM niic@. 15vliy
evlwluM atinwiyilu pu
kALkeLyM rAM niic@. 16kl,
EkArikk, m_k aen eedvi
eR lyiEl zElAEmArAjAvi
Evi vzYmAy qlA vsHL@mA
i. misewiyevlM ekAANH
Q sADnL@AiytH. 17zElAEmA
rAjAvH Q vsHt kLimac@kLi
elA}ic@. suEAH, esErdAeT ngr
iwyH EyAAtA}HvryilANH Q
ac@kL@AiytH. 18yDikM sADn
zElAEmAAiytinA evl
ieR mRiyA M k}iil.
19
lyiElEv sADnL@M z
ElAEmAAi. zElAEmA suvyA

445
gpIWM Ai. kA}Hcyi Emzk
L@M zElAEmA niic@. 20mAy sV
MekAH viLkAlukL@M viLM A
i. vilieR aBAg
niEzieEpAel kiAnAyi
viLk. 21pU, viLk, cvN
k qiv sVMekAuAi. 22ki
kk,ki, DUpklz, tIlz
* qiveylAM sVM ekAuA
i. lyvAti, ativili
eR vAti, DAnmRiyew vAtilu
k qivyM zElAEmA sVM
ekAuAi.
aen yEhAvyew lyinA
yi zElAEmA ecyHt qlApNikL@M
k}iu. teRpitAvAy dAvIdH ly
inAyinkiy qlAM ayA ekAuv
. sVM, evi qivyAluAiy
vyM m}uv pkrNL@M zElAEmA
ekAuv. zElAEmA sADn
eLlAM lyieR KjnAvi vc@.

viepkM lyiElH
yi AEyliel mAeryM m}uv
EgAlvAeryM m}uv wMbnA
TAeryM zElAEmA viLic@i. ey
zElmilANEhM aver viLic@iytH.
dAvIdieR ngriniM ElvY y
EhAvyew sAYepkM ekAuv
tiEviyANH zElAEmA aen ec
yHttH. sIEyA NHH dAvIdieRngrM.
3
m}uv yi
AEylukAM viinH
zElAEmAEnAewAMwi. q}AM mAsilA
yi wArviH.
4
yi AEymA qlAvM qiy
EA ElvY sAYepkMqw. 5
wH ElvYM puErAhitMEcH sA
YepkM eyzElmiEl ekAuEpA
yi. puErAhitAM ElvYMEcH sE
LnwArvuM atilu qlA vivsH
tL@M eyzElmiEl ekAuv. 6 z
ElAEmArAjAvuM m}uv yi AEylukA
M sAYepkimi sic@.
zElAEmArAjAvuM yi
AEylukAM
wkeLyM kALkeLyM bliyic@.
asMKYM wkL@M kALkL@M aen
bliyiAAyi. 7anrM
puErAhitA EtYkM oiylH
yEhAvyew sAYepkM ekAuv
vc @ . lyiiel ativi
lmAyi atH . ekbumAlAKmA
ew ciRkwiyilAyi sAY
epkM vct.H 8sAYepkM vciiw
iEm ekbumAlAKmAr@ew ciR
k viwi. ekbumAlAKk sA
YepkiM atAi niiyi
tukM mIet ni. 9ativi
li miniM avyew a#
kAvAt nILM tukA
yi. qA lyinH puRni
AM tuk kANAnAmAyiil.
tuk M aviewyH. 10sAYep
ki ru PlkLlAet omil.
2

tIlz agHni qwti pAM.

] AM 4:20-6:6
2 dinv

EhAErbH pvtivcH EmAezyANH


Plk epkiivc t H .
EhAErbivcANH yEhAv yi AEy
jntymAyi krARuAiytH. yi AEy
jnt QjipHtiniM puRE v
tiEzxmANienyAytH.
11
aviewyAyi puErAhitAer
l A M teLe viIkriA
cAr ecyHt. anrM puErAhit
A tew gNvYtYAsinsric
lAette t Uxnwiyi
vilniM puRE v.
12
qlA ElvYgAykM yAgpIWieR
ki}vzni. sAPieRyM Eh
mAeRyM eydTUnieRyM gAyk
sMGM m}uvM aviewyAyi.
avew puAM buL@Mwi avi
ewyAyi. evL@ linvO
ElvYgAyk Drici. l
AL, kir, vINk qiv
avew eekvzmAyi. lvYgAy
kErAewAM iyip puErAhitA
mAyi. iyip puErAhi
tA kAhLM m}iyi. 13ksVr
ilAyi kAhLMm}iyvM gAnmA
lpicvM yEhAvyH nikAzii
sHEtAM pAwiytH. kAhLM, l
ALM, sMgIEtApkrN qivekA
H av vliy zbH d mAi. tA
yi sHEtAM+
yEhAv nlvnA. aveR kA
NYM nitYmA. aEA yEhAvyew
lyi o EmGM vniRu. 14Em
GMmlM w UxnwvA puErA
hitA k}iil. yEhAvyew Etj
H lyi niRtinAlAyi
Ux nwvA k}iyAtitH.

aEA zElAEmApRu, tA
EmGi vsiemH yEhAv p
Riri. 2 yEhAEv, ayH vsi
A {AenArAlyM pNitiri, nin
H qeEM vsiAenAriwM!
zElAEmAeR sMgM
zElAEmArAjAvH tiriuniH tni
milu m}uv yi
AEylukAer
yM a#hic@. 4 zElAEmA pRu,
yi AEylieR eedvmA yEhAv
vA}Hewe! qeRpitAvAy dAvIdi
EnAw sMsAricEA nkiy vAgHdA
nM yEhAv pAliciri. yEhAv pR
tH tA+ 5qeRjntey Qji
pHtiniM EmAciictiEzxM
ver qnivsitienA vstip
NiyvA o EgAAriniM o
ngrvuM etrewil. qeR jnt
yAy yi
AEylukAer nyitinH
{AenArAeLyM etrewil. 6qA
liEA eyzElmien {A qeR nAm
i lmAyi etrewiri
. qeR jnmAy yi AEylien nyi
A dAvIdienyM {A etrewi
ri.
3

] AM 6:7-28
2 dinv

446

yi AEylieR eedvmA yEhA


vyew nAmi o lyM pNiyvA
qeRpitAvAy dAvIdH #hic@. 8 q
A yEhAv qeR pitAviEnAw pR
u, dAvIEd, qeR nAmielA l
yM pNiyNem nin EtAiy
nAyi. 9 pE ninH lyM pNiyA
nAvil. qA nieRpu qeR
nAmi lyM pNiyM. 10EA,
yEhAv tA ec@emH KYApic
ecyHtiri. qeR pitAvieR A
nH {AnANH putiy rAjAvH. dAvIdAyi
qeRpitAvH. EA {AnA
yi AEyrAjAvH. yEhAvyew vAgHdA
nvuM atAyi. yi AEylieR eed
vmA yEhAvyew nAminH {A
lyM pNitiri. 11sAYepkM
{A lyi vc@. yEhAv yew
krA sAYepkilANH sUi
c i ritH . yi
AEyjntymAyi
yEhAvyAiytANH krA.
zElAEmAeR An
zElAEmA yEhAvyew yAgpIWi
mi ni. aviewwiyi m}u
v yi AEylukAewyM milAyi
aEhM nitH. anrM zElAEmA
teR eekkviric@. 13zElAEmA ev
lMekAH aum}MnILvuM aum}M vI
tiyM mm}M yrvum o pIWmA
i puRemieR nwvivc@. q
iEhM pIWiEkyRi aviewwi
yi m}uv yi AEylukAewyM m
im@i. zElAEmA teR eekk
kAzEyi. 14zElAEmA pR
u+
yi AEylieR eedvmA yEhA
Ev, aeyEAelAeedvM sVi
ElA miyiElA l. aH ayew sHEn
hieRyM kANYieRyM krA
pAli. pUmnAel nie a
srikyM EnrAyijIvikyM ec@
nieRdAsAErAw nI vAgHdAnM pA
li. 15ayew dAsnAy dAvIdi
EnAw nI vApAlic@. dAvIdH qeR
pitAvAyi. nI nieR vAyHekAu
vAgHdAnMecyHt. nI nieR eekk
LA vAgHdAnM nwAi. 16yi AEy
lieReedvmA yEhAEv, ayew
dAsnAy dAvIdiEnAw ecyHt vAgHdAnM
niREviyAluM. ayew vAgHdAnM tA
yi+ a@ pRu, dAvIEd, nieR
wMbi nieAv qeRmi
yi AEylieR siMhAsni riA
nilAtAvukyil. nieR puA EnrA
ykM ecyHtAEl aenv. qeR
niymM nI asricEpAel avM
qeRniymM asriNM. 17yi AEy
lieR eedvmAyEhAEv, ayew
vAgHdAnM niREviyAluM. aH Q vA
k dAvIdiEnAwLiytANElA.
18
eedvEm, aH yTAi mi
yi mxYErAewAM vsiiel
{RiyAM. sViEnA atYut
12

sViEnA nie eAAnAvil!


{A niic Q lyiM nie
eAAnAviel H {RiyAM!
19
qA qeR AnyHM kANY
i Eviy yAcnyHM kAEtA
AluM. qeR eedvmA yEhAEv,
qeR nilviLi EkENEm! qeR
AnyM EkAluM! {Anyew dAs
nA. 20rAiyuM pkluM Q lyi
Em ayew xH w iyAkNEm.
nieR nAmM Q lApiemH
nI vAgHdAnM ecyHti. Q lyi
ElEnAi {A nw Ank
au EkENEm. 21qeRyM a
yew yi AEyjntyewyM An
EkENEm. Q lye EnAi
{ nw Ank EkEN
Em. ayew vAslmAy sVi
li EkENEm. {L@ew An
EkEA {ELAw epARukyM
ecENEm.
22
orA meArAELAw et@ ecyHttAyi
ErApieEAM. aen AyA
ErApitnAyv teR nirprADitVM
etLiyiA ayew nAmi stYM
ec@M. lyi ayew yAgpIW
imi av stYM ecA v
EA 23aveRvAk sVi
ni ecvieAENEm. vik
yM ayew dAsAErAw nYAyviDi
nwkyM ecENEm. Aren
ziikyM av meyAELAw ecyHt
kArY avEnAw nIyM ecENEm.
nItimA nixHkLnAeNH etLiyiE
NEm.
24
ayew yi
AEyjnt ayH
etier pApM ecyHtA o z@ aver
EtAliecvrAM atiEzxM yi AEy
lukA Q lyi vH ayew
nAmi pApikyM Ai
kyM yAcikyM ecyH t A, 25aH
sViliH aver vikyM
yi AEyjntyew pApM epARuk
yM EvNEm. avM avew pUvik
AmAyi au nkiy miyiEl
aver ti riek ekAuvErNEm.
26
yi AEyjnt ayHetier pA
pMecyHtmlM m}yilAtAMviDM kA
zM awEAM. atiEzxM yi AEy
jnt EtRicH vYAleH Q ly
eEnAi pApikyM ay
ewnAmi @pRykyM aH aver
ziitinA w pApMecA
tirikyM ec@EA, 27aH sV
ili aver vikyM avew
pAp epARukyM ecENEm. yi
AEyjnt ayew dAsArA.
aEA, o nl jIvitM nyivA
pEdzvuM avH nkiyAluM. a
yew EdzE m} epikyM EvN
Em. aH ayew jntyH nkiy
EdzmA atH.
28
kw o AmEmA BIkrErAgELA
viLk ErAgEmA muvI}HcEyA ev@

447
iLikELA kIwELA Edze bADiEc
AM. yi
AEyjntyew ngrLi
aver zu mikEyA yi A
Eyli BIkrErAg pwkEyA ec@
EA 29yi
AEy jntyilAerilu
emArA-teRte EvdnyM yAsvuM
aRiH- teR eekk kAzEy
i, Q lyiElEnAi Ai
kEyA yAcikEyA ecyHtA 30av
ew AnyM yAcnyM sVili
nI viENEm. ayew vAs
lM sVmA. vikyM mi
kyM ecENEm. aH oAErAew
yM XdyM aRiytinA oAErA
M kiE nEkNEm. orAL@ew Xdy
mRiytinH ninEk}iy. 31aEA
jn, nI {L@ew pUvik n
kiy Edz jIviciriyMkAlM
nie BykyM asrikyM
ec@M.
32
vidrEdzniM v, ayew
jntyAy yi AEylukArievnlA
o viEdzi AyiriAM. ayew
mhtVmnAmvuM mhAyzieyyM
rAxH\eL ziiA k}ivuM EkRi
ekAANH av vtH. ayA
vH Q lyiElEnAi Ai
EA, 33sViliH viE
NEm. sVmANH ayew vAslM.
viEdzi aEyAwAvzYew ecE
NEm. aEA miyilu jnMm}uv,
ayew yi AEyjnt aey d
riEAel, ayewnAmM aRiykyM
aey drikyM ec@M. {A ni
ic Q lyM ayewnAmi
viLiewevH miyiel jnM m}uv
M aRiykyM ec@M.
34
aH ayewjntey avew z
uetier yMecAnyyHkyM
av au etrew Q ngri
ElM ayew nAminAyi {A ni
ic Q lyiElMEnAi av
aEyAw AiEA 35avew
An sViliH EkkyM
avew yAcnEkH aver shAyik
yM ecENEm.
36
jn ayHetier pApM ec@
kyM-pApM ecA orAEpAlumil-a
H avErAw EkApikyM ec@M. aH
aver EtAliA o zuvien av
dikyM vidrEmA alAEtA y
lEv oAwiewkyM ec@M. 37p
E atiEzxM av mAnsArew
kyM t twvukArAe Edz
niH aEyAw yAcikyM ec@M.
av aEyAw yAcic@ekAu pRyM,
{ pApMecyHt. { et@ ec@
kyM dxHwmAyi epmARukyM ecyHt.
38
anrM av pUmnEAewyM
tHmAEvAewyM t twvilAe
rAjYH nieRywEvM. nI av
ew pUviknkiy EdzEM nI
etrew ngriElM EnAi
av AikyM ec@M. nieR

] AM 6:29-7:7
2 dinv

nAminH {A niic lyiEl


EnAiyM av AiM. 39aen
yAvuEA sViniH viE
NEm. sVmANH ayewvAsAnM.
avew AnyM yAcnyM sVIkri
kyM aver shAyikyM ecE
NEm. ayHetierpApM ecyHt a
yew jntEyAw epARuENEm. 40qeR
eedvEm, {AniEA aEyAwEpi
tH ayew kkL@M kAkL@M R
NEm qA. Q l {
ec@ Ank iENEm.
41
eedvmAy yEhAEv, nIyiEA q}u
EH nieR vilEH, nieR
kien kA@ sAYepkiEl
vErNEm. nieR puErAhitA r
yew vOmNiye. nieR yTA
ayAyik Q nlkArYeLecAli
hAdie.
42
eedvmAy yEhAEv, ayew aBi
xinAy rAjAvien sVIkric A luM.
ayew vizVsHtdAsnAy dAvIdien
oAicAluM!
lyM yEhAvy
H
smi
zElAEmAeR An k}iEA
kAzniM agHni RivH
EhAmyAgL@M blikL@M dhiic@. y
EhAvyew EtjH lyi niRu.
2
yEhAvyew EtjH niRitinA
puErAhitH yEhAvyew lyi
EvziAnAyil. 3 sViniM
Riv agHniey yi AEyjnt m}u
vM ku. lyiEmlu yEhAv
yewEtjuM yi AEyjnt ku. av
kRyi Nmic@. av rADn
nwkyM yEhAvyH ni pRykyM
ecyHt. yEhAv nniRvnA.
aveRkANYM nitYmA qv
pRykyM ecyHt.
4
anrM zElAEmArAjAvuM yi AEy
jnt m}uvM yEhAvyH mi
blikLic@. 5 zElAEmArAjAvH p
IrAyirM kALkeLyM oli p
tinAyirMwkeLyM v}ipAw nki.
rAjAvuM jnL@M lye vi
mAi. eedvArADnyHAyi mAM pEyA
gitinAyi atH. 6puErAhitA
avew EjAlisrAyi ni,
yEhAvyew sMgIti pkrN
L@mAyi ElvYM oini. yEhAv
EyAw ni pRytinAyi dAvIdrA
jAvH niicvyANH Q pkrN.
yEhAvyew sH E nhM nitYmA.
atinA aven vA}Hk! qH puErA
hitM ElvYM pRyAyi.
puErAhit ElvYBimKmAyiniH
tL@ew kAhLm}i. yi AEylu
kA m}uvM q}uE@ nikyA
yi.
7
zElAEmA mieR mYBAgM vi
Ikric@. yEhAvyew lyieR
milAyi mM. aviewyANH
zElAEmA EhAmyAgL@M smADnbli

] AM 7:8-8:8
2 dinv

448

kL@ew ekA}uM aict,H tA niic


evlyAgpIWinH qlA EhAmyAg
L@M DAnYblikL@M ekA}uM eAnA
vumAyiil . qtinAlANH zElA
EmA mieR mYBAgM pEyAgict.H
arM v}ipAwk vLeryDikmA
yi.
8
zElAEmAM m}uv yi AEylukAM
}udivsE lysmNvumAyi
be EGAx nwi. zElA
EmAEnAewAM vlieyAsMGM L@kL@
Ayi. hmAH kvAwMmt Qji
pHtiel avi very EdzniM
vvrAyi av. 9}udivsM l
ysmNieR EGAxM nwiy
tinA qAMdivsM aveAvi
sELnmAyi. yAgpIWe av
vimAkyM ecyHt. yEhAvey
rADitinH pEyAgitinAyi
atH. }u divsE av tinA
LAEGAxikyM ecyHt. 10}AM mAs
ieR pimAM divsM zElA
EmA jneL avrvew vstikLi
El tiricyc@. yEhAv dAvIdiEnAwM
zElAEmAEnAwM m}uv yi AEyjnt
EyAwM n kAiytinA jn vLer
hAdcirAyiI.
yEhAv zElAEmAeR
awE v
11
zElAEmA yEhAvyew lyi
eRyM teRekAArieRyM pNi
vijykrmAyi pUIkric@. yEhAv
yew lyiluM tA ptiyietlAM
pUIkriA zElAEmA k}iu.
12
anrM yEhAv rAiyi zElAEmA
eRywv. yEhAv aEhEAw
pRu, zElAEmA, nieR An
{A EkkyM Q lM qniEv
i blikAyi {A etrewk
yM ecyH t iri. 13m}yilAtAA
{A kAzM awyHEAE}A EdzM nzi
iA ev@iLikELAw {A kli
EAE}A qeR jntyH {A ErAg
vEAE}A 14qeR nAmi viLi
ew qeR jnt vinItrAvukyM
AikyM qe tirykyM t
L@ew tikLiniM aklukyM ec@
EA sViniH {Anver vi
M. avErAwH {A epARukyM av
ewEdze suKewkyM ec@M.
15
Q l k}i AnyH
EA qeR kk Riri.
Ank {A vikyM
ec@M. 16Q lyM {A etrewi
ri. qeR nAmM view qe
mAyiritinH {Anitien vimA
kyM ecyHtiri. aet, qeR
kkL@M XdyvuM Q lyi qlA
yHEA}uM AyiriM.
17
zElAEmA, ni nI nieRpitAvAy
dAvIdienEAel qeRmi jIvi
kyM qeR klnk asrikyM
qeR niymL@M cL@M pAlikyM

ecyHtA 18{A nie knAk


yM nieR rAjYM mhAiIkyM
ec@M. nieRpitAvAy dAvIdmAyi
{AAiy krA atANH. {A av
EnAw pRu, dAvIEd, yi
AEyli
rAjAvAyi nieR wMbi nieA
rA qAlvuM AyiriM.
19
qA qeR niymL@M {A t
klnkL@M nI asriAtirikyM nI
m@eedveL rADikyM aver
xikyM ecyHtA, 20yi AEyj
ntey {Anvnkiy qeREdz
niM {A puRAM. qeR nAmi
{A vimAiy Q lyi ni
M {A EpAvukyMec@M. Q ly
e qlA rAjYL@M dxi oe
avyi {A iIM. 21mA
Mdrie lyimilUew
kw EpA oAErAM atH-tM
RuM. av pRyM, Q EdzEAwM Q
lyEAwM yEhAv en ecyHt
etinH? 22aEA L@k mRupwi pR
yM, kArNM tL@ew pUvik asri
ci avew eedvmA yEhAv
EyAw av asrNEwkAi. aver
QjipH t iniM ekAuv eedvM
avnA. qA yi AEyjnt m@
eedveL sVIkric@. av vi#h
eL rADikyM x nwkyM
ecyHt. aetAeyANH yi AEyjnt
yH Q drv yEhAv vvA
kArNM.
zElAEmA niic ngr
yEhAvyew lyvuM teR sVM
ekAArvuM pNiytinH zElAEmA
2
pvxmAeNwtH .
anrM
rAM tninkiy pN zElA
EmA puiNi. yi
AEyjnt
yi ciler pNLi vsiA
zElAEmA avdikyM ecyH t .
3
atiEzxM zElAEmA EsAbyiel
hmAiEl EpAvukyM a piwiec
wkyM ecyH t . 4zElAEmA mmi
yi tdHEmA pNM pNiykyM ec
yHt. hmAiel qlA pNL@M zElA
EmAsADn EzKriAnAyi pNit
tANH . 5EmElEbH-EhAErA, kIE}Eb
H-EhAErA qI pNL@M zElA
EmA vIuM pNi. pNeL
ayA zidLAi. pN
Li zmAy mtilukL@M kvAwL@M k
vAwLi lAL@M Ayi.
6
bAlAupNvuM sADn sUi
ci m@ pNL@M zElAEmA vIuM
pNi. rT sUiciM tir
wyALik vsicimAy qlA ngr
L@M zElAEmApNi. eyzElM, el
bAEnA, teR aDikArikI}ilu
m}uv l qiviwLi zElA
EmA tniAvzYmetlAM pNi.
7-8
yi
AEyjnt vsi rAjYH
DArALM prEdzik avEzxiA
yi. hitY, aEmArY, eprisY, hi

449
vY, eybUsY qivrAyi av.
zElAEmA avereyAe awimNiA
rAi. av yi AEyjntyiev
rAyiil. EdzniM EpAyv
ew pigAmikLAyi av, aver
ver yi
AEylukA pUmAyM
nziiciil. M aten w
. 9yi
AEylukAer eryM zElA
EmA awimNiArAiyil. yi AEy
lukA zElAEmAeR EyAALAyi.
zElAEmAeR pwyALikew nAykrAyi
av. zElAEmAeR EtkL@ewyM
EtrALikL@ewyM nAykArAyi
av. 10yi AEylukAri cil zElA
EmAeR DAn EdYAgew nAyk
mAyi. aen jnL@ew EmEnA
ArAyi EpAyi.
11
PREvAeR puiey zElAEmA dAvI
dieR ngriniM avAyi p
Niti vstiyiEl ekAuv. z
ElAEmA pRu, sAYepkmiri
l viLAkyA qeR
BArY dAvIdrAjAvieR vstiyi tAm
sivA pAwil.
12
anrM zElAEmA yEhAvyew yA
gpIWi yEhAvyH EhAmyAgL
ic@. lymKm$pinH milANH
zElAEmA yAgpIWM pNittH. 13EmA
ezyew klnysric@ te zElA
EmA nitYvuM blikLic@. zb
divs, amAvAsiyAEGAx,
m vAxik avDidivs qI
divsLilANH v}ipAwk aiE
tH. puLiilA aieR ep
nA, vAErA/vM, wArinA qi
vyANH m vAxik avDidin.
14
teR pitAvAy dAvIdieR niEz
zElAEmA piw. UxyH
puErAhitsMGeL zElAEmA etr
ew. ElvYew sMGeLyM av
ew EjAliAyi zElAEmA etre
w. sHEtA nyik, ly<
xyiel nitYc w uk ec@tinH
puErAhiter shAyik qivyAyi
ElvYew EjAlik. oAErA kvAw
iluM niE kAvAew sMG
eLyM zElAEmA etrew. en
yANH eedvpuxnAy dAvIdH niEzi
c i tH . 15zElAEmA puErAhitM
ElvYM nkiy niEzeLAM
yi AEyjnt mAM vkEyA a
sriAtirikEyA ecyHtiil. vili
wi sADn sUiEAel,
avyielA niEzvuM mAAet, av
ic@.
16
zElAEmAeR pNik m}uvM ecyH
tk}iu. yEhAvyew lyMpNi
rMBicnA mt avsAnic nA ver
qlAM tYmAyi EzicEpAel te
nivhie@. aen yEhAvyew
lyM pUIkrie@.
17
anrM zElAEmA qEsYA-eg
Eb, ElAH qI pNLiEl
EpAyi. qEdAM rAjYH ecwIrA

] AM 8:9-9:9
2 dinv

yi pN. 18hIrAM teR


klukeLyM nAvikeryM zElAEmAeR
ywEyc@. av nAvikvidYyi
smrAyi. hIrAmieRyAL@k
zElAEmAeR dAsAErAewAM oAPIri
ElEpAyi nA tAlsVM
zElAEmA rAjAvinAyi ekAuv.
EzbArAj{
H i zElAEmAen szi
Ezbyiel rAjH{i zElAEmAeR kI
ieyiEk@. vixmii EcAdY
L@mAyi zElAEmAen prIivA a
v eyzElmi qi. Ezbyiel rA
jH{iEyAewAM vlieyAsMGM L@kL@
mAyi. sugvY{Hjn, DArA
LMsVM, vilpiwickl@k qiv
EpRiy ok avErAewAmAyi
. av zElAEmAen smIpic@ sMsA
ric@. avH zElAEmAEnAw EcAdiA
aEnkM EcAdYL@Ayi. 2 avL@ew
m}uvEcAdYM zElAEmA rM
nki. zElAEmAnH rM pRyA k}iyA
EcAdYeLAM Ayiil. 3 zElA
EmAeR jH{AnvuM ayAL@ew ekAArvuM
EzbyielrAjH{i ku. 4zElAEmAeR
yM ayAL@ew mKYEdYAgAewyM
EmzEmliri hArpdAL@M
EzbyielrAjH{i ku. ayAL@ew Esv
k pNieywM av Driciri
vOL@M av ku. zElAEmAeR
vIu viLukAeryM av Drici
vOL@M avku. yEhAvyew
lyi zElAEmAoiyiri EhA
myAgvuM avku. etlAM kEA
EzbyielrAjH{i ar! 5 aEA a
v zElAEmArAjAviEnAw pRu, a
yew mhAtYeLiyM ayew
jH{AneiyM {AeneRrAjY Ek
etAe zrite. 6viewvH qeR
sVM kekAH kAMver {AnietA
M vizVsiciil. oA, ayew mhA
jH{AnieR ptiEpAluM qni p
Rutiil! {A Ek kTkeLA
L@M vliyvnANH! 7 ayew BArYmAM
EdYAgAM vLer BAgYzAlik! a
ey EsviEA ayew jH{AnM
avH EkAmElA! 8ayew eedv
mA yEhAvyH sHttiyAyirie!
aEhM ayi sxHwnAyirik
yM ayew eedvmA yEhAvyH
Evi aveR siMhAsni a
ey rAjAvAkyM ecyHtiri. a
yew eedvM yi AEylien sHEnhik
yM qeM atien piNyHkyM
ec@. ArNAlANH nYAyyt
vuM EnrAymAy mAi vi
A aey yi AEylieR rAjAvA
iytH.
9
anrM EzbyielrAjH{i zElAEmAnH
iyiptAl sVvuM DArALM
sugvY{HjnL@M amlYrL@M s
Anic@. Ezbyiel rAjH{i nkiy
EpAel a sugvY{Hjn mAM
nkiyiil.

] AM 9:10-10:4
2 dinv

450

10

rAmieRyM zElAEmAeRyM dAs


A oAPIriniM sVM ekAu
v. rcnwikM amlYrM
av ekAuv. 11rcnwiekA
H zElAEmArAjAvH yEhAvyew ly
iM teR ekAAriM pwik
pNi. gAyk vipikkL@M
kirL@M zElAEmA cnwiekAu
Ai. eydrAjYiel rcnwi
ekAuAiy pkrN EpAel
mEnAhrmAyv M kiil.
12
Ezbyiel rAjH{i vzYeM a
vAvzYmmAy qlAM zElAEmA
rAjAvu nki. av nkA av
ekAuvtilumDikM aEhM av
ekAw. anrM EzbArAjH { iyM
EsvkAM aviewniM EpAyi. av
tL@ew sVrAjYE mwi.
zElAEmAeR mhADnM
o vxii zElAEmA ki
iysVM aRuiyRupARu tAlA
NH.14sri kcvwAM vYApArik
L@. zElAEmA vLersVM ekAuv.
arAbYyiel m}uvrAjAAM EdzA
DipAM zElAEmAnH sVvuM evi
yM ekAuv. 15awic@ priy sV
M ekAH zElAEmArAjAvH Ru v
liy prickL@Ai. oAErA pricyHM
Evi aRuRubIkAsVM pEyAgi
c@. 16awic@ priy sVMekAH z
ElAEmA mRu ecRiyprickL@M A
i. oAErApricymAA zElAEmA
mRubIkA sVM vItM pEyAgic@.
sVrick zElAEmA elbAEnA
niel vn g]hi vc@.
17
zElAEmA rAjAvH neAuekAH
o vliy siMhAsnM Ai. siMhA
sne aEhM tnisVMekAH epA
tiu. 18siMhAsninH Ru pwikL@
Ayi. atinH sVMekAuAi
y o pAdpIWvumAyi.siMhAs
nieR riiwinivzvuM eek
AukL@Aiyi. oAErA eekA
iM smIpM oAErA siMhtimkL@A
yi. 19Ru pwikL@ewyM vzLi
lAyi pu siMhtimkL@Ayi
. oAErA pwiyewyM oAErAvzH o
siMhM vItM. meA rAjYM ri
elA siMhAsnmAeiil. 20z
ElAEmArAjAvieR pAnpA m}u
vM sVMekAuAiyvyANH. el
bAEnAniel vng]hiel m}uv p
krNL@M tniM ekAuAiyv
yANH. zElAEmAeRkAlH evi a
viliwitAyi kteiil .
21
zElAEmArAjAvieR kluk tzI
ziEl EpAyi. rAmieR nAvik
rAyi zElAEmAeR kElAwici
tH. qlA mAMvxvuM Q kluk
tzIziniM sVM, evi, n
eAH, rH, myiluk qiv
zElAEmAnAyi ekAuvi.
22
zElAEmArAjAvH miyiel mEetA
13

rAjAvienAL@M DnikM jH{AniymA


yiI. 23viEvkpUvmAy tImAn
EkA miyiel qlA rAjAA
M zElAEmAen szici. eedv
mANH zElAEmAnH jH{AnM nkiytH.
24
qlA vxvuM rAjAA zElAEmAnH
sAn ekAuv. evi, sVM
qiv ekAu sADn, vO
, mIRA, sugvY, tirk,
EkAvk}utk qiv av ekAu
v.
25
tirkeLyM EtkL@M sUiA
nAlAyirM lAy zElAEmAAyi
. pIrAyirM EtrALikL@M aEhi
Ayi. aver EtYk ngrLiluM
tEAewAM eyzElmilumANEhM pA
ictH.26yIsundi mt ePlisHtY
ew rAjYMveryM QjipHtieR ati
iverym qlA rAjAAewyM rA
jAvAyi zElAEmA. 27zElAEmA rA
jAvinH sADArN kl@EpAel sulBmAyi
eviyAyi. tA}HvArLiel kA
imrMEpAel sulBmAyi EdvAdAmr
L@M Ayi. 28jn QjipHti
niM melA rAjYLiniM tir
keL ekAuvH zElAEmA nki.
zElAEmAeR mrNM
zElAEmA dYMmt avsAnMver
ecyHt mH qlAkArYL@M vAcknAy
nATAeR liKitLiluM zIElAnYnAy
ahYAyew vcnLiluM EA q
dzkeR dznLiluM ErKewiyi
@H. EA o dzknAyi. enbA
ieRpunAy eyAErAebyAmieni
q}utiytH EhmANH. 30zElAEmA nAl
vxM eyzElmi yi AEylieR
m}uvM rAjAvAyi. 31anrM zElA
EmA mrikyM teR pUvikErAewA
M vimikyM ecyHt. jn aE
he teRpitAvAy dAvIdieR ngr
i sMsHkric@. zElAEmAeR An
H aEhieR pu erhebyAM
rAjAvAyi.
29

erhebyAmieR vifF
H iM
erhebyAmien rAjAvAvA yi
AEyjnt ezEKMpNiEl
EpAytinA ayAL@M aEAE
EpAyi. 2zElAEmArAjAviniM oLi
EcAwi QjipHti vsikyAyi
eyAErAebyAM. enbAieR punA
yi eyAErAebyAM. erhebyAM
putiy rAjAvAkA EpAevH eyA
ErAebyAM aRiu. atinA eyAErA
ebyAM QjipHtiniM mwiv. 3 yi
AEyjnt eyAErAebyAmienyM
tELAewAM vrA viLic@. anrM
eyAErAebyAmM m}uv yi AEylukA
M erhebyAminwE EpAyi. av
ayAELAwpRu, erhebyAM, 4nieR
pitAvH {L@ew jIvitM kWinmAi. atH
ekAwM BArM mM EpAelyAyi.

10

451
BArM olGUkricA { nie
Esvic@ ekAAM.
5
erhebyAM avErAw pRu, m
divsEzxM qeRyw vrik.
atinA jn piriuEpAyi.
6
anrM erhebyAMrAjAvH mH t
eRpitAvAy zElAEmAen Esvici
mAErAw sMsAric@. erhebyAM
avErAw EcAdic@,{AnvErAw q p
RyNemANH niL@ew pEdzM?
7
mA erhebyAmiEnAw pRu,
ayHH avErAw kANYmei
avErAw nlvAk pRA av
qAlvuM ayew dAsArAyiriM.
8
qA mA nkiy pEdzM
erhebyAM sVIkricil. erhebyAM
tEAewAM vLvM teR Esvk
mAy ecRuAmAyi sMsAric@. 9 erh
ebyAM avErAw pRu, qniH q
pEdzmANH ni trAtH? jn
ELAw neLA mRupwipREytH ?
tL@ew EjAli lGUkric@ ekAwem
ANv qEAwAvzYetH . qeR
pitAvH avewEmEllic BArM RyH
NemM av vzYe@.
10
aEA, erhebyAmieRoM vL
vrAy ecRuA avEnAw pR
u, aEyAw sMsAricvErAw aH
en mRupwi nk. jn a
EyAwu pRtH, ayew pitAvH {
L@ew jIvitM dxHkrmAi. aetA mhABA
rM mEpAelyANH. qA
BArM lGUkriewA {LA#hi
. qA erhebyAM, au nEk
mRupwi tANH+ avErAwpRyk, qeR
ecRuvirlinH qeR pitAvieR are
ienA vmH! 11qeR pitAvH ni
L@ewEm mhABArM kyivc@. qA
{AntH wt BArmtAM. qeRpi
tAvH nieL cAekAwic@. qA
{A nieL mcEyRiy ElAhxN
piwiic cA ekAwiM.
12
m divsEzxM eyAErAeb
yAmM melAL@kL@M erhebyAmieR
ywei. mAMdivsM qeRyw
E mwivrik qH erhebyAM
rAjAvH avErAw pRtsricAyi
atH . 13aEA erhebyAMrAjAvH
avErAw pxmAyi sMsAric@. mA
ew pEdzM erhebyAMrAjAvH sVIkri
cil. 14ecRuArAy suX pEd
zic EpAelyANH erhebyAM jn
ELAw sMsAric t H . aEhM pRu,
qeR pitAvH niL@ewEm mhABArM
vc@. qA {AntH wtBArmtA
M. qeR pitAvH nieL cA ekA
wic@. qA {A nieL mcEyRiy
ElAhuk piwiic cAekAwi
M. 15aen jnL@ew aEp erh
ebyAMrAjAvH ecvieAil . eedvM
kArY mAi mRictinAlANH ayA
jneL iAtitH, eedvmAN
en sMBviic t H . zIElAnYnAyi
ahIyAyilUew enbAieR punAy

] AM 10:5-11:12
2 dinv

eyAErAebyAmiEnAw tA sMsAric
vAk
yATAYmAtinANH
yEhAvyen sMBviictH.
16
erhebyAMrAjAvH tew aBY
necvieAA AielH yi A
Eyjnt mnilAi. aEA av
rAjAviEnAw pRu, { dAvIdi
eR wMbieR BAgmAENA? al!
yiAyiyew miyew pH {H ki@
EmA? l! atinA yi
AEyEl, nAM
new vstiyiElEpAk. dAvIdi
eR pu aveR jntey Bric@ekA
e! anrM m}uv yi AEylukAM
sVBvniEl mwi. 17qA yi A
EylukAri cil eydyiel pN
Li vsici. erhebyAM yi
avew rAjAvH.
18
nibmAyi pNieywiev
ewmtl hEdArAminAyi. erheb
yAM ayAeL yi AEylukAiwyiEl
yc@.qA yi AEylukA hEdArAmi
enkelRiuekA. anrM erheb
yAM teR EtriEl cAwiyRi re
@. eyzElmiElANyA oAwiEAytH.
19
amt EA}uM yi AEy dAvIdi
eR wMbvumAyi klhic@EpA.
eyzElmieliy erhebyAM s
mrAy o lieyptinA
yirMBwAer sMGwiic@. eydA, eb
nYAmIEgALiniANH ayA Q
BwAersMGwiict.H teRrAjYM vIe
wtiEvi yi AEyliEnAw y
MecAnANyA aver sMGwiic
tH. 2qA yEhAvyew sEzM ezmA
vikii. o eedv puxnAyi ezm
AvH . yEhAv pRu, 3ezmAEv,
zElAEmAeRpuM eydyiel rAjA
vumAy erhebyAmiEnAw sMsArik.
eydyiluM ebnYAmIniluM tAmsi
qlA yi AEylukAErAwM sMsArik.
avErAwpRyk+ 4 yEhAv en pR
y+ ni niL@ew sEhAdrA
etier yM ectH! qlAvM Bvn
LiEl mwe. en sMBviic
{AnA. atinA erhebyAM rAjA
vuM ayAL@ew eesnYvuM yEhAvyew
sEzM asrikyM piARukyM
ecyHt. av eyAErAebyAmien
micil.

11

erhebyAM eydey zmA


5
erhebyAM eyzElmi vsic @ .
mNeL ecRuA eydyi
zmAyngr pNi. 6 EbHEl
ehM, tAM, etEAv, 7 EbH-sU, EsA
EKA, adlAM . 8gH, mErzA, sIPH, 9 aEdA
ryiM, lAKIzH, aEsA, 10EsArA, aA
ElA ,ehEA qI ngr ayA
aNi ecyHtH zmAi. zmAy
Q ngr eydyiluM ebnYAmIni
luM NH. 11blewiy ngrLi
ayA nAyker niEyAgic@. ngr
Li BNM, q, vIH qiv aE
hM EzKrikyM ecyHt. 12wAet erh

] AM 11:13-12:10
2 dinv

452

ebyAM qlA ngrLiluM prickL@M


L@M vcH avey wt blew
i. eydA, ebnYAmI qI ngr
eLyM atiel jneLyM erhebyAM
teR aDIntyi lAi.
13
yi
AEylielAwm puErAhit
AM ElvYM erhebyAmien piAu
kyM ayAELAewAM EckyM ecyHt.
14
ElvY tL@ew puEdzL@M tL@
ew sVM miyMviH eyzElmiElM
eydyiElM v. av yEhAv
yew puErAhitArAyiriM jn
inH Ux nwM eyAErAebyA
mM ayAL@ew puAM niExDictinA
lANH ElvY aen ecyHttH. 15t
lLi* x nwA eyAErA
ebyAM teRsVM puErAhiAer etr
ewi. tlLi
ayA tAAiy EkAlAwieRyM
piyewyM vi#h vci.
16
ElvY yi AEy viEA, yi AEy
lieR eedvmAy yEhAvyi vizVsi
ci yi AEyliel qlA EgALi
luMepv tL@ew pitAAew
yEhAvyA eedvinH bliyi
vA eyzElmiElv. 17av
eydArAjYe zmAi. zElAEmA
eR punAy erhebyAmien av
m vxE piNyHkyM ec
yHt. dAvIdM zElAEmAM jIvicEpA
el avM jIvicitinAlANH avr
H aen ecyHttH.

erhebyAmieR wMbM
erhebyAM mhlAien vivAhMk
}ic@. eyriEmAH avL@ewpitAvH. abI
hyI yi avL@ew a. eyriEmA
H dAvIdieR punAyi. abIh
yI lIyAbieR puiyM. lIyAbH
yiAyiyew puM. 19mhlAH, erh
ebyAminH Q puAer nki+ eyyzH,
ezmrYAvH, sAhM. 20anrM erhebyAM
myKey vivAhM k}ic@. abHzAElAmi
eR pQiyAyi myKA. myKA erh
ebyAmi nkiy puA+ abIyAvH,
aAyi, sIs, ezElAmIH. 21erheb
yAM teR melABArYmAeryM dAsimAer
yMkA myKey sHEnhic@. abHzAElA
mieR pQiyAyi myKA. erheb
yAminH ptien@BArYmAM aRup dAsi
mAM Ayi. pe@ puA
ewyM aRup puimAewyM pitAvA
yi erhebyAM.
22
teR sEhAdrAiwyi EntAvA
yi erhebyAM abIyAvien etre
w. abIyAvien rAjAvAA #
hicekAANH erhebyAM aen
ecyHttH. 23erhebyAM vLer viEvk
pUvMepmARi. teR puAer eyd
yiluM ebnYAmInilum zmAy qlA
ngrLiElM ayc @ . erhebyAM
teR puAAvzYmAy sADnL@M
18

tl rADnAl.

nki. ayA teR puA BArYmA


eryM EtwieAw.
Qjipt
H rAjAvAy zIz
eyzElM mi
erhebyAM znAy o rAjAvA
yi. ayA teR rAjYM zmAk
yMecyHt. anrM erhebyAmM ey
dArAjYni skljnvuM yEhA
vyewniymM asrivA visti
c@. 2 erhebyAM rAjAvAytieR aAM
vxM zIz eyzElMngrM mic@.
QjipHtiel rAjAvAyi zIz. erh
ebyAmM eydAjntyM yEhAvEyAw
vizVAsMkwiiAtinAlANen
sMBvictH. 3zIzkinH yiriyiRu
rT, aRuptinAyirM tirA, q
iyAelAwA aMgL@ kAlA
wyM Ayi. zIzkieR vliy
Esnyi lUbYBwA, sukYBwA,
qEtYApYBwA qivAyi.
4
zIz eydyiel zmAy ngreL
EtAlic@. anrM zIz teREsney
eyzElmiEl ekAuv.
5
aEA vAcknAy ezmAvH erh
ebyAmieRyM eydyiel EntAL@
ewyM awei. zIzkien Byi
tinA EntAeLlAM eyzElmi
owiyi. ezmAvH, erhebyAmi
EnAwM eydyiel EntAELAwmAyi
pRu,yEhAv pRytH tA+
erhebyAM, nIyM eydAM qi
niklukyM qe asriA A
AetyirikyM ecyH t . atinA
zIzkien EnriwA shAyiAet nie
{A oyHAi EpA.
6
aEA eydyiel EntAL@M erh
ebyAM rAjAvuM vLer d+KikyM sV
yM vinItrAkyM ecyHt. av pR
u, yEhAv nItimAnA.
7
rAjAvuM EntAL@M sVyM tA}HvrA
eyH yEhAv mnilAi. aEA ezm
Avi yEhAvyi ni sEzM
lBic@. yEhAv ezmAviEnAw pRu,
rAjAvuM EntAL@M teLe vinIt
rAiyiri. atinA {Anver ni#
hikyil. pE {Anver wen ri
M. qeR EdxYM eyzElmiEm vit
RA zIzkien {ApEyAgikyil.
8
qA eyzElMjnt zIzkieR dAs
ArAM. qe EsviEpAelyl
m@ rAjAAer EsvietH av
mnilAti EviyANen sM
BvitH.
9
QjipHtiel rAjAvAyi zIz ey
zElM mikyM yEhAvyew l
yiel DnM aphrikyM ecyHt.
rAjekAAriel sM ayA ap
hric@. zIz qlAM qwkyM av
kwieAuEpAvukyM ecyHt. zElA
EmAniic sVrickL@M ayA
qwekAuEpAyi. 10erhebyAM rA
jAvH sVrickL@ewAnH oA@
prick niic@vc@. erhebyAM

12

453
oA@prick ekAArM kAvlieR mt
lArAynAyker l i c @ . 11rAjAvH
yEhAvyew lyi kwEAe}A
e kAvA oA@prick puRE
mM. pie avr kAvmRiyi
tiriekvyHM.
12
erhebyAM sVyM vinItnAyEA
yEhAv erhebyAminiM teR EkA
pe tiric@. atinA yEhAv erh
ebyAmien m}uv nziicil. eyd
yi eR nkL@Ayi.
13
erhebyAMrAjAvH sVyM eyzEl
miel znAeyA rAjAvAyi. rAjAvA
EA aEhinH nAleA vyA
yi AyM. erhebyAM ptiEn}uekA
lM eyzElmirAjAvAyi. eyz
ElMngrmAyi yEhAv yi
AEy
EgAiwyiniM etrew
tH. teRnAmM eyzElmi Api
tinAyi yEhAv aen ecyHttH.
nymA yi erhebyAmieR a.
aEAkAriyAyi nymA. 14yEhAv
ey asriA erhebyAM mni
niyiAtinA ayA dxH v]
ik ecyHt.
15
rAjAvAyiEA erhebyAM
dYM mt teR BrNieR avsAnM
ver ecyHtkArY ezmA vAck
eR liKitLiluM eedvpuxnAy
EAvieR liKitLiluM ErKewi
yi@H. av wMbcrieL}uti. t
L@ew BrNkAlM m}uvM erhebyAM
rAjAvuM eyAErAebyAM rAjAvuM prsHp
rM yM ecyHtekAi. 16erheb
yAM teRpUvikErAewAM vimic@.
erhebyAM dAvIdieR ngri sM
sH k rie@. anrM erhebyAmi
eR pu abIyAvH putiy rAjAvAyi.
abIyAvH eydyiel rAjAvH
yi AEyrAjAev nilyi eyA
ErAebyAMrAjAvieR ptienAMv
xM abIyAvH eydyiel putiyrAjA
vAyi.2abIyAvH eyzElmi mv
xMrAjAvAyi. mIKAyA yi a
bIyAvieR mAtAvH . QrIEylieR
puiyAyi mIKAyA. giebyA pN
ArnAyi QrIEy. abIyAviM
eyAErAebyAmimiwyi ymAyi.
3
abIyAvieR eesnYi eeDrYzA
likLAy nAlulM BwAAyi. a
bIyAvH eesnYe yinyi
c@. eyAErAebyAminH eeDrYzAlikLAy
q@ lM BwAAyi. abIyAvu
mAy yinH eyAErAebyAM tA
RAyi.
4
anrM abIyAvH qyIM ml
Edze esmrAyIMpvtiE ni.
abIyAvupRu, eyAErAebyAmM m
}uv yi AEyluM {A pRy
ik! 5 yi AEylieR eedvmA y
EhAv, dAvIdiM aveR puAM
qAlvuM yi AEylieR rAjAArA
kA avkAzM nkiy vivrM niL

13

] AM 12:11-13:13
2 dinv

RiyNM. ieR o krARilUewyANH


eedvM dAvIdinH avkAzM nkiytH.
6
qA eyAErAebyAM teR yjmAn
entiertiriu! enbAieR pu
nAy eyAErAebyAM, zElAEmAeR B]tY
ArielAvnAyi. zElAEmA dAvI
dieR pu. 7anrM vilek, eR
cIyAL@k eyAErAebyAmieR suX
LAyAyi. eyAErAebyAmM
ayAL@ew cI@kAM zElAEmAeR
punAy erhebyAmientirAyi.
erhebyAM ecRuvuM pricyRvu
vmAyi. atinA avnH eyAErA
ebyAmienyM ayAL@ew dxic suX
eLyM twyAnAyil.
8
eyAErAebyAEm, EA nIyM ni
eRyAL@kL@M yEhAvyew rAjYien
tier FAElAcn nw. yEhAvy
ew rAjYM dAvIdieR puAH avkAz
etANH. ni aEnkM EpH. wA
et niL@ew eedvLAyi eyAErAeb
yAM Aiy sVALikL@mH.
9
yEhAvyew puErAhitAeryM pi
gAmikeLyM ElvYeryM ni puRA
i. ahErAeR puArANH puErAhit
A. ni niL@ew sVMpuErAhit
er etrew. miyiel mEetA
rAxH\vuM ec@EpAel tey
v] iyANH . nieL sMbic i w
EALM o kALieyEyA }H NAw
keLEyA ekAuv etAvM
eedvLlA vi#hL@ew puErAhi
tnAkAM.
10
qA {eL sMbiciwEA
LM yEhAvyA {L@ew eedvM. ey
dArAy { eedve asri
A vimKrAyiil! {Lven vi@
EpAyil! yEhAvey <xipu ErA
hitA ahErAeR puArA. y
EhAvey xitinH ElvY
puErAhiter shAyi. 11qlA BA
tiluMsYyHM av yEhAvyH
EhAmyAgL@M sugDUpL@M ai
. lyiel EtYk EmzRH
aM nirM avrANH. qlA sAyA
iluM viLkiA sVvi
LkAlukL@M avrANH otH .
{ {L@ew eedvmA yEhAv
yew kln asri. qA eyA
ErAebyAM, nIyM nieR yi AEyjn
tyM yEhAvey asriil. ni
aven Epic@. 12eedvM te
{ELAewAmH. av new BrNA
Dip, aveR puErAhitA nEA
ewAvuM H. nieL Ni aveR
awElekAuvrA puErAhitA
kAhLM m}. alEyA yi
AEylu
kAEr, niL@ew pUvikew eedvmA
yEhAvyHetier yMectH. q
eA ni vijyikyil!
13
qA abIyAvieR eesnYe
piiecH miA eyAErAeb
yAM osMGM BwAer ayc@. abIyA
vieR EsnyHmilAyi eyAErA

] AM 13:14-14:14
2 dinv

454

ebyAmieR Esn. ptiyi eyAErA


ebyAmieR BwA abIyAvieR
eesnYieR piilAyi. 14ey
dArAy abIyAvieRBwA tiriu
EnAiyEA eyAErAebyAmieR ees
nYM miniM piiniM mi
tAyi ku. eydA yEhAvEyAw
ni lviLikyM puErAhitA kAhLM
m} kyM ecyHt.
15
anrM abIyAvieR EsnyM
EAzic @ . eydA viLic
EA eedvM eyAErAebyAmieR Esn
ey prAjyewi. eyAErAebyAmi
eR m}uv yi
AEyEsneyyM
abIyAvieR eydAeesnYM EtAli
c @ . 16yi AEylukA eydArini
M oAwiEAyi. yi AEyEsney EtA
liA eedvM eydEsney avdi
c@. 17abIyAvieReesnYM yi AEy
Esney gMBIrmAyi EtAlic@. yi AEy
lieR mikc aulM BwA ekAl
ewkyM ecyHt. 18aen aEA
yi
AEyjnt prAjitrAvukyM ey
djnt vijyikyM ecyHt. t
L@ew pUvikew eedvmA yEhAv
ey yictinAlANH eydeesnYM
vijyictH.
19
abIyAvieR eesnYM eyAErAeb
yAmieR eesnYe ri. EbET,
eyzAnA, qEA qI pN
abIyAvH eyAErAebyAminiM piwi
ecw. pNL@M avyH smIp
m ecRupNL@M av piwicwi.
20
abIyAvH jIvici kAlEALM
oriluM eyAErAebyAM ziyAici
l. eyAErAebyAmien yEhAv vDic@.
21
qA abIyAvH knAyi. ayA
ptinAlu OIkeL vivAhM k}iyHk
yM piru puAewyM ptinA
RupuimAewyM pitAvAyiIkyM
ecyHt@. 22abIyAvH ecyHt m@kArY
eLlAM EAvAckeR pusHtki
ErKewiyi@H.
abIyAvH teR pUvikErAewAM
vimic@. jn aEhe dAvI
dieR ngri sMsHkric@. anrM
abIyAvieRpunAy sA abIyA
vieRAnH putiy rAjAvAyi. s
yew kAlH pvxAlM rAjYH
smADAnM nilni.

14

sA eydArAjAvH
teReedvmA
yEhAvyew
mi sA nlM EnrAymAy kArY
ecyHt. 3vi#heL rADiA
enAiyi anYyAgpIWL@M t
lL@M aEhM nIi. aEhM sHmAr
kzilk tkkyM aEzrAk
mRiyHkyM ecyHt. 4avew pUvik
ew eedvmAyEhAvey piwrA
sA eydyiel jnELAw klic@,
yEhAvyew niymL@M klnkL@M a
srivA sA avErAw kliyHk
yM ecyHt. 5eydyiel qlA pN
2

Li niM tlL@M DUpyAgpIW


L@M sA qwmAi. aen sA
rAjAvAyikAlH rAjYH smADAn
mA yi.6 eydyi smADAnmAyi
kAlH sA aviewzmAy ng
r niic @ . yEhAv ayAH
smADAnM nkiyitinA
vxLi s yH yeLAM
ecEi vil.
7
sA eydyiel jnELAw pR
u, nmH Q pN pNitH av
yH
H @M mtiluk ekAM. nmH EgApu
rL@M kvAwL@M kvAwLi oAwAlu
kL@M AAM. n Q rAjYAyiri
EAeyAve atH. n n
ew eedvmA yEhAvey piw
tinA Q rAjYM nEwtAvu. av
nmH sUsmADAnM nkiyiri
. aen av Evl pUiyAi
vijyM Enwi.
8
eydAEgAiniM mlM
EpM ebnYAmI EgAiniM ru
liqptinAyirM EpM ees
nYmAyi syHH AyitH. ey
dA vliyprickL@M L@M eek
yiEliyi. ebnYAmIkA ecRiy
prick DrikyM vil@kLi niH
ae@kyM ecyHti. averlAv
M zM eeDrYzAlikL@M y BwArA
yi.
9
aEA EsrhH syew eesnY
ientier yi v. qEtYApY
ArnAyi EsrhH. Esrhi p
lM BwAM mRuEtkL@m eesnY
mAyi. EsrhieR eesnYM mAEr
zApNMvermERi. 10sA Esrhien
tier yi puRe@. mAErzyi
esPATAtA}Hvryi syew eesnYM
y smAyi.
11
sA teR eedvmA yEhAvey
viLic@pRu, yEhAEv, zeti
er dblershAyivA ayH
mAEm k}iy! {L@ew eedvmA
yEhAEv, {eL shAyicAluM! {
aey yi. Q vliy eesnY
ientier ayew nAmi {
yMec@. yEhAEv nI
{L@ew eedvM! ayHetier vij
yivA eryM avdiEt!
12
aEA yEhAv syew eyd
eesnYe pEyAgicH qEtYApYEsn
ey EtAlic@. qEtYApYEsn oAwiEA
yi. 13syew eesnYM qEtYApY
eesnYe egrApNMver oAwic@.
vIuM o yinH o eesnYmAyi
avH sMGwiA k}iyA nilyi
vLeryDikM qEtYApYA ekAle@.
yEhAvyAluM aveR eesnYAluM
av tke@. syM aveR
eesnYvuM zuL@ew DArALM vilpi
wic vsHt kvew. 14syM
eesnYvuM egrArinw qlApN
eLyM EtAlic@. pNvAsik
yEhAvey Byi. pNLi

455
DArALM amlYvsH t L@Ayi.
syew eesnYM amlYvsHt
eLlAM kvew. 15iwyA vsi
ci pALyL@M syew Esn
mic@. av DArALM wkeLyM o
keLyM ekAuEpAyi. anrM s
yew eesnYM eyzElmiEl mwi.
syew mA
eedvieR AvH asrYAvi
eREm v. oAEddieR punA
yi asrYAvH. 2 asrYAvH sey
kANAEpAyi. asrYAvu pRu,
syM eydA, ebnYAmIjnL@M
qeR vAk Ekk! ni av
EnAewAmAyiriEA yEhAv
niELAewAmA. ni aEnVxi
c A yEhAvey keM. qA
niLvenvi@EpAyA av nieL
EpiM. 3vLerAlE yi AEy
linH stYeedvmAyiil . niymM
pWii puErAhitM niymvuM av
Ayiil. 4qA tH drit
mAyEA av yi
AEylieR
eedvmAy yEhAvyiEl tiriu.
av yEhAvey aEnVxikyM av
enkekyMecyH t . 5dritL@ew
kAlH M suritmAyi yA
ecAwi k}iiil. qlA rAjY
LiluM DArALM duritmAyi. 6o
rAxH\M meA rAxH\eyM o ngrM
meAngreyM tk. eedvM av
erqlArM dritLAluM pIfiic@.
7
qA sA, eydAM ebnYA
mIkAM zrAyirie. tLrAtirik,
niL@ew v]iH nl tiPlM lBi
emtinA eeDrYmAyirik!
8
Q vAkL@M vAcknAy oAEddi
eR sEzvuM sey eeDrYewi.
anrM ayA eydA, ebnYAmI
rAjYLielum vi#h nIM
ecyHt. qyIM mlEdzH tA piwi
ecwpNLiel dxic vi#h
eLyM sA nIM ecyHt. yEhAvyew
lyieR mKm$pi mi
lu yEhAvyew yAgpIWieR a
NikL@M sA ecyHt.
9
anrM sA eydyielyM eb
nYAmInielyM m}uvEperyM sMGwi
ic@. qyIM, mne, ziemEyAEgA
AeryM ayA sMGwiic@. yi A
EyliniM eydyiEl tAmsiA
EpAyvrAyi av. syew eed
vmA yEhAv sEyAewAmAeN
mnilAyEtAew avri vlieyA
viBAgM eydyiEl v.
10
syM jnL@M aveR pti
nAMBrNvxieR mAMmAsM ey
zElmi owi. 11 smyH q}u
RukALkeLyM }AyirM wienyM av
yEhAvyH bliyic@. m]geL
yM vilpiwi vsHtL@M syew
BwA zuLiniM piwiecwv
yANH. 12anrM av tL@ew eedvmA

15

] AM 14:15-16:3
2 dinv

yEhAvey pUmnEAewyM
tHmAEvAewyM EsvitinH o krA
Ai. av, avew pUvikA
Esvici eedvmA. 13eedvmAy
yEhAvey UxiA visti
etAvM vDiewM. ayA vliy
vEnA ecRiyvEnA, OIEyA puxEnA
q prigNneyAM ArYilil.
14
anrM syM eydAM yEhAv
EyAw o tijH{ qw. av c
i viLic@. av kAhLM m}
kyM EkAlAwiekAuk QkyM ec
yHt. 15t pUmnAel vAgHdAnM
ecyHttinA tL@ew tijH{eyi
eydAerlAM vLer sEAxici.
av pUmnAel eedve piw
kyM eedve aEnVxikyM av
en kekyM ecyH t . atinA
yEhAv avH rAjYemuM smADAnM
nki.
16
sArAjAvH teR ayAy myK
eyrAjH{i qAnniM nIM ec
@kyM ecyHt. sA aen ec@vA
kArNM myK o mHELcHCmAy aEzrA
NH niic@ qtANH. sA aEz
rA mRicHepAwiyAi. anrM ki
EAtA}Hvryi ayAL kic@kL
u 17eydyiel tAn mAi
yiieliluM syew XdyM ayA
L@ew jIvitkAlM m}uv yEhAvEyAw
vizVsHtt puliyi.
18
tAM teR pitAvuM lyiEl
nkiyi@ m}uv visAnL@M
sA lyiEl ekAuEpAyi. sV
iluM evyiluM Aiy vsHt
LAyi av. 19syew BrNi
eR mAMvxMver pie y
mAyiil.

syew avsAn vx
syew mARAM BrNvx
i beyzA eydArAjYM
mic@. yi AEyrAjAvAyi beyzA.
ayA rAmApNMver kwecH a
etAEkAyAi. rAmApNe L@k
eydyiel sArAjAvieR rAjYE
EpAM vM twyAl
mAi.
2
yEhAvyew lyiel KjnAvi
niM sA eviyM sVvuM qw
. rAjekAAriel eviyM sV
vuM ayAeLw. anrM sAebhddinH dtAer ayc@. arAmiel rAjA
vAyi eb-hddH. dEezupN
ilAyi aEhM vsicitH.
syew sEzM tAyi+3ebhddH, nmH o krARuAAM. atH a
yew pitAvuM qeR pitAvuM tilu
Aiy krARuEpAelyAyirie. tA
{AnyHH eviyM sVvuM ayc@
t. EA aH yi AEy rAjA
vAy beyezymAy krA lMGicA
luM. aEA ayAeLe viuEpAkyM

16

] AM 16:4-17:11
2 dinv

456

qe pvitH avsAniik
yM ec@M.
4
eb-hddH sEyAw EyAjic@. eb
-hddH yi AEyliel pN mi
A teR eesnYADipAer ayc@.
QEyA, dA, Eb-myIM qI pN
eesnYADipA mic@. niDi
k sUici nPHtAlirAjYe p
NL@M av mic @ . 5 yi AEy
pNLiluAy mNeLi
beyzA Ek@. atinA ayA rAmAp
NM EkAyApNik nii avi
wM vi@ EpAyi. 6anrM sArAjAvH
qlA eydAeryM viLic@ i. av
rAmA pNiEl EpAkyM EkAp
NiyA beyzA aview iyi kl@
kL@M twikL@M qwekAuEpAkyM
ecyHt. syM eydAM kl@
kL@M mrL@M EgbA, misHp qI p
N zmAA pEyAgic@.
7

smyM eedvpuxnAy hnAniey


dArAjAvAy syew awei. h
nAni ayAELAw pRu, sA, nie
shAyiA nI yictH arAmiel
rAjAvienyANH; nieR eedvmA y
EhAvey al. nI yEhAveyyAyi
yiEiyitH. qA nI shA
yinH yEhAvey yiAti
nA arAmiel rAjAvieReesnYM
nii nire@. 8qEtYApYA
M lUbYAM vLervluM zvu
mAy eesnYmAyi. avH DArALM
EtkL@M EtrALikL@mAyi. qA
sA, nI yEhAvey yictinA
ayM vluM zvumAeyA eesnY
e EtAliA yEhAv nie shA
yic @ . 9ti vizVAsmic v
Evi, aver krAvA Evi,
yEhAvyew kk miyielAwM
iiriy. sA, nI o mrmA
NH kANictH. atinA EA mt
ninH yL@AM.
10
hnAniyew vAkEkH sA a
yAELAwEkApic@. ayAew EkApM vL
eryDikM wkyA ayA hnAniey
RuilwyHkyM ecyHt. sA vLer
UrmAyANH jnLi ciler smy
H pIfiictH.
11
dYMmt avsAnMver sA ec
yHtkArY eydyielyM yi AEy
lielyM rAjAAew criM q #
nHTi q}utivciri. 12meA
ptAM BrNvxi syew pAd
i ErAgMbADic@. teR ErAgM vLer
wieyiluM sA yEhAvyew shA
yinAyi aEpicil. ayA eevdY
Aew shAyM Etwi. 13teR nAleA
AM BrNvxi sA mrNmwu.
ayA teR pUvikAErAewAM vi
mic@. 14dAvIdieR ngri ayA
Evie oiy klRyi jn
sey awi. jn sugvY
L@M m@M viric emEmlANH av ayA

eLkiwiytH. syew bmAnAM


av o vliy agHni $M oi.
eyEhAzAPAH ey
dyiel rAjAvH
syewAnH eydyi ey
EhAzAPAH putiy rAjAvAyi.
syew punAyi ayA. eyEhA
zAPAH eydey yi AEylientier
yM ec@vA mtiyAy ziyAi
2
mAi. eydyiel pNLi ayA
eesniksMGeL vinYsicH aviw
eL dLAi. eyEhAzAPAH t
eRpitAvAy sA piwiecw q
yImiel pNLiluM eydyiluM EkA
k niic@.
3
ecRukAlH teR pUviknAy dA
vIdecyHt sdHv]ik eyEhAzA
PAH ecyHttinA yEhAv eyEhAzA
PAiEnAewAmAyi. bAvi#h
eL eyEhAzAPAH piwil. 4t
eRpUvik piw eedve ey
EhAzAPAH Etwi. eedvieR kln
k ayA asric@. yi AEylukA
EwEpAelyLL jIvitmAyiil a
yA nyict.H 5yEhAv eyEhAzAPAi
en eydyHEm knAeyA rAjA
vAi. qlA eydAM eyEhAzAPA
in k
H A}HcvsHt ekAuv. a
en eyEhAzAPAi DArALM sM
bmtiyM Ayi. 6 yEhAvyew v}ik
Li eyEhAzAPAieR XdyM hHLA
dM kei. eydyiel tl
L@M aEzrAkL@M eyEhAzAPAH q
wmAi.
7
teR EntAeL eyEhAzAPAH ey
dyiel pNLi pWiivAny
c@. eyEhAzAPAieR mAM vxi
lAyi atH. eb-hyI, oAbdYAvH,
esKrYAvH, enTnEy, mIKA qivrA
yi atH. 8 Q EntAELAewAM ElvY
EryM eyEhAzAPAH ayc@. ezmAvH,
enTnYAvH, esbdYAvH, asAEy, ezmI
rAEmAH, eyEhAnATA, aEdAnIyAvH,
EtAbIyAvH qivrAyi ElvY.
qlIzAmA. eyEhArAM qI puErAhit
eryM eyEhAzAPAH ayc@. 9 EntA
L@M ElvYM puErAhitAM eydA
er pWiic@. yEhAvyew niympusHt
kM avew eekyiluAyi. ey
dyiel qlA pNLilUewyM EpAyi
av jneL pWiic@.
10
eydyew ayrAxH\ yEhA
vey Byi. aekAANH av
eyEhAzAPAientier o yM
rMBiAtH. 11ePlisHtYri cil ey
EhAzAPAinH kA}HcvsHt ekA
uv. eyEhAzAPAH atiznAy
o rAjAvAeNRiyAmAyitinA a
v aEhinH eviyM ekAuekAw
. cil arAbY ipeL aE
hi kA}Hcevc@. }Ayiriey}u
Ru EkAlAwkeLyM }Ayiriey}u
RH NAwkeLyM av ekAuv.

17

457
12

eyEhAzAPAH wt wt z
nAyi. aEhM eydyi EkAkL@M
klvRNL@M niic@. 13DArALM viB
v aEhM Q klvRNLi
sUic@. prizIlnMlBic BwAer ey
EhAzAPAH eyzElmi sUic@.
14
BwAew EprH EgAM tiric@ p
ikyAyi sUici. eyzElmilu
BwAew pik+
eydyew EgAiniM vrA
yiztADipA+ mlM BwAew
ztADipnAy adH n AhH . 15ruli
eyptinAyirM BwAew ztADipnA
y eyEhAhAnA. 16rulM BwAew
ztADipnAy amsYAvH. siiyew pu
nAyi amsYAvH. yEhAvyew dA
snAyi sVyM aiti amsYAvH
sEAxvAnAyi.
17
ebnYAmIEgAiniM vrA
yi ztADipA+ auMvil@M pric
kL@M pEyAgici rulM BwA
qlYAdA. qlYAdAeeDrYzAliyAy o
BwnAyi. 18eyEhAsAebAdinH y
srAy o lieyptinAyirM
BwAAyi. 19 BwAerlAM ey
EhAzAPArAjAvien Esvic@. rAjA
vinH eydArAjYeAwm EkAk
Li m@ BwAmAyi.
mIKAyAvH hAburAjAvinH
mRiyi n
eyEhAzAPAinH DArALM s
M kIiymAyi. vivAhi
lUew aEhM hAburAjAvumAyi o
krARuAi. 2tAM vx EzxM
eyEhAzAPAH, zmrYApNi
hAburAjAvien szic@. hAbH DA
rALM wkeLyM peLyM eyEhAzA
PAiM ayAELAewAM vvmAyi
aRu. rAEmAH-gielyAdpNM
miA eyEhAzAPAien hAbH
Eriic@. 3hAbH eyEhAzAPAi
EnAw pRu, rAEmAH-gielyAdH
miA tA qEAewAM vEA?
hAbH yi AEyrAjAvuM eyEhAzA
PAH eydyiel rAjAvumAyi. ey
EhAzAPAH hAbiEnAw mRupwi pR
u, {A aeyEAelyM qeR
jn ayew jneLEAely
mANH. { aEyAewAM yi
EcrAM. 4eyEhAzAPAH hAbiEnAw
w pRu, qA nmAdYM
yEhAvyew sEzM EtwAM.
5
atinA hAburAjAvH nARu
vAcker viLic@i. hAbH avErAw
EcAdic@, { rAEmAH -gielyAdp
Nientier yi EpAkNEmA Ev
EyA? vAck hAbiEnAw mRup
wipRu, rAEmAH-gielyAdien EtAli
A eedvM nieL avdiemti
nA yi epAyHeAZ.
6
qA eyEhAzAPAu pRu, y
EhAvyew vAckrilAeriluM tilu
EA? yEhAvyew vAckrielArALi

18

] AM 17:12-18:17
2 dinv

lUewyANH nAM yEhAvEyAw rAEy


tH.
7
aEA hAburAjAvH eyEhAzA
PAiEnAwpRu, orAL@iview. nm
H avnilUew yEhAvEyAw EcAdiAM.
qniyAELAw evRuANH . kArNM,
qei nl sEzeLAM yEhAv
yi niH ayA ekAuviil. qni
Ayi qEA}uM dxicsEz NH
ayA ekAuvtH. yimHLyew pu
nAy mIKAyAvANyA. qA eyEhA
zAPAu pRu, hAbH, aH a
en pRytH!
8
anrM hAbH teR EdYAgA
rielArAeL viLic@ pRu, yimHLyew
punAy mIKAyAvien EA@ viLic@
ekAuvrik.
9
yi AEyrAjAvAy hAbuM ey
dyiel rAjAvAy eyEhAzAPAM t
L@ew aMgvO Drici. zmrYAn
grieR mkvAwinrikilu emti
Li tL@ew siMhAsniElA
yi hAbuM eyEhAzAPAM
itH. rAjAAewyM mi nA
RuvAck tL@ew sEz pR
uekAi. 10eknynA qeArAL@
ewpunAyi siedIyAvH. siedI
yAvH tAM u ekAukL@Aiyi
. siedIyAvupRu, yEhAv pR
ytH enyANH+ arAmYjnt m}u
vnziMver ni aver i
eAlA Q uekAuk pEyA
giM.
11
qlAvAckM ate pRu.
avpRu, rAEmAH gielyAdpN
iElEpAvuk. nivijyM ni
yM. arAmYer EtAliA yEhAv rAjAvi
en avdiM.
12
mIKAyAvien ekAuvrAEpAy dt
ayAELAw pRu, mIKAyAEv, qlA
vAckM ote pRy. rAjA
vi vijymAemANH av pRy
tH. atinA av pRyEpAel
pRyNM. auM nl te pRyNM.
13
qA mIKAyAvupRu, jIvi
yEhAvyAeN stYM qeR eedvM
pRyEt {A pRy.
14
anrM mIKAyAvH hAburAjAvi
eRywE v. rAjAvH ayAELAw
EcAdic@, mIKAyAEv, yMecA {
rAEmAH gielyAdiEl EpAk
ENA? mIKAyAvH mRupwi pRu, EpAyi
mik. aver EtAliA eedvM
nieL avdiM. 15hAburAjAvH
mIKAyAviEnAw pRu, yEhAvyew
nAmi stYM mAEm pRyAvU qH
plvM {A tAeLeAH stYM eci
ci@H!
16
aEA mIKAyAvu pRu, yi A
Eyjnt m}uv wynilA i
pMEpAel mlkLi citRiiw
{Aku. yEhAv pRu, avH nA
Tnil. oAErAM suritrAyi vIw
kLiElEpAke! 17yi AEyrAjAvA

] AM 18:18-19:7
2 dinv

458

y hAbH eyEhAzAPAiEnAw pR
u, qei yEhAvyiniM nl
sEzeLAM mIKAyAvH ekAu vri
elH {A niELAw pRu! qei
EmAze sEzeL ayAZ!
18
mIKAyAvu pRu, yEhAvyew s
EzMEkAluM+ yEhAvteR siMhAsn
iliritH {A ku. sVi
eR m}uv eesnYvuM aveR pAzV
Li ni. 19yEhAv EcAdic@,
yi AEyrAjAvAy hAbiencticH
rAEmAH gielyAdiElycH aviewvcH
ayAyi ekAl e wA wyA
A H ? yEhAvyH @Mwi
niv plpl aBiAy pRu.
20
anrM orAtHmAvu vH yEhAvyew
mini. tHmAvu pRu, hA
bien {AwAM. yEhAv tHmA
viEnAw EcAdic@, qen? 21 tHmA
vH mRupwi pRu, {A EpAyi hA
bieR vAckew vAyi N pRyi
tHmAvAyiwAM. yEhAv pRu,
hAbien wti nI vijyiM.
atinA ecH aen ec@k.
22
EnA hAbH,N pRy o
tHmAvien yEhAv ayew vAc
kew vAyi iyiri. ninH
dritmAemH yEhAv pRiri
.
23
aEA eknynyew punAy si
edIyAvHvH mIKAyAvieR mKH a
wic@. siedIyAvu pRu, mIKyAEv,
niEAw sMsAriAv yEhAvy
ew tHmAvH qeviu v}iA
EpAytH? 24mIKAyAvH mRupwipRu, si
edIyAEv, o Ryi oLiciriA
EpA divsM nI atH keM.
25
aEA hAburAjAvu pRu, mI
KAyAvien ngrBrNADipnAy EmA
eRyM rAjpunAy EyAvAzieRyM
awEviwk. 26EmAEnAwM EyAvA
ziEnAwM en pRyk, rAjAvu pRy
tienyANH+ mIKAyAvien Rilw
yHk. {A yiniM tiriek
vMver avnH avuM evvumlAet
oM tiAekAwtH. 27mIKAyAvH mRu
pwipRu, hAEb, nI yi
niM tiric@vrikyAeNi yEhAv
qilUew sMsAriciil. nieLlAv
M qeR vAk EkkyM oAi
kyM ec@k!
rAEmAH gielyAdi hAbH
ekAle
w
28
aen, yi AEyrAjAvAy hA
buM eydArAjAvAy eyEhAzAPAM
rAEmAH gielyAdpNM mic@. 29
hAburAjAvH eyEhAzAPAiEnAw pR
u, yi EpAvuMmH {A
cHCEvxM DriM. qA tA sV
MEmlite Drik. atinA yi
AEyrAjAvAy hAbH EvxcHC
nAvukyM rAjAAM yi
puRewkyM ecyHt.

30

arAmiel rAjAvH teR EtrALikH


orvu nki. aEhM avErAw pR
u, av mANikELA alAvErA
ke, orAL@mAyM yM ectH .
qA yi AEy rAjAvAy hAbi
EnAw yM ec@k. 31eyEhAzAPA
ien k EtrALik kti, EhmA
yiriM yi AEyrAjAvAy hAbH!
av eyEhAzAPAien miA
tiriu. qA eyEhAzAPAH alRi
viLikyM yEhAv ayAeL shAyi
kyM ecyHt. eedvM EtrALikeL eyEhA
zAPAiniM tiric@ vi@. 32eyEhA
zAPAH yi AEy rAjAvel mni
lAiyEtAew av ayAeL piw
nii.
33
qA o Bw teR viliniM
orH alYmAyi qyHt. aH yi
AEy rAjAvAy hAbiEm tR
c@. atH hAbieREm kvcmilA
o BAgANHtRct.H hAbH teR Et
rALiEyAwpRu, qni mRiEviri
. EtrH tiric@ viwk! 34ae yM
BIkrmAyi. hAbH sAyAMver teR
Etriti arAmYEner ni. sUrYA
sHtmyEvLyi ayA mric@.
eydArAjAvAy eyEhAzAPAH
eyzElmilu teR vstiyi
suritnAyi tirieci. 2vAcknA
y Ey eyEhAzAPAien kANA
puRe@. hnAni qAyi Eyvi
eR pitAvieR EprH. Ey eyEhAzA
PAHrAjAviEnAw pRu, aH qi
nANH dxHwer shAyitH? yEhAv
evRuver aeinANH sHEnhi
tH. yEhAv aEyAw EkApAl
nAkA kArNM atANH. 3 qA nieR
jIviti cil nkL@H. nI Q rAjY
niM aEzrAk mRic@nI
kyM mniluM tHmAviluM eedve
piwrA niyikyM ecyHt.

19

eyEhAzAPAH nYAyADipAer
etrew
4
eyEhAzAPAH eyzElmi vsi
c@. EbEzbpNM mt qyIM
iEdzMvery Edze jne
eedviEl ekAuvvA ayA
puRe@. eyEhAzAPAH aver tL@
ewpUvikew eedvmA yEhAvyi
El tiriek ekAuv. 5eyEhAzA
PAH eydyi nYAyADipAer etr
ew. eydyiel oAErAEkAyi
ElM aEhM nYAyADipAer etr
ew. 6 eyEhAzAPAH nYAyA
DipAErAw pRu, ni yEhAv
yH EviyANH nYAyviDinwtH.
jnEviyl. atinA niL@ew
v] ikLi atIv pulk.
nieLA tImAnemwEA yEhAv
niELAewAM AyiriM. 7niELA
ErAM yEhAvey ByNM. new
eedvmA yEhAv nItimAnAytinA
niL@ew v]ikLi AluLAyi

459
rik. yEhAv eryM meArAeLA
vliyvnAyi prigNiil. teR nYAy
viDi mA@vA av pNM vAuky
mil.
8
eyzElmi eyEhAzAPAH tA
M ElvYEryM puErAhitEryM yi A
Ey wMbnATAeryM nYAyADip
ArAyi etrew. eyzElmiel
jniwyiel zH n av
yEhAvyew niymsricH pri
hricu. 9 eyEhAzAPAH avu kl
nk nki. eyEhAzAPAH pRu,
ni atIv vizVAsEAew Esvi
NM. ni yEhAvey ByewNM.
10
vDM, niymM, rvH, BrNM, m@niym
qiveyieyAey vYvhA
r ni mi vEAM. ngr
i vsi niL@ew sEhAdrA
ri niAyiriAM Q zHnL@dik.
Q vYvhArLielAe niL@ew ni
EzeL piwrA ni jneL
tAIecNM. al A pM av
yEhAvyew mi aprADikLAM.
vizVAspUvml ni Esviet
i yEhAvyew EkApM niM
sEhAdrAemtier tiriyM. en
ecyHtA ni ArAvukyil. 11a
mArYAvH NH mKYpuErAhit. yEhA
vey sMbic@ qlA kArYM
nieA Emel ayALAyiriM. rAjA
vumAy qlAArYL@ewyM mtl
Ar esbdYAvumAyiriM. yizHmAEy
qANH esbAdYAvieR pitAvieR
EprH. eydAEgAiel o EntAvANH
esbAdYAvH. niew tImAn ni
v h i EdYAgArAyi ElvY
EsviM. niL@ew v]ikLiellAM
eeDrYEAewyirik. nniR v]
ik ec@vH yEhAv A
yirie.
eyEhAzAPAH yM Enriw
piAlH EmAvAbYM aEAnY
M tAM emynYM eyEhAzA
PAiEnAw yiv. 2 cil vH
eyEhAzAPAiEnAw pRu, qEdAmi
niM ayHetier ovliy ees
nYM vH. cAvukwlieR mRukryi
niANvewvrvH. EAe av
q-egdi qM aRiyew hsA
EsA-tAmAri H! 3 eyEhA zAPAH
By. qA ecEetH yEhAv
EyAw EcAdiA aEhM tImAnic@.
eydyilu qlAvM aEhM o
pvAs smyM KYApic@. 4 yEhAv
yiniM shAyMEtwi eydA
owi. eydyiel qlA pNLi
niM av yEhAvyew shAyM Etwi
v.
5
eyEhAzAPAH putiy mim
i yEhAvyew lyilAyi.
eydyiniM eyzElminim
vew EyAgi aEhM q}uE@ni
. 6aEhM pRu,

20

] AM 19:8-20:17
2 dinv

{L@ew pUvikAew eedvmA


yEhAEv, aH sViel eedvmA
! qlA rAjYMEm au BrNM
nw! ayH kM ziymH!
M ayHH qtiniAnAvil!
7
nIyA {L@ew eedvM! Q Edz
vsiciver aHpuRAi. a
yew jntyAy yi AEylukA mi
vcANH aH aecyHttH. Q EdzM
aH aAhAmieR pigAmikH q
eEmAyi nki. aAhAM ay
ew suXAyi. 8aAhAmieR pi
gAmik view vsikyM a
yew nAmi o lyM pNiykyM
ecyHt. 9av pRu, {H drit
L@AEA-vAL@M ziyM ErAgvuM
AmvuM AEA Q lyi
miluM ayew miluM { v
niM. Q lyiE ayew
nAmmH . { driilAvuEA
{LEyAw nilviLiM. aEA
aH a EkkyM {eL rik
yM ec@M.
10
qA EALitA aEAnYM EmA
vAbYM EsyIpvtAM! yi AEy
jnt QjipHtiniM vEA v
er miA aH yi AEyjntey
avdicil. atinA yi AEyjnt
aver amiAet tiriuEpAyi. 11q
A aver nziiAet EpAtinH
av {ttiPlM kAluM!
{eL viewniM oAwiAnANH av
ew vrvH. aANH {H Q EdzM
ttH . 12{L@ew eedvEm, aver
ziicAluM! {etier v Q
vliy pwey EnriwA { k
il! qA ecEetH {
Riyil ! atinAlANH { shAy
inH aey EnAtH!
13
eydA m}uv yEhAvyHm
i tL@ew piueept, BArYmA,
ik qiveryM i ni.
14
anrM yEhAvyew tHmAvH yh
sIEyliv. esKrYAvieR punA
yi yhsIEy. ebnAyAvieR pu
nAyi esKrYAvH. ebnAyAvH ey
yIEylieRpuM. eyyIEy mnYA
vieRpu. yhsIEy o ElvYM
sAPieR pigAmiymAyi. s
ELnieR mYi, 15yhsiEy
pRu, eyEhAzAPAH rAjAEv, ey
dAEr, eyzElMkAEr, ni qe
vicAluM! yEhAv niELAwien p
Ry+ Q vliy eesnYeecAli B
yeEw. qeA yM niL@ew
yml. eedvieR ymA!
16
nAeL, avErAw yi EpAvuk.
sIsH rilUew av kyRivM. ey
Evmmiyew mRukryi tA}Hvryew
avsAnivcH ni aver ku
m@M 17Q yi ni epAEt
til. niL@ew AnLi Rc@ ni
k. yEhAv nieL ritH
ni kAM. eydEy, eyzElEm,

] AM 20:18-21:2
2 dinv

460

ByeEw! vixmitH! yEhAv ni


ELAewAmH. atinA nAeL ave
tier puRewk.
18
eyEhAzAPAH vINH nmsHkric@.
eydyiel m}uv jntyM eyzEl
mi vsivM yEhAvyH mi
nmsHkric@. averlAM yEhAvey
rADikyM ecyHt. 19yi AEylieR
eedvmA yEhAvey sHttiA ek
hAtYwMbini ElvYM EkAr
hieR wMbAM q}uE@ni. y
EhAvey sH t tiEA avew
zbHdM vLer cilAyi.
20
eyEhAzAPAieReesnYM ati
rAvielte etEAvAyiel mmiyi
El puRe@. av puReu wiy
EA eyEhAzAPAH vpRu, ey
dAM eyzElMkAM qe vi
k. niL@ew eedvmA yEhAvyi
vizVsik. aEA ni k
AM. yEhAvyew vAckri vizV
sik. ni vijyM vriM!
21
eyEhAzAPAH jnL@ew pEdzM
ic@. anrM ayA yEhAvyew
gAyker etrew. yEhAvey vA
}HtinANH gAyk etrew
etH. kArNM av viM atHtBAvmA. av eesnYi
mEnwH yEhAvey sHttic@. Q
gAyk en pAwi, yEhAvyH ni
pRyvi qekAeA aveR
sHEnhM nitYmA!
22
av pAwvAM yEhAvey sHtti
vAM rMBicEA yEhAv, aEA
nYM EmAvAbYM EsyIpvtA
Mqtier ekNieyAi. eydey a
miA vvrAyi av. av
prAjye@. 23aEAnYM EmAvAbYM
EsyI pvtAetier EpArAwA
wi. aEAnYM EmAvAbYM EsyI
pv t Aer nziic @ . EsyIrukAer
ekAtiEzxM av prsHprM ekA.
24
eydA mmiyiel nirINEk
ieli. av zuvieR vliy
eesnYe EnAi. qA m]tEdh
nilkiwEt av kuZ. o
M avEzxic i il . 25eyEhAzA
PAM eesnYvuM m]tEdhLiniM
vilpiwic vsHt kvewA
v. DArALM m]gL@M sM vO
L@M vilpiwicvsHtL@M av ku.
eyEhAzAPAM eesnYvuM aveylAM
kvew. eyEhAzAPAiM ees
nYiM qwAvutilumDikmA
yi vsHt. avyew DikYM
mlM m]tzrIrLiniM av; kve
wA avH m divsM Eviv.
26
nAlAM divsM eyEhAzAPAM ayAL@
eweesnYvuM ebrAKA* tA}Hvryi s
ic@. aviewvcH av yEhAvey
sHttic@. atinAlANH lM M
ebrAKA tA}Hvr qRiyewtH.
ebrAKAa#hMqEAsHtieyEAaM

27

anrM eyEhAzAPAH qlA ey


dAeryM eyzElMkAeryM tiriek
eyzElmiEl nyic@. avew zu
eL nziic@ekAH yEhAv avH
sEAxmAi.28vINk, kir,
kAhL qivymAyi av eyz
Elmi yEhAvyew lyiEl
v.
29
yi AEylieR zuetier y
EhAv nwiy yei EktinA
qlArAjYL@M yEhAvey By. 30ati
nAlANH eyEhAzAPAieR rAjYH s
mADnmAytH. eyEhAzAPAinH Edz
H qlAyiwvuM eedvM smADAnM nki.
eyEhAzAPAieR BrNAvsAnM
eyEhAzAPAH eydyilAyi
BricitH. BrNmArMBiEA aEh
inH muvyAyi. p
u vxM aEhM BrNM nwi. asU
bA qAyi aEhieR ay
ew EprH. zihiyew puiyAyi
asUbA. 32teR pitAvAy sey
EAel eyEhAzAPAM EnrAy v}i
yi jIvic@. syew mAiniM
eyEhAzAPAH o@M vYticlic i l .
yEhAvyew xH w iyi nyAyEt
eyEhAzAPAH ecyHti@Z. 33qA
tl mAeiil. jnLA
ke tL@ew pUvikew eedve
piwtinH mnS pUmAyM ai
cimil.
34
rMBMmt avsAnMver eyEhA
zAPAieR qlAv]ikL@M hnAni
yew punAy EyvieR oQEdYAgik
ErKkLi q}utiyi@H. aArYeL
lAM yi AEy rAjAAew criM
q #nHTi pkiyi@mH.
35
piIwH, eydrAjAvAy eyEhAzA
PAH yi AEy rAjAvAy ahsYAv
mAyi o krARuAi. ahsYAvH dxH
v]ikecyHt. 36tzIziEl EpA
tinH klukL@AtinH eyEhAzA
PAH ahsYAviEnAw Ec. qEsYA
EgebpNilANH av klu
kL@AiytH. 37aEA lIEyes
eyEhAzAPAientier vcic@. EdA
dAv qAyi lIEyesrieR pi
tAvieREprH. mAErzArnAyi lI
Eyes. ayApRu, ahsYAviEnA
w EcekAANH eyEhAzAPAE,
yEhAv nieR v]ikeL tk
tH. kluk tktinA eyEhAzA
PAiM ahsYAviM av tzIzi
ElyyHA k}iil.
piIwH eyEhAzAPAH mrikyM
teR pUvikErAewAM sMsHkri
ewkyM ecyHt. dAvIdieR ngr
ilANEhM sMsHkrietH. eyEhA
rAmAyi eyEhAzAPAieR An
H putiyrAjAvAytH. eyEhAzAPAi
eR punAyi eyEhArAM. 2asrYA
vH, eyhIEy, esKrYAvH, asrYAvH,
mIKAEy, ezPtYAvH qivrAyi
31

21

461
eyEhArAmieR sEhAdrA. eyEhAzA
PAieR puArAyi av. ey
dyiel* rAjAvAyi eyEhAzAPA
H. 3 eyEhAzAPAH teR puAH
evi, sVM, amlYvsHt qi
vsAnmAyi nki. aEhM avH
eydyi zmAy EkAkL@M nki.
pE eyEhAzAPAH teR siMhA
snM nkiytH eyEhArAminANH. kArNM
ayALAyi mpu.
eyEhArAM eydyiel rAjAvH
eyEhArAM teR pitAvieRsA*mA
jYM ewH teR siMhAsne z
mAi. anrM ayA o vAL@ekAH
teR sEhAdrAereylAM evieA.
tAM yi AEymAeryM ayA
vDic@. 5 BrNmArMBiEA eyEhArAmi
nH miruvyAyi AyM. a
yA eyzElmi q@vxM Bric@. 6yi
AEyrAjAAEwEpAlu jIvit
mAyi aEhiERtH. hAbieR
wMbM jIvicEpAelyAyi aE
hM jIvict.H kArNM, hAbieRpui
ey NH eyEhArAM vivAhMk}ictH. y
EhAvyew xHwiyi dxHv]ikLAy
v ayA ec@kyMecyHt. 7tA dAvI
dmAyAiy krARumlM yEhAv dAvI
dieR wMbe nziicil. dAvIdiM
ayAL@ew puAM Evi o viLH
tA nitYmAyi etLiyiemH yEhAv
vAgHdAnM ecyHti.
8
eyEhArAmieRkAlH qEdAM ey
dyew prmADikAriniM vi@EpA
yi. qEdAMkA tH sVM rAjAvien
etrew. 9atinA eyEhArAM t
eR qlA eesnYADipAM rTL@
mAyi qEdAmiElH puRe@. qEdAmY
eesnYM eyEhArAmienyM rTnAyker
yM vLu. qA eyEhArAM rAiyi
yM ecyHtH re@. 10amt
vEryHM qEdAM eydyHetier kl
hic @ k}iy. libH n A pNAM
eyEhArAmientier tiriu. eyEhArAM
eedvmAy yEhAvey EpictinAlA
Nen sMBvict.H eyEhArAmieR pU
v i k piwi eedvmANv.
11
eyEhArAM eydyiel kLi
tl niikyM ecyH t .
yEhAvezy UxitiniM ey
EhArAM eyzElMkAer twu. eyd
Aer ayA yEhAvyiniM aki.
12
eyEhArAminH liyA vAckni
niM o sEzM lBic@. sEzM tA
yi+ eedvmAy yEhAv en pR
y. nieR pitAvH dAvIdH piw
eedvmANv. yEhAvpRy, eyEhA
rAM, nieRpitAvAy eyEhAzAPAH n
yicpAtyill nI jIvictH. eydArA
jAvAyi seyEAelyl nieR
jIvitM . 13pe nI jIvictH yi AEy
rAjAAerEAelyAyi. eedEvcH
Cysric@ v]ik ec@ti
4

eydA yi

AEy.

] AM 21:3-22:4
2 dinv

niM nI eydyielyM eyzEl


mielyM jneLtwu. hAbuM a
yAL@ew wMbvuM ecyHtM ate
yANH. av eedvEAw avizVsHt
rAyi. nieR sEhAdrAer nI v
Dic@. nieRsEhAdrA nieA EB
dmAyi. 14atinAliEA yEhAv ni
eRjntey kWinmAyi ziiM. nieR
ik, BArYmA, nieR sk
vey qlAM yEhAv ziiM. 15nieR
wlinH mhAErAgM piwiepwM. atH a
dinM vxLAyieAiriM. nieR
mhAErAgMmlM nieR w puR
vM.
16
ePlisHtYM qEtYApYAw
vsi arbikM eyEhArAmiEnA
w kwEkApM EtAi. yEhAvyANti
niwviytH. 17av eydrAjYM
mic@. rAjekAArilu m}uv s
keLyM eyEhArAmieR BArYmAeryM
puAeryM av kwieAuEpA
yi. eyEhArAmieR Lypu mAM
avEzxic@. eyEhAvAhAsH* qAyi
eyEhArAmieR LypueR EprH.
18
eneyAe sMBvictiEzxM y
EhAv eyEhArAmieR wlinH EBdew
AnAv ErAgM vi. 19piIwH
ErAgMmlM eyEhArAmieR w ruv
xiEzxM puRcAwi. vLer Evdn
EyAew ayAmric@. eyEhArAmieR pi
tAviEvi ecyHtEpAel jn
ayAAyi agHni$M oiyil.
20
rAjAvAEA eyEhArAminH mi
ruvyAyi. ayA q@vxM
eyzElmi BrNM nwi. eyEhArAmi
eRmrNi M vYsnicil. jn
eyEhArAmien dAvIdieR ngr
i sMsHkric@. pE atH rAjA
Aer sMsHkri klRyilAyiil.
ahsYAvH eydArAjAvH
eyEhArAmieR AnH eyz
ElMkA ahsYAvien putiy rA
jAvAyi avErADic@. eyEhArAmieR
LypunAyi ahsYAhH. eyEhA
rAmieR pALyM miA arbikELA
ewAM vv eyEhArAmieR mpu
AervDic@. aen ahsYAvH eyd
yi BrNmArMBic@. 2pirAM vy
ilAyi ahsYAvH BrNmArMBictH.
ahsYAvH eyzElmi o vxM BrNM
nwi. aTlY qAyi ayAL@ew
ayewEprH. o%i qAyi aTlYA
yew pitAvieREprH. 3 hAbieR
wMbAerEAelyANH ahsYAvH jIvi
ctH. ayA aenjIviA kArNM
ayAL@ewayew ErNyAyi. et
@k ecA av ayAeL Eriic@.
4
yEhAvyew xHwiyi dxHv]ikLA
yv avecyHt. hAbieR wMb
ieR v]ik aenyAyi.
ahsYAvieR pitAvieR mrNEzxM
hAbieRwMbM ahsYAvinH p

22

eyEhAvAhAsH ahsYAvH qM criAM.

] AM 22:5-23:11
2 dinv

462

Edz nki. av ahsYAvinH dxi


cpEdzLANH nkiytH. dpEdz
ayAeL mrNiEl nyic@. 5
hAbieRwMbM nkiy pEdz
ahsYAvH asric@. rAEmAH giel
yAdi arAmielrAjAvAy hsAEyrA
jAvientier yMecA ahsYAvH
EyArAMrAjAviEnAewAM EpAyi. yi A
EyrAjAvAyi hAbAyi EyA
rAmieR pitAvH. pE arAmY yi
EyArAmi priElic@. 6suKew
tinAyi EyArAM yie EypNiEl
mwi. arAmYrAjAvAy hsAEylien
tier yMec@EA rAEmAivcA
NyA priEtH. anrM, eyEhArA
mieRpunAy ahsYAvH EyArAmien
sziA yie EypNiEl
EpAyi. hAbH qAyi EyArAmi
eR pitAvieR EprH. mRiEvtinA
EyArAM yie EyngrilAyi.
7
EyArAmien sziA EpAkEv a
hsYAvieR mrNinH yEhAv wyA
i.ahsYAvH avieweykyM EyArA
miEnAewAM EyvienANA puRe
wkyMecyHt. niMzi qAyi Ey
vieR pitAvieR EprH. hAbieR
wMbe tkA yEhAv Eyvi
en etrew. 8 Ey hAbieR
wMbe ziikyAyi. eyd
yiel EntAeLyM ahsYAvien Es
vici ahsYAvieR bueLyM
Ey kei. eydAEntAeL
yM ahsYAvieR bueLyM Ey
vDic@. 9 anrM Ey ahsYAvien
etru. zmrYApNi oLiA mi
Ev EyvieRyAA ayAeL piwi
wi. av ahsYAvien EyvieR
ywEekAuv. av ahsYA
vien ekAl@kyM sMsHkrikyM ec
yHt. av pRu, ahsYAvH eyEhA
zAPAieR o pigAmiyANH .
eyEhAzAPAH pUmnAel yEhA
vey piw. eydrAjYe omi
c@ niA mtiyAykH ahsYAvi
eR wMbiAyiil.
aTlYArAj{
H i
ahsYAvieR ayAyi aT
lYA. teR mk mrick av ey
dyiel rAjAvieR ikeL m}uv vDi
c@. 11qA eyEhAzbH, ahsYAvi
eRpunAy EyAvAzien qwH oLii
c@. eyEhAzbH EyAvAzienyM av
eR yEyyM ake kiwmRiyili
i. eyEhArAM rAjAvieR puiyAyi
eyEhAzbH. eyEhAyAdyew p
iymANv. eyEhAyAdA o puErAhi
tnAyi. eyEhAzbH ahsYAvi
eR sEhAdriyM. eyEhAzbH oLii
c@vctinA aTlYA EyAvAzien vDi
cil. 12eedvieR lyi puErA
hitAErAewAM EyAvAzH RuvxM o
Lici. aAlH aTlYA yi
Edze RANiyAyi BricitH.
10

puErAhitnAy eyEhAyAdyM
EyAvArAjAvuM
RuvxEzxM eyEhAyA
dA teR ketLiyic@. ayA
ztADipAmAyi o krARuAi. ey
EhArAmieR punAy asrYA eyEhA
hAnAeR punAy yizHmAEy, oAEb
dieR punAy asrYAvH, adyAvieR
punAy myEzyA, siiyew punAy
lIzAPAH qivrAyi ztA
2
DipA. av eydyi is
ricH qlA eydApNLiniM El
vYer sMGwiic@. yi AEywMb
nATAeryM av sMGwiic@. qi
v eyzElmiElEpAyi. 3oEc
qlAvM eedvieR lyi
vcH rAjAvumAyi o krARuAi.
eyEhAyAdA avErAwpRu, rAj
mAr BriM. dAvIdieR pigAmikeL
ieedvMpRtenyANH. 4 niLiEA
LitA ecEtH+ zbi mtl
nivhiA puErAhitAM ElvYmA
y niLi mielABAgM vAti
kAv niNM. 5 mielAEp rAj
ekAArilAyiriNM. awmielA
Ep awiRyew kvAwiluM
AvNM. qA m@verlAM yEhAv
yew lyANLiluAvNM. 6yEhA
vyew lyiEl EvziA o
vEnyM avditH. x nw
puErAhitM ElvYM virAyekA
H av mAEm yEhAvyew ly
iEl EvznmZ. pE melAv
M yEhAv avH nkiyiri EjA
lik ecNM. 7ElvY rAjAvieRyw
niNM. oAErAM avrvew
vAL@k eekyielwNM. lyiEl
kwA eriluM micA ayAeL
vDiNM. rAjAvu EpAiweAe ni
aEhEAewAmAyiriNM.
8
puErAhitnAy eyEhAyAdA klicet
lAM ElvYM qlAeydAM asri
c@.puErAhitnAy eyEhAyAdA puErAhi
tsMGLiel ErAwM miciil.
atinA oAErA ztADipM ayAL@ew
L@kL@M zbdivsM tvNyH v
ver ieAuv. 9dAvIdrAjAvi
ERtAyi L@M vluM ecRu
mAy prickL@M puErAhitnAy eyEhA
yAdA pwnAyk nki. eedvieR
lyi sUic i rikyAyi
aveylAM.
10
anrM eyEhAyAdA avH ni
EAn kAieAw. oAErA
ewyM eekyi avrvew yD
mAyi. lyieR wvzM
mt vlvzMver av nirni.
yAgpIWiM lyiM rAjAviM
smIpmANv nitH. 11av rAjmA
ren puREAnyicH ayAeL kirIwm
Niyic@. avayAH niymieR
o pusHtkvuM nki. anrM av
EyAvAzien rAjAvAi. eyEhAyAdyM
ayAewpuAM EyAvAzien aBiEx

23

463
kM ecyH t . av pRu, rAjAvH
nINA vA}e!
12
jn lyiElEAwM rAjA
viensHttiM aTlYAEk@. av
yEhAvyew lyi jnL@ewyw
Ev. 13av EnAiyEA rAjA
vien ku. EvznkvAwi mi
rAjAvieR sHtMBinw nikyA
yi rAjAvH. pwnAykAM kAhLM
viLivM rAjAvieRywAyi
. nA@kA sEAxic@ kAhLMm}
Ayi. gAyk sMgIEtApkrN
vAyici. gAykrANH sHEtA
pAwtinH jneL nyicitH.
aEA aTlYA teR vO vli
c@ kIRieAu pRu, rAjYEAhM!
rAjYEAhM!
14
puErAhitnAy eyEhAyAdA pwnAy
ker puREekAuv. aEhM av
ErAw pRu, aTlYAey BwAiwyi
lUew puRekAuEpA. aveL pi
wver niL@ew vAL@kekAH vDi
k.wH puErAhitA BwA tA
Inki. yEhAvyew lyi
vcH aTlYAey vDitH. 15anrM
aTlYAey, av rAjekAArieR
tirvAwismIpM qiyEA
av piwiwi. qiv aveL aview
vc@te vDic@.
16
anrM eyEhAyAdA m}uv jn
L@mAyM rAjAvumAyM o krARuAi.
teLlAvM yEhAvyew jntyAyiri
AemH avstic@.17qlAvM bA
vi#hieR lyiEl ecH a
nziic @ . bAlieR lyiel
yAgpIWL@M vi#hL@M av nzi
ic@. bAlieR puErAhitnAymAen
av bAlieR yAgpIWi mi
vcH vDic@.
18
anrM, eyEhAyAdA yEhAvyew
lyieR mtlArAkA puErA
hiter etrew. av ElvYrAyi
. dAvIdH avH yEhAvyew ly
iel EjAliklici. EmAez kli
c niymLsricH yEhAvyH EhAm
yAg aiEtH avrAyi. v
Ler hAdEAewyM dAvIdklic
kArM pAwieAuM av bliyic@.
19
etiluemAtri aiyv
lyiEl kyRAtiriA eyEhA
yAdA yEhAvyew lyieR kvAw
i kAvAer niEyAgic@.
20
eyEhAyAdA pwnAykeryM jnADi
kArikeLyM Edze m}uvnAL@keLyM
viLic@i. anrM ayA rAjAvien
yEhAvyew lyi puRE
ekAuv. qiv mkLile kvA
wilUew ekAAriElEpAyi. avi
ewyv rAjAvien siMhAsnili
i.
21
eydA m}uvM vLer h A
dikyM eyzElMngri smADAn
mAvukyM ecyHt. kArNM, aTlYA
vALiniryAyi.

] AM 23:12-24:13
2 dinv

EyAvAzH vIuM lyM pNiy


rAjAvAEA EyAvAzinH }uv
yAyi. eyzElmi ayA
nAl vxM BrNMnwi. sibYA
yi ayAL@ewa. EbEzbA
riyAyi sibYA. 2 eyEhAyAdA puErA
hit jIviciyM kAlM EyAvAzH
yEhAvyew xH w iyi zriyAy
ecyHt. 3eyEhAyAdA EyAvAzi ru
BArYmAer kei. EyAvAzi puA
M puimAmAyi.
4
piIwH yEhAvyew lyMvIuM
pNiyA EyAvAzH niyic@. 5 EyAvAzH
puErAhiteyM ElvYeryM viLic@i.
ayA avErAw pRu, eydyiel
pNLiEl EpAyi yi AEyjnt
vxMEtARuM awyHpNM sVpi
k. niL@ew eevieR lyM pu
A pNM pEyAgik. EvgM Ev
NM. qA ElvY a tiweil.
6
atinA mKYpuErAhitnAy eyEhA
yAdey rAjAvH viLic@. rAjAvu pRu,
eyEhAyAdA, eydyiniM eyz
ElminiM nitiNM ekAuvrA
ElvYErAwAvzYewAetH? yEhAv
yew dAsnAy EmAezyM yi AEyjn
tyM viwAriEvi niti
NmApEyAgictH.
7
mH aTlYAyew puA eedvi
eR lyM epALicH akkwi.
av yEhAvyew lyiel vi
vsHt tL@ew bAvi#heL
rADiApEyAgic@. vLer dxHwyAy
o OIyAyi aTlYA.
8
o epiyAi yEhAvyew ly
ieR vAtili puRvyHA EyA
vArAjAvuklic@. 9 aEA ElvY ey
dyiluM eyzElmiluM o KYApnM
nwi. yEhAvyHAyi nitiNM t
rA av vzYe@. nitiN
mANH yi AEy jntywEm mmyi
vcH EmAezmiyitH. 10EntAL@M
jnL@M sxHwrAyi. av pNM ekA
uvH epiyili@. epiniRyMver
avrw. 11anrM ElvY epiey
wH rAjAieR EdYAgewyw
ekAuv. epi niRc@ pNM av
ku. rAjAvieR kArYdziyM mKYpu
ErAhiteREdYAgMvH epiyi
niM pNM puRew. qiv
epi vIuM p}yAn vc@. ew
ew aen ecyHtH av DArALM pNM
sMBric @ . 12anrM EyAvArAjAvuM
eyEhAyAdyM pNM yEhAvyew
lyi pNieywv nki.
av DArALM ekApNiAeryM mr
NiAeryM yEhAvyew lyM pu
A niEyAgic@. H, oAwH qiv
ekAu pNiyAnRiyAvuveryM
av yEhAvyew lyM puA
niEyAgic@.
13
pNiyew EmEnAM vhiciv
vLer vizVsHtrAyi. yEhAvyew
lyM putiiNiy vijykrmAyi

24

] AM 24:14-25:5
2 dinv

464

. eedvieR lyM av muA


yiEpAel blewi pNi.
14
pNik}iEAmicMv pNM av
EyAvArAjAvieRyM eyEhAyAdy
ewyM awekAuv. av p
NM yEhAvyew lyiEl sA
Dn AApEyAgic @ . ly
i UxnwAM EhAmyAgL
iAmANH av pEyAgictH. av
sVMekAuM eviekAuM pA
L@M m@ sADnL@mAi. eyEhAyAdA
jIvici kAlH puErAhitA y
EhAvyew lyiqM EhAmyAg
Lic@.
15
eyEhAyAdyH vyAyi. dIGmA
eyA jIvitmAyi aEhiERtH.
mriEA eyEhAyAdyH 130 vyA
yi. 16dAvIdieR ngri rAjA
A sMsHkriewiwANH puErA
hitnAy eyEhAyAdA sMsHkrietH.
eyEhAyAdA teR jIviti DArALM
nlkArY eedviM lyiM
Evi yi AEyli ecyHti@H. ati
nAlANH jn aEhe aview sM
sHkrictH.
17
eyEhAyAdyew mrNiEzxM ey
dyiel EntA EyAvArAjAvieR
miv vNi. rAjAvH avewvA
k ic@. 18rAjAvuM EntAL@M
eedvmAy yEhAvyew lye nir
sic@. avewpUvikA eedvmAy y
EhAvey piw. avrAke aEzrA
sHtMBeLyM avew vi#heLyM
rADic@. rAjAvuM EntAL@M et@kArA
ytinA eedvM eydAErAwM eyz
ElMkAErAwM EkApic@. 19jneL yEhA
vyiEl tiriek ekAuvrA eedvM
vAcker ayc@. vAck jneL
tAI ecyHt. qA jnL ec
vieAil.
20
eedvieR tHmAvH puErAhitnA
y eyEhAyAdyew punAy esKrYAvi
v. esKrYAvH jnL@ew mi
nipRu,eedvM pRytitANH+ ni
eLekAANH yEhAvyew klnkL
sriA mwitH? ni vijy
mAvil. ni yEhAvey Epi
c@. atinA yEhAv nieLyM Ep
ic@!
21
qA jn esKrYAvientier
FAElAcn nwi. esKrYAvien vDi
A rAjAvH jnELAw klic@. atinA
lv ayAeL kelRiuekA. ly
mvcANH L@k a ecyHttH.
22
eyEhAyAdA tEAw kAiy kANYM
EyAvArAjAvH oAicil. eyEhAyAdA
esKrYAvieR pitAvAyi. pE
EyAvAzH eyEhAyAdyewpunAy es
KrYAvien vDic@. mriMmH esKrYA
vupRu, nI ec@kH yEhAv
nie ziie!
23
vxAvsAnM arAmYEsn EyAvAzi
entier v av eydyM eyz
ElmM mikyM EntAeL m}uv

vDikyM ecyHt. vilpiwi sAD


neLlAM av dEeziel rAjAvin
yc@. 24arAmYeesnYM vLer ecRutAyi
eiluM eydyiel vLer vliy
eesnYe EtAliA yEhAv aver
avdic@. tL@ewpUvik piw
eedvmAy yEhAvey eydA
EpictinAlANH yEhAv aen ec
yHttH. aen EyAvAzH zii@. 25a
rAmY EyAvAzien vi@EpAyEAE}M
ayA vlAet mRiEvi. EyAvA
zieR sVM dAsA te ayAe
tier FAElAcnnwi. puErAhitnA
y eyEhAyAdyew punAy esKrYAvi
en EyAvAzH vDictinAlANH avr
en ecyHttH. B]tYA EyAvAzien sVM
kiwyi vc@ekA. mrNEzxM EyA
vAzien av dAvIdieR ngri
sMsHkric@. pE rAjAAer sMsHk
riiwAyiil atH.
26
EyAvAzientier FAElAcnnw
iy B]tYA vrA+ sAbAdM ey
EhAsAbAdM. ziemyAH qAyi
sAbAdieR ayew EprH. aEAnY
AriyAyi ziemyAH. eyEhAsA
bAdieR ayew EprH zi%IH qA
yi. EmAvAbYAriyAyi av.
27
EyAvAzieR puAewyM ayA
etiery mhAvcnL@ewyM eed
vieR lyM ayA puiNit
tieRyM criM rAjAAeriy
pusHtkiluH. ayAEzxM am
sYAvH putiy rAjAvAyi. amsYAvH EyA
vAzieR punAyi.
amsYAvH eydyew rAjAvH
rAjAvAyEA amsYAvinH p
u vyAyiAyM. ayA
peApvxM eyzElmi
BrNMnwi eyzElMkAriyAy eyEhA
vAnAyi ayAew a. 2yEhAv
vzYeetlAM amsYAvH ecyHt. q
AlyA aen ecyHtetlAM pU
mnEAewyAyiil. 3 amsYAvH k
nAeyA rAjAvAyiI. teR pitA
vAy rAjAvien vDic EdYAgAer
ayA vDic@. 4qA avew ik
eL amsYAvH vDicil. qekAeA
EmAezyew pusHtke ayA a
sric@. yEhAv klic@, ikL@ew
inH mAtApitAAer vDitH. a
EpAel mAtApitAAew inH
ikeLyM. orA sVyM ecyHt et@k
E ayAeL ziiA pAwZ.
5
eydAer m}uv amsYAvH viLi
c@i. ayA aver wMbM tiric@
sMGLAi. aver sh ADipew
yM ztADipewyM kI}ilAi. eyd
yiniM ebnYAmIninim qlA
BwAewyM mtlA EntALA
yi. ptiM ati mkLiluM A
ymvrAyi BwArAyi etrew
ev. vuM pricympEyAgic@
yMecA smrAy mlM B

25

465
wA avriluAyi. 6yi AEyli
niM olM BwAerwi amsYAvH
vAwkyHew. aver vAwkyHewA
ayA RutAlH evi ekAw.
7
qA o eedvpux amsYAvien
smIpic@. eedvpux pRu, rAjA
Ev yi AEyeesnYe aEyAewA
MEcEt. yEhAv yi AEyliEnA
ewAmil. yEhAv qyIMkAErAewA
vumil. 8nI en sVyM kEnwi y
ienAiey vrAM. pE eedvM
nieR prAjyiniwyAM. qeA
vijyvuM prAjyvuM yEhAvyew shA
ye yiciri. 9amsYAvH eed
vpuxEnAw pRu, pE {A yi
AEy eesnYi nkiy pNi
Evi q ec@M? eedvpux m
Rupwi pRu,yEhAvyH aLv s
H. atiluM vLeryDikM trA av
k}iyM!
10
atinA amsYAvH yi AEyees
nYe qyImiEl mwiayc@. a
vH eydA rAjAviEnAwM jnELAwM
vliy EkApmAyi. avvLer ariz
EAewyANH sVEdzE mwiytH.
11
aEA amsYAvinH vLer eeDrYmA
vukyM qEdAmiel tA}HvryiEl
ayA eesnYe nyikyM ecyHt.
aview amsYAvieR eesnYM ptinA
yirM EsyIrukAer vDic@. 12ptinAyirM
EsyIrukAer eydeesnYM piwiwi
aver o ekAwmwiyew mkLiEl
ekAuEpAkyM ecyHt. eydees
nYM aver ekAwmwiyew mkLiniM
tAE}i@. avew zrIr tAe} pARk
Liliwic@ tk.
13
qA aEtsmyH yi
AEy
eesnYM eydyiel cil pNLi
mNM nwkyAyi. EbH-EhA
ErAmt zmrYAvery pN a
vmic@. mvAyirM Eper av v
DikyM vilpiwicvsHt kv
ekAuEpAvukyM ecyHt. amsYAvH t
EAewAM yi pewA av
diAtinA BwA vLer ariz
ei.
14
qEdAmYer EtAlictiEzxM amsYA
vH sVEdz mwieyi. EsyIrukA
rADici vi#heL ayA ekA
uv. amsYAvH vi#heL
rADiA wi. ayA EdvA
mi nmsHkrikyM sugbliy
ikyM ecyHt. 15yEhAv amsYAvi
EnAw vLer EkApic@. yEhAv amsYA
vieR awE o vAcken ay
c@. vAck pRu, amsYAEv, nI
eyekAANH avew EdvAer rA
DitH? EdvAH niiniH
avew sVM jneL EpAluM riA
nAyil!
16
vAck pREA amsYA
vH vAckEnAw pRu, nie {
eLAriluM rAjAvieR pEdzknAi
yiil! miAtiriH! aeli nI vDi

] AM 25:6-26
2 dinv

ewM. vAck zAnAyi. qiluM


w pRu+ nie vDiA eedvM
yTAi niyic@k}iu. q
ekAeA nI tik ec@kyM
qeR pEdzM EkAtirikyM ec
yHt.
17
eydyiel rAjAvAy amsYAvH t
eR pEdzkmAyi sMsAric@. qi
yA eyEhAvAhAsinH o sEzmy
c@. amsYAvH eyEhAvAhAsiEnAw pR
u,nmEnri@ yMecAM. eyEhA
vAhAsieR punAyi EyAvAzH.
eyEhAvAhAsH EyvieR puM.
yi AEy rAjAvAyi Ey.
18
EyAvAzH amsYAvinH teR mRupwi
ayc@. EyAvAzH yi AEyrAjAvuM am
sYAvH eydArAjAvumAyi. EyAvAzH
Q kT pRu,elbAEnAniel o ekA
c@mwH elbAEnAniel vlieyA
EdvdAv]inH o sEzmyc@. ec
Riy mw@ pRu, ayew pui
qeR puen vivAhM k}ie. pE
o kA@m]gMvH mwiEmElwi
nwHatien nziic@. 19tA tAELA
wtepRy, {A qEdAmien EtAli
c@! tA ahAriyM epAcAr
mANH . tA vIilirikEyEvU.
sVyM }Liec cAEwtil .
qEAw yM ecyHtA nIyM eyd
yM tkewM.
20
qA a viA amsYAvH vi
stic@. eedvi niv. ey
dA qEdAmYew EdvAer rADi
ctinA aver EtAliA eedvM yi
AEylien avdic@.
21
atinA yi AEyrAjAvAy EyA
vAzHEbH-EzemzH pNivcH ey
dyiel rAjAvAy amsYAvumAyi En
En yM ecyHt. 22yi AEy ey
dey EtAlic@. qlA eydAM t
L@ew vIiniM oAwiEAyi.
23
EyAvAzH amsYAvien EbH-Ezem
zi vcH piwiwi eyzElmiEl ekA
uEpAyi. EyAvAzH yi amsYA
vieR pitAvH. eyEhAvAhAsH yi
EyAvAzieRpitAvH. EyAvAzH ey
zElmiel mtilieR aRuRwiv BA
gM tk. qyIMkvAwM mt ml
vAwMvery BAgmAyi atH. 24a
nrM EyAvAzH eedvieR lyi
lu m}uv sVvuM eviyM m}u
v sADnL@M kwieAuEpAyi.
lyi sADn sUi
tieR mtl oAEbdH-qEdAminAyi.
EyAvAzH rAjekAArilu vilpiwi
vsHtL@M kwi. wAet tAM
Eper twvukArAyi piwiwkyM
ecyHt. anrM ayA zmrYyiEl
mwiEAyi. 25EyAvAzieR mrNEzxM
amsYAvH ptinuvxM wi jIvic@.
eydyiel rAjAvAyi EyAvAzH
yi amsYAvieR pitAvH.
26
amsYAvieR m@v]ik dYM
mt avsAnM ver eydyielyM

] AM 25:27-26:21
2 dinv

466

yi AEylielyM rAjAAew criM


q pusHtki ErKewiyi@H.
27
amsYAvH yEhAvey asri
niiyEA eyzElmkA amsYA
vientier FAElAcn nwi. lAKIzH
pNiElayA oAwiEAyi. pe
jn lAKIziEl eLaycH am
sYAvien aview vcH vDic@, 28anrM
av amsYAvieR m]tEdhM tir
R ekAuvrikyM dAvIdieR ngr
i teR pUvikErAewAM sMsHkri
kyM ecyHt.
IyAvH eydyew rAjAvH
anrM eydA amsYAvi
EzxM rAjAvAtinH IyAvi
en etrew. amsYAvH yi
IyAvieRpitAvH. sMBviEA
IyAvi ptinARu vyAyi.
2
IyAvH ElAHpNM putiiNi
tH a eydyH mwieAw. am
sYAvH mrNmwH pUvikErAewAM sM
sHkrieti EzxmANH IyAvH
atH ecyHttH.
3
rAjAvAyEA IyAvi ptinARu
vyAyiAyM. apiru ekA
lM ayA eyzElmi BrNMnwi.
eyeKAlYA qAyi ayAL@ew a
yew EprH. eyzElMkAriyAyi ey
eKAlYA. 4yEhAv vzYe kArYeL
lAM IyAvHecyHt. teRpitAvAy a
msYAvH ecyHtEpAeleyAe ayAL@M
eedve asric@.
5
esKrYAvieR jIvitkAlH I
yAvH eedve piw. eedve
qen bmAnikyM asri
kyM EvNemH esKrYAvH IyAvien
pWiic@. yEhAvey asrici
EA eedvM IyAvi vijyM nki.
6
ePlisHtYetier IyAvH o y
MecyHt. gH, ybHen, asHEtAdH p
N ilumAyi mtiluk
ayA tk. asHEtAdpNinw
M ePlisHtYew m@pNLiluM
IyAvH pNpNi. 7-bA, em
ynYpNLi vsi ePlisHtY
eryM arAbYeryM EtAliA eedvM
IyAvien shAyic@. 8 aEAnY
IyAvi kM ekAw. QjipHtieR
atii EdzwnILM IyAvieR
EprH simAyi. atiznAy ekA
ANyA sinAytH.
9
eyzElmi mlvAwM, tA}HvrvA
wM,EkAyewtirivuk qiviwLiel
lAMIyAvH EgApurpNi. EgA
pur IyAvH zmAi. 10mmiyi
IyAvH EgApurL@Ai. DArALM
kiNRukL@M ayA }ic@. mlEdM
smtliluM ayA DArALM kkA
likL@Ayi. mlkLiluM smtli
luM IyAvi kxkAyi. a
viwLi nl viLvuAyi. miri
EAM pripAliAM L@Ayi.
ayA xi xHwei.

26

11

prizIlnMlBic BwAew o ees


nYM IyAviAyi. kArYdziyA
y eyyIEylieRyM EdYAgnAy my
EzyAvieRyM mtlyi eesnY
e sMGLAyi tirici. hnAnYA
yi avew EntAvH. eyyIEyluM
myEzyAvM BwAer qkyM sMG
LAyi aver tirikyMecyHt. hnA
nYArAjAvieR EdYAgArielArALA
yi. 12BwAew nAykrAyi 2,600 Ep
Ayi. 13 wMblvAew kI
}i ziyAyi yMecA k}ivu
mli}AyiriaURu BwA
ewEsnyAyi. BwArANH z
@ELAwyi rAjAvien shA
yictH.14IyAvH EsnAMgH pric
k, M, zirOM, pwc, vil@k,
kviNl@k qiv nki. 15eyz
Elmi IyAvH vidgHdA kupiwic
y Ai. EgApurLiluM mlBi
ikLiluM y Apie@.
yLiniANH aukL@M vliy
kl@kL@M etAwetH. IyAvH si
nAyi. vidrEdzvAsikEpAluM a
yAL@ew EpEk@. vliyshAy lBi
cekAH ayA znAeyA rAjAvA
yiI.
16
pE znAyEA IyAvi
Ay ahArM ayAL@ew nAzikAr
NmAyi. teR eedvmA yEhAvEyA
w ayA vizVsHtt puliyil. DUp
yAgpIWi DUpAcn nwA ayA
yEhAvyew lyiElkyRi.
17
puErAhitnAy asrYAvM yEhAvy
ew lyi <x nwiyi vIr
ArAy qp puErAhitAM IyA
vien piwH lyiEl ec.
18
IyAvieR v]i etAeNH av
ayAELAw pRu. av ayAELAw
pRu, yEhAvyH DUpbli nw
tH nieR EjAliyl. nI aen ec@
zriyl. yEhAvyH DUpbli nw
Ev puErAhitAM ahErAeR
pigAmikL@mANH. DUpAcn nwA
av prizIlnM lBicvrANH. Q ati
vilniM puR EpAvuk.
nI vizVsHtnAyiil. eedvmAy y
EhAv ti ninH o bmtiyM
nkil!
19
qA IyAvH EkApAlnAyi. DU
pEhAmM nwA o pAM ayAL@ew
eekyiluAyi. IyAvH puErA
hitAErAw EdxYeEA ayAL@ew
eniyi xHWM Ayi. yEhAvyew
lyi DUpyAgpIWi mi
puErAhitAew mi vcAN sMB
vict.H 20mKYpuErAhitnAy asrYAvM
qlA puErAhitAM IyAvien EnA
i. avH ayAL@ew eniyielxHWM
kANAmAyi. puErAhitA IyA
vienEvgMpuR EpAkAnibic@.
yEhAv te ziictinA IyAvH
sVyM puREEAwi. 21IyArAjAvH
xHWErAgiyAyi. ayAH yEhAvyew

467
lyi kwAnAyil. IyAvieR
punAy EyATAM ekAArieR niy
NEmH jnL@ewEm aDikAriyAyi.
22
IyAvieRv]ik dYM
EmAsieR punAy eyzAvAck
q}utiyi@H 23IyAvH mrNmwykyM
teRpUvikewsmIpM sMsHkrie
wkyM ecyHt. rAjAvieR zvRin
w vyli aNH IyAvH sMsHk
rietH. kArNM, jn pRu,
IyAvi xHWmH. IyAvieR
AnH EyATAM putiy rAjAvAyi.
IyAvieR punAyi EyATAM.
EyATAM eydyew rAjAvH
rAjAvAEA EyATAminH p
u vyAyi. ayA ey
zElmi ptinARuvxM BrNMnwi. ey
rUzA qAyi ayAL@ew ayew
EprH. sAEdAieR puiyAyi eyrU
zA. 2yEhAv vzYe kArY EyA
TAM ecyHt. teRpitAvAy IyAvH
ecyHtEpAelte ayA yEhAv
ey asric@. qA EyATAM teR
pitAvienEAel DUpAcnyHAyi y
EhAvyewlyi kyRiyil. pE
jn et@ec@ w. 3yEhA
vyew lyieR mkLile kvAwM
EyATAM pui. oAePlieR mtili
ayA ERpNik nwi. 4 eydyi
el mlEdzH EyATAM pN pNi
ykyMecyHt. vni EyATAM EkA
kL@M EgApurL@M niic@. 5 aEAnY
ewrAjAviEnAwM ayAL@ew EsnEyAwM
@mi EyATAM aver EtAlic@. ati
nA aEAnY EyATAminH mvx
E vxM EtARuM RutAl evi
yM ptinAyirMEkA EgAtuM ptinA
yirMEkA yvvuM nki.
6
teR eedvmA yEhAvey vizV
sHttEyAew asrictinA EyATAM
znAyi.7EyATAmieR m@ v]ikL@M
ayAecyHt yL@Myi AEyliel
yM eydyielyM rAjAAew cri
Mq pusHtki ErKewiyi
@H. 8rAjAvAEA EyATAminH p
u vyAyi. ptinARuvxM a
yA eyzElmiBric@. 9pie, EyATAM
mrikyM teR pUvikErAewAM sM
sHkriewkyM ecyHt. jn a
yAeL dAvIdieR ngrilANH* sMsHk
rictH. EyATAmieR AnH EyATAmi
eRpunAy hAsH rAjAvAyi.

27

hAsH eydyew rAjAvH


rAjAvAEA hAsinH p
vyAyi. ayAptinARu
vxM eyzElmi Bric@. teR pUvi
knAy dAvIdienEAel eedvd]xHwiyi
zriyAy v}iyilAyiil hAsH jI
victH. yEhAv #hicEpAeleyA
M ayAecyHtil. 2 yi AEy rAjA
Aew dxic mAt]kkLANyA piw

28

dAvIdieR ngrM eyzElmieR meAEprH.

] AM 26:22-28:12
2 dinv

tH. bAeedveL rADiAEvi


vi#hL@AA ayA ac@kL@p
EyAgic@. 3eb-hiEAM tA}Hvryi
hAsH DUpAcn nwi. teR sVM
puAer ayA tIyielric@ bliy
ic@. Edz jIviciv ecyHt
aEt dxHtY ayAecyHt. yi A
EylukA vEA yEhAv aviw
kAer aviewniM o}iictANH. 4 hA
sH tlLiluM kLiluM qlA
pcmrI}iluM v}ipAwkM blikL@M
nwi.
5-6
hAsH pApMecyHt. atinA y
EhAv arAmiel rAjAvieneAH hA
sienEtAlic@. arAmiel rAjAvuM ayA
L@eweesnYvuM hAsien EtAlik
yM onvDi eydAer twvukArAyi
piwikyMecyHt. arAmiel rAjAvH
twvukAer dEeziEl ekAuEpA
yi. yi AEyrAjAvAy ephienekA
uM yEhAv hAsien EtAlic@. erm
lYA qAyi ephieR pitAvi
eR EprH. epM ayAL@ew eesnYvuM
odivsMekAH eydyiel oli
ptinAyirM DIrrAy pwyALikeL v
Dic@. eydA, tL@ewpUvik pi
wi eedvmAy yEhAvey a
sriAtinAlANH ephH aver EtA
lictH. 7 qyImini eeDrYzAli
yAy o BwnAyi sii. hAsu
rAjAvieR punAy myEzyA, ekAArM
mtlArnAyi a IAM, qA
nA qiver sii vDic@. qAnA
rAjAvieR rAM aDikAriyAyi
8
yi AEyeesnYM eydyi tAm
si tL@ewte buLAyru
lMEper piwic@. OIkeLyM ik
eLyMwAet eydyiniM onvDi
viliwi vsHtL@M av ekAu
EpAyi. twvukAeryM sADneLyM
yi AEylukA zmrYyiEl ekAuv
.9qA yEhAvyew vAckrielA
rA aviewyAyi. oAEddH qA
yi vAckeR EprH. zmrYyi
El mwiv yi AEyeesnYe
oAEddHkumi. oAEddH yi AEyeesnY
EAw pRu, niL@ew pUvikew
eedvmA yEhAvyH eydAErA
w EkApmAytinA aver EtAliA
nieLavdic@. ni vLer EkA
pEAew aver ziikyM vDi
kyM ecyHt. EA eedvM niELAw
EkApiciri. 10eydyielyM ey
zElmielyM jneL awimkLAiv
yHA niLAElAci. niL@M ni
L@ew eedvmA yEhAvyHetier
pApM ecyHt. 11EA {A pRy
ik. ni piwiwiy niL@ew
sEhAdrI sEhAdrAer tiriek viy
yHk. kArNM yEhAvyew #EkApM
nietirAyiri.
12
anrM yi AEyBwA yrMg
niH sVEdzEvtH qyImi
elcilEntA ku. EntA yi

] AM 28:13-29:6
2 dinv

468

AEyBwAer kAkyM aver tA


I ec@kyM ecyHt. EyAhAnAeR
punAy asrYAvH, emziElEmAieR
punAy eberKYAvH,zl<mieR punA
y eyhisHkIyAvH, hdHlAyiyew pu
nAy amAsA qivrAyi EntA
.13 EntA yi AEyBwAErAw
en pRu, eydyini tw
vukAer EA@ekAuvrtH. niL
en ecyHtA atH yEhAvyHetiery
new aprADM viiM. new
pApeyM aprADeyM a vxLA
kyM yEhAvyH yi AEyliEnAw
EkApM vikyM ec@M!
14
atinA BwA twvukAeryM vil
piwic vsHteLyM EntAM
yi AEyjntyHM nki. 15asrYAvH,
EberKYAvH, eyhisHkIyAvH, amAsA q
IEntA q}uEH niH twvukAer
shAyic@. yi AEyeesnYM kv
vO qwH nAluEpM ngHnrA
yvekAw. EntA avH
pAdrkL@M ekAw. eydyini
twvukAH av tiAM wiA
MekAw. av aver qEti
c@.*anrM qyImini En
tA INitrAy twvukAer k}ut
R kyi pnmrL@ew ngrmAy eyrI
EhAvilu avew sVMwMbLi
lAi. pnmrL@ew ngrmANH eyrIEhA.
anrM nAlu EntAL@M sVEdzmAy
zmrYyiEl mwi.
16-17
smy te qEdAMkA vIuM
vrikyM eydAer EtAlikyM ec
yHt. qEdAmY jneL piwiwi twvu
kArAyiekAuEpAyi. atinA hAsH
rAjAvH aUrielrAjAviEnAw shAym
Epic@.18ePlisHtYM eydyew et
BAgM kLilu pNLiluM
mNM nwi. EbH-EzemzH, aA
ElA, egEdErAH, EsAEKA, timHnA, giM
EsAvHpN ePlisHtY piwiecw
. pNw #AmL@M
avpiwiecw. anrM ePlisHtY
pNLi tAmsic@. 19eydAer
avew rAjAvAy hAsH pApM ec
A Eriic@. ayA yEhAvEyAw
vLer avizVsHtnAyi. atinA
yEhAv eydyH drit nki.
20
aUriel rAjAvAy tigH l H - piEl
eseydyi veiluM hAsien
shAyitinH pkrM ayA }
L@AkyAyi ecyHttH. 21hA
sH yEhAvyew lyi niM rAj
ekAAriniM rAjmArkL@ew ekA
ArLi nim amlYvsHteLw
. hAsH sADn aUriel
rAjAvi ekAw. qA atH hA
sien shAyicil.
22
hAsH dritiwyiluM wt
pApM ec@kyM yEhAvEyAw avizV
sHtt pulkyM ecyHt. 23dEez
a v . . . E t i c @ o oQxDem nilyHH
av aver q Etic@.

iel jn rADic EdvA


ayA blikLic @ . dEezkA
hAsien EtAl i c i . atinA
ayA en kti+ arAmY rADi
EdvA aver shAyic@. ati
nA {A EdvA bliyi
cA av qeyM shAyiEcAM.
hAsH EdvAer rADic@. a
en ayA pApM ec@kyM yi
A
EylukAereAu pApM ecii
kyM ecyHt.
24
eedvieR lyini sA
DneLwH hAsH avey wc@k
Lu. qiyA yEhAvyew ly
ieR vAtilukLwc@. ayA yAgpIW
L@AkyM avey eyzElmiel
qlA mlyiluM vyHkyM ecyHt. 25ey
dyiel qlApNLiluM hAsH m
@eedveL rADitinH DUpbli
kLiA tl Ai. t
eR pUvikA asric eedvmAy
yEhAvey hAsH vLer EkApAl
nAi.
26
hAsieR m@ v]ik dYM
eydyielyM yi AEylielyM rAjA
Aew criM qpusHtki q}u
tiyi@H. 27hAsH mrNmwykyM t
eR pUvikErAewAM sMsHkriew
kyM ecyHt. eyzElM ngrilANH
jn hAsien sMsHkrict.H pE
yi AEy rAjAA sMsHkrie
aEt ll av hAsien sMsH
krictH. hAsieR AnH ayAL@
ew pu eyhisHkIyAvH putiy rAjA
vAyi.
eyhisk
H IyAvH ey dyiel rAjAvH
pAM vyilANH eyhi
sHkIyAvH rAjAvAytH. ayA ey
zElmi peApvxM BrNM
nwi. abIyA qAyi ayAL@ew
ayewEprH. esKrYAvieR puiyA
yiav. 2 yEhAv vzYe kArY
LANH eyhisHkIyAvH ecyHttH. teR
pUviknAy dAvIdienEAel EnrAy
mAM ayA ecyHt.
3
eyhisHkIyAvH yEhAvyew ly
ieR vAtiluk RicH zmAi.
eyhisHkIyAvH lyM vIuM R.
tA rAjAvAytieR dYevxM
dYe mAsMte ayA aecyHt.
4-5
eyhisHkIyAvH puErAhiteryM El
vYeryM o sELni viLic@i.
lyieR ki}vze RAy
lH ayA avmAyi sELic@.
eyhisHkIyAvH avErAwpRu, q
evi ElvYEr! vi<xyH
nitARA. eedvmAy yEhAvyew
lye vi<xyH tARA
k. niL@ew pUvik rADic eedvmA
Nv. lyiEltlA sADn
aviewniM mA@k. vsHt
lye amA. 6 new pUvi
kyEhAveyviwkyM yEhAvyew

29

469
lyiniM mKMtirikyM ecyHt.
7
lyieR mKm$piel vAti
luk av awyHkyM viLkLiel
nALM aNyHkyM ecyHt. yi AEy
lieReedvinH ativile yA
gpIWi DUpAcnyM EhAmyAgvM
av nii. 8 atinA eydAErAwM
eyzElMkAErAwM yEhAvyH vliy
EkApmAyi. yEhAv averziic@. y
EhAv eydAErAwM eyzElMkAErA
wM ecyHtkArY kH m@v By
viRc@. jn eydAErAw ev
RuekAuM atH-tMekAuM tL@ew
tl lui. etlAM stYmAeNH ni
LRiyk. ni niL@ew sVM k
k ekAukANAM. 9atinAlANH new
pUvik yivDieM. n
ewpuIpuAM BArYmAM twvukAr
e@. 10atinA EA, eyhisHkIyA
vH q {A yi AEylieR eedvmA
y yEhAvymAyi okrARuA. a
EAavnH nEAw aDikM EkApmA
kil.11atinA qeRpuAEr, mwipi
wikEyA o@MsmyM kLykEyA ec
tH. te <xiA yEhAv nieL
etrew. lyi te <
xiAM DUpAcnnwAmANH av
nieL etrewtH.
12-14
EjAlikLArMBicvrAyi aEA a
viewyAyi ElvYew o pik
yitA+ ekAhAieR wMbiniH
amAsAyiyewpunAy mhH, as
rYAvieR punAy EyAEv qiv
Ayi. emrAriyew wMbini
M abHdiyewpunAy kIM eyhel
EllieRpunAy asrYAvM. EgEzA
eR wMbiniM siyew pu
nAy EyAvAM EyAvAhieR punAy
EdM. lIsPAeR pigAmikLi
niMzi%iyM eyyEvluM. sAPieR
pigAmikLi niM esKrYAvM m
nYAvM. EhmAeR pigAmikLiniM
eyEyluM ziemyiyM. eydTUnieR
pigAmiLiniM zimAvM IEyluM.
15
anrM Q ElvY tL@ew sEhA
drAer viLic@i aver lyi
<xyHAyi okyMecyHt. yEhA
vyiniM v, rAjAvieR klney,
av asric@. avyEhAvyew
lyM IkriA atiiEl kw
.16yEhAvyew lyieR a
BAgM IkriA puErAhit atieR
BAgE kw. yEhAvyew ly
i tk qlA avsHtL@M
avpuRew.avsHteLlAM
av yEhAvyew lyieR m
E ekAuv. anrM ElvY
avsHt kiEA tA}HvryiEl
ekAuEpAyi. 17oAM mAsieR o
AMdivsM, ElvY vi<xyH
sVyM tARAkA wi. mAsieR
qAMdivsM ElvY yEhAvyew ly
ieR mKm$piEl v. q@
divswi av yEhAvyew l

] AM 29:7-27
2 dinv

yMvikAyi tARA p
Ni w. oAM mAsieR ptinARAM
divsM av pNi tI.
18
anrM av eyhisHkIyArAjAvi
eR awEEpAyi. avaEhEA
wpRu,eyhisHkIyArAjAEv, yEhA
vyewlyvuM EhAmyAgpIWvuM l
yiel qlA sADnL@MmAi. a
M nir EmzyM atiElu qlA
pkrNL@M { ciyAi. 19
hAsHrAjAvH eedvientier klApM
i.lyiERtAy ERsADn a
yA derqRiykyM ecyHtu. pE {
aveylAM tiriekvcH vi k
tARAi. avyiEA yEhAv
yew yAgpIWi miluH.
20
eyhisHkIyArAjAvH ngriel
EdYAgAeryM i piE BAt
i yEhAvyew lyiEl ky
RiEAyi. 21}ukALk, }H NAwk,
}uAwk, }H EkAlAwk
qivEyyM av ekAuv. eyd
rAjYiM vilM Ikri
tiM eydyiel jnMEvi o
pApbliAyi atH. ahErAeR
pigAmikLAy puErAhitAErAw eyhi
sHkIyArAjAvH, m]geL yEhAvyew
yAgpIWi aiAklic@. 22ati
nA puErAhitA kALkeLekAH r
emw. qiv kALyew rM yAg
pIWitLic@. anrM puErAhitA
NAwkeL ekAl@kyM avyew r
MyAgpIWi tLikyMecyHt. a
nrMpuErAhitA AwkeL ekA
l@kyM avyewrM yAgpIWi t
LikyMecyHt.23-24anrM puErAhit
EkAlAwkeL rAjAvieRyM avi
ewwiyi jnL@ewyM mi ekA
uv. EkAlAwk pApbliyH
EviyAyi. puErAhit tL@ew
eekk EkAlAwkL@ewEm vyHkyM
avey ekAl@kyM ecyHt. EkAlAwk
L@ew rMekAH puErAhitA yAgpIW
i o pApbliaic@. yi AEy
jntyew pApeedvM epARu
tinAyi av aen ecyHttH. m}u
v yi AEyjntyHM EviyAyiri
NM EhAmyAgvM pApbliyemH rA
jAvu pRu.
25
dAvIdH, rAjAvieR dzknAygAdH, nA
TA vAck qiv klicEpA
el eyhisHkIyArAjAvH ElvYer lA
L, vINk, kir qiv n
ki yEhAvyew lyinii. Q
kln yEhAvyew vAckrilUew av
niniM vtANH. 26atinA ElvY
dAvIdieR sMgItpkrNL@mAyi t
ARAyi ni. puErAhitA tL@ew
kAhLL@mAyM oini. 27aEA
eyhisHkIyAvH yAgpIWi EhAmyA
gM aiti kln nki. EhAmyA
gM rMBicEtAwwi yEhAvyH gA
nvuMrMBic@. kAhL m}ewk
yM yi AEylieR rAjAvAyi dAvI

] AM 29:28-30:13
2 dinv

470

dieR sMgIEtApkrN vAyie


wkyM ecyHt. 28EhAmyAgM k}iMver
sB m}uv nmsHkric@. gAyk pAwi,
kAhLmkA tL@ew kAhL~ti.
29
blikeLlAM avsAnicEA ey
hisHkIyArAjAvuM aEhEAewAm
Ayi jnL@M nmsHkrikyM
rADnnwkyM ecyHt. 30yEhAvey
sHtitivA eyhisHkIyArAjAvuM a
EhieR EdYAgAM ElvYErAw
klic@.dAvIdM eedvpuxnAy sA
Puem}utiygIt av lpic@. a
v eedvesHtticH hAdic@. av
erlAMeedve nmsHkrikyM rA
DikyMecyHt.31eyhisHkIyAvu pR
u,eydYrAy niLiEA sVyM y
EhAvyH smieiri. aw
v, blikL@M tjH{tAblikL@M y
EhAvyew lyiEl ekAuv.
aEA jnblikL@M tjH{tA b
likL@M ekAuv. #hicverlAM
EhAmyAgL@M nwi. 32sByiluAyi
v lyiElekAuv EhAm
yAgew qM+ q}upkALk, RH
NAwk, RU ecriyAwk. Q
m]geLlAM yEhAvyH EhAmyAg
LAyi smie@. 33yEhAvyH
viblik aRuRukALkL@M mvA
yirM ecriyAwkL@M EkAlAwkL@mAyi
.
34
pE ql A m] g eLyM mRi
tiEnA etAlinIM ecyHtH EhAmyAgm
itiEnA vzYmAy puErAhit
A Ayiil. atinA EjAli
k tIMveryM m@ puErAhitA vi
<xyH tARAMveryM avew
buLAy ElvY aver shAyic@.
yEhAvey <xiti ElvYrA
yi wt smNbuik. a
v puErAhitAerA ArYi
/AhMkAi. 35DArALM EhAmyAgL@M s
mADAnblikL@ew ekA}uM pAnIyyAg
L@M aviewyAyi. atinA y
EhAvyew lyiel <x vIuM
wi. 36teR jntyHAyi eedvM tA
RAiykArYLi eyhisHkIyAvM jn
L@M vLer hAdic@. av EvgM
en ecyHttiluM av hAdic@!
eyhisk
H IyAvH epsh
EGAxi
eyhisHkIyrAjAvH m}uv yi A
EylukAM eydAM sE
zLyc@. qyImkAM mneA
MaEhM kkLyc @ . yi
AEyli
eReedvmA yEhAvyHEvi ep
shEGAxitinH eyzElmiel
yEhAvyew lyiEl vrA ey
hisHkIyAvH avereylAM Nic@. 2r
AMmAsi epsh EGAxiAem
H eyhisHkIyArAjAvH qlA EdYAg
AErAwM eyzElmiel m}uv sBEyA
wMstic@.3ptivusmyH epsh
EGAxiA av k}iiil. kA

30

rNM, EvpuErAhitA vi<


xyHAyi oiyiil. wAet jn
eyzElmi owiyiil q
tH meA kArNvumANH. 4 krARHeyhi
sH k IyAvienyM m}uv sBeyyM
t]pHtiewiyi. 5atinA av
Eb-Ezb pNM mt dApNMver
yi AEym}uv o KYApnM nwi.
yi AEylieR yEhAvyA eedv
iEvi epsh EGAxiA ey
zElmiElvrA av jnELAwAv
zYe@. EmAez klicEpAel, eREy
eR vx mumt eR yi A
EylukA epsh criciil. 6ati
nA dtA rAjAvieR kk yi A
EyliluM eydyiluemAwM vitrNM
ecyHt. kiel wM tAyi+
yi
AEylYEr, aAhAmieRyM
yisHhAieRyM yAEAbieRyM
eedvmAy yEhAvyiEl tiriy
k.aEA aUriel rAjAAri
niM reH jIvEnAew avEzxi
niLiEl eedvM mwivM.
7
niL@ew pitAAerEyA sEhAdr
AerEAelEyA ktH. yEhAv a
vew eedvmAyieviluM av
aventier tiriu. atinA y
EhAv jneLeAH aver evRu
ikyM averRicH dxicH sM
sAriikyM ecyHt. stYmA
eNH ni sVM kkekA
u kANAvutANH. 8niL@ew pU
vikerEAel kWinXdyrAvtH. pU
mnEAew yEhAvey asri
k. ativilE vrik.
yEhAv nitYmAy i vimAiytA
NH ativilM. niL@ew eed
vmA yEhAvey <xi. a
EA yEhAvyew Byew
EkApM niLinikEpAM. 9 ni
tiric@vrikyM yEhAvey a
srikyM ecyHtA niL@ew
buM ikM aver pi
wic@ vcirivriniM kANYM
ki@M. niL@ew buL@M ikL@M
QEdzE tiric@vrikyMec@M.
niL@ew eedvmA yEhAv ni
ELAw dyyM kNyvmA.
ni avniEl mwivA
av niLi nikEpAvil.
10
qyIM, mne EdzLilu q
lApNLiElM dtAEpAyi. es
bUlUeRrAjYMver avEpAyi. qA
jn dtAer prihsic@ ciric@.
11
qA Ez, mne, esbUlU Ed
zLiel EREmAM vinItrAyi ey
zElmiElmwiEAyi. 12eydyi
rAjAvienyM aveR EdYAgAer
yM asritinH eedvieR z
i jneL omiic@. aen av
yEhAvyew vAien asric@. 13r
AMmAsi puLiilA aieR
epnALinH* eyzElmi DArALMEp

471
owi. aetAvliyjnmAyi.
14
vYAjeedvL@ew yAgpIW av
eyzElmi niMnIM ecyHt. vYAj
eedvL@ew qlA DUpyAgpIWL@M a
vnIi. yAgpIW av kiEA
tA}HvryiEleRiu. 15anrM rAM
mAsieR ptinAlAMdivsM av ep
shAAwienekA. puErAhitM
ElvYM litrAyi. av vi<
xyH sVyMsrAyi. puErAhitM El
vYM yEhAvyewlyiEl EhAm
yAg ekAuv. 16eedvpuxnA
y EmAezyew niymmsricH av
lyi tL@ew ptivuAnLi
ni. ElvY puErAhit rM nki.
anrM puErAhit rM yAgpIWi
E tLic@. 17vi<xyH oi
yiilA aEnkMEp Ayi. a
tinA epshAAwkeL ekAlA
averavdicil. atinAlANH a
rAyi oAErAEvi epshA
AwkeL ekAl@ EjAli ElvYec
@tH. ElvY yEhAvyH oAErA
AwienyM viIkric@.
18-19
qyIM, mne, yiAKA, esbU
lUEgALie aEnkMEp eps
hAtinALinH zriyAyviDM Ikri
eiil. EmAezyewniymM azA
siEAel zriyAy rItiyill av
epshEGAxic t H . qA eyhi
sHkIyAvH avEviAic@. ey
hisHkIyAvH enAic@, nni
R eedvmAyyEhAEv, zriyAyviD
i nie rADiNemH v
stYi #hmeiluM niymM a
zAsiEAel av sVyM viI
kricil. dyvAyi avErAw epARuA
luM. {L@ew pUvikew eedvEm, ati
vile niymsric H
sVyMIkriA erilumei
avErAw epARuENEm. 20eyhisHkI
yArAjAvieR An yEhAv Ek@.
yEhAv jnELAw epARu. 21yi A
EylukA eyzElmi }udivsE
puLiilAaieR epnALAcri
c@. av vLer hAdic@. ElvYM pu
ErAhitM tL@ew svziEyAewyM
pUXdyEAewyM qM yEhAvey
sHttic@. 22yEhAvyH <xyi
vLer sAmYM kANic qlAElvYer
yMeyhisHkIyArAjAvHEA/Ahiic@.
jn }udivsM epnALAcrik
yM smADnblikLikyM ecyHt.
avtL@ew pUvikew eedvmAy y
EhAvyH sHEtAvuM niymic@.
23
}udivswi aviewtA j
n m}uvM tImAnic@. }udivs
p u L i i l A . . . e p n A epshyM
w orA}HcyM. eedvM yi AEylukAer
QjipHti niM EmAciictieR oA
yH Ayi av aH puLiil A aM
k}i. tiwi RiEAtinA
aH mAvH puLic@epAivrA av kA
niil.

] AM 30:14-31:4
2 dinv

wi epsh cri ti av
hAdic@. 24eyhisHkIyArAjAvH yi
rMkALkeLyM }AyirM ecriyAwkeL
yMsByHH ekAtiAnAyi nki. En
tA yirMkALkeLyM ptinAyirM
ecriyAwkeLyM sByHH nki. DArA
LM puErAhitA vi<xyH sV
yM tARAyi. 25eydyiel sB m}uvM
puErAhitAM ElvYM yi AEyli
niMv m}uv sByM yi AEyli
niM eydyiEl EpAvukyAyi
sArikL@M oe vLer hAdic@. 26a
en eyzElmi vLer hAdmA
yi. yi AEyrAjAvAy dAvIdieR pu
nAy zElAEmAeR kAlM mt en
orAhAdM aviewyAyiil. 27puErAhi
tAM ElvYM q}uEu niH jneL
a#hivA yEhAvEyAw aEp
ic@. yEhAv aver vic@. avew
An sVi yEhAvyew vi
g]hM ver qi.
eyhisk
H IyArAjAvH aBiv
] i
Api
epsh EGAxM k}iu. eps
hyHAyi eyzElmieliy yi
AEylukA eydyiel pNLiEl
iRi. qiv pNLiluA
yik timk wic@tk. vYA
jeedveL rADititAyi
vYAjtimk. aEzrAsHtMB
L@M avtk. eydyiluM ebnYAmI
nilu qlA tlL@M yAgpIW
L@M avtk. qyImiluM mne
yiluM EtEpAel av ecyHt. vYAj
eedveL rADiA qlA sADn
L@M nziic@ k}iyMver avrw
. anrM yi AEylukA sVEdz
tL@ew sVM pNLiEl mwi.
2
puErAhiteryM ElvYeryM sMG
LAyi tirikyM oAErAErA sMGiM
oAErAEjAlik lic@ekAwkyM ec
yHti. atinA eyhi sHkIyArAjAvH
sMGELAw tL@ew EjAlik pun
rArMBiA vzYe@. atinA puErA
hitM ElvYM EhAmyAgL@M smADA
nblikL@M ai EjAlivIuM
rMBic@. lyiiel <xyM y
EhAvyew BvnieR kvAwri
ki eedve pAwik}H EjAli
yM avAyi. 3 teRsVM m]g
Li ciltien eyhisHkIyAvH EhA
myAgmAyi aic@. niEtYn kAlM
eevki@M nw EhAmyAginANH
Qm]g pEyAgietH. zbk
,amAvAsik, visELn q
IdivsLilAyi Q m]g a
ietH . yEhAvyew niymi
q}utiyiritsricAyi etA
e nwilAiyitH. 4 jn tL@
ew viLvieRyM m@ vsHtL@ewyM
opH puErAhitM ElvYM nEk
Ayi. atinA eyzElM ni
vAsik tL@ew pH av nkN

31

] AM 31:5-32:1
2 dinv

472

emH eyhisHkIyAvu klic@. atinA


yEhAvyew niymi pRyEAel
puErAhitAM ElvYM rvuk
nwilAi smyM k}iAnAM. 5rAjYem
Awm jn Q klnEk@. ati
nA yi AEylukA tL@ew viLvuk
LAyDAnY, miri, q, Et q
Ev t xi ecyHt qlAieRyM
dYBAgM smic@. vyeweylAM p
ielAANH av nkiytH. 6eyd
yi vsi yi AEylukAM eyd
AM tL@ew kkAlikL@ewyM w
kL@ewyM pielAM ekAuv. y
EhAvyH EvimAmAyi kti o
EtYkl sUic i vyew p
ielAM avekAuv. av v
eylAM tL@ew eedvmA yEhAv
yHAyi ekAuvH ArmAyi i.
7
mAM mAs(emyH-)ilANH jn
LvekAuvrA wiytH. }AM mAs
i(espHtMb-oEwAb) atvsA
nikyMecyHt. 8 eyhisHkIyAvM En
tAL@M qiyEA EzKrie v
sHtL@ew ArmANH ktH. av y
EhAveyyM aveR jntyAy yi A
EylukAeryM vA}Hi.
9
eyhisHkIyAvH Q AreLRi
cH puErAhitErAwM ElvYErAwM EcAdic@.
10
sAEdAieR wMbArnAy tpu
ErAhit asrYAvH eyhisH k IyAvi
EnAw pRu, yEhAvyew lyi
El jn v}ipAwk ekAuvrA
wiyEA mt {H DArALM B
NmH. { vyRuniRey k}ici@M
DArALM BNM avEzxic@! yEhAv
stYi teR jntey a#hici
ri. atinAlANH {imAM
micM vtH.
11
anrM, yEhAvyew lyi
klvRmRik tARAA eyhisHkI
yAvH teR puErAhitAErAw klic@.
atH EvEpAel ece@. 12aEA
puErAhitA, yEhAvyH mAmAyi s
mie v}ipAwkLM dzAMzL@M
ekAuv. aen EzKrieet
lAM av lyiel klvRmRiyH
i vc@. smAhrievsHt sU
i mtl ElvYnAy EkAnnYAvi
nAyi. ziemyiyAyi rAM mt
lAr. EkAnnYAvieR sEhAdrnAyi
ziemyi. 13EkAnnYAvuM sEhAdrnA
y ziemyiyM nipRyvew Em
EnAArAyi+ eyhIEy, assYA
vH,nhH, asAEh, eyriEmAH, EyA
sAbAdH, qlIEy, yisHmKYAvH, mhH,
ebnAyAvH. eyhisHkIyArAjAvuM eed
vieR lyieR mtlArnA
y asrYAvmANH aver etrew
tH.14jn EsVcHCyA eedvi s
micv}ipAwkL@ew mtlAr EkA
Er yi. yEhAvyH smitmAy
vsHt vitrNMec@tieR m
tl EkAEryHAyi. yEhAvyHAyi
vimAe sAnL@ew vitrN

vuM EkAEryHAyi. ki}E kvAwi


eR kAvArnAyi EkAEr. ElvY
nAy yimHnA yi ayAL@ew pitAvH.
15
ed, minYAmI, EyvA, ezmAvH,
amrYAvH, ezKnYAvH qiv EkAErey
shAyic@. puErAhitAvsi p
NLi v vizVAspUvM EsvnM
ecyHt. av sADn, puErAhit
Aew oAErA sMGilum, tL@ew
bu nki. L@keL DAni
eyEA aDAnieyEA EnAAetyA
Nv sADn vitrNMecyHttH. 16El
vYwMbcrii Ep, mvy
SM atilDikvuM Aym qlApux
AM av EzKrie vsHt
nki. Q puxAerlAM tL@ew
rvAditVie kArY ec@ti
yEhAvyew lyi EvziE
vrAyi. oAErA ElvYsMGiM
tL@EwtAy rvAditVmAyi.
17
puErAhitH avrvew oAhri n
kiyi. wMbcrii Ece
iriEpAelyANi nwiytH .
pMatilDikvuM AymAyi
qlA ElvYM EzKri av
p nkiyi. avew rvAditV
L@M sMGL@msricAyi a
en ecyHtitH.18ElvYew ziM
BArYmAM puIpuAM EzKri
eR pkii. wMbcrii Ec
ei@ m}uv ElvYM aen l
Bic@.<xyHAyi qlAyHEA}uM sVyM
viMsmAyitinAlANH El
vYH aen lBictH. 19ahErAeR
pigAmikLAy puErAhitAri cil
H ElvY vsipNwH
ER vylukL@Ayi. ahErAeR pi
gAmikLi cil pNLi vsi
mAyi. ahErAeR Q pi
RAH pNL@ew awiAni
EpviLicANH EzKrieRvItM n
kiytH. ElvYcriiEp Ece
puxAANH EzKrieR BAgM n
kiytH.
20
aen eyhisHkIyArAjAvH eyd
yielAwM nl kArYecyHt. t
eReedvmA yEhAvyHmi n
yM EnMvizVsHtvumAy kArY a
yA ecyHt. 21eedvieR lyi
el<x, niymL@M klnkL@M a
sri, teR eedve piwr w
i ayALArMBicqlAkArYLiluM ayA
vijymAyi. etlAM eyhisH
kIyAvH pUmnEAewyANH ecyHttH.
aUriel rAjAvH eyhisk
H IyAvinH
}L@A
eyhisH k IyAvH vizVAspUv M
ecyHt Q kArYEzxM aU
riel rAjAvAy sEhrIbH eydey
miA v. sEhrIbuM ayA
L@ew eesnYvuM EkAekiy ngr
puRH tAvLmwic@. pNeL kI}
wAem DArNEyAewyANH ayA

32

473
aen ecyHttH. ngrEm
tni vijyM EnwNemH sEhrIbH
#hic@. 2eyzElmien miA
sEhrIbH qiykArYM eyhisHkI
yAvH aRiu. 3 aEA eyhisHkIyAvH
teR EdYAgAM eesnYADipA
mAyi
sMsAric @ .
ngripu
RE jlDArk L@ewvAhM tw
yA averlAvM EcH niyic@.
EdYAgAM EsnAptikL@M
eyhisHkIyAvien shAyic@.4aEnkM
L@k owkyM rAjYi nw
wi o}ukiyi qlA avikL@M jlDA
rkL@M awyH kyM ecyH t . av
pRu, aUriel rAjAvH viewey
EA o@M evM kANil ! 5 eyhi
sH k IyAvH eyzElmien zmAi.
atinyA eneyAeyA ec
yHttH+tkei EkAyew BAg
ayApunniic@. EkAkLi EgA
pur pNi. oAM mtili @mAyi
ayA o rAMmti pNi. eyz
ElmieR p}yBAgi ki}vz
zil ayA punnii
c@.DArALMyDL@M prickL@M ayA
Ai. 6-7eyhisHkIyAvH jnH Es
nAnAyker etrew. ngrkvAw
inw evLiEdzH eyhisHkI
yAvH avmAyi sELic@. ayA pR
u, zimAAM DIrAmAyirik.
aUrielrAjAvienEyA ayAL@ew vli
y EsnEyiEyA ByewkEyA Evv
lAtiewkEyA atH. aUriel rAjA
vinH ayAeLAewAmtiEnA mh
AeyA ziyANH nEAewAmtH!
8
aUrielrAjAvinH mxY mAmA
H. qA nEAewAM new eedvmA
yEhAvyAtH! eedvM ne s
hAyiM! av new y ec
@M!aen eydyiel eyhisHkIyA
rAjAvH jneL EA/AhiikyM a
vH eeDrYM pkkyM ecyHt.
9
aUriel rAjAvAy sEhrIbuM a
yAL@ewm}uv eesnYvuM lAKIpN
e kI}wtinAyi atinwAyi
pALymwicitH. anrM sEh
rIbH eydyiel eyhisHkIyArAjAvi
eRyM eyzElmilu sveydA
ewyM awE teR dAsAer a
yc@. eyhisHkIyAviM eyzElMkA
mAyi sEhrIbieR dAsA o
sEzM ekAuvi. 10av pR
u,aUrielrAjAvAy sEhrIbH
enpRy+ eyzElmieR pErAD
eEnriwA ni qienyANH
yitH?11eyhisHkIyAvH nieL pri
hsikyANH. nieL eyzElmi
e wi vizM dAhvuM ekAu ekA
lewM. eyhisHkIyAvH niELAw pR
y,new eedvmA yEhAv n
e aUriel rAjAvi ni riM.
12
eyhisHkIyAvu teyANH yEhAv
yew tlL@M yAgpIWL@M nI
MecyHttH. oAEreyA yAgpIWiE

] AM 32:2-22
2 dinv

mAEm DUpAcnyM rADnyM nwA


vUqH ayA eydAM eyzElM
kAmAy niELAwpRu. 13qeR pU
vikM {AM m@ rAjYAErAw qen
epmARi q niH tIcyAyM a
RiyAM. m@rAjYL@ew EdvAH avew
jneL riAnAyil. tL@ew jn
tey nziitiniM qe tw
yA EdvA k}iil. 14qeR
pUvikA rAxH\eL tk. q
iniM teR jntey riA mti
yAy o eedvvumil. atinA, niL@
eweedvinH nieL qiniM ri
AnAvuemH ni kEA? 15a
tinA nieL kbLiiA eyhisH
kIyAvienavditH. eyhisHkIyA
vien vizVsitH. kArNM o eedv
iM teR jnteyEyA rAxH\eEyA
qiniEAqeR pUvikriniEA
riA Ever k}iiil. atinA
qi niM nieL riA ni
L@ew eedvi k}iyem kEt.
16
aUriel rAjAvieR dAsA eed
vmAy yEhAvyHM aveRdAsnAy
eyhisHkIyAviemtier dxic@ pR
u.17aUrielrAjAvH yi AEylieR
eedvmA yEhAvey avEhLi
kkL@M q}uti. kkLi aUri
elrAjAvH enyAyi q}utiytH+
m@rAjYL@ew EdvAH avew jn
eL nziitiniM qe twyA
nAyil. aEpAel te eyhisHkIyA
vieR eedviM aveR jntey
nziitiniM qe twyAnAvi
l. 18anrM aUriel rAjAvieR dAs
A ngrBiiEmluAyi eyzElM
kA Ener qAyBAxyi ci
EAzic@. eyzElMkAer Byew
tinAyi aUrielrAjAvieR
dAsA aenecyHttH. eyzElM n
grM piwiecwtinAyi av a
eneyAe pRtH. 19m@ rAxH\Li
el jn rADici EdvAmAyi
av eyzElmieR eedve tArtmYM
ecyHt. mxY Aiy sADn
mAmANH EdvA q pR av,
avey dxic EpAelteyANH ey
zElmieR eedveiyM pRtH.
20
eyhisHkIyArAjAvuM EmAsieR
punAy eyzAvAckM ci
QzHneecAli sViElEnA
iAic@. 21aEA yEhAv o d
ten aUrielrAjAvieR pALyiEl
yc@. dt aUEsnyiel m}u
vBwAeryM EntAeLyM EsnADip
AeryMvDic@. atinA aUrielrA
jAvH sVEdzEmwi. ayAL@ew jnt
ayAeLecAli lic@. ayA teR
eedvieR lyiElkyRi. a
yAL@ew sVMpuAri cil ayAeL
vAL@ekAu evieAl@kyM ecyHt.
22
aen yEhAv eyhisHkIyAvien
yMeyzElMkAeryM aUriel rAjAvA
y sEhrIbiniM mAL@kLiniM

] AM 32:23-33:11
2 dinv

474

ric@. eyhisHkIyAvienyM eyz


ElMkAeryM yEhAvpripAlic@. 23DArA
LmAL@k yEhAvyH kA}HcvsHtL@
mAyi eyzElmiElv. eydyiel
rAjAvAy eyhisHkIyAvinH av vil
piwic vsHt ekAuv. am
t qlA rAxH\L@M eyhisHkIyAvi
en dric@.
24
aAlANH eyhisHkIyAvinH ErA
gMpiwiepM mrNEAwwM. ay
A yEhAvEyAw Aic@. yEhAv
eyhisHkIyAviEnAw sMsArikyM
ayAH orwyALM nkyM ecyHt.
25
qA eyhisHkIyAvieR mni
ahArmAyi. atinA ayA
eedvieR kANYinH ni pRi
l. atinAlANH yEhAv eyhisHkIyA
viEnAwM eydyielyM eyzElmiel
yMjnELAwM EkApictH. 26qA ey
hisH k IyAvM eyzElMnivAsikL@M
pApic@. av ahritH ni
kyM sVyM vinItrAvukyM ecyHt.
atinA eyhisHkIyAvH jIvicirie
yEhAvyew EkApM avewEm pti
cil.
27
eyhisHkIyAvinH DArALM DnvuM b
mtiymAyi. evi, sVM, amlY
r, sugvY{Hjn, prick
aen qlArM sADnL@M sUi
A ayAEtYkM lemAi. 28DA
nYM, puvIH, q qiv ayAH
jn ekAwyci. av sUi
A eyhisHkIyAvH klvRkL@Ai.
m}uv kkAlikM ipi
M ayA etA}ukL@Ai. 29eyhi
sHkIyAvH DArALMpN pNi. o
pAw ipeLyM kAlikeLyM a
yAkii. eedvM eyhisHkIyAvinH
DArALM s nki. 30gIEhA jl
vAhieR mkLile nIerA}utw
H atien dAvIdieRngrieR pwi
ARu BAgE tiric@vitH eyhi
sHkIyAvH NH. qlAv]ikLiluM ey
hisHkIyAvH vijyikyM ecyHt.
31
ori bAbiElANiel EntA
eyhisHkIyAvinH dtAer ayc@. Edz
Ay apricitmAeyArwyALe
i dtAtiri. avvEA eed
vM eyhisHkIyAvien vi@ni. eyhi
sHkIyAvieR mEnAgteLlAM aRiy
tinAyi atH.
32
eyhisHkIyAvieR m@ v]ik
L@M yEhAveyayALen sHEnhic@
evM EmAsieRpunAy eyz
AvieR dznM q pusHtkiluM
eydyiElyM yi AEyliElyM rAjA
AewcriM q pusHtkiluM Er
Kewiyi@H. 33eyhisHkIyAvH mr
NmwykyM teR pUvikErAewAM sM
sHkriewkyM ecyHt. dAvIdieR
pUvikew klRk itiec@
ilANH av eyhisHkIyAvien sM
sHkrictH. eyhisHkIyAvH mricEA
m}uv eydAM eyzElM nivAsi

kL@MayAH drvic@. eyhisHkI


yAvieR AnH mne putiy rAjA
vAyi. eyhisHkIyAvieR punAyi
mne.

mne eydyew rAjAvH


eydyew rAjAvAEA mne
yH
pu
vyAyi.
ayA apiyuvxM ey
2
dyi rAjAvAyi. ete yEhAv
pR kArYLANH mne ecyHttH. m@
jntkL@ew BIkrvuM pAp niBrvumAy
mAmAN yA piwtH. yEhAv
aver yi A EylukAew miniM
oAwictANH. 3teRpitAvAy eyhisHkI
yAvH tk tl mnepu
nniic@. mne, bA eedvH
yAgpIW pNiykyM aEzrAsHtMB
L@AkyM ecyHt. ayA ng
N mi nmsHkrikyM av
ey rADikyM ecyH t . 4 qeR
nAmM eyzElmi nitYmAyiriM q@
yEhAv pR yEhAvyew ly
i mne vYAjeedvAyi yAg
pIW pNi.
5
yEhAvyew lyieRru m
Li mne qlA nsmhM
yAgpIW pNi. 6 eb-hiEAM tA
}Hvryi mne sVM meL bliyAyi
aikyM ecyHt. mne znM pR
yikyM lNM EnAkyM BicArM
nwkyM ecyHt. evLicAwAM m
vAdikL@mAyi ayA sMsAric@. et
e yEhAvpR DArALMkArY m
neecyHt. mneyewpAp yEhA
vey EkApixHWnAi. 7 ayA o vi#h
pmAkyM atH eedvieR l
yi tixHWikyM ecyHt. dAvIdi
EnAwMaveR punAy zElAEmAEnAwM
eedvM en pRi,{A qeR
nAmM QlyiluM eyzElmiluM ni
tYmAyiApiM. yi AEyliel qlA
EgALi niM ngrLinimANH
{A eyzElM etrewtH. qeR
nAmM aview nitYmAyi AyirikyM
ec@M.8 yi AEylukAer {AenAriluM
avew pUvik nkAnAyi etr
ew Q EdzniM puRAk
yil.pE qeRklnkeLlAM av a
sriNM. {A EmAezyilUew av
nkiy qlAniymL@M cL@M kl
nkL@M yi AEy jnt asriNM.
9
eydyielyM eyzElmielyM jn
eL et@ecA EriikyAyi
mne ecyHttH. yi AEylukA
mE yEhAv puRAiy jntkELA
vxL pApLAyi ecyHttH.
10
yEhAv mneEyAwM aveRyAL@k
ELAwM sMsArieciluM avr EkA
Aiyil.11atinA yEhAv aUrY
EsnAnAykAer eydA miA
vi. EsnADipA mneey pi
wiwi bnilAi. mneyew eek

33

475
kLi av oA@clkLi@. av mn
eey bAbiElANiEl twvukArnA
yi ekAuEpAyi.
12
mne dritilAyi. aEALyA t
eReedvmA yEhAvey viLic@ A
ic@. ayA teRpUvikew eedv
mA yEhAvyew mi sVyM tA
}Hi. 13mne eedvEAw Aik
yM teshAyiA yAcikyM ec
yHt. mneyew yAcnEk yEhAvy
ew mnliu. yEhAv ayAeL ey
zElmiElM teR siMhAsniEl
M mwiEAkA avdic@. yEhAv
yANH stYeedvemH mne mnilAi.
14
atiEzxM mne dAvIdieR ngr
inH o puRmtipNi. gIEhA jl
DAryH pwiARH, m/YkvAwinw
tA}HvryilAyi puRmti. oA
EPi @mANH mne mti
ekiytH. ayA mti vLerie
i. anrM eydyiel EkAkLiellAM
ayA EsnADipAer nii. 15viEd
zIymAy vi#heedveL mne yEhA
vyew lyiniM qwmAi.
tA lyieR kLiluM eyz
ElmiluMApic qlA yAgpIWL@M a
yA qwmAi. mne yAgpIW
eLlAM eyzElM ngrinH puREe
Riu. 16anrM ayA yEhAvyew
yAgpIWM ApikyM rADnAbli
kL@M smADAnblikL@M aikyM
ecyHt. yi AEylieR eedvmA y
EhAvey rADiNemH m}uv ey
dAM mne kln nki. 17jn
tlLi vIuM blikLic@.
pE avew blik avew eedv
mA yEhAvyH mAmAyi.
18
mneyewm@v]ik, eedvEA
w ayL@ewAn, yi AEylieR
eedvmAy yEhAvyewnAmi dzk
ayAELAw pR kArY qivey
lAMyi AEyrAjAAew oQEdYAgik
ErKk qpusHtki q}utivci
@H. 19mneyew AnyM mnli
H eedvM ayAeL vicM oe d
zkew pusHtki H. mne sVyM
vinItnAti mu ayAL@ew pA
pL@M et@kL@M m}uvM ayA qvi
eweyAe tl pNi q
M aEzrAsHtMB Apic@ qM
dzkew pusHtki q}utiyi@H.
20
aen mne mrNmwykyM teR
pUvikErAewAM sMsHkriewkyM
ecyHt. jn mneey ayAL@ew sV
M rAjekAArilANH sMsHkrictH. m
neyew AnH ayAL@ew punAy
EmA putiy rAjAvAyi.
EmA eydyew rAjAvH
eydyew rAjAvAEA EmAnH
piru vysAyi. ayA r
uvxM eyzElmi rAjAvAyi.
22
yEhAvyH mi tiyAytH EmA
ecyHt. teR pitAvAy mneeyEA
21

] AM 33:12-34:8
2 dinv

elte ayAL@M yEhAvyew Mgit


nwAiyil. teR pitAvAy mne
niic vi#helAM EmA b
likLic@. vi#heL EmA
rADic@. 23teR pitAvAy mne y
EhAvyHmi sVyM vinItnAy
EpAel EmA sVyMvinItnAyil. p
E EmA wt wt pApM ec
yHt.24EmAeR dAsA ayAeti
er FAElAcnnwi. av EmAen
ayAL@ew vstiyi vc@vDic@. 25q
A EmA rAjAvientier FAElA
cnnwiy qlA dAsAeryM eyd
A vDic@. anrM av EmAeR
punAy EyAzIyAvien putiy rAjA
vAi.
EyAzIyAvH eydArAjAvH
rAjAvAEA EyAzIyAvinH
q@ vyAyi. ayA m
eA vxM eyzElmi rAjAvAyi
. 2EnrAymAM EyAzIyAvH ecyHt.
yEhAvyew Mgit ayA nw
Ai. teR pUviknAy dAvIdien
EAel ayA nkecyH t . n
ec@tiniM EyAzIyAvH vYticli
cil. 3 rAjAvAytieR qAMvxM te
EyAzIyAvH teR pUviknAy dAvI
dieR eedve agmiA wi.
eedve asriA wuEA
EyAzIyAvH bAlnAyi. teR rAj
vA}Hcyew pAMvxM EyAzIyAvH,
eydyiluM eyzElmiluM ni
ac@kLi vA vi#heLyM aEz
rAsH t MBeLyM tleLyM
nziiA wi. 4 bA eedv
L@ewyAgpIW jntk. EyA
zIyAvieR mi vcANH avren
ecyHttH. anrM EyAzIyAvH, jn
Em yni DUpyAgpIW m
Rici@. ekAiyvi#hL@M vA vi
#hL@M ayA tk. vi#h
eL ayA epAwic@ kLu. anrM
EyAzIyAvH epAwi bAeedv
bliyicivew zvwIrLi
vitRi. 5tL@ew yAgpIWLi bA
eedv <x nwiy puErAhit
Aew aikEpAluM EyAzIyAvH d
hiic@. aenyANH EyAzIyAvH ey
dyiluM eyzElmiluM vi#hArADn
lAtAiytH. 6mne, qyIM, ziemEyA
, nPHtAlivery l qivi
wLiel pNLiellAM EyAzIyAvH
aen te ecyHt. pN
smIpm avzixHwELAewlAM av
aen ecyHt.
7
yAgpIWL@M aEzrAsHtMBL@M EyA
zIyAvHtk. vi#h ayA epA
wiyAi. yi AEy m}uvM bAlieR
rADnyHAyAyi DUpyAgpIW
L@M ayAtk. anrM EyAzIyA
vH eyzElmiEl mwi.
8
tA eydyiel rAjAvAytieR p
tienAM vxM zAPA, myEzyAvH, EyA

34

] AM 34:9-30
2 dinv

476

vAhH qiver teR eedvmA y


EhAvyew lyM pui RiA
EyAzIyAvyc@. aslYAvH qAyi
zAPAeR pitAvieR EprH. myEzyAvH
ngriel EntAvAyi. EyAvAzAyi
EyAvAhieRpitAvH. sMBvic kA
rY q}utivyHyALAyi EyA
vAhH.
eydyM lyvuM Ikriti
nAyi lyM Ric@ niA aen
EyAzIyAvu klic@. 9av t puErA
hitnAy hiiyAvieR awei.
jn eedvieR lyinAyi n
kiypNM av ayAeL lic@. ElvY
rAy dVArpAlkArANH mneAri ni
M qyImkAriniM avEzxic
m}uv yi AEylukAri niM pNM
EzKrictH. eydA, ebnYAmI qiv
riniM m}uv eyzElM vAsikLi
niMavpNMEzKric@. 10anrM El
vY yEhAvyew lyi pNi
EmEnAM vhiv zLM nki.
EmEnAA yEhAvyew lyM R
icvM tiPlMnki. 11av
pNM mRil@k, mrM qiv vAu
tinH mryAzArimAeryM klNiAeryM
lic@. ekiw punniiti
M avyH rL@AtimA
yi twi. mH eydyiel rAjA
A lyeiweL pripAlicii
l. ekiw p}ki nzici. 1213
av vizVsHttEyAew pNieyw.
yhM oAbAdYAvmAyi avew
EmEnAA, yhM oAbAdYAvM El
vYM emrAriyew pigAmikLAyi.
esKrYAvH, emlAM qivrAyi m@
EmEnAA. ekhAieR pigAmi
kLAyi av. sMgIEtApkrN
vAyiti smrAy ElvYM li
NiAewyM m@ EvlAewyM Em
EnAArAyAyi. cil ElvY kA
rYdzikL@M EdYAgAM dVArpAlk
AemAeyAyi pNieywi.
niympust
H kM ke
yEhAvyew lyiluAyi
pNM ElvY puR ekAuv. aAl
ANH EmAezyilUew nke yEhAv
yew niympusHt kM hiiyAvH q
puErAhit keiytH. 15hiiyAvH,
kArYdziyAy zAPAEnAw pRu, y
EhAvyew lyi* {A niympu
sHtkMku! hiiyAvH pusHtkM zA
PAeekmARi. 16zAPA EyAzIyArAjA
vieRywE pusHtkM ekAuv.
zAPA rAjAvien vivrmRiyic@, aH
vzYeEpAeleylAM ayew dA
sAec@H. 17yEhAvyew ly
i niM lBicpNM av EmEnA
AM pNiAmAyi ekAwH.
18
anrM zAPA rAjAviEnAw pRu,
puErAhitnAy hiiyAvH qe o
14

yEhAvyew lyM eyzElmiel eedvA


lyieR meA EprH.

pusHtkMlic@. anrM zAPA rAjA


vieR mi niekAH pusHtkM
vAyic@. 19niymvAkY vAyic@ Ek
EyAzIyArAjAvH teR vO vli
c@ kIRi. 20anrM hiiyAvH, zAPA
eRpunAy ahIAM, mIKyewpunA
yabHEdA, kArYdziyAy zAPA, dA
snAy asAyAvH qivH rAjAvHo
klnnki. 21rAjAvupRu, EpA, q
niM yi AEyliluM eydyiluM av
Ezxi jnM Evi keiy
pusHtkiel vAkeLi yEhAv
EyAw EcAdi. new pUvik yEhA
vyew vAk asriAtinA
av nEAw vLer EkApiciri.
Q #nHTM azAsietlAemAM
av ecyHtiil!
22
hiiyAvM rAjAvieR dAsAM
vAckiyAy dAyewywE
EpAyi. zl<mieR BArYyAyi dA.
EtAhieR punAyi zl<M. EtA
hH h yewpuM. rAjAvieR v
OL@ew mtlArnAyi h A.
eyzElmieR putiy BAgANH
dAvsicitH, hiiyAvM rAjB]tY
AM AyetlAM dAEyAw pRu.
23
dA avErAwpRu, yi AEyli
eReedvmA yEhAv en pR
y+ EyAzIyA rAjAviEnAwpRy. 24y
EhAv pRyeteA, Q li
M viwe nivAsikM {A dri
t vM! eydyiel rAjAvieR
mi vAyiepusHtki q}uti
yi@ qlA mhAvipkL@M {A v
M.25{Anien ecA kArNM, jn
qeevwiykyM m@eedvA
yi DUpEhAmM nwkyM ecyHt q
tANH. tL@ew tikekAH avere
EkApAlnAiyiri. atinA {A
QlH qeR EkApMecAriyM.
k agHniEpAlu qeREkApM a
NyHAnAvutl!
26
qA eydyiel EyAzIyA rAjA
viEnAw en pRyk. yEhAvEyAw
EcAdiAnANElA av nieL ay
ctH+ alMmu nIEk vAkeLi yi
AEylieR eedvmA yEhAv pR
ytienyANH + 27EyAvAzH, nI pA
pikyM sVyM tA}HkyM nieR
vO kIRukyM ecyHt. nI qeR
mivilpic@. atinA, nieR X
dyM nixHkLmAyekAH nieR prAti
{A ic@.28nie {A nieR pU
vikErAewAmAM. nI nieR klRyiEl
smADAnEAew EpAM. Q lE
M viwe jnL@ewEmluM {A v
yAtnk nin kAENivril.
hiiyAvM rAjB]tYAM Q sEzM
EyAzIyA rAjAvienic@.
29
anrM EyAzIyArAjAvH, eydyi
ElyM eyzElmiElyM m}uv mA
eryM te vkAvA viLic@. 30rA
jAvH yEhAvyew lyiElEpA
yi. m}uv eydAM eyzElM nivA

477
sikL@M puErAhitAM ElvYM vliy
vM ecRiyvmAy qlAvYikL@M EyA
ziyAviEnAewAmAyi. EyAzIyA
vH krARieRpusHtkM m}uvaver vA
yic@Ekic@. yEhAvyew lyi
niM keiytAyi pusHt
kM.31anrM rAjAvH teRAnH q
}uE@ ni. ayAyEhAvymAyi o
krARuAi. yEhAvey asriAem
M aveRklnkL@M niymL@M c
L@M asriAemM ayA stic@.
teR pUmnEAewyM tHmAEvAew
ymANyAL stictH. Q pusHtk
i q}utiyiri krARieR vAk
LsriAemH ayA krA ecyHt.
32
anrM EyAzIyAvH eyzElmiluM
ebnYAmInilu qlAvereAuM krA
sVIkriAemH vAgHdAnMecic@. ey
zElMkA tL@ew pUvikew eedvmA
y yEhAvyewkrA asriAemH
stic@.33yi
AEy jntyH vYtY
sHt rAjYLini DArALM vi#h
L@Ayi. qA ByAnkmAy vi
#heLlAM EyAzIyAvH nziic@. m}u
v yi AEylukAeryM EyAzIyAvH t
L@eweedvmA yEhAvyew dAs
rAi. EyAzIyAvH jIviciyM kAlM
jn, tL@ew pUvikew eedvmAy
yEhAvey Esvic@.

EyAzIyAvH epsh EGAxi


EyAzIyArAjAvH eyzElmi
yEhAvyH epsh EGAxi
c@. oAM mAsiel ptinAlAMdivsM
epshAAwien vDic @ . 2EyAzI
yAvH oAErA mtlkAyi puErAhi
tAer etrew. yEhAvyew l
yi av Ux nwEv ayA
puErAhitAer Ux wrA EA/A
hiic@. 3yi AEyjntey pWiic
vM yEhAvyew <xyH vi
rAyvmAy ElvYmAyi EyAzIyAvH
sMsAric@. ayA ElvYErAw pR
u, viepkM zElAEmA niic
lyi vyHk. dAvIdieR punA
yi zElAEmA. dAvIdH yi AEyli
eRrAjAvuM. ni viepkM oAErA
lLiElM mliElEtil .
ni niL@ew eedvmA yEhAvey
Esvik. eedvieR jntyAy
yi AEylukAer Esvik. 4 niL@ew
EgAmRyH lyiel <xyH
tARAvuk. dAvIdrAjAvuM aEh
ieR punAy zElAEmA rAjAvuM
nieLlic EjAlik ec@k. 5 vi
lH o sMGM ElvYErAewAM
nik. oAErA EgAAErAwemAM av
ershAyiA pAkinik. 6 ep
shAAwkeLekAl@k.yEhAvyH
ni sVyMIkrik. Awk
eLniL@ew sEhAdrArAy yi AEy
lukAEvi tARAk. yEhAv ni
ELAw klicetlAMec@k. EmAezyi

35

] AM 34:31-35:17
2 dinv

lUew yEhAv nm nkiyvyANH


klnk.
7
epshAblikAyi EyAzIyAvH
yi AEylukA mtinAyirM ecri
yAwkeLyM EkAlAwkeLyM nki. a
yAmvAyirM kkAlikeLyM av
nki. EyAzIyArAjAvieR sVM m]g
LiniAyi Q m]geL ekAu
vtH. 8 EyAzIyAvieR EdYAgAM
m]geLyM m@ sADnL@M jnM
puErAhitM ElvYM epshyH
Evi nkyAyi. lyieR
mtlArAy EdYAgA tpu
ErAhitnAy hiiyAvM esKrYAvM
eyhIEylumAyi. av puErAhit
H rAyiriyRuRH AwkeLyM
EkAlAwkeLyM mRukALkeLyM ep
shblikAyi nki. 9 EkAnnYAvH
teRsEhAdrArAy ezmAvH, enTn
EyqivErAwM hsbYAvH, eyhIEy
, EyAsAbAdH qivErAwMEcH a
AyirM ecriyAwkeLyM EkAlAwk
eLyM aURukALkeLyM epshAb
likAyi ElvYnki. av ElvY
ew EntALAyi.
10
epshA<xyH o pU
iyAyEA puErAhitAM ElvYM
tL@ew AnLiElEpAyi. atA
yi rAjAvieRkln. 11epshA
Awk ekAle@. anrM ElvY
m]gL@ew EtAluriH rM puErAhit
nki. puErAhitrM yAgpIWi
tLic@.12anrM av viviD EgA
H EhAmyAgAyi m]geL nki.
EmAezyew niymsric@ EhAmyAgM
nwtinAyi atH. 13klnys
ric@te ElvY epshAblikeL a
gHniyi epAriecw. viv}ipAw
k avklLiluM kLiluM cik
LiluM EvvikyM ecyHt. qiv
Evgi mAMsM jn nki.
14
tiEzxM ElvY tM ahErA
eRpigAmikLAy puErAhitMEv
mAMsemw. puErAhitA @M
vertirpiwic pNiyilAyi. EhA
myAg vsHtL@M blikL@ew ekA}uM
EhAmitinH av kWinmAyi pNi
ecyHt. 15sAPieR wMbArAy
ElvYgAyk dAvIdrAjAvH avAyi
klicilH ni. av verA
eyAyi+ sAPH, EhmA, rAjAvi
eRvAcknAy eydTU. tL@ew s
EhAdrrAyElvY avAyi epsh
yHetlAM oiyitinA oAErA
kvAwielyM dVArpAlkH tew
lniM mAERi vil.
16
aen divsMte EyAzIyA
rAjAvu klictsricH yEhAvyew
rADnyHetlAM tARAyi. epsh
EGAxiewkyM yEhAvyew yA
gpIWi EhAmyAg aie
wkyMecyHt. 17aviewyAyi yi
AEylukA epshyM puLiilA
aieR epnAL@M }udivsE

] AM 35:18-36:10
2 dinv

478

18

EGAxic@. vAcknAy zmEvli


eRkAlM mtliEAH eneyA ep
sh EGAxM Ayiil! oriluM o
yi AEyrAjAvuM eneyA eps
h EGAxiciil. EyAzIyArAjAvuM pu
ErAhitAM ElvYM aviewyAyi
eydAM yi AEylukAM qlA
eyzElM nivAsikL@M o EtYk viD
ilANH epshEGAxict.H 19EyAzI
yAvieR ptienAM BrN vxilAyi
epsh nilyi EGAxict.H

EyAzIyAvieR mrNM
nlkArYeLlAM EyAzIyAvH l
yiEviecyHt. piIwH QjipHti
elrAjAvAy enEKA, yIsundItIr
kemIzH miA pwnIM nw
i. enEKAyHetier yinH EyAzI
yArAjAvupuRe@. 21qA EyAzIyA
vinH enEKAdtAer ayc@. av pR
u,EyAzIyArAjAEv, QyM ay
ew zHnml. {A ayHetier y
i vtl. qeR zuELAw yM
ecAnANH {A vtH. EvgM puRewA
eedvM qEAwAvzYe@. eedvM q
eR pANH. atinA qe }
ilAtH. aH qnietier yi
vA eedvMaey nziiM! 22q
A EyAzIyAvH o}ivAyil. enEKAEyA
w yMecA ayA tImAnic@. a
tinA ayAteR EvxMmARiyM ec
ApuRe@. eedvieR klney
i enEKA pR EkA EyAzIyAvH
vistic@. emgiEAsmtli yM
ec@tinH EyAzIyAvH puRe@. 23an
rM EyAzIyArAjAvieR zrIri y
rMg vcH oru tRc@. ayA teR
dAsAErAw pRu,qe qw ekA
uEpA. qni vlAet mRiEviri
!
24
atinA dAsA EyAzIyAvien a
yAL@ewEtri niewH meAEtrili
i. yrMgE ayA ekAuv
tAyi EtrH. piIwH av EyAzI
yAvien eyzElmiEl ekAuEpAyi.
eyzElmivc H EyAzIyAvH mrNmw
u. teRpUvik sMsHkrie k
lRyi EyAzIyAvuM sMsHkrie@.
EyAzIyAvieR mrNi eydyiEl
yM eyzElmiElyM sklmxYM v
lAetvYsnic@. 25yiermYAvH tAM mr
NgIteL}uti EyAzIyAviEvi pA
wi.M OIpuxA gAn pA
wARuH. EyAzIyAvinH o d+KgAnM pAw
keytH yi AEylukA qeAe
EyA NH. vilApgIt q pusHt
ki gAnL@H.
26-27
rAjAvAyiEA EyAzIyAvH
dYMecyHt qlA kArYL@M yi AEy
lielyM eydyielyM rAjAAew
criM qpusHtkiluH. ayA y
EhAvEyAw puliyi vizVAs
eiyM yEhAvyew niymM ayA
20

eLen anusric@evM #nHT


i pRy.
eyEhAvAhAsH ey dyiel rAjAvH
eyzElmiel putiy rAjAvAyi
jn EyAzIyAvieRpunAy
2
eyEhAvAhAsien etrew. ey
dyielrAjAvAEA eyEhAvAhA
sinH pimvyAyi. m
mAsE ayA eyzElmi rAjAvA
yi. 3 piIwH QjipHtiel enEKA
rAjAvH eyEhAvAhAsien o twvu
kArnAi. enEKA eydyiel jn
H Ru tAl eviyM o tAl
sVvuM krM mi. 4 enEKAey d
yielyM eyzElmielyM putiy rAjA
vAyi eyEhAvA hAsieR sEhAd
rnAy qlYAImien etrew.
piIwH enEKA, qlYAIminH eyEhAyA
IM q putieyA Epnki. qA
eyEhAvAhAsien enEKA QjipHtiEl
ekAuEpAyi.

36

eyEhAyAIM eydyiel rAjAvH


eydyiel putiy rAjAvAEA
eyEhAyAIminH pu vyAyi
. ayA eyzElmi ptienA
vxMrAjAvAyi. yEhAvyew v
zYkArm kArYLl eyEhAyAIM
ecyHttH. ayA teR eedvmA y
EhAvyHetier pApM ecyHt.
6
bAbiElANiel enbUKdH E nsrA
jAvH eydAmic@. ayA eyEhA
yAImien otwvukArnAi oA@ cl
yHi@. anrM enbUKdHEns eyEhA
yAImien bAbiElANiEl ekAu
EpAyi.7 yEhAvyew lyiel tA
MsADnL@M enbUKdHEns ekAu
EpAyi. ayA av bAbiElANiEl
ekAuEpAyi teR vstiyi sUi
c@. 8eyEhAyAImieR m@v]ikL@M
ayAL@ew ByrpApL@M ayA
ArnAyv]ikL@M yi AEylielyM
eydyielyM rAjAAewcriM q
#nHTiluH. eyEhAyAImieR pu
nAy eyEhAyAKI ayAL@ew An
H putiyrAjAvAyi.
5

eyEhAyAKI eydyiel rAjAvH


eydyiel rAjAvAEA eyEhA
yAKInH ptien@ vyAyi. m
mAsvuM pdivsvuM ayA eyz
Elmi rAjAvAyi. yEhAvvzY
e kArYLl ayA ecyHttH. eyEhA
yAKI yEhAvyHetier pApM ecyH
t. 10vskAlH enbUKdHEns rAjA
vH eyEhAyAKIen piwiA teR B]tY
Aer ayc@. av eyEhAyAKIenyM
yEhAvyew lyi niM vilpi
wi tAMsADnL@M ekAuv.
enbUKdH E ns, eyEhAyAKIeR b
uvAy siedIyAvien eydyew
yM eyzElmieRyM putiy rAjAvAyi
etrew.
9

479
siedIyAvH eydyiel rAjAvH
eydyiel rAjAvuEA sied
IyAvinH peA vyAyi.
ayA eyzElmi ptienAvxM
rAjAvAyi.12yEhAv ayAELAwAvzY
eetAM siedIyAvH ecyHtil. si
edIyAvH yEhAvyHetier pApM ec
yHt. vAcknAy yiermYAvH yEhAv
yew sEz pRu. pE sied
IyAvH sVyMtA}HkEyA yEhAvyew
sEz asrikEyA ecyHtil.
11

eyzElM nziiew
siedIyAvH, enbUKdHEns rAjA
vientiertiriu. meAri enbU
KdHEns siedIyAvieneAH teR
vizVsHtnAyiriAem stYM ecic@.
siedIyAvH eedvnAmilANH enbUK
dHEnsrieR vizVsHtnAyiriAemH s
tYMecyHttH. qA kWinmnsHknAy
siedIyAvH teR mnSmAi. yi AEy
lieReedvmA yEhAvey asri
A ayA Aiyil. 14wAet qlA
puErAhitmKYAM eydyiel jnEn
tAL@M vijAtIyEwtienA EmAzmA
ypAp ecyHt. EntA yEhA
vyewlyM amAi. eyzElmi
el lyM yEhAv vimAiyi.
15
avew pUvikew eedvmA y
EhAv teRjntey tAIecA vI
uMvIuM vAckerayc@. avErAwM
teRlyEAwM shtApM EtAiyA
NH yEhAv aen ecyHttH. averEyA
teR lyeEyA tkA yEhAv
#hicil. 16pE, eedvieR jnt
eedvieR vAcker prihsic@.
eedvieR sEzeL av evRu
.owvi eedvi m nzic@. eed
vinH teR jntEyAw ekAwiy EkAp
mAyi. qecyHtAluM a twyAnA
mAyiil.
17
atinA eydeyyM eyzElmi
enyM mitinH eedvM bAbiElA
Niel rAjAvien vi. bAbiElANi
elrAjAvH ecRuAer lyilAyi
EA EpAluM vDic@. eydyielyM
eyzElmielyM jntEyAw avnH o@M
kN EtAiyil. ecRuAeryM v]
13

] AM 36:11-23
2 dinv

eryM bAbiElArAjAvH vDic@. OI


keLyM puxAeryM ayA ekA.
ErAgikeLyM ErAgYvAAeryM ayA
ekA. eydyielyM eyzElmi
elyM jneL ziiA eedvM enbU
KdHEnser avdic@. 18eedvieR
lyiel qlA sADnL@M enbUK
dHEns bAbiElANiEl ekAuEpA
yi.lyiniM ekAAriniM
rAjAvieR EdYAgAew awni
M qlA amlYvsHtL@M ayA ekA
uEpAyi. 19enbUKdHEnsruM ayAL@ew
eesnYvuM lyM kic@. eyzElmi
eRBii av tkkyM rAjAvieR
yM aEhieR EdYAgAewyM
vIwk kikyM ecyHt. eyzEl
milu qlA amlYvsHtL@M av
nziikEyA kwieAu EpAvuk
EyAecyHt. 20niyM jIviciriver
enbUKdHEns bAbiElANiEl piwi
c@ekAuEpAyi awimNiArAi.pA
sirAjAvH bAbiElANien EtAliM v
er av aview awimkLAyi. 21a
en yiermYAvAcknilUew yEhAv yi
AEyjntEyAw pR kArY s
tYi sMBvic@. yEhAv yiermYAvi
lUewpRtH enyANH+Q lM q
}up vxE o trimiyAyiI
M. jn pripAliA EdzieR
zb vimi AyimAyi.
22
EkAerzH pAsirAjAvAytieRoAM
vxM, yEhAv EkAerzilUew o EtY
k KYApnM nwi. yiermYAvAck
nilUew yEhAvnwiyvAgHdAn ni
REvRutinAyi ayA aen ec
yHttH. EkAerzH teR rAjYemAwM dt
Aer ayc@. av Q sEzM vhi
ci+
23
pAsirAjAvAy EkAerzu pRy
sVieR eedvmA yEhA
vqe m}uvmiyewyM rAjAvAi
yiri. avEvi eyzElmi
o lyM pNiyA avene mt
lewiyiri. ni nii
wyilu eedvieR jntyH sVt
mAyi eyzElmiEl EpAkAM. ni
L@ew eedvmA yEhAv niELA
ewAmAyirie.

480

q
tiric@ EpAkA twvukAer
EkAerzH shAyi
EkAerzH pAsirAjAvAytieR oAM
vxM o viLMbrM nwA yEhAv
EkAerzinH EcAdnM nki. EkAerzH
viLMbrM q}uti teR rAjYH qlA
yiwM vAyiic @ . yiermYAvilUew
yEhAv ayc sEzM yATAYmAku
tinAyi atH. KYApnM en
yAyi+
2
pAsirAjAvAy EkAerzH q}u+

A
l A M puRekAuvrA pAsirAjA
vAy EkAerzH vzYe@. miedAH
qAyi ayAL@ew EprH. atinA
miedAH sADn eydAEntA
vAy EzzHbrien lic@.
9
miedAH yEhAvyew lyi
niM ekAuv sADn+
sVA
eviA
kikL@M cikL@M
sVLikk
sVLikk EpAlu
eviLikk
m@ pA

10

sViel eedvmA yEhAv


qlA rAjYL@M qni nkiyiri
. eydyiel eyzElmi av
enA lyM pNiyA yEhAv
qe etrewkyM ecyHtiri
. 3 yi
AEylieR eedvmA
yEhAv. eyzElmilu eedvvuM
avnA. eedvieR jntyilA
eriluM niiwyi vsi
evi aver a#hivA {A
eedvEAw Ai. eydyi
el eyzElmiEl EpAkA aver
ni avdiNM. yEhAvyew
lyM pNiyA EpAkA aver
ni avdiNM. yi AEyjn
tyi micmv qvieweyAey
AyAluM lnivAsik aver
shAyiNM. avH sVvuM
eviyM pL@M m@ sADnL@M
nk. eyzElmilu eedvi
eR lyiEvi avH sA
n nk.
5

atinA eydA, ebnYAmIEgA


Liel wMbnATA eyzElmiEl
EpAkA tARAyi. yEhAvyew
lyM pNiytinH eyzElmiEl
EpAkukyAyi av. eedvM EA/A
hiic ql A vM eyzElmiEl
EpAkA tARAyi. 6avew ayvA
sikeLlAM av vilpiwic DArALM
sADn nki. av sVM, evi,
p, mH amlYvsHt qivey
lAM av ekAw. ayvAsik
aveyl A M sQjnYmAyANH av
ekAwtH. 7yEhAvyew lyiER
tAy sADn EkAerrAjAvH mwi
eAuv. enbUKdHEns eyzEl
miniM ekAuEpAytAyi
sADn. enbUKdHEns teR l
yi teR vYAjeedvELAewAM sU
icirikyAyi sADn.
8
teR pNM sUiyAELAwH aet

30
1000
29
30
410
1000

11

ekwi sViluM eviyiluM


Aiy 5400 sADnL@Ayi. tw
vukA bAbiElANiniM eyzEl
miEl EpAyEA EzzH b Q
sADneLlAM ekAuv.

eyzElmiEl mwiEAy
twvukAew pik
twliniM mwieyiy vi
zYA vrA. ver mH bAbi
ElANiel rAjAvAy enbUKdHEns tw
vukArAyi bAbiElANiEl ekAuv
tAyi. v eyzElmiElM
eydyiElM mwiv. oAErAM
tL@ew sVM pNiEl tiric@
EpAyi. 2esbAEbliEnAewAM tiric@
EpAyv verAeyA+ Eyv,
enehmYAvH , esrAyAvH , erEylyAvH ,
emAedKAyi, bizA, misHpA, bigVA
yi, ErM, bAnA. tiric@v yi AEy
lukAew EpkL@M sMKYyM niyM
Ec+

3
4
5
6

7
8
9
10
11
12
13
14
15

pErAzieR pigAmik
2172
ezPtYAvieR pigAmik
372
rhieR pigAmik
775
EyvyewyM EyAvAbieRyM
wMbie phtH - EmAvAbi
eR pigAmik
2812
lAmieR pigAmik
1254
sUvieR pigAmik
945
sAyiyew pigAmik
760
bAniyew pigAmik
642
EbbAyiyew pigAmik
623
asHgAdieR pigAmik
1222
aEdAnIAmieR pigAmik
666
bigVAyiyew pigAmik
2056
dIeR pigAmik
454

481
16

17
18
19
20
21
22
23
24
25

26
27
28
29
30
31
32
33
34
35

eyhisHkIyAvieR
wMbilUewy EtrieR
pigAmik
98
EbAsAyiyew pigAmik
323
EyAryew pigAmik
112
hAmieR pigAmik
223
gibArieR pigAmik
95
EbEehM
pNiniv
123
enetAPAH
pNiniv
56
anAETAH
pNiniv
128
asHmAevH
pNiniv
42
kirYH-eyyArIM, ekPIrA, ebey
ERAH qI
pNLiniv
743
rAmA, EgbA
pNLiniv
621
miKHmAzH pNiniv
122
EbET,hAyi
pNi niv
223
enEbA pNiniv
52
mgHbIzH pNiniv
156
lAM q mE pNi
niv
320
hArIM pNiniv
320
ElAdH, hAdIdH , oAEnA pNLi
niv
725
eyrIEhA pNiniv 345
esnAyA pNiniv 3630

36

puErAhitA verAeyA+
EyvA wMbilUewy eydA
vieR pigAmik
973
37
ErieR pigAmik
1052
38
pzHrieR pigAmik
1247
39
hArImieR pigAmik
1017
40

41

Elvi EgAA vrA+


EhAdvYAvH wMbini
EyvA, kdH m IEy qivew
pigAmik
74
gAyk vrA+
sAPieR pigAmik

128

42

lyiel dVArpAlkAew pigA


mik vrA+
zl M, Et, tEmA, abH ,
htIt, EzAbAyi qivew
pigAmik
139.
43

lyiel viEzxEvlAew pi
gAmik vrA+
44sIhA,hsUPA,
tb A EyAH ,
EkErAsH ,
sIyAhA,
pAEdA
45
elbAnA hgAbA, abH,
46
hAgAbH, zmAyi, hAnA,
47
giE, gh, eryAyAvH,
48
ersI, enEAdA, gAM,
49
A, pAEsh, EbsAyi,
50
asHnA, emynY, enPIsY,

51
52
53
54

A 2:16-70

bHbUH, hPA, h,
bsH emhId, hzA,
bEAsH, sIesrA, EtmAhH,
ensIhA, htIPA.

55

zElAEmAeR B]tYAew pigAmik


vrA+
EsAtAyi, hEsAEPerH, epdA,
56
yAlA, dEA, giE,
57
ezPtYAvH, hI, EpAEerH
hebyIM, mi.
58

lyiel EjAliAM zElAEmA


eR
B]tYAew pigAmikL@M 392.
59
tAMEp EtEmelhH, Et-hz,
ekbH, aA, E qI pN
LiniH eyzElmiEl v. pe
avH t yi AEywMbArA
eN etLiyivAnAyil+
60

edlAyAvH, etAbIyAvH, enEAdA


qivew pigAmik 652.
61
puErAhitAew wMbiniH+
hbAvH , hEAsH bsil A yi
(gielyAdiel bsilAyiyew mkeL
orA vivAhM ecyHtA ayAeLyM
bsilAyiyew pigAmiyAyiA
kk.) qivew pigAmik.
62

v tL@ew wMbcriinAyi
prtieyiluM keAnAyil. puErA
hitArAyi EsvnM ecA, tL@ew
pUvik puErAhitArAyiev
etLiyiA av k}iil. ati
nA av puErAhitArAyi Esvn
mxHWiA k}iil. avew Epk
puErAhitew pikyi Ecei
il. 63v viBNemAM k}i
etH rAjYADikAri rvi@. q
ecNem eedvEAw EcAdiA
QrImM ImM pEyAgiA k}i
o puErAhitenver avH
BNi
oM BiA k}iil.
64-65
tiriek v sMGi qlAM wi
42,360 EpAyi. avew 7,337 B]tY
AM B]tYkL@M ti epiil. 200
gAykAM gAyikmAM
aveAM
Ayi. 66 67 736 tirk, 245 EkAv
k}utk, 435 ok, 6,720 k}utk
qivyM avAyi.
68
sMGM eyzElmi yEhAvyew
lyieli. aEA avew wuM
bnATA, yEhAvyew lyM pNi
yA tL@ew sAn nki.
nziie lyM nii aEt
lte avH lyM pNiyN
mAyi. 69av tLAlAvu sAD
n nki. lyM pNiyA av
nkiy sADn veyAeyANH+
1,100 pQH sVM, 5000 mInA evi,
puErAhitew Ru vO. 70aen
puErAhitM ElvYM mEtAM cilM
eyzElmiElM @m lLiEl
M nIi. lyiel gAyk, dVAr

A 3:1-4:3

482

pAlkA, lyEvlA qiv


sMGiluAyi. mH yi
AEylu
kA avrvew sVM pNLi tAm
sic@.
yAgpIWM puiNiyu
aen, }AMmAsi yi AEy
jnt tL@ew sVM pNLiEl
nIiyi. aAlH jneLl A M
eyzElmi kumi. av oerAjnt
yAyi oici. 2anrM EyAsAdAi
eR punAy EyvyM ayAELAewA
mAyi puErAhitAM ezyI
EylieR punAy esb A Ebli
EnAwM ayAELAewAmAyivErAwM
EcH yi
AEylieR eedvieR
yAgpIWM pNi. tH bliyi
tinANH av yi AEylieR eedv
inH yAgpIWM pNittH. EmAezyew
niymi pRyEAel teyANv
a niictH. eedvieR vidA
snAyi EmAez.
3
avH tL@ew ayArAy m@
jneL BymAyi. qA atv
twmAyiil. av p}y aivAr
iE te yAgpIWM pNiykyM
atiE yEhAvyH EhAmyAg
aikyM ecyH t . BAtiluM
sAyAhHniluM av blikLi
c@. 4anrM av EmAezyew niym
i pRyEAel te wAri
nA EGAxic@. tinALieR oAErA
divsvuM av zriyAy qM EhAmyA
gLic@. 5 atiEzxM av oAErA
divsvuM EhAmyAgL@M pQmidiv
sE v}ipAwkL@M yEhAv kli
ci@ mu qlA v}ipAwkL@M eedv
inH aiA wi. xHwAs]tM
yEhAvyH jn sAnL@M bli
kL@M smiAM wi. 6 aen,
}AM mAsieR oAM divsM te
Qyi AEylukA yEhAvyH blikL
iA wi. lyM putiiNi
yAetEpAluM avr ecyHt.

lyieR punniANM
anrM twviniM tiriekvv
kl@ev@kAM mrNiAM pNM
nki. hArM vIH, olIev qi
vyM av nki. av pNM elbA
EnAnini EdvdAmr ekAuv
tinH eewRukAM sIEdAkAM
ntipEyAgikyM ecyH t .
zElAEmA dYe lyM pNit
EA ecyHtEpAel EdvdAwik
smtIrpNmAy yAEPAviEl
kmAM ekAuvrAnAyi av
ew #hM. aeneyAe ecA pA
sirAjAvAy EkAerzH avH avAdM
nki.
8
atinA, ezytIEylieR pu
nAy esbAEbluM EyAsAdAieR
punAy EyvyM av eyzElmi
qiyti EzxM rAM vxM rAM
7

mAsM te EjAliyArMBic@. avew


sEhAdrArAy puErAhitAM ElvYM
eyzElmiEl EmAcitrAyi vvM
qlAM avErAewAM EjAli wi. p
M atiEmluM Aymver av eed
vAlyM pNiytieR EntALAyi
etrew. 9yEhAvyew lyM
pNi EmEnAM vhicv verAe
yANH+ EyvyM ayAL@ew puAM,
kdHmIEyluM ayAL@ew puAM (eyd
yew pigAmik),ehnAdAdieR pu
AM ayAL@ew sEhAdrAM, ElvYM.
10
pNiA yEhAvyew lyieR
awiR ek@ pNi pUiyAi. awi
Ryew pNi k}iEA puErAhit
A tL@ew puErAhitvOM Dric@.
anrM av tL@ew kAhLvuM qw
. sAPieR puA tL@ew
lALL@M qw. yEhAvey sHt
tiA av tL@ew AnLiellAM
ni. mH yi
AEyrAjAvAyi
dAvIdH klicEpAel teyAyi
atH. 11av tikrNgAnL@M sHtti
gAnL@M pAwi. yEhAv nlvnAyti
nA aven sHttik. aveR stY
sH E nhM nitYmA qv pAwi.
aEA qlAvM hAdMekAH Re
kyM yEhAvey sHttikyM
ecyH t . yEhAvyew lyinH
aivArmiekAANv en
ecyHttH.
12
qA v]puErAhit, ElvY, wM
bnAyk qivri aDikM EpM
kru. qekAeA atisurmA
yi dYe lyei v]
oAic@. putiy lyM kEA}AN
v krtH. m@vrDikvuM hAdM
ekAA viLiEA}Ayi av
krtH. 13 zbHdM vLer derEAluM
EkAmAyi. hAdieRyM kr
c i lieRyM zbH d Evtiric R i
yA k}iyA EkAlAhlmAyi
averlAM wi AiytH.

z@ vIuM ly
niANientier
1- 2
Edz vsivrilDik
vuM eydAM ebnYAmIkAM
qtirAyi. twviniM re@
vvrANH yi AEylieR eedvmA
yEhAvyHH lyM pNiyetH
z@ mnilAi. atinA z@
esbAEblienyM wMbnAT
AeryM smIpicH en pRu, ni
ANEjAlikH { aey shA
yie. { nieLEAelyANH .
niL@ew eedvEAwANH {L@M shA
yinAyi AiARutH. aUriel
rAjAvAy qs-hEA {eL view
ekAuv nA mt { niL@ew
eedvinH blikLici@mH.
3
qA esbAEb, Eyv, mH
yi
AEywMbnAykA qiv

483
en mRupwi pRu, Ev, {L@ew
eedvienArAlyM pNiyA {eL
shAyiA niAvil . yEhAv
yHH lyM pNiyA {E k}iy.
av yi AEylieR eedvmANH. pA
sirAjAvAy EkAerzH {ELAwH en
ecAnA klictH.
4
tH aver EkApixHWrAi. atinAl
v eyder LA wi. lyM
pNiytiniM aver ni/Ah
ewvAM twyvAM z@ mi
c@. 5 eydAetier vi
tinH z@ sAEdYAgAer
vzAi. lyM pNiyA eyd
ew pripAwik twyA EdYAg
A pl kArYL@M nirrM ecyHt.
EkAerzH pAsiyew rAjAvAyi
kAlM m}uvM dArYAEvzH pAsirAjAvA
ver a w.
6
eyder twyA mieR BAg
mAyi z@ rAjAvi kkLyH
k EpAluM ecyHt. ahEzVErAzH pAsi
rAjAvAy vxM av o ke}uti.
eyzElM niANi
entier z@
7
piIwH ahHzxHwAvH pAsiyew
putiy rAjAvAyEA avri cil
eyderi prAtie@ekAH o k
yc@. bizHlAM, miedAH, tAebEy
qivM avew sMGie m@
cilmANH kyctH. arAmYs
dAyi arAmYBAxyilANH av
ahHzxHwArAjAvinH kH q}utiytH.
8
anrM EsnADipnAy ermM kArY
dziyAy ziMzAyiyM eyzElMkAe
tier o kyc@. ahHzxHwArAjA
vinH av enyAeN}utiytH+
9

eesnYADipnAy erM, kArYdzi


yAy ziMzAyi, nYAyADipA, \iEA
Li, EpxY, qEr, bAbiElANY
qiviwLiel jnL@ew t
EdYAgA, zniel lAmY,
10
yIsundi pwiARu rAjY
e m@ lLiElM zmrYAngr
iElM mARiy zvuM mhmAy
abnipjntyM q}utH,
11
ahHzxHwArAjAvinH, yIsu
ndi pwiARu ayew dAs
A q}utH.
12
ahHzxHwArAjAEv, au vi
yc eyd view veiyi@
eH aRiyiA {LA#hi.
ngrM vIuM pNiyA avri
EA mikyANH. eyzElM o
dxic ngrmANH. ngriel jn
qlAyHEA}uM m@ rAjAAe
tier klApM Aiyi@H. EA
eyd awiR ek@kyM Bii
pNiykyM ec@.
13
ahHzxHwArAjAEv, aH
yMwi mnilAk. eyzElmM
atieR BiikL@M vIuM nii

A 4:4-23

eA eyzElMkA tL@ew ni
tieyAwtH avsAniiM. a
yH kM tM av niM,
etA}irM awyHM av ni
M. pNemlAM ayH nxHwmA
vuM.
14
{ rAjAviEnAewA r
vAditVmH. aeneyAe sMBvi
tinH {A#hmil. atinA
lANH rAjAvien vivrmRiyiA
{ Q kyyHtH.
15
ahHzxHwArAjAEv, ayH
mu Bric rAjAAew Rik
aH vAyiNemA {
pRyAtH. eyzElMkA m@ rAjA
Aetier klApM iyi
tAyi ErKkLi ayH kANAM.
m@ rAjAAM rAxH\M atH
vLer zHnL@Aiyi. purAt
nkAlte Q ngri DArALM
klApL@Ayi! aArNA
lANH eyzElM nziietH.
16
ahHzxHwArAjAEv, Q ngr
vuM EkAkL@M punniieA
ayH yIsundiyew pwiA
RuBAgieR niyNM nxHwmAvuM.
17

aEA ahHzxHwArAjAvH mRupwi


ayc@+
EsnADipnAy ermiM kArYdzi
yAy ziMzAyiM zmrYyi vsi
vM yIsundi pwiARu
vsivM zMsk.
18
ni {yc k priBAx
ewiy vAyic@Ek@. 19qni
muAyi rAjAAew ErKk
prtA {A rvi@. ErKk
vAyic@Ek@. eyzElminH rAjAA
etier klApL@AytieR
nI o crime mnilA
kyM ecyHt. miEA}uM klApL@M
vipvL@M nwi o lmAyi
eyzElM. 20eyzElmi
liM yIsHndi pwiA
Ru m}uv EdziM krAy
rAjAAAyi. nitikL@M
kvuM etA}irL@M rAjAA
H lBici.
21
ni, ni avH pNi niA
o kln nkNM. {A kliM
ver eyzElmieR punniANM
niivyHA rvAyiriNM
atH . 22ArYLi vI}HcvrAtiri
A EtYkM iNM. eyzElmi
eR punniANM n avdi
tH. EjAlik wA qniH
eyzElminiM wt pNemA
M ki@kyil.
23

aen ahH z xH w ArAjAvi


kieR o ti erviM kArYdzi
yAy ziMzAyiM avErAewAmyAL@
kM vAyic@ ekAw. anrM av
eyzElmiel eydew awE

A 4:24-6:3

484

vLer EvgM EpAyi. av niAN


EjAlikLiniM eyder twu.
lyMpNi nii
aen eyzElmiel eedvAly
ieR pNi nilAe@. dArYA
EvzH pAsirAjAvAytieR rAM
vxM ver pNi wil.
aEtsmyM hAyivAckM EA
yew punAy esKrYAvM eedvi
eR nAmi vcnM wi. eyd
yiluM eyzElmilum eyder av
EA/Ahiic@. 2aen ezytIEy
lieR punAy esbAEbluM EyAsA
dAieR punAy EyvyM eyz
Elmiel lyieR pNi vIuM rM
Bic@. eedvieR vAckerlAM av
ErAewAM niH pNikeL EA/Ahii
ci. 3 smyH yIsundiyew
pwiARu Edze EdzADikAri
ttHnAyi yi. tEnAyiyM ezt
EbA esnAyiyM avErAewAmAyi
vM esbAEblieRyM Eyvy
ewyM pNi ecyHtekAi mv
ewyM awEEpAyi. ttHnAyiyM
ayAELAewAmAyivM esbA
EbliEnAwM ayAL@ew L@kELAwM
EcAdic @ , Q lyM en pu
iNiRiA rANH ni
vAdM ttH? 4esbAEbliEnAw av
enyM wi EcAdic@, Q lyM
pNiyiEleirivew Epk
qeAeyANH?
5
qA eydEntAeL eedvM
nirIiAyi. dArYAEvzHrAjA
vinH vivr m}uv nM ver av
H pNi niRuEivil. EkAerzu
rAjAvH teR mRupwi
ayyHMver
av pNi w.
6
yIsundi pwiARu BAge
EdzvA}iyAy ttHnAyiyM EzeT-EbA
sHnAyiyM avErAewAmAyiv
M dArYAEvzu rAjAvinH o kycti
eR o pkH tA. 7 tANH ki
eR pkH+
24

dArYAEvzurAjAvinH zMsk.
8
dArYAEvzurAjAEv, { eydA
vizYyiEl EpAyi. mhAnAy eed
vieR lyiEl {
EpAyi. eydA vliy kl@k
pEyAgic H lyM pNiyk
yANH. av BiiEm vliy twil
kk pti. atIv EyAew
yANH pNik nwtH. eydA
atY DVAnM ec@mH. vLer Evg
ilv pNiytinA a EvgM
tIEAM.
9
avew EntAELAw pNieyi
cil EcAdY { EcAdic @ .
{ avErAw EcAdic@, Q l
yM puipNiRiA rA
nivAdM ttH? 10{ av
ew EpkL@M EcAdic@. av erA

eeyH aey aRiyiNem


tinA avew EntAL@ew Eper}u
tieywA { #hic @ .
11
av t mRupwi tANH+
sVieRyM miyewyM eed
vieR dAsArA {. pl
vx mH yi
AEylieR
mhAnAeyA rAjAvH niic lyM
{
puiNiykyANH.
12
qA {L@ew pUvik sV
iel eedve EkApAlnAi.
atinA eedvM {L@ew pUviker
bAbiElANiel rAjAvAy enbUKdH
Ensrien lic@. enbUKdHEns
Q lyM nziikyM jneL
twvukArAi bAbiElANiEl ekA
uEpAvukyM ecyHt. 13pE EkAer
zH bAbiElANiel rAjAvAytieR
oAM vxM te eedvieR l
yM puiNiyA aEhM EtYkM
rvi@. 14wAet eedvieR
lyiniM mu ekAuv
sVvuM eviyM EkAerzH teR
vYAjeedvieR lyiniM
puRewkyM ecyHt. enbUKdH
EnsrANH av eyzElmiel ly
iniM qwH bAbiElANiel
vYAjeedvieR
lyi
ekAuvct.H EkAerzurAjAvH sAD
n EzzHbrien (esbAEb)
lic@. EzzHbrien EkAerzH Edz
vA}iyAyM etrew.
15
anrM EkAerzH EzzH b ri
EnAw pRu, Q sVvuM evi
yM qwH eyzElmiel eedvi
eR lyi tiriek vyH k.
lyM mH qviewyAyiEvA
aviewe punniik. 16a
tinA EzzHb vH eyzElmi
eedvieR lyinH awiR
pNi. amt ver pNi
w. qiluM niyM a pU
mAyiil.
17
ni, rAjAvi EvNemi oQEdYA
gik rAjkIyErKk priEzADiAM.
EkAerzurAjAvH eyzElmi eedv
ieR lyM vIuM pNiyA
rvi@EvA qH aEA}RiyAmEl A .
qiH ArYi nieL tImA
niecH {eL aRiyiA o k
yyHNEm.
dArYAEvzieR kln

atinA tni muAyi rAjA


Aew ErKk prtA dArYAEvzu
rAjAvH klic@. bAbiElANi Er
Kk sUicitH KjnAvi te
yAyi. 2qbtAnyiel o EkA
yi o kwlAsH kei. EmdYA
vizYyilAyi qbtAn. Li
enyAyi q}utiyitH+

oQEdYAgik RiH+ 3EkAerzu rAjAvi


eR oAM BrNvxi eyrUzEl

485
milu eedvieR lyei
orviRi. rvi en pR
i+
eedvieR lyM punnii
ewe. bliyiA o l
mAyiriM atH . atieR awiR
pNiye. lyinH etARwi yr
vuM etARwi vItiyM EvNM. 4ati
eR @mtilinH mnir vliy kl@
kL@M onir twiyM AvNM. lyM
pNiyew cilvuk rAjAvieR
KjnAviniM qwNM. 5 eedvi
eR lyi niew sV
vuM eviyM atie tiriek
yTAAn vyHNM. aveylAM
enbUKdHEns eyzElmiel ly
iniM qwH bAbiElANiEl
ekAuvtANH. av eedvi
eR lyi tiriek vyHNM.
6
atinA yIsundi pwi
ARu Edziel aDikAriyAy
ttHnyI, ezT-EbAsHnyI vi
zYyi vsi EdYAgAEr,
ni eyzElminiM mARi ni
NemH dArYAEvzH q {A kli
. 7EjAliAer ni zlYew
tH. Q eedvAlyieR pNi
twyA mitH. eyd EdzADikA
riyM eydew EntAL@M a pu
iNiye. eedvieR lyM
mH qviewyAyiEvA aview
e avr vIuM pNiye.
8

ni {A Q rvu puRewvi
. eedvieR lyM pNiy
eydEntAH ni Q kArY
ecyHt ekAwNM. pNieclvu
m}uv rAjkIyB$AriniM
ekAwNM. yIsundi pwiA
Ru EdzniM niti piri
ti niEvNM pNemwA.
pNi niEpAkAtiriA etAe
EvgMte ec@k. 9avH Evet
lAM nkNM. sVnAy eedv
i bliyiA av kAL
ik, NAwk, Awk
qivyA Eveti av
nk. eyzElmiel puErAhit
A EgAtH , H , vIH , eetlM
qiv EcAdievi avH
av nitYvuM mwAet ekAwNM.
10
sVnAy eedve Itiew
A av bliyiA aet
lAM eydpuErAhitA nk.
qniM qeR puAMEvi
AitinH puErAhitAH
veyAe nk.
11
Q rvuwi {A n+
Q rvH eriluM lMGic A
ayAL@ew vIiniH o twiyrM
pRiecwM. qiH twiyrM
ayAL@ew EdhilUew tiyiwM.
ayAL@ew vIw o kArmA
ver tkewkyM ec@M.

A 6:4-21

12

eedvM eyzElmi teR nAmM


nilnii. Q rvu mAA mi
etA rAjAvienyM vYiey
yM eedvM prAjyewemA
{A ktH. eyzElmiel Q
lyM tkA eriluM mi
cA eedvM ayAeL vDiemAeN
eR vizVAsM. {A, dArYAEvzH Q
rvi@. Q rvH Evgi pU
mAyM asriewe!
lyieR pUIkrNvuM
smNvuM
13
atinA, yIsundi pwiA
eRryilu EdzADikAriyAy ttHnyi
yuM ezT-EbAsHEnyiyM avew sh
vkM dArYAEvzurAjAvieR
rvH aEAe pUmAyM asri
c@. 14aen eyd mA ly
niANM w. vAcknAy hAyi
yewyM EAvieR punAy esKrYA
vieRyM EA/AhnA av vij
yikLAyiI. av lyM pNi
pUmAi. yi AEylieR eedvi
eR kln asriAnAyi a
en ecyHttH. pAsirAjAArAy EkA
erzH, dArYAEvzH, ahHzxHwA qi
vew kl n kLsritiM wi
EviyAyi aen ecyH t tH .
15
dA mAsieR mAM divsM l
yMpNi pUmAyi. dArYAEvzurAjAvi
eR RAM BrNvxilAyi atH.
16
anrM yi AEyjnt atYAhAd
EAew eedvieR lyM smi
/vM ekAAwi. puErAhitM El
vYM vAsini tiriek v
vM EGAxLi pew.
17
Q rItiyilANH av eedvieR
lyM smict+H Ru kALk, Ru
NAwk, nARu Awk
qivey av aic@. pH
EkAlAwkeL av m}uv yi AEyli
M Evi pApbliyAyi aik
yM ecyHt. yi AEyliel oAErA EgA
iM oAErA EkAlAw vItM. 18anrM
av tL@ew puErAhiteryM ElvYer
yM eyzElmiel eedvieR ly
i EsvnM ecA gNM gNmAyi
tiric@. EmAezyew pusHtki pRy
EAelyANvr ecyHttH.
epsh
oAM mAsieR ptinAlAM divsM
twviniM EmAcitrAyi v ey
d epsh EGAxic@. 20puErAhit
M ElvYM sVyM Ikric@. av
sVyM IkricH epsh EGAxi
A tAeRw. twviniM EmAcit
rAyi v qlA eydMEvi El
vY epshAAwien ekA. t
L@ew sEhAdrArAy puErAhitM
tteyM Evi avren
ecyHt. 21atinA twviniM EmAci
trAyi v m}uv yi
AEylukAM
19

A 6:22-7:21

486

epshAsdY k}ic@. rAjY vsi


vew avsHt mlM a
rAytinA m@v sVyM Ikri
kyM ecyHt. IkrievM eps
hABNi pekAu. yi AEyli
eR eedvmA yEhAvyewyw
shAyinAyi EpAtinANv
aen ecyH t tH . 22atYAhAdEAew
av puLiilA aieR /vM
q}u divsM ekAAwi. aU rAjAvieR
mn+iti mAieAH yEhAv aver
hAdcirAi. atinA aUrAjA
vH, eedvieR lyniANinH
aver shAyikyM ecyHti.
q A eyzElmiEl v
tienAe EzxM pAsirAjAvAy
ahH z xH w AvieR BrNkAlH
q A bAbiElANiniM eyzEl
miEl v. esrAyAvieR punAyi
q
A. asrYAvieR punAyi
esrAyAvH. hiIyAvieR pu
nAyi asrYAvH. 2hiIyAvH zl
mieR pu. zlM sAEdAieR pu.
ahIbieR punAyi sAEdA
H. 3amrYAvieR punAyi ahI
bH . asrYAvieR punAyi
amrYAvH. emrAEyAieR punAyi
asrYAvH. 4emrAEyAH esrhYAvi
eR pu. esrhYAvH, iyew pu.
i. buiyew pu. 5bui abI
vyew pu. abIvA PIenhAsi
eR pu. PIenhAsH qelyAsAri
eR pu. t puErAhitnAy ah
ErAeR punAyi qelyAsA.
6
bAbiElANi niANH q A ey
zElmiEl vtH. q A o aYApk
nAyi. EmAezyew niymM ayA
nAyRiyAmAyi. yi
AEylieR
eedvmA yEhAv nkiytANH
EmAezyew niymM. yEhAv q
EyA
ewAmAyitinA ahHzxHwArA
jAvH q
A vzYeetlAM nki.
7
DArALM yi AEylukA q EyAewAM
v. puErAhit, ElvY, gAyk, dVAr
pAlk, lyEjAliA qivrAyi
av. ahH z xH w ArAjAvieR
}AM BrNvxilAyi av v
tH. 8ahHzxHwAvieR }AM BrNv
xiel aAM mAsilANH q
A
eyzElmi qiytH. 9 q yM sMG
vuM oAM mAsieR oAM tIyti
te bAbiElANiniM tiric @ .
aAM mAsieR oAM tIyti ayA
eyzElmi qi. yEhAvyA
eedvM q EyAewAmAyi. 10q A
teR m}uv smyvuM yEhAvyew
niymM pWivAM asrivAM p
EyAgic@. yi
AEyjntey yEhAv
yew niymL@M klnkL@M pWiiN
emH q
A #hic@. yi
AEyli
niym asriti jn
eL shAyiNemM ayA #
hic@.

y
H H ahz
H xw
H A
rAjAvieR kH
11
q A o puErAhitM aYApk
mAyi. yEhAv yi
AEyli n
kiy klnkeLyM niymeLyM pi
ayAH nl aRivAyi. a
hH z xH w ArAjAvH , aYApknAy q
yH nkiy kieR o pkANitH+
12

sVnAy eedvieR niym


ieR aYApkM puErAhit
mAy q yHH ahHzxHwArAjAvH
q}u+
zMsk! 13{A Q rvu
n+ yi
AEyliniM v
etArAM, puErAhitEnA ElvY
EnA ke; qeR rAjY vsi
avH q
EyAewAM EpAkNem
i EpAkAM.
14
q A, {AM qeR }H pEdz
krM nie ayyH. nI eyd
yiElM eyzEmiElM EpAkNM.
nieR jnt eedvieR niym
qen asriev kAk.
niymM nin sVmAyH.
15
{AM qeR pEdzkM yi A
Eyliel eedvinH sVvuM evi
yM t. eedvM eyzElmi vsi
. Q sVvuM eviyM nI
ekAuEpAkNM. 16bAbiElANiel
qlA vizYkLilUewyM nI EpAkNM
nieR jnLini puErAhitri
niM ElvYriniM sAn
EzKrik. sAn eyzEl
miel avew eedvieR ly
i EviytA.
17
kALkeLyM NAwkeLyM
AwkeLyM vAA Q pNM
pEyAgik. blikELAewAM
EpAEk DYAnYblikL@M pAnIyyA
gL@M vAuk. qiH av eyz
Elmilu yEhAvyew lyiel
yAgpIWi bliyik. 18ati
EzxM micm sVvuM eviyM
niM mH eydM xH w M
EpAel eclvAAM. niL@ew eedv
e sxHwnA tri a
eclvAk. 19 sADneLl A M
eyzElmiel eedvieRywE
ekAuEpAvuk. niL@ew eedv
ieR lyi rADnyH
tANH aveyAe. 20niL@ew eedv
ieR lyiEl meeiluM
wi EvNemei aveylAM
ni lBiM. niAvzYm
etM vAA rAjAvieR KjnA
viniM pNemwAM. 21ni, {A,
ahHzxHwArAjAvH Q rvu n
+ yIsundi pwiARH rAjA
vieR pNM kilu qlAvM q
yHH vzYmetlAM ekAwNem
H {A kli. q A o puErA
hitM sVnAy eedvieR
niymL@ew aYApkmANH. et

487
lAM vLer EvgiluM pUmAyM
ec@k. 22q
yHH yM sADn
nkNM+ Ru tAlH evi,
Ru EkA EgAtH, Ru bAtH q,
Ru bAtH vIH, vzYinH H.
23
q yH nkewNem sV
iel eedvM klicetlAM qyM
EvgiluM pUmAyM ayA
nkiyiriNM. sVnAy eedv
ieR lyiEvi aetlAM
ec@k. qeR rAjYiEnA qeR
puAEA qtiEr yEhAvyew
EkApM AtinH {LA#hi
il.
24
puErAhitA, ElvY, gAyk,
kAvA, lyEjAliA, ly
iel m@ EjAliA qivereA
eAe krM awitH niymi
vimAeNH {A nieL aRiyi
AnA#hi. av krEmA rAjAvi
kEmA m@ nitikELA ekAwE
til. 25q A, nin nieR eedv
iniM lBic jH{AnM pEyAgi
tiM mtnYAyADipAeryM
BYrnYAyADipAeryM etre
wtiM nie {A aDikAre
w. v yIsundi pwi
ARu qlA jnL@ewyMEm nYA
yviDi nwM. niL@ew eedvi
eR niymLRiyAvuvewEm
nYAyADipA viDi nwM. e
iluM niym aRiyiele
i nYAyADipA aver
niymeLi pWiiNM. 26ni
L@ew eedvieR niymEmA rAjAvi
eR niymEmA asriAtiri
v ziiewNM. ieR kAWi
nYmsric H aver vDziyH
viDikEyA nAwkwkEyA av
ew vsH t vkk kuek@kEyA
twviliwkEyA EvNM.
q A eedve vA}
H

new pUv i kew eedvmA


yEhAv vA}Hev. eyzElmi
yEhAvyew lye mhtVew
key zyM rAjAvieR mniludi
ic eedvmA.
28
rAjAvieRyM aEhieR pEd
zkewyM DAn EdYAgAewyM
mi yEhAv teR stYmAy sHEnhM
qEAw kAi. yEhAvyA eedvM
qEAewAmAyi. aete eeDrY
ewiyi. yi
AEyEntAeL
qEAewAM eyzElmiElEpAkA
{A omic@ i.
27

EyAewAM mwu
wMbnATA
qEAewAM (q A) bAbiElANi
niM eyzElmiEl v wMb
nATA vrA. ahHzxHwArAjA
vieR BrNkAlANH { eyzEl
miEl vtH. EpkL@ew pik tA+

A 7:22-8:18

PIenhAsieR pigAmikLiniM
EgEzAM; QTAmArieR pigAmikLi
niM dAnIEy, dAvIdieR pigAmik
LiniM hzH; 3ezKnYAvieR pi
gAmikLiniM pAERAzieRyM esK
rYAvieRyM pigAmikLM m@ 150 EpM;
4
phH - EmAvAbieR pigAmikLi
niM esrhYAvieR pu qelYEhA
EvnAyiyM mH Ru puxAM;
5
sUvieR pigAmikLiniM yhA
sIEylieR punAy ezKnYAvM m@
mRu puxAM; 6dIeR pigAmi
kLiniM EyAnATAeR punAy
ebdM mH ap puxAM; 7lA
mieR pigAmikLiniM aTlYA
vieR pu eyzAvM mH q}up
puxAM; 8 ezPAtYAvieR pigAmi
kLiniM mIKAEylieR punAy
esbdYAvM mH qp pxAM;
9
EyAvAbieR pigAmikLiniM ey
hIEylieR punAy obdYAvM mH 218
puxAM; 10bAniyew pigAmik
LiniM EyAsPYAvieR punAy
ezElAmIM m@ 160 puxAM; 11Eb
bAyiyew pigAmikLiniM EbbA
yiyew punAy esKrYAvuM mH p
e@ puxAM; 12asAdieR pigA
mikLiniM hAeR punAy EyA
hAnAM mH i puxAM;
13
aEdAnIAmieR pigAmikLiniM
Lyvrini qlIEPelH eyyI
Ey, ezmAvH qivM mH aRup
puxAM; 14bigVAyew pigAmik
LiniM QTAyiyuM sRuM mH q}up
puxAM.
eyzElmiEl mwM
ahvAyiEleA}u ndiyew kr
yi sELiA {A (q A) aver
eylAM viLic@i. aview { m
divsE pALymwic@. jn
i puErAhiteiluM ElvYriel
H {A mnilAi. 16atinA {A
Q EntAeL viLic@ vi. qlIEy
es, arIEy, ezmAvH, qnATA,
yArIbH, qnATA, nATA, esKrYAvH,
emlAM. EyAyArIbienyM qnATAen
yMwi {A viLic@. (aYApkrAyi
v.) 17aver {A EAvieR
awEyc @ . kAsiPYAngriel
EntAvAyi EA. EAviEnAwM
ayAL@ew buELAwM qA pREy
etH {A avErAw pRi.
kAsiPYAyiel lyi <x nw
kyAyi ayAL@ew bu. eed
vieR lyMpNiH EA {
pNiAer ayc @ ttinAyi
{Anver EAvieR awEyctH.
18
eedvM {ELAewAmAyitinA
EAvieR bu Q L@keL
{L@ew awElyc@+
mhiyew pigAmikLiniM jH{A
niyAy EzrbYAvH . Elviyew
puArielAvnAyi mhi.
15

19

20

A 8:19-9:1

488

Elvi, yi AEylieR puAri


elArALAyi. EzrbYAvieR
puAeryM sEhAdrAeryM
ayyHkyM ecyHt. wMb
iniM ek ptien@ Ep
Ayi.
emrAriyew
pigAmikLiniM
hzbYAvienyM eyzAAviEn
yuMwi av {L@ew awE
yc@. avew sEhAdrAEr
yM anrvAEryM av ay
c@. wMbiniM ek
p EpAyi.
lyM pNiAri 220EperyM
av ayc @ . dAvIdM DAn
EdYAgAM, ElvYrM shA
yiA etrewuvrAyi
avew pUvik. aveweylA
vewyM Epk pikyiluH.
21

aview ahvAndiyew tIr vcH


{eLlAvM pvsiNemH {A
(q A) KYApic@. tL@ew eedvi
eR mi sVyM vinItrAtinA
yi atH. {M {L@ew ik
M {L@ew sAm#ikM o suri
tmAy yA nEktinH eedvEAwEp
iA {LA#hic @ . 22{L@ew
yAyi suryHAyi ahHzxHwA
rAjAviEnAw pALAeryM tirAer
yM ayyHNemH vzYewA qni
l EtAi. v}iyi z@L@Ayi
. { rAjAviEnAwH o kArYM pR
itinAlANH sMrNM vzYe
wA { l EtAiytH. {L@
ew eedvM avni vizVsi oAErA
vYiyewyM ewyH. qA av
niniM tiriyvEnAw av EkA
pikyM ec@M qANH { a
hHzxHwArAjAviEnAw pRtH. 23ati
nA { pvsikyM {L@ew
yAeyi eedvEAw Aik
yM ecyHt.
24
anrM {A EntALAy puErAhi
tAriniM pu Eper etre
w. EzrbYAvH, hzbYAvH, avew
p sEhAdrA qiver {A etr
ew. 25eedvieR lyinA
yi nke eviyM sVvuM {A
i. sADn {A etrew
pu puErAhitmAyi nki. a
hHzxHwArAjAvuM aEhieR pEd
xHwAL@M aEhieR DAn EdYAg
AM bAbiElANilu yi AEylu
kAM eedvieR lyiEl n
kiytANH sADn. 26aetlAM
{A i. aRU tAl evi
yAyi. Ru tAl eviA
L@M sADnL@M Ayi. 27wAet
p sVAL@M {Anv
nki. pAH yirM tAzH BAr
mAyi. sVEALM vily
miiy oAwiluAiy mEnAhrmAy
ru pAL@M {Anv nki. 28an

rM {A pu puErAhitA
ErAwM pRu+ niL@M Q sADnL@M
yEhAvyH viLA. niL@ew
pUvikew eedvmA yEhAvyH
jn nkiytANH Q eviyM sV
vuM. 29atinA veyAe EyAew
sUik. eyzElmiel lyEntA
eL niLv liMver niAN
vyew rvAditVM. DAn ElvYEr
yM yi AEyliel wMbnATAeryM
niLv liNM. avrtH iEnAi
eyzElmi yEhAvyew lyiel
mRikLi vyHM.
30
atinA, q A ieAw sV
vuM eviyM viEzxvsH t L@M
puErAhitAM ElvYM sVIkric @ .
eyzElmiel eedvieR lyi
ElH av ekAuvrNemH av niE
ziei.
31
oAM mAsieR pAM divsM
{ ahvAndiryiniM eyz
ElmiEl yAyArMBic@. eedvM {
ELAewAmAvukyM v}iyiluwnILM
z@LiniM kAriniM {
eL rikyM ecyH t . 32anrM
{ eyzElmi qi. mdivsM
{Lview vimic@. 33nAlAM divsM
{ lyiElecH sVvuM
eviyM viEzxvsH t L@M i
EnAi. aveylAM { puErAhit
nAy QriyAvieR pu emErEmA
ien lic@. PIenhAsieR pu
nAy qelyAsA emErEmAiEnAewA
mAyi. ElvYM Eyvyew
pu EyAsAbAdM biviyew
pu EnAvdYAvM avErAewAmAyi
. 3 4{ qlAM qkyM
kyM ecyHt. anrM { ek
M q}utivc@.
35
atiEzxM, vAsiniM sV
EdzE mwiv eydA yi A
EylieR eedvi EhAmyAg
aic@. av m}uv yi AEyli
mAyi etAiyARH NAwkeLyM q}u
piEy}H AwkeLyM pH
EkAlAwkeLyM pApbliyAyi
aic@. aetlAM yEhAvyH EhAm
yAgmAyi.
36
anrM av ahHzxHwArAjA
vieR kH rAjkIyEntAM y
Isundi pwiARu rAjADikArik
M nki. qiH EntA yi A
EyjntyHM lyiM tL@ew
piN KYApic@.

eydArlA vmAy
vivAh
{ veylAM nivhic@ k}i
EA yi
AEyliel jnEntA
qeRyw v. av pRu,
q A, yi AEyjnt { @M
vsi m@ jntkLini Evep@
jIviciil. puErAhitM ElvYM EvRi@

489
k}iiil. knAnY, hitY, eprisY,
eybUsY, aEAnY, EmAvAbY, Qji
pHkA, aEmArY qivew dxHv]
ikL@ew sVADInilANH yi AEy
jnt. 2 yi
AEylukA { i
lumvmAyi vivAhbmAi.
vizixHwjntyAyiriEvrANH yi A
EylukA. qAliEA av t
@M vsivmAyi kliri.
yi AEyjntyew EntAL@M DAn
EdYAgAmANH ArYi etAy
mAt]k kAiytH. 3 {Ani EkEA vlA
etyAyi. atinA {AeneR EmliyM
nIL AyvuM vlic@kIRi qeR d+KM
kwiic@. {AeneR tlyiniM
tAwiyiniM ErAm pi}u. {A
e{iriciEpAyi. 4aEA, eedv
ieR niyme driciverAe
ByviRc@. vAsiniM mwi
v yi AEylukA eedvEAw vizV
sHtrAyiil qtinAlANH BytH.
{A e{iric@ EpAyi. sAyA
bliyAMver {A tAe}yi. av
erlAM qeR iluM wkyM ecyHt.
5
anrM, sAyAbli smymAy
EA {Aen}uE@. aviwiriEA
{A qni te nANEwAiyi
. qeR nIL AyvuM EmliyM
kIRiyi. {A mi niH qeR
eekk qeR eedvmA yEhAv
6
yH Ener viric @ .
anrM {A
en Aic@+
qeR eedvEm, nieR mK EnA
A qni lEtA. kArNM
{L@ew pAp {L@ew tlyH
mkLiElytinA {A li.
{L@ew pApM sVEALM yiri
. 7 {L@ew pApM {L@ew pUvi
kew kAlM mt ver vLer vLer
yH. { pApM ecyHttinA {
L@ew rAjAAM puErAhitM zii
e@. viEdzrAjAA {eL mi
kyM {L@ewyAL@keL twvukArAyi
ekAu EpAvukyM ecyHt. rAjA
A {L@ew sH kvewk
yM {eL apmAnikyM ecyHt.
M aen teyANH.
8
qA owviliEA nI {ELAw
kANYM kAi. {Li ciler o anY
Edze vAsiniM rew
vAM Q vil vrAM nI
avdic@. yEhAEv nI { {
L@ew awiminiM zVAsvuM
putieyA jIvitvuM t. 9aet, {
awimkLAyi pE {eL qe
EM awimkLAyi wrA nI avdi
cil. nI {ELAw kN kAi. pAsi
rAjAvieneAH nI {ELAw kN
kANiic@. nieR lyM nzii
e@. pE nieR lyM puiNi
RiA nI {H putiy jIvitM
t. eedvEm, eydyHM eyzEl
miM sMrNEmkA o EkA pNi
yA nI {eL shAyic@.

A 9:2-10:2

10

eedvEm, {LiEA niEAew


pRyM? nie asri {
vIuM niiyiri! 11eedvEm, nI
nieR dAsArAy vAckrilUew
klnk { t. nI pRu+
ni ec tAmsic@ sVmAA
EpA lM amAy lmANH.
aview vsi jn ecyH t iri
vliy tikLAlANH atH amA
ytH. Q l qlAyiwM av
vLer tik ecyHt. av tL@ew
pApLA Q Edze mlinmAi.
12
atinA yi
AEylukAEr, avew
ikeL vivAhM k}iA niL@ew
ikeL avditH. jnELAw
EcrtH! avEwetAM vzYewtH!
qeR kl n kLsric @ ekAH ni
zrAyiriAM Edze m}u
v nymBviAM k}iyM. wAet
niH Q lM eekvzM vyHAM
niL@ew ik nkAM k}iyM.
13
{ sMBvic drit {
L@ew te vI}HcyANH. { tik
ec@kyM DArALM aprAD A
kyM ecyHt. qA, {L@ew eedv
mA nI { ahictiniM
vLer R ziEy { tZ.
{ ekAwMpApLA ecyH t i
tH. { kw zi lBiEiy
mi. {Li ciler o anYEdz
e vAsiniM rewA nI
avdikEpAluM ecyHt. 14atinA
nieR klnk lMGietH {
RiyAM. { aver vivAhM k}i
ApAwil. av dxHv]ik ec@
. eedvEm, { wM aver
vivAhM k}icA nI {eL nzii
emH {RiyAM! aEA yi A
Eyjntyi ov EpAluM avEzxi
kymil.
15
yi AEylieR eedvmA yEhA
Ev, nI n niRvnA! EA}uM
{Li EREper nI jIvEnAew vi@.
aet, { aprADikLANH! {L@ew
pApM mlM {LielAvM nieR
mi niAM pAwil.

jn pApM sti
q
A AikyM stM
nwkymAyi. eedvieR
lyi mi ayA kWinmAyi
krykyM nmsH k rikymAyi.
q
A aen ecyHtekAiriEv,
OIkL@M puxAM ikL@mwu
vlieyA sMGM yi AEylukA ayA
@M wi. avM vLeryDikM nil
viLiAyi. 2 anrM, lAmi
eR pigAmikLielArALAy eyhIEy
lieR punAy ezKnYAvH q EyAw
sMsAric@. ezKnYAvH pRu, {
eedvEAw
vizVsH t rAyiil .
{ { @mver vivAhM
k}ic@. pE, {Len ecyHti@e

10

A 10:3-24

490

iluM yi AEylinH niyM tIyH


vkyH . 3EA { {L@ew
eedvi mi o krARuAkyM
OIkeLyM avew ikeLyM
pRyyHkyM ecE. q yewyM
eedvieR niymELAw drvu pul
vewyM pEdzLsri
tinA {Len ec@tH. {
eedvieR niymM asriM.
4
q A, q}uE. nieR rvA
ditVmAeNiluM { nie piN
yHM. atinA eeDrYEAew aen
ec@k.
5
atinA q A q}uE@. tA pR
etAe ecAemH ayA DAn
puErAhitereAuM ElvYereAuM
yi AEylukAereAuM stYM ecic@
6
anrM q A eedvieR lyi
miniM EpAyi. qlYAzIbieR
punAy eyEhAhAnAeR mRiyiEl
ANH q A EpAytH. aview vcH q A
oM tikEyA wikEyA ecyHtil.
eedvklnk lMGicH mwieyiy
vAsikeLiEyAH vLer d+Kit
nAyitinAlANH q A aen ec
yH t tH . 7anrM ayA eydyiluM
eyzElmilum ql A yiwLiElM
o sEzmyc@. vAsiniM mw
iv m}uv L@kELAwM eyzEl
mi sELiAnAyi sEzM.
8
m divsii eyzElmiel
AvnArAyAluM ayAH teR
vsH t vkkeLl A M nxH w mAM. DAn
EdYAgAM mAmANH tImA
nemwtH. wAet ayAH tA vsi
le jntyielArALAyiri
AM sAYml.
9
atinA eydyewyM ebnYAmI
eRyM wMbLie ql A vM
m divsii eyzElmi
oEc. optAM mAsieR p
tAM tIyti qlAvM lymH o
wkyM ecyH t . sELnieR
kArNM mlvuM kn m} mlvuM av
vlAet viRci. 10aEA puErAhit
nAy q
A q}uE@ni pRu,
ni eedvEAw vizVsH t rAyi
il. ni viEdzOIkeL vivAhM
k}ic@. aen ec@kv}i yi
AEy
lien ni wt pApniBrmAi.
11
ni, ni pApM ecyHttAyi yEhA
vEyAw @pRyNM. niL@ew pUvi
kew eedvmA yEhAv. yEhAv
yew kln ni asriNM. ni
iluM vsivriniM ni
L@ew viEdzBArYmAriniM sVyM Ev
piriyk.
12
aEA, aviewwiyi
sMGM m}uv q yH mRupwi nki.
av vliy zbHdi en pRu,
q A a nYAyM te! nI pRy
kArY { ecNM. 13pE vi
ew DArALM EpH. EA}Ake, nl m}
ymAytinA { puR niA

M v. { vLer gQrvm pAp


ecyHtiritinA Q zHnM
oEA rEA divsii {
prihriAnAvil. 14view wiyiri
qlAvMEvi new EntAA
tImAnemwe. anrM viEdzvnit
ey vivAhM k}ic, new pNLi
luLL oErAM o niitsmyH
eyzElmi oEcre. av mA
ErAwM tL@ew pNLiel nYAyADi
pAErAwM oM view vre. aEA
eedvM nEAw aveR EkApM av
sAniiM.
15
tAM Ep mAM Q ptietirA
yi. asAEhlieR punAy EyA
nATAM tiVyew punAy yhHes
yAvumAyi av. emlAmM ElvY
nAy zebTAyiyM ptietirA
yi.
16
aen, eyzElmiEl mwiv
yi
AEylukA pripAwi aMgIk
ric@. wMbnATAer puErAhitnAy
q A etrew. oAErA EgAi
niM ayA oAErAer etrew
. Ep viLicANH oAErAeryM etr
ewtH pAM mAsieR oAM
divsM, etrewe qlAvM t
L@ew oAErA sAhcrYvuM pWiAni.
17
oAM mAsieR oAM divsM av
viEdzOIkeL vivAhM ecyHtvmA
y cc pUIkric@.
viEdzOIkeL vivAhM
k}icv
ew pik
18
viEdzvnitkeL vivAhM k}ic
puErAhitew pigAmikLAyvew
Epk+
EyAsAdAieR punAy Eyvy
ew pigAmikLiluM EyAvyew sEhA
drAriluM epv+ myEzyAvH, qlIEy
es, yArIbH, egdlYAvH. 19averlAM
tL@ew BArYmAer EpiAem vA
nki. pie avErAErAM i
piniM oAErA NAwien vItM
aprADbliAyi nki. tL@ew ap
rADM mlmANH avren ecyHttH.
20
ErieR pigAmikLi niH hnA
niyM esbdYAvM.
21
hArImieR pigAmikLiniH my
EzyAvH , lIyAvH , ezmAvH , eyhI
Ey, IyAvH qiv.
22
pzH rieR pigAmikLiniH +
qElYAEvnAyi, myEzyAvH, yizHmAEy,
enTnEy, EyAsAbAdH, qelyAsA
qiv.
23
ElvYriniM viEdzvnitkeL
vivAhM k}icv vrA+ EyAsA
bAdH, ziemyi, EklAyAvH (eklItA qM
viLiew), epThYAvH , eydA,
qlIEyes.
24
gAykriniM viEdzvnitey
vivAhM k}icv+ qlYAzIbH.
pARAvukAriniM viEdzvnitkeL
vivAhM k}icv+ zlM, EtelM, Qri.

491
25

yi
AEylukAriniH viEdzvnit
keL vivAhM k}icv+
pAErAzieR pigAmikLiniM+
rmYAvH, yiiyAvH, mIyAvH, mIyAmI,
qelyAsA, mIyAvH, ebnAyAvH.
26
lAmieR pigAmikLiniM+ mT
nYAvH, esKrYAvH, eyhIEy, abHdi,
eyErEmAH, lIyAvH.
27
sUvieR pigAmikLiniM+
qElYAEvnAyi, qlYAzIbH, mnYAvH,
eyErEmAH, sAbAdH, asIsA.
28
EbbAyiyew pigAmikLiniM+
eyEhAhAnA, hnnYAvH , sb A yi,
aeTlAyi.
29
bAniyew pigAmikLiniM+
eml A M, ml H , adAyAvH , yAbH ,
ezyA, eyErEmAH.
30
phHEmAvAbieR pigAmikLi
niM+ adHnA, eklA, ebnAyAvH, my
EzyAvH, mnYAvH, ebslEy, bi
vi, mne.
31
hArImieR pigAmikLiniM+
qliEyes, yiIyAvH, mIyAvH,

A 10:25-44

ezmAvH, ziemEyA, 32ebnYAmI, ml


H, ezmrYAvH.
33
hAmieR pigAmikLiniM+
menAyi, mA, sAbAdH, qlIEP
elH, eyErmAyi, mne, ziemyi.
34
bAniyew pigAmikLiniM+ my
dAyi, a%AM, QEv, 35ebnAyAvH, Eb
edyAvH, eklUM, 36vnYAvH, emErEmAH,
qlYAzIbH , 37mnYAvH , emnAyi,
yAsu.
38
biviyew pigAmikLiniM+
ziemyi,
39
EzelmYAvH , nATA, adAyAvH ,
40
mKHnedbAyi, zAzAyi, zArAyi, 41as
erEy, EzelmYAvH , zmrYAvH , 42zlM,
amrYAvH , EyAEsPH . 43enEbAvieR
pigAmikLiniM+ eyyIEy, mii
YAvH, sAbAdH,
esbInA, yAyi,,
EyAEv ebnAyAvH.
44
verlAvM
viEdzvnitkeL
vivAhM
k}icvrAyi.
avri
cileAe BArYmAri ikL@m
Ayi.

492

enehmYAvH
enehmYAvieR An
hKlYAvieR mk enehmYAvH pR
vAkLANiv. enehmYAvH q
{A kiEsvH mAsi tlAn ng
rmAy znilAyi. ahHzxHwArA
jAvieR ptAM BrNvxmAyi
atH.
2
{A znilAyiEA qeR
sEhAdrAri ovnAy hnAniyM
EveR cilM eydyiniH aview
v. avErAw {A aview vsik
yAyi eyderi EcAdic@. twvi
ni repwkyM aEA}uM eyd
yi vsikyM ec@kyAyi
eydrAyi av. eyzElM ngr
eiyM {A avErAw EcAdic@.
3
hnAniyM ewyvM mRupwi pR
u, enehmYAEv, twvini r
eH eydyie tAmsi
eyd vLer }ilANH . av
vliy zHnLiluM nANEwilumANH.
qeA, eyzElmieR mti wi
uvIM vAtiluk tIyielriuM
kiwu.
4
eyzElMkAeriyM mtilieni
yM kArM EkEA {A mnS
kli kru. pvsic@M sV
iel eedvEAw Aic@MekAH
ER divs k}ic@. 5pie {A
eedvEAwH en Aic@,

sViel eedvmAy yEhAEv,


mhAM zmAy eedvM nIyAN
ElA. nie sHEnhikyM nieR
klnk asrikyM ec@
vErAw sHEnhieR krA pAli
eedvM nIyANelA.
6
rAvuM pkluM Aic@ekAiri
nieR Q dAseR An
ivA dyvAyi kM kAM
RENEm. nieR dAsrAy yi A
EylukA EviyA {A A
itH. {, yi
AEyjnt
niEAw ecyH t ql A pApL@M
{A RRupRuekA_. {AM
qeR pitAvieR wMbvuM niEA
w pApM ecyHti@eH {A RRu
pRuekA_. 7 {, yi AEy
jnt, niEAw niYmAyi epmARiyi
ri. nieR dAsnAy EmAezyH
nI nkiy klnkL@M cL@M viDi
kL@M { asriciil.
8
nieR dAsnAy EmAezyH nI n
kiy zAsnk dyvAyi oAENem,
nI EmAezEyAwH en pRuvElA,

ni yi AEyjnt vizVsHtr
eli {A nieL mRRu rAxH\
iwyiEl citRic@kLyM. 9qA
ni yi
AEylukA qiEl
tiric@vrikyM qeR klnk a
srikyM ecyHtA, citRiEAy
ver ElAkieR ql A BAg
niM-miyew aRRniAyAluMqeR nAmM ApiA {A etr
ewiri EdzH, {A tiri
c@ekAuv EcM.
10
nieR dAsAM nieR jnvu
mANelA yi AEylukA. nI nieR
mhAzi pEyAgicH aver EmAci
ic@. 11aekAH yEhAEv, nieR
Q dAseR An EkENEm.
nieR nAmEAwH drvu kANiA
nA#hi dAsAew An
EkENEm. yEhAEv, {A rAjA
vieR pAnpAM qwvnAeN
ninRivutANelA. atinA
{A H rAjAviEnAw shAyM Etw
EA nI qe shAyiENEm.
rAjAvien
sEAxiiti
qni vijyM tErNEm.
enehmYAvien rAjAvH ey
zElmiElyy
H
ahHzxHwArAjAvieR ptAM
BrNvxiel nIsAmAsi
ori rAjAvieR mui ekAuevc
vIu {A rAjAvinH qwekAw.
rAjAvien Esvic @ ekAiEA
meAriluM {A d+KitnAyiil .
qA EA {A d+KitnAyiri
2
. a k rAjAvu EcAdic@, nin
dInmEA? qekAANH nI vLer
d+KitnAyiritH . nieR mni
d+KM niRtAyi qni EtA.
aEA {A vLeryDikM Epwici
. 3vLerEyeR Epwic@ekAAeNiluM
{A rAjAviEnAw pRu, rAjAvH
qeM jIvicirie! qeR pUvi
ker awiyiri ngrM nzic@ kiw
. atieR vAtiluk tIyi nzi
c i ri. tANH qeR d+KinH
kArNM.
4
aEA rAjAvu EcAdic@, {A q
ecNemANH nI #hitH?
mRupwi pRyti mAyi {A
sViel eedvEAw Aicu.
5
pie {A rAjAviEnAw@ pRu, tH
rAjAvien sEAxiiei a
EyAw {A nlvnAyiei, eyd
yi qeR pUviker awiyiri

493
eyzElmiElH qe ayyH NM.
aviewEAyi ngrM qniH pui
NiyNM. 6 rAjAvieR oM rAjH{iyM
i. rAjAvuM rAjH{iyM qEAw
EcAdic@, nieR yAyHH qnA
EvivM? nI q mwivM?
qe yA ayyH A rAjAvi
sEAxmAyi. aekAH qeR
mwi vrvienRicH {A orvDi pR
u. 7Mwi rAjAviEnAw pRu,
EveRA shAyM wi ecyH tvA
ayH stmAeNi {A EcAdi
e. yUIsHndi pwiARu Edz
Liel gvmAH ekAwA dy
vAyi Rc@ kk trik. eydyiEl
yAyi avew EdzLilUew
suritnAyi kwEpAkA st
inH Q kk pkriM. 8vAtilu
kL@M mtilukL@M lyieR RRumti
lukL@M qeR vIwM pNiytinAvzY
mAy knm mrwikL@M qniEvNM.
atinAyi ayew vnpAlknAy
sAPiM o kH tmARAkNM.
kkL@M {A aEpic svvuM
rAjAvH qni t. kArNM eedvM
qEAwH kNyvnAyi.
9
aen yIsundi pwiARu
EdzLieli gvmAer kH
rAjAvu tyc kk {A ekAw.
pwnAykAeryM tirwyALikeLyM
rAjAvH qEAewAM ayci. 10{A
ec@kyAyi kArYeLi aRi
ruEpAyi, sblM EtAbI
yAvuM. yi
AEylukAer shAyiA
ErA vi@e EkH av vLer
yDikM EkApic@. sblH EhAErA
kArM EtAbIyAvH aEAkArnAy
EdYAgmAyi.
enehmYAvH eyzElmieR mtiluk
priEzADi
11-12
{A eyzElmi qi m
divsM ti. pie o rAi Rc@
EpErAwwi {A puReu. eyzEl
miEvi ecEeteH eedvM
qeR mni EtAiic kArYM {A
ErAwM pRiil. {A kyRiy
tirylAet EveRA tiryM qEA
ewAM Ayiil. 13rAiyi tA}Hvr
vAtililUew puRE kw ep
AukiNRieRyM cArArvAtili
eRyM Ener {A ec. eyzElmi
eR mti wiu kiwM vAtilu
k tI kiiwM {A priEzA
Dic@. 14pie {A jlDArAvAtiliM
rAjAvieR LiM Ener ec.
qA aweiyEA qeR ti
ryH kwEpAkA wM aview
elH qni mnilAyi. 15i
e mti priEzADic@ ekAH {A
tA}HvryilUew kyRiEAyi. owvi tiri
u tA}H v r vAtililUew akE
EpAyi. 16{A qviewyA EpAyet
M qA ec@etM yi AEy

enehmYAvH 2:6-3:4

liel EdYAgM mANimAM aRi


iil . eydErAEwA puErAhit
ErAEwA rAjAvieR wbAMgELAEwA
EdYAgErAEwA EvleywE mRRu
vErAEwA {A aver oM pRi
il.
17
pie qlAvErAwmAyi {A pR
u, nmH view Ayiri }M
ni kANAmElA. eyzElM H
o pA}HArM EpAelyANH. atieR
vAtiluk tIyi qriuEpAyiri
. v, eyzElmieR mti nmH
puiNiyAM. aEA nminiEm
apmAnitrAEkivril.
18
eedvM qEAw kANYM kAiyM
rAjAvH qEAw@ pR kArYL@M wi
{A aver aRiyic@. aEA av
pRu, EAe nmH pNi rM
BiAM! aen { Q nl v]i
rMBic@. 19aEAE}M mti pui
NieyRRiy vA EhAErAkAr
sbl H aEAnY EdYAg
EtAbIyAvH, arAbYAr EgezM qi
v Eku. av {eL kWinmAyi pri
hsikyM niikyM ecyHt. av
{ELAw EcAdic@, ni Q ec@
etH? ni rAjAvinH qtirAyitiriy
EvA?
20
qA avErAw {A pRtH
tANH; sViel eedvM {eL
vijyiiM. eedvieR dAsArAy
{ Q ngrM puiNiyM. ati
ni {eL shAyiAnAvil .
niL@ew wMbiluv M vi
ew eyzElmi tAmsiciil. Q EdzM
niL@Ewtl. view niA niH
orvkAzvuM l!
mti pNitv
tpuErAhiteR Ep qlYAzIbH
qAyi. qlYAzIbuM aveR
sEhAdrArAy puErAhitM wi i
vAti pNi. Aic @ ekAH
av atH yEhAvyH vimAi. mti
li yTAAnH ktk Apic@.
eyzElmieR mtili ztEgApurM
veryM hnnEy EgApurMverym
BAgM puErAhitA pNi. Aic@
ekAH aM av yEhAvyH vi
mAi.
2
puErAhit pNittinRm mti
eyrIEhAA pNi. %iyew mk
s eyrIEhAA pNittinRm
BAgM pNi.
3
henAvieR puA mIvAti
pNi. av atieR r yTA
AnH Ric@. av vAti ekiw
iluRic@. pie av ktkH
pU@M tA}uM piwiic@. 4hEAsieR
mknAy QriyAvieR mk emErEmAH
atinRm mti pNi. (hEA
sieR mknAyi QrIyAvH.) emEz
ebEylieR mknAy EberKYAvieR
mk emlAM atinRm BAgM pNi

enehmYAvH 3:5-32

494

. bAnyew mk sAEdAH aw
BAgM pNi.
5
etEAvyi niv atinw
BAgM pNi. qA avew EntA
tL@ew -vAy enehmYAviEvi
pNieywA Aiyil. 6 pAEsh
yew mk EyAyAdyM ebEsAdYAvieR
mk emlAmM wi p}ykvAwM pNi.
r av yTAAnH Ricu.
pie av ktkLi pU@M tA}uM
piwiic@.
7
giebEyAkAr emltYAvuM emErA
EnATkAr yAEdAM wi atinRm
BAgM pNi. giebEyAM emErAEnA
TuM yIsundi pwiARu Edz
e -L@ew BrNi kI}ilAyi
.
8

hhAvieR mkM sVNiA


rmAy IEy atinRm
pNi. sugeetlM Avri
ovnAy hnnYAvH atiM aRm
pNi. averlAvM wi eyzEl
mien vizAlvAti ver ekiRic@.
9
rieR mk erPAyAvH atinR
m mti pNi. eyzElmieR p
tiH BrNADipnAyi erPAyAvH.
10
hmPieR mk eydAyAvH teR
vIwi etA@ awBAgM pNi.
hzbHenyAvieR mk hzH atin
Rm pNi. 11hArImieR mk
mIyAvuM phH-EmAvAbieR mk
hzHbuM wi atinRm BAgM pNi
. LEgApurM av nAi.
12
hElAEhzieR mknAy zlmM av
eR puimAMwi awBAgM pNi.
eyzElmieR mE ptiyew BrNADi
pnAyi zlM.
13
hM sAEnAhHngriel jn
L@Mwi tA}HvrvAti niic@. vAti
linH vijAvriEyAw wiy ktkL@M kt
k pU@M tA}uM piwiic@. aURu
vAr nILi cArArvAtivery
mtiluM av pNi. 14ErKAbieR
mknAy mIyAvH cArArvAti
Ric@. EbH-hEKerM EdzieR Br
NADipnAyi mIyAvH. vAtilinH
vijAvriEyAwwiy ktkL@M ktk
pU@M tA}uM piwiic@.
15
ekA-EhAesyew punAy zl
jlDArAvAti Ric@. misHpAEdze
BrNADipnAyi ayA. kvAw
inH zl Emlur pNi. vAtiluk
vijAvirikLiluRikyM ktk
pU@M tA}uM piwiikyuM ecyH. rAjA
vieR pUEAiEnAw Ec siElA
vAM LieR mti ayA pNi.
dAvIdieR ngriniH Ru pwi
kLiEl v}iyi zl mti
pNi.
16
asHbUieR mkM EbHsU Edz
ieR pAti -vumAy enehmYAvH
dAvIdieR klRkL@ew qtiery l
vuM }ic@Aiy LvuM vIrAew

mirvuM very aw BAge mti


pNi.
17
bAniyew mknAy ermieR
kI}i Elviyew liepv ati
nH awBAgM pNi. ekyIlAEdzi
eR pAti -vAy hzbYAvH teR
EdzieR Epri atinw BAgM
pNi. 18avew sEhAdrA EhnA
dAdieR mkM ekyIlAEdzieR mERR
pAti -vumAy biviyew kI}i
atinwBAgM pNi.
19
Eyvyew mkM misHpAEdzi
-vumAy es yDrmt mti
lieR mlvery BAgM pNi.
20
sbAyiyew mk bA mtilieR
ml mt mhApuErAhitnAy qlYAzI
bieR vI@pwivery awBAgM
atikWinmAyi Evl ecyHt pNi.
21
hEAsieR mknAy QrIyAvieR
mk emErEmAH qlYAzIbieR vI@
pwimt vIwieR aRRMvery BAgM
pNi. 22 Edz pAi
puErAhit atinwBAgM pNi.
23
ebnYAmIM hzHbuM tAAL@ew
vIwi Enery BAgM pNi. annYA
vieR mknAy myEsyAvieR mk
asrYAvH teR vIwieR aw
BAgM pNi. 24EhnAdAdieR mk bi
vi asrYAvieR vIwuetAH mtiliel
EkAveryM pie mlveryM
BAgM pNi. 25QsAyiyew mk pAlA
rAjAvieR mALikryiel EgApur
inw mtilieR EkAmt
pNi. rAjAvieR pARAvukApEyAgi
c aNinwANH Q EgApurM.
pErAzieR mk epdAyAvH pAlA
pNittinH aw BAgM pNi.
26
oAEPi pAkyAyi l
ydAsA nIvAtili ki}M atien
etA@kiw EgApurM veryM BAg
myM pNi.
27
etEAvyi niv atieR
vliyEgApurM mt oAEP mti ver
y bAiBAgM m}uv pNi. 28puErA
hit tirvAtiliRH tAA
L@ew vIwiEnery BAgM pNi.
29
ErieR mk sAEdA teR vIwi
milu BAgM pNi. ezKnYAvieR
mkM ki}EvAtilieR kAvAr
mAy ezmAvH atieR awBAgM
pNi.
30
ezemlYAvieR mk hnnYAvuM
sAlAPieR RAme mk hAM
mtilieR bAiBAgM pNi. Eber
KYAvieR mk emlAM teR vIwieR
milu BAgM pNi. 31epApNiA
rnAy mIyAvH priEzADnAvAtili
niH vilen, lydAsAewyM
kcvwAewyM vIwkveryM mtili
eR mlyH mkLilu mRiveryM
BAgM m}uv pNi. 32epApNiAM
kcvwAM wi mtilieR mlyH mk
Lilu mRimt i kvAwMvery
BAgM pNi.

495
sbl

M EtAbIyAvuM
eyzElmieR mtiluk {
pNiye EkH sblH ati
yAyi EkApic@. eyder av prih
sic@. 2teR cAtimAM zmrYyiel
eesnYvuM Eke av pRu, Q
dblrAy eyd qA ec@tH?
nAM aver evRuet viwemH av
vicAriEA? blik aiA
emH av vicAriEA? oRR
divsM ekAH mti pNi tIAemH
av EtAAvuM. Q Ar
LiniH kl @ k vIuM jIv
ekAwA av k}iyil. A
r evRuM cArvuM cvRumANH!
3
sbl ieR aw nii
aEAkAr EtAbIyAvH pRu,
t qA pNiyetH Q
eyd aRiyEA? o ecRiy Ru
kyRiyA mti Q kti epALi
@vI}A!
4
aEA enehmYAvH eedvEAw
Aic@, {L@ew eedvEm, Q A
n EkENEm. av {eL evRu
. sblM EtAbIyAvuM {eL
nii. aver apmAnitrAENEm.
aver vAswvukArAENEm. 5av
ew RREbADM qwkLyEt. nI
kAek av pNiAer apmAnik
yM mnS ekwkyM ecyHtiriyA
av ecyHt pAp epARuEt.
6
eyzElmieR mti { pNi.
ngrieR RRumti m}uv {
pNi. qA EvtiluM pAtiEy
ati epAmAyiU. jnM
pUmnEAew kWinmAyi pNieyw
tinA aeyiluM sADic@. 7eyz
Elmiel mtiluk Ekwk tIv
evM jn wM mtiliel dVAr
LwyH qM aRiEA sb
lM EtAbIyAvuM arAbYM aEA
nYM asHEtAdYM atYDikM EkApic@.
8
averlAvM sMGMwi eyzElmien
tier klmAAM yM ecAM
vMi. 9 qA { eedvEAw
AikyM aver EnriwA o
iElAyi mtilinH rAk kAv
ewkyM ecyH.
10
aEA eydA pRu, pNi
A tLv. EcRuM cvRuM niyM
vLer kiw. mti w pNiyA
nm k}iyil. 11aEt smyM new
z@ pRy, eydY aRiy
tiM ne kAtiM mH nAM av
ew wyi kwwi aver ekAl@M.
aEA pNiyM mwuM qH.
12
aEA {L@ew z@L@ew w
yi pAkyAyi eyd {
L@ew awvH p tvN en
pRu, new z@ nm ilu
mH. qEAu tiriAlumH. 13a
ekAH {A mtilieR pii epAM
R wLiluM oAy wLiluM
ciler nii, wMbeL vAL@kL@M

enehmYAvH 4:1-5:3

L@M vil@kL@M qwicH oic@


Ec. 14{A iti m}uv priEzA
Dic@. pie q}uE@niH wMbnAT
AErAwM EdYAgErAwM EzxmvErA
wM pRu, new z@eL ByewA
tirik. new yjmAnen sHmrik.
yEhAv vliyvM zmANH! ni
L@ew sEhAdrAM puAM pui
mAM Evi ni niymAyM epA
tNM! niL@ew BArYmAM vIwkM
Evi ni niymAyM epAtNM!
15
aEA avew ptik {
aRiuEpAey z@ Ek@. pti
k epALic@ kL eedvmAeNH
avrRiu. aekAH { oErA
M mtiliE avnvERtAy pNi
H mwiec. 16aetAH, qeR pNi
Ari pAtiE mtilupNieyw.
mEAti L@M prickL@M vil@kL@M
kvcL@M i kAvluMni. mti
pNiy m}uv eydAewyM
pii eesniEkAEdAYg ni.
17
pNieywvewyM
avew
shAyikL@ewyM o ki pNiEA
kL@M mERR ki oAErA yDvuM A
yi. 18pNiAri oAErAM
vAL@M Dric@ekAANH pNieywtH.
jn mRiyiuekAwA
kAhLM Qv qeR awte
yi. 19aEA wMbnATAErA
wM EdYAgErAwM EzxmvErAw
mAyi {A pRu, vLer vli
eyA EjAliyANH. nAmAke mtiliEnAw
EcH citRi ti ti akiri
. 20aekAH kAhLM EkA Ekiw
E nAemlAvM Evgi oAwi
wNM. aview nmH oic@EcrAM. eedvM
nmEvi yM ec@M!
21
aen EnrM evL@EAmt
rAi eevver {Li pAtiE
L@M piwic@ kAvnie eyz
Elmiel mtilieR pNi { w
nwi. 22aEA {A jnELAwAyi
wi pRu, pNiAM avew
shAyikL@M oeA}iyAet rAiyi
nibmAyM eyzElmink pA
iriNM. qi rAiyi pARAvu
kAM pk pNiAM kA av
k}iyM. 23aekAH {AEnA qeR
sEhAdrELA qeR pricArkErA
pARAvukAErA Mte tew vO
mAiyil. { oErAM sdAs
myvuM, evM wiEAEpAluM, vA
tARAivci.
enehmYAvH pAveL shAyi
pAvLAy DArALMEp avew
eydsEhAdreLRRi prAtie
@ wi. 2 cil pRyAyi,
{ m anvDiyANH. qlAv
M qeiluM tiu epARuNemi
alM DAnYM kiNM!
3
EveR cil pRyAyi, tH
vRutiyew kAlmANH. DAnYM kiEti

enehmYAvH 5:4-6:3

496

{L@ew nilL@M miriEAkL@M


vIwkL@M pNyM evEi viri.
4
niyM cil pRyuAyi,
{L@ew nilM miriEA
kM rAjAvinH niti ekAwE
H. qA ati { gtiyilA
ekAH niti awyHA pNM
kwM vAEiv. 5( Dniker
EnA!) avErAewAM nlvrA {.
avew puAErALMte nlvrA
{L@ew puA. qiluM {
sVM puAeryM puimAeryM awim
kLAyi viEiviri! {
niv]iekiri. {L@ew nilL@M
miriEAkL@M EAE} anYADIn
eiri!
6
avew prAtik EkEA {A
atYM EkApic@. 7 sVyM zAnAiy
tiEzxM {A DnikwMbeLyM
EdYAgeryM kH en pRu,
ni niL@ew sVA ekAw
vAyHpyH blmAyi pliz QwA
vElA! (a nik). 8 pie {A
skleryM EcH o mhAEyAgM viLi
c@. qiH avErAw@ pRu, new
eydsEhAdrA mE puRMrAjYA
H awimkLAyi viei. aver
tiric @ vAi EmAciiA nLA
vu nAM ecyH t i. qA
EA aver vIuM ni awimkeL
EAel vikyANElA!
aviewwiy DnikM EdYAgM
oM pRyA kiAet mQnM pAlic@.
9
aEA {A vIuM pRu, ni
Q ec@ zriyl! eedve Bye
wkyM mAnikyM EvNemH ni
RivutANElA. anY ec@ nANM
ek v] ik ni ectH !
10
qeR AM qeR sEhAdr
L@M {AM pNvuM DAnYvuM kwM ekAwA
RuH. qA kwiE blmAyi
pliz piri nm niAM! 11kw
Aew nilL@M miriEAkL@M
olIvuvylukL@M vIwkL@M av
tiric@ ekAwk. EAe! kwM
ekAw pNiM DAnYiM pu
vIiM qyHM ni piric o
ztmAnM plizyM tiric@ ekAwk!
12

aEA DnikM EdYAgM pR


u, { a tiric@ ekAwAM.
wtelAM avErAw EcAdiymil.
enehmYAEv nI pRyEAel {
ecyH ekAAM.
aEA {A puErAhiter viLicu
sAi nii DnikM EdYAgM
ecAem sVyM tH eedvEAw
stYM ecic@. 13pie {A qeR
wiel e{ARik wi@ pRu,
vApAliA oErAEnAwM eedvM
te ec@M. eedvM aeny
ver avew vIiniM sAdYi
niM EpAel wukLyM. a
riluvnH svvuM nxHwmAvuM!

{A pREA aviewwiy
vM atiEnAw EyAjic @ . av
Em q pRu yEhAvey sHt
tic@. stYM ecyHttH av vi
14
ahHzxHwArAjAvi
kyM ecyH .
eR ptAM BrNvxM mt mi
rAM BrNvxMver pu ekAlM
{A eydyiel BrNADikAriyAyi
niymitnAyi kAlH ori EpAluM
{vdic@t BNM {AEnA
qeR sEhAdrAErA tiiil. (B
NM vAA pNM jnLiniH ni
tiyAyi oriluM {A blmAyi piwic@
vAiyil ). 15qnimu EdzvA}i
k jnH o BArmAyi. orALi
niH nAl EzvItM eviyM
puRem BNvuM vIuM av blmAyi
pirici. avew kI}ilu mANi
mAM jneL BrikyM avew jIvi
tM vixmkrmAkyM ecyH t i.
qA eedve mAnikyM Epwi
kyM ecyHt {A arM kArYeLA
M ecyHtil. 16aEt smyM eyzElmi
eR mti pNiytiEvi {A
atYVAnM ecyH. qeR L@k m}u
v aview owi pNiyi p
ekAu. ew nilvuM atinAyi
{ qwil!
17
wAet qeR tIEmzyi qM
sVAgtmAyi 150 eydAer
{A aM QiEA. @m rAjY
LiniH {L@ew aw vvM
aM ekAw. 18qeR tIEmzyi
pekA@v Evi o pvien
yM Ru nl wkeLyM pltrM pik
eLyM niEtYn pAkM ec@mAyi.
p divsielAri etAet pl
trM vIuM viLiyi. qi@M Edz
vA}i BNM {A vzYeil.
(qeR hAri eclvH niti
yAyi trA jneL {A nibic@
mil). jn qwv]i atikWin
mAeN {A aRii. 19eedvEm,
vEvi {A ecyHt nl kArY
auM oAENEm.

wt zn
H
aEA sblM EtAbIyAvuM
arAbYnAy EgezmM {L@ew m@
z@L@M {A mti pNit kArYM Ek
Riu. mtiliel qlA oAkL@M {
nAieyiluM vAtilukLi k
k aEA}uM Niyiil. 2 EnrM
sblM EgezmM qniH en
o sEzM ekAwyc@+ enehmYAEv,
vrik, nmH oAEnA smmiyiel ekPI
riM pNi sic@ sMsAriAM.
qA av qe apAyewA
EnAkyAyi.
3
ytinA avew awEH
en o mRupwiymAyi {A dtAer
ayc@+ o DAn EjAliyi y
ekAH qni vrA sAYml. niL@

497
mAyi ti kAtiEvi mAM
EjAli mwA {A tARl.
4
sblM EgezmM aEt sEzM
nAlutvN ekAwyc@. ayM tvN
{AM aEt mRupwi te ekAw.
5
aAM tvN sblH p}y sEzM
teR B]tYvzM EveRA R q}uEA
wwi ekAwyc@. 6q}uH en
yi+ nIyM eydAM EcH
rAjAvientier viA oM
kyAeNM atiEviyANH eyz
Elmiel mti pNiyetM o uti
qlAyiwM pri@H. a stYmA
eNH EgezmM pRy. nI yiriM
eydew putiy rAjAev jn
pRy. 7 eydyi o rAjAvuH!
qH eyzElmi KYApiA nI
vAcker tirewk}itAyM
utiyH.
Q vivrM ahHzxHwArAjAvu Ek
emH enehmYAEv, nie {A tAI
ec@. aekAH vrik. nmeA
iciH Eti sMsAriAM.
8
sblinH {A en mRupwi
ayc@+ nI pRetAM te sMBvi
il. qlAM nI evRuet ekicmyH
kyAN.H
9
z@ {eL evRuet Epwii
A EnAkyAyi. av vicAri
ctH tANH. eydA EpwiM. aEA
}v pNieywA azrAvuM. mtili
eR pNi bAiymAvuM.
qA {A Aic@, eedvEm
qni zi tErNem.
10
o nA {A emEhtEblieR mk
nAy edlAyAvieR mk ezmAvieR
vIi ec. ezmAvinH ak te
riEAyi. ezmAvH pRu,
enehmYAEv, nmH eedvAlyin
kevc u siAM. nmH vi
link kyRi ktkLwyHAM.
nie ekAlA L@k vH.
rAi nie ekAlA av vH.
11
atinH ezmAviEnAw {A pRu,
qeEAelA sADArNArnH mrN
i viEDynAkAet lyiEl
EvziAnAkiel H ninRivutA
NH. {A EpAkyil!
12
ezmAvien eedvM ayciiel
M qnietier av sMgici
tH aen ecA EtAbIyAvuM s
blM li ekAw ekAAyie
M {A aRiu. 13qe Epwii
kyM lyieR vilE
EpAyi qeeAu pApM eciky
mAyi avew lYM. av qnie
tier ptik Akv}i qe
vixmiiAM apvAdewAM
qeR z@H o kArNM ki@ky
mAyiElA.
14
eedvEm, EtAbIyAvienyM sbl
ienyM oAENEm. av ecyH t
dxHv]ikeL oAENEm. qe By
ewA EnAiy EnAvdYA q vA

enehmYAvH 6:4-7:5

ckiEyyM m@ vAckeryM oAE


NEm.
mti tI
eyzElmiel mtilupNi tItH
qlUmAsM pAM tIyti yi
. pNi tIA apiru div
sM Eviv. 16mtilupNi tItH
{L@ew qlA z@L@M aRiu. i
lum ql A rAxH \ AM a ku.
aEA avew eeDrYM ek@. q
ekAeEA? Q v]i nwiytH eed
vieR shAyEAewyAeNH av
mnilAyi.
17
kAlH eydyiel Dnik
EtAbIyAvinH DArALM kk ayyH
Ayi. EtAbIyAvH avyH mRu
pwiyM ayci. 18eydyiel ER
L@k EtAbIyAviEnAw Ru KYApi
ci@Ayi. atANH av kkLy
yHA kArNM. Ru KYApiAM kAr
NmH. rhieR mknAy ezKnYAvi
eR mkL@ew BAvAyi EtAbI
yAvH. emlAmieR mkeL EtAbIyAvi
eR mk EyAhAnA vivAhM ecyHti
. EberKYAvieR mknAyi em
lAM. 19av EtAbIyAvumAyi o viEz
xsKYi ei. aekAA
NH EtAbIyAvH q nlvnAeNH av
qEAw@ pRuekAEyitH. {A
ec@ kArY av EtAbIyAvi
enyM aRiyic@ekAi. qe Epwi
iA EtAbIyAvH qni kkLy
yHkyM ecyH.
mtilupNi tIH vAtilukLi kt
k iyEzxM { vAtiluk
H kAvAeryM lyiel sMgI
tAeryM puErAhitew shAyikeL
yM niyic@. 2 pie qeR sEhAd
r hnAniey eyzElmieR -vA
yM hnnYAvien EkAyew aDipnA
yM {A niymic@. hnAniey EtYkM
tirewA kArNM av tik
stYsnM m@verA eedvByM
vmAyi qtANH . 3 pie
hnAniEyAwM hnnYAviEnAwmAyi
{A pRu, nitYvuM sUrY dicH
tAM mNiRuk k}iE eyzEl
mieR vAtiluk RAvU. sUrY
asHtmiti mH vAtiluk aw
c@pU@kyM EvNM. ngrieR kAv
linH eyzElmi pAver mAem
niymiAvU. avri ciler DAn
lLi kAvli niNM, bAiy
ver avrvew vIinwM wNM.
15

mwi v vAsikL@ew nAmAvli


4
EA ngrM vizAlvuM pA@
RM yi. vIwk vIuM
pNitiumil. 5 ytinA qlA jn
eLyM vi o sB wvA eedvM
qe mni EtAiic@. qlA wM
bL@ewyM nAmAvli AEti
nAyi sklmANimAeryM EdYAg

enehmYAvH 7:6-69

498

eryM sADArNAeryM {A viLic@


i. dYM mwiv vAsiwMb
L@ew Epvivrik qni kii.
ati q}utitH tANH+
6
pH bAbiElArAjAvAy enbUK
dHEns twvukArAi bAbiElANiEl
ekAuEpAy EdzvAsikLi eyz
ElmiElM eydyiElM mwiv
vew EpvivrmANitH. avErAM
avnveR pNiElANH mwi
EAytH. 7 esbAEblieR ew mwi
yv+ Eyv, enehmYAvH asrYAvH, ry
mYAvH, nhmAni, emAeKAyi, bizA,
misHEperH, bigVAyi, enM, bynA.
ni yi AEyjniel puxAew
EpkL@M qvuM+
8
pAErAzieR pigAmik
2172
9
ezPtYAvieR pigAmik
372
10
rhieR pigAmik
652
11
EyvyewyM EyAvAbieRyM
wMbmilUew v phH
EmAvAbieR pigAmik
2818
12
lAmieR pigAmik
1254
13
sUvieR pigAmik
845
14
sAyiyew pigAmik
760
15
biviyew pigAmik
648
16
EbbAyiyew pigAmik
628
17
asHgAdieR pigAmik
2322
18
aEdAnIAmieR pigAmik 667
19
bigVAyiyew pigAmik
2067
20
dIeR pigAmik
655
21
hisHIyAvieR lilUew v
EtrieR pigAmik
98
22
hAmieR pigAmik
328
23
EbsAyiyew pigAmik
324
24
hArIPieR pigAmik
112
25
giebEyAeR pigAmik
95
26
EbEehM enEtAPAtH qI ngr
Li niv
188
27
anAETAtH
ngri
niv
128
28
EbH-asHmAEvtH
ngriniv
42
29
kirYH eyyArIM, ekPIr, ebey
ErAH qI
ngrLi niv
743
30
rAmA Egb qI ngrLini
v
621
31
mimAsungri niv
122
32
EbET, hAyI qI ngrLi
niv
123
33
enEbA q mE ngrini
v
52
34
lAM q mE ngri
niv
1254
35
hArIMngri niv
320
36
eyrIEhAngri niv 345
37
ElAdH, hAdId, oAEnA qI ngr
Li niv
721
38
EsnAyAngri
niv
3930
39
puErAhitA+ Eyvyuew wMb
ilUew v eydAyAvieR pigA
mik
973

40

ErieR pigAmik
1052
pzHrieR pigAmik
1247
42
hArImieR pigAmik
1017
43
Elviyew EgAiev+ EhAed
vyew lie kdHmIEylieR
lilUew v Eyvyew
pigAmik
74
44
gAyk+
asAPieR pigAmik 148
45
vAti kAvA+
zl M, Et, tEmA, abH ,
htIt, EzAbAyi qivew
pigAmik 138
46
EtYk lydAsA+
sIh, hsUP, tbAEyAH qiv
ew pigAmik,
47
EkErAsH, sIyAyu, pAEdA,
48
elbAn, hgAb, smAyi,
49
hAnA, giE, gAh,
50
eryAAvH. ersI, enEAd,
51
gAM, , pAEsh,
52
EbsAyi, emyniM enPUsiM,
53
bHbUH, hP, h,
54
bsHlIH, emhId, hz,
55
bEAsH, sIesr, EtmhH,
56
ensIh, htIP.
57
zElAEmAeR dAsAew pigAmi
k+ EsAtAyi, EsAEPer,H eprId,
58
yAl, dEA, giE,
59
ezPtYAvH, hI, EpAEKerHesbAyIM, EmA, qiv.
60
qlA lydAsAM zElAEmAeR
dAsAew pigAmikM
392.
41

61

Et-EmelhH, Et-hzA, ekbH,


aEA, E, qI ngrLiniH
eyzElmiEl cil v. qA
avew wMb yi
AEyjnt
teEyA q etLiyiA av
k}iil. aen vv+
62
edlyAvH, EtAbIyAvH enEAd qi
vew pigAmik 642
63
puErAhitwMbLi ni
EhAb, hEAsH, bilAyi qiv
ew pigAmik. (gielyAdYAr b
ilAyiyew o mkeL ov vivAhM
ecyHtA aven bilAyiyew pi
gAmiyAyi kNAiyi.)
64
v tAAL@ew wMbcriM etr
ueviluM kukiiyil. puErAhit
rAyiriti tL@ew pUv i k
puErAhitrAyie etLiyiA
av k}iil. aekAH puErAhi
tew pikyi aver ewi
yil. 65mhApuErAhit qA ecE
etH eedvi niRiyA QrImM
ImM pEyAgiMver M ativi
mAy hArM k}ic@ewH EdzvA}i
klic@.
66-67
mwiv sMGi dAsIdAs
Aer wAet ek 42360 EpAyi.
avew dAsAM dAsimAM 7337 Ep.
avew ew M epmAyi 245
sMgItjH{mAyi. 68-69avH 736

499
tirkL@M 245 EkAv k}utkL@M 435 ok
L@M 6720 k}utkL@mAyi.
70
wMblvAri cil pNiey
shAyiA pNM ekAw. EdzvA}i
qr kiElA#AM sVvuM ap ki
M 530 puErAhit wkM
KjnAvinH ekAw. 71wMblvA
170 kiElA#AM sVvuM 11/3 w evi
yM ekAw. 72Ezxm jnM ek 170
kiElA#AM sVvuM 11/3 w eviyM
puErAhit aRupE}H wkM
ekAw.
73
aen puErAhitM Elviyew
AM vAtikAvAM pA@kAM eed
vAlydAsAM EzxM qlA yi AEy
lukAM avrvew pNLi pA
wi. aeAlM }AM mAsEAew m}u
v yi AEylukAM tAAL@ew p
NLi pAuRici.
q A nYAymANM vAyi
ekAlM }AM mAsi yi AEy
liel m}uv jnL@M oerAyAeL
i qenEyA ayM omEyAew nI
vAtilimilu R lH sB
wi. yEhAv yi AEylukA ekAw
EmAezyew nYAymANM sByew
mAek ekAuvrNemH aview wi
yv owM q EyAw pRu. 2a
en ekAlM }AM mAsM oAM tIti
puxAM sHIkL@mwM Ek@ mnilA
A AymAy qlAvM wiyi sB
yew mAek puErAhitnAy q
A
nYAymANM ekAuv. 3nIvAti
li milu sH T lvc H atirA
vielmt cver q A nYAymAN
pusHtkM Re vAyic@. m}uv pux
AM OIkmwM ic@ mnilA
A AymAy qlAveryM av nYAy
mANpusHtkM vAyic@Ekic@. m}u
v jnL@M a ic@EkkyM
nYAymANEAwH BimKYmAvu
kyM ecyHt.
4
q A nitH Q EtYk vzYi
nAyi Aiy o y mrIWi
lAyi. miYAvH, EzmA, anAyAvH,
QrIyAvH , hiIyAvH , myEsyAvH
qiv q Ayew awH vlBAg
M epdAyAvH, mIzAEy, mkiyAvH,
hAM hzHbAnA, esKrYAvH, emlAM
qiv wBAgM ni.
5
q A pusHtkM R. av nitH
yrilAyekAH skl jniM
aven kANAmAyi. q A nYAy
mANpusHtkM REA jnM m}uv
q}uE@ni. 6mhAeedvmAy yEhAv
ey q A sHticEA jnM m}uv
eekkL@yi Em! Em! q@
pRykyM vNi miyi mKMEcH
yEhAvey rADikyM ecyH.
7
Elviyew EgAini v
aview nikyAyi jninH nYA
ymANieR epA pRuekAw
. Eyv, bAni, EzerbYAvH, yAmI,

enehmYAvH 7:70-8:17

abH, zebAyi, EhAdIyAsH, myEs


yAvH, eklItA, asrYAvH, EyAsAbAdH,
hAnA, eplAyAvH qivrAyi
ElvY.
8
jn mnilAEktinA yi
ElvY nYAymANpusHtkM vAyicH
atieR aM lLitmAyi vizdIkri
c@ ekAw.
9
pie EdzvA}iyAy enehmYAvuM
puErAhitM zAsHiymAy q
yM
jnH pEdzM nkyAyi
ElvYM en pRu, H niL@ew
eedvmAy yEhAvyHH o viEzxdiv
smA. ytinA d+KitH. kry
kyumtH. av aen pRyA kArNM
nYAymANiel eedvsEz
EkEzxM skljnL@M kru wi
ytAyi.
10
enhmYAvu pRu, ecH sm]mAy
BNvuM mDurpAnIyL@M k}icH suKi
k. o BNvuM pAkM ecyHtiilA
vH alM BNvuM pAnIyL@M pk
ekAwk. H yEhAvyH o
viEzxdivsmANH .
kryAtirik.
yEhAvyew sEAxM nieL z
rAM.
11
zArAyi awiyirik. eA
viEzxdivsmANH . d+KiAtirik
q pRuekAH ElvYM jneL
zArAkA shAyic@.
12
aEA ql A vM viEzxBNM
k}ikyM pkc ekAwyyHkyM
ecyH. av atYM hHLAdEAew
viEzxdivsM EGAxic@. aen
zAsHik pWiiA mic@ekAi
yEhAvyew vcnM owvi av
EbAYmAyi.
13
mAsM rAM tIyti skl wMb
L@ewyM tlvA ecH q EyAwM
puErAhitErAwM ElvYErAwM oH sB
wi. nYAymANvAkY pWii
tinAyi qlAvM niymjH{nAy q
yew @M wi.
14-15
yEhAv EmAez mKAirM en
kl i c t Ayi nYAymANi av
ku+ ekAliel }AM mAsi o
viEzxdivsM EGAxitinAyi
yi
AEyliel jn eyzElmi
EpAkNM+ av tAlEAiy
wArLi pANM. qlA pNLi
lUewyM eyzElmilUewyM Ry
aRiyimAyi EpAkNM. mlyi ecH
pltrM olIvumrL@ew ekAukL@M ekA
}uekAukL@M pnEyAlkL@M tN mr
L@ew ekAukL@M EzKrik. av p
EyAgicH tAlE wArL@A
k. nYAymANM asrik.
16
aekAH jn puREpAyi
mreAuk EzKricH sVM vIwieR
EmurEmluM lyieR mM nI
vAtiliM qyIMvAtiliM aw
R lM tL@ew wArL@
Ai. 17vAsini mwiv
m}uv yi AEylukAM aen wAr

enehmYAvH 8:18-9:19

500

L@Ai pA. eR mk EyAv


yew kAlM etAH aver jnM wAr
iA EGAxiciil. qlAv
M vLer sEAxmAyi!
18
/vieR nAL@kLyM q A
nYAymANpusHtkM jneL vAyic@
Ekic @ . /vieR rMBdinM
mt avsAndinM vErM q A nYAy
mANM vAyic@ Ekic@. /vM }u
divsM EGAxic@. qAM divsM niym
kArM jn o viEzxsB wi

yi AEylukA avew
pAp @pRy
mAsM pinAlAM tIyti d+KM
sUciitinAyi Edh cAw
M tlyi EcRuM H yi AEyliel
jn o divse pvAsi
Evi owi. 2yTA yi AEylu
kA m@ jnLini EvtiriykyM
lyiecH tL@ewyM tL@ew
pUvikewyM pAp q}uEuniH
@ pRykyM ecyH. 3m mNi
ERALM ninili av tL@ew eedv
mAy yEhAvyew nYAymANpusHtkM
vAyic@. pieyM m mNiERALM
aEtnil i av sVM pAp
@pRykyM tL@ew eedvmAy
yEhAvey vNi rADikyM
ecyH.
4
pie, ElvYrAy Eyv, bAni, kdHmI
Ey, ezbnYAvH, bui, ezerbYAvH,
bAni, eknAni, qiv ElvY ni
A pwikLi niekAH tL@ew
eedvmAy yEhAvEyAw nilviLic @ .
5
ElvYrAy Eyv, kdHmIEy, bAni,
hzbHnYAvH, EzerbYAvH, EhAdIyAvH,
ezbnYAvH, epdhYAvH, qiv vIuM
pRu, niL@ew eedvmAy yEhAv
ey q}uEuniH vA}Hk!
eedvM qM Ayi! eedvM
qM AyiriyM ec@M! nieR mh
Ay nAmM vA}HewmARAke! qlA
zMsyHM zMsyHM mIet a
yew nAmM yewe!
6
nI eedvM! yEhAEv, nI mA
mA eedvM! nI kAzM s]xHwicu!
atilumtilu sVL@M ati
lu sklvuM nI s]xw
H ic@! miyM ati
Elu sklvuM nI s]xHwic@! sm
L@M avyilu sklvuM nI s]xw
H ic@!
qlAiM nI jIv ekAw! tA,
sVIydtA nie vNi rADi
!
7
yEhAvyA eedvM nIyA.
aAmien tirewH bAbiElAnY
yiel Qrini nwic@ekAuvHH
aAhAM q Ep mAiyM nI te.
8
av niEAw stYvuM vizVAsvuM
vnAeN nI ku. knAnY, hitY,
aEmArY, eprisY eybUsY, gig
sY, qivew EdzM av nemH
nI vAgHdAnM ecyHt. qA EdzM

aAhAmieR pigAmik te
ekAwM q nI avEnAw krARu
Ai. nI nlvnAkyA krA nI
pAlic@!
9
{L@ew pUvik QjipHti kxHw
ew nI kAkyM ecwlieR
ariekevcH av shAyi mRvi
LictH nI EkkyM ecyH.
10
PREvAnH atH-tv]ikL@M av
eR dAsAM jkM atizyk
rmAy awyALL@M nI kAieAw.
{L@ew pUvikerA nlvrAeNH
QjipHkA ahric nI aRii
. qA nI q vliyvnAeNH
nI etLiyic@vElA! av atH M
oAH!
11
av kAek nI ecw piLi.
vr nilwi av nwEpAk
yM ecyH! QjipHtkAew eesnYM
aver oAwicEA nI z@vien
kwliEleRiukLu. o pAR kN
e av kwli miEAkukyM
ecyH.
12
avew v}iyi EmGsHtMBM ekAu
pkluM agHnisHtMBM ekAu rAiyiluM
evLic M kAi EpAEkiwE nI
aver nwi.
13
pie nI sInAyimlyi Ri nI
sViniH avErAw sMsAric@.
nI avH nYAymAy niymL@M stY
mAy pEdzL@M nki. nI avH
cL@M kl n kL@M nki. aetl A M
vLer nltAyi!
14
nI avErAw viEzx vimdivs
mAy zbieni pRu. nieR dAs
nAy EmAez mKArM nI av kln
kL@M pEdzL@M niymL@M ekAw.
15
av vlAet vizi. nI av
H kAzniH hArM vieA
w. av vlAet dAhici. nI
avH pARyiniH evM viekA
w. qi@ nI avErAw@ pRu,
vrik, Q EdzM eekEyk. qiEA
nI nieR zi pEyAgicH avri
niM mi qw.
16
pE {L@ew pUvik ahri
c@kLu. av dAWYM piwic@. nieR
klnk av Aiyil.
17
av EkA Aiyil. nI av
Ayi ecyHt atizy av mR
kLu! av dAWYM piwic@. QjipH
tiEl tiric@EpAyi vIuM awimk
LAkA av niyic@. qA nI
epARu eedvmANelA! mnlivuM
niReykNyM vnANElA nI. m
yM niReysHEnhvumvnANElA nI.
aekAH nI aver eekvi@ kLil!
18
sVM ekAH piwAvukeL A
i. Q eedvLANH {eL QjipHti
ni EmAciictH qv pREA
}uM nI aver eekevwiil.
19
nI eR alivuvnANH! aekAH
nI aver mmiyi Epicil. nI
avriniH pkle EmGsHtMBM qw

501
kLil. nI aver nyic@ekAE
yi. nI avriniH rAiyiel
agHnisHtMBM qw kLil. nI w
M avew v}iyi evLicM kAi
EpAEkiwEH aver nwi.
20
aver viEvkmvrAA Evi
nI nieR nl Avien av
ekAw. nI avH vizi m
ekAw. dAhi evM ekAw.
21
nAl ekAlM nI aver sMric@!
mmiyi av EvetlAM ki@mA
RAi. avew wk p}kivicil.
avew pAd vI Neil.
22
yEhAEv, nI avH rAjYL@M rAxH
\L@M ekAw. pAu R
vidrl ekAw. avH ehzH
EbArAjAvAy zIEhAeR rAjYM kii.
bAzA rAjAvAy oAgieR rAjYM kii.
23
avew pigAmikeL nI kAzi
el neLEAel epkic@. av
ew pUvikH nI vAgHdAnM ecyHt
EdzE nI aver ekAuv. av
a eekvzewkyM ecyH.
24
aview pAkyAyi knAnYer
EtAlicH ik nivAsmi eek
vzewi. nI knAnYer EtAliA
wvi. EdzELAwM rAxH\ELA
wM rAjAAErAwM EtAiy EpAel
ecA nI aver avdic@!
25

zmAy ngreL av EtAlic@.


puxHwiy nivAsmi piwiecw.
vizixH w vsH niR vIwkL@M
}iei kiNRukL@M av lBi
c@. miriEAkL@M olivumrL@M
DArALM p}v]L@M avH lBic@. niR
uekA}uEvALM av tikyM nI
ekAw atizyvsHeLlAM sV
dikyM ecyH.
26
qiH av ninetier tiriu!
nieR DEApEdz av qRiu
kLu! nieR vAcker av ekA
. vAck aver tAIecyH
niiEl tiric@ ekAuvrA miec
iluM {L@ew pUv i k niEAw
ekAwM UrtkLANElA ecyHttH!
27
kyA av z@L@ew ki
akewA nI wvi. z@LAke
aver kWinmAyi pIfiic@. pIfnM
AyEA {L@ew pUvik nie
viLic@ shAyi Ek. sVi
li nI aEk@. alivuvnAy
nI aver riA eL ayc@. r
k aver zuLiniM rikyM
ecyH.
28
qA
{L@ew
pUv i kH
sVt AyEA av vIuM
ByrtY ec@vA wi! ati
nA aver EtAliAM ziiAM
nI z@eL avdic@. av niEAw
shAyi Ek. sViliH
aEkH nI aver shAyic@. nI a
EyeR alivuvnANel A ! pl
tvN vic@.

enehmYAvH 9:20-38
29

nI aver tAI ecyH. tiric@


vrA avErAw klic@. qA av
aEm ahrici. nieR kln
k av ecvieAil. nieR niym
asriecilEl stYmAyi jIvi
AnAvU! {L@ew pUvikA nieR
klnk lMGic@kLu. av mrwA
rAyi. av EkA AAet
ninEner puRM tiriuni.
30
{L@ew pUvikAErAwH aEyM
myvnAyi nI eR ekAlA
lM niEAw. EmAzmAyi epmARA nI
aver avdic@. vAcker aycH
nieR AvinA nI aver tAI
ecyH. qA {L@ew pUvikA
ecvieAil. aekAH nI aver
anYjn nki.
31
qAluM nI eR knivuvnANH!
nI aver niExM nziicil, eekeyA
}iumil. nI ayDikM alivuM k
Nym eedvmANElA!
32
{L@ew eedvEm, nIyANElA t
nAy eedvvuM ByrM blvAmAy
EyAAvuM. nI dyyM vizVsHttyM
vnANH! nI nieR krA pAli.
{ vLerEyeR dritAyi
. {ew drit nin DAn
mAyi nI kti. {ew skl jn
M rAjAAM EntAM vA
ckM puErAhitM mel AvM
EdAxL@Ayi. aUriel rAjAA
ewkAlM etAivEryHM ekAwM
kArY sMBvici@H.
33
qA eedvEm, { vepw
skliluM nI EnkArM {
et@kAmA.
34
{L@ew rAjAAM -L@M
puErAhitM pUvikM nieR nYAy
mANM asricil. av nieR kln
k icil. nieR tAIk av
avgNic@.
35

sVM rAjY pAiEAEA


luM {L@ew pUvik nie Esvi
c i l . dxH w tY Epic i l . nI
av ekAw atizyvsH
m}uv av sVdic@. nI av
nkiy, PlpuxHwiy visHt]tiy
EdzM av sVdic@. qA dxHwzIl
Epicil.
36
EA { awimkLANH. Avu
p}L@M qlA nlviLvukL@M aB
viEtinAyi nI {L@ew pUvik
ekAw Q nivAsmiyi {
H awimkLANH.
37
Q miyiel viLvu sm] mANH .
qA { pApikLAyekAH
{eL BriA nI niEyAgic rAjA
A viLvu m}uv aBvi. {
eLyM {L@ew kkAlikeLyM av
niyi. EtAiyetM av
ec@. { vLer kxHwilANH.
38
atinA qeEmAyi {
o krA q}uti AkyANH. {L@

enehmYAvH 10:1-39

502

ew -L@M ElvYM puErAhitM Q


krARi Eper}uti mevH.

10

mevc krARilu Epk v


yANH+ hKlYAvieR mkM EdzvA
}iymAy enehmYAvH, siedIyAvH, 2es
rAyAvH, asrYAvH, yiermYAvH, 3 pzH,
amrYAvH , mIyAvH , 4hzH , ezb
nYAvH, ml, 5hArIM, emErEmAH, oAbdYA
vH, 6 dAniEy, gieETA, bA, 7 em
lAM, abIyAvH, mIyAmI, 8 mysYAvH,
bigAyi, ezmAvH, verlAM puErAhi
trAyi.
9
ni vtH mevc krARilu
ElvYew Epk+ asnYAvieR mk
EyvyM ehnAdAdieR wMbi
e biviyM kdHmIEyluM 10avew
sEhAdrArAy ezbnYAvH, EhAdIyAvH,
eklItA, eplAyAvH , hAnA, 11mIKA,
erEhAbH, hzbYAvH, 12s, EzerbYA
vH, ezbnYAvH, 13EhAdIyAvH, bAni, eb
nI qivM
14
ni mevc krARiE Eper}ut
e mANimA+ pErAzH, phH-EmAvA
bH, lAM, sTU, bAni, 15bui, asH
gAdH, EbbAyi, 16aEdAnIyAvH, bigVA
yi, dI, 17Et, hisHkIyAvH, a`,
18
EhAdIyAvH, hAM, EbsAyi, 19hArIPH,
anAETAH , EnbAyi, 20mgHpIyAzH,
emlAM, EhsI, 21emEzsebEy, sA
EdA, ydv, 22epltYAvH, hnA, anA
yAvH, 23EhAEzy, hnnYAvH, hzHbH,
24
hElAEhzH, pihA, EzAEb, 25erM,
hzbH n A, myEsyAvH , 26ahIyAvH,
hnA, nA, 27ml, hArIM, bynA.
28-29
aen averlAvM eedvEAwH
en o EtYk vAgHdAnM nw.
vAgHdAnM eticA tH kxHwAw
k vNemH vzYew. eedv
dAsnAy EmAezyilUew { lBic
eedvieR nYAymANvuM {L@ew
eedvmAy yEhAvyew skl klnkL@M
cL@M pEdzL@M EyAew as
riemM av stYM ec@. jn
Li mpRverA}ic@ puErAhit,
ElvY, vAtikAvA, pA@kA,
lydAsA, qivM @M pA
m@ jnLiniH eedvieR
nYAymANM asriEti sVyM
Evepwiy skl yi AEylukAM
EkAM mnilAAM k}ivu av
ew BArYmAM puAM puikL@M
en stYM ec@. Q skljnL@M
eedvieR nYAymANM sVIkric@
ekAAem stYM ec@ti avew
sEhAdrL@ewyM DAnikL@ewyM
oM ni.
stYM pAliieli
aBviA kxHwAwkL@ew zAp
vuM av ew.
30
{H @M pAver vivA
hM ecA {L@ew puimAerEyA
avew puimAer vivAhM ecA
{L@ew puAerEyA avdiiel
H { stYM ec@.

31

zbdivsM EjAli ec@kyiel


M, @M pAv divsLi
ElA m@ kln divsLiElA viA
ekAuv DAnYEmA m@ vsHELA
vAielM qlA }AM ekAlvuM xi
nilM triziwemM qlA }AM vxvuM
m@v { vIuvA m}uv
kwL@M Lvu ec@emM { stYM
ec@.
32
eedvieR lyM kAri
NM q kln asriA r
vAditVM { niREv@M. {L@ew
eedve mhtVewA ly
Uxyew eclviElH ekAlM EtARuM
1/3 Eze evi ekAwekAAM. 33
pNM ekAH lyiel EmzRH
puErAhitvyH viEzxe a
ieRyM niEtYny DAnYblikL@
ewyM EhAmyAgL@ewyM zb v}i
pAwkL@ewyM amAvAsi /vL@ew
yM m@ viEzxEyAgL@ewyM vi
v}ipAwkL@ewyM yi
AEyjneL
nilrAA pApblikL@ewyM
eedvieR lyiElu qlA
EvlkL@ewyM eclvuk nwM.
34
nYAymANi pRiri
kArM cil EtYk divsLi n
ew eedvmAy yEhAvyew yAgpIW
i EhAmiEtinAyi oErA ekAlvuM
Et divsM Et wMbM viR
v}ipAw eedvieR lyiEl
ekAuvrNem tImAniA {,
puErAhitM ElvYM m@jnL@M, nRu
ewk}iu.
35
{L@ew xiyiwielyM Plv]
L@ewyM ki viLvH qlA ekAlvuM
yEhAvyew lyiEl ekAuv
emM { .
36
nYAymANi q}utiyiri
EpAel {L@ew kwiU puAer
yM wmAwkL@ew kwiU kkeL
yM {L@ew eedvdAsArAy puErA
hitew mAek eedvieR ly
i ekAuvemM { .
37
dYM epAwi DAnYmAvuM pu
DAnYbliyM sklviD v]L@ewyM
dYPlL@M dYM A vIuM
qyM yEhAvyew lyieR kl
vRyi puErAhitew aw qi
emH { . { aVAni
qlA pNLiluM pielA
piritH ElvYrAytinA viLvieR
pielAH ElvYM qiM. 38a
vAuEnrH ahErAeR wMbi
e o puErAhit ElvYewew
AyiriNM. aen ki@tieR
pielAH ElvY new eedvi
eR lyi ekAuvH ly
B$ArieR klvRyi liNM.
39
yi AEyjnL@M ElvYM kA}HcyA
yi ekAw DAnYvuM putiyvIuM
qyM klvRyi liNM. ly
ietlAM atieR klvRyi sU
iNM. lyiel EjAliyilu

503
puErAhitM pA@kAM vAtikAvA
M klvRyiEvNM pAA.
{L@ew eedvieR lyM
{ sMric@ekAAemH {eL
lAvM stYM ec@!
eyzElmiEl putiy
tAmsA v
yi
AEylukAiwyiel -
eyzElmiEl mARiAti
EzxM bAiyvri erAewi
mARNM q tImAniEtinAyi
av nRuew. jnLi pielA
rA vItM eyzElmiEl mARuEA
bAiy oEpH avrvew
sVM pNLie pAAmAyi
. 2 aEA eyzElmi pAA
cil sVyM mEAuv. atieR
Epri bAiyv avErAw ni
pRykyM aver a#hikyM
ecyH.
3
eyzElmi tAmsic sMAn
lvA vrA. (yi
AEyliel
cil jnL@M puErAhitM ElvYM eed
vAlydAsAM zElAEmAeR dAsA
ew pigAmikL@M eydyiel pN
Li tAAL@ew sVM wLi tAm
sic@. 4eydyewyM ebnYAmIeRyM
wMbA eyzElmiluM tAmsic@.)
eyzElmiEl tAmsM mAiy eyd
yew pigAmik vrA+ IyA
vieR punAy aTAyAvuM (Epersi
eR pigAmiyAy mhlEllieR mk
nAy esPtYAvieR mknAy amrYAvi
eR mknAy esKrYAvieR mknANH
IyA.) 5 bAieR mknAy mAyEs
yAvuM (zIElAnYeR pigAmiyAy
esKrYAvieR mknAy EyAyArIbieR
mknAy adAyAvieR mknAy hsAyA
vieR mknAy ekAEhAesyew mknA
NH bAH ) . 6eyzElmi pA
EpersieR pigAmik 468 EpAyi
. averlAM DIrArAyi.
7
eyzElmiEl tAmsM mAiy eb
nYAmIeR pigAmik vrA+ em
lAmieR punAy zlvuM (eyzAvi
eR mknAy TIEylieR mknAy my
EsyAvieR mknAy EkAlAyAvieR
mknAy epdAyAvieR mknAy EyAEv
dieR mknANH emzlM.) 8eyzAvien
agmic vYik gbAyiluM slA
yiyM yi. averlAvMwi 928
puxAAyi. 9 siiyew mk
EyAEv av EntAvuM hsv
yew mk eydA eyzElM ngri
eR rAM vizYyew mtlArmA
yi.
10
eyzElmiEl tAmsM mAiy puErA
hit vrA+ eyAyArIbieR mk
eydAyAvuM yAKIM 11hiIyAvieR
mk esrAyAvH, (eedvieR ly
i EmEnAArnAyi ahI
bieR mknAy emrAEyAieR mk
nAy sAEdAieR mknAy emlAmi

11

enehmYAvH 11:1-25

eR mknANH hiIyA.) 12lyi


Evi Evleyw avew 822
sEhAdrAM eyArAhAmieR mk
dAyAvuM. (mIyAvieR mknAy
pzHrieR mknAy esKrYAvieR mk
nAy aMsiyew mknAy epllYAvieR
mknANH eyErAhAM.) 13mIyAvieR
242 sEhAdrAM (avew wMb
Li mANikLAyi v.) asEr
lieR mk amzHsAyiyM (ErieR
mknAy emziElEmAieR mknAy ahH
sAyiyew mknANH asEr.) 14Eri
eR sEhAdrAri 128 EpM (hegEdA
lImieR mk sbHdIEylieRkI}i
DIrEyAALAyi v).
15
eyzElmiEl tAmsM mAiy
ElvY vrA+ aUbieR mknAy
ezmAvH (bUiyew mknAy hzbYA
vieR mknAy a IAmieR mknANH
aUbH . ) 16zeb Ayi EyAsAbAdH
(ElvYew tlvAM eedvieR l
yieR puRMpNiyew EmEnAAM
yi Q ru puxA.) 17mnYA
vH (AnyiluM sHtiyiluM mKY
pA@kArnAyi pA@pAwti jneL
nyic sAPieR mknAy sbH d i
yew mknAy mIKyew mknAyi m
nYAvH), bHbUYAvH (teR sEhAd
AH rAM tlvnAyi ayA),
zvyew mk abHd (eydTUeR mk
nAy gAlAlieR mknANH zv). 18a
en vingrmAy eyzElmiEl
tAmsM mAiy ElvY ek 284 Ep
yi.
19
eyzElmiEl tAmsM mAiy
vAtikAvA vrA+ abuM
tEmAM avew 172 sEhAdrAM.
av ngrieR vAtiluk kAsU
ic@ EpA.
20
mH yi AEyjnL@M puErAhitM
ElvYM eydyiel ql A pN
LilumAyi avnveR pUvikAew
sVM lLi pA. 21eedvAly
EjAliA oAEP iE pA.
sIhyM. gizHpyM eedvAlyEjAliA
H mANikLAyi.
22
eyzElmiel ElvYew mANi
iyAyi. bAniyew mknAyi
ayA. (mIKyew mknAy mnYAvi
eR mknAy hzbYAvieR mknAyi
bAni.) sAPieR pigAmikLAyi
i. sAPieR pigAmik
eedvieR lyiel <xyH
niEyAgie pA@kArAyi. 23pA@
kA rAjAvieR kl n kLsric @ .
niEtYn qecNemH rAjAvieR
klnk avErAwAvzYe@. 24(ey
dyew mknAy EsrhieR pigAmi
kLielAvnAy emEzsEblieR mk
nAyi epTvYAvH.) epThYAvANH
rAjAvieR klnk jneL aRiyici
tH.
25
eydyiel jn kirYH-ab
yiluM ati @m #AmLiluM

enehmYAvH 11:26-12:31

504

dIEbAniluM ati@m #AmLiluM


eybHsEyliluM ati@m #Am
LiluM 26-27EyvyiluM EmAlAdyiluM
EbH - EpeltiluM hs-vAliluM
Eb-EzbyiluM ati@m #Am
LiluM 28sikAgiluM emEKAnyiluM ati
cu@m #AmLiluM 29-30-riEA
niluM EsAryiluM yAmiluM sEnAh
yiluM adlAmiluM ati@m #Am
LiluM lAKIziluM ati@m vy
lukLiluM aEsyiluM ati@m
#AmLilumAyi pA. aen EbEzb mt hiEAMtA}H v rvery
lH eydyiel jn pA
Ayi.
31
Egbyini ebnYmIwMb
iel pigAmik mimAziluM ayi
luM EbETliluM ati @m #Am
LiluM 32- 33anAETAiluM EnAbiluM an
nYAviluM hAEsAriluM rAmyiluM giA
yImiluM 34hAdIdiluM esEbAyImiluM
enblAiluM 35ElAdiluM oAEnAviluM
zilikL@ew tA}HvryiluM pA. 36ElvY
ew wMbie cilA eb
nYAmIeR EdziEl mARiAmsic@.
puErAhitM ElvYM
ezytIEylieR mknAy es
bAEblieRyM EyvyewyM
ew eydyiEl tiric@v puErA
hitM ElvYM vrA+ esrAyAvH,
yiermYAvH , q
A, 2amrYAvH , ml ,
3
hzH, ezKnYAvH, erM, emErEmAH
4
EA, gieETAyi, abIAvH, 5mIyA
mI, mydYAvH, bigA, 6 ezmAvH, EyAyA
rIbH, eydAyAbH, 7 sl, EmA, hiI
yAvH, eydAyAvH. v Eyvyew kAl
H puErAhitewyM avew bu
L@ewyM tlvA yi.
8
ElvY vrAyi+ Eyv, bi
vi, kdHmIEy, EzerbYAvH, eydA, m
nYAvH. eedvi sHEtAgAnL@ew
mtl vM mnYAvieR bu
mAyi. 9bHbUYAvuM EAvuM
Q ElvYew buLAyi. x
kLi Q ruEpM ElvYew qti
vzni. 10Eyv EyAyAImieR
pitAvAyi. EyAyAIM qlYAzIbi
eR pitAvAyi. qlYAzIbH EyAyA
dyew pitAvAyi. 11EyAyAdA EyAnA
TAeR pitAvAyi. EyAnATA y
vyew pitAvAyi.
12
EyAyAImieR kAlH puErAhit
wMbL@ew tlvA vrAyi+
esRAyAlinH emrAAvH.
yiermYAlinH hnnYAvH.
13
q AlinH emlAM.
amrYAlinH eyEhAhAnA.
14
mllinH EyAnATA.
ezbnYA linH EyAEsPH.
15
hArIMlinH adHnA.
emrAEyAulinH ehAyi.
16
EAlinH esKrYAvH.
gieETAlinH emlAM.

12

17

18
19
20
21

abIyAlinH sii.
minYAmIliM EmAvAdY l
iM pitAyi.
bigAlinH zv.
ezmAlinH eyEhAnATA.
EyAyArIbulinH meTnAyi.
eydAyAlinH i.
slAyilinH klAyi.
EmAlinH eb.
hiIyAvulinH hzbYAvH.
eydAyAlinH enTnEy.

22

qlYAzIbuM EyAyAdAyM EyAhAnA


M yUvyM jIvickAlLilu ElvY
ewyM puErAhitewyM wMbEntA
Aew Epk q}utivc pAsi
rAjAvAy dArYAEvzieR BrNkAlA
yi. 23ElvYwMbieR pigAmi
kLiel wMbEntAA qlYAzIbi
eR mk EyAhAnAeR kAlMver
erAeeyH dinv] ApusH t k
i q}utiyiuH. 24hzbYAvuM Ezer
bYAvuM kdHmIEylieR mk EyvyM
avew sEhAdrAM yi ElvY
ew wMbEntAA. eedvpux
nAy dAvIdieR kl n kArM avM
sEhAdrAM aEnAnYM qtivz
Li niekAH tivcnpilANH
eedvi sHtiyM sHEtAvuM pAwi
EAtH.
25
vAtiluk etAw klvRk
kAv niv vrA+ m
nYAvH, bHbUYAvH, oAbdYAvH, emlAM,
tEmA, abH. 26av EyAsAdAi
eR mknAy Eyvyew mknAy EyAyA
ImieR kAlM EdzvA}iyAy eneh
mYAvieR kAlM zAsHiyM puErAhi
tmAy q Ayew kAlM klvR
sUi@kArAyi Esvic@.
eyzElmiel mtilieR smNM
27
eyzElmiel mti jn sm
ic@. smNM EGAxitiEl
Ayi ElvYer m}uv av vsic@
EpA pNLiniH jn eyz
ElmiEl vi. eekALL@M kir
L@M vINkL@M vAyic@ekAH mhtVm
eedvi sHtigIt pAwvA
nANH av vtH.
28-29
aen eyzElmi @m p
NLiel qlA pA@kAM eyzElmi
eli. enEtAPAiniM EbH gigAliniM EgbyiniM asH
mAeviniM av v. eyzEl
mi@M tAmsiciwelAM pA@kA
sVM ecRupN pNiti.
30
puErAhitM ElvYM dYM teL
eyM pie eyzElmiel jneL
yM vAtilukeLyM mtilienyM cAr
kArM Ikric@.
31
eydyiel -ELAw mtilieR
mkLi kyRiniA {A vzY
e@. eedvi sHEtAM pAwti
nAyi ru vliy gAyksMGeL {A

505
etrew. atielA sMGM mtili
mkLi vlBAgH vAtili
Ener kyRiEAkAtAyi. 32EhA
zAvuM eydyiel EntALi p
tiEM gAyker agmic@. 33as
rYAvuM q yM emlAmM 34eydyM
ebnYAmIM ezmAvuM yiermYAvuM
kAhLeLwekAu 35cil puErAhi
tM esKrYAvuM mtiluveryM aver
agmic@. (sAPieR mknAy s
rieR mknAy mIKAyAvieR mknAy
mnYAvieR mknAy ezmAvieR mk
nAy EyAnATAeR mknAyi esK
rYAvH . ) 36eedvmxYnAy dAvIdH A
iy vAEdYApkrN qwekAH
sAPieR sEhAdrArAy ezmA
vuM asrEyluM mIllAyiyM gIllAyi
yM mAyAyiyM enTnEyluM eydyM
hnAniyM wi aver agmic@. niy
mjH{nAy q A jnL@ew sMGe
mtilieR smNinAyi nyic @ .
37
av jlDArAvAwMkwH dAvIdieR
ngrMvery pwik kyRi mtilieR
mkLiwi dAvIdieR armnyH
Rm nIvAtiliEner nw. ngrBi
i mkLilAyi av. dAvIdieR
armnyH @RAyi nIvAtiver
av ec.
38
rAme gAyksMGM wH, qti
vzE nw. av mtilimkLi
kyRuEA {AM jnLi pti
EM oM ec. av LEgApurM
kwH vizAlmtiveryM ec.
39
pie qyIMvAtiluM p}yvAtiluM
mIvAtiluM hnEnlieR EgApurvuM
ztEgApurvuM kwH @vAtiver
ec. owvi kAvvAti qi
ni. 40atiEzxM ru gAyksMG
L@M eedvieR lyieR ak
kwH attieR Anni. {A
qeR An ni. EdYAgri
pti lyi avew l
LiluM ni. 41kAhL qwekAH
puErAhitrAy qlYAImM myEsyAvuM
minYAmIM mIKAyAvuM qElYAEvnAyi
yM esKrYAvuM hnnYAvuM av
puRem puErAhit teyAy 42myEsyA
vuM ezmAvuM qelyAsM iyuM ey
EhAhAnAM mIyAvuM lAmM es
RuMwi lyi avrvew An
Li ni.
pie yi
hYAvieR Ent]tVi
ru gAyksMGL@M pAwiwi. 43
viEzxdivsM puErAhit pl blik
L@M aic@. qlAvM vLer sEAxi
c@. eedvM qlAveryM vLer sEA
xiic i . sH IkL@M ikL@Mwi
atYDikM hHL
H Adici. eyzElmi
niy sEAxArvM deryv
EpAluM EkAmAyi.
44
klvRkL@ew EmEnAAer aE
divsM niiyici. jn ekAu
v kiPlL@M pielA viLvuM
EmEnAA vAi klvRkLi sUi

enehmYAvH 12:32-13:8

c@. Evleyw ni puErAhitErAwM


ElvYErAwM vLer sEAxM EtAiy
eyd klvRyiElH onvDi vsH
ekAuv. 45puErAhitM ElvYM
eedvieR Evl ec@kyAyiv
ElA. av jneL IkriA
cArL@M, pA@kAM vAti kAvA
M avrvew EjAlikL@M, dAvIdM zElA
EmAM kl i c i EpAel ecyH .
46
(pu dAvIdieRkAlH tlvnAyi
sAPH. eedvi niyM sH
tiyM ai eRpA@k av
Ayi.)
47
qlA yi AEylukAM esbAEb
lieRyM enehmYAvieRyM kAlH
qlAdivsvuM pA@kAM vAtikAv
AM Ev pjIvnM ekAwi.
m@ ElvYEv pNvuM av nIi
evc@. ElvYrAke aen kiiypNM
ahErAeR (puErAhitew) pigAmi
kAyi nIievc@.
enehmYAvieR aYkln
k
aEdivsM EmAezyew pusHtkM
qlAvM Eke Re vAyic@.
ati Q nYAymANM q}utiyiri
tAyi av ku+ eedvieR sB
yi aEAnYEnA EmAvAbYEnA y
oenEAluM EvziitH. 2 av
yi
AEylukAH hArvuM evvuM
ekAwAtiM yi AEylukAer zpi
Eti bielyAmien li ekAw
mAyi aen q}utA kArNM.
qiluM new eedvM zApe or
#hmAi mAi nm t. 3Q nYAy
mANM Ek yi AEylukA atH asri
kyM anYEdzAew pigAmikLi
niH sVyM ak nikyM ecyH.
4- 5
qA sMBviti mu
te eedvieR lyiel klvR
kL@ew EmEnAArnAy qlYAzIbu
puErAhit lyiel o aR teR
aw suXAyi EtAbIyAvi
ekAwEpAyi. DAnYblikL@M
vuM lyieR pAL@M mH
pkrNL@M sUictH aRyilAyi
. ElvYM pA@kAM vAtikAv
AM Eviy pielA DAnY
vuM putiy vIuM qyM puErAhit
kiiy dAnvsH L@M sUic M
atilAyi.
6
etl A M sMBvikAlH {A
eyzElmi Ayiil . {A
aEA bAbiElANilAyi. a
hH z xH w A bAbiElANi rAjAvAyti
eR mirAM vxi {A bA
biElANiEl
mwiEAyi.
piIwH eyzElmiEl tiric@EpAkA
{A rAjAvieR stM vAi. 7 eyz
Elmi tirieciyEA qlYAzIbH
ecyHt EAhM {A aRiu. av
new eedvieR lyi EtA
bIyAvinH o aR ekAwiri!
8
EkApM vH {A EtAbIyAvieR sAD

13

enehmYAvH 13:9-29

506

neLlAM aRyini puREeRi


u. 9 pie aRk v]iyAi Ik
rivA klic@. IkrictiEzxM
lyiel pAL@M m@ vsHL@M
DAnYblikL@M irivuM {A aRk
Li tiric@vc@.
10
aEA jn ElvY ekAwA
BAgM ekAwiielM ytinA
ElvYM pA@kAM avrvew vyluk
Li EjAli tiric@ EpAyiriyAeN
M {A aRiu. 11ati {A mA
NikeL viLic@ zAsic@. eedvieR
lyieR kArY iAti
etH? q {A avErAw EcAdic@.
pie skl ElvYeryM viLic@i
avErAw lyi avrvew An
M EjAliyiluM tiric@eclA {A
pRu. 12atiEzxM eydyiel
skljnL@M pielA DAnYvuM
putiy vIuM qyM lyiEl
ekAuvrikyM aetlAM klvRkLi
wkyM ecyH.
13
{A EzelmYAvu puErAhitenyM
niymjH{nAy sAEdAienyM epdAyA
vH q ElvYenyM klvRkL@ew Em
EnAArAyM mnYAvieR mknAy
srieR mk hAnAen av shA
yiyAyM evc@. ver yiAemH
qniRiyAmAyi. sMBrictH tL@
ew bu ekAwlAyi av
ew rvAditVM.
14
eedvEm, {A ecyHt Q kArYeL
ecAli qe oAENem. qeR eedv
ieR lyiM atiel Evlk
MEvi {A vizVAspUvM ecyHt
kArYeLAM mREt.
15
kAlH eydyieljn zb
nALi vIuAAEvi mi
ri e{M DAnYM ekAuv k}ut
RH ky@M miriyM ai
}vuM m@ pltrM sADnL@M eyzElmi
El ekAuvM {A ku. ati
nA zbnALi etAM ecet
M BNsADn vietM
{A aver tAI ecyH.
16
eewpNArAy cil aAlH
eyzElmi pAi. zb nA
Li av m/YvuM m@ pl vsHL@M
eyzElmi ekAuvH viln nw
mAyi. eydA atH vAiymi
. 17eydyiel mANimAer viLic@
{A pRu, ni ec@ vliy
EAhmANH. mEnAL@MEpAely zb
nAL@M qvi ni zbi
en nziikyANH. 18EpAel ni
L@ew pUvik ecyHttinANH eedvM
nuewEmluM Q ngriEmluM qlA
kxHwAwkL@M nAzvuM viyetH
niH aRivutANH. EA niL@M
ate ec@. yi AEylinH w
t pk sMBviM. kArNM zb
nALinH o ADAnYvumiel vi
eAH ni atien nziik
yANH.

19

pie tA {A ecyHttH. qlA


eviyA}HcyM sYyHmH eyz
Elmiel vAtiluk awc @ tA}iwN
emM zbnA k}iE av RA
vU qM vAti kAvAErAw {A
klic@. zbnALi oerAlc@mwM
eyzElmiEl kwiviwet cM
eki qeR sVM L@kLi ciler
vAtiluk pARAvuM nii.
20
kArNM kc v wAH oEA
rEA AvzYM eyzElmi evLiyi
rAiyi vsiEivi. 21Emli
mtili mi rAiyi vsitH.
Q tAI eticA nieL {A
twvipiwiM q {A aver
tAI ecyH. atiEzxM zb
nALi kcvwinAyi av vrAtAyi.
22
pie, sVyM IkrictiEzxM
mAem vAtikAvli EpAkAvU qH
ElvYErAw {A klic@. aen ecyH
t zbnALien o vidinmAyi
nilniA Evi yi.
eedvEm, etlAM ecyHttinH qe
sdyM oAENEm. qi dyyM nieR
aLv sHEnhvuM ecAriyNem!
23
kAlH eydri cil asH
EtAdH, aEA, EmAvAbH qI EdzA
rAy sH IkeL vivAhM ecyH t tAyi
{A aRiu. 24atiluAy ikLi
pAtiEH eydBAx vzmilAyi.
av asHEtAdielEyA aEAnielEyA
EmAvAbielEyA BAx sMsAric@. 25av
ecyH t etAeN@ pRH {A
aver zkAric@. avri ciler {A
awikyM avew mwi pRiecwk
yM ecyH . eedvnAmi stYM
ecA {Anver nibic@. qiH
avErAw@ pRu, puRMEdzAew ep
meL o kArNvzAluM ni vivA
hM ectH. niL@ew puAer vivA
hM ecA avew epmeL a
vditH. avew meL vivAhM
ecA niL@ew puimAer avdi
tH. 26rM vivAhLANH zElAEmAen
eAu pApM ecicetH niM
aRivutANH. yDikM rAxH\L@ew
wyi avenEAel mhAnAy EveRA
rAjAvuAyiil. eedvM zElAEmAen
sHEnhic@. eedvM zElAEmAen yi A
EyrAxH \ ieR m}uv rAjAvA
kyM ecyH. zElAEmAEpAluM anY
EdzArik kArNM pApM ecEi
v. 27EA niL@M mhApApM
ec@kyAeNH
{
Ek.
anYEdzArikeL vivAhM ec@ ni
eedvEAw stYmvrl. 28mhA
puErAhitnAy qlYAzIbieR mknAyi
EyAyAd. EyAyAdyew puAri
o EhAErAkArnAy sbli
eR jAmAtAvAyi. aven {A vi
ewniH oAwic@kLu.
29
qeR eedvEm, aver ziiE
NEm. av pQErAhitYe mlinmAi
yiri. av pQErAhitYe gQrv

507
mAyi qwil. puErAhitErAwM ElvY
ErAwM nI Aiy krA av pAlic@
mil. 30ytinA puErAhiteryM ElvY
eryM {A v]iyM iyM v
rAiyiri. m}uv anYEdzAer
yM avew lNM ek EbADn
eLyM {A nIiLiri. puErA

enehmYAvH 13:30-31

hitM ElvYM avew sVM


EjAlikL@M rvAditVL@M ekAwi
ri. 31niitsmyLi viRM
kiPlL@M jn dAnLAyi
ekAuvemH Rviyiri.
qeR eedvEm, Q nlkArY ec@
tieR Epri qe oAENEm.

508

qE
virAj{
H i rAjAvien Diri
Y mt qEtYApYver 127 sMA
nH aDiptiyAyi ahEzV
ErAzieR kAlH sMBvictANitH. 2 a
hEzVErAzH aEA zrAjDAniyiel
siMhAsniliANH BricitH.
3
BrNMwiytieR mAMvxM ah
EzVErAzH teR kI}ilu skl EdYAg
M EntAM o vi nki.
pAsikL@ewyM EmdYewyM EsnADip
AM -L@M atiAyi. 4 av
eR aDIntyiluLL aLv sM
rAjDAniyew apUvsQrYvuM ati
el niDikL@M dziic@ekAuLL
viH 180 divsM nIuni. 5ak
}iEA av tlAnngrmAy
znilu skleryM vliyvEnA
ecRiyvEnA q vYtYAsM EnAAet,
awiviLicH ekAArink nA
yi alric dYAnievcH }udiv
sM nIuni EveRA vi nki.
6
atinH evyM nIlyM niRilu
linEtArNL@Ayi. ev@
ekAuM rvNiluLL linekAu
m crwkekiyANH ev
kiwyiluLL evivLyLi EtAr
N iytH. vl@M evl@M
mciiyM mu vilpiwic vsHL@M
pAkiy tRyi sViluM eviyi
luM tI mL@Ayi. 7 vIu
viLiytH oienA vYtYsH t mAy
viviDtrM sVEAkLilAyi!
o rAjAvi mAM ekAwvA k}i
ytrilu miy vIinH o
ElApvumAyi il.
8
oAErAM Ev nl vIu ekA
wNemH teR ekAArM mtlAr
EnAwu rAjAvu klicitinA av
rAjAvien asric@.
9
aEtsmyM ahEzVErArAjAvieR
ekAAriluLL sHIkEvi vi
rAjH{iyM o vi nwi. 10-11vii
eR }AMdivsM vIu wic kArNM
ExvAnAy rAjAvH teR pricArrAy
emmA, biA, hEbAnA, bigHA,
abgHA, EsT, ksH qI }u
x$Aer viLic@ rAjH{iey rAjkirIwM
aNiyicH mi ekAuvvA
jH{Apic@. mEnAhriyAy rAjH{iyew
sQrYM jnL@ewyM EdYAgewyM
mi dziilAyi rAjAvi
eR EzYM.
12
qA x$A vNic rAj
kln asriA virAjH{i vis
tic@. rAjH{i vrAtiEA rAjAvH

nilviu EkApikyM EkApM ekAu


jVlikyM ecyH.
13-14
niymeyM
zieyyMpi
rAjAvH gtHBew pEdzM EtwptivH
aAyi. atinA ahEzVErA
rAjAvH niymjH{rAy jH{AnikELAw
sMsAric@. av rAjAviEnAw vLer
awmvrAyi. kEznA, EzTA,
adHmATA, tzIzH, EmersH, mesnA, emm
KA, qienyAyi avew Ep
k. pAsiyielyM EmdYyielyM
vuM tEdYAgArAyi av.
rAjAvien kAti EtYk av
kAzM avAyi. rAjYe
vuM yEdYAgrAyi av.
avErAwu rAjAvuEcAdic@, 15ahEzVErA
zurAjAvH x$A mKArM ecAli
ayc kln virAjH{i Diriciri
. niymkArM avELAw ecE
etH?
16
atinH rAjAvieRyM EdYAgew
yM mi emmKA enpRu, v
irAjH{i anYAyM ecyHtiritH rA
jAviEnAw mAml, ahEzVErAzurAjA
vieR skl sMAnLilum sk
l -ELAwM skl jnELAwM wiyA
NH. 17virAjH{i ecyHtkArYM melA
sHIkL@M EkemtinAlA {Ani
pRytH. aEA m@ sHIk t
L@ew BAAer asri ni
M. av tL@ew BAAErAwH, a
hEzVAErArAjAvH virAjH { iEyAwH
teR mi vrA klic@. pe av
vrA Aiyil q pRyM.
18
rAjH{i ecyHttH qeH pAsiA
ewyM EmdYAewyM EntAew BArY
mA Ek@. avew v]iyew
sVADIni avM akArMte
tew BAArAy EntAELAwM
ec@M. aen vLerEyeR niyM
EkApvuM AvuM.
19
rAjAvi stemi virAjH{i
ni oriluM ahEzVErAzu rAjAvieR
mi vewH orvH puRew
vikyM atH oriluM etic@ew
nibnEyAew pAsiyielyM EmdYyi
elyM niymLi q}utiEckyM a
veLA nl ovH rAjH{iM ekAw
kyM ecAvutANH. 20zHnM tr
mAyekAH rAjAevw etA nw
pwiyM aEhieR vizAlmAyrAjY
e jnM m}uvaRiyM. anrM qlA
BAAM vliyv mt ecRiyv
ver, tL@ew BArYmArA bmAni
ewkyM ec@M.

509
21

Q pEdzM neH rAjAviM EdYA


gmANikM EbAYmAyi. rAjAvH
emmKA pEdzic te ecyH. 22
etAveR vIiluM puxnAyiriM
eekkArYkAevH oAErAeRyM
BAxyi KYApi o kln sMA
nEtARuM attieR BAxyiluM jn
EtARuM avrvew BAxyiluM q}uti
rAjYelAyiwM rAjAvH ekAwyc@.
qE rAj{
H iyAew
piIwH ahEzVErAzurAjAvieR EkA
pM zmicEA av vieyyM
avL@ew v]iEyyM av kArNM
tA puRewvic klnEyyM pi oA
. 2 aEA aven Esvic@ ekAuni
i ecRuArAy pricArk av
EnAwH en Nic@, rAjAviEv
i surikLAy yvknYkmAer aEnV
xic@kupiwicAluM. 3 rAjAvH teR rAjY
e qlAvizYkLiluM EntAeL etr
ewe. anrM av surikLAy
qlA knYkmAeryM zeR tlAn
E ekAuvre. a+priel
sHIkELAewAM av k}iyNM. a+p
rieR mtlArnAy, rAjAvieR
x$nAy EhgAyiyew mtlyilAyi
riM av. avew sQrYpri crN
AvzYmAyetlAM ayA ecyH
ekAwe. 4avew wyiniH rAjA
vinu EbADiveL vipkrM
rAjH{iyAyi vA}iAmElA. niEzM
rAjAvinu stmAyi. Q niEzkArM
rAjAvu vikyM ecyHt.
5
smyH zeR tlAnH eb
nYAmIeR EgAie kIzieR mk
nAy ziemyiyew mknAy yAyIrieR
mk emAeKAyi qeAeyd pA
i. 6 bAbiElArAjAvAy enbUK
dHEns eyzElmini blmAyi pi
wic@ twvukArAiyvew i emA
eKAyiyM Ayi. eydyew rA
jAvAy eyEhAyAKIM sMGilu
Ayi. 7 teR aAveR mkLAy
qE qEp hdeey aM
ayM lAtieR Epri emAe
KAyi qwvLiyi. av a
tisuriyM mEnAhriyM yi. 8 rA
jAvieR klnEkH nirvDi yvtik
zeR tlAnngriEl ekAu
vreu. yvtik EhgAyiyew
pricrNiEllieu. avrielAv
LAyi qE. av rAjAvieR
a+puriEl ekAuvrewkyM
EhgAyiyew pricrNiElliew
kyM ecyH. rAjAvieR OIkL@ew
mtlArnAyi EhgAyi. 9 qE
riEnAw EtYkM xHwM EtAiy EhgA
yi epete av sQrYpri
crNL@M EtYk BNvuM nki.
pieEhgAyi qErienyM avL@ew
}u pricArikmAeryM a+pur sHI
k vsi vuM nl lE
yc @ . 10tAenA eydOIyAeN

qE 1:21-2:21

kArYEmA sVM wMbpAle


iEyA emAeKAyi viliy kArNM
qE ErAwM pRil . 11qE
rieR suKvivrvuM BAviyM aRiyAm
ElA q kti emAeKAyi rAjAvieR
a+pur Edz divsvuM aEA@M
EA@M nwmAyi.
12
rAjAvumAy wiA}HcyHmH oA
ErA yvknYkyM RumAsM meetlvuM
RumAsM viviDtrM sugvYL@M
pEyAgic@ sQrYpricrNM pU
iyAEH . 13rAjAvienANA
EpA yvknYkyH ew ekAu
EpAkA a+puriluetM qw
AmAyi. 14av eevErM rAjA
vieR aw ecl@kyM piEdivsM
rAviel x$M rAjAvieR evAik
L@ew sUiukArmAy zysHgsHEm
EnAM nw EveRA a+puriEl
mwiEAEkmAyi. rAjAvH
aveL #hikyM EpecAli vi
LiikyM ecyHtieli vIuemAri
av rAjAvieR aw EpAktH.
15
aen emAeKAyiyew aAvnA
y abIhyIlieR mk qErieR
Q}M vEA a+purOIkew m
tlArnAyi EhgAyi av ekA
wAem pRvylAet EveRAM a
+purini ekAuEpAkA av
EcAdicil. qA qErien kv
erlAM aveL xHwe@. 16ahEzVErAzu
rAjAvieR BrNM wiytieR }AmA
i pAM mAsmAy EtEbi
qE rAjAvieR mi ekAuecl
e@.
17
melA OIkeLAL@M melA knYk
mAerAL@M qErien rAjAvH sHEnhi
c@. atinA avL@ew tlyi rAjki
rIwM evc@ekAH vi pkrM aveL
rA jH{iyAyi vA}ic@. 18rAjAvH teR
skl -M EsvkM o gMBIr
vi-qErieR viH-ekAwk
yM divsM sklsMAnM
o vimdivsmAyi KYApikyM
dyAluvAy o rAjAevnilyi jn

sAn
ekAwkyM
ecyH.
emAeKAyi o drAElAc
neyi aRiy.
19
rAjAviEvi knYkmAer rAM vM
EzKric@ekAuvEA emAeKAyi
rAjAvieR vAti rikyAyi
. 20emAeKAyi viliytsricH,
tA eydOIyAeNEA teR wM
bpAlemeEA qE aEA
}uM oM pRiil . emAeKAyi
yew sMrNyi yikAle
EpAel aEA}uM av pRetlAM
av asrici.
21
aen emAeKAyi rAjAvieR vA
ti rikAlH rAjAvieR
RM sUiukAM x$AmAy bi
gHAM EterzM EcH ahEzVErAzH

qE 2:22-4:4

510

rAjAviEnAw viErADMmlM aven ekA


l@vA rhsYmAyi ElAcic@. 22 r
hsYM emAeKAyi aRiu. av atH
qErAjH{iEyAwu pRu. anrM
qErAjH{i a rAjAviEnAw pR
u. dxHwpti emAeKAyiyANH
mnilAiyetM qE rAjAvien
aRiyic@. 23aEnVxicEA Ek zri
yAeN EbAYmAyekAH rAjAvi
envDivA ptiyi rH RsU
ikAeryM k}uviEli. tH rAjAvi
eR cripusHtkLi q}utivyH
kyM ecyH.
eyder nziiA hAmAeR
ElAcn
Q sMBvEzxM gAkArnA
y hedATyew mk hAmAen ah
EzVErAzurAjAvH teR ewy skl
EdYAgAewyM mIet AnyM
nki dric@. 2rAjkln tinA
rAjAvieR vAti qlA rAjEs
vkM hAmAeR mi iunmsHkri
ci. qA emAeKAyi iw
kEyA nmsH k rikEyA ecyH t il .
3
aEA rAjAvieR vAti
rAjEsvk nImAM rAjkln Diri
etH? qH emAeKAyiEyAwu EcA
dic@.
4
av divsMEtARuM Q EcAdYM EcAdi
c@. qA aEAe}lAM av hAmAen
iuvNNem kln nirsic@.
atinAlv hAmAEnAwH eti pR
u. tA o eydnAeNH emAe
KAyi avErAwu pRtinH hAmA emA
eKAyiEyAwH qviM qH
avRiyNmAyi. 5 emAeKAyi
te iuvNuil q k
EA hAmAni EkApM niRu. 6 emAe
KAyi o eydnAeN hAmA mn
ilAiyi. qA emAeKAyiey
mAM hiMsicA mtiyAvielH av
EtAi. ahEzVErAzieR rAjY
emAeKAyiyew skl L@keLyM ey
deryM lnM ecNemH av
cHCic@.
7
ahEzVErAzurAjAvieR pAM Br
Nvxiel oAMmAsmAy nIsAni
eyder nziitinH ekAle
qlAnAL@kLiluM mAsLiluMevcH
vuM nlnAL@M mAsvuM et kupi
wiAEvi hAmA nRuiu EnAi
yEA pAMmAsmAy dA NH
mM q ku. 8qiH rAjAviEnAwH
av en pRu, ayew rAjY
skl sMAnLiluM melAv
riniM Evtiriu ni cil
jnL@H. avew cAr mu
qlAvEwtiniM vYtYsHtmANH. rA
jAvieR niym av asri
il. aver ayew rAjY wrAn
vditH o rAjAvien sMbi
ciwEALM nl.
9
ayH stmAeNi aver

nziiNemH o kln puRewvi


cAluM. kln nwAvew ecl
viElAyi {A 10, 000 evinANy
rAjB$AriElH awc@ekAAM.
10
aEA rAjAvH mEmAtirM virli
niH Qri eydew zuvuM gAkA
r hedATyew mkmAy hAmA ekA
w. 11qiu rAjAvH hAmAEnAw pR
u, pNM nI te evk. jn
ELAw nin EbADicEpAel ecyH
ekA_k.
12
aen oAMmAsM ptimAM tIyti
rAjAvieR q}ukAer viLicH hAmA
klicEpAel q}utic@. rAjAvieR
nAmi at jnL@ew lipiyiluM
BAxyiluM q}utiy kln rAjEmAtirM ekA
u mevcH rAjtiniDikM oAErA
sMAnm EdzADiptikM vY
tYsH t jnL@ew -M ayc @ .
13
ecRuAerEA v]erEA u
eLEA sHIkeLEA EnAAet skl
eyderyM o divsMekAH ekAm
wiNemM ati divsM pAM
mAsmAy dA mAsM ptimAM tIyti
yAeNM avew sVvkk ekA
ywiNemM kli rvH qlA
sMAnLiElM rAjAvieR dtA
vzM ekAwyc@. 14niyic divsM
kln nwvA qlAvM tARAyiri
tinAyi rvieR pkH oErA
vizYyiluM jnL@ewwyi o niy
mmAyi viLMbrewAM Aw ec
yH. 15zeR tlAn puRewvi
c rAjklnymAyi dtA tiwi
puReu. pie rAjAvuM hAmAM
wiAni. pe zngrM zy
}ilAyi.*
emAeKAyi shAyinH qE
rien Erii
sMBvic kArYeLlAM emAeKAyi
Ek@. rAjkln aRiEA emAe
KAyi aveR wu vlic@ kIRukyM
pkrM cAuwkyM cArMpUkyM ec
yHekAH zngrieR nwec
niH Re almRyiu. 2rAjAvieR
vAti cAwekAH M Ev
ziet niymmeiluM av
rAjAvieR vAtili miver ec.
3
rAjkln nwAA smyM aw
vekAi sMAnLielAe
yM eydew wyi kwd+KvuM
pvAsvuM almRyM vilApvuM A
yi cAwkyM cArM pUkyM
ecyHekAH aEnkM eyd nil
kiw.
4
qErieR dAsikL@M x$AM
emAeKAyieyi v pREA

p e . . . z y } i l A y i eyder
ekAlA rAjkln zniel jnLi
zy}mAi qAvAM tinM.
kArNM, eydH avmAyi nl vYApAr
bmAyi. mAvuml , eyder
tL@ew nl ayArAyi av kkyM
ecyHti.

511
av d+KMekAupuLu. cAwH
mARutiEvi av EveR vsH
ekAwyc@eviluM emAeKAyi
a sVIkricil. 5 aEA avL@ew pri
crNinH rAjAvu niymici x$
Aew iniH hTAH qven
viLic H emAeKAyiH qA sMB
vietH aEnVxic@vrA av
pRyc@. 6 av rAjAvieR vAti
li milu RlH emAeKA
yiyew awec. 7 aEA, ey
der nziiAEvi hAmA rAjB$A
riEl niEpiAem vAgHdAnM
ecyHt pNieR kNwM Ay
etl A M emAeKAyi hTAiEnAwupR
u. 8 wAet rAjYe eyder m}uv
nziiNemu klicH zni puR
ewvic niymieR o pkH
qErien kANic@ vAyic@ekAwA
Evi hTAien liciH avELAwu
rAjAvien eckH emAeKAyiEv
iyM avew jniEviyM dy
yAciNemH emAeKAyi pRy
yHkyM ecyH.
9
emAeKAyi pRetl A M hTAH
qErien aRiyic@.
10
aEA emAeKAyiEyAwH en p
RyNem@ pRH qE hTAien
vIuM ayc@ 11rAjAvH viLiiAet
aEhe kANA ekAArieR ak
Li ecl@tH NAyAluM epA
yAluM av zi mrNmAeNM
aen ecl@vri ewEner rAjA
vH sVNecEA nIuEvA av mA
empie jIvEnAew ri qM o
niymmtH ql A rAjEsvkM
sMAnLiel jnM aRivuLL
tANelA. }i m divsmAyi
rAjAvH qe viLiiciil.
12
qE pRyctH hTAH emAe
KAyiey aRiyic@. 13aEA emAeKA
yi qEriEnAwH en pRyc@+
ekAAri pAvLAyekAH
ql A eydewyM wyiniH nI
orAmAM rewem kt. 14
EA nI oM miAtiA eyd
shAyvuM EmAcnvuM EveRAriw
nivM. pe nIyM nieR pit]Bvn
vuM nzic@EpAM. eny o smy
H nin rAjYH yM y o
AnM ttH tinelH RiyAM?
15
atinH qE emAeKAyiH
en mRupwiayc@+ 16zniel skl
eyderyM viLic @ i mpkluM
m rAiyM tiAetyM wiAetyM
qniEvi Ayi pvsik.
{AM qeR dAsimAM aEpAel
te pvsiM. pie viLiewAet
niymvimAyiAeNiluM rAjAvieR
miElEpAM. {A mrikyAeN
i mrie.
17
atiEzxM emAeKAyi aveR
v}iEpAyi qE pREpAel
te qlAM av ecyHM

qE 4:5-5:13

qE rAjAviEnAwu sMsAri
aetAH mAMdivsM rAjkIy
vsH LNiuekAH qE
arm nyew milu a+purm
ec ni. aEA rAjAvH armnyew
vAti linBimKmAyi siMhAsni
rikyAyi. 2qErAjH{i m
ni kEA rAjAvinH av
ELAwu Iti EtAkyA av kili
epAecEA avL@ew Ener nIi.
aEA av awecH ecEA
lieR aM etA@.
3
aEA rAjAvH avELAwu pRu, a
lEyA qErAjH{I, nI #hi
etANH? atH rAjYieR ptiyAyA
EpAluM {A nin tH.
4
atinH av en mRupwi pRu,
rAjAviEvi {A o viH
oH. rAjAvinH sQkrYemi rAjA
vuM hAmAM ati dyvAyi pew
NM.
5
aEA qErieR aEp sADi
c@ekAwEtinAyi hAmAen w ekA
uv qH rAjAvu klic@.
aen rAjAvuM hAmAM qE o
iy vii pewA ec. 6 vI
u wic@ekAiriEA rAjAvH q
EriEnAwu pRu, nieR aEp
qAyiAluM atH {A sADic@tM.
nI q EcAdicAluM, rAjYieR p
tiyAyAEpAluM, nin ki@M.
7
atinH qE pRu, qeR aEp
yM #hvuM tANH . 8rAjAvinH
qi Itiyei, qeR #hM
niv] ic@tvA pyei, {A
nAeL o rAmetA viinH rAjA
vuM hAmAM vvA dyvuAkNM.
qeR #hM rAjAvien aEA aRi
yivA avAdM AkNM.

emAeKAyiEyAwu hAmA EkApi


9
aH hAmA ekAArM vitH sEA
xEAewyM sMt] p H t iEyAewymAyi
. qA rAjAvieR vAti te
kiuM oAcHCAnic@ nikEyA ByM
ekAu viRyHkEyA ecAti emA
eKAyiey kEA aventier hAmA
ni EkApM Lii. 10qiluM a
niyic@ekAH av vIiEl EpA
vukyM teR suXeLyM BArY
EserzienyM viLiikyM ecyH.
11
avErAwu teR aLv sienyM
anvDi puAeryM bAi ql A
EntAL@ewyM mIet rAjAvH te niymi
ctienyMpi av epAcM pRu.
12
puRem rAjAviEvi qErAjH{i
oiy viinH qeylAet EveRA
enyM rAjH{i Niciil. nAL
e viiM rAjAviEnAewAM qe
Nic i uH . 13qiluM, eydnAy
emAeKAyi rAjAvieR vAti ri
kAENiviwEALM aetA
M qe sEAxiiil qM
av pRu.

qE 5:14-7:8

512

14

anrM hAmAeR BArY EserziM


aveR suXM o zym
Ayi. av pRu, aven vA
q}upwi yri o k}umrM tI
vA cilErAw pRyk. BAti
rAjAviEnAwEpicH emAeKAyiey
iEluk. qiu rAjAvieRew s
EAxmAyi vii EpAvuk.
Q ElAcn neH hAmA EtA
kyM av k}umrM nAikyM ecyH.
emAeKAyi driew
qA a rAi rAjAvinH o@M
RA k}iil. aekAH dinv]
ALew pusHtkM ekAuvH vAyi
c@EkiA pricArkErAwu klic@.
av aen te ecyH. 2 ahEzV
ErArAjAvientier rAjAvieR x$
AM RM sUiukAmAy bigHA
M EterzM Ecnwiy pjApe
i emAeKAyi mi aRivuekA
wBAgM vAyic @ EkEA rAjAvu
EcAdic@+
3
Q mhAEsvniM DIrtyHM q
bmtiyM zMsymANH nAM emA
eKAyi ekAwitH?
ecRuArAy pricArk pRu, a
vEvi yAetAM nAM ecyHtiil.
4
tAAic k}umri emAeKA
yiey iLyNemH rAjAviEnAwu p
RyAEvi hAmA EnrH armn
yew puRe mEv. aEA
rAjAvH viLic@ EcAdic@, rANview,
armnmH ? 5 m nitH
hAmA NH q pricArk rAjA
vien Nic@.
aEA av akEvreq
rAjAvu klic@. 6 akEv hAmA
EnAwu rAjAvu EcAdic@, rAjAvH dri
NemH #hi ovEvi qA
ecEtH?
rAjAvinH drvuekAwA EtAA
qEA EyAgYnAyi EveR H?
q hAmA uekAu vicAric@.
7
qiH en mRupwipRu, rAjAvH
driNemH #hivEvi
enecyHtAluM+ 8rAjAvu Driciu
rAjvOvuM rAjAvu kyRiyiu o
tiryM B]tYA ekAuvre.8B]tYA
rAjAvieR vizixHw awyALM tiryew
tlyi cAe. 9 rAjvOvuM tir
yM rAjAvieR EdYAg-Li o
ven mtl licAluM. rAjAvH dri
A #hiven EdYAg
rAjvOM aNiyic@ tiruRi
i, rAjAvH driNemH #hi
v Evi qAec@key kA
k! qH avmi viLic@ pRu
ekAH ngriel qlA R l
LiluM EGAxyAyAyi nwe.
10
aEA rAjAvH hAmAEnAw klic@,
wecl@k! nI pREpAel te
yvOvuM tiryM ekAuvH rA
jAvieR vAti ri eydnA

y emAeKAyiEvi aetlAM ec@


k. nI pRtielAiEpAluM vI}v
EpAktH.
11
atsric@ hAmA vOvuM tir
yM qw. emAeKAyiey vOmNi
yicH tiruRii, rAjAvH dri
NemA#hiv Evi qA
ec@keyH kAk! qH av m
i viLic@pRuekAH hAmA ngr
vITikLilUew tirey nyic@.
12
atiEzxM emAeKAyi rAjAvi
eR vAtiEl tiric @ EpAyi.
hAmA D]tiyi aveR vIiElM
EpAyi. aview av kruM mAnE
wekAH tl mRc@M . 13pie nw
m}uv av BArY EserziEnAwM
suXELAwM pRu. aEA av
avEnAw pRu, emAeKAyi o ey
dnAeNi nI EtAliewM. nieR
vI}H c rMBic @ k}iu. nI nzic @
k}iyMver niymAyi a wM!
14
av hAmAEnAw sMsAric@ ekAi
riEA rAjAvieR x$A aw
E ec. hAmAen qE oiy
vii ieAu EpAvA av
D]tiyAyi.
hAmAen ieAl@
aen rAjAvuM hAmAM qE
rAjH{iyew ew vii pekA
u. 2aEA rAjAvH qEriEnAw pR
u+ vIuwi rAme
divsmANH . qErAjH { I, nieR
aEp qAyiAluM a {A
nin sADic@ tM. rAjYieR pti
yAEpAluM.
3
aEA qE en Nic@,
alEyA rAjAEv, aH qi ItnA
eNi, rAjAvi nl t AeN
EbADYewkyAeNi qeR jIvitM
qni tErNEm. qeR jnL@ew jIvi
tvuM qni tErNEm. tAeNeR a
Ep. 4 qeyM qeR keLyM n
ziic@M ekAM lnM ecAEvi
{eL viukLiri. dAsYv]i
yiElANH {eL viieti
{A mQnMpAliEcen. kArNM arM
zH n eLAM rAjAvien aElArs
ewkyil.
5
aEA ahEzVErAzurAjAvH qE
rAjH { iEyAw pRu, en o
ecA ElAcicv rH? qviewyA
Nv?
6
qE pRu, {L@ew zuvAy
v dxHwnAy Q hAmAnANH. rAjAvi
eRyM rAjH{iyuewyuM mui hAmA
e{iviRc@. 7 rAjAvH EkApEAew q}u
Eu vIuvi viH armnyiel
dYAniEl EpAyi. tnitH vD
ziyi R omAvielH Ru
Ayi hAmA teR jIvEvi
qErAjH { iEyAw yAciAnAyi
aviewe ni. 8 dYAnini
vIuviinH a+puriEl tiri

513
c@v rAjAvu ktH qE kiwk
yAyi kiwyi hAmA vI}utA
yi. rAjAvH EkApEAew pRu,
{A a+puri EA rAjH{i
ey miA nin eeDrYEmA?
Q vAk rAjAvu pRywen Es
vk hAmAeR mKM mRc@kLu. 9 a
EA rAjEsvkrAy x$Ari h
EbAnA qv en Nic@,
rAjAvinH psUcn ekAw emA
eKAyiey AEvi hAmA nAic
q}upwi yrm aEt k}umrM hA
mAeR vIwinwH nilH.
aEA rAjAvu klic@, hAmAen ati
e iLyk.
10
emAeKAyiEvi hAmAenAi
y k}umrie av hAmAen i
eA. aEtAew rAjAvieR EkApvuM
zmic@.
eyder shAyiNemH rAjkln

aEdivsM te ahEzVErAzurA
jAvH eydew zuvAyi hAmA
eRvIwH qErAjH{i ekAw. emA
eKAyi teR rAeNM av av
Evi ecyH t qAeNM
qErAjAviEnAwu pREA av
nH rAjsiDiyiEl EvznM kii.
2
rAjAvHhAmAnini tiriecwi
mEmAtirM Qri emAeKAyi ekAw
. aEA hAmAeR vIwieR mtl
qE emAeKAyiey lic@.
3
qiH gAkArnAy hAmA ey
detier puRewvic dxHwkln Ru
ecNemH rAjAvieR kA vI
kruekAH qE eki.
4
aEA rAjAvH aveR sVec
EA avEner nIi. av q}uE
u rjAvieR mini. 5pie av
en aEpic@, rAjAvien
sxHwnAei, rAjAvinH etA
nl zymAeN EtAevi, a
yHH qEAw kANYmei, aH
qnieA lYM trAnA#hi
evi, gAkArnAy hAmA rAjAvi
eR sMAnLiellAyiwm ey
der m}uv lnM ecNemH kA
Niec}utiy kln Ruec@tinAyi
o mRukln ayENEm. 6qeR jn
H drvuM nAzvuM sMBviEA
qen {A aku shiM?
7
aEA qErAjH{iEyAwM eyd
nAy emAeKAyiEyAwmAyi ahEzVErA
zurAjAvH en pRu, hAmAeR vIwH
{A qEri ekAwk}iu. ey
derekAlA mictinH B]tYA av
en k}uviElukyM ecyHt. 8 ni ey
dH nltien niEtAtH
rAjnAmi q}uti rAjEmAtirMekAu
mevcH niM ayyHk. rAjnAm
i q}uti rAjmevc o kln RA
vukyil.
9
aen mAM mAsmAy sIvA mAsM
pimAM tIyti ekAArM q}u

qE 7:9-9:2

kAer tiwi viLiic@ emAeKA


yi pRuekAw kln rAjYe qlA
vizYkLilum qlA jnL@ewyM
BAxkLiluM lipikLiluM eydtH
avew BAxyiluM lipiyiluM q}uticH
Ymt qEtYApYvery 127 sM
AnLielyM eydM rAjtini
DikM EdzADiptikM EdYAg
M ayc@ekAw. emAeKAyi ah
EzVErArAjAvieR nAmiel}uti rA
jAvieR mcAiy klnk Ev
gMwiy ekAArMtirkL@ew puRH dt
AvzM ekAwyc@.
11
rAjAvieR avAdEAew emAe
KAyi q}utiy kln tAyi+
ql A pNLilum eyder
ryH Ayi owvAM
teLyM tL@ew ueLyM
BArYmAeryM miEcAvu
jnL@ewyM eesniker nzii
AM ekAlAM lnM ecAM
avew vsHtvkk qwvA
M, nziivAM avH av
kAzM n.
12

ahEzVErAzieR rAjYM m}uv a


enecA divsmAyi pAM mA
smAy dAmAsM ptimAM tIytiyM
niyic@. 13aEdivsM zuELAwu p
krMvIA eyd tARAyiriEti
El klnyew pkH niymmAyi qlA
sMnLilum qlA jnL@ewyM
wyi viLMbrM ecAM AwAi.
14
rAjAvH j{ApictsricH dtA
EvgMwiy tirkL@ew puRH ep
yAtiric@. niymM z rAjDAni
yiluM viLMbrM ecyHt.
15
nIlyM evLLyM niRilu rAjkI
yvOL@M o vliy epAkirIwvuM
QtniRilu mEnAhrmAy o Emli
yM Drici emAeKAyi rAjsiDi
yini pivAi. zngrM
hHLAdA timi. 16eydAke
hExAAdvuM lAsvuM sEAxvuM
Ayi.
17
rAjklnyM niymvuM qiy qlA
sMAnLiluM qlA pNLiluM ey
dH lAsvuM sEAxvuM viM
Ayi. eyder av BymAyi
tinA rAjY plM eydrAyiI
Ayi.
vijyM eydH
rAjAvieR klnyewyM rAjYe
niymieRyM bli eyder
EtAlivA Evi avewzu kA
i divsmAyi pAMmAs
mAy dAmAsM 13AM tIyti. qA
divsM awvEA iti kI}HEm
mRiu. teL kI}HewA micv
er eyd kI}Hewi. 2ahEzVErAzu
rAjAvieR skl sMAnLilum
skl eydM teL nziiA

enehmYAvH 9:3-27

514

EkAu iyivErAw tikArM


ecA Evi avrvew pNLi
owi. M avetier niA
zrAyiil . kArNM ql A vM
aver EpwiyAyi. 3sklsMAn
LielyM rAjtiniDikL@M skl
EdYAgM EdzADiptikL@M rAjkln
k nwAA vM eyder shA
yicEt Z. kArNM avH emAe
KAyiey EpwiyAyi. 4 rAjAvieR
tEdYAgnAyekAANH av
emAeKAyiey EpwictH. vizYyiel
sklM aveR EpM tApvuM mn
ilAi. aen emAeKAyi wt
wt ztnAyiI.
5
aen eyd avew zueL
m}uv vAL@ekAu evieAkLu.
teL evRuvErAwH av tikArM
ecyHt. 6 zrAj DAniyi eyd
7
500 puxAer ekA. pzdATA,
8
dEPA, asHpATA, EpRATA, adlYA,
arIdATA, 9pA, arIsAyi, arI
dAyi, veysATA qiveryM ekA.
10
av pEpM eydew zuvAy
hedATyew mk hAmAeR puA
rAyi. qA avew vsHtvkk
eLAM eyd kvewil.
11
aEdivsM te zrAjDAniyi
ekAlevew qM rAjAvien aRi
yici. 12aEA rAjAvH qErA
jH{iEyAw pRu, zrAjDAniyi
hAmAeR p puArwM 500 pux
Aer eyd ekAmwic i ri.
rAjAvieR musMAnLi av
q ecyHtEvA EvA? nieR aEp
qteyAyAluM a sADic@t
H. nin EvtH EveR qte
yAyAluM aM sADic@ tH.
13
atinH qE pRu, rAjAvi
en sxHwnAevi ecyHt
te nAeLyM ecAM hAmAeR
p puAeryM k}umri AM
znilu eyder avdimARAk
NM.
14
qE aEpicEpAel nw
e q rAjAvH jH{ApikyM a
niymmAyi zni viLMbrewk
yMecyH t . aen hAmAeR p
puAeryM av k}uviEli. 15zni
luAyi eyd dAmAsM ptinA
lAMtIyti vIuM owi aviwe
300 puxAer ekA. qiluM av
Ayi vsHtvkkeLAM kvew
il . 16rAjAvieR sMAnLi
jIvici bAiy eyd r
yHM zuLini eesVri
MEvi sMGM EckyM 75, 000 viErADi
keL ekAl@kyM ecyHti. qiluM
vsHtvkkeLAM av kviil.
17
sMAnLi sMBvicM dA
mAsM ptimAM tIyti yi. pti
nAlAMtIyti av vimic@. atien
av viiM /vim o div
smAkyM ecyHt.

pUrIM /vM
qA zniel eyd sVyr
yHEvi dAmAsM ptimM ptinA
luM tIytikLi oic@ wiyitinA
ptinAM tIyti vimikyM ati
en viiM /vim divsmA
kyM ecyHt. 19aekAH nAuuR
LiluM nAipuRLiel pNLiluM
pA eyd ptinAlAM tIytiyA
NH /vvuM vim divsmAyi
EGAxitH . av ql A vM
sAn aEnYAnYM ekAwyyHk
yM ec@.
20
Q nwetlAM emAeKAyi q}uti
evc@. ahEzVErAzurAjAvieR aw
M akelym qlA sMAnLi
elyM qlA eydM av sMBv
eLi q}uti aRiyic@. 21uEtARuM
dAmAsM ptinAluM ptinuM tIyti
k vimieRyM EGAxieR
yM dinLAtinAyi av ni
Edz q}uti ayct.H 22eyd zu
LiniH sVtEnwiy divsLAy
ekAANH avey vimdinLAyi
nIievct.H avew vilApM /vvuM
d+KM sEAxvumAyi mARiyM mAs
iel divsLilAyekAH av
ey viiM EGAxiM aEnYA
nYM sAn eekmARutiM driH
dAnD ekAwutimLL divs
LAyM nIievc@.
23
atinA cric@wiy vimdi
vsM emAeKAyi q}uilUew vzY
eEpAel wM criemH ey
d stic@.
24
gAkArnAy hedATyew mk
M skl eydewyM zuvumAy hA
mA rAjY skl eyderyM mwi
c@kLytiElAyi o wiltM em
nykyM aver pviAM mwiA
M piydivsM kupiwiA Evi
nRuiwkyM ecyHti. aAlH Q
nRuien pUrH qAyi viLici
tH. avDidivse pUrIM qM
viLi. 25hAmA aArY ecyH
qiluM qE rAjAviEnAw sMsAri
AEpAyi. atinAlv putiy kln
kLiRi. Q klnk hAmAeR ptik
eL nziic@evmAml, hAmAM av
eR wMbiM drit sMBvi
AM atiwyAi! aen hAmAM pu
AM k}umriEleu.
26
aAlH nRukeL pUrIM qA
viLicitH. atinA avDi
divsM pUrIM q viLie@. Q
avDidivsM EGAxiA emAeKA
yi o kilUew eydErAwAvzYe@.
aen qlAvxvuM Q ru divs
LAEGAxitH eydiwyi
cArmAyi. 27vimdivsM cri
ti mAErKk avM av
ew pigAmikM avErAw Ecv
MEvi eyd stYMecyH sVIk
ric@. Q rudivsL@M niymM a
18

515
zAsiEpAel uEtARuM tImA
nic smyH te criti
M vI}Hc vAvutl. 28Q divs
qlA tlmRkLiluM qlA lLi
luM qlA sMAnLiluM qlA pN
LiluM sHmrN puieAH cri
ew. Q pUrIMdivs eyd
ew wyiniH o}iuEpAvukyil.
eydew pigAmik Q vim
divsM qAlvuM sHmriM.
29
atinA pUrImien sMbic H
abIhyIlieR puiyAy qErA
jH{iyM eydnAy emAeKAyiyM o
oQEdYAgik ke}uti. tieR mlYM et
LiyiviDi pUrAjkIy
aDikArEAewyANH av rAme
kH q}utiytH. 30EA ahEzVErA
zurAjAvieR rAjYe 127vizYkLiluM
jIvici qlA eydM emAe
KAyi smADAnM zMsic @ ekAu
kkLyc@. smADAnM ekAuvM
muver aEnYAnYM vizVsHtrAi tI
mAy sEzLAyi kk
Li. 31pUrIM EGAxitH rMBiA
jnELAwAvzYewAnANH emAeKAyi
Q kkeL}utiytH. Q putiy avDi
divsM qEALAEGAxiNemM av
avErAwpRu. eydnAy emAeKA
yiyM qErAjH{iyM eyd kl

qE 9:28-10:3

nkLyci. avM avew pigA


mikmAyi Q rH avDidivs
Apiec w AnANH avrien ec
yHttH. sMBvic EdAxeLecAliy
pvAseyM nilviLieyyMpi oA
i EpAelte av tH oA
32
iM. qErieR kH pUrImieR
c oQEdYAgikmAi. ArYeLA
e o pusHtki q}utivci@H.
emAeKAyi drie@
pie ahEzVErAzurAjAvH teR
rAjYe smtIre skl vid
rngrLiluM qlAjkM ni
tikmi. 2 aveR ziyM k
m oAErAv]iyM rAjAvH An
yM ekAw emAeKAyiyew mhA
yv]iyM EmdYyielyM pAsiyi
elyM rAjAAew v]ApusHtk
i q}utiyi@H. rAjAvH emAeKAyi
ey o ExHWvYiyAi. 3 eydnAy
emAeKAyi ahEzVErAzurAjAvi
rAmnAyi. av sVADInziy
vM eydsEhAdrLi DArALM
Ep iyevmAyi. av
teR jnL@ew EmM EnAkyM
teR qlA jnMEvi smADAn
ieR
sEzM
ekAuvrikyM
ecyH.

10

516

EAbH
nlv
nAy EAbH
QsH qrAjYH EAbH qeArA
jIvici. nlvM vizVsHtmA
yi EAbH. ayA eedve rA
Dic@. tikLiniM ayA ak
ni. 2 EAbinH }upuAM m
puimAmAyi. 3EAbinH }A
yirM wkL@M mvAyirM okL@M yi
rM kALkL@M aURu epk}utkL@M
Ayi. ayAH aEnkM B]tYA
mAyi. ki} Edze vuM
DniknAyi EAbH.
4
EAbieR puA tL@ew vIw
kLi mRvcH vik nwkyM a
tiElH tL@ew sEhAdrimAer Ni
kyM ecyHti. 5teR ikL@ew
rM vik}iH EAbH atirAvi
el N. teR oAErA mMEvi
ayA oAErA EhAmyAgLic @ .
ayA en mnikti, qeR
ik tL@ew viiniwyi mn+pU
vmlAet eedvEAw pApM ecyHtiri
AM. teR mL@ew pApM miew
tinAyi EAbH en ec@tH pti
vAiyi.
6
aenyirie, dtA yEhAvey
kA divsM v. sAAM dt
AErAewAM v. 7yEhAv sAAEnAw
EcAdic@, nI qviewyAyi?
sAA yEhAvEyAw mRupwi pR
u, {A miyi iiriykyAyi
. 8aEA yEhAv sAAEnAw pR
u, qeR dAsnAy EAbien nI
kuEvA? avenEAel miyi
mil. av yTAi nlvM vizV
sHtmA. av eedve rADi
. tikLiniH av ak ni
kyM ec@.
9
sAA mRupwi pRu, zrite!
qA EAbinH eedve rADi
A mtiyAy kArNmH! 10nI qEA}uM
avenyM aveR wMbeyM wA
et avtieneylAM sMrikyM
ec@. aven aveR v]ikLi
ellAM vijyiA nI shAyi.
aet, nI aven a#hiciri.
av vLer DniknANH. rAjYemAwM
aveR ipM vYApic i @H .
11
qA aetlAM nI nziikyAeN
i av nieR mKEnAi nie
zpiemH qniH RANH.
12
yEhAv sAAEnAw pRu, zri,
EAbi qieReyiluMEm nI
qEvNemiluM ecyHtekAZ. pE
aveR zrIrM EvdniitH.

aEA sAA yEhAvyew mi


niM EpAyi.
EAbinH qlA M nxw
H ew
o divsM EAbieR m av
ew msEhAdreR vstiyi ti
kyM vIu wikymAyi. 14a
EA o dt EAbieRywu v
pRu, kALk nilM}ukyAyi.
k}utk awte pul@ tikymA
yi. 15qA ezbAyA {eL
mikyM ayew m]geL piwi
c@ ekAuEpAvukyM ecyHt! {AenA
}iek melA dAsAeryM ezbAyA
vDic@. atinA aey Q vA
aRiyiA {A vtANH!
16
dt pRuekAiriev meA
dt EAbieRyw v. rAm
e dtpRu, kAzniM v
miiNk ayew wkeLyM
dAsAeryM dhiic@. {A mAmANH
retH. atinA Q vA aey
aRiyiA {A vtANH!
17
dt sMsAric@ekAiriev
meA dtwi v. mAme dt
pRu, kdAyA m sMGeL
aycH {eL mikyM new
okeL piwic@ekAuEpAvukyM ec
yHt@! dAsAer av vDic@. {A mA
mANH retH, atinA Q vA
aey aRiyiA {A vtANH!
18
mAme dt kArY pRu
ekAiriev meA dt wieyi.
nAlAme dt pRu, ayew
puAM puikL@M msEhAdreR
vstiyi tikyM vIu wik
ymAyi. 19aEAeLA zmAy kAH
mmiyiniM epeH vIkyM vIwH
nilMptiikyM ecyHt. vIwH ay
ew mL@ew tlyi vI}ukyM averlAM
mrikyM ecyHt. {A mAmA r
etH, atinA Q vA aey
aRiyiA {A vtANH!
20
Ekywen EAbH teR mEnA
vixmM aRiyiA vO vlic@
kIRukyM tl m$nM ec@kyM ec
yHt. anrM av tRyi nmsHkricH
eedve rADic@. 21ayA pRu+
Q ElAkiEl vEA {A
ngHnnAyi, qnieAmilAyi
. mricH Q ElAkM viwEA}uM
{A ngHnM omilAvmAyi
riM. yEhAv t, yEhAv tiri
ek qw. yEhAvyew nAmM
vA}Hewe!
13

517
22

kArY eneyAeyA sMB


vicetiluM EAbH o pApvuM ec
yHtil. ayA eedve p}ikyM ec
yHtil.
sAA EAbien vIuM
zlYew
meA divsM dtA eedve kA
NA v. sAAM eedve kA
NAeniyi. 2yEhAv sAAEnAw
EcAdic@, nI qviewyAyi?
sAA yEhAvEyAw mRupwipR
u, {A miyi alunwkyA
yi.
3
aEA yEhAv sAAEnAw pR
u, qeR dAsnAy EAbien nI
nirIic@EvA? miyi avenEAelA
rALil. av nlvM vizVsHtmA
. av eedve rADikyM
av pApLinik nikyM
ec@. avetlAM o kArNvumi
lAet nziiA nI qEAwH avAdM
EcAdici@M av vizVAsiyAyi w
.
4
sAA tivcic@, tVipkrM
tVH!*sVM jIvEvi ov tni
etlAM tYjiM. 5aveR zrIre
pviA nI nieR zi pEyAgi
cA av nie mKEnAi zpi
M!
6
atinA yEhAv sAAEnAw pR
u, zri, EAbH nin viEDynAyi
riM. pE aven vDivA nin
DikArmil.
7
anrM sAA yEhAvyew mi
niM EpAvukyM EAbinH EvdnA
jnkmAy N nkyM ecyHt.
EAbieR pAdM mt tlyew mk
LM veryAyi N. 8atinA
EAbH ccvRu Arinwi
. oAikxN ekAH ayA
teR N ecARiu. 9 EAbi
eR pi ayAELAw pRu, ai
EA}uM eedvi vizVsiEvA?
qekAH eedve zpici@ mric@
wA!
10
EAbH teR BArYEyAw pRu,
nIeyA dxHwsHIeyEAel sMsAri
! eedvM nk tEA nAM a
sVIkri! atinA n prAtik
eLAmilAet tiyM sVIkriNM. Q
kxHwtyew kAleAM EAbH pApM
ecyHtil. ayA eedvientirAyi
sMsAricmil.

EAbieR m suX
aEhe kANAen
11
EtmAkArnAy qlIPAsH, hiA
rnAy bidAdH, nymAArnAy EsAP
qien m suX EAbi
Ayi. EAbi sMBvic
yAtnkeLi av mEpM Ek@.
tVi pkrM tVH Evdn o}ivAA ov
qM ec@emANitinM.

EAbH 1:22-3:12

m suXL@M owi. EAbi


eRywecH ayAELAwH atApM
kA@kyM zVsiikyM ecAemH
av mvM niyic@.
12
pE vLer akel nite EA
bien kEA atH ayA teEyA
qvH sMzymAyi. kArNM,
ayA amAM mARiyi. av c
i kryA wi. av tL@ew
vO vlic@kIRukyM vAyviEl
M tlyiElM epAwi vArieyRiykyM
ecyHt. tL@ew kWind+KM EbADYew
AnAyi atH. 13anrM m suX
L@M EAbiEnAewAM }u pklu
kL@M }u rAikL@M nili. M
EAbiEnAwH o vAM pRil. kAr
NM, EAbinH amAM yAtnye
vRiyAmAyi.
EAbH teR jnndiv
se zpi
anrM EAbH teR vAyRH
teR jnndivse zpic@. 2-3a
v pRu+
{A piRdivsM qEmAyi nzi
e. etArAiyANH qH av
pR rAi AyiilAyiei
qH {AnA#hi.
4
divsM tAyirie q
{AnAzi. eedvM divse mR
e q {AnAzi. divsi
E evLicM vI}Atirie q {AnA
zi.
5
divsM mrNM EpAel tAyi
rie q {AnAzi. divs
e kAEmG mwivyH e q
{AnAzi. {A piR divsi
eR kAze kAEmG By
ewi oAwie q {AnAzi.
6
rAiyi ri@ niRye. kl
RiniM rAi lAtAke. mAs
iwyiluM rAi lAtirie.
7
rAiyi oM AewvAn
vdiAtirie. rAiyi orAhAd
zbHdvuM EkAtirie.
8
cil mAikAH sdA livYATAen
NNM. atinAlv zApvAkL@
viwkyM {A jnic dine av
zpikyM ece. 9 divse BA
tnM Le. rAi BAtevLicM
tIiciriemiluM kAzM ori
luM vrAtirie qH {AnAzi.
sUrYkAzieR dY rzHmik a
kANAtirie.
10
qekAeA, qeR piRviey
twyA rAi k}iil. Q }
kAtiniM rAi qe
twil.
11
gBpAi kiwte {Aen
ekAu mric i l ? piREAe
{AenekAu mricil?
12
qeR a qiene avL@ew
mwiyi kiwi? qeR a qnie
ekAu mlA t?

EAbH 3:13-5:2

518

13

piREAe mriciei,
{AniEA smADAni k}ii
Een. 14pUvkAlH Q ElAki
vsiciH vimilA rAjAAErAwM
jH{AnikELAwemAM {A Ecie
i qH {AnA#hi. av t
Ayi niic w EA tk
ewkyM atYmAvukyM ecyHtiri
.
15
tL@ew wIr sVvuM evi
yM ekAuniRc BrNADikArikELA
ewAM {AM aweiei!
16
qekAH {A jnnie
mrikyM awewkyM ecyHt o
iyAyil ? oriluM pkevLic M
kANAeA ieyEAel yie
i q {AnAzi.
17
}imAwilAyiriEA dxHwA
zlYmA ni. INitrA
yv }imAwi vimM ke.
18
twvukAEpAluM zvwIr
zVAsmAM. kAvAew EAz
avH EkEivrilElA.
19
qlArilu L@kL@M zvwIr
iluH - DAnikL@M aDAnikL@M
awimEpAluM teR yjmAnniniM
sVtnAyiri.
20
yAtnyBviv qi w
jIviNM? tk Xdymv
jIvitemi ekAwNM?
21
av mriAnA#hieiluM atH
veil . mRiri niDiey
A av EtwtH mrNeyANH.
22
av tL@ew zv}i ke
EA sEAxi. tL@ew zvwI
r keEA av h A di
.
23
qA eedvM avew BAviey o
rhsYmAyie sUikyM av
H@M mtilueki sMrikyMec
@.
24
BNM k}iuvA smymAEA
hAdi pkrM vYsnM ekAu {A
enwvIiw. qeR prAtik ev
M EpAel puREeA}u.
25
qnieEA ByAnkmAy sMBvi
emH {A By, atANH sMBvicM!
{AEnvuM BytH qni sMBvic@.
26
qni zAnAkA k}iyil, q
niAzVsiAnAil, qni vimi
AnAil, {AnAek asVnANH!

qlIPsH pRy
EtmAnYnAy qlIPsH mRupwi pR
u+ {Anini qeiluM pRE
pU. {A pRyA micA a nie
asVnAEmA?
3
EAEb, nI vLerEyeREer pWii
ci@H. dblkreL nI ziew
iyi@H.
4
vI}ARAyver nieR vAk ri
ci@H. qNI@ niAnAkAv nI
zi ekAw.

1- 2

qA EA nin zHnL@A
yEA nI tL. av nie pri&A
nAiyiri.
6
nI eedve rADikyM avni
yikyM ecyHt. nI nlvnANH.
atinA atH nieR tIyAke.
7
EAEb, ElAcic@ EnA, nixHkL
oriluM nziiewil. nlv
oriluM nziiewil.
8
}L@A cileryM jIvit
e kWinmA cileryM {A ki
uH. qAlv qEA}uM ziie@!
9
eedvzi aver vDi. eedv
EkApM aver tk.
10
dxHwA siMheLEAel alRuk
yM gikyM ec@. qA, eed
vM dxHwAer zArA, eedvM av
ew pl@kL@M tk.
11
aet, rkiAet vixmi siMh
eLEAelyANH dxH w A. av
cAkyM avyew u alyu
kyM ec@.
12
o rhsYsEzM qiEl ekAu
v. atieR msVrM qeR ecvik
piwiecw.
13
rAiyi k o d+sVpHnMEpAel
aeteR RM ekwi.
14
{A ByviRc@. qeR ql@keL
lAM viRc@!
15
o tM qeR mKe kwEpAyi.
qeR zrIriel ErAmLAek q}uE
@ni.
16
AvH nilmAyi ni,
qA aetAeN kAvA qni
Ayil . o pM qeR kmi
ni. aview nibH d tyAyi.
pie zAmAeyA sVrM {A Ek@+
17
o mxYnH eedveA nItimA
nAkAnAvil. mnuxYnH teR
xHwAvi
enA nAkAmAvil.
18
EnA, eedvi teR sVIy
dAsAerEpAluM yiAnAvil. a
v teR dtAriEpAluM }
kA.
19
atinA, mxY tIcyAyM vx
LAyv te! mwArLilANv* v
sitH Q vIwkL@ew awiR ecLi
yilANH. QyAMpAkeLA niArmA
yi av mrNiEl e{ewM!
20
dyMmt asHtmyM ver mxY
mrieviluM mtH gQniil.
av qeEmAyi mric@ mRu
EpA.
21
avew wAryRuk Qrewk
yM av viEvkmilAet cAkyM ec
@.
EAEb, EvNemi viLic@ EnA
. pE M nin mRupwitril!
dtArielAveR EnM nin tiri
yAnAkil!
2
o men aveR EkApM ekAl@.
o vifHFiey aveR zvikAr
ekAl@.

mwArM mxYzrIrM qM.

519
3

tA suritnAeN ktiy o
vifHFiey {A ku. qA epe
ANyA mrictH.
4
aveR ikeL riA mil.
EkAwtiyi avEvi vAdiAnA
mil.
5
aveR viLk vizv ti
tI. mwkLi vL viLk
EpAluM av tieyw. atYAi
pUv avetlAM tieyw.
6
cIAlM nilnil AtH.
} nilnil AtH.
7
qA tIyiniM tIeArik y
pREAel stYmAyi, mnuxY
}LiElH piR.
8
pE, EAEb, {A nIyAyie
i eedviEl tiriH qeR
zHn avEnAw pRymAyi.
9
eedvM ec@ atH-tkArY mnu
xY mnilAAnAvil . aveR
atH-t v]ikvsAnmil.
10
eedvM miyiEl m} ayyH.
vylukLiElv jlM ayyH .
11
vinIten ykyM d+Kiten
sEAxvAnAkyM ec@.
12
eedvM kQzlAewyM dxHwAew
yM ptik tkH avew vijy
e lAtA.
13
jH{AnikeL eedvM avew kQzl
Lie wu. aen kQz
lt prAjyew.
14
smA pkEpAluM twu
vI}uM. cyHEpAluM i tiw
y ovenEAelyANv.
15
pAveL eedvM mrNini
ri. sAmYmvrAy dxHwA
ew ziyiniH av pAveL
ri.
16
atinA pAvH tIyH.
nIti kAA dxHwer eedvM nzii
kyM ec@.
17
eedvM tiv BAgYvA! ati
nA sv z nAy eedvM zii
EA prAtiewtH.
18

tA A mRivuk eedvM vc@


ek@; av eiluM priEli
cA aveR eekk te suKew
kyM ec@M.
19
RH anLiniM av
nie riM. }u drLBvicA
luM ninu mRiEvyil!
20
AmmAEA eedvM nie mr
NiniM riM. ymAEA
}uM eedvM nie mrNiniM ri
M.
21
tL@ew mc E yRiy nAvuekAH
jnM niei dxic@ pRevrAM
qA eedvM nie riM. vinAz
L@AEA nI ByEtil.
22
vinAziluM AmiluM nI ciri
M. vnYm]geL nI Byewkyil!
23
nieR wwi eedvEAwAytinA
vyliel pARkEpAluM nieR wwi

EAbH 5:3-6:14

pvyHM. kA@m]gEpAluM niEA


w smADAnilAyiriM.
24
nieR wArM suritmAytinA
nI smADAni vsiM. nieR
vsHtvkk priEzADiEA oM
nxHwetAyi nI kAkyil.
25
ninu miyiel pueAwikL@ewy
, asMKYM ikL@AM.
26
viLevwkAlMver EgAtu vL
EAel nI vLM. m vEyAv]nAM
ver nI jIviM.
27
EAEb {Li pWici@H. av
stYmAeNM {RiyAM. atinA
nI {eL vi; ninAyi etAe
pWi.
qlIPsinH EAbH mRupwi n
1-2
anrM EAbH mRupwi pRu+
qeR yAtnk iEnAiyi
ei, qeR vipk i lA
si vciei,
3
qeR d+KM nin mnilAmAyi
. smLiel qlA mNrikeL
AL@M qeR vYsninH BArmAM.
atinAlAeNeR vAk EBAx
LAyi kANewtH.
4
svznAy eedvieR zr
qi tRciri. aukL@ew
vixM qeR AvRiy. eedvi
eR mArkAyD qniEner nir
ni.
5
o zH n vumil A EA nieR
vAk pRyAenL@mANH . tiA
pul@EA kA@k}utEpAluM atinA
yi priBvikyil . BNmEA
pvuM atinAyi myiwkyil.
6
ilA BNM tiA ekAil.
myew evvinH o ciymil.
7
qniH EdAxM v o BNvuM
{A eekekAuetAwil! nieR vA
k qniiEALenyANH.
8
qeR aEpk sADiciei
elH {AnAzi. qeR vzY
eedvM avdieci!
9
eedvM qe e{ric@ ekAie
i!
10
av qe vDiciei o
kArYi {A zVAsM ekAEen,
o kArYi {A sEAxiEcen; Q
EvdnyiluM {A asrNEw kANi
cil. prieR klnkeLAM {A
niExDiciil.
11
qeR k nxH w mAyiri,
atinAelniini jIviti tI
ymil. qniini q sMBviemRi
yil, atinA qniini myH kAr
Nmil.
12
{AenA pAReyEAel kvn
l. qeR EdhM oAw ekAuAiytl,
13
qniiEA qee shAyi
A kil . qekAeA,
vijyM qiniM qweiri.
14
ovnH }L@AEA sHEn
hit ayAELAw dy kANiNM. suX

EAbH 6:15-8:1

520

H svznAy eedviniM ak
eiluM ov ayAELAw vizVsHtt
pulNM.
15
qA qeR sEhAdrAEr, ni
vizVsHtrAyiil. qni nieL
yiAnAvil. cilEAe}Ae vhi
kyM cilEAe}Ae nilmAvukyM
ec@ avi EpAelyANH ni.
16
R mu niRirikyM
EA kvieA}ukyM ec@ a
vik EpAelyA ni.
17
EvnAle wi evemA}ukA
etyAkyM avikLilAetyAkyM
ec@M.
18
vYApArik mmiyiEl tL@ew
v}imARiEAvukyM atYmAkyM
ec@.
19
Etmyini vYApArik evM
Etw. ezbyini sArik
tIEyAew evinAyi etry.
20
jlM keAemH av ke
iluM av nirAzrAyiI.
21
ni nIRvk EpAelyANH.
qeR an kH ni Bye
w.
22
{A niL@ew shAyM vzYe
EA? l! qA nieLniH sQjnYmA
yi pEdz t!
23
qe z@LiniM ri!
qe dxHwriniM ri! qeA
M {A vzYeilElA.
24
atinAliEA qe pWii.
{A miAetyiriAM. {A ecyH t
et@k iANi.
25
stYm vAk zmA. q
A niL@ew vAd nixHPl.
26
nieLe vimziAnAENA BAvM?
wt INitmAy vAk ni
pRyEmA?
27
mAtApitALilA ikL@ew sAD
n kiA ni nRuiwkyM ec
@. ni sVM suXien vi
.
28
qAlini qeR mKEEnA.
{A niELAw N pRyil.
29
atinAliEA mnMmA@k. anIti
kAtH, vIuM cii. {A eteAM
ecyHtiil.
30
{A kM pRykyl. qniH zri
ey etiniM tiricRiyAnAM.
EAbu pRu,Q ElAki k
xHwAwmAmA mnuxYtH. o
liArEREpAelyANveR jIvitM.
2
EwRiy pkle pNik}iH t
tNekAti awimeyEAel
yA mxY. zLdivsM kAiri
liNiArenEAelyANH m
xY. 3nirAzniR mAs qi
niM EpAyiri. kxHwtyew rAik
L@M qniH nkeiri.
4
kiwEA {A ElAciM, N
eNIyHAnini qEnrmH? rAi }
unIu. sUrYdiMver {A ti
riuM mRiuM kiw.

pu}uL@M ecLiyM qeR zrIre


epAtiiri. qeR etAliepAi
niRey mRivukLAyiri.
6
enyH kAreR oAweA Evg
i qeR din pAuEpA.
qeR jIvitM zyvsAni.
7
eedvEm, qeR jIvitM evRuemA zVA
smAeNEAENEm. nieyAriluM
qeR kk nletAM kANil.
8
nIyeme nieyAriluM kANil.
nI qeiryemiluM {A EpAyH
}iyM.
9
o EmGM mAumRyEAel ov
mricH klRyilweH tiric@vrAvi
DM epAyHEA.
10
teR p}y vstiyiElvnini ori
luM tiric@vrikyil. aveR vsti
niEm aven aRiykymil.
11
atinA {A miAtiriil! {A
sMsAriM! qeR mnS yAtnyRiy
kyANH! qeR mnH asVmAyiri
tinA {A prAti pRykte ec
@M.
12
eedvEm, nIeyniei kAv
ni? {A smEmA smjIvi
EyA ENA?
13
qeR kiw qniAzVsM n kNM.
qeR ki qni vimvuM zVA
svuM trNM.
14
qA, eedvEm, {A kiwEA
nIeye sVpHn ekAu vir@.
dznekAu Epwii.
15
atinA Q ElAki jIvi
tienA k}u e{ric@ ekAlew
tAeNniixHwM.
16
{AeneR jIvite evRu. ni
tYmAyi jIviAenniixHwmil. qe
evRuet viw, qeR jIvitinH a
milAtAyiri.
17
eedvEm, mxYenekAANH a
yHH DAnmAytH? nIeyinven gQni
? qinveREm mnSvyH?
18
qi nIeyM rAviel aven
szikyM oAErA nimixvuM aven
prIikyM ec@?
19
eedvEm, nIeyAriluM qiniM
kewil, o nimixE EpAluM
nIeye knAyi viwmil.
20
eedvEm, nI mnuxYer nirIic@ekA
Eyiri. {A pApM ecyHeti,
ekAAM, qnie ecAnAM? qe
nIeyi lYmA? {A nin
eA BArmAEyA?
21
qeR et@k nIeyekAu
mA til? qeR pAp q
ekAu epARuil? {Awen mric@
mwiyM. aEA nIeye tiryem
iluM {A EpAyiriM.

bidAdH EAbiEnAw
sMsAri
aEA, hYnAy bidAdH EA
biEnAw mRupwi pRu,

521
2

nIey nALien pRyM? nieR


vAk ekAwA@ EpAel wi
.
3
eedvM qEA}uM nItimAnAyiriM.
svznAy eedvM oriluM EnrieR
v}iviwil.
4
nieRik eedvientier pApM
ecyHeti avnver ziici@H. a
v tL@ew pApieR vil nki.
5
qA EAEb, nIyiEA eedv
e EnAkyM svznAy avEnA
w AikyM ec@k.
6
nI nilM nl v mAeNi
av EvgM nieR shAyienM.
nieR wMbe av nin tiriek
tM.
7
aEA ninArMBiluAyiti
EnA AvukyM ec@M!
8
tL@ew pUvikA pWiceteH
mtivErAw EcAdic@ mnilA.
9
nAM el piRverEAelyANH.
nAM vLer AyM RvM vLer RcH
aRivuvmANH. ElAkiel new
divs ni} EpAel *hsVLANH.
10
mtivH nie pWiiA k}i
EAM. t pWicetAe avH
nie pWiiA k}iEAM.
11
bidAdu pRu, vrnilH QR
yH vLrAenAEmA? evmilAet oAw
li vLrAnAEmA?
12
l. evM viyNuEA avy
mNuM. mRiecwpEyAgiA vA
ecRutAyiriM av.
13
eedve mRv oAwecwi
EpAelyANH. eedve mRvnH o
tIymAkil.
14
avnH cArA omAkil. cili
vl EpAelyANveR surittVM.
15
cilivlyiElAeriluM cAriyA
vl epAikM. av cilivl
yi mRuek piwiemiluM atH avnH
tAunkil.
16
sm]mAyi evvuM evLicvuM ki@
o ecwieyEAelyANyA. ati
eR zAKk EtAmAek pw vYApi
.
17
atieR Evk pARnkeL i
vriykyM pARkiwyi vLrA
mikyM ec@.
18
qA aviewniM ecwi pRi
c@mAiyA a p@EpAvukyM a
mH aview niitAeNH M
tiricRiyAtAkyM ec@M.
19
qA ecwi sxHwmAyi.
a nilH meA ecwi vLk
yM ec@M.
20
nixHkLer eedvM oriluM eekev
wiykyil. dxHwer av shAyik
ymil.
21
niyM eedvM nieR vAyi ciri
yM aDrLi hAdvuM niRyHM.
22
qA nieR z@ nANEwH
avew vOmAyi DriM. dxHwew
vIwk tkewkyM ec@M.

EAbH 8:2-9:19

bidAdiEnAwH EAbH
mRupwi pRy
aEA EAbH mRupwi pRu+
2
aet, nI pRy stYmAeN
{AnRiy. pE mxYenen eed
vEAw vAdic@ jyiM.
3
eedvEAwA tiAnAvuM? eed
vinH yirM EcAdY EcAdiA
AM. atienAiEpAluM rM n
kA mxYnAvil!
4
eedvM vliy jH{AniyA. av
eR zi mhmANH. M eedv
EAEw@mi mRiEvAtiriAnAvil.
5
EkApmAEA eedvM pvt
eL avyRiyAet mAiLy.
6
kekAH eedvM miey L
. miyewawil@k eedvM L.
7
sUrYEnAw klicH atien diAtiri
iA eedvi k}iyM. neL
avnH twvili@ tiLmilAetyAAM.
8
kAze AiytH eedvM tniey
NH. smiel tirmAlkEm a
v nw.
9
EcAtineyM mkyirMn
eyM kAikn smheyM
eedvM s]xHwic@.
10
mxY mnilAkA atH-tkA
rY eedvMec@. eedvieR mh
Ay atH-tv]ikYmil.
11
eedvM qe kwEpAEA qni
ven kANAnAil. av kw
EpAEA aven {A i
mil.
12
eedvM piwiec w ekAuEpA
EA mven twyAnAvil. nIey
A ec@tH? q EcAdiAnAM
k}ikyil.
13
eedvM teR EkApmwil. rhbi
eR shAyikEpAluM eedve By
.
14
atinA qni eedvEAw t
iAnAvil. avEnAew pRyNem
M qniRiyil.
15
{A nixHkLnANH. qiluM av
mRupwi nkA qniAvil. qeR nYA
yADipEnAw kN yAciAEn qni
A.
16
{A viLikyM av mRupwi tri
kyM ec@eiluM av yTA
i qe Eke {A vizV
siil.
17
qekA eedvM ekAwAi
en ayyHM. o kArNvumilAet av
enni wt mRivuk nM.
18
zVAsemwtiEpAluM eedvem
e avdiil. avenni wt
drit nM.
19
qni eedve EtAliAnAvil.
eedvM a knANH! eedve nIti
pIWiEl vAEnA qEAw nIti
mAnAyiriA aven nibivA
EnA qniAvil. eedve nItipIW
iEl
ekAuvrA
A
k}iyk?

EAbH 9:20-10:19

522

20

{A nixHkLnANH, pE qeR
vAk qe vALiyA. {A
nixHkL, qA {A sMsAri
EA qeR vAy qe ArnA
.
21
{A nixHkL, pE qcii
NemH qniRiyil. {AeneR jIvi
tee evRu.
22
{A qEAwte pRy, qlA
vM oEr kArYte sMBviM.
dxHwenEAel te nixHkLM mriM.
eedvM aveweylAM jIvitM avsAni
iM.
23
ByrmAy sMBviEA}uM nixHk
L ekAlewEA}uM eedvM aveR
En ciriEmA?
24
dxHw o EdzieR niyNM
piwiec w EA sMBvietAe
eedvM EntALiniM mRyH EmA?
atANH stYemi pie rA
eedvM?
25
oErAArenA wt Evgi
qeR din EpA. qeR din
pREpA, atilAke hAdemA@
mil.
26
QveLEAel qeR din
Evgi EpA. o m]ge piwi
A tApR pienEAel
qeR din pAuEpA.
27
{A prAtiewkyil. {AeneR
Evdnk mRM, qeRmK {A ci
ripwM qeAe {A pRAluM
28
atiel mAvuM vuil. yAtn
kLiEA}uM qe Byew!
29
{A vALiey viDie@k}i
u. pie {Aenimic@ekAE
yiri? {A pRy, mR kLyk!
30
{Aene mi LiicAluM EsA
ekAH eekk k}ukiyAluM,
31
eedvM qe ecLii tiyiwM.
aEAe}eR vOEpAluM qe
evRuM.
32
eedvM qeEAelA mxYnl. a
tinAlvEnAw mRupwi pRyA qniA
vil . {eAmic @ EkAwtiyi
kumAmAkil.
33
vewymiwyi o mDYA
yiei! {iwyi nYAyviDi
nwAnAeriluM Ayiei!
34
eedvieR ziAd$H eriluM
qwekAuEpAyiei! aEA
eedvM qe aDikM Byewkyil.
35
aEA eedve ByAet qni
pRyA pRyAmElA. qAliEAeL
ni sAYml.

10

{AeneR jIvitee evRu


. atinA {A qeRprA
ti RpRyM. qeR mnSnIRukyA
NH, atinA {AniEA sMsAriM.
2
{A eedvEAwien pRyM+
qi p}icArtH ! qEAw pRy,
{Aen etA ecyHttH? qnie
tier nineAtH?

eedvEm, qe Evdniiti nI
sEAxiEvA? nI s]xHwictien
iAEpAel EtA! ael
i, dxHwew ptikLi nI hAdi
AvAM?
4
eedvEm, nieR kk mxYEwtA
ENA? mxYerEAelyAENA nI kArY
kAtH?
5
nieR jIvitM {L@EwEpAel *h
sVmAENA? nieR jIvitM mxYjIvitM
EpAel *hsVEmA? al! pie nine
en tienRicRiyAM?
6
qeR etien nI etry. qeR
pApe nI etry.
7
{A nixHkLen ninRiyAM. p
E nieR kiniM qe ri
AnAmAvil.
8
eedvEm, nieR eekkLANH qe s]
xHwicM qeREdhi pM ekAw
M. qAliEA av qEAwwH
qe nzii.
9
eedvEm, kLimekAA nIeye
s]xHwictH q nI oAk. nIeye
vIuM kLimAEmA?
10
nIeye pAluEpAel pkeA}i
. pAiyAvenEAel nI
eye kwew.
11
nIeyniH ql@kL@M EpzikL@M t.
qi@ nI qe mAMsvuM tVM ekAu
epAtiu.
12
nIeyni jIv nkyM qEA
w vLer kANYM kA@kyMecyHt. nI
qe pripAlikyM qeR A
viEm xHwivyHkyM ecyHt.
13
qAluM tA nI nieR Xdy
i oLiic@vct.H nI nieR Xdyi
elALiic@vc ptieye {AnRi
y. aet, nieR ilitAeNeni
RiyAM.
14
{A pApM ecyHeti, qe vI
ic@ekAiri ninH qeR eti
nH qe ziiAM.
15
pApM ec@EA {A aprADiyA
, qniyAtnyAM. pE
{A nixHkLeniluM qni tly
yAnAvil! kArNM, {AnmAM ap
mAnitnANH.
16
qniEetiluM vijymAyi {An
hricA, EvAr siMhe EvyA
wEAel nIeye EvyAw. nI vI
uM nieR zi qeR En kA@.
17
{A aprADiyAeN etLiyiA
nieR p L@keLEA}umH. oeA
Ayi qnietier eesnYeL ay
yHEpAel plviDi nI nieR
EkApM vIuM vIuM qnietier
kA@.
18
atinA, eedvEm, nIeyiene
jniAnvdic@? eriluM qe kA
MmE {A mriciei q {A
nA#hi!
19
{AenAriluM jIviAtiei
q {AnAzi. qeR ayew
gBpAiniM Ener klRyiEl

523
{A qweiei qM {A
nAzi.
20
qeR jIvitM eReR avsAni
ciri. atinAele evRuet viw!
21
M tiriekEArA ieRyM
mrNieRyM lE {A
EpAMmH qnivEzxi alsm
yM {AnAsVdie.
22
M kANAnAvA, @M ni}
lukL@M zy}vuM niR, evLicM
EpAluM uEpAelyAy lE
EpAMmH {AeneR avEzxi
alsmyM sVdie.
EsAP EAbiEnAw sMsAri
aEA nymAtYnAy EsAP
EAbiEnAw tikric@. ayA
pRu,
2
Q vAvAhi mRupwi pREy
te! Q vAk ekAH EAbH
nItimAnAeN nI kEvA? l!
3
nin mRupwi {ielAENA
EAEb nI ktH? nI eedve
pucHCiEA M nie tAI
ecielAENA nI ktH?
4
qeR vAd zriyANH. {A ni
len nI aRiy q nI eedv
EAw pRy.
5
EAEb, nI et@kArnAeNH eedvM
niEAw mRupwi pRei!
6
jH{AnrhsY eedvM nin pR
utei! qlA kTkM ru v
zL@eH av nin pRute
i. EAEb, qe vik. eedvM
nie EvEpAel ziiil.
7
EAEb, nI yTAi eedv
e mnilAieyH sVyM k
EvA? svznAy eedve mnilA
A ninAil.
8
sVi tieni ninH oM
ecAnAvil! pAtALeiyM ninH
omRiyil.
9
eedvM mieyA mhM sme
A vlumAyiriM.
10
eedvM nie bicH EkAwtiyi
ekAuvA M aven twyAnA
kil.
11
vilekvnAerH stYi eedv
mRiy. ti kAEA eedvmtH oA
i.
12
o kA@k}ut mxY jM nkil.
vifHFiyAyvnH oriluM viEvkmA
kil.
13
qA EAEb, nI eedve mAM
EsviA nieR XdyM smA. ni
eRkr aveR EnH yi av
en rADik.
14
nieR vIilu pApe Epi
k. nieRwAri dxHwtey epARu
itH.
15
aEA nin lwAet eedv
e EnAAM. ByMwAet nin niv
niAM.
16
aEA ninH nieR yAtnk mR

11

EAbH 10:20-12:14

AM. o}ukiEA evM EpAelyAM


nieR drit.
17
aEA nieR jIvitM csUrYen
A jVliM. jIvitieR vumi
smyMEpAluM BAtsUrYenEAel
tiLuM.
18
aEA nin surittVmBvmA
M. kArNM, aEA tYAzyAM.
eedvM nie pripAlikyM nin
vimM trikyM ec@M.
19
nin kiwAM, M nie zlYew
kyil. aEnk shAyinAyi ni
e smIpiM.
20
dxHw shAyM EtwemiluM av
duritLiniM rewil. avew
tYAz mrNiElE nyi.
EAbH EsAPri mRu pwi n
aEA EAbH avErAw mRupwi
pRu+
2
ni mAEm jH{AnikLAy_evH
ni ciievH qniRH.
ni mriEA jH{AnvuM niELA
ewAM mRyemANH niL@ew DArN.
3
qA qeRmnSM niL@Ew EpA
el nlte. {AM nieLEAel
smnANH. stYmAeNH M
kANAM.
4
qeR sHEnhitAriEA qe p
rihsi. av pRy, av eed
vEAw Aic@, avrM ki@k
yMecyHt. atinAlANH av Q drit
eLAeyM sMBvictH. {A nlvM
nixHkLmA. qi@M avere
prihsi.
5
dritLilAv aver prih
si. vI}uven av wi.
6
kAew wArLi allil. eed
ve @nAv smADAni
k}iy. avew keedvM aveR
sVM kA.
7
pE, m] g ELAw EcAdi, av
nieL pWiiM. kAziel pi
kELAw EcAdi, av ni pRu
tM.
8
aeli miEyAwEcAdi, a ni
eL pWiiM. aeli smiel
mtHsY tL@ew aRivu ni
pRutre.
9
yEhAvyANH aveylAM s]xHwicet
H qlAvmRiyAM.
10
jIvi qlA m]gL@M zVsi
oAErA mxYM eedvieR zi
kI}ilANH.
11
pE nAvH BNM ciEAel
kAtH vAk prIi.
12
v] jH{AnikLANH. AyADikYM DA
rNAziey vii, qien
nAM pRy.
13
EAbH w, jH{AnvuM ziyM
eedviERtA. nl pEdzvuM DA
rNAziyM avERtA.
14
eedvM nzii punnii
A mnxYk}iyil. eedvM twviliw

12

EAbH 12:15-13:28

524

ven EmAciiA mxY k}iyil.


15
eedvM m}ey piwic @ vc A mivi
vrL@M. m}ey eedvM RviA miyi
LymAM.
16
eedvM znANH, avenEA}uM vij
yi. vijyikL@M prAjitM eedvi
ERtA.
17
pEdxHwAL@ew aRivH eedvM tk
. EntAeL vifHFiEvxM eki
kyM ec@.
18
rAjAA twvilAver eedvM
sVtrAkyM
krAkyM
ec@M.
19
tAnLi ri puErAhi
tAer avew zmAy AnLi
niM eedvM nIM ecM.
20
vizVsHt pEdxHwAeL eedvM mQni
kLA. v]ew jH{AnM av qw
kLy.
21
EntAeL eedvM aDAnrA.
BrNADikArikL@ew zi av qw
kLy.
22
vuM rhsYEpAluM eed
vM aRiy. mrNMEpAel yiw
LiElv kAzmyyH.
23
rAxH\eL eedvM vluM blvu
mA. qiv avey nzii.
rAxH \ eL av vLrAnvdi,
anrM avyew jneL citRi.
24
EntAeL eedvM vifHFikLA.
aver av mmiyi alutiri
yvrA.
25
i tiwyvenEAelyA
NH EntA. tAenviEw EpA
evRiyA wiyenEAelyANv.

13

EAbu pRu, etlAM {A


mEte ku. nI pRyetlAM
{A tinkM Ekiri. qniet
lAM mnilAyi. 2nieR ayMte
qniRiyAM. {AM nieEAel sm
nA. 3qA niEAw tiA
{Anil. svznAy eedvEAwAeN
ni sMsAriEtH. qeR zHn
eLi qni eedvEAw tiNM.
4
qA ni mvM niL@ew aRivi
lAyHmey kekAu mwivyHA
mikyANH. eryM suKewA
k}iyA ekAtA eevdYAerEA
elyANH ni. 5ni vAywcie
i! ni buipUvM ecA k}i
y kkArYM atAyiriM.
6
ni, qeR vAdM Ekk. qni
pRyA Ekk.
7
ni eedviEvi NpRy
kyAENA? Q Nk pRyAnA
eedvM niELAwAvzYeet ni
stYmAyM vizVsiEvA?
8
qnietier ni eedviEv
i nilekA_kyAENA? ni nIti
yl ec@tH-av eedvmAyekAH
ni eedvieR pM piwik
yANH.
9
eedvM nieL vLer awnirIi

cA ni EnverH av etLi
yiEmA? jneL piEpAel
eedveyM piAemH ni stY
i kEA?
10
oveR ADAnYM kNielwH
EkAwtiyi niLveR pM piwi
cA eedvM nieL vimziemRi
yk.
11
eedvieR mhtVM nieL Bye
w. niven BymANH.
12
niL@EwtH k}il A vAdmANH .
niL@ew mRupwik vilekvyANH.
13
miAtiriH, {A pRye! qni
sMBvietAe {A sVIkri.
14
{Aenee apkwewk
yM qeR jIv qeRte eekkLi
elwkyM ec@.
15
eedvM qe ekAAluM {A w
M eedvi yiM. qA av
eR mKEnAi {Aene nYAyIk
riM.
16
eedvM qe jIvEnAew viwei
ati kArNM, qnieeDrYmAyi sM
sAriA k}iu qtAyiriM. dxHw
A oriluM eedve mKAmKM kA
NA eeDrYewil.
17
{A pRy EyAew Ek
k, {A vizdIkrie.
18
{AniEA qe nYAyIkriA t
ARANH. {AeneR vAd sUHmt
EyAew avtriiM. {AnA zriey
etLiyiewemeniRiyAM.
19
{A et@kArnAeN etLiyiA
eiluM k}iA aEAe
{A vAywyHHAM.
20
eedvEm, qni ru kArYmAM
trik. aEA {AnyiniM oLi
kyil+
21
qe zii nik, nieR
BIkrtk ekAee ByewM
nik.
22
qiH qe viLi, {A niEAw
mRupwi pRyAM. aeli {A sMsAri
AM, nI mRupwi pRyk.
23
{Aen pApecyHt? {A ec
yHt eteANH? qeR pApL@M et@
kL@M qni kAirik.
24
eedvEm, nIeyAeNe o}ivA
tH? qAeNe nieR z@vienEA
el ktH? 25nI qe ByewA
mikyAENA? kAi pR evRuM
o lyA {A. o evRuM kci
ienyANH nI mitH!
26
eedvEm, nIeynietier opAwH z
kArM ecAriu. qeR yQvni
{A ecyH t pApH nIeye
ziikyAENA?
27
qeR kAluk nIclyi@. q
eR oAErA kAvyHpuM nI nirIi.
qeR oAErA clnvuM nI nirIi.
28
aen {A jIic@ekAiri
o twixNM EpAel, cit ti
vOM EpAel dblnAyieAiri
.

525

14

EAbu pRu, neLlAM m


xYjIvikLANH . new jIvitM
*hsVvuM zHnsIvumANH. 2mxY
jIvitM o pUvuEpAelyANH . av
EvgM vLkyM pie p@EpAvukyM
ec@. mxYeR jIvitM, alEnrM
tinikyM pie mAuEpAvuk
yM ec@ o ni}luEpAelyANH .
3
atA stYM. pE eedvEm, o m
xYnAy qe nI EnAkiEl? qEA
ewAM EkAwtiyivrikyiEl ? nm
view new vAd nirAM.
4
mAyvyH M a}u niRv
yHM epAvAyi qANH? omil!
5
mxYjIvitM primitikL@tANH. eed
vEm, o mnuxY qEALM jIviN
emH nI niyi. mxYnH nI
primitik niyi. m mA
imRiAnAvil.
6
atinA eedvEm, {LiniM k
ew. {eL evRuetviwk. {
L@ew kAlM k}iyMver yAtnniR Q
jIvitM {LAsVdic@ekAe.
7
o mrinH cil tIyH. evi
yA ativIuM vLrAM. atH putiy
zAKk mLic@ekAiriM.
8
atieR EvkH minwiyi vy
AkyM atieR tH ecLiyi mri
kyM ec@M.
9
pE evi a vIuM vLM.
o putiy ecwieyEAel ati zAK
k vLM.
10
pE mxY mricA k}iu! m
xY mriEA av EpAyi}iu.
11
ndik vivrL@ver smi
el jlM m}uv ninvliecwAnA
EyM. qAluM mxY mric@te kiw
M.
12
o vYi mriEA av nil
kiwkyM q}uEAtirikyM ec
@. mric mxY q}uEti
mH kAz atYmAM. l.
RiniM jn Ne
NIil.
13
nI qe qeR }imAwielALii
eci! nieR EkApM m}uv Ru
ver nIeye aview oLiieci.
aEA qe oAiA nineA
smyM etrewAM.
14
o vYi mricA vIuM jIviEmA?
{A sVtnAew kAlMver
{A kAMEyAew kAiriM.
15
eedvEm, nIeye viLiM. {A
nin mRupwi tM. pie, nI s]xw
H icv
nAy {A ninH DAniymAyiriM.
16
qeR oAErA kAvyHpuM nI kA.
qA qeR pAp nI oAiil.
17
qeR pApeLlAM o siyi
mwiei mvcH nI qRiukLyk!
18
pvt tkvI}u. v pA
Rk epAivI}u.
19
kl@kmIEtwi o}u jlM av
ey EtyHc@ kLy. miyiel mH jl
vAhi olic@EpA. eedvEm, a

EAbH 14:1-15:15

EpAelte nI oveR tYAzey


tk.
20
aven pUmAyM EtAlicH nI EpA
. aven nI d+KilAkyM q
eEmAyi pAtALiElyyHk
yM ec@.
21
ayAL@ew puAer piedricA
ayALtRiyil. ayAL@ew puA
et@ecyHtA ayAeLAriluM a kA
il.
22
teR zrIrieR EvdnEy ayA
LRiyZ. tniEvi mAM ci
nilviLikEy ayA ec.

qlIPsH EAbinH rM n
aEA EtmAkArnAy qlIPsH
EAbiEnAw mRupwi pRu+
2
EAEb, ninH yATA viEvk
mAyiei epAvAk ekA
H nI mRupwi pRykyilAyi. o
jH{Ani ayDikM epAnAyiritH.
3
jH{AniyAy ov NmilA vA
kekAuM amilA sMsArM ekA
uM tiemH nI kEvA?
4
EAEb, nI en wiyA ov
M eedve drikEyA avEnAw
AikEyA ecil.
5
nI pR kArYte nieR pAp
e kAi. EAEb, smvA
k ekAH nI nieR pApM oLic@v
yHA mikyANH.
6
nI et@kAren etLiyiE v
zYemAM qniil. qeEA? nieR
vAyHekAute nI pRy kArY
nieR et@k iA@H. nieR
sVM uk te ninetier sM
sAri.
7
dYM jnic mxY nIyAeNAENA
EAEb nieR vicArM? mlkL@AM
mE nI piREvA?
8
eedvieR rhsYptik nI
viEcA? nI mAmANH k jH{Aniey
nI kEvA?
9
EAEb, ninRiyAvutilumDikM
{RiyAM. nin mnilAkA kA
rY { mnilAM.
10
nr kyRiyvM v]M {ELAw EyA
jiM. aet, nieR pitAvienA A
ymv EpAluM {L@ew pANH.
11
eedvM nie zVsiiA mi
, pE, nin EpArA. m]dulmAeyA
rItiyi eedvieR sEzM {
nin t.
12
EAEb, nineA mnilAkA
tH? nineA stYM kANA k}i
yAtH?
13
Q uvAk pRyEA nI eed
vientirA.
14
o mxYnH nAyiriAnAvil.
o vYiH eedveA nItimAnA
kAnAvil.
15
eedvM teR dtAriEAluM* vizV

15

dtA viA qM.

EAbH 15:16-16:13

526

siil. eedvvumAyi tArtmYew


EA sVEpAluM ml.
16
mxY wt mHELcHCnANH. m
xY nzicvM v]iekvmANH. ti
ey av evM EpAelwi.
17
EAEb, qe vik, {A nin
vivric@trAM. qniRiyAvu
{A niEAw pRyAM.
18
jH{Anik qEAw pRi@ kA
rY {A nin pRutrAM. jH{A
nikH avew pUvikA pRu
ekAwtANv. av qi nieA
rhsYvuM oLic@vcil.
19
av mAmANvew rAjY vsi
ctH. viEdzik atiEl kwEpAyi@
mil. atinAlAM avH apricitA
zy pRu ekAwi@mil.
20
Q jH{Anik pRu, dxHw jIvi
tMm}uv yAtn aBviM. teR q
evx m}uv av yAtny
BviM.
21
oAErA zbHdvuM aven Epwii.
tA suritnAeNyA kEA
z@ ayAeL miM.
22

dxHw vLeryDikM nirAznANH, mA


vuml iniM rewAem Enri
y tIEpAluM ayAil. aven
ekAlA vA qviewEyA kAni
z.
23
av aviewymiviewyM aly
. pE aveR zrIrM k}ukA
BNmAM. teR mrNM* vLerywi
rievH avnRiy.
24
DiyM yAtnyM aven Byew
. aven nziiAenAi ni
o rAjAvienEAel etlAM a
ven mi.
25
qekAeA dxHw eedve
asriA mwi. av teR m
xHwi eedviEner viRikyM s
vznAy eedve EtAliA mi
kyM ec@.
26
dxHw vLer kWinXdynANH. t
eR twic@ k pricekAH eedv
e miA av mi.
27
o vYti DnikM twicvmAyi
riAM.
28
qAluM aveR pNM nzii
ewM. aveRvsti tkewM. av
eR vIwH nYmAewM.
29
dxHw aDikkAlE DniknA
yiriil. aveR sH nIunii
l. aveR viLk aDikM vLkil.
30
dxHw iniM rewil. ErA
gM mlM lk cH kAwicEA l
k pREpAy v]M EpAelyANH d
xHw.
31
dxHw vYkArY yicH sV
yM vifHFiyAktH. qeA avnH
avyiniH oM lBiil.
32
teR jIvitM avsAniM mH d
xHw v]M NiyvmAM. nieyA
mrNM ieR dinM qM.

wi tLiA Niy zAKEpA


elyANv.
33
pAkmAkAet miri ekA}iuEpA
miriviEpAelyANH dxHw. mL
k owiuEpA olivumrM EpAel
yANyA.
34
qekAeA eedvewAet
yvH omil. pNe sHEnhi
vew vIwk agHniiryAM.
35
dxHwAerEA}uM dxHwt ecA
v}ikLEnVxikyM }mAkyM
ec@M. m@ver viA pti
k averEA}uM sUNM ecyHt
ekAirikyANH.

EAbH qlIPsi
mRupwi n
aEA EAbH mRupwi pRu,
2
ArYeLAe {A mu Eki
@H. ni mEpM qniH asV
tyANH AtH, sAVnml.
3
niL@ew nI BAxN oriluM
avsAniil! nieLinANH w
M vAditH?
4
ni qeR AnAyiei
EtkArY niELAw pRyA qni
M k}iymAyi. ni Ener vi
EvkEAew sMsAriAM ni
Ener tlluAM qnik}iyM.
5
qA {AeneR vAkekAH ni
tI nkyM EA/Ahi
ikyM ecyHEten.
6
pE {A pRy vAkH q
eREvdn akAnAvil. qA {A
miAtiAluM atH o nilyiluM NM
ec@kyil.
7
stYi, eedvEm, nIeyeR kH
qwkLu. qeR wMbeyAek
nI tk.
8
nIeye emlivM INitmA
i. qeR aprADmANH tikArNem
H qe kA L@k k.
9
eedvM qe mi. av q
i EkApixHWmA. qeR zrIrM
av piL. eedvM qeREn
pl@e{ri. qeR z@ evRuEAew
q e EnA.
10
L@k qni@M wkyM qe
prihsikyM ec@. avere a
DiEpikyM qeR eckiwi
kyM ec@.
11
eedvM qe dxHw vi@ekAw.
qe pviAnv dxHwer avdi
c@.
12
{A sVnAyirikyAyi, p
E, aEA eedvemee{ric@! aet,
aveneR k}ui piwicH qe kx
NLAi! eedvM qe zrvYmAi.
13
eedvieR vilALik qni
ilumH. qeR pisikLiElH a
v ae@. av kN kANi
Etyil. qeR pirsM av nil
vI}Hi.

16

527
14

vIuM vIuM eedvM qe mi


. yLiel BwenEAel aven
e oAwi.
15
{A vLer d+KitnANH. atinA
{A d+KieR vO Dri.
{Aniview epAwiyiluM cArilumiri
. {A prAjitnAyEpAel qni
EtA.
16
qeR mKM kru cuviri.
qeR kkiluM kRu vLy
.
17
{AenAriluM ErAwM <rt kAi
yiieliluM Q drit qni sMB
vic@. qeR Ank zriyM
vumA.
18
mI, qEAw ece et@k
mRc @ vyH tH . nItiAy qeR
yAcn twyAtirie.
19
sVi qeRpH eri
lumAEyAM. {A nItimAnAeN
etLiyi cileriluM tiluH.
20
qeR sHEnhit qnipkrM sM
sAriAmi. pE, qeR k
k eedvi kI epA}i.
21
ov teR suXiEvi vAdi
EpAel av eedvEAwH qni
Evi sMsAri.
22
ni tAM vxkM {A,
ni tiric@ vrAyiwE EpAM.
qeRAvH tkH {A mri
ARAyi. qeR jIvitM eReR
avsAnic@, qeR zv}i qe kA
iri.
2
L@k qni@M niH qe pri
hsi. avere pviM
apmAniM {A EnAini.
3
eedvEm, nI stYmAyM qe pi
NyHeH qni kANic@ trik.
mAM qe tAukyil.
4
qeR sHEnhitew mnSk nI
awctinA avee mnilAA
nAvuil. dyvAyi aver vijyiAn
vdiAtiri.
5
L@k pRyete ninRi
yAM. teR sHEnhiter shAyiA
sVM ueL avgNiv
pE qeR sHEnhit qnietirAyi
ri.
6
eedvM qeR EprH m@vewmi
dxictAiyiri. L@k qeR
mKE .
7
d+KvuM kw EvdnyM mlM qeR
kk tAH amAyiri. q
eR zrIrM o ni}EpAel emliciri
.
8
nlv kH ar. nixHkL
eedvniExDikL@ewEnH ErAxM ekA
_.
9
qA nyv zriyAyi jIvi
. nixHkL kmAM.
10
nieLlAM v. qiH etlAM q
eR etAeN etLiyiA mi.
niLielAvM jH{Aniyl.
11
qeR jIvitM k}iuekAiri

17

EAbH 16:14-18:14

. qeR ptik tk. qeR


tYAz EpAyH}iu.
12
qAeleR suX ciA}
ilAyiri. rAi pkelH av
k. @ kAze rev
v k.
13
zv}iey qeR putiy BvnmAyi
{A tYAzi. qeR kiw
zv}iyilAeN {A tIi.
14
nIyAeNeR pitAvH q {A
zv}iEyAw pREAM. qeR a
eyEA, qeR ep qEA {A
pu}uviEnAwM pREAM.
15
pE, atAeNeR tYAzeyi
qni tYAzeyAmilte. atA
eNeR k tYAzeyi L@keL
i yAetA tYAzyM kAkyil.
16
qeR tYAz qEAewAM asHtmi
EmA? aM pAtLiEl EpAEmA?
{LivM omicH ecLiyiEl tA}u
EmA?
bidAdH EAbi mRupwi n
aEA, hYnAy bidAdH mRu
pwi pRu+
2
EAEb nI qEA}A vAywyH
k? zAnAyi i. { cil
pRye.
3
{ peLEAel EBAxrAeN
nI ketH?
4
EAEb, nieR EkApM mRiEvli
tH niemAmANH. ninEvi L@
k mi vi@ EpAkENA? nie t]pt
H ie
wA eedvM mlkeL cliiem
nI kEA?
5
aet, dxHweR kAzM aNuEpA
M. aveR agHni aNu EpAM.
6
aveR vIiel kAzM L@M. av
eR etAwiri viLEpAluM ek
@EpAM.
7
aveR kAvyHpuk vIuM k
M EvgmmAkyil. qAlv
dblnAyi emel nwM. aveR te
dxHwcik aven vI}HM.
8
aveR sVM kAlwik aven ek
NiyiEl nyiM. av ekNiyi
vI}ukyM piwiewkyM ec@M.
9
o ekNi aveR tikAli vI}uM.
o vl aven piwic@ mRuM.
10
nile oky avenwM. av
eR mAielA wH kAiri.
11
aviluM EGArt kAni
. aveR oAErA vwvyHpiluM BIti
piwM.
12
drit avEvi viz. a
v vI}utinAyi nAzvuM vipM t
ARAyiri.
13
mArkErAg aveRetAli kA
tiM. atH aveR eekkAlukeL cIyi
M.
14
dxHw ayAL@ew vIwieR surit
tViniM qwmAewM. der, BI
krtyew rAjAvien kAtinH av
nyiewM.

18

EAbH 18:15-20:1

528

15

aveR vIi oM avEzxi


kyil . qekAeA, aveR
vIi niRey qriy gkM cit
RiM.
16
ayAL@ew tAe}yEvk Nu
kyM mkLilu zAKk vAwkyM ec
@M.
17
miyiel mxY ayAeL oAik
yil. M aven oriluM sHmriyil.
18
L@kLven evLiciniM i
El tiviwM. avrven ElAki
niM oAwic@viwM.
19
av mELA EprikELA Ayi
rikyil. aveR wMbiel M
avEzxiyil.
20
dxHwen sMBvic@ev EkH
pwiARuv e{iEpAM. ki}
v By viRyHM.
21
dxHweR vIwiM ate sMBvi
M. eedve aRiyAvM a te
yA sMBvik.
EAbH mRupwi pRy
aEA EAbH mRupwi pRu+
2
ni qkAlM nieLe Evdni
ikyM vAkekAH mRiEvli
kyM ec@M?
3
niLiEA p tvN qe ap
mAniciri. lyilAetyA ni
eLe mictH!
4
{A pApM ecyHti@eiwi, a
eteRmAM kArYmANH. a nieL mRi
ewilElA!
5
nI qe ewieAEyiri
. qni zH n H kArNM
qeR te etAeN nI pRy.
6
pE eedvmANH qEAw etu
ecyHttH. qe wvA av ekNi
eyAi.
7
avene mi! q {A
nilviLi, pE qni mRupwi
kiiyil. shAyinAyi {ARe ni
lviLieciluM nItiAy qeR kr
ci M Ekil.
8
eedvM qeR v}i twiriti
nA qni EpAvA il .
qeR mAM av ielALiici
ri.
9
eedvM qeR mhtVM qwkLu.
qeR tlyiel kirIwvuM avenw.
10
{A avsAniver eedvM v
zLiniH qe wi. kwpu}i
eyw mreEAel qeR tYAz
k av pRiecw.
11
eedvieR EkApM qnietier q
riy. qe av teR zuev
viLi.
12
qe miA eedvM aveR
Esney ayyH. averni@M
pErADemA. qeR wAri
@M av pALymwi.
13
eedvM qeR sEhAdrAer qe
evRuvrAi. qeR m}uv suX
M {AnpricitnAyiri.

19

14

qeR bu qe vi@. suX


eLe mR.
15
qeR vIiel szkM pricAri
kkL@M orpricitenEpAel, viEdzi
eyEpAel, qe EnA.
16
{AeneR dAsen viLic@, pE
av viLiEkil . shAyinAyi
{A yAcieciluM qeR dAs viLi
Ekil.
17
qeR BArY qeR cHCVAs vAy
vieR mNMEpAluM evRu. qeR
sVM sEhAdrA qe evRu.
18
ekAc@ik EpAluM qe prih
si. {Anvew aweEA
av qeR En niAvAk ecA
riy.
19
qeR aw cAtimA m}uv
qe evRu. {A sHEnhiv
EpAluM qnietirAyi.
20
qeR etAli, aikLi iiw
{A INic@. qi aljI
v mAM avEzxi.
21
qEAw dykANi, qeR sHEnhi
tEr, qEAw dykANi. qekAe
A eedvM qnietirAyiri.
22
nieLANH eedvM ec@EpA
elte qe pIfiitH? qe
pIfiicH ni INitrAkyiEl?
23
{A pRyetAe oAicH er
iluM o #nHTi q}utiveci!
L@kLi atH q}utiveci!
24
qeR vAk eriluM nArAyM
ekAH Qyi ekAivc i e
i, aeli, oriluM av mAyHe
wAvM o pARyi ekAivci
ei!
25
qniEvi nilekAA ov
eniRiyAM. av jIviev
H {AnRiy! avsAni av
Q miyi qniEvi nikyM
{AnA zriey etLiyikyM
ec@M.
26
{AeneR zrIrM Epic t i
EzxM, qeR cM nzictiEzxM,
{A eedveAM qH RAyM
qniRiyAM.
27
{eneR sVM kkekAH eed
ve kAM. {A te; mAml; eedv
e kAM. aete qmAM EvzM
ekAievH niELAw pRyAen
niAvil!
28
ni pREAM, EAbien
n zlYewM. avni M ErA
piA nAM o kArNM keM.
29
pE ni t vALien ByNM!
qekAeA, eedvM Aer vAL@
ekAH zii. eedvM a niL@
ewEmluM EyAgiM. aEA nYAyvi
Diyew kAlmeH niLRiyM.

20

EsAP mRupwi pRy


nymAtYnAy EsAP aEA mRu
pwi pRu+

529
2

EAEb, nieR cik kli


yiri. atinA {A nin mRupwi
trAM. qniH i EtAiytH EvgM
pRykyA EvtH.
3
nI nieR mRupwiekAH {eL ap
mAnic@. pE qni viEvkmuekA
H niEAwH q mRupwi pRyNemH
qniRiyAM.
4 5
- dxHweR hAdM nIu niyiel
H ninRiyAM. dAM miyiluAy
kAlM mtE o stYmANtH. eedv
e gQniAvnH Rc@EnrEE
hAdmA.
6
dxHweR ahArM kAzEALM q
kyM aveR zirH EmGLi
sHpzikyM ecyHEtAM.
7
pE av teR sVM zArIrAvzi
xHwEpAel qeEmAyi nziM.
aven aRiyv EcAdiM, aven
view?
8
o sVpHnMEpAel av pRkluk
yM M aven vIuM keAtiri
kyM ec@M. o d+sVpHnM EpAel
av iEyAwiewkyM mRew
kyM ec@M.
9
aven kAv vIuM aven
kAkyil . aveRwMbM aven
vIu emAriluM kAkyil.
10
dxHw pAvLini kvew
tH aveR ik av tiriek
nM. dxH w eR sVM eekkLANH
teR DnM tiriek ekAwEtH.

EAbH 20:2-21:10

mAErA Aiy vIwk ayA sV


mAi.
20
dxHw oriluM t]pHtnl. aveR
sinH aven riAnAvil.
21
av tiEA oM avEzxii
l. aveR vijyM wkymil.
22
avnH sm]iyAyiriEA t
e }wiewM. zHn av
niEl vM.
23
dxHw tni EvetlAM ti k}i
yEA eedvM teR qriy EkApM
aveR EneRiyM. eedvM dxHweR
Em ziyew m} epiM.
24
uvALiniH dxHw oAwiEA
EyAM. qA oAwekAuaH ayA
eL vI}HM.
25
oAwekAu aH aveR zrIr
ilUew Lc@kwH puRuvM. ati
eR mn ayAL@ew krLilUew L
c@kyRukyM ayA BItimlM sHtbHD
nAkyM ec@M.
26
aveR KjnAvu m}uvM nziM.
mxY kiA o agHni aven
nziiM. aveR vIi avEzxi
etlAM agHni nziiM.
27
dxHweR aprADM sVM etLiyi
M. mi aventier sAipRyM.
28
aveR vIiluetlAM eedvi
eR EkApvAhi olic@ EpAM.
29
tANH dxHwEvi eedvM ec@
tH. av nkA eedvM EzitH
a te.

11

av ecRumAyiEA av
eR ql@k ktAyi. pE
zrIrieR m@BAg EpAel aM
m wiyM.
12
dxHweR vAyi dxHwt mDurmAyiri
M. avntH teR nAvinwiyi sUi
c@evcH m}uvM sVdiM.
13
av dxHwtey sVdi. ati
en eekviwtH av evRu. atH
av vAyi sUi kM EpA
elyA.
14
qA dxHwt aveR mAzy
inH vixmAyiI. atveRyi
, svixM EpAlu mArkvixmAyi
I.
15
dxHw sien vi}uieyiluM
atH ayA CiM. eedvM atH aven
eAH CiiM.
16
dxHweR pAnIyM svixMEpAel
yAyiIM. sieR vixl@k
aven ekAl@M.
17
aEA, EtM pAluemA}u ndi
k kAsVdiA dxHwnH k}iyAet
EpA.
18
dxHw teR lABM tiriek ekAwA
nibitnAM. teR aVAnPlM a
BviA ayAH avAdmil.
19
qekAeA, pAveL ayA
EvdniikyM aver awicmk
yM ecyHt. ayALver awicmkyM
avtH piwic@pRikyM ecyHt.

EAbH mRupwi pRy


aEA EAbH mRupwi pRu+
2
{A pRy Ekk. qe
zVsiiA nieR v}i atAyi
rie.
3
{A pRyEA mEyAew rik.
pie, {A pRu k}iyEA ni
ee prihsiAM. 4 {A mxY
etirAyi pRykyl. {A amnA
tinH mtiyAy kArNmH.
5
qe EnAi nwieAZ. nieR
vAyHepAi nwEAew qe Ric@
EnAk!
6
qni sMBvictieni ElAci
EA qni BymA, qeR
zrIrM viRyH!
7
qekAANH dxHw dIGkAlM jI
vitH? qekAANv vAkYM
ver jIvikyM vijyikLAkyM ec
@tH?
8
tL@ew u tELAewAM vL
tH dxHw kA. av tL@ew
EprikeL kANAM jIvi.
9
avew vstik suritvuM
av ByrhitmA. dxHwer zii
A eedvM vwi pEyAgiil.
10
avew kAL NEcti prA
jyewil. avew p i
kL@A, avew pik jnn
i mriil.

21

EAbH 21:11-22:13
11

530

dxHwA avew ikeL Aw


keLEAel kLiA puRviw. av
ew ik n]M vyH.
12
vINyewyM pul A }lukL@ewyM
QNienAicH av n]M ec@.
13
dxHw avew jIviti vijyM
sVdi. anrM av mrikyM
kxHwAwkeLAmRiyAet klRyiEl
EpAkyM ec@.
14
pE dxHw eedvEAw pRytH
tANH, {eL evRuetviw! nieR v}i
piwrA {A#hmil!
15
dxHw enyM wipRy, rA
svznAy eedvM? {ven
EsviEtil! avEnAw Ai
vA shAyiyil!
16
dxHwH avew sVM vijyM sA
Diil q stYmA. qni
vew pEdzM asriA v.
17
pE qtvN eedvM avew ev
LicM Qtiewi? qtvN av
dritL@Ayi? qEA}A eedvM av
ErAw EkApikyM aver ziik
yM ecyHttH?
18
kAupR kciEpAelyM ekAw
A@ pR ptiEpAelyM eedvM
dxHwer pREA?
19
pE nipRy, eedvM o
iey aveR pitAvieR pAp
zii! qH Ev! eedvM
dxHwene ziie. teR pAp
mlmA tA ziieetH
dxHw aEALRiyM!
20
pApite sVMzi kANe. s
v z nAy eedvieR EkApmv
sVyM EbAYmAke.
21
jIvitM k}iu mriEA tAEp
ic@EpA wMbeRicH dxHw
tHNHWewkEy l.
22
eedvinH aRivu pkrA M
sAYml. tAnLiluverEA
luM eedvM viDi.
23
suKkrmAy m}ujIvitiEzxM
orA mri. vLer suritvuM suK
krvumAy jIvitmANH ayA nyictH.
24
ayAL@ew zrIrM nAyi pricri
eM aik EA}uM zvumA
.
25
pE meArA mEnAEvdnEyAewy
dritjIvitiEzxM mri.
ayAeLAriluM o nyM avBvici
il.
26
avsAnM avrivM oic@mwi
yM. avriveryM pu}u epAtiyM.
27
pE ni ciietAeN
M qe EvdniikyA niL@ew
EzYemM qniRiyAM.
28
ni pREAM+ nl o mnuxY
eR vIwH qniH kANic@trik. ni,
dxHw tAmsi lvuM kAirik.
29
tIcyAyM ni v}iEpAErAw
sMsArici@H. avew kTk ni
tIcyAyM sVIkriM.
30
drit vEA dxHw o}ivA

ew. eedvM EkApiEA av


atijIvi.
31
o dxHweR v]ikH aveR
mKEnAi vimziA M tA
RAvukyil. aveR dxHv]ikH
M aven ziikyil.
32
zHmzAniElewewEA
aveR klRyH smIpM o kAvA
rAM.
33
atinA, tA}Hvryiel mH dxHw
mxYEvi sEAxiM. ayAL@ew
zvEGAxyAyi yir pew
M. 34atinA niH niL@ew
pA}HvAkekAH qe zVsii
AnAvil. niL@ew r shAy
kmAvukyil te!

qlIPsH mRupwi pRy


aEA EtmAkArnAy qlIPsH
mRupwi pRu+
2
eedvi neeAeeiluM
shAyM EvENA? Ev! vLer vlieyA
jH{AniEpAluM eedvi EyAjnkr
ml.
3
nieR nItiniR jIvitMekAu
eedvieneiluM EyAjnmEA?
l! nI aven piwev kti
sv z nAy eedvieneiluM
EnmAEmA? l!
4
EAEb, eedvM qekAA ni
e ziikyM p}ikyM ec@
tH ? nI aven rADiekA
AENA?
5
al, nI vLeryDikM pApM ecyHt
ekAANH. EAEb, pApM ec@
nI oriluM niiyil!
6
o sEhAdr nI pNM kwM ekAw
kyM atinAyi avEnAw nibmA
yi nI pNycI@ vAukyM ecyHtiri
AM. drieR wNiEpAluM nI pN
ymAyi vAiyiriAM. akArNmAyAyi
riAM nI aetAe ecyHttH.
7
vizM INvumvH nI ev
vuM BNvuM ekAwilAyiriAM.
8
EAEb, ninnvDi ximiyH.
L@k nie bmAni.
9
pE viDvkeL nI oM ekAwAet
pRyciriAM. EAEb, anATer
nI cticiriAM.
10
nin @M ekNikL@AkAM epA
wnEv } nie ByewA
M wyAytH amlmANH.
11
atinAlANH nin kANAnAvA
viDM @AyM LyMv nie
mwiyM.
12
eedvM sVieR atYuti
vsi. n qmAM yri
lAeN EnAk. tneL kA
NA eedvM tAE}A EnAtH.
13
pE EAEb, nI EcAdiEcAM,
eedvienRiyAM? EmGLi
lUew {eL kH eedvienen
nYAyviDi nwAnAM?

22

531
14

kn EmG aven {Li


niH oLii, cvALieR aR
wi nw avnH atinA {eL
kANAnAvil.
15
EAEb, vLerH dxHw nwi
aEt pAtyilUewyA nIyM nw
tH.
16
mrNsmymAyiilAtii@M d
xHw nziie@. av Lyi
olic@EpAyi.
17
av eedvEAw pRu, {eL
evRuetviwk! svznAy eedvi
nH {L@ewEm oM ecAnAvil!
18
qi@M avew vIwk nl vsHt
eLeAu niRc eedvmA! l,
dxHwAew pEdzmsriA qni
v!
19
av nziiew kH n
niRv hAdiM. nixHkL dxHw
er prihsiM.
20
stYi new z@ nzii
e@! avew sH agHniiryA
!
21
EAEb, ni sVyM eedvi s
micH avmAyi smADAnilAvuk.
en ecyHtA nin DArALM nk
L@AM.
22
aveR pEdzM sVIkrik. av
eR vAk ecvieA_k.
23
EAEb, svznAy eedvi
El mwivrik. nI pun+Apie
wM. pE nI nieR vstiyiniM
tiey o}ivANM.
24
nieR sVe ecLiyAyimAM k
k. nieR tnie tA}Hvryiel
crl@kLAyM kk.
25
svznAy eedvmAyirie ni
eRsVM. nieR eviArvuM a
vnAyirie.
26
aEA nI svznAy eedve
sVdiM. aEA nI mKmyi eed
ve EnAM.
27
nI avEnAw AikyM av
nie vikyM ec@M. aEA nI
avEnAwecyH t tijH { k niREv
A ApHtnAyiIM.
28
nI ec@vA niyici@etlAM
vijykrmAyiIM. nieR BAvi tIc
yAyM tiLmtAM!
29
ahArikeL eedvM nANM ekw
. pE eedvM vinIter shAyi
.
30
aEA et@k ec@ver nin
shAyiAnAvuM. nI eedvEAw
AiEA av jnEAw
epARuM. qekAeA nI a
mAM nAyiri.

EAbH mRupwi pRy


aEA EAbH mRupwi pRu+
2
M {A kyH prAti
yi. qekAeA {AniM
yAtnyBvi.

23

EAbH 22:14-24:2
3

eedve qview keAnAvuem


H qniRiyA k}iei! eedv
iElH qen EpAkNemH qniH
aRiyA k}iei!
4
qeR kT {A eedvEAw vizdI
kriM. {A nixHkLnAeN etLiyi
AEpA vAdmK qeR vAyi
vniRyM.
5
eedvM qeR vAdeen mRup
wi temH qniRiyNM. eedvieR
r qni mnilANM.
6
eedvM aveRzi qnietier
EyAgiEmA? l, av qe viM!
7
{A stYsnANH. qeRkT pR
yA eedvM qe avdiM. aEA
eLeR nYAyADip qe evRuetviwM!
8
qA {A ki}EA@EpAyA eed
vM aviewyil. pwiAERA@ ecAluM
qniven kANAnAvil.
9
eedvM vw viyilAyiri
EA {Anven kAil. eedvM et
EA@ tiriyEA}uM {Anven kAi
l.
10
pE eedvinH qe aRiyAM.
avene prIikyANH. {A sV
MEpAel prinAeNH avnRiyAM.
11
eedvM cHCi v}iEyyA {A
enM jIvict.H eedve piw
{AenAriluM niiyiil.
12
eedvieR klnk {AenEA}uM
asri. qeR BNe sHEn
hitienA eedvieR vAyi
niMv vAkeL {A sHEnhi
.
13
qA eedvM oriluM mARuil.
eedvientier niA M sA
Yml. eedvM aveR xHwienA
vi.
14
qniAyi ElAcic@ vci@tH
eedvM viM. qniAyi aveR
p niyM anvDi ptiyH.
15
atinAlA {A eedve By
tH. qniiArYeLlAM mnilA
H. atinAlANH {A eedve By
tH.
16
qeR Xdye eedvM dblmA
. qeR eeDrYM EcA EpAkyM
ec@. svznAy eedvmAeNe
ByewtH.
17
qni sMBvic drBv qeR
mKv kAEmG EpAelyANH.
pE H qe mQniyAkyil.

24

jn vrA EpA zHn


eLeH svznAy eedvM
aRiyeviluM aveR ayAyik
H av qEA viemH
mi pRyA k}iykyil. qANi
tikArNM?
2
ayAreR wt miAyi m
xY atiil@k nI. mxY
ipeL EmAxHwikyM aw
puEmwkLiEl ekAuEpAkyM ec
@.

EAbH 24:3-26:3
3

532

anATikL@ew k}utkeL av EmA


xHwi. viDvyew pvien kwM vI
@Mver av piwic@ekAuEpA.
4
av drier o lniM meA
lE vIwilAet alyA nib
i. qlA driM Q dxHwer ByH
oLiciri.
5
pAv mmiyiel kA@k}utkeL
EAel BNM Etwi alunw.
atirAvielte NeNIH av
BNM Etw. tL@ew ikH
hArM EnwA pkliEyALM av
pNieyw.
6
pAtirAiver pAv vyH E A
ekAyHM m@M pAwLi pNiy. Dni
kAyi av miriEAkLi
miri}M pRi.
7
pAv rAiyi vOmilAet kiw
Ru. tiniM rEnwA
av putkLil.
8
pvtLi av m} nnu ti
. tini rewA avH
omil. atinAlv vliy pARkELAw
Eciri.
9
anATzivien av ayi
niM tieyw. pAveveR
ien av pNymAyi ekAuEpA
.
10
vOLil A tinA pAv
ngHnrAyi pNieyw. dxHwAyi
av k m. pE aEA}uM
av viziri.
11
dri oliev pi}iew.
mirickLi av miriEm
nw. pE avH wiA o
mil.
12
ngri, mric@ekAiri jn
L@ew d+KzbHd ni iAM.
Evdni av shAyinAyi nil
viLi. qA eedvm ecvieA
_il.
13
kAzientier cil klApM @
. eedEvcHC qeH av zHn
ml. eedEvcHCyHeAl av jIvi
tH. 14ekAlyALi pulkAlte q}u
EH drieryM nihAyeryM ekAl@
. rAiyi avenA kmA.
15
vYBicriv rAivrA kAiri
. M qe kAkyil q
kiluM ayA aEA}uM
tlyi Niyiw.
16
rAiyi @vEA dxHwA m
xYew vIwkLi atimic@ kyRu
. qA pkevLic i av
tL@ew sVM vIwkLie awci
ri. kAze av o}ivA.
17
dxHwAH vuM kwrAi
BAtMEpAelyANH. riieR BIkret
eyi avH nAyRiyAM!
18
pE dxHw, LyielA}ukiEA
y vsHtEpAel olic@EpAyi. av
ew avkAzilu EdzM zpie
tH. atinA sVM miriEAini
M viLevwAnvrA#hiil.

19

EwRiy, vr kAlAv, zIt kAl


e miniH av ki@evM
vic@kLy. aen pApik
pAtALiElH qwew.
20
dxHw mrikyM sVM aEpAluM
ayAeL mRkyuMec@M. aveR zrIrM
ti pu}ukLAyiriM aveR iy
ev. L@k aven oAikyil.
aen o cI twixNM EpAel
dxHw tkM.
21
vYkeL dxHw Evdnii. vi
DvkeL shAyiA av Ail.
22
zer nziiA dxHw tL@ew
zi pEyAgi. dxHw zrAEy
AM pE sVM jIviteiEAluM
avH tIceyAmil.
23
iy smyE dxHwH sur
ittVvuM aByvuM EtAiEyAM. z
rAkA avrA#hiEcAM.
24
dxHwAH alEnrE vijym
AEyAM. pE piIwv lAetyA
M. DAnYMEpAel av ekAewM. mEA
ErAeryM EpAel dxHwM mRiyH
ewM.
25
etAe stYmAeN {A N
yiw! {A NyA pRyetH
etLiyivA k}iyM? qni
et@ sMBvic@evH kANic@tvA
k}iyM?
bidAdH EAbi mRupwi n
aEA hYnAy bidAdH mRu
pwi pRu+
2
eedvmANH BrNADip. av mxY
er ti ByvuM bmAnvumvrA
. teR sVIysiMhAsne
av smADAni sUi.
3
aveR neL qAnAmA
vil. eedvieR sUrY qlAvrilum
di.
4
eedvvumAyi tArtmYewEA
n niR mxYril. mxYnH nA
yiriAnAvil.
5
cEpAluM eedvieR d]xHwiyi
EmA tiLmAEtA al. eedvi
eRxHwiyi nEpAluM
ml.
6
mxY o@M rl. vilek pu}u
eLEAely mikLANv!

25

bidAdinH EAbH mRupwi n


aEA EAbH mRupwi pRu+
2
bidAdH, EsAP, qlIPsH Q
INitM blhInmAyvnH, aet,
ni yTAielA vliy shAy
vuM EA/AhnvuM yi. aet,
azkreL ni vIuM zmAi!
3
aet, ajH{AniH ni atH-tkr
mAy pEdzmA nkiyiritH !
nieLEALM
jH { AnikLAeNH
ni yTAi etLiyic@!*

26

vcnM
2-3
view pRytieR
vAcYAml EAbH EzitH. vYMgY
BAxyi prihAsEAewyANitH EAbu
pRytH.

533
4

ArY pRyA rA nieL


EcAdiictH? ew AvA ni
eL EcAdiictH?
5
miwiyiel jli pErtAA
By viRyH.
6
pAtALM EpAluM eedvi BMgi
yAyi kANAM. mrNM oven eedvi
niM mRyHil.
7
vwe kAze eedvM nYl
imIEt nivi. eedvM miey nY
tyi iyi@.
8
twic EmGLi eedvM jlM niRyH
. eedvM GnEmGeL atieR
zmAy BArMekAH piLrA avdi
il.
9
pUceR mKM eedvM mRyH.
teR EmGeLeAANv cen
mRyHtH.
10
eedvM evLicvuM @M si
smi o v]MEpAel cvALM
vrc@.
11
eedvM zAsiEA kAze tA
ini awiR By viRyH.
12
eedvieR zi sme zA
mA. eedvieR jH { AnM rh
bieR shAyikeL nziic@.
13
eedvieR cHCVAsM kAze
etLivutA. oAwiEAkAmic s
e eedvieR eekk nziic@.
14
eedvM ec@ atH-tkArYLi ci
lmAmANitH. eedviniM ecRi
eyA mrEm nAM EkZ. eedv
ieR mhAzieyi mnilAA
yTAi mAvil.

27

EAbH w pRu+
2
stYmAyM eedvM jIvi. eed
vM jIvie stYMEpAel te
stYmAyi av qEAwH anIti kAiyi
ri. aet, svznAy eedvM
qeR jIvitM kyHputAi.
3
pE qi jIvyMkAlM,
eedvieR ANvAy qeR milu
yM kAlM,
4
qeR uk dvAk pRkyi
l. qeR nAvH o NyM pRkyil.
5
ni zriyAeNH {AenAriluM
stiyil. {A nixHkLnAeNH
{A mrNMver pRuekAiriM.
6
qeR Dv]ikLi {A mRu
ek piwiM. EnrAymAM evwiH {A
enAriluM jIviyil. {A jIviciri
yMkAlM qeR EbADmnH ori
luM qe ewil.
7
L@k qnietier nilekAiri
. dxHwA ziieEwEpA
el qeR z@ ziieei!
8
eedve gQniAtirivnH mrN
smyH o tYAzymAyiriil.
eedvM aveR jIvenwekAuEpA
EA ayAeA tYAzymA
yiriyil.
9
dxHwnH }L@AkyM shA
yinAyi av eedvEAw nilvi

EAbH 26:4-28:4

LikyM ec@M. pE eedvM ayAeL


viil!
10
svznAy eedvvumAy sMBA
xNM ayA sVdiciriAM. qlAyH
EA}uM ayA eedvEAw Aici
riAM.
11
eedvieR zieyi {A ni
eL pWiiAM. svznAy eedv
ieR ptikeLAM {A mRc@v
yHkyil.
12
eedvieRkH ni sVM k
kekAu kuk}iu. pieA
niLien pA}HvA pRytH?
13
dxHw eedvieR pti tA
NH. svznAy eedviniM Ur
A kiA EpAtH tANH+
14
dxHwnH aEnkM ikL@AEyAM.
pE ayAL@ew ik yi vDi
ewM. dxHweR ikH vzYi
BNM lBiil.
15
aveR meLlAM mrikyM av
eR viDv d+KiAtirikyM ec@M.
16
dxHwnH DArALM evi ki@emiluM
atyAH ecLiEpAelyANH. ayA
nvDi vOL@AEyAemiluM av
ayAH kLimArM EpAelyANH.
17
qA nlvnH dxHweR vO
ki@M. nixHkLH dxHweR evi lBi
M.
18
dxHw o vIwAiEyAM pE
atH aDiknA nilniil. aetA
cilivl EpAelEyA pARAvukAreR
wArM EpAelEyA yiriM.
19
dxHw kiwA EpAEA Dnik
nAyiiriAM. pE NeNI
EAE}M ayAL@ew DnemlAM epAyH
EpAyiriM.
20
ayA vlAet ByM. atH qlAM
tieyA}uieAu EpAtrilu
evvAhM EpAelyM ekAwA@EpA
elymAyiriM.
21
ki}kAH aven pRic@kLyM.
ekAwAH aven vIiniM
kLyM.
22
ekAwAieR ziyiniM oAwir
ewA ayA miEcAM. pE k
NyilAet ekAwAH aveR EmlwiM.
23
dxHw oAwiEAEA L@k eek
ywiM. ayA teR vIiniH Ri
EyAwEA L@k ayAL@ew Ener
LmwiM.
jnH evi lBi Knik
L@M sVM Ikri l
L@mH.
2
H miniM }iecw. ec
H pARkLiniM ieyw.
3
pNiA hkLiEl viLk
ekAuEpA. hkL@ew RkLi
av aEnVxi. ieR agAD
tyi av pARk etry.
4
ayirieR ErKey piwH m
xY mi }i }i. jn
L@ew vAsAnniM vLer ak
ElH av }ic@EpA. meArAL@M

28

EAbH 28:5-29:13

534

mview qiyi@Avil. meArALi


niM vLer tAe} av kyRi ii
w.
5
pritli hArsADn vL
. qA aEDAtli ql A M
tIyi ieyw EpAel iti
vYtYsHtmANH.
6
aEDAtli nIll@kL@M sV
rikL@mH.
7
miwiyiel v}ikeLi kA@kiLik
H omRiyil. v}ik A
iwiyA oriluM kiil.
8
kA@m]g v}iyilUew nwiil.
siMh v}iyilUew sriciil.
9
kwEmRiy pARkL@M pNiA r
. pvteL }icH avyew aBA
ge av ngHnmA.
10
pARkLilUew pNiA cAluk kIRu
.pARyew niDikeLlAM av kA
. 11evM twu niA pNiA
aN ek@. oLiirivey av
ev Lic ekAuv.
12
pE o vYti qviewyA jH{A
nM kek? viEvke keA
nAemviewEAkNM?
13
jH{AnieR vil nmRiyil. mi
yiel mxYH jH{Ane mini
}iecwAnAkil.
14
agADsm pRy, jH{AnM
qeR plil. kw pRy, jH{AnM
qeR plil.
15
tniMekAuM ni jH{AnM
vAAenAil. jH{AnM vAnAvzYmA
y evi Q ElAkilil.
16
oAPIriel sVM ekAEA vilEy
Riy EgAEmdkMekAEA nIll@ ekA
EA niH jH{AnM vAAnAkil.
17
sVeAL@M pL@ienAL@M vil
EyRiytA jH{AnM. eclEvRiy sV
ABrN ekAuM jH{AnM vAA
k}iyil.
18
pvi}eAL@M pL@ienAL@M vil
EyRiytANH jH{AnM. mANikYl@keLA
L@M vilEyRiytANH jH{AnM.
19
qEtYApYyiel vuM vilEyRiy k
liM jH{AnEALM vilyil. tniM
ekAH nin jH{AnM vAAmAvil.
20
aeneyi jH { AnM qview
niM v? viEvke nmeview
keAM?
21
ElAkiel ql A jIvjAlLi
niM oLiic@vcirikyANH jH{AnM.
kAziel pRvkEpAluM jH{An
e kANAnAvil.
22
mrNvuM vinAzvuM pRy, {
jH { Ane keiyiil , aeti
qeAeEyA EkiEyZ.
23
jH{AniEl v}i eedviEn
aRiy. jH{AnemvieweyM eedvi
En aRiy.
24
ElAkieR ariver eedvi
kANAM. kAzi kI}iluetl A M
eedvM kA.
25
kAinH eedvM atieR k nki.

sme qEALM vlutANem


eedvM niyic@.
26
m}ey qviEwyyHNemH eedvM
niyic@. EpmAri qviEw EpAkN
emM.
27
aEA eedvM jH{AnMkAkyM a
tieni ciikyM ecyHt. jH{AnM
q NdmAeNH eedvM ku. qi
H av jH{Ane aMgIkric@.
28
mxYErAw eedvmien pRu, y
EhAvey BykyM drikyM ec
@k. atA jH{AnM. dxHv]ik
ecAtirikeytANu viEvkM.
EAbH teR sMsArM w
EAbH w sMsAric@.
EAbu pRu+
2
qeR jIvitM, eedvM qe pripA
lic i mAsLiElEpAelyAyi
ei!
3
kAlH qeR mkLi eedvi
eR kAzM tiLukyM qniH i
lUew nwAnAvukyM ecyHt. EnrAy
jIvmAM eedvM qni kAi.
4
{A vijyic@ekAirikyM eed
vM qeR mimAyirikyM ec
yHtkAlM {A atiyAyi tYAzi!
kAlH eedvM qeR vstiey a
#hic@.
5
svznAy eedvM qeR ewy
AyiM qeR ik qEAewA
M vsikyM ecyHtdivsM vi
ei q {AnAzi.
6
qeR jIvitiel suvkAlmA
yi atH. a {A evekAu
kAluk}ukiyi. sm]mAyi eetlvuM
qniAyi.
7
{A ngrkvAwiEl EpAk
yM ngriel AymAyvemAH
epAlH ecirikyM ecyHt
aAlH
8
qlAvM qe dric@. {A v
kAEA ecRuA qeR v}iyi
niM mARi ni. mtiv q}uE@
nii. drvu kwiiAnANv
q}uEtH.
9
av sMsAri nikyM vA
yepAi m@vErAw miAtiriA
vzYewkyM ecyHt.
10
vuM mK EntAEpAluM tL@
ew ocRc@. aet, avew nAk
aAi twuniEAelyAyi
atH.
11
L@k qe vikyM qe
i nl pRykyM ecyHt. {A
ecyHt kverlAM qe puk}Hi.
12
qekAeA, pAvev s
hAyinAyi EkNEA {A shA
yic@. mAtApitALilA, M shA
yiAnilA ien {A shAyi
c@.
13
mrNieR vieliyv qe
a#hic@. shAyM vzYmAyi
viDvkeL {A shAyic@.

29

535
14

DnixHWyAyi qeR vOM.


nIti qni EmliyM tlAvuM EpA
elyAyi.
15
{A a kkLAyi. av
EpAEkiwE {Anver nyic@.
tLv {A kAlukLAyi. av
H qEiwH {Anver qic@.
16
dri {AenA pitAvienEAel
yAyi. {A aRiykEpAlumilA
veryM {A shAyic@! EkAwtiyi
avewvAdM jyiA {A shAyic@.
17
dxHw tL@ew zi dpEyAgi
{A twykyM nixHkLer av
riniM rikyM ecyHt.
18
{A dIGkAlM jIviM, pie, q
niu@m qeR wMbAMgELA
ewAM jIvicH {A v]nAyiIM q
{AenEA}uM kti.
19
DArALM jlM vliecw EvkL@M
muekAu nniri zAKkL@m
t}c o ecwiEpAel ErAgYvuM
kmvnAM {Aen {A kti.
20
oAErA divsvuM tiLmAM pum
y@M EcAdninH sADYtkL@M niR
tAyiriem {A kti.
21
mkAlH L@k qe vic@.
qeR pEdzAyi av zArA
yi kAi.
22
{A pRuk}iyEA, qe
vicivH meAM pRyAAkyi
l. qeR vAk avri ptii
.
23
m}yHAyi kAiriEAel av
qeR vAkAyi kAi. vx
kAle
m}eveeyEpAel
qeR vAkLv EkAriwic@.
24
cilH avew tI nxHwmAyi.
av ni/AhrAe@. qA {An
vewEn puiric@. qeR puiri
aver smADAniic@.
25
avew EntAvAyii@M avErA
ewAM k}iyAnA niyictH. ees
nYi nwvi avew rAjAev
EpAel d+Kiter smAzVsiic@ekAH
{A k}iu.

30

qAliEA, qeAL@M AyM


vLer RvEpAluM qe pri
hsi. qeR ipieR kA
vnAyHELAewAMEpAluM wA ekA
AvrAyi avew pitAA.
2
ecRuAew pitAArAke,
qe shAyiAnAkA INit
mAyi. av v]M INitmAyi
. avew Epzik kwmEtA bl
mEtA yiil.
3
mricverEAelyAyi av. B
NmilAet av viz. atinAlv m
miyiel vr m ti.
4
mmiyiel ecwikLv pRic@.
iecwiyew Evk av ti.
5
mAL@kiwyiniM av r
e@. kAErAewEpAel L@k a
vew EnH EAzic@.

EAbH 29:14-30:23
6

vr ndItwLiluM mlEyAre h
kLiluM mielmALLiluM av vsi
NM.
7
iAwkLiniH av oAriyi@.
epAAwkiwyi av awiu
wi.
8
EprilA osMGM vilekvrAN
v. tL@ew rAjYniM av oAwi
e@!
9
avew ikLANiEA qe pri
hsic @ ekAH pA@pAwtH . qeR
EprH aveA cIvAAyiI.
10
ecRuA qe evRu.
av qiniM der mARini.
t qeAL@M nlverH av k
. av qeR mK kEpAluM
ec@!
11
eedvM qeR vilieR {A qw
kyM qe dblnAkyM ecyHti
ri. ecRuA niyNM
eekviH qeREner EkApEAew tiri
y.
12
qeR vlBAgH avere
mi. av qe kAli ti vI}H
. o ngrM miewtAyi qni
Bvew. qe miAM q
eR EkAey nziiAmAyi av
mnkL@A.
13
qni rewAnAvAviDM q
eR mAilv kAvni. qe
tkti av vijyic@. avH
mAewyM shAyvuM Evivil.
14
mtili av o dVArMA.
atilUew riyRukyM qeR En
kl@k vliecRiykyM ec@.
15
{A ByviRyH. kAi sAD
n pREAel qeR mAne a
v pRi. qeR surittVM o
EmGM EpAel atYmA.
16
EAe}eR jIvitM eReR k}i
yARAyi. {A o@M tAmsiyAet mrNm
wyM. dritkAlM qe piwiwiyiri
.
17
qeR aik m}uvM rAiyi
Evdni. qe d$ii Evdn
orilumvsAniil.
18
eedvM qeR Emliyew k}ui
iwicu i atien vipmAi.
19
eedvM qe ecLiiEleRiu.
{A ecLiyM cArvuM EpAelyAyiI
.
20
eedvEm, {A niEAw shAyi
nAyiEk, pE nI rM nkiyil.
{A q}uE@ni Aic@, pE
nI qe icil.
21
eedvEm, nI qEAw UrnA. q
e EvdniiAnA nI nieRzi
pEyAgitH.
22
eedvEm, qe pRic@kLyA nI
ekAwAien avdic@. nI qe ekA
wAiEleRiu.
23
nIeye mrNiEl nyiem
eniRiyAM. jIviciri qlA vY
iyM mriEH.

EAbH 30:24-31:29

536

24

pE, yAtnyBvicH shAyi


Ek}uven tIcyAyM M pvi
il.
25
eedvEm, dritLiev Ev
i {A EkNievH ninRiyAM.
qeR XdyM jnEvi tpici@
e ninRiyAM.
26
qA {A nlkArY kAMi
EA pkrM drit mAmAeNni
ki@tH. {A kAzM EtwiyEA
A vtH.
27
qeR H LkimRiy. yAtnk
vsAnmAil. niyM yAtnk
vrAmH.
28
{AenEA}uM vLer d+KitnANH, p
E qniH zVAsM lBiil. sB
yi q}uE@niH {A shAyi
nAyi Ek}u.
29
kA@nAyH {A sEhAdrnAyi.
okik qni sHEnhitrAyi.
30
qeRetAli kRuiu. zrIrM pni
ekAu wpiwic@.
31
qeR kirM d+KgAnAyi o
iyiri. qeR oAw}lieR z
bHdM ErAdniERtAyiri.

31

qeR kkL@mAyi {AenA k


rARuAiyiri; o epi
EyAwH qniBiniEvzmAemti
nA aveL {A EnAetH.
2
svznAy eedvM jnELAewA
ec@tH? teR atY@t sVI
yvstiyiniM eedvM jne
en tiriek nM?
3
dxHwAAyi eedvM drL@M nAz
vuM ayyH. ti ec@vAyi
drL@M ayyH.
4
{A ec@etlAM eedvM aRiy,
qeR oAErA vwvyHpuM av kA
kyM ec@.
5
{A Nyew jIvitmA jIvic
eti jneL vitiElEA
N pRytiElEA {A cric
eti,
6
eedvM teR nYAyieR lAi
qe iEnAe. aEA, {A nir
prADiyAeN eedvM aRiyM.
7
{A EnrAymAM vi@nwi@e
i, qeR kk qeR Xdye
tiyiEl nyici@ei, qeR
eekkLi pApR puri@ei,
8
{A vitc pAwe viLvum@v
tiEAe. qeR viLvH pi}uetwe
we.
9
meA sHIey {AnA#hici@e
i aTvA ayAreR BArYey vYBi
criA aveR vI@pwi kA
nii@ei,
10
qeR BArY meAveR BNM pA
kMece. mu puxA avELAewA
zyie.
11
qekAeA eelMgikpApM nA
NMektANH. ziieEweA pAp
mANtH.

12

eelMgikpApM qnietlAM nzi


iM. qlAM qriu tI, k
agHni EpAelyANtH.
13
qEAw prAtiew qeR awim
kELAwH nItikANiA {A tARA
ieli
14
eedve EnriwEA {Aen ec
@M? qeR v]ieyi eedvM EcAdi
EA {Aen pRyM?
15
qeR ayew zrIrii eed
veme s]xHwic@. qeR awimkeLyM
eedvM s]xHwic@. {L@ew amAew
yi eedvmANH {eLeylAM s]xw
H i
ctH.
16
pAveven shAyiti {A
enAriluM vimKnAyiil. viDvk
AvzYmtH {AenEA}uM nkiyi
.
17
BNieR kArYi {AenAri
luM sVAnAyiil. anATH {A
enEA}uM hArM nkiyi.
18
jIvitiluwnILM, anilA
uH {A aenEAelyAyi
. jIvitiluwnILM, viDvkeL {A
gQnici.
19
vOmilAet vlyvenEyA put
ilAet kxHwew drienEyA kANA
niwyAyA
20
av {A vOM ekAwi.
av w pkrA kiLiAyi q
eR ecriyAwkL@ew ErAmM {Ap
EyAgic@. av mnRiH qe a
#hikyM ecyHt.
21
shAyMEtwi o anAT qeR
vI@pwi vEA {AenAriluM
aveREner mxHwi iyiil.
22
{AeneiluM aecyHti@ei
qeR eek mliniM riu
vI}e. {AeneiluM aen ecyHti
@ei qeR eek atieR si
yiniM vi@EpAke!
23
pE {AnrM dxHv]ikeLA
M ecyHtiil. eedvziey {A By
. aveR BAvM qe Byew
.
24
oriluM {AeneR si
yicil. qe shAyiA {AenEA
}uM eedvi yic@. nIyAeNeR
tYAzyM surittVvuemH {AenA
riluM sVEAw pRiil.
25
{A DniknAyi. pE aet
e ahAriyAiyil! {A DArALM
pNM sAdic@. pE atl qe
sxHwnAiytH!
26
tiLu sUrYenEyA cenEyA
{AenAriluM rADiciil.
27
sUrYenyM cenyM rADiA
{AenAriluM ElABieiil.
28
aM ziieEw pApmANH .
{A avey rADic @ evi atH
svznAy eedvEAw qeR
avizVsHttyAyiriM.
29
qeR z@ vDiewEA
{AenAriluM sEAxiciil. qeR

537
z@H dritL@AyEA {An
ver prihsicil.
30
z@eL zpic@ekAEA av mr
NM kAMiEcA pApMecA qeR nA
vien {AenAriluM avdiciil.
31
{AenEA}uM apricitH hArM
ekAwieH qeR vIiluv
RiyAM.
32
apricit rAiyi etvukLi
kiwAtiriA {Anver qEA}uM q
eR vIiEl Nici.
33
m@v tL@ew pAp oLic@
vyHA mi. pE {AeneR
M mRc@vciil.
34
qei L@keL pRyemti
eni qni Bymil. ByM orilu
eme zAnAiyil. aete puRi
Ruti vimKnAiyil. L@ke
EAw evRuienyM {A Byil.
35
oA, eriluM qe viciei
! qnieeR BAgM vivriA k}i
ei! svznAy eedvM qni
mRupwi tei! qeR et@keLeA
eeyH aEhM q}utieyi!
36
aEA {AnA pM k}uilNi
ymAyi. {An o kirIwMEpAel
qeR zirilNiymAyi.
37
eedvM aenecyHtA, qniH q
eR v]ik vivriA k}iymAyi
. tl yi o EntAvienEAel
eedvieR mi niA qni
k}iymAyi.
38
qeR vsHt meArALiniM {A
EmAxHwicil. aArYi qe e
wA mAvil.
39
kxk {AenEA}uM viLvieR
vilekAwi. wmyiniM ori
luM o miyM tieywA {A mici
il.
40
qeiluM {A atH ecyHti@e
i EgAtiM yviM pkrM qeR
vylukLi mwM kLkM vLre!
EAbieR vcn k}iu.
qlI vAdM w
aEA EAbieR m suX
L@M EAbinH mRupwi ekAw
nii. tA nItimAnAeNH
EAbH sVyM niyicekAANv
a niiytH. 2qA qlI q
EprAy o yvAvuAyi. bREK
lieR punAyi qlI. bUsH
qEprAy orAL@ew pigAmiyAyi
av. rAmieR wMbArnANH qlI
. qlIvinH EAbiEnAw kw
EkApmAyi. qekAA tA
nItimAnAeNH EAbu pRy. tA
eedveA
nItimAnAeNANH
EAbu pRytH. 3 EAbieR m
suXELAwM qlIvi EkApm
Ayi. qekAeA, EAbieR
EcAdYH rM nkA avA
yil. EAbH etANu pRyet
etLiyiA avk}iil. 4 qlI

32

EAbH 31:30-32:21

aviewyAyivri vuM ecRu


mAyi. atinA lyA mel A vM
pRu k}iyMver kAi. owvi,
tniini pRu wAemH ayA
EbAYmAyi. 5pE aEA EAbi
eR m suXH wtlAeyA
M pRyAnielH q lIvinH mni
lAyi. atinA ayA EkApAlnAyi.
6
atinA qlI sMsAriA wi.
ayA pRu,
{A evRuemA yvAvANH. niLAk
e AyMecvM. atinAlANH qni
EtAiy niELAw pRyA {A By
ewtH.
7
mtiv dYM sMsAriNM. av
vLer vx jIvicvrANH. atinA
av vLerArY pWic i ri.
q {A sVyM ktARuH.
8
pE eedvieR AvAeNAv
en jH{AniyAtH. svznAy eed
vini nizVAsM L@keL
viEvkiyA.
9
AyM ecv mAml jH{Anik.
zriEyet mnilAAnAM av
mAml.
10
atinA {A pRy dyvAyi
icAluM! {A cii {A
niELAw pRyAM.
11
ni sMsAri {A mEyA
ew Eki. EAbi ni ekAw
mRupwikL@M {A Ek@.
12
ni pRkArY {A
EyAewEk@. niLilAM EAbien vi
mzicil. ayAL@ew vAd ni
LielAvM mRupwi nkiymil.
13
ni jH{AnM keiey pR
yA ni mEpM k}ikyil.
EAbieR vAd eedvmA mRu
pwi pREytH, mxYrl.
14
EAbH teR vAd qeR
mi niriyil. atinA qni
niL@ew vAdM pEyAgiAnAvil.
15
EAEb, vH vAdM nxHwmAyiri
. avini pRyAenAmil. av
ini aDikM mRupwikL@mil.
16
EAEb, v mRupwi pRy
kAirikyAyi {A. qAli
EALv zArAyi. av niEAw t
iM nii.
17
atinAlini nin {AeneR
rM nkAM. aet, {Aen cii
ev pRyAM.
18
{A epAieRiARAyi, kArNM
qni@pRyA opAw kArY H.
19
RA puvIieR iEpA
elyA {A. epAiRARAy o
vIusi EpAelyA {A.
20
atinA {A sMsAriEc pU.
aEAeLniH zVAsmAM. EAbi
eR vAdH qni mRupwi pRyNM.
21
mAeryMEpAel EvNM EAbien
yM {A eekkArYM ecA. ayAELAw
m]dvAy rItiyi pRyA {A mi
il. pRyA {A pRyM.

EAbH 32:22-34:5

538

22

orAeL meArAeLA emcmAyi prig


NiA qniAvil! aen ecyHtA
eedvM qe ziiM!
EAEb, ni qe vik.
{A pRykArY EyAew
Ekk. 2 {A sMsAriA tARANH.
3
qeR XdyM vizVsH t mAytinA
{A vizVsHtvAk pRyM. qni
RiyAvu kArYeLiy stYM
{A pRyAM.
4
eedvieR AvH qe s]xHwi
c@. qeR jIv svznAy eedv
iniM v.
5
EAEb, qevik, qiH, ni
nAemi mRupwi pRyk. nieR
r oivyHk. aEA nin
eEAw tiAmElA.
6
eedvimi nIyM {AM o
EpAelyANH. ne ruEperyM kLim
ekAA eedvM s]xHwictH.
7
EAEb, qe ByeEw. {A
niEAw kAWinYM kAil.
8
qA EAEb, nI pR {A
Ek@.
9
{A nA. {A nixHkLnA
. {A eteAM ecyHtiil. {A
aprADiyl!
10
{AenA et@M ecyHtiil. pE
eedvM qnietirANH! eedvM qe o
z@vienEAel k.
11
eedvM qeR kAlukLi clyi@.
{A ec@etlAM eedvM vIi.
qeAe nI pRu.
12
qA EAEb, ArYi ni
neti. nieR nil etAeN {A
etLiyiAM. qekAeA, mAerA
L@M wt eedvinRiyAM.
13
EAEb, nI eedvEAwA ti
tH! eedvM qlAM nin vivric@
trNemANH nieR vicArM.

33

14

qA av ec@eteH eed
vM vivriEcAM. plrItiyi eedvM
a vivriEcAM. pE mxY
mnilAkyil
.
15-16
mxY rAiyi RilAuki
wEA eedvM avErAwH o sVpHn
iElA dzniElA sMsAriEcAM. a
EA eedvieR tAIk EkH
av ByviRyH.
17
mxYer et@k ec@tiniM
twytiM ahritiniM tw
ytim mRiyiA eedvM
av ntH.
18
av pAtALi EpAti
niM ritinANH eedvM aver
tAI ec@tH. o vYi nziAti
riAnANH eedvM aen ec@tH.
19
kiwyi kiwH eedvzi aBvi
c@ ekAiriEv, ov eedvieR
zbHdM EkEAM. EvdnekAwANH eed
vM ayA mRiyintH. ql@
keLlAM owiy EvdnyANyAH.
20
aEA ayAH BNM k}iAnA

vil. vuM nl BNeEAluM evRu


MviDM avnH Byr EvdnyAM.
21
ayAL@ew zrIrM yicH EdhM vlA
et EzAxicH ql@k iv.
22
ayA pAtALEAww. ayAL@ew
jIv mrNEAww.
23
eedvinH yirNi dtA
H. atielAdt ayAAyi sMsA
rikyM ayA ecyHtiri nlkA
rYeLi pRykyM ecyHEtAM.
24
dt ayAELAw kANYM kAuk
yM eedvEAwien pRykyM ec
yH E tAM, mxYen pAtALi
niM riENEm! aveR pApi
PlMekAwA v}i {A ki
@H.
25
aEA ayAL@ew zrIrM vIuM yv
tVvuM kM eekvriM. ayA ec
RukAleenyAyiEA aEpA
elyAyiIM.
26
ayA eedvEAw AikyM
eedvM ayA mRupwi nkyM ec
@M. ayA hAdimii EAzi
kyM eedve rADikyM pie
o nljIvitM nyikyM ec@M.
27
anrM ayA jnELAw s
tM nwM. avpRyM, {A pApM
ecyHt. {A ney tiyAi. q
EmAzM zi nkAmAyii@M eedvM
{Anhi zi qnitil.
28
pAtALiniM eedvM qe r
ewi. EA {A vIuM jIvitmA
sVdi.
29
eedvM ayAEvi vIuM vIuM
ArY ec@.
30
qekAH? ayAeL tAI ec@k
yM ayAew ANen pAtALini
M ricH teRjIvitM sVdiAnyA
eL avdikyM ec@tinH.
31
EAEb, {A pRy i.
qe vi. awiyirik, {A
pRye.
32
pE EAEb, ninH qEAw vi
EyAjiei eeDrYmAyi@ pREA
L@k. nieR vAdmKM qEAwpRyk,
qni nie tiNM.
33
pE EAEb, nineAM pRyA
nieli qe i. zAnAyiri
k, {A nie jH{AnM pWiiAM.

34

qlI
sMBAxNM
w.
ayA pRu+
2
jH{AnikEL, {A pRy i.
smEr, qi i.
3
niL@ew nAvH a sHpzi B
NM ci. niL@ew ecvik Ek
vAkeL prIi.
4
atinA nmH Q vAdeL prIi
kyM zrieye sVyM niyi
kyM ecAM. nletAeNH nmeA
mic@ pWiAM.
5
EAbu pRy, EAeb {A
nixHkLnA. eedvM qEAw nIti
kA@il.

539
6

{A nixHkLnA, pE, qni


etiery nYAyviDi {A NynA
eN pRy. {A nixHkLnANH,
pE {A vlAet pIfitnAyiri
.
7
EAbienEAel mAerilum
EA? niLven apmAnicAluM EA
bH kArYmAkyil.
8
EAbH dxHwew suXA. d
xHwErAw cAM wA ayALixHwe
w.
9
qANen pRytH? qeA
EAbu pRy. ov eedve I
tiewA micH oM Enwil.
10
ni kArY mnilAM. ati
nA qe vik. eedvemAriluM
dxHwtv]ikyil. svznAy
eedvM oriluM et@ecil.
11
mxYeR v]i tiPlM
eedvM ekAwM. mxY ahitH
eedvM n.
12
tAstYM. eedvM et@ecil .
svznAy eedvM qEA}uM nItimA
nAyi riM.
13
miyew mtlArnAyi eedve
M etrewil. M eedve
Q ElAkieR rvAditVM lici
il. eedvmAeNlAM s]xw
H ict.H aetlAM
aveR niyNilAkyM ecyHt.
14
teR AvienyM jIvzVAse
yM mxYrini pivliA eedvM
niyicA,
15
miyiel qlA mxYM mrNmwyM.
mxYerlAM vIuM mAyiIM.
16
ni jH{AnikeLi {A pRy
EkM.
17
nItiey evRuvnH BrNADikAri
yAkA k}iyil. EAEb, eedvM zi
mAM nlvmAyiriM. aven vALi
ey viDiA nin k}iyEmA?
18
ni ekAtAvrANH! q rA
jAAErAw pRytH eedvmANH .
ni dxHwrANH! q eedvM EntA
ELAw pRy.
19
eedvM EntAeL m@verA
sHEnhiil. aEpAel Dniker
driAerAM sHEnhiil. q
ekAeA eedvmANElA qlAver
yM s]xHwictH.
20
mxY arAiyi epAwnEv
mri. mxY ErAgikLAkyM mric@
EpAvukyM ec@. kAEpAluM
vYmAy kArNemAmilAet mri.
21
mxYew v]ik eedvM nirI
i. o vYiyew oAErA kAv
yHpieniyM eedvM aRiy.
22
dxHw eedvi nieALiciri
A mAM oriwvuM l.
23
mxYer prIiA eedvinH o
niitsmyM vzYmil . mxYew
nYAyviDiAyi eedvinH aver
teRmi ekAuvErmil.
24
blAew EpAluM etAyv]i
keL eedvinH EcAdYM ecE v

EAbH 34:6-35:3

zYM l. eedvM aver nziikyM


m@ ciler EntALAkyM ec@kEy
Z.
25
atinA mxYew v]ik eed
vinRiyAM. atinAlANH eedvM oerA
rAi ekAute aver prAjyew
kyM nziikyM ec@tH.
26
dxHwer eedvM avew v]ik
mlM ziiM. m@v kAekyAyi
riM eedvM aver ziik.
27
qekAeA dxHw eedve
asriil. eedEvcHCyHsri
c@ viA Amil.
28
dxHwA pAveL pvik
yM shAyinAyi av eedve
viLiAniwyAkyM ec@. shAy
inAy pAvL@ew viLi eedvM Ek
kyM ec@.
29
qA pAveL shAyiEe
eedvM niyicA M eedve
Aren viDiA k}iyil. eedvM
mxYriniM oLic iA M
aven kupiwiAnAvil. mxYM
rAxH \ MEm BrNADikAriyA
eedvM.
30
BrNADip jneeAH pApM ec
icA eedvM aven aDikAri
niM nIM ec@M.
31

{A et@kArnANH. niEm {A
pApM ec@kyil qyA eedvEA
w pRyApM aen sMBviM.
32
eedvEm, qni nie kANAnAki
eliluM EnrAy mAi jIviA
v}i qni pWiic@tErNEm. {A et
H ecyHtiuei niEm {A eci
l
33
EAEb, eedvM nin tiPlM
trNemA nieR #hM. qA
nI mARA vistic@. EAEb,
nieR tImAnmANH, qERtl. nI qA
keteEAw pRyk.
34
viEvkiyAy ovene EkM.
viEvkiyAeyAv pRyM,
35
EAbH aRivilAvenEAel sM
sAri. amilA kArY av
sMsAri.
36
EAbH wt ziiewNem
A {A ktH . qekAe
A, av sMsAriM mRupwi t
M o dxHwenEAelyANH.
37
teR m@pApEm av klA
pvuM Ec. EAbH aview nm
miliH ne aDiEpikyM
eedve prihsikyM ec@!

35

qlI sMsArM w. ayA


pRu+
2
{A eedveA nItimAnAeN
nI pRytH zriyl EAEb.
3
EAEb, ov eedve Itie
wiyA aven ki@M? {A pApM
ecAtiA qnie nyAA
vuk? qM nI eedvEAw EcAdi.

EAbH 35:4-36:22
4

540

EAEb, niEAwM view niEAewA


m nieR @kAErAwM mRupwi pR
yA {AnA#hi.
5
EAEb, kAzE mKmyi
EnA. nieAL@yrilu EmGeL
EnA.
6
EAEb, nI pApMecyHtA, a
eedve mRiEvl i il . nI opAw
pApM ecyHtA a eedve o@M
bADiil.
7
mAvuml, nI n ecyHtA a
eedvi shAykvumAyiriil .
eedvi niinieAM kiAnil.
8
EAEb, nI ec@ nlM cI
ymAy v]ik nieEAlu m@
verEy bADi. a eedvi N
EmA EdAxEmA yiriil.
9
dxHwA pIfnEmAlv shAy
inAyi nilviLiM. av bler
smIpicH avew shAyM EtwM.
10
qA dxHwA oriluM eedv
EAw shAyM vzYewkyil. q
es]xw
H ic eedvemview? L@k nirA
zrAEA eedvM aver shAyi
. atinA avenview? qH av
EcAdikyil.
11
eedvM ne pim] g AdikeLA
jH{AnikLA. atinA avenvi
ew? qH av EcAdikyil.
12
aeli, av eedvEAw shAy
mAvzYe@evirie. aEA eedvM
avErAw tikriil . qekAe
A av ahArikLANH. t vLer
DAnikLAeNH av EA}uM k
.
13
tA stYM, eedvM avew yAcn
ikyil . sv z nAy eedvM
avH kAekAwyil.
14
atinA EAEb, aven kAi
el nI pRyEA eedvM nie i
il. eedve kANAM aveR mi
nieR nxHkLt etLiyiAM orv
srM kAirikyAeN nI pRy.
15
EAEb, eedvM dxHwer ziii
elM pApe gQniARielM nI
pRy.
16
atinA EAbH teR k}ilA
sMsArM w. tA mANiyAeNH
EAbH nwi. tAenA pRy
ettieni EAbH aRiyiel
tH suvYmANH.
qlI w pRu+
2
Rc@EnrMwi {A pRy
mEyAew Ekk. {A pRyNem
eedvmA#hi Rc@ vAk wi
yH.
3
qeR jH{AnM {AenlAvmAyM p
vyH AM. eedvmAeNe s] x H w ic t H .
av nItimAnAeNH {A etLiyiAM.
4
EAEb, stYmA {A pRytH.
{AenA pRyetH qniRiyAM.
5
eedvM blnANH, pE av m
xYer evRuil. eedvM atiblnA
NH, pE av viEvkiymANH.

36

eedvM dxH w Aer jIviAnvdi


il. pAveL qEA}uM nItipUvM
kkyM ec@.
7
EnrAyi jIviver eedvM nirIi
. nlver av BrNADipArA
. nlvH eedvM qeEM mhtVM
n.
8
atinA L@k ziiei@e
i, av clkLAluM kyRukLAluM
biei@ei averiluM
et@ ecyHti@eANtinM.
9
averA ecyHtet eedvM av
ErAw pRykyM ec@M. av pApmANH
ecyH t et eedvM avErAwpRyM.
av ahArikLAeN eedvM av
ErAw pRyM.
10
teR tAI iA eedvM av
er nibiM. pApMec@tvsAni
iA eedvM avErAw kliM.
11
av eedve vikyM aven
asrikyM ecyHtA eedvM av
er sdAvijyikLAkyM avH hA
dkrmAy jIvitM nkyM ec@M.
12
qA av eedve asri
A vistikyAeNi, av
nziiewM. vifH F ikeLEAel
av mriM.
13

eedve ktAvH qEA}uM


kyHM. eedvM aver ziiEA
EpAluM eedvshAyM EtwAnv A
il.
14
EvzYkeLEAel ecRui
e av mriM.
15
qA eedvM pAvever av
ew dritLiniM riM. L@keL
NtiM tiEl ii
timANH eedvmien ec@tH.
16
EAEb, eedvi nie shAyi
NemH. nie }LiniM r
iNemM eedvinA#hmH. ni
eR jIvitM sugmmANem eedvmA
#hi. nieR EmzEm DArALM B
NM viLNemH eedvmA#hi.
17
qA EAEb, EA nI et@kA
rnAeNA nYAyviDi. atinA o
dxHwenEpAel nI ziieiri
.
18
EAEb, sH nie viAn
vditH. pNM nieR mnSmAAni
wyAtH.
19
nieR pNM nieyiEA ri
yil. blAM nie riAnA
kil.
20
rAivrA #hitH. L@k rA
iyi mRyA mi. t eed
viniM oLiAnAemH av k
.
21
EAEb, nI opAw yAtn aBvi
c@, pE dxHwt etrewtH. et@
ecAtiriA ik.
22
EnA, eedvieRzi aven m
hAnA. avnANH sv jnieR
yM wyi mhA.

541
23

qecNemH eedvEAw pRyA


nAmAvil. eedvEm, nI ecyHt et
ANH qH eedvEAw pRyA M
k}iyil.
24
eedvieR v]ikELAH av
en vA}Hk. mxY eedve vA}Hi
aEnkM gIteL}utiyi@H.
25
eedvieR v]ik M kA
NAM. vidrrAxH\LiluvM aArY
kANAM.
26
aet, eedvM mhAnA. pE av
eRmhtVM mnilAA nmAvil.
eedvM qkAlM jIvic@evM nmRi
yil.
27
miyiniM jle eedvM epAi
eywkyM atien m}yAyM mi
kNmAyM mA@kyM ec@.
28
aen EmG jlM epA}ikyM
m} aEnkM mxYewEm vI}ukyM ec
@.
29
eedvM m}EmGeL qen vinYsi
evEA kAzH wi m}uet
eneyEA M aRiyil.
30
EnA, eedvM miEm mi cit
RukyM smieR }eL mwkyM
ec@.
31
rAxH\eL niyitiM av
sm]mAyi BNM ntimANH
eedvM avey pEyAgitH.
32
eedvM teR eekkekAH mii
NRien piwikyM tniixHwmiwH
evA klikyM ec@.
33
EpmAri veH wim}M mRi
yi n. atieR vrvAeyH k
kAlik EpAlumRiy.

37

wiyM miluM qe Epwii


. qeR XdyM enii
vLerEvgmiwi.
2
qlAvM ik! eedvieR z
bHdM wim}MEpAel. eedvieR vA
yiniM v wim}M ik.
3
kAzmAkmAnM miieLiyA eed
vM teR miiNrien ayyH.
a miEm mii.
4
mi etLiti EzxM eedvi
eRalc EkAM. teR atH-tkr
mAyzbHdMekAH eedvM wim}. mi
etLiyEA, eedvieR zbHdM
wim}.
5
eedvieR wim}MEpAl z
bHdM atH-tkrmA. nm mnilA
kA mhAkArY av ec@.
6
miEnAw eedvM pRy, mi
Em vI}uk. eedvM m}EyAw pRy,
miEm ep@k.
7
eedvM aen ec@tinA av
en ecAnAvuM qH eedvieR
s]xw
H iyAy mxYerlAM aRiy. atA
NveR sAYM.
8
m]g avyew vAslEEA
wi aview tu.
9
ekAwAH etni v. t
kAH vwni v.

EAbH 36:23-38:1
10

eedvieR nizVAsM muA


. a sme Ru kiyA.
11
eedvM EmGLi jlM niRyHkyM
wiEmGeL citRikyM ec@
.
12
mi@M wiA eedvM EmG
ELAw kli. eedvieR
klnyM EmGLsri.
13
mxYer ziiA eveA
mAAEnA avErAw teR sHEnhM
kwiiA jlM nkAEnA eedvM
EmGeL ekAuv.
14
EAEb, o nimixM ni ik.
eedvieR atH - tv] ikeLi
o nimixM ni cii.
15
EAEb, eedvM teR EmGeL
qen niyievH ninRiyA
EmA? teR miiNrien eedvM q
en AevH ninRiyEmA?
16
EmG kAz iiw
tH qeney ninRiyAEmA? eedvM
s]xHwic atH-tLi o dAhrNM
mAmANH kAEmG. mAvuml, eedv
inH aveyiytH qlAmRiyAM.
17
pE EAEb, ninH ArYeLA
mRikyil. etni wkAwi
EA nI viyM nieR vO
nieREdhH oiiwiM
ql A M zAvuM nilvumAM
mAmANH nI ek aRiytH.
18
EAEb, kAzM nivAM ev
lM EpAel atien miAM nin
eedve shAyiAnAEmA?
19
{ eedvEAew pRyNemH
EAEb, nI { pRu trik!
{H mtiyAy aRivilAtinA
q pRyNem { ciiA
nAil.
20
qnivEnAw sMsAriAeH
{A eedvEAw pRkyil. atH vinA
zM vzYewEAelyANH.
21
mxYnH sUrYen EnAAnAkil. kA
wicH EmGeLlAM nIiyEA atH
kAzH kAzmAnmAyi jVlik
yANH.
22
eedvvuM aenyANH! eedvieR
suvBAvM vipv t ini
M tiLu. eedvi@M o tI
HNkAzM H.
23
svznAy eedvM mhAnANH! eed
ve mnilAA nmAvil! eedvM
atiznANH, pE av nEAw
nyM nItiyM kA@. ne pIfii
AnvnA#hmil!
24
atinAlANH jnM eedve dri
tH. pE tLA viEvkikeL
k ahArikeL eedvM vkvyH
il.
eedvM EAbiEnAw
sMsAri
anrM o ekAwAiniM y
EhAv EAbiEnAw sMsAric@.
eedvM EcAdic@+

38

EAbH 38:2-39:1

542

vYkArY viLic@pRy Q
aRivilA vYi rANH?
3
EAEb, armRui ni. qiH
{A niEAw EcAdiA EpA
EcAdYH rM nkA tARA.
4
{A miey s]xw
H icEA nI qview
yAyi? nI a smeni qni
mRupwi t.
5
nin viEvkmei, Q ElAk
inH vliM EvNemH ni
yic@? aLvuErKekAH ElAke aL
tArANH?
6
miyew awiR qilANH? dY
e klien atieR AnitH rH?
7
a ecyHtEA BAtn
oic@pAwkyM dtA hAdA
viLic@vukyM ecyHtElA!
8
EAEb, gBiniM o}ukiey
iy sme vAtiluk awcH tw
u niiytArANH?
9
smyH {Antien EmG ekA
umwkyM i epAtiuek@kyM
ecyHt.
10
smi {A priDi klikyM
pUiy kvAw pii atien ni
kyM ecyHt.
11
smEAw {A pRu, nini
ver vrAM, REH vrtH. nieR
mdi tirk view niNM.
12

EAEb, nieR jIvitielei


luM BAtEAwH rMBiAM pkliEnA
w wAM klici@EA?
13
EAEb, nIeyeiluM miey pi
wiwAM dxHwAer avew oLisEt
Li ec viRiAM BAtkirN
ELAw vzYei@EA?
14
keLyM tA}HvrkeLyM pulkA
levLicM suvYmA. pkevLi
cM miyielEA lL@ew
p o Ayiel mwk EpA
el etLiukANAM. mptic kLim
nEpAel l pewM.
15
dxHw pkevLicM xHwewil.
a tiLi kAziEA avH
dxHwt ecAnAvilElA.
16
EAEb, smM rMBi }
Li nI EpAyi@EA? smieR awi
ilUew nI qeiluM nwi@EA?
17
EAEb, mricvew ElAkE
kvAw nI qeiluM ki@EA?
nrkieR kvAw nI qeiluM
ki@EA?
18
EAEb, Q mi q mAM vlutA
eNH nin mnilAyi@EA? nini
etlAmRiyAemi qEAw pRy.
19
EAEb, kAzM qview niA
vtH? eview niA vtH?
20
EAEb, ienyM kAzeyM
avyew RviwLiEl ekAuEpA
kA ninAEmA? aviEw v}i
ninRiyuEmA?
21
EAEb, tIcyAyM ninRiyAM.
nI vLer v]M jH{AniymA. {A

aetAe s]xw
H icEA nI jIvici.
zriyEl?
22
EAEb, muM li}L@M sU
ic@vciri klvRyiEl nI ori
eliluM EpAyi@EA?
23
dritkAlEM yieRyM
EpArAieRyM nAL@kLiElmAyA
NH av {A sUic@vciritH.
24
EAEb, sUrY yv l
E, miEm ki} kAu vIzui
wE, nI qeiluM EpAyi@EA?
25
EAEb, kAzH epm}yHAy
}ik }ic@vctArANH? wimili
v}ieyAiytArANH.
26
EAEb, mxYvAsmilA l
LiEpAluM m} epitArANH?
27
nYEdzH m} DArALM
evM ekAwkyM pul@ vLrA wu
kyM ec@M.
28
EAEb, m}yH pitAvuEA? mu
i rAAtH?
29
mukyH ayEA EAEb?
li}inH jEmtArH?
30
evM pAREpAel RyHH. smM
EpAluM tRy.
31
EAEb, PielyAdkeL biA
ninAEmA? oRiEyANieR ar
nin}iAnAEmA?
32
EAEb, njAleL yTAsm
y puR ekAuvrA ninAEmA?
krwieyyM atieR ikeLyM ninH
omic@ nyic@ekAuvrAEmA?
33
EAEb, kAze niyi
niym ninRiyAEmA? avey mi
Emlu niymLAA ninAEmA?
34
EAEb, EmGELAw giA
ninAEmA? nie m} ekAu mwA
avEyAw kliA ninAEmA?
35
wimili kln nkA nin
k}iyEmA? {LiviwH ayHeA
EvtH EBA? qH av niEAwArA
yEmA? nI EziiwEH av EpA
EmA?
36
EAEb rA mxYen jH{Ani
yAtH? rANveR i jH{AnM
niRyHtH?
37
EAEb, EmGeL qAM mAM
jH{AnmAAtH? m} epiA av
ey ecritA?
38
aen epAwi, ecLiyAyiIkyM
ecLi kyAkyM ec@.
39
EAEb, siMh BNM nin
H keAnAEmA? avyew viz
uH tIekAwA ninA
EmA?
40
siMh tL@ew hk
mi rey miA tARAyi p
iiwkyANH.
41
EAEb, kwAkL@ew ik
eedvEAw nilviLiEA}uM BNmi
lAet alyEA}uM rANvyH B
NM ntH?
EAEb, mlyAwk jnicet
EAe} ninRiyEmA? svi

39

543
smyH tmAen ninu EnAi
sMriAEmA?
2
EAEb, mlyAwkL@M mAkL@M
ien qnA gBi EpRNemH
ninRiyAEmA? avyH sviA
smyemEA}AeNH ninRiyEmA?
3
m]g nilkiwH Ep@EnA
evwANH u jEmtH.
4
um]g vylukLi vL
vlutA. pie aey vi@EpA
av oriluM tiriek vEtyil.
5
EAEb, kA@k}utkeL sVtrA
iytArH? rANvyew kyRukL}ic@vi
tH?
6
kA@k}utyH mmi {A vstiyA
yi nki. avyHpAiwmAyi mi
yM {A nki.
7
zbHdmKritmAy pNeL kA@k}u
tk prihsi. M avey
niyiAnAvil.
8
kA@k}utk mlkLi vsi. a
tANvew EmcilM. aviewyANv
hArM EtwtH.
9
EAEb, kA@kAL nie EsviA
vEmA? nieR etA}ui a rAi
k}ic@@EmA?
10
EAEb, nieRvyluk }uti
nH aveREm kyRiwA kA@kAL nie
avdiEmA?
11
kA@kAL atiznANH ! qA
nieR EjAlik aven vizVsHtmAyi
El i AEmA? 12DAnYM ekAyH e twH
nieR emtiLi ekAuvrA nin
ven vizVsiAEmA?
13
oki EvzMekAH ciRkwi
. qA oki pRAnAvil.
avyew ciRkL@M vlukL@M ekAi
ERtl.
14
oki mNli myiwkyM mi
niH avyH wki@kyM ec@.
15
myHEmElwi eriluM nwE
AemM kA@m]g av epAiEcA
emM oki oAil.
16
oki teR ueL Epi
. av tERtl qEpAel av
avEyAw epmARu. teR u
cA, teR v]ik evRuetyAy
ElA qEAH av vixmiARil.
17
qekAeA okiH {A
jH{AnM nkiyiil. oki vifHFi
yANH. {AnveL aenyA s]xw
H ici
ritH.
18
pE oAwEA oki tirey
yM tirArenyM prihsi. kAr
NM tireyAL@M EvgiElAwA
av k}iyM.
19
EAEb, tiryHH atieR k
nkiy nIyAENA? aveR k}ui
iErAmM nkiy nIyAENA?
20
tirey ev@iLieyEAel cAwARA
iy nIyAENA? tir ci myi
wkyM atH mxYer ByewkyM
ec@.
21
tir atieR ki t]pHtnANH.

EAbH 39:2-40:10

av mi rmAkyM yrMgE
pAuEpAvukyM ec@.
22
BItiey tir prihsi. av
Bymil! yiniH av piiri
EAwkymil!
23
tiryew puRH EpArALiyew v
nA}iyew kiluM. aveREmliri
veR vuM yDL@M evyili
tiLu.
24
tiryHH vliy EvzmANH! av
nilwi pAy. kAhLMviLi EkA
avnH awi niAnAvil.
25
kAhLMviLi EkEA tir hA,
hA qH EAzi! derni te
av yieR mNM piwi. Es
nAnAykA klnk m}M y
Liel m@ zbHdL@M av Ek
.
26
EAEb, ciRviric@ etEA@ pR
A pienpWiictH nIyAENA?
27
kAzH y pRA k}ukEnA
wAvzYetH nIyAENA EAEb? pv
tmkLi wA avey pWi
ictH nIyAENA?
28
k}uk pAReieR mkLi vsi
. pARkLANvyew EkA.
29
teR EkAyiliH k}uk rey
nirIi. vLer dernite k}u
k teR reyANAM.
30
zvL@iwH k}ukA owM.
k}ukeR u EcArwiM.

40

yEhAv EAbiEnAw pRu+


2
EAEb, svznAy eedv
EAw nI tic@. nIeye et@kAr
en viDic@. ni, nIyA et@kAr
en nin stiAEmA? nIeyni
mRupwi trik!
3
aEA EAbH eedvEAw mRupwi
pRu,
4
niEAw sMsAriA {A niA
r! {A niEAew pRyA? nin
mRupwi nkA qniAvil! {AeneR
vAyH epAAM.
5
otvN {A sMsAric@. pE ni
{A sMsAriyil. rutvN {A
sMsAric@. pE nieyAriwi
{A miukyil.
6
aEA yEhAv ekAwAiniH
EAbiEnAw vIuM sMsAric @ .
yEhAv pRu+
7
EAEb, EAEb, armRui
qeR EcAdYrM trA tA
RA.
8
EAEb, {A nItimAnel nI
kEA? niee nirprADi
yAyi nItIkritinA {A et@
kArnAeN nI pRy.
9
EAEb, nieR eekk eedvi
eR eekkEpAel zmAENA? wim}
MEpAel m}u eedvieRzbHdM
EpAelyAENA nieR zbHdM?
10
nI eedveEAelyAeNi nin
H aBimAnikyM sVyM mhtVew

EAbH 40:11-41:26

544

kymAkAM. nI eedveEAeleyi
mhimyM tApvuM nin vOMEpA
el DriAM.
11
nI eedveEAeleyi ahAri
kEm EkApiAM aver ziiA
M vinyvAArAAM ninAvuM.
12
aet, EAEb! ahArikeL
EnAi aver vinyvAArAk. dxHw
er av niiwte tkk.
13
ahArikeL m}uv omic@ sMsHk
rik. avew m]tEdh epAtiH
avew klRkLilwyHk.
14
EAEb, ninieneyAe ecA
k}iA {AEpAluM nie vA}HM.
nin nieR sVM ziekAH sVyM
riA EpAvnAeN {A s
tikyM ec@M.
15
EAEb, ebhEmAien EnAk.
ebhEmAienyM nieyM s]xw
H ic
{AnANH. ebhEmAH pvienEAel
pul@ ti.
16
ebhEmAinH keA zrIrmA
tH . aveR vyiel Epzik
blLANH.
17
ebhEmAieR vA EdvdAmrM
EpAel blmtAyiri. aveR
kAlukLiel EpzikL@M zmANH.
18
ebhEmAieR aik oAwEpA
el blmtH. aveR kAluk u
kik EpAel.
19
{A s]xw
H ic vuM atH-tkrmAy
m]gmA ebhEmAH. qA qni
ven EtAliAM.
20
kA@m] g kLiyH kLi
vL pul@kLANH ebhEmAH ti
tH.
21
tAmrecwiyew kIe}yA ebhEmA
H kiwtH. ciel {ANecwi
kiwyi av oLi.
22
tAmrecwik aven tL@ew tN
li oLii. ndItIr vL nI
mtieR tNli av vsi.
23
ndi krkvieA}ukivAluM av
oAwiEAkyil. EyAAndi teR mK
EH upticAluM av Byyi
l!
24
aveR kevicH M aven
ekNivc@ piwiAnAvil.
EAEb, ninH livYATAen mI
ekAu piwiAEmA? aveR
nAvH kyRuekAu ekA ninAEmA?
2
EAEb, livYATAeR milUew o
kyRiwA ninAEmA? aeli av
eR tAwieylilUew o kwAEmA?
3
EAEb, livYATA te sVt
nAA niEAw yAciEmA? av ni
EAw m]dvAk ekAu sMsAri
EmA?
4
EAEb, av qeEM nieR
EsvknAyieAAemH vAgHdAnM ec
@kyM niEAewA krARuAkyM
ec@EmA?
5
o piymAeyEpAel livYATA
EnAw kLiAEmA ninH? nieR dAsie

41

ik kLiviDi av
eREm kyRiwA nin k}iyEmA?
6
EAEb, mvA livYATAen ni
iniM vAuEmA? avrven M
mAi kcvwA viEmA?
7
EAEb, livYATAeR tlyHi
ElEA etAliyiElA eLRiyvA
nin k}iyEmA?
8
EAEb, nI qeiluM livYATA
eREm eekevci@ei nieyAri
luM nI vIuM aecil! aeteA
ymAyiriemAElAci!
9
nin livYATAen EtAliAnAem
A nI keti nineti!
ati o tIyM Ev! aven
o EnAEpAluM nie Bye
wM!
10
aven NAEnA EdxYewA
EnA M eeDrYmAkil. qniEn
er niAM oM k}iyil!
11
qniH ErAwM o kwAwmil. sV
i kI}iluetlAM qERtA.
12
EAEb, livYATAeR kAluk, a
veRkH, surpM qiveyi
eyAe {A niEAw pRyAM.
13
aveR etAliLyHA mA
vil. aveR etAli pricEpAelyANH.
14
M livYATAeR vAy blmp
EyAgic@ RAnAvil. aveR vAyi
el pl@k mxYer ByewM.
15
aveR puRH bAhYAvrNL@ew
onir oic@EcH mvciri.
16
vAy kwAviDM prsHprM Ec
evyANH bAhYAvrN.
17

bAhYAvrN pRic@ mAA k}i


yAEpAel prsHprM EcvyANH.
18
wimiluEpAelyANH livYATA
tH. aveR kk dykAzM
EpAel tiLu.
19
aveR vAyiniM k p
v. tIeArik citRu.
20
tiLyH klinwiyi qriy
QRyi nieEpAel livYATAeR
miniM puk vmi.
21
livYATAeR nizVAsM kriey k
ikyM aveR vAyiniM
tIeAri citRikyM ec@.
22
livYATAeR k}uH vLer k
tA. L@k avenEwicH oAwi
Ly.
23
aveR etAliyi m]dvAeyA pu
iEpAlumil. uEpAel kwtA
NtH
24
pAREpAely XdymANH livYATA
ERtH. av Epwiyil. tiriklieR
tA}e kl@EpAel kwmtANtH.
25
av qNIEA kA By
. livYATA teR vAliLEA
av oAwiLy.
26
vAL@M vuM lvuemAe aveR
Edh tiyA a etRic@EpAkEy
yZ. yDH aven mRiEv
liAEn k}iyil!

545
27

ien av kciuEpAel
tk. oAwH av vic twiey
EpAelyM tk.
28
auk livYATAen oAwiyHil.
kl@kLAke Niy kciEpAel av
eR Edh ti tiriyH.
29
o twigd Edh ekA_tH av
pulH Edh ekA_EAelyANH. m
xY aveR En emRiyEA
av prihsi.
30
aveR zrIrieR awiyiel
etAli mcy oAwkxNM EpAelyA
NH. emtilkEpAel av ecLiyiel
AwM cAluk A.
31
kweve livYATA tiL yH
kliel evMEpAel L. av
atien tiLyH qlMEpAel mi
LkLA.
32
kwli livYATA nIEA av
eR pii o pAt pewM aveR
pii evL@ r epAM.
33
livYATAenEAel miyi meA
m]gmil. av BymilAet s]xHwie
o m]gmANH.
34
ahArikLAy m]geL livYATA
EnA. qlA kA@jM rAjAvA
Nv. yEhAvyAy {AnA livYATA
en s]xHwictH.
EAbH yEhAvy
H
mRupwi n
anrM EAbH yEhAvyH mRu
pwinki. EAbu pRu,
2
yEhAEv, ninelAM ecAnAem
H qniRiyAM. nIyA pti
keL mAimRiAEnA twyAEnA
mAvil.
3
yEhAEv, nI en EcAdic@+ Q
vifH F i pRy mFnArH ?
yEhAEv, qni mnilAkA kArY
eLiyANH {A pRtH . qni
mnilAA vAviDM atH-tkr
mAy kArYeLiyANH {A sMsAri
ctH.
4
yEhAEv, nI qEAw pRu, EA
Eb, i, {A pRye. {A niEA
wEcAdY EcAdiM nI rM pRyk.
5
yEhAEv, mu {A niei Eki
EyZ. qAliEA {A nie
qeR sVM kkekAu ku.
6
yEhAEv, {A qei li.
yEhAEv, {A vLer Evdni. epA
wiyiluM cArilumiH {A vLer EK
di. qeR XdyiluM jIviti
luM mAMvAem {A vAgHdAnM
ec@.

42

yEhAv EAbieR DnM


tiric@ n
7
EAbiEnAw sMsArictiEzxM

EAbH 41:27-42:17

yEhAv EtmAnYnAy qlIPsiEnAw


sMsAric@. yEhAv qlIPsiEnAw pR
u, niEAwM nieR ru @kAErAwM
{A EkApic i ri. qekAe
A qei nI pRetAM zri
yAykArYLl. pE EAbH qeR
dAsnANH. EAbH qei zriyA
pRtH. 8 atinA qlIPEs ni, }u
kALkeLyM }H NAwienyM sMGwi
ik. avey qeR dAsnAy EA
bieRywE ekAuEpAvuk. av
eyeAH EhAmyAgmik. qeR
dAsnAy EAbH ninEvi Ai
kyM {A ati ecviekAwkyM
ec@M. aEA, nI ahi zi
{A nin nkieyvril. nI evRu
emA vifHFiyAyiEAyekAANH nI
ziiewmAyitH. qeiy
zriyAy kArYLl nI pRtH. pE
qeR dAsnAy EAbH qei zri
yAy pRu.
9
atinA EtmAnYnAy qlIPsuM
hYnAy bidAdM nymAtYnAy EsAP
ruM yEhAvey asric @ . aEA
yEhAv EAbieR AnyH mRu
pwi nki.
10
EAbH teR suXAyi
Aic@. eedvM EAbien vIuM
vijyiyAi. eedvM EAbinH muA
yitieR rinki. 11EAbieR
sEhAdrI sEhAdrAM skl suX
L@M ayAL@ew vIieli. averlAM
EAbiEnAewAM sdYu. av
EAbien zVsiic@. EAbinH
yEhAv amAM drit nkiyti
lv vYsnM kwiic@. oAErAM
oAErA evixNvuM sVEmAtirvuM
EAbi nki.
12
EAbieR piIw jIvite
meA
yEhAv a#hic @ .
14000 Awk, 6000 ok, 2000
p, 1000 epk}utk qiv
ayAH lBic@. 13}u puAM mpu
imAM wi ayAH lBic @ . 14m
puiH eymImeyM rAme puiH
eksIyA qM mAmepuiH Eker
h qM Epri@. 15EAbieR
puimArAyi rAjYe vuM
surimA. EAbH teR epmM
sVieR vItM nki. avew sEhA
drAM EAbieR sVieR vItM
kii.
16
aen EAbH inAl vx
wi jIvic@. puAM avew pu
AM avew puAM avew pu
AemAeeyAH ayA jIvic@. 17an
rM EAbH mric@. EAbH o nl
jIvitM nyic @ . vEyAv] nAMver
ayA jIvic@.

546

sIn
pust
H kM 1
sInM 1
dxHwAew pEdzM asriAtiri
kyM pApikeLEAel jIviAtiri
kyM eedvEAwH anAdrvu kAuvErA
ewAiriAtirikyM ec@v BA
gYvA.
2
nItimAnAyv yEhAvyew niym
eL sHEnhi. rAiyuM pkluM av
aeti DYAni.
3
atinAlv aviyew tIrn
mrMEpAel knA. yTAkAlM P
lM tM ekA}iyA lkm o
mrMEpAelyANv. aveR v]ik
eLlAM vijykrmA.
4
qA dxHwA aenyl. kA@
pRieAuEpA ptiEpAelyA
Nv.
5
nYAyviDi nwA zixHwA omi
c@wEA dxHwA et@kAer et
LiyiewM. nixHkLerH pApi
k oriluM viDiewil.
6
qekAeA, nItimAAer y
EhAv sMri. dxHwer av nzi
i.
1

10

atinA rAjAAEr, viEvkikLA.


BrNADipAEr, Q pAWM pWi.
11
vLer ByEAew yEhAvey as
rik.
12
eedvpuEnAw RuvrA ni
eL etLiyik. aen ecyHtiel
i av niELAw EkApikyM ni
eL nziikyM ec@M. yEhAv
yi yiv BAgYvAA. pE,
m@v ktElAewyirik. yEhAv
teR EkApM kwiiARAyi.
sInM 3
dAvIdH teR punAy abHzAElA
miniM oAwiEAyEA}u
dAvIdieR o sInM.
1
yEhAEv, qniEnkmEnkM z@
H. anvDiEp qnietirAyiri
.
2
aEnk qei sMsAri. a
v pRy,eedvM aven rikyi
l.
3
qA, yEhAEv, nI qeR pricyM
qeR mhtVvumA. yEhAEv, nIyA
eNe mANiyAtH!
4

sInM 2
1
anYrAjYA EkApieti
nH? averinA buinYmAy p
tikLAElAcitH?
2
avew rAjAAM EntAAM, y
EhAvyHM aveR aBixitemti
er yienAu.
3
EntA pRu, eedviM
av etrew rAjAviemtier
nm klApM AM. nmvriniM
sVAtYM EnwAM!
4
qA sViel rAjAvAy qeR
yjmAn aver prihsi.
5-6
eedvM EkApEAew avErAw pRy
, ven {A rAjAvAyi etrew
! av sIEyApvti BrNM
nwM. sIEyA qeR vipvtmA
. atH EntAeL Byewk
yM ec@.
7
ni {A yEhAvyew krARieni
niELAw pRyAM. yEhAv qEAw pR
u, {A nieR pitAvAyiri
! nI qeR pumA.
8
nI qEAwAvzYeA rAxH\eL
{A ninH avkAzmAyi tM. miyew
aeL eekvzmAyM {A nin tM!
9
ud$H mwe tkEA
el nI aver tkM.

{A yEhAvEyAw AiM. av
teR vipvtiliH qni
mRupwi nkyM ec@M.
5
qniH nil kiwvimiAM. {A
NeNIemM qniRiyAM. q
ekAeA, yEhAveye epAtiu
sMri!
6
yirNi BwAere vLE
AM. pE z@eL {A ByE
til!
7
yEhAEv, q}uEENEm!* qeR
eedvEm, vH qe riENEm! aH
atiznANH! qeR dxHwz@ew
kviLi nIywicA avew pl@ m}u
v tkM.
8
yEhAEv vijyM niERtA
nieR jnEAw n kAENEm.
sInM 4
sMviDAyknH. tivAdYELAew
pAEwtH. dAvIdieR o gAnM.
1
qeR nleedvEm, {AniEAw A
iEA qni mRupwi nEk
NEm! qeR An EkkyM
yEhAEv, q}uEENEm jn sAY
epkM qwyi tELAewAM yrMg
E ekAuEpAyEA}ANi pRtH .
eedvM avErAewAmAyievH
kANi. sMKY 10+35-36 kAk.

547
qEAw dy kA@kyM ecENEm!
qeR
qlA
zHnLiniM
qnilM zVAsM tErNEm!
2
jnEm, qnA ni qe dxic@
pRyM? qe p}iA niputiy
Nk etru ekAEyirikyM
Nk pRyA ni xHwew
kyM ec@.
3
yEhAv teR nl jneL vi
ev niRiyAM. atinA {A
AiEA yEhAv qe vi
.
4
nieL qeiluM al@ei
ni EkApiAM, pE pApM ec
tH. kiwA EpAEA aArYeL
i cii, pie vimi.
5
eedvi nl blikLikyM
avni yikyM ec@k.
6
plM pRy, rA {
eedvieR n kAirik? yEhAEv,
nieR mKieR kAzM {eL
kANiENEm!
7
yEhAEv, nI qe atIvsxHwnA
i! DArALM DAnYvuM vIuM lBicti
nA viLevwkAl { EGA
xiEA}utienAM sxHwnA
{AniEA.
8
{A smADAnEAew kiwRuM. q
ekAeA, yEhAEv, nIeye su
ritnAyi kiwiyR.
sInM 5
sMviDAyknH. rAgM+ pulA}.
dAvIdieR o gAnM.
1
yEhAEv, qeR vAk EkAluM.
{A pRyA mi mnilAE
NEm.
2
qeR eedvvuM rAjAvumAyvEn, q
eR An icAluM.
3
yEhAEv, qlABAtiluM {A ni
nmi v}ipAwkmAyi shAy
inAyi nie kAiri. qlA
BAtiluM nIeyeR An Ekk
yM ec@.
4
eedvEm, nieR smIpM dxHwA v
tH nI xHwewil. dxHw nie
rADiA k}ikyil.
5
vifHFikH nieRyw vrAnA
kil. ti ec@ver nI evRu.
6
NyAer nI nzii. m@v
EdAxM nipiver nI evRu.
7
pE, yEhAEv, nieR mhAkANYM
ekAH {A nieR lyiEl vM.
yEhAEv, niEAw ByEAwM dr
EvAwM {A nieR vi lyi
En nmsHkriM.
8
yEhAEv, k qeR dQblY
eL etrytinA nieR nItiyew
mAM qni kAiErNEm. nieR
cHCyHsricH qen jIviNem
kANic@tAluM.
9
av stYM pRyil. stYM vLecA
wiyH NyArANv. nYmAy z
v}ik EpAelyANvew vAyH. m@

sIn 4:2-7:1

vErAwH av nlkArY sMsAri


. pE av aver wA mi
kmAmANu ec@tH.
10
eedvEm, aver ziicAluM! av
sVyM oiy ekNiyivI}e. av
ninetier tiritinA avew a
nvDi H aver ziicAluM.
11
pE eedve yiv s
xHwrAyirie. avH qeM s
EAxmAke! eedvEm, nieRnAme
sHEnhiver sMrikyM av
k nkyM ecENEm.
12
yEhAEv, nItimAAer nI a#hi
EA aver sMri o vliy
kvcM EpAelyA nI.
sInM 6
sMviDAyknH. tivAdYELAwM
ezminitiEnAwM wi pAEwtH.
dAvIdieR o gAnM.
1
yEhAEv, EkApi qe ti
Et. qEAw EkApikyM qe zii
kyM aEt.
2
yEhAEv, qEAw kN kAENEm.
{A ErAgiyM dblmA. qe
suKewENEm! qeR ql@k viR
yH.
3
qeR zrIrmAek viRyH. yEhA
Ev, nIeye suKewAnini qkA
lemwM?
4
yEhAEv, tiric@vH qe vIuM
znAENEm! nI vLer kANYvAnA
NH, atinAele riENEm.
5
mricvM klRyi awevM ni
e oAiil. pAtALiluv ni
e vA}Hmil. atinAele suK
ewENEm!
6
yEhAEv, qlA rAiyiluM {A ni
EAwAic@. qeR knI ekA
H qeR kiwnnu. qeR kiwyi
niM kINLi@vI}ukyANH. ni
EAw nilviLicH {A INiciri
.
7
qeR z@eLniH anvDi drit
Aiyiri. aete d+KitnA
iyiri. kreeR kk
EA }iri.
8
dxHwEr, kwEpA! kArNM, yEhAv
qeR nilviLik Ekiri.
9
yEhAv qeR aEp Eku. yEhA
v qeR An EkkyM rM
trikyM ecyHt.
10
qeR z@eLlAM }ukyM li
kyM ec@M. epeeeiluM sMB
vikyM averlAM apmAnitrAyi ti
ric@ EpAvukyM ec@M.
sInM 7
yEhAvyH dAvIdH pAwiy o
gAnM. ebnYAmIEgAie
kIzieR punAy ezQlien
iytANH Q gAnM.
1
qeR eedvmA yEhAEv, {A
nie yi. qe oAwivri

sIn 7:2-9:6

548

niM qe ricAluM. qe ri
cAluM!
2
nIeye shAyicieli siMh
A piwie m]geEAelyAM
{A. M riAnilAet {A ekA
uEpAkewM!
3
qeReedvmA yEhAEv, {A
etAeyAM ecyHtiil. {ARt
, etAeyAM {A ecyHtiil!
4
qeR suXiEnAw {AenAti
yM ecyHtiil. suXieR z@eL
{A shAyici@mil.
5

a stYmeli qe ziicA
luM. oz@ qe oAwie. av
qe piwic@ekAle. av qeR
jIven nili@cvi@kyM qeR
Avien ecLiyi tiyiwkyM
ece.
6
yEhAEv, NH nieR EkApM k
wiiENEm! qeRz@ EkApiciri
. atinA q}uEH avEnAw EpArA
EwNEm. yEhAEv, q}uEH nIti vzY
eAluM.
7
yEhAEv, jnieR nYAyviDi nw
ENEm. nin@m rAxH\eL o
mic@ i
8
aver viDiENEm. yEhAEv, qe
viDiENEm. {A mvenM ni
xHkLenM etLiyicAluM.
9
dxHwer ziikyM zixHwer ri
kyM ecENEm. eedvEm, nI nItimA
nA. mxYew XdyLiEl EnA
A ninAvuM.
10
vizVsHtXdymver eedvM shA
yi. atinA eedveme sMri
M.
11

eedvM nItimAnAy nYAyADipnA


. tietier av qEA}uM sMsA
ri.
12
eedvM o tImAnemwA, ati
Rc@ni.
13
dxHwer ziiA eedvM oiyiri
.*
14
cilerEA}uM dritLAsUNM ec
@. av FAElAcn nwkyM
NpRykyM ec@.
15
m@ver ekNiyilkewAM m
RiEvliAM avmi. pE a
vsVM cti}ikLi vI priE
.
16
ahmAy zi avki@M. anY
ErAw <rArAyi av. pE a
hmAytH av ki@M.
17
yEhAv n niRvnAkyA {An
ven sHtti. atYutnAy yEhA
vyew nAmM {A vA}H.
dxw
H er ... oiyiri av tiriu
EnAil. av teRvALi mc @M.
av teR vielw lyHM. mrNi
eR yDM av oiyiri. teR
tIpARu asHL@M av Aiyiri
qM.

sInM 8
sMviDAyknH. gYrAgi
pAEwtH. dAvIdieR o gAnM.
1
{ew yjmAnnAy yEhAEv, sk
lmiyielyM vuM visHmykrmAy nA
mmA niERtH. sViellAyiwvuM
nieR nAmM sHttiew.
2
ikewyM ziewyM vAyi
niM nie sHtti gItA
. nieR z@eL m}uv nibHdrA
A nI av nkiytANH Q k
gAn.
3
yEhAEv, nI sVM eekkekAu
s]xHwic sVLiEl {A EnA
. nI s]xw
H ic ctArAdikeLH {A
ntH-tew.
4
mxY nini DAnmAyetH?
nIeyinANveri oAkEpAluM
ec@tH? mxY nini DAnmAy
etH? nI aver ikEpAluM ec@
etinH?
5
pE mxY ninDAnM te!
mxYer nI eReR eedveEAel
s]xw
H ic@. nIyver mhtVieRyM b
mAnieRyM kirIwmNiyic@.
6
nieR s]xw
H ikLeweylAM mtl nI
mxY nki. qlAienyM nI av
ew niyNikI}ilAi.
7
wkewyM kkAlikewyM m}u
v kA@m]gewyM BrNM mxYnAyi.
8
kAziel pRvkeLyM smi
nI m/YeLyM av Bri.
9
{ew yjmAnnAy yEhAEv, ni
eR nAmM sklmiyilM vcH visHmyk
rmA!

sInM 9
sMviDAyknH. rAgM+ Ebniel
alAEmAtH. dAvIdieR o gAnM.
1
{A pUXdyEAew yEhAvey
sHtti. yEhAEv, ayew qlA
atH-tv]ikeLyMpi {A pRyuM.
2
qe aH vLer sxHwnAi. a
tYutnAy eedvEm, nieRnAme {A
vA}H.
3
qeR z@ nii ni tiri
EAwi. qAlv vI}ukyM nzii
ewkyM ecyHt.
4
nl nYAyADip nIyA. nYAyADi
pen nilyi nI nieR siMhAsn
ili. yEhAEv, qeRvAdM nI
ic@Ek@. qeRkArYi nI tImAn
emwkyM ecyHt.
5
anYer nI vimzic@. yEhAEv,
dxHwer nI nziic@. jIviciriv
ew pikyiniM dxHwAew Ep
k nI qeEmAyi mAyHc@kLy
kyM ecyHt.
6
z@lAtAyi! yEhAEv, avew ng
r nI nziic@! tk ekiw
mAM avEzxi. dxHweri {
eL oAii oM avEzxi
il.

549
7

pE yEhAv qeEmAyi Bri


. yEhAv teR sA*mAjYM zmA
i. ElAki nIti ntinANvn
en ecyHttH.
8
miyiel qlAvewyMEm yEhAv
nItiEyAew nYAyviDi nw. qlA
rAjYeLyM av ppAtrhitmAyi
nYAyM viDi.
9
aEnkMEp ekNiyi epwkyM mRi
EvvrAvukyM ecyHt. qekAe
A avnvDidritAyi.
tewzHnew BArA av t
k. yEhAEv, avH oAwieyE
tinH avH orByAnmAEkNEm.
10
nieRnAmM aRiyv nie
yiNM. yEhAEv, nieRywEl v
ver shAyiAet nI viwil.
11
sIEyA nivAsikEL, yEhAvyH
sHttipAwk. yEhAvyew mhdHv]
ikeLi m@ rAjYELAw pRyk.
12
shAyinAyi aven smIpicv
er yEhAv oAic@. qLiyv shA
yinAyi Ek. yEhAv aver mR
mil.
13
eedvEAw {Anien Aic@;
yEhAEv, qEAw kN kAENEm.
tA, qeR z@ qe Evdnii
. mrNkvAwLiniM qe ri
ENEm.
14
aEA eyzElmieR kvAwLi
qniH yEhAvyH sHttipAwuM. nI
qe rictinA {A vLer sEA
xvAnAyirikyM ec@M.
15
anYrAjYLi niv m@ver
wA }ik}ic@. pE av t
e sVM cti}iyi vI. anYer
ctic@ vI}HAnv vlk oLic@vc@.
pE avte vlkLi vI.
16
dxHwAer yEhAvpiwiwi. ati
nA, tik ec@ver yEhAv zi
iev jnM mnilAi.
17
eedve mRv dxHwA. av
nrkiElEpAM.
18
cilEA eedvM dritmBviv
er mRev EtAiEyAM. qLi
yvH o tIymielEpAel
EtAAM. qA, stYi eedvmver
qEmAyi mRil.
19
yEhAEv, q}uEH rAxH\eL viDi
ENEm. t kArAeNH k
EtAvA wyAEt.
20
av ByM vENEm. t m
xY mAmAeNver mnilAENEm.

sInM 10
yEhAEv, nIeyANi akel ni
tH? dritmBvivH nie kA
NAnAkil.
2
ahArikM dxHwAM dxHwpti
kLiw. pAveL av mRiEvli
kyM ec@.
3
dxHw t #hiveyi
zMs nw. atYA#hik
1

sIn 9:7-10:18

eedve zpikyM ec@. rIti


yi yEhAvEyAw tew evRuH
av kA@.
4
eedve piwrA dxHwAer av
ew ah avdiil. av qlA
dxHw FAElAcnkM nw. eedv
mil qEpAelyANv epmARutH.
5
dxHwAerEA}uM vtk kAu.
eedvieR niymM jH{Anvcn
M av gQniEpAlumil.* eedv
ieR z@LANveR pEdz
avgNitH.
6
teAriluM anAk
yielH av k. av pRy,
{eM nmANH, oriluM zi
iewil.
7
dxHwAerEA}uM zpic@ekAiri
kyANH. anYeri averEA}uM d
xic@pRy, averEA}uM tik
sUNM ec@kyANH.
8
av rhsYlLi, mxYer pi
wiwA tMpAH oLiciri.
keL mRiEvliA av piyiri
. nixHkLer av vDi.
9
rey piwiA mi siMheL
EAelyANv piyiritH. pAv
eL av mi. dxHwAew
ekNikLi pAv piwiew.
10
dxHwA vIuM vIuM pAv
LAy mxYer pvi.
11
atinA pAv ciic@w
i, eedvM neL mRiri. av
qeEmAyi ni nikiri
. nme sMBvievH eedvM
kAEtyil!
12
yEhAEv, q}uEH qeiluM ec
yHtAluM! eedvEm, dxHwer ziicA
luM! pAveL mREt.
13
dxHwA qekAA eedvi
entirAytH? qekAeA, av
aver ziikyiel H av k
.
14
yEhAEv, dxHwA ec@ tikeL
nI tIcyAyM kAH. aetlAM kH
qeiluM ecyHtAluM! pl dritm
v shAyinAyi nie smIpi
. yEhAEv, nI anATer shAyi
vnA. atinA aver shAyiE
NEm!
15
yEhAEv, dxHwAer nziiENEm.
16
aver nieREdzniM nIM ec
ENEm! yEhAvyAy nIyANH snAtn
nAy rAjAevH aEA qlAvM tiric
RiyM!
17
yEhAEv, pAvew vzYM nI
icH avew An EkkyM
av EcAditH av ekAwk
yM ecENEm!
18
yEhAEv, mAtApitALilA ik
eL sMricAluM. d+Kit wt dri
t nkEt. dxHw niymiview
wrAtiriA aver ByewENEm.
e e d v i e R . . . E p A l u m i l nieR nIti
avM vLer yeryANH.

sIn 11:1-15:2

550

sInM 11
sMviDAyknH dAvIdieR o gAnM.
1
{A yEhAvey yi. pie
inANH qEAwH oLiA nI pRtH?
nIeyEAw pRu, nieR pvti
ElH o pieyEAel pRk!
2
dxHwA EvArenEAelyANH. a
v ioLi. av {A vli
. auk etAw. qiv
pieyM vizVsHtew XdyiElH
ae@.
3
awiAn nziieA q
AM? nlv aEAe} ec@M?
4
yEhAv aveR vimirilu
H. yEhAv sViel teR siMhA
sniliri. sMBvietl A M
av kuekAiri. mxYew
ntik yEhAv sUHmnirINM
ecyHtekAiri.
5
yEhAv nlver etry, qA
<rAeryM dxHweryM nirsi.
6
dxHwewEm av krinluM
puky gkvuM m}EpAel epiM.
dxHwAH qriy wvAy mAEm
ki.
7
qA yEhAv nItimAnA. n
ec@ver av sHEnhikyM ec
@. nlv avEnAewAM yiri
kyM aveR mKM dzikyM ec@M.

sInM 12
sMviDAyknH ezmIniekAH
pAEwtH. dAvIdieR o gAnM.
1
yEhAEv, qe ricAluM!nlverA
eEpAyi. miyiel mxYiwyi y
TA vizVAsik avEzxiil.
2
mxY ayArEnAw N pRy
. oAErAM teR ayAren
vYAjsHttik ekAu epAtiy.
3
N pRy uk"M sVyM puk}H
vew nAvuk"M yEhAv mRic@k
LyuM.
4
avpRy, NpRH {
mANimArAM. q pRyNem {
RiyAM. M {ew yjmAnnAkA
k}iyil.
5
qA yEhAv pRy+ dxHwA
pAvLiniM kv. nihAyri
niM av sADn tieyw.
qA, {A q}uE@niH INi
ter tiErADiM.
6
yEhAvyew vAk stYvuM
agHnii viy eviEpAel
vumA. }utvN iiecyHt
eviEpAelyANv.
7
yEhAEv, nihAyer sMricAluM.
aver EA}uM, qEA}uM sMriEN
Em!
8

dxHwA mANi cmy. qA


lv pUc@p EpAelyANH. vilpi
wicet EtAiiemiluM av yTA
i vilRtANH.

sInM 13
sMviDAyknH dAvIdieR o gAnM.
1
yEhAEv, nIeykAlM qe mRiri
M? qeEM nIeyemREmA? q
kAlM nIeye tirisHkriciriM?
2
nIeye mRei {AenkAlM Q
sMzyLA buimNM? qkAlM
{A Q d+KM Xdyi sUiNM?
qkAlM qeR z@ qniEm vij
yM EnwM?
3
qeR eedvmA yEhAEv, qe
EnAiyAluM! qeR EcAdYirM n
kiyAluM! qnirM lBimARAke,
aeli {A mriM!
4
aen sMBvicA qeR z@ pR
yM,aven {A EtAlic@! qe EtA
liti qeR z@ sEAxiM.
5
yEhAEv, qe shAyiA {A
nieR sHEnhi yic@. nIey
e rikyM sEAxiikyM
ecyH t ! 6 qniAyi nl kArY
ecyH t tinH yEhAvyH Ayi {AenA
hAdgItM pAw.
sInM 14
sMviDAyknH. dAvIdieR o gAnM.
1
dxHwnAy o mxY Xdyi pR
y, eedvmil. vifHFik ByrvuM
cImAy kArYLANH ec@k. av
rielAv EpAluM necil.
2
jH{AnikLAerilumEA qRiyA
yEhAv sViniM tAE} EnA
i. (jH{Anik shAyinH eedve
EnA.)
3
pE qlAvM eedvini tiri
iri. qlAvM dxHwArAyiri
. nec@ ovEpAlumil!
4
dxHwA qeRjntey nziiciri
. dxHwA eedve aRiy
mil! dxHwAH xHwMEpAel BNmH
av yEhAvEyAw AiEpAlu
mil. 5-6 pAveveR pEdzM EkA
EpAluM dxHwAH tAlrYmil. q
ekAeA, dri eedve
yi. qA eedvM teR nljnt
EyAewAmANH. atinA dxHwH By
ewA opAwH.
7
sIEyAiel rANH yi
AEy
lien ritH? yEhAvyANH yi A
Eylien ritH! yEhAvyewjnt
twvukArAyi ekAuEpAke@. pE
yEhAv aver tiriek ekAuvM. yA
EAbH (yi AEy) vLer hAdiM.
sInM 15
dAvIdieR gAnM.
1
yEhAEv, nieR viwAri
vsivA A k}iyk? nieR
vipv t i vsivA
A k}iyk?
2
primAy jIvitM nyikyM nl
kArY ec@kyM mnSR stYM
pRykyM ec@v mAEm nieR
pvtiE vsiAnAvU.

551
3

m@veri dxic@ pRyAv. a


yArEnAw ti ecAv. sVM
wMbei dxic@ pRyAv.
4
eedvniExDikeL driAv. q
iluM eedve Esviver dri
v. stYM ecyHtiH q vilekA
wM a pAliv.
5
eiluMpNM kwM ekAwA
vAyHpyA pliz vAukyil. av
pNMvAi nixHkLetier ti ec
@kyil. nlvenEAel jIvi
v qlAyHEA}uM eedvieR smIpM
vsiM.*
sInM 16
dAvIdieR o nl gAnM.
1
eedvEm, qe sMricAluM, qe
A {A nie yi.
2
{A yEhAvEyAw pRu, yEhA
Ev, nIyA qeR yjmAn. qni
nkeLlAM niinimA vtH.
3
ElAkiel teR ayAyikA
yi yEhAv atH-t vi.
tA stYmAyM aver sHEnhiev
H yEhAv etLiyi.
4
qA m@ eedveL rADiA
EpAvH wt EvdnyBviE
ivM. vi#hH av smi
rbliyi {A oriluM p
ekAil. vi#hew EpEpAluM
{A pRykyil.
5
qeR oAhriyM qeR pAnpAvuM
yEhAvyinimAM v. yEhAEv,
nIeye piNyH. qeR vItM
nIeyni t.
6
qeR oAhri atYtH-tkrM. qeR
avkAzM atimEnAhrM.
7
{A yEhAvey vA}H. qe
A avene nAyi pWiic @ .
av rAiyi EpAluM teR niEz
qeR ieRyi t.
8
yEhAvey {AenEA}uM qni m
i evciri. aveR vlvz
niM {AenAri luM EpAvukymil.
9
atinAeleR XdyvuM AvuM q
EA}uM hAdiM. qeR zrIrMEpAluM
suritmAyi vsiM.
10
qekAeA, yEhAEv, qeR
Avien nIeyAriluM pAtALiEl
H ayyHkyil. nieR vizVsHten
zv}iyi cILiyA nIyv
diil.
11
nIeye zriyAy jIvitrIti pWii
M. yEhAEv, niEAewAmAyiri
ekAumAM qni nitYAnmAM.
nieR vlBAgAyiritH qE
M nitYAnM nM.
sInM 17
dAvIdieR An.
1
yEhAEv, nYAyinAy qeR A
nEkAluM. {A nieci viLi
j I v i v . . . v s i M av oriluM
nIewil qM.

sIn 15:3-18:1

kyANH. qeR vAkLi {A vizV


sHtmANH. atinA dyvAyi qeR
An EkAluM.
2
qei nI zriyAytImAnemwM.
nin stYM kANAnAM.
3
qeR XdyieR }iEl nI
EnAiyiri. rAiyiluwnILM nI q
EAewAmAyi. nIeye EcAdYM
ecyHetiluM eteAM kil. {AenA
dxHwFAElAcnyM nwiyil.
4
nieRklnk o mxY sADYmA
kuMviDM asriA {A kWinmAyi
mic@.
5
nieR pAtk {A piw. q
eRpAd nI xHwew jIvitrIti
yiniM vYticlic i l . 6eedvEm,
{A viLicEAe}Ae nI viLiEk@.
atinA EA}uM qeviENEm.
7
eedvEm, nie yiver, ni
eRvlvz niver nI shA
yi. atinA, nieR ayAyik
Li oveR Q An EkAluM.
8
nieR kiel xHNmNiEpAel q
e sMricAluM. nieR ciRkew
tNli qe oLiicAluM.
9
yEhAEv, qe nziiA mi
dxHwAriniM qe ricAluM.
qe mRiEvliA mi, qni
@mvriniM qe sMri
cAluM.
10
eedve ecvieAA ah a
ver avdiil. av zMs
nwkyM ec@.
11
avere oAwic@. EA avere
vLiri. msmANv.
12
o m]ge ekAtiA kAiri
siMheEAelyANH dxHwA.
miA tAeRwekAH siMh
eLEAel averALi.
13
yEhAEv, q}uEH z@vieRyw
E EpAyi aver kI}wiyAluM. ni
eRvApEyAgicH qe dxHwArini
M ricAluM.
14
yEhAEv, nieR ziekAH dxHw
Aer jIvvew EdzniM oAwi
cAluM. yEhAEv, aEnk shAyi
nAyi nie smIpi. Q jIvit
i avDikemAmil . av
DArALM BNMnkiyAluM. avew i
k EvetAe nkiyAluM. av
ewyM ikAyi avEzxi viD
i av sm]iyAyi nkiyAluM.
15
nYAyinAyi {A Aic@. y
EhAEv, atinA {A nieRmKM kA
M. yEhAEv, nie kuekAH {A
sMt]pHtnAyiIM.
sInM 18
sMviDAyknH. yEhAvyew dAsnA
y dAvIdieR gItM. ezQliniM
m@ z@LiniM yEhAv dAvIdien
ricEA q}utiytANH Q gItM.
1
avpRu,qeR kAy yEhA
Ev, {A nie sHEnhi!

sIn 18:2-34

552

yEhAv qeR pARyM qeR EkA


yM qeR aByAnvuM .
qeR eedvM qeR pARyA. sMr
NinAyi {AnveRywEEAw
. eedvM qeR kvcmA. aveR
zi qe ri. kmkLi
lu qeR sEtmA yEhAv.
3
avere prihsic@. pE, shA
yinAyi yEhAvey viLikyM z@
LiniM {A rewkyM ec
yHt!
4
z@eLe ekAlA mikyAyi
! mrNieR kyqni ilum
Ayi. o eveAieH {A
mrN}iyiElH o}ukyAyi.
5
mrNyRuk qni @M Ayi
. mrNeNik qeR mi kiw
.
6
ekNiyie {A shAyinAyi
yEhAvey viLic@. aet, {AeneR
eedveviLic@. eedvM aveR ly
ilAyi. qeR zbHdM avEk@.
shAyinAy qeR nilviLi av
Ek@.
7

miyew awiAn viRekAu;


sVieR awiRkviRc@. qe
A yEhAv EkApici!
8
eedvieR miniM pukv.
eedvieR vAyiniM tIjVAlk.
avniniM tIeAripR.
9
yEhAv kAzMkIRiRH Riv
!kni o EmGiavni.
10
pR ekbumAlAKmAew puR
kyRi yEhAv kAzilUew pRk
yAyi. avkAi yertic@ pR
kyAyi.
11
o wArMEpAel teepAtii
EmGLi yEhAv mRi
. kn wiEmGiwyi av
oLici.
12
anrM, eedvieR mi kA
zM EmGiwyilUewv. aEA
li}M epA}iykyM miiNk
pAykyM ecyHt.
13
yEhAv kAziniH wim}i!
atYutnAy eedvM aveR zbHdM
Ekic@. li}M epA}iciluM mi
iNkmAyi.
14
yEhAv aukeLyHtH z@vien ci
tRic@. yEhAv anvDi wimilukLy
yHkyM sM&ArAy jnM citRiEAvu
kyM ecyHt.
15
yEhAEv, nieR jH{ nI puRew
vic@. k o kAH uvIzi
wukyM ecyHt.* smiel evM
ti mAewkyM nmH smieR
awiH kANA k}iykyM ecyHt.
miyew awiRyM nm kANARAyi.
16
mkLini tAE}eiiwicH y
EhAveye ric@. yEhAv }m
y E h A E v , . . . e c y
H
aTvA yEhAEv, nI
kWinmAyi sMsAric@, nieR miniM
zVAsieR kAH puR v.

eviniM (dritM) qe piwic@


ric@.
17
z@ qeA krAyi.
avere evRu. qeR z@ q
eA blrAyitinA eedvM
qe ric@.
18
qni }AvukyM z@
eLe mikyMecyHt. qA q
e shAyiA yEhAvyAyi!
19
yEhAv qe sHEnhi. atinA
avene rewi. qe av
enA suritlE ekAuEpA
yi.
20
{A nixHkLnAytinA yEhAv
eyni tiPlM nM. {A etAy
etAM ecyHtil. atinA avenni
nec@M.
21
qekAeA {A yEhAvey
asric @ ! qeR eedvientier
{A pApM ecyHtil.
22
yEhAvyew tImAn {AenEA
}uM oAi. aveR niym {An
sri!
23
{AnveR mi M vizVsHt
mA. tiec@tiniM {A
o}iuni.
24
atinA yEhAveyni tiPlM
tM! qeA {A nixHkLnA!
eedvieR xHwiyi, {A eteAM
ecyHtiil, atinAlv qni n
ec@M.
25
yEhAEv, ov yTAi ni
e sH E nhievi, nI nieR
stYmAy sHEnhM avEnAw kA@M. o
v niEAw stYst puliyA
nIyM avEnAw stYst pulM.
26
yEhAEv, nlvM mAyvErAw
nI nlvM mA. pE vuM
nIcAeryM vuM ctiyAeryM
kA nI smnANH.
27
yEhAEv, vinIter nI shAyi
. ahArikeL nI tA}H.
28
yEhAEv, nIeyeR viLki
. qeR eedvM qni @m i
evLicmA.
29
yEhAEv, nieR shAyA qni
H eesnikErAewAM oAwAM. eedvi
eR shAyA z@dLi qni
cAwiyRAM.
30
eedvieR v}itikvutA. y
EhAvyew vcnM prIieiri
. te vizVsiver av sMr
i.
31
yEhAveyA}iek meA eedvmil. n
ew eedvemA}iek meA pARyil.
32
eedvM qni zit. o jI
vitMnyiA avene shAyi.
33
o mAnienEAel EvgiElAwA
eedveme shAyi. tl
Li Rc@niA av qe ApHt
nA.
34
eedvemni yprizIlnM t.
atinAeleR eekkH zmAeyAr
eA k}iyM.

553
35

eedvEm, nIeye sMrikyM


vijyiA shAyikyM ecyH t .
nieR vlkrM ekAu nIeyetAi.
z@eL EtAliA nIeye shAyi
c@.
36
wRivI}Aet qniEvgi nwE
tinH qeR kAlukeLyM kNAluk
eLyM zmAENEm.
37
aEAe}niH z@eL oAwic@ piwi
AM. av nziiewMver {A tiri
c@vril.
38
{AeneR z@eL EtAliM. av
vIuM q}uEtH. qeR z@eL
lAM qeR kAI}ilAM.
39
eedvEm, yi nIeye znA
i. z@eL nIeyni mi vI}Hi.
40
qeR z@vieR k}ui awi
A nIeynivsrM t. qeR qti
rALiey {AsMhrikyM ecyHt!
41
qeR z@ shAyinAyi
viLic@. pE aver riA m
Ayiil. av yEhAvey EpAluM
viLic@. pE av av mRupwi
nkiyil.
42
qeR z@eL {A kxNLAi.
kAi pRepAwi EpAelyAyi av
.aver {A tviwepAwiyAi.
43
qnietier EpArwivrini
M qe ricAluM. qe rAjY
ew EntAvAk. {AnRiykEpAlumi
lAvere EsviM.
44
av qei EkkyM EvgM
qe asrikyM ec@M. viEd
zik qe ByewM.
45
viEdzik ByMekAH vIrYM
nxHwevrAM. av ByviRcH av
ew oLisEtLiniH puRvM.
46
yEhAv jIvi! qeR pARey
{A vA}H. eedvM qeR rknA
. av mhAeedvmA!
47
qeR z@eL eedvM qniEvi
ziic@. av rAxH\eL qeR niy
NikI}ilAi.
48
yEhAEv, nIeye z@LiniM
ric@. qnietirAyi v jneL
EtAliA nIeye shAyic@. <rA
ri qericv nIyA.
49
yEhAEv, atinAlANH rAxH\i
wyi {A nie sHttiM nieR
nAmi gIt pAwM.
50
teR rAjAvien pl yM jyi
A yEhAv shAyi! teR aBi
xinAyrAjAviEnAw teR stYmAy
sHEnhM av kANi. dAvIdiEnAwM
aveR pigAmikELAwM avenM vi
zVsHtnAyiriM!
sInM 19
sMviDAyknH. dAvIdieR o gAnM.
1
sV eedvieR Etjien
ipRy. kAz aveR eekk
s]xHwic nlkArYeLi pRy.
2
oAErA putiy divsvuM s]xw
H ieyRi
cH wt kTpRy. oAErArAiyM

sIn 18:35-20:3

eedvieR zieyi wt w
t evLiew.
3
BAxNEmA vAkELA ninH yTA
i EkAnAkil. nm EkA
vuo zbHdvuM avAil.
4
pE avew zbHdM ElAkiel
AwM EpA. avew vAk mi
yewaEALM EpA. kAzM sUrY
eR vIwEpAel.
5
kiwRyiniM hAdEAew v
vrenEAel sUrYen. m/ri
ElAw kAyiktAreEAel sUrY
kAzi Rueky teR yAyA
rMBi.
6
sUrY kAzieR orH rMBi
kyM mEyEH oAwkyM ec@.
aveR wi niH oM mRyHAnAvi
l. yEhAvyew pEdzM aen
te.
7
yEhAvyew pEdz tikvutA
. eedvieR jntyHH av k
pk. yEhAvyew sAYM vizVs
nIymA. atH albuikeL jH{Ani
kLAkA shAyi.
8
yEhAvyew niym zriyAyvyA
. atH jneL sEAxii.
yEhAvyew klnk nilmA.
9
yEhAvey ByewtH vuM q
eM nilnimA. yEhAv
yew nYAyviDik nilvuM nYAyvu
mA. avpUmAyM zrite.
10
vuM nl sVeA vilpiwi
ctANH yEhAvyew pEdz. av
EtnwyiniM epA}iy vuM nl
EtnienA mADurYmmA.
11
yEhAvyew vcn aveRdAs
en tAIec@. avey asri
ti niANH nl kArYAtH.
12
yEhAEv, sVM et@keLkANA
M k}iyil. atinA, rhsYpAp
ecA qe avdiEt.
13
{AnRiuekAH pAp ec@
twEyNEm. pAp qe BriA
tiriENEm. nieR shAymei
qniH nilnuM pApvimmAyiri
AM. 14qeR vAM ciyMnie Iti
ewieyi q {AnAzi. y
EhAEv, nIeyeR pARyA. nIyA
eNeR rk.

sInM 20
sMviDAyknH. dAvIdieR o gAnM.
1
dritAEA shAyi
nieR viLiH yEhAv mRupwi tre.
yA EAbieR eedvM nie sMri
e. yAEAbieR eedvM nieR nAm
e puk}He.
2
eedvM teR vimiri niM
nin shAymyyHe. sIEyAnini
M av nieshAyie.
3
nieR v}ipAwkeLlAM eedvM oAi
e. nieR blikeLlAM av sVIkri
e.

sIn 20:4-22:10

554

ninH yTAi EvtH eedvM


tre. nieR ptik av vijyii
e.
5
eedvM nie shAyiEA {
sEAxiM. eedvieR nAme nm
vA}HAM. nI EcAdietlAM yEhA
v nintre.
6
tA
etrew
rAjAvien
yEhAv shAyieeniRiyAM.
eedvM teR visVilAyi.
teR etrewe rAjAvinH av
mRupwi nkyM ecyHt. rAjAvien
riA eedvM teR mhAzi p
EyAgic@.
7
cil tew EtkeL yi.
cil tew BwAeryM. pE {
{ew eedvi yikyM a
veR nAme viLicEpikyM ec
@!
8
anY prAjitrAvukyM y
i vDiewkyM ecyHt. pE
{ jyic@! {LA vijyik!
9
teR etrewe rAjAvien y
EhAv ric@. eedvieR etrew
e rAjAvH shAyinAyi viLik
yM eedvM mRupwi nkyM ecyHt.
sInM 21
sMviDAyknH. dAvIdieR o gAnM.
1
yEhAEv, nieRkH rAjAvien s
EAxii. nI riEALANv
aEALM hAditH.
2
rAjAvinH av #hietlAM
nI ekAw. yEhAEv, rAjAvH ciletA
e vzYe@, aetAe nI nk
yM ecyHt.
3
yEhAEv, rAjAvien yTAi
nI a#hic@. aveR ziri nI
sVkirIwmNiyic@.
4
eedvEm, niEAwv jIvitM EcAdic@.
nIyvn ekAwkyM ecyHt! qe
EyHM, qAlvuM w nI jIvi
tM nI avnki.
5
rAjAvien nI vijyiEl nyi
kyM avnH vliy Etju nkyM
ecyHt. avnH nI bmAnvuM mhtVvuM
nki.
6
eedvEm, rAjAvien nI qEM a
#hiciri. nieR mKM dzitH
rAjAvien nii.
7
rAjAvH yEhAvyi vizVsi. a
tYutnAy eedvM aven nirAzew
kyil.
8
eedvEm, nI znAeNH nieR z@
m}uv nI kAieAwM. nieR
zinie evRuver EtAliM.
9
yEhAEv, nI rAjAviEnAewAmEA
qlAM dhii qriy LEpA
elyANv. aveR EkApM
agHniEpAel, teR z@eL av
nziiM.
10
aveR z@ew wMb nzi
iewM. av miyiniH wc@
mAewM.

11

qekAeA, yEhAEv, av
ninetier FAElAcn nwi. ti
kecAnv ElAcieciluM vijyi
cil.
12
yEhAEv, aver nI nieR awimk
LAi. aver nI kyRuekAu iei.
avew k}ui nI kyRi@. awimkeL
EAel nI aver iwIc@.
13
yEhAEv, nieR zinimiM nI
sHttiewe! { nieR mhtV
eRicH pAwkyM sMgIEtApkrN
mIukyM ec@M!

sInM 22
sMviDAyknH. dyieR EpwmA
q rAgi dAvIdieR o gAnM.
1
qeR eedvEm, qeR eedvEm! nIey
e eekvietH? qe riA k}i
yA deryA nI! shAyinAy
qeR nilviLik EkA k}iyA
deryA nI!
2
qeReedvEm, pk smyH shA
yi {A nie viLic@. pE nI
viLiEkil . rAiyiluM nie {A
viLic@ ekAEyi.
3
eedvEm, vinAyv nIyA.
nI rAjAvAyiri. yi
AEylieR
sHttikEm nI siMhAsnnA
yiri.
4
{ew pUvik nie yic@.
aet, eedvEm, av nii yic@.
nI aver rikyM ecyHt.
5
eedvEm, {ew pUvik shAy
inAyi nie viLikyM av z@
LiniM repwkyM ecyHt. a
v nie yic@ av nirAzitmA
yil!
6
atinA, {AenA pu}uvANH, mxY
nl. k qei lic@. aver
e nii.
7
qe EnAv qe prihsi
. av tllukyM qniEner
tL@ew nAvuk nIukyM ec@.*
8
averEAw pRy+ yEhAvey
shAyi viLik. av nie
rie. av niEAwyH sHEnh
mei tIcyAyM av nie ri
M!
9
eedvEm, yTAi {A
yi ov nIyAeNtA stYM.
piRnA mt nIeye pripAli
. ayew mlwic@ekAiEA
}uM nIyAeNe zVsiicM qni
R tM.
10
piRnA mt nIyAyieeR
eedvM. gBpAiniM puRv
EA mt {A nieR prirNi
lANH.

n A v u k . . . e c @ L@k tL@ew
anixHwEmA evRuEA nANEEwA kwii
ApEyAgic i awyALLAyi
tH.

555
11

atinA eedvEm, qe eekviw


Et! }Lwiri. qe shA
yiA miltAM.
12
qni@M kH. qe }lu
zrAy kALkeLEAelyANv.
13
alRukyM rey kwic @ kIRukyM
ec@ siMheEAel piL vAy
kLANvEwtH.
14
qeRzi nileA}icevM EpA
elvi. qeR aikeLlAM Evepi
ri. qeR eeDrYM EcAEpAyi!
15
epAiy mpAMEpAel qeR
vAyH vriri. qeRnAvH aA
i oiiwi. mrNieR epAwi
yi nIeye iri.
16
nAyH qniiluM wiyiri
. dxHwew sMGM qe ekNiyilA
iyiri. qeR eekkAluk av
Lciri.*
17
qnieeR aik kANAnA
. jnM qeRic@EnAkyM ec@
! avqe EnAieAEyiri !
18
qeRvO av vItM vyH
kyANH. qeR EmliAyi av nRui
w.
19
yEhAEv, qe eekevwiyEt! nI
yAeNeR zi. EvgM qe ricA
luM!
20
yEhAEv, qeR jIven vALini
M ricAluM. qeR vilEyRiy jIvi
te nAyHLiniM riENEm.
21
siMhieR vAyiniM qe r
icAluM. kALkew ekAiniM q
e sMricAluM.
22
yEhAEv, niei {AeneR s
EhAdrAErAw pRyM. mhAsByi ni
e {A sHttiM.
23
aven rADivEr, niLven
vA}Hvi! yi AEylieR pigAmik
EL, yEhAvey mhtVewk! m}uv
yi AEylukAEr, yEhAvey BykyM
drikyM ec@k.
24
qekAeA, dritLie
pAveL yEhAv shAyi. av
eri yEhAvyH lyil. avnver
evRuil. jn shAyinAyi
viLiEA av avri niM oLi
ciriukyil.
25
yEhAEv, mhAsByi qeR zM
s niiniv. rADkew m}u
v mivcH {A En blik
{AniM.
26
pAvevEr, vvi, tivi, sM
t]pHtrAvi. yEhAveyEwi vv
Er, aven vA}Hk! niewXdyM
qeEM nie!*
27
vidrrAxH\Liel jn m}uvM
o . . . L c i r i qeR eekkL@M kAlA
dL@M av Lc@ qA #IpAWM.
ecRieyA mAM viyA qAyBAx
yi o siMheEAel qtinH av
Lc@ aTvA av }ic@ qM a
mAM.
nie jIvik qM.

sIn 22:11-24:5

yEhAvey oAikyM avniEl


tiric@vrikyM ece. m}uv viEdzi
kM yEhAvey rADie.
28
qekAeA, yEhAvyA
rAjAvH. qlA rAxH\eLyM av Bri
.
29
miyiel nl viLvum}uvM ti
kM ErAgYvAAmAy jn
eedvimi nmsHkriM. mriAni
rivM mric@ k}ivM eedvi
mi iwM!
30
BAviyi {ew pigAmik y
EhAvey <xiM. k aven
i qM pRyM.
31
oAErAtlmRyM avewikELAwH y
EhAvyew sv]ikeLi sHtA
viM.
sInM 23
dAvIdieR o gAnM.
1
yEhAv qeR wynA. Eve
etlAM qniH qEA}uM AyiriM.
2
pcEmi avene kiw.
zAmAy jlAzyLiElH avene
nyic@ ekAuEpA.
3
aveR nAmieR nyHH qeR
AN av puzin. av
stYmAyM nniRven kANi
A avene nyew pAtyilUew
nyi.
4
mrNieR tA}HvryilUew nw
AEAluM orpkweiyM qni
BymAkukyil. qeA, yEhAEv,
nI qEAewAmH. nieRvwiyM EkA
luM qe zVsii.
5
yEhAEv, qeRz@ew mi nI
qniAyi Emz oiyiri. qeR
tlyi nI eetlemA}ic@. qeR pAn
pAM niRu kviy.
6
niy qeR jIvitkAlH
nyM kNyuM qEAewAmAM.
vLer nI kAlM {A yEhAvyew
lyi lirikyM ec@M.
sInM 24
dAvIdieR o gAnM.
1
miyM atilu sklM yEhAv
yHtA. ElAkvuM ati vsi
qlAvM avERtANH.
2
yEhAv smimIet miey ni
ic@. ndikEm avntien nii
c@.
3
yEhAvyew pvtiEl EpA
vA Ak}iyk? yEhAvyew vi
lyiniH rADiA
A k}iyk?
4
EdAxM ecAv, nilXdy, q
eRnAmi* vYAjmAyi NyiwA
v, NyM vYAjvAgHdAnvuM pRyA
v. av mAEm aview rADiA
k}iy.
5
nlvm@ver a#hiA yEhA
vEyAwEpi. avH nk ec
qeR nAmM qeR AvH qM.

sIn 24:6-26:9

556

A av tew rknAy yEhAv


EyAwEpi.
6
nlv eedve agmiAnAyi
mi. yAEAbieR eedviEl
v shAyi ecl@.
7
kvAwEL, niew tlyyk!
p}yvAtilukEL, R, EtjERiy
rAjAvH akE vre.
8
EtjERiyrAjAvH rANH? yEhAv
yANH rAjAvH.knAy BwnANv.
yEhAvyANH rAjAvH. avnANH y
vIr.
9
kvAwEL tlyy! purAtnvA
tilukEL, R, EtjERiyrAjAvH kw
vre.
10
rANH EtjERiyrAjAvH? sv
znAy yEhAvyA rAjAvH! mh
tVvAnAy rAjAvA av.

sInM 25
dAvIdieR gAnM.
1
yEhAEv, {A sVyM nin smi
.
2
qeReedvEm, {A nii yi
. {A nirAznAvukymil. qeR
z@ qe prihsikyil.
3
nii yiv nirAzew
kyil. qA vizVAsvk nirAzi
trAM. av oM Enwkyil.
4
yEhAEv, nieRmAM pWiA q
e shAyiENEm. nieRmAM qe
pWiiENEm.
5
qe nyikyM nieRstY q
e pWiikyM ecENEm. qeR
rkM eedvvuM nIyA. qM
{A nie yi.
6
yEhAEv, qEAw kANYvAnAyiri
A oAiENEm. yEhAEv, nieR
nitYmAy LMsHEnhM qEAw kAE
NEm.
7
ecRukAl {A ecyHt pAp
M tikM oAiAtiriENEm.
yEhAEv, nieR nl nAminAyi
qe sHEnhEAew oAENEm.
8
yEhAv prmAi nlvnANH.
pApikv nItiyewmAM pWii
c@ekAw.
9
vinIter av teRmAM pWii
. aver av nItiEyAew nyi.
10
aveR wwikL@M vAgHdAnM
pAlivErAw yEhAv kANYvAM
stYvAmA.
11
yEhAEv, {AenApAw etAykArY
ecyHtiri. nieR nAmieR
nyHAyi qEAw miENEm.
12
yEhAvey piwvnH eedvM
vuM nl jIvitmAM kANic@ ekAwM.
13
ayA nl kArY avBikyM
ayAew pigAmik eedvM vAgHdM
ecyHt mi avkAzmAkyM ec@M.
14
yEhAv teR ayAyikELAw
teR rhsY pRy. teRkrA
avnver pWii.

15

{AenEA}uM shAyinAyi yEhA


vey Etw. avenEA}uM qe }
Lini EmAcii.*
16
yEhAEv {A pIfitM kAkiy
mANH. qiEltiriH kN kANicA
luM.
17
qeR }LiniM qeEmAci
ic A luM. qeR zH n prihri
A shAyicAluM.
18
yEhAEv, qeR pIfkM kxHwtk
M kAENNEm. {A ecyH t iri
pAp qEAw epARuAluM.
19
qeR z@eL kAluM. avere
evRukyM pvivA mikyM
ec@.
20
eedvEm, qe sMrikyM ri
kyM ecENEm. {A nii
yi, atinA dyvAyi qe nirA
znAEt.
21
eedvEm, nI stYmAyM nlv. {A
nii yi, atinAele sM
riENEm.
22
eedvEm, yi AEyjntey avew
m}uv zHnLiniM riENEm.

sInM 26
dAvIdieR gAnM.
1
yEhAEv, qeviDiENEm. {A
o niljIvitM nyiec etLiyi
cAluM. oriluM {A yEhAvyi vizV
siAtiiil.
2
yEhAEv, qe prIiENEm. q
eR XdyiElM mniElM }H
EnAENEm.
3
nieR LMsHEnhM {AenEA}uM kA
. nieR stYLA {A jIvi
.
4
{A vilekvrielAvnl. *
5
dxHwsMGeL {A evRu.
dxHwsMGi {A oriluM Ec
kyil.
6
yEhAEv, nieR yAgpIWiEl
{A vErtinH*tetLiyiA {A
eneR eekk k}u.
7
yEhAEv, {A nin sHEtAM pAw
. nieR atH-tv]ikeLi {A
pAw.
8
yEhAEv, nieR lye {A
sHEnhi. nieR mhtVwAre
{A sHEnhi.
9
yEhAEv, pApikELAwH qe Ec
kANEt. ekAlyALikELAewAM
qe vDiEt.
a v e n E A } u M . . . E m A c i i vlyi
niM aveneR pAd nIM ec@
qM.
vilekvrielAvnl {A astYvA
dikELAEwA wilmnsHkErAEwA Ecil
qM.
n i e R . . . v E r t i n H aTvA nieRbli
pIWi@M {A mERNM. eedvAly
i Ux nwA tAeRw o
puErAhitEnA ElvYEnA pAwtAkAM tH.

557
10

av m@ver vi. tik


ecA av eeklivAiEyAM.
11
pE {A nixH k LnANH . ati
nA, eedvEm, qEAw dy kA@kyM
qe rikyM ecENEm.
12
qlA apkwLiniM surit
nA {A. nieR jnieR sByi
niekAH yEhAEv, {A nie vA}H
.
sInM 27
dAvIdieR gAnM.
1
yEhAEv, nI qeR kAzvuM rk
mA. {AnAeryM ByEtil! jI
vitiel qeR aByAnmA y
EhAv. atinA {AnAeryM Byew
kyil.
2
dxHwA qe miEcAM. aver
eR zrIrM nziiA miEcAM. q
eR z@ qe mic@ nziiA
miEcAM. pE av }uvI}uM.
3
pE o eesnYMte qe vL
AluM {A Byewkyil. jnM y
i qe micAluM {A Byew
kyil. qekAeA {A yEhAv
yi yi.
4
yEhAvyiniH o mAEm {AnAv
zYewZ. yEhAvyew mEnAhArit
kAtiM aveR riiwM szi
tiM. qnieeR jIvitkAlmAek
aveR lyiliriA k}ie
i!
5
{A apkwiewEA yEhA
v qe sMriM. avene teR
wArielALiiM. qeav teR
suritlE ekAuEpAM.
6
z@ qe vLiri. pE
aver EtAliA yEhAveye shA
yiM! aEA aveR wAri
{A blikLiM. hAdjnELA
ew {A avnH blikLiM. yEhAv
yew mhtVgIt {A pAwieAi
riM.
7
yEhAEv, qeRzbHdM EkAluM. qni
rM nEkNEm. qEAw dykAi
yAluM.
8
qeRXdyM pRy, EpAyi yEhA
vyewmKM aEnVxik. atinA y
EhAEv, {A nie rADivA v
.
9
yEhAEv, nieR dAsni nikl
Et. qeshAyiENEm! qe tiy
kEt! qe eekevwiyEt! qeR
eedvEm, qeRrk nIyA.
10
qeR aymM qe vi@EpA
yi.pE yEhAv qeqwkyM q
e avERtAkyM ecyHt.
11
yEhAEv, qniz@H. atinA
ele nieRmAM pWiicAluM. zriyA
yecA qe pWiicAluM
12
z@eLe mic@. avere
i Nk pRu. qe pIfiiA
nv Nk pRu. yEhAEv, qeR
z@H qe eekmAREt.

sIn 26:10-29:3
13

mritimH * yEhAvyew n
qni kANAnAem {A yTA
mAyi vizVsi.
14
yEhAvyew shAyinAyi kAi
rik! kEAewyM eeDrYEAewyM
yEhAvyew shAyinAyi kAiri
k!
sInM 28
dAvIdieR gAnM.
1
yEhAEv, nIeyeR pARyA. s
hAyinAyi {A nieviLi. q
eR Ankew EnernieR ecvi
ekAiywyHEt. qeR shAyyAcn
yHH rM nkiyieli {A zv
}iyiEl EpAy mricverA EBdm
elH k kM.
2
yEhAEv, nieR ativil
E eekkyi {A Ai
. {AviLiEA viLiEkAluM. q
EAw kNkAiyAluM.
3
yEhAEv, qe, dxHwAerEAel
ktEt. av ayAer smADAnM
q sMEbADn ec@. pE mnS
ekAH av ayAetier tik
LAsUNM ec@kyANH.
4

yEhAEv, av m@vetier ti
ec@. atinAlv ecyHt tiyHH
ahmAy zi av tiriek nki
yAluM.
5
dxHwA yEhAvyew sv]ik
eL mnilAil. eedvieR s
v]ik av kAil. l, av
mnilAil; av nziiA mi
EyZ.
6
yEhAvey vA}Hvi! qeR A
n av Ek@.
7
yEhAvyAeNeR kH. avnAeN
eR kvcM. {Anven vizVsic@. av
ene shAyikyM ecyHt. {A
vLer hAdi! {Anv sHtti
gIt pAwkyM ec@.
8
yEhAv teR etreweven
sMri. yEhAv aven ri
. yEhAvyANH aveR kH.
9
eedvEm, nieR jntey ricAluM.
niERtAyver a#hicAluM. aver
smADAnEAew a#hiENEm!

sInM 29
dAvIdieR gAnM.
1
eedvpuAEr, yEhAvey vA}H
vi! aveR EtjienyM ziEyyM
vA}Hvi.
2
yEhAvyHH aveR nAminH t
mhtVM ekAwk. nieR viEzxvO
LNiH aven rADik.
3
smi yEhAv zbHdmy.
mhAsmiEm winAdM EpAelyA
EtEjAmynAy eedvieR sVrM.
m r i t i m H jIveR EdzH q
vAcYAM.

sIn 29:4-31:11

558

yEhAvyew zbHdM aveR ziey


kANi. aveRsVrM aveR Etj
ien kANi.
5
yEhAvyew sVrM v EdvdA mr
eLkxNLA. elbAEnAnielvli
yEdvdAmreLEAluMavtk
6
iLi o pieyEAel
elbAEnAen eedvM viRi.cAwi
Li o AwEpAel siErYA
viRyH.
7
miiNkekAH yEhAvyew
zbHdM arIe kIRimRi.
8
yEhAvyew zbHdM mmiey viRi
. yEhAvyew zbHdMEkH kAEdzum
mi viRyH.
9
yEhAvyew zbHdM mAnien Byew
. yEhAv vneLnzii. p
E aveR lyi, jnM aveR
mhtVe kIi.
10
eveAAlH yEhAvyAyi
rAjAvH. av qeEM rAjAvAyi
rikyM ec@M.
11
teRjntey yEhAv rie. t
eRjntey av smADAnM ekA#
hie.

sInM 30
dAvIdieR gAnLielAH.
lysmNitH.
1
qeR dritLiniH yEhAvey
eyi. z@eLe EtAliAM
prihsiAM nI avdicil. ati
nA nie {A kIiM.
2
qeReedvmA yEhAEv, {A ni
EAw AikyM nIeye suK
ewkyM ecyHt.
3
qe nI zv}iyiniyi. q
e nI jIviAnvdic@. }iyiiw
mricvErAewAM qnik}iEyi
vil.
4
eedvieR ayAyikEL, yEhAv
yH sHttipAwk! aveR vinAm
e vA}Hk!
5
eedvM EkApiciri, atinA vi
DimrNmAyi. pE aveR sHEn
hMetLiyikyM qni jIv trik
yMecyHt. rAiyi, {A kiw kry
kyAyi. piE BAti {A
sEAxEAew pAwkyAyi!
6
sMrNyiluM surittViluM
yiEA oiM qe pviA
nAvielH {A kti!
7
aet, yEhAEv, nIeyEAw dykAi
yEA qni prAjyEbADEm lAyi
! pE nIeyi nikEA
{A pri&micH ByviRc@.
8
eedvEm, atinA {A niEAw
Aic@. qEAw kN kANEmey
yAcic@.
9
{ApRu,eedvEm {A mric@ nr
ki EpAyAelA NM? mricv
pU}iyi kiw! av nie sHtti
il. nI qmAM vizVsiA ekA

AvuvnAeNH av jnEAw@ pR
yil.
10
yEhAEv, qeR AnEkH q
EAw kNkAENEm! yEhAEv, qe
shAyiENEm!
11
{A AikyM nI shAyi
kyM ecyHt. qeR nilviLiey nI
n]mAimAi. qeR d+KieRvOM
nIeyw mAi. qe sEAxmwui
kyM ecyHt.
12
{A nibHdnAyiriAet nin
sHtipAwieAiriM. qeR eedvmA
yEhAEv, {A qEM nie
sHtiM.
sInM 31
sMviDAyknH. dAvIdieR o gAnM.
1
yEhAEv, {A niilAyi. q
e nirAzewEt. qEAw dy kA
@kyM qe rikyM ecENEm.
2
eedvEm, qeecvieAAluM. Evg
ivH qe ricAluM. qeR pAR
yAyiAluM. qeR aByAnmAyi
AluM. qeR EkAyAyiAluM. qe
sMricAluM!
3
eedvEm, nIeyeRpARyM EkAy
mA. atinA nieR nAmieR
nyHH qe nyikyM v}ikA@k
yM ecyHtAluM.
4
z@eLni mi ekNieyAi
yiri. avewekNiyi niee
ricAluM. nIyAeNeR aByAnM.
5
yEhAEv, { vizVsiAvu
eedvmA nI. qeRjIv* {A ni
eR eekkLiElli. qe ricA
luM!
6
vYAjeedveL rADiver {A
evRu. yEhAvyimAM {A
yi.
7
eedvEm, nieR dy qe sEAxi
i. qeR yAtn nI kiri.
qniAyiri zH n eLi
ninRiyAM.
8
z@eLe piwiA nI avdii
l. avew ekNikLiniM nIeye
EmAciiM.
9
yEhAEv, qni vLer dritH.
atinAelEAw kNkAENEm. qeR
kk Evdni (krci mlM)
qeR mnM kliyiri. qeR etA
yM vyRuM Evdni.
10
qeR jIvitM d+KLilvsAni
. qeRvx enwvIkLielA
wu. drit qeRk EcA
. qeR kH qe vi@EpAku
kyANH.*
11
z@ qe evRu. ayA
M qe evRu. qeR bu
eLlAM qe etvi kA. aver
e BykyM o}ivAkyM ec@.
jIv AvH q vAcYAM.
q e R . . . v i @ E p A v u k y A N H qeR
aik blhInmAkyANH q
vAcYAM.

559
12

nxHwe pkrNeeyEpAel
jnM qe pUmAyM mRiri.
13
jn qei pRy apvAd
vAk {A Ek. av qnie
tirAyi. qe vDiAnAElAci.
14
yEhAEv, {A nii yi.
nIyA qeR eedvM.
15
qeRjIv nieR eekkLilA.
z@LiniM qericAluM.qe
oAwivri* niH qe ricAluM.
16
dyvAyi nieRdAsen sVAgtM ec
yHtsVIkricAluM. qEAwkNkA@k
yM qe rikyM ecyHtAluM.
17
yEhAEv, {A niEAw Aic@.
atinA {A nirAzewkyil. dxHw
A nirAzitrAM. av nibHdmAy
nrkiEl EpAM.
18
dxHwA vIiLkyM nlver
iNk pRykyM ec@. d
xHwA vLer ahArikLA. pE
avewNpRy ukmQnmAM.
19
eedvEm, niepiw nieR jn
iEvi nlM atH-tkrvumAy kA
rY nI oLiic@ vciri. nie
yivAyi qlAvM kAek
nI nkec@.
20
nlver pIfiiA dxHwA o
w. av EpArAmArMBiA mi
. pE nlver nI oLiikyM
aver sMrikyM ec@. nieR
wAri aver nIsMri.
21
yEhAv vA}Hewe! ngrMz@
vLEA atH-tkrmAeyA rItiyi
teR prmAsHEnhM avenEAw
kANic@.
22
Byi {A pRu, eedvi
kANAk}iyA oriwA {A. p
E, eedvEm, {A niEAw Ai
kyM cilu qeR shAyA
n nI EkkyM ecyHt.
23
eedvvizVAsikEL, ni yEhAv
ey sHEnhiNM! tEAwvizVsHtrAy
ver yEhAv sMri. pE sVM
ziyi ahriver yEhAv zi
i. avH av ahmAy zi
n.
24
yEhAvyew shAyM tIi
vEr, zM DIrAmAyirik!
sInM 32
dAvIdieR o DYAngItM
1
pAp epARuewEA ov
vLer ni. aveR pAp
mAyHewEA av vLerBAgYvA.
2
tA nirprADiyAeN yEhAv pR
yEA ov vLer sEAxi.
sVM rhsYpAp mRyHAv BA
gYvA.
3
eedvEm, {A vIuM vIuM niEAw
Aic@. pE {AeneR rhsYpA
p pRil. oAErA AnyiluM
{A dblnAvuk mAmANH.
qe oAwivri qe pIfii
qEA mRiew qEA vAM.

sIn 31:12-33:9
4

eedvEm, rAiyiluM pkluM nIeyniH


jIvitM wtwt kwEmRiytAi.
EvnAle wiel vrmi EpA
elyAyi {A.
5
pE qeRpAp m}uv yEhA
vEyAEw@ pRyA {A niyic @ .
yEhAEv, qeRpApeLi {A ni
EAwpRu. qeRLielA EpA
luM {A mRc@vcil. qeR pApeL
lAM nI epARukyM ecyHt!
6
eedvEm, ArNMekAH nieR a
yAyikeLlAM niEAw AiM. vli
yeveAM EpAel drit m@v
H AEAEAluM nieR ayA
yikeL a sHpziil.
7
eedvEm, nIeynieA sEtmA
. dritLiniH nIeye ri
. nIeye vlyMecyHtH sMri
. atinA nIeye ric rItiey
i {A pAw.
8
yEhAv pRy, nIeyen jIvi
Nemtieni nie {A pWii
kyM nyikyM ec@M. nie {A
sMrikyM nieR mAdziyAyi
rikyM ec@M.
9
atinA tireyEyA k}uteyEyA
EpAel vktirivilAvnAktH. av
eynyiA mxY vwiyM kwiA
mpEyAgiNM. atilAet m]g
aveRyw vrikyil.
10
dxHwAnvDi EvdnkAM. p
EyEhAvyi yiver eedv
ieR prmAsHEnhMvlyM ec@M.
11
nlvEr, nikyM yEhAvyi
vLer hAdikyM ec@k. nil
XdyEr, nivi!
sInM 33
nyvEr, yEhAvyi ni
k!yEhAvey vA}H nlv
Ec tANH!
2
kirM vAyic@ yEhAvey vA}Hk!
p tiy vIN ekAH yEhAvey
vA}Hk.
3
avenA pugAnM pAwk. hAd
rAgM mEnAhrmAyi lpik!
4
eedvieRvcnM stYmA. av
ec@etiluM niAyiAM.
5
necAM nItikAAM eedvM
xHwew. aveR prmA sHEnhM
miyi niRy.
1

yEhAvyew klnyA ElAkM nii


e@. eedvieR nizVAsM miyi
qlAienyM s]xHwic@.
7
smjle av oriw sMBric@.
mhAsme av yTAAn sU
i.
8
miyilu qlAvM yEhAvey By
kyM drikyM EvNM. ElAki
lu svjnvuM aven ByNM.
9
qekAeA, aveR jH{
mlMkArY sMBvi. niH !
qv pRA qlAM nilyHM.

sIn 33:10-35:4

560

10

rAxH\L@ew ptikeL yEhAvyH


nixHPlmAAM. avew ptikeLeyA
e av nziiAmAM.
11
pE yEhAvyew pEdzM qe
EM nlt.H aveR ptik tlmR
kte nltH.
12
yEhAv tew eedvmAyi@ jnM
vLerBAgYmv. qeA eedvM a
verteR vijnmAyietrew.
13
sViniM yEhAv tAE}
EnAi. m}uvjneLyM av ku.
14
teR atYutsiMhAsnini
M avtAe} miyi vsi m}u
v mxYeryM EnAi.
15
mxYeweylAM XdyeL eedvM
niic@. oAErAewyM cik a
vnRiy.
16
sVM mhAziekAl rAjAvH r
ewtH. sVM kekAl k
nAy Bw rewtH.
17
yi vijymAtH stY
i tirkLl. repwA stYi
avyew kH nieL shAyiyil.
18
teR ayAyikeLyEhAv nirIi
c@ pripAli. aven rADi
ver aveR mhAsHEnhM sMriM.
19
aver eedvM mrNiniM ri
. vizEA av avk
n.
20
atinA nAM yEhAvyHAyi kAi
riM. av ne shAyikyM sMr
ikyM ec@.
21
eedvM ne sEAxii. av
eR vinAmi nAM stYmAyM
yi.
22
yEhAEv, { nie stYmAyM
rADi. atinA {ELAw
nieR mhAsHEnhM kA@k.

sInM 34
dAvIdH &ABinyickAle gAnM.
mlmANH abIEmelH ayAeL oAwictH.
aen dAvIdH aven vi@EpAyi.
1
{A yEhAvey qlAAlM vA}H
M. aveRsHtti qEA}uM qeR
aDrLiluAyiriM.
2
qLiyvEr, EkH nivi. qeR
XdyM yEhAveyecAli aBimAni.
3
qEAewAM EcH eedvevA}H
k! aveR nAmM nm mhtVewAM.
4
shAyi {A eedve smIpi
c@. avene ecvieA_kyM ec
yHt. {A Byew qlAiniM
avene ric@.
5
shAyi eedveEnA. nI
sVIkriewM. litnAEktil.*
6
QpAvM shAyi yEhAvey vi
Lic@. yEhAv qe vikyM ec
yHt. qeRqlA dritLiniM av
ene ric@.
n I . . . l i t n A E k t i l aven tiL
EAew EnAk. nieR mKM viLRAnv
ditH q vAcYAM.

eedvieR ayAyikH yEhA


vyew dt kAv ni. yEhAv
yew dt aver sMrikyM p
ini EmAciikyM ec@.
8
yEhAveycicH aven nlven
kAk. aven yic@ ni
v BAgYvA.
9
yEhAvyew vijnt aven
rADiNM. yEhAvyew ayAyikH
EvetlAM lBiM.
10
zA dblM vizvmAyi
IM. pE shAyi eedve
smIpivH qlA nkmAM.
11
ikEL, qe vi, yEhAvey
bmAniA {A nieL pWiiAM.
12
ov jIven sHEnhievi,
nAyi dIGkAlM jIviNeme
i,
13
ayA tikectH; Nk pR
ytH.
14
tik ec@nik! nk
ec@k. smADAninAyi vi
k. smADAne piwk. smADAn
e a ApiveryM Etwk.
15
nlver yEhAvsMri. av
ew Ank av Ek.
16
pE yEhAv tiec@veti
rA. aver av pUmAyM nzi
i!
17
yEhAvEyAw Aik. av ni
L@ew viLiEkM. niewqlA dri
tLiniM av nieL riM.
18
dritAEA cil ah
evwiy. yEhAv vinItErAwH aw
A. av aver riM.
19
nlvH anvDi zHnAEy
AM. pE avew zHnLi nie
lAM yEhAv aver riM.
20
avew aikeLlAM yEhAv sMr
iM. oriyM owiykyil.
21
pE, dxHwAew dxHwt aver
vDiM. nlvew z@ nzii
ewM.
22
teR dAsAew ANen yEhAv
ri. av aven yi.
av nziiewA avnvdi
yil.
sInM 35
dAvIdieR gAnM.
1
yEhAEv, qeR z@ELAw yM
ecyHtAluM. qeR y ecyHtAluM!
2
yEhAEv, pricyM EdhAvrNvuM q
wAluM. q}uEH qe shAyicAluM.
3
vuM EvluemwH, qe oAwi
vErAw EpArAwiyAluM. yEhAEv, {A
nie riM qH qeR Avi
EnAw pRAluM.
4
cil qe ekAlA mi. av
er nirAzrAkyM apmAnikyM ec
ENEm. av tiriEAwA wyAE
NEm. qe pIfiiA mikyAN
v.aver EtAlikyM nANM ekw
kyM EvNEm.

561
5

kAi pRew ptiEpAel a


ver iIENEm. yEhAvyew d
t aver oAwie.
6
yEhAEv, avewv}i M v}u
v}u@mAENEm. yEhAvyew dt a
ver oAwie.
7
{A eteAMecyH t iil , pE
avere wA mic@. o kArN
vuM wAet avere wA mic@.
8
atinA, yEhAEv, avsVM ek
Niyi vIekAe. sVM vlkLi
avvI}e. tIiA apkwM a
v piNye.
9
aEA {A yEhAvyi nM.
avene riEA {A sEA
xiM.
10
qeRpU sVtVEAew {A pR
yM,yEhAEv, nieEAel mil. k
niniH drien nI ri. k
rini piwiecwtH nI nihA
ynAy pAvi n.
11
o sMGM ksAik qe p
viAnAElAci. qniH aRiu
wAkArYeLi averEAw EcAdY
EcAdiM.
12
nlkArY mAEm {A ecyHti@
Z. pE av qEAwti ec@.
yEhAEv, {Anhi nk qni
nkiyAluM.
13

avErAgM bADicEA {A a
ti vYsnic@. d+KM kwiiA {A
pvsic@. avEvi Aicti
nH qniitAENA kiEtH?
14
avErAwH qeR vYsnM kAuvA
{A d+KieR vOM Dric@. aver
{AeneR suXeLEAelEyA s
EhAdrAerEAelEyA oekti. a
mricvenEAel {A kru. avErA
w d+KM kwiiA {A kRu
vOLNiu. d+KMekAH {A tl
nic@ nw.
15
pE {AenA vI}HcviyEA
avere prihsic@. av yTA
suXLAyiil. qniver aRi
ykwiyil. pE avere vlyM
ecyHtH mic@.
16
avere prihsiA niAvA
kpEyAgic@. av pliRui qEA
w EdxYM kwiic@.
17
qeRyjmAnEn, qniH Q drit
A nIeynA kiriM.
avere nziiA mikyANH. y
EhAEv, qeR jIv ricAluM. qeR
iye jIvite dxHwriniM
ricAluM. siMheLEAelyANv.
18
yEhAEv, mhAsByi {A nie
vA}HM. zrAy jnELAewAAyiri
EA {A nie vA}HM.
19
qeRz@ ni prihAsM w
kyil. FAElAcnkH qeR z@
tIcyAyM ziiewM.
20
qeR z@ yTAi smA
DAnimikyl . Q rAjYe

sIn 35:5-36:7

smADAni vsivetier
tik ecAnANv ElAcitH.
21
z@eLnietier ni ecAriy.
av Nk pRy, av en
pRy,hA! nI ecyHttik {
{L@ew kkekAu kiri
.
22
yEhAEv, qA sMBvietH
tIcyAyM nin kANAnAM. atinA
miAtiriEt. qe vi@EpAkEt.
23
yEhAEv, Ne}uEENEm! q
eReedvvuM yEhAvymAyvEn, qni
Ayi EpArAEwNEm. qni nYAyM pAli
c@ tErNEm.
24
qeReedvmAy yEhAEv, nieR nI
tiyi qe nYAyM viDiENEm. av
ere prihsiAniwyAEt.
25
hA! {AvzYm kii! q
H av pRyAniwyAEt. yEhAEv,
aven { nziic@! qH av
pRyAniwyAEt.
26
qeRz@ m}uvM likyM
pukyM ec@emH {AnAzi.
qni dritAyEA av
hAdic@. tLAeNEA mikcverH
av kti! atinAlv nANvuM ap
mAnvuM ekAu epAtiyewe.
27
cil qni nvvA #hi
. av vLer sEAxmAke!
averEA}uM pRy, yEhAv mhtVm
vnA! teR dAsAH av
vuM mikctH qEA}uM kAMi.
28
yEhAEv, atinA, nieR ney
i{A jnELAwpRy.nie {Aen
M vA}H.
sInM 36
sMviDAyknH. yEhAvye dAsnH.
dAvIdinH.
1
o dxHw,{A eedve Byk
EyA bmAnikEyA ec@kyil q
pRA ayA wt tiec@
kyAyiriM.
2
ayA tEAwte N pRykyA
NH. ayA sVM et@k kAil.
atinAlyA mAEpimil.
3
ayAew vAk vilek Nk
mAM. n ecA pWiA viEvkM
ayAAmil.
4
rAiyi ayA teR dxHwtk
ElAci. tiyew v}i ayA
etrew. ayA tiec@vA
sVyM smikyM ec@.
5
yEhAEv, nieR yTAsHEnhM
kAziluM yer. nieRvizVsHtt Em
GeLA yer.
6
yEhAEv, nieRn tpvte
A tM. nieR nIti atYgADsm
eA }EmRiytH. yEhAEv, mxY
enyM m]geLyM nI sMri .
7
nieR sHEnhi kANYeA
viliwietAmil. mxYM dt
AM sMrNinAyi nie smIpi
.

sIn 36:8-37:34

562

yEhAEv, avH nieRlyilu


vyiniH putiy klBi. ni
eR nndiyiniH nIyver wii
.
9
yEhAEv, jIveR DAr niiniR
evw! nieRkAzM { ev
LicM pr.
10
yEhAEv, nie stYmAyM aRiy
ver w sHEnhiENEm. niEAw
vizVsHtrAyvH nk ecENEm.
11
yEhAEv, ahArik qe wA
tiriENEm; dxHw qe piwiwAtiri
ENEm.
12
avew klRkLi en ErKew
eiri,view dxHw kiw.
av vI}HewkyM tkewkyM
ecyHtiri. averAriluM q}uE
yil.
sInM 37
dAvIdieR gAnM.
1
dxHwAerH vYAleEw. ti
k ec@verecAli asUyeEw.
2
Evgi p}unzi pul@M pc
ecwikM EpAelyANH dxHwA.
3
yEhAvyi vizVsikyM n ec
@kyM ecyHtA, nI jIvikyM Edz
niH opAw kArYLAsVdikyM
ec@M.
4
yEhAvey <xiti hAdi
. ninEvetlAM av tM.
5
yEhAvey yik. aven vizV
sik. ecEtH av ec@M.
6
yEhAv nieRneyyM nItieyyM
mYAhHniel sUrYenEAel EzABy
tAe.
7
yEhAvyi vizVsikyM av
eR shAyM tIikyM ec@k.
dxHwAew vijyM kH vixmiE.
dxHwAtikLAElAcicu vijyM Enw
EA vixmitH.
8
EkApitH! EADikymtH. nin
etAykArY ecEiv
mnSklA wyAtH.
9
qekAeA, dxHwA nzii
ewM. qA yEhAvEyAw shAym
EpivH eedvieR vAgHd
mi lBiM.
10
ecRiykAlM ekAH dxHwA lA
tAM. nI prtiEnAiyAEAluM kANA
nAvAviDM av epAyH}iyM!
11
vinItH eedvieR vAgHdmi
lBiM. av smADAnM sVdikyM
ec@M.
12
dxHwA nlvetier FAElA
cn nw. nlvewEner pliRui
dxHw EkApM kwii.
13
qA new yjmAn dxHwA
erprihsi. ave sMBvi
emH av kA.
14
dxHwA vAeLw, vil@lyH
. pAve nihAyer av ekA
lNM. snS vizVsHter av
ekAlNM.

15

pE avew vil@keLAwiyM. av
ew vAk avewte XdyiEl
iRuM.
16
dxHwAew vliy o eA
nltH tAM nlvrANH.
17
qekAeA, dxHwA nzii
ewM. pE nlver yEhAv tAi
eA_M.
18
niler yEhAv jIvitiluwnILM
pripAli. av avkAzM
nitYmAyiriM.
19
drit vEA nlv nirAzrA
vukyil. piNiyewkAlM vEA n
lvH DArALM BNmAyiriM.
20
pE dxHwA yEhAvyew z@
LA. av nziiewkyM ec
@M. avew tA}Hvrk vrHqriyM.
av pUmAyM tkewM.
21
dxHw EvgM kwM vAukyM oriluM
tiric@ekAwAtirikyM ec@. p
E nItimA dArmAyi m@vn
.
22
nItimA a#hivH eedv
ieR vAgHdmi lBi. qAl
v zpikyA ec@eti
av nziiewM.
23
EyAewnwA Bwen yEhAv s
hAyi. yEhAv aven vI}Aet EnA
.
24
Bw z@eL miA oAwEA
yEhAv aveR eek piwicH vI}Aet
EnA.
25
{A ecRumAyi, EAeLni
vyAyi.
nItimAAer eedvM eekev
wiytH {AenAriluM kiil. nIti
mAAew ik BNinAyi yAci
tH {AenAriluM kiil.
26
nItimA anYH dArmAyi n.
aveR ik or#hmA.
27
ti ecAtirikyMnec@kyM
ecyHtA ni qEM jIviM.
28
yEhAvnItiey sHEnhi. teR
ayAyikeL av shAyiAet ay
yHkyil. yEhAveyEA}uM teR a
yAyikeL sMriM. pE dxHwer
nziikyM ec@M.
29
nItimAAH eedvieR vAgHd
milBiM. avrview nitYmAyijIviM.
30
nItimA sdpEdzM n. av
eR tImAn qlAvM nYAymAyi
riM.
31
yEhAvyew
vcn
av
pWici ri. EnrAymAM evwiH
oriluM ayA jIviyil.
32
pE nlver ekAlAnANH dxHwA
qEA}uM EnAtH.
33
dxHwAew ekNikLiew nl
ver yEhAvoriluM eekevwiykyil.
nlver Aer viDiewA eed
vM avdikyil.
34
yEhAv pRyec@k. aveR
shAyM kAirik.yEhAv nie vi
jyiyAM. dxHwAer oAwic@viiH eed
vM teR vAgHdmi
nin nM.

563
35

znAy o dxHwen {A ki.


kM ErAgYvum o mrM EpAelyA
yi ayA.
36
pE ayA EpAyi. etruEnAi
eyiluM {AnyAeL keiyil.
37
nilM vizVsHtmAyirik. s
mADAn kAMikH DArALM pigAmik
AM.
38
pE niymlMGk pUmAyM nzi
iewM. avew pigAmik Edz
niM rewkyM ec@M.
39
nItimAAer yEhAv ri. dri
tAEA yEhAvyANv k
H.
40
nItimAAer yEhAv shAyikyM
rikyM ec@. nlv yEhAv
ey yikyM av aver dxHw
riniM rikyM ec@.

sInM 38
asHmrNdiniEl
dAvIdieR o gAnM.
1
yEhAEv, EADEAew qe vim
ziEt. EkApEAew qe zii
Et.
2
yEhAEv, nIeye mRiEvliciri
. nieR auk qiEl Lc@k
yRi.
3
nIeye ziic@. qeR zrIrmAek
mRivukLANH. {A pApM ecyHt, nIey
e ziikyM ecyHt. atinAel
eR aikeLlAM Evdni.
4
tik ecyHtti ArnA {A
. M omhABArM EpAelyANH.
tl yyAnAkAet {A nANM ek@.
5
{AenA vifHFiM ecyHt. EA
e}eR N p}unARu.
6
{A niu nmic@. divsM m}uv
{A d+KitnAyiri.
7
pnimlM qeR zrIrmAek pIfitmA
yiri.
8
qniH oM aBvewAnAkA
mRiEviri. qeR Evgiliwi
XdyM qe nilviLii.
9
qeRyjmAnEn, qeR {rM nI
Ek@. qeR enwvIk niiniH
oLieiil.
10
qeRXdyM tkkyANH. qeR k
nxHwe@. {A anAvukyANH.
11
qeR ErAgMmlM suXM ay
AM qekANA vil. qeR
wMbAMg qeRywEvil.
12
z@ qenii. av N
kM QhAEpAhM prkyANH. q
EA}uM av qei pRu ekAiri
.
13
pE o bDirenEAel qniH
EkvA k}iyil. o QmenEA
el qniH sMsArivAM k}iyil.
14
k pRyete EkA
k}iyAvenEAelyA {A. z@
ec@ etAeN vAdic@ et
LiyiA qniAvil.

sIn 37:35-39:9
15

yEhAEv, atinA nIeyetiErA


DiENEm. qeR yjmAnnAy eedvEm,
nIeyniEvi sMsAriENEm.
16
{AeneiluM pRA z@
qe prihsiM. {A ErAgiyAeN
M qeR et@k ziyANet
M av pRyM.
17
tik ec@tilu M qeR
EmlueH qniRiyAM. qeREvdn q
ni mRAnAil.
18
yEhAEv, {A ecyHt tikeLi
{A niEAwpRu, qeRpAp
Li {A vYsni.
19
qeR z@ ErAgYEAew jIvi
. av anvDi NkM pRi
ri.
20
z@eLEAw tik ec@. {A
nvErAw nkmAM ecyHt. nk
ecAEn {A mici@Z. pE av
qnietirAyiri.
21
yEhAEv, qe eekevwiyEt! q
eReedvEm, qEAwwENEm!
22
EvgMvH qe shAyiENEm! q
eReedvEm, qe riENEm!
sInM 39
sMviDAyknAy eydTUnH. dAvIdieR
o gAnM.
1
{ApRu, {AeneRvAk sU
ic@pEyAgiM. qepApM eciA
{AeneR nAvien avdi yil.
dxH w Aiwyi {A vAywc @ ni
M.
2
atinA {AenAM pRyil. nl
kArYEpAluM {A pRil! pE
{A wt wt vixmic@.
3
{A vLerEkApic@. eti ElA
ciEARuM qeREkApM wi. ati
nA {A cilpRu.
4
yEhAEv, qniiEA qsMBvi
emH qEAwpREyNEm. {Anini q
kAlM jIviciriemH qEAw pR
EyNEm. qeRjIvitM yTAi
q*hsVmAeNH qe aRiyicAluM.
5

*hsVmAeyA jIvitmA yEhAEv,


nIeyni nkiytH. niERmAyi ti
c@EnAEA qeR *hsVjIvitM o
ml. EvgM atYmA EmGM EpAel
yANH qlAvewyM jIvitM. oM
nitYmAyi jIviil!
6
{ew jIvitM kAwiyiel ti
biMbMEpAel. jIvitiluwnILM {
sADn EzKriA tew. p
E mrNAnrM av A ki@k.
7
yjmAnEn, atinAelnie tI
? nIyAeNeR tI!
8
yEhAEv, {AecyHt tikLi ni
M qe ricAluM. dxHwenEAel
{A prigNiewvA qe av
diEt.
9
{AeneR vAyH Rkyil. {AenA
M pRykyil. yEhAEv, ecEnI
ecyHt.

sIn 39:10-41:6

564

10

pE eedvEm, qeR zi avsA


niiENEm. nIy niiyieli
{A nziiewM.
11
yEhAEv, nItiy jIvitM nyi
eteney pWiitinH pApM
ec@ver nI zii. cit Ni
tiEpAel mxY sHEnhi
xHwvsHt nI nzii. aet,
new jIvitM epeH atYmA
EmGuEpAel.
12
yEhAEv, qeRAn EkAluM!
niEAw qeRvilApM EkAluM. q
eR knI kAluM. niEAewAM Q
jIvitilUew kwEpA o yAi
kmAmA {A. qeR m}uv pUvi
keryM EpAel ecRieyA kAlE
{Aniview jIvi.
13
yEhAEv, qe evRuet viAluM.
{A mricH lAetyAtimH
hAdEAew jIviA qe avdiE
NEm.
sInM 40
sMviDAyknH dAvIdieR o gAnM.
1
{A yEhAvey viLikyM av
viLiEkkyM ecyHt. qeR vilAp
av Ek@.
2
zv}iyiniM yEhAv qe y
i. ecLiniR lniM
avene yi. avene epAi
eywH Rcl nikyM q
eR kAluk etAet sUikyM
ecyHt.
3
yEhAv qeRvAyi o pugAnM
niRc@. qeR eedvienA sHEtA
gItM. qni sMBvic kH aEnk
eedve rADiM. av yEhAvyi
yiM.
4
yEhAvyi yiv yTA
i hAdiM. pizAM vYA
jeedvM piREk tL@ew shAy
inAyi EpAkAvM BAgYvAA.
5
{ew eedvmAy yEhAEv, DArALM
atH-t nI ecyHtiri! {
Ayi atH-tkrmAy pripAwik nin
H. M avyew piknirAnA
vil! qAnAkAy aArYeL
i {A vIuM vIuM pRyM.
6
yEhAEv, nIyitH qni mnilAi
. blikELA DAnYblikELA stY
i ninEv. EhAmyAgELA pA
pblikELA ninEv.
7
atinA {ApRu, tA qe
qwekAk. {AnitA v. pusHt
ki qei tAeN}uteiri
tH.
8
qeR eedvEm, nieR cHCEpAel
vivA
{AnA#hi.
nieR vcn qniRiyAM.
9
mhAsByiluvErAw {A vijyi
eR suvA pRu. sdHvA
sMgitH {A oriluM nik
yielH yEhAEv, ninRiykyM ec
AM.

10

yEhAEv, nieR sdHv]ikeL


i {A pRy. aArYeLAM {A
mnielALiic@ vciil. rEnwA
av yEhAvey yiAemH {A
nvErAw pRu. mhAsByiniH ni
eR vizVsHtteyyM kANYeyM
{A mRc@ vcil.
11
yEhAEv, atinA nieR kANYM
qiniM oLic@vyHEt! nieR
kANYvuM vizVsHttyM qe ri
e.
12
qni iluM dxHwA niriri
. av qmyH! qeR pAp
qe piwiciri. qnivyi
niM rewAmAil. qeR tl
yielmwikeLAmv. qnieeR
eeDrYM nxHwmAyiri.
13
yEhAEv, oAwivH qe ricAluM!
yEhAEv, EvgM vH qe shAyicA
luM!
14
dxHwA qe vDiA mi
kyANH. yEhAEv, aver litM nirA
zmAENEm. avH qe mRiEvli
NM. av nANMekH oAwiEAke!
15
dxHwA qe prihsi.
av pRAyAnAvAet ar vixmi
e!
16
pE niEAwwv sEAx
A mtimRe. nI ritH avri
xHwew. atinAlv qlAyHEA}uM
yEhAv vA}Hewe qpRye!
17
yEhAEv, {A evRuemA shAymi
lA dri. qe shAyikyM r
ikyM ecENEm. qeReedvEm,
tAmsmEt!
sInM 41
sMviDAyknH. dvIdieR o gAnM.
1
pAveL shAyivnH anvDi
a#h lBiM.* dritA
EA yEhAv aven riM.
2
yEhAv ayAeL sMrikyM av
eR jIven rikyM ec@M. miyi
ayA ag]hItnAM. z@ ayA
eL nziiA eedvM wyAkyil.
3
ErAgM piwicu kiwilAEA y
EhAv ayA zinM. ayA
ErAgMpiwiep@ kiwEAM. pE yEhA
v ayAeL suKewM.
4
{ApRu, yEhAEv, qEAw k
NkAENEm. {A ninetier pApM
ecyHt, pEqEAw epARukyM
qni nl vkyM ecyHtAluM.
5
qeRz@ qeRicH dxHkArY
pRy. av pRykyANH,qEA
}ANiyA mricH ayAL@ew oAnzi
k?
6
qeANA vv tewyTA
iliriH evLivAil. qe
iciltRiyA mAmANv vtH. q
ivEpAyi apvAd crii
.
anvDi ... lBiM aTvA stYmAyM BAgY
vAnAvuk (sEAxvA).

565
7

qeRz@ qeRicH etAy


kArY piRupiRu. av qnie
tier ptikLiwkyANH. av pRy,
av qEA et@ecyHt.
8
atinAlANvnH ErAgMvtH. avenA
riluM suKewkyiel {A k
.
9
qeR cAti qEAewAM Bi
c@. {Anven yic@. pE EA
avM qnietirAyiri.
10
yEhAEv, atinAelEAw dy kAE
NEm. {Aen}uEe, aEA {An
tipkrM ecyHekAAM.
11
yEhAEv, z@eLe mRiew
Et, aEA, nIyver qnietier ay
ciiel {A mnilAM.
12
{A nixHkLnANH. nIeye bl
ewkyM ecyHt. nIeye qNI@
niH qeM <xiARAi.
13
yi AEylieR eedvmA yEhA
vey sHtik! av qEA}umAyi
. qEA}umAyirikyM ec@M.
Em, Em!

pust
H kM 2
sInM 42
sMviDAyknH. EkArhieR wMb
i nieA DYAngItM.
1
nIcAlukAyimA dAhi. a
EtEpAel, eedvEm, qeR AvH nin
Ayi dAhi.
2
qeRAvH jIvi eedvinA
yi dAhi. qEA}AeNniH aven
kANAnAvuk?
3
z@ qe irmAyi prihsi.
avEcAdi,qview nieReedvM?
niyM av nie riA vi
El? pkluM rAiyM qeR knI
yi qeR BNM. anvDiyAy
d+KM qniH.
4
lyiel qeR nlkAlM oAi
EA qeRXdyM tk+
e {A eedvieR lyiEl
nyicu nw {AEnAi.
ieR EGAxEvLkLiel sEAx
sHEtAgIt {AEnAi.
5
{Aeni vYsniNM? {Aeni
ni lcinAkNM? eedvieR
shAyi {A kAiriNM. av
en sHttiA niyemnivsrM lBi
M. avene riM!
6
oA, qeReedvEm, {A vLer d+Kit
nANH . atinA EyAAtA}H v ryi
niM ehEApvtLiniM mI
sApvtiniM {A nie sHm
ric@.
7
kwlukEtARuM nieR tirywieyAc
{A Ekiri. kwlini tirmAl
kvEAel vIuM vIuM qni d
ritv. yEhAEv, nieR tirmAl
k qni@M vH lyH.
nieR tirk qemw.

sIn 41:7-44:3
8

yEhAv, aveR yTAsHEnhM


niEtYnkwiic A ql A rAiyiluM
qniH aveR gAn pAwAnAvuM.
qeR jIvi eedvEAwH qni
AiAnAkuM.
9
qeRpARyAy eedvEAw {A sM
sAric@. {ApRy, yEhAEv, nIey
AeNe mRtH? z@vieR <rt
mlM {AeninH d+KM aBvi
NM?
10
z@ qe irmAyi apmAni
kyM qview nieReedvM? nie
riA avniniyM viEl? q
EcAdic@ekAH mArkmAyi qniAGAt
EmlikyM ec@.
11
{AeninANmAM d+KitH ?
{AeninANmAM ciADInnA
tH? eedvieRshAyM {A kAiri
NM. avenvA}HAenniH niyM a
vsrM ki@M. avene riM!
sInM 43
eedvEm, nieR vizVsHtAyAyik
Li ewA orAH. sUzAliyM
NymANyA. eedvEm, ayALi
niee ricAluM! qe tiErADi
kyM {A EnvnAeN etLiyi
kyM ecyHtAluM!
2
eedvEm, nIyAeNeR suritA
nM! nIeyAeNe eekevwiytH? z
@vieR <rtyA {Aenini vYs
niNM?
3
eedvEm, nieRkAzvuM stYvuM q
ietLiye. nieR kAzvuM stY
vuM qe nyiM. av qe nieR
vipvtiEl nyiM.nieR
lyiEl av qe nyiM.
4
eedvieR yAgpIWiEl {A
vM. qe atYDikM sEAxii
eedviEl {A vM. eedvEm, q
eReedvEm, vINmIi nie {A sHt
tiM.
5
{Aenini d+Ki? {Aeni
ni ciADInnA? eedvieR
shAyinAyi {AkAiriNM. eed
ve vA}HA qniiniyM avsrM
ki@M. av qeriM!
1

sInM 44
sMviDAyknH. EkArhieR wMb
inieA DYAngItM
1
eedvEm, {niei Ekiri
. tewkAl nI ecyHtkArYeL
i {ewpUvik pRi@H. p
H nIey ecyHtevH av {ELA
w pRu.
2
eedvEm, nieR mhAziyA anYj
ntyiniM nI Q EdzieR av
kAzM piwiecwkyM a {
trikyM ecyHt. viEdzikeL nI
triNmAi. Q EdzniH nI av
er ri.
3
{ew pUvikewvAkLl Q Ed
zMpiwiecwtH. avew k kr

sIn 44:4-45:12

566

Ll aver vijyikLAiytH. nI av
ErAewAmAyitinAlANtH . eed
vEm, nieRmhAzi {ew pUvi
ker ric@. qekAeA nIyv
er sHEnhic@!
4
qeR eedvEm, nIyAeNeR rAjAvH.
klnyA yAEAbieR jntey vijy
iEl nyicAluM.
5
qeR eedvEm, nieR shAyA
{L@ewz@eL { rM. ni
eR nAmA z@ewEm wi {
nwEpAM.
6
qeR vilienyM aukeLyM {A
yiil. qeriA qeR
vALinAvil.
7
eedvEm, nI {eL QjipHtiniM
ric@. {ewz@eL nI nANM ek
wi.
8
qlAdinvuM {eedve vA}HM.
nieRnAme { qeEM vA
}HkyM ec@M!
9
pE,eedvEm, nI {eL eekevwi
u. nI {eL nANMekwi. yi
nI {ELAewAM vil.
10
z@ {eL piEAwiA nI
wyAi. z@ {ewsV kv
.
11
aRvi Awkew av
yi nI {eL eekevwiu. viEdzi
kiwyi nI {eL citRic@.
12
eedvEm, nieR jntey nI evRuet
vi@. nI vilEpk EpAlumAyil.
13
ayAew xHwiyi nI {eL
prihAsYrAi. av {eL prih
sic@.
14
kiwyi { tmAzTk
LAyi. sVmAyi orAjYM EpAlumilA
v {Ener tlluiciric@.
15
{A nANEwekAu mwe@. pk
m}uv {AeneR nANEw kA.
16
qEAw smAnt kAMi qeR
z@vieR prihAsLuM apmtikLuM
nimiM {A oLiciri.
17
eedvEm, { nie mRiil. q
iluM nI aetAe {ELAw ec@.
nIymAy krARMgIkriEA}uM {
N pRil!
18
eedvEm, { niinikil.
nieR mAM { evwiil.
19
qiluM, eedvEm, nI {eL Run
rik pA Q lH triNmA
i. m]tYuEpAel Q lH nI
{eL Epic@.
20
{ew eedvieR nAmM {
mREA? anYeedvELAw { A
iEcA? l!
21
tIcyAyM eedvinH ArYLRi
yAM. new agADrhsYEpAluM
avnRiy.
22
eedvEm, qlAdinvuM { ninA
yi vDie@ekAiri! aRvuzA
lyiEl nyie wkeLEAelyA
{.
23
q}uEENEm, qeR yEhAEv!

nIeyARutH? q}uEAluM! {
eL qeEmAyi eekevwiyEt!
24
eedvEm, nIeyA {Li
nieALitH? {ew EvdnyM dri
tM nI mREvA?
25
{ ecLiyiEl tiyiweiri
. ecLiyi { vyRupU}Hi
kiw!
26
eedvEm, q}uEH {eL shAyi
cAluM! nieR stYsHEnhM ekAH {
eL riENEm!
sInM 45
sMviDAyknH. EzAzAnimieR QN
i. EkArhieR wMbi
nieA DYAngItM. o EmgAnM.
1
rAjAvinAyi {AniArYeL}u
EA surpd qeR mni niR
y. smnAeyAer}ukAreR
Epnyi nieEpAel vAk
qeR nAvini v.
2
nI erAM surnA! nelA
BAxknA nI. atinA eedvM
nie qeEM a#hiM.
3
nieRvA Drik. EtjSeesni
kvOM Drik.
4
nI tApvAnAyi kANew! EpA
yinyHM nItimAyi jyik. ni
eRzmAy vlkrM visHmykrmAy
kArY ecA prizIliieiri
.
5
nieR mcEyRiy auk z@L@
ew XdyilA}HiRukyM anvDi
Eper nI prAjyewkyM nieR
z@Em nI rAjAvAkyMec@M.
6
eedvEm, nieR siMhAsnM nitYmA
! nyA nieR rAjkIyecEA.
7
nI ney sHEnhikyM tiey
evRukyM ec@. atinA eedvM,
nieR eedvM nieR sHEnhitEm
rAjAvAyi nie etrew.*
8
nieRvO mrM cnvuM lvM
gvuM EpAlu sugtA. d
AlMtmAy ekAArLiniM nie
rsiiA sMgItM v.
9
nieR mNvAiyew EtA}imA rAj
mArimArA. nieRmNvAi nieR
vlvz tirIwvuM Dricu ni
.
10
qeRpuI, EkAluM. ic@Ek
, nin mnilAM. nieR k
eLyM nieR pitAvieR wMbe
yM mRk.
11
aEA rAjAvH nieR sQrYi
sxHwnAM. av nieR yjmAnnA
M. atinA avendri.
12
eewRiel DnikA sAn tH
nie INiiA miM.
n i e R . . . e t r e w nieR suX
iwyi nieREm aBiExkeetlemA
}ic@ qM. rAjAA, puErAhit,
vAck qiver aBiExkM ecA
eedvAlyi sUici o vizixHw
eetlmANitH.

567
13

tluekAu vilpiwi@M m
EnAhrvumAy EmliyNi rAjmAri
sVwiel rMEpAelyAyiriM.
14
mEnAhrvOLNi vDu rAjA
vieRywEH nyiew. EtA
}imA aveL agmi.
15
sEAxnimgHnrAyi av v.
h A dnimgH n rAyi av rAjekAAr
i Evzi.
16
rAjAEv, ayHEzxM ayew pu
A BriM. EdziluwnILM nIyver
BrNADipArAM.
17
nieR nAmM {AenEM simA
M. jnM nie nitYmAyivA}HM.

sInM 46
sMviDAyknH. EkArhH wMbi
nieA gAnM. alAEmAtH pEyA
gic@ o gAnM.
1
eedvM new ziyew klvRyA
. dritkAl nmvni aByM A
piAM.
2
atinA miluiyAluM pv
t kwlivINAluM nAM Bykyil.
3
kwluk EABiciL@EA}uM pvt
luuEA}uM n Byil.
4
eedvieR ngriElH, atYut
eedvieR vingriElH
hAdM ekAuv o nIrviyH.
5
eedvM ngrilANH, atinA
aetAriluM nziiewil. sUErYAd
yimuEpAluM shAyi eedv
mH.
6
rAxH\ ByviRyHM. yEhAv
EAziEA rAjY vI}ukyM
mitkkyM ec@.
7
svznAy yEhAv nEAewAm
H. yAEAbieReedvM new suri
tAnmA.
8
yEhAvyew zmAyv]ik kA
k. miyi av yEhAvey kIimA
nAi. aveR Byrv] ik
kAk.
9
miyielviewym y ni
A yEhAvyH k}iyM. BwAew
aukeLAwiAM citRiA
Mkvc* kiAM avk}iyM.
10
eedvMpRy, yM nik,
{A eedvmAeNRiyk! rAxH\i
wyi {A sH t tiewM! miyi
{A mhtVewM!
11
svznAy yEhAv nEAewAm
H. yAEAbieR eedvM new suri
tlM.
sInM 47
sMviDAyknH, EkArhieR wMb
inieA gAnM.
1
svjnEm, eekekA@k. eedvinH
hAdArvM m}k!
2
svznAy yEhAv ByrnA
. m}uvmiM mhArAjAvANv.
kvc aTvA Etk.

sIn 45:13-48:11
3

m@ jneL EtAliA av ne
shAyic@. rAjYeL av new
kAI}ilAi.
4
newrAjYM eedvM nmAyietre
w. tAsHEnhic yAEAbinAyi a
v atH-t mi etrew.
5
kAhLewyM ekAukewyM r
vELAew yEhAv teR siMhAsn
i kyRu.
6
eedvi sHEtAM pAwk. sHEtA
pAwk. new rAjAvi sHEtAM
pAwk. sHEtAM pAwk.
7
m}uv ElAkieRyM rAjAvA
eedvM. sHttigIt pAwk.
8
eedvM aveR visiMhAsni
liri. m}uv rAxH\eLyM eedvM
Bri.
9
rAxH\EntAA ahAmieR eed
vieR jntymAyi sELi. m}u
v rAxH\ewyM EntAeLlAM eedv
iERtA. eedvM avelAM Em
lA!
sInM 48
EkArwMbinieA
sHttigItM.
1
yEhAv mhAnA. new eedv
ieR ngri, aveR vi p
vti av sHttYhnA.
2
eedvieR vingrM aremA
prmAnAvyilA! atH ElAk
emAwmver nii! sIEyA
pvtmANH eedvieR stYpv
tM.* mhAnAyrAjAvieR ngrmA
atH.
3
ngriel lLi, eedvM
EkAyAyi aRiyew.
4
ori, cilrAjAA sELic@.
Q ngrM miA avrAElAcic@.
av ngriEl mERi.
5
pE rAjAA kH atH-t
e@. averlAM BItipUH oAwiEAyi!
6
aver BItibADic@. av By vi
Rc@!
7
eedvEm, zmAeyAki} kA@
ekAHavew pEmArik nItk.
8
aet, nieR kieR kTk {
Ek@. pE {LiM ku. {
ew eedvieR ngri, svz
nAy yEhAvyew ngri. eedvM
ngre nitYmAyi
zmA!
9
eedvEm, nieR lyi nieR
sHEnhM niR kANYei {
DYAnic@.
10
eedvEm, nI zsHtnA. miyi
elAwM jnM nie vA}H. nIey
nlvenH oAErAmRiy.
11
eedvEm, sIEyApvtM sxHwmA
. nieR nYAyviDikLi eydyi
el ngr ahAdi.
e e d v i e R s t Y p v t M sAEPA
ekAwmwi qM. knAnYew kTkLi
sAEPApvtilAyi EdvA vsi
citH.

sIn 48:12-50:15

568

12

sIEyA @M nwk. ngriEl


EnAk. EgApureLk.
13
y mtiluk kAk. sIEyAni
el ekAAreL kIik. aw
tlmRk nii pRuekAw
AM.
14
Q eedvM qeEM new eed
vM! avenEM nenyiM!
sInM 49
sMviDAyknH. EkArhH wMbi
nieA gAnM.
1
rAxH\EL, i. sv nivA
sikEL, i.
2
driM DnikmwM qlAvM i
.
3
viEvkpUvvuM buiprvumAy cil
kArY {A pRyAM.
4
{AsVyM Q kTkEk@. ni, vI
NvAyic@ekAH sEzM ni
{A evLiewirAM.
5
drit vEA {Aenini
ByNM. dxHwA iluM nirH qe
wA miEA {A ByEkA
rYmil.
6
tewkM sVM teLri
em cilk. pE av vi
fHFikLA.
7
o mxYsuXiM nieL ri
AnAkil.eedvi EkA} ekAwAM
niAvil.
8
sVM jIvitM vilyHvAuvA
vzYmAy pNM mAkyil.
9
nitYjIviti avkAzM vAA
M sVMzrIrM klRyi cIyAet ri
AM M pNM tikyil.
10
EnA, mAeryM mbuikeLyM
EpAelteyANH jH{AnikM mrik.
sVH m@vAyi EpicH av
mric@ EpA.
11
klR avH qeEM vstiyA
M. ave lM sVmAyAyi
AluM kArYmil!
12
mxYH sAkAM. pE av
iview sdAkAlM jIviAnAvukyil.
m]geLEAelte av mriM.
13
mxYer sMbic@ yTAEBA
xM avew BQtik cHCkeL t
qecEu q niyiA a
vdi qtANH.
14
av evRuM AwkeLEAel. kl
RyAyiriM avew etA}uH. mrNmA
yiriM avew wy. avew zrI
r klRyHi cI}uM.
15
pE eedvMvilekAwH qeR jI
vitM vIewM. qe avEnAewAem
wEA klRyew ziyiniM a
vene riM.
16
sver aArNMekAu mA
M ByeEw. vliy mEnAhrBvn
ver aArNM ekAumAM Bye
Ew.
17
mriEALv ovsHtvuM ew ekA
uEpAil. mEnAhrvsHtLi

elAEpAluM av ew ekAuEpA
il.
18
tniAyie ecyHt nlkArY
AyiDnik sVyM aBiniEcAM. m@
vM aArYi aven aBini
EcAM.
19
pE av mricH pUvikErAewAM
EpAkA smyM vM. pie, avenA
riluM pk evM kAkyil.
20
mxYH DnmAkAM, qi@M
av mnilAil. m]geLEAel
te av mriM.
sInM 50
sAPieR gAnLielAH.
1
eedvADieedvmAy yEhAv sMsAri
ciri. miyiel skl jneyM
dyAsHtmyELALM av viLi.
2
sIEyAni tiLueedvM sQrY
i pripU!
3
new eedvMv, av zAnA
yirikymil. avmi agHnijV
li. av@M o ekAwAH.
4
teRjntyew nYAyviDi kAti
nH neweedvM miEyyM kAze
yM viLi.
5
eedvMpRy,qeR ayAyikEL,
qniiluM wk. qeR rADkEr,
vrik. n prsHprM o krARuAi.
6
eedvmA nYAyADip, kAzM a
veR neyi pRy.
7

eedvM pRy,qeR jnEm, qe


vi! yi AEyjnEm, nieti
er{A etLivukA@M. {AnA eedvM,
niL@ew eedvM.
8
niew v}ipAwkeLiyM yAg
eLiyM {A prAtiewkyil. ni
yi AEylukA qM niew EhAm
yAg qni n. qM niL
v qnit.
9
niew vIiel kALkeL {Aenw
yil. niew etA}uiel wkeL
{Aenwyil.
10
qniH m]geL vzYmil. m}u
v kA@m]gM qERtA. yir
Ni pv t Lilu sklm] g
M EAE} qERtANH.
11
tpvtiel oAErA pikeL
yM {AnRiy. kLiel svcrA
crM qERtA.
12
qni vizievi, {A ni
ELAw BNM EcAdimAyiil. ElA
kvuM atiel svM EAE} qERtA
.
13
{A kALkL@ew mAMsM BikyM
wieR rM wikyM ec@EmA?
14
mH rADkmAyi pvyHtiM
eedvEAewAmAyiritiM tjH
{tAv}ipAwmAyi vrik. ni atYu
t eedvi Eni@tH smi
k.
15
eedvM pRy, dritA
EA qe viLik! {A nieL

569
shAyiAM. aEA niee d
riAM.
16
dxHwAErAw eedvM pRy, qeR
niymeLi ni sMsAri. q
eR krARieni ni sMsAri.
17
pie {A tiEA nieLi
nA evRutH? {A pRy ni
eLinANvgNitH?
18
ni ken kAkyM avEnAw
EcrA oAwkyM ec@. vYBicAr
pApM ec@vew kiwyiEl
ni EpA.
19
ni tiyM NyM pRy.
20
anYer, av sVsEhAdrArAeN
iEAluM nieLEA}uM dxi.
21
ni Q tik ecyHti@M {AenA
M pRil. atinA, {A nieL
EAelyAeN nikti. ni {A
zAnAyiriil! niew mKEnA
i {A vimziemH {A vLer
vYmAyi pRy!
22
ni eedve mRiri. ati
nA {A nieL vlic@kIRuMmE mn
ilAtA nltH! aen sMBvi
cA, M nieL riAnAvil!
23
atinA, ov sHEtAyAgmi
cA ayAeLe drikyAyiriM.
pE ov EnrAyijIvicA qeR
ryew zi {Anv kAieAwM.
sInM 51
sMviDAyknH. dAvIdieR gAnLi
elAH. btHEzbymAy dAvIdieR
pApiEzxM nATA vAck
dAvIdieRywEec kAltH.
1
eedvEm, qEAw kNkAENEm. ni
eR mhAy sHEnh dymlvuM nieR
mhAkANYM ekAuM qeR pApeL
lAM wc@kLEyNEm.
2
eedvEm, qeRaprADM wc@ kLEy
NEm. qeRpAp k}u kiLEyNEm.
qe vIuM nAENEm!
3
{A pApM ecyHti@e sVymRi
y. pAp {AenEA}uM
kA.
4
ete nI viDicv {A ecyHt.
eedvEm, ninetieryA {A pApM
ecyHttH. {A et@M nI zriymAeN
jnmRiytinA {A @ pRytH.
nieR viDik zriyAyvyANH.
5
{A pApilApiRtH. qeR
a qe pApi gBM Dric@.
6
eedvEm, {A stYmAyM vizVsHtnA
kNemH nI zi. atinA yTA
jH{AnM qi niRyHk.
7
QEsAecwi pEyAgic H qe
IkriENEm. mienA evM
ver qe k}uEkNEm!
8
qe sEAxiic A luM! vIuM
sEAxiEtH qeneyeEAw
pR AluM. nI tk aik vIuM
sxHwmAke!
9
qeR pApLiEl EnAEt!
aveylAM mAyHc@kLAluM!

sIn 50:16-52:7
10

eedvEm, qielA XdyM


s]xw
H iENEm! qeRAvien vIuM
zmAENEm!
11
qe tiLyEt! nieR pri
AAvien qi niew mAEt!
12
nieR shAyM qe vLer sEA
xiic@! qniH hAdM vIuM tEr
NEm. qeR Avien ziewk
yM nie asriA tARAkyM
ecENEm.
13
nieR xHwiyi qen jIviN
emH pApikeL {A pWiiAM. aEA}
v niiEl mwi vrikyM ec@M.
14
eedvEm, ekAlpAtkieR aprA
DiniM qe riENEm. qeR
eedvEm, nIyANH qe riv!
nI qniec@ nkeLi {A
pAwe!
15
qeRyjmAnEn, {AeneR vAy
RH nin sHttik pAwM!
16
nI yTAi EhAmyAg
#hiil. pie, nin EvA
EhAmyAg {AnietinH?
17
vinItAAvANH yEhAvyA#hi
bli. eedvEm, vinItvuM smN m
EnABAvmmAy XdyEAew v
ven nIeyAriluM niExDiyil.
18
eedvEm, dyvAyi sIEyAEnAw n
kAiyAluM. eyzElmieR mtiluk
punniicAluM.
19
aEA nl blikM EhAmyAg
M ninAsVdiAM. aEA jnM ni
eR yAgpIWi yAginAyi kAL
keL vIuM aiM.
sInM 52
sMviDAyknH. qEdAmYnAy EdAEvgH
ezQlieRyw ecH dAvIdH
ahIEmelieR BvniluH q
pREA}e dAvIdieR o
DYAngItM.
1
mhAnAy mxYA, nieR sVM pAp
eLecAli epAcM pRyetinH?
nI wcyAyi eedvinH anixHwM v
i.
2
nI buinYmAy ptikLiw. ni
eRnAvH mcEyRiy Qri EpAel
yA. nI qEA}uM NpRykyM
Aer viA mikyM ec@
!
3
neyA nI tiey sHEnhi.
stYM pRytienA NpRyA nI
xHwew.
4
nIyM nieR NpRy nAvuM jn
e EvdniiAnixHwew.
5
atinA eedvM nie nitYmAyi nzi
iM! avnie, o ecwi EvErAew
pi}uetwEAel vIini pRiec
wM!
6
nl mxY kAkyM eedve
ByAM driAMpWikyM ec@M.
av nie prihsic@ekAu pRyM,
7
eedve yiA ayAH q
eAesMBvic@evEnA. teR sV

sIn 52:8-55:17

570

M NkM te riemANyA
ktiytH.
8
pE {A eedvieR lyi
vL o pc olivumrM EpAelyANH.
eedvieR stYsHEnhi {Aen
eM vizVsiM.
9
eedvEm, nI ecyHtkArYLA nie
{A qEM vA}HM. nieR BA
ew mi {A nieR nAmeRicu
sMsAriM. kArNM, atH vLer nltANH!
sInM 53
sMviDAyknH. rAgM mhAlAH.
dAvIdieR o DYAngItM.
1
eedvmielH o vifHFiEy k.
av dxicvM pkyvM nk
oM ecAvmANH.
2
sVi ne EnAieAiri
eedvmH. eedve tiry viEv
kikeL tirykyANv!
3
pE oAErAM eedvi niH
akiri. oAErAM dxHwnANH.
ovM o nyuM ec@il. l, orA
EpAluM!
4
eedvM pRy, dxHwA tIc
yAyM stYM aRiyH! pE aver
EAw Aiil. BNM k}iA
enenEyA aen qeR jne tk
A tARAyirikyANH dxHwA.
5
qA dxHwA mu Epwicii
lA viDM EpwiiewM! yi AEyli
eRz@LANH dxHwA. eedvM a
ver tirsHkriciri. atinA eed
vieR jnM aver EtAliM. eedvM
avew aik citRikyM ec
@M.
6
sIEyApvtiniH ov (eed
vM) yi AEyli vijyM ekAuve
i! eedvM teR jne vAsi
ni ekAuvEA yAEAbH hA
diM. yi AEy vLer sEAxiM.

sInM 54
sMviDAyknH. vAdYELAwwi pAEw
tH. siPY ezQlien smIpicH
dAvIdH {ewyAkiwyi
oLicirievH { k
q pREA}u dAvIdieR
o DYAngItM.
1
eedvEm, nieR ziypEyAgicH q
e riENEm. qe sVtnA
vA nieR mhAzi pEyAgiE
NEm.
2
eedvEm, qeRAn EkAluM. {A
pRy kArY EkAluM.
3
eedve rADiEpAlumilA
apricit qnietirAyiri.
zrAy av qe ekAlA mik
yANH.
4
EnA, qeReedvM qe shAyi
M. qeRyjmAn qepiNyHM.
5
qniH qtirAyiriver qeR
eedvMziiM. eedvM qEAw nItipu

lM. av aver nziikyM ec


@M.
6
eedvEm, {A ninH EsVcHCAN
EAew v}ipAwnM. yEhAEv, ni
eR nlnAme {A vA}HM.
7
qekAeA, qlA dritLi
niM nIeye ric@. qeR z@
EtAliewtH {A ku.
sInM 55
sMviDAyknH. vAdYELAwwi pAEw
tH. dAvIdieR o DYAngItM.
1
eedvEm, qeR AnEkAluM. kA
NYiEviy qeR An
avgNiEt.
2
eedvEm, dyvAyi qevicH mRup
witAluM. qe vixnAete
H {A niEAw pRyAM.
3
qeR z@ qEAw dxHkArY
pRu. dxHwA qeREnH
EAzic @ . z@ EkApEAew
qe mic@. qe tkvA t
vM av drit qeREm ekAu
v.
4
qeR XdyM qeRyi viRyH
kyANH. {A mriA By.
5
{A By viRyH. {A BIxN
nAyiri.
6
oA, qniH AvienEAel ciRk
Ayiei, {A pREpAyi ak
el o vimlM keiEyen.
7
akelykel mmiyiEl {A
EpAEyen. EslA
8
{A oAwi reEen. dritew
Q ekAwAi niH {A oAwiykE
en.
9-10
qeRyjmAnEn, avew Nk
virAmmiAluM. Q ngriel klAp
vuMEpArAvuM {A kA. rAiyM
pkluM ql A aypLiluem
EpAel ngri tYM viVMs
kvnvuM niRiri.
11
etvukLi niRey tY. jnM
qviewyM NyM vnyM nw.
12
z@ qe avEhLikyAyie
i {An mEyAew shimAyi
. z@eLe mikyAyie
i qniH oLiciriAmAyi.
13
pE a nIyANH, qeR shcA
ri, qeR shvk, qeR suX
H. nIyAeNni dritAtH.
14
lyilUew, atiel tirilUew
oic@ nwEA n rhsY
pvci.
15
z@eL avicAritmAyimrNM #si
eci! mi piLH aver jIvEnAew
vi}uieyi!
qekAeA,
av oEcH BIkrtk sUNM
ec@.
16
shAyinAyi {A eedve vi
LiM. yEhAv qni mRupwi nk
yM ec@M.
17
eevErM kAlM cy
H M {A
eedvEAwEpiM. qeR l

571
{AnvEnAwpRyM. avene
vikyM ec@M!
18
{AeneR yLiEpArAwi.pE
eedvM qe qlAyHEA}uM rikyM
suritmAyi qe tiriek ekAuvri
kyMecyHt. eedvM qe vi.
nitYnAy eedvM qe shAyiM.
19
qeR z@ tew jIvitrIti
mAil. av eedve BykEyA dri
kEyA l.
20
qeR z@ sVM mieL
mi. ecAemE kArY av
ec@il.
21
qeR z@ m]dBAxikLANH. av
smADAnei sMsAri. pE,
av stYi yM ElAcikyA
NH. avew vAk eetlMEpAel v}u
v}utA. pE, av kiEpA
el mRi.
22
nieRvYAltk yEhAvyH n
k, av nie pripAliM. nItimA
AEtAliewA av oriluM a
vdiyil.
23
eedvEm, krARiel nieRBAgmAyi,
NyAeryM ekAlyALikeLyM y
S pAtikwE klRkLiElycA
luM! krARikArM qeR BAgmAyi
nii {A yiAM.

sInM 56
sMviDAyknH. der oAmriel
AvH q QNi. ePlisHtY
aven givc@ piwicEA}u
dAvIdieR o surgAnM.
1
eedvEm, jnM qe miciri.
atinA qEAw dy kAENEm. aver
e wcyAyi oAwic@ekAirikyM
qEAEw@mieAirikyMec@
2
qeR z@eLe irmAyi
mi. qAnAkA EpArALikH.
3
{A ByEA qeR yM {A
niilic@.
4
{A eedvi yi, ati
nA m@veEAew ecAnAvu
emtien {A Byil. eedvM q
EAwecyHt vAgHdAnAyi {A
aven sHtti.
5
qeR z@ qEA}uM qeR vA
k vLecAwi. averEA}uM qni
etier FAElAcn nw.
6
av oic @ piyiH qe
ekAlAem tIEyAew qeR qlA
clnM nirIi.
7
eedvEm, av ec@tik mlM
aver oAwic@kLyk. viEdzrAxH\
ewEkApinH ryAkA aver dEry
yHk.
8
{A mnyAsilAy ninRi
yAM. {AenmAM kre nI aRiy
. tIcyAyM nIeyeR kIrieR
kN sUiciri.
9
atinA, {A shAyinAyi vi
LiEA qeR z@eL EtAlicA

sIn 55:18-57:11

luM.nin ecAnAemH qniRi


yAM. nI eedvmA!
10
eedvieR vAgHdAni {A
aven vA}H. qEAw nwiy
vAgHdAni {A yEhAvey vA}H
.
11
eedvi yitinA, jn
H qEAew ecAnAemti
en {A Byil!
12
eedvEm, niEAw {A vizixH w
tijH{knwi. av {A niREv@M.
nin {AeneR tjH{tAv}ipAwH a
iM.
13
qekAeA, nIeye mrN
iniM ric@. prAjyewti
niH nIeye ric@. atinA, jIvi
mxY mAM kANAnAvu
kAzi {A eedve rADiM.

sInM 57
sMviDAyknH. nziiEt q
QNi. ezQlieR piwiyi niH,
hyiniH tA reEA}e
dAvIdieR o surgItM.
1
eedvEm, qEAw kNyEkNEm.
qeR AvH nie yiti
nA kANYvAnAyiAluM. dritM kw
EpAveryM {A sMrNi
nAyi nieR aw viri.
2
atYutnAy eedvEAw {A A
i. eedvM qepUmAyM pri
pAlikyM ec@.
3
sViniH avene shAyi
kyM rikyM ec@. qe
pviver av EtAlikyM
ec@. eedvM teR yTAsHEnhM
qEAw kA@.
4
qeR jIv apkwilANH. z@
qe epAtiiri. eL
yM aukeLyM EpAel mcy pl@
kM vAEpAel mcy nAvum,
mxYen ti siMheLEAelyA
Nv.
5
eedvEm, sVM mkLilA nI.
nieR mhim miey epAtiy.
6
qeRz@ qniAeyA ekNi
eyAi. qewA mikyAN
v. piwiewvA, qe vI}HA
av }ik}ic@. pE avte
atiEl vI}uM.
7
pE eedvM qe BmAyi sUiM.
avene eeDrYvAnAM. {Anv
sHEtAM pAwM.
8
qeRAEv, Nk! vIEN, kir
Em, gAnmArMBik! nmH BAte N
AM.
9
qeRyEhAEv, qlAvewyM mA
ek {A nie vA}H. qlA rAxH\
miwyi niei {A sHEtA
gAn pAw.
10
nieRsHEnhM kAziel tEm
GeLAM yer!
11
eedvM sVeLAM aDikM sHt

sIn 58:1-60:1

572

tiev. aveR mhim miey epA


tiy.
sInM 58
sMviDAyknH. nziiEt q
QNi dAvIdieR o surgAnM.
1
nYAyADipAEr, niew viDik
nItipUvkLl. nItiEyAew ni o
riluM viDiil . 2nieLEA}uM
ti ecAnA#hi. ni rAjY
wnILM klApmA.
3
jnnM mtte dxHwA et@
ecAnArMBic@. jnnM mtEl NyA
rANv.
4
svixeA apkwkrmANH a
vew EkApM.* mKpAukeLEAel,
av Ekil. stYM EkAnv
Ail.
5
mKpAukH pAAiyew sM
gItEmA pAEA EkAnAvil. dxHw
A avew dxH w ptikA
EpAelteyANH.
6
yEhAEv, av siMheLEAelyA
. yEhAEv, atinAlvew pl@k
tkENEm.
7
o}ukiEA evMEpAel av a
tYrAke. v}iyiel kLkEpAel
av cviiyryHewe.
8
Q jn, }unIuEA lA
etyA ocieR pAwEpAelyAke.
pkkAzM oriluM kANA o cA
pieyEAel ke jn.
9
awi ki m_EpAel av
EvgM nziiewe.
10
sVM dxHv]ikLA dxHwA zi
iewEA nItimA sEAxi
. z@eLm}uv EtAlic o Bwen
EAelyAyirimyA.
11
sMBviEA k pRyM+
nItiy jnH stYi ti
PlMki@M. ElAke nYAyviDi ec@
o eedvmH!
sInM 59
sMviDAyknH. nziiEt q
QNi. dAvIdien ekAlA mi
tinH aveR vstiyi
nirINM nwA ezQ eL
aycEAmtlu dAvIdieR o
surgAnM.
1
eedvEm, qe qeRz@Li ni
M ricAluM. qEAewtiver
EtAliA qe shAyicAluM.
2
tik ec@vriniM qe r
icAluM. ekAlyALikLiniM q
e ricAluM.
3
EnA, k qniAyikAiri
. {AenA pApEmA EmA ecyHtii
eliluM qe ekAlA kAirikyA
Nv.
4
{AenA et@MecyHtil. pE av
s v i x e A . . . E k A p M qAyBAx
yi vAk ekAu o EyAg
mANH. EkApM q vAinH vixM, pk
qeAe DVniyH.

qe miA tiwew. yEhA


Ev, vH sVyM kAk!
5
svznAy yEhAv nIyA, yi
AEylieR eedvM! q}uEH aver
ziicAluM! dxHwvkErAwH alM
EpAluM dy kAEt.
6
sAyALi pNielkyM
oAliyi@ekAH pNielAwM r
EtwinwkyM ec@ nAyHeLEA
elyANH dxHwA.
7
avew BIxNikM pulBYM EkA
luM. av pRy arM <rvcn
Ekem EtAEpAluM av
il.
8
yEhAEv, aver prihsiENEm.
aver apmAnitrAENEm.
9
{A ninsHEtA pAwM. eedv
Em, tpvtLiel qeR aByA
nmA nI.
10
eedveme sHEnhi, vijyiA
avene shAyikyM ec@M. z
@eL EtAliA avene shAyi
M.
11
eedvEm, aver evRuetekAA
EpArA, aeli qeRjnt mREpA
EyAM. qeR yjmAnM sMrkmA
yvEn, avercitRikyM nieR k
A EtAlikyM ecyHtAluM.
12
dxHwA zpikyM Nk
pRykyM ec@. avpR kArY
mlM aver ziiENEm. sVM
ah aver vI}He.
13
nieR EkApA aver pUmA
yM nziicAluM! aEA, yi AEyli
eedvM BrievH ElAkemAwm
jn aRiyM!
14
dxHwA, sAyALi pN
iiiriy, oAliyiw nAyH
eLEAel v.
15
av hArM EtwM, pE avH
BNEmA kiwRA wEmA kiil.
16
pE, ql A BAtiluM nin
{A sHttigIt pAwM. nieR sHEn
hi {A niM. qekAe
A, tpvtLiel qeR aBy
AnmA nI. dritAEA
qni nieRywEH oAwivrikyM
ecAM.
17
nin {AeneR sHttigIt
pAwM. qeA pvEtAtLi nI
yAeNeR aByAnM. qe sHEnhi
eedvmA nI.
sInM 60
sMviDAyknH. krARieR lilivH
q QNi. dAvIdieR o
surgAnM. pWiitiEvi
q}utetH. @tA}Hvryi vcH
EyAvAbH tiric@vH 12,000 qEdA mYer
EtAlicEA}uM arAM nhrAyimiM
arAM esbAhiM qtier dAvIdH
yM ecyHtEA}uM mt.
1
eedvEm, nI {ELAw EkApiciri
. nI {eL nirsikyM tkk

573
yMecyHt. dyvAyi {eL vIuM pU
rAiyAluM.
2
nI miey viRikyM piLk
yM ecyHt. {ew ElAkMtk tri
NmAkyANH. dyvAyi atien Ri
cAluM.
3
nieR jninH nI eRdrit
nkiyiri. wiyAwi nwkyM
nilvI}ukyM ec@ wiyenEA
elyA {.
4
nieR rADkH nI mRiyi
nki. niyvH z@LiniM r
ewAM.
5

nieR mhAziypEyAgicH {
eL ricAluM! qeR AnyH mRu
pwi trikyM nI sHEnhiver ri
kyM ecyHtAluM!
6
eedvM teR lyi sMsAric@+
ete vLer sEAxii! eedvM
pRu, qeRjntymAyi {A Qmi
pvyHM. av {A ezEKmM su
EAtA}HvryM nM.
7
gielyAdM mneyM qERtAM. q
yIM qeR ziErAryAM. eydA
qeR rAjkIyecEAlAM.
8
EmAvAbH qeR kAk}ukA pA
mAM. EdAM qeR ecrim
awimyAM. ePlisHtYer EtAlic@ vij
yArvM m}M!
9-10
pE, eedvEm, nI {eL eekevwi
iri! nI {ew eesnYEA
ewAM EpAkyil! atinA rAeNe
ngrieR zidiEl nyi
k?EdAmientier yM ecA rA
eNe nyik?
11
{ew z@eL EtAliA {
eL shAyicAluM! mxYH {eL s
hAyiAnAvil!
12
eedvimAEm {eL zrAA
nA. eedvimAEm {ew z@
eL EtAliAnA!

sInM 61
sMviDAyknH. tivAdYELAew
pAEwtH. dAvIdieR gAnLi elAH.
1
eedvEm, qeR AnAgAnM Ek
AluM. qeR An EkAluM.
2
{AenvieweyAeyAyiAluM,
{A qmAM dblnAyiAluM, {A
nieshAyinAyi viLiM! atYu
tmAysuritlEH qe ekA
uEpAyAluM.
3
nIyAeNeR suritAnM! z@
LiniH qe sMri ziEgA
purM nIyA.

sIn 60:2-62:12
6

yEhAEv, rAjAvi dIGAyuS n


kiyAluM. av nitYmAyi jIvie.
7
avenM eedvEAewAM vsi
e. nieR stYsHEnhA aven
sMricAluM.
8
nieR nAmM {AenM vA}HM. {A
vAgHdAnM ecyHt kArY niEtYn {A
niREv@M.

sInM 62
sMviDAyknH. eydTUnH. dAvIdieR
gAnLielAH.
1
qniH qte sMBvicAluM, eed
vM qe riM kAH qeRM
mEyAew rikyANH. qeR r
avnini mAM v.
2
qniH anvDi z@AEyAM,
pE eedvmAeNeREkA. eedvM q
e ri. atYutpvtiel
qeR suritAnmA eedvM. mhA
eesnYiEpAluM qe EtAliAnA
vil.
3
qkAlM nieLe miM? ec
riy mtiluEpAel, vI}ARAy EvliEpA
el, oeyA ni.
4
qeR ADAnYe kNAAet q
e nziiA mikyANv. atv
er sEAxii. qienEA? q
ei NpRyti. prsYmAyi q
ei av nl pRykyM rhsY
mAyi zpikyM ec@.
5
qeR Em, eedvM qe riM
ver mEyAew kAirik! eedvmA
eNeR ktI.
6

eedvmANH qeR EkA. eedvM qe


ri. tpvti qeR sur
itAnmANv.
7
qeR EtjSM vijyvuM eedvi
niv. avnAeNeR zidM.
eedvmAeNeR surAlM.
8
jnEm, qEA}uM eedvi yi
k! niew zHneLlAM eedvEAw
pRyk. eedvmA new aByAnM.
9
mxYH vAsHtvi shAyiA
nAvil. ryHAyi niH avri
yiAmAvil. eedvvumAyi tic@
EnAEA av evRuemA nizVAsM
EpAel niArM!
10
blMekAeM tieywA ninH
yTAi nieR ziyi yi
AemH kttH. EmAxNMekAH qM
EnwAemkttH. nI DniknAyA ni
eR sH nie riemM kt
tH.
11

nieR wAri qeM vsiA


{AnA#hi. nin sMriA
nA oriweniH oLiciriNM.
5
eedvEm, niEAw qeR Enck
nI Ek@. pe, nieR rADk
etlAM

niH yTAi vizVsiA


vu oeH eedvM pRy ({An
ti vizVsikyM ec@)+ zi
eedviniM v!
12
qeR yjmAnEn, niERtH stYsH
EnhM.oveR v]isricH nI s
AnEmA ziEyA n.

sIn 63:1-65:10

574

sInM 63
dAvIdieR gAnLielAH. av
eydAmmiyilAyi kAlH
q}utetH.
1
eedvEm, nIyA qeR eedvM. ni
e {A vLeryDikM EtwkyM ec@
. qeRmnSM zrIrvuM ninAyi dA
hi. vruNiy mi jlinAyi
dAhiEAel.
2
nie {A nieR lyi ki
. nieRziyM mhimyM {A k
iri.
3
nieR sHEnhM jIvenA vizixHwM.
qeR aDr nie vA}H.
4
aet, qeR jIviti {A nie
vA}HM. nieR nAmilu An
yi {A qeR eekky.
5
mikcBNM k}icEpAel {A sM
t]pt
H nAM. ni ukELAew q
eR vAy nie vA}HM.
6
kiwyi kiwEA {A nie
sHmriM. pAtirAiyi {A nie
DYAniM.
7
stYi nIeye shAyic @ !
nIeye sMric t i {A s
xHw!
8
qeR AvH niEAewAi ni
. nIeyeR eekpiwikyM ec@.
9
qe ekAlA mikyA cil.
pE av nziiewM. av t
ew klRkLilAM.
10
av vAkiryAM. avew
zv
kA@nAyH tiM.
11
qA, rAjAvH teR eedvi
hAdiM. aven asriAemANyi
v aven sHttikyM ec@M. q
ekAeA, NyAer m}uvM
av EtAlic@.
sInM 64
sMviDAyknH. dAvIdieR gAn
LielAH.
1
eedvEm, qevicAluM. z@ qe
BIxNiewi. qeR jIven avni
ni ricAluM!
2
z@ew rhsYptikLiniH q
e sMricAluM. dxHwAriniM
qe oLiicAluM.
3
av qei vLer dxic@ pR
u. avew nAvuk mcEyRiy vA
EpAelyM avew kyHEpRiyvAk
auk EpAelymA.
4
anrM epeH, ByemA@milAet* a
v tew oLisEtLiniM o
qLiy vizVsHtEner aukqyHt.
5
et@ecA av prsHprM Erii
. ekNikeLAtieni av
sMsAri. av tipRy, ek
Nik M kANil!
6
av ekNik oLiic@ vciri
. avavew reyEtwkyANH.*
(mxY vLer sUzAlikLAkAM. av
eR cikLRiyk vixmmANH.)
B y e m A @ m i l A e t mhtVmil A et
drvilAet qEA pRyAM.

qEA

pE eedviM teR auk


qAM! avrRiyMmute dxHw m
RiEv.
8
dxHwA m@vH EdAxM ecAnA
ElAci. qA avew ptik
tkA eedvinAM. EdAx
avte sMBviA wyAkyM
ec@M. aEA aver kAv a
tH-tMekAH avew En tlluM.
9
eedvM ecyHtiritH jnM kAM.
aveni av m@vErAw pRyM.
aEA av eedvei wt pWi
M. aven ByAM driAM av
pWiM.
10
yEhAvey <xiti nl m
xY sEAxi. av eedvilA
yi. aEA vizVsHtrAy jn
sMBvicete kAkyM yEhAv
ey vA}HkyM ec@M.
sInM 65
sMviDAyknH. dAvIdieR
sHttigItLielAH.
1
sIEyAniel eedvEm, nie {A
vA}H. niEAw ecyHt Enck
{A niviM.
2
nI ecyHtiri v]ikeLi {
pRy. nI {ew Ank
Ek. niiEl v oAErA
ewyM An nI Ek.
3
{ew pAp { tAA
vutiluM aDikmAEA nI pAp
epARukyM qwmA@kyM ec
@.
4
eedvEm, nieRjne nI etrew
. nieR lyivH nie
rADiA nI {eL etrew. {
vLer sxHwmANH! nieR l
yi, vilH {H qlA
atH-tvsHtmH.
5
eedvEm, nI {eL ri. nlv
niEAwAikyM nI av mRu
pwi nkyM ec@. avAyi
nI atH-ttY ec@. ElAkemu
m svjnvuM nii yi.
6
eedvM teRziyA pvt s]
xHwic@. aveR ziey nAM nm
iluM kA.
7
alyiL smeL eedvM zA
mAi. miyi mxY mhAsm
eLyM av s]xHwic@.
8
nieR atH-ttYLi miyiel
um mxY atH-tM Ru. sUErYAd
yvuM asHtmnvuM ne atYDikM hA
dii!
9
nI miey pripAli. nI atien
nnyHkyM aview qlAM vLkyM
ec@. eedvEm, nI avikeL niR
yHkyM viLkvLkyM ec@.
10
}utnilLi nI m}epi. jlM
ekAu nI vylukeL nnyH. m}
a v . . . E t w k y A N H zriyAy pti
{H q pRH dxic ptik
EtwkyANv.

575
ekAu nI nilM m]dvAkyM ati
nI eetk vLkyM ec@.
11
nelA viLvuekAH puv/rM
rMBiA nI wyA. rT nI viL
vukekAu niRyH.
12
mmikM kM pul@ekAu mw
eiri.
13
puEmwk wkeLeAu niRy
. tA}Hvr DAnYM ekAu niRu. qlA
vM hAdM ekAH pAwkyM vi
LikyM ec@.
sInM 66
sMviDAyknH. o sHttigItM.
1
miyiluveylAM hAdM ekAu
eedvEAwH viLi!
2
aveR mhtVm nAme vA}Hk!
sHEtAekAH aven drik!
3
aveR v]ik q atH-tkr
emH avEnAw pRyk! eedvEm, nieR
zi ativizixHwM te! nieR z@
nie nmsHkri. av nie By
ew!
4
m}uv ElAkvuM nie rADie.
oAErAM nieR nAme vA}HiA
we.
5

eedvieR v]ik kAk! a


ArY ne atH-tew.
6
sme eedvM mmiyAi. av
eRsxHwjnM ndi mRic@ kw.*
7
teR mhAziekAH eedvM ElAk
e Bri. qAwm jne eedvM
nirIi. aventier klApM
A mAvil.
8
jnEm, new eedve vA}Hk. a
veR sHEtA ci pAwk.
9
eedvM nm jIvt. av ne
sMrikyM ec@.
10
agHniyi iecyHetw evi
EpAel av ne prIic@.
11
eedvEm, { ekNiyilkewA
nIyvdic@. {Em nIvliy BA
rM kyivc@.
12
z@ {Em nw EpA
kA nI avdic@. {eL nItIyiluM
eviluM vlici}c@. pE nI {
eL suritAn ekAuv.
13-14
atinA nieR lyiEl
{A blik ekAuvM. {A drit
i epEA nieR shAyMEtwi.
nin {A pl EnckM En.
EA {A Enck pAli.
15
nin {A pApblikLi.
DUpELAwew NAwkeLyM nin
{AniM. kALkeLyM EkAlAwkeL
yM {Ani.
16
eedve rADivEr, vrik,
eedvM qEAw ecyHtkArY {A
pRyAM.
17
{A avEnAwAic@. aven
{A sHttic@.
ndi mRic@ kw EyAvEyAewAM EyAA
ndiyilAyi tH. EyA. 3+14-17.

sIn 65:11-68:7
18

qeR XdyM mAyitinA q


eR yjmAn qe vic@.
19
eedvM qe ic@. eedvM qeR
An Ek@.
20
eedvM vA}Hewe! eedvM qi
niklAet qeR AnEk@.
eedvM teR sHEnhM qEAwkAi!
sInM 67
sMviDAyknH. vAdYELAew pAEwtH.
o sHttigItM.
1
eedvEm, qEAw kNkA@kyM a
#hikyM ecyHtAluM. dyvAyi {
eL sVIkricAluM.
2
eedvEm, miyiel skl mxYM ni
ei pWiemH {AnAzi.nI j
ne qen rievH qlA rA
xH\M kANe.
3
eedvEm, jnM niesHttie. jnM
m}uv niesHttie.
4
qlA rAxH\M nicAhAdie!
qeA nI nItiEyAew nYAyviDi
nw. qlA rAjYeyM nI Brik
yM ec@.
5
eedvEm, jnM nie sHttie! m}u
vjntyM nie sHttie.
6
eedvEm, {eweedvEm, {eL a
#hicAluM. {ewmi { n
l viLvunke.
7
eedvM ne a#hie. miyiel
skl jnvuM nie BykyM dri
kyM ece.

sInM 68
sMviDAyknH. dAvIdieR
sHttigItLielAH.
1
eedvEm, q}uEH nieR z@eL
citRiENEm. aveR z@ m}uv
avniniH oAwiEAke.
2
pukkAi pREpAEAelnieR
z@ citRiewe. arH tIyi
kiEAEAel nieR z@
nziiewe.
3
pE nlv hAdi. nlvH
eedvEAewAM sEAx kAlM. nlv
sVyM sVdikyM sxHwrAvukyM
ece!
4
eedvi pAwk. aveR nAmi
sHttipAwk. eedvi v}ieyA
k. mmiyilUew av teR rTEmAwi
. aveR nAmM yAhH qA.
aveR nAme vA}Hk!
5
aveR vilyi, eedvM a
nAT pitAvienEAel. viDvkeL
av pripAli.
6
kAkikH av vstin.
teRjntey av twvRyini EmA
cii. av vLer sxHw. pE
eedvientirAyv jnvAsmilA,
epA_ mmiyie vsiM.
7
eedvEm, nieR jntey nI QjipHti
niM EmAciic@. nI mmiyilUew
mERukyM

sIn 68:8-69:6
8

576

mi viRekA_kyM ecyHt.eedvM, yi
AEylieR eedvM sInAyimlyiEl
vEA kAzM kyM ecyHt.
9
INici nile vIuM zmA
A eedvEm, nI m}ey ayc@.
10
nieRm]g miyiEl tiric@
v. eedvEm, aviwe pAvevH
nI anvDi nk ecyHt.
11
eedvMkln nkyM aEnk sdV
mAnM simAA EpAvukyM ec
yHt.
12
krAy rAjAAew Esnk
oAwiEAyi! BwA yiniM ekA
uv vsHt vImA pvyHM.
vIi tiyv sV pvyHM.
13
eviyi epAti AviciR
k avki@M. sVMekAu tiL
u ciRk av ki@M.
14
sEmApvti, z@rAjAA
er eedvMcitRic@. ep@ muEpAel
yAyi av.
15
anvDi ekAwmwik o mhAp
vtmA bAzA.
16
bAzApvtEm, nIeyinHtAe} sI
EyApvte EnA? eedvM
pv t e (sIEyA) sH E nhi.
qeEM vsiA yEhAv etr
ewtH pvtmANH.
17
yEhAv visIEyApv t i
Elv. aveR pii teR dz
lNi Etk.
18
twvukAew sMGeL nyicH te
niExDicveewyvriniH v
}ipAwsVIkriA av tpvt
iElkyRi. yAhH q eedvM aview
vsivA kyRiEAyi.
19
yEhAv vA}Hewe! qlA divs
vuM BArM tAA av ne shAyi
. eedvM ne ri!
20
av new eedvmA. neL
ri eedvmA av. new
eedvmA yEhAv ne mrNi
niM ri.
21
teR z@eL tA EtAlic@evH
eedvM kAiM. tnietier EpArAwiy
ver eedvM ziiM.
22
qeR yjmAn pRu,z@vien
bAzAniniM {A tiric@ ekAuv
M. z@vien {A pwiARuni ekA
uvM.
23
atinA nivew rilU
ew nwAM. niew nAyHH avew
rM niwiAM.
24
EnA, eedvM vijyAEGAxM nyi
! EnA, qeR vieedvM, qeR
rAjAvH vijyAEGAxM nyi!
25
gAyk vuM mE v, piA
el sMgItjH{M avew uM tumI
@ epikM.
26
sELnlH eedvesHtti
k! yi AEyjnEm, yEhAvey sHtti
k!
27
atA ecRiyebnYAmI aver nyi
. atA, vizixHwmAy eydAwMb

vuM. atA esbUlUeRyM nPHtAliy


ewyM EntA.
28
eedvEm, nieRzi {
kANic@tAluM! {Ayi nI pu
pEyAgiczi {eL kANicAluM.
29
rAjAA tew DnM ninAyi
eyzElmi nieR miriEl ekA
uvM.
30
nieR vwiypEyAgic H m] g
eL nieR cHCyHsricH i
IAluM. rAxH\Liel kALkeL
yM peLyM nie asriicA
luM. rAxH\eL nI yi EtAli
c@. ni aver nin evi ekAuv
vrAENEm.
31
aver QjipHtiniM DnM ekAu
vvrAENEm. eedvEm, qEtYApY
AereAH avewDnM nin ekAu
vrIicAluM.
32
miyiel rAjAAEr, eedve
sHttik! new yjmAnnH sHttigIt
pAwk!
33
eedvEAw pAwk! purAtnAkAz
LilUew av teR rTEmAwic@ EpA
. aveR zsVri kAEtA
k!
34
niew EdvAerAM k
nA eedvM. yi AEylieR eedvM t
eR jne zrA.
35
eedvM teR lyi atH-tmA
. yi AEylieReedvM teR jnt
yH kM ziyM n. eedvM
vA}Hewe!

sInM 69
sMviDAyknH. lili q
QNi. dAvIdieR gAn
LielAH.
1
eedvEm, qeRqlA dritLi ni
M qe ricAluM! evM qeR
tHmAEvALM yiri.
2
kyRiniA oriwvumil. {A ecLi
yiEl miA}H EpA. ev
ieR }ilA {A. tirk qni
@M vlyH. {A o}ukiEAkA
RAyiri.
3
nieR shAyinAyi viLic@ {A
INi. qeR etA epALiykyA
NH. qeR nyn mRiyMver nieR
shAyvuM kAkA {A ni.
4
qeR tlyiel mwikeLA z@
eniH. av akArNmAyi qe
evRu. qe nziiA av vL
er mi. z@eLei NpR
y. {AEmAxHwAvAeNv N pR
u. qiv, {A EmAxHwiA sAD
nH qeeAu vil ekAwic@.
5
eedvEm, {A o et@M ecyHtiiel
ninRiyAM. qeR pAp qni
nii niH oLiiAnAvil.
6
qeR yjmAnEn, svznAy y
EhAEv, nieRB qeecAli nANM
ekwA wyAEt. yi
AEylieR

577
eedvEm, nieRrADk {A mlM ap
mAnitrAkEt.
7
qeRmKM nANEwekAu mwei
ri. ninEvi {An vhi.
8
qeR sEhAdrA qe orprici
tenEAel k. qeR ayew
puA qe o viEdzieyEAel
k.
9
nieR lyEAw qeR tIxHN
tmlM {A nziie@. nie prih
sivriniM qnipmAnmA
.
10
{A krykyM pvsikyM ec
@tinA avere prihsi.
11
d+KsUckmAyi {A p vO
mNiy, k qei tmAzk
pRykyM ec@.
12
averei epAl sM
gi. mdYpA qei pA@A
.
13
yEhAEv, tAeNni niEAw
An+ nIeye sVIkriNM! eed
vEm, nIeyEAw sHEnhEAew mRupwi
pRAluM. qe ritinH nie
yiAemH {AnRiy.
14
qe ecLiyi niyiyAluM.
{A ecLiyilAu EpAkA wyA
Et. qe evRuvriniM qe
ricAluM. Q }m evi ni
M qe ricAluM.
15
tirmAlk qe o}uieAu EpA
kAtirie. agADt qe vi}uAti
rie. klR qeREm vAyH awyHA
tirie.
16
yEhAEv, nieR sH E nhM nl t H .
nieR pUmAy sHEnhEAew qni
rmLiyAluM. nieR pUdyEyA
ew qiEl tiriH qericAluM!
17
nieR dAsniniM tiriyEt.
{A dritilANH! EvgM qe shA
yicAluM!
18
qeR mnien riA vAluM.
z@LiniH qe ricAluM.
19
qeR nANEw ninRiyAM. qeR
z@eLe apmAnic ninRiyAM.
Q tik averEAw ec@ nI
ktANH.
20
nANEwnimiM {A tke@!
{A nANEwekAu mriARAyi. {A
shtApinAyi kA, pE oM
kiiyil. zVsiiAnAeriluM v
eiel {AnAzic@. pE M v
il.
21
averni BNi pkrM vix
mAttH. vIi pkrM averni
vinAgiri t.
22
avew Emzk BNMekAu niR
i. avliy smADAnsdYyAyi
avEwtH. sdYk aver tk
iei q {AnAzi.
23
av arAvukyM avew puRM
INitmAvukyM ecyHeti.
24
nieREkApM m}uvM avrBvi
e.

sIn 69:7-71:1
25

avew vstikeL nYmAiyAluM.


aviewyAM vsiAniwyAEt.
26
av ziiewe. aEA}v
oAwi epAyHeA_M. aEA}v sMsA
riA EvdnkM mRivukmAM.
27
avew tikH aver ziicA
luM. nieR nyew vliM av
kANic@ekAwEt.
28
jIveR pusHtkiniM av
ew Epk mAyHc@kLAluM. pusHtk
i avewEpk nlvErAewAM
EcEt.
29
{A EvdnyiluM d+KilumA.
eedvEm, qe yiyAluM, qe r
icAluM!
30
eedvieRnAmM {A sHttiyAyi
pAwAM. tjH{tAgAnvumAyi {Anven
vA}HM.
31

eedve sxHwnAM! v}ipA


wAyi o kALeyekAH m}uvM bliyA
yi ntiluM vizixHwmAyirimitH.
32
qLiyvrAy jnEL, ni eedvA
rADnyH v. etlAmRiyEA ni
sEAxiM.
33
pAve nihAyer yEhAvvi
. yEhAv EA}uM twvukAer sHEn
hi.
34
sVEm, miEy, eedve vA}Hk!
smEm, atilu sklEm, eedve
vA}Hk!
35
yEhAv sIEyAen riM. eyd
yiel ngr yEhAv punniiM.
lieR wm aviewvIuM v
siM!
36
teR dAsAew pigAmikH
lM vIuM lBiM. aveR nAme
sHEnhi jn aview vsiM.
sInM 70
sMviDAyknH. EzYM+ jneL
oAiiA shAyiu dAvIdieR
gAnLielAH.
1
eedvEm, qericAluM! eedvEm,
EvgmAke, qe shAyicAluM!
2
jnM qeekAlA mi. aver
nirAzrAENEm! aver apmAnitrA
ENEm! qEAw tiecA #hi
jn nANic@EpAke.
3
qe prihsic jnH ahi
ki@kyM av nANEwBvi
kyM ece.
4
nie rADiv vLer sEA
xie. nieRshAyM ekAti jn
H niesdA sHttiA k}iye.
5
{AenA pAvM nihAy. eedvEm,
EvgmAke! vH qe ric A luM!
eedvEm, nin mAEm qe riA
nA. aDikM eevkAtiriENEm!
sInM 71
yEhAEv, {A nii yi,
atinA {AenAriluM nirAzitnA
kil.
1

sIn 71:2-72:12
2

578

nieR nyA nIeye riM.


nIeye riM. qe vicAluM.
qe ricAluM.
3
qniByinAyi oAwiec l A vu
BvnmAyiriENEm. qeR EkAyAEk
NEm, nIeyeR pARyA. qeR aB
yAnM. atinA, qe riA
kln nkiyAluM.
4
qeR eedvEm, dxHwriniH qe
ricAluM. UrArAy dxHwAriniH
qe ricAluM.
5
qeR yjmAnEn, nIyAeNeR tI
. bAlYM mt {A nii
yic@.
6
gBMmt {A nieR sMrNyi
lAyi. qeRayew dri ni
Mqe qwv nIyA. {Aen
EA}uM nie sHtiM.
7
nIyAeNeR kieR RviwM. a
tinA {A m@veA mAt]kyAyi
ri.
8
{AenEA}uM nieR atH-tv]i
keLi pAwieAirikyANH.
9
v]nAytieR EprimAM qe ev
Ruet qRiukLyEt. zi nxHwew
EA qe eekevwiyEt.
10
z@ qnietier ptik
sUNM ecyHt. av owi qe
ekAluvAnAElAcic@.
11
z@pRu, ecH aven piwi
k! eedvM aven eekevwiu. av
en M rikymil.
12
eedvEm, qe eekevwiyEt! Ev
gM, vH qe ricAluM!
13
qeR z@eL EtAlicAluM! aver
pUmAyM nziiENEm! qe pIfi
iA mikyANv. nANEwM nA
zvuM jntyHAke.
14
aEA {AenlAyHEA}uM nii
yiM. nie {A wt wt
sHttikyM ec@M.
15
nIey nyven {A jn
e aRiyiM. nI qe rickAl
eLi {A pRyM. aen sMBvictH
qm tvNkLANH.
16
qeR yjmAnnAy yEhAEv, nieR
vliei {A sMgiM. nieR
neyyM nieyMpi mAEm {A
sMsAri.
17
eedvEm, {AenA ekAc@iyAyi
EA mt nIeye pWiic@. E
ver nieR atH - tv] ikeLi
{A jnEAw pRi@mH!
18
EA qeR mwinrc@ {A v]
nAyiri. pE eedvEm, nIeye
eekevwiykyielH qniRiyAM. oA
ErA putlmReyyM nieR ziey
yM mAhAYeyMpi {A pWiiM.
19
eedvEm, akelkAziM mk
Li nieR n qM. eedvEm, nie
EAel o eedvmil. nI atH-t
vic@.
20
qni nI dritM ddinL@M
ekAuv. pE av oAErAiniM

nIeye rikyM mriAet kAk


yMecyHt. {Aen }iEl mi
ey kNAAet nIeye drit
Li zniM yi.
21
meAM vliykArY ecA
qe shAyicAluM. qewM
zVsiicAluM.
22
nie sHttiA {A vIN vAyi
kyM ec@M. qeReedvEm, nI
yiven {A pAwM. qeR
kiri {A yi AEylieR vi
nAyvnH gAn pAwM.
23
qeRANen nI ric@. qeR
AN hAdiM. qeR ukekA
H {A sHttigIt pAwM.
24
qeR nAvH qlAyHEA}uM nieR n
eyi pAukpAwM. qe vDiN
emv nANM ekwkyM apmAnit
rAvukyM ec@M.

sInM 72
zElAEmAnH.
1
eedvEm, nieEAel nItimAnAkA
rAjAvien shAyiENEm. nieR n
eypWiA rAjAvieR puen shA
yiENEm.
2
nieR jntey nItiEyAew viDiA
rAjAvien shAyicAluM. nieR pAv
ejntyHEvi nYAymAy tImAn
eLwA aven shAyicAluM.
3
miyiluwnILM smADAnvuM nItiym
Ake.
4
rAjAvH driErAw nItimAnAyirie.
nihAyer av shAyie. aver
awicmver av ziie.
5
sUrY tiLuEvALvuM c kAz
AyiriEvALvuM jnMrAjAvien By
kyM drikyM ece. jnM av
en qeM BykyM drikyM
ece.
6

vylukLi ep@ m}EpAelyM mi


yi vI}u m}iEpAelymAyiri
A rAjAvien shAyicAluM.
7
av rAjAvAyiriEA npU
lye.ckAlMsmADAnMpulre
8
smMmt smMveryM yIsu
ndimt miyiel vidrl ver
yM aveR rAjYM vYApie.
9
mmiyi vsiverlAM aveR
mi nmsHkrie. aveR z@eL
lAM avew mKM pU}iyi nicH av
mi nmie.
10
tzIzielyM vidrEdzLielyM j
n av sAn ekAuvre.
ezbyielyM esbyielyM rAjA
A av kMekAwe.
11
qlA rAjAAM new rAjAvi
mi nmsHkrie. qlA rAjYM
aven Esvie.
12
nihAyer newrAjAvH shAyi
. new rAjAvH pAveL, nihA
yer ri.

579
13

pAve nihAy aven yi


. rAjAvH avew jIv nilni
.
14
teL pIfiiA midxHw
AriniM rAjAvH aver ri.
avew jIv rAjAvi vLer DAnmA
.
15
rAjAvH nINAvA}e! ezbyi ni
Hav sVM sVIkrie. qlAyH
EA}uM rAjAvinAyi Aik. av
en qM a#hik.
16

vyluk sm]mAyi DAnYmAe.


k viLvuekAu mwewe. vylu
k elbAEnAenEAel vLRutAk
e. vyli pul@niRu mwEAel
ngr jneLeAH niRye.
17
rAjAvH qeM sinAke. sU
rY tiLukAlM jnM aven sHmri
e. jnM avnA a#hiewe.
averlAM avenyM a#hie.
18
yEhAvyAy eedve, yi AEyli
eR eedve vA}Hk! eedvimA
Em arM atH-ttY ecAnAvU.
19
aveR EtjA nAmM qeM
vA}Hk! aveR EtjH ElAkemuM
niRye! Em, Em!
20
yiAyiyew punAy dAvIdieR
Ank smApi.

pust
H kM 3
sInM 73
sAPieR sHEtAM.
1
eedvM yi AEylinH stYmAyM nl
vnANH. XdyH eedvM nlv.
2
{A tAuv}uti vI}ukyM pApM
ecyHt wukyM ecyHt.
3
dxHwArAy mxY vijyikLA
{Aku. ahArikELAw {A a
sUyAluvAyi.
4
av ErAgYvAArANH. nilnili
nAyi av kxHweEwtil.*
5
ahArik neEAel yAtn
aBvimil . av m@ver
EAel dritmil.
6
atinAlv vLer ahArikM
evRuAvmA. av Dri
BrNM pkiERiy vOM
EpAel vYmANtH.
7
kAetiluMavixHweA
avr eekvzewM. av EtAi
yEpAel viM.
8
av anYeri <rvuM dxHwvumAy
kArYpRy. av ahArikM
kWinXdymANH. m@ver averEA
}uM BIxNiew.
9
t EdvArAeNANH ahA
rikktH! tLA miyew BrNA
DipAerH av k.
nilnili nAyi ... kxw
H eEwtil av
tL@ew mrNEAw yAetA kwAwmil
qM.

sIn 72:13-73:28
10

atinA, eedvieR BA av
riElwkyM av pRy v
ikyM ec@.
11
dxHwA pRy, neLA
ec@etH eedvM aRiyil. atYu
tnAy eedvM aRiyil!
12
ahArik dxHwArA. p
E avDnikM wt DnikrA
vmANH.
13
atinA pie {AenieneR
XdyM mANM? {AenieneR
eekk v]iyANM?
14
eedvEm, pkm}uv {A yAtny
Bvi. qM BAti nIeye
ziikyM ec@.
15
eedvEm, ArYeLi m@vErA
wpRyA {AnA#hi. pE
nieR jntey {A vikyAM
aetH {AnRiy.
16
ArY mnilAA {A
vLer mic@. qiluM nieR lyi
El EpAMver
17
aetAe qni d#hmAyi.
aArY mnilAA qniH vLer
yAsmAyi. {A eedvieR
lyiElEpAvukyM aEAe}nie
lAM mnilAvukyM ecyHt.
18
eedvEm, aver nI stYi apk
wAvyi iyiri. avH vI
nziA qmANH.
19
niBAgYM epevrAM. aEA
ahArik nziiew kyM ec@M.
mhApAtkiryAyi av ekAl
ewM.
20

yEhAEv, NeNIEA mR
EpA sVpHnMEpAelyAvuM av. {
ew sVpHnLiel jIvikeLEAel
nI aver atYrAM.
21-22
{AenA vivrMekvM ajH {
mANH. DnikrAy dxHwAeri {A
ci ic@. qeR mnSklukyM ec
yHt. eedvEm, {A mnSkliyvM
niEAw EkApicvmAyi! vivrM ek
ajH{nAy m]geEAel {A ep
mARi.
23
vzYmetlAM qniH! {Aen
EA}uM niEAewAmANH, eedvEm, nIey
eR eekpiwic@.
24
eedvEm, nIeye nyikyM nl
pEdzM trikyMec@. piIwH nIey
e mhtViElnyiM.
25
eedvEm, sVi qni nIyH.
niEAewAmAyiriEA miyiel
qANH qniEvtH?
26
qeRmnSM zrIrvuM nziieE
AM, pE {A sHEnhi pAR qni
H. eedvM qeEM qeR aMz
mA!
27
eedvEm, nie vi@EpAv nzi
M. niEAw vizVsHtrlAver nI
nziiM.
28
qeRkArYmAke, {A eedvi
Elviri! qniH atAnl

sIn 74:1-76:2

580

M. qeR yjmAnnAy yEhAvey


{AeneR aByAnmAiyiri.
eedvEm, nieR v]ikeLRieclAM
pRyAnA {A viritH.

sInM 74
sAPieR o DYAngItM.
1
eedvEm, nI {eL qeEmAyi
tiLEA?
2
nI vLeru ekAuv jne oA
icAluM. nI {eL ric@. {
niERtA. nI vsici sIEyA
pvte oAAluM.
3
eedvEm, Q purAtnAvzixHwLilU
ew vnwAluM. z@ nziic vi
lE mwi vErNEm
4
z@ lyi ygnM nwi.
t yM jyictieR sUcnyAyi
lyilv ekAwinAi.
5
meviekAH kL pRic@kLyv
erEAelyAyi BwA.
6
eedvEm, EkAwAlik, eekm}u, qiv
eyAe pEyAgicH nieR lyM av
tk. nieRlyiel m}uv dA
zileLyM av tk.
7
nieR vilyM BwA ki
c@. nieRnAme dritinH A
pietAyi lyM. pE
avr vlic@ nili@.
8
{eL pUmAyM nziiA z@
niyic@. rAjYe qlA vil
vuM av agHniiryAi.
9
{H {ew awyALeLAM
kANAnAil. vAckrAM avEz
xiil. qecNemH ovM a
Rivil.
10
eedvEm, qkAlEALM z@ {
eL prihsiM? nieRnAme qe
EM apmAnivA nIyver av
diEmA?
11
eedvEm, nIeyinANH {eL
kWinmAyi ziitH? nieR mhAz
iypEyAgicH nI {eL pUmAyM
nziic@!
12
eedvEm, dIGkAlM nI {ew rA
jAvAyi. Q rAjYH anvDi y
Li nI {eL jyiic@.
13
eedvEm, nI nieRmhAziypEyA
gicH ecwlien viBjic@.
14
smiel mhAvYALiey nI EtAli
c@! livYATAeR tlk nI tkkyM
aveR zrIrM m]geRiu ekAw
kyM ecyHt.
15
RvkM avikM nI o}ukyM
ndikeL vikyM ecyHt.
16
eedvEm, pklien nI niyi,
rAieyyM nI niyi. cenyM
sUrYenyM nI s]xHwic@.
17
miyiellAiM nI atik vc@.
EvnluM EhmvuM nI s]xHwic@.
18
eedvEm, ArY oAicAluM. z
@nie apmAnictH oAicAluM! vi
fHFik nieR nAmeevRu!

19

nieR mAwAvien kA@m]g piwi


AnvdiEt! nieR pAvM jntey
qeEM mREt.
20
new krARieni oAAluM! Q
Edze oAErA yiwLiluM amM
niRiri.
21
eedvEm, nieRjnt apmAnie
@. avriniyM pIfiiewAnvdi
Et. nieRpAvM nihAyjnt ni
e sHtti.
22
eedvEm, q}uE@ EpArAwiyAluM!
vifHFik nie evl@viLictH oAi
cAluM.
23
nieR z@ew EAz mR
AtiriENEm. av vIuMvIuM ni
e aDiEpiciri.
sInM 75
sMviDAyknH. nziiEt q
QNi sAPieR
sHEtAgAnLielAH.
1
eedvEm, { nievA}H! {
nievA}H. nI awH, jnM
nieR atH-tv]ikeLi pRyk
yM ec@.
2
eedvMpRy, nYAyviDi sm
yM {A niyiM. nItipUvkmAyi
{A viDiM.
3
miyMatilu sklM lui
tAe} vI}ARAEyAM. qA {A ati
en Ener niM.
4-5
cil vliy ahArikLANH. t
kM mANimAmAeNH av k
. pe avErAw {A pRy,
vIupRytH! ahritH!
6

oven mANiyAA k}iy o


ziyM miyilil.
7
eedvmA nYAyADip. rA
mANieyH av niyiM. eedvM
oven yi mANiyA. meA
ven tA}Hi amANiymA.
8
eedvM dxHwerziiA oiyiri
. yEhAvyeweekvzM o EkAy
H. vixMkliy vIANti niR
ey. av vIH (zi) o}ic@ ekAw
kyM dxHwA avsAniver a
wikyM ec@M.
9
ArYeLi
{AenEA}uM
jnEAw sMgiM. yi AEylieR
eedvi {A sHttipAwM.
10
dxHwAew zieyw {A nIti
mAA nM.
sInM 76
sMviDAyknH. vAdYELAew pAEw tH.
sAPieR sHEtAgAn
LielAH.
1
eydyiel jnM eedve aRiy
. yi AEylieljnM eedvnAme
dri.
2
eedvieR lyM zAElmilA.
eedvieR vAsM sIEyApv
ti.

581
3

lH eedvM vil@keLyM au
keLyM prickeLyM vAkeLyM mAy
DeLyM CiBimAi.
4
eedvEm, nI mhtVvAnAyi nieR
z@ eL nziic kLi ni
mwi v.
5
t krAyievH pwyA
Likkti. pE avriEA kLi
mric@kiw. avAyietlAM
aphrie@. krAy BwAri
elAvEpAluM sVyM riAnAyil.
6
yAEAbieR eedvM BwAew
EnH EAzic@, avew rTELAwM
tirkELAwemAM av mric@vI}ukyM
ecyHt.
7
eedvEm, nI ByrnA! nI EkApi
EA nieREn niA ov
mAvil.
8-9
yEhAv nYAyADipnAyi niH teR
viDi KYApic@. EdzevinIter a
v ric@. sViniH av vi
Dinki. m}uv miyM By mkmAyi.
10
eedvEm, nI dxHwer ziiEA
jnM nie dri. nieR EkApM
nI kANiEA atijIviv k
rAvukyM ec@M.
11
jnEm, niew eedvmAy yEhAv
yHni Enck En. ni
Enck nwAk. qviewymvEr,
eedve BykyM drikyM ec
@k. av avkA}Hck ekAuvri
kyM ece.
12
vliy EntAeL eedvM prAjyew
. miyiel m}uv rAjAAM a
ven By.
sInM 77
sMviDAyknAy eydTUnH. sA
PieR gAnLielAH.
1
{AeneR zbHdmyi eedvEA
w shAyM yAci. eedvEm, niEAw
{A shAyM Etw, qe vicAluM!
2
qeR yjmAnEn, qni drit
EA {A niiElv. rAiyi
luwnILM {A nieREnH eekeyi
iwic@ ni. qeR AvH zVA
sM ekA_il.
3
eedvei {A ciikyM q
eRvikAr avEnAw@ pRyA mi
kyM ec@. pE qniti k}i
yil.
4
nIeye RAnvdiil. {A
enEA pRyA mic@, pE qeR
mnvuM kliEAyi.
5
pUvkAlei {A ciic@ekA
Eyi. pu sMBvic kArYeLi
{A ciic@ekAEyi.
6
rAiyi {AeneR gIteLi ci
iA mic@. {A qEAwte sM
sArikyM mnilAA mikyM
ecyHt.
7
{ew yjmAn qeEM {
eL eekevwiEA? nieyeiluM
av {eL EvEyA?

sIn 76:3-78:6
8

eedvieR sHEnhM qeEM


nilc@EvA? avnini {ELAw vIuM
sMsAriiEl?
9
kANYeme eedvM mREpAEyA?
aveR shAti EkApmAyiI
EA? q {A zi.
10
aEA {A kti, qe al@
kArYmitANH+ atYutnAy eedvinH
aveR zi yic@EvA?
11
yEhAv ecyHteteH {A a
sH m ri. eedvEm, pupH nI
ecyHt atH-tk {A asHmri
.
12
nI ecyHti@etetieni {A
ciic@. aArYeLi {A cii
c@.
13
eedvEm, nieR mA vimA
. nI EpAel mhAnAy
eedvM mil.
14
atH-t vic eedvmA
nI. jni nI nieR mhAzi kAi
eAw.
15
nieRziyA nieRjne nI r
ic@. yAEAbieRyM EyAEsPieR
yM pigAmikeL nI ric@.
16
eedvEm, jlM niekAkyM By
kyM ecyHt. agADt ByviRc@.
17
kAEmG jlM epA}ic@. t
EmGLiniH jnM winAdMEk@. an
rM nieR miluk EmGi
wyilUew mii.
18
cilu wieyAck Ayi
. mi ElAke kAziic@. mi
luiviRc@.
19
eedvEm, agADtkLilUew nI nw.
o kAlAwEpAluM avEzxiiAet nI
smM mRic@ kw.
20
nieR jne ipeEAel
nyiA EmAezeyyM ahErAenyM nI
niEyAgic@.
sInM 78
sAPieR DYAngItLielAH.
1
qeR jnEm, qeR pEdz i
cAluM. qeR vAk vicAluM.
2
{A niELAwH TpRyAM. Q p}
ykT {A niELAwpRyAM.
3
n kTEk@, n nAyRiy
kyM ecAM. new pUvik pR
tANH Q kT.
4

n kT mRkymil. new jnM


avsAne tlmREyAwver kT pR
ykyM ec@M. neLlAM yEhAvey
sHttikyM aveR atH-tv]i
keLi sMgikyM ec@M.
5
yEhAv yAEAbumAyi o krARuA
i. eedvM yi AEyli niymM nki.
new pUvikH eedvMklnk n
ki. tL@ew pigAmikeL niymM pWii
A av pUvikErAwklic@.
6
nvzipiRM. av vL A
ypUiyAM. qiv tew
uH kTk pRuekAwkyM

sIn 78:7-45

582

ec@M.aenyANH avsAne tlm


Rver niymM pWieEwtH.
7
aen svM eedve yi
M. eedvieR v]ik av mR
il. aveRklnk av EyAew
asriM.
8
jnM tew ikeL tew eedv
ieR klnk pWiicA ik
tew pUvikerEAelylAtAM. a
vewpUvik eedvientier tiri
u. aven asriAnv Aiyi
l. av vLer kWinXdyrAyi. eed
vieR AviEnAw vizVsHtrAyi
il av.
9
qyImkAH yDAyi
eiluM yiniH av oAwiEA
yi.
10
eedvvumAy krA av oriluM
pAlicil. aveRvcn av nir
sic@.
11
eedvM ecyHt mhdHv]ik q
yImkAmR. av av kAieA
w atH-ttY av mR.
12
QjipHtiel EsAvAni vcH av
ew pUvikH eedvM teR mhAzi
kAi.
13
eedvM ecwlien pH jne
mRukreyic@. evM avew vz
M KrBiiEpAel Rc@ni.
14
oAErA pkluM eedvM averyrm
EmGEAewAM nyic@. rAikAlH a
gHnisHtMBiel kAzA eedvM a
ver nyic@.
15
mmiyiel pARey eedvM piL.
miyuew }ini jlM eedvM
av nki.
16
pARyini
evM
av
ndiEpAel o}ui.
17
pE jnM eedvientier wM
pApMecyHt. mmiyi vc@EpAluM a
v atYutnAy eedvientirAyi.
18
anrM av eedve prIi
A niyic@. av eedvEAw t
ew vizwA mAM hArM nkAn
Epic@.
19
av eedvei prAtie@ ekA
upRu, mmiyi { B
NM trA av k}iyEmA?
20
av pARey awikyM jlM puR
E vhikyM ecyHt. {H
RcH avuM RciyM trA tIc
yAyM av k}iyEmA?
21
av pRtH yEhAv Ek@. eedvM
yAEAbiEnAwH atYDikMEkApic@. yi
AEyliEnAw eedvM vLerEkApic@.
22
qekAeA, jnM aven vizV
sicil. eedvi teL riAnA
kuemH av vizVsicil.
23-24
qAlEA eedvM EmG R
H avtiA mA vxiic @ .
kAzieR vAtiluk REpA
elyAyi atH. kAziel klvR
yiniM DAnYtAE}iEpAelyM.
25
jnM eedvdtAew BNM k}ic@.

av sMt] p H t rAEvALM sm] mAyi


av BNM nki.
26-27
eedvM zmAy ki}kAH awii
c@. kAwik m}EpAel avEm
vI. EtmAnini kA@M av awi
ic@. aEA nirvDi pikLA nI
lAkAzM kRuiu.
28
pik pALyieR tYM nwH,
avew wAr ilumAyi pti
c@.
29
avtiA DArALmAyi. pE
avew mAxik cHCk aver pA
pikLAi.
30
av oriluM tewmAxik
cHCkeL niyicil. atinAlv rM
m}uvM vAEpAe kAwi
keL Bic@.
31
eedvM avErAw vLerEkApic@. an
vDiEper av vDikyMecyHt.
ErAgYm nirvDiyvAeL av v
Dic@.
32
qi@M jnM pApMecyHt! eedvi
ecAnAku atH-ttYLi av
vizVsicil.
33
aekAH eedvM cil drLilU
ew avew nirkjIvitM avsAni
ic@.
34
eedvM avri cilereyAe vDi
EA m@v avniEl tiriek
vM. eedvieR smIpEH oAwiyA
Nv vrik.
35
eedvM tew pARyAyievH
av oAiM.atYutnAy eedvM t
eL ric@evH av oAiM.
36
t aven sHEnhic@evH av
pRu. pE aNyAyi. av
gQrvEAew pRtAyiil atH.
37
avew Xdy yTAi
eedvEAewAmAyiil. krARiEnAw
vizVsHtmAyiil av.
38
pEeedvM kNAmynAyi. a
vewpApH av mAnki. a
ver av nziic@mil. pl tvN
av teR EkApM niyic@. sVM
EkApM tiLc@mRiyAnv avdicil.
39
av EkvlM mxYrAeNH eedvM
oAic@. u vI kA@EpAelyA
jnM.pie aEpAvukyM ecyHt.
40
oA, mmiyivcH avnH niRey
zHn s]xHwicvrANv! avrven
vLer vYsniic@!
41
pieyM pieyM av eedvi
eR mey prIic@. yi AEylieR
vien av stYi Evdniic@.
42
eedvieR ziey av mR.
eedvM pltvN teL z@Lini
ricM av mR.
43
QjipHtiel atH-tM EsAvAni
el vylukLiluAy atH-tM av
mR.
44
eedvM ndIjle rmAi. Qji
pHtkAH evM wiAnAyil.
45
QjipHtkAer kwiA eedvM DArA
LM QckeL ayc@. QjipHtkAew

583
jIvite dhmAiy tvLkeLyM
av nyc@.
46
avew viLkeL av pucAwik
nki. m@ ecwik ev@iLikM.
47
av li}e aycH avew
mirivikL@M aimrL@M nzii
c@. himpAtM ekAH av avew
mreLyM nziic@.
48
eedvM li}MekAH avew m]g
eLyM miiNekAu kAlie
yM nziic@.
49
QjipH t kAErAw eedvM teR
EkApM kwiic@. teR nzIkrNmA
lAKmAer av avetier ayc@.
50
eedvieR EkApM kwiiA
avenA mAM kei. avrilAer
yM av jIvEnAewviil. mArkErAgM
ekAH avnver mriA vi@.
51
QjipHtiel skl dYjAtsti
keLyM eedvMvDic@. hAmieR wMb
iel dYjAter m}uv av vDic@.
52
anrM oriwyenEAel eedvM yi
AEylien nyic@. Awien mmi
yiEleEpAel av teR jne
nyic@.
53
teR jntey suritmAyi av
nyic@. aveR jninH ByAenA
mAyiil. avew z@eL av
ecwlielA}ui.
54
eedvM teR jne aveR vi
nAiEl nyic@, teR ziekAH
av aver pvtiEl nyic@.
55
m@ jntkeL eedvM nAiniM
ri. oAErA wMbiM av Edz
ieR pnki. yi AEyliel oAErA
EgAiM vsiA eedvM vsti
nki.
56
pE av atYutnAy eedve
prIikyM aven vYsniik
yMecyHt. eedvieR klnk av
rsricil.
57
yi
AEyjnt eedvini
k. tew pUvikerEAel te
av aventirAyi. ctiyvil@EpA
el av dizk mAi.
58
yi AEyjnt tl ni
icH eedve EkApAlnAi. av
vYAjeedvew timkAkyM
eedve EkApiikyM ecyHt.
59
eedvM EkH vLerEkApic@. yi
AEylien av pUmAyM nirAkri
kyM ecyHt!
60
zIElAviel viwArM av Ep
ic@. jniwyi wArilA
yi eedvM vsictH.
61
anYrAjYAereAH eedvM teR
jnteypiwiic@. eedvieR mEnA
hr BrNM z@eLw.
62
eedvM teR jnientier EkApM
kwiic@. yi avmriA a
vniwyAi.
63
ecRuA tIyi mric @ . av
vivAhM k}iAni epik
vivAhgAnM pAwiyumil.

sIn 78:46-79:8
64

puErAhitA vDie@. pE, vi


Dvk avEvi vilpicil.
65
avsAnM, new yjmAn, RM
vi@ NvenEAel, aDikM vIu
wic BwenEAel q}uE@.
66
teR z@vien eedvM EtAliEcAwi
c@. eedvM teR z@eL EtAlikyM
aver qeEM apmAnikyM
ecyHt.
67
pe EyAEsPieR wMbe
eedvM nirsic@. qyImieR wMb
e av sVIkricil.
68
l, eydyew EgAeeedvM et
rew. tA sHEnhi sIEyA
pvte av etrew.
69
pvtieR enRuekyi av
teR vilyM pNi. mieyEA
el qeEM nilniAnANH eedvM
teR vilyM pNittH.
70
dAvIdien teR vizixHwdAsnAyi
eedvM etrew.
71
iwk kAv nikyA
yi dAvIdH. pE eedvM aven
EjAliyi nimAi. teR jneyM
yAEAbieR jneyM eedvieR
sVAy yi AEyjnteyyM pripA
liEjAli eedvM dAvIdi nki.
72
nilXdyEAew dAvIdH aver n
yikyM ecyHt. vLer viEvkEAew
av aver nyic@.

sInM 79
sAPieR sHEtAgAnLielAH.
1
eedvEm, cil viEdzIy nieR jnt
EyAw EpArwiA viri. nieR
vilye av tk. eyz
Elmien av nAzAvzixHwLAi.
2
z@ nieRdAsAew zv kA@
pik tiAenRiu ekAw. ni
e agmivew zv av
kA@m]g BiA qRiu ekAw
.
3
eeedvEm, rM evMEpAeleyA}uM
ver z@ nieR jnevDic@. m]tEdh
sMsHkriA ovM avEzxi
cil.
4
{ @m rAxH\ {eL
apmAnic@. @m jnM {eL prih
sikyM av jH{ApAmAkyM ec
yHt.
5
eedvEm, nI {ELAwH qeEM
EkApiEmA? nieR EkApAEvzM qM
agHniEpAl jVlic@ ekAiriEmA?
6
eedvEm, nieREkApM nie aRiyA
rAxH\etier tiriENEm. ni
eREkApM, nieRnAme rADiA
vew En tiricAluM.
7
rAxH\ yAEAbien tk.
yAEAbieR rAjYe av tk.
8
eedvEm, {ew pUvikew pAp
H {eL ziiEt. EvgmAke,
{Li nieR kNkAiyAluM! {
nie EvNM!

sIn 79:9-81:8

584

{ew eedvvuM rkmAyvEn,


{eL shAyicAluM! a nieR nAm
e mhtVewM. nieR nAmieR
mhtVinAyi {eL rikyM {
ewpAp mAyHc@ kLykyM EvN
Em.
10
m@jntk, niew eedvem
view? av nieL riAnAviEl?
qeAM EcAdiAniwyAEt. eedv
Em, { kAek, aver ziicAluM.
nieRdAsAer vDic t inH aver
ziicAluM.
11
twvukAreR mrc EkAluM! eedv
Em, nieR mhAziypEyAgicH, mrN
ziyH viDiever ricAluM.
12
eedvEm {ELAwecyHt kArY
H{ @m rAxH\eL }ut
vN ziicAluM. nie apmAnictinH
aver ziicAluM.
13
{ nieRjntyA. nieR
ipiel
AwkLA
{. nie { qeEM vA}H
M. eedvEm, nie { qEM,
qeEM vA}HM.
sInM 80
sMviDAyknH. krARieR lili
q QNi. sAPieR
sHEtAgAnLielAH.
1
yi AEylieR wyA, dyvAyi q
e vicAluM. EyAEsPieR wkeL
(jn) nI nyi. ekbumAlAK
kEm nI rAjAvAyi ri. {
nie kANe.
2
yi AEylieR wyA, nieR mhim
qyImiM ebnYAmIM mneyHM kA
ieAwENEm. vH {eL ricA
luM.
3
eedvEm, {eL vIuMsVIkricAluM.
{eL sVIkricAluM. {eL ricA
luM!
4
svznAy eedvmAy yEhAEv,
nIeyEA}A {ew Ank
Ekk? nI {ELAwH qeEM EkA
piciriEmA?
5
nieR jniBiA nI kI
nkiyiri. avew kIniRc
pA nI nieR jntyH nkiyiri
. atAyivew dAhjlM.
6
{eL nI{L@ew ayrAjYAH
ylYmAi. z@ {eL prih
si.
7
svznAy eedvEm, {eL vI
uM sVIkricAluM. {eL sVIkricA
luM. {eL ricAluM.
8
pH nI{eL vizixHwmAeyA ec
wieyEAel prigNici. nieR m
iriviey nI QjipHti puRE
ekAuv. m@jneL Q Edz ni
M nI ri. nieR miriviey
view nwkyM ecyHt.
9
miriviH nI nilemAi. ati
eR EvkeL nI blewi. eevkA
et mirivi EdzAek pw.

10

a pvteL mwi. vEdvdAm


rEpAluM tieR lk tNEl
ki.
11
mYDrNYA}iEyALM tieR vik
pw. yIsundiver tieR mL
k nIu.
12
eedvEm, nieR miriviey sM
ri mtiluk nIeyi tk?
EA atiEl kwEpAverAe
miri} pRi.
13
kA@pik nieRmirivi
Em nw. kA@m]g vH tieR
lk ti.
14
sv z nAy eedvEm, tiriek
vAluM sVili nieR vi
ey EnAi pripAlicAluM.
15
eedvEm, nieR sVMeekekAu
n miriviey EnAiyAluM. nI
yiy ecRuecwiey* EnAiyAluM.
16
nieRmirivi Niy cAN
kMEpAel tIyi dhic@EpAyi. ninti
EnAw EkApmAyi. nIy nzii
kyM ecyHt.
17
eedvEm, nieR vlBAg pu
Ener nieRkrM nIiyAluM. nI y
iypuniEl nieRkrM nIiyAluM.
18
avnini nie vi@EpAkil. av
jIvie. nieRnAme av rADi
kyM ec@M.
19
svznAy eedvEm, {ewy
wE vAluM. {eL sVIkricAluM.
{eL ricAluM.
sInM 81
sMviDAyknH. giIieR ak
wiEyAew pAEwtH. sAPieR
gAnLielAH.
1
sEAxEAew, new ziyAy
eedvinH pA@pAwk. yAEAbieR
eedvinH hAdicH viLik.
2
sMgItmArMBik. tumI@k, sVrmA
DurYm vINyM kirvuM vAyik.
3
amAvAsiyiluM new /vmArMBi
pQmiyiluM NAwieR ekAH
Qk.
4
yi AEyjntyHeA niymmANtH.
eedvM yAEAbinH kln nki.
5
QjipHtiniM
EmAciicEA
eedvM EyAEsPumAyi o krARumA
i. QjipHti mnilAkA BAx
{ Ek@.
6
eedvMpRy, nieR mliniM
{A BAremw. pNiAeww tAe}
vyHA nie {Anvdic@.
7
nI }ilAyi. nI shAyi
nAyi viLikyM {A nie sVt
nAkyM ecyHt. ekAwAiel EmG
LielALiciH nin {A mRupwi
nki. emrIbAjlvAhivcH ni
e{A prIic@.
8
qeRjnEm, qe vicAluM.qeR
krA {A nintrAM. yi AEyEl, d
yvAyi qe vik.
ecRuecwi mk qM.

585
9

viEdzikLArADi vYAjeedvLi
elAienyM rADitH.
10
yEhAvyAy {AnA niew
eedvM. nieL {A QjipHtini
EmAciic@. yi AEyEl, vAyH Rk.
a {A niRyHM.
11
pE qeRjnM qevicil. yi
AEy qe asricil.
12
atinA aver {Anvew xHw
ivi@. yi
AEy EtAiyEpA
el vic@.
13
qeRjnM qe vikyM {AnA
#hi mAi jIvikyM ec
yHtiei
14
avew z@eL {A EtAlimA
yi. yi AEyli dritmAiyv
er {A ziimAyi.
15
yEhAvyew z@ By viRyH
mAyi. avereEM ziie
wmAyi.
16
teR jninH eedvM vuMnl EgA
tu nmAyi. t]pHtiyAMver
pAR avH Et viLumAyi.

sIn 81:9-84:3

sInM 82
sAPieR sHEtAgAnLielAH.
1
eedvM EdvsByi nikyANH .
EdvAew sByi nYAyADipnAN
v.
2
eedvMpRy,qkAlM ni a
nYAymAyi viDi kliM? qkAlM ni
dxHwAer ziiAet viwM?
3
drieryM anATeryM tiErADi
k.driew avkAz sMrik.
4
pAvM nihAyer shAyik.
aver dxHwAriniM rik.
5
qA sMBvietH avrRiy
il avmnilAil! teLA
ec@etH avrRiyil. av
ewElAkM av @M vI}u!
6
{A (eedvM)pRy, ni Edv
ArA. atYutnAy eedvieR
puArA ni.
7
pE ni mriM, qlA mxYer
yM EpAel te. melAEntAeLyM
EpAel ni mriM.
8
eedvEm q}uEAluM! nI nYAyADip
nAyAluM! eedvEm, qlA rAxH\M
nI nAyknAyAluM!

yi AEy qnAmM oriluM oAi


kyil.
5
eedvEm, averlAM owi ninM
nI {mAyAiy krARiM qtier
EpArAwkyANH.
6-7
z@eLlAM Ec {ELAwH
qtiriw. atAytH, EdAM, yizHmAEy
jnt, EmAvAbukA, hAgArieR pi
gAmik, bibHElAy, aEAnY, amA
ElkY,ePlisHtY, eewnivAsik q
iv. averlAM {ELAEw@mA o
ic@.
8
airYAAEpAluM avErAw Ec.
ElAieR pigAmikeL av atiz
rAi.
9
eedvEm, nI midYAenyM kIEzA ndI
tIrH sIsreyyM yAbIenyM EtAli
cEpAel z@vien EtAlicAluM.
10
- EdAri nI averEtAlic@. av
ew m]tEdh nil kiwLiu.
11
eedvEm, z@vieR EntAeL EtA
licAluM. oErbiEnAwM EsbiEnAwM nI
ecyHtEpAel ecyHtAluM. Esbhi
EnAwM smAEyAwM nI ecyH t
ecyHtAluM.
12
eedvEm, av {eL nieR
EdzniM oAwiAnA#hi!
13
kAi pR oAwEpAel aver
iIk. kAH vyHEA citRi
EpAel aver citRicAluM.
14
vne agHni dhiiEpAel,
ien kA@tIdhiiEAel z@
vien nziicAluM.
15
eedvEm, ekAwAi epAwiey
EpAel aver riyAluM. }liAi
enEAel aver Byewi pRicA
luM.
16
eedvEm, t dblrAeN EbA
DYmAkviDM aver pWiicAluM. a
EALv nieR nAme rADivA
xHwewM!
17
eedvEm, aver Byewi qe
EM litrAiyAluM. aver apmA
nikyM nziikyM ecyHtAluM.
18
aEA, nIyA eedvemH avrRi
yM. nieRnAmM yEhAv qAeNv
rRiyM. atYut eedvmAy nIyANH m}u
v ElAkieRyM eedvemH avr
RiyM!

sInM 83
sAPieR sHEtAgAnLielAH.
1
eedvEm, nizbHdmAyiriEt! nieR
ecvik mwEt! eedvEm, qeiluM
pRAluM.
2
eedvEm, nieR z@ ninetier
FAElAcn nw. eevkAet av
mikyM ec@M.
3
nieRjntyHetier av FAElA
cn nw. nI sHEnhive
tier nieRz@ ptikcc ec
@.
4
z@ pRykyANH, vrik, nmv
er pUmAyM nziiAM. aEALAM

sInM 84
sMviDAyknH. giIieR ak
wiEyAew pAEwtH. EkArhuwMb
ieR o sHEtAgItM.
1
svznAy yEhAEv, nieR l
yM atimEnAhrmANH.
2
yEhAEv, nieR lyi kyRA
kAiriH qnishYM. {AnmA
M kAMABrit! qeR qlA avy
vM jIvi eedvEAewAmAyi
riA ekAti.
3
svznAy yEhAEv, qeR rAjA
Ev, qeReedvEm, pikEpAluM ni
eRlyi wM keiyiri.

sIn 84:4-86:12

586

nieR yAgpIWiriek av avy


ew wk @. aview avyH
umAyiri.
4
nieR lyi vsiv BAgY
vAA. av nie sHtic@ekAEyi
ri.
5
tL@ew mni gAnmAyi ni
eR lyielv sxHw!
6
eedvM nIRvkEpAel s]xw
H ic bA
kAtA}HvryilUew av sri. zr
tHkAlm} jlAzyeL A.*
7
jnM, t eedve kANAniri
sIEyAniEl mAi pNi
niM pNiEl sric@.
8
svznAy eedvmAy yEhAEv,
qeR An EkAluM. yAEAbieR
eedvEm, qevicAluM.
9
eedvEm, {ew sMrken ri
cAluM. nieR aBixiEnAw kANYM
kAiyAluM.
10
o divsM nieR lyi k}iy
keytH mevieweyiluM yirM div
sM k}iytiluM EBdmANH. qeR eedv
ieR lyieR kvAwi ni
tH dxHweR vIii vsi
tiluM ExHWmANH.
11
yEhAvyA new sMrkM
EtjERiy rAjAvuM.* eedvM ne dyyM
mhimyM ekA#hi. te a
sri ByEhAv nletlAM n
.
12
svznAy yEhAEv, nii vi
zVsiv yTAi sxHw!
sInM 85
sMviDAyknH. EkArwMbieR
o sHttigItM.
1
yEhAEv, nieR rAjYEAw dy kAi
yAluM. yAEAbieR jnM o viEdzrA
jY vAsikLAyiri. aver
sVrAjYE tiriek ekAuvAluM.
2
yEhAEv, nieR jnEAw epARuA
luM! avew pAp mAyHc@kLA
luM.
3
yEhAEv, EkApi virAmmiAluM.
EkApAEvzmEt.
4
{ew eedvvuM rkmAyvEn,
{ELAw EkApmvsAniikyM
{eL vIuM sVIkrikyM ecE
NEm
5
nI {ELAwH qeEM EkApiciri
EmA?
6
dyvAyi {eL punricAluM! ni
eRjne sxHwrAiyAluM.
7
yEhAEv, {eL rikyM nI {
eL sHEnhievH kAirikyM
ecyHtAluM.
8
yEhAvyAy eedvM pR {A
Ek@. teR jniM vizVsHtBM
zrtk
H Al .... A aTvA a#h
n. qtH eedvM qH
amAEyAM.
sMrkM ... rAjAvuM sUrYM kvcvuM
qM.

smADAnmAemH av pRu. a
tinA av tL@ew buiek jIvi
trItiyiEl tiriytH.
9
teR Ber eedvM tAmsiyAet r
ewM. { {ew EdzH eev
kAet mhimEyAew jIviM.
10
eedvieR prmAsHEnhM av
eR B lBiM. nyM smADAnvuM
MbnmAyi av lBiM.
11
miyiel mxY eedvieR vizV
sHtrAM, sVnAy eedvM avErA
w n pulkyM ec@M.*
12
yEhAv nm plnkM nM.
mi DArALM nl viLvukmAM.
13
nk eedvi mAyi EpAM,
atH av v}ieyAkyM ec@M.
sInM 86
dAvIdieR An.
1
{A driM, nihAymA. y
EhAEv, qe vikyM qeRA
nyH mRupwi nkyM ecyHtAluM.
2
yEhAEv, {A nieRB, dyvAyi
qe sMric A luM! {A nieR
dAs. nIeyeR eedvM. {A nii
yi. atinAele ricAluM.
3
qeR yjmAnEn, qEAw kANYM
kAiyAluM. pkm}uv {A niEAw
AikyAyi.
4
yjmAnEn,qeR jIvitM {A nieR
eekkLiElli. qe sxHwnA
iyAluM. {A nieR dAs.
5
yjmAnEn, nI nItimAM dyApU
mA. nieRjnM nieR shAyM Etw
. nI prmAmAyM aver sHEnhi
.
6
yEhAEv, qeRAnEkAluM. kA
NYinAy qeR An vi
cAluM.
7
yEhAEv, qeR dritkAlH {A
niEAw Ai. nIeyni mRup
winemH qniRiyAM!
8
eedvEm, nieEAel mAmil. nI
ecyHtiriEpAel ecA mAM
k}iykyil.
9
yjmAnEn, nI qlAveryM s]xw
H ic@.
qlAvM nie rADiti vmA
RAke. qlAvM nieR nAmM mhVe
we.
10
eedvEm, nI mhAnA! nI atH-t
vi! nI, nI mAmANH eed
vM!
11
yEhAEv, nieRmA qe pWi
icAluM. {A nieR stY as
rikyM ecAM. nie rADitH
qeR jIvitiel prmADAn kArYmA
tinH qe shAyicAluM.
12
qeR yjmAnnAy eedvEm, pU
XdyEAew {A nie vA}H. ni
eRnAme qeEM {A dri
M!
miyiel ... ec@M vizVsHtt nil niM
epAimLyHM. n kAz niM tAE}
EnAkyM ec@M q vAcYAM.

587
13

eedvEm, nineEAw mhAy kA


NYvuM sHEnhvumAtH. pAtALi
niM qe riENEm.
14
eedvEm, ahArik qe mi
. <rAew osMGM qe ekA
lAmi. av nie bmAni
mil.
15
EBA nI dyAvAnAy, kANYniDi
yAy eedvM. nI mAzIlM vizVsHtM
niRey sHEnhmvM .
16
eedvEm, nIeye vievM
qEAw kN kA@evM kANic@
tAluM. {A nieRdAs. qni k
tAluM. {A nieR dAs. qe
ricAluM!
17
eedvEm, nIeye shAyiemti
orwyALM qninkiyAluM.qeR
z@ awyALM kH nirAzrAke.
nIeyeR An Ek@evM qe
shAyiemM a etLiyiM.

sIn 86:13-89:4
5

sInM 87
EkArwMbieR o sHttigItM.
1
eyzElmiel vikLi eed
vM teR lyMpNi.
2
yi AEyliel mE leAM
sIEyAeR kvAweL yEhAv sHEnhi
.
3
eedvieR ngrEm, jnM niei
atH-tkArY pRy.
4
eedvM teR jnieR m}uv pik
sUi. avri cil QjipHtiluM
bAbiElANilumANH. cil ePlisHtY
yiluM eewRiluM qEtYApYyi EpAluM
jnic@.
5
sIEyAni jnic skleryM eedvM
aRiy. atYutnAyeedvmA
ngrM s]xHwictH.
6
eedvM teR jnieR m}uv pik
sUi. oAErAM jnicetvi
eweyH avnRiy.
7
/vdinLAEGAxiA eedvi
eRjnt eyzElmiElEpA. a
v atIvsxHw. avpAwkyM n]
M vyHkyM ec@. av pRy,
qlAnkM eyzElmi niM v
.

qe mricviwyi prtiyAluM.
klRyi kiw o zvM EpAel, nI
mREpAy o pErtenEAel, nieR
pricrNiniM niiniM mRi
c@mAiyvenEAelyA {A.
6
nIeye nil }iyili@.
aet, nIeye iEl ti.
7
eedvEm, nI qEAwEkApici. nI
qe ziikyM ecyHt.
8
suX qe eekevwiu. o
puRjAtiArenEAel qlAvM qe
o}ivA. {A vIi pUiyiwei
ri. qni puR kwAnAvil.
9
qeR yAtnkeLRicu krH q
eRkk Evdni. yEhAEv,
{A irmAyi niEAw Ai!
qeR eekkyi niEAw {A
Ai.
10
yEhAEv, mricvAyi nI atH-t
ec@EA? mricv q}uEunie
sHttiEmA? l!
11
klRkLi kiw pErtH nieR
sHEnhei pRyAnAvil. mricv
ewElAk pErtH nieR vizVsHt
teyi pRyAnAvil.
12
i kiw pErtH nieR
atH-tv]ik kANAnAvil. mR
evew ElAke pErtH nieR
neyi pRyAnAvil.
13
yEhAEv, {A nieRshAyM Etw
!qMatirAviel {A niEAw A
i.
14
yEhAEv, nIeye Epiceti
nH? nIeye viAtirietekA
H?
15
ecRuMmtte {A dblM
ErAgiymAyi. nieR EkApi
{AniryAyi. {A nihAy.
16
yEhAEv, nIeyEAw EkApici.
zi qe ekAl@kyM ec@.
17
EnAvukM EvdnkM qEA}uM qni
H. EvdnkLiluM EnAvukLiluM {A
miEAvukyAeNeni EtA.
18
yEhAEv, qeR m}uv suX
eLyMsHEnhiteryM nI qiniH q
wmAi. qEAewAM @mAM av
Ezxic@.

sInM 88
EkArwMbieR o sHtti
gItM. sMviDAyknH, EvdnAkrmAy o
ErAgei q AhYnAy EhmAeR
o DYAngItM.
1
yEhAvyAy eedvEm, nIeyeR r
knA. pkluM rAiyM {A niEA
w Aic@ekAiri.
2
qeR Ank kAekAwA
luM. qeR dyAyAcnk kA nki
yAluM.
3
qeR ANAyiri Q Evdn
te DArALmANH! eevkAet {A mriM.
4
jnM qe EAe mric ov
enEAel, jIviAnAkA dblnA
yvenEAel k.

sInM 89
AhYnAy TAeR o
DYAngItM.
1
yEhAvyew sHEnhei {A q
eM pAwM. aveR vizVAsYtey
i {AeneM pAwM!
2
yEhAEv, nieR nitYsHEnhi
{A stYmAyM vizVsi. nieR
vizVsHtt kAzM EpAel nitYmA!
3
eedvM pRu,qeR aBixirAjA
vumAyi {AenA krARuAi. qeR
dAsnAy dAvIdiEnAw {AenA vAgHdA
nM ecyHt+
4
dAvIEd,nieR pigAmikeL {Aen
M nilniM. nieR rAjYe {Aen
eM nilniM.

sIn 89:5-46
5

588

yEhAEv, nI atH-t vi
. sV ati nie sHtti
. jni nie yiAM. vi
Aew sB etipAw.
6
sVi yEhAvyH smArA
mil. dtArilAeryM yEhAvymAyi
lnM ecAnAvil.
7
viAmAyi eedvMkum@.
dtA qlAM avilumH. av
eedve BykyM drikyM ec
@. av avmi ByBiEyAew
ni.
8
svznAy yEhAEv, nieEA
elmil. { nie pUmAyM
yiAM.
9
smieR vliy tirmAlkeL nI
Bri. atieR EkApAlmAy tirk
eL nI aw.
10
eedvEm, rhbien nI EtAlic@. ni
eRzmAy krLA zeL nI cit
Ric@.
11
eedvEm, sViluM miyilum
sklM niERtA. ElAkeyM a
tilu skltienyM nI s]xHwic@.
12
vwM etm qlAienyM nI
s]xHwic@. tAEbApvtvM ehEA
pvtvuM nieR nAme sHtti.
13
eedvEm, ninziyH! nieR z
i mhA! vijyM niERtA!
14
nieR rAjYM stYiluM nItiyiluM
aDixHWitmAyiri. stYvuM sHEnh
vuM vizVsHttyM nieR siMhAsni
miel dAsA.
15
eedvEm, nieR vizVsHtdAs, yTA
sxHw. nieR dyyew kAz
i av vsi.
16
nieR nAmM qlAyHEA}uM aver
s EAxii. nieRney av
vA }H.
17
nIyANvew atH-tkrmAy zi.
avew zi nii niv.
18
yEhAEv, nIyA {ew sMr
k. yi AEylieR vi {ew
rAjAvH.
19
nieR BErAwH o dzni nI
pRu,iniM{AenA y
vAvien etrew. yvAvien
{A mANiyAkyM ecyHt. y
vBwen {A znAi.
20
qeR dAsnAy dAvIdien {A k
ei. qeRvieetlM ekAH av
en {A aBiExkvuM ecyHt.
21
dAvIdien {AeneR vlMeekekAu
tAi. qeR ziyA aven {A
blewkyM ecyHt.
22
aBixirAjAvien EtAliA z@
Avil. dxHwH aven EtAliA
nAvil.
23
aveR z@eL {A lAtAi.
qeR aBixirAjAvien evRuver
{A prAjyewi.
24
qeR aBixien {AenM sHEn
hikyM piAukyM ec@. qlA
yHEA}uM aven {A blvAnAM.

25

qeR aBixirAjAvinH {A sm
ieRmtl nki. ndikeL av
niyiM.
26
avenEAw pRyM,nIeyeR pitA
vA. nIeyeR eedvvuM pARyM r
kmA.
27
aven {AeneR dYjAtpunA
M. av ElAkiel mhArAjAvAyi
IM.
28
qeR sHEnhM aBixirAjAvien
qeM sMriM. avmAy q
eRkrA oriluM avsAniil.
29
aveR wMbM qM nilniM,
sVmiwEALM kAlM aveR rAjY
vuM wM.
30
aveR pigAmik qeR wwi
lMGicA, qeR klnk lMGicA,
aver {A ziiM.
31
aBixirAjAvieR pigAmik q
eR niymL@M klnkL@M lMGikyA
eNi
32
aver {A kWinmAyi ziiM.
33
pE avErAw sHEnhM {AenAri
luM pivliyil. {AnveM vi
zVsHtnAyiriM.
34
dAvIdmAy qeRkrA {AenAri
luM lMGiyil. new krARi {A
mAM vkyil.
35
qeR viiekAH, {AnvenA
vAgHdAnM nki. dAvIdiEnAw {A N
pRykymil!
36

dAvIdieR wMbM qeM nilni


M. sUrYkAlM aveR rAjYM
nilniM.
37
atH cenEAel qAlvuM wM.
kAz krARieR etLivA.
krA vizVsnIymA.
38
pE eedvEm, nieR aBixinAy
rAjAviEnAw nI EkApikyM aven
eekevwiykyM ecyHt.
39
nI nieR krA tiLu. rAjAvi
eR kirIwM nI ecLiyielRiu.
40
rAjAvieR ngrieR mtiluk
nI tk. aveR EkAk nI
tk.
41
kwEpAv aveR vsH t
EmAxHwi. ayA aven pri
hsi.
42
rAjAvieR z@eL nI sxHwrA
i. aveRz@eL nI yi jyi
ic@.
43
eedvEm, sVyM tiErADinH nIy
ver shAyic@. yM jyiA nieR
rAjAvien nI a vdicil.
44

aven nI jyiicil. aveR siM


hAsnM nI nileRiu.
45
aveR yH nI evic@i.
av en nI nANMekwi.
46
yEhAEv, qkAlM wM? {
eL nIqeEM avgNiEmA? ni
eR EkApM qeEM agHniEpAel
jVliEmA?

589
47

qeR ye ecRuetH oAi


cAluM+ ecRieyA jIvitiEzxM mri
AnANH nI {eLs]xHwictH.
48
M cir{HjIvikLAyiriil.
M klRyiniM rewAnAvil.
49
eedvEm, mu nI kAiysHEnhemvi
ew? aveR wMbEAw vizVsHtt
kA@emH dAvIdi nI vA ekAwi
.
50-51
yEhAEv, jnM nieR dAsen q
en apmAniecH oAicAluM. yEhA
Ev, nieR z@Lini apmA
neLlAM {A iEiv. nieR
aBixirAjAvien av apmAnic@.
52
yEhAv qeEM vA}Hewe!
Em, Em!

sIn 89:47-91:14
13

yEhAEv,qEA}uM {LiElmwi
vAluM. nieR dAsAErAw dy kAiyA
luM.
14
qlABAtiluM nieR sHEnhM {
Li niRcAluM. { sEAxEA
ew jIvitM sVdie.
15
{ew jIviti nI {
d+KvuM dritM nki. ni {
sEAxM nkiyAluM.
16
nI avAyi ecAvu atH-t
tY nieRdAsA kANAniwyAke.
avew ik nieR EtjM kANe.
17
{ew eedvvuM yjmAnmAyv
{ELAw dy kAe. { ec@
kArY { sADYmAe. {
ec@etlAM eedvM sADYmAke.

pust
H kM 4
sInM 90
eedvpuxnAy EmAezyew o
An.
1
yjmAnEn, nI qeEM {ew
sEtmAyiri.
2
eedvEm, pvt Aewti
M miyM ElAkvuM niiewti
MmE nI eedvmA. eedvEm,nI q
lAyHEA}uM eedvmAyi. qlAyHEA
}uM nI eedvM yirikyM ec@M!
3
Q ElAkE nI mxYer ekAu
v.aver nI vIuM mAimA@kyM
ec@.
4
ninH orAyirM vx le
EAel, k}irAiEpAelyA.
5
nI {eL vAriLy. {
ew jIvitM o sVpHnM EpAelyA.
EnrMpulEA {LilAetymA.
{ pul@EpAelyA.
6
pulH BAti vLkyM eev
ErM Ni nzikyM ec@.
7
eedvEm,nieR EkApM {eL nzii
c@. nieR EkApM {eL Byew!
8
{ew pApeLieylAM nIyRi
y.{ew oAErA rhsYpApvuM nI
kA.
9
nieR EkApinH {ew jIvitM
avsAniiA k}iyM. {ew jI
vit o mrM EpAel mAuEpA
.
10
{ew yH q}up vyAyi
riAM. zrAevi atH qptA
EyAM. kWinAVAnvuMEvdnyM niR
tANH {ewjIvitM. epe {
ew jIvit avsAnikyM {
pRklukyM ec@M.
11
eedvEm, nieR EkApieR pU
zi M mnilAiyiil. pE,
eedvEm, {ew ByvuM niEAw
drvuM nieR EkApieRyte
vM.
12
{ew jIvitM yTAi q
*hsVmAeN {eL pWiicAluM. a
en {H yTA viEvkikLAkA
mElA.

sInM 91
atYutnAy eedvieRywH ni
nH mRiriAM. svznAy eedv
ieRywE sMrNM Etwi nin
EpAkAM.
2
yEhAvEyAw {A pRy+ nIyA
eNeR aByAnM, EkA. qeR eedv
Em, {A nii yi.
3
ptiyiri apkwLi niM
mArk ErAgLiniM eedvM nie r
iM.
4
sMrNinAyi nin eedve
smIpiAM. pi ciRkiwiyi sVM
ueL oEAel av nie
sMriM. aveR vizVsHtt nie
sMri o kvcMEpAelyM sMr
NBiiEpAelyM yiriM.
5
rAiyi nin ByewAenAm
Ayiriil. pk, nI z@vieR ai
enyM EpwiEtil.
6
i v ErAgeLEyA cyH
v BIkr ErAgeLEyA nI Byewk
yil.
7
yirM z@eL nI prAjyewM.
nieRsVM vlkrMte ptinA
yirM z@BwAer EtAliM. z@ ni
e sHpzikwiyil!
8
evRuetEnAk,

dxH w A
ziieiri nin kANAM.
9
qekAeA, yEhAvyi nI
yic@. atYutnAy eedve nI ni
eR aByAnmAi.
10
nineA EdAxvuM sMBviyil. ni
eR vstiyi o ErAgvumAyiri
yil.
11
eedvM ninAyi teR dtAErAw
klikyM nI EpAiweAe av
nie sMrikyM ec@M.
12
nieRkA kli tAet avew
eekk nie yM.
13
siMhM vixsMEm
nwA nin ziyAM.
14
yEhAvpRy, oveni
yicA, {Anven riM. qeRnAm
e rADi Ber {A sMri
M.
1

sIn 91:15-94:15

590

15

qeRB qEAw shAymEpi


EA {Anv mRupwi nM. dri
tkAl {Anv NyAM. aver
{A rikyM bmAnikyM ec
@M.
16
qe pip@vH {A dIGA
ySnM. aver {A rikyM
ec@M.
sInM 92
zbieniy o
sHtigItM.
1
yEhAvey sHtti nltH. a
tYutnAy eedvEm, nieRnAme vA
}H nltH.
2
BAti nieR sHEnhei
yM rAiyi nieR vizVsHttey
iyM pAwtH nltH.
3
ptik pkrNMekAuM ki
rvuM vINyMekAuM eedvi sM
gItmAlpi nltH.
4
yEhAEv, nieR v]ikLilUew nI
{H yTA nMpk. aA
rYeLi { sEAxEAew pAw
.
5
yEhAEv, nI arM mhAkArY
ecyHt. nieRcik mnilAA
{ vLer yAsM.
6
niEAw lnM ec@EA mxY
mrAy m]gEpAelyANH { oM
mnilAkA mFAerEAelyA
7
dxHwA pulienEAel jIvic@ mri
. avew vilek v]i qe
EM nziiewM.
8
pE yEhAEv, nI qeEM d
riewM.
9
yEhAEv, nieRz@ m}uv nzi
iewM. tik ec@verlAM n
ziiewM.
10
pE, nIeye znAiyAluM. R
c ekAuk NAwienEAelyAyi
riM {A. vizixHwEvlyHAyi nIey
e etrew. aBiExkeetlM nI
qeREm o}ikyM ecyHt.
11
qni @M {A z@eL kA
. qe miAenAiy vliy
kALkeLEAel. qei av pRy
{A Ek.
12-13
nItimAA, yEhAvyew ly
i n elbAEnAniel EdvdAEpA
el. nItimAA, new eedvieR
lyieR tim pU Q
nEpAel.
14
vyAyAluM av ErAgYm ec
RumreLEAel PlM kAyHM.
15
yEhAv nlvenH oAErAeryM
kANiA av aviewyH. aven
eR pARyA. av yAetAet@M
ec@mil.
sInM 93
yEhAv rAjAvA. tApvuM z
iyM av vOMEpAel aNiy.
av tARAyiritinA m}uv
1

ElAkvuM suritM. atH luiEA


kyil. (nziiewil)
2
eedvEm, nieR rAjYM anAdiyANH.
eedvEm, nI anAdiyANH!
3
yEhAEv, ndikew zbHdM vLer c
i. lyH tirkM vliy
zbHdM.
4
kwliel tir zbHdmAM
zvuM. pE tLiel yEhAv
wt z.
5
yEhAEv, nieR niymqAlvuM
wM. nieR vi lyM dIGkAlM
nilniM.
sInM 94
mxYerzii eedvmA yEhA
Ev nI. mxY ziymAyi v
eedvmA nI.
2
m}uv miyewyM nYAyADipnA
nI. ahArikH avrhi zi
nkiyAluM.
3
yEhAEv, dxHwA qkAlM sEA
xiM? qkAlM yEhAEv?
4
qkAlM av tew dxHv]i
keLi vIupRyM?
5
yEhAEv, nieR jne av pIfi
ic@. nieR jninv yAtnk n
ki.
6
dxHwA viDvkeLyM {L@ew
rAjY vsi viEdzikeLyM vDi
. anATikeL av ekAl ec@
.
7
t dxHwt vitH yEhA
vkAielH av pRykyM ec@
! qA sMBvietH yi AEy
lieR eedvinRiyile.
8
dxHwAEr, ni vifHFik. ni
eLEA}A pAWM pWik? dxHwAEr,
ni vLer EBAxA! ni mnilA
A pWiNM.
9
eedvmA new ecvikAiy
tH, atinA tIcyAyM avM ecvi
yH. sMBv av EkkyM ec
AM! eedvmA new kk Ai
ytH, atinAlvM kkH. sMBv
av kAkyM ecAM!
10
eedvM avermewM. q ec
NemH eedvM aver pWiiM.
11
mxYer ciievH eedvM
aRiy. oerA QiEnyZ mxY
erM eedvM aRiy.
12
yEhAvyew ziNM ki@v BA
gYvA. zriyAyjIvitmAM eedvM av
kAieAwM.
13
eedvEm, dritAEA zA
nAyiriA nIyvenshAyiM. dxHw
A klRyilAMver aven zAnA
yiriA nI shAyiM.
14
yEhAv teRjne eekevwiyk
yil. shAyiAet avnver ayyH
kyil.
15
nYAyM tiric@vrikyM a nItiyi
ElnyikyM ec@M. anrM avi
ew nItimAAM vizVsHtmAM.
1

591
16

dxHwetier qe M shAyi
cil. dxHwetier niA M q
EAewAM Ayil.
17
yEhAv shAyic i l A yiei
{A mrNMekAH nibHdnAeEen!
18
{A vI}ARAyieeniRiyAM, p
E yEhAv teR BentAi.
19
qeR mnH vLer klukyM d+Ki
kyMecyHt. pE yEhAEv, nI q
e zVsiikyM sEAxii
kyM ecyHt!
20
niymM pEyAgi sUzAlikLA
y nYAyADipAer eedvM shAyii
l. jn jIvitM dritpUmA
kyANH dxHwnYAyADipA.
21
nYAyADipA nItimAAer
mi. vALikLAeN pRH ni
xHkLer av ekAl@.
22
pE yEhAvyANH pvtenRukyi
el qeR aByAnM. qeRpARyA
eedvM qeR aByAnmA!
23
eedvM dxHwnYAyADipAer av
ew v]ik ziiM. pApM ec
yHttinA eedvM aver nziiM. n
ew eedvmA yEhAv dxHwnYA
yADipAer nziiM.
sInM 95
v, nm yEhAvey vA}HAM. ne
ripARyH nmH viLiAM.
2
nmH yEhAvyH tjH{tA gAn
pAwAM. sEAxgAnekAH nm
ven vA}HAM.
3
qekAeA yEhAv mhAnAy
eedvmA. melAEdvAewEmluM B
rNM nw rAjAvANv.
4
agADhkM tpvtM y
EhAvyEwtA.
5
smM eedviERtA - avnti
ens]xw
H ic@. krEdze av sVM
eekekAu s]xHwic@.
6
vrik, nmH nmsHkricH aven rA
DiAM! new
xHwAvAy eedve
nm vA}HAM.
7
av new eedvvuM n aveR
jnvumA. aveR zbHdi kA
EtAA n aveR Aw
k.
8
eedvM pRy, mmiyiel emrIb
yiluM mAyiluM AyEpAel kWin
XdyrAktH.
9
niew pUvik qe prIic@.
avere prIieciluM qnie
ecAnAemv Enri@ ku!
10
nAlvxM avErAw {A mEyA
ewepmARi. av vizVsHtrel {A
nRiu. qeR vcnLsriA a
v Aiyil.
11
atinA {A EkApikyM av
qeR vimEdz Evziyiel
stYM ec@kyM ecyHt.
1

sInM 96
yEhAv ecyHtiri putiykArY

sIn 94:16-97:8

eLi putieyA gAnMpAwk! m}u


v ElAkvuM yEhAvey sHttie.
2
yEhAvey sHttik! aveR nAmM
ag]hItmAke! sdHvA sMgi
k! av ne qM ritieni
sMgik!
3
eedvM yTAi atH - tvAnA
eN mxYErAw pRyk. aveR
atH-tv]ikeLi qlAyiwvum
mxYErAw pRyk.
4
yEhAv mhAM sHttYhmA.
mH EdvAerAM av ByrnA
.
5
m@ rAjYLiel EdvAerlAM evRuM
timk mAM. pE eedvM sVeL
s]xHwic@.
6
avmi o mEnAhrEtjS tiL
u. eedvieR lyi kM
sQrYvuM viLu.
7
wMbEL, rAxH\EL, sHtigIt
pAwkyM yEhAvey mhtVew
kyM ec@k.
8
yEhAvyew nAmM vA}Hewe. v}i
pAwkmAyi lyiEl EpAkuk.
9
yEhAvey aveR mEnAhr ly
i rADik. miyiel oAErA vYi
yM yEhAvey rADie.
10
yEhAvyA rAjAevH rAxH\ELA
w KYApik! aenElAkM nzii
ewAtiriM. yEhAv mxYer nIti
EyAew BriM.
11
sVEL, sEAxik! miEy,
nik! smEm, atiel svvsHt
EL, nicH viLik!
12
vylukEL, atiel svviLkEL,
hAdik! kAiel mrEL, nic@
pAwk!
13
sEAxic i rik, qeA y
EhAv vrikyAyi. ElAkeBriA y
EhAv v. nYAyvuM nItiyM ekAH
av ElAke BriM.
sInM 97
yEhAvyew BrNi mi sEA
xi. vidrEdz sEAxi.
2
kRui EmG yEhAvyH
@M H. nyM nItiyM aveR rAjY
e zmA.
3
yEhAvyH mEEpA agHni a
veR z@eL nzii.
4
aveR mi kAz mi.
m xY a ku By.
5
miyew yjmAnnAy yEhAvyH m
i pvt em}uEpAel .
6
kAzEL, aveR neyi
sMgik! oAErAM eedvieR Et
jH kANe!
7
mxY tew vi#heL rADi
. tew EdvAeri av
ci sMsAri. pE av li
trAM. avew EdvA yEhAvey
nmsHkricH rADiM.
8
sIEyAEn, i, sEAxi! ey
dyiel ngrEL, sEAxi! q
1

sIn 97:9-101:6

592

ekAeA, yEhAv viEvkEAew vi


Di.
9
atYutnAy yEhAEv, stYi
nI miyew BrNADipnA. nI m@
eedveLA znA.
10
yEhAvey sHEnhiv dxHwt
eyevRu. aeneedvM teR B
erri. eedvM teR Ber dxHw
Ari niM ri.
11
kAzvuM nvuM nItimAAri
ti Lu.
12
nItimAAEr, yEhAvyi ni
k! aveR vinAme drik!

sInM 98
o sHttigItM.
1
yEhAv putiyM atH-tkrvumAy
v]ik ecyHttinA avenA pu
tiy sHEtAM pAwk!
2
aveR primAy vlkrM av
vIuM vijyM ekAuv.
3
riA teRzi yEhAv rA
xH\ kAieAwiri. yEhA
v teR nav kAieAw.
4
aveR BA, yi AEylukAErA
w eedvieR vizVsHtt oAi
. new eedvieR riA
ziey vidrEdzA ku.
5
ElAkilu sklEm, sEAx
EAew hAdicH yEhAvyHH
viLik. EvgmAke, sHttigIt
pAwiwuk!
6
kirEL, yEhAvey vA}Hk. vI
NAsMgItEm, aven vA}Hk.
7
ekAuM }luM viLikyM new
rAjAvAy yEhAvyHH hAdEAew
viLikyM ec@k.
8
kwluM miyM atiluveylAM c
i pAwe.
9
ndikEL, ni eekywik! pvt
EL sMGgAnM pAwk!
10
yEhAvyHmi pAwk. qeA
av ElAkM BriA v. av
ElAke nItiEyAew BriM.* mxYer
av nEyAew BriM
sInM 99
yEhAvyA rAjAvH. atinA rA
xH\ ByMekAu viRyHe. ekbu
mAlAKkEm, eedvM rAjAvAyi ri
. atinA ElAkM ByMekAu viR
yHe.
2
sIEyAnilu yEhAv mhA! qlA
jnMEm av mhAnAyk.
3
qlA mxYM nieRnAme vA}H
e. eedvieR nAmM ByAnkM. av
pri.
4
znAy rAjAvHnYAye xHwew
. eedvEm, nI ney s]xHwic@. yA
EAbinH (yi AEy) nI nyM nIti
yM ekAuv.
5
new eedvmA yEhAvey sHt
1

BriM nYAyviDi nwM.

tikyM aveR vi pAdpIWe*


rADikyM ec@k.
6
EmAezyM ahErAM aveR puErA
hitAri cilrAyi. zmEv av
eR nAmi viLie orAmAyi
. av yEhAvEyAw AikyM
av avH rmL@kyM ecyHt.
7
yrm EmGiniH eedvM sM
sAric@. av aveR niymM as
ric@. eedvM av niymM nkyM
ecyHt.
8
{ew eedvmA yEhAEv, av
ew AnkH nI mRupwi nki.
mi eedvmA nIeyM tik
ec@ver nI ziiemM nI av
kAieAw.
9
new eedvmA yEhAvey vA
}Hk. aveR vipvte nm
sHkricH aven rADik. new eed
vmA yEhAv stYmAyM pri!
sInM 100
o tjH{tAgItM.
1
miEy, yEhAvyHAyi pAwk!
2
yEhAvey <xiEA sEA
xik! yEhAvyH mi ngIt
mAyi vrik!
3
yEhAv eedvmAeRiyk. av
nes]xw
H ic@. nAM aveR jnM,nAM av
eR Awk.
4
tjH{tAgAnmAyi aveR ngr
i vrik. sHttigItmAyi av
eR lyi vrik. aven dri
kyM aveR nAme vA}HkyM ec
@k.
5
yEhAv nyv! aveR sHEn
hM nitYmA. aven nmH qeE
M yiAM!
sInM 101
dAvIdieR o gAnM.
1
sHEnheyM nItieyyM pi {A
pAwM. yEhAEv, {A nin pAwM.
2
EyAew {A niljIvitM nyi
M. qeR vstiyi {A nil
jIvitM nyiM. yEhAEv, nIeyEA}A
eNeRyw vrik?
3
qeR mi qni vi#heLA
mAkil. niiniH akArM tiri
yver {A evRu. {Anen
ec@kyil!
4
{A vizVsHtnAyiriM. {A ti
k ec@kyil.
5
ayAreni rhsYmAyi dxi
ven {A twyM. mxYer ah
riAEnA m@verA Em nwiAEnA
{A avdiil.
6
yiA ekAAvuvAyi {A
rAjYM m}uvM etryM. qe<xi
A {A avermAEm avdi.
jIvitM nyivE qeR dAsA
rAkAnA.
pAdpIWM o pE tinH eedvAlyM qH
amAyiriAM.

593
7

NyAer {AeneR vstiyi


pAikyil. NyAer {AeneR
awikyil.
8
Q rAjY vsi dxHwAer {A
enEA}uM nziiM. yEhAvyew ngr
iniM {A dxHwAer rM.
sInM 102
yAtn aBvi oveR A
n. INM EtAEA}uM yEhA
vEyAw prAtiewAnA#hiEA}uM
pEyAgiAtH.
1
yEhAEv, qeR AnEkAluM.
shAyinAy qeR nilviLi
icAluM.
2
yEhAEv, qni dritAEA
qe eekevwiyEt. qe icA
luM. {A shAyinAyi nilviLi
EA Evgi mRupwi tAluM.
3
qeR jIvitM pukEpAel mAuEpA
. emel aNy agHni EpAelyA
eNeR jIvitM.
4
qeR k nxHweiri. N
i nzi pul@EpAelyA {A.
hArM k}iA EpAluM {A mR.
5
vYsnMmlM qni BArM nxHwew
.
6
mmiyi vsi meyEAel
{A kAkiyA. purAtnAvzixHw
iwyi vsi meyEAel
knA {A.
7
qniRAnAil. Emryi o
e pieyEAelyA {A.
8
z@eLEA}uM qe apmAni.
avere prihsikyM zpikyM
ec@.
9
mhAd+KmANH qeR k BNM. q
eR pAnIyLi qeR kI vI}u.
10
qeA, yEhAEv, nIeyEAw
EkApi. nIeye ykyM pi
e qe qRiukLykyM ecyHt.
11
dinAYiel nI ni}luk EpA
el qeRjIvitM eReR avsAni
c@. NieyAwu pul@k EpAel
yA {A.
12
pE yEhAEv, nI nitYmAyi jIvi
M! nieRnAmM qM qeM wM!
13
nI yH sIEyAen zVsiiM.
sIEyAEnAw nI kANYM kA@ smy
emM.
14
nieR dAsA avew kl@keL
sHEnhiM. ngrieRpU}ieyEA
luM av sHEnhi!
15
mxY yEhAvyew nAme rA
DiM. eedvEm, miyilu sklrAjA
AM nie driM.
16
sIEyAen yEhAv punniiM.
jnM avew EtjH vIuM kAM.
17
jIvEnAew av avEzxiicv
ewAnyH eedvM mRupwinM. a
vew Ank eedvM ecviEyA
M.
18
BAvitlmRkAyi ArYeL}u
k. BAviyi av yEhAvey sHtti

sIn 101:7-103:10

e. 19yEhAv tLiel teR pri


lniM tAE}EnAM. sV
iliH yEhAv tAe} miyiEl
EnAM.
20
twvukAew Ank av Ek
kyM ec@M. mriA viDiev
er av EmAciiM.
21
aEA sIEyAvAsik yEhAv
eyi pRyM. aveRnAmM av ey
zElmi vA}HM.
22
rAxH\ omicH sMGwiiewM.
rAjY yEhAvey <xiAenM.
23
qeR kH qe EtAlic@. qeR
yH e@.
24
atinA {A pRu, qe ecRu
iEl mriAniwyAEt. eedvEm, nI
qM qeEM jIviM!
25
vLerpH, nI ElAkM s]xw
H ic@. kA
ze nI sVM eekk ekAu s]xw
H i
c@!
26
ElAkvuM kAzvuM avsAniM, p
E nI qMjIviM! av vOM EpA
elkIRiEAM. vOEpAel nI a
vey mA@kyM ec@M. av mAewM.
27
pE, eedvEm, nI oriluM mARukyi
l. nI qeM jiviM!
28
{LiH nieR dAsA. {ew
ikLiview vsiM. avew pigAmi
kEpAluM nie rADiA viewy
AM.
sInM 103
dAvIdieR o gAnM.
1
qeR tHmAEv, yEhAvey vA}
H
k! qeRsvArMgvuEm, aveR vi
nAme vA}Hk!
2
qeR tHmAEv, yEhAvey vA}H
k! av yTAi kNAmyen
tH visHmritH.
3
eedvM n ecyH t pApeLl A M
epA Ru. new ErAgeLeylAM
av esQKYmA.
4
new jIven av klRyi niM
ri. eedvM nm sHEnhvuM s
hAtiyM n.
5
eedvM nm sm]mAyi nlkArY
n. av k}ukenEAel ne
vIuM ecRumA.
6
yEhAv nItimAnA. anYrA pI
fiiewvH eedvM nYAyM ekA
uv.
7
eedvM teRniym EmAezey pWi
ic@. eedvM tni ecAnA z
mAy v]ik yi AEyli kANic@
ekAw!
8
yEhAv shAtiyM kANYvum
v. eedvM mAzIlM niRey sHEn
hmvmA.
9
yEhAv qEA}uM vimzikyil. a
veneM nEAw EkApic i rik
yil.
10
n
eedvientier
pApM
ecyHetiluM ahizi av
n nkiyil.

sIn 103:11-104:24 594


11

eedvi teR BAErAw


sHEnhM miEmlu sVEALM y
rilA.
12
ki} pwiARi nikiri
EpAel av new pApeyM a
kiyiri.
13
pitAvu teR mELAewEpAel y
EhAv teR BAErAw kNkA@.
14
eedvM nei qlAmRiy. n
miniM s]xHwie@ev eedvM
aRiy.
15
new yS *hsVmAeN eed
vmRiy. new jIvitM pulienEA
elyAeNv aRiy.
16
neLA ekAc@ kA@pUvu EpAelyA
eN eedvmRiy. puxM Evgi
vL. aEA wkAwicH pUvuN
u. pie, pUvH qviewyA vL
et EpAluM ni pRyAnAkil.
17
qA yEhAv teR Ber qEA
}uM sHEnhici. av teR BA
ErAw sHEnhMqeM wkyM ec
@M! avew mELAwM mew mELAwM
eedvM n kA@M.
18
teR krARsrivErAw eedvM
nkA@M. teR klnkLsriv
ErAwH av n kA@M.
19
eedvieR siMhAsnM sVi
lA. qlAiM Em av BrNM n
wkyM ec@.
20
dtAEr, yEhAvey vA}Hk! eedv
klnk asri zrAy BwA
rA ni. ni avenvikyM
aveRklnkLsrikyMec@.
21
aveR sveesnYvuEm, yEhA
vey vA}Hk. ni aveR dAs.
eedEvcHCysricH ni vi
k.
22
yEhAv qlAyiwvuM svM s]xw
H i
c@. eedvM qlAyiwM qlAM Bri.
vsHteLlAM aven vA}He! q
eR tHmAEv, yEhAvey vA}Hk!
sInM 104
qeR tHmAEv, yEhAvey vA}H
k! qeReedvmA yEhAEv, nI ati
vizixHwnA! nI mhtVieRyM
tApieRyM vOmNiy.
2
Emli DriEAel nI kAze
Dri. kAze nIeyA viri
EpAel nir.
3
eedvEm, avyHelAMmkLi nI ni
eRvstipNi. kiEmGeL nI rT
mAyi pEyAgi. kAieR ciRkiEl
Ri kAzilUew srikyM ec@
.
4
eedvEm, nieR dtAer nI kA@EpA
elyAi. nieR dAsAer agHniEpA
elyM.*
1

d t A e r . . . E p A e l y M ekbumAlAKmA,
sARA PumAlAKmA qI ru trM dtAer
i pRyk yAvAM tH. agHni qm
qAypdM EpAelyANH sARAPH q Epri
nM.

eedvEm, miey nI atieR awi


RkLi s]xw
H ic@. atinA aetAriluM
nziiewil.
6
atien nI jlMekAH o put
EpAel mwi. jlM pvteL mwi.
7
pE nI kln nkyM jlM R
iEAkukyM ecyHt. eedvEm, nI jl
iEnH EAzic@. jlM o}ukiEA
kukyM ecyHt.
8
pvtLiniM jlM smtlLi
ElM, nI atinAyAiy lLi
ElM o}uki.
9
sm nI priDi klic@. evM
niEmli miey mwkymil.
10
eedvEm, nI jle RvkLi niM
avikLiEleA}ui. atH tAE}H pv
tLiel avikLilUew o}u.
11
avik kA@m]g evM n
. kA@k}utEpAluM evM wiA
aviewey.
12
kA@pik twAkryi tAvLmwi
A v. aw mrLiliH
av pA@pAw.
13
eedvM pvtLiEl m}ey ay
yH. eedvM s]xHwicv miEv
etlAM n.
14
m]g tiA eedvM pulien
vL. n vL ecwik
av nmt. ecwik miyi
niM nmAhArM t.
15
eedvM nmH, ne sEAxii
vIu t, new ce m]dlmA
* eetlM t, ne krA
hArM t.
16
elbAEnAniel vliyEdvdA mr
yEhAvyEwtA. yEhAv mr
n@, avyHAvzYmAy jlM av
nkyM ec@.
17
pik avyew kukLi w
@. srLv]Li vliyekAk
vsi.
18
tpvt
kAAwk
vsti. vliy pARk }imylukH
aBy AnM.
19
eedvEm, /vdinArMBM aRiyiA
nI { cen t. sUrY qEA
}sHtmiNemH sVyM aRiy.
20
ien nI rAiyAi- kA@m]g
rEtwiyiRu smyM.
21

siMh miEA eedvM


n BNinAyi avEnAw
EcAdi EAel gi.
22
anrM sUrYdikyM m]g a
vyew tAvLLiEl vimi mw
ukyM ec@.
23
mxY EjAliAyi puRE EpA
. eevErMver av pNieyw
kyM ec@.
24
yEhAEv, nI pl atH-tM v
iciri. miniRey nI s]xHwic
ce md
] lmA new mKM tiL
q vAcYAM. ne sEAxii
qM amAvAM.

595 sIn 104:25-105:26


vsHtLANH. nieR qlA v]ikLi
luM nieR jH{AnM { kA.
25
sme EnAk. aet vizAlM!
aEnkM jIvik atiluH! vlutM ecRu
mAyi asMKYM!
26
nI s]xHwic smjIviyAy livYA
TA kwli kLic@ekAiriEA}uM
smi mIEtwi klukELAw.
27
eedvEm, etlAM nie yici
ri. zriyAy smyH nI avyH
BNM n.
28
eedvEm, skl jIvikmAvzYmAy
BNM nI n. nI nieR eekk
nivkyM ati niR nlBNM
av mtiyAEvALM tikyM ec@
.
29
nIyver eekevwiyEA av By
ckitrAvukyM ec@. avew zVA
sM aver vi@EpA; av INi
trAyi mrikyM avew zrIrM vIuM
mAkyM ec@M.
30
pE, yEhAEv, nI nieR Avi
en aycEA av ErAgYvAA
rAyi! Edze nI putiyEpAel vIu
mAkyM ecyHt!
31
yEhAvyew mhtVM qeM wr
e! teRs]xw
H ikLi yEhAv ni
e!
32
yEhAvyH miey evRueteyA
EnAkEy EvU, mi viRekA_M. av
o etAwEA pvtini
puk yrA wuM.
33
jIvitiluwnILM {A yEhAvyH
pAwM. jIvicirikAlM m}uv yEhA
vyH {A sHEtAM pAwM.
34
{A pR vAk aven sEA
xiie. {A yEhAvyi sxHw
nA.
35
pApM miyiniM mRye. dxHw
qeEM nzie. qeR tHmAEv,
yEhAvey vA}Hk! yEhAvey vA
}Hk!

sInM 105
yEhAvyH ni. aveR nAme
rADik. aveR atH-tv]ik
eLi rAxH\ELAw pRyk.
2
yEhAvyH pAwk. avsHtti pA
wk. aveR atH-tv]ikeLi p
Ryk.
3
yEhAvyew vinAmi aBimA
nik. yEhAveyEwivvEr, s
EAxik!
4
kinAyi yEhAvey smIpik.
shAyinAyi qEA}uM aven smI
pik.
5
aveR atH-tv]ikeL oAi
k. aveR atH-tM viEvkm
tImAnM oAik.
6
aveR dAsnAy aAhAmieR pi
gAmikLA ni. eedvM etrew
yAEAbieR pigAmikLA ni
.
1

yEhAvyA new eedvM. m}uv


ElAkeyM yEhAv Bri.*
8
eedvM teR krA qeM oAi
. yirM tlmRkELALM av teR
vAgHdAnM oAi.
9
eedvM aAhAmmAyi o krARuA
i. av yisHhAienA vAgHdAnM
nki.
10
anrM av a yAEAbiEv
i o niymmAi. yi AEylumAyi eed
vM teRkrARuAi. aeteEM
wM!
11

eedvM pRu,knAEdzM {A ni
tM. EdzM niEwtAM.
12
aAhAmieR wMbM ecRutAyi
EA}ANH eedvM vAgHdAnM nki
ytH. aview smyM cilv}ic aprici
t mAmAyi av.
13
av EdzEtARuM rAjY EtARuM
sric@.
14
pE avErAw EmAzmAyiepmARA
eedvM eryM avdicil.avH o
EdAxvuM ecetH eedvM rAjAA
mRiyinki.
15
eedvM pRu, qeR etrew
e jneL EvdniitH. qeR
vAckH EdAxemAM ectH.
16
rAjYH eedvM AmmAi. m
xYH vzYmAy BNM lBicil.
17
pE eedvM av mAel EyA
EsPH qEprAy orAeLayc@. awim
yAyi vievnAyi EyAEsPH.
18
EyAEsPieR kAli av o ky
bic@. aveRk}ui averA
u vLymi@.
19
avpR kArY yTAi
sMBviMver EyAEsPH orwimyAyi w
. EyAEsPu pR zriyAyi
evH yEhAvyew sEzM etLiyic@.
20
atinA QjipHtiel rAjAvH ayA
eL viyc@. rAjYADip ayAeL
RuliniM R vi@.
21
aEhM ayAeL ekAArieR m
tlArnAi. aEhiAyiet
lAM EyAEsPH pripAlic@.
22
EyAEsPH m@ EntAH niEz
nki. mAerEyAEsPH pWiic@.
23
anrM yi AEy QjipHtiEl
v. hAmieRrAjYi yAEAbH v
sic@.
24

yAEAbieR wMbM vLervlutA


yi. av tew z@eLA bl
rAyi.
25
atinA QjipHtkA yAEAbi
eR wMbeevRuA wi. t
ew awimketier av FAElAcn
nwi.
26
atinA eedvM teR dAsnAy EmA
ezeyyM eedvieR aBixi puErA
hitnAy ahErAenyM ayc@.
m } u v . . . B r i mi m}uvM aveR
kln q vAcYAM.

sIn 105:27-106:20 596


27

hAmieR rAjYH anvDi atH-t


ecA eedvM EmAezeyyM ahErA
enyM pEyAgic@.
28
eedvM riien ayeciluM Qji
pHtkA aven vicil.
29
atinA eedvM jle rmAk
yM atiel m/YeLlAM cAkyM ec
yHt.
30
avew rAjYM tvLkeLeAu niR
u. rAjAvieR kiwRyiEpAluM tv
Lk Ayi.
31
eedvM klikyM QckM Epk
MvrikyM av qlAyiwvuM niRykyM
ecyH!
32
m}ey eedvM li}mAi. avew
EdzmAek miiNAyi.
33
avew mirivikM aimr
M eedvM nziic@. avew rAjYe
qlA mrM eedvM nziic@.
34
eedvMkln nki, ev@iLikM pu
cAwikM qi. av asMKYmAyi
!
35
ev@iLikM pucAwikM rAjYe
ecwikeLAAek ti. vylukLiel vi
Lvu m}uvM avti.
36
anrM eedvM avew rAjYe
s kl dYjAteryM vDikyM
ecyHt. avew vuM mpuAer
eedvM vDic@.
37
anrM eedvM teR jne Qji
pHtiniM EmAciic@. av sV
vuM eviyM tELAewAM ekAuv.
eedvieR jnielArAM wRivI
Nil.
38
eedvieR jnM EpAti Qji
pHtH hAdic@, qeAeedvieR
jne av By.
39
eedvM teR EmGe viriEpAel
nivi. teR jninH agHnisHtMB
iniHrAiyiavevLicMnki.
40
jnM BNM EcAdic@, eedvM av
kAwikeL nki. av avH sV
iniM sm]mAyi aM nki.
41
eedvM pAReypiLkyM evM p
teA}ukyM ecyHt. mmiyi o
ndieyA}ukA wi!
42
eedvM teR vivAgHdAnM oAi
c@. teRdAsnAy aAhAmi ekAw
vAH av oAic@.
43
eedvM teRjne QjipHtini
M EmAciic@. jnM hAdEAew, n
gItvuM pAwi puREv!
44
anrM eedvM teR jninH
anY vsici rAjYM nki. anY
aVAnic@AiyetAeyM eedvi
eR jni kii.
45
eedvM qini ecyHt? atinA
aveR jninH aveR niymM a
sriA k}iu. atinAlvH av
eR vcn EyAew asriA
k}iu. yEhAv vA}Hewe!
sInM 106
yEhAvey sHttik! nlvnAy

ekAH av ni pRyk! eedvieR


sHEnhM nitYmA!
2
yEhAv q vizixHwenH M
vivriAnAvil. aven mtiyAEvALM
sHttiAnAmAvil.
3
eedvieR klnkLsriv
BAgYvAA. averEA}uM nk ec@
.
4
yEhAEv, nieR jnEAw kANYM
kA@EA qeoAicAluM. qe r
iAM oAicAluM!
5
yEhAEv, nieR etrewe j
ninAyi nI ec@ nkLi qe
yM pALiyAiyAluM. nieR jnEA
ewAM {A hAdie. nie sHti
vA nieR jnEAewAM {A Ecr
e.
6
{ew pUvikerEAel {
pApM ecyHt. {et@pi. {
tik ecyHt!
7
yEhAEv, QjipHtiel {ew pU
vik nieR atH-tv]ikLiniM
oM pWicil. ecwlinwH av nin
etier tiriu.
8
qA eedvM {ew pUviker
teR nAmieR Epri ric@. teR
mhAzikANiA eedvM aver ri
c@.
9
eedvM klikyM ecw vrkyM
ecyHt. mmieyEpAel agADsm
iel Niynilwi eedvM {
ew pUviker nwmARAi.
10
{ew pUviker avew z@
LiniM eedvM ric@! eedvM av
er tew z@LiniM ric@.
11
avew z@eL eedvM smM ekA
umwi. avew z@LielAvM r
eil!
12
aEA {ew pUvik eedv
e vizVsic@. av av sHEtA
pA wi.
13
pE {ew pUvik eedvi
eR v]ik Evgi mR. eedv
ieR pEdzM av vicil.
14
mmiyi vcH pUvikH viz.
mmiyi av eedve prIic@.
15
pE eedvM pUvikH avrAvzY
eetlAM nki. qiluMav avH
mArkErAgM nki.
16
jnM EmAezEyAw asUyAluLAyi.
yEhAvyew vipuErAhitnAy a
hErAEnAwM av asUyAluLAyi.
17
atinA eedvM asUyAlueL
ziic@. mipiLH dATAenvi}ui. a
nrM mi wiEcH abIrAmieR sM
Ge mwi.
18
anrM i tI ki.
dxHwAer agHnidhiic@.
19
av EhAErbupvti vcH o
sV kALiey Ai. av o
vi#he
rADic@!
20
tew mhtVvAnAy eedve pu
l@ti kALyew timymAyi eekmA
M ecyH!

597
21

eedvM {ew pUviker ric@.


pE avavenieylAM mR. Q
jipHti atH-t vic aven
av mR.
22
hAmieR rAjYH eedvM atH-t
vic@. ecwli smIpM av
ByrkArYL@M ecyHt!
23
aver nziiA eedvM #hic@.
pE, eedvieR etrewe
dAsnAy EmAez aventwu. eedvM
vLerEkApici. pE EmAezv}i mw
i, atinA eedvM jne nziicil.
24
pE aEA knAniel atH-tEdz
EEpAkA jnM vistic@. Edz
vsiverEtAliA eedvM s
hAyiemH av vizVsicil.
25
{ew pUvik tew wAr
Li eedvientier prAtie@. av
eedve asriA vistic@!
26
atinA av mmiyi mri
emH eedvM Ric@.
27
avew pigAmik avew z@
LA EtAliewemH eedvM ti
jH { ecyH t i. new pUv i ker
rAxH\iwyi citRiemH av
stYM ecyHti.
28
anrM bAepEyAri, eedvi
eR jnM bAlien rADiA Ec.
av aviwe vnYsArLi p
ewkyM mricvAy* blik
BikyM ecyHt.
29

eedvM teR jnEAw vLer EkApi


c@. av aver mhAErAgikLAkyM
ecyHt.
30
pE, PIenhAsH eedvEAw A
ikyM eedvM ErAgeL twykyM
ecyHt.
31
PIenhAsieR mhdHv]i eedvM
aRiu. eedvM tH qMqeM oA
iM.
32
emrIbyi jnM EkApic@. av EmA
ezeyeAH cIArY eci
kyM ecyHt.
33
av EmAezey vlAet vixmiic@.
atinA EmAez ciiAet viEvkmi
lAvAk sMsAric@.
34
knAni vsi m@jntkeL nzi
iA yEhAv jnEAwpRu.pE
yi AEylukA eedve asricil.
35
av anYjntymAyi EckyM a
v ecyHti ec@kyM ecyHt.
36
jnM eedvieR jntyHH o
ekNiyAyi. anYjntkLArADic i
vYAjeedveL eedvieR jnM rA
DiA wi.
37
eedvieR jnM sVM ueL
ekAH pizAH bliyic@.
38
eedvieR jnM nixHkLer vDi
m r i c v aTvA mrictimk qEA
jIvnilA EdvA qEA pRyAM. vYAj
eedvM mricvM mhtVEmkA jn
zvwIrLi vcH BNM k}iA
sELiARuH.

sIn 106:21-107:7

c@. av sVM ueLekAH av


er vYAjeedvic@.
39
aen, anYjnec@ pA
p ecyHtekAH eedvieR jn
tyM arAyiI. eedvieR
jnt eedvEAwH avizVAsM pul
kyM anYew v]ik ec@kyM
ecyHt.
40
eedvM teR jnEAwEkApic@. a
v avereAH mw!
41
eedvM teR jne anYrAxH\
eekmARi. avewz@ aver B
rivA eedvM avdic@.
42
eedvieR jntyew z@
av er niyikyM avew jIvitM
yA tnApUmAkyM ecyHt.
43
teR jne eedvM plvM ric@.
pE av eedvientirAvukyM
EtAiy EpAel vikyM ec
yHt. vLer vLer tik av ecyHt.
44
pE dritLi yEAe}Ae a
v shAyinAyi eedve viLic@.
eedvM avew An qEA}uM Ek
kyM ecyH.
45
eedvM qEA}uM teRkrA oAi
kyM teR mhAsHEnhM ekAH aver
zVsiikyM ecyHt.
46
anYrAxH\A aver twvukArAi.
pe eedvM rAxH\eLeAH teR
jntEyAw kN kANiic@.
47
{ew eedvmA yEhAEv, {
eL ricAluM! {eL rAjYLi
niM tiriek ekAuvAluM! atinA
aveR divYnAmM { vA}He, {
aven sHttic@ pAwe.
48
yi AEylieR eedvmAy yEhAv
ey vA}Hk. eedvM qlAyHEA}uM jIvi
ci, av qeEM jIvikyM
ec@M. qlAmxYM pRu, Em!
yEhAv vA}Hewe!

pust
H kM 5
sInM 107
yEhAvey sHtik, qeA
av nlvnA! aveR sHEnhM
nitYmA!
2
yEhAv rici@v pREytA
NitH. yEhAvaver z@LiniM r
ic@.
3
yEhAv teRjne aEnkM vYtY
sHt rAxH\LiniM omic@ i. av
er av ki}niM pwiARuniM
vwniM etniM ekAuv.
4
avri cilvr mmiyi al
u. jIviAenAriwM EtwkyAyi a
v, pE ongrM keA avA
yil.
5
av vizM dAhvumAyi,
av INitrAyieAumi.
6
anrM av shAyi yEhAv
ey viLic@. av aver dritLi
niM rikyM ecyHt.
7
eedvM aver av jIviE ngr
iEl EnErnyic@.
1

sIn 107:8-108:3

598

yEhAvEyAwH aveR sHEnhiM


jninAyi ec@ atH-tv]ik
M ni pRyk.
9
dAhi ANen eedvM t]pHtie
w. viz e eedvM nl
kArYLA niRyH.
10
eedvieR jntyicil twvu
kArAyi. twvRkLiel i
a}iki pUiyiwev.
11
qekAeA, eedvvcni
entier av EpArAwi. atYutnAy
eedvieR pEdzM av ecvieA
il.
12
avew v]ikekAH eedvM a
vew jIvitM dritmymAi. av kAli
wRivI, aEA aver tAA mi
lAyi.
13
dritilAyiI av shAy
inAyi yEhAvey viLic@. av av
er dritLiniM rikyM ec
yHt.
14
eedvM aver twvRkLi ni
EmAciic@. aver bici kyRu
k av epAic@.
15
aveR sHEnhiM jninAyi
av ec@ atH-tkArYM y
EhAvyH ni pRyk.
16
new z@etier eedvM ne
shAyi. avew oA@kvAw t
kA av k}iyM. avew kvAw
Liel usAk tkA avnA
M.
17
ciljn teL vifHFikLAA
tL@ew pApeLyM aprADeLyM
avdic@. av tL@ewpAp ni
miM ByrmAyi kxHwew.
18
av BNM nirsic@, av mriA
RAyi.
19
av dritilAyi. atinAl
v shAyi yEhAveyviLic@. a
v aver dritLini rik
yM ecyHt.
20
eedvM klnyA aver suKew
i. aenav mrNi ni r
e@.
21
aveR sHEnhiM jni Ev
i avec@ atH-t v]ik
M yEhAvyH ni pRyk.
22
aveR v]ikH tjH{tyA
yi blikLik. yEhAvecyHtiri
tieni sEAxEAew pRyk.

27

wiyAerEAel av }uvI}u
kyAyi. avew nAvik sAmYM
nixHEyAjnmAyi.
28
av dritietinA shAy
inAyi yEhAvey viLic@. av a
ver dritLi ni rikyM ec
yHt.
29
eedvM ekAwAvsAniic@. tirmA
lkeL av zAmAi.
30
smM zAmAyti nAvik sEA
xic@. eedvM aver avew ixHw
lE suritrAyi nyikyM ec
yHt.
31
teR sHEnhiM jninAy
atH - ttYM yEhAvyH ni
pRyk.
32
mhAsByi eedve sHttik.
mA oEcEA aven sHtti
k.
33
ndikeL eedvM o mmiyAi mAi.
RvkeL av twu.
34
vLRu nile eedvM lvNM k
l trimiyAi. qekAeA
aview dxHwA vsi.
35
mmiey eedvM jlAzy niR
lmAi. vr nilniM av
Rvk vhiic@.
36
vizver eedvM nl miyiEl
nyic@. aview av pAA ngrM
pNi.
37
vylukLi av viiwkyM mi
rinwkyM av nl viLvuki@kyM
ecyHt.
38
eedvM aver a#hic@. avew
wMb vL. av vLerEyeR
m]gmAyi.
39
drM dritM mlM avew
wMb ecRuM dblvumAyi.
40
avew EntAAer eedvM apmA
nitM sM*BmcimAi. av aver
v}ikLilA m miyilUewalu nw
mARAi.
41
pE, anrM eedvM pAveL
kxHwAwkLiniM ric@. EA}v
ew wMb ipeLEAel
vL.
42
nlv kH hAdi. dxHw
A kAkyM q pRyNemRi
yAet vixmikyM ec@.
43
viEvkmv etA oAiM. a
nrM eedvieR yTAsH E nh
ei mnilAA wuM.

23

cil klukLi avew v]i


kAyi smM mRic@ kwAEpAyi.
24
yEhAvyH qecAnAemH a
vku. smiel aveR atH-t
v]ik av ku.
25
eedvM klikyM o ekAwAArMBi
kyM ecyHt. tirmAlk yy
epAi.
26
tirmAlk aver kAzEALM y
kyM agADsmiEleRiyk
yM ecyHt. apkwkrmAy ekAwAi
av eeDrYM nxHwe@.

sInM 108
dAvIdieR sHEtALielAH.
1
eedvEm, sMgItmAlpitiM
sHEtAgIt pAwtiM qeR X
dyvuM mnSM oiyiri.
2
vINEy, kirEm, nmBAte
NAM!
3
yEhAEv, nie { rAxH\i
wyi puk}HM. anYiwyi nie
{ sHttiM.

599
4

yEhAEv, nieRsHEnhM kAz


eLAL@M tmAyi@tANH. tEmG
LiluM yeryANH nieR vizVsHtt.
5
eedvEm, sVM mIetdicAluM!
m}uv ElAkvuM nieR Etju kANe.
6
eedvEm, nieR suXeL ri
A ecyHtAluM. qeR An
yH mRupwi nkyM riA nieR
mhAzi pEyAgikyM ecyHtAluM.
7
eedvM teR lyi sMsAric@+
{A yM jyiM, vijyi hAdi
k! Q EdzM {A qeRjniniw
yivItiM. EzEKM {Aav n
M. suEAutA}Hvr {Anv nM.
8
gielyAdM mneyM qERtAM. q
yIM qeR ziErAkvcvumAM. ey
dA qeR ecEAlumAyiriM.
9
EmAvAbH, qeR kAluk}ukA pA
mAM. EdAM, qeR ecrium
awimyAM. {A ePlisHtYer EtAli
kyM vijyArvM m}kyM ec@M.
10
rANH z@vieR EkAyiElH q
e nyik? EdAmientier EpArAwA
ere nyiM?
11
eedvEm, etlAMecA qeshA
yiA ninAvuM.pE nI {eL
eekevwiu! {ew eesnYEAewA
M nI EpAmil!
12
eedvEm, z@eL EtAliA {
eL shAyicAluM! {eL shAyiA
mxYAvil!
13
eedviEn {eL zrAAnAvU.
eedvi {ew z@eLEtAl i
AnAkuM!

sInM 109
sMviDAyknH. dAvIdieR
sHEtAgAnLielAH.
1
eedvEm, qeR AnyH EnEr
ecviepAEt!
2
dxHwA qei NpRy. a
stY pRykyANv.
3
qei jnM evRuLvA kArY
pRy. akArNmAyi jneme
mikyANH.
4
{AnversHEnhic@,pE avere
evRu. atinAliEA eedvEm, {A
niEAw Ai.
5
{AnvErAw necyHt. pE av
erEAw tiyA ec@tH. {Anver
sHEnhic@, pE avere evRu.
6
qeR z@ ecyHt tikH aven
ziiENEm. ayA et@kAren et
LiyiA orAeL kek.
7
qeR z@ et@ ecyHtevM a
yA ArnAeNM nYAyADip vi
Die. qeRz@vieR vAkELAErA
M ayAte wt vinyAke.
8
qeRz@ eevkAet mrNmwye. a
veR etA}i meArA lBie.
9
qeR z@vieR ueL anA
TrAkyM aveR BArY viDvyAk
yM ece.

sIn 108:4-109:28
10

avH vIw nxHwewkyM av


yAckrAkyM ece.
11
qeRz@vi kwM ekAwv a
vetlAM qwe. ayAew aVA
nPlemlAM apricit ekAuEpAke.
12
qeRz@viEnAwH M dy kAAtiri
e. aveR uELAwH M kA
NYM kAAtirie.
13
qeR z@vien pUmAyM nzii
cAluM. awtlmRk svtiniM
aveR EprH mAyHc@kLye.
14
qeR z@vieR pitAvieR pAp
yEhAv oAiei! aveR
mAtAvieR pAp oriluM mi
ewAtiei!
15
pAp yEhAv qeM oA
ieci. qeRz@vien jnM pU
mAyM mRA eedvM wyAe.
16
qeA, dxHw onyM ec
yHtil. avenAriluM eryM sHEnhi
cil. driM nirAlMbmAyvew jIvi
tM av vixmkrmAi.
17
m@v dritAti a
yA rsic@. atinA drit
avte sMBvie. m@v n
yAkNemH ayAeLAriluM #hi
cil. atinA ayAH nkeLAm
AkAtirie.
18
zAp aveR vOmAke. atH
aveR wievmAke. zAp av
eR zrIri purA eetlmAke.
19
zAp dxHwen epAtiy
NiyAke. atveR arymAke.
20
yEhAv Q kArYeLl A M qeR
z@ viEnAw vie. qe
ekAlA mi jnELAwH yEhAv
veylAM ece.
21
yEhAEv, nIeyeR yjmAnnA.
atinA nieRnAme mhtVew
tri qEAw wepEwNEm. nI
vLer sHEnhmv, atinA qe
ricAluM!
22

{A evRuemApAvM nihAy mA
M. {AstYmAyM d+Kit, qeR Xd
yM tktH.
23
dinAYiel nI ni}lukEpAel
qeR jIvitM k}itAyi qniBv
ew. ErA kL o ecRuA
NieyEAel qniBvew.
24
vizekAH qeR m@k dbl
mAyiri. qniH emliuBArM nxHw
ew.
25
dxHwA qe apmAni. av
qeEnAi tl lu.
26
qeR eedvmA yEhAEv, qe
shAyicAluM! nieR stYsHEnhM kA
NikyMqerikyMecyHtAluM.
27
aEA, nIeye shAyic@ qH
avrRiyM. aEA, nieR ziyAeN
e ricetvrRiyM.
28
dxHwA qe zpi, pE
yEhAEv, ninee a#hiAnA
vuM. avere mic@, aver EtAli

sIn 109:29-113:5

600

cAluM. aEA nieR dAsnAy {A


hAdiM.
29
qeR z@eL litrAiyAluM!
av tew apmAnM EmliEpAel
Drie.
30
yEhAvyH {A nipRy. an
vDi jnieR mivcH nie {A
sHtti.
31
qekAeA, yEhAv nihA
yErAewAmA. aver mrNi vi
DiA mivriniM eedvM av
er ri.
sInM 110
dAvIdieR sHEtAgAnLielAH.
1
yEhAv qeR yjmAnEnAw@ pRu,
nieRz@eL {A nieR niyN
ilAEvALM* qeR vlvziri
k.
2
yEhAv nieR rAjYM vLM. nieR
rAjYM sIEyAni rMBikyM nieR
z@eL avew sVM rAjYLi nI
BriMver a vLkyM ec@M!
3
nI nieReesnYe sMGwii
EA nieRjnM sVyM vEcM. a
vtew viEzxvOLNiH a
tirAviel owM. nil muvI}u
EAel ecRuA nie vlyM ec
@M.
4
eedvM ovAgHdAnM ecyHti@H, av
teR mnumAukyil.
nI qAlvuM mIEsedienEA
ely o puErAhitnA.
5
qeRyjmAn nieR vlBAg
H. EADdivsi av teR m@
rAjAAer EtAliM.
6
eedvM rAxH\eLviDiM.mi m]tEdh
ekAu epAtiyewM. blrAxH\
ew EntAeL eedvM ziiM.
7
v}iEyAriel aviyiniH rAjA
vH evMwiM. pie avtlyy
kyM blvAnAkyM ec@M!
sInM 111
yEhAvey sHttik! nlvew s
ELni {ApUmnEAew yEhA
vyH ni pRyM.
2
yEhAv atH-t vi.
jnMeedviniM nk #
hi.
3
eedvM stYmAyM mhtVEmRiyM a
tH-tkrvumAy kArY ec@. av
eRn qeM w.
4
yEhAv dyAvAM kNApUmA
eNH ne oAi tri eedvM
atH-t vii.
5
te pip@vH eedvM hArM
n. teRkrA aveneM oA
i.
6
eedvieR zmAy v]ik t
eR jntyHHH anYrAxH\ew lM
tA nkyAeN etLiyic@.
1

n i e R . . . n i y N i l A E v A L M aTvA
{A nieR zueL nieR pAdpIWmA
EvALM.

eedvM ec@EtAErAM nlM nYA


yyvumA. aveR klnkeLlAM
te vizVsiAvutH.
8
eedvieR klnk qeEM
wM. klnk nkA aveR
nYAyIkrN vizVsHtvuM vumA
.
9
teRjne riA av ov
enayc @ . qeEM wkrA
eedvM avmAyuAi. eedvieR
nAmM ByrvuM vivumA.
10
eedvEAw ByiniM dr
vinimANH viEvkmArMBitH. eed
ve asrivviEvkzAlik.
eedvieR sHttik qeM A
yiriM.
sInM 112
yEhAvey sHttik! yEhAvey
BykyM drikyM ec@v
hAdiM. ayA eedvklnkeL sHEn
hi.
2
aveR pigAmik miyi mhAA
rAyiIM. nl jntyew pigAmik
yTAi ag]hItrAM.
3
ayAew wMbMDnikmAM.aveR
n qAlvuM wkyM ec@M.
4
nItimAAH, eedvM i kAzi
viLEpAel. eedvM nlvM kA
NYvAM dyApUmA.
5
kANYvuM oQdArYvuM ovnH xN
mA. vYApAri nIti pultH
ov xNmA.
6
ayA oriluM vI}ukyil. nlv
qAlvuM oAiewM.
7
dvAkLA av e{@kyil. y
EhAvyi yitinA avnH
vizVAsM.
8
ayA vizVAsmvnA.
avByewkyil. av teR z@
eL EtAliM.
9
driH ayA sQjnYmAyi sADn
n. aveR n qeEM
wkyM ec@M.
10
dxHwA ku EkApixHWrAM. a
v EdxYe@pliRuM. pE piey
v lAtAyiIM. av vLeryDikM
#hiEpAluM av lBiil.
1

sInM 113
yEhAvey vA}Hk! yEhAvyew dA
sEr, aven vA}Hk! yEhAvyew
nAmM vA}Hk.
2
yEhAvyew nAmM EA}uM qEA}uM
a#hiewe.
3
dysUrYeR ki}mt asHt mn
sUrYeR pwiARuver yEhAvyew
nAmM vA}Hewe.
4
yEhAv qlArAxH\M mIet
.aveR mhim kAzEALMy.
5
new eedvmA yEhAveyEA
el mil. eedvM yer sViliri
.
1

601
6

kAzvuM miyM kANAtAE}A@ EnA


Eiv yer, nmEmEl NH
eedvM.
7
drier eedvM ecLiyi niy
. yAcker av cnyi niy
.
8
aver eedvM mANimArAkyM ec
@. aver eedvM mKEntALA
.
9
ovH mAyielvrAM. pE
eedvM av ueL nkyM
aveL sEAxiikyM ec@M. y
EhAvey sHttik!

sInM 114
yi AEy QjipHt vi@. yAEAbH
(yi AEy) viEdzrAjYM vi@.
2
eydA eedvieR vizixHw jnmA
yi. yi AEy aveRrAjYmAyi.
3
ecw kH oAwiyk. EyA
Andi tirieA}uki.
4
pvt NAwkeLEAel n]M
vc@. k AwkeLEAel n]M
vc@.
5
ecwEl, nIeyiEnAwiyk? EyA
AndiEy, nIeyi tirieA}uki?
6
pvtEL, nieLinH NAwien
EAel n]M vyH? kEL, ni
eLi AwkeLEAel n]M ec
@?
7
yjmAneRmi, yAEAbieR eed
vmA yEhAvyew mi, mi viR
yH.
8
pARyiniM evemA}uiytH eed
vmA. kwM pARyinimA eedvM
nIRv o}uiytH.
1

sInM 115
yEhAEv, mhtVM sVIkriEtH
{Ll. mhtVM nintA.nieR
sHEnhvuM vizVAsYtyM mlmA mh
tVM niERtAtH.
2
{ew eedvM qvieweyH rAxH\
atH-tewetinH?
3
eedvM sVilA. av yET
xHwM vi.
4
rAxH \ ew EdvA eviyM
sVvuM ekAuevRuM timk
mAM. ErA Aiy evRuM timk
mAM.
5
timkH vAykH, pE sM
sAriA v. avyH kkH, p
E kANA k}iyil.
6
avyH ecvikH, pEEkA
k}iyil. avyH mkH, pE
mNA k}iyil.
7
avyH eekkH, pe sHpzi
AnAvuil.avyHkAlukL@H,pE
nwAnAvuil. avyew etAkLi
niH o zbHdvuM vmil.
8
timkAi ati yi
v timEpAelyAyiIM!
1

sIn 113:6-116:13
9

yi AEyliel jnEm, yEhAvyi vi


zVsik! yEhAv avew kM kv
cvumA.
10
ahErAeR wMbEm, yEhAvyi
yik! yEhAv avew kM
kvcvumA.
11
yEhAvyew BAEr, yEhAvyi
yik! yEhAv avewkM k
vcvumA.
12
yEhAv ne oAi. yEhAv
nea#hiM. av yi AEylien
a#hiM. ahErAeR wMbe y
EhAv a#hiM.
13
teR vluM ecRumAy BAer
yEhAv a#hiM.
14
yEhAv
niM
niew
mM wt wt nke.
15
yEhAv sVvuM miyM s]xHwic@.
av nieL sVAgtvuM ec@!
16
sVM yEhAvyEwtA. qA
mi av mxY nki.
17
pErt yEhAvey sHttiil!
klRkLilAyv yEhAvey sHtti
il!
18
pE nAM yEhAvey EA sHti
M. qeM nAM avensHtiM! y
EhAvey vA}Hk!
sInM 116
yEhAv qeR An Ek
EA {Anven sHEnhi.
2
shAyi qeRviLi av Ek
EA {Anven sHEnhi.
3
{A eReR mriciri! mrNpA
zM qeiyiri. klR qni
@M awykyAyi. {A BykyM
vYAlewkyM ecyHt.
4
aEA {A yEhAvyew nAmM viLi
c@. {ApRu, yEhAEv, qe ri
cAluM!
5
yEhAv nlvM dyApUmA.
eedvM kNAmynA.
6
nihAyer yEhAv pripAli.
{A nihAynAyi, yEhAv q
e rikyM ecyHt.
7
qeR tHmAEv, vimik! yEhAv
nie pripAliH.
8
eedvEm, nIeyeR ANen m]tYuvi
niric@. qeR knI nI nii.
nIeye vI}Hcyini ric@.
9
jIvivew EdzH {A yEhA
vey wM EsviM.
10
{A nziie@!q {A pR
EA qni vizVAsM Ayi.
11
aet, qeRpri*Bmi yi
EA {A pRu, qlAvM Ny
A!
12
yEhAvyHH q nkAnAeNni
k}iyk? qnietlAM yEhAv t
tA!
13
av qni rt. atinA
{A avenA pAnIybli aiM.
yEhAvywnAmM {A viLikyM
ec@M.
1

sIn 116:14-119:4

602

14

yEhAvyH Enck {AniEA


aveR m}uv jniM mAek
aiM.
15
yEhAvyew BArielAveR mr
NM av vLerDAnM. yEhAEv, ni
eR dAsArielAvnA {A!
16
{A nieRdAsnA; nieR dA
simArielAvew H. yEhAEv, nI
qeR bnLiniM qe EmAci
ic@!
17
nin {AenA tjH{tA bliy
iM. yEhAvyew nAmM {A viLiM.
18
vAgHdAnM ecyHtv {A yEhAvyH
smiM. aveR skljniM m
iEl {AniEA EpAM.
19
eyzElmiel lyiEl {A
EpAM. yEhAvey sHttik.
sInM 117
skl rAxH\L@Em, yEhAvey sHt
tik. skljnL@Em, yEhAveysHt
tik.
2
eedvMne
vLersHEnhi!
av nEAw qeM vizVsH t t
kA@kyM ec@M! yEhAvey sHtti
k!
1

sInM 118
yEhAvey mhtVewk, qe
A avnA eedvM. aveR stY
sHEnhM nitYmA!
2
yi AEyEl,
enpRyk.aveR stYsHEnhM
qeM w!
3
puErAhitEr, en pRyk. av
eR stYsHEnhM qeM w!
4
yEhAvey rADivEr, pR
yk. aveR stYsHEnhM qeM
w!
5
{A }iep@, atinA shA
yi {A yEhAvey viLic@. yEhA
veyni mRupwinkyM qe sV
tnAkyM ecyHt.
6
yEhAv qEAewAmH, atinA
{A Byewkyil. qniEdAxM v
A jninH oM ecAnAkil.
7
yEhAvyAeNeR
shAyi.qeR
z @ prAjitrA {A kAM.
8
jne yitiluM yEhAvey
yitA ExHWM.
9
niew EntAeL yiti
enA yEhAvey yitA
ExHWM.
10
DArALM z@ qe vlyM
ecyHt. qA yEhAvyew ziyA
{An ver prAjyewi.
11
z@eLe pieyM pieyM vL
u. yEhAvyew ziyA {Anver
EtAlic@.
12
EtnIcM epAtiyEAelyAyi
qeRz@eLe epAtitH. p
E avEvgM qriy epAEpAel
tI. yEhAvyew ziyA {Anv
er prAjyewi.
1

13

qeR z@ qe mikyM
eReR mrNAsnAkyM ecyHt.
pE yEhAv qe shAyic@.
14
yEhAv qeRziyM vijygItvu
mA! yEhAv qe ri!
15
nlvew vstikLiniH vijyA
EGAxM EkAM. yEhAv teR mhAz
i vIuM kAiyiri.
16
yEhAvyew kr vijyi y
e@. yEhAv teR mhAzi vi
uM kAiyiri.
17
{A jIviM mriil. yEhAv ec
yHtete {A pRykyM ec@M.
18
yEhAveye ziic@, pE av
ene vDicil.
19
nItiyew kvAw qniAyiR
AluM. {A akkwH yEhAvey
rADiM.
20
av yEhAvyew kvAwLA.
nI timAA atilUew kw EpAkuM.
21
yEhAEv, qeR AnyH mRu
pwi nkiyti ninni. qe r
itinH nin ni.
22
pNiA tiL klH mllA
M.
23
yEhAv aen sMBviic@. nAmtH
atH-tkrem k!
24
H yEhAvyAiy divsmANH.
nmiH hAdic@lsiAM!
25
jnM pRu,yEhAvey sHttik!
yEhAv ne ric@!*
26
yEhAvyew nAmi vven
sVIkrik. puErAhitA mRupwi pR
u,{ nieL yEhAvyew vs
tiyiEl sVAgtM ec@!
27
yEhAv eedvmA. av ne
sVIkrikyM ec@. bli
Awien piwic@eki yAgpIWieR
ekAukLiEl ekAuvrik.
28
yEhAEv, nIeyeReedvmA. {A
nin nipRykyM ec@. {A
nie vA}H!
29
yEhAvey vA}Hk, qeA a
v nlvnA. aveR stYsHEnhM
nitYmA.
sInM 119
ElPH
1
nilrAyi jIviv sxHw.
av yEhAvyew pEdzLsri
.
2
yEhAvyew krARsriv s
xHw. av pUmnEAew yEhAv
ey asri.
3
av tikec@il. av yEhA
vey asri.
4
yEhAEv, nI { nieR kln
kt. klnk m}uvM as
riA nI {ELAw pRykyM ecyHt.
y E h A v e y . . . r i c @ yEhAEv, dyvAyi
{eL ric A luM. yEhAEv, dyvAyi
{eL vijyii cAluM. yM jyic@ v
rAjAvien driA vijyArvmAyi
tH.

603
5

yEhAEv, {A nieRniym q
EA}umsrieci q {AnAzi
.
6
nieR klnk pWiEA {AenA
riluM nANM ekwkyil.
7
aEA, nieR nyM nItiyM {A
pWiekAH qniH yTAi
nie mhtVewAM.
8
yEhAEv, {A nieR klnkLs
riM. atinA qe eekevwiyEt!
EbH
o yvAvinH niljIvitM nyi
A qenk}iyM? nieR vcn
asric@ekAute.
10
{A pUXdyEAew eedve
EsviA mi. eedvEm, nieR
klnk asriA qe shAyi
cAluM.
11
nieRvcn EyAew {A p
WitinA ninetier {A pApM
ec@kyilElA.
12
yEhAEv, nI vA}Hewe. nieR
niym qe pWiicAluM.
13
nieR viEvkEAewy viDikeL
eylAM pi {A pRyM.
14
meienAM nieRkrA pWi
ti {AnAhAdi.
15
nieR c {A ccec@.
nieR mAM {A piw.
16
nieR niymLi {A hAdi
. nieR vAk {A mRkyil.
9

gIem
qEAw nItikAiyAluM. aEA ni
eR Q dAsnH nieR klnkLsricu
jIviA k}iEuM.
18
yEhAEv, qeR kk RAluM.
{A nieRvcn vAyikyM a
tH-ttY kAkyM ece.
19
Q EdzH {AenAapricit. y
EhAEv, nieRvcn qi niM
mRyHEt.
20
nieRviDik qEA}uMpWiA {A
nAzi.
21
yEhAEv, ahArikeL nI zAsi
. avH dritAM. nieR k
lnkLsriA av Ail.
22
{A litM niYM kAtiri
e. nieR krA {A asrici.
23
EntAEpAluM qe dxiciri
. pE, yEhAEv, {AnieR dAs
nA. {A nieR niym pWi
kyM ec@.
24
nieR krARA qeR msuX
H. aetniH nl pEdz t.
17

dAelH
{A mriARAyi. yEhAEv, klicA
luM, {A jIvie.
26
qeR jIvitei {A niEAw
pRu. nI qni mRupwiyM t. ni
nieR niym qe pWiicAluM.
25

sIn 119:5-45
27

yEhAEv, nieR niym pWiA


qe shAyicAluM. nI ecyHtiri
atH-ttY {A pWie.
28
{A d+KitM INitM .
jH{ nki qe vIuM knAi
yAluM.
29
yEhAEv, tiyew v}iyi jIviA
qe avdiEt. nieR vcn
LA qe nyicAluM.
30
yEhAEv, nieR vizVsHtdAsnA
tinH {A etrewe@. nieR
viEvkEAewy viDik {A
EyAew pWi.
31
yEhAEv, nieR krARien {A mRu
ek piwi. qe nirAznAEt.
32
{A hAdEAew nieR klnk
LsriM. yEhAEv, nieR klnk
qe hAdii.

Eh
yEhAEv, nieRniym qe p
WiicAluM, aEA {A av as
riuM.
34
qniH mnilAiAluM. nieR
vcn {A asriM. {A av
pUmAyM asriM.
35
yEhAEv, nieR klnkew pAt
yilUew qe nyicAluM. jIvitrIti
{A stYmAyM sHEnhi.
36
DniknAkA v}i pkrM nieR
krARieni ciiA qe shAyi
cAluM.
37
yEhAEv, vilek kArY kA
tiniM qeRkkeL nI sUiE
NEm. nieR mAi jIviAene
shAyicAluM.
38
jnM nie dritinAyi, nieR
dAs vAgHdAnM ecyHt nwAiyA
luM.
39
yEhAEv, {ABy apmAnM q
w kLAluM. nieR viEvkpUv
mAy viDik nltA.
40
tA, nieR klnkeL {A sHEn
hi. qEAw nIti puliyAluM,
{A jIvie.
33

evQ
yEhAEv, nieR nitYsHEnhM qni
kANicAluM. nieR vAgHdAnmsri
cH qe ricAluM.
42
aEA, qe apmAniv
mRupwi qniAM. yEhAEv, nI
pRykArY {A stYmAyM vizV
si.
43
nieR stYvcn {AenEA}uM
pRye. yEhAEv, nieR viEvkEA
ewy tImAneL {AnAyi.
44
yEhAEv, nieRvcn qM, q
eM {A piwM.
45
aen {A sVtnAM. q
ekAeA, nieR niym pAli
A {A kWinAVAnM ec@.
41

sIn 119:46-82

604

46

nieR krARieni {A rAjAA


mAyi sMsAriM. avere apmAni
kymil.
47
yEhAEv, nieR klnk pWi
ti {AnAhAdi. klnkeL {A
sHEnhi.
48
yEhAEv, nieRkl n keL {A
sHt ti. {Anvey sHEnhi.
{A nv pWikyM ec@M.
syi
yEhAEv, qEAw nieR vAgHdA
nM oAicAluM. vAgHdAnM qni
tI n.
50
{A yAtnyBvikyANH, yEhA
v qe zVsiikyM ec@.
nieR vcnM qe vIuM jIviic@.
51
qeA vizixHwrA teL
kv qeirmAyi apmAnic@.
qiluM nieR vcnLsritH
{A niiyil.
52
nieR viEvkEAewy niy
{AenEA}uM oAi. yEhA
Ev, av qe zVsii.
53
nieR vcneL asriA d
xHwrAy jneL kAEA {A EkA
pixHwnA.
54
nieR niym qeR Bvni
el* gAnLA.
55
yEhAEv, rAiyi {A nieR
nAmM asHmri. nieR vcnM
{A asHmri.
56
nieR klnk EyAew asri
ztinAlANitH.
49

EhH
yEhAEv, nieR klnkLsrik
yANH qeR kwmey {A niyic@.
58
yEhAEv, {A pUmAyM niilA
yi. vAgHdAnM ecyHtEpAel nI
qEAw kANYvAnAyiAluM.
59
qeR jIvitei {A vLer
EyAew ciic@. nieRkrARiEl
{A mwi vrikyM ecyHt.
60
nieR klnkLsriA amAi
Aet {A tiwi v.
61
osMGM dxHwA
qedxic@
sM sAric@. pE yEhAEv, nieR
vcn {A mRil.
62
arAiyi NH nieRnl tI
mAn {A nipRy.
63
nierADi nieR oAErA B
M {AenAsuXA. nieR kln
ysri oAErA vYiM {AenA
suXA.
64
yEhAEv, miyi nieR stYsHEn
hM niRy. nieR niym qe
pWiicAluM.
57

EtH
yEhAEv, nieR dAsnAy qniA
yi nI aEnkM nk ecyHt. vAgHdAnM
65

B v n M aTvA {A vsi lyM


qM.

ecyHtkArY teyANH nI vi
ctH.
66
yEhAEv, buipUvmAy tImAn
eLwA aRivH qni nkiyAluM.
nieR klnkLi {A yi.
67
yAtnkLBviti
mH
{AenA pAw et@k ecyHt. pE
EA {A EyAew nieR
klnkLs ri.
68
eedvEm, nI nlvnA, nI nk
ec@. nieR niym qe pWii
cAluM.
69
qeA ExHWer sVyM k
v qei dxic Nk pRu.
pE, yEhAEv, nieR klnk pU
mnEAew {A asric@.
70
av viEvknYrA. qA
{A nieR vcnLilAhAdi.
71
kxHwtkeLni nltAyi. q
ekAeA {A nieR niym pWi
c@.
72
yEhAEv, nieR vcneLniH ci
tmA. yirM evixNeLyM
sVxNeLyM kA vizixHwmAN
v.
EyAdH
yEhAEv, nI qes]xHwic@, nieR
sVM eekkLA qetAukyM ec
@. nieR klnk pWiAM mni
lAAM avey asriAM qe
shAyicAluM.
74
yEhAEv, qeAEA nieR
BA qe dri . nI pRytH
{A vizVsitinA av hAdi
.
75
yEhAEv, nieR tImAn nYAy
em {AnRiy. nIeye zii
zriyAtAM.
76
ni, nieR stYsHEnhMekAH q
ezVsiicAluM. nI vAgHdAnM ec
yHtEpAel qe zVsiicAluM.
77
yEhAEv, qe zVsiikyM
jIviAnvdikyM ecyHtAluM. ni
eRpEdz {A stYmAyM sV
di.
78
qeA vizixHwer sVyM k
v qei N pRu. av
nANM ekweei. yEhAEv,
nieR niym {A pWi.
79
nieR BA qeRywE vri
kyM nieRkrA pWikyM ece.
80
yEhAEv, nieR jH{ {A tYmA
yi pAliAniwyAke, aen {A
apmAnitnAkAtirimElA.
73

kPH
{A mriARAyi, nIeye ri
M kAiriANH. pe yEhAEv, nI
pRy kArYLi {A yi.
82
nI vAgHdAnM ecyHtkArY {A
tIic@ekAEyiri. pE q
eRkk INikyANH. yEhAEv,
qEA}A nIeye zVsiik?
81

605
83

cvRunyiel Niy mirieA


liEpAelyAEA}uM {A nieR niy
m mRkyil.
84
{AenkAlM jIviM? yEhAEv, q
e pIfiiver nIeyA zi
ik?
85
cil ahArik ori tew
NkekAH qei. nieR vc
netirAyi atH.
86
yEhAEv, nieR klnkLiellAM jn
i yiAM. qe pIfii
ekAH et@kArANv. qe ri
cAluM.
87
av qe tAH nziiciri
. pE {A nieR jH{k a
sri niiyil.
88
yEhAEv, nieR stYsHEnhM q
EAw kANikyM qe jIviAn
vdikyM ecyHtAluM. nI pRyet
M {A ec@M.

lAemdH
yEhAEv, nieRvcnM nitYmANH. ni
eR vcnM sVi nitYmAyi w
.
90
nI qM,qeM vizVsHtnA.
yEhAEv, nI miey s]xHwic@, atiM
nilni.
91
nieRniym mlvuM orwimeyEA
el mi avey asritinAlu
mANH atH M wtH.
92
nieR vcn qni suX
eLEAelylAyiei qeR yAtn
kLAe {A tkewmAyi.
93
yEhAEv, nieR klnk {AenAri
luM mRil. qeA avqe jI
vii.
94
yEhAEv, {A niERtA. ati
nAele ricAluM! qekAeA
nieR klnk asriA {A kWi
nmAyi mic@.
95
dxHwA qe nziiA mic@.
pE nieR krA qe viEvkiyAi.
96
nieR niymemA}iek qlAiM av
yEwtAy primitikH.
89

EmM
oA yEhAEv, nieR pEdzeL {A
sHEnhi. qlAyHEA}uM {Anv
eyi sMsAri.
98
yEhAEv, nieRjH{k qe z
@eLA jH{AniyA. nieR ni
ymM qEA}uM qEAewAmH.
99
{A nieR krA pWitinA
qeR qlA AerAL@M jH{AniyA
{A.
100
nieR jH{k pAlitinA
m AerA {A buimAnANH.
101
qeR oAErA vwvyHpiluM etAy
mAini nIeye ak@.
atinA yEhAEv, nI pRyEAel
qni ec@vA k}iyM.

sIn 119:83-120
102

yEhAEv, nIyA qeR.


atinA nieR niym asri
{A niukyil.
103
nieR vcnM qeR vAyi Etni
enA mDurmANH.
104
nieR pEdz qe jH{Ani
yA, atinA vYAjpEdzeL
{A evRu.

yEhAEv, nieRvcnM qni


mAdIpmA.
106
nieR niym nlv. av as
riAem {A tijH{eyw.
107
yEhAEv, {A vLerAlM yAtny
Bvic@. dyvAyi kln nki qe
punIviicAluM!
108
yEhAEv,
qeR
sHEtAM
sVIkricAluM. nieR niym qe
pWiicAluM.
105

109

qeR jIv qEA}uM apkwilA


. pE nieR pEdz {A
mRiil.
110
dxHwA qewA mi.
p E {A nieR klnkLsriAti
iil.
111
yEhAEv, nieRkrA {AenM
piwM. aete vLer sxHwnA
.
112
nieR niymLsriA {Aen
EA}uM kWinmAyi miM.

sAem
yEhAEv, niEAw pUmAyuM
RilA ver {A evRu. pE
{A nieR pEdzeL sHEnhi.
114
qemRc@vyHkyM
sMrikyM ecyHtAluM. yEhAEv, nI
pRyti {A yi.
115
yEhAEv, dxHwA qeRywE
vrAniwyAEt. qeR eedvi eR
klnk {AnsriM.
116
yEhAEv, nI vAnkiy EpAel
qe tAiyAluM. {A jIvikyM
ec@M. {Anie yi, ati
nA qe nirAznAEt.
113

97

117

yEhAEv, qe shAyic A luM,


{A riewM. nieR kl n k
{Aen eEM pWiM.
118
yEhAEv,
nieR
niym
lMGi vereylAM nI tiLy.
q ekAeA, niepiwrAem
s ticEA av N pRu.
119
yEhAEv, miyiel dxHwAer nI
cv RuEpAel vliecRiu. atinA
ni eRkrARien {AenEM sHEnhi
M.
120
yEhAEv, {A nie By.
nieR niym {A BykyM
drikyM ec@.

sIn 119:121-157

606

ayi
zriyM nlmAy {A ecyHtiri
. yEhAEv, qepIfiiA
#hivew eekyi qe li
Et.
122
qEAw n kAAem stYM
ecyHtAluM. {A nieR dAsnA.
yEhAEv, ahArik qe pIfi
iAniwyAkEt.
123
yEhAEv, nieR shAyM EtwiyM
ni inieA nlvA EkAni
M qeR k }u.
124
{A nieRdAsnA. nieR
stY sH E nhM qEAw kAiyAluM.
nieR niym qe pWiicAluM.
*125{A nieRdAsnA. mnilA
Aqe shAyicAluM. aen q
ni nieRkrA aRiyA k}iyM.
126
yEhAEv, nI qeiluM ecA
sm ymAyi. jnM nieR niymM lMGiciri
.
127
yEhAEv, tnieA nieR
k lnkeL {A sHEnhi.
128
{A EyAew nieR klnkeL
lAM asri. vYAEjApEdzeL
{A evRu.
121

Ep
yEhAEv, nieR krA atH-tkrmA
. atinAlANH {Antien piw
tH.
130
jnM nieRvcnM mnilAA w
uEA atvH EnrAyjIvitM nyi
ti v}ikAiyAy o dIpM EpAel
yAyiriM. nieR vcnM sADArN
ArenEAluM jH{AniyA.
131
yEhAEv, nieR klnk pWiA
{AnA#hi. iEyAew, a
mnAyikAirivenEAelyA
{A.
132
eedvEm, qeEnAk, qEAw k
NkA@k. nieR nAme sHEnhi
vErAw zriyAy ecyHtAluM.
133
yEhAEv, vAgHdAnM ecyHtEpAel
q e nyicAluM. qni EdAxmAyetA
M sMBviEt.
134
yEhAEv, qe pIfiivri
niM qe ricAluM. {A nieR
klnkLsrikyM ec@M.
135
yEhAEv, nieR dAsen sVIkricA
luM. nieRniym qe pWiicA
luM.
136
o
kunI}te
{A
kruA iyiri. qeA
jnM nieR vcnLsriil.
129

sAed
yEhAEv, nI nItimAnA. nieR
niym nItipUvkmA.
138
krARi nI { nl niym
t.stYmAyM {vey yi
AnAvuM.
137

139

qeR zmAy vikAr qe


tk . qeR z@ nieR kln
keL mRtinA {A lnA.
140
yEhAEv, nieR vcni yi
Aemti { etLivuH. {A
ntien sHEnhikyM ec@.
141
{AenA viEvkmilA yvAvAyi
riAM. pE nieR jH{k {A
mRil.
142
yEhAEv, nieRn nitYmA. ni
eRpEdz yimA
.
143
qniH dritM dritkAlm
Ayi. pE nieR klnk {AnA
sVdi.
144
nieR krA qeM nytA
. a mnilAA qe shAyi
cAluM. aetni jIv nM.
EkAPH
yEhAEv, pUXdyEAew nie
{A viLic@. qni mRupwi nki
yAluM! nieR kl n k {Ansri
.
146
yEhAEv, {A nie viLi.
q e ricAluM! nieRkrA {An
srikyM ecAM.
147
niEAw AiA {A ati
rAviel q}uE@. nI pRy kArY
Li {A yi.
148
nieR vcnM pWiA {A R
miLci.
149
nieR pUsH E nhEAewyM
qe vicAluM. yEhAEv, zriey
nI pR kArY ecyHtH qeR jIv
nilniiyAluM.
150
jn qnietier dxHwFAElA
cn nw. av nieR pEdz
piwil.
151
yEhAEv,
nIeyEAw
vLer
awiri . nieR klnkeLlAM
yi mA.
152
vLer pH, nieR vcn nitYmA
yiriemH nieR krARiniM {A
pWic@.
145

ErzH
yEhAEv,
qeR
yAtnk
kAkyM
qe
rikyM
ecyHtAluM. nieR pEdz {A
mRiil.
154
yEhAEv, qniAyi EpArAwkyM
qe rikyM ecyHtAluM. nI vA
gHdAnM ecyHtEpAel {A jIvi e.
155
dxHwA vijyiil, qeA a
v nieR niymLsriil.
156
yEhAEv, nI vLer dyAvAnA.
zri ey nI pRy kArY ecyHtA
luM. {A jIvie.
157
pE qe pIfiiA mi
DArALM z@qniH . qiluM
nieR krA pAli {A ni
iyiil.
153

607 sIn 119:158-122:2


158

vizVAsvker {A EnA
. yEhAEv, nieR jH{k avr
sriAtH {A evRukyM ec@
.
159
tA, nieR kl n kLsriA
{A kWinyM nw. yEhAEv,
nieRpU sHEnhEAew qe jIvi
icAluM.
160
yEhAEv, rMBM mt te
nieR vcn yitA.
nieR nl niymM nitYmAyi nilni
kyM ec@M.

zI
zrAy EntA akArNmAyi q
emic @ . qiluM {A nieR
niyme mAM drikyM By kyM
ec@.
162
yEhAEv, nieR vcnM qe niDi
kiiyvenEAel hAdii.
163
NkeL {A evRu! kWinmAyi
evRu. pE, yEhAEv, nieR
vcneL {A sHEnhi.
164
nieR nl niym nimiM {A
divsi }utvN nie sHtti
.
165
nieR pEdzeL sHEnhiv
yTA smADAnM keM. aver
vI}HA oiM k}iykyil.
166
yEhAEv, nIeye ri
kAirikyA {A. nieR kln
k {A asric@.
167
nieR krA {A pAlic@. yEhA
Ev, nieR niymeL {A vLer sHEn
hi.
168
nieR krARuM klnkM {Ansri
c@. yEhAEv, {A ecyHtiriet
lAM nI aRiy.
161

etQ
yEhAEv,
qeR
h A dgItM
EkAluM.
nI
vAgHdAnMecyHt
EpAeleye jH{AniyAiyAluM.
170
yEhAEv, qeRAn EkAluM.
nI vAgHdAnM ecyHtEpAel qe ri
cAluM.
171
qiniM sHEtAgIt epA
iRe@. qeA nieR niym
nIeye pWiic@.
172
nieR vAkELAw tikriAM
q eRgAnM pAwAM qe shAyicA
luM. yEhAEv, nieR niymeLl A M
nltA.
173
nieR klnkewmAM {A etr
ew. atinA eekeyi q e
shAyicAluM!
174
yEhAEv, nIeye riemA
eNeR tI. pe nieR pEdz
Li {AnAhAdikyM ec@.
175
yEhAEv, {A jIvikyM ni e
vA}HkyM ece. nieR niym
qe shAyie.
169

176

nxHwe AwienEAel {Anl


u. qe etruvErNEm, yEhA
Ev. {A nieR dAsnA. nieR
klnk {A mRkyM ecyHtiil.
sInM 120
lyiEl EpAti
o gAnM.
1
{A dritilAyi. shAyi
nAyi {A yEhAvey viLic@. aven
e rikyM ecyHt.
2
yEhAEv, qei NpRvri
niM qe ricAluM. astYmAy kA
rYLANv pRtH.
3
NyAEr, nieA ki@k
eyRiyAEmA? nieL EnwemRiyA
EmA?
4
nieziiA BweR aO
vuM k kriyM.
5
NyAEr, niewyw vsi
tH Emezi vsiEAelyA.
ekdAriel* wArLi vsiEAel
yANtH.
6
smADAnM evRuvErAewAM {A
vLerAlM k}iu.
7
qni smADAnM EvNem {A
pRu. av Ev yvuM.
sInM 121
lyiEl EpAtiL o
gAnM.
1
shAyinAyi {A kLiEl
EnA. pE qeRshAyM qview
niAM vrik?
2
sVieRyM miyewyM
xHwA
vAy yEhAvyiniH qeR shAyM
vM.
3
nI vI}uvA eedvM avdiil. ni
eR sMrk RiEl vI}uky
mil.
4
yi AEylieR sMrk myui
l. eedvM oriluM Ruil.
5
yEhAvyA nieR sMrk.
teR mhAziyA av nie sMr
i.
6
pk nie pviA sUrY k}i
kyil. rAiyi nie pIfiiA
cM sADiyil.
7
qlA apkwiniM yEhAv ni
e sMriM. yEhAv nieR AN
en sMriM.
8
nI vrikyM EpAkukyM ec@EA
yEhAv nie shAyiM. EA}uM q
eM yEhAv nie shAyiM!

sInM 122
lyiEl kyRiEAti
dAvIdieR o gAnM
1
nm yEhAvyew lyiEl
EpAkAM qjnM pREA {A
hAdic@.
2
{Liview eyzElmieR kvAw
w ni.

sIn 122:3-127:2

608

putiy eyzElM! oErkIt ngr


mAyi punniieiri.
4
aEAANH EgA EpAtH. y
EhAvyew nAme vA}HA yi
A
EylukA aviewEA. yEhAvyH
EgALANv.
5
dAvIdieR wMbiel rAjAA
tew siMhAsnL view Apic@.
jne viDiAnANv siMhAsnM a
view ApictH.
6
eyzElmieR smADAninAyi
Aik. nie sHEnhivH
aview smADAnM lBieci.
7
nieR mtiluki smADAnm
Aeyi! nieR vizixHwmirLi
surittVM lBieci!
8
qeR sEhAdrAewyM ayA
ewyM nyHH view smADAnmA
ke q {A Ai.
9
{ew eedvmA yEhAvyew
lyieR nyHAyi Q ngri
nkAkeey {A Ai
.

sInM 123
lyiEl kyRiEA
ti gAnM.
1
eedvEm, {A nieEnAi Ai
. nI sVi rAjAvAyi ri
.
2
awimk vzYAyi yjmAnen
yi. aEtEpAel, {
{ew eedvmAy yEhAvey yi
. eedvM {ELAw kN kA@
tinAyi { kAiri.
3
yEhAEv, vLerAlmAyi apmAnit
rAyiri {ELAw kN kAiyAluM.
4
mwiyAM DiArikmAy avri ni
M {H mtiyAEvALM apmAnvuM
apkIiymAyi@H.

sInM 124
lyiEl kyRiEAti
dAvIdieR o gAnM.
1
yEhAv new pAyii
eli nmesMBvimAyi? yi
AEyEl, mRupwi trik.
2
jnM ne mic E A yEhAv
nEAewAmilAyiei nme
sMBvimAyi?
3
newz@ avewEkApieR
jVlni ne jIvEnAew vi}uumA
yi.
4
new z@, ne o}uiLy
LyMEpAelyM ne o}uieAu
EpA ndiEpAelymAyiEen.
5
ahArik new vAyHver
yH ne o}uieAuEpA evM
EpAelyAyiIEen.
6
yEhAvey vA}Hk! ne piwiwi
vDiA yEhAv z@eL avdi
kyil.

vlyilkewkyM pie rew


kyM ecyHt pieyEAelyA nAM.
vlkIRukyM nAM rewkyM ecyHt.
8
new r yEhAvyini v.
yEhAv sVvuM miyM s]xHwic@!
sInM 125
lyiEl kyRiEA
ti o gAnM.
1
yEhAvyi yi mxY sI
EyApvtMEpAelyA. av ori
luM luukyil. av qeEM
wM.
2
eyzElmi @M pvtH. y
EhAv teR jni ilumAyiri
kyM ec@. av teRjne q
M, qeM sMriM.
3
dxHwA qeM nItimAAew mi
niyikyil. aen sMBvicA
nItimAA EpAluM ti ecA twuM.
4
yEhAEv, nItimAAErAw nkAiyA
luM. nilXdymvErAw nIti pul
iyAluM.
5
dxHwA vt kA@. dxHwAer
yEhAv ziiM. yi AEyli smA
DAnmAyirie!

sInM 126
lyiEl kyRiEA
ti o gAnM.
1
yEhAv ne EmAciiEA a
sVpHnM EpAelyAyiriM!
2
jnM cirikyM sEAxgAn
pAwkymAyiriM! anYrAjYA pR
yM.yi AEylukAAyi yEhAveyA
atH-t kM ecyHt.
3
aet, yEhAv nmAyi atH-tM
viciei n vLer s
EAximAyi!
4
yEhAEv, mmiyiel nIcAlukLi
vIuM jlM niRcEpAel {eL vI
uM EmAciicAluM.
5
vi vityHEA ov d+Kit
nAyiiriAM. pE viLevw
EA av sxHwnAM!
6
vik vyliEl ekAuEpA
EA ayA krEAM, pe viLvH
vIiEl ekAuvEA av
hAdiM!
sInM 127
lyiEl kyRiEAti
zElAEmAeR o gAnM.
1
o mirM pNiy yEhAvyel
i pNiAew aVAnM evRuetyA
. o ngre nirIitH yEhA
vyeli kAvA evRuet smyM
kLykyANH.
2
atirAviel NM eevkiyRu
M jIvitmAM Etwi aVAniM
v]TAvilA. eedvM tA sHEnhi
jne, av RuEA EpAluM p
ripAli.

609
3

ik yEhAvyew sAnmA.
o ayew zrIri ni ti
PlmANv.
4
o yQvnAreR puA o
BweR vnA}iyiel auk EpAel
yA.
5
puAereAH vnA}i niRyH
v atIvsxHw. ayAeLAriluM
EtAliewil. epAlLi ayA
ew z@LiniH av aven sMr
iM.

sInM 128
lyiEl kyRiEA
ti o gAnM.
1
yEhAvyew BAerlAM BAgYvAA
. eedvM cHCi mAi av
jIvi.
2
aVAnPli niLAhAdiM. ni
sxHwrAvukyM ninl kA
rY sMBvikyM ec@M.
3
Bvni nieR BArY PlmA
miriviEpAelyAM. EmzyH @
miri nieR ik nieR olIvumr
EpAelyAM.
4
yEhAv tIcyAyM teR Ber
kArM a#hiM.
5
yEhAv sIEyAniniH nie a
#hie. jIvitiluwnILM eyzEl
miel a#hM niLAsVdie.
6
nin nieR pQAer kANAnA
ySAke. yi AEyli smA
DAnmAke!

sInM 129
lyiEl kyRiEA
ti o gAnM.
1
qni jIvitiluwnILM DArALM z
@Ayi. yi AEyEl, z@
eLi {ELAw pRyk.
2
qni jIvitiluwnILMDArALM z@
Ayi. pE av vijyici
il.
3
qeR puRH vliy mRivukAM
ver avere awic@. nILvuM }vu
m mRivuk qniAyi.
4
pE nlvnAy yEhAvkyRuk m
RicH qe dxHwAriniM EmAci
ic@.
5
sIEyAen evRuv EtAlie@.
av litrAyi oAwiEAvukyM ec
yHt.
6
Emryiel pul@EpAelyAyi
av. vLceyE av Ni
EA.
7
ekAyHkArnH o eekniRey pu
l@ki@il. atH o DAnYnyH
EpAlumil.
8
atiel kwEpAv, yEhAv
nie a#hie q pRykyil.
yEhAvyew nAmi nie {L
#hi q jnM pRykymil.

sIn 127:3-132:6

sInM 130
lyiEl kyRiEA
ti o gAnM.
1
yEhAEv, {A vliy }ilANH.
atinA {A nieR shAyM Etw.
2
qeR yjmAnEn, qe vicAluM.
shAyinAy qeR nilviLi
EkAluM.
3
yEhAEv, jnieR sklpAp
M nIyver yTAi ziici@
ei ovEpAluM jIvEnAew av
Ezxiciriyil.
4
yEhAEv, nieR jnEAw epARuA
luM. aEA nierADiA jnmA
vuM.
5
yEhAv qe riM kAiri
kyA {A. qeR AN avnA
yikAiri. yEhAvpRytH {A
vizVsi.
6
{AeneR yjmAnen kAirikyA
NH. BAtmAkA kAekAu kAvliri
pARAvukArenEAelyA {A.
7
yi AEyEl, yEhAvyi yi
k. stYsHEnhM yEhAvyi mAM kA
. yEhAv vIuMvIuM ne ri
. yi AEylieR m}uv pApM
yEhAv epARukyM ec@M.
sInM 131
lyiEl kyRiEA
ti o gAnM.
1
yEhAEv, {A ahAriyl. mANi
yAyi nwAM {A miil. vliy
kArY ecA {A miil. q
nisAYmAy kArYeLRicH {A
vixmiil.
2
{A zAnA. qeR mnH zA
mA.
3
ayew eekkLiel sMt]pt
H nAy
ienEAel qeR mnHzAvuM sV
vumA.
4
yi AEyEl, yEhAvyi yi
k.avni M qM yik.
sInM 132
lyiEl kyRiEA
ti o gAnM.
1
yEhAEv, dAvIdieR shn oA
icAluM.
2
dAvIdH yEhAvEyAewA vizixHw ti
jH{eyw. yAEAbieR mhAeedv
EAw av o vizixHwtijH{ey
w.
3
dAvIdu pRu, {AeneR vIii
El EpAkyil. {AeneR kili ki
wyil.
4
{A Rukyil. qeR kk
{A awyHyil.
5
yAEAbieR mhAeedvmAyEhA
vyH o vsti keMver {A
aArYeLAM ec@kyil!
6
qAi vcH n Ek@. kirYH
eyyArImi krARieRepkM nAM ke
i.

sIn 132:7-135:16

610

nm viwAriEl EpAkAM.
eedvieR pAdpIWi* nmArADi
AM.
8
yEhAEv, q}uEH nieR bli
eR epkvumAyi nieR viml
E EpAEkNEm.
9
yEhAEv, nieR puErAhit ny
ewvOmNiiri. nieR vizV
sHtBA atIv sxHw.
10
nieRdAsnAy dAvIdieR nyHA
yi nieR aBixirAjAvien tirsHk
riAtiAluM.
11

yEhAv dAvIdiEnAewA tijH{ey


w. dAvIdiEnAw vizVsHtnAyiriA
emAyi atH. rAjAA dAvIdieR
wMbiniM vemH yEhAv vA
gHdAnM ecyHt.
12
yEhAv pRu, dAvIEd, nieR i
k qeR krARsricA, {A pWi
i niymLsricA nieR
wMbi ni eriluM qeM
rAjAvAyiriM.
13
teR lyi lmAyi y
EhAv sIEyAen etrew. aview
teR lymAkNemvnA#hic@.
14
yEhAv pRu, tAyiriM qe
EyHM qeRlM. view {A v
siM.
15
sm]mAyi BNM nki Q ngr
e {An#hiM. driEpAluM s
m]mAyi hArM ki@M.
16
puErAhitAer {A ryew A
ymiwIM. qeRB view vLer
hAdikyM ec@M.
17
view, dAvIdien {A bl nAM.
qeR aBixirAjAvinH {AenA viL
nM.
18
dAvIdieR z@eL {A apmAnM
ekAu mwM. pE dAvIdieR rAjYe
{A vLM.

sInM 133
lyiEl kyRiEAti
dAvIdieR gAnLielAH.
1
oA, sEhAdrAH stYmAy eqkY
EAew oiciriA k}iytH q
nlM hAdkrvuM!
2
ahErAeR tlyielA}ic sug
eetlM aveR tAwimIzyilUew av
eR mEnAhr vOLiEl o}u
EpAel.
3
ehEApvti niM sIEyA
pvtiEl mu epyHtiRuEA
el. qekAeA, sIEyAni ni
ANH yEhAv teR a#hL@M zA
zVtmAy jIvM ntH.
eedvieR pAdpIWM sAYepkM, vi
wArM, eedvAlyM qeAeyAvAM ti
nM. eedvM, teR siMhAsniliH
kAluk jn aven rADi l
vc@ vimi q pRyEAelyA
NitH.

sInM 134
lyiEl kyRiEA
ti o gAnM.
1
yEhAvyew svdAsAEm, av
envA}Hk! rAim}uv lyi
<x nwvEr,
2
dAsAEr, niL@ew eekkyi
yEhAvey vA}Hk.
3
sVvuM miyM s]xw
H icyEhAv sI
EyAniniH nieL a#hie.

sInM 135
yEhAvey vA}Hk! yEhAvyew
nAmM vA}Hk! yEhAvyew dAsAEr,
aven vA}Hk!
2
yEhAvyew lyi, new eed
vieR lyieR tim ni
vEr, yEhAvey sHttik.
3
yEhAvey sHttik. qeA
av nlvnA. aveR nAme
sHttik. qeA atH hAdkr
mA.
4
yEhAv yAEAbien* etrew
. yi AEy eedviERtA.
5
yEhAv mhAnAeN {AnRiy.
new yjmAn qlA EdvAerAM
mhAnA.
6
yEhAv teR xHwienA v
i. sViluM miyiluM kwli
luM agADsmiluM aen te.
7
eedvM miEm m}uv EmGeL
s]xHwi. miiNrienyM m}ey
yM eedvMs]xw
H i. kAienyM eedvM
s]xHwi.
8
QjipHtiel dYjAtrAy m}uv m
xYeryM m]geLyM eedvM lAyHm ec
yHt.
9
DArALM vIrYv]ikM atH-tM
eedvM QjipHti vic@. PREvA
M aEhieR EdYAgmANH
eedvM aetlAM sMBviictH.
10
eedvM aEnkM rAxH\eL EtAlic@.
zrAy rAjAAer eedvM vDic@.
11
aEmArYew rAjAvAy sIEhAen eed
vM EtAlic@. bAzAniel rAjAvAy oAgi
en eedvM EtAlic@. knAnilu sklrA
xH\eLyM eedvM EtAlic@.
12
avewEdzM av yi AEyli n
kyM ecyHt. EdzM av teR
jni nki
13
yEhAEv, nieR nAmM qeEM
simAM! yEhAEv,jnM nieqM,
qeM oAiM.
14
rAxH\eL yEhAv ziic@. pE
yEhAv teR dAsAErAw kN kAi.
15
m@vew EdvAevRuM sV- ev
itimk mAM. mxY niic ev
RuM timk mAmANv.
16
timkH vAyeiluM sMsAri
AnAil. avyH k@eiluM kA
NAnAil.
1

yAEAbH yi
32+22-28.w

AEylieR meA EprH. l.

611
17

timkH ecvikeiluM Ek
AnAil. avyH meiluM m
NAnAil.
18
timkAiyvM aenyAyi
IM! qeA, timk teL
riemv vizVsic@.
19
yi AEylieR wMbEm, yEhAv
ey vA}Hk! ahErAeR wMbEm, y
EhAvey vA}Hk!
20
Elviyew wMbEm, yEhAvey vA
}Hk! yEhAvyew BEr, yEhAvey
vA}Hk!
21
yEhAv sIEyAniniH, teR vs
tiyAy eyzElminiH vA}Hewe!
yEhAvey vA}Hk!
sInM 136
yEhAvey vA}Hk, qeA a
v nlvnA. aveR stYsHEnhM
nitYmA.
2
eedvADieedve vA}Hk! aveR
stYsHEnhM nitYmA.
3
kADikAvien vA}Hk! av
eR stYsHEnhM nitYmA.
4
atH-t vi oEreyA
vnAyi eedve sHttik! aveR
stYsHEnhM nitYmA.
5
eedve sHttik, kAze s]
xHwiA jH{AnmpEyAgicvnH sHtti
pAwk! aveR stYsHEnhM nitYmA
.
6
eedvM smi krey viric@. av
eR stYsHEnhM nitYmA.
7
eedvM mhAkAzeL s]xHwic@. a
veR stYsHEnhM nitYmA.
8
eedvM pk vA}uvA sUrYen s]xw
H i
c@. aveR stYsHEnhM nitYmA.
9
eedvM cenyM neLyM rA
iyew nATArAi.aveR stYsHEn
hM nitYmA.
10
eedvM QjipHtiel dYjAtrAy q
lAmxYeryM m]geLyM vDic@. av
eR stYsHEnhM nitYmA.
11
yi AEylien eedvM QjipHti ni
M EmAciic@. aveR stYsHEnhM
nitYmA.
12
eedvM teR mhAziyM blvuM
kwiic@. aveR stYsHEnhM nitY
mA.
13
ecwlien eedvM rAyi p.
aveR stYsHEnhM nitYmA.
14
yi
AEylien eedvM kwlilUew
nyic@. aveR stYsHEnhM nitYmA
.
15
PREvAenyM aveR eesnYe
yM eedvM ecwlielA}ui. aveR
stYsHEnhM nitYmA.
16
eedvM teRjne mmiyilUew n
yic@. aveR stYsHEnhM nitYmA
.
17
zrAy rAjAAer eedvM EtAli
c@. aveR stYsHEnhM nitYmA.
18
blrAjAAer eedvM EtAlic@.
aveR stYsHEnhM nitYmA.
1

sIn 135:17-138:2
19

aEmArYrAjAvAy sIEhAen eedvM


EtAlic@. aveR stYsHEnhM nitYmA
.
20
bAzAniel rAjAvAy oAgien eedvM
EtAlic@. aveR stYsHEnhM nitYmA
.
21
avew EdzM eedvM yi AEyli
nki. aveR stYsHEnhM nitYmA
.
22
EdzM eedvM yi AEyli sAn
mAyi nki. aveR stYsHEnhM nitY
mA.
23
n prAjitrAyEA eedvM ne
oAic@. aveR stYsHEnhM nitYmA
.
24
eedvM ne z@LiniM ric@.
aveR stYsHEnhM nitYmA.
25
eedvM qlAvM BNM n.
aveR stYsHEnhM nitYmA.
26
sViel eedve sHttik!
aveR stYsHEnhM nitYmA.
sInM 137
bAbiElANiel ndikrikiliH
sIEyAen oAEA { kru.
2
{ew kir alrimreAu
kLi i.
3
bAbiElANi {eL twvukArAi
yv {ELAw pAwA pRu. hAd
gAn pAwA av pRu. sIEyA
eni gAn pAwA av pRu.
4
pE o viEdzrAjY vcH yEhAv
yew gAnM pAwA {AvilAyi
!
5
eyzElEm, nie {AeneiluM mR
A qniH vIuemA sHEtAM pAwA
k}iyAetyAke.
6
eyzElEm, nie {AeneiluM mR
A {A vIuM oriluM pAwkyil.
{A nie oriluM mRyiel stYM
ec@.
7
eyzElM qlAyHEA}uM qeR hA
dikvAyiriemH {AR t!
yEhAEv, eyzElM nilM ptic dini
EdAmY ecyHttH oAENem, av
pRu,atieR awiR mt ati
en nziik.
8
bAbiElAEN, nI nziiewM!
ninhte zi tv vA}H
ewe. nI {eL EvdniicEpAel
nie Evdniiv vA}Hewe.
9
niew ueL piwicH pARyil
wiv vA}Hewe.
1

sInM 138
dAvIdieR o gAnM.
1
eedvEm, pUXdyEAew nie
{A vA}H. qlAEdvAewyM m
i vcH nie {A sHttiM.
2
eedvEm, nieR vi lyi
mi {A nmi. nieR nAme,
nieR stYsHEnhe, nieR vizV
sHttey {A vA}H. nieR vAi
eR zi sinA nI. EA

sIn 138:3-140:7

612

nIytien ativizixHwM EpAlumAiyi


ri!
3
eedvEm, nieR shAyinAyi {A
viLic@, nI viLiEkkyM ecyHt!
nIeyni zi nki!
4
yEhAEv, nieRvAk av Ek
EA ElAkiel skl rAjAA
M nie vA}HM.
5
yEhAvyew mAei av pA
wM. qeA yEhAvyew EtjH ati
mhA.
6
eedvM vliy mANiyANH. qiluM
qLiyver av pripAli. ah
ArikeL ec@evH eedvM aRi
y. pE av avriniH ak
ni.
7
eedvEm, {A dritieA q
e jIviicAluM. z@ qnieti
er EkApiei nieReekk ni
vi avriniM qe ricAluM.
8
yEhAEv, nI vAgHdAnM ecyHtv qni
tAluM. yEhAEv, nieR stYsHEn
hM nitYmA. yEhAEv, nI {eL
s]xHwic@. atinA {eL eekevwiy
Et!
sInM 139
sMviDAyknH. dAvIdieR
sHEtAgAnLielAH.
1
yEhAEv, nIeye prIic@. qe
i ninelAmRiyAM.
2
{AenEA riemM qEA q
NIemM ninRiyAM. dr nit
e qeRcik nIyRiy.
3
yEhAEv, {AenviewEAevM
qEA kiwevM ninRiyAM.
{A ec@etM nI aRiy.
4
yEhAEv, qeR vAyiniM vA
puRewM mute qni pRyA
ete nIyRiy.
5
yEhAEv, qeRmiluM piiluM
iluM oe nIyH. nI nieReek emel
qeR EmvyH.
6
nieR aRivi {A atH-tM ekA_
. qni mnilAAnAvutim
RmANtH.
7
{A EpAiweAe nieR
AvuH. yEhAEv, qni niini
rewAnAvil.
8
yEhAEv, {A yer sVi
ecA aviewnIyH. pAtALi
ecA aviewyM nIyH.
9
yEhAEv, sUrYdi ki} {A
ecA aview nIyH. pwiARH sm
i ecA aviewnIyH.
10
aviewEA}uM nieRvleek ekA
u piwicH nI qe nyi.
11
yEhAEv, nii nieALiA mi
cH {A pREAM,pk rAiyAyi
mARiyiri. tIcyAyM H qe
mRyHM.
12
pE @EpAluM ninH l y
EhAEv, rAininH pk EpAel kA
zpUritmA.

13

yEhAEv, nIeyeR zrIrM m}uvM


s]xHwic@. {AeneR ayew gBi
lAyiEAe qeiy kA
rY qlAM nI aRiu.
14
yEhAEv, {A nie sHtti!
visHmykrmAy rItiyi nIeye s]
xHwic@. nieR v]ik atH-tkrem
H qniH nAyRiyAM!
15
qei ninelAmRiyAM. ay
ewgBi qeR zrIrM peEA
qeR aik vL nI ku.
16
qeRzrIrBAg vL nI k
u. aetlAM nI nieR pusHtki
ErKewi. odinM EpAluM vi@EpA
kAet qlA divsvuM nIeye nirIi
c@.
17
nieR cikeLni DAnM. eedv
Em, ninmAmRiyAM!
18
qniveyA k}iei, av
m}uv mtrikeLAM aDikmAEy
en. {AnpUiyAEA {An
EA}uM niEAewAmAyiriM.
19
eedvEm, dxHwer vDicAluM. ekAl
yALikeL qi nikiyAluM.
20
dxHwA niei dxic@ pRy
. nieR nAme av dxi.
21
yEhAEv, nie evRuver {A
evRu. ninetirAver {A
evRu.
22

aver {A pUmAyM evRu!


nieR z@ qeRyM z@LA.
23
yEhAEv, qeEnAi qeRXdy
e aRiAluM. qeprIicH qeR
cikLRiAluM.
24
qnieeiluM dxHwciyEA
qRiyk. nitYmAy pAtyilUew qe
nyikyM ecyHtAluM.

sInM 140
sMviDAyknH. dAvIdieR
sHEtAgAnLielAH.
1
yEhAEv, dxHwAriniM qe r
icAluM. <rAri niee sMri
cAluM.
2
av dxHwt sUNM ec@. a
verEA}uM klhLArMBi.
3
avew nAvuk vixAukeLEA
elyA. avew nAviwiyi s
vixM vcEpAelyANtH.
4
yEhAEv, dxHwAriniM qe r
icAluM. UrAriniM qe sMr
icAluM avere oAwikyM pIfi
iA mikyM ec@.
5
ahArik qniAyi o ekNi
eyAi. qeiwiA av vl viri
c@. qeR v}iyi ekNieyAi.
6
yEhAEv, nIyA qeR eedvM.
yEhAEv, qeR An EkAluM.
7
yEhAEv, nIyA qeR z nAy
yjmAn. nIeyeR rknA. y
ieleR tleysMri zirOA
NmA nI.

613
8

yEhAEv, av dxHwArA. av
rA#hitH av lBiEt. av
ew ptik epALiEyNEm.
9
yEhAEv, qeRz@eL vijyii
Et. av tisUNM ec@kyA
NH. pE tik avte n
kiyAluM.
10
avew tlyi krinlukLiA
luM. qeRz@eL tIyielRiAluM.
orilumv tiriek kyRA }iyiEl
H (zv}i) aver qRiAluM.
11
yEhAEv, NyAer jIvii
Et. dxHwA tik sMBvi
NEm.
12
drier yEhAv nItipUvM viDi
emeniRiyAM. nihAyer eedvM s
hAyiM.
13
yEhAEv, nItimAA nieRnAmM vA
}HM. nItimAA nie rADiM.

sInM 141
dAvIdieR sHEtAgAnLielAH.
1
yEhAEv, shAyi {A nie
viLi. {A niEAwAiEA
qe vicAluM. EvgmAke, qe
shAyicAluM!
2
yEhAEv, qeR An sVIkricA
luM. atH DUpbli sAnM EpAel
yAke. sAyA bliEpAelyAke a
tH.
3
yEhAEv, {A pRy niyiA
ene shAyicAluM. {A pRy
nirIiAene shAyicAluM.
4
tik ecAene EtAii
Et. dxHwA et@ ec@EA avErA
ewni sMsmilAtAEN. dxHw
Aew v]ikew ppAene w
yAEt.
5

nItimAnH qe tiAnAM. atv


eR dyyAyiriM. nieR Bee
vimziAnAM. atvecA k}i
y vuM vliy sdHv]iyAyiri
M. {AnsVIkriNM. pe dxHw
Aew dxHv]iketier qEA}uM
AikyA {A.
6
avew BrNADipA ziiew
e. aEA {AstYmA pRet
jnM aRiyM.
7
mxY nilM}ikyM }ukyM ec
@. qiH @M ecLipr. aEt
EpAel new aik avew }i
mAwLi citRuM.
8
qeR yjmAnnAy yEhAEv, shAy
i {A nieEtw. {A nie
vizVsi. qe mriA viwEt.
9
dxHwA qni ekNieyA.
{Anvew ekNiyi vI}AniwyA
Et. qewA aver avdi
Et.
10
{A suritmAyi nwEpAEA
dxHwA avew sVM ekNiyi
vI}e.

sIn 140:8-143:8

sInM 142
dAvIdieR DYAngItLielAH. av
hyilAyi kAl
AnyANitH.
1
shAyinAyi {A yEhAvey vi
LiM. yEhAvEyAw {AAiM.
2
qeRzHn yEhAvyew mi
{AnvtriiM. qeR driteLi
{AnvEnAw pRyM.
3
z@ qniAeyA ekNieyAi
yiri. qniH qeR tYAz nxHw
eiri. pE qnieA sMB
vietH yEhAvyRiy.
4
@M EnAEA {AeneR suX
eLkAil. qniEAwiEAkAni
wmil. qe riAnAM miil.
5
atinA {A shAyinH yEhAv
EyAw nilviLi. yEhAEv, nIyA
eNeR aByAnM yEhAEv,qe
w jIvitinH avdiA nin
AvuM.
6
yEhAEv, qeR An icA
luM. qni nie vLeryDikM vzY
mH. qe oAwivriniM qe
ricAluM. qni EnriwAvutiluM
zrANv.
7
Q ekNiyiniM qericAluM.
aEA qni nieRnAme sHtti
AmElA. nI qepripAlictinA nI
timAA qEAewAM EGAxikyM
ec@M.
sInM 143
dAvIdieR sHEtAgAnLielAH.
1
yEhAEv, qeR An EkAluM.
qeR An icAluM. qiti
mRupwi tAluM. nI stYmAyM nlvM
vizVsHtem etLiyicAluM.
2
yEhAEv, nieRdAsnAy qe vi
DiEt. kArNM, nieRmi M
nixHkLrlElA.
3
pE qeRz@ qe oAwik
yANH. qeRjIvite av tviwepA
wiyAiyiri. pukAl mricv
ereyEpAel klRyiElH qe
t_kyANv.
4
qniH tYAz nxHweiri. q
eR eeDrYM nxHwew.
5
pE pusMBvic kArY {AEnA
i. nI ecyHt aEnkM kArY
eLi {A ElAcikyANH. nieR
mhAziyA nI ecyHt kArYeLi
{A pRykyANH!
6
yEhAEv, eekkyi {A niEA
wAi. vr mi m}ey kAi
riEAel nieRshAye {A kA
iri.
7
yEhAEv, EvgmAke, qni mRupwi
tAluM! qnieeR eeDrYM nxHwei
ri. qiniM aklEt. {A
mricH zv}ikLi k}iy pErter
EAelyAkEt.
8
yEhAEv, Q BAti nieR stY
sHEnhM kAiyAluM. {A nii

sIn 143:9-145:18

614

yi. {A ecEkArY kAi


AluM. qeRjIvitM {A nieR
eekkLili!
9
yEhAEv, sMrNinAyi {A ni
eRywei. z@Liniee r
icAluM.
10
{Aen ecNem kANic @
tAluM. nIyA qeReedvM. nieR
nl AvH qe Env}i nyie.
11
yEhAEv, {AjIvie,aenjnM
nieRnAme sHttiM. nI stYmAyM
nlven kANic@trikyM qe z
@Lini rikyM ecyHtAluM.
12
yEhAEv, nieRsHEnhM qEAw
kAiyAluM. qeekAl A mi
z@eL EtAliENEm. qekAe
A {A nieR dAsnA.

sInM 144
dAvIdieR o gAnM.
1
yEhAv qeR pARyA. yEhAv
vA}Hewe. yEhAveyni y p
rizIlnM t. yEhAveyni EpAri
prizIlnM t.
2
yEhAv qe sHEnhikyM sMr
ikyM ec@. pvtA#ilu
qeR aByAnmA yEhAv. y
EhAv qe ri. yEhAv qeR
kvcmA. {nvni yi.
qeRjne BriA avene shA
yi.
3
yEhAEv, qekAH mxY nin
vizixHwrAyi? nI {eL gQni
EpAluM qinANH?
4
mxYeR jIvitM o nizVAsM EpA
elyA. kwEpA ni}luk
EpAelyANveR jIvitM.
5
yEhAEv, kAzM kIRiR tAE}
vAluM. pvteL sHpzicAluM.
avyiniM puk yM.
6
yEhAEv, miiNrycH z@eL
riyAluM. nieR auk qyHtH
aver riyAluM.
7
yEhAEv, sVi niiRivH
qe ricAluM! z@ew Q sm
i {A olic@EpAkA wyAEt.
Q viEdzikLiniee ricAluM.
8
Q z@ NyArA. stYm
lAvyANv pRytH.
9
yEhAEv nieR atH-tv]ikeL
i {AenApugAnM pAwM.p ki
k vINvAyicH nie {A sHt
tiM.
10
yEhAv rAjAAer yM jyii
. teR dAsnAy dAvIdien yEhAv
z@ew vALi niM ric@.
11
Q viEdzikLi niee ricA
luM. Q z@ NyArA. stY
mlA kArY av pRy.
12
{ew puA ErAgYm
mrEpAel. {ew puimA ekAA
riel mEnAhrmAy alArEpA
elyM.

13

{ew pAy qlADAnY


ekAu niRiri. {ew vy
lukLi yirNi Awk.
14
{ew BwA surit. z@
LAM atimic@kwil. { y
i EpAil. {ew etvuk
Li vilApLil.
15
rM sBLi jnM atIv
sxHwrANH. yEhAv tew eedvem
i mxY atIvsxHwrA.

sInM 145
dAvIdieR o sInM.
1
qeR eedvmAy rAjAEv, {A nie
sHti. nieR nAme {A q
eM vA}H.
2
nitYvuMnie{A vA}H. nieR
nAme {A qeM vA}H.
3
yEhAv mhAnA. mxY aven
atYM vA}H. aveR mhtHv]
ik qmv.
4
yEhAEv, mxY nie, nieR v]
ikewEpri qM qeM vA
}HM. nieR mhtHv]ikeLi av
pRyM.
5
nieRtApvuM mhtVvuM atH-tk
rM. nieR atH-teLi {A pRyM.
6
yEhAEv, nieR atH-tv]ikeL
i jnM pRyM. nieR mhtHv]ik
eLi {A sMgiM.
7
nieR nlv]ikeLi jnM pR
yM. nieR neyi jnM pAwM.
8
yEhAv kANYvAM dyApUmA
. yEhAv mAzIlM sHEnhM niR
vmA.
9
yEhAv sv E rAwM nl v nA.
eedvM teRskl s]xHwikELAwM kA
NYM kA@.
10
yEhAEv, nI ec@kArY nin
sHtti ekAuv. nieR BA
nie vA}H.
11
nieRrAjYM q mhremH av
pRy. nI q vizixHwenH av
pRy.
12
yEhAEv, aen nieR mhtHv]
ikeLi anYEdzArRiyM. nieR
rAjYM qmhM atH-tkrvumAeNH
av pWiM.
13
yEhAEv, nieRrAjYM nitYmAyi w
M. nI qeM BriM.
14
vINver yEhAv y. zHn
Liever yEhAv shAyi.
15
yEhAEv, skljIvikM BNi
nAyi nieEtw. yTAsmyH nIy
v BNM nkyM ec@.
16
yEhAEv, nI nieReekk niv
kyM qlA jIvikM vzYmet
lAM nkyM ec@.
17
yEhAv ec@etlAM nltA.
aveR v]ikeLlAM eedvM qen
yvnAeN kANi.
18
shAyinAyi aven viLiv
ErAewlAM yEhAv vLer awvnA

615
. stYmAyi aven rADivErA
ewlAM av vLer awvnA.
19
Bew xHwM yEhAv ec@. t
eRBer yEhAv i. av
avew Ank mRupwi ekAw
kyM aver rikyM ec@.
20
te sHEnhi oAErAeryM
yEhAv sMri. pE dxHwAer
yEhAv nzii.
21
yEhAvey {A sHttiM! aveR
vinAme qlAvM qM, qe
M sHttieci!

sInM 146
yEhAvey sHttik! qeR tHmA
Ev, yEhAvey sHttik!
2
qeR jIvitiluwnILM {A yEhA
vey sHttiM. qeR jIvitiluw
nILM av sHEtAM pAwM.
3
shAyinAyi niew EntAeL
yitH. mxYer yitH. q
eA, mxYH nieL riAnA
vil.
4
mxY mrikyM sMsHkriewk
yM ec@. anrM avew shAy
ptik nxHwmAvukyM ec@.
5
pE eedvEAw shAymEpi
v atIvsxHw. av tew
eedvmA yEhAvey yi.
6
yEhAv sVvuM miyM s]xHwic@.
yEhAv sme s]xHwic@. atilu
svtienyM s]xw
H ic@. yEhAv aver
qeEM sMriM.
7
awicmevH yEhAv zriyA
y n. vizvH eedvM B
NM n. twvRyi pUiyiwe
ver av EmAcii.
8
aH kA}Hc tiric@kiA yEhAv
shAyi. dritiever y
EhAv shAyi. nlver yEhAv
sHEnhi.
9
{ew rAjYH apriciter yEhA
v sMri. viDvkeLyM anAT
eryM yEhAv pripAli. pE d
xHwer yEhAv nzii.
10
yEhAveyeEM BrNM nwM!
sIEyAEn, nieR eedvM qM, qe
M BriM! yEhAvey vA}Hk!
1

sIn 145:19-148:5
5

new yjmAn vLer mhAnA.


av atizmA. avnRiy
kArYH priDiyil.
6
vinIter yEhAvtAu. pE d
xHwer av apmAni.
7
yEhAvyHni. new eedve
kir ekAu vA}Hk.
8
eedvM kAzH EmG ekAu
mw. miAyi eedvM m} epi.
pvtLi av pul@vL.
9
m]g eedvM BNM n.
p ikeL av EpA@.
10
ytirkM zrAy BwAM av
en sEAxiiil.
11
te rADivErAw yEhAv s
xHwrA. aveR stYsHEnhi
vizVAsmvErAw yEhAv sAdi
.
12
eyzElEm, yEhAvey vA}Hk!
sIEyAEn, nieR eedve vA}Hk!
13
eyzElEm, eedvM nieR kvAw
blew. nieR ngriel jn
e eedvM a#hikyM ec@.
14
nieR rAjYi eedvM smADAnM
ek zAuv. atinA nieR DAnYM
z@ yi kvewyil. ni
nBNi niRey DAnYmAvuk
yM ec@M.
15
eedvM mikln n, mi EvgM
asri.
16
mi kiLiEpAel evMver eed
vM muepi. eedvM mu epA
wiEpAel vitRi.
17
eedvM kAzniM li}
vI}i. avnyyH tien En
riwA omAkil.
18
aEA eedvM meA kln nk
yM, wkA@ vIuM awikyM ec@
. mu, jlemA}ukA wu.
19
eedvM yAEAbi teR klnk
nki. av teR niymM cM
yi AEyli nki.
20
meArAjYEAwM eedvM ecyHti
il. m@jntkH av niym pWi
ic@ ekAwil. yEhAvey sHtti
k!

sInM 148
yEhAv vA}Hewe! tLiel
dtAEr, sViniM yEhAvey
sHttik.
2
svdtAEr, yEhAvey sHtti
k! aveR sveesnYvuEm, aven
sHttik!
3
sUrYcAEr, yEhAvey sHtti
k! nEL, kAziel kAz
EL, aven sHttik!
4
atYutsVEm, yEhAvey vA
}Hk! kAzimkLiel jlEm, y
EhAvey vA}Hk!
5
yEhAvyew nAme sHttik! q
ekAeA, {eLlAM eedvi
eR klnyA s]xHwie@!
1

sInM 147
yEhAvey sHttik, qeA
av nlvnA. new eedvi
sHttipAwk. aven sHtti nl
M hAdkrvumA.
2
yEhAv eyzElmien niic@. tw
vukArAei yi AEylukAer eed
vM tiriek ekAuv.
3
eedvM avew tkXdyeL su
KewkyM avew mRivuk vc@
ek@kyM ec@.
4
eedvM neL qkyM oAErA
ieRyM Ep viLikyM ec@.
1

sIn 148:6-150:6

616

eedvM avey zAzVtmAyi s]xHwic@.


orilumvsAniA niymM av
s]xHwic@.
7
miyiel svEm, yEhAvey sHt
tik! smiel mhAjEL, y
EhAvey sHttik.
8
agHni, li}M, mH, puk, ekAw
A@k, veylAM eedvM niic@.
9
pvteLyM keLyM Plv]
eLyM EdvdAv]eLyM eedvM s]
xHwic@.
10
kA@m]geLyM kkAlikeLyM }
jeLyM pikeLyM eedvM s]xw
H i
c@.
11

miyiel rAjAAeryM rAjYeL


yM eedvM s] x H w ic @ . EntAeLyM
nYAyADipAeryM eedvM s]xHwic@.
12
yvAAeryM yvtikeLyM eed
vM s]xHwic@. v]eryM ecRuAeryM
eedvM s]xHwic@.
13
yEhAvyew nAme vA}Hk! av
eRnAme qeM drik. sV
iluM miyilum svEm, aven
vA}Hk!
14
eedvM teRjne zrAM. eedv
ieR Ber mxY sHttiM. jnM
yi AEylien vA}HM. eedvM
Evi EpArAwEvA avrANv. y
EhAvey vA}Hk!
sInM 149
yEhAvey sHttik. yEhAv ec
yHtiri putiy kArYeA pu
sHEtAM pAwk! aveR BAew
sByi aveR sHEtAM pAwk.
2
tew
xHwAvi yi AEy sV
yM nie. sIEyAkA tew
rAjAvi nie.
1

n]M ecyHtM tMumIiyM kirM


vAyic@M av yEhAvey sHttie.
4
yEhAv teR jntyi sxHw.
teR vinItjninAyi avenAr
tH-tM ecyH. avnver ric@!
5
eedvBEr, niew vijyilA
hAdik! kiwyiEl EpAyEzxvuM
sEAxik.
6
mxY eedvi sHttik m}
kyM vAk eekyielwkyM ec
e.
7
avEpAyi tew z@eL zii
e. av EpAyi aver ziie.
8
rAjAAewyM mANimAewyM
Em eedvieR jnM clyiwe.
9
eedvieR BA eedvklnEpA
el averziiM. skl eedvBA
mAyEAEr, aven mhtVewk.
yEhAvey vA}Hk!
sInM 150
yEhAvey vA}Hk! eedve av
eR lyi vA}Hk! aveR z
iey sVi vA}Hk!
2
eedvieR mhtHv]ikLi av
envA}Hk! aveR qlA mAhAY
M aven vA}Hk!
3
kAhLvuM ekAuMekAH eedve vA
}Hk! vINyM kirvuM ekAH aven
vA}Hk!
4
tMbu mIiyM n]M ecyHtM eedv
e sHttik! tivAdY
M pulA}luM ekAH aven sHt
tik!
5
eekAL m}i aven sHtti
k. eekAL Re m}i eedv
e vA}Hk!
6
svjIvjAlvuEm, yEhAvey sHt
tik! yEhAvey sHttik!
1

617

szvAkY
mKM
dAvIdieR punAy zElAEmAeR vi
EvkpUmAy pEdzLANH Q vA
k. yi AEylieR rAjAvAyi
zElAEmA.
2
mxY jH{AnvuM EnrAy mAvuM
pRuekAwMviDmANH Q vAk
q}uteiritH. jH{AEnApEdz
mnilAA Q vAk aver shA
yiM. 3tew mnien EnrAy mA
i viksiiA Q vAk m
xYer pWiiM. stYstyewyM nI
tiyewyM nyewyM nl v}ik a
v pWiM. 4jH{AnsAdnM #hi
vH yTAjH{AnM pkekAw
A Q vAkAvuM. ecRuA
aRiEytH aver pWiivAM pR
uekAwAM aRivukeLen p
EyAgiNemRiyAM Q vAk p
kriM. 5jH{AnikEpAluM Q vA
k EkAM. avH wt pWiAM
wt jH{AniyAvAM k}iyM. zHn
prihArH sAmYmv wt
sAmYM EnwM. 6 aEA, jH{Anvcn
M FAL@M mnilAA av
k}iyM. jH{Anik pRy kArY
mnilAvAM av k}iyM.
7
o vYi ATmikmAyi pWiEtH
yEhAvey drikyM asrik
ymANH. tYikjH{AniEl nyi
. qA dxHwA ziNvuM stY
jH{AnvuM evRu.

teR pu zElAEmAeR pEdzM


8
qeR mkEn, nieRpitAvu nie
tiEA ik. a pWii
kArY avgNikymtH. 9 ni
eR mAtApitA pWii kArY
, mxYer wt surnA
surmAy tlAEvA mEnAhrmAy k}u
ABrNEmA EpAelyA.
dxw
H AErAw Ectientier tAItH
10
qeR mkEn,* ti ecAnixHwew
vH. nieeAuM ti eciA
avmiM. aver itH! 11
dxHwA pREAM, {ELAewAM
vrik! ereyiluM ekAlA ptiyiri
A EpAkyA {. nixHkL
nAy oven nmAmiAM. 12ayAeL
qeR mkEn yvAvAyi vLv o
mAr Evi q}utiytAvAM szvAkY
. eedve sHEnhikyM dri
kyM ecyHtH qen rvAditVm o
yvAvAyiIrAM qH aven pWiik
yANH Q pusHtkM.

nmH ekAlAM. ayAeL nmH nrkiEl


yyHAM. ayAeL vDicH zv}iyi
ElyyH AM. 13vLer vilpiwiu
qlArM sADnM nm EmAxHwi
AM. vsH ekAH nmH new
Bvn niRyHAM. 14atinA {ELA
ewAM vH etAe ecA {eL
shAyik. ki@etlAM nm p
vyHAM.
15
qeR mkEn, avew piRekEpAk
tH. avew jIvitmAiElH o
vwEpAluM vyHtH. 16 dxHwA
qEA}uM tik ecA tARAyiri
kyANH. averEA}uM mxYer ekAlA
nA#hi.
17
pikeL piwiA mxY vlviri
c@. qApik kuekAirie
vlviriekAH EyAjnmil. 18a
en dxHwA mxYer ekAlA
ptiyi. pE stYi av sV
M ekNiyi vINH nziiewM! 19
i piwicv tsAdivekA
u te nziM.
nl OI- j{
H AnM
i! mxYer pWiiA jH{AnM
mi. etvukLiluM cyiluM av
(jH{AnM) mRviLi@. 21irE
Riy etvielmlkLi niH av viLi
. ngrkvAwew awniH
kew kxiA av mi
. jH{AnM pRykyANH.
22
vifHFikEL, nieLkAlM mr
ec@M? nieLkAlM jH{Ane
prihsiM? aRiviEnAw evRuH ni
eLkAlM wM? 23qeR pEdzM
zAsnkM ecvieAiei qni
RiyAmAyietlAM {A niELAw
pRymAyi. qeR aRivu m}uv
ni nmAyi.
24
qA ni qe viA A
iyil. {A shAyiA mic@. {A
eek nIieyiluM nieLeR shAyM
nirsic@. 25ni vkvyHAet qeR
pEdzeLlAM avgNic@. qeR vA
k sVIkriA ni vistic@.
26
atinA niew driti {A
ciriM. ni dritmA k
H {AnAsVdiM! 27mhAdrit ekAw
A@EpAel ni sMBviM. zHn
ekAwA@EpAel niLi vwi
M. sVM dritM d+KM ni
vlieyA BArmAM.
28
etlAM sMBviEAnieLeR
shAyMEtwM. pE {A nieL shA
yiyil. ni qeEwemiluM k
20

szvAkY 1:29-3:15

618

29

ekyil. nieLAriluM qeR


jH{AnM #hiAtinA {A ni
eL shAyikyil. yEhAvey ByA
M driAM ni Aiyil. 30q
eR pEdzvAk EkA ni
Aiyil. EnrAymAM {A kAi
EA aM gQnicil.31ni EtAi
yEpAel jIvic@. sVM pEdzeL
niLsric@. atinAliEA sVM
v]iyew PlM ni aBviNM!
32
jH{Ane asriA AA
tinA aviEvkik mri. tew
buinYt wti av ni
kyM atH avernziikyM ec
yH t . 33pE qe asriv
suritrAyi k}iyM. ayA zVsi
M. av tiey ByeEwtil.
j{
H Ane vik
qeR mkEn, {A pRy ArY
sVIkrik. qeR klnk
oAik. 2 jH{Ane vikyM mn
ilAA prmAvDi mikyM ec@
k. 3 jH{Ani Evi mRviLi@kyM
DArNA ziEvi nilviLikyM
ec@k. 4 jH{Ane evieyEpAel
Etwk. mRiri niDi qEpAel
atien Etwk. 5 aeneyAe ec
yHtA nI yEhAvey driA pWiM.
nin stYmAy eedvjH{AnmAM.
6
yEhAv jH{AnMt. aRivuM DAr
NAziyM aveR vAyiniM v
. 7nItimAAM vizVsHtmAyvH a
v shAyM n. 8 anYErAw nIti
kA@ver av sMri. teR
vier av kA.
9
atinA eedvM ninH aveR jH{A
nM nM. aEA nyM nItiyM En
mAytH nI mnilAM. 10jH{AnM nieR
XdyiEl vrikyM nieR AvH
aRivuekAu sEAxikyM ec@M.
11
jH{AnM niesMrikyM DArNA
zi niekAkyM ec@M. 12dxHwer
EAelyAtiniM jH{AnvuM DAr
NAziyM nie twyM. pRy vA
kLiEAluM ti klvrANv. 13a
v ney eekviwkyM EA i
(pApM) jIvikyM ec@.14av et
@ec@ti hAdikyM tiyew
dxic mA sVdikyM ec@
. 15av yiA ekAAvM
NyAM vkAmA. qA
nieR jH{AnvuM DArNAziyM nie
rM kArYLi nielAM aki ni
M.16jH{AnM nie apricitOIyi
niM sMriM. tEAewAM pApM
ecA mDurvAk ekAu ElA
Bii apricitOIyiniM
jH{AnM nie riM. 17ecRuiEl
vivAhityAeyiluM BAvien Ep
icvLANv. eedvi miluA
iyvivAh wwi mRvLANv.
18
EA avELAewAM avew Bvn
iElEpAtH mrNiEl nyi

! nI aveLpiwA, av
nie zv}iyiEl nyiM! 19av
te o zv}iEpAelyANH. avLiEl
EpA puxAH jIv nxHwe
wkyM avoriluM tiric@vrAtiri
kyM ec@.
20
nItimAAer asriA jH{AnM
nie shAyiM. nItimAAerEAel
jIviA jH{AnM nieshAyiM. 21nI
timAAM vizVsHtmAyv tew Ed
zvsiM. vizVsHtrAy vinItH
tew Edz nilniAM. 22qA
dxHwAH sVM EdzM nxHwewM. N
pRykyM vikyM ec@v
Edz niM nixHkAsitrAM.
EnrAyi jIvi nieR jIvitEnM
qeRmkEn, qeR pEdz mR
tH. {A niEAw pRyetAe
oAik. 2 {A nin n vcn
ninHdIGvuM sEAxdvuM
wt smADAnprvumAy jIvitM nM.
3
sHEnhiAtiritH. qlAyHEA}uM
vizVsHtM stYsmAyirik.
ArYeL nieR te BAgmAk. av
k}ui ekiyiwkyM Xdyiel}u
kyM ec@k. 4aen nI jH{AniyAvu
kyM eedvieRyM mxYewyM I
ti piwic@p@kyM ec@M.

yEhAvyi yik
yEhAvyi pUmAyM yi
k! sVM aRivi yiAtirik.
6
nieR v]ikLiellAM eedve vi
cArik. aEA}v nieshAyiM.
7
nieR sVM jH{Ani QtH. p
E yEhAvey drikyM tiyi
nik nikyM ec@k. 8nIyi
ecyHtA a nieR zrIrinH oQxD
EmA ExM pk pAnIyEmA yiri
M.
5

yEhAvy
H
smik
nieR sekAH yEhAvey d
rik. nin vuM mikctH av
nk. 10aEA ninH vzYmet
lAM lBiM. nieR pAyLi DAnYM
niRykyM nieRckLi vIu niR
u kviykyM ec@M.
9

yEhAvyew zi sVIkrik
qeR mkEn, nI etA ec@et
H yEhAv cilEA iANiM.
pE Q ziyi EkApitH. ati
ni pWiA mik. 12qekAe
A, yEhAv tAsHEnhiver ti
. aet, tA sHEnhi mken
tipitAvienEAelyAeedvM.
11

j{
H AnieR a#h
jH{Ane kev vLer
hAdiM. mnilAA wuEA a
yA ag]hIt. 14jH{AniniM
lBilABM evieyAL@M teA
L@MvizixHwM! 15BrNELA mlYEmRi
13

619
ytA jH{AnM. nin EvetAM
jH{AnEALM mlYmtl!
16
jH{AnM ninH dIGAySM sM
mhtVvuM n. 17jH{Anik smADA
niluM hAdiluM jIviM. 18jIv
eR v]MEpAelyA jH{AnM. a
sVIkrivH atH pUjIvitM
n. jH{Ane mRuek piwi
vH stYmAy hAdM.
19
yEhAv jH{AnMekAH miey s]xw
H i
c@. yEhAv aRivuekAH kAze
s]xHwic@.20yEhAv teR aRivuekAH
smM nm m}n EmGM
s]xHwic@.
21
qeRmkEn, jH{AnM nieR xHwiyi
niH mARAtirie! ciiAM viEv
cnEAew ElAciAm nieR k
}ivu sMrik. 22jH{AnvuM DArNAz
iyM nin jIvitM trikyM atien
wt mEnAhrmAkyM ec@M. 23a
EA nI suritnAyi jIvikyM
vI}HcsMBviAtirikyM ec@M. 24kiw
EA nin BymAkil. vimi
EA, nieR RM smADAnprmAyiri
M. 25-26ninsMBvi ksHmik dr
Li ByEtil. qekAeA
, yEhAv ninzi trikyM sur
itnAyi kAkyM ec@M. dxHwA
niEAw ecyHEtAvu tikLiluM By
eEw. ni ekNiyilkewAet y
EhAv kAekA_M.
EnrAyi jIviti j{
H AnM
shAyM vzYmvAyi k}iy
EAe}Ae n ec@k. 28ayAr
qeiluM vzYeA, a nieR
eekvzmei nimixM te at
yA nk! nAeL v ekAuepA
yHeAZ qyAELAw pRytH!
29
ayAren mRiEviA pti
wtH. sVM surittVinAyi ni
aw tAmsiNM!
30
nl kArNmilAet eryM EkAwti
kytH. ayA niEAw eteAM ec
yHtiieli aen ectH.
31
cilepe EkApikyMti ec
@kyM ec@. aEpAelyAktH.
32
qekAeA, tiec@ver y
EhAv evRu. pE nItimAAeryM
vizVsHteryM yEhAv piNyH.
33
yEhAv dxHwew wMbeti
rANH. pE, EnrAyi jIvivew
vstikeL
avn#hi.
34
ov ahArEAew anYer pri
hsicA yEhAv aven ziik
yM prihsikyM ec@M. qA vi
nItErAw yEhAv kANYvAnA.
35
viEvkzAlik mhtVmA jIvitM
nyi. vifHFik nANM ek@M jIvi
.
27

j{
H AnieR ADAnYM
mEL, niew pitAvieR pEdz

E k k .
a#hitri
ik!

szvAkY 3:16-4:23

qekAeA, {A ni eL
pWii
kArY
DAnvuM
nEyRiymA. atinA qeR
pEdz oriluM mRtH.
3
{AM ori ecRumAyi! {A
eneR pitAvieR umkM mAtA
vieR kpumAyi. 4qeR pi
tAvH qe ArY pWiikyM
ecyHt. aEhM qEAw pRu, {A
pRykArY oAik. qeR kl
nkasrik. ninjIv lBiM.
5
jH{AnvuM DArNAEzxiyM Enwk! q
eRvAk mRtH. qEA}uM qeR
pEdz asrik. 6 jH{Ani
niM akltH. aEA jH{AnM nie
sMriM. jH{Ane sHEnhik, a
nie sMriM.
7
jH{AnsAdni niyiEA
e jH { AnmArMBi. atinA
jH{AnsAdninH nin sVmAy
etlAM pEyAgik! aEAnI jH{A
niyAyiiM. 8jH{Ane sHEnhik.
jH{AnM nie mhAnAkyM ec@M.
jH{Ane prmDAnmAk, jH{AnM ni
n mhtVMekAuvrikyM ec@M. 9 nin
AkAvu vuM vizixHwvsHvA
NH jH{AnM.
10
mkEn, qe ik. {A pRy
kArY vicA nin dI
GAySAM.11jH{AneiyANH ni
e{A pEdzitH. EnmAilU
ew nie {A nyikyANH . 12Q
mAM piwk. nieRkAluk o ek
NiyiluM epwkymil. ninEAwiEA
kAM, nI vI}ukyil. 13Q pAW qlA
yHEA}uM oAik. Q pAW ori
luM mRtH. av nieR jIvnA!
14
dxHw nw mAM piwrtH.
averEAelyAkA mitH. 15ti
yi nik nik. atieRyw
E EpAktH. atien vi@mARi EnEr
EpAk. 16qeiluM ti ecuMver
dxHwAH RM vrikyil. anYer
ereyiluM EvdniiM ver av
RM vrikyil. 17ti ecAetyM anY
erEvdniiAetyM avu jIviA
k}iykyil.
18
pulrievM EpAelyA nlv. sU
rY dikyM pk kAzmAnvuM
hAdkrvumAvukyM ec@. 19pE, d
xHwA rAi EpAelyANH. av
i tiwykyM kANA vsH
Li tivI}ukyM ec@.
20
qeR mkEn, qeR vAkeL
EyAew Ekk. qeR vAkeL aw
Riyk. 21qeR vAkeL niini
ktH. {A pRy kArY oAi
k. 22qeR pEdz Alu
jIv nM. zrIrinH ErAgYM EpA
elyANH qeR vAk.
23
nieR cik ApUvmAkey
tANH nie sMbiciwEALM prm
DAnM. nieR cikLANH nieR jIvi
te nyitH.

szvAkY 4:24-6:15

620

24

stYe vLecAwikEyA zriylA


kArY pRykEyA ectH. N
pRytH. 25nin milu nlM viEv
kpUvumAy lYLiniM sVyM
akltH. 26nieR v]ikLi vLer
ik. nl jIvitM nyik. 27EnrAy
mAM-nlM zriymAytH-evwiu nw
tH. qA tiyi niH qEA}uM
akirik.

vYBicriAtiriA viEvkM
qeR mkEn, qeR viEvkpU
mAy pEdzeL EyAew Ek
k. {A pRy DArNyew vcn
ik.2aEA nI viEvkpUvM jI
viA oAikyM nieR vAkeL
sUikyM ec@M. 3 meAvnH suri
yAeyA BArYyAEyAM, avew
iniM mADurYmM kxkvumA
yvAk v. 4pE owvi av
kyHpuM EvdnyEm n. kw vixvuM
mcEyRiy vAM EpAelyAyirimtH!
5
av mrNiEl nyi o pAt
EpAelyA. av nieEnri@ pA
tALiEl nyiM! 6 avew piREk
EpAktH! avzriyAy v}inxHwe
iri. avtRiykymil. sUi
k! jIvniEl v}iEy EpAvuk!

vYBicArM nAzkrM
atinAmEL, qeik. {A
pRy vAk mRtH. 8vYBicArpA
pM ec@ OIyiniM akni
k. avew vI@pwiEAluM EpAk
tH. 9 nI aview EpAyA nin lBiE
mhim anY lBiM. vx nI
kWinmAyi victieReyAe Pl
apricit ekAuEpAM. 10nieR
DnM m}uv nI aRiyAv ekAuEpA
M. nieR aVAnPlM anY ki@M.
11
avsAnM, nieR ErAgYvuM nieR
vsHvkkM sVyM nziicti nI
vYsniM.12-13aEA nIpRyM, {Aen
ekAeeR mAtApitA ecvi
ekAwil? qekAH {AeneR
Aer vkvcil? acwM pAliA
{A oriluM Aiyil. tie
wA {A oriluM Aiyil? 14atinA
{AniEA mxYAkAvu q
lArM dritM aBvic@ k}iu.
qlAvM aetlAmRiykyM ecAM!
7

sVM BArYey aBvik


sVM kiNi nieA}u ev
EmwiyHAvU. nieRkiNiel evM
etviEleA}ukAet EnAk. sVM
BArYymAyi mAEm eelMgikbM pAw
Z. sVM vIwi evLiyilu ik
ew pitAvAktH. 17nieR ik niER
mAmAyiriNM. nieR vIipuR
vmAyi aver pvyHtH. 18ati
nA sVM BArYyi sEAxik. ec
RumAyiEA nI vivAhM k}icv
15-16

eL aBvik. 19av suriyAeyA


mAEpweyEAel, mEnAjH{yAy mA
ieyEAelyA. avew sHEnhM
niepUmAyM sEAxiie. av
ew sHEnhM qEA}uM nie mpiwi
ie. 20atinA meAvew eekkLi
El cAAwiEAktH.
21
nieR v]ikeLlAM yEhAv vY
mAyi kA. nIeyviewEAev
yEhAvkA.22dxHweR pAp
aven wM. aveR pAp av
en bi kyRuk EpAelyAM.
23
acwM pAliAtinA dxHw
mriM. sVM zkLi av wuM.
kwM vAA shAyi
tiel apkw
qeR mkEn, meAveR kwinH
rvAdiyAkAtirik. mwieAw
A k}iyA oveR kwM vIAem
nI vAgHdAnM ecyHti@EA? meArAew
kwinH nI jAmYArnAyi@EA? 2qi
nI wiyiri! nieR vAk
te niewi! 3nI ayAew ki
kI}ilANH. atinA ayAewyw
EpAyi sVyM EmAciik. nie kw
iniM EmAciiA ayAELAw yA
cik. 4 vimiAEnA RAEnA EpAluM
kAtH. 5EvArniniM rew
mAnienEAel, ekNiyiniM pR
y pieyEAel, ini
M nI niee rewk.

alsnAtiel apkwM
mwiyA, nI RuienEAelyAkNM.
RuH qec@ev kAk. Rui
niM pWik. 7 Rui BrNADipni
l, yjmAnnil, EntAvil. 8pE Evn
AlH Ruuk atieR BNM EzK
ri. RuH atieR BNM sAdi
. m}AlH Ev hArM ati
AvukyM ec@.
9
mwiyA, nIeyEnrM aview kiwM?
nIeyEA}ANH vimi niM N
k? 10mwiy pRy, qnieArlM wi
myNM. alEnrMwi {A kiw vi
miM. 11pE av RieAEyi
riM. ayA wt wt drinAyi
I. tAmsiyAet ayAeAmi
lAtAM! qlAM o k v kv
EpAelyAM.
6

dxw
H
dxHwM vilekvmAyov N
kM apvAdL@M pr. 13ayA
kcikyM eekkM kAlukM
ekAH mxYer viA awyAL
kANikyM ec@. 14ayA dxHwnA
. qlAyHEA}uM ti sUNM ec
@kyANyA. qlAyiwvuM ayA }
A. 15pE ayA zii
ewM. epeH drM wiM.
12

621
ayA epeH nziiewM! ayAeL
riA mAkyil!
yEhAv evRu }u kArY
yEhAv Q Ru kArY, al }H,
evRu+
17
ahArM sHPuri kk, N
pRy nAvuk, nixHkLer vDi
eekk,
18
tikLAsUNM ec@ Xdy,
dxHwtyiElEAw pAd,
19
N pRykyM EkAwtiyi kA
i pRykyM ec@ mxY, t
Ai m@ver tilwiiv.
20
qeRmkEn, nieR pitAvieR kl
nk oAik. ayew pEdz
mRkymtH . 21avew vAk
qEA}uM oAik- a k}ui eki
kyM Xdyi sUikyM
ec@k. 22nI EpAiweAe av
ew pEdz nie nyiM. nI Ru
EA av nie kAekA_M. nI
NEA av niEAw sMsArik
yM mAniEzM trikyM ec@M.
23
nieR mAtApitAew klnkM
pEdzM nin zriyAy pAt kAi
kAzM EpAelyANH. jIvitiEl
pAtyi av nie tikyM
prizIliikyM ec@M. 24dxHwOI
yew awE EpAtiniM av
ew EbADn nie twy. B
Avien Epicvew mDurvAk
Li niM avewvAk nie sMr
iM.25av suriyAyiriAM. pE
sQrYM nieR ielriyAM ElA
BiiAmiwyAkAtirie. avew k
k nie piwiwAtirie.26o Ev
zYyew vil o axNEALM
kAM. qA anYeR BArY nieR jIvi
tM te vilyAyi qwEAM!
27
sVM zrIriEl tIeyRiyv
eR vO kriyM. 28qriy k
riyilUew nwveR pAd epA
_M! 29anYeR BArYEyAewARu
etAveR kArYvuM aente.
ayA aBviEivM.
30-31
vizu ekAH ov BNM EmA
xHwiEcAM. ayApiwieA EmAxHwi
ctieR }iri ayA nEkivM.
ayA svieRyM vilvM
atH! qA atRiyAvu m@vH
ayAELAw drvu pUmAyM nxHw
ewil.
32
qA vYBicArpApM ec@v
EbADnY. av sVyM nziik
yANH. av sVM nAzi kArN
mA! 33mxYH ayAELAw drvu
pUmAyM nzi. nANEwH ori
luM mAykymil. 34OIyew BAvH
asUyAluvAM. BAvH vLer EkA
piM. ayAeL ziiA BAvH
etM ec@M.35ayAew EkApM
tiA q pNM ekAwAluM sA
DYml.
16

szvAkY 6:16-7:23

j{
H AnM nie vYBicAri
niM riM
qeR mkEn, qeR vAkELAi
k. {A nintklnk mR
Atirik. 2 qeR klnkLsrik.
nin jIv lBikyM ec@M. qeR
EbADne nieR jIvitiel prm
DAn kArYmAk. 3 qeR klnkeLyM
pEdzeLyM qEA}uM niEAewAmA
k. nieR virlukLi av iyiwk.
nieR Xdyi av q}utivyHk.
4
jH{Ane o sEhAdrieyEAel k
k. DArNAziey nieR wMbi
eR BAgmAk. 5aEA}tH nie anY
OIkLiniM sMriM. av nie
pApiEl nyiEcAvu avew
m]dvAkLiniM sMriM.
6
odivsM {A jnAlyilUew puRE
EnAiyEA 7ecRuArAy DArALM
vifHFikeL ku. vLerEbADnYnAy
o ecRuArenyM {Aku. 8ayA
clwi o cIsHIyew vI
wien lYmAi nw. 9aEA tAH
i-sUrY asHtmiARAyi.
rAi wukyAyi. 10OI ayAeL
kANA vIwi puREv. av
o EvzYeyEAel vOM Drici.
ecRuAr Evi avH cilpti
k Ayi. 11av mdAlsyM EtA
YAsAriymAyi. av vIi
niA EpAvukyAyiil! 12av
etvilUew nw. av qlAyiwvuM
}M Etwinw. 13av yvAvien
piwiwkyM MbikyM ecyHt.o
nANvuM wAet av aveR kiEl
EnAi pRu, 14{A eA smA
DAnbliyic@. vAgHdAnM ecyHt
{A smikyM ecyHt. 15EAe}
niH DArALM BNmH. atinAlA
{A nie qEAewAM NiA
vtH. {A nie vLer prti. EA
nie {A kupiwic@. 16{AeneR
kiwyi nl viriuk viric@. Qji
pHti ni mEnAhrmAy viriukLA
Nv. 17qeR kiwyi {A sug
vYvuM pUzi. mM akiluM lvMgvuemA
e atH-tkrmAy gM pr! 18v,
nm rAi m}uvM hAdEAew ec
lv}iAM. dyMver nm sHEnhi
m}ukAM. 19qeR BAvu vYApArsMb
mAyi der EpAyirikyANH. 20dIG
yAyHAvzYmAy pNvuM ekAAN
yA EpAyiritH . rA}H c yH kM
ayA mwivril.
21
yvAvien ElABiiA OI
vAkpEyAgic@. avew m]dlvA
k ayAeL ekNiyi vI}Hi. 22yvAvH
aveL piwH ekNiyiElEpAyi.
ayAaRvuzAlyiEl nyiew
kALeyEAelyM ekNiyiEl nw
mAnienEAelyM yi. 23Evw
atieR XdyilUew Lc@kwA
aumAyi rikyANH. vlyiEl pR
kyRu pieyEAelyAyi

szvAkY 7:24-8:36

622

yvAvH. tAnke apkwei av


nRiyil.
24
ni, mEL, qeik.{A pR
yvAk ic@ Ekk. 25o
dxHwOIyA vzIkrieH avL@ew
pAtey piptH. 26av DArALM pu
xAer vI}Hiyiri. nirvDi pu
xAer av nziiciri. 27av
ew vIwH nrkmANH. avew mAM EnEr
mrNiElA nyitH.
j{
H AnM, nl OI
i! jH{AnvuM DArNAziyM
niew Ni.
2
imkLiel nAvlkLi pAt
EyArv ni.
3
ngrkvAwinriki av ni
. R vAtilukLi niH av viLi
.
4
jH{AnM pRy, mxYEr, {A ni
ELAwAhVAnM ec@.
5
niEBAxAeri,viEvkiyAkA
pWik. aviEvkikEL! mnilAA
pWi.
6
ik! {A pWii kArY
prm DAnM. zriyAy kArY {A
niELAw pRy.
7
qeRvAk stYmA. dxHw
NkeL {A evRu.
8
{A pRy kArY EnrA.
qeR vAkLi oM vYAjEmA etEA
al.
9
mnilAvnH veylAM suvY
mANH. aRivuv etAe mnilA
.
10
qeR ziNM sVIkrik. atH
evieyAL@M teAL@M vilEyRi
ytANH.
11
mkeLA vilEyRiytA jH{A
nM. o vYiA#hiAvu qien
AM vilEyRiytANtH.

j{
H AnM q ec@
{A jH{AnmA. nl nYAyi
{A vsi. aRiviluM nl ptik
LiluM ninee keAM.
13
yEhAvey driv tiey
evRu. {A (jH{AnM) ahAre
yM anYerA ExHW cmyver
yM evRu. dxHwmAeLyM N
pRy vAykeLyM {A evRu.
14
qA nl tImAneLwAM nI
tinYAyviDim k}ivH {A jni
n. DArNAziyM kM
{A n.
15
rAjAA BrNinH qe pEyA
gi. BrNADikArik niym nw
AM qe pEyAgi.
16
miyiel qlA BrNADipAM teR
jne BriA qe pEyAgi.
17
qe sHEnhiver {A sHEn
hi. kxHweu EtwvH qe
keAnAvuM.
12

18

DnvuM mhimyM nkA qni k


}iyM. yTA DnvuM vijyvuM {A
n.
19
{A tv teA ExHWM.
qeR sAn mAy eviey
A ExHWM.
20
mxYer {A EnrAy mAilUew
nyi. zriyAy nYAyviDiyew mA
ilUew {Anver nyi.
21
qe sHEnhivH {A s
n. aet, avew vstikLi
{A niDik niRyHM.
22
vLer pH diyi oAmtAyi
s]xHwie {AnA.
23
rMBie {A s]xHwie
i. ElAkArMBi mu te {A
s]xHwiei.
24
sm mE {A Ae
i. jli mE {AAe
i.
25
pvt mE {A piRi
. kk mE {A jnici.
26
yEhAv mi s]xw
H iH {AA
yi. vyluk mE {A piR
i. ElAkiel dYDULiey eedv
mAtimE {A piRi.
27
yEhAv kAze s]xHwiEA
{AAyi. yEhAv kryH i
luM v]M vryHkyM smip
riDi klikyM ecyHtEA {AA
yi.
28
yEhAv kAzi EmG vinY
siE {AAyi. yEhAv
smi evM niRyHEA {An
view Ayi.
29
kwevinH yEhAv priDiyi
EA {AnviewyAyi. yEhAvy
vditiluM yrA jlnirinAki
l. yEhAv miyew awiRyiEA
{AnviewyAyi.
30
smnAy pNiArenEAel {A
nveRywAyi. {A
ekAH yEhAv qM nic@. aven
{A qEA}uM ciriikyM hAdi
ikyM ecyHt.
31
tAs]xHwic ElAkeecAli yEhA
v kAMABritnAyi. tA aview
iy mxYerecAli av sEAxi
ci.
32
ikEL, ni qe ik! qeR
mA piwA niH hA
dikyM ecAM!
33
qeR vcn EkH viEvkzAlik
LAvuk. iAtiritH.
34
qe viv sEAxiM. a
venM qeR vAtiEl EnA
. qeR pwi av kA ni
. 35qe kev jIv ke
. av yEhAvyini nk
lBiM.
36
qA qnietier pApM ec@
v sVyM mRiEvliyANH. qe evRu
verl A vM mrNe sH E nhi
!

623
j{
H AnvuM EBAxvuM
jH{AnM avew vIwpNi. avL
ti }usHtMB Apic@. 2 a
v (jH{AnM) mAMsM pAkM ec@kyM
vIuAkyM ecyHt. av teR
EmzEm hArM vc@. 3 anrM av
tEAewAM BNM k}itinH ngr
iel imkLiElH jne Ni
A teRdAsAer ayc@. avpR
u,4pWiNemvEr, vrik. EBAx
AeryM av Nic@. av pRu,
5
v, qeR jH{AnieR hArM k}i
. {AAiyiri vIu wi
kyM ec. 6 niew EBAxev
wiy, ni jIv lBiM. DArNy
ew mAi crik.
7
ahAriEyAwH ayA etA ec@
et iANicA ayA ni
eL vimzikEy Z. eedvieR
jH{Ane prihsik mAmANyA.
dxHweR et@ iANicA ayA
nieL prihsiM. 8 atinA, ov
tA anYerA ExHWen cmy
ver tiA ecl tH . ayALti
nieL evRuM. qA o jH{Aniey
shAyicA ayA nieL driM.
9
jH{Aniey ni pWiicA ayA
wt jH{AniyAM. nItimAen pWii
cA ayA wt pWiM.
10
yEhAvEyAw drvANH jH{Ans
AdniEl dYpwi. yEhAvey
Ric@ aRivANH A}HcyiEl
dYpwi. 11ni viEvkieyi ni
EwtHdIGAyAyiriM.12ni jH{A
nikeLi a niewte nyHA
NH. pE ni ahAriyAvukyM
anYer prihsikyM ecyH t A
niAvu dritH ni
teyAyiriM rvAdi.
13
EBAx bhLM @ dxHwOIey
EAelyA. avH aRivil. 14a
v teR vI@vAtiliri. ngr
iel ilu teR kEsryi av
Liri.15k kwEpAEA a
vLver viLi. avvLi tAlrY
mil. qiluM av pRy. 16pWiN
emvEr, vrik. EBAxAeryM av
Nic@. 17pE av (buihInt)
pRy,nI EmAxH w iec w evM
sVM eveA sVAdtANH. EmA
xHwiecw aM nI sVyM A
aeA mikctANH.
18
avewvIwH tLA mAM niRyH
etAeNH EBAxA aRiymil.
av (EBAxM) nrkieR atYgAD
tyiElH aver Niciri!

zElAEmAeR suBAxit
zElAEmAeR
suBAxit
(jH{AnBAxN) Niv+
jH{AniyAy pu teR pitAvien
sEAxii. qA EBAxnAy pu
aey vuM d+Kii.

10

szvAkY 9:1-10:21
2

ti ecyHt ki@pNM pEyAg


nYmAM. qA necyHtA a mrN
i ni nie riM.
3
nItimAAer yEhAv kA. av
AvzYmAy BNM av n. q
A dxHw jnL@ew #h yEhA
v sADic@ekAwkyil.
4
mwiy drinAyiIM. aDVAni
v DnikmAM.
5
miw yTAsmyM viLevwM. viL
evwukAlH kiwRukyM viLev
wAtirikyM ec@v nANM ek
wM.
6

nItimAen a#hiA jnM eedv


EAw Ai. dxHwAM aen
pREAM, pE atH avew dxHwp
tikew mRmAmAyiriM.
7
nItimAA nl oAk avEzxii
M. dxHwArAke w te mRewM.
8
eriluM qeiluM ecAnAvzY
eA jH{Anik asri. pE
EBAx ticH sVyM } vi
vyH.
9
nlvM vizVsHtmAyv suri
t. qA ctiynAy vbuiAr
piwiewM.
10
stYM mRc@vyHv }A
. R pRyv smADAnM A
.
11
nItimAeR vAk jIvitM emcmA
. qA dxHweR vAk av
eR iel tiey evLivAEty
Z.
12
evRuH tmA. qA m
xY ec@ etAy qlA kArYM
sHEnhM epARu.
13
jH{Anik EkA ekA_ kArY
pRy. qA EBAxA o pAWM
pWiE ziiewu.
14
jH{Anik zArANH. av putiy
kArY pWikyM ec@. qA
EBAxA sMsArikyM sVyM }
vivyHkyM ec@.
15
Dniker s sMri. dAri
YM drien nzii.
16
ov n ecyHtA ayAtieR
tiPlM ki@M. avnH jIv lBi.
ti ziey vivyH.
17
sVM zikLiniM pWiv
nH m@vM jIvEnkA k}iyM. qA
pWiA AAv mxYer etA
ymAiEl nyi.
18
teR evRuu mRc@vyHv N
pRykyAvuM. qA prdxNM cri
iAEn o EBAx mi.
19
vAyAwi sV yM }Li cAw.
jH{Ani zAnAyiriA pWi.
20
nItimAeR vAk evi EpA
elyA. qA dxHweR cik
vilektA.
21
nItimAeR vAk anvDi Eper
shAyiM. qA EBAxeR EBAxM
aven ekAl@M.

szvAkY 10:22-11:28

624

22

yEhAvyi ni or#hM ni
H yTA s nM. aEtAewA
M driteLAmAyirikymil.
23
EBAxA et@ ec@tilAhAdi
. qA viEvki jH{Ani hA
diM.
24
dxHw tA By kArYLA prA
jyewM. nItimAnAke avnA#hi
ki@M.
25
dxHwA sVM }LA nziM.
qA nItimAA qeEM k
rAyi wM.
26
niAyi mwiyeneAH oM ec
itH. niew vAyi puLirsMEpA
elEyA kkLi pukEpAelEyA ayA
nieL NHWi piwiiM.
27
yEhAvey dricA ni dIG
kAlM jIviM. qA dxHwAew y
i niM vx RyM.
28
nItimAA #hi te
hAdM nvyA. dxHwA #
hiv vinAzM vityHM.
29
nItimAAer yEhAv sMri.
qA et@ec@ver yEhAv nzi
i.
30
nItimAA qEA}uM suritrAyi
riM. qA dxHwA nAi niM
rewM.
31
nItimAA viEvkEAew sMsAri
qA dritL@Av pR
y EkA EpAluM jnM Ail.
32
nItimAAH EnrAy sMsAriAn
RiyAM. qA dxHwA drit v
sMsAri.

10

nItimAA vijyiEA ngr


mAek hAdi. dxHwA nzi
EA jnM hAdicH uviLi.
11
o ngre ati vsi vizV
sHt a#hiEA ngrM vizi
xHwmA. qA dxHwpRy kArY
H o ngre nziiAnAM.
12
suEbADmilAv teR ayA
eri dxNMpRy. qA nizbHd
nAEketEAe}H jH{Ani aRiy.
13
anYeri rhsY pRyven
yiA ekAil. qA prdx
NM criiAv vizVsnIymA
.
14
dblEntA rAjYM vI}uM. qA
nl pEdxHwA rAjYe sur
itmAM.
15
anYeR kwM vIAem vAgHdAnM
ecyHtA ni kxHwM. arM wpA
wk ecAtiA ni surit.
16
dyAluvuM mAnYymAy OI drvu
Enw. k puxA pNM mAM
Enw.
17
dyAlu EnmA. dxHw sVyM
}A.
18
dxHw mxYer vicH avew
pNM kv. qA nItimA zriyAy
ec@kyM yTA sAnM Enwk
yM ec@.
19
stYi n yTAjIv ekA
uv. qAdxHw tiyHpiREk
EpAvukyM mrNe vrikyM ec@
.
20

11

cil klAsupEyAgi. m
xYer viAnANvr pEyA
gitH. yEhAv klAsukeL
evRu. qA zriyAy lAsuk
yEhAvey sxHwnA.
2
ahArEAew zMs nw
v aDAnrAM. qA vinIt
jH{AnikmAM.
3
nItimAArAy vizVsHter vizVAsY
t nyi. qA dxHwA anYer
ctiEA sVyM nzi.
4
eedvM mxYew nYAyviDi nw
divsM pNM vilektAM. qA jn
e n mrNini riM.
5
nItimA vizVsHteni aveR jI
vitM anAyAsmAM. qA dxHw
sVM dxHv]ikLA nziiewM.
6
vizVsHten n ri. qA
dxHw tLA#hi tiyi w
ewM.
7
dxHw mricA avnH yAetArAzy
mil. av zicetlAM EpAyi-a
m}uv vilektA.
8
nItimA }iniM rew
. etiluM dxHwnH dritM sMBvi
kyM ec@M.
9
dxHwnH teR vAkekAH anYer
mRiEvliAnAvuM. qA nItimAA
sVM jH{AnA sMriew.

ti ecAnixHwewver yEhAv
evRu. qA zri ecA mi
vri av sxHwnA.
21
dxHwA tIcyAyM ziiew
emtH RANH. nItimAA sVtrA
ewkyM ec@M.
22
suriyAy OI vifHFieyi a
vpiyew mili sVvLyM EpA
elyA.
23
nItimAAH avrA#hi lBi
EA a wt nyHiwyA.
qA dxHw zitH av lBi
EA a driti mAM w n
.
24
dAnM ec@vnH wt ki@M.
qA dAnM ecA mwiv w
t drinAM.
25
dAnM ec@v EnmAM. anY
er shAyicA wt EnwAnAM.
26
DAnYM m@v viA mwi
atYAiArEnAwHkEkApi.
qA anY BiA DAnYM vi
v jnieR hAdM Enw.
27
n ecA miven jnM dri
. ti ec@vnAke dritL
lAet oM ki@il.
28
sVM si yiv jI
vnilA lEpAel nilM ptiM. q
A nItimA putieyA pcilEpAel
vLM.

625
29

sVM kwMbi dritM v


v oM Enwil. avsAnM EBAx
jH{Aniyew dAsmAewM.
30
nItimAeR v] ik jIveR
v]M EpAelyA. jH{Ani jni
pu jIv n.
31
nItimAAH miyi tiPlM ki@
ei dxHwM avnhi ti
PlM ki@M.
ov jH{AniyAkA #hi
evi eriluM ti
EA av EkApiil . tA et@
ec@ev ErApNM EkAni
xHwewAv EBAx .
2
nItimAni yEhAv sEAxi.
qA dxHwen yEhAv Aren
viDi.
3
dxHwA oriluM suritrl. q
A nItimAA suritM sMri
tmAM.
4
nl BArYeyeAH BAvH sxHw
M aBimAniymA. qA OI B
Avien nANM ekwiyA av a
yAew zrIri o asuKM EpAelyA
yiriM.
5
nItimAA tewptikLi stY
srANH. qA dxHw pRyv
yi yitH.
6
dxHwA tewvAk ekAH a
nYer mRiEvli. qA nItimAeR
vAkH mxYer apkwLini
M riA EpAluM k}iyM.
7
oM avEzxiAet dxHwA nzi
iew. qA nItimA mrNAn
rvuM vLerAlM asHmriew.
8
jnM jH{AnieyvA}H. qA EBA
xen av driil.
9
mANi cmH piNi kiwvnA
tiluM EBdM mANiyAkAet aVA
nivnAkyANH.
10
nItimA teR m]geL pripAli
. qA dxHwnH dyAlu vA k
}iyil.
11
teR miyi pNieyw kx
knH vzYinH hArM ki@M. qA
epArAyi smyM kLyv
EBAx.
12
dxHwAerEA}uM ti ecA mi
. qA nItimAAH Evk
EpAel }iElAw kH.
13
dxHw EBAxM pRykyM sVM
vAkew ekNiyi vI}ukyM ec@
. qA nItimA arM dritLi
niM rew.
14
ov pRy nl vAkH ti
PlM ki@. aEtEpAel te ayA
ewv]ik ayA lABM nkyM
ec@.
15
teR mAmA mikcetH EBAx
qEA}uM k. qA jH{AniyAk
e anYeRvAkH qEA}uM ecvi
ekAw.
16
EBAx teREkApM niyNmi
lAet kwii. qA sm,

12

szvAkY 11:29-13:7

anY et@ pRAluM EvgM atien


mi.
17
stYM pRyv teR vAkLi
vizVsnIynA. qA NpRy
ven a }LiEl nyi.
18
ciiAet sMsAriveR vA
k vAeLEpAel mRiEvliM. q
A jH{Ani teR vAkLi Alu
vAyiriM. aveR vAkH mRi
vukeL NA k}iyM.
19
N pRyveR vAk EvgM
nzi. stYM qeEM nilni
.
20
dxHwA qEA}uM }LA#hi
. qA smADAni miv
sxHw.
21
nItimAAer yEhAv sMriM. d
xHwAH DArALM dritAM.
22
NyAer yEhAv evRu. q
A stYM pRyveryM vizVsHter
yM ecAli yEhAv sEAxi.
23
sm tniRiyAvuetlAM viLi
c@pRyil. qA EBAx viLic@
vuetlAM aveR EBAxe etLi
yi.
24
kWinAVAnikH m@ pNiAew
mtlwi lBiM. qA mwiynH awim
eyEAel pNieywEivM.
25
Xdyd+KM oveR sEAxM lA
tA. qA nlvAH oven s
xHwnA.
26
nItimA suXeL EyAew
etrew. dxHwArAke, qEA
}uM dxic @ek@ ke.
27
mwiy tniAvzYmAy EtwiEA
vukyil. qA atYVAniH sH
krgtmA.
28
EnrAyi jIvivnH stYjIv lBi
. nitYjIvniElv}i atA.

13

jH{AniyAy mk pitAvu ecA


pRytH EyAew Ek. q
A ahArite tiver vi
A Ail.
2
nItimAA pRy nlvAkH z
riyAy tiPlM ki@M. qA dxHwA
erEA}uM tiec@.
3
pRy vAk EyAew pEyA
giv teR jIv riM. qA
vktirivilAet sMsAriv n
ziiewM.
4
mwiynH #heiluM aetA
M pUIkriewkyil. qA n
Ayi aVAnivH avrA#hi
lBiM.
5
nItimAA NkeL evRu. d
xHw apmAniewM.
6
nItimAM vizVsHtmAyven n
sMri. pApe sHEnhiv
en ti kI}w.
7
cil Dniker nwi. stYi
aveAM teyil. qA cil
drier nwi. avrAke s
vmA.

szvAkY 13:8-14:18
8

626

DniknH teR jIv riA mRu


vil ekAwEivM. qA drinH
arM BIxNi orilumAkil.
9
nItimA nAyi kAzi viL
EpAelyANH. dxHwnAke aNy viL
EpAelyM.
10
anYerA ExHW cmyv }
AkEy Z. m@v pRy
vivrAke, viEvkikM.
11
vnyilUew pNM EnwiyA a
wen nxHwmAM. qA aVAnic@ pN
mAveR pNM wt vLM.
12
zyiwH mEnAd+KmAM. ni
LA#hi sADicA ni sEA
xM ekAu niRyM.
13
anY shAyiA miEA ni
rsiv sVyM }Ak
yANH. anYeR vAien driv
nAke sAniewM.
14
jH{Aniyew pEdz jIv n
. dritkAlLi vAk ni
eL shAyiM.
15
sbuiyven kLixHwe
w. vizVsiA ekAAveR jI
vitM kxHwM.
16
jH{Ani qM ElAciEc vi
. EBAxnAke, teR EBAxM sVM
v]ikLilUew kwii.
17
dtenyiA ekAAetyAyA
ayA @M }L@AM. qA
orA yiA ekAAvuveni
aview smADAnmAM.
18
sVM et@kLiniM pWiA
tARAkAv driM nANM ekv
mAyiIM. qA vimziewEA
E}A ziiewEAE}A ivnH
EnmAM.
19
oveneiluM #hikyM a
EA a ki@kyM ec@EA ayA
sEAxiM. qA EBAx ti #
hikyM atiniM vi@mARAtiri
kyM ec@.
20
jH{AnikmAyi sQXdM Apik.
niM jH{AnikLAyiIM. qA EBA
xAer suXLAiyA ni }
Li ecepwM.
21
pApikeL av EpAiweAe
drit EvyAwM. qA nItimAA
H n sMBviM.
22
nItimAnH teR mM Epri
kM nkA DnmAM. avsA
nM dxHwAetlAM nItimAA l
BiM.
23
nAyi viLvuA nl nilM o
driAyiEAM. qA etAy
tImAnLA av piNi kiw.
24
ov teRmeL stYmAyM sHEn
hievi av et@ ec@EA
ayA tiM. nI nieRpuen sHEn
hievi av zriyAy pAt
kAieAwti nI AluvAyiri
M.
25
nItimAnH yTAi #hi
lBiM. qA dxHwnH avnAvzYm

vuM DAn vsHEpAluM ki@k


yil.

14

jH{AniyAy OI teRvIwien z
riyAy rItiyi nwA jH{AnM
pEyAgi. qA EBAxyAy OI
teREBAxM ekAH teRvIwien tk
.
2
EnrAyi jIviv yEhAvey d
ri. qA vizVsHtnlAv y
EhAvey evRu.
3
EBAxeR vAk av dritM v
. qA jH{Aniyew vAk
aven sMri.
4
pNieywA kAlikLilAveR
pAyM nYmAM. nl viLvuAA
mxYH kALyew kH pEyAgiAM.
5
vizVsHtnAyv N pRyil. a
yAeLA nl sAiyA. qA
yiA ekAAv oriluM stYM
pRyil. ayAeLA kAiyA
.
6
eedve prihsiv jH{AnM
EtwemiluM kekyil. eedvi
vizVsivrANH stYi jH{Ani
k. aRivH avH anAyAsM lBi.
7
EBAxmAyi @wtH. av nie
pWiiAenAmil.
8
miwA jH{AnikLA. qeA
, sVM v]ikeLi av
EyAew cii. qA EBAxA
vifHFikLA. qeA vnekA
u t jIviAnAemH av
k.
9
EBAx teR dxHv]ik vil
nti ciri. qA nlv
mAuEnwA vLer mi.
10
ov d+Kiteni d+KM av
mAEm aBvmA. aEtEpAel ov
sxHweni, hAdmBviAM
avenAEn k}iy. 11dxHweR vs
ti tkewM. qA nItimAeR Bv
nM qeEM nilniM.
12
EnrAyetH mxY k o mA
mH. qA mAM mrNiElE
nyi.
13
cirieiluM ov d+KitnA
yiriAM. ciri k}iyEA vYsnM ti
niM.
14
dxHw tew et@kH pUmA
yM ziiewM. nItimAA tew
sv]ikew PlMEnwkyMec@M.
15
EBAx EketlAM vizVsiM.
qA jH{AniEyAew ciiEc sVI
kri.
16
jH{Ani yEhAvey drikyM ti
yi nik nikyM ec@.
qA EBAx vIuvicArmilAet
vi.
17
iEkApi EBAx ec@.
jH{AniyAke mEyAew kA.
18
EBAxmA tew EBAxH
ziiew. qA jH{Anik a
RivuekAH sAnitrAM.

627
19

nItimAA dxHwAetier vijyM


EnwM. dxHwA avewmi nmsHk
riA nibitrAM.
20
drinH suXAil, av
eR ayvAsiEpAluM. qA Dnik
nEnkM suXA.
21
niL@ew ukAreni ti vicA
ritH. sxHwrAyirAnA#hi
evi pAvELAw kN kA@k.
22
tikLAElAciv et@ ec@k
yANH. qA, necA mivnH
sHEnhvuM vizVsHttym suX
AM.
23
ni kWinAVAnM ecyHtA ni
LA#hi lBiM. qA oM ec
Aet vAyAwiyAyiA ni dA
riYmAM.
24
jH{AnikH s tiPlmAyi
lBiM. qA EBAxAH EBAxM
tiPlmAyi ki@M.
25
stYM pRyv anYer shAyi
. N pRyv anYer mRiEvli
kyANH.
26
yEhAvey driv suri
t. aveR ikM suritrAyi
vsiM.
27
yEhAvEyAw drvH stYjIv
n. aetAven mrNeNiyi
niM ri.
28
aEnkM mxYer Bri rAjAvH E
xHW. qA jkeLAmieli rAjA
vH vilekvnA.
29
mAzIlnANH atism. i
EkApitAenA vifHFiyAeN sVyM
etLiyi.
30
mn+smADAnmveR zrIrvuM
ErAgYmtAyiriM. qA asUy z
rIre ErAgmtAM.
31
dri dritmAv eedv
e driiel sVyM etLiyi
. eedvmANH eryM s]xHwictH.
qA driErAw kN kA@v tA
eedve dri q etLiyi
.
32
tew dxHv]i mlM dxHwA
prAjitrA. qA nItimAA t
ew mrN kAlM vijyM EnwM.
33
jH{Ani qlAyHEA}uM viEvkEAew
cii. qA EBAx jH{Ane
i omRiyil.
34
n o rAjYe mhAM. qA
pApM jninH apmAnmA.
35
jH{AnikLAy EntA rAjAvH s
xHw. qA EBAxArAy EntA
ELAw rAjAvH EkApi.
smADAnEAewy mRupwi EkA
pelAtA. p mRupwi
EkApe jVlii.
2
jH{Ani sMsAriEA m@v Ek
AnixH w ew. EBAxeR vAk
LAke evRuM pA}HvAkM.
3
qlAyiwvuM q nwevtH y
EhAv kA. nItimAM dxHwmwM
qlAveryM yEhAv nirIi.

15

szvAkY 14:19-15:23
4

kANYm vAk jIveR v]M


EpAelyA. qA NpRy vA
k oveR Avien tk.
5
EBAx sVM pitAvieR pEdzM
ecvieA_il. qA eriluM
pWiitien jH{Ani EyAew Ek
M.
6
nItimAA plkArYLiluM s
rANH. qA dxHwnH tnivyi
niM dritA.
7
jH{Anik pumy vivr n
. EBAxrAke EkAekAA
kArY pRy.
8

dxHwAew v}ipAwk yEhAv ev


Ru. qA nItimAeR An
Ekti yEhAv hAdi.
9
dxHwAew jIvitrIti yEhAv evRu
. necA miver yEhA
v sHEnhi.
10
etAyi jIviA wuv zi
iewM. tiewAnixHwewA
v nziiewkyM ec@M.
11
pAtALiEltwM qlAyiwvuM sMB
vi kArY yEhAvyRiy. a
tinA mxYew mnSkLi nw
kArYM yEhAvyRiy.
12
EBAx tA et@kArenu pRy
tixHwewil. jH{AnikELAwH pEdzM
EtwAM ayA Ail.
13
hAdiveR mKM aveR
hAdMkwiiM. qA ov d+Ki
teni aveRAvH d+KM k
wiiM.
14
jH{Ani wt aRivuEnwA mi
. mFnAke wt EBAxM EnwA
M.
15
cil dri qlAyHEA}uM d+KitrANH
qA mnsA hAdivH jIvitM
qEA}uM vlieyA viANH.
16
DnvM dritmAtiluM em
cM drinAyiH yEhAvey dri
tA.
17
evRuuiwniM DArALM Bi
tiluM EBdM sHEnhmiw niH alM
k}itA.
18
iEkApik Evgi p
A. qA mAzIl smADAn
mA.
19
mwiynH qlAyiwvuM }L@AM.
qA vizVsHteR jIvitM suKkrmA
yiriM.
20
jH{AniyAy pu pitAvi smA
DAnM n. EBAxnAke teR a
yHH apmAnM v.
21
EBAxM vitH EBAxen s
EAxii. jH{AniyAke EyA
ew zriyAy ec@.
22
mtiyAy pEdzM kiAveR p
tik epALiyM. qA jH{Anik pR
y ecvieA_v vijyiM.
23
nlmRupwi nv sEAxi
. zriyAysmye zriyAyvAH a
tivizixHwM.

szvAkY 15:24-16:28

628

24

jH{Aniyew v]ik miyiE


el*jIvitiEl nyikyM mrN
}iyiEl EpAti niM ayAeL
twykyM ec@M.
25
ahArietlAM yEhAv nzii
M qA viDvyHetlAM yEhAv
sMri.
26
dxHwcikeL yEhAv evRu. q
A kANYm vAkLi yEhAv
sEAxi.
27
vnyilUew Enwv teR wM
biEl dritM ekAuv. qA
vizVsHtnAyirivnH orApM vri
kyil.
28
mRupwi pRyMmH nItimAA ElA
ci. qA dxHwA ElAciM
mE sMsAri; atv drit
AkyM ec@.
29
yEhAv dxHwAriniM vLer ak
elyA. qA nItimAAew A
n av qEA}uM Ek.
30
puiriv anYer sEAxi
i. nlvA mn+suKM n.
31
et@ecyHtevH eriluM i
ANiEA iv vLer vi
EvkiyA.
32
qA pWiA vistiv
sVyM mRiEvlik mAmANH. qA
sVM etH anY iANiEA
a ecvieA_v wt wt
mnilAM.
33
yEhAvey driv jH{AniyA
kA pWi. yEhAvey stYmAyM
driM mH vinItnAyiIrNM.

16

mxY ptikLiw. qA y
EhAvyAN niREv@tH.
2
teR v]ikeLlAM zrieyH o
vk. qA mxYeR v]i
kew awiAnErNk yEhAv vi
lyi.
3
nieR v]ikLiellAM yEhAvyi
El tiriyk. nI vijyiyAM.
4
yEhAvyH qlAiM ptik
H. yEhAvyew ptikLi dxHwA
nziiewkyM ec@M.
5
tA anYerA ExHWenH sVyM
k oAErAeryM yEhAv evRu
. ahArikeL m}uvM yEhAv
ziiM.
6
yTA sHEnhvuM vizVAsYtyM ni
e nilnAM. yEhAvey dri
k, nI tiyiniM vLer ak ni
M.
7
ov yEhAv xHwew rItiyi
EnrAyi jIvicA aveR z@ EpA
luM avEnAw smADAni k}iyM.
8
EnrAy mAilUew alM EnwtA
NH vnyilUew DArALM EnwetA
emcM.
9
tAnA#hi kArYeLi ovnH
ptikLiwAM. qA atiEl niREv

miyiEel mkLi atAytH nili


mk Li qM.

ewNem niyitH yEhAvyA


NH.
10
rAjAvH sMsAriEA aEhi
eRvAk niymmA. aEhi
eR viDik nItiymAyiriNM.
11
qlA EtAkM lASkM stYmA
yiriNem yEhAv cH C i.
qlA vYApAr krARukM nYAymAyiri
NemM av #hi.
12
ti ec@ver rAjAA evRu
. n aveR rAjYe blewM.
13
stYM EkA rAjAA #hi
. N pRyAver rAjAA
xHwew.
14
rAjAvH EkApicA aEhinH er
yM vDiAM. jH{AniyAyv rAjAvien
sEAxiiA miM.
15
rAjAvH sAdiEA jIvitM nin
sugmmA. rAjAvieR Iti vs
kAlEmGi niM epA}iy m}
i EpAelyAyiriM.
16
jH{AnM sVeA vilpiwic
tA. DArNAzi evieyA vi
lpiwicmA.
17
nItimAA tiyi nik vsi
A mi. sVM jIvite
EyAewEnAv sVM ANenyA
kAk.
18
ahAri nAzieR vilA.
anYerA ExHWnAtAen k
v prAjyieR viluM.
19
anYerA ExHWt cmy Dnik
mAyi s pvyHtiluM EBdmA
NH vinItnAyi driErAewAM k}iy
tH.
20
anY pWiiEA iv
EnM. yEhAvyi vizVsiv
ag]hIt.
21
jH{AniyAyven jnM aRiyM. sUi
c@ vApEyAgivnH vLer EA/A
hknAkA k}iyM.
22
jH{AnM, avnH yTA jIv
n. EBAxArAke wt EBAx
EL pWi.
23
jH{Ani qeiluM pRyti m
H nAyi ElAciM. av pRy
vAkLAke nlvyM vNEyAgYvu
mA.
24
nl vAk EtEpAelyA.
av sVIkriA qvuM ErAgY
i nlmA.
25
mxYH ne EtA o mA
mH. mAmAke mrNiElE n
yi.
26
pNiAreR aBilAxM aveneA
u pNieywi. pNiAreR vi
zH aven pNieywi.
27
vilekv tik ecAnAElAci
. aveR pEdzM agHniEpAel
nzii.
28
}Ar qEA}uM zHnA
. ayA apvAd prkyM
cAtimAer ti etikyM ec
@.

629
29

}Ar teR suXiw


yi DArALM zHn s]xw
H i. n
lA v}iEy av aver nyiM.
30
vinAzkrmAy ciltH sUNM ec
@EA ayA kiRu. ayA
ren mRiewA ElAciEA a
yA ciri.
31
nl jIvitM nyicvew mhtVi
eR kirIwmANH nrcmwi.
32
znAy BwnAyiritiluM EBdmA
NH mEyAewyirikeytH. ngrM m}u
v niyitiluM nANH sVM
EkApe niyitH.
33
mxY tImAneLwA nRui
w. qA tImAn vtH eedv
i niA.

17

smADAnEAewyiH o Ni
y aM titH vivAdiw
yi o vIwniRey BNM k}i
tiluM ExHWmA.
2
smnAy dAsnH yjmAneR vi
fHFiyAy mkeREmniyNM lBiM.
jH{AniyAy dAs o puenEA
el prigNiewkyM sVi vItM
ki@kyM ec@M.
3
sVvuM eviyM IkriA a
gHniyiliw. qA mxYXdyeL
IkritH yEhAvyA.
4
dxHw anY pRytik Ek
. NpRyvM Nki.
5
cil drier kLiyA. zHn
ver av prihsi. teL s]
xHwic eedve av bmAnii
elAN kANitH. dxHwA
zi iewM.
6
Eprik v]er sEAxii
. ik tew mAtApitALi
aBimAni.
7
EBAx aDikM sMsAri bui
yl. aEtEpAel BrNADip NpR
yM buiyl.
8
eekli kxkmAeN k
vH. qviewecAluM avrenyA
yiriM.
9
niEAw et@ ec@vEnAw mi
tH nin suXeLAM. q
A aveR et@keLi nI vIuM
oAiciA a niew sQXd
i mRiEvliM.
10
sm tA ec@ et@kLi
niM pWi. EBAxnAke Ru pAW
AyAluM oM pWikyil.
11
dxHwnH et@ ecA mAmANA#hM.
avsAnM, eedvM aven ziiA
o dten ayyHM.
12
i EmAxHwieti EkApic@ni
trwiey kAtH apkwk
rmANH. qiluM EBAxM kANiA mAM
tir@ vifHFiey kAtiluM
EBdmANtH.
13
nin n ec@vErAw tieyA
M ectH. nI aen ecyHtA bA
i jIvitkAlM nin dritmAM.

szvAkY 16:29-18:6
14

tM wutH o aNeu epAi


c@viwEpAelyANH. atinA vx
LAM mH v}nik.
15
et@ ecAv ziiew
M et@ ecyHtv ziiewAM
yEhAv evRu.
16
EBAx pNmei atH nir
kmA. qeA, jH{AniyAkA
pNM ayApEyAgiil.
17
suXH qEA}uM sHEnhi. y
TAsEhAdr qlAyHEA}uM }
AEA}uM nie shAyikyM
ec@M.
18
anYeR kwieRrvAditVM o
EBAx mAEm ew.
19
titH sVdiv pAp
vuM sVdi. zMs nw
v sVyM } Nic@vk
yANH.
20
vXdymvnH EneLAmA
kil. N pRyvnH }AM.
21
EBAxnAy pupitAvH vLer d+
KiM. EBAxeR pitAvH sEAxik
yil.
22
sEAxM nl m EpAelyA.
d+KmAke ErAgM EpAelyM.
23
dxHw anYer ctiA rhsYmAyi
pNM p@.
24
jH{Ani qEA}uM vuM nl v
itieni ElAci. qA
EBAxqEA}uM vidrleL sV
pHnM kA.
25
EBAxnAypu teRpitAvinH d+K
mA. EBAxnAy pu tni j
Emkiy ayHM d+KmA.
26
nirprADiey zii etA
. vizVsHtrAy EntAeL zii
etA.
27
jH{Ani vAk sUic@pEyAgi
. jH{Ani Evgi EkApiil.
28
zAnAyiA EBAxM jH { Ani
eyEAel EtAiM. oM miAtiA
tA jH{AniyAeNH jnM Dri.

18

cil anY iluM niA


nixH w ewil . av t
EtAiyEpAel vi. nl
pEdz ki@EA av vYsnik
yM ec@.
2
EBAx anYrini pWiAnA#hi
il. sVM zy pRyAnANv
nixHwewk.
3
dxHwen mxYrixHwewil. EBA
xen jnM prihsi.
4
jH{Aniyew vAk }m kiN
i-jH{AnieR kiN-niM y
evM EpAelyA!
5
nItiEyAew mxYew nYAyviDi nw
NM. aprADikeL evRuet viwEA
nItimAAErAw ni nIti pul
il.
6
EBAx teR vAkLi sVyM p
vivyH. aveR vAk
klhmAM.

szvAkY 18:7-19:20
7

630

EBAx sMsAriEA av sVyM


nziikyANH. sVM vAk av
en w.
8
k qEA}uM prdxNM EkA
nA#hi-atvH vyiEl nl
yAhArM ecl@EAelyA.
9
tiec@v vsH nzii
venEAel EdAxM ec@vnA.
10
yEhAvyew nAmi vLer k
H. aetA ziEgApurM EpAelyANH.
nItimAAH aveRywEl ecH
suritrAkAM.
11
tewsH teL riM q
H Dnik k. aetA zidM
EpAelyAeNv k.
12
ahAriH dIGkAlM nilnilil.
qA vinIt driewM.
13
ni mRupwipRyMmH sMsAric@
tIA anYer avdiNM. aen
ecyHtA ni apmAnitrAvukEyA
EBAxnAyi prigNiewkEyA l.
14
nl mnSv ErAgAvey ati
jIviM. qA nirAzen sEAxii
A mAvil.
15
jH{Ani wt pWiAnA#hi.
wt jH{AninAyi ayA wt
aw ecviEyA.
16
mANiey kANA ecl@EA kA
}HcvYM ekAuEpAvuk. aEA ni
EvgM ayAeL kANAnAM.
17
eriluM vEcAdYM ec@M ver
dYM sMsArivnA zri.
18
zA tiEA zHnpri
hAri piy v}i nRuiwkyANH.
19
ni sVM suXien apmAni
cA zmAyEkAy ngre EtAli
tienAM vixmmAyiriM ayAeL
EtAlik. v}k mxYer zmAy
sAkLi kvAw ekAArvAw
EpAel Evtiri.
20
niew vAk niew jIvit
e bADi. nl kArY pRA
ni n sMBviM. cIArY
LA pRyeti niEdAx
sMBviM.
21
mrNEmA jIvEnA ekAuvrA k}iy
vAk nAviniM vM. sMsA
riAnixHwewv a ekAuv
sVIkriA tARAyiriNM.
22
BArYey keiyv o nlkArYM
kei. yEhAv niLi sMIten
v etLiyi.
23
dri shAyinAyi AiM.
qA Dnik mRupwi pRy p
xmAyiA.
24
cilsuX nAzM vM q
A yTAsuXAke cilEA
o sEhAdrenAM ExHWnAyiriM.
NpRykyM mxYer vi
kyM ec@ EBAxnAyiriti
luM EBdM driM vizVsHtmAyiri
tANH.
2
qieneyiluM pi EvzM ekA_
tH nl. qA ec@ettien

19

i nlEbADM EvNM. qwcAwi oM


ectH. atH ni etAyi vi
AniwyAM.
3
oveR sVM EBAxM ayAew
jIvitM tkM. pE av yEhAv
ey p}iM.
4
DniknH DArALM suXAM. d
rien, tni suX EpAluM
Epic@ EpAM.
5

meArAetier N pRyv zi
iewM. N pRyv surit
nAyiriil.
6
DAikEnAw sQXdM ApiA a
Enk ekAtiM. sAn nv
EnAw @ wA qlAvM #hi.
7
driEnAw sVM vI@kAEpAluM q
tirA. suXeLlAM avni ni
kluM. ayA avErAwshAyM yAci
cAEAluM avrveR awE EpA
kil.
8
sVyM xHwewv jH{AniyAkA
kWinAVAnM ec@M. mnilAA
av nAyimikyM ati Plm
AvukyM ec@M.
9
kAi ziiewM! N pRy
v nziiewM.
10
EBAx DniknAvukyil. awim rAj
mAriey BriEAelyAyirimtH.
11
jH{Aniey jH{AnM mAzIlnA.
tEAw et@ec@vErAwH av mi
tH atH-tkrM.
12
<nAy rAjAvieR vAk siM
hieR gnM EpAelyA. q
A aEhieR zMskLAke pu
liE cARu ecRum} EpAelyM.
13
EBAxnAy pu teRpitAvinH
ptHLyM te ekAuv. nirrM
vlAtiew BArYyAke nilyHA
et @vI}u evM EpAelyM.
14
mxYH mAtApitALi ni vIw
kM pNvuM ki@. qA yEhAv
yi nisAnmANH nl BArY.
15
mwiynH sm]mAyi RM kiiey
vrAM. pE aveRvizH vLer vlutA
yiriM.
16
niymM asriv sVyM sMr
i. qA atH DAnmel
kv vDiewM.
17
dri pNM ekAwtH yEhAv
yH kwM ekAwEAelyA. av
ErAw kN kAiyti yEhAv tiP
lM tM.
18
ni mken pWiikyM av
et@ p@EA tikyM ec@k.
aen ecA visticA, niL
ven sVyM nziA viwkyAyiriM.
19
iEkApiH atieR vil nEk
ivM. niLven }LiniM
mAiniiyAluM av vIuM vIuM
ate ecyHt ekAEyiriM.
20
pEdzM EkkyM acwM pAli
kyM ec@k. aEA ni jH{Ani
kLAM.

631
21

mxYH DArALM zyAM.


pE yEhAvyew ptiEy vijyi.
22
oAErAM vizVsHtM Env
mAkNemANH #hM- avizVsHt
nAtiluM EBdM drinAtA.
23
yEhAvey drivnH nelA jI
vitM. ayA sVM jIviti sMt]
pHtnA. pkeLiy Epwi
yM ayAEv.
24
sVM kArYM EnAA EpAluM k}iyA
mwiyArA cil. sVM kii
niM BNemw vAyi vyHA
EpAluM miA mwiyA!
25
oiEnAwM drvu kANiAv
ziiewNM. EBAxen aveR pAWM
blmAyi pWiiNM. qA jH{Ani
ey pWiiA alM EpAluM miE
til.
26
pitAviniM ql A M EmAxH w ic i H
aey oAwic@viw pu qEA}uM
evRuew nANM ekvnA.
27
pEdz i ni
v v]ieket@k vieAE
yiriM.
28
kAi nYAye o tmAzyA
! dxHwApRytH wt ti ekA
uv.
29
tA anYenA ExHWen k
v ziiewM. EBAx zii
ewNM.

20

vIuM mdYvuM mxYeR


niyNM nxHwew. av
ocyAAM vIu pRyAM wu
. av wicH EBAx ec@.
2
rAjAvieR EkApM siMhgnM EpA
elyA. rAjAvieR EkApM Livi
A ni jIv te nxHweE
AM.
3
etA EBAxM o tM wAM.
atinA tiA vrAven dri
NM.
4
vi vityHA EpAluM tARAkA
mwiy viLevwu smy EnA
EA oM kANil.
5
}m kiNiniM ki@ evM
EpAelyANH nl pEdzM. qA anY
ni ni pWiA jH{Ani kWinAVAnM
ec@M.
6
t vizVsHtM sHEnhM niR
vmAeNH plM pRyH. qA
yTAi ariluver ke
wk vixmkrM te.
7
nItimA nl jIvitM nyi. av
eR ik a#hiewM.
8
jnieR nYAyviDi nwEA ti
ey nyiniM EvtiriA rAjA
vH EtYkM iNM.
9
tAenEA}uM ExHWmAy ec@e
H yTAi eiluM pRyAnA
EmA? tni pApemAmielH
eiluM pRyAnAEmA? l!
10
klAsuM kEAM ekAH m
xYen piver yEhAv evRu.

szvAkY 19:21-20:29
11

o ekAc@uEpAluM teR v]
iekAH tA zriEyA etEA q
kANi. niH iey nirI
icH av vizVsHtM nlvmAENA
q niyiAM.
12
nmH kANA kkM EkA
ecvikM yEhAv nkiyiuH. yEhA
vyANv nmEvi s]xHwictH!
13
nI RA xHweA drinAM.
smyH aVAnikyAeNi DA
rALM BNM ninki@M.
14
niiniM cil vAiv
nl! vilwtlANitinH! q
eAe pRyM. qiyA anYErAw
EpAyiRyM tAenA nl wpAw nw
ieyH.
15
sVvuM rM oven DniknA
M. qA tA pRy kArYeLi
EbADmvnANH wt Dnik.
16
anYeR kwieR rvAditVEm
A ninH nieR vOM nxHwewM.
17
vnyilUew Enw nlet ni
n EtAAM. qA tYikmAyi
a vilektAM.
18
ptikLiwMmH nl pEdzM Enwk.
yi puRewkyAeNi mA
niEzinAyi yvidgHAer k
ek.
19
anYeri apvAdM pRyven
yiA ekAil. atinA vAyAwi
kmAyi @wAtirik.
20
pitAvienEyA mAtAvienEyA zpi
v i aNy kAzM EpA
elyA.
21
anAyAEsn Enwiy DnM piIwH
NM ecil.
22
ninetier et@ ecyHtven nI zi
itH. yEhAvyHAyi kAirik!
avsAnM Q zHni vijyM EnwA
av nie shAyiM.
23
cil etAy M EtAkM
pEyAgi. anYer ctiAnANH a
v apEyAgitH. yEhAv a
evRu. atven sEAxiii
l!
24
oAErAM q sMBviem
yEhAv niyi. atinA teR
jIvitiel sMBviemH
mnilAA k}iyM?
25
eedvi Enc EnrA vLer
ElAcic@EvNM. piIwH, aen EnrA
tiiei q nin EtAAM.
26
rA dxHwAerH jH{AniyAy rA
jAvH niyiM. aver rAjAvH zii
kyM ec@M.
27
yEhAvyH viL EpAelyAeNA
veR AvH. oveR iliri
RiyA yEhAvyH k}iyM.
28
rAjAvH vizVsHtM Ruvemi
aveR aDikArM wM. aveR
yTAsHEnhM aveR rAjYe z
mAM.
29
ecRuAren aveR k kH
nAM aBini. qA v]en ayA

szvAkY 20:30-22:6

632

ew nrcmwikH nAM dri. a


yA m}uv jIvitvuM nyiecAN
sUciitH.
30
ziieA nAM et@ ec@tv
sAniiM. Evdn ovnimAmAM.
vyluk nnyHA kxk cA
luk kIRu. vYtYsHt cAluk
awcH av evieR gti tiric@
viw. rAjAvieR mnien yEhAv
yM aEtEpAel niyi. rAjAvi
en tniixHwmiwE nyiA y
EhAvyH k}iyM.
2
tA ec@etlAM zrieyeAv
k. qA mxYew v]ik
ew yTA kArN yEhAv viDi
.
3
zriyM nYAyvumAy ec@k. blik
eLA yEhAv sHEnhitH avyA
NH.
4
ahEyAewy EnAvuM ahy
cikM pApmA. oveR dxHw
teyyAN kANitH.
5
EyAewy ptik EnmA
M. aEyAew kArY Evgi
ec@v drinAyiIM.
6
vnyilUew DniknAyA s
EvgM nziM. nieR s nie
mrNiEl nyiM.
7
dxHw ec@ tik aver nzii
M. zriyAy ecA av vimKt
kA@.
8
dxHw anYer qEA}uM cti.
qA nItimAA vizVsHtM En
vmA.
9
v}A BArYEyAewAM vIi
k}iytiluM EBdM Emryi k}iy
tANH.
10
dxHw wt ti ecAnA#hi
. av tni @mvErAw alvuM
kN kA@kymil.
11
eedve prihsiven zii
k. EBAx akH pAWM pWie.
av jH{AnikLAM. aEALvH w
t aRivuAM.
12
eedvM nlvnA. dxHwew v]
ik eedvM aRiy. av aver
ziikyM ec@M.
13
drien shAyiAvnH vzYM v
EAEpAluM shAyM ki@kyil.
14
ov niEAwEkApicA avnH r
hsYmAyi o sAnM nk. rhsYmA
yi n sAninH vliy EkAp
e twyAnAM.
15
nIti nwAtH nItimAAer s
EAxii. a dxHwer Byew
kyM ec@.
16
jH{AnieR v}i vi@EpAv
nAziElA EpAtH.
17
hAde prmDAnmAyi k
v drinAM. vIuM BNvuM sHEn
hiv oriluM DniknAvukymi
l.
18
dxHwA, t nItimAEnAw ecyHt
tikH AyiM ecEivM.

21

vizVsHtrlAv t vizVsHtErA
w ecyHt et@kelAM AyiM
ecEivM.
19
iEkApiyM klhe sHEnhi
vmAy BArYEyAewA vsi
tienA EBdmANH mmiyi vsi
tH.
20
jH{Ani tniAvzYm sAdi
. qA EBAx ki@pwiEvgM a
pEyAgi.
21
qEA}uM sHEnhvuM kANYvuM kA@
vnH nl jIvitvuM sm]iyM drvuM
ki@M.
22
jH{AniH q ec@vAM k}iyM.
k tiErADi ngre avnH
miA k}iyM. teL riemH
av k EkAeyyM nziiA
av k}iyM.
23
sVM vAk EyAew pEyA
giv sVyM piniM ri
.
24
tA m@verA ExHWenH ah
Ari k. sVM v]iekAH av
teR dxHwt etLiyi.
25-26
mwiy wt wt #hi
EA av sVyM nziikyANH.
avyHAyi aVAniA AAti
nAlANyA sVyM nzitH. qA
nItimA sm]mAytiniM dAnM
ec@.
27
sVAlABi Evi dxHwA n
w v}ipAwk yEhAvey sEA
xiiil.
28
N pRyv nziiewM.
Nk Ek@ekAirivM av
EnAewAM nziiewM.
29
tA zriyAeNH nItimA qEA
}umRiy. qA dxHwEnA atBinyi
NM.
30
yEhAv qtini pti nw
AAM mAM jH{Anm mil.
31
mxYH yienlAemAAnA
M, tirkeLEAluM. qA yEhAv
vijyM sAniAet avH vijyi
A sADYml.
DniknAyiritiluM ExHWmA
NH drNIynAtH. sEprA
NH sVeAM evieyAM E
xHWM.
2
DnikM driM oEpAelyANH. y
EhAvyANvereylAM s]xHwictH.
3
pk v kH jH{Anik
o}iumARu. qA EBAxA Ener
atiElecH atiel drit Enri
Bvi.
4
yEhAvey drikyM vinItnA
vukyM ec@k. aEA ni s
M mhtVvuM stYjIvit vumAM.
5
dxHw pl pkLiluM wu.
qA sVM ANeni EbADm
v pkLi niM ak ni
.
6
iey ecRuie EnrAy mA
M pWiik. aEA, vL vlutA

22

633
EA, av v}iyilUewe
jIvic@ekA_M.
7
dri Dnikew awimkLA. kwM
vAuv kwM ekAwveR dAs
nA.
8
p vityHv p ekA
@M. avsAnM tA anY nkiy
pkLAe ayA nzii
ewM.
9
dAnM ec@v a#hiewM.
pAvmAyi BNM pvyHti
nAlANv a#hiewk.
10
anYerA ExHWnA tAen k
ven rk. av EpAEA
dritM avEnAewAM EpAM. a
en klhvuM vIu pRyluM avsAni
M.
11
XdyeyM kANYvAkeL
yM sHEnhiv rAjAvieR suX
AM.
12
yEhAv te aRiyver kur
i. qA tnietirAyiri
ver av nzii.
13
mwiy pRy, qniiEA pNi
eywA v. puReA siMhmH.
aete ekAl@M.
14
vYBicArpApM o ekNiyANH.
ekNiyi vI}uvEnAwH yEhAv EkA
piM.
15
ik
mr
ec@.
qA niLver ziicA atAv
iAtiriA av pWiM.
16
sVyM DniknAvA anYer p
viM Dnik sAn n
M nieL drirAM.
m j{
H Anvcn
{A pRy kArY ik.
jH{Anik pRi@ kArY nie
{A pWiiAM. Q pEdzLi niM
pWik. 18etlAM oAi nin
nH. Q vAk pRyA k}iA
anie shAyiM. 19ArY ni
e EA pWiiAM. nI yEhAvyi
yiNM. 20ninAyi m vcn
{Aen}utiyiri. pEdzi
eRyM jH{AnieRyM vAkLANi
v. 21Q vAk nie stYvM DAn
vumAy kArY pWiiM. aEA
nie aycvEnAw nl mRupwik pR
yA nin k}iyM.
17

22

-1-

driri niM EmAxHwitH q


mANH. qA aen ectH. dri
er EkAwtiyi mtelwkyM ectH.
23
yEhAv avew BAgA. av
aver tAukyM avri niM kv
ewvew qlAM qwkyM ec
@M.
24

-2-

EvgM EkApivmAyi sQXdM


pAwil . EvgM EADAEvzitnAv

szvAkY 22:7-23:13

eR awE EpAktH.25aen ec
yHtA nIyM avenEAel kA pWi
M. aEA av pkeLAe
ninM AM.
26

-3-

anYew kwM vIAemH vAgHdAnM ec


tH. 27 kwM vIA k}iieli
ninetlAM nxHwmAM. qinA
kiw em nxHwmAtH?
28

-4-

nieR pUvikA pu vrc ati


iErK mAtH.
29

-5-

smnAy etA}ilALi rAjAvien


EsviA ahnA. mANimArlA
vEvi ayA pNieywE
til.

-6-

23

mANiEyAw wiyi BNM


k}iEA ErAewAmANH nIyi
rietH oAik. 2oriluM, viz
ueiEpAluM, aDikM titH .
3
av viLu nlBNvuM aDikM
titH. aetA ekNiyAyiriAM.
4

-7-

DniknAkA micH nieR ErAgYM


nziitH. viEvkieyi nI mAzI
lnAyiriM. 5ciRk vcH pi pR
EpAEAel pNM EvgM nxHwmA.

-8-

sVAEnAewAM BNM k}itH.


avnixHwew vizixHwEBAjni
niM aknik.7qEA}uM ecl
vieni ciivnANyA. ti
k,wik qyA niEAw pRE
AM. qA aveR #hM atl.
8
aveR BNM tiA nI ErAgiyAM.
nieR pcArvAkM nivAkM
vYmAvukyM ec@M.
9

-9-

EBAxen pWiiA mitH. nieR


jH{Ane av prihsiM.
10

-10-

p}y atiiErK oriluM nI


tH. anATew mi oriluM eekEyRtH.
11
yEhAv ninetirAM. znAy y
EhAv aver tiErADi.
12

-11-

vien vicH aEhiniM


k}iy pWik.
13

-12-

vzYmEAe}Ae iey zii


k. atveR mrNiniwyAkil.

szvAkY 23:14-24:15

634

14

nI aven tl@tH aveR jIvite


rikyAyiriM.
15

-13-

qeRmkEn, nI jH{AniyAyA {A
vLer sEAxiM. 16zriyAy kArY
nI pRy EkEA {A Xdy
pUvM hAdiM.

EA alywi kwli kiwkyA


eN nin EtAM. kli kiwk
yAeN EtAluAM ninH. 35av
ew awi qni ekAil. avere
wictH qniH aBveil. EA
e}nie}uEAnAil. qniini
yM wiNM q nI pRyM.

-1917

-14-

dxHwErAwH asUyewtH. qA y
EhAvey k}iy drik. 18qEA
}uM tIyH. tI oriluM
nxHwmAvukymil.
19

-15-

atinA mkEn, ik, jH{Ani


yAvuk. EnrAyjIvitM nyiA qEA
}uM ik. 20DArALM vIu wik
yM BNM k}ikyM ec@vErAw
@wAtirik. 21vLer wikyM ti
kyM ec@v drirAyiIM. a
vrAek ec@tH tikyM wikyM
RukymANH. epete av o
milAvrAM.
22

-17-

qeR mkEn, {A pRyA EpA


ic@Ekk. qeR jIvitM
nin xHwAmAke. 27EvzYkM cI
OIkM ekNiyA. av nin
tiric@ kyRAnAkA agADmAy kiN
RuEpAelyANH. 28cIOI kenEA
el ninAyi kAni. DArALM
puxAer av pApikmA.
29-30

-20-

jH{AniluM DArNAziyilumA
nl Bvn pNiyiewtH. 4apU
vvuM mEnAhrvumAy niDikekAH
aRivH mRik niRyH.
5

-21-

aRivH oven knA. aRivH


mxY zipk. 6yM wuM
mH EyAew sUNM ecNM.
jyM EnwNemi nirvDi nl pEdxHwA
EvNM.

-16-

nieR pitAvu pRykArY


ik. pitAvilAet nIeyAriluM jni
mAyiil. v]yAyiriEA}uM ni
eR mAtAvien drik. 23stYM, jH{A
nM, EbADnM, DArNAzi v pNM
ekAwvAA EyAgYml. av ori
luM viAnAml. 24nItimAeR pi
tAvH vLersxHw. jH{AniyAy pu
ei av hAdM ekAuv.
25
atinA nieR mAtApitA nii
sEAxie. nieR ayH sEA
xmAke.
26

24

dxHwErAwH asUy pAwil. avErA


ewAM nieRsmyM pA}AtH. 2 a
v dxHwt sUNM ec@. }
Atieni mAmANvew sM
sArM.

-18-

DArALM vIuM mdYvuM wi


vH kxHwM. av DArALM klhM
tmAM. avew kk kl
iyv. av vINH sVyM mRiEv.
pkeLlAM avH o}ivAA
k}iiei!
31
atinA vIien sUik. a
v mEnAhrmA. EkAyi a
tiLu. wiEA twmilAet R
u. 32qA avsAnM a s
eEAel kwi.
33
vIH ninH apricitmAy kANA
niwyAM. nieR mnM kluM. 34kiw

-22-

EBAxAH jH{AnM mnilAAnAvi


l . jnM DAnkArY cc ec@
EA EBAxAH oM pRyAnAvil.
8

-23-

nIeyEA}uM ku} sUNM ec


yHtA jnM nie }ArnAyi m
M. av nie ikymil. 9EBA
x ElAcietlAM pApM ecAnA
NH. tA anYerA ExHWen k
ven jnM evRu.
10

-24-

pkAl INitnAyA nI
yTAi blhIn.
11

-25-

jnM oven ekAlA miEA


nIyven riA miNM. 12aet
eRpNiyl q nI pRytH. yEhAv
qlAM aRiy. nIeyekA ec@
evH av aRiy. yEhAv ni
e nirIi. nieR v]ikH
yEhAv tiPlM trikyM ec@M.
13

-26-

qeR mkEn, Et k}i. a nl


tANH. Etnwyi ni Et mDurm
tA. 14aEtEpAel jH{AnM nieR
AN nltA. jH{Anmei ni
n tIyAM. nieR tI
oriluM a@ EpAvukymil.
15

-27-

nItimAeR vsH EmAxHwiAEnA


ayAew Bvne miAEnA ni

635
kenEAelyAktH. 16nItimA
}utvN vINAluM vIuM q}uEM.
qA dxHwA qEA}uM pk
LA prAjitrAM.
17

-28-

z@vinH pAti hA
ditH. av vI}uEA hAditH.
18
aen ecyHtA yEhAv a kA
kyM niEAw sMItnAkAtirikyM
ec@M. aEA yEhAv z@vien s
hAyiEcM.
19

-29-

dxHw nie vYsniiAtirie.


dxHwErAwH asUyewtH. 20 dxHwH
zyil. avew kAzM M.
21

-30-

mkEn, yEhAvyM rAjAvumAyven


drik. avetirAyi niv
ErAw EcrtH. 22qekAeA a
rA EvgM nziieEAM. eedvvuM
rAjAvuM tew z@vinH qmAM
p vemH ninRiyAnAvil.

wt suBAxit
jH{Anikew vAkLA v+
nYAyADip nItimAnAyiriNM. pri
cymekAumAM ayA oven
piNyHtH. 24aprADiey evRuet
viw nYAyADipentier jnM tiriyM.
anYrAjYAEpAluM nYAyADipen
p}iM. 25qA nYAyADip aprADi
ey ziicA k nYAyADipen
aBiniM.
26
vizVsHtmAy mRupwi qlAveryM s
EAxii oANH. ukLielA
mM EpAelyANtH.
27
vylukLi xi ec@timH
vIw pNiytH. vAslmAti
mE hArinAyi xi ecyHt
evH Ru vk.
28
mtiyAy kArNmilAet emti
er sMsAritH. N pRykymtH.
29
qe av Evdniic@, atinA
{AnvenyM aen ec@M. qEAw
ecyHt aprADH {Anven zii
M. q pRytH.
30
{AenA mwiyeR pAwM kwEpA
yi. jH{AniylA oveR miriEA
inrikilUew {A kwEpAyi. 31
vylukLieluM kLk vLkyANH.
EyAjnmilA ssY nil vL
. vylukew @mtiluk piL
vI}ARAyiri. 32akH {A aet
i ElAcic@. aEA ti nieA
e {AenA pAWM pWic@+33alMwi R
uk, alMwi vimik. eekk EkA
H owi myuk. 34etlAM nie
EvgM drinAM. k kwkyRi sk
lM EmAxHwic@ ekAuEpAy EpAel
avnH omilAtAM.
23

szvAkY 24:16-25:20

zElAEmAeR suBAxit ERwi


zElAEmAeR eR suBAxit
wi tA. Q vAk eydA
rAjAvAy hisHIyAvieR dAsA p
kiytANH+
2
n aRiEyA kArY mRc@
vyHA avkAzM eedviH. q
A rAjAvH aveR vAkH dri
ew.
3
kAzM atYutiluM mi nmH
tAe}yM. rAjAAew mnien sMb
ic@M aente. nm mnilA
AnAvil.
4
evi IkriecwA pNiA
rnH mEnAhrvsHAA k}iyM.
5
aEpAel rAjAvieR dpEdxHwA
eLmAiyA n aveR siMhAsne
zmAM.
6
rAjAvieR mi epAcM pRy
tH. nIeyA sivYiyAeN pR
ytH. 7rAjAvH nie sVyM NitA
NH wt nH. qA nI sVyM
NicA kew mi aphAsY
nAM.
8
nI kkArYM nYAyADipEnAw pR
yA tiwM kAtH. nI pRy et
eH meArA etLiyicA nI prihAsY
nAM.
9
meArAmAyi EyAjiAnAkAet v
A q ecNemH niiwyi
tImAnik. anYeR rhsYei
pRykymtH. 10aen ecyHtA nI
nANM ekwM. dxHEprH nineAriluM
mARukymil.
11
zriyAy smy Ev pRytH
evii sV i ri
EAelyA.
12
jH{Aniyew mRiyiH sV vLy
eAL@M tABrNeLAL@M ExHWmA
.
13
vizVsHtnAy dt te aycv
H vLer vilyvnA. wpiwic
viLevwukAlH t evM EpA
elyANv.
14
sAn vAgHdAnM ecyHti@ n
kAv m} epiA kAEmGvuM
kA@M EpAelyA.
15
mEyAewy sMsArM ewyM,
BrNADipeR EpAluM ciey sVADI
niM. m]dBAxNM ati zmA.
16
Et nltAeNiluM aDikM wi
tH . aenecyH t A
ErAgiyAM.
17
aEtEpAel ayAreR vIi
ewew EpAktH. aen ecyHtA
ayA nie evRu wuM.
18
stYM pRyAv apkwkAriyA
. avenA gdEyA vAELA a
EA EpAelyAyiriM. 19pkAlH
Nyni vizVsitH. mRi pElA
tLkAElA EpAelyA ayA. a
tYAvzYGi av nie mRiew
.
20
vYsniveR mi hAdgA
nM pAwtH tveR vOM qw

25

szvAkY 25:21-27:2

636

mAuEpAelyANH . yvAri
E ecARu il EAelyA
NtH.
21
nieR z@vi vizuei av
k}iA BNM nk. nieR z@
vi dAhiei wiA evM
ekAwk. 22aen ecyHtA nI av
en apmAnikyAyiriM. tveR
tlyi qriy kriyiwEAel
yAyiriM. z@viEnAw n kAiyti
nA yEhAv nin tiPlM sAni
kyM ec@M.
23
vwniM vI kAH m} ekAu
v. aEtEpAel apvAdM EkApe
Ni.
24
klhi BArYEyAewAM vIi
i k}iytiluM EBdM Emryi
k}iy tANH.
25
wekAu dAhiciriEA t
wievemEpAelyANH derni
suvA.
26
nItimA INicH dxHweR puREk
EpAtH nl evM a}uEAelyA
.
27
aDikM Et wi nl. aEt
EpAel sVyM DArALM tApmAvA
M mitH.
28
niyNmilAv epALi
EkAy ngrM EpAelyA.
EBAxAeri
EvnAlH mu epil. ekA
yHkAlH m}yM. aEtEpAel,
mxY EBAxen bmAnitH.
2
ov nie zpicA ati vixmi
tH. nI eteAM ecyHtiieli
nin EdAxM sMBvikyil. ayAew
vAk oriluM niAetpR EpA
z vieyEAelyAM.
3
tirey cAekAwiNM. EkAvk
}utey kwiANiwNM. EBAxen tl@k
yM EvNM.
4
vixmM piwic orvyANitH+ EBAx
o mEcAdYM EcAdicA atinH m
mRupwi nktH. aenyAyA nI
yM EBAxen ktewM; 5qA EBA
x om EcAdYM EcAdicA nI o
m mRupwi teekAwNM. aeli
tA miwenH av kM.
6
EBAxeR eekyi sEzM ekAw
yyHtH. aen ec@tH sVM kA
luk mRic@ kLyEAelyAyiriM. nI
dritM vkyAyiriM.
7
EBAx gQrvm kArY pRyA
mitH tLvAtAr nwA mi
EAelyANH.
8
EBAxen bmAnitH etAliyi
kl@ bi EpAelyANH.
9
EBAx suBAxit pRyA mi
tH mdYp sVM eekyiel m_ pRi
A miEAelyANH.
10
EBAxenEyA v}iEpAenEyA vAwk
yHewtH apkwkrmANH. m
RiEvem pRyAnAvil.

26

11

nAy tA Cic ti. EBAx


eRkArYvuM aente. vIuM vIuM
EBAx ecyHt ekAEyiriM.
12
jH{Aniey nwiv EBAxen
A vxL.
mwiyAeriy suBAxit
mwiy pRy, {A vIwi puR
iRil. etvi o siMhmH.
14
mwiy vAti EpAelyANH. vijA
giriyi ni tiriy vAti EpAel
kiwyi tiriuM mRiuM kiwkyA
NveR etA}i. av oriluM oriw
EM EpAil.
15
sVM pAiniM sVM vAyi
ElH hArM qwkEpAluM ecA
mwiynANv.
16
tA vliy jH{AniyAeNH mwiy
k. mtiyAy kArNELAew kArY
pRyA k}iy }uEperA
smnA tAenH av k.
17
ruEp tilu tiliwepw
tH, etviwi nwEA o nAy
yew ecvi piwiti lYmANH.
18-19
anYen cticiH a tA evRuM
tmAz kANictAeN pRyv
kAziEl tIyukLycH ewey
iluM mrNiniwyA kiRuenEA
elyANH.
20
viRkilAet tI ek@EpAM. aEtEpA
el xNikLilA v}M avsAni
M.
21
kri qriuekAiri. viR
tIeyri. aEtEpAel xNiA
r klhic@ ekAEyiri.
22
mxY nl hAreey EpAel
prdxNe sHEnhi.
23
dxHwciey nlvAk ekAu mR
yHtH evi pUziy mpAM EpA
elyA. 24dxHw teR vAk ekA
H nlv cmy. qA av Xd
yi dxHwptik oLic@ vyH.
25
av pRykArY nltAyi kAN
ew. qA aven yitH.
aveR XdyM niRey dxHw zy
LANH. 26dxHwcik av nl vAk
Li mRc@vyH. pE av dxHwnA
NH. avsAnM, av ec@ tik
qlAvM kAkyM ec@M.
27
anYen ekNiyilkewA mi
v stYi tnite ekNi
eyAkyAyiriM. anYeREm kl@
iyiwA miv sVyM tk
ewM.
28
N pRyv tA Evdnii
ver evRu. mKsHti pRyv
sVyM mRiEvlikyANH.
13

27

vrAniri kArYeLecAli vI
iLtH. nAeL q sMBvi
emH ninRiyil.
2
oriluM nieR sVM aDrM ekAH
niee vA}HtH. m@v a
ecyHtekAe.

637
3

kl@ BArmtANH, mN ekAuEpA


kA vixmmM. qA EkApic o
EBAxeneAuA dritM wt
asshYmANH.
4
EkApM <rvuM EmAzvumANH. a vi
nAzkrmANH. asUy eRwi EmAzmA
NH.
5
R vimznM mRiri sHEnh
eA ExHWM.
6
sHEnhit mn+pUvmlAet nieL
Evdniiec vrAM. z@vieR kArYM
vYtYsHtmANH. niEAw sHEnhM kwi
iEA}uM av nie EvdniiA
nA#hi.
7
vizieli nin Et EpAluM
k}iAnAvil. qA vizuei
nI qM-dsVAdv EpAluM-tiM.
8
vIi nik k}iyv i
nik pieyEAel.
9
sugvY nie sEAxii
. jIvryHt pEdzEA
L@M suXieR dyAmAy o vAH
eR aBikAmYM.
10

nieRyM nieR pitAvieRyM su


XeL mRtH. pAEA
shAyinAyi dery sEhAdreR
ywE EpAktH. akely sEhA
drEnAw shAyM EtwtiluM ayA
ren smIpitA EBdM.
11
qeR mkEn, jH{AniyAyirik. a
ete sxHwnAM. aEA, qe
vimzi M mRupwinkA q
ni k}iyM.
12
jH{Anik drit vkH a
ByM Etw. qA EBAxA Ener
pkLiEl ecH avyBvi
.
13
meAveR kwi jAmYM niA
nin AyM nxHwewM.
14
suBAtM qH EAzic@ ekAH
ayAren pulkAel NtH. a
yALietA a#hmAyl; zApmAyi k
M.
15
klhi BArY m}divsM EtArAtiri
evM EpAelyANH.
16
aveL twyA mitH kAien
twyA miEAelyA. eekekA
H qpiwiA mi EpAelyA
NtH.
17
mxY ukik u ekA
u mc @. aEtEpAel mxY
prsHprM mcvieAH m@vri
niM pWi.
18
aimre pripAliv ati
eR p}M tiAnh. aEtEpAel t
eR yjmAnen EsvivnH tiPlM
ki@M. yjmAn aven pripAliM.
19
evi EnAvnH sVM mKM
ati kANAM. aEpAel mxYeR
mnH aveR yTA mKM kAi
.
20
mxY pAtALM EpAelyA. mr
NieRyM vinAzieRyM

szvAkY 27:3-28:12

lM EA}uti wt #hi
.
21
mxY sVvuM eviyM agHni
i ecyHetw. aEpAel jnM
vA}HtilUew mxY prIie
w.
22
o vifHFiey EvNemi tviw
epAwiyAAM. pE aEA}uM aveR
EBAxtVe puR cAwiA ninA
vil.
23
nieR ipeL EyAew
EnAk. k}iy nAyi avey
pripAlievH RAk. 24sH
qAlvuM nilniil. rAxH\ EpA
luM qAlvuM nilniil. 25pul@ ec
iLyk. punAH epA@M. k
Li vL pul@ eciLyk. 26ni
eR Awkew ErAmM evieywH
nieR vOAk. nieR wk
Li eR viiH Rc@ lM vAuk.
27
ninM nieR wMbiM sm]
mAyi ipA ki@M. nieR dAsimAer
atH ErAgYvtikLAM.

28

dxHwA qlAienyM Byew


. qA nItimA siMhe
EAel eeDrYzAliyA.
2
asriA AA rAjYinH
ecRieyA kAlE DArALM dxHwEn
tAAM. qA jH{AniyAy nl
EntAvu rAxH\M dIGkAlM nilni
M.
3
driH p v BrNADi
p xinzii epm}EpAelyA
.
4
niymM asriAtiA nI dxHw
ew pA. pE niymM as
ricA nI
avetirA.
5
dxHwAH nIti mnilAkil. pE
yEhAvey sHEnhiv a mni
lA.
6
dxHwnAy DniknAtienA E
xHWmANH nlvnAy drinAtH.
7
niymM asriv smnA
. vilekvmAyi cAM w
v teR pitAvinH apmAnM v.
8
drier vic@ sAdikyM vli
y pliz vAukyM ecyHtA ninH
sVH nxHwewM. atH avErAw kN
kA@ meAveR eekkLiEl EpA
M.
9
eedvieR pEdz EkA
AAveR Ank eedvvuM
Ekkyil.
10
dxHw nItimAen mRiewA
ElAciEcAM. qA dxHw teR t
e ekNiyi vI}uM. nItimAnH ny
AvukyM ec@M.
11
Dnik qEA}uM t jH{AnikLA
eN k. qA jH{AniyAy
dri stYe kA.
12
nlv EntALAEA qlAvM
sEAxi. pE dxHw etre
wewEA qlAvM oLi.

szvAkY 28:13-29:19

638

13

sVM pAp mRc@vyHA mi


vnH oriluM vijymAkil. q
A pApeL upRH ti ec@
tvsAniicA av kN EnwM.
14
qEA}uM yEhAvey driv
ag]hIt. qA kWinXdyM y
EhAvey asriA AAvM
dritAM.
15
dxHw dblEm BrNM nw
EA ayA o EkApic siMhe
EyA EpArAwA tARAy krwieyEyA
EpAelyAyiriM.
16
BrNADip viEvkmilAvnAyA
ayA teR jkeL EvdniiM. q
A vizVsHtM vney evRu
vmAy BrNADip dIGkAlM BriM.
17
meArAeL ekA aprADM ecyHtv
nH oriluM mn+smADAnmAkil. ayA
eL M tAtH.
18
EnrAyi jIviv surit. d
xHwnH teRkH nxHwewM.
19
nAyi aVAnivnH sm]mAyi
BNM ki@M. qA sVpHnM ku sm
yM kLyv qEA}uM drinAyiriM.
20
eedvM te piwven a#
hiM. pE DnM EnwA mAM mi
v ziiewM.
21
nYAyADipnH nItiEbADmAyiri
NM. er EnAi o vYiey pi
NyHtH. qA cil nYAyADipA
niAr k eeklivAi tew
tImAn mAuM.
22
sVAnH DniknAvukEyEvU.
tA dAriYEAw vLer awirik
yAeNH ayA aRiyil.
23

oveR et@iAi nI shA


yicA piIwH ayA nii sEA
xiM. qEA}uM suKM n vAk
pRytiluM nltANtH.
24
cil sVM mAtApitALiniM
EmAxHwi. a etl qv pR
y. qA vIi kyRivH qlAM
tc@wyHvenA dxicvnA
av.
25
sVA pA. qA
yEhAvyi yiv sAni
ewM.
26
tie yiv EBAx
nA. qA jH{Ani dri ni
M rew.
27
dri dAnM ec@vnH vzY
metlAM ki@. qA drier shA
yiA AAvnH wt drit
AM.
28
dxHw BrNADipnAyi etrew
eA qlAvM oLi. pE
dxHw prAjyewEA nItimAA
vIuM BriM.

29

ov kWinXdyM teR eti


en iANiEAe}lAM vLer
EkApivemi, av nzii
ewM. aview pie zeyAumil.

BrNADip nlvnAeNi qlAv


MsEAxi. qA odxHw Bri
EA qlAvM vlAtik pRyM.
3
jH{Ane sHEnhiveR pitA
vu sEAxi. pE teR pNM
EvzYkiwyi eclv}ivnH m}u
v sM nxHwewM.
4
rAjAvH nItimAeni rAxH\M zmA
M. qA rAjAvH sVAM teR
v]ik tiPlM vAuvem
i rAxH\M dblmAM.
5
ov mxYErAw nlvAk pR
H teR #h sADiA mi
cA av sVM ekNieyAkyA
NH.
6
dxHwA sVM pApA nzii
ew. nItimAnH pA@pAwi hAdi
AM.
7
nlv driH EvecyHt ekAw
AnA#hi. dxHwArAke aen
ec@il.
8
anYerA ExHWrA teL k
v wt }M viLic@ v
. m}uv ngreyM }ilAA
avAM. qA jH{Anik smA
DAnmAM.
9
EBAxmAyi o zHnM o tIA
A jH{Ani miEA EBAx m
r pRutiM. av ori
luM o tIielkymil.
10
ekAlyALik qEA}uM nixHkLen
evRu. nlvM nixHkLmAyv
en ekAlA dxHwA #hi.
11
EBAx vLerEvgM EkApi. q
A jH{Ani mAzIlM niy
NmvmA.
12
BrNADip Nk icA ayA
ew m}uv EdYAgAM dxHwArA
M.
13
o tri driM drininiM
EmAxHwivM oEpAelyANH+ yEhA
vyANH veryM s]xHwictH.
14
driErAw nItipul rAjAvH dI
GkAlM BriM.
15
tl@M pEdziM ikH
aEyAjYmA. mAtApitAeL a
sriAet i xHwMEpAel vi
cA av teRmAtAvinH apmAnM
vM.
16
dxHwA rAjYM BricA qlAyiwvuM
pApM niRyM. qA nItimAA tY
ik vijyM EnwM.
17
pu et@ec@EA aven zi
ik. aEA ninvenecAli aBi
mAniAnAvuM. avenAriluM nie nA
NM ekwkyil.
18
eedvA nyiewA rAxH\i
nH oriluM smADAnmAkil. qA
eedvieR niymmsri rAxH\M
sEAxiM.
19
nI evRuet sMsArik mAemi
dAs o pAWM pWiNemil. nieR
vAk mnilAemiluM av at
srikyil.

639
20

ElAciAet sMsArivnH o
tIymAkil. ElAciAet
vivenA tI EBAx
AM.
21
dAsnH vzYmetlAM ekAwA
avsAnM avenA nl dAsnAyiri
kyil.
22
EkApixHW pA. i
EkApi aEnkM pAp ec@ aprA
DiyAyiriM.
23
anYerA ExHWnAeN sVyM
kven cite nziiM.
vinItenyAke, anY driM.
24
oic@ vi rukA
z@LA. o k mven BIxNi
ewM, atinA EkAwtiyi stYM
pREyivEA av sMsAriA
ByM.
25
ByM o ekNi EpAelyANH. qA
yEhAvyi yicA nI suri
tnAyiriM.
26
BrNADipeR suXLAkA pl
M #hi. qA jniEm
nItiEyAew viDinwv yEhAv
yA.
27
vizVsHtrlAver nItimAA ev
Ru. vizVsHter dxHwAM evRu

yAEyew punAy rieR


suBAxit
yAEyew punAy rieR
suBAxitLANiv. TiEyliM
kAlim aveR sEzmANitH+
2
miyiel vuM nIcnA {A.
kArY EvEpAel mnilAA
qni k}iyil.
3
jH { AniyAkA pWnM qniil .
eedvei qnieAmRiykymil.
4
sVini kArYeLi
M ver pWiciil. kAien M
ver eekekAu piwiciil. Ni
xNi M evM sMBrici@mil.
miyew priDik yTAilRiyA
M k}iiil. aeneyAe ec
A k}iyv rANH? qviewyAN
veR wMbM?
5
eedvM pRy oAErA vAM pripU
mA. tiEl vvH aBy
AnmA eedvM. 6atinA eedvvc
n mAAmitH. aen ecyHtA
av nie ziikyM nI N
pRykyAeN etLiyikyM ec@M.
7
yEhAEv, {A mriH qniA
yi ru kArY ecyHttrNEmey
Ai.
8
N pRyAtiriA qe shAyi
ENEm. qe vliy DnikEnA vliy
driEnA Et- aE mAM
tAluM. 9vzYilDikmuAyA q
ni nie Eve EtAAM. qA
drinAeNi {A cilEA EmAxHwi
EcAM. aen {A eedvieR nAm
inH apmAnM
vM.

30

szvAkY 29:20-30:29
10

yjmAnEnAw dAsen dxic@ pRy


tH. aen pRA yjmAn nie
vizVsikyil. nI aprADieyH a
yA kM.
11
cil sVM pitAAetier sM
sAri. tew mAtAELAwH av
drvH kA@mil.
12
cil t nlver sVyM k
eviluM stYi aenyl.
13
t vLer nlverH cil k
. anYerA vLer ExHWrA t
eLH av k.
14
vAkEpAel pl@k cilH.
avew tAwieyl@k kik EpAel
yA. pAvLiniH qlAM tiey
wA av tew smympEyAgi
.
15
ki@etlAM tieywA cilrA#
hi. qnitA, qnitA, qni
tA qE av pRyZ. oriluM
sMt]pHtmAkA m kArYH-yTA
i mtivrA nAlkArYLH.
16
pAtALM, mLilA OIk, m} kA
ni vrnilM, twyAnAvA
agHni.
17
pitAvien apmAnikEyA mAtApi
tAeL kLiyAkEyA asriAtiri
kEyA ec@v ziiewM. av
eR kk k}ukAM kA@pikM
ekAiRiEAel vxLAyiriM a
tH.
18
qni mnilAAnAvA m kA
rYH. qni mnilAAnAvA
kArY stYi nAluH. 19kAz
pR pH, pARyilUew nIu
pAH, smi RuEk kw k,
OIymAyi sHEnhilAyiri pu
x.
20
BAviEnAw vizVsH t yl A
OI tA eteAM ecyHtiielH aBi
nyi. av Bi, Li,
tA eteAM ecyHtiiel pRy.
21
miyi }mA mkArY
H- stYi ElAki shiAnA
vA nAlu kArYLAtH+ 22rAjAvA
yiI dAs, EvetlAM ki@
dxHw, 23evRuu niRvLAyi@M BA
vien ke OI, yjmAniyew
aDipyA dAsi.
24
ecRuetiluM vLer viEvkm nA
lu vsHH miyi+
25
ecRuM dblmAeNiluM Ruu
k EvnAlH tew BNM s
Adi;
26
mALrwi ecRiy m]gmAeNiluM pAR
kLi vIwAAnvyH k}iyM.
27
ev@iLikH rAjAviel iluM o
eAmiAM pNieywAM avyH
k}iy.
28
nin eekekAH piwiAnAvu
ecRuetiluM plik rAjekAArLi
luM vsi.
29
nwi gQrvM nwi m kArY
H. stYi av nAlANH.

szvAkY 30:30-31:31

640

30

siMhM sklm] gLiluM znA


. oi niM av piiriEAw
il.
31
ahArEAew nw pUvEA}i,
EkAlAwH, sVM jniwyi rAjAvH.
32
ahrikyM anYetier ti
ElAcikyM ec EBAxM ni
nAyA a nikyM qA
ec@ettieni oAElAcik
yM ec@k.
33
orA pAlu kwu evyA.
orA meArAew miliwicA EcArv
M. aEpAel mxYer EkApewi
yA nin dritM.
elmEvrAjAvieR
suBAxit
elmEvrAjAvieR suBAxit
LANiv. aEhieR ayANi
etAe pWiictH. 2 nIeyeR mknA
. {A sHEnhi pu. nie
lBiAnA {A AictH. 3 nieR
zi OIkLi nziitH. OIk
rAjAAer nzii. atinA a
vri sVyM nziitH. 4elmEvEl,
rAjAvH vIuwi zriyl. BrNA
DipA mdYM #hi zriyl.
5
aDikM wicA av niymM mRM.
aEA av pAvew avkAz
eLlAM kvEAM. 6 mdYM drinH ekAw
k. dritiev vIu ekAw
k. 7avwie, qiH tew dAri
YM mRe. tew qlAdritM a
v mRe.
8
sVyM riA k}iyAven nI
shAyiNM. sVyM sMsAriA k}i
yAvEvi sMsArik! pi
epver qlAM shAyik! 9ninRi
yAvuM zriyAymAy kArYA
yi q}uE@nik. svjneyM
nItiEyAew viDik. pAvewyM s
hAyM EvvewyM avkAz sMr
ik.

31

xw
H yAy BArY
*xHwyAy BArYey* kek
vixmmANH. pE reLA vilpi
wictANv.
11
BAvH aveL yi. av
oriluM rinAkil.
12
jIvitiluwnILM av BAvi
n ec@. aveLAriluM ayA
}mAil.
10

13

aveLEA}uM kiLiyM cNvuM sMB


rikyM sEAxEAew sVM eekk
ekAH sADnAkymANH.
14
vidrEdz ni ok EpA
elyANv. qlAyiwniM av
BNM ekAuv.
15
av qM pulkAEl q}uE
. wMbinAvzYmAy hArM pA
kM ec@kyM EvlAew pH ekAw
kyM ec@.
16
kA lemAe av vAu.
tA sAdic pNmpEyAgicH miri
EAi av xi ec@.
17
av atYVAnM ec@. av
kyM teR pNi ecA ApHt
ymA.
18
tAAiy sADn vi
EAe}Ae aveLA lABM Enw. rAi
eevMver av EjAli ec@mH.
19
sVyM luAi sVM vO
av en@.
20
driH av dAnM ec@kyM v
zYAer shAyikyM ec@.
21
mu ep@EA teR wMbe
ecAli av EvvlAtiewil. av
H av nl w vO nki
yi@H.
22
av viriukAi kiwyi
viri. En lin
vO av DrikyM ec@.
23
avew BAvien jnM dri
. Edze EntALielAvnANyA.
24
av nelA kcvwAriyANH. v
OM arkmAi av kc
vwAH vi.
25
av vA}Hev.* k av
eL drikyM ec@.
26
av jH{AnEAew sMsAri.
sHEnhiAM kNkAAM av jn
e pWii.
27
aveLAriluM mwic i yl . vIiel
sADn av pripAli.
28
avew ik aveLi nl
pRy. BAvH aveLi en
puk}HiRy,
29
nl OIk vLeryH. qiluM
nIyAENvuM ExHW.
30
sQrYvuM vzYtyM nieviM.
pE, yEhAvey driv vA
}HewNM.
31
ahi tiPlM av n
k. avew v]ikeL epAl
H vA}Hk.

vcnM 10-31 qAyBAxyi Q pdYiel


oAErA vcnvuM armAlyiel aw
ari wu. aen Q kvit
sHIyew smsHtNL@M vi.
t
H xw
H yAy BArY lIn sHI qM aM.

av vA}
H ev av zyANH.

641

sBAsMgi
1

nATeR vAkLANiv. Q
nAT dAvIdieR puM eyzEl
miel rAjAvumAyi.
2
qlAM arhitmA. etlAM
otrM smyM pA}AlAeNH pRy
! 3 Q jIviti nw kWinAVA
nLi niel A M mxY yTA
i qeiluM EnwEA? l!
sMgtik oriluM mARuil
mxY jIvi; mxY mri.
pE mi qeM nilni.
5
sUrY di; sUrY asHtmi.
aEtl vIuM diA sUrY
tiwewkyM ec@.
6
kAH etEAwi; kA@ vwEA@M
awi. kAH EAw @M awi.
kAu tiriH atArMBic i w te
vIuM awi.
7
qlA ndikM aEtlE vIuM
vIuM o}u. aveylAM kwliEleA
}u. pE kw niRyil. 8qlAM
pUmAyi vivriA vAkAvil.
pE k sMsAric@ekAEyiri
. vAk vIuM vIuM new
ecvikLiEle. pE new ec
vik niRyil. new kk nAM
kA kA}Hck ekAuM niRyil.
4

putAyi omil
rMBM mt qAyiEvA atAyi
e wkyAeNlAM. ecyHti
EpAelte aEt kArY ece@
ekAiri. Q jIviti pu
tAyi omil.
10
tA, putANH qeAv
pREAM. pE, atH qEA}uM vi
ewyAyi. neAM mE ati
viewyAyi!
11
pu sMBvic kArY mxY oA
iil. sMBvi kArY
mxY BAviyi oAikymil. BAvi
tlmRA t muAyiv
ecyHt kArYM oAkyil.
9

j{
H AnM sEAxM
ekAuvEvA?
12
nATnAy {A eyzElmi yi
AEylieR rAjAvAyi. 13Q jIvi
ti ecyHt kArYeLieylAM pWi
tinH qeR jH{AnM pEyAgiA
{A tImAnic@. tH eedvM {
ec@vA t vuM kWinmAeyA
kArYmAeNH {A aRiu. 14miyi
ece qlA kArYM {A priEzA

DikyM aetlAM evRuM smyM pA}A


lAeN kAkyM ecyH. kAien
piwiA miEAelyANtH. 15ArY
mAA ninAvil. vL kArY
eL EnrAyet viLivA ninA
vil. qeiluM nxHweei
ativieweyeM pRyAnAvil.
16
{A qEAwte pRu, {A
vLer jH{AniyANH. qnimH eyz
ElM Bric qlA rAjAAerAL@M jH{A
niyA {A. jH{AnvuM aRivuM stY
ielAeNH qniRiyAM!
17
EBAxM ElAcitienA
jH{AnvuM aRivuM qen ExHWmAeN
pWiA {A niyic@. pE,
jH{AniyAkA mitH kAien piwi
vA mi EpAelyAeNH
{A pWic@. 18aDikM jH{AnEAewAM
nirAzyM v. wt jH{AnM Enw
v wt vYsnvuM Enw.
suKEBAg sEAxM
ekAuvEmA?
{A qEAwte pRu, qni
suKM aBviNM. qlAM k}iy
sVdiNM. qA aM nixH
EyAjnmAeNH {A pWic@. 2qlAyH
EA}uM ciritH vifHFimANH. vi
EnAditH o nyM ecil.
3
atinA, mni jH{AnM niRyH
EA zrIri {A vIu niRc@.
sEAxiAenA mAM keti
nANH {A Q EBAxi mictH.
etiluM tri sEAxiNM.
iy jIvitkAlM ekAH mxYnH q
nkeLAe ecAem kAkyAyi
qeR lYM.

kWinAVAnM sEAxM eekvEmA?


4
anrM {A vliy kArY ec
A wi. {A qniAyi vIwk
pNiykyM miriEAk vc@pi
wiikyM ecyHt. 5 qniAsVdiA
pUEAM EkLIvnM Ai.
qlArM Plv]M {A n@. 6qni
Ayi {A jlAzyAi. qeR
vL v] nnyH A atiel
evM {ApEyAgic@. 7dAsAeryM
dAsimAeryM {A vAi. qeR vIi
jnic awimkmAyi. opAw
vliy kArY qniAyi. qni
H kAliM ipmAyi
. eyzElmi mAerAL@M wt
sADnM vsH t vkkM qni
sVmAyAyi.

sBAsMgi 2:8-3:8

642

qniAyi sVvuM eviyM {A


EzKric@. rAjAAriniM avew
rAxH\LiniM {A niDik sV
pic@. qniAyi pAw OIpux
A qniAyi. M zi
qlAM qniAyi.
9
{A vliy DnikM simAyi
I. qnimH eyzElmi jIvi
c erAM {A mhAnAyi. qe
shAyiA qeR jH{AnM qEA}um
AyitAM. 10qeR kk kA
kyM zikyM ecyHtetlAM qni
kii. qeR qlA v]ikLiluM qeR
mnH sMt]pHtmAyi. qeR kWinA
VAni m}uvm sAnmAyi
hAdM.
11
pie {A ecyHt kArYLiEle
lAM o EnAi. qeR qlA kWinAVA
neLyM pi {A ciic@. aetAe
evRuM smynxHwmAyi! kAien piwi
A miEAel! Q jIviti
n ec@ v]ikLi niH oM
EnwAnil.
j{
H AnmAyiriAM rM
o rAjAvi ecA k}iyti
EnA wtelAM ecA M
k}iyil. nI ecAnA#hietAe
etiluM o rAjAvH mH ecyHtiriM.
rAjAAew v]ikEpAluM vY
mAeNH {A pWic@. atinA vIuM
jH{AneyM EBAxeyM &Aien
yMpi {A ElAcic@ wi. 13kA
zM ienA ExHWmA EpAel
te jH{AnM EBAxeA ExHW
emH {A ku. 14atienyANH+ jH{A
ni, tA qviewEAevRiyA mn
ien kk EpAel pEyAgi.
EBAxnAke i nwvenEA
elyM.
pE, EBAxM jH{AniyM avsAni
tH o EpAelyAeN {A ku.
vM mri. 15{A sVyM ciic@,
EBAx sMBvi aEt kArY
te qniM sMBviM. pie {Aen
i jH { AniyAkA aVAniNM?
{A sVyM pRu, jH{AniyAyiri
M vYmA. 16jH{AniyM EBAx
M mriM! jH{AniEyEyA EBAxEnEyA
mxY qeEM oAikymil.
BAviyi jnM avew v]ikeLAe
mRM. atinA jH{AniyM EBAxM o
EpAelyANH.
12

jIviti yTA
sEAxmEA?
17
ete jIvitEAw evRuv
nAi. Q jIvitilu qlAM kAien
piwiA miEpAel vYmA
eNtH qe d+KitnAi.
18
qeR ql A kWinAVAneLyM
{A evRuA wi. {A kWinmAyi
aVAnic@. qA qniEzxM jIvi
vrAyiriM atieR PlmBvi

keyH {A ku. {AnetAM ekAu


EpAkil. 19{A aVAnikyM pWi
kyM ecyHttieReyAe niyNM
EveR cilAM. ayA jH{AniyA
EmA EBAxnAEmA qH qniRiyil.
M vYmANH.
20
aen qeR qlA v]ikLiluM
{A vYsnic@. 21teR m}uv jH{A
nvuM aRivuM sAmYvumpEyAgicH
ovnH pNieywAM. qA ayA
mrikyM ayA ecyHttieR PlM
m@v ki@kyM ec@M. aVAni
AvH qlAM lBi. aete
vLer d+KitnA. aM nYAyml. vY
mANH.
22
teR qlA v]ikM EpArA
M EzxM ovnH yTAi qA
ki@k? 23teR jIvitiluwnILM
avnH EvdnyM nirAzyM kWinAVAn
vumAyi. rAiyiEAluM ayAew
mni vimmil. M vYmANH.
24 25
- qeA nAyi jIvitM sV
diA mic erilumEA? l !
{A mnilAiytitANH+ o vYi
ecAvu vuM nl kArYM tikyM
wikyM ecE EjAli sVdik
ymANH. eedvi niA v
etM {A ku. 26orA n ec@kyM
eedve sEAxiikyM ecyHtA
eedvM ayAH jH{AnvuM DArNAzi
yM hAdvuM nM. qA pApM
ec@vnH m@EjAliyAM ki@k.
eedvM dxHwniniewH nItimA
n. pE Q EjAlieylAM nir
kM. kAien piwiA miEAel
yANtH.

o kAlmH
qiM zriyAeyA smymH. mi
yiel qlAM zriyAy smy sMB
viM.
2
piRAenA smymH, mriAM. nwA
enA smymH, ecwik pRiAM.
3
ekAlAenA smymH, suKewA
M. nziiAenA smymH, nii
AM.
4
kryAenA smymH , ciriAM.
d+KiAenA smymH, hAdn]M
cviAM.
5
yD nil vyHAenA sm
ymH, av eekyielwAM. ciler
mRuekNrAenA smymH, piwiM
ayyHAM.
6
qeiluM prtAenA smymH ,
atH nxHwetAyi ktAM. vsHt
sUiAenA smymH, vsHt
vliecRiyAM.
7
vOM vlic@kIRAenA smymH,
enAM. nibH d tpAliE smy
mH, sMsAriAM.
8
sHEnhiAenA smymH, evRuA
M. yienA smymH, smADAn
iM.

643
eedvM teR ElAke niyi
9
teR kWinAVAniniM ov
eneiluM yTAi EnwEA?
l! 10eedvM nm ecvA t qlA
kWinAVAnM {A ku. 11aveR
ElAkei ciiA k}ivH eedvM
nm t. qA eedvM ec@
etlAM nm pUmAyM mnilAAnA
vil. qi@M eedvM qlAM yTAsmy
ec@.
12
mxYH ecAvu vuM nl
kArYM jIvi kAlM sEAxik
yM sVdikyM ec@kyAeNH
{AnRiy. 13qlAvM tikyM wi
kyM EjAli sVdikyM ec@vA
nANH eedvM #hitH. veylAM
eedvdmAy sAnLANH.
14
eedvM ec@etM qeEM
nilniemH {A mnilAi. eedv
ieR v]iEyAwH qeiluM i
EcA mxYnAvil. eedvieR
v]iyiniM qeiluM qw
mAAM mxYAvil. mxY te
bmAnitinANH eedvM aen
ecyHttH. 15mu sMBvicetlAM sMBvi
c@k}iu. ati mAM vA nmA
vil . BAviyi sMBviAniri
sMBvikyM ec@M. avey mAAM
nmAvil. qA kxHwtyBvic@
ekAiriver shAyiA eedvM
#hi.
16
etAeyMwi {A Q jIvit
i ku. EkAwtikLi nyM nIti
yM niRyNM, pE EA}view ti
niRirikyAeN {A ku. 17a
tinA {A qEAw te pRu,
eedvM qlAiM o smyM niyici
@H . mxYew ql A v] ikeLyM
viDiA eedvM smyM niyiciri
. nlv eryM dxH wAeryM eedvM
viDiM.
mxY evRuM mg
] eLEAelEyA?
mxY prsHprM ec@ kArYeL
i {A ElAcic@. qi@ {A
sVyM pRu, t m]geLEAel
yAeNH mxYrRiyNem eedvM
#hi. 19mxY m] g eLA
ExHWnAENA? al! qekAeA
qlAM nixHPlM. mxYM m]gM
ote sMBvi. av mri.
mxYM m] g M oEr zVAsM.
c o m]gM mric mxYniniM
vYtYsHtmAENA? 20mxYewyM m]g
ewyM zrIrM oEr rItiyi avsAni
. av mi niv, avsAnM
miEl mwukyM ec@. 21mxY
eR Avien sMBvievH
rRiy? mxYAAvH mkLi eedv
ieRywE EpAEvA? m]gi
eR AvH tAe} miEl EpA
EvA? RiyAM?
22
atinA o mxY ecAvu
vuM mikc kArYM sVM v]ik
18

sBAsMgi 3:9-4:12

Li sEAxikeytANH. av
M atANH. mxY BAvieyRiEcA
H vYAlewkymtH. kArNM, BAvi
yiel sMBviem pRyA M
k}iykyil q te.
mriEtA EBdM?
nirvDi k <rmAyA eek
kArYM ecewet {A
vIuM ku. avew knI {A
ku. d+Kiter zVsiiA o
miel {A ku. <rA sv
zrAyiri {A ku. av
Evdniiver oAzVsiiA
mielM {A ku. 2jIviciri
verA mrNmwvANH wt
suKem {A niyic@. 3 jnicEA
E} mricver sMbiciwEALM kArY
wt ExHWM. qeA, Q
ElAki ecew tik av
oriluM kAil.

qi kWinAVAnM ecNM?
aEA {A ciic@, mxYeri
nANi kWinmAyi aVAnitH? m
xY vijyikLAvAM m@verA
ExHWrAvAM mitH {A ku.
qekAeA, mxY asUyAlu
LA. m@vH teLA A
tH av xHwewil. tH asUy
q EdAxmANH. kAien piwiA mi
EpAelyANtH.
5
cil pRy, oM ecAet eek
yM ekiyiritH EBAxmANH. pNi
eywieli ni piNi kiw
mriM. 6 zriyAyiriAM. qA
{A pRy, wt kiA kxHwew
tienA EBdM ekAu t]pHti
ewkyANH.
7
nirkmAy m@ cilwi {A
ku+ 8 ovnH wMbmilAyiriAM. av
nH o puEnA sEhAdrEnA AEy
Nemil. pE ayA kWinAVAnM
ecyHtekAEyiriM. ayAeLAriluM
ekAu t]pHtnAil. oriluM
niAet kWinmAyi aVAnic@ekA
iriEA}uM ayA sVyM EcAdiM,
{AeninANi kxHwewtH? {A
en ekAH qeR jIvitM sVdi
il? M vLer EmAzvuM viEvkmilA
yHmymANH.
4

suXM wMbvuM k pk
9
ruEp orAeLA emcmANH. ru
Ep omic@ pNieywEA pNi
yiniM av wt ki@.
10
orA vINA mvnH shAyiAnA
M. qA oyA vI}uEA av
dritM-aven shAyiA omil.
11
ruEp omic@RiyA wAM.
qA oyH kiwRuvnH wu
lBiil.
12
z@vinH orAeL EtAliAnAEyAM.
pE ru Eper EtAliAnAvil. m

sBAsMgi 4:13-5:20

644

EprAke eRwi zrANH. m kx


N oic@ piric kyRuEpAelyA
Nv- a epAiA vLer vixmmANH.
jnM, rAx\
H IyM, jnIti
jH{AniyM drimAy yvEntAvA
NH EBAxM v]mAy rAjAvienA
EBdM. v] rAjAvH tAIk vkv
yHil. 14yvBrNADikAri rAjY
e o dri piRvnAkAM. twvR
yi niAvAM av BrNADikAriyAyi
vtH. 15qA Q jIvitiel m
xYer {A nirIiciri. {Anit
RiykyM ec@. mxY yvAvi
en agmi. av rAjAvAyi
IM. 16aEnkEnkM A Q ecRu
Aren piwM. qA, piIwH
aEt k te aven evRuM.
M vYmA. kAien piwiwA
miEAelyANtH.
13

vAgd
H AnM ec@EA ik
eedve rADiA EpAEA
AluLAyirik. EBAxAerEA
el blikLitienA eedv
i ecviekAwtA EBdM. EBAx
A plEA}uM tik ec@. avrtH
aRiyAetymiri. 2 eedvi vA
gHdAn ec@tH ktElAew EvNM.
eedvEAw pRy kArY
EyAew EvNM. vikArwieH tiw
EAew oM pRytH. eedvM sVi
lA, nI miyiluM. atinA nI Rc@
kArYEL eedvEAw pREyZ.
Q vcnM stYmA+
3
vLer vYsnELAewAM d+sVpHn
v. vLer vAkELAewAM
EBAxM.
4
eedvi nIeyA vAgHdAnM ec
yHtA a pAlik. vAgHdAnM nwA
A kAltAmsmAktH. eedvM EBAx
Ari sxHwnl. nI nkAem vA
gHdAnM ecyHtv eedvi nk. 5 vA
gHdAnM ecyHtiH a niREvAtiri
tiluMEBdM vAgHdAnM ecAtirikyANH.
6
atinA nieR vAk nie pApi
yAAtirie. puErAhitEnAwH, {An
enyl Ezic t H ! q pRytH .
aen ecyH t A eedvM niEAw
EkApikyM nieR aVAne m}u
vM tkkyM ecyHEtAM. 7nin
dritmAtinH pA}HsVpHneLyM
vIiLlienyM pA}HvAkeLyM a
vditH. nI eedve driNM.

oAErA BrNADipM o
aDikAriyH
8
cil rAjYLi driereAH BrNA
Dip kWinAVAnM eci kE
AM. pAvELAw ayA nItI pul
iel nin EtAM. pAvew
avkAzetirANtH. qA atHtewtH! avereAH pNieywi
BrNADipeneAH pNi eci

meA BrNADipH. mAvuml,


Q ru BrNADipAMEm meA
aDipH. 9rAjAvuEpAluM awimyANH.
rAjYM aveR wmyA.
DnM sEAxmAil
pNe sHEnhivnH oriluM
teR pNM ekAu sMt]pt
H nAkA k}i
yil. Dne sHEnhivnH wt
wt kiiyAluM t]pHtiyAvukyil.
M vYmANH.
11
DArALM pNm orAeL a eclvA
A suX shAyiM. ati
nA Dnik stYi oM Enw
il. teR si EnAiyiriAem
EyZ.
12
pk m}uv kWinAVAnM ec@
ov vIi vH smADAnEAew R
u. BiA DArALmEA lEyA
qetAM ayA zHnml. qA
Dnik teR pNeRiEcA Ev
vlAtieH RA sADiAet k}iy
.
13
Q jIviti {A k vLer
d+KkrmAy o kArYmH. orA BAviyi
El pNM sAdikyANH. 14aEA
cil drAyi ayAH qlAM
nxHwew. atinA teR pu
nkA ayAeAmAyiil.
10

omilA et nAM v; oM
wAet EpA
15
ayew gBiniM omilA
etyANH mxY vtH. av mri
EA aEtEpAel omilAet mwuk
yM ec@. sADn EnwA av
kWinAVAnM ec@. pE mri
EA avnH oM ew ekAuEpAkAnA
vil. 16a vLer d+KkrmANH. v
EpAelte av Q ElAkM viwM.
atinA, ov teR, kAien piwi
A miniH qA Enw
tH? 17d+KvuM vYAltkM mAM niR
divsEL av lBiZ. av
sAnM av nirAzM ErAgiyM EkApi
xHWmA!
jIvitiel v
] ikLAsVdik
ov ecA k}iy vuM nl
kArYmitAeN {A aRiiri+
miyiel *hsVjIvitiniwyi o
v tikyM, wikyM ec@ v]
i sVdikyM EvNM. eedvM av
nH Q alnAk nkiyiri. av
nAekyM atANH.
19
eedvM ovnH DnvuM vsHtvkkM
av sVdiA ziyM nkiyA
av atAsVdiNM. ayA tni
kArY sVIkrikyM eedvieR
sAnmAy EjAli sVdikyM
EvNM. 20ovnH aDikkAlM jIvitmA
yiriil . atinAlv ArY
teR jIvitiluwnILM
oAiNM.
18

645
ayA ecAnixHwew EjAliyi
eedvM aven vYAp]tnAM.
sH hA dM ekAuvil
Q jIviti anYAymAy meA
wi {A ki. a mni
lAA vLer yAsM+ 2 eedvM ovnH
vLer sM pNvuM bmtiyM n
. ayAH vzYmetlAmA
yi. qAlvuM #hiM A
yi. pE aArYLAsVdiA
eedvM aven avdiil . cil
apricit vH qlAM qw ekA
EpA. tH vLer EmAzvuM vY
vumAy kArYmANH.
3
orA vLerAlM jIviciEAM. a
yAH Ru mAyiEAM. qA
ayA atielAe sMt]pHtnAkAtiri
kyM mrNAnrM ayAeL M oA
iAtirikyM ecyHtA, {A pR
yM piREAE} mri zivANH
ayAeLA EBdemH. 4u piR
EAE} mrNmwytH stYi vY
mANH. zi o EpEpAluM lBi
ti mH EvgM klRyi awyH
ew. 5 zi oriluM sUrYen
kAil. zivinH oriluM oM
aRiyA k}iil. qA eedvM n
kiyv sVdiAvenA vimm
BvitH zivAyiriM. 6 ayA
rAyirM vxM jIvic @ eviriAM.
pE ayA jIvitM sVdiiel
i, jnnEAew mric zivANH ayA
eLA anAyAsmAyi aEt aYM
keiytH.
7
ov pNieywekAEyiri
. qinH ? sVM hArinAyi.
pE ayAeLAriluM sMt] p H t nA
il. 8aEtEpAel o jH{Ani EBAxen
A ExHWnl. jIvite aeten
EyA aen te sVIkriAnRiy
drinAkyANH ExHWM. 9wt w
t #hitiluM EBdM ekAu
t]pt
H iewkyANH. qEA}uM wt w
t #hi nixHPlmANH. kAi
en piwiA miEAelyANtH.
10 11
- mxY qAyi s]xHwieEA
amAmANH mxY. aeti ti
evRuetyANH. mxYnH eedvvu
mAyi eti tiA k}iyukyil.
qekAeA eedvM mxYenA
znA. dIGic tM vsHt
tey mA@kymil.
12
ElAkiel iy jIvitiniw
yi mxYnH vuM ExHWmAyetA
eNH rRiy? aveR jIvitM o
ni}EpAel kwEpAvukyANH. piI
ew sMBviem pRyA M
k}iyil.

j{
H An pEdzew EzKrM
sEprH sugvYeA E
xH W M. ov jnic dineA
ExHWmANH av mri divsM.

sBAsMgi 6:1-7:21
2

vii EpAtiluM ExHWmANH


zvsMsHkAri EpAtH. qekA
eA, qlAvM mriM. jIviciri
oAErA vYiyM sVIkri
kyM EvNM.
3
vYsnmANH cirieyA ExH W M.
qekAeA, mKM d+KitmA
EA XdyM mmA.
4
jH{Ani mrNei cii. EBA
xnAke nlkAlM vtieniyM.
5
EBAxnA vA}HewtiluM EBdM
jH{AniyA vimziewtANH.
6
EBAxeR ciri evRuMpA}ANH. awi
elriy m_EpAel NtH . m_
EvgM kiy mM. ati mkLiel pAM
wAk EpAlumil.
7
eriluM pNM ekAwA jH{Ani
EpAluM teR jH{AnM mRM. pNM
aveR DArNAziey nzii.
8
cil kArYL@ew rMBEA nl
atieR avsAnmANH . ahAriyM
ammAtiluM EBdM mAnYM mA
zIlmAtANH.
9
Evgi EkApitH. qekAe
A, EkApitH EBAxmANH.
10
p}y nl kAlH jIvitM emcmAyi
. qA sMBvict?H q pRy
tH. EcAdYM yiA jH{AnM ne
avdiil.
11
sVei jH{AnM nin ExHW
mANH. yTAi jH{AnikH v
zYilDikM DnM ki@M. 12jH{AniM
pNiM nie sMrivA k}i
yM. qA jH{AnilUew sAdi
aRivANH wt EBdM. ati nieR
jIv riA wi k}iyM!
13
eedvM s]xw
H iciri kArY EnA
k. etAeN EtAiyAEAluM ni
n mAA k}iykyil! 14jIvitM nl
tAyiriEA atAsVdik. pE
jIvitM dritmymAEA eedvM nm
nl kAlvuM kxHwkAlvuM teH
oAik. BAviyi qAemH
M aRiykymil.
mxYnH mnAkA k}iyil
qeR
*hsVjIvitiniwyi
{AenlAM ku. nlv ecRuiEl
mri {A ku. dxHwA vLer
AlM jIviM. 16- 17pieinANH
sVyM vDitH ? vLer nItimAEnA
dxHwEnA ktH. vliy jH{AniEyA
vliy EBAxEnA ktH . kAlem
H qinA mritH.
18
M aM EReyAkA mik.
eedvieR B EpAluM Rc@ n
yM Rc@ tiyM ec@M. 19-20qEA}uM
n ec@, pApemAM ecA, o
nItimAM Q miyi tIcyAymil.
jH { AnM ovnH zi n. o
jH{Ani, ngriel p EBAxEntA
eLA EBdmANH.
21
mxY pRy qlAArYM
ecviEyAEtil . nieR te
15

sBAsMgi 7:22-8:17

646

bAlYAr niei dxic@ pRy


nI EkAniwyAEyAM+ 22pl
AvzYM nIyM anYer dxic@ sMsA
ric i @e kArYM ninRiykyM
ecAM.
23
ArYeLeylAM pi qeR jH{An
mpEyAgic@ {A ciici@H. stY
mAyM jH{AniyAyiriA {AnA#hic@.
qAltH asAYmAyi. 24kArY
eLAe enyAytH qekAe
mnilAA qni k}iyil. a
mnilAA M vixmmANH. 25stY
mAy jH{AnM keA {A pWik
yM kWinAVAnM ec@kyM ecyHt.
qlAiM o kArNM keA {A
mic@. {Aen pWic@? dxHwnA
EBAxvuM EBAx cmy &AmA
eN {A mnilAi.
26
cil OIk ekNikEpAel ap
kwkrmAeNM {A ku. avew Xd
y vlkEpAel, avew eekk
clkEpAelyM. OIkew
piwiyiewtH mrNeA EmAz
mANH. eedve piwv OI
kLi nik niM. pE pApi
avew piwiyilkewM.
27 28
- pRy, qnierM
keAemRiyA ArYeLl A M
{A omic@ Ec. {AniEA}uM
rAyi kAkyANH. qA {Ani
kei. yirM mxYri nItimA
nAy o puxen {A kei. pE
nlvLAy o OIey keAnAyil.
29
{A pWic o nl kArYmH +
eedvM mxYer nlvrAyi s]xHwic@.
pE av tiyiEl plv}ikM
kei.
j{
H AnvuM aDikArvuM
o jH{Ani k}iyEAel kArY
mnilAAM vizdIkriAM
M k}iykyil. jH{AnM aven
nii. d+Ki mKe a
sEAxmtA.
2
rAjAvieR kl n k nIeyEA}uM
asriNem {A pRy. eedv
EAw nIeyA vAgHdAnM ecyHti@ti
nA aen ecNM. 3 rAjAviEnAw
aBiAy pRyNM. etAy oi
enyM piAAety mirik. pE
oAik, te Itiew kln
kLA rAjAvu ntH. 4rAjAvinu kl
nk nkA aDikArmH. q
ecNemH ovM aEhEAw pR
yAnAvil. 5rAjAvieR klnysri
v suritnAyiriM. qA a
ecE zriyAy smyM jH{Ani aRi
y. zriyAy kArYM qEA ecN
emH av aRiy.
6
orAH qlAM ecA zriyAy sm
yvuM zriyAy mAvumH. oAErAM
oAErA avsri tAen ecN
em tImAnemwNM. 7 }Lie
wEA}uM q sMBviemRilA

EA}uMEpAluM ayALi ecNM. q


ekAeA, BAviyiel sMBvi
em pRyA M k}iyil.
8
teR AvH Evep@ EpA
twyA omAvil. teR mrNe
twyA ziyM mil. yi
niwyi o BwnH teR xHwkArM
qviewEAkAM sVAtYmil . aEt
EpAel, ov ti ecyHtA ti
aven evRuet viwil.
9
aArYeLlAM {A ku. Q ElAk
nw kArYeLi {A vLer
gAFmAyi ciic@. mxY m@ver
BriA aDikArinAyi qEA}uM
pAwepw {A ku. tvH
EdAxvumANH.
10
dxHwew mhM mEnAhrvumAy zv
sMsHkArcwukM {A ku. cwu
k k}iu mwiEAv, mric@
EpAy dxHweri nl pRykyANH.
dxHwA opAewApAwH tik ecyHt
pNLiEAluM sMBvi.
tH vYmANH.
nIti, sAn, zi
cilEA k t ec@
tikH wnwi ziiee
vril. avew zi wnwi nwil.
atH m@vereAuM ti ecAniw
yAM.
12
o pApi Ru tik ecyHEtAM.
ayAH dIGAySmAEyAM.pE
qi@M eedve asrikyM d
rikyM ec@tANH ExH W emH
{AnRiy. 13dxHwA eedve dri
il. atinAlvH nl kArY
ki@kyil. avH dIGAySAvu
kyil. sUrY asHtmitinsricH
nIu nIuEpA ni}EpAelyAyi
riil avew jIvitM.
14
miyi sMBvi, nYAymAyi EtA
A cil kArYH. dxHwA dri
tvuM nl v H nyM sMBviNM.
pE cilEA nlv dritvuM d
xHwAH nymAkARuH. a zri
yl . 15atinA, jIvitM sVdik
yANH wt DAnem {A ni
yic@. qekAeA, Q ji
mxY ecA k}iy vuM nl
kArYM, tikyM wikyM jIvitmA
sVdikymA. RpM Q
jIviti miyi ecyHt tIA
eedvM niEyAgic kWinAVAnM sVdi
AnAmElA.
11

eedvieR v
] ikeLlA M
mnilAAnAvil
16
Q jIviti mxY ec@
kArY {A EyAew pWic@. m
xY q tir piwicvrAeN {A
ku. rApk av pNieywkyANH.
RM tAiel te pRyAM. 17eed
vM ec@ opAw kArY {A
ku. eedvM miyi ec@ kArY

647
mxY mnilAkielM {A ku.
q micAluM ovnH a mnilA
kil. eedvieR v]ik tni
mnilAevH o jH { Ani pR
A EpAluM a stYml. aArY
eLlAM mnilAA ovM k}iyk
yil.
mrNM nYAyEmA?
qlA kArYeLiyM {A vLer
EyAew ciic@. nlvM jH{Ani
kmAyvM avew v]ikM
sMBvi kArY eedvM niyi
{A ku. t sHEnhie
wEmA evRuewEmA q mxYRi
yil. BAviyi qAem mxY
Riyil.
2
pE, qlAvM sMBvi o
H-nAemlAM mriM! nlvM dxHwA
M mrNmA. rAyvM
arAyvM mrNM sMBvi.
EtYk vAgHdAn ec@vM ec
AvM mrNmA. nItimA
pApieyEAelte mriM. eedvi
EtYk vAgHdAn ec@v
vAgHdAn ec@vA Byven
EAelte mriM.
3
Q jIvitiel qlA kArYLiluM
EmAze sMgti qlA mxYM oEr
aYmAemtANH. qA mxY
qEA}uM tiyM vifHFivuM ElA
cievM vLer kxHwmA.
cik mrNiEl nyi.
4
EA}uM jIvic i ri etAvM
avnArAyAluM tYAzyH . qA
Q ecAlH stYmA.
jIvi o nAy, c siMhe
A nltANH.
5
t mriemH jIvi mxY
aRiy. qA mric mxY yAetA
mRiyil. mricviniyM tiPl
mil. jnM aver w mRM. 6 ov
mricA, aveR sHEnhvuM evRuM
asUyyemlAM EpAM. mricv mi
yi sMBvi o kArYvuM ni p
vyHkymil.

sADYmAEA jIvitM
sVdik
7
atinA ecH nieR BNM
EAe hAdEAew Bik.
nieR vIu wicH hAdik. nI
eneyAe ecyHtA eedvsm
i a zriyAyiriM. 8 nl vO
LNiH nAyi nwk. 9nI sHEnhi
BArYEyAewAM jIvitmAsVdik.
nieR *hsVjIvitiel qlA divs
vuM sVdik. miyiel Q ecRiy
jIvitM eedvM nin ttANH. ninH
ekyM atANH. atinA, ninH
Q ji ecAetlAM ecyHtH
sVdik. 10ecA EjAlik ke
EA k}ivieR prmAvDi pEyA
gicH a ec@k. zv}iyi o EjA

sBAsMgi 9:1-10:3

liymil. aview ciyil, aRivil,


jH{Anvumil. nAemlAM mrN}iyi
El qw EpAvukyANH.
sQBAgYM? dQBAgYM? nme
ecA k}iyM?
11
Q jIvitiel nYAymlA m@
kArYM {A ku+ vuM Evgi
ElAwv qEA}uM m/rM jyiil;
zmAyEsn qEA}uM yM jyi
il; vuM jH{AniyAyvnH tA sA
di BNM qEA}uM lBiil; sm
nH ayALhi sH qEA}uM
ki@il . vidYAsnH ahi
puk}H qEA}uM ki@il. smymA
EA qlAvM EdAxA!
12
tniH ni q sMBviemH o
v oriluM aRiyil. vlyi piwi
e m/YM EpAelyANv-qA
sMBvikeyH m/YM oriluM aRiy
il. ekNiyie pieyEAelyA
Nv-q sMBviemH pi aRi
yil . aEtEpAel, ksH m ikmAyi
sMBvi EdAxLi ov w
u.
j{
H AnieR zi
Q jIviti ov viEvkEA
ew okArYM ec@M {A ku.
qe sMbiciwEALM a prm
DAnmAyi EtAi. 14Rc@ jn o
ekAc@pNmAyi. o vliy rAjA
vH pNe mikyM ati
@M teR eesnYe vinsikyM
ecyHt. 15qA pNi jH{A
niyAy ovAyi. ayA dri
nAyi. pE teR pNe ri
A ayA teR jH{AnM pEyAgic@.
qlAM k}iEA jnM ayAeL mR.
16
pE, {AniEA}uM pRy, jH{AnM
zieyA ExHWmAeNH. dri
eR jH{Ane jnM mRkyM ayAew
vAk Ek nikyM ec
yHt. qA, jH{AnmA ExHWemH
{AniEA}uM vizVsi.
17
viEvkmv zAmAyi pRy
Rc@ vAk EBAxnAy BrNADip
EAzi vAkeLA ExHWmA
.
18
yiel vAkeLAM eL
AM emcmA jH{AnM. qA EBAxnH
opAw nk nziiA k}iyM.
c tAM ANikH vuM
nl sugvsHtvienEAluM d
mtAA k}iyM. aEtEpAel
alM EBAxinH vLer jH{AneyM
mhtVeyM nziiA k}iyM.
2
jH{Aniyew cik aven EnrAy
mAi nyi. qA EBAxeR
cik aven etAy mAiluM
nyi. 3 evRuet v}iyilUew nw
EAEpAluM EBAx teR EBAxM
kwii. aen avenA EBAx
nAeNH qlAvM aRiy.
13

10

sBAsMgi 10:4-12:1

648

yjmAn EkApictinA nI EjAli


vi@EpAktH. nI zAM shAyiymA
yiA vliy et@k EpAluM nin
tivA k}iyM.
5
Q jIviti {A ki@ cil
wiyH. atAke nYAyvuml. BrNA
DipAA trilu otrM
vI}HcyANtH+ 6 EBAxAH DAn An
nkeiri. aEt smyM Dni
kH DAnmlA EjAliyM ki@.
7
dAsArAyiriEv tirR
sriEA BrNADipArAEkv
avew vzH awimkeLEAel nw
tH {A ki.
qlA EjAliM atieR
apkwmH
8
}i}iv atiEl vIEN
AM. Bii epALiven pAu kwiEc
AM. 9 vliy kl@k@vnH atinA
mRiEveEAM. apkwkrmAyrIti
yi ni mr a ev@veR
Em vIENAM.
10
qA jH{AnM EjAliEyyM
anAyAsmA. EmAze kiekA
u mRik vixmkrmANH. qA ki
mcewiyA pNi qmAyi.
jH{AnM a EpAelyANH.
11
ovnH pAukeL qen emN
emRiEAM. qA ayALwilA
EA pAH ereyiluM kwicA
ayAew sAmYM nixHPlmANH. jH{A
nM aenyANH.
12
jH{Aniyew vAk sHttiiwyA
. EBAxeR vAkLAke, vinAzM
vityH.
13
EBAx EBAxtVM pRuekAu w
u. avsAnM av pRytH &AA
. 14EBAx qEA}uM tAen ec@
em pRy. qA BAviyielA
emAmRiyil. piIewAA
vukeyH oM pRyAnAvil
15
EBAx teR vIiEl v}i ke
A EpAluM smnl atinAlv
teR jIviiluwnILM kWinAVAnM
ecNM.

aVAnieR vil
rAjAvH zivienEAelyAyiri
rAjYi kxHwM. qEA}uM tiekA
iri BrNADip rAjYieR
kArYM mhAkxHwM. 17nl wMbi piR
rAjAvu rAjYi n. sVM tI
yM wiyM niyi BrNADipA
rAjYinH vLer n. rAjAA
mdiAnl , zrAkAnA tikyM
wikyM ec@tH.
18
pNi ecA mwiveR vIwH
EcArA wuM. Emr tAe} vI}ukyM
ec@M.
19
tikyM vIu wikyM ec@
veR jIvitM hAdkrmAM. qA
pNM opAw zHn prihri.
16

prdxNM
rAjAvien dxic @ sMsAritH .
aveni ti kkEpAlumtH. nI
nieR vIi knAeNiEAluM
Dniker dxic@ sMsAritH. qe
A, o ekAc@ pi pRecH nI
pRtH avErAw pREAM.
20

BAviey eeDrYmAyi Enriwk


EpAiweAe nk ec@
k. Rc@kAlM k}iyEA nI ec
yHt nkeLlAM niiEl tiric@ vM.
2
nintH nirvDi vYtYsHt kArY
Li niEpik. miyi qelAM
EdAx sMBviemH ninRiyil.
3
ninH RiAvu cil kArYH.
EmGLi niRey jlmei, av
miyi m} epA}iM. o mrM vINAetEAEA vwEAEA ke-atH avi
ewe kiwM.
4
qA ninRiAnAkA cil
kArYH. orvsri nI miNM
zriyAy kAlAvyH kAv ori
luM viiwkyil. qlA m}ARuM m}
epiem Byv oriluM viL
ekA@kymil.
5
kAeviewyANwikey ninRi
yil. zi ayew gBi qen
vLeM ninRiyil. aEtEpAel
eedvM qec@emM ninRiyilav qlAM sMBviikyM ec@.
6
atirAviel te n@ wuk. eev
ErMver pNi nikymtH. q
eA qA nie DniknAk
ey nI aRiyil. nI ec@etlAM
vijykrmAEyAM.
7
jIvEnAewyiri ExHWmA!
sUrYkAzM kAtH surmA.
8
qkAlM jIviev kNAA
et jIvitiel oAErA divsvuM nI
sVdiNM! qA nI mriemtH
oAik. jIvictilumDikkAlM nI m]t
nAyirikyM ec@M! mrNmwti
EzxM nineAM ecAnAvil!

11

ecRumAyiriEA
eedve Esvik
9
atinA yvAEL, ecRumAyiri
EA qlAM sVdik! hAdvAA
rAyirik! mnS nyi kArYeL
AyAluM ec@k. ninixHwm ec
@k. qA nieR qlA v]ik
M eedvM viDi nwemH oAik.
10
EkApM nie niyiAniwyAktH.
nieR zrIrM nie pApiEl nyi
AniwyAtH. jIvitieR dyG
i ecRumAyiriEAe m
xY EBAx ec@.

vAkYieR zn
H
ecRumAyiriEA, vAkY
ieR din vti
mH, {AeneR jIvitM lciri

12

649
q nI pRy kAlinH muH, nieR
xHwAvien oAik.
2
ecRumAyiriEA nieR
xHwA
vien oAik. sUrYcAM n
M ninH uEpAH. EpmAri
k oipiRek oAyi vEAel
driteLAeAAyi vM.
3
smyM nieR krL@ew zi
EcAEpAM. nieR kAluk dbl
mAvukyM vLykyM ec@M. nieR pl@
k ekA}iykyM ninH hArMEpAluM
cvyH AnAkAetyAyiIkyM ec
@M. nieR kkH vYmAyi kA
NA k}iyAtAM. 4 nin Ekvi R
yM. etviel zbHd EkA k}i
yil. DAnYM epAwi tirikl@EpAluM
nie sMbiciwEALM zAmAyiri
M. OIk pA@pAw nI Ekk
yil. qA BAti pAw kiLi
yew zbHdMEpAluM nie NM. kAr
NM, ninH RAnAvil.
5
tleL nI ByewM. nieR
v}iyiel oAErA ecRiy sADnM
mIet vI}uemH nI ByM. nieR tlmwi
bdAMmriel pUEpAel evM.
nIeyA pctireyEAel nili}
u nwM. jIviA z nin
nxHwmAM. anrM nI nieR nitYvs
tiyiElEpAM. vilpiv nieR
zrIrM klRyiEl ekAuEpAkEv et
vi oEcM.
mrNM
nI ecRumAyiriEA nieR
xH w Avien oAik. eviyRu
epA@M mE. sVAM tkMmE.
kiNikryi epAiy BrNiEpAel
nieR jIvitM pEyAgnYmAti
mEp. kiNRieR mwil@ epAi i
El vI}uEAel nieR jIvitM pA}Aku
ti mEp.
6

sBAsMgi 12:2-14
7

nieR zrIrM mi niv. mri


EA nieR zrIrM miEl mwu
kyM ec@. qA nieR AvH
eedvi niv. mriEA,
nieR AvH eedviEl mwuM.
8
qlAM a arhitmANH. etlAM
evRuM smyM ekAllAeNH pR
y!

psMhArM
vliy jH { AniyAyi. m
xYer pWiiA av teR jH{AnM
pEyAgic@. vLer EyAew pEd
z pWic@. 10zriyAy vA kupi
wiA aEhM vLer yic@. stYvuM
yiAvumAy pEdz aE
hM q}utivc@.
11
jH{Anikew vAk m]geL etLi
yHAM emAmpEyAgi
kuk EpAelyANH. owiyA zmAy
wArikEpAelyANH pEdz
. nI EnrAy v}iyi jIvi q
etLiyiA pEdzeL nin
vizVsiAM. pEdzeLlAM oEr
wyni (eedvM) niv. 12atinA
mkEn, pEdz pWik. pE
m@ pusHtkeLi jA#t pAlik.
mxY qEA}uM pusHtkeL}u.
vLeryDikM pWi nie INi
iM.
13-14
ni, Q pusHtkiel}utei
@ kArYLiniH nAem pWiNM?
mx ecAvu vuM DAn sMg
ti eedve drikyM aveR
klnkLsrikymANH. qekAe
A, mxYeR qlA v]ikM, rh
sYv] ikEpAluM, eedvmRiy.
qlA nlkArYeLiyM cIArY
eLiyM av aRiy. mxYeR
qlA v]ikM av viDiM.
9

650

mgItM
1

zElAEmAeR atimEnAhr gItM

s
H I tA sE
H nhivEnAwH
qe MbnekAu mw. kAr
NM nieR sHEnhM vIiEnA emc
mANH.
3
nieR nRumNM atH - tkremiluM
nieR nAmM ElAkiel vuMnl pri
mLEA mADurYEmRiytANH. aekA
ANH tNik nie sHEnhitH.
4
nineAM qeyM Ec! nmH
oAwiEAkAM! rAjAvH teR aRyiElH
qe ekAuEpAyi.
2

eyzElM puimA puxEnAwH


{ ninAyi nic@lsiM.
nieR sHEnhM vIiEnA mDurmA
eNH oAk. yvtik nie sHEn
hitH Q nl kArNmekAu
te.
av eyzElM puimAErAwH
eyzElM puimAEr, {AenA kRu
suriyANH. EtmAnielyM smAniel
yM wArEpAel kRutANH {A.
6
sUrY qe qEALM kRuic@ev
EA {A q kRutAeNEA ni
EnAtH. EkApixHWrAy qeR sEhAd
rA avew miriEAieR prir
NinH qe tivi@. atinA
qnitien pricrivA qni
k}iil.
5

av avEnAwH
qeR pUAN ekAunie
{A sHEnhi! nieR wkeL
EmyHtH qvieweyH qEAw pRy
EmA? n@cyHH nI avey qviewyA
NH kiwtH? nineAmAyiriA
{AM vrAM. aeli nieR suX
ew wkeL sMri o vAwk
eAkAM {A!
7

av avELAwH
8
nI q mEnAhriyANH! q ecN
em nin tIcyAyM aRiyAM. ecl,
wkeL piw ecl. wyeR
wArinriek nieR AwkeL
EmyH!
9
qeR iEy, PREvAeR Et vli
tirkiwyiel
eptirEyAM EjnM pkv
LANH qni nI. tirkew mKvz

LiluM k}uiluM surmAy alAr


H.
10 11
- tA ninAeyAiy alAr
. o sV ziErAlArvuM evi
k}uABrNvuM. sVAlrN
ekAH nieR kviwM q mEnAh
rmAyiri. nieR kNHWM eviekA
H niRiri.
av pRy
teR mi kiw rAjAvieR
ywEH qeR sugM ecei.
13
qeR k}ui i rAi m}uv
qeR sHtnmEY kiw o msi
EpAelyANH qeR iy.
14
q-egdiyiel miriEAi
smIp eemlAilk EpAel
yANH qeR iy.
12

av sMsAri
qeR iEy nI q suriyANH?
oA! nI suriyANH! nieR mi}ik mAw
AviEREpAel.
15

av pRy
qeR iyA, nI q sumKnANH!
new kiw q putiyM svu
mANH!
17
new vIwieR rM EdvdA
ekAuM k}uEA Pimr
ekAumtANH.
16

zAErAniel pninIvuM tA}Hvrk


Liel lilivumA {A.

av pRy
qeR iEy, m@ OIkiwyi,
m_kiwyiel lilivA nI!
2

av pRyu
m@ puxAiwyi, qeR iyA,
nI kA@mriwyiel imrmANH!
3

av yvtikELAw pRy
qeR iyeR ni}liliritH
{AnAsVdi; aveR kni qeR
ciyH pTYmANH.
4
qeR iy qe vIuzAlyi
ElH nyic@. avenEAwtH sHEn
hmAyi.
5
miriywk tH qe zyA,
ik tH qe ExvtiyA,
kArNM {A sH E nhprvzyAyiri
.

651
6

qeR iyeR week qeR tl


yew awiyiluM aveR vleek
qe puNkyM ec@.
7
eyzElM puimAEr, kAlmAti
mEp qeR sHEnhe tiyNi
sHEnhe Li viwkielH kA@k
lmAkewyM EpwmAkewyM Ep
ri qEAw vAgHdAnM ec@EmA?
av vIuM sMsAri
{AeneR iyeR zbHdM i
. mlkM pvtM cAwiwH tA
a v.
9
o klmAieyEAelEyA LmA
enEAelEyA NH qeR iy. n
ew Bii piiniH a}ikiwyi
lUew jnAlyHwE mi}iRic@ ni
aven kAluM.
10
qeR iy qEAw mic@, q}u
E, qeR iEy, qeR surI.
nmH aklLiEl EpAkAM!
11
EnA, eeztYkAlM EpAyHmRu,
12
m} vi@ EpAyi. tA, pAwLi
pU viw. pAwA smymA
NH. ariAvuk mwieyiy Ek
iEl?
13
aimri tLirik .
mirilkew sQrBYmRiyk. qeR
iEy, qeR surI, N nm
EpAkAM!
14
mlyiel ecAy pAReiel
hkLi oLipA qeR mAwA
Ev, nie {AenA kEAe. nieR
suKdmAy zbHdemA {A Eke.
nI q suriyANH!
8

av yvtikELAw
pRy
15
miriEAM nzii iRu
Aer {Ayi piwiw. {ew
miriEAH pUly.
16
qeR iy qERM {A av
ERmANH.
17
pk avsAnzVAsemwEA}uM
ni}luk oAwi akluEA}uM liliki
wyilUew qeR iy kwEpA.
qeR iyEn, mwU. p pvt
iel mAkiwAvienEyA klmAi
EyEyA EpAelyAk!
av pRy
rAiyi {A kiwyi qeR i
yen tiru. {AnvnAyi tiru
eviluM keAnAyil!
2
{A w NH ngri prM!
etvukLiluM
vizAllLiluM
qeR iyen {A EtwM. {A av
nAyi etrueviluM keAnAyil!
3
ngri kvA nw BwA
qe kumi. qeR iyen ni
kuEvA? q {AnvErAw EcAdic@.
4
qeR iyen {A keiy
EA kAvAewyw niH {A
mARiyEty_. {Anven twu ni

mgItM 2:6-4:5

i, qeR ayew vIiEl nyic@.


qeR a qe svic mRiyi
aven qiMver {Anven EpAkA
nvdicil.
av eyzElM puimAErAwH
eyzElM puimAEr, kAlmAti
mEp qeR sHEnhe tiyNi
sHEnhe Li viwkyielH kA@
klmAkewyM EpwmAkewyM
Epri qEAw tijH{ ec@EmA?
5

avM vDuvuM
DArALM keAM mmiyi
niM vv rANH? qriy mM
irivuM sgvsHtM pw
pukEmG EpAel avew
pii epAwipwlmy.
7
zElAEmAeR pl kAluM. yi A
EylieR krAy aRup BwA
atinH akwi ni.
8
rAiyew tpkweyM EnriwA
tARAyi avew pAzVLi vA
iiw. averl AM prizIlnM
siic EpArALikLANH.
9
zElAEmArAjAvH elbAEnAni ni
ekAuv twiekAH, tniAeyA pl
niic@.
10
evi}kM sVcAM yi
atiERtH. riiwmAke kriuv
EclyA epAtiM. eyzElM pui
mA sHEnhpUvM iEcmANH
Ecl.
11
sIEyA puimAEr, v! zElAEmA
rAjAvien v kAluM. av atYDi
kmAyi nM pU, aveR vivAh
dini aveR a aven aNiyi
c kirIwM kAluM!
6

av avELAwH
qeR iEy, nI suri te! atI
vsuri. mwpwii nieR
kk NAvuk EpAelyANH .
gielyAdupv t ec viEl n] M
ecyHtiRu ipMEpAel, nIeA
}utANH nieR mEnAhrmAy kA
.
2
Lik}ie epAwieRy
evtANH nieR drAji. avey
lAM reptANH. avyHeAiM o
ieyEpAluM nxHweiil.
3
o ecm p@luEpAlEl nieR
aDrM. nieR vAyH mEnAhrmA. mw
pwii nieR eciwM ru
mAtLnArAtikEpAelyANH.
4
dAvIdieR EgApurMEpAel nieR
k}uH nIu EnriytANH. EgApurM
atieR Biiyi yirM pwck
ekAH, zrAy pwyALikew pwc
kekAH alrivAnAyi niic
tANH.
5
liliecwikiwyi mly r
EwmAkiwAeLEAelyANH nieR
sHtn.

mgItM 4:6-5:15

652

ni}luk oAwiykluErvuM pk
QAzVAsM vliErvuM mmlkLi
ElM mlkLiElM {A
EpAM.
7
qeR iEy, nI sklM suriyA
NH. nieR EdhieluM o kLmil!
8
elbAEnAni ni mNvAI, qni
eAM v! elbAEnAniniH qEA
ewAM EpA. amAnA mlEmniM eznI
mwiyiniM ehEAniniM siM
hew hkLiniM puilik
ew kLiniM nI EpAk!
9
qeR iEy, qeR mNvAI, nI
qe vikArtrLitnA! oerA kw
ERA qeR XdyM nI kvkLu.
nieR k}uABrNiel oerA r
A qeR Xdye nI aphric@.
10
qeR mNvAI, qeR iEy,
nieR sHEnhM q surmANEA!
nieR sHEnhM vIiEnA emcmA
NH. sugvYEAM emcmANH
nieR primLM.
11
qeR vDU, nieR aDriniH
mDuvURu. nieR nAvieR awiyi
M EtM pAluM o}u. nieR
vOew gM primLEA XdY
mANH.
12
qeR iEy, qeR mNvAI, nI
pUiyiwe dYAnMEpAel yM pUi
yiwe jlAzyM EpAelyM awcii
ri jlDArEpAelyM NH.
13
nieR kAluk mAtLnArkL@M
tr vizixHwknikLuM niReAdYAn
mANH;
14
eemlAiyM nAIM mvuM sug
QRluM lvuM awu sug
ANH; iv]vuM mrM akiluM
tiu o dYAnmANH nieR kAluk.
15
elbAEnA mlnirkLi nieA}u
jlieR o}uEpAelyM o
dYAn jlDArEpAelymA nI.
av pRy
16
vwkAE N! etkAE v!
vH qeR dYAni vIziyAluM.
atieR nRumNM priyAluM. qeR
iy teR pUEAi Evzic H
atiel EmAhnPl Bie.
av pRy
qeR ANsKI, qeR mNvAI,
{AeneR pUEAiEl Evzic@
k}iu. mrM sugvYM {AnitA
ivciri. qeR EtM EtnwyM
{A Bic@k}iu. qeR vIuM
pAluM {A k k}iu.

OIk iyAErAwH
iye @kAEr, ti!
sHEnhM ekAu lhriyilA!

wi!

av pRy
{ARuEA}uM qeR XdyM N
iri. qeR iy vAti
2

m@tH {A Ek. qeR AN


iEy, qeR sHEnhEm, qeR N
AEv, qeR kLmvEL, qniAyi
RAluM! muikLA qeR zir
H tiiri. nizyiel pukm
i qeR tlmwi nniri.
3
{AeneR ai a}ic@ mAi. ni,
vIumtNiyA {AnA#hiil .
ciyAe qeR pAdLi vIuM
ecLi purLA {AnA#hiil.
4
qAeleR iy vAti}uti
lUew eeknIi. qeR M avnAyi
pritpic@.
5
m pur eeklEmAew qeR
iy vAti RA {Aen}uE@.
qeR virlukLi niH iu vI}u
mrH vAtiiwiyil m.
6
{AeneR iynAyi R. pE
qeR iy piiriu epAyHL
u! av vi@EpAyEA {A tA
u mric@; {AnvnAyi etruevi
luM qniven keAnAyil; {An
ven viLic@- qAlv viLiEkil.
7
kvA nw ngrkAvA
qe kumi. avere tli. aver
e mRiewi. EkAyiel kAvA
qeR mwpwM kv.
8
eyzElMpuimAEr, nieLeR i
yen kAkyAeNi, Em prvzt
yA {A vivzyAyirievH av
EnAw pREyNEm q niELAw {An
Epi.
eyzElM puimAew
mRupwi
9
surI, nieR iy m@ iyAri
niH qen vYtYsHtnAM? nieR
iy m@ iyAErA emcmAENA?
ekAeAeyAENA enA vAgH
dAnM nI {ELAwAvzYewtH?
avew mRupwi
qeR iy ptinAyirew m
EYyM eR etLiu niRM pUH viL
i niM.
11
aveR zirH tniMEpAelyA
NH. kriAyEwEpAel kRuiH
tANH aveR mwi.
12
aveR kk aviwiel
AvukEpAelyM pALiel ari
AvuEpAelyM rAkimiiy rMEpA
elymANH.
13
aveR kviwM sugvY
EAvuM primLipEyAgi pU
L@M EpAelyANH. mIREyAlu v
lilivuEpAelyANH aveR u
k.
14
rBritmAy suvd$uEpAel
yANH aveR kr. nIlM ptic,
mi, neAeA EdhmANv
ERtH.
15
knkAliluRic ev
sHtMBEpAelyANH aveR kAlu
k. elbAEnAniel ativizixHwmAy
10

653

mgItM 5:16-8:1

EdvdAEpAel nIuyANH aveR


niH!
16
aet, eyzElMpuimAEr, qeR
iynANH vuM aBikAmY. qlAi
EnyMkA mDurM kinitANH av
eR vAyH. atAeNeR iy, qeR
iytm.

eyzElM puimA viLi


ElMkArI, mwiv, mwiv! mw
iv! { nieeyA kANe.
mhnyIM n]mAwM ElMkAriey ni
eLinANH aALic@ EnAtH?

eyzElM puimA avELAwH


sumKI, nieR iy qu EpAyi?
v}iEyyA nieR iy
EpAytH? {ELAw pRy, avnAy
etrcili { nie shAyiAM.

avew mRupwi
qeR iy, aveR pUAviElH
sugvYwiElH RiEA
yi. dYAni EmyHAM liliU
EzKriAM av EpAyi.
3
{AeneR
iyM
qeR
iy qnimANH. lilii
wyi EmyivnANH av.
2

av avELAwH
qeR iEy, nI tiAEpAel su
riyM eyzElMEpAel symANH.
dmLAy pNEpAel ByAn
kvumANH.
5
qe EnAtH ! nieR kk
qe vlAet Ejii! giel
yAdHpvtecviEl n]M ecyHtiR
u ipM EpAel nIH o}utA
NH nieR kA.
6
Lik}ie epAwieR a
evtANH nieR dnir. aveylAM
rep@. avyielAiM o i
enEAluM nxHweiil.
7
mwpwii nieR eciwM
ru kxNM mAtLnArAEpAelyANH.
8
aRup rAjH{imAM qp evA
imAM qm tNikM AyiriAM,
9
qA qniAyi ov mAM,
qeR mAwAvH. qeR kLmv. av
ew ayew ecli avLANH. a
yew oAmnyANv. aveLiH t
Nik vA}Hi. EtA}imAM rAjH{imAM
EpAluM aveL vA}Hi.
4

knYkmA aveL vA}


H

rANA knYk? BAtM EpAlv


viLu. cEnAewAM mEnAhri. sU
rYenEAel EzABityM kAziel
eesnYeLEAel ByrtVvuM vLA
Nv.
10

av pRy
{A bdAM pvnLiElH Ri
ec; tA}HvArew Pl kANA;
mirivik emAiEAey kANA;
mAtLnArk pUviEA qRiyA.
12
rAjv]ieR EtkLiele, {An
RiytimE te, qeR mnM ti
xHWic@.
11

13

av avew sQ
rYe vA}
H

rAjmArI, pAdkLi nieR


pAdM q mEnAhrM. o klAkAr
oiy BrNM EpAel vLevA
tANH nieR Q.
2
v]emAeA pAnpAmANH nieR
nABi; atielAriluM vIH o}iyAtiri
e. lili atiri EgAtu n
EpAelyA nieR drM.
3
EpwmAeR riwAEpAelyA
nieR sHtn.
4
nieR kNHWemA dEgApurM. ehzH
EbAniel bAH RbIM kvAwinriki
el LEpAelyA nieR k
k. dEziEl mi}in@ ni
elbAEnA EgApurM EpAlA nieR
nAsik.
5
nieR zirH kEmlEpAelyM
tlmwi p@EpAelymANH . nieR
nIeA}u tlmwi o rAjAvienEA
luM piwiwM!
6
suBgyM zAlInyM suriyM
XdyhAriNiymAy yvtiyA nI!
7
nI QnEpAel yrmvLANH.
mriel p}lM EpAelyA
nieR mlk.
8
mri kyRi atieR cilkLi
piwivA qniixHwmH. nieR mARi
wM mirilk EpAelyM nieR
nizVAsieR gM iLiER
EpAelymAke.
9
nieR vAyH vuM nl vIu EpA
el, qeR sHEnhi Ener o}u,
RuveR iEl emel olici
Ru, vIuEpAelyAke.
av avEnAw sMsAri
{A qeR iytAeN mA
ml avene #hikyM ec@.
11
v, iyA, nm pAwLiEliR
i #AmLi rApAAM.
12
nmH, atirAvielyNH miri
EAiElEpAyi mirik emAiEA
eyM pU viw EvAeyM mAt
LnArk pUviEAeyM EnAAM.
aviewvcH {AeneR sHEnhM nin
tM.
13
new vAtiRH dtAyiyewyM
qlArM surpuxHpewyM sug
myiEl! aet, smAy pl
kArYM, p}yM putiyM, {A nin
Ayi oiyiri iyA!
nI, qeR ayew mly,
qeR
usEhAdrnAyi
qi, nie puRvc@ kAemi,
o emH ereAuM pRyiAet
qni nie MbiAmAyi, q
10

mgItM 8:2-14

654

{AnAzi! 2qeR ayew vIi


ElH, aveLe pWiici aRyH
kEH {A nie nyiM. qeR
mAtLnArkiniM pi}iew,
sugvYM Ec vIH nin {A
tM.
av eyzElM puimAErAwH
aveR vlkrM qe puNM. w
krM qeR tlyHwiyilu mAM.
4
{A tARAtimEp sH E n
he tiyNi viwielH qni
vAtrNEmeyH eyzElM puimAEr
niELAw {A yAci.

pux aveL vivAhM ecA v


EA, avEvi {e
ecA p@M.
9
av o mtilAyievi, evi
Auk av @M yAmAyi
. aveLA vAtilAyievi
av@M EdvdAlkekAu epA
tiyAmAyi.

eyzElM puimA
teR iyen cArieAH, mmi
yi niv vLArANH?
5

av avEnAwH
nieR a nie sMvhic, nie
svic, imrEcAi nie {A
Ni.
6
XdyimIEt nI Driciri m
EpAel, kri nI aNiiri
mEmAtirM EpAel, nieR XdyEAwH
a awH, qe nI sUiiEl.
sHEnhM mrNienAM zmANH. vikA
rAEvzM kl R eyEpAel blvANH .
atieR epArik o jVAlyAyM pi
IwH o ekAwMtIyAyM vL!
7
LyinH sHEnhe ekwA
nAvil. ndikH sHEnhe }HA
M k}iyil. teR svsVvuM sHEnh
inAyi n puxen jn
niiEmA?

sEhAdrAH av rM
n
10
{AenA EkAyANH. qeR sHtn
qeR EgApurvuM. aveR kk
Li sMt]pHtiyM smADAnvuM viLu
{A ku.
av pRy
bAhAEmAni, zElAEmAenA mi
riEAAyi. miriAwew
mtlyHAyi av puxAer niEyA
gic@. oAErAM yirM evinANy
ieR mlYm miri ekAuv.
12
zElAEmAEn, yirM evinANy
M nin sUiAM. Ru evi
nANy, miri ekAuv oAErA
M ekAw. qA qeR sVM
miriAw {A tIcyAyM sUi
yHM!
11

av avELAw pRy
nI dYAnilirie, nieR sVri
nAyi suX kAMxEyAew kAi
ri. {AM wi a Eke!
13

av pRy
qeR iyA, EvgmAve. klmA
iEyEAelEyA ecRu EpwmAniEnEA
elEyA sugvYmlnirkLiEl
pAyk!
14

avew sEhAdrA pRy


{eA u epH av
ew mARiwM veryM vLiil. o
8

655

eyzAvH
1

EmAsieR punAy eyzAvieR


dznmANitH. eydyHM eyzElmi
M sMBviAEpA kArY eedvM
eyzAvi kAieAw. IyAvH,
EyATAM, hAsH, eyhisHkIyAvH qi
v eydyiel rAjAArAyi kAl
ANH eyzAvH ArYeLAe dzi
ctH.
teR jnientier eedv
ieR vYvhArM
2
sVEm, miEy, yEhAvyH ecvi
ekAwk! yEhAv pRy,
qeR meL {A yi. qeR
meL {A EpAivLi. pE qeR
m qnietirAyi.
3
p atieR yjmAnen aRiy.
k}ut teR yjmAn te EpA@
wM aRiy. pE yi
AEyjnt
qe aRiyil. qeR jnM mnilA
il.
4
yi
AEyrAxH\M aprAD ekA
u niRiri. av mEtAy
amitBArM EpAelyANH avew pAp
. dxHwwMbLi ni cI
ikeLEAelyANv. av yEhAv
ey vi@. yi AEylieR vinAy
ven (eedvM) av apmAnic@. av
aven vi@EpAkukyM apriciten
EAel epmARukyM ecyHt.
5
eedvM pRy, {Aeni nieL
wM ziiNM? nieL {A zi
ic@, pE ni mAemAmA
yil. nI qnietier klApM ieA
Eyiri. EA qlAtlyM qlA
XdyvuM ErAgArmAyiri. 6 ni
L@ew kAlwimt zirSver zrIri
eR qlA BAgM mRivukL@M R
vwL@M niRiri. ni sVM
vweL iil. niL@ew mRivu
k v] iyAkEyA mwieukEyA
ecyHtiil.
7
niL@ew nAwH nziie@. ni
L@ew ngr agH n iyA nzii
eiri. z@ niL@ew mi eek
ywiyiri. eesnYA nzii
e rAjYMEpAel nieR EdzM nzii
eiri. 8 sIEyAnieR pui (ey
zElM) miriEAi Epie
nYmAy o wArMEpAelyANiEA.
evrii Epie p}
eyA vIwEpAelyuM z@ EtAli
c o ngrMEpAelymANH tH. 9
stYmAeNiluM aview vsiA s
vznAy yEhAv ciler avdic@.

esAEdAM, egAEmArA ngr EpAel


n pUmAyM nziieil.
stYmAy <x eedvM #hi
10
esAEdAmiel EntAEL, yEhAvy
ew sEzi kAEtAAluM! egAEmA
rAyiel jnEm eedvieR pEdz
ecviEyAAluM! 11eedvM pRy
, nieLinANH Q blikeLlAM
qni tekAEyiritH? wkL@
ewyM kALeA}uieRyM AwkL@
ewyM blik qni Ev lBic@
k}iu. 12ni qe kANA v
EA qeR m qlAieRyM
Emwi nw. en ecA rA
niELAw pRtH?
13
nixH P lmAy blik qniini
aitH. nieLni n DUp
bli {A evRu. amAvAsi, zb
H, mAEGAxEvLk qien pl
EA}Ayi ni nw vik
{A evRu. visELnLi
ni nw tik {A evRu
. 14niL@ew timAs EyAgeLyM
sBkeLyM {A pUmnAel evRu
. Q EyAg qni mhABArM
EpAelyAyiI. BAr tAi
{A INitnAyiri.
15
nieLEAw AivA eekk
L@yM pE {An ikyil.
ni wt wt AiMpE nieL {A ecvieA_kyil.
qekAeA niL@ew eekk
rM purtANH.
16
nieL IkriA sVyM iv
k. niL@ew dxHv]ik av
sAniik. tik kANA qni
ixHwmil. et@ ec@tvsAnii
k! 17nk ecA pWik. anYErAw
nIti pAlik. anYer Evdnii
ver ziik. anATikeLyM viD
vkeLyM shAyik.
18
yEhAv pRy, v, nmietA
e cc ecAM. niL@ew pAp
v vOM EpAel viri.
qAl k}ukiLH ni m
uEpAel evL@AM. niL@ew pAp
vtA. qA niH
kiLiEpAel evL@AnAM.
19
{A pRy kArY icA,
niH Q EdzniH opAw n
k lBiM. 20qA viA AA
tiA, nieLnietirA. z@
nieL nziikyM ec@M.
yEhAv Enri@ pRtANietAe.

eyzAvH 1:21-2:15

656

eyzElM eedvEAw
H t pulil
vizVst
21
eedvM pRy, eyzElmien EnA
k. qi vizVsikyM agmi
kyM ecyHtvLAyi av. qANH
aveL o EvzYeyEAel iI
tH? avLiEA qe piwil.
eyzElmi nIti niRyNM. eyzElM
kA eedEvcH C yH e A jIviNM.
qAliEA ekAlyALikLANiview
vsitH.
22
n eviEpAelyA. qA
niL@ew evi nixHEyAjnmAyiri
. niL@ew vIH (n) evvumAyi
lH nivIrYmAyiri. 23niL@ew
BrNADipA niExDikL@M kAM
dxHwAmAyi cAilumANH. ni
L@ew BrNADipAerl A vM tik
ecA eekli vAu. jne
viA BrNADipAerlAM pNM vA
u. anATikeL riA av
miil. viDvkL@ew vzYLEnV
xiAM av tARAil.
24
etlAM ekAH, yjmAn, svz
nAy yEhAv, yi AEylieR tAp
vA pRy, qeR z@EL, nieL
{A ziiM. niLinieyni zHn
L@Akyil . 25evi mAA
mxY ArjlM pEyAgi. a
en niL@ew et@keL {A lAtAM.
niLiel vilek kArY niLi
niM {AenwM. 26rMBi A
yiEpAlu nYAyADipAer {A
niAyi tiriek ekAuvM. p}y
kAle pEdxHwAeLEAlAM ni
L@ew pEdxHwA. aEA ni nl
M vizVsHtvumAy ngrM q viLi
ewM.
27
eedvM nlvM En viv
mA. atinAlv sIEyAnienyM
avniEl mwieyiyveryM r
ewM. 28qA yEhAvey agmi
AvrAy qlA vALikL@M pApik
L@M nziiewM.
29
ni rADnyHAyi etrew
oAmreLyM vizixHw dYAneL
yM ecAli BAviyi mxY liM.
30
aen sMBviet ekAe
A, ni Nu lkL@ oA
mr EpAelyAM. vivru nzi
pUEAEpAelyAM niL@ew jnM.
31
blvAA Nivr iuk
EpAelyAM. avew v]ik tI
kiA mtiyAy tIeAriEpAelyA
M. blvAAM avew v]ikL@M
kiriyA wuM. tIyNyHA
M k}iykymil.
EmAsieR punAy eyzAvH ey
deyyM eyzElmienyM Ric@
Q sEzM ku.
2
aYdinLi, yEhAvyew ly
miri pvtM qlA pvtL@ewyM
mkLilAM. atH qlA keLAL@M
yewM. qlA rAxH\LiniM

aEAH irmAyi jnvAhmAM.


3
aEnkMEp aEA@ EpAM. av pR
yM, v! nm yEhAvyew pvti
El kyRAM. yAEAbieR eedvi
eR lyiEl nm kyRiEA
kAM. aEA eedvM jIvitiel teR
mAM ne pWiiM. n aven
piwkyM ec@M.
eedvi ni pEdzyEhAvyew sEzM-eyzElmiel
sIEyApvtilArMBikyM ElAkM
m}uvM Riecl@kyM ec@M. 4a
EA eedvM qlA rAxH\M o
nYAyADipnAyiriM. plewyM t
av avsAniiM. yM ec
A yDmpEyAgitH av ni
M. av vAL@kekAH klkL@A
M. ecwik evA pkr
NLAM. mxY m@ mxYmAy
@mluk avsAniiM. nieyA
riluM av yprizIlnM Etwk
yil.
5
yAEAbieR wMbEm, nI yEhAv
ey asriNM. 6{Ani niEAw
pRyetekAeA, nI nieR
jne Epiciri. nieR jnM
ki} mxYew etAy zy
ekAu niRyHeiri. nieR jnM
ePlisHtYerEAel BAvipRyA mi
. nieR jnM viEdzAzyeL
pUmAyM sVIkriciri. 7 nieR
nAwH m@ lLini eviyM
sVvuM ekAu niRyHeiri.
aview vLer vLer niDikL@H. nieR
EdzM tirkeLeAu niRyHeiri
. anvDiynvDi EtkL@view.
8
mxY rADi DArALM timkL@
H nieR nAi. mxY vi#h
eL AkyM avey rADikyM
ec@. 9mxY wt vxLAyiri
. mxY vuM tA}Hiri. eedv
Em, tIcyAyM aH avErAw epARu
il, aEl?
eedvieR z@ ByM
ecH ecLiyilM pARk pii
luM oLik. yEhAvey nI BykyM
aveR mhAziyi niH oLikyM
ec@k!
11
ahArik ahri niM.
ahArik nANic@ nil nmsH
kriM. smyH yEhAv mAM y
iriM.
12
yEhAv o vizixHwdinM sUNM
ecyHtiri. divsM yEhAv ah
ArikeLyM epAcAeryM ziiM.
anrM av mANimArlAtAewk
yM ec@M. 13elbAEnAniel yrm
EdvdAEpAelyANA ahArik.
bAzAniel mhAy oAmrEpA
elyANv. pE eedvM aver zii
M. 14tpvtL@M ykL@M
EpAelyANH ahArik. 15 ah
Arik tEgApurL@M zmAy
10

657
EkAkL@M EpAelyA. pE eedvM
aver ziiM. 16tzIziel vliy
kluk EpAelyANH ahArik.
(DAn vsH t ekAu niRv
yANH Q kluk.) pE eedvM
ahArikeL ziiM.
17
smyM mxY ahri
niM. EA ahArikLAyiri
v nil nmsHkriM. smyH
yEhAv mAEm q}uE@ ni. 18sv
vi#hL@M nziM. 19mxY pARk
piiluM nile vilukiwyi
luM oLiM. yEhAveyyM aveR mhA
zieyyM mxY ByewM. miey
viRiA yEhAv q}uEEA}A
N sMBvik.
20
smyM jnM rADn nwA
niic t Ay tL@ew sV-evi
vi#h vliecRiyM. vvAlukL@M
epcA}ikL@M vsi nile vi
lukLiEl mxY vi#h vli
ecRiyM.
21
qiH av pARkLiel viluk
Li oLiM. yEhAveyyM aveR mhA
zieyyM ByiANv en ec@
tH. miey viRiA yEhAv q}u
E@ niEA}ANi sMBvik.
yi AEy eedve yiNM
nieL ritinH m@vri
yi niNM. av evRuM
mxYrANH-mxY mri. atinA,
av eedveEAel blrAeN
ni kttH.
{A niELAw pRy ArY
mnilAk. eydyM eyzElmM
yietlAM yjmAnnuM svz
mAy yEhAv qwekAuEpAM.
m}uv BNvuM m}uv evvuM
eedvM ekAuEpAM. 2 m}uv vIrAer
yM gtHBBwAeryM eedvM qwM.
m}uv nYAyADipAeryM vAcker
yM mAyAjAlAeryM mAeryM eed
vM ekAuEpAM. 3eesniknAykAer
yM sAEntAeLyM av ekAu
EpAM. mAyAjAlM kANiAM BAvipR
yAM mi smrAy pEdxHwA
eLyM jH { AnikeLyM eedvM ekAu
EpAM.
4
eedvM pRy, ekAc@ik ni
L@ew EntAArAkA {A wyAM.
5
oAErA vYiyM mH oAErA vYiM
qtirALikLAM. yvA Aymver
drikyil. sADArNA mANi
mAer drikyil.
6
smyM ov teR te wMb
ie sEhAdrArielAven piwi
wM. ayA sEhAdrEnAw pRyM, ni
neA EmliyH, atinA nI {
L@ew EntAvAM. Q vinAzkAlM m}uv
nI {L@ew EntAvAyiriM.
7
pE sEhAdr q}uE@ pRyM,
qni nie shAyiAnAvil. qni
H qeR vstiyi vzYi B

eyzAvH 2:16-3:21

NEmA vOEmA l. ninee ni


L@ew EntAvAA k}iyil.
8
eyzElM vINtinAluM et@ ecyHti
ritinAluM a sMBviM. eydA
vI}ukyM eedve piwtH av
sAniikyM ecyHtiri. av
pRyM vimAy kArY
yEhAvyH qtirA. yEhAv
yew tApmA kk etl A M
vYmAyi kA.
9
t et@ ecyHtvrAeNH mxY
ew mKte evLivA. t
L@ew pApi av ahrikyM
ec@. esAEdAMkAerEAelyANv.
t pApM ec@tH eriluM kA
e EtA EpAlumil avH.
av sVyM vLer EdAx vivci
ri.
10
nlvH nyAemH avErAw
pRyk. tL@ew sdH v] ikH
av sAniewM. 11qA dxHwA
H dritM. avH vLer EdAxL@A
M. t ecyHtiri skl tik
M av ziiewM. 12qeR jne
ik EtAliM. aver OIk Bri
M. qeR jnEm, niL@ew v}ikAik
nieL etAy v}iyilUew nyi.
EnrAymAiniM av nieL
tiri.

22

teR jneiy eedv


ieR tImAnM
13
mxYer viDiA yEhAv q}uE
@niM. 14mAM EntAL@M ecyHt
kArYL@ew Epri yEhAv aveti
ery teR viDi KYApiM.
yEhAv pRy, miriEAH
ni kic@kLiri. driew
vsHt ni kvew. ati
EA}uM niL@ew vIwkLiluH. 15qeR
jne EvdniiA nievkA
zmAtH? driew mK ecLiyi
El tiyiwA nievkAz
mANH. qeR yjmAn, svznAy
yEhAvyANietAe pRtH.
16
yEhAv pRy, sIEyAniel OI
k vliy ahArikLAyiri. av
tL@ew tlk yiiwicH, t
anYerA ExHWrAeN nwic@ekA
u nw. av kekAH z]MgArEc
xHwk kANi. mAml, tL@ew
kALk kilui av n]M vyH
kyM ec@.
17
sIEyAniel OIkL@ew tlyi
qeR yjmAn mRivukL@AM. yEhA
v avew mwik m}uvM ekA}iu
EpAkAniwyAM. 18 smyM yEhAv
av ahri tiniwyA qlAM
qwmA@M+ mEnAhrmAy kALk,
sUrYcAerEAel kANew mAl
k, 19kvLy, eekvLk, mwpw
, 20EmAyM, ekAlusuk, ar
ck, sugElpnik, mvAd
kiwk, 21mEmAtir, nAsikAvL

eyzAvH 3:22-5:10

658

y, 22EnAy, eekyilA
wk, EvxHwik, mwiIlk, 23kA
wik, linvO, tlAvuk,
nIL EvxHwik qiv.
24
OIkH EA mDurgm
sugElpnmH. pE smyM av
ew sugElpnM a}ukiytAM.
EA}v ar ek@. qAlEA
av DriA evRuM kyRuk mAEm
A. EALvH mEnAhrmAy mwi
yH. pE smyM avew tl
emAywiewM. av mwiyilAtAyi
IM. EALvH vilwiy vO
L@H. qA smyM, avH d+KAc
rNieR vOEL A. EAL
vew mKLi sQrYlkL@Ayi
riM. pE smyH avH meAr
wyALmAM. etAli epAiytieR
awyALmAyiriM atH.
25
smyM niL@ew puxA vAL@
kekAu vDiewM. niL@ew vIr
A yi mriM. 26ngr kvAw
w sELnlLi vilAp
vuM d+KvuM niRyM. kAM ekAA
M qlAM piwic@ pRic@ekAuEpAy
nihAyyAy o OIeyEAelyiri
M eyzElM. av nili
kryM.
smyM }u OIk o puxen
piwiwM. OIk pRyM, {
BiA aM sVyM AAM. DriA
vO sVymAAM. nI {
eL vivAhM k}icA mAEm { et
lAM sVyM A. { nieR
nAmM Ayirie. dyvAyi, {ew
apmAnM lAtAiyAluM.
2
smyM yEhAvyew ecwi (ey
dA) vLer mEnAhrvuM mhtVmA
mAM. nil vLveyecAli, yi A
EyliliEA}uM vsiv vLer ah
riM. 3sIEyAniluM eyzElmiluM
aEA}uM vsi jneLlAM sm
yM vi jntyAyi viLiewM. o
EtYk pikyi Ep qlAvM;
w jIviA avAdM lBicvew
pikyilu qlAvM; sMBvi
M.
4
sIEyAkArikL@ew rM yEhAv k}u
kiLyM. eyzElminiM m}uv
rvuM yEhAv k}ukiLyM. nYAyi
eR Avien pEyAgic H eedvM
nItiEyAew viDiM. qriy agHni
yew AvupEyAgicH av qlAM
primAM.
5
smyM, tA teR jnEAewAmA
eNH eedvM etLiyiM. pk eedvM
o pukEmGM s]xw
H iM. rAiyi eedvM
jVli agHniey s]xw
H iM. Q etLi
vuk qlA ekiwM sIEyAp
vtiel jntyew qlA sELnL@
ewyM mkLilu kAz tYe
wM. qlA vYiM sMrNmAyi orAv
rNmAyiriM. 6 vrNM orBy
AnmAyiriM. vrNM jne

sUrYeR tApiniM sMriM.


qlArM LyLi niM m}yi
niM sMri orByAnmAyiri
M vrNM.
yi

AEy eedvieR vi dYAnM


ni {AeneR suXinAyi o
gAnM lpiAM. teR miriEA
iEnAwH av sHEnheecAliy
tANH gAnM.
vLer PlpuxH w mAeyA vyli
qeR cAtieA miriEAA
yi.
2
qeR cAti kiLc@ nilemAi.
mikc mirivi avnview n@. vy
li nwvi avenA EgApurM nii
c@. nl miri aview vLemv
tIxic@. pE cI miriEy avi
ewyAyiZ.
3
atinA eedvM pRu+ eyzElM
nivAsikEL, eydAEr, qeiyM
qeR miriEAieniyM vicA
rik.
4
qeR miriEAinH tilDikM
q ecA qni k}iyM? qniA
etAe {A ecyHt. nl miri
vLrA {AnA#hic@. pE, cI mi
riEy AyiZ. aeten sMBvi
c@?
5
ni, qeR mirivylukELAw
{Aen ec@emH {A pRyAM+ vy
lien sMric@ ni mw
k pRic@ {A tI kiM. kti
{A epALiciwkyM kl@keL L@k
cvii nwmARAkyM ec@M.
6
qeR miriEAien {A trizA
M. ecwikeL M pricriyil. vy
li M pNieywyil. kLkL@M m
ecwikL@M aview vLM. aview ep
etH EmGELAw {A kliM.
7
svznAy yEhAvyew miri
EAH yi
AEyrAjYmA. miri
vi-yEhAv sHEnhi ecwi-ey
dArnA.
yEhAv nIti kAMi. pE avi
ew ekAlpAtkM mAM. yEhAv nYAyM
kAMic@, pE pIfitew vilAp
mAM.
8
ni vLer aw jIvi. meA
iM wmilAtAM ver ni vIwk
L@A. qA yEhAv nieL
ziikyM ni oyH jIviAni
wyAkyM ec@M. m}uv EdzeyM
kjnt niLAyiriM! 9 svz
nAy yEhAv qEAwien pRykyM
{Anven vikyM ecyHt, aview
DArALM vIwkL@iEA. pE vIw
keLlAM {A tkem stYM ec@
. mEnAhrmAy vliy vIwkLANiEA
L@tH. pE vIwk nYmAewM.
10
smyM pH miriEAi
niH Rc@ miriEy lBikyZ. nir
vDi cA vi vitc A luM Rc @
viLEv lBi.

659
11

ni atirAviel q}uEH wi
A mdYM EtwiEA. rAi vLer
eevMver ni vIu wicH m
rAyiri. 12vIuM vINyM ecyM
oAw}luM m@ sMgIEtApkrNL@mAyi
ni vi w. yEhAv ecyHti
rietAM ni kAmil .
yEhAvyew kr anvDi kArYL@
Aiyiri. niLetAM EnA
EpAlumil. atinA nitH vLer
EdAxM ec@M.
13

yEhAv pRy, qeR jnM twvu


kArAyi ekAuEpAkewM. qekA
eA, av yTAi qe
aRiyil. yi AEy nivAsikLi
cil EA DAnEntALA.
tL@ew suKjIviti sxHwrAN
v. qA DAnEntAeAe
vizM dAhvumAM. 14anrM av
mrikyM mrNieR wmAy ziEyA
LinH wt eL ki@kyM ec@M.
mrN}i avL@ew vAy anmAyi piL
kyM qlAvM pAtALiEl pti
kyM ec@M.
15
av vinItrAewM. mANi
mA tlnicH nil EnAM. 16svz
nAy yEhAv nItiEyAew nYAyviDi
nwkyM av mhAnAeNH qlAv
M aRiykyM ec@M. vieedvM zri
yAy ec@kyM mxY aven d
rikyM ec@M. 17yi AEyjntey
eedvM avew EdzniM oAwik
yM avew EdzM nYmAvukyM ec@M.
Awuk avixH w miwE
EpAM. ori DnikEwtAyi mi
yilUew iik Emu nwM.
18
aver EnAk! vik kyRu ekA
u ekivliEAel av tL@ew
aprADvuM pApvuM ekivli. 19a
v pRy, eedvM Evgi aveR
ptik nwAieyi! aEA nm
H q sMBviemRiyA k}iym
ElA. yEhAvyew ptik wen Av
ikmAeyi! aEA, aveR
ptieye nmRiyA k}iyM.
20
nkeLAe tikLAeNM tik
eLAe nkLAeNM av pRy.
kAzM AeNM @kAzmAeN
M av k. kyHpu mDurmAeNM
mDurM kyHpAeNM av k. 21t
vLer smArAeNH av k
. t vLer buimAArAeNH
av k. 22vIuwi kArY
i vLer sirANv. mdY
ilti nipuNArANv.
23
eekli kiiyA av vALiyHH
r nM. pE nItimAA nYAyM
kiAnv avdikymil. 24av
EdAxL@AM. vyHEAluM kriyilyM
qriyEAel avew pigAmik
pUmAyM nziiewM. EvjIi
c@ EpAEAel avew pigAmik
nziiewM. pUvH tIyielriH cArM

eyzAvH 5:11-6:4

kAi pREpAEAel avew pi


gAmik nziiewM.
svznAy yEhAvyew pEdz
LsriA av visticiri
. yi AEylieR vinAyveR
25
sEze av evRu. atinA
yEhAv teR jntEyAw vLer EkApi
ciri. yEhAv teR eek yi
aver ziiM. pvt EpAluM
ByewM. m]tEdh etvi a}u
nk EpAel kiwM. pE eedvM
aEA}uM pitnAyiriM. mxYer
ziiA aveR eek aEA}uM y
niM.
yi

AEylien ziiA eedvM


eesnYe ekAuvM
26
atA! vidrmAy o EdzH rAxH\
Ayi eedvM orwyALM n.
eedvM o ekAwiyykyM jn
e Lmwic@ viLikyM ec@.
z@ vidrilueA EdzniM v
. eevkAet av rAjY EvziM.
vLer EvgilANv nIutH. 27z@
oriluM INikEyA vI}ukEyA ec
@il. av oriluM RM ukEyA
RukEyA ec@il. avew arc
qEA}uM mRikiyiri. ecvARH
oriluM epA@il. 28z@vieR au
k mc E yRiytH . avew vil @ k
qEA}uM lc@ ni. pwtirk
L@ew kAluk pAREpAel Rcv. av
ew EtkL@ew pii epAwiyew EmG
L@y.
29
z@vieR EAzM siMhgnM
EpAel. yvsiMhieR gnM
EpAel. z@ ryew, tnietier yM
ec@vew, En mrL@kyM aver
piwic@ ekAuEpAvukyM ec@. m
xY tRi rewA mi. pE
M aver riAnil. 30atinA
siMhM tirmAlkEpAel alRu. piwi
wev nil EnA. @ mAM
kA. Q kn EmGLi sv
kAzvuM A.
eyzAvien vAcknAkA
eedvM viLi
IyArAjAvH aric vxM {Aen
eR yEhAvey ku. av vLer
y atH-tkrmAeyA siMhAsn
ilirikyAyi. aveR nIL
AyM lyM niRc@. 2sARAPH dtA
yEhAvyH iluMni. oAErA sARA
PH dtM Ru ciRk vItmAyi
. dtA ru ciRk tL@ew
mKM mRyHAM ru ciRk pAd
mwAM reM pRtiM pEyAgi
c@. 3oAErA dtM meA dten viLi
Ayi. dtA pRu, pri
, pri, pri, svz
nAy yEhAv pri. aveR EtjH
miey m}uv niRyH. dtAew
zbHdM vLer cilAyi. 4avew

eyzAvH 6:5-7:14

660

zbHdM vAtili @m cwien


viRic@. anrM lyi puk niR
yA wi.
5
{A vLer ByvnAyi. {A pR
u, oA, l! {A nziie@. {A
eedvEAw sMsAriA mAM nil
nl. eedvEAw sMsAri ni
lXdymviwyill {A jIvi
M. qi@M {A rAjAvien, svz
nAy yEhAvey kiri.
6
yAgpIWi agH n iyAyi.
sARAPH dtArielAv o ekAwilup
EyAgic H krin puRew.
dt krinluM eekyiEli
qeRywE pRv. 7 sARAPH
dt w kriekAH qeR
vAyi sHpzic@. anrM dt pR
u, tA Q kriekAH nieR
ukLi sHpzicEtAew nI ecyHt
et@k niiniM EpAyiri.
nieR pAp wc@kLyeiri
.
8
anrM {AeneR yEhAvyew
sVrM Ek@. yEhAv EcAdic@, qniH
er ayyHAnAvuM? nmEvi
EpAM? atinA {A pRu, tA
{AniviwH. qe aycAluM!
9
aEA yEhAv pRu, ec jn
EAwH en pRyk+ ic@Ek
, pE mnilAil. ic@EnA
. pE pWiil! 10jne z
y}ilAk. mxYer av kA
M EkmAy kArY mnilA
A k}iyAvrAk. nI aen ec
yHtieli av t EkM
kAM mnilAiEyAM. aEA
av qiEl tiriekvkyM suK
ewewkyM ecyHEtAM!
11
aEA {A EcAdic@, yjmAnEn
qkAlM
{Anien
ecNM?
yEhAv mRupwi pRu, ngr nzi
iewveryM mxY aviwM
vi@EpAMveryM ec@k. vIwk
Li orAEpAluM avEzxiAtiriM
ver ec@k. EdzM nziieH
nYmAyi EpiewMver aen
ec@k.
12
yEhAv jne vLer drEH oAwi
M. rAjYH nYmAy opAw lmA
M. 13pE pielA jne aview
tA avdiM. nziieEwv
rAyieviluM av yEhAvyi
El tiriekvM. av o oAmrM
EpAelyAyiriM. eviyiAluM o i
niM. Q i vLer vizixHwmAy
viA.
arAmmAy zn
H M
EyATAmieR punAyi hAsH.
IyAvieR punAyi EyATAM.
ersInAyi arAmiel rAjAvH. ermlYA
vieR punAy EphH yi AEyliel
rAjAvuM. hAsH, eydyiel rAjAvA
yi kAlH ersIM EphM eyz

Elmientier yMecA aEA@


EpAyi. pE ngre EtAliA
av k}iil.
2
dAvIdieR wMbinH o sEzM
nke@. sEzM tAyi, arAmi
eRyM qyImieRyM (yi AEy)
eesnYM omiciri. eesnYvuM
omic@, twiciri.
EkEA hAsurAjAvuM jn
L@M vLer By. kAi ly kA@mr
EpAel av By viRc@.
3
anrM yEhAv eyzAviEnAw pR
u, nIyM nieR pu ezyA yA
buM ecH hAsiEnAw sMsAriNM.
mkLile LiEl evemA}u
iwE eclNM. alkAreR vy
liEl EpA v}iyilANtH.
4
hAsiEnAw pRyk, jA#tyAyi
rik, zAnAyirik. ersIenyM
ermlYAvieR puenyM ByewAtiri
k. qri ru kuk EpAelyAN
v. mH av tIeAikLAyi.
qAliv evRuM pukyA. ersI
M arAmM ermlYAvieR puM EkApA
lrANH. 5av ninetier FAElA
cn nwiyiri. av pRu+ 6nm
ecH eydyHetier yM ecAM.
eydey nmiwyi p vyH AM.
tAebylieR puen nmH eydy
ew putiy rAjAvAAM.
7
qeR yjmAnnAy yEhAv pRy,
avew pti vijyikyil. a
en sMBvikyil. ersI dmsHksi
el rAjAvAyirie a sMBvikyil.
qyIM EAe}A rAxH\mA. 8q
A vrAEpA aRupu vx
ii qyIM o rAjYmAyi w
tH twyewM. 9zmrYA qyImieR
tlAnmAyiriEA}uM ermlYAvieR
pu zmrYyew BrNADipnAyiri
EA}uM avew pti vijyikyil.
nI Q sEzM vizVsiAtiA jnM
nie vizVsikyil.
AEv- eedvM nEAewAmA
10
anrM yEhAv hAsiEnAw w
pRu; 11yEhAv pRu, etlAM
zriyAeN etLiyiA o awyALM
EcAdik. ninH xHwm awyALM
EcAdiAM. ziEyA EpAel orgADtyi
niEA kAzEALM yri niEA
awyALM vrAM.
12
qA hAsH pRu, {A etLi
vinAyi orwyALM EcAdikyil. yEhA
vey {A prIikyil. 13aEA
eyzAvu pRu, dAvIdieR wM
bEm, EyAew Ekk! nI jni
eR m prIi-nin DAn
vuml. atinA nIyiEA qeR eedv
ieR mey prIi. 14qA
qeR yjmAnnAy eedvM o awyALM
kANiM+
atA o knYk. av gBvtiyA
. aveLA pu jEmkyM

661
ec@M. av avnH AEv q
EpriwM.
15
AEv evyM EtM BiM.
n ecEeteneyM tiey
nirAkriEeteneyM pWi
trilAyiriM av jIvik.
16
qA iH ntikeLi pWi
A AymAE te qyImM
arAmM nYmAM.
niLiEA ru rAjAAeryM
By. 17qA ni yEhAvey
yA ByEtH . qekAeA
yEhAv niH eR dritL@AM.
drit niM niL@ew pitA
Aew wMbM vM. eedvM
qec@M? eedvM aUriel rAjAvien
eAH nietier yM eciM.
18
smyM yEhAv pRvey viLiM.
(pRv EA QjipHtiel avik
rikilANH.) yEhAv EtnIcey viLi
kyM ec@M. (EtnIc EA aUri
lANH.) Q z@ niL@ew rAjYE
vM. 19Q z@ mmiyiel avik
w pARk niR gLi
luM mwkLiluM RvkLiluM twi
M. 20eydey ziiA yEhAv
aUrien pEyAgiM. aU vAwk
yHew QriEpAel pEyAgi
ewM. yEhAv eydyew tlyiel
yM kAlukLielyM ErAm vwic@k
LyM EpAelyAyirimtH. yEhAv ey
dyew tAwi vwic@kLyEAelyAyiri
mtH.
21
aH orAH o piwAvienyM
rH NAiikeLyM mAEm pul
A k}iy. 22ayAH ev tiA
pAEl lBikyZ. rAjY qlAvM
evyM EtM BiM. 23Q EdzH
yirM miriecwikL@ EtAL@H.
oAErA miriecwiM yirM evinA
Ny vilyH. qA Q vylu
k m}uv kLkL@M mwkL@M
ekAuniRyM. 24EdzM kAwAyi mARukyM
EvyH lM mAmAyiIkyM
ec@M. 25jnM o kAliview aVAni
cH BNpdA xi ecyHti.
qAliH mxY aviEw EpAkukyi
l. EdzM m}uv kLkL@M m_M niRyM.
wkL@M kkAlikL@M mAEm aviEw
EpA.
aU w vM
yEhAv qEAw pRu, vlieyA
eLwH ArY q}u+ mEh
-zAlA hAzH-bsitANitH. (tAm
siyAet ekAyM EmAxNvuM sMBvi
M. qANitinM.)
2
vizVsHtsAikLAyi pEyAgiA
vu ciler {A sMGwiic@. (puErA
hitnAy QriyAvH, eyeberKYAvieR
punAy esKrYAvH qivrAyi
av.) {A Q vAk q}utH
av nirIic@. 3 anrM {A vA
ckiey Apic@. av gBM Drik

eyzAvH 7:15-8:16

yM o pu jEmkyM ecyHt.
aEA yEhAv qEAw pRu, i
H mEh-zAlA hAzH-bsH q Epri
wk. 4qekAeA, i a,
a qeAe pRyA wuMmE
eedvM dmsHksiluM zmrYyilum sv
sM DnvuM qwekAu EpAk
yM aetlAM aUriel rAjAvi n
kyM ec@M.
5
yEhAv vIuM qEAw sMsAric@.
6
qeR yjmAn pRu, zIElAhiel
emeleyA}u twAkiel evM sVI
kriA v visti. v
ersIniluM ermlYAvieR puniluM
(EphH) sxHwrANH. 7 qA {A,
yEhAv, aUriel rAjAvienyM ayA
L@ew m}uv zieyyM nietier
ekAuvM. yIsH ndiyini
vlieyA jlvAhMEpAel av vM.
evM yH krkviyM EpAelyAyiri
mtH. 8 evM ndiyiniM etRicH
eydyiEleA}uM. evM eydy
ew kNHWEALM ykyM atien tA
u miLykyM ec@M.
AEvEl, Q LyM nieR rAjY
e m}uvM vi}uuMver prM.
teR dAsAer yEhAv sMri
9
rAxH \ EL, yi tARAk!
ni EtAliewM. vidr rAxH\EL
ik! EpArinH ouk! ni prAj
yewM.
10
EpArAinAyi ptikLiwk! ni
L@ew ptik epALiyM. niL@ew ees
nY kln nk! niL@ew kln
k nixHPlmAM. qekAeA,
eedvM {ELAewAmA!
eyzAvi tAIk
yEhAv
teR
mhAziyA
qEAw sMsAric@. Q jnteyEA
elyAketH yEhAv qni mRi
yi nki. yEhAv pRu, 12oAErA
M pRytH m@v tetier
FAElAcn nweANH . nI
aetAM vizVsitH. av Byew
tien BykymtH. aArYeL By
ewtH!
13
nI ByeEw ov svznAy
yEhAvyA. nI driEvM By
eEwvM avnA. 14yEhAvey
nI drikyM aven prien
kkyM ecyHtA av nineA
aByAnmAyiriM. qA nI av
en driil . atinA eedvM
ni tivI}u o pAREpAelyA
. av yi AEyliel ru wMb
L@M wRivI}AniwyA pARyA.
eyzElmiel m}uv jnteyyM piwi
wA ekNiyA yEhAv. 15(aEn
kM Ep pARyi tivI tkM.
av ekNiyi piwiewM.)
16
eyzAvu pRu, o krARuAi
mvyHk. qeR pEdz BAvi
11

eyzAvH 8:17-9:15

662

Ayi sUik. qeR BA EnAi


nie aen ec@k. 17krA tA
+
{eL shAyiA {A yEhA
vey kA niM. yAEAbieR wM
beecAli yEhAv li. av
aver EnAAwi mwi. pE
{A yEhAvyH Ayi kAiri.
av {eL riM.
18
qeR ikL@M {AM yi AEy
jntyH awyALL@M etLivukL@mA
. {eL svznAy yEhAvsIEyApvti jIvi yEhAv
-ayctANH.
19
cil pRy, BAvivAckErAwM
evLicAwAErAwM qA ecE
et EcAdik. (Q BAvi vAckM
evLicAwAM piRupiRukyM pi
keLEAel zbHdmAkyM ec@.
t F vsHttkLRiyAemH L@
keLeAu ktiAnANtH . ) pE,
{A niELAw pRyeteA,
jnM tL@ew eedvEAw shAymEp
iNemANH! BAvipRyvM evLi
cAwAM mricvErAw q ecN
emH EcAdi. jIviciriv mri
cvErAwH qeiluM vzYewet
inANH?
20
pEdzL@M krARuM ni asri
NM. Q klnk asricieli
ni etAy klnkLsriAniwyA
EyAM. (mvAdikL@M BAvivAckA
M puRewvi klnkLANH etA
yv. klnk vilekvyANH; av
ey akricekAH ni oM Enw
kyil.)
21
nI etAy klnk piwA
EdzH dritL@M piNiymAM. jn
vizvrAM. aEA av
EkApixHWrAvukyM tL@ew rAjAvien
yM avew eedveyM dxic@ pRy
kyM ec@M. anrM av shAyi
nAyi eedviEn tlyyM.
22
av ilum tL@ew Edz EnA
kyAeNi dritL@M nirAzew
@M-sVrAjYniM puRA
evew d+KM-mAEm kANA
A. i wiyvH sVyM
rewAmAvil.
o pudinM v
p}ykAlH, esbUlUeRyM nPHtA
liyewyM EdzM aDAnmAyie
H jnM kti. qA sminw
EdzeyM EyAAndiyew mRukrey
yM eydrlAv vsi glIl
eyyM piIewAri eedvM mhAM.
2
av i vsic@. pE av
o mhAkAzM kAM. nrkMEpAel
oriwANv vsict.H qA mh
Ay kAzM avEm tiLuM.
3
eedvEm, nI rAjYe vLM. m
xYer nI sEAxiiM. jnM avew
h A dM niEAw kwiikyM

ec@M. viLevw smye hAdM


EpAelyANtH . yvijyi ni
Enwiy vsHt pvyH smy
e hAdM EpAelyANtH. 4 qekA
eA, mhABArM nI qwmA@M. m
xYew puRniM BArEmRiy kM nI
qw mAuM. nieR jne ziiA
z@ pEyAgic vliy d$H nI qw
mA@M. midYAen nI EtAlic kAlE
EpAelyAyirimitH.
5
yi mEA@ EpAy m}uv
ecrikL@M nziiewM. rR
pur m}uv vOL@M nziie
wM. av tIyielRiyewM. 6 vizixHwzi
piREA aen sMBviM. eedvM
nmeA puen tM. avnAyiriM
jne nyi mtl. atH-tmi,
znAy eedvM, nitYmAyi jIvi
pitAvH, smADAnieR rAjmAr
qeAeyAyiriM aveR nAmM.
7
ziyM smADAnvuM aveR rAjY
AyiriM. dAvIdieR wMbi
ni Q rAjAvinAyi a vL
ekAEyiriM. Q rAjAvH nyM nIti
yM ekAH qeEM rAjYM BriM.
svznAy yEhAvyH teR jn
EAw zmAy sHEnhmAtH.
gAFsHEnhM ekAANH av en
eyAe ec@tH.
yi AEylien eedvM ziiM
qeR yEhAv yAEAbieR jni
entirAyi o kln nki. yi AEyli
entiery kln asriewM.
9
aEA qyImiel sklM, zmrY
yiel EntA EpAluM, eedvmANver
ziicetRiyM.
avriEA vLer ahArikL@M epA
c AmANH . 10av pRy+ Q
xHwikk nil vIENAM, pE
nAM av vIuM niiuM. n z
mAy kl@kekAH niiewM. Q
ecRuv] mRiyH ewM. pE
{Lview putiy mr nwM. putiy
mrLAke, vluM zvumAyiriM.
11
atinA, yi AEylientier yM
ecAver yEhAv keM. ersI
nieR z@eL yEhAv avetier
ekAuvM. 12ki}niM arAmYeryM
pwiARuniH ePlisHtYeryM yEhA
v ekAuvM. z@ tL@ew
eesnYe pEyAgicH yi AEylien
EtAliM. qA eedvM aEA}uM yi
AEyliEnAw EkApiciriM. yEhAv
aEA}uM jne ziiA tARAyiri
M.
13
eedvM jne ziiemiluM
av pApM ec@ nikyil.
av avniEl mwiec l kyil .
svznAy yEhAvey av pi
wkyil. 14atinA yEhAv yi AEy
lieR tlyM vAluM mRiM. zAKyM
lyew tuemAe av o divsM
ekAH mRic@mAuM. 15(mAerM mA
8

663
NimAermANH tleytinM. N
k pRy vAck qANH vAlin
M.)
16
jne nyiv etAy mA
ilUewyANver nyitH. aver
piwvrAke, nziiewkyM
ec@M. 17svM dxHwArANH. atinA
yEhAv yvALi sxHwnl. yEhA
v avew viDvkELAwM ikELAwM
kN kA@kymil. qekAeA,
sklM dxH w rANH . eedvvimAy
kArY mxY ec@. av N
pRy. atinA eedvM avErAw
EkApic@ekAEyiriM. av aver
ziic@ekAEyiriM.
18
ecRieyArgH n i EpAelyA ti.
agHni dYM kLkeLyM mwkeL
yM qric@ kLy. pie atH Li
wH kAiel epAkeL kriyH.
avsAnM aetA mhAgHniyAyiI
kyM qlAienyM pukyAi mA@kyM
ec@.
19
svznAy yEhAv EkApiciri
, atinA EdzM m}uvM agHnii
ryAM. sklM agHniyi qri
ewM. teR sEhAdrenEAluM ri
A M niykyil. 20vlvzH
jnM qEA kwic@pRi. pE av
EA}uM vizM. wvzM av
qEA tiM. pE aekAuM niRy
kyil. anrM oAErAM tiriH
sVM zrIrM tiM. 21(mne qyImi
entier yM ec@M, qyIM mneyH
etieryM yM ec@M qANitin
M. pie, av ruM eydyHetier
tiriykyM ec@M.)
yEhAv EA}uM yi AEylientier
EkApixHWnANH. teR jne zii
A yEhAv EA}uM snANH.
dxHwniymeL}u niymniA
tAeL EnAk. mxY jIvitM
dhmA niymLANvA
tH. 2pAvELAw nIti kAAvrAN
v. pAvL@ew avkAz av kv
ew. viDvkeLyM anATeryM
ekAywiA avrvdi.
3
niymniAtAEL, ni ecyHtiri
tieR vizdIkrNM ni nEk
ivM. aEA nieL ec@M? vid
rmAeyA rAjY niA niL@ew
vinAzM vrik. aEA shAyinAyi
ni qEAEAwM? niL@ew pNvuM
semAM nieL rikyil.
4
o twvukArenEAel ni nm
sH k riEivM. mrNmwvenEA
el ni nilMptiM. qA a
nieL shAyiyil! eedvM aEA}uM
EkApiM. aEA}uM nieL ziiA
eedvM snAyiriM.
5
eedvM pRyM, aUrien {AenA
vwiEpAel pEyAgiM. EkApA,
yi
AEylien ziiA {A aU
rien pEyAgiM. 6tik ec@v
etier yM ecA aUrien {A

10

eyzAvH 9:16-10:16

ayyHM. {AnvErAw EkApiciri.


atinA avetier yM ecA
{A aUriEnAw kliM. aU aver
EtAlikyM avew DnM aphri
kyM ec@M. yi AEy aUrinH et
vi nwEA kAlinwiyiew
ecLiEpAelyAM.
7
qA {Anver pEyAgiemH
aU mnilAkyil. av qni
eArAyDmAeNH aU kil .
m@ver nziiNemE avZ.
anvDi rAxH\eL nziiNem
mAEm aU ElAciZ. 8aU
avEnAw te pRy, qeR EntA
eLl A M rAjAAerEAelyA!
9
kAEnA ngrM kemIzHngrM EpAel
yA. aAdHngrM hmAH ngrM EpA
elymA. zmrYAngrM dmsHksHngrM
EpAelyA. 10 dxHw rAxH\eL
{A EtAlikyM EA avey niy
ikyM ec@. av rADi
vi#h eyzElmieRyM zmrYy
ewyM vi#heLA ExHWmA.
11
zmrYeyyM avL@ew vi#heLyM
{A prAjyewi. eyzElmienyM
avL@ew jnM Aiy vi#heLyM
{A prAjyewM.
12
eyzElmiEnAwM sInAyipv t
EAwM ecAEzic m}uv qeR
yjmAn pUIkriM. anrM yEhA
v aUrien ziiM. aUrieR rAjA
vH vLer ahAriyA. aveR ah
ArM aveneAH anvDi tik
ecic@. atinA eedvM aven zii
M.
13
aUrieR rAjAvu pRy, {A
vLer jH { AniyA. qeR sVM
jH{AnM ekAuM ziekAuM pl mhA
kArYL@M {A ecyHti@H. aEnkM
rAxH\eL {A EtAliciri. av
ew DnM {Anphrici@H. avew jn
e {A awimkLAiyi@mH. atiz
nA {A. 14qeR sVM eekk
ekAH aveweylAM DnM pii
niM m eekyiewEAel {A
kvew. pi plEA}uM myM
wM vi@EpAkARuH. wukAA
mAkil. ciRkwiAEnA bhLmAi
twyAEnA o piymil. atinA m
xY m qw. aEtEpAel miyiel
skl mxYeryM qwtiniM
qe twyAM mAyiil.
aUrieR ziey eedvM
niyi
15
EkAwAli, atieneAu ev@v
enA ExHWml. aRvA aekA
RvenA ExH W ml . qA
tA eedveA wt DAniyM
zmAeNH aU k. vwiey
wH ereyiluM tl@venA vwi
ztvuM ExHWmAEpAelyANitH.
16
tA mhAenH aU k. pE
svznAy yEhAv aUrientier

eyzAvH 10:17-11:7

664

o mhAErAge ayyHM. ErAgi


BArM RyEAel aUrinHH teR s
M ziyM nxHwmAM. anrM aU
rieR EtjH nziiewM. qlAM nzi
Mver k agHniEpAelyAyiri
mtH. 17yi AEylieR kAzM (eedvM)
tIjVAlEpAelyAyiriM. prinAy
v o tInALM EpAelyAyiriM. dYM
kLkeLyM mecwikeLyM nzii
jVAlEpAelyAyirimv. 18anrM
jVAl vLkyM vreLyM miri
EAkeLyM kric@kLykyM ec@
. avsAnM, ql A M-mxYEpAluM
nziiew. eedvM aUrien nzi
iEA}uM aenyAyiriM. vi
viR EpAelyAyiriM aU.
19
vni tAM mr mAM avEz
xiM. pE, o iEpAluM av
qiIAM.
20
smyM, yi AEyli jIvEnAew
avEzxivM yAEAbieR wM
binivM teL mi
ven yitH wkyil. yEhAv
ey, yi AEylieR vien yi
NemH av pWiM. 21yAEAbieR
wMbi avEzxiv vIuM
znAy eedve piwM.
22
nieR jnM vLeryH. smiel
mNrikeLEAelyANv. qA
yEhAvyiEl tiriek vrA cil
mAEm avEzxi. av eedviEl
mwuM. pE dYM nieR rAjYM
nziiewM. tA Edze tkem
H eedvM KYApiciri. anrM
niReA}u ndiEpAel EdzE
n o}ukyM ec@M. 23qeR yjmA
n, svznAy yEhAv Q Edze
tIcyAyM nziiM.
24
qeR yjmAn, sv z nAy
yEhAv pRy, sIEyAvAsikLAy
qeR jnEm, aUrien ByEtil!
mH QjipHtH nieL awicEpAel
av nieL awiM. nie Evdnii
A aU vwi pEyAgiEAel
yirimtH. 25pE, ecRieyA kAl
iEzxM qeR EkApM avsAniM.
aU nieL Ev ziic t i
{A sMt]pHtnAM.
26
anrM sv z nAy yEhAv
aUrien cAvARuekAwiM. mH
yEhAv rAEv pARyi vcH midYAen
EtAlic@. yEhAv aUrien mi
EA}uM aen teyAyiriM. mH
yEhAv QjipHtien ziic@-kwli
mIEt vwi ykyM teR jne
QjipHtiniM nyikyM ecyHt.
yEhAv teR jne aUrini
riEA}uM aenyAyiriM.
27
aU niH drit ekAu
vM-niL@ew mli ekivyH
kM EpAely BArLAyiriM atH.
pE kM niL@ew piwliyi
niM qwmAewM. niL@ew k
i(eedvM)nA d$H tkewM.

aUeesnYM yi AEy
lien mi
28
avzixH w wH (aAH )
eesnYM EvziM. emtiLilUew
(miE#A) eesnYM nwEpAM. eesnYM
tL@ew BNM klvRyi (mImAzH)
sUiM. 29kwi (mAbRAhH ) lUew
eesnYM ndi RuekkwM. av Egb
yi RuM. RAmA ByewM. ezQlieR
giebyyilu jnM oAwiEAM.
30
bTH-glIEm, kryk. lEyEz i
k! anAETAE mRupwi nk! 31mdHEm
nAyiel jnM oAwiEAvukyANH. egbImi
el jnM oLicirikyANH. 32Q divsM
eesnYM EnAbi niM. eyzEl
miel pvtmAy sInAyipvtien
tier yM ecA eesnYM tAeRw
M.
33
kAluM! new yjmAnnAy svz
nAy yEhAv mhAv]e (aU)
ariiw@M. teR mhAziyAlANH
yEhAvyen ec@k. mhAAM mA
NimAmAyv vI}HewM-av a
DAnikLAM. 34yEhAv teR EkAwAli
ekAH kAwH eviyiwM. elbAEnAniel
mhAv] (mANimA) vI}ukyM
ec@M.
smADAnieR rAjAvH v
yiAyiyew iyiniM o
ekAc@mrM (zi) vLrA wuM.
yiAyiyew EvkLi niAyiriM
zAK vLk. 2 yEhAvyew AvH
ziviluAyiriM. jH{AnM, DAr
NAzi, mAniEzM, zi qiv
Avu n. yEhAvey aRiyA
M driAM AvH zivien shA
yikyM ec@M. 3Q zi yEhAvey
drikyM atH zivien sEAxi
ikyM ec@M.
kArY kAtinsric H Q
zi nYAyviDi nwkyil. Ek
tinsric@M av viDikyil. 4,5pA
veL av nItiEyAewyM vizVAsY
tEyAewyM viDiM. Edze dri
Ayi kArY ec@ti tImA
neLwEA av nItimAnAyiri
M. jnM ziiewNemH av tI
mAnicA, av kln nkyM jnM
ziiewkyM ec@M. vDivAnA
Nv viDieti, av kli
EA dxHwA vDiewM. nyM
nItiyM Q zivi kEM. at
vnH o ar DriEAelyAyiriM.
6
smyM ecAyH iik
L@mAyi smADAni vsiM. kwvk
AwkL@mAyi smADAnEAew kiw
M. kikL@M siMhL@M kALkL@M
smADAnEAew omic@k}iyM. o ekA
c@i avey nyiM. 7pL@M krwi
kL@M smADAnEAew omic@ vsiM.
avyew ueLlAM prsHprM p
viAet omic@ kiwM. siMh
peLEAel kcitiM. pAuk

11

665
EpAluM mxYer pvikyil. 8 mK
eR aLyHriek o iEpAluM kLi
A k}iyM. vixAieR mALi
El eekyiwA o iEpAluM
k}iyM.
9
etlAM sUciitH aview smA
DAnM pulemANH-M meArAeL p
vikyil. qeR vipvti
luv oM nziiAnA#hik
yil. qekAeA, jnM stYmAyM
yEhAvey aRiyM. smi evM
niRiriEAel avri aven
iy aRivu niRyM.
10
smyM yiAyiyew wMb
i nieA vizixHwvYiyAM.
ayA o ptAk EpAelyAyiriM.
qlA rAxH\L@M aviluM ow
NemH ptAk sUciiM. t
ecEeteAeeyH rAxH \
avEnAw EcAdiM. av Ayiri
lM EtjH ekAu niRyHewM.
11
smyM qeR yjmAn (eedvM)
avEzxi teR jne vIuM
qiiwic @ ekAuEpAM. eedvM
rAM tvNyAyirim ec@tH .
(aU, vwQjipHt,H etQjipHt,H
qEtYApY, lAM, bAbiElA, hmAH
qiviwLiluM ElAkeAwm
vidrrAxH\LiluM avEzxi eed
vieR jntyANv.)
12
Q ptAk eedvM qlA jni
m awyALmAyi yM. yi AEyli
elyM eydyielyM jnM avew
rAjYniM re@. jnM miyiel
skl vidrEdzLiluM citRie@.
qA eedvM aver omic@ EcM.
13
smyM qyIM (yi AEy) ey
dEyAwH asUyewkyil. eydyHH
o z@vuM avEzxikyil. ey
dA qyIminH }L@Akyil .
14
pE eydyM qyImM ePlisHtY
er miM. ekAc@m]geiwiA
tA}H pR pikeLEAelyAyi
riM ru rAxH\L@M. avrivM
omic H ki}vew DnM m}uvM
kvewM. EdAM, EmAvAbH, aEA
qiviwLilu jne qyImM
eydyM niyiM.
15
yEhAv EkApAlnAvukyM Qji
pHtielkw viBjikyM ecyHt. aEt
EpAel yEhAv yIsHndiu mkLi
teR eekvIM. av ndiey awi
kyM ndi }u ekAc@pu}kLAvukyM
ec@M. avyHH }mAyirikyilecri DricH mxYH ndikwAM
k}iyM. 16avEzxi eedvieR
jninH aU viwA o v}i keM.
eedvM QjipHtiniM mxYer EmAci
ic kAlE EpAelyANtH.
eedvienA st
H tigItM
smyM nI pRyM+ yEhAEv
nie {A sH t ti! nI
qEAw EkApiciri. qAliEA

12

eyzAvH 11:8-13:8

qEAw EkApiEt! nieR sHEnhM


qEAw kAiyAluM.
2
eedvM qe ri. {Anven
yi. {A Byiil. av
qe ri. yEhAvyAy yAhH
qeR kH. avene ri
. aveni {A sHtti gIt
pAwkyM ec@.
3
ryew RvukLiniM ni ev
emwk. aEA niH sEAx
mAM.
4
aEA ni pRyM, yEhAv vA}H
ewe! aveR nAme rADik!
av ecyHt kArYeLieylAM qlA
vErAwM pRyk!
5
yEhAveyi sH t tik pAwk!
qekAeA av mhAy kArY
ecyHtiri! eedveiy
Q vA m}uv ElAkiluM cri
ik. m}v jntyM ArY aRi
ye.
6
sIEyAkAEr, ArYeLi viLi
c@ pRyk! yi AEylieR pri
zmAeyA rItiyi niELAewAm
H. atinA sxHwrAyirik!

bAbiElANi eedv
ieR sEzM
EmAsieR punAy eyzAvinHH
eedvM bAbiElANieniy
d+KsEzM kANic@. 2eedvM pRu+
trizAy mlyew mkLi o ekAwi
yk. aver viLik. nieR eek
k vIk. mANimA kvAwLi
lUew EvziA avErAw pRyk!
3
eedvM pRu+
aver {A jniniwyiniM
Evtiric@ k}iu. {A te av
kln nkyM ec@M. {A EkApA
lnA. mxYer ziiA qeR
mikcver {A sMGwiic@. sxHw
rAy avri {A aBimAni!
4
pvtLi vlieyA zbHdM.
zbH d M ik! aEnkew rvM
EpAel! pl rAjYA oic@w. s
vznAy yEhAv teR eesnYe
smAhrikyANH.
5
yEhAvyM Q eesnYvuM o vidrEd
zniM vrikyANH. cvALim
R niANH avew vrvH. teR
EkApM kwiiA yEhAv Q ees
nYe yDmAM. rAjYe m}uvM
Q eesnYM nziiM.
6
yEhAvyew vizixHwdinM awiri
. atinA krykyM sVyM d+Ki
kyM ec@k. z@ niL@ew s
m}uvM kvew smyM v.
svznAy eedvM a sMBviiM.
7
jninH eeDrYM nxHwewM. ByM jne
dblrAM. 8 qlAvM ByewM. av
ew ByM svEvdn EpAlu o Evd
nyAyi avew vyRien bADiM. av
ew mK tI EpAel mM. Byi

13

eyzAvH 13:9-14:9

666

eR Q mKM ayAeweylAM mK
kH mxY aMviwM.
bAbiElANientier eedv
ieR nYAyviDi
9
tA, yEhAvyew vizixHwdinM vr
vAyi! aetA ByrdinmAyiriM. eed
vM vLer EkApikyM av rAjYe
nziikyM ec@M. pApM ec@v
ereyAe eedvM nziiM. 10kAzM
L@M. sUrYcAM nL@M tiL
ukyil.
11
eedvM pRy, ElAki {A
EdAx vivyHM. dxHwer av
ew pApH {A ziiM. ahA
rikL@ew ahArM lAtAA {A w
yAM. anYErAw niyt kA@vew
gvH {A avsAniiM. 12Rc@Ep
mAEm avEzxi. sVeEAel
virLmAyiriM avew qM. av
tnieAL@M vilEyRiyvrAk
yM ec@M. 13qeR EkApMekAH kAz
e {A viRiM. mi atieR A
nniM mAewkyM ec@M.
svznAy yEhAv teR EkApM
kwii divsM aeneyAe
sMBviM. 14aEA bAbiElAkA
mRiEv mAnienEAel oAwiEAkM. wy
nilA AwkeLEAel av oAwi
EAM. oAErAM avnveR rAjY
EM jnL@ewywEM tiriEA
wieyM. 15pE bAbiElAkAer
z@ oAwiM. z@ oven piwiwi
yA aven vAL@ekAu evieAl@M.
16
avew vIwkLiluetlAM aphri
ewM. avew BArYmA blA/MgM ec
ewM. avew u L@k
EnAi niE tl@ekAH ekAlewM.
17
eedvM pRy, tA, EmdYyew ees
nY bAbiElANien miA
{A wyAM. eviyM sVvuM
tiPlmAyi nkiyA EpAluM EmdYyew
eesnY mNM nikyil. 18Bw
A bAbiElANiel yvAeL mi
c@ ekAl@M. ziELAwM BwA kN
kA@kyil. ikELAw BwA dy kA@k
yil. bAbiElA nziiewM- atH
esAEdAmM egAEmARyM nziie
EpAel yiriM. eedvM Q vinAzi
niwyAM. oM avEzxikymil.
19
qlA rAxH\LiluMvcH mEnAhrmA
NH bAbiElA. tL@ew ngrei
vLer aBimAnBritrANH bAbiElA
kA. 20qA bAbiElA mEnAhrmA
yi wkyil. BAviyi mxY avi
ew w vsikyil . aRbik
aview wArmwiil. wyA tL@ew
wkeL EmyHA aviEw ekAuvri
kyil. 21mmiyini kA@m]gLA
yiriM aview jIvi km]g.
bAbiElANiel vIwkLi mxY
vsiAvil. vIwk niRey m
kL@M vliy pikL@mAyiriM. vIwk
Li kAAwk kLiM. 22bAbiElANi

el mhM mEnAhrvumAy vstikLi


kA@nAyHL@M ecAyHL@M vsiM.
bAbiElA lAtAewM. bAbiElA
NieR avsAnM awiri. bA
biElANieR vinAzM EveRArilAk
e q vyHA qniAvil.
yi AEy mwivM
BAviyi yEhAv yAEAbiEnA
w teR sHEnhM vIuM kwi
iM. av vIuM yi AEyjntey
etrewM. smyM yEhAv av
H avew EdzM nM. aEA vijAtI
y eydErAw EcM. jntyM oi
c@EckyM owMb(yAEAbieR
wMbM)mAyiIkyM ec@M. 2 rAxH
\ yi AEyjntey yi AEyEd
zE nyiM. m@ rAjYLi ni
OIpuxA yi AEylieR awimk
LAM. mH av yi AEylukAer t
L@ew
awimkLAiyi.
qA
EA yi AEylukA rAxH\eL
prAjyewkyM avEm BrNM
nwkyM ec@M. 3 niL@ew kWinAVA
ne qw mA@kyM yEhAv nieL
zVsiikyM ec@M. mkAlH
ni awimkLAyi. mxY ni
eL kWinAVAnM ecA nibic@.
qA yEhAv niew kWinAVA
ne avsAniiM.

14

bAbiElA rAjAvien
iy o gAnM
4
smyM ni bAbiElANiel
rAjAvieniy Q gAnM pAwA w
uM+
{eL BricEA rAjAvH <rnAyi
. qAliEA aEhieR BrNM
avsAniie@.
5
dxH w BrNADikArikL@ew ecEA
yEhAv tk. avew aDikArM
yEhAv qw.
6
bAbiElArAjAvH EkApEAew jn
eL mi. ayA oriluM mnM
niiyil. dxHwnAy BrANADikAri
jne EkApA Bric @ . jneL
pIfiitH ayA oriluM nii
yil.
7
qAliEA rAxH\M m}uvM vim
ilANH. rAjYM zAmA. jnLi
EA EGAxiA wu.
8
nI o dxH w nAy rAjAvAyi.
EA nI nziieiri. eep
mrEpAluM hAdi. elbAEnA
niel EdvdAL@M hAdi. mr
pRy, rAjAvH {eL mAi.
qAliEA rAjAvu vINiri,
ayAeLAriluM q}uE@ niky
mil.
9
nI v mlM ziEyA q pAtALM
Lki vzAyiri. miyiel m}uv
EntAL@ewyM AeL ziEyA N
k yANH. ziEyA, rAjAAer av
ew siMhAsnLiniM q}uEli

667
. nieR vrvinAyi av tARAyi
riM.
10
Q EntAeLlAM nie prihsiM.
av pRyM, EA nI {eLEAel
o m]tEdhmANH. EA nI {eL
EAel mAM.
11
nieR ah ziEyALiElyyH
eiri. nieR vINyi ni
sMgItM tApmA nieR Avi
eR vrvien KYApi. nieR
zrIrM pu}u tiM. nI avyewEm
kiwyiEelEpAel kiwM. pu}u
nieR zrIre putEpAel epA
tiyM.
12
nIeyA BAtnM EpAelyAyi
. pE nI kAzniM nilM
ptic@. mkAlH, miyiel m}uv
rAxH\L@M nieR mi nmic@. qA
liEA nI mRiciweiri.
13
nI qEA}uM niEAw te pRu,
{A atYutnAy eedveEAel
yAM. {A yer kAziEl
EpAM. eedvieR n mk
Li {AeneR siMhAsnM vyHM. vi
pvtmAy sEPANiEm {Ani
riM. aview {A EdvAmAyi si
M.
14
EmGLiel yAgpIWiEl {A
kyRiEAM. {A atYutnAy eedv
eEAelyAyiriM.
15
qAl sMBvicil. nI eedvEA
ewAM kAziEl EpAyil. agAD
gmAy, nrk}iyAy ziEyALiEl
nI ekAu vre@.
16
jnM nie Ric@EnAkyM nie
i vicArikyM ec@M. nI evRu
emA m]tEdhmAyi av kAM. pie
av pRy, yALAENA miyiel
rAjYH mhABItiyAiytH?
17
yALAENA ngreL tkH m
miyAiytH? yALAENA yi m
xYer twvukArAkyM sVtrAAti
rikyM ecyHttH?
18
miyiel qlA rAjAAM tAp
EAew mric @ . ql A rAjAAM
sVM klRkL@H.
19

qA, dxHwnAy rAjAEv, nI sVM


klRyini puRAeiri. mr
iniM mRie zAKEpAelyA
nI. zAK mRiecRiye@. yi mri
c@vINvenEAel, nin EmElwi
BwA nwEpAyi. EA nI mric
etAvenyM EpAelyA. nI zv
cyi epAtiyeiri.
20
mEnkM rAjAA mric i ri.
aveAe sVM klRkL@mH. pE
nI avErAw Eckyil. qekAe
A nI nieR sVM rAjYe nzii
c@. sVM jne nI vDic@. nieR
m nI ecyHtkArM w nzii
il. av twyewM.
21
aveR meL vDiAenAuk,
pitAAew aprADMmUlM aver vDi

eyzAvH 14:10-31

k. aveR m nieyAriluM Edz


ieR niyNM ewyil. ni
eyArilumv tL@ew ngr
ekAH ElAkM niRyHkyil.
22
svznAy yEhAv pRu, {A
enNI@niH avetier yM ec
@M. KYAtngrmAy bAbiElA {A
tkM. m}uv bAbiElAkAeryM
{A nziiM. avew meLyM ekA
c@meLyM avew meLyM {A nzi
iM. yEhAv sVyM pRtANitH.
23
yEhAv pRu, bAbiElANi
{A mAM vM. lM m]g
EviytAM. mxYl. lM
cAyiriM. vinAzieR lu
ekAH bAbiElANien {A eRi
yM. svznAy yEhAv pRtA
NitH.
aUrienyM eedvM ziiM
svznAy yEhAv o vAgHdAnM
ecyHt. yEhAv pRu, etlAM {A
ciiEAelte sMBviemH
{AnitA vAgHdAnM ec@. {A sU
NM ecyHtEpAel a sMBviM.
25
qeR rAjYH aUriel rAjAvien
{A vDiM. qeR pvti
rAjAvieREm wi {A nwEpAM.
rAjAvH qeR jne awimkLAi.
av avew k}ui kM vc@.
eydyew k}uiniH kM qw
mAewM. mwH mAewM. 26atA
{A qeR jntyHAyi ElAci
tH. qlA rAxH\eLyM ziiA
{AeneR eek (zi) pEyAgik
yM ec@M.
27
yEhAv o ptiyiwEA M
a twyAnAvil. mxYer ziiA
yEhAv teR krmyEA o
M a twyA k}ikyil.
24

ePlist
H Y eedv
ieR sEzM
28
hAsHrAjAvu mric vxM nkiy
tANH Q d+KsEzM.
29
ePlisHtYrAjYEm, nie pIfiici
rAjAvH mrictinA nI atIvs
xHw. qA nI a sEAxitH.
aveR
BrNM avsAnic @ ev
vsHttyANH. pE rAjAvieR mk
v BrNM nwM. o sM eRwi
apkwkAriyAy se svi
EAelyANtH. vLer EvgtyM vixvu
m pAienEAelyAyiriM ninH
Q putiy rAjAv.H 30qA qeR pAvM
jnM suritrAyi BiM. av
ew ik suritrAyiriM. qeR
pAve jninH suritmAyi kiw
vA k}iyM. qA nieR wMbe
{A piNii@ ekAl@M. nieR avEz
xi jnM m}uv mriM.
31
ngrkvAwinH arikiluvEr,
nilviLi! ngriluvEr, nilvi
Li! ePlisH t YnivAsikEL, ni

eyzAvH 14:32-16:12

668

ByewM. niL@ew eeDrYM EkAlr


EpAel M. vwEA@ EnAk! atA
o DULiEmGM! aUrinieA Esn
v! EsnyiluverlAM k
A!
32
eesnYM avew rAjYE dt
Aer ayyHM. dtA avew
jnEAwH qAyiriM pRyk? av
KYApiM. ePlisHtY EtAliee
iluM sIEyAnien yEhAv zmAi.
aveR pAvM jnt suryH Ayi
aEA@ EpAkukyM ecyHt.
EmAvAbi eedvsEzM
EmAvAbi o d+KsEzmA
NitH. o rAi eesnY EmAvA
bilu rieR s m}uvM kv
. rAiyi ngrM tke@.
o rAi eesnYM EmAvAbilu kIRi
eRyM s m}uvM kvew.
rAi ngrM nziie@.
2
rAjwMbvuM dIEbAniel jnvuM
rADnAlyiEl kryA EpA.
EmAvAbukA enEbAyHM EmedbyHM
Evi kry. d+KsUckmAyi av
tlyM tAwiyM vwic@.
3
EmAvAbielviewyM, vIwkL@ew mk
LiluM etviluM jnM kRu vOL
Niu kry.
4
ehzHEbA, qelyAel ngrLilu
v vLer ci kry. vLer
dery yhsHngri EpAluM av
ew nilviLi EkAM. BwA EpAluM
Byiri. BwA ByM ekAu viRyH
kyNH.
5
EmAvAbiEnAw
vYsnMekAH
qeR XdyM kry. jnM suryHA
yi prM pAy. der EsAvAriElA
Nv oAwtH. qgAHezLIzIyyiEl
v oAw. lUhIiEl mlAt
yiEl kyREv mxY krykyANH.
EhAErAnyImiEl v}iEy nwEv
jn ci krykyANH.
6
qA ni%IMjlAzyM mmiEpAel
vriri. qlA ecwikL@M Ni.
pcH alvumil.
7
atinA jnM tetlAM ti
eRui EmAvAbu viw. aetlAM epRu
ieywH av EpApAaviyiel
atii kw.
8
EmAvAbielviewyM vilAp Ek
AM. vidrilu qg y IMngri
jnM nilviLikyANH. Eb-liMngr
iluM jnM nilviLi.
9
dIEmAniel jlAzyLi rM niR
iri. yEhAvyAy {A dIEmAnH
wt dritL@AkyM ec@M.
EmAvAbi vsi Rc@Ep z@
LiniM rep@. pE aver
tiA {A siMheL ayyHM.
nieR jnt Edze rAjAvinH o
kA}Hc ekAwyyHNM. Eslyi
nieArAi iey mmiyilUew
sIEyApuiyew pv t iEly

15

16

yH NM. 2EmAvAbiel OIk a


EAndi mRic @ kwA mi.
shAyM Etwi av oriwniM meAri
wE oAw. mreAiniM w
tk vINEA nilMptic pi
ueLEAelyANv.
3
av pRy, {eL shAyi!
{eL ecNem pRAluM!
mYA sUrYniniM tN {eL
riEAel {eL z@LiniM
ricAluM. {eL oLiicuvyH! z@
kAieAwEt.
4
EmAvAbukA vIiniM oAwic@
viwevrAyi. atinA av ni
L@ew Edz vsie. z@Li
niM aver oLiicik. ekAywi
avsAniM. z@ prAjyewM. anY
er pIfiiv EdzniM r
ewM.
5
anrM putiy rAjAvH vM. dAvIdi
eR wMbi nimAyiriM Q
rAjAvH . av vizVsH t nAyiriM.
av sHEnhsM dyAluvumAyiri
M. Q rAjAvH nItiEyAew viDinwM.
zriyM n niRmAy kArY
av ec@M.
6
EmAvAbukA vLer ahArvuM epA
cvumvrAeNH { Eki@H.
av DAxHwYvuM epAcvumvrA
. avew epAcmAke evRuM
epAvAkL@mA.
7
ahmlM EmAvAburAjYM m}u
vM avBiM. m}v EmAvAbukAM
nilviLiM. mkAl tAyi
tiric@ kiNemH jnM #hi
M-av vLer vYsniM. kI-hErez
iluAiy aiywk av #
hiM. 8 ehzHEbniel vylukL@M zibHm
yiel miriEAkL@M oM vLrA
tAtinA av vYsniM. viEdz
BrNADipA mirivik mRic@kL
yM. z@eesnYM yEs ngrM veryM
mmiyiElM pr. smMver av
vYApic@.
EmAvAbieni o EzAkgAnM
yEs, zibHmA nivAsikELAewAM
{A nilviLiM, qekAeA
mirik nziie@. ehzHEbni
elyM qlyAelyielyM jnEAewA
M {A nilviLiM, kArNM, aview
viLevwil. Evn}vuM ahAdArv
vuM Ayiriil.
10
kEli hAdEmA sMgItEmA A
yiriil. viLevw smye hAdM
{AnvsAniiM. vIuAA pAk
mAy miriyeiluM atH pA}AyiEA
M.
11
atinA, EmAvAEb, nieRic H
{A EKdi. kI-hErezienecA
li {A vLer vYsniM. Q ngr
eLecAli {A vLer vLer d+Ki.
12
EmAvAbukA tL@ew rADnA
lLiEl EpAM. av AiA
9

669
miM. qAelA sMBviet
H av kAkyM AiA EpAlu
mAkA INitrAkyM ecyHt.
13
EmAvAbieniy ArY
yEhAv plvM pRu, 14EA
yEhAv pRykyM ec@, m vx
ii (liAr kAlM niyi
EAel) averlAvM, av ahri
vsHtvkkL@M nxHwewM. cil
mAM avEzxiM, qAlv aDikm
Avil.
arAmi eedvsEzM
dmsH k sieniy o EzAk
sEzmANitH. dmsHksinH en
eyAe sMBviemH yEhAv pRy+
dmsH k sH EAe}A ngrmA.
pE a tkewM. nziie
ekiw mAM aview avEzxiM.
2
aErAEvriel ngr jnnYmAM.
nYngrLi ip sVt
vihArM ec@M. avey zlYewA
nAmAyiriil.
3
qyI(yi AEy)mieR EkAeki
y ngr tkewM. dmsHksiel
BrNM avsAniM. yi AEyli sMB
vi te arAmiM sMBviM.
mANimAerlAM qwewM. etAe
sMBviem pRtH svznAy
yEhAvyA.
4
aEA yAEAbi(yi
AEy)eR
s nxHwmAM. yAEAbH ErAgiyM
emliuNiyvmAyvenEAelyM
M.
5
rPAyIMtA}Hvryi DAnYviLevw
EpAelyAyiriM smyM. vyli
vL ecwik pNiA EzKri.
anrM av DAnYlk mRiecw
. pie DAnYM EzKri.
6
jnM olIvH viLevw nwEAel
ymAyiriM smyM. av olIvu
mriniM olIvuk pRic i w.
pE RcH olIvuk mri avEz
xiNM. vuM yrilu ekAi
nAlH olIvuk avEzxi.
ngrL@ew kArYvuM aen te. s
vznAy yEhAvyANi pRtH.
7
smyM mxY, teL s]xHwicv
nAy eedve EnAM. yi AEylieR
vinAyven av kAM. 8 tL@
Aiy mhAkArYLi av vizVsi
il . vYAjeedvAyi tL@A
iy vizixHw dYAnLiElEA yAg
pIWLiElEA av tiriykyil.
9
smyM m}uv dngrL@M nY
mAM. yi
AEyjnt vtimH
Edziel pvtL@M kAwkL@M q
enyiEvA aEpAel pN
L@M yiIM. mH yi AEyjnt v
kArNM aviwe mxYerl A M
dErH oAwiEAyi. BAviyi rAjYM vIuM
nYmAyiIM. 10en sMBviA
kArNM ni nieL ri eedv
e mR qtANH. eedvmA ni

17

eyzAvH 16:13-18:5

L@ew aByAnem ni oAici


il.
vidrlLiniM ni vLer
nl tAM mirivik ekAuv.
niH vik nwAM. pE av
vLkyil. 11o dinM ni ecwi
nwkyM avey vLA mikyM
ec@M. piE te ecwi vLrA w
uM. pE, viLevwsmyH ni
p} pRiA ecl@M. aEA qlAM
kriu nitAyi ni kAM.
o ErAgM ecwikeL ekAl@M.
12
aEnkmEnkM jne ik. kw
liruEpAel ci av nil
viLi. rvM ik. kwi
rk lyHEAel.
13
jn tirk EpAelyAyiri
kyM ec@M. eedvM aver zAsiM.
av oAwiEAvukyM ec@M. kAi pR
EpA ptiEpAelyAyiriM
av. ekAwAi owiu vI}u kL
k EpAelyAyirimv. kAwi
EA av dEr pR EpAM.
14
rAi jnM By viRyHM. BAt
i mE oM avEzxiAetyAM.
aen new z@H oM kiuk
yil. av new EdzEvM. pE
aview omAyirikyil.
qEtYApYy
H eedvsEzM
qEtYApYyiel ndikL@ew tIr
EdzE EnAk. aviwmAek
kIw niRiri; avyew mL
ni EkAM. 2 EdzM {ANv
ikLi L@keL smi mRukryi
ElyyH.
EvgtyA dtA yrm k
rAyvew awE EpA! (qlA
yiwvum jn dIGkAyM z
mAyver By. av zmAeyA
rAxH\mANH. av m@ rAxH\eL EtAli
. ndik ekAu viBjitmANH
rAjYM.) 3 av cil EdAx sMBvi
emH jni mRiyi nk.
rAjYinH aen sMBvitH ElAk
iel skl jnL@M kAM. pvt
i yiyiri ptAkEpAel
vYmAyi jnM ArYM kAM. Q dIG
kAy sMBvitieni skl
ElAkM EkM. ykAhLM EpAel
vYmAyi av EkM.
4
yEhAv pRu, qniAyi tARA
eiwH {AAyiriM. etAe
sMBvitH {A zAnAyi nirIi
M. 5mEnAhrmAeyA EvnAl mYA
i jnM vimikyAyiriM.
(evL@AkAle miikLl A
et m}yilA wpiwic viLevw
kAlAyiriM atH.) aEA BIkrmAy
cil sMBviM. pUAli EzxmA
yirimtH. pumirik pU kAyH
M. qA viLevwi mH z@
vrikyM Q ecwik nziikyM
ec@M. z@ mirivik pRic@ dEr

18

eyzAvH 18:6-19:23

670

eRiyM. 6 mirivik pikM


kA@m]gM k}iA aview kiwM.
pik EvnAlH mirivik
ekAu k}iyM. eeztYkAlH kA@m]
g av tiM.
7
smyM, svznAy yEhAv
yH o vizixHw v}ipAw ekAuvre
wM. dIGkAyM blvAAmAyvrAyi
riM kA}Hck ekAu vrik. (qlA
yiwm jninH vErAw BymANH.
av atizrANH. av m@ rAjYeL
EtAli. ndik ekAu BAgie
o EdzilANv.) v}ipAwk yEhA
vyew sviDmAy sIEyApvti
El ekAuvrewM.

Qjipt
H i eedvsEzM
QjipH t ienRic @
d+Ks
EzM+ tA! EvgtyAeA EmG
i yEhAv v. yEhAv QjipHti
El EvzikyM QjipHtiel sk
lvYAjeedvLM By viRyHkyM
ec@M. QjipHtH DIrty rAjYmAyi
. pE eeDrYM arEpAel
kiEAM.
2
eedvM pRy, QjipHtkAereA
H {A avetier te yM
eciM. mxY sVM sEhAdrA
etier EpArAwM. ayAr ayA
rentirAM. ngr ngretier
yAM. rAxH\ rAxH\etirAM.
3
QjipH t kA zy}ilAM.
teL ecNemH jnM tL@ew
vYAjeedvELAwM jH{AnikELAwM EcA
diM. tL@ew evLicAwAErAwM jAl
vidYAErAwM EcAdiM. qA avew
pEdz vYmAM.
4
yjmAnM svzmAy yEhAv
pRy, QjipHtien {A (eedvM)
<rnAeyA yjmAnen liM. z
nAy o BrNADip jniEm BrNM
nwM. 5eenndi NivrL@M. sm
iel jlM v@M. 6 qlA ndikL@M d
pUritmAM. QjipHtiel EtAwk vrH
evemlAM nxHwewM. jlssYeL
lAM cILiyM. 7 ndItIr m}uv
ssYL@M NiEAM. ndiyew
vuM vItiy BAg ssY
EpAluM NuM.
8
ndiyiniM mIpiwi ql A
vM vYsnic@ nilviLiM. BNi
nAyi av yi eenndi vi
vrL@M. 9vOL@Av vLer vL
er vYsniM. evi EvNmElA
av vOM enA. qA ndi
vivrL@EA Q ecwik vLkyil.
10
aNk ek@ EjAliyiEleiri
v pNiyilAet nirAzrAM.
11
EsAvAngriel EntAA
vifHFikLA. PREvAeR jH{Anik
LAy pEdxHwA etAy pEdzM n
. t jH{AnikLAeNH EntA
pRy. t p}y rAjwMbArA

19

eNH av avkAzew. qAl


v sVyM kEpAel jH{Anik
Ll.
12
QjipHEt, nieR jH{AnikeLview?
svznAy yEhAv QjipHtinAyi
sUNM ecyHtiri kArY
jH{AnikLRiyNM. sMBviA EpA
kArY av ni pRu trNM.
13
EsAvAniel EntA vifHFikLA
yiri. EnAPiel EntA vYAj
vizVsiciri. atinA EntA
QjipHtien etAy v}iyi nyi
c@. 14yEhAv EntAeL zy}i
lAi. av alu tiriykyM Qji
pHtien etAy v}iEy nyikyM ec
@. av ec@etlAM etA.
mdYpic@ nilkiwL@verEAel
yANv. 15avH ecAnA yAetA
mil. (Q EntA ecwikL@ew tl
kL@M vAlukL@mA. av pnEyA
{ANEyA .)
16
smyH , QjipH t kA By
OIkeLEAelyAyiriM. svz
nAy yEhAvey av ByewM. yEhA
v jne ziiA eekyykyM
av ByewkyM ec@M. 17skl Qji
pHtkAM ByeEw lmAyiriM
eydEdzM. eydey Ep Ek
oAErA QjipHtkArM ByewM. s
vznAy yEhAv QjipHtinH BIkr
drit sMBviiemtinAlANtH.
18
smyH, QjipHtkAH knABAx
(eydBAx) sMsAri au ngr
L@AyiriM. Q ngrLielAH
vinAzngrM q viLiewM.
svznAy yEhAvyew BrAyi
eAAem jnM vAgHdAnM ec@M. 19a
EA QjipHtieR mYBAgH yEhA
vyH Ayi o yAgpIWmAyiriM.
yEhAvEyAw drvinH QjipHtieR
atiiyi o sHmArkmAyiriM.
20
svznAy yEhAvyew zmAy
v] ikeA sAYmAyirimtH .
jnM shAyinAyi yEhAvEyAw nil
viLiEA av shAymyyHM.
rikyM tiErADikyM ec@
oven yEhAv ayyHM. aver p
vivriniM av jne
riM. 21aEA QjipHtkA stYmA
yM yEhAvey aRiyM. QjipHtiel
jnM eedve sHEnhiM. jnM eedv
e EsvikyM
nirvDi blikL
ikyM ec@M. av yEhAvyH
vAgHdAn ec@M. av vAgHdAn
pAlikyM ec@M.
22
QjipH t kAer yEhAv ziiM.
anrM yEhAv aver suKewk
yM (mik) av yEhAvyiEl
mwivrikyM ec@M. yEhAv avew
Ank vikyM aver suK
ewkyM ec@M.
23
aH QjipHtiniM aUriElH
o DAn mAmAyiriM. aEA
aUkA QjipHtiElM QjipHtkA

671
aUriElM EpAM. QjipHtH aUri
EnAw EcH rADn nwM. 24aH
yi AEyluM aUM QjipHtM omic@
EcH Edze niyiM. tH Edz
ienAr#hmAyiriM. 25svz
nAy yEhAv Q rAjYeL a#hiM.
av pRyM, QjipHEt, ni qeR
jntyA. aUEr, {A nie s]xw
H i
c@. yi AEyEl {AnA nieR wm.
nieLlAM ag]hIt!

Qjipt
H ienyM qEtYApY
eyyM aU EtAli M
sEA, aUrieR rAjAvA
yi. azH E dAdH n grientier
yM ecA aEhM tAen ayc@.
tA ngrM piwiecw. 2aH
EmAsieR punAy eyzAvilUew
yEhAv sMsAric@. yEhAv pRu,
ecH nieR aryi niH vYsn
ieR vOM riu kLyk. kAlu
kLi ni ecriM a}ic@ mA@k.
eyzAvH yEhAvey asric @ .
vOEmA ecriEA wAet eyzAvH
nw.
3
anrM yEhAv pRu, eyzAvH
m vxM vOELA ecriEA Dri
Aet iRi. tH QjipH t iM
qEtYApYyHM orwyALmANH. 4aUrieR
rAjAvH QjipHtienyM qEtYApYeyyM
EtAliM. aU twvukAer piwiwi
avew rAjYniM ekAuEpAM.
v]AM ecRuAM vOmilAetyM
ecil A etyM nyiewM. av
pUngH n rAyiriM. QjipH t kA
litrAM. 5 shAyinAyi qEtYApY
yiEl EnA jnM nirAzrAyi IM.
QjipHtieR mhtVi atH-tew
jnM litrAM.
6
smtIr vsiv pRyM,
av {eL shAyiem {
vizVsic@. aUrAjAvi niM av
{eL riem kti {
aEAEAwiec. qA aver EnA
k. rAjY piwicweiri
. pie {eLen repwA
nANH?

22

bAbiElANi eedvsEzM
smtIriel mmieyRic@
d+KsEzM+
mmiyini cil v. eneg
viniwi kA@EpAel. o Byr
Edz niANtieR vrvH.
2
sMBviA EpA atiByrmAy
cil {A kA. vk nine
tier tiriy {A kA. jnM
nieR sV kv {A kA.
lAEm, ecH avErAw EpArAwk! EmdY
Ey, nieR eesnYe ngri i
luM vinYsicH atien EtAlik!
ngriel m}uv dxHwteyyM {An
vsAniiM. 3 Byrtk kH {A

21

eyzAvH 19:24-21:15

vLer Byiri. ByM ekAH qnie


eR vyRuEvdni. Evdn sv
Evdn EpAelyANH. Ek kArY
qe vLer Byew. kA
kArY qe ByM ekAu viRi.
4
{A vYAlcinANH. ByM mlM {A
viRyHkyM ec@. qeR sxHw
sAyAM ByieR rAiyAyiIi
ri.
5
ql A M zriey mxY k.
av pRykyANH, EmzeyAk! ti
kyM wikyM ec@k! aEt sm
yM BwA pRykyANH, pARAvukAer
niEyAgik! -AEr q}uEk,
qiH prick mik!
6
qeR yjmAn qEAw pRu,
ecH, Q ngri kAv niA
orAeL kupiwik. kAetl A M
av aRiyiNM. 7pARAvukAr tir
wyALikeLyM k}utkeLyM aeli
okeLyM niryAyi kA av
vLer sUHmtEyAew iNM.
8
anrM o divsM pARAvukAr m
Riyiu t, siMhM! pARAvukAr
en pRykyAyi, qeR yjmAnEn,
ql A divsvuM {A kAvEgApur
i kAv nikyAyi. qlA
rAiyiluM {A pARAvu nikyAyi
! pE... 9tA! av v! kAlA
L@kL@ewyM tirwyALikL@ewyM nir
k te {A kA.
aEA o dt pRu,
bAbiElA EtAlie@. bAbi
ElA nilMpticiri. m}uv vYAj
eedvL@ewyM vi#h nile
RiuwyHeiri.
10
eyzAvu pRu, qeR jnEm,
yi
AEylieR eedvmAy svz
nAy yEhAvyini EketlAM {A
niELAw pRiri. emtiLi
DAnYM epAwiewEAel ni tk
ewM.
qEdAmi eedvsEzM
dmeyiy d+KsEzM. EsyI
ri (qEdAM) niH qe ErA viLic@.
av pRu, pARAvukArA, rAiyini
q avEzxi? rAiyini q
EnrM nIu niM!
12
pARAvukAr mRupwi pRu, BA
tM vrikyAyi. pE pie rAi vIuM
vM. nineeiluM EcAdiAe
i aEA v EcAdik.
11

aRbYy
H eedvsEzM
aRbYeyRic@ d+KsEzM. EddA
nini o yAAsMGM aRbY
mmiyiel cil mrL@ew kIe} rAi
k}ic@ i.
14
av dAhi cil yAik
evM ekAw. cil yAik EtmA
A BNM ekAw.
15
av ekAlA v vAyHlyi
niM repEAwivrikyAyi.
13

eyzAvH 21:16-22:22

672

qA tARAy aukLiniM r
epEAwkyAyi av. o BIkry
iniM oAwiyklukyAyi
av.
16
aetAe sMBviemH qeR yj
mAnnAy yEhAv qEAwLiyi.
yEhAv pRu, o vxi, (li
AreR kAlgNnysricH) EkdAri
eR skl tApvuM asHtmiM. 17
smyM, EkdAriel mhAArAy BwAri
cil, vilALik, jIvEnAew avEz
xiM. yi
AEylieR eedvmA
yEhAv qEAwH rY pRu.
eyzElmi eedvsEzM
dznieR tA}Hvreyiy
d+KsEzM+
nie pi? nieLinA
sVM vI@Emryi mRiri
tH?
2
mH Q ngrM vLer tirpiwiecA
ngrmAyi. vLer zbHdAymAnmAy,
sEAxi ngrM. qAliEA
kArY mARiyiri. nieR jnM
ekAle@ekAiri. pE vAL@
ekAl. mxY mric@ vINtH yi
ll.
3
nieR EntAeLl A M omic H oAwi
EAyi. pE averlAM piwie@,
vil@kLilAet. EntAeLlAM vLer dEr
H oAwiEAyi. pE averlAM piwi
eiri.
4
atinA {A pRy, qe EnA
tH! {A krye! eyzElmieR nzI
krNeecAli qe zVsiiE
til.
5
yEhAv o EtYkdivsM etre
wiri. divsM klApL@M
zy}vumAM. dznieR
tA}Hvryi mxY mxYeREm nw
EpAM. ngrmtiluk tkewM.
tA}Hvryiluv pvtngriluv
ErAw EAziAkuM. 6 lAmiel
tirwyALik tL@ew vnA}ikL@
emwH yi EpAM. kIRini
v prick mi zbHdmAM. 7ees
nY nieR EtYktA}Hvryi s
iM. tA}Hvr Etk ekAuniRyM.
ngrkvAw tirwyALik kA
v niM. 8 smyM eydA vn
miri sUiciri yDL@
pEyAgiA #hiM.
eydey sMri EkA z@
nilM prizAM. 9 -11dAvIdieR ngri
eR EkAk epAA wukyM
ni piLH kAkyM ec@M.
atinA, nI vIwkeLkyM vIwk
L@ew kl@kL@pEyAgicH EkAk ek@
kyM ec@M. p}y aviyini
evM sMBriA rBiikiwyi
ni lemAM. aen ni
jlM sMBriM.
sVyM sMriA ni en
ec@M. qA etlAM s]xHwic eedv

22

i ni vizVsikyil. vLer
pH veylAM s]xHwic oven (eed
vM) ni kAkyil.
12
atinA, qeR yjmAnM svz
mAy yEhAv, tL@ew m]trAy sHEn
hiterEyA vilpiAM vYsni
AM jnEAwAvzYewM. jnM tl
m$nM ec@kyM vYsnieR
vOM DrikyM ec@M.
13
qA EnA! jnM EA s
xHwrANH. av hAdikyANH. av
pRy+
kALeyyM wienyM ekAl@k. nmA
EGAxiAM. BikyM vIu wi
kyM ec@k. tikyM wikyM ec
@k, qeA nAeL n mriM.
14
svznAy yEhAv ArY
qEAw pRykyM {AeneR ecvi
ekAH EkkyM ecyHt+ et@k
ecyHt aprADiyA ni. Q ap
rADM epARuewM mE ni mri
em {A vAgHdAnM ec@. qeR
yjmAnM svzmAy yEhAvyA
Ni pRtH.
ezbe
H ny
H eedvsEzM
qeR yjmAnM svzmAy
yEhAv qEAwien pRu+ ezbHn
q dAseRywE EpAvuk. ekA
ArM vicArikArnANyA. 16 dAs
EnAw nIyiview qewkyANH ?
q EcAdik? nieR wMbAer
ereyiluM view sMsH k ric i @
EA? nIeyinANivieweyA kl R
eyAtH? qM EcAdik.
eyzAvu pRu, yAeL EnAk!
ayA tmAeyAriwH teR klR
pNiykyANH. teR klR pNiyA
pAR rkyANyA.
17-18
mxYA, yEhAv nie triNmA
M. yEhAv nie o ekAc@ pi
i ii meA rAxH\ieR
eekkLiEleRiu ekAwM. nI avi
ewiw mriM.
yEhAv pRu, nI nieR EtkeL
ecAli aBimAni. qA vidr
EdzH nieR BrNADikAriH atiluM
nl EtkL@AM. aview nieR Et
keL M ikEpAlumil. 19viw
e nieR pdviyiniM nie {A
puRAM. nieR pdviyiniM
nie nieR putiy EntAvH nIM
ec@M. 20a {A qeR dAsM hi
IyAvieR pumAy qlYAImien
viLiM. 21nieR EmlieywH {A
aven aNiyiM. nieR aMzvwi q
wH {A av nM. nieR EjAli
{A av nM. dAs eyz
ElMkAM eydyew wMbAM
o pitAvienEAelyAyiriM.
22
dAvIdieR BvnieR tAEA
{A aveR k}uilNiyiM. av
o vAti RA vAti R
te kiwM. M atwyHA ApHt
15

673
nAyirikyil. av o vAtilwcA
atH awu teyiriM. M a
RAnAvil. teR pitAvieR Bvn
iel bmAnitmAy kEsrEpAelyA
yiriM dAs. 23zmAeyA plk
yiElwic@ kyiy o Ni EpAel
{Anven blewM. 24aveR
pitAvieR vstiyiel mhtVmAM
DAnvumAy qlAM aveREm uM.
AypUiyAyvM ikL@mwM sk
lM aven yiM. av aveR
Em iiw ecRiy pAL@M
evM niRyH vliy ikL@M EpA
elyAyiriM.
25
smyH, EA vLer blm
plkyi tRyHe Ni (ezbHnA)
db l mAvukyM tkkyM ec@M.
Ni tRyi vI}ukyM atiEluA
yietlAM tkkyM ec@M. aEA,
Q sEzilUew {A pRetlAM
sMBvikyM ec@M. (yEhAv aLiy
tinA aetlAM sMBviM.)

elbAEnA eedvsEzM
eewRieniy d+KsEzM+
tzIzini klukEL, vYs
nik! niL@ew RmK tk
eiri. (Q klukLiluvErAw
kiIMEdz ni tiric@vrvi
pRye vAyANitH.)
2
smtIr vsivEr, nizbHd
rAk, vYsnik. sIEdAeR vYApA
ri yi eew. smtIr
ngrM kcvwAer smM kwi ay
yHkyM av nie st ekAu
niRyHkyM ecyHt. 3 av DAnYM Etwi
sm yA nwi. eewRukA een
ndItIr vL DAnY ekAu
v. DAnYM av m@ rAxH\
vikyM ecyHt,
4
sIEdAEn, nI vLer nANM ekwNM.
qekAeA EA smvuM
smieR EkAyM pRy+
qni ikLil. {A svEvdn
aBviciil. {A u j
Emkiyiil. ikeLEyA epi
keLEyA {A vLiyiil.
5
QjipH t H eewRieniy vA
EkM. Q vA QjipHtien vYsnM
ekAu EvdniiM.
6
klukEL ni tzIziEl mw
NM. smtIrvAsikEL, ni vYs
niNM.
7
mH eewngre ni sV dic@.
rMBM mt te ngrM vLkyA
yi. ngrA jIviA vidrEdz
LiEl EpAyi.
8
eewngrM nirvDi EntAeL s]xHwi
c@. ngriel vYApArik rAjmA
rAerEAelyA. kcvwA qlA
yiwM driew. pie rA
eewRientier ptik sUNM ec
yHttH?

23

eyzAvH 22:23-24:2
9

svznAy yEhAv te. aver


aDAnikLANemH av ni
yic@.
10
tzIzini klukEL, ni
sVrAjYE mwuk. o ecRundiey
EpAel smM Ruek kwk. M
nieLyiEA twykyil.
11
yEhAv smiEm teR eek
nivi. eewRientier yM ecA
rAxH\eL sMGwiikyA yEhA
v. eewRienyM avL@ew EkAeyyM tk
A yEhAv knAEnAw kli .
12
yEhAv pRy, sIEdAeR knYkA
puiEy, nI nziiewM. nIyini
hAdikyil. pE eewRukA pRy
, eessH {eL shAyiM!
qA eessiEl kw kwA
nieA vimlM ki@kyil.
13
atinA eewRukA pRy, bAbi
ElAkA {eL shAyiM! pE
kdyew EdzE EnAk! bAbi
ElA eA rAxH \ Emyl . aU
bAbiElANien mikyM ati
@M yEgApur ek@kyM ec
yHt. mEnAhrmAy vIwkLi niH BwA
qlAM kv ekAuEpAyi. bAbiElA
Nien aU kA@m]gL@ew lmAi
mAi. av bAbiElANien avzixHw
L@ew wmAi.
14
atinA tzIziel klukEL, vY
snik. niL@ew aByAnM (eew)
nziiewM.
15
mxY eewRien q}up ekAlE
mRM. (atAytH o rAjAvieR BrN
kAlEALM.) q}upvxEzxM
eew EvzYyew gAnM EpAel yi
IM.
16
oA! pux mR OIEy, nieR
vINyemwH ngrilUew nwk. ni
eR gAnM mEnAhrmAyi vAyik. ew
ew nieR gAnM pAwk. aEA L@
k nie oAEAM.
17
q}up vxEzxM eewRieR
kArYM yEhAv pun+priEzADiM. av
aveA tImAnM aRiyikyM
ec@M. eewRi vIuM vYApArM lBiM.
miyiel m}uv rAxH\M eew
o EvzYeyEAelyAyiriM. 18pE
sAdi pNM m}uvM sUiA
eewRinAvukyil . eewRieR vYApAr
i ni lABM yEhAvyH Ayi
sAdiewM. lABM eew yEhAv
ey Esviv nM. aen
yEhAvyew dAsA vyRuniRuyM
ver BiM. mEnAhrvO av
DrikyM ec@M.
yi AEylien eedvM ziiM
tA! yEhAv Q Edze nzii
M. EdzetlAM pUmAyM
yEhAv wc@nIM. jne aview
niM pRyyHM.
2
smyH sADArNAM puErA
hitM aen te yiriM. awi

24

eyzAvH 24:3-25:5

674

mkL@M yjmAnAM aenteyAyi


riM. awimeL@M avew yjmAn
ikL@M akArM te yiriM.
vAuvM vilnAM aente
yiriM. kwM vAuvM kwM ekAw
vM aen te. plizAM kwM
vAuvM akArM te. 3 Edz
verlAM aviewniM puRAewM.
s m}uv kvc ecewM.
yEhAv kliciritinA aetAe
sMBviM. 4rAjYM nYvuM vYsni
mAM. ElAkM nYvuM dblvumAM.
Edze mhA- dublrAyiIM.
5
EdzvAsik Edze v]iEkwAi
yiri. eten sMBvic@? mxY
eedvvcnetier et@ecyH t .
eedvieR niymeL mxY as
ricil. vLerAlMmH av eedvvu
mAyi o krARuAi. qA eedvvumA
yAiy krA av lMGic@. 6Q
Edz vsiv et@ ecyHt ap
rADikLANH. atinA Edze tk
emH eedvM vAgHdAnM ecyHt. mxY
ziiewM. cil mAM avEzxiM.
7
mirivik nzikyANH. putiy
vi cIymANH. mH mxY sxHw
rAyi. qAliH av d+KitrA
. 8av hAdM kwiiil.
h A dzbH d eLl A M nilc i ri.
eckLiniM vINkLi nim
ahAd gAn avsAniciri.
9
vIu wiEA mxY hAdgA
n pAwARil. vIu wivnH
EA kyHpu EtAi.
10
pU zy}M qtH Q ngr
i piy EprA. ngrM nzii
eiri. mxYH vIwkLi Ev
zivAnAil. vAtiluk awyH
eiri. 11mxY ckLi vIu
EcAdic@ ekAEyiri. pE qlA
ahAdvuM nxHwmAyiri. sEAxM
deryAeiri. 12ngrinAyi
vinAzM mAM avEzxi. kvAw
EpAluM tkeiri.
13
viLevwsmyM, mxY olIvu mr
LiniM olIvH tl@. pE, RcH
olIvu mAM mri avEzxiM. rAxH\
iwyi Q EdzM qenEyA a
enyAyirimitH.
14
avEzxiv EAziA w
uM. smieR zbHdEA c
ilAyirimtH. yEhAvyew mhimyi
av lsiM.
15
mxY pRyM, ki}vEr, yEhA
vey vA}H k! vidrEdzvAsikEL,
yi
AEylieR eedvmA yEhAv
yew nAmM vA}Hk.
16
miyiel skllLiniM eed
ve vA}HtH n EkM. Q
gAn nl eedve vA}HM. pE
{A pRy+ mti! qni Evkii!
{A kAetl A M BIkrsMgtik.
rAjYEAhik jnientier tiriyk
yM aver EvdniikyM ec@.

17

Q EdzvAsikH {A apkwM
dzi. avAyi ByM, dVAr,
ekNik qiv {A kA.
18
apAyeiEH jnM ByM.
cil oAwiEAM. av }ikLi vI
ekNiyilkewM. avri cil }ik
Lini puR kyRuM. pE av
meA ekNiyi piwiewM. mkLilA
kAze LyvAtiluk RewM,
LyjlM vhiA wuM. miyew
awiRk viRyHM.
19
kL@AM. mi piLkyM
ec@M.
20
ElAkieR pAp BArict.H ati
nA mi BArinwiyilAyiEAM.
mi p}kiy vIwEpAel luuM. wiy
enEAel mi nilM ptiM. mi w
rA k}iykyil.
21
aEA yEhAv sVIy eesnY
eL sVivc@M miyiel rAjA
Aer miyi vc@M viDiM.
22
anvDiEp omic@ EcewM.
avri cil o }iyi pUiyiwe
iri. avri cil twvRyilA
eiri. pE avsAnM, vLer
EnriEzxM, av viDiewM.
23
eyzElmiel sIEyApvti
yEhAv rAjAvienEAel BriM. av
eR EtjH mA kAM. sUrYcA
erA B aveR EtjiAyiri
M. a nimiM c apmAnitnAvu
kyM sUrY nANM ekwkyM ec@M.
eedvienA st
H tigItM
yEhAEv, nIeyeR eedvmA.
nie {A drikyM nieR
nAme vA}HkyM ec@. nI atHt vici@H. vLer pH nI
pR kArY pUmAyM zriyA
. nI pRiEpAel te qlAM
sMBviciri.
2
ngre nI nziiciri. z
mAy EkAkLA sMrie ngrmA
yi atH. qA EA atH evRu
emA pARM mAM. viEdzekAAr
tkeiri. aetAM oriluM
punniiewkyil.
3
zmAy rAxH\Liel jn nie
driM. zmAy ngrLini
v nie ByewM.
4
yEhAEv, vzYL@ pAvH
nIeyArByAnmA. pl zHn
aver EtAliAnArMBi. pE nI
aver sMri. yEhAEv, mxYer
LyiniM winiM ri
vIwEpAelyA nI. drit BIkrmAy
ekAwA@M EpmAriyM EpAelyA. m}
Biiyi awicH tAE}eA}u. pE
vIi vsivH apAymA
il.
5
z@ EAzikyM zbHdmA
kyM ec@. BIkrz@ EpAviLi nw
. pE, eedvEm, nI a twyM.
mmiyi EvnAlH ecwik vAwi

25

675
nil vI}u. aEtEpAel z@vien
nI EtAlikyM aver mili}yHk
yM ec@. twiy EmG Evnc<
wien twy. aEtEpAel BIkrz@vi
eR EAzeL nI twyM.
dAsAAy eedvieR viH
6
aH svznAy yEhAv Q pv
ti sklmAyi o vi ouM.
vii vuMmikc BNvuM vI
uM AyiriM. LM mAMsvuM Ayi
riM.
7
qAliEA ql A jntkeLyM
rAxH\eLyM mw o mRyAyiri
. mrNM qANH Q mRyew EprH.
8
qA mrNM qeEyHmAyi tk
ewM. qeR yjmAnnAy yEhAv
qlA mKniM knI wc@ mA@k
yM ec@M. mH aveR jnM m}uv
d+KitrAyi. pE eedvM miyiel
m}v vYsnvuM qwmA@M. etAe
sMBviemH yEhAv pRiri
tinA etlAM sMBvikte ec@M.
9
aH jnM pRyM, tA new eedvM!
n kAiriv. ne rinA
Nv viritH. new yEhAv
yHAyi kAirikyAyi nAM. ati
nA, yEhAv ne riEA nAM
hAdic@ mtimRM.
10
yEhAvyew zi Q pvti
luH. EmAvAbH prAjyewkyM ec@M.
yEhAv z@vieREmwi nwM. cv
Runyi eevEA cviiemtiew
EAel yirimtH.
11
nIArEREpAel yEhAv
teR eekk viwM. anrM m
xY aBimAnietAe yEhAv smA
hriM. avAiy skl surv
sHtL@M yEhAv smAhriM. aetlAM
av qRiukLyM.
12
mxYew y EkAkL@M aBy
AnL@M yEhAv tkM. aetlAM
yEhAv nil epAwiyielRiyM.
eedvienA st
H tigItM
aH, jnM eydyi Q gAnM
pAwM+
yEhAv nmH r n. nmeA
zmAy ngrmAyiri. atinH
zmAy EkAkL@M tiErADL@mH.
2
kvAw RkyM a nimiM
nItimAA EvzikyM ece! eed
vieR nl vcnLsrivrA
Nv.
3
yEhAEv, nie yivM
nie vizVsivM nI yTA
smADAnM n.
4
atinA qlAyHEA}uM yEhAvyi
vizVsik. qekAeA av
ni, yEhAvyA yAhi nin
nitYmAy aByAnmAyiri!
5
pE ahri ngre yEhAv
tkM. aview vsiver av
ziikyM ec@M. tngre

26

eyzAvH 25:6-26:19

yEhAv nileRiyM. atH epAwiyi


ptiM.
6
driM vinItmAyv avzixHw
LilUew nwM.
7
vizVsHttyANH nItimAAew mAM.
EnM stYvumAy mAM nItimAA pi
w. eedvEm, nI mAM sugmmA
kyM ec@.
8
qA, yEhAEv, { nieR
nItiAyi kAiri. {L@ew
AvH nieyM nieR nAmeyM
oAAnA#hi.
9
rAiyi niEAewAmAyiriA
qeR mnAzi. oAErA pudini
eRyM pulriyi niEAewAmAyiri
A qeR AvH ekAti. nieR
nItiyew mAM miyiEl vEA
mxY zriyAy jIvitrIti pWiM.
10
nI dymAM kAiyA dxHw n
ecA pWiyil. n niR ElAk
vsicAluM dxHw tiEy ec@ky
Z. yEhAvyew mhim av oriluM
kANAniwyil.
11
qA yEhAEv aver ziiA
tARA. tIcyAyM avri kAM,
El? yEhAEv, nieR jnEAw nin
zmAy sH E nhM dxH w Au
kANic@ekAwAluM. tIcyAyM dxHw
A liM. nieR z@ tIcyA
yM sVM agHniyi (ti) qriyM.
12
yEhAEv, { ecA mic
qlA kArYL@M nI niREviyiri.
atinA { smADAnM tAluM.
eedvM teR jni
pujIv nM
13
yEhAEv, nIyA {L@ew eed
vM. qA mH { m@ yjmAnAer
piw. { mu yjmAnAEwtA
yi. qAliEA mxY o nAmM
mAM, nieR nAmM, oAie qH {
LAzi!
14
mric yjmAnA jIvikyil.
Et mrNiniM q}uE
yil. aver nziiA nI niyi
c@. {eLeAH averi oAii
etlAM nI nziic@.
15
nI sHEnhi rAxH\e nI shA
yic@. rAxH\e anY EtAlitH
nI twu.
16
yEhAEv, dritLiepwEA m
xY nie asHmri. nIyver
ziiEA av zAmAyi Ai
.
17
yEhAEv, { niEAewAmlA
EA { svi OIeyEA
elyA. svEvdnEyAew av
kry.
18
aEtEpAel, { EvdnyH.
{ jmL@tH evRuM kAinH. ElAk
i putiy mxYer nil. Edz
i { r ekAuvil.
19
pE yEhAv pRy, nieR jnM
mriciri, pE av punjIvi

eyzAvH 26:20-28:4

676

M. qeR jnieR m]tEdh mrN


iniM yie}uEM. mric@
mwivEr, q}uE@ sEAxik!
nieL mwmH pudinieR
kAzi citRivI}u muEpAel
yA. mi tilu mricver Ep
i putiy kAlieR vrvien
a Ri.
nYAyviDi+ tiPlEmA ziEyA
qeR jnEm, niL@ew mRikLiEl
EpAvuk. vAtiluk pU@k. Rc@kAlM
niL@ew mRikLi oLicirik. eedv
ieR EkApM avsAniMver oLici
rik.
21
Q ElAkiel mxYer avew
pApH zi viDiA yEhAv
teR AnM vi@vM. mi vDiev
ew rM kANiM. mricver mi ni
eyAriluM mwivyHil.
aH , yEhAv sUzAliyAy
livYATA q se viDi
M. ukiw smAy livYA
TAen ziiA av teR mhtV
mA, kwvuM ziym vAL@pEyA
giM. BImAkArjIviey yEhAv sm
i vDiM.
2
aH mxY smAy miriEA
ieni pAwM.
3
EtAien yEhAvyA {A
pripAliM. EvsmyH {A EtA
i evemA}iM. pkluM rAiyM
{A ati kAvniM. EtA
inH M tEmliyil.
4
{A EkApixHWnl. pE ymA
vukyM eriluM mwieR Bii
ek@kyM ecyHtA {A atiEl
ecH atH qric@kLyM.
5
qAlAeriluM suryHAyi qi
El vrikyM qEAw smADAnmA
A #hikyM ecyHtA, av
vEAe, qEAw smADAnM Apic@
ekAe.
6
mxY qeRywE vM. nl
EvkL@ o ecwiEpAel zmAyi
nilniA av yAEAbien shA
yiM. yi AEylien av puxi
ecwiyAM. aEA ecwikLiniM
p}eLEpAel aviwmAek yi AEy
lieR ikeLeAu niRyM.
20

27

yi AEylien eedvM dEryy


H M
7
teR jne yEhAv qenyA
ziik? mH z@ jne mRi
Evlic@. aEpAelte yEhAv av
eryM hriEmA? mH vLeryDikM
Ep ekAl e @. yEhAv aEtkArYM
te ecyHtH aver vDiEmA?
8
aveL vLer dEryc H yEhAv
yi
AEylumAy tM otIi
lAM. av yi
AEyliEnAw vLer
pxmAyi sMsAriM. wpiwic m
miyiel kA@EpAel aveR vAk
qriyM.

yAEAbieR aprADM qen


yA epARuewk? aveR pAp
LilAtAkviDM qAyiriM sMBvi
k? ArYeLAeyA sMBvik+
yAgpIWieR pARl@k epAwiyA
yiIM; vYAjeedvL@ew timkL@M
yAgpIWL@M nziiewM.
10
aH, mhAngrM nYmAM. aetA
mmiEpAelyAyiIM. mxYerlAv
M dErEAwiEAM. ngrM RA
eyA
puEmwEpAelyAyiIM.
ekAc@ kAliiwAvuk aview pul@
tiM. mirivikLiniM kAlik
l tiM. 11vik NuM. zAKk
aw vI}uM. OIk kuk viR
kAM.
mxY mnilAA visti.
atinA avew
xHwAvAy eedvM
aver zVsiikyil . avew
xHwAvH avErAw kNkA@kyil.
12
aH yEhAv teR jne anYri
niM Evtiric@ wuM. av y
IsHndItIr niArMBiM. yIsH
ndi mt QjipHtiel ndi very
teR jne av smAhriM.
ni yi
AEylukA oAErA
rAyi omic@ EcewM. 13qeR jn
ilDikvuM aUri nxHwmAyiri.
qeR jni cil QjipHtiElH
oAwiEAyi. pE aH, o mhAkAhLM
m}uM. averlAM eyzElmiEl mw
ivrikyM ec@M. vipvt
i av yEhAvyH mi nmsHk
riM.
vw yi AEyli
tAIk
zmrYey EnAk! qyImiel
wiyA ngreEyAH
ahri. ngrM suxHwmAeyA
tA}HvryA vlyM eceH o i
mkLi itiec@. tL@ew ngrM
mEnAhrmAeyA puxkirIwemH zmrY
A k. pE av vIu wi
. Q mEnAhrkirIwmAke, vAwi
EA ecwiymA.
2
tA qeR yjmAnnH zM DIr
mAy o vYiyH. ayA li}M
epA}ic i EpAelyM m} EpAelyM
rAxH \ iEl kwvM. ekAwA@
EpAel av rAjYE EvziM.
rAjYeAwM LymA zmAy
ndiEpAel yiriM av. kirIwM
(zmrYA) av nileRiyM.
3
qyImiel wiyA mEnAhrmAy
kirIweEyAhri. pE
ngrM cviiemtiewM.
4
suxHwmAeyA tA}HvryA eH
ngrM o iE itiec@.
mEnAhr puxkirIwM vAw ecwi
mAmA. Evnliel dY ai}M
EpAelyAyiriM ngrM. ai
}M kAv epeH a pRic@ti
.

28

677
5

aH svznAy yEhAv mEnA


hr kirIwmAyiIM. avEzxi
teR jntyH av mhtVmA
puxHpkirIwmAyiIM. 6teR jne
Bri nYAyADipAH yEhAv jH{A
nM nM. ngrkvAwLi yMec@
vH av k nM. 7pE
EntAAriEA wiyArAyiri
. puErAhitAM vAckemA
e vIuM mdYvuM wiciri. av
kAliwRivI}u. dzn kAEA
vAck mdYpic i ri. mdYpic @
ekAH nYAyADipA nYAyviDi nw
. 8 qlA EmzkL@M CiekAH mwe
iri. oriwM v]iy o l
vumil.
teR jne shAyiA
eedvM #hi
9
mxYer o pAWM pWiiA mi
kyA yEhAv. teR vcn mxY
mnilAieAwA mikyA
NH yEhAv. qA mxY ekAc @
ueLEAelyANH. aw kAlH
mlwiyi nike, ueL
EAelyANH. 10atinA yEhAv u
ELAewEpAel mxYErAw sMsAri
+
sA lsAvH sA lsAvH
KAvH lKAvH KAvH lKAvH
jyi zAmH jyi zAmH.
11

apricitmAy Q BAxNrItiyM m@
BAxkL@M jnEAw sMsAriA av
pEyAgiM.
12
mH eedvM avErAw sMsAric@.
av en pRykyM ecyHt, tA
o vimlM. etA smADAnpr
mAy lmA. INit viewv
vimie. smADAnieR wmA
.
pE jnM eedvi ecviEyAi
l . 13atinA eedvieR vAk
o viEdzBAxyEwEpAelyAyi.
sA lsAvH sA lsAvH
KAvH lKAvH KAvH lKAvH
jyi zAmH jyi zAmH.
mxY avew xHwMEpAel v
ic@. atinAlv piEA@ vI}ukyM
prAjitrAvukyM ecyHt. av piwi
ewukyM ecyH.
eedvieR nYAyviDiyi
niH M rewil
14
eyzElmiel EntAEL, ni
yEhAvyew sEzM iNM. qA
liEA ni aven viA A
il. 15ni pRy, { mrN
vumAyi o krARuAiyiri. nrk
}iyAy ziEyAL@mAyi {eA w
wiyH. atinA { ziie

eyzAvH 28:5-25

wkyil. zi {eL oM ecAet


kw EpAM. { {L@ew t
M NkM pii mRiriM.
16
aArY mlM qeR yjmAnnAy
yEhAv pRy, sIEyAniel nilH
{AenA pAR-mllH- wM. atH vLer
vilpiwic o klAyiriM. Q DAn
e pARyi qlAM pNiyewM.
pARyi yi M nirAzrAvu
kyil.
17
Bii EneryAeN kANiA
jnM k pEyAgi. atuEpA
el, zriyAyeteu kANiA {A
nItiyM nyM pEyAgiM.
ni dxHwA niL@ew Nk
LiluM sULiluM mRiriA mi
. pE ni ziiewM. ni
L@ew oLisEt tkA ekAwA
EA LyEmA vEAelyAyirimtH.
18
mrNvumAy niL@ew krA mAyH
ewM. ziEyAL@mAy wwi nieL
shAyikyil.
eriluM vH nieL ziiM.
nieL av cviiemti ecLi
EpAelyAM. 19ayA vH nieL qw
ekAuEpAM. niL@ew zi BIkr
mAyiriM. aeti EkEAe
ni By wuM. BAtie
v zi rAiyi vLer eevMver
wM.
20
aEA niH Q kT mnilA
M+ orA nILmilA o kiwyi
kiwRA mic@. putyHAM mAM
vItiyilAeA putANyAH kii
ytH. kiwyM putM ayAH pEyA
gnYmAyEpAelyAyiriM niL@ew
krARuk.
21
epRAsiMpvti ecyHt EpA
el yEhAv EpArAwM. giebEyA tA}Hv
ryi vc@AyEpAel yEhAv EkA
piM. anrM av teR xHwM v
iM. cil vicikArY yEhAv
ec@M. qA av teR kM pU
IkriM. orpriciteR EjAliyANv
ERtH. 22ni ni aArYetier
EpArAwtH. aen ecyHtA ni
@m ky mRuM.
{A Ek vAk mARukyil. mi
yew BrNADipnAy, sv z nAy
yEhAvyini v vAkLANv.
aetlAM eceirikyM ec@M.
nItiEyAew yEhAv zii
{A niELAw pRy sEzM
ic@Ekk. 24kxk teR vy
qEA}uM }uekAiriEmA? l! av
enEA}uM mi pNieywEmA? l!
25
kxk nilemAi ati vi
vityH. pltrM vik pl rIti
yilANv nwtH . ayA ct
vitRu. kw vityH. EgAtH
nirniryAyi nw. yvieR vi
k atieR AnM atikLi
ecRu EgAtuM nw.
23

eyzAvH 28:26-29:21

678

26

new eedvM nieL o pAWM pWi


iA pEyAgi. teR jne
ziiEA eedvM nItimAenA
Ni sUciitH. 27ct emti
A kxk emtilkyM pl@
kL@M pEyAgiEA? l . kw
emtiA av emtivi pEyAgi
EA? l. o ekAc@ vwiekAu
tliyANH Q mNik Evtiriecw
tH.
28
amAv teR eekk
ekAu mAvu }yH. pE, avLtH
qEA}uM ec@il. yEhAv teR jn
e ziiM akArM te. vi
cM kAi av aver EpwiiM.
pE aver pUmAyM epAwic@ kL
yil. aEnkM tirk aver cvii
emtiA av avdiil. 29svz
nAy yEhAvyini pAWmANitH.
visHmykrmAy pEdzM av n.
av stYi jH{AniyANH.
eyzElmiEnAw eedv
ieR sE
H nhM
eedvM pRy, arIEylien EnA
k! arIEy dAvIdH tAvLmwic
lM. avL@ew EGAx vxM
EtARuM wi. 2arIEylien {A
ziiciri. ngrM d+KvuM nil
viLiyM niRiri. pE aveL
EA}uM qeR arIEy teyAyi.
3
arIEyEl, nin@M {A eesnY
eL vinYsiciri. ninetier
{A yEgApurL@yi. 4nI prAj
yewkyM nil vliciwewkyM
ecyHti. EA nieR zbHdM nil
niH o EtieR zbHdMEpAel
{A Ek. nieR vAk ecLi
yi nieA zAsVrM EpAel y
.
5
ecRiy epAwiEpAel aview DArALM
apricitH. kAi pREpA
ptiEpAel DArALM <rAmH. 6 s
vznAy yEhAv nie kM, wi,
vliy zbHd qivekAu zii
c@. qlAM qric@kLykyM tkkyM
ecyHt }liA@M ekAwAuM agHniy
emAeyH. 7nirvDi nirvDi rAxH\
arIEylientier yM ecyHt.
atH rAiyiel BIkrsVpH n M EpAel
yi. eesnY arIEylien vl
yM ec@kyM ziikyM ecyHtiri
. 8pE eesnYM etA
sVpHnM EpAelyAyiriM. avH #
hi ki@kyil. vizv B
NM sVpHnM kAEAelyAyirimtH.
NH q}uEEA}uM ayA
vizAM. dAhiv evM
sVpHnM kAEAelyANtH. Ne}u
EEA}uM ayA dAhiM.
sIEyAnientier yM ec@ qlA
rAjYeL sMbic@M stYmANH.
rAxH\H avrA#hietAM
ki@kyil.

29

atH-tsHtbHDrAvuk! vIu wi
Aet mEdArAvuk. kAkyM sHt
bHDrAvukyM ec@k! mdYM k}iAet
te ni mRiu vI}uM.
10
yEhAv nieL RM. yEhAv ni
L@ew kk awyHM. (vAckArA
niL@ew kk.) yEhAv ni
L@ew zirS mwM. (vAckArA ni
L@ew zirSk.)
11
ArYeLAe sMBviem {A
niELAw pRy, pE nieLe
mnilAil. awc@ mvc pusHt
kiel vAk EpAelyANH qeR
vAk. vAyiAnRiyAvu orAH
pusHtkM ekAwH vAyiA vzY
ewAM. pE ayA pRyM, qniH
Q pusHtkM vAyiAnAkuil, tH
awc@vciri. qnii RAnA
il . 12aeli, vAyiAnRiu
wA ovnH pusHtkM nkiyiH vAyi
A vzYewAM. ayA pRyM, vA
yiA aRiyA ekAH qniH Q
pusHtkM vAyiA k}ikyil.
13
qeR yjmAn pRy, v
qe sH E nhi q pRy.
av sVM vAyini vAk
ekAH qe sHtti. pE av
ew Xdy qiniM vLer ak
elyANH. averEAw kA@ drvA
ke, mn+pAWmAiy evRuM mxYkln
yM. 14atinA {A ver zvuM
atH-krvumAy v]ikekAH sHt
bHDrAM. avew jH{AnikH viEv
kM nxHwewM. avew jH{AnikH
mnilAA k}iykyil.
15
av yEhAvyi niH qlAM oLii
A mi. yEhAv oM mnilA
ielH av k. av i
tik ec@. av sVyM pRy,
M {eL kANAnAvil. {LA
rAeNH M aRiykymil.
16
niLAek }iyiri. kLi
mM zvnuM smem ni k.
Ae vsHt Aiyven EnAi
nIyl qe AiytH! q pRE
Aem ni k. tH o klM
atieR niitAvien EnAi nin
mnilAkyil q pRyEAel
yANH.
nlk
AlM vrvAyi
tA stYM+ ecRieyA kAli
EzxM elbAEnAnH kE pv t M
EpAel PlpuxHwmAy mAkuM. k
EpvtmAke, wtiiy vnM EpA
elyM. 18bDir pusHtkiel vA
k EkM. a ilUewyM mw
milUewyM kAM. 19drier yEhAv
sxHwrAM. yi AEylieR vi
ni dri hAdiM.
20
dxH w M niyM l A tAEA}A
Ni sMBvik. ti ec@tinA#
hiv lAtAEA}ANi sMBvi
k. 21(nItimAAeri av N pR
17

679
y. mxYer EkAwtiyi wAnv
mi. nixH k Ler nziiA
av mi.)
22
atinA aAhAmien sVtnA
iy yEhAv yAEAbieR wMb
EAw sMsAri. yEhAv pRy,
ni yAEAbH apmAniewkEyA
likEyA l. 23av teR m}uv
meLyM kAkyM qeR nAmM vi
em pRykyM ec@M. Q ikeL
{A qeR eekkekAu s]xHwic@.
yAEAbieR vi (eedvM) vizi
xHw qv pRykyM ec@M.
ik yi AEylieR eedve d
riM. 24vri aDikM EpM DArNA
ziyil. atinAlv et@k ecyHt.
v mnilAil, pE av t
L@ew pAWM pWiM.
yi

AEy eedveyANH
yiEt,H Qjipt
H ienyl
yEhAv pRu, Q stikeL
EnAk. avere asrii
l. av ptikLAElAci, pE
qeR shAyM Etwil. av mu
rAxH \ L@mAyi
krARukL@A.
qA qeR AvinH krARuk
ELAw tAlrYmil. v wt wt
pAp ecyH t @kyANH . 2 av
shAyinAyi QjipHtiEl EpA
. qA aen ec@tAENA zri
eyH av qEAw EcAdiil. PR
EvA teL riemH av tI
i. QjipHtH teL riem
v k.
3
qA {A pRy, QjipHti
oLiciritH ni NM ecil.
nieL sMriA QjipHti k}iy
kyil . 4niL@ew EntA EsAvA
niElM AnAptimA hAEnsiElM
EpAyiri. 5pE av nirAzrAM.
aver shAyiA k}ivilA o
rAjYeyANv yitH. lyM
apmAnvuM mAEm QjipHt v.

30

eydy
H eedvsEzM
enegviel m] g eLiy d+K
sEzM+
apkwkrmAeyA lmANH enegvH.
aviwM siMheLyM aNlikeLyM
pRMpAukeLyM ekAu niRiri
. pE cil enegvilUew kw
EpA- QjipHtiEl EpAvukyAN
v. av tL@ew niDi m}uv k}ut
RM tL@ew B$ArM m}uv ok@
RM vc@ekiyiri. shAyiA
k}ivil A eA rAjYeyANH av
yietANH tinM. 7Qji
pHtH vilek rAxH\mA. QjipHti
eR shAyM nirkmANH. atinA
{A QjipH t ien oM ecA
vYALi q viLi.
8
ni ql A vM kANviDi
etA PlkiE q}uti vyHk.
6

eyzAvH 29:22-30:19

etA pusHtkiluM q}utivyHk.


avsAnnAL@kAyi et}utivyH
k. tH vidrBAvi EviytANH+
mAtApitAeL asriA AA
ikeLEAelyANiv.
9
av NyArANH . yEhAv
yew vcn pWiA AA
vM. 10av vAckAErAw pR
u+ { ecE kArYLi
sVpHnM dziE! {ELAw stYM
pRytH! iymAy pRH {eL
sEAxiik! {Ayi nl
mAM kAk! 11yTAi sMB
viA EpAv kANAtirik!
{L@ew v}iyiniM mARuk! yi
AEylieR vieni {
ELAw pRyAtirik! qv vA
ckErAw pRu.
eydyew r eedv
ini mAM
12
yi AEylieR vi (eedvM) pR
y, yEhAvyew Q sEzM vi
A ni Aiyil. ni yM
ec@tiluM NpRytiluM yi
AnANA#hM. 13ni ArYLA
aprADikLANH. atinA ni vi
lukvIN Bii EpAelyA.
Bii mRiuvI tkM. 14ni mRi
u vI kxNM kxNmA mBr
Ni EpAelyAyiIM. kxNLA
ke, pEyAgnYvuM. awiniM
kn EkArAEnA evM ekAuvrAEnA
atieR kxN pkrikyil.
15
qeR yjmAnnuM yi
AEylieR
vimAy yEhAv pRy, qeR
ywE vA ni rewM.
qi vizVsievi ni
k zi vM. pE ni zA
rAyiriNM.
pE a ecA ni xHwe
wil! 16ni pRy, {H oAwi
EAkA tirk EvNM! a zri
yANH, ni tirR kyRi EpAM.
pE z@ nieL piwM. z@vinH
niL@ew tirkeLA EvgtyA
M. 17z@LielAv y BIx
Niyi niLi yirM Ep oAwiEA
M. au z@L@A BIxNiyi
nieLl A vM oAwiEAM. niL@ew
eesnYiERtAyi ek avEzxi
k i mkLiel ekAwimrM mAmAyi
riM.
18
yEhAv teR kN nii kANi
AnA#hi. yEhAv kAirik
yANH. q}uEH nieL zVsiiA
avnA#hi. yEhAvyA eedvM
nItimAnA. yEhAvyew shAyM
#hiverlAM
ag]hIt
(sxHw).
19
yEhAvyew jnM sIEyApv t
i, eyzElmi vsiM. niLini
krci wkyil. niL@ew nilviLi
yEhAv EkkyM nieL zVsi

eyzAvH 30:20-31:4

680

ikyM ec@M. yEhAv nieL vi


kyM shAyikyM ec@M.
teR jne eedvM shAyiM
mH qeR yjmAn (eedvM) ni
H vYsnvuM kxHwAwM nki-ni
eLM k}i avuM evvuM EpAel
yANtH. pE eedvmA nie pWii
v, av niiniH niyM
mRirikymil . ni vien
sVM kk ekAukAM. 21aEA
niLini et@ ec@kyM etAy mA
iEl EpAvukyM ecyHtA, ni
pii en o zbHdM EkAM,
tA zriyAy mAM. ni Q mA
ilUew EvNM EpAvA!
22
eviyM sVvuM ekAu epAti
vi#h niH. vYAj
eedv nieL amAiyiri
. pE vYAjeedveL Esvi
tH ni avsAniiM. Edv
Aer ni mlinAvzixHwLAyi qRi
ukLyM.
23
a yEhAv niAyi m}ey
ayyHM. ni nil vi vit
yHkyM nilM niAyi BNM vL
kyM ec@M. ni vLer nl
viLvu ki@M. vylukLi niL@ew m]g
Ev BNM ki@M. niL@ew
wkH vliy vylukL@AyiriM.
24
niL@ew kkAlikM k}utkM
yETxHwM BNM ki@M. vLeryDikM B
NmAyiriM. m]gH BNM ekAw
vA ni EkArikL@M }ikL@M
pEyAgiEivM. 25qlA pvti
nuM iM evM niR avikL@A
yiriM. aEnkMEp ekAlewkyM
EgApur tkewkyM ecyH t
ti EzxmAyiriM sMBvik.
26
aH ckAzM sUrYkAzM EpA
el tiLuM. sUrYkAzinH EA}u
tienA }iri tItyAM. o
divse sUrYkAzM o m}uv
}HcyielEAel yiriM. yEhAv
teR jntyew mRivuk vc@ek@k
yM teR mnA mRiEvver suK
ewkyM ec@EA}ANien sMB
vik.
27
tA, derniM yEhAvyew nAmM
v. twic pukEmGL@ agHni
EpAelyANveR EADM. yEhAvyew
vAy EkApM ekAu niRyHeiri.
aveR nAvAke, qriy agHniEpA
elyM. 28yEhAvyew nizVAsM (A
vH) k}uEALM y o mhAndi EpA
elyANH. rAxH\H yEhAv nYAy
viDi nwM. atH vinAzieR ari
yilUew av aver ariEAel
yAyiriM. yEhAv aver niyiM.
atH m] g EpAel o kwi
A av m xYew vAyiliw
EpAelyAyiriM.
29
aH ni sEAxgAn pAwM.
ni o avDidivsM rMBiEA
20

elyAyiriM aAle rAik.


yEhAvyew pv t iEl nw
EA ni sEAxi. yi AEy
lieR pARyA yEhAvey rADi
A EpAEA pul A } EkH
ni sEAxi.
30
yEhAv teR mhAy zbHdM skl
eryM EkiM. teR zmAy kr
EkApEAew tA}H vtH yEhA
v skleryM kANiM. qlAM qric@
kLy mhAgHni EpAelyAyiriM
kr. niRey m}yM li}vum
ekAwA@ EpAelyAyiriM yEhAv
yew zi. 31yEhAvyew zbHdM Ek
EA aU ByewM. yEhAv aU
rien vwiekAH awiM. 32eckLiluM
kirLiluM awic H sMgItmA
EAel yEhAv aUrien awiM.
teR mhAkrM ekAH yEhAv aUrien
EtAliM.
33
EtAEPH vLer Enrete tA
RAiyi@H. rAjAvinAyi a tARAyi
ri. vLer }iluM vItiyiluM
aetAeiri. aview vli
eyA viRkiArvuM agHniymH.
yEhAvyew nizVAsM qriy gk
}EpAelvH atien kiM.
yi AEy eedvieR
ziey yiNM
shAyinAyi QjipH t iEl
EpAver EnAk. mxY ti
rkeL vzYew. tirk teL
shAyiemH av k. nirvDi
EtkL@M QjipHtiel tirwyALikL@M
teL sMriem jnM k.
eesnYM vLer vlutAyekAH
t suritrAeNH av vicAri
. yi AEylieR vinAyven
(eedvM) av yiil. mxY
yEhAvEyAw shAyM aBYiil.
2
qA yEhAv jH{AniyA. av
etier drit vitRuM yEhA
vyA. yEhAvyew klney mAA
mxY k}iyil. yEhAv q}uE
kyM dxHwetier (eydA) EpArAw
kyM ec@M. aver shAyiA
mi (QjipH t H ) vErAwM yEhAv
EpArAwM.
3
QjipHtkA evRuM mxY mAM-eed
vml. QjipHtiel tirk evRuM m]g
LANH-Avl. yEhAv teR krmy
kyM shAyi (QjipHtH) prAjye
wkyM ec@M. shAyM lBiEv
(eydA) vI}uM. averlAvM omic@
nziiewM.
4
yEhAv qEAwLiecyH+ siMh
EmA siMhiEyA o m]ge ryAyi
piwiwiyA siMhM c m]gieR
EmniH alRu. aEA siMh
e oM Epwiikyil. mxY vH
siMhieR Ener zbHdmAiyAluM
siMhM Byewkyil. mxY ocvcA
luM siMhM oAwiEAkukyil.

31

681
aEtEpAel svznAy yEhAv
sIEyA
pv t iEliRivM.
yEhAv i pwev@M. 5 pik
tL@ew wimkLi vmi@ pR
EAel svznAy yEhAv eyz
Elmien tiErADiM. yEhAv aveL
riM. yEhAv eyzElmilUew kw
EpAkukyM aveL rikyM
ec@M.
6
yi AEylieR stikEL, ni
eedvientier tiriu. ni eedv
iEl mwivrNM. 7aEA mxY
niL@Aiy sV-evi vi#h
L@ew rADn niM. vi#hL@
AiyEAe ni stYmAyM
pApM ecyHt.
8
aU o vAL@ekAu EtAlie
wem stYmA. qA vA
o mxYERtAyirikyil . aU
nziiewM. pE vinAzM o
mxYeR vALi niAyiriil v
tH. aU eedvieR vALiniM
oAwiEAM. pE ecRuA awimk
LAyi piwiewM. 9avew aBy
AnM tkewM. avew EntA
EtAliewkyM ptAk nxHwewk
yM ec@M.
yEhAvyANietlAM pRtH. yEhAv
yew agHni$M (yAg pIWM) sIEyAni
ElA. yEhAvyew awH (yAg
pIWM) eyzElmi .

EntA nItiyM nYAy


vumvrAkNM
{A pRy kArY vik!
n v rItiyi EvNM rAjA
vu BrNM nwEtH. mxYer nyi
EA EntA nYAymAy tImAneL
wNM. 2 aen sMBviNemi
rAjAvH kAiluM m}yiluM o aBy
AnM EpAelyAyiriNM. vr mi
yi jlvAhM EpAelymAyiriNM.
atH xHNmiyi vlieyA pARyew
t ni}luEpAelyAyiriNM 3m
xY shAyinAyi rAjAvien Etwk
yM aveR vAk EyAew Ek
kyM ec@M. 4EA zy}
i k}iyvH mnilAA k}i
yM. EA vYmAyi sMsAriA
k}iyAvH vYmAyM EvgiluM
sMsAriA k}iyM. 5dxHwA mhAA
er viLiewkyil. FAElAcn
Aer jnM driyil. dxHwArAyv
dxHwt sMsAri.
6
dxHw dxHwr pRy. av
eR XdyM ti ecA ElAcik
yM ec@. EBAx et@ ecAnA#hi
. dxHw yEhAvey dxic@ pRy
. vizven BNM k}iyHAM
dAhiven evM wiAM dxHw
avdiil. 7 dxHw tiey o
pkrNmA. pAvevriniM
qlAM tieywA av ElAci

32

eyzAvH 31:5-33:1

. pAveLi av N pRy
. driH av nIti niExDi.
8
pE o nl EntAvH nk ecA
nAElAci. nk ayAeL o
nl EntAvAkyM ec@.
dritkAlM vrvAyi
ni OIkLi cilriEA zA
rANH. niiEA surittVM EtA
. pE niniH qeR vA
k EkNM. 10OIkEL, nii
EA surittVEbADmH. pE o
vxM k}iH ni }ilAM.
qekAeA awvxM ni
miriyew viLevwnwkyil .
pRiA miriEy Ayiriyil.
11
OIkEL, niLiEA zArANH.
pE, ni ByNM! OIkEL, ni
LiEA suritrAeN EtA.
pE ni vixmiNM! niL@ew nl
vO a}ic@kLH vYsnieR
vO Drik. vO ni
L@ew aryi ivyHk. 12 vO
vYsnM niRyH e niL@ew
mARiwiEm Drik.
niL@ew vyluk nYmAyiri
tinA kryk. ori niRey miri
ti miriEAk EA
nYmAyiri. 13qeR jnieR
miAyi nilviLik. aview m_k
L@M kLkL@M mAEm vL qtinA kr
yk. ngriM ori hAdM niR
u nii vstikmAyi vilpi
k.
14
mxY tlAnngrM vi@EpAM.
ekAArvuM EgApurL@M nYmAM. m
xY vIwkLi vsikyil-av h
kLi vsiM. kA@k}utkL@M wkL@M
ngri vsiM-m]gLview EmyA
EpAM.
15-16
mkLiniM eedvM teR AvH
nm tver wM. EA
miyi nEy l. aetA mmiEpA
elyANH. pE mmi BAviyi kE
EdzM EpAel yiIM-nItipUvk
mAy nYAyviDi aview vsiM. k
E o pc AwEpAelyAM -n
aview vsiM. 17 n smADAnvuM
suryM qeEmAyi ekAu vM.
18
qeR jnM smADAnieR mEnAhr
l vsiM. av suryew
wAri vsiM. av zAvuM smA
DAnprvumAy lLi vsiM.
19
pE etAe sMBviti mH
vnM vI}NM. ngrM prAjyewNM.
20
niLi cil qlA avikL@ewyM
kryi vik nw. kAlikeLyM
k}utkeLyM ni aview Emu nw
A viw. ni vLer sxHwrAyi
rikyM ec@M.
9

33

ti wt tiyA
tA, nI ymAkyM jn
i niH qlAM aphrikyM

eyzAvH 33:2-34:3

682

ec@. avrAke niiniH ori


luM oM aphrimil. nI mxY
etier tiriy. avrAke oriluM
ninetirAmil. atinA nI EmAx
NM niEA m@v niiniM
EmAxHwic@ wuM. nI jnientier
tiriy niEA anY nin
etier tiriu wuM.
aEA mxY pRyM,
2
yEhAEv, {ELAw kN kAE
NEm. { nieR shAyM tIic@.
yEhAEv, qM BAti {
zi tAluM. dritilkewEA
{eL ricAluM.
3
nieR zmAy sVrM jneL Bye
w. av niiniM oAwiEAku
kyM ec@. nieR mAhAYM rAjY
eL pAlAynM eci.
4
ni yi sADn kv
ew. av niLiniM qw
ewM. aEnkmEnkMEp vH niL@ew
sH aphriM. tH eviLik
vH niL@ew viLvuk m}uv ti
kAlE EpAelyAyiriM.
5
yEhAv vLer mhtVmAvnA.
vLer y oriwH av vsi.
sIEyAni yEhAv nItiyM nYAyvuM
niRyH.
6
eyzElEm, nI smA-eedv
jH{AnvuM viEvkvuM ekAH smA
. nI rekAu smANH. nI
yEhAvey dri. a nie s
vumA. aen nI wev
ninRiyA sADi.
7
pE ik! puRH dtA nil
viLikyANH. smADAnM ekAuv
dtA vlAet nilviLikyANH. 8pA
tk tke@. nir kLilUew M
nwil. mxY tL@ew krARuk
lMGic i ri. sAik n
etLivuk vizVsiA av A
il. oM anYer vkvyHil.
9
EdzM ErAgMpiwic@ mrikyANH. elbA
EnA mrikyANH. zAErA tA}HvryA
ke, vrunYvumA. bAzAM
kEluM ori mEnAhrmAy ecwik
ekAu niRi. pE EA
ecwik vLil.
10
yEhAv pRy, ni {Aen}uE@
niH qeR mAhAYM kANiM. ni
mnxY {A DAniyAM. 11ni
nixHPlmAy kArY ecyHtiri.
av Nl@M vyHEAluM EpAelyA
. av vilekvyA! niL@ew
AvH agHniEpAel nieL qriyi
c@kLyM. 12ql@k cArmAM ver m
xY kieyriyM. av mwEpA
elyM Niy epAEpAelyM kM.
13
vidrEdzLiluvEr, qeR v]
ikeLi Ek. qeR aw
vEr, qeR zieyi aRiy.
14
sIEyAniel pApik By. et@
ecyHtv By viRyH. av pR
y, vinAzkrmAy Q agHniyi

nilAeriluM avEzxiEmA? nitYmA


eyriy Q agHniriek jIvi
A k}iyM?
15
pNiEvi anYer pIfii
A tARAkA nlvM vizVsHtmA
yv agHniey atijIviM. eek
li vAAvrANv. anYer vDi
A ptik av tiLy.
ti ecA ptikeL av EnA
kwiyil . 16av tAnLi
suritrAyi vsiM. tmAy pAR
EAkLi av sMritrAyiriM.
avH qlAyHEA}uM BNvuM ev
vuM AyiriM.
17
nieR kk rAjAvien (eedvM)
aveR m}uv mEnAhritEyAewyM
kAM. mhAy EdzM ni kAM.
18-19
mH niAyi driteL
i ni ciiM. ni kM,
viEdzikeLview? { mni
lAkA BAxyANv sMsArict.H prEd
zLini EdYAgAM A
emview? {L@ew tiErAD EgApur
eLiy cArAerview? averl A M
EpAyiri!
eyzElmien eedvM sMriM
sIEyAen EnAk, {L@ew mtpr
mAy EGAxL@ew ngrM. eyzEl
mien EnAk-mEnAhrmAy vimlM.
nIewA wArM EpAelyA eyz
ElM. aveL Ric@ ni ik
oriluM pRiecwil. avL@ew ky
Ruk oriluM epAiil. 21-23q
ekAeA, znAy yEhAv aview
yH. avikL@M vItiEyRiy ndikL@
m lmANtH. pE aview ndi
kLi z@L@ew nQkkELA ziy
klukELA l. nQkkLi EjAli ec@
vEr, kyRukekAH ni ni
AM. pAmre blewA ni
Avil. pAy nivAM niA
vil. qekAeA yEhAvyA
n@ew nYAyADip. yEhAv new
niymL@A. yEhAvyA
new rAjAvH. av ne ri.
atinA yEhAv nm vLer DnM
nM. mwEpAluM yi vLer
DnM EnwM. 24aview vsi M
{A ErAgiyANH q pRykyil.
pAp epARuevrANH aview
vsiv.
20

eedvM teR z@eL ziiM


rAxH\EL, aw vH ik!
nieLlAM vLer aw i
NM. miyM atiElu sklmxY
M ArY EyAew EkNM.
2
skl rAxH\ELAwM avew eesnY
ELAwM yEhAv EkApiciri. av
ereylAM yEhAv nziiM. averlAM
vDiewA av wyAM. 3avew
m]tEdh puReRiyewM. avyi
niH dgMvmiM. pvtLi r

34

683
emA}uM. 4kAzM o EpAel
iywyHewM. n kriH mi
riviyewEyA aimrieREyA l
kEpAel tAE}A@vI}uM. kAze
neLAAek kiEAM. 5 yEhA
v pRy, qeR vA kAzH
rM ekAu mwEA etAe sMB
viM.
tA! yEhAvyew vA qEdAmilUew
sMhric@ kwEpAM. yEhAv aver
aprADikLAyi viDiciri. mrNmA
Nvew zi. 6 yEhAvyew vA
AwkL@ewyM EkAlAwkL@ewyM rM
ekAuepAtiyeiri. NAwi
eR v]yiel ekA}uH ati puriyi
ri. qekAeA ebA yiluM
qEdAmiluM ekAl@ti o smyM
yEhAv niyic i ri. 7atinA
NAwkL@M kAliikL@M ErAgYm
kALkL@M ekAlewM. EdzmAek avyew
rM ekAu niRyHewM. mH av
yew ekA}uuekAH mwewM.
8
aArYeLAe sMBviM, qe
A ziyH o smyM yEhAv
etrewiri. sIEyAniEnAw
mxY ecyHt etAykArYHpkrM
ecEtieR o vxM yEhAv etr
ewiri. 9qEdAmieR ndik
tiLyH kIluEpAelyAyiriM. qEdA
mieR nilM qriy gkMEpAel yM.
10
agHni rAiyM pkluM qriyM.
agHniey M twykyil. qEdAmi
niM qeEM puk yM. EdzM
qeEmAyi nziiewM. M
ni atiEl srikyil. 11pik
L@M ecRiym]gL@M EdzM eekywM.
mkL@M kwAkL@M aview vsi
M. EdzM nYmAy mmi q
viLiewM. 12sVtAM EntAL@M
lAtAM. av BriA aview oM
avEzxikyil.
13
mwkL@M kAepAkL@M avi
we mEnAhr BvnLiellAM niRyM.
vIwkLi kA@nAyHL@M mkL@M
vsiM. kA@m]g aview w@M.
aview vL pul@kiwyi vliy
pik jIviM. 14kA@pUckL@M k}ut
likL@M aview omic@ vLM. kAAw
k NkeL viLiM. nizAjIvik
vimlM EtwieytH aviewyA
yiriM. 15pAuk aview mALL@A
M. av aview myiwM. mk viri
H pAiu l
Li niH }uvM. zvMtInii
k, ep @kAer kANA ecl@
EpAel aview owM.
16
yEhAvyew EnAk. atiel
}utiyiri vAyik. oEpAluM
lAtirikyil. m]g oEc
emH Li q}utiyi@H. tA avey
omic@ EcemH eedvM aLi. ati
nA eedvieR AvH avey omi
iM. 17avEyAew ecNem
eedvM niyic@. pie eedvM av

eyzAvH 34:4-36:1

yHAeyAriwM kei. o vr vrcH


avyHAy lM av kAieAw
. atinA lM m]gH
qeEmAyi sVmAM. qEM
avyview vsiM.
eedvM teR jne zVsiiM
mmi ti hAdiM. sxHw
mA mmi o pUvuEpAel vL
M. 2 viw pUeL niRcH mmi ati
eR ahAdM aRiyiM. mmi hAdM
ekAH n]M vyHEpAel EtAi
M. elbAEnAniel kAwEpAelyM k
E EpAelyM zAErA tA}HvrEpA
elyM mmi mEnAhrmAyiriM. skl
jntyM yEhAvyew mhim kAem
tinA aen sMBviM. new
eedvieR mEnAhArit jnM kAM.
3
INic eekkeL vIuM zmAk.
INic m@keL vIuM zmAk.
4
mxY Epwic@ }iyiri. av
ErAw pRyk, zmAyirik! Bye
wtH! tA niL@ew eedvM vH ni
L@ew z@eL ziiM. av vrikyM
niH niL@ew tiPlM nkyM
ec@M. yEhAv nieL riM. 5 a
EA a kA}Hc tiric@ki@M. av
ew kk RewM. eckiwH
Ekvi tiriekki@M. avew kAk
RewM. 6mw mAkeLEAel
n]M vyHM. Qmk sVM zbHdi
hAd gAn pAwM. mmiyi jl
DArkeLA}ukA wuEA aen
sMBviM. vr miyi avik o}u
M. 7EA mxY evMEpAel EtA
evRuM mrIcikkLA kAtH.
qAlEA yTAjlieR twAk
te aviewyAM. vrmi
yi kiNRukL@AM. miyiniH jlM
vhiM. kA@m]g vANiiwH
jlecwik vLyM.
8
aH aview o pAtyAyiriM.
vipAt qH v}i viLiewM.
v}iyilUew nwA dxHwA a
vdiewil . EBAxAM v}iEy
EpAkyil. nItimAAEr v}iEy nw.
9
v}iyi yAetArpAyvuM Ayiri
il . mxYer pviA aview
siMhL@mAyiriil. v}iyi
dxHwm]gL@mAyiriil. eedvM ri
v EviytANH v}i.
10
eedvM teR jne sVtrAM!
av avniEl mwi vrikyM ec
@M. sIEyAniEl kw vEA
av hAdiM. av nitYmAyi hA
diM. sVM ziriel kirIwM EpAelyA
yiriM avew hAdM. avri sMt]
pHtiyM hAdvuM niRyM. vYsnvuM
d+KvuM vLer vLer dErEpAM.

35

aUkA eydey mi
hisHkIyAvieR ptinAlAM BrN
vxi, aUriel rAjAvAy
sEhrIbH eydyew zi d

36

eyzAvH 36:2-20

684

eLlAM miA puRe@. sEhrIbH


ngreL EtAl i c @ . 2 sEhrIbH
vlieyA eesnYEAewAM teR
EsnAnAyken eyzElmi hisHkI
yArAjAvieRywEyc@. EsnApti
yM eesnYvuM lAKIziniM eyz
ElmiEl EpAyi. av alkAreR
vyliEl mAilu ttwAk
irikiel evAiriki ni.
3
eyzElminiM mEp EsnAp
tiymAyi sMsAriA EpAyi. hiI
yAvieR punAy qlYAIM, sAPi
eR punAy EyAvAhH, ezbHnA qi
vrAyi av. ekAArM vicArikA
rnAyi qlYAIM. EyAvAhH ErKk
sUivM ezbHnA ekAArM kArY
ArmAyi.
4
EsnApti avErAw pRu, aU
rieR mhArAjAvH en pRyevH
hisHkIyAviEnAw pRyk+
nie q shAyiemti
lA nI yitH? 5 nI zi
yiluM ytLiluM yi
evi atH nixHEyAjnmA.
av pA}HvAkLlAet oml. qni
etier klApM A rilANH
nI yDikM yietANH
qni EcAdivAtH ? 6 Qji
pHt shAyiemAENA nI k
tH? QjipHtH o epAiy vwiEpA
elyA. atiE nI Qi
niA a nie priElik
yM aen nieR eekyi o
dVArM vI}ukyM ec@M. ayA shA
yiem kti QjipHtielrAjA
vAy PREvAen M yiA
nAvil.
7
qA, {L@ew eedvmA
yEhAv {eL riemH {
vizVsi qH nI pREAM.
pE mxY yEhAvey rADi
ci yAgpIWL@M tAn
L@M hisHkIyAvH tkevH qni
RiyAM. eydyielyM eyzElmi
elyM jnEAw hisHkIyAvH
en pRykyM ecyHt. ni ey
zElmilu Q oerA yAgpIW
iEl rADn nwAvU.
8
niyM ninH qeR yjmAn
EnAw yM ecAnANA#hemi,
aUrAjAvH Q krARuAM. y
inyyHA rAyirM tirwyA
LikeL oAemi ayM tir
keL {A nin trAM qH {A
vAgHdAnM ec. 9pE aEA}uM
ninH qeR yjmAneR vuM
tA}H o BwenEAluM EtAliA
k}iyil! pie nIeyinANH Qji
pHtieR rTeLyM tirwyALi
keLyM yitH!
10
ni, yEhAvyew shAymilA
etyANH {A Q rAjYe nzii
A viriet nI k

EvA? l! Q rAjYientiEr ecH


atien tkk qH yEhAv
qEAw pRu,.
11

aEA qlYAImM ezbH n yM


EyAvAM EsnAptiEyAw pRu, dy
vAyi {ELAwH arAmYBAxyi sMsA
ricAluM. {H BAx mnilAM.
eydyiel BAxyi {ELAw sMsA
ritH. nI {L@ew BAxyi pRA
ngrmtililiri {L@ewyAL@k
a mnilAM.
12
pE, EsnApti pRu, ni
ELAwM niL@ew yjmAnEnAwM mAM
sMsAriAnl qeR yjmAn qe
ayctH. mtililirivErAwwi sM
sAriAnANH av qe ayct!H av
H Ev BNEmA evEmA A
yirikyil; av sVM mlvuM m
vuM nieLEAelte BiM.
13
anrM EsnApti eydBAxyi
Re EAzic@, 14aUriel mhArA
jAvieR Q sEzM Ekk+
hisHkIyAvH nieL vifHFikLA
A w nktH! qeR ziyi
niM nieL riA avnAvuk
yil ! 15yEhAvyi yik!
av ne riM. aUrAjAvH
Q ngre EtAliA yEhAv
avdiil. qH av pRy
vizVsitH . 16hisHkIyAvieR
vAk vitH. aUrieR
rAjAvien vik. aUrieR
rAjAvu pRy, nmeA krARu
AAM. ni ngrMviH qeRyw
E vrNM. aEA qlAvM
sVtrAyi vIiEl EpAkAM.
qlAvM sVM miriviyi
niM p}M tiA sVAtYmA
yiriM. sVM aimrLi
niM ai}M tiAM qlAv
M sVAtYmAM. qlAvM
sVM kiNiniM evM wi
yHAM. 17{A vH nieLEyAErA
eryM niL@ew sVM EpAel
eyA rAjYE ekAuEpAMver
nii ecAM. putiy rAjY
H niH DArALM nl DAnYvuM
putiy vIuM avuM miriEA
kL@M AyiriM.
18
hisHkIyAvH ni drit
L@AA wekAwtH. av pR
y, yEhAv ne riM.
pE {A niELAw EcAdi,
mEetiluM o rAjYe avew
eedvM aUrieR rAjAviniM
rici@EA? l! 19hmAieRyM
aAdieRyM EdvAerview?
av EtAlie@! esPvyImi
eR EdvAerview? av EtAli
e@. av zmrYey qeR zi
yiniM riEcA? l! 20anYEdz
Liel etiluM eedvM tL@ew

685
rAjYe qiniM ric i @
EA? l! yEhAvyH eyzElmi
en qiniM riA k}iy
EmA? l!
21

qA eyzElmiel jnM vLer


zArAyi. hisHkIyArAjAvH av
H o kln nkiyitinA EsnA
ptiEyAwH av oerAvAM riyAwi
yil. hisHkIyAvu pRu, avEnAwH
oM pRytH.
22
anrM ekAArM vicArikArM
hiIyAvieR pumAy qlYAImM
rAjkIy kArYdziyAy ezbHnyM ErK
k sUivM sAPieR pu
mAy EyAvAM hisHkIyAvieR aw
E EpAyi. vYsnM kANiA av
ew vO kIRiyi. aUrieR
EsnApti pR kArYeLlAM av
hisHkIyAviEnAw pRu.
hisk
H IyAvH eedvEAw
shAyM EcAdi
hisHkIyArAjAvH aetlAM ic@
Ek@. anrM aEhM teR mn
sHtApM kwiiA vO vli
c@kIRi. pie, d+KieR vOL@M
Dric H yEhAvyew lyiEl
2
ekAArM vicArikArnAy
EpAyi.
qlYAImienyM rAjkIy kArYdzi
yAy ezbHneyyM puErAhitri m
AeryM hisHkIyArAjAvH EmAsieR
puM vAckmAy eyzAvieR
ywEyc@. t d+KitM mnsHtA
pevmAeN kANitAyi
av Drici vO.
3
av eyzAviEnAw pRu, H
d+KieRyM kxHwtyewyM divsmA
eNH hisHkIyArAjAvH kliciri.
tH atIvvYsnkrmAeyA dinmAyiri
M. jniARAy inH ayew vyi
niM puRE vrA ErAgYmilA
tiri divsM EpAeleyAAyiri
mitH. 4 EsnAptiyew yjmAn, aU
rielrAjAvH, jIvi eedve dxic@
pRyA ayAeL ayciri. nieR
eedvmA yEhAv aArYeLlAM
EkEAM. z@ et@kArenH yEhAv
etLiyiEcAM! atinA EA}uM jIvi
vAyi Aik.
5- 6
hisHkIyAvieR EdYAgA ey
zAvieR awE EpAyi. eyzA
vH avErAw pRu, niL@ew yjmAn
nAy hisHkIyAvinH Q sEzM nk+
yEhAv pRy, EsnAptikLi
niM ni Ek kArYELAH Bye
Ewtil! aUriel rAjAvieR dt
A qnietier pR ti kl
vAk vizVsitH. 7 tA, aUri
entier {AenArAAvien ayyHM.
teR rAjYiAkA EpA vip
ieni aUrieR rAjAvinH orpk
wieR vivrNM lBiM. atinA
ayA sVrAjYE mwiEAM.

37

eyzAvH 36:21-37:19

aH {Anven o vAL@ekAH aveR


rAjYvcH vDiM.
aUrieR eesnYM eyzElM viw
8- 9
aUrieR rAjAvinH o vmAnM
kii. ati en pRi,
qEtYApYyiel rAjAvAy tihAA
ninetier yi v. ati
nA aUrieR rAjAvH lAKIziniM
libHnyiEl EpAyi. Ek EsnA
pti aUrieR rAjAvH yM ec@k
yAyi libHnyiEl EpAyi. ayA
hisHkIyArAjAvi dtAer ayc@.
ayA pRu, 10hisHkIyArAjAvi
EnAwH, eydyiel rAjAviEnAw en
pRyk+
nI yi eedvM nie
vifHFiyAAniwyAtH. eyz
ElM aUrAjAvinA EtAlie
wA eedvM avdikyil. q
pRytH.
11
aUrieR rAjAA m@ rAjY
ELAw ecyHti@ kArYeLi nI
EkiriM! av aver pUmAyM
tk! ni rewEmA? l!
12
avew EdvA aver riEcA?
l! qeR pUvik aver m}uv
nziic@. EgAsAenyM hArAenyM
EresPienyM etlAri vsi
EdkAeryM av nziic@.
13
hmAiel rAjAevview? aAdi
el rAjAvH? esPvyIM ngriel
rAjAvH? EhnyielyM vyielyM
rAjAvH? averlAM lAtAyi! av
erlAM nziie@!
hisk
H IyAvH eedvEAw
Ai
14
dtAriniM kk vAi
hisHkIyAvH vAyic@. anrM hisHkI
yAvH yEhAvyew lyiEl
EpAyi. hisH k IyAvH kk RH
yEhAvyew sviDi vc@. 15hisH
kIyAvH yEhAvEyAw AiA
wi.
16

svznAy yEhAEv, yi A
EylieR eedvEm, ekbumAlAKmA
Em nI rAjAvAyi ri. mi
yiel skl rAxH\eLyM Bri
nI mAmANH eedvM. sVeyM
mieyyM s]xHwicvEn! 17yEhAEv,
dyvAyi qeR vAk EkAluM.
yEhAEv, nieR kk RH Q
sEzM EnAiyAluM. jIvi eed
vmA aey apmAniA s
EhrIbH ayc sEzM EkAluM!
18
a stYmA yEhAEv! aU
rieR rAjAA rAxH\eL m}u
vM tk! 19aUrieR rAjA
A rAxH \ L@ew EdvAer
agHniiryAi. pE av yTA
EdvArAyiil. av twiyi

eyzAvH 37:20-38

686

luM kliluM mxY ekAiyA


iy evRuM timk mAmAyi.
atinAlANH aUrieR rAjAA
H aver nziiA sADictH.
20
qA nIyA yEhAveyM
nIyA keedvemM m@
rAxH\LRiyM. atinA aUrieR
rAjAviniM {eL dyvAyi
ricAluM. aEA, nIyANH yEhA
v qM nIyANH keedvemM
m@ rAxH\ aRiyM.
hisk
H IyAvi eedvieR rM
21
anrM EmAsieR punAy ey
zAvH, hisHkIyAvinH Q sEzmyc@.
eyzAvu pRu, yi AEylieR eed
vmAy yEhAv pRy, aUrieR
rAjAvAy sEhrIbieR sEze
i nIeyEAw Aic @ . {A
nie viciri. 22sEhrIbien
iy yEhAvyew sEzM tA
+
aUriel rAjAEv, sIEyAni(eyz
ElM)eR knYkApui nie mANi
yAyi kil. eyzElMpui nie
prihsi.
23
pE, eryA nI prihsik
yM EpikyM ecyHttH? e
tieryA nI sMsArictH? yi
AEy
lieR prientirAyi nI! av
enA ExHWenH nI sVyM nwic@!
24
qeR yjmAnnAy yEhAvey ap
mAniA nI EdYAgAer ayc@.
nI pRu, {A atiznA!
qni vLer vLer EtkL@H. qeR
ziyA elbAEnAen {A EtAlic@.
elbAEnAeR ekAwmwikLi {A
kyRi. elbAEnAniel m}uv mrL@M
(eesnYM) {A mRic@. pvtL@ew
atYutiyiluM vnieR aBAg
mAyi {A.
25
putiy lLi {A kiNRuk
}ikyM evM wikyM ecyHt.
QjipHtiel ndik {A vikyM
rAjYilUew nwkyM ecyHt.
26
atA nI pRtH. pE {A
pR nI EkiiEl? {A
(eedvM) vLer pH ElAcici.
purAtnkAlte {AntAElAcic@.
EA {AntH yTAYmAkyM
ecyHt. zmAy ngreL wic@ nir
i knkLAimAA nie {An
vdic@.
27
ngrLiel jnH ziyilAyi
. av ByvM zy}mA
yvmAyi. vyliel ecwikL@M
pul@M EpAel av mRiyHewARAyi
. vIwieR Emryi kiLiH
epAi vLrAet kriuEpA
pul@keLEAelyANv.
28
nieR yeLieyAe qni
RiyAM. nI vimicetEAe}eniRi
yAM nI yiniRiytH qEAe}e
niRiyAM. nI yiniM tiriec

iytH qEAe}eniRiyAM. qEAw


nI EkApicetEAe}M qniRiyAM.
29
aet, nI qEAw EkApic i .
nieR ahArM kl aDiEp
{A Ek@. atinA nin {A m
kyRiwM. nieR vAyi {A kwiA
NiwM. pie, nie {A tiricH nI
v v}iEyte tiric@ekAu EpAM.
hisk
H IyAvi yEhA
vyew sEzM
30
anrM yEhAv hisHkIyAviEnAw
pRu, Q vAk zriyAeNtinH
nin {A o awyALM nM. nin
vi nwA k}iiil. atinA
eAlM, k}i ekAle viLvini
M kAwEpAel kiLi ecwikLi
niM nin DAnYM lBiM. pE m
ekAlii nI n DAnYM m}uvM
tiM. viL nI ekA@kyM sm]mAyi
hArmAvukyM ec@M. mirivi
k nH nI atieR p}M tiM.
31
eydyew wMbi reH
avEzxivM jIvEnAew avEzxi
vM vLrA wuM. av }i
El EvErAwicH mimkLi PlmA
ecwikeLEAelyAyiriM. 32q
ekAeA, tAM cil jIvEnAew
avEzxiM. av eyzElminiM
puR EpAM. avEzxiv
sIEyA pvtiniM vM. sv
znAy yEhAvyew zmAy sHEn
hM ec@M.
33
atinA aUrAjAvieni yEhA
v en pRy+
av Q ngriEl vril. Q
ngri Env oruEpAluM ay
yH il . teR kvc av Q
ngriEl ekAuvril. Q ngrdu
e miA av ecLiekAH
ukyil.
34
v v}iEyte av mwuM. Q
ngriElH av vrikyil. yEhAv
yANi pRytH!
35
Q ngre {A kA riM.
qniM qeR dAsnAy dAvIdiM
Evi {Ani ec@M.
36
rAiyi yEhAvyew dt R
iecH olieypAyirM
aUBwAer vDic@. jnM BAti
NeNIEA t iluM m]t
Edh citRiiwtA ktH .
37
atinA aUrieR rAjAvAy sEh
rIbH nInEvyiEl mwi aview tAm
sic@.
38
onA, sEhrIbH teR eedvmAy
niE Aien aveR lyi rA
DikyAyi. aEA aveR ru
puArAy aAEelM zEresruM
o vAL@ekAH aven vDic@. anrM
puA arArAiEl pAlAynM
ecyHt. atinA sEhrIbieR pu
nAy shEA aUrieR putiy
rAjAvAyi.

687
hisk
H IyAvieR ErAgAv
aH hisHkIyAvH ErAgiyAkyM
tAH mrNEAwwkyM ec
yHt. EmAsieR punAy eyzA
vAck aEhe kANAnAyi EpAyi.
eyzAvH rAjAviEnAw pRu, a
EyAw ArY pRyA yEhAv
qe liciri+ nI tAmsiyAet
mriM. atinA nI mriEA q
ecNemH nieR wMbAMgELAw
pRyk. nI vIuM suKewkyil.
2
lyieR En mriEl
mKM tiricH hisHkIyAvH AiA
wi. aEhM pRu+ 3yEhAEv, pU
mnEAew nie {A Esvici
evH oAicAluM. nieR xHwiyi
ny mAM {A ecyHt. anrM
hisHkIyAvH vlAet kru.
4
eyzAvinHH yEhAvyiniM Q
sEzM lBic@+ 5 hisHkIyAvieR aw
ecH nieR pUviknAy dAvIdi
eR eedvmA yEhAv avEnAw
pRytAyi pRyk, {A nieR A
n EkkyM nieR knIkA
kyM ecyHt. nin {A ptinu
vxE wi yS nIiM. 6 ni
eyM Q ngreyM {A aUrieR
rAjAvieR eekyiniM riM. Q
ngre {A sMriM. qA
hisHkIyAvH eyzAviEnAw EcAdic@,
{A suKewemtinH yEhAv qH
awyALmA ntH? qni yEhA
vyew lyiEl EpAkA k}iy
emtinH qA etLivH?
7
tA pRy kArY av nwi
lAemtinH yEhAvyini aw
yALM tANH+ 8 tA, hAsieR pwvu
kLiel ni}lukeL {A ppwvH piR
EkAAM. sUrYeR ni} p pwi
piEA@ EpAyiri. aEA eyz
AvH hisHkIyAviEnAw pRu, ai
Ayk epAwic H }uAi atH
nieR mRivi pur@k. aEA nin
suKewM.
9
teR ErAgM mARiyEA hisHkIyAvH
ayc kH tANH+
10
vAkYM ver {A jIviem
{A sVyM pRu. pE ziEyALieR
kvAwilUew {A kwEpAEk sm
ymAyi. ni {AeneR kAlM m}uv
aview eclv}iM.
11
atinA {A pRu, jIvv
ew ElAki vcH {Anini yEhAv
yAy yAhien kAkyil . miyi
vsi mxYer {A ni kAk
yil.
12
qeR vsti, qeR wyeR wA
rM, vlic@ niliH qi niH qw
e@. tRiyiniM i mRiecw
NiEpAel qeR jIvitM avsAn
i qi. qeR *hsVjIvitM aH
EvgM avsAniic@!
13
rAi m}uvM {AenA siMhe
EAel nilviLic@. pE siMhM ql@

38

eyzAvH 38:1-39:2

k kwic@ epAiEAel qeR tI


k tke@. qeR *hsVjIvitM
nI EvgM avsAniic@!
14
mAwiRAvienEAel {A kru.
o pieyEAel {A kru. qeR
kk INitmAyi. pE {A w
M sViEl EnAi. qeR yj
mAnEn, {A vLer d+KitnAyiri.
qe
shAyiem
vAgH d AnM
ecyHtAluM.
15
qnie pRyA k}iyM? q
sMBviemH qeR yjmAn qEAw
pRu. qeR yjmAn a nwilA
kyM ec@M. qnieeR mni
Q }L@Ayiri. atinAli
EA {AeneR jIviti m}uvM
vinyvAnAyiriM.
16
qeR yjmAnEn, Q dritkAlM p
EyAgicH qeR Avien punIvi
i. qeR Avien zvuM ErA
gYmmAkA shAyicAluM. suKe
wA qe shAyicAluM! vIuM jIvi
A qe shAyicAluM!
17
tA! qeR drit EpAyiri!
EA qni smADAnmAyiri
. qe nI vLer sHEnhi. {A
klRyi cIuEpAkA nI wyA
yil. qeR pApeLlAM nI epARui
ri. qeR pAp nI derey
Riu.
18
mric v nie vA}H iAwil .
ziEyALiluv nie vA}H iAw
il. nI riem mric@EpAyv
kil. av nile o }iyi
El EpA. pieyv miuEt
yil.
19
qeEAel jIviciri m
xYrANH nie vA}HtH. nI yi
AvuvenH pitAvH teR mELAw
pRyNM.
20
atinA {A pRy+ yEhAv
qe ric@. atinA { jIvit
kAlM m}uv yEhAvyew lyi
gAn pAwiyiriM.
bAbiElANini dtA
aH bldAeR punAy emErA
dH bldA yi bAbiElA
NieR rAjAvH. emErAdH hisHkIyArA
jAvinH kkL@M sAnL@M ayc@.
hisHkIyAvH ErAgM bADic@ kiwilANH
qRitinAlANH aEhM en
ecyHttH. 2tH hisHkIyAvien vLer
sEAxiic@. atinA aEhM teR
niDirkLilu vilpiwic sklM
dtAer kANic@. evi, sVM,
sugvYjH{n, vilEyRiy sug
eetl qiveyAe aEhM
aver kANic@. yipEyAgici
vAL@kL@M prickL@M hisHkIyAvH
aver kANic@. tA sAdicetlAM
aEhM aver kANic@. teR ekAAr
iluM rAjYilumetl A M hisH k I
yAvH av kANic@ekAw.

39

eyzAvH 39:3-40:18

688

anrM vAcknAy eyzAvH hi


sHkIyArAjAvieR awecH aEh
EAw EcAdic@. verAN@ pRy
tH? v qview ni vvrANH?
hisHkIyAvu pRu, v dery
o rAjYniM qe kAvAnAyi
vvrANH ! bAbiElANi niANH
v vtH.
4
atinA eyzAvH aEhEAw
EcAdic@, ayew ekAAri av
ereAeyANH ktH? hisHkIyAvu
pRu, av qeR ekAArilu
etlAM ku. qeR s m}uv
{A aver kANic@.
5
aEA eyzAvH hisHkIyAviEnAw
en pRu, svznAy yEhA
vyini vAk Ekk.
6
nieR ekAAriluM nieR pU
vik sAdicmAy sklM bAbi
ElANiEl kwieAuEpAvA
smymwiri. oM avEzxi
kyil ! sv z nAy yEhAvyA
7
Nit@
pRtH.
bAbiElANukA
nieR sVM meL piwic@ekAuEpA
M. nieR m bAbiElANiel rAjA
vieR ekAAri x$ArAyi v
iM.
8
hisHkIyAvH eyzAviEnAw pRu,
yEhAvyew Q sEzM nltA.
({A rAjAvAyiriEA yTA
smADAnvuM surittVvuM AM
qH hisHkIyAvH sVyM ktiytinA
lANH aEhM en pRtH.)
yi

AEylieR zi
avsAniM
niL@ew eedvM pRy, qeR
jne zVsiik, zVsi
ik!
2
eyzElmiEnAw kANYEAew
sMsArik! eyzElmiEnAw pRyk,
nieR <xA kAlM avsAnic @ .
nieR pAp nI AyiM
ecyHt k}iu eyzElmieR pAp
H yEhAv aveL rutvN
ziic@ k}iu.
3
ik! tA ov EAzi
! mmiyi yEhAvyH v}ieyA
vi! new eedvinAyi mmiyi
el v}i nirAk!
4
svtA}HvrkL@M niRyHk. qlA p
v t L@M kL@M wic @ nirk.
vL v}ik EneryAk. p
nil misewk.
5
aEA yEhAvyew EtjH tY
mAM. svjnvuM omic@ yEhAvyew
EtjH kAM. aet, yEhAv sVyM
pRtANietlAM!
6
o zbHdM pRu, sMsArivi!
atinA ayA pRu, {Aen pR
yNM? zbHdM pRu, mxY qe
EyHM jIviyHil; averlAM pul@
EpAelyANH. avew n o kA@pU
EpAelyANH.

40

yEhAvyini o kAH puli


wi. pulH nzikyM kA@
pUvH nilMptikyM ec@. aet,
qlA mxYM pul@EpAelyANH.
8
pulH nzikyM kA@pUvH vI}ukyM
ec@. pE new eedvieR
vAH nitYmAyiw.
r+ eedvieR suvA
sIEyAEn, nin pRyAenA nl
vA. otpv t iE kyRi
niH vA viLic@pRyk! eyz
ElEm, nin pRyAenA nl vA.
ByewAet Re pRyk! eydyiel
sklngrELAwM Q vA pRyk+
tA, niL@ew eedvM!
10
qeR yjmAnnAy yEhAv zi
EyAew v. svmxYeryM BriA
av teR k}ivupEyAgiM. teR
jntyH yEhAv sAn ekAu
vM. av li av ekAuvM.
11
wy wkeLeyEpAel yEhAv
teR jne nyiM. teR krM (zi)
pEyAgic H yEhAv teR wkeL
smAhriM. AwkeL yEhAv
teR eekkLielwM. atieR a
mA avEnAewAM nwM.
9

eedvM ElAke sx
] w
H ic@ ;
avntien Bri
12
teR eeklM ekAH sme
rL? teR eekypEyAgicH kA
zmLtArH? miyiel m m}uvM o
pAM ekALtArH? pvtL@M
kL@M aLvuEkAluekALtArH ? a
yEhAvyA!
13
qecNemH
yEhAvyew
AviEnAw M pRil. av
ecyHtkArY qenyA ecE
etH M yEhAvEyAw pRil.
14
yEhAv eweyiluM shAyM
EtwiEyA? yEhAvey eriluM nIti
nYAyM pWiiEcA? yEhAvyH er
iluM aRivu pkekAwEA? yEhA
vey eriluM viEvkiyAkA pWii
EcA? l! yEhAvyH etlAM aRiyA
mAyi.
15
ElAkiel skl rAxH\L@M etAi
yiel oi evMEpAel. yEhAv
skl vidrEdzeLyM omiecAA
siliA av ekAc@ mkk EpA
elyAyiriM. 16elbAEnAniel mreL
l A M yEhAvyH viRki tikyil .
elbAEnAniel svm]gL@M o bli
ekAlA tikyil.
17
eedvvumAyi lnM ecyHtA ElAk
iel rAxH\eLlAM niArM. eedvvu
mAyi lnM ecyHtA rAxH\ nir
k.
eedvM qeneyH mxY
mni kANAnAvil
18
eedve qeilumAyi tArtmYe
wAEmA? l! eedvieR ciM vr
yHAEmA? l!

689
19

pE cil pARyiluM twiyiluM ekA


iyA timkeL eedvem
viLi. o pNiAr o timy
A. aEA meAv atien
sVM epAtiykyM eviclk
AiyiwkyM ec@M.
20
atieR pIWmAyi viAeA twi
yM etrewiri. pie ayA
o pNiAren ke. ayA
mRiuvI}AeA eedve s]xHwi
.
21
tIcyAyM ni stYmRiii
El? tIcyAyM ni EkiiEl? tIc
yAyM pute niEAw pRiiEl?
miey s] x H w ic t Aer tIc y AyM
niRiyAM!
22
yEhAvyA stYeedvM! av
miyew v]iEliri. av
mAyi tArtmYewEA mxY pu
cAwik EpAlA. kAze av
evRuemA NixNMEpAel
nivi. kAze av o wArM
EpAel viric@.
23

BrNADipAer av mANimArlA
tA. ElAkiel nYAyADipAer
av pUmAyM vilekvrA.
24
BrNADipA ecwik EpAel
yA; av miyi nwe@, pE
sVM Evk }iliRMmH eed
vM ecwikLi QkyM ecwik N
iriu EpAvukyM ecyHt. kAH
avey kciieneyEpAel pR
iLykyM ec@.
25
vinAyv (eedvM) pRy+
qe mAerilumAyi tArtmYM ecA
nAkuEmA? l! M qni smnl.
26
kAzE EnAk. rANH
neL s]xHwictH? kAze
eesnYeL s]xw
H ic@? oAErA n
ieRyM EprH RiyAM? stYeed
vM blvAM zimAmA. ati
nA Q nLielAM nxH w mA
yil.
27
yAEAbieR jnEm, stYmA
! yi AEyEl, nIyi vizVsiNM!
{A jIvirIti yEhAvyRiy
il. eedvM qe kupiwikEyA
ziikEyA l q nIeyi
pRu.
28
yEhAvyAy eedvM vLer viEvki
yAeNH tIcyAyM nI Eki@H. tAn
Riyetl A M pWiA mxYnAvil .
yEhAv oriluM INitnAkuil .
avnH vimieR vzYmil. mi
yiel skl vidrleLyM yEhA
v s]xHwic@. yEhAv nitYnAyi jIvi
.
29
dbler zrAA av shA
yi. ziyilAver zrAA
av wyA.
30
yvA tLkyM vimM vzY
mAvukyM ec@. ekAc@ ikEpA
luM }uvI}u.

eyzAvH 40:19-41:9
31

qA yEhAvyi yiv
putiy vluk mLc@ zrA k}u
kAerEAel . av dblrA
kAet oAw. av INitrAkAet nw
.
tYik
xw
H AvA yEhAv
yEhAv pRy, vidrrAxH \
EL, zArAvuk. qiH qeRy
wE vrik! rAxH\EL, eeDrYM sMB
rik. qeRywv sMsArik.
nmeAmic@wkyM rA zriey
niyikymAvAM.
2
Q EcAdY r qni
trik+ ki}niM vven rA
NiytH? n avEnAewAM nw.
teR vAL@pEyAgicH av rAxH\eL
EtAlikyM av tviwuepAwiyAk
yM ec@. teR vil @ pEyAgic H
av rAjAAer EtAlikyM kAi
R kciuEpAel av pR
EpAvukyM ec@.
3
av eesnYeL revi
luM avnH oriluM mRiEvil .
meAriluM EpAkA lLiElH
av EpA.
4
rANietAe sMBviictH? rA
Ni ecyHttH? rANH m}uv jne
yM rMBMmtEl viLictH? {A, yEhA
v NH etlAM ecyHttH! yEhAvyA
{AnA dY. rMBi
mEte {AniviewyAyi.
qlAM nziEA}uM {AniviewyAyi
rikyM ec@M.
5
vidrEdzEL, EnAi Byewk! mi
yiel vidrEdzEL By viRyHk!
view vH qe vik! av
vrikyM ecyHt.
6
pNiA prsHprM shAyi.
zrAyiriA av prsHprM shA
yi. 7 o pNiAr timyA
vA twi mRi. av sVM pNi
yven shAyi. meA
ElAhM ik ekAwic@ ptM v
. pieyv awkli awiven
EA/Ahii. Q avsAne
pNiAr pRy, Q pNi ekAAM.
ElAhM LkivrikEyyil . pie
ayA tim mRiu vI}Aet o pIW
i tRc@ vyH. pie aetAri
luM Lmil!

41

yEhAvy
H
mAEm ne
riAnA
8
yEhAv pRy+
yi AEyEl nIeyeR dAsnA.
yAEAEb, {A nie etrew.
nI aAhAmieR wMbini
vnA. aAhAmien {A sHEnhi
kyM ecyHt. 9 nIeyA vidrrAxH\
ilAyi. pE {A nie qi
iwiciri. vidrEdzniM
nie {A viLic@. {A pRu, nI
eyeR dAsnA. {A nie etr

eyzAvH 41:10-42:3

690

ew. nie {A tirisHkrici@


mil.
10
vixmiE, {A niEAewAmH.
ByeEwtil, {A nieR eedvmA
. {A nie znAM. {A nie
shAyiM. qeR nl vlkrM ekAH
nie {A tAuM.
11
tA, cil niEAw EkApiciri
. pE av litrAM. nieR
z@ nxHwewkyM atYrA
kyM ec@M.
12
nI ninetirAyver EtwM. pE
ninver keAnAvil . nine
tier yM ecyHtv pUmAyM a
tYmAM.
13
{A nieR eedvmA yEhAvyA
. {A nieR vlkrM #hiciri
. {A niEAw pRykyM ec@
+ ByeEw! {A nie shAyiM.
14
amlYmAy eydEy, ByeEwti
l! qeR iye yi AEy jnEm,
ByeEw! stYmAyM {A
nie
shAyiM. yEhAv sVyM pRtA
NietlAM. yi AEylieR vinAy
v (eedvM), nie riv pR
tANietlAM+
15
tA, {A nie putieyA emtip
lkyAiyiri. pkrNinH
mcEyRiy aEnkM pl@kL@H. kemti
cH DAnYM EvtiriecwA kxk
pEyAgi. nI pvtEm
cviinwH avey epAwiM. keL
nI k EpAelyAM.
16
nIyvey vAyvielRiyM. kAH av
ey pRiLykyM citRikyM ec
@M. aEA nI yEhAvyi niM.
yi AEylieR vinAyvni (eed
vM) nI vLer aBimAniM.
17
driM pAvevM evM tiry
, pE aveAM keAnA
il. avH dAhi. avew nAvu
vivriri. avew Ank
ELAwH yi AEylieR eedvmA yEhA
vyAy {A tikriM. aver {A
eekviwkEyA mriAniwyAkEyA l.
18
Niy kLilUew {A ndikeL
o}uM. tA}HvrkLilUew {A avik
eLA}uM. mmiey {A evM niR
twAkmAM. vr miyi Rvuk
L@AM.
19
mmiyi mr vLM. EdvdAm
rL@M aExYAmrL@M olIvumrL@M
eessH mrL@M puyM eepM
aview vLM.
20
etlAM kH jnM, yEhAvyew zi
yANi ecyHtetH aRiyM. etlAM
yi AEylieR vinAyvnANH (eed
vM) ecyHtetH mxY kH mnilA
A wuM
vYAjeedveL yEhAv
evl@ vLi
21
yAEAbieR rAjAvAy yEhAv pR
y, v, nieR vAdLvtriik.

niL@ew etLivuk qe kANik.


aEA nmH zriyAyEtet ni
yiAM. 22niL@ew timk {L@ew
mivH qA sMBviet
pRyNM. rMBielA sMBvictH?
BAviyiel sMBviM? {ELAw pR
yk!
{ atIvEyAew EkAM.
aEA awtAyi q sMBviem
{ mnilAM. 23BAvieyi
aRiyA {eLeAe EnANem
pRyk. aEA ni yTAEdv
ArAeN { vizVsiM. qe
iluM ec@k! nlEtA cIEyA qe
iluM ec@k! aEA ni jIvici
riev { aRiyM. {
nieL piwkyM ec@M.
24
EnA, vYAjeedvEL, ni o
ml! niH oM ecA k}iyil.
evRue (eedvxH w iyi) ovEn
nieL rADi.
tAnANH keedvemH yEhAv
etLiyi
25
vwH oven {ANi. sUrY
di ki}niM av v.
qeR nAme av rADi. w
L@Av nn kLimiE
nw. aEtEpAel Q vizixH w
rAjAAEm nw.
26
sMBviMmE eti rA
{ELAw pRtH? n aven eed
vem viLiNM. niL@ew timkLi
orAeLiluM ArY {ELAw pR
EA? l! timkLi o@M {
ELAw yAetAM pRil. timk
o vAM pRil. ni pRytH
av EkAmAkil.
27
sIEyAEnAwH eti dYmAyi pR
tH yEhAvyAy {AnA. Q
sEzvumAyi o dten {A eyzEl
miElyc@+ EnA, nieR jnM tiriek
v!
28
{A vYAjeedveL EnAi. av
rilAM qeiluM pRyAM mAM jH{A
niyAyiil. {AnvErAw EcAdY
EcAdic@. avrAke oerA vAEpAluM
pRtumil!
29
EdvAerl A M oml ! avH
oM ecAnAvil! timkLAke,
pUmAyM vilekv!
yEhAvyew vizixw
H dAs
qeR dAsen EnAk! {Anv
en piNyH . {A etr
ewvnANv. avni {A
atIv sMItmANH. qeR Avu
{Anvni niRc@. rAxH\eL av
nYAyviDi nwM.
2
av etvukLi Re sMsAri
kyil. av nilviLikEyA EA
zikEyA l.
3
av mAnYnAyiriM. av o {A
NEpAluM owikyil. o kriiriEpA

42

691
luM av ekwkyil. av nIti
EyAew viDikyM stYM kekyM
ec@M. 4av INitnAyiIkEyA
ElAki nIti eekvM mE tk
ewkEyA l. vidrEdzLiluv
aveR pEdzLi yikyM
ec@M.
ElAkieR
xw
H AvuM BrNA
DipM yEhAvyA
5
stYeedvmA yEhAv pRtA
NitH. (yEhAv kAze s]xHwic@.
miEm av kAze nivi.
miyilu svtienyM av s]xHwi
kyM ecyHt. miyiel skl mxY
M jIveR zVAsM n. miyi
nw oAErA vYiM yEhAv A
vu n.)
6
n vivA yEhAvyA
{A niEAw pRu. {A nieR
krM #hiM. nie {A sMrik
yM ec@M. qni mxYmAeyA krA
RuetinH nI sAYmAyiriM. sv
mxYM nIeyA kAzmAyiriM.
7
nI aAew k RkyM av
kA}Hc lBikyM ec@M. aEnkM
Ep twvRyiluH; nI aver EmAci
iM. aEnkMEp i vsi;
nIyver twvRyiniM puRE
nyiM.
8
{AnA yEhAv, yEhAv qA
qeR EprH. qeR mhtVM {A
meArA nkil. qERtAyiriE
sHEtAeLAM kvewA {A
timkeL (vYAjeedv) avdi
yil.
9
rMBi, cil sMBviem
{A pRu. aetAe sMBvikyM
ecyHt! EA a sMBviti
mE, BAviyiel sMBviem {A
pRy.
eedvienA sE
H tAM
yEhAvyH o putiy gAnM pAwk.
vidrrAjYnivAsikEL, smiel
nAvikEr, smiel jIvikEL, vidr
EdzvAsikEL, yEhAvey vA}Hk!
11
mmikEL ngrEL, EkdAriel #Am
EL, yEhAvey vA}Hk. eezlAni
vAsikEL, hAdgAnM pAwk! ni
L@ew pv t ieR enRukyini
pAwk.
12
yEhAvyH EtjH nk. vidrEd
zvAsikEL, aven vA}Hk!
13
yEhAv znAeyA BwenEAel
puRE EpAM. ysenEA
elyAyiriM av. av vLer EkA
pitnAM. av zbH d mAkyM
nilviLikyM ec@M. teR z@eL
EtAlikyM ec@M.
10

eedvM vLer mAzIlnA


vLerAlE {AenAM pR
iil. {A sVyM niyikyM
14

eyzAvH 42:4-25

oM pRyAtirikyM ecyHt. qA
liEA {A svi OIey
EAel Re nilviLiM. {A atik
WinmAyM ciluM nizVsiM.
15
kL@M pvtL@M {A nzii
M. aview vL svssYL@M
{A NM. ndikeL {A vr miyA
M. jlAzyeL {A NM.
16
pie aer {A averAriluM
aRiyA rItiyi nyiM. aer
{A av muEpAyiEyilA l
LiEl nyiM. avH {A
ien kAzmAM. p nile
{A misewM. {A vAgHdM
ecyHt kArY nwilAM. qeR jn
e {A eekviwkymil.
17
pE, cil qe piw ni
i. avH sVM epAti timk
L@H. av timkELAw pRy,
nieLeR EdvArA. av t
L@ew vYAjeedveL yi.
pE av nirAzitrAM.
yi AEy eedve
viA Aiyil
18
bDirAEr, qe vik! a
AEr, qe EnAiAk.
19
svElAkiluM vcH qeR dAsnA
yiriM vuM a! ElAkiEl
{Anyc dtnANH vuM bDir.
{AnAmAyi krARuAiEyA-yEhAv
yew dAs- av vuM anA.
20
tAen ecNemH qeR dAs
kA. pE av qe asri
il. avnH sVM ecvikekAu
EkAM, pE avene EkA
Ail.
21
teR dAs nl v nAyiriA
yEhAvyA#hi. teR atH-tkr
mAy pEdz avnA drie
wA yEhAvyA#hi.
22
qA mxYer EnAk. m@
v aver EtAlikyM avew vsHt
vkk aphrikyM ecyHtiri.
yvAeLlAM Byiri. av twvR
kLi pUiyiweiri. mxY av
ew pNM m}uv kviri. av
er riA mil. anY avew
DnM kv. a tiriek ekAwH!
q@ pRyAnAmil.
23
niLilAeriluM eedvieR
vAk iEcA? l! pE nI av
eR vAk ic @ EkkyM
Ay kArYei ciikyM ec
NM. 24yAEAbieRyM yi AEylieR
yM sH aphriA rANver
avdictH? yEhAvyANH en ec
A aver avdict!H n yEhAv
yHetier pApM ecyHt. atinA n
ew sH aphriA yEhAv aver
avdic@. yi AEylukA yEhAvyA
#hic rItiyi jIvicil. yi AEy
jnt aveR vcn vic i l .
25
atinA yEhAv avErAw EkApic@.

eyzAvH 43:1-23

692

yEhAv avetier zmAy y


L@Ai. yi AEylukA @M agHni
EpAelyAyi atH. pE qA
sMBvietH avrRiyil. av
qriyEAelyAyi atH. pE sMB
vitieni mnilAAM av
Ail.
eedvM sdA teR jnEAewAM
yAEAEb, yEhAv nie s]xHwi
c@! yi
AEyEl, yEhAv nie
s]xw
H ic@! EA yEhAv en pRy
kyM ec@, ByeEw! {A nie
ric@. nin {A Epri@. nI qER
tA. 2dritL@AEA {A
niEAewAmH. ndik mRic@kw
EA ninH apkwmAkil; tIyi
lUew nwEA nin epAEl
il; tInAL nin priElik
yil. 3 qekAeA, yEhAvyAy
{A nieR eedvmA. yi AEyli
eR vinAy {A nieR rknA
. nin vilyAyi {A Qji
pHtien nki. qEtYApYeyyM esb
eyyM nie qERtAA {A pkrM
nki. 4 nI qni vLer DAnmANH,
atinA nie {A mhtVewM.
{A nie sHEnhi, nin pkrM
{A qlA jneLyM rAxH\eLyM
nkyM ec@M.

43

teR ikeL eedvM


Bvni ekAuvM
5
atinA ByeEwtil ! {A
niEAewAmH! nieR meL {A
omic@i nieRywEl ekAu
vM. ki}niM pwiARu niM {An
ver sMBriM. 6vwiEnAw {A pRyM+
qeR jne qni trik! etiEnAw
{A pRyM+ qeR jne twvRyili
wtH! qeR puAeryM puimAeryM
vidrEdzLiniM ekAu vrik!
7
qERtAyver-qeR nAmM ver
qeRywEl ekAu vrik! aver
{A qniEvi s]xHwic@. aver
{A s]xHwic@. av qERmA
ElAki eedvieR
sAYM yi AEylA
8
eedvM pRy, keiluM a
rAyver ekAuvrik. ecviyeiluM
eckiwArAyver ekAuvrik. 9sv
jntyM rAxH\L@M aview omic@
ewNM. rMBi qAyi q
pRyA avew vYAjeedvLielA
inH #hM AEyAM. av tL@ew
sAikeL ekAuvre. sAi stYM
pRye. atH avew En etLiyiM.
10
yEhAv pRy, ni qeR
sAikLA. {A etrewu
dAsnA nI. qi vizVsiA
mxYer srAtinA nie
{A etrewtH. av {AnA
q nI mnilAAnANH nie

{A etrewiritH. {AnA
stYeedvM. qnimH eedvmA
yiil. qniEzxvuM eedvmAki
l. 11{A sVyM yEhAvyA. meA
rknil t AM-knAyv {AnA
. 12niEAw sMsAricv {AnA.
nie {A ric@. niEAw {A
ArY pRu. niEAwewyA
yiv etiluM apricitnl .
nIyA qeR sAi, {A eedv
vuM. (yEhAv sVyM pRtANietA
e.) 13{AenEA}uM eedvmAyi.
{AeneiluM ecyHtA a mAi mRi
A M k}iyil. qeR ziyi
niM mxYer riAM M k}i
yil.
14
yEhAv, yi AEylieR vinAy
v, nie ri. yEhAv pRy,
ninAyi {A bAbiElANiEl
eesnYe ayyHM. aEnkMEp piwi
ewM. av, kdAyA sVM k
lukLi ekAu EpAkewM. (kdAy
A klukeLecAli vLer ah
rivrANH . ) 15nieR vinAy
yEhAv {AnA. yi
AEylien
{A s]xHwic@. {A nieR rAjAvA
.
eedvM teR jne vIuM riM
16
yEhAv smilUew pAt nii
M. tirywi eviluM teR jn
inAyi av pAtyAM. yEhAv
pRy, 17sVM rTL@M tirkL@M
eesnYL@mpEyAgicH qEAw yM
ec@v prAjyewewM. av
piIewAriluM q}uEkyil .
av nziiewM. em}utirinALM
aNyMEpAel av twyewM. 18ati
nA rMBiluAy kArY a
sHmritH. vLer meAkAl sMB
vicetAieniyM ciitH. 19q
ekAeA, {A putiy kArY
ec@M! ni nI o ecwiEpAel vLM.
stYmAeNH nin tIcyAym
RiyAM. mmiyi {A stYmAyM o
mAM niiM. vrmiyi tIc
yAyM {A ndik s]xw
H iM. 20vnYm]g
EpAluM qEAw niyvrAM.
vliy m]gL@M pikL@M qe d
riM. mmiyi evemA}uEA
av qe driM. vr miyi
{A ndikeLA}uEA avere mh
tVewM. {A etrew qeR
jni jlM nkA EviyANH {A
evM ekAwtH. 21{A s]xw
H ic m
xYrANiv. av gIt pAwi qe
sHtiyHkyM ec@M.
22
yAEAEb, nI qEAw Ai
c il . qekAeA yi
AEyEl,
nin {A mwAyiIiri.
23
nieR AwkeL nIeyni bli
yAyi ekAuvil. nIeye mhtVe
wiyil. nIeyni blik ekAuv
il. qni blik nkA nie

693
{A nibic@mil. INitrA
ver DUp kiA {A nie
nibicil. 24atinA nI nieR
pNM qe driA sADn
vApEyAgic i l . pE qe
nieR awimeyEAelyAA nI mi
c@. nieR tik qe mwiMver
nI pApM ecyHt.
25
{A, {AnA nieR pAp
wc@kLyv. qee Itie
wAnA {Ani ec@tH. nieR
pAp {A oriluM oAikyil.
26
pE, nIeye (nieR EneLi)
oAiiNM. nmeAwi qA
zriey niyiAM. nieR v]i
k vivricH a nYAyem etLiyi
NM. 27nieR dYpitAvu pApM ecyHt.
nieR niymjH{ qnietier v
ic@. 28nieR viBrNADipAer
{A virl A tAM. yAEAbien
pUmAyM {A qERtAM. yi A
Eyli EdAx sMBviM.
yEhAvyANH keedvM
yAEAEb, nIeyeR dAsnA
. qe vik! yi AEyEl,
nie {A etrew. {A pR
y kArY Ek! 2{AnA
yEhAv, nie s]xHwic {AnA.
nI yiriEetEA, nie atAi
s]xHwic {AnA. nI nieR a
yew vyilAyiEA mt nie
{A shAyic @ . qeR dAsnAy
yAEAEb, ByeEwtil. eyEn,
nie {A etrew.
3
dAhiv {A evM o}ic@
ekAwM. vr lLi {A a
vikeLA}uM. nieR mL@ewEm {Aen
eR Avien pkM-nieR pigA
mikew Em qeR a#hM.
nieR wMbi mkLi o jl
vAhM EpAelyAyiriM atH . 4ElAk
iel m@ jntkiwyi av vLM.
jlvAhriki vL mr
EpAelyAyiriM av.
5
ov pRyM, {A yEhAvyEw
tANH. meA yAEAbH q Epp
EyAgiM. EveRA {A yEhA
vyEwtH qH oiwM. nieyA
yi AEy q EpM pEyAgiM.
6
yEhAvyA yi AEylieR rAjA
vH. svznAy yEhAv yi
AEy
lien ri. yEhAv pRy, {A
nA keedvM. m@ eedvmil. di
yM avuM {AnA. 7qeEAel
meA eedvmil. aenyei
eedvmiEA sMsArie. eedvM
vH av qeEAelyAeNti
etLivuk tre. Q purAtnjntey
{A s]xHwic mtluAy kArY
eedvM qEAw@ pRyNM. BAvi aRi
yAemtieR etLivinAyi eedvM
o awyALM tre. 8ByeEwtil! vYs
niEmil ! q sMBviem

44

eyzAvH 43:24-44:17

{A niEAw pRi@H. nIeyeR


sAYmA. EveR eedvmil- {AnA
k. EveRA pARymil- {AnA
NH kenH qniRiyAM.
vYAjeedv nixP
H l
cil timkL@A (vYAjeedv
). pE av nixHPlLANH. m
xY timkeL sHEnhi. pE
timk nixHEyAjnLA. av
timkL@ew sAikLA-pE av
kANA k}ikyil. avH omRi
kyil- tL@ew v]ikLA t
nANM ekwevM avrRiyil.
10
rANH Q vYAjeedveL Ai
ytH? Q nixHEyAjnLAy timk
Ai? 11pNiArANH EdvAer
AiytH! pNiArAke mxY
rANH- EdvArl. averlAM owi
ArY cc ecyH t iei,
aEA av nANMekwkyM Bye
wkyM ec@mAyi.
12
pNiAr teR pkrN
ekAH kri mkLi vcH u
p}ui. ElAhM ikekAiwicH
ayA timyA. sVM k
eekkLANyAL@pEyAgitH . pE
vizEA av zi nxHwew.
evM wiilAeyi av I
NitmA.
13
meA pNiAr luM nArAyvuM
ekAH twiyi vryiw. atH qview
mRiNemH ayA kAieAwu.
pie ayA LikekAH twiyi
nieA tim ekAieyw. mM
pEyAgicH av timey aL.
aen ayA twiey tYM o mxY
enEAel iI. Q mxY
pmAke atieR vstiyilirik
ylAet oM ecyyil.
14
ov EdvdAEvA eesEA oA
mrELA mRi. ( mr ayA
vLiyvyl - av sVM kA
vni vLvyANH. o eep mrM
nA m} atien vLM.) 15anrM
ayA mre viRkAyi pEyAgi
. ayA mre ekAc@ viRk
LAi kIRu. viR ayA pAcki
M tI kAyAM pEyAgi. Rc@
viRpEyAgicH tIkicH ayA aM
w. pE viRkini te
ayA o eedve AkyM rA
DikyM ec@! eedvM mxY
AiytANH- pE mxY ti
myew mi nmsHkri! 16twiyi
pti ayA ki. tIyi
ayA Rci EvvikyM vyRu niRey
tikyM ec@. tI kAytinH
ayA viR ki. ayA pR
y, ekAAM! EAeLni w kii
yiri, tIyew evLici qni
kAvAM k}iy. 17pE Rc@ twi
micmH. atinAlyA aekAH o
timyAi atien eedvem viLi
9

eyzAvH 44:18-45:6

694

. eedvi mi nmsHkri
kyM atien rADikyM ec@.
ayA Aiy eedvEAwH ayA
Ai, nIyAeNeR eedvM,
qe ricAluM!
18
teLA ec@etH av
aRiyil. av mnilAil! av
ew kk mweiritinA
kANAnAkA EpAel. avew Xdy
(mnSk) mnilAA mi
Etyil. 19av ArYeLi ElA
ciciEyil. mxY mnilAil,
atinAlv en sVyM ciiciE
yil, pti twi {A tIkic@. knlu
kLi {A avuM mAMsvuM @.
pie {A mAMsM ti. pie avEz
xic twi {A Q BIkr sADne
AAM pEyAgic@. {AenA twi
ey rADi!
20
tAenA ec@etH ayA
aRiyil. ayAL@ew mnS kli.
atinAltH ayAeL etAy mAi
lUew nyiciri. ayAH sVyM
riAnAil. tA etA ec@
etH ayA kANA k}iyil .
{A piwiciri tim o vYAj
eedvmANH qyA pRyil.

. 26yEhAv mxYH sEzM nkA


teR dAsAer ayyH. sE
zM av yATAYmAkyM ec@.
mxYer ecNemH aver aRiyi
A yEhAv dtAer ayyH. av
ew sEz yEhAv niREv@kyM
ec@M.

stYeedvmA yEhAv yi A
Eylien shAyi
21
yAEAEb, ArY oAik!
yi AEyEl, nIeyeR dAsnAeNEA
ik. {A nie s]xHwic@. nIey
eR dAsnA. yi AEyEl, atinA
nIeye mRtH.
22
nieR pAp vliy EmG
EpAelyAyi. pE, pAp
{A wc@kLu. nieR pAp,
ElAlvAyvi EmGM atYmA
EAel EpAyiri. nie {A ri
kyM sMrikyM ecyHt, ati
nA nIeyiEl mwi vrik!
23
yEhAv mhdHk ecyHttinA
kAz sEAxi. mi, ati
eR agADtEpAluM, sEAxi!
pvt eedvi niEyAew pAw
. vnv] m}uvM hAdi!
qekAeA yEhAv yAEAbi
en ric@. yEhAv yi AEyli mhA
kArY ecyHt.
24
nI qAyiriEvA aen
yEhAv nie s]xHwic@. nI ayew
vyilAyiriEAe yEhAv
ecyHt. yEhAv pRy, yEhAv
yAy {A qlAM s]xw
H ic@! kAzeL
{A sVyM vinYsic@! miey {A
qni mi nivi.
25
vYAjvAck N pRy. pE
avew Nk vYAjmAeN yEhAv
etLiyi. mAyAjAlAer yEhAv
vifH F ikLA. jH { AnikeLEAluM
yEhAv }. t vLer aRivu
vrAeN
av Dri. pE
yEhAv aver mAerEAelyA

45

eydey pun+sx
] w
H iA eedvM
EkAerzien etrewu
yEhAv eyzElmiEnAw pRy,
mxY vIuM nii vsiM! ey
dyiel ngrELAw yEhAv pRy,
nI punniiewM! nziie
ngrELAw yEhAv pRy, nieL
{A vIuM ngrLAM!
27
agADtkELAw yEhAv pRy,
vruEpAvuk! nieR RvukeLyM
{A viM!
28
yEhAv EkAerziEnAw pRy,
nIeyeR wynA. qeR xHwM
nI niREv@M. eyzElmiEnAw nI pRyM,
nI punniiewM! lyEAw
nI pRyM, nieR awiR pun nii
ewM!
yi AEylien sVtmAA
eedvM EkAerzien etrew
teR etrewe rAjAvAy
EkAerzieni yEhAv pR
kArY tANH+
EkAerzieR vlkrM {A #hi
M. rAjAAew aDikArM kvtinH
{Anven shAyiM. ngrkvAw
EkAerzien twykyil. {A ngrkvA
w RkyM EkAerzH ak kw
kyM ec@M.
2
EkAerEz, nieR eesnYM mERuM.
{A nin mE EpAvukyM ec@M.
pvteL {A wic@nirM. evlM
ekAu ngrkvAw {A tkM.
kvAwieR usAk {A
owiM.
3
i sAdie sH {A
nin nM. oLiic@vc sH
{A nin tM. {AnA yEhAv
q nI aRiytinANH en ec@
tH. yi
AEylieR eedvM {AnA
, nie {A EpecAli viLik
yM ec@!
4
qeR dAsnAy yAEAbiEvi
yA {A etAe ec@tH. qeR
etrewe jntyAy yi AEylu
kAEviyANH {Ani ec@tH.
EkAerEz, nie {A Ep ecAli viLi
. ninee aRiyil. pE nie
{A Ep ecAliviLi.
5
{AnA yEhAv! keedvM {AnA
. meA eedvvumil. nie vO
Driic t H {AnA. qi@M
nIeye aRiyil.
6
{AnANH k eedvemH jnM mni
lAAnANH {Ani ec@tH. {AnANH
yEhAv qM meA eedvvumielM

695
ki}niM pwiARuveryv aRi
yNM.
7
kAze {A s]xHwic@. ien
yM {A s]xHwic@. smADAnM {AA
. dritM {AA. {AnA
yEhAv-etlAM {A ec@kyM
ec@.
8
kAziel EmG miyi m}
EpAel n epie! mi piLH r
vLre! nyM ati vLre! yEhA
vyA {A aven s]xHwic@.

teR sx
] w
H ikeL eedvM
niyi
9
mxYer EnAk! av teL
s] x H w ic v mAyi ti. av
qEAw ti kAk! epAiy
mklieR kxN EpAelyAN
v. mklmAvA mym kLim
pEyAgi. nIeyA ec@
mxYA? q kLim EcAdi
mil. s]xHwikH
xHwAvien EcAdYM
ecA ziyil. mxY Q kLim
EpAelyA. 10pitAvH teR i
k jIv n. qinANH ae
ni jIv nkiytH? qH i
EcAdiA k}iykyil. qinAeN
e svict?H qH ikH sVM
aey EcAdYM ecAnAvil.
11
eedvmAy yEhAvyA yi AEy
lieR vi. av yi AEylien
s]xHwic@. yEhAv pRy,
qeR mEL, nieLEAwH awyALM
EcAdic@. {A ecyHt kArY kANi
A nieLEAwAvzYe@.
12
atinAlitA! miey {A s]xHwic@.
atiel skl mxYeryM {A s]xw
H i
c@. {AeneR sVM eekkL@pEyAgicH
kAze s] x H w ic @ . kAziel
sveesnYiM {A kln nki.
13
EkAerzinH {AnveR zi nkiy
tinA av nlkArY ec@M. av
eR EjAli {A anAyAsmAkyM
ec@M. EkAerzH qeR ngrM punni
iM. qeR jne av sVtrA
kyM ec@M. qeR jne EkAerzH
qni vikyil. etAe ec@
tinH {Anv liekAwkyM Ev.
mxY sVtrAewM. avew sVA
tYM qni sQjnYmAyiriM. sv
zkHtnAy yEhAv pRtANietAe.
14
yEhAv pRy, QjipHtM qEtYA
pYyM DnikmANH. pE yi AEyEl,
DnemAe nin ki@M. Esbyiel
yrM wiyv niERtAM. k}ui
clymAyi av nin piAel
nwM. av nieR mi nmsHkri
M. av niEAw AikyM
ec@M. yi AEyEl, eedvM niEAewA
mA. m@ eedvvumviewyil.
15
eedvEm, mxY kANA k}i
yA eedvAmA nI. yi AEylieR
rknA nI.

eyzAvH 45:7-25
16

aEnkMEp vYAjeedveL A
. pE av nirAzrAM. aver
lAvM nANM ek@EpAM.
17
pE yi AEy yEhAvyA ri
ewM. r nitYmAyi wM. yi A
Ey oriEAluM nANM ekwew
kyil.
18
yEhAv eedvmA. kAzeyM
mieyyM av s]xw
H ic@. miey yEhA
v atieR An tixHWic@. tA
s]xHwicEA mi nYmAyirietH
yEhAv #hic@. tAmsiA Evi
yANv atien s] x H w ic t H ! {AnA
yEhAv. meA eedvmil.
19
{A rhsYi sMsAric i l .
{A sVtmAyi sMsAric@. qeR
vAk {A ElAkieR i oLi
ic@ vyHil. qe nYl
Li EtwNemH {A yAEAbieR
jnELAw pRil. {A yEhAvyA
, {A stYM pRykyM ec@.
stYmAy kArY {A pRy.
tAnANH keedvemH
yEhAv etLiyi
20
ni anYrAxH\LiniM r
epiri. atinA o EcH
qeR mi vrik. (v vYAjeedv
L@ew timkeLw. Q nixHEyA
jn EdvAErAwH v Ai.
pE t qA ec@etH
av aRiyil. 21vErAwH qiEl
vrA pRyk. av tL@ew vYvhArM
avtriicH cc ece.)
vLerAlM mu nw kArYeLi
niELAwArA pRtH? vLer vLer
mu mtE ArY niELAw
pRuekAitArANH? yEhAvyAy
{AnA ArY pRtH. k
eedvM {AnA. qeEAel meA
eedvmEA? meA nl eedvmEA?
mxYer ri meA eedvmEA?
l! meA eedvmil! 22vidrEdzvAsi
kEL, niLiniyM vYAjeedveL pi
wtH nik. ni qe ag
mic H rEnwk. {A eedvmA.
meA eedvmil . {A mAmA
eedvM.
23
{A qeR ziyA Q vAgHdAnM
ec@. {A vAgHdAnM ec@EA
vAgHdAnM stYmA. {A vAgHdA
nM ecyHtv sMBviM! qlAvM qni
mi nmsHkrikyM ec@M. qlAv
M qe agmiAemH stYM ec@k
yM ec@M. 24jnM pRyM, nyM zi
yM yEhAvyi niE vrikyZ.
cil yEhAvyi EkApixH W rANH .
pE yEhAvyew sAik vrik
yM yEhAv ecyHtiri kArYeL
i sMsArikyM ec@M. aen,
EkApi av litrAM. 25yi A
EylukAer n ecA yEhAv shA
yiM. jnM tL@ew eedvi aBimAni
kyM ec@M.

eyzAvH 46:1-47:9

696

vYAjeedv EyAjnmilA v
EbluM enEbAyM qeR mi
nmsHkriM. vYAjeedv
evRuM timk. mxY timkeL
m]gL@ew puR kyieAu EpA
-mE vliy BAr mAmANv.
vYAjeedv mxYer INiik
mAEm ec@Z. 2 vYAjeedveL
lAM nmsHkriM-aveylAM nilMpti
M. vYAjeedvH repwAnA
vil-aveylAM twvukAerEAel ekA
uEpAkewM.
3
yAEAbieR wMbEm, qe vi
k! EA}uM jIviciri yi AEy
lukAEr, ik! {A nieL m
kyAyi. amAew vyilAyi
EAmt {A nieL mi.
4
ni jnicEA nieL {A m
. vyAEA}uM nieL {A m
M. niL@ew tlmwi nryHM. qi
AluM nieL {A mM. qekA
eA, nieL {A s]xHwic@. ni
eL {A wM mkyM ri
kyM ec@M.
5
qe mAerilumAyi tArtmYM
ecAnAEmA? l! qni smAnnAyi
mil. qeiyetlAM mnilA
A ninAvil. qeEAel meA
mil. 6 cil sVvuM eviyM sm]
mAyH. avew pNsiyiniM
sVM vI}u. av tL@ew evi
lAsi . twiyi vYAjeedv
e ekAiyAAnv klAkAr
pNM ekAw. pie, av nmsHkri
kyM vYAjeedveL rADik
yM ec@M. 7av tL@ew vYAjeedv
eL mliEli nw. vYAjeed
vM nixHPlmA- mxYH avey
mEi v! timey mxY nil
Ri; avyH cliA k}iy
il. vYAjeedvM oriluM atieR
AnniM mARuil. mxY ati
eR EnH EAziM; pE atH
mRupwi pRyil. vYAjeedvM o
timmAM. mxYer avew drit
LiniM riA atinAvil.
8
ni pApM ecyHtiri. et
i ni vIuM ciiNM. ArY
oAikyM zrAkyM ec@
k. 9 pu sMBvic kArY oAik.
{A eedvmA qH oAik. Ev
eRA eedvmil. vYAjeedv qe
EAelyl.
10
avsAni qeAe sMBvi
emH rMBiEl {A niELAw pR
u. ERAlM mH, aver sMBvi
A kArY {A niELAw pRi
. {AeneiluM sUNM ecyH
tA a sMBvi. {AnA#hi
{A ec@. 11ki}niM o
ven {A viLikyM ec@. ayA
o k}ukenEAelyAyiriM. av o
vidrrAjYniM vrikyM {A ni
yic kArY ec@kyM ec@M. etA

46

e ec@emH {A niELAw pRy


, {An ec@kyM ec@M. aven
{A s]xHwic@. aven {A ekAuv
rikyM ec@M!
12
ni vliy ke ni
Li cil k-pE nl kArY
eLAM ni ec@mil. qe vi
k! 13{A nl kArY ec@M! eev
kAet {A qeR jne riM.
sIEyAniM qeR atH - tkrmAy
yi AEyliM {A r ekAuvM.
bAbiElANi eedvsEzM
ecLiyi vINH avieweyi
rik! kdyew knYkApuI,
nilirik! nIyiEA BrNADip
yl! nI m]dlyuM ElAlvtiymAeNH
jnM kkyil.
2
ni nI atYVAnM ecNM. tirikel
w DAnYM epAwicH nI mAvuANM.
nieR mwpwM mA@kyM Emli a}ic@
kLykyM ec@k. nI nieR rAjYM
vi@EpAkNM. mxYH nieR kAluk
kANAnAvuM viDM nieR pAvAw y
kyM ndik kwkyM ec@k,
3
puxA nieR rhsYBAg
kAkyM nie eelMgikmAyi pEyA
gikyM ec@M. nieR cI v]i
kH nieeAu {A pkrM vIiM.
nie shAyiA oM vriky
mil.
4
qeR jnM pRy, eedvM {eL
ri. aveR nAmM+ sv z
nAy yEhAv, yi AEylieR vi
nAyv qA.
5
atinA bAbiElAEN aview
zAmAyirik. kdyew puI, i
El EpAvuk. qeA nI ni
aDikM kAlM rAjYL@ew RANi yi
riil.
6
qeR jnEAw {A EkApici.
av qERtA. pE {A EkApi
ci. atinA aver {A mANi
kLlAtAi. aver {A nin t.
nI aver ziikyM ecyHt. pE
nI avErAw kANYM kANicEt l.
v]ereAu EpAluM nI nAyi pNi
eywic@.
7
nI pRu, {A qeEM jIvi
M. {AenEA}uM RANiyAyiriM. nI
avErAw ecyH t tikeL nIeyA
ikwi ecyHtil. q sMBvi
emH nI ciicil.
8
atinA mEnAhrI ik!
suriteyH nin EtAkyM mA
NiyAy kvYi {AnA. qe
EAel DAnvYiyAyi mil .
{AenAriluM viDvyAkil. qnie
EA}uM ikL@AyiriM q nI
sVyM pRykyM ec@.
9
Q ru kArY epAwnEv nin
sMBviM. dYM nin nieR i
k nxHwewM. pie nin nieR
BAvH nxHwewM. aet, stYmAyM

47

697
nini sMBviM. nieR jAlvidY
kELA ecwividYkELA nie riil.
10
nI tik ec@, pE aEA}uM
suritey nin EtA. qeR
tik M kAil. q nI sVyM
k. nieR jH { AnvuM aRivuM
nie riemH nI k. k
vYi {AnA. qeEAel mANi
yAyi mil q nI sVyM k.
11
pE nin duritL@AM. aet
EA sMBviem ninRikyil .
pE drieR vrvAyi. drit
twyiwA nineAM ecAnA
vil. qA sMBvicet EpAluM
aRiyAviDi nI Evgi nzi
iewM!
12
jIvitiluwnILM jAlvidYkL@M
ecwividYkL@M pWiA nI atYVA
nM ecyHt. atinA nieR jAlvidY
yM ecwividYyemAe pEyAgiA
wuk! jAlvidYk nie shAyi
EcAM. ninAereyiluM EpwiiA
k}iEAM.
13
ninH vLeryDikM pEdxHwAH.
av t pEdz nin mwEA?
qi nieR nnirIker ay
yHk. mAsArMBM pRyAnv k}iyM.
atinA nin driteLEA A
emH avH niEAw pRyAnAEy
AM.
14
pE av teLe riA
EpAluM k}iyAvrAyiriM. av eev
EAEpAel kM. aMwA EpAluM
kn avEzxiAEpAel av
Evgi kM. kAyAenArlM tI EpA
luM avEzxiil.
15
nI qiEvieyAe kWinAVA
nM ecyHEtA atienAe aen sMB
viM. nieR jIvitiluwnILM nIy
mAyi vYApArM nwiyv nie vi@
EpAM. oAErAM avnveR v}iEy
EpAM. nie riA M avEzxi
kymil.
eedvM teR ElAke Bri
yEhAv pRy, yAEAbieR
wMbEm, qe vik! ni
sVyM yi
AEy q viLi.
ni eydyew wMbArANH .
ni yEhAvyew nAmi vAgHdAn
ec@. yi
AEylieR eedv
e ni vA}H. pE aen
ec@EA ni vizVsHtErA A
tyvErA al.
2
aet, av vingriel pQr
ArA. yi
AEylieR eedve
av yi. sv z nAy
yEhAv qA aveR nAmM.
3
sMBvi kArY {A pE
vcictANH. aArYeLieylAM
{A niELAw pRu. epe {A
aetlAM sMBviikyM ecyHt@.
4
ni kWinXdyerRiyAem
ekAANH {AnetAe ecyHttH. {A

48

eyzAvH 47:10-48:14

pReteiluM vizVsiA ni
Aiyil. ni vLyA uEpA
elyuM evlM EpAelyM kWinXdyrA
yi.
5
atinA q sMBviemH vLer
ute {A niEAw pRi.
av sMBviti vLer mute
ArY {A vcici. nL@
Aiy EdvAri ecyHt q ni
pRyA k}iyAtAAnANH {Ani
ecyHttH. new vi#h, new
timk, etAe sMBviic@ q
ni pRyAtiriAnA {Ani
ecyHttH.

yi AEylukAer Ikri
A eedvM zii
6
sMBvicetlAM ni EkkyM
kAkyM ecyHt. atinA vA
ni m@vErAw pRyNM. EA
niiniyM aRiyA putiy kArY
eLi {A pRyAM.
7
etAM puAy kArYLl. etA
e EA nw kArYLANH.
Eti mH ni ArYeLi
Ekiriyil. {itRiyAvutA
NElA q pRyA niAvil.
8
pE aEA}uM nieLe vicil!
nieLAM pWic@mil! {A pRetA
M ecvieAA ni Aiyil.
ni qnietirAemH rMBM mt
E qniRiyAmAyi. jnicEA
mt ni qnietier klApM kAi
yi.
9
pE {A mAzIlnAyiriM.
{A qniAyi ec@M. EkApAlnAyi
nieL nziiAtinH mxY qe
vA}H M. qeR kAiriinH ni
eLe vA}HM.
10
EnA, nieL {A rAM. m
xY eviey agH n iyi *Ikri
. pE dritLilUewyAyiriM
{A nieL Ikrik.
11
{AnitH qniAyi sVyM ec@MqniAyi! {A mANiylAEpA
el nieLe prigNiil! cil vYAj
eedv qeR EtjSM sHttiyM
eekywA {A avdiyil!
12
yAEAEb, qe vik! yi A
EyEl, qeR jnmAkA nie {A
viLic@. atinA qe vik! rM
BM {AnA! avsAnvuM {AnA!
13
qeR sVM eekkekAH {A
miey s]xw
H ic@. qeR vlkrM kA
ze s] x H w ic @ . {Anver viLi
kyAeNi, averAic H qeR
mi vM.
14
nieLlAvM view vH qe
vik! etAe sMBviemH et
iluM vYAjeedvM pREA? l! bAbi
ElAkAErAwM kdyErAwM yEhAv
#hitH av etrewv
ec@M.

eyzAvH 48:15-49:10

698

15

yEhAv pRy, aven {A viLi


emH {A niELAw pRtANH.
aven {A ekAuvrikyM ec@M!
aven {A vijyiiM.
16
view vH qe vik! bAbi
ElA o rAxH \ mAyi rMBic E A
{AnviewyAyi. {A pRtH
L@k mnilAtinH rMBMmt
E {A vYmAyi sMsArici.
anrM eyzAvu pRu, EA,
qeR yjmAnnAy yEhAv qeyM
aveR AvienyM niELAwi pR
yAnyyH. 17yi
AEylieR vi
M rkmAy yEhAv pRy,
nieR eedvmA yEhAv {AnA
. shAykrmAy kArY ecA
nie {A pWii. nI EpAEk
v}iEy nie {A nyi.
18
nIeye asriciei, smA
DAnM niiEl niReA}u ndi
EpAel vmAyi. smiel tirmA
lk EpAel nin pieyM pieyM
nkL@AmAyi.
19
nIeye asriciei, nin
eApAw ikL@AmAyi. av
mNrikEpAelyAyiEen.
nIeye asriciei nI nzi
iewmAyiil. nI qEAewAM
wmAyi.
20
qeR jnEm, bAbiElA vi@EpA
vuk! qeR jnEm, kdyri niM
oAwiEAvuk! Q vA hAdEAew
jnEAw pRyk! miyiel vidrEdz
LielAe Q vA prk! mxY
ErAw pRyk, teR dAsnAy yAEA
bien yEhAv ric@!
21
yEhAv teR jne mmiyilUew
nyic@. pE av dAhmAyil!
qekAeA av teR jni
nAyi pARyiniM evM vhii
c@! av pARpiLkyM atiniM
evM vhikyM ecyHt!
22
pE, yEhAv yMwi pRu,
dxHwAH smADAnmAyiriyil!

eedvM teR vizixw


H dAsen
viLi
vidr EdzvAsikEL, qe vi
k! sklnivAsikL@M i
k! {A jniM mE, yEhAv aven
EsviA qe viLic@. ayew gB
ilAyiriee yEhAv qeR
EpviLic@.
2
yEhAv avEvi sMsAriA
qe pEyAgi. mcEyRiy vAL@
EpAel av qe pEyAgi.
pE, av teR eekyi oLiicH
qe sMrikyM ec@.
auEpAel avene pEyAgi.
pE teR vnA}iyi qe oLii
kyM ec@.
3
yEhAv qEAw pRu, yi AEy
El, nIeyeR dAsnA. niEAewAM

49

{A atH - t vikyM
ec@M.
4
{A pRu, {A evRuEt kWinA
VAnM ecyH t . EyAjnmetAM
{A ecyHtil. qeR zi m}uv
pEyAgic@, pE {A yTAi
elAM ec@il. atinA qeeA
H qecNemH yEhAv niyi
e. qeR tiPlM eedvM niyi
NM.
5
yEhAv qe ayew vyi
s]xHwic@. atinA {AnveR dAsnA
yiriM. yAEAbienyM yi
AEyli
enyM {A avniEl tiriek ekAu
vrikyM EvNM. yEhAv qe mhtV
ewM. qeR eedviniM qni
zi lBiM. yEhAv qEAw pR
u,
6
qeR dAsnA nI qni Evi
yAEAbieR EgAeL ykyM
yi AEylieR avzixHwer pUvi
tiyilAkyM ec@M. yAEAbieR
EgA qiEl mwivM. pE
nin meA EjAliyH; atH tien
AL@M DAnmANH! nie {A qlA
rAxH \ M kAzmAM. miyiel
skljniM nI qeR ryew mA
mAyiriM.
7
yEhAv, yi AEylieR vinAy
v, yi AEylieR rk pRy,
qeR dAs vinItnA. av
BrNADipAer Esvi. pE jnM
aven evRu. pE, rAjAA
aven kAkyM aven driA
nikyM ec@M. vliy EntAA
aveR mi nmsHkriM. yi AEy
lieR vinA yEhAv #hi
tinA aen sMBviM. yEhAv
yi yiAM. nie etrew
v avnA.

ryew divsM
yEhAv pRy, {AeneR kN
kA@ o vizixHwdinM vM. a {A
nieR Ank mRupwi nM.
{A nie ri o viEzxdin
mAM. a {A nie riM.
nie sMriM. qni mxYmAyi
o krARuetinH nI sAYmAyiri
kyM ec@M. rAjYM EA nziie
eiluM nIytH wm tiriek nM.
9
twvukAErAw twvRyiniM puR
v qH nI pRyM. i k}iyv
ErAw iniM puR v q
nI pRyM. av yAec@EA Bi
M. emAkLiEAluM avH B
NM lBiM.
10
avH vizikyil. dAhiky
mil. sUrYtApEmA kAEA aver bADi
kyil. qeA eedvM aver zV
siikyM nyikyM ec@. jl
vAhrikilUew eedvM aver
nyiM.
8

699
11

qeR jninAyi {AenA pAt


eyAM. pvt wic@ nire
wM, tA}H pAtk yewM.
12
tA! vidrEdzLi niH L@k
qeRywE v. vwniM
pwiARuniM L@k qeRywE
v. QjipHtiel asVAniniM
L@k qeRywE v.
13
sVEL, miEy hAdi! pv
tEL, hAdArvM m}! qeA
yEhAv teR jne zVsii.
teR drijnEAw yEhAv n
kA@.
sIEyA Epiev
pE EA sIEyA pRy,
yEhAv qe Epic@. qeR yjmA
n qe mR.
15
pE {A pRy, o OI
teR ien mRAnAvuEmA? l! tA
svic iey OIyH mRAnAvu
EmA? l! OIyH teR meL mRA
k}iyil. qniH (yEhAv) nieyM mR
AnAvil.
16
EnAk, nieR EprH {AeneR eek
yi q]}tiyiri. niei {A
qEA}uM oA!
17
nieR ik nieRywE mw
ivM. nie EtAlicv nie oyH
vi@EpAM.
14

yi AEylieR jnM tiriekv


mkLiEl EnAk! nin iluM
EnAk! nieR ikeLl A M omic H
nieRywE v. yEhAv pRy
, qeR jIvnAeN vAgHdAnM ec@
+ nieR ik nI k}uilNiy
BrNM EpAelyAyiriM. mNvAiH
k}uABrNM EpAelyAyiriM nieR
ik.
19
nI EA tkewkyM EtAli
ewkyM ecyHtiri. nieR EdzM
pEyAgnYmA. pE ecRieyA
kAliEzxM nieR nAi DArALM
mxYAM. nie nziicv der,
deryAyiriM.
20
nin nxHwe ikeLEyAH nI
d+Kici, pE ik aviwM
tIer ecRiytANH! { vsiA
vizAlmAy lM t. q niEAw
pRyM.
21
aEA nI sVyM pRyM, rAeN
niI ikeLeylAM ttH? ekAA
mElA. {A d+KityM kAkiymAyi
. {A prAjityM qeR jni
nikevL@mAyi. pie rANH
Q ikeL qni ttH? EnA, {A
oevLAyi. Q ieLlAM qview
ni v?
22
qeR yjmAnnAy yEhAv pRy,
{A rAxH\L@ew EnH qeR eek
vIM. qeR ptAk {A qlAvM
kAN viDi yM. aEAL
v nieR ikeL nieRywE
18

eyzAvH 49:11-50:5

ekAuvM. av nieR ikeL


sVM mliEl@kyM eekyielwk
yM ec@M.
23
nieR ikH rAjAA
ArAM. rAjpuimA aver pripAli
M. rAjAAM rAjpuimAM nin
mi nmsHkriM. nieR pAdiel
ecLiyi av MbiM. aEA
{AnA yEhAv q nI aRiyM.
aEA, qi yiv nirA
znAvukyielH nI aRiyM.
24
znAy pwyALi yi Enwiy
DnM ninH avni niewA k}i
yil. znAy Bw kAv niEA
twvukAr rewA k}iyil.
25
qA yEhAv pRy, twvukA
rewM. eriluM vH twvukAer
znAy BwniniM riM. et
en sMBviM? nieR y {A
ec@M. nieR ikeL {A riM.
26
jnM nie mRiEvlic@. pE
avereAH {A avew te zrIrM
tIiM. avew sVM rM av
wi vIAM. aEA yEhAvyA
NH nie ricetH qlAvM aRiyM.
yAEAbieR znAyv nie ri
c@evH qlAmxYM aRiyM.
sVM pAp mlM yi A
Ey ziie@
yEhAv pRy, yi AEyjn
Em, niL@ew ayAy eyzEl
mien {A Epic@evH ni pR
y, qA ati niympem
view? qeR ikEL, {AnAeiluM
kwM vIAEA? kwM vIA {A ni
eL vi@EvA? l! ni ecyHt pAp
LAlANH ni vietH. niL@ew
tikLAlANH niL@ew a (eyz
ElM) pRyyHetH.
2
{A Bvni vEA aview
mAyiil. {A opAw viLi
c @ . pE M viLiEkil . {A
nieL riAnALel ni k
EvA? niL@ew dritLi nielAM
nieL riA zi qniH.
EnA, kwliEnAw {A vruEpAkA
klicA a vru EpAM! m/Y
evmilAet cAkyM cILiykyM
ec@M.
3
qniH kAze tAAM. d+K
ieR vOM EpAel kAze
@ekAu mwA qni k}iyM.

50

eedvieR dAs stYmAyM


eedve yi
4
qeR yjmAnnAy yEhAv qni
pWiiA k}ivu t. atinA
{AniEA Q d+Kiter pWii.
qlA BAtiluM avene N
kyM vidYAieyEAel qe pWii
kyM ec@. 5 qeR yjmAnnAy
yEhAv qe pWiA shAyikyM
{Anventier tiriyAtirikyM ec

eyzAvH 50:6-51:13

700

@. {AnveR mAM evwiykyil.


6
qe awivA {Anver avdi
M. qeR tAwiErAm pi}uetwA
{Anver avdiM. avere p
vikEyA qeR mKE kEyA
ec@EA {AeneR mKM oLiik
yil. 7 qeR yjmAnnAy yEhAv qe
shAyiM. atinA avew vA
k qe mRiEvlikyil. {A z
nAM. {A nirAzitnAvukyiel H
qniRiyAM.
8
yEhAv qEAewAmA. {A
nixHkLenH av etLiyi. ati
nA {AenArprADiyAeN etLiyi
A M k}iyil. {A et@kAren
etLiyiA eriluM #hi
evi ayA qeRyw vrikyM
nmeA vicArN nwkyM ecAM.
9
pE EnA, qeR yjmAnnAy yEhA
v qe ri. atinA qe
dxHwnAyi ciIkriA M k}ik
yil. averlAvM vilek p}y vO
EpAelyAyiIM. av citlri
M.
10
yEhAvey driv, aveR
dAsM ecviekAwM. q sMBvi
emRiyAet dAs pUmAyM eed
vi yic @ jIvi. av
stYmAyM yEhAvyew nAmi vizV
si, dAs teR eedvi
vizVsikyM ec@.
11
EnA, ni EtAiyEpAel
jIvi. ni sVM agHniyM dIp
ziKyM etLiyi. atinA ni
L@ew rItiyie jIvik. pE
ni ziiewM! ni sVM
agHniyiluM dIpiluM vI nziM.
{An sMBviiM.
yi

AEy aAhAmi
enEAelyAkNM
ni cil nlvrAyi
jIvi
A vixmi. shAyinAyi
ni yEhAvey smIpi. {A
pRy ik. nieR pitAvAy
aAhAmien EnAk. nie mRiec
w pARyANv. 2aAhAM nieR
pitAvA, nI aven EnANM. nI
sARAEyyM-nin jM t OI-EnA
NM. {A viLicEA aAhAM o
yHAyi. pie, {Anven a#
hic@. av o mhAwMbM yiI
kyM ecyHt. avniniH opAewA
pAw Ep v.
3
aEtEpAel yEhAv sIEyAnienyM
avL@ew skl vijnleLyM
zVsiiM. yEhAvyH aveLecA
liyM avL@ew jneecAliyM vYs
nM EtAkyM avAyi avenA
mhAy kArYM ec@kyM ec@M. yEhA
v mmiey mA@M. mmi ed EtAM
EpAel o EtAmAM. EdzM nYmAyi
, pE atH yEhAvyew pUEAM
EpAelyAyiIM. aviewyv vL

51

ervLer h A diM. aviewyv


tL@ew hAdM kwiiM. tjH{t
eyyM vijyeyMpi av gAn
pAwkyM ec@M.
4
qeR jnEm, qe vik! qeR
tImAn mxY jIvitieR
EnrAy v}i kANic@ ekAw kAz
mANH.
5
qeR nItiEbADM {Awen kANi
c@ekAwM. eevkAet nieL {A
riM. {AeneR ziypEyAgi
kyM sklrAxH\eLyM viDikyM
ec@M. skl vidrEdzL@M qniAyi
kAiri. qeR zi aver ri
tinANv kAiritH.
6
mkLi sViEl EnAk! tAe}
ni @m miey EnAk!
kAzM pukEmG EpAel mRyM. mi
vilek vO EpAelyAM. miyi
el mxY mriM, pE qeR r
nitYmAyi wM. qeR n oriluM
avsAniyil.
7
neye mnilAv qe
ecvieA_k. qeR vcn a
sriv {A pEdzi kArY
EkNM. dxHwAer ByeEw
til. av niELAw pRy dxic
kArYeLyM ByeEwtil.
8
qekAeA, av p}kiy
vOMEpAelyAyiriM. av citlu
tiM. av kiLi EpAelyAyiriM.
pu}u av tiM. pE qeR n
nitYmAyi wM. qeR r qM
qeM wM.
eedvieR sVM zi
aveR jne riM
9
yEhAvyew krEm, N! q}uE
! zmA! nI pu ecyHtEpAel,
purAtnkAlM mt ninEpAel
nieR zi EyAgi. rhbien
EtAlic zi nIyA. vYALiey nI
EtAlic@.
10
sme nI vic@! agADtkLiel
evM nI vic@! smieR atYgA
DBAgeL nIeyA pAtyAi. nieR
jnM pAt mRikwkyM rie
wkyM ecyHt.
11
yEhAv teR jne riM. av
hAdEAew sIEyAniEl mwuM.
av vLer vLer sxHwrAyiriM.
avew tlkLi nitYmAy kirIwM
EpAelyAyiriM avew h A dM.
av sEAxMekAu pAwAvuM.
sweLlAM mAu EpAM.
12
yEhAv pRy, nieL zVsi
iv {AnA. pie nieL
i mxYer Byew. jIvikyM
mrikyM ec@ evRuM mxYrAN
v. pulienEAel mri evRuM m
xY.
13
yEhAv nieL s] x H w ic @ . teR
ziyA av miey s]xw
H ic@. teR
ziyA av kAze miEm

701
viwkyM ecyHt! pE ni av
enyM aveR zieyyM mR. ati
nA qEA}uM nieL pvi EkA
pixHWer ni Byew. nieL nzi
iA avrAElAcic@. pE avri
EAe}view? averlAM EpAyiri!
14
twvRyiluv eevkAet sVt
rAewM. av twvRyi vc@ mri
kEyA cILiykEyA l . avH
vzYi BNM lBiM.
15
yEhAvyA {AnA ni
L@ew eedvM. {A sme LkyM
tirkeLyAkyM ec@. (svz
nAy yEhAv qA aveR
EprH.)
16
qeR dAsA, nI pREy vAk
{A nin nkAM. pie {A nie
qeR eekk ekAu epAtiu sMr
iM. putiy sVvuM miyM s]xHwi
A nie {ApEyAgiM. yi
A
EyliEnAw ni qeR jnmA.
q pRyA nie {ApEyAgiM.
yi AEylien eedvM ziic@
N! N! eyzElEm, q}uE
! yEhAv nii vLer EkApici
ru. atinA ni ziieiri
. Q zi nin wiyHA
o EkA vixM EpAelyAyi. nI
a wikyM ecyHt.
18
eyrUzElmi DArALM mxYAyi
. pE avrilAM avL@ew EntA
LAyil. av vLiy ikLilAM
aveL nyiA mAgdzikL@mAyil.
19
ru vItM dritLANH eyzElmi
vtH. EmAxNvuM hArniyNvuM;
ekAwM piNiyM yvuM.
ni yAtnyBvicEA shAyi
A mAyiil . M ni
ELAw kN kAiyil. 20niL@ew jnM
INitrAyi. av nil vIkiw
. oAErA v}imiluM av kiwAyi
. av vlyi kwiy m]geL
EAelyAyi. niyM zi shi
A vA zi av yEhAv
yew EkApA kii. tAnvH niyM
zi nemH eedvM pREA
av wt dblrAyi.
21
pAvM eyzElEm, qe vik.
vIu wiAet te nI o wiyen
EAel INityAyiri. vix
EAyA nI dblyAyiri.
22
nieR eedvvuM yjmAnmAy
yEhAv teR jninAyi yMec@M.
av niEAw pRy, EnA, {A
Q vixEA nii niewmA@
. qeR EkApe {A nii
niew mAu. niyM nIeyeR
EkApM ekAu ziiewkyil .
23
ni, nie pIfiiver zii
A {AeneR EkApM pEyAgiM.
av nie ekAl A mic @ . av
niEAw pRu, {L@ew mi nm
sHkrik, { nieREmwi nw
17

eyzAvH 51:14-52:11

e! av nieeAH avew
mi nmsHkriic@. anrM av
nieR puRwi ecLiyielEpAel
nwkyM ecyHt. ni av nw
EpAkA v}iEpAelyAyi.
yi AEy riewM
N! N sIEyAEn! nieR
mhtVmA wyAwkLNiH o
uk! nieR zi Drik! viey
zElEm, q}uEk! eedve pip
Aem stiA jnM niyM nii
El Evziyil. av nilM
ml.
2
epAwitiLyk! niL@ew visHmy
krmAy vO Drik! sIEyAeR
puiyAy eyzElEm, nIeyA twvukA
riyAyi. qAliEA nieR k}u
i ekiyiri clyiniM
sVyM EmAcik!
3
yEhAv pRy, ni pNi
nAyi vieil. atinA nieL
EmAciiA {A pNmpEyAgi
yil.
4
qeR yjmAnnAy yEhAv pRy,
qeR jnM tAmsiAnAyi QjipHti
El EpAvukyM anrM awimkLAvu
kyM ecyHt. piIwH aU aver awi
mkLAi. 5EAe} sMBvic@ev
EnAk! meA rAxH\M qeR jntey
piwiwiyiri. qeR jninH
rAxH\M vil nkiyil. Q rAjYM qeR
jne BrikyM aver prihsi
kyM ec@. averEA}uM qe dxi
c@ pRy.
6
yEhAv pRy, sMBviciri
, atinA qeR jnM qei
pWiM. {AnAerH qeR jnM aRiyM.
qeR jnM qeR EprRiyM. {AnANH
avErAw sMsArietH av aRi
ykyM ec@M.
7
o dt sdHvAymAyi iEl
vtH atH-krmAeyA zYmANH.
smADAnM! n rieiri!
niL@ew eedvM rAjAvA! qH o
dt KYApi Ekk visHmy
krmANH.
8
ngrkAvA EAzic@ wu
. averl A emAic H h A di!
qekAeA yEhAv sIEyAniEl
mwutH averlAvM kA.
9
eyzElEm, nziie nieR mi
r vIuM hAdi vyAyiIM.
nieLlAvM omicH hAdiM. q
ekAeA yEhAv eyzElmiEnAw
kN kA@M. yEhAv teR jne ri
M.
10
yEhAv teR vizi skl
rAxH\EAwM kANiM. eedvM teR
jne rieteneyH skl
vidrrAxH\L@M kAM.
11
ni bAbiElA viwNM!
lM viwk! puErAhitAEr, rADn
yHpEyAgic sADn ni m

52

eyzAvH 52:12-54:4

702

. atinA ni sVyM Ikri


k. mlA oienyM sHpzi
tH.
12
ni bAbiElA viwM. pE
av tiwi nieL oAwiyil.
ni oAwic@viwewkyil. ni nw
iRuM, yEhAv niELAewAM nw
kyM ec@M. yEhAv ni mE
AyiriM. yi
AEylieR eedvM
ni piiluM AyiriM.
eedvieR, yAtny
Bvi dAs
13
qeR dAsen EnAk. av
vLer vijyiyM DAniymAyiriM.
BAviyi jnM aven mhtVew
kyM drikyM ec@M.
14
pE, qeR dAsen kEA
DArALMEp e{@kyAyi. av o
mxYenH av tiricRiyAnAkA
BIkrmAy nilyi av pIf
nEmi. 15pE, wt Ep visHm
yiM. rAjAA aven atH-tEA
ew EnAM. pE orrvuM av ri
yAwkyil. qeR dAseniy kT
av Ekil - sMBvic t H av ku.
av kTEkil, pE mnilAi.
{ viLic@ pR kArY
stYi vizVsictArH? yEhA
vyew zi stYi sVIkrictArH?
2
av yEhAvyHmi o ecwi
EpAel vL. vr miyi vL
eet EpAelyAyi av. avnH
EtYkteyAmil A yi. av
EtYk EtjeAmAyiil. av
en EnAiyA nmvEnAwH xHwM EtA
tri o EtYktyM av
Ayiil. 3mxY aven prih
sic @ . @kA aven vi@EpAyi.
av vLer Evdni o mxYnA
yi. av ErAg nAyi aRi
u. mxY aven o iA
mrYAd EpAluM kANicil. nAM aven
o ikEpAlumAyil.
4
pE av new ErAge e
w avERtAi. av new Evdn
kEL@. pE nAM ktiytH eedvM
aven ziikyAeNAyi. av
enEA ecyHttinA eedvM aven
awievA nAM ktiytH. 5 pE
new et@k Evdn av a
BvikyAyi. new pApH
av e{e@. new kwM-ziav nkiyiri. aveR Evdn
mlM nAM sQKYmvrAyiri.
6
pE avni ecyHttiEzxvuM nAM
der AwienEAel alu. n
eLlAM new v}iEyEpAyi. yEhAv
neL new aprADiniM EmAci
ikyM new aprADeLlAM av
eREm vyHkyM ecyHtti Ezx
mA nLi ecyHttH.
7
av EvdniiewkyM zii
ewkyM ecyHt. pE av oriluM

53

tiExDicil. av oM pRilbliEvi nyiew wienEA


elyM ErAmMev@EA o zbH d vu
mAA AwienEAelymAyi
av. sVyM tiErADiA av
oriluM teR vAyH piLil. 8mxY
aven piwic@ ekAuEpAvukyM av
EnAw nIti kAAtirikyM ecyHt.
jIvi mxYew EdzniM
av oAwietinA aveR BAvi
wMbei M oM pRyAnA
vil. qeR jnieR pApieR
vilyHAyi av ziie@.
9
av mrNi DnikAErAewAM
yi. dxHwAErAewAM sMsHkri
e@. av o et@M ecyHtil-oriluM
N pRil- qi@M avnH en
eyAe sMBvic@.
10
aven triNmAA yEhAv ni
yic @ . av yAtnyBviNem
yEhAv niyic@. aen dAs mri
EvnAyi sVyM smic@. pE
av vLer vLer kAlE o pu
tiy jIvitM nyiM. av teR jn
e kAM. tA ecNemH yEhAv
yA#hietlAM av pUIkri
M.
11
mAnsikmAyi av vLer yAtnkL
BviemiluM sMBvi nk
av kAM. tA pWi kArYLi
av t]pHtnAM. qeR nl dAs
DArALM Eper aprADikLlAtAM; av
ew aprAD av qwkLyM.
12
ArNA qeR jniwyi
{A av tiPlM nM. zA
tieReylAM opH avAyi
riM. avnAyi {Ani ec@M. q
ekAeA av mxYAyi teR
jIvitM nkyM mrikyM ecyHt.
avenA vALiyAyievH jnM
pRu. pE, aEnkmEnkM Epew
pAp av drIkric@ qtA
prmAM. EA}v pApM ecyHtv
Evi vAdikyM ec@.
teR jne eedvM
mwi ekAuv
OIEy, sEAxvtiyA! nI
vYyA. pE, nI vuM
sEAxiNM! yEhAv pRy, o
yH k}iy OIyH BAviEnA
ewAM k}iy OIeyA ikL@
AM.
2
nieR wArM vlutAk. nieR
vAtiluk mle Rk. nieR Bv
ne viksii nitH .
nieR wArM vizAlvuM zvumAk.
3
qekAeA nI vLer vLM.
nieR mH nirvDi rAxH \ Li
niM mxYer lBiM. nieR m
nziie ngrLi vIuM wi
EyRuM.
4
ByeEwtil! nI nirAzewkyil.
mxY nie dxic@ sMsArikyil.

54

703
nI apmAniewkyil. ecRumAyi
EA nin nANEw EtAiyi
. qAliEA nANEw nI
mRM. nin BAvien nxH w e
EA EtAiy apmAnM nI oAik
yil.
5
qekAeA, nieR BAvH
nie s]xHwicvnA(eedvM). sv
znAy yEhAv qA aveR
EprH. yi AEylieR sMrk avnA
. yi AEylieR vi avnA
. sklmiyewyM eedvM qH
av viLiewkyM ec@M!
6
nI BAvH Epic@EpAy o OI
eyEAelyAyi.
nin vLer
vYsnmAyi. pE yEhAv nie
avERtAvA viLic@. nI yQvn
i vivAhM k}iH BAvH Epi
c@ EpAyveLEAelyAyi qA
tERtAyirivA eedvM nie
viLic@.
7
eedvM pRy, {A nie Ep
ic@. pE atH RecAkAlE
mAM. vIuM nie {A qeRew
@M. niEAw {A mhAkANYM kA@
kyM ec@M.
8
{A niEAw vLer EkApAlnA
kyM Rc@kAlE niiniH
oLicirikyM ecyHt. pE, nie
{A qeEM kANYM ekAu
smADAniiM. nieR rknAy
yEhAvyANi pRtH.
eedvM qEA}uM teR jne
sE
H nhi
9
eedvM pRy, oAik, EnAh
yew kAlH {A LyM ekAH ElAk
e ziic@. pE nieyAriluM
LyMekAu tA ElAke nzii
ielH EnAhEyAw {A o vAgHdAnM
ecyH. aEtEpAel {A nieyAri
luM niEAw EkApikyielM, zAsi
kyielM niEAw vAgHdAnM ec@
.
10
yEhAv pRy, pvt a
tYmAEyAM, k epAwiyAEyAM,
pE qeR kANYM oriluM nie
eekevwiyil. {A nIymAyi smADAnM
AkyM aetAriluM avsAniA
tirikyM ec@M. yEhAv niEAw
kN kA@. avnANH etAe pR
M.
11
pAvM ngrEm! ninetier z@
ekAwA@EpAel v. M nie
zVsiicil. pE nie {A pun
niiM. nieR BiikL@ew kl@k
L@RiA {A mEnAhrmAy Aym
pEyAgiM. awiRyiwA {A nIl
l@k pEyAgiM.
12
nieR Biiyew mkBAgM {A
prAgMekAu AM. kvAwLi
{A tiLu r ptiM. nin
ilum mtiluk rekAuA
M.

eyzAvH 54:5-55:5
13

nieR m eedve piwkyM


av aver pWiikyM ec@M.
nieR mH yTA smADAnM lBi
M.
14
nI nyewEm ApiewM.
aen nI <rtyiniM Byi
niM surityAyiriM. nin Epwi
A omAyiriil. nie mRiEv
iA oM vril.
15
qeR eesnYLielAEpAluM
ninetier yM ec@kyil. nie
etiluM eesnYM miA mi
cA nI aver EtAliM.
16
EnA, ekAlen {A s]xHwic@.
av tI kiA knli Q.
pie av u p}uicH xHwm
pkrNM A. aEt EpAel, qlAM
tk vinAzkenyM {A s]xHwi
c@.
17
ninetier yM ecA mxY
yDmAM. pE yD
nie EtAlikyil. cil nine
tier sMsAriM. qA ninetier
sMsAriverlAM etAeN etLi
yiewM.
yEhAv pRy, yEhAvyew dAs
AH q ki@M? qiniM v
nl kArY av ki@M!
eedvM stYmAyM tp
] t
H iEy
BNM n
dAhivEr, v evM wi
k! pNmieli vixmitH.
v, niRyMver tikyM wikyM
ec@k! ni pNM vzYmil niR
yMver tikyM wikyM ec@k.
BNiM vIiM vilEy l!
2
yTA BNml A ti Evi
qi pNM mwNM? yTAi
nieL t]pt
H iewA pNi qi
ecNM? vLer EyAew qe vi
k, ni nl BNM k}ikyM
ec@M. ni sVM mnien t]pt
H mA
BNM k}iM.
3
{A pRy kArY EyAew
EkA nieR AvH jIviM. qeR
awE vrik. {A niL@mAyi
nitYmAeyA krARuAAM. atH dAvId
mAyi {AAiyEpAel o krARA
yiriM. dAvIdien {A sH E nhi
emM qeM avEnAw vizVsHtnA
yiriemM avEnAw {A vAgHdAnM
ecyHt. niH krA vizVsi
kyM ecAM.
4
dAvIdien {A qlA rAxH\m
qeR ziyew sAYmAi. dAvIdH
DArALM rAjYL@ew BrNADipM EsnA
nAykmAemH {AnvEnAw vAgHdA
nM ecyHt.
5
niRiyA lLi rAjY
L@H. pE ni rAxH\eL viLi
M. rAxH\H nie aRikyil,
pE av nieRywEl oAwM.
niL@ew eedvmA yEhAv #hi

55

eyzAvH 55:6-56:12

704

tinA sMBviM. yi AEy


lieR vi nieL driti
nA sMBviM.
6
atinA smymDikM eevMmE
ni yEhAvey tiryNM. av
awEA, EAe, ni
aven viLiNM.
7
dxHwA dxic jIvitM avsAnii
NM. dxic cik av avsAni
iNM. av vIuM yEhAvyewy
wE vrNM. aEA yEhAv aver
zVsiikyM ec@M. new eedvM
mitinA av yEhAvyewy
wE vrNM.
mxY eedve
mnilAAnAvil
8
yEhAv pRy, niL@ew cik
qEREpAelyl. niew v}ik
qEREpAelyl.
9
sVM miEyA yeryA.
aEtEpAel, qeR mA niL@ew
mAeLA yer . qeR
cik niL@ew cikeLA yer
ymA. yEhAv sVyM pRtANi
etlAM.
10
m}yM muM kAzniM vI}u
. tRyi vINH tRey nnyHMver
atH kAzE tiriekEpAil.
aEA nilM ecwikeL mLic@ vL
. ecwik kxknAyi viA
. Q vipEyAgicH mxY Bi
A amA.
11
aEtEpAel, qeR vAyiniM
EpA vAk kArY sMBvii
Aet mwivril . qeR vAk
{AnA#hi kArY niREv@M.
{A ec@vAnyc kArY ec@
ti qeR vAk vijyi.
12
ni hAdEAew vAsi
niH puRE EpAkukyM smADAn
EAew nyiewkyM ec@M. pvt
L@M kL@M hAdEAew n]M vyH
A wuM. vylukLiel mr eek
ekA@M.
13
epAk niiwH yrm ees
sH m r vLM. kLk niiwH
ekA}uumr vLM. etlAM yEhA
vey sinAM. yEhAv zen
ti etLivukLANietlAM. Q etLivH
oriluM nziiewkymil.
skl rAx\
H L@M yEhA
vey agmiM
yEhAv ArY pRu,
qlAvErAwM nIti pAlik. zri
yAy kArY ec@k! qekAe
A, eevkAet qeR r niiEl
vM. qeR n eevkAet skl ElAk
eLyM kANiM.
2
zb ieniy eedvieR
niymM asriv ag] h It.
dxHwt ecAv sEAxvA. 3ey
drlA cil sVyM yEhAvEyAw

56

EcM. yEhAv {eL aveR jn


EAewAM Eckyil. qH av
pRytH. {AenA Niy mrxN
mANH-qniH ikL@Avil qeA
npuMskM pRytH.
4- 5
Q npuMsk aen pRyA
pAwil. kArNM yEhAv pRy, npuM
skLi cil zbieR niym
asri. qeR xHwM av etr
ew. av stYmAyM qeR
krA piw. atinA qeR l
yi avAyi {AenA sHmArk
zil ApiM. avew nAmM qeR
ngri oAiewM! aet,
npuMskH {A puAM pui
mAM ntienA nl cil
nM. nitYmAeyA nAmM {Anv
nM. qeR jntyi niM av
mRic@ mAewkyil.
6
eydrlA cil sVyM yEhAv
EyAw EcM. t yEhAvey Esvi
kyM aveR nAme sHEnhi
kyM ecEtinANv en ec@
tH . yEhAvyew dAsArAtinH
av sVyM avEnAw EcM. av zb
ien o/vdinmAyi kkyM
qeR krARien av viwAet asri
kyM ec@M.
7
yEhAv pRy, jne {Aen
eR vipvtiEl ekAuvM.
qeR AnAlyi aver {A
hAdiiM. avernii v}i
pAwkL@M blikL@M qe sMt]pHtnA
M. qekAeA qeR lyM
skl rAxH\M o AnAlyM
q viLiewM. 8qeR yjmAnnAy
yEhAv pRytANietAe.
yi
AEylukA avew rAjYni
M puRAe@. (ElAkieR vivi
DBAgLi vAsM nwtinH . )
pE yEhAv vIuM aver omic@
EcM. av pRy, vIuM {An
ver omic@ EcM.

teR <xy
H
yEhAv
qlA veryM Ni
9
kA@m]gEL, v Bik!
10
kAvA (vAck) qlAM a.
teLA ec@etH avrRiy
il . ryH A nAyH eLEAelyA
Nv. av nil kiwRu. oA,
av RAnixHwew.
11
av viz nAyHeLEAelyA
. av oriluM sMt]pt
H rl. teL
A ec@etH wyARiyil.
alu tiriu EpAy, tL@ew
AwkeLEAelyANv.
av
atYA#hikLA. sVyM t]pHtrAk
mAmANvew vzYM.
12
av v pRy+ {A Rc@
vIu wiM. {AnlM mdYM k}iM.
aEtkArYM {A nAeLyM ec@M. ati
lDikvuM {A wiM.

705
yi

AEy eedve piwil


nItimAAerlAM ceAwi, M
a ic@EpAlumil. nlv o
mic@ Eceiri. pE jn
L@ew dxHwtkLiniM o}ivAew
ti EviyANH nItimAA qwe
etH oM mnilAil.
2
pE smADAnM vrikyM mxY
sVM kili vimikyM ec@M.
eedvM #hiutsric H av
jIviM.
3
mvAdiniyew puAEr view
vrik. niL@ew pitAvH vYBicArpApM
ecyHtiri. niL@ew ayM vYBi
criciri. view vrik!
4
ni dxHwM NyAmAy ik
LA. nieLe prihsi.
ni qeR En mKM tiri.
qeR En ni nAnI@.
5
oAErA pcmrieR kI}iluM vYAj
eedveL rADikyA niL@ew
xHwM. oAErA aviEyArM ni i
keL ekAl@. pAREdzLi aver
bliekAwkyM ec@.
6
ndikLiel mi pARkeL rADi
A niLixHwew. rADnyH
ni avewEm vIeA}i.
ni avyH bliyi. pE
niH pARk mAM ki@. aet
e sEAxiiemH ni k
EvA? l! aete sEAxiiil.
qlA kM tpvtM
mIEt ni niL@ew kiw o.
7
ni

tlLiEl
EpAyi blikLi.
8
pie ni kiwkLiEl EpA
kukyM EdvAer sHEnhicH qnie
tier pApM ec@kyM ec@.
EdvAer nI sH E nhi. avew
ngHnEdheL kH ni sVdi
. ni qeR ewyAyi. pE
avErAw EcrA nieLe viu
EpAyi. qe oAiitinH nieL
shAyici sADn ni oLi
i. vAtilukM kiLAluk
M pii sADn nieLALi
i. pie, ni vYAjeedv
L@mAyi krARukL@A.
9
EmAelieR mi sVyM surA
rAkA ni eetlL@M ElpnL@M
pEyAgi. ni vidrEdzLi
El dtAer ayc@. nieL
nrk}iyAy ziEyALiEl ekAuvri
kyM ec@M.

57

yi

AEy eedve yi
NM, vi#heLyl
10
etAe ecA ni kWinAVA
nM ecyHetiluM oriluM INicil.
etlAM sVdik v}i ni putiy
zi Enwi.
11
ni qe oAic i l . ni
qe gQnic@EpAlumil! pie, er
iyAyi ni vYsnictH? er

eyzAvH 57:1-58:1

yAyi ni BytH? qinA


ni N pRtH? EnA, vLer
AlM {A zAnAyiriyAyinIeye drikyM ecyHtil.
12
niL@ew sdHv]ikeLyM ni
ec@ mtprmAy skl kArYeLyM
pi qni pRyAnAvuM. pE a
nixHPlmA!
13
shAyM EvEA ni ni
iluM iyiri vYAjeedv
ELAw nilviLi. av nieL
shAyie! pE {A pRy, kAH
avereylAM awic@ pRM. o nizVA
sM avey deryk@M. pE qilA
yivnH qeR vAgHdmi lBiM.
avnH qeR vipvtM lBiM.
yEhAv teR jne riM
qeR jni pAteyAM viDM
tw nIM ec@k.
15
eedvM atYutnA. eedvM nitY
mAyi vsi. eedvieR nAmM vi
M. eedvM pRy+ tvuM vivu
mAy o l {A vsi. pE
d+KitM vinItmAyvErAewAvuM
{A vsi. Xdyi vinItrAy
vH {A pujIv nM. Avi
vYsnivH {A pujIv
nM.
16
{AenM yM ecyHtekAEyiri
il. {A qEA}uM EkApikymil.
{A EkApM wA mxYeR A
vH- {AnvH nkiy jIv- qeR
mi mric@ vIENAM.
17
v tik ecyHt. aete EkA
pAlnAkyM ecyH t . atinA
{A yi AEylien ziic@. EkApi
xHWnAyiekAH {AnvniniM
ak. yi AEy qeyM vi@. xHw
miwEv EpAyi.
18
yi
AEy qviEw EpAeyH
{A ku. atinA {Anven nyiM.
{Anven suKewM (miM).
aven {A zVsiikyM av
suKM EtAi vAk pRykyM
ec@M. pie avM aveR jnt
yHM vYsnM aBvmAkEy l.
19
aver {A o putiy vA pWii
M. smADAnM. qniwvM vL
erykelyvM {A smADAnM
nM. aver {A suKewM (mi
M)! yEhAv sVyM pRtANietA
e.
20
pE dxHwA EkApiclRu kw
EpAelyA. avH awuvAEnA
zArAvAEnA k}iyil. av EkApi
ciri. smeEAel av ecLi
yiL. qeR eedvM pRy, dxHw
smADAn mAvukyil.
14

eedve pip@vA jn
dE
H bADiiewNM
ni k}iy c i
viLic@ vuk! sVyM nitH!

58

eyzAvH 58:2-59:1

706

kAhLM EpAel Re EAzik! jn


ecyH t i et@keLi av
ErAw pRyk. yAEAbieR wMb
EAwH avew pApei pRyk!
2
aEA av qlAdivsvuM qe
rADiA vM. qeR mAM av
pWiAnA#hikyM ec@M. av zri
yAyi jIvi o rAxH\mAyiIM.
eedvieR nl klnkL@sri
tiniM av piARukyil. teL
nItiEyAew viDiNemH averEAwA
vzYewM. eedvieR nYAyviDi
Ayi av aveRywE EpAkA
nA#hiM.
3
EA av pRy, niEAw d
rvu kAA { Bi nii.
nIeyekAu {eL EnAil ?
niEAw drvu kANiA {
sVM zrIre pIfii. nIey
ekAu {eL iEtyil?
qA yEhAv pRy, pvA
sdivsLi ni sVM sEAx
i Ev ec@. ni ni
L@ew dAsAer pIfii-niL@ew
sVM zrIreyl. 4ni viz
, pE hAriEviyl. ti
AM EpArwiAm vizANH, a
inl. niL@ew dxHwkr ekAH
mxYer wiA vizANtH. ni
BNM Eve vyH tH qni
Eviyl. ni sVM zbHdMekAH
qe vA}Hil. 5Q viEzxdivs
Li ni BNM k}iAet sVM
zrIre pIfiiNem {A #
hievH ni kEvA? m
xY vYsnitAyi kANNem
{AnA#hitAyi ni k
EvA? vAwiri pU EpAel m
xY tl niNemM vYsnieR
vOM DriNemM {AnA#hie
M ni kEvA? mxY d+KM
kANiA cAriliri kANA
{AnA#hiev ni k
EvA? viEzxdivsLi nirAhArmiri
niLtA ktH. yEhAv
yew #hM aenyAeNAENA
ni ktH?
6
viEzxdivsei qni s
lemeH {A pRyAM-mxYer sVt
mAA divsM. o divsM ni
mxYew BAreLwmANem
{AnA#hi. dritmBviver
onA ni sVtrANem
{AnA#hi. avew mliniM
BAr nieLwmAu onA vr
Nem {AnA#hi. 7niL@ew B
NM vizvmAyi pvyH N
emM {AnA#hi. BvnmilA dri
er ni keNem {AnA#
hi. aver ni niL@ew Bvn
iEl ekAuvrNem {AnA#hi
. vOmilAven kAEA
niL@ew vOM av nk! aver

shAyitiniM o}iiritH,
avM nieLEAelyANH.
8
ni aen ecyHtA niL@ew
kAzM dykAzeEAel tiLA
wuM. aEA niL@ew mRivuk
suKewM. niL@ew n (eedvM)
ni mE nwkyM yEhAvyew
EtjH nieL agmikyM ec@M.
9
aEA ni yEhAvey viLik
yM yEhAv viLiEkkyM ec@M.
ni yEhAvey Re viLikyM
{AniviwH qv mRupwi pRy
kyM ec@M.
eedvieR jnM zri viNM
jnH dritvuM BArL@mA
ni niNM. kyHERiy vA
kL@pEyAgiM oAErA kArYA
yi jneL ewM ni ni
NM. 10vizvErAw kN EtA
kyM avH hArM nkyM EvNM.
dritLBviver avew v
zYLi ni t] p H t iewNM.
aEA niL@ew kAzM iluM tiL
uM. niH yAetA d+KvuM Ayiri
kymil . mYAsUrYenEAel
ni tiLuM.
11
yEhAv qEA}uM nieL nyiM.
vr EdzLi yEhAv niL@ew
Avien sMt]pHtmAM. av ni
L@ew aik blM nM. ni
DArALM jlm o pUEAEpAelyA
M. nieLEA}uM jlm RvEpAel
yAyiriM.
12
vLer vLer vxLAyi niL@ew
ngr nziie@ekAiri.
qA putiy ngr niie
wkyM ngrL@ew awiRk vLer
vLer vx nilnikyM ec@M.
Evliek@ v q nI viLiewM.
pAtkL@M vIwkL@M pNiyv qM
nI viLiewM.
13
zb ieniy eedvieR
niymientier pApM ecAtiA
aen sMBviM. vidini
ni sVyM sEAxiiA miA
tiA aen sMBviM. zbien
ni h A ddinem viLiNM.
yEhAvyew vizixHwdine mhtVe
wNM. melA divsLiluM ec@
v]ik ecAet viEzxdine
ni mhtVewNM.
14
aEA ni yEhAvyi n
M AM. av nieL mi mk
Lilu atYutlLiEl ekAu
EpAkukyM ec@M. niL@ew pitAvAy
yAEAbietlAM yEhAv niH
nM.
yEhAv sVyM pRtANietAe!
dxw
H A mAnsArewNM
EnA, yEhAvyew zi nie
riA mtiyAytA. nI s
hAyM EtwEA av nie EkA

59

707
nAM. 2pE nieR pAp nie
eedviniM ak@. yEhAv
nii niklutinH nieR pAp
LA kArNM.
3
nieR eekk a}upurtA;
avyi rM epAtiiri. nieR
virlukeL aprADM epAtiiri.
nI sVM vAyekAH Nk pRy.
nieR nAvH tik sMsAri.
4
M anYeri stYM pRyil. m
xY prsHprM EkAwtikyukyM vYv
hAri vijyM EnwA kM pRy
kyM ec@. av prsHprM Nk
pRy. av niRey dritLANH ,
av dxHwtyH jEmkyM ec@
5
.
vixsM myiwEpAel
av tiyA. atielA m
tiA ni mriM. atielA m
epAicA o vixsM puR cAwM.
mxY pRy Nk q@kAlivl
EpAelyANH. 6 Q vl vOmAA ekA
il. vlekAH ngHnt mRyHAnA
vil.
cil ti ec@kyM anYer pIfi
iA sVM eekkL@pEyAgikyM
ec@. 7tiyiElH oAwiEAtinH
av sVM kAlukL@pEyAgi. et
eAM ecAver vDiAnv tiw
ew. avew mni dxHwci
kLANH. klApmAkyM EmAxHwi
kymANvew jIvitM. 8smADAni
eR mAM avRiyil. av nIti
mAArl . vmAy jIvitmANvEwtH .
averEAel jIvivAke ori
luM smADAnvuM kiil.
yi

AEylieR pAp
dritmA
9
qlA nItiyM nyM EpAyi. nm
wH @mAM. atinA nAM evLici
nAyi kAiriNM. n tIkAzM
tIi, pE nH @mAM.
10
n kil A verEAelyANH .
aerEAel nAM Biiyew En
nw. rAiyiel EpAel n
atilwic@ vI}u. pkevLici
EAluM nm kANAnAil. cyH
nAM cverEAel vI}u.
11
neLlAM vLer d+KitrA. Avu
keLyM krwikeLyM EpAel Etu.
mxY nItimAArA o kAlM n
tIi. pE niyM nIti A
yiil. riewM kA nAmiri
, pE r vidrilA.
12
qekAeA new eedvi
entier nAM opAw pAp ecyHtiri
. new pAp new etien
kANi. etlAM ec@ti nAM
aprADikLAeNH nmRiyAM.
13
n pApM ec@kyM yEhAvyHe
tier tiriykyM ecyHt. n av
ni niklukyM aven eekviwk
yM ecyH t . n ti sUNM
ecyHt. eedvvimAy kArY n

eyzAvH 59:2-60:5

ElAcic @ . Q kArYeLi nAM


ElAcikyM mni sUNM
ec@kyM ecyHt.
14
nIti ninik. nYAyM vidrmA
yiri. stYM v}iyi vINiri.
ney ngriEl Evziiil.
15
stYM EpAyiri. n ecA
miv kvc ece@. yEhAv
EnAiyEA o nyM kANAnAyil.
yEhAvyH atixHwmAyil.
16
tA EnAiyEA jni Evi
q}uE@ni sMsAriA eryM
kANAti yEhAv atH-te@. ati
nA yEhAv sVM ziyM sVM
nyM pEyAgikyM jne ri
kyM ecyHt. 17yEhAv yi tA
eRw. yEhAv nyew mAc Dric@;
ryew zirOM aNiu, ziyew
vOM Dric@. zmAy sHEnhieR
EmliyM.
18
yEhAvyew EkApM aveR z@
Li vptiM. aen av av
t zi nM. teR z@ELAw
yEhAv EkApiciri. atinAlv
skl vidrEdzAeryM ziiM. a
hmAy zi yEhAv av nM.
19
aEA pwiARuv yEhAv
yew nAme BykyM drikyM
ec@M. ki}v aveR Etjien
BykyM drikyM ec@M. yEhA
v, avni ni ekAwAH Evgi
elA}u ndiEpAel epe vM.
20
anrM o rk sIEyAni El
vM. pApM ecyHeviluM eedvi
El mwiv yAEAbieR jntyi
ElH av vM.
21
yEhAv
pRy,
avmAyi
{AenA krARuAM. nieR vAyi
{Aniw qeR AvuM qeR vA
kM oriluM nie vi@EpAkil. atH
niL@ew mELAwM mL@ew mELAw
emAM yiriM. EA}uM qEA}uM av
niEAewAmAyiriM.
eedvM v!
eyzElEm, qeR kAzEm,
q}uE! nieR kAzM (eed
vM) vrvAyi! yEhAvyew EtjH
nii tiLuM.
2
iEA miey epAtiykyM jn
ilAkukyM ec@. pE
yEhAv nieREm tiLukyM av
eR EtjH nieREm tYmAkukyM
ec@M.
3
rAxH\ nieR kAz(eedvM)i
El vM. rAjAA nieR tiLu
kAziEl vM.
4
nin @M EnAk! tA, mxY
nin @M wkyM nieRywE
vrikyM ec@. vidrLini
v nieR mLANv. nieR
epmL@M avErAewAM v.
5
BAviyi sMBviM. a nI
nieR jne kAkyM niL@ew mK

60

eyzAvH 60:6-61:3

708

hAdM ekAu tiLukyM ec@M.


dYM nI ByewM. pE pie nI
/AhBritnAM! smRm
m}uv sM nieR mi miu
wM. rAxH\L@ew sH nin eek
vM.
6
midYAnielyM PyImielyM ok
nieR EdzM kwEpAM. Ezb
yi ni okL@ew nI nirk
vM. av sVvuM DUpvuM ekAuvM.
jnM yEhAvyH sHtti pAwM.
7
jnM EkdArini m}uv A
wkeLyM EzKricH nin tM. enbA
EyAiniM av nieR NAw
keL ekAuvM. m]geL nI qeR
yAgpIWiliM. avey {A sVI
krikyM ec@M. qeR mhtVmA
lye {A atimEnAhrvuM atHtkrvumAM.
8
jneL EnAk! av, kAz
wi Evgi EpA EmG
EpAel nieRywE tiwi
v. iEl pR mAwAvukeL
EAelyANv.
9
vidr Edz qniAyi kAiri
. vliy crkluk yAyH
tARAyiri. vidrEdzniM
nieR meL ekAuvrA kluk
oiyiri. yi AEylieR vi
M nieR eedvvumAy yEhAvey
driA av eviyM sVvuM
ekAuvM. yEhAv ninAyi atHt vi.
10
anYEdzLiel ik nieR mti
luk vIuM pNiyM. avew rAjA
A nie EsviM. EkApicEA
{A nie Evdniic@. pE EA,
qni niEAw dy EtA. ati
nA nie {AnAzVsiiM.
11
nieR kvAweLEA}uM Riri
M. pkElA rAiEyA atH awciwk
yil. rAxH\L@M rAjAAM tL@ew
DnM ninAyi ekAuvM.
12
nie EsviA jntyM rAjYvuM
nziiewM.
13
elbAEnAnieR mhtVmAv m}u
vM nin nkewM. eepM pu
yM eessuM jnM nin ekAuvM.
qeR vile wt EmAwi
piwiiA Q mr pEyAgie
wM. qeR siMhAsni miel pIW
mANviwM, tien {A vLer mhtVe
wkyM ec@M.
14
mH jnM nie pIfiic@. av
nin mi nmsHkriM. mH jnM
nie evRu. av nieR kA
vI}uM. av nie yEhAvyew ngrM,
qM yi AEylieR vieR sI
EyA qM viLiM.
putiy yi AEy smADA
nieR lM
15
nIyinieyAriluM oyH Ae
wil. nIeyAriluM evRuewil. nIyi

nieyAriluM nYmAewil. nie


{A qeEM mhAM. nI qe
EM sEAxiM.
16
nin EvetlAM rAxH\ tM.
ayew mlA wi ien
EAel. pE, rAjAAriniM nI
s wiM. aEA, nie ri
tH yEhAvyA {AnAeN nI
aRiyM. yAEAbieR mhAeedvM
nie rievH nI aRiyM.
17
niniEA ecAtH. nin
{A sVM ekAuvM. niniEA
AtH. nin {A evi ekA
uvM. nieR mrien {A ecAi
mA@M. nieR pARkeL {A umAM.
nieR ziey {A smADAnmAM.
mxY nieyiEA pIfii.
pE av ninAyi nk ec@M.
18
nieR rAjYH niEmli ame
i Ekkyil. mxYrinieyAri
luM nieR rAjYe mikEyA kv
c nwkEyA l. nieR BiikeL
nI r q viLiM. nieR kvAw
eL nI sHtti qM viLiM.
19
sUrY ni aDikkAlM pk nieR
kAzmAyiriil . ceR kAzM
rAiyi ninDikkAlM kAzmAyiri
il. qekAeA, yEhAv nin
nitYkAzmAyiriM. nieR eedvM
nieR EtjAyiriM.
20
nieR sUrY nieyAriluM
asHtmikyil. nieR c ni
eyAriluM L@kyil . qeA
yEhAv nieR nitYkAzmAyiriM.
nieR vYsnkAlM asH t mikyM
ec@M.
21
nieR jnM m}uvM nlvrAM. av
H qeEmAyi mi lBiM. {An
ver s]xw
H ic@. {AeneR sVM kr
ekAuAiy atH-tssYmANv.
22
vuM ecRiy wMbM vuM vliy
EgAmAM. vuM ecRiy wMbM z
mAy rAxH\mAM. smymAEA, yEhA
vyA {A EvgM vM. etl A M
{A sMBviiM.
yEhAvyew sVAtYsEzM
yEhAvyew dAs pRy,
qeR yjmAnnAy yEhAv av
eR Avien qi niRc@. pAv
evErAw sdVA pRytiM
d+Kiter zVsiiAM eedvM qe
etrewtANH. bikELAwH av
sVtrAeNM twvukErAw t
sVtrAeiri qM pRyA
eedvM ayctAeNe. 2 yEhAv teR
kANYM qEA kANiem KYA
piA eedvM qe ayc@. dxHwAer
tA zii smyM KYApiA
eedvM qe ayc@. d+Kiter sAVni
iA eedvM qe ayc@. 3sIEyA
niel d+Kitewyw E eedvM qe
ayc@. aver {A EGAxAyi
tARAM. avew tlyiel cArM

61

709
{AenwM. av {AenA kirIwM
nkyM ec@M. avew d+KM {Aen
wH hAdieR eetlM av n
M. avew vYsnM {AenwH EGA
xieR vO av nM.
avH nl mr qM yEhAvyew
atH - tecwi qM EpriwA eedvM
qe ayc@.
4
smyM nziieiri p}y
ngr punniiewM. rMBi
ElEpAel ngr pumEyAew
niiewM. aEnkmEnkM vx
mu nziie ngr punni
iewM.
5
aEA niL@ew z@ niL@ew
yw vH niL@ew wkeL pripA
liM. niL@ew z@L@ew ik
niL@ew vylukLiluM EtALiluM
pNieywM. 6 yEhAvyew puErAhit
A qM new eedvieR dAs
A qM ni viLiewM. miyi
el skl rAjYLinim sH
nin lBiM. a eekvzmAti
ni aBimAnikyM ec@M.
7
mH m@v nieL apmAni
kyM nieL dxic@ pRykyM ecyHt.
mAerAL@M ni apmAnitrAyi.
atinA niL@ew EdzH mAerAL@M
ri ni lBiM. nitYmAyi nil
ni sEAxM ni lBiM.
8
etAe qekAu sMBviM? q
ekAeA {A yEhAvyA.
{A nItiey sHEnhikyM ec@.
EmAxNvuM et@kL@M {A evRu.
atinA mxYH ahi li
{A nM. qeR jnvumAyi {A
nitYmAy o krARuAM. 9 qlA rAjY
Lilum sklM qeR jne aRiyM.
qeR rAjYe ikeL qlAvM aRi
yM. aver kA M av yEhA
vyew ag]hIter kAM.
eedvieR dAs r
ekAuv
10
yEhAv qe vLer vLer sEA
xii. qeR M m}uvM qeR
yEhAvyi h A di. ryew
vO yEhAveye Drii.
puxeR vivAhvOM EpAel mEnA
hrmANtH . nyew Emli yEhAv
qe aNiyi. OIyew vivAh
vOM EpAel surmAytH.
11
mi ecwikeL vL. mxY
dYAni viiwkyM dYAnM avey
vLkyM ec@. aEtEpAel
yEhAv ney vLM. skl rAxH\
miwyi av sHtti vLM.
putiy eyzElM n niR ngrM
sIEyAnien {A sHEnhi,
atinA {A avEvi
sMsAric@ekAEyiriM. eyzElmi
en {A sHEnhi. atinA {A
sMsArM niil. n o tIkAzM

62

eyzAvH 61:4-62:11

EpAel tiLuMver {A sMsAriM.


r orgHninALMEpAel qriu tiL
uMver {A sMsAriM.
2
skl rAxH\L@M nieR nkAM.
skl rAjAAM nieR mhtVM kAM.
aEA nineA putiy EpAM.
yEhAv ninH putiy Ep nM.
3
yEhAv nii vLer aBimAniM.
nI yEhAvyew eekyiel mEnAhrmAy
kirIwM EpAelyAM.
4
nIyinieyAriluM eedvM Epic
v q viLiewil. nieR EdzM
nieyAriluM eedvM nziic lM
q viLiewkyil. eedvM sHEnhi
v q nI viLiewM. nieR
EdzM eedvieR vDu q viLie
wM. qekAeA yEhAv nie
sHEnhi. nieR EdzM avERtA
kyM ec@M.
5
ov oveL sHEnhicA av
aveL vivAhM k}i, av av
eR BArYymA. aEtEpAel, nieR
EdzM nieR mL@EwtAM. ov teR
putiy BArYyi h A di. aEt
EpAel, nieR eedvM nii vLer
hAdiM.
eedvM teR vAgd
H AnM pAliM
eyzElEm, nieR mtilukH
{A pARAviw (vAckA).
pARAvukA nibHdrAyiriyil. rAi
yiluM pkluM av Aic@ekAE
yiriM. pARAvukAEr, ni yEhAv
EyAw Aic@ekAEyiriNM. av
eR vAgH d AnM niLven oAii
c@ekAEyiriNM. oriluM An
nitH.
7
eyzElmien yEhAv miyiel jnM
m}uv vA}H ngrmAM ver ni
yEhAvEyAw AiNM.
8
yEhAv o vAgH d AnM ecyH t .
yEhAv teR te ziey sAY
mAi. vAgHdAnM pAliA yEhAv
teR zi pEyAgiM. yEhAv pR
u, niL@ew BNM {Anini vIuM
niL@ew z@ ekAwiel vA
gHdAnM ec@. niL@Aiy vIH
nieyAriluM niL@ew z@eLwi
elH {AR t.
9
BNM sAdiv a tiM.
av yEhAvey vA}HkyM ec@M.
miri pRiv atieR vIu
wiM. qeR vinAi aetlAM
sMBviiM.
10
kvAwLilUew kw vrik! jni
nAyi v}ieyAk! pAteyAk! v}i
yiel kl@keLlAM epRuiLyk! jn
eArwyALmAyi ekAwiyyk!
11
i, yEhAv skl vidrEdz
ELAwM sMsAri+ sIEyAkAErAw
pRyk+ EnA, niL@ew rk vrik
yAyi. av ni tiPlM
ekAuv. av sAnM tEA
ewAM ekAuv.
6

eyzAvH 62:12-64:1

710

12

vijnM, yEhAvyew ri
ev qeAe aveR jnM viLi
ewM. eedvM #hi ngrM eedv
sAiYm ngrM qeAe eyz
ElmM viLiewM.
eedvM teR jne viDi
qEdAminiM v v rA
NH? av ebA yiniM v
. aveR vOLi kwMvkR
puriri. vOLi av
tApiyAyiri. av nivH
teR mhAziEyAew nw. av
pRy, nieL riA zi
qniH. {A
stYM
pRykyM
ec@.
2
nieR vO v wiri
etH? vIuAA miri pi}i
yvEREpAluH av!
3
av mRupwi pRy, {A sVyM
mirici nw. M qe shA
yicil. {A EkApikyM miri cvi
iemtikyM ecyH t . sH qeR
vOLiEl etRic@. aen qeR
vO a}uAyi.
4
mxYer ziiA {AenA smyM
etrew. EA qeR jne
rikyM sMrikyM ecE
smymAyiri.
5
{A iluM EnAi, pE qe
M shAyicil. M qe N
yHAti {AntH-te@. atinA
{A qeR jne riA qeR
sVM zi pEyAgic@. qeR te
EkApM qe Nc@.
6
EkApicEA {A jni Em
nw. *BAmAyi {Anver ziic@.
avew rM {A nileA}ic@.

63

yEhAv teR jnEAw


dyAvAnAyi
7
yEhAvyew kANYe {A oA
iM. yEhAvey sHttiAM {A
oAiM. yi AEylieR wMbinH
yEhAv pl nkL@M nki. yEhAv
{ELAw vLer kANYvAnAyi.
av {ELAw kN kAi.
8
yEhAv pRu, tH qeR jnmA
. vrAeNeR yTA ik.
atinA yEhAv aver ric@.
9
mxYH DArALM dritL@Ayi
. pE yEhAv avetirAyi
il. yEhAv aver sHEnhikyM
avnH avErAw shtApM EtAkyM
ecyHt. atinA yEhAv aver ri
c@. teR vizixHwdten av aver
riAnyc@. av aver epRuiey
w ekAuEpAyi. aver av qE
M pripAlikyM ec@M.
10
qA jnM yEhAvyHetier tiri
u. aveR priAAvien av
vYsniic@. atinA yEhAv av
ew z@vAyi. yEhAv avetier
yM ecyHt.

11

pE vLeru sMBvic kArY


yEhAvyiEA}uM oAi. EmAezey
yM teR jneyM av oAi.
jneL kwlilUew ekAuvvnA
yEhAv. teR ipe (jnM) nyi
A yEhAv teR wyAer (vA
ck) ayc@. pE, yEhAvyiEA
qview? teR Avien EmAezyi
niEpicv qview?
12
EmAzey yEhAv teR vlkrM
ekAu nyic @ . EmAezey nyiA
yEhAv teR mhAziypEyAgic@.
jn kw mRic@kwA yEhAv
kwlien rAyi p. Q mhAkA
rY ecyH t ekAH yEhAv teR
nAmM viutmAi.
13
yEhAv teR jne agAD sm
ilUew nyic@. mmiyilUew tir
nwEAel jnM vI}Aet nw.
14
vyli nwEA p vI}ARil.
aEtEpAel kwlilUew nwEA m
xYM vINil . yEhAvyew AvH
aver o vimlE nyic@.
jnM qlAyHEA}uM suritrAyi.
yEhAEv, nI jne nyic v}i atA
NH . nI mxYer nyikyM nieR
nAme visHmykrmAkyM ecyHt.
teR jniEvi
eedvEAw An
15
yEhAEv, sViniM tAE}
EnAiyAluM. EA sMBviu kArY
kAluM! sViel nieR mh
M vivumAy vstiyiniM
tAe} { eL EnAiyAluM. {ELAw
nieR zmAy sHEnhemview? nieR
ieR ini v nieR z
mAy v] ikeLview? qEAw
nieR kANYemview? qEAw
nieR sHEnhkANYM nI qview oLii
ciri? 16EnA! nI {L@ew pitA
vA! aAhAM {eL aRiyil.
yi AEy (yAEAbH) {eL tiricRi
yil. yEhAEv, nI {L@ew pitAvA
. {eL qlAyHEA}uM rici
nIyA!
17
yEhAEv, nIeyA {eL nii
niM timAutH? nie piwk
ey {H vixmkrmAet
ekAH? yEhAEv, {LiEl mwi
vAluM. { nieR EsvkA.
{L@ewywEvH {eL shA
yicAluM! {L@ew wMb niER
tA.
18
nieR vijnM avew EdzH
Rc@kAlEm tAmsic@Z. aEA {
L@ew z@ nieR vi lye
cviiemtic@.
19
av nieR nAmi viLiew
il. av nieR nAmM Driil.
{L@M averEAelyAyi.
nI kAzM vlic@kIRukyM tAE}
vrikyM ec@EA qlAM
mARuM. pvt nieR mi M.

64

711
2

pv t epAAwk qriy
EAel tIyi qriyM. tIyew mkLi
evemEpAel
pvt tiLyHM.
aEA nieR z@ niei pWi
M. aH nieAEA sklrAxH\
L@M By viRyHM.
3
pE, stYi nIyen ecN
em {LA#hiil. pvt
nieR mi kNM.
4
nieR jnt, oriluM stYmAyi
nie vicil. nI pRtH av ori
luM Ekil. nieEAelA eedve
M oriluM kiil. meA eedv
mil-nI mAmA eedvM. jnM mEyA
ew nieR shAyi kAiA
nI avAyi mhAy kArY
ec@M.
5
nI n ec@tilBimAnivErA
ewAmA. nI vzYe jIvit
mAgi av jIvic@ekAH nie
oi. pE, EnA, pH {
ninetier pApM ecyHt. atinA
nI {ELAw EkApic@. ni {eL
en rewM?
6
{eLlAM pApieR ecLi pur
v. {L@ew sdHv]ik EpAluM
ml. av rRpur vO
EpAel. { p}u lk EpAel
yANH. {L@ew pAp kAH q
EpAel {eL ekAuEpAyi.
7
M nieR nAmM viLiil. nie
agmiti { /Ahitrl,
atinA nI {eL tiykiyiri
. { {L@ew pApi o}uki
EAyiritinA nieR mi
{ nihAyrANH.
8
pE yEhAEv, nI {L@ew pitAvA
. { kLimEpAel. nI z
vM. nieR eekk {eL s]xw
H ic@.
9
yEhAEv, {ELAw EkApM wr
Et! {L@ew pAp qeM oA
iEt! dyvAyi {eL EnAiyA
luM! { nieR jnmA.
10
nieR vingr nYmA.
ngrLiEA mmi EpAelyA
. sIEyA o mmiyA! ey
zElM tke@!
11
{L@ew pUvik {L@ew vi
lyi nie rADic@. {L@ew
lyM vLer mhAyi, qA
EA atH tI kiEAyiri!
{Ayi nl vsHeLAe
nziieiri.
12
etAe {eL sHEnhiti
niM ak@EmA? nI oM pRyAti
riEmA? qeEM nI {eL zii
EmA?
qlA vM eedvei pWiM
yEhAv pRy, qeRywH
pEdzinAyi viilAver
{A shAyic@. qe aEnVxiA
v qe kei. qeR nAmM Dri
A o rAxH\EAw {A sMsAric@.

65

eyzAvH 64:2-65:12

{A pRu, {AniviewyH! {Ani


viewyH!
2
qnietier tiriver sVIkri
A {A oini. av qeRy
w v {A kAirikyA
yi. pE av nltlAeA v}i
Ey jIvitM w. mni EtAiy
EpAel av vic@. 3av qe
zlYewieAH qeR mi ni
. av blikL@M v}ipAwkL@M t
L@ew vizixHw dYAnLi ai.
4
av klRkiwyiliri. av
mric v ew sEzvuM kAiri.
av zvzrIreAM jIvikEpA
luM ec@. av piyiRci Bi
. avew kiyM m_M a}ukiy
mAMsM purH v]iEkwAyiri.
5
pE av muvErAw pRykyA
NH , qeRywE vrtH ! {A
nieL IkriM ver qe etAw
tH. aenyv qeR ki puk
EpAelyANH. avew agHni qEA}uM
qriu ekAEyiri.
yi AEy ziiewNM
tA owEw o vilcIH. ni
L@ew pAp nieL aprADiyAi
eyAN pRytH. vilywyHMver
{A awiyiriyil. nieL zii
c@ekAH {AntH awyHM.
7
niL@ew pApL@M niL@ew pitA
Aew pApL@M o te. yEhAv
pRy, pvtLi DUp ki
Ev niL@ew pitAA Q pAp
ecyHt. kLi avere
nANM ekwi. aver {A dYM
ziikyM ecyHt. ahi zi
{Anv nki.
6

yi

AEylien eedvM pU
mAyM nziikyil
8
yEhAv pRy, miriyi putiy
vIuAEA mxY a pi}i
ew. pE av miri m}uv
nziiil. miri vIuM pEyA
giAemtinAlANv aen ec@
tH. qeR dAsAErAwM {A a
te ec@M. aver {A pUmAyM
nziiyil . 9 yAEAbieR (yi
A
Ey) wMbiniM ciler {A
avEzxiiM. eydAri cil
qeR pvtielM. qeR dAs
A aview vsiM. aview vsiE
ver {A etrewM. 10anrM
zAErA tA}Hvr wkH EmciR
mAM. EKA tA}Hvr kAlikH vim
sEtmAM. etlAM qeR jninHqe etryv EviyANH.
11
pE ni yEhAvey vi@. ati
nA ni ziiewM. qeR vi
pvte ni mR. ni BAgY
e rADiA wi. vYAjeedvmAy
viDiey ni rADi. 12qA
{A niL@ew BAvi niyi.

eyzAvH 65:13-66:5

712

ni vAL@ekAH vDiewNem
{A niyic@. nieLlAM vDie
wM. qekAeA {A nieL viLi
c@, ni viLiEkil! {A niELAw
sMsAric@. ni icil. tiey
{A pR kArY ni ecyHt.
{AnixH w ewA kArY ecA
ni niyic@.
13
atinA qeR yjmAnnAy yEhA
v ArY pRu. qeR dAsA
BNM k}iM, pE ni dxHwA
piNi kiwM. qeR dAsA wiM,
pE ni dxH w A dAhiM.
qeR dAsA hAdiM, pE dxHw
ArAy ni apmAnitrAM.
14
qeR dAsA hAdic@lsiM,
pE ni dxHwA d+Kic@kryM.
niL@ew aAvH tkkyM ni
vLer vYsnikyM ec@M.
15
niL@ew Epk qeR dAsAH
zApM EpAlyAyiriM. qeR yjmAn
nAy yEhAv nieL vDiM. teR
dAsAer av putiy Epri@ viLik
yM ec@M.
16
mxYriEA miyiniH a#hM
Etw. pE BAviyilv vizVsHt
eedvieR a#hM EtwM. mxYri
EA miyew zieyti vAgHdAnM
ec@. pE BAviyilv vizVsHt
eedvi yiM. qekAe
A pe drit mRewM.
qeR jnM oriluM drit oAi
kyil.

putieyA kAlM v
{A putieyA sVvuM puti
eyA miyM s]xw
H iM. mxY tkAlM
oAikyil. aArYeLAM av
oAikyil.
18
qeR jnM sEAxiM. av
qeEM hAdiM. {A s]xw
H i
tienecAli. hAdM niReA ey
zElM {AAM. aver {A hA
divrAkyM ec@M.
19
aEA {A eyzElmi sEA
xiM. qeR jntyi {A sEA
xiM. ngri nieyAriluM
krciElA vYsnEmA Akil.
20
ngrilAM yeAet mri
il. oAErA iyM dIGnA jIviM.
oAErA v]M vLerAlM jIviM. Ru
vySyAL@M ecRuArnAyiriM.
RuvxM jIviAv zpiev
en jnM kM.
21
ngri orAeLA vIwpNi
tA ayALview vsiM. miriEA
Av atiel miri tiM.
22
nieyAriluM orA vIw pNiyk
yM meArA ati tAmsikyM
ecil. nieyAriluM orA EtAmA
kyM meArA atiel p}M tikyM
ecil. qeR etrewe jnM
mrL@ewykAlM jIviM. qeR etr
17

ewe jnM tL@AetlAM


sVdiM.
23
OIkLinieyAriluM jniEA
e zi mriAnAyi sviil.
OIkLinieyAriluM svsmye
Bykyil . qeRjntyM avew
ikL@emlAM yEhAvyA a#hi
ewM.
24
EcAdiMmE aveA Ev
et {AnRiyM. av EcAdic@ tI
Ete aver {A shAyiM.
25
ecAyHL@M i ikL@M omic@
BiM. siMh k kAlikELAewA
M vyHEA BiM. qeR vi
pvti sM eryM Epwii
kEyA kwikEyA ecil. yEhAvyA
NiArYeLlAM pRtH.
sklrAx\
H eLyM eedvM viDiM
yEhAv pRytitANH, kAzM
qeR siMhAsnvuM mi qeR
pAdpIWvumA. pie, qnieA
g]hM pNiyAem ni kEvA?
l! ni k}iyil! qnieA vim
lM tvA nin k}iyEmA? l!
ni k}iyil.
2
{A sVyM s] x H w ic t ANietl A M.
{A s]xHwicekAANH viewy
etlAM AyiritH. yEhAv sVyM
pRtANietAe. qEAw pRyk,
{A pripAliA jnM q ec@?
pAveL {A pripAli. d+Ki
ter {A pripAli. qeR vAk
Lsriver {A pripAli.
3
cil kALkeL bliyAyi ai
. pE av mxYer mikyM
ec@. av ecriyAwien ekA
bliyi. pE av nAyH
L@ew k}uH owikyM ec@! aver
ni DAnYbliyi. pE, av
erni piyew rvuM smi!
av DUpM ki, pE av
tL@ew vilek vi#heLyM sHEn
hi. av avew v}i-qERtletrew. av tL@ew BIkr
vi#heL sHEnhi.
4
atinA {A avewte t
L@pEyAgiA niyic @ ! atAytH ,
avErvuM By kArYekAH
aver {A ziiM. aver {A
viLic@, pE av icil. av
ErAw {A sMsAric@, pE av
Ekil. atinA avErAwM {A aEt
kArYM te ec@M. tiey {A
pRkArY av ecyHt. {AnixHw
ewA kArY ecA av etr
ew.
5
yEhAvyew kl n kLsri
vEr, yEhAv pRy kArY ni
iNM. niL@ew sEhAdrA
nieL evRu. ni qeR v}iEy
vtinA av nietirAyi.
av pRu, yEhAv driew
EA { niL@ewywE vM.

66

713
aEA { niLi sxHwrAyi
IM. dxHwA ziiewM.
ziyM putieyA rAx\
H vuM
i! ngriniM ly
iniM vlieyA zbHdM Ek.
yEhAv teR z@eL nzii
tieR zbHdmANtH. ahi zi
yEhAv av nkyANH. 7-8 sv
EvdnyH mH OI sviil.
tA jEm iey kAM mH OI
yH svEvdn aBviEH.
aEtEpAel putieyA ElAkM o div
sM ekAu wutH M onAL@M
kiil. odivsM ekAu piRvieyw
o rAxH\eRic@M M onAL@M
Ekiumil. nAwH svEvdn EpAelAH
dYM aBviNM. svEvdnyH
EzxM EdzM avL@ew inH-o putiy
rAxH\M-jEmM. 9 aEpAel putiyetA
ien jniiAet {A EvdnyA
il. yEhAv pRy, ni
{A svEvdnyAiyA puti
eyA rAxH\M lBitiniM nieL
{A twykyil q {A vAgHdAnM
ec@. niL@ew eedvM pRtA
NitH.
10
eyzElEm, hAdik! eyzEl
mien sHEnhivEr, hAdik! ey
zElmi vYsnkrmAy cil sMB
vic@, atinA niLi cil d+Kit
rA. qAliEA ni hAdi
NM.
11
qekAeA, kANYM avL@ew
mlkLini v pAlu pAel ni
aBviM. pA nieL yTA
i t]pHtiewM! ni pA wi
kyM eyzElmieR mhim stYi
sVdikyM ec@M.
12
yEhAv pRy, EnA, ni
{A smADAnM nM. Q smADAnM
ndIvAhMEpAel ninH lBiM. mi
yiel skl rAxH\L@ewyM sH
niiEl o}ukieyM. sH jl
vAhM EpAel vM. ni ekAc@
ueLEAelyAyiriM. ni
pA (DnM) wiM. nieL {A qw
H qeR eekkLi piwicH mwiyili
i lALiM.
13
a ieneyEpAel {A
nieL zVsiiM. {A zVsi
iEA ni eyzElmilAyiri
kyM ec@M.
14
ni stYmAyM aBviv
ni kAM. ni sVtrAkyM
pul@EpAel vLkyM ec@M. yEhAv
yew dAsA aveR zi kAM,
pE yEhAvyew z@ aveR
EkApM kAM.
15
EnA, yEhAv tIymAyi v.
yEhAvyew eesnY epAwipwl
mAyi v. jntey yEhAv
teR EkApM ekAu ziiM. EkApi
6

eyzAvH 66:6-24

c i riEv jne ziiA


yEhAv tInALL@pEyAgiM. 16yEhA
v jnL@ew nYAyviDi nwM. anrM
yEhAv aver tIekAuM teR vAL@
ekAuM nziiM. aEnkM Eper av
nziiM.
17
sVyM IkricH tL@ew vizixHw
dYAni rADn nwA av
sVyM LikyANH . av avew
viziExHwAdYAniEl prsHprM pi
wkyANH. aviewyv tL@ew vi#h
eL rADi. pE, yEhAv av
ereylAM nziiM. av pi, qli
k qivyew mAMsvuM m@ v]iek
vsHtL@M ti. pE averlA
vM omic@ nziiewM. (yEhAv
sVyM pRtANietlAM.)
18
dxHwcikL@M dxHv]ikL@m
vrANv. atinA {A aver zii
A v. sklrAxH\eLyM jn
eLyM {A smAhriM. qlAvM o
mic@vrikyM qeR zi kAkyM
ec@M. 19cil {AenArwyALmiwMaver {A riM. rie av
ri ciler {A tzIzH, libiy, lUdH
(vil A LikL@ew EdzM), bA, #IsH ,
skl vidrEdz qiviwLiEl
yyHM. av oriluM qeR pEdz
Ekiil. av oriluM qeR
EtjuM kiil. atinA ri
e jn qeR Etjieni m@
rAxH\ELAw pRyM. 20av niL@ew
skl sEhAdrIsEhAdrAeryM skl
rAjYLiniM ekAuvrikyM ec
@M. niL@ew sEhAdrIsEhAdrAer
qeR vipvtmAy eyzElmiEl
av ekAuvM. tir, k}ut, okM,
EtrH , vi qivyiElRiyAyiriM
avew vrvH. yEhAvyew lyi
El mAy tLikyi yi
AEylu
kA ekAuv sAn EpAel
yAyiriM niL@ew sEhAdrIsEhA
drA. 21avri ciler {A puErA
hitArAyM ElvYrAyM etrewM.
yEhAv sVyM pRtANietAe.
putiy sVLuM putiy miyM
{A putieyA ElAke s]xHwi
M- putiy sVvuM putiy miyM
nitYmAyirikyM ec@M. aEtEpAel
niL@ew EpkL@M niL@ew ikL@M
qEA}uM qEAewAmAyirikyM
ec@M. 23qlA rADnAdivsLiluM
qlAvM qe rADiA vM; qlA
zbdinvuM mAsiel dYdivs
vuM av vM.
24
av qeR vingrilAyi
riM. ngri puREEpAyA
avH, qnietier pApM ecyHtv
ew zv kANA k}iyM. avey ori
luM nziA pu}u ari
AM. zrIreL avsAniA
agHni qric@kLyM.
22

714

yiermYAvH
1

yiermYAvieR sEzLANitH. hi
IyAvH q EprAy orAL@ew mknA
yi yiermYAvH. anAETAu ngr
i vsici o puErAhitwMb
ie LAyi yiermYAvH. eb
nYAmIEgAAew Edzi yi
ngrM. 2EyAzIyAvH eydAEdzi
eR rAjAvAyi kAlH yEhAv
yiermYAviEnAw sMsAriA wi.
EmA q EprAy orAew punAyi
EyAzIyAvH. EyAzIyAvieR pti
mAM BrNvxilAyi yEhAv
yiermYAviEnAw sMsAriA wi
ytH. 3 eyEhAyAIM eydyew rAjAvA
yi kAlM yEhAv yiermYAvi
EnAw sMsAric@ ekAi. EyAzIyA
vieR punAyi eyEhAyAIM.
rAjAevnilyi siedIyAvH eyd
BricH ptienA vxvuM au mAsvuM
yEA}uM yEhAv yiermYAviEnAw
sMsAric@ekAi. siedIyAvuM
EyAzIyAvieR punAyi. sied
IyAvieR ptienAAM BrNvxi
el aAM mAsmANH eyzElM nivAsi
k vAsikLAetH.
eedvM yiermYAvien viLi
yiermYAvinH yEhAvyew sEzM
lBic@. yEhAvyi niAyi Q
sEzM+
5
nieR ayew gBi nie
s]xHwiMmE
qni
nie aRiyAmAyi. nI piRM
mE nie {A o vizixHw dQtY
i etrew. rAxH\ vA
cknAyiriAnA nie {A etr
ewtH.
6
aEA yiermYAvu pRu, pE,
svznAy yEhAEv, qen sM
sAriNemeniRiyil. {A evRu
emA bAlnANH.
7
pE yEhAv qEAw pRu,
{AenA bAlnANH q pRytH.
{AnyyHiweAe nI EpAkNM.
{A pRyA pRyetlAM nI pR
yNM.
8
eryM ByewtH. {A niEAewA
mH . nie {A sMrikyM
ec@M. yEhAvyi ni sEzmA
NitH.
9
aEA yEhAv teR krM nIi
qeR vAyi sH p zic @ . yEhAv
qEAw pRu,
yiermYAEv, qeR vAk {A
nieR vAyi niRyHkyANH.
4

10

{A nie rAxH\L@ewyM
rAjYL@ewyM mtlArnAiyiri
. nI pNiykyM epALikyM
ec@M. nI nziikyM tiyiwkyM
ec@M. nI niikyM nwkyM
ec@M.
ru dzn
qni yEhAvyew sEzM lBic@.
yEhAvyiniAyi Q sEzM+
yiermYAEv, nIeyA kAtH?
{A yEhAvyH mRupwi nki,
bdAMmrieR kuekAu o vwi
{A kA.
12
yEhAv qEAw pRu, nI nA
yi kiri. qekAeA nin
qeR sEzM sPlmAEA
q R vA {A EnAieA
iri.
13
yEhAvyew sEzM qiEl
vIuM v. yEhAvyew sEzM tA
yi+ yiermYAEv, nIey kA?
{A yEhAvEyAw mRupwi pRu,
tiLyH evm o klM {A
kA. atu vwniM ecriyk
yANH.
14
yEhAv qEAw pRu, BIkrmAy
ciltH vwniM vM. Q rAjY
vsi sklM a sMBviM.
15
RecA kAlM ekAH vw rAjY
Li vsi skleryM {A viLi
M. yEhAvyANH ArY pRtH.
rAjYLiel rAjAA vH eyz
ElmieR kvAwriki tL@ew
siMhAsneLAM. eyzElmieR
ngrmtiluk av miM. eyd
yiel skl ngrM av miM.
16
qeR jnientier {A nYAy
viDi KYApikyM ec@M. av ti
k ecyHttinAluM qnietirAyiI
iritinAluM {Ani ec@M.
qeR jnM qe viuEpAyi. av
anYeedv bliyNM nwi.
sVM eekk ekAuAiy vi#h
eL av rADic@.
17
yiermYAEv, nineEpAel nI
tAeRw. q}uEuniH jnEAw
sMsArik. {A pRyA li
kArY qlAM pRyk. jne Bye
wtH. nI jne ByeA, nI aver
ByewA tkArNM {A nin tM.
18
{A nie o zngrM EpA
elyM usHpM EpAelyM evl
Bii EpAelymAM. eydyiel
oAErAM, rAjAAM EntA
11

715
M puErAhitM sADArNmxYM
Ener niA nin k}iyM.
19
averl A M ninetier EpArAwM.
pE, av nie EtAl i kyil .
qekAeA, {A niEAewA
mH, nie {A rikyM ec@M.
yEhAvyi ni sEzmANitH.
eydA vizVst
H yAyiil
yEhAvyew sEzM yiermYAvi
lBic@. Q sEzM yEhAvyi niA
yi. 2 yiermYAEv, ecH eyzElM
kAErAw sMsAri k. avErAw pRyk+
a nieLA yvrAxH\mAyi.
nieLEAw vizVsHtrAyi. nvv
DuvienEAel nieLe piw.
oriluM k] xipEyAgiA miyi
lUew, mmiyilUew, nieLe ag
mic@.
3
yEhAvyHeA visAnmA
yi yi AEylukA. yEhAv sMBri
E dYPlmAyi av. aver
EvdniiA micv vALikeL
viDieu. dxH w EdAx
Ayi. yEhAvyi niAyi Q
sEzM.
4
yAEAbieR wMbEm, yEhAv
yew sEzM Ekk. yi AEyEgA
EL, aLiec@tH Ekk.
5
yEhAv pRytienyANH+ ni
L@ew pUvikErAw {A nIti kAiyi
el ni kEvA? atinAlA
ENA av qi niktH? niL@ew
pUvik vilek vi#heL rADi
kyM sVyM vilekvrAyiIkyM
ecyHt. 6yEhAv {eL QjipHti
niM ekAuv. yEhAv {eL m
miyilUew nyic@. vrM pAR niR
mAy lwi av {eL nyi
c@. M apkwkrvumAy l
wi yEhAv {eL nyic@. aviwM
jnnYmA. mxY atiel yA
ec@wiyil. pE yEhAv {
eL atiEl nyic @ . yEhAvyiEA
qviewyA? qH niL@ew pUvi
k pRyil.
7
yEhAv pRy, aEnkM nk
niR o nl miyiEl {A ni
eL ekAuv. niH aview vL
p}vuM viLkL@M Biti Ev
iyANtH. pE ni qeR miey
a}uH i. ni {A nl
lM t. pE niLtien cI
yAi.
8
yEhAv qview? q puErAhit
EcAdicil. qeR niymmRiyvH
qe aRiyNemA#hmil. yi AEy
jntyew EntA qnietier tiri
u. vAck vYAjeedvmAy bAli
eR Epri vcn nwi. vil
ek vi#heL av rADic@.
9
yEhAv pRy, atinAliEA
nieL {A vIuM ewM. ni
L@ew EprikELyM {A ewM.

yiermYAvH 1:19-2:20
10

kiIMdVIpukLiEl kw kw
EpAvuk. EkdAEdzE ciler ayyH
k. EyAew EnAk. eriluM
qeiluM en ecyHtiuEA q
kAk.
11
putiy EdvAer rADiA et
iluM rAxH\ tL@ew p}y EdvA
ew rADn niiyiuEA? l! av
ew EdvA yTAEdvArlte!
pE, qeR jnM tL@ew mhtVmA
eedve rADi nikyM
vilek vi#heL rADiA w
ukyM ecyHt.
12
kAzEL, sMBvic kArYELA
e{uk! mhAByM ekAu viRyHk!
yEhAvyi ni sEzmAyi
tH.
13
qeR jnM ru tik ecyHtiri
. av jIvjlieR RvyAy
qiniM aklukyM sVM ev
eAik }ikyM ecyH. (av
anYeedv L@ew piREk EpAyi.) pE
avew etAik epAiyvyA.
avyi evM niyil.
14
yi
AEyjnt awimkLAyiri
EA? awimyAyi piRvenEAelyA
EyA av? yi AEylukAew sH
jnM qi kv?
15
siMhik yi AEyli Enl
Ru. siMh mrL@. siMh
yi
AEy Edze nziiciri.
yi AEyngr tI kieiri
. avyi M avEzxiciil.
16
emMPisiniM thHpEnsi ni
mv nieR ci tkiri.
17
Q dritM niL@ew etieR PlmA
! niL@ew eedvmA yEhAv
nieL zriyAy v}iEy nyikyAyi
. pE ni avni nik
EpAyi.
18
eydAEr, eti ElAcik.
tH QjipHtiEl EpAkA shAyi
EcA? eenndiyiel evM wiA
a shAyiEcA? l! aUriEl EpA
kA a shAyiEcA? yIsH ndi
yiel evM wiA a shAyiEcA?
l!
19
ni tik ecyHt. tikLA
ke, ni zik EnwirikEy
Z. ni dritmAM. dritM
nieL o pAWM pWiikyM ec@M.
eti ElAcik! niL@ew eedv
iniklutH q EdAxmAeNH
aEA ni mnilAM. qe By
kyM drikyM ecAtiri
etA! qeR yjmAnnAy, sv
znAy yEhAvyini sEzmA
NitH. 20eydA vLerH nI nieR
kM qRiu kLu. nie niyi
A {ApEyAgici ky nI epA
ic@. nI qEAw pRu, {A nie
Esviil! qlA kLiluM qlA pc
mriwyilum EvzYeyEAelyA
yi nI.

yiermYAvH 2:21-3:4
21

716

eydEy, nie {AenA vizixHw


mirivi EpAel nu. nI nl vimA
yi. pie nIeyen dxic p}m
A miriyAyi?
22
kArMekAuM EsAekAuemAe nI
nieR eek k}ukiyAluM nieR ap
rADM qni kANAM. eedvmA yEhA
vyini sEzmAyi tH.
23
{A aprADiyl , bAvi#h
eL {A rADiciil qeAe
nineEAwH qen pRyA k}iyM
eydA? tA}Hvryi vc@ nI ecyHt
vikeLi ElAcik. nI
ecyHtiuetelAemH ElAcik.
lYmilAet aviewyM viewyM oAwi
nw epeAkeEAelyA nI.
24
mmiyi jIvi kAuk}utey
EAelyA nI. NEcEA epk
}ut kAu mN. av mdAwH ekAu
puLyEA tiriek ekAuvrA
M k}iyil. NEcrAlH aveL
#hi tH k}utyHM aveL
lBiM. aveL kek vLer qL@
mANH.
25
eydEy, vi#h piAel
y oAM nik! anYeedv
Ay dAhM mtiyAk. pE nI pR
y, a ekAeA kArYmil! qni
niAnAvil! anYeedveL {A
xHwew. qniver rADiNM
26
jnM piwiwEA k apmAnit
nA. aEtEpAel, yi
AEylukA
apmAnit. rAjAAM EntAL@M ap
mAnit. puErAhitM vAckM apmA
nit.
27
av mrxNL@mAyi sMsAri
! av pRy, nIeyeR pitAvA
. av o pAREyAw sMsAri.
av pRy, nIeyni jmLi.
averlAvM apmAnitrAM. aver
e EnAil. av qni puRM tiri
u. qA eydA }i
cAwEA qe viLi, v {
eL ricAluM.
28
vi#h vH nie rie!
nI ninAyi Aiy timkeL
view? nI dritLi vI}uEA
vi#h v nie ri
{eLA kANe. eydA, ninH ng
rL@ewy vi#h!
29
nI qienEAw ti? ni
eLlAvM qnietirAyiri. yEhA
vyini sEzmAyi tH.
30
eydAEr, nieL {A ziic@,
pE PlmAyil . ziieiuM
ni tiriekvil. nieL smIpic
vAcker ni vAL@ekAu evi
eA. ni apkwkAriyAy siMh
eLEAelyAyi.
vAcker
ni vDikyM ecyHt.
31
Q tlmRyievEr, yEhAvyew
sEzi ecvi ekAwk! yi A
EylukAH {A mmiEpAelyAyi
EA? av {A M ap

kwkrvumAy EdzmAyiEA? qeR jnM


pRy, { EtAiyEpAel
nwA sVAtYmH . yEhAEv,
{ niiEl mwivril! qinA
Nv aArY pRytH?
32
yvti teR BrN mRil.
vDu teR vOew arc mR
il. pE qeR jnM aEnkMtvN
qe mR.
33
eyEd, vYAjeedvLAy kAmk
piAel EpAEketeney stY
i ninRiyAM. tiecA nI stY
i pWiciri.
34
niL@ew eekkLi rmH! pAv
e nixH Lew rM! niL@ew
vIi atimic@ kyRiytinl ni
Lver piwic t H . o kArNvumil A et
yA niLver ekAtH.
35
pE nI EA}uM pRy, {A
nixHkLnANH. eedvM qEAw EkApi
ciil. atinA N pR aprA
DinH {AM nieREm nYAyviDi
nwM. qekAeA, {A o
etuM ecyHtiil q nI pRu.
36
nI mAnsArewk qL@mANH .
aU nie nirAzewi atinA
nI aU viH shAyM Etwi QjipHti
El EpAyi. qA QjipHtM nie
nirAzewM.
37
aen tYikmAyi nI QjipHtM
viwM. nieR mKM nI nANM ekAu mR
c@vyHM. rAxH\eL nI vizVsic@.
pE yEhAv rAxH\eL nirsic@,
atinA av nie riAnAvil.
ov BArYyumAyu vivAhbM
mRiyH kyM av ayAeL viH
meAven vivAhM k}ikyM ecyH
tA ayA vIuM avL@ew aw
E vvAnAEmA? l! ayA av
L@ew awE tiriekvA EdzM
ecLipurtAM. eyEd, nI vYAjeed
vLAy aEnkM kAmkA o EvzY
eyEAel epmARi. EA, nI qeR
ywE tiriek vrAmA#hi!
yEhAvyini sEzmAyi
tH.
2
eydEy emAkLiEl EnA
k. nI vYAjeedvLAy kAmkAmAyi
Ev}Hc nwA o lemiluM avi
ewyEA? arbY mmiyi kAi
riEAel nI v}iEyArH kAmkAer
Aii. Edze nI a}u pur
tAi! qeneyEA? nI aEnkM
tik ec@kyM qEAwH avizVsHt
nAyirikyM ecyHt.
3
nI pApM ecyHt, atinA m} ep
yHtil. vskAlm}yumAyiil.
qAluM nI liA Ail .
nieR mKBAvM nANMekwA AA
EA}e EvzYyEwEpAel yi.
sVM v]ikLi liA nI A
iyil.
4
qiuM nIeye pitAvH q viLi
. nI pRu, {A iyAyi

717
EA mt nIeyeR suXAyi
.
5
eedvinH qEA}uM qEAw EkAp
mAkyil. eedvieR EkApM nitY
mAyiriil. qM nI pRu. ey
dEy, nI aeneyAe pReiluM
ninAvu tiyM nI ecyHt.
dxic ru sEhAdrimA+
yi AEyluM eydyM
6
EyAzIyArAjAvieR BrNkAlH
yEhAv qEAw sMsAric@. yEhAv
pRu+ yiermYAEv, yi
AEylieR
ti kl v]ik nI kiEl?
av qEAewmAM avizVsHtyA
eN nI ku. qlA k mk
LiluM pcmrc@viluM av vi#h
emA vYBicric@. 7 {A sVyM pR
u, Q tikeLl A M ecyH t k}iy
EA yi AEy qeRywE tiri
ek vM. pE av qeRywE
tiriek vil. yi AEylieR avizV
sH t yAy sEhAdri eydA av
ecyHtete kAkyM ecyHt. 8yi
AEy avizVsH t yAyi. {An
veL qi dEryc@ qH av
RiykyM ecAM. av vYBicArpApM
ecyHttinAlA {AnvL@mAyi bM
EvepwiyetH yi AEylinH aRi
ykyM ecAM. pE atH avL@ew
avizVsHtyAy sEhAdriey Byew
iyil. eydA Byil. eydA puR
iRi EvzYeyEAel epmARukyM
ecyHt. 9tAenA EvzYeyEAelyA
epmARuettH eydA ktiyEt
yil. aen av rAjYe a}u
purtAi. kliluM twiyiluM niic
vi#heL rADic @ ekAANv
vYBicArpApM ecyHttH. 10yi AEyli
eR avizVsHtsEhAdriyAy eydA
pUmnEAew qeRywE vi
l . qeRywEl mwiveH
av evRuet nwikmAmAyi.
yEhAvyi ni sEzmAyi
tH.
11
yEhAv qEAw pRu, yi
A
Ey qEAw vizVsH t yAyiil .
pE avH avizVsHt eydEy
A nYAyIkrNmAyi. 12yier
mYAEv, vwEAu EnAi Q sEzM
pRyk+
yi
AEylieR avizVsH t jnEm,
tiric@ vrik. yEhAvyi niAyi
Q sEzM. niEAw nIrsew
{AnvsAniiM. {A kN niR
vnA. yEhAvyiniAyi Q
sEzM. niEAw {AenAlvuM EkApi
kyil.
13
pE nI nieR pApM tiricRiyNM.
nI nieR eedvmA yEhAvyHe
tier tiriu. atA nieR pApM.
anYEdzAew vi#heL nI rADi
c@. oAErA pcmri viluM nI
vi#heL rADic@. nIeye a

yiermYAvH 3:5-23

sricil. yEhAvyi niAyi Q


sEzM. 14ni avizVsHt. pE
qiEl mwivrik! yEhAvyi
ni sEzmAyi atH.
{A nieR yjmAnnA. oAErA
ngriniM orAeL vItvuM oAErA
wMbiniM ru Eper vItvuM
qwH {A nieL sIEyAniEl
ekAuvM. 15pie ni {A
putiy wyAer nk@M. wyA
qEAw vizVsH t rAyiriM. av
nie aRivuM DArNAziyM ekAu
nyiM. 16 smyH niLnvDiEp
nAiluAM. yEhAvyi ni
sEzmAyi tH.
aH , yEhAvyew sAYepkM
eekvzmAyi din {A oA
i qH M vIuM pRykyil.
viepkei averAriluM
vIuM ciikEy l. av atH
asHmrikEyA viukLykEyA ec
il. meA viepkM avA
kymil. 17 smyM, eyzElM, yEhAv
yew siMhAsnM q viLiewM.
sklrAxH\L@M yEhAvyew nAme
drivA eyzElMngri vM.
avrini tL@ew tiniR kWinX
dytVM piwril. 18 divsLi ey
dwMbM yi
AEywMbEAw
EcM. av vw EdzniM omi
c@Ec vM. avew pUvik
{A nkiy EdzEH av vM.
19
yEhAvyAy {A qEAw te
pRu, nieL qeR sVM meL
EAel ktA {AnA#hi. s
xHwmAeyA EdzM ni trA {AnA
#hi. mEetA rAxH \ eAL@M
mEnAhrmAy EdzM. nieLe pitAEv
q viLiem {A kti. ni
eLEA}uM qe piwem {A
kti.
20
pE nI BAviEnAw vizVAsM
pulA BArYeyEAel yi.
yi AEy wMbEm, nI qEAwH avi
zVsHtmAyi! yEhAvyi ni
tAyi Q sEzM.
21
emAkLi nin nilviLiEk
AM. yi
AEyjnt nilviLikyM
kANYinAyi AikymANH .
av vLer dxHwrAyi. tL@ew eedvmA
yEhAvey av mR.
22
yEhAv yM wi pRu, yi A
EylukAEr, nieLEAwH avizVsHtrA
yi. pE qiEl mwivrik!
mwivrik. ni qEAw avizV
sH t rAyiritinH niELAw {A
epARukyM ecAM. jnM pRyNM,
aet, { niiEl vM. nI {
L@ew eedvmA yEhAvyA.
23
kLi vi#heL rADi
EBAxmAyi. pvtLiel
stHAr etAyi. tIcyAyM,
yi AEylieR r new eedvmA
yEhAvyiniM v.

yiermYAvH 3:24-4:20

718

24

new pitAAetlAM vYAj


eedvmAy bA tiiri. n i
kLAyiEA mt sMBvici
. BIkr vYAjeedvM new pitA
Aew AwkeLyM kAlikeLyM
puAeryM puimAeryM ti.
25
n apmAnM ekAu nil kiw
e. new apmAnM o putEpAel
ne mwe. n new eedvmA
yEhAvyHetier pApM ecyHtiri.
nL@M new pitAAM pApM ecyH
tiri. iAlM mtte nAM
new eedvmA yEhAvey as
riciil.
yEhAvyini sEzmAyi
tH. yi
AEyEl, nin tiriek
vrNemei qiEl mwi
vrik. nieR vi#h vliecRiyk.
qiniM akH alu nwtH.
2
nI aen ecyHtA ninH qeR
nAmi vAgHdAnM ecA aht lBi
M+ yEhAv jIviEpAel q
nin pRyA k}iyM. vAk
stYsvuM vizVsH t vuM zriyAy
rItiyiluM pEyAgiA nin k}iyM.
nI aen ecyHtA, rAxH\ yEhA
vyA a#hievyAM. yEhAv
ecyHtiri kArYLi av zM
siM.
3
tANH yEhAv eydAErAwM ey
zElMkAErAwM pRytH+ nieR vylu
k }umRieiil. vyluk }u
mRik! m_kiwyi vi pAktH!
4
yEhAvyew jntyAyiIk. mnM
tiriyk! eydAEr, eyzElMkAEr,
ni mnM tiriieli {A vLer
EkApAlnAM. qeR EkApM agHni
EpAel Evgi vYApiM. qeR
EkApM nieL qric@kL ykyM ec@M.
agHni aNyHvA M k}iy
kymil. qekAi sMBviM? ni
L@ew dxHv]ik ekAH.

vwni drM
eydyiel jninH Q sEzM
nk@k+
eyzElMngri vsi skl
ErAwM pRyk, rAjYwnILM kAhLM m}
k. ci en viLic@ vuk,
omic@ vrik! sMrNinAyi nmH
zvuM EkAekiymAy ngrLiEl
rewAM.
6
sIEyAni EnH awyALeAwi y
k. niL@ew jIvnAyi oAwk! kA
nitH ! {A vwniM drM
ekAuvtinA ec@k. BIkr
vinAzM {A ekAu v.
7
o siMhM aveR hyiniM
puR viri. rAxH\L@ew vinA
zk nIAnArMBiciri. niL@ew
EdzM nziiA av sVvsti vii
ri. niL@ew pN nzii
ewM. avyi vsiA M avEz
xiil.
5

atinA cAvOLNiH R
e nilviLik! qekAeA,
yEhAv nEAw EkApiciri.
9
yEhAv pRy, sMBvi
smyH rAjAviM aEhieR EdYA
gAM eeDrYM nxHwewM. puErA
hitA ByewM. vAck e{uM.
10
aEA {A, yiermYAvu, pRu,
qeR yjmAnnAy yEhAEv, eyzEl
mielyM eydyielyM jneL nI
kbLiic iri. nI avErAw pR
u, ni smADAnmAM. qA
liEA vAmn av Ener nIL@k
yANH!
11
smyM eydyielyM eyzEl
mielyM jnH o sEzM nk
ewM+ emAkLiniH o wkA
wiM. tH mmiyiniM qeR jn
L@ew En v. ptirini
DYAnM EvtiriA kxk pEyAgi
mmAtenEAelyl tH.
12
ziwiy kAANtH, atH qi
ni vrikyM ec@. ni {A
eydAetiery qeR viDi
KYApiM.
13
tA! zu EmGMEpAel y. rT
ekAwAuEpAel kANew.
aveR tirk k}ukAerA Evg
EmRiyv. a { vLer dritmA
yiriM! { nziiewM!
14
eyzElMkAEr, niL@ew Xdyi
niM ti k}ukiLyk. riew
tinAyi niL@ew XdyM Ikrik.
dxHwvicAr wrAtirik.
15
ik! dAeR EdzniM o
dt sMsAritieR zbHdM. q
yImieR mlEdz nieArA dvA
ekAuv.
16
Q rAjYe tRiyik. eyzElM
kAiwyi Q vA prk. o
vidrEdzniM zu v.
eydyiel ngr Ener zu
yviLi m}.
17
mxY vyli kAv niEA
el zu eyzElmien vLiri.
eyEd, nI qnietier tiriu! ati
nA ninetier zu v! yEhAv
yi niANH Q sEzM.
18
nieR jIvitrItiyM nieR v]
ikL@M ninH Q drit vi.
nieR tiyANH nieR jIvite
kWinmAiytH . nieR dxH w jIvitM
nieR Xdyi }ilu mRivi
eR EvdnyLvAi.
yiermYAvieR nilviLi
oA, qeR d+KvuM vYAltyM
qeR vyRien pIfii. Evdn
ekAH {A vLy. qeR XdyM
i viu. qni zAnAyiri
AnAil. qekAH? qeA
{A kAhLMviLi Ekiri. eesnY
e yi NikyA kAhLM!
20
dr nirniryAyi v! rAjYM
19

719
m}uvM nziieu! qeR wAr
epe tkeu! qeR tirI
lk kIRieyRiyeu!
21
yEhAEv, qnA {A yeA
wik kANNM? qnA {A ykA
hLM EkNM?
22
eedvM pRu, qeR jnM vifHFi
k. av qe aRiyil. av
etAwiik. av mnilAil.
ti ec@ti smrANv, pE
n ecEeteneyH avRiy
kymil.
drM vrvAyi
{A miey EnAi. mi nYmAyi
. miyi omAyiil. {A
kAzEEnAi. atieR kAzM
nxHwei.
24
{A pvteL EnAi. av viR
yHkyAyi. keLlAM tkvI
}ukyAyi.
25
{A EnAi, pE eryM kil.
kAziel pRvkeLlAM pRki
.
26
{A EnAkyM nl mi mmiyA
kyM ecyHt. Edze ngreLlAM
nziieu. yEhAvyAN sMBvi
ictH. yEhAvyM aveR mhAEkAp
vumANi sMBviictH.
27
yEhAvyANH ArY pRytH+
rAjYM m}uvM tkewM. (pE
{A pUNmAyM miey tkil.)
28
atinA EdzvAsik mric v
Ayi vilpiM. kAzM tAyi
IM. {A pRu k}iiri,
atH {A mAukyil. {AenA niyi
ciuH, tImAnM {A mAukymil.
29
eydA tirwyALikL@ewyM
vil A LikL@ewyM zbH d M EkkyM
oAwiEAvukyM ec@M! cil hkLi
oLiM, cil epAkLi oLiM. cil
pARkLiEl vliu kyRuM. eyd
yiel ngreLlAM nYmAM. M av
yi vsiyil.
30
eydA nI nziieiri.
ni nIyiEA qA ec@k? qi
nA nI nl v vOLNiy
tH? qinA nI sVABrNLNi
ytH? qinA nI ki mxiey
}utH? nI sVyM suriyA, pE
a evRuEt smyM kLylANH. nieR
kAmk nie evRu. av nie
ekAlA mikyANH.
31
OIyew svsmyE EpAel
o nilviLi {A Ek. kwiU
svi vL@ew nilviLiEpAlutH.
sIEyApuiyew nilviLiyANtH. oA
{A tL vI}ARAyi! qniuM
ekAlpAtkik! qH eekkL@yi
av Ai.
23

eydAew dxw
H t
yEhAv pRy, eyzElmiel et
vukLilUew nwk. iluM EnAi

yiermYAvH 4:21-5:10

ArYeLi ciik. ngriel


epAviml etryk. n niR
oven, vizVsHtmAy kArY
ec@, stYM Etw oven, ke
AnAEmA q EnAk. o nlven
keA ninAyA {A eyzEl
miEnAw miAM! 2 mxY Nyii
en pRy, yEhAv jIviEA
el. pE AmAyl pRci.
3

yEhAEv, niEAw vizVsHtt pul


veryA nin EvetH
qniRiyAM. eydAer nI wiec
iluM aveA EvdnyM EtAiyil.
nIyver nziieciluM pAWM pWiA
nv Aiyil. av vLer kWinXd
yrAyi. tL@ew cIv] ikLi
vYsniA av vistic@.
4
pE {A (yiermYAvH) sVyM pR
u, av evRuM pAvLANH, bui
hIn. yEhAvyew v}i av pWici
il. tL@ew eedvieR pEdz
av aRiyil.
5
atinA {A eydyiel EntA
L@ewywE EpAM. {AnvErAw
sMsAriM. yEhAvyew mAM tIc
yAyM EntARiyAM. tL@ew eedv
ieR niymM avRiyAemH qni
RH. pE EntAeLlAM yEhAvey
UxitiniH piiriyvA
EyAjiciri.
6
av eedvientirAyi. atinA
kAinieA siMhM vH aver
miM. mmiyi nieA ecAyH
aver vDiM. ngrriek o pu
ili oLiciri. ngriniM
puR v oAErAeryM pui
li kwic@kIRuM. eydA vIuM
vIuM pApM ecyHttinA aen sMB
viM. av plvM yEhAvyini
kH alu tiriu.
7
eedvM pRu, eydEy, {A
niEAw epARuEtinH mtiyAy kAr
NM kANik. nieR ik qe
Epiciri. av vi#hELAw
vAgHdAnM ecyHt. vi#hLAke
yTA eedvL@ml! nieR ik
{A EvetlAM nki. qiuM aver
EAwH avizVsHtt kAi! aDiksmy
vuM av EvzYkELAewA eclv}ic@.
8
niRey tIyM tiH NEcrA oi
ni tirkeLEAelyANv. ay
AreR BArYey viLi tirey
EAelyANv.
9
eneyAe ec@tinH eyd
Aer {A ziiENA? yEhAvyi
nitANH Q sEzM. aet! aen
jIvi o rAxH\e {A zii
Nem ninRiyAM. ahi zi
{A av nkyM ec@M.
10
eydyew mirivikL@ew nirk
rikilUew EpAvuk. vik mRici
wk. (pE av pUmAyM nzii
tH.) avyew zAKkeLlAM mRik.

yiermYAvH 5:11-6:1

720

qekAeA, zAKk yEhAv


yEwtl.
11
yi
AEywMbvuM eydAwM
bvuM qlAriluM qEAwH avizV
sH t rAyi. yEhAvyi ni
sEzmAyi tH.
12
av yEhAveyi N pRu.
av pRu, yEhAv nELAwH oM
ecil. nmeA }vuM vrikyil.
ne o eesnYM mitH nAM
oriluM kAkyil. nAM oriluM pi
Ni kiwyil.
13
vYAjvAckA evRuM nYAH
mAM. eedvieR vcnM avrilil.
av drit sMBviM.
14
sv z nAy eedvmAy yEhAv
ArY pRu+ {Anver zii
etv pRu. atinA yiermYAEv,
{A nin t vcn agHniEpA
elyM av viR EpAelymAyiriM.
agHni aver pUmAyM nzii
M!
15
yi
AEywMbEm, Q sEzM
yEhAvyi niA, vidrEdz
nieA eesnYe {A nieL
miA ekAu vM. aetA zmAy
rAxH\mA. aetA purAtnrAxH\mA
. niRiyA o BAxyANH
rAxH\A sMsAritH. av pRy
tH ni mnilAAnAkil.
16
avew vnA}ik R klRk
EpAel. avew BwA atiz.
17
ni EzKric viLvuk m}uvM
BwA tiM. niL@ew BNM m}uv
M av tiM. niL@ew puAeryM
puimAeryM av tiM (nziiM).
niL@ew ipeLyM kAli
eyM av tiM. niL@ew miri
kL@M aiAyHkL@M av tiM. ni
L@ew zid av vAL@k ekA
H tkM. ni yi zi
d av nziiM!
18
yEhAvyinitANH Q sE
zM, pE eyEd, BIkrdin v
EA {A pUmAyM nieL nzii
il.
19

eydA niELAw EcAdiM, yi


ermYAEv, new eedvmA yEhAv
qinA nEAw Q EdAx
ecyHttH? avH Q r nk+
ni eydA yEhAvey viuEpA
yiri. sVM EdzvcH viEdz
vi#heL ni Uxic@. aen
eyAe ecyHttinA niH niL@
EwtlA EdzLi viEdzikeL U
xiEivM.
20
yEhAv pRu, yAEAbieR
wMbEAwH Q sEzM pRyk. ey
dyew rAjYH Q sEzM pRyk+
21
Q sEzM Ekk+ buiyilA
vifHFikEL, kkL@eiluM ni
kAil ! ecviyeiluM Ek
il!

22

tIcyAyM ni qe Byew
. yEhAvyinitAyi Q
sEzM. qnimi ni By
viRyHNM. kwlukH tIrMekAH ati
riv {AnA. eve qeE
M atieR Ante nilniA
nA {Anen ecyHttH. tirmAlk
tIrH wiEcAM. pE av ati
en tkil. tirk alRi vem
iluM avyH tIrinRM EpAkA
k}ikyil.
23
pE eydA kWinXdyrA.
qnietier tiriyA v}ikLAElAci
kyANH averEA}uM. av qi
niklukyM qe viuEpAvukyM
ecyHt.
24
eydAEr, new eedvmA
yEhAvey nm BykyM dri
kyM ecAM. av nm zrtHAl
m}yM vskAl m}yM zriyAy smy
te nk@. zriyAy smy
te nm viLevwAnAevH
av RA qH oriluM t
ELAw te pRyil.
25
eydAEr, ni etu ecyHti
ri. atinA m}yM viLevwM
Ayil. niL@ew pApM yEhAvyew
a#h aBvitiniM
nieL twiri.
26
qeR jniniwyi dxHwAH.
pikeL piwiA vlviricverEA
elyANH dxHwA. av tL@ew
ekNikeLAi. pE pik pk
rM av mxYer piwi.
27
i niRey pikeLEpAel Q
dxHwAew vIwk niRey NkLANH.
avew Nk aver DnikM z
mAiyiri.
28
t ecyHt tikekAH av
vLekA}uiri. av ec@
tikeArvsAnvumil. anATi
kAyi av vAdikyil. anA
Ter av shAyikyil. pAvH
av nItiEyAewy viDi nkyil.
29
eneyAe ec@tinA ey
dAer {A ziiENA? yEhAvyi
nitAyi Q sEzM. EpA
elA rAxH\e {A ziiNem
ninRiyAM. ahi zi {Anv
nkNM.
30
yEhAv pRy, eydyew Edz
H BIkrvuM e{imAy o kArYM
sMBviciri.
31
vAck N pRy. puErAhit
av niEyAgie kArY ec@k
yil. qeR jnM tH Q tri xHw
ew! pE zi vEA ni
eL ec@M?
zu eyzElmien vLy
ebnYAmIkAEr, niL@ew jIv
Evi oAwk! eyzElM ngri
niM oAwiEAvuk! etEAvAngri
ykAhLM m}k! EbH-hEerM ng

721
ri apAyeAwi yk! vw
niM drM vtinA etAe
ec@k.
2
sIEyAnieR puI, nIeyA mEnAh
rmAy Emci puEmwEpAelyA.
3
wyA eyzElmiEl vrikyM
avew ipe ekAuvrikyM
ec@. av av uM wArmwi
. oAErA wyM teR sVM i
pe pripAli.
4
eyzElmientier yi tA
eRwk. q}uEk! nmH ngr
e cyHH miAM! pE EA
e tAmsikyANH. sAyAiel
ni}luk nIuwi.
5
atinA q}uEk! rAiyi nm
H ngre miAM! eyzElmi
um zid nm tkAM.
6
sv z nAy yEhAv pRyti
tANH: eyzElmi um mr
mRiyHk. atientier mi o p
ErADvuM uk. ngri mnM mA
mAtH. atH ziiewkyM EvNM!
7
kiN atieR evM pumEyAew
sUi. aEtEpAel eyzElM
atieR dxHwtyM pumEyAew sUi
. ekAEyyM klApEyMpi
ngrielEA}uM Ek. eyzEl
mi {AenEA}uM EvdnyM ErAgvuM
kA.
8
eyzElEm Q mRiyi ik.
nI icieli nin {A puRM
tiriyM. nieR Edze {AenA nY
mmiyAM. aview tAmsiA
M k}iyil.
9
svznAy yEhAv pRytitA
NH + avew EdzH avEzxi
yi AEylukAer omic@uk. miri
viyiel avsAn miri} Ez
KriEAel nI aver omic@Ec
k. miri pRivenEAel qlA
vikL@M priEzADik.
10
ErAwANH {A sMsAriEtH ?
eryA {A tAI ecEtH?
rAeNni ecvitrik? yi AEylu
kA ecvi epAiyiritinA tA
ItH oM Ekil. yEhAvyew pEd
z avixHwmil. aveR sEzM
av EkE.
11
pE {A yEhAvyew EkApM niR
vnA. a vhicH {A INi
tnAyiri! yEhAvyew EkApM
etvi kLi ikEm o}i
k. sELiciri ecRuAew
Em yEhAvyew EkApM o}ik. BA
vuM BArYyM piwiewM. v] m}uvM
piwiewM.
12
avew vIwk anY nke
wM. avew vylukL@M BArYmAM anY
nkewM. {AeneR eekyy
kyM eydAer ziikyM ec@M.
yEhAvyiniAyi Q sEzM.
13
yi
AEylukA wt wt
pNM EvNM. vuM amANimA mt

yiermYAvH 6:2-24

mANimA ver aen te. vAck


A mt puErAhitAver sklM
N pRy.
14
qeR jni vlAet mRiEvi
ri. vAckM puErAhitM mRi
vuk vc@ ekNM. pE mRivukeL
ekAc@ EpARlAyi mAEm av k
Z. av pRy, ekAAM, qlAM
ekAAM! pE at nl!
15
puErAhitAM vAckM avew
v]ikLi liNM. pE av
ouM litrl te. sVM pApLi
nANiA aRivH avil. atinA
lv mEAErAeryM EpAel zii
ewM. jne {A ziiEA
av nileRiyewM. yEhAvyANH
Q kArY pRtH.
16
yEhAv en pRy+ kvlk
LiniekAu EnAk. p}yv}i qvi
ewey EcAdik. nlv}i qviewey
EcAdik. v}iEy nwk. a
en ecyHtA ni ni vimM
keM. qA nl v}iEy {
nwyil q ni pRu!
17
nieL nirIiA {A nirI
ker etrew. avErAw {A pR
u. ykAhLinAyi ecviEyA
k. pE av pRu, { ecvi
EyAil!
18
atinA rAxH\EL, ni ic@
Ekk! rAjYLiluvEr
ekAw!
19
miyiel mxYEr, Ekk.
eydA {A dritM ekAuvrA
EpA. kArNM, av ElAcic ti
kL@M qeR sEz avgNicM
te. av qeR niymLsriA
vistic@.
20
yEhAv pRy, nieLekAH
qni DUp ezbyini ekAu
v? qekAH vidrEdzni
mDuri kriu ekAuv? ni
L@ew EhAmyAg qe sEAxii
yil. niL@ew blik qe s
xHwnAil.
21

atinA yEhAv pRytitANH:


eydyiel jn {A zHn
nM. mxYer vI}H kl@k
EpAelyAM av. pitAAM pu
AM avyHEm ti vI}uM. suX
L@M ayAM mriM.
22
yEhAv pRytitANH + vw
nieA eesnYM v. miyiel vidr
EdzniM o mhArAjYM v.
23
BwA vil@kL@M L@M Dri.
av UrArA. av kNEy
l. av atizArANH. tir
R EpAkEv av smM alRuEAel
ocyA. sIEyA puI, eesnYM
nie miAnA vtH.
24
eesnYeiy vAk
{ Ekiri. {L@ew }
Li piwieEpAel. ByA ni

yiermYAvH 6:25-7:19

722

hAyrA {. zi jni OI
eyEAelyA {.
25
vylukLiElH RiEAktH. pAt
kLilUew EpAktH. qekAeA
zu vAELiyiri. ql A yiwvuM
apkwvuM H.
26
qeR jnEm, cA DrikyM cAr
i L@kyM ec@k. mricvAyi
Re kryk. k pu nxHwe
EpAel kryk. vinAzk vLerEvgM
nmetirAyi vtinA en
ec@k.
27
yiermYAEv, yEhAvyAy {A
nie ElAhew mAuEnAArnAyi
s]xw
H ic@. nI qeR jne prIik
yM aver en jIvievH nirI
ikyM ec@M.
28
averlAM qnietirAyi. av kWi
nXdymANH. av mxYer dxic@
pRy. kIluM uM piwic oAwM
uM EpAelyANv. averlAM dxHw
AmANH. 29eviey IkriA mi
c pNi ArenEAelyANv. l Qti
tI ziEyAew L@. pE, tIyi
niM QyEm vZ! evLLi Ikri
AnAvAet pNiA smyM pA}Ai.
aEtEpAel qeR jniniM ti
akeil.
30
qeR jnM tirsHkrie evi
q viLiewM. yEhAv aver sVI
kriA ekAH av aen viLi
ewM.
yiermYAvieR lysMgM
yiermYAvi yEhAvyew sE
zM+ 2yEhAvyew vstiyew kvAw
i nik. kvAwi Q
sEzM sMgik.
eydyiel m}uv jnEm, yEhAv
yini Q sEzM vik. Q
kvAwLilUew yEhAvey rADiA
vvEr, nieLlAvM Ekk.
3
yi AEylukAew eedvmA yEhA
v. svznAy yEhAv pRytH
tA+ mnM tiriykyM nl kArY
ec@kyM ec@k. aen ec
yHtA Q l vsiA nieL
{A avdiAM. 4cil pRy N
kLi yitH. av pRy,
yEhAvyew lymA, yEhAv
yew lyM, yEhAvyew lyM!
5
ni mnM tiriykyM nk ec@
kyM ecyHtA nieL {A view
jIviA avdiAM. ni prsHprM
nIti pulNM. 6 apricitErAw
ni nIti pulNM. viDvkELAwM
anATErAwM nAyi epmARNM. nixHk
Ler vDitH! anYeedveL pi
wrtH! qekAeA av ni
L@ew jIvitM tkM. 7 nieLe a
sricA nieL Q l vsi
A {A avdiAM. Q lM ni
L@ew pUvikH eekvzM vyHA q
EmAyi {A nkiytANH.

pE ni NkeL vizVsi
kyANH. NkLAve vilekvyM.
9
EmAxH w ikyM ekAl @ kyM ec@EmA
ni? vYBicArpApM ni ec@
EmA? anYer v]TA p}iEmA? ni
bA q vYAjeedve rADi
kyM niRiyA anYeedvL@ew
piRek EpAvukyM ec@EmA? 10aen
eyAe ecyHtA, qeR nAmilRiy
ew Q lyi qeR mi
niA k}iyem ni k
EA? Q BIkrtY ecyHtekAH
niH qeR mi niH {
surit q pRyA k}iyem
nI kEvA? 11Q lyM qeR
Epri viLiew! Q lyM ni
H kAew oLisEtM qtilu
pri omEl? {A nieL nirIic@
ekAirikyAyi. yEhAvyi
nitAyi Q sEzM.
12
eydAEr, niLiEA zIElA
pNiEl EpAk. {A dYmAyi
qeR nAminH o BvnmAiy
lE EpAk. yi AEylukAM
tik ecyHt. Q tik mlM
lEAw {A qecyH t evH
aviewec kAk. 13ni yi AEy
lukA Q tikeLAe ec@kyAyi
. yEhAvyi nitAyi Q
sEzM! aen ni Q tikeL
lAM ecyHttinA niELAw {A pl
vM sMsAric @ . qA nieLe
viA Aiyil . {A nieL
viLic@, pE ni viLiEkil. 14ati
nA eyzElmi qeR nAmi aRi
yew lyM {A tkM. zIElA
vien nziic EpAel lyM
{A tkM. qeR EprilRiyew
eyzElmiel lyM ni vizV
si oANH. niM niL@ew
pUvikmAyi lM {A nki.
15
qyImiel niL@ew sEhAdrAer
m}uv {AenRiEpAel nieLyM
{A qini dEreRiyM.
16
yiermYAEv, nineEpAel Q
eydAEvi AitH. av
Evi yAcikEyA Aik
EyA atH. aver shAyiA qEAw
yAcitH. avAy niew A
n {A ecvieA_kyil. 17eyd
yiel pNLi av ec@et
eH nI kAeeniRiyAM.
eyzElMngriel etvukLi av
erA ec@etH nin kANAM.
18
eydA ec@eteA+ i
k twi EzKri. pitAA ati
en viRkAyi pEyAgi. OIk
sViel rAjH{iAyi mAvu }cH
amA. eydA anY eed
veL rADiA pAnIyyAg o}i
. qe EkApiiAnANH avri
ec@tH . 19pE eydA stY
i mRiEvitH qeyl .
yEhAvyi ni sEzmANitH .

723
av avereyA mRiEvi
tH , av avEmte ap
mAnM v.
20
atinA yEhAvyien pRy+
Q lEAw {AeneR EkApM k
wiiM. mxYeryM m]geLyM {A
ziiM. vyliel mreLyM nil
vL viLkeLyM {A ziiM.
qeR EkApM o mhAgHni EpAelyA
yiriM. atien twyA mAvil.
blikeLA yEhAv a
srNey xw
H ew
21
svznAy yEhAv, yi AEyli
eR eedvM ArY pRy+ ecH
niixHwm EhAmyAgL@M bli
kL@M k}ik. blikL@ew mAMsM
sVyM tik. 22niL@ew pUviker
{A QjipHtiniM ekAuv. av
ErAw {A sMsAric@. pE EhAmyAg
eLiEyA blikeLiEyA yAetA
klnyM {Anv nkiyil. 23av
{A Q kl n Ey nkiyZ+
qe asrik. {A niL@ew
eedvvuM ni qeR jntymAyi
riM. {A klicetlAM ec@k. ni
H nyAM.
24
pE niL@ew pUvik qe
vicil. av qni ecvi til.
av kWinXdyM xHwm ec@
vmAyi. av nlvrAyil. av
wt wt ti ecyH t . av
mEAl piEAANH EpAytH. 25ni
L@ew pUvik QjipHtvitiEzxM
ver qeR dAsAer {A ni
L@ewywEyyHkyM ecyHti.
qeR dAsA vAckrAyi. av
er {A vIuM vIuM niL@ew aw
Eyc@. 26pE niL@ew pUvik
qe ecvieAEtyil. avere
icEtyil. av vLer kWinXdyrA
kyM avew pitAAerA dxi
c tik ec@kyM ecyHt.
27
yiermYAEv, nI ArY ey
dyiel jnELAw pRy. pE av
nie ecvieANemil! nI aver
viLiM, pE av viLiEkNem
il. 28atinA nI avErAwH ArY
pRyNM+ tANH tL@ew eedvmA
yEhAvey asriA rAjYM. Q
jn eedvieR pEdz ori
luM viil. yTA pEdz
v aRiyil.
kzAieR tA}v
H r
yiermYAEv, nieR tlmwi mRicH
derLyk. emAieR mkLiEl
EpAyi kryk. qekAeA mxY
ew Q tlmRey yEhAv nirsiciri
. yEhAv avew En puRM
tiriiri. EkApA avnver
ziikyM ec@M. 30eydA ti
k ec@ {A kiutinA
ec@k. yEhAvyini sE
29

yiermYAvH 7:20-8:4

zmANitH. av tL@ew vi#heL


Apiciri! vi#heL {A
evRukyM ec@! qeR nAmi
viLiew lyilANH av
vi#hM Apic t H . qeR Bvne
av ecLipurtAi! 31eydA
ebhiEAM tA}Hvryi EtAeP
iel tl niiciri.
aview av sVM puAeryM pui
mAeryM vDikyM aver bliyi
kyM ecyHt. {AenAriluM kliA
tANitH. rieleiluM ori
luM qeR mni kwiil! 32atinA
{A ni mRiyi n.
divs vrikyAyi, yEhAvyew
sEzmANitH, Q le jnM etA
ePH qEA ebhiEAM tA}Hvrey
EA oriluM viLiA kAlM vM.
avrtien kzAieR tA}H v rey
viLiM. avriti Q Ep nkA
kArNM av mricver EtAePi
niyM sMsHkriA aview wmilA
tAMver sMsH k riM. 33mricvew
Edh mi mkLi kiwkyM
kAziel pik BNmAk
yM ec@M. avew zrIr kAum]g
tiM. pikeLEyA m]geLEyA
oAwiA M avEzxikyil. 34ey
dyiel pNLielyM eyzEl
miel etvukLielyM hHLAdimi
k {A lAtAM. eydyiElA
eyzElmiElA vDuvieREyA vreR
EyA zbHd Ekkyil. nAwH o
nYmmiyAyiIM.
yEhAvyi nitANH Q sE
zM+ aH eydyiel rAjAA
ewyM BrNADikArikL@ewyM aik
avew zvwIrLi niewe
wM. puErAhitAewyM vAckew
yM aik avew zvwIri
niM jnM qwM. eyzElMjntyew
aik zvwIrLiniM av
qwM. 2 aik av sUrYnM
cnM nM tAe} nil nir
ivyHM. eyzElMkA sUrYenyM
cenyM neLyM sHEnhic@.
av sUrYcneL <xi
kyM piwkyM pEdz Etw
kyM avey rADiA nmsHkri
kyM ecyHt. pE M aik
epRuieywkyM vIuM sMsHkri
kyM ecil. atinA aik
visnM EpAel nil nirkiw
M. 3 eydAer {A avew vIwk
LiniM nAiniM oAwic@ viwM. jnM
viEdzE ekAuEpAkewM. y
i vDiewA dxHwrAy ey
dAri cil t ekAleie
i qAziM. yEhAvyiniLL
tAyi Q sEzM.

pApvuM ziyM
yiermYAEv, eydAErAwH pR
yk+ yEhAv en pRy+ vI}u
4

yiermYAvH 8:5-9:3

724

v vIuem}uEem ni
RiyAM. etAy v}iEy EpAv i
iriH tiric@v.
5
eydA etAy v}iEy EpAyi
(jIvic@). pE eyzElMkA pie
yM etAy v}iEy EpAetekAH?
av tL@ewte NkeL vizVsi
. av tiriek vrA Ail.
6
{Anver EyAew Ekiri.
pE zriyAyeteH av pRyi
l. mxY avew pApLi pA
piil. t ecyHtiri tik
eLi av ElAciil . av
ElAciAet kArY ec@. y
iElEAwiEA tirkeLEAel
yANv.
7
kAziel pRvkEpAluM kArY
ecA zriyAy smyM aRiyAM.
ekAkM AvukM putieyA
iEl pREetEAe}RiyAM.
pE yEhAvyew cH C eyeH
qeR jninRiyil.
8
yEhAvyew pEdz {
H! atinA { jH{AnikLA!
q ni pRuekAEyiri.
pE a stYml. qekAeA,
zAOimA tL@ew Epn ekAu N
pRiri.
9
eedvieR pEdz ecvieA
A jH{Anik vistic@. av
jH{AnikLlte. jH{Anik ekNi
yilAeiri. av e{i viR
yHkyM apmAnitrAvukyM ecyHtiri
.
10
atinA avew BArYmAer {A
anY nM. avew vyluk
{A putiy wm nM. yi A
EylukAelAM wt wt pNM
EvNemANH. tIer aDAnikL@M
vuM mANikL@mwM qlAvM wt
wt pNM EvNM. vAckA mt
puErAhitAver qlAvM N pR
y.
11
qeR jni vlAet mRiEviri
. vAckM puErAhitAM
mRivuk vc@ekNM. pE mRivu
keL av ecRiy EpARlukLAyi mAM
k. av pRy, o }vumil,
qlAM BMgiyAyiri! pE nl
tAyiriil.
12
av ec@ tikeLEyAH
av liNM. pE av li
ilte. tL@ew pApH av
apmAnitrAkNM qtH av mnilA
il. atinA melAvErAwemAM
av ziiewM. {A jneL
ziiEA av nileRiyewM.
yEhAvyANH aArY pRtH.
13
avew PlvuM viLkL@M {Aen
wM. aen av viLvil A et
yAM. yEhAvyi nitAyi
Q sEzM. miriviyi o miri
yM kAkyil. aimri oerA
ai}vuM Ayiriil . lk

EpAluM NieA}iyM. {A nkiy


etAeyM {AenwM.
14
neLinANiview
ri
te? v, nm zngrLiEl
oAwiEAkAM. new eedvmA yEhA
v ne mriA viwkyAeNi nm
view mriAM. n yEhAvyHetier
pApM ecyHtiri. atinA eedvM
n wiA vix jlM t.
15
smADAnM ki@em n tIi
c@, pE o nyM eekvil. suK
ew smyM n tIic@. pE
BIti mAmANH ne kAnitH.
16
dAEgAAew EdzniM z@
vieR tirkL@ew kit n Ek@.
avyew LwieyAcyi nilM viR
yH. nAwM atilu sklM nzii
AnANH av viritH. ngrvuM
ati vsi skleryM nziiA
nANH av viritH.
17
eydAEr, nieL miA
{A vixseL ayyH.
seL niyiA k}ikyil.
s nieL kwiM. yEhAvyi
nitANH Q sEzM.
18
eedvEm, {A vLer d+KiluM yAt
nyilumANH.
19
qeR jne ik. Q rAjY
eviewyM mxY shAyinAyi
nilviLikyANH . av pRy,
yEhAvyiEA}uM sIEyAniluEA?
sIEyAnieR rAjAvH EA}uM aviewy
EA? pE eedvM pRy, eyd
A tL@ew vilek viEdz vi#h
eL rADic@. aete vLer EkApA
lnAi! averin ecyHt?
20
jnM en pRykyM ec@,
viLevwkAlM k}iu. Evn k}i
u, qi@M n reil.
21
qeR jni mRiEviri.
atinA qniM mRiEviri.
sMsAriAnAvAviDM d+KitnANH
{A.
22
gielyAdi tIcyAyM cil mk
L@H. gielyAdi tIcyAyM o eevdY
H. qi@emAeNeR jnieR
mRivuk EBdmAkAtH?
qeR tlyi jlM niRykyM k
k kIDAryAkyM ecyHtie
i nziie qeR jninAyi
rAiyM pkluM {A krEen.
2
mmiyi qnieAriwmAyie
i, o v}iylmAyiei,
qnieeR jne vi@EpAkA k}i
Een. qni vriniM ak
EpAkA k}iEen. qekAeA
averlAM eedvEAwH avizVsHtrA
. averlAM aventirAyiri.
3
av tL@ew nAH vil@EpAel p
EyAgi; Nk avew vAyi
niM zrEpAel pR. stYml;
Nk Q nAi ziEyAew vLi
ri. av o pApiniM meA
iEl EpA. avH qe aRik

725
yil. yEhAvyANH Q kArY pR
tH.
4
niL@ew ayAer nirIik!
niL@ew sVM sEhAdrAri
yitH ! qekAeA, oAErA
sEhAdrM vknA. oAErA ay
ArM niL@ew pii niM sMsA
ri.
5
oAErAM teR ayArEnAw
N pRy. M stYM pRyil.
eydA tL@ew nAvukeL N pR
yA pWiiciri. tiric@vrA k}i
yA INiMver av pApM
ecyHt.
6
EdAx oi piREk oAyi v.
NkL@M oi piREk oAyi v.
jnM qe aRiyA vistic@. yEhA
vyANi pRtH.
7
atinA svznAy yEhAv pR
y: pNiAr tIyiliH ElAhi
eR mA@ EnA. eydAer {A
aen prIiM. qni meA mA
mil. qeR jnM pApM ecyHtiri!
8
auk EpAlu nAk
eydH. avew vAyk N
pRy. oAErAM ayArEnAwM
mDurmAyi sMsAri. pE av
ayAren miA FAElAcn
yM nw.
9
eydAer, qni ziiNM. yEhAvyini sEzmANitH arAer qni ziiEiv
emH niRiyAM. avrhi
zi {A av nkNM.
10
pvtAyi {A (yiermYAvH)
ci nilviLiM. nYmAy vylu
kAyi {AenA zHmzAngAnM pAwM.
qekAeA, jIvv qwe
@. miEA aview sriil.
kAlikL@ew zbHdmiEA aview Ek
AnAvil. pik pREpAyiri
. m]gL@M EpAyiri.
11
yEhAvyAy {A eyzElM ngr
e o a}uArmAM. atH Runri
kL@ew vstiyAyiIM. eydAEdz
e ngreL {A tkM. aen
M aview vsiAetyAM.
12
etAe mnilAA t jH{Anm
vEA? yEhAvyA pWiie
erilumEA? yEhAvyew sEzM
vizdIkriA eiluM k}iyEmA?
EdzM qinA nziietH?
qinANviwM M EpAkA nYm
miEpAelyAiytH?
13
Q EcAdY yEhAv mRupwi
nki. av pRu, qeA ey
dA qeR pEdzLi nik.
av {AeneR pEdz nki.
pE averAriluM qe ecvieA
_kEyA qeR pEdzLsrik
EyA ecyHtil.
14
eydA avew v}iyi jIvi
c@. av kWinXdyrAyi. vYAjeed
vmAy bAlien av agmic@.

yiermYAvH 9:4-24

vYAjeedveL agmiAnANH pUvi


k aver pWiictH.
15
atinA, yi
AEylieR eedvmA
, svznAy yEhAv pRy,
eydAer {A wen ziiM.
16
eydAer {A anYrAjYi
wyi citRiM. av apricitrAjY
Li vsiM. avErA avew pitA
AErA rAxH \ eLi oriluM
Ekiil. {A vAAer ayyHM.
av eydAer vDiM. jntey
lnAzM ec@Mver vAA aver
ekAl@M.
17
svznAy yEhAv pRyet
eA+ ni aArYeLi cii
k! zvsMsHkArEvLyi vAwkyH
kry OIkeL viLik. pNi
smkLAyver EvNM vA.
18
jnM pRyu, OIk EvgM
vH {Evi nilviLie.
aEA {L@ew kkLi kI niR
yM. {L@ew kkLi jlvAhM
niRykyM ec@M.
19
c ilu nilviLiyew zbH d M
sIEyAniniM Ek: {
arAi nziie@! {
arAi apmAnitrAyi! {
{L@ew EdzM vi@ EpAkNM. qe
A, {L@ew vstik tkei
ri. {L@ew vIwk evRuM pAR
LAeiri.
20
eydyiel OIkEL, ni yEhAv
yew sEzM Ekk. yEhAvyew
vAyini vAk vik.
yEhAv pRy, niL@ew puimAer
ci kryA pWiik. oAErA OI
yM Q zHmzAngItM pAwA pWiNM+
21
mrNM viri. {L@ew jnAl
kLilUew mrNM kyRiyiri. {
L@ew ekAArLiEl mrNM viri
. etvi kLi {L@ew ik
iwyiEl mrNM kwviri.
epAlLi wiyiri ecRu
AiwyiEl mrNM kwviri
.
22
yiermYAEv, ArY pRyk+
yEhAv pRy, m]tEdh vyluk
Li cANkM EpAel miuwM. kx
k ekAyHetw DAnYEpAel av
ew zv nil kiwM. pE
av smAhriA mAyirik
yil.
23
yEhAv pRy+ jH{Anik sVM
jH{AneecAli ahritH. zimA
A sVM zieyecAli ahri
tH. Dnik teR pNeecAli ah
ritH.
24
eiluM ahriNeme
i av ArYLi ahrie+
av qe aRiyA pWic@evh
rie. {A yEhAvyA qM
{A kANYvAM nItiymAeN
M Q miyi {A nIti nw
evM tni mnilAevH av

yiermYAvH 9:25-10:22

726

zMsie. aArY {A xHwe


w. yEhAvyi nitAyi Q
sEzM.
25
zrIri mAM pricHECdnM nw
iyver {A zii kAlM v.
26
QjipHtH, eydA, qEdAM, aEA,
EmAvAbH qI rAjYLiluveryM
mmiyi vsiveryMpiyA
{A pRytH. rAjYLiluverA
M zrIri priECdnM nwiyvrl.
pE yi AEywMbi ni
v Xdyi priECdnM nwiy
vrl. yEhAvyinitA Q
sEzM
yEhAvyM vi#hL@M
yi
AEywMbEm, yEhAvey,
av nieLi pRytien,
vik! 2 yEhAv pRytitANH+
viEdzIyerEAel jIvitH. kAz
iel EtYk awyALeL ByewtH.
mu rAxH\ kAz kA Q
awyALeL Byew. qA ni
avey ByewtH.
3
anYew cAr vilektA.
qekAeA, avew EdvA
avAiy evRuM timk mAM.
avew vi#h kAiel twi evi
eywH LiekAu pewiy evRuM
timk.
4
Rc @ eviyM sVvuMekAH
av vi#heL mEnAhrmA.
pie av ikyM NiympEyA
gicH avey vI}Aet Ri.
5
anYrAjYL@ew vi#h ev
riEAiel EkAl EpAelyANH.
vi#h sMsAriAnAvil. nw
AnAkAtinA mxY aver qw
ekAu EpAkyM EvNM. atinA
vi#heL ByeEwtil. av
nieL mRiEvl i AnAvil . avH
nieL shAyiAmAvil!
6
yEhAEv, nieEAel ovnil! nI
VlnA! nieR nAmM mhM z
vumA!
7
eedvEm, sklM nie driNM.
skl rAxH\L@ewyM rAjAvA nI.
avew drvu nI ahi. m@
rAxH\Li DArALM jH{AnikL@H. pE
avrAM nieEAel jH{Aniyl.
8
anYrAxH \ Liel ql A mxYM
viEvknYM vifH F ikL@mANH . av
ew pEdz vilek dAzilLi
niM v.
9
tzIzungriel eviyM QPA
sungriel sVvuM ekAH av
tL@ew vi#hL@A. mryAzAri
mAM ekAlAmANH vi#hL@A
tH. av vi#hLi nIlyM
QtyM ekAu Nik puti.
jH{Anik EdvAer A.
10
pE yEhAvyANH k stYeedvM.
stYmAyM jIvi k eedvM avnA
. nitYmAyi Bri rAjAvA

10

av. eedvM EkApiEA mi viR


yH. viEdzikAke aveR
EkApe shiAmAvil.
11
yEhAv pRy, avErAwH Q sE
zM pRyk+ vYAjeedv sVEmA
miEyA Aiyiil. av nzii
ewkyM miyiniM sVi
niM atYmAkyM ec@M.
12
eedvmANH teR ziypEyAgi
kyM miey s]xHwikyM ecyHttH.
eedvM teR jH{AnM pEyAgikyM
ElAke s]xHwikyM ecyHt. teR
DArNAziekAH eedvM kAze
miEm nivi.
13
eedvM wim}e A, kA
zniM av vliy jlvAhe
yM s] x H w i. miyiell A yiwvuM
av kAzH EmGL@y. m}
EyAewAM av milien ayyH.
teR nilvRkLiniM av kAien
ekAv.
14
mxY q buinY! ekAlA
teyAiy vi#hLA
nANMekwew. vi#h
epALiyl A et oml . av viEvk
nY.
15
vi#h vilekM jIvni
lAvymANH. nYAyviDiyew kAlH
vi#h tk ewM.
16
pE yAEAbieR eedvM vi#
h EpAelyl. eedvM qlAM s]xHwi
c@. teR jntyAvA eedvM etr
ew wMbmANH yi AEy. s
vznAy yEhAv qA eedv
ieR EprH.
vinAzieR vrvAyi
nietlAemwH puRewA
tARAkuk. ni eydA ngr
i piwiewkyM z@Ltien vL
ykyM ecyHtiri.
18
yEhAv pRy+ EA eyd
Aer {A Q rAjYniM puRA
M. av {A EvdnyM dritvuM
nM. av o pAWM pWitinAyi
{Anien ec@M.
19
oA, qniH (yiermYAvH) vlAet mRi
Eviri. qni priEiri.
a suKewkymil. qi@M {A
qEAw pRu, tAeNeR asuKM.
a {AnBviEc pU.
20
qeR wArM nziie@. wAr
ieR kyRuk epAiyiri.
qeR m qe vi@EpAyi. av
EpAyiri. qeR wArM RiA
M avEzxicil. qnieArByA
nmAA M avEzxiil.
21
wyA (EntA) buihIn.
av yEhAvey keA mi
il. av jH{AnikLlAtinA i
p (mxY) citRewkyM nxHw
ewkyM ecyHt.
22
ik! o vliy zbHdM! zbHdM
vwniM v. atH eydyiel
17

727
ngreL nziiM. eydA o nYm
miyAyiIM. atH RunrikeA
tAvLmAyiIM.
23
yEhAEv, qen jIviNemH
stYi jnRiyielH qni
RiyAM. zriyAy jIvitrItiEyetH stY
i mxYRiyil.
24
yEhAEv, {eL tiiyAluM!
pE nIti kAENEm! EkApA
{eL ziiEt!
25
au EkApiciriei, anYrA
xH \ eL ziic A luM. av nie
aRiykEyA drikEyA ec@il.
av nie rADiil. rAxH\
yAEAbieR wMbe nzi
ic@. yi AEylien av pUmAyM
nziic@. yi AEylieR mAt]mi av
nziic@.
krA lMGieiri
yiermYAvi lBic sEzmANitH.
yEhAvyiniM vtANH Q
sEzM+ 2yiermYAEv, Q krARieR
vAkeL vik. eydAErAwH et
ieylAM pRyk. eyzElmi jIvi
vErAwH ArY pRyk. 3yi A
EylieR eedvmA yEhAv pRy
titANH. Q krA asriAvnH
dritL@AM. 4niL@ew pUvik
mAyi {AAiy krARieniyANH
{A pRytH. aver QjipHtini
M puREekAuv kAlANH
avmAyi {A Q krARuAiytH.
pl dritL@ewyM lmAyi Qji
pHt-H H A EpA w aw
EpAelyAyi atH. qe as
rikyM {A kli m}uvM nw
AkyM ec@k. ni aen ec
yHtA nieLeR jnmAvukyM {A
niL@ew eedvmAkyM ec@M.
5
niL@ew pUvikmAyi {AA
iy krA pAlitinA {Ani
en ecyHttH. avH vLer vLRu
-pAluM EtemA}u-lM {A vA
gHdAnM ecyHt. niLi tAmsitH
rAjYANH.
{A mRupwi pRu, yEhAEv,
Em.
6
yEhAv qEAw pRu, yiermYA
Ev, eydyiel pNLiluM eyzEl
miel etvukLiluM Q sEzM sMgi
k. tA sEzM+ Q krARiel vA
k ik. qiH niym a
srikyM ec@k. 7niL@ew pUvi
ker QjipH t EdzniM puR
ekAuvrEv {AnvErAw tAI ec
yHti. EdivsM ver {Anver
vIuM vIuM tAI ecyHt. qe
asriA {AnvErAw pRu.
8
pE niL@ew pUvik qe vi
cil. av kWinXdyrAyi. sVM
dxHw XdyieR xHwienA v
ikyM ecyHt. asriAti
A av EdAxL@AemANH

11

yiermYAvH 10:23-11:18

krARi pRytH. atinA {AnvH


EdAxeLlAM vi! krA asri
A {AnvErAw klic@. pE avr
ecyHtil.
9
yEhAv qEAw pRu, yiermYA
Ev, eydAM eyzElmi vsi
vM FAElAcn nwi. 10pUvik
ew aEt pApM te avM ec@.
qeR sEzM viA avew pU
v i k vistic @ . av anYeedv
eL piwkyM rADikyM
ecyHt. pUvikmAyi {AAiy
krA yi
AEywMbvuM eydA
wMbvuM lMGic@.
11
atinA yEhAv pRy+ ey
dAH {A eevkAet cil dritL@
AM. avH rewA k}ikyil!
av mnsHtApewM. shAyinAyi
averEAw nilviLic@. pE {An
ver iil. 12eydApNLilu
vM eyzElmiel etvukLiluvM
shAyinAyi tL@ew vi#h
ELAw AiM. av vi#hH
DUp kiM. qA ByAnk
smyH eydAer shAyiA
vi#h k}iykyil.
13
eydAEr, ni eydyiel
pNL@ewy nirvDi vi#hL@H.
evRueEw EdvnAy bAlien rA
DiA ni nirvDi blipIWL@
Ai. eyzElmiel etvukL@ewy
qM.
14
yiermYAEv, Q eydAAyi
AitH. avAyi yAcitH.
avAyi AnkL@viwtH. {A
a ecvieA_kyil. av yAtn
aBvic@ wuM. aEALv shAy
inAyi qe viLikyM ec@M.
pE {A aver viil.
15
qekAAeNR eydey
sHEnhit qeR lyilAyiri
tH? aview vrA aveArvkAzvu
mil. av pltikL@M ecyHtiri.
eydA, EtYkblikL@M m]gblikL@M
vinAziniM riem nI k
EA? qni blik aicA
ziyiniM rewAem nI k
EvA?
16
yEhAv nineA Epri@. av
nie viLic@, kANA surmAy pc
olIvumrEm, pE o ekAwAi
yEhAv mre agHniiryAM,
atieR zAKk qriykyM ec@M.
17
svznAy yEhAv nie n@.
drM ninAemH av pRy
kyM ecyHt. qekAeA, yi A
Ey wMbvuM eydAwMbvuM ti
k ecyHtiri. av bAli bli
k aic@. aete EkApiik
yM ecyHt.
yiermYAvientier dxw
H ptik
anAETAkA qnietier FA
ElAcnk nwtH yEhAv qni
18

yiermYAvH 11:19-12:15

728

kAi. av ec@kyAyi kArY


yEhAv qe kANic@. aen
av qnietirAeN {AnRiu.
19
jnM qnietirAeNH yEhAvey
ni kANic@tMmE bli kA ni
AwienEAelyAyi {A.
av qnietirAeN {A aRi
iil. averei en pR
u+ mrvuM atieR Pl"M nm
nziiAM! nmven ekAlAM! aEA
mxY aven mRM. 20pE yEhA
Ev, nIeyA nItimAnAy nYAyADip.
mxYew
XdyL@M
mnSkL@M
qen prIiNem ninRiyAM.
qeR vAd {A niEAw pRyM.
ahi zi nI av nkA
{AniwyAM.
21
anAETAkA yiermYAvien vDi
A ElAcikyAyi. av
yiermYAviEnAw pRu, yEhAvyew
nAmi vcnM nwtH. aeli
{ nie ekAl@M. anAETA
kAew kArYi yEhAv o tImAn
emw. 22svznAy yEhAv pR
u, Q anAETAkAer {A wen
ziiM. avew yvA yi
mriM. avew puAM puimAM pi
Nikiw mriM. 23anAETAH ngr
i M avEzxikyil. oM
avEzxikyil. {Anver ziiM.
av {A cil EdAxL@AM.
yiermYAvH eedvEAw prAtiew
yEhAEv, {A niEAw ti
EA nIyANH qEA}uM zri! pE
zriyAyi kANewA ciltieni
niEAw EcAdiA qniA#hmH.
dxHwAerekAu vijyi? nin
eA@M vizVsiA k}iyAve
ekAANH suKkrmAy jIvitM?
2
dxHwjneL nI viewyiiri
. zmAy EvkL@ ecwik EpAel
yANv. av vL kAyH. av
ew vAyekAH nI avH awv
M iyevmAeNH av pRy
. pE, XdyMekAH av nii
niM vLerykelyANH.
3
pE, yEhAEv, qeR XdyM nI
aRiy. nI qe kAkyM prIi
kyM ecyHtAluM. dxHwAer aRvu
zAlyiEl wkeLEAel vlici
}c A luM. aRvieR divsEAyi
aver etrewAluM.
4
viwM qnALien vru kiwM?
pul@k qnA Niriu kiw
M? m]gL@M pikL@emlAM ciri
. dxHwAew mAtAM tH. qi
@M dxHwA pRykyANH, {
e sMBviem kAvAMmAM
kAlemAM yiermYAvH jIviyil.

12

yiermYAvi eedv ieR mRupwi


5
yiermYAEv, mxYmAy oA
yi tL nI tirketier

m/rieten? sritmAeyAriw
H nI tLA, apkwkrmAeyAriwH
nI qec@M? EyAAndiryiel
mwkLi nI q ec@M?
6
v nieR sVM sEhAdrArANH.
nieR sVM wMbiel aMg
ninetier FAElAcn nw.
nieR sVM wMbA ninetier
EAzi. sHEnhiterEAel ni
EAw sMsAriEA EpAluM aver
vizVsitH.
yEhAv teR jnmAy ey
dey tirsk
H ri
7
{A qeR lyM Epiciri
. qeR sVM sVien {A eek
viiri. {A sHEnhi oveL
(eydA) avL@ew z@ nkiyi
ri.
8
qeR sVM jnt o kA@siMhe
EAel qnietier tiriiri.
av qeR EnH gic@. atinA
{Anvri nik.
9
qeR sVM jnt, k}ukArA vLy
e, mric@ekAiri o m]geEA
elyAyiri. pik av
@M pR. v, kA@m]gEL, vH
qeiluM Bi.
10
aEnkM wyA qeR miriEA
k nziic@. wyA qeR
vyliel ecwik cviiemticiri
. qeR mEnAhrmAy vy wy
A nYmmiyAi.
11
qeR vylien averA mmi
yAi. a vruNi. o mxYM
aview vsiil. rAjYM m}uvM o
nYmmi. vylien pripAliA
M avEzxicil.
12
nYmiyi ql A mc k M
ekAywiA BwA v. Edze
ziiA yEhAv eesnYeL p
EyAgic@. orniM meyMvery
v ziie@. oM suritrA
yiil.
13
mxY EgAtu vityHM. pE
av mE ekA. av ql@mRiey
pNieywuM. pE o PlvuM ki@k
yil. sVM viLvienecAli av li
M. yEhAvyew EkApmANtiniwyAi
ytH.
yi

AEylieR ayA
H AnM
yEhAvyew vAgd
14
yEhAv pRyeteA+ yi A
EyEdzi @M vsivAyi
{Aen ec@emH niEAw pRyAM.
av vLer dxHwArANH. yi AEylukA
nkiy Edze av nziiciri
. dxHwAer {A avew Edz
niM pRiecwH EdzniM puR
AM. eydAeryM {A avErA
ewAM pRiecwM. 15pE aver av
ew EdzniM pRiecwtiEzxM
avErAewni shtApM EtAM. pie

729
{A oAErA wMbeyM avnveR
vsHtvkkLiElM EdzEM tiriek
ekAuvM. 16av tL@ew pAWM
nAyi pWiNemAeNeR #hM.
mH av qeR jne bAlieR
nAmi tijH{ ecA pWiic@.
ni av nAyie tL@ew pAWM
pWiNM. qeR jntyew v}i av
nAyi pWikyM qeR nAmM pEyA
gikyM yEhAv jIviEpAel
qv pRykyM ecyHtA aver
vijyikLAkAM qeR jniwyi
vsiAM {A avdiM. 17qA
etiluemA rAxH\M qeR sEz
i ecviEyAAtiA a {A
pUmAyM nziiM. kri ecwi
EpAel {An pRiecwM. yEhAv
yi ni sEzmAyi tH.
arcy
ew awyALM
yEhAv qEAw pRtH tAyi
+ yiermYAEv, ecH linekA
u o arc vAuk. qitH ar
yi Drik. arc nnyAniwyA
tH.
2
atinA {AenA lin arc
vAi, yEhAv qEAwAvzYe EpA
elte. a {AeneR aryi @
kyM ecyHt. 3pie yEhAvyew sE
zM rAmM qni lBic@. 4 sEzM
tAyi+ yiermYAEv, nI vAi Dri
ciri arcymAyi AiEl
EpAvuk. arc pARviwvukLi oLic@
vyHk.
5
atinA {A AiEl EpAvu
kyM arc yEhAv pREpAel
te oLic@ vyHkyM ecyHt. 6aEn
kM divsEzxM yEhAv qEAw
pRu, yiermYAEv, ni AiEl
EpAvuk. aview oLic@vyHA pR
arc kewk.
7
atinA {A AiEl EpAvu
kyM arc }iecwkyM ecyHt.
aetALiic@ vc pARiLiniwyi
niM {AntH qw. pE EA
qni DriA k}iyil. at
mAM nzici. atH oiM ekAAet
yAyi.
8
aEA qni yEhAvyini
sEzM lBic@. 9yEhAv pRtH tA
yi+ arc nzicH oiM ekAA
tAyiri. aEpAel eydyi
elyM eyzElmielyM ahArikeL
{A nziiM. 10eydyiel ahA
rikL@M dxHwAmAy aver {A nzi
iM. qeR sEz ecvieA
vA av visti. av kWin
XdyrANH. mAvuml, avH EtAi
yEt av ec@kyZ. av anYeed
veL vizVsikyM rADikyM
ec@. eydA Q arc
EpAelyAyiIM. av nziiew
kyM oiM ekAAetyAyiIkyM
ec@M. 11ov arc teR aryi

13

yiermYAvH 12:16-13:20

mRuiek@. aEtEpAel, m}uv


yi AEywMbeyM m}uv ey
dAwMbeyM qni @M ekiyiri
. yEhAvyi nitANH Q
sEzM. v qeR jnmAkviDM
{Ani ecyHt. aEA qeR jnM
qni kIiyM sHtiyM drvuM
ekAuvM. pE qeR jnM qe
ecvieAe vrikyil.
eydy
H tAIk
yiermYAEv, eydAErAw pRyk+
yi
AEylieR eedvmA yEhAv
pRytH tA+ skl vIus
ikLiluM vIu niRyHk. jnM
nie prihsic@ekAu pRyM, tIc
yAyM, qlA vIusiyiluM vIu
niRyHNem
{RiyAM.
13
aEA nI avErAw pRyM, yEhAv
pRytitANH+ Q Edz vsi
skleryM {A o wiyenEAel
nihAyrAM. dAvIdieR siMhAs
niliri rAjAAeriyA
{AnI pRytH. puErAhit, vAc
k, eyzElM nivAsik, qiver
ieyAeyA {A pRytH. 14ey
dA oiEm oAyi mRiuvI}u
tinH {AniwyAM. pitAAM pu
AM oiEm oAyi mRiu vI}uM.
yEhAvyini sEzmANitH. q
nivErAw shtApEmA dyEyA EtA
kyil, eydAer lAyHm ec@
tiniM qe twyA {A shtA
pe avdiyil.
15
ic @ ecvieA_k. yEhAv
niELAw sMsAriciri. ahAri
kLAktH.
16
niL@ew eedvmA yEhAvey
drik. aven vA}Hk. aelil
v @ ekAuvM. ni
kLi vI}uH, aview evLici
nAyi #hic@ tIic@ k}iyAniw
yAH , aven vA}H k. pE
yEhAv ri@ ekAuvM. kAze
av kw AimA@M.
17
ni yEhAvey vicieli
niL@ew ahArM qe vYsniiM.
{AeneR mKM epAi vlAet nilvi
LiM. qeR kk a@kN
ekAu niRyM. qekAeA yEhA
vyew ipM piwic@ ekAuEpA
kewM. 18rAjAviEnAwM aveR pi
EyAwM en pRyk, nieR siMhA
sniniM Rivrik. nieR
mEnAhr mwM nieR tlyiniM vI
Niri.
19
enegvummiyiel ngrL@ew
kvAw awc@pUeiri;
M a RAmAvil. sveyd
AM vAsikLAyi piwieiri
. av twvukArAyi ekAuEpAke
iri.
20
eyzElEm, EnA! z@ vwniM
vrikyANH! qviewyA nieR i
12

yiermYAvH 13:21-14:13

730

pM? nl ipe eedvmA


nin ttH. nI avey pripAliE
iyi.
21
ipieR kN EbADii
vA yEhAv EcAdicA nI q
pRyM? eedvei jneL pWii
EvnAyi nI. nieR EntA
aver nyiEvrAyi. pE
av tL@ew EjAli ecyHtil! ati
nA ninH wt EvdnyM dritL@
mAM. svic@ekAiri OI
eyEAelyAM nI.
22
nI sVyM EcAdiNM, Q EdAx
qnieekAuAyi? nieR nir
vDi pAp mlmAN sMBvictH.
nieR pApmlM nieR wu kIRi
EAyi. nieR pAdk aphrie
wkyM ecyHt. nie apmAniti
nANH avri ecyHttH.
23
kRunH teR niRM mAA k}iyil.
puiliH teR puik mAAM
k}iyil. eyzElEm, aEtEpAel nin
M mnSmARi n ecA k}iykyil.
nI qEA}uM tik ec@.
24
nieL {A vstikLiniM
oAwiM. ni nAlupAwM oAwM. mA
i pR ptiEpAelyAM ni.
25
tA ni sMBvik. qeR
ptikLi niL@ew BAgmitANH .
yEhAvyini sEzmAyi
tH. qekAi sMBviM? qe
A, nieLe mR. ni vYAj
eedvLi vizVsic@.
26
eyzElEm, nieR w {A
nieR mKiEm yM. sklM
nie kAM, nI apmAnitnAvukyM
ec@M.
27
nI ecyH t ekAwMrtk {A
ku. nI ciriM kAmkAmAyi
vYBicriM {A ku. EvzYey
eAelyAkA nieR ptikeLi
{AnRiu. nie {A kLiluM
vylukLiluM ku. eyzElEm, nin
kxHwM. qnA nIyien ek pAp
ecyHekAiriM.
vrcy
M vYAjvAckAM
vrc e yi yiermYAvi
yEhAvyew sEzmANitH+
2
eydrAjYM mrNmwvAyi
vilpi. eydyiel ngrLilu
v wt db l rAyieAi.
av nilkiw. eyzElMkA
shAyinH eedvEAw vilpi.
3
jnEntA evinAyi B] t Yer
ayc@. B]tYA jlsMBrNikeL smIpi
eciluM o@M jlM kiiyil. nYmAy
BrNikL@mAyi B] t YA tiric @ v.
aen av litM vixmAyi.
apmAnM ekAH av tlmwi.
4
viLkAyi M nilemAil.
miyi m} ep@il. xiA nirAz.
atinAlv apmAnMekAH tl mR
yH.

14

tmA teR nvjAtzivien EpA


luM vyli vii@EpA. pclH
lAtinAlANvLi ec@tH.
6
kA@k}utk emAkLi ni
. RunrikeLEAel av kAieR
mNM piwi. pE avyew kk
H hArM keAnAil. qe
A tiA aview o ecwiymil.
eedvshAyi An
aetlAM {L@ew etAeN {
RiyAM. {L@ew pApmlM {
yAtn Enriw. yEhAEv, nieR
nlnAmiEvi {eL riA
qeiluM ecyHtAluM. plAvzYM {
nie vi@EpAey { s
ti. { ninetier pApM ec
yHtiri.
8
eedvEm, nI yi AEylieR tI
yA! dritkAlLi nI yi AEy
lien ric @ . qAliEA nI Q
EdzH orpricitenEAel kANew
. rAi tiyi@ EpA yAiken
EAel nI kANew.
9
ksHmikmAyi mieiri
ovenEAel nI kANew. er
eyiluM rewA k}iyA Bwen
EAel nIyiEA kANew. pE,
yEhAEv, nI {ELAewAmH. {
nieR nAmi viLiev. ati
nA, shAyiAet {eL eekviw
Et!
7

eydy
H eedvsEzM
eydAeri yEhAv pRyti
tANH+ eydA stYi qe vi@
EpAkAnA#hi. qe Epic@
EpAtiniM av sVyM piiri
yil. atinAliEA yEhAv aver
sVIkrikyil. EA yEhAv av
ec@ tik asHmriM. yEhAv
aver avew pAp ziiM.
11
aEA yEhAv qEAw pRu,
yiermYAEv, eydA nvrNEm
ey AiAtirik. 12eydA
pvsiAM qEAw AiAM
wiEyAM. pE avew An
{A ecvieA_kyil. averni
EhAmyAgL@M DAnYblikL@M aicA
EpAluM aver {A sVIkrikyil.
eydAer {A yi nziiM.
avew BNM {A qwekAu
EpAkyM eydA piNikiwk
yM ec@M. mArkErAgekAuM {An
ver nziiM.
13
pE yEhAvEyAw {A pRu,
yEhAEv, qeR yjmAnEn, vAck
A jnELAw vYtYsHtmAy ciltA
pRytH. eydAErAwH av pRu,
z@vieR vALinH ni ryAkil.
oriluM ni piNiiryAkil .
yEhAv Q Edz ni smADAnM
nM.
10

731
14

aEA yEhAv qEAw pRu,


yiermYAEv, vAck qeR nAm
i N pRykyANH. vAcker
{Anyctl. avErAw {A oriluM
kliciil. avErAw {A oriluM sM
sAriciil. vAck vYAjdzn
L@M vilek jAlvidYkL@M sVM s
lL@mANH sMgitH. 15atinA
qeR nAmi sMgi vA
ckeri qni pRyAtH tANH.
vAcker {A ayctl. vA
ck pRu, vAELiy z@ ori
luM Q rAjYe miil. Q EdzH
oriluM piNi Ayiriil. vA
ckA piNiekAu mriM. z@vi
eR vA aver vDikyM ec@M.
16
vAckew vAk Ek jnM
etvielRiyewkyM ec@M. av
piNiyAluM z@vieR vALinAluM mr
NmwyM. averEyA avew BArYmAer
EyA puAerEyA puimAerEyA
sMsHkriA mAyirikymil.
aver {A ziiM.
17
yiermYAEv Q sEzM eydA
ErAw pRyk+ qeR kkLi a@
niRiri. rAiyiluM pkluM {A
niAet kryM. qeR knYkApui
Ayi {A nilviLiM. qeR jni
nAyi {A nilviLiM. qekAe
A, ErA aver awic@ epAiciri
. av vlAet priEiri.
18
rAjYE kwEA vALiniryA
yver {A kA. ngriEl kw
EA piNiekAu ErAg
{A vLeryDikM kA. puErAhit
AM vAckAM viEdzE kw
eiri.
19
jn pRy, yEhAEv, eydA
rAxH\e nI pUmAyM tirsHkric@
EvA? yEhAEv, sIEyAen nI evRu
EvA? yEhAEv EBdewAnAk nI
{eL mRiEvliciri. nIeyinA
N ecyHttH? { smADAnM kAMi
kyAyi, pE o nyM vil.
suKewlieR o kAle {
tIikyAyi. pE BIkrt
mAM v.
20
yEhAEv, { dxHwArAeN
{RiyAM. {L@ew pUvik ti
ecyHet {RiyAM. aet, {
ninetirAyi pApM ecyHt.
21
yEhAEv, nieR nAmieR n
yHAyi, {eL tiykEt. nieR
mhnIy siMhAsniniM nieR
mhtVe ekAuEpAkEt. {ELA
ewAm nieR krA oAik.
krA lMGiEt.
22
viEdzIyvi#hH m} ekAu
vrA ziyil. m}cARlien ay
yHA zi kAzinil. nIyA
{L@ew k tI. nIyANietlAM
s]xHwicv.
yEhAv qEAw pRu, yiermYA
Ev, EmAezyM zmEvluM eydA

15

yiermYAvH 14:14-15:9

Ayi AiAAyii@M qni


ivErAwH alivu EtAiyil. eyd
Aer qiniM deryk@k. av
ErAw EpAkA pRyk. 2 av niEAw
{eLview EpAkNM? q EcAdiEc
AM. avErAw nI en pRyk+
yEhAv pRytH tANH+
ciler {A mriAnAyi etre
wiri. av mriM. ciler vAL@
ekAu vDiewA {A etrew
iri. av vALA ekAlewM.
ciler piNiekAu mriA {A
etrewiri. av piNi
ekAu mriM. cil piwiewAM
viEdzrAjYEH oAwiewAM {A
etrewiri. av viEdz
rAjYH twvukArAyiriM.
3
avetier {A nAlutrM vinA
zker ayyHM. -yEhAvyini
sEzmANitH- ekAlAnAyi {A z@
vien vAL@ekAwH ayyHM. avew
m] t Edh vlic @ ekAu EpAkA
{A nAyHeL ayyHM. avew zv
tiAM nziiAmAyi {A
kAziel pRvkeLyM kA@m]geL
yM ayyHM.
4
eydAer {A miyiel skl
jnM BItiyew dAhrNmAM. ey
dAErAw {Anien ec@tH ey
zElmilu mneyew v]ik ml
mANH. hisHkIyArAjAvieR punANH
mne. eydyiel rAjAvAyi
mne.
5
eyzElMngrEm, niEAwH M
shtApM EtAil . ninAyi M
vYsnikEyA krykEyA l. nine
enye EcAdiAEpAluM M
v}ivi@EpAkukyil!
6
eyzElEm, nI qe eekevwiu.
yEhAvyini sEzmANitH .
vIuM vIuM nI qe vi@EpAyi!
atinA nie {A ziikyM nzi
ikyM ec@M. nieR zinwA
Aet {A mw.
7
eydAer {A vImRM ekAH
EvtiriM. EdzieR ngrkvAw
Li aver {A citRiM. qeR jnM
mAnsAreil . atinA aver
{A nziiM. avew ikeL {A
ekAuEpAM.
8
aEnkM OIkH tL@ew BA
Aer nxHwewM. smiel mN
rikeLA viDvkL@AM. csmyH
{AenA vinAzken ekAuvM. ey
dyiel ecRuAew amAer vinAz
k miM. eydyiel jnL@
ewEm {A EvdnyM ByvuM ekAu
vM. {A vLerEvgM sMBviiM.
9
z@ jne vAL@kekAH mi
kyM vDikyM ec@M. eydyi
avEzxiver av vDiM. ov
H }upuAAyiEAM. pE
averlAM mriM. kru krH zVAsM
kiA INiMver av vilpi

yiermYAvH 15:10-16:8

732

M. av mnS tk }vLAM.
avL@ew tiLu pk d+KA
L@M.
yiermYAvH vIuM eedvEAwH
vlAtiew
10
aE, nIeyni jEmkiyti
{A (yiermYAvH) vYsni. m}uv
EdzeyM ewkyM vimzi
kyM ecEvnA {A. {A oM
kwM vAiyiil. pE qlAvM qe
zpi.
11
yEhAEv, stYmAyM {A nie
nAyi Esvic@. dritkAlLi {A
zeneR z@eLi niEAw A
ic@.
yiermYAviLL eedvieR mRupwi
12
yiermYAEv, oriukxNM awic@
tkA M sAYml. vwni
ieniyA {A pRy
tH . o evlxNeyM citRi
A M sAYml.
13
eydAH aEnkM niDikL@H.
seAe {A anY nM.
anYH av vAEivril. s
{A av nM. qekAe
A eydyHH anvDi pApL@H.
eydyiel qlABAgM jnM pApM
ecyHt.
14
eydAEr, nieL {A z@
L@ew awimkLAM. nieArilumRi
yA EdzH ni awimkLAyiriM.
{A vLer EkApic i ri. qeR
EkApM tIHNAgHniEpAel, nIytiel
riyewM.
15
yEhAEv, nIeye mnilA.
qe oAikyM pripAlikyM
ecyHtAluM. mxYere Evdnii.
avH ahmAy zi nkiyAluM.
nI avErAw m kANi. avErAw
mAzIlnAyiriEA qe nzii
AtiriENEm. qeRic @ M {A
ninAyi shi EvdneyRic@M
ciiENEm.
16
nieR sEzM qni v. nieR
vAk {A BikyM ecyH t .
nieR sEzM qe sEAxiic@.
nieR nAmi viLiewti
{AnAhAdic@. svznAy yEhAv
eyA nieR nAmM.
17
sVyM ciric A h A dic i ri
EAewAM {A oriluM iil.
nieR sVADInM mlM {A tniey
. qni ilum tikL@ewEnH
nIeyi EkApM niRc@.
18
qi@M qnieE Evdniev
mnilAil. qeR mRivH N
AeteM EBdmAkAeteM
qni mnilAil. yEhAEv, jl
DAr EpAelyAyi nI vr jlDAr
EpAelyAyirievH qniBv
ew. jlvAhM nilc Rv EpAel
yA nI.

19

aEA yEhAv pRu, yiermYA


Ev, nI mAnsAreH qiEl tiri
c@vA, nie {A ziikyil.
nI mAnsAre@ tiriekvA nin
ee EsviAM. vilek vAk
sMsAriAet vily vAk sM
sAricA ninH qniAyi sMsAriA
nAvuM. yiermYAEv, eydA mAnsA
reH nieRywE vrNM. pE
nI averEAelyAyiIrtH.
20
nie {A blvAM. nIeyA
evlBiiEpAeleyH av kM.
eydA ninetier EpArAwM. pE
av nie EtAlikyil. qekA
eA, {A niEAewAmH. nie
{A shAyikyM rikyM
ec@M. yEhAvyini sEzmA
yi atH.
21
dxHwAriniM {A nie
riM. av nie Byew.
pE avriniM nie {A ri
M.
drieR dinM
yEhAvyew sEzM qiEl
v+ 2 yiermYAEv, nI vivAhitnA
ktH. ninIlH puAErA pui
mAErA AyiritH.
3
Q l piR puAeryM
puimAeryMpi yEhAv ArY
pRy. ikL@ew mAtApitAeL
RicH yEhAv pRytH te+
4
o BIkrmrNi av owuM. av
Ayi M vilpikyil . aver
M sMsHkrikyil. avew m]tEd
hM cANkMEpAel nil kiwM. z@
vieR vAL@ekAH av mriM. ael
i piNiekAu mriM. avew m]t
Edh kAziel pRvkM mi
yiel kA@m]gM BNmAyiIM.
5
atinA yEhAv pRy+ yier
mYAEv, mxY mrNsdYy vIiEl
kyRiEAktH. aview EpAyi mric
vAyi vilpikEyA nieR vYsnM
kwiikEyA ectH. aArY
ecAtirik.
qekAeA
qeR a#h {A tiriek qw
iri. eydyiel Q jnEAw
{A kN kA@kyil. qnivErAw
shtApM EtAkyil. yEhAvyi
ni sEzmAyi tH.
6
eydyi mANimAM sADArN
AM mrNmwyM. M aver sMsHkri
kEyA avAyi vilpikEyA
ecil. avAyi d+KM kwiiA
M sVM mwi mRikEyA tl m$
nM ec@kEyA l. 7 mricvAyi vil
pivH M BNM ekAuvrik
yil. aEnA aEyA mricver M
zVsiiil. mricvAyi vilpi
ver zVsiiA M pAnIyM
nkil.
8
yiermYAEv, sdY vew vIi
El kyRiecl
tH. vIiEl kyRu

16

733
kyM tiAM wiAmAyi rik
yM ectH. 9 yi AEylieR eedvmA
, svznAy yEhAv ArY
pRy+ omicH hAdiv
ew zbHdM {A eevkAet avsAni
iM. vivAhsAri mxY
A hAdzbHd {A avsA
niiM. nieR jIvitkAlte
sMBviM. ArY {A epe
te ec@M.
10
yiermYAEv, eydAErAw nI A
rY pRyM. jnM niEAw EcAdiM,
yEhAv qinANH Q ByrkArY
{ELAw pRtH? { qetA
ecyHtiritH? {L@ew eedvmA
yEhAvyHetier {eL pAp
mA ecyHtiritH? 11avErAw nI
en pRyNM+ niL@ew pUvikA
qe agmitiniM vYticli
ctinAlANH Q Byrtk ni
sMBvitH. yEhAvyi nitA
NH Q sEzM- av qeR mAM
viwkyM anYeedveL EsvikyM
ecyHt. anYeedveL av rA
Dic@. niL@ew pUvikA qe viw
kyM qeR niymLsriAtiri
kyM ecyHt. 12pE ni niL@ew
pUvikerA EmAze pApM ecyHt.
ni vLeryDikM kWinXdyArA
. ni ni EtAiyEpAel
vikyM ec@. ni qe
asriil. ni ni EtA
mAM ec@. 13atinA ni
eL {A Q rAjYniM puRAM.
nieL {AenA viEdzrAjYEH oAwi
M. niELA niL@ew pUvikErA ori
luM aRiiilA o EdzE
ni EpAM. EdzH ni
niLA#hiEAel vYAjeedveL
rADiAM. {A nieL shAyik
EyA qeiluM lYM kANik
EyA l.
14
yEhAv jIviEpAel stYmA
yM yi AEylukAer QjipHtiniM
EmAciic v yEhAv ovnA
qH jnM stYM ecARuH. pE, smyM
vrikyAyi. yEhAvyi nitANH
Q sEzM- L@k eneyAM
pRyAkAlM. 15mxY putAyi cil
pRyM. av pRyM, yEhAv jIvi
EAel tIcyAyM yEhAv ovnANH
yi AEyjneL vwEdzniM
puRE ekAuvtH. av aver
ayc sklrAjYLiniM av
aver EmAciic@. qekAANH L@
k en pRyk? qeA av
ew pUvik {A nkiy EdzE
{Anver tiriek ekAuvM.
16
eevkAette {A eR mIpiw
Aer Q lE vM.-yEhA
vyini sEzmA tH-
mIpiwA eydyiel mxYer
piwiM. a sMBvicti EzxM aEn
kM EvAer view vrA {A Ni

yiermYAvH 16:9-17:4

M. EvA eydAer qlA pv


tLiluM kLiluM pARiLk
LiluM EvyAwM. 17av ec@etlAM
{A kA. eydAH tL@ew
v]ik qiniM mRc@ piwiA
nAvil. avew pApM qiniM mR
yHeiil. 18eydA ecyHt ti
kH {A tiPlM nM-oAErA pAp
iM {AnvH rizi nM.
qeR Edze av a}u purtA
iytinAlA {AnietAe ec@k.
tL@ew ByAnk vi#h ekAH av
ereR Edze a}uAi. vi#h
eL {A evRu. pE av t
L@ew vi#h ekAH qeR rAjYe
niRciri.
eedvEAw o An
yEhAEv, nIyAeNeR ziyM
ryM. dritkAlH nI aByAnM.
ElAkieR nAnABAgLiniM jnM
nieRywE vM. av pRyM,
{L@ew pitAA vYAjeedv
L@Ayi. vilek vi#heL
av rADic@. pE vi#h av
ereyA@ shAyic@mil.
20
mxYH tAyi yTAEdv
Aer s]xHwiAnAEmA? l! avH
vi#hL@AAM, pE vi#h
yTAEdvArl.
21
yEhAv pRy, atinA vi#h
mAver {A pWiiM. EA
e qeR ziyM kM {An
ver pWiiM. {A eedvmAeNH
av aRiyM. {AnA yEhAveyH
av aRiyM.
19

Xdyi Ric aprADM


eydyiel jnL@ew pAp
av mAyHc@kLyAnAkA ori
wH q}utivyHei. uEpn
ekAH kli q}utiyirikyANH
pAp. a v*jMptic EpnekA
ANH kli avew pAp evi
q}utiyiritH. klH avew Xdy
mA. pAp avew yAgpIW
Liel ekAukLiEl ekAiey}uti
yi@H.
2
vYAjeedvAyi smie
yAgpIW avew ik oAi
. aEzryH smieiri
twik av oAi. k
LilM pcmrwiyilmAyiEA
}u vsHteL av oAi.
3
R rAjYe pv t Liel
vsHt av oAi. eydyi
el jn DArALM niDikL@H. aet
lAM {A anY ekAwM. niL@ew
rAjYe qlA tlL@M mxY
tkM. ni lLi rADn
nwi. aetA pApmAyitAM.
4
{A t EdzM ni nxHwewM.
niL@ew z@ nieL niH
apricitmAy EdzH avew awimk

17

yiermYAvH 17:5-25

734

LAA {A avdiM. qekAe


A, {A vLer EkApic i ri.
qeR EkApM agH n iEpAelyANH .
ni qeEmAyi qriu EpAku
kyM ec@M.
mxYrilu yvuM
eedvilu yvuM
5
yEhAv ArY pRy. anY
mxYer mAM yiv vLery
DikM kxHwewM. anYmxYew k
i yivH dritL@A
M. qekAeA, yEhAvey vizV
sitH av avsAniiciri.
6
dxH w A vijnmAy mmiyiel
epAEpAelyA;
Nivr
EmAzmAy miwH epA vL.
eedvi nkA k}iy nl kArY
eLi mwRiyil.
7
qA yEhAvyi yiv
ag]hIt. qekAeA, yEhA
v vizVsnIyenH av ayA
kAieAwM.
8
jlinriek n mrM EpAel znA
yirimyA. mrinH evM piwiec
wA vliy EvkL@H. mrinH
Evnlieni Bymil. atieR lkeL
EA}uM pcyAyiriM. m}yilA kAl
H aetA@M vYAlewil. mrM
qEA}uM PlL@lAdii.
9
oveR mnH vLer kQzlM niR
tANH! mninH vliy ErAgL@AkAM
M stYil mnilAmil.
10
pE, {A yEhAvyA. qni
mxYeR XdyiEl EnAA k}i
yM. oveR mnH qni prIiA
nAvuM. oAErAM qAyiriN
emeni niyiAM. oAErAM
aveR v]ieA tiPlM n
kA qniAkuM.
11
pi cilEA tAniwA mH aw
yiEAM. pNiEvi vn nw
v pieyEAelyANH. jIvi
tkAlM pti piiwEA pN
emlAM ayA nxHwewM. jIviti
eR avsAnM, ayAeLA dxHwnAyi
e vYmAewM.
12
rMBM mtEl new lyM eedv
ienA EtjA siMhAsnmAyi
. a vLer mKYmAeyA lmAyi
.
13
yEhAEv, nIyA yi AEylieR
tI. nie viuEpAv nANM
ekwM. yEhAEv, nI jIvjlieR Rv
EpAelyA. yEhAvey piw
tini piARuvnH *hsVjIvit
mAyiriM.
yiermYAvieR mAme prAti
yEhAEv, nIeye suKewi
yA a pUsuKewlAyiriM.
nIeye ricA atH yTAryA
yiriM. yEhAEv, nie {A vA}H
!
14

15

eydA qEAw EcAdY EcA


dic@ekAEyiri. av EcAdi
, yiermYAEv, yEhAvyini
sEzei qANu pRyAtH?
sEzM qEA stYmAyiIM?
16
yEhAEv, {A niiniM oAwi
EAyil. {A nie agmic@. nI
#hi wynAyiI {A.
BIkrdinM vrA {AnA#hiil.
yEhAEv, {A pR kArY nin
RiyAM. aetl A M sMBvi nI
kA.
17
yEhAEv, qe nziiEt. drit
kAlLi {A nie yi.
18
mxY qe pIfiikyANH.
jne apmAni. pE, qe nirAz
nAEt. av Byewe. pE qe
ByewEt. BIkrdrieR dinM
qeR z@ vENEm. aver
tkAluM. aver vIuM tkAluM.
zb

dine vimAyi k
19
yEhAv Q sMgtik qEAw pR
u+ yiermYAEv, nI ecH eydyiel
rAjAA vrikyM EpAkyM ec@
jnL@ew kvAwi nik. jn
ELAwH qeR sEzM pRyk. pie
eyzElmiel qlA kvAwiElM
EpAkukyM aEt kArY ec@kyM
EvNM.
20
jnELAw pRyk+ yEhAvyew
sEzM ik. eydyiel rAjA
AEr, Ekk. skleydAEm,
Ekk. Q kvAwLilUew eyzElmi
El kwv skljnEL, qe
ik! 21yEhAv ArY pRy
+ zbdivsM ni BArM mAti
riA ik. divsM eyzEl
mieR kvAwLilUew BArM ekAuvrik
ymtH. 22zbdivsM niL@ew vIw
kLiniH o BArvuM ekAuvrtH.
divsM o EjAliyM ectH. zb
divse ni o vidinmAi
INM. Et kln {A niL@ew
pUvikAM nkiyi. 23pE
avere asricil. averni
ecvi til. niL@ew pUvik vLer
kWinXdyrAyi. {Anver ziic@.
pE aekAeA emcvumAyil.
avere ecvieAEtyil. 24pE
ni qe asriti A
luLAyiriNM.-yEhAvyi ni
sEzmANitH- zbi ni eyz
Elmiel kvAwLilUew BArM ekAuvr
tH. zbdivse o vidin
mANM. o EjAliyM ecAet EvNM
divse niLenyAvA.
25
Q kln niLsricA dAvIdi
eR siMhAsniliri rAjAA
zbi eyzElmieR kvAwMkw
vM. rAjAA rTLiluM tir
RM kyRivM. eydyielyM eyz
ElmielyM EntA rAjAAErA
ewAmAyiriM. eyzElmi qeE

735
M jnvAsmAkyM ec@M! 26ey
dyiel pNLiniH jnM eyz
Elmi tAmsiA vM. @m ekAc@
#AmLiniM jnM eyzElmiElH
o tIAwni vM. ebnYAmI
EgAA vsi EdzniM jnM
vM. pwiAR mlywivAriniM
mlEdz niM jnM vM. enegvi
niM jn vM. jneLlAM EhAm
yAgL@M blikL@M DAnYblikL@M DUp
L@M tjH{tAblikL@M ekAuvM.
v}ipAwkL@M blikL@M av yEhAv
yew lyiEl ekAu vM.
27
pE nieLe vikEyA
asrikEyA ecyHtieli ni
EdAx sMBviM. zbdivsM
ni eyzElmiEl BAr ekAu
vA ni divse vimA
kyAyiriil. atinA {A twyA
nAvA agH n iyAM. agH n i
eyzElmiel kvAwLilArMBikyM
ekAArMver kic@ kLtiEzxM
mAM awukyM ec@M.
zvM kLimM
yiermYAvi yEhAvyiniM
lBic sEzM tA+ 2yiermYA
Ev, zveR vstiyiEl EpAvuk.
nin {A zveR vstiyi vcH
qeR sEzM nM.
3
aen, {A zveR vstiyiEl
EpAyi. zv cinwiH
kLimi pNiykyAyi. 4ayA
kLimekAH o wmAkyAyi
. pE winH qEA o EdAxm
Ayi. atinA zv kLim
ekAH meA wmAi. teR eekk
ekAu pewi ayA teR xHw
insricu wmAi.
5
anrM yEhAvyew sEzM qni
lBic@+ 6 yi AEy wMbEm, qni
H (eedvM) etEpAel nieR kArYi
luM ecAnAkuM. zveR eekyiel
kLimEpAelyA ni. {A z
vM! 7 etiluemA rAxH\eiEyA
sA*mAjYeiEyA {A sMsAri
o kAlM vrAM. rAxH \ e {A
pRiecwem pREAM. aeli
rAjYe {A vliciwkyM
rAxH\eEyA rAjDAnieyEyA nzii
kyM ec@em {A pREAM.
8
pE, rAjYv mAnsArm
AEyAM. rAjYA tik ec@
niiEyAM. aEA {AeneR
mnSmA@M. rAjYi drM vit
yH A ptik piREk {A
EpAkyil. o rAxH\ei {A sM
sAri meA smyM vEAM. 9
rAxH\e {A pNiyemM nwemM
{A pREAM. 10pE rAxH\M
tik ec@M qe asriA
tiriM {A kAM. aEA,
rAxH\inAy qeR nl ptik
{A pun+priEzADiM.

18

yiermYAvH 17:26-18:20
11

atinA yiermYAEv, eydA


ErAwM eyzElmi vsivErAwM
pRyk, yEhAv pRytH tANH +
ni {AniEAe dritL@
AM. nietier {A sUN
ec@kyANH. ni ec@ ti
k avsAniik. oAErAM mAn
sArewukyM nk ecyHt wu
kyM ec@k! 12pE eydA mRu
pwi pRyM, prIic@ EnAekAH
vliy NemAmil. { {
EtAiy EpAel viM. {Li
ElAErAM kWinvuM dxHwvumAy Xd
yLi EtAiyEpAel viA
nA EpAtH.
13
yEhAv pRy kArY ik+
anYrAxH\ELAwH Q EcAdYMEcAdik+
yi AEy ecyHt tik meAv
ec@tAyi nieLeiluM Eki@
EA? yi AEy eedvi vizixHw
yANH. yi AEy eedvieR mNvAi
eyEAelyANH!
14
elbAEnAniel pvtL@ew ekAw
mwiyiel mH orilumkiel ni
LRiyAM. t, o}u avik
vielM aRiyAM.
15
pE qeR jnM qei mRi
ri. av vilek vi#hH
v}ipAwkLi. qeR jnM t
L@ew v]ikiwyi }u vI}u
. tL@ew pUvikew p}y pAtk
Li }u vI}u. qEAewAM nl
pAtyi nwEti pkrM w v}i
kLiluM EmAzmAy v}ikLiluM nwA av
rixHwew.
16
atinA eydyew rAjYM o nY
mmiyAyiIM. v}iEpA LM viLi
kyM tllukyM ec@M. rAjYi
eR vinAzM kH av e{@M.
17
eydAer {A citRiM. av
tL@ew z@LiniM oAwiEAM.
sADneL awic@ pR ki}kA
ienEAel eydAer {A citRi
M. aver {A nziiM. {Anver
shAyiA vtH av kANA
nAkil. l! {A vi@EpAtH av
kAM!
yiermYAvieR nAlAme prAti
aEA yiermYAvieR z@ pR
u, vrik, nmH yiermYAvientier
FAElAcn nwAM. puErAhit pWi
icniym tIcyAyM pA}Akil.
jH{Anikew pEdzM EA}uM nEAewA
mH. vAckew vAk EA}uM
nEAewAmH . atinA nmven
i N pRyAM. atven nziiM.
av pRytienAM n ecvi
ekAwkymil.
19
yEhAEv, qe vik! qeR
vAd ikyM rA zriey
viDikyM ecyHtAluM.
20
eydAErAw {A n kANic@.
nyH tiekAAENA jnM tiPlM
18

yiermYAvH 18:21-19:15

736

nEktH? al! {A niew mi


niH averi nlkArY pRykyM
aen niver ziiA k}iyA
tAvukyM ecyH t evH oAik.
pE averniiEA tiekAu
tiPlM t. avere wi ekA
lA mikyANH.
21
atinAlvew ikeL AmMekAu
piNiiwk. avew z@ vAL@
ekAH aver EtAlie. avew BArY
mA vYkLAyirie. eydyiel
puxA mrNiniryAke. avew
BArYmAer viDvkLAiyAluM. av t
ew ikew mrNi vilpie.
eydyiel puxA ekAlewe.
ecRuA yi ekAle we.
22
avew vstikLi nilviLiyA
ke. avetier nI ksHmikmAyi
z@vien ekAuvH aver nilviLi
ik. qeR z@ qe wA
mictinA etlAM sMBvie. av
qe wA ekNikeLAi.
23
yEhAEv, qe ekAlA avew
pti ninRiyAM. avew
epARuEt. avew pAp mAyHc@
kLyEt. qeR z@eL nziicA
luM! nI EkApiEA aver zii
cAluM!
epAiy BrNi
yEhAv qEAw pRu+ yier
mYAEv, ecH zveR epAiy
o mBrNi vAieAu vrik. 2oA@
Ru kvAwi milu eb
hiEAMtA}HvryiEl EpAkuk. tAM
mAeryM puErAhitAeryM ew
ekAuEpAkuk. aviewvc H , {A
niEAw pRy kArY avErAw
pRyk. 3 niEAewAmvErAwH, ey
dyiel rAjAEv, eyzElMkAEr, yEhA
vyew sEzM Ekk! yi AEyjn
tyew eedvmA, sv z nAy
yEhAv pRytH tANH+ Q l
inH {AenA Byr dritmAM!
eti Ek qlAvM atH-te
wkyM ByMekAu niRykyM ec@M.
4
eydyiel jn qi nik
tinAlA {A en sMBviik.
viwM av anYeedvL@EwtAiyi
ri. eydA Q lH anY
eedvAyi EhAmblikLiciri
. jnM EdvAer pH rADici
il. pUvik EdvAer rADi
cil. v m@ rAjYLini putiy
EdvArA. eydyiel rAjAA
Q lM nixHkLrAy ziL@ew rM
ekAu niRc@. 5bAEdvnAyi eyd
yiel rAjAA tl pNi
. aviewyANv EhAmyAg nw
tH. av tL@ew puAer bA
EdvnH EhAmbliyic. aen ec
NemH avErAw {A pRil. ni
L@ew puAer bliyiA {A
vzYeil. aen o kArYei

19

{AenAriluM ElAcici@EpAlumil.
6
EA jn Q le EtAePH
qM hiEAMtA}HvreyM viLi.
pE {A niH Q mRiyi
t. yEhAvyinitANH Q
sEzM+ jnM Q le kzAieR
tA}Hvr qM viLi kAlM v.
7
Q lH {A eydAewyM
eyzElkAewyM ptikeL tkM.
Q jne z@ oAwiM, view
vcH eydA vALinA ekAlewA
{AniwyAM. avew m] t EdheL
{A pikM kA@m]gM B
NmAkyM ec@M. 8 Q ngre {A
pUmAyM nziiM. eyzElmilUew
kwEpAv LM viLikyM ati
eR En tllukyM ec@M.
ngrM nziieirievH kH
av e{@M. 9 z@ atieR eesnYe
ngri iluM vinYsiM. BN
inAyi puR EpAkA eesnYM er
yM avdikyil. atinA ngr
vAsik piNiyBviA wuM.
sVM puAewyM puimAewyM
zrIrM tiE avyilAM avew
vizH. anrM av prsHprM tiA
M wuM, q pRyk.
10
yiermYAEv, aArY nI jn
ELAw pRyM. av EnAieAu ni
E nI BrNi epAiM. 11aEA
en pRyk+ svznAy yEhAv
pRy, eydrAjYeyM eyzElM
ngreyM o mBrNieyEpAel
{A epAiM! Q BrNi vIuM EyAji
iAnAvil. eydrAxH\inH aen
teyAyiriM! wmilAtA m]tEd
h view EtAEPi sMsHkri
ewM. 12Q jnM Q liM
{A ec@M. Q ngre {A
etAPEpAelyAM. yEhAvyi
nitANH Q sEzM. 13eyzElmi
el vIwk EtAePuEpAel a}u
purtH yiIM. rAjekAAr
EtAEPEpAel nziiewM. q
ekAeA jn vIwkL@ew mc@
kLi vYAjeedveL rADic@. av
neL rADikyM avey mh
tVewA EhAmblikLikyM
ecyH t . av vYAjeedvAyi
pAnIyyAgLic@.
14
anrM yiermYAvH yEhAv tEAw
sMgiA kl i c EtAePH vi@
EpAyi. yiermYAvH yEhAvyew ly
iEl EpAvukyM lyieR m
nikyM ecyHt. svjnELA
wmAyi yiermYAvu pRu+ 15yi AEy
lieR eedvM, svznAy yEhAv
pRy+ eyzElmiM atieR i
lum #AmM {A nirvDi drit
L@AM. eevkAet te {An sMB
viiM. qekAeA, jn
vLer kWinXdyrA. qe viA
M asriAM av visti
.

737
yiermYAvM pz
H ruM
pzH q EprAy o puErAhi
tAyi. yEhAvyew ly
iel vuM tnAy EdYAgnA
yi ayA. E q EprAy
orAL@ew punAyi pzH. yier
mYAvH lymni sMgitH
pzH Ek@. 2atinA ayA yiermYA
vAcken mic@. yiermYAvieR eek
kAluk ayA mri pUiyiwI
kyM ecyHt. lyieR Emle
ebnYAmIkvAwilAyi tH .
3
piEH pzH yiermYAvien twi
iniM EmAciic@. aEA yiermYA
vH ayAELAw pRu, yEhAv pzH
q nieR EprH tiLykyM nAnA
vzM BIkrt q EpriwkyM ecyH
tiri. 4atA nieR nAmM. qe
A yEhAv pRy+ nie {A
eevkAet ninte o BIkrtyAi
IM. eevkAet nie {A nieR
m}uv suXM o BItiyAi
mA@M. nieR suXeL z@ vAL@
ekAu ekAl@ nI kAM. eyd
yiel jneL m}uvM {A bAbi
ElANiel rAjAvi nM. eydAer
ayA bAbiElArAjYE ekAu
EpAM. aveR eesnYM eydAer
vAL@ekAu vDikyM ec@M. 5 eyz
ElMkA sADn niiA kWinA
VAnM ec@kyM DnikrAyiIkyM
ec@M. pE {A aetlAM avew
z@ nM. eyzElmiel rAjA
vinH nirvDi niDikL@H . pE
niDikeLlAM {A z@ nM.
z@ aetlAemwH der bAbiElA
rAjYE EpAM. 6 pzH , nIyM
nieR vstiyi vsi sklM
dEr ekAuEpAkewkyM ec@M.
nI bAbiElANiElH oAwiewkyM
aview vsiAniwyAkyM ec@M. nI
bAbiElANivcH mriM. viEdzrA
jYH nI sMsHkriewM. nI nieR
sHEnhitAErAw Nk sMgic@.
eneyAM sMBvikyielH nI
pRu. pE nieR m}uv suX
L@M mrikyM bAbiElANi sMsHk
riewkyM ec@M.

20

yiermYAvieR aAM prAti


yEhAEv nIeye wi, stYmAyM
{A wewkyM vifHFiyAe
wkyM ecyHt. qeA knAy
ekAH nI vijyic@. {AenA tmAzyA
yiri. jnM qe EnAicirik
yM pk m}uvM prihsikyM
ec@.
8
sMsAriEAe}Ae {A alRi.
klApeyM vinAzeyMpi {Aen
EA}uM EAzi. yEhAvyini
kiiy sEzei {A jnEAw
pRy. pE jnM qe apmAni
kyM prihsikyM mAM ec@.
7

yiermYAvH 20:1-18
9

cilEA {AenEAw te pR
y, yEhAveyi {A mRM.
yEhAvyew nAmi {AninieyAM
sMsAriil ! pE {An pR
EA yEhAvyew sEzM orgH n i
EpAel qeRyi qriykyAyi
! atH qeR aikLilAek }
i nIRiiwiEAel! yEhAvyew
sEze vhiA mic@ {A I
Nic@. owvi, qnitH i vhi
A k}iyAetyAyi.
10
jn qnietier piRupiRu
{A Ek. qlAyiwvuM {A
qe Epwii kArY Ek.
suX EpAluM qnietiEr sM
sAri. mxY cil et@k
ecA qe kAirikyANH. av
pRy, nmH av ti ecyHet
N pRyAM. nmH yiermYAvien w
A k}iEAM. aEA nmven
ki@M. avsAnM n avniniM
EmAcitrAM. aEA nmven piwicH
tikArM ecAM.
11
pE yEhAv qEAewAmA.
yEhAv znAeyA pwyALieyEA
el. atinA qe oAwiv vI}uM.
av qe EtAlikyil. av prA
jyewM. av nirAzitrAM. jnt
nANMekwM. mxY oriluM nAN
Ew mRkymil.
12
svznAy yEhAEv, nlver nI
prIi. oveR mnieR }
LiEl nI EnA. avetier
y qeR vAd {A niEAw
pRu. atinA nIyvH ahi
zi n {A kANe.
13
yEhAvEyAw pAwk! yEhAvey
vA}Hk! pAvevew jIv yEhAv
ri! av aver dxHwAri
niM ri!
yiermYAvieR RAme
prAti
14
{A piR dinM zpiewe!
qeR a qni jM nkiy din
e a#hitH!
15
qeR jnnei qeR pitAvi
EnAw pRv zpiewe. nin
eA puAyiri, ayA pR
u. aetArAiyANH! ayAeLeR
pitAvien vA aRiyicH sxHw
nAi.
16
ayA yEhAv tk ngreL
EAelyAke. yEhAvyH ngr
ELAwlvuM dy EtAiyil. av BAt
i ykAhL Eke. cyHH
av yErAdn Eke.
17
qekAeA {Anyew vy
i kiwEA ayAeLe ekAil.
aEALyAeLe
ekAiei
qeR ate qeR klRyAEyen.
{AenAriluM jnikyilAyi.
18
{AenekAANH vyiniM
piREi vtH? {A kAetlAM

yiermYAvH 21:1-22:2

738

}vuM vYsnvumA. qeR jIvi


tM apmAnA avsAniM.
siedIyArAjAvieR aBY
n eedvM nirsi
yEhAvyiniM yiermYAvi
lBic sEzmAyi tH. eyd
yiel rAjAvAy siedIyAvH pzH
qeArAeLyM esPnYAvH q EprAy
o puErAhitenyM yiermYAvieR aw
EycEA}ANH Q sEzemiytH.
mIyAvH qeArAL@ew punAyi
pzH. myEsyAvH qeArAL@ew pu
nAyi esPnYAvH. pzHM esP
nYAvuM o sEzvumAyiAyi yier
mYAvieR aweiytH . 2pzHM
esPnYAvuM yiermYAviEnAw pRu,
yEhAvEyAw {Ayi Ai
k. qsMBviemH yEhAvEyAw
EcAdik bAbiElANiel rAjAvAy
enbUKdHEns miA vtinA
lANH { itRiEytH. yEhAv p
eEAel {Ayi mhAy kArY
ecyHEtAM. {eL mi
tiniM yEhAv enbUKdHEnsrien
twykyM pRyyHkyM ecyHEt
AM.
3
aEA pzHriM esPnYAviM
yiermYAvH mRupwi nki. ayA pR
u, siedIyArAjAviEnAw pRyk+
4
yi AEylieR eedvmA, yEhAv
pRyeteA+ ninH nieR eek
kLi yEApkrNL@H. yD
L@pEyAgic@ nI bAbiElA rAjAvi
enyM bAbiElANYAeryM Enriw.
pE yDeL {A pEyAg
nYmAM.
bAbiElANini eesnYM ng
ri @m mtili puRH .
eesnYM ngri @mH. eevkAet
te eesnYe {A eyzElmi
iEl ekAuvM. 5eydAEr,
{A sVyM nietier pwev@M.
qeR zmAy sVM eekekAH ni
etier {A yM ec@M. niELAw
{A vLer EkApiciri. atinA
{A nietier qeR sVM bl
vAy krekAH yM ec@M.
nietier atikWinmAyi EpArAwi
eAH niELAw EADM {A kwi
iM. 6 eyzElmi vsiver
{A vDiM. mxYeryM m]geLyM
{A vDiM. ngri pw mArk
ErAgLA av mrNmwyM. 7 aen
sMBvictiEzxM yEhAvyini
sEzmA tH , eydyiel
rAjAvAy siedIyAvien {A bAbi
ElArAjAvAy enbUKdHEnsri n
M. siedIyAvieR EdYAAeryM
{A enbUKdHEnsrien liM. ey
zElMkAri cil mArkErAgA mri
AtiriM. cil vALiniryAkymil.
cil piNiekAu mrikymil .
pE {Anver enbUKdHEnsri ekA

21

wM. eydyew z@eL {A vij


yiiM. enbUKdHEnsrieR eesnY
inH eydAer vDiNM. atinA
eydAM eyzElMkAM vAL@kLA
vDiewM. enbUKdHEns o dyyM
kANikyil. avErAwH ayAH o@M
shtApvuM EtAkyil.
8
eyzElMkAErAwH ArYwi pR
yk. yEhAv en pRy+ mrNEmA
jIvitEmA etrewA {A nieL
avdiemRiyk. 9eyzElmi
tu M mriM. ayA vALinAElA
piNiekAEA mArkErAgMekAEA mri
M. qA eyzElminiM puR
kwkyM bAbiElAeesnYi
kI}wukyM ec@v jIviM!
eesnYM ngre vLiri. ati
nA ngriEl BNM ekAu
vrA M k}iyil. pE ngrM
vi@EpA etAvM teR jIven
riM. 10eyzElM ngri drit
L@AA {A tImAnic@k}iiri
. ngre {A shAyikyil.
-yEhAvyinitANH Q sEzMeyzElM ngre {A bAbiElA
rAjAvi nM. atien av agHni
iryAM.
11
eydyew rAjwMbEAw A
rY pRyk+ yEhAvyi ni
sEzM vik.
12
dAvIdieR wMbEm, yEhAv A
rY pRy+ jneL nI qM nIti
EyAew viDiNM. pIfniniryA
ver vALikiwyiniM sMri
k. nI aen ecyHtieli {A
vLer EkApiM. M aNyHAnA
kA agHniEpAel yiriM qeR
EADM. nI tik ecyHtiritinA
en sMBviM.
13
eyzElEm, {A ninetirA.
nI pvtieR mkLiliri. Q
tA}HvryHEm o RANieyEAel nI
ri. ni eyzElMkA pRy
, M {eL miAnAvil.
{L@ew zngre EtAliAnA
mAvil. qA yEhAvyini
Q sEzM vik.
14
niH ahmAy zi lBiM.
niL@ew vnLi {A tI ekA"M.
agHni ni @m sklM
nziiM
dxw
H rAjAAetiery viDi
yEhAv pRu+ yiermYAEv, rAjA
vieR ekAAriEl EpAvuk.
eydyiel
rAjAvieRywuE
ecH Q sEzM sMgik. 2eyd
yiel rAjAEv, yEhAvyi ni
sEzM Ekk. nI dAvIdieR siMhA
snili BritinA vik.
rAjAEv, nIyM nieR EdYAgAM
nAyi viNM. eyzElMkvAwLi
lUew kwv nieR jn sk
lM yEhAvyini sEzM vi

22

739
NM. 3yEhAv pRy+ nYAyvuM zriy
mAy ec@k. EmAxH w ieven
EmAxHwAviniM rik. anATer
yM viDvkeLyM pvikEyA av
ErAw et@ ec@kEyA ectH. nixHk
Ler vDitH. 4 Q klnk niL
sricA, niH en sMBvi
M+ dAvIdieR siMhAsniliri
rAjAA eyzElM ngrkvAwilU
ew kwv wM. rAjAA
tL@ew EdYAgAErAewAM kvAwM
kwvM. rAjAA, avew EdYA
g, jn verlAM rTLiluM
tirRM kyRivM. 5qA ni
Q klnkLsricieli yEhAv
pRytH tA+ Q rAjekAArM
tkewemH yEhAvyA {A
stYM ec@- etA pARmAyi
IM.
6
eydyiel rAjAvu vsi ekAA
rei yEhAv pRytH tA+
gielyAdiel kAwkEpAel tmA
ekAArM. elbAEnAniel pv
tEpAel tmA ekAArM.
pE {Antien o mmiyAM. Q
ekAArM jnvAsmilA o nYngrM
EpAelyAM.
7
ekAArM tkA {A eL ay
yHM. vsti tkA yDM
avAyiriM. nieR zvuM
mEnAhrvumAy EdvdA r av
mRiciwM. av reL tIyiel
RiyM.
8
aEnkM rAxH\A Q ngrilUew
kwEpAM. av prsHprM EcAdiM,
qinANH yEhAv eyzElmiEnAwH Q
ekAwM<rt ecyHttH? eyzElM a
mhAy o ngrmAyi. 9 EcAdY
i rM tAyiriM+ eydyi
el jnM tL@ew eedvmA yEhAvy
mAyAiyi krARiniM mARiyti
nAlANH eedvM eyzElmien nzii
ctH. av anYeedveL rADik
yM <xikyM ecyHt

eyEhAvAhAsurAjAvi
entiery viDi
10
mrNmw rAjAvienec A l i kry
tH. avnAyi vilpitH. qA vi
wM vi@EpAEk rAjAvinAyi vlutAyi
kryk. av oriluM tiric@vrilA
tinA avnAyi kryk. av ni
eyAriluM teR mAt]EdzM kANil.
11
EyAzIyAvieR punAy zlmien
(eyEhAvAhAsH)i yEhAv pRytH
tA. (teR pitAvAy EyAzIyAvH
mric t ienwH zl M eydyew
rAjAvAyi.) eyEhAvAhAsH eyzEl
miniM dEr EpAyi. avnini ori
luM eyzElmiEl tiric@vrikyil.
12
QjipH t kA piwic @ ekAuEpAy
lvcH eyEhAvAhAsH mriM.
ayA Q EdzM vIuM kAkyil.

yiermYAvH 22:3-21

eyEhAyAiMrAjAvienti
ery viDi
13
eyEhAyAIMrAjAvinH mhAkxH w M.
av tiec@tinA av teR
ekAArM niiAM. jneL vi
tinA avnH mALikmRik pNiyAM.
teR jneeAH av liyilAet
EvlecikyANH.
14
eyEhAyAIM pRy, {A qni
Ayi o vliy ekAArM pNiyM. ati
vliy mALikmRikL@mAyiriM.
atinA av vliy jnAlkL@mAyi
vsti pNi. av EdvdAwi
ekAH pALik pticH, atiE v
cAyM pUzi.
15
eyEhAyAIEm, nieR vstiyi
niRey EdvdAmrmtH nie mhArAjA
vAil. nieR pitAvAy EyAzIyAvH
BNpAnIyekAu t] p H t ie@.
zriyM nYAyvuM EyAzIyAvH vi
c@. atinA ayAelAM zriyAyi
Bvic@.
16
pAveLyM vzYAeryM EyAzI
yAvH shAyic@. atinA ayAe
lAM nltAyi Bvic@. eyEhAyAIEm,
eedve aRiyk qAelAN
M? EnrAyi jIvik, nItimAnAyiri
k. pAveLyM vzYAeryM
shAyik qANitinM. yEhAv
yinitAyi Q sEzM.
17
eyEhAyAIM, nieR sVM lABM
mAEm nieR kk EtwZ. nin
Ayi wt EnwkeyEt nI cii
Z. nixHkLer vDiA nI #
hi. anYew vsHtLphriA
nI #hi.
18
atinA, EyAzIyAvieR punAy
eyEhAyAIMrAjAviEnAwH yEhAv
pRy+ eydyiel jnM eyEhAyA
IminAyi nilviLiyil. oA qeR
sEhAdrA, eyEhAyAImieni {A
vLer vYsni! oA qeR sEhAdrI,
eyEhAyAImieni {A vLer vYs
ni! qH av prsHprM pRyk
yil. eydyiel jnM eyEhAyAImi
nAyi krykyil, oA yjmAnEn, {A
vLer d+KitnANH ! oA rAjAEv {A
vLer d+KitnANH! qH av aven
i pRykyil.
19
eyEhAyAImien eyzElMkA o
k}utey qEpAel }iciwM. aveR
zvM av evRuet vlici}c@ekAu
EpAM. aveR zvM av eyzElmi
eR kvAw evLiyiEl eRiyk
yM ec@M.
20
eydEy, elbAEnApv t i
El kyRi nilviLik. nieR zbHdM
bAzAniel pv t Li Eke.
abArIMpv t Li nilviLik.
qekAeA nieR sH E nhit
A qlAM nziiewM.
21
eydEy, nin surittVM
EtAi. pE {A nie tAI
ecyHt! {A nie tAI ecyHet

yiermYAvH 22:22-23:10

740

iluM nI Ekil. ecRukAlM mt


te nI enyANH jIviciritH.
eydEy, ecRukAlM mt te
nIeye asrici@mil.
22
eydEy, {A t zi o ekAw
A@EpAelvM. a nieR wyAer
m}uv pRiLykyM ec@M. cil
viEdz rAjY nie shAyiEcem
nI kti. qA rAxH\L@M
EtAl i ewM. aEA nI yTA
mAyM nirAznAM. nieR skl dxH
v]ikLiluM nI apmAnityAM.
23
rAjAEv, pvtieR atYut
Lilu, EdvdAekAuAiy sVM
vstiyi nI vsi. twiekAu
v elbAEnAnie nI vsi
EAelyANtH. nieR vliy vsti
yi, pvti suritenH nI k
. pE zi vEA nI zriM
{ruM. svi OIeyEAel
nin EvdnyAM.
eyEhAyAKIrAjAvienti
ery viDi
24
{A jIviEAel niymAyM,
yEhAvyinitA Q sEzM,
eydyew rAjAvuM eyEhAyAImi
eR pumAy eyEhAyAKI, niEAw
{Anien ec@M. qeR vleek
yiel awyALEmAtirmAyi nIey
iluM EA nie {A pRiecwM.
25
nie {A bAbiElArAjAvAy en
bUKdH E nsriM bAbiElAkAM
nM. ni ByewvrANv. av
nie ekAlNM. 26nieyM nieR
aEyyM niLielArAL@M jnic@ vI}A
meA rAjYE {A qRiyM.
nIyM nieR ayM rAjY mriM.
27
eyEhAyAKI, nin nieR EdzE
mwivrNem EtAM- pE nI
oriluM tiric@ vrAnvdiewil.
28
ErA vliecRi o epAiy klM
EpAelyANH ekAnYAvH (eyEhAyAKI).
M EvA o klM EpAelyAN
v. eyEhAyAKIM aveR ikL@M
qekAH vliec R iyewM? q
ekAH averA viEdzrAjYEeRiy
ewM?
29
EdzEm, EdzEm, eydAEdzEm! yEhA
vyew sEzM vik!
30
yEhAv pRy, eyEhAyAKIen
Ric @ Q kArYM q}utivyH k+
av mLilAvnA. teR jIvi
tkAlH eyEhAyAKI vijyM Enwil.
aveR mLilAM dAvIdieR siMhA
snilirikymil. aveR ik
LilAM eydA Brikyil.

23

eydAew wyAH mhA


kxHwM. wyA wkeL nzi
ikyANH . qeR puEminiM
av wkeL nAlupAEwM oAwi
kyANH. yEhAvyini sEzmA
yi atH.

wyA (EntA) qeR jn


ieR kArYi rvAdikLA.
yi
AEylieR eedvmA yEhAv
wyAErAwH kArM pRy+
ni wyA (EntA) qeR w
keL nAlupAEwM oAwic i ri.
ni aver blmAyi oAwiciri.
ni aver pripAlic i mil .
pE nieL {A eekkArYM ec@Mni ecyHt tikH nieL {A
ziiM.-yEhAvyini sEz
mA tH- 3 qeR wkeL (jnt)
{A anYrAxH\LiElyc@. pE
qeR wkLi avEzxivey
{A smAhriM. aver {A avew
puEmiEl (rAjYM) tiriek ekAu
vrikyM ec@M. qeR wk sVM
puEmiEl tiriek vEA avH
nirvDi ikL@Ayi av qi
vLM. 4qeR wkEm {A puti
y wyAer vyHM. wyA qeR
wkeL pripAlikyM ec@M.
qeR wk By nilviLiil .
qeR wkLielAM nxHwewky
mil. yEhAvyinitAyi Q
sEzM.
nItimAnAy mL
yEhAvyini sEzmAyi
tH, {A nelA muL kiLii
kAlM v. viEvkEAew rAjYM Bri
o rAjAvAyiriM av. nYAyvuM
zriymAytH av Edz ec@M.
6
nl mLyew kAlH eydA
riewM. yi
AEy surittV
i vsikyM ec@M. tAyiriM
aveR nAmM+ yEhAv new nyA
.
7
atinA smyM vrvAyi. yEhAv
yini sEzmA tH. p}y
vAgHdAnei jnM pRyA kAlM vr
vAyi, yEhAv jIviEAel niymA
yM yi
AEyjntey QjipH t i
niM puRE ekAuvtH yEhAv
yA. qtANH p}y tijH { .
8
qA jnM putiy cil pRyM,
av pRyM, yEhAv jIviEAel
niymAyM vwEdzniM jn
e EmAciic v yEhAvyA.
tA ayci sklrAjYLiniM
av aver EmAciic@. anrM yi
AEyjnt avewte Edz
vsikyM ec@M.
5

vYAjvAcketi
ery viDi
9
vAckeA sEzM+ {A vLer
d+KitnA- qeR XdyMtk.
qeR aikeLlAM viRyH. yier
mYAev {A yEhAvyAluM aveR
vivAkLAluM o wiyenEAel
yAyiri.
10
vYBicArpApM ec@vereAu
niRirikyANH eydA EdzM. pl

741
triluM avizVsHtrANv. yEhAv
Edze zpikyM atH vLer vrL@
kyM ecyHt. EmciRLi ecwik
vruNu. vyluk mmiEpAel
yAyiri. vAck dxHwArA.
vAck tL@ew sVADInvuM
ziyM etAyrItiyilupEyAgi.
11
vAckM puErAhitA EpAluM
dxHwrA. qeR sVM lyi
av ti ec@tH {A ki.
yEhAvyi nitAyi Q
sEzM.
12
av {A sEz n
niM. atver i nwEA
elyAyiriM. vAckAM
puErAhitM a et v}iyilUew
EpAEAelyAyiriM. av
i vI}ukyM ec@M. av {A
drM nM. vAckeryM puErA
hitAeryM {A ziiM. yEhAv
yi nitAyi Q sEzM.
13

zmrYyiel vAck ti ec@


tH {A ku. vYAjeedvmAy bAlieR
nAmi av vci {A
ku. vAck yi AEyjntey
yEhAvyi niki.
14
eydyiel vAckA Q ti
k eyzElmi ec@tH {A ki
ri. Q vAckA vYBicArpApM
ec@. av Nk ecviekAw
- vYAj pEdz asrik
yM ecyHt. dxHwAer eAH tik
eciA av EA/Ahii.
atinA jnM pApM ec@tvsAni
icil. av esAEdAMkAerEAelyA
. eyzElM EAeLni egAEmARA
EpAelyA.
15
atinA sv z nAy yEhAv
vAckAeri pRytH tA+
vAcker {A ziiM. vix
m BNvuM jlvuM k}iEAelyA
yiriM zi. vAck orAIyErAgM
a}ic@ vi@. ErAgM rAjYAkmAnM
pw. atinA vAckAer
{A ziiM. eyzElmiel vAck
riniANH ErAgM vtH.
16
svznAy yEhAv kArM pR
y+ vAckA niELAw pR
y kArY ecvi ekAwtH .
av nieL viA mikyANH.
vAckA vcneLi sM
sAri. pE avH qiniM
dznM lBiyil. avew dzn
avewte mniniM v.
17
mxYri cil yEhAvyini
yTA sEzM evRu. atinA
vAck aveA vYtYsH t
sEzM n. av pRy, ni
smADAnmAyiriM. avri
cil vLer kWinXdyrA. av
EtAiyEpAel mAM vi.
atinA vAck pRy, ni
eA EdAxvuM sMBviil!

yiermYAvH 23:11-30
18

pE Q vAckrilAM sVIy
sByi q}uE@ niiil. avri
lAM yEhAvyew sEzM kAkEyA
EkkEyA ecyHtiil. avrilAM
yEhAvyew sEzinH kArYmAy
ekAwiil.
19
ni, yEhAvyi ni zi
EpmAri EpAel veM. yEhAvyew
EkApM }lieAwA@ EpAelyAyiri
M. atH dxHwAew tlyi tk
wic@ v ptiM.
20
teR ptik pUmAM ver
yEhAvyew EkApM zmikyil.
divsM k}iyEA ni vYmA
yM mnilAM.
21
{A vAckAer aycil.
pE av tL@ew sEzM pRyA
oAwi. {A avErAw sMsAricil. pE
av qeR nAmi sMgic@.
22
av qeR sVIysByi q}u
E@ niiei, av qeR sE
zM eydAErAw pREen. tik
ec@tiniM av jne tw
Een. dxHwtk ec@tiniM
av jne twEen.
23
{A eedvmA, {AenEA}uM
awmANH! yEhAvyi nitANH
Q sEzM. {A vLer deryl!
24
o vYi cilEA qiniM
oLiciEAM. qA aven kAk
qnieL@mANH. qekAeA, mi
yiluM sViluM {A qlAyiwvu
mH! yEhAvyANiArY pRtH.
25

qeR nAmi Nk sMgi


vAckH. av pRy, qni
eA sVpHnM kiiyiri! qnieA
sVpHnM kiiyiri! av aArY
pRytu {A Ek@. 26etkAlM
wM? vAckA Nk cii
. qiv Nk jne
27
pWii.
eydAereAH
qeR nAmM visHmriiAnANH vAc
k mitH. Q vYAjsVpHneLi
prsH p rM pRu ekAANv
ec@tH. qeR jneeAH qe
visHmriiAnANvew mM. avew
pUvikA qe mREpAel. av
ew pUvikA qe mRkyM vYAj
eedvmAy bAlien rADikyM ec
yHt. 28vyHEAeltH EgAtl! aEt
EpAel vAckew sVpH n
qi ni sEzLl. ovnH
Q sVpH n eLi pRyNeme
i av pRuekAe. pE
qeR sEzM EkvnH stYs
mAyi qeR sEzM pRyAniwyAke.
29
qeR sEzM orgHniEpAelyANHyEhAvyinitA Q sEzMpARepAi ik EpAelyANtH.
30
atinA {A vYAjvAcke
tirA.-yEhAvyi nitA
Q sEzM-Q vAck qeR vA
k prsHprM EmAxHwic@ekAirikyA

yiermYAvH 23:31-24:9

742

NH.* 31{A Q vYAjvAcketirA


. yEhAvyini sEzmA
tH- av sVM vAkL@pEyA
gikyM atH qi nitAeN
nwikyM ec@. 32vYAjsVpHn
sMgi puErAhitA {Aenti
rA. yEhAvyi nitA
Q sEzM-av qeR jne N
kL@M vYAjpEzL@MekAH v}ieti
. jne pWiiA vAc
ker {A ayciil. qniAyi qe
iluM ecA avErAw {AenAriluM
kliciil. avH eydyiel jn
eL shAyiA k}ikyilte. yEhA
vyinitA Q sEzM.
yEhAvyini d+KsEzM
eydAErA o vAckEnA
puErAhitEnA niEAw EcAdiEcAM,
yiermYAEv, yEhAvyew KYApnM
qANH? nI avErAwien mRupwi pR
yNM, ni yEhAvyH o mhABAr
mA. Q mhABAre {A nile
RiykyM ec@M. yEhAvyi ni
tANH Q sEzM.
34
o vAckEnA puErAhitEnA
aeli jnLielAvEnA pRE
AM, yEhAvyini o KYApn
mANitH... ayA N pRu. atinA
ayAeLyM ayAL@ew m}uv wMb
eyM {A ziiM. 35tAyiriM
nI oAErAErAwM pRyk+ yEhAvey
A mRupwi nkiytH? aTvA yEhA
veyA pRtH? 36pE yEhAv
yew KYApnM (mhABArM) q vcnM
nI vIuemAriluM pEyAgiil .
yEhAvyew sEzM oM o BAr
mAyiritH qtinAlANtH . pE
new eedvieR vcnM nI mAi.
avnA jIvi eedvM. svz
nAy yEhAv!
37
eedvieR vcneLi nin
pWiNemi yEhAv nine mRu
pwi t? qH o vAckEnAw EcAdi
k. aeli yEhAv q pRu?
q EcAdik. 38pE, qAyi
yEhAvyew KYApnM? q EcAdi
tH. Q vAk nI pEyAgicA,
yEhAv niEAwikArM pRyM+ qeR
sEze nI yEhAvyi ni
KYApnM q viLitAyi. Q
vAkL@pEyAgietH niEAw
{A pRu. 39pE qeR sEz
e nIeyA mhABArem viLic@. ati
nA nie {AenA mhABArM EpAel
qwkyM qiniM qRiu kL
ykyM ec@M. eyzElMngrM nieR
pUv i kA {A nki, qA
33

Q ... EmAxw
H ic@ ekAirikyANH tL@ew
vAiluM v]iyiluM yTA vAkA
erEAel nwi vYAjvAckeri
yAvAM av pRytH. aen yTA
vAckenyM vYAjvAckenyM tiric
RiyA k}iyA jne av vi.

nieyM ngreyM {A derey


RiyM. 40nie qeEM {AenA
apmAnitnAiIkyM ec@M.
nieR apmAnM nI oriluM mRk
yil.
nl ai}L@M cI
ai}L@M
yEhAv qe ArY kANi
c @ + yEhAvyew lyi
mi ru w ai} vciri
{A ku. bAbiElArAjAvAy
enbUKdHEns, eyeKAnYAvien twvu
kArnAyi piwicti EzxmANH {A
Q dznM ktH. eyEhAyAIMrAjAvi
eR punAyi eyeKAnYAvH. ey
eKAnYAvuM ayAL@ew DAn EdYAg
AM eyzElminiM ekAuEpAk
e@. bAbiElANiElANv ekAu
EpAketH. eydyiel m}uv mr
NiAeryM ekAlAeryM enbUKdHEn
s ekAuEpAyi.) 2 o wyi nl
ai}LAyi. ai}Ali
eR dYM p}u p}eLEAelyAyi
av. qA mE wyi cI
p}LAyi. av tiAEpAluM ekA
A cIvyAyi.
3
yEhAv qEAw pRu, yiermYA
Ev, nIeyA kAtH? {A mRu
pwi pRu, {A ai} kA
. nl ai} vLer nlvyA
. cI ai} vLer cI
vymA. av tiA k}iyA
cItA.
4
aEA yEhAvyini sEzM
qni kii. 5yi AEylieR eedvmA
yEhAv pRu+ eydyiel jn
avew rAjYniM ekAuEpA
keiri. avew z@ aver
bAbiElANiEl ekAuv. av
Q nl ai} EpAelyAyiriM.
avErAw {A kANYM kA@kyM
ec@M. 6aver {A sMriM. aver
{A eydAEdzE tiriek ekAu
vM. aver {A tkiwkyil-av
er {A ekiyyM. aver {A
pRiecwkyil- av vLtinAyi
aver {A nwM. 7aver {A qe
aRiyAnA#hivrAM. {A yEhA
vyAeNH av aRiyM. av qeR
jnvuM {A avew eedvvumAM. {A
nien ec@eteA, bAbiElA
Niel twvukA pUmnEAew
qiEl tiriyM.
8
qA, eydyielrAjAvAy sied
IyAvH, tiA ekAA cIai
}M EpAelyAyiriM. siedIyAvuM
aveR EtAEdYAgAM eyz
Elmi avEzxivM QjipHti
vsi eydAM cIai
} EpAelyAyiriM.
9
aver {A ziiM. Q zi
miyiel sklmxYeryM e{iM.
eydAer jnM prihsiM. av

24

743
eri jnM tmAzk pRyM. {Anver
citRic qlA lLiluM mxY av
er zpiM. 10av etier {AenA
vALH, piNi, ErAgM qiv ayyHM.
averlAM ekAlewver aver
{A miM. pie av, {Anv
M avew pUvikmAyi nkiy
Edz vsikyil.
yiermYAvieR sMg
ieR sM#hM
m}uv eydAeryM sMbi
cH yiermYAvi lBic sEzM tA
. eydArAjAev nilyi ey
EhAyAImieR nAlAM BrNvxmANH
Q sEzM vtH. EyAzIyAvieR pu
nAyi eyEhAyAIM. aEhieR
nAlAM BrNvxemtH enbUKdHEns
bAbiElANi rAjAvAytieR oAM
vxmAyi. 2 yiermYAvAck m}u
v eydAM eyzElMkA
mAyi nkiy sEzM tA+
3
k}i pim vxmAyi ni
{A yEhAvyini sEzM
werwer nkiyi. EmAsieR
punAy EyAzIyAvH eydyiel rAjA
vAytieR ptimAM vxM mt {A
enA vAcknAyi. amt
ver yEhAvyini sEz
{A ni t. pE ni
ic i il . 4 yEhAv pieyM
pieyM teR dAsArAy vAcker
niiwyiElyc i . qA
ni av pRytH o@M ici
il.
5
vAck pRu, mAnsAre
wk! tik ec@tvsAnii
k! ni mARiyA yEhAv vLer
pH niM niL@ew pUvikM
qeEmAyi nkiy EdzE
mwiEAkAM. 6anYeedveL piwr
tH. aver EsvikEyA rADik
EyA ectH. mxYkrLA A
eiri vi#heL rADitH.
atH qni niELAw EkApmA
kEy ec. aen ec@ nieL
sVyM mRiEvli.
7
pE nieLe icil. yEhA
vyini sEzmA tH. m
xYkrLA Ae vi#heL
niLArADic@. aete EkApixHWnA
kyM ecyHt. a mAM nieL mRi
Evli.
8
atinA svznAy yEhAv pR
y, qeR sEzH ni
ecviEyAiil. 9 atinA {A
wte vw m}uv EgAeL
yM vM. yEhAvyi ni sE
zmA tH- bAbiElANiel rAjA
vAy enbUKdHEnsrien {A wen
vM. av qeR dAsnA. av
er {A eydAEdziM eydA
emtirAyi ekAuvM. ni i
lum sklrAxH\emtier {An

25

yiermYAvH 24:10-25:19

ver ekAuvM. rAjYeL m}uv


{A nziiM. EdzeL qeE
M {AenA nYmmi EpAelyAM.
mxY rAxH\eL kAkyM av
qmAM nziieiri q
ti LM viLikyM ec@M. 10 l
Liel h A dDVniyM sEAxvuM
{A avsAniiM. aview vDUvr
Aew hAdzbHdM niymAyiri
kyil. mxY EgAtuepAwi
zbHdM {AnvsAniiM. viLieR
kAzM {A ekwM. 11 m}uv
EdzvuM o nYmmiyAM. m
xY m}uv q}up vxE bAbi
ElArAjAvieR awimkLAM.
12
pE q}upekAlM k}iyEA
bAbiElArAjAvien {A ziiM.
bAbiElArAxH\e {A ziiM.
-yEhAvyi nitANH Q sEzMbAbiElAkAew Edze avew
pAp mlM {A ziiM. Edz
e qeEM {AenA mmiyAi
mA@M. 13bAbiElANinH anvDi EdAx
sMBviem {A pRi@H.
aetlAM sMBviM. viEdzrAxH\
eLi yiermYAvH sMgic@. mRi
yikeLlAM Q pusHtki q}ute
iri. 14aet, bAbiElAkAH
nirvDi rAxH\eLyM zrAy nir
vDi rAjAAeryM EsviEivM.
avew sklv]ikM EyAjic
zi {A av nM.

ElAkrAx\
H L@ew viDi
yi AEylieR eedvmA yEhA
v kArM qEAw pRu+ yier
mYAEv, qeR eekyiniM Q vIu
EkAvAU. eteR EkApieR vI
A. nie {A vYtYsHt rAxH\
LiElyyHkyANH. rAxH\eL
eyAe Q EkAyiniM wiik.
16
av Q vIu wiM. av Cdi
kyM &AAerEAel epmARukyM
ec@M. {A w te ayyH
vAL@mlmANH avren ec@k.
17
atinA {A yEhAvyew eek
yiniM vIuEkA qwH
rAxH\LiEl EpAkukyM aver
EkAyiniM wiikyM ec@M.
18
eyzElMkAM eydAM {A
Q vIu viLi eydyiel rAjA
AeryM jnEntAeLyM EkAyi
niM wiic@. av o nYmmiyA
tinANH {Anen ecyHttH. L@
k li En LM viLi
kyM zpikyM ectri
{Anen ecyHt. a sMBvikyM
ecyHt- eydA EA aenyA
!
19
QjipHtielrAjAvAy PREvAenyM
{A EkAyiniM wiic@. ayA
L@ew EdYAgeryM DAn jnEntA
eLyM m}uv jnteyyM yEhAv
15

yiermYAvH 25:20-26:3

744

yew EkApieR pAnpAi


niM {A wiic@.
20
sklaRbikeLyM QsH E dze
skl rAjAAeryM {A EkA
yiniM wiic@.
ePlisHtYEdze sklrAjAAer
yM {A EkAyiniM wiic@.
asHkElA, gA, qEA, asHEdAdi
avEzxi BAgM qI ngrLiel
rAjAAerlAmAyi atH.
21
pie {A qEdAM, EmAvAbH ,
aEA EdzAeryM wiic@.
22
eewRielyM sIEdAnielyM m}uv
rAjAAeryM {A EkAyi
niM wiic@.
vidr rAxH\Liel skl rAjAA
eryuM {A EkAyiniM wii
c@. 23EddA, EtmA, bUsH qiviw
Liel L@keL {A wiic@. tL@ew
lyLi mwimRi skleryM
{A EkAyiniM wiic@. 24a
rAbYyiel sklrAjAAeryM {A
EkAyiniM wiic@. rAjA
A mmiyi vsi. 25si%i,
lAM, EmdYA qiviwLiel skl
rAjAAeryM EkAyiniM
{A wiic @ . 26awM akelyM
vwm sklrAjAAeryM {A
EkAyiniM wiic@. av oAErA
eryAyiA {A wiictH. mi
yilu skl sA%AjYeLyM {A
yEhAvyew EkApieR EkAyi
niM wiic@. pE, EzzAiel
rAjAvH, melA rAxH\L@M wicti
EzxM wiM.
27

yiermYAEv, yi
AEyjntyew
eedvmA, sv z nAy yEhAv
kArM pRyevH EdzELAew
lAM pRyk, qeR EkApieR pAM
wik. tiniM wic@ mrAyi
Cik! vI}uk, qNItH. nieL
ekAlA {AenA vALyyHtinA
q}uEtH.
28
nieR
eekyiniM
EkA
vAA av mwiM. avr wiA
vistiM. pE nI avErAw sv
znAy yEhAv kArM pRy+
tIcyAyM ni Q EkAyiniM
wiM! 29{A EAe qeR
nAmi aRiyew eyzElMngr
inH sMBviikyANH. ni
ziiewkyiel ni k
AvuM. qA ni eti. ni
ziiewM. miyiel sklmxYer
yM ekAl@tinH {AenA vALien viLi
. yEhAvyi nitAyi
sEzM.
30
yiermYAEv, avH nI Q sEzM
nM+ yEhAv yerniM EAzi
. av teR vilyi
niM viLi! yEhAv teR ajg
N(jnM)i Ener alRu! aveR
EAz vIinAyi miri pi}i

y mxYew gAn EpAel zbHd


mAtH.
31
zbHdM miyiel sklmxYriluM
q. qieR zbHdmANietAe?
skl rAxH\Li nim mxYer
yEhAv ziikyANH. mxYeti
ery teR vAd yEhAv pRu,
av jnieR nYAyviDi nwi.
EALv o vAL@ekAH dxHwAer
ekAl@kyANH. Q sEzM yEhAvyi
nitAyi.
32
sv z nAy yEhAv pRytH
enyA+ eevkAet te rAjY
LiniM rAjYLiEl dr
pwM. miyiel sklvidrEdzLiEl
M av ekAwA@EpAel vM!
33
rAjYieR orniM me aM
ver m]tEdh qM. mrNev
Ayi M nilviLikyil. m]tEd
h M qw sMsHkrikyil.
av cANkM EpAel nilH avEz
xiM.
34
wyAEr, ni wkeL nyi
NM. mhAEntAEL, nilviLic@ wuk!
ajpAlkEr, EvdnekAu nil kiw
L@k. qekAeA, niL@ew
kzA smymAyiri. yEhAv ni
L@ew wkeL citRiM. epAiy BrNi
yew kxN citRuEAel av
qlAyiwvuM citRuM.
35
wyAH oLiA oriwvumAyi
riil. EntA rewil.
36
wyA EAzi {A Ek
. ajpAlk nilviLi {A
Ek. avew Emc i R
yEhAv tkkyANH.
37
zAmAy EmciR nzii
ewkyM mmiEpAel yiIk
yM ec@M. yEhAv EkApiciriti
nA sMBvic@.
38
h vi@EpA <rsiMheEA
elyA yEhAv. yEhAv EkApiciri
! EkApM aver EvdniikyM
ec@M. avew rAjYM o nYmmiyA
yiriM.
lyi yiermYAvieR pAWM
eyEhAyAIM eydyiel rAjA
vAytieR oAM vxmANH Q
sEzM yEhAvyiniM vtH. EyA
zIyArAjAvieR punAyi eyEhA
yAIM. 2yEhAv pRu, yiermYAEv,
yEhAvyew lyieR m ni
k. eydyiel m}uv L@kM
yEhAvyew lyiEl rADn
nwvA vvM Q sEzM n
k. pRyA {A klietlAM av
ErAw pRyk. qeR sEzieR o
BAgvuM eekviwtH. 3av qeR sE
zM EkH asriEcAM. arM dxHw
jIvitM av avsAniiEcAM. av
mAMvA aver ziiA
qeR ptik {AM mAuM. av
ecyHtiri nirvDi tik mlmANH

26

745
{A zi sUNM ec@tH. 4 nI
avErAw pRyM, yEhAv pRytH
tANH+ qeR pEdz {A ni
nki. ni qeyM qeR
pEdzeLyM asriNM. 5vAc
krAy qeR dAsA niELAw pRy
kArYeLlAM ni viNM. {A
vIuM vIuM vAckAer niL@ew
yiwyiElyeciluM niLver ori
luM vicil. 6nieLe asriA
tiA eyzElmiel qeR ly
e {A zIElAviel qeR vi
wArM EpAelteyAM. mxY m@
rAxH\eL zpiEA av eyz
Elmieni oAM.
7
yEhAvyew lyivcH yier
mYAvH eneyAe pRytH puErAhi
tAM vAckM skljnvuM Ek@.
8
jnELAw pRyA yEhAv kl i c
qlAArYL@M yiermYAvu pRu k}i
u. anrM puErAhitM vAckM
skljnvuM EcH yiermYAvien piwi
wi. av pRu, arM BIkrsMg
tik pRtinH nI mriM! 9yEhAv
yew nAmi eneyA kArYM pR
yA nineen eeDrYM v! zIElA
viEltienEAel Q lyM tke
wem pRyA nineen eeDrYm
Ayi! eyzElM M tAmsiA
mmiyAyiIem@ pRyA nine
en eeDrYmAyi! skljnL@M
yEhAvyew lyivcH yiermYA
vien vLu.
10
EA eydyiel BrNADipA
kArM sMBvitieni Ek@.
atinAlv rAjekAAri niiRi
v. av yEhAvyew lyiEl
kyRiEAyi. aviewyv putiy
kvAwiel EvzndVAri wM
piwic@. yEhAvyew lyiEl
nyi v}iyANH putiy kvAwM. 11an
rM puErAhitAM vAckM BrNA
DipAErAwM m@vErAwM sMsAric@.
av pRu, yiermYAvH vDiew
NM. eyzElmien av dxic@ pR
u. av aen pRy ni
Ek@.
12
anrM yiermYAvH eydyiel
skl BrNADipAErAwM melAvErAw
mAyi pRu, av pRu, Q ly
eyM ngreyMpi ArY pR
yA yEhAv ayctAeNe. ni
Eketl A M yEhAvyi niANH .
13
ni mAnsArewNM! ni n
ecyHt wNM. ni niL@ew eed
vmA yEhAvey asriNM.
ni aen ecyHtA yEhAvyM
teR mnSmA@M. nieLi av pR
EdAxeLAM av ec@kyil.
14
qnieEpAel, {A niL@ew
ziyiluH. nlM zriyemH ni
ktH qEAwM ec@k. 15qA
nieLe ekAl@kyAeNi o kArYM
Rvk. o nixHkLen ekAl@

yiermYAvH 26:4-23

tieR pApM niAM. Q ngr


eyM ati vsi skleryM
ni aprADikL@mAM. yEhAv yTA
i qe niL@ewyiwyiEly
c @ . ni Ek sEzM stYi
yEhAvyi nitA.
16
anrM BrNADipAM skljn
L@M sMsAric@. vAckErAwM puErA
hitAErAwM av pRu, yiermYAvH
vDiewtH. yiermYAvH nELAw pR
kArY new eedvmA yEhA
vyi nitA.
17
aEA mAri cil q}uE@
niH skljnELAwM sMsAric@. 18a
v pRu, vAcknAy mIKAyAvH
EmAereziniM vtANH. hisHI
yAvH eydyiel rAjAvAyi kAlH
mIKAyAvH o vAcknAyi. skl
eydAErAwM mIKAyAvu pRu+
svznAy yEhAv pRy+ sI
EyA nziiewM. atH }u mRi
e vylAM. eyzElM o pARmA
M. lypvtM iAwk t}c@vL
o emAAM.
mIKA3+12
19

hisHIyAvH yi eydyew
rAjAvH. hisHIyAvH mIKAyAvien vDi
kymAyil. eydArielAvM
te mIKAyAvien vDicil. hisHI
yAvH yEhAvey dric@evH ni
RiyAM. avnH yEhAvey sxHwnAE
Ayi. tA eydEyAw EdAx
ec@emH yEhAv pRi.
pE hisHIyAvH yEhAvEyAw A
ikyM yEhAv teR mnS mA@k
yM ecyHt. yEhAv EdAx ec
yHtil. n yiermYAvien Evdnii
cA n nmte nirvDi dri
t vM. drit new
te vI}HcyANH.
20
pH yEhAvyew sEzM sMgic
meArAL@Ayi. QrIyAvH qAyi
ayAL@ew EprH . ezmAvH q
EprAy orAL@ew mknAyi ayA.
kirYH-eyyArIM ngri nivnA
yi QrIyAvH. yiermYAvH ecyHtEpA
el QrIyAvH Et kArY Q ngr
iM Q EdziemtirAyi pRu.
21
eyEhAyAIMrAjAvuM aEhieR
eesniEkAEdYAgAM eydyew
EntAL@M QrIyAvH sMgi
Ek@. av EkApAlrAyi. eyEhAyA
IM rAjAvinH QrIyAvien ekAlNem
EtAi. pE, eyEhAyAIminH te
ekAl N emA#hmtAyi QrIyAvu
Ek@. QrIyAvu By. atinAlyA
QjipHtiEl rep@. 22pE ey
EhAyAIMrAjAvH aKHEbArieR pu
nAy nATA q EprAy orAeLyM
m@ cileryM QjipHtiElyc@. 23an
rM av QrIyAvien piwicH eyEhA
yAIM rAjAvieRyweic@. QrI
yAvH vAL@ekAu vDiewNemH ey
zEhAyAIM klic@. QrIyAvieR m]t

yiermYAvH 26:24-27:17

746

EdhM pAveL sMsHkriiwEe


Riu. 24zAPAeR puM ahIAM
q Epm o mANiyAyi.
ahIAM yiermYAvien piNc@. ati
nA yiermYAvH , puErAhitArAluM
vAckArAluM vDiewAet ahI
AM kA.
enbUKdE
H nsrien yEhAv
BrNADipnA
yEhAvyi nieA sEzM
yiermYAvi lBic@. siedIyAvH
eydyielrAjAvAytieR nAlAM v
x*mAyi a lBict.H EyAzIyArAjA
vieR punAyi siedIyAvH .
2
yEhAv qEAw pRtH tA+
yiermYAEv, pekAuM ekAuM
tAM kL@Ak. avyi
ciltH nieR k}uivyHk. 3 pie
bAi k qEdAM, EmAvAbH ,
aEA, eew, sIEdA qiviwLi
el rAjAAyc@ekAwk. eyd
yielrAjAvAy
siedIyAvien
kANA eyzElmieliyiri Q
rAjAAew dtAvzM sEzL@M
ayyHk. 4 Q sEz tL@ew
yjmAnAErAw pRyAM dtAer
liNM. avErAwH en pRyk,
yi AEylieR eedvM, svznAy
yEhAv pRy+ 5 Q mieyyM atilu
sklmxYeryM s]xw
H icv {AnA
eNH niL@ew yjmAnAErAw pRyk.
miyiel sklm]geLyM s]xHwictH
{AnA. qeR mhAziyM z
mAy krL@M ekAA {Ani ecyHt
tH. Q mi qniixHwm M n
kAM. 6EA {A niL@ew rAjYeL
lAM bAbiElANielrAjAvAy enbUK
dH E nsri nkiyiri. av
qeR dAsnA. kA@m]geLeAu
EpAluM {A aven asriiM.
7
sklrAxH \ L@M enbUKdH E nsrien
yM aveR puenyM pQenyM
asriM. pie, bAbiElA prAj
yeEw kAlM vM. pl rAxH\L@M
mhArAjAAM bAbiElANien t
L@ew dAsnAM.
8
qAliEA cil rAxH \ ELA
sA*mAjYELA bAbiElArAjAvAy
enbUKdHEnsrien EsviAEnA av
eR kM tew k}uiElAEnA vis
tiM. aenyAyA {A tA
yiriM ec@k+ rAjYe {A vA,
piNi, mArkErAg qivekAH
ziiM.-yEhAvyi nitANH
Q sEzM- rAxH\e {A nzi
iMver {An ec@M aventier
yM ec@vA v rAxH\e nzii

27

siedIyAvH
...
nAlAM
vxM
eyEhAyAIeR BrNArMBi qANH
qAyBAxyi. tH pkiey}utiyEA
}uAy pizkAvAM. vc. 3 siedIyAvien
iyA pRytH . yier. 28+1 nAlAM
vxei pRyH. i. m. 594-593.

A {A enbUKdHEnser pEyAgi
M. 9 atinA vYAjvAcker i
tH. BAvivciA jAlvidYypEyA
giveryM itH. sVpHn
vYAKYAniA tAemu pRy
veryM vizVsitH . mric v ErAw
sMsAriveryM jAlvidYEyAgi
veryM itH. ni bAbi
ElArAjAvieR awimkLAkil qH
averl A M niELAw pRyM. 10pE
av niELAw N pRykyANH. av
ew Nk nieL mAt]EdzniM
vLerykEl ekAuEpAkAEn wyA
. nieL {A niL@ew vIwvi@
EpAkA nibitrAM. meA Edz
ni mrikyM ec@M.
11
pE, bAbiElArAjAvieR k
i kIe} k}uvyHkyM ayAeL
asrikyM ec@ rAxH \
jIviM. aver {A sVM rAjY
vsiAnvdikyM bAbiElArA
jAvien EsviikyM ec@M.-yEhA
vyi nitA Q sEzM-
rAxH\Li niv avew sVM
nAi vsikyM aview xi ec@
kyM ec@M.
12
Et sEzM te {A eydArA
jAvAy siedIyAvi nki. {A
pRu, siedIyAEv, nI nieR k}u
H bAbiElArAjAvieR ki
kI}i vyHkyM aven asri
kyM ec@k. bAbiElArAjAvienyM
aveR jneyM EsvicA ni
jIviM. 13bAbiElArAjAvien Esvi
A tARAkAtiA nIyM nieR
jntyM z@vieR vA, piNi, mArk
ErAgM qivkLA vDiewM. aA
rY sMBviemH yEhAv pRu.
14
qA vYAjvAckA pRy+
nieLAriluM bAbiElArAjAvi
eR awimkLAkil.
vAcker vitH. qekA
eA av niELAw NkLA
sMgitH. 15 vAcker {Any
ctl. yEhAvyi nitANH Q
sEzM-av N sMgikyM
sEzM qi nitAeN pR
ykyM ec@. atinA ni ey
dAer {A dErEAwiM. ni mri
M. niELAw sMgi vAckM
mriM.
16
aEA {A puErAhitAErAwM
jnELAwM pRu, yEhAv pRy+
vYAjvAck pRykyANH, bAbi
ElAkA yEhAvyew lyi
niH nirvDi sADn kv. aet
lAM eevkAet tiriek ekAuvrewM.
vAcker vitH, qeA
av niELAw NyA sMgi
tH. 17 vAcker vitH. bAbi
ElA rAjAvien Esvik. niL@ew
zi sVIkrik, ni jIvikyM
ec@M. Q eyzElM ngri vinAzM
vA ni kArNmAEktil .

747
18

av vAckrAeNi, avH
yEhAvyi ni sEzmuei
av Aie. yEhAvyew ly
i EA}um sADneLi av
Aie. rAjekAAri EA}u
m sADneLi av Aie.
eyzElmi EA}um vsHteL
i av Aie. aveyl A M
bAbiElANiEl ekAuEpAkewAti
riA vAck Aie.
19
eyzElmi EA}uM avEzxi
sADneLi svznAy
yEhAv pRy. lyi
k, evlw, nIAvu pIW,
m@ vsHt qiveylAmH. bAbi
ElANiel rAjAvAy enbUKdH E ns
aetlAM eyzElmi Epic@. 20ey
dyiel rAjAvAy eyEhAyAImien
twvukArnAyi ekAuEpA smyH
enbUKdH E ns aetAM qwi
il. eyEhAyAIMrAjAvieR punA
yi eyEhAyAKI. eydyiluM
eyzElmilum m@ mANimAeryM
enbUKdHEns ekAuEpAyi. 21yEhAv
yew lyiluM rAjekAAriluM ey
zElmiluM avEzxi vsHteL
i yi AEyjntyew eedvmAy s
vznAy yEhAv en pRy+
sklvsH t L@M bAbiElANi
El ekAuEpAkewM. 22{Anvey
vIew smyM av bAbiElANi
El ekAuEpAkewM. yEhAvyi
ni sEzmANitH- anrM {A
aetlAM tiriek ekAuvM. sAD
n {A tiriek Q lvyH
kyM ec@M.
vYAjvAcknAy hnnYAvH
siedIyAvH eydyiel rAjAvA
ytieR
nAlAMvxieR
aAM mAsM vAcknAy hnnYAvH
qEAw sMsAric@. a` qEprAy
orAL@ew punAyi hnnYAvH .
giebEyA pNArnAyi ayA.
qEAw sMsAriEA hnnYAvH
yEhAvyew lyilAyi. puErA
hitAM m@ jnL@M aviewyA
yi. hnnYAvu pRtH tAyi+
2
svznAy yEhAv, yi
AEyli
eR eedvM, pRy+ eydAewEm
bAbiElArAjAvH vc kM {A tk
M. 3 ru vxM k}iyti mE
bAbiElArAjAvAy enbUKdHEns
yEhAvyew lyini ekAu
EpAy sADn {A tiric@ ekAu
vM. enbUKdH E ns sADn
bAbiElANiEl ekAuEpAyi
qA {A sADn view
eyzElmiEl ekAuvM. 4eydyi
elrAjAvAy eyEhAyAKIenyM {A
Q lE tiriek ekAuvM.
eyEhAyAImieR punA eyEhA
yAKI. enbUKdHEns bAbiElANi
ElH oAwic@vi skleydAeryM

28

yiermYAvH 27:18-28:14

{A tiriek ekAuvM.-yEhAvyi
ni sEzmA tH- aen,
bAbiElArAjAvH eydAew m
li vci kM {A tkM!
5
anrM yiermYAvAck hnnYA
vAck mRupwi nki. av yEhA
vyew lyi nikyAyi.
puErAhitAM aviewyAyi
skl jnM mRupwi EkAmA
yi. 6yiermYAvH hnnYAviEnAw pR
u, Em! yEhAv stYmAyM a
en ec@em {A tIi! nI
sMgic sEzM yEhAv yATAY
mAe q {A #hi. yEhA
vyew lyiluAyi vsH t
yEhAv bAbiElANini tiri
ek ekAuvemi. vIini r
everyM yEhAv viEw tiriek
ekAuvievi.
7
pE hnnYAEv, {A pRyet
e Ekk. nieLlAvErAwmAyi
{A pRyete ik. 8hn
nYAEv, nIyM {AM vAckArA
ti vLer pute vAckAA
yi. pl rAxH\M mhAsA%AjY
M yM, vizH, mArkErAg
qivyAemH av sMgici
. 9 qA nm smADAnmA
em sMgic vAck yTA
vAcknAENA q priEzADie
wNM. aveR vcnM yATAYmA
yA av stYmAyM yEhAvyA
ayyHevenH mxY ktAM.
10
yiermYAvH teR k}ui o kM
DrikyAyi. aEA hnnYAvA
ck yiermYAvieR k}uiniM
kemw. kM hnnYAvH owic@.
11
anrM hnnYAvH qlAvM Ek
viDi Re sMsAric@. av
pRu, yEhAv pRy+ Et EpAel
{A bAbiElArAjAvAy enbUKdH
Ensew kvuM tkM. av
kM ElAkiel sklrAxH\L@ewyM
Emvc@. pE ru vxM k}iyu
te kM {A tkM.
hnnYAvH a pRutIEA
yiermYAvH lyM vi@EpAyi.
12
anrM yEhAvyini sE
zM yiermYAvi lBic@. hnnYAvH yier
mYAvieR k}uiniM kM qwH
owic t iEzxmAN sMBvic t H . 13y
EhAv yiermYAviEnAw pRu, ecH
hnnYAviEnAw pRyk, yEhAv pRy
tH tA+ nIeyA twikM mRici
ri. qA twiki pkrM
{AenA ukM AM. 14sv
znAy yEhAv, yi
AEylieR
eedvM pRy+ Q rAxH\L@ewey
lAMEm {AenA ukM vyHM.
av bAbiElArAjAvAy enbUKdH
Ensrien EsvitinA {An
ec@k. av avnH awimkLAkyM
ec@M. kA@m]gEm EpAluM {A
enbUKdHEnsri niyNM nM.

yiermYAvH 28:15-29:19

748

15

aEA yiermYAvAck hnAnYA


vAckEnAw pRu, EnA hnnYA
Ev! yEhAv nie aycil. qA
nI eydAereAu Nk vizV
siic@. 16atinA yEhAv pRytH
tA, hnnYAEv, eevkAet te
{A nie Q ElAk niewM.
Q vxM nI mriM. qeA nI
jneL yEhAvetier tiriyA pWi
ic@.
17
aEtvxM }AMmAsM hnnYAvH mri
kyM ecyHt.
bAbiElANiel tw vukAeA kH
bAbiElANiel eydrAy vA
sikH yiermYAvH o kyc@.
mA(EntA)M vAckAM
bAbiElANi vsi skljn
mAyANH kH ayct.H vereyA
eyANH enbUKdHEns eyzElmi
niM bAbiElANiEl ekAuEpA
ytH. 2(eyEhAyAKIrAjAvH, rAjmAtAvH,
EdYAgA, eyzElM eydA qi
viwLiel EntA, mrNiA, ekA
lA qiv eyzElmiEl ekAu
EpAketi EzxmANH Q kyyH
etH.) 3 qlAseyyM egmrYAvienyM
siedIyAvH enbUKdHEns rAjAvi
eRywEyc@. eydyiel rAjAvA
yi siedIyAvH. zAPAeR pu
nAyi qlAsA. egmrYAvH hiIyA
vieR puM. yiermYAvH kH
bAbiElANiEl ekAuEpAkA av
er lic@. ki enyA pRi
tH+
4
svznAy yEhAv, yi AEy
jntyew eedvM, tA eyzElmi
niM bAbiElANiEl twvukArAyi
aycvErAw en pRy+ 5 vsti
k pNiykyM avyi tAmsik
yM ec@k. Edz vAsmRik.
pUEAk n@piwiikyM ni
vLiy BNM tikyM ec@k.
6
vivAhM k}ic H puAM puimAM
Ake. puA BArYmAer ke
k. niL@ew puimAeryM vivAhi
trAk. avM aEnkMpuAM
puimAmAtinH aen ec@k.
aEnkM ikL@mAyi bAbiElANi vL
k. qi RvAkAtirik. 7{A
nieL aycngrinAyi nl kArY
ec@k. ni vsi ngri
nAyi yEhAvEyAw Aik. qe
A ngri smADAnmei
niM smADAnmAM. 8 svz
nAy yEhAv, yi
AEyjntyew
eedvM pRy+ niL@ew vAckA
M mAyAjAlAM nieL viAniw
yAtH. avew sVpHneL vi
tH. 9av Nk sMgikyANH.
tL@ew sEzM qinitAeN
H av pRykyM ec@. pE
{A vAcker ayciil. yEhA
vyinitAyi Q sEzM.

29

10

yEhAv pRytH tA+


bAbiElA q}upekAl AlM
zmAyiriM. kAliEzxM
{A bAbiElANi vsi ni
L@ewywE vM. nieL eyzEl
miEl tiriek ekAuvem
ecyH t vAgH d AnM {A pAliM.
11
qniH nieLiy cil p
tik mlmANH {Ani pRytH.yEhAvyi nitA Q sE
zM- qni nieLi nl ptik
L@H . nieL mRiewAtl
qeR pti. ni tIyM
nl BAviymANH {A ptiyiwtH.
12
aEA ni qeR nAmM viLiM.
ni qeRywE vrikyM q
EAw AikyM ec@M. {A
a ikyM ec@M. 13ni
qe etryM. pUmnEAew etr
A ni qe keM.
14
qe keA {A nieL a
vdiM. yEhAvyi nitA
Q sEzM-nieL {A twvi
ni tiriek ekAuvr@M. nieL
{A viewniM oAwic@ vitANH.
pE {Anyc sklrAjYLi
niM lLiniM nieL {A
omic@ @M.-yEhAvyi nitA
Q sEzM-nieL {A Q
lE tiriek ekAu vrikyM
ec@M.
15
pE yEhAv nmH bAbiElA
Ni vAcker tiri q
ni pREAM. 16pE yEhAv,
bAbiElANiEl piwic@ekAuEpA
kewA niL@ew bueLi
ArY pRy. dAvIdieR siM
hAsni EA ri rAjAvi
eniyM eyzElMngri EA
}uM avEzxi jneLiymANH
{A pRytH. 17svznAy y
EhAv pRy+ eyzElmi EA
}uvetier {A w te vA,
vizH, mArkErAg qiv ayH
tANH. aver {A tiA ekAA
cI ai}M EpAelyA
kyM ec@M. 18eyzElmi EA}u
ver {A vAL@ekAuM vizekA
uM mArkErAg ekAuM oAwiM.
av sMBvic kH miyiel
mel A rAjYL@M ByewtinANH
{Anen ec@tH. av nzii
ewM. sMBvic kArY EkH atHtMekAH L@k LM viLic@ EpAM.
mxY EdAx sMBvic t inH
dAhrNmAyi L@k aver i
A@M. qvieweyAe {Anver oAwi
EvA avieweyAe mxY
aver apmAniM. 19aetlAM {A
yATAYmAM. kArNM, eyz
ElMkA qeR sEzM ecvieAi
l . -yEhAvyi nitANH Q
sEzM-qeR sEzM {A vIuM
vIuM avyc@. avH qeR

749
sEzM nkA {A qeR dAsA
rAy vAcker pEyAgic@. pE
av icil. yEhAvyi ni
tA Q sEzM 20vAsikLAy
EAEr, nieL {A eyzElmi
niM bAbiElANiElH oAwic@ vi@.
atinA yEhAvyew sEzM ecvi
eA_k.
21
yEsyAvieR pu siedIyA
vieRyM EkAlAyAvieRyM pu
nAy hAbieniyM svz
nAy yEhAv kArM pRy+ Q
ruEpM niELAw N sMgi
kyANH. avew sEzM qini
tAeNv
pRiri.
pE av N pRykyANH.
ru vAckeryM {A bAbiElA
Niel rAjAvAy enbUKdHEnsri
nM. enbUKdH E ns avriv
eryM bAbiElANi twvukArAyi
niL@ewmi vc @ vDikyM
ec@M. 22anYA EdAxABv
eLiy dAhrNinH skl
eydwvukAM aver iA@M.
twvuk pRyM+ yEhAv nieL
siedIyAvienyM hAbienyM
EpAel kte. bAbiElArAjAvH
avriveryM @ekA! 23yi A
EylukAiwyi tik ecyHttH
ru vAckArANH. ayA
reR BArYymAyi av vYBicAr
pApM ecyHt. av N pRykyM
Nk yEhAvyAy qeR sE
zmAeN@ pRykyM ecyHt. aA
rY ecA {A avErAwAvzY
eiil. averA ecyHtetH
qniRiyAM {AenA sAiyANH.
yEhAvyini sEzmA
tH.
ezmAvi eedv
ieR sEzM
24
ezmAviM o sEzM nk.
enehlAMwMbArnANH ezmAvH .
25
svznAy yEhAv, yi
AEyli
eR eedvM pRy+ ezmAEv, eyz
Elmiel skl jnM nI kyc@.
myEsyAvieR punAy esPnYAvH
q puErAhitM nI kkLyc@. sk
l puErAhitAM nI kkLyc@.
kk nI nieR sVM nAmi
lANH , yEhAvyew aDikArill
ayctH. 26ezmAEv, esPnYAvi
ki nI pRtH tA+ esP
nYAEv, eyEhAyAdyew AnH yEhA
v nie puErAhitnAiyiri. nI
yEhAvyew lyieR mtlAr
nAEkvnA. vAckenEAel
aBinyi AdArenyM nI
biNM. ayAL@ew kAluk vliy
twikiwyiliwkyM k}ui
uvLymiwkyM EvNM. 27EA yier
mYAvH o vAckenEAel nwik
yANH. pie nIeyANH aven piwi

yiermYAvH 29:20-30:7

wAtH? 28yiermYAvH bAbiElANilu


{H Q sEzmyci+ bAbi
ElANilu ni vLerAlEH
aviewyAyiriM. atinA aview
vIw pNitH vAsmRik. Plv]
n@vLi atiniM ki@
tik.
29
puErAhitnAy esPnYAvH kH
vAcknAy yiermYAvinH vAyic@ekA
w. 30aEA yEhAvyi ni
sEzM yiermYAvi lBic@+ 31yier
mYAEv, bAbiElANiel skltwvukA
M Q sEzmyyHk+ enehlAM
wMbArnAy ezmAvieni yEhA
v pRytH tA+ ezmAvH ni
ELAw sMgic@. pE aven {An
yc t l . ezmAvH nieLeAH o
N vizVsiikyAyi. 32ezm
AvH aen ecyHttinA yEhAv
pRytH kArmA+ enehlAmi
eR wMbArAy ezmAvien {A
wen ziiM. aveR wMbe
{A niEzxM nziiM. qeR jni
nAyi {A ec@ nkeLAM avnH
piwAnAkil.-yEhAvyini s
EzmA tH-jneL yEhAvyHe
tier tiriyA pWiictinA ezmA
vien {A ziiM.
tIyew vAgd
H An
yiermYAvinH yEhAvyiniM
lBic sEzM tA+ 2yi AEy
jntyew eedvmA yEhAv pR
u+ niEAw {A pR vAk
yiermYAEv, nI o pusHtki q}uti
vyHk. Q pusHtkM ninAyi q}u
k. 3yEhAvyini sEzmANi
tH: en ec@k, qeA {A
qeR jntyAy yi
AEylukAeryM
eydAeryM vAsiniM
tiriek ekAuvkAlM vM. yEhA
vyi nitANH Q sEzM.
jne {A avew pUvik {A
nkiy Edz {A tiriek ekAu
vM. aEA qeR jnt vIuM
lieR wmrAM.
4
teR jntyAy yi AEylukAeryM
eydAeryM piy sEzM
yEhAv pRu. 5 tA yEhAv pR
tH+
mxY EpwiekAu kry
{ Ek! mxY Byiri!
aview smADAnmil!
6
Q EcAdYM EcAdikyM prigNi
kyM ec@k+ pux sviAnA
EmA? tIcyAymil! pieANH z
nAy qlA puxM svEvdney
w OIeyEAel teR vyRi
piwitH? qekAANH oAErA
ewyM mKM mricvEREpAel evL@
tAtH? qekAeA puxA
vLer Byiri.
7
yAEAbi vLer DAne
eAdinmANH. mhAdritieR smy

30

yiermYAvH 30:8-31:4

750

mANitH. EpAel meA smyM orilu


mAkil. pE yAEAbH riewM.
8
smyH-svznAy yEhAv
yi ni sEzmANitH - {A
yi AEyjntyewyM eydAew
yM k}uiel kM tkM. nieL
@ kyRuM {A epAiM. viEdzi
k nieyAriluM qeR jne awi
mkLAyil. 9yi
AEylukAM eyd
AM viEdzrAjYeL Esviyil. l!
av tL@ew eedvmA yEhAvey
EsviM. tL@ew rAjAvAy dAvIdien
yM av EsviM. rAjAvien {An
vAyi ayyHM.
10
atinA, qeR dAsnAy yAEA
Eb, ByeEw! yEhAvyi ni
tANH Q sEzM. yi AEyEl, Bye
Ew. nie {A vidrEdzniM
riM. vidrEdz twvukArA
ni. pE nieR pigAmikeL
{A riM. aver {A Edz
niM tiriek ekAuvM. yAEAbi
vIuM smADAnmAM. jnM yAEA
bien ni zlYewkyil. qeR
jne EpwiiA z@vuAkyil.
11
yi
AEylielyM eydyielyM
jnEm {A niELAewAmH. yEhAv
yini sEzmA tH. nieL
{A rikyM ec@M. nieL {A
rAxH\LiElyc@. pE rAxH\
eL {A pUmAyM nziiM.
stYmA, rAxH\eL {A tk
M, pE nieL {A nziiyil.
ni\L@ew v]ik ni zii
eEwtANH . pE nieL {A
nAyi acwmvrAM.
12
yEhAv pRy+ yi AEylukAM
eydAmAy ni EBdmAkA
o mRivuH. EBdmAkA priH ni
H.
13
niL@ew vw <xiA orA
L@mil. ni EBdmAkil.
14
ni nirvDirAxH\L@mAyi sQ
XdilAyi. pE rAxH\ ni
eL gQniEtyil. niL@ew suX
nieL mRiri. z@vien
eyEpAel nieL {A mRiEvlic@.
nieL {A vlAet ziic@. ni
L@ew mhAprADM mlmA {An ecyHt
tH. niL@ew nirvDi pAp mlmANH
{An ecyHttH.
15
yi
AEyEl, eydEy qinA
ni sVM mRivieni nilviLi
tH? niL@ew mRivuk EvdnAkr
mANH. ati zmnvumil. niL@ew mhA
prADM mlM yEhAvyAy {A A
rY niELAw ecyHt. niL@ew nir
vDi pAp mlM {Ani ecyHt.
16
rAxH \ nieL nziic @ ,
pE EA av nziieiri
. yi AEyEl, eydEy, niL@ew
z@ twvukArAewM. av ni
L@ew sADnLphric@. pE anY
aver ekAywiM. av yi

niLi niphric@. pE anY


yi avri niphriM.
17
niL@ew ErAgYM {A tiriekeA
uvM. niL@ew mRivuk {A suK
ewkyM ec@M. yEhAvyini
tANH Q sEzM. qekAeA
ni jAti&xHwerH anY pRu.
sIEyAen M gQniil qv
pRu.
18
yEhAv pRy+ yAEAbieR jn
miEA twvilANH. pE av tiric@
vM. yAEAbieR BvnELAwH qni
dyvumAM. tk ekiwLA mw
e o emA mAmANH ngrmi
EA. qA ngrM atieR i
punniiewM. rAjekAArM yTA
An vIuM niiewM.
19
lv vA}HiAwM. avi
wemuM ciriyew zbHdM niRyM. avH
{A nirvDi ueL nM. yi A
EyluM eydyM ecRutAyiriyil .
av {A mhtVM ekAuvM. M
avewEm niu EnAiyil.
20
yAEAbieRwMbM
pe
yi AEywMbM EpAelyAM. yi A
EylienyM eydeyyM {A zmA
kyM aver mRiEvliver {A
ziikyM ec@M.
21
avew sVM L@kLielAv
aver nyiM. BrNADip qeR
jniniM vM. {AnAvzYee
i mAEm ovnH qEAww vrA
pRRU. atinA EntAviEnAw {A
qeRywE vrA pRyM. av
qeRywekyM ec@M.
22
ni qeR jnmAyiriM. {A
niL@ew eedvvuM.
23
yEhAv vLer EkApici! av
jne ziic@. zi ekAwA@EpA
el v. dxHwAew EnH aetA
}liA@EpAel v.
24
tA ecAnAElAcic kArY pU
iyAkAet yEhAvyew EkApM zmi
kyil. divsM avsAniEA,
ni mnilAM.

putiy yi AEy
yEhAv ArY pRu, aH
{A, skl yi
AEyEgA
L@ewyM eedvmAyiriM. av qeR
jntymAyiriM.
2
yEhAv pRy+ z@vieR vALi
ni rev mmiyi zVAsM
keM. yi
AEy aview vimM
Etwi EpAM.
3
vidrniM yEhAv teR jnt
yH tYnAM. yEhAv pRy,
nitYmAyi w sHEnhMekAH {A
nieL sH E nhi. aekAANH
niELAw {A wM kN kAiytH.
4
yi AEyEl, qeR vDuEv, nie
{A vIuM niiM. nI vIuemA
rAjYmAM. nI nieR tMbu vIuM qw

31

751
kyM h A dm sklErAwemAM
n]M vyHkyM ec@M.
5
yi AEyliel kxkEr, ni mi
riEAkLi vIuM xiyiRM. zm
rYAngri @m kLi
ni miriEAk vLM.
miriEAiel p} xiA
BiM.
6
kAvA Q sEzM viLic@ pR
y smymAM. v, nmH new
eedvmA yEhAvey rADiA
sIEyAniEl EpAkAM! qyImiel
ipuR kAvAEpAluM
sEzM viLic@ vuM.
7
yEhAv pRy+ h A dikyM
yAEAbinAyi pAwkyM ec@k!
rAxH\Li mhAy yi AEylinAyi
viLic@vuk! ni vA}HiAwkyM
viLic @ vukyM ec@k. yEhAv
teR jntey ric@! yi AEylieR
rAxH\iniH jIvEnAew Epi
ever av riciri!
8
oAik, vw rAjYniM
yi
AEylien {A ekAuvM. mi
yiel vidrlLiniM yi AEy
lukAer {A omic@@M. jnLi
cil aM tLvmAyiriM. OI
kLi cil gBiNikL@M sviARAy
vmAyiriM. pE nirvDiEp mwi
vM.
9
av kruekAH mwivM. pE
{Anver nyikyM zVsii
kyM ec@M. avirkLilUew aver
{A nyiM. av vI}Atiri
viDM nl pAtyilUew aver {A nyi
M. nieL {A akArM nyiM.
qeA {A yi AEylieR pitA
vA. qyIM qeR dYjAt
mA.
10
rAxH\EL, yEhAvyi ni Q
sEzM vik! kwryilu vid
rlLi Q sEzemik+ yi
AEylukAer eedvM citRic@. pE
eedvM aver omic@ tiriekekAu
vM. teR ipe (jnt) av
wyenEAel EnAkyM ec@M.
11
yAEAbien
yEhAv
tiriek
ekAuvM. averA zAri
niH yEhAv aver rikyM
ec@M.
12
yi
AEylukA sIEyAeR enRuk
yielkyM hAdMekAH EAzi
kyM ec@M. yEhAv n nk
Lilu h A dMekAH avew mKM
tiLukyM ec@M. yEhAv avH
DAnYM, puvIH, olIev, ii,
p qiv nM. niRey ev
m odYAnM EpAelyAyiriM av.
yi AEylukA pie vliy drit
L@Ayi riyil.
13
aEA yi AEyyvtik hA
dic@ n]M ec@M. yvAL@M v]AM
n]i EckyM. avew vYsn
e {A hAdmAi mA@kyM ec@M.

yiermYAvH 31:5-23

yi AEylukAer {A zVsiik
yM avew vYsne {A hAdmA
i mA@kyM ec@M.
14
puErAhit {A sm]mAyi B
NM nM. {A n nkLi
qeR jnieR mnH niRykyM
av t]pHtrAvukyM ec@M. yEhAv
yi nitAyi Q sEzM.
15
yEhAv pRy+ rAmyi o zbHdM
EkM. atH atIv vYsnEAewy
ErAdnmAyiriM. RAEh teR u
Ayi krykyAyiriM. teR i
k mrictinA zVsiiewtH
av nirsiM.
16
pE yEhAv pRy+ krci ni
H! nieR kkLi kI niRyHtH!
nieR v] iH nin tiPlM
ki@M! yEhAvyi nitANH Q
sEzM. yi
AEyjnt z@vieR
EdzniM mwivM.
17
yi
AEyEl, nin tIyH.
yEhAvyi nitA Q sEzM.
nieR ik sVM EdzE mwi
vM.
18
qyIM kry {A Ekiri
. qyIM en pRy {A
Ek@+ yEhAEv, nI prmAi
qe ziic@! {AeneR pAWM pWi
kyM ecyHt. prizIliewA o
kiwAvienEAelyA {A. qe
zii niENEm, {A nii
El mwi vekAAM. prmAmA
yM nIyA qeR eedvmA
yEhAv.
19
yEhAEv, {A nii nikH
alutiriu. pE {AeneR
dxHv]ikeLi pWic@. atinA
{A mAnsAre@. {A ecRumA
yiEA ecyH t mrLi
litM apmAnitmAyi.
20
eedvM pRy, qyIM qeR
iypuen ninRiyAM. i
en {A sHEnhi. aet, {A
plEA}uM qyImien vimzici@H,
qiluM EA}uM {Anveni cii
. {Anven vLer sHEnhi. stY
mAyM qniven zVsiiNem
H. yEhAvyi nitAyi Q
sEzM.
21
yi AEylukAEr, v}iyiel awyAL
Rik. vIiEl v}i kANi
awyALL@yk. v}i nirIi
k. nI vi@EpA v}ik oAi
k. yi AEyEl, qeR vDU, vIiEl
vrik. nieR pNLiEl mwi
vrik.
22
avizVsHtpuI, nIey kAlM al
utiriyM? nIeyEA}AyiriM mwi
vrik? EdzH yEhAveyeiluM
putAyi s]xHwiEA o OI o
pux @mAM.
23
sv z nAy yEhAv, yi
AEy
lieR eedvM pRy+ eydAA
yi {A vIuM nk ec@M. twvukA

yiermYAvH 31:24-32:2

752

rAyi ekAuEpAkever {A tiri


ek ekAuvM. aH, eydAEdzM
atiel pNLilumv oriwi
Q vAk pEyAgiM+ nl BvnEm,
vipvtEm, yEhAv nieL a#
hie!
24
eydyiel sklpNLilum
v smADAnEAew omic@ jIviM.
kxkM kAlivumAyi i nw
vM smADAnEAew eydyi omi
c@ vsiM. 25INitM dblmAy
vH {A vimvuM ziyM nM.
vYsnM niRvew #h {A
pUIkriM.
26
a EktiEzxM {A Ne}u
E@ @M EnAi. aetA suKkrmAy
RmAyi.
27
{A yi
AEy, eydAwMb
eL vLtieR din vr
vAyi. yEhAvyi nitAku Q
sEzM. avew ikeLyM m]geL
yM wi vLrA {A shAyiM. o
ecwi n@vL EAelyAyirimtH.
28
mkAlLi, yi AEylienyM ey
deyyM {A nirIic @ , pE
aver, pi}uetwA smyinAyi
{A kAitH. {Anver kIRi
yi@. {Anver nziic@. av {A
anvDi drit nki. qAli
EA, aver niivAM zrA
vAM {A EnA. yEhAvyi
nitAyi Q sEzM.
29
mxY niyM Q p}eAlH p
EyAgiyil+
pitAA puLi miri ti.
pE mH puLirsM lBic@.*
30
oAErAM avnveR pApA
mriM. puLic miri tivnH puLi
rsM ki@M.
putiy krA
yEhAv kArM pRu, yi AEy
wMbvuM eydAwMbvumAyi
{AenA putiy krARuA kAlM
v. 32tH {A avew pUvik
mAyAiy krARuEpAelyAyiriil.
aver {A eekpiwic H QjipH t i
niM puRE ekAuvrEvyANH
{A krARuAiytH. {Anvew
yjmAnnAyi. pE av wwi
lMGic@. yEhAvyi nitAyi
Q sEzM.
33
BAviyi {A yi
AEyjnty
mAyi Q krARuAM-yEhAvyi
nitANH Q sEzM- {A qeR
pEdz avew mni niRyHM.
avew Xdyi {A q}ukyM
ec@M. {A avew eedvmAyiriM.
av qeR jntyM. 34yEhAvey aRi
yA jnH tL@ew ayAeryM
bueLyM pWiiEivrikyil .
31

p i t A A . . . l B i c @ mAtApitAAew
v]i kL@ew PlM aBvitH ik
LANH qM.

q ekAeA vuM niAr


mt vuM mANiveryv qe
aRiyM.-yEhAvyi nitAyi
Q sEzM- avew dxHv]ikH
{AnvErAw miM. avew pAp
{A oAikyil.
yEhAv oriluM yi A
Ey vi@EpAkyil
35
yEhAv pRy+ yEhAv pk
sUrYen kAzii. cenyM
neLyM av rAiyi tiL
. tirk tIr tl@MviDM yEhAv
sme L. sv z nAy
yEhAv qA aveR nAmM.
36
yEhAv kArM pRy+ yi A
EylieR pigAmik o rAxH\mAyi
ritvsAniiil. qni sUrY,
c, n, smM qivyew
niy NM nxHwewEAE} a sMB
vikyZ.
37
yEhAv pRy+ yi AEylieR
pigAmikeL {AenAriluM tirsHkri
il. mkLilAkAze mxYiL
vA k}iykyM tAe} miyiel rhsY
m}uv pWikyM ecyHtA mA
Em aen sMBvi. aEA mAEm
yi
AEylieR pigAmikeL {A
tiLy. aEA mAEm avew
pApH {A aver tiLy.
yEhAvyi nitAyi Q
sEzM.
putiy eyzElM
yEhAvyinitA Q sE
zM, eyzElMngrM yEhAvyH Ayi
punniiew divs vr
vAyi. m}uv ngrvuM punnii
ewM-hnEn EgApurM mt ml
vAwM ver. 39aLvucrwH mlvAwM mt
Ener gAErbuiElM aviewniM
gAErbH q lEM vlic@ nI@M.
40
m]tEdhL@M cArvuM vliecRiye
w tA}Hvr m}uvM yEhAvyH vi
lmAyiriM. tirvAwM ver
y kiEAtA}Hvryew tA}HvzM ver
y m}uv m@AvukL@M tilue
wM. lM m}uvM yEhAvyH
vimAyiriM. eyzElMngrM vIu
emAriluM tkiwkyM nziie
wkymil.
38

yiermYAvH o vy vAu
siedIyAvH eydyiel rAjAvA
ytieR pAMvxM* yiermYA
vi yEhAvyini lBic sEzM
tA. siedIyAvieR pAM
BrNvxM enbUKdH E nsrieR pti
enAM vxmAyi. 2aEA, bAbi
ElArAjAvieReesnYM eyzElM
ngre vLykyAyi. yiermYAvH

32

s i e d I y A v i e R . . . v x M i. m. 588-587
yi tH. eyzElM enbUKdHEnsri
nA nziie vxmAyi tH.

753
pARAvieR mH bnilumAyi
. mM eydyielrAjAvieR
ekAArmAyi. 3 (eydyiel
rAjAvAy siedIyAvH aview yiermYA
vien twvilii. yiermYAvu v
cic kArY siedIyAvinH xHwe
iil . yiermYAvu pRi,
yEhAv pRy+ eevkAet te
{A eyzElMngrM bAbiElA rAjA
vi nM. enbUKdHEns Q ngrM
piwiM. 4eydyielrAjAvAy sied
IyAvH bAbiElAkAew eesnY
iniM rewil. pE av
tIcyAyM bAbiElArAjAvi n
kewM. siedIyAvH bAbiElArA
jAvumAyi mKAmKM sMsArikyM
ec@M. siedIyAvH aven sVM
kkekAH kAM. 5bAbiElA
rAjAvH siedIyAvien bAbiElANi
El ekAuEpAM. {A ziiciri
kAlM siedIyAvH aview
tuM.-yEhAvyi nitA Q
sEzM. bAbiElAkAew eesnY
EAw yM ecyHtAluM ni vijyi
il.)
6
twvukArnAyiriEv yiermYAvu pR
u, yEhAvyini sEzM
qni v. sEzM tAyi+ 7yier
mYAEv, nieR aAvnAy zlmieR
punAy hnemEy eevkAet nieR
ywE vM. hnemEy niEAw
yiermYAEv, anAETAH pNinw
qeR vy vAuk. a
vAuk, qeA nIeyeR aw
buvA. vy vAEtH
nieR avkAzvuM rvAdiVvumA
NH q pRyM.
8
anrM yEhAv pREpAel
te a sMBvic @ . qeR mAl
pu hnemEy kAvAew mH
qeRywEl v. hnemEy
qEAw pRu, yiermYAEv, ebnYAmI
EgAAew EdzH anAETAinw
qeR vy vAik. a
vAi sVmAkeytH nieR av
kAzmAytinA nI lM vAuk.
aen, atH yEhAvyew sEz
mAyieH {AnRiu. 9 anAETAi
lu vy qeR mAl pueR
eekyiniM {A vAi. ptiEn}u
Ez evi {Anv ekAw. 10{A
mANM oi@. mANieR o ti
mvcH qeR eekvzM kii. qeR
v]ikH qni cil sAikeL
yM kii. evi {A o Ai vc@
i. 11qiH {A mANieR m
vc tiyM mvyHA tiyemw
. 12a {A bAien likyM
ecyH t . EnrYAvieR punAyi
bAH. mhEsyAvieR punAyi
EnrYAvH. mvc mANtii kcvw
ieR m}uv vYvkL@M Ayi
. qeR mAlpu hnemEyluM
m@ sAikL@M EnAi niEyANH Q

yiermYAvH 32:3-24

mANM {A bAien lictH.


sAikL@M mANi ovci.
{A mANM bAi n k
anvDi eydAM miriAyi
.
13
qlAvM EnAiniE {A bA
iEnAw
pRu+ 14svznAy
yEhAv, yi AEylieR eedvM pRy
+ ru mANL@M -mvcM
mvyHAM- qwH o mBrNiyi
liwk. mAN vLerAlE
nilniviDM aen ec@k.
15
svznAy yEhAv, yi
AEyli
eR eedvM pRy+ BAviyi, qeR
jnM oriwi vIwkL@M vylukL@M
miriEAkL@M yi AEylieR Edz
vAuM.
16
EnrYAvieR punAy bAinH
mANM nkiytiEzxM yEhAv
EyAw Aic@. {A pRu+
17
yEhAvyAy eedvEm, nI nieR
mhAziyA kAzeyM miey
yM s]xHwic@. nin ecA oM
atH-tkrml. 18yEhAEv, nI yir
vizVsHtM kANYvAmA.
qA pitAAew pApH
puAer nI ziiH. mhtVmA
, znAy eedvEm, nieR nAmM
svznAy yEhAv qA.
19
yEhAEv, nI mhAkArY sU
NM ecyHt nwA. mxY ec@
etlAM nI kA. n ec@v
nI tiPlM nkyM ti
ec@ver ziikyM ec@avH nI ahi zi n.
20
yEhAEv, QjipHtEdzH zmAy
atH - ttY nI ecyH t .
EpAluM nI zmAy atH-t v
ic@. aArY nI yi AEyliluM
mxYiweAeyM ecyHt. A
rYekAH nI sinAyiri.
21
yEhAEv, nI nieR zmAy atHtv] ik kAieAH nieR
yi AEyjntey QjipHtiniM
EmAciic@. ArY ecA nI
nieR zmAy sVM eek pEyA
gic@. nieR zi visHmyAvhmAyi
!
22
yEhAEv, Q mi nI yi AEy
jntyH nki. pH Q mi avew
pUvikA nem nI vAgH
dAnM ecyHti. etA nl lmA
NH. nirvDi nk niR nl EdzmA
NitH. 23yi
AEyjnt Q Edz
vH atH sVmAeyw. pE
av nie asricil. nieR p
Edz av pAlicil. nI klic
kArY av ecyHtil. atinA
nI yi
AEylukAH Q BIkrkArY
sMBviic@.
24
EA z@ ngre vLykyM
ecyHtiri. eyzElmiel EkA
k vliukyRi atien piwicw
A av mnk ek@kyANH.

yiermYAvH 32:25-43

754

tL@ew vAL@k, vizH, mArkErAg


qivekAH , bAbiElA
eesnYM eyzElMngre EtAl i
M. bAbiElANYAeweesnYM ng
re mikyANiEA. yEhA
Ev, en sMBviem nI pRuEA aen sMBvitH nI
kAkyM ec@.
25
yEhAEv, qeR yjmAnEn,
EdAxeLlAM sMBvikyANH. qA
liEA nI qEAw pRykyANH,
yiermYAEv, eviekAwH lM
vAuk. vAli ciler sAikLA
kyM ec@k. bAbiElANYAew
eesnYM ngrM piwiA tARAyiri
. {AenieneR pNM pA}A
NM?
26

anrM yiermYAvinH yEhAvyi


ni sEzM lBic@. 27yiermYAEv,
{A yEhAvyA. miyiel oAErA
ewyM eedvmA {A. qniH
asAYmAyi omielu ninRiyAM
yiermYAEv. 28yEhAv w, eyz
ElMngrM {A w te bAbiElANY
Aew eesnYiM bAbiElArAjA
vAy enbUKdHEnsriM nM. ees
nYM ngre piwiM. 29bAbiElANYA
ew eesnYM EAe eyzEl
mien mikyANH. av wen ngr
i kwH tI ekAL@M. av ngre
agHniiryAM. eyzElMkA vYAj
eedvmAy bAlinH m@Avi vcu v}i
pAwk k}icH qe EkApixHWnAiy
nirvDi vIwk Q ngriluH. av
tL@ew m@AvukLilu anYeedvvi
#hH blikL@M pAnIyyAgL@M
aic@. Bvn bAbiElANYA
ew eesnYM kic@ nirM. 30yi A
EylukAeryM eyderyM {A nirI
ici. av ec@etlAM tiyA
. ecRumAyi kAlM mtE
av ti ecyH t . yi
AEyjnt
qe EkApAlnAiyi. sVM
eekk ekAu niic vi#heL
rADicANv qe EkApiictH.
yEhAvyi nitANH Q sEzM.
31
eyzElM niie nA mt
ver Q ngrvAsik qe EkA
piic@ekAi. Q ngrM qe
amAM EkApiic@. atinA qni
tien qeR kmini mAA
EpAluM EtA. 32yi AEylukAM
eydAM ecyHtiri skl tik
LAluM {A eyzElmien nziiM.
jn, avew rAjAA, avew
puErAhitA, vAck, eydA,
eyzElMkA qiverl A M qe
EkApAlnAiyiri.
33
av shAyinAyi qeRyw
E vEriyi. qAlv qeR
EnH tL@ew puRM tiric@. aver
vIuM vIuM pWiiA {A mic@.
pE av qe vicil. aver

tiA {A mic@. pE av
34
av vi#hL@Aiic i l .
pE {A vi#heL evRu.
av tL@ew vi#heL qeR nAm
i viLiew lyi vc@.
rItiyi av qeR lye
a}uAi.
35
ebhiEAmi av vYAjeedv
mAy bAli Evi tl pNi
. tL@ew puAeryM puimAeryM
zibli nkAnANv rADnA
l AiytH. aremA BIkr
tYM ecA {AnvErAw oriluM kli
ciil. eydA aremA BIkr
k]tYM ec@em {A ciici@ EpAlu
mil.
36
ni pRykyANH, bAbiElA
rAjAvH eyzElM piwic w M. av
vA, piNi, mArkErAg qivey
Q ngrM pwivApEyAgiM.
qA yi
AEyjntyew eedvmA
yEhAv pRy+ 37yi AEylukA
eryM eydAeryM {A avew
EdzniM oAwici. avErAw vL
er EkApici. pE {A aver
Q lE tiriek ekAuvM. av
er vAsikLAyi ayc qlA rAjY
LiniM {A aver smAhric@ ekA
uvM. aver {A Q lE
tiriek ekAuvM. aver {A smADA
niluM surittViluM k}iyAnv
diM. 38yi
AEylukAM eydAM
qeR jntyAyiIM. {Anvew eed
vvuM yiriM. 39o jntyAyiriA
#hM {A av nM. av
H oerA #hEm Ayiri- t
L@ew jIvitiluwnILM qe rADiA
#hM. qe drikyM rA
DikymANH stYi avew #
hM. aen ec@tH avM avew
mM n eekvM. av prmA
mAyM aenyA#hiM. avew
mL@M aen teyAyiriM.
40
yi AEyjntyM eydAjnty
mAyi {AenA krARuAM. Q wwi
nitYmAyi wM. Q krARi {AenAri
luM jntyiniM tiriykyil.
avErAw {A sdA dyAvAnAyiriM.
aver {A qe driA #
hmvrAM. pie averAriluM
qi niklukyil . 41avere
sxHwnAM. av n ec@
ti {A sEAxiM. tIc y AyM
{Anver Q Edz nwkyM aver
vLkyM ec@M. qeR pUmn
AluM pUAvinAluM {A a
en ec@M.
42
yEhAv
pRytienyANH+
yi
AEyjntyH M eydAM
{A Q mhAdrM ekAuviri.
aEtEpAel nlkArYL@M {AnvH
ekAuvM. avAyi nk ec@em
{A vAgHdAnM ec@. 43ni
pRy+ Q EdzM o nYmmiyA

755
. ati mxYErA m]gELA l.
bAbiElAkAew eesnYM Q rAjY
e prAjyewi. qA BAviyi,
mxY oriwi view lM vAi
M. 44mxY tew pNmpEyAgicH
vyluk vAiM. av tL@ew krA
RukLi oiH mvyHM. krARuk oi
wtinH m@ cil sAikLAM. ebnYA
mIEgAA vsiiwH jnM
vIuM lMvAuM. eyzElmi i
lum vyluk av vAiM. ey
dyew Edze pNLiluM i
EdzM pwiAR i viluM
et mEdzM av vyluk
vAuM. niL@ewyAL@keL {A tiriek
eAuvtinAl
sMBviM.
yEhAvyinitAyi

sEzM.

eedvieR vAgd
H AnM
yEhAvyini sEzM rAM
tvNyM yiermYAvi lBic @ .
yiermYAvH aEA}uM kAvAew a
Ni bitnAyi. 2yEhAv mi
ey s]x H wikyM atien surit
mAyi kAkyM ec@. yEhAv qA
aveR nAmM. yEhAv pRy,
3
eydEy, qEAw Aik, {A
niEAwrM pRyM. niEAw {A
DAn rhsY pRyM. ArY
nI mu Eki@Avil. 4 yEhAvyA
yi AEylieR eedvM. eyzElmiel
vstikeLiyM eydyiel rAjekA
AreLiyM yEhAv kArM pRy
. z@ Bvn tkM. ngrm
tilukL@ew mkver z@ ecRuk
niiM. z@ vAL@kekAH Q ngr
LiluvErAw yM ec@M.
5
eyzElM nivAsik nirvDi ti
k ecyHtiri. avErAw {A EkA
piciri. {Anvetier tirii
ri. atinA {Anview nirvDi
Eper vDiM. bAbiElAkAew ees
nYM eyzElmientier yM ecA
vM. eyzElmiel vIwkLi aEnkm
EnkM m]tEdhL@AM.
6
qA, aEA {A ngrvA
sikeL suKewM (miM). av
{A smADAnvuM suryM nM.
7
eydeyyM yi AEylienyM {A
avew EdzE vAsiniH
tiriekekAuvM. aver {A p}y
EpAel zmAM. 8av qnietier
pApM ecyH- qA pApM {A
k}ukiLyM. av qnietier yM
ecyHt-pE avErAw {A miM.
9
anrM eyzElM atH-tkrmAy o
lmAM. mxY ahAdiM. anYrA
jYA atien vA}H kyM ec@M.
aview sMBvi nkeLi av
EkEA}ANen sMBvik. ey
zElmiEnAw {A ec@ nkeLi
av EkM.

33

yiermYAvH 32:44-33:21
10

ni pRy, {L@ew rAjYM


o nYmmiyA. aview mxY
ErA m]gELA vsiil. eyzEl
miel etvukLiluM eydyiel pN
LiluM EA zAtyANH. qA
w te aviwM zbHdmKritmAM.
11
aview hAdieRyM sEAxi
eRyM zbHd niRyM. vDUvrAew
hAdzbHdM aview niRyM. jn
yEhAvyew lyiEl v}ipAw
kL@mAyi vtieR zbH d mAM.
av pRyM, svznAy yEhAv
vA}H ewe! yEhAv nl v nA!
yEhAvyew kANYM nitYmAyi w
! {A vIuM eydEyAw nk
ec@emtinA jnM en pRyM,
tH rMBiEl EpAelyAyiriM.
yEhAv ArY pRu.
12
sv z nAy yEhAv pRy,
viwM EA nYmANH. view m
xYErA m]gELA vsiil. pE ey
dyiel pNLiellAM mxYA
M. aview wyAM avew i
pi vimiA puEmwkL@mA
M. 13ipM mE nwEA wy
A avey q. mxY rAjYem
AwM wkeL qM.-iEdz
M pwiAR mlywivAriluM en
egviluM melA eydpNLiluM.
nl zAK
yEhAvyi nitA Q
sEzM+ yi AEylukAM eydA
M {AenA vizixHwvAgHdAnM ecyHt.
{A vAgHdAnM ecyHt kArY Av
ikmA kAlM vrvAyi. 15aEA
dAvIdieR wMbiniM {AenA
nl zAKey vLM. rAjYi nlM
zriymAyv nl zAK ec@M. 16Q
zAKyew kAlH eydyiel jn
riewM. jn eyzElmi sur
itrAyi jIviM. {L@ew eedvM nl
vnA* qANH zAKyew nAmM.
17
yEhAv pRy, dAvIdieRwM
bi nieArA qlAyHEA}uM siM
hAsnilirikyM yi AEyrAxH
\e BrikyM ec@M. 18Elviyew
wMbiniM qEA}uM puErAhit
AmAyiriM. puErAhitA
qEA}uM qeR mi nikyM
qni EhAmyAgL@M DAnYblikL@M
aikyM ec@M.
19
yEhAvyi ni Q sEzM
yiermYAvi lBic@. 20yEhAv pRy,
rAiyM pklumAyi qnieA krARu
H. av qeEM wemH {A
stici@H. krA mAA niA
vil. krA ni mA k}iA
21
dAvIdM ElviymAy qeR krARuM
ni mAAnAvuM. aEA dAvIdi
eR pigAmik rAjAAErA Elvi
yew pigAmik puErAhitAErA
14

{ L @ e w . . . n l v n A yEhAvyANH
new nIti.

yiermYAvH 33:22-34:16

756

yiriil. 22qA {A qeR dAs


nAy dAvIdiM Elviyew EgAAM
nirvDi pigAmikeL nkyM
ec@M. kAze qm nL@
ewyyAyiriM av. kwRe
mNrikL@ewyyM AyiriM
av. M aetAnAvil.
23
yiermYAvinH yEhAvyini Q
sEzM lBic @ + 24yiermYAEv, jn
eLlAM qpRyev nI Eki
EvA? av pRykyANH, yi AEy,
eydA qI wMbLiniH yEhA
v akEpAyi. yEhAv aver etr
ewkyM pie tirsHkrikyM
ecyHt. o jntyAyi wrA avri
xHwewA nilyi qeR jntey
av evRu.
25
yEhAv pRy, rAvuM pklumA
y qeR krA wieli, kA
ziM mimAyi {A niymL@A
ieli, {A jntey vi@EpA
EyAM. 26pie {A yAEAbieR
pigAmikLiniM akEAM. pie,
aAhAmieRyM yisH h AieRyM
yAEAbieRyM pigAmikew BrNA
DipArAkA dAvIdieR pigAmikeL
{A avdiec vrikyil . pE
dAvIdH qeR dAsnA. avErAw
{A kANYM kA@kyM ec@M. jn
{A pieyM nkL@Ak
yM ec@M.
eydyiel rAjAvAy sied
IyAvinH o tAItH
yEhAvyini sEzM yier
mYAvi lBic@. bAbiElANiel
rAjAvAy enbUKdHEns eyzElmiM
ati@m pNemtier pw
evieAiriEvyANH Q sEzM
lBictH. enbUKdHEnsriEnAewAM aE
hieR m}uv eesnYvuM aEh
ieR sA%AjYikI}ilu skl
rAjYL@ew eesnYvumAyi.
2
tAyi sEzM+ yi AEyjn
tyew eedvmAyEhAv pRy+
yiermYAEv, eydyielrAjAvAy sied
IyAvieR awE EpAyi avnH
Q sEzM nk+ siedIyAEv,
yEhAv pRytH tA+ eyzElM
ngrM {A wen bAbiElArAjAvi
nkyM ayALi kic@kLykyM
ec@M. 3siedIyAEv, bAbiElANiel
rAjAviniM nI rewil. nI tIc
yAyM piwiewkyM av nk
ewkyM ec@M. bAbiElArAjA
vien nI sVM kkekAu kAM.
av niEAw mKAmKM sMsAri
kyM nI bAbiElANiEl EpAvukyM
ec@M. 4eydyiel rAjAvAy sied
IyAEv, pE yEhAvyew vAgHdAnM
ecvieA_k. niei yEhAv pR
ytH tANH+ nI o vALinA vDi
ewkyil. 5smADAnprmAy rItiyi
nI mriM. jn ninmu rAjA

34

ArAyi nieR pUvikH dr


vAyi citAgHni ekAL@i. aEtEpAel
nie driAM jnM citAgHni ekAL@
M. av ninAyi vilpiM. av
vYsnEAew pRyM, oA, yjmAnEn!
{A sVyM niEAwH Q vAgHdAnM ec@
. yEhAvyi nitAyi Q
sEzM.
6
atinA yiermYAEv, yEhAvyew
sEzM eyzElmivcH siedIyA
vi nki. 7 bAbiElArAjAvieR
eesnYM eyzElmientier yM ec@
EA}Ayi atH . bAbiElAees
nYM, piwicwewAti eydyiel
ngrELAwM epAkyAyi. lAI
zH, aesA qivyAyi ngr
. eydyi tiErADiei
ngr av mAmAyi.
jn tL@ew krA lMGi
skl qAy awimkM sVAt
*YM ntinH siedIyArAjAvH
skl eyzElMkAmAyi o krA A
iyi. siedIyAvH krA A
iyti EzxM yEhAvyi ni
o sEzM yiermYAvi lBic@. 9oAErA
M teR qAy awimkeL EmAcii
Eiyi. qAyrAy skl,
ep awimkL@M EmAcitrAEkiyi.
eydAEgAilAM meArAeL awim
yAyi vyHtAyi. 10atinA sk
l eydAEntAL@M jnL@M Q krA
sVIkric @ . ql A vM tL@ew
ep awimkeL sVtrANM. M
eryM awimyAtH. qlAvM atM
gIkrikyM sklawimkL@M EmAcit
rAkyM ecyHt. 11pE atiEzxM
awimk AyivH mnMmAmA
yi. atinAlv t sVtrAiy
ver piwicH vIuM awimkLAi.
12
aEA yiermYAvinH yEhAvyew
sEzM lBic@+ 13yiermYAEv, yi AEy
jntyew eedvmA yEhAv pRy
tH tA+ niL@ew pUviker
{A QjipHtiel awiminiM
EmAciic@. a ecyHtEA {A av
mAyi o krARuAi. 14niL@ew pU
v ikErAw {A pRu+ oAErA }u
ekAlM k}iyEA}uM oAErAM t
L@ew qAy awimkeL sVtmANM.
o qAyAr sVyM awimyAyi
ni viA Ruvxe Esvn
iEzxM ayAeL sVtnANM.
qA niL@ew pUvik qe i
kEyA {A pRytH ecvieA_
kEyA ecyH t il . 15Rc @ kAlMmH
ni zriyAy ecA niL@ew mn
S mAi ni oAErAM awimkLA
yi qAyer sVtrAi. qeR
nAmi viLiew lyivcH
qeR mi ni o krARuEpAlum
Aiyi. 16qAliEA ni mn
SmAiyiri. qeR nAme dri
iel ni kANic i ri.
8

757
qenyA niLi ecyH t tH ?
ni sVtrAiy awimeyyM
epawimeyyM niLi oAErAM
tiriecw. niLver vIuM bl
mAyi awimkLAiyiri.
17
atinA yEhAv pRytitA
+ ni qe asriciil.
ni niL@ew qAy shjIvik
sVAtYM nkiyiil. q
ekAeA, ni {A sVAtYM
nM q krA pAlicil. tA
yEhAvyew sEzM. vAL@kekAuM
mArkErAgekAuM piNiekAuM
vDiewA sVAtYM {A ni
KYApi! nieLRicu Ek
EAe miyiel sklrAjY
L@M ByckitmA tri ni
L@ew av {A BIkrmAM. 18qeR
krARien lMGikyM qeR mAek
ecyHt vAgHdAn pAliAtirik
yM ec@ver {A eekmAM ec@M.
v o piey qeR mivcH
ru kxNLAkyM kxN
iwyi nwkyM ecyHt. 19qeR
mi vcH krARuAiyEA p
iyew ru kxNiwyilUew nw
v verAeyANH + eydyielyM
eyzElmielyM EntA, EkAwtiyi
el mK EdYAgA, puErAhit,
pie EdzvAsik, 20atinA
{Anver avew z@M aver
ekAlAnA#hi sklmAyi n
M. avew zrIr kAziel pR
vkM miyiel kA@m]gM B
NmAyiIM. 21eydyielrAjAvAy
siedIyAvienyM aveR EntAeL
yM {A avew z@M aver
ekAlAnA#hivM nM. bAbi
ElAkAewEsn eyzElM vi@EpA
eyiluM eydyiel rAjAvAy sied
IyAvienyM aveRyAL@keLyM
{A bAbiElArAjAvi nM.
22
pE, bAbiElAeesnYe tiri
ek eyzElmiEl ekAuvrA {A
kliM. yEhAvyi ni sEzmi
tA+ {A kliM. eesnYM ey
zElmientier yM ec@M. av ati
en piwicwkyM tIkic@ nzii
kyM ec@M. eydyew Edze ngr
L@M {A nziiM. ngr nY
mmiyAyiIM. M aview vsi
kyil.
EmAdAhrNmAy ErKA
bieR wMbM
eyEhAyAIM eydyiel rAjA
vAyi kAlH yiermYAvi
yEhAvyi ni sEzM lBic@.
EyAzIyArAjAvieR punAyi ey
EhAyAIM. yEhAvyi ni sE
zM tAyi+ 2 yiermYAEv, ErKAbi
eR wMbiEl EpAvuk. yEhAv
yew lyiel pAzVmRikLi oi
El vrA avErAwAvzYewk. av

35

yiermYAvH 34:17-35:13

wiA vIu nk. 3atinA


{A yysnYAvien EtwiEAyi. hb
sinYAvH qeArAL@ew punAy yier
mYAvieR punAyi yysnYAvH,
yysnYAvieR qlA sEhAdrAeryM
puAeryM {A kumi. ErKAbY
wMbe m}uvM qniH o mic@kii.
4
pie, {A ErKAbYwMbe m}uv
M yEhAvyew lyiEl ekAu
v.-hAnAeR puAew mRieyRi
yew mRiyiEl { EpAyigHdlYA qeArAL@ew punAyi
hAnA. hAnA o eedvpuxnAyi
. atH eydyiel rAjmAri vsi
tieR aw mRiyAyi. atH
zl mieR punAy myEsyAvieR
mRi mkLilAyi. lyiel
dVArpAlknAyi myEsyAvH. 5an
rM {A vIuniRc tAM pA
ErKAbieR wMbimi
vc @ . Rc @ vIuwik. q
{AnvErAw pRykyM ecyHt.
6
qA ErKAbYwMbM mRupwi pR
u+ { oriluM vIu wi
yil. { oriluM wiil.
qeA {L@ew pUvik ErKA
bieR pu EyAnAdAbH {eA
kln nkiyi@H+ niL@M niL@ew
pigAmikL@M oriluM vIu witH.
7
mAvuml , nieLAriluM vIwk
pNiykEyA vik pAkEyA mi
riEA vc@ piwiikEyA atH.
nieLAriluM arM kArY ec
tH . ni wArLiEl vsiAvU.
aen ecyHtA ni mARimARiec
l@ lLi vLerAlM jIviM.
8
atinA { ErKAbukA {L@ew
pUviknAy EyAnAdAbieR kln a
sri. {eLAriluM vIu wi
il. {L@ew BArYmAErA puAErA
puimAErA oriluM vIu wiil.
9
{eLAriluM tAmsiA vIwkL@
Ail. { oriluM miriEA
kELA vylukELA sVmAil .
{ oriluM xiec@mil .
10
{ wArLi vsikyM {
L@ew pUviknAy EyAnAdAbH {ELAw
kl i c i ritH asrikyM ec
yH t . 11qA bAbiElANiel rAjA
vAy enbUKdHEns eydArAjYM
micEA { eyzElmiEl EpA
vukyAyi. { prsHprM pRu,
v, bAbiElAkAew eesnYi
niM arAmYeesnYiniM re
wtinAyi nmH eyzElmiEl
EpAkAM. aen { eyzElmi
ti.
12
aEA yEhAvyini sE
zM yiermYAvi lBic@+ 13svznAy
yEhAv, yi AEylieR eedvM pRy
+ yiermYAEv, eydAErAwM eyz
ElMkAErAwM ecH Q sEzM pRyk+
ni o pAWM pWikyM qeR
sEzM asrikyM ecNM.

yiermYAvH 35:14-36:12

758

yEhAvyi nitA Q sEzM.


14
ErKAbieR punAy EyAnAdAbH
teR puAErAw vIu wiet
M kln asriewNemM kli
c@. ver EyAnAdAbieR pigAmi
k tL@ew pUvikeR kln as
ric@. av vIu wimil. pE
{AnA yEhAv. {A eydA
rAy niH vIuM vIuM sEz
nki, pE ni asric i l .
15
ni yi
AEylukAewyM eyd
AewyM awE {A qeR dAs
ArAy vAcker ayc@. aver {A
vIuM vIuM niL@ewywEyc@.
vAck niELAw pRu, ni
oAErA yi AEylukArM eydArM
tik ec@ niNM. ni
nlvrAyriNM. anYeedvL@ew B
rAktH. aver rADikEyA Esvi
kEyA atH. ni qe asrik
yAeNi, {A niM niL@ew
pUvikM nkiy Edz ni
vsiM. pE ni qeR sEz
e ecvieAil. 16EyAnAdAbieR
pigAmik {L@ew pUvik nki
y klnk asric@. pE, eyd
A qe asricEtyil.
17
atinA svznAy eedvmA
yEhAv, yi AEylieR eedvM pR
y+ eydyHM eyzElmiM an
vDi dritL@Aem {A pRu.
eevkAette {AnietlAM nwAM.
{A jntEyAw sMsAric@. pE
avr EkA Aiyil. {Anver
viLic@, pE averEAw mRupwi pR
il.
18
anrM yiermYAvH , ErKAbYyew
wMbEAw pRu+ svznAy
yEhAv, yi AEylieR eedvM pRy
, ni niL@ew pUviknAy EyA
nAdAbieR klnkLsric@. EyAnAdA
bieR pEdzeLlAM niLsric@.
av kl i c e tl A M ni ecyH t .
19
atinA svznAy yEhAv, yi
AEylieR eedvM pRy+ ErKAbi
eR punAy EyAnAdAbieR o pi
gAmi qM qeR EsvknAyAM.
yiermYAvieR eyEhA
yAIMrAjAvH ki
yEhAvyini sEzM yier
mYAvi lBic@. atH EyAzIyAvi
eR punAy eyEhAyAImieR nAlAM
BrNvxilAyi. eydyiel
rAjAvAyi eyEhAyAIM. tAyi
yEhAvyew sEzM+ 2yiermYAEv,
o eLwH {A niEAw pRi
@ sEzeLlAM atiel}uti vyH
k. yi AEy eydArAxH\eLiyM
melA rAxH\eLiyM {A niEAw
sMsArici@H. EyAzIyAvH rAjAvAyi
mt ver {A niEAw
sMsArici@ qlA vAkL@M q}uk.
3
{AnvErAwH q ecAnAElAci

36

evH eydyew wMbM EkEAM.


av ti ec@tH avsAnii
kyM ecyHEtAM. avren ecyHtA,
av ecyHtiri sklpApL@M
{A epARuM.
4
atinA bAH q EpyAeL
yiermYAvu viLic@. EnrYAvieR punA
yi bAH. yEhAv tni nki
yi sEzM yiermYAvH ayAELAw
pRu. yiermYAvu pRuekAi
EA bAH o Li sEz
q}utivc@. 5anrM yiermYAvH
bAiEnAw pRu, qniH yEhAv
yew lyiEl EpAvAnAvil.
qniH aviEw EpAkA avAdmil.
6
atinA tA yEhAvyew ly
iEl EpAkNemAeNeRyA#hM.
pvAsdini aviEw EpAvukyM
LilutH jne vAyic@ Eki
kyM ec@k. {A pRuekAi
EA nI L@kLi q}utieyw
yEhAvyew sEzM jnELAw pR
yk. t vsic@ekAiri pN
LiniH eyzElmiEl v skl
eydAmAyi sEz vAyi
k. 7opE av yEhAvEyAw
shAyM aBYiEc AM. opE
oAErAM tik ec@ nii
EyAM. tAnvErAw vLer EkAiciri
evH yEhAv KYApiciri.
8
atinA, vAcknAy yiermYAvH v
zYeetl A M EnrYAvieR punAy
bAH asric@. Liel}utiyi
yEhAvyew sEzM bAH Re vA
yic@, yEhAvyew lyivcANH
ayA a vAyictH.
9
eyEhAyAImieR aAM BrNvx
ieR otAMmAsM o pvAsM KYA
pie@. eyzElM ngrLi vsi
sklmxYM eydyiel pN
LiniM eyzElmiElvvM
yEhAvyH mi pvsiNemH.
10
aH, yiermYAvieR vAkL@ sE
zM bAH vAyic@. vAyiEA
bAH mkLiel mH egmrYAvieR
mRiyilAyi. mRi lyieR
putiy kvAwiel EvzndVAri
nwAyi. zAPAeR punAyi
egmrYAvH. lyiel pke}ukA
rnAyi ayA.
11
bAH LiniM vAyic yEhA
vyew sEzM m}uvM mIKAyAvH q
EprAy orA Ek@. zAPAeR punAy
egmrYAvieR punAyi mIKAyAvH.
12
yEhAvyini sEz Ek
ywen mIKAyAvH rAjekAArilu
kArYdziyew mRiyiEl EpAyi. rAj
ekAAri sklrAjkIyEdYAg
AM riAyi. tAyi
EdYAgAew Epk+ kArYdzi
yAy qlIzAmA, ezmAvieR punAy
edlAyAvH, aKHEbArieR punAy q
nATA, zAPAeR punAy egmrYAvH,
hnnYAvieR punAy siedIyAvH

759
qivM melA EdYAgAM avi
ewyAyi. 13bAH LiniM
vAyic@ Ek m}uvM mIKAyAvH av
ErAw pRu.
14
anrM EdYAgA eydi
q EprAy orAeL bAieRywE
yc@. ezelmYAvieR punAy nT
nYAvieR punAyi eydi. zi
yew punAyi ezelmYAvH. eydi
bAiEnAw pRu, nI vAyic
L@emwH qeReyAM vrik.
EnrYAvieR punAy bAH eL
wkyM eydiEyAewAM EdYAg
AewywE EpAvukyM ecyHt.
15
aEA EdYAg bAiEnAw
pRu, H {eL vAyic@
Ekik.
atinA bAH aver vAyi
c @ Ekic @ . 16 rAjkIyEdYAg
A Liel sEz m}uvM Ek@.
aEA av ByewkyM prsHprM
EnAkyM ecyHt. av bAiEnAw
pRu, Liel Q sEzei
n eyEhAyAIM rAjAviEnAw pR
yNM. 17aEA EdYAgA bAi
EnAw EcAdic@, bAE, {ELAw pR
y, Q Liel}utiyiri sEzM
nineviw kii? yiermYAvH niEAw
pR kArY nI q}utieywiEl?
18
aet, bAH mRupwi pRu,
yiermYAvu pRu, aetlAM {A mxi
ekAH Li q}utivyH kyM
ecyHt.
19
rAjkIy EdYAgA bAiEnAw
pRu, nIyM yiermYAvM EpAyi oLi
NM. nieLviewyAeNALietH
ErAwM pRykymtH.
20
anrM rAjkIy EdYAgA pk
e}ukArnAy qlIzAmyew mRiyi
El EpAvukyM aview vyH
kyM ecyH. av eyEhAyAIM rAjA
vieRywE EpAyi aEhEAw
Lieni qlAM pRu.
21
atinA eyEhAyAIM rAjAvH
ekAuvrA eydiey ayc@, qlIzA
myew mRiyiniM qwekA
uv. anrM eydirAjAvienyM
aEhi @mAyi skl
dAsAeryM vAyic@Eki
c@. 22otAM mAsilANi sMBvict.H
atinA eyEhAyAIMrAjAvH mu
kAlvstiyilAyi. rAjAvimi
el awi tI qriyAyi.
23
eydi Li q}utiyiri
vAyiA wi. pE ayA rEA
mEA K$ vAyic@ k}iEA
E}H eyEhAyAIMrAjAvH tiRi
cH o kiekAH K$ kIRi
awiliu. avsAnM m}uvM
tIyili@. 24eyEhAyAIMrAjAvuM aEh
ieR dAsAM Liel sEzM m}u
v Eki@M Byeil. et@ ec@ti
lu pritApM kANiA av t
L@ew vO vlic@ kIRiyil.

yiermYAvH 36:13-32
25

kic@kLyetH eyEhA
yAIMrAjAviEnAw pRyvA nA
TA, edlAyAvH, ezmAvH qiv mi
c@. pE rAjAvH av pRy vi
cil. 26pke}ukArnAy bAien
yM yiermYAvAckenyM piwiwA
eyEhAyAIMrAjAvH ciler ayc @ .
rAjAvieR punAy eyrhH e mEy,
a
IEylieR punAy esrAyAvH ,
abH E dlieR punAy ezelmYAvH
qivrAyi av. pE, yEhAv
aver oLiictinA avH bAi
enyM yiermYAvienyM kupiwiAnA
yil.
27
yEhAvyini sEzM yiermYA
vi lBic@. yEhAvyi ni sE
zM m}uvnwu eyEhAyAIM
rAjAvH kicti EzxmANH aA
ytH. atH yiermYAvH bAiEnAw pRy
kyM bAH Li q}utivyHkyM
ecyHt sEzmAyi. yiermYAvinH
yEhAvyini lBic sEzM tAyi
+28yiermYAEv, meA wieyw
k. eyEhAyAIMrAjAvH kic@ kL
dYe LiluAyi sEzM
m}uvM Q Liel}uk. 29yiermYA
Ev, eydyew rAjAvAy eyEhAyAI
miEnAw M wi pRyk, yEhAv pR
ytH tA+ eyEhAyAIM, nI
kic @ . nI pRu, bAbi
ElArAjAvH tIcyAyM vrikyM Q
Edze nziiemM yiermYAev}uti
ytH qekAeEA? Q Edz m
xYeryM m] g eLyM bAbiElArA
jAvu nziiemH avenekAA
pRtH? 30eydyiel rAjAvAy
eyEhAyAImieni atinA yEhAv
pRytH tANH+ eyEhAyAImieR
pigAmik dAvIdieR siMhAsni
lirikyil. eyEhAyAIM mriEA
aveR zrIrM sMsHkriewkyil.
pE a vliyecRiyewM. pkli
eR wiluM rAiyew EkAc@ ti
luM aveR zrIrM kiwM. 31eyEhAyA
ImienyM meLyM yEhAvyA
{A ziiM. aveR EdYAgA
eryM {A ziiM. av dxHwArAy
ekAANH {Anien ec@tH. av
M eyzElmiluM eydyiluM vsi
skljnM mArkdr
vem {A stYM ecyHti,
{A stYM ecyHtiEpAel te
skl dritL@M {AnvewEm v
M. qeA av qe ecvieA
il.
32
anrM yiermYAvH meA wi
qwkyM EnrYAvieR puM pk
e}ukArmAy bAi nkyM
ecyHt. yiermYAvu pRuekAiriE
bAH, eyEhAyAIMrAjAvH kic@
kL dYe Liel sklsEz
vuM Liel}uti. dYe LiEl
ti szmAy mEnkM vAkwi
rAme Li q}utiEc.

yiermYAvH 37:1-20

760

yiermYAvH twvilAe@
enbUKdHEnsrAyi bAbiElA
Niel rAjAvH. aEhM eyEhAyA
ImieR punAy eyEhAyAKIeR
AnH siedIyAvien eydyew
rAjAvAyi niymic@. EyAzIyArAjAvi
eR punAyi siedIyAvH .
2
qA yiermYAvAckEnAwH yEhAv
sMgiA pR sEzeLAM
siedIyAvu icil. siedIyAvi
eR dAsAM eydyiel jnL@M
yEhAvyew sEz ecvi ekAw
mil.

37

siedIyArAjAvH eyK qeArA


eLyM puErAhitnAy esPnYAvienyM
o sEzvumAyi yiermYAvAckeR
ywEyc@. ezelmYAvieR punA
yi eyK. myEsyAvieR pu
nAyi puErAhitnAy esPnYAvH.
av yiermYAvi ekAuv sEzM
tAyi+ yiermYAEv, new eedvmA
yEhAvEyAw nmEvi Ai
k.
4
( smyH yiermYAvH twvilAe
iil . atinA ayAH xH w M
EpAel qviewEAkAm sVAtYm
Ayi. 5aH PREvAeReesnYM
QjipHtiniM eydyiEl nIi
yi. bAbiElAeesnYM eyzElM
ngre EtAl i AnAyi atien vL
u. aEA QjipHeesnYM t
ewywE vtAyi avrRiu.
atinA bAbiElANieleesnYM Qji
pHtEsnymAyi @mA eyzElM
vi@.)
6
yEhAvyini sEzM yiermYA
vAck lBic @ + 7yi AEyjnt
yew eedvmA yEhAv pRytH
tA+ eyKEl, esPnYAEv,
eydyiel rAjAvAy siedIyAvH
qEAw EcAdY EcAdiA nieL
ayctAeNH qniRiyAM. siedIyA
rAjAviEnAw en pRyk+ PREvA
eR eesnYM bAbiElANiel Esne
tier nieL shAyiA view vi
ri. pE PREvAeREsn Qji
pHtiEl tiriekEAM. 8atiEzxM
bAbiElANinieesnYM viEw
tiric @ vM. av eyzElmien
miM. anrM bAbiElA
eesnYM eyzElmien piwiecwk
yM tI kikyM ec@M. 9 yEhAv
pRytH tA+ eyzElmkAEr,
sVyM vitrAktH . bAbiElA
eesnYM tIcyAyM ne vi@EpAM
q sVyM pRytH. avren ecuk
yil. 10eyzElmkAEr, nieL
mi bAbiElAkAer ni
EtAliAnAyAEpAluM avH priE
cileriluM avew wAri av
EzxiM. av mRiEv Rc@ EprAeN
iEpAluM wAriniM puR kw
H eyzElmien kic@kLyM.

11

QjipH t iel PREvAeR eesnY


EAwH @mAnAyi bAbiElANiel
eesnYM eyzElM viEA 12yiermYA
vinH eyzElminiM ebnYAmIeR
EdzE EpAkNmAyi. teR wM
bsV vItM vyHti sMbi
AnANH ayA aEA@ EpAyitH.
13
qA yiermYAvH eyzElmiel eb
nYAmIkvAwieliyEA kAv
Aew aDikAri ayAeL bic@. yirI
yAvH qAyi. ayAL@ew EprH. ezel
mYAvieR punAyi yirIyAvH. hn
nYAvieR punAyi ezelmYAvH.
atinA aDikAriyAy yirIyAvH yier
mYAvien bicH pRu, yiermYAEv,
nI bAbiElANieR BAgM EcrA {
eL vi@ EpAvukyANH.
14
yiermYAvH yirIyAviEnAw pRu,
atH zriyl . {A bAbiElAkA
ErAw EcrAnl EpAtH. qA yier
mYAvien viA yirIyAvH Ai
yil. yirIyAvH yiermYAvien bi
kyM rAjkIy EdYAgAew mi
El ekAuEpAvukyM ecyHt. 15
EdYAgA yiermYAviEnAw vlAet
EkApici. yiermYAvien awiA
av rvi@. pieyv yiermYA
vien Rlilwc@. EyAnATA qeA
rAL@ew vstiyilAyi twvR. eyd
yiel rAjAvieR pke}ukArnA
yi EyAnATA. ayAL@ew vsti
twvRyAi mAei. 16av yier
mYAvien EyAnATAeR vIwi kI}ilu
twvRyili@. atH miyiel }iyilA
yi. yiermYAvH aview vLerAlM
k}iu.
17

anrM siedIyArAjAvH yiermYA


vien rAjekAAri Lycu vi.
siedIyAvH yiermYAviEnAw sVkArY
sMBAxNM nwi. aEhM yiermYAvi
EnAw EcAdic@, yEhAvyiniH qe
iluM sEzmEA?
yiermYAvH mRupwi pRu, aet,
yEhAvyinieA sEzmH , nI
bAbiElArAjAvi nkewM.
18
anrM yiermYAvH siedIyArAjAvi
EnAw pRu, {AenetA ecyHt
tH? ninM nieR EdYAgM nieR
jntyH emtier {Aen etA
ecyH t iritH ? nIeyinAeNe
kArAg] h ilwc t H ? 19siedIyArAjA
Ev, EA ayew vAckerview?
av niEAwH o vYAjsEzM pRu.
av pRu, bAbiElANiel rAjAvH
aeyEyA Q eydAEdzeEyA
miil. 20qAliEA, qeR yj
mAnnAy eydArAjAEv, qe vicA
luM. dyvAyi qe qeR aBYn
nwA avdi. tAeNni EcAdi
vAtH + qe pke}ukA
rnAy EyAnATAeR vstiyiEl tiri
cyyHtH. qe tiricycA {An
viewvc@ mriM.

761
21

atinA yiermYAvien aNi


EtYkkAvli sUiA rAjAvH
rvi@. yiermYAvinH etviel pl
hArwkLini aM ekAwN
emM rAjAvu klic@. ngriel aM
m}uv tIMver yiermYAvinH aM n
ke@. aen lymH yiermYAvH
EtYk kAvli k}iu.
yiermYAvH eveAiyi
EleRiyew
yiermYAvu sMgitH rAj
kIy EdYAgAri cil Ek@.
mAeR punAy ezPtYAvH, pzHri
eR punAy egdlYAvH, mIyA vi
eR punAy pzH, ezelmYAvieR
punAy yK qivrAyi av.
yiermYAvH qlAvErAwmAyi Q sEzM
pRu, 2yEhAv pRytH tA+
eyzElmi tuv qlAvM vALi
nAElA piNiyAElA mArkErAgLAElA
mriM. qA bAbiElAeesnY
i kI}wuv jIviM. av
sVM jIv riM. 3 yEhAv yM
wi pRy+ Q eyzElMngrM tIc
yAyM bAbiElArAjAvieR eesnY
i nkewM. av Q ngrM piwi
cwM.
4
aEA yiermYAvH jnELAw pRy
Eki rAjkIyBwA siedI
yArAjAvieR awEEpAyi. av
rAjAviEnAw pRu, yiermYAvH mri
NM. ngri EA}um eesniker
av ni/Ahewi. teR vcn
ekAH yiermYAvH skleryM ni
/AhewkyANH. nmnyA
kNemH yiermYAvH #hiil .
eyzElMkAer nziiAnANveR
#hM.
5
atinA siedIyArAjAvH EdYA
AErAw pRu, yiermYAvH ni
L@ew niyNilANH. nieL twyA
eneiluM ecA qni v.
6
atinA EdYAgA yiermYA
vien qwH rAjAvieR punAyi
mIyAvieR eveAiyiEli@.
rAjAvieR pARAvukA nii ly
mAyi eveAi. yiermYA
vien evi mtinH av kyRu
kL@pEyAgic@. etAiyi ecLiylAet
o@M evmAyiil. yiermYAvH
ecLiyi mukyM ecyHt.
7
EdYAgA yiermYAvien
eveAiyiEli kArYM ebdH Emel q EprAy orA Ek@. qEtYA
pYArnAyi ebdH-Emel rAjekA
Aiel o x$nAyi. siedIyA
rAjAvH ebnYAmIkvAwi rik
yAyi. atinA ebdH-EmelrAj
ekAAri niiRi rAjAviEnAw
sMsAriA
kvAwiEl
8 -9
EpAyi.
ebdH - Emel pRu,
qeR yjmAnM rAjAvumAyvEn,
EdYAgA <rmAyA epmARiytH.

38

yiermYAvH 37:21-38:18

yiermYAvAckEnAwH av UrmAyi
epmARi. av aven eveAiyi
elRiH cAkA i@ EpAyi. 10an
rM siedIyArAjAvH qEtYApYAr
nAy ebdH-Emeli kln nki.
tAyi kln+ ebdH-EmelE, rAj
ekAAriniM mEper niEA
ewAM @k. yiermYAvien mriti
muecH eveAiyiniM ri
k.
11
atinA ebdH-Emel L@keL
ewi. pE ayALAdYM EpAytH rAj
ekAAriel klvRyiElAyi.
ayA piiyM kIRiymAy tAM
Nik aview niew. pie
ayA kIRNikL@M kyRukL@M
eveAiyi kiw yiermYAvinH
qRiuekAw. 12qEtYApYArnAy
ebdH-Emel yiermYAviEnAw pRu,
Q p}NiyM kIRiyNiyM nieR
krwiyi vyHk. { nie
vliecwEA nieR ke
sMriM. aEA ky nie mRiEv
liil. atinA yiermYAvH ebdHEmel pREpAel ecyHt. 13av
yiermYAvien eveAiyiniM
vlic @ kyi. yiermYAvH lymH
pARAvi kI}i k}iu.
siedIyAvH yiermYAviEnAw wt
EcAdY EcAdi
14
anrM siedIyArAjAvH yiermYA
vAcken ekAuvrA ciler ay
c@. yEhAvyew lyiel mUAM
kvAwiEl yiermYAvH ekAuvr
e@. aEA rAjAvu pRu, yier
mYAEv, {A niEAw cil EcAdiA
EpA. qi nieAM oLic @
vyHtH. qlAM vizVsHttEyAew pRy
NM.
15
yiermYAvH siedIyAviEnAw pR
u, {A ayHH orM tA
aH qe o pE vDiM. ayH
{AenApEdzM trikyAeNiElA,
aH
atH ikymil.
16
qA siedIyArAjAvH yiermYA
vi rhsYmAyi vAgHdAnM nki. sied
IyAvu pRu, yEhAv nmH jIv
n. yiermYAEv, jIvi yEhAv
yAeN nie {A vDikyil. nie
ekAl A nA#hi EdYAgA
nie {A nkymil.
17
aEA yiermYAvH siedIyArAjA
viEnAw pRu, svznAy yEhA
v yi AEylieR eedvmA. yEhA
v pRy, bAbiElArAjAvieR Bw
A nI kI}wukyAeNi nieR
jIv rewkyM eyzElM ki
ewAetymiriM. nIyuM nieR wMb
vuM jIviM. 18qA nI kI}wA
visticA eyzElM bAbiElA
eesnYinu nkewM. eyzElM
av kiM, nI avrini re
wkyil.

yiermYAvH 38:19-39:10
19

762

qA siedIyArAjAvH yiermYAvi
EnAw pRu, pE, bAbiElAees
nYieR pM Ec k}i eyd
Aer {A Byew. BwA qe
av nemM eydA
qEAw <rmAyi epmARukyM qe
mRiEvlikyM ec@em {A By
ew.
20
pE yiermYAvH mRupwi pRu, Bw
A aey eydA nk
yil. siedIyArAjAEv, {A pRy
EAel ecyHtekAH yEhAvey a
srik. aEA ayH kArY
nAvukyM jIv repwkyM
ec@M. 21qA aH bAbiElA
eesnYi kI}wAtiA qA
AvukeyH yEhAveyni kANic@
ti@H. yEhAv qEAw pRiri
tH tA+ 22eydyiel rAjAvi
eR ekAAri avEzxi skl
OIkL@M puR ekAuvrewM.
bAbiElArAjAvieR DAnEdYAg
Aew miElAyiriM av ekA
uvrewk. av nie prihsicH
en pRyM+
nieR sKYkik nie ctik
yM etAy eciikyM ecyHt.
nI aver vizVsic@. nieR kAluk
ecLiyilAu EpAyEA av nie
oyHAi EpAvukyM ecyHt. 23nieR
skl BArYmAM mL@M puR ekAuv
rewM. av bAbiElA eesnYi
nkewM. nI EpAluM bAbiElA
eesnYiniM rewil. nI bA
biElArAjAvinA piwiewM. ey
zElM kiewkyM ec@M.
24
aEA siedIyAvH yiermYAvi
EnAw pRu, {A niEAw sMsA
rikyAyievH ErAwM pRytH.
aen ecyHtA nI mriEcM. 25{A
niEAw sMsAric@evH EdYAg
A keiEyAM. aEA av
nieRywE v@ pRyM, yiermYA
Ev, nI siedIyArAjAviEnAwH qA
sMsAricet@ pRyk. siedIyArA
jAvH niEAew pRuevM pRyk.
{ELAw vizVsHtmAyi qlAM pRyk.
aeli { nie ekAl@M. 26av
niEAwien pRA nI avErAw
pRyk, EyAnATAeR vstiyiel }i
yiel aRyiElee tiricyyHEt
q {A rAjAviEnAw Q vAk
ekAH yAcikyAyi. aEA@
tiriek EpAEkivA qni mriE
i vM.
27
rAjkIy EdYAgA vH yier
mYAvien EcAdYM ec@key sMBvi
c@. rAjAvu pRElicetlAM ayA
avErAw pRu. aEA EdYAg
A yiermYAvien vi@ EpAyi. rAjA
vuM yiermYAvuM qA sMsAricetH
M Ekil. 28atinA eyzElM piwi
ewuver yiermYAvH lym
pARAvi kI}i k}iu.

eyzElmieR vI}c
H
eyzElM piwietH enyA
+ siedIyAvH eydyiel
rAjAvAytieR optAM vxieR
pAMmAsM bAbiElANiel rAjAvAy
enbUKdHEns teR m}uv eesnYvu
mAyi eyzElmientier v. av
ngre EtAliAnAyi vLu. 2sied
IyAvieR ptienAAM BrNvxi
eR nAlAM mAsiel optAM divsM
eyzElmieR EkA epALie@.
3
aEA bAbiElArAjAvieR skl
rAjkIy EdYAgAM eyzElMngr
iEl kyRi. av akE kwH
mYkvAwi . EdYAg
Aew Epk tA+ sMgA vi
zYyiel aDikAriyAy En- zEr
es, q vLer tnAy EdYAg,
meA tEdYAgnAy enEbAs
esKIM, mu viviD DAnEdYAg
A.
4
siedIyArAjAvH bAbiElANi
ni EdYAgAer ku. ati
nA aEhvuM omAyi BwAM
oAwiEAyi. av rAiyi eyzElM
vi@. av rAjAvieR EtAilUew
Ri ru Biikmiwyilu kvAw
ilUew EpAyi. pie av mmiyi
El EpAyi. 5 bAbiElAeesnYM
siedIyAvienyM avEnAewAm
BwAeryM oAwic @ . eyrIEhAsmtl
ivcH BwA siedIyAviEnA
ewAM piwie@. av siedIyA
vien piwiwi bAbiElArAjAvAy
enbUKdH E nsrieR mielic @ .
enbUKdHEns hmAuEdze ribAp
NilAyi. siedIyAviEnAwH
q ecNemH aEhM niyic@.
6
ribApNivc@ te siedIyA
vH EnAiniE ayAL@ew puAer
enbUKdHEns vDic@. siedIyAvH
EnAiniEe eydyiel skl
rAjkIy EdYAgAeryM enbUKdHEn
s vDic @ . 7 pie enbUKdHEns
siedIyAvieR kk rew.
siedIyAvien
evlc lyiH
bAbiElANiEl ekAu EpAyi.
8
rAjekAAriM eyzElMkAew
vstikM bAbiElA eesnYM tI
vc@. eyzElmieR EkAk av wi
c i wkyM ecyH t . 9bAbiElArAjA
vieR EtYk kAvAew nAyk
nAyi enbUs- adA qEArAL@A
yi. ayA eyzElmi avEz
xiciver piwiwi twvukArAi.
ayALver bAbiElANiEl ekAu
EpAyi. Enrete tni kI}wiy
eyzElMkAeryM enbUs-adA tw
vukArAi. mel A eyzElMkAeryM
ayA twvukArAi bAbiElANiEl
ekAuEpAyi. 10pE eydyiel
pAvLi ciler EtYk Esnyew
nAyknAy enbUs-adA aviewyi
@EpAyi. av omilAvrAyi.

39

763
atinA aH enbUs-adA ey
dyiel pAvH miriEA
kL@M vylukL@M nki.
11
qA enbUKdH E ns, yiermYA
vien bicH enbUs-adAnH cil
kl n k nki. enbUKdH E nsew
Esnyew nAyknAyi enbUsadA. tAyi rvuk+ 12yier
mYAvien kekyM ayAeL pripA
likyM ec@k. aven priEli
tH. av EcAdi etM ekAwk.
13
atinA rAjAvieR EtYkEsn
yew nAyknAy enbUs-adA, bA
biElA eesnYiel DAnEdYAg
nAy enbUzsHbA, otEdYAg
nAy EnA-zErs qivM m@
bAbiElA eesniEkAEdYAgAM
yiermYAvien EtwiEAyi. 14av yier
mYAvien eydyiel kAvli kiwEv
lym kei. eesniEkA
EdYAgA yiermYAvien egdlYA
vien lic@. ahIAmieR punAyi
egdlYAvH. zAPAeR punAyi
ahIAM. yiermYAvien tiriek
vIiEl ekAuvrA kln egdlYA
viAyi. atinA yiermYAvH
tiriek ekAuvre@. teR jn
iwyi ayA vsikyM ecyHt.
ebd-H EmelinH yEhA
vyini sEzM
15
kAvA lymH yiermYAvi
en nirIic@ ekAiriEv yEhAv
yi nieA sEzM av lBic@.
tAyi sEzM+ 16yiermYAEv,
qEtYApYArnAy ebdH-EmeliEnA
w Q sEzM ec pRyk+ svz
nAy yEhAv, yi
AEyjntyew
eedvM pRy+ wte eyzElM
ngreiy qeR sEzM nwA
M. drLilUewyANH qeR sEzM
yATAYmAvuk, alAet nl kArYLi
lUewyl . ql A M yATAYmAtH
ni sVM kk ekAu kAM.
17
pE ebdH-EmelE, a nie
{A riM. yEhAvyew sE
zmA. nI ByewvH nI nk
ewkyil . 18ebdH-EmelE, nie
{A riM. nI vALinA ekAlewk
yil. qA nI repwkyM jIvi
kyM ec@M. nI qe yiciti
nA aen sMBviM. yEhAvyi
nitAyi Q sEzM.
yiermYAvH sVtnAew
rAmAngri yiermYAvH sVt
nAeti EzxM yiermYAvi
yEhAvyi nieA sEzM lBic@.
bAbiElArAjAvieR EtYk pARA
vukAew nAyknAy enbUs-adA,
yiermYAvien rAmyivc@ ku. yier
mYAvH clkLi bitnAyi.
ayA eyzElminiM eydyi
nim skl twvukAErAwemAmAyi

40

yiermYAvH 39:11-40:9

. twvukA bAbiElANiEl
ekAuEpAkewARAyirikyAyi.
2
pwnAyknAy enbUs-adA yier
mYAvien kEA ayAELAw sMsAri
c@. ayA pRu, yiermYAEv, nieR
eedvmA yEhAv Q drM Q l
E vem KYApic i .
3
tA ec@emH pR EpAeleyA
e yEhAvyiEA ecyH t iri.
ni eydA yEhAvyHetier
pApM ecyHttinAlANH Q drM A
ytH. ni yEhAvey asricil.
4
qA yiermYAEv, nie {AniEA
sVtnAM. nieR eekkLiel cl
{Aenw. qEAewAM bAbiElA
NiEl vrA ninA#hmei
nie {A nAyi EnAAM. eli
qEAewAM nI vEr. EnA, rAjYM
m}vM ninAyi Riri. nini
xHwm qviewyM EpAkAM. 5aeli,
zAPAeR punAy ahIAmieR pu
nAy egdlYAvieRywE tiriek
EpAkuk. bAbiElArAjAvH egdlYA
vien eydyielpNEm
aDikAriyAyi etrewiri.
nI ecH egdlYAviEnAewAM jni
wyi vsik. aeli ninixHw
m qviEwM EpAkAM.
anrM enbUs-adA yiermYA
vinH Rc@ BNvuM o sAnvuM
nki viyc @ . 6 atinA yiermYAvH
misHpyilu ahIAmieR punAy
egdlYAvieR awE EpAyi. yier
mYAvH egdlYAviEnAewAM, eydyi
Epievewyiwyi vsic@.
egdlYAvieR *hsVkAlBrNM
eydAeesnYiel cil BwAM
ztADipAM avew pwyALikL@M ey
zElM nziieEA R rAjY
Ayi. EdzH avEzxic
vew mtlArnAyi bAbiElArA
jAvH egdlYAvien niEyAgictAyi
BwArRiu. aview Epiev
drirAy OIpuxAM ikL@M twvu
kArAyi bAbiElANiEl ekAuEpA
kewAvmAyi. 8atinA
pwyALik misHpyi egdlYAvieRy
wE v. enTnYAvieR pu
yizH m AEy, EkArhieR puArAy
EyAhAnAM EyAnATAM temi
eR punAy esrAyAvH, enEAPAtY
ArnAy qPAyiyew puAM myKA
TYew punAy eysnYAvuM avErA
ewAM Ayi.
9
BwAeryM avErAewAmAyi
veryM wt surittVEbADm
vrAtinH zAPAeR punAy
ahIAmieR pu egdlYAvH av
ErAwH o tijH{eyw. egdlYAvu
pRtH tAyi+ BwAEr, bAbi
ElAkAer Esviti ByE
til. view tAmsmRicH bAbiElA
rAjAvien Esvik. aen ecyHtA
7

yiermYAvH 40:10-41:14

764

nielAM nlEt v. 10{A te


misHpyi vsiM. view v kd
yAErAw {A niEvi sMsA
riM. ni EjAli qni vi@
trik. miriyM Evn}vuM eetlvuM
ni ekANM. ni ekA@etlAM
niL@ew BrNikLi niRyHk. ni
niyNEmew pNLi vsi
k.
11
bAbiElArAjAvH cil eydA
er EdzH Epic@evH EmAvAbH,
aEA, qEdAM pie melA rAjYLi
lum skl eydAM Ek@. zAPA
eR punAy ahIAmieR punAy
egdlYAvien avew BrNEmicM
av Ek@. 12 eydA a Ek
EA eydEdzE tiric@ v.
t citRiiwkyAyi skl
rAjYLiniM av misHpyi egd
lYAvieRywE mwiv. aen
av tiric@vrikyM DArALM miriyM
Evn}L@M EzKrikyM ecyHt.
13
kAErhieR punAy EyAhAnAM
R rAjY eydyew mel A
eesniEkAEdYAgAM egdlYAvi
eR awE v. egdlYAvH misHpA
pNilAyi 14EyAhAnAM ayA
ELAewAm EdYAgAM egd
lYAviEnAw pRu, aEAnYew rAjA
vAy bAlIsH nie ekAlAnA#hi
evH ninRiyAEmA? enTnYAvieR
punAy yizHmAEylien atinH ayA
ayyH kyM ecyH t iri. pE
ahIAmieR punAy egdlYAvH av
er vizVsicil.
15
anrM kAErhieR punAy
EyAhAnA misHpyivcH egdlYAvu
mAyi rhsYsMBAxNM nwi. EyAhA
nA egdlYAviEnAw pRu, {A
ecH enTnYAvieR punAy yizHmA
Eylien vDiE? Eti M
omRiyil. yizHmAEy aey vDi
A nLvditH. atH ayH
@m eydAer vIuM plrAjY
LiEl citRiAniwyAM. eydyi
avEzxiv nziemANtin
M.
16
qA ahIAmieR punAy egd
lYAvH kAErhieR punAy EyAhAnA
EnAw pRu, yizHmAEylien ekAEl
. yizHmAEylieni ni pRy
etAe NyANH.
}AM mAsi qlIzAmyew pu
nAy enTAnYAvieR punAy
yizHmAEy ahIAmieR punAy eg
dlYAvieR awv. teR pH
L@keLyM iyAyi yizHmAEy
vtH. av misHpApNiEl v.
rAjwMbAMgmAyi yizH m AEy.
ayA eydyiel rAjAvieR EdYA
gArielArALAyi. yizHmAEyluM
aveRyAL@kL@M egdlYAviEnAewAM
Qk}ic@. 2omiciH Q k}iEv
yizHAmEyluM p @kAM q}uEH

41

ahIAmieR punAy egdlYAvien


vAL@ekAu vDic@. eydyiel BrNA
DikAriyAyi bAbiElANielrAjAvH
etrew LAyi egdlYAvH .
3
egdlYAviEnAewAM misH p ApNi
luAyi eydAeryM yizH m A
Ey
vDic@.
4- 5
egdlYAvH vDietieR piEH
qpEp misHpyiEl v. av
DAnYblikL@M DUpL@M yEhAvyew
lyiEl ekAuvrikyAyi.
qpEpM tL@ew tAwi vwici
. vO kIRiyi. sVyM mRi
Evl i kyM ecyH t i. ezEKM,
zIElA, zmrY qivwLi niANv
vtH. egdlYAvH vDiei kArYM
vrilAM aRiiil. 6 yizHmAEy
misH p A viH qp EperyM
kANA EpAyi. aver kANA EpAk
Ev av kru. yizHmAEy q
p EperyM ku pRu. ahIA
mieR punAy egdlYAvien
kANA
qEAewAM vrik. 7 8 av ngriel
iy wen yizHmAEyluM aveRyA
kLuM qp EperyM ekAH }m
eveAiyielRiyA wi! pE
avri pEp yizHmAEyliEnAw pR
u, {eL vDitH! { o
vyli ciltH oLic@ vciri. EgA
tuM yvvM EtM qyM {H.
aetlAM { ni trAM! ati
nA yizH m AEy m@vErAewAM
aver ekAil . 9(yizHmAEy ev
eAi niRyM ver zv atiEle
Riu. etAiyAke vLer vlumA
yi! sA qeA eydArAjAvA
yi a niicitH. ykAl
M ngri evM ki@tinANH
sA rAjAvH etAi niict.H yi AEy
liel rAjAvAy byzyiniM teR
ngre ritinANH sA
ecyHttH.)
10
misHpApNi Ayi melA
veryM yizHmAEy piwiwi aEAnY
ew rAjYiEl mRic@kwA wi.
(rAjAvieR puimAM aview avEz
xici skljnL@M atiluewM.
bAbiElArAjAvieR EtYkpARAvu
kAew aDipnAyi enbUsadA aver nirIiA egdlYAvi
en etrewi.)
11
yizHmAEy ecyHt qlA dxHwtY
eLiyM kAErhieR pu EyAhA
nAM skl eesniEkAEdYAgAM
aRiu. 12atinA EyAhAnAM ees
niEkAEdYAgAM tL@ewyAL@keL
yMi enTnYAvieR punAy yizHmA
EylumAyi yi EpAyi. gieb
EyApNiel vlieyA jlAzy
inriki vcH av yizHmAEylien
piwic@. 13yizHmAEy twvukArAyi piwi
civ EyAhAnAenyM eesniEkA
EdYAgAeryM ku. av vLer
sEAxvAArAyiI. 14aEA

765
yizHmAEylinA misHpApNi tw
vukArAyi piwiei averlAM
kAErhieR punAy EyAhAnAeR
ywE ec. 15pE yizHmAEyluM
aveR q@ shAyikL@M EyAhAnA
niniM rep@. av aEAnY
ewywE oAwiEAyi.
16
aen kAErhieR puM av
eR eesniEkAEdYAgAM twvu
kAer ric@. yizHmAEy egdlYAvien
vDicEzxmANH aver misHpyiniM
piwict.H avEzxi civri BwAM
OIkL@M ikM EkAwtiyEdYAg
AmAyi. EyAhAnA aver
giebEyApNini tiric @
ekAuv.
Qjipt
H iEl rew
EyAhAnAM m@ eesniEkAEdYAg
AM kdyer Byei. bAbi
ElArAjAvH egdlYAvien eydyew
aDikAriyAyi
etrewi.
pE yizHmAEy egdlYAvien vDic@.
kdy EkApiemH EyAhAnA By
ei. atinAlv QjipHtiEl
oAwiEAkA niyic@. QjipHtiEl
v}iyi av EgH kiMhAmi
ti. EbEehM pNinwAyi
EgH kiMhAM.
av EgH kiMhAmilAyirie,
EyAhAnAM
EhAzAvieR
pu eysAnYAvH q EprAy orAL@M
yiermYAvAcken kANA EpAyi.
skl eesniEkAEdYAgAM EyAhA
nAEnAwM
eysAnYAviEnAwemAM
EpAyi. vuM aDAni mt vuM
mANiver sklM yiermYAvieRyw
E EpAyi. 2 averlAvM avEnAw
pRu, yiermYAEv, dyvAyi {
EcAdiete ik. eydA
wMbiniH avEzxi qlAv
mAyi nieR eedvmA yEhAv
EyAw Aik. yiermYAEv, {
Li aDikM EperAM avEzxii
el ni kANAM. ori {
Li vLerEAyi. 3 yiermYAEv,
{ qviewEAkNemM qec
NemM nieR eedvmA yEhAv
pRytinAyi Aik.
4
aEA yiermYAvAck mRupwi
nki, nieLEAw ecAnAvzYe
weteH qni mnilA.
nieLEAwAvzYe EpAel {A
niL@ew eedvmA yEhAvEyAw
AiM. yEhAv pRyetl A M
{A niELAw pRyM. oM {A ni
LiniM mRc@ vyHil.
5
aEA}v yiermYAviEnAw pRu,
nieR eedvmA yEhAv {ELA
wAvzYewetAe { ecAti
A yEhAv {etier stYvuM
vizVsHt mAeyA sAiyAyiriM.
nieR eedvmA yEhAv {eL
ecNem pRyA nie ayyH
17-18

42

yiermYAvH 41:15-42:17

emH {RiyAM. 6{ sEzM


xHwewEA lEyA qtH zHnmA
il. yEhAvyiniH o sEz
inAyi { nie ayyH .
av pRyetM { asri
M. aEA {H nkL@AM.
aet, { {L@ew eedvmA
yEhAvey asriM.
7
p divsL@ew avsAni
yEhAvyiniLL sEzM yiermYA
vi lBic@. 8 aEA yiermYAvH kAEr
hieR pu EyAhAnAenyM avEnA
ewAmAyi eesniEkAEdYAg
AeryM viLic@i. amANi mt
vuM mANivery m@ skleryM
yiermYAvH viLic@i. 9yiermYAvH av
ErAw pRu, yi AEyjntyew eed
vmA yEhAv pRytH tA.
nieLe aveRywEyc @ .
ni EcAdiAtH {A yEhAv
EyAw EcAdic@. yEhAv pRytH tA
+ 10ni eydyi tiyA
nieL {A zmAM- {A nieL
nziikyil. nieL {A nwM, pRi
ecwyil. niELAw {A ecyHt <r
tkLA {A vYsnitinAlANi
en ec@tH. 11EA ni bAbi
ElArAjAvien Byew. qA
aven ByeEwtil . bAbiElA
rAjAvien ByeEwtil . tA
yEhAvyew sEzM. qekAe
A, {A niELAewAmH. {A
nieL riM. {A nieL rep
wM. avnH nieL qiiwiAnA
vil. 12{A niELAw kANYvAnAyi
riM. bAbiElArAjAvuM niELAw
dyEyAew epmARuM. nieL av
sVEdzE tiriekekAuvrikyM
ec@M. 13qA ni pREAM,
{ eydyi tukyil qH.
niLen pRykyAeNi ni
niL@ew eedvmA yEhAvey a
sriAtirikyAM. 14niLienyM
pREAM, l, { QjipHtiEl
EpAyi tAmsiM. QjipHtiel yM
ni {eL zlYewkyil. y
kAhL { Ekkyil. Qji
pHti { vizkymil. 15a
enyA pRyeti eydyi
avEzxivEr, yEhAvyew Q
sEzM vik. svznAyyEhA
v, yi
AEyjntyew eedvM pRy
tH tA+ ni QjipHti vsi
A EpAkA niyicA ArY
sMBviM+ 16ni yieR vALi
en Byew, pE a nieL
aview prAjyewM. ni vizi
eni vYAlrANH. pE QjipHti
ni viz vlyM. niLview mri
M. 17QjipHtiEpAyi vsiAEzi
oAErAM vALinAElA viz
inAElA
mArkErAgLAElA mriM.
QjipHtiEl EpA orAEpAluM
avEzxikyil.
{AnvAyi

yiermYAvH 42:18-44:1

766

ekAuv mArksMgtikLiniM
av repwkymil.
18
svznAy yEhAv, yi
AEy
jntyew eedvM, pRy+ qeR
EkApM {A eyzElmientier kANi
c @ . eyzElmi vsic v er {A
ziic@ . aEtEpAel qeR EkApM
{A QjipHtiEl EpA oAErA
ErAwM kA@M. anY sMBvi EdAx
dAhrNmAyi mxY nieL
iA@M. ni o zApvcnM
EpAelyAyiIM. mxY nieLEyA
liM, av nieL prih
siM. niLinieyAriluM eydA
kAkymil.
19
avEzxi eydAEr, yEhA
v niELAw pRu+ QjipHtiEl
EpAktH. {AniEAe ni
mRiyi n. 20ni niL@ew
mrNiniwyA et@kLA ec@
tH. nieLe niL@ew eedvmA
yEhAvyew awEyc @ . nieL
EAw pRu, {L@ew eedvmA
yEhAvEyAw {Ayi Ai
k. yEhAv ecA pRyetlAM
{ELAw pRyk. { yEhAvey
asriM. 21atinAliH yEhAvy
ew sEzM {A niELAwu pRiri
. qA niL@ew eedvmA
yEhAvey niLsricil. niELAw
pRyA yEhAv qe ayc kArYeL
lAM ni ecyHtil. 22atinAliEA
nii mnilAtAyi R v
k+ ni QjipHtiEpAyi vsi
AnA#hi. qAlietAe ni
view sMBviM. ni vAL@ekA
EA vizekAEA mArkErAg
ekAEA mriM.
aen yiermYAvH avew eedv
mA yEhAvyew sEzM jn
ELAw pRytH avsAniic@. jn
ELAw pRyA yEhAv te lic
etlAM yiermYAvu pRu.
2
EhAzAvieR punAy asrYAvM
kAErhieR punAy EyAhAnAM m@
cilM, ahArikL@M kWin XdymAyi
. av yiermYAviEnAw EkApic@.
av yiermYAviEnAw pRu, yier
mYAEv, nI N pRykyANH! {L@ew
eedvmA yEhAv nie ni
QjipHtiEl EpAktH q pRyA
ayc i il . 3yiermYAEv, EnrYAvieR
punAy bAH nie {etirA
kA EriikyAeNH { k
. {eL bAbiElAkA nkA
nANAvnA#hM. av {eL vDi
AenAMviDM av nie pEyAgi
kyANH. aeli {eL twvukA
rAyi piwicH bAbiElANiEl ekAu
EpAkA shAyitri av
nieeAu ecikyANH.
4
atinA EyAhAnAM eesniEkA
EdYAgAM skl jnL@M yEhAv
yew kln asricil. yEhAv av

43

ErAwH eydyie tA klici


. 5 qA yEhAvey asri
ti pkrM EyAhAnAM eesniEkA
EdYAgAM zixH w jne m}uvM
eydyi niM QjipHtiElekA
uEpAyi. mH z@ aver m@ rAjY
LiEl ekAuEpAyi. pE
av eydyiEl mwivi.
6
EA EyAhAnAM skleesniEkA
EdYAgAM sklOpuxAer
yM ikeLyM QjipHtiEl nyic@.
rAjAvieR puimArM avriluAyi
. (enbUs-adA egdlYAvien
avew mtlArAiyi. bAbi
ElArAjAvieR EtYk pARAvukA
ew nAyknAyi enbUs-adA)
yiermYAvAckenyM EnrYAvieR
punAy bAienyM EyAhAnA
ekAuEpAyi. 7 av yEhAvey ecvi
eAil. aen averlAvM Qji
pHtiEl EpAyi. av thHpEnsH p
NiEl EpAyi.
8
thHpEnsupNi yiermYAvinH
yEhAvyini sEzM lBic@. 9 yi
ermYAEv, Rc@ vliykl@k EzKri
k. av thHpEnsilu PREvAeR
oQEdYAgikBvnieR mi mM
xHwikyM ekAuLL nwAtyi }i
ciwk. eydA EnAiniE EvNM
ec@vA. 10aEA nie EnAi
eAiri eydErAw pRyk+
sv z nAy yEhAv, yi
AEyli
eR eedvM pRy+ bAbiElArAjA
vAy enbUKdHEnsrien {Aniview v
M. aveneR dAsnA. aveR
siMhAsnM {Aniview }iciiri
kl @ k mIEtyAM. ayA teR
EmlAH Q kl @ kEm viriM.
11
av view vrikyM QjipHtien
mikyM ec@M. mriA viDi
evH av mrNM ekAuvM. twvu
kArAyi piwieEwvH av twvu
ekAuvM. vAL@ekAu vDieEw
vH av vA ekAuvM. 12QjipH
tiel vYAjeedvL@ew ly
enbUKdHEns tI ekAL@M. av
lyeL kikyM vi#h
eL ekAuEpAkyM ec@M. iwy
teR vOiel EpkeL epRui
v]iyA. aEtEpAel enbUKdHEn
s QjipHtien v]iyAM. pie
av suritnAyi QjipHt viwM.
13
QjipHtiel sUrYEdveR lyi
lu sHmArkzilkeL enbUKdHEns
nziiM. QjipH t ielvYAjeedv
L@ew ly av kic@ kLyk
yM ec@M.
Qjipt
H ilu eydAH
yEhAvyew sEzM
yiermYAvi
yEhAvyi
nieA sEzM lBic @ . Qji
pHti vsi skleydAM
EviytAyi sEzM. migH

44

767
EdA, thH p EnsH , emMPisH pN
LiluM etQjipH t iluM vsi
eydAEviytAyi
sEzM. sEzM tAyi+ 2 svz
nAy yEhAv, yi
AEylieR eedvM
pRy, eyzElM ngriM eyd
yiel sklpNM {A ekAu
v BIkrAnBv ni ku.
pNLiH nYmAy kAr
LANH. 3 aview vsivew dxHv]
ik mlmANen sMBvictH. av
anYeedv blikLic@- aet
e EkApixHWnAkyM ecyHt! ni
L@M niL@ew pUvikM mH Edv
Aer rADiciil. 4avewyiwyiEl
{A vIuM vIuM qeR vAc
ker ayc@. vAck qeR dAs
ArAyi. vAck qeR sE
zM sMgikyM avErAw pRykyM
ecyH t , Q BIkrtY ectH .
ni vi#AhArADn nwtH {A
evRu. 5pE av vAck
ecviekAwil. vAcker av
icil. av tik ec@ ni
iyil. anYeedv blikLi
tH av niiyil . 6 atinA
{A avErAwH qeR EkApM kANic@.
eydyiel pNeLyM eyzEl
miel etvukeLyM {A ziic @ .
qeR EkApM eyzElmienyM eyd
yiel pNeLyM H evRuM k
ArLAi.
7
atinA sv nAy yEhAv,
yi AEylieR eedvM pRy+ vi#h
eL rADi wekAH ni
eLi sVyM mRiEvli? ni
puxAeryM sHIkeLyM ikeLyM
zieLyM eydAwMbiniM
EvepwkyANH. atinA eydA
wMbi avEzxiver wAet
ni viuEpAk. 8vi#hL@Ai
nieLinH qe EkApixHWnA?
niLiEA QjipH t ivsi.
EA ni QjipHti vYAjeedv
blikLic@ekAH qe EkA
pixHWnAkyANH. ni nieL
e nziiM. niL@ew sVM
vI}HcyAyiriM. anYEdzAew w
yi ni nieLe zAp#rA
iIM. miyiel melA rAjYAM
nieL niiM. 9niL@ew pUvik
ecyHt dxHwtkeL ni mREA? ey
dyiel rAjAAM rAjH{imAM ecyHt
tik ni mREA? eydyiluM
eyzElmiel etvukLiluM niL@M
niL@ew BArYmAM ecyHt tikeL mR
EA? 10veryAyi@M eydA
vinyAnVitrAyil. av qEAw orAd
rvuM kANicil. av qeR pEdz
eL piwmil. {A niM
pUvikM nkiy niymL@M av
asricil.
11
atinA sv z nAy yEhAv,
yi AEylieR eedvM pRy+ ni

yiermYAvH 44:2-19

{A vliy an vA
EpA. eydyew wMbe m}u
vM {A tkM. 12eydyiniM
avEzxi cilAyi. av
view QjipH t iEl v. pE
eydAwuMbiel avEzxi
verwi {A nziiM. av vAL@
kLA vDiewkEyA vizekAu
mrikEyA ec@M. av anYrAjYA
ew wyi dxic@ pRy o vsH
vAyiriM. ave sMBviev
ti anYrAxH\ e{M. av o
zApvAAyiIM. eydyiel jn
eL anYrAxH\ niiM. 13Qji
pHti vsiA puRe aver {A
ziiM. vAL@k, piNi, mArkErAg
, veyAe aver ziiA
{ApEyAgiM. eyzElMngre
ziicEpAel {A aver zii
M. 14QjipHti tAmsiA EpAy
eydyew EzxivrAM qeR
ziyiniM repwil. eydyi
El tiric@vtinH avrilAMte
avEzxikyil. eydyiEl mw
i vH aview vsiAnANvA
#hM. pE, rew Rc@ cilerA
}iek orAEpAluM eydyiEl mwi
EAkukyil.
15
QjipH t i vsic i eydA
OIkLi plM anYeedv
blikLikyAyi. avew
BAA tRii@M aver vili
yil. aview omic@Ec o vliy
sMGM eydAAyi. av
et QjipHtivsici eyd
ArAyi. anYeedv bliy
ikyAyi OIkL@ew BA
A yiermYAviEnAw pRu, 16nI {
ELAw pR yEhAvyew sEzM
{ ecvieAil. 17sViel
rAjH{i blikLiAem {
vAgHdAnM ecyHtiri. { vAgH
dAnMecyHt kArYeLlAM { nwi
lAM. aveL rADiA { bli
kLikyM pAnIyyAg o}i
kyM ec@M. mu {L ecyHt.
{L@ew pUvikM rAjAAM EdYAg
AM mH ecyHt. {eLlA
vM aetAe eydyiel pN
LiluM eyzElmiel etvukLiluM
ecyHt. sViel rAjH{iey rADi
ci kAlH { DArALM hA
rmAyi. { vijyikLAyi.
{eA EdAxvuM sMBviciil.
18
qA piIwH { sViel
rAjH{i blikLi nii.
av
pAnIyyAgmiM
{ nii. aveL rADiti
kArY niiymt {
H zHnL@AkA wi. {L@
ewyAA vAL@ekAuM piNiekAuM
ekAle@.
19
anrM OIk sMsAric@. av
yiermYAviEnAw pRu, { ec@

yiermYAvH 44:20-46:2

768

eteH {L@ew BAARi


yAmAyi. sViel rAjH { i
blikL@AtinH {H BA
Aew amtiyAyi. av
pAnIy yAgmiA avAdvuM
{Ayi.
aveLEAel
EtAi aL@M {L@Aiyi
eM {L@ew BAARiyA
mAyi.
20
anrM yiermYAvH OIkELAwM
puxAErAwM sMsAric@. aArYL
EA pRvErAwANv sMsArictH.
21
yiermYAvH avErAw pRu, eyd
yiel pNLiluM eyzElmiel et
vukLiluM ni blikLic@evH
yEhAv oAic@. niM niew pU
vikM niew rAjAAM niew
EdYAgAM qlA sADArNjn
M ecyHttH yEhAv asHmri
kyM av aeti ciikyM
ecyHt. 22pie yEhAvyH nieL
shiA vAtAyi. niL@ew dxHv]
ik yEhAv evRu. atinAlv
niL@ew rAjYe o nYmmiyAi.
M aviewyiEA tAmsmil .
rAjYe anY nii. 23ni
anYeedv blikLictinAlA
NH Q EdAxeLAe ni sMBvi
tH. ni yEhAvyHetier pApM
ecyHt. ni aven asricil.
aveR pEdzELA niv t
niymELA niLsricil. krARiel
niL@ew BAgM ni pAlicil.
24
aEA yiermYAvH qlA pux
AErAwM OIkELAwM sMsAric@. yier
mYAvu pRu, EA QjipHti tAm
si skleydAmAyEAEr,
yEhAvyi ni sEzM i+
25
svznAy yEhAv, yi
AEy
jnL@ew eedvMpRy, puxAEr,
OIkEL, ni ec@em stYM
ecyHt ni nivic@. ni
pRu, { ecyH t vAgH d An
{ niREv@M. sViel rAjH{iH
blikL@M pAnIyyAgL@M ai
em { vAgH d AnM ecyH t i.
atinA a niREv@k. niL@ew En
ck nwAk. niL@ew vAgHdAn
pAlik. 26pE QjipHtivsi
skl eydAEr, yEhAvyew sE
zM ik+ qeR mhAnAmi {A
Q stYM ec@+ QjipHti jIvi
eydArielArAEpAluM ni
qeR nAmi vAgHdAnM ec@kyil.
av jIvi yEhAvyAeN stYM
q vIuM pRykyil.
27
eydAer {A nirIic@
ekAirikyANH. pE aver pripA
liAnl {Anver nirIitH .
aver mRiEvliAnANH {A aver
nIrIitH . QjipH t i k}iy
eydA vizekAu mrikyM
vAL@ekAu vDiewkyM ec@M.
averlAM nziiewMver av mri

c@ekAiriM. 28vALinA vDie@


ekAiriE cil eydA rewM.
av QjipHtiniM eydyiEl
tiriek vM. qA repw tA
M eydAAyiriM. aEA
QjipHti vsiAv eydyew
zixHwBAgM, ew vAk stYmA
emRiyM. qeR vAEA avew
vAEA stYmAvukeyH avrRiyM. 29ni
{A etLivu nM -yEhAv
yew sEzmA tH- nieL Qji
pHti vc@ {A ziiM qANtH.
aEA nieL {A Evdniiem
qeR tijH{ stYmAemH niymA
yM niLRiyM. 30{A pRytH aEt
kArM pAliemti etLivAyi
rimitH. yEhAv pRytH tA+
EhAA PREvAnANH QjipH t iel
rAjAvH. aveR z@H aven vDi
NM. EhAAPREvAen {AnveR
z@ nM. siedIyAvH yi
eydyiel rAjAvH. enbUKdHEn
s siedIyAvieR z@vuM. siedI
yAvien {A aveR z@vi nki.
aEtEpAel PREvAenyM {A av
eR z@ nM.
bAienA sEzM
EyAzIyAvieR punAyi
eyEhAyAIM. eyEhAyAIM ey
dyiel rAjAvAytieR nAlAM vxM
yiermYAvAck EnrYAvieR pu
nAy bAiEnAwH ArY pRu.
bAH aetlAM o Li q}utivc@.
2
yiermYAvu pRtH tA+ yi A
EylieR eedvmA yEhAv niEAw
pRytH tA+ 3bAH, nI pR
i+ qni dritM. yEhAveyniH
EvdnEyAewAM d+KvuM nkiyiri
. {A vLer INitnA. qeR
yAtnkekAH {A tLiri.
qni vimM keAnAil .
4
yEhAv pRu, yiermYAEv, bAi
EnAwH pRyk+ yEhAv pRytH
tA+ {A niictien {A tk
M. {A ntien {A pi}uetwM.
eydyielviewyM {Ani ec@M.
5
bAH, ninAyi mhAkArYLA nI
#hitH. pE av #hitH.
kArNM, skljnM {A anM
vkyANH. yEhAv ArY pR
u, ninH aEnkM lLi EpAEk
ivM. pE, nI EpAiweAe
nie {A jIvEnAew riM.

45

rAx\
H eLiy sEz
yiermYAvAcknH Q sEz
lBic@. viviDrAxH\eLiy
tAyi Q sEz.

46

Qjipt
H ieni
QjipHtrAxH\eiy sEz
mANitH. PREvA-enEKAyew eesnY
eiy sEzmANitH . Qji
pHtiel rAjAvAyi enEKA. ke
2

769
mIzH pNivcH ayAL@ew eesnYM
prAjye@. yIsH n diryilANH
kemIzH. eyEhAyAIM eydyew
rAjAvAytieR nAlAMvxM bAbiElA
NielrAjAvAy enbUKdHEns ke
mIzi vcH PREvA-enEKAyew ees
nYe prAjyewi. EyAzIyArAjA
vieR punAyi eyEhAyAIM.
QjipH t i yEhAvyew sEzM
tA+
3
niL@ew vluM ecRumAy kvc
eLwH ouk. yinAyi puR
ewk.
4
tirkeL tARAk. BwAEr, ni
L@ew tirkL@ew puR kyRuk. ni
L@ew ylLiEl EpAvuk. zir
O Drik. mc
@k. mAck Drik.
5
{AenA kAtH. eesnYM
pri&miciri. BwA oAwiEA.
avew DIrBwA prAjitrAyi. av
tiwi oAwiEA. av tiri
uEnAil. @M apkwM. yEhAv
yANietAe pRtH.
6
EvgM wiyvnH oAwi rewAnA
il. zrAy BwAH rewAnA
il. averlAvM }uvI}uM. y
Isundiryi vwANien sMB
vik.
7
eenndiEpAel rA vtH ?
zvuM EvgtyAmAy ndi
EpAel rA vtH?
8
eenndiEpAel epAi vv
QjipHtA. zvuM cwlvumAy
ndiEpAel vtH QjipHtA. Qji
pHt pRy, {A vH miey mwM.
ngreLyM atiel jneyM {A
nziiM.
9
tirAEr, yiElirc @ ky
Ruk. EtrALikEL, EvgiElAwik. DIr
BwAEr eeDrYmAyi mERuk. ziElyM
pUtiElyM BwAEr, priceywk.
lUdYyiel BwAEr vil@k EyAgi
k.
10
pE aH, new yjmAnnAy s
vznAy yEhAv vijyiM. aH
avrhi zi av av
nM. yEhAvyew z@ kiE
zi ki@M. t]pHtiyAMver vA vDi
M. rdAhM tIMver vA vDiM.
{L@ew yjmAnM sv zmAy
yEhAvyH bliyH Ayi o yAgM
nwtinA aen sMBviM. vw
H yIsH ndiryi QjipHtEsn
yew bliyANtH.
11
QjipHEt, gielyAdiElEpAyi m
sAdi. nI pl mkL@A
emiluM aetAM NkrmAkil. nin
suKewkyil.
12
nieR krci rAxH\ EkM.
nieR nilviLik mieyAwM Ek
M. o DIrEyAAvH meA DIrEyAA
vumAyi iyiwiM. vemAic @
nilMptikyM ec@M.

yiermYAvH 46:3-25
13

yEhAv yiermYAvAckEnAw pR
sEzmANitH. enbUKdHEns Q
jipHtien miA vtieni
yANtH.
14
Q sEzM QjipHti KYApi
k. migHEdAngri pRyk. emMPi
siluM thH p EnsiluM pRyk. y
i tARAk. qeA @m
v vALinA vDiew.
15
QjipHEt, nieR vIrBwA vDi
ewM. yEhAv tiyiwemtinA
av q}uE@ niAM ApHtrAyi
riil.
16
BwA vIuM vIuM }u
vi}uM. av oiEm oAyi vI}uM.
av pRyM, q}uEk, nmH n
ewyAAewywE EpAkAM. nm
new mAt] r AjYE EpAkAM. z@
ne EtAlikyANH. n oAwiEA
kNM.
17
tL@ew mAt]rAjYH BwA pR
yM, QjipHtielrAjAvAy PREvA o
bhLAr. aveR tApkAlM k}i
u.
18
rAjAvieR sEzmANitH. svz
nAy yEhAvyA rAjAvH. {A jIvi
EpAel niymAyM {A vAgH
dAnM ec@, znAeyA EntAvu
vM. tAEbApvtM EpAelyM kwlin
w kEpvtM EpAelyM t
nAkM av.
19
QjipHtkAEr, sADn ekie
Ruk. vAsinAyi tARAk.
qekAeA emMPisH o nzic
trimiyAM. ngr nzii
ewkyM M aview vsiAtiri
kyM ec@M.
20
QjipHtH suriyAeyA pvien
EAel. pE aveL zlYewA
o tirecH vwniM v.
21
QjipHtEsnyiel liwyALik
ekA}u kiwAeLEAel. averlAM
tiriEAwiLyM. av mNe
zmAyi ecRukyil. avew vinA
zieR smyM vrvAyi. av eev
kAet ziiewM.
22
cIieAu rewA mi
pAienEAelyA QjipHtH. z@
awekAEyiri. QjipHtees
nYM repwAM mi. z@ EkAwA
likekAH QjipHtien miM. mrM
ev@kAerEAelyANv.
23
yEhAv en pRy. QjipHti
eR vn(eesnYM)e av LA
M. vni anvDi mr(BwA)
L@H. pE averlAM mRiciwewM.
ev@iLikeLEAel nirvDi z@ Bw
AH. qA k}iyA BwAH.
24
QjipH t H apmAnityAM. vw
ni z@ aveL EtAliM.
25
sv z nAy yEhAv, yi
AEy
lieR eedvM pRy+ wte {A
EtEbsieR EdvnA EmAen
ziiM. PREvAenyM QjipHtienyM

yiermYAvH 46:26-48:11

770

avL@ew EdvAeryM {A ziiM.


QjipHtiel rAjAAer {A zii
M. PREvAeR itrAy jneLyM
{A ziiM. 26averlAM avew
z@LA prAjitrAkA {AniwyAM
- z@H aver vDiNM. aver
{A bAbiElArAjAvAy enbUKdH
EnsriM aveR dAsAmAyi
nM.
vLer mH QjipHtH smADAni
vsic @ . Q }eAe EzxM
QjipH vIuM smADAni k}iyM.
yEhAv pRtANH ArY.

vwyi AEylienA sEzM


yAEAEb, qeR dAsA, ByeEw
til. yi AEyEl, pri&mitH. ni
eL {A vidrlLiniM
riM. niL@ew ikeL av twvu
kArAyiri rAjYLiniM {A
riM. yAEAbi vIuM smADAn
vuM surymAM. M aven By
ewkymil.
28
yEhAv kArM pRy, yAEA
Eb, qeR dAsA, ByeEwtil. {A
niEAewAmH. nie {A viviD
lLiElyyH. pE nie
{A pUmAyM nziiyil. pE
rAxH\eL {A pUmAyM nzi
iM. nI ecyHt tikL@ew Epri nI
ziiewM. atinA qeR zi
yiniM repwA nie {An
vdiil. nie {A acwM pAlii
M, pE nItipUvM.
27

ePlist
H Yeriy sEzM
yiermYAvAck yEhAvyi
ni lBic sEzM tA.
ePlisH t Yeriy sEzmANitH .
PREvA gAsAngre mi
ti mANH Q sEzM vtH.
2
yEhAv pRy+ tA, z@BwA
vwH omic@ wu. lM iAy
ndiEpAel av vM. LyMEpAel
av rAjYe m}uv mwM. pNeL
yM ati vsiveryM av mwM.
rAjY vsiverAe shA
yinAyi nilviLiM.
3
oAw tirkL@ew zbHdvuM rTzbHd
M cL@ew zbHdvuM av
EkM. ueL sMriA mAtA
pitAAvil . av shAyiA
k}iyA dblrAyiriM.
4
ePlisHtYer m}uv nziiA
smymAyiri. eewRienyM sIEdA
eR shAyikL@ew zixH w BAgeyM
nziiE smyM viri. eev
kAet te yEhAv ePlisHtYer vDi
M. IudVIpiel zixHwjntey av
nziiM.
5
gyiel jnM d+KitrAvukyM tl
vwikyM ec@M. asH k ElAjnt
nibHdrAewM. tA}Hvryiel zixHw

47

jnEm, nieLkAlM sVyM mRiew


M?
6
yEhAvyew vAEL, nI awiyiil.
nIeykAlM wEpArAwM? nI nieR
RyiEl mwuk! niH! nilmAvuk!
7
pE yEhAvyew vALinH qen
vimiAnAvuM? yEhAv atienA
kln nki. asHkElAngreyM
smtIreyM miA yEhAv
ati kln nki.
EmAvAbieni o sEzM
EmAvAbieniy sEzmANi
tH. svznAy yEhAv, yi A
Eyjntyew eedvM pRy+
enEbApvti kxHwM. enEbA
pvtM nziiewM. kirYyIMp
NM vinItmAewM. a piwiewM.
zi d vinItmAewM. av
awic@wyHewM.
2
EmAvAbH vIuM sH t tiewil .
ehzHEbAkA EmAvAbieR EtAvi
ptiyiwM. av pRyM, v, nmH
rAxH \ i virAmmiwAM. mdH E mEn,
nIyM nibHdmAewM. vA nie
oAwiM.
3
EhAErAnyImiel nilviLiEkk.
kw zy}ieRyM vinAz
ieRyM nilviLiyANtH.
4
EmAvAbH nziiewM. avew
zi shAyi Ek}uM.
5
EmAvAbieRjnt lUhItiEl
v}iEy kyRuM. EpAEA BIkrmAyi
nilviLikyANv. EhAErAnyImiEl
v}iyi EvdnyewyM yAtny
ewyM nilviLik EkAM.
6
oAwiEAvuk! niL@ew jIvMekA
EAwk! mmiyilUew pRv a
tAwiEpAel pAyk.
7
ni sVymAiy vsHtLiluM
sVM siluM yi. ati
nA ni piwiewM. ekEmAzHEdv
twvilAewM. aveR puErAhit
AM EdYAgAM avEnAewAM
piwiewM.
8
qlA pNemtier pwevA
vinAzk vM. o pNMEpAluM r
ewil. tA}Hvr nziiewM. tsm
tlM nziiewM. en sMBvi
em pR yEhAvyAkyA a
sMBviM.
9
EmAvAbiel vylukmIet
vitRuk. rAjYM o trimiyAM. EmAvA
bieR pN nYmAM. o mxY
M aview vsiil.
10
yEhAv pRy EpAel ov
ecAtiA, aver ekAl u vA
av sVM vAL@pEyAgiAtiA,
avnH anL@AM.
11
EmAvAbH dritLRiiil. zriyA
kA vc vIuEpAelyA EmAvAbH.
EmAvAbH oriluM o BrNiyiniM
meAiEl eA}ieiil. avenAri
luM twvukArnAeiil. atinA

48

771
avnH p}yci te. aveR gvuM
mARiyiil.
12
yEhAv kArM pRy. nie
nieR BrNikLiniH o}iA {A
wen eLviwM. pie av BrNi
nYmAkyM
awic@wyHkyM
ec@M.
13
aEA EmAvAbukA tL@ew vYAj
eedvmAy ekEmAzienecAli liM.
yi AEyjnt EbETli vYAjeed
ve vizVsic@. vYAjeedvM teL
shAyiielti av li
kyM ecyHt. EmAvAbH aenyAyi
IM.
14
{ nl BwArANH. { y
vIrArANH q pRyA niA
vil.
15
z@ EmvAbien miM. z@
pNLi kyRukyM nziikyM
ec@M. avL@ew mikc yvA kzA
ecewM. rAjAvini sEzmA
yi tH . sv z nAyyEhAv
qA rAjAvieR EprH.
16
EmAvAbieR aYM aw. EmAvA
bH wte nziiewM.
17
EmAvAbi @M vsinieL
lAM rAjYiEvi vilpiNM.
EmAvAbH q zsHtemH ni
RiyAM. atinA avAyi vilpik.
avnAyi Q d+KgAnM pAwk+ BrNA
DipeR aDikArM tkiri.
EmAvAbieR ziyM EtjM EpAyiri
.
18
dIEbAnivAsikEL, niL@ew mh
tVAnLiniH Rivrik. nil
e epAwiyilirik. qekAe
A, vinAzkeR vrvAyi. niL@ew
zngreL av nziikyM
ec@M.
19
aErEv nivAsikEL, v}iyriki
ni nirIik. oAwiEAven
kAk. oAwiEAveL EnAk. q
Ayi qvErAw EcAdik.
20
EmAvAbH nziiewkyM ap
mAnitmAvukyM ec@M. EmAvAbH kru
ekAEyiriM. EmAvAbH tkew
emH aEAndiryi KYApi
k.
21
tsmtliluv ziie
iri. nYAyviDi EhAElA, yhHsA,
EmPAupNLieliyiri.
22
nYAyviDi dIEbA, enEbA, EbH
dibAyIMpNLieliyiri.
23
kirYyIM, EbH - gAm, EbH e m
EyApNLi nYAyviDi qiyi
ri.
24
ekrIEyAH , ebA
ApNLi
nYAyviDi qiyiri. EmAvAbiel
smIplvuM vidrvumAy skl pN
LiluM nYAyviDi qiyiri.
25
EmAvAbieR zi mRic@ kLye
iri. EmAvAbieR kr owii
ri. yEhAv pRtANH ArY
.

yiermYAvH 48:12-38
26

tA yEhAveyA DAniey
EmAvAbH kti. atinA wiyen
EAel }RuMver EmAvAbien zii
k. av vI}ukyM teR Cili
L@kyM ec@M. mxY EmAvAbien
prihsiM.
27
EmAvAEb, nI yi AEylien prih
sic@. yi
AEy EmAxHwAELAewAM
piwie@EvA? yi AEylieni pR
yEAe}Ae nI avenA ExHWen
mi tllui.
28
EmAvAbukAEr, niL@ew pN
viwk. ecH pARkiwyi vsik+
hAmK w@ AvienEA
elyAk.
29
EmAvAbieR
ahArei
{ Ekiri. av vliy ah
AriyAyi. tA mANiyAeNH
av kti. avenEA}uM zMs
nwkyAyi. av vLeryDikM
ahAriyAyi.
30
yEhAv pRy, EmAvAbien
mAM EkApmAkAemeniRiyAM.
av zMs nw. pE av
eR epAc NyA. avnH
av pRyEAel ecAnAvil.
31
atinA {A EmAvAbinAyi vil
pi. EmAvAbiel oAErAmAyi
{A vilpi. kIEhersiel L@
kAyi {A vilpi.
32
yEsriel jnienAM yEsri
nAyi {A vilpi. sibHmA, mH
nieR zAKk kwver nIu. yEs
pNMver a nIu. pE vinAzk
nieR miri}vuM qwiri.
33
EmAvAbiel miriEAkLi
niM /AhvuM hAdvuM EpAyiri
. mirickLi ni vIeA
}uH {A twiri. vIinAyi
miriemtivew gAnvuM n]vuM
l. /AhzbHdeLAM aviewyil.
34
ehzHEbAM qliyA pNLilu
vM vilpikyANH. avew vilA
pM der yhsHpNi EpAluM Ek@.
EhAErAnyIM, qgH ezlIzIyApN
EpAel dery EsAvApN
iniH avew vilApM Ek@. ni%I
miel evM EpAluM vru. 35EmAvAbH
tlLi EhAmyAgLi
{A twyM. av tL@ew Edv
AH blikLi {A twyM.
yEhAv ArY pRu.
36
EmAvAbienecAli {A vLer vY
sni. qeR XdyM zvsMsHAr
gAnM pAw pulA}lieR d+KsVrM
EpAel vilpi. kIEhersiel
jnAyi {A vYsni. av
ew pNvuM sM kvewei
ri. 37sklM tl emAywiciri
. sklewyM tAwi mRieiri
. sklewyM eekk mRiu
EcAr v. qlAvM vYsnieR
vOM tL@ew aryi iyiri.
38
EmAvAbiellAyiwvuM- qlA vIwieR

yiermYAvH 48:39-49:13

772

yM m@AviluM sklepAl
LiluM mxY, mricvEvi vilpi
kyANH. EmAvAvien {AenA nYBr
NiepAel wcti aview vYsnmA
yiri. yEhAv pRtANiA
rY.
39
EmAvAbH awic@wyHeiri.
jn krykyANH. EmAvAbH kI}wi
yiri. EA EmAvAbH litmAyi
ri. mxY EmAvAbien aphsi
- qA sMBvic kArY av
ri ByM niRyHM.
40
yEhAv pRy, tA! o pH
kAzniM EmAvAbiEm ciR
viric@ekAH QLiyi@ v.
41
EmAvAbieR pN piwie
wM. zmAy oLisEt EtAlie
wM. aH EmAvAbieR BwA, svi
OIeyEAel pri&ArAM.
42
EmAvAburAxH\M tkewM. q
ekAeA, t yEhAveyA
ExHWemH av kti.
43
yEhAv ArY pRy. EmAvA
bukAEr, niAyi ByM, agADg
, ekNik qiv kAiri.
44
mxY ByH oAwiEAvukyM agA
DgLi vI}ukyM ec@M.
giniM kyRA miv
ekNiyi vI}ukyM ec@M. EmAvAbi
{A ziyew vxM ekAuvM.
yEhAv pRtANiArY.
45
znAy z@viniM jnM oAwiy
kiri. ehzHEbA pNiel
rAEkiElH av oAwi. pE
aview surittVM lAyi. ehzH
EbAni tI piwic@. agHni sIEhA
eRpNiluM rMBic@. EmAvAbiel
EntAAer nziikyANH.
ahArikeL a nzii.
46
EmAvAEb, nin kxHwM! ekEmAzY
jnt nziie@ekAiri. ni
L@ew puAM puimAM twvukArAyi
piwic@ ekAuEpAkew.
47
EmAvAbujnt twvukArAyi piwi
ewM. pE, vMdinLi EmAvAbi
eR jne {A tiriek ekAuvM.
yEhAvyi nitAyi Q
sEzM.
EmAvAbieR viDi view avsAni
.
aEAeni o sEzM
aEAnYeriy sEzmA
tH. yEhAv pRyu+ aEA
nYjnEm, yi AEyjntyH mLiel
ni kEvA? pitAA mri
EA EdzM ewA ikLiel
ni kEvA? atinAlAyiriAM
miEAM gAdieR EdzM eekywiytH,
aEl?
2
yEhAv pRy, aEAniel rb
yi jnM yieR zbHdM Ek
kAlM vM. aEAniel rbA nzii
ewM. nziie ekiw ekAu

49

mwiy emAmAM avEzxiM. av


yH ilum pN ki
ewM. av yi AEylukAer avew
EdzniM oAwic @ . pE, pIwH
yi AEy aver oAwiM. yEhAv pR
tANitH.
3
ehzHEbAjnEm, vilpik! q
ekAeA hAyipNM tkeiri
. aEAniel rbyilu OIkEL,
vilpik! niL@ew vYsnieR
vOM DricH vilpik! ngriEl
aByinAyi oAwk. qekAe
A z@ vrvAyi. miEAM Edven
av ekAuEpA. miEAmieR
puErAhitAeryM EdYAgeryM
av ekAu EpAM.
4
ni sVM ziyi tHmzMs
nw. pE niH sVM zi
nxH w ewkyANH . pNM riem
ni vizVsi. M nieL a
miA ElAcik EpAlumiel
ni k.
5
qA svznAy yEhAv
kArM pRy+ qlAvzniM {A
ni BIti vM. ni oAwi
EAM. nieL omic@ ekAuvrA
M k}iykymil.
6
aEAnY twvukArAyi piwie
wM. pE aEAnYer {A tiriek
ekAuv kAlM vM. yEhAvyi
ni sEzmAyi tH.
qEdAmienieyA sEzM
qEdAmieniyANH Q sEzM. s
vznAy yEhAv pRy+ EtmAni
niyM viEvkmiEl? qEdAmiel jH{Ani
kH nl pEdzM nkA k}ivi
El? av tL@ew jH{AnM nxHwmA
yiriEA?
8
eddAni vsivEr, oAwiEAkuk!
oLik! qeA, teR dxH v]
ikH zAvien {A ziiM.
9
pNiA miriviyiniM p}M
pRi. qA Rc@ miri av
ecwiyi ni. kA rAiyi
vAluM av m}uvM ekAuEpA
il.
10
qA zAviniM qlAM {Aen
wM. aveR oLisEtemlAM {A
kupiwiM. qiniM oLiA av
k}ikyil. aveR ikM bu
L@M ayAemlAM mriM.
11
qeR jnEm, nieR anATer oA
vixmitH . avew jIven {A
kAM! nieR BArYmAM qe
yiAM!
12
yEhAv enyA pRytH ,
ziieEwAv zi aBvi
. qA qEdAEm, nI ziie
wA ahnANH- atinA stYmAyM
nI ziiewM. ninhmAy zi
yiniM nI rewil. nI zii
ewM. 13yEhAv pRy, qeR sV
M ziyA {A vAgHdAnM ec@+
7

773
ebA A ngrM nziiewemH {A
vAgHdAnM ec@. ngrM avzi
xHwL@ew o pARArmAyiIM. m@
ngreL zpiti o pADi
yAyi L@k ngre pEyAgiM.
mxY ngre apmAniM. ebA
yH @m sklpNL@M qe
EM nAzAvzixH w LAyiIkyM
ec@M.
14
yEhAvyini Q sEzM
{A Ek@. Q sEzvuM ekAwH o
dten av rAxH \ LiElyyH k
yM ecyHt+ niL@ew eesnYe o
mic@ @k! yinAyi tAeRwk!
qEdAMrAxH\ientier nIuk!
15
qEdAM, nie {A amANiyAM.
sklM nie evRuM.
16
qEdAM, anYrAxH\eL nI Epwii
c@. aen nI mANiey sVyM
kti. nieR ahArM nie vici
ri. nI kLi yer, vliy
pARkLAluM kLAluM sMritnAyi
vsiM. qA piwieRy
yri nI vIwAiyAluM, {A
nie piwiwkyM aviewniM tAE}
ekAuvrikyM ec@M. yEhAv pR
tANiArY.
17
qEdAM nziiewM. nziie
ngr kH mxY e{@M. nzii
e ngreL kH atH-tEAew m
xY LmwiM.
18
esAEdAmM egAEmArAyM @m p
NL@MEpAel qEdAM nziiewM.
M aview vsiyil. yEhAv pR
tANH ArY.
19
cilEA EyAAndiryil
epAAiniM o siMhM vE
AM. siMhM, mxY wmAwkeL
viw vyliEl EpAEyAM. {A
siMheEAelyANH. {A qEdAmi
El EpAM. jne {A Byew
kyM ec@M. aver {A oAwic@
viwM. avew yvAAM qe
twyAnAvil . M qeEAelyl .
M qe evl@viLikymil. av
ew wyArilAM qni Ener ni
yil.
20
atinA qEdAMjntyHH qtirAy
yEhAvyew pti qAeN i
k. EtmAkAetier yEhAv q
ecA niyiciriev i
k. EdAmiel ipi niM
nieR ikeL z@ vlici}c@ekAu
EpAM. qEdAmieR puEmwk av
ew v]imlM nYmAM.
21
qEdAmieR vI}Hcyew zbHdi
mi luuM. ecwver avew nil
viLiEkM.
22
ryH mIEt pR k}ukenEA
elyAyiriM yEhAv. ebA yHEm
ciR viriyH k}ukenEAelyANH
yEhAv. aH qEdAmieR BwA vlA
et pri&miM. av svEvdnyB
vi OIeyEAel krykyAM.

yiermYAvH 49:14-33

dmsk
H sieni o sEzM
dmsHksungreiytANH Q
sEzM+
hmAH, aAdpN Byiri
. dvA EktieR BymANv
H . av ni/AhitrAyiri.
av vYAlM BItitmAyiri.
24
dmsHksungrM dblmAyiri.
L@k oAwiEAkAnA#hi. av
ri ByM niRiri. Q@EnAvB
vi OIeyEAel av EvdnyM
yAtnyM aBvi.
25
dmsHksH o sxHwngrM. mxY
nngre vi@ EpAyiil.
26
atinA yvA ngriel
epAlLi mric@vI}uM. avL@ew
BwAerlAvM smyM vDiewM.
svznAy yEhAv pRtANiA
rY. 27dmsHksiel mtiluk {A
tI ekAL@M. eb-hddiel zid
eL tI pUmAyM dhiiM.
23

EkdrienyM hAEsArienyM
piy sEzM
28
EkdAEgAeyM hAEsAriel Br
NADipAeryM piy sEzmANi
tH. bAbiElANielrAjAvAy enbUK
dHEns aver EtAlic@.
yEhAv pRy, ecH EkdAEgA
e mik. ki}ieRjntey nzi
ik.
29
avew wArM kAlivuM kv
ewewM. avew wArvuM av
ew sM mekAu EpAk
ewM. okeL z@ ekAuEpAM.
L@k avErAwH en EAziM.
{ iluM BIkr sMBv nw
.
30
EvgM oAwiEAvuk! hAEsArukAEr,
oLiA nelAriwM Etwk. yEhAvyi
nitANH Q sEzM, enbUKdHEn
s nietier FAElAcn nw
. av nieL EtAliA sm
mAy o ptiyiw.
31
surittVM aBvi o rAxH\
mH. rAxH\inH surittVM aB
vew. atinH sVyM riA Evli
EyA kvAwELA l. atieRywH
M vsiil. yEhAv pRy,
rAjYe mik!
32
z@ avew okeLyM vliy
kAlieLyM EmAxHwiM. av t
L@ew tAwiyew ml* mRi. ekAAM,
aver {A miyew vidrEkAkLi
ElH oAwiM. qlAyiwniM avH
mArkdritL@M {A vM. yEhAv
yinitAyi Q sEzM.
33
hAEsAEdzM kA@nAyH mAM
vsi lmAyiIM. M aview
vsikyil. oM l tAm
sikyil. atH qEM o tri
nilmAyiIM.
t L @ e w t A w i y e w m l eyd aRbi
keLEAel tL@ewtAwi mRiARil.

yiermYAvH 49:34-50:16

774

lAmieni o sEzM
siedIyAvH eydyiel rAjAvA
yitieR dYkAlH yiermYA
vAcknH yEhAvyini Q sE
zM lBic@. lAM rAjYeiy sE
zmANitH.
35
sv z nAy yEhAv pRy,
lAmieR vilH {A eevkAet owiM.
vilANH lAmieR zmAy yDM.
36
lAmientier {A nAlu kA@keL
ekAuvM. kAzieR, nAlumlk
Li niAvuM {Anvey ekAuvrik.
lAmiel jneL Q nAlu kA@kLwi
, miyiel ql A yiwLiElM
{AnyyHM. lAmieR twvukA qlA
rAxH\LiElM ekAuEpAkewM.
37
z@ EnAi niE lAmien
{A kxNLAM. aver ekAlAnA#
hivew mivc H lAmien
{A tkM. lAminH {A BIkrdri
t ekAuvM. qeR EkApM qey
H aver {A kANiM. yEhAvyi
nitAyi Q sEzM. lA
mien oAwiA {AenA vALien ay
yHM. avereylAM {A ekAtIM
ver vA aver oAwiM.
38
qniA niyNemH lAmi
{A kANic@ ekAwM. avL@ew rAjA
vienyM EdYAgAeryM {A nzi
ikyM ec@M. yEhAvyini
tAyi Q sEzM.
39
qA BAviyi, lAmi {A
n vM. yEhAvyi nitAyi
Q sEzM.
34

bAbiElANieni o
sEzM
bAbiElArAxH\eyM aview
e jneyMpi yEhAv pR
sEzM tA. yiermYAvilUew
yANH yEhAv pRtH.
2
skl rAxH\ELAwM KYApi
k! o ekAwi ykyM sEzM
KYApikyM ec@k! sEzM m}u
vM pRyk, bAbiElArAjYM piwi
ewM. EbEdv nANEwielRiye
wM. EmErAdAEdv vLer ByewM
bAbiElANiel vi#h nANEwi
elRiyewM. avL@ew vi#h BIti
ekAu niRyHewM.
3
vw nieA rAxH \ M bAbiElA
Nien miM. rAxH\M bAbiElA
Nien o nYmmi EpAelyAM. o
M aview vsiyil. mxYM m]g
L@M aviewniM oAwiEAM.
4
yEhAv pRy, aH yi AEy
jntyM eydAM oAM. av o
mic @ kruekAEyiriM. omic @
te av tL@ew eedvmA yEhA
vey EtwkyM ec@M.
5
sIEyAniEl v}i av EtwM.
dizyiElv EpAkA wuM. L@
k pRyM, v nm yEhAvEyAw
EcrAM. nitYmAeyAwwi nmAAM.

50

oriluM mRewAeA wwi nm


AAM.
6
nxHwe ecriyAwkeLEAelyA
yi qeR jnM. avew wyA
aver etAy v}iEy nyic@. pvt
LiluM kLiluM EntA aver }lu
mARAi. tL@ew vimsEtM av
mR.
7
aver kverlAM aver pvic@.
z@ {eLA et@M ecyHtil.
q pRykyM ecyHt. av yEhAv
yHetier pApM ecyHt. yEhAvyA
yi avew yTA vimlM.
avew pitAA yic eedvM
yEhAvyA.
8
bAbiElANiniH oAwiEAvuk.
bAbiElAkAew EdzM viwk. i
pe nyi wkeL EpAelyA
k.
9
vwniM nirvDi rAxH\eL {A
omic@ ekAuvM. Q rAxH\sMG
bAbiElANientier yienAuM.
bAbiElA vwnivew aDI
ntyilAM. av bAbiElANi
En nirvDi aukeL@M. evRuMeek
EyAew yiniM mwivrA Bw
AerEAelyAyiriM auk.
10
kdyew skl sM z@ qw
M. BwA avAvzYmetlAM
qwM. yEhAvyANi pRtH.
11
bAbiElAEN, nI lsicAni
. qeR EdzM nIeywiri. Emci
Reiy pieyEAel nI
@M n]M vyH. tirkL@ew hA
dzbHdMEpAelyANH nieR ciri.
12
pE nieR a vLer liM.
nin jEmkiy OI lityAM.
bAbiElA qlA rAxH\L@ewyM w
yi aDAnmAM. av o nYm
miyAM.
13
yEhAv teR EkApM kwiiM.
atinA mview vsiyil. bAbi
ElA pUmAyM nYmAM. bAbi
ElANilUew kwEpAverAe By
ewM. nziieet EmAzmAyA
eN kAEA av tL@ew tl
luM.
14
bAbiElANientier yi
tAeRwk. vilALikEL, bAbiElA
Ni EnH ae@k. niL@ew au
keLAM evRuet vyH tH . bAbi
ElA yEhAvyHetier pApM ecyHti
ri.
15
bAbiElANi @m eesni
kEr, vijyArvM m}k! bAbiElA
kI}wiyiri! avL@ew mtilukL@M
EgApurL@M tkeiri! yEhA
v avH ttAy zi n.
bAbiElANinH avLhi zi
rAxH\ nkNM. anYrAxH\ELAwH
av ecyHttH avELAw ec@k.
16
bAbiElAkA avew vi
vityHAnvditH. aver viLevw
AnvditH . bAbiElABwA

775
nirvDiEper twvukArAyi tL@ew
ngriEl ekAuv. EA z@
BwA viri. atinA twvukA
vIiEl mwukyANH. twvukA
sVrAjYE tiriEAwkyANH.
17
rAjYemAwM citRiy ipM EpA
elyANH yi AEy. siMh oAwic@
vi wkeLEAelyANH yi
AEy.
aU rAjAvAyi dYM mic
siMhM. atieR ql@k tk av
sAn siMhM bAbiElArAjAvAy
enbUKdHEnsM.
18
atinA sv z nAy yEhAv,
yi AEylieR eedvM pRy+ bAbi
ElA rAjAvienyM aveR jneyM
{A eevkAet ziiM. aUriel
rAjAvien ziicEpAelte av
en {A ziiM.
19
yi AEylien {A sVM vyluk
LiEl tiriek ekAuvM. kE
pvtiluM bAzAeR EdzM vL
BNM avtiM. av niRey
BiM. qyImielyM gielyAdiel
yM kLi av BiM.
20
yEhAv pRy, aH jnM yi A
EylieR aprADM kupiwiA kWi
nAVAnM ec@M. pE orprADvuM
kANA av k}iyil. eydyew
pAp kupiwiAM jnM miM,
pE o pApvuM kupiwiAnAvil.
qekAeA, yi
AEyliniM
eydyiniM tAM zixHwBAge
{A ri. avew pApeLlAM
avErAw {A epARukyM ec@.
21
yEhAv pRy, emRATyIMrAjY
e mik! epEAdi vsi
ver mik! aver mik! av
erekAH pUmAyM nziik! {A
klicetlAM ec@k!
22
yArvM rAjYeAwM EkAM.
BIkrmAy vinAzieR zbHdmANitH.
23
miyew m}uvM ik qH bAbi
ElA viLie@. qAliEA
ik awic@wyHeiri. rAxH\
Li vuM nziietA bAbi
ElA.
24
bAbiElA, ninAyi {AenA
ekNieyAiyi. atRiyM mE
nI ati wi. nI yEhAvyHetier
yM ecyHt. atinA nI kupiwi
ewkyM ecyHt.
25
svznAy yEhAvyAy eedvM
teR klvRmRi Riri. teR
EkApieR yD av puRe
wiri. ecA EjAliytinA
lANv yD puRewtH.
kdyew EdzH av EjAli ecA
H.
26
vidrniM bAbiElANientier
vrik. av DAnYM sUiciri kl
vRk tk Rk. bAbiElA
Nien pUmAyM nziik. oen
yM jIvEnAew viwtH. avL@ew m]tEdh
vliy DAnYArM EpAel @k.

yiermYAvH 50:17-37
27

bAbiElANiel kALikeLeylAM
vDik. av aRuewe. av
prAjitrAkA kAlM viri,
atinAlv mhAkxHwM. av zii
ewA smymAyiri.
28
mxY bAbElANiniM oAwi
EAvukyANH. av rAjYniM
rewkyANH. av sIEyAniEl
vrikyANH. yEhAv ec@ kArYeL
i av qlAvErAwM pRykyANH.
yEhAv bAbiElANinH athi
zi neH av jnELAw pR
y. yEhAvyewlyM bAbiElA
tk. atinA yEhAvyiEA
bAbiElA tk.
29
aeyH kAer viLic @ vk.
bAbiElANien miA avErAw
pRyk. ngre vLyA avErAw pR
yk. ovenyM rewAnvditH.
av ecyHtiri tik t
tiPlM ekAwk. av m@ rAjY
ELAw ecyHttH avELAw ec@k. bAbi
ElA yEhAvey driil. yi A
EylieR viEnAw bAbiElA p
xmAyi. atinA bAbiElANien
ziik.
30
bAbiElANieR ecRuA et
vukLi ekAlewM. avL@ew BwAer
lAM a mriM. yEhAv pRytANH
ArY.
31
bAbiElA, nI vLer ahAri.
{A ninH qtimANH. new yjmAn
nAy, svznAy yEhAv ArY
pRy, {A ninetirA,
nI ziieEw smyM viri.
32
ahAriyAy bAbiElA tk
vI}uM. M q}uEA aveL shA
yiil. avL@ew pNLi {A tI
ekAL@M. agH n i av i
lum sklienyM nziiM.
33
sv z nAy yEhAv pRy+
yi AEylieRyM eydyewyM jn
awikmkLA. z@ aver piwi
c@, z@ yi AEylien viwkymil.
34
pE eedvM jne tiriek
ekAuvM. svznAy eedvmAy
yEhAv qA aveR EprH. av
avEvi zmAyi tiErADiM.
Edzi vimM ntinH av
aver tiErADiM. qA bAbi
ElANi vsivH o vimvu
mAyiriil.
35
yEhAv pRy, vAEL, bAbi
ElAvAsikeL vDik. vAEL, rAjA
vieR EdYAgAeryM bAbiElA
Niel jH{AnikeLyM vDik.
36
vAEL, bAbiElANiel puErAhiter
vDik. puErAhit EBAxAerEA
elyAyiriM. vAEL, bAbiElANiel
BwAer vDik. BwA ByM niR
vrA.
37
vAEL, bAbiElANiel tirkeL
ekAl@kyM Etk tkkyM ec
@k. anYrAjYLi ni vAwkEA

yiermYAvH 50:38-51:11

776

rALikeL ekAl@k. av OIkeLEA


el ByewM. vAEL, bAbiElANiel
niDikeL nziik. niDik qw
ewM.
38
vAEL, bAbiElANiel jlAzyeL
mik. jlAzy vivrL@M.
bAbiElANinH nirvDi vi#hL@H.
bAbiElAkA EBAxAerANH
vi#h kANitH. atinA av
EdAx sMBviM.
39
bAbiElANi nieyAriluM jnM
niRykyil. kA@nAyHL@M oki
kL@M m@ mjIvikL@M aview vsiM.
pE o mxYM aviewyiniyM vsi
yil. 40esAEdAmienyM egAEmAreyyM
ati @mpNeLyM m}uv
eedvM tk. pNLiliEA
M jIviil. aEtEpAel bAbi
ElANiluM M jIviyil. niyAM
oriluM aview tAmsiA EpAky
mil.
41
tA, cil vwniM v. z
mAeyA rAxH\i niANvew vrvH.
ElAkieR nAnABAgniM nir
vDi rAjAA omic@ v.
42
avew eesnYi vil@kL@M
L@mH. BwA <rArA. av
kNyil. BwA tirR kyRi
v, atieR zbHdM kwliru
EpAel ciluM. av ys
rAyi sVMAnLi ni.
bAbiElAngrEm, av nie
miA tARAyi ni.
43
bAbiElArAjAvH eesnYeL
i Ek@. ayA vlAet pri&mic@.
eekk anA k}iyA tri
av By. ayAL@ew vyRien Q@
EnAvBviveLEAel ByM mRie
wi.
44
yEhAv pRy, cilEA o
siMhM EyAAndiryiel epAA
iniM vEAM. siMhM jn
m]geL EmyH vyliEl ecl@
kyM m]g oAwiEAvukyM ecyH
EtAM. {A siMheEAelyAyi
riM. bAbiElANien {AntieR Edz
niM oAwiM. tinAyi {AnAer
etrewNM? qeEAel mil.
qe evl @ viLiAM mAvil .
atinA {Ani ec@M. qe oAwi
A oriwyM vrikyil. bAbiElA
kAer {A oAwic@viwM.
45
bAbiElANiEnAw ecA yEhAv
qAsUNM ecyH t iriev
ik. bAbiElAkAErAwH yEhAv
q ecAnA niyic i ri
et kAk. bAbiElANieR i
pieR kiwAvukeL z@ vlici }c@
ekAuEpAem {A tijH{ ec@
. t ecyH t v] ik mlM
bAbiElA nYmAy puEmwAvukyM
ec@M.
46
bAbiElA vI}uM, vI}Hc miey
viRikyM ec@M. sklrAxH\Li

lumv bAbiElANieR vinAze


i EkM.
yEhAv pRy, {AenA z
mAy kAwiiM. bAbiElANiM
elbH e kAyiyiel EntAem
tier {A atwiiM.
2
bAbiElANien pAieA}iA
{A L@keL ayyHM. av bAbi
ElANien trMtiriM. av bAbiElA
NiniH svM ekAuEpAM. ees
nY ngre vlyM ec@kyM w
H v vinAzmAvukyM ec@M.
3
bAbiElA BwA tL@ew vil@
kELA aukELA pEyAgiil. Bw
A tL@ew yD DrikEpA
lumil . bAbiElANiel yvAeL
ecAli vYsnitH. avL@ew eesnY
e pUmAyM nziik.
4
bAbiElA BwA kdyEdz
ekAl e wM. bAbiElANiel etvu
kLi avH mArkmAyi mRiEvM.
5
svznAy yEhAv yi AEyli
enyM eydeyyM o viDvey
EAel kyAyi viwkyil. eedvM av
er eekviwkyil. l! av, yi
A
EylieR vien vi@EpAtieR
aprADmvrA. av aven
vi@, pE, av aver eekviil.
6
bAbiElANiniM oAwiEAvuk.
niL@ew jIvitM riA oAwiEA
vuk! bAbiElANieR pApLA vDi
ewA niekAwtH! bAbiElA
kAew dxH v] ikH H yEhAv
aver zii smymAyiri.
ahi zi bAbiElANi ki@M.
7
yEhAvyew eekyiel sVEA
EpAelyAyi bAbiElA. m}uv
ElAkeyM bAbiElA wiyA
rAi. rAxH \ bAbiElANieR
vIu wicH AdikeLEAel ep
mARi.
8
qA bAbiElA epe vI
wyM. avAyi vilpik! avL@ew
EvdnyH mekAuvrik! av
suKeEAM!
9
n bAbiElANien suKew
A mic@. pE aveL suKew
AnAvil. atinA nmveL eek
eyA}iyAM, nmH new rAjYEH
EpAkAM. sVnAy eedvM bAbi
ElANieR zi niyiM. bAbiElA
NinH q sMBviemH av ni
yiM.
10
yEhAv nEAw tikArM ecyHti
ri. v, nm sIEyAni aEti
pRyAM. new eedvmA yEhAv
ecyH t iri kArYeLi nm
pRyAM.
11
auk mc@k! prickeLw
k! EmdYyiel rAjAAer yEhAv
Li. bAbiElANien nziiti
nANH av aver LiyitH .
bAbiElAjntyH H avrhi
zi yEhAv nM. bAbiElANi

51

777
ni eesnYM eyzElmi yEhAv
yew lyM nziic @ . atinA
yEhAv av kiE zi nM.
12
bAbiElANieR mtili EnH o
ekAwi yk. wt kAvAer
ekAuvrik. pARAvukAer yTAA
n nik. o rhsYmNi
enAuk. yEhAv tA sUNM
ecyHtEpAel viM. bAbiElA
jntyHetier tA ec@em@ pR
i@tH av viM.
13
bAbiElAEN, nI evi vLer
yw vsi. nin vLer niDi
sH. pE o rAxH\em nil
yilu nieR aYM viri. nI
nziewA smymAyiri.
14
svznAy yEhAv teR nAm
i Q vAgHdAnM ecyHt+ bAbiElA
EN, nie {A nirvDi z@BwAer
eAu niRyHM. av o sMGMev@
iLikeLEAelyAyiriM. av nin
etier yM jyiM. pie av
nieREm niH vijyArvM m}M.
15
yEhAv teR mhAziypEyAgi
kyM Q miey s] x H w ikyM
ecyHt. av teR jH{Ane Q
ElAks]xHwiAyi pEyAgic@. teR
DArNAziey av kAzevitA
niApEyAgic@.
16
av wim}EA kAziel
jlM alRu. miey epAtiH av
EmGeL ayc@. m}EyAewAM av
milien ayyH. teR klvRk
Linimv kAien ekAuv.
17
qA mxYrmAM EBAxArA
. eedvM ecyH t irieteH
av mnilAil. zilik vYAj
eedvL@ew timkL@A. ti
mk evRuM vYAjeedv mAM.
zili q EBAxenH a etLiyi.
timk jIvnil.
18
vi#h vilekv. mxY
Aiy vi#h evRuM vi&mM
mAM. avew nYAyviDidinM vM.
vi#h nziiewkyM ec@M.
19
qA yAEAbieR oAhriyAy
v vilek timkeLEAelyl.
mxY eedve s]xw
H iil. eedvM
teR jne s]xHwic@. eedvM qlAM
s]xHwic@. aveR nAmM svznAy
yEhAv qA.
20

yEhAv pRy, bAbiElAEN, nI


qeR ikyA. rAxH\eL awi
A {A nie pEyAgic@. rAjDAni
keL tkA {A nie pEyAgic@.
21
tirEyyM tirArenyM wi
A {A nie pEyAgic@. Etrien
yM EtrALieyyM awic@wyHA {A
nie pEyAgic@.
22
puxAeryM OIkeLyM awic@
wyHA {A nie pEyAgic@. v]
AeryM yvAeLyM awic@wyHA
{A nie pEyAgic@. yvAA

yiermYAvH 51:12-32

eryM yvtikeLyM awic @ wyH A


{A nie pEyAgic@.
23
wyAeryM ipeyM awi
c@wyHA {A nie pEyAgic@.
xiAeryM peLyM awic @ w
yHA {A nie pEyAgic@. BrNA
DipAeryM EdYAgAeryM awic@
wyHA {A nie pEyAgic@.
24
pE, bAbiElANinH {A pkrM
tM. av sIEyAniEnAw ecyHt tik
H skl bAbiElAkAeryM {A
ziiM. eydA, nieR mivcH
{Anver ziiM. yEhAv pRtA
NH Q kArY.
25
yEhAv pRy, bAbiElAEN, nI
vinAzkpvtmA. {A nineti
mANH. bAbiElAEN, nI rAjYe m}u
v nziic@. {A ninetimANH,
ninetier {AeneR eeknivM.
ekAwmwikLiniH nie {Ai
yiwM. nie {A kieyri pvt
mAM.
26
ekiwieR awiRyHAyi M
bAbiElANiniH o kl@ EpAluM
qwyil. mlli piy vliy kl@
keLAM jnM kAkyil. qeA
nieR ngrM qEM tk pARkL@ew
o ArM mAmAyiriM. yEhAv pR
tANH Q kArY.
27
EdzH yptAk yk. skl
rAxH \ LiluM kAhLM m}k. rAxH \
eL bAbiElANientier yienA
k! aRARAH, mii, asHeknAsu
rAjYeL bAbiElANiEnAw yM
ecA viLik. avetier pw
nyiA o EsnAnAyken etre
wk. ev@iLieEAel nirvDi
tirkeL ayyHk.
28
rAxH\eL avetier yi
enAk. EmdYyiel rAjAAer tA
RAk. avew BrNADipAeryM
DAn EdYAgAeryM m}uv tA
RAk. av Bri skl rAjYeL
yM bAbiElANientier yinA
eyAk.
29
EdzM EvdnyA qEpAel viRc@
_M. yEhAv bAbiElANiEnAw
ecAEzictH ec@EA av viR
yHM. bAbiElANien o nYmmi
yAkyAyi yEhAvyew pti.
M aview vsikyil.
30
bAbiElANieR BwA EpArAmv
sAniic@. av tL@ew EkAkLi
tu. avew zi EpAyiri.
av pri&mic OIkeL EpAelyAyi
ri. bAbiElANiel vIwk k
kyANH. avL@ew kvAwL@ew sAk
owiiri.
31
o dt meAv piAel. dt
dten piw. av bAbiElA
Niel rAjAviEnAw aveR m}uv
ngrvuM kI}we@evH KYApiM.
32
kwkwvuk kI}weiri.
cnil tI piwic i ri.

yiermYAvH 51:33-55

778

bAbiElANieR BwA m}uv Byi


ri.
33
svznAy yEhAv, yi AEy
jntyew eedvM pRy+ bAbiElA
o emtiLM EpAel. viLevwkAlH
DAnYvuM ptiM EvtiriA aview
jnM kywi. bAbiElANien awi
A
smyM
awirikyM
ec@.
34
sIEyAjnt pRyM, bAbiElA
rAjAvAy enbUKdHEn ne mu
tk. mH enbUKdHEn ne mRi
Evlic@. pH av new L@keL
ekAuEpAyi. n o nYBrNiEpA
elyAyiI. nmAyi nl
etlAM av ekAuEpAyi. vyRu niR
yMver qlAM ti o rAspi
eyEAelyAyiri av. av
nm nletlAM qwkyM ne
qRiukLykyM ecyHt.
35
ne mRiEvl i A bAbiElA
BIkrtY ecyH t . EALetl A M
bAbiElANinH sMBvie q {AnA
zi. sIEyAni vsivrANH
aArY pRtH+ bAbiElAkA
new L@keL ekAtieR aprAD
mvrANH. EA}v sVM v]iH
ziiewkyANH . eyzElMngrM
ArY pRyM.
36
atinA yEhAv pRy+ eydA,
nie {A tiErADiM. bAbiElA
ziiee {A R vM.
bAbiElANieR kwlien {A vi
kyM RvkeL vrtAkyM ec@M.
37
bAbiElA ekiwAvzixHwL@ew
o ArmAyiIM. bAbiElA kA@
nAyHL@ew vAs AnmAM. jn
kAre EnAi aMviwM.
bAbiElANieni ciiEA tl
luM. bAbiElA jnrhitmAy oriw
mAyiIM.
38
bAbiElAkA gi siMh
ik. siMhikeLEAel av mr
L@.
39
av zrAy siMheLEAel
epmARu. av {AenA vi
nM. aver {A wiic@ mrAM.
av ciric @ l s iM. pie av
qeEmAyi RuM. oriluM av
Nkyil. yEhAv pRtANiArY
.
40
bAbiElA ekAl ewA kA
ni AwkeLyM NAwkeL
yM EkAlAwkeLyM EpAelyANH. aver
{A aRvu zAlyiEl nyiM.
41
Ezz EtAliewM. miyiel
vuM mikcM ahrimAy rAjYM
vAsikLAewM. anYrAxH\A bA
biElANien EnAkyM kA kA}Hc
aver BItrAkyM ec@M.
42
smM bAbiElANiEm kyRuM.
atieR alRu tirk aveL mwM.
43
bAbiElANieR ngr nzii
ewkyM nYmAewkyM ec@M.

bAbiElA vr mmiyAyiIM.
M vsiA o EdzmAyiIM atH.
mxY bAbiElANilUew srik
EpAlumil.
44
vYAjeedvmA bAlien bAbi
ElANi {A ziiM. av vi}u
iy mxYer {A CiiM. bAbi
ElANieR @mti vI}uM. anYrAxH\
bAbiElANiEl vrvu ni
M.
45
qeR jnEm, bAbiElAngri
ni puR kwk. niL@ew jIv
riA oAwk. yEhAvyew mhAEkA
piniM oAwiEAvuk.
46
qeR jnEm, ByewtH. kiMvdi
k prEM, pE ByewtH. Q
vxM o kiMvdi v. aw vxM
EveRAH. rAjYH BIkryM nweH
vAyAEyAM. BrNADipA m@
BrNADipAetier EpArAwev
vAyAEyAM.
47
bAbiElANiel vYAjeedveL
{A zii kAlM tIcyAyM vM.
m}uv bAbiElAEdzvuM apmAnit
mAM. ngriel etvukLi nir
vDi zv kiwM.
48
sVvuM miyM atilu sklM
bAbiElANieni hAdEAew
viLiM. vw niemA eesnYM
vH bAbiElANientier yM ecyHt
tinAlANv EAzitH. yEhAv
yANH ArY pRtH.
49
yi
AEyjntey bAbiElA
vDic@. miyiel qlA lnim
ver bAbiElA ekA. atinA
bAbiElA vI}NM!
50
ni vAL@kLiniM rep@.
ni tiwi bAbiElA viwNM.
kA nitH! nieLA vidrEdz
ANH . pE nieLviewyAyAluM
yEhAvey oAik. eyzElmien
yM oAik.
51

{ eydA lit. yEhAv


yew lyiel vilLiEl
viEdzik kwiritinA
{ apmAnitrAyiri.
52
yEhAv pRy, bAbiElANiel
vi#heL {A zii kAlM v
. aEA rAjYeAwM mRiEvv
kryM.
53
bAbiElA kAzMme vLE
AM. av teR EkAk zmAiEy
AM. pE ngrientier EpArA
wA {A L@keL ayyHM. av
aveL nziikyM ec@M. yEhAv
yANiArY pRtH.
54
bAbiElANi mxY nilviLi
nm EkAM. bAbiElAEdz
jn sADn tk zbHdM
n Ek.
55
yEhAv eevkAet bAbiElANien
tkM. ngriel vliy zbHd
av twyM. z@ smeEAel

779
alRieAu vM. @m jneLlAM
alc EkM.
56
eesnYM vH bAbiElANien nzi
iM. bAbiElANieR BwA piwi
ewM. avew vil@k owiewM.
qekAeA, yEhAv mxYer
avew dxHv]ik zii.
yEhAv avH avrhi zi
n.
57
bAbiElANieR jH { AnikeLyM
DAn EdYAgeryM {A wic@
mrAM. BrNADipAeryM EdYAg
AeryM BwAeryM {A wiyArA
M. pie av qeEmAyi R
uM. av oriluM q}uEyil.
rAjAvANH ArY pRtH. svz
nAy yEhAv qANveR EprH.
58
sv z nAy yEhAv pRy+
bAbiElANieR Gnm zmAy
mti tkewM. avL@ew tkvA
w kiewM. bAbiElAkA
atYVAnM ec@emiluM a EyAj
newkyil. ngre riA micH
av vLer INiM. pE av
agHni nALH nmAkEy Z.
yiermYAvH bAbiElANi
sEzmyy
H
59
EdYAgnAy esrAyAvinH yier
mYAvH nkiy sEzM tA+ EnrYA
vieR punAyi esrAyAvH. mhH
EsyAvieR punAyi EnrYAvH .
esrAyAvH eydyiel rAjAvAy sied
IyAviEnAewAH bAbiElANiEl
EpAyi. siedIyAvH eydyiel rAjA
vAytieR nAlAMvxmAN sMBvi
ctH. aEALANH yiermYAvH, EdYAg
nAy esrAyAvi sEzM nkiytH.
60
bAbiElANi sMBviA EpA
aneLi yiermYAvH o Li
q}utiyi. bAbiElANieni A
rYeLlAM av q}utiyi.
61
yiermYAvH esrAyAviEnAw pRu,
esrAyAEv, bAbiElANiEl EpAvu
k. nie viA k}iyveAe
yAyi Q sEzM vAyic@evRv
k. 62qi@ pRyk, yEhAEv,
bAbiElANien, Q le, tk
em nI pRi. tiel o mxY
M m]gvuM jIviciriA viDmA nI
nziik. viwM qEmAyi o
nYAvzixHwmAyiriM. 63 vAyi
c@k}iH o klH atiEnAw ek@k.
qiH yIsundiyiEleRi
yk. 64qi@ pRyk, EtEpAel
bAbiElA muM. bAbiElA pie
epAil . {Aniview sMBvii
anL@ew PlmAyiANH bAbi
ElA muk. yiermYAvieR vAk
view avsAni.

52

eyzElmieR vI}c
H
eydyiel rAjAvAyEA sied
IyAvinH peA vyAyi

yiermYAvH 51:56-52:12

. siedIyAvH yi AEyli pti


enAvxM Bric@. yiermYAvieR pui
yAy hmUtlAyi siedIyAvieR
a. libHnyi nitAyi hmU
tlieR wMbM. 2 eyEhAyAIMrAjA
vienEAel siedIyAvuM tik ec
yHt. siedIyAvH tik ec@tH
yEhAv xHweil. 3yEhAv EkApic
tinA eyzElmiM eydyHM vLer
anL@Ayi. avsAnM yEhAv
eyzElMkAeryM eydAeryM
teR miniM qRiukLu.
siedIyAvH bAbiElANiel rAjAvi
entier klApM i. 4atinA siedI
yAvieR
otAMBrNvxiel
pAM mAsiel pAM divsM bAbi
ElArAjAvAy enbUKdHEns eyz
Elmientier nIi. bAbiElAees
nYM eyrUzElmi evLiyi pALymwic@.
pie EkAkmkLi kyRA av
ecRukL@Ai. 5 siedIyAvieR
ptienAAM BrNvxMver eyzElM
ngrM bAbiElA eesnYieR p
ErADilAyi. 6 vxM nAlAM
mAsieR otAMdivsM ngriel
piNi vLer mAyi. ngrvAsik
BNemAM avEzxiciil.
7
aH bAbiElAeesnYM eyzElmi
El kyRi. eyzElMBwA oAwiL
u. rAiyi av ngrM vi@. ru
mtilukmiwyilu kvAwilUewyA
Nv EpAytH. rAjAvieR pUEAinri
kilAyi kvAwM. bAbiElA
eesnYM ngrMvLieiluM ey
zElM BwA owiEAyi. mBimiyiElA
Nv oAwiEAytH.
8
pE bAbiElAeesnYM siedI
yArAjAvien oAwic@. eyrIEhA smtl
ivcH av aven piwic@. siedI
yAvieR BwAerlAM oAwiEAyi. 9bA
biElA eesnYM siedIyArAjAvien
piwicwi. av aven ribAngri
l bAbiElArAjAvieRywE
ekAuEpAyi. hmAieREdzAyi
ribA. aviewvcH bAbiElA
rAjAvH siedIyArAjAvieR viDi
KYApic@. 10aview ribA ngri
vcH bAbiElArAjAvH siedIyAvi
eR puAer vDic@. puA vDi
ewtH siedIyAvien blmAyi
kANic@. eydyiel rAjAvieR EdYA
geryM bAbiElArAjAvH vDic@.
11
pie bAbiElANielrAjAvH siedI
yAvieR kk rew. ayA
avnH oA@ clkL@mi@. pie ayA
siedIyAvien bAbiElANiEl
ekAu EpAyi. bAbiElANi ayA
siedIyAvien twvRyili@. mrNM
ver siedIyAvH twvRyi k}iu.
12
bAbiElArAjAvieR EtYk
pARAvukAew nAyknAy enbUsadA eyzElmiEl v. enbUKdH
Ens rAjAvAytieR peAtAMv
xieR aAM mAsiel pAMdiv

yiermYAvH 52:13-34

780

smAyi tH. enbUs-adA bAbi


ElANiel o DAnEntAvAyi.
13
enbUs-adA yEhAvyew lyM
kic@. rAjekArvuM eyzElmiel
sklvstikL@M av kic@. eyz
Elmiel qlA DAn ekiwL@M av
kic@. 14m}uv bAbiElAeesnY
vuM eyzElmieR @mtiluk tk
. rAjAvieR EtYkEsnAnAyk
eR kI}ilAyi eesnYM. 15nAyk
nAy enbUs-adA, aEA}uM eyz
Elmi avEzxicver twvukArAi.
Enre bAbiElArAjAvi kI}wi
yiveryM ayA ekAuEpAyi.
eyzElmi avEzxici sm
rAy pNiAeryM ayA ekAu
EpAyi. 16pE, cil drier enbUs
-adA aview vii@EpAyi. aver
miriEAkLiluM vylukLiluM
pNiyAnANv vitH.
17
bAbiElAeesnYM lyieR
oA@k tk. yEhAvyew l
yiluAyi oA@ nilkL@M oA@etA
iyM av tk. oAewlAM av
bAbiElANiEl ekAuEpAyi. 18bA
biElAeesnYM eyzElminiM
vyM ekAuEpAyi. kl, EkAri
k, kikk, tLikk, sugvsHt
L@ew tAl lyi <xyH
pEyAgi skl oA@pkrNL@M.
19
rAjAvieR EtYkEsnyew nAyk
etl A emw+ ecv, tIlz
, vliy tLikk, kl, viLkA
luk, t, niEvdYEAk qi
v. sViElA eviyiElA Aiy
sklM av ekAuEpAyi. 20ru
k, kw, atinwiyilu pH
oA@kALk qivyM pIWL@M vLer
BArmvyAyi. zElAEmArAjAvH
yEhAvyew lyiEl Aiy
tAyi av. sADnL@Aiy
oAwH AvutiluM BArmvyAyi.
21
oAErA oA@NiM meAwi
epAmAyi. peAwi
LvuM. k epAyAyi. Ni
eR BiiH miu knM 22oAErA Ni
eRyM mkLilu oA@ mwinH qwi
yilDikM yrM. atH o vlNiyAluM
@M oA@mAtL nArkLAluM alMk]tmA
yi. m@ kM mAtLnArkL@
Ayi. atH dYe EpAelyA
yi. 23kL@ew vzLi etA
ARH mAtLnArkL@Ayi. ql A M
EcH k ilum vlNi
k mkLi Ru mAtL nArkL@A
yi.
24
rAjAvieR EtYk pARAvukArew
aDip esrAyAvienyM esPnYAvi
enyM twvukArAiyi. esrAyAvH
mhApuErAhitM esPnYAvH etAw
mhApuErAhitM. m dVArpAlkAM

wi twvukArAei. 25EpArALik
L@ew mtly EdYAgenyM rAjA
vieR EtYkEsnyew aDip piwi
ci. rAjAvieR pEdxHwALi }u
EperwiyM av twvukArAiyi
. av aEA}uM eyzElmi A
yi. jneL eesnYiElew
mtlyAyi pke}u
kArenyM av ekAuEpAyi. ngri
luAyi aRupsADArNAeryM
av ekAuEpAyi. 26 27EsnADipnAy
enbUs-adA EdYAgAeryM
ekAuEpAyi. ayA aver bAbi
ElArAjAvieRywE ekAuv
. bAbiElArAjAvH ribAngr
iluAyi. hmAieR EdzAyi
ribA. EdYAgAereylAM
vDiA rib A ngri rAjAvu
klic@.
aenyANH eydA tL@ew
rAjYniM ekAuEpAketH. 28en
bUKdHEns twvukArAyi ekAuEpAy
vew qM tANH+
bAbiElArAjAev nilyi en
bUKdHEnsrieR }AMvxM* 3,023
Ep eydyiniM ekAuEpAk
e@. 29bAbiElArAjAev nil
yi enbUKdHEnsrieR ptienAM
vxM 832 Ep eyzElminiH ekA
u EpAke@.
30

enbUKdHEnsrieR pimAM
BrNvxM enbUs-adA 745 Eper
twvukArAyi ekAuEpAyi. rAjAvieR
EtYk pARAvukAew aDipnAyi
enbUs-adA. ek 4600 Ep twvu
kArAyi ekAu EpAke@.
eyEhAyAKI sVtnAew
eydyiel rAjAvAy eyEhAyA
KI mE}uvxM bAbiElANi
twvRyilAyi. twvieR mE}AM
vxM, bAbiElArAjAvAy qvIemErAd eyEhAyAKIEnAw dykAi.
vxM ayA eyEhAyAKIen sVt
nAi. qvi-emErAd bAbiElA
rAjAvAy vxM teyAyi atH.
pAM mAsieR pAMdiv
sM qvI-emErAdkH eyEhAyAKIen tw
vRyiniM viyc@. 32qvI-emErAd
eyEhAyAKIEnAw kNEyAew sMsA
ric@. tEAewAM bAbiElANilu m@
rAjAAerA y bmtinki
av eyEhAyAKIen dric @ . 33a
en eyEhAyAKI teR twvuvO
mAi. teR jIvitieR zixHw
kAlM aEhM rAjAvieR EmzyiniM
Bic@. 34qlA divsvuM bAbiElA
rAjAvH eyEhAyAKInH eclvi nki.
eyEhAyAKI mriMver w.
31

enbUKdE
H nsrieR }AM vxM i. m. 598
eR mYM mt i. m. 597 eR mYM ver.

781

vilAp
eyzElM avL@ew nAz
ei vilpi
eyzElM ori jnnibiFmAeyA
ngrmAyi. qAliEA ngrM
vijnmAyiri. eyzElM ElAki
el mhAngrLielAAyi. H
av o viDveyEAelyAyiri,
ori av ngrL@ewyiwyi o
rAjmAriyAyi. qA H av
o awimyAeiri.
2
rAiyi av kWinmAyi kry,
knI avL@ew kviL@kLiluH. av
eL zVsiiA mil. anvDi
rAxH\ avELAw sQXdilANH .
qAliEA M aveL zVsii
il. suXeLlAvM av
puRMtiriiri; av avL@ew
zuLAyiri.
3
piNiyM yAtnyM awimvuM a
BvictiEzxM eydA twviEl ekA
uEpAkeu. rAxH \ L@ew wyi
av vsi. qiluM eesVrM qA
eNH av aRiymil. aveL Ev
yAwiyverl A M wiy tA}H v ryi
aveL piwiwi.
4
sIEyAniEl v}ik Ek}ukyA
NH. kArNM, /vinH M vil
ElA. avL@ew vAtilukeLlAM vijnmA
NH; avL@ew puErAhit enwvIiw
kyANH. avL@ew knYkmA buimilA
NH, sIEyA tIvYsnilumANH.
5
avL@ew zu jyiciri. zu
suKmAyi vimikyM ec@.
avL@ew anvDi pAp nimiM
yEhAv aveL ziic@. zuvieR
mE nw twvukAerEAel av
L@ew eept dEr EpAyiriyANH.
6
sIEyApuiyew* sQrYM m}uv
aveL viuEpAyi. avL@ew -LA
ve EmciliniwM kiAekAH Ev
AreR mi ziekunw mA
keLEAelyAyi.
7
avL@ew mhAyAtny@ewyM Ekzi
eRyM, jn alutiritieR
yM nAL@kLi, EpAykAlH avL@EwtA
yi qlA amlYvsHteLyM ey
zElM oA. avL@ew jn zu
vieR ki vIEpAyEA aveL
shAyiA mAyiil, av
L@ew zu aveL EnAkyM av
L@ew EtAviyi prihsic@ cirik
yM ecyHt.
8
eyzElM o mhApApM ecyHtiri
. aekAH av ayAyiI

sIEyA pui eyzElmieR meA EprH.

. aveL mAniciverlAM H
aveL evRu, kArNM av av
L@ew ngHnt kiri. av sVyM
{rukyM tiriu EpAvukyM
ec@.
9
avL@ew mAlinYM avL@ew pAvAw
yi Ayi. teR BAvieyi
eyzElM oriluM ciicil. kw
nANEwi av ecvINEA,
aveL zVsiiA M Ay
mil. av kru, yEhAEv zu
qe awiewiy mlM Ay
qeR dritM kAENNEm.
10

avL@ew qlA amlYvsHtM


Evi avL@ew zu eeknIi. avL@ew
vilyi Evzi biM
bArADkrAy viEdzrAxH\eL av
stYmAyM ku. niL@ew sByi
av EvzitH, yEhAvyew kln
yA niErADievrANv.
11
aiEvi tiruekAH, av
L@ew jnLyM {rukyANH. jIv
piwic@ niA hAriEvi
av avew vilpiwic qlA vsHt
L@M ekAwk}iu. av pRy,
yEhAEv, {A q evRuevLAyi
EAyi q kRiyk.
12
kwEpAvEr, qni sMBvi
ctH ni sMBviAtiriEey
{A Ai. yEhAv #mAyi
EkApicEA av qe aBvi
ic qeR Q EvdnEpAel o Evdn
EveR EA?
13
mkLini yEhAv qeR ai
kLiEl tI ayyHkyM atH qi
El ptiikyM ecyHt. qe w
tiEvi av o vl viri
kyM qe mwieAuvrikyM
ecyHt. qe av trizAiyiri
; divsM m}uv ErAgmvLAiyi
ri.
14
qeR pApekAH av o
kM Aiyi. av yEhAv
sVM eekekAH iiNyHkyAyi
. yEhAvyew kM qeR k}ui
kyiyiuH; atH qeR zi EcAi
Ly. qni mRu niA k}i
yAvew ziH qeR yEhAv
qe viuekAwiri.
15
qeR akAyi blvA
Aer m}uv qeR yEhAv tiL
iri. qeR yvAeL e{ric@
kLytinAyi qnietier yEhAv
L@keL viLic@iyiri. eydA

vilAp 1:16-2:11

782

knYkyew
vIuci
qeR
yEhAv emticiri.
16
etlAMekAANH {A krytH;
qeR kviL@kLilUew knIerA}uk
yANH . kArNM zVsiiEv
qiniH akelyANH. zi tiric@
tErv qiniH akelyANH .
zu aver awiewiLti
nA qeR eept drirAyi
I.
17
zVAskrAM avilAtinA
sIEyA avL@ew eekk niv.
aven vLyNemH yAEAbieR zu
ELAw yEhAv kliciri. eyz
ElM avew wyi o mlinvsHt
vAyirikyANH.
18
eyzElM pRy, qe ziic
ti yEhAv nItimAnANH. kArNM av
eR klnk {A Diric@vElA. mi
yilu skljnL@M EkEN,
qeR Evdn kANEN. qeR mNvAL
AM mNvAimAM twvukArAyi EpAyi
ri.
19
qeR kmitAeL {A Re viLi
c@, qiluM av qe ctic@. jIv
piwic @ niAEvi avnveR
hArM EtwieAiriE qeR puErA
hitM mAM ngri jIv evwi
iuH.
20
yEhAEv, {A pIfiiew
kAENNEm, qeR w kwykyANH.
{A vLer kWinXdynAvukyM a
srNEw kAukyM ecyH t tinA
qeR XdyM i kI}HEm mRiiri
. puRH u ekAleu;
vIinkH mrNmAyi.
21
{A {rukyAyieH av
Eku; qniH zVAsk lElA. qeR
dritei qeR qlA zuL@M Ek
iuH. nI qEAw ecyHtti
av hAdi. nI vem pR
divsM avewEm vENEm,
avM qeEAel EkNEm.
22
qeR dxHwt qey kAluM.
aEA qeR pAp EhvAyi
nI qEAw UrmAyi epmARiyEpA
elte avErAwM epmARuk. av
ec@ qlA pApL@M nI aRiiri
NEm. pRyA kArNM qeR
vilAp nirvDiyANH, qeR XdyM
ErAgArvumANH.
yEhAv eyzElM nziic@
EkApMekAu yEhAv sIEyA
puiEyAw qen avjH{EyAew
epmARiLu. yi AEylieR Etj
ien yEhAv kAzniH tAE}AH
miyiEleRiiri. unA
EA, yi AEy teR pAdpIWmAyi
evH oriluM kkyil.
2
yEhAv sklM nziic@kLu,
yAEAbieR oerAngrEAwuM av
kN kANicil. eydApuiyew*
EkAk teR EADi av wic@

niri. aveL yEhAv tR veryH


tA}Hi. rAjYeyM atieR BrNADip
AeryM av amAi.
3
yi
AEylieR ql A ekAukL@M
EkApieR wi yEhAv tkk
Lu. zu vEA yi
AEyli
niM teR vlMeek av mAiL
u. @mtien ukLy o
tIjVAlEpAel av yAEAbien u
kLu. zuvienEAel av teR
vlkrM pEyAgic@.
4
o zuevEpAel av teR vl
ee pEyAgic@. sIEyA puiyew
wAriluAyi vizixHwrAy sk
leryM yEhAv teR qriy EAD
A ekAkLu.
5
yEhAv o zuevEAel yi;
av yi AEylien #sic@. avL@ew
EkAkeL av #sic@. avL@ew ekAA
reL av tk; eydApui
yew d+KvuM vilApvuM luM av
epikyM ecyHt.
6
yEhAv teR tAAlik lye
o EtAeeyEpAel pRiecw;
teR sB w leyM av
tk. yEhAv sByM EtYk vim
dinL@M * sIEyAni mREpAkAniw
yAi; EkApMekAu mtimREA
av rAjAvienyM puErAhitenyM
pucHCic@.
7
yEhAv teR yAgpIWM viu. teR
lyM av nirAkric@. avL@ew EkA
mtiluk av zuvien lic@. sBA
divsielEpAel av yEhA
yew lyinkH ahsic@.
8
sIEyApuiyew mti nzii
tinH yEhAv tM emnu. nzii
EtH qver qH av kNAi;
vi}uA i av niyi
cil. nziitH av niiyil.
atieR mtilien av vinAzA
kryikyM vYsniikyM ecyHt;
omicH av ruM dblmAyi.
9
avL@ew vAtiluk mi pUu
EpAyi; avL@ew ut}uk av
epAic@. avL@ew rAjAvuM -L@M
rAxH\L@ew wyi citRiEAyi; p
EdzeLAM av lBicil. yEhAv
yini dznM avL@ew vAck
EpAluM Ayil.
10
sIEyApuiyew mA tRyi
mkrAyi ri. av tL@ew tl
yi epAwivAriyiw; av cAw
. eyzElmiel knYkmA tREyALM
tl niyH.
11
qeR jnieR vinAzM nimiM
kI ekAeeR kk mi.
qeR kr kI}HEm mRiy. qeR
XdyM pRicH nilH qRiEpAel.
eydApui eydArAxH\ieR meA
nAmM
EtYk vimdin aTvA zb k.
zniyA}HcEyA jn EjAli ecEA
viEzxdinELA kAmitH.

783
ngriel etvukLi ikL@M zi
L@M vAwi}y.
12
ngrctVrLi mRiEvuvINven
EAel av vAwi}EA amA
ew eekkLikiwH swMekAH av
lcEA, tL@ew amA ErAw
av EcAdic @ , avuM vIuM
qview?
13
sIEyApuI, nie qiEnAwA
{A pmiEtH ? nie qiEnA
wA {A tArtmYewEtH? iy
e sIEyA knYkApuI, nie q
enyANH {A zVsiiEtH ?
nieR vinAzM kwEpAel vlutAy
ekAANH {A pRytH; nie
suKewM?
14
anYvuM privip v vumAy
dznELAewyANH nieR vAck
niEAw vcictH. nieR pAp
etier av EbADnM nwiyi
ei ninetiery nwpwi ni
lAk sADYmAyi. atipkrM
av niEAw vcictH epAyM
kxkvumAy evLipAwkLANH.
15
etvilUew kwEpAv nieR
Ener eekekAu. eyzElM pui
yew Ener av LM kyM tlyA
ukyM ec@. av EcAdi, sQ
rYieR rc @ vuM miyiel
atizyvuM q EkviEk ngrM
teEyA?
16
nieR m}uv zuL@M ninetier
vAepALi. av LM kyM
pliRukyM ec@, n aver
vi}uiLu. oAEhA, tANH n
kAidivsM; atH vrikyM n
atien kAkyM ecyH t iri,
qH av pRy.
17
tA EzictH yEhAv ecyHtiri
; teR BIxNi av nwiyiri
. vLer pH tA klicitH
av viciri. qlAM av
tk; ouM dy kAiymil. nie
ti hAdiA av nieR zuvi
nH wekAwiri. nieR tiEyA
gikeL av zrAi.*
18
sIEyApuiyew mtiEl, yEhAv
EyAw Xdyii viLic@ kryvi.
pkluM rAvuM nieR knI aN
epAi o}uke. nitH; nieR kI
erA}u nitH.
19
rAiyi q}uEH Aik.
rAiyew oAErA yAmiluM nilviLi
k. yEhAyew miecH dy yAci
vi. etvukL@ew aH vizekA
u myivIN nieR eept
Evi aveR mi eek k.
20
yEhAEv, ri nI ecyHtiri
tH ErAwAeN kAkyM i
kyM ecENEm. avew sAn
eL, av tAElAlic ueL, OI
k tiENEmA? yEhAyew lyi
n i e R . . . zrAi nieR z@L@ew
ekAukeL av yiyiri qM.

vilAp 2:12-3:16

nkH puErAhitrM vAckrM ekAl


eEwNEmA?
21
yvAL@M v] AM etvukLi
nil kiw. qeR knYkmAM
vizixH w yvAL@M yi vI
EpAyi. yEhAEv EkApM v divsM
nI aver ekA; kNyilAet nI
aver ekAkLu.
22
yEhAv EkApicA M rew
kEyA jIvikEyA ecil q kANi
AEvi, o/vinH L@keL viLi
EpAel L@keL viLicH av
ErAw vmiH qe ByewA nI
hVAnM ecyHt. {A tAElAlikyM
vLkyM ecyH t ueL
qeR zu mwic@kLu.
dritieR epA
yEhAyew EkApiniM v
vliy dritM kv {AnA.
2
evLicill i yEhAv qe
nyikyM v}inwkyM ecyHt.
3
vIuM vIuM divsM m}uvM
yEhAv qnietier mAM eek tiric@.
4
qeR mAMsvuM etAliyM av
jIiiciri; qeR aik
av tkkLu. 5yEhAv qnie
tier yi EkAk pNiykyM
piNiyM lsYvuM ekAH qe
epAtiykyM ec@.
6
zAzVtmAyi mricverey EpAel
qe av wLi pAic@.
7
puREpAkA k}iyAvM yEhA
v qniuM o mtieki. qe
av kn picLclyiliu.
8
riEN q {A viLic@kry
EA}uM yEhAv qeR An tiL
y.
9
{A EpAkA Ezic v}ik av
evukl @ eki mic i ri. qeR
pAtkeL av vLvuM tirivuM tAi
yiri.
10
yEhAv qeREm cAwivI}A oLi
iri o krwieyEAelyM
miA ptiyiri o siMheEA
elymANH.
11
av qeR v}iyi qe pi
wkyM qe mAiIRukyM kAki
yAkyM ecyHt.
12
av vil@ lyHkyM qe M
prizIliA pEyAgikyM ecyHt.
13
aveR vnA}iyiel aO
av qeR v]kLiEl pAyiciri
.
14
qeR skl L@kL@M qe kLi
yAi cirikyM divsM m}uv qe
kLiyAi pAwkyM ec@.
15
yEhAv kyH vsHt qi
niRyHkyM kyHpunIekAH qe
pUritmAkyM ecyHt.
16
yEhAv qni cvyHA cr
l @ t; qeR pl @ k epAwiu
EpAyi; qe av epAwiyiliH cvii
Ec@.

vilAp 3:17-62

784

17

smADAni Eviy skl


tYAzyM {A eekviiri, qeR
nlkAlM {A mREpAyiri.
18
yEhAvyilu qeR tI
nzic@EpAyi q {A sVyM pR
u.
19
qeR dritvuM azAiyM {A
wic kyHpunIM kAEkALvuM oA.
20
qeR qlA dritL@M tIcyAyM
{A oA; aekAH {A vixAd
vAnANH.
21
qiluM ArYei cii
EA qni tYAzyA. {A
ciitH tANH+
22
yEhAyew sHEnhv]ik av
sAniARil; aveR kANYL@M av
sAniARil.
23
av oAErA pulriyiluM putANH;
yEhAyew vizVsHtt apArM te.
24
qeR AvH pRy, yEhAv
yAeNeR eedvM. aekAH {A
avni yiM.
25

aven kAirivM aven


EtwvM, yEhAv nlvne.
26
yEhAvyilu ryHAyi aw
EAew tYAzitH ov nH.
27
bAlYi acwM pWitH pu
x nH.
28
yEhAv aveREm kM ev
EA av tnic@M awEAewyM
rie.
29
av epAwiEyALM teR mKM tA}H
e. aEA aveR jIvnH tYAz
AEyAM.
30
te awivnH av kvi
kANic@ ekAwe. avni aen
ni niRye.
31
{A pRy kArNM yEhAv
oven qeEmAyi Epiil.
32
{A pRy kArNM driti
lAieyi av kNyM kANiM;
aveR sHEnhv]ik ayH
kNytANH.
33
{A pRy kArNM jneL
EvdniiAEnA dritilAAEnA
yEhAvyHu tAlrYmil.
34
miyi twvilAyiri skl
EpM teR kAI}i e{riewN
emH yEhAv #hiil.
35
vicArNyi k}iyvEnAw m
xY anIti kAu kANA yEhAv
#hiil.
36
ov EkAwtiyi nYAyM vLecAwi
tH yEhAv xHwewil.
37
yEhAv kliAet ovM qe
iluM pRyAM a sMBviiAM k}i
yil.
38
asxHwvuM sxHwvumAy kArY
ruM sMBvitH atYutnAy
eedvieR kl neyHAlEyA?
39
EA}uM jIvEnAew rikyAeN
i ov teR pApeL (avyH
ziey)i mRumRuetinH?

40

new ecyHtikeL nmH sUHm


mAyi priEzADiAM; qi nmH
yEhAvyiEl mwiEAkAM.
41
new XdyvuM new eekkLuM
sVnAy eedviEl yAM.
42
{ pApM ec@kyM kWinXdy
rAvukyM ecyHtiri. nI (yEhAv)
{ELAw epARuiil.
43
nI {eL EkApi putyHkyM
EvyAwkyM ecyHtiri. nI {
eL nixHkNM ekAiri.
44
o AnyM niiEleAti
riA o EmGMekAu nI niee
putciri.
45
anYrAxH\L@ew wyi nI {eL
nixHEyAjnvsHvuM cvRuM EpAel
iLu.
46

{L@ew sklzuL@M {L@ew


Ener vApiL.
47
EpwiyM vI}HcyuM nAzvuM tkcyM
{ aBviciuH.
48
qeR jnieR vinAzM kArNM
qeR kiniH nIc A luk o}u
.
49
nivArNmilAet, EtArAet, qeR
k knI epA}i.
50
yEhAv sVini tAE}Au
EnAi qA sMBvietH
kAM ver wM.
51
qeR ngriel epik
sMBviciri kH qeR kk
knIekAH niRiri.
52
o kArNvumilAet qeR zu
LAyiIv zriM o piey
qEpAel qe EvyAwi.
53
av o }iyi qe jIvEnAew
qRiykyM qeREm kelRiykyM
ecyHt.
54
evM qeR tlyHmIet o}uki;
{A pRu, {A avsAnic i ri
.
55
yEhAEv atYgADmAy }iyi
niH {A nieR nAme viLicEp
i.
56

nieR ecvi qiniM tiri


kyM shAyinAy qeR viLi
EkAtirikyM ecEt.
57
{A nie viLicEpiEA
aw vrikyM, ByeEwA qH
qEAw pRykyM ecENEm.
58
yEhAEv, qe tiErADikyM
rikyM EvNEm.
59
yEhAEv, qeR dritM kAENNEm;
nYAyAlyi qni nItitErNEm.
60
avew skltikArL@M qni
etiery
sklElAcnkL@M
kAENNEm!
61
yEhAEv, avew prihAsvuM
qnietiery sklElAcnkL@M
nI EkENEm!
62
qeR zuL@ew sMsArvuM mRum
RuluM sdAEnrvuM qnietieryANH.

785
63

EnA; av riEA}AyAluM ni
EA}AyAluM avew prihAsA
inH {AnA vixyM.
64
yEhAEv, av ecyHtti ti
PlM av tiric@ekAwENEm.
65
kWinmAyXdyM av nEkNEm!
nieR zApM avewEm ENEm!
66
aver EkApEAew EvyAwkyM
yEhAyew kAzi kIe}evcH nzi
ikyM ecENEm.
eyzElM mNieR BIkrtk
sVM qen kRutAyi? nl
tM qen mARiEAyi? qlA et
vukL@ewyM aRutikLi r cv
RuEpAel ecAriiri.
2
tMEpAel vile sIEyAeR s
puA qen o sADArN zv
Aiy vilR mpA EpA
el EA qew.
3
kAunAyH EpAluM teR ueL
mlyARuH . Ruc i EpAluM teR
ueL mlwiiARuH. qA
mmiyiel okikeLEAelyAN
v. qeR jnieR pui UryANH.
4
mly ieR nAvH dAh
i aveR aAEAw pu. pic
nw ik aM EcAdi.
qA av Ev ekAwA av
H mil.
5
vizixHwBNM k}icvriEA et
vukLi piNi kiw mri.
vuM vilwiy vO DriM qH
RAyiv ngriel eA
ikLiniH kiiy Dri.
6
aekAH , eyzElmieR pApM
esAEdAmieR pApEA vlutANH.
M aveL (esAEdAmien) miA
et te enAwiyiwekAH av nzii
eu. cil eydA vizixHwmAy
rItiyi eedvi smiev.
7
avL@ew (eyzElmieR) EtYkmA
yrItiyi eedvi smie
jn himeAL@M nilrAyi.
pAlienA evmyvM yi
. avew aik pvi}eA
blmM zrIr nIlM EpAel
kWinvumAyi.
8
EA av lRrieyA kRu
iri. aver etvukLi tiric
Riyil . avew etAli avew
aikLi imRukiyiri. o
mreEAel aNiEAyiri.
9
piNiekAu mricverA NM
yi mric v ANH . niliel
aBvM kiAet EpAyvErA NM
vAL@ekAH mRiEvve.
10
atIv vA/lYm OIkEpAluM
sVM eekkekAH tL@ew meL
pAkM ecyHt. eyzElmien tk
EA av titH atAyi.
11
yEhAv teR EkApM m}uvM d
ziic@; av teR EkApieR wH
puRE ecAriu. sIEyAni

vilAp 3:63-5:1

av o tI ekAL@kyM a sIEyA
nieR awiRver ukLykyM
ecyHt.
12
eyzElM kvAwLilUew zu
kwAnAvuemH miyilu rAjA
A vizVsiA k}iil.
13
avL@ew vAckew pApL@M
puErAhitew amL@M kArNM nirp
rADikL@ew rM avL@ew i av
vic kArNM
14
rM ekAH amAy etvukLi
lUew jn arAyi alu. M
etAwAEpAluM mwivM avew
vOLi rM puri.
15
mARuvi! mARuvi! {eL etAw
tH! jnM viLic@pRu. jn
alyA wi. anYrAxH\A pRu+
av nEAewAM vsiA {LA
#hiil.
16
yEhAv sVyM aver citRic@kL
u. av aver sMrimil.
puErAhitErAw drvu kAAetyAyi.
v]AErAw dyyM kAiyiil.
17
{ shAyiEvi w
viwAet EnAi {L@ew kk yi
c@EpAyi. EnAiytH evRuetymAyi.
{eL riA o rAxH\iEvi
{ vIuM vIuM nirINEgApu
ri ni tIEyAew EnAi.
pE {L@ew kAiriH viPlmAyi.
o rAxH\iM {eL riAnAyil.
18
{L@ew nAvlkLi {eL
v}i nwAtiriA av {L@ew
piAel ptuinw. {L@ew aYM
awEpAyi, {L@ew kAlM tiki
ri, kArNM {L@ew aYM qi
yiri.
19
{eL EvyAwiyv kAziel
k}ukAErA EvgM wiyvrAyi.
av mlkLi {eL tImAyi Ev
yAwi; mmiyi {Ayi ptiyi
.
20
{L@ew jIvzVAse, yEhAv
yew aBixinAyven av ekNi
yi vI}Hiyi. rAxH\L@ew w
yi av {eL riM qH av
eni { pRi. atH av
te yi.
21
QsuEdzAriyAy qEdAM puiEy,
pAwvi, mdivi, ziyew pAn
pAM nieR awvM. nI mpiwi
kyM niee ngHnyAkyM
ec@M.
22
sIEyApuI, nieR pAp
zi pUiyAyiri. yEhAv ni
yM nie vAsiEl ayyHil.
EdAM puI, nieR pAp av
evLiewEA yEhAv nie
ziiM.
yEhAvEyAw o An
yEhAEv, { sMBvicetA
eNH oAENEm; {L@ew ap
mAnM ekAwH kAENNEm.

vilAp 5:2-22

786

pUvikriniH { pArrY
mAyi kiiy nilM apricitM {
L@ew vIwk anYjnM ekAwi
ri.
3

{ anATrAyiri; {L@ew
amA viDvkeLEAel yiri.
4
{ wi evinH {
vil ekAwEiviri. {L@ew
mriM vil ekAwEiviri.
5
mrNieR vvErM { Ev
yAweu; { tL EpAyi, {
vimvumil.
6
vzYi BNM kiA Qji
pHtM airYymAyi { o krARu
Ai.
7

pApM ecyHttH {L@ew pUvik


A. av mric@ EpAyi.
qA { avew pAp
zi aBvikyANH.
8
dAsA {eL Bri. avew
piwiyiniH rewA {Avu
il.
9
mmiyiel vipkArNM {L@ew
hArM ekAuvvA { jIv
pNyew.
10
epAi vRuti kArNM {L@ew
etAli LeyEAel wAyiri.
11
sIEyAniel OIkeLyM eydyi
el knYkmAeryM av (zu eesni
k) blAArM ecyHt.

12

avew rvsricH -eL


ieA; mAErAw EvvM d
rvu kAiymil.
13
yvA arkl@ tiri. ecRu
A tL@ew kWinEvl kArNM Evc@
EpA.
14
mA ngrkvAwLiniH ak
el EpAyiri; yvA tL@ew
sMgItvuM niiyiri.
15
{L@ew sEAxM avsAnic @ ;
{L@ew n]M vilApmAyi mARi.
16
kirIwM {L@ew tlyiniH vI
EpAyi; {ELAw pritpivi; kAr
NM { pApM ecyHtiri.
17
etlAMekAH { mnS tk
vrANH; etlAMekAH { zy
vrANH.
18
sIEyAH vijnmAyi, aview
RuA iiriy.
19
yEhAEv, nI qeM vA}uvn
lEyA; nieR siMhAsnM tlmRtlm
RyAyi nilnivElA.
20
nI {eL avgNic@ekAEyiri
etH? nI dIGickAlM {
eL keA}iyetH?
21
yEhAEv, { mwivtinAyi
niiEl {eL tiriecwENEm;
{ muAyi nilyiEl
{eL puENEm.
22
opE nI {eL niExM evwi
irikyAvuM; nI {ELAw ati
yAyi EkApiciriyAvuM.

787

eyehsE
H k
mKM
bUsiyew mk eyehsHEk q
puErAhitnA {A. bAbiElA
Niel ekbAndiyew kryi {A
vAsiyAyiEA kAzM R
ewkyM eedvieR dzn {A
kAkyM ecyH . atH mtAmAH
nAlAMmAsM (lAyH) aAMtIyti yi
.
eyEhAyAKIrAjAvH vAsilAy
tieR aAmAilAyi eyehsH
EklinH yEhAvyew aLAwAytH.
aviewvcH yEhAvyew zi aveR
Em v.

1-3

yEhAvyew
rTM-eedvieR siMhAsnM
4
vwniH o vliy ekAwA@ v
tH eyehsHEk q {A ku.
atH QkAEAw wiy o vliy
EmGmAyi. atiniH tI L@
Ayi. ati@M kAzM mi
Ayi. atH tIyi tiLu kAciy
ElAhM EpAelyi. 5EmGieR
i mxYerEAely nAlu m]g
L@Ayi. 6 pE oAErA m] g iM
nAlu mKL@M nAlu ciRkL@M Ayi
.
7
avyew kAluk EneryM pAdM p
viEEpAelyM yi. miiy
picLEpAel av tiLi. 8avyew ciR
k kIe} mxYeR eekkL@Ayi
. ek nAlum]gL@M avyHEAErA
iM nAlumKL@M nAlu ciRkL@M
Ayi. ciRk aEnYAnYM etA
i. m]g nIuEA qEA@M
tiriil. EnAiyiwEte av
sric@.
10
oAErA m]giM nAlu mKL@Ayi
. mvzH av oAErAiM mxY
mKvuM vlvzH siMhmKvuM w
vzH kALmKvuM pivzH k}uk
mKvumAyi. 11m]gL@ew ciRk
avyH mIet viwiyi. oAErA
m]gvuM atieR ru ciRk nIi
aw m]geL etAwkyM mE ru
ciRkekAH sVM zrIrM mRyHk
yM ecyHt. 12oAErA m]gvuM a EnAiyi
wE te sric@. tHmAvi
EtAiyiwEel A M av ec.
qA nIuEA av qEA@M tiri
il. 13enyANH m]g kA}Hcyi
EtAictH.
m]gL@ew wyilu lH Li
eAi tInEpAel qEA o

Ayi. tI m]gL@ew wyi


clic @ ekAEyi ecRiy tI
EpAel yi. tI kAzEAew
jVlikyM atiniH mi oLicit
RukyM ecyHt! 14m]g miEpAel
Evgi piEA@M mEA@M oAwi!
15-16
{A m]geL EnAieAiri
EA nil etAnilyi nAluc
ic@. oAErA m]gieRyM Ener
o cmAyi. qlA cL@M oEr
EpAelyi. av nilmAy m
rli AiyEpAelyi. o
cinkH EveRA cM EpA
elyM av EtAic@. 17cH
dizyiElM cliAmAyi. pE m]g
av clicEA clicil. 18c
L@ew pk epAmM ByrvumAyi
! nAlucL@ewyM pkLi k
kL@Ayi.
19
c qlAyHEA}uM m]gELAewA
M nIi. m]g mkLi vAyviEl
EpAeyi cL@M avEyAewAM
EpAyi. 20av tHmAvH EpAyiwelAM
EpAyi. cL@M avEyAewAM ec.
qekAeA m]gieR tHmAvH
cLilAyi. 21aekAH m]g
nIuEA cL@M nIuM. m]g
niEA cL@M niM. m]g
vAyviEl EpAEA cL@M
ewEpAM. qekAeA m]gL@
ew tHmAvH cLilAyi.
22
m] g L@ew tlkmIet ortH - t
vsHt Ayi. atH km}Hivc o
EkA EpAelyi. EkA sHPwikM
EpAel nilmAyi. 23EkAyew
awiyi m]gEAErAiM etAw
m]gver q ciRkL@Ayi
. sVM zrIre mwieAu ru
ciRk o BAgEM ru ciRk
mRu BAgEM viriu ni.
24
aEA {A ciRkL@ew zbHdM
Ek@. m]g clicEAe}lAM ciR
k vliy zbHdmAi. av ieyA
}u evMEpAel m}i. svz
nAy eedveEAel av m}i. o
eesnYMEpAelEyA o MEpAel
EyA av m}i. m]g niEA
av ciRk tL@ew pAzVLi
tA}Hivc@.
25
m]g nikyM ciRk tA}H
kyM ecyHtEA avyew tlyH
mIety EkAyew mkLiniH
EveRA vliy rlAyi. 26EkA
yew mkLi siMhAsnM EpAel qEA
oAyi. atH nIll@EpAel

eyehsE
H k 2:27-3:13

788

nIlyAyi. ati mxYenEAel


y o pM i! 27aveR
aryH EmElA@ BAgH {A EnAi.
av ElAhM EpAelyi. av
eR @M tI EpAel EtAi! av
eR aryH tAE}A@ BAgM {A
EnAi. atH agH n iEpAel zYmAyi.
av@M tIeAri citRuAyi
. 28aveR @M kAzic evLicM
EmGiel m}vil@EpAelyi. atH
yEhAvyew EtjAyi. a dzi
cM {A nil kmi}HvI sAxH
wAMgM nmsHkric@. aEA o zbHdM
qEAw sMsAri {A Ek@.

zbHdM pRu, mxYpuA, q}uE


k. {A nIymAyi sMsAriM.
2
aEA o kA@vH qe q}uE
icH kAli nii. qEAw sMsAri
c v en {A ic @ Ek@. 3 av
qEAw pRu, mxYpuA, yi A
EywMbEAw sMsAriA {A
nie ayyHkyANH. av pltvN
qnietier tiriu. avew pUvi
kM qnietier tiriu. av qni
etier plvM pApM ecyH t i@H .
M qnietier av pApM ecyHt
ekAEyiri. 4 pUvikew pu
AErAwH sMsAriA {A nie ayyH
. pE av mhAzAWYAM k
zbuiAmANH. qiluM nI avErAw
sMsAriNM. new yjmAnnAy
yEhAv Q kArY pRy q
nI pRyNM. 5 pE av nie Ek
kyil. qnietier pApM ec@tH
av nikyil. kArNM, av mhAk
lhikLANH - av qEA}uM qnie
tier tiriy. qA av i
kEyA iAtirikEyA ecyHtAluM
avew wyi o vAck jIvi
cirieH av aRiytinAyi
nI Q kArY pRyNM.
6
mxYpuA, aver nI EpwitH.
av pRytienyM nI EpwitH.
av ninetier tiriykyM nie
EAhiA mikyM ec@em
En te. av m_keLEAelyi
riM. Etkew ewyANH nI pA
etH ninEtAM. qA av pR
ytien nI EpwitH. av niExDi
kLANH . qAluM aver EpwitH .
7
av icAluM eliluM {A pR
y kArY nI avErAw pRyNM.
qnietier pApM ec@tH av ni
kyil. kArNM av klhikLANH.
8
mxYpuA, {A niEAw pRy
kArY nI ic@ EkNM. av
erEAel nI qnietier klhitH.
nieR vAy RH {A nin t
tik. {A pRy vAk icH
atH jnEAw pRykyM ec@k.
9
aEA qeR Ener o eek nIL@
tH eyehsHEk q {Aku. atH
vAk q}utiy o piwici@

Ayi. 10av qeR


mi nivi. ati mBAgM
piBAgM q}uAyi. ati
qlArM EzAkgAnL@M EzAkkTkL@M
tAIkL@M Ayi.
eedvM qEAw pRu, mxY
puA, nI kA tik. Q
tiiH yi
AEy wMbEAwH Q
kArY ec@ pRyk.
2
aen {A vAy RkyM av
qeR vAyi wkyM ecyHt.
3
qiH eedvM pRu, mxYpuA, Q
{A nin trikyANH. a
vi}uuk! nieR zrIrM niR
yHe!
aekAH {A ti. atH
qeR vAyi EtEpAel mDuric@.
4
aEA eedvM qEAw pRu, m
xYpuA, yi AEywMbieR aw
ecl@k. qeR vAk avEnAw
pRyk. 5{A nie ayyHtH ap
ricitBAx sMsAri anYjnL@ew
awEll. EveRA BAx nI pWiE
til. {A nie ayyHtH yi A
EywMbieR awElANH !
6
{A nie ayyHtH nin mni
lAkA kWinBAxk sMsAriv
ew plpl EdzLiEll. avErAw
sMsAriAnA nie {Anyci
etiEpAluM av nie ic@ Ek
mAyi. nI pRy mnilAyi
eliEpAluM av imAyi.
7
av mhAzAWYAM tlwm vM
kWinXdymANH. yi AEy jnM nie
EkA vistiM. av {A
pRy
iA
#hmil !
8
qA nie {A avErALM te
zAWYmvnAM. nieR tl avEwti
EnALM te kwmtAyiriM! 9 vil
piwi o kl@H, v*jMEpAel kw
m kl.H aEtEpAel, {A nieR tl
avEwtiEnA kwmtAM. nI
avErA zAWYmvnAyiriM. a
ekAH nI aver Epwikyil. qnie
tier qEA}uM tiriy aver nI Epwi
kyil.
10
aEA eedvM qEAw pRu, m
xYpuA, {A niEAw pRy oAErA
vAM nI ic@EkkyM oA
kyM EvNM. 11pie, vAsilu
nieR jnieR aw ecH new
yjmAnnAy yEhAv Q kArY pR
y q@ pRyNM. av nie vi
kyil. pApM ec@tH niky
mil. av icAlumieliluM Q kArY
nI avErAw pRyNM.
12
aEA tHmAvH qe qwy
kyM {A qeR pii o zbHdM
EkkyM ecyH t . atH wim}M
EpAel atYucilAyi. at@ pR
u, yEhAvyew tApM ag]hI
tmANH ! 13pie m]gL@ew ciRk
cliA wi. aEnYAnYM etAEA
ciRk vLer vliyzbH d mAi.

789
avyew mvz cL@M vliy
zbH d mAiwi-atH wim}M
EpAel c ilAyi. 14tHmAvH
qe epAi derekAuEpAyi. {A
aviwM vi@EpAyi. {A atIvd+Kit
nAyi. qeR AvH lei
. qiluM yEhAvyew zi {A
qi aBvic @ ! 15ekbAndiyew
kryilu Et-bIbi blmAyi
pAie yi
AEyjnieR
aw {A ec. e{ElAewyM
miAmilAetyM }udivsM {A avi
ew avew ew .
16
}u divsM k}iEA qniH
yEhAvyew aLAwAyi. av pR
u, 17mxYpuA, {A nie yi A
Eyli kAvArnA. {A ni
EAw pRyA EpAkArY i
kyM yi
AEylinH qeR tAI
k nkyM EvNM. 18Q dxHw
mriM! q {A pRA nI aven
tAI ecNM! aveR jIvitrIti
mANemM dxHv]ik ec@
niNemM nI avEnAw pRyNM.
aven nI tAI ec@iel i
av mriM. pApM ecyH t ekAH
av mriM. pE aveR mrNinH
{A nieyM rvAdiyAM! kArNM
nI aveR aw EpAkyM av
eR ANen rikyM ecyH t i
lElA.
19
jIvitrIti mAAM dxHv]ik
ec@ niAM nI oven tAI
ec@mAyiriAM. av nie Ek
A AieliElA, av mriM.
pApM ecyH t ekAH av mriM.
qA nI aven tAI ecyH t .
aekAH nieR ANen nI ric@.
20
ael i, nl vnAy ov n
evwieiriAM. aven vI}HAniw
yA qeiluM aveR mi
{A evc@eviriAM. av dxHv]
ik ecA wukyM aekAH
mrikyM ec@M. av pApM ec@
tinAluM nI aven tAI ecAti
nAluM av mriM. aveR mrNinH
{A nie rvAdiyAM. av
ecyHt nlkArY m}uv jnM oA
kymil.
21
qA nlven nI tAI ec@
kyM pApM ecetH avEnAwAv
zYewkyM av pApM ecAtiri
kymAeNiElA? av mrikyil .
kArNM nI aven tAI ec@kyM
av EkkyM ecyHt. aen nI
nieR sVM ANen ric@.
22
yEhAvyew zi qiEl v.
av qEAw pRu, q}uEH tA}Hv
ryiEl EpAvuk. aviewvcH niEAw
{A sMsAriM.
23
aekAH {A q}uEH tA}Hvryi
El EpAyi. yEhAvyew EtjH avi
ew Ayi.-ekbAndiwvcH
{A kiEpAelte yEhAv

eyehsE
H k 3:14-4:7

yew EtjH aviewyM Ayi a


ekAH {A kmi}HvI nmsHkric@.
24
pE o tHmAvu vH qe q}u
Eic@ nii. av qEAw pR
u, nI vIi ec ktkwcH aki
rik. 25mxYpuA, L@k kyRumAyi
vH nie ekiyiwM. av jnieR
wyi EpAkA nie avdiyil.
26
nieR nAH {A nieR aAi
piM-nI mknAyiEAM. aen,
t ec@tH etAeNH aver pWi
ic@ekAwA avH milAtAM.
qienEA? av qlAyHEA}uM qni
etier tiriykyANH. 27pE niEAw
{A sMsAriM. qiH nie sMsA
riA {A avdiM. pE, new
yjmAnnAy yEhAv Q kArY pR
y q nI avErAw niymAyM
pRyNM. a EkNemH ov
EtAei av Eke. qA
elA ati vistikyAeN
i av vistic@ekAe. pE
av qEA}uM qnietier tiriyk
yANH.
mxYpuA, nI o xHwik qwH
atiE o ngrieR-ey
zElM ngrieR-ciM vryH k.
2
pie, ngrM piwicwA o eesnYM
qen a vLyEvA aEpAel
viuk. ati@M o mmti
ek@k. ngrmtivErM o mNpAt
Ak. wic@ tkA mrwik
ekAuvrikyM ngri @M eesni
kAvL ApikyM ec@k.
3
pie o uci qwH ninM
ngriM nwvi vyHk. atH nie
yM ngreyM Evtiri o u
mti EpAelyAyiriM. ngrieR
viErADiyANH nI qH aen nI kANi
c@ ekAwM. ngre nI vLykyM
mikyM ec@M. kArNM tH yi A
EyliEviy o xHwAmANH. ey
zElmien eedvmAy {A nzii
emH etLiyiM.
4
pie nI nieR wvzM criu
kiwNM. yi
AEyjnieR pAp
nieREm sVyM ikyAeN
kANi v]ik nI ecNM.
qdivsM nI wvzM criu kiw
EvA ayMdivsM pApM nI
EpRuM. 5yi
AEylieR pApM nI 390
divsM EpRNM. aen, o vx inH
o divsM q niri nI a
EpRNM.
6
a k}iA pie nAl divsM
nI nieR vlvzM criukiwM.
nAl divsLi o vxinH
o divsM q kNi nI eyd
yew pApmAyiriM EpRuk. eyd q
kAlM ziiewNemH {A niEA
w pRy.
7
eedvM wu pRu, eyzEl
mientiery mNi En
nieR mKM tirik. nI eyzElM ngr

eyehsE
H k 4:8-5:11

790

e miEpAel nwik.
nieR Ayee etRuky@kyM
eekk ngHnmAkyM ec@k. nieR
eek xHwikyHEm yk. etlAM
ecyHekAH qeR dtenEAel ngr
ientier vcik. 8{A nieR
Em kyek@M. nieR mNieR
din tIver o vzniH
EveRA vzE tiriyA nin k}i
vuAkyil.
9
eedvM M pRu, aM A
ti nI Rc@ DAnYM sAdiNM. EgAt
uM yvvuM amryM pyRuM cAmyM EcA
vuM o pAi @ kli arc@
mAvANM. nI o vzM tiriu kiw
390 divsvuM mAvu ekAuAiy
aM mAEm tiAvU. 10oAErA divse
yM ainH oAErA EkA mAM mAvH
qwAEn nie avdi. EnrEAw
EnrM aM wyHiew nI tiekA
NM. 11o divsM m EkA evM
mAM nin wiAM. EnrEAw EnrM
wyHiew a nin wiAM. 12N
iy mxYmlM ekAuAiy tIyi
nI nieR yvM ewNM. jnieR
sAiYi tIyi nI nieR
amANM. 13pie yEhAv pR
u, puRMEdzLi yi
AEywM
bM amAy aM tiemH
kAieAwM. aver yi AEylini
M puRM EdzLiEl oAwiM
{AnAyiriM
14
aEA eyehsHEk q {A
pRu, aEA, qeR yjmAnnAy
yEhAEv, {A oriluM amAy B
NM k}iciilElA. ErAgM v cm]g
ieREyA vnYm]gM ekA m]gieR
EyA Rci {A oriluM tiiil.
ecRiy Ayi kAlMetAH
ver amAy Rci {A tiiil.
arM ek Rci oriluM qeR vA
yi eciil.
15
aEA eedvM qEAw pRu,
zri! aM wA Niy mxYml
i pkrM Niy pvicANkM
pEyAgiA {A nie avdi
AM.
16
pie eedvM qEAw pRu, m
xYpuA, eyzElmiel aEzKrM
{A nziikyANH. jninH tiA
alM aM mAEm AvukyZ. t
L@ew BYvitrNeRicH av atY
M prvzrAvuM. wiA evvuM
alM mAEm avAvU. evM
wiEA av atiyAyi EpwiM.
17
kArNM jninH BNvuM evvuM
tikykyil. av aEnYAnYM aEyM
EpwiM. tL@ew pAp kArNM
t yitH av tii
kAM.
1-2
mxYpuA, nieR piNiyew
kAlM k}iA nI Q kArY ec
NM. mcy o vAeLwH urkeR
kiekAeEpAel nI nieR mwiyM

tAwiyM vwiNM. ErAmM o lAsi


liu iyEzxM mAyi BAgiNM.
ati mielA ErAmM ngrieR
ciM vrc xHwikEmevcH ngr i
@ wNM. ngrinkevcH cil
mriemH kANi. ni eyA
vAeLwH nieR mwiyew mielAH
ecRutAyi ariH ngri@M w
NM. cil ngri puRevcH mri
emH kANiM. pie mielA
ErAmM vAyvi qRiyNM- atien kAH
drE pAiLye. qeR vA Qri
ciler drEdzLiElH i oAwiem
H kANiM. 3 pE ati Rcu
ErAmM qwH nI nieR aiyi etRu
NM. qeR jni Rc@ Eper {A
riemH kANiM. 4 ErAm
i pieyM RecwH nI tIyiel
RiyNM. aview o tI puReH yi AEy
BvnM m}uv cAlAemH
kANiM. 5 pie qeR yjmAnnAy
yEhAv qEAw pRu, Q xHwik
eyzElmieR pmA. eyzElmi
en {A anYrAxH\L@ew nwevci
ri. avL@ew iluM rAjY H.
6
eyzElmiel jnM qeR klnkELAew
ti m/riciri. mE rAxH\e
AL@M nIc avrAyi! avew i
lum rAjYLiel jnEAL@
EmeR qeR niym aDikvuM lMGi
ctH avrANH. qeR klnk EkA
av Aiyil. qeR niym a
sriA av Aiyil!
7

aekAH qeR yjmAnnAy yEhA


v pRy, niELAw {A atiBy
rmAy iyk ec@M! kArNM ni
oriluM qeR niym asricil.
ni oriluM qeR klnk a
sricil. ni@M pA jn
ELAELeR qeR klnk aDikvuM
lMGic niLANH! jn ete
sti kArYEpAluM ni
ecyHt! 8aekAH qeR yjmAnnAy
yEhAv pRy, EA {A EpAluM
nietirANH! m@ jn kA
ek {A nieL ziiM. 9 {A meA
riluM ecyHtiilA tY ni
ELAw ec@M. ByrtY piIewA
riluM {A ec@kymil ! kArNM
ni a <rtYLA ecyHtiri
tH . 10eyzElmiel jnM sVM
meL mAtApitAL@M sVM mAtApitA
eL mL@M tivAyH viz
vrAyiEAM. nieL {A nAnArIti
yi ziiM. qi@M jIvEnAew
bAiyAvuver {A qlAvzLi
ElM citRic@kLyM.
11
qeR yjmAnnAy yEhAv pRy,
eyzElEm, qeR jIvevcH {A
stYM ec@. {A nie ziiM!
nie ziiem {A Nyiw!
kArNM qeR vilEAw nI
ByrtY ecyHtiri! triuM

791
dyEyA mnsH t ApEmA l A et nie
{A ziiM! 12nieR jni mi
elAH ngrinkvcH ErAgvuM pi
NiyM ekAumriM. mielAH ngr
i puRvc H yi mriM.
mielAien {A qeR vA~ri
nAnAdikLiElH , drEdzLiElH
iEyAwiM. 13nieR jni Ener
y qeR EkApM aEA mAEm
{A aw. qEAwv ecyHt dxHw
tYH av ziie@evH {A
aRiyM. {AnANH yEhAveyM av
ErAwH qni sHEnhM ekAANH
{A avErAw sMsAricetM avM
aRiyM!
14
eedvM pRu, eyzElEm, nie
{A nziiM-nI evRuemA kA
rmAyiEAM. nin ilumv
nie prihsiM. v}iEpA oAErA
M nie prihsiM. 15nini
lumv nie prihsiM, pE
nI aveA tAItAyirikyM
ec@M. {A EkApic i M nie
ziicM av kAM. {A atYDikM
EkApici. {A nie tAI ec
yHt. {A q ec@emH yEhAv
yAy {A niEAw pRu! 16ninH
piNiyew BIkrnAL@k vemH
{A niEAw pRu. nie nzii
kArY nin vemH {A
niEAw pRu. nieR BNEzKrM
qwkLyemM piNiyew nAL@
k vIuM vIuM vemM {A
niEAw pRu. 17nieR eepteL
ekAl@tinH piNiEyyM <rm]gEL
yM ninetier ayyHemH {A
niEAw pRu. ngrMm}ue ErAgvuM
mrNvuM AvuemH {A niEAw pR
u. niEAw yM ecA z@
EyAAeL ekAuvemH {A
niEAw pRu! etlAM sMBviem
yEhAvyAy {A niEAw pRu.
etlAM sMBvikyM ec@M!
yEhAvyew aLAwH vIuM qni
Ayi. 2av pRu, mxY
puA, yi AEylieR mlkLiEl tiri
H qniEvi avetirAyi pR
yk. 3 mlkELAwH Q kArY pRyk,
yi AEylieR mlkEL, qeR yjmAn
nAy yEhAvyew Q sEzM Ekk!
qeR yjmAnnAy yEhAv k
ELAwM mlkELAwM mlyiwkELAwM
tA}HvrkELAwM Q kArY pRy.
EnA! niELAw yM ecA eedv
mAy {A z@vien ekAuvH.
niL@ew tleL {A wic@
nirM. 4niL@ew blipIWeL {A
awic@epAwiM! niL@ew DUpblipIW
tlikewuM! niL@ew zvz
rIreL niL@ew mlinvi#hL@ew
mi {A qRiykyM ec@M. 5yi A
EylukAew zvzrIreL avew
mlin vi#hL@ew mi {A wM.
niL@ew asHTikeL niL@ew bli

eyehsE
H k 5:12-6:13

pIW @M {A vitRuM. 6ni


qvieweylAM pAEvA, aviewey
lAM anixHwsMBv AM. avew
ngr kArLAyiEAM. av
ew tl tkewM. qi
enEA? rADnAl ni
vIuM pEyAgiewtH. blipI
W sklM tkewM. l
niEm pEyAgiewtH.
vi#heL jnM ni oriluM rADi
kyil . DUpblipIW pU
mAyM tkewM. ni Aiy
sklvsHteLyM {A niExM nzi
iM! 7 niL@ew jnM ekAl e wM.
aEA {AnANH yEhAv q ni
aRiyM!
8
eedvM pRu, qiluM niLi
alM ciler {A repwA av
diM. av Rc@kAlM anYEdzLi
pAM. aver {A citRikyM
anYEdzLi blmAyi pAikyM
ec@M. 9avEzxiv aEA bi
kLAewM. anYEdzLi pAA
av nibitrAvuM. qiluM av
Ezxiv qe sHmriM. avew
XdyM {A piLiri. av
ecyHt dxHwtkH av sVyM evRu
M. mH av qni puRMtiriykyM
qe vi@piriykyM ecyHt. avew
mlinvi#hL@ew piAel av oAwi.
sVM BAvien Epic H EtA
anYpuxeR piAel oAw o
OIeyEAelyAyi av. pl BIk
rtYL@M av ecyHt. aetecAli
av pApikyM ec@M. 10pE
{AnANH yEhAv qH avrRiyM. {A
pRA pRtH ec@emM avr
RiyM! av sMBvic qlAcIArY
L@M {AnANH vivcetH avr
RiyM.
11
aEA qeR yjmAnnAy yEhAv
qEAw pRu, nI eek ekA@kyM
nil cvi@kyM ec@k. yi AEylu
kA ecyH t sklBIkrtYem
tier nI sMsArik. ErAgvuM piNi
yM aver ekAeAwemH av
tAI ekAwk. yi av
ekAlewemH avErAw pRyk. 12a
kelyv ErAgMekAuM view
awv vAekAuM mriM. ng
ri Ezxiv piNiekAuM
mriM. aEA mAEm {A qeR
EkApe avriniM pivli.
13
aEA mAEm ni aRiy {AnANH
yEhAveyH. niL@ew zvzrIr
niL@ew mlinvi#hL@ew miluM
avew yAgpIW iluMkA
EA ni atRiyM. jf
niL@ew oAErA rADnlieR
yM awAvuM. y oAErAi
eRyM mlyewyM mkLiluM oAErApcm
rieRyM t}c oAErAoAmri
eRyM viluM AvuM. aviewey
lAM ni niL@ew blik aic@.

eyehsE
H k 6:14-7:23

792

avyAke niL@ew nARu vYAjvi#


hH o nRumNmAyi. 14pE
{A avewEm qeR eek y
kyM aver ziikyM ec@M! av
ew Edze {A trizAM! atH ribA
mmiEyA nYmAyiEAM. aEA
{AnANH yEhAveyH avrRiyM!
aEA yEhAvyew aLAwH qni
Ayi. 2av pRu, mxY
puA, tA qeR yjmAnnAy yEhAv
yew o sEzM. tH yi AEyEdz
itA.
aYM. aYM vrikyAyi. rAjYM m}u
v nziiewM.
3
nieR aYM tA vrikyAyi! nieR
Ener {A qmAM EkApixHWnAeNH
{A kAiM. nI ecyHt dxHwtY
H {A nie ziiM. nI ecyHt
skl ByrtYM {A nie
eAH pi} owiM.
4
niEAw {A triuM kNkA@k
yil. niEAewniH shtApM EtAk
yil . nI ecyH t dxH w tYANH
nie {A ziitH. nI a By
rtY ecyH t iri. {AnANH
yEhAveyH EA nI aRiyM.
5
qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY
pRu. oi piRek oAyi
atYAhitL@AvuM! 6 aYM vrikyA
yi. a epe tevM! 7yi AEy
nivAsikEL, niL@ew ziAkAlmitA
v. z@ vH. d$ni
smyM w vH! mlkLi z@vi
eR r wiwi vrikyANH. 8 {A
qmAM EkApiciri qH nieL
kAirA ni {A eevkiil. ni
ELAw qeR m}uv EkApvuM {A
ni kAiH. niL@ew dxHw
tYH {A nieL ziiM.
ni ecyHt sklBIkrtYM
{A nieLeAH pi}owiM. 9ni
ELAw {A triuM kN kA@kyil.
niELAewni shtApM EtAkyil.
ni ecyHt dxHwtYANH ni
eL {A ziitH. ni ayH
ByrmAy tY ecyH t iri.
nieL zii yEhAv {AnAeN
H EA ni aRiyM.
10
dinemiyiri. emAiu viriyA
RAy o ecwieyEAel, d$ni
smyM tA qi}iu. zuvieR
ahArM epAimLciri. 11dxHwer
ziiA amM dxHwtyew o vwi
yAyi vLiri. avri M av
Ezxiil . avew sm] iEyA s
EA avEzxiil. mANimAiwyi
luM M avEzxiil.
12
d$ni smyM qiEAyi.
divsM view qi}iu. vsHt
vAuvH sEAxmAvil.
vsHt viv aetiEyA
H vYsniEtil. * kArNM Byr
d$niniH ovM rewil.
13
sVM sV viv atiEleA

riluM tiric@ ecl@kyil. ov jIv


EnAew reAluM aveR sViEl
H av oriluM tiric@ ecl@kyil.
qekAeEA? Q dznM m}uv
jnimtANH. aekAH o
v jIvEnAew reAluM atH jn
e zVsiiyil.
14
jne tAI ec@tinH av
kAhLmM. jnM yi tARAvuM.
pE av yM ecA EpAvukyil.
qekAeA {A qmAM EkA
pici@eH m}uv eyM
{A kAieAwM. 15z@ vAL@M piwicH
ngri puRH. ErAgvuM piNi
yM ngrinkH. eriluM evLi
yi vyliEl EpAyA aven z@
Bw ekAl@M. eriluM akH ngr
i tiyA aven piNiyM ErAg
vuM mwiM.
16
qiluM jni cil rewM.
rev mlkLiElEAwM. pE
avH sEAxmAvil . tL@ew
smsHtpApeLyM ecAli av d+Ki
M. av krykyM AvukeLEAel
RukyM ec@M. 17sVM eekkL@y
A k}iyAvM av ayH I
NitM d+KitM yiriM. avew
kAluk evM EpAelyiriM. 18av
vilApvO wkyM Epwiyi
putykyM ec@M. oAErA mKM
ni apmAnM kAM. d+KM kANi
tiEvi av tL@ew tl m$
nM ec@M. 19av tL@ew evi et
viEleRiyM. av tL@ew sV
e nARu p}NieyEpAel kN
AM. qekAeA yEhAv
EkApiEA avyHeAiM aver
riA Ezxi Akyil. av jne
vI}HA o ekNiylAet meA
mAyiil. av jninH hArM ekAw
yil, avew vyi hArM evc@
ekAwymil.
20
tL@ew BMgiy BrN p
EyAgicH av vi#hmAi. ti
meyecAli av ahrici. av
avew ByrtimkL@Ai. av
v]iek sADnL@Ai. aekAH
eedvmAy {A avey o nARu p}
NiEpAel qRiukLyM. 21avey
qwekAuEpAkA {A aprici
ter avdiM. apricit avey
prihsiM. av jni ciler ekA
l@kyM m@ver bikLAi ekAu
EpAvukyM ec@M. 22{A avriniH
qeR tl tiric@kLyM-{A aver
EnAkyil. apricit qeR l
ye nziiM-av vi mir
ieR niFBAgLi kwH atien
amAM.
23
bikEvi wlukL@Ak.
qienEA? anYer ekAtinH plM
v s
H ... vYsniEtil avA
drit mlM vAuvEnA vi
vEnA vYApArM nwAnAvil qM.

793
ziiewM. ngri qlAyiwM
lhLyAM. 24{A anYEdzLi
niH dxHwAer ekAuvM. yi AEy
liel m}uv vIwkL@M av kERuM.
yDikM ahti vrAti
niH blvAArAy ni skleryM
{A twyM. anYEdzLini
jnM niL@ew skl rADnAlyL@M
kERuM.
25
ni ByMekAu viRyHM. ni
smADAnM aEnVxiM. pE atH o@M
ki@kyil . 26oi piRek oAyi
ni kdnkTk EkM. aBvA
kLlAet meAM ni Ekyil.
ni o vAcken aEnVxik
yM avEnAwH o dznM EcAdikyM
ec@M. pE aen oAkyil.
nieL #hiiA puErAhitew
p omAkyil. ni trA
mAew pluM nl pEdzeLAM
Akyil . 27mric@EpAyv Evi
niL@ew rAjAvH kryAvuM. EntA
A vilApvOM DriM. sADArN
A viririM. qekAeA
av ecyHt kArYH {A pkrM
vI@M. av zi {A niyiM.
aver {A ziikyM ec@M.
{AnANH yEhAveyH aEA avr
RiyM.
o divsM eyehsHEk q {A
qeR vIi rikyAyi. ey
dyiel mA qeR miluM ri
Ayi. atH vAsieR RAM
ekAlM RAM mAsM (espHtMb) aAM
tIyti yi. epeH qeR yjmA
nnAy yEhAvyew zi qi v.
2
tI EpAely qEA oH {A ku.
atH o mxYzrIrMEpAelyi. ar
yH kI}HEpAH av tI EpAel yi
. aryH EmEpAH av tIyili
ElAhMEpAel jVlic@ tiLuAyi
. 3 aEA eekEpAel qEA oH
{A ku. eek qeR Ener nIL@k
yM qeR tlmwiyi iiwik
yM ecyHt. aEA tHmAvH qe
vAyviEl ykyM eedvIkdz
ni av qe eyzElmiEl
ekAuEpAvukyM ecyHt. vwpuR
, ake vAti av qe
ekAuec. eedve asUyAluvA
tim vAtilANH. 4 pE
aview yi
AEylieR eedvieR
EtjH Ayi. tA}Hvryi ekbA
ndiyew kryi {A k dznM
EpAel teyi EtjH.
5
eedvM qEAw pRu, mxY
puA, vwBAgE EnAk! a
ekAH {A vwEAu EnAi. aEA
EvznkvAwEAw Ec yAgpI
WvAtilieR vwvzH eedve
EkApAlnAiy tim Ayi.
6
aEA eedvM qEAw pRu, m
xYpuA, yi AEyjnM ec@ ati
m qeAe qH nI kA

eyehsE
H k 7:24-8:17

EA? av sADnM view, qeR


lyiniM qe oAwic @ viwA
nAyi Aiyiri! qeRew vri
kyAeNi wt vliy atim
nI kAM!
7
aen aNieR Evzni
av qe ekAuvrikyM {A mti
li o L kAkyM ecyHt. 8 eedvM
qEAw pRu, mxYpuA, mtili
o LyAk. aekAH {A mti
li o LyAkyM aview o
vAti kAkyM ecyHt.
9
aEA eedvM qEAw pRu, jnM
view ecyHt@ ByrmAy ati
m akec EnAk. 10aen
{A akec EnAi. ni
ElAciAEpAluM aRyH pltrM
}jL@ewyM m]gL@ewyM timk
{A ku. yi AEylukA rADic@
EpA vYAjvi#hLAyi av.
sklmtilukLiluM EAw@M j
L@ew ekAivc ciL@Ayi!
11
aEA aview zAPAeR mknAy
yysnYAvuM yi
AEyliel q}up
mAM jnieRew rADn nw
tH {A ic@. av aview
jnieR vuM mie Ayi
! oAErA meRyM ki sVM
DupklzmAyi. k DUpi
niH vAyviEl puk yAyi
. 12aEA eedvM qEAw pRu,
mxYpuA, yi
AEyliel mA
H qec@eH nI kA
EA? oAErAM avnveR sVM
vYAjeedviEvi o viEzxmRi
yH! yEhAvyH ne kANAnAvil.
yEhAv Q EdzM vi@EpAyi. qH av
sVyM pRy. 13pie eedvM qEAw
pRu, nI qeR ew vrikyAeN
i av wt vliy atim
ec@tH nI kAM!
14
aEA eedvM yEhAvyew ly
ieR vwpuR vAtiEl
qe ekAuEpAyi. ekAH kr
y OIkeL aview {A ku. vYAj
eedvmAy tsienecAli av d+Ki
trAyi!
15
eedvM qEAw pRu, mxY
puA, Q atim nI kAEA?
qeRew vrik. aEA tiluM cI
yAy atim nI kAM! 16pie
av yEhAvyew lyieR ak
e aNiElH qe ekAuEpA
yi. aview mKm$piM yAgpIW
iM wyi pu puxA
niuniH rADn nwtH {A
ku. pE av vimirinBim
KmAyilAet nikyAyi! vi
liEner avew piBAgmAyi
. av sUrYen rADiA Evi
ki}EAu niykyAyi!
17
aEA eedvM pRu, mxYpuA,
nI kAEA? qeR lyM
ayH niArmAieAH view, Q

eyehsE
H k 8:18-10:8

794

lyi, rM atim ecyHt


kLyAemH eydA vicAri. Q
EdzM amMekAH niRiri.
qe &A piwiiAEvi av
nirrM oAErA ec@. o vYAjeed
veeyEpAel cen driA
av mi vLyM iri EnA!
18
qeR EkApM {A aver kAieAw
M! avErAw {A o@M kNkA@k
yil! avEvi {A lewk
yil! av qEAw alRi viLiMpE {A av ecvi ekAw
yil!
aEA eedvM ngre ziiA
mtly EntAeL Re viLic@.
oAErAewyM ki avnveR
sVM nzIkrNAyDmAyi. 2a
EA Ru puxA vwpuRe
EmElvAtili ni nirilUew nw
tH {A ku. avri oAErA
eRyM ki sVM mArkAyDmAyi
. i o EdhH cNyw
kL@M aryi q}ukAew EpnyM
mxieAtiyM Drici. av ly
iel oAwekAu yAgpIWinri
ki ec ni. 3 aver yi AEy
liel eedvieR EtjH ekbumAlA
KmAew mkLi rikyAyi.
EA av aviewniH EmElA@y
. pie EtjH lyieR vAti
ec. Rwi mkLieliy
EA av ni. aEA cNywM
q}ukAew EpnyM mxieAtiyM
Dricven EtjH viLic@.
4
pie yEhAv avEnAw pRu,
eyzElMngrilUew EpAvuk. jnM
Q ngri ecyHt@ qlA ati
meLyMRicH d+KikyM EABi
kyM ec@ sklewyM eniyi
orwyALM wk.
5-6
aEA eedvM m@ puxAErAw
pRy {A Ek@, ni oAmeR
piAel EpAkNemH {A vzYe
w. eniyi awyALmilA skler
yM ni ekAlNM. av mArA
yAluM yvAELA yvtikELA yAluM
ikELA amAErA yAluM zHnml.
eniyi awyALmilA skleryM
niL@ew yDMekAH ni ekAl
NM. ouM kN kANitH. erRic@M
mnsHtApewtH! view qeR ly
ievc@ wuk. aekAH av
lyieR miluAyi mA
rini wi.
7
eedvM avErAw pRu, Q lyM
amAk-Q mM zvzrIrekA
H niRk! EAe EpAvuk!
aekAH av ecH ngrilu
ver ekA.
8
av jneL ekAl @ vA EpAy
EA {A aview ti. {A nil
kmi}HvINH nmsHkric@ekAu nilvi
Lic@, aEA qeR yjmAnnAy yEhA
Ev, eyzElmiEnAw nieR EkApM

kANitinAyi yi AEyliel Ezxi


ver m}uv nI ekAl@kyAENA?
9
eedvM pRu, yi
AEylieRyM
eydyewyM wMbM o@vLer ekAwi
y pAp ecyHtiri! Q EdzH
qlAyiwM jnM ekAlewkyANH. Q
ngrmAke amMekAH niRumiri
. qkAeEA? yEhAv Q
rAjYM vi@EpAyiri q jnM pR
y. n ec@ kArY yEhAv
yH kANAnAvil. qH av sVyM
pRyu. 10qe sMbiciwEALM,
{A o@M kN kA@kyil. vErAew
niH atApM EtAkyil. tH av
sVyM vi vctANH-av ahic
d$nM ekAwk mAEm {A ec@
Z!
11
aEA cNywM q}ukAreR
EpnyM mxiyM piwiciv tiric@
vrikyM en NikyM ec
yH, nI klictH {A ecyHtiri.
aEA ekbumAlAKmAew tl
k mkLilu tAli* Ener
{A kkyi. tAlM nIl
l@EpAel etLi nIlyAyi. tAl
ieR mkLi siMhAsnM EpAel o
vsHtvuM Ayi. 2aEA siMhA
sni riv cNyw@ Dri
cvEnAw pRu, ekbumAlAKmAew
kIe} ciwyilu l kyRi
nik. ekbumAlAKmAew nw
niH o eek niRey tInelw
ecH eyzElMngriE qRiyk.
mxY qeyM kwnw.
3
av ekbumAlAKmAew Ener nw
EA av lyieR etvz
l nikyAyi. ake
mM EmGMekAu niRu. 4 aEA
yEhAvyew EtjH ekbumAlAKmA
ri niyH lyieR R
wiH mIet ni. aEA lyM EmGM
ekAu niRu. mM m}uv yEhAv
yew EtjieR jVli kAzM ekA
uM niRu. 5ekbumAlAKmAew ciR
kLini zbHdM puRe mMver
yM EkAmAyi. zbHdM atYu
c ilAyi-sv z nAy eedvM
sMsAriEA}e wim}u zbHdM
EpAel te.
6
eedvM cNywkLivnH o kln
ekAwi. ekbumAlAK mAiwyi
lu cL@ew nwEpAyi niA
M Rc@ knk qwAM eedvM
avEnAw klici. aekAH av
aviewecH cieR awni.
7
ilu o ekbumAlAK eek nIi
ekbumAlAKmAew nw l
niH Rc@ knk qwkyM
a mxYeR eekkLiEl ecAriy
kyM ecyHt. aEtAew mxY lM
vi@. 8ekbumAlAKmAH avew ciR

10

tAlM l. 1+6-7 kAzi mkLilu


mwipEyAgic aEt vAH teyANi
viewyM

795
k kIe} mxYEw EpAlu eek
kL@Ayi.
9
c nAelmAyieH a
EA {A ic@. oAErA ekbumAlA
KyewyM ariek oAErA cmAyi
. cLAve o etLi mr
l@EpAelyi. 10 c nAluM
oErEpAelyi. av cink
cm EpAelyM EtAic@. 11cli
EA qEA@ EvNemiluM avyH
EpAkAmAyi. pE av clic
EA ekbumAlAKmA qEA@M tiri
il. tl EnAiy diiEl te
av sric @ . clic E A av
qEA@M tiriil. 12avew Edh
niRey kkL@Ayi. avew m
lukLiluM eekkLiluM ciRkLiluM c
LiluM kkL@Ayi. aet, nAlu
cLiluM kkL@Ayi! 13c
iwyilu lM q zbH d M
pRy {A EktH Q ceL
iyAyi.
14-15
oAErA ekbumAlAKyHM nAlu
mKL@Ayi. dYEtH ekbi
eR mKM. rAmEtH mxYmKM. mA
mEtH siMhmKM. nAlAmEtH k}u
mKM. ekbAndiyew awevcH qni
lBic dzni {A kM
teyAyievH aEA qni
EbAYmAyi! m]g ekbumAlA
KmArAyi!
aEA ekbumAlAKmA kAzi
Ely. 16cL@M avErAewAM
epAi. ekbumAlAKmA avew ciR
k yi kAziEl pR
EA c avewywniM
tiriil. 17ekbumAlAKmA kAz
iEl pRei cL@M avEyA
ewAM ec. ekbumAlAKmA an
Aet niei cL@M ate
ecyHt. qekAeEA? m]gieR
jIveR AvH avyiluAyi.
18
aEA yEhAvyew EtjH ly
ieR Rwiyini epAukyM
ekbumAlAKmAew mkLilu l

ec
nikyM
ecyH t .
19
aEA ekbumAlAKmA ciRk
yi kAziEl pR. av
lyM vi@EpAtH {A ku! c
L@M avErAewAM EpAyi. pie yEhA
vyew lyieR ki}E vAtili
av ni. yi AEylieR eedvi
eR EtjH kAzi avew mIet
Ayi.
20
aEA ekbAndiwevc @
Ay dzni yi
AEylieR
eedvieR Etji kIe} k m]g
eL {A oA. m]g ekbu
mAlAKmArAyieH qni EbAY
mAyi. 21{A amAtH oAErA m]g
iM nAlu mKL@M nAluciRkL@M
avew ciRkwiyi mxYeR
eekkEpAlu qEA oM Ayi
eANH . 22ekbumAlAKmAew mK

eyehsE
H k 10:9-11:12

ekbAndiwevc@Ay dz
niel m]gL@ew nAlumK EpAel
te yi. aveylAM av EpAyi
eAi diiEl Ener mEA@
EnAi.

11

aEA AvH qe yEhAv


yew lyieR ki}E vAti
El ekAuEpAyi. Q vAti ki}
dizyilANH . atieR Evzni
piyu puxAer {A ku.
aUrieR mk yysnYAvuM ebnA
yAvieR mk epltYAvuM avew
iluAyi. epltYAvAyi
ieR tlv.
2
aEA eedvM qEAwien pR
u, mxYpuA, Q ngriEvi
drAElAcnk nwtH vrANH .
dxHv]ik ecA v sdA jn
EAw pRy. 3 aw kAleAM
nAM new vIwk vIuM pNiyil.*
klilu mAMsMEpAel nAM Q ngr
i suritrANH! q av pRy
. 4 av Q k pRykyANH.
aekAH qniEvi nI avErAw
tIcyAyM sMsAriNM. mxYpuA,
EpAyi jnEAw vcik.
5
aEA yEhAvyew AvH qeR
Em v. av qEAw pRu, et
lAM yEhAv aLiecyt
H tAyi avErAw
pRyNM, yi AEyBvnEm, ni v
kArY kN@H. pE ni
ElAcieteH qniRiyAM!
6
Q ngri pleryM ni ekAi
@H etvuk zvzrIrekAH
ni niRci@H. 7EA new yj
mAnnAy yEhAv en pRy+
zvzrIrLANH mAMsM. ngrM klvuM.
pE av vH nieL sMriu
et ni ktiy Q kliniH
nieL qwekAuEpAM! 8 niH
vALien EpwiyANH. pE {A vALien
e nietier vH !
new yjmAnnAy yEhAv Q kArY
pRu. aekAH a sMBviM!
9
eedvM Mwi pRu, {A
nieL Q ngri evLiyiEl
ekAuEpAvukyM apriciter li
kyM ec@M. {A nieL ziiM!
10
ni vALA mriM. {A nieL
view yi
AEylieR atiiyi
ziiM. nieL ziiv yEhA
vyAy {AnAeNH aen niLRiyM.
11
aet, Q lmAyiriM pAcklM.
ati Evvu mAMsM niL@M. klM ni
sMrNmAyiriil . view
yi AEylieR atiiyi nieL
{A ziiM. 12{AnANH yEhAv qH
aEA niLRiyM. qeR cLANH
ni etict!H qeR klnk ni
asricil. ni @m rAxH\
awkAleAM ... pNiyil qeA
vIwk yi nziil A ekAH
av punniieEwivril.

eyehsE
H k 11:13-12:11

796

eLEAel jIviA ni ni
yic@.
13
eedviEvi {A sMsAric@
tIM ebnAyAvieR mk epl
tYAvH mric @ ! {A nil kmi}H
kiw nmsHkric@ekAH ci nil
viLic @ , aEA, qeR yjmAnnAy
yEhAEv, yi AEyli Ezxiver
m}uv nI aAew mwic @ kLyA
EpA!
14
pE aEA yEhAvyew aL
AwH qnAyi. av pRu, 15m
xYpuA, nieR sEhAdrEL, yi A
EywMbe oAk. av tL@ew
rAjYM vi@EpAkA nib itrAyi.
pE {A aver tiric@ ekAuvM!
qA EA eyzElmi pA
v en pRyH, yEhAvyi
niH vLer der mARinik. Q EdzM
nmH ttANH-tH nEwtANH!
16
aekAH jnEAw Q kArY
pRyk+ new yjmAnnAy
yEhAv aLiec@, qeR jne
vLer der anYrAxH\LiEl nib
icyctH {AnAeN Ente.
pl rAjYLi {A aver citRici
@H. pE av anYrAjYLi k}i
y iykAlM avew lyM
{AnAyiriM. 17qiluM avew yjmA
nnAy yEhAv aver tiric@ ekAuv
emH nI avErAw pRyNM. {A
nieL pl rAxH\L@ew wyi cit
Rici@H. qiluM {A nieL EzK
ricH rAxH\LiniH tiric@ekA
uvM. yi AEyEdzM {A ni
tiric @ tM! 18qeR jnM tiric @ v
EA av EA viewy By
rvuM v]iekmAy skl vi#h
eLyM nziikyM ec@M. 19{A av
er omic @ EcH oerAyAeLEAel
M. {A avri o putiy A
vien vyHM. klieR XdyM qw
mAi atieR AnH {A o yTA
XdyM vyHM. 20aEA av qeR
niymL@M klnkL@M asriM, {A
vzYewtH av ec@M. zriM
av qeR jnvuM {A avew eed
vvuM yiriM.
21
aEA eedvM pRu, pE
EA avew Xdy ByrvuM
v]iekmAy vi#h sVmA
NH. av ecyHt dxHv]ikH av
er {A ziikte EvNM. qeR
yjmAnnAy yEhAv aArY pR
u. 22aEA ekbumAlAKmA av
ew ciRk yi sViEl
pREpAyi. cL@M avErAewAM
EpAyi. yi
AEylieR eedvieR
EtjH avyH mkLiluAyi. 23y
EhAvyew EtjSyH eyzElM vi
k. av eyzElmieR ki}
24
iE*
ecni.
aEA
tHmAvH qe vAyviElykyM
eyzElM H olIvH ml

bAbiElANi mwieAuvrikyM
ecyHt. yi AEy viwA nibi
trAyvew awEH aete mwi
eAuv. aEA eedvIkdzn
i {AnietlAM ku. aEA {A
kv kAzEykyM qe
vi@EpAvukyM ecyH t . 25aEA
yEhAv qni kAi sklkArY
L@M {A vAsikELAw pRu.

12

aEA yEhAvyew aLAwH


qniAyi. av pRu, 2m
xYpuA, v}ALikLAy klhAew
wyilANH nI pAtH- av qEA
}uM qnietier tiriy. kANA k
eiluM avEvi {A ecyHt
kArY kANA av Ail.
EkA ecviyeiluM avErAw
ec@vA {A pR kArY av
Ekil. qekAeEA? av
klhikLANH. 3 aekAH mxYpuA,
nieR mARAk oiEA~. o vidr
rAjYE EpAEpAel kA@k.
atH pksmyH jnieR mAek
ecNM. opE, av nie kAk
yM t vLer zAWYmvrAeNH mn
ilAkyM ec@M.
4
jnM kAtiEvi nieR mARA
k pkEnr puREewk.
eevErM o vidrrAjYEH o
biyAyi puRe@EpAEpAel
kA@k. 5 jnM kAvElAew EnAinie
mtili o LyAi atilUew puR
kwk. 6 rAiyi mARA EtALiliu
lM viwk. EpAtH qEAe
nI kANAtiriA Evi nieR mKM
mwk. etlAM nI ec@tH jnM kA
ti EviyAvNM. qekAe
A {A nie yi
AEyg]hi
o xHwAmAyi pEyAgiyANH.
7
aekAH eyehsHEk q {A
qEAw klicEpAel ecyHt. pk
EnrH {A qeR mARAk qw
kyM vidrrAjYE puRe@EpA
EpAel kA@kyM ecyHt. aH eev
ErM qeR eekk pEyAgicH {A
mtili o LyAi. rAiyi
qeR mARAu EtALili@ekAH {A
lMvi@. aen skl jnvuM kAEN
tiElAyi {A aen ecyHt.
8
piE rAviel yEhAvyew aL
AwH qniAyi. av pRu, 9 m
xYpuA, nI ecyHttH qAyi qH
yi AEyliel klhA niEAw
EcAdic @ EvA? 10avew yjmAnnAy
yEhAv pRtANiv qH avErAw
pRyk. Q sEzM eyzElmieR En
tAvienyM aview pA m}uv
yi
AEylukAeryM sMbitA
NH. 11{A ni m}uv jnim
o xHwAmANH. {A kAiy v]i
k tIcyAyM ni sMBviM.
qH avErAw pRyk. tIc y AyM
av o vidrrAjYE twvukArAyi

797
ekAuEpAkewM. 12avew EntAvH
mtili o LyAi atilUew rAi
yi teR yAABA$vuM EpRi oLic@
rewM. m@v tiricRiyAtiriA
Evi av teR mKM mRyHM. qEA
ANH tA EpAetH aveR k
k kAkyil. 13av rewA mi
M. pE eedvmAy {A aven piwi
M! av qeR ekNiyi piwie
wM. aven {A kdyew EdzmAy
bAbiElANiEl ekAuvrikyM
ec@M. pE tA qEAANH EpA
etH av kANA k}iyil. z@ av
eR kk rewH aven w
nAM. av aview mrikyM ec@M.
14
rAjAvieR Aer yi
AEyli
@m puRnAwkLi {A blAA
rmAyi pAiM. aveR eesnYe
{A kAi citRiM. z@BwA av
er tL@ew vAL@keLwH oAwiM.
15
aEA jnM aRiyM {AnANH
yEhAv qH. aver rAxH\L@ew w
yi citRictH {AnAeNH avrRiyM.
aver puRnAwkLiEl riytH
{AnAeNH avrRiyM.
16
pE avri alM ciler {A
jIviA avdiM. av ErAgvuM
piNiyM yvuMekAH mriyil .
qnietier t ecyHtiy ati
meLi t eceiwLi
el jnEAw pREytinAyi aver
{A EzxiiM. {AnANH yEhAv
qH aEA av aRiykyM ec@M.
17
aEA yEhAvyew aLAwH qni
Ayi. av pRu. 18mxYpuA,
atYDikM EpwictAyi nI aBinyiNM.
nieR hArM k}iEA nI viRyH
NM. nieR evM wiEA nI Evv
lAtiyM ByvuM kANM. 19sADArNjn
EAw nI Q kArY pRyNM+ eyz
ElmiluM yi AEyliel trBAgLiluM
pAvErAw new yjmAnnAy
yEhAv Q kArY pRy. ni
niL@ew hArM k}iEA atY
DikM EvvlAtiewM. ni niL@ew
evM wiEA atYDikM ByewM.
qekAeA niL@ew Edz
skl vsHtL@M nYmAewM. avi
ew vsi qlAvewyM UrtmlmA
Ni sMBvik. 20niL@ew ngrLi
EA oEeR jnM pAH- qA
ngr nYmAewM. niL@ew
m}uv rAjYvuM nYmAewM! aEA
niLRiyM {AnANH yEhAv qH.
21
aEA yEhAvyew aLAwH qni
Ayi. av pRu. 22mxYpuA,
dritM w vrikyil, dzn sMB
viAtirikyM ec@M
qH yi AEyEdzei
jnM pRyetH?
23

Q ecAl H avew yjmAnnAy


yEhAv niiemH jnEAw

eyehsE
H k 12:12-13:6

pRyk. niEm yi
AEylieni
av aen pRykyil. pE, av
ErAw pRyk+
Q dritM wen vM, dzn
eevkAet sMBviM.
24

yi AEyli niEmlA kpwdz


n oM Akyil. stYmAyiIrA
kArY pRy jAlvidYA ni
EmlA aviewyAyiriil. 25q
ekAeA yEhAv {AnA. qni
@ pRyNem EtAetEA a
{A pRykyM a sMBvikyM
ec@M! kAlM nIuEpAkA {A av
diyil. driteLlAM wen vH,
niL@ew yxHkAlte. klhi
kEL, {A vlM pRyEA a {A
sMBvii. qeR yjmAnnAy
yEhAv Q kArY pRu.
26
aEA yEhAvyew aLAwH qni
Ayi. av pRu, 27mxYpuA,
{A nin t dzn qEA
vrAniri o kAleiyAeNH
yi AEyliel jnM vicAri. vLer
vLer ekAl EzxM nwA
kArYeLiyANH nI pRyetH
av vicAri. 28aekAH nI av
ErAwH wi pRyNM, qeR yjmAn
nAy yEhAv pRy+ niyM {A
eevkiil. qeiluM sMBviemH
{A pRA a sMBviciriM!
qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY
pRu.
aEA yEhAvyew aLAwH
qniAyi. av pRu., 2m
xYpuA, qniEvi nI yi AEyli
el vAckErAw sMsAriNM.
vAck sMsAritH yTA
i qniEviyl. sVM mni
ni kArYLANv pRytH- t
@ pRyNem kArY. a
ekAH nI avErAw tIcyAyM sMsA
riNM. avErAwH Q kArY pRyk+
yEhAvyini Q sEzM i
c @ Ekk! 3buiek vAckEr,
qeR yjmAnnAy yEhAv pRy,
niH aBkArY v BviM.
ni niL@ew sVM AeLyANH
piwtH. ni yTAi, dz
nLi kAtH jnEAw pRyil.
4
yi AEyEl, nieR vAck epA
Liu nYmAy ekiwiwyilUew
oAw RuAerEAelyiriM. 5tk
ngrmtilukriek nI eesni
ker niiyil. yi AEywMbi
eR ryHAyi nI mtiluk ekiyi
il. aekAH nieL ziiA
nA yEhAvyH eekvEA ni
yM EtAM!
6
kvAck pRu, av dzn
keH. av mAyAvidY kA@kyM
ciletAe sMBviem@ pRykyM
ecyH t -pE a epALiyAyi.

13

eyehsE
H k 13:7-14:3

798

yEhAvyANH teL aycetH av


pRu. pE atH epALiyAyi.
tL@ew Nk yATAYmAM
EnAi av EA}uM kAiri.
7
kpwvAckEr, ni k dzn
stYmAyiil. ni mAyAvidY
kA@kyM ciletAe sMBviem@
pRykyM ecyHt-pE ni kM
pRu. aetlAM yEhAvyAN@ pR
etH ni pRu. pE {A ni
ELAw sMsAriciil!
8
qA EA qeR yjmAnnAy
yEhAv stYmAyM sMsAriM! av
pRy, ni kM pRu. ni
epAyH d zn ku. aekAH
EA eedvmAy {A nieti
rANH! qeR yjmAnnAy yEhAv Q
kArY pRu. 9 yEhAv pRy,
kpwdzn kAkyM kM pRy
kyM ecyHt vAcker {A ziiM.
aver qeR jnieR wyiniH
{A nIM. yi AEywMbieR
Epvivrikyi avew EpkL@
Akyil. ni oriluM av yi AEy
Edz vrikyil . aEA niL
RiyM {AnANH yjmAnM yEhAvyM
qH!
10
kvAck qeR jnEAw
vIuMvIuM epALi pRu. smADAnM
AemH vAck pRu. smA
DAnM l A etymAyi. jnM mtiluk
nAkyM yi tARAvukyM
EvNM. pE avrAve epALi mti
lukLi EneApALi AyM pUk
mAM ec@. 11{A EpmAriyM li
}vuM ekAwA@M ayyHemH avErAw
pRyk. kAH ziyAyi vIkyM o
}liAu vrikyM ec@M. aEA
mti nilM epAM. 12mti nilM
epAi}iyEA ni mtili
pUziy AyM qview? qH jnM vA
ckErAw EcAdiM. 13qeR yjmAn
nAy yEhAv pRy, {A pitnA
yA nietier {A ekAwA@M
EpmAriyM ayyHM. {A pitnA
yA kAzniH li}M epicH
nieL {A niExM nziiM!
14
ni mtili AyM pUzi. pE
{A mti m}uv wiciwM. {Antien
nilM prizAM. atieR awiR
etLiyM. mti niL@ewEm vI}ukyM
ni nzikyM ec@M. aEA
{AnANH yEhAv q niLRiyM. 15mti
liM ati AyM pUziyvem
tier {A qeR EkApM kANic@ tI
M. qiH {A pRyM, view mtielA
mil . ati AyM pUziyvM
nzic@.
16
tyM yi AEyliel kpwvA
ck sMBviM. smADAnM Aem
H av eyzElM-nivAsikELAw pR
yeiluM aview smADAnmil.
qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY
pRu.

17

eedvM pRu, mxYpuA, nI


nieR yi
AEyjntyew vAck
Aer EnA. av qniEvi sMsA
riil. t pREy kArY
av pRy. aekAH nI qni
Evi avetier sMsAriNM. av
ErAwH Q kArY nI pRyNM. 18qeR
yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRy
+ OIkEL, ni kxHwAwk
AvuM. jninH eekkLi aNiyA
ni Niyew vLy . jn
inH avew tlkLi aNiyA
ni viEzxe EvxHwik A
. jnjIvitM niyiA mAik
zik vsHte ni
pRy. sVyM jIvEnAew riA
EvimAM ni mxYer w
! 19{A DAnmel ni jne
eAu ciii. o piwi yvi
M al M axNM Evi
ni aver qnietier tiri.
qeR jnEAw ni Nk pRy
. avrAke Nk EkA xHw
ewkyM ec@. jIviciriEver
ni ekAl @ . jIvic i riEA
ver ni jIvEnAewyi. 20a
ekAH yjmAnM yEhAvymAyv
niELAwH Q kArY pRy+ jne
wA ni NivLyL@A
- qA {A aver EmAciiM.
niL@ew eekkLiniH vLy
{A pRic@kLykyM jnM niLi
niH sVtrAvukyM ec@M. av
ekNiyini@ pREpA pRvk
eLEAelyiriM! 21 EvxHwik pRic@
cIi qeR jne niL@ewpiwi
yiniH {A EmAciiM. av ni
L@ew ekNiyiniH rewkyM
{AnANH yEhAveyH ni aRiy
kyM ec@M.
22
vAckrAy ni N pRy.
niL@ew Nk nl mxYer Evdni
i-aM, {A EvdniiA tA
RAvAti nl mxYer! ni cI
mxYer tAukyM EA/Ahii
kyM ec@. avew jIvitrIti ti
NemH avErAw ni pRyil.
avew jIv riA ni mi
il ! 23o vYAjdznvuM niEm
ni kAkyil . o mAyAjAlvuM
ni ni kA@kyil. niL@ew piwi
yiniH qeR jne {A EmAcii
M. {AnANH yEhAv qH niLRiy
kyM ec@M.
yi
AEyliel mAri cil
qeR aw v. {AmAyi
sMsAritiEvi av .
2
yEhAvyew aLAwH qniAyi.
av pRu. 3 mxYpuA, Q pux
A niEAw sMsAriA v. nI
qEAwH pEdzM EcAdikeytANH
av EvtH. pE avew vYAj
vi#h EA}uM avErAewAmH.
avereAu pApM ecic p

14

799
av ktivc@. av EA}uM ti
mkeL rADi. pie qeRywH
av pEdzM Etwi vetinH? av
ew EcAdY {A rM ekAwE
EA? Ev! 4pE av {A
mRupwi ekAwM. aver {A ziiM!
nI avErAw Q kArY pRyNM,
qeR yjmAnnAy yEhAv pRy+
etiluM o yi AEylukAr qeR
pEdzM rAA vAck avnH
rM ekAwil. aveR EcAdYinH
{A te mRupwi ekAwM. aveR
vilek vi#h av EA}uM
ew evc @ ekAe, aveneAu
pApM ecic vsH av ewev
c@ekAe, timkeL av EA
}uM rADic@ ekAe; qAEpAluM
av {A mRupwi ekAwM. aveR
vYAjvi#h m}uvM av eek
yi vcAluM avEnAw {A sMsAri
M. 5qekAeA qniH avew
XdyM sHpziNM. vYAjvi#heL
rADiAnAyi qe av vi@EpAey
iluM {A aver sHEnhi qH
av kAieAwA {AnA#hi
.
6
aekAH yi AEywMbEAwH
Q kArY pRyk, qeR yjmAn
nAy yEhAv pRy+ qiEl mwi
vrikyM niL@ew vYAjvi#heL
EpikyM ec@k. ByrmAy
vYAjeedvLiniH mARiEAvuk.
7
etiluM yi AEylukArEnA yi A
Eyli pA prEdziEyA pEdz
iEvi qe smIpiyAeNi
av {A mRupwi ekAwM. av
teR vilek vi#h ki evc@
ekAe, aveneAH pApM ecic
vsH av ki evc@ekAe,
timkeL av rADic@ekAe;
qAEpAluM avnH {A mRupwi ekAw
M. mRupwi tAyiriM+ 8 {A
mxYentier tiriyM. {A aven
nziiM. av m@vH o xHwA
mAyiriM. jnM aven EnAi ciriM.
qeR jnieR wyiniH {A
aven nIM. aEA {AnANH yEhA
veyH niLRiyM! 9 teR sVM rM
ekAwA mAM EBAxnANH o vAc
keni aveR EBAxM qeyH
{A av kAieAwM! qeR zi
ekAH aven nziicH qeR jnmAy
yi
AEylieR iniH aven
{A nIiLyM. 10aen vi#heL
rADivM pEdzM EtwivvM
rM ekAw vAckM oEr zi
ki@M. 11qienEA? aEA vA
ck qeR jne qi niH v}i
etiEA niM. qeR jnM
sVyM pApecLiyi purL@M ni
M. aEA av qeR vizixHwjn
vuM {A avew eedvvuM yiriM.
qeR yjmAnnAy yEhAv kArY
pRu.

eyehsE
H k 14:4-20
12

aEA yEhAvyew aLAwH qni


Ayi. av pRu, 13mxYpuA,
qe vi@EpAvukyM qnietier
pApM ec@kyM ec rAxH\
eyM {A ziiM. avew hArM
{A mwM. nAiniH mxYeryM
m]geLyM o AmkAlM vi {A
nIM. 14EnAhyM dAniEyluM EAbuM*
aview jIvictAeNiluM Edze
{A ziiM. tL@ew nekAH
puxAH sVM jIv riA k}i
u. qiluM Edze m}uv riA
k}iil. qeR yjmAnnAy yEhAv
Q kArY pRu.
15
eedvM pRu, Edzwi {A
kA@m]geL ayyHkyM av sklj
neyM ekAl@kyM ec@M. kA@m]g
kArNM Edzwi M sri
AetyAvuM. 16EnAhyM dAniEyluM
EAbuM aview jIvici@ei,
m nl puxAer {A riM.
m puxAH tL@ew sVM
jIv riA k}iu. pE, qeR
jIvvcH {A Nyiw, avH
mAewyM sVM puAewyM pui
mAewyM EpAluM-jIv riA k}i
il! dxHwEdzM nYmAewM!
qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY
pRu.
17
eedvM pRu, aTvA Edzi
entier yM ecA {A o z@
eesnYe ayEcM. av Edz
e nYmAM. sklmxYeryM m]g
eLyM EdzniH {A nIM. 18EnA
hyM dAniEyluM EAbuM aview jIvi
eci m nl puxAeryM
{A riM. m puxAH
tL@ew sVM jIv riA k}i
u. pE, qeR jIvnAeN, {A
Nyiw, avH mAewyM-sVM
puAewyM puimAewyM EpAluMjIv riA k}iil! dxHw
EdzM nYmAewM! qeR yjmAn
nAy yEhAv Q kArY pRu.
19
eedvM pRu, aTvA Edzi
entier {A o ErAge ayyHM.
qeR EkApM {A jniE ecA
riyM. skl mxYeryM m]geLyM
{A Edzni nIM. 20EnAhyM
dAniEyluM EAbuM aview jIviec
i mH nl puxAeryM {A
riM. mH puxAH tL@ew
sVM jIv riA k}iyM. pE,
qeR jIvevcH {A Nyiw,
avH mAewyM-sVM puAew
yM puimAewyM EpAluM jIv ri
A k}iyil ! qeR yjmAnnAy
yEhAv Q kArY pRu.
EnAhyM ... EAbuM purAtn kAlH jIvi
ci mEp. sNM viEvk
iM EpEkv. EnAheyyM EAbi
enyMpiy kTk eebbiLiluM dAniEy
lieniy kTk rAsHz% q pusHtk
iluM H.

eyehsE
H k 14:21-16:15
21

800

aEA qeR yjmAnnAy yEhAv


pRu, aekAH eyzElminH aet
EdAxmAyiriem ciik+
ngrientier d$nLi nAli
enyM {A ayyHM! z@eesnYe
yM AmeyM ErAgeyM kA@m]eL
yM ngrientier {A ayyHM.
sklmxYeryM m]geLyM ngr
iniH {A nIM! 22 EdzniH
cil rewM. sVM puAeryM
puimAeryM i av shAyinH
nieR awvM. yTAi av
er dxH w ArAeNH aEA
nI
kAM. {A eyzElmi viv
yH qlA driteLyMpi nI eR
zVsikyM ec@M. 23av jIvi
rItiyM ec@dxHwtkL@M nI kAM.
aver ziiA qniH o nl kArN
meH aEA nI aRiykyM ec@M.
qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY
pRu.
aEA yEhAvyew aLAwH
qniAyi. av pRu, 2m
xYpuA, o miriviyi ni
iuk kA@mrLini mRi
ec w iukeLA wt
nEA? al ! 3miriviyew twi
ekAH ninH qeiluM AA p@
EmA? l! twiekAH ninH pA
A ik AA p@EmA? l!
4
L@k twi tIyi qRiykEy
Z. cil ku rniM ki
wukyM nwBAgM tIEy@ kriykyM
ec@M. kri kuekAH ninH
qeiluM AA p@EmA? 5 k
timH twiekAH ninH oM A
A pieli niymAyM kiy
tiEzxvuM aekAH ninH oM
AA pil! 6 aekAH miriv
iyini iuk kA@mr
Lini iuk EpAel
teEy Z. L@k twixN
tIyi qRiykEy Z. tIyAve av
ey qric@kLy. aEtEpAel eyz
ElMnivAsikeL {A tIyi qRiu
kLyM! qeR yjmAnnAy yEhAv Q
kArY pRu. 7 jne {A
ziiM. pE avri cil m}uv
kA ikEpAel yiriMav ziiewM, pE av pU
mAyM nziiewil . aver {A
ziictH ni kAkyM {AnANH
yEhAv qRiykyM ec@M! 8vYAjeed
veL rADiAEvi qe av
evwi kArNM {A EdzM nY
mAM. qeR yjmAnnAy yEhAv
kArY pRu.
aEA yEhAvyew aLAwH
qniAyi. av pRu. 2 m
xYpuA, eyzElmiel jnEAwH av
ecyH t iy atimeLi nI
en pRyk, 3 qeR yjmAnnAy
yEhAv eyElmiEnAwH Q kArY
pRy+ nieR criiEl EnA

15

16

k. nI jnictH knAnilAyi. nieR


a o aEmArYM a o hitYA
riymAyi. 4eyzElEm, nI jnic
divsM nieR epAieAwi mRiA
orAL@mAyiil. M nie
puri k}uki evwiAiyil. M nie
Niyi epAtiil . 5 eyzElEm,
M niEAw alivuAyiil.
M nie sMricil. eyzElEm,
nI jnic divsMte, EcAr epAti
iEAe, nI evLiRiEl
eRiyei.
6
aEA eedvmAy {A a v}i
v. EcAryi kAliwi nie
{A ku. nI EcAr puru kiwkyA
yieiluM jIvik! qH {A pR
u. aet, nI EcAr puru kiwkyA
yieviluM {A pRu, jIvi
k! 7{A nie vyliel ecwiey
EAel vLmARAi. vL vL nI
o yvtiyAyi+ nI suriyAyi, nieR
mARH vLkyM mwi vLkyM ecyH.
pE nI aEA}uM vivOyM ngHn
ymAyi. 8 nie kw EpAyEA
{A nie vIuM }iu EnAi.
ninpAktvevM nI Emi
pAkmAeyM {A ku. aekAH
{A nieREm qeR vOM puti
cH * nieR ngHntmRc@. nie EvA
em stYM ecyHtH nIymAyi {A krA
RuAi*. aen nI qERtAyi.
qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY
pRu. 9 {A nie evi
Liic@. {A nieR EcAr k}ukiL
u. {A nieR EdhH eetlM puri.
10
*{A ninH mEnAhrmAy wM m]d
vAy EtAlieR ecrikL@M t. {A
ninH lin tlcyM pieR rI
yvuM t. 11pie {A ninH cil
BrN t. nieR eekkLi vL
kL@M k}ui mAlyM {A aNiyic@.
12
nin {A mvLyL@M tAM
kAvLyL@M tlyi mEnAhrmAeyA
kirIwvuM nki. 13eviyM epAM ekA
u BrNL@M linM p@M ci
lu wM aNi nI suriyA
yi. nI vuM miy BNM k}ic@.
atIv suriyAyi nI aen o
RANiyAyi vilsi! 14rAxH\iwyi
nI sQrYMekAu siyAyi.
{A nie suriyAyi s]xHwicti
nA nieR sQrYM mtAyi!
qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY
pRu.
15
eedvM pRu, pE nI nieR
sQrYe awcAyic@ wi. nI
n i e R . . . p u t i c H eedvM avL@ew sMr
NM eweH kANi@.
k r A R u A i view aM vivAhsKYM
qAeNiluM eedvM yi AEylukAmAyi
Aiy sKYeyM tH sUcii.
10mt 13 very vAkY viwArM
AA pEyAgic vsHt@eL prAmzi
. puR. 25-40 kAk.

801
nieR KYAti pEyAgikyM qEAw
vizVAsvn kA@kyM ecyHt. v}i
EpAy oAErA puxEnAwM nI o EvzY
eyEAel epmARi. av sklM
nI niee ekAw! 16nieR BMgi
y vOeAH nI nieR rA
Dnl alric@. lLi
nI o EvzYeyEAel epmARi. mu
eceiil A EpAelyM ni
ecewAniwyilA EpAelymA
nI kArY ecyHttH! 17wAet {A
nin t BrNL@ew epAM
eviyMekAH nI puxAew tim
k Ai. avEyAwM nI sMEBAgM
ecyHt! 18pie nI nieR mEnAhrmAy
wewH timkH wkL@
Ai. {A nint sugvY
vuM DUpvuM qwH nI vi#hL@ew
mAek evc@. 19{A ninH avuM
EtM qyM t. pE nI EBAjnM
nieR vi#h ekAw. nieR
vYAjeedveL sEAxiiA Evi
nI avey sugvsHvAyi pEyA
gic@. qeR yjmAnnAy yEhAv Q
kArY pRu.
20
eedvM pRu, qniH niiluAy
new ueL nI qwkyM
ekAH vYAjeedvH bliekAw
kyM ecyHt! a nI EvzYeyEAel
epmARukyM qe vikyM
vYAjeedveL ItiewkyM ec
yHtEA kAiy cIrLi cil
mAmANH. 21nI qeR puAer kzA
ec@kyM tIyiliH vYAjeedv
H ekAwkyM ecyHt. 22nI qe
Epic@ekAH atim m}u
v ecyHt. qAElA, nieR bAlY
kAlei nI o@M oAmil. {A
nie keEA nI ngH n yAyi
EcAryi kAliwikyAyieH nI
oAEtyil.
23
skl cIArYM EzxM,
hA, eyzElEm, nieR kArYM mhAkxHw
mAyiriM! qeR yjmAnnAy yEhAv
m}uv pRu. 24qlAiM puRem
vYAjeedve rADitiEvi
nI tlL@Ai. vYAjeedv
eL rADiA l oAErA
etvumlyiluM oAErA nirieR tl
yHluM nI pNi. 25aen nI nieR
sQrYe trMtA}HiLu. v}iEy
EpAy oAErA puxenyM vzIkriA
nI apEyAgic@. aver nieR kAlu
k kANiAEvi nI nieR vsHM
yi. pie puxAErAw nI
o EvzYeyEAel yi. 26ati
EzxM nI nieR ayAM vliy
jnEniymvmAy QjipHkA
nie smic@. qe nAA
Evi nI avErAw plAvzYM rtiyi
Ele@. 27aekAH nie {A
ziic@! BNi nin vItM
{A Rc@. niEAw EtAiyetM
ecA nieR eevrikLAy ePlisHtY

eyehsE
H k 16:16-39

ew puimAer {A avdic@. nieR


BAs kH av EpAluM e{iy
tANElA. 28pie nI rtiEvi aU
rYer Apic@. pE nin mtiyA
EvALM kiiyil. nI oriluM t]pHtyAyi
ilElA. 29aekAH nI knAnYer
Apic@, pie bAbiElAkAeryM,
qi@M nI t]pHtyAyiil. 30nI a
yH dblyANH. nieeAu pApM
eciA sklpuxAeryM nI
avdic@. nI gvixHWyAy evRuM o
EvzYeyEAel epmARi. qeR yjmA
nnAy yEhAv kArY pRu.
31
eedvM pRu, qiluM nI tIM
o EvzYeyEAel yiil . nI
oAErA nirieR tlyHluM nieR Emw
kL@M oAErA etvieR mlyiluM nieR
tlL@mAi. sklpux
AmAyi nI rtiyiEle@. qiluM
o EvzY ecARuEpAel nI av
ErAw li EcAdicil. 32EvEzY, nieR
sVM BAvienAL@M apricitErA
w rtiyANH nin pYM. 33miEvzY
k@M puxA rti li ekAw
ARuH. pE nI nieR pl kAmkA
M aEAu pNM ekAw. ilum
skl
puxAM
akvH
niEAw rtiyiElewti nI li
ekAw. 34nI miEvzYkL@ewyM En
viprItmANH. miEvzYkL@M puxA
riniH rti li piwuEA
nI niEAw rtiyiElewtinH pu
xAH aEA@ li ekAw.
35
EvEzY, yEhAvyew Q sEzM
ic@ Ekk. 36qeR yjmAnnAy
yEhAv Q kArY pRy+ nI
nieR pNM eclv}ic@ekAH nieR
ngHnzrIrM kANAM nIymAyi rtiyi
ElewAM nieR kAmkeryM vYAj
eedveLyM avdic. nI nieR
ueL ekAl@kyM avew EcAr
ecAriyikyM ecyHtiri. tAyi
ElA vYAjeedv nieR
sAnM. 37aekAH nieR sklkAm
keryM {A ivkyANH . nI
sHEnhic sklpuxAeryM evRu
sklpuxAeryM {A ivi
wNiyilA nie kANA aver
avdiM.* av pUngH n yAy
nie kAM. 38qiH nie {A
ziiM. pApiyM ekAlpAtkiyM
vYBicAriNiyM ytinH nie {A
ziiM. @M asUyAluvumAy o
BAvH qenEyA aEpAel {A
nie ziiM. 39nie {A nieR
zuL@ew piwiyilAM. nieR rAD
nAl av tkM. nieR yAg
l av tkM. nieR w
k av vlic@kIRuM. nieR mEnAhr
mAy BrN averwM. nie
wNiyilA et .. avdiM qAyBAx
yi Q vAckieR aM mRurAjY
E twvukArAyi ekAuEpAvuk
qANH.

eyehsE
H k 16:40-63

802
40

av vivOyM ngHnymAM. nie


ekAl@tiEvi av orAe
ekAuvrikyM nie kelRiykyM
ec@M. pie tL@ew vAL@k ekAH
av nie ariu LAM.
41
av nieR vIwk kiM. m@
OIkL@ew sAiYi av nie
ziiM. nI o EvzYeyEAel jIvi
tH {A nilAM. nieR kAm
kH nI liekAwtH {A ni
lAM. 42atiEzxM {A qeR EkAp
vuM asUyyM awM. pie {A zA
nAM. vIuM {A EkApiyil. 43et
l A M sMBvietienEA? qe
A nieR yQvnkAle din
nI mR. qlArM tikL@M ecyHtH
nIeye EkApAlnAi. atinA
tikL@ew Epri qni nie zii
EH. pE nI nieR atim
eLwAet Q anAzAsYv]ikL@M
ecyHtivElA. qeR yjmAnnAy
yEhAvyANH kArY pRtH.
44
nieRic @ pRyvel A M
EA pRyA o kArYM wiyAyi.
a qenEyA aen mkL@M qH
av pRyM. 45nI nieR ayew mk
te. nieR BAvienEyA meLEyA
nI gQniil. nI nieR sEhAdriey
EAel te. ruEpM avrvew B
AAeryM meLyM evRuvElA.
nI nieR mAtApitAeLEAel te.
nieR a o hitYOIyM a
o aEmArYM yi. 46nieR EjYxHW
i yi zmrYyM avL@ew pui
mAM nieR vwBAg pA. nieR
aniyi yi esAEdAmM*. av
L@ew puimAM nieR etBAgM pA
. 47av ecyH t atimeLl A M
nIyM ecyHt. pE nI aveyAeL
lAM eR vxLAyM wi ecyHt. 48yjmA
nM yEhAvyM {AnA. {A yi
ErAew ri. yievcH {A
stYM ec@. nieR sEhAdriyAy
esAEdAmM avL@ew puimAM oriluM
nIyM nieR puimAM ecyHtiy
cIv]ik ecyHtiil.
49
eedvM pRu, nieR sEhAdri
esAEdAmM avL@ew puimAM gvixHW
kLAyi. BNvuM smyvuM avH
EvtiEleR Ayi. qi@M dri
eryM azrNeryM av shAyicil.
50
esAEdAmM avL@ew puimAM kNH
ahrikyM qeR mievc H
atim ecyHtwukyM ecyHt.
aetlAM av ec@ kEA
{A aver ziic@.
51
eedvM pRu, zmrYecyHt cI
r nI ecyHttieR ptiEyALEm
v. nI zmrYeyAL@M vLeraDikM
n i e R . . . e s A E d A M zmrYyielyM esAEdA
mielyM L@keLEAel eydyiel jnvuM
dxic@ EpAeyH eyehsHEk pRykyA
NH. L@k ayH dxHwrAyiekAH
eedvM ngreL niExM nziic@.

atim ecyHt. nI nieR sEhAd


rimAerAM qEyA aDikM atim
ecyHtiri. niEAw tic@
EnAiyA esAEdAmM zmrYyM nlvr
52
e. aekAH nieR l nI te
EpRuk. tArtmYi nI nieR sEhA
drimAer nlvrAiyiri. ByrtY
ecyHtiri nI aekAH li
kte EvNM.
53
eedvM pRu, {A esAEdAmien
yM atieR umpNeLyM
nziic@. zmrYeyyM atieR @m
pNeLyM nYmAi. eyzElEm,
nie {A nYmAkyM nieR awim
keL tiriekekAuvrikyM ec@M.
pE ngreL {A vIuM pNi
yM. eyzElEm, nie {A vIuM
pNiykyM nieR twvukAer tiriek
ekAuvrikyM ec@M. 54nie {A
zVsiiM. nI nieR dxHwtk tiri
c R iykyM nieR dxH v] ikLi
sVyM likyM ec@EA nI
nieR sEhAdrimAer zVsiiM.
55
aen nIyM nieR sEhAdrimAM
vIuM AewM. esAEdAmM ati
@mpNL@M zmrYyM ati @
mpNL@M nIyM nin @m
pNL@M vIuM AewM.
56
eedvM pRu, mH , ahric
ekAH nI nieR sEhAdriyAy esAEdA
mien kLiyAi. pE ni oriluM
nI a ec@kyil. 57nI aecyHttH
nI ziiewtiM nieR ay
A nie pucHCic@ wutiM
mAyi. EA}Ave siRiyyew
yM ati@myiwL@ewyM ePli
sHtYyewyM puimA nie kLiyAk
yANH. 58nI ecyHt tikH nI zii
ewkte EvNM-niL@ew dw
iM evRui v] ikM.
yEhAv Q kArY pRu.
59
qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY
pRu. nI qe ecyHttH q
enEyA aEpAel {A nieyM
ec@M! nieR vivAhvAgH d AnM nI
lMGic@. new krA nI mAnicil.
60
pE nin ecRumAyiEA
{A nIymAyi Aiy krA {A
oAiM. nIymAyi zAzVtmAeyA
krA {A ApiM! 61{A nieR
sEhAdrimAer nieR aw ekAu
v nieR puimArAM. atH new
krARiliel iluM ninEvi {A
aec@M. aEA nI kAiy ati
m nI sVyM oAkyM liyM
ec@M. 62aekAH nIymAyi {A
qERtAy krARuAM. {AnANH yEhA
v qH aen nI aRiykyM ec@M.
63
qe nI oAEtiElAyi {A
niEAw nlvnAyiriM. aEA nI
sVyM ecyHtiy cIreLi
y l mH oM miA vAet
yiEAM. {A nie Ikrik
yM niEAw epARukyM ec@EA

803
nin l EtAM. pie oriluM
nI liEi vrikymil! qeR yj
mAnnAy yEhAv kArY pRu.
aEA yEhAvyew aLAwH
qniAyi. av pRu. 2 m
xYpuA, yi
AEywMbEAwH Q
kT pRyk. avErAw atieR aM
EcAdik. 3avErAw pRyk+
svznAy yEhAv pRy+ nI
ciRkL@ o vliy k}uk elbAEnA
niEl v. DArALM puikELAwwi
y ciRk k}ukAyi.
4
k}uk vliy EdvdAmrieR tl
H owic@. k}uk o vliy EdvdAmr
ieR LM ekAeAwikyM a
knAniEl ekAuvrikyM ecyH.
ekAH av kcvwAew pNi
ekAun@.
5
pie k}uk knAnini
Rc@ viekAuv. atH av nl
mi o nl ndiryi n@.
6
vik vLH o mirivi
yAyi. aetA nlviyAyi. Ri
yetiluM atH o vliy EdzmAek
pw plic@. atinH zAKk vL
. ti ecRiy vik eR nILM
evc@.
7
aEA vliy ciRkL@M DArALM
vlukL@m EveRA k}uk mi
rivi ku. mirivi putiy
k}ukeR prirNM ekAtic@. ati
nA atH atieR EvkL@M zAKkL@M
k}ukeR EnH nIi. atieR zAK
k a n li puRE vL
. putiy k}uk EvNM te nnyHA
enH mirivi cHCic@.
8
mirivi ntH DArALM evM ki@
tinwH o nl nilAyi.
atinH zAKkL@M PlLuM AAmAyi
. atinH o viEzxe mirivi
kAmAyi.
9
qeR yjmAnnAy yEhAv en
aLiecyHt. ecwi tLiem
nI vicAriEA? l! dYe k}u
k ecwiey mini pi}uetwM.
pi ecwiyew Ev epAic@kL
yM. atH miri m}uv tikLyM.
aEA putiy lk vAwM. ecwi
vlAet INiM. blm eekkELA
Q o rAxH\EmA ecwi EvErAew
pi}uetwA vril.
10
n lte ecwi vLEmA?
l! w ki}kAwikyM ecwi
vAwiriu EpAkyM ec@M. nyiw
te ecwi kriuEpAM.
11
qniH yEhAvyew aLAw
Ayi. av pRu, 12yi AEyEl,
jninH Q kT vYAKYAnic@ ekAw
k-av qEA}uM qnietier tiri
ykyANElA. avErAwH Q kArY pR
yk+ dYe k}uk bAbiElANiel
rAjAvAy enbUKdH Ens .
av vH eyzElmiel rAjAvienyM
m@ EntAAeryM piwic @ ekAu

17

eyehsE
H k 17:1-22

EpAyi. aver av bAbiElANi


ekAu v. 13pie rAjwMbilu
ovmAyi enbUKdHEns o krA
RuAkyM tEAw vizVsHtnAyiri
emH aveneAH blAArmAyi
vAgHdAnM ecikyM ecyHt. aven
enbUKdHEns eydyiel rAjAvAi
yEzxM aviewniH ziy pux
Aer m}uv piwic@ ekAuEpAvukyM
ecyHt, 14aen enbUKdHEnsrien
tier tiriyA nieyAriluM ApHti
yilA o rAjYmAyi eyd tL
EpAyi. putiy rAjAvumAyi enbUKdHEn
s Aiy krA pAliA jnM ni
biei. 15qiAluM enbU
KdHEnsriEnAw m/riA Q putiy
rAjAvH mic @ ! av tirkeLyM
EyAAeLyM t shAyiNem
aEpymAyi QjipHtiEl dtAer
ayc@. eydyiel putiyrAjAvH Q
mi vijyiem nI vicAri
EA? krA lMGiAM d$ni
ni rewAM Ev zi Q
putiy rAjAviAvuem nI vicAri
EA?
16
qeR yjmAnnAy yEhAv pRy,
qeR jIvevc H {A tijH {
ecAM, Q putiy rAjAvH bAbiElA
Nievc H mriM! enbUKdH E ns
putiy rAjAvAyi vA}ic v enbUK
dHEnsmAyi Aiy krA Diri
kyM lMGikyM ecyHt. 17QjipHti
el rAjAvH DArALM EyAAeL ayEc
AM. qiluM avnH eydyiel rAjA
vien riA k}iyil. QjipHtieR
mhAzi eydey riil. ngrM
piwiecwtiEvi enbUKdHEns
rieR eesnYM EcRuekAH nirkL@M
mtilukL@M AM. anvDi Ep mriM.
18
pE eydyielrAjAvH rewil.
qekAeA av enbUKdHEns
riEnAw krA DirikyM lMGi
kyM ecyHt. 19qeR yjmAnnAy
yEhAv Q oRu t+ qeR jIv
nAeN, eydyiel rAjAvien zii
emH {A zpTM ec@. kArNM
qeR tAIk av Diric @ .
{ tilu krA av lMGic@.
20
aven {A qeR ekNiyi vI}H
M. qiH aven bAbiElANi
ekAuvH aviewyiu d$iiM.
aven {A ziiM. kArNM av
qEAw m/ric@. 21aveR eesnY
e {A nziiM. aveR vuM
nl EyAAeL {A mwiM. Ezxi
ver {A kAi citRikyM
ec@M. aEA {AnANH yEhAv qM
{AnANH etlAM pRetM {AnA
NH yEhAv qH niLRiyM.
22
qeR yjmAnnAy yEhAv en
aLiecyHt+
yrm EdvdAmrieR o ekAH
{A qwM. mrieR tli
niM {AenA ecRiy zAK owiecw

eyehsE
H k 17:23-18:19

804

M. vLeryDikM yrm o mlyew


mkLi {Ate a nwM.
23
yi AEyliel yrm o mlyew
mkLi {Ate a nwM. ekAH
o mrmAyi vLM. atinH zAKkL@M Pl
L@M AM. atH mEnAhrmAy o Edv
dAvAyiIM. aEnkM pRvk ati
eR zAKkLi viriM. atieR zAK
kL@ew ni}lukLi aEnkM pRvk
pAM.
24
aEA {AnANH y mreL
nilMepAiM ecRiy mreL
epAMeviM qH m@ mr
aRiyM. pcmreL NM N
mreL tLiiM {A te.
yEhAv {AnA. qeiluM ec@M
q {A pRei a ecyHti
riM.

18

yEhAvyew aLAwH qni


Ayi. av pRu.
2
puLiy miri titH aM a
yM, pl@ puLicEtA mM
qH yi AEyEdzeiy Q
p}eAlH ni pRuekAEyiri
tinemH?
ni pApM ecAemM atinH
vMkAlv erilumANH zii
ewk qM ni vicAri.
3
pE qeR yjmAnnAy yEhAv pR
y, qeR jIvevcH {A stYM
ec@, Q p}eAlH EA}uM EnrA
eNH yi AEyliel jnM vicAriil!
4
qlAveryM {A oEpAel eekkArYM
ec@M. anAyAluM mknAyAluM pApM
ecyHtEtvEnA avnAvuM mrik!
5
ov nlveni av jIvici
riM! aenyv jnEAw nIti
pUv M epmARu. 6 av mlkLi
ecH vYAjeedv niEvdic hA
rieR oAhri p@il ; yi
AEy
liel vYAjvi#hELAw Ai
il; ayAreR BArYEyAw vYBi
crikey pApM ec@kEyA sVM
BArYEyAw vkAlH NEck
EyA ec@il. 7 av jne xNM
ec@il. kwi vvnH nl
mxY Qw vAi pNM ekAwkyM
kwM vI@EA QwH tiric@nkyM
ec@. av oM piwic@pRiil.
av vizver tIikyM wA
nilAver wikyM ec@. 8 kw
i vvnH nl mxY kwM
ekAw. pE atinH pliz QwA
il. av cti kAA visti
kyM qlAvErAwM nItipUvM epmA
RukyM ec@. jninH aven vizV
siAM. 9 av qeR niym as
rikyM qeR nYAyviDikeL pi
wkyM ec@. nItimAM vizVsHtM
kA mikyM ec@. nlvnAk
yA av jIviciriM. qeR yjmA
nnAy yEhAvyANH Q kArY pRy
tH.

10

nl mxYnH opE R
nl kArY oEpAluMecA o
pue vrAM. av vsHt
EmAxH w ikyM mxYer ekAl @ kyM
ecyH E tAM. 11av nItimA ec@
EAel viNemil , pE
ati viprItmAy ec@. av
mlkLi ecH vYAjeedv niEv
dic hArieR oAhri piEyAM.
dxHwnAy pu teR ayAr
eR BArYEyAw vYBicrikey pApM
ecyHEtAM. 12av drieryM azrN
eryM EAhiec M jne xNM
ecyHetM vrAM. kwM ekAwEA
av vAiy QwH kwM vI@EA tiri
c @ ekAwAtiEAM. dxH w nAy
pu vYAjvi#hELAw Aik
yM EveRyM atim kA@kyM
ecyHEtAM. 13av kwM EcAdic@ v
vnH pNM ekAwei ati
pliz blmAyi piwic@vAiM. ati
nA dxHwnAy pu jIviciri
yil . atim ecyH t vnAkyA
aven mrNinH @ekAwM. av
eR mrNinH rvAdiyM av
te.
14
ni, dxHwnAy puM o pu
evrAM. Q pu aveR a
ecyH t tik kAkyM aen
EAel jIviA AAtiriyM
nelA jIvitM nyikyM ecyHet
vrAM. 15av mlkLiecH vYAjeed
v niEvdic hArieR
oAhri p@il . yi
AEyliel
vYAjvi#hELAw Aiil .
ayAreR BArYEyAw vYBicrik
ey pApM ec@il. 16 spu
jne xNM ec@il. kwi
vvnH spu QwvAi
pNM ekAwkyM kwM vI@EA Qw
tiric@ nkyM ec@. av piwi
c@pRiil. av vizver tIi
kyM wAnilAver wikyM
ec@. 17av drier shAyi.
kwi vvnH spu kwM
ekAw. pE atinH pliz QwA
il! av qeR niym a
srikyM avyHeA nwkyM
ec@. aveR aeR pApH
aven mrNinH @ekAwil!
spu jIviciriM. 18a jn
e EnAvikyM vsHt EmAxHwi
kyM qeR jninAyi oriluM oerA
nl kArYvuM ecAtirikyM ecyHet
vrAM! a aveR sVM
pAp kArNM mrikEy Z. pE
aeR pApH pu ziie
wkyil.
19
aeR pApH pu zii
ewAetH? q ni EcAdiEc
AM. pu nYAymvM sv]i
k ecyHtvM qeR niym
EyAew asricvM yi. qtH
te kArNM! aekAH av jIvi

805
c i riM. 20mrNinH @ekAwk
pApM ec@venyANH! aeR pAp
H puenEyA pueR pApH
aenEyA ziiyil . nl v eR
nyM dxH w eR dxH w tyM avnv
ER mAmAyiriM.
21
o dxH w aveR jIvitrIti
mA@kyAeNi av w jIviM;
mriyil. av mu ecyHtEpA
ql A cIL@M niiEyAM.
av qeR ql A niymL@M
EyAew asric@ wiEyAM. av
nYAyvuM nyM vnAEyAM. 22av
teR dxHv]ik avsAniik
yAeNi av ecyHt dxHv]i
k eedvM oAyil, aveR nEy
eedvM oAkyZ! ytinA m
xY jIviciriM! 23qeR yjmAnnAy
yEhAv pRy, dxHwAew mrNml
{AnA#hitH. pieEyA, jIvici
riEtiElH av sVM jIvitrIti
mA@tA {A #hitH.
24
ni, o nl mxY nevwi
e vrAM. av teR jIvitrIti
mAkyM dxHwA ecyHt skl
atimL@M ecyH t wieyM
vrAM. akArM vicH avnH jIvi
AnAEmA? nlv teR jIvit
rIti mAi dxHwnAvukyAeNi av
ecyHt nlkArYeLAM eedvM oA
yil. av tEAw m/ric@ pApM
ecyHtwi qE eedvM kky
Z. aekAH sVMpApM kArNM
av mric@EpAM.
25
eedvM pRu, qeR yjmAnnAy
eedvM nItimAnl q ni pRymA
yiriM. qA yi
AEy g] h Em,
ic @ Ekk. {A nItimAnANH .
Enekv niLe! 26o nl mxY
dxHwnAyi mARuevi aveR cI
rH av mriEc tI. 27o
dxHw nyM EnM vnAyi mARu
evi av sVM jIv riM.
av jIviciriM! 28tAen dxHw
q tiricRiEvAew av qiEl
mwiv. mu ecyHt cIr
av nii. aekAH av jIvi
ciriM; mriyil!
29
atH nItiyl! qeR yjmAnnAy
yEhAv nItimAnl! qH yi AEyli
el jnM pRu. eedvM pRu, {A
nItimAne! yi AEylukAEr, nItiyi
l A v niLA! 30yekAH
yi AEywMbEm, avnveR k
evEc {A etAvenyM viDi
yZ! qeR yjmAnnAy yEhAv
en aLiecyt
H . aekAH qi
El mwivrik! dxHwk ec@
nik! ni pApM ecA
vi#heL kArNmAAtirik!
31
ni niic vi#heL m}u
v qRiu kLyk. av nieLeA
H pApM eciEy Z! niL@ew
mnSM AvuM mA@k! yi AEyjn

eyehsE
H k 18:20-19:13

Em, niEm mrNe qinH sVyM


ekAuv? 32qniH nieL ekAl
Nemil! dyvAyi mwivH jIvici
rik! qeR yjmAnnAy yEhAv
en aLiecyHt.

19

eedvM qEAw pRu, yi AEy


liel -eLRic@ Q EzAk
gAnM nI tIcyAyM pAwNM.
2
nieR a siMhL@ew ew
kiw o epsiMheEAelyA
NH. yvsiMhL@ew ew k}iu
wiy avH DArALM uL@Ayi
.
3
siMhuLi oien av vL
i. av knAy o yvsiMh
mAyi vL. av teR rey piwi
A pWic@. av o mxYen ekA
ti.
4
av gitH jnM Ek@. av
aven avew ekNiyi wkyM
ecyH t ! av yvsiMhieR
vAyH ekAL@kLiH QjipHtiEl
ekAu EpAyi.
5
H nAyknAkNemH a
siMhM zici. qA zm}u
v EA av nxHwe@. a
ekAH av teR EveRA ien
qwH o siMhmAkA prizIliic@.
6
av mti siMhL@ew ew Ev
yH EpAyi. av knAy o yv
siMhmAyi. av teR rey piwi
A pWic@. av o mxYen ekA
ti.
7
av rAjDAnik miyM ngr
nziiyM ecyHt. Edz
sklM aveR mrc EkEA
miAEpAluM Byi.
8
pie av@M pAiv
avnAyi o ekNieyAi. avr
ven ati wi.
9
av aven clyH i@. av
aven bAbiElArAjAvieR aw
ekAuEpAkyM twvRyiliwk
yM ecyH. niyiEA yi AEyliel
pvtLi aveR gnM ni
Ekkyil.
10
evinw n o mirivi
EpAelyANH nieR a. evM DArALm
AyiekAH av t}c@ vLk
yM DArALM PlL@AvukyM ecyH.
11
avH vliy ekAuk vL.
av R o QvwiEpAelyi.
av rAjAvieR ecEAEpAelyi.
vi DArALM ekAukELAew EmElAu
EmElAH EmG me vL.
12
pE vi EvErAew pi}utH nil
eRiye@. w ki} kA@ vIzi
atieR Pl Ni. atieR bl
m ekAuk owiu. aveyl A M
tIyiEleRiye@.
13
EA miriviey mmi
yi niri. atH vLer Ni vr
o lmANH.

eyehsE
H k 19:14-20:19

806

14

vliy ekAiniH o tI puReu


pwH atieR sklvikL@M Pl
"M nziic@ kLu. aekAH bl
m Qvwi Ayiil. rAjAvieR
ecEAluM Ayiil.
tH o EzAkgAnmAyi.* mrNe
iy o vilApmAyi atH pAwkyM
ecyHti.
o divsM yi AEyliel cilm
A yEhAvyew aLAwi
Evi qeR aw v. atH vAs
ieR }AM H aAM mAsM (g
sHtH) pAM tIyti yi. mA
qeR mi .
2
aEA qniH yEhAvyew aL
AwAyi. av pRu, 3mxY
puA, yi
AEyliel mAErAw
sMsArik. avErAw pRyk, qeR
yjmAnnAy yEhAv Q kArY pRy
. ni puxA vtH qeR
pEdzi EvieEyA? qeR
jIvnAeN nin {A pEdzM tril.
qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY
pRu. mxYpuA, ninH av
ew nYAyviDi nwNEmA? 4 nI av
ew nYAyviDi nwEmA? nI avErAwH
avew pitAA ecyHt atim
eLi niymAyM pRyNM. 5nI av
ErAw pRyNM, qeR yjmAnnAy
yEhAv Q kArY pRy, {A
yi
AEylien etrew divsM
QjipH t ivc H yAEAbieR l
EAwH qeR eek yi o vAgHdAnM
ecyHt. {A sVyM qe av
mnilAic @ . qeR eek yi
{A pRu, niL@ew eedvmA
yEhAv {AnA. 6 aver {A Qji
pH t iniu nyiemM avAyi
{A kuvci ri EdzEH aver
{A nyiemM {AenA divsM
vAgHdAnM ecyH. EdzM PlpuxHwiy
M nk niRM* qlA rAjY
LiluM vcH vuM mEnAhrvumAyi!
7
yi
AEylEAwH tL@ew kk
mi Apiciri avew
Byrvi#heL vliecRiyA {A
pRu. QjipHtini a}u vi#
h ekAH sVyM a}uAketH
avErAw {A pRu. niL@ew eedv
mAy yEhAv {AnA. 8 pE av
qnietier tiriykyM {A pR
tinH ecvi ekAwAtiriyM ecyHt.
tL@ew kmi Apic avew
Byrvi#heL av vliec R i
il. QjipHtiel mlinvi#heL

20

tH ... gAnmAyi hAmt, eydyiel


rAjAvieR BArYyAy EyAziyA qiv
ewyM, rAjAvAkA avdiAet piwic@
ekAuEpAyi vAsiyAe avL@ew
ru puAewyM dreRic@ o
xH w AkT. vcnM 19:1kAk. etA
EzAksHti wiyAyi.
EdzM ... niRtH pAluM EtM o}u
EdzM qM.

av puRki Epicil. aekAH


qeR EkApieR m}uv wM
aver aRiyiA Evi aver Qji
pHtiliu nziiA eedvmAy {A
tImAnic@. 9 pE aver {A nzii
c i l . {A vAgH d AnM lMGic @ evH
yi AEylukA vsikyAyi rAjY
ktAniwyAMviDM {AeneR
sEp kLyAnA#hicil. qeR jn
e QjipHtiniM EmAciiem
{A vAgH d AnM ecyH t iuAyi.
atinAlA {Ani ecyHttH. 10yi A
Eyle QjipHtini puRewu
vic H mmiyiEl {A nyic @ .
11
qiH qeR c {A av
ekAw. qeR qlA niymL@M {A
aver aRiyic@. niym ov
asrievi av jIviM.
12
vimi qlA viEzxdivs
eLyMpi {A avErAw pRu.
zbunAL@k qniM avM wyi
lu o EtYkawyALmAyi.
{AnANH yEhAveyM aver {A
qni vizixHwrAkyAyi qM
av kANic@.
13
pE yi
AEylM mrmiyi
vcH qnietier tiriu. av qeR
niymeA nwil. av qeR
c Diric@. av nl cLA
tAM-ov c asri
evi av jIviciriM. qeR zb
nAL@keL av niArmAiLu.
nAL@kLi av vLer vLer ri
EjAli ecyHt. qeR EkApieR m}u
v wM aver aRiyiA Evi
{A aver mmiyiliH nziiA
tImAnic@. 14pE aver {A nzi
icil. yi AEylien QjipHtiniH
{A puRE ekAuvtH anYrA
xH\ ktANH. qeR sEprH ek@
EpAktElA qH kti anYjn
L@ew miliH yi
AEylien
{A
nziicil. 15{A av vAgHdAnM
ecyHti EdzEH aver ekAuv
ril q mmiyivcH {A meA
tijH{eyw. EdzM melA rAjY
LiluMvcH PlpuxHwiyM mEnAh
rvumAyi!
16
yi
AEylukA qeR ceL
Aiyil. av qeR niym a
sric i l . . av qeR zb keL
niArmAiLu. avew XdyM av
ew mlinvi#hL@ew piREk EpAyti
nAlANH av etlAM ecyHttH. 17pE
qniH avErAw atApM EtAk
yA aver {A mmiyiliH niExM
nziicil. 18avew mELAw {A
en pRu, mAtApitAeLEAel
niL@M ktH. avew vYAjvi#h
ekAH niL@M a}uAktH. av
ew niym asritH. avew
kl n ku v}tH . 19{AnA
yEhAv. {AnA niL@ew eedvM.
qeR niym asrik. qeR

807
klnk pAlik. {A vzYew
ec@k. 20qeR zbk ni
H mKYmAeN kAieAwk. av
qniM niM wyilu o EtY
k awyALmAeNH oAk. {AnA
yEhAv. {AnA niL@ew eedvM
qH zbunAL@k ni kAi
rikyM ec@.
21
pE m qnietier tiri
u. av qeR niym asri
cil. av qeR klnk pAlicil.
{A vzYetH av ecyHtil. av
nl niymLAtAM. ov av a
srievi av jIviciriM.
qeR zbunAL@k av niArmA
iLu. aekAH qeR EkApi
eR m}uvwM aver aRiyiA
Evi aver mmiyiliu nziiA
{A tImAnic@. 22qiluM {A qe
e twu. yi
AEylien Qji
pHtiniH {A puRewvic@ekAu
vtH anYrAxH\ ktANH. qeR
sEprH ek@EpAktElA q kti
anYjnL@ew miliH yi
A
Eylien {A nziicil. 23aekAH
aver pl rAjYLiluM pl rAxH\
L@ew wyilumAyi citRic@kLyemH
jnEAw {A mmiyivc H
EveRA stYM ecyHt.
24
yi
AEylukA qeR kl n k
pAlicil. av qeR niym a
sricil. qeR zbnAL@k av
niArmAiLu. avew pitAA
ew vYAjvi#heL av rADi
kyM ecyHt. 25aekAu {A av
H nlA niym ekAw.* jIv
ryH tkA kl n k ekAw.
26
tL@ew v}ipAwkLA sVyM mlinrA
A {A aver vi@. av sVM
kwiUlukeL bli ekAwwuk
EpAluM ecyHt. atinA jne
{A nziiM. aEA avrRiyM
{AnANH yEhAv qH. 27ytinA
mxYpuA, nI yi
AEylEAwH
EA en pRyNM, qeR yjmAn
nAy yEhAv Q kArY pRy,
niL@ew pUvik qe dxic@ pRy
kyM qnietier EAhM ElAci
kyM ecyHt. 28qi@M av ekAw
emH {A vAekAw EdzE
aver {A ekAuv. sklk
L@M pcmrL@M m}uv av ku. avi
eweylAM av tL@ew sVM blik
vi#hH aikyM aete
EkApixHWnAkyM ecyH. aviw
Li av primLDUpvuM pAnIybli
kL@M aic@. 29 tlLiEl
ecl@etienH yi AEylukAErAw
{A EcAdic@. pE bAmAhH q
viLi tl M avi
eweyH.
aekAH ... ekAw aTvA vi#heL
rADi rAxH\L@ew niymL@M kln
kL@M ekAw.

eyehsE
H k 20:20-39
30

eedvM pRu, skl cI


rL@M yi
AEylukA ecyH t . a
ekAH yi AEylEAw en pR
yk. qeR yjmAnnAy yEhAv Q
kArY pRy, niL@ew pUvik
ecyHt kArY vicH niL@M
sVyM a}uAyiri. ni o
EvzYeyEAel epmARiLu. ni
L@ew pUvik rADic Byr vi#h
L@ew ew ni qe viiri.
31
ni ekAw v}ipAwk p}yv
te. vYAjeedv v}ipAwAyi
ni niL@ew ueL tIyiliw
. EA}uM mlinvi#h ekAH
ni nieLe a}uA!
qeR awvH qeR aLAw
EkA nieL {A avdiN
emH ni stYmAyM ElAci
EA? yjmAnM yEhAvyM {AnA.
qeR jIvvcH {A vAgHdAnM ec@
, niL@ew EcAdY mRupwiyM
niH aLAwM {A tril! 32m@
rAxH \ eLEAel niM kN
em ni pRuekAEyiritH
oriluM nwil. m@ rAxH\Liluv
erEAel niL@M jIvic@ekAuk. mr
xNeLyM klienyM ni Esvi
c@ekAirik!
33

qeR yjmAnnAy yEhAv pRy


, qeR jIvvcH {A vAgHdAnM
ec@, o rAjAvienEAel {A
nieL BriM. pE qeR Q
eek yi {A nieL ziiM.
nietier {A qeR EkApM
kANiM! 34{A nieL anYrAxH\
LiniM mAuM. avewwyi citRi
iw nieL {A EzKricH mwi
eAuvM. qeR ziyi, qeR
EkApM kwiic A yiriM {An
ec@k! 35{A nieL muecyH t
EpAel AilA o mmiyi
El nyiM. pE atH anYrAxH\
pA oriwmAyiriM. nAM mK
EAwmKM EnAinie {A nieL
viDiM. 36niL@ew pUviker Qji
pHtinw mmiyivcH {A q
en viDic@EvA aEtEpAel nieLyM
{A viDiM. qeR yjmAnnAy
yEhAv Q kArY pRu.
37
{A nieL vALikeL viDi
kyM krARieR bADYtyH nieL
likyM ec@M. 38qnietier tiri
ykyM qEAw pApM ec@kyM
ecyHt skleryM {A avew jEd
zniH EvepwkyM nIM ec@
kyM ec@M. pie oriluM av
yi AEy Edz vrikyil. aEA
{AnANH yEhAv qH niLRiyM.
39
yi
AEylEm, qeR yjmAn
nAy yEhAv EA en aLiec
@. teR vYAjvi#heL e
iluM rADiNemei av
EpAyi rADie. pE pie ni

eyehsE
H k 20:40-21:12

808

H qeR aLAwH ki@em kt!


qeR nAmM niyM ni dxii
yil ! niL@ew vYAjvi#hH
ni v}ipAwk ekAwekAiri
kAlEALM tAyAlumil.
40
qeR yjmAnnAy yEhAv pRy,
qe EsvitinAyi jnM yi AEy
liel tpv t Mwi y qeR
vipv t i vrNM! yi
AEy
liel tpvtniryi avere
UxiNM. yi
AEyjnM m}uv
aview avew sVM mi, avew
Edz te-qe UxiNM. avi
ewvcH {Anver sVIkrikyM av
ErAw tikrikyM ec@M. qniH
v}ipAwkL@mAyi qAyAluM ni
aview vrNM. niL@ew viLvieR
dYBAgvuM vizixHwkA}HckL@M skl
viv}ipAwkL@M aview, l
ekAuvrNM. 41aEA niL@ew bli
kL@ew sugeecAli {A sxHw
nAyiriM. {A nieL mwieAuv
EA a nwM. {A pl rAxH\
L@ew wyi nieL citRic@. pE
{A nieL ni citRiiw
rAxH \ iwyiniH epRuii
qeR vizixHwjnmAM. sklrAxH\
L@M akAM. 42aEA {AnANH
yEhAv qH niLRiyM
niL@ew
pUvik ekAwem {A stYM
ecyHt EdzEH- yi AEyEdzE
te-nieL mwieAuvEA
ni atRiyM. 43nieL a}uAiy
niL@ew skl cIv]ikeLyM
pi EdzvcH ni oAyM
liyM ec@M. 44yi AEywMb
Em, ni onvDi cIv]ik
ecyHti@H. avyew Epri ni
nziieEwmANH. pE qeR
sEp sMriti Evi
ni zriM ahi zi {A
trikyil. aEA niLRiyM {AnANH
yEhAv qH . qeR yjmAnnAy
yEhAv Q kArY pRu.
45
aEA yEhAvyew aLAwH qni
Ayi. av pRu, 46mxYpuA,
eydyew etEBAgmAy enegvi
EnerEnAi enegvH vnEAw sMgi
k. 47enegvH vnEAw pRyk,
yEhAvyew aLAwH ic@ Ek
k. qeR yjmAnnAy yEhAv Q
kArY pRu, EnAiEA~, ni
L@ew vninH tI ekAL@A {A o
i}iu. tI oAErA pcmreyM
oAErA NmreyM @ cAlAM.
tI aNykyil. atH etetAH
vwver m}uv EdzvuM @mwiM.
48
aEA yEhAv teyAy {AnANH
tI ekAL@iyetH skl jnvuM kAM.
tI aNykyil!
49
aEA eyehsHEk q {A
pRu, aEA, qeR yjmAnnAy
yEhAEv! {AnietlAM pRA, {A
evRuM kTkLA pRyetH jnM pR

yM. a EnrAyM sMBviemH av


oriluM vicAriil!
aekAH yEhAvyew aLAwH
vIuM qniAyi. av pR
u, 2mxYpuA, eyzElmiEner
EnAi avew vile
tier nI sMgik. qniEvi
yi AEyEdzientier nI sMgi
k. 3 yi
AEyEdzEAw pRyk,
yEhAv Q kArY pRu, {A
ninetirANH! qeR vA {A Ryi
niH QM,-nl mxYeryM cImxY
eryM {A niini EvepwM!
4
nl mxYeryM cImxYeryM
{A niiniH aRumA@M! et
mt vwver sklmnxYemtier
{A Qriy vA EyAgiM. 5aEA
sklmRiyM {AnANH yEhAv qH.
{A qeR vA RyiniH Qriyi@
eM sklmRiyM. a k}iyMver
qeR vA RyiEl tiric@ EpAk
yil.
6
eedvM qEAw pRu, mxYpuA,
XdyM tk o d+KitenEAel nI
jnieR mAekecH lwik.
7
aEA nI lwietH ? qH
jnM niEAw EcAdiM. atinH nI
en pRyNM, vrA EpA d+KvA
kArNM te. a vEA ByMekAH
sklXdyL@M kiEAM. skl
eekkL@M }uEpAM. sklAv@M
kliEAM. sklkAm@kL@M evM
EpAel yiEAM. EnAiEA~,
cIvA vH. RtH sMB
viM! qeR yjmAnnAy yEhAv Q
kArY pRu.

21

vA oi}iu
yEhAvyew aLAwH qniAyi.
av pRu, 9 mxYpuA, qni
Evi jnEAw sMsArik. Q kArY
pRyk. qeR yjmAnnAy
yEhAv Q kArY pRy:
EnAk, o vA, o mcy vA.
vA miiymiri.
10
vA mc iytH ekAlA Evi
e. atH miiytH wivAEpAel
tiLA Evie. qeR mkEn,
nie ziivA Evi {A p
EyAgic vwiyiniH nI oAwiLu.
mrieR vwi ekAu zi nI
nirsic@.
11
aekAH vA miiyiriyANH.
ni apEyAgiAM. vA aNyHk
yM mikyM ecyHti. EA
mcy ekAH atH ekAl@veR
ki vc@ ekAwAM.
12
mxYpuA, alRukyM nilviLi
yM ec@k!! qekAeA
vA qeR jniM yi AEyliel
skl BrNADikArikemtier EyA
giewM! Bye BrNADikArik
vA v EnrM qeR jnieR
ew AvuM! atinA nieR d+KM
8

809
kANiAnAyi vliy zbHdmAieA
H wyi awik! 13qekAeA
aetA evRuM prI mAml! mrieR
vwiekAu zi nI nirsic@. pie
EveR qekAu EvNM nie zii
A? zri, vA te. qeR yjmAn
nAy yEhAvyANi pRtH.
14
eedvM pRu, mxYpuA, nI eek
ekAi qniEvi jnEAw sMsAri
k,
vA ruvM tAE}A@ vre, aet,
mvM! Q vA jne ekAlAnAyi
@tANH. mhAsMhAri vA
te! Q vA avri iyiRuM.
15
ByMekAH avew Xdy M.
DArALM Ep vI}ukyM ec@M. ngrvA
tilukLivc H aEnkMEper vA
ekAl@M. aet, wivAEpAel a evi
iLuM. a tiLiytH jne
ekAlA Evie!
16
vAEL, mcEyAew rik! vlEA
@M mEA@M wEA@M ev@k. nieR
vAl eclNem niEzieiw
elAM ecl@k!
17
aEA {AM qeR eekekA@M.
qeR EkApM {A awkyM ec@M.
yEhAvyAy {A, tA pRiri
!
eyzElmiEl v}i
etrew
18
yEhAvyew aLAwH qni
Ayi. av pRu, 19mxYpuA,
bAbiElANini ru pAtk nI
vryHk. a bAbiElArAjAvieR
vALi vrA v}ikANM. ru v}ik
L@M oErlniH , bAbiElANi
niH wNM. pie, ngriEl
ANH pAtey kAA oAErAi
eRyM tlyH orwyALM vryHk.
20
vA v}i vem kANiA
awyALM pEyAgik. o pAt aEA
nYew ngrmAy rbyiElM mE pAt
eydyiel suritngrmAy eyz
ElmiElM nyiM! 21 Edze
miA v}i ElAciyANH bAbi
ElArAjAvH qH a kANi. v}i
rAyi piriyiwH av viri
. BAvi aRiyAEvi av l
N EnAiyiri. av eR
auk lyHkyM lEdvAErAw
EcAdikyM av ekA o m]gi
eR krLi EnAkyM ecyHtiri.
22
teR vlvz pAtyilUew
EpAkNemH lN bAbiElA
rAjAviEnAw pRy. atH eyzElmi
El pAtye! mrM ekAu wiey
ekAuvrA av oM @
. av klnk ekAwkyM av
eR eesnYM ekAl wukyM ec@M.
av EpAviLim}M. pie av
ngri@M EcRuekAH o mti
ek@kyM mtiluk vEryHM EcRuekA
H o nirAkyM ngrM mi

eyehsE
H k 21:13-32

tiEvi twiEgApurL@Ak
yM ec@M. 23 ulNeLAM
yi AEylukAer bADicil. vYAjvA
ck t nkiy vAgHdAnL@M
teLw tijH{kL@M sMBviemH
av EbAYmAyi. pE yEhA
v avew pApe oAM! aEA
yi AEylukA piwiewM.
24
qeR yjmAnnAy yEhAv t@ pR
y, ni nirvDi cI ec
yHtiri. niL@ew pAp sHpxHw
mANH. ni aprADikLANH qEA
A qe ni nibic@. a
ekAH z@ aveR kA nieL
piwiM. ni piwic@ekAuEpAke
wM. 25yi AEylieR dxHwnAy tlvA,
nI ekAlewM. nieR d$ni
smyM qi}iu! aYM qi}i
u!
26
qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY
pRy, tlAvuM kirIwvuM qw
mA@k! tkiwMmRi smymAyi. mA
NimAer {A tAe} RM. EA mA
NimArlAv mANimArAvuM. 27 ng
re {A niExM nziiM! pE
aEyAjYnAyv putiy rAjAvAM
ver a sMBviyil. atiEzxM
aven Q ngrM piwiA {A av
diM.
aEAnientiery vcnM
eedvM pRu, mxYpuA, qni
Evi jnEAwH Q kArY sMgi
k. qeR yjmAnnAy yEhAv aEA
nYerRic@M avew nieyRic@M
Q kArY pRy,
EnAk, o vA! vA atieR
RyH puRANH. vA miiyiri
! atH ekAlyH e Ai}iu.
atH wivA EpAel eviiLA
Evi miiytAyi!
29
niL@ew dzneLlAM evRuetyA
NH. niL@ew jAlvidY nieL shAyi
il. atH oM Nk mAmANH.
vA EA dxHwAew k}ukLi
etAu niH. w av evRuM jF
LAyiIM. avew smyM qi}i
u. avew dxHwt owALL smyM
qi}iu.
28

bAbiElANientiery
vcnM
30
vA atieR RyiEl tirici
wk. bAbiElAEN, nie s]xw
H icl
M nI jnic EdzMvcH nie {A
nYAyM viDiM. 31qeR EkApM nieR
Em {A ecAriyM. qeR EkApM o
wkAeEpAel nie epAiM.
ekAlyi miwrAy <rA nie
{A liM. 32tIH viRekEpAel
yiEAM nI. nieR rM miyew
atYA}iEl o}uM- pie oriluM
jnM nie oAyil. yEhAvyAy {A
aLiecyHtiri!

eyehsE
H k 22:1-25

810

eyehsE
H k eyzElmi
entier sMgi
yEhAvyew aLAwH qni
Ayi. av pRu, 2mxY
puA, ekAlyALikL@ew ngrieR
nYAyviDi nin nwAEmA? av
ecyH t iy skl atimeLyM
pi avELAw nin@ pRyAEmA? 3nI
pRyNM, qeR yjmAnnAy yEhAv
en pRy, ngrM m}uvM ekAl
yALikLANH. ytinA avL@ew zi
yH smyM vM! av avEv
i v]iek vi#hL@Ai.
vi#h aveL aymAi!
4
eyzElMkAEr, ni aEnkew
rM ecAriykyM aen aprADik
LAyiIkyM ecyHtiri. ni
v]iek vi#hL@AkyM a
rAkyM ecyH t iri. niL@ew
ziyH smymAyi. niL@ew aYM
qi}iu. atinA anYrAxH\
nieL pucHCiAM prihsiAM
{A wyAiyiri. av nieL
niikyM avjH{EyAew kAkyM
ec@M. 5awM akelymuv ni
eL prihsiM. niL@ew mAnM ni
ekwiyiri. cilu cirik
ni EkAM

22

EnAk! yi
AEyliel EntAeL
lAM anYer ekAl@tiEvi avn
ven blvAnAkyANH. 7 eyzElmilu
v sVM anmAer driil.
av ngrilu mRunA@kAer p
vikyM anATeryM viDvkeLyM
ctikyM ec@. 8 qeR viv
sHteL ni evRukyM qeR
zbkeL ni niArmAiLyk
yM ec@. 9eyzElmiluv anY
eri epALi pRy. aen ec@
tH nirprADikeL ekAl@ti
Eviye. vi#heL rADiAnAyi
jnM mlkLi EpAvukyM vi#h
ie BNM k}ikyM
ec@.
eyzElmi av niYmAy eelMgi
kpAp ec@. 10eyzElmi
av sVM aeR BArYEyAw rtiyi
EleH pApM ec@. eyzElmi
puxA OIkeL vsmy
EpAluM blA/MgM ec@. 11o
teR sVM ayAreR BArYEyAw
mhApApM ec@. EveRA
teR sVM mkeR BArYEyAewAH rti
yiElewkyM aveL mlinew
kyM ec@. niyemA teR
aeR mkeL-teR sVM epeLblA/MgM ec@.
12
eyzElmi ni puxA, m
xYer ekAl @ tinH li vAu.
ni pNM kwM ekAwkyM atinH
pliz QwAkyM ec@. alM pN
mAtiEvi ni ay
Aer cti. qeEyA, ni mR

kLumiri. qeR yjmAnnAy


yEhAv Q kArY pRu.
13
eedvM pRu, tA EnAieA_
k! qeR eek tAE}wic@ekAH nieL
{A twyM! jne ctikyM ekAl@
kyM ecyHttinH nieL {A zii
M. 14aEA ninH eeDrYmAEmA?
{A nie ziiA v EnrH
nin ziyAEmA? l! {AnA
yEhAv. {A pRiri. pR
tH {A nwkyM ec@M! 15rAxH\
L@ew wyi nieL {A citRiM.
plyiwLiEl nieL {A nAw
kwM. Q ngrilu mlinvsHt
eL {A niExM nziiM. 16pE,
eyzElEm, nI amAyiEAM. et
lAM sMBvitH anYrAxH\ kA
kyM ec@M. aEA {AnANH yEhAv
q nI aRiyM.
yi AEy vilek kiMEpAelyANH
17
yEhAvyew aLAwH qni
Ayi. av pRu, 18mxYpuA,
eviEyAw tic@EnAiyA picLyM
uM kArIyvuM evL@IyvuM vil
ekvyANH. evi iecA pNi
A atH tIyiliw. evi EA
av kiiniH ElAhM Evepw
. yi AEy rAxH\M vilek
kiMEpAel yiIiri. 19y
tinA qeR yjmAnnAy yEhAv Q
kArY pRy, ni sklM vil
ek kiMEpAel yiIiri.
aekAH nieL {A eyzElmi
ivM. 20pNiA eviyM pic
LyM uM kArIyvuM evIyvuM tIyi
liH Qti EpAel {AM qeR
wEkApi nieL omic@ @M.
qeR EkApAgHniyi nieL {A
M. 21nieL {A qeR EkApI
yi wEA {A tI QkyM
ni avLi (eyzElM) kiwH
kiwukyM ec@M. 22evi Lyi
. aEA pNiA evi Ev
tiriecw. aEtEpAel ngrin
k ni M. aEA niLRiyM
{AnANH yEhAv qH. niL@ewEm
{A qeR EkApM vAriecArii@
eM niLRiyM.
eyehsE
H k eyzElmi
entier sMgi
23
yEhAvyew aLAwH qni
Ayi. av pRu. 24mxYpuA,
yi AEyliEnAw sMsArik. mA
ewA o EdzmANveLH avELAw
pRyk. EdzEAw {A EkApici
riyA atinH m} kiiyiil. 25eyz
Elmiel vAck dxHwptik A
kyANH. av siMheEAelyANH
atH tA piwic m]ge tiwu
EA gi. av o@vLer jIv
k nziikyM vilpiwic o@v
Ler vsH t eekvzewkyM

811
ecyH t iri. eyzElmi DArALM
OIk viDvkLAkAM av kArN
ArAyiri.
26
puErAhit qeR nYAymAN
eL zriM lMGiciri. qeR
nYAymANLsricl, avyHeti
rAyi vikyA ecyH t tH .
qeR vivsHteL av niA
rmAiLiri. vivsH t
eL avsHt EpAelyM nil
vsHteL mlinvsHt EpAelyM
av kNA. Qvk kArYeLA
M av jne pWiil. qeR
zbkeL driA av vis
ti. qe av o niAren
EAel kNA.
27
eyzElmiel - tA piwic
m]ge ti o ecAyeyEAel
yANH. DnikrAvA Evi mAM av
mxYer mikyM ekAl @ kyM
ec@.
28
vAck jne tAI ec@
il- av stYM mwivyH. av
mti EnrAMvM ekA pNiAer
EAelyANH .-av oAkLi AyM
EtyHEt Z. av vYAjdznEL
kAZ. BAvi aRiyAEvi av
BicArM ec@eiluM av
kEm pRyZ. qeR yjmAnnAy
yEhAv en aLiec y H t qH
av pRyH. pE atH evRuM k
mANH-yEhAv avErAw miiyiil!
29
DnikrAy EdzvAsik aEnYAnYM
ctikyM EmAxHwikyM ec@. dri
M nihAymAy yAckeryM av
mtelw. viEdzikeL av zri
M cti-avErAewAriluM av
nIti kANiil!
30
Edze {A nziiAtiriA
qeR miel viwvi niA Evli
ekuven {A aviwyi etr
u. pE aen orAeLEAluM ke
AenniAyil. 31aekAH qeR
EkApM {A avewEm ecAriyM.
qeR qriy EkApA aver
{A niExM nziiM! av ecyHt
cIrH aver {A ziiM.
myM avEwte! qeR yjmAn
nAy yEhAv Q kArY pRu.
yEhAvyew aLAwH qni
Ayi. av pRu. 2mxY
puA, zmrYeyyM eyzElmienyM pi
y Q kT nI ic@ Ekk. or
yew mLAyi rH sEhAdrimAA
yi. 3 LMAyie av
QjipHmAyi EvzYkeLEAel ep
mARi. aen QjipHmAyi rtiyi
ewkyM avew mlk etAwA
M LMmlk piwiAM puxAer
avdikyM ecyHt. 4 avri m
vH oehAlA qM LyvH oehA
lIbA qmAyi Ep. sEhAdri
mA qeR BArYmArAyiI. {H
ikL@mAyi.

23

eyehsE
H k 22:26-23:17
5

piIwH oehAlA qEAw vizVAsv


n kAi- av o EvzYeyEAel
jIvic@wi. av kAmker #hi
c@wi. aynAwAy aUrini
yvAAer av kiri. 6av
nIl wii. tirsvAri ecyHti
averlAvM te kAmi yvA
LAyi. av nAykM AnApti
kL@mAyi. 7 puxAelAvM
oehAlA aveLe ekAw. av
erlAvM aUrYeesnYiel etre
w EyAALAyi. avereylAv
eryM av #hic@! avew v]i
ek vi#h ekAH av mlin
e@. 8 aEtsmyM QjipHtmAy N
ybM av oriluM Epicil.
av o mAri yiEA Qji
pHtH avELAw rtiyi ei.
avL@ew LMmlk etA dYe kAm
k QjipHtAyi. QjipHtH avL@
mAyi rtiyiEle@. av avL@ewEm
tL@ew pApM niR aBilAx
ecAriu. 9 aekAH {A aveL
avL@ew kAmk vi@ekAw. av
aUrYer #hic ekAH aveL
{A av ekAw. 10av aveL
blA/MgM ecyH t . avL@ew meL
av piwic@ekAuEpAyi. o vAeLw
H av aveL ekAl@kyM ecyHt.
aveL av ziic@. EA}uM aveL
i OIk sMsAri.
11

etlAM sMBvitH avL@ew a


jiyAy oehAlIbA ku. pE
sEhAdrieyA aDikM pAp
oehAlIbA ecyHt! av teR sEhA
dri oehAlIeyA vizVAsvkiyM
dxic v L@mAyi. 12aUrYnAyker
yM AnAptikeLyM av #hi
c@. nIl wiH tirR svAri
ecyHt EyAAeL av #hi
c @ . averl A vMte kAmi
yvALAyi. 13av dxicvLAyi
e {A ku. aEtEpAelte
ecyHekAH ru sHIkL@M tL@ew
jIvitM nziiA EpAvukyAeN
{A ku.
14
oehAlIbA atiluMwt vYBicA
r wekAEyi. v w
kLi kdy puxAew p
bAbiElANi mkLi ekAivctH
av ku. 15aryH @M kcyM tl
yi nI tlAvuM Drici aver
lAvMte rTEmDAvikeLEAel A
yi. av jMekAH bAbiElA
kArAeNM EtAic @ . 16oehAlIbA
aver #hic@. atinAlv kd
yewywE dtAer ayc@. 17a
ekAH bAbiElAkArAy pux
A avL@ew kAmiwyivcH avL@
mAyi rtiEv}H c nwi. av aveL
pEyAgiyM ayDikM mlinyA
kyM ecyHtekAH avH avErAw
evRup EtAi!

eyehsE
H k 23:18-39
18

812

teR vYBicArM kANA oehA


lIbA skleryM avdic@. teR
ngHnzrIrM av dziic@. ati
nA avL@ew sEhAdriEyAw EtAiy
EpAely evRuEAew aveL {A
nirsic@. 19oehAlIbA vIuM vIuM
qEAw vizVAsvn kAiyi.
atiniwyi yQvni QjipHti
vc H avAyi Nyb
ei av oA. 20k}utyEw
EpAle liMgvuM tiryewy k
Avvum avL@ew kAmker avLA
#hic@.
21
oehAlIbAEy, QjipH kArAy
nieR kAmk nieR mlk etA
wkyM nieR LMmlk piwikyM
ecyHti nieR bAlYkAle nI
kinAvu ku. 22aekAH, oehAlIbA
Ey, qeR yjmAnnAy yEhAv en
aLiec@. nieR kAmkErAw nin
evRuAyi. pE nieR kAmker
{A Ni view vM; av
nie epAtiyM. 23bAbiElANiniH
skl puxAeryM {A vM,
viEzxicH kdyer. epEAdiniM
EzAvyiniM EkAvyi ni pu
xAer {A vM. aUrini
skl puxAeryM wi {A vM.
aen nAykeryM AnAptik
eLyM m}uv {A vM. averlA
vM kAmi yvAL@M rTEmDAvik
L@M EtYkM etrew tirvA
riArAy EyAAL@mAyiElA? 24
puxArM nieR aw vM. ktir
RM rTLilumAyi yDEmi av
ninetier vM. av vLeryDikmAL@
kL@AvuM. L@M prickL@M tlEA
rikL@mAyi vH av nie vLyM.
avew sVM rItiyi av nie
ziiA {AniwyAM. 25qeR eev
rAgYM qyeH {A nin kAi
rAM. EkApM m}uH nie av hiMsi
kyM nieR mM kAM ariykyM
avEzxiewv o vALinA
vDiewkyM ec@M. atiEzxM
nieR ikeL av piwic@ekAu
EpAvukyM niERtAyi EzxitH
m}uv @mwikyM ec@M. 26nieR
viEzxe vOL@M BrNL@M
av ekAuEpAM. 27nieR EBAgAs
i {A virAmmiwkyM QjipHmA
y nieR Nybe {A ni
lAkyM ec@M. pie oriluM
nI aven etrykyil. pie ori
luM nI QjipHtien sHmrikyil!
28
qeR yjmAnnAy yEhAv Q kArY
pRy, nI evRu puxA
H nie {A @ekAwM. nI evRu
EAew vi@mARiy puxAH nie
{A vi@ekAwM. 29nie av q
mAM evRueH av kAiM!
nI AA pNie m}uv aver
wM. nie av vivOyM ngHny
mAM. nieR pAp jnM etLimEyAew

kAM. nI kAmAryAy o EvzYey


EAel jIviecM epmARieyM av
30
rRiyM. cIreLlAM nI ecyHt
tH mu rAxH\L@ew piAel EpAkA
Evi nI o EvzYeyEAel qe
EpicEA}ANElA. cIr
eLlAM nI ecyHttH v]iek vi#h
eL nI rADiA wiyEA}AN
ElA. 31nieR sEhAdriey nI piw
kyM aveLEAel jIvikyM
ecyH t . atinA av kiiy
EpAlu zi {A nin nM.
vixM niR pAnpAM {A nieR
kiElliM. nin zi nI te
vivc@. 32qeR yjmAnnAy yEhA
v ArY pRy,:
nieR sEhAdriyew pAnpAi
el vixM nI wiM. atH yrvuM vIti
yM eRy o pAnpAmANH. ati
vixM DArALM ekA_M. jnM nie prih
sikyM pucHCikyM ec@M.
33
pAnpAiniM nI wikyM
Evc@EpAkyM nieR tl vYsni
kyM ec@M. atH pripUnAzieR
pAnpAmANH. atH nieR sEhAdri
wic pAnpAM EpAel teyANH.
34
pAnpAiel vixM nI wiM.
avsAne iver nI wiM. pAn
pAM nI wyHkyM epAiy kxN
kAtikEpAluM ec@M. nI
nieR sHtn mAiRiM. sMB
viM. kArNM, yjmAnM yEhAvyM
{AnA. etlAM {A pRumiri
.
35
aekAH qeR yjmAnnAy
yEhAv Q kArY pRu, eyz
ElEm, nI qe mRkLu. nI qe
dEreRiykyM pii Epik
yM ecyHt. qe EpikyM o
EvzYeyEAel jIviyM ecyHt nI
aekAH ni kxHwewNM. nieR
vYBicArM mlM nI kxHwewNM.
oehAlAy
H M oehAlIbAy
H M
qtiery nYAyviDi
36
qeR yjmAnnAy yEhAv qEA
wLiecyt
H , mxYpuA, ninH oehA
lAeyyM oehAlIbAeyyM nYAyM viDi
AEmA? vuemi av ecyH t iri
EGArtYeLi avErAw pR
yk. 37av vYBicArem pApM ecyHti
ri. av ekAlpAtkikLANH. t
L@ew vilek vi#heL rADiA
EpAyEA av qEAw avizVsHt
rAyirikyM EvzYkeLEAel epmA
RukymAyi. avAy qeR
ueL av avew vYAjvi#
hH EBAjnmAkAEvi agHniyi
bliyic@. 38av qeR zb
keL niArmAkyM qeR vimi
re mlinewkyM ecyH. 39t
L@ew vi#hEvi av sVM
ueL ekAl @ kyM atiEzxM
aEtdivsMte qeR vily

813
i kyRi atienyMwi amA
kyM ecyHt! avrtH qeR miri
nkvcH ecyHt!
40
vidrlLini puxA
Evi av Lyciri. pu
xAew awE nI dten ayc@.
av nieR arik vrikyM ecyHt.
avEvi nI Lic ke}ukyM
BrNLNiykyM ecyHt. 41nI mEnA
hrmAy o emyi . atieR
mi o EmzyiH ati qeR DUp
vuM qeR eetlvuM* vc@.
42
allilA orAieR r
vM, viiEle o puxAri
ER EpAely orArvM avLi Ek@.
vLerEyeRE vii v. m
miyini vEAe av wi
Ayi. OIkH kNL@M
mEnAhrmAy kirIwL@M av ekAwi
. 43aEA OIkL@ew i
eelMgikpApekAH avzyAy o
vELAwH av avELAw ewyM av
avErAwewyM eelMgikpAp w
M ec@EmA? q {A EcAdic@.
44
pE o EvzYyew awEe
EpAel av pieyM avL@ewyw
E ecekAEyi. aet, kAmA
srAy oehAlAyewyM oehAlIbA
yewyM awH av vIuM vIuM
ecekAi.
45
pE nItimAA aver vALik
eL viDiM. OIk vYBicArvuM
ekAlpAtkvuM ecyHti@eH av
viDiM. qekAeA oehAlAyM
oehAlIbAyM vYBicArpApM ecyHti
@H. av ekAvew EcAr EA}uM
avew eekkLi puri@mH!
46
qeR yjmAnnAy yEhAv Q
kArY pRu, jne ivk.
oehAlAeyyM oehAlIbAeyyM av
ziie. ru OIkeLyM
M ziiyM niiyM ecyHt
ekA_M. 47 M aver kelRiy
kyM ekAl@kyM ec@M. pie avew
vAL@kekAH M OIkeL M
mAyi ariyM. av OIkL@ew
ueL ekAl@kyM avew vIw
k kikyM ec@M. 48ari
Q Edz {A vixylwtVM avsA
niiM. ni ecyHtiri nANM
ekv] ik ecyH t EpAketH
m@ OIkeL m}uv {A tAIM
ec@M. 49niL@ew vixylwtVinH
av nieL ziiM. niL@ew vYAj
vi#heL rADictinH ni zii
ewM. aEA niLRiyM {AnANH
yjmAnM yEhAvyM qH.

24

pAvuM Rci yM
vAsieR otAmAH pAM
mAsM pAM tIyti qeR yjmAn

qeR eetlM puErAhitAeryM eedvAly


iel sADneLyM IkriApEyA
gi vizixHweetlM. puR. 30:22-33.

eyehsE
H k 23:40-24:13

nAy yEhAvyew aLAwH qni


Ayi. av pRu, 2 mxYpuA,
e tIytiyM ew Q RiM q}utiv
yHk, E divsM bAbiElANiel
rAjAvH eyzElM vLu. 3 niExDik
LAy yi AEyliEnAwH Q kT pRyk.
avErAwH Q kArY pRyk. qeR
yjmAnnAy yEhAv pRy:
pAM aw vyHk. aw
evc pAi evemA}ik.
4
ati mAMsxN wk. wk
L@M EtAL@kL@M aen qlA nl mAMs
xNL@M atiliwk. vuMnl ql@
k ekAH pAM niRyHk.
5
vuM nl ecriyAwien qwk
ql@k klieR awiyiliH mAMsM
Evvik. ql@kL@Mwi EvvuMver cARH
tiLik!
6
aekAH qeR yjmAnnAy
yEhAv pRy, eyzElminH aEA
kxHwM te! ekAlyALikL@ew ngrinH
aEA kxHwM te! kAvupiwicH, kAvH
atie piyiri o pAM
EpAelyANH eyzElM. mAMsxNL
yM oAErAAyi pAiniH puR
ewk! EtYkmAyi etrew
Aet qlA kxNL@M puRewNM.
7
ew o pAM EpAelyANH
eyzElM. eyzElM vI}Hiy rM
EA}uM aviewyH! evRuMpAREmlA
NElA av EcArvI}HiytH! av
EcAr nileA}ikyM atH epAwiyiu
mwkyM ecyHtil.
8
avL@ew EcAr mwiEAkAtiriA
Evi a {A evRuMpAREm evc@.
{A aen ecyHttH nirprADikeL
ekA avELAw jnM tikArM ec@
tiM aveL ziitiMEvi
e.
9
aekAH qeR yjmAnnAy
yEhAv pRy, ekAlyALikL@ew
ngrinH aEA kxHwM te! tI Li
tiEvi {A qAwM viR A
rM @M.
10
pAinwiyi DArALM viRkiwk.
tI ekAL@k. mAMsM nAyiEvvik!
sugvY{H j n EciLk.
aik qriu EpAke.
11
pie, evRuMpAM aAe
evlM @p}uMver awi ri
e. aEA atilu mAlinYM ki
EAvukyM ati el kAvH lAtAvukyM
ec@M.
12
pAwepAluM eyzElmien I
kriAnAvil. avL@ew kipiwic kAvH
kwEmRiytANH-tIyHmAEm atien
nIM ecAnAvU.
13
nI qEAw pApM ec@kyM pApM
ekAH kR purL@kyM ecyHt. nie
k}uki v]iyANemH qniAyi
. pE kRk LkiEAil .
qeR epA_ EkApM niEAw tIM
ver nie k}ukA {A oewk
yil!

eyehsE
H k 24:14-25:10

814

14

{AnA yEhAv. nin zi


vemH {A pRu. atH {A v
kyM ec@M. zi {A twykyil.
niEAw {A shtpikymil. nI
ecyH t cIrH {A nie
ziiM. qeR yjmAnnAy yEhAv
kArY pRu.
eyehsE
H klieR BArYyew
mrNM
15
aEA yEhAvyew aLAwH qni
Ayi. av pRu. 16mxYpuA,
nI nieR BArYey atYDikM sHEnhi
H. pE aveL {A niiniH
qw mA@vA EpAkyANH. nieR BArY
epe mric@EpAM. pE nI nieR
d+KM puRkAtH. nI krytH Re
yAvtH. nieR knI nil vI}
tH. 17pE nieR Etluk nibHd
mAyiriNM. mric@EpAy BArYyHEvi
nI Re krytH. sADArN wARu
wkEL nI wAvU. tlAvuM ecrik
L@M aNiyk. d+KM kA@tiEvi
nieR mIz mRyHtH. orA mricA
L@k sADArNk}iARu BNM
k}iymtH.
18
eedvM qEAwLiecyHttH piE
rAviel {A jnEAw pRu. a
eevErM qeR BArY mric@. atin
wdivsM rAviel eedvM kl i c
EpAel {A ecyH t. 19aEA nI
eneylAM ec@etH? tieR
aemH? q jnM qEAw EcAdi
c@.
20
atinH avErAw {A pRu,
yEhAvyew aLAwH qniAyi.
av qEAwH, 21yi AEyg]hEAw
sMsArik q pRu. qeR yj
mAnnAy yEhAv pRu, EnAk,
qeR vilM {A mlinmAM.
mireecAli ni ahri
kyM atien sHtticH gIt l
pikyM ec@. atieR dznM
ni #hi. stYmAyM mir
e ni sHEnhi. pE
mire {A mlinmAM. ni
bAiyAiy niL@ew m yi
ekAlewkyM ec@M. 22pE qeR
mric@EpAy BArYyHEvi {A ecyHt
etAee niL@Mec@M. d+KM
kANiA Evi ni niL@ew mIz
mRyHil. orA mricA L@k sADA
rN k}iARu BNM ni k}i
yil. 23ni niL@ew tlAvukL@M
ecrikL@M aNiyM. niL@ew d+KM
ni puRkA@kyil. ni kry
kyil. pE niL@ew pAp kArNM
ni yic@EpAvuM. ni zbHd
mAAet aEnYAnYM EtuM. 24aen
eyehsHEk niH o xHwAmA
yiriM. av ecyHt aEt kArY
m}uvnAyi niL@Mec@M. zi
yH smyMvM. aEA ni aRi
yM {AnANH yEhAv qH.

25-26

mxYpuA, rAsEtM jn
iniH {A qwmA@M. mEnA
hrmAy lM aver hAdii.
lM dziA av #hi.
stYmAyM le av sHEnhi
. pE smyM ngreyM
avew meLyM {A jniniH
qwmA@M. rewvri ov
eyzElmieniy dvAy
mAyi nieR aw vM. 27aEA
avEnAw sMsAriA nink}iyM.
pie nI aDikM nibHdnAyiriyil.
aen nI avH o ]xHwAmAyiri
M. aEA avrRiyM {AnANH
yEhAv qH.
aEAnientiery vcnM
yEhAvyew aLAwH qni
Ayi. av pRu. 2mxY
puA, aEAnYew Ener EnAi qni
Evi avetier vcik.
aEAnYErAw pRyk, qeR yjmAn
nAy yEhAvyew aLAwH ic@
Ekk! 3qeR yjmAnnAy yEhAv
pRy, qeR vieedvAlyM mlin
mAiyEA ni hAdicu. yi A
EyEdzM nYmAeEA}uM eyd
A vAsikLAyEA}uM ni hA
dic. 4 ytinA nieL {A ki}
niv ekAwM. av niL@ew
EdzM kwkyM aview avew ees
nYM wArLwikyM ec@M. av
niL@ew nwjIviM. av ni
L@ew Pl tikyM niL@ew pA
wikyM ec@M.
5
{A rbey ok Emci
lvuM aEAen wkL@ew Emci@
RvumAM. aEA niLRiyM {AnANH
yEhAv qH. 6 yEhAv pRy, yi A
EylieR vinAzi ni hAdi
c@. ni eekekAiyM nil cvi
iyM timi. yi
AEyEdze
ni pucHCic@ rsic@. 7 aekAH
nieL {A ziiM. ni y
i eesnYM kvrARuvilpiwic
vsHtEpAel yiIM. nieL
{A m@ rAjYLiniM EvepwM.
vidrEdzLi ni mriM. ni
L@ew rAjYe {A nziiM. aEA
{AnANH yEhAv qH niLRiyM.

25

EmAvAbiM EsyIriM
qtiery vcnM
8
qeR yjmAnnAy yEhAv pRy,
EmAvAbuM EsyIM pRy, EnA,
eydAg] h M mE rAxH \ vuM EpAel
teEy Z qH. 9 EmAvAbieR pA
zVM {A Riw@M- atieR atii
kLi EtjEAew ri EbH-eyzI
EmAH, bA- emEyA, kirYTyIM qI
ngreL {A qwkLyM. 10qiH
EmAvAbien {A aEAkAErAewAM
ki}vu ekAwM. niL@ew EdzM
av ki@M. aEAnYer {A nzi

815
iM. aEAnYer aEA qlAvM
mRM. 11aen EmAvAbien {A
ziiM. aEA {AnANH yEhAv
q avrRiyM.
EdAmientiery vcnM
qeR yjmAnnAy yEhAv pRy
, EdAmiel jnM eydAwMb
i En tiriykyM pkrMvI
kyM ecyHt. avErAw tikArM ecyHt
tinA EdAmiel jnM vALikLANH.
13
aekAH qeR yjmAnnAy yEhAv
pRy, EdAmien {A ziiM.
EdAmiel mxYeryM m]geLyM {A
mwiM. EtmA mt EddA very
EdAMEdze m}uvEn {A nYmA
M. EdAmiel jnM yi ekAle
wM. 14qeR jnmAy yi AEylieneA
H EdAmiEnAw {A pkrMvI@M. EdA
miEnAw qeR EkApvuM EADvuM
aen yi
AEylY kwiiM.
{AnA tikArM nivhicetH a
EA EdAmiel jnM aRiyM. qeR
yjmAnnAy yEhAv Q kArY pR
u.
12

ePlist
H Yetiery vcnM
qeR yjmAnnAy yEhAv pRy
, ePlisH t Y tikArM ecyH .
av atIv<rAM viEdVxikL@mAyi
. qeRjne nziiA qAl
vuM nilni pk av i vc@
ekAunw. 16aekAH qeR yjmA
nnAy yEhAv pRu, ePlisHtYer
{A ziiM. aet, EtYyi ni
wiEyAer {A nziiM. kwI
rvAsikLi avEzxiver {A
aAew ekAmwiM. 17avErAw {A
vliy tikArM ec@M. aver o pAWM
pWiiA qeR EkApe {A a
vdiM. {AnvErAw tikArM niv
hiEA
avrRiyM
{AnANH
yEhAv qH!
15

eewRieni d+KsEzM
vAsieR ptienAAMvxM
mAsiel oAMtIyti yEhAv
yew vcnM qiEl v. av
pRu, 2mxYpuA, eyzElmien
eew prihsic@. eew hAdEAew
pRu, hA! jneL sMri
ngrkvAwmAyiri eyzElM tk
eiri! ngrkvAwM qniAyi R
iri. ngrM(eyzElM) nzii
eiritinA qnitiniM
vilpiwic vsH sm]mAyi kiuM!
3
atinA, qeR yjmAnnAy yEhAv
pRy+ eewER, {A ninetirAyiri
! aEnkMrAxH \ eL {A nin
etier yinu ekAuvM. kw
RH tirmAlkeLEAel av pie
yM pieyM vM.
4
eedvM pRu, z@ eewRieR
mtiluk nziikyM avL@ew EgA

26

eyehsE
H k 25:11-26:14

pur tkkyM ec@M. avL@ew


miel Emm m}uvM {A vwic@k
LyM. eewRien {AenA emAARyAM.
5
eew, smmYi jnM vlviri
c@N nirAy o lmAyiIM.
{A pRiritinA a sMB
viM! rAxH\H eewBwA y
i kvew vilpiwicvsHt
EpAelyAyiIM. 6vkryilu av
L@ew puimA yi ekAlewM.
aEA, {AnA yEhAveyH av
aRiyM.

enbUKdE
H ns eewRien
miM
7
qeR yjmAnnAy yEhAv kArM
pRy, eewRientier {A vw
niM o z@vien ekAuvM. bAbi
ElANiel mhArAjAvAy enbUKdHEns
rANH z@! av vlieyA eesnY
e ekAuvM. tirkL@M EtkL@M
tirwyALikL@M aEnkmEnkM m@ Bw
AM AyiriM. vYtYsHtrAjYLi
nivrAyiriM BwA. 8vkryi
lu nieR puimAer enbUKdHEns
vDiM. nieR ngre miA
av blm mti ek@M. nieR ngr
i@M av o pErADn ni
ikyM o tiErADEA teR
BwAH tiErADinAyi yk
yM ec@M. 9 nieR mtiluk epALiA
av wik ekAuvM. EkAwAlik
ekAH av nieR EgApur tk
M. 10avew tirk, avyew
kAliel epAwiekAH nieL mwA
EpAyAM. bAbiElArAjAvH
nieR ngrkvAwLilUew ngriEl
kwEA tirwyALikL@ewyM
vikL@ewyM EtkL@ewyM zbHdMekA
H nieR mtiluk viRyHM. aet,
av nieR ngriEl EvziM.
qeA atieR mtiluk tk
ewM. 11bAbiElArAjAvH nieR ngr
ilUew tirRERi vM. aveR
tirkL@ew Luk nieR etvuk
Li uptiM. nieR jne
av vAL@k ekAu vDiM. nieR
ngriel blm k nilMpti
M. 12nieR sH enbUKdHEnsri
eR BwA kv ekAuEpAM. nI
viAniri vsHt aphri
ewM. nieR mtilukL@M sg]h
L@M av tkM. sklM-nieR
kl@M twiyM kril@M-av cvRuEpA
el kwliEleRiyM. 13aen nieR
ngIt {AnvsAniiM. jnM
nieyAriluM nieR vIN Ekk
yil. 14nie {A o emAARyAM.
mIvlk viriti o lmA
yiIM nI! ni nI punniie
wkyil. qekAeA, yEhAvyA
{A aLiyiri! qeR yj
mAnnAy yEhAv aArY pRu.

eyehsE
H k 26:15-27:18

816

m@ rAx\
H eewRi
Evi vilpiM
15
qeR yjmAnnAy yEhAv eewRi
EnAw pRy, nieR vI}Hcyew
zbHdM EkH mYDrNYA}iyew tIr
rAjY viRyH M. nieRyAL@k
mRiEvkyM av vDiewkyM
ec@EA}AN sMBvik. 16aEA
smtIr rAjYLiel sklEntAL@M
tL@ew siMhAsnLiniiRuk
yM tL@ew vYsnM kwiikyM
ec@M. av tL@ew aMgvOLM
mEnAhrmAy alArvOL@M QM.
pie av tL@ew viRy vsHem
EpAel DriM. av ByviRcH tR
yiliriM. nI q EvgilA tk
etH qti av e{@M. 17nie
i av Q EzAkgItM lpiM,
eewER, nIeyA singrmAyi
. nii vsiA jnM kw kw
emi. nI siyAyi, qAli
EA nziciri! nI smtIre
zyAyi. eewRuM avL@ew nivAsi
kL@M aview vsivri BIti pr
i.
18
EA nieR vI}Hcyew dini
smtIr rAjY ByMekAu viR
yHM. smtIrH nI nirvDi aDini
EvzEdz Apic @ . EA
nieR vinAzi av ar!
19
qeR yjmAnnAy yEhAv kArM
pRy, eewER, {A nie nziiM.
nI vyAy, nYmAeyA ngrmAyiI
kyM ec@M. M aviewvsik
yil. sme {A nieREmwi o}u
M. epevM niemwM. 20nie {A
agADtyiElyyHM- mric vew
ElAkEH. nI pu mricvErAw EcM.
nie {A mel A , v] ,nYng
reLyM EpAel tAE}yyHM. pAtAL
iEl EpA melAvErAwemAM
nI vsiM. pie, M nii vsi
kyil. nieyAriluM jIviv
ew Edz nI aRiyewil! 21nin
sMBvicti anYjntk ByewM. nI
avsAniM! mxY nie Etwemi
luM averAriluM nie kek
yil! qeR yjmAnnAy yEhAv pRy
tANitH.
eew-smtIre mhA
vANijYEkM
yEhAvyew aLAwH vIuM
qniAyi. av pRu, 2m
xYpuA, eewRieni Q EzAkgAnM
pAwk. 3eewRieni ArY pR
yk,
eewER, nI smieR kvAwmA.
nI aEnkMrAxH\L@ew vYApAriyAyi
. tIr nirvDirAjYLiEl
nI sri. qeR yjmAnnAy
yEhAv ArY pRy, eewER,
nI atisuriey sVyM k. nI
sQrYsUey sVyM k!

27

mYDrNYA}iyew XdyilA
nieR atii. nieR niAtA
nieR sQrYM mtAi.
5
niAtA nieR plkk esnI
pvtiel eessHmr ekAu
Ai. nieR pAyH mrmAA av
elbAEnAniel EdvdAmrM pEyAgic@.
6
nin }kL@AA av bAzA
niel oAmrL@pEyAgic @ . nieR
Emiel mRikL@AA av ees
siel eepmrL@pEyAgic@.
mRi neAuekAH av alric@.
7
nieR kAy AA av
vABmAy QjipHlin pEyAgi
kyM a nieR ekAwiyAyiIkyM
ecyH. nIlyM mM NikLAyi
nieR vrNM. eessHtIr
nimtAyi av.
8
sIEdAkAM sv A dkAM nieR
k }u. eewER, nieR jH{AnikLA
yi nieR klieR nAvik.
9
klieR oArAymwyHvA egeb
liel mAM jH{AnikL@M kliluA
yi. smiel sklklukL@M
nAvikAM niEAw kcvwM ecA
v.
10
pAsiAM lUdkAM pUkAM
nieR eesnYiluAyi. av
nieR pwyALikLAyi. av t
L@ew prickL@M zirOL@M nieR
vri iyi@. av nieR ngr
inH mhtVvuM EtjuM ekAuv.
11
nieR eesnYEAewAM avAdkA
M nieR ngri@m EkAyi
pARAvukArAyi. gAdkA nieR
EgApurLilAyi. nieR ngri
@m mkLi av tL@ew
prick i. nieR sQrYe
av sUmAi..
12
nieR sdHsm]iekAH tzIzH
nIymAy kcvwM w. eviyM
uM nAkvuM QyvuM oe tH
niiniM vsHt vAi. 13#I
kAM iAM kriwli @m
EdzAM nIymAyi vYApArbM pul
i. nieR sADn av awim
keLyM oAwM pkrM nki. 14EtAgAEd
zA t vAiy sADnH
pkrM tirkeLyM EttirkeLyM
EkAvk}utkeLyM nki. 15EdAdAkA
M nIymAyi vYApArbM Ayi
. nI nieR vsHt nirvDi
lLi vi@. jnM neAuM kriA
LiwiyM ninpkrMt. 16nin
nirvDi nl sADnL@tinA rAM
nIymAyi kc v wM nwi, mrtkvuM
k NiyMEn ciNikL@M
En linM pvi}vuM prAgvuM
av vYApArM nwi.
17
eydAM yi
AEyEdzAM
nIymAyi vYApArM nwi. niini
M vAiy sADnH av EgAt
uM olIvuM dYe ai}vuM EtM
eetlvuM sugeetlvuM nki. 18dm

817
sH sH nel A pEBAAvAyi.
nieR nirvDi mhdHvsHtL@M av
kc v wM nwi. sADnAyi
av ehEbAniel vIuM ev
iLiyM pkrM t. 19nI visADn
pkrmAyi EvdAM yAvAM QsA
liel luM vAiuM lvMgvuM kri
uM t. 20EddAM nl vANijYM nwi.
jIniNiyAA vsH av
nin nki. 21aRbYyM sklEkdA
EntAL@M ecriyAwkeLyM NAw
keLyM EkAlAwkeLyM nieR sADn
pkrMt. 22EzbyielyM rmyi
elyM vYApArik nIymAyi kcvwM
nwi. qlArM mikc sugvYjH{
nL@M amlYrL@M sVvuM av
nieR sADn pkrMnki. 23hA
rAM kenyM edM EzbyielyM
aUrielyM kimdielyM vYpArikL@M
nIymAyi vYApArM nwi. 24mikc Ni
kL@M nIlniRvuM cilum Ni
kL@M plniRLilu vilpiwic prv
tAnikL@M niRc@ nAyi crwekAu
ekiy BA$L@M av nki. etA
eyANH av niL@mAyi vYApArM nw
iy sADn. 25nI visADn
tzIziel kluk ekAuEpAyi.
eewER, nI arM crklielAi
enEAelyA. nirvDismAyi
nI kwlilUew EpA.
26
nieR }ciA nie agAD
smiEl nyic@. pE atiz
mAeyA ki}kAH smmYivcu
nie tkM.
27
nieR s m}uvM kwli cit
RukyM ec@M. nI ekAwkyM vAu
kyM ec@ sklsM kwli
El citRivI}uM. nAvikM amrAM
nieR klieR plkkL@ew viwvw
yHvmwM skl kEjAliAM
kwliEl citRivI}uM. nieR kcvw
AM BwAM nieR ewyAyi
sklM kwli miEAM. nI nzii
ew divsmAN sMBvik!
28
nieR vYApArikeL nI vidrLi
Elyc@. nieR amrAew nilviLi
EkH l By viRyHM!
29
}AerlAM avew klini
cAwM. nAvikM amrAM kryi
niM.
30
av niei vLer pritpiM.
ninAyi av vlAet krykyM kI
erA}ukyM ec@M. av tL@ew tl
yi epAwiyiwkyM cAri kiw
L@kyM ec@M.
31
ninAyi av sVM tl m$nM
ec@M. av vYsnieR vO
DriM. mricvEvi kryven
EAel av kryM.
32
krciliniwyi av nieiy
Q d+KgAnM pAwkyM nieEyA
H vilpikyM ec@M.
eewRienEAel mil! smmY
ivcH eew nziieiri!

eyehsE
H k 27:19-28:10
33

nieR vYApArik kwluk kw


EpAyi. nI nieR mhAsM viln
crkL@M ekAH nirvDiEper sMt]
pHtrAi. miyiel rAjAAer nI Dni
krAi!
34
qA nIyiEA smAluM
agADtyAluM
tkeiri.
nieR vilncrkL@M nieR jnvuM
vINiri.
35
niei EkH skl tIrvAsikL@M
e{i. avew rAjAA ByrmAyi
Epwic@. avew mKM e{lien
tibiMbii.
36
anYrAjYLiel vYApArik nieR
En LMviLi. nin sMBvic
kArY jne ByewM. qekA
eA nI avsAniciri. nI
qeEM nziieiri.
eedveEAeleyH
eew sVyM k
yEhAvyew aLAwH qni
Ayi. av pRu, 2mxY
puA, eewRieR BrNADipEnAw pR
yk, qeR yjmAnnAy yEhAv
kArM pRy,
nI vliy ahAriyA! nI pRy
kyANH, {AenA eedvmA! sm
L@ew mYi eedvL@ew riiw
i {Aniri.
pE nIeyA mxYnANH, eedvml!
nI eedvmAeNH nI mAmA ktH.
3
dAniEylienA jH { AnieyH nI
sVyM k! sklrhsYL@M nin
kupiwiAnAvuemH nI k!
4
nieR jH{AnvuM DArNAziyM v}i
ninH anvDi sV lBiciri.
nieR KjnAvi nI sVvuM evi
yM niRc@.
5
nieR mhAjH{AnAluM kcvwA
luM nieR sVH nI viic@. EA
sinA nI ahrikyM
ec@.
6
atinA qeR yjmAnnAy yEhAv
kArM pRy, eewER, nIeyA eed
veEAelyAyiev sVyM
kti.
7
ninetier {A viEdzIyer y
i ekAuvM. rAxH\iwyi
vuM <rArANv! nieR jH{An
ieR mEnAhArityHetier, jH{AnM
ekAu nI Enwiy vsHtetier
av teRvAL@pEyAgiM. nieR
mhtVM av nziiM.
8
av nie }imAwiEl ekAu
vM. kwli vc@ mricnAvikenEA
elyAyiIM nI.
9
{AenA eedvmA qH nieR
ekAlyALiEyAwH aEA}uM nI pRyEmA?
l! nie mREvlivew eekyi
nIeyA evRuMmxYnANH, eedvml.
10
apricit nie pricHECdie
wAvenEAel kkyM vDikyM
ec@M. {A kl n nkiytinA

28

eyehsE
H k 28:11-29:5

818

aetAe sMBviM! qeR yjmAn


nAy yEhAv ArY pRu.
11
yEhAvyew aLAwH qniA
yi. av pRu, 12mxYpuA, eew
Riel rAjAvieniy Q EzAkgAnM
pAwk. avEnAw pRyk, qeR yjmA
nnAy yEhAv kArM pRy,
nI sUtyew myvnAyi
. nii jH{AnM niRi. nI
sQrYM tikvnAyi.
13
nI eedvieR dYAnmAy edni
luAyi. vilpiwic qlA kl@kL@M
-pvi}v@M puxHprAgvuM rtHnvuM EgAEm
dkvuM EgAEmdk mAbiL@M nIlvuM
eevfUrYvuM mrtkvuM ekAu epAtiy
evnAyi. kl @ kELAErAM
sViluRic i . nI s] x H w i
e divsMte Q sQrYeLlAM
ninEvi mAmAyi tARAetA
NH. eedvM nie knAi.
14
aBixirAy ekbukLi ovnA
yi nI. nieR ciRk qeR siM
hAsniEm viriciri. nie
{A eedvieR vipvtili
kyM ecyHt. agHniEpAel tiL
iy riwyi nI nw.
15
{A s]xHwicEA nI nItimAM
vizVsHtmAyi. pE nI piIwH
dxHwnAyiI.
16
nieR vYApArM ninnvDi DnM
Enwi. pE aM nii <rt
niRc@. nI pApvuM ecyHt. atinA
nie {AenA a}u vsHtvienEA
el prigNic@- eedvieR pvt
iniM nie {A qRiu. vizi
xHw ekbumAlAKmArielAvnAyi
nI. nieR ciRk qeR siMhAsn
iEmel viw. pE agHniEpA
el jVlic riwyiniM nie
{A ri.
17
nieR sQrYM nie ahAriyA
i. nieR mhtVM nieR jH{Ane
tLi. atinA nie {A nilE
eRiu. m@ rAjAA EA nie
Ric@ EnAkyM ec@.
18
nI nirvDi anItik ecyHt. nI
buiyAeyA kcvwArnAyi.
aen nI vile a
mAi. atinA {A ninini
te tIekAuv. a nie qric@!
nI kicAlAyi nilvI. EA
e}l A vM nieR avmti kANA
nA.
19
nine sMBvic@ qRiH anY
rAjYAerlAM e{iyiri. mxYer
vLer ByewA nine sMBvi
c@. nI qeEmAyi nziiei
ri.
sIEdAnientiery sEzM
yEhAvyew aLAwH qniA
yi. av pRu, 21mxYpuA, sIEdA
niEl EnAi lientier v
cik. 22avErAw pRyk, qeR eed
20

vvuM yjmAnmAy yEhAv kArM


pRy,
sIEdAEn, {A ninetirA!
nieR jnM qe driA pWiM!
sIEdAen {A ziiM. aEA, {A
nA yEhAveyu jnM aRiyM.
aEA {A vien jnM mni
lAkyM qe akArM kkyM
ec@M.
23
sIEdAnH {A ErAgL@M mrNvuM
ayyHM. ngriilu aEnk
mrikyM ec@M. ngripuR
vA aEnker ekAl@M. {AnA yEhA
veyH avrEA aRiyM!

rAx\
H yi AEylien prih
sitvsAniiM
24
yi AEyli @m rAxH\
aveLevRu. pE rAxH\
dr sMBviM. pie yi AEy
wMbe pviA m_
kELA mwkELA Ayiriil .
{AnANvew yEhAvyA eedv
emH avrRiykyM ec@M.
25
qeR yjmAnnAy yEhAv kArM
pRu, yi AEylukAer {A anY
rAjYiwyi citRic@. pE yi A
EylieR wMbe {A vIuM omi
c@@M. aEA rAxH\ {A
vinAeNRiyM. qEAwH akArM
epmARukyM ec@M. smyM yi A
EylukA avew EdzuvsiM.
qeR dAsnAy yAEAbi {A n
kiytANH lM. 26 lH av
suritrAyi vsiM. av vIwk
pNiykyM miriEAk nwkyM
ec@M. av@m, aver evRu
rAxH\eL eedvmAy {A ziiM.
anrM yi AEylukA suritrAyi
vsiM. {AnANvew eedvmA
yEhAveyH avrRiykyM ec@M.
Qjipt
H ientiery sEzM
vAsieR pAM vxM
pAM mAsieR (jvri) p
AM tIyti qeR yjmAnnAy yEhAv
yew sEzM qni lBic @ . av
pRu, 2 mxYpuA, QjipHtiel rAjA
vAy PREvAeR Ener EnAk. qni
Evi avM m}uv QjipHtiM
qtirAyi vcik. 3 en pyk,
qeR yEhAvyA eedvM kArM
pRy,
QjipH t iel rAjAvAy PREvAEn,
{A ninetirA. eenndItIr
kiw aveR vliy BIkrjIvi
yA nI. nI pRy, eteR ndiyA
NH! {AnANitien s]xHwictH!
4-5
pE {A nieR tAwieyli
ekAL@iwM. eenndiyiel m/Y
nieR eclukLi piiwiM.
nieyM nieR m/YeLyM nieR
ndikLiniM {A epAieywH

29

819
tIrEiwkyM vijntyi Epi
kyM ec@M. nI nilvI}uM, M
nie qwH }iciwkyil. nie
{A kA@m]gM kA@pikM
nM. nI avu BNmAyiIM.
6
aEA QjipHti vsi sk
ljnvuM {AnA yEhAveyRiyM!
{AenekAH
ArYeLAe
ec@M? qekAeA yi
AEy
jnt tAinAyi QjipHtiEl cAu.
pE QjipHtH o {ANvwi mAmA
yi.
7
yi AEylukA tAinAyi QjipHti
El cAu. pE QjipHtH avew
eekkLiluM EtAL@kLiluM LukyRuk
mAmAyi. av nieREm tAi
nAyi cAu, pE nI owiu EpAyi
avew nwvuL@i.
8
atinA qeR yjmAnnAy yEhAv
kArM pRy, ninetier {AenA
vAL@ekAu vM. nieR skl mxY
eryM m]geLyM {A nziiM.
9
QjipHtH nYmAvukyM nziie
wkyM ec@M? aEA {AnA yEhA
veyH avrRiyM.
eedvM pRu, {AeninieneyA
e ec@emEA? qeA Q ndi
qERtA. {AnANi s]xHwictH
q nI pRu. 10atinA eedvmAy
{A ninetirA nieR eenn
diyew anvDi zAKkM {AentirA
. QjipHtien {A pUmAyM
nziiM. midHEgA mt asVAv
eryM qEtYApYyew atiiveryM
ngr nYmAM. 11o vYiEyA m]g
EmA QjipHtilUew kwEpAvukyil.
nAlvxEALM oM atiEl kw
EpAvukEyA tAmsmAkEyA l. nAl
vxAlM ngr pA}AyiiwM!
12
QjipHtien {A nziiM. pN
nAlvxE nYmAyiriM.
QjipHtkAer {A rAxH\iwyi
citRiM. viEdzrAjYLi {Anver
apricitrAyi citRiM.
13
qeR yjmAnnAyyEhAv kArM
pRy, QjipHtkAer {A anvDi
rAjYiwyi citRiM. nAl vx
L@ew avsAni aver {A
viuM oEcM. 14QjipHtkArAy
awimkeL {A tiriekekAuvM.
QjipHtkAer {A av jnicEdz
mAy pEAsiEl ekAuvM. pE
avew rAjYM DAnmAyiriil. 15atH
vuM qLimytAyiriM. oriluM
atH anYrAjYeLA sVyM y
il. rAxH\Em av BrNM
nwAnAkAtiriA {Anver vLer
ecRutAM. 16yi
AEylieR wMbM
nieyAriluM QjipHtien yi
kymil. shAyinAyi eedviEl
tiriyAet QjipHtiEl tiri
tL@ew pApeLi yi AEylukA
oAiM. yjmAnM yEhAvyM {AnA
eNM av aRiyM.

eyehsE
H k 29:6-30:6

Qjipt
H ien bAbiElA
Ni lBiM
17
vAsieR pE}AMvx
iel dYmAsM (i) oAM tIyti
yEhAvyew aLAwH qniAyi.
yEhAv pRu, 18mxYpuA, bAbi
ElArAjAvAyenbUKdH E ns teR
eesnYeeAH eewRientier kWin
mAyi yM ecic@. av qlA BwA
ewyM tl emAywic@. kWinBArM vhicH
ql A vewyM EtAL@kLiel etAli
EpAyi. eewRien EtAliA enbUKdHEn
sruM eesnYvuM kWinAVAnM ecyHt.
pE eewRiel kWinAVAnM ekAH
avH oM EnwAnAyil. 19atinA
qeR yjmAnnAy yEhAv pRy,
atinA QjipH t Edze {A
bAbiElA rAjAvAyenbUKdHEnsri
nM. enbUKdH E ns QjipH t
kAer piwic@ekAuEpAvukyM ec@M.
QjipHtiel vilEyRiy anvDi vsHt
enbUKdH E ns ekAuEpAM.
enbUKdH E nsrieR eesnYi
zLmAyiriM tH. 20QjipHtEdze
{A enbUKdHEnsrinH aveR kWinA
VAni tiPlmAyi nkiyi
. qekAeA av qni
Evi aVAnic@! qeR yjmAnnAy
yEhAv ArY pRu!
21
aH yi
AEywMbe {A
blewM. anrM eyehsHEkEl,
{AnA yEhAveyH aver aRiyi
viDM avErAw sMsAriA
nie {AnvdiM.
bAbiElAeesnYM Qji
pt
H ien miM
yEhAvyew aLAwH vIuM
qniAyi. av pRu, 2m
xYpuA, qniAyi sMsArik.
enpRyk, qeR yjmAnnAy yEhAv
kArM pRy,
nilviLic@ekA@ pRyk, BIkr
dinM vrvAyi qH.
3
dinM awiri! aet, yEhA
vyew nYAyviDiyew dinM awiri
. aetA EmGAv]tdinmAyiriM.
rAxH\ nYAyviDiyew divs
mAyirimtH!
4
QjipH t ientier o vA vM!
qEtYApYyiluv QjipH t vI}u
EA ByM ekAu viRyHM. bAbiElA
NieleesnYM QjipHtkAer twvukA
rAyiekAuEpAM. QjipHtieR awi
R tkvI}uM!
5
nirvDi jnM QjipHtmAyi smA
DAn wwikL@Ai pE qEtYApYA,
pUtH, lUdH, aRbYA, libiy qiviw
Li nivM yi
AEylukAM
nziiewM!
6
qeR yjmAnnAy yEhAv kArM
pRy, QjipHtien piNyH
v vI}uM! sVM ziyilu avew
ahArM l A tAM. midH E gA mt

30

eyehsE
H k 30:7-31:5

820

sVA very sklQjipHtkAM


yi vDiewM. qeR yjmAn
nAy yEhAv kArM pRu!
7
QjipH t H nzic anYrAjYELAw
EcM. QjipH t ungr nYEd
z nwvilAyiIM.
8
QjipHti {A tI ekAL@kyM
avL@ew m}uv shAyikL@M vDie
wkyM ec@M. aEA {AnA yEhA
veyH av aRiyM!
9
au {A dtAer ayyH M.
qEtYApYyH dvA ekAuvrA
av klukLi EpAM. qEtYApYyHH
EA zeyAmil. qA Qji
pHt nziiewEA qEtYApYA
ByMekAu viRyH M. smyM vr
vAyi!
10
qeR yjmAnnAy yEhAv
kArM pRy, bAbiElArAjAvien
{A pEyAgiM. QjipHtkAer nzi
iA {A enbUKdHEnser pEyA
giM.
11
enbUKdHEnsruM aEhieR jn
vumANH rAxH \ Li vuM<rA.
aver {A QjipHtien nziiA
ekAuvrikyM ec@M. av QjipHti
entier teR vAL@k~M. av Edz
e m]tEdh ekAumwM.
12
eenndiey {A vr miyAi
mA@M. pie vrmi {A dxHw
A viM. prEdzikL@ew eekk
LA Edze {A nYmAM. yEhA
vyAy {A aLiyiri!

Qjipt
H iel vi#h
nziiewM
13
qeR yjmAnnAy yEhAv kArM
pRy, QjipHtilu vi#hL@M
{A nziiM. emMPisieR EdvAl
yiniM timk {A ekAu
EpAM. QjipH t EdzH nieyA
EntAvuAyiriil. QjipHti {A
ByM LvAkyM ec@M.
14
pEAsien {A nYmAM. EsA
vAni {A tI ekAL@M. EnAvey
{A ziiM.
15
QjipHtieR dmAy sInientier
{A qeR EADM ecAriyM! EnAviel
jne {A nziiM.
16
QjipH t i {A tI ekAL@M;
sIen EprAy ngrinH ByM ekAH
EvdnyAM. BwA EnAvH n gri
El tiyRuM. EnAPinH nitYvuM
oAErA dritL@AkyM ec@M.
17
oAnielyM pi-EbesielyM
yvA yi mriM. OIkLA
ke bikLAyi ekAuEpAkewM.
18
QjipHtieR kM {AnREA
thPHEnehsi @ vYApiM. Qji
pHtieR ahArM zmiM! QjipHtien
o kAEmGM v mwkyM avL@ew
puimA twvi ekAuEpAkewkyM
ec@M.

z19

aen {A QjipHtien zii


M. aEA, {AnA yEhAveyH
avrRiyM!

Qjipt
H H qeEM dbl
mAM
vAsieR ptienAAMvx
ieR dYmAsM }AMtIyti yEhA
vyew aLAwH qniAyi. yEhAv
qEAw pRu, 21mxYpuA, Qji
pH t iel rAjAvAy PREvAeR eek
{AenAwic@. M a vc@ek@kyil.
a suKewkymil. atinA av
eR eekyHH o vA piwiAEzxi
wiyAyiriil.
22
qeR yjmAnnAy yEhAv
kArM pRy, QjipHtiel rAjAvAy
PREvAnH {A qtirA. aveR
blm eekyM tiEnAwkM te owi
eekyM {A owiM. aveR eek
yiniM {A vA tAe}yiwviM.
23
QjipH t kAer {A rAxH \ iw
yi citRiM. 24bAbiElArAjAvi
eR kru {A zi nM.
qeR vA {A aveR eekyiEl
liM. pE PREvAeR eekk {A
owiM. aEA PREvA EvdnekAu
nilviLiM, mrivA tr
ilu nilviLi. 25aen, bAbiElA
rAjAvieR kr {A zmAM.
PREvAeR krLAke vIEpAvuk
yM ec@M. aEA {AnA yEhAv
eyH avrRiyM.
bAbiElANiel rAjAvieR eek
yi {AeneR vA liM. aEA}
v vA QjipHtEdzieR En
nI@M. 26QjipHtkAer {A rAxH\
iwyi citRiM. aEA {AnA
yEhAveyH avrRiyM!
20

aU EdvdAmrMEpAel
vAsieR ptienAAM vx
iel mAM mAsM () oAM
tIyti yEhAvyew aLAwH qni
Ayi. yEhAv pRu, 2mxYpuA,
QjipH t iel rAjAvAy PREvAEnAwM
aveR jntEyAwM kArM pRyk,
nI q mhimyv! ErAwA
{A nie pmik?
3
tA, mEnAhrmAy zAKkELAw wiy
elbAEnAniel yrm EdvdAmrM
EpAelyAyi aU. atieR tN
vniel tNEpAelyAyi. atH
mAnMme vlutAyi!
4
jlM mrien vLi. }m ndi
mre yrmtAi. mrM ni l
i@M ndi o}uki. nile m@
ecwikH ecwiyiniM o}ukiy
ecRu avikLilUew jlM lBic@.
5
atinA mrM melA mreLAL@M
yrmtAyiI. atinH anvDi
zAKk vL. sm]mAyi evmA
yitinA v]zAKk pw p
lic@.

31

821
6

kAziel pRvkeLlAM v]
zAKkLi wi. sklm]gM
mrc@vi svic@. sklmhArAxH\
L@M mrNli k}iu.
7
mrM vLer mEnAhrmAyi. atH q
mAM vlutAyi! atieR zAKk
e nILmAyi, atieR EvkLi
niRey jlmAyi!
8
eedvieR dYAniel EdvdAmr
EpAluM Q mrEALM epAmA
yiil. eessHmrinH yDikM
zAKkL@Ayiil . ariiv]
inH ayDikM zAKkLil. eedvi
eR EtAiel o mriM Q mri
eRy sQrYmAyiil.
9
anvDi zAKkELAew eedvmAy {A
tien surmAi. eedvieR dYAn
mAy ednilu skl mrL@M tieR
mEnAhArityi asUyytAyi.
10
atinA
qeR
yjmAnnAy
yEhAv kArM pRy, mrM y
er vL. atieR tlH EmGELALM
qi. atinH ahArmAkviDM
a vL! 11atinA {Antien z
nAy o rAjAvien lic@. BrNA
Dip mre atieR tikH zii
M. mre {AeneR EtAi
niM tiLiri. 12prEdzi
k- ElAkiel vuM BIkrA-mrM
ev@kyM atieR zAKk pvt
LiluM atieR tA}HvrkLiluM citRi
kyM ec@M. atieR owi avyv
Edze avikLilUew o}ukiEA
M. mrieR tN avEzxiA
tinA jntkeLlAM aviwM viwM.
13
nilMptic mri pik wu
u. atieR vINzAKkEm
kA@m]g nw.
14
ni, evmiw ni o
mrvuM ahrikyil. EmGeL sHp
ziA av mikyil . jlM
wicH zmA mrLielAM teR
yri ahriil . qekAe
A aveylAM te mrNinH li
e@k}iu. aveylAM te pAtAL
iElH-ziEyALiEl EpAM. aview
yv mric @ pAtALilAyvErAw
EcM.
15
qeR yjmAnnAy yEhAv kArM
pRy, mrM pAtALiEl ptic
aH jne {A kryic@. agADt
ekAH aven {A mwi. atieR a
vikL@M skljlvuM {A twu.
elbAEnAeneAH {A vilpiic@.
vliy mreecAliy vYsnM
ekAH vyliel m@ mr ErAgA
rmAyi. 16mre {A vI}Hi. mrM vI}u
zbHdMEkH rAxH\ ByviRc@.
nrk}iyiEl EpAy mxYErAw
EcrA {A mreyM nrk}iyi
Elyc@. pH edniel sklv]
L@M elbAEnAniel vuM nlv]
L@M jlM wic@. v] aEDA
ElAkH zVAsM ekAi. 17aet,

eyehsE
H k 31:6-32:9

mrL@M Q mrEAewAM nrk}i


yiEl vI. yi vDiev
ErAwH av Ec. mricv yi
atieR zi. m@ rAxH\iw
yi av atieR tNli vsic@.
18
QjipHEt, edni mhrvuM vlu
mAy nirvDi mrL@Ayi.
mrLi tiEnAwA {A nie tAr
tmYM ecEtH! aveylAM pAtALi
El EpAyi! nIyM viEdzikELA
ewAM nrk}iyi ptiM. nI, y
i vDievErAewAM aview
kiwM.
aet, PREvAM avEnAewAm
iM aen sMBviM!
qeR yjmAnnAy yEhAvyANH aA
rY pRytH.
PREvA+ siMhEmA vYALiEyA?
mAsiR oAM divsM eyEhA
yAKI vAsiyAeti
puvxi EzxM yEhAvyew
aLAwH qniAyi. yEhAv pR
2
u, mxYpuA, QjipHtrAjAvAy
PREvAeniy Q EzAkgAnM
pAwk. avEnAw pRyk,
rAxH\iwyi ahArEAew
nw znAy yvsiMhmA nIey
nI sVyM k. qA prmA
i nI twAkLiel vYALieyEAel
yA. nI avikLiel evM vk
u nIi. kAluekAH evM kli.
QjipH t iel ndik nI v] iek
tAi.
3
qeR yjmAnnAy yEhAv kArM
pRy, aEnkMEper {A omicu
iyiri. ni {AeneR vl nieR
Em vIM. pieyv nie vlic@
ky@M.
4
anrM nie {A kryiEleRi
yM. nie {A vyliEleRiyM.
nie v tiA sklpikeLyM
{AnyyHM. vyRu niRey nie Bi
A qlAyiwniM {A kA@m]g
eL ayyHM.
5
nieR zrIrM {A pvtLi cit
RiM. nieR zvekAH, avyew
pu}u shitM {A tA}Hvrk niR
yHM.
6
nieR rM {A pvtLi o}i
kyM atH nilMver tiiRuk
yM ec@M. ndik nieeAu niRyM.
7
nie {A wc@nIEA kAz
e {A mwkyM neL
tAkyM ec@M. sUrYen {A EmG
ekAu mwkyM c kAziA
tirikyM ec@M.
8
kAzi tiLu m}uv kA
zeyM ninEm {A tAM.
nieR rAjYeyAek {A tA
M. qeR yjmAnnAy yEhAv pR
tANiArY.
9
nie nziiA o z@vien
{A ekAuvEA nirvDijneL

32

eyehsE
H k 32:10-30

822

{A vYsniikyM avH mn+Ek


zmAkyM ec@M. ninRiyA
rAxH \ EpAluM mn+Ek z mBviM.
10
niei EkH nirvDijn e{
A {A wyAM. qeR vA {A
avumi vIEA avew rAjA
A nieecAli vlAet ByewM.
nI vI}u divse oAErAnimixvuM
rAjAA ByM ekAuviRyHM. oAErA
rAjAvuM teR jIvEvi Byew@M.
11
qekAeA qeR yjmAn
nAy yEhAv kArMpRy, bAbi
ElArAjAvieR vA ninetier
yM ecA vM. 12blvAArAy
BwAer {A nieR jne yi
vDiA pEyAgiM. rAxH\Li
vuM BIkrmAyvyiniANH BwA
vrik. QjipH t H ahrivsH t
eL av nziiM. QjipHtkAM
nziiewM. 13QjipHtiel jlAzy
riki DArALM m]gL@H. m]g
eLyM {A nziiM! mxYrini
kAluekAH evM klkyil. p
L@ew LukL@M ni evM klk
yil. 14aen avew jle {A
awiyAniwyAM avew ndiyi q
EpAel emel o}ukA {A wyAM.
qeR yjmAnnAy yEhAvyANH
kArM pRtH. 15QjipHtEdze {A
nYmAM. EdzinH qlAM nxHwmAM.
QjipHti vsi skljneyM
{A ziiM. aEA {AnA yEhA
veyH av aRiyM!
16
mxY QjipH t iEvi pAw
eA d+KgAnmANitH . anYrAxH \
L@ew puimA QjipHtieniy Q
d+KgAnM pAwM. QjipHtienyM av
L@ew skl jneyMpiy Q EzAk
gAnM av pAwM. qeR yjmAnnAy
yEhAvyANi pRtH!

Qjipt
H H nziiewM
vAsieR pAMvxM
mAse ptinAMtIyti yEhAv
yew aLAwH qniAyi. av pR
u, 18mxYpuA, QjipHtkA
Evi vilpik. QjipHtienyM
zrAy jnL@ew puimAeryM nrk
}iyiEl nyiciRk. pAtALiEl
EpAy m@ mxYErAewAmAyiriA
aver aEDAElAkiEl nyic i R
k.
19
QjipHEt, nI mAeryMkA ExHW
ml ! mrN}iyiEliRiEAvuk.
ecH viEdzikELAewAM kiwk.
20
yi ekAl e vErAewAmA
yiriA QjipH t H E pAM. QjipH t H
vALi nkeiri. z@ aveL
yM avL@ew jneyM aEA@ ekAu
EpAyiri.
21
kM blvAAmAyv y
i vDie@. viEdzik nrk
iEl EpAyi. aviewniH av,
17

yi ekAlev, QjipHtiEnA
wM avL@ew shAyikELAwM sMsAriM.
ekAlev nilrAyiiw.
22-23
aUM atieR skleesnYvuM
nrk}iyiluH. avew zv}i
k nrk}iyilANH. aUBw
A yi vDie@. avew zv
}ik aveR zv}i ilumuH.
jIviciEA av mxYer Bye
wi. qAliEA averlAM zA
rAyiri. av yi vDi
eiri.
24
lAM aviewyH. avL@ew ees
nYvuM avL@ew zv}i ilumH.
averlAM yi vDievrANH.
viEdzik aEDAElAkE EpAyi.
jIviciEA av mxYer Bye
wi. pE pAtALiEl EpAy
EA av sVM apmAnvuM ew
ekAuEpAyi. 25lAmiM yi
ekAl e avL@ew BwAM av
kiwviriciri. lAmieR ees
nYM atieR zv}i@M H .
aviEdzikeLlAM yi vDie@.
jIviciEA av jniwyi
BItiyAi. pE av tL@ew ap
mAnvuM ekAA pAtALiEl EpA
ytH. ekAle melAvewyM mEY
av kiw.
26
EmezM bluM avew m}uv
eesnYvuM aviewyH. avew zv
}ik ati ilumH. viEdzi
keLlAM yi vDie@. qe
A, jIviciEA av jneL
Byewi. 27qA avriEA vLer
u mric zArAy vIrAew vz
kiwkyANH! av tL@ew yEA
pkrNELAewAM }iciwe@. av
ew vAL@k avew tlyH wiyi
vyH ewM. qAlvew pAp
avew aikLiluH. qekAe
A jIviciEA av jneL
Byewiyi.
28
qA, ni pricHECdnM
ecAvew wyi tkewM.
viEdzikELAewAM ni kiwkyM
ec@M. ni yi ekAle m@
BwAerEAel kiwM.
29
EdAmM aviewyH. aveR rAjA
AM m@ EntAL@M aview avErA
ewAmH. av zrAy pwyALikL@
mANH. qAlvriEA yi ekAl
evErAewAM kiw. avrview
viEdzikELAewAM kiw. nrk
}iyiEl pticvew ew kiwkyA
Nv.
30
vwni BrNADipA m}uv
M aviewyH! sIEdAniel m}uv
BwAM aviewyH. avew kH
mxYri BItiyAi. pE av
apmAnitrAyi. viEdzik y
i ekAlevErAewAM kiwkyA
NH. av agADtyiEl tL@ew
apmAnewi eweAuEpAyi.

823
31

nrk}iyiEl EpAyver PR
EvA kAM. aver kAEA av
teR smsH t jneyM Ric H
sVyM zVsiM. aet, PREvAM av
eR skleesnYvuM yi vDi
ewM. qeR yjmAnnAy yEhAv pR
tANH ArY.
32
PREvA jIvEnAewyiEA
jnM aven ByewtinH {Aniw
yAi. qAlvnini viEdzikELA
ewAM kiwM. PREvAM aveR ees
nikM yi ekAle m@BwA
ErAewAM kiwM. qeR yjmAnnAy
yEhAvyANH ArY pRtH.

pARAvukArnAyi eyehsE
H klien
eedvM etrew
yEhAvyew aLAwH qni
Ayi. av pRu, 2mxY
puA, nieR jnEAw sMsArik.
avErAw pRyk, o EtYkrAjYi
entier yMecA {A z@BwA
er ekAuvEAM. aen sMBvi
EA rAjYe jnM orAeL kAvA
rnAyi etrewM. 3 z@BwA v
kAEA Q kAvAr kAh
LM m}kyM jni mRiyiu n
kyM ec@. 4 kAhLieR zbHdM
Ek ov mRiyi Eki@M
atH avgNikyAeNi z@ av
en piwiwi twvukArnAyi ekAu
EpAM. ayA sVM mrNinH
rvAdiyAyiriM. 5 av kAhLM Ek@ev
iluM atH avgNic@. atinA teR
mrNinH ayA te rvAdiyA
. mRiyiH ayA iciev
i ayAH sVM jIv riA
k}iEen. 6 pE pARAvukAr
z@BwA v kAkyM kAhLM
m}AtirikyM ecyHEtAM. ayA
jneL tAI ecyHtil. z@ aver
piwiwkyM twvukArAyi ekAuEpA
vukyM orA ekAlewkyM ec@M.
pARAvukAr pApM ecyHttinA ayA
L@M piwic@ekAuEpAkewM. jnLi
EletAveRyM mrNinH pARAvu
kAr rvAdiyAyiriM.
7
mxYpuA, EA {A nie
yi AEywMbieR kAvArnA
yi etrewiri. qeR vAyi
nieA sEzM EkA nI qniAyi
jnH mRiyiu nkNM. 8 dxHw
Evi qnieA sEzmAEyAM+
alEyA dxHwA, nI mriM. aEA nI
ecH ayAH qniEvi mRi
yi nkNM. nI av tAI n
kyM mAnsArewA pRykyM
ecyHtieli dxHw pApM ecyHt
tinA mriM. pE nie {A av
eR mrNinH rvAdiyAM. 9pE
nI mRiyi ekAwi@M dxHw
w pApM ec@kyM mAnsAr
ewA AAtirikyM ecyH t A

33

eyehsE
H k 32:31-33:16

teR pApieR Epri av mriM.


pE nI nieR jIv riM.

eedvinH mxYen nzii


Nemil
10
atinA, mxYpuA, qni
Evi yi
AEylieR wMbEAw
sMsArik. { pApM ec@kyM
niymM lMGikyM ecyH t iri.
{L@ew pApieR BArM shiAvu
tl. pAp mlM { cIy.
jIviA {eL ecNM? qv
EcAdiEcAM.
11
nI avErAwH en pRyNM, qeR
yjmAnnAy yEhAv pRy, qeR
jIvnAeN {A stYM ec@, mxY
mri kAtH {AnAsVdi
il-dxHwA EpAluM! av mriN
emH qniA#hmil . dxH w A
pzHcAApEAew qiEl mwiv
rNemAeNeR #hM. av t
L@ew mAM evwiA avH yTA
i jIviA k}iyM! atinA qi
El vrik! tik ec@tH avsA
niik! yi AEywMbEm, ni
qi mriNM?
12
mxYpuA, nieR jnEAwH M
pRyk+ ov dxH w nAyiIkyM
pApM ecA wukyM ecyHtA
mH av ecyHt nlkArY aven
riil. tiyi ni piiriA
mu ecyHt pAp oven nzi
ikymil . atinA, pApM
ecA wiyA mu ecyHt nl
kArY oven riil.
13
DixHWEnAwH av jIviemu
{A pREAM. pE tA ecyHtiri
nk te riemH D
ixHW ciic@ wiEyAM. aen
av tik ecA wiEyAM.
pE ayA mu ecyHt nk {A
oriluM oAikyil ! l , av
ecAnArMBi tikekAH av
mriM.
14

dxHwnAy ov mriemH {A
avEnAw pRe vrAM. pE avnH
mAnsArmAEyAM. av pApM
ec@tH avsAniikyM EnrAy
mAi jIviAnArMBikyM ecyH
EtAM. av nYAyvuM nItiymvnA
yiIEAM. 15pNmAyi sVIkric
sADn av tiriekeAwev
M vrAM. tA kvtienAe av
vil nkiEyAM. jIvn kln
k av piwrA wiEyAM. ti
ec@tH av avsAnii.
aEA ayA niymAyM jIviM.
av mrikyil. 16pH avecyHt
tik {A oAikyil. qekA
eA avniEA EnrieRyM nIti
yewyM v}iyi jIvi. atinAl
v jIviM!

eyehsE
H k 33:17-34:7

824

17

qA nieR jnM pRy, a


nYAyml ! qeR yjmAnnAy yEhA
vyHH aenyAyiriA k}iyil!
pE av nItimAArl! asAY
mAy v}ikL@vrA av! 18Di
xHW nec@ nikyM ti
ec@kyM ecyHtA teR pAp
mlM av mriM. 19pE dxHw ti
k ec@ nikyM EnrieRyM
nItiyewyM v}iEyEpAvukyM ecyH
tA av jIviM! 20pE qi@M
{A nItimAnel ni pRy.
pE niEAw {A stYM pRy.
yi AEylieR wMbEm, oAErA vYi
yM avnveR v]iyew Epri
viDiew!
eyrUzElM qweiri
vAsieR pAM vxi
el pAM mAsM aAM tIyti eyz
Elmi nieArA qeRywE
v. ayA aview yini
revnANH. av pRu, ngrM
(eyzElM) qweiri!
22
ayA qeRywE vtieR
tElH qeR yjmAnnAy yEhAvyew
zi qeRywE v. eedvM
qe sMsAriA k}iyAetyAi
ayA qeRyw vEA yEhA
v qeR vAy RkyM qe vIuM
sMsAriA avdikyM ecyHt.
23
anrM yEhAvyew aLAwH qni
Ayi. av pRu, 24mxYpuA,
yi AEylieR pA}HnilLi vsi
yi AEylukAH, av pRykyA
NH, aAhAM orA mAEm Ayi
Z. eedvM avnH Q EdzM nkyM
ecyHt. EA n aEnkH. ati
nA tIcyAyM Q EdzM nL@EwtANH!
tH new EdzmANH!
25
yjmAnM yEhAvymAyv
kArM pRyevH nI avErAw pRy
NM, rmEAe ni mAMsM
Bi. ni shAyinAyi ni
L@ew vi#heL smIpi. ni
rM ecAriu. pie, {AeninANH
niI EdzM ttH? 26ni ni
L@ew sVM vALi vizVsi. ni
ELAErAM ekAwMtY ec@.
niELAErAM ayAreR BArY
ymAyi eelMgikpApM ec@. ati
nA niH Q EdzM eekvzmAvu
kyil!
27
yjmAnM yEhAvymAyv
kArM pRyevH nI avErAw pR
yNM, qeR jIvnAeN, {A tijH{
ec@, avzixHwiwyi k}iy
v vALinA ekAlewM! eriluM
evLiEdzei aven m]g
ekAtiA {AniwyAM. EkAkLi
luM hkLiluM oLicirivei
av ErAgMmlM mriM. 28Edze {A
nYvuM pA}umAM. rAjYinH atH
ahric i sklM nxH w mAvuM.
21

yi AEyliel pvt nYmAyiI


M. M av}i kwEpAkil. 29av
nirvDi ekAwMpAtk ecyHtiri
. atinA {A Edze nYvuM
pA}umAM. aEA {AnA yEhAv
eyH v aRiyM.
30
mxYpuA, ni niei. nieR
jnM mtilukLi cAriyM pwivAtiluk
LiniM prsHprM niei sMsAri
kyANH. v, yEhAv pRy sE
zemAeN nm EkAM qH
av ti pRy. 31aen, jnM
vem EpAel av nieR awE
v. qeR jnM vH nieR mili
ri. av nieR vAkEk
. pE av nI pRyEAel v
iil. vAyekAu wt sHEnhM
kANikyANv, pE sVMEn
mAmANvew #hM.
32
nI avH evRuemA EmgAyk
mAM. ninH nl zbHdmH. nI nieR
pkrNM nAyi vAyi. av
nieR vAk EkH, pE nI
pRytH av viil .
33
qA nI pAwkArY yTA
i sMBviM. aEA, aviwyi
o vAck yTAi jIvici
evH av aRiykyM ec@M!
yi

AEy o ipM EpAel


yEhAvyew aLAwH qni
Ayi. av pRu, 2mxY
puA, qniAyi yi AEyliel wy
Aetier sMsArik. yjmAnM
yEhAvymAyv kArM pRyeH
avErAw pRyk, yi AEylieR wy
AEr, ni nieLe tI@kyANH.
ni dritM! wyAEr, nieL
ekAH ecriyAwkeL tI@il? 3ekA
}u ecriyAwien ni tikyM
avyew ErAmMekAH ninAyi kiLi
yAkyM ec@. ekA}u ecri
yAwien ekAl @ eiluM ip
e pripAliil . 4 dbl
ni blEmkil. ErAgM piwic ec
riyAwkeL ni pricricil. priE
ecriyAwien ni vc@ekiyil.
tAM ecriyAwk v}ietiEAyi.
pE ni avey aEnVxic@. tiri
ek ekAuvil. nxHwe Aw
keL Etwi nI EpAyil. blvuM Urt
ympEyAgic@ nI ecriyAwkeL niy
ic@!
5
ipM EA wynilAti
nA citRiyiri. av kA@m]g
BNmAyiI. aen av
citRiyiri. 6 qeR ipM sk
lpvtEmluM sklkLiluM
alu nw. miyew mKmAek qeR
ipM citRiyi. aver etr
yAEnA aEnVxiAEnA mAyi
il.
7
atinA wyAEr, yEhAvyew
vcni kAEtAk. qeR yjmAn

34

825
nAy yEhAv pRy, 8 qAeN, {A
stYM ec@. kA@m] g qeR
AwkeL piwic i ri. aet,
qeR ipM skl kA@m]gM
BNmAyiri. qekAeA
aveA yTA wynilAyi.
qeR wyA qeR ipe
etril. l, wyA A
wkeL ekAl@kyM t BNmA
kyM mAmA ecyHttH. av qeR
ipe EpAiyil.
9
atinA wyAEr, yEhAvyew
vcni kAEtAk! 10yEhAv pR
y, {A wyAetirAyiri
! qeR AwkeL {A av
ErAwAvzYewM. aver {A rM!
avrini qeR wyArAyiriil! an
rM wyAH avere tIiEA
AnAvil. qeR ipe {A
avew vAyiniM rikyM
ec@M. aEA qeR wk ni
av AhArmAkil.
11
qeR yjmAnnAy yEhAv pRy
, {A sVyM avew wynAyi
IM. {AeneR Awien EtwM.
{Anver aEnVxiM. 12i ik
MetiEAEA avEyAewAm
wy aver etruEpAM. aEt
EpAel {A qeR iikeL etr
yM. qeR i ikeL {A ri
M. @M kAEmGvuM niR divs
Li av alutiriy lLi
niM {Anvey mwieAuvM.
13
aver {A rAxH\LiniM puR
EewM. rAjYLiniH {A
aver omic @ EcM. aver {A
avew sVMEdzE ekAuvM.
yi
AEyliel pv tLiluM avi
rkLiluM mxYvAsm skll
LiluM {Anver EmyHM. 14puEmwk
LiEl {Anver nyiM. yi
AEy
liel atYutpvtLiElH av
EpAM. aview av nl nil kiw
kyM pul@ tikyM ec@M. yi AEy
liel pvtLilu sm]mAy puEm
wkLi av EmunwM. 15aet,
qeR ipe {A EmyHkyM
aver o vimlE nyik
yM ec@M. qeR yjmAnnAy yEhAv
yANH ArY pRtH.
16
nxHwe AwiEvi {A
etryM. citRiEAy AwkeL {A
tiriek ekAuvM. priE Awi
en {A vc@ek@M. dblmAy A
wien {A blewM. pE twic@
ekA}u, zrAyver {A nziiM.
ahi ziekAH {Anvey tIi
EA@M.
17
qeR yjmAnnAy yEhAv pRy,
qeR ipEm, oAErA wimiw
yi {A nYAyviDi nwAM. oAErA
NAwiM EkAlAwimiwyi {A
nYAyviDi nwAM. 18nl puEmiel
pulu ni tiAM. pieekAH

eyehsE
H k 34:8-31

nii mtiyAil. meArAwieR


pul @ ni kAlukekAu cvii
emtiM qinH? sm]mAyi
jlM ni wiAM. pieinANH
mAwk wiAevM ni
kAluekAu
klidxiitH ?
19
qeR ipinH ni cvii
emtic pul@tiNM, niL@ew kAluk
kliy evM wiNM!
20
atinA
qeR
yjmAnnAy
yEhAv avErAw pRy+ twic wi
M emli wimiwyi {A sVyM
nYAyviDi nwM! 21ni vz
ekAuM mluekAuM t_kyANH. d
blrAy wkeLeyAe ni ekAu
kekAH iml. aver r
Mver ni t_. 22atinA
qeR i pe {A riM.
nimt av ryAyiriil. kA@m]
g ni aver piwikyil. oAErA
wkiwyiluM {A nYAyviDi nw
M. 23pie, avEm {AenAriw
yen niEyAgiM. qeR dAsnAy dAvI
diene. av aver tIiEAuk
yM avew wynAyirikyM ec@M.
24
aEA yjmAnM yEhAvymAy
{A avew eedvmAyiriM. qeR
dAsnAy dAvIdien {A aviwyi
BrNADipnAkyM ec@M. yEhAv
yAy {A aLiyiri.
25
qeR ecriyAwkL@mAyi {AenA
smADAnrARuAM. EGArm]geL
{AnI EdzniM oAwiM. aEA
ecriyAwkH mmiyi surit
mAyirivAM vni kiwRu
vAM k}iyM. 26ecriyAwkeLyM
qeR i@m leLyM
{A a#hiM. yTAkAlM {A m}
epiM. atH a#hM vxiM. 27vy
lukLi vL mr Pl A
M. mi viLvutM. aen ecriyA
wk avew EdzH suritrAyiri
M. avew k {A tkM.
aver awimkLAvew ziyi
niH {A aver riM. aEA
{AnA yEhAveyH av aRiyM.
28
niEm av rAxH\H oriryAyi
riil. miyiel m]g aver niEm
Bikyil. pE av surit
rAyi jIviM. M aver Byew
kyil. 29simAy xiyiwM av
{A Apic@ nM. EdzH av
erAriluM piNikiwil. rAxH\Li
ni apmAnM avini Akil.
30
aEA avew eedvmA yEhAv
{AnAeNH av aRiyM. {A av
ErAewAmeM avrRiyM. t
qeR jntyAeNH yi AEy wM
bM aRiykyM ec@M! qeR yjmAn
nAy yEhAvyANH ArY aLi
ytH!
31
ni qeR AwkLA,
puEmwkL@ew Awk. ni
evRuM mxYmAM. {A niL@ew eed

eyehsE
H k 35:1-36:8

826

vvuM. qeR yjmAnnAy yEhAvyANH


ArY aLiytH.
EdAmientiery sEzM
yEhAvyew aLAwH qni
Ayi. av pRu, 2mxY
puA, esyImlyiEl EnAi ati
entier qniAyi pRyk. 3 atiEnAwH
kArM pRyk, qeR yjmAnnAy
yEhAv kArM pRy,
esyIpvtEm, {A ninetirA
! nie {A ziiM. nie {A
nYvuM trimAM.
4
nieR ngr {A nziiM. nI
nYmAyiIkyM ec@M. aEA
{AnA yEhAveyH nI aRiyM.
5
qekAeA, nI qlAyHEA}uM
qeR jninH qtirAyi. yi A
Eylientier avew dritkAlM
avew aYziAEvLyiluM nI
nieR vAL@pEyAgic@.
6
atinA qeR yjmAnnAy yEhAv
pRy, qeR jIvnAeN, {A stYM
ec@, nie {A ekAlA nM.
mxYer ekAl@ nI evRuil. ati
nA mrNM piwM. 7 esyIpvte
{A avzixH w L@ew ArmAM.
atiEl kwEpA ql A veryM
{A tiniM vicHECdiM. 8ati
eR pvteL {A zv ekAu
mwM. zv nieRkLiluM
skl tA}HvrkLiluM skl mlyiw
kLiluM niRyM. 9nie {A qEM
nYmAM. nieR ngrLi oM
vsikyil. aEA {AnA yEhA
veyH nI aRiyM.
10
nI pRu, Q ru rAxH\L@M rAjY
L@M qERtAM. {Ltien sV
mAM.
pE, yEhAv aviewyH! 11qeR
yjmAnnAy yEhAv pRy, nI
qeR jnEAw EkApici. nin
vErAwH asUyyAyi. niEAw
{AM atsric@ epmARuM. nii
avErAw evRu@ niRi. ati
nA, qeR jIvnAeN {A stYM
ec@, nie {A ziikyM
{A avErAewAmeH qeR jnM
aEA aRiyAniwyAkyM ec@M.
12
nieR m}uv prihAsL@M {A
Ek@evH aEA nI aRiykyM
ec@M. yi
AEylieRpv t ien
tier nI vLer dxic@ pRu. nI pR
u, yi AEy nziieiri!
atien { hArM EpAel cvc
ryHM! qH. 13nI ahrikyM qni
etier sMsArikyM ecyHt. nI
opAwtvN sMsArikyM nI pR
oAErAvAM {A EkkyM ec
yHt! aet, {A nie vic@.
14
qeR yjmAnnAy yEhAv kArM
pRy, {A nie nziiEA
mi m}uvM sEAxiM. 15yi AEy
rAjYM nziieEA nI sEAxi

35

ci. nieyM {A aen eek


kArYM ec@M. esyIpvtvuM EdAM
rAjYMm}uvM nziiewM. aEA
{AnA yEhAveyH nI aRiyM.
yi

AEyEdzM punniiewM
mxYpuA, yi
AEylieR
pvtELAwH
qniEvi
sMsArik. yEhAvyew vcni
ecviEyAA yi AEylieRpvt
ELAw pRyk! 2yjmAnM yEhAvy
mAyv kArM pRyevH av
ErAw pRyk, z@ nieL dxic@ pR
u. av pRu, hA! ni avew
AcInpvt {L@EwtAM!
3
atinA yi
AEyliel pvt
ELAwH qniEvi vcik. yjmA
nM yEhAvymAyv kArM pRy
evH avErAw pRyk, z@ ni
L@ew ngreL nziikyM qlAvz
niM nieL mikyM ec
yH t . ni EzxirAxH \ Aew
eekvzmAtinANH av ecyHt
tH. pie jn nieLi sMsAri
kyM mrL@kyM ecyHt.
4
atinA, yi AEyliel pvtEL,
qeR yjmAnnAy yEhAvyew vA
k ik! pvtELAwM k
ELAwM avikELAwM tA}H v rkELAwM
nYAvzixHwELAwM ilum bAi
rAxH \ LA
prihsiewkyM
ekAywiewkyM ecyHt pritY
mAy ngrELAwM oeyANH qeR yj
mAnnAy yEhAv pRytH. 5qeR
yjmAnnAy yEhAv pRy, {A
stYM ec@kyM rAxH \ etier
sMsArikyM ec@M. EdAmientier
{AeneR ashixHNtyew agHni
EyAew sMsAriM! EdAmienyM m@
rAxH\eLyM {A qeR EkApini
ryAM. rAxH\ qeR EdzM eek
vzewi. qEALM pucHCM ati
EnAw kANiA k}iu. qH hAd
mAyi av a piwicwiyEA.
ekAywiAM nziiAmANv
a piwiecwtH!
6
atinA yi
AEy Edzei
kArM pRyk. pvtELAwM
kELAwM avikELAwM tA}HvrkELAwM
sMsArik. yjmAnM yEhAvymAy
v kArM pRyevH avErAw
pRyk, {AeneR ashixHNtey
yM EkApeyM qniAyi sMsAri
A avdiM. qekAeA,
niH rAxH\LiniM vLer
avmtik shiEivi.
7
aekAH qeR yjmAnM yEhA
vymAyv kArM pRy, {AnA
Q zpTM ec@v! niL@ew
@m rAxH\H amlM vLer
apmAnM shiEivemH {A zp
TM ec@.
8
qA yi AEyliel pvtEL,
niLi putiymr n@vyHew

36

827
kyM qeR jnAyi p}L@A
kyM ec@M. qeR jnM w tiriek
vM. 9 {A niELAewAmH. {A
nieL shAyiM. ni }umRi
wM. mxY nii vi vityHM.
10
nii anvDiEpjIviM. yi
A
EywMbM m}uvM aview vsiM.
ngrH avyi vsi jn
L@AM. nziie l pun
niiewM. 11ni {A nirvDi
mxYeryM m]geLyM nM. av
vLkyM DArALM ikL@AvukyM
ec@M. p}ykAleEAel niLi
jIviA {A mxYer ekAuvM.
niH {A pEtienA n
yAM. aEA, {AnA yEhAv
eyH niLRiyM. 12aet, nirvDiL@
keL-qeRjnmAy yi
AEylukAer
-{A niL@ew rAjYE nyiM.
ni avew avkAzmAyiriM.
niLini oriluM avew ikeL
aphrikyil.
13
qeR yjmAnnAy yEhAv
kArM pRy, yi
AEyEdzEm, jn
niei dxic@pRy. nieR
jne nI nziic@evH av pRy
. avew ikeL nI aphric@
evM av pRy. 14pE nIyini
L@keL nziiil. avew ikeL
nIyini aphrikyil. qeR yjmA
nnAy yEhAvyANH ArY pR
tH. 15anYrAxH\ ni nie ap
mAniA {A avdiil. niLini
Em avrA pIfiiewkyil .
nIyini nieR jntyew ueL
aphrikyil. qeR yjmAnnAy
yEhAvyANH ArY pRtH.
yEhAv teRte sE
rien sMriM
16
anrM yEhAvyew aLAwH
qniAyi. av pRu, 17mxY
puA, yi AEylieRwMbM avew
sVM Edzvsic @ . pE t
ecyHt tikekAH av Edze
kLewi. av qniH vAy
o OIeyEAelyAyi. 18 Edz
H L@keL ekAH av rMcii.
tL@ew vi#h mlM av Edz
e amAi. atinA {Anver
{Aen EkApiciev kANic@
ekAw. 19aver {A rAxH\i
wyi citRikyM sklEdzLiluM
vYApiikyM ecyHt. avew ti
kH ahi zi {A nki.
20
pE anYEdzLiEpAluM av
qeR vinAme kLewi.
qen? rAxH\ pRu, v
yEhAvyew jntyA. pE av
aveR EdzMvi@. atinA yEhA
vyH cil }L@H!
21
yi
AEylukA tEpAy l
LielAe qeR vinAmM nzii
c@. qniH qeR nAmeecAli vYs

eyehsE
H k 36:9-33

nmAyi. 22atinA yjmAnM yEhAv


ymAyv yi
AEywMbEAwH
kArM pRy, yi AEywMbEm,
nI EpAyiweAe qeR nAme nzi
ic @ .
tvsAniiA
cil
ecA EpAvukyA {A. yi
A
EyEl, nietiyl {Ani ec@k.
qeR vinAmiEviyA
{Ani ec@k. 23qeR mhAnAmM stY
mAyM viem {A rAxH\eL
kANiM. qeR nAme ni dxi
ic @ . nieL {A qeRnAme
drivrAM. aEA, {AnA
yEhAvey rAxH\ aRiyM.
qeR yjmAnnAy yEhAvyANi pR
tH.
24
eedvM pRu, nieL {A
rAxH\LiniM puREekAuEpA
vukyM sVM EdzE tiriek
ekAuvrikyM ec@M. 25anrM ni
eL {A jlM tLic@IkriM.
niL@ew mAlinYemlAM {A k}uki
LyM. v]iek vi#hLini
niLilu a}um}uvM {A k}u
kiLykyM nieL IkrikyM
ec@M.
26
eedvM pRu, niLi {A puti
eyArAAvien niRyHkyM ciArI
tiey mAimRikyM ec@M. niL@ew
zrIriniM {A zilAXdyM qw
kLykyM m] d lmAy mxYXdyM
vc @ trikyM ec@M. 27qeR A
vien {A niLi niEpikyM
ec@M. ni qeR niym a
sri tri nieL {A mA@M.
qeR klnk ni EyAew a
sriM. 28anrM, {A niL@ew pU
vik nkiy Edz ni vsi
M. {A niL@ew eedvvuM ni
qeR jntymAyiriM.
29
eedvM pRu, nieL {A ni
L@ew aiyini rikyM ni
eL pripAlikyM ec@M. DAnYEAw
vLrA {A kiM. nietier
{A piNiAle ekAuvrikyil.
30
ni niyM rAxH\iwyi pi
NiAerM drierm apmAnM
EnriwAniwyAkAtiriA niL@ew mr
Li p}M sm]iyAyi vLkyM
vylukLi nl v iLvuAkyM ec
@M. 31ni niL@ew cIv]i
keL asHmriM. aArY nAyi
ielH ni oAiM. aEA
ni sVM pApM ekAwMv]
ikM sVyM evRuM.
32
qeR yjmAnnAy yEhAv pRy
, ni tH oAic@ekA_k, ni
L@ew nyHAyl {Ani ec@tH!
qeR sEpriEviyA {Ani
ec@tH! yi AEywMbEm, ni
sVM jIvitmAeLecAli litM
apmAnitmAvuk!
33
qeR yjmAnnAy yEhAv
kArM pRy, niL@ew pApeL

eyehsE
H k 36:34-37:16

828

{A k}ukiLy divsM jneL


{A niL@ew ngrLiEl tiriek
ekAuvM. nziie ngr
punniiewM. 34vijnmAe
EdzM vIuM }umRiewM. v}i
kw EpAv mi atien
nYmAyi wti pkrM aview xi
ecewM. 35av pRyM, pH Q
EdzM nziiei. qAliEA
tH edEtAM EpAelyAyiri.
ngr nziiei. av tk
M nYvumAyi. qAliEA
av sMritvuM jnvAsmvymAyi
ri.
36
eedvM pRu, aEA ni
iluM avEzxi rAxH \ ,
{AnA yEhAveyM nziie
l {A punniic @
evM aRiyM. nYmAyi Q EdzH
{A plM xi ecyHtiri. {AnA
yEhAv. {AnANiArY pR
tH, aveylAM {A sMBviik
yM ec@M!
37
qeR yjmAnnAy yEhAv ArY
pRy, yi AEy wMbe
qeRywE vtiM ArY
tAyi ecA qEAwAvzY
ewAM {A avdiM. aver
vlieyA jntyAyi {A vL
kyM ec@M. av ipeLEA
el yiriM. 38viEzx/vAlH,
bliAy ecriyAipLA
eyzElM niRu. aEtEpAel jn
ngrLiluM nziie lLiluM
niRyM. aEA, {AnA yEhAv
eyH avrRiyM.
vr aikL@ew dznM
yEhAvyew zi qiEl
v. yEhAvyew AvH qe
ngri puREH qwekAu
EpAvukyM tA}Hvryew nwviekAu
nikyM ecyHt. 2tA}Hvr niRey mri
c v ew aikLAyi. yEhAv
qe aikiwyilUew i nwi
c@. tA}Hvryi vLer aik Ayi
. aik vLer vritAyi
{A ku. 3 anrM qeR yjmAnM
yEhAvymAyv qEAw pRu,
mxYpuA, Q aik jIv
vyHAnAEmA?
{A rM pRu, qeR yjmAn
nAy yEhAEv, EcAdYirM nin
mAEm aRiy.
4
qeR yjmAnnAy yEhAv qEAw
pRu, qniAyi aikELAw
sMsArik. aikELAwH kArM
pRyk, vr aikEL, yEhAvyew
vAk ic@ Ekk! 5qeR
yjmAnnAy yEhAv niELAwH kArM
pRy, niLi {A zVAsM niR
yH M. ni jIv vyH kyM
ec@M! 6 niLi {A {rukL@M mAMs
v@M vc @ piwiikyM cMekAu

37

epAtiykyM ec@M. anrM niLi


{A zVAsM niEvziikyM ni
jIvniEl tiriek vrikyM ec@M!
aEA, yEhAv {AnAeH niL
RiyM.
7
atinA {A aikELAwH yEhA
vyHEvi av pREpAel sM
sAric@. aEA {A o vliyzbHdM
Eku. aik cliyH A wi.
aik aikELAwEcvA rM
Bic@! 8 aEA, {ruM mAMsvuM qeR
kmi vc H aikeLepAtiyu
{A ku. cM avey epAti
yAnArMBic@. pE zrIr ani
yil qeA avyHi zVAsM
Ayiil.
9
aEA qeR yjmAnnAy yEhAv
qEAw pRu, qniEvi kAi
EnAw sMsArik. mxYpuA kAi
EnAwH qniEvi sMsArik. yjmA
nM yEhAvymAyv kArM pRy
tAyi kAiEnAw pRyk, kAE, qlA
vzniM vH Q m]tEdhLiEl
zVAsM ky@k! avriEl nizVAsM
niRyHk av vIuM jIvie!
10
atinA {A yEhAvyHEvi
kAiEnAw sMsAric@. yEhAv pR
EpAel, m]tEdhLiEl zVAsM v
kyRukyM ecyH t . av jIvvc H
q}uE@ni. av aEnkmEnkM
EpAyi. av vlieyA eesnY
mAyi!
11
aEA qeR yjmAnnAy yEhAv
qEAw sMsAric@, mxYpuA, Q
aik smsHt yi
AEywMb
eyM EpAelyANH. yi
AEyjnt
pRy, {L@ew aik Ni
vriri. {L@ew tYAznxHw
eiri. { pUmAyM nzii
eiri! 12atinA avErAw
qniEvi sMsArik. yjmAnM
yEhAvymAyv kArM pRy
evH avErAw pRyk, qeR jnEm,
{A niL@ew klRk RkyM
klRkLiniM nieL {A q}uE
ikyM ec@M. nieL {A yi A
EyEdzE ekAuvM. 13qeR
jnEm, niL@ew klRk {A R
kyM atiniM nieL q}uEli
kyM ec@M. aEA, {AnA yEhA
vey niLRiyM. 14qeR A
vien {A niLi niRyH kyM
ni vIuM jIvniEl vrikyM
ec@M. aEA {A nieL niL@ew
sVM EdzE nyiM. aEA,
{AnA yEhAveyH niLRiyM.
ArY {AnA pRetM av
ey nwAiy {AnAeNM niL
RiyM. yEhAvyANH aArY pR
tH.
eydyM yi AEyluM oAkNM
yEhAvyew vcnM vIuM qi
El v. av pRu, 16mxY
15

829
puA, o vwieywkyM atiE
Q sEzem}ukyM ec@k, Q vwi
eydyH M aveR suXLAy
yi AEyjntyHM. pie, meA vwi
wi qwH ati en q}uk,
qyImieR Q vwi EyAEsPiM
aveR suXLAy yi AEylukA
mtH. 17anrM ru vwikL@M
iEck. niL@ew eekyi av
o vwiyAyiIM.
18
atieR aemAeN vizdI
kriA nieR jnM niEAwAvzYe
wM. 19yjmAnM yEhAvymAyv
kArM pRyeH avErAw pRyk,
qyImieRyM aveR suX
LAy yi AEyEgAL@ewyM eekyi
lu EyAEsPieR vwi {AenwM.
anrM vwi {A eydyew vwi
EyAewAMvyHkyM avey rien
yM oiikyM ec@M. qeR eek
yi av o vwiyAyiIM!
20
vwik nieR eekyi avew
mi piwik. vwikLi nI Q
Epk q}uti. 21yjmAnM yEhAvy
mAyv kArM pRyevH jn
ELAw pRyk, yi
AEyjntec
Eciri jntkiwyiniM
{A yi
AEylukAer qwM. nAnA
BAgniM aver smAhricH avew
sVM EdzE ekAuvM. 22aver
{A yi
AEylieRpv t EdzH
oerA rAxH\mAimA@M. oErrAjAvH av
eweylAM rAjAvAyiriM. av ru
rAxH\LAyi wkyil. avrini ru
sA%AjYLAyi viBjiewkyil .
23
av tL@ew vi#hLAElA BIkr
timkLAElA tL@ew m@ tY
LAElA teLe mlinrAkyil.
pE, aver {A av pApM ecyHti
ri skl lLiniM ri
M. aver {A k}ukirAM. av
qeR jntyM {A avew eedvvu
mAyiriM.
24
qeR dAsnAy dAvIdH avEm
rAjAvumAyiriM. avelAMEm oEr
wy mAmAyiriM. av qeR
cL@M klnkL@msric@ jIviM.
{A avErAw pRkArY av
ec@M. 25qeR dAsnAy yAEAbi
{A nkiy EdzH av vsiM.
niL@ew pUvik l jIvic@.
qeR jnvuM aview jIviM. avM
avew ikL@M EprikL@M qe
EmAyi aview vsiM. qeR dAs
nAy dAvIdH qeEM avew EntA
vAyirikyM ec@M. 26avmAyi
{AenA smADAnrA AkyM
ec@M. Q krA nitYmAyi wM. av
H avew EdzM nkAemM {A
stic@. avew L@keL anvDi
yAiIAem {A stic @ .
qeR viwArM aviwyi A
piAemM {A stic@. 27qeR
viwArM avErAewAmAyiriM.

eyehsE
H k 37:17-38:9

aet {A avew eedvvuM av


qeR jntymAM. 28{AnA yEhAv
eyH anYrAxH \ aRiykyM
ec@M. yi
AEylien, aviwyi
{AeneR viwAre qeE
mAyi Apic @ ekAH , {AeneR
vijntyAevH avrRiyk
yM ec@M.

EgAgientiery sEzM
yEhAvyew vcnM qiEl
v. av pRu, 2mxY
puA, mAEgAgilu EgAgiEl EnA
k. Emez, b rAxH \ Liel
vuM mANiyAy EntAvANyA.
qniEvi EgAgientier sMsAri
k. 3yjmAnM yEhAvymAyv
kArM pRytAyi avEnAw pRyk,
EgAgH , Emez, b rAxH \ Liel
vuM mANiyAy EntAvA nI!
pE {A ninetirA. 4 nieR
vAyi ekAL@kLiH nie {A piwi
wkyM tiriekekAuvrikyM ec@M.
nieyM nieR eesnYiel sk
leryM {A puRE ekAuvM.
qlAtirkeLyM tiwyALikeLyM
{A puRekAuvM. av anv
DiyAyiriM. BwA qlAvM oEr
pwc DrivrAyiriM. prickL@M
vAL@kL@M DrivmAyiriM. 5Ep
xY, qEtYApY, pUtH qiviwLi
ni BwA avErAewAmAyiri
M. averlAM tL@ew prickL@M zir
OANL@M
DrivrAyiriM.
6
teR skl eesnikvY<hELAwM
wi EgAemruM AyiriM. vLer vw
ni rAxH\mAy EtAgAM tL@ew
m}uv eesnik vY<hELAewym
AM. twvukAew niryi niEA
ewAM anvDiynvDiyAL@k A
yiriM.
7
tARAyirik. aet, ni sVy
vuM niELAw Eciri eesnY
eLyM tARAk. ni nirIN
EAew tARAyirik. 8 vLerAli
EzxM ni EjAliAyi viLi
ewM. vrAniri vxLi y
iniH punriew Edz
E ni vM. Edze jn
pl rAxH \ LiniAyi smAhri
eH yi
AEyliel pvtLiEl
tiriek ekAuvrevrANH. mkAl
Li yi AEyliel pvt vIuM
vIuM nziieiri. pE, Q
L@k viEdzLiniM tiriek
vvrAyiriAM. averlAM surit
rAyi vsiciriAM. 9pE ni av
er miA vM. ni o ekAw
A@EpAel vM. EdzeyAek mw
o krALEmGMEpAel ni vM. ni
L@M anvDi rAxH\Lini ni
L@ew eesnYvY<hL@M Q jneL
miA vM.

38

eyehsE
H k 38:10-39:7
10

830

qeR yjmAnnAy yEhAv kArM


pRy, aAlH orAzyM niL@ew
mniEl kwvM. ni o dxHw
ptiyAA rMBiM. 11ni
pRyM, {A, mtilukLilA pN
L@ rAjYe miA EpAM.
av smADAni vsi. t
suritrAeNH av k. ngr
eL sMriA @M mtilukeLA
mil. kvAwLi av pU@kL@milav kvAw EpAlumil! 12 jn
eLeylAM EtAlicH {A avew vil
piwicetlAM kvewkyM ec@M.
avew Edz vijnmAeie
iluM anvDi EdzLini ekAuv
rev view vsi. ave
tier {A yM ec@M. EA
jnH kkAlikL@M vsHtvkkL@M
H. ElAkieR nAvlkLi av
vsi-zrAy m@ rAxH\eLey
lAM piwiA Q lLilUew z
mAy rAxH\H kwEpAEkH.
13
ezbyM eddAM tzIziel vYApA
rikL@M avmAyi kcvwMnw qlA
ngrL@M niEAw vilpiwiv
piwiecwAnAENA ni vtH?
sADn ekAywiAM eviyM
sVvuM kkAlikeLyM vsHtvk
keLyM kv ekAuEpAkAmAENA
niL@ew BwAer omic@iytH? vil
piwi sAmAneLl A M ekA
ywic@ ekAuEpAtinAENA ni
vtH q EcAdiM.
14
eedvM pRu, mxYpuA, qni
Ayi EgAgiEnAw sMsArik. qeR
yjmAnnAy yEhAv kArM pRy
evH avEnAw pRyk, yi AEyjnM
smADAniluM surittViluM k}i
yEA nI aver miA vM.
15
vLer vw nieR lniM
nI RivM. aEnkM Eper nI niEA
ewAM ekAuvrikyM ec@M. aver
l A M tirR sriM. ni
vLer vliy, zmAeyA eesnYmAyi
riM. 16nI qeR yi AEyjntyHe
tier yM ecA vM. Edze mw
o krALEmGM EpAelyAyiriM nI. vrA
niri divsLi qeR Edzi
entier yM ecA nie {A
ekAuvM. EgAEg, aEA, {Aen
znAeNH rAxH\ pWiM! av
qe driA pWikyM {A vi
enH aRiykyM ec@M. {A
niEAwH qec@emH av kAM.
17
qeR yjmAnnAy yEhAv kArM
pRy, vLer pu nieLi {A
pRi. {AeneR dAsArAy
vAcker pEyAgicu. avetier
yM ecA nieL {A ekAuv
emH yi AEyliel vAck qni
Evi pRu.
18
qeR yjmAnnAy yEhAv pRu,
smyH yi AEy Edzientier
yM ecA EgAgH vM. qeR EkApM

{A kwiiM. 19qeR EkApiluM


ashixHNtyiluM {A stYM ec@
+ yi
AEyEdzH aH atiz
mAy o kmAemH {A KYA
pi. 20 smyH skljIvjAl
L@M ByMekAu luuM. kwliel m/Y
L@M kAziel pikL@M kA@m]g
L@M nili}u nw sklecRu
jIvikL@M sklmxYM ByMekAu
viRyH M. pv t tAe}vI}ukyM
ki}uAMAy mlk tkvI}ukyM
ec@M. ql A mtilukL@M nilE
vI}uM!
21
qeR yjmAnnAy yEhAv pRy
, yi
AEylieR pv t Li
EgAgientier qlArM BIkrtkeLyM
{A viLiM. aveR BwA prsHprM
mikyM tL@ew vAL@kLA pr
sHprM ekAl@kyM ecuM. 22EgAgien
{A ErAgL@M mrNvuM ekAuzii
M. EgAgieRyM aveR vliy ees
nYieRyMEm {A li}vuM
tIyM gkvuM m}EpAel epiM.
23
aEA {A qmhtVmvnAeN
{A etLiyiM. {A vinA
eNM sVyM etLiyiM. anvDi rAxH\
{A ArY ec@tH kA
kyM {AnArAeN mnilAkyM
ec@M. aEA {AnA yEhAv
eyH av aRiyM.
EgAgieRyM EsnyewyM mrNM
mxYpuA, EgAgientier qni
Evi sMsArik. yjmAnM
yEhAvymAyv kArM pRy
evH avEnAw pRyk, Emez, b
rAxH\Liel vuM mANiyAy EntA
vA nI! pE {A ninetirA.
2
nie {A piwiwkyM tiriek ekA
uvrikyM ec@M. vLervwniM
nie {A ekAuvM. yi AEyliel
pvtetier yM ecAnA
nie {A ekAuvrik. 3pE, nieR
w eekyiniM {A vil@ ti
yiwM. vleekyiniM aukL@M
tiLyM. 4yi AEyliel pvtLi
nI vDiewM. nIyM nieR eesni
kvY<hL@M niEAewAm skl
rAxH \ L@M yi vDiewM.
nieL {A mAMs-kLAy qlArM
pikM sklkA@m] g mAyi
nM. 5 ni ngriEl Evzi
yil. vylukLivcH ni vDi
ewM. {A aLiyiri! qeR
yjmAnnAy yEhAvyANH ArY
pRtH.
6
eedvM pRu, mAEgAgiM tIrEdz
vAsikemtier {A tI ayyHM.
t suriterH av k.
pE {AnA yEhAveyH avr
RiyM. 7qeR yi
AEyjntyH iw
yi qeR vinAme {A aRiy
mARAkyM ec@M. qeR vinAm
e mxY nziiA {A wekA

39

831
wkyil . {AnA yEhAveyH
rAxH\ aRiyM. yi AEylivi
nAyv {AnAevH av aRiyM.
8
kAlieR vrvAyi! a sMBvi
M! yEhAvyANH ArY pRtH.
{A pRytH divseiyANH.
9
aEA, yi AEyliel ngrLi
vsiv puREiRiEAM.
z@vieR yD EzKricH av
nziiM. prickL@M vil@kL@M au
kL@M gdkL@M L@M ql A M av
kiM. yDeL av }uv
xE viRkAyi pEyAgiM. 10Q
yD viRkAyi pEyAgiti
nA avH vylini viR EzKri
kEyA vniniM viReviey
wkEyA Evivril. avriniM
EmAxHwiA v BwAriniM av
vilEyRiy vsH t kvewM.
avriniM nl vsHt aphric
BwAriniM nl vsH t av
qwM. qeR yjmAnnAy yEhAvyA
Ni pRytH.
11
eedvM pRu, aEA, EgAgien
}ic i wA yi
AEyli {A o
lM etrewM. cAvukwli ki}
, sAriL@ew tA}HvryilANv
sMsHkriewk. atH sArikL@ew
v}i twyM. qeA EgAM aveR
m}uv eesnYvuM l }ici
wewM. jn atien EgAgieR
eesnYieR tA}Hvr q viLiM.
12
aver }iciwA yi AEywMbM
}u mAseLwM. Edze mAA
av ecEH. 13Edze jn
z@BwAer }iciwM. {A
qnite mhtVmA divsM
av sirAyiIM. qeR yjmA
nnAy yEhAvyANi pRtH.
14
eedvM pRu, Edze mAA
pNiA, aver }iciwkey m}u
v smyEjAli niyrAM. av
}umAsE pNieywuM. av m]t
EdhEtwi inwM. 15 pNiA
etru ekAunwM. avrielAv
o ai kA av atieR aw
H o awyALmiwM. mRvu ec@v
vH EgAgieR eesnYieR tA}Hv
ryi ai mRvuec@Mver
awyALM aviewe AM. 16mric
vew ngrM hEmAnA* qRiyewM.
aen Edze av IkriM.
17
qeR yjmAnnAy yEhAvyANH
ArY pRtH , mxYpuA,
skl pikELAwM kA@m] g ELAwM
qniEvi sMsArik. avErAwH
view vrik! view vrik! M Eck.
niAyi {AenA Q bli
v tik. yi AEylieRpvt
Li o vliy bliyAM. vH mAMsM
tikyM rM wikyM ec@k.
18
zrAy BwAew zrIrLini
hEmAnA irH qA qAy
pdinM.

eyehsE
H k 39:8-29

mAMsM ni tiM. ElAkEntAL@ew


rM ni wiM. av bAzAni
ni NAwkeLyM AwkeLyM
EkAlAwkeLyM twic kALkeLyM
EpAelyAyiriM. 19niH vzYm
ekA}utiAM. niAvzYm
rM, rAEvALM wiAM.
{A niAyi ekAl@ qeR bli
kLiniH ni tikyM wikyM
ec@M. 20niu BiA qeR Emz
yi niRey mAMsmAyiriM. tir
kL@M EtrALikL@M zrAy BwAM melA
EpArALikL@M atiluAM. qeR
yjmAnnAy yEhAvyANiArY pR
tH.
21
eedvM pRu, {A ecyHtiri
kArY kANA anYrAxH\eL {A
avdiM. rAxH\ qe d
riAM wuM! z@vientier {A
pEyAgic zi av kAM. 22pie,
a mt, {AnANvew eedvmAy
yEhAveyH yi
AEywMbM aRi
yM. 23yi AEywMbM twvukArAyi
piwieH anYrAjYLiEl ekAu
EpAketH qekAeH rAxH\
aRiykyM ec@M. qeR jnM
qnietier tiriuevH av pWi
M. atinA {A avriniM
tiriu. z@ aver EtAliA
{AniwyAi. atinA qeR jnM y
i ekAle@. 24av pApM ec@k
yM sVyM mlinrAkyM ecyHt. ati
nA avew v]ikH {Anver
ziic@. {A avriniklukyM
aver shAyiA vistikyM
ecyHt.
25
atinA
qeR
yjmAnnAy
yEhAv kArM pRy, ni yAEA
bieR wMbe {A twviniM
tiriek ekAuvM. m}uv yi AEy
wMbEAwM qni kANYmAyi
riM. qeR vinAmEAw {Aen
eR tIxHNt kwiiM. 26jn t
L@ew lyM qnietier qen tiri
uevM mRM. av sVM EdzH
suritrAyi jIviM. M aver
Byewkyil. 27qeR jne {A
anYrAjYLiniM tiriek ekAu
vM. aver {A avew z@L@ew
EdzLiniM smAhriM. aEA,
{AenmAM vinAeNH anvDi
rAxH\ kAM. 28avew eedvmA
yEhAv {AnAeNH avrRiyM. q
ekAeA, {Anver avew vIwk
LiniM oAwikyM anYrAjYLi
El twvukArAyi viwkyM ecyHt.
anrM {Anver omic@i av ew
sVM EdzE mwieAuv rikyM
ecyHt. niEm avrilAeryM {A
rAxH\iwyi oriwM Epi
29
yil .
qeR Avien {A
yi AEylieR wMbiEm ecA
riyM. aAli EzxM, {AenAri
luM qeR jniniklukyil.

eyehsE
H k 40:1-24
qeR yjmAnnAy
pRtH.

832

yEhAvyANi

putiy eedvAlyM
{ vAsikLAyi ekAu
EpAketieR pAMv
xieR rMBmAsieR (oEwAb)
pAMtIyti yEhAvyew zi qi
El v. bAbiElAkA eyzElM
piwiecwti ptinAlu vx
EzxmANitH . aH , o dzni
yEhAv qe aviEw ekAuEpAyi.
2
o dzni eedvM qe yi A
EyliEl ekAuEpAyi. av qe
o y pvtiE nii.
pvti, qni milAyi et
vzH ngrM EpAel kANe o ekiw
mAyi. 3yEhAv qe aviEw
ekAuv. aview, misewiy
evlMEpAel tiLu orAL@Ayi
. ayAL@ew ki o Ni nAwyM
aLvuEkAluM Ayi. kvAwinri
ki nikyAyi ayA. 4ayA
qEAw pRu, mxYpuA, nieR
kkL@M kAkL@M pEyAgik. ti
ellAM EnAkyM {A pRy i
c@ EkkyM ec@k. {A nie
kANic@ t kArYeLlAM ik.
qekAeA, {A nie qlAM
kANic@ttinH nI EA@ ekAu
vreiri. nI kAetl A M
yi AEywMbEAw pRyNM.
5
lye i puRmti Ayi
{A ku. mxYeR ki
sADn aLA orLvuEkA
Ayi. atinH Ru m}M nILmA
yi. atinA ayA mtilieR
knM aL. o EkAlAyi atieR
knM. ayA mtilieR yrM aL.
o EkA yrmAyi atinH.
6
pie ayA ki}E kvAwi
El EpAyi. ayA pwik kyRiecl@
kyM kvAwieR cvi@pwi aL
kyM ecyHt. atinH o EkA vItiy
Ayi. aw RwiM o EkA
vItiyAyi. 7 pARAvukAew mRik
H oEkA nILvuM oEkA vitiymA
yi. mRikL@ew Biik ti au
m}M aklM. lyiEl tirii
kvAwieR avsAni pUmKi
nrieky RwiH o EkA vIti.
8
pie mxY pUmKM aL.
9
atinH q@m}M nILmAyi. kvAw
ieR puRm BiikL@M ayA
aL. oAErAvze BiiM rum}M
vItiyAyi. lyiElBimK
mAyi ni kvAwieR avsAni
lAyi pUmKM. 10kvAwieR
vzM m ekAc@mRik vItmAyi
. qlA mRikM oEr aLvAyi.
avyew pAzVBiikemlAM oEr
aLvAyi. 11ayA kvAwieR
EvzndVArM aL. atinH pm}M
vItiyM ptim m}M nILvumAyi.

40

12

oAErA mRiyewyM mi tA}H o


BiiyAyi. BiiH o m}M
epAvuM o m}M knvumAyi. mRi
k smcrmAyi. oAErA BiiM.
Ru m}mAyi nILM.
13
o pARAvumRiyew Emryew
arimt aw mRivery Evz
nkvAwM ayA aL. atH pu
m}mAyi. oAErA vAtiluM mE vAti
li Ener qti vzAyi. 14m
e pUmKieR vzLiel k
ayA aL. atieR ek aLvH
aRup m}mAyi. pUmKieR vz
Liel k iyAyiu
kvAwM. 15puRe EvznkvAwi eR
ri mt pUmKieR mE aM
ver a m}mAyi. 16qlA pARA
vumRikL@ewyM pAzVBiikL@ewyM
pUmKieRyM mkLi ecRiy jnA
lkL@Ayi. jnAlkL@ew vItiEy
Riy BAgM EvznkvAwinBimKmAyi
. EvznkvAwieR puRvu
m BiikLi pnmr ElKnM
ecyHti.
puRe mM
anrM mxY qe puRe
mE nyic@. mi iluM
m mRikL@M o nwAtyM {A
ku. vriEnAw EcM nwAtyHH
aBimKvumAyiAyi mRik. 18Ev
znkvAwL@ew nILieRy vIti
nwAtyHAyi. EvznkvAw
ieR ake aMver qtAyi
nwAt. 19tA}e Evzn kvAw
ieR akM mt ake mieR
puRMvery aklM mxY aL.
ki}vzM aEt EpAelte vw
vzM atH Ru m}mAyi.
20
pie mxY puRe mi
@m mtiliel vwe EvznkvAw
ieR nILvuM vItiyM aL. 21Q
kvAwiM atieR oAErA vz
m mRikM atieR pUmKi
emAe dYe kvAwieR aEt
aLvAyi. kvAwinH ap m}M
nILvuM pu m}M vItiymAyi
. 22atieR jnAlk, pUmKM, pn
mrL@ew ciNik qivyHM ki}
e kvAwieR aEt aLvAyi.
puRH, kvAwMver nyi }u pwvu
kL@Ayi. atieR pUmKM kvAw
ieR ake arikilAyi. 23vw
e kvAwieR qtivzniH m
i RuekyM ki}vzM o kvAw
mAyi. ake Biiyilu
kvAwM mt puRe Biiyilu kvA
wMver mxY aL. kvAwM mt
kvAwMver Ru m}mAyi.
24
anrM mxY qe ete
mtiliEl ekAuEpAyi. ete Bii
yi {AenA kvAwM ku. atieR
pAzVBiikL@M pUmKvuM ayA
aL. av m@ kvAwL@ew aEt aL
17

eyhsHElinA
vivrie
lyieR o punniANM

500

aLvuk 20.67 ukLuew (52.5 es. mI.) kYubiH nILi0


50

puRmvAtiliel
ki}EvAwM
Copyright @ 2003 by world Bible Translation Center

eyehsE
H k 40:25-49

834

25

vAyi. jnAlkM pUmKiM


Ayi aLvuk m@ kvAwL@
ewyM pUmKL@ewyM EpAel teyA
yi. kvAwinH ap m}M nILvuM
pu m}M vItiymAyi. 26Q
kvAwiElH }u pwvukL@Ayi.
atieR pUmKM kvAwieR ake
arikilAyi. kvAwieR vz
LilumAy BiikLi pnmrL@ew
ci ElKnM ecyHti@mAyi
. 27ake mieR etvzH
o kvAwmAyi. ake Bii
yiel kvAwMmt puRe Biiyiel
kvAwMver mxY aL. kvAwM
mt kvAwMver Ru m}mAyi.
ake mM
anrM mxY qe ete
kvAwilUew ake mE nyi
c@. Q kvAwM ayA aL. ake
mE m@ kvAwL@ew aEt aL
vAyi Q kvAwinH. 29atieR mRi
k, pAzVBiik, pUmKM qivyM
m@ kvAwL@ew aEt aLvukL@v
yAyi. kvAwiM atieR pUmK
i iluM jnAlkL@Ayi. kvA
winH ap m}M nILvuM pu
m}M vItiymAyi. 30pUmKi
pu m}M vItiyM au m}M nILvu
mAyi. 31atieR pUmKM puRe
minH etAw kvAwieR
aYilAyi. kvAwieR
puRm BiikLi pnmr El
KnM ecyHti. kvAwiEl nyi
q@pwikL@M aviewyAyi.
32
anrM mxY qe ki}
vz LiEl nyic @ .
ayA kvAwM aL. atinH m@ kvAw
L@ew aEt aLvukLAyi. 33ati
eR mRik, pAzVBiik, pUmKM
qivyHM m@ kvAwL@ew aEt aL
vukLAyi. kvAwiM atieR
pUmKiM @mAyi jnAlk A
yi. kvAwinH ap m}M nILvuM
pu m}M vItiymAyi.
34
atieR pUmKmAke, puRLi
etAw kvAwieR owvilumAyi
. kvAwieR vzm Bii
kLi pnmr ElKnM ecyHti@
mAyi. kvAwiEl nyi
q@ pwvukL@M aviewyAyi.
35
anrM mxY qe vwe
kvAwiEl nyic@. ayA atH aL
. atiM m@ kvAwL@ew aEt aLvu
kLAyi. 36atieR mRik, pAzVBi
ik, pUmKM qivyHM m@ kvAw
L@ew aEt aLvukLAyi. kvAw
iM atieR pUmKi iluM
jnAlkL@Ayi. kvAwinH a
p m}M nILvuM pu m}M vIti
yM Ayi. 37atieR pUmKM puR
LieR etAw kvAwieR
avsAnilAyi. kvAwieR
puRvum BiikLi pnmr
28

ElKnM ecyHti. kvAwiEl


nyi q@ pwikL@M aviewyAyi
.
blik tARAA mRik
Q kvAwieR pUmKE R
vAtilu o mRiyAyi.
puErAhitA EhAmyAgi m] g
eL k}u lmAyi atH. 39Q
pUmKieR vAtilinipuRvumAyi
ru EmzkL@Ayi. EhAmyAg,
pApblik, aprADblik qiv
yHAy m]g vDieitH Q
EmzkLiE vcAyi. 40Q pUmK
ieR puRMBiiyiel vAtilieR
puRvumAyi ru Emzk wiyAyi
. 41aen akMBiiyiE nAlu
EmzkL@M puRMBiiyiE nAluEmzkL@
mwM q@ EmzkL@Ayi. bliAy
m] g eL ekAl A Q EmzkLANH
puErAhitA pEyAgictH. 42EhAmyA
gAyi eckl@ekAuAiy
nAluEmzkL@M Ayi. Q EmzkH
or m}M nILvuM or m}M vItiyM
o m}M yrvumAyi. Q Emzk
Li, puErAhitA EhAmyAgM
m@blikmAyi m]geL ekAlAp
EyAgi tL@ew pkrN vc@.
43
aview BiikLi miu vItM nIL
m ekAL@kL@Ayi. v}ipAwk
L@ew mAMsM Q EmzkLilA vcitH.
38

puErAhitAew mRik
nwmH gAykAyi ru mRik
L@Ayi. o etEABimKIkricH
vwe kvAwiEnAw EcAyi.
mEtH vwEABimKIkricH ete kvAw
iEnAw EcmAyi. 45 mxY
qEAw pRu, lyi <x
nw puErAhitAtANH et
EA@ tiriiri mRi. 46qA vw
EA@ mRi yAgpIWi <x nw
puErAhittANH. Elviyew
EgAArANH puErAhitA. qA
Q rAme sMGM puErAhitA
sEdAieR pigAmikLA. yEhA
vey <xiA blikL@mAyi yAg
pIWiEl EpAkA avAdmtH
av mAmA. 47 mxY ak
LM aL. tLM o zriyAy smcr
mAyi. atinH Ru m}M nILvuM Ru
m}M vItiymAyi. lyieR
milAyi yAgpIWM.
44

lyieR pUmKM
anrM mxY qe ly
ieR pUmKiEl nyikyM
pUmKieR puRm Biik
aLkyM ecyH t . oAErA pAzVBi
iM au m}M knvuM m m}M
vItiymAyi. avyHiwyilu
w ptinAlu m}mAyi. 49pUmKinH
p m}M nILvuM pu m}M vIti
ymAyi. pwvuk pUmKMver A
48

835
yi. pUmKieR puRvum
BiikH oAErAi oAErA vIt
vuM Ayi.
eedvAlyiel ativilM
anrM mxY qe vi
lE ekAuEpAyi. ayA
mRiyew vze BiikL@M aL
. BiikH oAErAvzM Ru
m}M vItmAyi knM. 2vAtilinH p
m}M vItiyAyi. EvzndVAr
ieR pAzVH au m}mAyi
. mxY mRi aL. atinH
nAl m}M nILvuM p m}M vIti
ymAyi..

41

eedvAlyiel ativilM
pie mxY avsAne
mRiyiEl EpAyi. EvznkvAwi
eR vzeyM Biik ayA
aL. oAErA pAzVBii@M ru m}M
knvuM }u m}M vItiymAyi. Ev
znkvAwinH Rum}M vItiyAyi
. 4anrM ayA mRiyew nILM
aL. atinH p m}M nILvuM
p m}M vItiymAyi. ayA
qEAw pRu, tANH ativi
lM.
3

lyi ilum mumRik


anrM ayA lyieR Bii
k aL. atinH Rum}M knmAyi
. lyi iluM pAzVmRi
kL@Ayi. avyH nAlu m}mAyi
vIti. 6oiEm oAyi mnilk
LilAyAyi pAzVmRik. oAErA nil
yiluM m mRik vItmAyi.
lyieR Biik tAuk
ekAA niiyitH. pAzV
mRik Q tAukLi tAiyi.
pE av lyBiikLi sHpzici
il. 7 lyi@m pAzVm
RikL@ew oAErAnilyM tA}e niley
A vItiEyRiytAyi. lyi
ilum mRikL@ew Biik mkLi
El EpAEARuM vIti Ruv.
atinA mkLile nilkLiel mRi
k wt vItiyvyA. vuM
tA}e nilyiniM mYnilyilUew
mkLile nilver o EkANiwiy
Ayi.
8
lyi @M o y tRyM
{A ku. atH pAzVmRikL@ew awi
RyAyi. atinH Rum}mAyi
yrM. 9pAzVmRikL@ew puRMBiiH
aum}mAyi knM. lyieR
yM 10puErAhitew mRikL@ewyM pAzV
Biikiwyi o R EdzmA
yi. atinH p m}M vIti. ly
i ilumAyiAyi atH. 11pA
zVmRikL@ew vAtiluk y tRyi
El Ri. vwvzM et
vzM oAErA EvznkvAwmAyi
. y tRyH @pAwM aum}
5

eyehsE
H k 41:1-26

mAyi vIti. 12lyieR pwi


ARH Q niErADitEmKlyi o mir
mAyi. mirinH q}up m}M
vItiyM etARu m}M nILvumAyi
. mirieR Bii @ pAwM
aum}M knmAyi. 13anrM
mxY lyM aL. lyinH Ru
m}M nILM. mirvuM atieR mtilukL@M
awM niErADitEmKlyAekyM Ru
m}mAyi. 14lyi mi ki}
vze niErADitEmKlyH Ru m}mA
yi nILM.
15
lyi piilu niErADitEm
Klyiel mirieR nILM mxY
aL. o Biimt mE Biiver
Ru m}mAyi aLvH. ativi
liM viliM akLi
nBimKmAyi pUmKiM 16qlA
BiiyiluM twilkk tRc i .
ati ilum skljnlukM
ktkM twiekAu a}i Ayi
. EvznkvAwi mIety
17
Biiyew BAgM tRmt jnluk
ver lyi@M plkk tRci
.
lyieR ake mRiyiluM puR
e mRiyiluM qlA BiikLiluM
18
ekbumAlAKmAewyM pnmrL@ew
yM ci ElKnM ecyHti.
qlA ekbumAlAKmAM ru mK
Ayi. 19o mKM ovze pn
mriEl EnA o mxYERtA
yi. mEtH mRuvze pnmriEl
EnA o siMhieR mKvuM. av
lyi @M ElKnM ece
i. 20tRmt vAtili mkLilu
nilver vilieR ql A
BiikLiluM ekbumAlAKmAeryM pn
mreLyM ElKnM ecyHti.
21
vilieR puRvum
Biik smcrmAyi. ativi
li milAyi twiekAuA
iy 22yAgpIWM EpAel EtAi
qEA Ayi. atieR yrM m
m}M. nILM rum}M. mlkL@M vwM vz
L@M twiekAuAemANH .
mxY qEAw pRu, tA
yEhAvyew siDiyilu Emz.
23
viliM ativi l
iM oAErA rtAyi.
24
oAErA ktM ru ecRuktkekA
uAiyvyANH. oAErA ktM yTA
i cli oAErA ktkLAyi
. 25vilieR ktkLi
ekbumAlAKmAeryM pnmreLyM
ElKnM ecyHti. BiikLi El
KnM eceiveyEAelte
yi avyM. puRe pUmKi
eR mvzH twiekAu Rwiy
Ayi. 26avyH @M cL@
jnAlkL@Ayi. pUmKieR
puRm BiikLiluM pUmKieR
EmryiluM lyi @m mRi
kLiluM pnmrL@M Ayi.

eyehsE
H k 42:1-43:8

836

puErAhitAew mRi
anrM mxY qe vwe
kvAwilUew puRLiEl
nyic @ . niErADitEdzi vwA
yi, nirvDi mRikL@ o ekiwvuM
vwvze ekiwvumiri BAgE
ANH mxY qe ekAuEpAytH.
2
Q mirinH Ru m}M nILvuM ap
m}M vItiymAyi. vwvze m
wiyANH L@k atiEl Ev
zict.H 3ekiwinH m nilkL@M m@A
vukL@M Ayi. p m}m nw
mM, ekiwiM lyiM wyilA
yi. mRuvzH mRik nwAtyH
BimKmAyi. 4 EvzndVArM vwvz
AyieviluM pm}M vItiyM
Rum}M nILvum o pAt miri
eR etvzwi EpAAyi
. 5-6 Q mirinH m nilkL@ew
yrmtinAluM puRLiElEpA
el k lAtinAluM nwvil
EtM tA}EtM nilkLiel mRikeL
A vLer piilAyi mkLile
mRik. mkLile nil nwvilE
tienAL@M nwvile nil tA}Eti
enAL@M wiytAyi. kArNM- m@
AvH Q lM eekywi. 7mRik
smArmAyi puRLilUew evLiyi
o BiiyAyi. atH mRiku
mi ap m}M nILi yi
. 8puRme mRiniryHH ap m}
mAyi nILM. qiluM lyieR
vzH ekiwieR ek nILM Ru
m}mAyi. 9 ki}vz Q mRik
L@ew awiyilAyi puRmniM Ev
ziviDM EvzndVArM Ayi
. 10mieR vzH Bii wui
wAyi EvzndVArM.
niErADitEmKlyHM mE miriM
awAyi etvzH mRikL@Ayi
. mRikL@ew milAyi 11o pAt
yAyi. av vwvze mRik
eLEAelyAyi. avyH aEt nIL
vuM vItiyM aEt vAtilukL@mANH A
yitH. 12tA}e mRikLiEl Ev
zn dVArM, Biiyew vz v}iyew
R aniM L@k Evzi
viDM mirieR ki}e a
Ayi.
13
mxY qEAw pRu, niErA
DitEmKlyHetiery vwe mRikL@M
ete mRikL@M vimA. yEhAv
yH bliyi puErAhitA
tANH Q mRik. aviewyANH puErA
hitA ati viblivsH t
Biuk. vieweyANH ativi
bli vsHt sUi lvuM.
qeA Q lM vimA.
DAnYbli, pApbli, aprADbli
qivyANH ativiblik. 14vi
EmKlyi Evzi puErAhit
A puRmE EpAimH t
L@ew <xAvO vil
vc i @ EpAkNM. qeA, Q

42

vO vimA. o puErAhi
tnH mAL@k ni lyieR
BAgE EpAkNemi ayA
mRikLiEl EpAvukyM m@vO
DrikyM EvNM.
puRmM
lyieR ake BAgM aL
tH mxY tI. pie ayA
qe ki}e kvAwilUew puRE
ekAuvrikyM Edzi iluM
aLkyM ecyH t . 16m}EAlupEyA
gicH ayA ki}vzM aL. aURu
m}mAyi atieR nILM. 17vwvzM
ayA aL. aURu m}mAyi
atieR nILM. 18etvzM ayA aL
. aURu m}mAyi nILM. 19ayA
pwiARuvzM iEpAvukyM atH aL
kyM ecyHt. atH aURu m}mA
yi. 20lyi @m nAlu
BiikL@M ayA aL. BiiH
aURu m}M nILvuM aURu m}M vIti
ymAyi. viEdze vi
mlA EdzniM Evtiric@.
15

yEhAv teR jni


niwyi vsiM
mxY qe ki}e kvAw
iEl nyic@. 2aview yi A
EylieR eedvieR EtjH ki}
niM v. eedvieR zbHdM kwli
rMEpAelyAyi. eedvieR
Etjini kAzMekAH aviwM
kAzpUritmAyi. 3av ngrM
nziiA vEA}uM ekbA ndItIr
vc@M qniAy dznEpAel
y dznLA {A ktH. {A
nil m@i mKM nilmi
rADic@. 4ki}e kvAwilUewyANH
yEhAvyew EtjH eedvAlyiEl
vtH.
5
anrM AvH qe qwH ak
LiEl ekAuv. eedvAlyM
yEhAvyew EtjSekAu niRi
. 6 lyiiniM ErA
sMsAri {A Ek@. mxY
aEA}uM qnismIpM niA
yi. 7lyi nizbH d M
qEAw pRu, mxYpuA, qeR
siMhAsnvuM pAdpIWvum lmA
NitH. Q lH yi AEyjntyew
yiwyi {A qeEmAyi vsi
M. yi AEywMbM nieyAriluM
qeR vinAme kLewk
yil. rAjAAM avew jkL@M eelM
gikpApmlEmA tL@ew rAjA
Aew m]tEdh view sMsHkriEcA
qeR nAme apmAnikyil. 8t
L@ew Rwi qeR RwiEyAw Ec
M tL@ew kiLAluk qeR ki
LAliEnAw EcM avrini qeR
nAmi nANEwAkyil. mH
aver qiniM EvtirictH o

43

837
Bii mAM. aen av oAErA pApM
ec@EA}uM ekAwMtY ec@
EA}uM qeR nAminH apmAnM v
i. atinAlANH {A EkApikyM
aver nziikyM ecyHttH. 9 ni
av tL@ew eelMgikpApeLyM
rAjAAew m]tEdheLyM qi
nikEl ekAuEpAke. aEA
{A
qeEM
aviwyi
vsiM.
10
mxYpuA, ni yi
AEywM
bEAwH
lyei
pRyk.
aEA lyeiy ptiey
i pWiEA av tL@ew pAp
11
eLec A l i
litrAM.
t
ecyHtiri skltikeLecAliyM
av litrAM. lyieR p
ErK av aRiye. aeten nii
ewNemH av aRiye. Evzn
dVArL@M puRE v}ikL@M qview
eyM atieR skl sVpvuM av
aRiye. eedvAlyieR qlA c
eLyM niymeLyMpi aver pWii
k. eedvAlyieR niymL@M c
L@M av asritinAyi Q
niymL@M cL@emlAM q}utivyH
k. 12tANH lyieR niymM. Q
atikilu pvtieR mk
Liel m}uv EdzvuM ativimA
. tANH lyieR niymM.
yAgpIWM
nILm aLvuEkAlupEyAgic@
yAgpIWieR aLvukLANitH. yAgpI
WieR tRyH @M o }iyAyi
. atinH o m}M }vuM oAErA vz
M oAErA m}M vItiyM. o cA epA
i ati@M o arimAyi
. yAgpIWieR yrM kArmA
yi, 14tRmt tA}e ariver
awiRyew aLvH ru m}M. atinH
o m}M vIti. ecRiy t@mt vliy
t@ver nAlum}M. rum}mAyi ati
eR vIti. 15yAgpIWiel awinH
nAlu m}mAyi yrM. nAlu mlk
M ekAieR pmAyi. 16yAgpIW
iel awinH pu m}M nILvuM
pu m}M vItiymAyi. aetA
smcrmAyi. 17t@M o smc
rmAyi. ptinAlu m}M nILvuM pti
nAlu m}M vItiyM. ati@m ari
kinH ar m}M vItiyAyi. awi
Ryew @m }iH ru m}mAyi
vIti. yAgpIWiEl pwik ki}
vzAyi.
18
anrM mxY qEAw pR
u, mxYpuA, yjmAnM yEhAv
ymAyv kArM pRy, yAgpIW
i c vyA, nI yAg
pIWM niiEA EhAmyAgLi
AM atiE rM tLiAM Q
c pEyAgik. 19sAEdAieR
wMbi nivH o kAL
iey nI pApbliyAyi nM. Elvi
13

eyehsE
H k 43:9-44:4

EgAini puErAhitArANi
v. qni v}ipAwk nki qe
<xivrANH v. qeR yjmA
nnAy yEhAvyANH ArY pR
tH. 20kALyew ri RecwH
nI yAgpIWieR nAluekAukLiluM
tieR nAlu mlkLiluM @m ari
kiluM tLiNM. aen nI yAgpIWe
IkriNM. 21anrM pApbli
yew kALey qwkyM eedvAly
EdzM eedvAlymiri puRM
yTAAnLi EhAmikyM ec@k.
22
rAMdivsM yAetA RvumilA
o EkAlAwien nI aiM. pAp
bliyAyiAyiriM atH. kALeyeAH
yAgpIWM IkricEpAel puErAhi
tA pEyAgic@M yAgpIWM
mAM. 23yAgpIWM mA kM k}i
Aluw nI o RvumilA kALi
eyyM ipiniM o Rvu
milA o NAwienyM aiNM.
24
pie nI avey yEhAvyew si
Diyi aiM. puErAhitA ati
E tLiM. pie puErAhitA
kALeyyM NAwienyM yEhAvyH
EhAmbliyAyi nM. 25pApbliy
iA }udivsE divsMEtARuM
o EkAlAwien vItM nI oM. wAet
o kALieyyM ipiniM
orANAwienyM nI oM. Q m]gH
yAetA nY<ntyM AyiriA
pAwil. 26}u divsE puErAhit
A yAgpIWe mAkyM eedv
e rADitinAyi tARAkyM
ec@M. 27}u divsEzxM, puErA
hitA nieR EhAmyAgM smADA
nblikL@M yAgpIWiliNM.
aEA nie {A sVIkriM. qeR
yjmAnnAy yEhAv pRtANH A
rY.
puRe kvAwM
anrM mxY qe eedvA
lyieR ki}BAge Evz
niElH ekAuv. { kvAw
i evLiyilAyi. kvAwM awciri
kyumAyi. 2yEhAv qEAw pR
u, Q vAti awute kiwM.
Rewkyil. tilUew M
Evzikyil . qekAeA
yi AEylieR yEhAv tilUew Ev
zic i ri. atinA tH awu
te kiwNM. 3yEhAvEyAewAM Bi
EA jnL@ew BrNADipmAM
Q kvAwiliriAM. ayA kvAw
ieR pUmKilUew EvNM Evzi
vA. atiElte EpAvukyM
EvNM.

44

eedvAlyieR vii
anrM mxY lyi
milu vwe kvAwilUew qe
nyic@. {A EnAiyEA yEhAv
yew EtjH eedvAlyi niRy
4

eyehsE
H k 44:5-24

838

ku. {A nil mui mKM nil


mi rADic@. 5yEhAv qEAw
pRu, mxYpuA, EyAew EnA
k! nieR kkL@M kAkL@M pEyA
gik. Q sADnLi EnAk yEhA
vyew lyeiyM atieR qlA
ceLyM niymeLiyM {A
niEAw pRyetlAM EyAew Ek
k. lyiEl EvzndVAr
LiluM vilniM puRE
qlA v}ikLiluM EyAew EnAk.
6
anrM, qe asriA vis
tic skl yi AEylukAmAyi Q
sEzM nk. avErAw pRyk,
qeR yjmAnnAy yEhAv kArM
pRy, yi
AEywMbEm, ni
ecyHtiri ByrkArY qni
mtiyAyiri! 7 ni viEdzikeL
qeR lyiEl ekAuv-av
rAke yTAi priECdnM ecyHt
vrAyiil-av teL pUmAyM
qni smikyM ecyHtil. a
kArM nieLeR lye a
mAi. new krA ni lMGikyM
ekAwMtY ec@kyM ecyH t .
pie nieLniH avuM ekA}uM
rvuM v}ipAwkLic@. pE atH
qeR lye amAkEy ec
8
yH t Z.
qeR vivsH t eL
ni pripAlicil. qeR vi
lieR mtl ni viEdzikeL
lic@!
9
qeR yjmAnnAy yEhAv kArM
pRy, stYmAyM pricH E CdnM
ecyHtiilA o viEdzi qeR ly
iEl vrtH - yi
AEylukAiw
yi irtAmsArnAy o viEdziyA
eNiEAluM. qeR lyiEl
vrA k}iytimH ayA pri
cH E CdnM nwkyM pUmAyM
qni sVyM smikyM EvNM.
10
pH , yi
AEylukA qiniM
tiriEA ElvY qe vi@EpAyi.
tL@ew vi#hL@ew piAel EpAkA
nANH yi AEy qe vitH. ElvY
tL@ew pApi ziiewM.
11
qeR vil <xnwA
etrewevrAyi ElvY.
lyieR kvAwH av kAv
ni. jnL@ew blikM EhAmyAg
mAy m]geL av ekA.
jneL shAyiAM aver <xi
AM etrewevrAyi
av. 12qA ElvY qnieti
rAyi pApM ecAnANH L@keL shA
yictH! tL@ew vi#heL rADi
A av jneL shAyic@! ati
nA avetier {A Q stYM ec@
, avew pApH av zii
ewM. qeR yjmAnnAy yEhAvyA
Ni pRtH.
13
atinA ElvY puErAhitAer
nilyi qeRywE vrtH. qeR
etiluM vivsH t vieREyA

ativivsH t L@ewEyA awE


euM av vrtH. tL@ew ekAwM
tY mlm ziyM nANEwM
apmAnvuM av sVyM mNM.
14
qA lyieR mtlArA
kA aver {A avdiM. ly
i av EjAli ec@kyM ati
i ecE kArY av ec@k
yM ec@M.
15
ElviEgAAerlAM puErAhitArA
NH. pE, yi AEylukA qnietirA
yEA
sAEdAieRwMbi
ni puErAhitA mAEm qeR
vilM pripAliAAyi
Z. atinA sAEdAieR pigAmik
mAM qni v}ipAwk ekAuvM.
t bliyi m]gL@ew ekA}u
M rvuM qniiA av qeR
mi niM. qeR yjmAnnAy
yEhAv qEAw pRtANH ArY
! 16av qeR vil
EvziM. qe <xiA av
qeR Emzyew awH vM. {A av
nkiy sADn av pripAli
M. 17nwmieR vAti kwEA
av linvO DriNM. eedvA
lyiel akLieR kvAwLi
<x nwEA av kiLi Dri
tH. 18tlyi av lintlAvu Dri
M. lin awivOL@M av DriM.
viyA yAetAM av Dri
tH . 19puRm jnL@ewywE
EpAtimH av, qe <xi
ciEA Dric vOeLlAM Qri
vyHM. vO av vi
mRikLi vyHM. anrM av m@
vO DriM. aen vi
vOLi jnM sHpziA av
wyAil.
20
Q puErAhitA tL@ew tl
m$nM ec@kEyA tlmwi nIivL
kEyA ectH. tH av d+KmAcri
kyAeNM av d+KmeM
kANiEcAM. puErAhitA tL@ew
tlmwi evi nikEy ecAvU. 21nw
mE EpAEA puErAhitArA
M vIu wiciritH. 22puErAhit
A viDveyEyA vivAhEmAcnM Enwi
yveLEyA vivAhM k}iA pAwil .
yi AEywMbiel o knYkey
EyA mric BAvH puErAhitnAyi
o viDveyEyA mAEm av vivAhM
k}iAvU.
23
vivsH t L@M viml A
vsHtL@M tilu vYtYAsM puErA
hitA qeR jneL pWiiNM.
vuM avumAyv tiric R iyA
av qeR jne shAyiNM.
24
EkAwtiyi puErAhitA nYAyADip
ArAyiriM. mxYer nYAyviDi nw
EA av qeR niym piwM.
qeR qlA viEzxvikLiluM av
qeR niymM cM asriM.
av qeR vizixHw vimdineL

839
drikyM avey vimAyi
sUikyM ec@M. 25sVyM arA
kA av mricveRywE EpAki
l. qA mricyA tL@ew aEnA
aEyA mkEnA mkELA sEhAdrEnA
vivAhMk}iA sEhAdriEyA eN
i avH arAkAM. 26tH puErA
hiten anAM. anAe
tiEzxM puErAhit }u divsM
kAiriNM. 27pie ayAH vi
lE tiriek EpAkAM. pE <
xnwA nwmE EpAEA
av tniAyi o pApbli ai
NM. qeR yjmAnnAy yEhAvyANH
ArY pRtH.
28
ElvYEwtAyiI le
i+ {AnANH avew avkAzM. ElvY
H yi AEyli ni o avkAzvuM
nEktil . yi
AEyli avew
vItM {AnA. 29DAnYblikL@M pAp
blikL@M aprADblikL@M avH
BiA ki@M. yi AEylukA yEhAv
yH netlAM avEwtAyiriM.
30
qlArM viLvukL@ewyM dYBAgvuM
puErAhittAyiriM. niL@ew
trimAvi dYBAgvuM ni puErA
hit nM. tH niL@ew vIwinH
a#hM ekAuvM. 31sVABAvikmAyi
mricEtA kA@m]g picicIiyEtA
y yAetA m]geEyA pieyEyA
puErAhitA tikyil.
vi pEyAgi Edz
ieR vIti
eekvzmAtinH ni EdzM
nRui@ vItM vyHEA vi
AvzYAyi o BAgM yEhAv
yH v}ipAwAyi nIivyHNM. Edz
inH pAyirM m}M nILvuM p
tinAyirM m}M vItiymAyiriNM.
Q EdzM m}uvM vimAyiriM.
2
aURu m}M nILm vzELAw wiy
o smcrEdzM lyiEvi
AM. lyi iluM ap
m}M vItiyi o R lmAyi
riM. 3 eedvAlyinH pAyirM
m}M nILvuM ptinAyirM m}M vItiyM
ni aLM. Q ativilA
yiriM eedvAlyM.
4
yEhAvey <xiA aveR
smIpe puErAhitH, ly
iel dAsAH avkAzetANH
EdzieR Q viBAgM. puErAhit
Aew vIwkM lyim
lmAyiriM tH . 5pAyirM
m}M nILvuM ptinAyirM m}M vItiym
meA EdzM lyi <xnw
ElvYtAyi. ElvYH
tAmsiA ngrAyM Q
lM pEyAgiM.
6
aAyirM m}M vItiyM pA
yirM m}M nILvum o EdzM ni
ngri nM. viEdzieR
ari EcAyiriM tH . m}uv

45

eyehsE
H k 44:25-45:17

yi AEywMbiM EviytA
yirimitH. 7 viEdzieR v
zM ngrieR lM BrNADi
pnH RcH lmAyiriM. vi
EdziM ngriERtAy liM
wyilAyiriM tH. o EgAieR
li lYmAy vItiyilAyiriM
atH. pwiAeR atii mt ki}e
atiiver aAyiriM. 8yi A
Eyli BrNADipeR sVAyiriM
atH. atinA BrNADipnH qeR jnt
yew jIvitM kWinmAEivril. pE
av lM yi
AEylukAew
EgA nM.
9
qeR yjmAnnAy yEhAv kArM
pRu, yi
AEyBrNADipAEr,
mti! <rArAyiriM L@kLi
niM sADnLphriM ni
k! nItiEyAewyirikyM nl kArY
vikyM ec@k! qeR jne
avew BvnLiniH oAwitH
avsAniik! qeR yjmAnnAy
yEhAv kArM pRu.
10
mxYer vi nik. tY
ty aLvuEkAluM ASM pEyAgi
k! 11PyHM biM oEr vlimA
yiriNM. o bM PyM pi
elAH EhAemri lYmAyiriNM.
EhAemrien awiAnmAiyAyiriM
aLvuk. 12o Ez p EgrA
yH lYmAyiriNM. o mInA aRup
Ezli lYmAyiriNM. p
EzluM pu EzluM ptinu
EzluM
wtAyiriNM
tH .
13
ni nEk vizixHwv}ipAwH tA
yiriNM+
oAErA EhAem EgAtinH RielAH
P EgAtH; oAErA EhAem yvinH
RielAH P yvM;
14
oAErA EkA olievyH pi
elA bH olIev; p bH o
EhAem. p bH o EkA. qtH
oAik.
15
yi
AEyliel nAyi jlEscnM
ecyHt oAErA puEminiM oAErA
Ru ecriyAwkM orAwH.
DAnYblikM EhAmblikM
smADAnblikM EviytANH
viEzxv}ipAwk. L@keL I
kriAnANH Q blik. qeR yjmAn
nAy yEhAvyANH ArY pRtH.
16
Q rAjYe oAErAM Q v}i
pAwH yi
AEylieR BrNADipnAyi
nkNM. 17qA EhAmblik, DAnYpAnIyblik qivekAH viEzx
/vdivs EGAxiA vzY
metlAM BrNADip av nk
NM. vidin, amAvAsi, zbH,
pie yi AEywMbieR skl
vikM vzYmAy EhAmblik
L@M DAnYblikL@M pAnIyblikL@M Br
NADip lBYmANM. yi AEywM
be IkriApEyAgi qlA
pApblikL@M DAnYblikL@M EhAmb

eyehsE
H k 45:18-46:14

840

likL@M smADAnblikL@M BrNADip


nkNM.
18
qeR yjmAnnAy yEhAv kArM
pRy, oAM mAsiel oAM tIyti
yAetA nYUntymil A o kAL
iey nieLwNM. lyien I
kriA kALey pEyAgiNM. 19
pApbliyew rM RecwH puErA
hit lyieR kiLkLiluM yAg
pIWieR tAieR nAlumlkLiluM
nwmiEl kvAwieR kiLk
LiluM tLiNM. 20abiElA aRiyA
etEyA pApM ecyHtvEvi aEt
kArYM mAsieR }AM divsM
ni axHWiNM. aen ni
lyM IkriM.
epshAviiel v}ipAwk
oAM mAsieR ptinAlAM tIyti
ni epshA EGAxiNM. puLii
lA aieR tinA Q smy
ANArMBitH. /vM }unA
nIuniM. 22 smyH BrANADi
p tniM sklyi
AEylukA
mAyi o kALey aiM. pApbli
tAyiriM kAL. 23}u tinAL@k
LiluM BrNADip yAetA nYUntymi
lA }u kALkeLyM }H NAwkeL
yM smiNM. av yEhAvyH
EhAmyAgLAyiriM. }u divse
/vkAlM m}uvM oAErA divsvuM Br
NADip oAErA kALey smiM.
oAErA divsvuM ayA oAErA NAwi
en o pApbliyAyi nM. 24oAErA
kALEyAwemAM BrNADip oAErA P
yvM DAnYbliyAyM oAErA NAwiEnA
wemAM oAErA P yvvuM aiNM.
oAErA P DAnYEAwemAM ayA
o hI eetlM nkNM. 25wAri
nALiM BrNADip EtkArYM }u
divsM ecNM. }AM mAsieR pti
nAM divsmANH Q /vM rMBi
tH . Q v}ipAwk pApblikL@M
EhAmyAgL@M DAnY blikM eetl
blikL@mAyiriM.
21

BrNADipM /vL@M
qeR yjmAnnAy yEhAv
kArM pRy, Ru v]idivs
LiluM nwmieR ki}e kvAwM
awciwM. qA zbdivsvuM amA
vAsinALiluM a RM. 2 BrNADip
kvAwieR pUmKE ecH
kvAwieR Ninw niNM.
aEA puErAhitA BrNADipeR
EhAmyAgL@M smADAnblikL@M a
iM. kvAwieR RwiyivcH
BrNADip rADn nwM. anrM
ayA puRE EpAM. qA eev
ErMver kvAwM awyHtH. 3zb
divsvuM amAvAsinALiluM sADArN
jnL@M kvAwi yEhAvey
rADiM.

46

zbdivsM BrNADip yEhAv


yH EhAmyAg aiM. yAetA
nY<ntymilA }u AwkeLyM
yAetA RvumilA o NAwienyM
ayA ktNM. 5NAwiEnAewAM
ayA o P DAnYbli nkNM.
AwiEnAewAm DAnYbli ayA
L@ew k}ivienAAyiriNM. pE
oAErA P DAnYEAwemAM ayA
o hI olIev nkNM.
6
amAvAsidivsM av yAetA R
vumilA o kALiey smiNM.
yAetA RvumilA Ru Awk
eLyM o NAwienyM av ai
NM. 7kALEyAewAM o P DAnYbli
yM NAwiEnAewAM o P DAnY
bliyM BrNADip nkNM. Aw
kELAewAm DAnYbliH BrNADipnH
xH w myM nkAM. pE oAErA
PA DAnYEAwemAM ayA oAErA
hI olIevyM nkNM.
8
akE EpAEA BrNADip
ki}E kvAwieR pUmKi Ev
ziNM-aEt v}iEy te EvNM
ayA puRE EpAvAM.
9
tinAL@kH yEhAvyew mAek
jnM vEA, rADnyHAyi vwE
kvAwilUew kyRuv ete kvAw
ilUew RiEAM. ete kvAw
ilUew EvziyA vwE kvAw
ilUew puREEpAM. Evzic
v}iEy M tiric@EpAkil. oAErA
M Ener mEAH RiEAkNM. 10Br
NADip aview jniwyHA
yiriNM. jn akE EpA
EA BrNADip avErAewAM
EpAM. av puREiRuEA Br
NADip puREiRuM.
11
tinAL@kM m@ viEzxsELn
M oAErA kALiEyAwemAM o
P DAnYbli aiNM. oAErA
NAwiEnAewAvuM o P DAnYbli
aiNM. AwkeL bli n
EA}e DAnYbli BrNADipnH xHw
ienA nkAM. qA oAErA P
DAnYEAwemAM o hI olIev
ayA nkNM.
12
BrNADip yEhAvyHH o EsV
cHCANM ecEA- aetA EhAm
yAgEmA smADAnbliEyA EsVcHCA
NEmA yiriAM-ki}e kvAwM ayA
Ayi RiriM. aEA ayA
teR EhAmyAgvuM smADAnbliyM
zbdivsM ec@EAel aiM.
ayA EpAyi}iyEA kvAwvuM aw
yHewM.
nitYv}ipAwH
nitYvuM nI yAetA nY<ntymi
lA ovyAy o Awien lBY
mAM. yEhAvyH EhAmyAgi
tAyiriM atH. qM kAle tH lBY
mAM. 14AwiEnAewAM qM BAt
i o DAnYbliyM nI aiM.
13

841
RielAH P DAnYeAwiyM mi
elA hI qyM }mAvuAA
nI nM. tAyiriM yEhAvyH
nitY bli. 15aen AwienyM
DAnYvM olIevyM EhAmbliAyi
qM rAviel qeM av nM.
BrANADipeR dAymM
qeR yjmAnnAy yEhAv kArM
pRy, BrNADip teR Edzi
eR oBAgM teR puAri e
iluM nkiyA atH ayAL@ew puA
EwtAyiriM. atH avew sVA
. 17qA BrNADip teR Edz
ieR o BAgM teR awimkLielA
rA nkiyA sAnM sVAtY
vxMver mAM awimyEwtAyiriM.
pie sAnM BrNADipniEl
tiriekEpAM. BrNADipeR Edzi
eR vItM ayAL@ew puA mAEm
sVmAvukyZ. 18BrANADip jn
LiniH avew lM eekywk
EyA sVM lniM aver oAwic@
viwkEyA ecil. ayA teR sVM
EdziniM eR teR puAu
nkNM. aen qeR jntyH t
L@ew EdzM nxHwewkymil.
16

vizixw
H awLk
mxY qe kvAwieR vz
EvzndVArilUew ekAu
EpAyi. ayA qe vwEABimKmA
y, puErAhitAew vimRikLi
El nyic@. aview {A pAtyew
pwiAeR aH o lM ku.
20
ayA qEAw pRu, puErAhit
A aprAD bliyM pApbliyM tiL
i lmANitH. qekAeA
aen ecyHtA Q v}ipAwk av
puRmE ekAuvErivril.
atinA sADArN mxY l
E puErAhitA viv
sHt ekAuvril.
21
anrM mxY qe puRm
E nyic@. mieR nAlumlkLi
ElH ayA qe nyic@. vliy m
ieR oAErA mlyiluM ecRiym
{A ku. 22mieR oAErA mlkLiluM
ecRiy, awc@ekiy o EdzmH.
oAErA ekAc @ miM nAl m}M
nILvuM m m}M vItiymAyi.
nAlu EdzM lY aLvAyi.
23
nAlu ekAc@ mLiElAErAi i
luM oAErA xHwikmtilukL@Ayi.
pAckM ec@tinH xHwik BiikLi
El ekiy lL@Ayi.
24
ayA qEAw pRu, vyANH
eedvAlyi <x nwv jn
L@ew blik pAkM ec@ aw
Lk.
19

eedvAlyi nieA}u evM


mxY qe lyieR
kvAwiEl tiriek ekAu

47

eyehsE
H k 46:15-47:14

EpAyi. lyieR ki}e kvAwi


lUew jlM vhi {A ku.
ki}BAgAyi lyieR m
vzM. lyieR etvzni
evM puRewkyM yAgpIWiniH
etEAeA}ukyM ecyHt. 2 mxY
qe vwe kvAwilUewyM pie
puR ew ki}vz puRe
kvAwiElM nyic@. kvAwieR
etvz wiyAyi evM o}uki
yitH.
3
eekyi o aLvunAwymAyi ayA
ki}EA@nw. ayA yirMm}M
aL. pie, aviwe evilUew
nwA ayA qEAwu pRu. evM
kNA verEy AyiZ. 4 ayA
meA yirM m} wi aL. an
rM l evilUew nw
A ayA qEAw pRu. aview
evM qeR m@kver y. pie
ayA meA yirM m}M wi aLk
yM qEAwH aviwe evilUew
nwA vzYewkyM ecyH t .
aview aryM evmAyi.
5
ayA meA yirM m}M aL. pE
aview mRic @ kwAvutilumDikM
evmAyi. aetA ndiyAyiI
. a nIiwAnAtiluM }
mtAyi. 6 aEA ayA qEAw
pRu, mxY puA, nI k kArY
eLAe vLer iEcA?
anrM ayA qe ndItIr wi
tiriek nyic@. 7 ndItIrew tiriek
EAkEv, ndiyew krkLiluM {A
nirvDi mr ku. 8ayA qEAw
pRu, Q evM ki}H aRAbA
tA}HvryiElANH o}utH. 9cAvukwli
EleA}u Q evM putiyM
vumA. Q jli DArALM m/Y
L@H. Q ndi EpAiwelAM qlA
rM m]gL@M jIviM. 10-Egtimt
-qgyIMver ndItIreAe mIpi
wA ni nin kANAM.
av mIvlkeLRiH pltrM m/Y
eL piwi nin kANAM. mY
DrNYA}iyilu m/YM cAvukwlilu
AyiriM. 11pE ecRukL@M c
nilL@M mAvukyil. av i
nIivciriM. 12ndiyew krkLiluM
ql A rM Plv] L@M vLM. av
yew l oriluM NivI}ukyil.
mrLi oriluM p}L@AkAti
riil . mr ql A mAsvuM p}L@
AM. qekAeA, Q mr
jlM lyiniM v. mr
L@ew p} hAriM lk
asuKM mARAM tM.
EgAAy EdzviBjnM
qeR yjmAnnAy yEhAv
kArM pRy, yi AEyliel pu
EgAiwyi EdzM viBjiti
atik vyANH. EyAEsPi
ru BAg ki@M. 14ni EdzM lY
13

eyehsE
H k 47:15-48:19

842

mAyi vItM vyHM. Q lM niL@ew


pUvik vAgHdAnM ecyHttANH. ati
nA Q EdzM {A ni t.
15
tA, EdzieR atik+ vw
vzH
tH
mYDrNYA}imt
ehEtA v}i hmAiEl tiriyi
wMveryM aviewniH esdAdH, 16dmsHk
siM hmAiM wyiel atiiyi
lutH EbErAH siyiM ehQRAeR
atiiyilu hAEs hiEkA
veryM. 17aen kwmt dmsH k
sieR vwe atiiyilu hAEs
nA veryM hmAiElM atii
EpA. tAyiriM vw vzM.
18
ki}vzH ehQRAM dmsHksiM
mt gielyAdiM yi AEyEdzi
M wyilu ndItIrwi a nIu
kiw. ki}esmMver aAyi
riM. atH aLk. tAyiriM ki}e
atii.
19
etvzH, atii tAmA mt
emrIbA-kAEdzilu jlAzyM veryA
yiriM. pie atH QjipHta
H vi v}i
mYDrNYA}iver EpAM. tAyiri M
ete atii.
20
pwiARuBAgH elEbAhmAi
mi EdzM ver mYDrNYA}i
yAyiriM atii. tAyiriM ni
ew pwiAER atii.
21
aen ni Q EdzM niiw
yi yi
AEyEgA vItiM.
22
ni atien niM nii
wyi vsivM niiwyi
ikL@vmAy viEdzikM sVA
yi vItiM. viEdzik yi AEy
meLEAel vsivrAyiriM.
ni avAyi yi
AEyEgA
iwyi Rc@lM vItM vyHM.
23
av vsi EgAieR l
te viEdziH Rc@ lM nk
NM. qeR yjmAnnAy yEhAvyANH
ArY pRtH.
yi

AEyEgA EdzM
vwe atii mYDrNYA}i
mt ki}EAH ehEt A NilUew
hmAH riElM pie hsver
yM EpA. dmdHksiM hmAiM w
yilANH Q atii. Q EgAi
EdzM ki}niM pwiARH Q ati
kveryAyiriM. vwniM etEAH
Q Edz EgA vyANH+
dA, Ez, nPHtAli, mne, qyIM,
Eb, eydA.

48

1-7

EdzieR EtYkBAgM
EdzieR aw EdzM o
EtYkAvzYitANH. eydyew
Edzi etA Q EdzM. Q EdzM
vwniM etEAH pAyirM m}
mH. ki}niM pwiAERAH m@ EgA
L@ewy visH t ] t iytANitH . Q
BAgAyiriM lyM. 9Q EdzM ni
yEhAvyH smiM. atinH p
8

AyirM m}M nILvuM ptinAyirM m}M


vItiymH. 10EdzieR Q EtYk
viBAgM puErAhiAM ElvYmiw
yi vItiewM.
puErAhitAH Q Edzi o
BAgM lBiM. Edzi vw vzH
pAyirM m}M nILvuM pwiARH
ptinAyirM m}M vItiyM ki}H ptinA
yirM m}M vItiyM et vzH p
AyirM m}M nILvumAyiriM. Q Edz
ieR nwAyiriM yEhAvyew
lyM. 11sAEdAieR pigAmik
tANH Q EdzM. qeR vipuErA
hitrAyi etrewevrANiv.
qeA mH yi
AEylukA qe
vi@ EpAyEA}uM v qe w
<xic@. m@ ElviEgAAerEAel
sAEdAieRwMbM qe vi@EpA
yil. 12EdzieR Q viBAgi
ni vizixHwvItM Q puErAhitA
tANH. ElvYew Edzi etA
tAyiriM tH.
13
puErAhitAew li etA
wAyi ElvYtAyiriM. tinH
pAyirM awi nILvuM ptinAyirM
awi vItiymAM. avH Q Edz
ieR m}uv nILvuM vItiyM lBi
M- pAyirM m}M nILvuM ptinA
yirM m}M vItiyM 14Q EdzillM
EpAluM ElvY vikyM kc v wM
ec@kymil. Q EdzielAEpAluM
viA avAvukyil. rAjYieR
Q BAgM av mRitH! qekAe
A Q EdzM yEhAvyewtA
vLer vizixHwmANH. tANH EdzieR
vuM nl BAgM.

ngr sVieR vIt


puErAhitM ElvYM nkiy
li aAyirM m}M vItiyM
pAyirM m}M nILvum eR lM
EzxiM. Q lM ngriM m]g
puEmwiM ekiw pNiyAM
pEyAgiAM. sADArNAH Q EdzM
pEyAgiAM. tieR nwvilAyiriM
ngrM. 16ngrieR aLvH vyAyiri
M. vwvzM nAlAyirURH m}M.
etvzM nAlAyirURH m}M. ki}
vzM nAlAyirURH m}M. pwiARu
vzM nAlAyirURH m}M. 17ngri
puEmwkL@AyiriM. Q puEmwk
vwH m}vuM etH
m}vumAyiriM. ki}H
m}vuM pwiARH tH m}
vumAyiriM. 18viEdzH avEz
xitH ki} ptinAyirM m}vuM pwi
ARH ptinAyirM m}vumAyiriM. vi
EdzEAw EcAyiriM Q
lM. ngri pNi ec@v
hArM Q lM AM. 19ngriel
pNiA Q EdzH pNieywM.
skl yi AEywMbi niv
mAyiriM pNiA.
15

843
20

Q vizixHwEdzM smcrmAyiri
M. atinH pAAyirM m}M nILvuM
pAAyirM m}M vItiymAyiri
M. Q EdzM vizixHwkArYinAyi
ni nIi vyHNM. tH smcrmA
yiriM. o BAgM puErAhitA
tANH. o BAgM ElvYM o BAgM ngr
iM.
21-22
viEdzieR o BAgM
ngrieR BrNADiptAyiriM.
Q vizixHwEdzM smcrmAyiriM.
tinH pAAyirM m}M nILvuM
pAAyirM m}M vItiyM AyiriM.
Q vizixHwEdzieR o BAgM puErA
hitAM o BAgM ElvYM oBAgM
lyimtA. Q EdzieR
mYilA lyM. bAi rAjYi
eR BrNADiptA. ebnYAmI
eR EdziM eydyew EdziM
wyHANH BrNADipnH lM ki@k.
23-27
Q vizixH w EmKlyew etH ,
bAi EgA lmAyiri
M. oAErA EgAiM ki}E atii
mt mYDrNYA}ivery viBAgM
ki@M. vwmt et very EgA
vyA+ ebnYAmI, ziem
EyA, yiAKA, esbUlU, gAdH.
28
gAdieR EdzieR ete ati
i tAmAmt emrIbA-kAEdzHlAzyM
ver nIL@kyM aviewniM QjipHtH
aviv}i mYDrNYA}iver EpAvuk

eyehsE
H k 48:20-35

yM ec@M. 29atAyiriM yi AEy


EgAiwyi ni viBji
EdzM. oAErA EgAiM ki@tH atA
yiriM. qeR yjmAnnAy yEhAvyA
Ni pRtH!
ngrkvAw
ngrieR kvAw vyANH.
yi
AEyEgAL@ew EpkLANiv
yH.H ngrieR vwvzinH nAlA
yirURH m}M nILmAyiriM.
31
aview m kvAwL@AyiriM+
EbeR kvAwM, eydyew kvAwM,
Elviyew kvAwM.
32
ngrieR ki}vzH nAlAyi
rURu m}M nILM. aview m kvAw
L@AyiriM+ EyAEsPieR kvAwM,
ebnYAmIeR kvAwM, dAeR kvAwM.
33
ngrieR etvzinH nAlA
yirURH m}M nILM. aview m kvA
w+ ziemEyAeR kvAwM, yiAKAri
eR kvAwM, esbUlUeR kvAwM.
34
ngrieR pwiARuvzinH
nAlAyirURu m}M nILmAyiriM.
aview m kvAw+ gAdieR kvAwM,
EzrieR kvAwM, nPH t Aliyew
kvAwM.
35
ngrieR ek LvH ptien
AyirM m}mA. EAmt ngr
ieR EprH yEhAv aviewyH
qAyiriM.
30

844

dAnIEy
dAniEy bAbiElANiElH
ekAuEpAkew
enbUKdHEns bAbiElANiel rAjA
vAyi. enbUKdHEns eyzEl
miEl v. teR eesnYvumAyi ey
zElmien vLu. eyEhAyAIM eyd
yiel rAjAvAytieR mAM vxM*
yi aen sMBvictH. 2 eyd
yiel rAjAvAy eyEhAyAImien EtA
l i A yEhAv enbUKdH E nsrien
avdic@. yEhAvyew lyi
niM sklpAL@M melA sADn
L@M enbUKdHEns qw. ayA aet
lAM bAbiElANiEl ekAuEpAyi.
enbUKdHEns aetlAM teR vYAj
eedvL@ew lyi vc@.
3
anrM enbUKdHEns azHepnA
sinHH o kln nki. (rAjAvien Esvi
ci skl x$AewyM prmmA
NiyAy EntAvAyi azHepnAsH.)
eydAjnLi ciler teR vsti
yiEl ekAuvrAnANH azHepnAsi
EnAw kl i c t H . mKwMbLi
niM yi
AEyrAjAvieR wMb
inim eydAeryANH enbU
KdH E nsri EvtH . 4 ErAgYm
eydyvAAer mAEm ayA
EvU. qeiluM mRiEvA ctEvA zArI
rik eevklYELA lA yvAAer
yANH rAjAvinAvzYM. kArY Evgi
luM anAyAsmAyM #hiA k}iy
surAM buimAAM smmAy
ecRuArAyiriNM av. teR vs
tiyi pNieywA k}ivuvmAyi
riNM av. yi
AEylukArAy
ecRuAer kdyew* BAxyM sAhi
tYvuM pWiiA azHepnAsiEnAw
rAjAvu pRu.
5
yvAH enbUKdHEns rAjAvH
qM o niit aLvu BNvuM vI
uM nki. rAjAvu k}i aEt B
NM teyAyi atH. yi AEylukA
rAy ecRuAH m vxe
prizIlnM nkAM rAjAvH vzYe
u. aEA m vxiEzxM
ecRuAH bAbiElArAjAvieR

e y E h A y A I M . . . v x M tAH 605 bi.


siyilAvAM tH.
kdy bAbiElANiel o DAn EgAM.
Q EgAArnANH bAbiElA rAjAvH .
v vidYsrANH . zAsH M, ciriM,
BAxk EjYAtiAsHM qiv av pWici
. qA, t jAlvidYyM n
eL EnAi nw vcnvuM aRyAem
v vizVsici.

dAsArAkA k}iyNM. 6 yvAi


wyi dAnIEy, hnAnYAvH, mIzAEy,
asrYAvH qivAyi. eydA
EgAArAyi Q yvA.
7
anrM azHepnAsH ecRuA
H bAbiElANY Epk nki. Eb
H z qAyi dAnIEylieR
putiy EprH. zkH, qAyi hnnYA
vieR putiy EprH. mIzAEylieR puti
yEprH Emz qAyi. asrYAvi
eR putiy EprH aEbdH-enEgA qM.
8
rAjAvieR EpAxkdmAy hAr
EmA vIEA k}iA dAnIEy xHwe
iil. BNvuM vIuM k}icH
sVyM anAkA dAnIEy xHwe
il. atinA te akArM anA
AtiriA ayA azHepnAsiEnAw
avAdM EcAdic@.
9
eedvM, azH e pnAsien dAnIEyli
EnAw dyyM kNymvnAAniw
yAi. 10qA azHepnAsH dAnIEyli
EnAw pRu, qeR yjmAnnAy rAjA
vien {A Byew. ninH Q BN
vuM pAnIyvuM nkA rAjAvAeN
EAw kliciritH. nI Q BNM
k}iieli INitM ErAgiymA
yi kANewM. nieR Ayilu mu
ecRuAerA vxLAM nieR gti.
rAjAvi kAkyM qEAw EkApi
kyM ec@M. aEhM qeR tl eviL
EM! atH nieR aprADmAyiri
kyM ec@M.
11
aEA dAnIEy tL@ew pARAvu
kArEnAw sMsAric@. dAnIEylienyM
hnAnYAvienyM mIzAEylienyM as
rYAvienyM nirIiA azHepnAsH
pARAvukArEnAw kl i c i . 12dAnI
Ey pARAvukArEnAw pRu, p
divsE {eL dyvAyi Q prI
NinvdicAluM+ { pc
RikL@M evvumlAet oM trtH.
13
qiH {eLyM rAjAvieR BNM
k}i ecRuAeryM tArtmYM
ec@k. ANH ErAgYM wtelH
ni Enriu mnilAk. qiu
{eL qen eekkArYM ecNem
niyik. { niL@ew dAsArA
.
14
atinA dAnIEylienyM hnAnYA
vienyM mIzAEylienyM asrYAvien
yM p divsE prIiAem
pARAvukAr stic@. 15p divs
EzxM dAnIEyluM suXL@M
rAjAvieR BNM k}ic qlA yvA
eLAL@M ErAgYvAArAyi kANeu.
16
atinA pARAvukAr dAnIEyliM

845
hnAnYAviM mIzAEyliM asrYAvi
M rAjAvieR vizixH w EBAjYL@M
vIuM qwmA@M pcRikL@M
evvuM nM wkyM ecyHt.
17
vYtYsHttrilu nirvDi vcn
L@M zAOL@M pWiA eedvM dAnI
EyliM hnAnYAviM mIzAEyliM
asrYAviM viEvkvuM k}ivuM nki.
dAnIEylinH ql A rM dznL@M
sVpHnL@M mnilAvAM k}iymA
yi.
18
qlA ecRuAM m vxe
prizIlnM nkNemAyi rAjA
vinH. kAlieR avsAnM azHep
nAsH qlA ecRuAeryM enbUKdHEn
srAjAvieR miEl ekAuv.
19
rAjAvH avErAw sMsAric@. ecRu
ArilAMte dAnIEy, hnAnYAvH,
mIzAEy, asrYAvH qivewy sm
rel rAjAvu ku. atinA
nAlu ecRuAM rAjAvieR dAsA
rAyi. 20rAjAvH cil DAnkArYeLi
avErAw sMsAricEAe}Ae av
vLer viEvkvuM DArNAziyM kwi
ic@. teR rAjDAniyiel skl mAyA
jAlAeryM jH{AnikeLyMkA p
mwu mikcvrAyi aver rAjAvu
mnilAi. 21EkAerzH rAjAvAyiti
eR dYvxM* ver dAnIEy rAjAvi
eR dAsnAyi w.
enbUKdE
H nsrieR sVpn
H M
teR rAM BrNvxi enbU
KdHEns tAM sVpHn ku.
sVpHn mlM ayAH RAnA
yil. 2 atinAlyA teR jH{AnikeL
viLic@vi. av jAlvidY pEyAgi
kyM neL nirIikyM
ecyHt. sVpHneL vYAKYAniuti
M BAvi vcitiM miAnANH
avren ecyHttH. tA k sVpHn
L@ew aM pRyA rAjAvH avErAwAv
zYei. atinA av rAjAvieR
mi vni.
3
anrM rAjAvH avErAw pRu,
qe vixmii o sVpHnM {A
ki. sVpHnieR aem
AeNeniRiyNM.
4
aEA kdy rAjAviEnAw mRupwi
pRu, arAmYBAxyilANv sMsAri
ctH. av pRu, rAjAvu nINA
vA}e! {Lviwe dAsA. dyvAyi
au k sVpHneme pRAluM.
{ tieR aM pRyAnAM.
5
anrM enbUKdH Ens avErAw
pRu, l! sVpHneme nieL
EAw pRyNM. pie, atieR a
emeM ni pRyNM. niLetAM
ecyHtieli nieL kxNLAi
ariyA {A kliM. niL@ew vIw
k tviwepAwiyAMver tkAM
{A kliM. 6 pE ni qeR

E k A e r z H . . . d Y v x M tAH 539-538 bi.


si. kAlGM.

dAnIEy 1:17-2:16

sVpHnvuM atieR avuM pRA


ni {A sAnLuM tiPl
v@M nkyM ni bmAniew
kyM ec@M. atinA qeR sVpHnem
eM atieR aemeM pR
yk.
7
jH{Anik vIuM rAjAviEnAw pR
u, EBA, dyvAyi sVpHneme
{ELAw pRAluM. { sVpHn
ieR aM pRyAM.
8
enbUKdH E nsrAjAvH aEA mRu
pwi pRu, ni wt smyemw
A mikyAeNeniRiyAM. {A
pRtH qeR Rc tImAnmAeNH
niRiyAM. 9qeR sVpHnei
pRyAtiA ni ziiewem
niRiyAM. atinA nieLlAM
qEAw N pRyA niyicirik
yANH. ni wt smyM tIi
kyANH. niELAw ec@vA {A v
zYe kArYM {A te mR EpAey
iel niLAzi. EA ni
eLEAw sVpH n eme pRyk.
sVpHneme pRyA ni k}i
A, stYi atieR aeme
pRyA niAem {A mn
ilAM!
10
kdy rAjAviEnAw mRupwi pRu.
av pRu, rAjAvH vzYewEA
el ecA miyi orAM sADiil!
EpAeleiluM ecA mhAM
zmAy o rAjAvuM jH{AnikELAEwA
mAyAjAlAErAEwA kdyErAEwA ori
luM pRiil. 11ecA vixmmAy cil
ecAnANH rAjAvu vzYewtH.
rAjAvieR sVpHnemeM qANti
nemM pRyA EdvAE sADi
. pE EdvA mxYiwyi vsi
il!
12
a EkEA rAjAvH vLeryDikM
pitnAyi. atinA bAbiElANiel
skljH { AnikL@M vDiewNemH
aEhM klic@. 13enbUKdHEnsrAjAvi
eR kln KYApieu. skljH{A
nikL@M vDiewNmAyi. dAnIEy
lienyM ayAL@ew suXeLyM
vDiAnAyi piwiwA rAjAvieR
L@k ayyHeu.
14
aErYAH yi rAjAvieR aMg
rkew nAyk. bAbiElANiel
jH{AnikeL vDiA EpAvukyAyi
ayA. qA dAnIEy ayAELAw
sMsAric@. aErYAiEnAw vLer viEv
kEAewyM vinyEAewymAyi
dAnIEy sMsAric t H . 15dAnIEy
aErYAiEnAw pRu, rAjAevinA
NH rM xmAy zi klictH?
aEA aErYAH rAjAvieR sVpHn
eLiy m}uv kTyM pRykyM
dAnIEy aetlAM mnilAkyM ec
yHt. 16kT Ekuk}iEA dAnIEy
enbUKdH E ns rAjAvieRywE
EpAyi. dAnIEy, rAjAviEnAw Rc@
wi smyM vzYeu. aEA ayA

dAnIEy 2:17-38

846

H sVpHneiyM atieR a
eiyM rAjAviEnAw pRyAnAM.
17
aen dAnIEy teR vstiyi
El EpAyi. ayA kT m}uvM
teR suXLAy hnAnYAvH, mIzA
Ey, asrYAvH qivErAw pRu.
18
sVnAy eedvEAw Ai
A dAnIEy teR suXELAw
pRu. tELAw kN kAuvAM Q
rhsYM mnilAvA teL shAyi
AM eedvEAw AiA av
avErAwAvzYeu. aeneyi
dAnIEyluM suXL@M mu jH{Anik
ELAewAM vDiewAtiEAM.
19
rAiyi o dznilUew eedvM
dAnIEylinH rhsYM vivric@ekAw.
aEA dAnIEy sVnAy eedv
e sHttic@. 20dAnIEy pRu+
eedvieR nAmM qeEM
vA}Hk! ziyM jH{AnvuM avERtA
!
21
smyeyM eLyM av mAu
. rAjAAeryM av mAu. rAjA
AH av zi nkyM avew
zi lAtAkyM ec@! mxY
jH{AnM nki aver viEvkikLA
. kArY pWic@ jH{AnikLAkA
av mxYer wyA.
22
d#hmAy pHtrhsY avnRi
y. kAzM avEnAewAmAkyA
iluM rhsY lLilumtH avnRi
y!
23
qeR pUvikew eedvEm, nin
{A ni pRykyM nie vA}HkyM
ec@! qni nI jH{AnvuM ziyM
t. {LAvzYeetAe nI pRu
t! rAjAvieR sVpH n ei nI
{ELAw pRu.
dAnIEy sVpn
H ieR a
eme pRy
24
anrM dAnIEy aErYAieRyw
E EpAyi. bAbiElANiel jH{Ani
keL vDiA enbUKdH E nsrAjAvH
aErYAienyANH etrewitH.
dAnIEy aErYAiEnAw pRu,
bAbiElANiel jH { AnikeL vDi
tH. qe rAjAvieRywE ekAu
EpAvuk. aEhieR sVpHneme
M atieR aemeM {A
pRyAM.
25
atinA aErYAH vLerEvgM dAnI
Eylien rAjAvieRywE ekAu
EpAyi. aErYAH rAjAviEnAw pRu,
eydyini vAsikiw
yiniM {AenArAeL keiyiri
. rAjAviEnAw aveR sVpHni
eR aM evLiewA av k}i
yM.
26
dAnIEyliEnAw rAjAvH o EcAdYM
EcAdic@. aEhM kArM dAnIEyli
EnAw EcAdic@, qeR sVpHnemeM
atieRyemeM pRyA nin
AEmA?

27

dAnIEy mRupwi pRu, enbUK


dHEnsrAjAEv, o jH{AniEA mAyAjA
lArEnA kdyEnA rAjAvieR Eh
LikyH rM nkA k}iymAyi
il. 28pE sVi rhsY
pRyA k}iy o eedvmH. BAviyi
elsMBviemH kANic@ekAwA
eedvM enbUKdHEnsrAjAvinH sVpHn
nki. tAyi ayew
sVpHnM, kiwyi zyiEv au k
kArY vyANH+ 29rAjAEv, aH a
yew kiwyi kiwkyAyi. BAvi
yiluAkAEpA kArYeLi
au ciivAM wi. eedvinH
mxYErAw niFsMgtik pRyAnA
M. BAviyielAemH av a
ey kANikyM ecyHt. 30eedvM Q
rhsYM qEAwM pRu! qekAH?
qni muverA viEvkm
ekAl atH. al, eedvM Q rhsYM
qEAw pRtH rAjAvAy aH et
i aRiEAemekAANH .
rItiyi ayew mnilUew qA
kw EpAyet ayH mnilAM.
31
rAjAEv, sVpH n i vlieyA
tim ayew mi nitAyi
au ku. tim vLer vlutAyi.
a tiLuM kxkvumAyi.
oveR kkeL atHButM ekAu mi}i
iA mtiyAy oH. 32timyew tl
tniMekAvuM timyew enuM
krL@M eviekAuM vyRuM wkL@M
evlM ekAuM 33timyew kAlieR
tA}HBAgM u ekAumAiytAyi
. timyew pAdLi eR BAgM
uekAuM eRBAgM kLimekAu
mAyi AiyitH. 34timyiEl
EnAEv, aH o pARey ku.
pAR aw vtANH. pE aetA
mxY awiytl. pie, pAR vAy
vilUew pRvH timyew uM
kLimM ekAuAiy kAliliwic@.
pAR timyew kAluk tk kL
u. 35pie uM kLimM evl
vuM eviyM sVvuemAe oEr
smyM tkvI. kxNeLlAM
EvnAlH emtiLLilu ptik
EpAelyAyiI. kAH kxN
eL oM avEzxiAet awic@p
ri. avieweyA timyAyi
evH M pRyAnAkyil. an
rM, timey tk vliy klH o
mhApv t mAvukyM miey m}uvM
a mwkyM ecyHt.
36
atAyi ayew sVpHnM. ni
atieRyemAeNH rAjAviEnAw
pRyAM. 37rAjAEv, aH rAjADirAjnA
. sVnAy eedvM ayH rAjY
vuM ziyM aDikArvuM EtjuM nki
yiri. 38eedvM ayH niyNM
nki yiri. nI mxYM m]g
M pRvkMEm aDikArM nwk
yM ec@. av qview vsicAluM
eedvM aey avyeweylAM aDikA

847
riyAiyiri. enbUKdHEnsrAjA
Ev, timyew sVl aA
.
39
meA rAjYM ayH piAel
vM. atANH eviyew BAgM. pE
rAjYM ayew rAjYeEAel E
xHWmAyiriil. pie mAmtH o rAjYM
miey BriM-evlBAgmANtH. 40pie
nAlAmetA rAjYM wi yM. rAjYM
uEpAel zmA. H qlAi
enyM tlikM. aEtEpAel nAlAm
e rAjYM melAienyM tlikM.
41
timyew kAlAdL@M virlukL@M
kLimM uM ekAuAi ytAeN
H au ku. nAlAme rAjYM viBji
e oAyiriemANtinM.
kLimiEnAewAM aH uM kti
nA atinH eReyAe ieR k
AyiriM. 42timyew epvirl
uk eR BAgM uM eR BAgM kLim
mANH. atinA nAlAme rAjYM eR
u EpAel zvuM eR kLim
EpAel dblvumAyiriM. 43H kLi
miEnAw kliy nI ku. pE
uM kLimM pUmAyM wi}y
il. aEtEpAel nAlAme rAjYi
el jntyM o miitmAyiriM. av
o jntyAyi oiil.
44
nAlAme rAxH\ieR rAjAA
ew kAlH sVnAy eedvM meA
rAjYewi oM. Q rAjYM qeE
mAyi wM! aetAriluM tke
wkyil! meA sMGM jn ekAw
ewvA k}iyA o rAjYmAyiriM
atH. Q rAjYM melA rAjYeLyM tk
M. tH rAjYeL lAyHm ec@M.
pE rAjYM mAM nitYmAyi nil
niM.
45

enbUKdHEnsrAjAEv, o pvt
iniM o pAR mRiu v
au ku-pE M epAictl
pARey! pAR ienyM oAwienyM
kLimienyM evieyyM sVe
yM tviwepAwiyA. aEpAel,
BAviyiel sMBviem eedvM
aey kANic@. Q sVpHnM stYmA
. Q vYAKYAne ayH vizV
sikyM ecAM.
46

enbUKdHEnsrAjAvH dAnIEylieR
mi nmsHkric@. rAjAvH dAnIEylien
nmsHkric@. dAnIEylien driA o
bliyM DUpvumiA rAjAvu kln
nki. 47anrM rAjAvH dAnIEyliEnAw
pRu, nieR eedvmANH vuM mA
NiyM zmAy eedvemH qni
tIcyAymRiyAM. sklrAjAAew
yM eedvvuM avnA. mxYRi
yA k}iyA kArYeLi avErAw
pRyvA k}ivuvnANv. Q rh
sYeLEAw pRyA nin sADic
ekAH stYmAeN {AnRi
y.

dAnIEy 2:39-3:10
48

anrM rAjAvH dAnIEylinH teR


rAjYH prmDAnmAy o mtl
nki. vilpiwic nirvDi sAnL@M
rAjAvu dAnIEyli nki. enbUKdHEn
s dAnIEylien bAbiElAvizY
yew m}uv BrNADipnAi. bAbi
ElANiel jH{AnikL@ew m}uv aDikA
riyAkyM ecyH t . 49z, Emz,
aEbdH enEgA qiverwi bAbi
ElA vizYyi DAn EdYAgrA
A dAnIEy rAjAviEnAwAvzYeu.
dAnIEy vzYeEpAel rAjAvu
ec@kyM ecyHt. dAnIEy rAjAvi
eRyw vsi mANimArielA
vnAyiIkyM ecyHt.

sVvi#hvuM wwM
enbUKdH E nsrAjAvH o sV
vi#hM Aiyi. atinH aRup
m}M yrvuM Ru m}M vItiymAyi
. anrM ayA bAbiElAvi
zYyiel drAsmtli tim A
pic@. 2anrM rAjAvH EdzADikArik,
AEdzikADikArik, aDikArik, p
EdxHwA, B$ArvicArk, nYAyADi
pA, mKYA, teR rAjYe mH
EdYAgA qivereylAM viLic@
i. vi#hieR smNcwi
pewtinANH rAjAvH avereyA
e viLic@iytH.

atinA averlAM enbUKdHEn s


rAjAvH Apic vi#hieR mi
vni. 4aEA rAjAviEvi
viLMbr nwv c i
sMsAric@. ayA pRu, viviDEdz
AEr, BAxAEr, qe vik. ni
ecEet klitH tANH+ 5sMgI
EtApkrNL@ew zbHdM EkEA
ni nmsHkriNM. ekAH, pulA
}, tMu, kirM, vIN, nAgsVrM
qivyM melA pkrNL@M Ek
EA ni sVvi#he rADi
NM. enbUKdHEnsrAjAvH Apic
tANH Q vi#hM. 6eriluM nmsHkri
AtirikEyA sVvi#he rA
DiAtirikEyA ecyH t A ayA
EvgM tIc<LyiEleRiyewM.
7

atinA ekAH, pulA}, tMbu,


kirM, vIN, nAgsVrM wiyvy
eweylAM zbHdM Ekywen av qlA
vM nmsHkrikyM sVvi#he
rADikyM ecyHt. skljnL@M
rAxH\L@M viviDBAxAM aview en
bUKdHEnsrAjAvH Apic vi#h
e rADic@.
8

aEA kdyri cil rAjAvi


eRywE v. av eyde
tier sMsAriA wi. 9av enbU
KdHEnsrAjAviEnAw pRu, rAjAEv,
aH nINA vA}e! 10rAjAEv, aH

dAnIEy 3:11-30

848

o kl n nki. ekAH , pul A },


tMbu, kirM, vIN, nAgsVrM qi
vyM mu sMgIEtApkrNL@M Ek
verlAM nmsHkriNemM sVvi
#he rADiNemM au kli
c@. 11nmsHkrikyM sVvi#he
rADikyM ecAven tIc<Lyi
EleRiyemM a@ pRu. 12rAjA
Ev, aey ecvieAA cil ey
dH. aH eyder bAbiElA
vizYyiel DAn EdYAgArAi
yirikyANH. z, Emz, aEbdHen
EgA qANH avew Epk. av
ayew EdvAer rADiil .
av au Apic sVvi#h
imi nmsHkrikEyA rADi
kEyA ec@il.
13
enbUKdHEnsrAjAvH vLer pit
nAyi. aEhM zienyM EmzienyM
aEbdHenEgAvienyM viLic@. aen
av rAjAvieR miElAnyi
eu. 14enbUKdHEns avErAwien
pRu, z, Emz, aEbdHenEgA,
qeR EdvAer ni rADii
el stYmAENA? {A tixHWic
sVvi#hi mi ni
nmsH k rikEyA atien rADi
kEyA ec@iel zriyAENA?
15
ni, ekAH, pulA}, kirM. tMbu
, vIN, nAgsVrM qivyM mu sMgI
EtApkrNL@M m}uEA ni nm
sHkrikyM sVvi#he rADi
kyM EvNM. {A Aiyiri
vi#he rADiA ni tA
RAyA atH nlt.H alApM ni
EvgM tIc<LyiEleRiyewM. aEA
qeR ziyiniM nieL ri
A o eedvimAkil!
16

zM EmzM aEbdH e nEgAvM


rAjAviEnAw pRu, enbUKdHEn sEr,
aArY niEAw vivriNem
{il! 17nI {eL tIcLyiEl
eRiA {LArADi eedv
inH {eL riAnAM. avnA#
hievi nieR ziyi niM
av {eL riAnAM. 18pE
eedvM {eL riielAkiEAluM
rAjAEv, { nie aRiyiAnA#
hi, { nieR EdvAer Esvi
il. nI tixHWiciri sV vi#
he {LArADikyil.
19
aEA enbUKdHEnsrAjAvH vLer
pitnAyi!
ayA
zienyM
EmzienyM aEbdH e nEgAvienyM
vLer niEyAew EnAi. tIc<L pti
viluM }iri wAA ayA r
20
viu.
anrM
zienyM
EmzienyM aEbdHenEgAvienyM ek
ivriyA enbUKdH Ens krAy
BwAri cilErAw klic@. zienyM
EmzienyM aEbdH e nEgAvienyM
LyiEleRiyA rAjAvH BwAErAw
klic@.

21

atinA zienyM EmzienyM


aEbdH e nEgAvienyM piwic @ eki
tIc<LyiEleRiu. av kAcyM
EmliyM etAiyM mu vOL@M Dri
ci. 22klnyiw EA rAjAvH vLer
pitnAyitinA av tIc < L
EvgM wAi! Lyilu agHnin
AL zrAy BwAer dhiic@
kL u. zienyM EmzienyM
aEbdHen EgAvienyM qRiyA
tIyew aw ecEA}ANv ekAl
etH . 23zM EmzM aEbdH e n
EgAvM tIyiEl vI. aver mRui
eiyi.
24
aEA enbUKdHEnsrAjAvH cAwi
eyNIu. atHButEAew ayA teR
pEdxHwAELAw EcAdic@, n m
EperyEl eki vriu tIyiEli
uZ!
pEdzkA pRu, aEt, rAjAEv!
25
rAjAvu pRu, EnA! tIyHi
nAlu Ep inwtu {A kA.
av ek}iA nwtH. av
epAiyiumil. nAlAm o dtenEA
elyM kANew!
26

anrM enbUKdHEns tIc<Lyew


vAti ec. ayA Re viLic@,
z, Emz, aEbdH enEgA puR
v! atYut eedvieR dAs
AEr, puRv!
atinA zM EmzM aEbdH en
EgAvM tIyiniM puRv.
27
av puRE vEA EdzADikA
rikL@M AEdzikADikArikL@M aDikAri
kL@M rAjAvieR pEdzkAM
aview tiiwi. zienyM Emzi
enyM aEbdHenEgAvienyM tI epAi
c i Eyiel v kANA k}iu.
avew mwi kriiil. Emli ki
yiil . tIyi yitieR mNM
EpAlumil avH.
28

aEA enbUKdH E ns pRu,


zieRyM EmzieRyM aEbdH
enEgAvieRyM eedve sHtti k.
avew eedvM teR dten aycH
teR dAsAer tIcLyiniM ri
ciri! v mvM sVM eedve
vizVsic@. av qeR kln asri
A vistikyM anYEdven rA
DikEyA EsvikEyA ec@tiEn
A mriAnixHwewkyM ecyHti.
29
atinA {AniEA Q niymmA
+ zieRyM EmzieRyM
aEbdHenEgAvieRyM eedvienti
er sMsAri rAjYArM
BAxArM kxNLAewM. aveR
vsti o cArArmAMver ki
ewkyM ec@M. meA eedviM
teR jne kArM riAnAvil.
30
anrM rAjAvH ziM EmziM
aEbdH e nEgAviM wt DAn

849
EjAlik
nki.

bAbiElAvizYyi

mreiy enbUK
dE
H nsrieR sVpn
H M
enbUKdHEnsrAjAvH
viviD
rAxH\L@M anYBAxAmAyi ElAk
eAwM vsivH Q kH
ayc@.
zMsk+
2
atYutnAy eedvM qniAyi
ecyHt vIrYv]ikL@M atHButL@M
niELAw pRyA qni sEAx
mH.
3
atH - tew vIrYv] ik
eedvM ecyHtiri! zmAy vIrY
v]ik eedvM ecyHtiri! eedv
ieR rAjYM nitYmAyi w; eedv
ieR BrNM qlA tlmRkM wM.
4
{A, enbUKdHEns, qeR ekAAr
ilAyi. {A sxHwM vijyi
ymAyi. 5 qe Byewiy o
sVpHnM {A ku. {A kiwyi
kiwkyAyi. aEA mni
{A ciL@M dznL@M ku. aA
rYeLe vLer Byewi. 6ati
nA, bAbiElANiel skljH{Anik
eLyM qeRyw ekAuvrA {A
klic@. qinH? qeR sVpHnieR
aM qeH qni pRut
tinH. 7mAyAjAlAM kdyM vEA
avErAw {A sVpHnei pRu.
pe atieR aeme pRyA
avAyil . 8avsAnM dAnIEy
qeRyw v. (dAnIEylinH qeR
eedvieR bmAnAM EbHz
q {A Ep nkyAyi.
vieedvL@ew AvH avEnAw
ewyH.) qeR sVpHnei {A
dAnIEyliEnAw pRu. 9{A pRu,
EbHz, sklmAyAjAlAriluM
sm nIyANH. vieedvL@ew
Avu niilue {AnRiy.
nin mnilAA k}iyA o
rhsYvumiel qniRiyAM. {A
sVpHnM ktitANH. atinH aem
AeN pRyk. 10kiwyi zyi
EA qniAy dzn vyA
. {A EnAiyEA mYilAyi
o mrM ni ku. mrM vLer y
rmtAyi. 11mrM kEAew vlu
tAyi vL. mrieR mkLM kA
z mi. miyielviewniM a
kANAnAmAyi. 12mrieR lk
mEnAhrLAyi. atiE DArALM
nl p}L@Ayi. ati qlAv
mAyi niRey p}L@Ayi. mr
ieR tNli kAum] g aByM
Etwi. ziKrLi kiLik wi.
oAErA m]gvuM atini Bic@.
13
kiwyi kiwekAH {A dzn
iel kArY kAkyAyi.
pie o vidt sVi

dAnIEy 4:1-23

niiRi v {A ku. 14av


vLer ci sMsAric@. av pR
u, mrM mRiciwk, atieR zAKkL@M
mRik. lk EkAtiLyk. p}
uM vitRuk. mrikI}ilu m]g
oAwiEAM. tieR ziKrLilu
pik pREpAM. 15pE iyM
EvkL@M nilte nie. uM
evlvuM ekAu o p atien
iyiwk. iyM EvkL@M pul@ kLA
epAtiyeH aview niM. kAum]g
M vyliel ecwikmiwyi
a k}iyM. a himkNekAH
nnyM. 16ayALDikkAlM mxYenEA
el ciiil. ayA m]gieR mn
S lBiM. Et avyi }H
(vx) kwEpAM.
17
vidtA KYApictANH Q
zi. qekAH ? jnL@ew skl
rAjYL@M BritH atYutnAy
eedvmAeNH miyiel nivAsik
aRiyNmElA. rAjYeL av tni
ixHwm M n. rAjY
BriA eedvM vinIter etrew
kyM ec@!
18
atANH {A, enbUKdH E ns
rAjAvH, sVpHnM ktH. ni EbHz
(dAnIEy), tieR aemAeN
pRyk. qeR rAjYe jH{Anik
eAM sVpHnieR aM pR
u trA k}iil. pE EbHz
, vieedvL@ew Avu nii
lutinA nin sVpHnM vYAKYA
niA k}iyM.
19

aEA EbHz qM Ep
dAnIEy o mNiERALM zAnAyi
. ciic kArY aven pri&mi
ici. atinA rAjAvu pRu,
EbHz, sVpHnEmA atieR a
EmA nie ByewAtirie.
aEA dAnIEy rAjAvi mRupwi
nki, qeR EBA, sVpHnM ayew
zueLiytAeNi
q
{AnAzi. sVpHnieR aM
ayew qtirALikeLiymAyi
rie. 20-21sVpHni aH o mrM
ku. mrM vlutAyM kEAewyM kA
zMme vL. atH miyielview niA
luM kANAnAM. atieR lk mEnA
hrmAyi. niRey p}L@mAyi
ati. p} qlAvM sm]
mAy hArmAyiI. atH kAum]g
H aByAnmAyi. zAKk kiLik
wA oriwmAyi. atANH au
k mrM. 22rAjAEv, mrM au teyA
! aH mhAM zmAyiri.
kAzM me vL mrM EpAelyA
aH. ayew zi miyew
vidrtk vereykyM ec@.
23
rAjAEv, sVi nieA vi
dt RivtH au ku. av
pRu, mrM mRiciu nziik. i
yi o oAiup ekAu uk.

dAnIEy 4:24-5:6

850

qiH iyM EvM nilEpik.


atien vyli pul@kiwyiluEp
ik. atH himkNM ekAu nnyM.
av o kAum]geEAel k}iyM.
aEt avyi }H (vx
) kw EpAM.
24
rAjAEv, tA sVpH n ieR
aM. atYutnAy eedvM qeR
-vAy rAjAvinH etAe sMBvi
emH kl i c i ri. 25enbUKdHEns
rAjAEv, aH mxYriniH ake
wM. aH kAum]giwyi vsiM.
aH kkAlieyEAel pul@ tiM.
aH himkNM ekAu nnykyM
ec@M. }H (vx) kw
EpAEA aH Q pAWM pWiM.
atYutnAy eedvM mxYrAjY Bri
ev aH pWiM. atYutnAy
eedvM tniixH w mvH rAjY
ekAwkyM ec@.
26
mrieR iyM EvkL@M nil
EpiNem pRtieR ami
tA. ayew rAjYM ayH tiri
ek nkewM. atY@t (eedvM) a
yew rAjYM BrievH aH pWi
EA}ANen sMBvik. 27atinA
rAjAEv, dyvAyi qeR pEdzM sVIk
ricAluM. aH pApM ec@ nii
EnrAy ec@k. tik ec@
nik. pAvELAw dy kAuk.
aEA aH vijyiyAyi wEAM.
28

enbUKdH E nsrAjAvinH aetl A M


sMBvic@. 29-30sVpHni pu mAs
EzxM enbUKdHEns bAbiElA
Niel teR ekAArieR muAvi
lUew lAkyAyi. muAvivcH
rAjAvu pRu, bAbiElANien EnA
k! {A Q mhAngrM pNi. et
eR ekAArmA! qeR ziekAA
NH {A Q mhAy lM pNitI
tH. qeR mhtVM kANitinANH
{A Q lM pwyiytH!
31
Q vAk aveR vAyiliri
EAe sVi nieAzbHdM
v. zbHdM pRu, enbUKdHEns
rAjAEv, etlAM nin sMBviM. rAjA
ev nilyilu nieR zi qw
eiri. 32nI mxYriniM oAwi
ewM. nI kAum]geAM vsiM.
pvienEAel nI pul@ tiM. nI
nieR pAWM pWiM mH }H
(vx) kwEpAM. aEA atYu
teedvM mxYew rAjYeL Bri
evH nI pWiM. atYutnAy eedvM
rAjY tniixHwmv nk
yM ec@.
33
wnwi aetlAM sMBvic@. enbUKdH
Ens mxYiwyiniM oAwie
u. av pvienEAel pul@ tiA
wi. himkNLA av nnu.
k}ukeR vluk EpAel aveR
tlmwi vL. ayAL@ew nK pi
yEwEpAel vL. 34pie smy

ieR avsAnM {A, enbUKdH


Ens, mkLi sViEl EnAi.
qeR mnSvIuM zriyAkyM
ecyHt. pie {A atY@tnAy eed
ve sHttic@. nitYmAyi jIvi
av {A drvuM EtjuM nki.
eedvM qeEM Bri! qlA
tlmRkLiElM aveR rAjYM w.
35
miyiel mxYerl A M stYmAyM
mANikLl. sVIyzikELAwM mi
yiel mxYErAwM eedvM tniixHwm
ec@. aveR zmAy kr
eL twyA mAvil ! aveR
v]ikeL M EcAdYM ecAnA
vil!
36

atinA eedvM aEA qni


sVbui tiric@t. rAjAevnil
yilu qeR tApvuM ziyM
av tiric@t. qeR pEdxHwA
L@M rAjkIy-AM vIuM
qeR pEdzM EtwA wi. {A
vIuM rAjAvAyi. {A peA
L@M ExHWM zmAyiIkyM
ecyHt. 37EA {A, enbUKdHEn
s, sViel rAjAvinH sHEtA
vuM drvuM EtjuM nki. av
ec@etl A M zri. avenEA}uM
nItimA. ahArikeL vinItrA
A EpAv!
mer}uH
EbzrAjAvH teR yirM EdYA
gAAyi o vliy vi
nki. rAjAvH avErAewAM vIu wi
kyAyi. 2Ebz vIu wi
c @ ekAiriEv teR dAsAErAw
sV-eviEAk ekAuvrA
klic@. ayAL@ew pitAvH enbUKdHEn
s eyzElmiel lyiniM
ekAuv EkAkLANiv. teR -j
nL@M BArYmAM awimeL@M
EkAyiniM wiNemH Ebz
rAjAvH #hic@. 3atinAlv eyz
Elmiel EdvAlyiniM qwi
sVEAk ekAuv. rAjA
vuM BArYmAM EdYAgAM awime
L@M avyiniM wic@. 4 wic@
ekAiriEv av tL@ew vYAjeed
veL sHttimAyi. Edv
AH av sHEtA nki.
EdvArAke, sVvuM eviyM oAwM
uM twiyM kl@M oeeAu nii
e evRuMtimkLAyi.
5
aEA epeH orAL@ew eektY
mAyi mri q}utA wi. virlu
k mtilieR Ayi EkARiyiu.
rAjekAAri viLkAli smIp
m mrilANH eek q}utiytH. q}uti
eAi eek rAjAvH kAAyi
.
6
EbzrAjAvH vlAet By. ayA
L@ew mKM viLRievL@kyM ByMekAH
muk iyiwikyM ecyHt. kAlu

851
k dblmAytinAlvnH q}uEH ni
Awi k}iil. 7 rAjAvH mAyAjAlA
eryM kdyeryM teRywE
ekAuvrA kic@. Q jH{AnikELAw
yA pRu, Q q}uvAyicH ati
eR aM pRut M
{AenA sAnM tM. ayA {A
Qt vO nM. aveR k}u
i {AenA mAlyNiyiM. aven
{A rAjYiel mAme tBrNA
DipnAM.
8
atinA rAjAvieR jH{AnikeLlAM
v. pE q}utiyiri vAyi
A avAyil . atieR aM
av mnilAyil. 9EbzrAjA
vieR EdYAgA pri&mic@. rAjA
vAke wt ByckitM vYAl
mAyi. ayAL@ew mKM By viLRiyi.
10
anrM rAjAvieR a vi
nwiwE v. rAjAvieRyM
rAjkIy EdYAgAewyM zbHd
av Eku. av pRu, rAjAvH
nINA vA}e! ByewtH! nieR mKM
ByM ekAH en viLRAtirie! 11vi
eedvL@ew AL@ orA
nieR rAjYH. rhsYLRiyA tni
AvuemH ayA nieR pitAvieR
kAl te etLiyiciuH. tA vLer
smM viEvkiymAeNH av
kANic@. ArYLi tA EdvAer
EAelyAeNH av kANic@. nieR
pitAmh enbUKdHEnsrAjAvH ayA
eL skl jH{AnikL@ewyM mtlAr
nAi. mAyAjAlAeryM kdyeryM
av Bric @ . 12{A pRuvyA
L@ew EprH dAnIEy qA. rAjAvH
avnH EbHz q Ep nki.
EbH z atismM ql A M
aRiyAvuvmA. avnH sVpHn
vYAKYAniAM, rhsY vizdIk
riAM, kWinzHnrM kANAM.
dAnIEylien viLik. ver}uieR
aM av pRutM.
13
atinAlv dAnIEylien rAjAvi
eRywE ekAuv. rAjAvH dAnI
EyliEnAw pRu, eydyiniM
qeR pitAvH vAsikLielAvnAyi
piwic@ ekAuv nieR EprH dAnI
Ey qEl ? 14nii EdvAew
AL@eH {A Ekiri. nI
rhsYLRiyvenM atism
M vliy jH{AniymAeNM {A Eki
ri. 15Q ver}u vAyiA
jH{AnikeLyM mAyAjAlAeryM v
iyi. Q ver}uieR aM
vizdmAA {AnvErAwAvzYeu.
pE Q ver}uH vizdIkriA
av k}iil . 16niei {A
Ekiri. kArY vYAKYAniAM
kWinmAy zHnH rM keA
M ninAemH {A EkiuH. Q
vriel}utiyiritH qniEvi
vAyic@ vYAKYAnic@ tA ninAyi
{A ec@tH etAeyAyiriM+

dAnIEy 5:7-25

nin {A QtvO trikyM


k}ui sVmAl aNiyikyM
ec@M. pie nI Q rAjYe mAme
tADikAriymAM.
17
aEA rAjAvi dAnIEy mRupwi
nki. dAnIEy pRu, EbzrA
jAEv, sAneLAe au vc@ekA
_k, aeli mAeiluM ekAw
ekA_k. pE, ayHAyi ver}u
{A vAyiAM. atieR aem
e vizdIkrikyM ecAM.
18
rAjAEv, atYutnAy eedvM a
yew pitAmh enbUKdH E nsrien
vLer mhAM zmAy rAjAvAi. eed
vM aEhe vLer mANiyAi. 19nir
vDi rAjYAM nirvDi BAxAM enbU
KdH E nsrien vl A et Byei.
qekAeA atYutnAy eedvM
aEhe vLer mANiyAy rAjAvA
i. enbUKdHEnsrinH eriluM mri
NemH EtAiyA ayALven vDi
kyM ov jIviNem EtAiyA
aven ayALtinvdikyM ecyHti
. mANikLAEkver aEhM mA
NiyAiyi. mANikLlAtAEk
ver aEhM aenymAiyi.
20
qA enbUKdHEns ahAri
yM kWinXdymAyiI. atinA
aEhieR zi aEhiniM
qweu. aEhieR rAjsiMhAs
nM qwmA ewkyM mhtVM RyH
ewkyM ecyHt. 21anrM enbUK
dH E ns mxYiwyiniM oAwi
eu. aEhieR mnH m]gL@Ew
EpAelyAyi. aEhM kA@k}utkeA
M k}iykyM pvienEAel pul@
tikyM ecyHt. aEhM mu ekAu
nnu. aEhM teR pAWM pWiMver
etAe sMBvic@. pie, svz
nAy eedvmANH mxYew rAjYe Bri
etH aEhM pWic@. atYutnAy
eedvM tniixH w mver rAjYBrNM
likyM ec@.
22

qA Ebz, niniArY
aRiykyM ecAM! nI enbUKdHEn
srieR ecRumknA. qiuM nI
vinItnAyiil. 23l, nI vinItnAyiE
yil. pkrM nI sVnAy yEhAv
yHetier tiriu. yEhAvyew ly
iel pAnpA ekAuvrA nI
klic@. pie, nIyM nieR rAjkIy
EdYAgAM nieR BArYmAM dAsimA
M EkAkLiniM wic@. sVM,
evi, evlM, H, twi, klH qiv
ekAu EdvAer nI sHttic@. av
yTA eedvLl. av kANAnA
vil, EkAnAvil, oM mnilAvuk
ymil. nieR jIvitiEluM nieR
sklv] ikLiEluM aDikArm
eedve nI driil. 24aen,
atinA, eedvM eekey mriel}u
tAnyc@. 25vriel}utiyiri vA
k vyA+

dAnIEy 5:26-6:16

852

emEn, emEn, etE, QPsI.


26
Q vAkL@ew aM tA+
emEn+
nieR rAjYM avsAniMvery
din eedvM qiyiri.
27
etE+
nI lAi eiri, nI
EpArAven kiri.
28
QPsI+
nieR rAjYM nii nieweu
ekAiri. atH EmdYM pAsik
miwyi vItiewM.
29
aEA dAnIEy QtvOM Dri
A Ebz klic@. aveR k}u
i sVmAlyiwkyM rAjYe y
mAM aDikAriey KYApik
yM ecyHt. 30aEt rAi, bAbiElA
kAew rAjAvH Ebz vDieu.
31
EmdYnAy dArYAEvzH putiy rAjAvAyi.
dArYAEvzinH aRupirEALM vyS
Ayi.
dAnIEyluM siMhL@M
teR rAjYM m}uv BritinH i
yip pAsi EdYAger etr
ewkeytH nelArAzymAyiri
emH dArYAEvzH kti. 2aEhM i
yiptH EdYAgEm BrNM nw
A m EperyM etrew. dAnI
Ey mEmEnAArielAvnAyi
. M te viAtiritiM
teR rAjYH tnieAM nxHwewAti
ritimANH Q mEper rAjAvH
niEyAgictH. 3 tA mu EmEnAAer
A EBdmAeNH dAnIEy sVyM etLi
yic@. teR ssVBAvMekAuM mh
Ay k}ivuk ekAumANH dAnIEy
ecyHttH. rAjAvH dAnIEyli vLer
sxHwnAyi. ayAeL rAjYieR m}u
v aDikAriyAA aEhM ElAci
c@. 4 qA Eti Ek mu EmEnA
AM aDipAM vLer asUyArAyi.
av dAnIEylien ewA kAr
N keA mic @ . atinA
av sAkArYLi dAnIEylieR
oAErA v]ikL@M nirIic@. pE
av dAnIEyli o vuM ke
AnAyil . atinA avH av
qeiluM etu ecyHttAyi ErApi
vAM k}iil. mxYH yi
A k}iy orALAyi dAnIEy.
av rAjAvien vic i l . kWinA
VAnM ec@kyM ecyHt.
5
avsAnM av pRu, dAnIEy
qeiluM etu ec@tAyi ErApi
A nmH oriluM o kArNM ke
A vil. atinA aveR eedv
ieR niymvumAyi be qe
iluM prAtiyH awiAnmAyi n
keNM.
6
atinA ru EmEnAAM aDi
pAM o sMGmAyi rAjAvieR aw
E EpAyi. av pRu+ dArYAEvzu
rAjAvu nINA vA}e! 7EmEnAAM

mANimAM aDipAM pEdxHwAL@M


aDikArikL@emAe cil tImAn
qwiuH. rAjAvH etA niymmA
NM. qlAvM Q niymM asriNM.
niymM tA+ rAjAEv nIeyA}iek
eriluM etiluM EdvEnAEwA
vYiEyAEwA aw m divsE
AikyAeNi ayA siM
8
hiEl
qRiyewNM.
ni,
rAjAEv, niymM ewi o kwlAi
el}utiyiritH o vcAluM. aen
niymM lMGiewAtirimEl A .
qekAeA EmdYewyM pAsik
L@ewyM niym RAvAEnA mA@vA
EnA k}iyil. 9 atinA dArYAEvrA
jAvH niymM nwAi o vc@.
10
dAnIEy divsvuM mEnrvuM
eedvEAw Aic@. qM m Enr
vuM dAnIEy muiniH Ai
kyM eedve vA}HkyM ecyHt.
putiy niymei EkEA dAnI
Ey teR vstiyiEl EpAyi. vIwi
eR mkLile nilyilu teR mRi
yiElANyA EpAytH. eyrUzElmiEl
Ri jnAlyew awE ecH
dAnIEy miliH ptivuEpAel A
ic@.
11
anrM av sMGmAyi vH dAnI
Eylien kei. av Ai
tM eedvEAw shAyM EtwM
av ku. 12atinAlv rAjAvieRy
wE EpAyi. av aEhmAiy
niymei aEhEAw sMsAric@.
av pRu, dArYAEvrAjAEv, aw
mdivsLi rAjAvAy a
EyAewA}iek o EdvEnAEwA mxYEnA
EwA eriluM Aic A aven
siMhielRiyemH au klnyA
yiH ovciuElA. aH niymM
o vciiEl?
rAjAvH mRupwi pRu, vH, {A
o vci@H. EmdYewyM pAsikL@
ewyM niym RAAEnA mAAEnA pu
tl.
13
aEA av rAjAviEnAw pRu,
dAnIEy q EprAy ayA aey
viEtyil . ayA eydyi
ni twvukAri orALANH. aH R
ic niymM dAnIEy vkvyHEt
yil. dAnIEy M divsM mtvN
teR eedvEAwA AitH.
14
EkEA rAjAvinH vLer vYsn
mAvukyM vixmikyM ecyH t .
dAnIEylien riNemH aEhM
niyic@. atinAyi o mAM ke
A sUrYAsHtmnMver aEhM mic@.
15
av o sMGmAyi rAjAvieRyw
E EpAyi. av aEhEAw pR
u, rAjAEv, oAik. rAjAvH Ric
niymEmA klnEyA oriluM RAAEnA
mAAEnA pAwielANH EmdYewyM pA
sikL@ewyM niymM azAsitH.
16
atinA dArYAEvrAjAvH kl n
nki. av dAnIEylien ekAuvH

853
siMhhyiEleRiu. rAjAvH dAnI
EyliEnAw pRu, nI rADi
eedvM nie rieci! 17siMhh
yew vAti o vliy pARekAH aw
yHkyM ecyHt. anrM rAjAvH teR
EmAtirMekAH pARyi mvyHkyM
ecyHt. teR EdYAgew EmAtir
ekAH avew mkL@M aEhM pAR
yi ptiic@. M pAR nIi
dAnIEylien siMhhyiniM puR
E ekAuvrA k}iyielAN
kANitH. 18anrM dArYAEvrAjA
vH teR ekAAriEl EpAyi.
rAiyi aEhM BNM k}icil. M
vH te rsiiA aEhM avdi
cil. rAjAvinH rAi m}uvM RA
nAyil.
19
piE rAviel evLicM vINywen
dArYAEvrAjAvH q}uEu. aEhM
siMhhyiEl oAwi. 20rAjAvH vLer
vYAlnAyi. siMhhyHwe
i aEhM dAnIEylien viLic@. rAjA
vu pRu, dAnIEyEl, jIvi eedv
ieR dAsA, nieR eedvi nie
siMhLiniM riAnAyiEl? nI
qlAyHEA}uM nieR eedve Esvi
kyANElA.
21
dAnIEy mRupwi pRu, rAjAvH
nINA vA}e! 22qeR eedvM qe
riA teR dten ayc@. dt
siMhL@ew vAy awc@. {A nixHkL
enH eedvinRiyAemekAH
siMh qe mRiewiyil. rAjA
Ev {A aEyAw oriluM o etuM
ecyHtiil.
23
dArYAEvrAjAvinH vLer sEAx
mAyi. dAnIEylien siMhhyiniM
puRewA aEhM teR dAsA
ErAwH vzYeu. dAnIEylien hyi
niM puRewEA avnH o
mRivuM piyiutAyi av kil.
av teR eedvi yici
tinA siMh dAnIEylien mRiEv
liciil.
24
anrM dAnIEylien ewiy
ver piwic@ siMhhyiliwA rAjAvu
klic@. avM avew BArYmAM ik
L@M siMhhyielRiyeu. siMhh
yew tRyielM mEte siMh
aver piwiwkyM avew zrIr
tikyM aik cvcryHkyM
ecyHt.
25
anrM dArYAEvrAjAvH ElAke
Awm anYrAjYAM viviDBAx
AmAyi o kyc@+
zMsk.
26
{AenA putiy niymmA.
qeR rAjYieR qlA BAgLilum
v EviyANH Q niymM. nieLlAM
dAnIEylieR eedve ByewkyM
bmAnikyM EvNM.
dAnIEylieR eedvmA jIvi
eedvM. eedvM nitYmAyi jIvi! av

dAnIEy 6:17-7:8

eR rAjYM oriluM nziiewkyil.


aveR BrNM oriluM avsAni
il.
27
eedvM mxYer shAyikyM ri
kyM ec@. sViluM miyiluM
eedvM atHButkrmAy vIrYv]ik
ec@. dAnIEylien eedvM siMh
LiniM ric@.
28
aen dArYAEvzH r AjAvAyi
kAlM EkAerzH pAsiyiel rAjAvA
yikAlM dAnIEy vijyiyAyi
.
nAlu mg
] eLiy dAnIEy
lieR sVpn
H M
Ebz bAbiElArAjAvAyti
eR oAM vxM* dAnIEylinH o
sVpHnmAyi. kiwyi zyiEA}A
yi dAnIEylinH Q dznL@A
ytH. tA k sVpHnei dAnIEy
q}uti. 2 dAnIEy pRu+ rAiyi
{AeneR dzn ku. dzni
kAH nAluBAgniM vIAyi
. kAH sme Li mRic@.
3
vYtYsHtmAy nAlu vm]geL {A
ku. nAlu m]gL@M kwlini
vtANH.
4
dYe m]ginH siMhieR p
vuM k}ukeR ciRkL@M Ayi.
{A m]ge nirIic@. pie ati
eR ciRk mRieu. pie a
nil niyH mxYenEAel
ru kAlini. atinH o mxYeR
XdyM (mnH) nkewkyM ecyHt.
5
pie rAmetA m]gewi {A
qeR mi ku. Q m]gM o krwiey
EAli. atieR o vzM epAi
nikyAyi. atieR vAyi
pl@kiwyi m vArieyl@kL@A
yi. atiEnAw q}uEu nin
Ev mAMsM tiekA_k! q pR
i.
6
piIwH {A EnAiyEA qeR
mi meA m]ge wi ku.
m]gM o pulieyEAelyAyi. atinH
nAlu ciRkL@Ayi. ciRk
piyEw EpAelyAyi. Q m]g
inH nAlu tlkL@Ayi. ati
BriA aDikArvuM nkei.
7
atiEzxM, rAiyi qniAy
dzni nAlAmetA m]gM wi
qeR miluAyi. m]gM vLer
UrvuM BIkrvumAyi kANeu. ati
vLer ziyM EtAic@. ati vliy
u pl@kL@Ayi. a teR
rkeL e{ric@ ti. ryew avzi
xHwEm m]gM nw. nAlA
me m]gM {A k mu m m]gLi
niM vYtYsHtmAyi. ati p
ekAukL@Ayi.
8
{A Q ekAukeL EnAieAi
EA meA ekAuwi ekAuk
iwyi kiLi. aetA ekAc@ekA

Ebz ... vxM tAH 553 bi. si.

dAnIEy 7:9-27

854

Ayi. ekAc@ekAi kkL@


Ayi. kkLAke mxYeR
kk EpAelyM. ekAc@ekAi
o vAyyM Ayi. vAy epA
cM pRymAyi. ekAc@ekAH
mu ekAukLi meM pi}uetw.
nAlAme mg
] ieR viDi
{A EnAi niEv siMhAsn
yTAAnH oeu. purAtn
rAjAvH teR siMhAsnilirikyM
ecyHt. aveR vO vLer evL@
tAyi; av muEpAel evL@i
. aveR tlmwi evL@tAyi.
atH kiLi EpAel evL@tAyi.
aveR siMhAsnM agHniekAuA
iytAyi. aveR siMhAsni
eR cL@M tIekAAyi.
10
purAtn rAjAvieR milUew o
tIndi o}ukiyi. dzlNi
jn* aven EsviAyi.
Ru dzlNinAL@k aveR
mini. EkAwti rMBiEAelyA
yi atH, pusHtk RM vci
.
11
epAcM pRykyAyi ekAc@
ekAien {A nirIic@ekAEyi
. avsAnM nAlAme m]gM ekAle
wMver {A nirIic@ekAEyi.
atieR zrIrM nziiewkyM k
tIyiEl vliec R iyewkyM
ecyHt. 12mu m]gL@ew aDikArvuM Br
NvuM avyi nieweu. pE
av o EtYk kAlyLvuver jIvi
Anvdieu.
13
{A rAiyi k dzni o
mxYjIvieyEAel EtAic orAL@A
yi qeR mi. kAzi EmG
L@ew puR kyRivrikyAyi
av. av purAtn rAjAvieRyw
E vrikyM av aven rAjA
vieR miEl ekAuvrikyM
ecyHt.
14
mxYjIvieyEAel kANe
vYiH aDikArvuM EtjM pUmAy
BrNADikArvuM nkei. skl
rAjYAM sklBAxAM aven rA
DiM. aveR BrNM nitYmAyi nilni
M. aveR rAjYM qeEM wM.
aetAriluM nziiewil.
9

nAlAM mg
] eiy sVpn
H
ieR vYAKYAnM
15
dAnIEylA qeR @ klu
kyM {A vYAlnAkyM ecyHt.
qeR mnilUew kwEpAy dzn
qe pri&miic@. 16{A aview
nikyAyivri oveR aw
E v. tieReyAe aem
AyieH {A ayAELAw EcAdic@.
atinA ayA qEAw pRu. ti
jn dzl qANH vAcYAM.
tinH dtA qM sVIyEsn qM
wi amH.

eReyAe aemeH ayA


qEAw vizdIkric@. 17ayA pRu,
nAlu mhAm]g nAlu rAjYLANH.
nAlu rAjY miyiniM vM.
18
pE, eedvieR viA rAjYM
sVIkriM. avH rAjYM qeE
mAyi lBikyM ec@M.
19
pie nAlAme m]gM qAeNM
atieR aemAeNM aRiyA
{AnA#hic@. nAlAme m]gM melA
m]gLiniM vYtYsHtmAyi. a
vLer BIkrmAyi. atinH u pl@
kL@M evl kA nKL@mAyi.
rkeL e{ric@ ti m]gmAyi
atH. rkL@ew avzixHwLi atH nw
kyM ecyHt. 20nAlAme m]gieR
tlyiel p ekAukeLiyM qni
RiyNmAyi. aview vL ekAc@
ekAieniyM qniRiyNmAyi
. ekAc@ekAH mu p ekAukLi
meM pi}uetw. ekAc@ekAH
mu ekAukeLA v] iektAyi
kANeu. ecRiy ekAiEm m
xYeR kk EpAely kkL@M
Ayi. ekAc@ekAH vIiLi
eAumi. 21{A EnAiniEv,
Q ekAc@ekAH eedvieR vi
ErAw yM ecAM aver miA
M wi. ekAH aver ekAl@kyAyi
. 22purAtnrAjAvu vH aveR
nYAyviDi nwMver ekAc @ ekAH
eedvieR viAer vDic@ekA
Eyi. purAtnrAjAvH ekAc@ekAi
eR viDi KYApic@. Q viDi eedv
ieR vier shAyic@. av
rAjYM lBikyM ecyHt.
23
av qEAw vizdIkric@+
nAlAme m]gM miyiEl v nAlA
me rAjYmA. a melA rAjY
LiniM vYtYsHtmAyiriM. ElAke
Awmver nAlAme rAjYM nzi
iM. ElAkemAwm rAxH\
Em a nwkyM cviiyryHkyM
ec@M. 24Q nAlAM rAjYniM v
p rAjAArANH p ekAuk.
p rAjAA EpAytiEzxM
meA rAjAvu vM. av tnimu
Bric rAjAAriniM vYtYsHtnAyi
riM. mu rAjAAri mEper av
EtAliM. 25Q rAjAvH atYutnAy
eedvientier sMsAriM. rAjAvH
eedvieR vier EAhikyM
vDikyM ec@M. niixHwkAleyM
niymeLyM mAA av miM.
eedvieR vizujnt mrvx
AlM rAjAvieR aDikArilAyi
riM.
26
pE q sMBviNemH EkAw
ti nizHcyiM. rAjAvieR aDikArM
qwewkyM ec@M. aveR rAjtVM
pUmAyM avsAniM. 27pie eedv
ieR vi rAjYM BriM. miyiel
skl rAjYeLyM av BrikyM
ec@M. Q rAjYM nitYmAyi nilniM.

855
melA rAjYLilumv aver dri
kyM EsvikyM ec@M.
28
atAyi sVpHnieR av
sAnvuM. {A, dAnIEy, vLer Byei
. qeR mKM ByM ekAu viLRi.
{A kAkyM EkkyM ecyHt
kArY
anYErAw
pRykyM
ecyHtil.
NAwienyM EkAlAwienyM
sMbic@ dAnIEylieR dznM
Ebz rAjAvAytieR mAM
ekAlM qniH Q dznmAyi, mE
dzni EzxmAyi atH. 2 dz
ni {A zngrilAyi
evH {A ku. lAM vizYyew
tlAnmAyi z. {A QlAyi
ndItIr nikyAyi. 3{A mk
LiEl EnAkyM QlAyindiyew tIr
H orANAw ni kAkyM
ecyHt. NAwi nI ru ekAukL@
Ayi. ru ekAukL@M nILmv
yAeNiluM o ekAH mEtienA
nItAyi. nILM wiyekAH mE
ekAienA vLer piilumAyi.
4
NAwH atieR ekAuk ekAH
sADnLi wi {A ku.
NAwH pwiAuM vwEAuM etEAuM
oAw {A ku. NAwien twyA
o m]giM k}iil. mu m]geL
riA M k}imil .
NAwH tniixHwm ecyHt. ati
nA NAwH vliy zimAnAyiI
.
5
NAwieni {A ciic@. {A
ciic@ekAiriEv, pwiARuniM
orAEkAlAw v. Q EkAlAwi
kANAenL@m vlieyA ekAuA
yi. EkAlAwH teR pAd nilM
etAwA Evgi oAwi.
6
EkAlAwH ru ekAu NAwi
eR awE v. QlAyi ndItIr
nitAyi {A k NAwAyi
atH. EkAlAwH vLer EkApici.
atH NAwieRywE oAwkyM
ecyHt. 7EkAlAwH NAwieRywE
oAwiEA {A ic@. EkAlAwH
vLer EkApici. NAwieR ru
ekAukL@M atH owic@. NAwinH EkAlA
wien twyA k}iil. EkAlAwH NA
wien etA}ic@ tAe}yiu. pie EkAlAwH
NAwien cviiemtic@. NAwien
EkAlAwiniM riA mAyi
il.
8
aen EkAlAwH atiznAyi.
pE atiznAyEA aveR
vliy ekAeAwiu. pie o vliy
ekAieR AnH, anAyAsM kANA
vu nAlu ekAuk mLc@. nAlu
ekAuk nAlu dikM EnEryA
yi.
9
pie, nAlu ekAukLielAi
niH o ekAc@ekAu kiLiv.
ekAc@ekAH vL vlutAyi. et

dAnIEy 7:28-8:19

ki}EAANH a vLtH. mEnAhrmAy


Edzi EnAN vLtH . 10
ekAc@ ekAH vLer vlutAyi. kAzM
me a vL. ekAc@ekAH n
Li ciltien tAE}iu. n
eLeyAe atH cviiemtikyM
ecyHt. 11 ekAc@ekAH atizmA
yiI. anrM atH nL@ew
aDip (eedvM) En tiriu. aDi
pnH aie tidinbli
ekAc @ ekAH twu. aDipen jnM
rADic i lM vlic i weu.
12
ekAc@ekAH pApM ec@kyM tidi
nblik twykyM ecyHt. atH n
ey tRyielRiu. ekAc@ ekAH vijy
pUvM en ecyHt.
13
anrM {A viAri* ov
eR sMsArM Eku. pie, meA vi
dYe vieR EcAdYinH
rM n {A Eku. dYe
vi EcAdic@, tidinbliyH
q sMBviemH Q dznM kANi
. vinAzkrmAy ekAwMpApe
iyANitH. aDip rADiei
lM jnM nziiEA a sMBvi
emH kANi. av l
mAek cviiemtiEA qAem
H kANi. mxY n
eL cviiemtiEA qsMBvi
em kANi. pE tH q
nA nIu niM?
14
me vinAyv pRu, rAyi
rimRu divsLiEl en sMB
viM. anrM vilM Ri
ewM.
dAnIEyli dznM vizdI
kriew
15
{A, dAnIEy, Q dznM ku.
tieR aemAeNRiyvA
mikyM ecyH t . dznei
{A ciic @ ekAiriE mxYen
EAel kANe ErA epeH qeR
mi v ni. 16aEA {AenArA
L@ew zbHdM Eku. QlAyindiyi niA
NH Q zbHdM vtH. zbHdM viLic@ pR
u, gIEyEl, yA dznM viz
dIkric@ ekAwk.
17
atinA, mxYpiyAy gIEy
dt qeRywE v. {A vlA
et By. {A nil vI. pE
gIEy qEAw pRu, mxYA,
avsAnkAlEtANH Q dzn
em mnilAk.
18
gIEy sMsAric@ekAiriEv,
{A nilE vINH RilAu.
aetA gAFniyAyi. gIEy
o sHpznM ekAH qe q}uElic@
nii. 19gIEy pRu, EA
{A nindznM vizdIkric@ trAM.
BAviyi qAemH {A niEAw
pRyAM. nieR dzn avsAnkAl
eiytAyi.
viA dt qAvAM tinM.

dAnIEy 8:20-9:12

856

20

ru ekAu orANAwien nI ku.


ekAuk EmdYyM pAsiymAyi
. 21#Isiel rAjAvAyi EkAlAwH.
kkiwyiel vliy ekAH dY
e rAjAvA. 22 ekAH owiu.
AnH nAlu ekAuk mLc@.
nAlu ekAuk nAlu rAjYLA.
dYe rAjAvieR rAjYniANH
nAlu rAjYL@AtH. pE nAlu
rAxH\L@M dYe rAjAvien EAel
blml.
23
avsAn kAlH nAlu rAxH\
M UrM kzArmAy o rAjA
vuAM, ayA vliy sUzAliymA
yiriM. nirvDi nirvDi pApik
aview niRyEA}ANH sMBvik.
24
Q rAjAvH vLer znAyiriM. pE
aveR zi av ninil . Q
rAjAvH vliy vinAzi kArNmAM.
teR vikLiellAM av vijyi
yAyiriM. zrAyver-eedvieR
viAerEAluM-av nziiM.
25
Q rAjAvH vLer smM sUzA
liymAyiriM. vijyiyAyiIrA
av teR jH{AnvuM NkL@M pEyA
giM. tA vliy mANiyAeNH
av kM. atIitmAyi av
nirvDiEper nziiM. -Aew
-(eedvM)viEnAw EpArAwA EpAluM
av miM. qA UrnAy rAjA
vieR aDikArM tkewM. aven
nziitAke o mxYkrvumAyi
riil.
26
kAleiy Q dznvuM
{A pR kArYL@M stYmAyiIM.
pE dzn vLer vLerAlM
sMBviAtiriA mvc@ sUik.
27
{A, dAnIEy, vLer dblnAyi.
dzniEzxM vLerAlM {A
ErAgiyAyi kiw. anrM {A qNI
kyM rAjAvieRywH EjAliAyi
EpAvukyM ecyHt. pE dzne
ecAli {A vLer sM&mici. dzn
ieR aemeH qni mni
lAyil.
dAnIEylieR An
dArYAEvzH rAjAvAyitieR oAM
vxmAyi etAe sMBvictH.
ahEzVErAzieR punAyi dArYA
EvzH . EmdYvMzjnAyi dArYAEvzH H .
av bAbiElANieR rAjAvAyi.
2
dArYAEvzH rAjAvAytieR dYvxM
{A, dAnIEy, cil pusHtk vAyi
kyAyi. eyzElM punnii
ewMmH q sMv/r kwEpA
emH pusHtkLi yEhAv yier
mYAviEnAw pRtAyi {A ku. q}u
p vx kwEpAemANH
yEhAv pRtH.
3
anrM {A qeR yjmAnnAy
eedvieR En tiriu. avEnAw
{A AikyM aveR shAy
inAyi aEpikyM ecyHt. {A

pvsikyM d+KsUckmAy vO
DrikyM tlyi ecLi pUk
yM ecyHt. 4{A qeR eedvmA
yEhAvEyAw Aic@. qeR skl
pApeLyM pi {A avEnAw pR
u. {A pRu+ yEhAEv, nI mhA
M ByrmAy eedvmA. nie
sH E nhivmAy sH E nhi
eRyM kANYieRyM krA nI
pAli. nieR klnkLsri
vmAyi nI nieR krA pAli.
5
qA yEhAEv, { pApM
ecyHtiri! { etu ecyHtiri
. EmAzmAytH { ecyHtiri.
{ ninetirAyi. nieR klnk
LiniM nYAyviDikLiniM {L
k. 6vAcker { ecvieA
il. av nieR dAsArAyi.
vAckA ninEvi sMsAric@.
av {L@ew rAjAAErAwM EntA
ELAwM pitAAErAwM sMsAric@. sk
lyi AEylukAErAwM av sMsAric@.
qA { vAck ecvi
ekAwil!
7
yEhAEv, nI nl v nA, n
niERmA! qA {A
ke lyAyiri. eydAM
eyzElMkAM lyAyiri.
awM akelym skl yi AEy
lukAM l aBvewM. yEhAEv,
jneL nI nirvDi rAxH\LilAyi
citRic@. skl rAxH\Lilum
yi AEylukA liNM. yEhAvyAy
ninetier ecyHt sklpApM
av apmAnitrAkNM.
8
yEhAEv, {eLlAM nANM ekwNM.
{L@ew skl rAjAAM EntAL@M
pUvikAM nANM ekwNM. qekA
eA, yEhAEv, { ninetier
pApM ecyHt.
9
pE yEhAEv, nI kANYvAnA
. mxY ec@ tikH nI av
ErAw mi. { stYmAyM nin
etirAvukyM ecyHt. 10{ {
L@ew eedvmA yEhAvey asri
ciil. yEhAv teR dAsArilUewyM
vAckrilUewyM {H niym
nki. pE { aveR niym
eLAM asricil. 11yi AEyjn
LilAM nieR pEdzLsricil.
averlAM v}ietiEAyi. av nie
asricil. eedvieR dAsnAyi
EmAezyew niymi zApL@M
vAgHdAnL@M q}utiyiuH. niymL
sriAtiAlu zApeLiyM
zpTeLiymAyi atH. yEhAv
yHetier { pApM ecyHttinA
aetl A M { sMBvikyM
ecyHt.
12
aetl A M {M EntAM
sMBviemH eedvM pRu. av
aveyAe sMBviikyM ecyHt.
av {H mhA an v
i. eyzElM aBvicEpAel meA

857

dAnIEy 9:13-10:1

ngrvuM aBviciuAvil. 13EmAez


yew niymi q}utiyiri
EpAel teyANetAe sMBvic t H .
qiuM { yEhAvEyAw shAy
inEpic i l ! pApM ec@tH
{ nikyM ecyHtil. yEhAEv,
nieR stYEAw { qiuM
ecviEyAil . 14yEhAv {H
an tARAivc@. aetAe
av { sMBviikyM
ecyHt. teR vikLielAe nIti
mAnAyekAANH yEhAv etAe
ecyHttH. qiuM {Lven ecvieA
il.
15
yEhAEv, {L@ew eedvEm, {
eL QjipHtiniM EmAciitinH
nI nieRzi pEyAgic @ . {
nieR jnmA. aArNMekAH nI
M sinA. yEhAEv, {
pApM ecyHtiri. { Urk]tY
ecyHtiri. 16yEhAEv, eyz
ElmiEnAw EkApM avsAniiE
NEm. eyzElM nieR vipvt
iElA. nI zriyAy kArY
ec@, atinA eyzElmiEnAw
EkApM avsAniiENEm. umv
{eL apmAnikyM nieR jne
apmAnikyM ec@. {L@M {
L@ew pUv i kM ninetier pApM
ecyHttinAlANH en sMBvitH.
17
EA yEhAEv qeR An
EkAluM. {A nieR dAsnA. shA
yinAy qeR An ecvi
eAAluM. nieR vilinAyi
nk ecyHtAluM. mirM tke
iri. pE yjmAnEn, ayew
te nyHAyi Q nk ecyHtAluM.
18
qeR eedvEm, qe ecvieAA
luM. kk RH { sMBviciri
drit kAluM! nieR nAm
i viLiew ngrinH q
piey kAk! { nlvrAeN
l {A pRytH. atinAlANH {Ani
tEpitH. nI dyAvAnAeNH qni
RiyAemekAANH {A ArY
EcAditH. 19yEhAEv, qeR
vAk EkAluM! yEhAEv, {ELAw
micAluM! yEhAEv, icAluM qi
eeiluM vikyM ecyHtA
luM! tAmsiEt! EA qeiluM
ecyHtAluM! nieR te nyHAyi
ecyHtAluM! qeR eedvEm, EA
e nieR nAmi viLiew
nieR ngriM jniM Evi
qeiluM ecyHtAluM.

qeRywE v. dzni {A
k LAyi gIEy. Evgi
pRANH ayA qeRyw vtH.
sAyAbliyew smyAyi
ayA vtH . 22{AnRiyAnA#hic
kArY mnilAA gIEy
qe shAyic@. gIEy pRu,
dAnIEyEl, nin jH{AnM nkAM
#hiti shAyiAmANH {A
viritH . 23nieR dYAn
yite kln nkei. niEA
w pRyA {A viri. eedvM
nie vLer sHEnhi! nI Q kln
mnilAkyM dznM mnilAkyM
ec@M.
24
dAnIEyEl, nieR jniM nieR
vingriM Evi q}uptH }Hc
k avdiciri. eedvM tienA
eyAyiANH q}uptH }Hck klici
ritH+ tik ec@ twyA,
pAp twyA, mxYer Ikri
A, nitYmAyi w nekAuv
rA, dzneLyM vAckAeryM
m vyHvA, pie ativimA
eyAriwM smiAM.
25
dAnIEyEl, ArY pWik.
ArY mnilAk! sEzM tiri
ekEpAkyM eyzElM punnii
kyM ec@ kAlMmt etrew
e rAjAvieR vrvieR kAlMver
}A}Hce smymAM. pie ey
zElM punniiewM. eyzElmi
vIuM jn sELiA lm
AM. ngre sMriA ati
iluM o kiwumAM. aRupi
rH }HcekAH eyzElM punnii
ewM. pE smyH eyzElmi
nirvDi }L@AyiriM. 26aRup
irH }HckEzxM, etrew
ev vDiewM. av lAtAM.
anrM BAviyiel EntAvieR jnM
ngrvuM vilvuM nziiM.
aYM o LyMEpAel vM. aYM
ver yM wM. lM pUmAyM
tkewNemA eedvM kliciri
tH.
27
anrM BAviyiel BrNADip nir
vDiEpmAyi o krA AM.
krA orA}HcE wM. orA}Hcyew
ptiAlE v}ipAwkL@M blik
L@M nilyHM. pie vinAzk vM.
av ekAwiy vinAzv] ik
ec@M! qA vinAzk pUmA
yM nziiewA eedvM kliciri
.

q}uptH }c
H keLiy dznM
eedvEAw qeR Anyi
{A aArY pRykyAyi.
qeRyM yi AEylukAewyM pAp
eLi {A pRykyAyi. eedvi
eR vipvtAyi {A A
ikyAyi. 21{A Aic @
ekAiriEv, gIEy qyA

eew#IsundItIrH dAnI
EylieR dznM
pAsiyew rAjAvAyi EkAer
zH. EkAerzieR mAM BrNvxM,
dAnIEy ArYeLi mnilAi.
EbHez qAyi dAnIEyli
eR apr nAmM.) ArY stYmANH,
pE mnilAA vixmkrvuM.

20

10

dAnIEy 10:2-11:4

858

qA dAnIEylinH ArY mni


lAyi. av ayAELAw o dzni
vizdIkriei.
2
dAnIEy pRy, aH, {A, dAnI
Ey, mA}HcAlE vLer d+Kit
nAyi. 3 mA}HcAlM {A vizi
xHwEBAjYeLAM k}icil. {A mAMs
emAM k}ic i l . vIu wikyM
ecyHtil. tlyi {A q Etcil.
mA}HcAlE
{AnietAM
ecyHtil.
4
vxM, dYmAsieR pi
nAlAM tIyti, {A mhAy eew#Isu
ndItIr nikyAyi. 5 aview
niEv, {A tlyyi EnAi.
qnimi orA ni {A
kAkyM ecyHt. linvOLAyi
ayA DricitH. tniM ekA
uAiy o p ayA aryi Dri
ci. 6 ayAL@ew zrIrM m]dvAyi, tiL
u o kl@EpAelyAyi. aveR
mKM miEpAel tiLiyi! av
eR kk tIjVAl EpAelyAyi.
aveR eekkL@M pAdL@M miiy
oAwEpAelyAyi! aveR zbHdEmA,
orAieRy ciluM!
7
{A, dAnIEy, mAmAyi
dznM ktH. qEAewAmAyiv
H dznmAyil. pE qiuM
av By. ByMekAH av oAwieyA
Likver ecyHt. 8 aen {A o
yHAyi. {A dznM kAkyAyi
. aete Byewi. qnieeR
zi nxHweu. qeR mKM mricvER
EpAel viLRievL@. {A nihAy
mAyi. 9 pie, dzni tY
nAyv sMsAritH {A Eku. av
eR zbHdM EkEv {AenA agAD
RilAu. qeR mKM nil pi
iw.
10
aEA o krM qe sHpzic@.
aen sMBvicEA {A eekkLi
luM kAm@kLiluM q}uEu. {A ByM
ekAH viRyHAyi. 11dzni
el mxY qEAwpRu, dAnIEy
El, eedvM nie vLer sHEnhi.
{A niEAw pRy kArYeLi
EyAew ciik. q}uE,
{A nieRywE ayyHetA
NH. av pREA, {A q}u
Eu. ByMekAH {AnEA}uM viRyHk
yAyi. 12anrM dzniel m
xY vIuM sMsAric@wi. ayA
pRu, dAnIEyEl ByeEw. dY
dinM mtEl jH{AnM EnwAM eedvsm
i vinItnAkAM nI niyic @ .
av nieR nk EkkyA
yi. nI AikyAyitinA
lA {A nieRywE vtH .
13
qA pAsiyew - (dt) qni
etier EpArAwkyM qe peA
divsM pvikyM ecyHti.
anrM DAn-Ari (dtA)
orALAy mIKAEy qeR ryHei.

qeA {Anview pAsirAjAvi


14
eR mi wiyi. dAnIEy,
EA {A nieRyw viri
tH nieR jntyH BAviyiel sMB
viem niEAw vivritinANH.
BAviyiel o kAleiytAyi
dznM.
15
ayA qEAw sMsAric@ ekAi
riEv, {A mKM nilmi nmic@.
qni sMsAriAnAyil . 16anrM
mxYenEAel kANev qeR
ukLi sHpzic@. {A vAy R
kyM sMsAric@ wukyM ecyHt.
{A qni mi nivEnAw
pRu, EBA, dzni k kArY
qe }kyM ByewkyM
ecyHtiri. qni nihAyt a
Bvew. 17EBA, {A ayew dAs
nAy dAnIEylA. qnieen
aEyAw sMsAriAnAM? qeR
zi nxHwmAyiri. qni zVsi
A EpAluM vixmmAyiri.
18
mxYenEAel
kANev
qe vIuM sHpzic@. ayAeLe
etAEA qniH ziyAyi.
19
aEA av pRu, dAnIEyEl,
Byew. eedvM nie vLer sHEnhi
. nin smADAnM. EA z
nAyirik, znAyirik.
av qEAw sMsAricEA {A
znAyiI. aEA {A pR
u, EBA, aeni zi tiri
. ni ayH sMsAriAM.
20
atinA av avErAw pRu,
dAnIEyEl, {AeninANH nieRyw
E vetH ninRiyAEmA? eevkA
et qniH pAsi -vientier y
i EpAEkH. {A EpAEA
#Isiel -vM. 21qA dAnIEy,
{A EpAti mH stYieR
pusH t ki qAeN}utiyiri
etH {A dYM niEAw pREyH.
mIKAEyllAet M dxHwdtAe
tier qEAewAM niil. nieR
jntyHEm BrNM nw -vANH
mIKAEy.

11

EmdYnAy dArYAEvzH rAjAvAytieR


dYvxM, pAsi-vientier
y yi {A mIKAEylien
shAyiA q}uEu ni.
2
dAnIEyEl, ni {A niEAw stYM
pRyAM+ pAsiyi m rAjAA wi
BrNM nwM. pie, nAlAmetA rAjA
vuwi vM. nAlAme rAjAvH tni
mu pAsiyi rAjAvAyi qlA
rAjAAerAL@M DniknAyiriM.
nAlAme rAjAvH teR sH zi
EnwA pEyAgiM. qlAveryM av
#IsH rAjYientirAkyM ec@M.
3
anrM atizM aDikArmv
mAy o rAjAvu vM. av wt
ziEyAew BrNM nwM. av ti
xH w MEpAel viM. 4 rAjAvu

859
vtiEzxM aveR rAjYM tc@wyH
ewM. aveR rAjYM ElAkieR nAlu
BAgLiElmAyi vItiewM. av
eR rAjYM aveR mEA Eprik
EA yi viBjiewil. avA
yi zi aveR rAjYiAyiri
kyil. qekAeA, aveR
rAjYM pRiecwH anY nkewM.
5
etieR rAjAvH znAyiIM.
pE anrM ayAL@ew EsnAnAykri
elAv ayAeL prAjyewM.
EsnAnAyk BrNmArMBiM. av
atiznAyiIkyM ec@M.
6
pie, tAM vx EzxM,
etieRrAjAvuM
EsnAnAykM
ti o krA AM. etieR rAjA
vieR pui vwieR rAjAvien vivA
hM k}iM. smADAnM eekvAnANH
avLi ec@tH. pE avL@M eti
eR rAjAvuM Ev zrAyiriil.
jn avM aveL rAjYE
ekAuvyAM qtirAyiIM.
av avL@ew iM aveL shAyi
c vYiyHM qtier tiriyM.
7
pE etieR rAjAvieR AnM
ewA avL@ew wMbiniH
orA vM. vwieR rAjAvieR ees
nYe ayA miM. ayA rAjAvi
eR zidiEl kwkyRuM.
ayA EpArAwi vijyiM. 8 av av
ew vYAjeedveL qwM. avew
ElAhvi#heLyM vilpiwic sV
-evi pkrNeLyM av qw
M. aetlAM av QjipHtiEl qw
ekAu EpAM. pie tAM ekAl
E av vwieR rAjAvien p
vikyil. 9 vwieR rAjAvH et
rAjYe miM. pE av EtA
M. av sVM rAjYE mwiEA
vukyM ec@M.
10
vwieR rAjAvieR puA
yinH ouM. av o vliy ees
nYe sMGwiiM. eesnYM Edz
wi vLer Evgi zmAy LyM
EpAel mERuM. etieRrAjAvieR
zidM ver eesnYM pweviy
RuM. 11aEA etieR rAjAvH vLery
DikM pitnAyiIM. vwieR rAjA
vientier ayA mEM nwM. vwi
eR rAjAvinH vlieyA Esnyei
luM ayA yi EtAM. 12vwi
eR eesnYM EtAl i ewkyM
BwA piwic @ ekAuEpAkewkyM
ec@M. etieRrAjAvH vliy ahAri
yAvukyM vweesnYiel yir
Ni BwAer vDikyM ec@M.
pE aveR vijyM aDiknA w
kyil. 13vwrAjAvH meA eesnY
e sAdiM. eesnYM dYEti
enA vlutAyiriM. aEnkM vx
EzxM ayA miM. nirvDi
yDL@ vlieyA eesnYmAyi
riM atH. eesnYM yi tARA
yiriM.

dAnIEy 11:5-23
14

aAlH nirvDiEp etieR


rAjAvinH qtirAyiIM. niL@ew y
iyrAy nirvDiEp etrAjAvien
tier tiriu yM ec@M. av vij
yikyieliluM aen ec@kv}i
av dzne yATAYmAM.
15
pie vwrAjAvH vrikyM EkAk
pErADicH o ziy ngrM piwicw
kyM ec@M. eteesnYinH tiri
c w iA zi Ayirikyil .
eteesnYiel mikc BwA
EpAluM vweesnYe twyAnAvil.
16
vwrAjAvH tniixHwmetAe
viM. aven twyA oM
k}iykyil. av mEnAhrEdzH
aDikArvuM niy NvuM EnwM. atien
nziiA zi av kiukyM
ec@M. 17vwrAjAvH teR pUz
iypEyAgicH etrAjAvien qti
riwA niyiM. etrAjAvumAyi
ayA o krARuAM. vwrAjAvH
etrAjAvinH teR puimArielAv
eL vivAhM k}ic@ekAwM. etrAjA
vien EtAlitinANH vwrAjAvH
aen ecyHtetiluM ptik
vijyiil. ptieyAM avnH
shAykmAvil.
18
anrM vwrAjAvH mDYDrNYA
}iyew tIr mu rAjYLiEl
teR tiriM. ngrLi pl
tienyM ayA EtAiM. pE, o
eesnYADip vw rAjAvieR
ahAriM klApiM kwiA
NiwM. eesnYADip vw rAjAvien
nANM ekwM.
19
aen sMBvictiEzxM vw
rAjAvH teR sVM rAjYe zi
dLiEl mwiEAM. pE
ayA dblnAvukyM vI}ukyM
ec@M. ayA vDiewM.
20
vwrAjAviEzxM putieyA
BrNADip vM. BrNADip
o irivukAren ayyHM. s
dHsm]iEyAew tni jIvitinANH
ayALen ec@tH. qA, tAM
vxkM BrNADip nzii
ewM. pE yi ayA vDi
ewkyil.
21
BrNADipen wH vLer Ur
M evRuevmAy orA vM. rAj
wMbAMgmAeN mhtVM ayAAyi
riil. vnyilUewyAyiriM av
BrNADipnAvuk. jn surittV
EbADEAewyiriEA atIit
mAyi ayA rAjYe miM. 22vlu
M zvumAy eesnYeL av
EtAliM. wwiyew EntAvienEA
luM av EtAliM. 23nirvDi rAxH\
UrM evRuevmAy

BrNADipmAyi krARuAM. pE
av N pRykyM aver k
yM ec@M. ayA wt aDikArM
EnwM. pE Rc@Ep mAEm aven
piNyH.

dAnIEy 11:24-41

860

24

srAjY surittVEbAD
EAewyiriEA UrM evRue
vmAy BrNADip aver miM.
tsmyH mNM nwkv}i
av teR pitAA EnwAnAkA
vijyMEnwM. tA prAjyewiy
rAxH\etlAM ayA teR a
yAyikew ekAwM. zid
eL EtAlic@ tkA av pti
yiwM. av vijyiyAyiriM. pE
RecA kAlE mAM.
25
UrM evRuevmAy Br
NADipnH vlieyA eesnYmAyiri
M. av eesnYe teR kM
eeDrYvuM kwiiAM etieR rAjA
vien miAM pEyAgiM. eti
eRrAjAvH vluM zvumAy eesnY
vumAyi yi puRewM. qA
ayAeL qtiv FAElAcnk
nwM. etieRrAjAvH prAjitnAvu
kyM ec@M. 26etrAjAvieR nl
suXLAyi ktewv aven
nziiA miM. aveR eesnYM
prAjitmAM. aveR BwArilDikvuM
yi vDiewM. 27 ru rAjA
AM prsHprM Xdyi EAhic@ekA
iriM. av oEr Emzyili pr
sHprM N pRyM. pE atH avrilA
M o NvuM ecil. qekAe
A avew aYM vtinH eedvM
o smyM niyiciuH. 28vw rAjA
vH vLer smAyi sVrAjYE
tiriek EpAM. anrM vikrARien
tier* tik ecA av niyi
M. teR ptiysricH av kArY
ec@kyM qiH sVrAjYE
tiriekEAvukyM ec@M.
29
tsmyH vwieR rAjAvH
vIuM etieRrAjAvien miM.
pE vN meEAel av
vijyM Enwkyil. 30eessiniM
kluk vrikyM vw rAjAvien
tier EpArAwkyM ec@M. kluk
v kH av ByewkyM ec@M.
anrM av piiriH teR EkApM
vikrARieR EnH qwM. av
piiriH vikrARien asri
tH nilAiy jneL shAyiM.
31
vw rAjAvH eyzElmiel eedvAl
yientier ekAwMUrt ecA
teR eesnYe ayyHM. nitYbli
kLitiniM jneL av tw
yM. pieyv yTAi UrmAy
ec@M. vinAzM vityH BIkrt
av s]xHwiM.
32
vikrARien eekvi eyder
viA vwrAjAvH NkL@M m]d
vAkL@M pEyAgiM. eydA
wt vxLAy pApEpAluM ec
@M. pE, eedve aRiykyM av
en asrikyM ec@ eydA
zrAyiIM. av tiricwiM!
vikrA
nM.

eydjnteyAvAM

ti

33

jH{AnikLAy A, sMBvi
kArY muv mnilAi
eAwM. pE jH{AnikL@M pIfnm
BviEivM. jH{AnikLi cil
vALinA ekAlewM. cil epA
ElkEyA twvukArAewkEyA
ec@M. cilew vIwkL@M vsHtL@M
aphriewM. 34 jH{Anik zii
ewEA aveArl M shAyM
lBiM. pE jH{AnikELAw Ec
nirvDiEp kpwnAwYArAyiriM.
35
jH{AnikLi cil vI}ukyM vI}Hck
vkyM ec@M. pE zi vrik
te ec@M. qekAeA, aY
kAlMver av zM priM
mvmAyiIrAmElA! pie yTAs
myM aYkAlM vrikyM ec@M.
zMs nw rAjAvH
vwrAjAvH tixHwMEpAel v
iM. av teie epAcM
pRyM. av sVyM vA}HkyM tA
EdvenA ExHWnAeNEpAluM pR
ykyM ec@M. M onAL@M EkiilA
kArY av pRyM. eedvADi
eedvien tieryM av aArY
pRyM. skl EdAxL@M sMBvic@k}i
yMver av vijyiyAyiwM.
eedvM nwAEzic nwk te
ec@M.
37
teR pitAA rADici
EdvAer vwrAjAvH a kArYmA
il. OIkLArADi vYAjeedv
eLyM av kArYmAil. o EdvenyM
av vkvyHil. pkrM av te
e kIikyM etA Edven
AL@M te mANiyAkyM ec@M.
38
vwrAjAvH o EdvenyM rADi
il. pE tApe rADiM. tA
pvuM ziymAyiriM aveR Edv.
aveR pitAA avenEAel
tApe sHEnhicil. tApieR
Edven av sVvuM eviyM vil
piwic rL@M sAnL@M ekAH d
ri.
39
vwrAjAvH zideL
Q viEdzEdveR shAyEAew
miM. tEAw Ec viEdz BrNADip
AH av vliy bmti nM.
aEnkMEper av avew aDikAr
ikI}i nM. av BrNADip
AriniH t Bri EdzieR
kM vAuM.
40
avsAnkAlH, etrAjAvH vw
rAjAvientier o yMec@M. vw
rAjAvH aven miM. EtkL@M
tirALvuM nirvDi vklukL@M
pEyAgicH ayA miM. vw
rAjAvH eveAM EpAel Edzwi
kw EpAM. 41vwrAjAvH mEnAh
rEdze miM. nirvDi rAxH\
vwrAjAvinA EtAliewM pE,
qEdAmM EmAvAbuM aEAni ni
EntAL@M avniniM riewM.
36

861
42

vwrAjAvH nirvDi rAjYLi


teR zi dziiM. av q
znAeNH QjipHtM pWiM. 43Qji
pHtieR sVieRyM eviyew
yM niDikL@M sklsM av
kiuM. libYAAM bYAAM aven
asriM. 44vwrAjAvH vwniM
ki} niM te ByckitnAkyM
EkApixHWnAkyM ec@vAk
EkM. nirvDi rAxH\eL niExM
tkA av puRewM. 45av
teR rAjwAr smM vi
pvtimiwyi*
ApiM.
pE owvi dxH wnAy rAjAvu
mriM. aveR aYkAlH aven
shAyiA orAL@M Ayiriil.

12

dzniel mxY pRu,


dAnIEyEl, smyM mhA-vAy
(dt) mIKAEy q}uEu niM.
nieR jnmAy eydew mtl mIKA
EylinANH. vLer dritL@ew o kAlM
vM miyi rAxH\L@Aytiie
y vuM EmAzmAy dritM. pE
dAnIEyEl, smyM, jIveRpusHtk
i Ep nieR jniElAErA
M riewM. 2 mrNevM aw
evmAy anvDiEp Ne}uE
M. avri cil nitYjIvniElA
eN}uEtH. pE cil nitYmAy
lyiElM apmAniElmAyiri
3
M.
jH { Anik kAzeEAel
EzABiM. nAyi jIviA anYer pWi
ic jH { Anik neLEAel
qEM qEmAyi tiLuM.
4
pE dAnIEyEl, nI Q sEzM
o rhsYmAyi sUik. nI pusHtkM
awyHNM. avsAnkAlM ver nI Q
rhsYM sUiNM. yTAjH { AnM
Etwi aEnk aviewymiviewyM al
yM. yTA jH{AnM vLkyM ec@M.

vipvt
M eyzElM niieiri
pvtM.

dAnIEy 11:42-12:13
5

anrM {A, dAnIEy, EnAiy


EA mu ruEper ku. orA ndiyew
{A nii kryilAyi. meyA
ndiyew mRukryilumAyi. 6lin
vOM DriciyA ndiyi ev
imIetyAyi. ruEprielArA
avEnAw EcAdic@, atHBut stYmA
kAnini qkAlmH?
7
lin vO DricH ndiEmEl
nikyAyiv teR week
yM vleekyM sVi Eny
i. nitYmAyi jIvi eedvieR
nAmi av o stYM ec@M
{A Eku. av pRu, mr vxem
wM atinH. view zi tke
wkyM aArY stYmAyiIkyM
ec@M.
8
{A mRupwi EkueviluM qni
mnilAyil. atinA {A EcAdic@,
EBA, ArYeLl A M stYmAyti
EzxM qA sMBvik?
9
av mRupwi pRu, dAnIEyEl
nieR rItiyi jIvik. sEzM oLi
ic@ vcirikyANH. aYkAlMver
etA rhsYmAyiriM. 10aEnk
IkriewM. av sVyM Ikri
ewM. pE dxHwA dxHwArAyi
e wM. dxHwH ArY
#hiAnAvil. qA jH{Anik
kArY mnilAM.
11
nitYbli twyewM. amt
BIkrt tixHWiew divsMver
yiri ietARudivsL@
AyiriM. 12yiri mim
u divs avsAniMver kAi
riv vLer sxHwnAM.
13
pE dAnIEy nI avsAnkAlM
ver niERtAy rItiyi jIvik. nin
nieR vimMlBiM. avsAnM nI
mrNiniM yie}uEyM
nieR p nwkyM ec@M.

862

EhAEzy
EhAEzyyilUewy yEhAvyAy
eedvieR sEzM
ebEyriyew punAy EhAEzyyilU
ewy yEhAvyew sEzmA
tH . IyAvM EyATAmM hAsuM
hisHIyAvuM eydyiel rAjAArA
yi kAlAyi Q sEzM v
tH. EyAvAzieR punAy eyAErAeb
yAM yi AEyliel rAjAvAyi kAl
Ayi atH.
2
EhAEzyyH yEhAvyew dYs
EzM tAyi. yEhAv pRu,
EvzYAv]iyilUew jnic ikL@
o EvzYey ec vivAhM k}ik.
qekAeA Q rAjYe jn
EvzYkeLEAel epmARiyiri.
av yEhAvEyAwH avizVsHtt kAi
yiri.

yie EylieR jnnM


aen EhAEzy, dibH L yImieR
puiyAy EgAmrien vivAhM k}ic@.
EgAm gBM DrikyM EhAEzyyew
o puen svikyM ecyH .
4
yEhAv EhAEzyEyAw pRu, avnH
yie Ey* q Epriwk. qekA
eA Rc@kAlinkM {A Ey
vieR wMbe yie
EytA}Hvr
yi rM citRicti ziiM. an
rM yi AEyrAjYieR BrNM {An
vsAniiM. 5aAl {A yie
Ey tA}Hvryi yi AEylieR vielA
wikyM ec@M.
3

ElAhmyew jnnM
anrM EgAm vIuM gBiNiyAvu
kyM o puiyH jmL@kyM ecyH.
yEhAv EhAEzyEyAw pRu, av
H ElA-hmA q Epriwk. qekA
eA, yi AEy rAjYEAw {Ani
ni kN kAukyil. {A avErAw
mikymil . 7 pE eydrAjY
EAw {A kNkAuM. eydrAjY
e {A riM. aver riA
{A viElA vAELA pEyAgiil. y
tirkeLEyA BwAerEyA {A pEyA
giil. qeR sVM kekAA
{Anver rik.
6

ElA- aIyew jnnM


ElAhmyew pricrNiEzxM
EgAm vIuM gBiNiyAyi. av o
8

yie Ey eedvM viiwM qANH


qAy BAxyi Q EprieR aM.

pu jmLi. 9 aEA yEhAv pR


u, avnH ElA-aI q Epriwk.
qekAeA ni qeR jnml.
{A niL@ew eedvvuml.
nirvDi yi AEylukAAyiri
em H yEhAvyAy eedvM vAgd
H AnM
ec@
BAviyi yi AEylukAew qM
kwRe mNrikL@Ew EpAel
yAM. nitH aLAEnA qAEnA
k}iyil. aEA, ni qeR jnml
qH avErAw pRyeiwH ni
jIvi eedvieR mLANH q@
pRyewM. 11anrM eydyielyuM
yi
AEylielyM jn smAhri
ewM. av tAyi o BrNADi
pen etrewM. avew rAxH \ M
aver sMbiciwEALM vLer vlu
tAyirikyM ec@M. yi AEylieR
dinM stYi mhtVEmRiytAyiriM.
10

aEA ni niL@ew sEhAdr


AErAw pRyM, ni qeR jnmA
. ni sEhAdrimAErAw pRyM,
av niELAw kN kAiyiri.
yi

AEyrAx\
H EAwH yEhAv
sMsAri
2
nieR aymAyi tik. ti
k! qeA av qeR BArYyl!
{AnvL@ew BAvl! EvzYAv]i av
sAniiA avELAw pRyk. kAmk
Aer avL@ew sHtniwyiniM
mAA avELAw pRyk. 3av vYBi
cArM avsAniiA visticA
{AnveL ngH n yAM. aveL {A
av piR diniElEpAelyAM.
avL@ew jne {A ekAuEpAvu
kyM av nYmAy mmiEpAel yi
IkyM ec@M. aveL {A dAhM
ekAu vDiM. 4 avL@ew ik vYBi
cArieR stikLAkyA qniv
ErAwH o kANYvumAyiriil. 5 av
ew a o EvzYeyEAel epmARi.
avew a teR v]iyi li
e. av pRu, {AeneR kAmk
Aew awE EpAM. av qni
BNvuM evvuM t. av qni
kiLiyM linM t. av qni
vIuM olievyM t.
6
atinA yEhAvyAy {A nieR
(yi AEylieR) mAM m_kekAu
twyM. {AenA mtiluekuM. aEA}v
H teR v}ik keA k}iyil.

863
7

av teR kAmkA piAel


pAyM. pE avver piwiwA
k}iyil. av kAmkAer EtwemiluM
aver
keA
avAvil .
aEA av pRyM, {AeneR dY
BAvieR (eedvM) awE tiriek
EpAM. avEnAewAAyiEA
qni jIvitM suKkrmAyi. EA
}eA vLer EBdmAyi aEA}
e jIvitM.
8
av DAnYvuM vIuM qyM
nkiyv {AnA(yEhAv)yieH
avRiyAmAyiil. av {A
wt wt sVvuM eviyM
nkieAEyi. pE yi AEylu
kA eviyM sVvuM bAlieR
timkL@AAnApEyAgict.H 9ati
nA {A mwivM. viLevwARA
EA qeR DAnYM {A tiriek qw
M. miri tARAEA {A qeR
vIu tiriek qwM. qeR kiLi
yM linM {A tiriecwM. av
ngHnt mRyHAnA {A aetAe
nkiytH. 10ni {AnvL@ew vsHL@
riyM. avL@ew kAmkAerlAM kAN
viDi av ngH n yAyiIM.
qeR ziyiniM aveL riA
oM sADiil. 11avL@ew skl
hAdvuM {A (eedvM) qwM. av
L@ew /vL@M amAvAsivikL@M
vimdinL@M {A lAtAM. av
L@ew viEzxvikeLAe {A av
sAniiM. 12avL@ew muirivikL@M
aimrL@M pUmAyM {A nzii
M. av pRu, qeR kAmkA
rANH qniietAe ttH. pE av
L@ew dYAneL {A nziiM-av
ekAwMkAwEpAelyAyiIM.
kAum]g vrikyM ecwikLiniH
BNM k}ikyM ec@M.
13
av bAlien rADic@. atinA
aveL {A ziiM. av bAlinH
DUp kic@. av EvxxAdikL
Niu-av teR BrNL@M m
vLyvumiu. pie av teR kAmk
Aew awE EpAvukyM qe
mRkyM ecyH. yEhAv pRtA
NitH.
14
atinA {A(yEhAv) avELAw
EmpUvM sMsAriM. aveL {A
mmiyiEl nyikyM m]dvAk
pRykyM ec@M. 15aview {Anv
miriEAk nM. tIyew
kvAwmAyi {AnvH EKAtA}Hvr
nM. aEA}v avL@ew yQvnkAl
ielEpAelyM tA mi
yImi
niM puRv kAlEEpAelyM
mRupwi pRyM. 16yEhAv en pRy
, aH nI qe qeR BAEv
q viLiM. qeR bA qA
yiriil nI qe viLik. 17avL@ew
vAyi niM {A bAlieR nAmM
qwkLyM. aEA jnM vIuM
bAlieR nAmM pEyAgikyil.

EhAEzy 2:7-4:1
18

aH, yi
AEyjntyHAyi vy
liel m]gL@M kAziel pRvkL@M
nili}y jIvikL@mAyi {AenA
krA AM. vil@M vAL@M yAyD
L@M {A owiM. EdzH o yEApk
rNvuM avEzxikyil. yi AEylu
kA smADAni k}iyviDM
{A Edze suritmAM. 19nie
{A (yEhAv) qeEM qeR vDu
vAkyM ec@M. nie {A nEyA
ewyM nItiEyAewyM sHEnhEAewyM
kANYEAewyM qeR vDuvAM.
20
nie {AeneR vizVsHtvDuvAM.
aEA nI stYmAyM yEhAvey aRi
yM. 21aEA {A tikrikyM
ec@M. yEhAv en pRy.
{A kAzELAw sMsAriM,
av miyiEl m} nkyM ec@M.
22
mi DAnYvuM vIuM eetlvuM lAdi
iM. yie
EylieR vzY
tikykyM ec@M.
23
avL@ew EdzH {A avL@ew vi
k vityH M. ElAhmEyAw {A
kN kAuM, ElA-aIEyAw nieL
eR jnM q {A pRyM. nI {
L@ew eedvM qH averEAw pRyk
yM ec@M.
EhAEzy EgAmrien awimi
niM tiriek vAu
anrM yEhAv qEAw vIuM pR
u, EgAmrinH* anvDi kAmkA
H. pE nI aveL wM sHEnhi
NM. qekAeA a yEhAv
eyEAelyA. yEhAv wM
yi
AEylukAer sHEnhi. pE
av anYEdvAer rADi w
kyANH. miriywk tiA av
xHwewkyM ec@.
2
atinA {A EgAmrien ptinu
kxNM eviyM or EhAem yvvuM
nki vAi. 3qiH {AnvELAwu pR
u, eR eRdivs nI vsti
yi qEAewAM te k}iyNM. nIeyA
EvzYeyEAelyAktH. nI meA
vEnAewAM EpAktH . {A nieR
BAvAyirikyM ec@M.
4
aEtEpAel yi AEylukA anvDi
divsEH o rAjAEvA EntAEvA lA
et k}iyM. av o bliEyA sHmArkzi
lEyA lAet k}iyM. qEPAEdA* g]h
biMbEmA l A vrAyiriM av.
5
tiEzxM yi
AEylukA tiriek
vM. aEA av tL@ew eedvmAy
yEhAveyyM rAjAvAy dAvIdienyM
tiryM. avsAnnAL@kLi av yEhA
veyyM aveR neyyM driM.

yi

AEylientier yEhAv
EkApi
yi
AEyjntEy,
yEhAvyew
sEzM vik! Q rAjY vsi
jnetier yEhAv teR

EgAm o sHI q vAcYAM.

EhAEzy 4:2-5:6

864

vAdM yiM. Q rAjY jn


yTAi eedve aRiyil.
jnM eedvEAwu stYstEyA vizV
sHttEyA pulil. 2av vYAj
mAy NyiwkyM N pRykyM
ekAl @ kyM EmAxH w ikyM ec@.
av vYBicArpApM ec@kyM t
L@ew ueL s]xw
H ikyM ec@.
av vIuM vIuM ekAlec@.
3
atinA rAjYM mricvAyi vilpi
venEAelyA. atieR jntyA
ek dblmA. vyliel m]gL@M
kAziel pRvkL@M smiel
m/YL@M cAkyANH. 4M meArA
ELAwu tikEyA anYen ew
kEyA ectH. puErAhitAEr, qeR
vAdM niELAwANH! 5 ni (puErAhit
A) pksmy vI}uM. rAiyi
vAckAM niELAewAM vI}uM.
niL@ew aey {A nziikyM
ec@M.
6
aRivilAtinA qeR jnM nzi
ieu. ni pWiA Aiyil.
atinA nieL {A qeR puErAhi
tnAyiH aMgIkriil. ni niL@ew
eedvieR niymM mRiri. ati
nA niL@ew ikeL {AM mRM.
7
av ahArikLAyi! qnietier
av wt wt pApM ecyH.
atinA avew EtjH {A apmAn
mAM.
8
jnL@ew pApEAw puErAhit
A Ec. av wt wt pAp
ekAtic@. 9atinA puErAhit
AH jnLiniH o vYtYAsvumi
lAtAyiri. avew v]ikH
{Anver ziiM. avew etAy
v]ikH {A tiPlM ekAwM.
10
av BiM, t]pt
H ivril! av eelM
gikpApM ec@emiluM uL@A
vil. qekAeA, av yEhAv
ey mRkyM EvzYkeLEAelyAyiI
kyM ecyH.
11
eelMgikpApvuM kwm mdYvuM
puvIuM oveR Enbuiey nzi
iM. 12qeR jnM mrxNELAw
pEdzM EtwkyANH. vwik mRupwi
nemAvNew vicArM. qekA
eA av vYAjeedv piR
Ek, EvzYk piAeleyEpAel
oAwi. av tL@ew eedve viwkyM
EvzYkeLEAel yiIkyM ec
yH. 13av pvtL@ew mkLivcH
blik nwkyM kLi oAmr
ieR tNliluM puyewyM mr
L@ewyM kI}i DUp kikyM
ec@. mrL@ew tN mEnAhrmA
NH. atinA niL@ew epm
mr kIe} EvzYkeLEAel kiw
. niew mm eelMgikpAp
Li m}ukiyirikyM ec@.
14
niL@ew puimAer EvzYkLAyti
M niL@ew puBArYmAer eelMgikpA
pL@ew EpriluM qni ewA

nAvil. puxA EpAyi EvzYkELA


ewAM Ru. lyEvzYkELAewAM
av EpAvukyM blikLikyM
ec@. aen vifHFik sVyM
nziikyANH.
yi

AEylieR ljj
H A
krmAy pAp
15
yi AEyEl, nIeyA EvzYeyEA
el epmARu. pE eydey aprA
DiyAtH. gigAliEl EpAvukEyA
EbH-evniEl EpAvukEyA ec
tH. yEhAvyew nAmM NyiwA p
EyAgitH . yEhAv jIvi
EpAel...! qH NyiwtH. 16yEhAv
yi AEylinH nirvDi sMgtik nki
yiri. niRey pul@ o vyli
El teR wkeL ekAuEpA
wyenEAelyANv. pE yi
A
Ey kWinmnSvrANH. vIuM vIuM
oAwiEA piwAvienEAelyA
NH yi
AEy. 17qyIM teR vi#
hELAw Eciri. atinAlven
evRuet viwk.
18
qyIM avew mdYpAnEAwu
Eciri. av EvzYkLAyie
wre. av tL@ew kAmkErAewA
k}iye. 19 eedvL@ewywEH
av surittViEvi EpAyi.
av ciAEzxi nxH w mAvukyM
ecyH. avew blik avH ap
mAnM ekAu v.
EntA yi AEylienyM eyd
eyyM pApM eci
puErAhitAEr, yi AEyrAjYEm,
rAjwMbAMgEL, qe vik.
ni Aer viDieiri!
ni misHpyi o ekNiEpAelyA
yi. tAEbAri nil viric o
vlEpAelyAyi ni. 2 ni
aEnkmEnkM tik ecyHtiri.
atinA nieLeylAM {A ziiM!
3
qniH qyImien aRiyAM. yi
A
Ey ecyHtiri kArY qniRi
yAM. qyIEm, EA nI o EvzYey
EAelyAyiri. yi AEy pAp
ekAH
a}upurtAyiri.
4
yi AEyjnt nirvDi tik ec
yHtiri. tik aver eedvi
El mwivtini twy.
averEA}uM anYeedv piA
el EpAkA v}ikLAElAcikyANH.
avH yEhAvey aRiyil. 5yi A
EylieR ahArM avetier o
sAYmA. atinA yi
AEyluM
qyImM tL@ew pApi vI}uM.
pE eydyM avErAewAM tk
vI}uM.
6
jnL@ew EntA yEhAvey
EtwiEAM. av tL@ew wkeLyM
peLyM tELAewAM ekAuEpA
M. pE av yEhAvey ke
kil, kArNM av aver Epiciri

865
. 7av yEhAvEyAw vizVsHtt
puliyil. avew ik anYEw
tAyi. EA av averyM av
ew EdzeyM nziikyM ec@M.

EhAEzy 5:7-7:5

RiyAM. miey nnyH vsm} EpA


el yEhAv vM.
jnM vizVst
H rl
qyIEm, niEAw {Aen ec
NM? eydA, niEAw {Aen ec
NM? BAtiel mwmuEpAelyANH
niL@ew vizVsH t t. atirAviel
mAuEpA muEpAelyANH ni
L@ew vizVsHtt.
5
{A vAckAer pEyAgikyM
jnAyi cL@AkyM ec
yH. qeR klnyA mxY vDie
u. qA tImAnLiniM n
kL@AM.
6
qekAeA, yTAmAy
sHEnhmANH yAgml qniEvtH. jn
eedve aRiyvA {AnAzi
u, EhAmyAg {AnA#hiil.
7
pE dAM ecyHtEpAel mxY
krA lMGic@. tL@ew rAjYH av
qEAw avizVsHtrAyi. 8tik
ec@vew ngrmA gielyAdH .
jn anYer vikyM vDik
yM ecyHtiri.
9
kvcA mNM nwA oLici
ri. aEtEpAel, ezEKmiEl
v}iyi puErAhitA ptiyirikyM
atiEl kwEpAver mik
yM ec@. av tik ecyHti
ri.
10
yi
AEyrAjYH {AenA BIkr
sMgti kiri. qyIM eedv
EAwH avizVsHtyAyi. yi AEy
pApMekAH a}upuriri.
11
eydA, ninH o viLevw kAl
mH. qeR jne {A vAsiel
twvini tiriek ekAuvEA}A
N sMBvik.
yi AEylien {A suKewM!
aEA qyIM pApM ecyHevH
jnM aRiyM. zmrYyew NkeLi jnM
aRiyM. pNiEl vrikyM EpA
vukyMecyH t kAeri jnM
aRiyM.
2
{Anvew pAp oAiemH
av vizVsiil. iluM avew
tikLANH. avew pAp qni
vYmAyi kANAM.
3
avew ti avew rAjAvien
sxHwnA. avew vYAjeedv
avew EntAeL sxH w rA
.
4
EbAAr amAA mAvu}
yH. ayA aM EbAyi vyH
. aM epAivEA ayA tI
uil. pE yi AEylukA aen
yl. yi AEylukA qEA}uM tI i
eAiri.
5
new rAjAvieR dini av
tI u. av tL@ew mdYvi
n. vIieR wi EntA
ErAgmAyi. aen rAjAA eedv
e prihsi jnELAw Ec.
4

yi

AEylieR vinAze
iy vcnM
8
giebyyiel ekAH m}k. rAm
yiel kAhLM m}k. EbH Evni
mRiyi nk. ebnYAmI, zu
tA nin pii.
9
ziyew smyH qyIM nY
mAM. aArY prmAi sMB
viemH yi
AEywMb
{A (eedvM) mRiyi t.
10
anYeR mt aphriA mi
kAerEAelyANH eydyiel
EntAA. atinA {A (eedvM)
qeR EkApM avEm evM EpAel
ecAriyM.
11
qyIM ziiewM. av tk
ewkyM miriEpAel e{ewk
yM ec@M. qekAeA av
vYtyew piAel EpAkA ni
yic@.
12
qyImien {A nziiM, cit
Ni tiEAelyM vi twiey
nziiEAel eydey {A tk
M.
13
qyIM teR asuKM kAkyM
eydA teR mRivuk kAkyM ec
yH. atinAlv shAyinAyi aU
rien smIpic@. tL@ew zHnM av
mhArAjAviEnAw pRu. pE rAjA
vi nieL suKewAnAvil. ni
L@ew mRivuNA av k}iyil.
14
qekAeA,
qyImi
{AenA siMheEAel. eydyH
{AenA siMhieyEAel. {Aaet, {A (yEhAv)-aver kxN
LAM. aver {A ekAuEpAM.
mver riAnAvil.
15
jnM tL@ew aprADM upRyM
ver, avere EtwivMver {Aen
eR sHTlE tiriek EpAM. aet,
dritLi avere keA kWin
mAyi miM.
yEhAvyiEl mwiv
tieR tiPlM
v, nmH yEhAvyiEl mwAM.
av ne mRiewi, pE
av ne suKewieA_M.
av nmH priElic@, pE av
te a vc@ekuM.
2
rudivsEzxM av ne
jIvitiEl tiriek ekAuvM.
mAM divsM av ne yie}uE
liM. aEA nmveRyw vsi
AM.
3
nmH yEhAveyi pWiAM. yEhA
vey aRiyA nmH kWinmAyi miAM,
dyM v q nmRiyA k}iy
EpAel av vevM nm

EhAEzy 7:6-9:1

866

mxY FAElAcnk nw.


avew XdyM EvzMekAH aw
EpAel qriy. avew kAM
rAi m}uvM qriy. BAti
atH tIyAyiI.
7
averl A M wwEpAelyA.
tL@ew BrNADipAer av tk.
avew rAjAAerlAM vI. avri
lAM shAyinAyi qe viLicil.
nziiewemH yi A
Ey aRiyil
8
qyIM rAxH\L@mAyi wkl.
vzvuM EvviA aMEpAel
yANH qyIM.
9
apricit qyImieR k tk
. pE qyIM atRiyuil.
qyImieR tlmwi wyHiew nrciri
. pE qyIM atRiyil.
10
qyImieR ahArM aventier
sAYM pRy. nirvDi
dritL@AyiuM jnM tL@ew
eedviEl mwuil. jnM shAy
inAyi avew eedve Etwil.
11
aen qyIM omRiyAeA
vifHFiAvienEAelyAyiri.
jnM shAyinH QjipHtien viLic@.
shAyinAyi jnM aUriEl
EpAyi.
12
av rAjYL@ew shAyM Etw
, pE {Anver wM. aver
{A vlvIzi kAziel pikeL
eyEpAel piwiM. avew krARuk
H {A aver ziiM.
13
av kxHwM. avere viuEpA
yi. qe asriAnv vistic@.
atinAlv nziiewM. {Anver
ric@. pE qnietier av N
k pRy.
14
averAriluM XdypUvM qe
viLicil. aet, av kiwyi kiw
krykyANH. DAnYvuM puvIuM EcA
diEA av sVyM mRiewk
yM ec@. pE, XdyM ekAH aver
iniM ak.
15
aver prizIliicH avew kr
eL {A zmAi. pE av qni
etier ti FAElAcn nwi.
16
pE av ctiy vil@EpAelyA
yi.* av dizmAieyiluM qiEl
tiriekvil. avew EntA
sVM kri ahric@. pE av
vAL@kLA ekAlewM. QjipHtieljnM
aver prihsikyM ec@M.
vi#hArADn vinAzi
El nyi
kAhLM ivcH mRiyi n
k. yEhAvyew lyiEm
k}ukenEAelyAvuk. yi AEylukA
qeR krA lMGiciri. avereR
niymM asric i l . 2 av qeR

ctiy vilH qRiyApEyAgi twiekA


uAiy vL o vwi.

eedvEm, { yi AEylukA nie


aRiy! qH qEAw nilviLi.
3
pE yi
AEy nl kArY nir
sic@. atinA zu aven oAwi.
4
yi AEylukA tL@ew rAjAAer
etrew. pE av pEdzi
nAyi qe smIpiil. yi AEylu
kA EntAeL etrewe
iluM av {AnRiyvrl. yi AEy
lukA tL@ew eviyM sVvuM
vi#hL@AApEyAgi. ati
nAlv nziiewM. 5-6 zmrYA, yEhA
v nieR piey nirsiciri.
eedvM pRy, yi
AEylukAErAw
{A vLer pitnAyiri. yi A
EylukA avew pApH zii
ewM. cil pNiArANH timkL@
AiytH. av eedvml. zmrYyew p
i kxNLAyi citRiewM. 7yi
AEylukA kAien nwA miEA
el o EBAxM ecyH. pE av
EdAx mAM lBiM-av ekAwAu
ekA@M. vylukLi DAnYM vLM. atH
BNemAM tril. qeiluM viL
Ae apricit a tiM.
8
yi
AEy nziieu. M
EvAet vliecRiye pAMEpAel
atieR jnt rAxH\iwyi citRi
eu.
9
qyIM teR kAmkimAewywE
EpAyi. kAuk}uteyEAel av
alutiriH aUriEl EpAyi.
10
yi
AEy rAxH \ iwyilu
teR kAmkimAewywE EpAyi.
pE yi AEylukAer {A smAhri
M. pE, mhArAjAviniM Rc@
BAr av shiNM.
yi AEy eedve mRkyM
vi#heL rADikyM ec@
11
qyIM aEnkmEnkM yAgpIWL@
Ai. atAke pApvumAyi. q
yImieR pAp yAgpIWmAyi
av.
12
qyIminAyi {A ptinAyirM
niymeL}utieyiluM avntH mA
EAEviyLLtAeNEpAel k.
13
yi AEylukA blik xHwew
. av mAMsM aicH a Bi.
yEhAv avew blik sVIkri
il. yEhAv avew pAp oAi
. av aver ziikyM
ec@M. av twvukArAyi QjipHtiEl
nyiewM.
14
yi
AEyrAjmir pNi.
pE sVM
xHwAvien mR. eydA
EA EkAk eku. pE eyd
yew ngrLi {A agHni ayyHM.
agH n i EkAkeL nziikyM
ec@M!

vAsieR d+KM
yi
AEyEl,
rAxH\eLEAel
EGAxiAtirik! nitH!

867
nI EvzYeyEAel epmARukyM nieR
eedve EpikyM ecyH. skl
emtiLLiluM nI eelMgikpApM
ecyH. 2pE emtiLLini
DAnYM yi AEylitikyil. yi A
EylinH vzYi vIuM Ayi
riil.
3
yi AEylukA yEhAvyew Edz
vsikyil. qyIM QjipHtiEl
mwuM. aUri av atA Bi
4
M.
yi
AEylukA yEhAvyH
vIuv}ipAwk aikyil .
av avnH blik aikyil.
zvsMsHkArcwi vilpivew
BNM EpAelyAyiriM avew bli
k-atH tiverl A M arAM.
avew aM yEhAvyew lyi
elkyil. aM av sVyM tiE
H. 5 yEhAvyew tinAELA /v
ELA EGAxiA avAvil.
6
zu qlAM aphrictinA yi A
Eyjnt aviwM viu. pE QjipHtH
aver ekAuEpAM. EmAPH aver
sMsHkriM. avew evi niDik
Em kLk vLM. yi AEylukA vsi
ciwH mH vLM.

yTA vAcker yi A
Ey nirsic@
7
vAck pRy, yi
AEyEl,
ArY pWik+ ziyew smyM
viri, ni ecyHt tiyew
vil nEk smyM viri.
qA yi AEyjnM pRy, vA
ck o vifHFiyA. eedvieR
AEvAwwiy Q mxY kiRunA
NH . vAck pRy, niL@ew
pApH ni ziiewM. ni
L@ew viEdVxinH ni ziie
wM. 8 qyImieREmluLL kAvAer
EAelyANH eedvvuM vAckM.
qA v}iyilnvDi ekNikL@H .
eedvieR lyi vc@EpAluM
jnM vAcken evRu.
9
giebyyew
kAlEEpAel
yi AEylukA vliy vinAziEl
EpAyiri. yi AEylukAew pAp
yEhAv oAiM. avew pAp
eL av ziiM.

vi#hArADnyA yi AEy
nziieiri
10
yi
AEylien {A keiy
EA av mmiyiel miriEpAel
pumyvrAyi. ai}Al
e dYe ai} EpAelyA
yi av. anrM bA-epEyAri
El v av mAmAyi. atinA
elniver cIp}MEpAel mRic @
kLEyiv. av sHEnhic BIkrv
sHLAy vYAjeedv EpAelyAyi
I av.

EhAEzy 9:2-10:5
yi

AEylukAH u
L@Avukyil
11
qyImieR mhtVM o piey
EAel pREpAM. gBDArNmil, jn
nmil , ni uL@mil . 12pE
yi AEylukA tL@ew ikeL vL
iyA EpAluM o EyAjnvumA
kil. ikeL {A avri niewM.
aver {A eekviwM. avH drit
LlAet omilAtAvukyM ec@M.
13
qyIM teR meL ekNiyiEl
nyitH qni kANAM. qyIM
teR meL ekAlyALi ekAw.
14
yEhAEv ninAEAel av
ekAwk. zi mri gBpA
vuM pAlilA mlkL@M av nk.
15
avew tieylAM gigAlilAyi,
{Anver evRu wi. avew dxH
v]ikmlM aver {AeneR vs
tiyiniM
puRAM.
aver
{Anini sHEnhiil. avew niExDi
kLAy EntA qnietier tirii
ri.
16
qyIM ziiewM. avew EvrH
cIykyANH . avini ikL@A
vil. av ikL@AyAluM avew
iye zieL {A vDiM.
17
qeR eedve av ecvieA@
kyil. atinAlv aver viAM
Ail. vstiyilAet av rAxH\
iwyi alykyM ec@M.
yi AEylieR st vi#
hArDnyiEl nyi
sm]mAyi p}L@A miri
viyANH yi AEy. pE w
t smAEARuM av vYAjeedv
eL driA wt yAgpIW
pNi. aveR EdzM aBiv]iew
EARuM av vYAjeedveL mhtVe
wA amlYzilk Apicu.
2
yi AEylukA eedve ctiA
mic@. qAliEA av tL@ew
aprADM sVIkriNM. yEhAv avew
yAgpIW tkM av avew
sHmArkzilk tkM.

10

yi AEylukAew dxw
H niy
EA yi
AEylukA pRy,
{ rAjAvil. yEhAvey {
mhtVewkEyA
drikEyA
ec@il! aveR rAjAvinH {ELA
ewAM ecAmAkil!
4
av vAgHdAnM ec@- pE av
N pRyk mAmANH. av vAgHdAnM
pAliil! anYrAjYL@mAyi av
krARuA. eedvM krARukLixHw
ewil. }ut vyli vL vixm
kLk EpAelyANH nYAyADipA.
5
zmrYA EbH-evni piwA
eL rADi. av stYmAyM kr
yM. puErAhitA stYmAyM kryM.
qekAeA, avew mEnAhrvi
#hM nxHwmAyiri. a ekAuEpA
3

EhAEzy 10:6-12:2

868

ketAyi. 6aUriel mhArAjA


vi sAnmAyAN ekAuEpAke
tH. qyImieR nANMek vi#he
av sUiM. yi AEy atieR
vi#hLA nANM ekwM. 7 zmrYyew
vYAjeedvM nziiewM. jElApritl
i o}ukinw mrxNM EpAelyA
yiriM atH. 8yi AEy pApM ec@
kyM nirvDi tl Ak
yM ecyHt. evniel tl
nziiewM. avew yAgpIWLi
m@kL@M kLkL@M vLM. aEA}v pv
tELAw pRyM, {eL mwk!
kELAw {L@ewEm vI}uk! qM
pRyM.
yi AEy pApi prihArM ec@M
9
yi AEyEl, giebyyewkAlM mt
El nI pApM ecyHtiri. (av avi
ew wM pApM ecyH.) giebyyiel
dxHwAer tIcyAyM yM #si
M. 10{A aver ziiAnAyi vM.
eesnY avetier sMGwic @
vM. avew rupApM yi A
EylukAer av ziiM.
11
emtiLilUew nwAnixH w m
emiy pieyEAelyANH q
yIM. avL@ew k}ui {AenA nl
kM vyHM. qyImiEm {A ky
RiwM. anrM eydA }uwuM.
yAEAbH sVyM nile kywyHM.
12
n vitcA nI stYsHEnhM ekA
@M. nieR nilM }uk. yEhAvEyAewA
M nI ekAukyM ec@M. av vM,
nieREm av n m}EpAel epi
kyM ec@M!
13
pE nI ti vitc@. drit
ekA@kyM ecyH. nieR Nyew
p} nI ti. qekAeA,
nI nieR ziyiluM BwAriluM yi
c@. 14atinA nieR eesnYM yi
eR zbHdM EkM. nieR EkAkeLlAM
tkewkyM ec@M. zmA EbHaEblien tk kAlE EpAel
yAyiriM atH. ykAlH, amA
tL@ew ikELAewAM vDieu.
15
EbETli ninM a sMBviM.
qekAeA nI nirvDi tik
ecyH. divsM rMBiEA, yi
AEylielrAjAvH pUmAyM nzii
ewM.
yi

AEy yEhAvey mRiri


yEhAv pRu, yi AEy o
iyAyiEA aven {A
sHEnhic@, qeR puen QjipHti
ni {A viLic@.
2
pE {A viLiEARuM yi AEy
lukA qinik. yi AEylukA
bAlinH blikLic @ . vi#hH
av DUp kic@.
3
pE qyImien nwA pWii
c {AnA! yi
AEylukAer
{AeneR eekkLielw! {Anver

11

suKewi! pE av atRiy
il.
4
sHEnhieR kyRukekAH {An
ver nyic@. aver sVtrAiyv
{AnA. {A niykyM avH
hArM nk yM ecyH.
5
eedviEl tiriyA yi AEy
lukA vistic @ . atinA av
QjipHtiEl EpAM! aUrielrAjAvH
avew rAjAvAM. 6 avew ngr
L@ew EnH vA wM. avew EntA
eL a nziiM.
7
{A tiric @ vemH qeR jnM
tIi. av mkLiluLL eedv
e viLiM. pE eedvM aver shA
yikyil.
yEhAvy
H H yi AEylien
nziiNemil
8
qyIEm, nie qni eekviwN
emil. yi AEyEl, qni nie sMr
iNM. qni nie adHmeyEAel
yANemil! qni nie esEbA
yimienEAelyANemil ! {Aen
eR mnS mAukyANH . niEAw
qeR sHEnhM zmANH.
9
qeR mhAEkApe {A nwAi
l. qyImien ni {A nziiil.
{A eedvmA, mxYnl. {AnA
vinAyv, {A niEAewA
mH. {AeneR EkApM kwiik
yil.
10
{A siMheEAel giM.
{A gikyM qeR ik
qe piw vkyM ec@M.
qeR m By viRcH pwiARuni
vM.
11
av pikeLEAel viRc@ekAH
QjipH t iniM vM. aUEdz
niLL viRyH AvukeLEAel
av vM. aver {A sVvstiyi
El tiriek ekAuvM yEhAvyi
en pRu.
12
vYAjeedveLeAH qyIM
qe vlyM ecyH. yi AEyjnt
qnietier tiriu. av nzii
eu! pE eydA EA}uM eedvEA
ewAM nw. virAyvErAw*
vizVsHtt kAu.
yEhAv yi AEylientirH
qyIM atieR smyM pA}Ak
yANH - pk m}uv yi
AEy
kAien piwkyANH. jn w
t wt Nk pRy. av
wt wt EmAxH w i. av
aUmAyi krAR@AkyM QjipHti
ElH oliev ekAuEpAvukyM ec@
. 2 yEhAv pRy, yi AEylienti
er* qnieA vAdM H . yAEAbH

12

virAyv dtAErA knAnYew vYAj


eedvELA yiriAM av.
yi AEy
qH.

qAyBAxyi

eyd

869
aveR v]ikH ziiewNM.
ecyH t tikH av ziie
wNM. 3ayew gBpAilirie
e yAEAbH sEhAdren viA
wi. yAEAbH znAeyA yvAvA
yi. aEA av eedvvumAyi
@mi. 4 eedvieR dtnmAyi
sHtipiwicH av vijyic@. av
krykyM orAlYM aEpikyM
ecyH. EbETlilANH a sMBvictH.
aviewvcH av {ELAw sMsAri
c@. 5 aet, yEhAv eesnYL@ew eedv
mA.* yEhAv qA aveR
nAmM. 6atinA nieR eedvieRy
wE tiric@vrik. avEnAw vizV
sHtt pulk. zriyAy ec@k!
nieR eedve qEA}uM vizVsi k!
7
yAEAbH o yTA kcvwAr!
av teR suXienEAluM vi
! aveR lAsuEpAluM vYAjM.
8
qyIM pRu, {A DniknANH .
yTA DnM {A keiyiri!
qeR et@k M kupiwikyil.
qeR pAp M kupiwik
yil.
9
qA ni QjipHtuEdzAyi
EAmt {A niL@ew eedvmA
yEhAvyAyi. sELnwAr
ieR kAleEpAel nieL {A
wArLi tAmsiiM. 10vAck
ErAw {A sMsAric@. {Anv nir
vDi dzn nki. qeR pAW
nieL pWiiA vAckA
{A pl mAL@M nki. 11pE
gielyAdkA pApM ecyH t iri.
aview nirvDi BIkrvi#hL@H .
gigAli jnM kALk bliyi
. avH nirvDi yAgpIWL@H.
}utmiyiel knkL@ew nirEpAel
yAgpIWL@ew nirk teyview.
12
yAEAbH arAMEdzEH oAwi
EAyi. aview yi AEy o BArYyH
Evi EjAliecyH. meA BrYey ki
A wkeL vLi. 13pE yEhAv
o vAcken aycH yi AEylien
QjipHtiniM nyic@. yEhAv vA
cken pEyAgicH yi AEylien sMr
ic @ . 14pE qyIM yEhAvey
vLer pitnAi. qyIM nirvDi
Eper vDic @ . atinAlv aveR
aprAD ziiewM. aveR
yjmAnnAy yEhAv ayAeL teR
nANEw vhiiM.
yi AEy sVyM nziic@
qyIM yi AEyli sVyM mA
NiyAyi. qyIM sMsArikyM
jn ByviRyH kyM ecyH .
pE qyIM pApM ecyH -av
bAlien rADiA wi. 2EA

13

e e s n Y L @ e w e e d v M tH eedvi
EpkLi oANH. miEA}uM svz
nAy yEhAv qH tm eceiri
.

EhAEzy 12:3-13:14

yi AEylukA wt pApM ec@.


av avAyi vi#hL@A.
pNiA eviekAH vi#hL@A
. pie av tL@ew timk
ELAw sMsArikyM ec@! ti
mkH av blikLi. sV
ikeL av Mbi. 3ati
nAlANH av wen atYrAtH.
atirAviel tYew mwmu
EpAelyAyiriM av-mwmu v
, wen atYmA. emtiLi
niM pRv ptiEpAelyAyi
riM yi
AEy. puk}lilUew y
H atYmA puk EpAelyAyi
riM yi AEy.
4
ni QjipHtilAyi kAlM mt
E {A niL@ew eedvmA yEhA
vyAyi. qeylAet meA eedv
e ni aRiyil. nieL ric
v {AnA. qewAet meA
rknil. 5 nieL {A mmiyivcH
aRiu- vr mmiyivcH ni
eL {A aRiu. 6 yi AEylukAH
{A BNM nki. av BNM
k}ic@. av sMt]pHtrAyi. av ah
ArikLAyi. avere mRkyM
ecyH!
7
atinAlANH {AnveA siMh
eEAelyAtH .
pAtEyAr
kAni puilieyEAelyA
yiriM {A. 8u EmAxHwie
trwieyEAel {A aver
miM. avew mARiw {A kIRieA
LiM. rey kIRimRi siMhe
EyA kAumgeLEyAEpAelyAyiriM
{A.

eedvEkApiniM yi AEylien
riA mAvil
9
yi AEyEl, nie {A shAyic@.
pE nI qnietirAyi. atinA
{AniEA nie nziiM! 10nieR
rAjAvH qview? nieR ngrLiellAM
avnH nie riAnAvil. nieR nYA
yADipAerview? vAyi nI qni
rAjAvienyM EntAeLyM tAluM
qAvzYetANElA. 11{A EkApi
ci. nin {AenA rAjAvien n
kyM ecyH. {A vLer pitnAy
EA aven nIkyM ecyH.
12
qyIM teR aprADM mRc @ v
yHA mic@. teR pAp rhsYem
H av kti pE av zii
ewM.
13
QuEnAvuEpAluLL EvdnyAyiriM
aveR zi. av viEvkzAliyAy
punAyiriyil. aveR piRviLL
smymwM. av jIvikymil.
14
aver {A zv}iyiniM ri
M! aver {A mrNiniM ri
M! mrNEm, nieR ErAgeLview? zv
}iEy, nieR zieyview? {A
tikAri mikyl!

EhAEzy 13:15-14:9

870

15

yi AEy aveR sEhAdrAi


wyi vL. pE o ki}kAu
vM-yEhAvyew ekAwAH m-miyi
niM wiM. aEA yi AEyli
eR kiNRH viEAM. aveR jlE A
tsH vuM. yi AEylieR klvRyiel
sklniDiyM kAuekAuEpAM.
16
zmrYA ziiewNM. qekAe
A av teR eedvientirAyi.
yi
AEylukA vAL@ekAH vDie
wM. avew ik kxNLAewM.
avew gBiNik i piL
ewM.

yEhAvyiEl mwuk
yi
AEyEl, nI vI}ukyM eedv
ientier pApM ec@kyM
ecyH. atinA nieR eedvmA
yEhAvyiEl mwuk. 2 nI pRy
kArYeLi ciik. pie, yEhA
vyiEl mwivrik. avEnAwien
pRyk, {L@ew pApM nIiyAluM.
{L@ew nl vAk sVIkricAluM.
{ {L@ew ukLiniH nin
sHtiyi.
3
aU {eL riil . {
pwtiryew puREpAkil. {eLA
riluM sVyM niic vsHELAwH
{L@ew eedvEm q pRyil. q
ekAeA, anATErAw kN kAu
v nIyA.

14

yi AEyliEnAwH yEhAv epARuM


yEhAv pRy, qe viu EpA

tinH {AnvErAw miM. EkApM av


sAniic t inA {Anver sVt
mAyi sHEnhiM.
5
yi AEylinH {AenA mukNmA
yiriM. liliEpAel yi AEy puxHpi
M. elbAEnAniel EdvdAEpAel
av vLM.
6
aveR zAKk vLkyM av
mEnAhrmAy olivumrM EpAelyAvukyM
ec@M. elbAEnAniel EdvdAvieR
sugM EpAelyAyiriM av.
7
yi AEylukA vIuM qeR sMr
NilAM. av DAnYMEpAel vLM.
o miriviEpAel avpUM.
elbAEnAniel miriviEpAelyA
yiriM av.

yEhAv yi AEylinH
vi#h eLiyLL
tAI n
8
qyIEm, qni vi#hL@mAyi
o kArYvumil. nieR AnyH
mRupwi nvnANH {A. nieREm
nirINM nwvnA {A. nitY
hritmAy srLmrM EpAelyANH {A.
nieR p}M qiniM v.

avsAne pEdzM
jH { Ani ArY mnilA.
sm ArY pWiNM. yEhAv
yew v}ik zriyAytH . nItimAA
atilUew jIviM. pApik ati nzi
M.*
9

nItimAA ... nziM nl jn avyi


nwM. pApik avyi wRivI}uM qANH
tieR vAcYAM.

871

EyAEv
evuiLik viLvu nziiM
epTUEvlieR mknAy EyAEvli
kiiy yEhAvyew vAH tA+
2
mAEr, Ekk! EdzvAsik
sklM ecviekAwk! niL@ew
yxH k AlEA ael i niL@ew
pUvi kew yxHkAlLiElA qEA
e}iluM sMBviciuEA?
3
niL@ew mELAw, Eti pRyk,
niL@ew m avew mELAwM av
ew m vMtlmRkELAwM Eti
pRye.
4
Ru evuiLi qu bAiyAi
EyA a EAew v evuiLi
tiiri; EAew v evui
Li q bAiyAiEyA a cAw
evuiLi tiiri; cAwevu
iLi q bAiyAiEyA a nzi
i evuiLiyM tiiri.

evuiLik ve
mdYpAEr, N kryk, niL@ew
vAyini tiRic mDurm vIi
enecAli, vIuwiyArAy ni
sklM kryk.
6
kArNM, kERiyM qmmAy
o rAxH\M qeR Edzientier y
ieniyiri. atieR yD
siMhieR pl@kEpAel mc
yM atieR tAwieyl@k siMh
iEREpAel blmmANH.
7
qeR miriviey av nzii
c@. nl mirivik vAwiriu.
qeR aimre atieR etAli m}u
v rieRiH o i iyiri
.
5

jnM kry
teR ecRuArnAy vr mric
kArNM cAwiri knYkeyEA
el nilviLik.
9
DAnYbliyM pAnIyyAgvuM yEhAv
yew lyini atYmAyiri
. yEhAvyew dAsArAy puErA
hit vilpi.
10
vy nYmAeu. nilMEpAluM
vilpi. stYmAyM DAnYM nziciri
, puvIH viyiri, putiy
oliev tIiri.
11
kxkEr, vYsnik, miriEAM
sUikAEr EgAtienyM bAliey
yM ecAli vilpik, kArNM vyliel
viLvH nziciriyANH.
12
mirivi vAwiyiri, aimrM
Niyiri. pRiel sklmr
8

L@M mAtLvuM qinH, QnyM i


L@MEpAluM vAwiyiri. stYmAyM
mxYriel sEAxM viyiriyANH.
13
puErAhit cAwkyM nilviLi
kyM ec@, yAgpIWM o
niL@M lyH. qeR eedv
ieR dAsAEr, vrik, cAwH
rAi k}ic @ uk, kArNM, niL@ew
eedvieR lyiniH DAnY
bliyM pAnIyyAgvuM twiriyA
NelA.
evuiLik viy ByrnAzM
o pvAsM nwk, o sBAEyAgM
viLik, mAeryM sklEdzvAsik
eLyM niL@ew eedvmAy yEhAvyew
lyi ok. av yEhAv
EyAw viLic@ krye.
15
aetA cI divsmAyiriM, kAr
NM, yEhAvyew EtYkdivsM aw
EpAyi. svznAy eedvini
atIitmAy mNMEpAel atH
vrikyM ec@M. 16 kuew? hAr
mil; new eedvieR lyi
ni /vvuM sEAxvuM EpAyiri
. 17LMp} avyew tL@ki
wyi NiEAyi; DAnYM NiEAy
ekAH, DAnYrk nziciri;
kLrk epALiciri.
18
vLm] g qen EmAu!
kkAli qen iyly!
Emci lmilA kArNM i
p EpAluM emliu EpA. 19y
EhAEv, {A niEAw shAyM EcAdi
kyANH. kArNM, mmiyiel puEmwk
eL tI qric@kLu. evLiRiel m}u
v mrM tI ekAL@kyM ecyH.
20
evLiRiel vnYm] g EpAluM
niEAw Ek}ukyANH. kArNM, avik
viyiri, mmiyiel puEmwkeL
tI qric@M kLu.
14

ve yEhAvyew divsM
sIEyAni kAhLmUtuk! qeR
vipvtini alRiviLi
k! EdzvAsik m}uv nwe.
kArNM, yEhAvyew EtkdivsM vri
kyANH , yEhAvyew EtYkdivsM
awiriyANH.
2
aetA @M mwlum divsmANH.
ukRu EmGL@ew o divsM.
pvteL putc@mw uEpAel
yA, sUErYAdyi pvt
mIet vizAlvuM kmAy ees
nYe nI kAM. aEpAeleyAH

EyAEv 2:3-25

872

timeAriluM Ayiil . a
EpAeleyAH nieyAriluM Avuk
ymil.
3
atieR mi o tI LieAiri
,. atieR piiluM o tI Li
eAiri. atieR milu
EdzM edEtAM EpAelyANH. pe
piilutH trizAiy o pA}Hnil
mANH.
4
av kA}Hcyi tirkeLEAely
H. mitH tirweyEAelyM.
5
avey ik. pvtziKrLi
rT A EpAeleyA zbm
AieAH av kyM t_kyM
ec@. zbHdM Niy kci k
EA}uM o zmAyeesnYM aNinir
AluM Avu zbHdMEpAelyuH.
6
rAxH\ avew mi ByM ekAu
kiwkiw. sklmKL@M BItiekA
H kvALi.
7
av vIrAerEAel yiEl
ti; EpArALikeLEAel mtiluk
kyRi mRiy. averl A vM Ener
mEAu aNinIu. tL@ew pAtk
Lini av etmil.
8
pAzViluveR wiEl o
vM atimiil. oAErAM av
nveR pAtyi nw. ov mRi
Evu vINAluM bAiyv mERi
eAEyiriM.
9
av ngrientier pAu ecl@
, mtilukLi pAu kyRu. kA
erEAel jnAlkLilUew av vIwk
Li kyRi ecl@.
10
avew mi -mi luu,
kAzM viRyH, sUrYM cM
L@, n tiLmvsAnii.
11
yEhAv teR eesnYieR tl
niekAH kl nk gi.
stYmAyM eesnYM gMBIrmA.
stYmAyM aveR kl n nw
eesnYM atiBImmA. stYmAyM
yEhAvyew divsM ByrmANH. atien
shiA k}iyM?
mARNem yEhAv jn
ELAw kli
12
EAe}iluM pUXdyEAw
ewyM pvAsEAwM krc i ElAwM
vilApEAwewyM qiEl mwi
vrik q yEhAv pRy.
13
ni niL@ew sVM XdymANu
piLEtH , wl . * qAyAluM
niL@ew eedvmAy yEhAvyiEl
mwuk, kArNM, av kNyM dyym
vM mAzIlM Eshi tM
ziyew kArYi mnS mAA tA
RuvmANH.
14
RiyAM? ktievc ziyi
ni yEhAv ope pitiriykyM
ni ... wl jn tL@ew vYsnM
kANiA vOM vlic@ kIRiyi. vi
ew, av ecyHt tikeL ecAli stYmAyM
vYsniAnANH eedvM pRtH.

mnSmAukyM ecyHEtAM. or#hM


av bAievEcAM. aEA ni
H niL@ew eedvmAy yEhAvyH
DAnYbliyM pAnIyyAgvM ekAwAM.
yEhAvEyAw Aik
sIEyAni kAhLM Qk! o pvA
sM nwk! o sBAEyAgM viLik!
16
jne viLic@uk! o vizixHw
EyAgM nwk! mAer omic@uk
yM ikeLyM piueepteLyM
EzKrikyM ec@k! mNvAL av
eR sVkArYmRiyiniM mNvAi
avL@ew mNiyRyiniM puR vr
e.
17
yEhAvyew dAsArAy puErAhit
pUmKiM yAgpIWiM mEY kr
u ekAirie. qiH av pRye,
yEhAEv, nieR jniEm kNy
AkNEm. nieR sVM sVien
pucHCiAM prihsiAM rAxH\
iwyi uekAwEt. avew
eedvM qview? q rAxH\L@ew w
yi jn pRyAtirie!
15

yEhAv EdzM pun+ApiM


aEA yEhAv teR EdziEv
i tImAy tAlrYmvnAyi. avnH
teR jnEAw knivuAyi.
19
pie yEhAv teR jnEAw
en pRu, {A niAyi DAnY
vuM puvIuM olievyM ekAwy
yH. a ekAH ni niRyM.
rAxH \ iwyi nieL niiA
ni oriluM {A wvkymil.
20
vwniver niLini vL
er aklE {A ayyHM. vrH
vijnmAy oriwE {A aver i
LyM. avri cil ki}kwliluM
cil pwiARkwliluM EpAM. av
amAM BIkrk]tY ecyH. qAl
v c}ukiy vsHEpAelyAM. By
rmAy nAM aviewyAvukyM ec@M.
18

EdzM vIuM puewM


EdzEm, ByewAet. yEhAv vkArY
ecyHtiu kArNM hHLAdik
yM EGAxikyM ec@k.
22
vnYm]geL, ByewAet. kArNM, m
miyiel EmciuR pcevM. mrM
kAyNiyM. aimrvuM miriviyM
vuMnl viLvutM.
23
sIEyAmEL, niL@ew eedvmAy
yEhAvyi hHLAdikyM ni
kyM ec@k. kArNM, teR vizVsHtt
yH awyALmAyi av niH m
m}yM pim}yM epic@tM.
24
niL@ew emtiL DAnYM ekAu
niRyM. vIk puvIuM oliev
yMekAu kviyM.
25
{A nietier ayc mhA
eesnYmAyi EAewv evuiLi
yM cAwevuiLiyM nzii
evuiLiyM
RuevuiLiyM
21

873
ti tI viLvukL@ew ekAl
ni nikiM.
26
ni viuM vIuM ti mtivrik
yM niEvi atHBut v
ic, niL@ew eedvmAy, yEhAvyew
nAme vA}HkyM ec@M. yEhAv
pRy, qeR jnM ni oriluM
niiewkyil.
27
{A yi AEylilA pAet
M {AnANH niL@ew eedvmAy yEhA
veyM {AnlAet EveRA eedvmiel
M niLRiyM. qeR jnM ni ori
luM niiewkymil.
eedvM aveR Avien qlA
jnM ekAwM
28
atiEzxM {A qeR A
vien qlAvewyMEm pkM. aEA
niL@ew puAM puimAM vci
M. niL@ew v]AH sVpHnL@A
M, niL@ew yvAH dznL@
AM.
29
niL@ew dAsAewyM dAsikL@
ewyM EmEpAluM {A divsLi
qeR Avien pkM.
30
{A kAzM miyiluM atizyk
rmAy awyAL kANiM. EcAryM
tIyM pukM AvuM.
31
gMBIrvuM ByrvumAy yEhAvyew
divsM vtimute, sUrY
AyM c EcAryAyM mARiEAM.
32
qA yEhAvyew nAmM viLicEp
i sklM riewM, kArNM,
yEhAv aLiecyt
H EpAel sIEyA
mlyiluM eyzElmiluM EzxicvA
kuM. yEhAv viLiv tiriekvM.
eydyew zueL ziiem
yEhAv vA ekAw
vAsilu eydyielyM
eyzElmielyM jneL {A mw
ieAu v, divsLiluM
smyM stYmAyM
2
qlA rAxH\eLyM {A ouM.
aver yEhAzAPAH tA}HvryiEl
{A vM. aviewvcH qeR jni
M qeR mtlAvkAzmAy yi AEyli
M Evi, aver av ahiMviDM
{A ziiM. kArNM, av qeR
jne rAxH\iwyi citRik
yM qeR Edze tiwyi p
evyH kyM ecyH t iri. 3 av
qeR jniEvi nRuiiri.
av o EvzYey vAutinH o
iey ekAwkyM t wic
vIiEvi o epiey vi
kyM ecyHtiri.
4
EsAEr, sIEdAEn, ePlisH t YEdz
EL, qeR Ener niL@ew EzeL
Ayi? qiEnAEvi nieLEA
w pkrMvIukyAyiEA? aEtA qe
NewAEvi vlM ec@kyA
yiEA? niL@ew v]ik NM
ekAuM atiEvgiluM tiricH niL@

EyAEv 2:26-3:18

ew tlEme {A vM. 5 qeR


eviyM qeR sVvuM ni qw
iri, qeR vuM ExHWmAy
sV ni qwH niL@ew l
yLi vciri. 6eydyiElyM
eyzElmielyM jneL avew
Edzini der EtinAyi
ni #IkA viukLiri.
7
aver viukL lLini
{A aver NkyANH . qiH
niL@ew tiiyk mwi niL@ew
tlEme {A vM. 8 niL@ew
puAeryM puimAeryM eydyiel
jnH {A viM, av aver
atidery ezbAy viM. tH
sMBviM, yEhAv enyA aLi
ecyHttH
yienAuk
rAxH\L@ew wyi KYApi
k+ yinAyi nieLe oi
eA_k! eeDrYzAlikLAy EyAAeL
Nk! sklEpArALikL@M aw
vre.
10
niL@ew klk awicH vAL@kLA
k, niL@ew arivAL@k awic,H
LAk. {AenA blm EpArALi
yANH q dbl pRye.
11
um sklrAxH\L@Em, EvgM
vrikyM aview MwkyM ec@k.
yEhAEv, nieR EyAAeL iv
ENEm!
12
rAxH \ jAggrAewkyM
yEhAzAPAH tA}HvryiEl mN
i mERukyM ece. kArNM u
m sklrAxH\eLyM nYAyvicArN
ecA aview {A riM.
13
arivA vIk kArNM viLvu
ekAyHi pAkmAyiri. vcvi
uk, kArNM vIucH niRiri.
etAik kvieA}ukyANH, kArNM
avew dxHwt vlutANH.
14
viDiyew tA}Hvryi i
Em mH. viDiyew tA}Hvryi
yEhAvyew EtYkdivsM aw
EpAyi. 15sUrYM cM uEpAM.
n kAziAtAvuM.
16
yEhAvyAy eedvM sIEyAnini
giM, av eyzElmini al
RuM. kAzvuM miyM nwuM. qA
teR jninH yEhAvyAy eedvM o
rAAnvuM yi
AEymH o
EkAymAyiriM.
17
qeR vipv t mAy sIEyA
nipA niL@ew eedvmAy
yEhAv, {AnAeN aEA ni
aRiyM. eyzElM vimAyiIM
anYjn niEm pNilUew
kw EpAkymil.
9

eydjnty
H
o pujIv
vAgd
H AnM ec@
18
divsM pv t mDurm
mirinI rM. k pA o}u

EyAEv 3:19-21

874

M. eydyiel skl Niyndik


LiluM evemA}uM. yEhAvyew ly
ini o Rv puReH aExYA
tA}HvryHH evM ekAwM.
19

eydmELAw Urt kAukyM av


ew mi nixHkLrM vI}HkyM
ecyHkyA QjipHtH o mmi yi

EAM qEdAM jnnYmAy o pA}Hmi


yiEAM.
20
eydyilAke zAzVtmAyi jnvA
smAM eyzElmi tlmRtlmR
yAyi jnvAsmAM.
21
av qeR jne ekAtinA
{Anver ziiM! yEhAvyAy
eedvM sIEyAni vsiM!

875

EmAsH
mKM
etEAvyiel wyArielAvnAy
EmAsieR vAkLANiv. Q vA
k ki ruekAlM mH, eyd
rAjAvAy IyAvieRyM yi AEy
rAjAvuM EyAvAzieR pumAy eyA
ErAebyAmieRyM kAlH yi AEyli
eniy dznLilANH av kii
ytH.

arAmi zi
EmAsH pRu+ miA oAu
o siMheEAel yEhAv sIEyA
ni ni gi. eyzElmi
niH av wim}kyM ec@.
wyAew EmciR Nu.
kEmlmkEpAluM Niyiri
.
3
yEhAv pRytH tA+ dEez
iel nivAsik vic@ ecyHt
atim {A aver niymA
yM ziiM. kArNM, uemtipkr
NekAH ErA DAnYM emti
EpAel av gielyAdieljntey
mwic@ kLiri. 4aekAH rAjA
vAy hsAEylieR vIiE {A tI
ayyHM. atH rAjAvAy ebhddieR
EkAk tIM ucAlAM.
5
dEezieR kvAw {A ti
RM. evtA}Hvryi siMhAsn
i riven {A aRukLyM.
EbH-edni ecEA piwi
venyM {A aRukLyM. arAmY
kIRiEl vAsikLAyi EpAEkiyM
vM. yEhAv kArY pRu.

ePAyn
H IkY zi
yEhAv pRytH tA+ EsA
nivAsik vic@ecyHt atim
{A aver niymAyM zii
M. kArNM av twvukArAyi piwic
rAxH\iel m}uv jneLyM qEdA
minH awimkLAyi viukLu. bu
L@ew wyi yi AEy Aiy krA
av oAmil. 10aekAH EsAri
eR mtiliE {A tI ayyHM. atH
atieR EkAkeL m}uvM ucA
lAM.
9

ePlist
H Y zi
yEhAv pRytH tA+ g
yiel nivAsik vic@ ecyHt
atimH {A aver niymA
yM ziiM. kArNM, EdAminH awimk
LAyi vitiEvi av rAxH\
iel m}uv jneLyM twvukArAyi
piwic@ekAuEpAyiri. 7aekA
H gyew mtiliE {A tI ay
yHM. atH atieR EkAkeL tIM
ucAlAM. 8asHEtAdi siMhA
sni rivenyM asH e k
ElAni ecEA piwivenyM
{A aRukLyM. qEAentier {A
qeR eek tiriM. ePlisH t Yri
jIvEnAew Ezxiv mric@EpAM.
qeR yEhAvyAy eedvM kArY
pRu.
6

qEdAMkA zi
yEhAv
pRytH
tA+
qEdAMnivAsik vic@ ecyHt
atimH {A aver niymA
yM ziiM. kArNM qEdAM aveR
sEhAdren vAL@mAyi piw. ouM
kN kAiymil. aveR EADM o
vnYm]geEAel nitYmAyi nilni
kyM yi AEylien vlic@kIRutH
av wekAirikyM ecyH.
12
aekAH EtmAni {A tI ay
yHM. atH ebA yiel EkAkeL m}u
vM ucAlAM.
11

aEAnY zi
yEhAv pRytH tA+ aEA
nivAsik vic@ ecyHt ati
mH {A aver niymAyM
ziiM. kArNM av atii
visHtArewtiEvi gielyA
diel gBiNikeL ekAkLu.
14
aekAH rbAngrieR mtili
E {A tI ayyH M. atH y
divse nilviLi EpAelyM }liA
ieR divse kAuEpAelyM vH
atieR EkAkeL m}uvM ucAlA
M. 15aEA avew rAjAvH aveR
EdYAgAErAwew vAsiyAyi
EpAM. yEhAv pRtH atA.
13

EmAvAbi zi
yEhAv pRytH tA+ EmAvA
bHnivAsik vic@ ecyHt
atimH {A aver niymA
yM ziiM. kArNM qEdAMrAjAvieR
aik av u AymAiL
u. 2 aekAH EmAvAbiE {A
tI ayyHM. atH ekrIEyAH ngri
el EkAkeL tIM ucAlAM.
yAEAzL@ewyM kAhLM viLiyew
yM nwH EmAvAbH mriM. 3rAjAvien
{A atinkevc H ekAkLyM.

EmAsH 2:4-3:13

876

aveR skl EdYAgeryM wi


{A ekAl@M. yEhAv pRtH atA
.
eydy
H zi
yEhAv pRytH tA+ eydA
nivAsik ecyHt anvDi atim
H {A aver niymAyM ziiM.
kArNM, av yEhAvyew nYAymA
Ne asritH nirAkrikyM
aveR ceL EpikyM ec
yHt. avew pUvik piw av
ew vYAjeedv aver v}ietic@.
5
aekAH eydyewEm {A tI
ayyHM. atH eyzElmiel EkAkeL
tIM ucAlAM.

pAyv rewil . tirsvAri


A avew jIv riymil. 16ati
rrAy EpArALik divsM yD
EpicH oAwiLyM. yEhAvi
ni sEzM tA.

yi AEyli zi
yEhAv pRytH tA+ yi A
EynivAsik vic @ ecyH t
atimH {A aver niymA
yM ziiM. kArNM EnkAer awimk
LAyi eviEviyM ecRiykwM
vIA k}iyAtieR Epri muv
er oEjAfi ecriieR vilyH M
av viukLu. 7av pAveL
niltiyiH cviiemtic@. aver
v}iyiniH timAukyM ecyH t .
qeR vi nAmM kLewti
Evi o puxM aveR aM
oEr yvtiymAyi eelMgikbM pul
. 8 av pAvLini kwinH
QwAyi vAiy wk oAErA yAgpI
Wimriek viric@ kiwkyM pi}
owiyvri nikiiy vIH t
L@ew eedvL@ew lyi vc@wi
kyM ec@.
9
pE EdvdAL@ew yrvuM kEv
lkL@ew Rm aEmArYer avew
mivcH {Ate mwic@ kLu.
avew mkLilu p}L@M tAe}y
EvkL@M* {A nziic@. 10aEmArYew
EdzM sVmAvA {A nieL shA
yic@. {Ate nieL QjipHEdz
ni puRE ekAuvrikyM
nAlekAlM mmiyilUew nwik
yM ecyHt. 11{A niL@ew Hm
Li ciler vAckM niL@ew yvA
Li ciler nAsItM yi
niymic@. Eh yi AEy jnEm,
stYmANH. yEhAv etlAM pRu.
12
pe ni nAsitAer vIu
wiikyM vcitH q vA
ckErAw kl i kyM ecyH t . 13a
ekAH DAnYM kvic@ niRcvi Rc@
EpAEpAel {A nieL ni
riiwH Ric@ kLyM.
14
Evgi pAyvEpAluM r
ewA k}iyil. zimAA Ev
zArAyiriil. pwyALikH sVyM
riAmAvil. 15auM vil@mvM
jIvEnAew bAiyAvil . Evgi
6

avew ... EvkL@M avew mAtApitAL@M


avew ikL@M qM.

yi Eyli tAItH
Eh! yi
AEymEL, QjipHEdz
niH niL@ew m}uv wMb
eLyM ekAuv yEhAvyew nieL
Ric@ Q sEzM ic@EkAluM+
2
miyilu sklrAxH \ LiluMvc H
{A o viEzxrItiyi aRiiri
tH nieL mAmANH. niLAve
qnietier tiriiri. aekA
H niL@ew sklpApM {A
nieL ziiM.

yi AEylukA zi
omivA stiAet ruEp
oic@ nwARil! 4 rkiAet siMhM
kAi giARil! oienyM piwici
ilA yvsiMhM hyiniH alRA
Ril. 5atien wA reyAmiel
i o pi nil ekNiyi
ec wARil! oienyM piwicii
lA o ekNi nilniH etRic@y
rARil . 6ngri kAhLM m}ew
EA jn mRiyiEkH By.
o ngri p vEA yEhA
vyAN vtH. 7 teR dAsArAy
vAckH EzYM evLiewieAw
Aet qeR yjmAnnAy yEhAv tIc
yAyM yAetAM ecARil. 8 o siMhM
alRuevi jn EpwiM. yEhA
v aLiec@evi vAckA
vciM.
9
asHEtAdiel armnkLiluvErAwM
QjipH Edziel armnkLiluv
ErAwM t@ pRyk. zmrYyiel mlkLi
owi atinke klL@M jnM
muver qen pifiievM
kAk. 10Q jnH qen EnrAy
mAi jIviNemRiyil. pNM
avew armnkLi sVpic@vE
tinAyi av ekAyiluM amiluM
ew. q yEhAv aLiec@
tAyi avErAw pRyk.
11
aekAH yEhAv pRytH tA
+ o zu nieR EdzM vLykyM
nieR rk tkkyM nieR arm
nk ekAywikyM ec@M.
12
yEhAv pRytH tA+
o iwy siMhieR vAyi
niH ru kAlukELA ecviyew o
kxNEmA rewtH EpAel
EyA aEtEpAel zmrYyi pA
yi AEym rewM; mieR
o mlyM kiAlieR o cIM.
amAM.
13
ic@EkkyM yAEAbieR
wMbientier sAYewkyM
ec@k. svzM qeR yjmAnM
yEhAvymAy eedvieR sEzM
3

877
tA. 14yi
AEylien atieR
atim {A ziiEA
EbETlieR yAgpIWeL {A zii
M. yAgpIWieR EkAkeL mRi
kyM av nilvI}ukyM ec@M.
15
zizirg] h L@M #IxH m g] h L@M o
EpAel {A nziiM. neAi
eR ciNiy g]hL@M nziiM.
aen ou vLer g]h tkwiyM.
tAyi yEhAvyew sEzM.
sE
H nEhAlA sM xw
H ew OIk
qLiyver EAhikyM aver
awicmkyM { wiA
qeiluM ekAuvrik! q t
L@ew yjmAnArAy BAAErAw pR
ykyM zmrYAmlyi pAkyM ec@
bAzAniel pEL, ni Q
sEzM ic@ EkAluM.
2
qeR yjmAnnAy yEhAv vi
nAyiriyA en stYM ecyHtiri
+ nieL ekAL@ ekAuM ni
Li vuM owvilven ekAuM
av piwic @ ekAuEpA kAlM
niymAyM ni vH. 3 ni
Li oAErAiyM mtilukLilu Lk
LilUew ngri evLiyiEl Ener
etRic @ EpAM. ni zvnyH
Ener qRiyewM.*
yEhAv pRu. 4EbETli
ecH pApM ec@k! gigAli* ecH
atiluEmeR pApM ec@k! niL@ew
blik qlA rAvielyM niL@ew viL
vieR pielAH qlA mAMdivs
vuM ekAuvrik. 5puLiic mAvuekA
u aM sHEtAyAgmAyi EhAmik.
sVmnAel nw v}ipAwkeL pr
sYmAyi viLic@ pRyk. yi AEy m
eL, ni aen ecA xHwew
vElA. qeR yEhAv pRtH atA
.
6
niL@ew qlA ngrLiluM {A
niH evwi pl@kL@M qlAyiw
LiluM aieR RvuM viyiu
EpAluM ni qiEl mwiyil
q yEhAv pRy.
7
ekAyHinH pieyM m mAsm
EA {A niH m} mwkEpAluM
ecyHt. o ngriE {A m} epi
M. qA EveRA ngriE {A
m} epikyil. o pAwinH m} kiuM.
qA m} kiA EveRA pAwM vru
EpAM. 8rEA mEA ngrLiel nivA

n i . . . q R i y e w M aTvA ni
dEreRiyewM. jn nieL ehEA
pvtiEl ekAuEpAM. qAyBAx
yilitH mnilAA vixmmANH. sHI
qRiyewM qAENA OI ciltH
qRiukLyM qAENA q vYml.
EbETli ... gigA yi AEy jntyew
rADnAl. yi AEylielyM ey
dyielyM jn eyzElmiel eedvAl
yi mAEm te rADiAvU q
eedvi nibmH.

EmAsH 3:14-5:5

sik evM witiEvi EveRA


ngriEl Evc@ecl@M. qiluM
av mtiyAvukyil. qiuM pe
ni qiEl mwiyil q
yEhAv pRy.
9
{A niL@ew viLey vAvuM pU
luMekAH mic @ . {A niL@ew
EtAL@M miriEAkL@M Ni.
evuiLik niL@ew aimrL@M
olivumrL@M ti. qiuM pe
ni qiEl mwiyil q
yEhAv pRy.
10
QjipH t iEnAw ecyH t EpAel
niL@ew wyHM {A o mhAmAri
ayc@. niL@ew yvAeL {A vA
ekAu ekAl@kyM niL@ew tirkeL
piwikyM ecyHt. niL@ew pALy
Liel zvL@ew nAM niL@ew mi
LkLi {A kyi. qiuM pe
ni qiEl mwiyil , qH
yEhAv pRy.
11
esAEdAmienyM egAEmAreyyM
{A nziicEpAel niLi cil
er {A nziic@. ni o tIyi
niH Qriy kekAiEpAel yi
. qiuM pe ni qiEl
mwiyil, q yEhAv pRy.
12
aekAH yi
AEyEl, {A
nieziiA EpAkyANH . {A
niEAw ecA EpA ekAH
nie viDiA EpA nieR eedv
e EnriwA tAeRwekAk.
13
qienA pvteL vA
M kAien s]xHwiM teR EzY
emeH mxYer aRiyiM dy
e AM miyiel pvt
L@ew mkLilUew nwM qlAM avnA
NelA. svznAy eedvmAy yEhA
veye aveR nAmM.
yi AEyli o EzAkgAnM
yi AEyjnEm, nietier o
crmgItmAyi {A Re ecAl@
Q sEzM ic@ EkAluM.
2
yi AEyknYk vINiri. ni
yM av q}uEyil. o nivrA
shAyiA mil A et avL@ew
sVM Edzu EpieH av kiw
.
3
qeA qeR yjmAnnAy yEhA
v pRytH tA+ yirM EyAA
eL yinyyH o ngriEl
, Ru EyAAEL tiric@v. Ru
EyAAeL ayyH o ngriEl
p EyAAEL tiric@ v.

yEhAv yi AEylien mwivrA


EA/Ahii
4
qeA yi
AEyjnEAw
yEhAv pRytH tA+ qiEl
vrik, ni jIvEnAewyiriM!
5
EbETli EpAktH . gigAli
ecltH. Eb-Ezbyi kwtH. kAr
NM gigA nivAsik tIcyAyM

EmAsH 5:6-6:2

878

vAsiEl ekAuEpAkewk
yM EbET nziiewkyM ec@M.
6
yEhAvyiEl vrik, ni jIv
EnAewyiriM. el i tIEpAel
yEhAv EyAEsPHliEner pAyM.
atH EbETlien vi}uuM. atH ekw
A M Akymil.
7
hA kxHwM, nYAye kyHpAkyM
nItiey tRyiliwkyM ec@vEr!
8
nLAy kAikeyyM mkyir
eyM s]xHwicvM riien BAt
mAvM pklien rAiyA
vM kwliel eveL viLikyM
avey miyewEm ecAriykyM
ec@vmAyv mAmANH eedvM.
yEhAv qe aveR nAmM!
9
EkA nziiti Evi k
ver vkvv av te.
AEylukA ecyt
H
H tY
dxw
10
nYAysByi anYAye evl@viLi
ven ni evRukyM stYM
pRyven ni pkyHkyM ec@
.
11
aekAH qLiyver niliu
cviukyM avew oAhriDAnYM av
riniH tieywkyM ecyHtekAH
ni ecklieR EmAwiy vIw
kL@AiyirieiluM avyi
ni pAkyil. ni viEzx
e miriEA evc@piwiiciri
eiluM avyew vIH ni wi
kyil.
12
qekAeA, niLuew pl
pApeLyM {AnRiy. ni zri
M atim ecyH. zriec@
ver ni mRiew. pNM vAi
ni tiec@. pAvH ni
nYAysByi nItiniExDi kyM
ec@.
13
aekAH viEvkzAli Q kAlH
mQnM pAliM. kArNM Q kAlM cI
yANH. 14ni jIviciriEtinAyM
ni pREpAel svznAy
yEhAvyAy eedvM niELAwew ri
EtinAyM tiyH pkrM ney
aEnVxik.
15
tiey evRukyM ney sHEnhi
kyM nYAysByi nItiey tixHWi
kyM ec@k. o pe, svz
nAy yEhAvyAy eedvM EyAEsPieR
li EzxivErAw kN kAi
EyAM.

17

{A niL@ew nwview kw
EpAekAH skl miriEA
kLiluM nilviLi AM, q yEhAv
pRy.
18
yEhAv viDinw divsi
Evi EmAhEAew kAiri ni
H aet ByrmAyiriM. yEhAv
yew divseRicH niH en
o mEnABAvM qinH? atH evLicml,
AyiriM.
19
atH o siMhiniM reEA
wv krwiey ku muEpAel
yiriM. aeli av o vIi
ecl@kyM mri eekcAkyM ec@
EA aven o pAu kwiEpA
el yiriM.
20
yEhAvyew divsM evLicml,
ANH. kAzieR o kirNM EpAlumi
lA o divsmA.

yi

ekAwiy d+KieR o kAlM


v
16
aekAH qeR yjmAnM svz
mAy eedvM pRytH tA+
qlA epA kvlkLiluM nilviLi A
M. qlA etvukLiluM aEA l,
aEA l qH av pRyM. xiAer
vilApiM vilApeA}ilukAer
almRyHM av viLiyHM.

yi

AEylieR rADn yEhAv


nirsi
21
niL@ew /v {A evRu
. av {A sVIkriil! niL@ew
sBAEyAg {A sVdiil.
22
ni EhAmblikL@M DAnYblikL@M
qniicAluM {A av eekeA_
kyil. ekA}u kAlikeL niEvdic@
niL@ew smADAnblik {A gQni
kyil.
23
nieR pAieR oc qiniH
qwmAU. nieR vINkL@ew sMgItM
{A Ekkyil.
24
qA nYAyM evM EpAelyM nIti
oriluM vru EpAkA orvi EpAel
yM o}uke.
25
Eh yi AEylEm, nAl ekAlM
qni mmiyi blikL@M v}ipAw
kL@M ni ekAu vEvA? l!
26
pe niEvi ni A
iy vi#hLAyi niL@ew rAjAvAy
siienyM niL@ew nEdv
nAy kIyenyM ni niL@ew ew
m.
27
atinA nieL {A vAsik
LAyi dEezieRyM aRE
ayyHM, qH svznAy eedv
emM yEhAveyM nAmmv pR
y.
yi

AEyliniH nlk
AlM
qwEpAM
rAxH\Li mKYmAytiel DAni
kEL, yi AEylM shAyi
Evi smIpivEr, sIEyAni
suKEAewyM zmrYAmlyi surA
EbADEAewyM k}iyvH aet
ByrmAyiriM.
2
Ruek klHeni ec EnAk.
pie aview niH mhAngrmAy hmA
iEl EpAk. pie ePlisHtYew
giEl EpAk. Q rAjYELAeL
lAM emcmAENA ni? aeli av

879
ew EdzM niL@ew EdzeA
visHt]tmAENA?
3
vinAzdivsei
ciiA
vistikyM amvA}Hcey awi
kyM ec@ niH aet By
rmAyiriM.
4
neAieR ciNiy kilu
kLi kiwkyM mLi lsY
EAew zyikyM tirew
AwkeLyM EtYkM ekA}uic
piwAeL tikyM ec@vH
aet ByrmAyiriM.
5
vINyew nAdienAic@ pAwv
H aet ByrmAyiriM. dAvIdien
EAel av sMgIEtApkrNLi
tEvi pAu mew.
6
vIuwLi niu wikyM
vuM nl eetlMekAH teL pUk
yM qA EyAEsPieR vinAze
i d+KiAtiriyM ec@vH
aet ByrmAyiriM.
7
qA avew nlkAlM avsAni
M. av vAsikLAyi anYEdzE
ekAuEpAkewM. 8qeR yjmAn
nAy yEhAv sVyM o stYM ecyHtiri
. svznAy yEhAvyAy
eedvM pRtH tA+
yAEAbieR gve {A evRu
. aveR EkAkeLyM {A evRu
. aekAH ngrvuM atilu sk
lvsHtL@M {A zueL iM.
RcH yi AEylukA jIv
EnAew bAiyAvuM
9
pEp o vIi jIvEnAew
bAiyAyA av mriM. 10ov mri
EA aveR vuM aw bu
vuM EveRA cAcArM wi aveR
asHTik vIini puRE m
tinAyi epAM. aErM ov
vIieR RkLilu mEvEnAw EcAdi
M, eriluM niyM niEAewAM
EA?
aEA av pRyM, l,...
aEA dYEv pRyM, zbHdi
Aet! qeA yEhAvyew nAmM
nAM cric@wA.
11
qA EnAiEA~, yEhAv kli
M. qiH vliyvIwien LAyM
ecRiyvIwien RukLAyM av wi
c@ tkM.
12
tirk pARRew oAwARuEA?
eriluM kALkeL pUi kw }ARu
EA? l. pe ni nYAye vix
mAyM nyew p}e kyH p ecwi
yAyM mAiyiri.
13
ElA-edbAri* hHLAdivM
nAM nmEvi new QekAH
kyIM piwiecwiEl? q pRy
vM aet ByrmAyiriM.
14
Eh yi AEyg]hEm, EnAiEA~,
{A nietier o puRMrAxH\e
ElA-edbA
lnAmM.

omil

qm

EmAsH 6:3-7:11

q}uEiM, qH svznAy
yEhAvyAy eedvM pRy. av
nieL elEbA- hmAH mt arAbAEtAw vEryHM kxHwewM.
evuiLikew dznM
yEhAv qni kAitH tAyi
+ rAMviL vL Gi
av evuiLikeL okyAyi.
oAM viLevwiniH rAjAviER
ekAyHetwi. 2 evuiLik Edz
ecwik titIEA {A
pRu, aEA, qeR yjmAnnAy
yEhAEv, dyvAyi epARuEN! yH
avAy yAEAbH qen jIv pul
M?
3
aEA yEhAv aEti teR
mnS mAi. yEhAv pRu, a sMB
vikyil.

tIyew dznM
qeR yjmAnnAy yEhAv qe
kAitH tA+ qeR yEhAv
yAy eedvM o agHniey viLikyAyi
. agHni mhAsme nziik
yM pie krey nziiA wu
kyM ecyH. 5 aEA {A pRu,
aEA qeR yEhAvyAy eedvEm,
dyvAyi niEN! yH avAy
yAEAbH qen jIv pulM?
6
aEA yEhAv aEti teR mn
SmAi. qeR yEhAvyAy eedvM
pRu, a sMBvikyil.
4

lieR dznM
yEhAv qe kAitH tA+
qeR yEhAv piwic@pNit
o mtilinriek nikyAyi. av
eR ki o luM Ayi.
8
aEA yEhAv qEAw pRu,
EmAEs, nI kAetA?
{A pRu, o . aEA
yjmAn qEAw pRu, EnA,
qeR jnmAy yi AEylieR wyH
{A o w. ni oriluM
aver {A o}ivAyil. 9yisHhAi
eR pUjAmlk tkewM. yi AEy
lieR tlL@M tkewM.
eyAErAebyAmieR le qeR
vAekAH mic @ ekAl @ kyM
ec@M.
7

amsYAvH EmAsien
twyA mi
10
EbETliel puErAhitnAy amsYA
vH yi
AEyliel eyAErAebyAMrAjA
vinH Q sEzmyc@+ yi AEyg]h
ieR o nwvievcH EmAsH nin
etier FAElAcn nwiyiri.
aveR vAk m}uv vhiA
rAjYi k}ivil. 11EmAsH pRtH
tA+ eyAErAebyAM vALA mri
kyM yi AEy tIcyAyM sVEdz

EmAsH 7:12-9:2

880

niH twvukArAyi piwiewkyM


ec@M.
12
amsYAvH EmAsiEnAw pRu,
Eh, dzkA, EpAk, eydEdzE
oAwiEAk. nieR BiluM vci
luM aview nwieAk. 13pe ni
oriluM nI EbETli vcitH.
kArNM atH rAjAvieR vimirvuM
rAjYieR lyvumANH.
14
aEA EmAsH amsYAviEnAw mRu
pwi pRu, {A o vAcknAyi
il. vAckew wMbiev
mAyiil. pkrM {A o kAlivL
kArM kAiAy kIRuvmAyi
. 15pe yEhAv qe wuvL
kAri niewiH qEAw pRu,
ecH yEhAvyewjnmAy yi
AEy
lientirAyi vcik. 16aekAH
EA nI yEhAvyew sEzM Ek
k. nI pRy, yi AEylientier
vcitH, yisHhAieR lien
tier sMgitH qH. 17aekAH
yEhAv pRytH te+ nieR pi
ngri o EvzYyAyiEAM. nieR
puAM puimAM vALA ekAlewM.
anY nieR nilM aLu piewM.
nI o viEdzevc H mric @ EpAM.
yi
AEyliEnA, sVEdzniH der
vAsiEl EpAEkiyM vM.
p}u p}ieR dznM
qeR yjmAnnAy yEhAv qni
kAitH tA+ o p}u
p}M. 2yEhAv qEAw pRu, EmA
Es nI kAetH?
{A pRu, o p}u p}M.
aEA yEhAv qEAw pRu,
qeR jnmAy yi AEylieR aYM
qi}iu, niyM {A avew
pAp kiel nwiil. 3 div
sM lyiel pAuk nilviLiyAyi
IM qH qeR yjmAnnAy yEhAv
pRy. zv qAwmAM. av
nAlupAwM citRiiwAM. zbHdi
tH!

yi AEyliel kcv
wA
pNmAti mAEm
tAlr
Ym_
4
qLiyver kAI}iliu cviukyM
rAjYH drier ekAeAwkyM ec@
vEr, Ekk;
5
{ DAnYM vitinH amA
vAsiEGAx qEA k}iyM,
new pkzAlk RH DAnYM vi
tinH zb H qEA k}iyM?
aEA { jnH aLvu Rc@
ekAwkyM vilukyM klA
suekAu pikyM ecyHEtAM;
6
aEA { qLiyver eviM
drier o EjAwi ecriieR vilyHM
vAukyM tRyi viEAy a}u
EgAtH vikyM ec@M, q@ pR
yvEr;

yEhAv yAEAbinH mAM av


eR nAmi; yAEAbieR aBimAnM
vAgHdAnM ecyHtiuH+ av ecyHt
oerA dxHv]iyM {A oriluM mR
yil.
8
kArNM mi viRyH@kyM ati
lu skljIvikL@M vilpikyM
EdzMm}uvM QjipHtiel eenndiey
EAel ykyM aEAumiEAuM l
tiEzxM vIuM tA}ukyM ec@k
yiEl?
9
qeR yEhAv pRy, smyH
{A sUrYen cyH asHtmiik
yM miey pkli ikyM ec@M.
10
niL@ew /veL mricvEv
iy o vilApEvLyAyi {A mAuM.
niL@ew pAukeL vilApnLAyM
{A mAuM. sklriluM {A vYsn
vsH cAiM. qlA tlkeLyM
{A m$nM eciM. atien {A
niL@ew kpuEviy vilA
pM EpAelyM atieR avsAnM kyHpu
o divsM EpAelymAM.
eedvieR vAiEvi
viz o Byr
kxw
H kAlM v
11
qeR yEhAv pRy,
EnA, rAjYH {A piNiv
kAlM awiri; ai
Eviy vizEA eviEvi
y dAhEmA al, yEhAvyew vA
k EkA i.
12
av mYDrNiwmt cAvu
kwveryM vwmt ki}veryM
} nwM. yEhAvyew sEzM Etwi
eAH av piEAuM mEAuM alyM.
qA av atH kekymil.
13
smyH surikLAy yvtikL@M
yvAL@M EbADMeku vI}uM. zmrYyew
etieniwic*
H NyiwkyM,
Eh,
dA, nieR eedvM jIvitH Ener
i, qM Eb-Ezbyiel eedvM
jIvitH Eneri qM Nyiwk
yM ec@v ni oriluM nivrA
vM vI EpAM.
yAgpIWinriek ni
yEhAvyew dznM
qeR yjmAn yAgpIWi nriek
ni {A ku. av
pRu,
RwiEpAluM LkiEAEkti
nAyi kL@ew cite awik.
k jnL@ew tlyi vIE}tinH
av tkk. bAiyver {A
vAekAu ekAl@M. ovM kwkL
yil. ovM rewkyil.
2
av pAtALi recA
qeR eek aviewniH aver piwiM.
av kAziEl kyRiec A
{A aviewniH aver RM.

z m r Y y e w e t i e n zmrYyiel
eedvM.

pi

881
3

av kEmlyew ciyi oLi


cA {A aviewniH aver etru
piwiM. av qeevicH kwlieR
awiyi eceALicA {A kwt
EAw klicH aver kwiiM.
4
av avL@ew zuLA vAsik
LAyi piwiewevi {A vALi
EnAw klicH aver aview ekAliM.
Ninl, pieEyA, EAhinAyi
{A avewEm qeR EnAM Ri
M.
zi jne nziiM
qeR yjmAnM sv z mAy
yEhAv miey etAwEA, atH k
yM ativsi sklmxYM
vilpikyM EdzM m}uvM Qji
pHtiel eenndieyEAel ykyM
tA}ukyM ec@M.
6
yEhAv sVLi aveR mALik
mRik pNiykyM mimkLi av
eR kAzm$pM tIkyM ecyHt.
av kwliel eveL viLikyM
avey miyewEm o}ikyM ec@
. yEhAv qe aveR nAmM.
5

yEhAv yi AEylieR nAzM


RekAw
7
yEhAv pRy, yi AEylukAEr,
ni qni
qEtYApYAerEAel
yANH. yi AEylien QjipHtiniM
ePlisH t Yer kPH E tAriniM arA
mYer kIRiniM {A ekAuvu.
8
EnA, qeR yjmAnnAy yEhAv
pApm rAxH\e dzi. yEhAv
pRy, {A, yEhAv, atien mK
ni nziiM. qA yAEAbu
g]he m}uv nziiyil.
9
EnAiEA~, {A o kln ekAw
kyANH. qlA rAxH\L@ewyM wyi

EmAsH 9:3-15

niH yi AEylien DAnYM ariyiliH


ariEpAel {A ariM. oerA
crluM Q tAe} vI}ukyil.
10
pH {eL awkEyA piwi
kEyA l q pRy qeR jni
eR wyiel sklpApikL@M vALA
mriM.

rAjYM punApiemH eedvM


R ekAw
11
smyM dAvIdieR tk wArM
{A vIuM yM. wArieR m
kLilu viluk {A awyHM.
atieR EkwpAwk {A tIM.
vLeruAyiEpAel atien
puiNiykyM ec@M.
12

qienA qEdAmieRyM ori


qERtAyi sklrAxH \ L@ewyM
avEzxM yi AEy o pE kw
iEyAM, qH sMBvii
yEhAv pRy.
13
yEhAv pRy, }uv ekA@
veRyM vityHv miri cvi
uveRyM oem kAlM vrikyA
NH. kLiniM mlkLiniM mDu
rm vIH o}ukyM qlA kL@M
aetA}ukyM ec@M.
14
qeR jnmAy yi
AEylieR
eqzVrYM {A tiric@ekAu vM. av
vngr pNitH avyi pAM.
av mirivyluk Ai av
yew vIuwikyM EtAL@A
i avyew p} tikyM ec@M.
15
{A aver avew EdzH nwM.
{A av ekAw EdzniH
av ni oriluM pRiecwewk
yil qH nieR eedvmAy yEhAv
pRy.

882

obdYAvH
11

qEdAM ziiewM
obdYAvieR dznmANitH. qEdAmien
i qeR yjmAnnAy yEhAv en
pRy. yEhAvyAy eedviniM
o vmAnM {LRiu. rAjYi
wyiElH o dt ayyHeiri.
av pRu, nmH qEdAmiEnAw y
i EpAkAM.
yEhAv qEdAmiEnAw
sMsAri
2
qEdAEm, nie {A vuM ecRiy
rAxH\mAM. qlAvM nie vLer evRu
M.
3
nieR ah nie EBAxnAiyiri
. pARyH iwyiel hkLi nI
vsi. nieR BvnM imkLi.
atinA eme niliRAnA
vil q nI sVyM pRy.

nI yi
AEylieR zuELAw
Ec. yi AEylieR niDik anY
ekAuEpAyi. viEdzik yi
AEyli
eR ngrkvAwM kwei. eyzElM
ngre
av
nRuiH p vc @ .
aEA nI nieRpM kAH aview
avErAewAMte Ayi.
12
sEhAdreR driti nI ciric@.
nI aen ectAyi. av
eydey tkEA nI sEAxic@.
nI aen ectAyi. avew
dritdini nI vIiLi. nI aen
ectAyi.
13
nI qeR jntyew ngrkvAwM kw
kyM avew zHnLi prihsi
kyM ecyHt. nI aen ectAyi
. avew dritkAlH avew
niDik nI ekAywic@. nI aen
ectAyi.
14

qEdAM tAe}yiRewM
4
yEhAvyAy eedvM pRy+ nI p
ienEAel yri pRkyM n
iwyi wvyHkyM ecyHtA
luM nie {AnviewniM RieAu
vM.
5
tIcyAyM nI nziiewM! k
A nieRywE vM! ekAA
rAiyi vM! vzYmetlAM av
kvM! pNiA nieR miri pRi
EA av Rc@miri piRki Ep
iciu EpAM.
6
pE zu zAvieR rhsYniDi
kEvi prkyM ake
kyM ec@M av
nie vikyM EtAl i kyM
ec@M!
7
nieR sKYiluverlAM nie
Edzi puRAM. niEAw smADA
ni k}iyv nie wkyM
etAykArY ecikyM ec@M.
nieR sKYkik ninAyi o
ekNi ElAcikyANH. av pRy
, avenAM tIiAvil.
8
yEhAv pRy, aH qEdAmiel
jH{AnikeL {A nziiM. zAvi
eR pvtiel buimAAer {A
nziiM.
9
EtmAEn, nieR vIrA ByewM.
zAvieR pvtiluverlAM nzi
iewM. asMKYMEp ekAlewM.
10
nI apmAnMekAH mwewM. nI
qEmAyi nziiewkyM ec
@M. qeA nieR sEhAdrnAy
yAEAbiEnAw nI vLer UrnAyi.

kvlkLini rewA mic


ver nI vDic@. nI aen ectAyi
. jIvEnAew rever nI piwi
wi. nI aen ectAyi.
15
qlAvmAy yEhAvyewdinM
w ql A rAxH \ L@ewEmluM vM.
aEA, nI muvErAw ecyHt tik
nin sMBviM. aEt drit
nieR sVM tlyi v ptiM.
16
qekAeA, qeR vip
vti nI rM citRic@.* atinA
mu rAxH\ nieR rM citRiM.
nI vDiewM. atH nI oriluM jIvici
iilAEpAel yiriM.
17
pE atijIviv sIEyAml
yi avEzxiM. av qeR vi
rAyiriM. yAEAbieRjnt av
AyitH tiriekiwiM.
18
yAEAbieR wMbM tIEpAelyA
M. EyAEsPieRjnt nALM EpAelyM.
pE zAvieRjnt cArMEpAelyA
yiIM. eydA qEdAmien e
riM. eydA qEdAmien nziiM.
anrM zAvieR rAjYH M av
Ezxiil. qekAeA yEhAv
yAy eedvmANi pRtH.
19
anrM engvukA zAvieR
pvti vsiM. tA}Hvryiluv
ePlisHtYEdze eeklAM. q
yImieRyM zmrYyewyM EdzH av
vsiM. gielyAdH ebnYAmIERtAM.
rM citRic@ av qeR vipvt
i mdYM pAnM ecyH. atinA melA
rAxH\L@M qeR EkApieR pAi
niM wiyHM qM.

883
20

yi AEyjnt tL@ew BvnLi


ni puRAei. qA av
sAerPAH very knAEdzM sV
mAM. eydA eyzElminiM
esPArAdiEl mAei.qAlv

obdYAvH 20-21

engvieRngr
lBiM.
21
vijyik zAvieR mlkLi vsi
ver BriA sIEyA mlyiEl
kyRuM. rAjYM yEhAvyEwtAyirikyM
ec@M.

884

EyAnA
eedvM viLikyM EyAnA pAlAynM
ec@kyM ec@
amiAyew punAy EyAnEyAw*
yEhAv sMsAric@. yEhAv pRu,
2
nIenEv* o vliy ngrmANH. aviw
kA ec@ anvDi dxHwtkeLi
{A Ekiri. atinA ngri
Elec avErAw tik ec@t
vsAniiA pRyk.
3
eedve asriA EyAnyH
tArYmAyiil . atinAlyA
yEhAvyiniM oAwiyklAnA
mictH. ayA EyAyiEl* EpAyi.
aview, vLer dery tzIziEl*
EpA o k ayA ku. ayA
yAli ekAwH kli yA tiri
c@. kliel yAAErAewAM tzI
ziEl EpAvAM yEhAvyiniH
oAwiykluvAM ayA niyic@.

ekAwAH
qA yEhAv smiEl vli
eyA ekAwAien ayc@. kAH sm
e LimRic@. atizmAy kAAyi
tinA k piL EpAkARAyi.
5
k miEAkAtiriA atieR
BArM RyHNem nAvik niyic@.
atinAlv crkeLwH smi
EleRiyA wi. nAvik vlAet
Byi. oAErAM tL@ew eedv
e viLic@ AiA wi. EyAn
yAke klieR tA}e tiEl kiw
A EpAyi. ayA RukyAyi
. 6 kiA EyAney kAkyM
ayAeL viLic @ NkyM ecyH t ,
q}uEH ! nI qARutH ?
nieR eedvEAw Aik! o
pE nieR eedvM nieR An
EkH ne riEcAM!
4

Q ekAwAieR kArNem?H
aEA av prsH p rM pRu,
ni nmH, Q }L@AkA kArN
emeRiyA nRuiu EnAAM.
7

EyAnA 2 rAjA. 14+25


vAcknAvAM tH.

pRy

aEt

nIEnvA aUrieR tlAnM. aUrieR


eesnYM bi. si. 723-721- vw yi AEy
nziic@.
EyA
mDYDrNYA}i
Ec
yi AEyliel o tIrEdzpNM.
tzIzH sHepyiniel o pNmAvAM tH.
EyAnyH eceAvu aklilA
NtH. yi AEyli ki}Ayi Q pNM.

atinA av nRuiu. EyAnA kArN


mANH dritL@Ayet av mni
lAi. 8aEA av EyAnEyAw pR
u, nieR etumlmANH {H Q
anTeLAe AytH! atinA, nI
ecyHt eteAeN pRyk. nieR
etA}ielANH? nI qview niA v
tH? nieR rAjYEmtANH? nieR jnt
rANH?
9
EyAnA avErAw pRu, {AenA
qAynANH (eyd). smvuM kr
yM s]xHwic sVieleedvmA
yEhAvey {A rADi.
10
tA yEhAvyiniM pAlAynM
ec@kyAyiev EyAnA avErAw
pRu. tRiEA av vlAet
By. av EyAnEyAw EcAdic @ ,
nieR eedvientier nI qn
mA ecyHttH?
11
ekAwAuM smiel tirmAlkL@M
wt zmAyieAi. atinA
av EyAnEyAw EcAdic@, sVryH
{eLA ecEtH ? sme
zAmAA { nie qec
NM?
12
EyAnA avErAw pRu, {A etu
ecyHtekAANH kwli ekAwAu
Ayet {AnRiy. atinAele
kwliEleRiyk. atH zAmAyieA
_M.
13
pe ayAeL kwliEleRiyA
avrixHweil. av k tiriek
RmKEwiA miec iluM
sADicil. kAuM tiryM atizmAyi
. EpAeri av wt zmAyi
eAumi!

EyAnyew zi
atinAlv yEhAvEyAw nilviLi
c@, aveR tikL@ew PlmAyi av
en { kwliEleRiy. o nixHk
Len ekAl@ q M {LiluA
kEt. aven ekAl@tinA {eL
vDiEt. nIyANH yEhAveyM
nieR cHCyHeA nI vi
emM {RiyAM. qA {ELAw
kN kAENEm.
15
aen av EyAney kwliEle
Riu. ekAwAu nilc@. smM zAmA
kyM ecyHt! 16a kEA av
ByAM yEhAvey bmAniAM
wi. av o bliyikyM
yEhAvyH EtYkvAgHdAn En
kyM ecyHt.
14

885
17

EyAnA smiEl vINEA


aven vi}uA yEhAv o vliy
m/Ye ayc@. m pkluM m rAi
yM EyAnA m/YieR vyilAyi
.
m/YieR vyikiwEv EyAnA
teR eedvmAy yEhAvEyAw A
ic@,
2
{A vLer vliy }ilAyi
. {A yEhAvey ryHAyi viLi
yHkyM av rmL@kyM ecyHt!
{A pAtALieR agADtyilAyi
. yEhAEv, {A niEAw yAcic@,
qeR zbHdM nI EkkyM ecyHt!
3
nI qe kwliEleRiu, nieR
zmAy tirmAlk qniEm vl
c@. {A smieR }LiEl
EpAyi. qniiluM evmAyi.
4
aEA {A kti, ni {A
nieR xHwiyi epwAtirikyAyi
. qiluM {A nieR vily
iEl w EnAM.
5
smjlM qe mwi. evM qeR
vAy mwieiytinA qni zVsiA
nAyil. {A smieR }Li
El miEAyi. kwci qeR tl
ey epAtiu.
6
{A smieR awiilAyi
, pvtLArMBiiwH. Q twvR
yi {A qeEmAyi bitnA
ey {A kti. qA qeR eedv
mAy yEhAv qe pAtALiniM
ric@! eedvem nI qni punjM
nki!
7
qeR ANnH qlA tIkL@M
nzic@. qAlEA {A yEhAvey
viLic@. yEhAEv, {A niEAwA
ic@. nieR vilyili
nIeyeR
An
EkkyM
ecyHt.
8
cil vYvi#heL rADi
. pe timk orilumver
shAyiil.
9
yEhAvyini mAmA rv
rik. {A nie niEyAew sHttiM.
{A ninH viEzxblik k}ik
yM niEAw qeR Enck niREv
ukyM ec@M.
10
anrM yEhAv m/YEAw sMsA
ric@. m/YM EyAney atieR vyi
niM kryiEl CikyM ecyHt.

eedvM viLi, EyAnA asri


anrM yEhAv EyAnEyAwvIuM
sMsAric@. yEhAv pRu, 2vliy
ngrmAy nIenEvyiEl ec {A
niEAwpRy kArY sMgi
k.
3
aen yEhAvey asric@ekA
H EyAnA nIenEvyiEl EpAyi.
nienEv vlieyA ngrmAyi. ngr
iluew m}uvM ovnH nwNem
ei m divsM sriEiv
mAyi.

EyAnA 1:17-4:2
4

EyAnA ngrieR mYi ec


ni nienEvyiel jnELAw sMgi
vA wi. EyAnA pRu, nAl
divs EzxM nIenEv nzii
ewM!
5
eedvsEzM nIenEvA vizV
sic@. tL@ew pApeLi cii
A av o EnrM hArM k}i
niivyHA tImAnic@. tL@ew
EKdM kwiiA av viEzxvO
Dric@. mANimAM vuM tA}Hv
mwM ngriel sklM aen
ecyHt.
6
nIenEvyiel rAjAvH etAe Eku.
teR tikLi rAjAvuM EKdic@. ati
nAlEhM siMhAsnM tYjic@. aEhM
teR rAjkIyvO evwiH d+KM
kwiiA viEzxvOLNi
u. rAjAvH cArili.* 7aEhM
o EtYksEzM q}uti. sEzM
aEhM ngrielAwM ayc@+
rAjAvieRyM aEhieR AewyM kln. RecA kAlE
mxYErA m]gELA oM Bi
tH. ipeLEyA kkAli
eLEyA EmwkLi EmyA av
diil. nIenEvyi vsi oM
qeiluM tikEyA wiyH k
EyA ecil. 8 qA tL@ew vYs
nM sUciiA svmxYm]gAdi
kL@M viEzxvOM DriNM. L@
k ci eedvEAw nilviLi
NM. qlAvM djIvitini
piARukyM pApM ecAtirikyM
ecNM. 9aEA eedvM teR mn
S mAukyM tImAnicitH ecA
tirikyM ecyH E tAM. eedvM
teR mnSmAukyM EkApiAtiri
kyM ecyHEtAM. aEA n
ziiewAtiriM.
10

av ecyHttH eedvM ku. jn


ti ec@tvsAniic@ev eedvM
mnilAi. atinA eedvM mnSmAu
kyM EzicitH ecAtirikyM
ecyHt. eedvM mxYer ziicil.
eedvieR kANYM EyAney
pitnA
eedvM ngre rictH EyAney
asuxHwnAi. EyAnA EkApixHW
nAyi. 2av yEhAvEyAw prAtieu,
en sMBviemeniRiyAmAyi
. {A qeR rAjYAyi.
EAu vrA nI qEAw klic@.
dxHwngrEAw nI miemH qni
EA aRiyAmAyi. atinAlANH
tzIziElH oAwiEAkA tImAnictH.
nIeyA kANYvAnAy eedvmAeN
qniRiyAmAyi! nI avErAw kA
NYM kAuemM aver ziiAnA#hi

cArili t d+KitrAyiev
kANiAnANH L@k en ecyHti
tH.

EyAnA 4:3-11

886

ielM qniRiyAmAyi! av
pApM ec@tvsAniicA aver
ziiA tImAnM nI mAuemM
qniRiyAmAyi. 3atinA yEhA
Ev; {A niEAwEpikyANH. dy
vAyi qe ekAAluM. {Anini jIvi
tiluM EBdM mrikyANH!
4
aEA yEhAv EcAdic@, {Anver
nziiiel oArNM ekAu
mAM nI qEAw EkApi zriyA
eN nI kEvA?
5
ArNA EyAnA aEA}uM EkA
pAlnAyi. atinAlv ngrM
viiRi smIpH ki}BAg
lE EpAyi. aview ayA tni
Ayi o wAremAi. anrM av
ngrinH nieyA sMBviet
RiyA tNl kAi.
vN ecwiyM pu}uvuM
yEhAv EyAnyew tlyH mkLi
o vNecwi Evgi vLi.
atH ayAiriA o zItLlmA
iI. atH avnH wt zAs
Emki. ecwi Ayti EyAnA vLer
sEAxic@.
7
piE BAti ecwiyew o
BAgM tiA eedvM o pu}uvien ay
6

c@. pu}u ecwi tiwukyM a


nzikyM ecyHt.
8
EnrM cyAyi}iEA eedvM o
ki}kAien s]xw
H ic@. EyAnyew tl
yi sUrYrzHmik ziyAyi ptik
yM ayA vl A et INikyM
ecyHt. te mriAnvdiNem
EyAnA eedvEAwEpic@. av pR
u, {Anini jIvitiluM EBdM mri
k teyANH.
9
qA eedvM EyAnEyAw EcAdic@,
Q ecwi nzic ekAu mAM nI
qEAw EkApi zriyAENA?
EyAnA mRupwi pRu, {A EkApi
zri te! mriAt EkApemni
H!
10
yEhAv pRu, ecwiEvi
nI oMecyHtil. nI atien vLi
yil. rAiyi a vLkyM pk
evLici puEpAvukyM ecyHt.
EA nI ecwieyecAli EKdi.
11
ecwieyecAli nin d+KiAemi
nIenEv EpAelA vliy ngreecA
li tIcyAyM qniM kxHwM EtAAM.
ngri DArALM mxYm]gAdikL@H.
t etu ec@kyAyievRi
yA oli pinAyiri
lDikMEpH ngri!

887

mIKA
9

zmrYyuM yi AEyluM ziiewM


mIKyHH yEhAvyew vcnM lBic@.
EyATAM, hAsH , eyhisH k IyAvH
qI rAjAAew kAlAyi atH.
eydyiel rAjAArAyi av.
EmArsukArnAyi mIKA. zmrYey
yM eyzElmienyM piy Q dzn
mIKA ku.
2
skl jnL@Em, Ek! miEy, ati
lu smsHtvuEm, Ek! qeR yjmA
nnA yEhAv aveR vil
yini vM. nietier o
sAiyAyAyiriM av vrik.
3
EnA, yEhAvyitA aveR An
niM puRE v. miyiel
tlLilUew* nwtinAN
v vtH. 4 pvt av kI}i
tIyi areEpAel M. tA}Hvr
k piLH mlyi ni jlM EpAel
o}ukiEAM.
5
yAEAbieR pApmANiti kArNM.
yi
AEyrAjYieR pApLANi
ti kArNM.

zmrY, pApi nidAnM


yAEAbieneAH pApM ecicet
ANH? atH zmrY yi! eydyi
el tlM qviewyANH? atH eyz
ElmANH!
6
atinA zmrYey {A vyliel
pARmAM, miri nwtinH tARA
iy oriwM. zmrYyew
awiReyA}iek m}uv kl @ kL@M
{A tA}HvryiEl mRiciwM!
7
avL@ew vi#h m}uv kxN
LAyi tkM. avL@ew EvzYkL@ew li
(viz#h) agHniyiliwM. avL@ew
vYAjeedvL@ew m}uv timkL@M
{AtkM. qekAeA, qEA
w avizVsHttyilUewyANH av
Q selAM sVpictH. atinA
qEAwH avizVAsmv aveylAM
kvekAu EpAM.
mIKyew mhAy d+KM
8
sMBviA EpA kArYeLecAli
{A vLer vYsniM. ecriM vO
L@milAet {A EpAM. o nAey
EAel {A EmAuM. pieyEAel
{A kryM.
tl view evRuM k
qAvAM aM. aTvA eedveEyA vYAj
eedveLEyA rADiA lL@mA
kAM. plEA}uM kLiElA pvtLiElA
yi Q l.

zmrYyew mRivH NAvutl. av


L@ew ErAgM (pApM) eydyiEl pw
. atH qeR jntyew ngrkvAwi
eli. atH eyrUzElMver qiyiri
.
10
gi pRytH. aEAyi vil
pitH . EbH - ayiel mi
ni kiwL@k.
11
zAPIri vsivEr, ngH n M
litmAyi niL@ew v}iyilUew kw
EpAvuk. synAnivAsik puR
iRil. EbH-eslukA kryk
yM niiniM atieR piNpi
vlikyM ec@M.
12
sdVAyH kAiri mAErA
iel jn dblrAM. qekA
eA yEhAvyi niiRiv
drit eyzElMngrkvAwiel
iyiri.
13
lAIziel mhtI, Evgty o
tirey rTi Ec ekuk.
sIEyAnieR pAp lAIzilArMBi
c@. qekAeA, yi AEylieR
pAp ni piw.
14
atinA gi EmAErezinH
ni viwt sAn nk,
yi
AEylielrAjAAer asIbi
el Bvn wM.
15
mAErzAyiel nivAsikEL, nie
tier {AenArAeL ayyHM. av ni
etAe kvewM. yi AEy
lieR EtjH (eedvM) adlAmiEl
vM.
16
atinA niL@ew tlmwi mRic@kL
H emAyAk. qekAeA,
ni sH E nhi u
Evi ni vilpiM. k}ukenEA
el niL@ew tl mu$nM ecyHtH ni
L@ew d+KM kwiik. qekAe
A, niL@ew u niLi
nikewM.

mxYew dxw
H ptik
pApM ecAnAElAciv dri
tmAM. kiwyi kiwekAA
Nv dxHwptikLiwtH. EnrM BAt
mAEA tik av ec@kyM
ec@. qekAeA, xHwe
ecA kH ave
te.
2
av vyluk EvNM. atinAlv
r piwiecw. av vIwk
EvNM. atinAlvr piwiecw.
o mxYen vicH av aveR

mIKA 2:3-3:8

888

BvnM piwiecw. oven vicH


aveR mi av piwiecw.
jneL ziiA yEhA
vyew ptik
3
atinAlANH yEhAv ArY pR
ytH. EnA, Q wMbientier
{A drit sUNM ec@kyA
NH. ni tee rewA
nAvA avyilAyiriM ni.
niL@ew ahArM nilyHM. qekA
eA dritL@ew vrvAyi.
4
aEA L@k nieLi pAu
pAwM. Q EzAkgAnM av lpiyHM+
{ nziieiri! yEhAv
{L@ew lM kvew. atH anY
nkyM ecyHt. aet, qeR
mi av piwiecw. {ew vylu
k yEhAv {ew zuiwyi
piu.
5
atinA mi aLAEnA yEhAv
yew jntyHiwyi piwAEnA {
Avil.
sMgietH mIKEyA
wAvzYew
6
jn pRy, {ELAw sMgi
E. {eLiy dxic vc
n nwtH. {eA }vuM
sMBviil.
7
pE yAEAbieR jnEm, {Ani
etAe pRyNM. niew pAp
mlM yEhAvyH m nzic@. ni
DixH W rAyievi nieLi
qni nl pRyAmAyi.
8
qA qeR jntyHEner ni
o zuvienEAel* q}uEiri.
nwEpAvew vO ni
kvew. ywvukAerey
EpAelyA ni avew sADn
piwic@ pRitH.
9
qeR jntyiel OIkew nl
vstik ni piwiecw. avew
ekAc@ikLiniM qeR DnM qe
EmAyi ni tieyw.
10
q}uEu EpA! ni vim
lmAyiriil . qekAeA,
ni Q lM nziic@! niLitien
amAi, atinAli tkewM!
aetA BIkrnzIkrNmAyiriM!
11
vH qe viAnA#hmil .
pE, Nk pRuprven
v sVIkriM. o vYAjvAck
vH, vIuM mdYvum sm]mAeyA
BAviyAvuM q pRA av
aven sVIkriM.

eylAM {A omic@uM. lyiel


wkeLEAel, EmciRe wk
eLEAel {Anver omiiM. anrM
aviwM aEnkew zbHdMekAH mKrit
mAM.
13
aEA tkv* tiw
vrikyM aveR jntyewmi nw
kyM ec@M. av kvAw tkH
ngrM viuEpAM. avmE t
ew rAjAvumAyANv EpAvuk. yEhAv
yM teRjntyew nAyknAyi milu
AvuM.
yi

AEyEntAA ti ec@v
aEA {A pRu, yAEAbi
eR EntAEL, Ekk, yi AEy
rAxH\ieR BrNADipAEr, Ekk.
nIti qAeN niLRiyNM!
2
pE ni ney evRukyM
tiey sH E nhikyM ec@!
ni jntyew etAliriukLy
. avew aikLiniM ni
mAMsM pRiecw!
3
qeR jntey ni nziik
yANH! ni avew etAli riew
kyM avew ql@keLAwikyM ec
@. avew aik ni mAMsM
EpAel kliliwtinH kxNLAyi
mRi!
4
atinA, ni yEhAvEyAwA
iEcAM. pE av ni mRu
pwi trikyil. l, yEhAv teR mKM
niLi nieALic@ vyHM. qekA
eA, ni pApM ec@!

vYAjvAckA
tAM vYAjvAckA yEhAv
yew jntEyAw Nk pRykyAyi
. vAckeri yEhAv en
pRy+
Q vAcker nyitH avew
vyRANH! BNM ekAwvErAwH av
smADAnM vAgH d AnM ecu. pE,
BNM nkAvH av yvuM
vAgHdAnM ec@.
6
atinAlANH nii rAiEpAel
yiritH. atinAlANH ni
dznAkAtH. BAviyi qA
Avuk qRivA niAvil, kAr
NM a niH tAyiriM.
vAckH sUrY asHtmiciri.
BAviyielAem kAvA av
Avil. atinAlvtH tAyiri
M.
7
dzk apmAnit. BAvi pRyv
litrAM. avH oM pRyAnAvil.
kArNM, eedvM avErAw sMsAriil!
5

yEhAv teR jntey


oiiM
12
yAEAbieR jnEm, nieLeylAM
{A omic @ i mwieAuvM.
yi AEyli jIvEnAew Ezxiver

mIKA, eedvieR vizV


st
H vAck
8
pE, yEhAvyew AvH qi
ziEyAewyM nEyAewyM kEA

zuvienEAel eedvientirAyi ael


i prsHpremtirAyi qmAkAM.

tkv tinM EntAvH, o pE


mzIhA.

889
ewyM vniRu. qekAeA,
qni yAEAbiEnAw aveR
eLi pRyAnAM. yi
AEyliEnAw
aveR pApeLi pRyAmAM.

mIKA 3:9-5:1

w. pE n new eedvmA
yEhAvey qM qeM piwM!
BrNM tiriek ekAuvrNM
yEhAv pRy, eyzElM mRivuM
tLvAtvumtAyi. eyzElM
vliecRiyei. eyzElM priE
M ziiemAyi. pE av
eL {A qiEl tiriekeAu vM.
7
tL ngriel jn av
EzxievrAM. ngrvAsik
oAwic @ viwevrANH . pE aver
{AenA zrAxH\mAM. yEhAvyA
yiriM avew rAjAvH. sIEyApvt
iliH av qeEM BriM.
8
ipieR EgApurEm, nieR
smyM vM. sIEyAeRAy oAEPEl,
nI vIuM rAjDAniyAM. aet, mkAl
LiElEpAel BrNM eyzElmilAyi
IM.
6

yi

AEyEntAA ErAp
NviEDyrAM
9
yAEAbieR EntAEL, yi
AEy
liel BrNADipAEr, qe ik!
ni sAe evRu! En
vey ni vLyH.
10
jneL ekAH ni sIEyA ni
ic@. jneL vicH ni eyz
ElM pNi.
11
EkAwtiyi vijyiem viDi
A eyzElmiel nYAyADipA
eekli vAu. jneL pWii
ti mH eyzElmiel puErAhitA
u pNM nkNM. BAvipRyvew
EsvninH jn liekAwN
emH av nibi. qiuM
yEhAv teL shAyiemH EntA
A tIi. av pRy,
yEhAv view nEAewA k}iy.
atinA nmeA }vumAkil.
12
EntAAEr, sIEyA niLA tk
ewM. a }umRic nilmAM.
eyzElM pARmAM. lypvtM
epAk vL triAM.
niymM eyzElminiM vM
aYnAkLi, yEhAvyew ly
miri pvtM qlA pvt
ewyM tilAM. atH keLA
M yewM. aviEw irmAyi
jnvAhmAM.
2
aEnkM rAjYA aviEwEpAM.
av pRyM, v, nm yEhAvyew
pvtiEl EpAkAM. nmH yAEA
bieR eedvieR lyiEl
EpAkAM. aEA eedvM ne aveR
jIvitrIti pWiiM. n aven
piwkyM ec@M. eedvieR vc
nM yEhAvyew sEzM eyzElmi
sIEyApvtilArMBikyM sv
ElAkiElM crikyM ec@M.
3
aEA eedvM aEnkMrAxH\H
nYAyADipnAM. vidrrAxH\Lilu
nirvDijntkew vivAd eedvM
zmiikyM ec@M. av yi
tew yD pEyAgitH
avsAniiM. vAkekAH av
klkAM. av ecwi
k mRiA pkrNmAM. av
muvmAyi EpArwitvsAnii
M. ni oriluM av yprizIlnM
nwkyil.
4
oAErAM avnveR mirivi
kM aimrM kI}iliriM.
M aver Byewkyil! qekA
eA, aeneyAe sMBviemH
svznAy yEhAv pRu!
5
mu rAjYLini m}uv jnt
yM avew sVMeedveL pi

yi AEylukA bAbiElANi
El EpAEketekA?H
9
EA nIeyinH yRe kr
y? nieR rAjAvH lAtAEyA? nin
nieR EntAvH nxHwmAEyA? svEvdn
aBvi OIeyEAelyA nI.
10
sIEyApui, Evdn aBvi.
nieR i jmk. nI Q ngr
(eyzElM)iniM puREpAkNM.
nI vyli ecvsiM. atAytH nI
bAbiElANiEl EpAM. pE,
lniM nI rewM. yEhAv
aviewvH nie riM. av nie
nieR zuewywniM akEl
ekAu EpAM.
murAx\
H eL yEhAv nziiM
aEnkM rAxH\ ninetier y
i viri. av pRy,
EnA, atA sIEyA! nmveL
miAM!
12
avH avew ptikL@H. pE
yEhAvyew ElAcnk avrRiy
il. yEhAv aver view ekAuv
iritH o EtYkkArYinANH.
emtiLiel DAnYMEpAel av emti
ewM
11

yi

AEy atieR zu
eL EtAli M
13
sIEyAeR puI, q}uEH aver
emtik! {A nie atizmAM.
nin uekAukL@M oAuLu
kL@M EpAelyAyiriM. aEnker
nI tviw epAwiyAM. avew sH
nI yEhAvyH nM. avew niDi
nI sklmiyewyM yEhAvyH
nM.
zmAy ngrEm, EA nieR Bw
Aer sMGwii. ne miAn
v vLykyANH! yi AEylieR nYAyA
DipeR kviLi av vwiekAH
awiM.

mIKA 5:2-6:8

890

mzihA EbE
H lehmi piRM
qA EbH E lehM qAE,
eydyiel vuMecRiy pNmA
nI. nieRwMbM qA EpAlumilA
ecRutA. pE yi AEyli
eR BrNADip qniAyi nii
nimANH vtH. aveR rMBM pu
pH, purAtn kAli niANH.
3
atinA OI avnH, vAgHdrAjA
vinH, jmL@Mver yEhAv teR jn
e eekevwiyM. anrM aveR
bAi sEhAdrA yi AEyjnLi
El mwivM.
4
aEA yi AEylieR BrNADip
yEhAvyew ziyiluM teR eedv
mAy yEhAvyew atH B utnAmiluM
nilekA_kyM wkeL EmyHkyM
ec@M. smyM aveR mAhAtHmYM
miyew atikLiEleemtinA
av smADAni jIviM.
5
aview smADAnmAyiriM. aet,
aU, eesnYM new rAjYE vrik
yM, new vekiweL tkkyM
ec@M. pE yi AEylieR BrNADi
p }H wyAeryM qu EntAeLyM
etrewM.
6
av tL@ew vAL@pEyAgicH aU
Aer BriM. eekyi piwic vAL@kL@
mAyi av niE%AdieR rAjYMBriM.
jne BriA av tL@ew vAL@p
EyAgiM. qAlEA yi AEylieR
aDip, new EdzEvH new
EmKl tk aUAri niM
ne riM.
7
qA yAEAbini avEz
xiv rAxH \ iwyi citRi
EAkyM yEhAvyini mu
ik EpAelyAyirikyM ec@M.
pueAwiyiE vINM eryM
kA niAmAy m}iEpAel
yiriM av.
8
qA jniwyi citRiy
jnpdLilu yAEAbiniM av
Ezxiv
kAum] g iwyi
siMheEAelyAyiriM. ip
iel siMhieyEAelyAyiriM
av. tniixHwmiweAe av
EpAM. avenA m]ge micA
M m]ge riAnAvil. av
EzxivM aenyAyiriM.
9
nI nieR eek zuL@ewEm y
kyM aver nziikyM ec@M.
2

jn eedve yiM
yEhAv pRy, a nieR ti
rkeL {A qwekAu EpAkyM
nieR Etk tkkyM ec@M.
11
nieR rAjYe ngreL {A tk
M. nieR EkAkeL {A nilMpri
zAM.
12
nIyini jAlvidY ecA miil.
BAvipRyA mivM ninA
vil.
10

13

nieR vYAjeedvL@ew vi#h


{A tkM. vYAjeedvL@ew sHmA
rkzilk {A vlic @ tAe}yiwM.
nieR eekkL@Aiy vsHteL nI
rADiil.
14
aEzrAk {A tkM.
nieR vYAjeedveLyM {A tk
M.
15
cil rAxH \ qe ecvieA
il. pE {A qeR EkApM kAuM.
avErAw {A tikArM ec@kyM
ec@M.
yEhAvyew prAti
ni, yEhAv pRy vi+ kT
yew nieR vzM yEhAvEyAw pR
yk. k nieR kT Eke.
2
yEhAvyH teR jnientier o
prAtiyH. pvtEL, yEhAvyew
prAti Ekk. miyew awiRkEL,
yEhAvyew prAtiEk. yi
AEy
lieR v]ik etAeNH av
etLiyiM!
3
yEhAv pRy, qeR jnEm,
{Aen ecyHet pRyk! {A ni
etier qeiluM etu ecyHEtA?
niL@ew jIvitM {A dritmAiEyA?
4
{A ecyHtkArY pRyAM! EmAez
eyyM ahErAenyM mirYAmienyM {A
niiwyiElyc@. nieL Qji
pHtiniM ekAuv. nieL awim
iniM EmAciic@.
5
qeR jnEm, EmAvAbiel rAjAvAy
bAlAieR dxHwmAy sUN
oAik. ebEyArieR punAy
bielyAM bAlAiEnAw pRtH oA
ik. ziIMmt gigAver sMB
victH oAik. avey oAkyM
yEhAv nItimAnAeNH ni mni
lAkyM ec@k.

eedvM niniH qA#hi?


6
yEhAvyew siDiyiEl v
EA {AenA ekAuvErtH .
mkLi eedvieRmi nmi
EA {Aen ecNM? EhAmyAg
L@M o vySAym kALiwAvien
yM yEhAvyew sviDiEl {A
ekAuvrNEmA?
7
yirM NAwk ekAEA ptinA
yirM q}k ekAEA yEhAv s
xH w nAEmA? qeR dYsAne
qeR AyimAyi nk
NEmA? qeR zrIriniM v
ien {AeneR pApi vil
yAyi nkNEmA?
8
mxYA, nleteH yEhAv niEA
w pRu. niiniM yEhAvyHi
tA EvtH. muvErAw nItipul
k. kANYeyM vizVsHtteyyM
sH E nhik. niL@ew eedvi
mi vinItrAyirik. v}ipAwk
ekAH aven ItiewA mi
tH.

891

mIKA 6:9-7:15

yi AEylukA ecyt
H iet?H
yEhAvyew zbHdM ngrEAwAEA
zi. jH{Ani yEhAvyew nAme
dri. atinA d$uEpRuvM
ziAd$iM ecvi ekAwk!
10
dxH w A t EmAxH w ic niDi
EA}uM oLiiEvA? vLer ecRiy
wkL@mAyi av EA}uM L@keL
kbLiiEA? vH! aArYeLA
e EA}uM sMBviH!
11
kAsukL@M LvuEkAluM pEyA
gi dxHwAErAw {A epARuN
EmA? Ev! kA niRc si
yvErAw {A epARuNEmA? l.
12
ngriel Dnik EA}uM Ur
ArANH! ngrvAsik EA}uM N
pRy. aet, av tL@ew N
pRy!
13
atinA {A nie ziiA
wiyiri. nieR pApmlM
{A nie nziiM.
14
nI BiemiluM mtivril. nieR
vyRH o}iirikyM nin viz
kyM ec@M. jne suritrAyi
ekAuvrA nI miM. pE nI r
epwiyver vAA vDiM!
15
nI vi vityHemiluM ekA@k
yil. olIvu pi}iH qeywA mi
emiluM q kiukyil. miri pi}i
yemilUM wiA vIuAA
s kiukyil.
16
qeA o%iyew niymM ni
pAlic@. hAbieR wMbM ec@
tikeLAe nI ec@. avew p
EdzM nI piw. atinA nI nzii
ewA {AnvdiM. nieR nzii
e ngrMkH L@k LMviLiM.
aEA mu rAxH\A nie nANM
ekwkyM ec@M.

vEpAluM o m_EvlieyA vL
buiyvnANH.

jn ec@ dxw
H tk
mlM mIKA vixmi
qni vLer mnlmAyiri
. qeA {A EzKrie
p}MEpAel pRiecweuk}i mi
riEpAelyANH. tiA miri avEz
xiil. {AnixHwew aimri
eR dYPlLil.
2
atAytH , vizVsH t rAyv ql A M
epAyH}iu. nyv Q rAjYH
avEzxiil. oAErAM meA
ven ekAlA kAiri. oAErA
M teR sEhAdren wA mi
.
3
ru eekkekAuM ti ecA
vitArA jnM. EdYAg eek
li EcAdi. EkAwtiviDi mAimRi
A nYAyADip pNM vAu. DA
nEntA nYAyvuM nItiym tImA
nemwil. av EtAiyEpAel
vi.
4
avri vuM nlvEpAluM mA
wEpAelyA. avri vuMnl

eyd mwiv
nieR Biik punniie
w dinM vM. aH rAjYM vLM.
12
nieR jnt nieR EdzE mwi
vM. aUriniM QjipHtiel ngr
LiniM av mwivM. nieR
jnM QjipHtiniM yIsHndiyew
mRukryiniM mwivM. pwiAR
sminiM ki}pvtLi
niM av mwivM.
13
aview jIvicvrAluM avew v]
iyAluM EdzM nziieu.
14
atinA nieRjne nieR d$u
ekAu Brik. nieR e Bri
k. ipM vniluM kE
pvtiluM vsi. mkAlLi
ElEpAel bAzAniluM gielyAdiluM
av vsi.

ziAdinM vrvAyi
Q dinM vemH nieR vAck
pRu. nieR kAvAew dinM vi
ri. ni nI ziiewM! ni nI
avEhLiewM.
5
nieR ayAren vizVsitH!
suh]ien vizVsitH! BArYEyAw
EpAluM R sMsAritH!
6
sVM vIiluv teyAyiriM
oveR zu. pu pitAvien
driil. pui ayHetier tiriyM.
mmk aAyiyyHetier tiriyM.
yEhAvyA rk
atinA {A shAyinAyi
yEhAvey EnAM. qe riA
{A eedve kAiriM. qeR
eedvM qe viM. 8 {A vINiri
. pE zuEv, qe prihsitH!
{A vIuM q}uEM. {AniEA
iliri. pE yEhAv qni
evLicmAyiriM.
7

yEhAv mi
yEhAvyHetier {A pApM ec
yHt atinA avenEAw ErAxmA
yi. pE EkAwtiyi av qni
Evi nYAyvAdM nwM. av qni
Ayi nYAyM nwiM. qiv
qe evLic iEl ekAuvM.
av nItimAen {A kAM.
10
qeR zu qEAw EcAdic @ ,
nieR eedvmA yEhAveyview?
aEA qeR zu kAkyM
likyM ec@M. aH {AnveL pri
hsiM. jnM avL@ew Emwi v}i
yiel ecLiyiel EpAel nwM.
9

11

yi

AEy atieR zu
eL EtAli M
15
nie QjipHtini puR ekA
uvEA {A anvDiatH-t

mIKA 7:16-20

892

ecyH t . aEpAel {A anvDi


atH-t nin kAiM.
16
rAxH \ atH - t kAM.
av litrAvukyM ec@M. tL@ew
zi qERmAyi tArtmYewi
yA omelH av kAM. av
aMviH eekekAu vAyH e pAM!
av tL@ew ecviepAi EkAti
riM.
17
av ecLiyilUew pAienEAel
}yM. av By viRyHM. tRyiel
mALiniM }H new eedvmA
yEhAvyiEl v kIweL
EAelyAyiriM av. eedvEm, av
BykyM nie drikyM ec@M!

yEhAvey vA}
H
k
nieEAel meA eedvmil. jn
ieR etH nI qwkLy. avEz
xijntEyAw eedvM mi.
eedvM qM EkApiciriil. qe
A kANYvAnAyirivA av
xHwew.
19
av tiriekvH nevIuM zV
siiM. av new aprADM tk
kyM new pApM m}uv agADsm
iElH qRiykyM ec@M.
20
eedvEm, yAEAbiEnAw vizVsHtt
kAU. pH {L@ew pUv i kErAw
vAgHdAnMecyHtEpAel aAhAmiEnA
w kANYvuM vizVsHttyM kAU.
18

893

nM
1

qEAziel nmieR dznmANH


Q #nHTM. nIenEvngreiy
d+KsEzmANitH.
yEhAv nIenEvEyAw EkApi
yEhAv. tIxHNtyeA eedvmANH
vALikeL yEhAv zii. yEhA
v vLer EkApixHWmANH! teR zu
eL yEhAv zii. teR zuELA
wv qM EkApi.
3
yEhAv mAzIlnANH. pE av
vLer zmANH! vALikeL yEhAv
ziikyM ec@M. avnver evRuet
viwil. dxHwer ziiAnA yEhAv
vtH. teR zikANiA av
}liAienyM ekAwAienyM p
EyAgi. mxY miyiel epAwi
yi nw. pE yEhAv EmGLi
nw!
4
yEhAv smeL zAsikyM
av vivrkyM ec@M. ndikeLey
lAM av viM! bAzAnielyM kE
lielyM PlpuxHwi av lAtA.
elbAEnAniel puxH p vAwiEA
. 5 yEhAv vrikyM pvt ByM
ekAu viRyHkyM k kiEA
vukyM ec@M. yEhAv vrikyM mi
By viRyHkyM ec@M. ElAkvuM
atilu ql A mxYM ByMekAu
viRyHM.
6
yEhAvyew mhAEkApi En
niA mAkil. aveR mhA
EkApe M
shiAnAkil . aveR EkApM
agHniEpAel jVliM. av vEA
pARk CiBimAM.
7
yEhAv nlvnANH. dritkAlLi
aByAnmANv. ti yi
ver av pripAli.
8
pE teR zueL av pU
mAyM nziiM. aver av LyM
ekAH o}uiLyM. zueL av
iElEAwiM.
9
nieLinANH yEhAvyH e tier
FAElAcn nwtH? ni vIuM
dritL@AAtiriA av nieL
lnAzM ec@M!
10
klinwiyiel tIyi vyH e
w mwkEpAel ni pU
mAyM nziiewM. Evgi k
Niy QEpAel ni EvgM nzi
iewM.
11
aUEr, niinieAv v.
yEhAvyHetier av dxHwptik
Liu. av dpEdzM nki.
2

12

eydEyAwH yEhAvyien pR
u+ aUA zArANH. av
EnkM BwAH. qAlverlAM ekAl
ewM. averAe avsAniiewM.
qeR jnEm, {A ni yAtnt.
qAlini ni {A yAtn trik
yil.
13
EA {A nieL aUAew
ziyiniM EmAciiAM. kM
{A niL@ew k}uiniewM.
niL@ew cleuk {A tk
kLyM.
14
aUrieR rAjAEv, yEhAv nie
RicH o jH{ nki+ nieR nAmM
nilniA nin pigAmikL@A
vil. nieR eedvL@ew lyilu
zilL@M ElAhtimkL@M {A tk
M. nieR zv}i {A tARAkyA
NH. kArNM nieR aYM awekAi
ri!
15
eydEy, EnA! pvt mk
LilUew v EnA! sdVAymAyi
o dt v! av smADAnM
zMsi. eydEy, nieR viEzx
divs EGAxi! eydEy, nI
vAgHdAnM ecyHt kArY ec@k.
ekAtAv niyM nieL mi
A vril! qekAeA dxHw
A nziieu.

nIenEv tkewM
nieL miAenA zu v.
nieR ngriel EkAyi kAv
nik. yi tARAvuk. EpArA
ienAuk!
2
aet, yAEAbieR BAve
yEhAv yi AEylieR BAvMEpAel
kyANH. zu aver tkkyM
avew mirivik nziikyM
ecyHt.
3
BwAew pricvtANH. av
ew vOi rvmANH. y
inAyi niriri avew rT
tIjVAlEpAel tiLu. avew
yeiri.
4
rT vITikLilUew pAuEpA
. ctVrilUew av aEAumiEA
uM pAy. av tIEpAel
EtAi. pAunw mii
N EpAel.
5
zu teR mikc BwAer viLi.
oAwivEA av wRu. mtiliEl
oAwiecH av wikyHEm ElAhmR
Apiciri.

nM 2:6-3:16

894

pE ndiw kvAw Ri
ri, zu tiyRi rAjekAArM
tk.
7
RANiey zu piwic@ekAuEpA
. avL@ew awime Avuk
eLEAel Etu. d+KM kwiiA
av sVM eniliwi.
8
evM o}ukiEA LMEpAelyANH
nIenEv. L@k nilviLi, atH!
oAwiEAktH! pE o PlvumA
il!
9
nIenEvey tk BwAEr, evi
ekAywik! sVM ekAywik!
ekAywiA opAwH. aEnkM niDi
kL@view!
10
EA nIenEv nYM, qlAM kv
ceceu. ngrM tkeu! jn
eeDrYM nxHwmAyiri, avew
h]dyM ByM ekAu, avew kA
muk iyiwi, avew zrIr
viRyH, avew mK ByM
ekAH viLRu.
11
siMhieR h (nIenEv) EA
e}view? siMhL@M epsiMh
L@M aview vsici. avyew u
EpAluM BymAyiil.
12
siMhM (nIenEvyiel rAjAvH) tni
M teR ikM hArM oA
jneL ekA. teR h av pu
xAew m] t EdhekAu niRc @ .
teR h av tA ekAOIk
L@ew m]tEdhekAu niRc@.
13
sv z nAy yEhAv pRy,
nIenEv, {A ninetirA!
nieR rT {A eriM. nieR
siMhikeL yi {A ekAl@M.
ni nI miyilAeryM EvyAwkyil.
mxYrini oriluM nieR dtAri
niM dvAk Ekil.
nIenEvy
H
dvA
ekAlyALikL@ew ngri dritM+
Nk niR o ngrmA
nIenEv. mu rAjYLini ekAm
tlANH ati niRey. a EvyAwi
eA mxYew zvekAH niR
iri!
2
cAvARieR zbH d M, cL@ew
zbHdM, tirLwieyAc, EtL@
zbHdM etlAM nin EkAM!
3
tirwyALik mikyANH .
avew vAL@k mi, avew
cIRu! ekAlev asMKYmH,
zvzrIr w. qAnAvA
zvzrIr! L@k m]tEdhLi
tivI}u.
4
nIenEv mlmANietAe sMBvictH.
oriluM Ev kiA EvzYeyEA
elyA nIenEv. av wt wt
vzYew. av aEnkM jntk
sVyM vikyM aver awimkLA
A jAlvidY pEyAgikyM ecyHt.
5
sv z nAy yEhAv pRy,
nIenEv, {A ninetirANH. nieR

vO nieR mKM ver {Ay


M. rAxH \ nieR ngH n zrIrM
kANA {AniwyAM. rAjY
nieR apmAnM kAM.
6
nieREm {A v]iek vsHt
vArieyRiyM. niEAw {A evRuEAew
epmARuM. L@k nie EnAi prih
siM.
7
nieAv
e{iriM.
av pRyM, nIenEv nziieu.
avEvi kryM? nIenEv,
nie zVsiiA mAkiel
qniRiyAM.
8
nIenEv, eenndirikilu Eteb
sienA EBdmAENA nI? al! Eteb
si uM evmAyi. evM
ekAANv zuLiniM sVyM
ricitH. evM av o EkA
yAyM pEyAgic@!
9
qEtYApYyM QjipHtM Etebsien
wt zmAi. sufAM libiyyM
aveL piAi. 10pE EtebsH
EtAlieu. avL@ew jn twvuk
rAyi viEdzLiEl ekAuEpAke
u. avL@ew ueL BwA oAErA
etvumlyilumiH tl i eA. rH
mANikeL awimkLANem av
nRuiu niyic@. Etebsiel mA
NimAer av clyHiu.
11
atinA nIenEv, nIyM o wiy
enEAel nilMptiM! nI oLiA mi
M. zuvi nieArByAnM Etwi
nI nwM.
12

pE nIenEv, nieR deLA


e aimr EpAelyAM. putiy
kAyHk p}uM. ov vH mrM lu
. ai}M m}uv ayAL@ew vAyi
El vI}u. av av ti. a
en av tIM!
13
nIenEv, nieR jnM epeLEA
elyANH. aver ekAuEpAkA zuBw
A tARAyiri. nieR Edzi
eR vAtiluk zuAyi mle
Riri. vAtilukL@ew twiEyAwA
luk tI piwic@ nziciri.
14
nieR ngri evM sMBrik.
qekAeA, nieR ngreL
zu vLyM. ngriEl BNEmA
evEmA ekAuvrA av eryM
avdiil. nieR tiErADM zmA
k! wt wkkL@AA aDikM
kLi m sMBrik! a nAyi cvii
}yHk! xHwikyAA ac@
k ekAuvrik! 15aetAe ecyHtA
luM tI nie pUmAyM nziiM!
vA nie ekAl@M. nieR EdzM pc
tirM v pcelAM ti tI
EpAel kANewM.
nIenEv, nI vLer vL. nI pc
tirM EpAelyAyiI. nIeyA
evuiLiM EpAelyAyi. 16plyiw
EpAyi sADn vAieAuv
aEnkM kcvwA ninH. kAz

nM 3:17-16

895

iel nELALmH av! qlAM


timwi evuiLikeLEAelyA
Nv. 17nieR sAEdYAgAM
evuiLikeLEAelyANH . t
divsM ktiliEliri evuiLik
eLEAelyANv. pE sUrYy
vEA, pARk wAvukyM evui
Lik pREpAkyM ec@M. qEAe
H M aRiykymil! nieR EdYAg
AM aenyAyiriM.

18

aUriel rAjAEv, nieR wyA


RmANH. krAy av RukyANH.
EA nieR wk pvtLi
alutiriy. aver tiriekekA
uvrA
mil A etyAyiri.
19
nIenEv, nin mRiEviri, a
EBdmAA oimAvil. nieR nAzi
eR vAyRiyv eekekAu.
avelAM sEAxmANH. qekAe
A nI aver opAw Evdniic@!

896

hbH
hbH eedvEAw
prAtiew
vAcknAy hbi nke
sEzmANitH.
2
yEhAEv, {A shAyM yAcic @
ekAEyirikyANH. qANH nI a
ecvieA_tH? amei niEA
w {A vilpic@. pE nI oM ec
yHtil! 3L@k sADn EmAxHwik
yM muver pvikymANH. av
tikyM tilwikymANH. qi
nANH Q BIkrtk kANA nI qe
wyAiytH? 4 niymM dblvuM jn
nIti nkAmANH. dxHwA nl
vetier jyi. atinA niymM
pA}AyiEA. nYAyM vijyiEt
yil!

eedvM hbi mRupwi


n
5
yEhAv mRupwi pRu, mu rAxH\
eL EnA! aver nirIik. ni
sHtMBic@ EpAM. nieL atH-tprt
rA ciltH niL@ew kAlte
{A ecuM. a vizVsitinH
niL kANNM. aEti EkA mAM
ni vizVsikyil. 6 bAbiElA
kAer {A zrAM. av UrAM
zAmAy pwyALikLANH. av mi
Ruek mERuM. av tL@EwtlA
vIwkL@M ngrL@M piwiecwM.
7
muver bAbiElAkA Byew
M. av EtAiyEpAel vi
kyM EtAiy wE EpAvukyM
ec@M. 8 avew tirk puili
keLA EvgtyvyANH. asHtmn
EvLyiel ecAyHeLEAel Urty
vyM. avew tirwyALik vid
rEdzLiniM vM. kAzniM,
viz k}uk pRvEAel zu
eL av Evgi miM. 9 av
Aek EvymANH . mmiyiel
ekAwAieR Evgi avew ees
nYM mERuM. bAbiElABwA mN
rikELALM-aEnkMEper twvukArA
M.
10
mu rAxH\L@ew rAjAAer bAbi
ElABwA prihsiM. viEdzBrNA
DipAer av prihsiM. y,
zmAy EkAkL@ ngreL bAbi
ElAkA prihsiM. evRuM ecLiekA
H EkAyew mkLiEl pAtyAi
anAyAEsn av ngreL EtAliM.
11
qiv kAienEAel mulLi
ElEpAM. bAbiElAkA rADi

tH tL@ew kien mAmAyi


riM.
hbieR rAM prAti
anrM hbH pRu, yEhA
Ev, oriluM mriA, qeR viy
EhAvyA nI! qeR amrnAy vi
eedvmA nI! yEhAEv, eceEw
ec@vA bAbiElAkAer nI s]xw
H i
c@. {L@ew pARyAy yEhAEv, eyd
Aer ziiA nI aver s]xHwic@.
13
tiey kANA EpA kkLANH
niERtH. mxY tiec@ kuni
A nin k}iykyil. mxY ti
ec@tH nI xH w ewil . pie
etu ec@ mxY vijyitH
nIeyen EnAi ni? dxHwA
nlver EtAlitH nIeyen EnAi
niM?*
14
kwliel m/YeLEAel nI m
xYer s]xHwic@. EntAvilA, ekAc@
kwjIvikeLEAelyANv.
15
zuLvey yiM vlvIziyM
piwi. zu avey vlyi
vI}Hi vliecw. avey piwiec
wAnAyti av ni.
16
nl BNM sVdivAM DniknA
yirivAM aveR vl avenshA
yi. atinA zu teR vley
rADi. teR vley mhtVew
vA av atinH bliyM DUpvuM
ai.
17
av teR vlekAH wM sm]
mAyi jIviEmA? kN kAAet av
niyM L@keL nzii w
EmA?
12

o pARAvukArenEAel ni
{A nirIiM. yEhAv qEAew
pRyemRiyA {A kAni
M. qeR EcAdYv qrM
nemRiyA {A kAniM
hbi eedvM mRupwi n
2
yEhAv qni mRupwi t, {A
nin kAitH q}utivyH k.
M vYmAyi vAyiA k}iy
tri o Plki aet}utivyH
k. 3BAviyiel o EtYk smyei
ytANH Q sEzM. avsAne
iytANH Q sEzM, a stYmAyi
IkyM ec@M! oriluM sMBviiel

dxw
H A ... EnAiniM dxHwA nlv
er EtAli kiuM qekAu nI
tikriil? q vAcYAM.

897
EtAiMviDM a kANeEAM.
qA mEyAew kAirik. sm
yMvM. aDikM eevkil. 4 ecvi
eAA AAvH Q sEzM
ekAH EyAjnmAkil. qA n
yv Q sEzM vizVsiM. vizVA
smtinA nyv jIvikyM
ec@M.
5
eedvM pRu, vIH mxYen cti
M. aEpAel zen aveR ah
ArvuM ctiM. qA av smA
DAnM kekyil. av mrNe
EAelyANH. niyminiyM q
iyANvnH. mrNeEAel, avM
oriluM sMt]pt
H nAyiriil. av mu
rAxH \ eL EtAl i c @ ekAEyiriM.
aver av twvukArAieAEyiri
M, 6 qA, tAmsiyAet averlAM
aven prihsiM. aveR prAjy
eiy kTk av pRyM. pri
hAsEAew avrien pRyM, hA
kxHwM! av anYeR anvDisADn
kvew. pE avsAnM
aetlAM avenA BArmAyiIM. pN
yvsHt ekAv sVyM Dnik
nAyi.
7
znAyvEn, nI jnLiniM
pNM kv. o divsM, av N
kyM sMBvietANH qH mni
lAkyM ec@M. av ninEner
tiriyM. av niinielAM tieyw
M. nI vlAet BykyM ec@M. 8pl
rAxH\LiniM nI sADn kv
. atinA av nieyM vLery
DikM ekAywiM. nI aEnkMEper
ekA. EdzeyM ngreLyM nI tk
. aviewyver m}uv nI vDi
c@. 9aet, etuk ecyHt DniknA
v dritM. suritmAeyAriw jIvi
AnANH ayALien ec@tH. t
mirilAyiri teREm o drit
vuM vrikyiel H ayA ku.
qA avnH drit sMBviM.
10
aEnkM Eper nziiA nI ElA
cic@. qA ptik nieRwM
binH apmAnM vM. nI opAw
tik ecyHtiri. nin nieR
jIvitM nxHwewkyM ec@M. 11Bii
yiel kl@k ninetier nilviLiM.
nieR vIwieR Emryiel twi lA
nI tik ecyH t ev s
tiM.
12
ngrM pNiyvA tik ec@
kyM L@keL ekAl @ kyM ec@
EntAvinH vLer dritM. 13niANinH
avAiyetlAM agHniekAu nzi
iNemH sv z nAy yEhAv
niyic i uH . av ecyH t etAe
evRuetyAM. 14aEA qlAyiwvum
mxY yEhAvyew EtjH aRiyM.
kwliEl evM prEAel Q vA
pwM. 15EkApM ekAH muver kxHw
ewvM vLerkxHwM. EkApicH
muver ayA etA}ic@ tAe}yiw.

hbH 2:4-3:5

ngHnM wiyAmAyvErAewEpAel
av avErAw epmARu.*
16
pE ayA yEhAvyew EkApM
aRiyM. EkApM yEhAvyew vl
eekyiel o EkA vixM EpAelyAyiri
M EkApM ci ayA o
wiyenEAel nil vI}uM.
dxHwnAy BrNADipEn, nI EkA
yiniM wiM. ninH mhtVml A
vuk, mRicH apmAnmAyiriM. 17aEnkM
elbAEnAkAer nI pIfiic@. aview
niM DArALM m]geL nI EmAxHwic@.
atinA mric@EpAyv mlvuM rAjY
EAw nI ecyHt tik mlvuM nI
ByewM. ngrELAwM aview vsi
ci jnELAwM nI ecyHt tik
mlmA nI Byewk.
vi#heLRic@ sEzM
o vYiyew vi#h ayAeL
shAyiil. qekAeA, ErA
ElAhM ekAuepAti evRuM tim
mAmANtH. a evRuMtimyANH. ati
nA a shAyiemH atien A
iyv tIiil. timyH
sMsAriA EpAlumAvil! 19o twi
timEyAEwA ktimEyAEwA NeNI
A pRyv vLerkxHwM. sMsAri
AnAvA o zilEyAwH q}uE!
q pRyvnH vLerkxHwM. avyHH
aven shAyiAnAvil. tim
sVvuM eviyM epAtivyAeN
iluM avyH jIvnil.
20
qA yEhAv vYtYsH t nANH !
yEhAv teR vilyiluH.
atinA mim}uv nizbHdmAkyM
yEhAvyH mi drvu kAukyM
EvNM.
18

hbieR An
vAcknAy hbieR vilAp
rAgilu An.
2
yEhAEv, nieiy vAk
{A Eku. yEhAEv, mkAlLi nI
ecyHt Vlv]ik qe atH-t
sH t bH d nA. {L@ew kAlM
aetAe sMBviicAluM q {Ani
EA Ai. {L@ew divs
Lie aetAe sMBviiENEm,
pE nieR hAdimiiluM {
ELAw kN kAA oAENEm.
3
eedvM EtmAniniM v. pARA
mlyiniM prinAyv v.
yEhAvyew EtjH sVe mw!
miyi aveR sHtti niRy!
4
aveR eekyiniM eviiLu
eA kAzrzHmi puRew. eek
yi arM zi oLiciri.
5
ErAg avmE EpAyi. vinAz
k av piAelyM.

vAkYM 15 teR ukAer wiivM


mdYi vixM klvM avew
zrIrieR ngHnt EnA vmAyvnH
hAkxHwM q vAcYAM.

hbH 3:6-19
6

898

yEhAv q}uEuni miey viDi


c@. qlA rAxH\AeryM av EnAi.
av ByMekAu viRyHkyM ecyHt.
anvDi vx pvt blmAyi
ni. pE pvt kxN
LAyi nilM epAi. p}y pvt
nilMptic@. eedvM qEA}uM aenyA
yi!
7
zAngr dritilAy {A
ku. midYAeR Bvn By viRc@.
8
yEhAEv, ndikELAw nin EkApmA
yiEA? jlvAhELAw nin
EkApmAyiEA? smEAw nin
EkApmAyiEA? nieR tirkeLyM
EtkeLyM vijyiEl nyicEA
nin EkApmAyiEvA?
9
qiuM nI nieR m}vil@ kAi. atH
miyiel wMbL@mAy nieR krA
RieR etLivAyi. vrkr ndikeL
piL. ndik miyiniM epAi
eyA}u.
10
pvt nie ku e{i. evM
kryiniM o}uki. kryHEm teR
aDikArM nxHweEpAel smjlM
ci gic@.
11
sUrYcA tiLM nxHweu.
nieR miiNkL@ew tiLM av
yew Bey lAtAi. vAyvilUew
pAy M aukL@M EpAelyA
yi wimi.
12
nI EkApEAew miEm nwH
rAxH\eL ziic@.
13
nieRjntey riA nI v.
nieR etrewe rAjAvien vij
yiEl nyiAnAyi nI v. oAErA
dxHwwM bnAykAeryM vliecRu
M EnAAet nI vDic@.

14

zuBwAer nI EmAezyew Qvwi


ekAu twu. ekAwAieR ziEyA
ewyANH BwA {etier vtH.
o pAveven rhsYmAyi piwic@
pRiEAel anAyAsmAyi {eL
EtAliAM qAyi av ktiyi
tH.
15
pE nI ecLiyiLieAH nieR
tirkeL smilUew nyic@. mhAs
me av Li mRic@.
16
kT EkH qeR EdhM m}uv viRc@!
{A c i LM viLic @ . qeR
aikver qni INM EtAi.
viRc@ekAH evRuet {A ni. ati
nA vinAzieR dinM jneL
miA vtH {A mEyAew kAi
riM.
qEA}uM yEhAvyi hA dik
aimrLi p}mAyiel
vrAM. mirivikLi miriyAyi
el vrAM. olIvumrLi olIvuAyi
el vrAM. vylukLi BNmAyi
el vrAM. lkLi orAwmAyiel
vrAM. etA}ukLi kkAlikeLA
mAyieliriAM.
18
pE {A aEA}uM yEhAvyi
niM. qeR rknAy eedvi
{AnAhAdiM.
19
qeR yjmAnnAy yEhAv qniH
qeR kH t. mAnienEAel
EvgiElAwA avene shAyi
. pvtLi avene surit
nAyi nyi.
17

sMgItsMviDAyknH qeR
tivAdYi.

899

esPnYAvH
1

yEhAv esPnYAvi nkiy sE


zmANitH. EmAeR punAy EyAzI
yAvH eydyiel rAjAvAyikAl
Ayi atH. ziyew mknAyi
esPnYAvH. egdlYAvieR punAyi
zH. amrYAvieR punAyi
egdlYAvH. hisHkIyAvieR punAyi
amrYAvH.
mxY yEhAvyew
nYAyviDiyew dinM
2
yEhAv pRy, {A miyilu
m}uvM nziiM! 3svmxYeryM
m]geLyM {A nziiM. kAzi
el pikeLyM smiel m/YeL
yM {A nziiM. dxHwAeryM av
ereAu pApM eci sADneL
yM {A nziiM. miyiel svm
xYeryM {A nIM ec@M. yEhAv
enyAN@ pRtH.
4
yEhAv pRu, eydeyyM ey
zElMkAeryM {A ziiM. aview
niM niRy kArY {A nIM
ec@M+ bAlieR rADnyew avsA
ne awyALvuM {A nIM ec@M.
5
puErAhitAeryM avew muAvuk
Li neL rADiA EpA
jneLyM {A lAyHm ec@M.
vYAjpuErAhitAer jn mRM.
av qe rADievH cil
pRyM. qe rADiem stYM
ecyHtvrANv. pE EA}v vYAj
eedvmAy mAmien rADi. ati
nA {A aver aviewniM nIM
ec@M. 6cil yEhAvyi nik.
av qe asritiniM
piARi. shAyinAyi yEhAvEyAw
Epitv nii. atinAlver
{A aviewniM nIM ec@M.
7
qeR yjmAnnAy yEhAvyew sm
M mQnmAyirik! qekAeA,
mxYAy yEhAvyew nYAyvi
DidivsM vrARAyi! yEhAv teR bli
oi}iu. tA Nic atiTik
ELAwH oiyiriA av pRu.
8
yEhAv pRu, yEhAvyew bli
divsM {A rAjAvieR meLyM mu
EntAeLyM ziiM. viEdzvO
LNi qlAveryM {A ziiyHM.
9
smyH Rwi cAwiw qlA
veryM {A ziiM. tL@ew yjmAn
eR vstiyi NkL@M klApvuM niR
yHver {A ziiM.
10
yEhAv pRu, smyM eyz
Elmiel m/YkvAwini shAy

i nilviLi yM. pNieR


mu BAgLiluM jn kryAvuM.
ngrium mlkLi sADn
tkewtieR vliy zbHd
jn EkM. 11pNieR tA}H
EdzLilu ni kryM. qekA
eA qlA vYApArikL@M DnikrAy
kcvwAM nziiewM.
12

smyM {A viLeekyiel
wH eyzElmiluwnILM etrci nw
M. tL@EwtAy jIvitrItiyi sMt]
pHtrAy qlAveryM {A kupiwi
M. av pRy, yEhAv oM ec@
il. av shAyimil, Evdni
imil, aver kupiwicH {A
ziiM! 13anrM muv avew
sk kv ekAuEpAkyM
avew vIwk tkkyM ec@M.
smyM vIwk pNiyvH avi
ew vsiA k}iykyil. miriEA
k nupiwiiv miri
yew vIu wikyil. aetlAM mu
v lBiM.
14

yEhAvyew viEzxe nYAyviDi


divsM tA awiri! dinM
vLer EvgM awvrikyANH. yEhAv
yew EtYk nYAyviDidivsM L@k
d+KkrmAy zbHd EkM. zrAy
BwAEpAluM kryM! 15eedvM teR
EkApM smyu kwiiM. BIkrd
ritL@ew smymAyiriM atH. nzIkr
NieR smymAyiriM atH. i
eR, kriEmG niR, ekAwAu
smymAyiriM atH. 16tiErADEgApur
LiluM sMritngrLiluM jn
ekAieRyM kAhLieRyM zbHdM
Ek ekAwiy ykAlM EpAelyA
yiriM atH.
17

yEhAv pRu, avruew jIvitM


{A dritpUmAM. t qview
EpAevRiyA aAerEA
el jn tiwyM. qekAe
A av yEhAvyHetier pApM
ecyHt. aEnkMEp vDiewM. av
ew rM miyi citRuM. avew zrIr
cANkMEpAel miyi kiwM.
18
avew sVvuM eviyM av
EyAjnewkyil. smyH yEhA
v vLer mnMkliyvM EkApixHWM
yiIM. ElAke m}uv yEhAv
tkM. miyilu oAErAeryM
yEhAv lnAzM ec@M!

esPnYAvH 2:1-3:7

900

mAnsArewvA eedvM
mxYErAwAvzYew
nANM ekvEr, ni NiyM
vAwiriuekAirimAy
pUvuEpAel yiIMmE jIvitrI
ti mAuk. 2pkc<wi puxM Niri
u EpAM. yEhAv teR ekAwiy
EkApM kwiiEA ni akA
rmAyiriM. atinA yEhAv teR
EkApM niL@ewEm kwiiMmH
mAnsArewk! 3vinItrAyvEr, ni
eLlAM yEhAvyiEl vrik! aveR
niymLsrik. necA pWi
k. vinItrAyirivA pWik.
aEA yEhAvyew EkApi
mi ni suritrAEyAM.

yi

AEylieR ayAer
yEhAv ziiM
4
gyi M avEzxikyil .
asHkElA nziiewM. cEyAew
asHEtAdH viuEpAkA jn nib
itrAM. qEA nYmAM! 5 ePli
sHtYEr, smtIrnivAsikEL, yEhAv
yew Q sEzM nieLiytANH.
knAEdzAEr, ePlisHtYEr, ni
nziiewM. oM aview jIvi
kyil! 6 smtIr niL@ew EdzM
wyAM avew wkM
EmciRmAM. 7 anrM EdzM av
Ezxi eydAEwtAyiIM.
eydAer yEhAv asHmriM. o
viEdzrAjYe twvukArANv. qA
yEhAv aver tiriekekAuvM.
aEA eydA EmwkLiEl
tL@ew wkeL pul@tiA viwM.
eevErLi asHkElAniel o}i
vIwkLi av kiwRuM.
8
yEhAv pRy, EmAvAbielyM
aEAnielyM L@k ecyHtetAN
eniRiyAM! qeR jntey av
aDiEpic@. av qeR jntyew
mi piwiecwH tL@ew rAjY vlu
tAi. 9atinA {A jIviEAel
stYmAyi EmAvAbielyM aEAniel
yM jn esAEdAmienyM egAEmAREy
yM EpAel nziiewM. svz
nAy yEhAv, yi
AEylieReedvM,
{AnA. rAjY qeE
mAyi pUmAyM nziiewem
{A stYM ec@. avew mi kLk
ekAu niRyM. avew mi cAvukw
liel ekAu mwiyEpAelyAvuM.
qeR jntyilvEzxiv mi
yM atilvEzxi vsH t L@M
sVmAM.
10
sv z nAy yEhAvyew jnt
EyAw UrtkAiytiM ahrictiM
EmAvAbielyM aEAnielyM L@k
H Q niBAgYeLAeyAM.
11
av yEhAvey ByM. qeA
avew eedveL yEhAv nziiM.
aEA vidrEdzLiel m}uvjnt
yM yEhAvey rADiM. 12qEtYApY

AEr, niM bADkmANH! yEhA


vyew vA nieLyM vDiM. 13yEhA
v vwEAu tiriH aUkAeryM vDi
M. nIenEvey av tkM. ngrM
nYvuM vrmAy mmiEpAelyA
vuM. 14aEA nziie ngr
i wkL@M kAum]gL@M mAM vsi
M. Ener ni kLi mkL@M
kAkL@M viriM. jnAlkLilUew av
yew viLik mAM EkM. vAtiwi
kLi kAkLiriM. nYmAy vIwkLi
kRupik pAM. 15nIenEv ah
ri. aetA hAdi ngrmA
NH. t suritrAeNH jn k
. nIenEv ElAkiel vuM mh
Ay lmAeNv k. pE
ngrM tkewM. atH kAum]g
mAM jIvi o nYlmAyiIM.
atiel kwEpAv ngri
eR d+itikH LM viLikyM tl
yAukyM ec@M.
eyzElmieR BAvi
eyzElEm, nieRjnt eedvEAw
EpArAwi! nieRjnt muver p
vic@. nii pApR puriri!
2
nieRjnt qe ecvieAil .
qeR DEApEdz av sVIkri
cil. eyzElM yEhAvyi vizVsi
cil. eyzElM avL@ew eedviEl
EpAyil. 3 alRu siMheLEAel
yANH eyzElMEntA. sAyA
i wkeL micH BAtmAEA
E}M avey titI, viz
ecAyeyEAelyANH avL@ew nYAyA
DipA. 4 avL@ew bAlizrAy vAc
kA atYA#hEAew rhsYptik
LiwvrANH. vivsHteL avL@
ew puErAhitA aviLAyi kN
Ai. eedvieR pEdzELAwv
etu ecyH t . 5qA eedvmiEA}uM
ngriluH. av n ec@
w. av eteAM ecil. teR
jntey av w shAyi.
BAtMEtARuM nl tImAneLwA
av teRjntey shAyi.
pE, dxHwrAke, t ec@
tikLi liAvrA.
6
eedvM pRy, rAxH\eL m}uvM
{A tkiri. avew ti
ErAD EgApureL {A tk. av
ew mAeL {A tk. M
aEAu EpAmil. avew ngr
nYmAyiri. oM aview
vsiil. 7 ni o pAWM pWi
tinANH {AnietAe pRytH. ni
qe BykyM drikyM EvNM.
aen ecyHtA niL@ew vsti tk
ewkyil . niLen ecyH t A
qeR ptiysricH qni nieL
ziiEi vril. qA dxHwA
rAke, ver ecyHt tik aEt
EpAelte vIuM ecAnANA#hi
tH!

901
8

yEhAv pRu, atinA kAiri


! {A v nieL nYAyviDi nwM
ver kAiri. plrAxH\Lini
ver ekAuv nieL ziii
A qnivkAzmH. nietier
qeR EkApMkAA {Anver pEyA
giM. qniemAM mn+yAsme
kANiA {Anver pEyAgiM.
rAjYM m}uvM tkewM! 9 anrM,
{A anYrAjYLiel jneL vY
mAyi sMsAriARAkyM avH
yEhAvey viLiA k}iykyM ec@M.
av yEhAvyew nAmM vA}HkyM
ec@M. averlAM omicH EtAELAwEtA
EcH oerA jnteyEAel qe
rADiM. 10qEtYApYyiel ndiyew
mRukryiniM jneLM. qeR
citRiyjnt qiEl vM. qeR
rADk qni kA}HcvYL@mAyi
qM.
11
anrM, eyzElEm, nieRjnt
qnietier ec@ pApH nie
{A ni liikyil. qekA
eA dxHwer m}uvM {A ey
zElminiM nIM ec@M. ahAri
keL mu}uvM {AnviewniM ekAu
EpAM. ahArikLielAv EpA
luM qeR vipvtiluAyiri
il . 12zAM vinyvAAmAyver
mAEm qeR ngri (eyzElM)
pAA {Anvdi. yEhAvyew
nAme av vizVsiM. 13yi AEy
li avEzxiv tik ecil.
av N pRyil. N pRH L@k
eL viA av miil. BNM
k}ic@ kiw wkeLEAel smADA
nilAyiriM av. M aver p
vikyil.

esPnYAvH 3:8-20

sEAxgAnM
eyzElEm, pAwi hAdi! yi A
EyEl, hAdjnM m}! eyzElEm,
sEAxicH ni!
15
qekAeA, yEhAv ni
zi avsAniic@. niL@ew zu
L@ew ziEgApur av tk!
yi AEylieRrAjAvAy yEhAv ni
ELAewAmH. sMBvi tH anixHw
kArYeLRic@M ni vixmiE
til.
16
smyM eyzElmiEnAw pRyM,
kEAew, ByewAtirik!
17
niL@ew eedvmAy yEhAv niELA
ewAmH. knAy o pwyALiey
EAelyANv. av nieL riM.
tA qmAM nieL sHEnhiev
av kAiM. niELAwH avnH
qmAM sAdmev kAiM.
nieLecAli, o viiel orAeL
14

18

EpAel av nic@ ciriM.


yEhAv pRu, niL@ew apmAnM
{AnilAtAM. av nieL pvi
tH {AnvsAniiM.
19
smyM nieL pviver
{A ziiM. mRiEv qeR jntey
{A riM. oAwic@ viwever {A
tiriekekAuvM. aver {A si
rAM. qlAyiwvumv aver sHt
tiM.
20
smyM, nieL {A tiriekekA
uvM. nieL {A omicH tiriek
ekAuvM. nieL {A sirAM.
qlAyiwvumv nieL sHttiM.
twvukAer niL@ew sVM kmi
ekAuvEA a sMBviM! yEhA
vyAN pRtH.

902

hAyi
lyM pNiyA
smymAyiri
dArYAEvzH pAsiyew rAjAvAyti
eR rAM vxiel RAM mAsM
oAM tIyti hAyiH yEhAvyi
nieA sEzM lBic@. ezy tIEyli
eR punAy esbAEb, eyEhA
sAdAieR punAy EyAvA qiv
AytAyi sEzM. esbA
Eb eydyielrAjYADikAriyM EyA
vA mhApuErAhitmAyi. sE
zM tAyi. 2 svznAy yEhAv
yien pRy+ yEhAvyew lyM
pNiyA smymAyiielH L@k pR
y.
3
hAyiH yEhAvyini rAm
etA sEzMwi lBic@. sEzem
eH hAyi pRu+ 4nl vstik
Li niiEA k}iyAemH ni
k. Biiyi twilkk piwi
ic nlvIwkLi ni tAmsi.
qA yEhAvyew vsti EA}uM
avzixHwLilA! 5EA, svz
nAy yEhAv pRy, nieR mA
eLi ElAci. qA sMBvi
etAElAci! 6ni aDikM
vi viteciluM Rc@ viLEv lBic@
Z. ni BiA RcAhArEm
yZ, niRc@ k}iAnil. wiA Rc@
mAEmyZ, niRyil. Rc@vOEm
niZ, tkA mtiyAytil.
Rc@ pNM mAM ni Enw. aet
en cilvAeH niLRiyil.
niL@ew kIzyielA oAyEpAel
yANtH!
7
sv z nAy yEhAv pRy,
nieLA ec@etAElAci!
8
mlkLiec mrM ekAuvrik. qiH
lyM pNiyk. aEA {A s
xHwnAkyM {A mhtVvtHkriew
kyM ec@M. yEhAv ArY pR
u. 9 svznAy yEhAv pRy,
ni
nl v iLvu tIi.
qA viLekAAenEA al M
DAnYEmyZ. atinA DAnYM ni
vIi ekAuEpA. aEA {AenA
kAien aycH at@ pRiLy!
qekAANietAe sMBviet
EA? niLiElAErAM avnveR
vIw EnAEA qeR vsti EA}uM
avzixHwLilA.
10
atinAlANH kAzM mien tw
u vciritH. mi atieR viL
vien twuvciriM a ekAu
te.

11

yEhAv pRy, EdzvuM mlkM


vruEpAkeey {A kln nki.
DAnY, puvIH, oliev, pie
miyiluAetlAM nziiewM!
qlA mxYm]gAdikL@M INiM. mxY
ew qlA kWinAVAnvuM v]TAvilAM.
putiy lyieR niA
NmArMBi
12
ezytIEylieR punAy es
bAEbliEnAwM mhApuErAhitM ey
EhAsAdAieR pumAy EyAv
EyAwM sMsAriA yEhAvyAy eedvM
hAyiey ayc@. atinAlv t
L@ew eedvmAy yEhAvyew zbHdvuM
vAcknAy hAyiyew vAkL@M
vic @ . jn tL@ew eedvmAy
yEhAvyi tL@ew ByAdrvuk
kAukyM ecyHt.
13
jnELAwH Q sEzmRiyiA
yEhAvyAy eedvM ayc dtnAyi
hAyi+ yEhAv pRy, {A ni
ELAewAH!
1 4-15
aen yEhAvyAy eedvM jn
eL lyM pNiyti /ukrAi.
ezytIEylieR punAy esbA
EblAyi eydyiel aDikAri.
yEhAv aEhe /uknAi! eyEhA
sAdAieRpunAy EyAvA yi
mhApuErAhit. yEhAv ayAeLyM
/uknAi! qlA jneLyM yEhAv
lyniANinH /ukrAi. a
en av tL@ew eedvieR, svz
nAy yEhAvyew lyniANM
rMBic@. dArYAEvzH pAsiyiel rAjA
vAytieR rAMvxieR RAM
mAsM pinAlAM tIytiyANH av
EjAli wiytH.

yEhAv jneL EA/Ahii


}AM mAsieR peAAM
tIyti yEhAvyiniH Q sEzM
hAyi lBic@. 2eydyiel aDikA
riyAy ezytIEylieR pumAy
esbAEbliEnAwM mhApuErAhitM
eyEhAsAdAieR pumAy EyAv
EyAwM qlA jnELAwM sMsArik.
3
ArY pRyk. 3niLielEp
Q lyeEnAi nziie
mEnAhrmAy lyvumAyi tArtmYM
ec@H? nieLA ktH?
dYe lyvumAyi tArtmYew
EA Q lyM omel AENA?
4
qA esbAEbEl, yEhAv pRy

903
, ni/AhitnAkAtirik! eyEhA
sAdAieR puM mhApuErAhit
mAy EyAvEy, ni/AhewtH! Q
rAjYe m}uv jnEL, yEhAv pRy
, ni/AhewtH! EjAli wk.
qeA, {A niELAewAmH !
svznAy yEhAvyANi pRy
tH!
5
yEhAv pRy, ni QjipH
viEA niL@mAyi {AenA krARu
Ai. {AeneR vgHdAnM pAlikyM
ecyHt! qeR AvH niL@ew wyi
luH. aekAH ByeEwtil! 6q
ekAeA, svznAy yEhAv
yANH ArY pRytH! alkAl
ii oriwi {AenlAM tkiwM
mRiM! mieyyM kAzeyMver
{A viRiM! smeyM mmiey
yM {A viRiM! 7rAxH\eL {A
viRikyM ql A rAxH \ LielyM
smAyi av niL@ewywE
vrikyM ec@M. aEA Q ly
i {A Etju niRyH@M. svz
nAy yEhAvyANi pRytH. 8av
ew evi m}uvM qnitA!
sVvuM m}uvM qERtA. sv
znAy yEhAvyANiArY pRy
tH. 9owvile Q lyM mEti
enA mEnAhrmAyiriM! atinH vLer
mhtVM lBiM. {A Q lH smA
DAnM ekAuvrikyM ec@M! svz
nAy yEhAvyANiArY pRy
etH oAik!

pNi rMBici ri- a


#h vM
10
pAsiyiel dArYAEvzurAjAvieR
rAM BrNvxiel optAMmAsM
pinAlAM divsM vAcknAy
hAyiH yEhAvyini Q sE
zM lBic@+ 11ArYeLiy niym
eLAeNH puErAhitErAw EcAdi
A svznAy yEhAv niELAw
kli. 12ov teR vOL@ew
mwi Rc@ mAMsM ekAuEpA
evirie. o bliyew BAgmAyti
nA mAMsM vivumANH. vOM
etiluM aiElA pAkMecyHt B
NiElA vIiElA eetliElA mE
etiluM hAriElA sHpzicAel
AvuM PlM. vOM sHpzi vs
vimAEmA?
puErAhitA mRupwi pRu, l
13
aEA hAyi EcAdic@, ov
o m]tEdhe etAA ayA a
nAmElA. ni ayA mEetiluM vs
vi etAA aM amAEmA?

hAyi 2:5-23

puErAhitA mRupwi pRu, vH,


sADnvuM amAM.
14
aEA hAyi pRu, yEhAv
yAy eedvmien pRy, Q rAjYi
el jneL sMbic@M a zriyANH!
av qni mAek nilM vi
M al . atinA avew eekk
ekAu sHpzietM amAyi
IM! yAgpIWi av qicA
luM av amAM. 15EALM sMBvic
kArYeLi ciik. yEhAvyew
lyMpNi rMBiti muAyi
kAlei ciik. 16ptL
vuDAnYM vzYmeiluM pLEv
Ari Z. aBrNi vI
EviwH ptuBrNi mAM! 17q
ekAeA {A nieL ziic@.
{Anyc ErAg niL@ew ssYeL
nziic@. niL@ew eekk niic
sADneL nziiA {A li}M
ayc@. {AnietAe ecyHtiuM ni
qiEl vil. yEhAvyANH etA
e pRtH.
18
yEhAv pRu, optAM mAsi
eR pinAlAM divsmANiH .
yEhAvyew lyinH awiRyi
w pNi ni pUIkriciri.
atinAlini mt qeAeyA
sMBviet kuekA_k! 19pA
yi alemiluM DAnYM avEzxi
EA? mirivikL@M aimrL@M
mAtLnArkL@M olIvumrL@M EnAk.
av p}L@AEA? l! qA
mt {A nieL a#hiM!
20
mAsM pinAlAM tIyti
meA sEzMwi yEhAvyini
hAyi lBic@. tAyi sEzM+
21
eydyiel aDikAriyAy esbA
EblieRywE EpAvuk. mieyyM
sVeyM {A viRiemH av
EnAw pRyk. 22anvDi rAjAAeryM
siMhAsneLyM {A tkiwM mRiM.
mu jntkL@ew rAjYL@ew zi {A
tkM. avew EtkeLyM EtrALik
eLyM {A tkM. avew EpA
tirkeLyM tirwyALikeLyM {A
prAjyewM. eesnYM prsHprM
sHEnhitrAeNiluM av prsHprM
EpArwikyM vAeLwH prsHprM ekA
l@kyM ec@M. 23svznAy yEhAv
yANietAe pRytH. ezytIEyli
eRpunAy esbAEbEl, nI qeR
dAsnA. nie {A etrewi
ri. a nie {AeneR aw
yALEmAtirM EpAelyAM. {AnietlAM
ecyHtevti etLivAyiriM nI!
sv z nAy yEhAvyANH ArY
pRtH.

904

esKrYAvH
teR jnt tiric@ vrNemH
yEhAvyA#hi
vAcknAy EAvieR punAy
eberKYAvieR punAy esKrYA
vinH yEhAvyi nieA sEzM lBi
c@. atH dArYAEvzH pAsiyiel rAjAvA
ytieR rAM vxM qAM mAsilAyi
. tAyi sEzM+
2
nieR pUvikErAwH yEhAv vLer
EkApic@. 3 atinA jnELAw nI
en pRyNemH yEhAv pRy,
qiEl tiric@vrik, {A niLi
ElM tiric @ vM. sv z nAy
yEhAvyANH etlAM pRytH. 4 yEhA
v pRu, niL@ew pUvikerEAel
yAktH. mkAlH vAck avErAw
sMsAric@. av pRu, ni etA
y jIvitrIti evwiyNemH svz
nAy yEhAv niELAwAvzYew!
qA niL@ew pUvik qe ecvi
eAil. yEhAvyANH etAe pR
tH.
5
eedvM pRu, niL@ew pUvik
A EpAyH}iu. vAck qE
M jIviciriil. 6 vAck qeR
EsvkArAyi. qeR klnkeLyM
pEdzeLyM pi niELAwM ni
L@ew pUvikErAwM sMsAriA {A
aver pEyAgic@. owvi niL@ew
pUvik avew pAWM pWic@. av
pRu, tA ec@em yEhAv pR
iu kArY svznAy yEhA
v ecyHtiuH. {L@ew etAyjIvit
rItiM dxHv]ikM av {
eL ziic@. aen av eedvi
El tiric@v.

nAlutirk
pAsiyielrAjAvAy dArYAEvzi
eR rAMBrNvxieR ptienA
AM mAsiel pinAlAM tIyti
vAcknAy EAvieR punAy eb
erKYAvieR punAy esKrYAvi
yEhAvyiniM meA sEzMwi
lBic@. tAyi sEzM+
8
rAiyi, v tirREpA
orAeL {A ku. ayA tA}Hvryi
ekA}uepAiwyi nikyAyi
. ayA piilAyi vM tvi
uniRmM evL@mAy tirkL@A
yi. 9{A pRu, EBA, qinA
NH Q tirk? aEA qEAw
sMsAric @ ekAi dt pRu,
Q tirkeLinAeN {A nin
kAirAM.
7

10

aEA ekA}uepAiwyi ni
v pRu, ElAki alu
tiriytinH yEhAv ayctANH
tirkeL.
11
aEA ekA}uepAiwyi
nikyAyi yEhAvyew dt
EnAw tirk sMsAric@. av pR
u, { miyi aviewyM view
yM sric@, qlAM zAmA.
12
aEA yEhAvyew dt pRu,
yEhAEv, eyzElmienyM eydy
ew ngreLyM nI zVsiiciH q
nALAyi? q}up ekAlEALM Q ngr
L@ew EnH nI EkApM kwiic@.
13
qEAw sMsAric dtEnAwH yEhAv
yEA mRupwi pRu. n niR
zVAsvAkLANH yEhAv pRtH.
14
anrM jnELAw pRyA ArY
dt qEAw pRu+
sv z nAy yEhAv pRy,
eyzElmiEnAwM sIEyAEnAwM qni
zmAy sHEnhmAtH.
15
vLer suritrAyi k}iy rAxH\
ELAwH qni kw EkApmANH. av
ErAwH qnilM EkApEm AyiZ.
qeR jntey ziitinH {An
ver pEyAgic @ . qA jnt
vliy anmAAiytH.
16
atinA yEhAv pRy, {A
eyzElmiEl mwivH aveL zV
siiM. svznAy yEhAv pR
y, eyzElM punniiewM.
aview qeR BvnM niiew kyM
ec@M.
17
dt pRu, jnELAwH yMwi
pRyk, svznAy yEhAv pRy
, qeR pN vIuM DnikmAyi
IM. sIEyAen {A zVsiiM.
eyzElmien {AeneR viEzxngr
mAyivIuM etrewM.
nAluekAukL@M nAlu
pNiAM
18
aEA {A tlyyi EnAk
yM nAlu ekAuk kAkyM ecyHt.
19
aEA qEAw sMsAric@ekAi
rikyAyi dtEnAw {A EcAdic@,
Q ekAukekAH qANmA
tH?
av pRu, yi AEy, eydA,
eyzElM, qiviwLiel jneL
viEdzrAjYLiElEAwic oAwicekAu
kLANiv.
20
anrM yEhAv nAluEjAliAer
qni kAi. 21{A avEnAw EcA

905
dic@, qecAnANH Q nAlu EjAli
AM vtH?
av pRu, ekAukeL EpwiicH
dereyRiyAnANv vtH. ekAu
kLANH eydyieljneL viEdz
LiElH oAwict.H ekAuk ErAwM
o kNyM kAiyil . eydAer
mikyM aver viEdzrAjYLiEl
H oAwikyM ecyHt nAlurAxH\eL
yANH ekAuk tiniDIkri
tH.
eyzElmien aL
anrM {A tlyyi EnAi
yEA orLvucrwM piwic@ni
orAeL ku. 2ayAELAw {A EcAdic@
nI qviEwyHA EpAtH?
ayA qEAw pRu, eyzEl
minH qmAM nILvuM vItiymeRi
yA atien aLA EpAkukyANu
{A.
3
aEA, qEAw sMsAric@ekAi
rikyAyi dt aviewniM
EpAyi. avEnAw sMsAriA meA
dtnM puREiRi. 4 av dYe
dtEnAw pRu, eyzElM aLAnA
tiluM vlutAyiriM qH ecRu
ArEnAwH oAwiec pRyk. avEnAwH
en pRyk+
vkLilAeA ngrmAyiriM ey
zElM. qekAeA, onvDi m
xYm]gAdik atiluAM.
5
yEhAv pRy, aveL sMri
, avum orgHnimtilAyi
riM {A. ngre EtjinA
niRyHvA {Anview Ayirik
yM ec@M.

eedvM teR jntey sVEd


zE viLi
yEhAv pRy,
6
EvgmAke! vwEdzniM oAwi
EAvuk! aet, nieL {A nAnAdi
kLiEl citRic@evtu zrite.
7
bAbiElANi vsi sIEyA
kArAy twvukAEr, EA ni r
ewk! ngriniM rewk!
sv znAy yEhAv kArM pR
u. niLini vsHvkk kv
ew rAxH\LiElH avene ay
c@. ni mhtVM ekAuvrAnANv
ene ayctH.
8
qekAeA av nieL mRi
EvlicA atH eedvieR kiel
k]xHNmNiey mRiEvliEAelyAyi
riM.
9
bAbiElAkA qeR jne piwi
cH awimkLAi. pE aver {A EtA
likyM av qeR jnieR awim
kLAvukyM ec@M. aEA, svz
nAy yEhAvyAeNe ayc e tH
niLRiyM.
10
yEhAv pRy, sIEyAEn, hHLA
di! qekAeA, {AnitAv.

esKrYAvH 2:1-3:8

{A niL@ew ngri vsikyM


ec@M.
11
aEA aEnkM rAxH\Lini
v qiEl vM. av qeR
jntyAyiIkyM ec@M. {A ni
L@ew ngri vsiM. aEA, sv
znAy yEhAvyANH qe ayc
etH niLRiyM.
12
yEhAv eyzElmien vIuM teR
vizixHwngrmAyi etrewM. vi
nAiel aveR vItmAyiriM eydA.
13
qlAvM zArAyirivi! yEhA
v teR viBvni niitA puR
E v.

mhApuErAhit
anrM dt, mhApuErAhitnAy
EyAvey qni kANic @ t.
EyAvA yEhAvyew dteRmi
nikyAyi. sAA EyAv
yew vlvz nikymAyi.
EyAvA etuec@tien ew
AnAyi sAA niitH .
2
aEA yEhAvyew dt pRu,
sAAEn, yEhAv nie zAsi.
yEhAv nie w vimziM! eyrU
zElmien yEhAv teR vizixHwngr
mAyi etrewiri. tIyi
niew qriy ekAiEpAlu
ngre yEhAv ric@.
3
EyAvA dteR mi nikyA
yi. ecLipiwic o EmliyAyi
EyAvA DricitH. 4aEA dt,
tniw nii mu dtAErAwAyi
pRu, EyAvyew mxivsH
mAuk. anrM dt EyAvEyA
w sMsAric@. av pRu, EA
{A nieR e qwmAiyiri
, ni nin {A putiy vsH
t.
5
aEA {A pRu, aveR tl
yi o putiy tlAvu <. atinAl
v aveR tlyi putieyA tlA
vH i. yEhAvyew dt EnAini
e av aven putiy vsHL@M
Driic@. 6anrM yEhAvyew dt
EyAvEyAwH ArY pRu+
7
svznAy yEhAv en pR
u. {A pREpAel jIvik,
{A pR kArYeLlAM ec@k. nI
qeR lyieR mtlArnAM.
atieR timM nI pripAliM. Q
dtAerEAel qeR lyi
qviewEpAtiM nin sVAtY
mH. *
8
atinA EyAvA, nIyM niEAewA
mvM qe ik. nI mhApu
ErAhitnA. niEAewAmv
qeR EtYkdAsen {A ekAuv
EA qAM q kANiA

Q . . . s V A t Y m H view ni
viwyi (dtA) {A nin EvznM
nM qM.

esKrYAvH 3:9-5:10

906

piy dAhrNLANH. zAK qAN


v viLiewtH.
9
tA, EyAvyew mi {AenA
zil Api. zilyHH }uvz
L@H. zilyi {AenA EtYk
sEzM ekAivyHM. o divsi
nkM miyiel pAp m}uv {A
nIM ec@emH kANiM.
10
svznAy yEhAv pRy,
smyM L@k tL@ew suX
ELAwM ayAErAwemAM sMsA
riM. oAErAM avnveR aim
riM miriviyHmwiyi zAt
EyAew riM.
viLkAluM rH olIvumrL@M
anrM qEAw sMsAric@ekAi
dt qeR awvrikyM
qe NkyM ecyHt. RmuN
e}uE ovenEAelyAyi
{A. 2anrM dt qEAw EcAdi
c@, nI qANu kAtH?
{A pRu, kisVMekAu
o viLkA {A kA. viL
kAliE }uviLkmH. viLkA
liE o pAM. oAErA viLiElM
oAErA }. Q }lukLANH pAi
lu q viLiEl ekAuvtH.
3
pAieR vzmAyi oAErA olI
vumrL@mH. 4 wH, qEAw sMsA
ric@ekAi dtEnAw {A EcAdic@,
EBA, tieReylAM aemANH?
5
{AmAyi sMsAric @ ekAi
dt EcAdic@, tieReyAe a
emAeNH ninRiyiEl?
l EBA, {A pRu.
6
aEA av qEAw pRu,
tANH esb A Ebli yEhAv
yew mRupwi+ nieR kiniEA
ziyiniEA al nieR rvrik.
l, nieR r qeR Avi niA
yiriM vrik. svznAy yEhAv
pRtANH Q kArY! 7esbAEb
linH vliy pvtM nirAy lmA
yiriM. av lyM pNiyM. vuM
DAne klH vc@ k}iyEA jn
viLiM, mEnAhrM! mEnA
hrM!
8
qni yEhAvyew sEzvuM
en pRy, 9 esbAEb qeR
lyieR awiR pNiyM. es
bAEb lyieR pNi pUiyA
kyM ec@M. aEA, svznAy
yEhAvyANH qe niL@ew awuE
yc e tH ni mnilAkyM
ec@M. 10ecRiy rMBei L@k
liil. pUiyAy ekiwM k
pEyAgicH aLkyM priEzADik
yM ec@ esbAEblienH yTA
i av hHLAdikyM ec@M.
ni, nI k klieR }uvz qlA
dikLiElM EnA yEhAvyew
kkeL tiniDIkri. miyilu
svtienyM av kA.

11

aEA {A avEnAw EcAdic@,


viLkAlieR vlvzM wv
zM oAErA olivumrL@M {A kA
H. rH olivumrL@M amA
tH qANH? 12yMwi {A av
EnAw EcAdic@, sVniRm eetl
emA}u sV}lieR vzLilA
yi rH olivukukM {A kA.
avyew aemANH?
13
aEA dt qEAw EcAdic @ ,
avyew aemAeN ninRi
yiEl?
{A pRu, l EBA.
14
atinA av pRu, svElAk
ieRyM yEhAvey EsviA etr
ewe ruEperyAN tini
DAnM ec@tH.
pR
vIuM {A mkLiEl EnAiy
EA pR o Lien ku.
2
dt qEAw EcAdic@, nI qA
kAtH? {A pRu, pR o
Lien {A kA. atinH mtwi
nILvuM ptinwi vItiymH.
3
aEA dt qEAw pRu,
Li o zApM ErKewiyiuH.
o vze zApM EmAxHwAEviy
tANH. vYAjstY ec@veri
ytANH mRuvze zApM. 4svz
nAy yEhAv pRy+ Lien
{A EmAxHwAL@ewyM qeR nAmi
vYAjstY nwvewyM vsti
kLiElyyHM. aview tu
kyM vIwkeL nziikyM ec@M.
kl@kL@M twikL@M EpAluM tk
ewM.

OIyM wyM
anrM qEAw sMsAric@ekAi
dt puREEpAyi. av
qEAw EcAdic@, mkLiEl EnA!
qu vtAyA nI kAtH?
6
{A pRu, qniRiyil-qA
NtH?
av pRu, aetA aLvuwyA
NH. av yMwipRu, Q rAjY
e jnL@ew pApM aLtitA
NtH.
7
wyew QyM ekAu awuy
i. ati o OI riAyi.
8
dt pRu, OI dxHwtyew
tiniDiyANH . anrM dt
OIey wyHiEl tiyiwkyM
Qy awH atiE vyHkyM ec
yHt. 9pie {A tl yi EnAiy
EA ekAiEREpAlu ciRkL@
ru OIkeL {A ku. av pR
vH ciRkiel kAieR shAyA
w qwekAuEpAyi. wyM EpRi
av vAyvilUew pREpAyi. 10a
EA, qEAw sMsAric@ekAi
dtEnAw {A EcAdic@, w av
qEAA ekAuEpAtH?
5

907
11

dt qEAw pRu, zinARi


atienA vsti pNiyAnANv atH
ekAu EpAtH. vsti pNi k}iy
EA av w aview vyHM.
nAlu rT
anrM {A vIuM tl yi
EnAiyEA rH oAupvti
wyiwi sri nAlurTeL
ku. 2oAme rTM vlicitH v
tirkLAyi. rAme rTM vli
citH kRu tirkL@M. 3evL@ ti
rkLAyi mAme rTM vlici
tH. vpuikL@ tirkLAyi
nAlAme rTM vlicitH. 4a
EA, qEAw sMsAric@ekAi
dtEnAw {A EcAdic@, EBA, qA
NietAe amAtH?
5
dt tivcic@, av nAlukAuk
LA. svElAkieRyM yjmAn
nAy yEhAvyew sminiM
av vEtyZ. 6 kRu tirk vw
EAu EpAM. vtirk ki}
EAu EpAM. evL@tirk pwi
AERAu EpAM. vpuikL@
tirk etEAuM EpAM.
7
miyi tL@ew BAgEnAi EpA
vA kAMyvrAyi v
puikL@ tirk. atinA dt
avEyAw pRu, EpA, miyilUew
nw. atinAlv miyiel tL@ew
BAgwi nwEpAyi.
8
aEA yEhAv qeR Ener c
i EAzic @ . av pRu,
EnA, vwEAu EpAkyAyi ti
rk bAbiElANi tL@ew EjAli
pUiyAi. qeR Avien av
zArAiyiri. EA {A pi
tnl!

puErAhitnAy EyAvy
H H o
kirIwM lBi
9
piIwH qniH yEhAvyini o
sEzMwi lBic@. av pRu, 10eh
dAyi, EtAbIyAvH, eydAyAvH qiv
bAbiElANiel vAsiniM
viri. avriniM eviyM
sVvuM eeklAi esPnYAvieR
punAy EyAzIyAvieR vIiEl
EpAvuk. 11 eviyM sVvuM o
kirIwmAApEyAgik. kirIwM
mhApuErAhitM eyEhAsAdAieR
pumAyi EyAvyew tlyi
wk. qiH EyAvEyAw ArY
pRyk.
12
svznAy yEhAv ArY
pRy, zAK q EprAy ovH.
av kEAew vLM. av yEhAv
yew lyM pNiyM.
13
av yEhAvyew lyM pNiy
kyM mhtVM sVIkrikyM ec@M.
av teR siMhAsnilirikyM
BrNADipnAkyM ec@M. aveR
siMhAsnieR vzH o puErAhi

esKrYAvH 5:11-7:11

t niM. avrivM smADAni


viM.
14
jnLi sHmrNyNA av
lyi kirIwM vyHM. ehdAyi,
EtAbIyAvH, eydAyAvH, esPnYAvieR
punAy EyAzIyAvH qiver tH oA
iiM. rAjAvieR zi eedvi
niM vevH oAiA tH aver
shAyiM. 15vidrEdzLiniv
vrikyM lyM pNiykyM ec@M.
aEA, yEhAvyANH qe ayc
etH ni EbAYmAM. yEhAv
yew vAkLsricA eneyA
e sMBviM.
kANYvuM dyyM EvNemH yEhAv
pAsiyielrAjAvAy dArYAEvzi
eR nAlAM BrNvxi esKrYA
vinH yEhAvyi nieA sEzM lBi
c@. kiEsvH q optAM mAsieR
nAlAM divsmAyi atH. 2EbET
nivAsik sErs, EregM-Emel av
eR L@k qiver yEhAvEyAwH
o EcAdYM EcAdiA ayc@. 3av
svznAy yEhAvyew lyi
el puErAhitAewyM vAckA
ewyM awEEpAyi. L@k av
ErAwH en EcAdic@+ anvDi vx
lyM nziti { d+KM
kwiici. krytiM pvsi
tiM {H ql A vxvuM
aAM mAsi EtYk smymAyi
. { atu wrNEmA?
4
sv z nAy yEhAvyiniM
qnieA sEzM lBic@+ 5puErAhit
AErAwM rAjYe mu jntEyAwM Q
kArY pRyk. q}upekAlAlM
ni auM }uMmAsLi d+KM k
wiikyM pvsikyM ecyH t .
qA pvsictH yTAi qni
EviyAyiEA? al ! 6 pie,
ni tikyM wikyM ecyHtM
qniEviyAyiEA? al. atH ni
L@ew sVM nyH EviyAyi.
7
Et kArY vLer pH teR vAc
krilUew eedvM aRiyiciuH. eyz
ElMjn tiiA sm]iy
o ngrmAyi kAlANH av
etAeRtH. eyzElmi um
pNLiluM enegviluM pwiAR
mlywivArLiluM jnAAyi
EA}ANH eedvM en pRtH.
8
esKrYAvi yEhAvyew sEzM
tANH+
9
svznAy eedvmANiArY
pRtH. zriyM nItipUv kvumAy
nI ec@k. ni prsHprM ak
yM kNyM kAuk.
10
viDvkeLyM anATeryM aprici
teryM pAveLyM pvitH. pr
sHprM EdAx ec@kEyA aeti
ElAcikEyA EpAlumtH!
11
qAlv a ecvieAil. av
eR MgitM av nwAiyil. eedvM

esKrYAvH 7:12-9:1

908

pRtH EkAtiriA av ecvi


epAi.
12
av kWinXdyrAyi. av kl
nysricil. svznAy yEhAv
vAckrilUew teRjntyH@ sEz
eLiA teR Avien pEyA
gic@. qA L@k a icil.
atinA svznAy yEhAv EkA
pAlnAyi.
13
atinA svznAy yEhAv pR
u, {Anver viLiec iluM av
viLi Ekil. atinAliEA avere
viLicA {AM viLiEkil.
14
mu rAxH\eL {A avetier
ekAwAuEpAel ekAuvM. rAxH\
ELetEpAluM avRiyil. pE
rAxH\ kwEpAEA rAjYM
pUmAyM tkeiriM. Q mEnA
hr rAjYM tkewM.
eyzElmien a#hiAem
yEhAvyew vAgd
H AnM
svznAy yEhAvyi ni
o sEzmANitH . 2svznAy
yEhAv pRy, stYi {A
sIEyAen sHEnhi. av qEAw
avizVAsM kwiicEA avELAw
{A EkApiviDM aveL {A
sHEnhi. 3 yEhAv pRy, {A
sIEyAniEl mwi viri. {A
eyzElmi vsi. eyzElM
vizVsHtngrM q viLiewM. s
vznAy yEhAvyew pvtM vi
pvtM qM viLiewM.
4
svznAy yEhAv pRy, ey
zElmiel epAlLi v]AM
v]kL@M vIuM kANewM. Qvwi
i nwEiv kAlMveryM
L@k jIviM. 5 etvi kLic@rsi
ikeLeAH ngrM niRyM. 6 et
atHButkremH avEzxicv kM.
ttH-tkrM teeyH {AM kM.
7
sv z nAy yEhAv pRy,
EnA, ki}M pwiARum rAxH\
LiniH {A qeR jntey rik
yANH. 8aver {Aniview ekAuvrik
yM av eyzElmi vsikyM
ec@M. av qeR jntyAkyM {A
nvew nlvM vizVsHtmAy eedv
mAyirikyM ec@M.
9
svznAy yEhAv pRy, k
rAyirik! svznAy yEhAv
teR lyM vIuM pNiytinH dY
mAyi tRliEA vAck nkiy
aEt sEzmANH niLiM Ek
tH . 10aAli mH, pNiAer
li niAEnA m]geL vAwkyHe
wAEnA jn pNmil A yi.
L@k suritmAyi vrAM EpA
kAM k}iimil . }Li
niM zVAsM EpAluM kiiyiil.
oAErAeryM {A aveR ayA
rnH qtirAi. 11qAliH aenyl.
avEzxivH aenyAyirii

l. svznAy yEhAv pRtANi


etlAM.
12
av smADAni vityHM. av
ew mirivikLi miriyAM.
mi nl viLvu trikyM kAzM m}
epikyM ec@M. etlAM {Aen
eR jntyH ekAwM. 13anYrAjY
tL@ew zApLi yi AEy, ey
dA, qIEpk pEyAgic@ wi.
pE yi AEylienyM eydeyyM
{A rikyM avyew nAmM a#
hdAykmAvukyM ec@M. atinA By
ewtH. zrAyirik!
14
sv z nAy yEhAv pRy,
nieR pUvik qe EkApixHWnAi.
atinA {A aver nziiA ni
yic@. qeR mnS mAAtiriAM {A
niyic @ . sv z nAy yEhAv
yANH ArY pRtH . 15pE
EA {AeneR mnS mAi. aEt
EpAel te, eyzElmiEnAwM eyd
AErAwM nEyAew epmARAM {A
niyiciri! 16pE nI en
ecNM. prsHprM stYM pRyk. N
pRytH. nieR ngri nI tImAn
eLwEA smADAnM ekAuv,
stYiM nItiM nir kArY
ec@k. 17ayAer pviA FA
ElAcn nwtH! vYAjvAgHdAn n
ktH! aeneyAe ec@ti n
itH! qekAeA {A etA
e evRu! yEhAv pRtANiA
rY. 18svznAy yEhAvyi
niM Q sEzM qnikii. 19svz
nAy yEhAv pRy, nAlH, aH,
}H, pH mAsLi d+KieRyM
pvAsieRyM EtYkdinL@H
niH. d+KieR din hA
dieR divsLAi mANM. divs
nlM sEAxM niRmAy av
Di divsLAyiriM. stYeyM smA
DAneyM nI sHEnhikyM EvNM!
20
sv z nAy yEhAv pRy,
BAviyi pl ngrAM eyzElmi
vM.
21
pl ngrAM prsHprM zMsiM.
av pRyM, { sv z nAy
yEhAvey rADiA EpA. {
ELAewAM vrik!
22
svznAy yEhAveyEwi pl
jntyM zmAy pl rAjYL@M eyz
ElmiEl vM. aven rADiAnAN
verk. 23svznAy yEhAv pR
y, aH pl BAxk sMsAri
jn o eyden smIpic@ pRyM,
eedvM niELAewAmAeN {
Eku. {L@M aven rADiA ni
ELAewAM vre?
murAx\
H etiery
nYAyviDi
eedvi nieA sEzM. hAi
eR rAjYeiyM aEhieR
tlAnngrmAy dEezieniy

909
m yEhAvyew sEzM tANH .
eedvei aRiyAvuv yi AEy
EgAM mAml . ql A vM aveR
shAyM Etw. 2hAH rAjYieR
atiiyAy hmAientiery
sEzvumANitH. eewRuM sIEdAM av
vliy jH{AnikL@M smAmAyiu
EpAluM avetiery sEzvumA
NitH. 3eew o EkAEpAelyA nii
eiritH . epAwiEpAel sm]
em EtAviDi vLer evi
L@k EzKric@. sVM kLimEpA
el sm]mAyi. 4pE new yjmA
nnAy yEhAv aetlAM qwM. av
L@ew zmAy nAvikEsney av
tkM. ngrM agHniiryAM!
5

asHk ElAniel jn akH


ByM. gyiel jn ByviR
yHM. aArY sMBvi kA
EA qEAniel jnL@ew m}uv
tIyM asHtmiM. gyi o
rAjAvuM avEzxiil. asHkElAni
o vYiEpAluM avEzxiil. 6 t
L@ew yTA pitAA rAyi
evH asHEtAdkA oriluM aRiyil.
ahArikLAy ePlisHtYer {A pU
mAyM nziiM. 7rmRu mAMsEmA
zpie BNEmA avrini aDik
kAlM tikyil. avEzxi ePli
sHtY erilumei av qeR
jntyew BAgmAM. eydyi av
o EgAA wiyAM. qEAkAM
eybUsY ecyHtEpAel qeR jnt
yew BAgmAM. qeR rAjYe {A
sMriM. 8zueesnYe atilUew
kw EpAkA {A avdiil .
qeRjntey pviA {Anver
ouM avdiil. qeRjnt mH q
mAM kxHweuevH {AeneR k
k ekAu ktANH.
BAviyiel rAjAvH
sIEyAEn, ni! eyzElMkAEr,
h A dMekAH viLi! EnA,
niL@ew rAjAvH niL@ewywE
v! vijyM Enwiy nl rAjAvA
av. qA av vinItnA.
pNim]giniM piR o k}uti
yew puRH av sri.
10
rAjAvu pRy, qyImieR Et
keLyM eyzElmieR tirwyALik
eLyM {A tk. yipEyA
gic auk {A tk. rAjAvH
smADAnieR vAk EdzA
yi ekAuvM. kw mt kw ver
y BAgM rAjAvu BriM. yIsundi
mt miyiel vidrEdzvery
lL@M av BriM.
9

yEhAv teR jntey riM


eyzElEm, nieR krA rM
ekAu nAM mvc@. miyiel nYdVAr
11

esKrYAvH 9:2-10:5

LiniM atinA {A nieL


EmAcii.
12
twvukAEr, vIwkLiEl EpAvuk!
ni ni tIyH vkyH .
{AniEA niELAw pRy, {A
niLiEl mwiv!
13
eydEy, nie {AenA vilAyp
EyAgiM. qyIEm, nie {A au
kLAM nie {A yvnEdze Enri
wA vALAM.
14
yEhAv av tYmAM, av
teR auk miEpAel EyAgi
kyM ec@M. qeR yjmAnnAy
yEhAv kAhLM m}kyM mmiyiel
epAwiAuEpAel eesnYM mEAu
tiyRukyM ec@M.
15
svznAy yEhAv aver sMr
iM. zueL EtAliA pwyALik
etAliyM kl@kL@M pEyAgiM. zu
aL@ew rM av citRiM. a
vIuEpAel o}uM. yAgpIWieR
mlkLi tLiew rM EpAelyA
yiriM atH!
16
smyM, avew eedvmAy yEhA
v, wy teR wkeLeyEpAel
riM. av av iyevrAyi
riM. aveR nAiel tiLu Br
NM EpAelyAyirimv.
17
qlAM nlM mEnAhrvumAyiriM!
vrAniri atHButkrmAy viLvH ev
RuM hArvuM vIumAyirikyil .
atH qlA yvAAM yvtikL@mAyi
riM!
yEhAvyew vAgd
H An
vskAl m}yHEvi yEhA
vEyAw Aik. yEhAv mi
lien ayyHkyM m} epikyM
ec@M. oAErA vYiyewyM vyli
eedvM ecwik vLM.
2
L@k tL@ew ekAc@ timkL@M
jAlvidYyMekAH BAviyRiyA mi
emiluM a viPlmAM. mxY
dzn kAkyM tL@ew sVpHn
eLi vivrikyM ec@. pE
aetlAM nixHPl NkLAM. atinA
jn shAyinAyi kruekAH
aviewymiviewyM aly wkeL
EAelyANH. pe aver nyiA
oriwymil.
3
yEhAv pRy, wyAErAw {A
vLer EkApiciri. qeR Aw
kAetieRyM rvAdi
tVM {A EntALilAi. (eyd
yiel jn eedvieR ip
mANH. svznAy yEhAvyANH yTA
i teR ipe pripAli
tH. o Bw teR surmAy EpA
tirey pripAliEAelyANH av
aver kAtH.)
4
mllH, wAri, EpAvilH, mE
Ru BwA wiyveylAM eydyi
niM vM. 5 av tL@ew zueL
EtAliM. pAtyiel ecLiyilUew ees

10

esKrYAvH 10:6-11:17

910

nik mERuEAelyAyiriM atH .


av EpArAwkyM, yEhAv avew
BAgAytinA zueesnYiel
tirwyALikeLEAluM EtAlikyM
ec@M. 6eydyew wMbe {A
zmAM. EyAEsPieR vMze
yM jyiA {A shAyiM. aver
{A suritrAyi, BmAyi tiriek
ekAuvM. aver {A zVsiiM.
{Anver oriluM viuEpAkAviD
ilAyiriM atH. {A avew eedv
mA yEhAvyANH. aver {A shA
yikyM ec@M. 7wiA opAw
BwAerEAel hAdvAArAyiriM
qyIMkA. avew ik hAdi
M. avM sxHwrAyiriM. ave
l A M yEhAvEyAewAM orAh A dkAlm
AM.
8
aver {A Lmwic@ viLic@uM.
aver yTAmAyM {A riM.
av aEnkmEnkM EpAM. 9 aet,
qeR jntey {A rAjYLielAwM
citRikyAyi. pE vidrEd
zLivcH av qe asHmriM.
avM avew ikL@M avEzxiM.
av tiric@vrikyM ec@M. 10aver
{A QjipHtiniM aUriniM
tiriek ekAuvM. aver {A giel
yAdHEdzE ekAuvM. aview
vzYi lmilAet vA smI
p elbAEnAni vsiAM {An
ver avdiM. (11eedvM aver Qji
pH t iniM ekAuvEA}eEA
elyAyiriM atH. smiel tirkeL
av wic@. smMpiL. jn
dritw nwkyRukyM ecyHt. ndI
vAheL yEhAv vruM. aUrieR
aheyyM QjipHtieR zieyyM
av tkM.) 12yEhAv aveR jn
tey krAM. avM aveR nAm
iMEvi av jIviM. yEhAvyA
NH ArY pRtH.
eydy
H
um rAjYeL
eedvM ziiM
elbAEnAEn, agHnisHPuliMg
vH nieR EdvdAv]eL BsHm
mAtinH nieR vAtiluk Rk.
2
EdvdAmr vINiritinA
eessHmr kryM. kArNM, z
mAy mr qwekAuEpAkewM.
mRiciwe kAwkeLEyAH bAzAni
el oAmr kryM.
3
kry wyAEr, i. avew
krAy EntAA aphrieu.
yvsiMhL@ew gnM i. EyA
A ndItIr avyew tiiy i
Awk aphrieiri.
4
qeR eedvmA yEhAv pRy,
aRuvAnAyi niiyiri wi
en pricri. 5avew wyA wmk
eLyM kcvwAeryM EpAelyANH. wm
k wkeL ekAl@eiluM zii
ewil. wkeL vi kcvw

11

A pRy, yEhAv vA}Hewe,


{A DniknA! tL@ew wkELAwH
wyAH akyil. 6 Q rAjYu
vsivErAw qniM kNyil.
yEhAvyANi pRytH , EnA,
oAErAeryM {A aveR ayA
renyM rAjAvienyM ekAH aDiEpi
M. avew rAjYM nziiA {A
aver shAyiM. aver {A twyk
yil!
7
aen aRuvAnAyi vc i
pAvM w@keL {A pripAlic@. ru
vwik qwH o vwiey lYM
qM mEtien eqkYemM {A viLi
c@. qiA {A wkeL kAA
wiytH. 8o mAsii mH wy
Aer {A oAwic@. wkELAw {A
EkApikyM av qe evRuA w
ukyM ecyHt. 9 aEA {A pRu,
{A nieL EpiM! nieL {A
pripAliil ! cAEkv cAkAM,
nziiEv nziiAM. avEzxi
v prsHprM nziic@ekAe.
10
anrM lYM qEprAy vwi
{A owic@kLu, qlA jntkL@mAy
eedvieR krA av RAi
q kANiAnANH {A aen ec
yHttH. 11aen divsM krA avsA
nic@. Q sEzM yEhAvyini
tAeNH qe nirIikyAyi
pAvM w@k aRiykyM ecyHt.
12

aEA {A pRu, qni li


trNem ni EtAei tri
k. eli, Ev! atinAlv qni
m evixN t. 13aEA
yEhAv qEAw pRu, qeR vil
yAyi av ktH aymANH. a
yM vliy k lyiel B$Ari
EleRiy. atinA mkxNM
eviyM {A yEhAvyew lyi
el B$AriEliu. 14anrM eqkYM
qEprAy vwieywH {A ru
kxNLAi. eydyHM yi AEyli
miwyilu krA RAytAyi kANiA
nANH {A aen ecyHttH.
15
aEA yEhAv qEAw pRu,
ni buihInnAeyA wyeR sAD
neLwk. 16Q rAjYi {AenA
putiy wyen keem atu
sUciiM. pe, nziiew
wkeL pripAliA Q ecRuA
r ApHtnl. mRiEvwkeL suK
ewAM av EpArA. jIvEnAew
avEzxivyHAhArM ekAwAM
ayA k}iyil . ErAgYmvey
LeA}iek m}uvEnAew tikyM
ec@M.
17
oA! ekAtA wyA, qeR w
keL nI Epic@. aven ziik!
aveR vlkM vleekyM vALi
niryAk. aveR vleek pEyAg
nYmAke. aveR vlkH amA
ke!

911
eydy
H
ilum rAjY
eLiy dzn
yi
AEylieni yEhAvyi
ni d+KsEzM. yEhAv kA
zvuM miyM s]xw
H ic@. av mxYni
Avien Apic@. yEhAvyANH
ArY pRytH. 2EnA, eyz
Elmien {A avum rAjY
H o EkA vixMEpAelyAM.
rAxH\ vH ngre miM.
eydyiel sklM ekNiyilk
ewM. 3pE eydey {AenA BAr
m pARyAM. aetwA mi
etAvM mRiEvkyM ec@M.
av mRic@ citRiewM. pE miyi
el m}uv rAjYL@M omic@ vH ey
zElmiEnAw yM ec@M. 4 qAlEA
{A tirkeL vi&miikyM pwyA
Liey EpwiikyM ec@M. zuL@ew
qlA tirkeLyM {A arAM,
pE, qeR kk eydyew Bvn
e nirIic@ekAH RiriM. 5 ey
dyiel lEntAA jneL EA
/AhiiM. av pRyM, svz
nAy yEhAvyA niL@ew eedvM,
av ne krA. 6 smyM
eydyiel lEntAeL {A kAutI
kAw nzii EpAelyAM. av
tL@ew zueL eevEAney
EpAel BsHmmAM. av t u
m m}uv zueLyM nziiM.
aen eyzElMkAH vIUM vimi
ciriA k}iyM.
7
eyzElMnivAsik wt ah
riAtiriA yEhAv eydyiel jn
eL dYM riM. tLANH mu eyd
AerA mhtVmverH dAvIdieR
wMbAM eyzElmiel muv
M ahriAnAvil. 8qA eyz
ElMnivAsikeL yEhAv sMriM.
vuM dblnAyvEpAluM dAvIdien
EAel mhAnAeyA BwnAyiriM. dAvI
dieR wMbA eedveEAel, jn
eL nyi yEhAvyew sVM dt
enEAelyAyiriM.
9
yEhAv pRy, aH eyzElmi
entier yi v rAxH\eL
{A tkM. 10dAvIdieR wMbAer
yM eyzElMnivAsikeLyM {A k
NyM oQdArYieRyM AvuekAu
niRyHM. t LcveneyEpAel
av qe EnAM. av d+KitrAM.
teR kpueR mrNi d+Ki
venEAelyAyiriM avew d+KM,
teR dYjAtnAy pu mricti
vilpivenEAelyAyiriM. 11ey
zElmi kWind+KieRyM vilAp
ieRyM dinMvM. emgiEAtA}H v r
yiel hddH-riEAeR mrNi L@
k vilpic kAlEEpAelyAyiri
M atH. 12oAErAwMbvuM vilpiM.
dAvIdieR wMbiel vil
piM. avewBArYmAM vilpiM.
nATAeR wMbiel puxA vil

12

esKrYAvH 12:1-14:2

piM. avew BArYmAM vilpiM. 13El


viyew wMbiel puxA vilpi
M. avew BArYmAM vilpiM. ziem
EyAeR wMbiel puxA vil
piM. avew BArYmAM vilpiM.
14
melA EgALiluM ate sMBvi
M. puxAM OIkL@M evEveR vil
piM.
qA aH, dAvIdieR wMb
iM mH eyzElM kAmAyi
putieyA nIRv RewM. avew
pAp k}ukiLH aver rA
titANH jlDAr.

13

vYAjvAck niyil
sv z nAy yEhAv pRy,
aH miyiel qlA vi#hL@M {A
lAyHm ec@M. jn piIwvyew
EpkEpAluM oAikyil. vYAj
vAckeryM aAAeLyM {A
miyiniM rM. 3eriluM vA
cknAyi wA av zii
ewM. aveR mAtApitA, sVM
anmAEpAluM avEnAw pRyM,
yEhAvyew nAmi nI Nk pR
iri, atinA nI mriNM! v
cnM ec@tinH aveR sVM a
yM aM aven iiLM. 4aH
vAck tL@ew dznLiluM vc
nLiluM liM. tAenA vAcknA
eN sUcii vOM av
Drikyil. vcnemH av viLi
NkekAH L@keL viA
av vO Driil. 5 av
pRyM, {A vAcknl, {AenA
k] x iArnANH . ekAc @ iyAyi
EA mt k]xiNi ec@vnA
{A. 6 pe muv pRyM, pie,
nieR eekkLiel mRivukeLANH ?
av pRyM, a ukAreR vIi
vc@Ay mRivANH.
7
sv z nAy yEhAv pRy,
vAEL, wyen evU! qeR sHEnhi
ten evU! wyen evU, aEA w
k oAwieAyHeA_M. ecRiyver
{A ziiM. 8Edzemi ru
Ep mRiEvumiriM. pe avri
mielA avEzxiM. 9aEA, av
Ezxi aver {A prIiM. av
pl dritL@M {A nM. evi
ey agHniiec@ti agHni
EpAelyAyiriM drit. sVi
eRi priEzADiEAel {Anv
er prIiM. aEA shAyinAyi
avere viLikyM avErAw {A
mRupwi pRykyM ec@M. ni qeR
jnLANH q {A pRyM, yEhAv
yANH qeR eedvM q avM pRyM.
2

nYAyviDiyew divsM
EnA, yEhAvyH nYAyviDiA
yi o viEzxdinmH. nI qwi
ri DnM nieR ngri vIti
ewkyM ec@M. 2eyzElmientier

14

esKrYAvH 14:3-21

912

pwepAtA qlA rAjYeLyM {A


omiiM. av ngrM piwicwkyM
vIwk tkkyM ec@M. OIk
blA/MgM ecewkyM ptiEyAL
mAL@k vAswvukArAewkyM
ec@M. qA bAiyAL@k ngr
iniM mAewkyil. 3 aEA
rAxH\L@mAyi yMecA yEhAv
puRewM. aetA yTA ymAyiri
M. 4aH eyzElmieR ki} olivu
mlyi av niM. olivumlpiLM.
mlyew o BAgM vwEAu nIuM. o
BAgM etEAuM. ki}pwiARAyi o
tA}Hvr RewM. 5 mlyew tA}Hvr aw
w vkH ni oAwiEA
kA miM. eydyiel rAjAvAyi
IyAvieR kAlAy k
iniM rewA oAwiyEpAel
ni oAwM. qA qeR eedvmA
yEhAv aveR qlA viErAwemA
M tYnAM.
6 7
- atH vLer EtYktyeA divs
mAyiriM. evLic E mA tEA mw
mEA Ayiriil . qeney
yEhAvyHE aRiy. pE rAiEyA
pkElA Ayiriil. sADArN u
v smyM evLicmAyiriM.
8
aH, eyzElminiM wcyAyi
evemA}uM. vAhM piLkyM
o BAgM ki}EAuM mE BAgM pwiARH
mYDrNYA}iyiElM o}uM. EvnA
lvuM zItkAlvumwM o vxAlM
a o}ukieAiriM. 9 aH yEhAv
m}uv ElAkieRyM rAjAvAyiri
kyM ec@M. yEhAv k. aveR
nAmM kM te. 10aH eyzElMEdzM
m}uvM arAbA mmiEpAel nYmA
yiIM. rAjYmAek Egbmt enegvi
el riEAver mmi EpAelyAyi
riM. qA eyzElM ngrM, ebnYA
mIkvAwMmt oAM kvAwmAy ml
vAwMveryM hnEn EgApurMmt
rAjAvieR miricveryM punni
iewM. 11L@k aEAu tAmsi
AnAyi nIuM. o zuvuM aver nzi
iA vril. eyzElM suritmAyi
riM.
12
qA eyzElmientier pwepA
tiy rAxH\eL yEhAv ziiM.

avH mArkmAeyA ErAgM piwiepwA


av wyAM. L@k jIvicirie
avew etAli aLiuwuM. av
ew kk avyew twLiliM
13 15
nAk vAyiliM aLiyM. - zu
pALyi BIkrErAgM bADiM.
avew tirkM EkAvk}utk
M okM k}utkM ErAgM
bADiM.
aH yEhAv aver sMBItrAM.
oAErAM teR ayAreR eek
k piwikyM eekk prsHprM
EpArwikyM ec@M. eydYruM eyz
Elmi EpArwiM. sklrAxH \ ew
yM sH ngri@M smAhri
ew smyANi sMBvik. DArA
LM sVvuM eviyM vOM av
lBiM. 16eyzElmiEnAw yM
ecAeniyti cil avEzxiM.
qlAvxvuM av rAjAvien, svz
nAy yEhAvey rADiAnAyi vri
kyM ec@M. wArinALinH rADn
yHAyi eyzElmi averM.
17

miyiel etiluM wMb


rAjAvien, svznAy yEhAvey
rADiA vieli yEhAv, av
m} epikyil . 18QjipHtiel
etiluM wMb wArinALA
EGAxiA qiyieli z@rAxH\
nkiy ErAg yEhAv av
M nM. 19QjipHtiM wAri
nA EGAxiAenA m@ rAjY
m zi atAyiriM.
20
aH qlAM eedviERtAyiriM.
tirkew mNikLiEAluM yEhAv
yH viM* qe}utiyiriM. yEhA
vyew lyilupEyAgic ql A
pAM
blipIWilupEyAgic
pAEpAel
DAnmAyiriM.
21
stYi, eyzElmiluM eydyiluM
sklpALiluM svznAy
yEhAvyH viM q ErKewi
yi@AM. yEhAvyHyAgmi
qlAvM vH pAeLwH ati
avew EtYk hArM pAkM ec@M.
aH sv z nAy yEhAvyew
lyi o kcvwArM ekAw
vAluk nwAvil.

yEhAvy
H
viM eedvAlyilupEyA
gi skltiluM Q vAk q}utiyi
@H. Q sADn yEhAvyEwtAeNM
vikArY mAEm av pEyAgi
AvU qmANi kANitH. Q awyAL
m pA vilH puErAhitA
mAEm pEyAgiAnAvU.

913

mlAKi
1

eedvinieA sEzM. yEhAv


yiniM yi AEylitANH Q
sEzM. mlAKiyilUewyANH Q sEzM
eedvM nkiytH.
eedvM yi AEylien sE
H nhi
2
yEhAv pRu, {A nieL sHEn
hi. pE ni pRu, nI
{eL sHEnhievtinH qA
etLivH? yEhAv pRu, zAvH yA
EAbieR sEhAdrnAyi. zriy
El? qA yAEAbienyA {A
etrewtH. 3zAvien {A sVI
krict@mil. zAvieR mlEdze
rAjYM {A nziic@. zAvieR rAjYM
nziieu. EALview kAunA
yH
mAM vsikyM ec@.
4
qEdAMkA en pREAM,
{ nziieu. pE, {
tiriekec {L@ew ngr vIuM
niiM.
pE, svznAy yEhAv pRy
, ngr av vIuM nii
cA avey {A vIuM nziiM!
atinA qEdAM o dxHwrAjYem jn
pRy. Edze yEhAv
qM evRue L@k pRy.
5
etlAM ku ni pRu, yi A
EylipuRM yEhAv vliyv
te!
eedve jn driil
svznAy yEhAv pRu, i
k, avew pitAvien dri.
B]tYA tL@ew yjmAnAer dri
. {A niL@ew pitAvA. pie
nieLekAH qe driil?
{A niL@ew yjmAnnA. pie,
nieLekAH qe driil?
puErAhitAEr, nieLeR nAme
driil.
qA ni pRy, nieR nAm
e driAtiriAMmAM {eLA
ecyHttH? 7 yEhAv pRu, ai
y aM ni qeR yAgpIWi
El ekAuv!
qA ni EcAdic@, ae
amAiyetANH?
yEhAv pRu, qeR Emz (yAg
pIWM)EyAw ni drvu kAiyil.
8
kepAiy m]geL ni bliA
yi ekAuv. a etumANH! ErAgM
piwicM mwmAy m]geL ni
blikAyi ekAuv. aM etA
NH! ErAgMpiwic m]geL niL@ew
rAjYADikAri sAnmAyi nkiyA
6

m]geL ayA sVIkriEmA? l!


sAn ayA sVIkriil!
sv z nAy yEhAvyANH ArY
pRtH!
9
puErAhitAEr, yEhAv nEAw
kANYM kAutinH niLvEnAwEpi
NM. qAlv ni ecvi tril.
etAe niL@ew etANH. svz
nAy yEhAvyANietlAM pRtH.
10
niLi cil puErAhitA ly
ieR ktkLwyHkyM k]tYmAyi
agH n i jVliikyM ecyH E tAM.
{A niLi sAdiil. niL@ew
v}ipAwk {A sVIkrikymil.
svznAy yEhAvyANH Q kArY
pRtH!
11
jAtik qeR nAme dri.
ElAkemAwM L@k qni nl sA
n ekAuv. av nl DUpv}i
pAw nw. qekAeA qeR
nAmM av DAnmANH. svz
nAy yEhAvyANietAe pRtH.
12
qA qeR nAme niLAdri
iel sVyM etLiyi. yEhA
vyew Emz (yAgpIWM) amAeN
ni pRy. 13 Emzyiel BNM
niLixHwewmil. ni a mN
EnAkyM BiA visti
kyM ec@. a ekAtAet
ni pRy. qAl zriyl .
pie, ErAgMpiwic, mw, kve
w (blmAyi piwiecw) m]geL
nieLni bliyHAyi ekAuv.
ErAgMpiwic m]geL qni bliy
iA ni mi. qA ErAgM
piwic m]geL niLiniM {A
sVIkriil. 14cilH, bliyiA
ekAAvu nl m]gL@H. qA
nl m]geL av qni til.
cil nl m]geL qeR awE
ekAuvH. ErAgYm m]g
eL av qni EnM. qA
nl m]geL av rhsYmAyi mAi qni
ErAgM piwic m]geL n. av
dritM sMBviM! {AnA mhArA
jAvH! nieLe driNM! ElAkemA
wmv qe dri! svz
nAy yEhAvyANi pRtH!
puErAhit c
puErAhitAEr, Q cM ni
tANH! qe vik! {A pRy
kArY ik! qeR nAmEAwH
drvu kAuk! 2qeR nAme ni
dricieli, ni dritL@A

mlAKi 2:3-3:4

914

M. ni a#h ecAriytH
zApLAyiIM. qeR nAmEAw
ni drvu kAAtinA ni
{A dritL@AM! svznAy
yEhAv pRtANH ArY.
3
EnA, niL@ew pigAmikeL {A
ziiM. avDidivsLi ni
puErAhitA qni blikLiM.
cm]gL@ew cANkvuM rAvyv
L@M qwkyM av dEreRiykyM
ec@M. qA cANkM {A ni
L@ew mK EtM. qivEyAewAM
nieLyM dEreRiyM! 4 aEA ni
EbAYmAM, Q cM ni
{AeninA tetH. ElviEyA
w qeR krA wtinANH ni
ELAw {A Q klnk pRytH.
svznAy yEhAvyANH Q kArY
pRtH.
5
yEhAv pRu, ElviymAyi {A
krARuAi. avjIvM smADAn
vuM nkAemH {A vAekAwkyM
aetAe nkyM ecyH t ! Elvi
qe dric@! qeRnAme av
dric @ ! 6stYmAy DEApEdz
Elvi pWiic@. Nk av pWii
cil! Elvi vizVsHtnAyi. av
smADAne sHEnhikyM ecyHt.
Elvi qe piwkyM anvDi
Eper pApM niR jIvitrItiyi
niM tiric@viwkyM ecyHt. 7puErA
hit eedvieR DEApEdzLRi
iriNM. puErAhiteRyw ecH
L@k eedvvcn pWiA k}i
yNM. jnELAw eedvieR dtnA
yiriNM puErAhit.
8
yEhAv pRu, ni puErAhit
A qe piw nii! L@k
eLeAu tieciA ni pEd
z dpEyAgM ecyHt. ElviymAy
krA ni tk! svznAy
yEhAvyANietAe pRtH! 9{A
pR mAilUewyl ni jIvi
tH! qeR pEdz jn ecA
l i eAwEA ni ppAtM
kANic@. atinA nieL {A niAr
ArAM. L@k nieL bmAni
il!
eydA eedvEAw avi
zVst
H t kAi
10
nmel A M
o
pitAvAtH
(eedvM). niElAErAeryM oEr
eedvmA s] x H w ic t H ! pieinANH
L@k tL@ew sEhAdrAer vi
tH? krARien tLAdriielA
Nv etLiyitH. new pUvik
eedvvumAyAiy krARien av
driil . 11eydA muver
vic@. eyzElmiluM yi AEylilum
v ekAwMk]tY ecyHt! eyd
A yEhAvyew vilye
dricil. eedvM le sHEnhi
! eydA viEdzEdvtey

rADiA wi! 12aver yEhAv


eydwMbiniM nIMec@M.
av yEhAvyH v}ipAwk ekAu
vemiluM EyAjnmil . 13ni
kru kIekAH yEhAvyew yAg
pIWe mwAM. pe yEhAv niL@ew
v}ipAw sVIkriil. niLvekAu
v sADnLielAM yEhAv sA
diil. 14{L@ew v}ipAwk yEhAv
sVIkriAetH? q ni EcAdi
c@. qekAeA, ni ecyHt
tikeLAe yEhAv ku. av ni
etier o sAiyANH. ni ni
L@ew BArYey ctitH av ku.
yQvnie nI aveL vivAhM
ecyHttANH. av nieR sKiyAyi
. pie ni krARieR awiAn
i vivAhitrAkyM av nieR
BArYyAvukyM ecyHt. pE nI aveL
ctic @ . 15BArYABAA orAAvuM
o zrIrvumAkNemANH yEhAvyew
#hM. qekAeA, aen
av vistikL@AM. ati
nA IeeykYM sMrik.
nieR BArYey vitH. ecRuMmt
Elte nieR BArYyAyi av.
16
yi AEylieR eedvmAy yEhAv
pRy, vivAhEmAcnM {A evRu
. puxAew UrtkL@M {A evRu
. atinA niL@ew IeeykYM
kA sUik. nieR BArYey vi
tH.
nYAyviDiyew kAlM
etAy pEdz ni pWiici
ri. etAy pEdz yEhA
vey vLer d+KitnAi. tiec@
ver eedvM xHwewev ni
pWiic@. aver nlvrAyi eedvM k
ev ni pRu. tik ec@
ver eedvM ziiielM ni
pWiic@.
sv z nAy yEhAv pRy,
tA, {AeneR dten ayyH.
avenni v}ieyAM. epeH ,
av aveR lyiEl vM.
ni etry yEhAvyANv. ni
LA#hi putiykrARieR dtnAN
v. av stYmAyM vmH!
2
aE tAeRwA M
k}iyil. av vEA aveR Ener
niAM M k}iyil. jVli
agH n iEpAelyAyirimv. sADn
k}ukA L@kL@pEyAgi EsA
EpAelyAyiriM av. 3ElvYer
av rAM. evi agH n iyi
i ec@EAel av aver i
ec@M! sVvuM eviyMEpAel
av aver ieywM. anrM
av yEhAvyH v}ipAwkL@mAyi
vrikyM aetlAM zriyAyrItiyi ni
vhikyM ec@M. 4aEA eydy
ewyM eyzElmieRyM v}ipAwk
yEhAv sVIkriM. mkAlLiEl
17

915
EpAel te yiriM atH. vLer
ukAlEEpAelyAyiriM atH .
5
aEA {A niLiEl vrikyM
zriyAy ec@kyM ec@M. mxY
ecyHt tikeLi nYAyADipEnAw
pRyA tARAyvenEAelyAyiriM
{A. cil dmvAdM nw. cil
vYBicAr pApM ec@. cil vYAjs
tY ec@. cil tL@ew pNi
Aer vi. vAgHdAnM ecyHt li
av av ekAwil. viDvkeL
yM anATeryM mxY shAyi
il. apriciter jn shAyi
il. L@k qe driil! s
v z nAy yEhAv pRtANH Q
kArY.
eedviniM EmAxw
H i
{A yEhAvyA. {A ac
lmANH. yAEAbieR puAEr, ni
LAke, pUmAyM nziieiumil.
7
pE ni oriluM qeR niym
asriciil. niL@ew pUvikEpA
luM qe piw nii. qi
El tiric@vrik, {AM niLiEl
vrAM. svznAy yEhAv pR
tANH Q kArY. ni EcAdi,
{eLen
tiric@ vM?
8
eedvi niM EmAxHwitvsA
niik! mxY qiniM EmAxHwi
etANH. qiluM ni qi
niM EmAxHwi!
ni EcAdi, {eLA
niiniM EmAxHwictH?
nitieR pielA ni
eLni tEriyi. EtYksAn
L@M nieLni tEriyi. pE
nieLnivtil. 9aen ni
m}uvjntyM qiniM sADn
kv. atinA ni drit
L@A. svznAy yEhAv
pRtANH Q kArY.
10
sv z nAy yEhAv pRy,
Q prINinH mik. ni
tieR pielA qniekAuv
rik. aetlAM B$Ariliwk. qeR
lyiEl BNM ekAuvrik.
qe prIik! ni aen ec
@kyAeNi stYmAyM nieL {A
a#hiM. kAzniM m} ep
EAel nl s ADn niLiEl
vM. qlAM ni vzYilumDi
kM lBiM. 11niL@ew viLvu nzii
A {A kIweL avdiil. ni
L@ew mirivikLi miri}mA
M. svznAy yEhAvyANi pR
tH. 12qlA rAjYAM niELAw n
kANiM. niL@EwtH atH-tkrmAeyA
rAjYmAyiriM. svznAy yEhAv
pRtANitH.
6

nYAyviDiyew EtYk divsM


yEhAv pRy, qnietier
ni cIvAk pRu. pE
ni EcAdi, niei {
13

mlAKi 3:5-4:6

qA pRtH . 14ni pRu,


yEhAvey rADitH nixHH PlmA
NH. yEhAv pRetAe { ec
yHt. pE {eAM EnwAnAyil.
zvsMsH k ArEvLyi L@k kry
EAel { {L@ew pApeLi
d+KieciluM aekAH EyAjnemA
mAyil. 15ahArik sxHwrA
eN { k. dxHw vijyi
. eedvieR m prIiAnv
tik ec@. eedvM aver zii
mil.
16
eedvieR ayAyik prsHp
rM sMsArikyM yEhAvytu EyA
ew EkkyM ecyHt. aveR mi
o pusH t kM riAyi.
pusHtki eedvieR ayAyik
L@ew EpkLAyi. yEhAvyew nAm
e mhtVewvrANv.
17
yEhAv pRu, v qniv
rANH. avErAw {A dykAuM. te
asri teR ikELAwAeNArA
vuM kANYmAk. aEpA
el qeR BAErAw {AM kANY
vAnAyiriM. 18nieLiEl tiric@
vM. n tik tilu vYtYAsM
ni pWiM. eedvieR BM
alAvM tilu vYtYAsM ni
mnilAM.
nYAyviDiyew divsmitA v.
k LEpAel atH qriyM. ah
ArikeLlAM ziiewM. dxHwAer
lAM vyHEAEpAel kM. tIyi k
o epAEpAelyAyiriM av
aH. o zAKEyA EvErAEpAluM avEz
xiil . sv z nAy yEhAvyA
Ni pRytH. 2pE, qeR ayA
yikEL, n niLi dysUrYenEA
el tiLi niM. sUrYrzHmieyEAel
ErAg EBdmAA zi aekA
uvM. etA}ui ni}ic@ vi kAli
ikeLEAel ni sVtM s
xH w mAyiriM. 3 aEA ni
dxHwEmElwi nwEpAM. av
niL@ew kAI}iel cArM EpAelyA
yiriM. nYAyviDismyH {A a
kArM sMBviiM. sv z nAy
yEhAvyANi pRytH!
4
EmAezyew niym asHmri
kyM asrikyM ec@k. EmAez
qeR dAsnAyi. EhAErbH (sInA
yi) mlyivcH {AnvnH niymL@M
cL@M nki. niym m}uv
yi AEylukAM EviytA.
5
yEhAv pRu, tA, vAcknAy
liyAvien {A niL@ewywE
yyHM. yEhAvyew nYAyviDiyew
ekAwMdivsmH av vM. 6
liyAvH mAtApitAeL ikELAw w
t awiti shAyiM. i
keL mAtApitAELAwwiAM av
shAyiM. sMBviNM, aeli
eedvmAy {A v niL@ew rAjYe
niExM nziiM!

License Agreement for Bible Texts


World Bible Translation Center
Last Updated: September 21, 2006
Copyright 2006 by World Bible Translation Center
All rights reserved.
These Scriptures:
Are copyrighted by World Bible Translation Center.
Are not public domain.
May not be altered or modified in any form.
May not be sold or offered for sale in any form.
May not be used for commercial purposes (including, but not limited to, use in advertising or Web banners used
for the purpose of selling online add space).
May be distributed without modification in electronic form for non-commercial use. However, they may not be
hosted on any kind of server (including a Web or ftp server) without written permission. A copy of this license
(without modification) must also be included.
May be quoted for any purpose, up to 1,000 verses, without written permission. However, the extent of
quotation must not comprise a complete book nor should it amount to more than 50% of the work in which
it is quoted. A copyright notice must appear on the title or copyright page using this pattern: Taken from
the HOLY BIBLE: EASY-TO-READ VERSION 2006 by World Bible Translation Center, Inc. and used by
permission. If the text quoted is from one of WBTCs non-English versions, the printed title of the actual text
quoted will be substituted for HOLY BIBLE: EASY-TO-READ VERSION. The copyright notice must appear
in English or be translated into another language. When quotations from WBTCs text are used in non-saleable
media, such as church bulletins, orders of service, posters, transparencies or similar media, a complete copyright
notice is not required, but the initials of the version (such as ERV for the Easy-to-Read Version in English)
must appear at the end of each quotation.
Any use of these Scriptures other than those listed above is prohibited. For additional rights and permission for
usage, such as the use of WBTCs text on a Web site, or for clarification of any of the above, please contact World
Bible Translation Center in writing or by email at distribution@wbtc.com.
World Bible Translation Center
P.O. Box 820648
Fort Worth, Texas 76182, USA
Telephone: 1-817-595-1664
Toll-Free in US: 1-888-54-BIBLE
E-mail: info@wbtc.com
WBTCs web site World Bible Translation Centers web site: http://www.wbtc.org
Order online To order a copy of our texts online, go to: http://www.wbtc.org
Current license agreement This license is subject to change without notice. The current license can be found at:
http://www.wbtc.org/downloads/biblelicense.htm
Trouble viewing this file If the text in this document does not display correctly, use Adobe Acrobat
Reader 5.0 or higher. Download Adobe Acrobat Reader from:
http://www.adobe.com/products/acrobat/readstep2.html
Viewing Chinese or Korean PDFs To view the Chinese or Korean PDFs, it may be necessary to
download the Chinese Simplified or Korean font pack from Adobe. Download the font packs from:
http://www.adobe.com/products/acrobat/acrrasianfontpack.html

919

mAyi
q}utiy suviEzxM
EyvieR vMzAvli

14

(lUeA. 3+23-38)

kArmANH EyisHvieR vM
zAvli. av dAvIdieR vMzi
ni v. dAvIdH aAhAmieR vMz
i niM v.
2

10

11

12

13

aAhAM yisHhAieR pitAvH.


yisHhAH yAEAbieR pitAvH.
yAEAbH eydyewyM aveR
sEhAdrAewyM pitAvH.
eydA pAersieRyM sArhi
eRyM pitAvH.
(tAmA avew mAtAvH.)
pAersH ehE AeR pitAvH.
ehE A rAmieR pitAvH.
rAM aInAdAbieR pitAvH.
aInAdAbH nhEzAeR pitAvH.
nhEzA zEmAeR pitAvH.
zEmA EbAvsieR pitAvH.
(rhAbH EbAvsieR mAtAvH.)
EbAvsH oAEbdieR pitAvH.
(oAEbdieR a H.)
oAEbdH yiAyiyew pitAvH.
yiAyi dAvIdrAjAvieR pitAvH.
dAvIdH zElAEmAeR pitAvH.
(zElAEmAeR a QrIyAvieR
BArY yivLANH.)
zElAEmA erhbYAmieR pitAvH.
erhbYAM abIyAvieR pitAvH.
abIyA sAyew pitAvH
sA EyAzAPAieR pitAvH.
EyAzAPAH EyArAmieR pitAvH.
EyArAM IyAvieR pitAvH.
IyAvH EyATAmieR pitAvH.
EyATAM hAsieR pitAvH.
hAsH hisHkIyAvieR pitAvH.
hisHkIyAvH mneyew
pitAvH.
mne EmAsieR pitAvH.
EmAsH EyAzIyAvieR pitAvH.
EyAzIyAvH eyeKAnYAvieRyM
sEhAdrAewyM pitAvH
(eyder bAbiElANi awim
kLAi ekAuEpAy kAlANitH.)
bAbiElANi awimtVM
wiyEzxM+
eyeKAnYAvH ezyIEylieR
pitAvH.
ezyIEy esbAEblieR
pitAvH.
esbAEb abIdieR pitAvH.
abIdH qlYAImieR
pitAvH.
qlYAIM EsArieR pitAvH

15

16

EsA sAEdAieR pitAvH.


sAEdAH KImieR pitAvH.
KIM qlIdieR pitAvH.
qlIdH qlIyAsrieR
pitAvH.
qliyAs mAeR pitAvH.
mA yAEAbieR pitAvH.
yAEAbH EyAEsPieR pitAvH.
EyAEsPH mRiyyew BAvH.
mRiy EyvieR mAtAvH.
Ey, isHev viLieu.
17

aen aAhAMmt dAvIdver


ptinAlu tlmRk. dAvId mt jn
bAbiElANiEl nAw kwe
kAlM ver ptinAlu tlmRk. jn
bAbiElAnYyiEl nAwkwe
mt isHvieR jnnM ver ptinA
lu tlmRkL@Ayi.
Eyis
H vieR jnnM
(lUeA. 2+1-7)
18

EyisHvieR mAtAvH mRiy


yi. EyvieR jnnmAytH
enyANH. mRiyyuM EyAEsPuM tilu
vivAhM niyici. qA vivA
hi mute tA gBiNiyAeN
mRiy aRiu. priAAvieR
ziyAlANv gBvtiyAytH. 19mRiy
yew BAvH EyAEsPH nl mxYnA
yi. ayA mRiyey jnmYi
nANM ekwA xHweil. atinAl
yA aveL rhsYmAyi vivAhi
niH o}ivAvA ElAcic@.
20
EyAEsPH tH ElAciEv kA
vieR dt sVpHni EyAEsPien
smIpic@. dt pRu, dAvIdieR
punAy EyAEsEP, mRiyey nieR
BArYyAyi sVIkriA ByEtil .
avLi vL i priAAvi
lUew AytANH. 21av orAi
jmL@M. nIyvnH EyevH EpriwNM.
av mxYer avew pApLi
ni riemtinAlANH Q EprH
nI av niEwtH.
22
kAvH vAcknilUew pR Q
kArYL@ew aM m}uvM vYmAk
vM sMBvic@. 23knYk gBi
NiyAkyM o pu jEmkyM
ec@M. av avnH AEv qH
EpriwM.* (eedvM nEAewAH, q
ANH AEvlieR aM.)
24
EyAEsPH NEA kAvi
eR dt pREpAel vic@.
knYk ... EpriwM rNi eyzA. 7+14.

mAyi 1:25-2:22

920
25

EyAEsPH mRiyey vivAhM k}ic@. mRi


y mken sviMver av avL@mA
yi eelMgikbiEleil. EyA
EsPH mknH Ey q Epriu.

p$itA Eyvien szi


eydYyiel EbEehmilANH Ey
piRtH. ehErAdAvu rAjAvAyi
kAlAyi aveR jnnM. Ey
vieR jnnEzxM ki}niM cil
p$itA eyzElmi v. 2p$i
tA jnELAw EcAdic@. eydArA
jAvAyi piR H qviewyANH? av
eR jnne kANi nM {
ku. nM ki}e kAzi
di { ku. { aven
nmsHkriA virivrANH.
3
eydew putiy rAjAvieniy
vAk eherAdArAjAvieR ecvi
yieli. aEhM asVnAyi. eyz
Elmiel qlA jnL@M asVrAyi.
4
ehErAdAvH qlA eydmhApuErAhit
AeryM zAOimAeryM viLic@i. i
sH jniAniritH qviewyAyiri
AemH ehErAdAvH avErAwArAu. 5a
v pRu, eydYyiel EbEehM
#Ami. tiev}ui vAck
Eti en q}utiyiuH.
6
eydYyiel EbEehEm, eydY
yiel -Li nIyAyiriM mK.
aet, niinieA BrNADip vM
av yi AEyliel qeR L@keL
nyiM.
mIKA 5+2

piIwH ki}niM v p$it


mAyi ehErAdAvH o rhsYEyAgM Ec
. av dYmAyi nM k smyM
k]tYmAyi ehErAdAvH avriniM #
hic@. 8 ati EzxM ehErAdAvH aver
EbEehmiElyciH avErAw pR
u, putAyi piR ieni
ssUHmM aEnVxik. keiyA
qEAw v pRyk. aEA qniM
ecH aven nmsHkriAmElA. 9p$i
tA rAjAvH pR EkEzxM aview
niM EpAyi. ki}k aEt n
e av vIuM ku. av n
ieR mAe piw. u
leM ver nM av
mi sric@. 10nM kti a
v hAdic@. sEAxM ekAH avew
mnSniRu. 11uAyi vIiEl
v v. av ien aveR
ayAy mRiyEyAewAM ku. p$it
A ieR mi nmsHkricH av
en rADic@. av iEvi ekA
uv sAn R. sV ni
EpvuM irivuM mM av zi
vi kA}Hcevc@. 12qA ehErAdAvi
eR awEH mwetH sVpHni
lUew eedvM av mRiyi@ ekAw
. atinA p$itA meAv}iyA
yi tL@ew rAjYLiEl mwiEAyi.

EyvieR mAtApitA aven


mi yImiEl ekAuEpA
13
p$itA EpAyi}iEA k
AvieR dt EyAEsPinH sVpHn
i tYeu. dt pRu, q}u
E! ienyM aveR aey
yM i mi yImiEl rewNM. eh
ErAdAvH ien aEnVxic@ wuM.
ehErAdAvH ien ekAl@vA #hi
H. ni suritrAeNH {A
pRyMver mi yImi tAmsiNM.
14
aekAH EyAEsPH q}uEH
ienyM aveR aeyyM i mi
yImiEl puReu. rAiyilAyi
av puRetH. 15ehErAdAvieR
mrNM ver EyAEsPH aview tAmsic@.
en kAvH vAcknilUew pR
itieR aM m}uvM vY
mAkvM sMBvic@. kAvH
en pRi, mi yIminiM
puRvvA {AeneR puen viLi
c@.*
ehErAdAvH EbEe
hmiel
ueL ekAl@
16
p$itA te vifHFiyAi q
H ehErAdAvH ku. ehErAdAvH vLery
DikM unAyi. atinA EbEeh
miluM um lLilum ru vy
Svery qlA ueLyM
ekAl@vA ehErAdAvH rvi@. u
piR k]tYsmyM ehErAdAvH p$itA
riniM #hici. aEA s
myM k}iH ru vxmAyi. atinA
ru vyiilu qlA ik
eLyM ekAl@vA ehErAdAvH rvi@.
17
atinA eedvM yiermYAvAcknilU
ew pR kArY sMBvic@.
18
RAmyielA zbHdM Ek@. krcili
eRyM kw d+KieRyM zbHdM.
RAEh teR uAyi vilpi
; avH zVsivAnAil;
kArNM avL@ew ik mrici.
yiermYAvH 31+15

EyAEsPuM mRiyyM mi yImi


niH mwi v
19
ehErAdAvieR mrNEzxM kAvi
eR o dt EyAEsPi sVpHni
tYeu. EyAEsPH mi yImilAyi
riEA}ANi sMBvictH. 20dt pR
u, q}uE! ienyM aey
yM i yi AEyliElH EpAkuk.
ien ekAl@vA micverAe
EA mric@ k}iu.
21
atinA EyAEsPH ienyM a
eyyM i yi AEyliEl EpAyi.
22
pE aeleyAsH aEA eydY
nAw BritAyi EyAEsPH Ek@. teR
pitAvAy ehErAdAvieR mrNe
wANH aeleyAsH rAjAvAytH. a
tinA aviEw EpAvA EyAEsPH
By. sVpHnilUew EyAEsPi a
mi

yImi ... viLic@ rNi EhAzy 11+1.

921
view EpAket niEzM kiiyi
. atinA EyAEsPH aviwM viH g
lIlEdzLiEl EpAyi.
23
EyAEsPH nseRH q #Ami
EpAyi tAmsic@. eedvM vAcknilU
ew pREpAel ArY sMBvi
c@. isH nseRyen viLiew
emH eedvM pRi.
sn
H ApkEyAhAeR vik
(meA. 1+1-8; lUeA. 3+1-9, 15-17
EyAh. 1+19-28)

smyM sHnApkEyAhA vH
sMgivA wi. eydYAEdz
iel mmiyiniANEhM sMgi
ctH. 2 EyAhA pRu, mAnsAr
ewvi, qeA sVrAjYmitA v
rvAyi. 3 sHnApkEyAhAeniyANH
eyzAvAck pRtH. eyzAvH
pRu.
mmiyinieAv ci vi
Lic@ pRy+ kAvinAyi v}ieyA
k; aveR pAtkeL EneryAk.
eyzAvH 40+3
4

EyAhAeR vO okErAmM
ekAuAiytAyi. EyAhA
kluekAu o ar aryi Drici
. evuiLikL@M kA@EtmAyi
EyAhAeR BNM. 5jn EyAh
AeR sMgM EkAeni. eyz
ElminiM eydYyiniM EyA
A ndiyew upAwilu qlAEdz
LiniM jneLi. 6 jn t
ecyHt pAp upRu. EyA
hA aver EyAAndiyisHnAnM
k}iic@?
7
EyAhA jneL sHnAnM k}ii
c@ekAi lEH aEnkM prIz
AM sdkYM v. aver kEA
EyAhA avErAw pRu, pAu
kEL, vvAniri eedvEkApi
niH repwA rA ni m
Riyi@ nkiytH? 8ni vAsHtvmAyi
mAnsAreu qtH niL@ew v
ikLilUew qw kANM. 9aAhAM
{L@ew pitAvANH qH sVyM pR
u puk}Aem ciiE. {A ni
ELAwpRy, aAhAmi meL Q
kl@kLiniM LvAvA eedvi
k}iyM. 10mr mRiA EkAwAli
yitA tARAyiri. nl Pl puR
ewviA oAErA mrvuM mRicH tIyiel
RiyewM.
11
ni mAnsAreuev evLi
ewA {A nieL evi
sHnAnM k}ii. qA qniEz
xM vv qEA ExHWnANH.
aveR ecH QvA EpAluM {A
EyAgYnl. av nieL priAA
vinAluM agHniyAluM sHnAnM k}iiM.
12
av DAnYe v]iyAA tARA
yivM. av nlDAnYe ptiri ni
M EvtiriM. nl DAnYM av teR

mAyi 2:23-4:7

aRyi niRyHM. pti kic@kLyM.


ekuEpAkA agH n iyi avn
kiyHM.
EyAhA Eyvien sn
H AnM
k}ii
(meA. 1+9-11; lUeA. 3+21-22)
13

smyH Ey glIlyiniM
EyAAndiryieli. av EyAh
AeR awv te sHnAnM k}i
iNemH vzYe@. 14qA tA
ati EyAgYnel pRyA EyAh
A mic@. EyAhA pRu, nI
sHnAnM vA qinH qeR aw
v? niiniH sHnAnM
Ev {AnANH.
15
Ey mRupwi pRu, tiEA
enyAyirie. nItiyAytH qlAM nAM
ecEH . atinA Eyvien
sHnAnM k}iiAemH EyAhA s
tic@.
16
Ey sHnAnM EzxM evi
niM kyRiv. kAzM RH eedv
ieR AvH o AvieR pi
teREm RivtAyv ku.
17
sVi nieA azrIri Ayi.
azrIri enyAyi, veneR
punANH. {Aniven sHEnhi. v
ni {A atIvsxHwnANH.
EyvieR ElABnM
(meA. 1+12-13; lUeA. 4+1-13)

anrM AvH Eyvien mmi


yiEl nyic@. aview pizAcieR
ElABne EnriwAnAyi av a
EAu nyietH. 2nAl dinrA
Ey oM Biciil. atiEzxM
avnH vlAet viz. 3 pizAcH Eyvi
en ElABiiA qi. pizAcH pR
u, nI eedvpueni Q kl@ kELA
wH amAvA kli.
4
Ey avEnAw mRupwi pRu, ti
ev}ukLi en q}uteiuH,
mxYen jIviitH aM mAml.
eedvieR tivAyilUew puRv
oAErA vcnilumANH avew jI
v yiciritH vnM 8+3
5

anrM pizAcH Eyvien vi


ngrmAy eyzElmiEl nyic@. pizA
cH Eyvien eedvAlyi vLer y
oriw nii. 6 pizAcH pRu,
nI eedvpunAeNi tAE}Au cAwk.
qeA tiev}ukLi en
q}uteiuElA,
eedvM teR dtAErAw kliM, av
ew eekk nieR ryHeM, ni
eR kA pARyiliwiA viDM nie
piwiM.
sIn 91+11-12
7

Ey mRupwi pRu, tiev}uk


Li en wi q}utiyiuH,
nieR kAvAy eedve nIeyA
riluM prIitH.
vnM6+16

mAyi 4:8-5:12

922

anrM pizAcH Eyvien o vli


y yrm mlyiEl ekAuEpAyi.
pizAcH Eyvien ElAkiel qlA
rAjYL@M kANic@. aviwLiel mh
Ay kArYL@M kANic@. 9pizAcH pR
u, nI qe nmsHkricH rADicA
Q ketlAM nin {A trAM.
10
Ey pizAciEnAw pRu, sAA
En qe vi@EpAk, tiev}ukLi
eney}utiyiuH,
kAvAy eedve ni rA
Dik. aven mAM Esvik.
vnM 6+13
11

pizAcH Eyvien vi@EpAyi. a


EA tAM dtA vH Eyvien
pricric@.
Ey glIlyi teR
vnM rMBi
(meA. 1+14-15; lUeA. 4+14-15)
12

EyAhA twvilAe@ q Ey
Ek@. atinA Ey glIlyiEl
mwi. 13av nseRi tiyil.
glIlwAkinw kPM
q ngriEl EpAy Ey aview
tAmsic@. esbUlUeRyM nPHtAliy
ewyM EdzmANH kPM. 14eyzA
vAck pR niREvAnAyi
av ecyHttH. eyzAvAck
pRu,
15
smiEl v}iyi EyAA
ndiyew mRukryi esbUlUeRyM
nPHtAliyewyM EdzM, jAtikL@ew glI
l EdzM
16
Q L@k ilAyi (pAp
i). pE av o mhtHkAzM k
u+ zvRuEpAel Q Edz
H vsi L@kL@ewEm kAzM
dic@.
eyzAvH 9+1-2
17

aEA mt Ey sMgiA
wi. avnienyANH sMgictH,
mAnsArewvi, qeA sV
rAjYieR vrvAyi.
Ey cil zixYAer tirew
(meA. 1+16-20; lUeA. 5+1-11)
18

Ey glIl kwIrwi nw
kyAyi. ziEmA (peAsH) ae*
yAsH qI sEhAdrAer av ku.
mIpiwArAy av kwli vlvI
kyAyi. 19EypRu, v,
qe agmi. {A nieL vYtY
sHtrAy mIpiwArAAM. nieL
{A L@kLA mI piwivrA
AM. 20ziEmAM ae*yAsuM w vl
k EpicH aven piw.
21
Ey glIlwIrwiy t
eR nw@ w. esebdiyew mLA
y yAEAbienyM EyAhAenyM
av ku. av pitAvAy esebdi
EyA ewAM vilAyi. av mI
piwiA vl okyAyi. av
av ErAw tEAewAM vrA klic@.

22

ati nA sEhAdrA w
tL@ew pitAvienyM veyM
EpicH Ey vien piw.
Ey pWiikyM ErAgzAi
vkyM ec@
(lUeA. 6+17-19)
23

Ey glIlyieluM sric @ .
av eydikLi pWiikyM
sVrAjYieR suviEzxM sMgi
kyM L@kL@ew qlA vYADik~M ErA
gL@M suKewkyM ecyHt. 24Ey
vieniy vAk suRiyyi
eluM pr. ~k ErAgikLAyver
eylAM aveRyw ekAuv. ErA
gik plviDilu ErAgL@M, Evd
nymvrAyi. cil vliy Evd
nyAyi. ciler pizAcH bADi
ci, cilH apsHmArM bADici
, cil tLvAtErAgikL@mAyi.
Ey qlAveryM suKewi. 25aEn
kMEp Eyvien piw. av glI
lyiniM edeAli (p ngrEd
zM)yiniM eyzElM, eydY, EyA
Aner qI wLi nivrA
yi.
Ey jneL pWii
(lUeA. 6+20-23)

aview vlieyA jne Ey


ku. atinAlv mlmkLiEl ky
Ri . aveR zixYA aveR
smIpEv. 2Ey jneL pWii
c@. av pRu,
3
IyAvzY t eR Ev
NemRiyv BAgYvAA eedvrA
jYM avtANH.
4
EA d+Kiv BAgYvAA eed
vM aver sxHwrAM.
5
vinItrAyv BAgYvAA av
vAgHd mi lBiM.*
6
qlAimpri nIti kAMiv
BAgYvAA, eedvM aver pU sMt]
pHtrAM.
7
muvErAw kN kAuv BAgY
vAA, av kN lBiM.
8
mn+iyv BAgYvAA, av
eedvsiDiyielM.
9
smADAnM Av BAgYvAA,
eedvM aver teR puAer viLi
M.
10
n ecyHtiH pIFyBviv
BAgYvAA, sVrAjYM avtANH.
11
L@k nieL dxikyM pIFi
ikyM ec@M. qe niLgmi
qtinA av nietier
qlA tiyM kLvAyi pRykyM ec
@M.qA L@k aen ec@EA
ni BAgYvAA. 12ni ni
kyM ahAdikyM ec@k. o vliy
tiPlM sVi nieL kAiri
. ni mu vAckErAwM
L@k en ecyHtiuH.
vinItrAyv ... lBiM rNi sI.37+11

923
ni @M kAzvumA
(meA. 9+50; lUeA. 14+34-35)
13

ni miyew A. qA
i atieR sVAd nxHweA oi
M atieR lvNtVM tiric@ nkAnA
vil. atieR lvNtVM nxHwmAyA
@ pie oiM ekAtAtAM.
a vliecRiyewkyM cvii nw
ewkyM ec@M.
14
ni ElAkieR kAzmANH. m
lmkLi niie ngrM mRc@ ev
AnAvil.15M viLH pAinwiyi
evARil. av viLH Emzyi evM.
aEA vIiel qlAvmAyi a
kAzM ecAriyM. 16aEpAel ni
muv kAzmAkNM. ni ec@
nl kArY muv mAt]kyAM
viDM vik. sVnAy ni
L@ew pitAvien L@k sHtiM viDM
jIvik.
EyvuM p}y niymvuM
EmAezyew nYAymANeEyA
vAckAew pEdzeLEyA nzii
AnANH {A vetH ni kt
tH. avew pEdzeL nziiAnl
vtH. avew pEdzeL sAk
mAAnA {A vtH. 18{A niELA
w stYmAyi pRye. miyM sVvuM
kwEpAM ver nYAymANielA
mAvuM vril. qlAM sMBvic@ k}iy
vErM ati vipui vYtYAsM
EpAluM sMBviil. 19aDAnem EtA
i klnwi asriNM. er
iluM niymiel vuM aDAnmAy
klney nirsikEyA atsri
etH muver pEdzikEyA ec
yHtA av sVrAjYi vuM
niArnAyi ktewM. qA nYAy
mANM asrikyM atsri
A muver pEdzikyM ec@
v sVrAjYH vliyvnAyi kt
ewM. 20{A niELAw pRy, zA
sHimAerAL@M prIzAerAL@M emc
e DAxHWAnM niAvNM.
aeli ni sVrAjYE
EvznM kiil.
17

EADei Ey
eryM ekAltH.* ekAlyALiey
niymAs]tmAyi EnriwNM q pu
vErAw kliciutH niRiyAm
ElA. 22qA {A niELAw pRy.
muvErAwH EADmtH. qlAvM niL@
ew sEhAdrArANH. muvErAw EkApi
venyM niymM piwiwM. ni
meAven niicAluM nieL eyd
smiti viDiM. meAven ni vi
fHFi qviLicA ni nrkI
yi ptiM. 23nI eedvi kA}Hcv
sH nEA nieR shjIvikeL
oAk. ni kA}HcvsH yAgpIW
21

mAyi 5:13-36

i vyHEA niL@ew sEhAdr


niELAw piNmeH oAicA
24
kA}HcvsH yAgpIWievciH EpA
k. EpAyi ayAL@mAyi w rmYtyilA
k. qiH tiric@ vH kA}Hcyi
k.
25
niL@ew zu nieL EkAwti kyu
EA avmAyi cAilAkuk.
EkAwtiyiEl EpAM mEte a
en ec@k, aTvA ayA nieL nYA
yADipen liEcAM. nYAyADip ni
eL twvilAEtiElAyi Bwen
liEcAM. 26ni m}uvM ekA
wtIAet ni EmAcnM kii
elM {A niELAw pRy.
eelMgikpApei Ey
vYBicritH* q kln aver
aRiyictH niEkiuH.28pE {A
niELAw pRy+ eelMgikmAy pApM
ecNem zEyAew eriluM o
OIey EnAiyAe ayA
OIymAyi Xdyi pApM ecyHt
k}iu. 29niL@ew vlkH o pApM
ecA kArNmAyA a pRiecRiy
k. zrIrM m}uv nrki EpAti
luM EBdM orvyvM nxHwewtANH. 30ni
L@ew vleek pApM ecA kArN
mAyA a eviLyk. m}uv zrIr
vuM nrki EpAtiluM EBdM orvy
vM nxHwewtANH.
27

vivAhEmAcnei
(mA. 19+9; meA. 10+11-12; lUeA.16+18)
31

BArYey Epiv avH


vivAhEmAcnpM ekAwNM* qH
avErAw pRiuH. 32qA {A
niELAw pRyu, BArYey Epi
v aveLeAH vYBicArM eci
kyANH. av vYBicAriNiyAeNi
mAEm aveL EpiAvU. Epi
eveL vivAhM k}ivM vYBi
cAriyANH.
vAgd
H AneLi
ni orA vAgH d AnM nki
yA aetAriluM lMGitH. kA
viEnAw vAgHdAnM pAlik* qM
pUvikErAw pRiutAyi ni
EkiuH. 34qA {A pRy ori
luM stYM ectH. sVieREpri
vAnktH. qeA sVM eedv
ieR siMhAsnmANH. 35miyew Epri
luM vAgHdAnM nwtH. qeA mi
eedvieRtANH. eyzElmieR Epri
luM vAgHdAnM nwtH. qeA atH
eedvieR ngrmANH. 36sVM ziri
eR EpriluM zpTM ectH. niL@ew
o mwiyi} kRuivAEnA, evL@i
33

vYBicritH ... EkiuH rNi puR. 20+14,


v 5+18.
BArYey ... ekAwNM rNi v. 24+1

e r y M e k A l
tH rNi puR.20+13, v.
5+17.

n i . . . p A l i k rNi ElvY. 19+12,


sMKY 30+2, v.23+21.

mAyi 5:37-6:18

924
37

vAEnA niAvil. aEt qH ec


Avu kArYei mAM pRyk. at
lAv al qM. tilumDimet
lAM tiyini vtANH.
qti nili enRicH

dAnM ec@ rhsYmAyiAk.


ni ec@tH muv aRiytH.
4
a rhsYmAyi EvNM. ni rhsY
mAyi ec@tH niL@ew pitAvi
kANAM. av nitinH tiPlM
nkyM ec@M.

(lUeA. 6+29-30)
38

kinH kH, pli plH,* q


avErAwM pRiuH. 39qA {A
niELAw pRy. dxHwEnAw ecRu
nitH. eriluM niL@ew vle
eckiH awicA tiriu niL@ew
we eckiwH av kAieAwk.
40
nietier EkAwtiyi EpAyi
niL@ew AyM EnwA miven
niL@ew EmAyvuM qwA a
vdik. 41o o nA}ik nwA
nieL nibitnAiyA avEnA
ewAM ru nA}ik nwk. 42niELAw
EcAdiv ekAwk. niLi
nieeiluM vAyHp vAA v
v a nirsiyHtH.
qlA veryM sE
H nhik
(lUeA. 6+27-28, 32-36)
43

nieR ayAren sHEnhik*


qM zuvien evRuk qM pR
tH ni EkiuElA. 44qA
{A pRy, niL@ew zueL sHEn
hik. nieL EAhivAyi
Aik. 45niLen ecyHtA
ni sVnAy niL@ew pitAvi
eR yTA sAnLAyiriM. ni
L@ew pitAvH dxHwM zixHwM Evi
sUrYen dii. nlvM dxicv
MEvi av m}epi. 46ni
eL sHEnhiver mAM ni sHEn
hicA tiPlM kiukyil. A
EpAluM aen ec@M. 47niL@ew sHEn
hiter mAEm ni zMsi q
ei ni muverA ouM emc
ml. eedvciyilAv EpAluM a
en ec@H. 48atinA ni sV
nAy niL@ew pitAvienEAel
pripUrAyiriNM.
yTA dAnM
sUicirik! nl ec@EA
a mxYew mi evcAkAti
rik. eriluM kANAEvi ec
tH. aen ecyHtA sVnAy
pitAvH niH t tiPlM nkil.
2
ni pAv dAnM ec@
EA a viLic@pRytH. kpwBi
AerEAelyAktH. av dAnM ec@
EA L@k aRiyA kAhLM m}M.
av eydikLiluM v}iyiluM
evcH ecAnA tAlrYM. muv t
eL bmAniAnv #hi.
{A pRy+ av aEAE} sAnit
rAyiri. 3 atinA ni pAv

kinH ... plH puR. 24+21, ElvY. 24+20, v.19+21.


k
nieR ayAren sE
H nhik rNi
ElvY 19+18.

Aneyi
(lUeA. 11+2-4)
5

kpwBerEAel AitH. ey
dikLi niH L@k kAek
ci AiAnANvixHwM. {A
niELAw stYmAyi pRyAM. av
tiPlM lBic@k}iu. 6ni A
iEA mRiyi kyRi ktk
awciH ad]zYnAy niL@ew pitAvi
EnAw Aik. rhsYmAyi ec@
M niL@ew pitAvinH kANAM. av
ni tiPlM nM.
7
ni AiEA eedve
aRiyAverEAelyAktH. ami
lA kArY viLic@pRykyANv
ecARH. aen AitH. t
aEnkM kArY pRytinA eedvM
teL viemANv ktH .
8
averEAelyAktH. ni Ev
eteH niLAvzYewti mu
te niL@ew pitAvinRiyAM. 9ati
nA AiEA en Ai
NM+
sVnAy {~ew pitAEv,
ayew nAmM primAyiriENEm.
10
ayew rAjYM vErNEm, ayew
xH w M sVielEAel miyiluM
AEkNEm.
11
Ev hArM te {
nEkNEm. 12{ {ELAw etu
ecyHtvErAw miEAel {L@ew
pAp epARuENEm.
13
{eL priEzADnk viEDyrA
Et; dxHwnini {eL riE
NEm; ElABn {eL vzMvd
rAEt. 14muv niELAw ecyHt
etuk ni micA sVnA
y niL@ew pitAvH niL@ew etukL@M
miM. 15qA niELAwH etu ecyHt
vErAw ni micieli sV
nAy niL@ew pitAvH niL@ew etuk
L@M epARuil.
pvAsei
pvsiEA vAwiy mKM kANi
tH. kpwBrANH aen ec@k.
t pvsikyAeN muver
EbADYewA av mKM vik]tmA
M. {A niELAw stYmAyi pRy,
av tL@ew tiPlM lBic@ k}i
u. 17atinA ni pvsi
EA srAyirik. mKM k}uk.
18
aEA ni pvsikyAeNH
M aRiykyil. qA azYnAy
niL@ew pitAvH mAM ni rhsY
mAyi ec@tien aRiykyM t
tiPlM trikyM ec@M.
16

925
eedvmANH DneA DAnM
(lUeA. 12+33-34; 11+34-36; 16+13)
19

Q miyi niAyi o niDiyM


sAditH. kIwL@M, uM avey
nziiM. kA niL@ew BvnM EBdi
cH ni etlAM ekAuEpAM. 20a
tinA niL@ew niEp sVi
lAke. kIwL@M uM a nzii
il. kAH akkwH a ekA
uEpAkAmAvil. 21niL@ew niEpM
qviewyAENA, niL@ew XdyM aview
yAyiriM. 22kH zrIrieR viLA
NH. niL@ew kH nleti niL@ew
zrIrM m}uv kAzM niRiriM. 23m
RicH cI kkLA niL@Eweti
zrIrM m}uv u(pApM) vYApictA
M. niiel kAzM te AeNi
H sAmAytAyiriM.
24
oEr smyM rH yjmAnAer Esvi
A mAvil. av o yjmAnen
evRuH rAmen EsviM. aeli
orAeL agmikyM meyAeL Epi
kyM ec@M. atinA oErsmyM pN
eyM, eedveyM EsviA ni
Avil.
eedvrAjYM dYM
(lUeA. 12+22-34)

mAyi 6:19-7:13

eedvrAjYvuM eedvnItiymANH. qA
ni Evetl A M lBiM. 34ati
nA nAeLeyi tH NH W ewAtiri
k. oAErA divsiM mtiyAy ati
ERtAy ELzL@AvuM. nAELH ati
eR vYTkL@AvuM.
muver viDitieni
(lUeA. 6+37-38, 41-42)

ni muver viDiAtiA
eedvM nieLyM viDiil. 2ni
muver viDicA aEt EpAelte
eedvM nieLyM viDiM. ni mu
v n mAH niM lBiM.
3
niL@ew ki kiw EkA kANA
et niL@ew sEhAdreR kiel krwH
kAetH? 4{A nieRkiel kr
wH qwe? qH ayAELAw EcAdi
etekAH? dYM sVyM EnAk. 5 ni
L@ew sVM kiel EkA qw
kLyk. aEA nin sEhAdreR
kiniH krwH qwkLvA vY
mAyi kANAnAvuM.
6
vimAyv nAyHeRiu ekAw
tH. av tiriu nieL mic@
uukLAM. niL@ew mk p
ikeRiu ekAwtH. av a
cviiemtiM.

25

atinA {A niELAw pRy,


jIviEtinAyi q tiNemM,
wiNemM oAH vYAleEw.
zrIri aNiEy vOeRi
EcAM d+KiE. hArEA
DAnM jIvitmAN.H zrIrM vOeLA
DAnmANH. 26Q pikeL EnA. av
vityHil, ekA@il, pAy
Li hArM niRc@evmil. qA
sVnAy niL@ew pitAvH av
yH hArM n. niRiyiEl
pikELA vilevrA nieL
H . 27vYAleekAH jIviti
orlsmyemiluM ieywA ni
Avil.
28
qinA ni vOeLecA
li tHNHWewtH? vyliel pUeL
EnA. av vLeteney EnA
k. av aVAniil. vOL@
Ail. 29qA pULielAi
enEAel aNieAA mhtVEmeR
yAyi zElAEmA EpAluM k}ii
il. 30eedvM vyliel pul@keL
en aNiyiecA. pul@
kLAke vLkyM nAeL tIyiel
RiyewkyM ec@M. atinA eedvM
tIcyAyM nieL aNiyiecAem
Riyk, al M vizVAsemilumiEl !
31
vYAlewtH. {Aen tiM? {A
en wiM? {Aen DriM? q
eAM pRykEyA av kAMik
EyA ectH. 32eedve aRiyAv
rANH vyHAyi d+KiyHk. vYAl
ewtH, qeA sVnAy ni
L@ew pitAvinRiyAM nieeA
e EvNemH. 33ni dYM EtEwtH

vzYm nirrM EcAdik


(lUeA. 11+9-13)
7

nirrM EcAdik, eedvM ni


tM. nirrM aEnVxik, ni ke
M. nirrM muk, vAti niAyi
RewM. 8aet nirrM EcAdiv
nH kiuM. ov wcyAyi aEnVxi
cA av keM. wcyAyi mu
v vAti RewM.
9
niLilAeiluemAe puA
ElA. niL@ew mk aM EcAdicA
ni av kl@ ekAwEmA? l!
10
aTvA av o mI EcAdicA ni
Lv pAien ekAwEmA? l! 11ni
eedveEAelyl; dxHwrANH. q
iluM ni EpAlumRiyAM sVM
u nlEt ekAwAvU qH. a
EA sVnAy niL@ew pitAvH
tEAw EcAdivH nl dAneL
te ekAwemtinH sMzyM Ev.
vuM DAn niymM
muv niELAwH qen epmA
RNemH ni kEvA aEpA
el avErAwM epmARuk. EmAezyew
nYAymANieRyM vAckew
pEdzL@ewyM amANitH.
12

sViEl v}iyM
nrkiEl v}iyM
(lUeA. 13+24)
13

wiy vAtililUew Evzik,


kArNM a sViEl vAtilA
NH. nrkiEl vAti vItiEyRiy
tANH. aDikM EpM v}iEpA.

mAyi 7:14-8:16

926

14

qA jIvniEl v}i wiy


tANH. a vLer dmvumANH. cil
mAEm a keZ.
muvew ecyt
H ik ik
(lUeA. 6+43-44; 13+25-27)
15

kvAckAer
sUik.
av wieR Evxi nieL smI
piM. qAlv yTAi ecA
yHeLEAel apkwkArikLANH. 16av
ew vikekAH niLver mn
ilAM. cIyAL@keLAril@M n
ecil, mwi miri AkA
EpAel. e{riiliniH ai}
mAkARil. 17aEpAel, nl v]
nlPlM tM. cIv] cIPl
vuM. 18o nl v]M dxic PlmuAil.
dxic v]M nl PlvumAil. 19nl
PlmAA v]eLlAM evi tIyi
elRiyewM. 20avA PleL
eAH ni Q kvAcker mn
ilAM.
21
{Anvew kvAeN pRy
verlAM sVrAjYi Evziyil.
sVnAy qeR pitAvieR xHw
msric@ ec@v mAEm sVrA
jYi Evzi. 22avsAn divsM
plM qEAw pRyM, kAEv, {
ninAyi sMgiciEl? ninAyi
teL o}iikyM nirvDi vIrY
vik vikyM ecyHtiEl?
23
aEA {A avErAw vYmAyi pR
yM, qeR smIpniH kwEpA.
ni aDM vivrANH .
{A nieL oriluM aRiiil.

Ey ayAeL sHpzic@. av pR
u, qni nie suKewNM,
suKew? w te ayAL@ew xHW
ErAgM mARi. 4 qiH Ey ayAELAw
pRu. sMBvicetAM ErAwM pRy
tH. qA nI EpAyi nie puErAhi
t kANik. EmAez kliciri v}i
pAwk k}ik. atH jni o etLi
vAyiriM.
ztADipeR Esvken
suKew
(lUeA. 7+1-10; EyAh. 4+43-54)
5

Ey kPmiEl EpAyi. av
ngriEl EvzicEA o ztA
Dip aven smIpicH shAymBYi
c@. 6 ayA pRu, kAEv, qeR
B]tY vIi ErAgzyilANH. pvAtM
piwic avnH kw EvdnyH.
7
Ey ayAELAw pRu, {A
EpAyi aven suKewAM.
8
ayA mRupwi pRu, kAEv
qeR Bvni aey sVIkriA
{A EyAgYnl. qeR B]tY suKmAM
qH aH klikEy EvU. 9 {A
aDikArikLAy meArAH kI}HevnA
NH. qni kI}iluM BwAH. avrielA
rAELAwH {A EpA q pRAlv
EpAM EveRAvEnAwH v q pR
Alv vM. meAvEnAwH qei
luM ecA pRAlv ec@M. wAet
qeR B]tYM qe asri.
en ec qH {A qeR B]tYEnAw
pRA av pREpAel ec@M.
ninM en aDikArziyee
niRiyAM.
10
viEvkzAliyM vifF
H iyM
EkH Ey atHButeu. av
(lUeA. 6+47-49)
tEAewAmAyivErAw pRu.
24
{A Q pRyetlAM Ekk {A niELAw stYmAyi pRye, Q
yM asrikyM ec@v bui mxYnANH {A yi AEyli EpAluM
mAenEAelyANH. av pARyi teR ver kiu vuM vliy vizVA
vIw pNi. 25m}yM eveAvumA si. 11plM ki}niM pwiARu ni
yi. vIwiEm kAwic@. pE vIwH M vM. av sVrAjYi aA
vINil, qeA a pAREm pNi hAmiEnAwM yisHhAiEnAwM yAEAbi
tiri. 26qA {A pRy Ek EnAwemAmiH BiM. 12qA rAjY
iuM asriAv vifHFieyEA ieR wmAvkAzM niipHtmAyi
elyANH. av mNli vIwpNi. riEv puRe iElH qRiye
27
m}yM eveAvumAyEA kA wM. aview av EvdnekAH kryk
wicH aveR vIwH vliy zbHdEAew yM pl@ e{rikyM ec@M. 13anrM
nil vI.
Ey ztADipEnAw pRu, vIiEl
28
Ey etlAM pRu k}iEA EpA. nI vizVsiEAel nieR
jn aveR pEdzi atHBut B]tY suKewM. aEtsmyH B]tY
eu. 29Ey pWiictH avew zAOi suKeu k}iu.
mAerEAelyl. Ey pWiictH aDikA
aEnkM Eper suKew
rmvenEAelyAyi.
(meA. 1+29-34; lUeA. 4+38-41)

Ey ErAgiey suKew
(meA. 1+40-45; lUeA. 5+12-16)

Ey mlyiRiv. aEnkMEp a
ven piw. 2xHWErAgiyAy o
rALEA aven smIpic@. ayA Ey
vi mi nmsHkriciu pRu.
kAEv, nI #hievi q
e suKewA zi ninH.

14

Ey pEAsieR vIiEl EpAyi.


pEAsieR aAyiy kw pni
piwic@ kiwkyAyi. 15Ey avL@
ew eek sHpzicEA avL@ew pni
mARi. aEA av q}uEH aven
Uxic@.
16
a eevErM jn opAw
Eper aveR smIpM ekAuv. av

927
erlAM tM bADicvrAyi. Eyvi
eR vcnLilUew t aver viu
EpAyi. ErAgM bADic@ v qlAveryM
av suKewi. 17eyzAvAck
eR Q vAk niREvAnANvni
ecyHttH.
av new ErAgeL vhic@. n
ew EvdnkeL av mki.
eyzAvH 53+4

Eyvien agmi
(lUeA. 9+57-62)
18

qlAvM tni uM wiyiri


tAyi Ey ku. atinA Ey teR
ayAyikELAwH mRukryiElH EpAkA
jH{Apic@. 19aEA o zAOi Ey
vien smIpic@ pRu, ErA aH
qviewEAyAluM {A aey ag
miM. 20Ey ayAELAw pRu, Ru
A pAA mALL@H. pik
wH. qA mxYpunH tl cA
yHA oriwvumil.
21
EyvieR zixYArielAv pR
u, kAEv {A EpAyi dYM q
eR aeR zvM mRvu ece qiH
aey piwrAM.
22
qA Ey avEnAw pRu, q
e agmik. mricv tL@ew mri
cver sMsHkrie.
Ey ekAwAien twy
(meA. 4+35-41; lUeA. 8+22-25)
23

o viyi kyRiy Eyvien zi


xYA agmic @ .24vi tIrM vi
EA o ekAwAH uvIzi. tirmAl
k viey mwi. pE Ey RukyA
yi. 25zixYA Eyvien Ni.
av pRu, kAEv, {eL ri
, { mu. 26Ey mRupwi pR
u, qinA ni EpwitH?
ni vizVAsM RvANH. anrM
Ey q}uEuniH kAiEnAwM tirmAl
kELAwM awA klic@. kAu nilc@.
kw vLer zAmAyi mARi.
27
av atHButeu pRu, qeA
mxYnANiEhM? kAuM kwluM Eh
e asri!
Ey teL o}i
(meA. 5+1-20; lUeA. 8+26-39)
28

Ey twAkieR mRukryi gdEr


new nAieli. aview ruEp Ey
vien smIpic@. aver t bADi
ci. av zvlRkiwyilANH
vsicitH. av vLer apkwkA
rikL@mAyi. atinA klRyew
awwi M v}i EpAkA k
}iiil. 29av Eyvien smIpi
c@ nilviLic@, eedvpuA, nin {
eLeAeA EvtH? {eL kA
lmAMmE EBdYM ecAnAENA nI vi
ritH? 30avew alM akelyAyi
o vliy piM EmyAyi.
31
t EyviEnAw yAcic @ , nI

mAyi 8:17-9:12

{eL vri nieA}iic A Q


piiiElH ayENEm.
32
Ey avErAw pRu, EpA. t
Q mxYer viH pii
Evzic@. piM mlmnukLi ni
HcAwi twAkiel evi mic
.33pie EmyHciv ByH
oAwiEAyi. av ngriecH t
bADic L@kH sMBvictH q
l A M pRu. 34ngrvAsikLAek Ey
vien kANAeni. aven kEA
av avEnAwH #AmM viuEpAkA
aEpic@.
tLvAtErAgiey Ey suKew
(meA. 2+1-12; lUeA. 5+17-26)

Ey viyi kyRi mRukryilu


teR sVM ngriEl EpAyi.
2
tLvAtM bADic orAeL cil aveR
mi ekAuv. ayA o kiw
yi kiwkyAyi. avew Rc
vizVAse Ey mnilAi. av
ErAgiEyAw pRu, yvAEv, sEAx
vAnAyirik. nieR pAp epARu
eu.
3
zAOimAri cil Eku. av
prsHprM pRu, yA eedveEA
el sMsAri. eedvEdAxmEl tH.
4
avew iliriH EyvinRiyAM.
atinAlv pRu, qinANH ni
Lien dxickArYLAElAcitH?
5
nieR pAp epARueiri
q pRyEtA, q}uEH nw q
pRyEtA qL@M? 6 mxYpunH mi
yi pAp epARuA aDikArm
eH {A ni etLiyic@ trAM.
qiH Ey ErAgiEyAwH pRu, q}u
EH nieR kiwymAyi vIiEl EpA
. 7 ayA q}uEH vIiEl EpAyi.
8
kvri ByM niRu. eny
mxYH kArm zi nkiy
tinH av eedve sHtic@.
Ey mAyiey tirew
(meA. 2+13-17; lUeA. 5+27-32)
9

Ey aviwM viu EpAkyAyi


EA mAyi qEp eL ku.
mAyi Aew kArYAlyiliri
kyAyi. Ey avEnAw pRu,
qe agmi. aEA mAyi
q}uEH Eyvien piw. 10Ey
mAyiyew vIi BNM k}ikyA
yi. aEnkM AM mu dxic
AM EyviEnAwM zixYAErAw
emAmiH BNM k}ic@.11Ey av
ErAewAiH hArM k}itH tA
M prIzA ku. av EyvieR
zixYAErAw EcAdic@, qA niL@
ew Q irivukAewyM mu
pApikL@ewyM ewyiAhArM k}i
tH?
12
prIzA pRytH EyEku. av
prIzAErAw pRu, ErAgYmv
H eevdYen vzYmil. ErAgikANH

mAyi 9:13-10:1

928
13

eevdYen vzYmtH. {A niELA


w cil kArY pRyAM. atieR a
M EpAyi pWi. qni yAgM k}iE
. {A mxYew wyi dy kAMi
* nlver NiAnl {A v
tH, pApikeL NiAnANH {A v
tH.
Ey mu eyderEAelyl
(meA. 2+18-22; lUeA. 5+33-39)
14

aEA EyAhAeR zixYA Ey


vinwei. av EyviEnAw
EcAdic@, {L@M prIzAM plEA}uM
pvsiARuH. pE nieR zixYA
qApvsiAtH?
15
Ey mRupwipRu, vivAhEvL
yi mNvAL ewyEA aveR
ukA d+KiARil. pE mNvAL
avew mYi ni kew sm
yM vM. aEA suX d+KiM.
smyM av pvsiM. 16orA
p}yvOiel dVArmwyHA putiy
vOiniM o kxNM kIRieyw
ARil. aTvA ayALen ecyHtA
iEc NikIRukyM dVArM vlutA
vukyM ec@M. 17aEpAel putiy
vIH M p}y vIusikLi
o}ic @ evARil . qekAeA
siepAi vIu puREeA}uk
yM vIusi kIRiEAkkyM ec
@M. qA putiy vIH putiy si
kLielA}iARuH . aEA vIuM
siyM nAyiriM.
mric epiey jIvii,
ErAgiNiey suKew
(meA. 5+21-43; lUeA. 8+40-56)
18

Ey etlAM pRuekAiriEv
eydiyiel o BrNAr aven
smIpic@. av Eyvi mi nmi
ciH avEnAw pRu, qeR mk
alMmH mric@. pE au vH av
L@ew Em eekevcA av vIuM
jIviM.
19
Ey q}uEH ayAL@ew ewEAyi.
aveR zixYAM aven piw.
20
pu vxmAyi r Avm o
OIyAyi. av EyvieR
piAeleyi aveR vsHieR
kI}HBAgM sHpzic@. 21avRiyAmAyi
, qniveR vsHi etAwAnA
yA qeR ErAgM suKewM.
22
Ey tiriH aveL EnAi. av
pRu, alEyA iye OIEy ni
eR vizVAsM nie suKewiyiri
. sEAxik. w OI q
}uEu ni. aEA av suKeu.
23
Ey BrNArEnAewAH ayAL@ew
vIieli. aview zvsMsHkArAH
pAwver ku. cil i mricti
kryAyi. 24Ey pRu, mARi
ni, Q epi mriciil. av
Ruk mAmANH. qA L@k Ey
qni...dy kAMi rNi EhAEz. 6+6.

vien prihsic@. 25L@keL puRi


Riy EzxM Ey iyew mRiyi
kyRi. av epiyew krM #hic@.
wte av q}uEkyM ec
yHt. 26Q vA EdzmAek vYApi
c@.
wt Eper suKew
Ey aviwM viuEpAkEv ru a
A avenagmic@. av Re pR
u, dAvIdpuA, {ELAw kNkA
ENEm, 28Ey akE kyRiyEA
aM ewyRi. Ey avErAw EcA
dic@, ni kA}Hc tiric@trA qni
k}iyemH ni vizVsi
EvA?
av mRupwi pRu, aEt kAEv,
{ vizVsi.
29
aEA Ey avew kkLi
etA@ekAu pRu, ni kA}Hc
trA qni k}iyem ni vizV
si. aen sMBvie.
30
aEA avew kA}Hc zi vIu
kii. Ey av zmAy mRiyi@
nki. av pRu, tAErAwM pRy
tH. 31pE av puREpAyi Eyvi
eniy Q vA EdzmAek
pri.
32
ruEp EpAkAenAuEA
cil meArAeL EyvieR aw ekA
uvi. tM bADicitinA
ayA miAnAmAyiil. 33Ey
ayALiniM te Riviu. a
EA ayA sMsAriAnAyi. L@
k aMviu ekAu pRu, en
y sMBveLAM { yi AEy
li oriluM kiil.
34
qA prIz pRu, tL@ew
EntAvu ekAw zi ekAANvni
ec@tH.
27

jnELAwH ak EtA
Ey qlA ngrLilUewyM, #Am
LilUewyM, eedvrAjYeiy su
viEzxM criikyM ecyHt. qlA
viDilu avztkL@M ErAgL@M a
v EBdmAkyM ecyHt.
36
EyvinH jne kEA av
ErAwH akEtAi. kArNM, av vYA
lrAyM nihAyrAyM kANeu. w
ynilA ipeEAel anAT
rAyi av.
37
Ey zixYAErAw pRu,viLvH
DArALM H. qA viLevwvrA
ke RvuM. 38viLvH eedvinvkAz
etANH. wt pNiAer aycH viL
evwi shAyiA avEnAw A
ik.
35

Ey aeAst
H lAer
sMgiA viw
(meA. 3+13-19; 6+7-13; lUeA. 6+12-16; 9+1-6)

10

Ey teR p*u zixYAeryM


viLic@ i. aAA Em

929
luM, aver o}iEcAwiiAm zi
av av nki. qlAviD ErAg
L@M EBdmAA av av zi
nki. 2 p*u aeAsHtlA vrA
yi. ziEmAen pEAsH, aveR
sEhAdr ae*yAsH, esebdiyew
pu yAEAbH, aveR sEhAdr
EyAhA 3PilieAsH, beAelA
mAyi, EtAmAsH, irivukArnAy m
Ayi, aPAyew pu yAEAbH,
tAyi; 4 qrivukArnAy ziEmA, Ey
vien oieAw ydA QsHkErYAA.
5
Ey Q pH aeAsHtlAM
cil rvuk nki. qiH aver
sVrAjYieR suviEzxM crii
A ayc@. Ey pRu, jAtikeL
smIpitH. zmrYAA tAmsi #A
mLiluM EpAktH. 6qA yi AEy
kAew nxHwe wkL@ew aw
ecl@vi. 7ecl @ EA
ni Q
sEzM avAyi sMgik, sV
rAjYM vrARAyi. 8 ErAgikeL sQKYew
k, mricver jIviik. xHWErAgi
keL suKewk. mxYriniM t
eL o}iik. {A niti
k}ivuk sQjnYmAyi t. atinA
ni L@keL sQjnYmAyi shAyi
k. 9sVEmA eviEyA ecEA y
nANy ni qwtH. 10o s
iyM qwtH. DrivOvuM ec
@M mAM qwk. Qvwi qwAti
rik. EvlAr teR vzY
niREvewvA EyAgYnElA.
11
ni o ngriElA, #AmiElA
EvziEA EyAgYnAeyArAeL k
ei niLviwM viuEpAM ver a
yAL@ew vIi tAmsik. 12etiluM
vIi EvziEA ni smA
DAnM q pRyk. 13 vIukA ni
eL sVAgtM ecyHtA niL@ew smADA
ninH av EyAgYrANH. niLAzMsi
c smADAnM avAke. mRicH av
nieL sVAgtM ecyHtieli smADA
ninH avrhrl. zMsic tiri
ekeywk. 14o vIEwA, #AmEmA te
nieL sVIkriAEnA viAEnA mwi
cA aviwM viuEpAvuk. niL@ew kA
li piy avew epAwi tiLyk.
15
{A niELAw stYmAyi pRyAM. vi
DidivsM ngrieR av esA
EdAMegAEmAryew avEyA kxHw
mAyiriM.
Ey mRiyi@ n
(meA. 13+9-13; lUeA. 21+12-17)
16

ik! {A nieL ayyH


. ecAyHiwyiel ecriyAw
keLEAelyANH ni. atinA ni
pAukeLEAel viEvkzAlikLA
yirik. qA AvukeLEAel ni
xHLmAyiriENM. 17L@keL sUi
k. av nieL piwicH viDiEcAM.
av tL@ew eydikLi vcH
ni cAywi nkiEyAM. 18nAw

mAyi 10:2-32

vA}ikL@ewyM rAjAAewyM mi
ni niEi vEAM. qe
tiyANH niELAwvri ec@tH. a
view avErAwM jAtikELAwM ni q
eipRyM. 19piwiewEA qH
qen pRyemEAH d+KiE. ni
pREytH qeH niH n
kewM. 20aEA niLAyiriil sM
sAritH. niL@ew pitAvieR
AvAyiriM niLilUew sMsAri
tH.
21
sEhAdrA sEhAdrAetier
tiriykyM aver ekAlA ekAwk
yM ec@M. pitAA sVM me
tier tiriykyM aver ekAlA ekAw
kyM ec@M. m anmAe
tier tiriH aver ekAlA ekAwM.
22
ni qeR zixYArAytinA q
lAvM nieL evRuM. qA aYM
ver Rc@ niv riewM.
23
o ngri EmAzmAyi av pIfi
icA aw ngriEl EpAk.
{A niELAw stYM pRy. mxY
pu vIuM vti mH yi
A
Eyliel qlA ngrLilUewyM ni
EpAyiuAvil.
24
o zixYM teR vienA
miwnl. o B]tYM teR yjmAnen
A miwnl. 25vienEAel
yA zixYt]pt
H i awyAM. B]tY yjmAn
enEAelyM. wMbnATen ebeye/
bU q Epri viLiewevi
mMgeL atiluM nIcmAyi viLi
ewM.
eedveyANH mxYeryl
ByeEwtH
(lUeA. 12+2-7)
26

atinA aver ByeEwtil. mR


c@eveetlAM puRvM. rhsY
emlAM prsYmAM. 27{AnietlAM rhsY
mAyi niELAw pRy. etlAM evLi
ci ni pRyNM. {Aniv ni
ELAw mAmA pRiutH. qA
niLietlAM sVtmAyi jnELAw
pRyNM. 28mxYer ByAtirik. av
H zrIremAEm ekAlAnAvU. A
vien ekAlAnAvil. zrIreyM A
vienyM mriiA k}iy eedve
mAM ni Byewk. zrIreyM
AvienyM nrkiElyA av
k}iyM. 29ru ecRiy pikeL vitH
o ciliAzinANH. qA niL@ew
pitAvvdiAet o pi EpAluM
cAkAnAvil. 30niL@ew tlyi q
mwikL@ever eedvinRiyAM. 31a
tinA ByE. aEnk pikELA
EyAgYrANH ni.
niL@ew vizVAsei
(lUeA. 12+8-9)
32

muvew mi niH orA av


qi vizVsiev pRA
ayA qniv qH {A pRyM.

mAyi 10:33-11:19

930

{AnitH sVnAy qeR pitAvi


eR miluM pRyM. 33qA qi
vizVAsmielH jnmYi pRy
v qnivkAzevnel {AM
pRyM. sVnAy qeR pitAvi
eR mi EpAluM.
Eyvien agmitH zn
H
ekAuvEAM
(lUeA. 12+51-53; 14+26-27)
34

{A miyi smADAnM eekvriA


nA viriet ni kttH.
{A vtH atinl. vA qiAnA
NH {A viritH. 35-36en sMB
viiAnA {A vtH+
orAL@ew vIiluv teyAyiriM
ayAL@ew zu. mk aentirAM.
mk ayHetirAM mmk aAyi
yyHetiM M.
mIK 7+6
37

qeA sVM aenyM a


eyyM sHEnhiv qeR zixYnA
kA EyAgYnl. qeA sVM mken
EyA mkeLEyA sHEnhiv qeR
zixYnAkA EyAgYnl. 38qe agmi
EA lie ri mA
mwivM qeR zixYnAkA EyAgY
nl. 39qeALDikM sVM jIvite
sHEnhivnH yTA jIvitM nxHw
mAM. qniEvi sVM jIvitM Ep
ivnH yTA jIvitM keA
nAM.
nieL eekeA_ver
eedvM a#hiM
(meA. 9+41)
40

nieL sVIkriv qeyM


sVIkrikyANH. qe sVIkri
v qe aycvenymANH sVIkri
tH. 41vAcken sVIkrivnH
vAckeR tiPlM lBiM. o mxY
eR neyti ayAeL sVIkri
vnH nl v tiPlM kiuM. 42o
ecRiyven aveneR zixYnAyti
eR Epri eriluM shAyicA
ayAH stYmAyM sAnM kiuM.
qeR zixYnH oEkA evM mAEm
ekAwiu_eviluM tiPlM
ayA kiuM.
EyvuM sn
H ApkEyAhAM
(lUeA. 7+18-35)

11

Ey teR pu zixYAM
niEzM nki}iu. anrM a
v glIlyiel ngrLi pEdziA
M sMgiAmAyi EpAyi.
2
sHnApkEyAhA kArAg]hilA
yi. isHtvieR v]ikeLi
EyAhA Eki. atinAlyA t
eR cilzixYAer isHtvinwE
yc@. 3EyAhAeR zixYA Eyvi
EnAw EcAdic@, vem EyAhA
pRv teyAENA nI, aEtA
{ EveRArAeL EnAENEmA?

Ey mRupwi pRu, EyAhAeR


ywH mwiecH ni kAM
EkmAy kArY pRyk. 5a
kA}Hc lBic@; tLvAtM piwiep
v nwARAyi; xHWErAgik suKM
Api; bDir EkARAyi; mri
cv yie}uE; suviEzxM
pAveviwyi sMgiew;
6
qe sVIkriti twmilA
v ag]hIt.
7
EyAhAeR zixYA EpAkEv, Ey
mAL@kELAw EyAhAeni pRyA
wi. Ey pRu, mmiyiEl
nieL kANAnA EpAytH? {A
N kAiluly kANAEnA? al !
8
yTAi nieL kANAnA
EpAytH ? nl vOLNi orAeL
EyA? al! nl vOLNiv rAj
ekAArLi lA tAmsM. 9pie q
kANAnA ni EpAytH? o vA
cken? aet {A niELAw pRy,
EyAhA o vAcknilumpriyA
yi. 10tiev}ui EyAhAeni
enyAeN}utiyiritH+
tA {A (eedvM) qeR dtenni
nmE ayyHM. av nin mA
emAM.
mlAKi 3+1
11
{A niELAwH stYmAyi pRyAM,
sHnApkEyAhA qAlvuM jIvici
verA ExHWnANH. qA sV
rAjYiel vuM ecRiyv EpAluM
EyAhAenA ExHWnANH. 12EyAh
AeR kAlM mt ver sVrAjYM
atizmAyi mEAu EpAkyAyi
. atiEl EvziA L@k
tiyRi. 13EyAhAeR vrvuver q
lA vAckM EmAezyew nYAymA
NvuM eedvrAjYeiyM vcic@.
av nwAniri kArY vci
c@.14nYAymANvuM vAckM pR
ni sVIkrievi EyAh
A lIyAvAeN ni vizVsi
k. lIyAvH vrAnirievH a
v vciciuH. 15kAv Eke!
16
e tlmRAer {AeniEnA
wpmiNM? averienEAelyANH?
eyAA cikeLEAel
yANH. o sMGM ik mE sMGAer
viLi,
17
{ niAyi }lUti, pE
ni n]M evcil; { d+KgAnM
pAwi, pE ni d+KmAyil
18
L@k aEpAelyAeN {Aen
i pRy? qeA EyAhA
v. av muverEAel tiil,
vIu wic@mil. av pRu, av
entM bADic i uH . 19mxYpu
vtH muverEAel tiM vIu
wic@M ekAANH. aEA L@k pR
y, aven EnA! av vLer ti
. DArALM wi. AewyM mu
pApikL@ewyM sH E nhit. pE
jH{AnM sADUkriewtH atieR
v]ik ekAANH.

931
avizVAsikeL zAsi
(lUeA. 10+13-15)
20

piIwH Ey teR mi vIrYv]i


kL@M nwiy ngreL vimzic@. kA
rNM, ngrLiel nivAsik mAn
sArewkEyA pApM ec@tu ni
kEyA ecyHtil. 21Ey pRu, EkA
rsIEn, ni kxHwM. EbHsyiEd
ni kxHwM. {A niLi aDikM
vIrYv]ikL@M ecyHt. Et vIrYv]
ik EsAriluM sIEdAniluM vi
ciei aAukA pE te mAn
sArewmAyi. av rH Drik
yM cArM Edh pUkyM ecyHtH t
L@ew pApLi pApiEcen. 22q
A {A niELAw pRy, aY
viDi divsM niL@ew iti EsArien
AL@M sIEdAenAL@M ashYmAyiriM.
23
kPEm ni sViEly
ewEmA? l! ni mrN}iyi
EleRiyewM. {A nii pl vIrY
v]ikL@M vic@. aEt vIrYv]
ik {A esAEdAmi vici
evi aAukA pApM ec@
tvsAniikyM ngrM M nil
nikyM ecyHEten. 24qA {A
niELAw pRy, nYAyviDi divsM
niL@ew iti esAEdAmienA kxHw
krmAyiriM.

mAyi 11:20-12:17

tinAlv DAnY pRic@tiA w


i. 2 prIz aku. av EyviEnA
wpRu, EnA, zb divsM ey
dnYAy mANM viltEl nieR
zixYA ec@tH?
3
Ey avErAw pRu, tniM t
EAewAmvM vizEA dAvIdH
ecyHttH ni vAyiciiEl? 4 dAvIdH
eedvAlyi Evzic@. avM av
eR AM v}ipAwi aM qw
t i. zbien sMbic nYAy
mANM lMGi. aM nYAymAN
vimAyi. puErAhit mAEm a
tiA avAdmAyiU. 5q
lA zbdivsvuM eedvAlyiel
puErAhit zbieR nYAymANM
lMGitH EmAezyew nYAymAN
i vAyiciuElA. qA puErAhi
t a ec@ti etil. 6 {A ni
ELAw pRy, eedvAlyeA m
hAy ciltH viewyH. 7tiev}u
i pRy, m]gyAgeA jn
L@ew wyi dy kAMi. Q vA
kL@ew aemeH aRiiei
nirprADikeL ni viDiil. 8mxY
pu zb divsieR kA
vAN.H
orAL@ew tL eek Ey
suKew

vimM avdi
(lUeA. 10+21-22)
25

aEA Ey pRu, sVi


eRyM miyewyM kAvAy qeR
pitAEv {A nin ni pRy.
viEvk zAlikLiniM vijH{AnikLi
niM etlAM mRc@piwicti {A
nie vA}H. qA ekAc@i
keLEAelyv nIy kAieAw
tH. 26aEt pitAEv, nieR cHCEpA
el kArYM nwi.
27
qni qlA vsHtL@M qeR pi
tAvu t. puen pitAvi mAEm
aRiy. mAM aRikyil. pitAvien
pu mAEm aRiy. mAM aRikyi
l. pu pRyA #hiv ev
LiewtiEvi tirew v
H mAM pitAvien aRiyAnAM.
28
INitM BArM mvM qeR
ywvrik. {A ni vimM t
rAM . 29qeR EjAli sVIkrikyM qi
ni pWikyM ec@k. {A sQmY
M vinItXdymAN.H niL@ew A
vi ni zAikeM. 30{A ni
Ezi EjAli qL@mANH. {A t
BArM lGuvumANH.
cil eydA Eyvien
vimzi
(meA. 2+23-28; lUeA. 6+1-5)

12

aEtsmyM o zb divsM Ey
DAnYvylukLilUew nwkyA
yi. aveR zixYAM ewyA
yi. av vizAyi. a

(meA. 3+1-6; lUeA. 6+6-11)


9

Ey aviwM viu avew eyd


iyiElEpAyi. 10aview o eek tL
orAL@Ayi. EyvieleiluM
etu kANA kAnivM aviewy
Ayi. av EyviEnAw EcAdic@,
zb divsM ErAgzAi v
zriyAENA?
11
Ey mRupwi pRu, niL@ew aDI
ntyilu k AwH zb divsM
}iyi vINA niLtien }iyi
niM puRewM. 12tIcyAyM o m
xY wienA DAnmANH. ati
nA zbdivsM n ec@vA EmA
ezyew nYAymANM avdi.
13
anrM Ey eek tLvEnAw
pRu, nieR eek okANe.
ayA teR eek EyvieR Ener
nIi. aEAe mEeekEpAel
eek vIuM ErAgYM Apic@. 14qA
aviwM viuEpAy prIz Eyvien
ekAlA ElAcic@.
EyvANH eedvM tire
w dAs
15
prIz ec@etAeNH Eyvi
nRiyAmAyi. atinAlv aviwM vi
u. aEnkM Ep aven piwkyM
ErAgikLAyver av suKew
kyM ecyHt. 16qA tA rAeNH
mAErAwM pRyetv tAI ec
yHt. 17eyzAvAckeR vAk ni
REvAnANv etlAM ecyHttH. eyz
AvH pRu,

mAyi 12:18-42

932

18

tA qeR dAs; {Anven tir


ewiri, {Anven sHEnhi
, avni {A sxHwmANH; q
eR Avien {Anvni vsii
M. jAtikiwyi qeR EnrAy vi
Di av KYApiM.
19
av tikEyA bhLmAk
EyA ecil; etvukLi M aveR
zbHdM Ekkymil.
20
vL {AN av owiyil;
qriutIrARAy kAzM av aN
yHkyil, nItiey vijyieliM
ver avni wM.
21
rAxH\ avew tYAz avni
vyHM.
eyzAvH 42+1-4
EyvieR zi eedviniH
(meA. 3+20-30; lUeA. 11+14-23; 12+10)
22

aEA cil EcH orAeL Eyvi


eRyw ekAuv. o tM bADi
ctinA ayA aM QmmAyi
. Ey ayAeL suKewi kA}Hc
yM sMsArEzxiyM tiric@ nki. 23q
lAvM atH-teu. av pRu, Q
mxYnAyiriM eedvM newyiwyi
El ayyHemH vAgHdAnM ecyHt
dAvIdieR pu.
24
L@kLien pRtH prIz Eku.
prIz pRu, ebeye/bUlieR s
hAyEAewyANiv teL o}ii
t.H tL@ew EntAvANH ebeye/
bU.
25
prIz ciietAeNH Ey
vinRiyAmAyi. atinA Ey av
ErAw pRu, a+Cim rAjY
vuM nziM. viBjie pNM nilni
il. viBjie wMbiM nilni
il. 26sAA sAAen o}iicA
sAA tnietirAyiH viBjie
wM. aveR rAjYi wrA k}iyk
ymil. 27teL o}iiEA {A
sAAeR zi pEyAgievH
ni pRy. a zriyAeNi,
niL@ew A teL o}iitH
ew ziyAlANH? atinA ni
etiey niL@ew L@k te
etLiyi. 28qA teL o}ii
A {A eedvieR AvieR
ziyANH pEyAgitH. tinM
eedvrAjYM niAyi niL@ewEm
v k}iu qANH.
29
knAy orAL@ew vIi kwH a
yAL@ew sADn EmAxHwiAnA#hi
v dYM vIuwmey biNM.
qA zeR vIwH av ekAywi
A k}iyM.
30
qEAewAmilAv qnieti
rA; qEAewAM EzKriAv
{A EzKric citRikyM ec@.
31
atinA {A niELAw pRy,
L@k ec@ qlA pApM
av epARuewAM. av pRy
qlA dxic vAkM av mi
ewAM. qA priAAvientirAyi

vAkLilUew eedve niiv


32
m kiukyil. mxYpuentirAyi
sMsArivnH mA@ kiiey vrAM.
qA priAAvientirAyi sMsA
riv epARuewil. avnH Q
ElAkiluM vrAniri ElAkiluM
mAil.
niL@ew awyAL
(lUeA. 6+43-45)
33

nlPlM EvNemi v]M nltA


yiriNM. niL@ew mrM nlteli
atien nAi qwNM. o v]M
aRiyewtH aA Pli
eR awiAnilANH . 34pAukEL,
dxHwAEr, qen ni n sMsA
riAnAM? XdyilutANElA vAyH
sMsAritH. 35nlvnAy ov ayA
L@ew Xdyi n sUi. atinA
lvnH sVM Xdyini v n
lkArY sMsAriAnA. qA
dxHwnAy oveR mni dxHwt niR
y. atinA ayA sMsAritH
ayAL@ew XdyiniM v dxic
kArYLAvuM. 36{A niELAw pRy,
t pRy niArmAy oAErA vA
iM jn viDidivsi kN
pREyivM. aYviDi divsmANi
en Evivrik. 37ni pR vAk
LsricAvuM nieL viDik. ni
L@ew cil vAk nieL nItIkriM.
qA EvER cilvAkH ni
M viDiewkyM ec@M.
eydA awyALM EcAdi
(meA. 8+11-12; lUeA. 11+29-32)
38

aEA prIzA cilM zAOi


mAM EyviEnAw pRu, ErA, orw
yALmAyi aH o vIrYv]i ec@
tH { kANNM.
39
Ey mRupwi pRu, dxHwM pApi
kL@mAyvrANH awyALmAyi vIrYv]i
vzYewk. qA avAyi o
vIrYv]iyM nkewkyil. EyA
nAvAck sMBvic atH-tmANH k
awyALM.40m rAiyM m pkluM EyA
nA o vliy mInieR vyi kiw
aEpAel mxYpu mpkluM m
rAiyM miyew XdyieR i
riM. 41viDidivsM nIenEvyiluv
niELAewAM q}uEuniH ni
vALikLAeN etLiyiM. qekAe
A EyAnA avErAw sMgicEA
av atpic@. {A niELAwpR
y, {A EyAneyA mhAnANH.
42
aYviDiyi etieR RANi
e niL@ew tlmRAErAewAM qNI
uniH av etu piyiri
q etLiyiM. qekAeA,
rAjH{i vLer vLer akelniM zElA
EmAeR vijH{AndmAy buiypEd
zM EkA v. {A niELAw pR
y, {A zElAEmAenAL@M vliy
vnANH.

933

mAyi 12:43-13:22

Q tlmRA pApik

pEdziA kTkeLi
pEyAgi

(lUeA. 11+24-26)
43

orALiniM puR v aA
AvH vimiAenAriwM Etwi mmiyi
lUew sri. qAlv oriwvuM
keiyil.
44
atinA aAAvH pRy,
{A viuEpA vIiEl te tiri
c@EpA. aAAvH ayALiEl
mwivEA ayAL@ew zrIrM nYmA
yiritAyi kA. vIwH awic@
vAri v]iyAiyiri. 45aAA
vH puREpAyi teA dxic mH
}u aAAL@mAyi mwivH av
erlAMwi ayALi tAmsi. aEtA
ew ayA pUvADikM vxLnAyi. dxi
c Q tlmRAew av te
yANH.
aveR zixYA aveR
wMbA
(meA. 3+31-35; lUeA. 8+19-21)
46

Ey jneL pWiiev aveR


mAtAvuM sEhAdrL@M puR ni
Ayi. avH avEnAw sMsA
riNmAyi. 47orA EyviEnAw
pRu, nieR ayM sEhAdrAM
niEAw sMsAriAnAyi evLiyi
kA ni.
48
Ey avEnAw mRupwipRu, rA
eNeR a? rAeNeR sEhAdr
A?
49
piIwH Ey teR zixYAer i
Ru, EnA, vrANH qeR ayM
qeR sEhAdrAM. 50qeR yTA
sEhAdrM sEhAdriyM ayM sV
nAy qeR pitAvieR xHwM ec
@vrANH.
vi vity
H kT
(meA. 4+1-9; lUeA. 8+4-8)

13

divsMte Ey vIwi puR


iRi kwElAri.2 qlAvM
aveR uM ni. atinAlv o
viyi kyRi . melAvM tIr
te ni. 3 aEA av aver
plM pEdziA pl kTkL@M pEyA
gic@. Ey pRu, o k]xiAr
vi vityHAniRi. 4vityHEv cil
vik v}iyi vI. pik v
av ekAii. 5 cil vik pAR
yi vI. aview ecLiyilAyi.
viH vLer EvgM vL. qeA m
i }milAyi. 6pE sUrYy
EA ecwik kriu, }i
EvkLilAtitinA ecwik kri
u. 7mu cil vik m_kiw
yi vI. mecwik vLH
viien vLtiniM twu. 8mu
cilvikLAke nl milANH vINtH.
vivL DAnYmAyi. cil ec
wik Rumwu kUwt viLu. cilv
aRupM mu cilv mM EmniviLvu
Ayi. 9kAv Eke.

(meA. 4+10-12; lUeA. 8+9-10)


10

zixYA Eyvien smIpicH EcA


dic@, L@keL pEdziA aei
nA kTkL@pEyAgitH? 11Ey m
Rupwi pRu, sVrAjYeiy
rhsY aRiyA avkAzM ni
mAEm avdic@kiiyiuZ.
mAM Q rhsYLRiyA k}iykyi
l. 12cil v wt nkewM.
avnH vzYmtilDikM lBiEcAM.
qA lAvnH ti Rc@ wi
nxHwmAM. 13aver pEdziA {A
kTkL@pEyAgiA kArNM tANH. a
v EnAeiluM kAil. Ek
eiluM mnilAil. 14atinAlv
ew kArYi eyzAvieR vcnM
niREviyiri+
ni ikyM EkkyM ec
@M qAluM mnilAil. ni EnA
kyM kAkyM ec@M. qiluM k
tH mnilAil.
15
vew Xdy kWinLANH, av
H ecviyeiluM iil, s
tYM kANAnv visti. av t
L@ew kk ekAH kANAtirik
yM sVM ecviekAH EkAtirik
yM sVmnS ekAH aRiyAtirik
yM ec@tH qeRywEl tiriH
{A ciki/iNemH vzYewAti
riAnANH.
eyzAvH 6+9-10
16

qA ni ag]hItrANH. ni
niL@ew kk ekAH kA
mnilA. niL@ew ecviekAH
EkvyM mnilA. 17{A ni
ELAwH stYM pRy. aEnkM vAc
kM nlvrAy L@kL@M niLiEA
kA kANAnA#hic@. qAlvrtH
kil. aEnkM vAckM nlvM ni
LiEA EktH EkAM #
hic@ qAlvrtH Ekil.
vikL@ew kT vizdIkri
(meA. 4+13-20; lUeA. 8+11-15)
18

atinA kxkeR kTyew a


M niLiEA ik.19v}iyi vI
N vik qANH? rAjYeiy
pEdz EkkyM mnilAAti
rikyM ec@verEAelyANH
vik. ayAL@ew mni vitcv
dxHw v qwekAuEpAM. 20pAR
@RvIN vikeLANH? vcnM Ek
mAyi te sEAxpUvM sVIk
rivrANtH. 21qA vcnM teR
jIviti }i EvErAwAnv a
vdiil. Rc@kAlE mAM v
cnM nilniM. vcnM nimiM Ekz
EmA pIFEyA AEA av vizVA
sM eekevwiy. 22m_kiwyi
vIN vikLAke, vcnM EkkyM
vcne jIvitd+K ekAuM Dnd
rekAuM mwivL PlmAkA a

mAyi 13:23-54

934

vdiAvrANH. atinAlveR jIvit


ivcninH o sAYtymil. 23q
A nl mi vIN vik Ek
vcnM mnilAvrANH. av vLH
cilEA RuM aRupM mM mwu
viLvuAM.
EgAtieRyM kLkL@ewyM kT
aEA Ey aver pWiiA m
eA kT pRu. av pRu, teR
pAw nl vi vitcvenEAelyA
NH sVrAjYM. 25 rAiyi, qlAvM
RukyAyi. ayAL@ew zu v
EgAtiniwyi kLk nH kwkL
u. 26piIwH EgAtuecwik vLH
DAnYlkL@Ayi. aEt smyM kLkL@M
vLi. 27aEA kxkeR dAs
A vpRu, au nl viEl
vitc t H ? pie qviwANH kLk
vtH?
28
ayA mRupwi pRu, o zuvA
NH kLk ntH.
B]tYA EcAdic@, { EpAyi kL
k nIM ecNEmA?
29
ayA pRu, Ev, qeA
ni kLpRiEA EgAtuM pRiA
niwyH. 30EgAtuM kLyM oic@ vLr
e. viLevw@ smymAEA {A
dAsAErAw pRyM+ dYM kL pRic@i
kik. qiH EgAtu ekAyHt ekA
vH qeR pAyM niRyHk.
24

wt kTk
(meA. 4+30-34; lUeA. 13+18-21)
31

piIwH av avErAw meAkT


pRu, sVrAjYM o kwmNi EpA
elyANH. orA teR pAw kwvi
vitc@. 32qlA vikLiluM evcH
atH ecRutANH. pE vi vLEA
EtAiel vuM vliy ecwikLielA
AyiIM atH. aetA mrmAyiI
. pik atieR zAKkLi w
evkyM ec@.
33
piIwH meA kTwi pRu, sV
rAjYM mAvum}uv puLiyHM ver o
OI vliy pAilu mAvi }c@
Ec puLimAvH EpAelyANH.
34
kTkLAyi Nv averAewlAM p
RtH. qEA}uM av kTkLilUew av
er pWiic@. 35vAck pRtH te
yAyi atH+
{A kTkLilUew sMsAriM; ElAkA
rMBM mt rhsYmAieveiv
{A pRyM.
sInM 78+2
vixmM piwic o kT vizdIkri
36
anrM Ey averviH o vIiEl
kyRi. zixYA aven smIpic@
pRu, vyli vitc kLkL@ew kT
{ vizdIkric@ tAluM.
37
Ey mRupwi pRu, pAw nl
vi vitcv mxYpunANH. 38pAwM
Q ElAkvuM nl vikLAke eedvrA
jYiel eedvieR mL@M. dxHweR

L@kLANH kLk. 39pizAcANH kLk


vitctH. viLevwH ElAkAvsAnMkAl
mANH.
eedvieR dtArANH
viLevw@kA
40
kLkeL pRic@ kic@kLu. ElA
kAvsAnkAlM ateyAvuM sMB
vik. 41mxYpu teR dtAer
ayyHM. av pApikeLyM pizAci
eR ayAyikeLyM omiM. dtA
aver eedvrAjYniM puRewM.
42
dtA pApikeL tIylkLiEl vli
ecRiyM. aview av nilviLikyM
EvdnekAH plH e{rikyM ec@M.
43
aEA nItimAA sUrYenEAel ti
LuM. av tL@ew pitAvieR rAjY
eM. kAv Eke.
niDiyewyM mieRyM kT
pAwH oLiic@evc niDiEpAel
yANH sVrAjYM. ayA a ke
A wyAyi. ayA sEAxic@. a
vIuM meAriw }iciu. ayA
mwiEAyi. pAwM vAA tni
etlAM viu.
45
nl mk aEnVxi kcvw
ArenEAelymANH sVrAjYM. 46o
divsM ayA sviEzxmAy mlYm
o nl m kei. ayA EpAyi
qlAM viH m vAA v.
44

mIpiwvlyew kT
kwliEleRiy vlEpAelyM
wiyANH sVrAjYM. ati qlA viD
ilum m/Y wi. 48vl niR
EA mv kryiEl vlic@.
av niliH qlA nl mIM kLi
lAi. cImI av vliecRiu.
49
ElAkAvsAnvuM aen teyA
sMBvik. dtA vH dxHwer nIti
mAAriniM EvtiriM. 50dtA d
xHwer tIcULyiEleRiyM. aviewiw
H av nilviLikyM EvdnekAH
pl@ e{rikyM ec@M.
51
aEA Ey zixYAErAw EcAdi
c@, etlAM ni mnilAiyiri
EA? zixYA pRu, v,H mnilA
yi.
52
anrM Ey zixYAErAw pRu,
atinA sVrAjYei pWi
oAErA zAOiyM oAErA vIuwmeyEA
elyANH. aveR vIi p}yM puti
ymAy opAw sADn EzKri
ei. ayA av puR ekAu
v.
Ey jEdzE EpA
47

(meA. 6+1-6; lUeA. 4+16-30)


53

aEA Ey kTkL@pEyAgic@ p
EdzitH m}umiic@ aviwM viu EpA
yi. 54av tA vLv #AmiEl
EpAyi. av avew eydi
yi L@keL pEdzic@. aEkH av
atH-teu. L@k EcAdic@, Q m

935
xYnH yM atH-tvik
k}ivH qviw kii? 55v evRuM
mryAzAriyew pu. mRiy aveR
a. sEhAdrA yAEAbuM EyAes
yM ziEmAM ydAyM. 56aveR sEhA
drimArAke view nEAewAmH. pi
e qviwANH avnietAe ecA
jH{AnvuM k}ivuM kiiytH? 57av
aven aMgIkricil.
qA Ey avErAw pRu, vA
cken muvrMgIkri. vAck
aveR sVM jngriluM sVM
wMbiluM aMgIkriewil. 58a
v Eyvi vizVsicil. atinAl
v aview aDikM vIrYv]ik ec
yHtil.
ehErAdAvH Eyvieni
Ek
(meA. 6+14-29; lUeA. 9+7-9)

14

smyM Eyvieni L@k


pRytH glIlyiel BrNADikA
riyAy ehErAdAvH Eku. 2ehErAdAvH t
eR dAsAErAw pRu, yA yTA
i sHnApk EyAhAnANH. a
yA mrNiniM yie}uEiu
AvNM. atANH ayAien vIrY
vik ec@vA k}iytH.
sn
H ApkEyAhA ekAl
eeten?
3
ati mH ehErAdAvH EyAhAen
piwic@. EyAhAen clyiH Rili
u. ehErAdAvieR sEhAdrnAy Pili
EAsieR piyAy ehErAdY kArN
mANH EyAhAen bict.H 4 ehErAdY
ey nI sVmA zriyl qH
EyAhA ehErAdAviEnAw pRyky
Ayi. 5ehErAdAvH EyAhAen ekAlA
nA#hic@eviluM ayA jneL By
. EyAhA o vAcknAeNH
L@k Drici.
6
ehErAdAvieR jdinAEGAxi
vikAew mievcH ehErAdYyew
pui n]M ecyH. ehErAdAvH avLi
sMItnAyi. 7 ayA avLAvzYew
etM sAnmAyi zpTilUew vA
gHdAnM ecyH. 8qH vzYewNemH
ehErAdY mk niEzic@. atinA
lv ehErAdAviEnAw pRu, sHnAp
kEyAhAeR zirH view o tLik
yi vc@ t. 9ehErAdAvu d+KitnAyi.
pE vzYewetM ekAwAem
yA zpTM ecyHti. aveR a
tiTik ati sAikLANH. atinA
lvL@ew aEp niREvA ayA
rviu. 10twvRyilu EyAhAeR tl
evieywA ayA eL ayc@. 11a
v EyAhAeR tl o tLikyi v
c@ekAuvH epi ekAw. a
v tl ayH nki. 12EyAhAeR
zixYA vH m]tEdhM ekAuEpAyi
sMsHkric@. qiv EpAyi Eyvi
EnAw sMBv vivric@.

mAyi 13:55-14:27
aAyirM EpH hArM n

(meA. 6+30-44; lUeA. 9+10-17; EyAh. 6+1-14)


13

EyAhAeR vyRi Ey o
viyi aviwM viu. vijnmAy oriw
Ev oyH EpAyi. qA aA
rYM L@k aRiu. atinAlv av
ew #Am viH Eyvien piw.
Ey EpAy lEH avM krmAM
sric@. 14Ey avieweyiyEA
opAw L@keL ku. EyvinH av
ErAw kANYM EtAi. av ErAgM bA
Dicver suKewi.
15
aH c tiriEA zixYA Ey
vien smIpic@. av pRu, etA
vijnEdzmANH. EALAke EnrM
vLer eevkiyiri. atinA ver
ngrLi EpAyi hArM vAieA
uvErtinAyi aycAluM.
16
Ey mRupwi pRu, aver pRu
viEw vzYmil. nite av
BNM ekAwk.
17
zixYA pRu, pE {L@ew
p au axNL@M ru mIM
mAEmyZ.
18
Ey pRu, avuM mIM qni
ekAuv. 19pie Ey L@kELAwH
pukiwiyiliriA niEzic @ .
av avuM mIM qwH kAzE
EnAi BNM ttinH eedvi
nipRu. anrM av avItM
evc@. av a zixYA nki.
zixYA atH L@k viLi. 20qlA
vM ak}icH sMt]pHtrAyi. qlAvM
hArM k}iciuM puk niRey
hArM micMv. 21OIkL@M ikL@M
ewAet aAyirEALMEp hA
rM k}ici.
Ey kwli mIet nw
(meA. 6+45-52; lUeA. 6+15-21)
22

anrM Ey zixYAer viyi


kyi. mRukryiEl EpAkA av a
vErAwAjH{Apic@. tA piAel v
ekAAem pRH av aview
e ni. L@keL piricyAnANv
tiytH. 23L@kELAw yA pRu pi
ritiEzxM Ey oyHi A
iA mlmkLiEl EpAyi. eev
ErM yEA}uM av knAyi avi
ewe Ayi. 24 smyM zixY
A kyRiyvi kwli vLerdrM EpA
yi}ii. tirmAlkLieH vi
lu. kAH viprItmAyi.
25
pulec m mNiM RumNimi
wyi EyvieR zixYA viyi
teyAyi. Ey avewywE
ec. av evi mIet nw.
26
Ey evi mIet nwv
k zixYA By. av pRu,
aetA EtmANH! av By nilvi
Lic@.
27
qA Ey epe te avErA
w sMsAric@, srA tH {AnANH
Byt.H

mAyi 14:28-15:25

936

28

peAsH pRu, kAEv tH y


TAi nIyAeNi evi
mIet nw vrA qEAwAjH{Apik.
29
Ey viLic@, peAEs v. p
eAsH viyi niiRi evi
mIetwi EyvieRywE nw.
30
qA evi mIet nw EpAk
Ev peAsH kAuM tirmAlkL@M ku B
yH evi mA wi. peAsH
nilviLic@, kAEv, qe ri.
31
Ey peAsieR eekpiwic@. Ey
pRu, nin vizVAsmil. qi
sMzyic@?
32
EyvuM peAsuM viyi kyRi
ytiEzxM kAH am. 33aEA v
iyiluAyi zixYA Eyvien
nmsH k ric @ ekAH pRu, yTA
i nIyANH eedvpu.
Ey aEnk ErAgikeL
esQKYmA
(meA. 6+53-56)
34

twAkilUew vilen sric


av mRukryi gEserH q R
mKei. 35aAukA Eyvien
ku. av aven tiricRiu. atinA
lv EdzmAek Ey v vivrM
pri. L@k qlAErAgikeLyM av
eRyw ekAuv. 36aveR
vOieR aeiluM sHpzic@
suKM ApiAnvdiA av av
EnAw Ek. EyvieR vOA#M sHp
zic qlAvM sQKYM v.
eedvieR nYAymANvuM
mxYA cL@M
(meA. 7+1-23)

15

piIwH tAM prIzAM zAOi


mAM Eyvien smIpic@. eyz
ElminiM v av EyviEnAw
EcAdic@, 2new mhAArAy pUvik
nm t c nieR zixYAer
EpAliil ? av hAri
mH eek k}uil.
3
Ey mRupwi pRu,niL@ew c
Evi eedvieR klnkeL ni
eLekAH asriil? 4eedvM
pRiuH, ni anmAer b
mAniNM.* anmAErAwH dxic@ sM
sAriv vDAhnANH* q pR
iuH. 5 qA niLien pWii
, aEyAEwA aEnAEwA en
pRyA ni avdi. nieL
shAyiAnAyi qni cil trA
k}iyM. pE {A a ec@kyil.
{An eedvi ekAwM q pR
yAemH. 6 ri av aveR a
en driEtil. aen niL@ew
c pAliti Evi ni
eedvieR nYAymANe avgNi
ciri.
ni ... bmAniNM rNi puR. 20+12;
v. 5+16.
anmAErAwH ... vDAhnAN.H puR.21+7.

kpwBiAEr, eyzAvH nieLi


pR zrite. eyzAvH pRu,
8
t qe drievH av
pRy qAlv qe avew jIvi
tieR DAnBAgmAil.
9
av qe rADi evRuet
yANH. qelAM av pWiiEcA
kArY mxYAiy c
mAM.
eyzAvH 29+13
10
Ey jneL teRywE viLi
c@. av pRu, {A pRy
ic mnilAk. 11orA teR vAyi
Eliw vsHLl ayAeL cIyA
tH. mRicH ayA teR vAyekAH
pRyvyANH. 12zixYA Eyvien
smIpic EcAdic@, nI Q pR
EkANH prIzA niEAw EkApiciri
et ninRiyEmA?
13
Ey mRupwi pRu, sVnAy
qeR pitAvH ntlA oAErA ecwiyM
EvErAew pi}uetRiyewM. 14prIzA
avew v}iEpAke. av L@keL
nyitH aer a nyi
EpAelyANH. oren meAr nyi
cA vM }iyi vI}uM.
15
peAsH EcAdic@, nI L@kELAw
pR kTeyA vivriAEmA? 16Ey
pRu, niyM ni mnilA
ielEA? 17mnuxYeR vAyiEl
Evzi hAremlAM ayAL@ew vyi
El EpAev ni tIc
yAymRiyAM. piIwH hArM zrIr
i puRE EpA. 18qA vA
yini puR v dxic vAk
ayAL@ew ciyew PlmANH. etAv
en anA. 19Q dxicveylAM
mxY mni jni+ dxHwcik,
ekAlpAtkM, vYBicArM, eelMgikpAp
, aphrNM, N, muvetier
ksAi pRyk, qien. 20et
lAM o vYiey dxii. qA
hAri mH eek k}ukA ekA
H M arAil.
Ey o puRjAtiyAy OIey
shAyi
(meA. 7+24-30)
21

Ey aviwM viH EsArieRyM sI


EdAeRyM EdzE EpAyi. 22o
knAkAri Eyvien smIpic@. av
nilviLic @ , kAEv, dAvIdieR
puA, qi kNkAU. qeR mkeL
tM bADiciri. av vLer kxHw
ew.
23
qA Ey mRupwieyAM pRi
l. atinA zixYA Eyvien smI
pic@ yAcic@, aveL pRycAluM
av alRieAu ne piw.
24
Ey pRu, yi AEyliel nxHw
evewywEH mAmANH eedvem
e ayctH.
25
sHI vIuM Eyvien smIpic@.
av EyvieR mi mui ni
H aEpic@, kAEv, qe shA

937
yicAluM. 26Ey mRupwipRu, m
axNeLwH nAyH
qRiu ekAwtu zriyl.
27
av pRu, zriyANH kAEv,
qAluM avew yjmAneR Emz@R
niM vI}uveyiluM nAyH ti
ARuEl A . 28aEA EypRu,
OIEy, nin vliy vizVAsmH,
nieR xHwM sADie. smyM
avL@ew mk suKM Apic@.
aEnkM Eper Ey suKew
29
anrM Ey aviwM viH glIl
wryiElEpAyi. av o mlyiEl
kyRi nili.
30
aEnkM Ep aven smIpic@. av
opAw ErAgikeL avErAewAM ekAu
v, mw, a, tLv, bDir,
aen pltrA. Ey aver suK
ewi.31sMsAriAnAkAv sMsA
riM, tLv pkAyrA
M nwAnAkAv nwM a
kAemAeH L@k ar.
yi AEylieR eedvEAwH avrti
ni pRu.
nAlAyirilDikM Eper tIu
(meA. 8+1-10)
32

Ey zixYAer aw viLic@ pR
u, qni jnEAw ak
EtA. m divsmAyi avereR
ewyH. EA}Ake av k}iA
emAmil. aver vizEAew pR
yyHA qniixHwmil. vIiEl EpA
M v}i av tL vI}uM.
33
zixYA EyviEnAw EcAdic@,
vereylAM t]pt
H iewA mAM a
xN nmeviw kiuM? n
vidrmAy lANiEA.
34
Ey EcAdic@, niL@ew ki q
axNL@H? zixYA pRu,
}H axNL@M tAM ecRu
mIM.
35
Ey jnELAwH eemtAnH niri
riA pRu.36av }uavuM mIM
qw. hArM ttinH eedvEAwH
ni pRu. Ey aM vIticH zixY
Aew ki ekAw. av a jn
ekAw. 37qlAvM ti t]pt
H
rAyi. qiH micM v axN
EzKric@ }uk niRc@. 38OIkeL
yM ikeLyM Aet nAlAyirEALM
Ep k}iAAyi. 39av Bic@
k}iEA Ey aver vIwkLiEl
pRyc @ . atiEzxM Ey v
i mgdAyiEl EpAyi.
eydmANimA Eyvien
prIi
(meA. 8+11-13; lUeA. 12+54-56)

16

prIzAM sdkYM Eyvien p


rIiAeni. atinAlv Ey
viEnAwH av eedvinivnA
eN etLiyiA o awyALM kAA
pRu.

mAyi 15:26-16:16
2

Ey mRupwi pRu, sUrYnsHtmi


EA niRiyAM kAlAveyA
yiriemH? kAzM miA nl
kAlAvyAeN ni pRyM. 3
BAti sUrYdiEA kAzM m
M kRuM A a m}yA
em niRiyAM. kAlAvy
ew awyAL. av kAzi kA
EA atieR aM niLRiyM. a
EpAel, EA sMBvietAeyM
ni kA. vyM awyALLANH.
qA Q awyALL@ewyM ni
Riyil. 4dxHwM pApikL@mANH awyA
LM vzYewk. qA EyAnyew aw
yALmlAet avH oM nkewil.
piIwH Ey aver viH akel EpAyi.
eydmANimAer sUik
(meA. 8+14-21)
5

EyvuM zixYAM mRukryieli.


zixYA aemwA mR EpAyi
. 6 Ey zixYAErAw pRu, sUi
k, sdkYewyM prIzAewyM pu
LimAvien sUik. 7 zixYA
p tieR aM ElAcic@. av
atH-teu, n aM ekAuvrA
ekAAENA Ey pRtH?
8
zixYArietiyA pRyet
Ey aRiu. atinAlv avErAw
EcAdic@, amilAtieni qA
ni sMsAritH? alvizVA
sikeL, 9ni qekAH mni
lAil? aAyirM Eper tIiy a
ieR kArYM ni oAiEl?
qlAvM tiiuM aEnkM aM mi
cM vM oAyiEl? 10nAlAyirM Eper
tIiy }H avuM mREA? qlAvM
tik}ii@M aEnkM aM micM
vM oAyiEl? 11atinA {A
aeiyAyiil sMsArict.H q
A ni mnilAvAtH? prI
zAewyM sdkYewyM puLimAvien
tieryA {A mRiyi@ ttH .
12
aEA Ey amAiytH av
mnilAyi. aieR puLimAvienti
eryl av pRtH. prIzAewyM
sdkYewyM EbADnientiery
kt nwpwiyANtH.

Ey is
H vAeN peAsH
(meA. 8+27; lUeA. 9+18-21)
13

Ey eeksrY, PiliiEdzLi
ElEpAyi. av aveR zixYAErA
w EcAdic @ , {AnA mxYpu.
{A erANH jn pRytH?
14
zixYA mRupwi pRu,cil pRy
nI sHnApkEyAhAnAeNH. cil
pRytH vAcknAy lIyAvAeN
ANH. aeli vAckrielArALAy
yiermYAvH eNA EveRcil pR
ytH.
15
aEA Ey avErAw EcAdic@,
{AnAerA niktH? 16zi

mAyi 16:17-17:19

938

EmA peAsH pRu, nI isHvANH.


jIv eedvieR pu.
17
Ey pRu, EyAnAyew punAy
ziEmAen, nI a#hieiri. ni
e pWiic mxYnl. sV
nAy qeR pitAvH {AnAer nin
kANic@ t. 18atinA {A ni
EAw pRy. nI peAsH .
Q pAREm {AeneR sBey pNiyM.
mrNieR zi EpAluM qeR sBey
EtAliil. 19{A nin sVrAjYi
eR tAEAluk trAM. nI Q miyi
nw nYAyviDi eedvieR viDi
yAyiriM. nI view mietlAM
eedvieR m yiriM. 20qiH
tA isHvAeNtH mAErAwM pRy
etv zixYAer tAI ecyH.
tni mriEivemH Ey pRy
(meA. 8+31-9+1; lUeA. 9+22-27)
21

tni eyzElmi EpAkNemH


Ey aEA mt zixYA vY
mAyi kANiA wi. eydmA
mKYpuErAhit, niymjH{ qivri
nieAe tni vLer shiEiv
emH Ey pRu. tA ekAlewem
M piIwH mAM divsM tA mrNi
niM yie}uEemM av
pRu.
22
peAsH Eyvien vzE viLi
c@ zkAric@ pRu, kAEv, ati
nielAM eedvM nie riM. ninH
etAM sMBvikyil. 23aEA Ey
peAsiEnAw pRu, kwEpA
sAAEn, nIeye shAyikyl,
nI eedvieR kArY iE
yil. mxY ciitinANH nI A
DAnYM klitH.
24
anrM Ey zixYAErAw pRu,
qe piwrAnA#hi etAv
M tA tYjic@ tni nke
iri riemwH ayA qe
agmiNM. 25sVM jIenriA
EnAvnH a nxHwmAM. qniAyi
sVM jIv nv a riM.
26
Avu nxHwev ElAkM m}uv
kiiyiuM Plmil. Avien mwi vA
A o pkrvsHvuM ekAwvA
av k}iykyil. 27mxYpu teR
pitAvieR m}uv EtjEAewyM av
eR dtAErAw wiyM vIuM vM.
a mxYpu oAErAM avn
veR visric@ tiPlM
nM. 28{A niELAw stYmAyi pR
y; iviewy cil mxYpu
teR rAjYvumAyi vIuM v ki
E mri.
Ey, EmAez, lIyAvH
(meA. 9+2-13; lUeA. 9+28-36)

17

Ru divsi EzxM Ey, p


eAsH, yAEAbH, yAEAbieR
sEhAdr EyAhA qivErAw wi
vlieyA mlmkLiEl kyRi. aview

av oyHAyi. 2Q zixYA EnA


iniE Eyvi mAmAyi. av
eR mKM sUrYenEAel tiLi. av
eR vO kAzM EpAel evL@.
3
aEA aview avmAyi sMsAri
ruEperyM ku. av EmAezyM
lIyAvumAyi.
4
peAsH EyviEnAw pRu, k
AEv {LiviewyAy nAyi.
aH vzYewei, {Aniview m
wArL@AAM. o ninH, o
EmAezyHH, oH lIyAvinH. 5 peAsH
sMsAriev o tiLu EmGM aver
mwi. EmGiniH orzrIri Ayi,
veneR pu ven {A sHEn
hi. vni {A sxHwnANH.
ven asrik. 6zixYAri
Eku. av vLer By. av mKmwic@
tAe} vI. 7qA Ey vH aver
sHpzic@. EypRu, q}uE,
ByeEw. 8zixYA tlepAi EnA
i. av Eyvien mAM ku. 9 av
mlyiRukyAyi. Ey zixYAErA
w klic@, mlyi ni ketAM
ErAwM pRytH. mxYpu yi
e}uEM
ver
kAirik.
aEA ni ketAe pRyAM. 10zi
xYA EyviEnAw EcAdic@, isH
vMmE lIyAvu vemH zAsHi
mA pRyA kArNemANH?
11
Ey mRupwi pRu, lIyAvu v
emH av pRtH zriyANH. lIyA
vu qlAM EneryAemM stYmANH.
12
qA {A niELAw pRy, lI
yAvu vk}iu. qA av av
en tiricRiil. L@k ecAvu
qlAv]iEkwk~M aveREm ecyH
k}iu. mxYpuEnAwM a te
yAec@k. aEt ~k te mxY
puEnyM kxHwewM. 13sHnApk
EyAhA teyANH yTAi
lIyAvu q Ey amAetH
zixYA mnilAi.
o iyew ErAgM EBdmA
(meA. 9+14-29; lUeA. 9+37-43)
14

EyvuM zixYAM L@kL@ewyw


E mwi. orA Eyvi mi
v mui. 15ayA pRu, kA
Ev,qeR mkEnAw kNkAENEm.
av apsHmArM ekAH vLer kxHwe
w. av wyH tIyiElA evi
ElA vI}u. 16{Anven nieR zixYA
ewyw ekAuveiluM avH
aven suKewAnAyil.
17
Ey mRupwi pRu, ni avi
zVA0sik. niL@ew jIvitrIti te
etH. {A qkAlM niELAewAM A
vNM? qkAlM en epARuNM?
ieyekAuvrik. 18Ey iey
bADic tEAw zmAyi klic@. tM
aven viiRi, i suKmAyi. 19pi
IwH zixYA te Eyvien smIpi
c@. av pRu, { te o}ii

939
A mic@, qA {tinAyil.
qekAANH { sADiA
tH? 20Ey mRupwi pRu, alvizVA
sikLAytinAlA ni k}iyA
tH. {A niELAw stYmAyi pRy
e, ni kwmNiEyALM vizVAsm
ei niH Q mlEyAw view
nimARi aview EpA qH jH{A
picA ml mARukte ec@M. ni
elAM sAYmAM.21*
teR mrNei Ey
(meA. 9+30-32; lUeA. 9+43-45)
22

piIwH zixYA glIlyi o


wi. Ey avErAw pRu, mxYpu
cilew kilkewM. 23av av
en ekAl@M. mAM divsM av mrN
iniM yie}uEM. Ey
ekAlewemH EkEA zixYA
vLer d+KmAyi.
niti ekAwtieni Ey
EyvuM zixYAM kPmiEl
EpAyi. aview cil peAsien
smIpic@. ru hHmkrM pirivrA
yi av. av EcAdic@, niL@ew
ru hHmniti ekAwEA? 25p
eAsH pRu, v,H avn ec@.
peAsH Ey tiyi vIiEl
kyRi. ayA sMsAriti mH
te Ey pRu, miyiel rAjAA
H L@kLiniM plviDilu
nitikL@M kiuM. qA niti aw
yH jn rANH? av aveR
sVM L@kLAENA? al anYErA? nI
ey k?
26
peAsH pRu, muv nitiy
wyH.
Ey pRu, aekAH rAjAvieR
yAL@kH niti ekAwEtil. 27q
A Q niti pirivukAer n
EkApAlrAE. atinA en
niti ekAwk. kwli EpAyi mI
piwik. dYe mInien piwicAluw
atieR vAyHRk. atieR vAyi
o nANyM kANAM. aetw niti
pirivukA ekAwk. av qniM
niM Evi nitiywyHM.
24

rANH ExW
H
(meA. 9+33-37; lUeA. 9+46-48)

18

smyM zixYA Eyvien s


mIpic@. av EcAdic@, sVrA
jYi rANH vuM ExHW?
2
Ey o ekAc@iey teRywuE
viLic@. iey av zixYAew
mi nii. 3qiH Ey pRu,
{A niELAw stYmAyi pRye. ni
mAnsAreH ueLEAel
yAkNM, aeli nieLAriluM sV
rAjYi Evziil. 4Q ien
vAkYM 21 cil #I eekey}u pti@k
Li pvAsAluM AnyAluM alAet
kArm AvH vi@EpAkyielH
kA.

mAyi 17:20-18:15

EAel sVyM vinItnA ovnAyi


riM sVrAjYi ExHWnAyi k
tewk.
5
qeR nAmi orA EpAelA
iey sVIkricA ayA qeyAvuM
sVIkrik.
pApieR priNit
PleRicH Ey
(meA. 9+42-48; lUeA. 17+1-2)
6

vri qi vizVsi o ekA


c@ieyeAH mAeriluM pApM ec
icA ayAH vLer kxHwM. ayA
sVM k}ui o tiril@ ekii
agADmAy kwli miA}utAvuM
EBdM. 7aver pApikLA sMgtikeL
RiEcAEA Q ElAkvAsikELAwH
qni kN EtA. av sMBvi
NM.qA atArini sMBvi
EvA av dgti vM. 8niL@ew kEA
kAElA nieL pApM ecievi
a mRic@kLyk. ni aMgBMgM
evM viklAMgM yiA EpA
luM nitYjIv kiuk qtH qEA}uM
emce te. ru eekkAlukL@m
Ayirie nrkielRiyewtiluM
EBdM ateyANH. 9pApM ecA ni
L@ew k ErkmAyA aetw
kLyk. o kmAyi nitYjIv kiu
teyANH nlt.H ru kkELAewyM
nrkielRiyewtiluM nltH atA
NH.
nxw
H e wieR kT
(lUeA. 15+3-7)
10

sicirik. ekAc@ik a
DAner kttH. uH sV
i dtAH. dtArAke qEA
}UM sVnAy qeR pitAvieR
ewymANH. 11*
12
orAL@ew RH wkLielAH nxHwmA
yi qirie. aEA ayA mu
etAeAtienyM mlyi Epi
M. qiH nxHwe wien aEnVxi
c@ EpAM. zriyEl? 13nxHwe wien
keiyA Q wienecAli nxHw
ewA etAeAtAwkeL kAN
tilumDikM ayA sEAxiM. {A
niELAw stYmAyi pRye. 14aEtEpA
el, sVnAypitAvuM teR u
Li oEpAluM nxHwewetA#
hi.
orA etu ec@EA
(lUeA. 17+3)
15

niL@ew sEhAdrEnA sEhAdri


EyA etu ecyHtA vYiyew aw
EpAyi ayA ecyHtetH qAeN
pRyk. aEA mAEwyM sAiY
mtH. ayAL ievi ni
ayAeL niL@ew sEhAdrnAkA s
vAkYM 11 cil #Ipti@kLi ptienAAM
vAkYi yM wiyH. nxHwever
riA mxYpu viri.

mAyi 18:16-19:9

940

16

hAyikyANH. qAlyA atH Ek


A visticA oEA rEA L@k
eLyMi ayAeL vIuM kAk. a
en sMBvic e tl A M sAYewAm
elA. 17qiuM ayA stmeli
vivrM sBEyAw pRyk. sB pRyM
EkA visticA aven eedv
vizVAsi alAvenEpAel kNA
k. o irivukArnAyi ayAeL
kk.
18
{A niELAw stYmAyi pRye.
ni nYAyviDi, view miyi evcH
viLMbrewEA ate eedv
ieR nYAyviDiyM M. ni
miEA a eedvM mi
te.
19
miyi niLi ruEp o kArY
i EyAjiilAyA atinAyi A
ik. niLAvzYetH sVnA
y qeR pitAvu avdic@tM. 20
stYmANH. kArNM, qi vizVsi
rEAmEA Ep omic@ wiyA {A
M avew nwvi H.

tiricwyHM ver twviliu. 31melA


shEdYAgAM kH d+Kic@. a
v sMBvicetlAM tL@ew yjmAnEnA
w EpAyi pRu.
32
aEA yjmAn dAsen viLic@
pRu, dxHwnAy dAsEn, nI qniH
vLerpNM kweiuH. pE nI yAci
cEA {A niEAw kNkAi. ni
eR kwM Ru ecyH. 33qA aEt
EpAel nI nieR sEhAdrEnAwM kA
NYM kANmAyi. {A niEAw kAi
y aEt kN nI avEnAwM kANmAyi
. 34aveR yjmAn vLerEkApic@.
ayA B]tYen teR kwM m}uv vIuM
ver twviliu ziic@.
35
sVnAy qeR pitAvu ec@
EAelteyANH rAjAvH ecyHttH. ni
niL@ew sEhAdrI sEhAdrAErA
wH XdyMgmAyi mik. aeli sV
nAy qeR pitAvH niELAwM
miil.

meyiy kT
21
peAsH EyvieRywei EcA
dic@, kAEv, qeR sEhAdr w
cyAyi qEAw etuecyHtA q t
vNyANH {AnvEnAw miEtH ?
}u tvNeyiluM miA qniA
vuEmA?
22
Ey mRupwi pRu, {A niEAw
pRy, }iwt tvN nI av
EnAw miNM. }H q}uptH AvzYM
av etu ecyHtAluM nI miNM.
23
atinA EdYAg tni kw
e k tiric@vAA tImAnic rAjA
viEnAw sVrAjYe pmiAM. 24rAjA
vH kN tI wi. orA yir
Ni evinANy kwei.
25
rAjAvinH pNM tiric@ ekAwA
v}i ayAAyiil.
aEA ayAL@ew BArYyM u
L@mwM ayA sVmAyM ayA
eLeyM viA rAjAvH rviu.
pNM kwM vIA pEyAgiAmElA.
26
pE EdYAg rjAvieR kA
vI yAcic@, qEAw kANYM
EtAENEm; {A qeR kwM m}uvM
vIAM. 27yjmAn ayAELAw kN EtA
i. atinA dAseR yjmAn a
yAL@ew kwM RAi.
28
piIwH EdYAg puRE
EpAEA ayAELAw Ru evinAN
y kwMvAiy meA EdYAgen
ku. ayA teR shvkeR
k}ui piwic@ EAzic@, nieR
kwM vIuk. 29rAme EdYAg
shvkeR kA vI yAci
c@, qEAw kN kAU. {AnetlAM
tiriek trAM.
30
pE ayA aetAM sticil.
ayA nYAyADipen smIpicH tni
kweven twvilAi. kwM vAiy

19

vivAhEmAcnei
(meA. 10+1-12)

etlAM pRti EzxM Ey


glIl viuEpAyi. EyAAndiy
ew mRukryilu eydYEdzEA
Nv EpAytH. 2 aEnkMEp Eyvien
piw. Ey aviewyAyi
ErAgikeL suKewi.
3
tAM prIzA Eyvien smIpi
c@. Ey etAeyeiluM pRyEA
q kupiwiA av mic@. av
EyviEnAw EcAdic@, orAH ayAL@
yi etiluM kArNieR a
wiAni teR BArYey EpiA
nAEmA?
4
Ey mRupwi pRu, tIcyAyM
tiev}ukLi ni en vAyi
ciuAvNM+ kAlArMBi eedvM L@
keL M epmAi.* 5 eedvM pRu
aekAH ov BArYEyAw EcEA
anmAer evwiyM. av vM o
AyiIM* 6 atinAlv rl, oA
NH. eedvmANver oAyiiEctH.
atinA aver EvepwtH.
7
prIzA EcAdic@, pieANH orA
vivAhEmAcnpM BArYyH ekAw
H vivAhM EvepwA EmAezyew
kln avditH?
8
Ey pRu, ni eedvvcnM
sVIkriA ekAANH emAez ni
L@ew BArYmAer EpiA avdict.H
pE rMBi aenyAyiil.
9
{A niELAw pRy, BArYey Ep
icH meA veL vivAhM k}iv
vYBicrikyANH. vivAhEmAcnM EnwA
M vIuM vivAhM k}itiM o
ven avdi kkArNM, teR
BArYyHH muvmAyi eelMgikb
L@eH etLiyEA}ANH.

kAlArMBi ... epmAi rNi l.


1+27; 5+2.
aekAH ...oAyiIM rNi l. 2+24.

941
10

zixYA EyviEnAw pRu, a


mAmANH vivAhEmAcni kArN
mAyeti vivAhM k}iAetyiri
kyA nltH.
11
Ey pRu, vivAhe sMbi
Q stYM qlAvM mnilAA
k}ivil. qA eedvM ciler
atin#hiciuH. 12cil vivAhM
k}iAtiriA pl kArNL@H. ci
l x$ArAyi piR. cil piI
wH x$ArAevrANH. cilrAke
sVrAjYiEvi sVyM x$tVM
vri. pE vivAhM k}iv
vivAhe sMbic vcnM sVIkri
NM.
Ey ikeL sVAgtM ec@
(meA. 10+13-16; lUeA. 18+15-17)
13

aEA L@k tL@ew ikL@


mAeyi. Ey avewEm eekevcH
avEvi AiNmAyi. zi
xYA kEA av L@keL
atiniM twu. 14qA Ey pR
u,ik qeR aw vre. av
er twytH. kArNM eedvrAjYM Q ik
eLEAelyvEwtANH. 15Ey av
eReek avewEm vctiEzxM a
v lM viuEpAyi.
piwrA Dnik visti
(meA. 10+17-31; lUeA. 18+18-30)
16

orA Eyvien smIpicH EcAdic@,


ErA, nitYjIv lBiA {Aen
nyA ecEtH?
17
Ey mRupwi pRu, neyi
nIeyinAeNEAw EcAditH ?
eedvM mAmANH nlvnAytH. nin
nitYjIv EvNemi klnkLs
rik.
18
ayA EcAdic@, klnk?
Ey pRu, ekAltH, vYBicri
tH, EmAxHwitH, muveri kM pR
ytH,19anmAer driNM,* ni
eL sVyM sHEnhiEAel muver
yM sHEnhik.
20
yvAvH EcAdic@, {AnietlAM
asric@. qANH niyM qni
RvH?
21
Ey mRupwipRu, pripUnAk
Nemei EpAyi ninetlAM
vik. pNM pAv ekAw
k. aen ecyHtA sVi nin
eA vliy niDiyAM. qiH vi
ewvH qe piwk!
22
EkH ayA d+Kic@. vLer Dnik
nAyi ayA Eyvien viuEpAyi.
23
aEA Ey aveR zixYAErAw
pRu, {A niELAw stYM pRye.
DniknH sVrAjY Evzik vix
mmANH. 24aet, {A niELAw pRy,
Dnik eedvrAjYi Evziti
luM qL@mAyi oki sUci}yi
lUew kwAM.
ekAl
tH ... driNM rNi puR. 20+12-16.

mAyi 19:10-20:11
25

aEkH zixYA vLer atH-te


u. av EcAdic@, aEA rAM
riewk?
26
Ey zixYAer EnAiRu, m
xYH asAYmAytANtH. qA eed
vinH qlAM sAYmANH.
27
peAsH EyviEnAw EcAdic@, {
qlAmEpicH nie agmic@,
{e kiuM?
28
Ey zixYAErAw pRu, {A
niELAw stYmAyipRy, putiy
ElAkM s]xw
H iewEA mxYpu
aveR mhsiMhAsniliriM.
qe agmic niL@M oAErA siM
hAsnLiliriM. pu siMhAs
nLiliH ni yi AEylieR p
H vMzeLyM viDiM. 29qe pi
wrA vIwH , sEhAdrIsEhAdrA,
anmA, ik, vyluk qiv
EpicvH atiluM aDikM mwu
lBiM. ayA nitYjIv kiuM. 30
EA}e jIviti tAn
v tA}HAnAM. tA}Hiriv
niyM yewM.
kx
] iNiAew kT
o vuwmEyAwH sVrAjYe p
miAM. ayA aview mirik]xi
nwi. o BAti ayA aview
ciler EjAliAyi aEnVxic@EpAyi.
2
divse EjAliyA o evi
nANyM ekAwA stic@. ayA
EvlAer EtAiElyc@.
3
kEdzM omNiH ayA cyi
eliyEA aview cil evRuet
niku. atinA av av
ErAw pRu, 4 ni EpAyi qeR
EtAi pNi ecyHtA t li
{A trAM. 5 atinA av EpAyi
EjAli ecyH. pu mNiEyAewyM
m mNiEyAewyM ayA vIuM puR
EEpAyi. aEAe}Ae ayA ER
EervItM EvlyH niymic@. 6au
mNiEyAwwEA ayAvIuM c
yiEl EpAyi. EveRcil aview ni
kEA ayA avErAw EcA
dic@. qA niLiview divsM m}u
vM evRuet nitH?
7
av avEnAw mRupwiyAyi pR
u, M {eA EjAliyM t
il. ayA avErAwpRu, qi
ni EpAyi qeR EtAi pNi
ec@k. 8 eevErM EtAmwm teR
kArYen viLic@pRu, pNiAer
m}uv viLicH li nk. avsAnM
{A viLicyA mt li ekAw.
dYeyAL@kH avsAnvuM.
9
aumNiH pNi ecv dY
emi. oErAM oAErA evinAN
yM vItM kii. 10piIwH dYM vver
i. t muverA wt ki
uemv kti. pE avM o
nANyM vItEm kiiy_. 11nANyM kii
yEA av EtAmwmEyAw prAti

20

mAyi 20:12-21:7

942

12

eu. av pRu, v avsAnM


vkArNM o mNiER EjAli ec
yHZ. pE aH avM {
t aEt liyA ekAwtH. epA_
evyililuM { kWinAVAnM
ecyH.
13
pE EtAmwm EvlArielAv
EnAw pRu, suXE, {A niELA
wnYAymAyA epmARiytH. o evi
nANyi pNiyAemEl ni
stictH? 14atinA nieR liyM
vAiEAk. avsAnM vvM nin
M oErli nkAnA {AnA#hi
tH. 15qeR sVM pNM qecN
em {A tImAniM. {AnvErAw
nlecyHtti nin asUy EtA
EA? 16atinA avsAnArnH
dYAnM kiuM. dYAnArnH av
sAnAnvuM.
Ey sVM mrNei pRy
(meA. 10+32-34; lUeA. 18+31-34)
17

Ey eyzElmiEl EpAkyAyi
. pH aeAsHtlAM avEnA
ewAmAyi. nw EpAkEv Ey
zixYAer awviLicH avErAw sV
kArYmAyi sMsAric@. Ey avErAw
pRu, 18n eyzElmiEl EpA
kyANH. mxYpu mhApuErAhitew
yM zAOimAewyM eekkLi li
ewM. mxYpuen ekAlNemv
pRyM. 19av mxYpuen jAtik
nM. av aven prihsikyM
cAekAwikyM UzikyM ec
@M. pE mrNieR mAM divsM
av yie}uEM.
o a lYM aBYi

L@ew aDikArM L@kL@ewEm EyAgi


AnixHwewvrANH. avew DAn
EntA tL@ew qlA aDikArvuM
EyAgiAnixHwew. 26qA ni
ELAwH aenyAyiriil. niLielA
rA ExHwnAkA #hievi
av zixHwmvew dAsnAkNM. 27ni
LielAvnH oAmnAkNemi av
awimeyEAel nieL EsviNM. 28m
xYpuenEAel. mxYpu v
EsviewAnl. muver EsviAnA
NH. aEnker riA sVM jIv
ekAwAnANv vtH.
rH aer suKew
(meA. 10+46-52; lUeA. 18+35-43)
29

EyvuM zixYAM eyrIEhAvu viu


EpAkEv vLeryDikMEp aven pi
w. 30rH a v}iEyAri@A
yi. Ey vev Eku.a
tinAlv nilviLic@, kAEv dAvI
dieR puA, {L shAyi.
31
qlAvM aervimzic@. av a
er twu. qiH zArAyiriA
pRu. pE a wt ci
nilviLic @ , kAEv, dAvIdieR
puA, {eL ricAluM.
32
Ey niH aErAwEcAdic@, {A
niAyi qA ecEtH?
33
apRu, EBA { kA
}Hc EvNM.
34
Eyvi avErAw ak EtAi.
av avew kkLi etAEA
av kANARAyi. av Eyvien
piw.
Ey eyzElmi o
rAjAvienEAel Evzi

(meA. 10+35-45)

(meA. 11+1-11; lUeA. 19+28-38;


EyAh. 12+12-19)

20

aEA esebdiyew BArY teR


mELAewAM Eyvien smIpic@.
a avmi mui cil
lY EcAdic@.
21
Ey EcAdic@, nineAEv
tH? av pRu, qeR omken
nieR rAjYH nieR vlvzM mE
mken wvzM AemH vA
trik.
22
Ey avL@ew puAErAw EcAdi
c@, qA EcAdiet niLRi
yil. qniA qlA kxHwL@M
ni sVIkriEmA? puA pRu,
vH { ecAM.
23
Ey avErAw pRu, yTA
i nieLeR kxHwM aBviM.
pE qeR wM vlM riv
er tirewA qniAvil. avrA
ereAe qeR pitAvH tImAniciu
H. avAyi av lL@M
oiyiuH. lM avEkiU.
24
mu p zixYAM Eku. av
ru sEhAdrAErAwM ErAxAlrAyi.
25
Ey qlA zixYAeryM viLic@i.
Ey pRu,jAtikL@ew EntA t

21

EyvuM zixYAM eyzElM ngr


EAwH aw. olivu mlyiel Eb
HPgyi av dYM ni. aview
Ey teR ru zixYAer ngriEl
yc@. 2Ey zixYAErAw pRu, ni
kA ngriEl EpAk.
aview o k}utey ekiyiri
kANAM. meA k}utiEyyM avL@ew
awH ni kAM. avey a}icH
qeR aw ekAuvrik. 3 eriluM
k}utkeL qin}i q EcAdi
cA, vinH Q k}utkeL EvNM.
tAmsiyAet {A avey tiric@ tM
qM pRyk.
4
vAckeR Q vcn niREvA
nAyi atH+
5
sIEyA ngrEAw pRyk,
tA nieR rAjAvu nieRyw v
vinItnAy av o li}ut
iyew puRuM EjAlikpEyAgi
m]gieR iyew puRmAyiri
M vrik.
esKrYAvH 9+9
6
Ey niEyAgictH zixYA ecyH.
7
av t}uteyyM k}utieyyM

943
Eyvi ekAuekAw. av k}ut
@R tL@ew Emlik viric@. Ey
k}ut@Ri. 8av eyzElmiEl
v}iyilUew sric@. aEnkM Ep
aveR v}iyi tL@ew Emlik
viric@. mu cil mrcilkeLAwicH v}i
yi viric@.
9
cil Eyvi mE nwkyAyi
. cil piREkyM. av viLic@ p
Ru,
dAvIdieR puen vA}Hk, kA
vieR nAmi vven eedvM a
#hie sVnAy eedve vA}H
vi.
sIn 118+26
10

anrM Ey eyzElmiEl
Evzic@. ngrvAsik zy}i
lAyi. av EcAdic@, rANiyA?
11
Eyvien agmiv pRu,
vnANH Ey. glIlyiel neseR
ini vAck.

mAyi 21:8-29

H o aimrM ku. Ey tniti


A ai}M kiuEmA qH mri
aEnVxic@. qA mri lkL
lAet o p}M EpAlumAyiil. a
tinA Ey mrEAwH pRu, ni
nI oriluM kAyHil. w te
mrM Ninzic@.
20
zixYA a ku. av atH-t
eu. av EcAdic@, qenyANH Q
aimrM EvgM NiritH?
21
Ey mRupwi pRu, {A niELA
w stYmAyi pRye. ni sMzy
ElzmilA vizVAsmei ni
H Q mrEAwH {A ecyHtEpAel
te ecAM. cilEA niH atil
DikvuM ecAnAEyAM. Q mlEyAw
EpAyi kwlipti qEpAluM
jH{ApiAM. ni vizVAsme
i a sMBviM. 22ni vizVsi
evi ni Anyi EcA
dietM lBiM.

Ey eedvAlyi kyRu

eydmANimA EyvieR
aDikAre sMzyi

(meA. 11+15-19; lUeA. 19+45-48;


EyAh. 2+13-22)
12

Ey eedvAlyiEl kyRi. avi


ew yviyM nwiyiver av
puRAi. av tAAew Emzk
mRiciu. AvukeL viivew bu
kL@M av mRiciu. 13Ey aviewyA
yivErAw pRu, tiev}uikLi
q}utiyiuH, qeR lyM A
nAlyM qRiyewM. qA ni
aviwM kAew oLisEtmA.*
14
aM tLvAt ErAgikL@mAy cil
eedvAlyi Eyvien smIpic@.
Ey avew ErAgM EBdewi. 15Ey
vieR vik mhApuErAhitM
zAOimAM ku. Ey mhAykArY
ec@M ik aven eedvAl
yi vA}HM av ku. ik
pRyAyi, dAvIdieR puen
vA}Hvi! etlAM mhApuErAhiter
yM zAOimAeryM EdxYewi. 16mhA
puErAhitM zAOimAM EyviEnAw
EcAdic@, ik pRy nI Ek
iEl?
Ey mRupwi pRu, vH. tiev}u
i pRy, ikeLyM zieL
yM nI vA}HvA pWiic@* tiev}u
i niLi vAyiciiEl?
17
anrM av aviwM viH ngri
puRkwH ebTAnYyi rAi
ti.
Ey vizVAsieR zi
etLiyi
(meA. 11+12-14, 20-24)
18

piE pulcyHH Ey ngri


El mwukyAyi. av nAyi
vizAyi. 19av v}iEyAr
qeR lyM ... oLisEtmA rNi
eyzA. 56+7.
ikeL ... pWiic@ rNi sI.8+2.

(meA. 11+27-33; lUeA. 20+1-8)


23

Ey eedvAlyiEl EpAyi. a
vnview pEdziEA puErAhitA
M eydmAM EyvieR awe
i. av avEnAw EcAdic@, pRy,
eneyAe viA nine
DikArmAtH? rA ninH Q a
DikArM ttH?
24
Ey pRu, {A niELAewA
EcAdYM EcAdie. ati ni rM
tA qDikArieR awiAn
ilANH {A etAe ec@et
pRyAM. 25pRy+ EyAhA L@keL
sHnAnewiyEA sHnAnM v
eedviniEA mxYriniEA?
puErAhitM eydEntAL@M Eyvi
eR EcAdYM ccecyH. av prsHp
rM pRu, n rM pRA, aM
EyAhAeR sHnAnM eedvi niA
eN pRA Ey pRyM, pie
nieLekAH EyAhAni vizVsi
il? 26mRic,H a mxYni niA
eN n pRA jn nEAw
EkApiM. EyAhA o vAcknAyi
ev ktA nm ByM.
27
atinAlv Eyvi mRupwi ekA
w, {Riyil EyAhAenview
niH aDikArM kiieyH.
aEA Ey pRu, qi qnii
etAe ecA qview niH aDikArM
kiieyH {AM pRyil.
rH puAew kT
niLitieni q vicAri
evH qEAwpRyk. orA ru pu
AAyi. ayA dYM m mk
ensmIpic@pRu, mkennIyiEpA
yi miriEAi EjAli ec@k.
29
mkpRu, {A EpAkil pE
piIwyA mnM mAi. ayA EpAyi.
28

mAyi 21:30-22:13

944

30

a piIwH rAmemken smI


picH pRu, mkEn, nIyiH miri
EAi pNiyk. mk pRu, z
ri, {A EpAyi pNieywAM. qA
ayA EpAyil.
31
Q ru puArilArANH aeR
cHCyHeA victH? eyd
EntA pRu, dYe mk.
Ey avErAw pRu, {A ni
ELAw stYmAyi pRye. niti piri
vukAM EvzYkL@M cIyAL@keL
ni k. pE niELA
mE av eedvrAjYi EvziM.
32
EyAhA v ni zriyAy
v}i kANic@ekAANH. qA ni
EyAhAni vizVsic i l . qA
nitipirivukAM EvzYkL@M avni
vizVsi ni ku. qA
niyM avni vizVAsmiAnAyi
ni mnM mAiyil.
eedvM teR puen ayy
H
(meA. 12+1-12; lUeA. 20+9-19)
33

Q kT ik+ oriwH orA


eR vyluAyi. ayALti mi
rinu. ayA vyli uM mtilueki.
atii o miricM Apic@.
qiH ayA o kAvmAwvuM pNi.
ayA EtAM cil kxk pA
iekAw. qiyA o yA puR
eu.34viLevwieR smymAyi. ati
nAlyA teR dAsAer teR vItM
EcAdiA kxkewywEyc@.
35
qA k]xiA o dAsen mic@.
meAven ekA. mAmvenyM k
elRiu ekA. 36atinAlyA mu ci
lerwi ayc@. dYEtienA w
t L@keL. qA dYM vvErAw
ecyHtte k]xiA avErAwM ec
yH. 37atinA teR mkene ay
yHAnyA tImAnic@. ayA kti,
k]xiA qeR mkEnAw bmAnM
AM.
38
pE wmyew puen kEA
kxk prsHprM pRu, tA wmy
ew mk. Q EtAieR anrAv
kAziyAmv. v nmven ekAlAM.
nLveneAA Q EtAM nEwtA
M. 39atinA av aven EtAi
puR ekAuEpAyi ekA.
40
atinA EtAmwm vH kxk
er q ec@M?
41
eydpuErAhitM mANimAM pR
u, tIcyAyM ayA dxHwAer
ekAl@M. qiH EtAM mu k]xiAer
liM. viLevw@smyM teR p
n k]xiAer EtAM liM.
42
Ey avErAw pRu, tiev}u
kLi q}utiyiutH ni tIc
yAyM vAyic@kAM.
pNiA Epi klH mllA
M. tH eedvM ecyHttH nmH atH-tmA
. new kkLi atH atH-t
mA.
sIn 118+22-23

43

atinA {A niELAw pRy


sVrAjYM niLiniM qwewM.
eedvrAjYi av #hitH nw
A rAxH\inu sVrAjYM nk
ewM. 44Q kli vI}uv epAi
kM. Q klH orAL@ewEm vINAluM atH
ayAeL tviwepAwiyAM.
45
EypR Q kTk mhApuErA
hitM prIzAM Eku. Ey teL
iyA pRyetH av aRiu.
46
Eyvien piwiA av o kArNM
Etwi. qA jn Ey o vAc
knAeN vizVsicitinA av
jneL By.

vii Nievew kT
(lUeA. 14+15-24)

22

jnELAw mucil kArY pR


yA Ey kTkL@pEyAgic@, a
v pRu, 2teR pueR vivAhvi
eAiy rAjAvienEAelyANH sV
rAjYM. 3aEhM ciler sdYyH Ni
c@. sdY tARAyEA atiTikeL viLi
A rAjAvH B]tYer ayc@. qA rAjA
vieR sdYyH vrAnAvielH av
nirsic@.
4
anrM rAjAvH eR dAsAer wi
ayc@. aEhM avErAw pRu, {An
ver NiciuH. aekAH ni
ec pRyk, sdY tARAeyH. {Aen
eR nl kALkeLyM pikeLyM
tiAnAyi ekAiuH. qlAM tARA
yiri. vivAhsdYyH vrik.
5
dAsA EpAyi jneLviLic@. p
E av a ik wiyAyil.
av mu vikLi m}uki. orA
pAw pNiyA EpAyi. EveRAv
teR vYApAri EpAyi. 6mu cilrA
ke dAsAer piwicH tlieA. 7rAjA
vH vLer EkApic@. teR dAsAer
ekAver vDiA rAjAvH teR ees
nYe ayc@. avew ngrM eesnYM
tI evc@.
8
atiEzxM rAjAvH teR B]tYErAw
pRu, vivAhsdY tARAyiri.
{Anver Nic@. pE qeR sdY
yHvrA EyAgYt avil. 9ati
nA etvieR mlkLiEl EpAyi
kA qlAveryM Nik. av
ErAewlAM sdYyHvrA pRyk. 10dAs
A etvukLiEl EpAyi. av k
qlAveryM viLic@i. nlveryM cI
yAL@keLyM av sdYyH ekAu
v. aviwmAek jnM niRu.
11
aEA rAjAvH qlAveryM kANA
eni. vivAhEvLyH EyAjiAvi
DM vOM Dric orAeL rAjAvH ku.
12
rAjAvu pRu, suXE, viewv
rA nineen avAdM kii? zri
vOM EpAluM DriAet. qA
ayAeLAM pRil. 13atinA rAjA
vu B]tYAErAw pRu, veR eekyM
kAluM ekuk. qiH iEleRiyk.

945
aview L@k krykyM EvdnekAH
pl@ e{rikyM ec@M.
14
aet, Niev aDikM. p
e tirewewtH cil mAM.
cil eydEntA Eyvien
A EnA
(meA. 12+13-17; lUeA. 20+20-26)
15

aEA Ey pEdziciiw ni
M prIzA EpAyi. Ey etAyet
eiluM pRA aven piwiA
av tM pA. 16prIzA Eyvi
enA ciler ayc@. tL@ew ci
l ayAyikeLyM ehErAdY qRiy
ew cilerymANH av ayctH.
av pRu, ErA, aH vizVsHtnA
y orALAeN {RiyAM. eedvi
eR v}iyew stYM nI pWiiev
M {RiyAM. L@k niei
qk q nI Bymil. q
lAvM nineA EpAelyANH. 17ati
nA nieR aBiAyM pRAluM. eek
s krM ekAw zriEyA etEA?
18
qA av te A mi
kyAeNH EyvinRiyAmAyi.
atinA av pRu, kpwBi
Er, qinA nieLe sMsAri
wA mitH? 19krM ekAw
o nANyM t. av Eyvien o
evinANyM kANic@. 20qiH Ey
EcAdic@, ew cimANiti mNM
ecyHtiritH? ew EpmANH ti
mitmAyiritH?
21
av mRupwi pRu, eeksew
civuM EpmANH.
aEA Ey avErAw pRu, eek
s eeks ekAwE. eed
vi eedviM. 22EyvieR
vAk Ekv atH-teu. av Ey
vien viuEpAyi.

mAyi 22:14-46

e}uEu vA av ew BArYyA
yiIM?
29
Ey rMpRu, ni mni
lAvil. tiev}ukLi qA pR
yet niRiyil . eedvi
eR zieyiyM niRiyil. 30
yie}uEEA vivAhM nilni
il. qlAvM sViel dtA
erEAelyANH. 31yie}uElien
Ric@ eedvM niELAw pRiutH ni
vAyiciiEl?32eedvM pRu, {A
aAhAmieRyM yisH h AieRyM
yAEAbieRyM eedvmANH.* tAnv
ew eedvmAeNH eedvM pRiue
i av yTAimriciil. av
jIvicirivew mAM eedvmANH.
33
qlAvM EyvieR pEdzM EkH
atH-teu.
vuM DAn kln

(meA. 12+28-34; lUeA. 10+25-28)


34

Ey sdkYer rMmic vA
prIzA Eku. av EyAgM Ec.
35
o prIz EmAezyew nYAymAN
i vidgHdnAyi. prIz Ey
vien prIiA o EcAdYM EcAdi
c@, 36ErA, nYAymANiel vuM
DAne kln tH?
37
Ey mRupwi pRu, ni kA
vAy niL@ew eedve sHEnhiNM.
niL@ew pU XdyEAwM pU
AEvAewyM pUmnEAewyM sHEn
hiNM.* 38tANH TmvuM prmDAn
vumAy kln. 39rAme kln aEpA
elte+ nieEAel nieR ay
ArenyM sHEnhik. 40nYAymANM
pUmAyM vAckew liKitLi
niM Q ru klnkLi nimwel
wtANH.
Ey prIzAErAw EcAdY
EcAdi

cil sdkY Eyvien w


A EnA
(meA. 12+18-27; lUeA. 20+27-40)
23

aEt divsM te tAM sdkY


Eyvien smIpic@. sdkY mrNi
ni yie}uEli vizVsi
ciil. av EyviEnAewA EcAdYM
EcAdic@. 24av pRu, ErA, EmAez
pRu+ vivAhitnAy orA ikLi
lAet mricA ayAL@ew sEhAdr a
yAL@ewBArYey vivAhM k}iNM. qiH
mric sEhAdrEvi av ikeL
lAdiiNM qH. 25{L@ew wyi
}u sEhAdrAAyi. oAm
vivAhM k}ic@. pE ikLilAet mri
c@.atinA ayAL@ew sEhAdr
OIey vivAhMk}ic@. 26qA rA
mM ikL@AvAet mric@. te
mAmM bAi qlA sEhAdrAM
sMBvic@. 27owvi OIyM mric@.
28
pE qlA sEhAdrAM aveL vi
vAhMecyHti. atinA av yi

(meA. 12+35-37; lUeA. 20+41-44)


41

aekAH prIzA oic@ wiy


EA Ey avErAwH o EcAdYM EcAdi
c@. 42isHvieni nieL k
? ew mknANv? prIzA pR
u, isH dAvIdieR pu.
43
aEA EypRu, pie q
enyA dAvIdH aven kAvH q
viLictH? dAvIdH priAAvieR z
iyi sMsArikyAyi.
44
kAvH qeR kAviEnAw pR
u,{A nieR zueL nieR kA
I}ilAM ver qeR vl vziri
k.
sIn 110+1
45

dAvIdH isHvien kAvH q


viLi. pieen av dAvIdi
eRpunAM? 46prIzArilAM Ey
vieR EcAdYirM ekAwAnA
yil. divs0i EzxM Eyvien
{A ... eedvmANH rNi. puR.3+6 15,16.
ni ... sE
H nhiNM rNi v.6+5.
n

mAyi 23:1-29

946

A EveRA EcAdYMEpAluM EcAdi


A M eeDrYeil.
mtEntAeL Ey vimzi
(meA. 12+38-40; lUeA. 11+37-52; 20+45-47)

23

pie Ey jnEAwM zixY


AErAwM sMsAric@. Ey pRu,
2
EmAezyew nYAymANei ni
ELAwpRytinH prIzM zAOimA
M aDikArmH. 3atinA ni
av pRytH asriNM. av
ec A pRyetlAM ni ecNM.
qA avew jIvitM ni piwr
tH. niELAwH ecA pRy kArY
av sVM jIviti Avik
mAil. 4mxY buimuA
kwc avA. c
eLlAM muvri awiEcli. p
E avyielAEpAluM asriA
av miARil.
5
av nl kArY ec@tH qlAM
muver kANiA EvimAmANH. ti
ev}uk niRcepik av m
ekAu nw. av epik
vlutAi vlutAiv. L@k kA
NviDM nI AnAAy
Dric@ nIAnk av nw
.6vikLi vuM DAn riiw
kiuvA prIzAM zAOimAM
#hi. eydikLiel ati
DAn riiwvuM av ekAti.
7
clLi L@k teL b
mAnitH av xHwmANH. L@k
teL qH viLiNemM av
#hi.
8
qA ni q viLie
wtH. ni sEhAdrIsEhAdrArANH.
ni o Evy_. 9 miyi ni
eryM pitAEv q viLitH.
ni o pitAEvy_. av sV
ilANH. 10yjmAnenM eryM vi
LitH. nieA yjmAnEnyZ.
atH isH. 11niLi dAsnAyiri
vnANH ExHW. 12sVyM yv
tA}HwM. sVyM tA}Hv y
ewM.
13
zAOimAEr, prIzAEr, ni
kxHwM. kpwBiArA ni. sV
rAjYiEl EvziAnA#hi j
nL@ew v}i ni awyH. ni
Evzikymil. ati miver
twykyM ec@. 14*
15
zAOimAEr, prIzAEr, ni
kxHwM. kpwBiArA ni. ni
L@ewmAM piw orAeLeyiluM kA
NA ni kwlukLilUewyM rAjY
LilUewyM sri. aven ni
vAkYM 14 cil #I pti@kLi, ptinAlAM
vAkYi kpwBiArAy zAOikL@M
prIzAEm ni hAkxHwM. ni dIr
GmAyi AikyM viDvmAew vIw
k vi}uiLykyM ec@. atinA
ni vliy ziAviDi AM q
ew kA. v EnAk. mEA. 12+40,
lUEA. 20+47.

keiyA aven nieLA dxi


cvnAM. nrkvumAyi be ni
a dxHwrANH.
16
zAOimAEr, prIzAEr, ni
kxHwM.L@keL nyi arA ni
. nipRy, eriluM eedvA
lyeti NyiA }mil. q
A atiel sVeecAliyAeN
i stYM pAliEivM. 17a
rAy vifHFikEL, tANH mhnIyM+ sV
EmA? eedvAlyEmA? eedvAlyM sV
e vimA. atinA eedvAly
mANH mhnIyM. 18yAgpIWeti N
yiAluM }mil. qA yAgpIWi
el v}ipAwien ti NyiA ayA
a pAliEH qM ni pR
y. 19aEr, ni oM mnilA
il. tA mhnIyM+ v}ipAEwA, yAg
pIWEmA? v}ipAwien primAtH
yAgpIWmANH. atinA yAgpIWmANH m
hnIyM. 20yAgpIWe ti Nyiw
v yAgpIWeyM atiluvyM
pEyAgi. 21eedvAlyeecAli
Nyiwv yTAi eedvAl
yvuM ati vsivenyM pEyA
gi. 22sVeecAli Nyiw
v eedvieR siMhAsnvuM atili
rivenyM pEyAgi.
23
zAOimAEr, prIzAEr, ni
kxHwM. kpwBiArA ni. ni
nitieR pielAH eedv
i ekAw. qinH Lsi, ct
, jIrkM qiv EpAluM. qA ni
nYAymANiel DAn pEdz
nIti, kN, vizVAsM, qiv as
riil. veylAM ni ecE
vyANH. mu kArYL@M ni wM
ecEH. 24ni arAy v}ikA
ik! ni pAnIyiniM ecRu
kIwe ariecwkyM oke vi}u
ukyM ec@veni oAk. ni
L@M avenEAelyANH.
25
zAOimAEr, prIzAEr, ni
kxHwM. kpwBiArA ni. ni
cxkL@ewyM pAL@ewyM puRM k
}u. avyew akmAke ekAy
ewyM niyNmilAyHmyewyM P
lmAy kArYLA niRiri. 26a
rAy prIzAEr, dYM cxkL@ew
akM v]iyAk.aEA avyew pu
RM tAEn v]iyAyieA_M.
27
zAOimAEr, prIzAEr, ni
kxHwM. kpwBiArA ni. ev
pUziyzvlRk EpAelyA ni.
zvlRkL@ewpuRM mEnAhrmANH. a
kmAke mricvew aik ekAH
niRiriM. qlAviD v]iEkwkL@M
atiiluAvuM. 28niL@M aEpA
elteyANH. nieL kAv pR
yM ni nlvrAeNH. qA ni
L@ew ilAek kApwYvuM dxHwtyM niR
iri.
29
zAOimAEr, prIzAEr, ni
kxHwM. kpwBiArA ni. ni

947
vAck zvlRk nii.
nlvrAyi jIviciver klRkLi mA
ni. 30qiH ni pRy, {
L@ew pitAAew kAlH { jIvi
cievi Q vAcker ekAl@
ti { p vhiilAyi. 31
vAcker ekAvew piRArA ni
eL ni te etLiyi. 32ni
L@ew pUvik wievc pApM ni
pUIkriM.
33
pAukEL, ni vixAukL@ew
wMbArANH . eedviniM ni
rewil. nieLlAM etukArA
yi viDieH nrkiEleRiyewM!
34
atinA {A niELAwi pRy+
{A niL@ewyiwyiEl vAcker
yM jH{AnikeLyMpEdzkeryM niEyA
gi. avri ciler ni vDiM,
UziM. niL@ew eydikLi ni
Lvri ciler miM. aver #Am
LiniH #AmLiElH oAwiM. 35a
tinA miyi ekAle qlA nItimA
AEwyM mrNi ni vALik
LANH. nItimAnAy hAEblieR mrNi
nH ni vALikLANH. eberKYAvi
eR punAy esKrYAvieR ekAlpA
tki ni vALikLANH. eedvA
lyiM yAgpIWimiwyilANv
ekAletH. hAEblieRyM esKrYA
vieRyM kAliniwyi jIvici
ql A nItimAAewyM ekAlpAtk
i ni vALikLANH . 36{A
niELAw stYmAyi pRyAM. etlAM
Q tlmRArAy niLi v ptiM.
eyzElMkA mRiyiH n
(lUeA. 13+34-35)
37

alEyA eyzElEm, eyzElEm, nI


vAcker ekAl@. eedvM niiEl
ycver nI kelRiy. plvM ni
eR jntey riA {AnAzic@. ni
eRjntey EkA}i teRueL ci
Rkinwiyi viLic@uM EpAel sMGwi
iA {AnAzic@. pE nieLe
atinvdicil. 38EA nieR vIwH
pUmAyM nYmAyiri. 39kA
vieR nAmi vv ag]hI
t* q ni pRyver,
ni qe kAkyil q {A
niELAw pRy.
eedvAly nzIkrNM
(meA. 13+1-31; lUeA. 21+5-33)

24

Ey eedvAlyM viuEpAkyA
yi. pE aveR zixYA
eedvAlyieR qw@k aven kA
NiA v. 2 Ey zixYAErAw EcAdi
c@, Q qw@k kAiEl? {A
niELAw stYmAyi pRy. Q qw@
keLlAM nziiewM. oAErA kl@M qw
eRiyewM. o kl@M meAieREm
rikyil.

k A v i e R . . . a g ]h I t
sI.118+26.

rNi.

mAyi 23:30-24:24
3

piIwH Ey olivumlyielAriwi
rikyAyi. avEnAewAM tnicH
riA zixYAM v. av EcAdi
c@,etlAemEA sMBviem {
ELAw pRy. nieR aw vrvieRyM
ElAkAvsAnieRyM smyM sUcii
awyALM qAeN pRy.
4
Ey mRupwi pRu+ sUiciri
k. M nieL v}ietiA w ekAw
tH. 5 plM qeREpri vM. av
pRyM, {AnANH isH qH. av
pleryM v}ietiM. 6ni y
eLi EkM. yeLiy kT
kL@M EkM. pE ByewAtirik.
Q kArYeLlAM sMBviAtA.
pE avsAnM niyM vidri t
e. 7 rAjY aEnYAnYM pw epAM.
jnt jntEyAw yM ec@M. kw B
YAmieR kAlM vM. plyi wM
kL@AM. 8etAe o pui
Rviyew ArMB EvdnkLANH.
9
aEA jn niELAw EmAzmA
yiepmARuM. av nieL pvivA
BrNADikArikeL lic@ ekAwk
yM ekAl@kyM ec@M. qlAvM nieL
evRuM. kArNM ni qi vizVsi
cvrANH. 10 smyM pl vizVAsik
M tL@ew vizVAsM nxHwewM. av
prsHprM tiriykyM evRukyM ec
@M. 11pl vYAjvAckAM vM. av
plEryM v}ietiM. 12ElAkH aD
M epM. atinA mivARuM vizVA
sikL@ewyM sHEnhM t EpAM.
13
pE avsAnMver awiyRc@ ni
v riewM. 14eedvrAjYe
iy suviEzxM ElAkemuM sMgi
ewM. qlA rAjYLiluM suviEzxM
criewM. piIwH aYemM.
15
vinAzieR BIkrteyi vA
cknAy dAnIEy pRiuH. eedvAl
yi nYmA mHELcHCt ni
tH ni kAM. (tH vAyiv
mnilAe). 16 smyM eydYA
mlmkLiElEAwNM. 17pur@R ni
v teR vIui kyRi qe
iluM qwA niytH. 18vyli ni
v EmliAyi vIi vrtH. 19
smyM gBiNikM ekAc@ikL@
OIkM kxHwM. 20niL@ew oAM zIt
kAlEA zbdivsEmA sMBviAti
riA Aik. 21qeEA? vliy
EkzieR smymAyirimtH. ElAkArM
BiEzxM Ayiu vuM vliy
dritmANAvuk. atiluM EmAzmAy
tH oriluM sMBvikymil. 22 BIkr
smyM ecRutAyiriemH eedvM tImA
niciuH. smyM Riciieli o
M avEzxiil. qA tA tir
ewver riA eedvM smyM
evic@M. 23 smyM eriluemA
rA niELAw pREAM, EnA, tA
isH meA pREAM atA
av, pE aver vizVsitH. 24vYA
jvAckM vYAjisHL@M vrikyM

mAyi 24:25-25:9

948

mhAy kL@M atH-tL@M v


ikyM ec@M. eedvM tirew
vErAwAvuM avri ec@k. puemi
aveR L@keL vifHFikLAkyA
NH avew lYM. 25EA {A aetA
e sMBvitimu te ni
Riyi@ tiuH.
26
atA isH mmiyi q cil
niELAw pREAM. pE vizVsicH
Eyvien kANA mmiyiEl EpAk
tH. EveRA atA isH mRiyi
qM pREAM. pE a vizVsi
tH. 27mxYpu qlAvM d]zYnA
yA vrik. qlAyiwLiluM qlAvM
kA rItiyi kAz mii
N EpAel av vM. 28k}ukA v
miu pRetviewEyA aview zvm
H qH niLRiyEpAel qlAvM
aRiuekAAyiriM {A vrik.
29
divsL@ew kxHwAwk k}i
ywen en sMBviM+
sUrY L@M, ckAzM kiil.
nM kAzniM ptiM, kA
zH qlAiM mAM vM.
30

eyzAvH 13+10; 34, 4

smyM mxYpueR vrvien


kANi awyAL kAz d]zY
mAM. ElAkiel qlA jntyM nilvi
LiM. mxYpu kAz EmG
Li vetlAvM kAM. mxYpu
ziEyAewyM eR mhtVEAewyM
vM. 31cilu kAhLzbHdEAew
av dtAer ayyHM. qlA BAg
niM aveR tirewever d
tA viLic@ uM.
32
aimrM ne pWii pAWm
ElA; aimreAuk pcyM m]dvumA
kyM lk mLc@ wukyM ec@
EA ni pRyM Evn vrvAeyH.
33
aEpAel te sMgtik sMBvi
kAEA smyM vAtilinwe
iey niL@M aRiyM.34{A ni
ELAw stYmAyi pRye, Q tlmRyiel
jn jIviciriee etAe
sMBviM! 35ElAkvuM kAzvuM miyM
nziieEAM. pE qeR vA
k anzVrLANH.
smyM eedviEn aRiy
36

(meA. 13+32-37; lUeA. 17+26-30, 34-36)

divsEmA smyEmA mRiyi


l. puEnA dtAEA atRiyil. pitA
vimAEm atRiy. 37mxYpu v
EA EnAhyew kAlEEpAel t
eyAyiriM sMBvik. 38 kAlH
LyimH L@k tikyM wi
kymAyi. av vivAhM k}i
kyM meL vivAhM k}iikyM ec
yHti. EnAh epki kyRuM ver
avr w. 39sMBvitieni
eyAM avrRiiil . pE a
EA LyM vH qlAvM nziie
u. mxYpu vEA}uM aen
teyAyiriM. 40vyli pNiy

ru Epri orAeL EpicH meyAeL


qwekAu EpAM. 41DAnYM
ru OIkLielAveL viH mveL qw
ekAuEpAM.
42
aekAH qEA}uM tARAyiri
k. niL@ew kAvH v divsM
niRiyil. 43tH oAik+ k
vsmyM wmnRiyAemi a
yA aveR vrvukAiriM. ayA
kAvliH ken twyM. 44atinA
niL@M tARAyirik. atIitmA
yiriM mxYpueR vrvH.
nl dAsM dxw
H dAsM
45

(lUeA. 12+41-48)

rANH vizVsHtM buimAmAy


dAs? mu dAsAH yTAsmyM B
NM ekAwvA yjmAn o dAsen
li. yjmAn EjAli vizVAs
pUvM li dAs rANH? 46yjmA
n vEA lic EjAli ecyHekA
iri dAs sEAxiM. 47{A
niELAw stYmAyi pRye. yjmAn
m}uv pripAliA ayA
dAsen niEyAgiM. 48qA dAs
dxHwM yjmAn weneyuM mwiv
riel kvmAeNi q sM
BviM ?49 dAs aEA mu dAs
Aer miA wuM. av teR
xHwArAy mH wiyAErAewAH ti
kyM wikyM ec@M. 50aEA av
tARAyiriA smyM yjmAn v
M. dAs yjmAnen tIiA sm
ymAyiriM atH.51aEA yjmAn dA
sen ziiM. yjmAn aven kp
wBiAew ew wM. aview L@k
krykyM EvdnekAH pl@kwikyM
ec@M.
p knYkmAew kT
mNvALeR vrviEvi kAi
riA EpAy p knYkmAerEA
elyANH sVrAjYM. av tL@ew viL
M ekAuvi. 2avri au
knYkmA buihInrAyi. au
Ep buimtikL@M. 3mikLAy knYk
mA viLiEnAewAM vzYmAy q
ekAuviil. 4buimtik viLi
EnAewAM avew pALi wt
qyM ekAuvi. 5 mNvAL v
rA vLereevki. knYkmA qlAvM
INicH Riwi.
6
arAiyi ErA viLic@ pR
u, tA mNvALv, vH aven
sik.
7
aEA qlA knYkmAM q}uEu.
av tL@ew viLk kic@. 8 bu
ihInrAy knYkmA buimtikLAy k
nYkmAErAw pRu, {L@ew viLi
el qtI. niL@ew q Rc@
t.
9
buimtik pRu, l! ni
M {M mtiyAy qyilA
tisiyilAM {. EpAyi q

25

949
c v wAriniM niAvzYmAy
q vAieAuvrik.
10
atinA buihInrAy knYkmA
q vAA EpAyi. av EpAyEA
mNvAL v. aEA tARAyi
v avEnAewA vivAhsdYyH EpA
yi. aEA vAtilwc@ iyiweu.
11
piIwH mH knYkmAeri. av pR
u, kAEv, kAEv, {Ayi
vAti R, { ak kyRe.
12
pE mNvAL pRu, {A ni
ELAw stYmAyi pRy, qni ni
eL aRiyil. 13atinA qEA}uM tA
RAyirik. mxYpu qH qEA
vemH niRiyil.
m Bt
] YAew kT
(lUeA. 19+11-27)
14

o lM sziA EpA orA


eLEAelyA sVrAjYM. EpAM mH
ayA teR dAsAErAw sMsAric@.
tA EpAEA teR sADn sMr
iNemH ayA avErAw pRu.
15
ati oAErAEwyM k}ivins]t
mAyi orAH ayA au pNsi
k ekAw. meArAH ruM mAmnH
oM pNsi nki. qiyA EpA
yi. 16au pNsi kiiyv aw
vYApArinAyi pEyAgic@. aus
ipNM wiyAi. 17ru si p
NM kiiyvM apEyAgicH ru s
ipNM wiyAi. 18qA o s
ipNM kiiyv }ii teR yj
mAneR pNM atiliu. 19vLerAli
EzxM yjmAn tiric@ v. teR
pNM ekAH q ecyHevH ayA
oAErAErAwM EcAdic@. 20au si
pNMkiiyv aeM wi yjmAn
kA}Hcvc@. av pRu, yjmAnEn,
ausi pNmANH aH qe sU
iA lictH. {AnekAH au
wi sAdic@.
21
yjmAn mRupwi pRu, nI ecyHt
tA zri. nI vizVsHtnAy dAs t
e. ecRiyk nI nAyi vini
EyAgic@. aekAH {A nin alM
wi vliy sMgtik ecA r
vAditVM t. vH qeR sEAx
i pewk.
22
aEA rH pNsi lie
vM qi. av pRu, yjmAnEn
aH rH si pNM qe lic@.
{AnekAH rusi pNM wiy
Ai.
23
yjmAn mRupwipRu, nI ecyHt
zriyANH. nI vizVsHtdAsnANH.
ecRiy k ekAH nI wt pNmA
i. atinA {A nin eRwi v
liy sMgti ecA rvAditVM
t. vH qeR sEAxi p
Eck.
24
aEA o si pNM kiiyv
qi. av yjmAnEnAw pRu, yj
mAnEn, aH kzArnAeN {A

mAyi 25:10-39

nRiu. vityHA ekA@vnANH.


ptirilAet EzKrivmANH. 25a
ekAu {A Byeu aH t pNM
{A oLic@ vc@. tA aut pN
si.
26
qA yjmAneR mRupwi en
yAyi, mwiyM ekAtAvmA
yvEn, {A vietA ekA@
vM ptirilAet EzKrivmAeN
H nI aRie pRy. 27nI qeR
pNM pNmiwpAwkAri niEpiN
mAyi. aEA qnieeR pNM
plizEyAew kiumAyi.
28
atinA yjmAn teR dAsA
ErAw pRu, dAsniniM pN
si vAi a p pNsiy
v ekAwk. 29avnvtH pEyA
givnH wt kiuM. ayAH v
zYilDikM kiuM. qA wi
pEyAgiAvni niH qlAM qw
ewM. 30qiH yjmAn pRu,
EyAjnmilA dAsen puRH i
EleRiyk! aview L@k nilviLi
kyM EvdnekAH pl@ e{rikyM
ec@AM.
mxYpu qlA veryM viDiM
mxYpu vIuM vM. mhtVEA
wwiyAvuM av vrik. qlA dtAM
avEnAewA vM. av rAjAvAk
yM teR mhAysiMhAsni ri
kyMec@M. 32ElAkM m}uvM jnt
mxYpu mi sMGwiM. mxY
pu jneLyAek rAyi Evtiri
M. wy ecriyAwkLi niM EkA
lAwkeL EvtiriEpAel. 33av
ecriyAwkeL (nItimAA) vlvz
M EkAlAwkeL (dxHwA) teR w
vzM niM.
34
aEA rAjAvH, teR vlvz
ni nItimAAErAwH pRyM, v,
qeR pitAvH nieL a#hiciri
. eedvM vAgHdAnM ecyHt rAjYiEl
v. ElAkArMBM mt rAjYM ni
Ayi oiyiri. 35qni viz
EA nieLni BNM ttinA
rAjYM nitANH. qni dAhi
cEA ni wiAt. {A vI
iniM der oAyEA nieLe
niL@ew vIiEl Nic@. 36qni
vOmilAtiEA nieLni v
OM t. {A ErAgiyAyiEA
nieLe Uxic@. {A twvRyilA
yiEA nieLe szic@.
37
aEA nItimAA mRupwi pRyM,
kAEv, ninviz kH {
BNM ttH qEA}ANH? nin
dAhikH { evM ttH
qEA}ANH? 38nie vIi nikel
oyHk
H H {L@ew vIiEl Nic
etEA}ANH? nie vOmilAetkH
{ vOM tetEA}ANH? 39nie
ErAgiyAyM twvukArnAyM kH nie
{ UxicetEA}ANH?
31

mAyi 25:40-26:24

950

40

aEA rAjAvH mRupwi pRyM, {A


niELAw stYM pRyAM. viewy q
eR sEhAdrA niELAErA ec
@EA}uM aetni wiyAyiriM.
41
qiH aveR wvz ni
nIcAErAw rAjAvu pRyM, kw
EpA. nieL ziiNemH eedvM
tImAniciuH. nitYAgHniyiEl EpA
. pizAciM aveR dtAM Ev
iytANH nrkAgHni. 42kwEpA,
qeA qni vizEA nieL
ni BNM til. qni dAhicEA
jlM til. 43{A vIi nikH
oAyEA nieLe vIiElviLi
cil. {A vOmilAtiEA ni
qni DriA oM til. {A
ErAgiyAyiEA}uM, twvukArnAyi
EA}uM nieLe icil.
44
aEA avM mRupwi pRyM, k
AEv, qA { nI vizv
nAyM dAhivnAyM ktH? qA
{ nie oyH vIinik
ktH? qA { nie vOmi
lAetEyA, ErAgiyAEyA, twvukArnAEyA
ktH? eneyAe kiuM {eL
A nie shAyiAet EpAytH?
45
aEA rAjAvu mRupwipRyM, {A
niELAw stYmAyi pRye. viewy
qeR sEhAdrA niELAErA
nirsiEA}uM av qniEvi
yM nirsiewkyAyi.
46
aEA nIcA kwEpAM.
aveEM zikiuM. qA
nItimAA nitYjIvM kiuM.
eydEntA Eyvien
ekAlA mi
(meA. 14+1-2; lUeA. 22+1-2;
EyAh. 11+45-53)

26

etlAM pRuk}iH Ey t
eRzixYAErAw pRu, 2mA
epshA dinmANH. aH mxYpu
UziewA zuL@ew kiElli
ewM.
3
aEA mhApuErAhiteR vsti
yi mhApuErAhitM jnieR m
AM EyAgM EckyAyi. kPAvH
qAyi mhApuErAhiteR EprH.
4
EyAgi av Eyvien twviliwA
M ekAlAm v}i kupiwiA mi
c@. qeiluM kM pRH Eyvien
piwicH ekAl A av pripAwiyi@.
5
EyAgi pewv pRu, ep
shAEvLyi aven twvilAtH. jn
eL EkApitrAi klApiniw ekA
wtH.
o OIyew viEzxv
] i
(meA. 14+3-9; EyAh. 12+1-8)
6

Ey ebTAnYyilAyi. xHWErA
giyAy ziEmAeR vIilAyi av.
7
aview o OI aven szic@.
avL@ew ki vilpiwi@ sug
eetlM niRc o kBrNiyAyi.

Ey hArM k}ic@ekAiriEv a
v eetlM aveR tlyielA}ic@.
8
zixYA kH EkApic@ pRu,
qinANiyM sugeetlM pA}A
iytH? 9 a viA kiu pNM aEn
kM pAv ekAwAmAyi.
10
pE qlAmRi Ey pRu, q
inA ni Q OIey vixmii
tH? av qni vizixHwmAeyA
v]iyANH ecyH ttH. 11pAv
qEA}uM niiwyiluH. pE {A
enEA}uM Aeyvril. 12v q
eR zrIri sugeetlM pUzi. q
eR mrNAnrsMsH k ArinAyi
v qe okyAyi.13{A ni
ELAwH stYmAyi pRy. suviEzxM ElA
kM m}uvM criiewM. suviEz
xM qvieweyAe pRyeEA aview
eylAM vL@ew v]iyM kIi
ewM. L@k aveL asHmriM.
ydA EyvieR zuvA
(meA. 14+10-11; lUeA. 22+3-6)
14

aEA pu zixYArielArA
mhApuErAhitmAyi sMsAriA EpA
yi. ydA QsHriEyAAyi atH.
15
ydA pRu, Eyvien {A ni
trAM. q tiPlM tM? av
avnH m eviA ekAw. 16a
tiEzxM Eyvien av oieA
wA av tM pAi.
Ey epsh
(meA. 14+21-22; lUeA. 22+7-14, 21-23;
EyAh. 13+21-30)
17

puLiilA aieR epnAL


eR dYdivsM zixYA Eyvien
smIpic@. av EcAdic@, { nin
Ayi epshA BNM otH qvi
ewyAyiriNM?
18
Ey pRu, pNiEl EpA
k. {AnRiy orAL@ew aw ecl@k.
pRytAyi ayAELAw pRyk,
tirew smymwiri. {A
qeR zixYAErAw wi nieR vIi
epshABNM k}iM. 19zixYA
atsricH Ey pREpAeleyA
e ecyH. av epshABNemA
i.
20
eevErM Ey tIEmzyHri ki
zixYAErAewAirikyAyi.
21
qlAvM BNM k}ikyAyi.
Ey pRu, {A niELAw stYM
pRyAM. ni pu EprielAv
qe oieAwM.
22
EkH zixYA vLer swmA
yi. oAErAM EyviEnAw pRu,
kAEv, tIcyAyM a {AnAyiri
il.
23
Ey pRu,qEAewAM oEr pA
iniH k}i ovnAyiriM q
nietier tiriyk. 24mxYpu av
eni q}uteEpAel EpAyi mri
M. tiev}uk a te pRy.

951
qA mxYpuen ekAlA ekAw
v kxHwM. av jniAtirikyA
yi av nltH.
25
aEA ydA EyviEnAw pRu,
ErA, tIcyAyM aey oieAw
v {AnAkil. (ydyAyi Ey
vien oieAwtH). Ey pRu,
aEt, a nI teyANH.
tivA}M
(meA. 14+22-26; lUeA. 22+15-20;
1 ekAri. 11+23-25)
26

av hArM k}iEv, EytAM


aM qw. aM ttinH eedvEAwH
nipRH avavIticH zixYA
nki. Ey pRu, Q aM ti
k. eteR zrIrmANH.
27
qiH Ey o pAnpAM vIe
w. eedvinH ni pRH avn
zixYA ekAw. Ey pRu,
niELAErAM wik. 28et
eR rmANH. tH eedvM aveR jnt
EyAw nwiy putiyniymieR w
mANH. tL@ew pApM epARuewA
tH aEnk nkiyiri. 29{A
wi pRy. qeR pitAvieR
rAjYH niELAewAH putiy vIH
wiM ver {A Q vIH oriluM
wiil. 30zixYAerlAvM EcH o
sHEtAM pAwi. anrM av olIvu
mlyiEl EpAyi.
zixYA te viuEpAemH Ey
(meA. 14+27-31; lUeA. 22+31-34;
EyAh. 13+36-38)
31

Ey zixYAErAw pRu, rA
i ni {A mlM vizVAsM nxHw
ewM. tiev}ukLi aet}utiyiu
H,
wyen {A ekAl@M, wk citRi
EAM.
esKrYAvH 13+7
32
pe {A mricAluM yie}u
EM. qiu {A glIlyiEl
EpAM. nimE {Anview EpA
M.
33
peAsH mRupwi pRu,nI mlM me
lA zixYAM vizVAsM nxHweAluM
qni nxHwewil.
34
Ey pRu, {A niEAwstYmA
yi pRye. rAi nIeye ti
RyM. EkA}i MmH m tvN ti
RyM.
35
qA peAsH pRu, l. {A
enAriluM aey tiRyil! {A
niEAewAM mriAM tARANH. mu
zixYAM te pRu.
Ey oy
H
Ai
(meA. 14+32-42; lUeA. 22+39-46)
36

piIwH Ey zixYAErAw wi eg
Hezmn q lE EpAyi. Ey
zixYAErAw pRu, {A Ai
A aview EpAEA ni view
e rik. 37anrM av peA

mAyi 26:25-53

sienyM rH esebdi puAeryM


i puReu. anrM Ey vLer d+Ki
tM }iyvmAyi kANeu. 38a
v avErAw pRu, qeR AvH
d+KM ekAH niRiri. d+KM ekAH
XdyM epAu. view qEAewAM
Nirik.
39
piIwH Ey avriniH al M
akEl nw. miyi kvi vINH
av Aic@, pitAEv, k}iyem
i kxHwtyew Q pAnpAM qni
trAtirik. qiluM qeR xHwml
ayew xHwM nwe. 40qiH Ey
zixYAewywEH mwieyi. zi
xYA RutANH avktH. av
peAsiEnAw pRu, o mNiRu
EpAluM ni qEAewAM Ni
ew? 41ElABiewAtiriA
Ni Aik. zriyAy
ecA niL@ew Avu ekAti.
pE zrIrM INictANH.
42
pie Ey rAmM dErmARi A
ic@. qeR pitAEv, EvdnAkrmAy
etlAM qi niewA k}iyiel
i, {AnietAe ecNemi, a
yew xHwM vicAluM.
43
anrM Ey zixYAewywE
mwiv. aEA}uM av Ru
ku. avew kk INici.
44
atinA Ey ori wi dEr
mARi Aic@. mAM tvNyM av
aEt kArY teyANH AictH.
45
zixYAewywE mwieyi
pRu, EA}uM ni RukyM vi
mikyM ENA? mxYpu pApi
kL@ew ki liew smyM aw
. 46q}uE! n EpAkAM. tA
qe oieAwvM qi.
Ey piwiew
(meA. 14+43-50; lUeA. 22+47-53;
EyAh. 18+3-12)
47

Ey sMsAric@ekAiriEv, ydA
avieweyi. pu zixYArielA
vnAyi ayA. aEnkMEp av
EnAewAmAyi. mhApuErAhitM
jnieR mAM aycvrAyi
av. avewki vAL@kL@M L@
mAyi. 48Eyvien tiricRiyA
ydA, avH orwyALM pRuekAw.
{A MbivnANH Ey. aven
piwiwk 49atinAlv EyvieRy
wEecH ErA!qviLicH av
en Mbic@. 50Ey avEnAw pRu,
suXE nI v kArYM niREvuk.
aEA vv Eyvien piwic@
eki.51 nwEA EyviEnAewA
mAyi orA vA vlucri mhA
puErAhiteR dAseR ecvi evi.
52
Ey avEnAw pRu, nieR vA
atieR lH te tiriciwk. vA
eLwv vALinA ekAl e wM.
53
{AeneR pitAviEnAwAvzYeA
pu elegYAniluM aDikM dtAer

mAyi 26:54-27:5

952

qeR ryHAyi av ayyHM qH


niRiyiEl. 54aEA qen Q
kArY sAAtHkriewM? tiev
}ui pRiritH eneyAe
sMBviNemANH. 55wn Ey qlAv
ErAwmAyi pRu, nieLe piwiA
vtH vALiey qEpAel vAL@M
vuemAeyAyiANH . qM {A
eedvAlyi pEdzici. M
qe piwic i l . 56vAcker}utiytH
PliAnANH eneyAe nwtH.
aEA zixYAerlAvM Eyvien
viH oAwiEAyi.
eydmANimAew mi
(meA. 14+53-65; lUeA. 22+54-55, 63-71;
EyAh. 18+13-14, 19-24)
57

Eyvien piwiwiyv aven m


hApuErAhitnAy kPAvieR aw
EekAuEpAyi. zAOimAM jn
ieR mAM aview owiyi
.58Eyvien piwieiluM p
eAsH aveRywE vil. mhA
puErAhiteR vIumMver av v.
av mH kwH kAvAErAewAi
H sMBviA EpAtH kANA #
hic@. 59Eyvien ekAlA pAkinH
avni qeiluM M kupiwiA
mikyAyi mhApuErAhitM ey
dsmiti m}uvM. 60ksAik pl
M v qiluM aven ekAlA EpA
yTAkArN kupiwiAnAyil.
aEA ruEp vpRu. 61Q m
xYpRu, qniH Q lyM nzi
iAM m divsinkM pNiyAM
k}iyM qH.
62
mhApuErAhit EyviEnAw EcA
dic@,v ninetier sAi pRi
ri, ninetiery ErApN
H mRupwi pRyAniEl? v pRy
stYmEl? 63pE Ey oM pRil.
vIuM mhApuErAhit EyviEnAw
EcAdic@, jIviciri eedvieR
ziekAH {AstYM ecyHtuEcAdi
.pRy nI isHvAENA, eedvi
eR pu?
64
Ey pRu,aEt {A te. p
E {A niELAw pRy, BAviyi
mxYpu eedvieR vlvzi
ri ni kAM. avsVi
el EmGL@ew mkLi kyRivM
ni kAM.
65
Ek mhApuErAhit EkApAl
nAyi. ayA teRvO vlic@
kIRi pRu,v eedvvimAyi sM
sAri. niyM nmsAik Ev
. eedvni EA ni Ekk
yM ecyH. 66nieL pRy?
eydA mRupwi pRu, av
vALiyANH , mrNM ahikyM
ec@.
67
aEA aview wiyiv Ey
vieR mK i. qiH mxHwi i
wic@. cil EyvieR krNwic@.

68

av pRu, isHEv, nI o vA
cknAeN etLiyiA rA ni
e wicet pRyk.
peAsH Eyvien tiRy
(meA. 14+66-72; lUeA. 22+56-62;
EyAh. 18+15-18, 25-27)
69

smyM peAsH mirikyA


yi. o dAsi aven smIpic@.
av pRu, nI glIlyi niv
EyviEnAewAmAyiElA.
70
qA tAenAriluM EyviEnA
ewAM Ayiiel peAsH pR
u. qlAvewyM mi evcH avni
en pR@, nieLA pRy
etH qniRiyil.
71
aEA peAsH aviwM viu. Ev
znkvAwi meA dAsiyM aven
ku. av aviewy qlAvErAw
mAyipRu, v nseRiel Ey
vieR ew Ayi LANH.
72
vIuM peAsH tA EyvieR
LelH pRu, eedvM stYmAyiuM
qniH Q mxYen aRiyil.
73
alsmyM k}iH aviewyAyi
vri cil awv peAsi
EnAwpRu, nI Eyvien piw
vri ovnAeNH {RiyAM.
nieR sMsAriniH {LtRi
u.
74
aEA peAsH zpiA wi.
av zmAyi pRu, eedvinA
eNstYM qniH Q mxYen aRiyil!
peAsH pRu k}iEA o
EkA}iki. 75aEA peAsH, EkA}i
MmH nI mtvN qetiRyM.
qH Ey tEAw pRiEtA.
peAsH puREEpAyi iru.
Eyvien pIlAeAsieRy
wE ekAuEpA
(meA. 15+1; lUeA. 23+1-2; EyAh. 18+28-32)

27

piEH atirAviel mhApuErAhi


tAM jnieR mAM Ey
vien ekAlA tImAnic@. 2av av
en clyi bic@. qiv av
en EdzADikAriyAy pIlAeAsieR
ywE ekAu EpAyi.
ydA tm
H htY ec@
(a.v. 1+18-19)
3

Eyvien ekAlA av niyic


tH ydAaRiu. Eyvien zueA
ieAw ydA etlAMkH teR v]
iyi vLer d+Kic@. atinA av
m eviAemwH puErAhitA
ewyM mANimAewyM awec.
4
ydA pRu, {A pApM ecyH. {A
nixHkLnAy oven ekAlA nieL
lic@. eydEntA pRu, a
etAM {RiEy. aetAe ni
eR zHnM. 5atinA ydA pNM
eedvAlyiElH qRiu. qiyA
aviwM viuEpAyi ic.

953
6

mhApuErAhitA eedvAlyi
vIN nANy epRuieyw. av
pRu Q pNM eedvAlyiel
B$Ari wA new nYAymANM
avdiil. kArNM orAL@ew mrN
inH tiPlM nkiy kyANitH.
7
atinA pNM ekAwH zveR
pRu vAAnv tImAnic@. eyz
ElM szi prEdzik aview
vcH mricA aver sMsHkriA
lM pEyAgiAM. 8 atinA pRH
EA}uM rRH qRiyew.
9
yiermYAvAckeR Q vAk
sVAkmAvukyAyi+
m eviAM av qw.
aymANH aveR jIvitieR
vilyAyi eyd tImAnictH. 10
m eviAM zveR pRu
vAAenw. kAvH qEAw k
licEpAel yi atH.*
pIlAeAsH Eyvien
EcAdYM ec@
(meA. 15+2-5; lUeA. 23+3-5; EyAh. 18+33-38)
11

Ey EdzADikAriyAy pIlAeAsi
eR mi ni. pIlAeAsH avEnA
w EcAdic@+ nIyAENA eyhUdew rAjA
vH? Ey mRupwi pRu, aet {AnA
NH.12mhApuErAhitM mAM ew
iyEA}uM av oM pRil.
13
atinA pIlAeAsH EyviEnAw
EcAdic@, nie qlAvM ew
EkiuM nin mRupwieyAmiEl?
14
qA Ey pIlAeAsiEnAw mRu
pwieyAM pRil. EdzADikAriAk
e atH rYmLvAkyM ecyH.
Eyvien evRuet viwA
pilAeAsi k}iyil
(meA. 15+6-15; lUeA. 23+13-25;
EyAh. 18+39-19+16)
15

qlAvxvuM epshAsmyH EdzA


DikAri orAeL twviniM EmAcii
mAyi. amivARuM jnhitM mAni
cAyiriM.16 smyM sinAy b
RbAsH qeArA twvRyiluAyi
. 17pIlAeAsieR vstiyi wi
yivErAwH aEhM EcAdic@, {A
niAyi orAeL sVtnAAM, er
EvNM? bRbAsienEyA al isH
q viLi EyvienEyA? 18pE
pIlAeAsinRiyAmAyi asUy
ekAANv Eyvien te lic
etH.
19
nItipIWiliANH pIlAeAsH
pRtH. ayA aviewyirie
ayAL@ew BArY o sEzM ekAwyc@!
ayAeL oM ectH. ayA etu
kArnl. {Anven sMbi
o sVpHnM ku. aete vlAet }
.
m ... kli c
EpAelyAyi rNi
esKrY. 11+12,13, yier. 32+6-9.

mAyi 27:6-33
20

qA Eyvien ekAl@vAM bR
bAsien EmAciivAM vzYe
wA mhApuErAhitAM mAM jn
eL Eriic@.
21
pIlAeAsH EcAdic@, bRbAsuM
EyvuM. eryA {A EmAciiE
tH? jn mRupwi pRu, bRbA
sien.
22
pIlAeAsH EcAdic@, isH q
viLew Eyvien pie {Aen
ecNM? qlAvM vzYe@, a
ven Uzik. 23pIlAeAsH EcAdi
c@, qinANven ekAlAnAvzYew
tH ? aven etA ecyH t tH ?
pE qlAvM ci viLic@ki,
aven Uzik.
24
tni jnABiAyM mAAnAvielH
pIlAeAsH mnilAi. jn klA
pM iEyemM ayA By. ati
nA pIlAeAsH alM evemwH
qlAvM kAek te teR eekk
k}uki. qiH pIlAeAsH pRu,
yAL@ew mrNi qni pil. ni
LANtirvAdi.
25
jnLAek mRupwi pRu, aveR
mrNi {LAyiriM rvAdi. a
veR mrNieR zi {L@M {
L@ew mL@M ew.
26
pIlAeAsH bRbAsien avA
yi sVtnAi. Eyvien cAekA
wiA pIlAeAsH BwAErAwAjH{Api
c@. anrM Eyvien UziA pA
LAer lic@ ekAw.
BwA Eyvien prihsi
(meA. 15+16-20; EyAh. 19+2-3)
27

pIlAeAsieR pwyALik Ey
vienEdzADikAriyew ekAAri ekA
uv. eesnIkvYUhM m}uvM av
eRuM wi. 28av aveR vOM
mAi v o puRAyM aNiyic@.
29
av o mirIwM Ai. avrtH
EyvieR tlyi vc@. aveR vl
ki o vwiyM piwiic@. qiH
EyvieR mi mui, eyd
ew rAjAEv qH pRH av prih
sic@. 30BwA EyvieR mK i.
qiv aveR kiniH vwi vA
i aveR tlyHH plvM awic@.
31
aven prihsictiEzxM puR
AyM mAi aveR sVM AyM te
vIuM Driic@. qiH Eyvien U
ziA dEr ekAuEpAyi.
Ey Uziew
(meA. 15+21-32; lUeA. 23+26-43;
EyAh. 19+17-27)
32

BwA EyvienyMekAH ngri


pREEpAkyAyi. av m
eArAeLeAH EyvieR ri m
ic@. ERnArnAy zIEmA yi
atH. 33EgAEgATA q lEAN
v aven ekAuEpAytH. (tlEyAi
kL@ew lM qANH Q vAieR

mAyi 27:34-28:1

954

34

aM.) EgAEgATAyi vcH BwA


Eyvi wiA vIunki. kyHpu
Ec vIANv nkiytH.Ey a
cic@ EnAieyiluM wiA vis
tic@.35eesnik aven rizi tR
c@. av aveR vOM vItM evA
nRuiu. 36BwA aviwiH Eyvien
sMvIic@.37M evLivA zi
lAzAsnM av aveR tlyH mk
Li q}utii. tANH Ey, eyd
ewrAjAvH qAyi atH. 38Eyvi
EnAewAM rH EmAxHwAeLyM av U
zic@. orAeL aveR vlvzM a
pren wvzM.39av}i kw EpA
yverAe aven dxic@ pRu. av
tllui 40pRu, eedvAlyM nzii
c@ vIuM pNiyA k}iyem pR
vnEl nI? sVyM rewH! nI yTA
i eedvpueni rizi ni
iRi vrik.
41
mhApuErAhitM, zAOimAM, m
AM aviewyAyi. muver
EAel avM aven prihsic@. 42a
vpRu,av muver ric@. p
EsVyM riAnv k}ikyil. a
vyi AEylieR rAjAvANH qH
L@k pRy. av rAjAvAeNi
EAte riziniM Rivr
e. aEA nmvni vizVsiAM.
43
av eedvi vizVsic@. eedvM
EvNemi aven rie. av
aveni pRu,{A eedvpunA
NH. 44wAet EyviEnAewAM Uzi
ei kAM aven dxic@ pR
u.
Ey mri
(meA. 15+33-41; lUeA. 23+44-49;
EyAh. 19+28-30)
45

cyHH rAjYmAek vYApic@. m


mNi EnrEH Q u nIu
ni. 46m mNiEyALmAyEA Ey R
enilviLic@, li, li, lA sb
tAni? qeR eedvEm, qeR eedvEm
nIeyAeNe eekvitH?* qANi
tieR aM.
47
aview nivri cilri Eku.
avpRu, av lIyAev viLi
kyANH.
48
epeH ielArA oAwiEAyi
o nIi ekAuv. ayA a
vinAgiriyi mi oki evc@ ek
i.qitH Eyvi wiA nIieA
w. 49pE muvpRu, vre,
lIyAvH aven riA vEmA q
EnAAM.
50
Ey vIuM ci krH AN
en viu.
51
EymricEA eedvAlyiel ti
rIl nwEv rAyi kIRi. mkLiniM
tAe}ver. mi luukyM pARk epA
ukyMecyH. 52zvlRk qlAM R
ewkyM eedvieRyAA pl
li ... eekvitH rNi sI. 22+1.

M mrNiniH yie}uE
kyM ecyH. 53av klRkLi niM
puRv. Ey yie}uEEzxM
av vingriElEpAyi. pl
M averku.
54
ztADipM Eyvi kAvni
pALAM kvuM mu sMBvL@M k
u. av vLerBy pRu, av
yTAi eedvpunAyi.
55
Eyvien UxiA glIlyi
ni vvrwM aEnkM OIkL@M a
kAAyi. 56mgHdlmRiy, yAEA
bieRyM EyAesyewyM mAtAvAy m
Riy, yAEAbieRyM EyAhAeRyM
a qivM Ayi.
Eyvien sMsk
H ri
(meA. 15+42-47; lUeA. 23+50-56;
EyAh. 19+38-42)
57

sAyAhHni EyAEsPH q
EprAy o Dnik eyzElmi v.
arimTYyiniM v ayA Eyvi
eR zixYnAyi. 58EyAEsPH pIlA
eAsien smIpicH EyvieR m]t
EdhM EcAdic@. EyAEsPinH EyvieR
zrIrM nkA pIlAeAsH pALAErA
wHjH{Apic@. 59EyAEsPH putiy Ni
yi aveR zrIrM epAtiuekAu
EpAyi.60pAR rAiy putiy klR
yi EyAEsPH aven sMsHkric@. klR
vlieyA klH ievcH awc@. etlAM
ecyHtH EyAEsPH EpAyi. 61mgHdlmRiy
yM mRiyeyEprAy mE OIyM avi
ew klRetivzAyi .
zvwIri kAv
aH tAeRw@ divsmAyi. a
tinwdivsM mhApuErAhitAM p
rIzAM pIlAeAsieRywE
EpAyi. 63av pRu, yjmAnEn,
kpwEvxDAri jIviciEA pR
ElA mnAEzxM {A yie}u
EMqH. 64atinA aveR zixY
AvH m]tEdhM EmAxHwic@ ekAuEpA
vAniwyH. qiH avH av yi
e}uEtAyi L@kELAw pRyAm
ElA. N av avenimH pR
itiluM BIkrmAyiriM. aekA
H mnA k}iyvErM suri
tmAykAv ewA { aBY
i.
65
pIlAeAsH pRu, niRiyA
vu mikc r Itiyi pALAeryM
ekAuecH aview kAvlirik. 66a
tinA averl A vM zvwIri
ecH aviwM suritmAi. klR awci
klinH mvc@M pALAer kAvli
iyM avr suritmAi.
62

Ey yie}uE vA
(meA. 16+1-8; lUeA. 24+1-12;
EyAh. 20+1-10)

28

zbH divsieR piEH


}Hcyiel dYe divsmANH. a

955
e BAti mgHdlmRiyyM mE
mRiyyM klR sziAeni.
2
smyM aview o vliy k
mAyi. kAvieR o dt kAz
niM v. dt klRyHwei
mwilH imAi. qiH atiE
. 3 miiN EpAel tiLmAyi
dtnH. muEpAel evL@ vO.
4
kAvli BwA dten ku By
viRc@.
5
dt OIkELAwH pRu, Bye
Ew, UzitnAy EyvienyANH ni
LEnVxietH qniRiyAM. 6pE
Ey viewyil. av mu pR
EpAel yie}uEu. aveR zrI
rM kiwiyi lM vEnAk.
7
qiH EvgM EpAyi aveR zixYA
ErAw pRyk+ Ey yie}uEiri
. av glIlyiEl EpAkyA
NH. nieLA mH av aviewey
M. niview aven kANAM. q
iH dt pRu, {A niELAwiA
rYM aRiyic@ k}iu.
8
atinA OIk EvgM zvwIrM
viuEpAyi. av vlAet Byi
eviluM vLeryDikM sEAxic@. sMB
vicetAe zixYAErAw pRyA av
tiwmAyi. 9av oAwiEAkEv Ey
avew mi vH aver aBivAdYM
ecyH. av EyvinwE ecH
aveR kAli ekiiwicH aven nm
sHkric@. 10aEA Ey OIkELAw
pRu, ByewAtiri. EpAyi qeR
sEhAdrAErAw pRy glIlyiEl
EpAkA. av qe aview kAM.
eydEntAELAw vivri
OIk zixYAErAw pRyA EpA
yi. aEt smyM zvwIri kAvliri
11

mAyi 28:2-20

kyAyi BwAri cilM ngri


ElEpAyi. sMBvic mhApuErAhit
ErAw pRyAnANv EpAytH. 12aEA
mhApuErAhit sELic@ jnieR
mAmAyi ElAcicH o ptiyiu.
av BwAH DArALM pNM ekAwH
o kM pRyA niEyAgic@. 13av
BwAErAw pRu,rAiyi { R
iiwEA EyvieR zixYA
vH m]tEdhM EmAxHwic@ qH jnELAw
ni pRyNM. 14EdzvA}i tRiA
ayAeL { smADAnewi ni
eL ric@ ekAAM.
15
a Ek BwA pNM oLic@vcH
mhApuErAhitew niEzkArM v
ic@. kT EALM eydiwyi
cri.
Ey zixYAErAw sMsAri
(meA. 16+14-18; lUeA. 24+36-49;
EyAh. 20+19-23; a.v. 1+6-8)
16

ptienA zixYAM glIlyiEl


EpAyi. Ey niEzici mlyiEl
ANvEpAytH. 17mlyi av Eyzvi
enku. av aven nmsHkric@. qi
luM yTAi a EyvAeNH
cil zixYA vizVsicil. 18atinA
Ey avewywE v pRu,
sViluM miyilum sv aDi
kArL@M qni tiri. 19atinA
ni qlA rAjYLiluM ecH av
er zixYArAk. pitAvieRyM pu
eRyM priAAvieRyM Epri
aver sHnAnewk. 20{A ni
ELAwH pRiuetlAM asriA a
ver pWiik. {A qEA}uM niELA
ewAmAemH niRiAM. ElA
kAvsAnMver {A niELAewAm
AM.

956

meAsH
q}utiy suviEzxM
EyvieR vrvH
(mA. 3+1-12; lUeA. 3+1-9, 15-17;
EyAh. 1+19-2)

eedvpunAy EyisHvieni
y suviEzxM rMBitH, sMBvi
tieni 2eyzAvAck pR
EtAewyANH. eyzAvH q}uti+
i! {A qeR dten nin
mpAyi ayyHM. av ninv}i
eyAM.
mlAKi 3+1
3
mmiyi nieArA viLic@pRy
+ kAvinAyi v}ieyAvi
aveR mA EneryAvi.
eyzAvH 40+3
4

atinA sHnApkEyAhA vH
L@keL mmiyi sHnAnewi. t
mAnsAreu q kANiA
sHnAnewkyANH EvetH EyAh
A avErAw pRu. aEA}vew
pAp epARuewM. 5 eydYyiel
yM eyrzElmielyM qlA jnL@M EyA
hAeR awEl vhic@. av
t ecyHtpApELu pRu. EyA
hA aver EyAAndiyi sHnAn
ewi. 6 okErAmMekAuAiy v
O EyAhA Drici. k
ekAu o aryM aEhM Drici
. av evuiLikeL tikyM kAu
Et wiyHkyM ecyHti. 7 EyAh
A enyANvErAw sMgictH.
qni piAel qeA ExHWnA
yv v. aveR ecieR vi
a}ivAEpAluM {A EyAgYnl .
8
{A nieL jlM ekAu jH{AnsHnA
nM ecyH. vvAniriv nieL
priAAvi sHnAnewM.

ELAewAvsic@. av mmiyilAyi
riEv, sAA aven ElABiic@.
dtA vH Eyvien Uxic@ EpA
.
Ey tAM zixYAer
tirew
(mA. 4+12-22; lUeA. 4+14-15; 5+1-11)
14

ati EzxM, EyAhA Rilw


yHeu. Ey glIlyiEl EpAyi
eedvieR suviEzxM sMgic @ .
15
Ey pRu, tA aEyAjYmAy sm
ymAyi. eedvrAjYM qiyiri. ni
mAnsAreH suviEzxi vi
zVsik.
16
Ey glIltwAkinwwi EpA
kukyAyi. av ziEmAenyM s
EhAdr aeyAsienyM ku. mI
piwArAyi av vleyRiyk
yAyi. 17Ey avErAw pRu, v
, qe piw. {A nieL tikc@M
vYtYsHtmAy mI piwArAAM. ni
mInl mxYeryANH oEtH.
18
atinA ziEmAM aeyAsuM vlk
L@EpicH Eyvien piw.
19
Ey twAkIr wie nw.
av ru sEhAdrAerwi ku. es
ebdiyew puArAy yAEAbuM EyA
hAM. av tL@ew vi mI
piwiA vl okyAyi. 20av
ew a esebdiyM mu EjAliAM
viyiluAyi. Ey sEhAdrA
er kEA avErAwH te piwrA
pRu. av tL@ew aen viH
Eyvien piw.

Ey j{
H Ansn
H AnM

aAAvH bADic orAeL


Ey suKew

(mA. 3+13-17; lUeA. 3+21-22)


9

smyM Ey glIlyiel nseR


iniM EyAhAeR awei.
EyAhA Eyvien EyAAndiyi
sHnAnewi. 10Ey eviniM
epAivEA av R kAzM
ku. priAAvH o AvieR p
i EyvieR awei. 11sV
inieA zbHdM pRu; nIey
eR punANH, {A nie sHEnhi
. {A nii sxHwnANH.
Ey prIiewA EpA
(mA. 4+1-11; lUeA. 4+1-13)
12

anrM priAAvH Eyvien


oyH H mmiyiEl ekAuEpAyi.
13
nAl divsM avnview vnYm]g

(lUeA. 4+31-37)
21

EyvuM zixYAM kPmiEl


EpAyi. zbu divsM Ey eyd
iyieli jneL pEdzic@. 22Ey
vieR pEdzM aver atH-tprt
rAi. Ey pEdzictH avew zA
OimAerEAelyAyiil. aDikAr
EAewyANv pEdzic t H . 23av
eydiyilirie, aAAvH bA
Dic orALviewyAyi. ayA a
lRi,24nseRiel EyEv! nin {
eLeAeA EvtH? nI {eL
nziiAnAENA vtH? nI rAeNH
qniRiyAM, eedvieR pri!
25
Ey aven zkAric@, miAtiriH,
ayALi niH puR v.

957
26

ayAeL viRic@ekAH vliy zbHd


EAew aAAvH puR EpAyi.
27
jn atH-teu. av prsHprM
EcAdic@, qANiview sMBvitH?
yA putiy cil pEdzi.
aM aDikArEAew! av aAA
ELAwH jH{Apikver ec@. a
ALAke aven asrik
yM ec@. 28aen Eyvieni
y vAk glIlyieluM pr.
Ey aEnkM Eper suK
ew
(mA. 8+14-17; lUeA. 4+38-41)
29

EyvuM zixYAM eydivi


u. averlAvM yAEAbiEnAwM EyAh
AEnAwemAM ziEmAeRyM aeyA
sieRyM vIiElEpAyi. 30ziEmAeR
aAyiyyH suKmil A yi. a
v pnipiwic@ kiwilAyi. avi
ewyAyiv EyviEnAwH aveL
i pRu. 31Ey avL@ew kiwyH
kiElH ecH avL@ew eekpiwicH av
eL q}uEA shAyic@. pni vi
EpAyi, av suKeu. aEA}v
aver UxiA wi.
32
a rAi sUrYAsHtmyi EzxM
vLeryDikM ErAgikeL L@k Eyvi
nweic@. tM bADicvM a
i Ayi. 33ngriel qlAv
M te Bvni mi twic@
wi. 34Ey plviD ErAgL@ vLer
Eper suKewi. aEnkM teL
yM o}iic@. qAlv teL sMsA
riA avdicil. qeA avnA
rAeNH tRiyAmAyi.
Ey suviEzxM sMgiA
tAeRw
(lUeA. 4+42-44)
35

piE rAviel Ey vLer Enre


q}uEu. umARuMmu te av
vIwviiRi. kAmAeyA lE
v AnyHAyi EpAyi. 36piIwH,
ziEmAM suXL@M Eyvien tir
ei. 37av Eyvien ku pR
u, qlAvM nie aEnVxi.
38
Ey mRupwi pRu, n meA
riwE EpAkAM. QEdziel mu
pNLiEl nmEpAkNM. aviw
Li qni sMgiNM. atinA
{A vtH. 39atinA Ey glIlyi
lAkmAnM sric@. av eydi
kLi sMgic@. teL o}iic@.
Ey o ErAgiey suKew
(mA. 8+1-4; lUeA. 5+12-16)
40

xHWM bADic orA EyvieR a


wei. ayA EyvieR pAdi
nmsHkricH avEnAw yAcic@, nI #
hievi qeR ErAgM mAA
zi ninH.
41
EyvinH ayAELAwH dy EtAi. a
v ayAeL sHpzic@ ekAH pRu,

meAsH 1:26-2:12

{A nie suKewAnA#hi.
suKew.
42
t/myM ErAgM viumARi ayA suK
ewkyM ecyH . 43ayAELAw epA
yHeA_vA Ey pRu, pE Ey
ayA zmAy tAI nki. Ey
pRu, 44{A nin ecyHttH
mA ErAwM pRytH. pEEpAyi nieR
ErA gM mARiytH puErAhitAer kANi.
nI suKetinA eedvi v}i
pAwM k}ik. EmAezyew kln kAr
m v}ipAwH. atH jnH sAY
mAve.
45
ayA aviwM viuEpAyi. Eyt
e suKewiy kArYM k qlAv
ErAwM pRu. aen Eyvieniy
vA quM pr. atinA Ey
vinH L@k kAek o #AmiluM
EvziAnAvil q nilv.
AmsmilA pl lLiluM av
tAmsic@. pEjn qlA #Am
Li niM EyvieR awEei.
o tLvAtErAgiey Ey
suKew
(mA. 9+1-8; lUeA. 5+17-26)

tAM divs EzxM Ey


kPmi mwieyi. Ey ti
rieciy vApr. 2aEnkM Ep
EyvieR sMgM EkA twic@
wi. vIwniRu. niA EpAluM w
milAetyAyi. vIwi puRM te
iti. Ey aver pEdzikyAyi
. 3cil o tLvAtErAgiey Ey
vinwE ekAuv. nAluEp Ec
ANyAeL mekAuvtH. 4vIi
niRcALAyitinA avyAeL Ey
vieR aweiAnAyil. ati
nAlv vIwieR Emryi Ey ri
timkLilAyi o dVArmAi. a
tilUew ErAgiey kiwiy ki tAE}A
iRi. 5av vLer vizVAsmtAyi
Ey aRiu. atinAlv pvAt
ErAgiEyAw pRu, yvAEv, nieR
pAp epARueiri. 6 tA
M zAOimArviewyAyi. Ey
vieR v]ikH av sVyM pRu,
7
qinANI mxY eneyAe
pRytH? av eedvi nirA
kArY pRy. eedvi mAEm
pAp epARuAnAvU.
8
zAOimA tei eneyAe
kAvuemH EyvinRiyAmAyi
. atinAlv avErAw pRu,
nieLANien ktH? 9 Q tL
vAtErAgiEyAwH, nieR pAp epARu
eiri qEA, q}uEu kilu
mAyi nw EpA qEA, tA pR
yA wtelL@M?10pE miyi pAp
epARuA mxYpunH aDikAr
meH {A etLiyiAM. atinA
Ey ayAELAw pRu, 11{A niEA
wpRy, q}uEu niH, nieR ki
luemwH vIiEpAk. 12tLvAtA

meAsH 2:13-3:8

958

r q}uEuni. ayA kiluemwH


mRiH puRE nw. qlAvM a
kANAmAyi. jn atH-teH eed
ve puk}Hi. av pRu, {
ver kiuti vcH vuM a
tH-tkrmAy d]zYM.

Elvi (mAyi) Eyvien


agmi
(mA. 9+9-13; lUeA. 5+27-32)
13

Ey vIuM kwryiEl EpAyi.


aEnkM Ep aven piw. Ey
aver pEdzic@. 14Ey kwryilU
ew nwEv aPAyiyew mkM i
rivukArmAy Elviey ku. Elvi ni
tipirivu kArYAlyi rikyA
yi. Ey avEnAw pRu, qe
piwk.aEA Elvi q}uEH Ey
vien agmic@.
15
aH eevkiH Ey Elviyew vIi
niH hArM k}ic@. aview aEnkM
niti pirivukAM mucil dxic m
xYM EyviEnAwM zixYAErAwemAM
hArM k}iAyi. avrilDi
kM EpM Eyvien agmicivrA
yi. 16zAOimA Ey pApikELAwM
krM pirivukAErAwM oM hArM k}i
ku. av EyvieR zixYA
ErAw EcAdic@, qANv pApikELA
wM M pirivErAwM oH hArM
k}itH?
17
Ek Ey avErAw pRu,
ErAgYmvH eevdYen vzYmil.
ErAgikA eevdYen EvtH. {A
nlver viLiAnl vtH. pApikeL
viLiAnAN.H
Ey mu mtEntAeLEAelyl
(mA. 9+14-17; lUeA 5+ 33-39)
18

EyAhAeR zixYAM prIzAM


pvsikyAyi. cil Eyvi
EnAw EcAdic@, EyAhAeRyM prIz
ewyM zixYA pvsi. nieR
zixYAerE pvsiil?
19
Ey mRupwi pRu, vivAhEvL
yi mNvAL ewyEA aveR
suX d+Kmil. avEA
avH pvsiA k}iykyil. 20p
E mNvAL aver EvpiriyGM
vM. aEA suX d+KitrAvuM.
aEA}v pvsiM.
21
p}kiy vsHiel dVArM tyHcH
awyH ov oriluM putiy Ni
xNieR H pEyAgiil.
aTvA avnen ecyHtA i
yHctH i p}y vOini
viwM. aEtAew dVArieR gti kxHw
mAvuM.
22
M putiy vIH p}yEtA si
yielwARil. qekAA putiy
vIH sieykIRuM. vIuM siyM
nxHwmAM. L@keLEA}uM putiyvIH
putiy siyi te o}i.

cil eydA Eyvien


vimzi
(mA. 12+1-8; lUeA. 6+1-5)
23

o zb divsM Ey DAnYvylu
kLilUew nwkyAyi. aveR zi
xYAM avEnAewAM nwkyAyi
. zixYA titi Rc@ DAnY
emw. 24a k prIzA Eyvi
EnAw pRu, nieR zixYA qA
NieneyAe ec@tH? zb di
vsM a ecyHttH eydniymien
tirANH.
25
Ey mRupwipRu, viz vl
EA dAvIdM aveR AM qA
ecyHtetH ni oriluM vAyi
ciiEl? 26abYATA mhApuErAhitnA
yi kAlAyi atH. dAvIdH eed
vAlyi kw ecH eedvi v}i
pAw nkiy aM qw ti. q
A puErAhit mAEm aM
tiAvU qH EmAezyew nYAymAN
i pRymH. dAvIdAke teR
L@k wi aM nki.
27
anrM Ey prIzAErAw pRu,
zb divsM jnL@ew nyHAyA
NH. qA jn zbinA niyi
eEwtil. 28atinA mxYpu
zbieRyM kAvANH.
Ey eek tL orAeL
suKew
(mA. 12+9-14; lUeA. 6+6-11)

meAri Ey eydiyiEl
kyRi. aview o eek tL orAL@
Ayi. 2cil eyd Ey etee
iluM vicA aven ew
AnAyi kAi. atinAlv av
en sUHmmAyi nirIic@. zb div
sM Ey ayAeL suKewEmA q
vH aRiyNmAyi. 3eek tLv
EnAw Ey pRu, q}uEu nik.
qlAvM nie kANe.
4
Ey avErAw EcAdic@, zb div
sM n ec@EtA, EdAxM ec@EtA,
tA zri? o jIv riEtA,
nziiEtA zri? ati mRupwi
yAyi averAM te EyviEnAw
pRil.
5
Ey qlAvriElmAyi EnAmyc@.
av ErAxAlnAyi. avew Xd
ykAWinYi av eR d+KitnAyi
. av tLvAtErAgiEyAw pRu,
nieR eek nIU. ayA eek nIi.
aEtAew ayA suKeu.6 anrM p
rIzA aviwM viuEpAyi, Eyvien
tier ehErAdYmAyi wiyAElAcic@ a
ven qen vDiNem pti
wmiu.
oEeRE Eyvien agmi
7
Ey kwryiElEpAyi. anv
Di glIlA aven piw. 8 ey
dY, eyzElM, EdAM, EyAAndItw
EdzM, EsArieRyM sIEdAeRyM

959
uv AEdz qiviw
LiniM aEnk v. EyvieR
vikeLi EkiANv vt.H
9
Ey opAwH Aer ku. atinAl
v teR zixYAErAwH tniyHAeyA
vi ovA vzYeu.
ieu e{riytH o}ivAAnAN
v viyAvzYetH. 10Ey oEnkM
Eper suKewi. atinA qlA ErA
gikL@M aven sHpziAnAyi tiwM
i. 11ciler aAA bADici
. aAA Eyvien kEA
avnH mi niH, nI eedvpu
q viLic@ pRu. 12qA
tAnArAeN viLic@ pRyetH Ey
aAA kznniEzM nki.

meAsH 3:9-4:9

kyM ecyHtA av nilniA


nAvil. aveR aYM vrikyM ec@M.
27
znAy orAL@ew vIi kyRi EmAxHwi
Nemi ayAeL dYM ekiyiE pU.
qiviewniM qM EmAxH w iAM.
28
{A niELAwH stYM pRyAM. L@k
ec@ qlA pApL@M epARuewAM.
av pRy eedvEdAxL@M epARu
ewAM. 29qA priAAvien aDi
Epiv (nirAkriv) ori
luM miewkyil. av qAlvuM
pApieR etukArnAM. 30av
ni aAAvH vsieH zAOi
mA ErApic ekAANH av
pRtH.
EyvieR zixYA aveR
wMbA

Ey teR pH aeAst
H
lAer tirew
(mA. 10+1-4; lUeA. 6+12-16)
13

anrM Ey mlmkLiEl EpAyi.


ciler av aw viLic@. avnA
vzYm cilrAyi av. av Ey
vieR awei. 14Eypu Ep
er tirewH aver aeAsHtlA
er viLic@. Ey avErAwH tEAewA
M AyiriAM miwLi sMgi
AM vzYeu. 15teL o}iiA
aDikArM Ey avnki. 16Ey
tirew puEp vrAyi
. ziEmA (Ey aven peAsH
q viLic@), 17yAEAbH, EyAhA
qI esebdiyew puA (Ey
aver wim qm ebAv
EnesH q viLic@); 18aeyAsH,
PIlieAsH, beAElAmAyi, mAyi,
EtAmAsH, aPAyiyew pu yAEA
bH, tAyi, qrivukArnAyziEmA 19ydA
QsH k AErYAH . ydyANH Eyvien
zuH vizVAsvnyilUew oi
eAwtH.
Eyvi pizAeH cil
(mA. 12+22-32; lUeA. 11+14-23; 12+10)
20

anrM Ey vIiElEpAyi. p
E vIuM aEnkM Ep aview twic@
wi. oEeREAyitinA Ey
viM zixYAM BNM k}iA EpA
luM k}iil. 21EyvieR vIukA
etlAmRiu. avven piwic@ekA
u EpAkNM. qeA av pRy,
avnH smnil etieyH.
22
eyzElminiM v zAOimA
pRu, ebeye/bU q pizAcH
ven bADic i ri. mxYrini
M teL o}iiA av ebey
e/bUlieR zi pEyAgi.
23
Ey jneL sAErApEdzLilUew
pWiic@ wi. av pRu, sAA
en puREEAwiA qen sAA
te k}iyM? 24acHCim rAjYM
nilniil. 25acHCim wMbM
nilniil.26sAA av te q
tirAvukyMsVM L@ketier epA

(mA. 12+46-50; lUeA 8+19-21)


31

anrM EyvieR ayM sEhA


drAemi. av puR niiH orA
eL aycH avEnAw puRvrA pR
u. 32Eyvi uM opAwEp ri
Ayi. av avEnAw pR
u, nieR ayM sEhAdrAM v
iuH. av puRH nie kAiri
.
33
Ey EcAdic@, rANH qeR a?
rANH sEhAdrA?
34
anrM Ey tni umver
EnAi. av pRu, vrAeNeR
ayM qeR sEhAdrAM! 35qeR
yTA sEhAdrM sEhAdriyM a
yM eedvi Evu kArY ec@
vrANH.
vity
H veR kT
(mA. 13+1-9; lUeA. 8+4-8)

meAri kwryi vcH Ey


pEdziA wi. oEeRE Ey
vi uM nir. atinAlv kwli
kiwi o viyi kyRi .
jneLlAM evi smIpM kw
ryi ni. 2Ey viyini
ekAH aver pEdzic@. av pmk
LilUew pl kArYL@M pWiic@. Ey
pRu, 3i, o kxk vi
vityH A EpAyi. 4 vityHtiniw
yi cil vik v}iyriki vI.
pik vH aveylAM ekAii
. 5 cil vik pARl vI.
aview m RvAyi. }M R
lmAyitinA aview vINvi
k EvgM vL. 6pE sUrYdic
EA av kriuEpAyi. avyHH }
i Evk lAtitinAlANH av
kritH . 7 eR vik m_k
iwyi vI. m_k vL ecwi
keL e{ricmi. atinA avyi
DAnYmAyil. 8mu cil vik nl
mi vI. av vL wi. vLH
DAnYM viLu. cil ecwik m
EmniyM cilv aRup EmniyM, cilv
RuEmniyM viLvuAi. 9anrM

meAsH 4:10-41

960

Ey pRu, EkA ecviyv


Eke.

24

(mA. 13+10-17; lUeA. 8+9-10)

ni EktH EyAew cii


k. ni ekAwEAel eedvM ni
M nM. pE ni ekAw
tilDikmAvuM eedvM ni trik.
25
v wt kiuM. lAvni
niH wi nxHwmAvuM.

piIwH, Ey tnicAyi. pH a
eAsHtlAM EyvieR mH ayA
yikL@M d]xHwAkTkeLi avEnAw
EcAdic@. 11Ey pRu, eedvrAjYi
eR niFmAy stYM niE aRiy,
pE muvH pmkLilUewyANH {A
enlAM nk. 12{Anen ecyHtet
eA+
av vIuM vIuM EnAM, pE
yTAi kAkyil; av vLer
iM, pE oriluM mnilAvil.
av kAkyM mnilAkyM ec
yHtiei av mAnsAreH
miewmAyi.
eyzAvH 6+9-10

Ey viieniy kT pRy
26
Ey pRu, eedvrAjYM mi vi
vityHvenEAelyANH. 27vi
mLc@ wu. rApk a vL.
vitcv RilAyAluM Niri
EA}AyAluM; viieR vLceyi
av oM aRiykyieliluM a
vL ekAEyiri. 28o shAy
vumilAet m viLvuA. dYM
ecwi vL, pie ktirH, avsAnM
DAnYmAvuM. 29DAnYM pAkmAvuEA k]xi
Ar ekAyHetw. atANH ekAyH
kAlM.

Ey viieR kT
vizdIkri

(mA. 13+31-32, 34-35; lUeA. 13+18-19)

tA pmk pEyAgi
tieni Ey
10

(mA. 13+18-23; lUeA. 8+11-15)


13

anrM Ey zixYAErAw EcAdi


c@,niH Q kT mnilAEyA? el
i niEetiluM kT mnilA
EmA? 14kxk (vcnM vityH
) eedvvcnM jnLi vityHk
yANH ecyHttH. 15cil eedvvcnM Ek
tH v}iyriek vI}u viEpAel
yANH. sAA epeH vH avri
vityHe vik qwekAu
EpA. 16mu cilrAke pAREpAel
Rc mi vi vitc EpAelyANH.
av ssEAxM vcnM EkkyM
Evgi sVIkrikyMec@M.17pE
vcnM tL@ew jIviti gAFmAyi
}HiRAnv avdiil. Rc@
kAlM mAM av vcnEAw nIti
pulM. piIwH vcnM nimiM av
eeiluM pIFEyA zHnELA A
EA avrtien EvgM EpiM.
18
mu cilrAke m_kiwyi vit
yHe EpAelyANH. avvcnM
vi. 19pE aEAE}M jIvitEkz
L@M pNeAtiyM mA#hL@M vrik
yAyi. aEtAew vcnieR vLc mu
kyAyi. atinA avri vcnM Pl
dmAvukyil. 20mu cilrAke nl mi
vitc vi EpAelyANH av vcnM
EkH atien sVIkri. atH avri
mM aRupM cilEA RumwuM
viLvuAM.
tH pEyAgik
(lUeA. 8+16-18)
21

Ey avErAw pRu ni o
viLH kicH pRyHwiyiElA kilinwi
yiElA oLiic @ vyH ARuEA? l ,
ni a viLEmzyi vyH.
22
oLic@ vcetM puRvM. rhsY
eLlAM evLiewM. 23kAv qeR
vcnM Eke.

eedvrAjYM kwmNiEpAel
30

eedvrAjYe {AeniEnAwANH
pmik? vizdIkriA {Aen
kT pEyAgiM? 31eedvrAjYM o kw
mNi EpAelyANH. miluA mE
vikELAL@M ecRutANtH. 32pE Q
viH vityHEA a vLH ni
L@ew EtAiel vuM vliy ecwiyA
yiIM. ati vliy zAKk pM
ekA_M. pik avyi wi
sUrYtApini rewM.
33
kArm aEnkM kTkLilUew Ey
aver pWiic@. av mnilA
iwEALM kArY av pWiic@.
34
av pWiiA qlAyHEA}uM kT
kL@pEyAgic@. EyvuM zixYAM mA
mAyEA Ey avH qlAM vizdI
kric@ ekAw.
Ey ekAwAien twy
(mA. 8+23-27; lUeA. 8+22-25)
35

divsM eevErM Ey zixYA


ErAw pRu, qEAewAM mRukryiEl
v. 36EyvuM zixYAM jneL
viuEpAyi. Ey i aEt vi
yilANv mRukryiEl EpAytH. mu
vikL@M omAyi. 37o ekAwA
H aEA}uAyi. tirmAlk wic@.
vM niRey evM kyRi. 38Ey o
tlyiNyi tlevcH vi Ru
kyAyi. zixYA aven viLic@N
i. av pRu, ErA, ai
kAiEl? n mARAyi.
39
Ey q}uEH kAiEnAwM tirmAlk
ELAwM awA jH{Apic@. Ey pR
u,awU! nizHclmA! kAwi zA
t LvAyi. 40Ey zixYAErAw pR
u, nieLinANH BytH? ni
iEA}uM vizVAsmiEl?
41
zixYA ByckitrAyi prsHprM
EcAdic@, rANiv? kAuM kwluM EpA
luM ven asriElA!

961
Ey aAALiniH oven
EmAcii
(mA. 8+28-34; lUeA. 8+26-39)

EyvuM zixYAM kwli mRukr


yiel gdrEdz qi. 2Ey kryi
liRiyEA orA zvlRkLini
M Ri aveR awei. ayA
eL aAAvH bADici. 3zvwIr
LilANH ayA vsicitH. M
ayAL@ew eekkL@M kAl@kL@M biA
nAyil. clk ekAuEpAluM a
sADYmAyil. 4 opAw tvN A
ayAeL biA clkL@pEyAgi
c@. pE ayA eekyielyM kAli
elyM clk epAic@. ayAeL niy
iA M kAyil. 5rAk
ayA zvl R k iluM mlk
LiluM sric@. ayA alRukyM kl@
kekAH sVyM mRiEvlikyM ec
yHti.
6
Eyvien
ayA
akelniE
ku. ayA oAwieyi Eyvi m
i niu. 7-8 Ey ayAELAw pR
u: aAAEv, yALiniM puR
v. ayA ci alRi, mEhA
tnAy eedvieR puA, EyEv,
qeeAH nineA EvtH? q
e EcAdYM ec@kyiel eedvnAm
i stYM ecNEmey {A aEp
i. 9 Ey ayAELAw EcAdic@,
nieR EperANH?
ayA mRupwi pRu, qeR EprH
elEgYA qANH. kArNM qi a
EnkM aAAL@H.
10
ayALiel aAA teL
EdzniM puRetH vIuM
vIuM EyviEnAwEpic@. 11o vli
y piM aview mlevi Emy
Ayi. 12aAA Eyvi
EnAw yAcic@ {eL pii
ElycAluM. { avyi Evzi
e. 13Ey aver atinvdic@. a
AA ayAeL EpicH pik
LiEl Evzic@. aEA piM
mlmnukLilUew twAkiEl cAwi
yiRi. av mic. rAyirEALM
pik iluAyi.
14
pikeL Emyiciv oAwiEAyi.
av ngrLiluM, #AmLiluM ecH
sMBvicetlAM qlAvErAwM pRu.
A sMBvicetAeN kAvA
puREiRi.15av EyvieR aw
ei. aEnkM aAA bADic
ven av vOM DricvnAyi ku.
aveR mnH EneryAyi. jn
By. 16EyvieR v]ik kv
ri cil aviewyAyi. t
bADicv sMBvicetlAM av mu
v vivric@ ekAw. pikeLi
yM av pRu. 17anrM nAukA
EyviEnAw avew lM viuEpA
kA yAcic@.
18
Ey viyi kyRi EpAkA tA
eRwkyAyi. tbADykv t

meAsH 5:1-34

eyM eweAu EpAkNemH Ey


viEnAw yAcic@. 19pE Ey ayAeL
atinvdicil. av pRu, vIi
ElEpAyi wMbEAwM suX
ELAwM Eck. kAvH ninAyi ecyHt
tH avErAw pRyk. kAvH niEAw
kNkAieyM avErAw pRyk. 20a
yA mwi edeAliEdzM m}ue
y L@kELAwH Ey tniAyi ecyHt
etlAM pRu. qlAvM atH-teu.

Ey mric o epiey
jIvii, ErAgiNiey
suKew
(mA. 9+18-26; lUeA. 8+40-56)
21

Ey viyi kyRi mRukryiel


i. aview kwryivc@ te o
pAw Ep Eyvi cuM wi. 22eyd
iyiel o tlv avieweyi.
yAyIeRAsH qAyi ayAL@ew EprH.
Eyvien k ayA av mi
mui. 23ayA EyviEnAw wer
wer yAcic@. ayA pRu, qeR
u mk mriARAyiri. dyvAyi
aH vH aveL sH p ziENEm.
qA av suKeu jIviM.
24
Ey yAyIeRAsieR oM EpAyi.
opAw Ep aven agmic@. av
qlA BAgniM aven e{
Ayi.
25
avErAewAM o OIyAyi.
k}i pu vxmAyi av r
AvmAyi. 26atH aveL vLer
kxHwewiyi. anvDi eevdY
A aveL ciki/ic@. oEeR pNM
eclvAyi. pe yAetA PlvuM A
yil. mAvuml, ErAgM vxLAvukyM ec
yH. 27av Eyvieni Eku. ati
nAlv jnilUew Eyvien a
gmic@ekAH aveR vOi etA
u. 28av vicAric@, qniH aveR
vOieliluM etAwAnAyA qeR
ErAgM EBdmAM. 29av aveR vO
i etAEA avL@ew r
AvM
nilc@. tni suKetAyi avL@ew
Riu. 30EyvinH zi puRE
srictAyi EtAi. av tiriuni
EcAdic@, rAeNeR vOi
etAtH?
31
zixYA EyviEnAw pRu, jn
nie e{ nI kA.
pE nI EcAdi, rAeNe etA
etH?
32
pe Ey te sHpzic eL
kANAnAyi uM EnAi 33tni suK
euevH OIyRiu. atinAl
v Eyvi mi vH mu i.
av ByM ekAH viRyHAyi.
nwetl AM av EyviEnAw pR
u. 34Ey avELAw pRu,mkEL
nieR vizVAsM nie suKewi.
smADAnEAew EpA. niyM Q ErAg
A nin kxHweEwi vril.

meAsH 5:35-6:20

962

35

Ey aEA}uM sMsAric@ekAiri
kyAyi. eydiyiel tlv
nAy yAyIeRAsieR vIiniM cil
avieweyi. av pRu, nieR
mk mric@. niyM vien buimi
ciukArYmil.
36
pE Ey av pRtH a kArY
mAiyil. Ey yAyIeRAsiEnAw pR
u, ByewAet, vizVAsM mRuek piwi
.
37
tEAewAM EpAkA av eryM
avdicil. peAsH, yAEAbH, ayA
L@ew sEhAdr EyAhA qiver
mAM i. 38av yAyIeRAsieR vIi
ElEpAyi. aview opAw Ep c
i krytv ku. av vLer
yDikM bhLM evci. 39Ey vIi
kyRi avErAw pRu, nieLA
kru zbHdmAtH? i mrici
il. av RukmAmANH. 40pE
qlAvM Eyvien prihsic@. Ey
qlAvErAwM vIw viuEpAkA pRu.
Ey i kiw mRiyiEl kyRi.
iyew mAtApitAeLyM teR m
zixYAeryM av mRiyi tEAewA
M ekAuEpAyi. 41anrM av ep
iyew krMpiwic@ pRu, tlITA
mI! (bAliEk, {A niEAw pRy,
q}uEuni! qANitinM)
42
i q}uEunwvA wi. (av
pu vyAyi) mAtApitA
L@M zixYAM atH-teu. 43ArYM
ErAwM pRyetH Ey iyew mA
tApitA tAI nki. anrM
iyH BNM nkA av av
ErAw pRu.
Ey sVEdzE EpA
(mA. 13+53-58; lUeA. 4+16-30)

Ey aviwM viH sVEdzE mw


i. aveR zixYA aven pi
w. 2zbdivsM Ey eydi
yi pWiic@. aveR pEdzM EkH
plM atH-teu. av EcAdic@,
yAeviewniH Q pEdzM kii? Q
jH{AnM venviewni kii? rANi
tv ekAwtH? vIrYv]ik kA
A zi venview nikii? 3
v evRuemA mryAzAri, mRiyyew
mk. yAEAbH, EyAes, ydA, ziEmA
qiv sEhAdrA. aveR sEhAd
rimArAke nEAewAmutAM. ati
nA av aven aMgIkricil.
4
Ey avErAw pRu, o vAck
en munAukA bmAni. pe
sVEdzH aveR te buL@ew
yM sVM wMbAMgL@ewyM wyi
vAck aMgIkriewil. 5Eyvi
nH aview vIrYv]ik ecuvA
k}iil. avnview ek ecyHt vIrY
v]ik cil ErAgikeL avewEm
sHpzicH suKewk mAmAyi.
6
avew avizVAsi Ey atH-t
eu.

av #AmEdzLi isricH
pWiic@.
Ey aeAst
H lAer sMgiA
ayy
H
(mA. 10+1, 5-15; lUeA. 9+1-6)
7

Ey pu zixYAeryM oic@
viLic@. aver av ru Epew sMG
LAyi ayc@. aAAL@ewEm
Ey av zi nki. 8 av av
ErAwien pRu, yAyHAeyAM q
w@tH. Qvwi mAemwk. aEmA,
siEyA, pNEmA kttH. 9 eckLi
wk, Dri vOM mAmAyiRuk.
10
o vIi eckyRiyA #AmM
viwMver aview tAmsik. 11eti
luM o #AmM nieL sVIkriAtiri
kEyA nieL viAtirikEyA ec
yHtA aviwM viwk. niL@ew kAliel
epAwi tiLyk. atvetiery
o sAYmAyiriM.
12
zixYA aviwM viH mu EdzLiEl
EpAyi. av sMgikyM mAnsA
rewvA nAukAErAwAvzYewk
yM ecyH. 13av aEnkM teL
o}iic@. ErAgikeL olIev puri EBd
ewi.
Ey sn
H ApkEyAhAenH
ehErAdAvH k
(mA. 14+1-12; lUeA. 9+7-9)
14

Ey zsH t nAyi}itinA
ehErAdArAjAvuM aveni Eku. cil
pRu. Ey sHnApkEyAhAnANH.
ayA mrNiniM yie}uE
iri. atinAlANvnH Q vIrYv]
ik ec@vA k}iytH . 15mu
cil pRu, av lIyAvH NH.
EveR cilrAke enyANH pRtH,
Ey vAckAri oenEAel
pu jIvici o vAcknANH.
16
ehErAdAvH Eyvieniy Q
kArY Eku. aEhM pRu, EyAh
AeR tlevi {Anven ekA.
EA}v yie}uEiri!
sn
H ApkEyAhA ekAl
eeten
17
EyAhAen bivA ehErAdA
vANH eesnikErAwH jH{Apict.H aE
hM EyAhAen Ruilwc@. teRpi
ehErAdYey ItiewAnANH aEh
mi ecyHttH. ehErAdY ehErAdAvieR
sEhAdr PIliEAsieR piyAyi
. pe aEA ehErAdAvH aveL
vivAhM ecyHti. 18sVM sEhAdr
eR BArYey vivAhM ec@t z
H riyel
H EyAhA ayAeL pEdzici.
19
atinA ehErAdY EyAhAen evRu
. avH ayAeL ekAlNmAyi.
qA atinH ehErAdAvien nibi
Anv k}iil. 20EyAhAen v
DiA ehErAdAvinH BymAyi. EyA
hA DAikM primAyie

963
H qlAvM aRiyAemH ehErAdAvi
nH aRiyAmAyi. atinA ehErAdAvH
ayAeL sMric@. EyAhAeR sM
gM ehErAdAvien }ieyiluM av
n ssEAxM vic@. 21qA eh
ErAdYyHH almAy sAhcrYM v.
ehErAdAvieR jdinmAyi. DAn
sA EntAM eesnYlvA
M glIlyiel mANimAM ehErA
dAvH vieAi.
22
ehErAdYyew pui viEvLyi
v n]M ecyH. avL@ew n]i
ehErAdAvuM ayAL@ew atiTikL@M vLer
sxHwrAyi. ehErAdArAjAvH epi
EyAw pRu, nI vzYewetM
{A nkAM. 23ehErAdAvH av vA
nkiyi, nI vzYewet
M, qeR pti rAjYM EpAluM nin
{A trAM. 24av ayew awE
EpAyi EcAdic@, ehErAdArAjAviEnAw
{Aen EcAdiNM? avL@ew a
pRu, sHnApkEyAhAeR zirH
vzYew.
25
av EvgM rAjAvieR aw mw
ieyi. av rAjAviEnAw pRu,
dyvAyi sHnApkEyAhAeR zirH
qni EAe t. o tLikyi
evcH atiview ekAuv.
26
ehErAdArAjAvH d+KitnAyi. avH
vzYmetM nkAemEhM vA
ekAwi. aEhieR atiTi
kL@M tijH{ EkitinA av
L@ew aEp nirsiA rAjAvi k}i
ymAyiil.
27
atinA EyAhAeR tl evi
eAuvrA rAjAvH o pwyALiey ay
c@. ayA twvRyi ecH EyAhA
eR tlevi. 28o tLikyi EyAhA
eR tlyM evcH pwyALi rAjsdi
eli. ayA a epi ekA
w. av a teR ayHM ekAw
. 29EyAhAeR zixYA sMBvL
Riu. av EyAhAeR zrIrM uvA
i o klRyi sMsHkric@.
Ey aAyirM Eper EpAu
(mA. 14+13-21; lUeA. 9+10-17; EyAh. 6+1-4)
30

vcnM sMgitinH Ey ayc


aeAsHtlA mwieyi. t ec
yHtM pWiicmAy kArY qlAM
av EyviEnAw vivric@. 31EyvuM
zixYAM vLer tirilAyi. qe
A opAw Ep aview qiyi.
atinA EyviM zixYAM hA
rM k}iA EpAluM smyM kiiyiil.
Ey avErAwpRu, qEAewAM v
vi. nmH vijnmAy oriwE EpA
kAM. aview nmelAM vimM kiuM.
32
EyvuM zixYAM vijnmAy oriw
E tnic@EpAyi. viyilANv
EpAytH. 33pE av EpAtH plM
ku. EyvAyi aetH avRi
yAmAyi. atinA qlA #AmLi
niM L@k Ey EpAy lE

meAsH 6:21-50

EpAyi. Ey qM mu te av
avieweyi. 34Ey avieweyiy
EA anvDiEp aven kAiri
ku. wynilA ipe
EAel k avErAwH EyvinH ak
EtAi. atinAlv aver plM pWi
ic@.
35
EnrM sYyAyi. zixYA Eyvi
eRywei. av pRu, etA
vijnEdzmANH. EAe EnrM
vLer eevkiyiri. 36atinA Q
L@keL pRyyH. av k]xil
LiluM aw pNLiluM EpAyi
hArM vAieAuv tie.
37
pE EypRu, ni av
BNM ekAw. zixYA avEnAw
pRu, yM Ep aM {
L@ew plil. ayM aM vAA
pNinH { oAErAM o mAsM
pNieywNM.
38
Ey zixYAErAw EcAdic@, ni
L@ew p q axNL@eH
EpAyi EnA. av tL@ew plu
axN qiEnAi. av pR
u. avuM ru mIM.
39
anrM Ey avErAw pRu, q
lAvErAwM pukiwiyi niririA
pRyk. 40jn niri. aM
RuM L@kL@ew piyAyiANv
tH. 41Ey avuM rumIM qw
. av kAzE EnAi eedv
i ni pRu. av a pH
zixYA nki. a viLA Ey
avErAw pRu. anrM ru mIM
piH av jn nki.42qlAvM
vyRu niRey Bic@. 43qlAvM Bic@
k}iEA}uM pu niRey a
vuM mIM micM v. 44aAyirEALM
puxA Bic@ k}ii.
Ey evi mIet nwu
(mA. 14+22-33; EyAh. 6+15-21)
45

anrM Ey zixYAErAw vi
yi kyRA pRu. twAkieR mRu
kryilu EbHsyied EpAkA a
v jH{Apic@. av piAel vrA
emM pRu. jnEAw vIwkLiEl
mwA pRyAnANv aview ni
tH. 46av avErAw yA pRH A
iAnAyi mlyiEl EpAyi.
47
rAiyAyEA}uM vi nwwli t
eyAyi. Ey tniey kryilumA
yi. 48vi kwli vLer drAyi
Ey ku. a }yA zixYA pNi
ewM av ku. kAH aveti
rAyi. plec miM RiM w
yHH Ey viyew aw@E EpAyi.
av evi mkLilUew nwkyA
yi. viey kw EpAM ver a
v nw w. 49pe av ev
i mIet nwtH zixYA ku.
aetA tmAyiriemv kti. a
v By nilviLic@. 50qlAzixYAM
aven ku By. pE Ey av

meAsH 6:51-7:27

964

ErAw pRu, eeDrYmAyiri, {A


nANH, ByewtH. 51anrM av v
iyiEl kyRi. kAH zAmAyi. zixY
A ar. 52ae epi
tv ku. pe avtieR epA
mnilAyil. avti k}iymAyi
il.
Ey aEnker esQKYmA
(mA. 14+34-36)
53

EyvieR zixYA mRukryiel


i. egEsriel tIrH averi.
vM ekiyiu. 54av viyi niiR
iyEA jn Eyvien ku.
av rAeNH avRiyAmAyi.
55
Ey aview qiyvivrM nAewAu
m ql A vErAwM pRyA avErAwi
EAyi. Ey EpAy qlAyiwvuM av
ErAgikeL kiwEyAew mekAu
ec. 56Ey Edze pN
LiluM #AmLiluM nAi puRLilu
emlAM kwec. avieweylAM L@
k ErAgikeL ekAuvH c l
kiwi. EyvieR vOielview
eyiluM sHpziA avAdinH
av avEnAw eki. aveR vO
i etAverlAM suKM Apic@.

eedvieR nYAymANvuM
mxYeR cL@M
(mA. 15+1-20)

eyzElminiM tAM prIz


AM zAOimAM avieweyi.
av Eyvi uMwi. 2EyvieR
zixYAri cil sADArNmi k}u
kA avew eekk ekAH hArM
k}itv ku.(amAy kr
eLA prIzA pRiriEpA
el eek k}ukAv qM) 3en
EtYk rItiyi eek k}ukAet prIz
AM eydAM hArM k}iARil.
av mu jIvici mhAA pWi
ictsricANH avri ec@tH.
4
cyini vAiyetM av o
niit rItiyi k}ukiEy Bi. pU
vikew mu cil cL@M av piw
. cxkL@M, oAupAL@M wL@
emlAM k}u cvuM av pAli.
5
prIzAM zAOimAM EyviEnA
wEcAdic@, nieR zixYAerANH pU
vikew c eAAtH? a
mAyeekk ekAv Bi. qA
NitH?
6
Ey mRupwi pRu,ni kpwB
iArANH. nieLi eyzAvH pR
etstYM. aEhM en q}utiyi
uElA,
Q jnM qe bmAnie pR
y. qA av qe avew jI
vitieR BAgmAil.
7
av qe rADitH nixHPl
mANH. qeA mxYew c
mANLAyi pWii. eyzAvH 29+13

ni eedvkln EpicH mxY


ew pEdzM piw.
9
anrM Ey avErAw pRu, ni
smrAeNH ni k.
niL@ewte c mtiey DArN
yi ni eedvkln avgNi.
10
EmAez pRu, nI nieR anmAer
bmAniNM. pitAvienEyA mAtAvi
enEyA dxiv vDAhnANH. 11q
A ni pWiitH orA teR
aEnAEwA aEyAEwA nipEyA
gdmA cilkArY qeR plu
eiluM {An ecil. {AntH eedv
inH nM qH pRyAnANH. 12an
mA Evi oM ecA ni
aven stiil. 13eedvvcnms
ricH viEti ADAnYmiel
ni pWii. niL@A
cLsritH DAnemANu ni
ktH. aEpAelplM ni
ec@. 14Ey Aer vIuM viLi
c@vi. av pRu qlAvM q
eikyM {A pRy Ek
kyM EvNM. 15oveR i kwec
H amAA oiM k}iyil. av
niniM vvyANven amA
tH. 16(kAv Eke)
17
anrM jneLviH Ey vIink
E kyRiEAyi. zixYA pm
eyi avEnAw EcAdic@. 18Ey pR
u,niiniyM kArYBMgiyAyi
mnilAA k}iyiEl? puREmniM
akE kwyAetAiM o
en anAA k}iyielH ni
RiyiEl? 19BNM mxYeR XdyiEl
ecl@il; a vyiElANH EpA
tH. a puRE EpAvukyM ec@
H. (qlA BNL@M mx tiA
vuvyAeNv KYApic@.)
20
Ey pRu, ovniniM puR
E vv aven anA.
21
i niANH, mxYXdyi ni
ANH, dxiccik, eelMgikpAp
, EmAxNM, ekAlpAtkM, 22vYBicArM,
drA#hM, dxHwt, vn, EBAgAsi,
asUy, dxNM, ah, mr
qiveylAM puRewtH. 23aetlAM
oven anA.
jAtiyAy oveL Ey shAyi
(mA. 15+21-28)
24

Ey aviwM viH EsA EdzE


EpAyi. av avieweyA vIi ky
Ri. avaviewyeH aAkA a
Riyetv #hic@ pE avnH
oLiciriAnAyil. 25Ey aviewye
H o OI EkRiu. avL@ew ekAc@
mkH aAAvH bADici. ati
nAlv EyvieR awei kA
vInmic@. 26av eydylAyi
. sueRAePAyIkY jAtiyilu yvn
AriyAyi av. te teR m
kL@ew iniH oAwiNemH av
EyviEnAw aEpic@. 27Ey

965
OIEyAw pRu+ mL@ew BNM nA
yHeRiu ekAwtH. dYM av
EvetlAM qw BiA meL
avdik.
28
OI pRu, kAEv, a zrit
e. pE m BNieR zk
l EmzyHwiyiliH nAyHL@M ti
ARuH. 29anrM Ey avELAw pR
u, etA nl mRupwiyANH. nI epA
yHeAZ. tM niL@ew mkeL viu puR
vk}iu. 30av vIiEl mw
i. mk kiwyi kiwkyAyi.
tM aveL vieA}ii.
Ey o Qmen suKew
anrM Ey EsAEdzM viH sI
EdAniEl EpAyi. glIlwIrE
v EpAyi. edeAliyilUewyAN
v EpAytH. 32aview cil orAeL Ey
vieR aw ekAuv. ayA bDi
rM QmmAyi. ayAeL sHpzic@
suKewA av EyviEnAwEp
ic@.
33
Ey ayAeL jniniM
akel mAinii. teR eekvirluk
ayAL@ew ecviyi kwi. anrM
Ey i ayAL@ew nAvi etAwkyM
ecyH. 34kAzE EnAi Ey en
wvIiu. Ey ayAELAwH pRu, q
PTA! (atAytH Rewe! qH).
35
Ey ecyHtEA ayA Ek
ARAyi. ayAL@ew nAvu sVtmAvuk
yM avnH vYmAyi sMsAriA sA
YmAvukyM ecyH.
36
sMBvicetAM mAErAwM pRyet
H Ey avErAw klic@. tei m
AErAwM pRyetH Ey qEA}uM L@
kELAw kliM. pE a wt
AErAw pRyiAEn pkric@Z. 37jn
yTAi atH-teu. av
pRu, Ey qlAM nAyi ecyH.
av bDiren EkmARA. Qm
en sMsArimARA.
31

Ey nAlAyirilDikM Ep
viLu
(mA. 15+32-39)

meAri vIuM aEnkM Ep Ey


vieR awei. av k}iA
enAmilAyi. atinA EyteR
zixYAer ariki viLic@. av pR
u, 2qniH Q L@kELAwH ak
EtA. k}i m divsmAyi av
qEAewAmANH. EA}Ake av
tiAenAmil. 3vizEAew {Anver
ayyHil. aver aen aycA
vIiEl EpAM v}i av tLvI}uM.
avri cil viewni vLer der
yA tAmsM.
4
EyvieR zixYA pRu, pE
n jnvAsEdzni vLer ak
elyANH. yM EpAvzYm aM
qviewnikiuM? 5 aEA Ey EcA

meAsH 7:28-8:20

dic@, niL@ew eekyi q amH?


av pRu, }H
6
Ey AErAwH niliriA kli
c@. anrM av }H aemwH eed
vi ni pRu. aM mRicH av
zixYAer lic@. av L@kH viL
A av klic@. zixYA aen
ecyH. 7 zixYAew vzM Rc@ ecRiy
mImAyi. Ey mI ttinH eed
vi ni pRH zixYAer lic@.
qiH avyM vitrNM ecA pR
u. 8qlAvM vyRuniRey Bic@.
qiuM }u BNM av EzKric@.
9
nAlAyirEALM Ep hArM k}ici
. av tik}iEA vIwkLiEl
epAyHeAA Ey avErAw pR
u. 10Ey zixYAErAewAH vi
kyRi dmTyiEl EpAyi.
prIzA Eyvien prIi
AenAu
(mA. 16+1-4)
11

prIzA vH EyviEnAw cil


EcAdY EcAdic@. avH Eyvien
prIiNmAyi. av eedvA
ayyHevnAeNi kAzni
H ortH-t kM kANiAnv vzY
eu. 12Ey mAnsikmAy vYT aBvi
qH sUcii o zbHdEA
ew pRu, qA ni awyALmA
yi ortH-tM kANiAnAvzYewtH?
{A niELAw stYM pRyAM. Q tlmR
yHH awyALemAM trikyil.13anrM
Ey prIzAer viH o viyi k
yRi mRukryiEl EpAyi.
eydEntAAH Ey
mRiyi n
(mA. 16+5-12)
14

viyi zixYAew ki or
xNEm AyiZ. wt ktA
nv mR. 15Ey av mRiyi
ekAw, sUicirik! prIzAew
yM ehErAdAvieRyM puLimAvien sU
ik.
16
zixYA atieR aM qeH
ccecyH. av pRu, nmH aM
lAtinAlAyiriAM av en
pRtH. 17zixYA EtiyANH pR
yetH EyvinRiyAmAyi. ati
nAlv avErAwpRu, qA ni
amilAtienRic@ cc ec
@tH?niL@ewmnH awiriEA?
ni niyM kAkEyA mnilA
kEyA ecAetANH?18kA}HcyilA
kkLAENA nitH ? vNz
iyilA kAkLAENA niL@EwtH?
nmH vzYinH amilAtiEA
{A ecyHttH oAiEl? 19aM
ekAH {A aAyirM Eper t]pt
H rAi.
micM v aM EzKrictH oAii
El? zixYA pRu, puk.
20
}H axNeL nAlAyirM Ep
{A viLiytH oAiEl? micM

meAsH 8:21-9:11

966

v q ak ni EzKric@?
zixYA pRu, }H
21
anrM Ey avErAw pRu, ni
LiveylAM oA. qiuM ni
mnilAA k}iyAtH qH?
Ey Ebs
H yidyi a
kA}c
H
n
22
EyvuM zixYAM EbHsyidyi
eli. aview cil EcH oren
EyvieR mielic@. aven sHp
ziAnv EyviEnAwEpic@. 23a
tinA Ey aeR krM piwicH #Am
i puRE ekAuEpAyi. Ey
ayAL@ew kkLiElH i. qiH
ayAL@ewEm eekkvcH EcAdic@, ni
niEA qeiluM kANAEmA?
24
a EnAipRu, aet qnii
EA mxYerkANAM. av mr EpA
el uM nw.
25
EyvIuM ayAL@ewkkLi sHp
zic@. aEALyA k mle R.
ayAL@ew kk suKM Apic@. ayA
H qlAM vYmAyi kANAM qAyi.
26
Ey ayAELAwH, ngri EpAktH
qM vIiEl EpAkAM pRu.

34

anrM Ey jneL teR ari


kiElviLic@. aveR zixYAM a
viewyAyi. aEAEypRu,
qe piwrA #hiv av
ene EpiNM. av teR
riemwH qe piwrNM. 35sVM
jIv rivA #hivnH a
nxHwmAM. qA sVjIv qniM
suviEzximAyi nv qe
EmAyi riewM.36sVM AvH
nrki nxHwewvnH ElAkM m}u
v kiiyAluM q EyAjnM? 37A
vH tiric@kiA pkrM meeiluM ekA
wA ovM k}iyil. 38eyA
A pAppUvuM dxHwvumAy kAlA
NH jIvitH. qeiyM qeR p
EdzeiyM liverRic H
{A liM. qeR pitAvieR mh
tVEAwM vidtAErAwMew q}u
e_EA ayAeL oA {A li
M.
Ey pRu, {A niELAw stYM
pRye. view nivri cil
mriM mH eedvrAjYM v kAM.
eedvrAjYM tApEAew vM.

Ey EmAezEyAwM lIyAvi
EnAwemAM

Ey is
H vAeNH peAsH
m. 16+13-20; lU. 9+18-21
27

EyvuM zixYAM PIlieAsieR


eeksrYyH EpAyi. av nwtini
wyi Ey aveR zixYAErAw EcA
dic@,{A rAeNANH jn pRy
tH?
28
zixYA pRu, nI sHnApkEyA
hAnAeN cilpRy; lIyAvH
eN mu cil; EveR cil pRy
tH nI vAckAri orALAeNANH.
29
aEA Ey EcAdic@, {A rAeN
ANH ni ktH? peAsH pR
u, aA isH.
30
Ey zixYAErAw pRu, {AnArA
eNH ErAwM pRytH.
tniH mriEivemH
Ey pRy
(mA. 16+21-28; lUeA. 9+22-27)
31

anrM mxYpunH opAwH shi


AeH Ey aver pWiiA
wi. mxYpu mArAluM mhApu
ErAhitArAluM zAsHimArAluM te
wemM av pWiic@. mxYpu
ekAlewemM mAMnA av mr
NiniM yie}uEemM
Ey pWiic@. av oM rhsYmAyi
evcil. 32peAsH oyHH EyviEnAw
sMsAriA wi. aetlAM pR
tinA peAsH Eyvien vimzic@.
33
pE Ey tiriH teR zixYAer
EnAi. anrM av peAsien z
kAric@. Ey peAsiEnAw pRu,
sAAEn! qeRywni EpA.
nieR ci eedvIkml. mxY DAn
emH kvyANH nI ciitH.

(mA. 17+1-3; lUeA. 9+28-36)


2

Ru divsM k}iH peAsH, yAEA


bH,EyAhA qivErAewAM Ey
y mlmkLiElEpAyi. aview av
mAEm AyiZ. zixYA EnAi
niE Eyvi mAmAyi. 3 aveR
vOM tiLu evmytAyi. orA
M nkA k}iyA evm. 4 aEA
EyviEnAewAM aviewruEp
tYeu. av sMsAriAyi
. av EmAezyM lIyAvumAyi.
5
peAsH EyviEnAw pRu,ErA,
n viewyAy nAyi. {
view m wArL@AAM. oH ninM
o EmAezyHM oH lIyAviM. 6p
eAsinH qpRyNemH aRivilAyi
. kArNM avM mu ru zixYAM
vlAet Byi. 7 aEA oEmGM
vH avermwi. EmGiniH o az
rIri m}i, Ey qeRpunA.
{Anven sHEnhi. aven as
rik.
8
peAsuM yAEAbuM EyAhAM
EnAiyEA mAeryM avkil.
Ey mAEm avErAewAmAyi
_. 9EyvuM zixYAM mlyiRukyA
yi. av zixYAErAwAjH{Apic@,
mlmkLi ni ketAM ErAwM
pRytH. mxYpueR yie}uE
lv
H er kAk. aEA niH qlAv
ErAwM pRyAM qA ketH.
10
atinAlv Eyvien asricH
ketAM ErAwM pRil.pE mr
NiniM yie}uEemH
avpRtieR epALieni av
ccecyH. 11zixYA EyviEnAw

967

meAsH 9:12-41

EcAdic@,qANH lIyAvH dYM vre


q zAsHimA pRytH?
12
Ey pRu,lIyAvH dYM vrN
emv pR zriyANH. qlAM Ener
yAtH lIyAvANH. pe mxYpu
plM shikyM avjH{yA
tirsHkriewkyM EvNemH tiev
}uH pRetekAH? 13{A ni
ELAw pRy, lIyAvu vk}iu.
L@k ecAvu qlA v]iEkwM
ayAL@ewEm v]ic@ k}iu. et
lAM av sMBviemH tiev}u
kLi pRyH.

puRvrik. ni oriluM tiric@vr


26
tH. aAAvu nilviLic@ a
iey nil tLLiyiH puRE
v. i mricEpAel kANeu. vL
er L@k pRu, av mric @ .
27
Ey aven eek piwicH q}uE
lic@ nii.
28
Ey vIwiiEl EpAyi. zixY
AmAEm avEnAewAmAyiZ.
av EcAdic@, aAAvien oAwi
A { k}iyAetANH ?
29
EypRu, arM aAAvien
An ekAE oAwiAnAvU.

Ey ErAgiyAy iey
suKew

Ey teR mrNei pRy

(mA. 17+14-20; lUeA. 9+37-43)


14

anrM EyvuM peAsuM yAEA


buM EyAhAM muzixYAew aw
El EpAyi. avuM aEnkM Ep
ritH av ku. zAsimA
zixYAErAw tiAyi.
15
Eyvien jn kEA av
atH-teu. aven sVIkriA av
oAwieyi.
16
Ey EcAdic@, qA ni zA
OimAmAyi titH?
17
orApRu,ErA {AeneR mken
nieR awEl ekAu v. av
eno aAAvH bADiciri. a
tHaven QmnAi. 18pizAcH aven
mikyM niliyiwkyM ec
@. aveR vAyiniH pt vrik
yM plukwikyM mrvic@ EpAvukyM
ec@. nieR zixYAErAwH aA
Avien oAwiA {AnAvzYeu.
pe av k}iil.
19
EypRu,nivizVAsmil.
qnA {A niELAwAkNM?
{AennA niELAewA mEyAew
k}iyM? iey ekAuv.
20
av iey EyvieR aw
ekAuv. Eyvien kEA a
AAvH iey mic@. i tAe}
vIu. aveR vAyiniH ryM
ptyM v. 21Ey iyew pitAvi
EnAw EcAdic@, vnienyAyiH q
kAlmAyi?
iyew pitAvu pRu, ecRuM
mtte. 22aAAvH cilEA
aven tIyiluM eviluM tiyiH
ekAlA miciuH. nin k}iyem
i {L@ewEm dyecAriH {eL
riEN.
23
Ey iyew pitAviEnAw pRu,
nin k}iyemielEA? vizVsi
vnH qlAM sAYmANH. 24pitAvH viLi
c@ pRu, {A vizVsi. wt
vizVsiA qe shAyi.
25
sMBviete kANA L@
k oAwiwi. Ey aAAviEnAw
sMsAric@. Ey pRu, Q iey
QmM bDirmAiy aAAEv,
{A niEAw kli, iyiniH

(mA. 17+22-23; lUeA. 9+43-45)


30

anrM EyvuM zixYAM aviwM


viu glIlyilUew sric@. t q
viewyAeNH mRiyetH Ey
#hic@. 31teR zixYAer mAM pWii
A Ey #hic@. Ey avErAw
pRu, mxYpu aven ekAl@vA
vH liewM. av aven
ekAl@M. mdivsM k}iH av mrN
iniM yie}uEM. 32pE
Ey qA pRetH av mn
ilAyil. a EcAdicRiyA av
ByvumAyi.
rA vliyvenH Ey
(mA. 18+1-5; lUeA. 9+46-48)
33

EyvuM zixYAM kPmiEl


EpAyi. av o vIiElkyRi. Ey
zixYAErAw EcAdic@,v}ievcH
ni qEA ti EkElA. q
ieniyAyi atH? 34qAlv
mRupwiyAyi oM pRil. qeA
avri rAENvuM vliyventA
yi avew tvixyM.
35
Ey niliH pu aeAsHt
lAeryM viLic@. Ey pRu,
vuM vliyvnAkA #hiv me
lAveryM teA vliyvrAyi kAN
NM. av melAvewyM EsvkmA
yiriNM.
36
aEA Ey o ekAc@ien
qwH avewmYi nii. piI
wH zivien kielwH en pR
u, 37rM ueL qeR nAm
i sVIkriv qni sVIkArY
nANH. qe aMgIkriv qe
aycven(eedvM)yM aMgIkri.
ne qtiAv) nEwtH
(lUeA. 9+49-50
38

EyAhA pRu, ErA, nieR


nAmi teL o}ii oven
{ ku. av {LielAv
alAyi. atinA {Lven tw
yA mic@.
39
Ey pRu, aven twytH .
qeR nAmi ortH-tM ec@vnH
atiEzxM epeH qei dxic@
pRyAnAvil. 40nmetirlAv n
ewyALANH. 41{A niELAw stYM pR

meAsH 9:42-10:22

968

ye. ni isHvieR LAkyA


eriluM niH o EkAevM
t shAyicA ayA tti
PlM lBiM.
pApientier Ey
tAItH n
(mA. 18+6-9; lUeA. 17+1-2)
42

qi vizVsi ekAc@iey
EAluM pApiEl vI}A kArNmA
v kxHwM. aven k}ui tirikl@
eki kwlitA}HtA EBdM. 43ni
L@ew eek nieLeAu pApM eci
cA a mRic@kLyk. zrIriel
avyvM nxHweAluM sVi jIvi
tH nH. ru eekkELAew nrki
EpAtiluM nltH tANH. nrk
i aNyA tIyH. 44*- 45niL@ew
kAlH pApM ec@evi a evi
Lyk. ru kAlukELAwM wi nrki
EpAtiluM EBdM zrIrieR o BAg
milAet yTA jIviti Evzi
tANH.46*-47pApi vI}A k kAr
NmAyA a }Hewk, eedvrA
jYi onAyi EvzitANH
ru kkELAewyM nrki EpA
tiluM EBdM. 48nrki L@keL ti
pu}u cAil. aview tIeyAriluM
aNymil. 49qlAvM tIyA zii
ewM.50H nltANH. pE atieR
rsM nxH weA nitieR
rsM mwieAwAnAvil. ati
nA nEyAew jIvik. prsHprM smA
DAnM pulk.

mAer evwiH BArYEyAw EctH. 8av


vM oAkyM EvNM. atinA
M rl, oANH. 9eedvM aver oA
i. aekAH mxY aver Evep
wtH.
10
alsmyM k}iH EyvuM zixYA
M vIiluAyi. zixYA vivAh
EmAcnei EyviEnAw vIuM
EcAdic@. 11Ey pRu, sVM BArYey
EpicH meAveL vivAhM ec@
v BArYyHetirAyi pApM ec@.
av vYBicAre sMbic pApM
ec@. 12BAvien EpicH meA
ven vivAhM k}i BArYyM vYBicA
riNiyANH.
Ey zieL sVIkri
(mA. 19+13-15; lUeA. 18+15-17)
13

EyvieR sHpznM uvAu


tinH L@k avew ueL ekA
uv. qA zixYA aver zkAri
c@. 14Ey aetlAM kAAyi.
ikeL ekAuvtH zixYA vil
tH avnixHwmilAyi. Ey av
ErAw pRu, ik qeR awE
vre. aver twytH, qeA
eedvrAjYM ikeLEAelyvA
NH. 15{A niELAwstYM pRy. o
H sADn sVIkri EpA
el ni eedvrAjYe sVIkrik,
aeli nieAriluM atiEl
EvznmAkyil . 16piIwH Ey
ueL eekyielw. av av
ewEm eekvcH aver a#hic@.

vivAhEmAcnei Ey
pWii

Eyvien piwrA o Dni


k visti

(mA. 19+1-12)

10

Ey aviwM viH eydYyiElM


EyAAeR mRukryiElM EpAyi.
pieyM plM aveR awE
v. aver ptivuEpAel av pWii
c@.
2
tAM prIzA EyvinwE
v. EyvieneAH etAy qei
luM pRyiAnv mic@. av Eyvi
EnAw EcAdic@, ov teR BArYymA
yi vivAhEmAcnM nw zriyA
ENA? 3Ey EcAdic@, EmAez qA
niELAw kliciritH? 4prIzA
pRu, o vivAhEmAcnpM q}uti
BArYey EpiA EmAez o BA
vien avdic@.
5
Ey pRu, ni kril@ EpA
le XdymekAANH EmAez
kln q}utiytH. 6 pe eedvM ElAkM
s] xHwicEA aver M epmAyi
s]xw
H ic@. 7atinAlANH ov an

(mA. 19+16-30; lUeA. 18+18-30)


17

vAkYM 44 mEAsieR cil #I ptik


Li 48AMvAkYielEAel 44AM vAkYiluM
EciuH.

Ey EpAkAenAEv orA oAwi


vH Eyvi mimui. ayA
EcAdic@,nlvnAyErA, nitYjIvki
A {Aen ecNM? 18Ey pRu,
nIeyANH qe nlven viLict?H
M nlvnl. eedvM mAEm nlvnAy
Z. 19pE nieR EcAdYi {A
rM trAM. ekAltH, vYBicritH, EmAxHwi
tH, kMpRytH, vitH, ksA
ipRytH, anYewmt ctivAyi q
wtH, anmAer bmAnik... q
I klnk ninRiyiEl?*
20
ayA pRu, ErA, ecRuM mt
te {A Q klnk asri
H.
21
Ey ayAeL EnAi, avnH ayAELA
w sHEnhM EtAi. Ey pRu,nI
o kArYMwi ecEH. EpAyi nin
etlAM vik. kiu pNM pAv
ev dAnMec@k. sVi nin
Ayi o niDi oM. qiH qEAewA
M vrik.
22
EyvieR Q vAkEkH d+
KitnAyi ayA EpAyi. ayA vliy

vAkYM 46 mEAsieR cil #I ptik


Li 48AM vAkYielEAel 46AM vAkYiluM
EciuH.

e k A l t H . . . n i n R i y i E l ? rNi puR.
20+12-16; v. 5+16-20.

969
DnikM s sUiAnA#hi
vM kyAlANH d+KictH.
23
Ey zixYAer EnAi pRu, D
nik eedvrAjYiEl Evzi
k vixmmAyiriM! 24a EkH zixYA
atH-teu. pe Ey pieyM pR
u, qeR mEL, eedvrAjYiEl
EvznM dxHkrmANH. 25Dnik eed
vrAjYi Evzik qtH vLer
EkzkrmANH. o okinH sUci}yi
lUew kwk atiluM qL@mAyiriM!
26
zixYA atH-EAewprsHprM EcA
dic@,qi pie riewM?
27
Ey zixYAer EnAi pRu, m
xY asAYmANH. qA eedvi
ntH sAYmANH. eedvinH qlAM sAY
mANH.
28
peAsH EyviEnAw pRu,ni
epiwrA {qlAM Epic@.
29Ey pRu, {A niELAw stYM
pRyAM. qniM suviEzxiM Evi
sVM vIwM sEhAdrIsEhAdrAeryM
anmAeryM ikeLyMvyluemlAM
EpicvH 30avEpictilumDi
kM lBiM. Q ElAkH aEnkM vIwkL@M
sEhAdrIsEhAdrAM anmAM
ikL@M vylukL@emlAM lBiM. aEtAewA
M pIFnL@mAvuem mAM. pE
vrAniri ElAkilvnH cil ti
Pl lBiM. a nitYjIvnAyiri
M. 31y Anv tA}Aey
vrAM. tAe}yvnH tAnvuM ki
uM.
teR mrNei Ey vIuM
pRy

meAsH 10:23-50

u, nI nieR rAjYH mhtVEAew


riM.aEA {Li orAeL nieR
vlM meArAeL wM riA a
vdicAluM. 38Ey pRu, ni v
zYeetAeN ni te aRiy
il. {A sVIkri kxHwt ni
M sVIkriAEmA?* {A sVIkriE
sHnAnvuM nisVIkriAEmA? 39a
v pRu, { k}iyM!
Ey avErAw pRu, ni {A
shietM shiM, {A sVIkri
E sHnAnM ni sVIkriM. 40p
e qeR wM vlM river
tirewA qniAvil. a cil
lBiM. An avEvi
oetANH.
41
mu p zixYAM Eku. av
yAEAbiEnAwM EyAhAEnAwM am
xM EtAi. 42qlA zixYAeryM Ey
viLic@i. avpRu,jAtikH a
v BrNADikArikeLH aMgIkri
cilyAL@kL@H. av tL@ew aDikA
rMjnL@ewEm kANiM. avew
DAnEntA tL@ew aDikArM jn
L@ewEm pEyAgiA xHwew.
43
qA niL@ewyiwyi AktH.
niLi eiluM vliyvnAkN
emei av niL@ew dAsnAk
NM. 44niLi eiluM oAmnAkA
#hmei av qlAvewyM
awimyAkNM. 45aEpAel mxYpu
vtH muvrA EsviewAnl. p
e mxYpu vtH muver
EsviAnANH . aEnkMEper riA
nAyi sV M jIvitM nkAnANH.

(mA. 20+17-19; lUeA. 18+31-34)

Ey oren suKew

32

EyvuM M eyzElmiEl EpA


kyAyi. EyvAyi sMGnA
yk. EyvieR zixYA atH-te
u. av piAel v muv By.
Ey pH aeAsHtlAeryM viLi
cH avErAwmAM sMsAric@. eyzEl
mi aven sMBviemH av av
ErAw pRu.33Ey pRu, n ey
zElmiEl EpAkyANH. mxYpu
mhApuErAhitAM zAOimA
mAyi liewM. mxYpuen vDi
NemHmhApuErAhitM zAOimAM p
RyM. avmxYpuen jAtik n
M. 34av aven prihsikyM a
veREm kyM ec@M. av av
en cAekAH awikyM vDikyM
ec@M. peteR mrNiEzxM m
AM divsM av yie}uEM.
yAEAbuM EyAhAM o
lYM EcAdi
(mA. 20+20-28)
35

aEA esebdiyew puArAy


yAEAbuM EyAhAM Eyvien smI
pic@. av pRu,ErA, {Ayi
cilecyH trA aEpie. 36Ey
EcAdic@, qA niAyi {A
ecEtH? 37esebdi puA pR

(mA. 20+29-34; lUeA. 18+35-43)


46

anrM
av
eyrIEhApN
iEl v. EyvuM zixYAM mEn
kM EpErAewAM aviwM viuEpAvukyA
yi. bimAyi (timAyiyew pu
) qEprAy o a v}iyriki
rikyAyi. ayA o yAcknA
yi. 47nseRiniH Ey ve
H v}iyAApRH ayA Eku.
av viLic@vA wi,EyEv, dA
vIdieR puA dyvAyi qEAw kN
kAU.
48
aEnkM Ep aen zAsic@. av
avEnAw sMsAriet pRu. p
e ayAwt wt viLic@ vi.
dAvIdieR puA, dyvAyi qEAw
kNkAU. 49Ey yAnii pRu,
ayAELAw viewvrA pRy. ati
nA av aen viLic@. av pR
u, sEAxmAyiri, q}uE,
Ey nie viLi. 50a cAwi
ey}uEu. ayA teR EmvOM
aviewyiH EyvieR awE
EpAyi.
{A sVIkri kxw
H t sVIkrik {A
wi pAnpAiniM wiNM
qM.

meAsH 10:51-11:26

970

51

Ey aEyAELAw EcAdic@, {A
ninAyi qA ecEtH?
a pRu, ErA, qni kA}Hc
ApiNM. 52Ey pRu, EpA, ni
eR vizVAsM nie suKewiyiri
. a kA}Hc tiric@ kii. av
EyvieR mAM piw.
Ey eyzElmi o rAjAvi
enEAel Evzi
(mA. 21+1-11; lUeA. 19+28-40; EyAh. 12+12-19)

11

EyvuM zixYAM eyzElmiEl


yHw. av olIvumlkw
EbHPAg ebTAnY #AmeL
smIpic@. Ey ru zixYAer aview
cil ecAnyc@. 2Ey avErAw pR
u,kA #AmiEl EpA. ni
aview EvziEA ni
qtivz ekiyiwe o k}ut
ieykANAM. ver M atieR pu
RH sriciil. atien ek}icH
EAu ekAuvrik. 3 eriluM tien
qi ekAuEpA q EcAdi
cA ayAELAwpRyk vinH Q k}u
tey vzYmH. tAmsiyAet avni
tien tiriek tM.
4
zixYA #AmiEl EpAyi. avi
ew ovIwi milAyi v}iyi o k
}utiey ekiyiritv ku. zi
xYA k}utey a}ic@. 5 aview ni
cil ku. avEcAdic@, q
A niec@tH? qinA ni
LI k}uteya}itH?6 Ey pWii
crM zixYA nki. av k}ut
ey ekAuEpAkA zixYAer avdi
c@.7 zixYA k}utey EyvieR aw
ekAuv. zixYA tL@ewEm
vO k}utyew puRviric@. Ey
k}utR kyRi.8 aEnkM Ep
tL@ew EmvO EyvieR
v}iyi viric@. cil vylukLiniH
mrcilk evi pAtyi viric@. 9 cil
Eyvi me nwkyAyi. EveR
cil Eyvi piAelyM nwkyA
yi. qlAvM viLic@ pRu,
aven vA}Hvi, kAvieR
nAmi v aven eedvM a#
hie!
sIn 118+25,26
10

new pitAvAy dAvIdieR rAjY


e eedvM a#hie. rAjYM vr
vAyi, sVnAy eedve vA}H
vi.
11
Ey eyzElmiEl EvzicH eed
vAlyiEl EpAyi. av eedvAl
yiluetlAM EnAi. pe aEA
te EnrM eevkiyi. Ey pu
aeAsHtlAErAwemAM ebTAnYyi
El EpAyi.

vizAyi. 13Ey drni


lkniR o aimrM ku. Ey
atinwei ai}M EA q
priEzADic@. qA lalAet o
p}MEpAluM atiluAyiil. ai
}mA kAlmAyiil atH. 14ati
nA Ey mrEAw pRu M o
kAlM nieR p}M k}iyHkyil.
aveR zixYA a Eku.
Ey eedvAlyiEl EpA
(mA. 21+12-17; lUeA. 19+45-48; EyAh. 2+13-22)
15

Ey eyzElmiEl EpAyi. av
eedvAlyiEl Evzic@. aview
yviy nwiyiver av
puRAi wi. nANyM eekmARu
vew Emzk av mRiciu. AvukeL
vivew riiwL@M av mRi
c i u. 16eedvAlyilUew qeiluM
ekAuEpAkA av eryM avdi
cil. 17anrM av aver pWiic@.
Ey pRu,qeR BvnM qlA rAjY
AM AnAlyM q viLie
wM qH tiev}ukLiluH. qA
ni eedvieR BvnM kAew
oLiAvLmA.
18
mhApuErAhitAM zAOimAM
Eku. av Eyvien ekAl A o
v}i ElAcic@. av Eyvien By
ei. qeA aveR pEdzM
ql A veryM atH - tewiyi.
19
rAiyi EyvuM zixYAM
ngrM viuEpAyi.
Ey vizVAsieR zi
etLiyi
(mA. 21+20-22)
20

aw pulec Ey zixYAErA
ewA nwkyAyi. Ey zpic
aimrM Evmt tlver Ni
nitH av ku. 21peAsH oA
pRu,ErA, EnA! el nI
aimre zpic@. tH Niyiri
.
22
Ey pRu,eedvi vizVsi
vi. 23{A niELAw stYM pRye.
niLilAeriluM Q mlEyAwH, EpAyi
kwli ptiH q pRA, mni
sMzymilAet ni pRytH nw
emH vizVsievi, eedvM ni
Ayi a ecyH tM.
24
atinA {A niELAw pRy.
Anyi niEv EcAdi
k. aveylAM ni lBic@k}i
u q ni vizVsicA a
ni lBiM. 25AiEA, ni
AErAewiluM vlviErADvuM e
i aetlAM epARuk. qA sV
nAy niL@ew pitAvH ni ecyHt
pApL@M epARuM. 26*

aimrM nziem Ey pRy


(mA. 21+18-19)
12

aw divsM EyvuM zixYAM


EbTAnY viuEpAkyAyi. av

v A k Y M 2 6 cilpurAtn #I pti@kLi
26AM vAkYM ni (bvcnM) miAti
A, sVnAy niL@ew pitAvuM
niL@ew etukeL miyielH kA

971
EyvieR aDikAre eyd
mANimA sMzyi
(mA. 21+23-27; lUeA. 20+1-8)
27

EyvuM zixYAM vIuM eyrzEl


miEl EpAyi. av eedvAlyi
nwkyAyi. mhApuErAhitM zA
OimAM mAM aveR awv
.28av EyviEnAw EcAdic@, pR
y! etlAM ecA nineDikArM?
rANH ninH Q aDikArM ttH?
29
Ey pRu, {A niELAewA
EcAdYM EcAdiAM. ni mRupwi pRyk.
aEA qDikAriElANH {A
etlAM ec@et pRyAM. 30EyAhA
sHnAnewiyEA sHnAnM
eedviniEA mxYni niEA
vtH?
31
EyvieR EcAdYM av prsHprM
ccecyH,EyAhAeR sHnAnM eed
viniAeN npRA Ey
pRyM,qAelekAu ni EyA
hAni vizVsicil? 32qA a
mxYriniAeN pRA L@
k nEAwEkApiM.(Q EntAH
jneL BymAyi. EyAhA o
vAcknAeNM jnM ktiyi.)
33
EntA pRu, rM {Ri
yil.Ey pRu, qA etAe
ecA qDikArmANH qnitH q
H {AM pRykyil.
eedvM teR puen ayy
H
(mA. 21+33-46; lUeA. 20+9-19)

12

Ey aver kTkLilUew pWii


Awi. EypRu,orA o
miriEAM evc@piwiic@. ayA
EtAiuM Evlieki o BAg
}ii o miricM Ric@. pi
e o kAv EgApurvuM pNi. a
yA EtAM cilk]xiApAi
ekAwH o yApuReu. 2piIwH viL
evwkAlmAyi. ayA o dAsen t
eR miriEAiel oAhriAyi k]
xiAew awEyc@. 3 pe k]xi
A B]tYen piwicH micH evRuM eekEyA
ewayc@. 4 piIwyA meAdAsen a
yc@. kxk dAseR tlyHwic@ av
en apmAnikyM ecyH. 5 mAmetA
rAeLwi ayAayc@. k]xiA Q
dAsen ekAl@kyA ecyHttH. aen
ayA aEnkM dAsAer vIuM ayc@.
avri cilereyAe kxk mi
kyM cilereyAe ekAl@kyM ecyH.
6
ayAH ayyHAnAyi orA mAM
avEzxic@. atH ayAL@ew mknAyi
. ayA teR mken sHEnhici.
qiluM mken kxkew awEy
yHA ayA tImAnic@. avsAn
e . ayA pRu, qeR pu
en kxk bmAniM.
7
pe kxk prsHprM pRu,
tANH EtAM wmyewpu. Q k]xiyi
winH vnA avkAzi. ven n
ekAl@k. qA wmAvkAzM nEw

meAsH 11:27-12:20

tAM. 8k]xiA wmyew puen ekAH


EtAi puREeRiu.
9
aEA miriEAieR wm q
ec@M? ayA ecH qlA k]xiAer
yM ekAl@M. qiH EtAM mu kxk
nM.10tiev}uH vAyiciiEl?
pNiA tiL kl@te ml
lAyi.
11
kAvi ecyH a nmtH-t
vuM.
sIn 118+22-23
12

Ey pR kT eydmANimA
Eku. Q kT aver iyAeNH
avRiyAmAyi. atinAlv Ey
vien bnsHTnAA v}i ElA
cic@. pe L@keL av BymAyi
. atinAlv Eyvien viuEpAyi.

eydmANimA Eyvien
wA mi
(mA. 22+15-22; lUeA. 20+20-26)
13

piIwH eydmANimA tAM p


rIzeryM, ehErAdYeryM ayc@. av
aveR sMsAri aven wAnA
#hic@. 14prIzM ehErAdYM Eyvin
wei EcAdic@, ErA, nI o vizV
sHtnAeN {RiyAM. niei
muv q vicAriM q nin
zymil. qlAvM nin oEpAel
yANH. eedvieR v}ieyiy s
tYM nI pWii. {ELAw pRyk.
eeks krM ekAw zriyAENA?
EvENA EvEyA q pRyk. {
a ekAwENA EvEyA?
15
qA v te wAnA mi
etH Ey mnilAi. av pR
u.qA nieLe qeR vA
kLi wA mitH? o evinA
NyM ekAuv. {A aEnAe.
16
av o evinANyM av ekAw
. avEcAdic@, ew cimANI
nANyi tH? ewEprANitilu
tH? av mRupwi pRu, eeksEw
tH.17Ey avErAw pRu, eeks
eeks ekAwE. eedvi
tH eedviM. EyvieR vA
k aver atH-tewi.
sdkY Eyvien wA
mi
(mA. 22+23-33; lUeA. 20+27-40)
18

anrM tAM sdkYaven kA


NA qi. (M mrNiniH yi
e}uEil q vizVsiciv
rANv). av EyviEnAw o EcAdYM
EcAdic@. 19ErA, vivAhitM ikLi
lAvM y orA mricA aveR
viDvyAy OIey aveR sEhAdr
vivAhM ecNemH EmAez q}utiyi
ri. qiH ayA avLi sEhAd
rEvi sAneL jniikyM
EvNM. 20oriwH }H sEhAdrAAyi
.myA vivAhM k}ieciluM mri

meAsH 12:21-13:2

972
21

c@. ayAH mLilAyi. rAm


viDvyAyOIey vivAhM k}ic@. av
M mL@AkAet mric@. mAmM
tesMBvic@. 22qlA sEhAdrAM
veL vivAhM ec@kyM mrikyM ec
yH. M avLi ikL@Ayil.
owvi OIyM mric@. 23}u sEhAd
rAM aveL vivAhM k}icElA qi
av yie}uE smyH a
vrilAew BArYyAyiriM av?
24
Ey pRu, qekAA ni
etupiytH? tiev}ukLi pR
ytH qAeNH aRiyAiEl? a
eli eedvIkzieyi niRi
yAiEl? 25mricv yie}uE
EA av vivAhitrAil. a
v prsHprM vivAhM k}iil. qlA
vM sViel dtAerEAelyANH.
26
mricv yie}uEem stY
ei, kieyriy mwien
Ric@ EmAez q}utiy wH eedvM
pRy. {A aAhAmieR eedvvuM
yisHhAieR eedvvuM yAEAbieR
eedvvumA.*27tA avew eedvmA
eNH eedvM pRei av mric
L@kL@ew eedvml. eedvM jIviciri
vEw mAmANH. sdkYrAy ni
etupiyiri.

DAn kln
t?H
(mA. 22+34-40; lUeA. 10+25-28)
28

zAOimArielArA Eyvien smI


pic@. sdkYErAwH av tit
yA Eki. Ey avErAw BMgiyAyi
rM pRytyA ku. ayA Ey
viEnAw EcAdic@; klnyAENvuM
DAnM?
29
EypRu, vuM DAnkln
tANH+ yi AEyEl i, new eed
vmA kAvA k kAvH.
30
kAvAy eedve ni sHEnhi
k. niL@ewm}uv XdyMekAuM
AvuekAuM mnSekAuM ziekA
uM aven sHEnhik.31rAme
DAnkln tANH. ni nieLe
qEpAel muveryM sHEnhik.*
vrumANH vuM DAn klnk.
32
ayA pRu, aetA nl mRupwi
yA ErA. nI pR zriyANH. eed
vmANH kkAvH. EveR o eedvvu
mil. 33etArAL@M pUXdyEAewyM
pUmnEAewyM, qlA kEAewyM
eedve sHEnhiNM. teEAel t
eRayArenyM sHEnhiNM. EhA
myAgmwm qlA yAgeLA
DAnmANitH.
34
viEvkEAew mRupwi pR ayA
ELAwH Ey pRu, nI eedvrAjYEAwH
awiri. atiEzxM Eyvi
EnAeweiluM EcAdYM EcAdiA M
eeDrYeil.
{A ... eedvvumA rNi puR. 3+6.
ni ... sE
H nhik rNi ElvY. 19+18.

is
H
dAvIdieR puEnA
dAvIdieR kAEvA?
(mA. 22+41-46; lUeA. 20+41-44)
35

Ey eedvAlyi pEdzik
yAyi. av EcAdic@, zAOimA
een isH dAvIdieR punAeN
pRyA k}iyM? 36priAAvieR
EcAdnA dAvIdte en pR
iuH+
qeR kAviEnAwH kAvH aLi
ecyH+ {A nieR zueL nieR
niyNilAMver qeR vl
vzirik.
sIn 110+1
37

dAvId te isHvien, kAvH


q viLi. pieen isH
dAvIdieR punAM? Eyvien vi
cverlAM sxHwrAyi.
Ey zAOimAer vimzi
(mA. 23+1-36; lUeA. 20+45-47)
38

av pEdzM w. av pR
u,zAOimAer sUik. av
DAnem EtAii vOvuM Dri
cH nwAnA#hi. clH a
v aBivAdn kiAnA#hi.
39
eydiyi DAn riiw
av #hi. wAet aA}inH
DAn riiwM av kAMi. 40vi
DvkL@ew Bvn ctivilUew sVmA
. qiview nlv cmH A
n nw. eedvM aver kWinmAyi
ziiM.
o viDv dAnieR aM
vYmA
(lUeA. 21+1-4)
41

L@k v}ipAw sADn niE


pici vikyHwH Ey .
av vikyi pNmiwtv i
c@. vLer eR Dnik DArALM pNM
nki. 42anrM o driviDv vH
vLer ecRiy ru ecunANyLiu.
aetA ciliAzieR ayM EpAlumi
lAyi.
43
Ey teR zixYAerviLic@. av
pRu, {A niELAw stYM pRy.
Q pAve viDv ru ecRiy ecu
nANy mAEm tZ. pe av
qlAvM ttilumDikM t. 44qlAv
M tAvEt nkiyZ. pe
v tnietlAM t. teR pjI
vnietlAM av tiri.
eedvAly vinAznM
(mA. 24+1-44; lUeA. 21+5-33)

13

Ey eedvAlyM viuEpAkyA
yi. aveR zixYArielArA
pRu, EnA, ErA! vliy klk
ekAH pwyiy Q eedvAly
ekiwM mEnAhrmAyiri! 2Ey pR
u,Q vliy qwk nI kAi
El? veylAM nziiewM. qlA kl@
kL@M nileRiyewM. o kl@M meAi
eREm rikyil.

973
3

piIwH Ey olIvumlkLielAriwH
rikyAyi. peAsH, yAEAbH,
EyAhA, aeyAsH qiv mAEm
avenAewAmAyiZ. ave
lAM eedvAlyM kANAmAyi. av
EyviEnAw EcAdic@, 4pRy, qEA}A
NH QkArYeLlAM sMBvik? aen
eylAM sMBviA EpAtieR aw
yALemAyiriM?
5
Ey zixYAErAw pRu, sUi
c i rik. nieL vifH F ikLAA
eryM avditH. 6 plM qeR
nAmi vM. av pRyM, {AnAN
v. av pleryM vifHFikLAM.
7
ni yeLiyM atieniy
kiMvdikL@M EkM. pE By
tH. etlAM sMBviEH. 8rAjY
rAjYELAwH yM ec@M. jnt jntEyA
wyM ec@M. plyiwM kL@
AM. BYAmvuM AM. etlAM
putiyqEA oieR EpuEnAvANH.
9
ni jAggrAyiri. av ni
eL bicH nYAyADipH lic@ ekAw
M. av nieL avew eydi
kLiliH miM. nAwvA}ikL@ewyM rAjA
AewyM mi ni niE
ivM. qei ni avErAw pR
yM. qeA ni qeR zixYA
rAyi.10etlAM sMBviM mH suviEz
xM qlA rAjYLiluM criiewM.
11
ni bieH viDieEAM.
pE niLEA pREytienecAli
vYAleEw. smyM qA pR
Eyet eedvM ni pRutM.
kArNM yTAi niLl sMsAri
tH. priAAvH teyANtH. 12s
EhAdr sEhAdr Ener tiriykyM
aven ekAlyH ekAwkyM ec@M.
pitAA tL@ew metirAyi ti
riykyM aver ekAlyH ekAwk
yM ec@M. m mAtApitAetier
EpArAwi aver qen vDiAem
ciiM.13qe piwtinA qlA
vM nieL evRuM. pe avsAnM
vershic@ niv riewM.
14
nYmA mHELcHCt nitA
lH nitH ni kAM (vAyi
v mnilAieAe). sm
yM eydYyi vsiv mlkLiEl
EAwiEAke.15oiM Evi kA ni
smyM kLyAet av oAwM. purR
niv EpAluM RivH sA
mAn qwA niAet drEH
oAwiEAkNM 16vyli Evlec@v
teR EmlieywA EpAluM emne
wtH. 17 smyM gBiNikM ay
ew pA wi ekAc@u
OIkM kxHwM. 18 t kAl
sMBviAtirivAnAyi Ai
vi. 19qeEA? divs zHn
niRtAyiriM. eedvM ElAkM
s]xHwicmt EALM AyiilA
viDM dritLAM. yM EmAze
tH niyM Akymil. 20 divs

meAsH 13:3-37

L@ew qM vLer RyHvA eedvM


tImAnic@. alAyiei o m
xYM avEzxikyil. pE tA
EtYkM tirewver vicAricH
divs av M. 21 smyM
cil niELAwpRyM, isH view
yH. aeli, av aviewyH.
q pRyM. pe aver vizVsi
tH. 22kisHL@M kvAckA
M vH vliykArYL@M vIrY v]ik
L@M ec@M. eedvM tirewvew
milANv kANik. p@emi
eedvieR L@keL vifHFikLAA
mmAyANH avri ec@k. 23ati
nA sUicirik. {A niiti
enieyl A M mi pRutiri
.
24
Q drEzxM, sUrY
EpAM, c kAziyil.
25
n kAzni vI}uM,
kAz qlAiM mAM sMBviM.
eyzAvH 13+10,; 34+4
26

aEA mxYpu vic k


EAwM tApEAwM EmGLi v
kAM. 27mxYpu dtAer mi
uM ayyHM. ElAkieR qlA
BAgLiniM Q dtA av tir
ewver omic@ uM.
28
aimrM ne o pAWM pWii.
aimrieR tuk m]dvAyi, puti
y lk mLyHEA Evn vrvA
eyH nAM aRiy. 29kArM te,
etl A M sMBvi kAEA
av vrAsmymAeyH ni Dri
c@ekA_k. 30{A niELAw stYM pR
y. e tlmRA jIvicirie
e etAe sMBviM. 31ElAkM m}u
vM miyM kAzvuM nziiewM.
qA qeR vcn mAM nziil.
32
divseiyM mNiRien
iyM pRyvAnAM sAYml. sV
iel dtAEA puEnA divsM
qEA}AeN pRyA k}iyil. pitA
vimAM atRiyAM.
33
icirik, qEA}uM tARAyiri
k. smyM qEA}AeN ni
Riyil. 34vIwEpic@ yAyH EpA
mxYenEAelyANtH. ayA vIwH
dAsAer liM. oAErA dAsEnyM
oAErA EtYkEjAli liM. orAELAwH
kAvArnAvAM kli. oAErA
M oAErA etA}i. atinA jA#
tyAyirik. tH {AniEA ni
ELAw pRyEpAel teyANH. 35a
tinA nieLEA}uM jA#tEyAew ri
k. vIuwm qEA}A mwivri
key niRiyil. ayA cil
EA ck}iH vrAM, pAtirAiyi
vrAM, pulkAlteyAvAM. ael
i sUrY di EnrmAvAM. 36a
yA epeAyiriM vrik. ni
qEA}uM tARAyirik. ni Ru
tAyi ayA kANtH. 37{A ni

meAsH 14:1-26

974
epshA BNM

ELAwH qpRyEvA {A aetlAv


ErAwM pRy, jA#tyAyirik!
Eyvien ekAlA eydmA
NimA pripAwiyiw
(mA. 26+1-5; lUeA. 22+1-2; EyAh. 11+45-53)

14

epshyHM puLiilA ai
eR epnALiM ni ru divs
EmyZ. mhApuErAhitAM zAOimA
M Eyvien ctic@biA o v}i
ElAcikyAyi. qiH avH
aven vDiNM. 2 av pRu, pE
epA divsLi apAwil. jn
ErAxAlrAM. a klApM A
M.
o OI viEzxe cil
ec@
(mA. 26+6-13; EyAh. 12+1-8)
3

Ey EbTAnYyilAyi. aview
av ziEmA qxHWErAgiEyAewAM
ayAL@ew vIi hArM k}ikyAyi
. av aviewyAyiriEA o
OI aven smIpic@. avL@ew eekyi
vLervilEyRiy sugeetlM niRc
evkBrNiyAyi. mAy nA
IniniH AiytAyi
eetlM. av BrNiRH eetlM Ey
vieR tlyio}ic@.4zixYAri cil
aku. av nIrsEAew prsHprM
pRu,qinH Q eetlM av pA}A
i? 5o vxe aAnieR vil
ytinH. a viH pNM pAv
ekAwAmAyi. av OIey
zmAyi vimzic@.
6
Ey pRu,aveL evRuetviw, ni
eLinANveL
vixmiitH .
av qniAeyA nl kArYmANH ec
yHttH. 7 dri qEA}uM niELAewAM
AM. nieEA EvNemiluM
aver shAyiAM. pE nie
e qEA}uM kiiey vril. 8 Q OI
yAke qniAyi aveLeAu ecA
vuEt ecyHZ. av qeREm
sugM pUzi. qeR zvsMsHkAri
tAeRwinAyiANH avLi ec
yHttH. 9 {A niELAw stYmAyM pRy
. suviEzxM ElAkM m}uvM crii
ewkv}i jn aveL oAiM.
avieweylAM Q OIyew v]iyM
sHtAviewM.
EyvieR z@eL shAyiAemH
ydA sti
(mA. 26+14-16; lUeA. 22+3-6)
10

aEA pH aeAsH t lAri


elArA mhApuErAhitmAyi sMsAri
AEpAyi. a QsHkErYAAvAy y
dA yi. ayA Eyvien av
oieAwAnA EpAytH. 11mhApuErA
hit ti atIv sxHwrAyi. av
ydAyHtiPlM vAgHdAnM ecyH. a
tinA ydA Eyvien oieAwA
piy vuM nl avsrM pAi.

(mA. 26+17-25; lUeA. 22+7-14, 21-23;


EyAh. 13+21-30)
12

aH puLiilA aieR ep
nALieR oAM divsmAyi. epsh
Awien eyd yAgmi di
vsvumAyi atH. zixYA Eyvi
en smIpic@ pRu,{ EpAyi
ninAyi epshABNM oe. qvi
ewyA {eLAEtH?
13
Ey teR zixYAri ru Eper
ngriElyc@. Ey avErAw pR
u,ngriEl EpA. aview o
wMevM m ekAH ni orAeL
kANAM. ayA nieL smIpiM. ayA
eL piwk.14ayA o vIiEl ky
RuM. vIuwmEyAwH ni en pRyNM.
avM zixYAM epshABiA
mRitAeN EcAdi
15
ayA mkLile nilyi oi vc
vliy omRi kAiM. aview nmA
yi hArM ok.
16
zixYA ngriEl EpAyi. Ey
pREpAeleylAM sMBvic@. zixY
A epshA tARAi.
17
eevErM av puzixYA
ErAwemAH vIiElEpAyi. 18B
NM k}ic@ekAiriE Ey pRu,s
tYmAyi {A niELAw pRy niLi
elArA qe oieAwM. qEAewA
H BNM k}i orA.
19
zixYA swmAyi. oAErAM
EyviEnAwH EcAdic@; a {AnAENA?
tIcyAyM a {Anl.
20
Ey pRu, ni pu Epri
elArALAyiriM. qEAewAM Q pA
i aM mv. 21mxYpu
mriA EpAkyANH. tiev}ui a
en sMBviemH pRyH. pe
mxYpuen oieAwv dritM.
aven sMbiciwEALM mxY
jniAtiritAyi nltH.
kAvieR aA}M
(mA. 26+26-30; lUeA. 22+15-20; 1ekAri. 11+23-25)
22

av Bic@ekAiriEv, Ey
RcH aemw. av aM ttinH
eedvEAw nipRH avIticH zi
xYA nki. EypRu, tA,
Q aM Bic@ekAZ. eteR zrI
rmANH.
23
qiH Ey o pAnpAM vIe
w. eedvi ni pRH aM zi
xYA nki. qlA zixYAM
pAnpAini wic@.
24
Ey pRu,Q vIH qeR r
mANH. atH aEnkEvi o}i
mANH. putiyniymM EtAew wu.
25
{A niELAw stYmAyi pRye. eed
vrAjYi tH putiytAyi wiM
ver {A ni vIu wiil.
26
zixYAerlAvM EcH o sHEtA
gItM pAwi. anrM av olIvumlyi
El EpAyi.

975
EyvieR zixYA aven
viuEpAM
(mA. 26+31-35; lUeA. 22+31-34; EyAh. 13+36-38)
27

aEA Ey zixYAErAw pRu,


nieLlAvM vizVAsM nxHwewM.
tiev}ui en q}utiyiri,
wyen {A ekAl@M, ipM ci
icitRiEAM.
esKrYAvH 13+7

meAsH 14:27-58

ukyM vimikyM ec@kyAENA?


mti, mxYpu pApikL@ew eekyi
liewA smymAyi. 42q}uE!
nmEpAkAM. tA qe oieAwA
EpAv qiyiri.
Ey biew
(mA. 26+47-56; lUeA. 22+47-53; EyAh. 18+3-12)
43

28

pe qeR mrNEzxM {A mrN


iniH yie}uEM qiH
{A glIlyiEl EpAM. nieLM
mE {Anview qM. 29peAsH pR
u,melA zixYAM vizVAsM n
xHwewAM. pe qnieAriluM a
nxHwewil.
30
Ey pRu, {A niEAw stYmA
yi pRyAM. rAi nI qe tiR
yM.EkA}i ru tvNM mH nIeye
m AvzYM tiRyM.
31
pe peAsH ziyAyi pRu,
{AenAriluM nie tiRkyil. ni
EAewAM mriAM {A tARANH.
qlA zixYAM te pRu.
Ey tniey Ai
(mA. 26+36-46; lUeA. 22+39-46)
32

EyvuM zixYAM egHEzmn q


lE EpAyi. av zixYAErAw
pRu, {A AiEA view
yirik.33Ey peAsiEnAwM yAEA
biEnAwM EyAhAEnAwM tEAewAM
vrA pRu. av vLer vixAdiA
M, vixnAkAM wi. 34av m
EpErAwmAyi Ey pRu, qeR
AvH EvdnekAH niRy. d+KM ekA
eeR XdyMepAu. view N
kAiri.
35
Ey avri nilM akEl EpA
yi. av tRyi vI Aic@.
k}iyemi Q smyM tiniH ak
EpAkNEmeyH. 36av Aic@,
abA, pitAEv, ninH qM sAYmA
NH. kxHwtyew Q pAnpAM qi
niM qwENEm. pe qeR xHw
ml nieR xHwM nwe.
37
anrM Ey zixYAewywE
EpAyi. av Rutv ku. a
v peAsiEnAw pRu, ziEmAen,
nIeyARutH? nineEAewAM
o mNi EpAluM RAtiriA k}i
iEl?38ElABiewAtiriA N
i Aik. zriyAy ec
A AvH #hi. qA zrI
rmAke dblvuM.
39
Ey vIuM dErmARi aEt A
n nwi.40av zixYAewywE
mwieyi. vIuM av RutH Ey
ku. avew kk vLer INi
ci. EyviEnAw q pRyNemH
avRiyilAyi.
41
mAM tvN AicEzxM Ey
zixYAewywE mwiv. av
avErAw pRu,ni EA}uM R

av sMsAric@ekAiriEv ydA
avieweyi. pu zixYArielA
rALAyi ayA. ayAELAewAM aEn
kM EpAyi. mhApuErAhitAM
zAOimAM jnieR mAM ayc
tANver. yUdAEyAewAM v av vA
L@M vwiyM qwi.
44
Eyvien oieAwtinH ydA
avH orwyALM nkiyi. av
pRu,{A MbivnANH Ey.
aven bicH BmAyi ekAuEpAvu
k. 45ydAEyvieRaweipR,
ErA, anrM ydA Eyvien Mbi
c@. 46aEA av Eyvien piwi
wi bic@.47Eyvi uM nii
zixYArielArA vA vlicUri.
av mhApuErAhiteR dAsen evi
kAtRu kLykyM ecyH.
48
Ey pRu, o vALiey q
EpAelvAL@M vwiymAyiAENA qe pi
wiA vtH? 49qM {Aniview eedvA
lyi niL@ew wyi pEdzi
AyiElA. nieLe piwicil.
pe tiev}ukLilu EpAel
eyAe sMBvie. 50aEA zixYA
erlAM aven EpicH oAwiEAyi.
51
o yvAvH Eyvien agmi
Ayi. ayA olin put mAM
Drici. av avenyMpiwic@. 52a
EA av put vliecRiH ngHn
nAyi oAwiEAyi.
Ey eydmANimAew mi
(mA. 26+57-68; lUeA. 22+54-55, 63-71;
EyAh. 18+13-14, 19-24)
53

av Eyvien bicH mhApuErA


hiteR vIiEl ekAuEpAyi. qlA
mhApuErAhitAM mAM zAOi
mAM aviewwiyi. 54peAsH Ey
vien piweviluM aveR aw
Evil. peAsH mte ni
. avnview kAvAErAewAH
. avew ew tIyM kAH avni
.
55
mhApuErAhitM eydsmiti m}u
vM Eyvien ekAl@tinH o kArN
mAyi aventier qeiluM etLivu
kupiwiA mic@. pe aveA
M keAnAyil.56plM vH Ey
vientier ksAi pRu. pE
av pRetlAM prsHprvimAyi
.
57
aEA cil q}uEH aventier
en ksAYM ekAuv. 58m
xYAiy Q eedvAlyM {A tk
emiyA pRy { Eku.

meAsH 14:59-15:17

976

mH nA k}iH mxYnH niiAnA


vA o eedvAlyM {A pNiyM
qM. 59pE av pR ArY
L@M prsHpr viLAyi.
60
aEA mhApuErAhit q}uEu
niH, EyviEnAw EcAdic@, v nin
etier yi Q ErApN
mRupwipRyA nineAmiEl?
v stYmAENA pRytH? 61pE Ey
oM mRupwi pRil. mhApuErAhit
EyviEnAw meA EcAdYM wi EcAdi
c@,nIyAENA isH, vA}He eedv
ieR pu?
62
Ey mRupwi pRu, aet, {AnA
eedvpu. BAviyi mxYpu
eedvieR vl vziritH
ni kAM. sVEmGLi mxY
pu vM ni kAM.
63
EkH mhApuErAhit EkApAl
nAyi. ayA teRvO kIRieA
upRu, ni { mu sAik
eLEv! 64av eedvvimAyi pRy
etlAM ni EkiEl? nie
EtA?
Ey ArnAeNH qlAvM pR
u. av vDiewNemH av pR
u. 65avri cil aveREm i.
av aveR mKM mwi aven wic@.
av vzYeu, nI vAcknAeN
H sAYewk. kAvA Ey
vien dEr ekAuEpAyi mic@.
peAsH Eyvien tiRy
(mA. 26+69-75; lUeA. 22+56-62;
EyAh. 18+15-18, 25-27)
66

smyM peAsH mH teyAyi


. mhApuErAhiteR o dAsi peA
sien smIpic@. 67av tI kAuekA
iritH av ku. av aven
sUic@ EnAi. av pRu, nIyM
nseRiel EyvieRew Ayi
ElA.
68
pE tAenAriluM EyviEnAewA
M AyiielH peAsH pRu.
av pRu,nI qieniyA pR
yetH qni mnilAil. p
eAsH mieR pwivAtiEl
EpAyi.
69
aviewyM dAsi peAsien ku.
av aview nivErAwpRu,
yA EyvieR ewyAyivri
orALANH. 70aEA}uM peAsH avI
uM niExDic@, alM k}iH cil p
eAsieR aw nikyAyi.
av pRu, {RiyAM nI Ey
vieR ayAyikLielArALAeNH. nI
o glIlArnANElA.
71
aEA peAsH zpiA wi.
av ziyAyi pRu,eedvM sA
iyAyi {A Nyiw. ni pR
yyAeL qniRiyil.
72
peAsH pRuk}iEA
EkA}irAmMki. aEA EyvieR
vAk av oA, EkA}i ru

AvzYM M mH m AvzYM nI
qe niExDiM. peAsinH sw
mAyi. av kryA wi.
pIlAeAsH Eyvien
vicArN ec@
(mA. 27+1-2,11-14; lUeA.23+1-5; EyAh.18+28-38)

15

pulec te mhApuErAhitM
jnieR mAM zAOimAM
eydsmiti m}uvM Eyvien qA
ecEet tImAnic@. av av
enbicH pIlAeAsieR mi
ekAuec. av Eyvien pIlA
eAsien lic@.
2
pIlAeAsH EyviEnAw EcAdic@,
nI eydew rAjAvAENA? Ey pR
u,aet, a zriyANH.
3
mhApuErAhitA EyvieR Em
pl ErApNL@M yic@. 4pIlA
eAsH EyviEnAw meA kArYM wi
EcAdic@. v ninetirAyi pl
L@M ErApi. qiuM nieR r
yHAyi nIeyANH mRupwieyAM pR
yAtH?5pe Ey aEA}uM oM pR
yA kH pIlAeAsH atH-teu.
Eyvien EmAciiA pIlA
eAsieR viPlmM
(mA. 27+15-31; lUeA. 23+13-25;
EyAh. 18+39-19+6)
6

qlA epshAnALiluM pIlAeAsH


orAeL vItM twviniM vii. j
nLAvzYew eryM ayA
viwAmAyi. 7 smyM, twvRyi bR
bAsH qeArAL@Ayi. ayA k
lApkArikL@ewew twvilAyi. k
lApLiel ekAlyALiyAyi av.
8
avNyM jn pIlAeAsiEnA
wH ptivuEpAel orAeL EmAciiAnAv
zYeu.
9
pIlAeAsH avErAw EcAdic@, ey
drAjAvien {A ni viutr
NEmA?10mhApuErAhit asUy ekAA
NH Eyvien te licetH pIlA
eAsinH aRiyAmAyi. 11pE Ey
vienylAet bRbAsien EmAcii
NemH vzYewvA mhApuErAhi
t jneL Eriic@. 12pIlAeAsH
vIuM avErAw EcAdic@, qi ni
eydew rAjAev viLi Q
mxYen {Aen ecNM? 13jn
vIuM viLic@ pRu, aven Uzi
k! 14pIlAeAsH EcAdic@, qinANH?
aven etu ecyH? pe jn
wtci viLic@ pRu,aven
Uzik.15jne t]pt
H iewA
pIlAeAsH bRbAsien av viu
ekAw. Eyvien cAvARuekAwi
AM ayA pALAErAwH jH{Api
c@. anrM Eyvien UzivA
pIlAeAsH aven pALAer li
c@. 16pALA m}uvM Eyvien nAw
vA}iyew ekAAriEl ekAuv.
av mu pALAeryM viLic@. 17avr

977
ven o vEmli Driic@. o
mirIwmAi. atH EyvieR tl
yilNiyic@.
18
anrM av Eyvien eyd
ewrAjAEv q viLic @ . 19pALA
aveRtlyi o vwiekAH awi
yH kyM mKH kyM ecyH .
av aveR mi mui vicH
aven prihsic@. 20atiEzxM v
Emli Qri aveR te vO
av aven Driic@. pie av
aven UziA ekAuEpAyi.
Ey Uziew
(mA. 27+32-44; lUeA. 23+26-43; EyAh. 19+17-27)
21

ERnAr ziEmA v}i kw


EpAkyAyi. ayA alsri
eRyM ePAsieRyM pitAvAyi
. ayA nAipuRniM ngri
El vrikyAyi. EyvieR ri
mvA pALA ayAeL nib
ic@. 22av Eyvien egAEgATA
yiEl ekAuEpAyi. (tlEyAiyew
lMqANIvAieR aM.) 23egA
EgATAyi pALA Eyvien vI
u wiivA mic@. ati mIRA
kliyi. pe awiA Ey
vistic@.24pALA Eyvien
rizi EcvcH Niywic@. av
aveR vOM kIRieywH avewyi
wyivItic@. oErAM vsH
BAgM kiNemv nRuiu.
25
Eyvien av rizi tRcEA
kAl op mNiyAyi. 26Ey
vientiery M mpi
eydew rAjAvH qM ErKewi
yi. 27av EyviEnAewAM ru
kAeryM Uzici. oven av
eR wvzM mven aveR vl
vzM.* 28-29 v}i kwEpAyver
lAMEyvien dxic@pRu. av tl
yAieAupRu, nI eedvAlyM epA
LiemM mdivsM ekAH nI a
pNiyemM pRu. 30qi nI te
nie ri! rizi niiRi v.
31
mhApuErAhitAM zAOimAM a
viewyAyi. jn ecyHtEpA
el te avM Eyvien prihsic@.
av aEnYAnYM pRu, av mu
ver ric@. qA sVyM riAn
v k}iyil. 32av eydrAjAvA
y yTA isHvAeNi av
riziniiRi vre. a kA
nmvni vizVsiAM. avEnAewAM
UzievM aven prihsic@.
Ey mri

meAsH 15:18-16:1

Re nilviLic@, qElAhI, qElAhI,


lA zbAnI. tieR aM
enyANH, qeR eedvEm, qeR eedv
Em, nIeyAeNe eekvitH?*
35
aviewyAyivri cil
Eku. av pRu, EnA, av lI
yAev viLikyANH.
36
orA oAwiecH o nIiekA
uv. ayA a vinAgiriyi mi
o ki eki. ayA kH yi
EyvinH wiA nIi ekAw.
ayA pRu, aven riziniM
RA lIyAvH vEmA q nm
kANAM.
37
aEA Ey ci krykyM
aYzVAsM viwkyM ecyH.
38
Ey mriEA eedvAlyiel
tirIl rAyi mRiu. mkLiniH
tAe}ver akIRi. 39Ey qen mri
c@ qtH av minii ztA
Dip ku. ayApRu, Q mxY
yTAi eedvpunAyi.
40
tAM OIk akel niH qlAM
vIiAyi. ati mgHdlmRi
yyM, zElAmyM ecRiy yAEAbieR
yM EyAesyewyM ayAy mRiyyM
Ayi. 41v Ey glIlyi
yiEA aven agmici. m
EnkM OIkL@M aview Ayi. a
v EyviEnAewAM eyzElmiEl
vvrAyi.
Eyvien sMsk
H ri
(mA. 27+57-61; lUeA. 23+50-56; EyAh. 19+38-42)
42

atH odivsmAyi. (atAytH


zbieR tElH). arIM i.
43
arimYArnAy EyAEsPH qeA
rA pIlAeAsien smIpicH Eyvi
eR zrIrM vzYewA eeDrYM kAi.
EyAEsPH eydsmitiyiel DAne
o aMgmAyi. eedvrAjYM tIi
c@ k}ivmAyi ayA. 44Ey
mricvA pIlAeAsien atH-t
ewi. Eyvinu kAv ni ztADi
pen pIlAeAsH viLic@. Ey mric@
k}iEA qyAELAw EcAdic@. 45Ey
mriecyA pRu. EyvieR zrI
rM pIlAeAsH EyAEsPi viu ekAw
.
46
EyAEsPH Rc@ EnriyNi ekAu
vH EyvieR zrIrM rizi niiR
i EnriyNiyi epAtiu. pAR
yi eviyAiy klRyi ayA
EyvieR zrIrM evc@. ovliy kl@
ekAH klRyew vAtiluM awc@. 47mgHd
lmRiyyM EyAesyew mAtAvAy mRiy
yM aveR zrIrM vc lM ku.

(mA. 27+45-56; lUeA. 23+44-49; EyAh. 19+28-30)


33

cyHH rAjYmAek u. mmNi


ver u w. 34m mNi Ey
vAkYM 28 cil #IptikLi 28AM vAkYM
tiev}uk niv]iyAEktinH, av
en vALikELAwH Ec q ew
kA.

Ey yie}uEu
(mA. 28+1-8; lUeA. 24+1-12; EyAh. 20+1-10)

16

zbdinieR piEH mgHdl


mRiyyM zElAmyM yAEAbieR

qeR eedvEm ... eekvit?H rNi sI.


22+1.

meAsH 16:2-20

978
12

ayAy mRiyyM Eyvien pUti


nAyi sugeetl vAi. 2 }Hc
yiel dYdivsM atirAviel, av
klRyiEl ec. sUErYAdyM rMBi
cEtyZ. 3 OIk prsHprM pR
u, klRyew vAtilwyH o kl@
H. nm Evi rtH mAuM?
4
aEA av EnAiyEA kl@
imAiyiri ku. vLer vliy
tAyiiuM klH vLerdEr mAiyi
ritAyi ku. 5av klRyiEl
nw. evL@ aiDriecA ecRu
Aren av ku. av klRyew
vlBAgH rikyAyi. OIk
By.
6
pe ayApRu, ByeEw, ni
Uzie nseRkArnAy Ey
vien aEnVxi. av yie
}uEiri. avniviewyil. EnA,
av mricEA viewyANven aw
iytH. 7ni ecH aveR zixYA
ErAwM EtYkicH peAsiEnAwM
enpRyk. Ey glIlyiEl EpA
. nieLA mE avnviewey
M. av niELAw mu pR
EpAel niview aven kANAM.
8
* OIk vLer ByewkyM pri
&mikyM ecyH. av klRyi ni
M oAwiEAyi. ByckitrAytinA a
v ErAwM oM pRil.

piIwH ru zixYA evLiEdz


ilUew nwEA Ey av tY
eu. av ekAlewM mH Ayi
pilAyiil tYetH.
13
zixYA mwiecH sMBvic
mu zixYAErAw pRu. Q ruEp
ew vAM av vizVsicil.

cil zixYA Eyvien kA

Ey sViElH
mwiEA

Ey zixYAErAw sMsAri
(mA. 28+16-20; lUeA. 24+36-49;
EyAh. 20+19-23; a. v. 1+6-8)
14

piIwH ptienA zixYAM B


NM k}ic@ekAiriEv Ey av
tYeu. avew vizVAsRvinH
Ey aver zAsic@. yie}uE
li EzxM aven kver vizVsiA
tiM avew XdykAWinYimAN
v zAsictH.
15
Ey avErAw pRu,ElAkiel
AwM EpA. qlAvErAwM suviEzxM
sMgi. 16vizVsikyM sHnAne
wkyM ec@v riewM. vizV
siAv ziiewM. 17vizVsi
vH Q k}ivuk awyALmAyi A
M. teL av qeR nAmi
o}iiM. av oriluM pWiA BAx
k sMsAriM. 18av pAukeL eek
yielwM. vixMwicAluM aveA
dxYvuM vrikyil. av ErAgikL@ew
Em sHpzicA ErAgik suKewM.

(mA. 28+9-10; lUeA. 24+13-35; EyAh. 20+11-18)


9

}Hcyiel dYdivsM pulcyH


te Ey yie}uEu. av
dYM mgHdlmRiyyH tYnAyi. ori
av }u aAAeL avLini
M o}iictANH. 10av vivrM Eyvi
eR zixYAew aweic@. av
vLer d+Kic@M kruM ekAirikyA
yi. 11pe Ey jIvicirieH
mRiy avErAw pRu. tA aven k
eM av pRu. pe zixYA
aveL vizVsicil.

vAkYM 8 cil #I eekey}ukLi, Q


vAkYEAwew pusHtkM avsAni.

(lUeA. 24+50-53; a. v. 1+9-11)


19

zixYAErAwH kAvAy Ey
pRu k}iEAE}M av sV
iElH qweu. aview Ey eed
vieR vlBAgi.
20
zixYA qlAyiwLiluM sricH
suviEzxM jnLi qic@. kA
vH aver shAyic@. suviEzxM stY
mAeNH kAvH etLiyic@ekAi.
atinAyi vIrYv]ik kAA k
}ivH av zixYA nki.

979

lUeAsH
q}utiy suviEzxM
EyvieR jIvitei
lUeAsH q}u
iye etEyAPiElAEs, new yi
wyi nw kArYL@ew smAy
vivrNM q}uvA vLeryAL@k mi
ciuH. 2rMBMmt qlAM kAkyM
aveR sEzM jnELAwH pRykyM
ecyHekAH eedve Uxicv
nm eekmARiy kArY teyANv.
3
EBA! {AenlAArYvuM dYM mt t
e ApUvM pWic@. aEAe}ni
EtAi ninEvi aet}utNemH.
atinA {AnetlAM mewi o
pusHtkem}uti. 4nie aRiyic kArY
stYmAeN nI mnilA
tinANH {Aniet}utiytH.

esKrYAvuM qlIzebM
ehErAdAvH eydYrAjYe rAjAvA
yikAlH esKrYAvH qeA puErA
hit Ayi. abIyAyew gN
ievnAyi av. ahErA
eR wMbinivLAyi es
KrYAvieR BArY qlIzebH. 6 eedv
ieR mi av nlvrAyi.
eedvieR klnkeLlAM av as
rikyM mwM vrAet vizVsH t t
EyAew pAlikyM jnELAwH aen
ecA pRykyM ecyH. 7pE esK
rYAviM qlIzebiM ikLilAyi
. qlIzebH vYyAyi,
vM v]mAyi.
8
esKrYAvH eedvsiDiyi puErA
hitnAyi EsvnmxHWikyAyi.
ayAL@ew gNieR Q}mAyi a
EA. 9eedvieR mi DUmANM
nwA puErAhit o puErAhiten
qEA}uM etrewmAyi. esK
rYAvien avN atH ec@tinH
etrew. atinAlyA kAvi
eR eedvAlyiiEl kw. 10pu
RH aEnkmEnkM A Ayi.
DUmANM nwEA av Ai
Ayi.
11
aEA DUmblipIWi vlv
zAyi eedvieR dt esKrYAvi
mi v ni. 12dten kEA
esKrYAvinH pri&mvuM vLer ByvuM
Ayi. 13pE dt ayAELAw pRu.
esKrYAEv, ByeEw! nieR A
n eedvMEkiuH. nieRBArY qlIzeb
H orAi jM nM. nI avnH
EyAhA q EpriEwNM. 14nI vLer
yDikM sEAxvAnAyiIM. aveR
jnni aEnkM Ep sEAxiM.
5

15

eedvieR mi EyAhA vli


yvnAyiIM. ayAoriluM vIEA
mdYEmA wikyil. ayew gBi
lAyiriee EyAhAni pri
AAvH niRyM.16aEnkM eyder EyA
hA avew eedvmAy kAviEl
mwieAuvM. 17EyAhA lI
yAvieRAviluM ziyiluM kA
vieR mAyi EpAM. lIyAvieR
AvuM ziyM avAM. pitA
AM mmiwyi av smADAnM
ApiM. eedve asriA o
EeREH. aver nItimAAew vi
jH{AniEl EyAhA ekAuvM.
aen kAvieR vrvinuEvi a
v jneL oi niM.
18
esKrYAvH dtEnAwEcAdic@, nI pR
y stYmAeN {AenenyRi
yM?{AenA v]M, qeR BArY vyE
eR ecvL@mANH. 19dt tivcic@,
eedvimilu gIEylA {A
.niEAw sMsArivAM Qnl v
mAnM nieaRiyivAM eedvM q
e ayctANH. 20EnA, RetlAM
sMBviMver nin sMsArEzxi n
xHwewkyM nI nibHdnAkyM ec
@M. qeA? {A niEAw pR
kArY nI vizVsicil. pE et
lAM yTAi sMBvikte ec
@M.
21
puRH jn esKrYAvinAyi kA
irikyAyi. eedvAlyii
vLer EnrM ayA riti av
atH-teu. 22esKrYAvH puRE v
. pE ayA miuvAnAmAyi
il. eedvAlyii vcH ayA
eA dznmAeyH jn mni
lAi. esKrYAvi sMsAriAnAyil.
ayA avErAwH MgYM kANic@. 23teR
UxAsmyM k}iEA ayA vI
iEl EpAyi. 24piIwH esKrYAvieR
BArY qlIzebH gBiNiyAyi. a
ekAu av au mAsE vIwi
puREpAyil. qlIzeb pRu,
25
kAvH qnieA ecyHtiri
etEnA. EA}v aveR I
tikANikyM ik lA ekA
H qni jni mi Ayi
apmAnM l A tAkyM ecyH t iri
.
knYkmRiy
qlIzebinH RumAsM gBm
EA eedvM glIlyiel nseR p
Ni tAmsi o knYkyew aw
26-27

lUeAsH 1:28-67

980

EH gIEydten ayc@.mRiy q
EprAy knYk dAvIdieRwMb
ie EyAEsPieR tiutvDu
vAyi. 28dt avL@ewywei p
Ru, eedvA a#hievEL,
vnM! eedvM niEAewAmH.
29
pE dt pR EkH mRiyyHH
zy}mAyi. avLtH -tM Ri.
qANH Q zMsyew aM?
30
dt avELAwpRu,ByewAtiri
! mRiEy, qeA eedvM nii
sMItnAyiri. 31EnA! nI gBv
tiyAM. orAi nI jmL@M.
nIyvnH Ey q EpriEwNM. 32av
vliyvnAyiriM. jnaven atYu
teR puen viLiM .kAvAy
eedvM avnH pitAvAy dAvIdieR siM
hAsnM nM. 33av yAEAbieR
jntey qAlvuM BriM. aveR Br
NM oriluM avsAnikymil.
34
mRiy dtEnAw EcAdic@, aeten
sMBviM? {A vivAhitylElA! 35d
t mRiyEyAw pRu, priAAvu
niivM. atYuteR zi nii
vA}uM. nin jni H pri
nANH. av eedvpuen viLie
wM. 36nieR buvAy qlIzebM
gBM Driciri. av vLer v]yA
NH. qiluM aveA iyA
vA EpA. qlAvM kti av
ini iyAvielH. qA avLi
EA RumAsM gBiNiyANH. 37eedv
inH asAYmAyi omil. 38mRiy pR
u, kAvieR dAsiyA {A.
nI pREpAel qni sMBvie.
anrM dt aviwM viuEpAyi.
mRiy esKrYAvienyM qlIz
ebienyM szi
39
mRiy wen eydYyi mlEdz
pNiEl EpAyi. 40esKrYA
vieR vIi ecH av qlIzeb
ien vNi. 41mRiyyew aBivAdYM
Ek qlIzebieR gBiel zi
clic@. qlIzebi priAAvH
vniRu. 42av vliy zbHdi
pRu,eedvM nie qlA OIkeLA
L@M a#hiciri. nI sviAni
ri uM a#hItnANH. 43qeR
kAvieR ayAy nI qeR aw
viri. tinAyi qnie
en BAgYM lBic@? 44nieR zbHdM {A
EkEA qeRyilu i sEA
xMekAH tic@i. 45kAvieR
aLAwH vizVsictinA nI a#hI
tyANH. eneyAe sMBviemtu
nI vizVsic@.
mRiy eedve vA}
H

anrM mRiy pRu,


47
qeR AvH kAvien vA}H
; eedvM qeR rknA. ati
nA qeR XdyM sEAxmtA.
48
eedvM aveR dAsiyew tA}Hmey
46

prigNiciri. {A a#hItyA
eNH EA mt qlAvM pRyM.
49
qeA, svz qniEv
i vliykArY ecyHtiri. av
eR nAmM primA.
50
tlmRkLAyi eedvM te Byew
v kNyvnANH.
51
aveR -jM zmANH. sVyM vli
yven nwikyM, ahrikyM
ecyHtver eedvM citRic@.
52
BrNADikArikeL avew siMhAs
niniM eedvM mRiciu, tA}Hv
eryv yi.
53
vizv nk nki eedvM
aver t]pHtiewi. pE DnvAA
eryM, sVAeryM evRuM kEAew p
Ryc@.
54
eedvM eyder-aven Esvi
aveR L@keLyM shAyic@.
55
aAhAmiEnAwM, ayAL@ew sti
prrkELAwM, qeM kNyv
nAyiriemH new pUv p itA
ELAw vAgHdAnM ecyHttsricH eedvM
vic@.
56
m mAsEALM qlIzebiEnA
ewA tAmsic,H mRiy vIiEl mwi.
EyAhAeR jnnM
qlIzebi svsmymAy
EA, av orAiey svic@.
58
kAvH avELAwH vliy kANYM kAi
ey Ek avL@ew buL@M ay
AM avELAewA sEAxic@.
59
iH qudivsM AymAyEA, a
v iyew pricHECdnM nwA v
. av iyHH esKrYAev Epri
wA niu. qeA aveR a
eR EprH aenyAyi. 60pE i
yew a pRu, al! i EyAh
A q EpriEwNM.
61
pE nieR wMbilAM EyA
hAen EprilElA! av qlIz
ebiEnAw pRu. 62anrM av
MgYilUew iyew aEnAw EcA
dic @ , q EpriwAnA niA
#hM?
63
esKrYAvH ecRiy q}uEmz v
zYeu. ayAeL}uti,,aveR EprH EyA
hAenA. qlAvM atH-te
u. 64aEALyAH vIuM sMsAriAem
Ayi. ayAeedve sHtiA w
i. 65avew qlA ayAM Bycki
trAyi. Q sMBv eydYyiel ml
EdzLieluM pr. 66Ekvew
mni atH }i ptiu, Q
i rAyiIM? av vicAric@.
eedvM avEnAewAM yekAANi
etv pRu.
57

esKrYAvH eedve vA}


H

anrM EyAhAeR anAy es


KrYAvi priAAvH vniRu.
qANH sMBviA EpAetyA
pRu+
67

981
68

yi AEylieR eedvmAy kAvi


en vA}Hvi. teR jneL shAyi
tinH eedvmitA qiyiri. a
v av sVAtYvuM nkiyiri
.
69
eedvdAsnAy dAvIdieR wMb
i eedvM nm znAeyA r
ken nkiyiri.
70
avni ec@emH eedvM vLer m
ujIvici vivAckA m
EKn aLiecyHti.
71
newzuLiniM ne evRu
vew eekkLiniM eedvM ne
riM.
72
new pitAAErAwH av kN
vnAyiriemH eedvM aLiec
yH. teR vivAgHdAnei aE
hM oAkyM ecyH.
73
nm eedve ByM wAet U
xiAtMviDM zuL@ew ziyi
niM
74
ne riemH eedvM new pi
tAvAy aAhAmi vAgHdAnM ecyH.
75
jIviciri kAlEALM eedvi
eR mi nAM viM nItiEbADm
vM yiriNM.
76
E, EA nI atYuteR
vAcken viLiewM. kAvi
me ecH nI aveR vrvinH jneL
srAkyM
77
teR jnieR pAp mi
eH av riewkyM ec@emH
nI aver aRiyiM.
78
eedvieR sHEnhdyyA sV
inieA pudinM newEm tiL
uM.
79
iluM mrNByiluM jIvi m
xYer eedvM shAyiM. smADAni
El v}iEy av ne nwM.
80
Avi ziyvnAyi EyAh
A vL. yi AEyAErAwH sM
giA vMver EyAhA qlAvri
niM akH oriwH tAmsic@.
EyvieR jnnM
(mA. 1+18-25)

aAl ERAmAcviyAyi
oQsHEtAsH, ERAmAsA%AjYilu
qlAvM o jnsMKY kNew pu
sHtki tL@ew Epru EcNemH
o kln puRewvic@. 2 atH dYe
kNewAyi. ERenYAsH yi
aEA suRiyyew gv. 3qlA
jnL@M kNewi Ep EcA
avrvew pNLiEl EpAyi.
4
atinA glIlyiel pNmAy ns
eRiniM EyAEsPH puReu. ey
dYyiel EbEtEhmiElANyA EpA
ytH. dAvIdieR pNemANviwM aRi
yeitH. dAvIdieR EgAilu
etinAlANH EyAEsPH aEAu EpA
ytH. 5 EyAEsPH teR tiutvDu mRi
yEyAewAmANH EpEctH. (mRiy a
EA gBvtiyAyi) 6 av EbEt

lUeAsH 1:68-2:23

EhmilAyiEA mRiyyH svs


mymw. 7 av avL@ew dYe i
jmLi. si omRiyM o}ii
il. atinAlv ien Niyi
epAtiH o pueA}ui kiwi.
cil wyA Eyvi
eni Ek
8
rAi cil wyA wkeLyM
kAekAH evLiEdzLiluAyi
. 9 eedvieR o dt av m
i v ni. kAvieR kAzM
av uM tiLi. wyA vLer
BymvrAyi.
10
dt avErAw pRu, ByewtH,
qeA {A niELAwH cil nl
vAk pRyA EpA. qlA jn
eLyM a sEAxiiM.11H dA
vIdieR pNi niL@ew rk
piRiri. kAvAy isHvAN
v. 12o pueA}ui Niyi
epAtiukiw o zivien
ni kAM. aen niLven
aRiyM.
13
epeH o vliysMGM dtA
dYe dtEnAw Ec. qlAvM
en eedve vA}Hi+
14
sVi eedvi mhtVM. mi
yi eedvM sAdivH smADA
nM.
15
dUtA wyAer viH sViEl
H mwi. wyA prsHprM pRu,
nm EbEtEhmi EpAyi nwetA
eNkANAM. kAvH nEAw pRtH
nmview kANAM.
16
atinA wyA EvgM EyAEsPi
enyM mRiyeyyM kei. H pu
i kiwkyAyi. 17wyA
ien ku. ieni dtA pR
tv pRu. 18wyA pR sMg
tikEkH qlAvM atH-tmAyi. 19mRi
y qlAArYvuM XdyielALic@vyH
kyM aveyi ciikyM ecyH.
20
wyA tL@ew wkL@ew awE
mwi. dt avErAw pREpA
el kAvAM EkvAmAyti a
v eedve sHtikyM ni pRy
kyM ecyH.
21
iH qudivsM AymAyEA a
veR pricHECdn kM nwi. Ey
ev Epmiu. i mRiyyew gBi
vLrA wuM mute dt pR
tsricANH Q EpritH.
Ey eedvAlyi smiew
22
EmAezyew nYAymANM pWii
tsricH EyAEsPiM mRiyyHM
IkrNi smymAyi. av Ey
vien kAvi smiAnAyi ey
zElmi ekAuv. 23kAvieR
nYAymANi q}utiyiri+ oA
ErA wMbielyM dYe i k
AvieR pri qRiyewM.*
oAErA ... qRiyewM rNi. puRAwH
o
13+12.

lUeAsH 2:24-3:2

982

24

jn o yAgM nkNemM kA
vieR nYAymANM azAsi. r
u NAvukeLEyA ru mAwiRA
ueLEyA yAgM nkNM.*atinA
EyAEsPuM mRiyyM eyzElmi a
ec@tieni.
ziEmYA Eyvien kA
eyzElmi ziEmYA q EprAy
orA jIvici. aEhM nlvM Bi
yvM yi. eedvM yi AEyli
en shAyi smyinAyi kA
nikyAyi ziEmYA. avni p
riAAvH wiekAi. 26kA
vieR isHvien kAMmH tA
mriielH priAAvH ayAELAw p
Ri. 27AvH ziEmYAen eedvA
lyiEl nyic@. eydAnYAymA
NM azAsi ec@ti mRiy
yM EyAEsPuM avieweyiyi.
iEyvienyM av ekAuvi
. 28ien eekkLielwH ziEmYA
eedvi ni pRu.
29
kAEv ayew dAsnAy q
e, EA ayew vAgHdAnmsri
cH smADAnmAyi mriAnvdicAl@M.
30
{AeneR kkekAH ayew
rey ku.
31
qlAvmAyi aH aven oi
yiri.
32
jAtikH ayew mAM kANi
kAzmANv. nieR jnmAy yi
AEyliM av aBimAnM pkM.
33
Eyvieni ieR ayAy
mRiyEyAwH ziEmYA pR vAk EkH
EyAEsPuM mRiyyM zHcrYeu.
34
anrM aver a#hicH ziEmYA
en pRu, Q iyA aEnkM
eyd nzikyM aEnk ykyM
ec@M. eedvieR awyALem nil
yi plM aven aMgIkriil. 35jn
rhsYmAyi ciitH evLie
wM. sMBvYmAy cilkArY niL@ew
Xdye EzAkAlmAM.
25

hA Eyvien kA
aEA eedvAlyi hAey
vAckiyAy o OIyAyi. a
v PEvlieR wMbiev
L@M EzEgAAriyM yi. h
A pwv]yAyi. avH }uv
xE mAEm vivAhjIvitmAyi
Z. 37avL@ew BAvH mricti pi
IwH av kyAyi jIvic@. EAL
vH qpinAlH vySH. av
qEA}uM eedvAlyi te vsic@.
oriluM aviwM viuEpAyiil. rAp
k pvAsvuM AnymAyi av
eedvArADn nwi. 38aEA eedvEA
w nipRuekAH hAymviewy
Ayi. eyzElmien eedvM sVt
mA
kAnivErAwH
av Eyvieni pRu.
36

ru ... nkNM rNi ElvY 12+8.

EyAEsPuM mRiyyM vIi


El mwu
39
EyAEsPuM mRiyyM kAvieR
nYAymANM azAsiv qlAM
ecyHk}iu. qiv glIlyiel
tL@ew vAslmAy nseRiEl
EpAyi. 40ecRiy iyAyi Ey vL
kyAyi. av zM buimA
mAyi. eedvA#hM avAyi.
Ey q i
qlAvxvuM EyvieR mAtApitA
epsh /vinH eyzElmiEl
H EpAmAyi. 42EyvinH pH
vySEA ptivuEpAel av
epALiEpAyi. 43epA k}iH
av vIiElEpAyi. pE bAlnAy
EyeyzElmi ti. aveR mAtA
pitA ArYmRiiil. 44EyAEs
PuM mRiyyM odivse yA pUi
yAiyi. Ey avew sMGEA
ewAM Avuemv kti. buL@
ewyM suXL@ewyM wyi av
Eyvien tiru. 45pE sMGi
Eyvien kANAnv k}iil .
atinAlv Eyvien tiryA eyz
ElmiElmwi. 46m divsEz
xM av aven kei. Ey eedvA
lyi mtAYApker vikyM
avErAwH EcAdY EcAdikymAyi
. 47qlAvM aveR vAk Eku.
aveR DArNAziyM buiprmAy
rL@M qlAveryM atH-tewi.
48
EyvieR anmAM aven
kEA arAyi. aveR a
avEnAw pRu, mken, nIeyA
{ELAwi ecyHttH? nieEyAH ni
eRyM {AM eRd+Kic@. {
nie EnAi nwkyAyi.
49
Ey avErAw pRu, qinA
nieLe aEnVxictH? qeR pitA
vieR niEyAgmiw {AAvuem
niRiyiEl! 50av pRti
eR aM av mnilAyil. 51Ey
avErAewAH nseRiEl EpAyi.
mAtApitA pRetlAM av a
sric@. aveR a aEtieylAM
ElAcikyAyi. 52Ey jH{Ans
Adni puErAgmic@ekAi. a
v mtiv, jnEyvien
xHweu. av eedve sAdiic@.
41

EyAhAeR sMg
(mA. 3+1-12; meA. 1+1-8; EyAh. 1+19-28)

tIeberYAsH eeksew ptinAM


BrNvxmAyi atH. eydYyi
el BrNADikAri epAieyAsH pIlA
eAsH, glIlyiel BrNADikAri eh
erAdAvH, rYA, EKAnii qiviw
Liel BrNADikAriyM ehErAdAvieR
sEhAdrmAy PIlieAsH, abiEln
yiel BrNADikAriyAy lUsAnYAsH ,
qiv eeksrieR BrNi kI}ilA
yi. 2 hAvuM kPAvuM mhApuErA

983
hitAmAyi. smyM esKrYA
vieR punAy EyAhAnH eedvi
nieA klnkii. EyAhA mmi
yi vsikyAyi. 3 EyAA ndI
twemAuM sricH EyAhA jn
ELAwH sMgic@. mAnsAreH sHnAn
eH pApLiniH EmAcitrAvA
av jnELAwH sMgic@. 4 eyzA
vAckeR vcnpusHtkiel}uti
yiri EpAel!
mmiyi viLic@ pRy ovH+
kAvi v}ieyAk aveR v}i
k EneryAk.
5
qlA tA}HvrkL@M niRyHewM. qlA
pvtL@M kL@M nirAewM. v
L pAtk EneryAewM. pp
pAtk misewM.
6
qlAmxYM eedvieR r aRi
yM.
eyzAvH 40+3-5
7

jn sHnAnewvA EyAhA
eRywei. EyAhA avErAw
pRu, ni, vixAukeLEAel
yANH! vvAniri eedvEkApi
niH oAwiyklA rA ni m
RiyittH? 8yTAi mAnsA
rM vev kANiv]ik ec
@vi. aAhAmA {L@ew pitA
vH q vIiLtH. {A niELAwH
pRye, aAhAmi Q kl@kLini
stikeL s]xHwiA eedvi
k}iyM. 9 mr mRiciwA m}u tARAyi
}iu. nl Pl s]xw
H iA qlA
mrL@M evi tIyiliwM.
10
aEA jn EyAhAEnAw EcA
dic@, {eL ecNM?
11
EyAhA tivcic@,ni r
uwei oH lAvmAyi p
vyHk. niLi eiluM a
mei aM.
12
niti pirivukAEpAluM EyAhA
eR awei. avM sHnAnew
NmAyi. av EyAhAEnAw pR
u, ErA, {eL ecNM?
13
EyAhA avErAw pRu,ni
klieti wt niti QwA
tH.
14
pALA EyAhAEnAw EcAdic@,
{ELA? {eL ecNM?
EyAhA avErAw pRu, jn
ELAw pNM piwic@vAtH. eriyM
kM pRytH. niL@ew zLM ekAH
t]pHtrAvi.
15
qlA L@kL@M tIyiyi.
aekAH EyAhAen kEA a
v i sVyM Qhic@, EhM yi
riAM isH.
16
EyAhA qlAvErAwmAyi mRupwi
pRu, {A evM ekAH nieL
sHnAnew. qeR piAel v
v qeA k}ivuvnANH. av
eR ecri}ivAEpAluM {A EyA
gYnl. av nieL priAAvinA
luM tIyAluM sHnAnewM.17EgAtuM

lUeAsH 3:3-29

ptiM EvtiriA tARAyi aven


M. nl DAnYe av teR kLr
yi niRyHkyM cIDAnYe av
kic@ kLykyM ec@M. avsAniA
agHniyi av a EhAmiM.
18
EyAhA suviEzxsMgM w.
jneL shAyi opAw kArY
av pRu.
EyAhAeR v
] ik
eLen avsAnic@
19
(EyAhA rAjAvAy ehErAdAvien
vimzic@. ayAL@ew sEhAdrpi eh
ErAdYymAyi ayA ecyHt cInwpwi
keL EyAhA vimzic@. meApAw
cI v]ikLiluM ehErAdAvien EyA
hA ewi. 20atinA ehErA
dAvH meA dxHecyHti wi ecyH+
EyAhAen jyililwc@. ehErAdAvi
eR melA dxHiykELAwM v]i
wi i.)
EyAhA Eyvien
sn
H Anew
(mA. 3+13-17; mAeA. 1+9-11)
21

EyAhA jyililwyHewM mH
qlAvM sHnAneu. EyvienyM
sHnAnewi. Ey Aic@ekAi
EA sVM Reu. 22priA
AvH avniEliRi v. kA}Hcyi
aetA AvienEAel pM ekAi
. aEA sVinieA zbHdM
en Eku,nI qeR punANH. {A
nie sH E nhi. {A nii
sMItnAyiri.
EyAEsPieR kwMbcriM
(mA. 1+1-17)
23

Ey teR vnM wiy


EA aEhi mvyEALM
yi AyM. av EyAEsPieR
punAeN jn ktiyi. EyA
EsPH, Ehliyew pu. 24Ehli, mA
ieR pu. mAH , Elviyew
pu. Elvi, emiyew pu. em
i, yAyiyew pu. yAyi, EyA
EsPieR pu. 25EyAEsPH, meTYA
sieR pu. meTYAsH, EmAsi
eR pu. EmAsH, nAmieRpu.
nAM, qsiyew pu. qsHLi. nAyi
yew pu. 26nAyi, myAieR
pu. myAH, meTYAsieR pu.
meTYAsH, ezmyiyew pu. ezmyi,
EyAEsPieR pu. EyAEsPH, EyAd
yew pu.
27
EyAdA, EyAhAeRpu. EyAh
A, Ersyewpu. Ers, esAerAbA
EblieRpu. esAerAbAEb, zl
TIEylieR pu. zlTIEy, Enriy
ewpu.28Enri, emiyewpu. em
i, aiyewpu. ai,EkAsAmieR
pu. EkAsAM, qmAdAmieRpu. q
mAdAM, rieRpu. 29, EyAvi
eRpu. EyA, qlIEysrieR pu

lUeAsH 3:30-4:20

984

. qlIEys, EyArImieR pu. EyA


rIM, mAieR pu. mAH, Elvi
yew pu.
30
Elvi, ziEmYAeR pu. ziEmYA,
eydyew pu. eydA, EyAEsPi
eR pu. EyAEsPH , EyAnAmieR
pu. EyAnAM, qlYAImieR pu.
31
qlYAIM, emlYAvieR pu. emlYA
vH, emyew pu. emA, mTyew
pu. mT, nATAeR pu. nATA,
dAvIdieR pu. 32dAvIdH, yiAyiyew
pu. yiAyi, oEbdieR pu.
oAEbdH, EbAvsieR pu. EbAvsH
sEmAeR pu. sEmA, nhEzA
eR pu.
33
nhEzA, aInAdAbieR pu.
aInAdAbH, arAmieR pu. arAM,
aniyew pu. ani, qE AeR
pu. qE A, pAersieR pu.
pAersH, eydyew pu. 34eydA,
yAEAbieR pu. yAEAbH, yisH
hAieRpu. yisHhAH, aAhA
mieR pu. aAhAM, EtRhieRpu
. EtRhH, nAEhArieR pu. 35nA
EhA, esgieR pu. esgH, er
vieRpu. er, PAelgieR pu.
PAelgH, ebrieR pu. eb,
zlAmieR pu.
36
zlAM, kyinAeR pu. kyinA,
aPsAdieR pu. aPsAdH,
EzmieR pu. EzM, EnAhyew pu.
EnAh, lAEmieR pu. 37lAEmH,
emTUzlyew pu. emTUzlA, hAEnA
ieR pu. hAEnAH, yAerdieR
pu. yAerdH, melElYlieR pu.
melElY, kyinAeR pu. 38kyi
nA, qEnAzieR pu. qEnAzH, Ez
ieR pu. EzH, dAmieR pu.
dAM, eedvieR pu.

qniixHwm M aekAwAM.
7
nI qe mAM nmsHkricA etlAM
nin {A trAM.
8
Ey pRu, tiev}uiluElA+
nI nieR kAvAy eedve nm
sHrik. aven mAM Esvik.
vnM 6+13
9

anrM pizAcH Eyvien eyz


ElmiEl@ nyic@. eedvAlyi mk
Lile vuM y bivi kyi
pizAcH EyviEnAw pRu, nI eedv
punAeNi tAE}cAwk. 10tiev
}ui pRiuElA+
eedvM teR dtAErAwH nie ri
A kliM.
sInM 91+11
11

mAvuml+ nieR kA pARyi tA


et av eekk ekAHnie tAuM
qM ElA.
sInM 91+12
12

Ey pRu, pE tiev}ui
M pRyH+
nI kAvAy eedve prIi
tH.
vnM 6+16
13

ElABnL@eweylAM avsAni
eliy pizAcH meA sBvuM tI
icH dEr EpAyi.
Ey jneL pWii
(mA. 4+12-17; meA. 1+14-15)
14

Ey priAAvieR ziEyA
w wi glIlyiEl mwi. glIlyH
upAwM Eyvieniy vA
cric@. 15av avew eydik
Li pEdziA wi. qlAvM Ey
vien vA}Hi.
Ey sVpNiEl EpA

Ey pizAcinA ElABi
iew
(mA. 4+1-11; meA. 1+12-13)

Ey EyAAniniM tirieci.
avni priAAvH niRi.
priAAvH Eyvien mmiyiEl
nyic@.2aview pizAcH nAl divs
Eyvien ElABiic@. smyM
av oM Biciil. divs
L@ew aYi EyvinH nE viz
Ayi.
3
pizAcH EyviEnAw pRu,nI eed
vpunAeNi Q pARey amAkA
kli.
4
Ey mRupwi pRu,
mxY aM ekAumAml jIvi
et tiev}ui q}utiyiu
ElA.
vnM 8+3
5
aEA pizAcH Eyvien yri
El ieAu EpAyi. ElAkiel
qlA rAjYL@M o nimixi kAieA
wiu 6pRu,Q kA qlA rAjY
L@M atieR qlA tApEAwM tiL
EAwM wi qniH tiuvyANH.

(mA. 13+53-58; meA. 6+1-6)


16

Ey, av vL pNmAy nseR


iEl EpAyi. qEA}uemEpAel z
bdivsM av eydiyiEl
EpAyi. Ey vAyiA q}uEu ni.
17
eyzAvAckeR pusHtkM avnu
nkiyi. Ey pusHtkM RH
en q}utiyiri BAgM ku.
18
kAvieR eectnYM qiluH.
omilAvErAwH suviEzxM pRyA
eedvM qe etrewiri. pA
pieR twvukAH EmAcnM nem
M a kA}Hc nemM jn
ELAw pRyA eedvM qe niEyAgici
ri. dbler avew kxHwAw
kLiniM EmAciiA eedvM qe
ayciri.
19
jnELAwH kANYM kAAM kA
vieR
vxemieyRiyiAM
qe niEyAgic@.
eyzAvH 61+1-2
20

Ey pusHtkmwc@. pusHtkM pricA


rknH mwieAwH av nili.
eydiyilu qlAvM Eyvi

985
en aw nirIic@. 21Ey avErAwH
sMsAriA wi. av pRu, ni
Q vAk Ekee v
anVmA.
22
qlAvM Eyvieni nl pR
u. aveR XdYmAy vAkLi av
atH-teu. av pRu, aven
en kArM pRyA k}iy? av
EyAEsPieR mk mAmEl?
23
Ey avErAw pRu, eevdYA,
sVyM suKew q p}eAl@
EpAel ni qEAw pRyemH qni
RiyAM. nI kPmi ecyHttien
i { EkiuH. aetlAM nieR
sVpNiluM ec.
24
aEA EypRu, {A ni
ELAw stYM pRy. o vAckM
sVM pNi sVIkArYnl. 25{A
pRy stYmANH. lIyAvAck
eR kAlH yi AEyli mrvxM
m} epyHtil. rAjYeuM BNvumA
yiil . smyH yi
AEyli
aEnkM viDvkL@Ayi. 26pE
lIyAvH yi
AEyliel viDvk
L@ew awEH ayyHeil. sIEdA
Edze serpHtyi o viDvyew
awEANH lIyAvH ayyHetH.
27
lIzA vAckeR kAlH yi A
Eyli aEnkM xHWErAgikL@mAyi
. pE nymAenA}iek M suKe
il. nymA yi AEyArnAyiil.
suRiyArnAyi.
28
eydiyilu qlAvM A
rY Eku. av atYDikM EkApAl
rAyi. 29av cAwiey}uEH Eyvien
ngri puRAi. o mlyew mk
LilANvew ngrM pNitiritH. a
ventAE} tiyiwAnAyi mlyew a
EH av aven nyic@.
30
qA Ey avew nwvilUew
nwH der EpAyi.

Ey pizA bADicv
er
suKew

lUeAsH 4:21-5:4
36

jn atH-teu. av prsHprM
pRu, qANitinM? aAA
ELAw aDikArEAewyM ziyAluM
av jH{Api. av puRv
.
37
atinA Eyvieniy vA
Edz qlAlM pr.
Ey o OIey suKew
(mA. 8+14-17; meA. 1+29-34)
38

Ey eydi viu. av ziEmA


eR vIiElEpAyi. ziEmAeR BArY
yew a ErAgM piwic@ kiwAyi.
av kw pniyAyi. aver
shAyiA qeiluM ecNemH
av avEnAwEpic@. 39av avL@
ew vLer awniekAH pniEyAwH
aveL viuEpAvA jH { Apic @ .
pni aveL viuEpAyi. aEA av
q}uEH aver pricriA wi.
Ey mEnker suKew
sUrYAsHtmymAyEA jn ErAg
bADitrAy aEnker aveRyw
ekAuv. avH viviD ErAgLA
yi. Ey oAErA ErAgiyewEmluM eek
vc H aver suKewi. 41plriluM
niH t puRv. t nil
viLic @ , nI eedvpunANH . pE
Ey, aver zkArikyM sMsAri
A av= d iAtirikyM ecyH .
av isHvAeNH tRiyAmA
yi.
40

Ey mu pNLiEl EpA
(meA. 1+35-39)
42

aw divsM Ey kAmAeyAri
wE EpAyi. jn avEvi
tiru. av avenkEA aviwM
vi uEpAtiniH aven twyA
mic@. 43pE Ey avErAw pRu,
eedvrAjYe sMbi suviEz
xM qniH mu pNLiluM sMgi
NM. atinANH {A ayyHetH.
44
aen eydYyiel eydik
Li av sMgic@.

(meA. 1+21-28)
31

Ey glIlyiel ngrmAy kP
miEl EpAyi. zbdivsM av
jneL pEdzikyAyi. 32av
eR vAk aDikArEAewyAyi
tinA aveR pEdzM jneL atHtewi.33aAAvH bADic o
v eydiyiluAyi.
ayA ci viLic@ vi, 34nsRAy
nAy EyEv, {ELAwH nineANH
EvtH. {eL nziiAnAENA nI
viritH. nI rAeNH qniRi
yAM. eedvieR pri. 35pE
aAAviEnAw niA Ey
jH{Apic@. Ey pRu, miAtiri
, mxYni nipuR kw.
pizAcH mxYen jnL@ewyiwyi
tiyiu. qiH ayAeL pviAet
ayALini puR kw.

peAs,H yAEAb,H EyAhA


qiv Eyvien agmi
(mA. 4+18-22; meA. 1+16-20)

Ey egEserH twAkieR kr
yi ni. opAwEp avuM
tiiwi. eedvvcnM EkA av
#hici. 2twAkieR tIrH r
uv kiwtv ku. mIpi
wA avew vlk k}ukyAyi
. 3 Ey ziEmAeR vikyRi.
a kryini Rc@ drM mAA Ey
avEnAwAvzYeu. qiH av v
i kyRiyiH jneL pEdzic@
wi.
4
Ey sMgM nii. av ziEmA
EnAwpRu,vM }wliEl ekA
uEpA. nieLlAvM vleyRiA
DArALM mI kiuM.

lUeAsH 5:5-35

986

ziEmA mRupwi pRu, EBA,


{ rAi m}uvM nAyi aVAni
c@. pE o mInienyM piwiAnAyil.
qA au pRy {A evi
vlk wNemH. atinAlen ec
AM. 6 mI piwA evi vl
k vIzi. avew vlk m/YeL
eAu niRu epAARAyi. 7 av meA
viel suXeL shAyi
viLic@. suXeLi. v
L@M mARAyv er m/YM lBic@.
8- 9
t piwic mIkL@ew aLvukH
mIpiwA atH-tsHtbHDrAyi.
k ziEmA peAsH Eyvi mi
niuvI pRu, qeRyw
ni EpA kAEv, {A pApiyA
NH. 10yAEAbuM EyAhAM esebdi
yew puAM atH-tsHtbHDrAyi.
Ey ziEmAEnAw pRu, ByewAti
ri. ni mt ni mInienyl m
xYen piwiA viM.
11
av tL@ew v tIrwi
c@. av qlAM tYjicH EyvieR
ayAyikLAyi.

ayAeL av Ri. 20avew vizVAsM


av ku. Ey ErAgiEyAw pRu,
nieR pAp mieiri.
21
zAOimAM prIzAM sVyM cii
c@. rANiv? av eedvvimAy
kArY pRy. eedvi mAEm
pAp epARuAnAvU.
22
Ey avew mEnAgtmRiu.
av pRu, qA niL@ew Xdy
i arM cik? 23nieR pAp
epARueiri q pRy
tAENA q}uEu nw qAvzYew
tAENA qL@M? 24qA mxYpu
miyi pAp epARuA aDi
kArmeH {A etLiyiAM. atinA
yi Ey tLvAtErAgiEyAwH vzY
eu, {A niEAw pRy, q}uEH
nieR kiwyemwH vIi EpAk.
25
w ayA jnL@ew mi q}u
EHniH teR kiwyM qwH eedv
e vA}HieAH vIiEl nw. 26j
nLi eedvieR ziyilu b
mAnM niRu. av pRu,
{ atH-tsMBv kiri.

Ey ErAgiey suKew

Elvi EyvieR a yAyiyA

(mA. 8+1-4; meA. 1+40-45)


12

ori ErAgiyAy orA tAmsi


o pNi EyvumAyi. a
yA xHWErAgiyAyi. Eyvien
k ayA aveR mi niH
avEnAw yAcic@, kAEv, qe
suKewiyAluM. aH #hicA
a nwemRiyAM.
13
Ey pRu, qni nie suK
ewNM. suKew. Ey ayAeL
sHpzic@. epAwnEv xHWM atY
mAyi. 14aEA Ey avEnAw niE
zic@, sMBvicetAeNH ErAwM
pRytH . pE EpAyi puErAhit
nie kANic@ ekAwk. EmAezyew
klnyielEAel nieR suKewlinA
y v}ipAwk smik. ajn
L@ew mi etLivAyirie.
15
pE Eyvien sMbic vA
vLeryDikM pr. Eyvien EkA
M ErAgM EBdmAyi kiAM aEnk q
i. 16Ey plEA}uM AnyHAyi
kAmAy lE EpAmAyi.
Ey tLvAtErAgiey suKew

(mA. 9+9-13; meA. 2+13-17)


27

atiEzxM puRiRiy Ey o
nitipirivukAr ayAL@ew kArYAly
iliri ku. Elvi qANv
eR EprH . Ey, avEnAw pRu,
qe agmi. 28Elvi q}uEH
qlAmEpicH Eyvien piw.
29
Elvi EyvinH ogMBIraA}M n
ki. aA}M Elviyew vIivcAyi
.aEnkM nitipirivukAM EveR ci
lM vii sMbici. 30p
E prIzAM avew zAOimAM
EyvieR zixYAetier piRupiRu
pRu, nieLANH nitipiri
vukAErAwM mu dxicvErAwemAH ti
kyM wiyHkyM ec@tH?
31
Ey av mRupwi nki, ErA
gYvAAH eevdY Ev. pE ErAgi
kH av EvNM. 32{A nlver mAn
sArewvAnl vtH. dxicver
mAnsAriElH nyiAnANH {A
vtH.
pvAseiy o EcAdYinH
Ey mRupwi pRy

(mA. 9+1-8; meA. 2+1-12)


17

o divsM Ey jneL pWii


kyAyi. prIzAM zAOimAM a
view wiyi. av qlA ngrLi
niM vvrAyi. jneL ErAgvi
mrAvA zi kAvH av
nkiyi. 18cil o tLvAtErAgi
ey o kili qwekAuv. a
v ayAeL ak ekAuvH Ey
vi mi kiwA mic@. 19pE
iniwyi avtinAyil .
atinA Emryi kyRi oAwiLi
atilUew kiwEyAew Eyvi mi

(mA. 9+14-17; meA. 2+18-22)


33

av EyviEnAw pRu,EyAh
AeR ayAyik prIzA ec@
EpAel plEA}uM pvsikyM
AikyM ecARuH. pE a
yew ayAyik qEA}uM tikyM
wikyM ec@vElA? 34Ey av
ErAw pRu, o vivAhsmyH, vr
ewyEA niH aveR suX
eL pvsiivA k}iyEmA?
35
pE vr avriniM akew
avsrM vM. aEA suX
pvsic@ekA_M.

987

lUeAsH 5:36-6:26

36

Ey avErAw Q kT pRu+
putiy ovOi niM o kxNM
kIRieywH M p}y vOiel
dVArM awyH ARil , qekAeA
a putiy vOe nziiM, puti
yti ni kxNM p}ytiEnAwH Ec
kymil. 37A putiy vIH p}y
iyi niRyHARil. aen ec
yHtA p}y i kIRiEAvukyM
vIH nxHwewkyM ec@M. 38av
putiy vI H putiy iyie
niRyHM. 39p}yvIH wiyH M
putiy vIH vzYewARil. qe
A av pRy, p}y vIA
nltH.
Ey zb
ieR kAvH
(mA. 12+1-8; meA. 2+23-28)

o zbdivsi Ey o DA
nYvylilUew nwkyAyi. aE
hieR zixYA Rc@ DAnYemwH
eekekAH tiiBic@. 2 cil prIz
ApRu, qANH zb divsM
EmAezyew nYAymANM ni lMGi
ctH?
3
Ey tivcic @ , tniM teR
L@kM vizEA dAvIdH qA
ecyHtetH ni vAyiciiEl? 4 dA
vIdH eedvAlyi EvzicH eedvi
v}ipAw sADneLw Bic@.
ayA eR aM tEAewAmAyi
vM nki. a EmAezyew nYAy
mAN ientirANH. puErAhitA
mAEm aM k}iAvU qA nYAy
mANM pRytH. 5 Ey prIzAErAw
pRu, mxYpu zbieR k
AvANH.
Ey zb
i orAeL suKew
(mA. 12+9-14; meA. 3+1-6)
6

meA zbdivsM Ey eyd


iyiEl EpAyi. Ey aver pEdzi
c@. vl eekH tLvAtM bADic orA
aviewyAyi. 7zbdivsM Ey
suKewEmA qRiyA zAOi
mAM prIzAM kAnikyAyi
.Ey etAeyeiluM ecyHtA a
ven ewk qtAyi av
ew lYM.8pE av qAEzi
etH EyvinRiyAmAyi. av
tLvAtArEnAw pRu, q}uEH
vew mi ni. ayA asri
c@. 9aEA Ey avErAw pRu,
{A EcAdi, zb divsM n
ecNEmA, tiecNEmA? tA
zri? o jIv riAet, nziiAEnA
ne a vdiciutH? 10Ey iM
aver EnAi. Ey ErAgiEyAw pRu,
{A nieR eekeA kANe.
ayA teR eekpuRew. av
eR eek suKeu. 11prIzAM zA
OimAM vLeryDikM uBitrAyi.
av prsHprM pRu,Eyvien nm
e ec@vA k}iyM?

Ey teR pH aeA
st
H lAer tirew
(mA. 10+1-4; meA. 3+13-19)
12

smyM Ey mlyiElH Ai
A EpAyi. rAim}uv eedvEAwH
Aic@ekAH avnview k}iu.
13
piE BAti, Ey teR a
yAyikeL viLic. av avrini
puEper tirew. av av
er aeAsHtlAer viLic@. 14p
eAsH q av Epri ziEmA, av
eR sEhAdr aeyAsH, yAEAbH,
EyAhA, PIlieAsH, beAelA
mAyi. 15mAyi, EtAmAsH, aPAyiyew
pu yAEAbH , qrivukAr q
16
viLieziEmA,
yAEAbieR
pu ydA, Eyvien oekAw
ydAQsH AErYAH qivrAyi
av.

Ey jneL pWiikyM
suKe wkyM ec@
(mA. 4+23-25; 5+1-12)
17

EyvuM aeAsHtlAM mlyiR


iv. Ey pr o l ni.
aEhieR o vliysMGM ayA
yik aview wiyi. eydYyi
niM eyzElminiM kwIr ng
rLAy EsAriniM sIEdAniniM
aEnk aview wiyi. 18averlA
emiytH EyvieRvAk Ek
tiMErAgzAi EnwtimAyi.
aAAvini pIfnM aBvi
civerlAM suKeu. 19qlAvM Ey
vien etAwA mic@. qeA z
iavni niAyi puRei
tH. Ey qlAveryM suKewi. 20Ey
teR zixYAer EnAi pRu,
drirAy ni BAgYvAA, qe
A eedvrAjYM nitANH.
21
EA viz ni BAgYvA
A, qeA ni sMt]pt
H i lBi
M. EA kryv BAgYvAA,
qeA ni sEAxMekAH
ciriM.
22
mxY nieL niikyM, dxHw
er viLikyM ec@EA ni
sQBAgYvAA. ni mxYpueR
LAytinA ni cIeyH mxY
pRyM. avren pRyEA}uM ni
BAgYvAA. 23aEA}uM ni hHLAd
vAAM sEAxvAAM M. qe
A sVi ni mhAeyA
sAnM lBiM. avew pUvik
vAckErAwM aen ecyHti.
24
qA DnvAAer nidri
tM. qeA niL@ew zVAsM ni
kii}iu.
25
EA sMt]pHti lBicvEr ni
dritM. qeA ni viz
AM. EA ciriver ni
dritM. qeA ni d+KitM kr
yvmAM. 26nieLi qlAvM

lUeAsH 6:27-7:4

988

nl pRyEA nidritM. av
ew pUvik kvAckErAwH a
en ecyHtiuH.
niL@ew zueL sE
H nhik
(mA. 5+38-48; 7+12)
27

qe i niELAwH {A
pRy, niL@ew zueL sHEnhi
k. nieL evRuv nec
@k. 28nieL zpiver a#hi
k. nieL niivEvi eed
vEAw Aik.29niL@ew o kr
N awiv mEkrNvuM kANi
c@ekAwk. eriluM niL@ew EkAH
qwekAuEpAkukyAeNi av
niL@ew w@M ekAu EpAke. 30ni
EAw yAci qlAvM nI ekAw
k. niERtAy qeiluM qwekA
uEpAvEnAw a mwiiA k
zmAyi EcAdiAtirik. 31muv
niELAwH qen epmARNM qA
#hiEvA aEpAel ni av
ErAwM epmARuk. 32nieL sHEnhi
vermAM ni sHEnhicA ni
e EmyAtH ? l , pApik
EpAluM aver sHEnhiver sHEn
33
hiH.
nec@vEvi
mAM ni n ecyHtA nie
eiluM EmyAEmA? l, pApik
EpAluM aen ec@H . 34qe
iluM tiric@kiuM q tIEyAew
kwM ekAwA nieEm? l,
pApikEpAluM mu pApikH kwM
ekAwtH aEtk tiric@ kiuem
ekAANH. 35atinA niL@ew zu
eLyM sHEnhik. avAyi n
ec@k. tiric@ kiNemA#hiAet
av kwM ekAwk. ni mh
Ay o tiPlM lBiM. ni atYu
teR puArAM. aet, qeA
eedvM niyilAvErAwM, dxHwAErA
wM kNyvnANH. 36niL@ew pitA
vH sHEnhvuM kANYvuM n EpA
elniL@M sH E nhkANY ecA
riyk.
priEzADn nwk
(mA. 7+1-5)
37

ni
muver
viDitH .
qA niL@M viDiewkyil. mu
ver ewtH, qi nieL
yM ewkyil. muvErAw mi
k, niL@M miewM. 38anY
dAnM ec@k. ayDikM niM lBi
M, niL@ew ki oAet mwiyi
vI}viDi ayDikM. ni
anY ekAw aLvi te
eedvM niM tM.
39
Ey avErAw Q kT pRu+
wnAy orAH meA wen nyivA
nAEmA? l! vM oEr }iyi vI}uM.
40
zixY viEnA vliyvnl. q
A m}uvM pWic@k}iyEA zixY
A vienEAelyA.

41

sEhAdreR kiel krw ke


ni qekAH sVM kielv
liy EkA kAil? 42ni ni
L@ew sEhAdrEnAw pRy, sEhAdrA,
nieR kiel krw {A qwkLy
EyA qH. ni sVM kiel
EkA kAvAnAil, nieLA kp
wBiArnANH. dYM sVM kiel
EkAelwmAU. aEA sEhAdreR
kiel krw ni vYmAyiA
NAnAM.
ru trM Pl
(mA. 7+17-20; 12+34-35)
43

o nl mrM dxic Ple ni


l. aEpAel o cImrM nl Ple
yM til. 44oAErA mrvuM an
PlieR EprilRiyew. M m
_kLi niH ai} EzKri
il . e{riiliniH miriyM.
45
nlvnAy ovnH sVXdyi nk
L@ew niEpmAM. atinAlANv
sVM XdyiniH nlkArY puR
ewtH. pE dxHwnAy oveR
Xdyi tiEy A. atinAl
yA tiEyyM puRew. etA
vM sVM Xdyilu kArYEL
pRy.
ru trM L@k
(mA. 7+24-27)
46

ni qe kAEv, kAEv,
q viLikyM qA {A pRy
etAM asriAtiriyM ec@
etekAH? 47qeRywH vH qe
ikyM atsrikyM ec@
oErAM 48R vIw pNiyv
enEAelyANH. av }i k}i
eywH zmAy pARyiE awiR
w. eveAAlH vIwien
o}uiykA evM mi. pE
jlvAhinH vIwien mAAnAvil.
qeA vIwH ktANH .
49
qA qe vikyM asri
AtirikyM ec@v awiRyi
lA evRuM mi teR vIwpNiy
venEAelyANH. jlvAhi av
eR vIwH qL@i tk vI}u.
vIw pUmAyM nzikyM ec@.
Ey o dAsen suKew
(mA. 8+5-13; EyAh. 4+43-54)

Ey jnELAw pRyAetlAM
pRu k}iu. anrM av
kPmiEl EpAyi. 2aview o
ztADipAyi. ayAH ErAg
A mrNAsnAeyA dAsAyi
. ztADip dAsen vLeryDikM
sH E nhic i . 3 Eyvieni Ek
ayA jnieR mAer aEhi
nwEH ayc@. avieweyi teR
dAseR jIv riNemH Eyvi
EnAwEpiAnANyA averayct.H
4
av EyvieR awei. ztADi

989
pen shAyiNemH av Eyvi
EnAwH yAcic@. 5 av pRu,nieR
shAyinH Q ztADip ahnANH.
qeA ayA new jntey sHEn
hikyM {Ayi eydi
pNiykyM ecyHtiuH.
6
Ey avErAewAEpAyi. av z
tADipeR vIwinweiyEA a
yA teR suXeL aycH en
pRyiic@, kAEv, aH qeR Bv
niElH vErtil. aey aview
evc@sVIkriA {A ahnl. 7a
tA {A sVyM ayew awE
vrAtitH. qeR dAs EBdmAkA
au klik mAEmEvU.8 {A te
muvew aDikAri kI}ilANH. q
eR aDikAri kI}i pwyALikL@
H. avrielAvEnAw {A EpA q
pRAlv EpAM. meAvEnAwH
v q pRAlv vM. {AeneR
dAsEnAwH a ec q pRAl
v qe asriM.9 Ek Ey
atH-tM Ri. Ey te agmi
jnieR En tiriu. av
pRu, {A pRy, eneyA
vizVAsM {AenAriwM kiil .
yi AEyli EpAluM.
10
EyvinwEH ayyH ev
tiriek vIieli. aview B]tY suKM
Apiciritv ku.
Ey orAeL jIvii
piEH Ey nyI q pNi
ElEpAyi. EyvieR zixYAM v
lieyAM jnL@M aEhEAewA
mAyi. 12av ngrkvAwinw
eiyEA av o zvsMsHkArM
ku. viDvyAy oryHH avew k
mkenyM nxHweu. m]tEdhM puRE
ekAuvEA ngri niv
anvDiyAL@k avELAewAmAyi
. 13aveL k EyvinH teRmni
avELAwH akEtAi. Ey av
ELAw pRu, krytH. 14Ey zve
irikiEl nwecH atietAu.
zvei miv ni. Ey, mri
c puEnAw pRu, yvAEv ,{A
niEAw pRy q}uE! 15aEA
Lv q}uEiH sMsArivA w
i. Ey ayAeL ayAL@ew ayHH
nki.
16
qlAvM atH-teu. av eedv
e sHtic@. av pRu, o mhA
vAck niwyiElH viri.
eedvM teR jne i.
17
(EyvienRic@ Q vAey
dYyiluM prisrLiluM pr.)
11

EyAhA o EcAdYM EcAdi


(mA. 11+2-19)
18

ArYeLlAM EyAhAEnAwH ayA


L@ew zixYA pRu. ayA teR
ru zixYAer viLic@. 19EyvieR
aw ecH en EcAdivA

lUeAsH 7:5-33

ayA avErAw pRu, nIyAENA


vrAniriv? aEtA, meAvEv
i { kAiriENA?
20
av EyvieR awei. av
pRu, sHnApkEyAhAnANH {
eLnieR awEyctH, Q EcAdYM
EcAditinAyi, nIyAENA vrAniri
v aEtA {Lini meAv
Evi kAiriENA?
21
aEtsmyM Ey aEnkMEper av
ew ErAgLiniM vYADikLi
niM suKewiyi, aAA
LiniM rici. av aEnkM
a kA}Hc nkiyi. 22aEA
Ey EyAhAeR zixYAErAw pR
u, niLiview kM EkemlAM
EyAhAEnAw ecpRy, a
kA}HckiiytH. vAtErAgi q}uEu nw
tH . xWErAgisuKetH . bDir
EkAnAytH. mricv jIvictH. pAv
evH eedvrAjYM nkiy vA
yM. 23vizVAsi twmAyi qe
kANAv a#hIt.
24
EyAhAeR zixYA EpAyEA
Ey EyAhAeni jnELAw pR
u, ni qkANAnAyi m
miyiElHEpAytH? kAi Q kAupu
lienEyA? 25alAet kANAnA ni
EpAytH? Enriy NiekAu v
OM DriecAvenEyA? EnriyNi
ekAu tyHic nlvOM Dricv rAj
ekAArilANH jIvitH. 26yTA
i nieL kAvAnA EpAytH?
o vAcken? aet, {A niELAw
pRy, EyAhA o vAcknilum
DikM qEA NH. 27ayAeLi
en q}utiyiri+
i, nieRmi qeR dten
{AnyyH. av ninAyi v}ieyA
M.
mlAKi 3+1
28
{A niELAw pRy, EyAh
A ver jnic erAL@M ExHW
nANH. qA eedvrAjYiel vuM
ADAnYM Rv EpAluM ayAeL
A ExHWnANH.
29
(EkH qlAvM eedvieR nI
tiey aMgIkric@. nitipirivukA
EpAluM. av qlAM EyAhAnA sHnA
nM ecevrANH. 30qA prIzAM
zAOimAM tAy eedvhitM
nirsikyM aver sHnAnewA
EyAhAen avdiAtirikyM ec
yH. 31Ale mxYeri {Aen
pRyA? aver {A qiEnAwpmi
M? av qienEAelyANH? 32av
cikeLEAelyANH. av en
eyAe prsH p rM pRy. {
niAyi }lUti, pE ni
n] M evc i l ; { niAyi
d+KgAnM pAwi pE ni kril.
33
sHnApkEyAhA v. pE a
v muvrini vimAyi hA
rM k}ikEyA vIH wikEyA ec
yHtil. qA ni pRy, av

lUeAsH 7:34-8:12

990

34

ni tmH. mxYpu muver


EAel tikyM vIu wikyM
ecyH. nipRy, avenEnA,
av niRey tikyM mdYM k}iyHk
yM ec@. av AewyM mu
dxicvewyM ukAr. 35pE jH{A
nM atieR qlA v]ikLAluM sADU
kriew.

eR pAp epARueiri.
49
EyviEnAw ew BNM k}iv
pRu,av rAeNANveR vi
cArM? avenen pAp epARuA
k}iyM?
50
Ey OIEyAw pRu, nieR
vizVAsM nie nieR pApLi
ni ric@. smADAnEAew EpA.

ziEmA q prIz
prIzArielArA tEAewAM
hArM k}iNemH EyviEnAwAvzY
eu. Ey aveR vIieli BN
ini. 37aEA}view ngriel
pApiyAy o OI Ayi. Ey
prIzeR vIi hArM k}iAen
emH avLRii. av o BrNi
yi sugeetlM ekAuvi.
38
av EyvieR pii aveR
kAlukwAyi ni kru. av
aveR pAd knIekAu k}u
vA wi. av EyvieR pAd
teR tlmwiekAH wc@. av av
eR kAlukLi wer MbikyM
sugeetlM puri twvukyM ecyH.
39
EyvieR tiETynAy prIz
a ku. ayA ElAcic@+ Ey
o vAcknAyievi te sHp
zitH o pApiniyAeNH avnRi
yAmAyi. 40Ey prIzEnAwpRu,
ziEmAen, qni niEAwH cil pRyA
H. ziEmA pRu, ErA pRy,
{A ikyANH.
41
Ey pRu, oriwH ru EpA
yi. av pNM kwM ekAw orA
L@ew kwArAyi. orAH aURH
dinARuM meyAH ap dinARuM kwmA
yi AyitH. 42pNmilAtinA
av kwM vIuvAnAmAyiil.
aEA ayA rAELAwM pNM tiriek
tEre pRu. vrilAAvuM a
yAELAw wt sHEnhM? 43ziEmA pR
u, wt pNM kwM vAiyiv
nAM wt sEAxM.
Ey ziEmAEnAwpRu,nI pR
zriyANH. 44anrM Ey OIyew
EnH tiriH ziEmAEnAw pRu, nI
Q OIey kAEA? {A nieR
vIivEA nIeyni kAlu k}u
vA evM til. qA v teR
knIekAH qeR kAluk}ukyM
mwiekAH av wyHkyM ecyH.45nI
qe Mbicil. qA {Ank
kwsmyM mt v qeR kAlukeL
MbitH oriluM niiyil. 46nI
qeR tlyi eetlM puritwviyil,
pE v qeR pAdLi sug
eetlM puri twvi. 47{A niEAw
pRy, vL@ew m}uv pApL@M epA
Rueiri. vYmANH. qe
A av avL@ew mhAy sHEnhM
kwiic@. ErAw Rc@ mi
EvA ayA alM sHEnhi.
48
anrM Ey avELAw pRu, ni

EyvieR sMGM
awdivsM Ey tAM ngr
LilUewyM ecRiy pNLilUewyM
sric@. Ey eedvrAjYeiy
suviEzxM sMgic@. pu zixYA
M aEhEAewAmAyi. 2 tA
M OIkL@M avEnAewAmAyi.
Ey OIkeL aAALi
niM ErAgLiniM ric@. OIk
LielAv mRiyyAyi. av mgHdl
q pNi vLANH. 3 avLi
niH }u t puR EpAyi.
ehErAdAvieR kArYvicArknAy s
yew BArYyAy EyAh, z wi
aEnkMEp avEnAewAAyi.
Q OIk EyvienyM zixYAer
yM sVM pNM nki shAyici.

36

vi vity
H tieniy o
kT Ey pEyAgi
(mA. 13+1-17; meA. 4+1-12)
4

qlA pNLiniM EyvieR


awEH anvDi L@k v. Ey
avErAwH Q pm pRu+
5
o xiAr vi vityHAnAyi
puReu. ati cilvik v}iEyAr
vI. L@k aveycvii nw.
pik a m}uvti. 6 cilvi
k pARyi vI. av mLc@vrA
wieyiluM evM kiAet kriu.
7
ci lv mecwikiwyi vI. av
vLrA wieyiluM avEyAewAM
vLmecwik avyew vLc tw
u. 8cilv nl xiyiwLi te
vI. av vLH RuEmni viLvun
ki. Ey kT avsAniic@. anrM
av pRu, EkNemv
Eke. 9EyvieR zixYA av
EnAw EcAdic@, qANH Q kTyew
aM?
10
Ey pRu, ni eedvrAjYi
eR rhsY aRiyA tirew
eu. qA {A sAErApEdzkTkLi
lUew muver pWii, qeA+
muv EnAiyAluM kANAtiriA
M; EkAluM mnilAkAtiriAM Ev
i.
eyzAvH 6+9
viieR kT Ey vizdIkri
(mA. 13+18-23; meA. 4+13-20)
11

kTyew amitANH+ vik


eedvvcnmANH. 12v}iEyAr vIN vi
k eedvvcnM EkverEAelyA
NH. pE pizA v avew mni
niM vcneL qw kLy. av

991
vcnLi vizVsiAtirikyM t
lM riewAtirikyM ec@M.
13
pARyi vIN vikLAke vcn
Eku ssEAxM sVIkriver
EAelyANH. pE avH }i
EvkLil. av Rc@EnrE vizV
si. pE ElABn vrikyA
yi. aEALv vizVAsmvsAniicH
eedve EpiM. 14mecwikiw
yi vIN vik qeEA? av
eedvvcne EkEtAewAM z
kLAluM sinAluM jIvitsuKLA
luM vLc mrwicvrANH. atinAlv
nl Ple Ail. 15qA nl
ximiyi vINvik nlM stY
svumAy XdyEAew eedvvcnM
sVI krivrANH. av eedvvcn
e asrikyM mApUvM nl
Ple LvAkyM ec@.
nitH pEyAgik
(mA. 4+21-25)
16

M viL ekAL@iyiH atH pAM


ekAH mwkEyA kilinwiyi oLic@
vyHkEyA ec@il. pkrM, vIi
vv evLicM kAENtiElA
yi viLH o viLkAli vyHkyA
NH ec@tH . 17oLic@vyHetM
puRkANARAM. qlA rhsYvuM evLi
ewkyM puRRiykyM ec@M. 18ni
qen i qti jAg
krAk. vnH wt nkewM.
lAvniniH tniev k
M qwM.
EyvieR zixYArANveR
yTA wMbA
(mA. 12+46-50; meA. 3+31-35)
19

EyvieR ayM sEhAdrAM


aven kANAeni. aview aEnkM
EpAyitinA ayHM sEhAd
rAM EyvieR aweA k}i
il. 20ErA EyviEnAw pRu,
nieR ayM sEhAdrAMpuR
ni. av nieANA #hi
.
21
Ey avErAw pRu.qeR a
yM sEhAdrAM, eedvvcnM Ekk
yM asrikyM ec@vrAErA a
vrANH.
zixYA EyvieR zi aRiy
22
o divsM EyvuM aveR zixYA
M o vi kyRi. Ey avErAw
pRu, qEAewAM twAkM mRic@ kw
.
atinAlv twAkM mRic@kwA w
i. 23av yAecyHEk Ey Ri.
o ekAwAwicH twAkM Lki mRiu.
vi evM niRu. averl A M
apkwilAyi. 24zixYA Eyvien
Ni. av pRu, ErA! ErA!
{ nzi.
Ey NeNIu. av ekAwAi
M tirmAlkM jH{ nki. kAu

lUeAsH 8:13-38

ni. twAkM zAmAyi. 25Ey zixYA


ErAw EcAdic@, niL@ew vizVAsemvi
ew?
zixYA ByewkyM visHmyik
yM ecyH. av prsHprM pRu.
v qeA mxY? kAiEnAwM jl
EAwM av kli. av asri
kyM ec@.
pizA bADic orA
EyvuM aveR zixYAM glIl
yiniH twAkM mRic@kwH egrEsnY
vsiiw ec. 27Eyvi
niH kryHiRiyEA ngri
niv orA EyvieR awec
. mxYen tM bADici. vL
erAlmAyi ayA vOM Dric i
il. ayA vIill, mric Aew
zvwIrLilANH vsicitH. 28-29tM
pltvN aven mic@ kI}wi. kA
luM eekyM clekAu bicnil
yi av kArAg]hilwyHeu. a
v plEA}uM cl tkeviluM
avniel tM jnvAsmilA lE
EpAkA
aven
nibic @ .
aEA Ey aAAviEnAwH m
xYniniM
puREEpAkA
jH{Apic@. ayA EyvieR m
pi vINH vliy ci alRi. Ey
Ev, atYutnAy eedvpuA, nine
eeAeANH EvtH? qe zii
Et q {AnEpi.
30
Ey avEnAwEcAdic@, nieR Ep
erANH?
ayA mRupwipRu, elEgYA. (a
yAeL aEnkM t bADici.)
31
pAtALiEl EpAvA tELAwH
jH{ApiEteyv EyviEnAw
Epic@. 32avieweyA mlevi
o vliy piM EmyAyi.
avyHiEl EvzivAnvdi
NemH t EyviEnA wH yAcic@.
Ey avdic @ . 33aEA t
ayALi niiRi pikLiElH Ev
zic@. pik iRi tAe} twAk
i vI mic.
34
pikeL Emyiciv oAwiEAyi.
av ngriluM #AmLiluM ArYM
pRu. 35qA sMBvicet kA
vA jn puRv. av Eyvi
eR awv. EyvieR kA
tLini vimnAyv ri
tv ku. ayA vO Drici
. ayA zAnAyi. jn
ByckitrAyi.
36
sMBveLlAM kv muvErAwH
Ey ayAeL qen suKewi q
vizdIkric@. 37egrEsnY Edz
qlAvM aviwM viuEpAkA
EyviEnAwAvzYeu. qlAvM Byi
. atinA Ey viyikyRi
glIlyiEl mwi. 38tLini vi
mnAyv tewi ekAuEpA
vA avEnAw yAcic@.
26

lUeAsH 8:39-9:11

992

39

vIiEl mwuk. nineedvM ec


yHtetlAM qlAvErAwM pRyk q
pRH Ey ayAeL ayc@.
ayA ngrilAek sricH Ey
avnAyi ecyHtv]ik vivric@.
Ey mric o epiey jIvi
ikyM, o ErAgiNiey suK
ewkyM ec@
(mA. 9+18-26; meA. 5+21-43)

qH avRAyi. 54qA Ey
avL@eweekyi piwic @ viLic @ ,
E, q}uE. 55avL@ew AvH
tiriekvH avLi EvzikyM
avL@w q}uEH nikyM ecyH.
EypRu, av tiAene
iluM ekAw. 56epiyew an
mA atH-tsHtbHDrAyi. nwetA
eNH ErAwM pRyetH av av
ErAwH niEzic@.

40

glIlyi mwieyiy Eyvien


jnM sVAgtM ecyH. av oAErA
M aven kAirikyAyi.
41
yAyIeRAsH q EprAy ov av
eRywei. ayALAyi eyd
iyiel mANi. yAyIeRAsH Eyvi
eR kAvI teR vIiElv
rA aEpic @ . 42yAyIeRAsinH oEr
o mkL@Ayi. puvyAy
av mriARAyi.
Ey yAyIeRAsieR vIiEl EpA
kEv avuM L@k tiiiri
sEmlic@ekAi. 43puv
xmAyi r Avm o OI aview
qi. avL@ew pNM m}uvM ciki/
yHEvi eclvAieyiluM o eev
dYM avL@ew ErAgM EBdmAAnAyil.
44
av EyvieR piilUewvH av
eR vsHieR etAu.
nimixM avL@ew r AvM nilc@. 45a
nrM Ey pRu, rAeNe etA
tH? qlAvM tLl etAet pRu.
peAsH pRu, ErA, A nin
uM wi tiiir.
46
pE EypRu, ErAorA q
e etAiuH . kArNM qiniH
zi puRE EpAtH {AnRiu.
47
oLic i riAnAviel EbADYmAy
EA OI viRc@ekAH mEAu
v. av Eyvimi vNi.
qlAvM icirie av tAen
ekAH Eyvien etAu q vizdIkri
c@. aven sHpzic mAyi te
teR ErAgM EBdmAeyH av pRu.
48
Ey avELAw pRu, mkEL, nieR
vizVAsM nie ric@. smADAnEA
ew EpA.
49
av pWiic@ekAiriEv ey
di aDikAriyew vIi nieArA
v pRu, nieR pui mric@EpAyi.
vien ni buimiE. 50Ey
a Eku. av yAyIeRAsiEnAw pR
u, ByeEw, vizVAsM mAM mti.
nieR mk suKewM.
51
Ey vIiElEpAyi. peAsH,
EyAhA, yAEAbH qI zixYA,
iyew anmA qiverA}iek
eryM EyviEnAewAM i kwA
avdicil. 52qlAvM iyew mrN
i d+Kic@ krykyM vilpikyM
ecyHti. qA Ey pRu, kr
yAtiri, av mriciil. av Ru
k mAmANH. 53jn Eyvien EnAi
prihsic @ . qeA i mric @

Ey pu zixYAer ayy
H
(mA. 10+5-15; meA. 6+7-13)

Ey pH aeAsHtlAeryM
viLic@. pizAL@ewEm aDikAr
vuM ErAg EBdmAA ziyM a
DikArvuM av av nki. 2eedv
rAjYei sMgivAM ErAgikeL
suKewAM, Ey aeAsHtlA
erayc@. 3av aeAsHtlAErAw
pRu, ni sriEA Q
vwi qwtH. siEyA, hArEmA,
pNEmA eekyielwtH. ni Drici
ri vOM mAEm ekAuEpAkAvU.
4
etiluM vIi kyRiyA aviwM
viuEpAkARAver aview k}iy
k. 5 pNiel jn nieL sVIk
riAtiA ngrM viuEpAvuk.
ngrM viuEpAEA niL@ew
kAliel epAwi tiLyk. atH av
eA mRiyiAyirie.
6
aeAsH t lA puREiRi.
av qlA pNLilUewyM kw.
av suviEzxM sMgikyM qlA
yiwvuM jneL suKewkyM
ecyH.
Eyzuvieni ehErAdAvinH
zy}mAk@
(mA. 14+1-12; meA. 6+14-29)
7

sMBvietlAM gvRAy ehErA


dAvH Eku. ayA ar. qeA,
sHnApkEyAhA mricvriniH
yie}uEiri q cil pR
u. 8 mu cilrAke, lIyAvH new
wyiEleiyiri qH pRu.
EveR eRE pRu, vLeruA
yi cil vAckA mrNini
M yie}uEiri. 9 ehErAdA
vH pRu, EyAhAeR tl {A
eviLu. pie {A Q Ek
etAe eriyANH ? ehErAdAvH
Eyvien kANAnA#hic@.
Ey aAyirM EpH hArM
ekAw
(mA. 14+13-21; meA. 6+30-44; EyAh. 6+1-14)
10

aeAsHtlA mwivH tL@ew


yAyi ecyHt kArY EyviEnAw
pRu. av aver EbHsyidq
eA lE ieAuEpAyi.
aview EyvuM aeAsHtlAM mA
Em AyiZ. 11qA Ey qvi
ewEAeyH jn aRiu. av av

993
en piw. Ey aver sVAgtM
ec@kyM eedvrAjYei avErAw
sMsArikyM ecyH. aEhM ErAgi
keL suKewi.
12
sYyAyEA pu aeAsHt
lAM Eyvinwei pRu,
viwM AmsmilA lmANH. jn
eL pRyEck. av um
#AmLi ecH hArM kee.
13
pE Ey zixYAErAw pRu,
ni vel A vM k}iA
hArM vAieAuv.
zixYA pRu, au avuM ru
mIM mAEm {L@ew kiluZ. ael
i { EpAyi vlM vAi vrNM.
14
(aview aAyirM puxAAyi
.) Ey zixYAErAw pRu, av
ErAw apEp vItm LAyi
riA pRy.
15
zixYA pRtsricH L@k
. 16anrM Ey avuM ru
mIM qw. av kAzE EnA
i, hArM tti eedvEAw ni
pRu,qiH av hArM pH
zixYAew eekyi ekAwH viLA
pRu. 17qlAvM t]pt
H iyAMvM Bi
c@.qiuM eRyDikM hArMmicM v
. puwkL@M micMv hArM
ekAu niRi.
Ey is
H
NH
(mA. 16+13-19; meA. 8+27-29)
18

ori EyoyH AikyA


yi. zixYAerlAvMavieweyi.
Ey avErAw EcAdic@, {A rAeN
ANH jn pRytH. 19zixYA
tivcic@, cil pRy, aH sHnA
pkEyAhAnAeNH. cil lIyAvH
qM. mu cil vLer puAyi
vAckrielArA punjnic e tM
pRy.
20
anrM avEcAdic@, ke, {A
nAerA ni pRytH?
peAsH mRupwi pRu,eedvM ayc
isH. 21ArYM ErAwM pRyetH
Ey av mRiyinki. an
rM Ey pRu,

lUeAsH 9:12-39

Q ElAkM m}uv kiiyAelPlM?


26
eriluM qeiEyA qeR vcn
eLiEyA lic A aveni
{A (mxYpu) liM. {A
qeR mhtViluM pitAvieRyM pri
dtAewyM mhtViluM v
EA liverEyAH {A
liM. 27{A niELAwH stYM pRy
, view wiyiri niLi cil
mriM mH eedvrAjYM dziM.
EmAez, lIyAv,H Ey
(mA. 17+1-8; meA. 9+2-8)
28

Ey ArY pRH qudivs


EALM k}iEA av peAsH,
yAEAbH, EyAhA qiveryM i
o mlyiElH AiA EpAyi. 29A
iEv, EyvieR mKBAvMmARi. a
veR vOM tiLu evmytA
yi. 30aEA avEnAw ruEp sMsA
riAyi. av EmAezyM lI
yAvumAyi. 31EmAezyM lIyAvuM
EtjEAw wiyvrAyi. av Ey
vumAyi eyzElmi sMBviAniri
aveR mrNei cc ec@k
yAyi. 32peAsuM muvM RmA
yi. pE NeNI av Ey
vieR EtjH ku. EyviEnAewAM
muruEpwi nitH avMku.
33
EmAezyM lIyAvuM aven viuEpA
EA peAsH EyviEnAw pRu,
ErA, nAM viewyAyiritH nltH.
nmH m wArL@AAM. o nin
H, o EmAezyHH, o lIyAvinH.
(tA qA pRyetH peAsi
niymilAyi.)
34
peAsH pRuekAirie o
EmGM aver epAtiu. EmGA
vrNM ecetinA peAsuM yA
EAbuM EyAhAM By. 35EmGi
niM ozbHdM Eku. eteR punA
NH. {A etrewv. aven a
srik.
36
zbHdM avsAnicEA Ey tni
ey kANeu. peAsH, yAEAbH, EyA
hA qiv oM pRil.
divsLi t ktieni av
ErAwM pRil.

tniH mriEivemH Ey pRy


pizA bADic o iey
Ey suKew

(mA. 16+20-28; meA. 8+30-9+1)


22

mxYpunH opAwH kxHwM shiE


H, jnieR mArAluM mhApu
ErAhitArAluM zAOimArAluM tirsHk
rieEwH. mxYpu vDi
ewM. pEmAMnA k}iyEA a
v yie}uEM.
23
Ey w pRu, qe piw
rA #hiv qlAM tYjiNM.
av teR riEzi nitYvuM qe
piwrNM. 24sVM jIv rivA
#hivnH atH nxHwewM. sVM
jIv qniEvi nxHwewvnH
a riA k}iyM. 25sVyM nzii
kEyA nxHwewkEyA ecyHtvnH

(mA. 17+14-18; meA. 9+14-27)


37

aw divsM EyvuM peAsuM


EyAhAM yAEAbuM mlyiRi v.
o vliy jnM Eyvien kANA
v. 38jninieArA Eyvi
EnAw viLic@ pRu,ErA, dyvAyi
viewvH qeR mken EnAiyAluM,
a veneR kpunANH. 39o aA
AvH qeR mken bADiciri. a
v epHnilviLi. avnH ni
yNM nxHwewkyM vAyiniH r
yM ptyM vrikyM ec@. aA
AvH aven EnAvi. oriluM av

lUeAsH 9:40-10:7

994

40

en viuEpAmil. aAAvien
o}iiNemH {Anyew zixYA
ErAwH yAcic@. qA avti k}i
il.
41
Ey mRupwi pRu, e L@
kLAy ni vizVAsEmyil. etAy
mAi ni jIvi. {Aen
kAlM ni niELAewAAvNM, ni
eL shiNM? anrM Ey ayA
ELAw pRu, nieR mken view
ekAuvrik.
42
i aveR awE vrEv tM
iey tiyiu. iH niyNM
nxHweu. pE Ey aAAvinH
zmAy jH{nki. i suKeu.
Ey aven pitAvi tiriek nki.
43
qlAvM eedvieR mhtHziyi
atH-teu.
Ey teR mrNei
sMsAri
(mA. 17+22-23; meA. 9+30-32)

Ey ecyHt sMgtiyi qlAvM


atH-teiriEA Ey teR zi
xYAErAw pRu, 44{AniEA ni
ELAw pRy kArY mRtH. mxY
pu cil mxYew niyNi
epwAEpA. 45Ey qANmA
iyetH zixYAH mnilAyil .
av mnilAkAviDM atieR
aM mRi. av pRetA
eNH avEnAw EcAdiA zixYA
BymAyi.

53
NiEl EpAyi. pE aAukA
Eyvien sVIkricil. qeA a
v eyzElmiEl EpAvukyAyi.
54
zixYArAy yAEAbuM EyAhAM
ku. av pRu, kAEv,
sViniH tI Ri vH ver
nziivA { pRyeEyA?*
55
qA Ey tiriH aver zkAri
c@.* 56anrM EyvuM zixYAM meA
pNiEl EpAyi.

Eyvien piw
(mA. 8+19-22)
57

av v}iEy nwkyAyi. orA


EyviEnAw pRu; aH EpA
qlAyiwvuM {A agmiM. 58Ey
pRu, RuA vsivA mAL
mH. pik wkL@H. qA m
xYpu tlcAyHA oriwvumil.
59
Ey meArAELAw pRu, qe
agmi.
pE ayA pRu, kAEv,
{A dYM EpAyi qeR pitAvieR
jfM sMsHkriciu vre.
60
pE Ey ayAELAw pRu, mri
cv tL@ew sVM mricver sMsHk
rie. nI EpAyi eedvrAjYei
sMgik.
61
meAv pRu, {Aney a
gmiAM, pE dYM qeR wMbEA
w yA pRu vre. 62Ey pRu,
vy }uvA puRev tiriu EnA
iyA av eedvrAjYi EyAgY
nl.

suDAnvYi
(mA. 18+1-5; meA. 9+33-37)
46

tLi rA vliyven kArY


i EyvieR zixYA tmArMBi
c@. 47averANH ciietH Ey
vinRiyAmAyi. av o ien
qwH arikilii. 48av pRu,
qeR nAmi Q ien sVIkri
v qeyM sVIkri. qe
sVIkriv qe aycven sVI
kri. niLi qlAvriluM vuM
tA}HmyvnArAENA avnAENvuM v
liyv.
nietirlA v nitANH
(mA. 9+38-40)
49

EyAhA pRu,ErA, ov a
yew nAmi teL o}iitH
{
ku.
av
{L@ew
sMGi epwAtinA {Lven
vili.
50
Ey avEnAw pRu,aven tw
ytH. nietirlAv ni
vnA.
zmrYyiel o pNM
Ey sViEl mwE smyM
awvekAi. eyzElmiEl
EpAkA av tImAnic@. 52Ey
tni mH ciler ayc@. EyvinAyi
qlAemAA av zmrYyiel o p
51

Ey q}upiru Eper ayy


H
anrM kAvH q}upi rH
puxAerwi tirew. a
ver ruEp vItm sMGLAyi ti
ricH av EpAkAniri pNLi
ElH mi ayc@. 2Ey avErAw
pRu,aview ekA@vA piwiH.
pE EvlA RvANH. viLvieR
wm eedvmANH. viLevwi wt
EjAliAer ayyHA avEnAw A
ik. 3 niiEA EpAkAM. pE
i, {A nieL ayyH, ec
AyHL@ew wyiElH AwkeLey
EpAel. 4o mwiIlEyA siEyA
ecEA eekyielwtH. v}iyi kA
vErAwH sMsAric@nitH. 5et
iluM o vIikyRuM mH Q vIwi
smADAnM q pRyk. 6 smADAniy
nAy orALviewyei niL@ew smA
DAnM avni viM. ayA smADA
niyneli atH niLiElH mwuM.
7
smADAnm vIi tuk. av t
etM tikyM wiyHkyM ec@k.

10

vAkYM 54 cil #I pti@kLiliyAvH


ecyHtEpAel? q wiyH.
vAkYM 55 cil#I pti@kLi Ey pR
u, nI trM AviERtAeNH nin
Riyil. 56 mxYpu mxYew AvH
nziiAnl, aver riAnANH vtH.
q wiyH.

995
EvlAr teR lihnANElA. ni
vIwH viH meA vIiElmARtH.
8
nieLA ngriElH ecl@EA a
v nieL sVIkricA av niL@ew
mivc@ tBNM k}ik. 9avi
ewy ErAgikeL EBdewk, qi
vErAw pRyk, eedvrAjYM niELAww
iri. 10qA o ngriel
L@k nieL sVIkricieli
ngriel etviEliRi en
pRyk. 11{L@ew pAdi niL@ew
pNini piy epAwiwi {
nietier tiLy. pE
oAik, eedvrAjYM vrARAyiri.
12
{A niELAw pRy; viDidivsM
esAEdAmiel jnL@ew aveyA
EmAzmAyiriM pNiel av.
Ey avizVAsik
mRiyi n
(mA. 11+20-34)
13

EkArsIEn nin kxHwM! EbHes


yiEd nin kxHwM! {A niLi vLer
atH-t vic@. Q atH-t
EsAriluM sIEdAnilumvewEm
EyAgiciei av pute mAn
sAreH pApviEmAcitjIvitM nyi
mAyi. cAvOM DricH cAri
liH av pzHcApimAyi.
14
viDidivsM sIEdAeRyM EsArieR
yM aveyA kxHwmAyiriM ni
L@EwtH. 15kPEm, vAEnALM y
ewA nIyA#hic@EvA? nI pAtAL
EALM tA}HewM.
16
nieL vi orA qe vi
. nieL tirsHriv qe
tirsHri. qe tirsHri
v qe aycven tirsHri.
sAA vI}u
q}upiru zixYAM sEAx
EAew tiric@v. av pRu, k
AEv, ayew nAmM cricEA
t EpAluM {eL asric@. 18Ey
avErAw pRu, sAA kAz
niM o miiN EpAel vI}u
{A ku. 19EnA, sL@ewyM
EtL@kL@ewyM mkLilUew nwvA
{A niH aDikArM nki. {A
niH zueLA aDikM zi
nkiyiri. nieL oM pvi
kyil. 20d xHwAA nieL asri
, sEAxii. qienEA? ni
L@ew Q ziyill, mRicH sV
i niL@ew Ep Eciri
ti.
17

Eyz@ pitAviEnAw Ai
(mA. 11+25-27; meA. 13+16-17)
21

Ey priAAvinA vLer s
EAxvAnAyi. av pRu, sV
ieRyM, miyewyM kAvAy pi
tAEv, ni. jH{AnikLiniM viEvki
kLiniM nI ArYM mRc@ evcti

lUeAsH 10:8-34

nA {A nie vA}H. qiluM


nI Q kArY EkvlmAyv evLi
vAieAw. aEt pitAEv, nieR
#hM a teyAyi.
22
qeR pitAvH qniH qlAM t.
punAerH pitAvienA}iek mAM
aRikyil. pitAvH erH pumA
Em aRiy. pu pitAvien evLiew
ieAwtinAyi tirewv
mAEm pitAvieni aRiy.
23
anrM Ey teR zixYA
EnEr tiriu. av pRu, niLi
EA kAN@ kA}Hck kAN@vA a
#hievrANH! 24{A niELAw pR
y, Q kA}Hck kAvA aEnkM
vAckM rAjAAM #hic @ ,
pE avri kil . niLiEA
Ekv EkvAM av #hi
ci. qAlv Ekil.
nl zmrYAreR kT
aEA o zAOi q}@Eu. a
yA Eyvien prIivA mik
yAyi. ayA pRu, ErA, nitY
jIv lBiA {Aen ecNM?
26
Ey ayAELAw EcAdic@, nYAymA
Ni qAeN}utiyiritH ? a
ti nI qvAyi?
27
ayA mRupwi pRu, nieR eedv
mAy kAvien nI sHEnhiNM. ni
eR m}@v XdyEAwM, m}uv A
EvAwM, m}uv ziEyAwM, m}uv mn
EAwM aven sHEnhiNM.* wAet
nieEAel nieR ayArenyM
sHEnhik.*
28
Ey ayAELAw pRu,nieR
rM zriyANH. aEpAel vi.
nin nitYjIvitM kiuM.
29
pE EcAdYM EcAdicti te
e nYAyIkriNemM ayAA
yi. atinAlv EyviEnAw EcA
dic@, pE {A sHEnhiE qeR
ayAr rANH?
30
tirmAyi Ey pRu, orA
eyzElminiM eyrIEhAviEl
EpAkyAyi. eR kA ayAeL
vLu. av ayAL@ew vO vli
c@kIRukyM mikyM ecyH. qiH
ayAeL v}iyiliiH kwkLu.
ayA aANnAyi. 31 sm
yM o eydpuErAhit v}i kw
EpAyi. avznAy mxYen ke
iluM puErAhit ayAeL shAyiA
niAet, nw mRuvzew kw
EpAyi. 32awtAyi o ElvY
v}iei. ayAL@M yAArenH mRu
vzwi nwEpAyi. 33piIwH
v}i vtH o zmrYArnAyi. zmrY
Ar mRiEv L@ewywei ayA
eL ku. zmrYAr dInAkEtAi.
34
ayA yAAreR mRivukLi olI
25

nieR eedvmAy ... sE


H nhiNM rNi
v.6+5.
nieEAel ... sEH nhik rNi ElvY 19+18.

lUeAsH 10:35-11:22

996

evyM vIuM puri. mRivuk Ni


vce
H ki. anrM zmrYAr teR k}u
tRii ayAeL o siel
ic@. aviewyiH ayAeL Uxi
c@. 35piEH ruevinANyeLwH
sM sUikArnH ekAwiu pR
u, yAL@ew kArYM EtYkM i
NM. {AniniyM vEA nin
eclvuv wt k tekAAM.
36
Ey EcAdic@, Q m Epri rA
NH kvcAiryAy mxYnH ay
ArnAytH?
37
zAOi pRu, ayAeL shAyic
v. Ey pRu,qi nIyM EpAyi
ayA ecyHtEpAel ec.
mRiyyM mAyM
tL@ew yAiwyi Ey o p
NiEl EpAyi. aview mAey
OI aven avL@ew vstiyi sVAg
tM ecyH. 39mAyH mRiy qeA
sEhAdriyAyi. mRiy Eyvi
eR kAliH aveR vcn
Eku ekAi. mAyAke vIuEjA
lik ecyH ekAi. 40aDikM
EjAli ecAAyitinA mA
yH EdxYM v. av ak ec
pRu, kAEv, qeR sEhAdri
vIuEjAlik qe mAEml i c t i
ayHH eevxmYmiEl? avELAwH qe
shAyiA pRy.
41
pE Ey tA pRtH, mA
Ey, mAEy, nI pl kArY ekAH
tH k NH W eu mnM kliyiri.
42
o mAmA DAnM. mRiy zriyAy
tir ew. atH avLiniH qw
k Lyewkyil.
38

Ey Aneyi pRy
(mA. 6+9-15; meA. 7+7-11)

11

oriwvcH Ey AikyA
yi. av Aic@ k}i
EA zixYArielAv pRu, k
AEv, EyAhA teR zixYAer
AiA pWiic@. aEpAel nI
{eLyM pWiiENEm.
2
Ey zixYAErAw pRu, ni
AiEA en Ai+
pitAEv ayew nAmM pUjitmAyiri
ENEm; nieR rAjYM vErNEm.
3
aAvzYm aM { n
EkNEm.
4
{L@ew pAp epARuENEm, q
eA {ELAw etu ecyHt qlAv
ErAwM { mi. {eL ElAB
ni akewEt.
wer EcAdik
Ey avErAwpRu; niLielA
rA teR suXieR vIi pAtirA
iyi ecH en pRyeviri
e, qeR o sXH qe kANA
qiyiuH. ayAH ekAwAeneR
eekyielAmil. dyvAyi qni m
5- 6

kxNM eRAit. 7suXH ak nii


en pRyevirie, kw EpA
, qezlYewtH. vAti pUiyi
ri. {AM ikL@M kiwyilANH.
qniiEA q}uEH nin eRAi trA
enAM v. 8 {A niELAw pRy,
aw sHEnhitnAeNiluM smy
H ayA niH oM tiel
vrAM.qA nibpUvM tuwer, w
er EcAdicA tIcyAyM ayA q}u
EH vH qeiluM tM. 9 aekAH
{A niELAw pRy, wer EcAdi
vi, eedvM ni tM. wcyAyi
aEnVxivi ni keM. w
cyAyi muvi, niAyi vAti
RewM. 10aet, wcyAyi EcAdi
v lBiM. wcyAyi aEnVxi
v keM. wcyAyi muv
mi vAti RewM.
11
niL@ew m niELAw m/YM
vzYeA nieL ec@M? eti
luM pitAvH aEA pAien ekAw
EmA? l, ni m/YEm ekAw. 12ael
i niL@ewmk m EcAdicA ni
LvnH EtLien ekAwEmA? l. 13ni
qlAveryM EpAel dxHwrANH. qiluM
sVM ueen nl sAn
ekAwNemH niRiyAM.ati
EnAELeR niL@ew sVIy pitAvi
nH tEAw EcAdivH priAA
vien nkNemH nAyRiyAM.
EyvinH eedvi ni zi
(mA. 12+22-30; meA. 3+20-27)
14

Ey ori QmnAy orALiniH


te o}iikyAyi. tM puR
kwEA ayA sMsAriARAyi.
L@k atH-teu.
15
pE cil pRu, tL@ew rAjA
vAy ebeye/bUlieR ziyAlANH
Ey teL o}iitH.
16
mu cilH Eyvien prIiN
mAyi. av avEnAw o sVIy
awyALM vzYeu. 17pE avew
vicAr EyvinRiyAmAyi. a
tinAlv avErAwpRu, a+cHCi
m rAjYvuM nziM. sVM aMg
etirAyi epA wMbvuM ci
tRiEAM.18aEpAel sAAsAA
entier epAtiyA aveR rAjYem
en nilniM. ni pRy,t
eLo}iA {A ebeye/bUlieR
zi pEyAgic @ evH . 19{Anen
ec@evi niL@ew A
zi pEyAgicANH teL oAwik?
ni pRytH etAeNH niL@ew
A te etLiyi. 20qA
{A eedvieR ziyAlANH t
eL oAwitH. eedvrAjYM niL@ew aw
ei}iuevH kANi.
21
znAy ov aEnkM yD
ELAew sVM vIwikAv niA av
eR vIilu sAm#ik suritmANH.
22
pE avenA znAyv ayA

997
eL kI}wemirie, ayA meyA
vizVAsmici qlA yDL@M
piwiecwM. pie z meyAL@ew
vIiel sADn vzYM EpAel qw
M. 23qEAewAM niAv qni
etirANH. qEAewAM viA
v qnietirAyi vi.

lUeAsH 11:23-49

kAzmANH . kk nAyiA
niL@ew zrIrM kAzmAnmAyiriM.
kk cIyAyiA niL@ew
zrIrM tAyiriM. 35atinA A
luvAyirik! niLiel kAzM u
vAnvditH. 36niL@ew zrIrmAek
tiLmAtAyA, lmilAti
A, ni miEpAel kAziM.

nYmxY
(mA. 12+43-45)

Ey prIzAer vimzi

aAAvH orAeL viuEpA


EA vimiAniwM Etwi mmikLilU
ew sriM. pE atinH oriwvuM
kiukyil. atinA aAAvH pRy
, {A vieA}iu EpAvniElH
te mwuM. 25mwiecl@EA
mxY v]iyAevM mAyi
kA. 26aAAvH mwiEAyi
teA dxHwrAy }u aAAL@
mAyi v. averlAM wi ayALi
Evzi. aEtAew ayAL@ew gti
p}ytiluM kxHwmAyi.

(mA. 23+1-36; meA. 12+38-40; lUeA.20+45-47)

24

yTA sxw
H
Ey yM pREA aview
wiyivri o OI sMsAriA
wi. av EyviEnAw pRu, ni
e svictinAluM mlyiytinAluM
nieR a ag]hItyANH.
28
qA Ey pRu, eedvvcn
EkkyM aasrikyM
ec@vrANH yTA sxHw.
27

{ etLivu n
(mA. 12+38-42; meA. 8+12)
29

jnM vlutAyieAi. Ey
pRu, e tlmR dxictANH.
av eedvieR awyALmAyi ortH-t
sMBvM vzYew. pE av
kiil. EyAnAyH sMBvic atH-tm
lAet meArwyALvuM lBikyil. 30EyA
nA, nIenEvAH o awyALmAyi.
mxYpuM aEpAel Q tlmRA
H awyALmAyiriM.31nYAyviDi div
sM etieR rAjH{i yie}uEH
Q tlmRAew etuk iANi
M. kArNM, av vLer vLer, akel
niM zElAEmAeR jH{AnM niR vc
nM EkAeni. {A niELAw pRy
, {A zElAEmAEnA ExHWnANH.
32
nYAyviDidivsM nIenEvA
e tlmRAErAewAM q}uEuniH
ni etukArAeN pRyM. q
ekAH ? EyAnyew sMgEkH
av mAnsAreu. {A niELAw
pRy. {A EyAnEyAL@M ExHW
nANH.
ElAki kAzmAvuk
(mA. 5+15; 6+22-23)
33

M viL ekAL@i pRyHwiyi


evyHkEyA oLic@ evyHkEyA ec@
il. mRicH ak kwvv
vYmAyi kANAnAyi a Emzyi
vyH.34niL@ew kH zrIrieR

37

Ey sMsArM avsAniicEA
o prIz tEAewAM BNM k}iA
aven Nic@. Ey BNM k}iA
eci. 38qA hAri mH
Ey eekk}ukAtikH prIz a
tH-te@. 39kAvH ayAELAw pRu,
ni prIzA cxkewyM pA
ewyM puRM mAM k}u. qA
niew i drA#hvuM, dxHwtyM
ekAH niRiri. 40ni vifHFi
kLANH. puRM niicv (eedvM) te
yANkvuM niictH. 41niew cxk
LiluetlAM vzYAr ekAw
k. aEA ni pUmAyM mA
M. 42pE,prIzAEr, ni dritM!
kArNM, ni LsiyiluM atyiluM
qlA ssYLiluM EpAluM EnwiytieR
pielA eedvi n. q
A ni m@vErAwH nIti pul
ti Epv. mrYAd kAAM
eedve sHEnhiAM mRu.
ni ecEtANH. aEtAewAM pi
elAH ekAwM ni w
ecEH.
43
prIzAEr, ni kxHwM qe
A pikLi DAn riiw ki
u niLixHwe@. cyi jn
ew bmAnM ni #hic@. 44ni
dritM, qeA mRvilu }imA
w EpAelyA ni. mxY aRi
yAet ati mkLiwi nw.
Ey eydp$itAErAw
sMsAri
45
zAOimArielArA EyviEnAw p
Ru,ErA, prIzAeri nI pR
yEA {eLwi aDiEpik
yANH.
46
Ey pRu, zAOimAEr, ni
wi dritM. vixmkrmAy niym
niA. av asriA jn
eL nibi. qA niLA
ke avyielA niymvuM pAliA
mi wiyil. 47ni dritM,
qeA ni vAck zvwI
reLA. aver niew pUvi
k ekAtANH. 48EA}Ake niew
pUvikew ke ni aMgIkri
qH sAYew. av
vAcker ekA, ni vAckH
zvwIreLA. 49atinAlA
eedvieR jH{AnM enpRytH,
{Anvew awE vAckeryM

lUeAsH 11:50-12:24

998

aEAsHtlAeryM ayyHM. avri


ciler dxHwmxY vDiM. muv
pIFiiewM. 50aekAH Q tlm
RArAy ni ElAkArMBM mt ekAl
e vAckew mrNi zii
ewM. 51hAEblieR rM ciiym
t esKrYAvieR rM ciiyver
y qlA M ni zii
ewM. esKrYAvH blipIWiM eedvA
lyimiwyi evc @ ekAl e @.
aet, {A niELAw pRy Q tlm
RArAy ni avyH el A M Evi
ziiewM.
52
zAOimAEr, niM dritM. eedv
jH{AnieR tAEA ni oLiic@
vciri. ni sVyM pWikyil,
muver pWiikymil.
53
Ey aviwM vi@EpAkA wiy
EA prIzAM zAOimAM avni
#mAyi sM eclui. pltien
iyM av EcAdY EcAdicH avni
niM rLAvzYe@. 54Eyvien
eAH etAyeteiluM pRyic@
AnAyi avew mM.
prIzAerEAelyAktH
tiniwyi vlieyA puxArM
aview twic@wi. prsHprM cvi
iemtiMviDM av tiiiri. av
ErAw sMsAriM mH Ey teR zixY
AErAw pRu, prIzAew puLimAvi
entier jA#t pulk. av kpwB
iArAeNA {A pRtin
M. 2mRirietlAM evLiewM.
rhsYeLlAM prsYLAM. 3
ni pRveylAM evLic Ek
M. rhsYmRiyili ni mic
etlAM purRniH viLic@ pRy
ewM.

12

eedvemAM Byk
(mA. 10+28-31)
4

anrM Ey avErAw pRu, q


eR suXEL, {A niELAw pR
y, mxYer ByewtH. mxYH
zrIre vDiAEnk}iy. atinRM
ni eL pviAnAvil. 5ByE
eL {A ni kAirAM. nieL
ekAlAM w nrkiEleRiyAM
ziy eedve mAM Byewk.
aet, aven mAEm ni EpwiE
tAyZ.
6
au pikeL vitH evRuM ru
nANyEl? pE eedvM aetA
M mRil. 7aet, niew tlyi
q mwiyever eedvinRiyAM.
ByAtiri, niH aEnkM pik
ELA vLer vilyH.
Eyvieni litH
(mA. 10+32-33; 12+32; 10+19-20)
8

{A niELAw pRy, erilu


emArA kL@ew mi nikyM
qilu vizVAsM upRykyM ec

yHtA {A pRyM ayA qERtA


eNH. {Ani eedvieR dtAErA
wM pRyM. 9pE m@vew mi
qi vizVsiiel pRA
av qERtelH {AM pRyM.
{A eedvieR dtAErAwM pRyM.
10
mxYpunH qtirAeyeiluM pR
yv mieEAM. qA pri
AAvien qti sMsAri
v miewkyil.
11
nieL cil eydiyiEl
ekAuvH EntAewyM m@ mANi
mAewyM mi niEA niew
nYAysmninAyi qen q
pRyemEA vixmiE. 12 sm
yM ni pREyeteH priA
AvH nieL pWiiM.
sVAt pAwiel
H Ey
ielArA EyviEnAw pR
u, ErA, {ew a mric@. a
EhieR sVpvyHA qeR
sEhAdrEnAw pRAluM.
14
pE Ey ayAELAw pRu,
pRu {A niiwyi viDi kli
NemH? niiwyi sV viBji
A {AnArANH? 15anrM Ey av
ErAw pRu, qlA sVAtetirA
yM jA#t pulk. M tew
aEnkM sViniM jIvitM lBiil.
16
piIwHEy Q kTpRu+ eR
mi sVmAy o DniAyi.
ayAew miyi nlviLvuAyi. 17a
yA ElAcic@, {Aen ec@M? viL
vu sUiAniwmil. 18{Aen ecN
emeniRiyAM. pAyM epALicH vli
y pAy niiNM. EgAtuM
m@ nl sADnM ati niRyHM.
19
qieniH qEAw te pRyAM.
qeR qlA nlsADnM {A EzK
ric@ qH. vMvxLiElH Evu
EvALM {A EzKric@. pie qlAM
lGuvAyi qw tiM wic@M jIvitM
sVdiAM. 20pE eedvM ayAELAw
pRu, mFA rAiyi nI mriM.
ninAyi nI oiy Q sADn
ekAePlM. av lBiM?
21
tANH sV vzYi sAdi
veR gti. eedvinH ayA Dni
knl.
13

eedvrAjYM dYM
(mA. 6+25-34; 19-21)
22

Ey teR zixYAErAwH pRu,


atinA {A niELAw pRy, ni
ew BNeecAli vixmiAtiri
k. niew zrIri Ev vO
eEyAM vixmitH. 23jIvitM B
NeA vliytANH. zrIrM vO
eAM. 24pikeL EnA, av vit
yHil. ekA@mil. pik purk
LiElA pAyLiElA hArM EzKri
mil. pE eedvM avey sMri
. ni pikeLA plmwu vil

999
yvrANH. 25etecAli ciic@ vYA
leH M yiel o divsM
EpAluM uil. 26ecRiy kArYeL
Ric@ ni oM ecA k}iyAtiri
e vliy kArYeLEyAH EvvlAti
ewetinH ? 27kA@pUeL EnA,
av tAyi EjAli ec@kEyA
vOmAkEyAl . pE {A
niELAw pRy, mhAM, DnikmA
y zElAEmAEpAluM Q pULi oi
enEAel mEnAhrmAyi aNieA
AnAvil . 28eemtAne pul @ keL
eedvM en aNiyiecA.
jIvi pul@k M nAeLyM
tIyielRiyeEAM. atinA alvi
zVAsikEL eedvM nieL atiluM nA
yi aNiyiecAM. 29atinA qEA
}uM q tiM q wiM qtien
i ElAciAtirik. atieni
d+KiAtirik. 30ElAkiel qlA m
xYM aetlAM kiAnA#hi. ni
ew pitAvAy eedvinRiyAM ni
eA EvetH. 31ni sV
rAjYM aEnVxivi. qi nii
etlAM nkewM.
pNi vizVsitH
ecRiyEm BytH. niew pi
tAvH rAjYMni nkA tImAni
ciri. 33nietlAM viH pNM
Bink. Q ElAkieR sH
nilniil. nilni s En
w. sViel niDiEnw. atH qAl
vuM nilniM. sViel niew
sH k kvkyil. pu}u nzi
iymil. 34niew niEpEAewA
mAM niew XdyvuM.
32

tARAyirik
(mA. 24+45-51)
35

tARAyirik, pUmAyM vOM


Dric@ niew viL ekAi dAs
AerEAel nik.36vivAhvi k
}iuv yjmAneR vrvuM kAiri
dAsAerEAel. yjmAn v
vAtilim@M, aEAdAs ayAA
yi vAti RekAwNM.37aeny
dAs a#hItrANH. qeA a
v yjmAnEvi kAiri. {A
niELAw stYmAyi pRye, yjmAn
te cilEA EsvnieR vOM
Dric@ dAsA viLieAwM. 38a
yA arAiEA atiluM eevkiEyA
vEA}uM kAiritH yjmAn kA
EA dAsA ag]hIt. 39EtA
k+kenEA vemH vI@wm aRi
ei ayA ken vIwr ky
RAviwil. 40atinA niM tARAyi
rik. mxYpu atIitmAyA
M kw vrik.

lUeAsH 12:25-58
42

kAvHpRu,rANH viEvkiyA
ydAs? m@ dAsAH yTAsmyM B
NMnvA yjmAn vizVsHtnAyo
dAsen tirewM. ati tirew
ewvnArH? 43yjmAn vEA t
elic EjAliec@tH ayA kA
dAs sEAxM.
44
{A niELAw stYmAyi pRye.
yjmAn ayAetlAM EnAA
dAsen tirewM.45qA yjmAn
weneyuM vril qekAH av
dxic@ epmARA wiyAel sMB
viM? av m@dAser ep EBd
milAet hrikyM tikyM wic@
mnAkyM ecyHtAElA? 46aEA yj
mAn avtIiA smy kw
vM. yjmAn aven ziiM. av
en avizVsHtew ew pRyyHM.
47
yjmAneR #hmRii@M at
sricH oiyiriAetyM lic EjA
li ecAetymiri dAskWinzi
lBiM. 48yjmAneR #hmRiyA
dAsEnA? av zi ahmA v
ikELec. pE meyAeLA R
ziEy av lBi. wt li
ev wt rvAdiyANH. av
ni niH wt tIi.
EyviEnAw EyAjiil
(mA. 10+34-36)
49

Ey wpRu+ miyi tIyi


wAnA {A viritH. atiEA}uM
kiqriei q {AnA#hi
.50qni vYtYsHtmAeyA sHnAnM
sVIkriEH. a tIEvALM qni
vliye{M EtA. 51{A ElA
ksmADAnM ApiAnA vet
ni kEA? l {A Q
ElAkM viBjiAnA vtH. 52aMg
o wMbM, mEp ruEpe
tirAyM, ruEpm EpetirAyM
tiriyM. 53a mkentirAyM mk a
entirAyM viBjiewM. a mke
tirAyM mk ayHetirAyM viBji
ewM. aAyiy mmk etirAyM
mmk aAyi yyHetirAyM viBji
ewM.
kAle mnilA
(mA. 16+2-3)
54

aEA Ey jnEAw pRu,


pwiARH EmGM vL kAEA,
ni pRyM m}v tAmsiyAet
m} ep@kyM ec@M. 55etniH kA@
vIEA nipRyM H w div
sM yiriM. atH aen vukyM
ec@. 56kpwBiAEr, ni kA
lAv mnilAAM. qA kAle
nieLekAH mnilAil.
niew zn
H prihrik

rA vizVst
H Esvk
41
peAsH EcAdic@, kAEv, nI Q
kTpR { EviEyA qlA
vM EviEyA?

(mA. 5+25-26)
57

tANu zriey nieLA ni


Evi niyiAtH? 58eri
luM nietier mAErApikyM

lUeAsH 12:59-13:28

1000

ni ayAewew EkAwtiyi EpA


vukyM ec@EA v}ivc@ te
zHnM tIA mik. aeli a
yA nieL nYAyADipeR mieli
M. nYAyADip nieL EdYAgeR
eekyi liM. ayA nieL twvR
yiElH qRiykyM ec@M. 59qlAM qw
tiEzxmlAet av nieL avi
ewniM viwil.
mAnsArewk
smyM avEnAewAM cilA
yi. cil glIlAH q
sMBvic@evH av avEnAwpRu.
av rADiEv pIlAeAsH aver
vDic@. avew rM yAgi m]g
ew rEAwH pIlAeAsH kli. 2 Ey
pRu, av melA glIlAer
A pApikLAytinAlANH avi
sMBvic e t ni kEA?
3
al , avrenyAyiil . pE
nieLlAvM mAnsAreieli
averEAel niM nziiewM.
4
zIElAhAmiel EgApurmiwiuvI mri
cvErA, av eyzElmiel mAAer
A pApikLAeN ni k
EvA? 5 yiil. pE {A ni
ELAw pRy, ni mAnsArei
eli nieLlAM aEpAel nzii
ewM.

13

pA}m
H rM
Ey Q kT pRu+ orAH o
aimrmAyi. atH ayAew
miriEAilANH nitH. ayA
mri kAyH vlmEA qv
EnAieyiluM oM kil. 7EtAM sU
ikArnAy o dAs ayAA
yi. ayA dAsEnAw pRu, m
vxmAyi {A Q aimri p}M
EA q EnA. pE oriluM
oM kil. eviLy! qinA
NiyM mi emnewtH? 8pE
dAs pRu, yjmAnEn, Q mrinH
kAyH A o vxMwi avdi.
{AnitieR vwkiLcH vLM wAM. 9 aw
vxM kAyHEcAM. qi@M kA
yHieli ayH eviLyAM.
6

zb

divsM Ey o OIey
suKew
10
Ey zbdivsM eydiyi
pWiikyAyi.11aview aA
AvH bADic o OIyAyi.
AvH aveL ptien@vxmAyi ni
yAiyi. av nivni
vAnAmAyiil. 12aveL k Ey
aveL awE viLic @ pRu,
OIEy, nI ErAgvimyAyiri.
13
Ey avew puRH aveR eekk
evc@. aEA av niv ni
AnAyi. av eedve vA}Hi.
14
zbdivsM Ey ErAgzAi v
iyti eydiyiel EntAvH ErA

xAlnAyi ayA jnELAw pRu,


EjAli ecA Ru divsLH. ati
nA divsLi vH ErAgzAi
EnwAM. pE zbdivsM ErAgzAi
Ayi vrAtirik.
15
kAvH (Ey) mRupwi pRu, kp
wBiAEr, ni zbdivsM EpA
luM niew pNi m]geL evM wi
iA ekAuEpAkARiEl . 16{Ani
EA ErAgzAiviy Q OI o
eydsEhAdriyANH. pE ptien@
vxmAyi sAA aveL biciri
. tIcyAyM zbdivsM aveL
avew bniniH EmAciic
ti etil. 17Ey pREA
aveR qtirALik qlAM sVyM li
c@. Ey ecyHt ekAi atH-t
kLi qlAvM sxHwrAyi.
eedvrAjYieR pm
(mA. 13+31-33; meA. 4+30-32)
18

Ey pRu, eedvrAjYM q EpA


elyANH? qiEnAwANH {Antien p
miEtH? 19eedvrAjYM kwecwiyew
viEpAelyANH. orA Q viH ayA
ew EtAi vityH. viH mLcH
vliy ecwiyA. pik atieR
zAKkLi wu.
20
Ey vIuM pRu, eedvrAjYe
{AeniEnAwpmiNM? 21atH puLimA
vuEpAelyANH. o OI pAi mH
aLvu eRAimAviEnAwH puLimAvu EcH
}yH. mAvu puLic@ epA.
wiy vAti
(mA. 7+13-14, 21-23)
22

Ey qlA pNLiluM #AmLi


luM pWiikyAyi. av eyz
ElmiEl yA w. 23cil Ey
viEnAw EcAdic@,kAEv qEp r
iewM? Rc@Ep mAEm ri
ewkyEA? Ey pRu, 24sV
iEl wiy vAtililUew kw
vA kWinmAyi primi. a kwA
plM miM. qiluM cilE ati
k}iy.25vIuwm teR vAti awc@ k}i
A, puRniH ni muvA
k}iyM. qA av Rkyil. ni
pRyAM, yjmAnEn, dyvAyi {
Evi vAti RAluM pE
ayA mRupwi pRyM, qni nieL
aRiyil, ni qview niANH v
tH? 26aEA nipRyM, { ni
EAewAM tikyM wikyM ec
yHti@H. nI {ew pNLiel v}i
kLi pWiici@H. 27aEA av
pRyM, qni nieL aRiyil! ni
qviewniv? qi ni vLer
akel kwEpA. niew v]i
k dxH w tytANH . 28eedvrAjYH
ni aAhAmienyM yisHhAien
yM yAEAbienyM melA vAckEr
yM kAM. pE nieL puR te
niM. aEA ni ByvuM EADvuM

1001
ekAH nilviLiM. 29ki}H pwiARH,
vwH, etH qI BAgLiniM
k vM. av sVrAjYiel Emz
yH@M riM. 30jIviti vuM
tA}H nilyiluvH eedvrAjYH
tAnM lBiM. miyiel tH
eedvrAjYH tA}H AnvuM.
Ey eyzElmi mriM
(mA. 23+37-39)
31

smyM tAM prIzA Eyvi


en smIpic@ pRu,der qvieweyi
luM EpAyi oLi. ehErAdAvinH nie
ekAlNemH.
32
Ey avErAw pRu, EpAyi
RuEnAw pRy M nAeLyM {A
teL o}iic@M keL suKew
iyM EjAli tIekAiriM. aw
divsM qeR EjAli avsAniM.
33
atiEzxM {A EpAM. qeA
vAck mrik eyzElmilAyi
riM.
34
oA, eyzElM, eyzElM,nI vAc
ker vDi. eedvM nieR awE
ycver nI kelRiu ekAl@. nieR
jneL {A shAyiA #hic@.
tEA}i teR ciRkinwiyi u
eL @EpAel {A nieR jn
eL oic@ A #hic@. pE nIey
e atinvdicil. 35EA nieR
vIwH nYmAewM. {A niEAw pR
y, sVAgtM+ kAvieR nAmi
vven eedvM a#hie. q
nI pRyM ver nI qe vIuM kA
Nil.*
zb

divsM suKew
zriEyA?
o zbdivsM Ey o prIz
mANiyew vIi ayAELAewA
BNM k}itinAyi EpAyi.
aviewyAyiverlAM Eyvien
sM vIic@. 2 dxic ErAgm orA
Eyvimi ekAuvre@. 3 Ey
zAOimAErAwM prIzAErAwM EcAdic@,
zbdivsM suKew zri
EyA etEA? 4pE av EcAdYi
mRupwi pRil. Ey ayAeL suKe
wi pRyc@. 5Ey prIzAErAwM
zAOimAErAwmAyi pRu, niew
mkEnA pNim]gEmA zb divsM kiN
i vINA ni EvgM kryH ky
uM. 6 prIzAM zAOimAM ati
entirAyi oM pRyAnAyil.

14

sVyM mANiyAktH
aEA cilatiTik DAn ri
iw EtwtH Ey ic@. av
Q kT pRu.8 orA nieL o vivA
hi NicA vuM DAn ri
iwi ritH. ayA nieLA
DAne meArAeL Nici@AM.
9
aEA ni DAnAnH ri
kyAeNi NicyA vH en
7

sVAgtM ... kANil rNi sI. 118+ 26.

lUeAsH 13:29-14:23

pRyM, niew riiwM Ehi


nk qH. aEA ni avsAn
e riiwi riA EpA v}i
yi vifHFiyAyi kANewM. 10ati
nA orAnieL NicA o@M DA
nmlA o riiwi EpAyi ri
k. aEA nieLNicyA v
pRyM, suXE, q}uEH Q DAn
riiwiEl kwiri qH. a
EA mH qlA atiTikM nieL b
mAniM. 11sVyM tnAven qLi
yvnAM. qA qLiyvnAyiri
ven tmAM.
12
anrM teNic prIzAErA
wAyi Ey pRu.ni mYA B
NEmA aA}EmA ekAwEA ni
ew suXeLEyA, niew sEhA
drAerEyA, niew bueLEyA,
DnikrAy niew ayAerEyA
mAM NitH. meAri av ni
eLyM tiric@NiAM. aEA ni
ttiPlM kii}iyM. 13pkrM,
ni vieAEA pAveLyM
tLvAt ErAgikeLyM aeryemAe
Ni. 14aEA ni a#hi
ewM. qeA av nieAM
tiriek til. av omilAvrA
NH. qA nlv yie}uE
EA ni eedvrAjYi ti
PlM ki@M.
v viieR kT
(mA. 22+1-10)
15

EyviEnAewAM BNiniv
ri orA etlAM Ek@. ayA Eyvi
EnAw pRu, eedvrAjYi BNM
k}iv sxHw.
16
Ey avErAwpRu, orA o v
liy vieAi. ayA aEnkM Eper
Nic@. 17hArM tARAyEA a
yA NievErAwH vrik, qlAM
tARAyi qpRyA dAsen ayc@.
18
qA atiTikeLlAM vrA mwikANi
c@. oAErAM oAErA o}ik}ivuk pR
u. orA pRu, {A ovy vA
iyiuH. qni EpAyi EnANM.
dyvAyi qe o}ivAk 19meArA
pRu, {A auEjAwi kALkeL vA
i. qnivey prIic@EnAA EpA
kNM. dyvAyi qEAw mi. 20mA
m pRu, {AniEA vivAhitnAy
EtyZ, qni vrAnAkil. 21aetlAM
EkH dAs mwiec H yjmAnEnAwH
kArYpRu. ayA EdxYeH dAs
EnAw pRu, EvgM etvukLiElM,
ngriel Qwv}ikLiElM EpAyi
pAveveryM tLvAtErAgikeLyM
aeryM mwAeryM viLic@ekAu
vrik. 22piIwH dAs ayAELAwH pR
u, yjmAnEn, au klicEpAel
{A ecyH. pE niyM vLerEyeR
EH riA wmH. 23yjmAn B]tY
EnAw pRu, epv}iyiElM nAupA
tkLiElM ecH qlAvErAwM vrA

lUeAsH 14:24-15:20

1002

pRyk. qeR vIwH atiTikeLeAH


niRyNM. 24dYM Nie vri
M view BNmil.
sUNM ec@k
(mA. 10+37-38)
25

ovliy M EyviEnAewA
yA ecyHti. Ey avErAw
pRu, 26qeRew vv qe
A aveR pitAvienyM mAtAvien
yM, BArYeyyM meLyM, sEhAdrAer
yM sEhAdrimAeryM, mAml te
eyM sHEnhicA ayA qeR zi
xYnAyiriA EyAgYnl. av av
eR qlAienyMkA qe sHEnhi
NM. 27sVM rimAet qe a
gmivnH qeR zixYnAkA k}ik
yil. 28ni o EgApurM pNiyA
Ezievi dYM atien cil
vuvemH kN NM. pNi tIA
pNM niL@ew eekvzM EA
qM ni EnANM. 29aen ec
yHtieli wiy pNi m}umiiA
niAeyvril. pNitIA k}i
yAetvA L@k nieL prihsi
M. 30av pRyM, aE! yA vIw
pNi wi, pE a tIAnv
piyil qH.
31
meA rAjAvientier yi
EpA o rAjAvH dYM ymRk
sUNM ec@M. ptinAyirM pwyALi
keL tniZevi ptinAyirM
pwyALikL@ zurAjAvien kI}wA
tniAEmA qyA kNuM. 32p
ielAki aEhM mE rAjAvumAyi
smADAnM pulvA dtA v}i
miM. aM rAjAvH tiniM vL
er akelyAyiriEA. 33aEpAel
niL@M dYM qlAM sUNM ecNM.
nietl A M Epic H qe
piwk. aeli niH qeR
zixYnAyiriA k}ikyil.
niL@ew sVADInM kLytH
(mA. 5+13; meA. 9+50)
34

nltANH. pE inH atieR


rsM nxHweA aetAiM ekA_k
yil. nitien vIuM tAA
nAkymil. 35atH vLiEnA ecwik
vLA miEnA ekAil. ni
a vliecRiyM. ecviyvEr Ek
k.
sVIyAnM
(mA. 18+12-14)

15

aEnkM AM pApikL@M Ey
vien viAeni. 2 aEA prI
zAM zAOimAM prAtiewA w
i EnAH, Q mxY pApikeL sVAg
tM ec@kyM avErAewAH Bik
yM ec@.
3
anrM Ey avErAwH Q kTpR
u, 4niLielArAH RH wkL@
ti oien nxHwmAey kk. a
EA ayA mH etAeAptH wk

eLyM puRH tniey viH nxHwe


wien EtwiEAM. atien keM
ver ayA aEnVxic@ ekAiriM.
5
nxHwmAy wien keEA a
yA hAdiM. ayA atien EtALi
Eli, 6teR vIiElEpAM. ayA
ecH teR suXeLyM ayA
eryM EcH pRyM qEAewA s
EAxik. nxH w e wien {A
keiyiri. 7 aEpAel {A
niELAw pRy, pApiyAy ov
atpiewEA sVi aL
v hAdM A. mAnsAre
etAeAp nlverA pApi
yANH wt lAsM ntH.
8
o OIyHH p evinANy
ti o nxHweuevirie. a
v o viLH kicH vIwH awic@vAM.
nxHwe nANyM keMver av
prM. 9a keEA av suX
eLyM ayAeryM viLic@Ec
H avErAw pRyM. qEAewA
h A dik. qni nxH w mAy nANyM
{A keiyiri 10aEpAel,
{A pRy. mAnsArew pApi
eyec A l i eedvieR dtAew
siDiyi hAdmAM.
mwiynAy pu
aEA Ey pRu, orAH ru
puAAyi. 12Lyv aEnA
w pRu, { sVi qeR
pm}uv qni trik. a sV
pH ru mmAyi ekAw. 13L
ymk tnietlAM vAriei nAw
viu. av dereyA rAjYE EpA
yi. o vifHFieyEAel jIvic@ teR
pNemlAM mwic@. 14tnietlAM cil
vAi. qlAM tIEA nAwM m}ki
Aetvru, rAjYAkmAnM ekAwM Am
mAyi. Lypu vizvlu. k
i pNvumil. 15atinA ayA
rAjYe orAEvi EjAliecyH.
ayAaven pikeL tIA niEyA
gic@. 16pik tI tivA EpA
luM vizmlM av tARAyi. qiluM
M avnH oM ekAwil. 17tAenA
vifHFiyAeNv EbAYmAyi. a
v vicAric@. qeR aeR qlA
dAsAM yETxHwM hArM k}i.
{Aniview oM k}iAnilAet mrN
lYnAyik}iy. 18{AeneR aeR
awEpAM. aEnAw pRyM+ aA,
{A eedvEAw pApM ecyH, a
EyAw et@ecyH. 19ayew mken
viLiewA EpAluM {A EyAgYnl.
qiluM qe, ayew o B]tYnAyi
ktiyAluM. 20aen av aeR
vstiyiEl tiric@.
11

mk mwiv
akel evc@te teR mk v
tH a ku. aEhinH avEnAwH
kNEtAi. aEhM oAwiecH aven

1003
ekiiwicH evc@. 21mk pRu,
aA, {A eedvientirAyM ay
ew miluM pApM ecyH. ayew
mken viLiewA ni {A a
hnl. 22pE pitAvH teR dAsA
ErAw pRu, EnAi niAet EvgM
EpAyi mikc vO ekAuvH v
en Driik. aveR virli EmAtir
vuM kAli ecriM aNiyik.23o
ekA}u kALiey ekAuvH ekAH
BNmAinmH tiH EGAxiAM.
24
qeR Q mk mrici; qAliEA
}v vIuM jIvic i ri. aven
nxHwei, pE EA aven
keiyiri aen av
EGAxiA wi.
m mk v
smyM ayAL@ew mmk pAw
Ayi. ayA vIwiEnAwwEA
pAuM n]vuM nw EkAlAhlM Eku.
26
o dAsen viLicH ayAEcAdic@, q
ANietAe? 27dAs pRu, ay
ew aniy tiric@viriu. ay
ewa ekA}u o kALeyekAH B
NemAi. ayew aniy suri
tmAyi tiric @ vti a vLer
sxHwnANH. 28mpu EkApAl
nAyi. ayA akEpAyi EGAx
i pewvA Aiyil. a
pRuvH ayAELAwH akvH
EGAxi EcrA Ek pRu. 29a
yA teR aEnAw pRu, {A
vLerAlmAyi orwimeyEAel aey
Esvic@. ayew jH{ey qEA}uM
asric@. pE qniEvi ori
luM orAiieyEAluM aHekAil.
qniM qeR suXM Evi
aH oriluM orAEGAxvuM nwiyil.
30
pE ayew mE mk EvzYkL@emA
H pNM m}uv nziic@. qiv
mwi vEA aH avnAyi ekA}u
o kALiey ekAiri. 31p
E a ayAELAw pRu, mkEn
nIeyEA}uM qEAewAH. qni
etl A M ninmANH . 32nieR Q
sEhAdr mrici. pE EALv
jIviciri. nxHwe aven tiric@
kiiytinA nAM citmAyi EGAxi
kyM hAdikyM ec@.
25

yTA sH
Ey aveR zixYAErAw pR
u,orielAriwH o Dnik
Ayi. ayAL@ew vYApAr EnA
i nwA o kArYen niymici
. Q kArY te vie
H DniknH piIwH aRivukii. 2atinA
lyA kArYen viLicH en pR
u, nieRicH opAwH {A
Ek. qeRsVH nI qecyH
evH vivrM trik. ninI qeR kArY
nAyi wtH zriyl.3 piIwH kArY
sVyM ciic@, {Aen ec@M?

16

lUeAsH 15:21-16:17

yjmAnene EjAliyiniM piric@


viw. kiLyHA Ev zieynii
l. rA aBimAnM avdimil.
4
q ecNemeniRiyAM, EjAli
EpAyAluM muv qe sVIkriM
viDM cil {A ec@M. 5 yjmAnEnAwH
kwM vAiy pNM mwieAwAA
yi qlAveryM ayA viLic@i.
oAmEnAwH ayA EcAdic@, nI qeR
yjmAnnH qekAwAH? 6ayA
pRu, qAyirM pQieR olIev
. kArY ayAELAw pRu, tA
nieR kwM. EvgM H tH nAlAyi
rmAyi Rec}uk. 7 piIwyA meArA
ELAw EcAdic@, nI yjmAn qekAw
AH. ayA pRu, aRuptinAyi
rM pQieR EgAtH. kArY ayA
ELAw pRu, tA nieR kwM. RcH
atinAyirM pQieR k. 8 pi
IwH yjmAn enRiek ayAL@ew miw
ien aBinic@. aet, Q ElAkiel
A tL@ew smkAlikmAyi nw
wpAwkLi Iy mxYer
A miwrANH.
9
{A niELAw pRy, Q ElAk
niekAH sHEnhiter
Ak. averlAM EpAyi}iyEA
ni nitYmAy vstiyiEl sVAgtM
ecewM. 10vuM ecRiykArYi
EpAluM vizVsiewv vliy kA
rYiluM vizVsHtnAyiriM. ecRiy kA
rYi kLM vv vliy w
pAwkLiluM kLM liM. 11lQkIk s
tyi ni vizVsHtneli
sVIy styiluM ni vizVsH
12
trAkil .
muvew kArYLi
ni vizVsHtrel etLiyie
A ni oM sVmAyiuM li
ewkyil.
13
o dAsM oErsmyM rH yjmAnA
er Esvik sAYml. dAs o yjmA
nen evRuH meven sHEnhiM. ael
i orAELAw vizVAsM kwiikyM
meven a kArYmAAtirikyM ec
@M. eedveyM DneyM oErsmyM
ni EsviAnAvil.
eedvniymM mAAnAvil
(mA. 11+12-13)
14

prIz etlAM iAyi


. pNe sHEnhic av Eyvien
vimzic@. 15Ey prIzAErAw pRu,
ni mxYew mi nlv cmy
vrANH. pE eedvM niL@ew Xdy
mRiy. mxY DAnem kv
eedvi niArLANH.
16
jn EmAezyew nYAymAN
L@M vAckew liKitL@M asricH
jIviNemH eedvM #hic@. qA
sHnApkEyAhAeR kAli EzxM
eedvrAjYieR suviEzxM cri
ew. eedvrAjYiElH kyRiA
aEnkM Epmi. 17nYAymANi
eR vipuik EpAluM viukLyA

lUeAsH 16:18-17:16

1004

nAvil. kAzvuM miyM kwEpAvu


tH atiluM qL@mANH.
vivAhEmAcnvuM punvivAhvuM
orA teR BArYymAyi vivAhEmA
cnMnwi meAveL vivAhM ec
yHtA ayA vYBicri. aEpA
el vivAhEmAcityAy OIey vivA
hM ec@vM vYBicAriyANH.
18

DnikM lAsRuM
EypRu, qEA}uM vuM Em
rmAy vO Dric @ nw o
DnikAyi. qM viBvsm]mA
y hArM k}icH EGAxEAew jIvi
DniknANyA. 20aview lAs
eReA driM vsici. lAsRi
eR zrIrmAek N niRi.
avenM DnikeR pwivAti
kiwM. 21DnikeR QEmzyiniH
tAe}vI}u cHCixHwmANH aveR B
NM. plEA}uM nAyH aveR N
niyi. 22piIwH lAs mric@.
dtA lAsRien qwH aAhAmi
eR eekkLielic@. DnikM mricH
sMsHkrieu. 23ayA pAtALi
pIFnH viEDynAyi. Dnik
kR vLerykel lAs aA
hAmieR eekkLiliritH ku. 24a
yA viLic@, pitAEv, aAhAEm, q
EAw kNkAENEm. teRvir ev
i mi qeR nA ti
vA lAsRien ayENEm. {A Q
tIyi pIFiiew. 25pE
aAhAM pRu, nieR jIvitkAl
e oAk. a nI nltBvic@.
lAs dritvuM. EA}iview lAs
suKi. nI kxHwew. 26niM
{miwyi o vliy akcy
H. a kwvH nieL shAyiA
mAvil. M aviwM viH EA
H vrAmAvil. 27Dnik pRu, dy
vAyi lAsRien miyi qeR a
eR vIiElyyHNM. 28qniH aH
sEhAdrAH. av Q yAtnAl
EH vrAtiriA lAsecH av
mRiyi ekAwe 29aAhAM
pRu, EmAezyew nYAymANvuM
vAckew liKitL@M av mi
luH, avrtiniM pWie.30qA
Dnik pRu, l, pitAvAy aA
hAEm mricvrAeriluM aver smIpi
cAEl av vizVsikyM mAnsAr
ewkyM ec. 31qA aAhAM
ayAELAw pRu, l, EmAezeyyM
vAckeryM asriA nieR s
EhAdrA mricv mwiecH pRA
luM EkA EpAil.
19

pApM eciit,H mi
vA tARAk
(mA. 18+6-7, 21-2; meA. 9+42)

17

Ey teR zixYAErAw pRu,


mxYer pApikLAkA Erii

kArY sMBviA sAYtyH.


ati kArNAr v dritM.
2
Q dblrAy mxYereAu pApM
ecivH vLer dritM. aen
ec@tiluM EBdM k}ui tiril@ek
i kwli cAwte. 3 atinA sU
ik.
niL@ew sEhAdr pApM ec@
evi aveR etuk kANic@ ekAw
k. ecyHt eti av EbADm
ei avEnAw mik. 4 niL@ew
sEhAdr oAErA divsvuM }uAvzYM
niELAw pApM ec@kyM oAErA tv
NyM av atpikyM ecyHtA
avEnAw mik.
vizVAsieR vliM
aeAsHtlA kAviEnAw pR
u, {L@ew vizVAsM viiE
NEm.
6
kAvH pRu, niL@ew vizVAsM
kwmNiEyALM ei mbRiecwi
EyAwH niH kliAM, EvErAew pRi
u kwli sVyM EvRik ecwi
nieL asriM.
5

nl dAsrAk
vyli pNieyw o dAs
niLi orAeirie. vy
}ukyM wien EmyH kyM ecyH t H
av mwivEA ni qANH
avEnAw pRyk? vAe, B
NM k}i qAENA? 8al, qni
k}iAeneiluM AH. qiH qni
viLH. {A tiM wic@M k}iy
EA qniH BiAM. tAyiriM
ni avEnAwH pRyk. 9av ec@
EjAliH avEnAwAM EtYkM ni
eyAM pRykyil. yjmAn kli
tH av ec@M. 10niLuM aen
te. ecA klic EjAlik qlAM
ecyH k}iyEA en pRy,
{ EtYk niyHeAM ah
rl. ecE EjAli ecyHetE Z.
7

ni vrAyirik
Ey eyzElmiEl EpAkyAyi
. av glIlyiniM zmrYyi
El EpAyi. 12av o ecRu#AmiEl
v. aviewevcH xHWErAgikLAy
p puxA aven vku.
qA av aveRywE vi
l. 13alM mARiniH av avEnAw viLi
c@pRu, EyEv, ErA, {Li
kniEyNEm.
14
averk Ey pRu, EpAyi
puErAhitA nieL kANic@ekAw
. av puErAhitew awE EpA
kEv avew ErAgM EBdmAyi. 15teR
ErAgM EBdmAey kEA avri
ov EyvieRywE mwiec
. ayA ci eedvi ni
pRu. 16ayA EyvieR kA
mui av nipRu. ( m
11

1005
xY o zmrYArnAyi, eydnlA
yi.) 17Ey EcAdic@, pEp su
KeuvElA. qview mH opEp.
18
eedve mhtVewvA Q viEd
zi orA mAEm mwi vEA? 19a
EA Ey avEnAw pRu, q}uE
uEpA, nieR vizVAsM nie rici
ri.
eedvrAjYM niiwyilANH
(mA. 24+23-28, 37-41)
20

prIzAri cil EyviEnAw EcA


dic@, eedvrAjYM qEA vM?
Ey mRupwi pRu, eedvrAjYM v
tH niL@ew kinu kANAnAvu v
}iyilUewyAyiriil. 21EnA eedvrA
jYM tA view qAM pRyAnAvil.
aeli atA aview qM M
pRyAnAvil. eedvrAjYM niL@ew w
yilANH.
22
anrM Ey teR zixYAErAw
pRu, mxYpueR divsLielA
H kANA ni vLer ekAti
smyM vM. qA niL kAkyi
l . 23L@k niELAw pRyM atA
aview, aeli ,tA view, ni
niiw te nik. derey
uM aEnVxic@ EpAEktil.

Ey vIuM vet?H
mxYpu q vIuM vemH
niLRiyM. EmG vilen mi
eAwiey EpAel tiLieAAvuM
av vrik. 25qA avnH dYM eR
kxHwM shiEivM.Q tlmRyie
L@k aven nirsikyM ec@M.
26
mxYpu vEA EnAhyew nA
Li sMBvicte sMBviM. 27EnAh
yew kAlH, EnAh epki kyRiy
divsM EpAluM L@k tikyM
wikyM vivAhM k}ikyM ecyH
ekAi. aEA LymAyi av
erlAM mric@. 28eedvM esAEdAMngrM nzi
ic ElAieR kAlM etAeyA
AytH. av tikyM wiyHk
yMvAukyM vikyM nwkyM vI
w pNiykyemAeyAyi. 29ElAH
pNM viuEpAEA}uM av etAe
ecyHekAi. aEA kAz
niM tIyM gkvuM epyHtH averlAM
mric@. 30mxYpu vIuM vEA}uM
teyAvuM sMBvik.
31
divsM purRiriv a
kecH teR sADneLwA pA
wil. vyli niv mwiEAkA
M pAwil. 32ElAieR BArYyHeA
sMBvicetH oAik. 33teR jIv
sUiA mivnH a nxHwe
wM. pE sVM jIv nxHwew
vnH tiriek lBiM. 34{A vIuM v
EA o mRiyiluRu ruEpA
vuM. orAeL qwekAuEpAyi meyA
eL EpiM. 35ru OIk omic@
24

lUeAsH 17:17-18:12

EjAli ec@AvuM. oveL EpicH


meveL qwekAuEpAM. 36*
37
zixYA EyviEnAw EcAdic@, k
AEv, qviEwAyiriM qw ekA
uEpAvuk?
Ey mRupwi pRu, k}ukA tir
yiwH zvmAM.
eedvM aveR AH
rM nM
anrM qEA}uM AiNem
M oriluM tIeekviwet
M Ey zixYAer pWiic@. atin
v o kT pEyAgic@+ 2 ori o
pNi o nYAyADipAyi.
ayA eedve Epwiciil. te
i L@keL kM qM ayA
ciiciil. 3aEt pNi o
viDv tAmsici. av pltvN
nYAyADipen smIpic@ pRu,qeR
zuvientier qni nIti tAluM.
4
qA OIey shAyiA
nYAyADipnH tAl r Ymil Ayi. eR
AliEzxM ayA sVyM ciic@,
eedve qni Epwiyil, nAukAer
kemM zHnml. 5 pE Q
OI qe zlYew. qA
avew vzYM {A niREvukyAeN
i aveLe viuepAyHeA_M. {An
niREvieAwAtiA {A ErA
giyAMver aveLe zlYewM.
6
kAvH pRu, i, nIcnAy
nYAyADip pRy Ek. 7eedv
ieRyAL@k eedvEAw nilviLi
M. eedvM aveRyAL@kH zriyAy
nM. aveRyAL@kH mRupwi n
kA eedvM eevkil. 8{A niELAw
pRy, eedvM aveR L@keL Evg
i shAyiM. pE mxYpu
vIuM vEA avni vizVsi
ven miyi kANAnAEmA?

18

eedvi mi nItimAnAyirik
9
t vLer nlvrAeN ktiyi
cil aviewyAyi. muv
erA t miwrAeNv nwici
. aver pWiitinH Ey QkT
pEyAgic@. 10ori o prIzM
ArM jIvici. o divsM avri
vM AiA eedvAlyiEl
EpAyi.11prIz ArniniM vL
erakH oyH ni. Anyi
prIz enpRu, eedvEm, {A
muverEAel dxic v nl A tinH
{AnyH nipRy. {A EmAxHwA
EvA, vkEnA, vYBicrivEnA a
l. Q ArenA {A nlvnAy
tinA {AnyH ni pRy.
12
{A nlvnANH, {AnA}Hcyi ru
v A k Y M 3 6 tAM #I ptikLi m
ARAM vAkYi lUeAsH wi Eci
uH. oEr vylilu ru puxAri
orAeL qwkyM apren EpikyM
ec@M.

lUeAsH 18:13-43

1006

AvzYM pvsi; EnwtieR


pielAH {A dAnM ec@mH.
13
ArM oyHAyi nii
tH. qAlyA AicEA sV
iEleAH EnAkwi Ayil.
ayA eedvieR mi vinItnA
yi. ayA pRu, eedvEm qi
kNyAEkNEm. {AenA pApiyA
NH. 14{A niELAwpRy, yA
Aic@ k}iH eedvsiDiyi
nItimAnAyi vIiEl EpAM. qA
tA muverA ExH W nAeNH
sVyM EtAiy prIz eedvi m
i nItIkrievnl. sVyM y
v tA}HewM. vinItnAyv
yewM.

riewtAr?H
aEkv EcAdic@, pie ri
ewvA k}iyM? 27Ey pR
u, mxYH ecAnAkAtH eedv
i ecAnAM.
28
peAsH pRu, EnA, { q
lAmEpicH aey piw.
29
Ey pRu, {A niELAw stYM
pRy. 30eedvrAjYiEvi teR
vIwM, BArY, sEhAdr, anmA,
m qivyM EpicvH atiluM
wt ki@M. teR jIvitilyA
plmwH ki@M. ayA mric@k}iH eed
vEAewAH nitYkAlM vsiM.
26

Ey yie}uEM
(mA. 20+17-19; meA. 10+32-34)

eedvrAjYi EvznM H
(mA. 19+13-15; meA. 10+13-16)
15

cil tL@ew zieL EyvieR


sHpzninAyi ekAuv. a k
zixYA aver zkAric@. 16qA
Ey ikeL teR awEl viLici
H zixYAErAwH pRu,ekAc@ik
qeR awEAu vEAe. aver twy
tH, qeA ekAc@ikeLEA
elyvANH eedvrAjYi Ev
znM lBik. 17{A niELAw stYM
pRye. o ekAc@i qeiluM sVI
kriEAel eedvrAjYe ni sVI
kriNM. aeli nitielAri
luM EvziAnAvil.
o Dnik EyviEnAw
EcAdYM EcAdi

31

anrM Ey pu aeAsHtl
AeryM o vzE viLic@ sMsAri
c@. av pRu, i, n ey
zElmiEl EpAkyANH. mxYpu
eni q}utA eedvM vAckErAw
klicetlAM sMBviM. 32aveR
A aventirAyi tiriykyM aven
jAtik ekAwukyM ec@M. av
aven prihsikyM mKk
yM ec@M. av aven apmAniM.
33
av aven cAekAwikyM ekA
l@kyM ec@M. qA mrNieR
mA nA av yie}uEM.
34
aeAsH t lAi mnilAyil .
aM av mRvAyi. aveR
vAkew aM kupiwiA av
Ayil.

(mA. 19+16-30; meA. 10+17-31)


18

o eydmANi EyviEnAw EcA


dic@,nlvnAy ErA, nitYjIvitM ki
A {Aen ecNM? 19Ey ayA
ELAw EcAdic@,qA nIeye nlv
en viLict?H eedvM mAmA nlv.
20
qA nieR EcAdYi {A
rM nkAM. eedvklnk ninRiyiEl?
vYBicritH, eryM ekAltH, EmA
xHwitH, muveri ksAYM pR
ytH, aenyM aenyM bmAni
NM.*
21
qA mANi pRu, Q klnk
eLlAM ecRuMmtE {A asri
H.
22
aEk Ey ayAELAw pRu,
qA nI ecEtAyi o wiyH.
ninetlAM viukiu pNM pAv
ekAwk. ninH sVi
tiPlM kiuM. qiH vH qe piw
k. 23pE EkH ayA d+KitnA
yi. kArNM ayA vLervliy pNAr
nAyi. 24ayAL@ew swMk Ey
pRu, DnvAnH sVrAjYi Ev
zik vixmmANH. 25DnikeR eedvrA
jYEvzneA qmANH okM
sUci}yilUew kwA.
v Y B i c r i t H . . . b m A n i N M rNi
puR. 20+12-16, v. 5+16-20.

Ey aen suKew
(mA. 20+29-34; meA. 10+46-52)
35

Ey eyrIEhApNinwei.
avieweyA a v}iEyArH yAci
c@ ekAiriAyi. 36k
nw nIutieR zbHdM EkH ayA
aEnVxic@, qAyi?
37
k pRu, nseRiniH
Ey qeAv EA@ v.
38
a vLer c i pRu,
EyEv, dAvIdieR puA, qEAw
kN kAENEm.
39
jne nyiciv aven zA
sic@. av avEnAwH miAtirivA
pRu. pE av wt ci
viLc@vi. dAvIdieR puA, qEAw
kN kAU!
40
Ey aviewni pRu, a
en EA@ viLi. av aw v
EA Ey EcAdic@, 41nin qA
NH {A ecyHt tErtH? a pR
u, kAEv, qni kA}Hctiric@
t. Ey avEnAw pRu, 42EnA,
nieR vizVAsM nie riciri.
43
ayA kA}Hc tiric@kii. ayA
eedve sHttic@ekAH Eyvien
agmic@. etlAMkH jn eedv
e vA}Hi.

1007
sAyi
Ey eyrIEhApNilUew EpA
2
vukyAyi.
eyrIEhAvi
sAyi qeArAAyi. ayA
DnikM mANiymAy o ArnA
yi. 3 Ey erkANA ayA
#hic@. Eyvien kAvA oEeR
E qiyi. sAyiH yrM R
vAyitinA jnimkLilUew
ayAH Eyvien kANAnAyil. 4a
v mEpAEAwi Ey sriemRi
lecH o kAimri
kyRi . 5Ey aview qiy
EA sAyi mriliri ku.
av sAyiEyAw pRu, sAyi
Ey EvgM tAe}yiRi v, qniH H
nieR vIi vsiNM.
6
sAyi EvgM tAe}yiRiv. Ey
teR vIi tuti av sEA
xic@. 7qlAvM ku. av prAti
ewA wi, kAvi tA Q
pApiyew vIEw kiiyEA?
8
sAyi kAviEnAw pRU,
{A n ecAnA#hi. qeR
sVL@ew pti {A pAv
ekAwAM. {A ereyiluM vici
uei av nAlumwu nkAM.
9
EypRu, yA nlvnANH.
yA aAhAmieR yTA pu
nANH. atinAliH sAyi aveR
pApLini EmAcitnAyiri.
10
nxHwevey keAM riA
mANH mxYpu viutH.

19

eedvM ttH pEyAgik


(mA. 25+14-30)

lUeAsH 19:1-35

NADikAriyA! 18rAM dAs pR


u, aut o ki}ipNM ekAH
{A au ki}ipNM Ai! 19rAjAvH
ayAELAw pRu, ninH au ngr
BriAM. 20pie meAdAs v.
ayA pRu, yjmAnEn, tA ay
ew pNM. {An Niyi epAtiH
oLic@evc@, 21qniH aey BymAyi
, qeA aH znANH. aH
kzArnAeNM
qniRiyAM.
sVyM sAdiA pNvuM sVyM xi
ecA DAnYvuM aH piwiecwem
H qniRiyAM. 22rAjAvH ayAELAw pR
u, v]iekv, nieR vAkL@p
EyAgicH {A nie aplpi. {A
enA kWinXdynAeN nIpRu.
{A sVyM sAdiApNvuM xi
ecAxDAnYvuM EpAluM {A piwi
ecwemH nI pRu. 23a zriyA
eNi nIeyeR pNM pNmiwpAwkA
ew p niEpiNmAyi. q
i {A mwivEAE}M ati
plizeyiluM kiiEyen. 24anrM
etlAM ku nivErAw rAjAvu pR
u, yAL@ew eekyiniM pNem
wH pmwu pNM sAdicv ekA
wk. 25av rAjAviEnAw pRu,
pE ayAH EAe pmw
u pNmElA! 26rAjAvu pRu, av
nvtH pEyAgivnH vIuM
kiuM. tniM pEyAgiAvni
niM ql A M qwewM. 27EA
qeR zueLview? {A avew
rAjAvAkA xHwewAv qview?
qeR zueL viewekAuv ekA
l@k. av cAetni kANNM!

11

Ey eyzElminwei. eedv
rAjYM wen vemH cil kti. 12L@
kL@ew mEnAgtiyRi Ey Q kT
pRu, tljAtnAy orA rAjA
vAkAEvi der o rAjYH EpAkA
wukyAyi. anrM ayA mw
ivH sVM Aer BriAemH
pripAwiyiu. 13atinAlyA teR
dAsAri pEper viLic@. ayA
oAErAM oAErApNi}i nki pR
u, {A tiric@vM ver Q pNM
ekAH vYApArM ec. 14pE aAu
kA ayAeL evRui. atinAlv
ayAeL piwrA osMGM L@keL
mE rAjYEyc@. av mErAjYe
iRu, ayAeL { rAjAvA
yi Ev.
15
qA ayA rAjAvAyi. vIi
mwieyi ayA pRu, {ApNM
ekAw dAsAerviLi. avcH q
pNM av aDikM AieyeniRi
yNM. 16oAme dAs vpRu,
aut o ki}ipNMekAH p ki}i
pNM {A sAdic@. 17rAjAvH ayAELA
wpRu,ekAAM! nIeyA nl dAsnA
NH. nieecRiy kArYLiEpAluM vi
zVsiAemH {A mnilA. ati
nA {A nie p ngrL@ew Br

Ey eyzElmi
(mA. 21+1-11; meA. 11+1-11
EyAh. 12+12-19)
28

pRtiEzxM Ey eyz
ElmiEl teR yA w. 29Ey
olIvumlk smIpm EbHPAg,
EbTAnY qI #Amwei. a
v teR ru zixYAer pRyc@.
30
av pRu, kA #AmiEl
EpA. aviEw EvziEA
e, ekiyiri o k}utiey kA
NAM. M ver atieR puR
svAri ecyHtiil. atien a}ic@ekA
uvrik. 31qANH k}utey a}ic@ekA
uEpAetH eriluM EcAdicA
ni pRyNM, vinH Q k}@tey
EvNM qH!
32
ru zixYAM #AmiEl EpAyi.
Ey avErAw pRviDM av k}ut
eykei. 33av k}utey a}ic@.
qA k}utyew wmv. av
zixYAErAw EcAdic@,qinANH {
L@ew k}utey niL}itH?
34
zixYA pRu,vinH tien
EvNM. 35zixYA k}utey EyvieR
smIpE ekAuv. avtL@ew
AyM k}utR viric@. Eyvien

lUeAsH 19:36-20:17

1008
36

atieR puRv kyi. Ey eyz


ElmiEl v}iEy k}utR sri
c@. zixYA tL@ew vO Ey
sriE pAtyi viric@. 37Ey
eyzElmiEnAww. av olIvu ml
yew awivArieli. zixYAew
sMGM m}uvM sEAxic@. av vL
er ci eedve vA}Hi. t
k qlAzmAy kArYM av
eedvi nipRu. av pRu,
38
kAvieR nAmi v rAjA
vien eedvM a#hie.
sInM 118+26

sVrAjY smADAnM, eedvi


mhtVM!
39
jniluAyi cil prIz
A EyviEnAw pRu,ErA, nieR
zixYAer zAsi.
40
Ey tivcic@, {A niELAw
pRy, ArY sMgiewNM.
qeR zixYAr sMgicieli
Q pARk a sMgi@M.
Ey eyzElminAyi Ek}u
Ey eyzElminwei. ngrM
kEA av atinAyiEk. 42Ey
eyzElmiEnAw pRu, ninH smA
DAnM teteH H nIaRii
evi ekAAmAyi. pE nIy
tRiyil. qeA atH ninH mR
iri.43nieRzu ninH
uMvLH qlA vzniMnie e{
M. av qlA vzniM nieL
piwiM.44av nieyM nieR jn
eLyM nziiM. nieR ekiwL@ew
o kl@M meAi mkLiliriyil. eed
vM ryH vetEAe} nI aRi
iilAtinA etlAM sMBviM.
41

Ey eedvAlyiEl EpA
(mA. 21+12-17; meA. 11+15-19;
EyAh. 2+13-22)
45

EyeedvAlyiiElEpAyi.
aview viln nwiyiver av
oAwic@. 46Ey avErAw pRu, qeR
vIwH o AnAlymAyiriM* q
tiev}ui q}utiyiuH. qA ni
LtH kAew oLisEtmAiyiri
.*
47
Ey eedvAlyiluver qM
pWiic@. mhApuErAhitAM zAOi
mAM cil jnEntAL@M Eyvien ekA
lAnA#hic@. 48pE qlAvM Eyvi
en vic@ekAirikyAyi. Ey
pRkArYLi av vLer tlrrAyi
. atinA mhApuErAhitAM
zAOimAM jnEntAM Eyvi
en qen vDiAemRivilAyi.
qeR ... AnAlymAyiriM. rNi
eyzA. 56+7.
niLtH ... oLisEtmAiyiri
n
rNi yirmY7+11.

eydEntA EyviEnAw
EcAdYM EcAdi
(mA. 21+23-27; meA. 11+27-33)

20

o divsM Ey eedvAlyi
L@keL pEdzikyAyi. a
v eedvrAjYeiy suviEzxM
avErAw pRu. mhApuErAhitAM
zAOimAM jnieR mAM av
EnAw sMsAriAeni. 2av EcAdi
c@, pRy, etlAM ecA nineA
NDikArM? ninArANDikArM ttH?
3
Ey pRu, {AM niELAewA EcA
dYM EcAdiAM. pRy+ 4 EyAhA L@k
eL sHnAnewiyEA atH eedv
i niEA mxYniniEA vtH?
5
puErAhitM zAOimAM eydEn
tAL@M tieni sMsAric@.av pr
sHprM pR, EyAhAeR sHnAnM
eedvi niv q n pR
A av EcAdiM, pie nieL
ekAH EyAhAni vizVsicil?
6
pE EyAhAeR sHnAnM mxY
ni niv q pRA jn
ne kelRiu ekAl@M. qeA
EyAhA vAcknAeNv vizV
si. 7atinAlv pRu, rM
{Riyil. 8Ey avErAw pR
u, qi etlAM ecA qnie
DikAremH {AM pRyil!
eedvM teR puen
ayy
H
(mA. 21+33-46; meA. 12+1-12)
9

aEAEy avErAwH Q kT pR
u+ orA teR EtAi miriec
wik nu. ayA EtAM cil kxk
pAi ekAw. qiyA nIkA
lEH o dryAEpAyi. 10miriyew
viLevwkAlmAyi. EtAmwm teR p
inAyi o dAsen xiAew awE
yc@. qA xiA dAsen micH
oMekAwAet pRyc@. 11wm aw
dAsen ayc@. ayAeLyM xiA
mikyM ouM mAniAet tiricyyH
kyM ecyH. 12wm mAmetA dAsen
wi ayc@. av aven UrmAyi
mic@ mRiEvlic@ puRi.13EtAmwm
pRu, {Anini q ec@M? {Aen
eR mken ni ayyHM. aven {A
vLer sHEnhi. o pE xiA
avEnAw drvukAuM. 14wmyew mk
en kEA xiA prsHprM pR
u, tH wmyew mknANH, Q EtAM
avERtAyiriM. n aven ekA
A Q EtAM nEwtAM. 15atinAl
v mken EtAi puRAi. piIwH
av aven ekA.
EtAmwm avErAew ec@M? 16a
yA vH kxker ekAl@M. qiH
EtAM mu xiA nkuM.
L@k Q kT Eku. av pRu,
l, aetAriluM sMBviil. 17pE
Ey avew kkLiEl EnAi pR
u+

1009
pie, Q q}utiyiritieR a
emANH. pNiA vliecRiyklH
mllAM?
sInM 118+22
18

kli mkLi vI}uv tkM.


klH niL@ewEm vINA ni epA
wiyM. 19Ey pR Q kT eydmA
NimA Eku. Q kT averiyAeN
v aRiu. atinA smyM Ey
vien twvilANemv #hic@.
pE jneL av By.
eydmANimA Eyvien
A EnA
(mA. 22+15-22; meA. 12+13-17)
20

Eyvien A piysmyM EnA


i zAOimAM puErAhitmi.
av ciler EyvieR smIpEy
c@. nlverH EyvieR mi nwi
NemH aver cM ekiyi. Ey
pRyti etu keA av mi
c@. (aen eteeiluM kupiwi
cA avH aven, aveREm zi
yM aDikArvum BrNADipen li
AM) 21av EyviEnAw EcAdic @ ,
guErA, au pRyM pWiiM
stYmAeN {RiyAM. viEvci
Aet te nI qlAveryM pWii
. eedvmAeiy stYM nI
qEA}uM pWii. 22{ELAw pRy,
{ eeks niti ekAwtH
zriEyA? etEA zriEyA q pRyk?
23
v te A mikyAeN
H EyvinRiyAmAyi. av av
ErAw pRu, 24o nANyM qe
kANi. ew pwmANtilutH?
ew EprANH atieRpuRH mNM ec
yHti@tH?
avpRu, eeksEwtH.
25
Ey avErAw pRu, aEA
eekstH eeks ekAwE
k. eedvitH eedviM.
26
aveR viEvkpUmAy rM a
ver atH-tewi. aveAM pR
yAnAyil. Aew mi aven
A avAmAyiil. tnie
tirAyv pAkinH pEyAgiA
Ey oM pRil.
cil sdkY Eyvien
A mi

lUeAsH 20:18-47

yA vivAhM k}ieciluM ikLilA


et mric@. 30aEA rAm OIey
vivAhM k}ic@. ayAL@M ikL@AkA
etmric@.31mAmM aver vivAhM k}i
cEzxM mric@. qlA }u sEhAdrA
M ate sMBvic@. qlAvM i
kLilAet mric@. 32 OI avsAnmA
NH mrictH. 33pE }u sEhAdrAM
aveL vivAhM k}ic@. atinA yi
e}uEl@ sMBviEA av
ew BArYyAyiriM?
34
Ey sdkYErAwpRu, Q ElAk
i mxY prsHprM vivAhM k}i
. 35cil yie}uEtiM
vIuM jIvitiM ahrANH.
jIviti av vivAhM k}iyil.
36
kArNM av dtA lYrAkyA
mriyil. mrNi niyie}uE
tinA av eedvieR stik
LANH. 37mricv yie}uEemH
EmAez sUciici@H. k mecwi
keLi q}uiwH EmAez, kA
vAy eedvM aAhAmieRyM yisHhA
ieRyM yAEAbieRyM eedvmAeN
H* q}utiyi@H. 38{A avew eedv
mAeNH eedvM pRi@ei av
mriciciil. av mricvew eedvml,
pE jIvicirivew eedvmANH.
aveR kA}HcAwi avverlAM
jIvi.
39
zAOimAri cil pRu,ErA,
ayew rM nAyiri. 40meA
EcAdYM avEnAw EcAdiA M
eeDrYmAyil.
ist
H dAvIdieR pu teEyA?
(mA. 22+41-46; meA. 12+35-37)
41

aEA Ey EcAdic@, isHtdAvI


dieR punAeNH k qen
pRyAnAvuM?
42
sInsH t ki
dAvId
te pRy+
kAvH(eedvM) qeR kAviEnA
wH aLi+ qeR vlvzH rik.
43
nieR zueL nieR kAI}i
{A ekAuvM ver. sInM 110+1
44

isHtvien dAvIdH kAvH q


viLi. qA isHt dAvIdieR
mknANH. ruM qen zriyAM?

(mA. 22+23-33; meA. 12+18-27)

zAOimAetier mRiyiH

tAM sdkY Eyvien smIpi


c@. (av yie}uEli vizVsi
ciil.) av EyviEnAw EcAdic@,
28
ErA, vivAhitnAy orA mrikyM
ayA ikLilAet vrikyM ec
yHtA ayAew viDvey ayAew
sEhAdr vivAhM k}iNemH EmAez
q}utiyiri. av sEhAdr Ev
i sAneL s]xHwiNM.* 29ori
oriwH }u sEhAdrAAyi. m

(mA. 23+1-36; meA. 12+38-40;


lUeA. 11+37-54)

qlAvM EyvieR vAk i


c@. Ey aveR zixYAErAw pRu,
46
zAOimAer sUik. av DAn
emEtAi vOmi@ nwAnixHw
ew. cyi k teL vN
utH avixHwmANH. eydik
LiluM vikLiluM atiDAn rii
wLuM avrA#hi. 47av viDvk

vivAhitnAy ... sx
] w
H iNM rNi v.
25+5,6.

kAvAy eedvM ... eedvmAeNH rNi


puR. 3+6.

27

45

lUeAsH 21:1-31

1010

ew Bvn vi}uu. qiH nI


AnekAH teLe nlver
kANiA mi. eedvM aver
vLer ziiM.
yTA dAnM
(meA. 12+41-44)

21

cil DnikA eedvAlyiel


B$Ari kANiyiwtH Ey
ku. 2 piIwH o sADuviDv B$Ar
iEl ru ecRiyecu nANy
3
LiwM av ku. Ey pRu,
{A niELAw stYM pRye. Q viD
v ru ecRunANyeL nikiyi@Z.
qA av nkiytH aviewyA
yi qlA DnikM nkiytiEnA
aDikmANH. 4DnikH DArALmH, av
tH vzYmilAtANH nkiytH.
Q OIyAke driyANH. av tni
etlAM nki. teR pjIvni
Ev pNmANv nkiytH.
eedvAly nzIkrNM
(mA. 24+1-14; meA. 13+1-13)
5

zixYAri cil eedvAlyei


ccec@kyAyi. av pRu,
etA mEnAhrmAy eedvAlymANH.
nl kl@k ekAuAiytH. v}ipA
wAyi eedvinic sADn EnA
k!
6
qA Ey pRu,niLiview
kAetlAM nzismyM vM. Q
ekiwieR oAErA kl@M nileRiy
ewM. o kl@M meAi mkLiliri
il!
7
cil zixYAEyviEnAw EcAdic@,
ErA, etlAM q sMBviM? et
lAM sMBviemtieR sUcneyA
NH?
8
Ey pRu, sUicirik! kbLi
iewAtirik! qeR Epri plM
vM. av pREAM, {AnA i
sHt qM zriyAy smymAyiri!
qM. qA aver agmitH.
9
yeiyM sAmdAyik lhLkeL
iyM EkEA BytH. aetlAM
dYM sMBviNM. pE avsAnM w
vrikyil.
10
piIwH Ey avErAwu pRu,
rAjYM rAjYEAwM jnt jntEyAwM
epAM. 11vliy kL@M ErAgL@M
pl cI sMBvL@M plyiwLilum
AM. cilyiwLi kw AmmB
vewM. BIkrmAy sMBvL@AM. L@
k mRiyinkA sVi
niM atH-t sMBviM.
12
etlAM sMBviM mH av ni
eL bicH pviM. avnieL
eydiyi viDicH twvRkLilAi
pIFnELliM. rAjAAM BrNA
DipAM mi ni niEi
vM. nieLeR zixYArAytinAlANH
av niELAwi ec@tH. 13qA
qei sMgiA ni av

srmAyiriM atH. 14ni pREyti


en ecAli EvvlAtieEw. 15niL@ew
o zuviM twyAM, mRupwi pRyAM
k}iyAviDM kArY pRyA {A
ni jH{AnM tM. 16niL@ew mAtA
pitAL@M sEhAdrAM buL@M su
XL@M nietier tiriyM. av
niLi ciler ekAl@M. 17qeR zixY
ArAytinA qlAvM nieLevRuM.
18
qA ArNeLAM ni
tEml i il . 19tienl A miwyi ni
zmAy vizVAsMekAH sVr
EnwM.
eyzElmieR nzIkrNM
(mA. 24+15-21; meA. 13+14-19)
20

eyzElmi @M eesnYM nir


ni kAM. aEA eyzElM
nziiewA smymAey ni
aRiyM. 21 smyM, eydYyiel jn
mlkLiniH RioAwNM. eyz
Elmiluv EvgM aviwM vi@EpAkNM.
ni ngrinwAeNi akE
H oAwtH ! 22eedvM aveR jntey
ziismyei vAck pl
M q}utiyi@H. etlAM sMBviA
EpA smyeiyANH {A ni
ELAw pRytH. 23aEA gBiNik
M ekAc@ ikL@vmAy OIk
dritM. qeEA? Q miyiEl dri
tL@ew kAlmAvtH. eedvM Q
jntEyAw EkApiM. 24Q L@kLi
ni ciler pALAekAl@M. m@v
twvukArAeH qlA nAwkLiElM
ayyHewM. tL@ew kAlM k}iyM
ver jAtikLi pri eyzElM ngri
ey kAI}ilAi cvui emtiyHM.
BytH
(mA. 24+29-31; meA. 13+24-27)
25

sUrYcniwyi atHt sMBviM. miyiel mxYH


iy aBvmAM. sm L
kimRiyM. qekAAeNH jn
arM. 26av ByM. ElAkien
sMBviemH av vYAlewM. kA
zH qlAiM mAM vM. 27aEA m
xYpu qlA kEAewyM vliy mh
tVEAewyM EmGi kyRivt
v kAM. 28etAe sMBviA wu
EA BytH. mkLiEl EnAi hA
dik. vYAlewtH. sEAxik,
qeA eedvM nieL sVtrA
smyM awiri!
qeR vAk nitYmANH
(mA. 24+32-35; meA. 13+28-31)
29

anrM Ey Q kT pRu, mr
eL EnAk. aimrM te dAhrNM.
30
a tLiEA EvnAlM vrvA
yi q niLRiyM. 31aEpAel {A
niELAw pR kArY sMBvi
kAEA eedvrAjYM vrvAyi q
M ni mnilA.

1011
32

{A niELAwstYM pRye. Q
tlmRyew kAlyLvi te etlAM
sMBviM. 33ElAkM m}uv, miyM kA
zvuM nziiewM, pE qeR vA
k oriluM nziil.
qEA}uM tARAyirik
sUicirik, niL@ew kAlM sA
hsikmAy jIvitiM mdYAsiM
puRem lQkikmAy suKAyi l
c@kLytH. aenyAyA zriyAy
ciivA niAvil.aEA a
YMvEA ni srAkAet pi
wiewM. 35miyiel qlA mxYM
epe kNiEpAel a vM. 36vrA
niri qlA anixHwsMBvL@M sur
itmAyi trNM ecA Evu k
inAyi qEA}uM AikyM, jA#
t pulkyM ec@k. mxYpu
mi niA Ev ziAyi A
ik.
37
pk m}uv Ey eedvAlyilu
ver pWiikyAyi. rAiyi
av ngri puREEpAyi olI
vumlyi ti. 38oAErA BAtiluM
Eyvien viA qlAvM Enre
q}uEH eedvAlyieli.
34

eydEntAH Ey vien ekAlN


M
(mA. 26+1-5, 14-16; meA. 14+1-2, 10-11;
EyAh. 11+45-53)

22

eydew epsh q Ep
puLiil A aieR ep
A tAw. 2 mhApuErAhitAM
zAOimAM Eyvien ekAlA v}i
k ElAcikyAyi. pE av
jneL By.
ydA Eyvientier FA
ElAcn nw
3
EyvieR pu zixYAri y
dAQsHAErYAH qeAvAyi
. sAA avni EvzicH aven
eAH et@ecic@. 4 ydA mhApuErA
hitAeryM eedvAlyi kAv
ni pwyALikeLyM kH Eyvien
avH oieAwutieni sMsA
ric@. 5 puErAhit ti sxHwrAyi.
Eyvien oieAwtinH av yd
yHH pNM vAgHdAnM ecyHt. 6 ydA s
tic@. av atitrM pAi.
Eyvi@M jnM lAsmyM
ydA EnAiyi.
epshA BNi tAeRwH
(mA. 26+17-25; meA. 14+12-21; EyAh. 13+21-30)

lUeAsH 21:32-22:25

Ey avErAw pRu, 10ik,


eyzElM ngriEl ecl@EA o
wMevvumAyi ni orAeL ni
kAM. aven piwk. av o
vIiElkyRuM. avEnAewAM EpAvuk.
11
vI@wmEyAwH, tniM teR zixYA
M epshABNM BiA lM
qview q kANic@tvA v
zYew q pRyk. 12ayA mk
Lilenilyi oiyi@ o vliy
mRi kANic@ tM. aview BNemA
k.
13
peAsuM EyAhAM puRe@. Ey
pR EpAeleylAM nw. av
epshA BNM oi.
kAvieR aA}M
(mA. 26+26-30; meA. 14+22-26; 1ekAri.11+23-25)
14

epshABNM k}iA smymA


yi. EyvuM aeAsHtlAM EmzyH
@M rikyAyi. 15Ey avErA
w pRu, mriM mH niELAewAH
Q epshABNM k}iNemH {A
vLer #hici. 16eedvrAjYi
pUiyAM ver meA epshA
BNM {A k}iil.
17
anrM Ey o EkA vIew
. av ati eedvEAw ni
pRu. aEA av pRu, Q
EkAeywH viewy ql A vM
tiniM pp@k. 18eedvrAjYM vM
ver {Anini vIu wiil.
19
piIwH Ey aM qw. av
ainH eedvEAwH nipRH atH
vItic@. av atH qlA aeAsHtl
AM nki. Ey pRu, qeR
zrIrmAy Q aM {A ni t
. qeR oAyHAyi niLi ec@
k. 20*aEpAel te, aA}i
EzxM Ey vIuEkA kielw
pRu, Q vIH eedvM aveR
L@kL@mAyi nwiy putiyniyme
kANi. aeteR ri (mrNM)
wu. {AnArM ni Evi
cI.
Eyvientier r?H
Ey pRu, niLielAv eev
kAet qnietiertiriyM.aveR eek
qeR eekEyAewAM Q EmzEmluH.
22
mxYpu eedvieR ptiy
sricH vi. mxYpuen ekA
lA ekAwv dritM.
23
aEA aeAsHtlA prsHprM
EcAdic@,nLilArANH EyviEnAw
ec@k?
21

puLiilA aieR divsM q


i. aANH eyd epshAwi
en yAgmicitH. 8 Ey peAsi
EnAwM EyAhAEnAwM pRu, EpAyi
nm k}iA epshABNemA
k.
9
av EyviEnAw EcAdic@, qview
yANH { oEtH?

dAsenEAelyAvuk
piIwH, tLilArA vliyven
tienecAli aeAsHtlA tmAyi.
25
qA Ey avErAw pRu, ElAk
iel rAjAA avew jkeL Bri
24

20 cil #I ptikLi 19-AM vAkYM


avsAnBAgvuM 20-AM vAkYvuM kAil.

lUeAsH 22:26-54

1012

. mxYEm aDikArmv jn
eLeAH teL vliy jnEsvk
q viLii, 26pE ni a
enyAvtH. vuM vliyv vuM
ecRiyvenEAelyAkNM. nAyk dA
senEAelyAkNM. 27rA wt
DAni. EmzyH milirivEnA,
viLuvEnA? ni kM EmzyH
milirivnA mKenH. q
A, {A niL@ew wyi dAsen
EAelyANH.
28
ni qEAewA pl kxHwAw
kLiluM Ayi. 29qeR pitAvH
qnieArAjYM tiuH. qEAewAH
BriA aDikArM {A niM
nM. 30qeR rAjYH ni qEA
ewAH tikyM wikyM ec@M.
siMhAsniliH ni yi AEy
liel pu EgAAeryM viDiM.
vizVAsM nxw
H ewt!H
(mA. 26+31-35; meA. 14+27-31; EyAh. 13+36-38)

agmic@. av ewew aview EpA


kARuAyi. Ey avieweyiy
EA zixYAErAw pRu, ElABn
i akewAtiriA Ai.
41
anrM Ey avri niH a
vArEyALM ak. av mui A
ic@, 42pitAEv nin hitemi
kxHwtyew Q pAnpAM qi nie
wENEm. pE qeR xHwml, nieR
xHwM nwAk. 43aEA sVi
nieA dt tYeu. Eyvi
zi nvA ayyHetANH
dt.44*AnAEvLyi av Evdn
ekAupuLu. aveR mKniM
rik EpAel viykN
vI. 45Aic@k}iH av zixY
zAew awE ec. av Ru
kyAyi. (avew d+KM aver I
NitrAi.) 46Ey avErAw pRu,
qAni RutH? q}uEH
ElABnientiery ziyHAyi A
ik.

31

o kxk EgAtH pAieAw


EAel nieL prIiA sAA
avAdM vAi}iu. ziEmA, zi
EmA (peAsH), 32nieR vizVAsM yi
AtiriA {A AiciuH. nI
qiEl mwivEA nieR s
EhAdrA DIrArAyiriA aver
shAyik.
33
pE peAsH EyviEnAw pR
u, kAEv, aEyAewAM twvR
yi vsiA {A tARANH. aEyA
ewAM mriAEpAluM {AenAmANH.
34
qA Ey pRu, peAEs,
nAeLrAviel EkA}iM mH nI m
tvN qe tiRyM.
}Ayi tARAvuk
piIwH Ey aeAsHtlAErAw p
Ru,{A nieL jnELAw sMgi
Anyc@. pNEmA siEyA ecEA
wAetyANyctH. qiluM nie
ieReyiluM RvuAEyA? aeA
sHtlA pRu, l.
36
Ey avErAw pRu, qA
EA pNEmA siEyA v aetw
e. nieA vALieli vOM
viH aetA vAe. 37tiev}uH pR
y+
avenA kvALiyAeNH av pR
u.
eyzAvH 53+12
35

tiev}uH nwANM. qeiyA


eN}utiyiritH, EA} sMBvi
. 38zixYA pRu, EnA, kA
Ev tA ru vAL@k. Ey avErAw
pRu, reM mtiyAM.
Ey aeAst
H lAErAwH
AiA pRy
(mA. 26+36-46; meA. 14+32-42)

Ey bnnA
(mA. 26+47-56; meA. 14+43-50; EyAh. 18+3-11)
47

Ey sMsAric@ekAiriEv o
sMGM L@keLi. aeAsHtlAri
elAvnAyi aver nyicitH.
av ydyAyi. av Eyvien
MbiA aw.
48
pE Ey avEnAw pRu, yd
Ey, nI sQXdieR MbnMekAH m
xYpuen zuH oieAwk
yAENA? 49EyvieR zixYA sMBvi
A EpA kuekAH uM ni
Ayi. zixYA EyviEnAw
EcAdic@, kAEv, {L@ew vAL@k
pEyAgie? 50o zixY vAL@pEyA
gikyM ecyH. mhApuErAhiteR
dAseR vl ecvi ayA aRuk
Lu.
51
Ey pRu, niH! tinRM
Ev. Ey dAseR ecviyi sHp
zicH aven suKewi.
52
Eyvien biA v sMG
i mhApuErAhitM EdvAlykAv
AM jnieR mAM Ayi.
Ey avErAw pRu, nieLinA
NH vAL@MvwiymAyi viritH? {A
enA vALiey ni k
EA? 53{AenM eedvAlyi ni
iwyiluAyiEl A . pieA
NviewevcH qe biA ni
miAtH? pE EA niL@ew
smymAyi. akArieR DiptYM.
peAsH Eyvien tiRy
(mA. 26+57-58, 69-75; meA. 14+53-54, 66-72;
EyAh. 18+12-18, 25-27)
54

av Eyvien bicH dEr ekA


uEpAyi. aven av mhApuErAhit
eR vIielic@. peAsH aver pi

39-40

Ey eyzElM ngrMviH olIvu


mlyiEl EpAyi. zixYA aven

vAkYM 43-44 cil #I eekey}u pti


kLi 43, 44 vAkY ErKwiyiil.

1013
wi. pE av EyvieR
awE ecil. 55pALA mH
nwAyi tI i mAyi a kAu
ekAi. peAsuM avErAewAmi
. 56peAsH aviewyiritH tI
yew evLici odAsi ku. av
peAsieR mKEH sUic @
EnAi. qiv pRu, yA av
EnAewAmvnANH.
57
qA peAsH aniExDic @ ,
OIEy, qniven aRiuwA.
58
alEnrM wi}iH meArA wi
peAsien ku. ayA pRu, nI
avri ovnANH.
qA peAsH pRu, mxYA, {A
nvri orALl.
59
o mNiRi EzxM EveReyArA
pRu, stYi! yAL@M avri
Ayi. av glIlAArnANH a
yA tRic@ pRu.
60
qA peAsHpRu,mxYA, q
A ni pRyeteni mni
lAvuil.
epeH, peAsH pRu ekAi
riEv, EkA}iki. 61kAvH tiriH
peAsieR kkLiElH EnAi. a
v mupRtH peAsH oAic@+
rAviel EkA}iti mH nIey
e mvM tiRyM.
62
peAsH puRE EpAyi mnM
enAkru.
Eyvien prihsi
(mA. 26+67-68; meA. 14+65)
63-64

cil EyzvinH kAvli. av


Eyvien en prihsic@. av
aveR kkeki. qiH aven
awic@. av pRu, nie tliytArA
eN vci! 65av Eyvien
opAwH dxic@ pRu.

eydmANimAew mi
(mA. 26+59-66; meA. 14+55-64;
EyAh. 18+19-24)
66

aw BAti jnieR m
AM mhApuErAhitAM zAOimAM
omic@ v. av Eyvien tnYA
yADipsMGiEl ekAuEpAyi.
67
av pRu, nI isHvAeNi
{ELAw pRyk. Ey avErAw pR
u, {A isHvAeNH {A ni
ELAw pRA ni vizVsiil.
68
{A EcAdicA ni mRupwi pRy
kymil. 69qA EA mt mxY
pu eedvieR siMhAsnieR
vlvzH riM.
70
averlAvM pRu, aEA nI
eedvpunAENA? Ey avErAw pR
u, aet, {AnA qH ni
pRytH zriyANH.
71
av pRu, ni nmei mu
sAYM? av te a pRy
n Eku.

lUeAsH 22:55-23:14
pIlAeAsH Eyvien
EcAdYM ec@
(mA. 27+1-2, 11-14; meA. 15+1-5;
EyAh. 18+28-38)

23

anrM sMGM m}uvM q}u


EH Eyvien pIlAeAsieR
awE ekAuEpAyi. 2av Ey
vientier AErApNM nwA wi.
av pIlAeAsiEnAw pRu, n
ew jneL v}i eti sMg
nw ven { piwic@ ekAu
viri. eeks krM ekAw
etH v hVAnMec@. tA i
sH ev rAjAvAeNv avkAz
ew.
3
pIlAeAsH EyviEnAw EcAdic@,
nI eydAew rAjAvAENA?
Ey pRu, aet, a zriyANH.
4
pIlAeAsH mhApuErAhitErAwM jn
ELAwmAyi pRu, vni {AenA
vuM kAil.
5
av vIuM vIuM pRu, pE
Ey jnL@ew wyi }M i
eA. eydYyieluM av pWi
i.
glIlyilArMBic
av
EA viewyemiyiri!
pIlAeAsH Eyvien ehErAdA
vieR awEH ayy
H
6
EkEA pIlAeAsH, Ey
glIlArnAENA qEnVxic@. 7 Ey
ehErAdAvieR aDikArpriDiyi ep
vnAeNH pIlAeAsH aRiu.
smyM ehErAdAvH eyzElmi Ayi
tinA pIlAeAsH Eyvien a
veR awyc @ . 8 Eyvien k
EA ehErAdAvH sEAxic@. ehErA
dAvH Eyvieni Eki. atinA
vLerAlmAyi aven kANA aEhM
#hici. ortH-tM kANAnEhi
nA#hmAyi. Ey a ec@em
yA tIic@. 9ehErAdAvH Eyvi
EnAw opAwH EcAdY EcAdic @ ,
qA Ey o mRupwiyM pRil.
10
mhApuErAhitM zAOimAM aview
yAyi. av Eyvientier pl
M EAziAyi. 11ehErAdA
vuM BwAM EyviEnAw avjH{EyAew
epmARi. aven prihsic@ rAjAvi
ER EpAlu vOLNiyicH kLi
yAi. ehErAdAvH Eyvien pIlAeA
sieR awEH mwiyyc@. 12mH
pIlAeAsuM ehErAdAvuM zuLAyi
. qA divsM av sHEnhi
trAyi.
Ey mriNM
(mA. 27+15-26; meA. 15+6-15; EyAh. 18+39-16)
13

pIlAeAsH mhApuErAhitErAwM
eydEntAELAwemAM qlA jneL
yM viLic@i. 14pIlAeAsH avErAw
pRu,ni Q mxYen qeRyw
ekAuv. av jniwyi
}mAev ni pRy.

lUeAsH 23:15-47

1014

niL@eweylAM mievcH {A Q
mxYen vicArNecyH. qiuM a
yA oetuM ecyHttAyi kAil.
ni pRy o etuM ayA ecyHti
il. 15ehErAdAvuM vni emAM
kil, atinAlv Eyvien EAH
tiricyc@. EnA, vDzi nkA
piy emAM av ecyH t iil .
16
atinA tAM hr nki
{Anven viyyHM.
17 18
* pE jn viLic@ki, av
en ekAl@k, bRbAsien {Ayi
evRuetviwk. 19(ngri klApM nw
iytinH twvRyi k}iy bRbAsH
o ekAlyALiewyANH.)
20
Eyvien evRuet viwA pIlA
eAsH #hic@. atyA vIuM av
ErAw KYApic@.
21
pE jn pieyM viLic @
ki, aven ekAl@k, aven Uzi
k!
22
mAM tvNyM pIlAeAsH jn
ELAw pRu,qinH? av q etA
NH ecyHttH? av etukArnl. aven
ekAl@tinH {A o kArNvuM kA
il. aekAH alM hriicH {An
ven viyyHM.
23
pE jn pieyM viLic@ki.
Eyvien Uzic@ekAlNemv
vzYeu. avew EAzM zmAyi.
24
av vzYewMkArM ecA pI
lAeAsH tImAnic@. 25bRbAsien
EmAciiAM av vzYeu. bR
bAsH klApM nwiytinH twvRyilA
yi. pIlAeAsH bRbAsien EmA
ciic@. pIlAeAsH Eyvien ekA
lA jn viuekAw. av
EvM atAyi.
Ey rizi ekAle
w
(mA. 27+32-44; meA. 15+21-32; EyAh. 19+17-27)
26

BwA Eyvien ekAlA derekA


uEpAyi. smyM vyliniM zi
EmA qeArA ngriEl vrikyA
yi. ERnyi niANyA vtH.
EyvieR riM mH av piA
el nwA BwA ziEmAen nibi
c@.
27
aEnkMEp Eyvien agmic@.
cil OIk swM ekAH kryA
yi. av avEvi d+KEAew
vilpic@. 28pE EytiriH avErA
wpRu,eyzElM puimAEr, qe
ecAlikrytH. ni EviyM ni
L@ew ikEviyM kry! 29v
YkM pripAliA ikLilA
vM BAgYM qH L@k pRy
smyMvM. 30aEA L@k pvt
ELAwH {L@ewEm v ptik q
pRyM.* mlkELAwH {eLmwk, qM
vAkYM 17 cil #I ptikLi lUeAsH
17AM vAkYi iEc+ qlA eps
hAtinALiM pIlAeAsH o twvukAren
viyyHM.

pRyM. 31jIvitM sugmmAy EA,


en pRyEA kxHwkAlH aver
pRyM?
32
EyviEnAewAM ru vALikeL
wi ekAlA ekAuEpAyi. 33tl
EyAwiwM qEp o lEAN
ver ekAuEpAytH. aviewevcH BwA
Eyvien riziEcH Niywic@.
av vALikeL EyvieR vz
LiluM Uzic@. orA vlvzM, m
eyA wvzM.
34
Ey pRu, pitAEv qe vDi
vErAw miENEm. qeA
v ec@eteH v aRiy
il.
EyvieR vO vItM vyHA
av nRuiu. 35jn a EnAini
. eydmANik Eyvien prih
sic@, av eedvA tirew
e isHvAeNi sVyM repw
e. av muver ric@. EA
av avene rie?
36
BwAEpAluM aven prihsic@ ci
ric@. av awvH Eyvi puLi
vIuekAw. 37BwA pRu,
nI eydrAjAevi sVyM riH.
38
(tH eydew rAjAvANH qH ri
zi mkLi q}utiyiuAyi.)
39
avEnAewAM Uzie vALi
kLielAv Eyvien niic@ pR
u, nI isHvEl? qi sVyM
riH! qiH {eLyM riH!
40
qA mE vALi ayAeL zkAri
c@. av pRu, nI eedve By
NM. neLlAM wmriM.41{AM nIyM
vALikLANH. n etu ecyHtvrAy
tinA ekAlewNM. qA Q m
xY (Ey) o etuM ecyHtiil. 42q
iH ayA EyviEnAw pRu, Ey
Ev nieR rAjYvA}Hc wuEA
qeyM oAk!
43
Ey avEnAw pRu, H nI
qEAewAH prdIsyiliriM! q
{A niEAw stYMpRy.
Ey mri
(mA. 27+45-56; meA. 15+33-41;
EyAh. 19+28-30)
44

EnrM cyAeyiluM ctiriH m


mNiver EdzmAek vYApici
. 45sUrYen kANA sADicEtyil.
eedvAlyiel tirIl nwEv rAyi
kIRi.46Ey ci nilviLic@. pitA
Ev, qeR Avien {A nini
.*yM pRH Ey aYzVA
sM vlic@.
47
ztADip etlAM kAAyi
. ayA eedve sHtic@ pRu,
Q mxY nlvnAeNH qniRiyA
mAyi.
pvt
ELAwH ... q pRyM rNi EhAz.
10+8.
pitAEv, qeR ... nini rNi
sI. 31+5.

1015
48

etlAM kANA aEnkMEp ngr


iniM v. Q rMgM kv d+Ki
c@mwi. 49EyvieR aw qlA su
XL@M Eyvien glIlyiniM
piw tAM OIkL@M aviewy
Ayi. av riziniH vLer
akH qlAM kuni.
arimtYyiel EyAEsPH
(mA. 27+57-61; meA. 15+42-47;
EyAh. 19+38-42)
50-51

arimtY q eydpNiel
EyAEsPH qeArA aviewyAyi
. ayAnlvM DixHwmAyi.
eedvrAjYieR vrvH ayA tIi
ci. EyAEsPH o eydsmitiyi
el aMgvumAyi. mH eydEntA
Eyvien ekAlA tImAnictiEnAwH
ayAEyAjiciil. 52EyAEsPH pIlA
eAsien smIpicH EyvieR m]tz
rIrM EcAdic@. pIlAeAsH atinvdi
c@.53EyAEsPH EyvieR m]tzrIrM ri
ziniiRi Niyi epAtiu. q
itH o pARyi }ic@Aiy klR
yi awMecyH. zvlR mpA
M pEyAgiciil. 54atH odivs
mAyi. sUrYnsHtmiEA zbH
rMBiM. 55EyviEnAewAM glIl
yi niv OIk EyAEsPien
piw. av klRyM ati Ey
vieR zrIrM evclvuM ku. 56an
rM EyvieR zrIri pUzA
sugvYL@M ElpnL@M oAn
vEpAyi. EmAezyew klnysricH
zb divsM av vimic@.
Ey yie}uE
(mA. 28+1-10; meA. 16+1-8; EyAh. 20+1-10)

24

}Hcyiel dYedivsM ati


rAviel OIk Eyvien a
wM ecyHt klRyiEl v. sug
Elpn av tARAieAuvi
. 2 klRyew vAti o vliy kl@
ekAH awci. qA klH klR
yi niH i mAiyiritAyi av
ku. 3 av akE kw. kAvA
y EyvieR zrIrM aview kil.
4
OIk mnilAyil. av
visHmyic@ niEv tiLu vO
L@w ru puxA aviewv.
5
sHIk By tlnic@. rH pu
xA avErAwpRu, nieLinH
jIviciri orAeL view tiry?
tH mricvew lmANH. 6Ey view
l. av yie}uEu. av glI
lyivcH pRtH niELAiEl?
7
mxYpu dxHwAew eekyi li
ewemM av aven o rizi
ekAl@emM av mAM divsM yi
e}uEemM Ey pRi.
8
aEA OIk EyvieR vA
k oA.
9
av zvlR viH ptienAH aeA
sHtlAewyM mH zixYAewyM aw

lUeAsH 23:48-24:25

E EpAyi. klRyi sMBvicetlAM


avErAw pRu. 10 OIkLi mgHdl
mRiy, EyAhA, yAEAbieR ayA
y mRiy qivM mu cil sHIkL@M
Ayi. av aeAsHtlAErAwH q
lAMpRu. 11pE av OIkL@ew
vAk vizVsicil. kArNM avew
vAk aeAsHtlAH asMb
mAyiEtAi. 12qAlitH stYmAENA
qRiyvA peAsH klRyiElHoAwi.
av klRyHkH qi EnAieyi
luM EyvieR EdhM epAtii
vOemA}iekmeAM kil . Ey
EpAyi k}iu. etlAEmAH atH-t
eH peAsH oyHH akElEpAyi.

qvusiEl v}iyi
(meA. 16+12-13)
13

aEt divsMte EyvieR ru


zixYA qvusH q #AmiEl
EpAkyAyi. eyzElminiM
}unA}ik akelyANH #AmM. 14
AykArYeLi av aEnYAnYM sM
sAri kyAyi. 15ArY av
cc ecEv, Ey avErAewAemi
nw. 16(qA ruEpM aven
tiricRiyA k}iyAviDM mRyHei
. 17aEA Ey pRu, q
kArYLANH ni ccec@tH?
vM d+KBAvEAew ni. 18ek
eyAAvH q EprAy ov mRupwi
pRu, Q divsLi eyzElmi
nw kArYLRiyA k vYi nI
yiriNM.
19
Ey avErAw EcAdic@, qien
iyANH ni pRytH?
av avEnAw pRu, neseRi
elEyvieniyANH.eedvieRyM
qlA L@kL@ewyM kiel vAck.
qlA mxYM avenA mhAnAy
vAcknAyi. aveR vAiluM v]
iyiluM ziyAyi. 20qA
{L@ew EntAL@M mhApuErAhitM
aven vDziyH viDic@. av a
ven Uzic@. 21yi AEylien sVt
mAtH avnAeNH { tIi
ci. mAvuml, av mriciH H
mAMdivsmANH. 22qA H {L@
ew cil OIk atYtH-tkrmAy cil
kArY pRu. H atirAviel
OIk Eyvien awiyi klR
yiec.23qA aveR zrIrM av
rview kil. av mwiv. tH
rH dtAew dznmAey pR
u. Ey jIviciri qH dtA
avErAwpRuvE! 24atinA {
Li cil klRyiEpAyi EnAi. qlAM
OIk pR EpAel teyAyi
. {LilAM avM Eyvien
kil.
25
aEA Ey ru EpErAwM pRu,
ni vIfHFikL@M pe mAM stYM
aRiyvmANH. vAck pR

lUeAsH 24:26-53

1016

m}uv ni vizVsiNmAyi.
26
isH etlAM shicH teR mhtV
i EvziemH vAck pRi
. 27tiev}ukLi avenRicH
q}utiyiu m}uv Ey av
vizdIkric@ ekAw. EmAezyini
wi qlAvAckM eA_ q
lA tiev}ukL@M av vizdIkric@
ekAw.
28
av qvUsinwei. Ey yA
wtAyi BAvic@. 29qAlv av
ni sM eclui. av yAcic@,
{ELAewAM tU. EAe En
rM eevkiyiri. pk mivARuM k}i
u. av avErAewAM pAA ec
.
30
Ey avErAewAM BNini
. av tAM aemwH eedvi
ni pRu. avn vIticH av
nki.31 smyM Eyvien tiricRi
yA aver avdic@. avnArAeN
v aRiEA Ey atYnAyi.
32
vM prsHprM pRu, Ey v}i
yievcH nEAw sMsAricEA n
ew Xdyi tI qriyEpAel EtA
i. tiev}ukL@ew aM av
vizdIkricEA}uM mnH jVlici.
33
vM q}uEH w eyzElmiEl
EpAyi. aview EyvieR zixYA
ptienAEpM omic@ wiyiri
tv ku. ptienAH aeAsHtlAM
muvM 34pRu, kAvH yTA
i yie}uEiri. av zi
EmAnH tYeu.
35
v}iyievc@AyetlAM avriv
M vizdIkric @ . aM vItic E A
t Eyvien tiricRitH qen
eyM av pRu.

o zrIrmeH ni kANAM; o
EtiM aeneyAM Akyil.
40
pRtiEzxM, Ey teR
eekkLiluM pAdLilum dVAr a
ver kANic@. 41av atH-tewkyM
Ey jIviciriti hAdikyM
ecyH. t kAetAM avH
vizVsiAnAyil. Ey EcAdic@, ni
L@ew p qeiluM BNmEA?
42
av pAkMecyHt okxNM mI a
vekAw. 43zixYA EnAi niE
Ey mIti. 44Ey avErAw pRu,
{A niELAewAM AyiEA
qeRicH EmAezyew nYAymAN
iluM vAckew pusHtkiluM s
InLiluM q}utiyiu qlA kA
rYL@M sMBviemH {A pRi
.
45
anrM Ey qlA tiev}ukL@M
zixYA vizdIkric@ ekAw. t
ei q}utiyiritH mnilAA
avnver shAyic@. 46Ey avErAw
pRu, isH ekAlewkyM mAM
divsM yie}uEkyM ec@em
H q}uteiuH. 47-48 ArY sMB
vitH ni ku. niLti sA
iyANH. ni EpAyi jnELAwH av
ew pAp epARuewvA k}iy
emH sMgiNM. av mAnsAre
wNemM pApEvi pzHcA
piNemM avErAw sMgik.
avren ecyHtA eedvM avErAw
miM. qeR nAmi niLitH ey
zElmi wi sMgiNM. Q suvi
EzxM ElAkemAwmvri qi
NM. 49i, qeR pitAvH niH
cil vAgHdAntiuH, {AntH ni
yyH M. qA niH sV
iniM zi lBiMver ni
eyzElmi tAmsik.

Ey zixYA tYew
Ey sViEl mwu

(mA. 28+16-20; meA. 16+14-18;


EyAh. 20+19-23; a. v. 1+6-8)
36

vM ArY pRyEv Ey
aviwyi tYeu. avErAw p
Ru, ni smADAnM. 37o Et
e kAEpAel av e{ukyM
ByckitrAvukyM ecyH. 38qA Ey
pRu, nieLinH asVrA
? ni kAtien sMzyitH
qekAH? 39qeR eekkLiElM pAd
LiElM EnA. zriM {AnANH!
qe etAuEnA. qni jIvi

(meA. 16+19-20; a. v. 1+9-11)


50

Ey teR zixYAer eyzElmi


niM ebTAnYver nyic@. av eek
kL@yi teRzixYAera#hic@.
51
Ey avera#hiEv av av
ri niH EvepweH sViEl
H qweu. 52zixYA aven avi
ew nmsHkriciH vic hHLAdEA
ew eyzElmiElH mwiEAyi. 53tL@
ew m}uv smyvuM eedve vA}Hi
eAH av eedvAlyi tAmsic@.

1017

EyAhA
q}utiy suviEzxM
Eyvieni EyAhA
is
H vieR gmnM
ElAkArMBi mH vcnM Ayi
. vcnM eedvEAw ewyAyi.
vcnM eedvmAyi. 2diyi av
eedvEAewAmAyi. 3qlAM avni
lUewyAAetH. avenwAet
s]xHwieetAM Ayiil. 4av
ni jIvAyi. jIv mxY
ew evLicmAyi. 5evLicM i
kAzi.qA H atien prA
jyewiyil.
6
EyAhAen EprAy orA aview
yAyi. eedvM ayctANyAeL.
7
evLicei mxYErAw pRyAnAN
v vtH. EyAhAnilUew qlAvM
evLicei EkkyM vizVsi
kyM ec@M. 8 pE EyAhA evLic
mAyiil. qAlv kAzei
pRyA vvnANH. 9yTAkAzM
ElAkiEl vrikyAyi. evLi
cM jn kAzM pkM.
10
vcnM ElAkiluAyi. avni
lUewyANH ElAkM s]xHwietH. pE
ElAk aven aRiil. 11avERtA
y ElAkiElv v. qA av
eRte A aven aMgIkrici
l. 12pE cil aven aMgIkric@.
av avni vizVsic@. av av
eedvm vA avkAzM n
ki. 13sADArN ik piREAel
yAyiil av piRtH. mAtApitA
L@ew riniEA puxeR #h
iniEA al av AytH. eedv
iniANv piRtH.
14
vcnM mxYAkArMpUH nmiwyi
pA. pitAvieR k punAyv
eR EtjH nAM avni ku. vcnM
pyM stYvuM ekAu niRi.
15
EyAhA isHvieni avErAw
pRu, qniEzxM vv qe
A ExHWnANH. qni mEte
av jIvici q {A pRtH
veniyANH.
16
vcnM pyM stYvuM ekAu niR
i. avni ni nAemlAM vLer
a#h Apic@. 17nYAymANM
EmAezv}iyA nketH. pE p
yM stYvuM
Ey isHvilUewyA
vtH. 18M eedve oriluM kii
l. pE punANH eedvM. av pitA
viEnAwH vuM awvnANH.* eedv
e pu nm kAii@H.

pe ... awvnANH pe pitAviEnA


EwvuM awirivnANH keedvM
qM p pitAviEnAwH vLerywiri
vnANH kpu qM cil #I pti
kLi pRy.

(mA. 3+1-12; meA. 1+2-8;


lUeA. 3+15-17)
19

eyzElmiel eyd tAM pu


ErAhitEryM ElvYEryM, nIyArANH?
q EcAdiA EyAhAeRywE
yc@. 20EyAhA sVtmAyi sMsA
ric@. mRupwi pRyAnv mwicil. EyAh
A vYmAyi pRu, {A isH
vl. a teyANH EyAhA jn
ELAw pRM.
21
aEA eydA EyAhAEnAw
EcAdic@,pie nI rANH? lIyA
EvA? EyAhA mRupwi pRu, {A
lIyAvH al. eyd EcAdic@,nI
vAcknAENA? EyAhA mRupwi
pRu, {A vAckM al.
22
aEA eyd EcAdic@, nIyArA
NH? {ELAwH nieipRy. {eL
aycvErAw pRyAenA mRupwi trik.
niei nIeyANH pRytH? 23EyA
hA avErAwH eyzAvAckeR
vAk pRu+
kAvieR v}i EneryAvi q
mmiyi viLic@pRyveR z
bHdM {A .
eyzAvH 40+3
24

Q eyder ayctH prIzArAyi


. 25av EyAhAEnAw EcAdic@, nI
isHvel nI pRy. lIyAEvA
vAckEnA aelM. piei nI
sHnAnM k}ii?
26
EyAhA mRupwi pRu, {A
jneL evilANH sHnAnewi
ytH . qA niRiyA ov
niiwyiluH. 27qniEzxM v
vnANv. aveR ecieR vi
a}iAEpAluM {A EyAgYnl.
28
EyAAndiyew mRukryilu Eb
TAnYyilANietAe sMBvict.H aview
EyAhA sHnAnewkyAyi.
29
piEH Ey teR awEv
tH EyAhA ku. EyAhA pRu,
tA, eedvieR AwH. ElAki
eR pApM av nI! 30{A ven
iyA pRtH. qni piAel
ov vM. pe av qeA
ExHWnANH. kArNM qnimu te
av Ayi. 31{AEnA aven
aRiil. EyvANH isHevH yi
AEylien aRiyitinH {A ev
i sHnAnM k}iiA viri.
32-33
anrM EyAhA pRu, i
sH rAeNH qnimRiyAmAyii
l. pE L@keL evi sHnAne
wvA eedvM qe ayc@. eedvM
qEAwpRu, AvH tAvH orA

EyAhA 1:34-2:12

1018

L@ewEm ritH nI kAM. avnANH


priAAvi sHnAnewv.
EyAhA pRu, Avu o Avu
EpAel sViniiRii vM,
aveREm riM {A ku. 34a
tinA v eedvpu te q
sAYM pRykyM ecyHt.
EyvieR dYzixYA
piEH teR ru zixYAErAewAH
EyAhA vIuM nikyAyi.
36
Ey nwEpAtH EyAhA
ku. ayA pRu,tA, eedvi
eR AwH!
37
EyAhAeR Q vAk ru
zixYAM Ek@. av Eyvien ag
mic@. 38Ey tiriu EnAiyEA
ru puxA te piw ku.
av EcAdic@, nieA Ev
tH? vM EcAdic@, RbI, ( q
i) aeviewyA tAmsi
tH?
39
EypRu, qeRew v kA
k. atinAlvrivM EyviEnAewA
M EpAyi. Ey tAmsic lM av
ku. divsM av EyviEnAewAM
ti. aEA smyM nAlumNiyA
yi.
40
EyAhA Eyvieni pR
EkANv aven agmict.H avri
orAL@ew EprH aeyAsH qAyi.
aeyAsH ziEmApeAsieR sEhA
drnAyi.41sEhAdrnAy ziEmAen Et
wiiwic@ kAkyANH aeyAsH dYM
ecyHttH. aeyAsH ziEmAEnAw pR
u, { mzIhey kei. (mzI
h qtinH isH qM.) 42qi
H aeyAsH ziEmAen EyvieRyw
EekAuv. Ey ziEmAen EnA
i pRu, nI EyAhAeR punAy
ziEmAnEl? nI EkPA (peAsH q
M) q viLiewM.
43
awdivsM Ey glIlyiEl
EpAkA tImAnic@. Ey PiliEAsi
en keiyi@ pRu,qe ag
mik.44PiliEAsH , aeyAsieR
yM peAsieRyM ngrmAy EbTHs
yidAyiniM vvnANH. 45PiliEA
sH nTnEylien kupRu,EmAezy
ew nYAymANiel}utiyiriEtA
k. vrAniri oveni EmAez
q}utiyi@H. vAckM aveni
q}utiyiri. {Lven kei
yiri. aveR EprANH Ey. EyA
EsPieR pu. nseRiniM
vv.
46
pe nTnEy PiliEAsiEnAw
EcAdic@, nseRH! nseRinie
eiluM n tIiAEmA? PiliEA
sH mRupwi pRu,v kAk.
47
nTnEy teRywE vtH
Ey ku. tA sAA yi
AEy
lY, vni kApwYM l, qH aven
RicH pRu.
35

48

nTnEy EcAdic @ , nI qen


qe aRiyM?
Ey mRupwi pRu, nI aimri
eR viliEAe {A k
u. PiliEAsH qei niEAwH pR
yti mEyAyi atH.
49
aEA nTnEy EyviEnAw pR
u,RbI, aA eedvpu. yi A
EylieR rAjAvA nI.
50
Ey nTnEyliEnAw pRu, a
imrc@vi nie {A ktAyi
pRu. atinA nIeyi vizVsi
. pE nI atiluM mhAy
kAM.
51
Ey w, {A niEAw stYmA
yi pRye. sVM RiriM m
xYpueR aw dtA kyRukyM
RukyM ec@tH ni kAM.

kAnAviel klYANM
ru divs EzxM glIlyiel
kAnAvi oklYANmAyi. Ey
vieR a aviewyAyi. 2Ey
vienyM zixYAeryM vivAhi
Nici. 3 aview vIu tiki
l. vIu tIEA EyvieR
a avEnAw pRu, av vIH
l.
4
Ey mRupwi pRu, iye OI
Ey, {AenecNemH qEAw pR
Eytil. qeRsmyM niymAyiil.
5
EyvieR a dAsAErAw pR
u, Ey pRy EpAel ec@k.
6
aview Ru vliy kBrNikL@A
yi. eyd IkrNi ev
M niRyHtH atilAyi. oAErAi
luM qp mt Ruli ver evM
ekA_mAyi.
7
Ey dAsAErAw pRu, kBr
NikLi evM niRyHk. dAsA v
EALM evM niRc@.
8
anrM Ey dAsAErAwpRu,
Rc @ EkAri yjmAnen l i k.
av ekAuEpAyi ekAw. 9yjmAn
evM cic@ EnAiyEA a vI
Ayi mARiyiri ku. vIH
qviw vevH ayALRiil .
qAl ekAuv dAsARiyAmA
yi. vivAh yjmAn vrenviLic@.
10
ayA vrEnAwpRu, L@k nl
vIH dYM viLuM. piIwH, atiTik
wic@k}iyEA trMtANvIuM vi
LuM. pEnI nl vIu vErM
mAivc@ viLu.
11
EyvieR dYe atH-tv]i
yAyi atH. glIlyiel kAnAvilA
NH Ey Q v]i ecyHttH. aen
Ey teR mhtVM kwiic@. aveR
zixYA avni vizVsic@.
12
anrM Ey kPmiEl EpA
yi. EyvieR ayM sEhAdrAM
zixYAM avEnAewAEpAyi. av
tAM divsM kPmi ti.

1019
Ey eedvAlyi
(mA. 21+12-13; meA. 11+15-17;
lUeA. 19+45-46)
13

atH epshsmyM kARAyEA}A


yi. atinA Ey eyzElmiEl
EpAyi. 14eedvAlyi L@k kALk
eLyM wkeLyM AvukeLyM vi
tH av ku. m@v EmzyHriki
liriM ku. av pNmiwpAwk
nwkyAyi. 15Ey tAM ky
kxN EcH o cAyAi. av
mxYeryM kALkeLyM wkeLyM
eedvAlyiniM puRAi. pNmi
wpAwkAew Emzk mRiciwkyM pNM
citRic@kLykyM ecyHt. 16qiH Ey
aview mAwiRAvukeL vikyAyi
vErAw pRu, etlAM qw
ekAu puREEpAvuk. qeR pitA
vieR Bvne kcvwlmAtH!
17
sMBvicEA tiev}ukLi
el vAk EyvieR zixYA oA
:
nieR lyeRic@ EvzM
qe tikLyM.
sIn 69+9
18

eyd EyviEnAw pRu, {


eL o atH-tv]i awyALmAyi kA
Nik. etlAM ecA nin av
kAzM etLiyik.
19
Ey mRupwipRu, Q eedvAlyM
nziik. m divsii {A
ni vIuM pNiyM.
20
eyd mRupwi pRu, mxY nA
lARuvxM pNieywANi nii
ctH! m divsii nin
vIuM pNiyAem nI vizVsi
EA?
21
(qA Ey Ezic eedvAlyM
sVM zrIrmAyi. 22Ey mrNi
niM yie}uEEzxM zixYA
tiev}uM Ey pR vAkL@M a
sHmric@. atinA zixYA aven
iy tiev}ukLiluM EyvieR
vAkLiluM vizVsic@.)
23
epshA /vEAwbicH Ey
eyzElmilAyi. av ecyHt
atH-tv]ikLA aEnkMEp av
ni vizVsic@. 24qA Ey aver
vizVsicil. qekAeA, av
ew mEnAgtM EyvinRiyAmAyi.
25
m@veri tEAw pRyA av
M vzYmAyiil. orAL@ew mni
elAetH
EyvinRiyAmA
yi.

EyvuM niEAEdemAsuM
niEAEdemAsH qEprAy orAL@A
yi. ayA prIzArielArALAyi
. av o DAn eydEntAvA
yi. 2 o rAi niEAEdemAsH Eyvi
en smIpic@. niEAEdemAsH pRu,
ErA, eedvM ayc o aYApknA
ae {RiyAM. eedvshAy

EyAhA 2:13-3:18

milAet auecyHt atH-tv]ik


M ecAnAvil.
3
Ey mRupwi pRu, {A niEAw
stYmAyi pRyAM, orA vIuM jni
NM. vIuM jniielilv eedv
rAjYM kANAnAkil.
4
niEAEdemAsH pRu, qA v]
nAy orAH qen vIuM jniAnA
M? orA vIuM ayew zrIri
i EvziAnAvil! atinAlAM
rAm jniAmAvil.
5
pE EymRupwi pRu, {A ni
EAwstYmAyi pRyAM. orA evA
luM AvinAluM jniNM. evA
luM AvinAluM jniAvnH eedvrA
jYE Evznmil .6orAL@ew zrIrM
ayAL@ew mxYrAy anmAri
ni jnictANH. pE oveR I
y jIvitmAke AviniM jnic
mANH. 7{A pRtieni visHmyi
E, nI vIuM jniNM. 8kAH ati
EpAEkiwE vI. kAieR
sVrM nI Ek. qA kAH qview
ni vevEA aetEA@ EpA
evEA ninRiyil . Avi
ni jnic v eniyM aEpAel
yANH.
9
niEAEdemAsH EcAdic@, etAe q
en sMBviM?
10
Ey pRu, yi AEyliel vA
NElA nI. pE niniEA}uM oM
mnilAkAetH ? 11{A niEAw
stYmAyi pRy. { aRiyv
eyi { pRy. { kti
eni { pRy. pE {
niELAw pR ni sVIkri
il. 12{A niELAw miyiel kArY
sMsAric@. pE ni qe
vizVsicil. atinA {A sVi
el kArY pRyEA tIcyAyM
ni vizVsiil ! 13sVini
M viRiiy mxYpunl AtAM
sViEl kyRiyiil.
14
mmiyi EmAez se y
i.* mxYpuen sMbic@M a
ente. mxYpuM yewNM.
15
mxYpuni vizVsi qlAv
M nitYjIv lBiEti te.
16
teR kpuen nvA tv
M eedvM ElAke vLeryDikM sHEn
hic@. avni vizVsi ovM
nziAtirivAM av nitYjIv
lBivAM Evi eedvM teRmken
Q ElAkiElyc@. 17eedvM teR
puen ElAkiElyctH ElAke
M viDiAnl. teR punilUew ElA
ke riAEviyANH eedvM av
en ayct.H 18eedvpuni vizVsi
ven viDiil. qA vizVsiA
m m i y i . . . y i eedvieR jnt
sdM znEmH mrikyAyitinA, o
picL s eAi oNi vA
eedvM EmAezEyAw pRu. sien
EnAv rewM. sMKY. 21+4-9vAyik.

EyAhA 3:19-4:16

1020

v viDie@ k}iu. qekA


eA ayA eedvieR kpu
ni vizVsicil. 19ArY ekA
v viDie@+ evLicM ElAkiEl
v k}iu, qAlAL@k Evi
yiil. pkrM avH ANH aBi
kAmYM. qekAeA avew ec
yHtik dxHwt niRtAyi. 20dxHw
tviv kAze evRu
. av evLiciEl vril. q
ekAeA av ecyHt qlAcI
v]iyM evLic etLiyM. 21stYmAy
mAM sVIkricv kAziElvM.
aEA ayAL@ew v]ik eedvi
lUewyA ecyHtetH evLiewM.
EyvuM sn
H Apk EyAhAM
atiEzxM EyvuM zixYAM ey
dYEdzE EpAyi. av aview
zixYAErAewA tAmsicH L@keL
sHnAnewi. 23EyAhAM eqEnA
ni L@keL sHnAnewAyi
. zAElminw lmAyi
eqEnA. aview xHwM EpAel evM
AyiekAANH EyAhA
aview sHnAnM nwiytH. sHnAnew
tinH L@k aEAu EpAyi.
24
(aH EyAhA twvi ei
il.)
25
EyAhAeR cil zixYAM o
eydM ti ovAdmAyi. Ik
rNeiyAyi tM. 26atinA
zixYA EyAhAen smIpic@. av
pRu, RbI, EyAAndiyew mRukr
yi aEyAewAAyi eL oA
iEl ? ayAeLiyAyi aH
sMgicitH. mxY L@keL
sHnAnew. oEeRE aven
smIpimH.
27
EyAhA mRupwi pRu, eedvM
nEt M kiU. 28{A pR
ni EktEl? {A isHvl. av
eR v}ieyAvA eedvM aycv
mAmA {A. 29vDuvrERmAmANH.
vreR shAyiyM suXmAyv vr
eR vrvinH kA ni. ayAL@ew
sVrM EkEA suXH hAdi
. qeR hAdsmyM tA qiyiri
. 30av vLrNM. {A qLiyvnA
kyM EvNM.
22

sVi niM vv
mkLi nivv qlAverA
L@M ExHWnANH. miyiluv miyEw
tANH. av miyiel kArYeLi pR
y. pE sViniM v
v melAverA ExHWnANH. 32tA
kM EkM av pRy. pE
aveR vAk jn sVIriil.
33
aveR vAk sVIkriv
eedvM stYmAeNti mptii
. 34eedvM aven ayc@. eedvM ay
cv eedvieR vAk cri
. eedvM Avien m}uvnAyi av
31

nkiyiri. 35pitAvH puen


sHEnhi. pitAvH punH qlAiM
Emel zi nki. 36puni vizVsi
vnH nitY jIv H. puen asri
AvnH jIvitemAriluM lBiil.
eedvEkApM avniluAM.
Ey o zmrYAriEyAw sMsAri
Ey EyAhAenA wt Eper
sHnAnewkyM zixYArAk
yM ec@eH prIzA aRiu.
2
(pe Ey yTAi eryM
sHnAnewiyiil. avEvi
aveR zixYArAN ecyHttH.) et
i prIzA Ek@evH Ey aRiu.
3
atinA Ey eydYAviH glIlyi
El mwiEAyi. 4 aEA@ v}iEy
EyvinH zmrYrAjYwi EpAEkiyi
.
5
zmrYyi suKA q ngri Ey
v. yAEAbH teR pu EyAEs
Pi nkiy xiyiwinwANH Q
lM. 6yAEAbieR kiN aviewyA
yi. dIGyAyi EyvLer I
NitnAyi. av kiNi kryili
. EnrM cEyAwwi. 7o zmrY
Ari evM EkArA avieweyi.
Ey avELAw pRu, qni wiA
nlM evM t. 8 (EyvieR zixYA
#Ami hArM vAEvyANi
sMBvictH.) 9 zmrYAri mRupwi pRu,
nI qEAw evM EcAdictH qe
atH-tew! nI eydM {A
zmrYAriymANH!(eyd zmrYAew
suXLAyiil.)
10
Ey mRupwi pRu, eedvM qA
ttH qtieni ninRiyil.
dAhjlM EcAdic {AnAerMninRiyi
l. nI aRiiei nI qEAw
EcAdikyM {A nin jIvjlM tri
kyM ec@mAyi.
11
OI pRu,EBA, ayHeview
ni jIvjlM ki@M? kiNRinAeNi
vLer }M H. ayew kilAke
pAvumil. 12nI {L@ew pitAvH yAA
bienA ExHWnAENA? yAEAbA
{H Q kiN nkiytH. av
tiniM sVyM evM wic@. av
eR mL@M aveR m] g L@M ti
niA evM wicitH.
13
Ey mRupwipRu, Q evM wi
veAe vIuM dAhiM. 14qA
{A n evM wivH
oriluM dAhiil. {A n evM
ayALi o nIRvuEpAel o}ukiekA
iriM. {A n evM aven
nitYjIvniEl nyiM.
15
OI EyviEnAw pRu, EBA,
qniAevM tAluM. qni vIuM
dAhmAkAtirie. pie view
evM EkArAM vEr vzYM Ak
yil E l A . 16Ey avELAw pRu,
EpAyi nieR BAvienyM i mw
i v.

1021
17

OI mRupwi pRu, pE qni


BAvil.Ey avELAw pRu,ni
n BAviel pR zriyANH.
18
yTAi ninau BAA
Ayi. qA nieR ew EA
}uv nieR BAAvl. nI qEAw
stYM pRu. 19OI pRu, EBA,
aH o vAcknANH q {A kA
. 20{L@ew pitAA Q pv
ti nmsHkric@v. qA ni
eyd avkAzew eyzElmANH
nmsHriE yTA lemH.
21
Ey pRu, OIEy, qi vizV
si! ni pitAvien nmsHkri
tH eyzElmiElA Q mlyiElA alAtA
smyM v. 22ni zmrYA
mnilAkAtien nmsHkri. {
eyd mnilAtien nmsHk
ri. r eydri niA v
tH. 23yTA nmsHkArik pitAvien
AviluM stYiluM nmsHkri
smyM vM. smymitA qi}iu.
ariluv teR nmsHkArikLA
kAnANH pitAvA#hitH . 24eedvM
AvANH. atinA eedve nmsHk
riv AviluM stYiluM nm
sHkriNM.
25
OIpRu, mzIhA veH q
niRiyAM. (av isH q viLi
ew.) mzIhA vEA av {
elAM vizdmAi tM.
26
aEA EypRu, mxYnA
NH niEAw sMsAritH. {AnANH m
zIhA.
27
smyM EyvieR zixYA ngr
iniM mwieyi. Ey o OI
ymAyi sMsAri kH av atHte@. qA nine EvNM?q
EA nI qANvELAw sMsAri
tH? qEA M EcAdicil.
28
aEA OI teRwM aview
evcH ngriElEpAyi. av L@k
ELAwH enpRu, 29{Aniver ec
yHtetlAM orA qEAwpRu.vH a
ven kAk. avnAyiriAM isH.
30
atinA L@keLlAM ngrMviH Ey
vien kANA EpAyi.
31
OI ngrilAyiriEv zixY
A EyviEnAwEpic@, RbI, qe
iluM k}icAluM.
32
pE EypRu,qniH ni
RiyA hArmH.
33
aEkH zixYA sVyM EcAdic@,
ni eriluM Enre aEhi
BNM ekAwEA?
34
EypRu, eedvM qiEllic
kvY nivhNmANH qeR BNM.
avene lic EjAli tIkyAeN
eR BNM. 35vityHEA ni
pRyM nAlumAsM wi kAiA viL
evwAM. pE {A niELAw pRy
, niL@ew kk Rk. qiH
jneL EnAk. viLevwARAy vy
EpAelyANv. 36ekA@vniEA}uM

EyAhA 4:17-52

li ki. ayA nitYjIvitiEl


viLvuEzKri. atinAliEA
vitc v M ekA@vM oEpAel
hAdiAM. 37n pRyARuElA orA
vityH, EveRArA ekA@ a
sAkmA. 38ni vityHA
ekAAnA {A nieL ayctH. m@
v Evlec@. avewEvlyH
ni tiPlM kiu.
39
ngri niM oEeR zmrYA Ey
vi vizVsic@. Eyvieni
OI pR EkANv vizVsictH.
av avErAw pRu, {Aniver
ecyHtetlAM av qEAw pRu.
40
zmrYA EyvieRywE EpA
yi. tELAewA tAmsiA av Ey
viEnAw aEpic@. atinA av
aview rudivsM ti. 41EyvieR
vAkEkH vLerE avni vizV
sic@.
42
L@k OIEyAw pRu,
dYM nI pRtieR awiAni {
EyvivizVsic@. EA {
sVyM EktieR evLic i
vizVsi. v teyA ElAkr
ken {LRiy.
EdYAgeR puen suKew
(mA. 8+5-13; lUeA. 7+110)
43

ru divs EzxM Ey aviwM


vi@ glIlyiElEpAyi.44(o vAc
kM sVM nAi bmAnM lAeyH
ati mA Ey pRtH.) 45glIl
yieliy EyvienaviwkA sVI
kric@. eyzElmiel epsh /v
i av ecyHt kArY averlAM
ki. avM aviewyAyi.
46
glIlyiel kAnAviEl EyvI
uM EpAyi. aviewyANH Ey ev
e vIAiytH. rAjAvieR DAn
e o EdYAg kPmi tAm
sici. ayAL@ew mknH ErAgM piwiep
i. 47Ey eydYyiniH glIl
yieliyi@eH ayA Ek@. ati
nA ayA kAnAvi EyvieRyw
E EpAyi. kPmi vH teR
pueR ErAgM EBdmAA ayA Ey
viEnAwEpic@. i mriARAyi
. 48Ey ayAELAw pRu, qi
vizVsiM mH niH vIrYv]i
kL@M atH-tv]ikL@M kANNMaEl?
49
rAjAvieR EdYAg pRu,
EBA, qeR ekAc@ mk mriM mH
qeR vIiEl vAluM. 50Ey mRu
pwipRu, EpA. nieR mk jIvi
M. ayA EyvieR vAk vizV
sic @ vIiEl EpAyi. 51vIiEl
EpAM v}i ayAL@ew dAsA vH
sic@ ayAELAw pRu, ayew
mk suKmAyi.
52
ayAEcAdic@, q mNiANH av
eR ErAgYM emce@ wiytH?
dAsA mRupwi pRu, el o
mNiANH pni vitH.

EyAhA 4:53-5:30

1022

53

omNi smyANH nieR mk jI


viM.qH EypRetH ayA oA
. atinA ayAL@M ayAL@ew vI@
kAM Eyvi vizVsic@. 54eydYyi
niMglIlyi qiytiEzxM Ey
vic rAme vIrYv] i
yAyi atH.
Lryi orAeL suKew
Ey piIwH o EtYkeyd /
vinAyi eyzElmiEl EpAyi.
2
aview au m$pL@ oLM
Ayi. eydBAxyi atien
ebeTsHdA q viLici. @vA
tilinrikilAyi Q LM. 3Lryi
el m$pLi DArALM ErAgik kiw
i. avri aM mwM tL
vAtAmAyi.4* 5 aview m
e@vxmAyi ErAgMbADic orAL@A
yi.6ayALview kiwtH Ey k
u. vLerAlmAyi ayA ErAgiyAeN
H Eyvi mnilAyi. Ey ayAELA
wEcAdic@,ninsuKmAkNemEA?
7
ErAgi mRupwipRu,EBA, evM
LkiwuEA qe eviliR
A mil. dYM RA {A mi
ARuH. pE aEAE}M qeA
mE mAeriluM evi Riyi
riM.
8
aEA Ey pRu,q}uE!
nieR kiwyemwH nw EpA.
9
wte ayAL@ew ErAgM EBdmAyi.
ayA teR kiwyemwH nwA
wi. o zb divsmAyi
sMBvictH. 10atinA suKevEnAwH
eyd pRu, zbANH.
kiweyw nYAymANi
vimANH.
11
pE ayA mRupwi pRu, qe
suKewiyv qEAw pRu, ni
eR kiwyemwH nwk qH.
12
eyd ayAELAw EcAdic@, kiw
yemw nwvA rA niEAw
pRtH?
13
qA atH rAeN tiricRiy
vA ayAAyil. aview oEeRE
Ayi. Ey aviwM vi@EpAvukyM
ecyHt.
14
piIwH Ey ayAeL eedvAlyi
vc@ku. Ey ayAELAw pRu, EnA
, niniEA suKmAyi. qA w
t }L@AkAtiriA pAp
ecAtirik.
15
anrM ayA eydewywE
Hmwi. EyvANH teRErAgM EBdmAi
yetH ayA avErAwH pRu.

vAkYM3 cil#I ptikLi, evM L


tinH av kAi. qM Eci@H.
piAle cil ptikLi vAkYM4+
wyHH kAvieR o dt LiEl
iRivrikyM jlM LkyM ecyHt.
dt aen ecyHtk}iEA jlAzy
iEliRE dYe LiEli
RukyM ayAL@ew ErAgeLlAM EBdewk
yM ecyHt qM Eci@H.

16

Ey etlAMecyHttH zbH divs


mAyi. aekAH eyd Eyvi
en pIFiiA wi. 17qA Ey
eydErAw pRu,qeRpitAvH ori
luM v]ik niiyiil. atinA
{AM EjAli ec@.
18
ekAANH eyd eRwi
mAyi Eyvien ekAlA mict.H av
pRu,dYM Ey zbieR nYAy
mANM lMGi. pie pRu, eed
vmANH teR pitAevH. av sVyM
eedvi lYnAkyANH.
EyvinH eedvieR aDikArM
pE Ey mRupwipRu,{A ni
ELAw stYmAyi pRyAM. punH sVyM
oM ecAnAvil . pitAvH ec@
tAyi kAmAEm pu ec.
a ec@ te mkM ec@.
20
pitAvH puen sHEnhikyM tA
ec@etlAM avkANic@ ekAw
kyM ec@. yA suKe@. tien
A vliy v]ik pitAvH pu
kANic@ ekAwM. aEA nieLlAv
M atH-tewM. 21mricver yie}u
ElicH pitAvH av jIv n.
aEtEpAel puM tni Evev
H jIv n. 22pitAvH eryM
viDiil. qA qlA viDiyH
m zi pitAvH pu nkiyiri
23
.
pitAvien driEAel
te puenyM L@k driMviD
mANH eedvM ecyHtiritH. orA
puen driAtiA yTA
i ayA pitAvienyM drii
l. pitAvANH puen ayctH.
24
{A niELAwH stYmAyipRyAM. q
eR vAk EkkyM qe ayc
vni vizVsikyM ec@ H
nitYjIv lBiM. ayA ArnAyi
viDiewil. ayA mrNeviH jIv
ni Evzic@k}iu.25{A niELA
wstYmAyi pRye. o DAn smymi
tAv. atH qi}iiri. pA
pi mricv mxYpueR sVrM
EkM. aveR vAk sVIkricv
nitYjIv EnwkyMec@M. 26jIv pi
tAvi nite vtANH. atinA
pitAvH jIvntiM puen a
vdici@H. 27qlAveryM viDiA
aDikArvuM pitAvHpunH nki. q
ekAH? pu mxYpunANH. 28
tiatH-tewtH. qlA mricvM av
ewzvwIrLiniH aveR zbHdM
Ek smyM puRvM. 29n ec
yHtv yie}uEH nitYjIv EnwM
qA tiecyHtv yie}uEH
nYAyviDiey sVIkriM.
19

eydErAw w sMsAri!
qni sVmAyi oMecA k}i
yil. EkEpAel {A viDi
. atinA qeR nYAyviDi nItipU
vmAyiriM. qekAeA {Aen
30

1023
ee sEAxiiAmiil. p
E qe aycven qni s
xHwnANM.
31
{A qeie L@kELAw
pRytH sADuvl. 32qA qei
avErAw pRy meArAL@H. qei
ayA pRyetAe stYmAeNH q
niRiyAM.
33
ni EyAhAeR awEH
eL ayc@. ayA niELAwH stY
ei pRu,34qei muvErAw
pRyA qniyHeArAL@M Ev. ni
rApitinANH {AnietAe
niELAw pRytH. 35kieAH
kAzM n viL EpAlAyi EyA
hA. ayAL@ew evLic M al E nrM
sVdiA ni sEAxmAyi
. 36qeR sAYM EyAhAenA
mhrmANH. qeR v]ik te
qeR sAYM. etAe sPlmAAnA
pitAeve niEyAgicetkArYM
{A sAYew. 37pE ni
eLAriluM Q sVrM Ekiil. {A
ec@ kArY sAYmANH qni
pitAvieR niEyAgM. aveR
pvuM ni kiil. 38pitAvieR
vcnM niLilil. qekAeA
pitAvH aycvni ni vizVsi
il. 39ni tiev}uk vAyi
. tiev}uk nitYjIv tem
ni k. tiev}ukte
qeiyM pRy. 40qA ni
Eviy jIvnAyi qe smIpiA
ni mwi.
41
mxYew sHti {A kAMi
il. 42pE qni nieL aRiyAM.
eedvsHEnhM niLilil. 43qeR pitA
vieR Epri {A v. {A av
Evi sMsAri. pE nieLe
sVIkriil. qA sVM nAmi
vven ni aMgIkri. 44a
EnYAnYM mhtVM sVIkriA niLA#
hi. pE, keedvi niv
mhtVM ni EtwARil. pie q
en ni vizVsiM? 45pitAvi
mi nieL {A ewem
kEt. EmAezyA niLi mAErA
pik. av nieL riemAN
ElA niL@ew vizVAsM. 46ni EmAez
yi vizVsicievi qeyM
vizVsiciEen. kArNM? EmAez q
ei q}uti. 47pE EmAezyew liKi
t ni vizVsicil. atinA
qeRvAk vizVsiAM ni
Avil.
aAyiri prM EpH
BNM n
(mA. 14+13-21; meA. 6+30-44; lUeA. 9+10-17)

piIwH Ey glIlwlieR (tib


rYAsH kw) aryH EpAyi. 2 aEn
kMEp Eyvien piw. ErAgikeL
suKewieAH av kANic a
tH-t kiANH av aven pi

EyAhA 5:31-6:20

wtH. 3Ey mlEyArE EpAyi. a


v aview zixYAErAwwi. 4 a
tH eydew epshA tinALiEnAww
smymAyi.
5
Ey tlyyi EnAiyEA a
EnkM Ep teRywE vtAyi
ku. Ey PiliEAsiEnAw EcAdic@,
velAvm aM nmeview
niki@M? 6 (av PiliEAsien prI
iAnAyi Q EcAdYMEcAdictH.
tA ecAtH Ey tImAnic@ k}i
i.)
7
PiliEAsH mRupwi pRu, vri
oAErAM alM aemiluM vA
A n qlAvM o mAsM pNiey
wEivM.
8
meA zixY aeyAsM aview
yAyi. ziEmA peAsieR
sEhAdrnAyi ayA. aeyAsH
pRu, 9view o iyew eekyi
bALi ekAu avuM ru ecRiy
mImH. pE yDikM EpH a
tikyil.
10
Ey pRu, jnELAwH riA
pRyk. aetA puEmwAyi. aA
yirEALM puxA aview i
. 11aEA Ey axN ki
elw. aM ttinH eedvi ni
pRH av atH aviewyivH
viLi. mIM avnien viLi. L@k
AvzYm av viLi.
12
qlAvM mtiyAEvALM BNM kii.
av tik}iEA Ey zixYA
ErAw pRu,av tiA mIM a
vuM EzKrik. oM evRuet kLytH.
13
atinA zixYA micmetlAM Ez
Kric@. aH bALiekAuAiy a
xNi niANv qlAvM B
NM k}ictH. qA zixYA pH
niRey hArM EzKric@.
14
EyvieR Q vIrYvi L@
k ku av pRu, yTAi
vnANH ElAkiEl v vAc
k.
15
te blmAyi rAjAvANemH
L@k #hitAyi Ey mnilA
i. Eyvien blmAyi piwicH rAjAvA
A av ElAcic@. atinAlv
oyHH aviwM viH mlyiEl EpAyi.
evi mIet nw
(mA. 14+22-27; meA. 6+45-52)
16

a eevkiH EyvieR zixYA


glIlwIrE EpAyi. 17EnrM
iyi@M Ey avewywH qi
yiil. zixYA o viyi kyRi
mRukryilu kPmiEl tiric@.
18
kAH atizmAyi vIzieAi.
kwliel tirk vlutAyieAi.
19
av mnAlunA}ik kwliEl }
u EpAyi. aEA}v Eyvienku.
av evi mIEtwi nwkyAyi
. av avew viyiEl nw
w. zixYA By. 20pE Ey

EyAhA 6:21-52

1024

Ey, jIveR aM
mRukryi av Eyvien ku.
av avEnAw EcAdic@, ErA, aH
qEA}ANivieweyiytH?
26
Ey mRupwipRu, qinA ni
eLe tirytH? qeR zi etLi
yiA atH - t vi
kiAENA ni vtH? al, {A
stYmAyi niELAw pRye. ni
aM ti t]pHtrAyekAANH qe
tirytH. 27miyiel BNM nzVrmANH.
atinAltinAyi mitH . qA
nAyi nilniM nitYjIv n
mAy hArinAyi mi. m
xYpu niH BNM nM.
tA mxYpuEnAewAeH pitA
vAy eedvM sAYewi}iu.
28
L@k EyviEnAw EcAdic@, eed
vM xHwew etAe v]ik
{ ecNM?
29
Ey mRupwi pRu, eedvM vzY
ew v]iyANH ni ecEtH.
eedvM aycvni vizVsikyANH
avEvi ni ecEtH.
30
aekAH L@k EcAdic@, nie
eedvM ayctAeN etLiyiA q
atH-tv]i nI ec@M? o atHtv]i {eL kANicA {
nii vizVsiAM. nIey ec@M?
31
{L@ew pitAA mmiyi
vc@ BiA eedvM mekAw. ti
ev}ukLi en q}utiyi@H .
avH k}iA eedvM sVi
niM aM ekAw.*
32
Ey pRu, {A niELAw stY
mAyi pRyAM. ni sVIy BNM
t EmAezyl. qA qeR pitAvH
sVi nim yTAmAy

aM n. 33qA eedvieR
aM? sVi nivH ElAki
jIv ntANH eedvieR aM.
34
L@k pRu, EBA, {H
aM qEA}uM tAluM.
35
aEA Ey pRu, {AnA
jIv n aM. qiEl v
vnH oriluM vizil. qi vizVsi
vnH oriluM dAhiymil. 36qe
ki@M ni vizVsiiel
{A Enre niELAw pRu, 37qni
pitAvH tv qiEl vM.
qeRyw vven {A eekev
wiykymil. 38eedvM qEAwAvzYew
ecA {A sViniM
tAE}v. qni Ev ecAnl
{A viritH . 39eedvM qni
tiriverAM qni nxHwmAk
tH. avsAn nALi {A aver y
NM. qe aycv {Anen ecA
nANH #hitH. 40puen kAk
yM avni vizVsikyM ec@v
H nitYjIv lBiM. ayAeL aYdi
ni {AyM. qeR pitAvi
eR xHwM atANH.
41
eyd Eyvieni mRumRuA
wi. {A sViniM tAE}i
Ri v amANH qH Ey pR
ekAANv aventier mRumRutH.
42
eydpRu, vnANH Ey. av
eR anmAer nmRiyAM. av
EyAEsPieR mk mAM. pie q
en {A sVini vvnANH
qvpRyA k}iyM?
43
pE Ey pRu, mRumRuE.
44
pitAvANH qe ayct.H av te
yANH L@keL qeRywEH k
xiM. avsAn divsi {An
ver yM. pitAvH kxiAv
qeRyweA k}ikyil. 45vAc
k en q}utiyi@H eedvM qlAv
eryM pWiiM.* L@k pitAvien
vikyM avni nipWikyM
ec@M. aEA av qeRywe
M. 46M pitAvienkiil. av
niniM vv mAmANH pitAvien
kiutH. av pitAvien ki@H.
47
{A niELAw stYmAyipRye.
vizVsivnH nitYjIv H. 48{A
jIv t amA. 49mmiyi
vcH eedvM ekAwm (hArM) niL@
ew pUvik k}ic@. qi@M av mri
c@. 50sViniM Riv
aM {AnA. a tiv mr
Nmil. 51sViniM v jIveR
aM {AnA. aM tiv
nitYjIv H. aM qeR zrIrmA
NH. ElAk jIv lBiMviDM {Aen
eR zrIrM nM.
52
aEA eyd prsHprM ti
A wi. av pRu, yAe
en sVM zrIrM nm BiA
trA k}iyM?

av ... ekAw rNi sI. 78+24.

eedvM ... pWiiM rNi eyzA. 54+13.

avErAw pRu, ByewAet, {A


nANH. 21avniyM pREA av
en viyi kyA avH /Ah
mAyi. aEA vi aveE kr
yilw.
Eyvien Etw
piE EnrM pul. cil mRukr
yie tiyi. Ey vi
yi zixYAErAewA EpAyiiel
H avRiyAmAyi. zixYA tni
ey viyi EpAeyM avRiyAM.
aviewyAek o viEy Ayi
_tAM. 23pE aEA tiebrYAsi
niM tAM vik avieweyi.
jnEnre BNM k}ic li
nwH vik vw. Ey ni
pRtiEzxM av aM k}ictH
aviewevcAyi. 24EyvuM zixYA
M aview EA}ielH L@k mni
lAi. atinAlv vikLi kyRi
kPmiEl tiric@. avH Ey
vien keNmAyi.
22

25

1025
53

Ey pRu,{A niELAw stY


mAyi pRyAM. ni mxYpueR zrI
rM tiNM. aveR rM ni wi
NM. aeli niLi jIvAyiri
yil. 54qeR zrIrM BikyM rM
pAnM ec@kyM ec@vnH nitYjIv
AyiriM. aven {A aYnALi
yiM. 55qeR zrIrM yTA B
NmANH. qeR rM yTA pAnIy
vuM. 56qeR zrIrM BikyM rM
wiyHkyM ec@v qi jIvi
M. {A ayALiluM. jIviM. 57pitAvH
qe ayc @ . pitAvH jIvikyM
av mlM {AM jIvikyM ec@.
aEpAel qe Biv qA
jIviM. 58mmiyi new pitA
Bic aM EpAelyl {A. av
aM ti. qi@M av mric@.
{A sViniM v amANH.
a tivnH nitYjIv lBiM. 59k
Pmilu eydiyi pWii
EvyANH Ey etlAM pRtH.
nitYjIveR vAk
EyvieR zixYA Ek@. av
ri vLerE piRupiRukyAyi,
etA vixmMpiwic pEdzmANH.
eAA ereAu k}iyM?
61
teR zixYA Eti prAti pR
yeH Ey mnilAi. atinA
Ey pRu,Q pEdzM ni
zHnmAEA? 62aEA mxYpu
av viwEtetiric@EpA
ni kAElA? 63zrIrinH o
MEnwA k}iykyil. {A niELAw
pRvAk AvANH. v jIv
n. 64pE niLi cil vizV
siil. (EyvinH vizVsiA
ver mnilAyi. dYM mt
te avnitH aRiyAmAyi. tnie
tier vizVAsvn ec@venyM
avnRiyAmAyi.) 65Ey pRu,
aekAANH {A pRtH, qeR
ywvrA pitAvH avdiAv
qeRyweil.
66
Ey etlAM pRu k}iEA
vLeryDikM zixYA aven vi@EpA
yi.piIwH av aveR ayAyikLA
yil. 67Ey teR pH aeAsH
tlA ErAwM pRu,niL@M qevi@
EpA EA?
68
ziEmA peAsH mRupwi pRu, k
AEv, {eLview EpAM? nitYjIv
tvcn
nieR
pluH .
69
{ nii vizVsi. nI eedv
ieR prinAeN {LRiy
. 70aEA Ey mRupwi pRu,
{A nieL puEper tirew
. pe niLielAv pizAcANH.
71
Ey ziEmAQsHkErYAAvieR
pu ydeyiyAyi sMsArict.H
yd pu aeAsHtlArielAvnA
yi. pe av piIwH EyvinH
qtier tiriu.
60

EyAhA 6:53-7:17

EyvuM sEhAdrAM
ati EzxM Ey glIlEdzmAek
sric @ . eydYyiel eyd
aven ekAlA tM EnAiyiti
nA Edzwi srivA av
2
nixH w eil . eydew wAri
nA awi. 3 atinA Eyvi
eR sEhAdrA avEnAw pRu,
nI viwMviH eydYyiel /vi
EpAk. aEA aview nieR zixY
AH nI kANi atH-tv]ik
kANA k}iyM. 4 L@k te aRiyN
emH ovnA#hmei av teR
v]ikeL mRc@evci@ kArYmil. ni
e ElAki kAieAwk. nieR
v]ik avrRiye. 5 (EyvieR
sEhAdrA EpAluM avni vizVsi
ciil.) 6Ey teR sEhAdrAErA
w pRu, qeR zriyAy smyM ni
ymAyiil . qA nieEA}uM
zriyAy smymANElA. 7ElAki ni
eL evRuAnAvil. pEElAkM qe
evRu. qekAeA {A
ElAkErAwH pRy avew v]ik
dxHwtyANH. 8 atinA ni ep
ALiEpAk. qeR zriyAy smyM
gtmAyiil A tinA {AniEA
Q /vi EpAil. qeR zri
yAysmyM niyM qiyiil. 9 Ey
pRtiEzxM glIlyie
ti.
10
atinA EyvieR sEhAdrA
epALi pewA EpAyi. av
EpAyi}iEA EyprsYmAyi a
viewEpAyil. pkrM av rhsYmAyi
aviewEAyi. pE L@k teA
NA Ey avdicil. 11epA
lH eyd Eyvien aEnVxi
Ayi. avEcAdic@, qview
ayA? 12aview o vliy sMGM
A Ayi. avri plM rhsY
mAyi Eyvieni pRyAyi.
cil pRu, ayAeLA nl mxYnA
NH . pE mucil pRtH al ,
av jneL vifHFikLAkyANH.
13
pE M Eyvieni prsY
mAyi qeiluM pRyA eeDrYmAyi
il. avH eydEntAeL BymA
yi.

Ey eyzElmi pWii
/vM tAu pti k}iu.
aEA Ey eedvAlyieli p
EdziA= wi. 15eyd atH-teu.
av pRu, yAeLAriluM vidYAly
i EpAyi pWiciil. pieen
yALiyM pWic@?
16
Ey mRupwi pRu, {A pWii
kArY qeR sVml. qeR
pEdz qe aycveR vcn
LA=N.H 17eedvM #hiEpAel v]
iNemA#hiv qeRpEd
zM eedvi nivtAeNRiyM.
14

EyAhA 7:18-46

1026

Q pEdzM qeR sVmelM ayAL


RiyM. 18sVM zy pWii
v sVyM drvuM piwic@pA mi
vnANH. qA aven aycv
drvu EnwieAwA miv
vizVAsEyAgYnANH. avni eteA
mil . 19EmAez ni nYAymANM
tiEl? pE niLilAM a pAli
il . nieLinANH qe vDi
A mitH?
20
L@k mRupwi pRu, nieR
i tM wiyiri! { nie
ekAlA miil.
21
Ey avErAwpRu, {AenArtHtM vic@. akH nieLlAvM
atH-te@. 22EmAezyew nYAymAN
i pricHEcdnei pRyH.
(pE yTAi EmAezyl ati
eR pjH{AtAvH. EmAezyHM mu jIvi
ci new L@kLi niANH pri
cHECdnM tevtH.)atinA cilEA
e}Ae zbdivsM ikL@ew ECdnM
ni nw. 23EmAezyew nYAy
mANmsricANH zbdivsM ECdnM
nwiyetH kANi. piei
nANH zbdivsM orAL@ew m}uv
zrIreyM suKewiytinH ni
eLEAwH EdxYewtH? 24oM kA
EpAel viDitH. nItiEyAew zri
yAytien viDik.
Ey is
H vAENA
qH sMzyM
25
aEA cil eyzElMnivAsik
pRu,yAeLyANH av ekAlA
mitH. 26pE qlAvM kAvA
M EkvAM k}iy lLi
vcANH av pEdzitH. M av
en atini twymil. av i
sHvAeNH EntAA yTAmAyi
Rici@AvAM. 27pE yA qview
niANH vetH nmRiyAM. yTA
isH vEA av qview
niANH vet M aRiyil.
28
Ey aEA}uM eedvAlyi pEd
zikyAyi. Ey pRu, aet,
{AnAerM qview nivevM
niRiyAM. pE {A qeR
sVM aDikArill viritH.
stYmAyv qe ayctANH. ni
ven aRikyil. 29pE{A aven
aRiyM {A avninimANH. av
qe ayc@.
30
Ey pREA L@k av
en piwiAmic@. pE M av
enetAwAnAyil. kArNM Ey ekAle
wA smymAyiil.
31
pE L@kLilDikMEp avni
vizVsic@. L@k pRu,{ i
sHvieR vrvukAirikyANH. i
sHvEA av yA ecyHtti
EnA aDikM atH-t vi
EmA? l aekAH v teyAyi
riNM isH.

Eyvien piwiA ey
dA mi
32
Eyvieni jn kArM aw
M pRytH prIzA EkAyi
. atinA mhApuErAhitAM prI
zAM eedvAlyM sMritAM
niympAlker EyvienpiwiA ay
c@. 33aEA Ey pRu, {Anini
niELAewA Rc @ smyM wiEy
Ayiri. piIwH {A qe ayc
vniElmwuM. 34nieLe tiryem
iluM keil . {A lH
niH qAmAvil.
35
eydA prsHprM EcAdic@, n
kupiwiAnAvA qviEwANi
v EpAvuk? av yvnAew w
yi citRiiw new L@kL@ew
yw EpAEmA? avnview yvnA
er pEdziEmA? 36 nieLe tiri
yAluM keil qM, {A l
E nivrAmAvil . qM
yA pRy. qANitieReyAe
aM?
priAAvieni Ey
epnALieR avsAndinemi.
atAyi vuM DAndinvuM. aH
Ey niekAu vLer ci pR
u, dAhivH qeRyw
v wiAM. 38qi vizVsiv
eR XdyiniH jIvjlieR ndi
vAhM AM. tiev}ui atA
pRytH. 39Ey priAAvien
iyAyi pRuvtH. AvH
ver jnH nkeiil. kArNM
Ey ver mrikEyA mhtVi
El yie}uEkEyA Ayii
l. qA piIwH Eyvi vizVsic
vH AvH lBiM.
37

jn
Eyvieni ti
40
EyvieR QvAk L@k Ek
@. avricilpRu,Q mxY y
TAi vAcknANH.
41
m@vpRu,avisHvANH.
EveR cil pRu, isH glIlyi
niM vril. 42dAvIdieR wMbi
niAvuM isH vrikey tiev
}uH pRyH. dAvId jIvici Eb
EehminiM vem tiev}uH
pRy. 43atinA EyvieR kArY
i oEr aBiAyielA av
Ayil. 44Eyvien piwiA cil
vzYe@. pE M ati ni
il.
eyd EntA vizV
siA mwi
45
eedvAlyiel niympAlk mhA
puErAhitAewyM prIzAewymw
mwieyi. puErAhitAM prIz
AM EcAdic@,qA avenekAuvrA
tH? 46niympAlk mRupwi pRu,

1027
aveR vAk ew vAkeL
AL@M mhANH.
47
prIzA mRupwipRu,Ey ni
eLyM mArAiyiri! 48jnnAyk
Ari eriluM Eyvi vizVsi
EcA? l. { prIzArilAeriluM
vizVsiEcA? l. 49nYAymANmRiyA
et aview twic@wiy jnM mAEm
avni vizVsiZ. av eedv
ieR zApilANH.
50
qA nieAEdemAsH avewyiw
yiluAyi. ayA mAmANH mH
Eyvien sziA EpAyiutH.
nieAEdemAsH pRu, 51ovenvicA
rN wAet viDiA new nYAy
mANM avdiil. aven ec
yHtevRiyAet nmven viDiAnA
vil. 52eydmANimA mRupwi pR
u, nIyM glIlyiniM vvnA
ENA? tiev}uk pWik. glIl
yiniM o vAckM viel
nin mnilAAM. 53eyd EntA
eLlAvM vIwkLiEl EpAyi.*
EvzYAv
] iyi ov piwiew
Ey olivumlkLiEl EpAyi. 2 a
tirAviel te av eedvAlyi
El mwiEAyi. L@keLlAM aveR
awv. Ey H averpWii
c@. 3 zAOimAM prIzAM o OIey
aview ekAuv. vYBicArM m
iyANH av aveL aview ekAuv
tH. eyd aveL L@kL@ew mi
blmAyi ekAuv. 4avEyviEnA
wpRu,ErA, v teR teR B
AvlA ovmAyi eelMgikbM
puliytinANH piwieiritH.
5
niymprmAyi EmAez nEAw kli
rM et@ ec@veL kelRiu
ekAlNemH. {eL ecNemA
nI pRytH? 6Eyvien AnA
NH eyd Q EcAdYM yict.H etA
eyeiluM pRi@EvNM avv
en piwiwA. aEA}vH aven
tier AErApNM nwAM. pE Ey
muiniH nil vir ekAH q}u
tA wi. 7eydmANik aEt
EcAdYM plvM vic@. atinA
Ey q}uE@ nipRu,
i pApM ecAv erilum
EA? qi o pApvuM ecA
ayA Q OIyewEm dYe kel
Riye.8qiH av vIuM m@i
niH nilH q}uti.
9
EyvieR vAk Ekv oAErA
rAyi lMvi@. i mnAy
v dYM; bAiyv piAel.
EyvuM OIyM aview tnicAyi.
av EyvieR mi nikyAyi
. 10Ey vIuM tlyyi av
ELAw EcAdic@, OIEy, nie ew

7+53-8+11 EyAhA suviEzxieR p}y


M vizVsiniyvumAy #IptikLi Q
BAgM Eciil.

EyAhA 7:47-8:23

v qview? M nie Ari


ey viDicilElA? 11av mRupwi
pRu, EBA M qe viDicil.
aEA Ey pRu, aekAH
{AM nie viDiil. niniEA
EpAkAM, pE vIuM pApM ectH.
Ey ElAkieR kAzmA
piIwH EyjneL vIuM pWii
c@,{AElAkieR kAzmA. q
e agmiv oriluM i
vI}il. avjIv n kAzM l
BiM.
13
pE prIzA EyviEnAw pR
u,nI niei pRyEA, etlAM
stYmAeN pRy oEreyArA nIyA
NH. atinA {H aetAM aMgIk
riAnAvil.
14
Ey mRupwi pRu, aet, {A
Q pRyetl A M qeiyANH .
pe {A pRy ArYeLlAM
L@kH vizVsiAM. qekAH? kA
rNM, qniRiyAM {A qviewni
v qM. {AenEAA EpAet
M. {A nieLEAelyl. {Aenvi
ew nivevEA qEA@ EpA
evEA niRiyil. 15mAeryM viDi
EpAelyANH ni qeyM
viDitH. {A eryM viDiil.
16
pE {A viDicA a stYviDi
yAyiriM. qekAeEA? {A vi
DiEA {A tnicl. qeayc
qeR pitAvuM qEAewAmH. 17ru
sAik oErkArYM pRA a
yATAYmAyi sVIkrik qANH
niL@ewnYAymANM pRytH. 18q
ei pRy sAikLi orA {A
nANH. qe ayc qeR pitAvANH
qeR mE sAi.
19
jnEcAdic@, qview nieR pi
tAvH?Ey mRupwipRu,qeEyA q
eR pitAvienEyA niRiyil. q
A qe niLRiA aEA q
eR pitAvienyM niLRii@A
vuM. 20eedvAlyi pEdziEA}A
NH Ey etAepRtH. B$Ari
eR awiANH avnipRtH.
qi@M M avenpiwiwiyil. Ey
vieR zriyAy smyM niyM yiil.
12

eydH Eyvieni
mnilAil
21
Ey vIuM L@kELAw pRu, {A
nieL vi@EpAM. nieLe tir
yM pE ni niL@ew pApELAw
wimriM. {A EpAiwE ni
vrAnAvil.
22
aekAH eyd sVyM EcAdic@,
Ey htY ec@EmA? {A EpA
iwE nieAnAvil qH
av pRyElA?
23
qA Ey eydErAwpRu,
ni tAe} nivrANH. pE {A
nAke mkLiniM vvM. ni

EyAhA 8:24-55

1028

Q ElAkielyANH, {AnIElAkiel
yl. 24{A niELAwpRu, ni
niew pApELAw wi mriemH.
{A q ni vizVsiA
pM ni niL@ewpApELAew
mriM.
25
eyd EcAdic@, aEA nI rA
NH? Ey mRupwipRu,{A di mt
niELAw q pRiEvA atA
NH {A. 26qni nieLi vLer
pRyAH. qni nieL viDiA
mH. qA qe aycvniniM
Ek mAEm {A L@kELAw pR
y. av stYM pRy.
27
Ey eriyA pRyetH
L@kH mnilAyil. pitAvieni
yAyi Ey avErAw pRitH.
28
atinA Ey avErAw pRu, m
xYpuen ni yM. {A
q niLEA aRiyM. {A
Q ec@etAM qeR sVM aDi
kArM ekAelM niLRiyM. pitAvH
qe pWiic mAEm {A pRy
ZevM niLRiyM. 29qe aycv
qEAewAH. aven sEAxii
kArY {AenEA}uM vi
. atinA avenAriluM qe Ep
iyil. 30Ey etlAM pRyEv oE
eRE avni vizVsic@.
pApi ni EmAcnei
aekAH ti vizVsic eyd
ErAwH EypRu, qeRvcn ni
wM asric A ni
qeR yTAilu zixYArAyiri
M. 32aEA ni stYmRiyM. stYM
nieL sVtrAM.
33
eyd mRupwi pRu, { a
AhAmieR mLANH. {eLAriluM
awimkLAyiil. qenyA pie {
sVtrAem nI pRytH?
34
Ey mRupwipRu, {A niELA
w stYmAyi pRye, pApM ec@ver
lAM awimkLANH. pApmANH avew yj
mAn. 35orwimyHH o wMbi ir
mAyi tAmsiAnAvil. pe mk wM
bi irew. 36pu nieL
sVtrAiyA ni yTAi
EmAciew. 37ni aAhAmi
eR mLAeN qniRiyAM. pE
nieLe ekAlAnA#hi. qe
EA? qeR pEdz sVIkriA
niLixHwewil. 38qeR pitAvH
qe kAiy mAM {A niELAw
pRy. niL@ew pitAvH pR
ni ec@.
39
aEA eyd pRu, aAhA
mA {L@ew pitAvH. Ey pRu,
ni aAhAmieR yTA pu
ArAyiei aAhAM ecyHtetA
e niL@M ecNM. 40eedviniM
Ek stY niELAwpR o m
xYnA {A. pE nieLe ekA
lA mi.41 aAhAM a EpAelA
M ecyHtil. aekAH ni ec@
31

tH niL@ew sVM pitAvH ec@v


te. pE eyd pRu, {
jArstikLl . eedvmANH {L@ew
pitAvH . {L@ew kpitAvuM av
nANH.
42
Ey eydErAw pRu, eedvM
yTAi niL@ew pitAvAeN
i ni qe sHEnhiNM. eedv
i niv{AniEA viewyH.
{AeneR sVM aDikArill. vi
ew viritH. eedvM qe ayc@.
43
{A pRyetAM ni mni
lAil. qekAH? niH qeR
pEdzM sVIkriA sADiAekA
H te. 44pizAcANH niL@ewpitAvH.
ni aveR mLANH. av pRy
kArY niec@. dYM mt
te pizAcH o ekAlyALiyAyi.
av stYviErADiyANH. avnilAke
stYM aEzxM l. av pRy N
k EpAelteyANH av. av N
yM NyAew pitAvuM NH .
45
{A stYM pRy. aekAANH
ni qi vizVsiAtH. 46{A
pApi vALiyAeN etLiyi
k. {A stYM pRA qekAH
ni qi vizVsiil? 47eedv
stiyAyv eedvM pRyetEA
a sVIkri. qA eedvi
nivrl A tinA niLveR
vAk sVIkriil.
Ey teiyM aAhA
mieniyM pRy
48
eyd mRupwipRu, nI o zmrYA
ArnAeN {pRy. nietM
bADic i @e { pRy.
{ Q pRyetAe zriyEl?
49
EypRu,qetM bADicieA
M l. {AeneR pitAvien mhtVe
w. pE nieLe apmAni
. 50qiluM {AeneR mhtVinAyi
miil. qniEvi a kAMi
ovH. viDikAvuM av
te. 51{A niELAwstYmAyi pRy
e. qeR vcnLsriv mr
Ne Enriwkyil.
52
eyd EyviEnAw pRu, {
iEA mnilAyi. nin pizA
bADyueH, aAhAmM vAckM
mric@. pE nI pRy, qeRvcn
Lsriv oriluM mrNM ci
cRiykyil qH.53{L@ew pitAvAy
aAhAmiEnA mhAnA nIey
nI kEA? aAhAM mric@. vA
ckM mric@. nI erA nieR vi
cArM?
54
Ey mRupwipRu, {A qe
e mhtVewiyA ati vilyi
l. qe mhtVewv qeR
pitAvANH. av niL@ew eedvmAeN
ni pRykyM ec@.55qA
ni yTAi aven aRik
yil. qnivenyRiyAM. qniven

1029
aRikyiel {A pRA {AM
nieLEAelNynAM. pE {An
ven aRiyM. aveR vAkeL {An
srikyM ec@. 56{A v div
sM kANAM q tYAzyi aAhAM
sxHwnAyi. aekAH ayA
sEAxic@.
57
eyd EyviEnAwH pRu, qH?
ninH avySEpAluM yiil. q
i@M nI aAhAmien ku qvkA
zewEA?
58
Ey pRu, {A niELAw stYM
pRyAM. aAhAM jniti muM
{AH. 59Ey pREA L@
k aven qRiyA kl @ keLw.
Ey mRH eedvAlyM vi@EpAyi.
jnA anAy oven
suKew
nw EpAkEv Ey orenku.
jnicEA te ayA anAyi
. 2 EyvieR zixYA avEnAw
EcAdic@,ErA, yA jnA anA
NH. qA ew pApmANH ven
anAiytH? ayAL@ew te pAp
ELA mAtApitAL@ew pApELA?
3
Ey mRupwipRu, aveREyA a
veR mAtApitAL@ewEyA pApLl
aven anAiytH. {Anven suK
ewEA eedvieR zi L@
k kAtinANv anAyi
jnictH. 4 pk tIvErM qe
aycveR EjAlik nAM wrNM. rAi
yi M EjAliecAmAvil. 5 Q
ElAki {AAyiriEA ElAk
ieR kAzM {AnANH.
6
Ey pRuk}iH mi i
ecLi}ecw. av ecLi a
eR kkLi puri. 7Ey ayAELAw
pRu, nIecH ziElAhAM (Q vAi
eR aM ayyHev qANH)
Li k}uk. ayA LiEl
EpAyik}uki kA}HcEyAew mwiv.
8
mH ayA yAcitH L@
k ki. avM ayAL@ew ay
AM pRu, tA! qEA}uM v}iEyAr
i yAcicv teEyA yA?
9
cil pRu,aet, avte. p
E mucil pRu, al avnl
tH. avenEAel kA EveRAvnA
NitH. aekAH ayA te pRu,
mH anAyiv teyA
{A.
10
L@k EcAdic@, qAyi? nin
een kA}Hc tiric@kii?
11
ayAmRupwipRu,Eyev vi
LiewyA alM ecLi}c@. av
aeteR kkLi puri. qiH zi
ElAhAM Li EpAyi k}ukA qEA
w pRu. atinA {A EpAyi ziElA
hAM Li k}uki. aEAe}ni
kA}HcyM kii. 12L@k avEnAw EcA
dic@, mxY qviewyH? ayA
pR u,qniRiyil.

EyAhA 8:56-9:27

Ey suKewiyven
eyd EcAdYM ec@
13
anrM av ayAeL prIzAew
awE ekAuv. anAyi
vnAyi ayA.14Ey ecLi}cH a
veR kkH kA}Hcnki. zb
divsmANH Ey ecyHttH. 15aekA
H prIzA avEnAw EcAdic@,nin
eenyANH kA}HckiiytH?ayA m
RupwipRu, av qeR kkLi
ecLipuri. {A kk}uki.qni kA
}HcyM kii.
16
prIzAri cil pRu,zbi
eR nYAymANLsriAv
eedvi nivnl. m@v pR
u, pE pApiyAy
ovnH rM
atH-tv]ik kAAnAvil. ey
d prsHprM aMgIkricil.
17
eyd EntA ayAELAw vIuM
EcAdic@, ayA nie suKewi.
kA}Hct. aveni nieR aBiAy
emANH? ayA mRupwipRu, av
o vAcknANH.
18
qA eyd etAM yTA
i ayA sMBvic kArYLAeN
vizVsiciil. ayA aM
EA suKevmAeNH av vizV
sicil. pE piIwv ayAL@ew a
nmmAer Lyc@vi.
19
eyd anmAErAwH EcAdic@,
v niL@ew mknAENA? av jnA
anAyie ni pRyEA?
pie EAe}en av kA}Hckii?
20
aveR anmA mRupwi pRu,
v {L@ew mknAeNM av j
nA anAyieM {RiyAM.
21
vnH EAe}en kA}Hc kiiey
mAM {Riyil. rANveR k
keL suKewiyetM {Ri
yil. avEnAwte EcAdik. te
ie mRupwipRyA mAM AyemA
e avnAyiuH. 22av enpR
yA kArNM av eydEntAeL
BymAyi. Ey isHvAeN pR
y oAErAeryM t zii
emH eydEntA EnrE tImAni
ci. aen ec@ver EntA
eydiyiniM puRAM. 23a
ekAANH ayAL@ew mAtApitA
av AymAyi avEnAwEcAdik
q pRtH. 24atinA eydEntA
anAyiven viLic@. vIuM
vrAnv pRu. eydEntA pR
u, stYM pRH nI eedve mhtV
ewNM. Q mxY pApiyAeN
{RiyAM.
25
ayA mRupwipRu,ayA o pA
piyAeNi atH qniRiyil. pE
okArYM aRiyAM. {A anAyi.
EAe}ni kA}Hc kiiyiri.
26
eydEntA EcAdic@, av ni
nAyi qAecyHttH? av q
en nieR kkeL suKewi.
27
ayA mRupwipRu, {A ni

EyAhA 9:28-10:21

1030

ELAwH aetlAM pRuk}iu. pE


nieLe icil. qinANietlAM
niyM EktH? niM aveR
ayAyikLAkENA?
28
av EkApAlrAyi. ayAeL zkA
ric@ekAupRu, nI aveR zixY
nANH. { EmAezyew ayAyikL@M.
29
eedvM EmAezEyAwH sMsAric@ev
{RiyAM. qA Q mxY qvi
ew niA vetEpAluM {
Riyil.
30
ayA mRupwi pRu,vLer a
tH-tmAyiriu. Ey qviewniA
vet niRiyil . pE
av qeR kkeL suKewiyi
ri. 31eedvM pApikeL iiel
nmelAmRiyAM. qA te rA
DikyM asrikyM ec@ver
eedvM iM. 32jnA anAeyA
ven dYmAyAeNArA suKew
tH. 33yA eedviniM vvnAyi
riM. al A pM EpAelAM
ecA avnAvil.
34
eyd EntA mRupwipRu, ni
i pApM niRiri. {eL nI
pWiiA EnAEA? av ayAeL
aviewniM oAwic@vi@.
Iy at
ayAeL eydEntA oAwic@ vi
kArYM Ey aRiu. Ey ayAeL
kei EcAdic@, nI mxYpuni
vizVsiEvA?
36
ayA EcAdic@, EBA, rA m
xYpu? pRy qielnivni vi
zVsiAmElA.
37
Ey ayAELAw pRu,nI EnrE
te avenki@H. niEAwiEA
sMsAriv teyANv. 38a
yA pRu, {A vizVsi k
AEv. anrM ayA mui Ey
vien nmsHkric@.
39
EypRu,{A QElAk v
tH tIHkliAnANH. a kA}Hcn
kAM kA}H c ye kver
arAAM.
40
tAM prIzA aview sihit
rAyi. av aEk@. av EcAdi
c@, {L@M arAeNEA?
41
Ey pRu, ni arAyi
evi ni pApmAmAyii
l . pE ni pRy ni
kANAemH. atinA EA ni
pApikLANH.
35

wyM AwM
Ey pRu, {A niELAw s
tYmAyi pRyAM. i etA}uiEl
kyRuv vAtililUew EvNM Ev
zivA. alApM av knA
NH. wkeL EmAxHwiNmvnH. 2qA
wkL@ew wy vAtililUewyAvuM
Evzik. 3wyEvi kAvAr
vAtiR. wk wyeRzbHdM

10

i. wy teRyAw@keL Eper
w viLicH puRE nyi. 4qlA
wkeLyM wy puRE ekAuv
. av avyH mEnwH avey
nyi. aveR zbHdM aRiyAvu
ekAH wk aven agmiM. 5q
A aRiyA oven wk ag
miil. av ayALi niH oAwiEAM.
kArNM, ayAL@ewzbHdM avyHRiyil.
6
Ey L@kELAwH Q pmpRu, qA
ltieRyM av mnilAyil.
Ey nly
iwy
aekAH Ey vIuMpRu, {A
niELAwH stYmAyi pRye. wk
vAti {AnA. 8 qnimu
vverlAMkAMkvcAmA.
wk av ecviekAwil. 9{A
nA vAti. qilUew Evzi
v rewM. ayAH akE vri
kyM puRE EpAkyM ecAM. v
zYmetlAM ayAki@M.10k v
tH EmAxHwiAM ekAlAM nziiA
mANH. {AvtH avjIvM a
tieR m}uv nyM ntinANH.
11
nlyiwy {AnA. nlyiwy
wkH aveRjIv n. 12
liyHH wkeL sUivM wy
Mti vYtYAsmH. liAr wi
eR wmyl. aekAH ecAyH v
tH av kAEA av wkeL
EpicH oAwi rewM. ecAyH w
keL micH avey citRiM. 13av
evRuM liAr mAmAytinAlNv
oAwiEAtH . ayAH weLi
vicArmil.
14-15
wkeL pripAli nl wy
{AnA. pitAvH qe aRiy
EpAel qeR wkeL {AnRiyM. q
eR pitAvien {AnRiyEAel qeR
wk qeymRiyM. Q wkA
yi {AeneR jIvn. 16qniH
m
H wk wiyH. av Q etA}ui
lil. qniveyyM nyiNM. av q
eRzbHdM EkM. BAviyi o etA}u
M oriwyM mAmAM.17sVMjIv tY
ji qe pitAvH sHEnhi. vI
uM kiAnANH {A qeRjIv n
tH.18qeRjIv M qiniH q
wekAu EpAkyil. qeR jIv
{A sVyM tYjikyANH. qiti
avkAzmH. a tiric@ kiA av
kAzvuM qniH. tAeNeR pitAvH
qEAw pRtH.
19
EyvieR Q vAk eydew
yiwyi vIuM BiiAi. 20aDikM
eydMpRu,avni otM bADi
ciri. atven &AnAiyiri
. pieinH aveR vAk Ek
?
21
qA mH eyd pRu,
tM bADicveR &A vAkLl.
tinH a kA}H c nvAnA
EmA? l.
7

1031
eyd eyvientier
aetA zItkAlmAyi eyzEl
mi tixHEWA/vieR smymAyi.
23
Ey eedvAlyi zElAEmAeR m
$pilUew nwkyAyi,. 24ey
d EyvieR @Mwi av pRu,
qkAlM nI {eL Q aniittV
i niM? nI isHvAeNi {
ELAw vYmAyi pRyk.
25
Ey mRupwipRu, {A Enre
te niELAwpRi@H . pE
ni vizVsicil. {A qeR pitA
vieR Epri ec@ atH-tv]i
k {AnAer etLiyi. 26pE
ni vizVsiAetekAH? kAr
NM ni qeR wkLl. 27qeR
wk qeR zbHdMEk. qni
vey aRiyAM. av qe piw.
28
{A avyH nitYjIvn.
av oriluM mriyil. avey qeR
eekyiniM piwiecwA mA
vil. 29qeR pitAvH qeR wkeL
qnit. avnANH qlAiluM vli
ytH. M qeR pitAvieR eekyi
niM wkeL EmAxH w iAnAvil .
30
pitAvuM {AM ote.
31
eyd vIuM Eyvien qRiyA
kelw. 32qA Ey avErAw pR
u, {A pitAvini plnl kArY
L@M ecyHt. ni av kAkyM
ecyHt. ti kArYinA ni
eLe ekAl@tH?
33
eyd pRu,nIecyHt cil n
l { niekelRiytH. pE
nI pR vAkeLlAM eedvvimA
NH. nI evRuM mxYnANH. pEnI eedv
mAeNsVyM avkAzew. atinA
lA {nie kelRiu ekAl@
tH.
34
Ey mRupwipRu,niL@ew nYAy
mANi en q}utiyiri,
{A pRu ni EdvArANH.* 35Q
tiev}uH eedvsEzM kiiyver Ed
vAer viLic@. tiev}uk q
EA}uMstYmANH. 36{A eedvpunANH
q {A pRytH eedvdxNmAeN
pie nieLA pRytH. eed
vM tirewH miyiElycvnANH
{A. 37qeRpitAvH qH ec@EvA
atH {A ecyHtieli qeR vA
vizVsiE.38qA pitAvH ec@
tHte {AM ecyHtA qe vizVsi
k. ni qi vizVsiilAyi
riAM.pE qeR v]ikLi vizV
sik. aEA ni aRiykyM mn
ilAkyM ec@M; pitAvH qiluM
{A pitAvilumeH. 39eyd vI
uM aven piwiA miec iluM
av avriniM re@.
40
piIwH Ey EyAAndikwH EyA
hA mH sHnAnM nwiyiiwE
EpAyi. Ey aview i. 41aEnk
aven smIpic@. av pRu, EyAh
22

{A ... EdvArANH rNi sI 82+6.

EyAhA 10:22-11:19

A oriluM atH-tv]ik ec
yHtil.qA EyAhA yAeLi
pRetlAM zriyAyi. 42aview
aEnkMEp Eyvi vizVsic@.
lAsRieR mrNM
EbTAnYyi lAs q o
dInmAyi kiw. vieweyANH
mRiyyM sEhAdri mAyM tAmsici
tH. 2(Et mRiyyANH piIwH Eyvi
en eetlABiExkMecyHtM aveR kA
lukeL tlmwiekAH wcM.) mRiyy
ewsEhAdrnANH EA ErAgiyAy lA
s.3 aekAH mRiyyM mAyM sE
zvumAyi orAeL EyvieRywE
ayc@pRu,kAEv, ayew i
ysuXH lAs ErAgiyAyiri.
4
EkH Ey pRu, Q ErAgi
eR aYM mrNml. eedvieR
mhtViERtANH. mxYpu mhtV
mAkAnA vtH.5 (Ey mA
eyyM sEhAdrieyyM lAseRyM sHEn
hici). 6lAs ErAgiyAeN Ek
EA Ey tApAiiwru di
vsM witi. 7 aEA EyzixYA
ErAwpRu, nmH eydYyiEl mw
NM.
8
zixYAmRupwipRu,pE ErA,
eydYyiel eyd aey kelRi
yA micvrANH. aM Qyiew. qi
uM ayH aview EpAkNemEA?
9
Ey mRupwi pRu,divsM pu
mNi kAzme zriyEl? pk
nwv timRiu vI}il. kArN
emeA Q ElAkieR evLici
avkANAM.10pE rAiyi nw
v tivI}u. kArNM? aveR kA
}HcyH EvkAzmil.
11
Ey etlAM pRtiEzxM pR
u,new suXH lAs Ru.
aven NAnA {A EpAtH.
12
zixYA mRupwi pRu,pE k
AEv, av RukyAeNi suKM
ApiM.
13
lAs mric@evANH Ey a
mAiytH. qA zixYA vicArictH
lAs sVABAvikmAyi RuevH Ey
pRuevANH. 14atinA Ey vY
mAi,lAs mric@. 15{AnviewyilA
titi {A sEAxi. nieL
kti {A sEAxi. kArNM
EA niqe vizVsimElA. nm
iEAte aveRyw EpAkAM.
16
aEA didiemAsH qviLiew
EtAmsH m@ zixYAErAw pRu,
nMEpAkAM. eydYyi Eyvi
EnAewAM nmM mriAM.

11

Ey EbTAnYyi
Ey EbTAnYyieli. aEAE}M
lAs mric@evM klRyilAyi@ te
nAlu divsmAeyM Ey aRiu.
18
eyzElminiM runA}ik mARiyA
yi EbTAnY. 19aEnkM eyd mA
17

EyAhA 11:20-54

1032

EyyM mRiyEyyM kANA v.


sEhAdrenRicH aver smADAnii
AnANH eyd vtH.
20
Ey ve mAaRiu. av
ecH avensic@. qA mRiy
vIi ti. 21mA EyviEnAw pR
u,kAEv, aH view Ayi
evi qeRsEhAdr mriilAyi
. 22qiluM eedvEAwH EA}uM nI
vzYewtH q teyAyAluM ni
nv temH qniRiyAM.
23
Ey pRu,nieR sEhAdr q}u
E@ vIuM jIviM.
24
mA pRu, aYnALi L@k
yie}uEEA avM yi
e}ueemeniRiyAM.
25
Ey avELAw pRu, {AnA
punAnM. {AnANH jIv. qi
vizVsiv mricAluM vIuM jIvi
M. 26qi vizVsic@ jIviv
yTAi oriluM mriil. nIyi
vizVsiEvA mAE?
27
mA mRupwipRu, vH, kA
Ev. eedvpunAy isH nIyAeN
{A vizVsi. ElAkiEl v
v nIyANH.
Ey kry
yM pRH mA mRiyyew aw
EEpAyi. av mRiyEyAwH oyH
sMsAric@. mA pRu, view
yH. av nie aEnVxi. 29a
Ekywen mRiy q}uE@ EyvieR
ywEHoAwi. 30Ey ver #Ami
eliyiil . avnEA}uM mA
aven sicl teyAyi
. 31mRiyey vIivc@ zVsiic@
ekAi eydM avELAewAM
EpAyi. av epepuRE EpA
tv ki. av lAsRieR kl
Ryi kryA EpAkyAeNH av
kti.
32
av EyvuAyi le
i. mRiy Eyvien kEA aveR
kA vI. mRiy pRu, kAEv,
nIyiviewyAyiei qeR s
EhAdr mriilAyi.
33
mRiykrytH Eyku. avELAewA
M v eyderyM Eyku. avM
krykyAyi. Eyvi kw d+KM
EtAi. aveR XdyM klimRu.
34
Ey EcAdic@, qviewyANu niL
ven sMsHkrictH? av pRu+ k
AEv vkAluM. 35Ey kru.
36
eyd pRu, EnA, Ey lAs
Rien qmAM sHEnhici.
37
pE cil eyd pRu,Ey
or kA}Hc nki. lAs mri
tini twyA qekAH avenA
M ecyH t il ? 38vIuM EyvieR
mni d+KM niR u.

wc o hyAyi atH. 39Ey kli


c@,klH qwmAU.mA pRu, p
EkAEv lAs mrici@ nAlu div
smAyi. a RA dgmAvuM.
mric L@ew sEhAdriyAyi mA.
40
aEA Ey mAEyAw pRu,
{A niEAwpRtH oAik. vi
zVsievi eedvieR mhtVM
nin kANAem {A pRiEl?
41
atinAlv klH imAi. aEA
Ey mkLiEl EnAipRu, pitA
Ev, qe victinH {AnyH ni
pRy. 42aH qEA}uM qe vi
eeniRiyAM. qeR @m
L@keL ktiyANH {AnietAeRtH.
nI qe ayctAeNH av vizVsi
Nem {A #hi.
43
pRti EzxM Eyvliy
civiLic@,lAs puRv. 44mri
cv puRv. aveR eekkAlu
k NixN ekAu epAtii
. mKM vAlyi epAtii.
Ey L@kELAw pRu,aveREm
niH vOeLwH aven EpAkAn
vdik.

Eyvien vDiA ElAcn

28

Ey lAsRien vIuM jIvii


lAsRien awM ecyHt klRyiEl
vEpAyi. vAti vlieyA kl@ekA

(mA. 26+1-5; meA. 14+1-2; lUeA. 22+1-2)


45

mRiyey sziA vLeryDikM


eyd qiyi. EyecyHttH a
vku.avrilDikMEpM Eyvi vi
zVsic@.46qA cileyd prIzA
ewywEH ec. Ey ecyHtetlAM
av prIzAErAw vivric@. 47aEA
prIzAM mhApuErAhitAM EcH
eydsB viLic@i. av EcAdic@,
nAemecA. Q mxYvLer a
tH-tv]ik ec@. 48aven Q
v}iyiwrA nLvdicA qlAv
M avni vizVsiM. aEA ERAmA
A vH new eedvAlyvuM rAjYvuM
eekywM.
49
vxe mhApuErAhitnAy k
PAvuM aviewyAyi. kPAvH p
Ru, nieAM aRiykyil. 50Ed
zM m}uvM nzitiluM o mxY
jniEvi mri niL@ew n
yHAeN ni tiricRiyil.
51
kPAvH sVyM ciic@Aiy
tl. avnAyi vxe DAn
puErAhit. nilyi vcikyA
yi ayA. EyrAjYiEvi
mriemH ayA pRu. 52aet, ey
djntyHEvi EymriNM. ElAkM
m}uv citRiiw eedvieRm@
mEviyM wiyANH av mri
tH. avereylAM sMGwiicH oA
tinH av mriNM.
53
aH eydAEntA Eyvien
ekAlA tImAnic@. 54atinAlv ey
dewyiwyi sVtmAyi nw
nii. av eyzElM viH mmiyH
weAriwE EpAyi. Ey qyImi

1033
el ngriEl EpAyi zixYAErAewA
H aview ti.
55
eydew epsh/vM awi
. nAipuRLiniH anvDiyAL@
k epshyHH eyzElmiElEpAyi.
IkrNi EtYk kA
NvEpAytH. 56avEyvientiru.
eedvAlyi av prsHprM EcAdi
c@, Ey /vivEmA? nine
EtA? 57mhApuErAhitAM prIz
AM Eyvieni o EtYk rvH
Riyi. eriluM Eyvien k
Aluw teL vivrmRiyiNM. a
EA mhApuErAhitAM prIzA
M Eyvien piwiAmElA.
Ey suXELAewAM
EbTAnYyi
(mA. 26+6-13; meA. 14+3-9)

12

epshyHH RudivsM mH Ey
EbTAnYyiEl EpAyi. lAs tA
msic lmANtH. (lAsRienyANH Ey
mrNi niH yiytH.) 2aview
av EyvinH o aA}viH oi
yi. mA hArM viLi. lAsRuM
EyviEnAewAiH Bic@. 3mRiy vi
lEyRiymAy nAdI eetlM o
iekAuv. avLtH EyvieR kA
lukLi o}ic@. teR tlmwiekAH av
aveRpAd wc@. nAdI eetl
ieR sQrBYM mRiyieluM niR
u.
4
EyvieR zixYArielArAL@M pi
AlH aven oieAwvmAy y
dAsHriEyAM aviewyAyi.
mRiyyewv]i ayA piwicil.
ydpRu, 5 mRH eviAzi su
geetlmANitH. aviH pNM pA
vH nkiyiei. 6 pE yd
yHH pAvELAwH yTA tAlrYemAM
Ayiil. avenA knAyi
ekAANvnen pRtH. zixYsM
GieR pNei sUicitH yd
yAyi. wyHiew avnti niM
pNM EmAxHwikyM ecyHti.
7
Ey pRu, aveL twytH. qeR
zvsMsHkAr divsinAyi av tH
ecyHt qirie. 8pAv ni
iwyi qEA}umH. qA{A q
M niELAewAAvil.

lAsRientier FAElAcn
Ey EbTAnYyilueH eydril
DikM EpMEku. atinAlv Eyvien
kANAnEA@ EpAyi. lAsRien kANA
M wiyANH av aEA@EpAytH. mr
NiniH Ey yiy LANH
lAs.10atinA mhApuErAhitA lA
sRienekAlAM pripAwiyi@. 11lAs
kArNM aDikM eydM tL@ew EntA
eL viH EyvieR ayAyikLA
E.atinAlANH eyd EntA lA
sRien ekAlAnAElAcictH.
9

EyAhA 11:55-12:26
Ey eyzElmi Evzi

(mA. 21+1-11; meA. 11+1-11; lUeA. 19+28-40)


12

piEH epshA /vieniy


vliyjnM Ey eyzElmiElv
e Ek@. 13pnukL@mAyi v
av Eyvien siA puRiR
i. av viLic@ pRu,
aven vA}Hk! sVAgtM! kAvi
eR nAmi vven eedvM a#
hie!
sIn. 118+25-26
yi AEylieR rAjAvien eedvM a
#hie!
14
Ey ok}utiyewpuR ky
RiyA puRetH. tiev}ui pRy
EAel.
15
sIEyA ngrEm ByeEw! tA,
nieR rAjAvHv. k}utiyew puR
kyRi!
esKrYAvH 9+9
16

EyvieR zixYAH dYM etA


M mnilAyil. pE Ey mhtVi
Elyeti EzxM etlAM av
eni q}utevyAeNv mn
ilAyi. avEviyANH t qlAM
ecyHtetM av oAic@.
Eyvieni jn
lAsRien Ey mrNini y
kyM aven klRyi niM puR
viLiyHkyM ecyHt sMBvinH Ey
viEnAewAM aEnk sAikLAyi.
jnM EA}etlAmA m@vErAwH
pRytH.18Ey Q atH-tM vi
c@ q EkH anvDiEp Eyvien
kANAniRi .19atinA prIzA pr
sHprM pRu, tA, new pripAwik
eLAM nwil. qlAvM aveR
ayAyikLA.
17

mrNeyM jIviteyM pi
tAM yvnAM aviewyAyi
. epshA/vi rADnyH v
vrAyi av. 21av PiliEAsi
eRywE EpAyi. (glIlyiel Eb
THsyidAyiniM vvnANH Pili
EAsH.)yvnApRu, EBA, {
H EyvienkANNM. 22PiliEAsH a
eyAsi EnAwiArYM pRu. avri
vM EpAyi EyviEnAwM pRu.
23
Ey avErAw pRu, EA}ANu
mxYpu mhtVewvA smyM.
24
{A niELAwstYmAyi pRye. EgA
tumNi mivI nzicieli a
tH qEA}uM oerAviAyie ri
M. pE nzicA avLkyM aEn
kM vik lAdiikyM ec@M.
25
sVM jIven sHEnhivnH a
nxHwewM. Q ElAkiel sVM jIvi
tM evRuv a sUiM. av
nitYjIv lBiM. 26qe Uxi
v qe agmiNM. {A EpA
iweAe qeR dAs qEAewA
mAyiriM. qe Uxiver
qeR pitAvH driM.
20

EyAhA 12:27-13:8

1034

teR mrNei Ey
EA {AnAek }u. {Aen
pRyNM? pIFnieR Q smy
niHqericAluM pitAEv q pR
yENA? l, pIFnEL@ vAAnA
{A Q kAlte vtH. 28pitAEv
ayew nAmM mhtVewe. aEA
sVi nieArzrIri m}i,{An
tien mhtVewiyiri. niyM
aen ec@M.
29
aview niiv zbHdM Ek@.
aetAriwim}mAeNv pRu.
pE m@v pRu, o dt Ey
viEnAw sMsAric@.
30
Ey avErAw pRu, zbHdM
qe Ezic@tl. nitAyi
. 31ElAkM viDieEw smymAyi.
EA Q ElAkieR BrNADipnAy
pizAcH puRAewM. 32{A miyi
niM yewM. asMBviEA
{A qlAveryM qiEl ekAu
vM.33qtrilu mrNmANH tER
etRiyiAnANH Ey en pR
tH.
34
L@k pRu,isH qAlvuM
jIviemANElA nYAymANM pRy
tH. pieANH mxYpu y
ewNM qnI pRytH? rANI m
xYpu?
35
aEA Ey pRu, Rc@ smy
EwimAEm kAzMniELAewA
A. atinA kAzmEA nw
k.aEA @nieL piwiil. i
nwv tAenviewyA EpA
etRikyil. 36atinA evLicM ni
L@ew pluEA atien vizVsi
k. aEA ni evLicieR pu
ArAM. etlAM pRu k}iH Ey
aviwM vi@. M kupiwiA k}i
yAiwEANH Ey EpAytH.
27

Eyvi eydH avizVAsM


enanvDi atH-t Ey
vic@. etlAM keiluM L@k
avni vizVsicil. 38eyzAvAc
k pRten sAkmAtinH+
kAEv {pR kArY
vizVsic@? kAvieR zi
ku?
eyzAvH 53+1
37

39

ArNA avH vizVsiA


k}iil. kArNM eyzAvH enyM
pRu+
40
eedvM L@keLarAi.eedvM a
vew mnHkRuic@. av tL@ew k
k ekAu kANAtiriAM mnS
ekAH oM mnilAAtiriAmANH
eedvM a ecyHttH. aEA {Anver
suKewM.
eyzAvH 6+10
41

aveR mhtVM ki@ekAA


NH eyzAvH en pRtH.
42
pE anvDiEp Eyvi vizV
sic@. eydEntA EpAluM aDikM

EpMvizVsic@. qA prIzAer a
v Byi. atinAlv tL@ew
vizVAsei oM R pRi
il. eydiyiniM puRA
ewEmA qAyi av ByM. 43m
xYnini mhtVmANH eedvi ni
mhtVEA v xHwetH.
EyvieR pEdz jn
eL viDiM
44
aEA Ey ci pRu, q
i vizVsiv yTAi q
e aycvenyA vizVsitH.
45
qeAv yTAi kA
tH qe aycvenyANH. 46{A
kAzmA. {A Q ElAkiEl
v. qi vizVsiv ilu}
lAtiriAnA {A vtH.
47
L@keL viDiAnl averriA
nA {AeniytH. atinAqeR v
cnM Eki@M asriAtiriver
viDi {AnAyiriil .48qeR
vcn t_kyM vizVsiA mwi
kyM ec@ven viDiAenArAL@H.
qeR sEz ayAeL avsAnnA
Li viDiM. 49kArNM? qeR vcn
qERtl. qe ayc pitAvH qA
pREyetM pWiiEetM q
EAw pRi@H. 50pitAvieR kln
yi niANH nitYjIvAetM
qniRiyAM. pitAvH pRi@v mA
mA {A pRytH.
Ey teR zixYAew kA k}u
epshA /vimH tniH Q
ElAkM viwA smymAeyH Ey
vinRiyAmAyi. Eyvi pitAvi
eRywE EpAkA smymAyi. a
v Q ElAk teRyAAer q
EA}uM sHEnhic@. EA}ANv avErA
EwvuM sHEnhM kwiictH.
2
EyvuM zixYAM aA}M k}ik
yAyi. pizAcH Eyvientier tiri
yA ydAQsHErYAien EbADYe
wi}ii. (ziEmA QsHkErYA
ieR punAyi ydA)3 pitAvH Ey
vinH qlAiM Em zi nki. tA
eedviniM vvnAeNM eedv
iEl mwiEAvukyAeNM Ey
vinRiyAM. 4avhArM k}ic@ekAiri
Ev Ey q}uEuniH teR Em
AyMmAi. o EtAewH aryi
i. 5 av opAi evM qw.
EyzixYAew kA k}uvA w
i. aryiniM EtA}icH avew
kAluM wc@.
6
Ey aweiyEA ziEmA p
eAsH avEnAw pRu,kAEv, a
H qeR kAlH k}ukyAENA?
7
Ey mRupwipRu, {AniEAeLA
ec@etH nI aRiyil. pE
piIwH nin mnilAvuM.
8
peAsH pRu,l ! aeeR
kA oriluM k}ukil. Ey mRupwi

13

1035
pRu, {A nieRkAlu k}ukiyiel
i nineeR L@kLi oAkA
sADiyil.
9
ziEmA peAsH pRu, kAEv,
qeR kAluk k}ukiytiEzxM eek
kL@M tlyM k}u.
10
EypRu, orA LicA ayAL@
ewzrIrM m}uv v]iyAM. av kAlu
kk}ukEyEvU. nirANH, q
A nieLlAvM al.*11tnieti
er tiriyvnAerH EyvinRiyAmA
yi. atinAlANH niLiellAvM
rl qv pRtH.
12
Ey avew kAk}uk avsAni
ic@. teRvO DricH av vI
uM . Ey EcAdic@, {Ani
Ayi qA ecyHtet mnilA
EyA? 13nieLe q viLi.
kAEv qviLi. {A atAy
ekAH zriyANH. 14niL@ew kAvH
{AnANH. pE {AenA dAsenEAel
niL@ew kAlukk}uki. atinA ni
ELAErAM m@vew kAluk k}uk
NM. 15ni mAt]kyAyANH {Ani
eneyAe ecyHttH. atinA {A ni
ELAwH ecyHtEpAel niELAErA
M prsHprMec@k. 16{A niELAw
stYmAyipRy. odAsM teR yj
mAnenA vliyvnl. dQtYvumAyi
ayyHv te aycvenA
vliyvnl . 17etl A mRiu ni
vicA ni sEAxvAA
rAyiriAM.
18
{A nieL qlAvEryM piyl
Q pRytH. {A tirewver
qniRiyAM. pE tiev}ui pR
sMBviNM qeRaM pev
cv qnietirAyi.* 19aen sMB
viMmH EA {Ani niELAw
pRy. a sMBviEA ni
{A q vizVsiM.
20
{A niELAw stYM pRyAM. {Any
cven sVIkriv qeyM sVIk
ri. qe sVIkricv qe ay
cvenyM sVIkriM.
tnietier er Ey pRy
(mA. 26+20-25; meA. 14+17-21;
lUeA. 22+21-23)
21

pRu k}iEAEyvieR
mnS vIuM kli. av teR zixY
AErAw R pRu,{A niELAw
stYM pRyAM. niLielAv qnie
tier tiriyM.
22
zixYAerlAvM prsHprM EnAi.
eriyANH Ey pRyetH av
mnilAyil. 23zixYArielAv
EyvieR awH riAyi.
Ey sHEnhic o zixYnAyi atH.
24
eriyANH sMsArietH Ey
vAkYM10
cil
purAtn
eekey}u
tikLi kAluk k}ukEyEvU q
BAgM o}ivAiyiuH.
qeR ... qnietirAyi rNi sI. 41:9

EyAhA 13:9-14:2

viEnAw EcAdiA ziEmA peAsH


ayAELAwH MgYM kAi. 25ayA Eyvi
eRywE cAu EcAdic@,kA
Ev,aEetier tiriyv rANH?
26
Ey mRupwi pRu, Q aM {A
pAi mM. {A ekAw
EvA av qnietier tiriyM.
Ey o axNemwH mi ziEmA
eR punAy ydAsHriEyAi
ekAw. 27aemwEA sAA a
vniEvzic@. EyydEyAwpRu,
ninecA EvgMec@k. 28Ey
tH ydEyAw pRyvA kArNeme
H EmzyHrikili M mnilA
yil.29ydyAyi pNei sUi
kAr. atinA vii EvetAe
vAA Ey ydEyAw pRykyAvAM
qv kti. aeli pAve
eiluM ekAwA pRykymAvAM q
mv kti. 30EyekAw avuM vA
i rAiyi ydA puRE EpAyi.
teR mrNei Ey
ydA EpAyEA EypRu,EA
mxYpu mhtVeiri. eedv
vuM mxYpunilUew mhtVew.32a
vnilUew eedvM mhtVe@evi eed
vM tilUew puenyM mhtVewM.
eedvMEvgMteaveRmhtVM nM.
33
Ey pRu, qeRikeL, {Ani
ni Rc@EnrEwi mAEm niELA
ewAA. nieLe tiryM. eyd
ErAw pR niELAwM EA {A
pRy+ {A EpAiw niH
qe agmiAnAvil.
34
{A ni putieyA klnt
+ prsHprM sHEnhik. {A nieL
sH E nhic EpAel ni prsH p rM
sHEnhik. 35ni prsHprM sHEnhi
cA nieLeR zixYArAeNH qlA
vM aRiyM.
31

peAsH te tiRyemH
(mA. 26+31-35; meA. 14+27-31; lUeA. 22+31-34)
36

ziEmA peAsH EyviEnAw EcAdi


c@,kAEv aeviEwA EpA
tH?Ey mRupwipRu, {A EpAi
wE niniEApiwrAnAvil. p
E piIwH ninpiwrAnAM.
37
peAsH EcAdic@, qekAH qni
nie piwwA kAEv? {A
ninEvi mriAM tARANH.
38
Ey mRupwi pRu, yTAi
ninH nieR jIv qniAyi tvA
k}iyEmA? {A niEAw stYmAyi pR
ye. EkA}iM mH mH tvN nIey
e tiRyM.
Ey zixYAer smAzVsii
Ey pRu, niL@ew Xdye
vixmiitH.eedvi vizVsi
k.qiluM vizVsik.2qeR pitA
vieRvstiyi aEnkM mRikL@H. a
enyilAyievi etAM {A

14

EyAhA 14:3-15:4

1036

niELAwpRykyilAyi. ni
view oriwmAA {A EpA.
3
aview nieAriwmAiyiH {A
tiric@vrAM.{A lH niL@M
AyiriEtinAyi, aEA nieL
qEAewAM ekAuEpAkAM. 4{A EpA
iwEyH v}i niRiyAM.
5
EtAmsH pRu, nI EpAetviEwA
eN {Riyil kAEv.pie
en { v}iyRiyAnAvuM?
6
Ey mRupwipRu,v}iyM stYvuM
jIvM {AnA. pitAviEl k
mAM qilUewyANH. 7 ni yTA
i qeaRiei qeRpitAvi
enyM aRiyNM. qAliEAniH
qeRpitAvienaRiyAM. niLven k
i@mH. 8 PiliEAsH EyviEnAwH p
Ru, kAEv { pitAvien
kANic@ tAluM. { mtiyAM.
9
Ey mRupwi pRu, PiliEAEs,
{A yM kAlM niELAewAAyi
. atinA nieLe aRiyNM.
qe kv pitAvienyM ki@H.
pieANH, { pitAvien kA
Nic@ t q pRytH? 10{A pitA
viluM pitAvH qilumeH ni
yTAi vizVsiEA? {A
niELAwpR kArYeLAM qi
niM vtl. pitAvH qi vsicH
aveR EjAlik ec@. 11qeR
pitAvH qiluM {A pitAviluM vsi
q {A pRy vizVsi
k. aeli qeR atH-tv]i
k nimiM vizVsik. 12{A ni
ELAw stYmAyi pRye. qi vizVsi
vnH {A ec@ v]ik ec
AnAvuM. aet, {A ecyHttienA
vliy v]ik EpAluM av ec@M.
qekAeA {A pitAviEl
EpA. 13qeR nAmi nieLe
iluM vzYeA {An ni
Ayi ec@M. aEA pitAvieR mh
tVM punilUew kANiewM. 14qeR
nAmi nieLeiluM EcAdicA
{An niREv@M.
priAAvieR vAgd
H AnM
nieLe sHEnhievi q
eR klnkLsriM. 16meA shAyi
eywi ayyHA {A pitAviEnAw
BYiM. shAyiey qeEyH
mAyiav ni nM. 17 shA
yi stYieR AvAyiriM. ElA
kinH aven sVIkriAnAvil. kAr
NM ElAkM avenkAkEyA aRiyk
EyA l. qA ni aven aRiy
. av niELAewAvuM niLiluM
vsi.
18
anmAril A ikeLEAel
{A nieL oyHH Epiil. {A
niLiEl mwivM. 19al smyM wi
k}iA ElAkM qeAkyil .
pE ni qeAM. {A jIvi
tinA niL@M jIviM. 20divsM
15

{A pitAvilueH niLRiyM. ni
qiluM {A niLiluM eH
niLRiyM. 21qeR klnk aRiH
av asriv qe yTA
iluM sHEnhi. qe sHEnhi
ven qeR pitAvuM sHEnhiM. {A
M aven sHEnhiM. {AnvnH qe
kAieAwM.
22
aEA ydA(ydA sHErYAH a
l) EcAdic@, pEkAEv, qekA
ANH nI niee { kA@k
yM ElAki kAAtiriyHkyM ec
@tH?
23
Ey mRupwipRu, qe sHEnhi
v qeR vcnLsriM. q
eR pitAvH aven sHEnhiM. {AM
qeRpitAvuM avniElvH av
EnAewAvsiM.24qA qe sHEn
hiAv qeR vcn asri
yil. ni Ek qeR vcn
eLAM qERtl. aetlAM qe ayc
qeR pitAviniM NH.
25
{A niELAewAAyi kAl
H {AnietlAM pRi. 26pE s
hAyi nieL qlAM pWiiM. {A
niELAw pR kArYeLlAM oAi
A shAyi ni kArNmAM. pi
tAvH qeR nAmi ayyH pri
AAvAyiriM shAyi.
27
{A ni smADAnM ti@
EpA. {A ttH qeRte smA
DAnmANH . ElAkM ec@tiniM
vYtYsHtmAy mAilANH {A smA
DAnM ttH. atinA niL@ew Xdy
e vixmiitH. ByeEw. 28{A
niELAw pR EkElA, {A EpA
. {A niL@ewywEH mwi
vM. nieLe sHEnhicievi
{A pitAviElmwuti ni
sEAxiM. kArNM pitAvH qEA
ExHWnANH. 29sMBviM mH {Ani
EA niELAw pRy. aEA
sMBviEA ni vizVsiM.
30
{Anini aDikM EnrM niELAw sMsA
riyil. Q ElAkieR BrNADip
v. avnH qeREm o ziy
mil. 31pE {AeneR pitAvien sHEn
hievH ElAkM aRiyNM. atinA
yi pitAvH klicEpAel {A ec@
.v nmiviwM vi@EpAkAM.
Ey miriviEpAel
EypRu, {A yTA mi
riviyA. qeRpitAvH EtA
ArM. 2 PlM AkA qeR qlA
zAKkL@M av mRic@kLy. kAyH
qlAzAKkL@M wt kAyA
tinH avevieyA. 3{A ni
ELAwpR vcn mlM ni Enr
ete v]iyAeiri. 4qi
wvsik, {A niLiluM v
siM. o zAKyHM tniey kAyHAnA
vil. atH miriviyew zAKyAyiri
NM. aEpAelyA niL@M. ni

15

1037
tiniey kAyH AnAvil . ni
qi vsiNM.
5
{A miriviyM ni cilkL@
mANH. o qi vsikyM {A
avni vsikyM ecyHtA eR
PlM LvAM. pE qewAet
ayAH oM ecAnAvil. 6qi
vsiAnAvAv mRiec R iye
cilyHsmmANH. cil kriuEpA
M. Niy cilk EzKricH L@k
tIyielRiyM.
7
qi vsikyM qeR vcn
piwkyM ec@k. aen ecyHtA
ni vzYewetM sADic@
ki@M.8 wt PlmAi ni qeR
zixYAer etLiyik. aeteR pi
tAvien mhtVewM. 9 pitAvH qe
sHEnhiEpAel {A nieL sHEn
hic@. qeRsHEnhi vAsM wk.
10
{AeneR pitAvieR klnkLsri
kyM aveR sHEnhi vsik
yMec@. ni qeR klnkLs
ricA ni qeRsHEnhi w
cyAyi pAmAM.11qni aEt
hAdM niM AkAnANietlAM ni
ELAw {ApRtH. niL@ew hAdM
sUmAyiriNemH {AnA#hi
. 12{A ni t kln tANH.
{AnieL sHEnhic EpAel pr
sHprM sHEnhivi. 13ukA Ev
i mrikyANH orA kANiAvu
vuM mhAysHEnhM. 14{A pRy
kArY ecyHtA nieLeR suX
LANH. 15{AniEA nieL dAser
viLiil. yjmAnenA ec@
et dAsnRiyil. qA {A ni
eL sHEnhiter viLiciri. kA
rNM, qeR pitAvini EketAe
{A nieL aRiyic@ k}iu. 16ni
qe tirewtl. {A ni
eL tirewtANH. EpAyi PlM s]
xHwik, aEA niL@ewPlM jIvit
i wM. aEA pitAvH ni
qeR nAmi vzYewetM
ni nM. 17eteR klnyANH.
prsHprM sHEnhik.
Ey zixYA mRiyiu n
18
ElAkM nieL evRuevi, oA
ikElAkMqe dYM evRu. 19ni
Q ElAki nivrAyie
i sVM L@keL sHEnhiEpA
elElAkM nieLyM sHEnhiEcen. p
e {A nieL tirew ElAk
i niM mAi nii. aen ni
Q ElAki ewAtinAlANH a
vnieLevRutH. 20{A ni p
Rut pAWMoAik+ odAsM y
jmAnenA EzxHWnl. L@k qe
pIfiici@ei ava niELA
wMec@M.qeRvcn av as
riciei niL@ew vcneLyM
av asriM. 21L@k {A kAr
NMniELAwH eneylAM ec@M. q

EyAhA 15:5-16:11

ekAeA qe aycven av
Riyil.22{A vH ElAkErAw sMsAri
ciieli av pApieR
BArM AvukyilAyi. pE {A
avErAwsMsAric@ k}iu.aekAH
avH tL@ew pApiniH o}ik}i
vil. 23qeevRu etAvM q
eR pitAvienyM evRu.24mAM
verecA kArYLANH {A av
ewyiwyi ecyHttH. {AnetAM ec
yHtiieli av pApM Avu
kyilAyi. qA {A ecyHtetA
e avku. qi@M av qeyM
qeRpitAvienyM evRu. 25av
ew nYAymANiel}utiyiritH s
tYmAkAnANien sMBvictH aver
e akArNmAyi evRu.*
26
{A pitAviniH shAyiey ni
L@ew awEH ayyHM. apitA
vi ni stYAAvAyiriM. av
vEA qeipRyM. 27nieLi
yM L@kELAw pRyM. qeA dYM
mtte nieLeR ewyAyi
.
{AnietlAM niELAwpRtH
M niL@ew vizVAse tkA
tiriAnANH. 2 L@k nieL eyd
ikLi niM RiviEAM. nieL
ekAl@tH eedvi yAgmilA
eNHL@kciismyM vM. 3 pi
tAvienyM qeyM aRiyA ekA
ANH L@k rM kArY ec@
tH.4etlAM {A niELAwiEA pRy
. aekAH etlAM sMBviEA,
{A ni mRiyiti q
ni oAM.

16

priAAvieR v
] ik
rMBi {A niELAwH etAM
pRil, kArNM {AnEA niELA
ewAAyi. 5 EA {A qe
aycveRywE mwu. qA
niLAM qEAwH nI qviewEA?
q EcAdiil. 6 {AnietlAM pR
ekAH niL@ew mnSniRey d+KmA
NH.7 pE{A niELAw stYmAyi pR
ye.{AdErEpAtH ni n
ltANH. kArNM, {AEpAEA shA
yiey {AnyyHM. {A EpAyieli
ayA vril. 8shAyivEA av
ElAki et@piey etLiyiM.
9
pApe sMbiciwEALM ElAki
eRetH avevLicekAuvM. kA
rNM avqi vizVsiil. 10a
v qi vizVsiAekAH pAp
eiyM {A pitAvieR awEl
EpAvukyM niLini qekANAti
rikyM ec@ekAu nItieyi
yM avewM. 11Q ElAki
eR BrNADikAri viDie@ k}i
tinA av nYAyviDieyiy
stYM ElAki etLiyic@ekAwM.
avere ... evRu rNi sI. 35+19,
69+4.

EyAhA 16:12-17:9

1038

12

qni niELAw pRyA niyM


opAwkArYL@H . qA a
tAA niiEA vil . 13q
A stYAAvH vEA av ni
eL pripUmAy stYiEl nyi
M. stYAAvH aveR tevAkLl
pRytH. av EktH mAM pRyM.
sMBviA EpA kArYLv ni
ELAw pRyM. 14stYAAvH qe mhtV
ewM. qeneyEA? avqi
niewH av niELAw pRyM. 15pi
tAviveylAM qERtANH. aekA
ANH AvH qi niewH ni
ELAw pRyem {A pRtH.
d+KM sEAxmAM
alsmyiEzxM nieLe kA
Nil. alMwiEnrM k}iAie ni
eLe vIuM kAM.
17
tAM zixYA prsHprM pRu,
alsmyiEzxM nieLe kANi
l. alM wi EnrM k}iA nieLe
vIuM kAM qH Ey pRytieR
aemANH? qeA {AeneR
pitAvieR awEyHEpA q
pRytiM qANM? 18zixYA
tiEcAdic@, orlEnrM qtienA
NM? avenA pRyetH {
mnilAil.
19
zixYAiEti EcAdiA #
hmeH EymnilAi. aekA
v avErAwpRu,alEnri Ez
xM nieLe kANil. Rc@EnrM wi
k}iAie nieLe vIuM kA
M qM {ApRtieR amA
ENAni prsHprM EcAditH? 20{A
niELAw stYMpRy. ni kr
ykyM d+KitrAvukyM ec@emiluM
ElAkM sEAxiM. ni d+Kiemi
luM niL@ew d+KM sEAxmAyi mARuM.
21
ov sviEA av Ev
dnyAM. kArNM avL@ew smymAyi
qte.qA upiR k}iy
EA av EvdnmR. o zivi
enElAkiEl ekAuvti av
qlAM mRsEAxi. 22niM
aEpAelte. EAni d+Ki
. qA {Anini nieL kA
EA ni XdyMgmAyi hAdiM.
M niL@ew sEAxe ti mAuk
ymil. 23 divsM ni qEAewAM
vzYewkyil . {A niELAw
stYM pRy. qeR nAmi ni
qAvzYeAluM qeR pitAvH a
niREviM.
24
niLiver qeR nAmi oM
vzYeil.EcAdik,niki@M.
aen niL@ew hAdM pUmAM.
16

ElAkiEm vijyM
{A lArik BAxyi ni
ELAw sMsAriciri. qA vA
k akArmpEyAgiAet {A kArY
pRykAlM vM. {A niELAw
25

Enriu vAkLi pitAvieni pR


yM. 26 divsM nipitAviEnAwH q
eR nAmi plM EcAdiM. aEA
{A niEvi pitAviEnAwH EcA
diE vzYmil. 27pitAvHte ni
eL sHEnhi. ni qe sHEnhi
ctinA av nieL sHEnhi.
{A eedvini vvnAeNH
ni vizVsicekAuM pitAvH ni
eL sHEnhi. 28{A pitAvi
niH Q ElAkEv. EA {A
Q ElAkMviH pitAviEl mwu.
29
aEA EyvieR zixYA pR
u, aiEA {ELAw vYmAyi
sMsAri. aiEA lArikmA
yBAx pEyAgiil. 30ayHH q
lAmRiyAem {iEA kANAM.
ov o EcAdYM EcAdiM mute
ninti mRupwi pRyAnAM. nI eedv
iniM vtAeN {eL
vizVsii.
31
Ey pRu, aekAiEA ni
vizVsi aEl? 32view i
k. ni citRiew smyM vM.
niLiElAErAM avrvew vIwk
LiEl citRiewM. atiEA}ANH. ni
eLe vi@EpAM. {AenAyHAM.
pE {AenAriluM oyHl. kArNM
pitAvH qEAewAmH.
33
niei smADAnmAyiri
A EviyA niELAw {AnietA
e pRtH. Q ElAki ni
zHnL@AkAM. pE eeDrYEAew
yirik. {A ElAke prAjyew
iyiri.
Ey zixYA Evi Ai
etlAMpRtiEzxM Ey sV
iEl EnAi. Ey Ai
c@,pitAEvsmymAyiri. pu a
ey mhtVewEtinH puen mh
tVewENem. 2aH av nkiyi
ri L@keAe nitYjIvn
kApuviDM nI punH qlAvewyM
Em zinki.3 tANH nitYjIv+ k
stYeedvmAy nieyM nI ayc Ey
isHvienyM aRiyk qtH. 4nI
qe licEjAli {A pUiyAi.
miyi aey {A mhtVIkric@.
5
pitAEvniEAewAM EA, qeyM
mhtVewk. ElAks] x H w i mH
qni niEAewAAyi mhtVM
qni nkiyAluM.
6
nIeyniI ElAkiniM ciler
t. ayew szYeL {Anv
kAi. ayEwtAy aver qni n
ki. ayew vcnM av asric@.
7
nI qni tetlAM nii niAeN
H avriEA aRiy. 8nI qni
t pEdz {Anv ekAw.
av av sVIkric@. {A yTA
i niini vvnAeNH av
aRiy. nI qe ayc t AeNH
av vizVsi. 9 avAyi {Ani

17

1039
EA Ai. Q ElAkiluv
Eviyl {A AitH. a
yew AEvi, aver aH
qni nkiyekAH {A Ai
. 10qnietlAM niERtANH.
ninetlAM qERM. v qni
mhtVM ekAuv t. 11EA {A
niiElv. {Anini ElAki
tukyil. qAliv niyM view
yAvuM. pri pitAEv, ver kA
ENEm, {AM nIyM oAyiriEA
el v oAyiriA ayew nAm
ieR (aeni t nAmM) zi
yi ver kAENEm. 12{AnvErAewA
AyiEA {A aver kA.
nI qnit nieR nAmieR zi
yA {A aver kA. nxHwewA
tirewe ov ydA mAM nxHw
e@. tiev}uiel vAk yTA
mAvAnANH aen sMBvictH.
13
{AniEA nieRywE v.
qA {AnietAe AitH
{AniEA}uM Q ElAkAytinAlANH.
vH qeR hAdmAtinANH
{AnIArYeLAe pRytH. av
elAM qeR m}uv hAdvumA
kA {AnA#hi. 14ayew pEd
zM {Anv nki. ElAkM aver
evRu. {A Q ElAkiERtlA
EpAel avM Q ElAkiERtlA
ekAH vEryM ElAkM evRu.
15
aver Q ElAkiniM puRew
Anl {AnAvzYewtH. aver dxHw
niniM sMriNemANH. 16{A
Q ElAkiERtlAEpAel avM
Q ElAkiERtl. 17nieR stYi
lUew nieR Esvninver srA
k. nieR vcnM stYmANH. 18nI qe
Q ElAkiElyc EpAel {A
averyM Q ElAkiElyc@. 19{A
EsvninAyi qee o.
nieR Esvninv stYi tA
RAMviDM {AnietAe avAyi ec
@.
20
{AnvAyi Ai. v
ew pEdz ekAH qi vizVsi
vEviyM {A Ai.
21
pitAEv, qi vizVsic v erl A M
oAvA {A Ai. nI
qiluM {A niiluM H. nI qe
ayc@ q ElAkM vizVsiMviDM
verl A M ni oAvA {A
Ai. 22nI qnit mhtVM
{Aniv ekAw. {AM nIyM oA
yiriEpAel avM oAti
nANH {A Q mhtVM avnkiytH.
23
{A avriluAM. nI qiluM. a
en av pUmAyM oAM. aEA
ElAkM aRiyM nI qe ayc@evH.
qe nI sHEnhicEpAel Q mxY
eryM nI sHEnhic@evH ElAkM aRi
yM.
24
pitAEv, {A qview yiAluM
qEAewAM nI qnitvrAy vM

EyAhA 17:10-18:14

AEkNEm. aen av qeR


mhtVM kANAmElA. ElAks]xHwimE
te qEAw sHEnhM mlM nI qni
ttANH Q mhtVM. 25pitAEv, nI
yA nItimA. ElAkM nie aRiyi
el iluM {AnRiy. vRiyAM
qe nI ayctAeNH. 26aH qen
yAeN {Anver pWiic@. wM
{Anver pWiiM. aEA ninH q
EAwEpAlu sHEnhM avm
AM. {Anvri vsikyM ec@M.
Ey piwiew
(mA. 26+47-56; meA. 14+43-50; lUeA.22+47-53)

18

An k}iyw Ey zixY
AErAewAH aviwMviu. av ek
EA tA}Hvrkw. tA}Hvryew mRuvz
H olivumrL@ew o EtAmAyi.
EyvuM zixYAM aEA@EpAyi. 2 Ey
plEA}uM aveR zixYAmAyi a
view owARuAyitinA ydyH
H lM aRiyAmAyi. 3 atinA
ydA osMGM BwAer aEA@ ekAu
v. mhApuErAhitAM prIzAM ni
EyAgic tAM kAvAM avEnA
ewAAyi. av viLkL@M p
L@M yDL@M qwi.
4
tni sMBviA EpAetlAM Ey
vinRiyAmAyi. Ey puREiR
iEcAdic@, ni eryA EnA
tH?
5
av pRu, nsRAynAy Eyvi
en.EypRu, {AnANHEy.(Ey
vientier tiri ydyM avErAewAM
niluAyi.) 6{AnANHEy qv
pREA av puREkA@EpAyi ni
l vI.
7
EyvIuM avErAw EcAdic@, er
yANH ni tirytH? av pRu,
nsRAynAy Eyvien.
8
EypRu,{A pRElA, {AnA
NH Ey. aekAH ni qeyA
tiryeti m@v epAyHeA
e. 9Ey mupR Q vAk
aen yTAYmAyi nI qni t
eryM {A nxHwewiyil.
10
ziEmApeAsinH o vAL@Ayi
. ayA vA~ri mhApuErAhiteR
dAsenevi. ayAL@ew vl ecvi
peAsH evi. (meAsH qAyi
dAseR EprH.)11Ey peAsiEnAw
pRu, peAEs, nieRvALH tiriek
Ryiliwk. pitAvH qnit kxHwt
yew pAnpAM {A vAiEypU.
hAvieR mi ekAuvru
(mA. 26+57-58; meA. 14+53-54; lUeA. 22+54)
12

BwAM avewtlvnuM eyd kA


vAM EcH Eyvien piwic@eki
twvilAi. 13av avendYM hAvi
eRmi ekAuv.kPAvieR
aAynAyi hAvH. vx
e mhApuErAhitnAyi kPAvH.
14
qlAvM Evi ov mritA

EyAhA 18:15-19:1

1040

vuM nletH yALANH eydErAwH pR


tH.

{AnvEnAewAAyiil. aEA
o EkA}iki.

Eyvien peAsH tiRy

Eyvien pIlAeAsieR mi
ekAuv

(mA. 26+69-70; meA. 14+66-68; lUeA. 22+55-57)


15

ziEmA peAsuM EyvieR meA


zixYM EyviEnAewA EpAyi. mE
zixY mhApuErAhiten aRiyAmAyi
. atinAlyA EyviEnAewA m
hApuErAhiteR vI@mM verEpAyi.
16
pE peAsH vAtilinwH evLiyi
niEtyZ. mhApuErAhiten aRi
yAvu zixY puREv. vAti
R dAsiEyAwH ayA sMsAric@. q
iyA peAsien akE kwi.
17
vAtiel dAsi peAsiEnAw EcA
dic@,nIyM mxYeR zixYArielA
nEl?peAsHpRu,al,{Anl!
18
tAyitinA dAsAM kAv
AM tIiyi. avrti @mi
wpiwikyAyi. peAsH a
vErAewA nikyAyi.
mhApuErAhit Eyvien
EcAdYM ec@
(mA. 26+59-66; meA. 14+55-64; lUeA. 22+66-71)
19

mhApuErAhit EyviEnAwH av
eR zixYAeri EcAdic@. EypWi
ic kArYeLiyM EcAdic@. 20Ey
mRupwipRu, {AenEA}uM L@kELAwH
R sMsArici. eydiyi
luMeedvAlyLilumiA {A pWi
iARH. eyderlAM aview wARuA
yi. oriluM {A oM rhsYmAyi
pRiil. 21pieAeNe ni
EcAdYM ec@tH? qeRvcn Ek
vErAwH EcAdik. avRiyAM {Aen
A pRetH.
22
Ey pREA kAvAri
elAv avenwic@. ayA pRu,
mhApuErAhitEnAwH en sMsAri
tH.
23
Ey mRupwi pRu, eteeiluM
pRei etH qAeNH view
yvErAw pRyk. pE zriyAeNi
pie nIeyinAeNe wictH.
24
atinA hAvH Eyvien kPA
vieR awEH ayc@. Ey aEA}uM
bitnAyi.
peAsH vIuM tiRy
(mA. 26+71-75; meA. 14+69-72;
lUeA. 22+58-62)
25

ziEmA peAsH ni ekAH tI


kAykyAyi. muv petAsiEnA
wEcAdic@, nI aveR zixYArielA
nEl?pE peAsH pRu, al,
{Anl.
26
mhApuErAhiteR dAsArielA
v aviewyAyi. peAsH ec
vimRicveR buvANyA. ayA
pRu,nie{A pUEAi vcH
avEnAewAH ki@tAyi EtA.
27
pE peAsH vIuM pRu, l,

(mA. 27+1-2,11-31; meA. 15+1-10; lUeA.23+12-15)


28

anrM eydA Eyvien k


PAvieR ekAAriniM gvRu
ew ekAAriEl ekAuEpAyi. a
pulecyAyi. eydvstii
kwil. epsh BiEiyi
ekAH av sVyM arAkA xHw
eil. 29atinA pIlAEAsH puRH
eydewywE v. aEhM EcA
dic@, Q mxYentiery niL@ew
AErApNM qH? 30eyd pRu,
av o vALi yANH. a ekAA
Nven { a ey lictH.
31
pIlAEAsHpRu, nieyd
ven ekAuEpAyi niL@ew nYAy
mANmsricH zi viDivi. ey
d pRu,qA orAeL vDziyH
viDiA ayew niymM {eL a
vdiil. 32(tAenen mriM qH
Ey mu pR yTAYmAyi.)
33
aEA pIlAeAsH ekAAri
iEl mwiEAyi. aEhM Eyvi
enviLic@. aEhM EyviEnAw EcAdi
c@,nI eydew rAjAvAENA?
34
EypRu, tH tAL@ew sVM
EcAdYmAENA? aEtA mAeriluM tA
ELAwH qei pREtA?
35
pIlAeAsHpRu,{A o ey
dnl.nieRte L@kL@M mhApuErAhi
tAM NH niepiwic@ekAuvH
qe lictH. qA nieREmlu
ErApNM?
36
EypRu, qeR rAjYM Q ElAk
iERtl.atH Q ElAkiERtH yi
evi {A eydew ki
liewAtiriA qeR dAsA
epAmAyi. qA qeR rAjYM
meAriw nimANH.
37
pIlAeAsH pRu, aEA nI
eyArAjAvANH. Ey pRu, {A
rAjAvAeN tA pRy. a
zriyANH. {A jnictH tinANH+ stYM
jneL sAYewA. atinA
{AnI ElAkivtH. stYi ni
verlAM qe vi.
38
pIlAeAsH EcAdic@, qA s
tYM?a EcAdicEzxM pIlAeAsH pu
RH eydew awE mwiEAyi.
pIlAeAsH avErAw pRu, ayA
etiercAA o vuM {A kA
il. 39qA epsh divsM o twvu
kAren viyyH cwH niH.
eydew Q rAjAvien {A sVt
nAE?
40
eyd viLic@pRu,Ev, av
en Ev. bRbAsien viyyHk.
(bRbAsH o knAyi.)
aEA Eyvien ekAuEpAyi
cAywi nvA pIlAeAsH k

19

1041
ln nki.2 BwA m_ekAuk ekAH
o kirIwmAi atH EyvieR tl
yi cAi. avrven o nIL ec
AyM aNiyic@. 3avplvM aveR
ywHvH eydew rAjAEv vnM!
q viLikyM EyvieR mKH
wikyM ecyHt.
4
pIlAeAsH vIuM puREvH
eydErAwpRu,EnA, {Aven
puRE ekAuv. ventier
emAM ErApiA {A kAiel
RiyiAnANtH. 5 aEAmirIwvuM
vEmliyM Dric Ey puRv
.pIlAeAsH eydErAwH pRu,
tA av.
6
mhApuErAhitAM eydA kAv
AM avenEA viLic@ki, a
venUzik! aven Uzik! pE
pIlAeAsH pRu, ni te ekA
uEpAyi avenUzik. aventier
cAA emAM {A kAil.
7
eyd pRu, sVyM eedvpuen
viEzxii v mriNem
pRy o nYAymANM {H.
8
EkH pIlAeAsH wt By.
9
ayAvIuMekAAriiEl EpA
yi. ayAEyviEnAwEcAdic@, nI q
view niv? qA Ey mRupwi
eyAM pRil.10nIeyEAw sMsA
riiEl? qninie viyyHA
aDikArmeEAk. nie UziA
M. 11EymRupwipRu,eedvM ni
elici@ aDikArEmninH qeR
EmZ. atinA qenie lic
v wt pApA vALiyANH.
12
atiEzxM pIlAeAsH Eyvi
en EmAciiA mic@. pE eyd
viLic@ pRu, sVyM rAjAvAv
eeksetirANH. atinA aven tA
viycA tA eeksRieR zu
vAM.
13
eyd pRtH pIlAeAsH Ek@.
ayA Eyvien puRekAuv.
pIlAeAsH kLiel (tinHq
AyBAxyi gbTA qpRyM) nYA
yAsni . 14epshAvAri
eR tAeRw dinM cEyAwwi.
pIlAeAsH eydErAw pRu, tA
niL@ew rAjAvH!
15
eyd viLic@pRu,aven ekA
uEpAk! aven ekAuEpAk! av
en Uzik!pIlAEAsH eydErAwH
EcAdic@,niL@ew rAjAvien UziA
nAENA qEAwAvzYewtH? mhApu
ErAhitA mRupwi pRu,{L@ew
krAjAvH eeksRANH.
16
aekAH pIlAeAsH Eyvien
UziA aver lic@.
Eyvien Uzi
(mA. 27+32-44; meA. 15+21-32;
lUeA. 23+26-43)

BwA Eyvien ekAuEpAyi. 17Ey


sVM U mi. tlEyAwiwM

EyAhA 19:2-31

qRiyew (eyd BAxyi EgA


EgATA) lEvEpAyi. 18aview
yv Eyvien rizi EcH Ni
ywic@. av m@ruEperwi UzicH
aveR vzmAyi Apic@. Ey
mYilAyi. 19pIlAeAsH orw
yALem}uti rizicAi. awyALM
enyAyi+ nseRiel Ey ey
dew rAjAvH.20qAyBAxyiluM, ERA
m, yvn BAxkLiluM aet}utei.
Eyvien UzictH ngrEAww
lmAyitinA aEnkM eyd a
vAyic@. 21eyd mhApuErAhitA pI
lAeAsiEnAw pRu,eydew rA
jAvANH qe}uEt qA {A ey
dew rAjAvAeNH yApRy q
e}uk.
22
pIlAeAsH mRupwipRu, q}utiy
{A tikyil.
23
Eyvien rizi tRcEzxM BwA
aveR vO Qrieyw. ati
ennAlAyip. oAErABwM oAErA BA
gemw. aveR awiAyvuM av
qw. AyM tlilAM awi
mwienyHtmAy o kxNmAyi. 24a
ekAH pALA prsHprMpRu,
nm kIR, nRuiH ewNem
H tImAniAM. tiev}uiel}utiyi
@tH yATAYmAvAnANen sMB
victH+
qeR vO av vItM evc@.
qeR winAyi av nRui@.
sIn 22+18

atinA BwAren ecyHt.


25
rizinriki EyvieR ayM
aveR ayew sEhAdriyM ni
Ayi. ekEyAAvieR BArY mRi
yyM mgHdlAri mRiyyM avErAewA
Ayi. 26Ey teRaey ku. tA
sHEnhic zixYM aview nitH
Ey ku. av aEyAwpRu,
OIEy, tA nieR mk. 27anrM
Ey teRzixYEnAw pRu,tA ni
eR a.atinA atiEzxM zi
xY EyvieR aey teR vIi
tAmsiic@.
Ey mri
(mA. 27+45-56; meA. 15+33-41;
lUeA. 23+44-49)
28

piIwH, qlAM ecyHtk}iu qH


Ey aRiu. tiev}uH yATAYmA
kA av pRu, qni dAhi.
29
aview vinAgiri niRc o BrNiyA
yi. BwA ati onIimi.
nIi o QEsAki eki v
cH EyvieR vAyiElwic@. 30Ey
vinAgiri Nu. qiv pRu,
qlAM pUiyAyi. Ey teR tl
nic@, mric@.
31
QsmyM tAeRw divsmAyi.
piEH o viEzxe zbM yi
.zbdivsM zrIr rizi ki

EyAhA 19:32-20:17

1042

wtH eyd xHweiil. ati


nA avew kAlukowicH tAmsiyA
et av mriA wyAA eyd
pIlAeAsiEnAwBYic@. qiH zrI
r rizi niH RAM aEpi
c@. 32BwAvH EyviEnAewAM Uzi
ei oveR kAlukowic@. q
iH rAmeRyM kAluk owic @ .
33
Eyvien smIpic BwA, av mri
c@ k}itAyi ku. atinA av
aveR kAluk owicil. 34qA Bw
ArielAv teR M ekAH Ey
vieR pyii. EcAryM ev
vuM puRcAwi. 35(aEnri k
ov pRiri. niL@M vizVsi
tiEviyANH avni pRtH.
ayA pRetlAM stYmA. stY
mA tA pRyetH ayARiyA
mAyi.)
36
tiev}uH stYmAvA EviyANi
en sMBvictH+ aveR ql@keLA
M owiewkyil.* 37meA tiev}u
pRy, t iyven av
EnAM.*

pRu,av kAvien klRyini


M ekAuEpAyi. qviewyANven ev
cetRiu wA.
3
aekAH peAsuM mEzixYM kl
RyiEl puRe@. 4 vM oAwkyAyi
eviluM mEzixY peAsienA
Evgi oAwi.5 atinA ayA dYM
klRyieli. ayA niH akE
EnAi. Eny NikxNLvi
ew citRiiw keiluM ayA
akE kyRiyil. 6 aEA ziEmA
peAsH ayA piieli. peA
sH klRyHiEl kw. aview En
y NixN citRiiw
tH ayAku.7EyvieR tlyi ek
iyi NiyM ayA ku. atAke
i meAriwiritANH ktH. 8 a
EA mEzixYM akkw. ayALA
yi klRyHwH dYMvtH. sMBvi
cetAe kH ayA vizVsic@. 9 (Ey
yie}uENem tiev}u
kLiel}utiyiritH av oriluM
mnilAiyiil.)
Ey mgd
H l mRiyy
H
tYew

Eyvien sMsk
H ri
(mA. 27+ 57-61; meA. 15+42-47;
lUeA. 23+50-56)
38

piIwH arimTYAyi niM v EyA


EsPH qeArA pIlAeAsiEnAwH Ey
vieR zrIrM vzYe@. (EyAEsPH
EyvieR o zixYnAyi. qA
eyder ByetinA ayALiArYM
ErAwM pRil.) pIlAeAsH av
dic@. 39nieAEdemAsuM EyAEsPien a
gmic @ . o rAiyi Eyvien
kANA vvnANH nieAEdemAsH. a
yAL@ew eekyi Ru RA sug
vYmAyi. mIRAyM akiluM Ec
o sugAyi atH. 40avri
vM EcH EyvieRzrIrM m.
av m]tEdhM Eny NikLi
epAtiu. (tH eydew zvsMsHA
rrItiyielAANH.) 41Ey Uzieiw
H o EtAmAyi. aview o
putiy klRyM. aview mH eryM
sMsHriciil. 42av Eyvien
klRyi awi. kArNM klR smIp
tAyi. mAvuml, atH eyd
ew zb ieR o divsM wiyA
yi.
EyvieR klR
nYM
(mA. 28+1-10; meA. 16+1-8; lUeA. 24+1-12)

20

}Hcyiel dYe divsM pul


ec mgHdlArimRiyEyvieR k
lRyiElEpAyi. aEA Ayi.
vAti awci vliyklH timA
ei.2akH mRiyziEmA peA
sieRyM mE zixYeRyM (Ey vLer
sHEnhiciv)awEH oAwi. mRiy

aveR ... owiewkyil rNi puR.


12+46; sMKY. 9+12; sI. 34+20
t ... EnAM rNi esK. 12+10

(meA. 16+9-11)
10

anrM zixYA vM tL@ew


vIwkLiElyH mwi.11pE mRiy klR
yHevLiyi kru ekAu ni. kr
ytiniwyi avniH akE
EnAi. 12evvOM Dric rudt
Aerav aviewku. EyvieR z
rIrM iwH avrii. o dt
EyvieR tlyiiwM odt Ey
vieRpAdM iwM .
13
dtA mRiyEyAw EcAdic@, OI
EynIeyinA krytH? mRiy mRup
wipRu,cil qeR kAvieR z
rIrM qwekAuEpAyi. avrven q
viewevc@ qeniRiyil.14mRiya
pRutIEA Eymi ni
tH av ku. qA atH EyvA
eNH avRiymAyiil.
15
Ey avELAwEcAdic@,OIEy q
inANH nI krytH? eryANH nI
EtwtH? EtAArnAeN mRiy
kti. qiv EcAdic@, ni av
en ekAuEpAyi@ei pRyni
qviewyANH avenevc i @tH , a
EA qniH aviewEAyi aven
qwAM.
16
Ey aveL viLic@, mRiEy. mRiy
Eyvi Entiriu eyd BAx
yi pRu, REbAni! ( qH
aM.)
17
aEA Ey avELAw pRu, q
e piwic@nitH. {Aniver pitA
vieR awEl EpAyil. nI qeR
sEhAdrAew awecH en
pRyk+ {A qeR pitAvieRyM
niL@ew pitAvieRyM awEyH
EpA. {A qeR eedvieRyM
niL@ew eedvieRyM awE
EpA.

1043
18

mgHdlmRiy zixYAewyw ec
pRu, kAvien {A ku. Ey
avELAw pRetlAM av avErAw
pRu.
Ey teR zixYA
tYew
(mA. 28+16-20; meA. 16+14-18; lUeA. 24+36-49)
19

aH }Hcyiel dYedivsmAyi
. eevErM zixYA o Eci
.eydAer ByH av kt aw
c@iyii. aEA EyvH av
ewwyi ni. Ey pRu,ni
H smADAnM! 20pRiH av zixY
Aer teReekkL@M pAzVvuM kANic@.
kAvien kEA zixYA vLer
sEAxic@.
21
aEA EyvIuMpRu, ni
smDAnM. pitAvH qe ayc@. a
EpAel {A nieLyM ayyH.
22
pRiH Ey zixYAewEm Q
ti.Ey pRu, priAAvien
sVIkrik. 23ni L@kL@ew pAp
epARuA avew pAp epA
RuewM. ni epARuAtiA
avri pAp nilniM.
Ey EtAmAsi tYew
EyvEA EtAmsH q viLi
didiemAsH zixYAErAewAmAyi
il. pu zixYAri ovnAyi
EtAmsH.25mu zixYA { kA
vienku. qvEnAw pRu.EtAmsH
pRu,aveR eekkLiel NiL
k kANAet {Ani vizVsiil. av
eR Ni}ukLi qeR virliwk
yM pAzVi eekvyHkyM ecA
et {Ani vizVsiyil.
26
orA}HcyH EzxM aveR zixYA
vIuM vIilirikyAyi. EtAmsuM
avErAewAM Ayi. ktk aw
cieviluM Ey avewmi v
ni. qiupRu,ni smA
DAnM!27aEA Ey EtAmsiEnAw pR
u,nieR vir tA view kwk.
tA qeR eekk. nieR eekk
qeR pyi vyHk. sMzyM av
sAniicH vizVsik.
28
EtAmsH EyviEnAw pRu,qeR
kAEv qeR eedvEm!
29
Ey EtAmsiEnAwpRu,qe k
ekAH nI vizVsic@. qe kANA
et te vizVsiv eR ag]
hIt.
24

EyAhA qinH Q
suviEzxM q}uti
30
Ey zixYAew sAiYi p
l atH-tv]ikL@M kANic@. av Q
suviEzxi q}utiyiil.31Ey eed
vpunAy isHvAeNH ni vi
zVsiAnANH Q kArY q}utetH.
vizVAsilUew aveR nAmi jI
v ki@tiM.

EyAhA 20:18-21:15

}u zixYAH Ey
tYew
piIwH tiebrYAsH (glIl) kw
RvcH Ey vIuM zixYA
tYe@. enyAN sMBvict+H
2
cil zixYA aview wiyi. zi
EmApeAsH, EtAmsH qviLi di
diemAsH, glIlyiel kAnArnAy nTn
Ey, esebdiyew ru puA wA
et mu ruzixYAM. 3ziEmA peAsH
pRu,{A mI piwiA EpA.
muzixYA pRu,{L@M niEAewA
v. av oviyi kyRiEA
yi. rAi m}uv vleyRiuevi
luM oiEnyM kiiyil.
4
piEH pulecyHH EytIr ni
. qA atH EyvAeNH zixYA
aRiil. 5aEA Ey zixYAErAw
EcAdic@,sHEnhitEr ni mI vl
M kiiEyA? zixYA pRu, l.
6
Ey pRu,niL@ew viyew v
l vz vleyRiyk. aview ni
ni mIpiwiM. zixYA aen
ecyHt. av vlvliecwA pA
viDM m/YM vlyi i. 7Ey
sHEnhicizixY peAsiEnAw p
Ru, mxY kAvANH. ayA
pRy peAsHEk@. mxY k
AvANH. aEAte peAsH vsH
emwi@. (EjAliecA vOm}ic@ v
ciriukyAyi.) av eviEl
ewcAwi. 8 muzixYA viyi
te tIrE EpAyi. mI niRvl
yM vlic@ekAH. av tIrniM
evRuM RuvArmAM akelyAyi.
9
av viyiniH kryH iRiy
EA tIn iyiri ku.
tAM mIM avuM atiE vci
. 10aEA Ey pRu,ni piwi
cti eR mI wi ekAuvrik.
11
ziEmApeAsH viyi ecH mI
niRvlkryHwic@. aniRey v
liymInAyi. imeM.
mIninH vliyBArM AyieiluM vl
kIRiyiil.12Ey avErAw pRu,
v k}ik. zixYArilAM av
EnAwH, rAnI? q EcAdiA eeD
rYeil. kAvAeNH avRiyA
mAyi. 13Ey ecH aemwH av
nki. mIM Ey avH ekAw.
14
mrNiniM yie}uEiH
Ey mAM tvNyANH zixYAH
tYewtH.

21

Ey peAsiEnAw
sMsAri
15
qlAvM k}ic@k}iEAEyzi
EmA peAsiEnAw EcAdic@,EyAhA
eRpunAyziEmAen, nI mu Q
mxYErA wt qe sHEnhi
EA?peAsH mRupwi pRu, vH,
kAEv, {A nie sHEnhi
evH ninRiyAM. aEA Ey peA

EyAhA 21:16-25

1044

siEnAw pRu,qeR AwkeL*


EmyHk.
16
Ey peAsiEnAw rAmM EcAdi
c@,EyAhAeR punAy ziEmAEn, nI
qe sHEnhiEA? peAsH mRu
pwi pRu,v,H kAEv, {A nie
sH E nhievH ninRiyAM. a
EA Ey peAsiEnAw pRu,
qeR wkeL EmyHk.
17
mAmM Ey EcAdic@,EyAhA
eR punAy ziEmAEn, nIeye sHEn
hiEvA?mtvN Ey tEAwi
en EcAdicti peAsi sw
mAyi. peAsH pRu, ninelAmRiyA
mElA kAEv. {A nie sHEnhi
ev ninRiyAM. Ey peAsi
EnAw pRu,qeR wkeL EmyHk.
18
{AniEAw stYmAyipRyAM. ecRu
i nI armRui xHwmiw EpA
yi.qA vAkYi nI eek
k nIukyM EveRArA nieR areki
ninixHwmilAiwEyH ekAuEpA
vukyM ec@M.
19
(peAsH qkArm mrNA
eedve mhtVewemH Ey pR
ykyAyi.) aEA Ey peAsi
EnAw pRu,qe agmik.
20
peAsH tiriu EnAiyEA Ey

Awk, wk Ey teR ayAyi


k q ailANH Q vAk p
EyAgi tH. EyAh. 10 luM en kANAM.

vuM xHwei zixY puREk


v av ku.(Q zixYnANH a
A}smyH Eyvientier cAu ni
H kAEv rA ninetier tiri
yk?qEcAdict.H ) 21ayA piAel
vkH peAsH EcAdic@, yAL@
ew kArYEmA kAEv?
22
Ey mRupwipRu, {A v
ver yA jIvEnAew riENM qe
niH tAlrYmAkAM. a nI kArYmAE
til. nI qe agmik.
23
aen sEhAdrAew wyi o
kT cric @ . Ey sH E nhic Q
zixY mriyil qv pRupr
i. qA av mriyielH Ey
pRil, {A vMver av jIvici
riNemH {AnA#hiEcAM. ati
nineH ? q mAEm av pR
uZ.
24
zixYnANH ArY irIkri
ctH. etlAM EAe}}utiyM ayALA
NH. av pRy stYmAeNM nm
RiyAM.
25
EyecyHt DArALM kArY niy
mH. aetlAM q}ute@evi Q
ElAkM m}uvM q}ute pusHtk
evAmtiyAkyil q {A
k.

1045

aeAst
H lAew
*pv
] ik
lUeAsH meA #nT
H em}u
iye etEyAPielAEs, Ey
vikyM pWiikyM ec
yHt qlA kArYeLiymANH {A
qeR dYe #nHTem}utiytH. 2 Ey
vieR jnnM mt
sVAErAhNMv
ery jIviteiyANH {Aen}uti
ytH. atimH Ey tA etrew
aeAsHtlAErAw niEziciv
ElA. priAAvieR shAyEAew
yANH Ey aeAsHtlAErAwH qlAM
niEzic t H . 3 mrNiEzxM Ey
tA jIvicirievH aeAsHtl
AH kANic@ ekAw. DArALM atH-t
Li ew av a etLiyic@ ekAw
. nAldivsEALM av av
tYnAyi. Ey aeAsHtlAErAw
eedvrAjYei sMgic@. 4 ori
avErAewA Bic @ ekAiriev
Ey av Q jH { ekAw,
pitAvH ni vAgHdAnM nkiyti
eni {A niELAwH pRiuH.
vAgHdAn sVIkriA eyzElmi
te kAirik. 5EyAhA L@k
eL evA sHnAnM k}iic@, qA
tAM divskM ni pri
AAvinA sHnAnM lBiyHM.

EyvieR sVAErAhNM
aeAsHtlAerlAvM owiyi
rie av EyviEnAw EcAdic@, k
AEv, EA}AENA eyd nI av
ew rAjYM vIuM nk?
7
Ey avErAw pRu, tIytiyM
smyvuemAe nizHcyiA aDikArm
tH pitAvi mAmANH, aetAM ni
RiyAnAvil. 8 qA priAAvH
niLiElH vM. aEA ni
zi lBiM. ni qeR sAik
LAyi jnELAwH qei pRyM. dYM
ni eyzElMkAErAw pRyM. piIwH
eydYyiluM zmrYyiluM ElAkieR
oAErA BAgLiluM L@kELAwH ni
pRyM.
9
etlAM pRuk}iEA Ey
kAzEH yeu. aeAsHtl
A EnAiniE Ey EmGiw
yi EpAyimRu kANAtAyi. 10Ey
EpAyi mRuekAiEA aeA
sH t lA kAzE EnAini
Ev evvOmNi ru pux
A (dtA) avew awni.
11
vM aeAsHtlAErAw pRu,
glIlAAEr, nieLANH kAzE
EnAi view nitH? Ey ni
6

L@ew wyiniM kAzEy


ew ni ku. av EpA
ni kEpAelte av mw
ivM.

o putiy aeAst
H l wi
tireweu
12
anrM aeAsHtlA olIvuml
yiniM eyzElmiElH mwiey
i. (eyzElminiM ornA}ik
akelyAyi Q ml.) 13aeAsHt
lA ngri Evzic@. av mk
Lile nilyilu tL@ew vAs
lE kyRi. peAsH, EyAhA,
yAEAbH, aeyAsH, PiliEAsH, EtA
msH, beAelAmAyi, mAyi, aPA
yew punAy yAEAbH, eslH qM
aRiye qrivukArnAy ziEmA, yA
EAbieR pu ydA qivrAyi
av.
14
aeAsHtlAerlAvM oUwiyi
. av smNEAew kmnsH
rAyi AikyAyi. Eyvi
eR a mRiyyM aveR sEhAdr
AM mu cil OIkL@M avErAewA
Ayi.
15
tAM divs EzxM aview
vizVAsikL@ew o EyAgM nw. (i
pEpErALM Ayi.) peAsH
q}uEH n iu pRu, 16-17sEhAdr
AEr, ciletAe sMBviemH pri
AAvH tiev}ukLi dAvIdilUew
pRiuH. nLi orAL@M, Uxk
mAy ydeyiyAyi av pR
tH. Eyvien piwiwA aven twvi
lAiyvew v}i kAiyAyi ydA av
er nyiemH Avu pRiuH.
18
(teR v]iyHH ydyH tiPl
mAyi eR pNM kii. pNinH
av o vy vAi. piIwH av
tlywic@ vI}ukyM zrIrM epAiiLk
yM ecyH. aveR wluk puR
cAwi. 19eyzElMkA m}uvM atRi
u. atinA le av a
dAm q viLic@. avew BAxyi
rieR nilM qANH adAm
yHH aM.)
20
peAsH pRu, sIn pusHt
ki ydeyi en q}utiyiri
+
ayAL@ew nilEAM EpAkAtAke;
M ati vsiAtAke.
sIn 69+25

aeA. *pv
] ik 1:21-2:25

1046

mAvuml+ aveR EjAli meArA


qewe qM q}utiyiri.
sIn 109+8
21-22

atinA meAv nEAewAM


EckyM EyvieR yie}uE
li sAiyAkyM EvNM. kA
vAy Ey nEAewAmAyi kAlm
yM new sMGiluAyivnA
yiriNM ayA. EyAhA jneL
sH n AnM k}iic @ wiynA mt
Ey nmiwyiniM kAzEy
every nAL@kLi av
nEAewAmAyiiriNM.
23
aeAsHtlA ruEper sMGi
nHmi niRui. ysHetAsH q viLi
ew EyAEsPH bzbAyM mi
yAsumAyi av. 24-25 aeAsHtl
A Aic@,kAEv, ninH qlA
vewyM mnRiyAM. Q ru EprilAer
yA nI etrewet kAi
yAluM. ydA atiniH viH tnih
mAy lEEpAyi. kAEv, pR
AluM. ydyew AnH aeAsHtl
nAkA er tirewM? 26ru Epri
elArAeL tirewA aeAsHtl
A nRuiu. miyAsienyA k
Avi vzYem nRuew@ etLi
yic@. aen av mu ptienA
EpErAewAM aeAsHtlnAyi.
priAAvieR vrvH
epeekAsH t udinM vEA a
eAsHtlA oriwH oic@ wi.
2
epeH kAzniH o zbHdmA
yi. o ekAwAu vIEpAel. at
v vIwienyAek mKritmAi.
3
tIjVAlk EpAel av qEA ku.
av EvpiriH oAErAewyM Em
vI. 4 avri qlAvriluM priA
AvH niRykyM av vYtYsHtBAxk
sMsAriA wukyM ecyH. pri
AAvH avti k}ivH nkiyi
.
5
smyM eyzElmi tAM B
rAy eyd Ayi. av ElAk
ieR pl BAgniM vvrAyi
. 6 zbHdMEkH aEnkMEp aview
wi. aeAsHtlA tL@ew sVM
rAjYiel BAxyi sMsAri
EkH av ar. 7 eyderlAvM
ti atH-teu. aeAsHtlAH
eten sAYmAeyH av atH-t
eu. av pRu, tA! nAM Ek
Q sMg nw verlAM glI
lArANH! 8pE aver nAM new
BAxyite Ek. eten
sADi? 9n pY, EmdY, lAM,
emsepAAmY, eydY, kEdAkY, epA
EAsH, sY, 10ugY, pMPulY, mi yIM,
ERnyew vkyAy libY, ERAM, 11EtY,
aERbY qiviwLi nimvrA
NH. ni cil jnnA eydM
muv mtM mARi vvmANH. nAM
en vYtYsHt rAjYArANH. qA v

ew vAk nAM new BAxyi Ek


! av eedvei pRy mh
Ay kArY nelAM mnilA
vu. 12L@keLlAM visHmyikyM
pri&mikyM ecyH. av prsHprM
EcAdic@, qANu sMBvitH? 13mu
v aeAsHtlAer prihsik
yAyi. av vIu wicH m
piwiciriyAeNv kti.

peAsH sMgi
aEA peAsH muptienAH a
eAsHtlAErAwemAM q}uEuni.
qlAvM Eke av ci sM
gic@. av pRu, qeR eyds
EhAdrAEr, eyzElMkAEr, qe
ik. niiEA Eviy ciltH
{A niELAw pRyAM. ic@Ek
k. 15ni kEpAel v mdYM
k}iciil; EA kAlH op mNi
yiE Z. 16pE niLi ketA
e EyAEvvAck q}utiyiu
tANH. EyAEv en q}uti+
17
eedvM pRy, aYnAL@kLi {A
eneR Avien qlAvriluM ecAri
yM, niL@ew puAM puimAM v
ciM. niL@ew yvAH dzn
kiuM. niL@ew v] A EtYk
sVpHnL@M.
18
smyM {AeneR dAsAM,
dAsimAM, qeR Avien nM.
av vciM.
19
kAz {A atH-tsMgtik
kAuM. miyi kIe} {A etLivuk
nM. aview rvuM tIyM kw
pukymAkuM.
20
sUrY uEpAM, c EcAr
EpAel vM. aEA kAvieR
mhnIyvuM ByrvumAy divsM vM.
21
kAvi vizVsi vM
riewM.
EyAEv 2+28-32
22
qeR eyd sEhAdrAEr, Q
vAk ic A luM+ neseRkAr
nAy Ey vizixHwnAy ovnAyi.
eedvM ani vYmAiyiuH.
eedvM EyvilUew ecyHt zimM,
atizy krvumAy, sMgtikLilUew
etLiyic i uH . Q kArY ni
kiuH. atinA stYmAeN
niRiyAM. 23Eyvien ni
nkyM niLven ekAl@kyM ec
yH. dxHwAew shAyEAew niL
ven rizi NiekAH tRc@. qA
lietlAM sMBviemH eedvinRiyA
mAyi. atH eedvieR sUN
mAyi. vLer mute av etA
e sUNM ecyHti. 24Ey mrN
Evdn aBvieciluM eedvM aven
atiniM mnAi. eedvM Ey
vien mrNiniM yie}uE
lic@. mrNinH Eyvien piwiAnA
yil. 25Eyvieni dAvIdH en pR
iri+
14

1047
kAvien {AenEA}uM qeR k
mi ku; qe sMriA av
qeR vlvziri.
26
atinA qeR XdyM hHLAdic@,
qeR vAy nEAew sMsAric@.
aet, qeR zrIrMEpAluM tI
EyAew vsiM;
27
qeA qeR Avien nI
mricvew rAjYiElH tiLyk
yil. nieR prieR EdhM zv}i
yi a}ukiEAvA nI avdi
yil.
28
qen jIviNemH nIeye pWi
ic @ . qeRyw vH nIeye
hHLAdpUnAM.
sIn 16+8-11
29

qeR sEhAdrAEr, EgApitAvA


y dAvIdieni {A RAyi pRye.
av mrikyM sMsHkriewkyM
ecyH . aveR zvwIrM view
nEAwew EA}umH. 30vAcknA
yi dAvIdi eedvvcnei aRi
yAmAyi. dAvIdieR EgAini
eAven dAvIdienEAel tA rAjA
vAemH eedvM dAvIdi o tijH{
yilUew vAgHdAnM nkiyi. 31
sMBviMmH dAvIdH tRii.
atinAlANH dAvIdH ayAeLi en
pRtH+
av pAtALiEl tewkEyA,
aveREdhM kl R yi a}ukiEA
kEyA ecyHtil.
sIn 16+10

EyvieR yie}uElienRi
cANH dAvIdH pRtH. 32atinA dAvIdi
enyl, EyvienyANH eedvM mrNi
niM yiytH. neLlAM ati
sAikLANH. n avenku. 33Ey
sViEl yeu. EA}v
eedvEAewAM aveR vlvzi
ri. pitAvH (eedvM) EyviniEA
priAAvien nki. eedvM a
vAgHdAnM ecyHttANH. EA A
vien Ey pk. niLiEA kA
M EkM atANH. 34dAvIdl,
EyvANH sViElyetH.
dAvIdH sVyM pRu+
kAvH qeR kAviEnAw pR
u+ 35nieR zueL {A nieR
kAI}ilAMver nIeyeR vlvz
irik.
sIn 110+1
36
atinA qlA eydM tieR
yATAYM tIc y AyM aRiyNM.
eedvM Eyvien kAvuM isHvu
mAi. Q EyvienyANH ni Uzi
ctH.
37
EkEA L@kH Xdyi
ekAu. av peAsiEnAwM mu
aeAsHtlAErAwM EcAdic@, {Li
ni qecNM?
38
peAsH avErAw pRu, oAErA
M mAnsAreH EyisH vi
eR nAmi sHnAnewk. aEA
eedvM niL@ew pAp epARukyM

aeA. *pv
] ik 2:26-3:6

priAAvien ni sAni
kyM ec@M. 39 ni vAgHdAn
mANH. niL@ew stikM der
y qlAvM wiyANH. kAvAy
eedvM tiEl viLi qlAvM
EviytANH. 40peAsH vLer vAcA
lmAyi av mRiyi@ nki av
avErAw yAcic@, EA jIviv
ew dxHwtkLiniM sVyM rik.
41
aEA peAsieR vcn sVIk
ricv sHnAneu. divsM te
mvAyirEALMEp vizVAsikL@ew
i Eceu. 42av EyAgM Ec
w. aeAsHtlAew vcnM
pWiA av tL@ew smyM pEyA
gic@. av prsHprM pevkyM
oicH hArM k}ikyM Ai
kyM ecyH.
vizVAsikL@ew pev
aeAsHtlAew zvuM atH-t
krvumAy v]ik kH L@kH
eedvEAwH vLer drvu EtAi. 44vi
zVAsikeLlAM omic@ tAmsic@. aver
lAM pevc@. 45tAyi mi
yM avew wmtyilu sADn
L@M viu. qiH av pNM m}uv
vzYA vitrNM ecyH. 46eedvA
lyRi av qM owi. av
H oEr lYmAyi. av tL@ew
vIwkLi omicH hArM k}ic@. av
sEAxEAew hArM pvyHk
yM hHLAdEAew a tikyM ec
yH. 47vizVAsik eedve vA}Hk
yM L@k aver xHwewkyM ec
yH. qlA divsvuM wtEp ri
eu; kAvH aver vizVAsikL@ew
sMGiEl EckyAyi.
43

mwen peAsH suKew


o divsM peAsuM EyAhAM
eedvAlyiEl EpAyi. aEA
smyM ctiriH mmNiyAyi.
atH eedvAlyi niEtYny A
nAsmymAyi. 2 av eedvAlyp
RiEl EpAMv}i orAeL ku. jIvi
tkAlM m}uv mwnAyi ayA.
nwAnAvA ayAeL tAM suX
tAieyw ekAuv. av
qM ayAeL eedvAlyieR kvAw
i ekAuvmAyi. eedvAly
ievLiyi kvAwinriek av
ayAeL kiwi. surM q kvAwM
qANviwM aRiyeitH. aview
ayA eedvAlyiElH EpAv
ErAwH pNM yAciM. 3 divsM peA
suM EyAhAM eedvAlyiElH
EpAtyA ku. ayA avErAwM
pNM yAcic@. 4peAsuM EyAhAM
ayAeL EnAi pRu, {eL EnA
k. 5 ayA aver EnAi; av tni
H pNemeiluM nemyA
kti. 6qA peAsH pRu, qeR
ki eviEyA sVEmA l. qA

aeA. *pv
] ik 3:7-4:6

1048

muciltH {A nintrAM+ neseR


iel EyisHvieR ziyA
q}uEu nwk! 7 qiH peAsH
ayAL@ew vleekpiwicH q}uEli
c@. w te ayAL@ew pAdL@M kAlu
kL@M ktAyi. 8ayA cAwiey
NIu nwA wi. ayA avErAewA
eedvAlyiEl nw. ayA
nwkyM cAwkyM eedve sHti
kyM ecyH . 9-10qlAvM ayAeL
tiricRiu. mwnAy ayA qM
eedvAlyieR surM q kvAwi
liH yAci tvRiyAM. EA
aEt mxY nwkyM eedve sH
tikyM ec@ku av atH-t
eu. eten sMBvic@evH av
mnilAyil.
peAsH jnELAw sMsAri
ayA peAsieRyM EyAhA
eRyM eekkLi piwic @ ni.
ayA suKe kH qlAvM atHtsHtbHDrAyi. av zElAEmAeR m$
pi peAsieRyM EyAhAeR
ymwE oAwi. 12akH peAsH
avErAw pRu, qeR eydsEhA
drAEr, nieLANitili atH-te
wtH? ayAeL nwumARAiytH {LA
eN milANElA ni EnAtH.
{L@ew nekAANH etlAM sAY
mAyet ni kEvA? 13al!
eedvmANi ecyHttH! av aAhA
mieRyM yisHhAieRyM yAEAbi
eRyM eedvmA. new qlA pU
vikewyM eedvmANv. av teR
vizixHwEsvknAy Eyvi mhtVM
nki. pE ni Eyvien ekAlA
viDiyA nkiytH. Eyvien
EmAciiA pIlAeAsH tImAnic@.
pE ni Eyvien Eve pI
lAeAsiEnAw pRu. 14Ey pri
M nixHkLM yi. qiluM
ni aven evwiu. Eyvi pk
rM ekAlyALiey EmAciiA ni
pIlAeAsiEnAwAvzYeu. 15jIv
nven ni ekAl@kyM ecyH!
qA eedvM aven punIvii
c@. { ati sAikLANH. {
sVM kkekAH ktANH. 16Ey
vieR ziyANH Q mwen suKe
wiytH. { EyvieR ziyi
vizVsitu ekAANien sMBvi
ctH. niiyAeL kANAM. nii
yAeL aRiykyM ecAM. Eyvilu
vizVAsmANyAeL pUmAyM suKe
wiytH. aen sMBvitH ni
eLlAM ku.
17
qeR sEhAdrAEr, ni ec@
eteH ni te aRiyA
tinAlANH ni EyviEnAwien
ecyHtetH qniRiyAM. niL@ew En
tAM mnilAyiil. 18etlAM sMB
viemM isH kxHwM shikyM
mrikyM ec@emM eedvM teR
11

vAckrilUew pRu. eedvM aeten


niREvieyH {A niELAwH pRiu
H. 19aekAH ni mAnsAreH
eedviElH mwivrik. qiEl ni
L@ew pAp epARuew. 20aEA
eedvM ni IysmAzVAsi
eR smyM nM. av isHvAyi
etrew Eyvien nM. 21qlAM
vIuM zriyAMver Ey sVi
tAmsiem mAM. vLermute
teR vivAck v}i sMgic
EAE} eedvM Q smyei pRiu
H. 22EmAez pRu, kAvAy ni
L@ew eedvM nieA vAcken
nM. vAck niL@ew wyi
niM tevM. av qeEAelyA
yiriM. vAck niELAw pRy
etlAM ni viNM. 23 vA
cken asriAv eedvieR
jntyiniH akewkyM mri
kyM ec@M.* 24zmEvluM aveR
piilu qlA vAckM Q smy
eRic H pRykyM vcikyM
ecyHtiuH. 25vAck pRetlAM
ni lBiciuH. niL@ew pitA
AmAyi eedvM e niymM ni
lBiciuH. nieR stiyA mi
yiel qlA rAjYL@M a#hie
wM* qH eedvM niL@ew pitAvAy
aAhAmiEnAwH aLiec y H t iuH .
26
eedvM aveR vizixHw dAsen ay
c@. niiwyiElANH dYM aven
ayc t H . nieL a#hiAnANH
eedvM Eyvien ayctH. av ni
ELAErAEryM pApLi niki
a vi.
peAsuM EyAhAM eyd
sBy
H
mi
peAsuM EyAhAM jnELAw
sMgic@ekAu niEv cil
aver smIpic@. av eydpuErAhi
tM eedvAlyM kAvAew nAykM
tAM sdkYmAyi. 2 peAsuM
EyAhAM L@keL pWii kArY
Li av uBitrAyi. Eyvi
eni pRyEA mxY mricvri
niM isHvi wi yie}uE
emH av pWii. 3eydEntA
peAsienyM EyAhAenyM
piwic@ twvilAi. aEA rAiyAyi
tinA av aeAsHtlAer piE
rAviel ver Ri pAic@. 4 q
A peAsieRyM EyAhAeR yM
sMgM Ek aEnkMEp avni vizV
sic@. vizVsic puxAew qM
te aAyirEALmAyi y.
5
piEH eydEntAL@M jnieR
mAM zAOimAM eyzElmi s
ELic @ . 6hAvuM (mhApuErAhit),

v A c k e n . . . e c @ M rNi v.
18+15,19.
nieR ... a#hiewM rNi l.
22+18;26+24.

1049
kPAvuM, EyAhAM, alsAM
aviewyAyi. mhApuErAhiteR
wMbiel ql A vM Ayi.
7
av peAsienyM EyAhAenyM
L@kL@ew mi nii. nieL
en mwen suKewi?
ziyA ni pEyAgictH? rA
niti aDikArM ttH?
qI EcAdY eydEntA av
ErAwH plvM EcAdic@.
8
aEA peAsi priAAvH
niRu, av avErAw pRu, jn
EntAEL mAEr+ 9 {eLA mw
ecyHt nyew Epri {eL EcAdYM
ec@kyAENA? ayAeL suKewiy
tArANEl niL@ew EcAdYM? 10{
nieLyM qlA eydjneyM aRi
yiAnA#hi. yA suKetH
n
AynAy EyisHvieR zi
yAlANH. ni Eyvien Uzic@.
eedvM aven punIviic@. mw
nAyi yAH EyisHvieR
ziyA EA nwAM ni
11
mi niAM k}iy.
Ey
pNiArAy ni vliec R i
klANH pE kliEA mllAyiri
.
sIn 118+22
12

mxYer riA k}iy oEreyA


rA EyvANH. kAzi kI}i m
xYer riA ziy oEreyA
nAmM avERtANH. n EyvilUew
riewNM.
13
EyAhAM peAsiM yAetA
viDEtYk prizIlnEmA, vidYABYAs
EmA elM eydEntA mni
lAyi. av niByrAyi sMsAri
k eydEntA atH-teu. p
eAsuM EyAhAM EyvieR ew
yAyivrAeNM av mni
lAi. 14mw rH aeAsHtlAErA
wemAH ni tH av ku. ayA
suKeM. atinA aeAsHtlA
etier avH oM pRyAnAyil .
15
avErAwH aviwM viuEpAvA ey
dEntA vzYeu. t ni
q ecNemH EntA prsHprM
ElAcic @ . 16av pRu, ver
nAem ecNM? averA mhAy
atH-tM vic@evH eyzElMjn
tm}uv aRiu. a vYvumANH.
stYM niExDiA sAYvuml .
17
qA Q mxYeni sMgi
et BIxNiewNM. qA tH
ti wtlAyi L@kL@ew wyi
c riil.
18
aekAH eydEntA peA
sienyM EyAhAenyM vIuM viLi
c@. EyvieR nAmi oM sMgi
kEyA pEdzikEyA ecetH
av aeAsH t AErAw niEzic @ .
19
pE peAsuM EyAhAM mRupwi
pRu, ni ElAci zriyA
ENA? eedvienA EvtH? {

aeA. *pv
] ik 4:7-32

eedvienEyA niELEyA asri


EtH ? 20{H awiyiriAnA
vil. { kM EkemAe {
sMgiEc pU.
21-22
eydEntAH aeAsH t l
Aer ziiA o mAvuM keA
nAyil. kArNM, ecyHtkArYH qlA
vM eedve mhtVIkrikyAyi.
(Q vIrYv]i eedvieR sAY
mAyi. ErAgM EBdmAeyAH nAl
tiEm vySAyi.) atinA
eydEntA
aeAsH t lAer
tAI ecyH viyc@.
peAsuM EyAhAM vizVAsi
kL@ewyiwyi mwiey
23
peAsuM EyAhAM eydEntA
Aew sByiniM tL@ew
AiwyiElEpAyi. mhApuErAhi
tM, jnieR mAM tELAw pR
etlAM av vizVAsisMGEAw
pRu. 24 Eku vizVAsik oEr
mnEAew eedvEAw Aic @ .
EBA, kAzieRyM miyewyM
kwlieRyM atilu qlAieRyM
s]xHwAvANH aviwH. 25{L@ew pitA
vAy dAvIdH aviwe dAsnAyi.
priAAvieR shAyA av
Q vAk q}uti+
jAtik viLic@ viyetinH? ElAk
eri nixHEyAjnmAyi eedvEdAxM
cii?
26
kAviM aveR isHviM
qtirAyi miyiel rAjAA tA
RAyi, BrANADipA owi.
sIn 2+1-2
27

ehErAdAvuM epAieyAsH pIlA


eAsuM rAjYL@M eydjntyemlAM
eyzElmi Eyvientier tiri
EA etlAM yTAiluM sMBvi
c@. isHvAyi aviwH (eedvM) aBi
xinAiy ayew pridAsnA
NH Ey. 28ayew pripAwikeL nwA
AnANv owiytH . aviwe
ziyM cHCymsricANietlAM
sMBvic t H . 29kAEv, aekAi
EA av pRy ik. av
{eL ByewA mi. k
AEv, { aviwe dAs. Bymi
lAet { pRyvA aH lictH
pRyvA {eL shAyik. 30a
yew zi kAi { eeDrYM pk
k. ErAgikeL suKewk, sAY
nk, ayew vidAsnAy
EyvieR ziyA vIrYv]ik
kAuk.
31
av Aic@k}iEA av
ni lM lui. avriellAM pri
AAvH v niRu. eedvieR
sEzM piIwv Bymil A et sM
gic@.
32

vizVAsikL@ew pev
vizVAsikL@ew sMGM XdyMekAH

aeA. *pv
] ik 4:33-5:25

1050

iEceu. av oEr AvumA


yi. tnietAe tERtAeNH
sMGiel orA EpAluM pRil. pk
rM, averlAM p vc@. 33kAvAy
Ey mrNiniM yie}uEu
evH aeAsHtlA ziEyAew L@
kELAw pRu. eedvM qlA vizVAsik
eLyM a#hikyM ecyH. 34av
EvetlAM kii. kArNM nilvuM
vIwmverlAM av viu pNmAi
ekAuv. pNM 35av aeAsHt
lAer lic@. piIwH oAErAM
vzYmv nkeu.
36
EyAEsPH qEprAy o vizVAsi
Ayi. aeAsH tlA aven
b bAsH q viLic@. (prshAyi
qA Q EprinM.) ayA
si jniecA ElvY yi. 37a
yA Rc@ nilmAyi. ayA
aviH pNM ekAuvH aeAsHt
lAer lic@.
annYAsuM sPIryM
annYAsH q EprAy orA jIvici
. ayAL@ew BArYyew EprH sPIr
eyM. ayA tniAyi Rc@
nilM viu. 2pE ayA kiiy pNi
eR o BAgM mAEm aeAsHtlAer
lic@Z. Rc@ pNM ayA tniA
yi rhsYmAyi mAivc@. ayAL@ew BArY
yHH atRiyAmAyieviluM avL@M
atMgIkric@. 3 peAsH pRu. an
nYAEs qinANH sAAen nieR
XdyM niyivA avdictH? nI
N pRykyM priAAvien vi
fHFiyAA mikyM ecyHtiri
. nI nieR nilM viu. pE qekA
ANH nI eR pNM ninAyi sUi
tH? 4 mi viM mH atH niER
tAyi. a viukiiy pNM q
enyM cilv}iA nin sVAtYm
utAM. pie nIeyinANH Q dxi
crItiyi ciict?H nI eedvEAwANH
mxYErAwl N pRtH. 5-6Ek
annYAsH tAe} vI mric@. tAM
ecRuA vH ayAL@ew zrIrM epAti
u puRekAuEpAyi sMsHkric@.
aArYM Ekvri ByM niRu.
7
m mNiERALM k}iEA ayA
L@ew BArY kwv. avL@ew BA
vi sMBvicetAM sPIr aRii
il. 8 peAsH avELAw pRu, ni
L@ew nilM viEA q pNM kiiey
H qEAw pRyk. atH ayH te
yAyiEA? sPIr mRupwi pRu,
aet ayM teyA kiiytH.
9
peAsH avELAw pRu, qinA
nIyM BAvuM en kAvi
eR Avien prIiA sti
ct?H EnA! nI kAlwieyAck Ek
iEl? nieR BAvieR zvsMsH
kArM nwiyv tA qiyiri.
av nieyM aEtEpAel ekAu
EpAM. 10 nimixM sPIr tAe} vI

mric@. ecRuA vEA av mri


c@kiw ku. av avELyM pR
EekAuEpAyi. avL@ew BA
vieR awH sMsHkric@. 11ArYM
Ek vizVAsikL@M muvM By.
eedvieR sAY
aeAsH t lA pl atH - tL@M
vIrYvikL@M ecyH. jneLlAM
a ku. aeAsHtlA zElAEmA
eR m$pi owiyirikyAyi
; avelAM oEr lYmAyi.
13
muvH avErAewA ni
PlvAytel EtAi. qlAvM
averi nlEt pRyAAyiZ.
14
wt wt A kAvi
vizVsikyM aEnkM OIpuxA
vizVAsikL@ewyiwyiEl EckyM
ecyH. 15aekAH L@k ErAgikeL
v}iyiEl ekAuv. peAsH a
v}i veH av aRii.
atinAlv kilukLiluM emkLiluM
kiwi ErAgikeL ekAuv. ErAgi
keL peAsieR ni}lu etAwIcA EpA
luM mtiEBdmAkA qv kti. 16eyz
Elmi um qlA ngrLiniM
L@keLi. averlAM ErAgikeLyM
drAA bADicveryM ekAuvi
. ql AveryM peAsH suKe
wi.
12

aeAst
H lAer twyA
eydew mM
17
mhApuErAhitM ayAL@ew suX
L@M (sdkY) asUyAluLAyi. 18a
v aeAsHtlAer piwic@ twvilA
i. 19pE rAiyi kAvieR o
dtvH twvRyew vAti R.
dt aeAsHtlAer puRE nyi
c@. dt pRu, 20EpAyi eedvAly
i nik. qlAvErAwM Eyvi
eR putiy jIveni pRyk. 21
dt pRtsricH aeAsHtlA
eedvAlyRiEl EpAyi. atH ati
rAviel yi. aeAsH t lA
L@keL pEdziA rMBic@.
mhApuErAhitM suXL@M eedvA
lyiElei. av eydEntAL@
ewyM eydmAewyM EyAgM viLi
c@i. aeAsHtlAer ekAuv
tinH av ciler twvRyiElyc@.
22
qA avH aeAsHtlAer tw
vRyi kANA k}iil. av mwi
vH ArYM eydEntAeL aRiyi
c@. 23av pRu, twvR awc@pUiyi
. vAti pARAvukAmAyi
. pE vAti REA twvR
nYmAyi!
24
eedvAlykAvAew EntAvuM
puErAhitmKM Eku. avrAek
}i. av atH-teu. tieR Bvi
xYkeLAyiriM? 25aEA orA
aview vH avErAw pRu, EnA
ni Rilwcv eedvAlyi

1051
ni. av L@keL pEdzik
yANH? 26aEA kAvAew EntAvuM
aveRyAAM puRE EpAyi.
aeAsHtlAer piwic@ ekAuv.
qA BwA L@keL ByekAH
zi EyAgicil. L@kH EdxYM
vH av teL kelRiu ekAl@
emH BwA Byeu.
27
BwA aeAsH t lAer piwic @
ekAuvH EntA mi nii.
mhApuErAhit aver EcAdYMecyH.
28
av pRu, Q mxYeni pWi
ivA pAwiel { pRi
iEl ? pE nieLA ecyH t
et EnA! eyzElM m}uv ni
niL@ew pEdzM ekAuniRc @ . Q
mxYeR mrNi ni {eL
vALikLAA mi.
29
peAsuM mu aeAsHtlAM mRu
pwi pRu, eedveyANH nieL
yl { asriEtH ! 30Ey
vien ni vDic@. ni Eyvien
Uzic@. pE {L@ewyM {L@ew
pUvikewyM eedvM Eyvien mrN
iniM punIviic@! 31eedvM
teR vlvzEyiy ov
EyvANH. eedvM Eyvien new
nAykM rkmAiI. eyd
erl A vM mAnsArewtinANH
eedvM a ecyHttH. aEA eedvi
nvew pAp miAnAvuM. 32et
lAM sMBvitH { ku. atinA
aetlAM stYmAeNH { pRyA
nAvuM. etlAM stYmAeNM priA
AvH kANi. eedvM aven as
ri qlAvM pAAvien
nki.
33
eydEntA vAk Eku
EkApitrAyi. aeAsHtlAer vDiA
nv mAM rAu. 34EyAgiel o
prIz q}uEu. gmAlIEy qAyi
ayAL@ew Ep. o zAOiwiyAy
ayAeL L@k bmAnic i .
aeAsHtlAer alEnrEviw
mAi niA ayA klic@. 35qi
yA eydErAw pRu, yi AEy
AEr, Q mxYerRic@ ni sU
NM ec@ kArYi sUik!
36
Rc@ kAlMmH tdAsH tYeu.
tAnA v qyA KYApic@.
nAERALM puxA avEnAw Ec.
pE av ekAleu. aven ag
micverlAM nAlupAwM citRi oAwi. av
H oM ec@vAnAmAyiil. 37pi
IwH ydA q Ep ov glIl
yiniM tYeu. a jnsMKY
ErKew kAlmAyi. ayAELA
ewAM eR ayAyikL@mAyi.
ayAL@M ekAleu. ayAL@ew m}uv
ayAyikL@M citRi oAwiEAyi. 38a
ekAH {AniEA pRy+ vri
niH ak nik. aver avew
v}i viwk. mxYriniANH av
ew pripAwik veti a prA

aeA. *pv
] ik 5:26-6:9

39
jyewM. pE eedviniA
eNi aver twyA nieLeAA
vil. ni eedvientirAyi epA
vrAyiEAluM kANewM!
gmAlIEylieR vAkELAwH eydEn
tA EyAjic@. 40av aeAsHtl
Aer vIuM viLic@. aver awikyM
EyvieR nAmi oM pRyetH
BIxNiewkyM ecyH. qiv
aeAsHtlAer viyc@. 41aeAsHt
lA aviwM viu. EyvieR nAme
ecAli apmAnitrAvA aht kiiy
ti av hAdic@. 42av pEdzM
avsAniic i l . Ey, isH vA
eN suviEzxM av sMgic@ nw
. avrietM EdvAlyiluM, vIwk
LiluM ecyH.

}uEper EtYkM etrewu


wt wt Ep EyvieR a
yAyikLAyieAi. aEt smyM
yvnBAx sMsAri ayAyikH
mH eydmAyi o tiEle
Ewi v. divsM EtARum sADArN
vitrNi tL@ew viDvk p
kiARiel v prAtieu. 2pH
aeAsHtlA ayAyikeL owM
viLic@i. aeAsHtlA avErAw
pRu, { eedvvcn pEdzM
nii. anl . BNM vitrNM
ec@tiluM nltH eedvvcnM pEdzi
tANH. 3 aekAH, sEhAdrAEr,
niLiniH }uEper etrewk.
nlverH qlAvM aBiAyM v
rAyiriNM av. jH{AnvuM AvuM
niRvrAyiriNM av. avH
{ Q EjAli nkAM. 4aEA
{H {L@ew smyM An
yHM eedvvcnEGAxNiM pEyA
giAM.
5
ql A vM zyM xH w eu.
atinA av ni pRy }uEper
etrew+ sHetPAenAsH (atiyA
y vizVAsvuM priAAvuM niR
ov), PilieAsH , eAeKAerAsH ,
niAEnA, tiEmA, pemnAsH, eyd
mtM sVIkric aEYAYArnAy ni
eAlAevAsH. 6 av Q }uEperyM
aeAsH t lAew mi nii.
aeAsHtlA AikyM t
L@ew eekk avEm evkyM
ecyH.
7
eedvvcnM wt wt L@k
Li qieAi. eyzElmiel
ayAyikL@ew qM epkiv. o
vliy sMGM eydpuErAhitA
EpAluM vizVAsi aDInrAyi
I.

eydA se
H tPAEnAsinH qtirH
8
sHetPAenAsinH o vliy a#hM
lBic@. vIrYv]ikL@M awyALL@M
jn kAA ziwi eedvM
av nki. 9 pE tAM eyd

aeA. *pv
] ik 6:10-7:18

1052

sHetPAenAsiEnAwH tmAyi. av
o eydiyi nivrAyi.
viEmAcitew eydi qANt
RiyeitH. (ERnAM als
iyAM wi EviytAyi
Q eydi.) kilikYyiniM
sYyinimv aviwyiluA
yi. averlAvM vH sHetPAenA
siEnAw vAdic@. 10pE jH{AnieyEA
el sMsAriA AvH sHetPAenA
sien shAyic@. eydH vAdiA
pAviDM zLAyi aveR
vAk. 11sHetPAenAsH EmAezM
eedviemtirAyi sMgitH
{ Eku. q pRyA owvi
av ciler cM eki. 12aen ec@
kv}i Q eyd jneLyM jni
eR mAeryM zAsHimAeryM EkA
pAlrAi. av EkApEAew vH
sHetPAenAsien piwiwi. av av
en eydEntAL@ew o sByiElH
ekAuEpAyi. 13eyd cil L@keL
sByi vi. sHetPAenAsientier
ksAi pRyA eyd ew
iyiv pRu, Q eedvAly
ei yA dxic@ekAiri.
EmAezyew nYAymANeyM yA
dxiARuH. 14nseRiel Ey Q
lM nziiemH av pRytH
{ EkiuH. EmAez nm t
cArmeL Ey tiemM yA
pRyARuAyi. 15sByi wiyi
verl A M sH e tPAenAsien sM
vIic@. aveR mKM o dteR mKM
EpAelyAyiritH av ku.

se
H tPAenAsieR sMgM
mhApuErAhit
sH e tPAenAsi
EnAw EcAdic @ , etl A M stYmA
ENA? 2sHetPAenAsH mRupwi pRu,
qeR eydpitAEL sEhAdrAEr,
qeR vAk icAluM, new mh
tVmA eedvM new pitAvAy aA
hAmi tYeu. aAhAM emesA
eAAmYyi yi. av hArA
ni tAmsiM mAyi atH. 3eedvM
aAhAmiEnAw pRu, nieR rAjY
eyM, bueLyM viH {A kANi
c@t rAjYE EpAvuk.* 4ati
nA aAhAM kdAy viu. av
hArA EdzE EpAyi. aAhAmi
eR pitAvu mrictiEzxM eedvM av
en ni EA vsi Q Edz
iEl ayc@. 5qA eedvM ayA
alMEpAluM lM nkiyil. orwi
lM EpAluM. qA, BAviyi aA
hAmiM sti prrkmAyi
EdzM nkAemH eedvM av vAgHdAnM
nki. aAhAmi ikeLAmA
M mAyi atH.) 6eedvM enyA
NvEnAwH aLiytH+ nieR stik
meA rAjYH vsiM. aviewyv a

nieR ... EpAvuk rNi l. 12+1

pricitrAvuM. aAukA aver awim


kLAkyM nARuvxM pxmAyi
eekkArYM ec@kyM ec@M. 7pE av
er awimkLAiy rAjYe {A zii
M.* eedvM enwi pRu aet
lAM sMBvictiEzxM nieRyAA
rAjYniM puR kwM. qiH
av view Q lH qe rA
DiM.* 8eedvM aAhAmmAyi o niy
mM Ai; pricHECdnyAyi
niymieR awyALM. aekAH
aAhAM tnieA puAyEA
aveR pricHECdnkM qu divsM
AymAyEA nwi. yisHhAH qA
yi pueR EprH. yisHhAH
teR punAy yAEAbieRyM yA
EAbH teR puAewyM pricHEC
dnkM nwi. puArANH piA
lH pu pitAArAytH.
9
Q pitAAH EyAEsPiEnAwH
(avew LysEhAdr) asUyEtA
i. av EyAEsPien mi yImiEl
awimyAyi viu. qA eedvM EyAEs
PiEnAewAAyi. 10mi yImi EyA
EsPinH opAwH kxHwL@AeyiluM
avsrLielAe eedvM aven
ric@. PREvAnAyi mi yImiel
rAjAvH. PREvA EyAEsPien xHwe
wkyM eedvdmAyi EyAEsPi
jH{AnA ayAeL bmAnikyM
ecyH. ayA EyAEsPien mi yImi
eR aDiptiyAi. PREvAeR ekAA
rvAsikeL BriA avAdM EpAluM
PREvA EyAEsPi ekAw. 11pE
mi yImM, knA EdzvuM mAyvRuti
yi epmlM kwAmvuM Ayi.
jni vLer kxH w AwAi.
new pitAAH BNM kiAtAyi.
12
qA mi yImi BYEzKrmeH
yAEAbH Eku. aekAyA new
pitAAer aviEwyc@. (atH mi
yImiEl avew dYyAyAyi
). 13piIwv rAmM aview EpAyi.
Q AvzYM EyAEsPH teR sEhAdr
AErAwH tA rAeN evLiewi.
EyAEsPieR wMbei PREvA
aRiykyM ecyH. 14anrM EyAEs
PH teR pitAvien LycH mi yImi
ElH Nic@. teR cAcArAy q}u
puEperwi EyAEsPH Nic@.
15
aen yAEAbH mi
yImieli.
avM new pitAAM aview mri
c@. 16piIwH avew zrIrM ezEKmiEl
ekAu v. aview av sMsHk
rieu. (hAEmArieR puAErAwH
evinANy ekAwH aAhAM
ezEKmi vAic klRyANtH.)
17
mi yImi eydew qM ep
ki. aview new A tiiwi
v. (eedvM aAhAmi nkiy vA
gHdAnM pAliewARAyi.) 18aEA
nieR ... ziiM rNi l. 15+13,14.
aetlA M ... rADiM rNi l. 15:14,puR.
3+12.

1053
vYtYsHtnAeyA rAjAvH mi yIM Bric@.
ayAH EyAEsPieni oM aRiy
kyil A yi. 19rAjAvH newyAL@k
ELAwH kQzlpUvM epmARi. avErAwH
ayA UrmAyi epmARi. av new
pitAAer tL@ew u jIvi
twyvA aver puRiwvA
nibic@. 20EmAez piR smymAyi
atH. EmAez eedvieR mi
atisurnAyi. mmAsM EmAez
ey aveR pitAvieR Bvni vL
i. 21EmAezey av puReRi
EA PREvAeR pui ien qw
ekAuEpAyi. sVM mkenEAel
av aven vLi. 22mi yIMkA
tRiyAvu m}uv EmAezey
pWiic@. tA pRM vic
mAy kArYLi EmAez znAyi.
23
EmAezyH nAl vyAyEA
teR eydsEhAdrAer ec kAN
Nem av EtAi. 24o mi yIMkA
r o eyden EAhitH EmAez
ku. ayA eydeR shAyien
i. EmAez mi yIMkAren awic@ekAH
ziic@. 25aver riA eedvM te
ayctAeNH eydH tlM mni
lAemH EmAez kti. qA av
mnilAyil. 26piEH ru ey
d tilwitH EmAez ku. ayA
aver epAewA mic@ekA
u pRu, mxYEr, ni sEhAdr
ArEl, nieLinANH prsHprM EA
hitH? 27sEhAdren EAhic@ekA
iv EmAezey timAi. ayA
EmAezEyAw EcAdic@, rANH nie
{L@ewEm BrNADikAriyM viDik
AvuM iytH? 28el mi yIMkA
ren ekAEpAel qe nI ekAl@em
AENA? 29av pREkH EmAez
mi yIM vIu. EmAez midYA EdzE
EpAyi. aviewyv apricitnAyi
vsic@. aviewvcH EmAezyH ru
puAAyi.
30
nAl vx EzxM EmAez
sInAyimlkw mmyi ni
kyAyi. aview mwiel tI
jVAlyi o dt av tYeu.
31
ak EmAez atH-teu. akA
NA EmAez wt awE ec.
EmAez kAvieR zbHdM Eku. 32k
AvH pRu, {A nieR pitAA
ew eedvmA. aAhAmieRyM, yi
sH h AieRyM, yAEAbieRyM
eedvM {AnA.* EmAez ByMekAH
viRyHA wi. mwiElEnA
A av eeDrYmAyil. 33kAvH
avEnAw pRu, nieR ecri@k
QriLyk, kArNM nI niiwM
vilmANH. 34mi
yImi qeR
jnL@ew kxHwAwk k qniH
aEti nAyi aRiyAM. avew
krci {A Eku. aver riAnA
{A tAE} viritH . EmAez,
{A ... rNi puR. 3+6.

aeA. *pv
] ik 7:19-43

EA vrik, {A nie mi
El mwi ayyH!*

yImi

35

eyd tiR aEt EmAez


teyANitH . nI {L@ew BrNk
AvuM viDikAvumAeNH eri
luM pRiuEA? * l qH av
avEnAw pRi. eedvM rkM
BrNADipmAyi aycvnA EmAez.
dteR shAyAlANH eedvM EmAez
ey ayctH. dtenyANH mw
iel tIjVAlyi EmAez ktH. 36EmAez
jneL nyic@. atH-tL@M vIrYv]
ikL@M EmAez vic@. mi yImiluM
ecwliluM, mmiyiluM nAlvx
AlM av vic@. 37eyd
ErAwH Et EmAez teyANH Q vA
kL@M pRtH+ eedvM nieA vA
cken nM.niiwyi niA vuM
vAck vrik. av qeEA
elyAyiriM.* 38Et EmAez mmiyi
el eydiluM Ayi. av
new pitAAErAewAvuM Ayi
. sInAyimlyHwvcH tEAw
sMsAricdtEnAewAmAyi av
aEA. EmAez eedviniM jIv
n klnk sVIkric@. klnk
LANH EmAez nmH ttH.
39
qA new pitAA EmAez
ey asriA Aiyil . av
aven tirsHkric@. av mi yImiEl
EpAkA #hic@. 40new pitA
A ahErAEnAw pRu, EmAez
{eL mi
yIminiM puRE
nyic@. qA aven sMBvic@ev
{Riyil. atinA {eL
nyiA tAM EdvAer Ak.*
41
aekAH av pieyEAel
EtAi o vi#hM Ai. av
atinH yAgM nki. tL@ew eekk
ekAH q s]xHwiEcA ati av
sEAxic@. 42pE eedvM avri
niM tiriu. kAze kpweedv
eL rADiA miniH av
er twytH av avsAniic @ .
vAckew pusHtki en q}u
tiyiri+ eedvM aLiec@,
eydvMzjEr, mmiyi nAlv
xAlM nieLniAyiil rvuM
yAg"M nkiyitH ; 43niH
rADiA ni emAElAieR wAr
vuM ErPA EdveR nvuM ni
ekAu v. rADiEtiElAyi
av niL@Aiy vi#hLANH. ati
nA {A nieL bAbiElANiEl
bhixHriM.
EmAsH 5+25-27
nieR ... ayy
n
H rNi puR.3+5-8,10
nI {L@ew ... pRiuEA? rNi puR
2+14
eedvM ... qeEAelyAyiriM rNi
v.18+15
EmAez Ak rNi puR.32+1.

aeA. *pv
] ik 7:44-8:12

1054

44

new pitAAH mmiyi


viwArM Ayi. qenyANH
wArM AEetH eedvM EmAez
EyAw pRi. eedvM aven kANi
ci mAt]kysricANH EmAez wArM
AiytH. 45piIwH EyAvvH n
ew pitAAer mu Edz piwicwA
nAyi nyic@. newyAA kwec
EA anYnAukAer eedvM puRA
i. putiy nAiEl new pitA
A kwecEA Et wArM av
ekAu v. tL@ew pitAAri
niM kiiy wArM av dAvIdieR
kAlM ver sUic@. 46eedvM dAvIdi
sxHwnAyi. yAEAbieR eedvi
nH o lyM pNiyA dAvIdH eedv
EAwH avAdM EcAdic@. 47qA dAvI
dieR punAy zElAEmA yi
eedvAlyM pNiyictH.
48
pE mxY avew eekk
ekAu niic eedvAlyi atYu
t vsiil. atANH vAck
q}utiyiutH+
kAvH aLiec @, sVM
qeR siMhAsnM. 49mi qeR pAdpIW
mA. qniAyi trM eedvAlyM
pNiyAnA niAvuk? qniH
vimsEtM l! 50veylAM {AnA
AiyetH mRAtirik.
eyzAvH 66+1-2
51

aEA sH e tPAenAsH pRu,


dAWYArAy eydEntAEL, eedv
i XdyvuM kAM nkAvEr, pri
AAvieR vcnH qEA}uM
qti nivvEr, niL@ew pitA
A ecyH. ate niL@M
ec@. 52niL@ew pitAA jIvici
ql A vAckeryM pvic @ .
nItimA vemH vAckerlAM
pRiuH. pE aver pitAA
vDic@. EA niL@M nItimAentier
tiriykyM aven vDiyHkyM ec
yH. 53EmAezyew nYAymANM ni
sVIkric@. dtArilUew eedvM ni
H Q nYAymANM nki. qA
ni Q niym asricil.
se
w
H tPAenAsH ekAle
sHetPAenAsieR Q vAk ey
dEntA EkH EkApAlrAyi. av
ayAL@ew Ener pl@kLiRui., 55pE
sHetPAenAsi priAAvu niR
i. av kAzE EnAi.
av eedvieR mhtVM ku. eedv
ieR vlBAgH Ey nitH
sHetPAenAsH ku. 56sHetPAenAsH
pRu, atA, sVkvAwM R
{A kA. mxYpu eedvi
eR vlvz niM {A
kA.
57
aEA eydEntALAek EA
zic@. av tL@ew ecvik epAi.
averlAvM sHetPAenAsieR aw
54

EEAwi 58avrven ngriniM


puRi mriMver kelRiu. sHet
PAenAsientier ksAik pR
v tL@ew Emli Qri ezQ q
viLic yvAvi nki. 59avM sHet
PAenAsien kelRiu. pE sHet
PAenAsH aEA}uM AikyAyi
. av pRu, kAvAy EyEv,
qeR Avien sVIkriENEm.
60
av mui Re nilviLic@, k
AEv vewEm Q pApM m
Et. yM pRH stHetPAenAsH
mric@vI.

sHetPAenAsieR ekAlyH ezQ


luM aveR aMgIkArM ekAw.

vizVAsik }i
tAM Bjn sH e tPAenA
sien sMsHkric@. av aveR mrN
i vAviukru. divsM eyz
Elmiel vizVAsikeL eyd pvi
c@. vizVAsikeL nziiA ezQluM
mic@ekAi. ezQ avew vIw
kLikyRi. eLyM ep
eLyM ayA vliciRi twvRyiliu.
vizVAsikeLlAM eyzElM viu. aeA
sHtlA mAM avEzxic@. vizVAsi
k eydYyielyM zmrYyielyM m}u
v lemi. 4av eydYyiel
yM, zmrYyielyM qlAyiwLiluM cit
Riiwi. av EpAyiwel A M
suviEzxM sMgic@.
2-3

PilieAsH zmrYyi sMgi


5
PilieAsH
zmrYAngriEl
EpAyi. aview isH vienRic @
BAxNM nwi. 6aAukA PilieA
sien vikyM aveR vIrYv]
ik kAkyM ecyH. PilieAsi
eR vAkeL av sM vic@.
7
avri plEryM aAAvH bADi
ci. PilieAsH aAeL puRM
ti. puRE v A vliy
zbHdmAiyi. aEnkM tLvAt
ErAgikL@M, mwM aviewyAyi.
PilieAsH averyM suKewi.
8
atinA ngrA vLer sxHw
rAyi.
9
pE ngri ziEmA qeA
rAL@Ayi. PilieAsH aviewey
timH ziEmA jAlvidYk kAi
yi. av}i ayA zmrYAer vzI
kric@. ayA sVyM vliyvnAeN
nwic @ . 10vliyvM ecRiyvmwM
qlAvM ziEmAeR vAk vizVsi
c@. av pRu, Q mxYnH eedvz
iyAy mhAziyH . 11L@k
teR ayAyikLAMver vLernA
ziEmA mAyAjAlMekAH L@keL atHtewiyi. 12qA PilieAsH
eedvrAjYeiyM EyisH vi
eR zieyiym suviEzxM
sMgic@. OIpuxA PilieAsi

1055

aeA. *pv
] ik 8:13-9:1

eR vAk vizVsic@. av sHnAn


eu. 13ziEmAM PilieAsieR vA
k vizVsikyM sHnAnewkyM
ecyH. ayA PilieAsien piw
. PilieAsH ecyHt vIrYv]i
kL@M atizmAy kL@MkH
ziEmA atH-teu.
14
aeAsHtlA aEA}uM eyzEl
mi Ayi. zmrYA eedvvcnM
sVIkric@evH av Eku. atinA
av peAsienyM EyAhAenyM
zmrYAewyiwyiElyc @ . 15aver
i zmrYA priAAvien lBi
tinAyi Aic@. 16EyisH
vieRnAmi av sH n Aneu.
pE priAAvH avrielArALiEl
M vEtyil. atinAlANH peAsuM
EyAhAM AictH. 17aeAsHtl
A tL@ew eekk jnL@ewEm
evcEtAew av priAAvien
kii.
18
aeAsHtlA tL@ew eekk
jnL@ewEm evcEA av
Avu lBitH ziEmA ku. atinA
av aeAsHtlA pNM ekAw
A oi. 19qiu pRu, {A
qeR eek oveREm vcA avM
priAAvien kiEtiEl
zi qiEl pk trik.
20
peAsH ziEmAEnAw pRu, nIyM
nieR pNvuM nziiewNM. eedv
ieR sAnM pNM ekAw vAA
em nI kti. 21Q EjAliyi nin
{ELAw pALiyAkAnAvil . eedv
imi nieR XdyM ml. 22mAn
sArewk! nI ecyHt dxHwtkLi
niM piiriyk. eedvEAw Ai
k. nieRyIvkcikH av
niEAw mie. 23nI kw asUy
yi m}ukiyvM, pizAcieR niy
NiluvmAeN {A kA.
24
ziEmA mRupwi pRu, niLiv
M qniAyi kAviEnAw Ai
cAluM. ni pRviDemAM qni
sMBviAtiriA AicAluM.
25
aEA rH aeAsHtlAM t
k EyvieR vikeLi
sMgic@. kAvieR sEzM av
jnELAw pRu. qiv eyzEl
miEl EpAyi. eyzElmiEl mwuM
v}i av pl zmrYApNLilUew kw
EpAvukyM avieweylAM suviEz
xM sMgikyM ecyH.

yew yEdYAgM, KjnAvusU


i@kArmANyA. eyzElmi
rADnyH EpAytAyi ayA. 28
EA ayA vIiEl mwuv}i
yANH. ayA teR rTiliH eyz
AvAckeR #nHTM vAyikyAyi
. 29AvH PilieAsiEnAw pR
u, rTinw EpAyi nik.
30
atinA PilieAsH rTinwe
i ayA vAyi Eku. ayA
eyzAvAckeR vcn vAyi
kyAyi. PilieAsH ayAELAw EcA
dic@, vAyietAe mnilA
EA? 31ayA pRu, qnieen
mnilAkA? qniitAeriluM vizdI
kric@ tA ekAAmAyi! qi
yA PilieAsien rTiEl Ni
c@. 32tiev}uiel Q BAgmAyi
ayA vAyicitH+
aRuvA AwienEAel
aven ekAuEpAyi. ErAmM mRi
EA miAet ni Awien
EAel av nizbHdnAyi. 33av
apmAnieu; av nIti niExDi
eu. miyiel aveR jIvitM avsA
nic@. aveR piRAeri M
pRyAnAvil.
eyzAvH 53+7-8
34
ayA PilieAsiEnAw EcAdic@,
vAck tH eriyANH pRy
tH? tH av tei te pRy
EtA mAereyiluM piRyEtA?
35
PilieAsH sMgiA wi. aEt
tiev}uH ric @ ekAu wiy
PilieAsH ayAELAwH EyisHvi
eR suviEzxM sMgic@. 36aen
sriEv av o Lryieli.
EdYAg pRu, tA! view
evM! sH n AnewvA qniini
qA twM?
37 38
* rTM niRuA ayA jH { A
pic@. PilieAsuM x$M evi
EliRi. PilieAsH ayAeL sHnAn
ewi. 39av eviniM kyRi
yEA AvH PilieAsien atY
nAi. EdYAg piIwH PilieA
sien kiEyil. ayA atYAhHLAd
EAew vIiEl yA w. 40asH
etAdH q pNi PilieAsH tY
eu. av eeksrYngriEl
EpAkyAyi. asH e tAdiniM
eeksrYyiEl mAmEY qlA #Am
LiluM PilieAsH suviEzxM sM
gic@.

qEtYApYAren PilieAsH
pWii
26
kAvieR o dt PilieAsi
EnAw sMsAric@. dt pRu, tA
RAyi etEAu puRewk. eyzElmi
niM gesyiEl mmiyilu pAt
yiEl EpAvuk. 27atinA PilieA
sHH tARAyi puReu. v}iyi av
o qEtYApYAren ku. ayA o
x$nAyi. qEtYApYrAjH{i k

ezQ mAnsArew
eyzElmi kAvieR vizVAsi
keL BIxNiewM ekAl@M
ezQ w. atinAlv mhApuErA

v A k Y M 3 7 cil piAl aeA.v]ik


L@ew #I pti@kLi 37AM vAkYi
yM wi kANAH. PilieAsH mRupwi
pRu, ni pUXdyEAew vizVsi
evi ni k}iyM. EdYAg
pRu, EyisH eedvpunAeN
{A vizVsi.

aeA. *pv
] ik 9:2-27

1056

hiten smIpic@. 2dmsHekAsiel ey


dikLiel eyd ky
yHA ayA mhApuErAhitEnAwH v
zYeu. dmsHekAsi isHvieR
mAi vizVsiver keA
tniDikArM nkNemANH mhApu
ErAhitEnAwH ezQ vzYetH. a
eny puxAereyA OIkeLeyA
kA aver piwic@eki eyzElmi
El ekAuvrAnANyAA#hM.
3
atinA ezQ dmsH e kAsiEl
EpAyi. ayA ngrinweiy
EA epeH kAzniM o vli
ykAzM ayA uM tiLi. 4 ezQ
nilM ptic@. o zbHdM avEnAw pRy
Eku+ ezQ, ezQ! qe pvi
tH qinH? 5 ezQ EcAdic@, nI
rA kAEv?
zbHdM tivcic@, nI pIfii
EyvA {A. 6 q}uEu ngri
El EpAvuk. aviewyvrAeriluM
nI ecEete pRyM.
7
ezQliEnAewAM sric i v
aview nii. av oM pRil.
av zbHdM EktlAet eryM kil.
8
av nilniM q}uEuni. a
veR kk RieviluM av
nH oM kANA k}iil. atinA
avEnAewAmAyiv aveR
eekpiwic@ dmsHekAsiEl nyic@.
9
m divsE ezQli kA}Hc A
yiil. ayA tikEyA, wiyHk
EyA ecyHtil.
10
dmsHekAsi eyvieR o a
yAyi Ayi. annYAsH qAyi
ayAL@ew EprH. kAvH o dzn
i annYAsiEnAw sMsAric@. k
AvH viLic@, annYAEs! annYAsH
viLiEku, kAEv {AniviewyH.
11
kAvH annYAsiEnAw pRu,
Env}i q viLiew pAtyi
El EpAvuk. ydAyew vIw kupiwi
k. tesAsiniM v ezQ
qeArAeL kek. ayA EA
aview AiH. 12ezQli o
dznmAyi. dzni annYAsHH
qeArA ayAeL smIpicH teR eek
k ayAL@ewEm vc@. aEA ezQli
nH kA}Hckii.
13
pE annYAsH pRu, kAEv,
anvDi Ep qEAw ezQlieni
pRu. eyzElmiel ayew vi
ErAwH av ecyHt EAheLiyA
Nv pRtH. 14EA}v dmsHekA
si qiyiri. nii vizVsi
* qlAveryM piwiA mhApuErA
hit aven aDikArewiyiu
mH.
15
qA kAvH annYAsiEnAw
pRu, EpA! ezQlien {A o
nii vizVsik nieR nAmi viLi
k qM, Eyvien rADic@ekAH
avni vizVAsM aik qANiti
nM.

DAn EjAliAyi etrew. av


qei rAjAAErAwM eydErAwM
mu jntEyAwM pRyM. 16qniEvi
av shiEetlAM {A av
kANic@ ekAwM.
17
aekAH annYAsH aviwM viH
ydAyew vIiEl EpAyi. ezQlieR
Em eekkvcH ayA pRu, sEhA
drA ezQ, kAvAy Ey qe ay
ciri. nI EAH vM v}i av
nin tYeu. nin kA}Hc kiu
tiM priAAvu nii niRy
tiMEviyANH Ey qe ayctH.
18
epeH mI ecluEpAel qEA
oH ezQlieR kkLiniM vI.
ayA kA}Hc tiric@ kii. av
q}uEu sH n Ane@. 19av al M
hArM k}ic@. zi tiric@ kiiy
EpAel av EtAi.
ezQ dmse
H Asi sMgi
ezQ dmsHeAsi EyvieR a
yAyikELAewAH tAM nA ti. 20tA
msiyAet eydikLi av
EyvienRic @ sMgic @ wi.
av jnELAw pRu, Ey eedv
punA!
21
ezQlieR vAk EkverlAM a
tH-tM Ri. av pRu, yALANElA
eyzElmiluM AyitH . aview
v EyvieR vizVAsikeL nzii
AnANH EnAiytH. viewyM av
a te ecAnAyiriM vtH. vi
zVAsikeL eyzElmiEl piwic @
ekAuEpAyi mhApuErAhitAer li
AnANv viritH.
22
pE ezQ wt wt ziy
vnAyiI. Ey, isHvAeN
v etLiyic@. dmsHeAsiel eyhU
d vAdiA k}iyAviDM zLA
yi ayAL@ew etLivuk.
eydriniM ezQ rew
23
divs EzxM eyd ezQli
en ekAlA pripAwiyiu. 24av ngrk
vAwLi ezQliEvi rApk kAv
li. avH aven ekAl N M.
qA avew pripAwi ezQ mni
lAi. 25o rAi ezQlieR tAM
zixYA ayAeL ngriniM r
ewi. av aven o wyi oLi
ic@. ngrBiiyiel o dVArilUew
av w puREiH aven tAE}
iRi.
ezQ eyzElmi
anrM ezQ eyzElmiEl
EpAyi. vizVAsikL@ewyiwyi EcrA
ayA mieciluM av aven By
eu. ezQ yTAi EyvieR
ayAyiyAeNH av vizVsicil.
27
qA bbAsH ayAeL sVIkricH
aeAsHtlAewyw ekAuv.
ezQ dmsHekAsiEl vMv}i kA
26

1057
vien kuevH bbAsH aeAsHt
lAErAw pRu. kAvH ezQliEnAw
qen sMsAric@evH bbAsH
av vizdIkric@. dmsHekAsiel
jnELAwH ezQ BymilAet kAvi
eR Epri sMgic@evH bbA
sH aeAsHtlAErAw pRu.
28
aekAH ezQlinH vizVAsikL@ew
yiwyi EcrA k}iu. ayA eyz
ElmielAwM ByM wAet kAvien
i sMgic@. 29yvnBAx sMsArici
eydErAwEpAluM ezQ sMsA
ric@. av avmAyi tiEl
eu. pE av aven ekAlA mi
c@. 30sEhAdrA tRiEA av
ezQlien eeksrYyi ekAuEpAyi.
aviewniM av ezQlien tesA
siElH ayc@.
31
eydYyiel m}uv sByHM glIl
yielyM zmrYyielyM vizVAsikM
smADAnieR smyM Ayi. pri
AAvieR shAyEAew vizVAsi
sMGM vlutAyi. vizVAsik tL@ew
jIvitcrYkLilUew kAvilu av
ew bmAnM etLiyic @ . atinA
vizVAsikL@ew sMGM wt wt
vlutAyieAi.
32
peAsH eyzElmi upAwM
sric@. luyi vsici vizVA
sikeLyM av szic@. 33aview
tLvAtM piwiep eqenyAsien a
yA kumi. quvxmAyi eqenyA
sH kiwilAyi. 34peAsH ayA
ELAw pRu, eqenyAEs, Eyi
sH nie suKew. q}uEH
niH nieR kiw ok! ninH ati
EA sVyM ecAM. eqenyAsH epe
H q}uEuni. 35luyielyM zAErA
nielyM jnt aku. avM kA
vAy EyviEl tiriu.
peAsH EyAyi
EyAAngri tbITA q EprA
y o vizVAsi Ayi. (mAEpw
eyANvL@ew EprinM.) av
qM qlAvM n mAM ecyH.
vzYAH aveLEA}uM pNM ekAw
. 37peAsH luyilAyiEA t
bITA ErAgM v mric@. L@k aveL
Liic@ mkLile mRiyi kiwi.
38
peAsH luyiluAyievH EyA
yiel vizVAsik Eku. (lu, EyA
yew aw lmANH.) atinAlv
ru Eper peAsinwEyc@. a
v avEnAw yAcic@, dyvAyi EvgM
v! 39peAsH q}uEH avErAewA
EpAyi. avieweyiyEA av av
en mkLile mRiyiEl ekAuEpA
yi. viDvkeLl A M peAsi uM
ni. av krykyAyi. tbITA
jIviciEA Aiy EmAy
L@M mu vOL@M av peAsien
kANic@. 40peAsH qlAveryM mRi
yiniH puRiRi. av mui
36

aeA. *pv
] ik 9:28-10:12

Aic@. qiH tbITyew zrIri


EntiriH pRu, tbITA q}u
E! av q}uEi kR
. peAsien kEA av q}u
Eu. 41ayA aveL eekpiwicH q}u
Elic@. piIwv vizVAsikeLyM
viDvkeLyM mRiiEl viLic@.
av av tbITey kANic@ ekAw
; av jIviciri! 42EyAyiel
jnLAek ArYM aRiu. aDikM
EpM kAvi vizVsic@. 43peAsH
anvDi divsM EyAyi ti. k
NiArnAy ziEmAeR vIilANH
peAsH tiytH.
peAsuM ekAEelYAsuM
eeksrYngri ekAEelYAsH
qeArA Ayi. ERAmees
nYieR Alik viBAgieR
ztADipnANyA. 2ekAEelYAsH
vlieyA BnAyi. avM av
eR wMbvuM stYmAy eedve rA
Dici. teR pNilDikvuM a
yA pAv dAnM ecyH. ayA
qEA}uM eedvEAw Aici.
3
o divsM ctiriH mmNiH ekA
EelYAsinH o dznmAyi. avn
vYmAyi ku. dzni eedvi
eR o dt v avEnAw pRu,
ekAEelYAsH!
4
ekAEelYAsH dten EnAi. av
By EcAdic@, qA EBA?
dt ekAEelYAsiEnAw pRu,
eedvM nieR Ank Ekiri
. nI pAvELAw ecyHtetAe av
kiuH. eedvM nie oAi. 5
tAMEper EA te EyAyiEl
yyHk. ziEmA q EprAy oven
ekAuvrA nieR B]tYer ayyHk.
ziEmAnH peAsH qM EpH. 6 ziEmA
q EprAy meArAL@ew vstiyilANH
peAsH tAmsitH. ziEmA o
kNiArnANH . kwlinwANH
aveR vIwH. 7dt atYnAyi.
aEA ekAEelYAsH teR ru B]tY
eryM o BwenyM viLic@. BwM o
BnAyi. ekAEelYAsieR aw
shAyikLielAvnAyi Bw.
8
ekAEelYAsH m puxAErAwM
qlAM vizdIkric@. qiver EyAyi
Elyc@.
9
piEH av EyAyHwei.
smyM peAsH vIwieR muAviElH
AiA EpAvukyAyi. a
EA smyM cyAyi. 10peAsi
viz, av hArM EvNmAyi.
av peAsi BNM AEv
ayAeA dznmAyi. 11R
kAzniM qEA tA}H v
ayA ku. vlieyA viri@ tA}H
vM EpAel. nAlumlyHM piwicH ati
en tAE}AiRkyAyi. 12qlArM
m]gL@M atiEluAyi. nwv,
}yv, pRvk aeneyl A M.

10

aeA. *pv
] ik 10:13-42
13

1058

aEA o zbHdM peAsiEnAw pR


u, q}uE peAEs; m]ge
ekA tiEA~. 14qA peAsH pR
u, kAEv, a {AenAriluM
ecil! avuM mlinvumAy yAetA
M {AniEtver Biciil.
15
qA sVrM avEnAw vIuM
pRu, eedvM vey v] iyv
ey KYApiciri. atinA av
ey aem viLitH! 16 m
tvN sMBvic@. anrM qlAM kAz
Eeweu.
17
Q dznieR aM qAyiri
AemH peAsH atH-teu. ekAE
elYAsH ayc B]tYA ziEmAeR vsti
aEnVxic@ kupiwic@. 18vAti
niH av viLic@ EcAdic@, ziEmA
peAsH viewyAENA tAmsM?
19
peAsH aEA}uM dznei
ciic@ ekAirikyAyi. pE
AvH avEnAw pRu, EnA! m
Ep nie aEnVxi. 20q}uEu
tA}e nilyiEl ecl@k. sMzyAlu
vAkAet avErAewA EpAkyM av
ErAw EcAdY EcAdiAtirikyM
ec@k. {AnANH aver nieR awE
yctH. 21peAsH tAe} avewyw
EEpAyi. av pRu, ni
aEnVxi vYi {AnANH. qinA
NH niLiview vtH?
22
av pRu, nie, teR vsti
yiEl NiA o vidt ekA
EelYAsiEnAwH jH{Apic@. ekA
EelYAsH o ztADipnANH. ayA
o BM yTAeedve rADi
vmANH. eyd ayAeL dri
. nin pRyA EktinH
nie vIiEl NiA dt ekA
EelYAsiEnAw klic@.
23
akvH a rAi aview
tA peAsH avErAwH aBYic@.
piEdivsM peAsH m EpErA
ewA EpAyi. EyAyiel tAM vi
zVAsikL@M peAsiEnAewA EpAyi.
24
piEH av eeksrYyieli. ekA
EelYAsH avAyi kAirikyA
yi. ayA teR bueLyM
aw suXeLyM aview viLic@
iyi. 25teR vIiElv p
eAsien ekAEelYAsH ec ku.
ayA peAsieR kA vI}ukyM
rADikyM ecyH. 26peAsH ayA
ELAwH q}uEA pRu. peAsH
pRu, q}uE {A nieEA
elA mxYnANH. 27peAsH ekAE
elYAsumAyi sMBAxNM w. piIwH
iEl kwEA vlieyA
e peAsH ku.
28
peAsH avErAw pRu, eydn
lA ovmAyi bewkEyA a
yAeL szikEyA ec@tH ey
dnYAymANi
vimAeN
niRiyAM. qA eryM a
qEA mlinev qEA {A

viLietH eedvM qni kANi


c@t. 29atinAlANH vere Ni
cEA {A tiAtH. EA
dyvAyi pRy qinA ni qni
Ayi LyctH?
30
ekAEelYAsH pRu, nAludiv
sMmH {AeneR vIili Ai
kyAyi. smyM cyHH mmNi
EyALmAyi. epeeArA qeR mi
v ni. kAzmAnmAy tiLu v
O Dric o dt. 31dt pRu,
ekAEelYAsH! eedvM nieR A
n Ekiri. pAvELAw nieR
kANYv] i eedvM kiri.
av nie oAi. 32nieR tA
M B] t YAer EyAyiElyyH k.
ziEmA peAsiEnAw EAu vrA
pRyk. kpNiArM ziEmA q
te EpvmAy oveR vstiyi
lANv tAmsitH. vIwH kwI
rANH. 33aEA te {A nin
Lyc@. nI view v vLernl
te. {eLlAvmiEA eedvi
eRmi av niEAw pRyvA
klic kArY EkA ri.
peAsH ekAEelYAsieR vIi
sMgi
34
peAsH sMgic@ wi+ eedv
inH qlAvM oEpAelyAeNH {A
niEA yTAi pWic@. 35te
rADivEnyM nItiec@ven
yM eedvM sVIkri. ov
rAjYni v qtl DAnM.
36
eedvM eydErAw sMsAric@. Ey
isHvilUew smADAnM eekv q
suviEzxM Ey av nki. Ey
vANH qlAjntyEwyM kAvH. 37ey
dYyi qlAyiwM qAsMBvic
et niRiyAM. sH n Anei
EyAhA jnELAw sMgicti
EzxM glIlyilANH atArMBictH. 38n
eseRiel Eyvieni niRi
yAM. eedvM avnH priAAvienyM
ziEyyM nkieAH aven i
sHvAi. L@k n ecyHekAH
Ey nAewuM i sric@. pizA
pIFiic v er av suKewi.
etAe EyviEnAewAmANH eedvM
qti sAYLANH. 39eydYyiluM
eyzElmiluM Ey ecyHt kArY
{ ku. { sAikLANH .
pE Ey ekAleu. av aven
mrrizi tRc@. 40qA mrNieR
mAM nA eedvM aven punIvi
ic @ ! eedvM L@kH Eyvien
vYmAyi kANic@ekAw.
41
pE ql A L@kL@M Eyvien
kANil. eedvM etrew sAik
mAM aven ku. sAikLA
{. aveR mricvrini yi
e}uEliEzxM { avEnAewA
tikyM wiyHkyM ecyH.
42
jnELAw BAxNM nwA Ey

] ik 10:43-11:24
1059 aeA. *pv
{ELAwAvzYeu. mric v ewyM
jIvicirivewyM nYAyviDi nw
A eedvM niEyAgicvnANH aven
H qlAvErAwM pRyA av {ELA
w pRu. 43Eyvi vizVsiv
riewM. EyvieR nAmilUew
aveR pApeL eedvM epARuM.
stYmAeNH ql A vAckM pR
y.

priAAvH jAtikLiElH
peAsH en BAxNM ecEv
aveR vAk EkkyAyiv
ew wyiElH priAAvH Ri
v. 45peAsiEnAewAM v eyd
vizVAsik atH-teu. jAtikLiluM
priAAvH aEpAel vxie
tinAlANvtH-tM. 46kArNM jAti
k vYtYsHtBAxkLi sMsAriM,
eedve sHtiM av Eku.
aEA peAsH pRu, 47evi
sHnAnewtiniH ver twyA
nAvil. n kiiyEpAel
te vM priAAvien lBi
c@! 48ekAEelYAsuM ayAL@ew bu
L@M suXL@M Ey isHvieR
nAmi sHnAnM k}iiA peAsH
klic@. aEA jnM tELAewAM
Rc@ nA wi vsiA peAsi
EnAw aBYic@.
44

peAsH eyzElmiEl mwu


jAtikM eedvvcnM lBic @
q vA aeAsHtlAM ey
dYyiel vizVAsikL@M Eku. 2aen
peAsH eyzElmi vEA tA
M eydvizVAsik avmAyi t
ic@. 3 av pRu, jAtikL@M pri
cHECdnM ecAvmAyvew vIwk
Li nI EpAyi, nI avErAewAmiH
Bikwi ecyH.
4
aekAH sMBvM m}uvM peAsH
av vizdIkric@ekAw. 5 peAsH
pRu, {A EyAAngrilAyi.
{A Aic@ekAiEA qni
eA dznmAyi. kAzniH
qEA tAE}iRiv {A ku.
aetA vliy viri@EpAel kAN
eu. atieR nAlu mlkLiluM piwic@
tAE} ekAuvrikyAyi. atH
qeR awv ni. 6{A ati
iEl EnAi. vL m]gL@M vnYm]
gL@M atiluAyi. }jL@M
pikL@M ati {A ku. 7 orzrIri
qEAw pRtAyM Eku, q}uE
peAEs; vyiEletiluemAien
ekAtik. 8pE {A pRu, {A
netAriluM ecil kAEv! a
vuM mlinmAemAy oM {Ani
ver Biciil! 9pE azrIri vIuM
Ayi, eedvM veylAM em
KYApiciri. avey aem
viLitH.

11

10V

mtvN en sMBvic@. an
rM qlAM kAziElH qweu.
11
aEA {A tAmsici vIiEl
mEp kyRiv. av eeksrYA
yiniH qeRywEH ayyHe
vrAyi. 12sMzyiAet avErAewA
EpAvA AvH qEAwAjH{Api
c@. Q Ru vizVAsikL@M qEAewA
v. { ekAEelYAsieR vIi
ElANH EpAytH. 13teR vIi o
dt nitH ktieni ekAE
elYAsH pRu. tAM puxAer
EyAyiElyyH k. ziEmA peA
sien EAu Nik. 14av ni
ELAw sMsAriM. nieyM nieR wM
beyM aveR vAk riM.
15
{A avErAw sMgiA wiy
wen rMBi nmAy EpAel
priAAvH avriEl v. 16a
EA {A kAvieRvcn oA
ic@. kAvH pRu, EyAhA jn
eL evMekAH sH n Anewi.
qA ni priAAvi sHnAn
ewM!
17
kAvAy EyisHvi vizV
sic nmH tEpAlu dAnM te
eedvM vM ekAw. aEA eedv
ieR v]i niA {AnArA
yi?
18
etlAM Ek eydvizVAsik t
M avsAniic@. av eedve sH
tic@ekAu pRu, mAnsArew
vAM nEwEpAlu jIvitM EnwAM
eedvM jAtikeL avdic@.
suviEzxM aeYAYAyiElH
sHetPAenAsieR mrNEzxM A
y pv ekAH vizVAsik cit
RiEAyi. vizVAsikLi cil ePA
yHnikY, eAsH, aeYAY qi
eny vidrEdzLiEl EpAyi.
av avieweyAe suviEzxM cri
ic@; pE eydErAw mAEm av
pRuZ. 20avri cil eA
sukAM ERnAmAyi. aeYAY
yieliy av yvnAErAwM suvi
EzxM sMgic@. kAvAy Eyvi
eniy suviEzxM av yvnA
ErAw sMgic@. 21kAvH vizVAsik
eL shAyikyAyi. o vliy
sMGM A vizVsikyM kA
vieR ayAyikLAkyM ecyH.
22
eyzElmiel sByM aeYAYyi
el putiy sBeyi Eku. atinA
eyzElmiel vizVAsik bbA
sien aeYAYyiElyc@. 23-24 b
bAsH n niRvnAyi. av
priAAvuM vizVAsvuM niRv
nAyi. aeYAYAyieliy b
bAsH, aviwkAer eedvM nAyi
a#hiciu ku. atH ayAeL
sxHwnAi. ayA aeYAYAyiel
vizVAsikeL EA/Ahiic@. ayA
avErAw pRu, oriluM vizVAsM
19

aeA. *pv
] ik 11:25-12:20 1060
nxHwewtH. XdyM RH kAvien
qEA}uM asrik. aEnkM aEnkM
L@k kAvAy EyvieR a
yAyikLAyi mARi. 25piIwH bbAsH
tesAsiEl EpAyi. ezQlien etr
A EpAytH. 26ezQlien kei
ayAeL bbAsH aeYAYAyi
ekAuv. vM o vxM aview
ti. vizVAsisMG qEA}uM oi
c@EckyM bbAsuM ezQluM av
er sziyM vLerEer pWii
kyM ecyH. aeYAYAyi Eyvi
eR ayAyik dYmAyi isHtYA
nik q viLieu.
27
aEtsmyM tAM vAckA
eyzElminiM aeYAYAyiEl
puReu. 28agebAsH qAyi
avrielArAL@ew EprH. agebAsH a
eYAYAyi sMgic@. priAA
vieR shAyEAew av pRu,
ElAkinAkmAnM vLer kxHwkrmAy
o smyM v. kwBYAmM A
M. (ekQedYAsH cviyAyikA
lANH atH sMBvict.H ) 29eydYyiel
tL@ew sEhAdrer qenyM shA
yiA vizVAsik tImAnic@. oAErA
vizVAsiyM k}ivinsric@ shAyM
ayc@. 30pNM sVpicH av b
bAsienyM ezQlienyM lic@. b
bAsuM ezQluM atH eydYyiel m
AH qic@.
ehErAdAvH sBey pIFii
aAlH ehErAdArAjAvH sBAMg
LAy ciler pviA wi.
2
yAEAbien evieAlA ehErAdAvH
rviu. EyAhAeR sEhAdrnAyi
yAEAbH. 3 eydH atixHwmA
eNH ehErAdAvH ku. atinA peA
sienyM twvRyilAA ayA tImA
nic @ . (epshA divsLilAyi
atH sMBvictH.) 4ehErAdAvH peAsi
enpiwiwi twvilAi. ptinARu BwA
peAsi kAvni. epshA /
vM k}iyMver ehErAdAvi kANmA
yi. piIwH peAsien jnL@ew
miekAuvrA av ElAcic@.
5
atinA peAsien Ruilwc@. q
A sB peAsiEvi wcyAyi
eedvEAw AikyAyi.

12

peAsH twvR viw


peAsH ru pALAiwyi kiw
RukyAyi. aven ru cl
ekAu bici. twvRyew kvAw
i aDikM BwAM kAvni. sm
yM rAiyAyi. peAsien piE jn
mi ekAuvrA ehErAdAvH
ElAcic@. 7 epeH, kAvieR o
dt aview v. mRiyilAek kAzM
pr. dt peAsieR pAzVi
ti Ni. dt pRu, EvgM, q}u
E! peAsieR eekkLiniM
cl Qri vI. 8 dt peAsiEnAw
6

pRu, vsHL@M ecri@M Drik.


peAsH aen ecyH. nieREm
w@i qe piwk. 9 dt puR
EiRi. peAsH piw. dt
ec@etl A M yTAilAyi.
pE tAenA dznM kAkyAeN
peAsH kti. 10peAsuM dtM oA
meyM rAmeyM kAvAer kw
EpA. piIwv teL ngri
niM Evtiri uvAtilinw
ei. vAti avAyi sVyM R
. av puRkw etvuver nw
. anrM dt EvgM atYnAyi.
11
aEA nwetAeN peA
si EbAYmAyi. ayA kti, eedvM
teR dten qeRywEyctAeN
H qniiEA mnilAyi. av
qe ehErAdAviniM ric@. qni
kxHwtkL@Aem eyd kti.
qA eedvM qe qlAiniM
ric@.
12
peAsinH EbAYmAyEA
ayA mRiyyew vIiElEpAyi. EyA
hAeR ayAyi mRiy. (EyAh
A meAsH qM aRiyei.)
aview aEnkMEp wiyi. av
AikyAyi. 13peAsH puRM
vAtili mi. ErAdA q EprAy o
epi viLiEku. 14peAsieR
zbHdM tiricRi epi sEAxi
c@. vAtiRAwi av mR. ak
EEAwiec H av avErAw pR
u, vAti nitH peAsA
NH! 15vizVAsik pRu, nin &A
ANH! qA avLtRic@ pRu.
atinA av pRu, tH peAsi
eR dtnAyiriM.
16
qA peAsH wM mi. vAti
R vizVAsik peAsien ku.
av atH-teu. 17peAsH eekyAM
gYM kANicH avErAw miAtirivA
pRu. eedvM te twvRyiniM
ric vivrM peAsH vizdIkric@.
av pRu, sMBv yAEAbi
EnAwM mu sEhAdrErAwM pRyk.
aEA peAsH meAriwE EpAyi.
18
piEH BwA vLer atH-teu.
peAsinH qsMBvic@ qv
leu. 19ehErAdAvH peAsien qlA
yiwvuM etreiluM keiyil .
atinA peAsi kAvliver
ehErAdAvH EcAdYMec@kyM piIwH
aver ekAlA klikyM ecyH.
ehErAdAvieR mrNM
piIwH ehErAdAvH eydYviu.
ayA eeksrYAyieli. alnA a
view ti. 20EsArY-sIEdA EdzA
ErAwH ehErAdAvinH kwEkApmAyi.
av o sMGmAyi ehErAdAvien smI
pic@. rAjAvieR aw EsvknAy
bHLAsHetAsien tL@ew pAA
av k}iu. BNsADnA
yi tL@ew rAjYM ehErAdAvieR rAjY

] ik 12:21-13:21
1061 aeA. *pv
e yiekAH av ayA
ELAw smADAnM aBYic@.
21
aver kAtinH ehErAdAvH o
divsM niyic@. divsM ehErAdAvH
rAjkIyvOLNii. teR
siMhAsniliH ayA jnELAw
sMgic @ . 22jn EAzic @ ,
etA EdveR zbHdmANH. mxYER
tl! 23Q sHti ayA sVIkrik
yM eedve mhtVewAtirik
yM ecyH. aekAH kAvieR
o dtvH ayAeL ErAgiyAi. a
yA pu}u aricH mric@.
24
eedvsEzM prkyM aEnker
sVADInikyM ecyH . vizVAsik
L@ew sMGM vlutAyi vlutAyi v.
25
eyzElmiel EjAli tIEA
bbAsuM ezQluM aeYAYyiEl
mwi. meAsH q mRuEp
EyAhAM avErAewAAyi.

EprANH limAsH.) gv Eyvi


vizVsitH twyA ayA mic@.
9
qA ezQli priAAvH niR
i. (ezQlieR meA EprANH
epQelAsH.) epQelAsH lImAsien
EnAi pRu, 10pizAcieR mkEn!
nI qlA nyewyM zuvA! ni
i kpwtL@M kLvumAtH, k
AvieR stY kLAA nI
qEA}@M mi! 11EA eedvM
nie sHpzicH anAM. sUrY
kAzMEpAluM kANA k}iyAviDM nI
Rc@nALEH anAyiIM.)
aEA lImAsinH qlAM tAyi
EAi. ayA tiwH nw. o
eekpiwic@ v}ikAA orAeL kiiey
i qyA zic@. 12ak gv
vizVsic@. ayA kiiy kA
vieniy pEdzLi ayA
atH-teu.

bbAsiM ezQliM
EtYk EjAli
aeYAYyiel sByi eR
vAckM aYApkM Ayi.
bbAsH, nIg q viLiew
ziEmA, ERnArnAy lUekYAsH, rAjA
vAy ehErAdAviEnAewAM vL mnA
Ey, ezQ qiv. 2averlAM kA
vien rADic@M pvsic@M k}iykyA
yi. priAAvH avErAw pR
u, bbAsienyM ezQlienyM
qni viutrik. av EtYkmAyi
o EjAliyH. a ecA {A av
er etrewiri.
3
sB pvsikyM AikyM
ecyH. av ezQlieRyM bbA
sieRyMEm eekvcH aver ayc@.

epQelAsuM bbAsuM
eAsH viw
13
epQelAsuM avEnAewAmAyi
vM pAePAsiniM k kyRi.
av pMPulYyiel epAngriel
i. pE EyAhA (meAsH) av
erviu eyzElmiEl mwi. 14av
epAyini yA wH aeYA
YAyiEl EpAyi. pisidYAyiel ngr
mANH aeYAY. zbdivsM av
aeYAYAyiel o eydiyi
kwi. 15EmAezyew nYAymANvuM
vAckew vcnL@M vAyic@. a
EA eydiyiel mK epQ
elAsiM bbAsiM o sEzm
yc@+ sEhAdrAEr, niL@ew vcn
L@keL riM. atinA ne
ziewAt qeiluM kArY
ei dyvAyi pRAluM.
16
epQelAsH q}uEu. ayA eek
yi pRu, qeR eydsEhA
drAEr, jAtikLi stYeedve nm
sHkrivEm ni dyvAyi qe
ic A luM! 17yi
AEylieR eedvM
new pitAAer etrew. mi
yImi anYnAukAerEAel k}i
kAlH mhAy jntyAvA eedvM
aver shAyic@. atAytH ziEyAew
eedvM aver rAjYniM puR
ekAuv. 18piIwH nAl vxM
eedvM mmiyi avew qlA dQb
lYL@M epARukA. 19knAEdze
}u rAjY eedvM nziic@. rAjY
av teR L@k nki.
20
nAia vxekAANiet
lAM sMBvictH.
atiEzxM zmEv vAckeR
kAlMver eedvM nm nYAyADiptik
eL t. 21piIwv o rAjAvien EcA
dic @ . kIzieRpunAy ezQlien
eedvM av nki. ebnYAmIeR
wMbi piRvnAyi ezQ.
ayA nAl vxM rAjAvAyi.

13

bbAsuM ezQluM
eAsi
4
bbAsuM ezQluM priAAvi
nA ayyHeu. av eslUkYyi
El EpAyi. anrM av eslUkY
yiniM eAsiEl k kyRi.
5
slmIsi qiy av eydik
Li eedvsEzM sMgic@. (EyAh
A (meAsH) shAyiyAyi avErA
ewAAyi.)
6
av dVIpilAkmAnM isricH
pAePAsieli. pAePAsi mAyAjAl
kwnM nwiyi o eyden
av kumi. bEy qAyi
ayAL@ew EprH. ayA o kvAck
nAyi. 7EdzADiptiyAyi es
egYAsH epQElAsiEnAewAmAyi
ayA tAmsic i tH . esegYAsH
buimAnAyi. ayA bbAsi
enyM ezQlienyM tEAewAM viLi
c@. eedvsEzM EkA ayA #
hic@. 8 qA mvAdiyAy qlImAsH
bbAsiM ezQliM qtirAyi
. (#IBAxyi bEy qti

aeA. *pv
] ik 13:22-50

1062

22

piIwH eedvM ezQlien mAi dAvIdien


avew rAjAvAi. dAvIdienRic H
eedvM en pRu, yiAyiyew
punAy dAvIdH ciyi qeEAel
yANH. {AnAvzYewetM av
ec@M. 23yi AEyAew rknAyi
eedvM dAvIdieR stikLielAven
ekAuv. a EyvAyi. eedvM
a vAgHdAnM ecyHti. 24Ey vM
mH EyAhA yi AEyliel m}uv
jntEyAwM mAnsAreRic@M sHnA
neRic @ M pRu. 25EyAhA
teR EjAli pUiyAARAyEA
av pRu, {AnAerA ni
ktH ? {A isH vl . av
vrAniri. aveR ecriH a}i
vAEpAluM {A EyAgYnl.
26
qeR sEhAdrAEr, aAhAmi
eR wMbiel stikEL, stYeed
ve rADikyM ec@ jAtikEL,
ik! Q reyiy vA
{LiElyc i ri. 27EyvAyi
rkenH eyzElmiel eyd
ErA, eydEntAELA mnilAiyi
il. Eyvieniy vAckew
vcn qlA zbiM vAyic@Ek
iARutANH. qiuM av mni
lAyil. eyd Eyvien kWinmAyi
vimzic @ . vAckew vcn
yATAYmAyi. 28Eyvien ekAl@
etienH yTAi avRiyi
lAyi. qiluM Eyvien vDiA
av pIlAeAsiEnAwAvzYeu. 29ti
ev}ukLi q}utiyetlAM eyd
avEnAw ecyH. qiv Eyvien
riziniiRi kl R yi awi.
30
pE eedvM aven punIviic@.
31
atiEzxM eR divsLi, Ey
viEnAewA glIlyiniM eyzEl
mi vv aven ku. EA}v
jnL@ew mi aveR sAikLA
NH. 32eedvM new pitAH nkiy
vAgHdAnieR suviEzxM {A ni
ELAw KYApiAM. 33n avew s
tikLA. eedvM vAgHdAnM nmH
yTAmAkyM ecyH. Eyvien
puniviic@ ekAANv a ec
yHttH. aekAH rAM sIni
n vAyiciuH+
nI qeR punA {A
nieR pitAvAyi.
sIn 2+7
34

eedvM Eyvien punIviic@.


Ey oriluM klRyi EpAyi jIi
il. eedvM pRu+
dAvIdi {A vAgHdAnM nkiy vi
vuM stYvumAy a#h {A
nin tM.
eyzAvH 55+3
35

qA meAriwH eedvM pRy+


nieR pri a}ukiEAkA nI
avdiil.
sIn 16+10
36

jIvici kAl te dAvIdH eedv


hitM nwAi. qiyA mric@. dAvIdH

teR pitAAErAw ew sMsHkri


eu. aveR zrIrM a}ukiEAvukyM
ecyH. 37qA eedvM punIvii
cv klRyi a}ukiyil. 38-39sEhAdr
AEr, { pRytH ni mnilA
NM+ EyvilUew niL@ew pAp
epARuewM. EmAezyew nYAymANM
nieL pApLiniM nYAyIkri
cil. qA Eyvi vizVsiv
avnilUew nYAyIkriew. cil
etAe sMBviem vAck pR
iuH. 40sUicirik! vAck
pRetAM nieL bADiAtiri
A EnAk. vAck pRtH
enyANH+
41

sMzyAluEL, ik! ni
visHmyik, qiu EpAyi nzik,
qeA niL@ewkAlH ni vi
zVsiA ciltH {A ec@M. eri
luM vizdIkric@ tAEpAluM niLtH
vizVsiil.
hbH 1+5
42

epQelAsuM bbAsuM eyd


i viwARAyEA jn avErAwH aw
zbdivsM vIuM vrNemM
tELAwH ArY wt pRyNem
M vzYeu. 43EyAgAnrM aview
niM aEnkM eyd epQelAsien
yM bbAsienyM piw. ey
dM, eydmtiEl mARiv aEn
kMEpM avErAewAmAyi. stY
eedve Q mtM mARiyvM rADici
. eedvieR kANYilu vizVA
sM wrA epQelAsuM bbAsuM
aver Eriic@ ekAi.
44
aw zb divsM ngriel
qlA L@kL@M kAvieR vcn
EkA owiyi. 45eyd
aview qlAveryM ku. av asU
yAluLAyi. av niYmAy vAk
pEyAgikyM epQelAsieR vA
keL qtikyM ecyH . 46qA
epQelAsuM bbAsuM vLer eeDrY
EAew pRu, eedvsEzM eyd
rAy niELAwANH { dYM sMgi
EtH. qA niL nirAkri.
nitYjIvnH ni nieLe an
hrA! aekAH {LitA jAtik
LiEl tiriy! 47 ecAnA k
AvH {ELAwAvzYetH. kAvH
pRu+
jAtik kAzmAvAnA nie
{A s]xw
H ict,H aen ElAkM m}uvM
vH ryew mAM kANiAM.
eyzAvH 49+6
48

epQelAsieR Q vAkEk
jAtik sxHwrAyi. av kAvi
eRvcne dric @ . aEnk
sEzi vizVsic @ . nitYjIv
etrewevrAyi av. 49k
AvieR sEzM rAjYM m}uvM cri
ieu. 50pE BOIkeLyM ng

] ik 13:51-14:23
1063 aeA. *pv
rEntAeLyM LiviH eyd epQ
elAsienyM bbAsienyM pIFi
iA wi. aen av bbA
sienyM epQelAsienyM ngrAti
i puRE oAwic@. 51epQelAsuM
bbAsuM tL@ew kAliel epAwi
wu kLu. piIwv EAnYyi
El EpAyi. 52qA aeYAYAyi
lu EyvieR zixYA sEAxM
niRvM priAAvi pripUt
mAyiI.

epQelAsuM bbAsuM
EAnYyi
epQelAsuM bbAsuM EA
nYyiEl EpAyi. av eyd
iyiEl kyRi. (qlA ngrLiluM
av teyA ecyHttH.) av
aviwe jnELAw sMsAric@. anv
Diey dM, yvnM aver vizVsiM
viDM epQelAsuM bbAsuM nAyi
sMgic@. 2 qA eydri cil
vizVsicil. av jAtikeL dxHErN
eclui vizVAsiketier tiric@.
3
qA epQelAsuM bbAsuM
EAnYyi vLerAlM tAmsikyM
kAviEvi eeDrYpUvM sMsAri
kyM ecyH. eedvieR kANY
ei av BAxNM nwi. vIrY
v]ik v}i t pRytH stYmA
eNH etLiyiA kAvH epQelAsi
enyM bbAsienyM shAyic@.
4
qA ngrvAsikLi cil eyd
ErAw Ec. muv epQelAsieR
yM bbAsieRyM BAgAyi.
aen ngrM viBjieu.
5
tAM jAtikL@M eydM avew
EntAL@MEcH epQelAsienyM b
bAsienyM pIFiiA mic@.
aver kelRiu ekAlNemAyi
zuL@ew EzM. 6 ArYM mnilAi
y epQelAsuM bbAsuM ngrM viu.
av luEvAnYyiel luOyiElM
edbyiElM EpAyi. pie avyH
um ngrLiEl@M. 7avieweyA
e av suviEzxM sMgic@.

14

epQelAsH luOyiluM edby


iluM
8
lusHyi kAli }m orAL@
Ayi. jnAte kAlutL
ayA veryM nwiil. 9ayA
epQelAsieR BAxNM vikyA
yi. epQelAsH aven EnAi. eedv
i te suKewvAnAemH
av vizVsitAyi epQelAsH
ku. 10atinA epQelAsH viLic@ pR
u, nieR kAlukLi q}uEu ni
k! ayA cAwiey}uEu nwA
wi. 11epQelAsieR v]ik
k jnM avew luEvAnYBAxyi
viLic@ pRu, eedv mxYerEA
elyAyiri!av newywEi
Riviri! 12jnM bbAsien

siysHq viLiA wi. epQ


elAsien av ehemsH qM viLi
c@. kArNM ayALAyi mKYBAx
k. 13siysHEdveR EdvAlyM ngr
inwAyi. EdvAlyiel
puErAhitA tAM kALkeLyM pu
xHphAreLyM kvAwiEl ekA
uv. avM jnL@M aekAu
epQelAsiM bbAsiM bliy
iA #hici.
14
qA ArYM aRi aeAsHtl
ArAy epQelAsuM bbAsuM t
L@ew vsH vlic@kIRi. qiv
L@kiwyiElH oAwiyRi viLic@
vi+ 15mxYEr, nieLinANietA
eec@tH? { eedvLl! {
M ni EpAel vikArL@H!
suviEzxM niELAw pRyAnANH
{ vtH. Q pEyAgnYmAy v]
ikLiniM piARA { ni
ELAw pRy. ni jIvi stY
eedviEl tiriy. kAzvuM miyM
kwluM avyiluvyuM s]xw
H ictH av
ovnANH. 16mH eedvM qlA jntkeL
yM avew xHwi vii. 17qi
luM tAnA stYem av kANici
+ av niAyi n ecyHekA
Eyi. niH av kAz
niM m} n. tsmyH niH
viLvu t. niRey hArM av
ni trikyM mnien hAdM
ekAu niRyHkyM ec@. 18epQ
elAsuM bbAsuM jnELAwH etA
e pRu. qAluM t bliy
itiniH jneL almAyi mA
em twyAnAyZ.
19
aEA tAM eydA aeYA
YAyiniM eAnYyiEl v.
epQelAsientier tiriyAnv jn
eL nibic@. atinAlv epQ
elAsien kelRiykyM vlici}c@ p
Ni puRAkyM ecyH. t
epQelAsien ekAevH jn k
ti. 20EyvieR zixYA epQelAsi
uM wkyM av q}uEu pN
iEl mwiEAvukyM ecyH. piE
H, avM bbAsuM edebngr
iEl EpAyi.
siRiyAyiel aeYAYyi
El mwu
21
epQelAsuM bbAsuM edb
yiluM suviEzxM sMgic@. aEnkM
Ep EyvieR ayAyikLAyi. epQ
elAsuM bbAsuM lusHA, EAnY,
aeYAYA qiviwLiEl mwi.
22
ngrLi av EyvieR a
yAyikeL zrAi. vizVAsikLAyiri
A av ayAyikeL shAyic@.
epQelAsuM bbAsuM pRu, eed
vrAjYE new v}iyi nmH
opAwH shiEH . 23oAErA sB
yHM av mAer niymic@. av
mAEvi pvsikyM A

aeA. *pv
] ik 14:24-15:22 1064
ikyM ecyH. kAvAy Ey
vi vizVsicvrANH Q mA. ati
nA epQelAsuM bbAsuM aver
kAvi smic@.
24
epQelAsuM bbAsuM pisidYA
yilUew kw. pieyv pMPulYrAjY
ei. 25epAyi av eedvsE
zM sMgikyM wH aelYyi
El EpAvukyM ecyH. 26aviewni
M av siRiyAyiel aeYAYAyi
El EpAyi. aviewvcANH epQelA
suM bbAsuM vizVAsikLA eedv
i smieM EA}e
EjAli niEyAgieM. EA
av v]i pUIkriciri.
27
view qiEc epQelAsuM b
bAsuM sB viLic@i. eedvM t
ELAwew ecyHtetlAM av vizVAsi
kELAw pRu. anYEdzAM (jAti
k) vizVsiviDM eedvM o
vAti R. 28epQelAsuM bbA
suM isHvieR vizVAsikELAewAH
vLer nA k}iu.
eyzElmiel EyAgM
eydYyiniM
eRE
aeYAYyiEl v. av
jAtikLAy sEhAdrAer pEdzic@ w
i: priECdiewA pM ni
riewil . aen ecvA
EmAez nixHkxiciuH. 2Q pEdz
ientirAyi epQelAsuM b
bAsuM. ArYi kAtlAy tM
Ayi. atinA epQelAsienyM
bbAsienyM mu cilEryM eyz
ElmiElyyHA sMGM tImAni
c@. Q zHnM sMbicH aeAsHtl
AM mAmAyi sMsAritinAyA
NH av aEAuEpAtH.
3
sByew shAyEAewyANv yA
tirict.H ePAyHnIY, zmrY qI rAjY
LilUew av kwEpAyi. stYeedv
iEl jAtik vkArYemlAM av
rAjYAErAw sMgic@. vA
k sEhAdrAer hHLAdiic@. 4 epQ
elAsuM bbAsuM muvM eyz
Elmi qi. aeAsHtlAM mA
M vizVAsi smhvuM aver sVAgtM
ecyH. eedvM tLilUew ecyHtetlAM
av vizdIkric @ . 5eyzElmiel
vizVAsikLi cil prIzAew viBA
gi epwvrAyi. av q}u
Euni pRu, jAtikLini
v vizVAsik pricHECdiewNM.
EmAezyew nYAymANM asrivA
M nAM avErAw pRyNM.
6
anrM Q zHneRicH pWi
tinH aeAsHtlAM mAM o
wi. 7o vliy ccte ArY
i nw. aEA peAsH q}uEu
niH avErAw pRu, qeR sEhAd
rAEr, mdivsLielAAyet
niH oAyAemH qni
RiyAM. jAtikELAwH suviEzxM sMgi

15

tinH aH eedvM qe niL@ew


wyiniM tirew. av qi
niH suviEzxM EkkyM vizVsi
kyM ecyH. 8 qlA mxYew ci
kL@M eedvinRiyAM. av jAtikeL
sVIkrikyM ecyH. nELAw ecyHt
EpAelte av priAAvi
en nkieAANH nm kAi
tH. 9 eedvinH av niniM vY
tYsHtrl. av vizVsicEA eedvM
avew Xdy primAi. 10pi
e qinA ni jAtikLini
v sEhAdrAew k}ui BArM
vyHtH? ni eedvEkApM A
kyEl? nEA, new pitAEA
BArM mA prYApHtmAy ziyi
lAyi. 11kAvAy EyvieR kA
NYA nL@M vM rApiyH
emH nAM vizVsi.
12
sBm}uv awi. av epQelAsi
eRyM bbAsieRyM vAk
ic@. jAtikiwyi tLilUew
eedvM vic qlA vIrYv]ik
eLiyM, atH-teLiyM epQelA
suM bbAsuM avErAw pRu.
13
av BAxNM avsAniic@. w
H yAEAbH sMgic@. av pRu,
qeR sEhAdrAEr, qe ik.
14
jAtikELAwH teR sHEnhM eedvM q
en evLiwieyH ziEmApeAsH
nEAw pRu. dYmAyi eedvM jAtik
eL tirewH teR jnmAi. 15vA
ckM te pRy+
16
tiEzxM {A tiric@vM. dAvIdi
eR BvnM {A vIuM pNiyM. ati
EA vINirikyANH. jIic@kiw
atieR BAg {A vIuM
pNiyM. aveR vIwH {A punAM.
17
piIwH muvM kAvien aEnV
xiM. aEtAewAM qeR L@kLAyi
mARiy jAtikL@M. etlAM ecyHt kA
vH tH aLi. avnANElA etlAM
sPlmAk.
EmAsH 9+11-12
18

rMBM mtE ArY evLie


i.
19
eedviEl tiri jAtikL@ew
kArYi atinA n ashixHN
t kAEtil q {A k. 20pk
rM nAM av ke}utNM. ati
avErAw nAM etAe pRyNM+ vi#h
smie hArM Bi
tH . (a BNe amA)
vYBicritH, rM citH. zVAsM
mic@ ekAlem]ge titH.
21
EmAezyew nYAymANM pWii
v qlAyiwvumtinA avietA
M ecAnAvil. EmAezyew vcn
vxLAyi ql A zb divsvuM
eydikLi vAyiewARuH.
jAtikLi ni vizVA
sik kH
22
epQelAsiEnAwM bbAsiEnAw

1065
emAM tAM Eper aeYAYyiElH
ayyHNemH aeAsHtlAM m
AM sBm}uvM te ElAcic@.
tiwyiniM tAM Eper etr
ewA av tImAnic@. bzbA
sH qEpriluM viLiyH ydEyyM,
zIlAsienyM av tirew.
eyzElmiel sEhAdrAH drNI
yrANv. 23sB avew eekyi o
kM ekAwyc@. ki en q}u
tiyi+
niL@ew sEhAdrArAy aeAsHt
lAriniM,
mAriniM aeYAYyielyM,
suRiyAyielyM kilikYAyielyM jAti
kLiniv qlA sEhAdrAM.
iysEhAdrAEr,
24
{iwyiel tAM Ep niL@
ewyw vtAyi {LRiu. av
pR kArY nieL zlYew
kyM }kyM ecyH. qA {
aycvrl av. 25tAM puxAer
tirewH niL@ewyiwyiElyyH
A { omic@ tImAniciuH.
new iysuXLAy bbA
siEnAwM epQelAsiEnAwemAM tA
M puxAer tirewyyH M.
26
bbAsuM epQelAsuM new k
AvAy EyisHviEvi jIvi
tM smicvrANH. 27atinA {
ydEyyM, zIlAsiEnyM avErAewA
yyH. av niELAw aEtkArY
vAyHvAA pRyM. 28niH w
t BArM AketH priAAvH
vicAritinA { atMgIkri
. ni tAe}Ry kArY
mAEm ecEZ+
29
vi#h smiev Bi
tH. rM citH, zVAsM mic@
ekAlem]ge BitH. vYBicri
tH.
ArYLiniel A M ak k}i
A ni nAyivM. nAyi
vre.
30
aekAH epQelAsuM, bbA
suM, ydyM, zIlAsuM eyzElM viu.
av aeYAYyiEl EpAyi. a
eYAYyi av vizVAsikeL viLi
c@ukyM kH av nkyM
ecyH. 31a vAyic vizVAsik
hHLAdic@. kH aver zVsiic@.
32
vAckmAy ydyM zIlAsuM sEhA
drAer ziewA shAyic o
nvDi kArY avErAw pRu. 33al
nA aview tiytiEzxM ydyM
zIlAsuM aviwMviu. sEhAdrA smA
DAnEAew aver a#hicyc@. yd
yM zIlAsuM teL ayc eyzEl
miel sEhAdrAew awE mwi.
34 -35
* qA epQelAsuM bbAsuM
v A k Y M 3 4 cil #I pti@kLi 34AM
vAkYi pE zIlAsH aviewe
wrA tImAnic@. qM wiyH.

aeA. *pv
] ik 15:23-16:6

aeYAYyi ti. av mEnkMEp


ErAewAM suviEzxM sMgikyM
kAvieR sEzM jneL pWii
kyM ecyH.
epQelAsuM bbAsuM
Evpiriy
36
tAMdivs k}iH, epQelA
sH bbAsiEnAw pRu, kA
vieR sEzM n pl pNLiluM
sMgic@. nmH ngrLiEl mw
i aviwe sEhAdrIsEhAdrA
ew v]ik nirIiAM. 37EyAh
A q meAsienyM tL@ew
ewekAuEpAkA bbAsH #
hic@. 38pE avew dYyAyi
te pMPulYAyi vc@ te EyAh
A (meAsH) aver viuEpAvukyM
EjAliyi avErAewAM wrAtirik
yM ecyH. atinA avenyM ekAu
EpAketH epQelAsH zmAyi v
zYeu. 39eti epQelAsuM b
bAsuM vliy tilAyi. av Ev
piriH vYtYsHtmALiEl EpA
yi. bbAsH meAsienyM i
eessiEl k kyRi. 40epQelA
sH zIlAsiEnyM tEAewA i. a
eYAYAyilu sEhAdrA kAvi
eR pyi epQelAsien lic@.
41
epQelAsuM zIlAsuM suRiy, kilikYA
qI rAjYLi sBkeL ziewi
eAu prYwnM nwi.
tiemAeTeyAsH epQelAsiEnAwM
zIlAsiEnAwemAM EpA
epQelAsH edbyiElM lu yi
ElM EpAyi. tiemAeTeyAsH q
EprAy isHvieR o zixY avi
ewyAyi. tiemAeTeyAsieR
a o eydvizVAsiniyAyi.
aveR a o yvnArmAyi
. 2lu yiluM EAnYyilum vizVA
sik tiemAeTeyAsien drici.
av aveni nlmAM pRu.
3
epQelAsi tiemAeTeyAsuM teR
ew sriNemAyi. q
A tiemAeTeyAsieR a yvn
ArnAeNH lvAsikelAM aRi
yAM. atinA epQelAsH tiemAeTeyA
sien pricHECdnM ecyHtH eyder
t]pHtrAi. 4 anrM epQelAsuM sh
vkM mu ngrLilUew sri
c@. eyzElmiel aeAsHtlAew
yM eydmAewyM tImAnL@M
cL@M vizVAsikH av nki.
Q c asriA av vizVA
sikELAw niEzic@. 5 aen sBk
vizVAsi zmAyieAirik
yM oAErA divsvuM wt vLH vlu
tAyieAirikyM ecyH.

16

epQelAsien sYyi
niM viLic@ mAu
6
epQelAsuM M *PugY, glAtY

aeA. *pv
] ik 16:7-33

1066

qI rAjYLilUew sric@. sY
yi suviEzxM sMgitiniM
priAAvH aver twu. 7 av
msYA rAjYinwei. biTunYrAjY
EH EpAvukyANvew vzYM. q
A EyvieR AvH aver atin
vdicil. 8 atinA av msYA kwH
EAvAsiEl EpAyi. 9 arAi epQ
elAsienA dznmAyi. ati me
EdAnYyi nieArA epQelAsien
smIpic@. ayA aviewniekAu
yAcic @ , meEdAnYvH {eL
shAyiENEm. 10epQelAsi dzn
mAytiEzxM, { meEdAnYyi
El EpAkA tAeRw. aAukA
ErAw suviEzxM sMgiA eedvM
{eL viLiciriev {
mnilAyi.
ludiyAyew privnM
EAvAsiniM { Ener
semAAeyiEl k kyRi. aw
divsM nvepAliM smyA ecyH.
12
piIwH PiliiyiEl EpAyi. me
edAnYyew BAge o DAn ngr
mAyi Pilii. wAet ERAmAAew
aDIn EdzvuM. {Lview tAM
divsM ti.
13
zbdivsM { ngrkvAwM kw
H ndItIrei. aview An
yHAyi o EtYklM kupiwiA
em { kti. tAM OIk
aview wiyi. { aviwiH
avmAyi sMBAxNM nwi. 14yee
ryi niv ludiy, qEprAy o
v aviwyiluAyi. pu vil
nyAyi avL@ew etA}i. av
eedvArADik wiyAyi. ludiy epQ
elAsien ic@. kAvH avL@ew
XdyM R. epQelAsieR vAk
Li av vizVsic@. 15avL@M avL@ew
vIi vsi qlAvM sHnAnM ec
eu. piIwH ludiy, {eL teR vIi
El Nic@. av pRu, {A
kAvAy EyvieR yTA vizVA
siniyAeN ni EbAYmAyiu
ei qeR vIi v tAmsicA
luM. avELAewA tuvA av
{eL nibic@.
11

epQelAsuM zIlAsuM twvi


ori { AnAlE
EpAkEv { cil sMBvic@. o
dAsYepi qe smIpic@. aveL
o EtYktrM Avu bADici.
av BAvi vcni k}ivH
Avu nkiyi. en ec@
kv}i av teR wmH DArALM
pNM sAdic@ ekAw. 17 ep
i epQelAsienyM {eLyM piw
. avL@Re pRu, Q mxY
atYutnAy eedvieR dAsArA
NH! niL@ew rAmAM av pRu
tM. 18pl divs avLitH vi
16

c@. tH epQelAsien ashYew


kyM Avi EntiriH ayA
pRykyM ecyH, EyisHvieR
ziyA {A niEAw kli, av
LiniH puREpAvuk. epe
te AvH aveL vieA}iu.
19
dAsiyew yjmAnA ku.
ni tveL pEyAgicH pNmA
AnAvielH av ku. atinAlv
epQelAsienyM zIlAsienyM piwicH
ngrsByiEl vlici}c@ ekAuv.
ngrpAlk aviewyAyi. 20epQ
elAsienyM zIlAsienyM av EntA
Aew mi ekAuv pRu,
v eydrANH. av new ngr
i }L@A. 21av cil
axHWAn EyAgi ekAuv
vA mi. ERAmAArAy nmi
ecAnAvil. 22jnM epQelAsiM zI
lAsiM qtirAyi. EntAA
epQelAsieRyM zIlAsieRyM v
O kIRukyM aver vwiekAwi
vA cilErAw pRykyM ecyH.
23
L@k epQelAsienyM zIlAsien
yM plvM awic@. anrM EntA
aver twvRyiliu. twvR sUi@kA
ErAwH EntA pRu, aver EtYkM
sUik. 24ayA rvH as
ricH twvRyew vuM i epQelA
sienyM zIlAsienyM u. vliy twi
kiwyi avew kAluk eki
yiu.
25
pAti rAiEyAwwEA epQelA
suM zIlAsuM AikyM eedvIk
gIt pAwkymAyi. mu twvu
kA aver vikymAyi. 26ep
eH, o vliy kmAyi. twvRy
ew awiR LMviDM zmAyi
kM. aEA twvRyew qlA
vAtilukL@M Reu. qlA twvukAM
clkLiniM EmAcitrAyi. 27twvR
sUi@kAr N. twvRyew vA
tiluk R kiwtyA ku.
twvukAerAe reiriemyA
kti. atinA ayA vA~ri sVM
jIvenAwA EpAkyAyi. 28p
E epQelAsH viLic@ pRu, atH!
nineA hAniyM vtH. {eLA
eyiviewyH.
29
o viL ekAuvrA twvR sUi
@kAr ErAEwA pRu. qiyA
akEH oAwiyRi. ayA ByA
viRyHkyAyi. epQelAsieRyM
zIlAsieRyM mi ayA vI.
30
qiH ayA aver puR ekAuv
iu EcAdic@, mxYEr, rApiA
{Aen ecNM?
31
av avEnAw pRu, kA
vAy Eyvi vizVsic A nIyM
nieR wMbvuM rApiyHM. 32a
tinA av ayAM vIilu qlA
vM kAvieR sEzM pRu
ekAw. 33aEA rAi vLer eevki
yi. qiluM pARAvukAr zIlAsi

] ik 16:34-17:18
1067 aeA. *pv
enyM epQelAsienyM ekAuEpAyi
avew mRivuk k}uki. aEA pARA
vukArM wMbAMgL@M sHnAneu.
34
atiEzxM ayA aver teR
vIiEl ekAuEpAyi av Ev
BNM nki. eedve vizVsicti
av qlAvM sEAxic@.
35
piErAviel EntA tAM Bw
Aer pARAvukAreRyweyc @ .
av pRu, mxYer evRuet
viwk!
36
pARAvukAr epQelAsiEnAw pR
u, nieL sVtrAA EntA
tAM BwAer ayciri. ni
iEA smADAnEAew EpAkAM!
37
qA epQelAsH BwAErAw pR
u, { etukArAeN etLiyi
A niL@ew EntAAyiil. qi
luM av {eL jnmYiliu mi
kyM twviliwkyM ecyH. ERAmApQr
ArAy {M cil avkAzL@H.
EA {eL rhsYmAyi viy
yHA av mi. l! av Enri
uv {eL viyyHe!
38
pALA epQelAsieR vAk
EntAELAw pRu. epQelAsuM zIlA
suM ERAmAArAeNRi EntA By
. 39atinA av v epQelAsi
EnAwM zIlAsiEnAwM mA@pRu.
av, vEryM puR ekAuvH
avew ngrM viuEpAkA pRu.
40
twvRyiniM puRv epQelA
suM zIlAsuM ludiyAyew vIiEl
EpAyi. aviewk tAM vizVAsi
keL eeDrYewiytiEzxM av
aviwM viu.
epQelAsuM zIlAsuM et
elAnIyi
epQelAsuM zIlAsuM aMPiepAli
siluM, aeAElAnYyiluMwi s
ric@. av etelAniyi qi.
aview o eydiyAyi.
2
eyder kAtinH epQelAsH a
EAukyRi. aenyAyi aveR
ptivH . m zb iluM epQelAsH
eydmAyi tiev}ukLiniM
sMsAric@. 3 epQelAsH eydH ti
ev}uk vizdIkric@. isH mri
kyM yie}uEkyM Eviyi
eH kANic @ . epQelAsH pR,
{A niELAw pRy Q Ey te
yANH isH. 4 yTAeedve rA
Dic cil yvnA aviewyAyi
. tAM DAne sHIkL@M, EbA
YMv avri plM epQelAsieR
yM zIlAsieRyM ew Ec.
5
qA avizVAsikLAy cil ey
d asUyAluLAyi. clieR
uM alu tirivriniM av
tAM dxHwer vAwkyHew. av
aEnkMEper i ngri }L@
Ai. jnM epQelAsienyM zIlAsi
enyM etrH yAEsAeR BvniElH

17

EpAyi. av epQelAsienyM zIlAsi


enyM jnmYi ekAuvrA mi
c@. 6pE avH aver keAnA
yil. atinAlv yAEsAenyM mEtA
M vizVAsikeLyM ngrEntA
miEl vlici}c@ ekAuv. jn
EAzic@, vrA ElAkemuM
}mAiyv. EA}v viewy
emiyiri! 7yAEsA aver teR
vIi oLii. averlAM eeks
etirAy kArY ec@. Eyev
eA rAjAvH EveRyev pRy
.
8
ngrEntAL@M muvM ArY
Eku. av asVrAyi. 9 av yAEsA
enyM muveryMekAH ecRiy pi}
awicH evRuet viu.
epQelAsuM zIlAsuM
ebErAevyiElH
10
aEt rAiyi te vizVAsik
epQelAsienyM zIlAsienyM ebErA
evyiElyc@. aview av qiy
EA o eydiyiEl EpAyi.
11
etelAniYyiElA nl eydrA
yi aviewyAyitH. epQelA
sieRyM, zIlAsieRyM vAk
av oQ/ukYEAew vikyM, ti
ev}uk priEzADikyM ecyH.
atiel kArY stYmAENA qRiyu
vA av #hic@. 12avrilDikM
eydM vizVAsikLAyi. aEnkM DA
n yvnOIpuxAM vizVAsik
LAyi. 13qA eberAevyiluM epQelA
sH eedvvcnM sMgic@ qRi
etelAnIYA aviewyemi.
av eberAevAer asVrAk
yM }mAkyM ecyH. 14wen
te epQelAsien vizVAsik kwli
Elyc @ . zIlAsuM tiemAeTEyAsuM
aview ti. 15epQelAsiEnAewAM
EpAy vizVAsik aven aETnyiEl
ekAuEpAyi. av epQelAsi
niM zIlAsiM tiemAeTEyAsiM o
sEzM vAi mwi. k}iyEvgM
qeRywek
qAyi
sEzM.
epQelAsH aETnyi
epQelAsH aETnyi zIlAsien
yM tiemAeTEyAsienyM kAi.
ngri vi#h DArALM kH
pitnAyi. 17yTAeedve rA
Dic eydErAwM yvnAErAwM eyd
iyievc@ epQelAsH sMsAric@.
ngriel clevc@ av
v}iEpAmAyM sMsAric@. av
divEsn ecyHEpA. 18tAM qi
rYrAy cikM sHEtAyirAy dAz
nikM avmAyi tiEleu.
avri cil pRu, tAenA
sMsArietEpAluM ayARi
yil. ayA q pRyAnA mi
tH? EyvieR yie}uElieR
16

aeA. *pv
] ik 17:19-18:10 1068
suviEzxmAyi epQelAsH pRi
tH. atinA av pRu, av
mu cil eedveLi pRyEAel.
19
av epQelAsien piwicH aerEyA
pgsByi ekAuv. av pRu,
ni pEdzic@ v putiy zy
{ vizdIkric@ tAluM.
20
niLiEA pRy kArYeLAe
{pumytANH. mH {LitH
EkiEyil. Q vcnL@ew amRi
yA {A#hmH.
21
(qlA aETnAM aview tAmsici
mu rAjYAM qlAputiy zy
eLiyM sMsAriA tL@ew smyM
m}uv av pEyAgic@.)
22
piIwH epQelAsH arEyApgsB
yH mini. epQelAsH pRu,
aETnAEr, ni qlA kArYiluM
vLer BrAeN {A kA. 23ni
L@ew ngrilUew kwEpAkEv
{A niL@ew rADnAl ku.
ajH{At eedvinH qe}utivciri
yAgEvdi {A ku. ni aRi
yA Edven rADi. {A ni
ELAw pRy eedvvuM a te. 24
eedvmANH Q ElAkvuM atiel sk
lvuM s]xHwictH. kAzieRyM mi
yewyM kAvANv. mxY ni
ic lyLi av vsiil.
25
jIvM zVAsvuM melAM teyM m
xY n ov Q eedvmA.
avnH mxYriniH o shAyvuM
vzYmil. vzYmetlAM eedvi
H. 26o mxYen (dAM) s]xHwic@
ekAH eedvM wi. avniniH
eedvM, vYtYsHtrAy qlA rAjYLiel
yM, mxYeryM, s]xw
H ic@. ElAkiel
AwM vsiA eedvM aver s]xw
H ic@.
av qEA qview vsiNemH
eedvM tYmAyi nizHcyiciuH. 27m
xY te etryNemH eedvM tImA
nic@. qlAyiwvuM av te etru
kupiwiNemH eedvM kAMxic @ .
qA av nLiniH ouM akel
yl. 28 n avEnAewA vsi.
n avEnAewA nw, n
avEnAewAmANH niL@ew sVM.
ElKk pRiuH nAM aveR sA
nLANH.
29
n eedvieR sAnLANH.
sVM, evi, klH vekAH mxY
eR sliluM eekEvlyiluM A
e pmANH eedvemH ni kt
tH. 30mH L@k eedve aRii
il, pE eedvM atH avgNic@.
qA H eedvM qlAyiwLilum
qlAvErAwM mAnsArewvA kli
. 31ElAkiel m}uv L@kELyM
viDi divsM eedvM niyiciuH.
av nItipUvM epmARuM. aec
A av o mxYen niymiM.
vLerute eedvM mxYen
etrew niEyAgic@ k}iu. av
en mrNiniM yie}uEli

k v}i eedvM qlAvM a kANi


c@ekAw.
32
EyvieR yie}uElieni
EkEA cil ciric@. av pRu,
Eti {niini pie
Eku ekAAM. 33epQelAsH aver viu
EpAyi. 34qA cil epQelAsi
vizVsikyM avEnAewAM Ec
kyM ecyH. vizVAsikLAyi Ecv
ri orA dieyAEsYAsH yi.
ayA arEyApgsByiel aMgmAyi
. meA vizVAsi dmrisH qeA
OIyAyi. mu cilM vizVAsik
LAyi Eci.
epQelAsH ekArii
piIwH epQelAsH aETnyi
niM ekAriiEl EpAyi. 2 ekA
rii ayA ailAsH qeA ey
den kumi. epAEAsilANH ai
lAsieR jnnM. ailAsuM BArY i
sHkilAyM awyiwyilANH lY
yiniM ekAriieliytH. qlA ey
dM ERAmAngrM viuEpAkNem ekQ
edYAsieR rvien wANH av
lYvitH. epQelAsH ailAsiEn
yM isHkilAEyyM sziA ec
. 3avM epQelAsienEAel wAr
niAtALAyi. epQelAsH avErA
ewA tAmsic@ pNieyw. 4qlA
zbiluM epQelAsH eydiyi
eydErAwM yvnAErAwM sMBAxNM
nwi. epQelAsH aver Eyvi
vizVsiA nibic@.
5
zIlAsuM tiemAeTEyAsuM meEdAnY
yiniM ekArii epQelAsieR
ywE v. atiEzxM epQelAsH
teR m}uv smyvuM suviEzx
sMginAyi nIievc@. EyvANH i
sHevH av eyd pRu ekA
w. 6 qiluM epQelAsieR pEdz
av qtirAyi. av av
en dxiA wi. atinA epQelA
sH teR vOiel epAwi tiL
u. av eydErAw pRu, ni
rieieli a niL@ew te
mANH . qni ecAvuetAe
{A ecyH. tiEzxM {A jAtik
L@ew awEE EpA. 7epQelAsH ey
diviu. tietAsH ysHetAsieR
vIiEl EpAyi. ayA yTAi
lu eedve rADici. eyd
iyew aw vIwAyi atH. 8isH
epAsH yi eydiyew mA
Ni. isHepAsuM wMbAMgL@M k
Avi vizVsici. ekAriiel
aEnkM EpM epQelAsien vici
. avM vizVsikyM sHnAnew
kyM ecyH.
9
rAiyi epQelAsinH o dznm
Ayi. kAvH avEnAw pRu, By
ewtH! BAxNM avsAniiAtiri
k! 10{A niEAewAmH . M
nie mikEyA mRiEvlikEyA

18

1069
ecil. Q ngri qeR L@k
DArALmH . 11epQelAsH orvxM
eedvIkstY L@k pRu
ekAwekAH aview tAmsiky
Ayi.
gli EyAmi epQelAsH
gliEyA aKAyyi EdzADipti
yAyi. smyH tAM eyd
oEc epQelAsientier tiri
u. av epQelAsien EkAwtiyi
ekAuv. 13eyd gliEyAEnAw pR
u, eydnYAymANinH qtirAy
viDM eedvArADn nwA Q mxY
L@keL pEdzi.
14
epQelAsH qeiluM pRyA tA
RAeyiluM gliEyA eydErAw pR
u, eydEr, o dxHiyEyA vliy
eteeiluEmA yievi {A
ni pRy iAmAyi.
15
pE ni pRy vAkL@M Ep
kL@M niL@ewte eydnYAymAN
eiy EcAdY mAmAyi
tH . atinA Q zH n M ni
sVyM prihrik. ArYLielAe
nYAyADipnAkA {AnA#hiil!
16
qiH gliEyA aver EkAwtiyi
niM pRu viu.
17
piIwv EsAsH T Ensien piwi
wi. (ayALAyi eydiyiel
aEALe EntAvH.) av EsAsHTEn
sien EkAwti miliu hric@.
qA gliEyA aetAuM icil.
12

epQelAsH aeAYyiEl
mwu
18
epQelAsH sEhAdrAErAewAH
aEnkdivsM tAmsic @ . viwpRu
ekAu pie av siRiyAyiEl
k kyRi. isHkilyM ailAsuM
avEnAewAAyi. ekMyyi
vcH av teR tl m$nM ecyH.
aveR o v]te a sUcii.
19
qiv qePEsAsiEl EpAyi.
aviewvcANH epQelAsH isHkil
EyyM ailAsienyM viupiri
tH. qePEsAsi vcH epQelAsH ey
diyi kwH eydmAyi sMsA
ric@. 20eyd epQelAsiEnAwH eR
divsMwi aview tA aBYiec
iluM av tiyil. 21epQelAsH av
erviu pRu, eedvM #hiev
i {A niL@ewywE vIuM
vM. qiH ayA qePEsAsi
niM EpAvukyM ecyH.
22
epQelAsH eeksrYngriEl
EpAyi. eyzElmiEl ecH av
sBey aBivAdnM ecyH. qiH av
aeAYyiEl EpAyi. 23epQelAsH
aeAYyi Rc@kAlM ti. qiH
aviwMviH glAtY, ugY qiviwLi
lUew sric@. aviwLiel ngr
EtARuM sricH av qlA zixYAer
yM zrAi.

aeA. *pv
] ik 18:11-19:6

aeAElA sH qePEsA
siluM aKAyyiluM
24
aeAElAsH qEprAy o ey
d qePEsAsiEl v. alsA
iyArnAyi ayA. vidYAs
nAyi ayA. tiev}ukLi
p$itnAyiru aeAElAsH. 25kA
vieni ayA ziNM kiiyi
. Ey vieni jnELAw pR
EAe}Ae ayA vLer kAMxABrit
nAyi. Eyvieni av pWii
cetAe zriyAyi. qA EyAh
AeR sHnAnei mAEm avnH
aRivuAyiZ. 26eydikLi
ayA kAzYEAew sMgic@. i
sHkilAyM ailAsuM aveR vcn
Eku. av aven tL@ew vsti
yiElH ekAuEpAyi. eedviEl
v}i ERwi tYmAyi av vizdIkri
c@ekAw. 27aeAElAsH aKAyyiEl
kwA #hic@. qePEsAsiel
sEhAdrA aven ati shAyic@.
av aKAyyiel EyvieR zixYA
o kyc@. ati aeAElAsi
en sVIkriNemH av vzYei
. eedvieR kANYM mlmANH
aKAyyiel sEhAdrA EyvieR
vizVAsikLAytH. aviewEpAy aeA
ElAsH aviwkAer vLer shAyic@.
28
eyder av jnmYi zmA
yi qti. eydew vAd etA
eNH aeAElAsH vYmAyi etLiyi
c@. atinAyi av tiev}uk
pEyAgikyM Ey teyA
isHev etLiyikyM ecyH.

epQelAsH qePEsAsi
aeAEl A sH ekAriilAyi
EA epQelAsH qPEsAsiEl
mAmEY cil l szi
kyAyi. qePEsAsi av
tAM zixYAer kei. 2epQelA
sH avErAw EcAdic@, ni vizVsi
cEA priAAvien sVIkriEcA?
zixYA avEnAw pRu,pri
AAvieni { oriluM Ekiu
wiyil!
3
atinA epQelAsH avErAw EcAdi
c@, trM sHnAnmANH niA
ytH ? av pRu, EyAhAeR
sHnAnM.
4
epQelAsH pRu, mAnsArew
vA tA#hme etLiyiA
sHnAnewA EyAhA jnELAw
pRu. tnipiAel vvni
vizVsiA EyAhA avErAw pR
u. a EyvAyi.
5
zixYA EkEA av kA
vAy EyvieR nAmi sHnAnM ec
eu. 6 aEA epQelAsH avew
Em eekvyHkyM avri priA
AvH vrikyM ecyH. av vYtYsHt
BAxk sMsArikyM vcikyM

19

aeA. *pv
] ik 19:7-32

1070

ecyH. 7 av pEALM mxYA


yi.
8
epQelAsH eydiyiEl Ev
zicH seeDrYM sMgic@. atv m
mAsE w. av eydmAyi
sMsArikyM eedvrAjYeiy
teR vcn sVIkrivA aver
nibikyM ecyH. 9 qiuM cil
eyd kwMpiwArAyi. av
vizVsiA Aiyil. eedvieR
v}iey av dxic@pRu. qlAvM
ArY Eku. atinA epQelAsH
averviH EyvieR zixYAeryM
iEpAyi. ReAsieR vidYAlyi
ElANH epQelAsH EpAytH. aview
av L@kL@mAyi nitYvuM sMsAric@.
10
ruvxM ecyH. tlM sY
yiel rAjY vsic qlA eydM,
yvnAM kAvieR vcnM Eku.

sE
H kvAyew puA
asADArNLAy vIrYv]ik
H eedvM epQelAsien pEyAgic@.
12
cil epQelAsH pEyAgic i
vAlkL@M vOL@M qwekAu
EpAyi. av sADn ErAgikL@
ewEm u. avrien ecyHtEA
ErAgikL@ew ErAgM EBdmAvukyM aA
A RiEAvukyM ecyH.
13-14
tAM eydM isricH a
AAeL o}iiAyi. mhA
puErAhitnAy sHEkvAyew }@ pu
AM ailuAyi. kAvA
y EyvieR nAmM pEyAgic A NH
av ati micitH. averlAM
pRu, epQelAsH pRy aEt Ey
vi {A niELAw puREpAkA
jH{Api!
15
pE ori o aAAvH Q
eydErAw pRu, Eyvien qni
RiyAM, epQelAsieniyM qniRi
yAM, pE rA ni?
16
aEA aAAvH bADicv
eydewEm cAwivI. av aver
AeLlAM znAyi. av aver
awikyM avew vO vlic@
kIRukyM ecyH. eyd vIi
niM oAwiEAyi. 17qePEsAsilu
qlAvM eydM yvnAM tRi
u. avelAM eedvEAwH drvu
EtAiwi. av kAvAy Ey
vieR nAmM vA}HiwukyM ec
yH. 18vizVsicvrilDikM EpM v
prsYmAyi t ecyHt kArY u
pRu. 19vizVAsikLi cil mvAdM
nwiyi. av tL@ew mvAdpu
sH t k ekAuvH ql A vEwyM
miliH tIkic@kLu. pusHtk
H tAH aptinAyirM nANy
vil vmAyi. 20kArM atiz
mAy viDilANH kAvieR vc
nM jneL sVADInitH. wtEp
vizVAsikLAvukyM ecyH.
11

epQelAsH o yAy
H H
sUNM ec@
21
tiEzxM epQelAsH eyzElmi
El EpAkA pripAwiyiu. meEdAnY,
aKAy qI rAjYLilUew sricH
eyzElmiEl EpAkAnAyi pri
pAwi. eyzElmi ectiEzxM
pie ERAmA wi sziNM qH
epQelAsH kti. 22tiemAeTEyAsuM qr
sH e tAsuM yi epQelAsieR
ru shAyik. av aver dYM
meedAnYyiElyc@. epQelAsH
sYyi alnA ti.
qePesAsi }
qA atiniew qePesAsi
cil }L@Ayi. eedvieR v}i
ey ecAliyAy }LANv.
kArmANetAe sMBvictH+ 24edEmiyA
sH qeArA jIvici. ayA o
eviNiArnAyi. aemisH
EdvtyewEpAel ecRiy biMb
ayA Ai. EjAli ecyHtiv
DArALM pNM Ai. 25vmAyM Et
EjAli ecyHti mu cilmAyM edEm
iyAsH wiA}Hc nwkyAyi. a
yA avErAw pRu, Er, new
Q vYApArini nAM DArALM pNm
AeH nmRiyAM. 26pE epQ
elAsH q Q mxY ec@etA
eN EnA! aveR vAk i
! av L@keL sVADInicH mAnsA
rewi, ayA qePesAsiluM
sYyiel mivARuM rAjYLiluM a
ecyH. mxYA eedveLA
M stYmelH epQelAsH pRy.
27
epQelAsieR Q vAk A
er n@ew etA}ilientier tiriEcAM.
qA meA zHnM wiyH+ mhnI
yEdvtyAy aemisieR EdvAlyM
aDAnemH L@k ciic@ wuM!
avL@ew mAhAYM tkewM. ae
misH, sYyiluM ElAkM m}@v tey
m mxYew rADnA pAmANH.
z28
EkH L@k EkApic@. av
EAzic@, qePesAsukA rADi
aemisH vliyvLANH!
29
ngriel jntyAek Lki. av
gAeyAsH , arIsH t EhAsH qiver
piwiwi. (meedAnYArAy v epQ
elAsieR shyAikrAyi.) a
EA ql A vMwi eemtAniElH
oAwieyi. 30akE ecH avmA
yi sMsAriA epQelAsH #hiec
iluM EyvieR zixYA aven
atinvdicil. 31rAjYe cilEntA
epQelAsieR suXL@mAyi
. EntAA avenA sEzm
yc@. eemtAninkE kwet
av avEnAw pRu. 32L@kLi
cil cil kArYL@M muv EveR
cil kArYL@M viLic@ pRyAyi
. EyAgi vliy zy}mA
AytH. qinA tLiview v
23

] ik 19:33-20:16
1071 aeA. *pv
et aDikMEpM aRiymAyiil.
33
eyd alkHs qeArAeL avi
ew niiyi. av ecEetA
eN jn pRu. qlAM tiErADi
EtiElAyi als jnL@ew
En eekvIzi. 34pE als
eydnAeNRiEA av aEt
kArYte viLic @ pRu. ru
mNiERALM av bhLM w. av
pRu, qePesAsieR aemisH
vliyv! aemisH vliyv...!
35
aEA ngrkArY msHt jn
ELAwH awiyiriA vzYeu,
qePesAsukAEr, vliyvLAy Edvt
aemisieR EdvAlyM sUi
vrANH qePesAsH ngremH qlAv
mRiyAM. sVini ptic av
L@ew vizilyHM n kAvArA
eNH qlAvM aRiyAM. 36 zriy
elH pRyA mAvil. atinA
ni zArAvi. qH ec@ti
M mE ciiNM. 37ver ni
ekAuvtANH. qiluM av new
EdvtyHetirAyi oM pRiil. av
L@ew EdvAlyiniv oM EmAxHwi
ciumil. 38nmH niymEkAwtikL@M nYA
yADipAmH. edEmiyAsiM ayA
L@ewew pNiyvM qeiluM
prAti erieyilumEA? av
EkAwtiyi EpAke! aviewvcH av
H prsHprM AErApN ekAu
vrAM. 39meienieyiluM ni
sMsAriAEA? qi ngrsByi
El vrik. at view vc@ tImAniAM.
40
{Ani pRy EA}iiviewy
A }H n klApm
eH eriluM pRyA wyekA
ANH. Q EyAginH EtYkic@ kAr
NM oM lAtinA nmH Q }
eLieyAM vizdIkriAnAkil.
41
ngrkArY msHt etlAM pRu
tIEA, L@keLlAvM vIwkLiEl
EpAvA ayA vzYeu. qlA
vM piriuEpAvukyM ecyH.
epQelAsH meEdAnYyiElM
yvnEdziElM EpA
}eLl A M avsAnic E A
epQelAsH EyvieR zixYAer
teRywE viLic@. aver EA/A
hiic@ avErAwH av yA pRu.
meEdAnYyiElANH av aviwH
EpAytH. 2 meEdAnYyiEl v}iyi
vYtYsHt lLilu EyvieR vi
zVAsikeL ziew sMg
av nwi. piIwv yvnEdzi
ElEpAyi. 3 mmAsM av aview
ti. av suRiyyiEl k kyRu
vA EpAkEv, tAM eyd aven
tier FAElAcn nwkyAyi.
atinA meEdAnYv}i mwi suRiyyi
El kwAem epQelAsH kti.
4
sYyiniM ru puxA wi
avEnAewAmAyi. ebErAevyi

20

el puERAsieR pu EsApeAsH,
etElAniArnAy arIsH t EhA
suM, esEAsuM, edebArnAy gA
eyAsH, tiemAeTEyAsH, sYArAy
hieAsH, eAPiemAsH qivrAyi
av. 5 av dYM epQelAsiM
mE EpAyi. av EAvAsi {
Ayi kAni. 6eydew puLii
lA aieR /vM k}iH {
PiliingriniM k kyRi.
au divs EzxM { aver
EAvAsi kumi. { avErAewA
M aview }u divsM tAmsic@.
EAvAsi epQelAsieR
avsAn sznM
7
}Hcyew dYdivsM { kA
vieR aA}inH omic@wi. epQ
elAsH, sMGe aBisMEbADn ec
yH . awdivsM aviwM viwvA
av ElAcikyAyi. arA
iver av sMgM w. 8 {
i mkLile nilyi aEnkM
viLk qriyAyi. 9jnAl
iLyi yieAsH qeA ecRu
Ar riAyi. epQelAsH
sMsArM wkyM yieAsH RM
ukyM ecyH. avsAnM yieA
sH RiEAvukyM jnAlyilUew tAE}
vI}ukyM ecyH. mAM nilyi
niANv nilMptictH. L@k ec
H qwEAE}M av mric@ k}i
i. 10epQelAsH yieAsinw
ei. av niH yieAsi
en t}uki. qiv mu vizVAsikELA
w pRu, ByeEw. av jIv
H. 11epQelAsH vIuM mkLiElEpA
yi. av aM pvc@ti. epQelA
sH dIGEnrM avErAw sMsAric @ .
av sMsAric@ tIEA EnrM pul
i. aEA epQelAsH aviwM
viu EpAyi. 12yieAsien L@k
vIiEl ekAuEpAyi. ayA jIvici
. aekAH jn vLer sEA
xikyM ecyH.
EAvAsiniM miElEA
siEl yA
13
{ aeAsiEl k kyRi.
{ dYM epQelAsi mE EpAyi.
aeAsi kumi {L@ew kli
kyRAnAyi epQelAsieR pripA
wi. aeAsiEl krmAM EpAkAnA#
hictinAlANH av {ELAwH en
pRtH. 14piIwH { epQelAsien
aeAsi kumukyM av {
ELAw kli EckyM ecyH. piIwH
{eLlAvM miElnyiEl EpAyi.
15
piEH { miElnyiniM
yA tiric@. { KIeyAsH dVIpinw
ei. piEH { sAemAsH d VI
pi v. atieR piEH { miEl
eAsiluM qi. 16qePesAsi R
Ee epQelAsH tImAnici.

aeA. *pv
] ik 20:17-21:6 1072
sYyi aDikM tEM av
tImAnici. puemi epEA
sHtinH eyzElmi qNem ekA
ANv D]ti piwictH.
qePesAsiel mAErAwH
epQelAsH sMgi
17
miElEAsiniM epQelAsH q
ePesAsiEleA sEzmyc@. avi
we sBAmAer teRywEv
Nic@. 18mAeriyEA epQelA
sH avErAw pRu, sYyi {A
v dYdivsM mtlu qeR jIvit
ei niRiyAM. {A niELA
ewAM AyiEA}e qeR jIvi
trItiyM niRiyAM. 19eyd qni
etier FAElAcn nwi. avere
wt vixmiic@. plEA}uM {A
krykyM ecyH. qA {AenEA}uM
kAvien EsvikyAyievH
niRiyAM. {AenAriluM dYM
qei ciiciil. 20ni nl
tAymAEm {A ecyHtiuZ. {A
epAjnmYiluM niL@ew vIwkLi
luMvcH niELAwH EyvieR suviEz
xM sMgiciuH. 21eydM jAtikL@
mAy qlAvErAwM {A, mAnsAreu
eedvieR v}iyiElvrA pRu.
new kAvAy Eyvi vizVsi
A {AnvErAewlAM pRu. 22qAli
EA priAAvien asric H
{A eyzElmiEl EpAEkiyiri
. avieweynie sMBvieme
niRiyil. 23eyzElmi qlA ngr
LiluM pIFnL@M kArAg]hL@M qni
Ayi oeiueH priAAvH
qe aRiyiciue mAM qni
RiyAM. 24qniH qeR jIv zHnml.
qeR EjAli tIkeytANu DA
nM. eedvkANYieR suviEzxM
qlAvErAwM pRyk qH kAvAy
Ey qiEllic EjAli m}umiik
mAmANH qeR lYM.
25
EA {A pRy Ekk.
niLilAM qe vIuM kAkyiel
eniRiyAM. {A niELAewAA
yiEAe}Ae eedvrAjYeiy
suviEzxM {A niELAw pRi
. 26nieLlAvM rieieli
luM eedvM qe ewiel {A
Ric @ pRy. 27niLRiyNem
eedvM #hicetlAM {A niELAw
pRiutinAlAeNnii pRyAnA
tH. 28ni sVyvuM eedvM tver
yM sUik. eedvieR Awk
eL pripAliA priAAvH nieL
niEyAgiciuH. eedvieR sByH
ni wyArA. eedvM teR
rMekAuEnwiy sByANitH. 29{A
EpAytiEzxM cil niELAw Ec
emH qniRiyAM. av kAu ecAyH
LANH. av ipe nziiA
EnAM. 30niL@ew sMGAMg te
cI EntALAM. av etAykArY

pWiiAnArMBiM. av Eyvi
eR cil zixYAer stYiniM
akuM. wAet aver tL@ew ayA
yikLAM. 31atinA sUik! qEA
}uM tH oAyi vyHk+ {A m
vxM niELAewAAyi. sm
yH ni mRiyiH trA {AenA
riluM mwiciil. {A nieL rApk
pWiikyM niAyi cilEAe}A
e krykyM ecyH.
32
EA {A nieL eedvi
n. nieL zrAA eedvi
eR kANYeiy sEze
{A yi. vijni eed
vM nkiy a#h ni n
kA EpAtANH sEzM. 33niELA
ewAmAyiEA {A ewyM
pNEmA nl vOELA #hicil.
34
qeRyM qeR ewyvewyM
vzYAyi {AenEA}uM aVAni
c i ue niRiyAM. 35en
qlAkArYiluM qeEAel vi
c@ dbler shAyiNem {A
nieL kANiciuH. kAvAy Ey
vieR vcn oAivA {A
nieL pWiic@. Ey pRu, kiu
tilDikM ekAwEA ni wt
a#hItrAM.
36
epQelAsH yM pRuk}iH
mukyM qlAvM EcH Ai
kyM ecyH. 37-38 averlAvM vIuM
vIuM kru. aven avrini ori
luM kAkyilAey epQelAsH pR
tinAlANH av d+KitrAytH. av
epQelAsien ekiiwikyM Mbi
kyM ecyH. av kver ecH
aven yAyAi.
epQelAsH eyzElmiEl
EpA
{eLlAvM mAErAw yA
pRu. qiu { Ener EkA
sHdVIpi k mAemi. piE
{ erAedAsH d VIpiEl EpAyi.
aviwH pryiElM. 2 pryi
vcH ePAyHnIY rAjYEEpAo
k { ku. { ati kyRi
yAyAyi. 3 { eAsinwe
i. vwvzAyi eAsH kei
luM { niRuiyil. { suRiy
yiEl yA ecyH. kliniH ati
eR criREiyiekAH EsA
ngri {LiRi. 4aview Eyvi
eR tAM zixYAer kei {
aview avErAewAM }udivsM
tAmsic@. priAAvH avErAwH pR
tsricH, eyzElmiElH EpAk
etH av epQelAsi mRiyi@
nki. 5 sznM pUiyAyEA {
mwi. { yA w. sHIk
L@M ikL@mwm EyvieR zixY
A m}uv ngri puRvH {
eL yAyAi. {eLlAM kw@R
muini Aic@. 6anrM {

21

1073
yApRH k kyRi. zixYA
vIwkLiEl EpAkyM ecyH.
7
EsARini {L@ew yA w
kyM pHetAelmAyisi qiEckyM
ecyH. { sEhAdrAer aBivAdYM
ec@kyM avErAewAH o divsM tAm
sikyM ecyH . 8 piEH {
pHetAelmAyisH viwkyM eeksrYAyi
El EpAvukyM ecyH. { Pili
eAsieR vIiEl EpAyi aview
tAmsic@. PilieAsH suviEzxsM
gknAyi. }u EtYk shAyik
Li ovnAyi av. 9avnH avi
vAhitkLAy nAlu epmL@Ayi
. av vcnvrM Ayi.
10
{ aEnkM divsM aview ti.
atiEzxM eydYyiniM ag
ebAsH qeA vAck aview
v. 11av {L@ewywvH, epQ
elAsieR arvAi. qiH a
ekAH agebAsH teRte eekkAlu
k eki. ayA pRu, priAA
vH qEAw pRy, enyANH Q
ar Driven eyd bi
k. qiv aven jAtik nM.
12
{eLlAM Q vAkEku. ati
nA {L@M EyvieR AEdzik
zixYAM epQelAsiEnAw eyzElmi
El EpAket yAcic@. 13qA
epQelAsH pRu, nieLinA
krytH? qinANien qe sw
ewtH? eyzElmi bitnA
kA {A tARANH. kAvAy Ey
vieR nAmiEvi mriAEpAluM
{A tARANH!
14
eyzElmi EpAtiniM av
en twyAEnA nibiAEnA {
AmAyiil. atinA { aBY
n nii en pRu, kAvi
eR MgitM nwAke q {
Ai.
15
tAM divsEzxM {
tARAyi eyzElmiEl puReu.
16
eeksrYyini EyvieR zi
xYAri cil {ELAewA eyz
ElmiEl v. eAsukArnAy mHnA
EsAnieR vstiyiElH zixYA
{eL ekAuEpAyi. ayA Eyvi
eR dYzixYArielArALAyi. a
yA {eL aview tAmsiiA
teR vIiEl ekAuEpAyi.
epQelAsH yAEAbien szi
17
eyzElmiel vizVAsikH {
L@ew gmnM hHLAdEmki. 18awdiv
sM epQelAsH {ELAewAM yAEA
bien sziA EpAyi. mAerlAM
aviewyAyi. 19aEA jAtikL@
ewyiwyi plM v]iA eedvM
te qen viniEyAgic@evH a
v avErAw pRu. tilUew eedvM
v]ictH m}uv av avErAw pR
u. 20etlAMEk EntA eedve
vA}Hi. qiv epQelAsiEnAw pR

aeA. *pv
] ik 21:7-30

u, sEhAdrA yirNinH ey
d vizVAsikLAy nin kANAM. q
A, EmAezyew nYAymANM as
rikey vLer DAnmAeNv
k. 21Q eyd nieR pEdz
e Eku. anYrAjYLi jAtikELAewA
M vsi eydErAwH EmAezyew
nYAymANM EpivA nI pRy
tH av Eku. eydErAwH tL@ew
ikL@ew pricHECdnkM nwet
M eyd cAr asriet
M nI pRtAyi av Eku. 22{eL
ecNM? nI vtAyi viwe
eydjntyRiyM. 23atinA nI q
ecNem { pRyAM+ {Li
nAluEp tM sVIkriciuH. 24aver
ieAH avErAewAM IkrNk
M nivhik. avew cilvuk
vhik. aEALv {L@ew ziErA
m$nM nwAnAvuM. aen ecyHtA
L@kiwyi niei EketAM
stYmel etLiyiA k}iyM. nI sV
jIviti EmAezyew nYAymANM
asriev mnilAM.
25
{ tinkMte jAtikLini
vizVAsikeA kyc@ k}iu.
ati en pRy+
vi#h smie Bi
tH, rM citH, zVAsM mic@ ekAl
e m]geL BitH. o trilu
m eelMgikpApvuM atH.
26
aEA epQelAsH nAluEper
tEAewAM i. piE IkrN
ki epQelAsuM pALiyAyi. q
iv eedvAlyiEl EpAyi. I
krNk avsAni smyM
av KYApic@. aEA oAErA
MEvi v}ipAwH aiewemM
av aRiyic@.
27
}u divsL@M k}iyARAyi.
pE sYyini tAM ey
d eedvAlyi epQelAsienyM
ku. av jne LiviH epQ
elAsien piwiic@. 28av viLic@
vi, eydEr, shAyik! EmAezy
ew niymetirAyetAe pWii
vnANiv. Q eedvAlyiM jnt
yHM qtirAyi ArYLiv qlAyiw
M qlAveryM pWii. EA}
v tAM yvnAer eedvAlym
ekAuvrikyM ecyHtiri! Q
vile av amAiyiri
! 29(eyd aen pRyAkAr
NM av EAPiEmAsiEnAewAM epQ
elAsien eyzElmi kiuH q
tANH. EAPiEmAsH jAtikLini
qePesAsukArnANH. epQelAsANv
en eedvAlyiEl ekAuvet
ANv ktiytH.)
30
eyzElMvAsik owM LkimRi
u. av oAwivH epQelAsien piwi
wi. avrven eedvAlyiel vi
lniM vlic i Ri. wte
eedvAlykvAw awyHewkyM

aeA. *pv
] ik 21:31-22:17 1074
ecyH. 31L@k epQelAsien vDi
A mikyAyi. ngrilAk
mAnM }L@AyiueH ERAmAees
nYADip mnilAi. 32epete
ayA L@k winiiwE
ec. tAM ztADipAeryM BwA
eryM ayA ewiyi. jn
eesnYADipenyM BwAeryM ku.
atinA av epQelAsien tl@
nii. 33eesnYADip epQelAsi
eR awec aven piwiwi. av
en clekAu biA av Bw
AErAwklic@. qiH eesnYADip
EcAdic@, rANiyA? qANiyA
ecyHtetH? 34aviewyAyi cil
qeAeEyA viLic@ pRu. mucil
EveR qeAeEyA pRu. Q EkAlA
hlvuM zy}vuM kArNM ayAH
stYAv mnilAA k}iil .
atinA epQelAsien eesnIkEk
iEl ekAuvrA ayA BwAErA
wAjH{Apic@. 35-36qlAvM aver piw
kyAyi. epQelAsH pwi qi
yEA BwA aven qwu. L@k
amAsrAytinA epQelAsien
ritinANvren ecyHttH. L@
k viLic@vi, aven ekAl@k!
37
BwA epQelAsien eesnikEk
iEl nyic @ . aview Evzi
EA av eesnYADipEnAw EcAdi
c@, tAELAw {A cil pRyeEyA?
eesnYADip pRu, nI yvnBAx
sMsAriEA? 38qA {A ktiy
vnEl nI? awkAlH sArien
tier klApmAiy mi yiMkArnA
nIeyA {A ktiytH . ayA
nAlAyirM ekAlyALikeL mmiyiEl
nyic@.
39
epQelAsH pRu, al, {A t
esAsukArnAy o eydnANH. kili
kYAyilANH tesAsH. {A DAn
ngriel o epQrnANH. dyvAyi jn
ELAw sMsAriAene avdi
cAluM.
40
eesnYADip epQelAsien atin
vdic@. atinAlv pwik mk
Li kyRini. L@kELAwH awiyiri
A eekekAH av gYM kANic@.
jn awukyM epQelAsH avErA
w sMgikyM ecyH. av eyd
ew BAxyilANu sMgictH.
epQelAsH jnELAw sMgi
epQelAsH pRu, qeR sEhA
drAEr, pitAEL qe icA
luM! {A niL@ew mi nYAyvAdM
avtrii. 2epQelAsH eyd
BAx sMsAritH eyd Eku. ati
nA av zArAyi. epQelAsH pR
u, 3{AenA eydnANH. kilikYA
yiel tesAsilA {A jnictH.
eyzElmi {A vL. gmAliEyli
eR zixYnAyi {A. new pitA
Aew nYAymANM av qe

22

ssUHmM pWiic@. nieLlAvM H


yiriEAel {AnH eedvUx
yi vLer tIxH N tyvnAyi.
4
EyvieR mAM sVIkricver {A
pIFiic i . {A mlM avri
cil ekAlewkwi ecyH. OIk
eLyM puxAeryM {A piwiwi tw
vRyiliu. 5mhApuErAhitnuM jni
eR mAew sByHM etAe stY
mAeN pRyA k}iyM! ori Q
EntA qni cil kk t.
dmsHeAsiel eydsEhAdrA
tAyi kk. EyvieR
zixYAer piwicH ziiAM eyzEl
miEl ekAuvrAmAyi {AnviEw
EpAvukyAyi.
teR mAnsArei
qA dmsH e AsiEl yA
yi qni cilsMBvic@. {A dm
sHeAsiEnAwwEA cyAyi.
epeH kAzniH o tIxHNmAy
kAzM qniuM tiLi. 7 {A tR
yi vI. orzrIri qEAw pRytA
yi {A Eku+ ezQ, ezQ nIeyinA
eNe pIFiitH? 8{A EcAdic@,
nI rA kAEv? zbHdM pRu,
nI pIFii nsRAynAy EyvA
NH {A. 9qEAewAAyivH
a EkAnAyil. qiluM av
kAzM ku. 10{A EcAdic@, kA
Ev {A qecNM? kAvH mRu
pwi pRu, q}uEu dmsHeAsiEl
EpAvuk. aview ninAyi {A
sUNM ecyHtirietlAM nie
aRiyiM.
11
kAzieR tIxH N tmlM qni
eAM kANA k}iil. atinA
qEAewAm puxA qe dm
sHeAsiEl nyic@.
12
dmsHeAsi annYAsH qeA
v qe smIpic@. ayA EmAezyew
nYAymANM asrivM B
mAyi. aview tAmsici eyd
erlAM annYAsien drici. 13a
yA qeRywei pRu, sEhAd
rnAy ezQ, nin kA}Hc lBie
epeH qni kA}Hckii. 14annYAsH
qEAw pRu, new pitAAew
eedvM nie pute tirew.
teR pti aRiyAnA eedvM nie
tirewtH. nItimAen (Eyvien)
kAtiM aveR vAk Ek
timANH nie tirewtH. 15nI
qlAvM aveR sAiyAyiriM.
nI kM EkmAy kArY L@k
ELAw pRyM. 16ni aDikM kAEtil.
q}uE. sHnAneH nieR pAp
k}ukiLyk. sVyM riA av
eR nAmi vizVsic @ en
ec@k.
17
piIwH {A eyzElmi mwi
eyi. eedvAlyi vc@ Ai
kyAyi qniH o dznmAyi.
6

] ik 22:18-23:12
1075 aeA. *pv
18

Eyvien {A ku. Ey qEAw


pRu, EvgM, EAe eyzElM
viwk. AukA qei ekAw
sAYM sVIkrikyil. 19{A pR
u, pE kAEv, vizVAsikeL
twviliwkyM mikyM ecyHtv
{AnAeNvRiyAM. nii vizVsi
ver piwiyHA {A qlA eyd
ikLiluM kyRiyiRi. 20ayew
sAi sHetPAenAsH ekAleEA
{AnviewyAyitAyM avRi
yAM. sHetPAenAsien vDiNem
q}uEuni pRvnA {A. av
eR ekAlyALikL@ew vOM piwiyHk
ver {A ecyH . 21qA Ey
qEAw pRu, EA te viwM
viwk. {A nie vLer der jAtikL@
ewyiwyiElH ayyHAM.
22
jAtikL@ew wyiEl EpAtien
iy epQelAsieR vAk Ek
EA jnM aven i nii.
av EAzic@, aven ekAl@k, Q
ElAkniM aven oAwiyHk.
eneyAen jIviAnvditH .
23
av nilviLiyHkyM avew v
O mkLiElH vliecRiykyM
ecyH. av vAyvi epAwipri.
24
aEA epQelAsien pALAvL
iiEl ekAuvrA eesnYADi
p klic@. epQelAsien ci ekA
wiAM av klic@. qinA L@
k en aventier viLic@vu
et eesnYADip av}i aRiyN
mAyi. 25atinA BwA epQelA
sien ciekAu miAnAyi eki
yiu. qA epQelAsH aviewyA
yi ztADipEnAw EcAdic@, vA
Liey etLiyiewA o ERAmAA
ren ciekAu miA ninDikA
rmEA?
26
Ek ztADip ArYM eesnYA
DipEnAw EpAyiRu. ztADip pR
u, nIeyA ec@etRiyA
EmA? ayA o ERAmAArnANH!
27
eesnYADip epQelAsinwe
i EcAdic@, pRy, nI yTAi
ERAmAArnAENA? epQelAsH pRu,
aet. 28eesnYADip pRu, ERAmA
ArnAkA {A DArALM pNM ekAw
tANH . qA epQelAsH pRu,
{A jnA ERAmAArnANH.
29
epQelAsien EcAdYM ecA v
v epete piriu EpAyi. ERAmA
ArnAy epQelAsien ekiyiti
eesnYADip Byeu.
epQelAsH eydEntA
AErAw sMgi
30
piEH, jneL ekAANH epQ
elAsientier sMsAriet pWi
A eesnYADip tImAnic@. atinA
lyA mhApuErAhitErAwM eydsB
EyAwM EyAgM EcrA vzYeu. ees
nYADip epQelAsieR clk

a}ic@. qiyA aven ekAuvH


EyAgimi nii.
eydsBAEyAgiEl EnAi
eAH epQelAsH pRu, sEhA
drAEr, eedvieR mi {A
mnAyi jIvic@. zriyAeNeni EbA
2
DYeEt {A vic@Z. mhApu
ErAhitnAy annYAsH aviewyAyi
. ayA epQelAsinw ni
vErAwH aveR mKwiyHA v
zYeu. 3 epQelAsH annYAsiEnAw
pRu, eedvM nieyM awiM! nI
ev pUzimRyHe ecLipiwic mti
luEpAelyANH! nI aviwiH EmAezy
ew nYAymANmsricH qe viDi
yH. qA qe awiyHA nI
avErAw pRyH. atH EmAezyew
nYAymANientirANH.
4
epQelAsieR aw niv
avEnAw pRu, eedvieR mhA
puErAhitEnAwH aen pRytH. nI
aEhe apmAnikyANH . 5epQ
elAsH pRu, sEhAdrAEr, yALA
NH mhApuErAhitenH qniRiyil.
tiev}ui en q}utiyiri,
niL@ew jnieR EntAvienRicH
dxic@ pRytH.*
6
EyAgiluAyivri cil
sdkYM cil prIzAmAyi.
atinA epQelAsinH o zymdic@+
av avErAw viLic@ pRu, qeR
sEhAdrAEr, {A o prIznANH .
qeR aM o prIznAyi! L@
k punIviiem tImlmA
NH {A vicArN ecewtH!
7
epQelAsH pREA sdkY
M prIzAM ti vliyvAdM nw.
sMGM viGwieu. 8(mricA M
punIviielH sdkY vizVsici
. dtAErA AELA el M
av vizVsici. qA prIz
veylAM vizVsici.) 9 eyd
erlAM ci EAziA wi.
zAOimAri cil, prIzAew p
A, q}uEu vAdic@, yALi {
eteAM kAil. dmsHeAsiEl
v}iyi o AEvA, dtEnA av
EnAw sMsAriciriAM.
10
tM oErumlAyi. eyd epQ
elAsien kxNM kxNmAemH ees
nYADip By. atinA tAE} ecH
epQelAsien eydewyiwyiniM
pALmiriEl ekAiwA ayA
BwAErAw klic@.
11
awdivsM rAi kAvAy Ey
epQelAsi tYeu. av pR
u, eeDrYmAyirik! eyzElMkA
ErAwH nI qei pRu. nI ERAmiluM
EpAyi qei aviewyvErAw
sMgiNM!
12
piE rAviel, tAM eyd
epQelAsien ekAlA o pripAwiyi

23

niL@ew ... pRyt.H rNi. puR.22+18


niM

aeA. *pv
] ik 23:13-24:8 1076
u. epQelAsien ekAl @ vErM
oM tikEyA wiyHkEyA elH
av Mwi tijH{eyw. 13Q
FAElAcnyi pew eyd
nAltilDikmAyi. 14av puErA
hitmKeryM jnieR mAer
yM ku sMsAric@. eyd pRu,
{ o vliy zpTM qwiuH.
epQelAsien ekAlAet oM k}iiel
H! 15atinA ni en ecyH
trNM. niL@M qlA eydEntAL@M
eesnYADipnH o sEzmyyH NM.
epQelAsien niL@ew awEy
yHA ayAELAwH vzYewNM. w
t EcAdYM ecAnANiet pRyNM.
av view qtimH ekAlA
{ kAiriM.
16
qA Q pripAwieyi epQelA
sieR anirv Eku. av pAL
eiwiEl ecH epQelAsien
vivrmRiyic @ . 17aEA epQelAsH
ztADipArielArAeL viLic@ pRu,
Q ecRuAren eesnYADipeRyw
E ekAuEpA. aEhiEnAw
cil v pRyAH. 18ztADip
aven eesnYADipeRyweic@.
ztADip pRu, Q yvAvien a
yew miEl ekAuvrA twvukAr
nAy epQelAsH qEAwAvzYeu. av
nH qEA pRyAE.
19
eesnYADip yvAvien o oe
lE ekAuEpAyiu EcAdic@,
qA pRyAtH?
20
yvAvu pRu, epQelAsien av
ew sByiElyyHA aEyAwAvzY
ewA eyd tImAniciuH. EcAdYM
ecAen vYAEjnyANH vzYewk.
21
qA aver vizVsitH! nAltil
DikM eyd epQelAsien vDiA
v}iyi oLiciri@H. a nwAAet
oM tikEyA wiyHkEyA elH
av tijH{eywiuH! EA}v
ayew amtiyH Ayi kAiri
. 22eesnYADip aven pR
yc@. aEhM avEnAw pRu, av
ew pripAwieyi nIeyEAw pR
tAyi zErAwM pRytH.
epQelAsien eeksrYyiEl
yy
H
23
anrM eesnYADip ru ztADi
pAer viLic@ pRu, eeksrYAyiEl
eniH tAMEper ayyHNM.
RuBwAer tARAk. q}up tir
ALAeryM Ru AeryM o
k. rAi omNi te puRew
NM. 24epQelAsinH sriA tAM
tirkeLyM. ayAeL EdzADipti EP
lisieRywH suritmAeyi
k. 25eesnYADip o ke}uti.
ati en pRy,
26
aBivYnAy EdzADipti EPlisi
en ek Q edYAsH aBivAdnM ec@+
zMsk.

27

Q mxYen eyd piwiwiekA


lA Ezic@. av o ERAmAArnA
eNRiEA {A tAM BwA
mAyiec H aven ric @ . 28aven
tier qinANv ErApNM yi
etANH qniRiEytH. atinA
{Anven avew smitiyi ekAu
v. 29en aRiyA k}iu+ epQ
elAsH etAyeteAeEyA ecyH.
qA Q ErApN avew
eydnYAymANmsricANH. qA
letAM twviEnA vDiEnA viDi
A piyml. 30tAM eyd epQ
elAsien ekAlA FAElAcn nwi
q qni vivrMkii. atinA {A
niven wen ayewywEH ay
yH. aventieryetAe a
EyAw pRyA {A eydErAwM pR
iuH.
31
BwA jH{s]tmAyi te ec
yH. rAite BwA epQelAsien
aipisiEl ekAuEpAyi. 32pi
EH tirwyALik epQelAsiEnA
ewAM eeksrYAyiEl EpAyi. mu
pALAM AM eyzElmiel
eesniktAvLiEl mwi. 33tir
wyALik eeksrYAyi Evzic @ .
EdzADipti k nki. qiv
epQelAsienyM lic@. 34k vAyi
cEzxM EdzADipti epQelAsiEnAw
EcAdic@, nI rAjYArnANH? epQ
elAsH kilikYArnAeNH EdzADipti
aRiu. 35aEhM pRu, nineti
rAy ErApNA wiviH {A
nie visHtriM. ekAAri av
en sUiA EdzADipti klic@. (
mirM ehErAdAvH pNiyictAyi.)
eyd epQelAsien ew
au divs k}iH annYA
sH eeksrYAyiEl EpAyi. mhA
puErAhitnAyi annYAsH. ayA
tAM eydEntAeLyM etelA
sH qeA niymjH{enyM ew ekAu
EpAyi. epQelAsientier eeks
rYyi nirAnANv EpAytH.
2
epQelAsien sBAEyAgiElH viLi
yH kyM etel AsH AErApNM
rMBikyM ecyH.
etelAsH pRu, aBivYnAy
EPliEs! aumlM { vLer smA
DAnM aBvi. wAet Q rAjYe
pl etukL@M tiewmH. 3ati
enAe {H aEyAwH niyH.
etlAM {H qEA}uM qviewyM
kiuH . 4qA ayew smyM
aDikM qwA qniA#hmil. ati
nA tAM vAkmAM {A pR
ye. dyvAyi mEyAew EkAluM.
5
yA }L@AvnANH. ElA
keviewyM eydmAyi yA kl
hmA. av nsRAyAew En
tAvANH . 6-8av eedvAlyM a
mAA nieiluM {L tw

24

1077
u* niLven vicArNec@EA
aveni { ErApic ql A
kArYL@M av ninite ni
EbAYmAM. 9 mH eydM etAe
zrieyH aMgIkric@. av pRu,
etlAM yTAi stYmANH.
10
EdzADipti epQelAsiEnAw sMsA
riA gYM kAi. atinA epQelAsH
mRupwi pRu, gv EPliEs,
aH dIGkAlmAyi yi AEyli o
nYAyADip eNeniRiyAM. ati
nA ayew mi qeR vAdM nir
A qni sEAxmH. 11pu
divsM mumAmANH {A eyzElmi
nmsHkriA EpAytH. stYmAeNH
ayH te aEnVxic R iyAvu
tANH . 12qnietier mAErApi
Q eyd {A eedvAlyi vcH
mAyM ti kiil. {A
jniwyi }mAkyAyi
il. eydikLiElA mevieweyi
luEmAvcH {A jneL sMGwiic@
tikEyA }mAkEyA yi
il. 13EA qnietier yi
ErApN etLiyiAM vA
vil . 14qA qniiyM pRyAM.
EyvieR mAcAriey nilyi
{A {L@ew pitAL@ew eedve
nmsHkri. EyvieR v}iyl zri
yAyetH eyd pRy. qA
EmAezyew nYAymANM pWiiet
lAM {A vizVsi. vAck q}u
tievcvyiluM {A vizVsi. 15n
lvM dxHwAmwM qlAvM ye
}uEM q eydew vizVAsM
EpAel tey eedvvizVAsM qni
mH. 16eedviM mxYM mi
zrieyH {A vizVsi v]i
A {A qEA}uM mitH aekA
ANH.
17
vLerAlM {A eyzElmini
M ak k}ii. {A qeR
L@k pNM ekAuvtiM cil
v}ipAwk nwtiM aEAu mw
iEAyi. 18eydri cil eedvAly
i qeAtH a ec@EA}A
yi. {A IkrNkM pUIk
ric@. {A }eLAM Aiyil.
L@k qniuM twic@wiyi
mil. 19qA sYyiniM v tA
M eyd aviewyAyi. {Aen
eiluM etu ec@tAyi aEA
av kiei eydH a
yew mivH qnietier prAtie
wAmAyi. 20eyzElmiel eydsB
yHm
H i {A niEA q etA
vAkY 6-8 cil #Ipti@kLi 6bi-8q
wiyH+ {H {L@ew niymL@p
EyAgicH avew viDinwNM. 7qA
ztADipnAy lusiyA sHvrikyM vLer
blMEyAgic H aven {LiniM
ekAuEpAkyM ecyH. 8{eL p}i
tinH ayA teR L@keL ayewy
wE pRyyHkyM ecyH.

aeA. *pv
] ik 24:9-25:6

eNi ketiv pRye. 21av


mi niEA {AenA pRu,
mxY mricvriniM yie}uE
emH {A vizVsitinA
nieLe viDiyH!
22
EyvieR v}ieyi EPlisi
Enere mnilAyi. aEhM vicA
rN avsAniiciu pRu, eesnYA
Dip lusiyAsH vEA {Aniet
i tImAnemwM. 23epQelAsinH kA
v ewA EPlisH ztADip
EnAw pRu. pE alM sVAtYM
ekAwvAM avnAvzYm ekAu
ekAwA aveR suXeL a
vdiNemM av klic@.
epQelAsH EPlisiEnAwM
piEyAwM sMsAri
24
tAM divs EzxM EPli
sH teR pi usilEyAewAM qi.
av o eydyAyi. epQelAsi
en teR mi ekAuvrA EPlisH
klic@. EyisHvi vizVsi
tieniy epQelAsieR sMgM
EPlisH ic@. 25nItiy jIvit
eiyM niyNeiyM
vrAniri viDieyiyM epQelA
sH sMgicEA EPlisH By. EP
lisH pRu, EA EpA! qnii
niyM smymEA {A pieyM
viLiAM. 26qA epQelAsiEnAw
sMsAriA ayA plEA}uM #hi
c@. kArNM, epQelAsH tni eekli
nemyA kti. atinA wyHi
ew ayA epQelAsumAyi sMsAric@.
27
pE ru vxEzxM, epA
eYAsH ePsHetAsH EdzADiptiyAyi.
EPlisH AnemA}iu. qA ey
der INiitinAyi EPlisH
epQelAsien jyililwciANH EpAytH.
eeksRien kANA epQelAsH
amti Etw
gvNRAyti m mAs
EzxM ePsHetAsH eeksrYAyi
niM eyzElmiEl EpAyi. 2 mhApu
ErAhitM eydEntAL@M epQelAsi
entier ePsHetAsi mi ErAp
NL@yic@. 3tAyi qeiluM
ecA av ePsH e tAsiEnAwBY
ic@; epQelAsien eyzElmiEl
mwi ayyHNemtAyi avew
vzYM. mAmEY epQelAsien pti
yi vDiAnAyi avew pri
pAwi. 4qA ePsHetAsH mRupwi pR
u, l! epQelAsien eeksrYAyi
te tAmsiiM. {A Enriu eeks
rYAyi w EpAM. 5niL@ew EntA
Li cil qeRew vH yA qe
iluM etuk ecyHtiuei AErA
pNM nwe. 6ePsHetAsH qup
divswi eyzElmi ti. qi
v eeksrYyiEl mwi. piE
epQelAsien teR mi hAjrA

25

aeA. *pv
] ik 25:7-26:2

1078

vA ePsHetAsH BwAErAw klic@.


ePsHetAsH nItipIWili. 7 epQ
elAsH mRiyiElv. eyzElmi
niM v eyd av uMwi.
epQelAsH vLer gQrvmAy ec
yHtiuev ErApic@. qA av
yielAEpAluM etLiyiA avA
yil. 8teR nYAyvAdM epQelAsH
enyANvtriict+H {A eydnYAy
mANiEnA, eedvAlyiEnA, eek
sRiEnA qtirAyi o etuM ecyHtiil.
9
qA ePsHetAsH eydew p
mAyi. atinA ayA epQelAsi
EnAw EcAdic@, nin eyzElmiEl
EpAkENA? aview {A nieR
nYAyviDi nwNEmA?
10
epQelAsH pRu, eeksRieR
nYAypIWieR milA {AniEA
nitH. viewyA {A viDiyH
eEwtH! {A eydetier eteA
M ecyHtiiel stYM ayH nA
yi aRiyAvutANH. 11{A etee
iluM ecyHtiuei nYAymANM
vzYewkArM vDziyH vi
EDynAkAEpAluM {A tARANH. qni
tiniM o}iu mARAnAvil .
qA Q ErApN stYmeli
qe Q eydH oieAwA
M k}ikyil. l! eeks qeREm
vicArN nwNemAeNeR #
hM. 12ePsHetAsH teR pEdxHwAL@
mAyi cc ecyH. aEA av
pRu, eeksRieR aw vicArN
vzYeiritinA nI aviEw
te EpAvuk.
epQelAsieni
ePse
H tAsH
a#iArAjAviEnAwH EcAdi
13
tAM divs EzxM a#iA
rAjAvuM ebiyM eeksrYAyi
ePsHetAsien sziAeni. 14a
vrview vLer divs ti. eP
sHetAsH rAjAviEnAw epQelAsieR
kArYM pRu, EPlisH twvRyili
orA viewyH. 15{A eyzElmiEl
EpAyEA aviewy mhApuErA
hitM jnieR mAM aventier
ErApNL@yic@. aven vDzi
yH viDiA av qEAwAvzYeu.
16
pE {A mRupwi pRu, orALi
etuk ErApieA ayAL@ew
Em viDiyHtinH muver li
k ERAmAAew ptivl. dYM ErAp
NM nwvmAyi ayA mKAmKM
vAdiNM. atiEzxM avnH sVM
nYAy nirA avsrM ekAw
NM. 17atinA Q eyd vicArN
nwtinH view eeksrYyieli.
{A smyM pA}Aiymil. piEH {A
nYAyAsniliH ayAeL ekAuv
rA jH{Apic@. 18eyd q}uEuni
H avni AErApNM nwi. qA
a EmAzmAy eLAM av ErA
picil. avren ec@emAyi

{ ktiytH. 19av pR t
avew mteyM Ey qeA
venyM mAM piyAyi, Ey mric@.
pE epQelAsH pRy av EA
}uM jIvicirievH. 20ArYei
qniDikemAM aRivil A tinA
{A pie aDikM EcAdYM ecyHtil.
qiluM {A epQelAsiEnAw EcAdi
c@, nin eyzElmiElEpAyi avi
ewvc@ Q kArYeLi viDiewN
emEA? 21qA eeksrYyi te
sUiewNemAyi aveR
aBYn. cviyew tImAnmAyi
av vzYewtH. atinA
ERAmyi eeksRieR smEH av
en qniyyHA k}iyMver aven
twvi sUiA {A rviu.
22
a#iA ePsHetAsiEnAw pRu,
qniyAL@ew vAk EkA tAl
rYmH.
ePsH e tAsH pRu, nAeLyAke.
ayHven viAM!
23
piEH a#iAyM ebiyM
tYeu. av vLer DAne
mxYerEAel vOM DriyHkyM nw
kyM ecyHti. a#iAyM eb
iyM ztADipAM eeksrYAyiel
mKYAM nYAyAsnmRiyiEl kyRi.
epQelAsien akE ekAuvrA
ePsHetAsH BwAErAw klic@. 24eP
sHetAsH pRu, a#iArAjAvuM vi
ew wiyiri ni qlAvM Q
mxYen EnAiyAluM. viewyM ey
zElmilum qlA eydM yAeLi
qEAw prAtieiuH. averAe
aven ekAlNem viLic@vi. 25q
A avni eteAM kANA qni
k}iil . aven ekAl A rvi
wA {AenA kArNvuM kAil .
pE eeks teR nYAyviDi nw
NemM av vzYeu. atinA
aven ERAmiElH ayyHA {A tI
mAnic@. 26qA yAeLRicH eeks
ERAwH qpRyNemM stYi qni
Riyil. atinA {Aniven niL@ew
mi, EtYkic @ M a#iArAjAEv
ayew mi, ekAuviri.
ayHH ven EcAdYM ec@vAM eek
sri {A ekAwE mRupwi pRu
trAM k}iyemH {A k. 27o
twvupuiey vYmAy ErApN
LilAet eeksRi miElyyHtH
vifHFimAeNH qniRiyAM.
epQelAsH a#iArAjAvieR mi
a#iA epQelAsiEnAw pRu,
ninini nieR vAd yi
AM.
aEA epQelAsH teR eek y
iyiH sMsArivA wi. 2 av
pRu, a#iArAjAEv, eyd qni
etirAyi yic qlA ErApN
M {A mRupwi pRyAM. H ayew
miniH en ec@vA orvsrM

26

1079
kiiytH or#hmAyi {A k.
3
eydew ql A cAreLiyM
avew vivAdeLiyM nl aRivu
vnAy aEyAwH sMsArivA
qniH atiyAy sEAxmuH. dyvAyi
mApUvM {A pRytH icAluM.
4
qeR m}uv jIviteiyM
qlA eydmRiyAM. {A qeR
sVM rAjYM piIwH eyzElmiluM
dYMmt sVrIkric mAeiyM
avRiyAM. 5 vLerAlmAyi Q ey
dM qe aRiyAM. av EvNem
i {AenA nl prIznAeNH pR
yAM. mEetA eydviBAgeAL@M mt
kArYLi wt yvrANElA
prIzA. 6{L@ew pitAAErAwH
eedvM nwiy vAgHdAni tI
mlmANH {AniEA vicArN ec
ewtH. 7new wyiel pu EgA
L@M tYAzi vAgHdAnmANtH. Q
tYAzyHAyi eyd eedve rA
k rADi. qeR rAjAEv Et
vAgHdAnei {A tIi
ekAANH Q eyd qi ErAp
NM yitH! 8 qekAANH eedvM
mnuxYer mrNiniM yiiM
q ni vizVsiAtH?
9
{AenA prIznAyiEA ns
RAynAy Eyvientier qni plM
ecEeH {A vizVsici.
10
eyrzElmi vizVAsiketier
{A plM vikyM ecyH.
vizVAsikeL twviliwti aDi
kArM mhApuErAhitA qni trik
yMecyH. EyvieR zixYA oAErA
rAyi ekAlewEv aetAe nl
kArYLAeN {A stic@. 11oAErA
eydiyiluM {Anver ziic@.
Eyvien tirAyi asBYM pRytinH
{Anver Eriic@. avetier mu
ngrLi ecEpAluM pvivA
t kliyAyi qniH.
Eyvien kAti
eni epQelAsH
12
o tvN puErAhitmKYA dm
sH e AsiElH EpAtinH qniH
amtiyM aDikArvuM nki. 13{A
dmsH e AsiEl EpAkyAyi.
EnrM cyAyi. {A kAzH o kA
zM ku. a sUrYEnA tIxHNmAyi
. qniM qEAewAM srici
vM uM kAzM tiLi. 14{
eLlAM nilMptic@. aEA eydBAx
yi orzrIri qEAw sMsAritA
yi {A Eku. ezQ, ezQ, nIeyi
nANH qe pIFiitH? qEAwH
umieAH nI sVyM mRivuk A
kyANH. 15{A pRu, kAEv
rA nI? kAvH pRu, {A
EyvA. nI pIFii qe
yANH. 16q}uE! {A nie qeR
dAsnAyi etrewiri. nI
qeR sAiyAM. nI qei

aeA. *pv
] ik 26:3-27

kAM {A nin kAi


mAy kArYeLlAM nI L@kELAw pRyM.
aekAA {Ani nieRywE
vtH.
17
nieR sVM L@k nie mRiEv
liA {Anvdiil. jAtikLini
M {A nie sMriM. {A Q
jniwyiEl nie ayyH.
18
nI avstYM kANic@ ekAwNM.
av iniM kAziEltiri
yNM. av sAAeR ziyiniM
eedviEl tiriyNM. aEA av
ew pAp epARuewM. qi
vizVsiMv}i virAevErAwH
av pvyHvAM k}iyM.
teR EjAlieyi epQelAsH
epQelAsH teR vAk w,
a#iArAjAEv, Q sVIydznM
{A asric@. 20mAnsAreH eed
viEltiriyA {A jnELAw
pRu wi. tL@ew mAnsAr
i etLivu nkA t v]ik
ec@vAM {A pRu. dmsHeAsu
kAErAwANH {AnitAdYmAyi pRtH .
piIwH eyzElmiElM wH ey
dYyiel qlA EdzLiluM {A avi
wkAErAwH ArY pRu. jAtik
iwyiluM {A EpAyi. 21atinAlANH
eedvAlyivcH eyd qe piwi
wiyM eedvAlyi vcH te ekA
lA miM. 22pE eedvM qe
shAyic@. M shAyic@ekAiri
. eedvieR shAyEAewyANH
{Aniiview niM {A k
kArYeLAe jnELAw pRyM.
pE {A putiytAyi oM pRyi
l. sMBviemH EmAezyM vAckM
vcic aEt kArY mAM {A
pRy. 23isH mriemM mrNi
niM yie}uE dYe
LAemmANH av pRtH. eyd
M jAtikmiwyiElH isH kA
zMekAuvemH EmAezyM vAckM
pRu.
19

a#iAey epQelAsH
Erii
24
en sVM vAdgtik epQelA
sH avtriiEv, ePsHetAsH alRi,
epQelAEs, nin vANH! nieR aRi
vH nie &AnAiyiri!
25
epQelAsH pRu, atiExHWnAy
ePsHetAsH, qni&Ail. {A pR
etAe smcitEyAewy stY
mA. {A pRetAM vifHFi
ml; gQrvEAewyANi pRytH. 26a
#iArAjAvinH EtieylAM aRiyAM.
aEhM EtieyAe EkiueH
qniRiyAM. qeEA? qlAvM kA
ekyANH etlAM sMBvictH. 27a#iA
rAjAEv, vAcker}utiyetAe au
vizVsiEvA? au vizVsi
evH qniRiyAM!

aeA. *pv
] ik 26:28-27:24 1080
28

a#iArAjAvH epQelAsiEnAw EcA


dic@, qe vLer qL@i o i
sHtYAniyAkA EriiAem ni
kEvA?
29
epQelAsH pRu, at qL@mA
ENA vixmmAENA qtH zHnml. H
qeR vAk Ek oAErAM
riewvAM averlAM Q cl
keLA}iek qeEAelyAkNemM
{A Ai!
30
a#iArAjAvuM gv ePsHetA
suM ebiyM avErAewAmAyi
ql A vM q}uEH 31aviwMviu
EpAyi. av prsHprM sMsAri
Ayi. av pRu, Q mxYen
vDiyHkEyA twvilAkEyA pAwil;
vDziEyA jyiziEyA ahi
oM av ecyHtiil. 32a#iA
ePsHetAsiEnAw pRu; nmiyAeL
viyyH AmAyi; pE eekseR
kANNemANiyAL@ew vzYM.
epQelAsH ERAmyiEl k kyRu
n kwmAM telY EpAk
NemA tImAnic i ritH .
ztADipnAy ylieyAsH epQelAsiM
mu ciltwvukAM kAvni. c
viyew eesnYi aMgmAyi
yliEyAsH. 2 { o kli kyRi
yAecyH. #AminiM sY
yiel pl BAgLiElM EpA k
lAyi atH arisHtehAsuM {
ELAewAAyi. meEdAnYyiel
etelAnikYArnAyi ayA. 3pi
E { sIEdAngriEl v.
epQelAsien sMbiciwEALM y
lieyAsH nlvnAyi. suXeL
sziA sVAtYM ayA epQ
elAsi nkiyi. suX
epQelAsieR vzY niREviyi
.
4
{ sIEdA viu. kAH {
tilmAyitinA { eA
sHdVIpiEl EpAyi. 5kilikY, pMPulY
qiviwLilUew { kw. piIwH
{ luiyAyiel mRAyi qi.
6
aview alesiyAyini o
k ztADip kei. atH, et
lYyiEl EpAvukyAyitinA
ayA {eL ati kyi.
7
{ vLer pe aEnk divsM
yAecyH. kAH tilmAyiti
nA nIEdAni qtinH {
vLer Ekzic@. Q v}iH {H aDi
kM yA ecAnAyil. atinA {
zEmAninw EdVIpieR et
vzwi yA ecyH. 8tIrinw
ewy {L@ew yA dxHkrmAyi
. piIwH { BRmKM q
lei. lsAngrM atinwA
yi.
9
pE { vLeryDikM smyM
nxHweu. EA kwyA vLer ap
kwmAyi. kArNM eydew pvAs

27

dinM k}ii. atinA epQelAsH


aver tAI ecyH. 10mxYEr, Q
yA yAskrmA q qni
kANA k}iy. kluM atiel sAmA
nL@M nxHwmAM. new jIvEpAluM
nxH w eEAM. 11qA kiAM
kluwmyM atMgIkricil. atinA
ztADip epQelAsien vizVsic@
mil. pkrM, kiAeRyM kluwmy
ewyM vAkLANyA vizVsict.H 12
RmKmAke eeztYkAlH aDikdiv
sM tA piyml. atinA k
lM viwNemH aDikM EpM
nizHcyic@. ePAyHnIkYyi qiewA
emv tIic@. t@kAlM avi
ew k}iAemv kti. et pwiA
ERM, vw pwiAERM tiriu
EdVIpiel RmKmANH ePAyHnIkY.
ekAwAH
aEA etnieA nl kAuvI
zA wi. kliluAyiv a
EA pRu, kAA nmEv
tH. EA} kii. atinA av
nrM vlic@. EdVIpi vLer aw
E { sriyHkyM ecyH.
14
qA aEA te dVIpu mRic@
ekAH etki} q EprAy ati
zmAeyA kAuM vIzi. 15 kAH kli
en dEr qwekAu EpAyi. kli
nH kAientier sriAnAyil. ati
nA { mM niiyiH kAienA
ic@ sric@. 16{ ekQd qeA
dVIpieR aripi sric@. aEA
rAvi kliElewvA {
vLer pNieu. 17rAvi kliEl
ewti EzxM L@k kyRuekAu
k vlic@eki suritmAi. suv
Isiel mNiyi k RyH
emH av By. atinAlv pAy
tA}H iei klien sVtmAi.
18
piEH ekAwAH wic E A
av cil sADneLwH puREe
Riu. 19piEH av kliel pkr
N puREeRiu. 20pl divs
ELALM t sUrYenEyA neL
EyA kANA k}iil. ekAwAH a
BIkrmAyi. jIvEnAew riAem
qlAtIkL@M { nxHweu.
mriEivemH { kti.
21
vLer EnrEH av oM k}icil.
o divsM epQelAsH avew mi
q}uEuni pRu, Er, Ei
niM puRewetH {A pRi.
niLtH ecvieANmAyi. qi
niH Q }L@M nxHwL@M A
mAyiil. 22qA {A niELAw
pRy, sxHwrAyi rivi. ni
LilAM mriEivril. pE k
nm nxHwewM. 23k}irAi eedv
i nieA dt qeRywE
v. {A nmsHkri eedvi
niH. {A avERtA! 24eedvi
eR dt pRu, epQelAEs Bye
13

] ik 27:25-28:11
1081 aeA. *pv
Ew! nI eeksRimi niM.
eedvM ninH Q vAgHdAnM tiumH.
niEAewAM kli vveweylAM
jIv av ninEvi riM.
25
aekAH Er, sEAxivi!
{A eedvi vizVsi. aveR
dt qEAw pREpAeleylAM
sMBviM. 26qA n o dVIpi
eciwiM.
27
ptinAlAM rAiyi { aiy
kwlilUew srikyAyi. {
krEyAwwevH k EjAliA k
ti. 28av or BArM ekiy o ky
kwliEliu. aview iyiptwi }
i evmAyiev ku.
av alMwi mEAE ecH ky
vIuM qRiu. aEA etARu awi
yAyi }M. 29{ pARkLiE
eciwiemH EjAliA kti. ati
nAlv nAlu nr eviEli
u. qiv pk evLicinAyi A
ic@. 30tAM EjAliA k viu
EpAkAenAi. av rAvi ev
iliRi. av wt nr k
lieR mBAgniM eviEli
wkyAeN BAvic@. 31qA epQelA
sH ztADipEnAwM mu BwAErAwM pR
u, v kli tiyieli ni
L@ew jIvM rewkyil. 32aekA
H BwA kyRuk mRiyHkyM rAv
i eviEliwkyM ecyH.
33
EnrM evL@MmH qeiluM hA
rM k}iyHA epQelAsH jneL ni
bic@. av pRu, k}i rA
}HckLAyi ni kAMABritrAyii
rikyAyi. nieLAM k}iciumil.
34
EAe}eiluM k}iyHvA {A
niELAwEpi. ni jIv
nilniNmElA. ewyM o mwi
EpAluM nxHwewkyil. 35avni pR
tiEzxM tAM aemwH ati
eedvEAw ni pRu. av o
kxNM mRiecwH tiwi. 36qlA
vM sxHwrAyi. averlAM hArM
k}ic@ wi. 37{eLlAvM wi
iey}up iyARu EpAyi. 38
vzYm { ti. qiH micm
DAnYM kwliEleRiH av kli
eR BArM Rc@ wi.
k nziieu
EnrM pulEA av krku.
pE a lmAeNv mn
ilAyil. av o wluM tIrvuM
ku. k}iyemi k tIrwi
vA av #hic@. 40nre tAi
niiyi kyRuk av mRiyH
kyM ecyH. qiv mile pAy
nivi tIrE kElAwic @ .
41
pE kelA mNiyiliwic@.
klieR mBAgM ati Rc@. klinH
anA k}iil aEA vliy
tirmAlk vH klieR piBAge
kxNLAyi tk.
39

42

twvukA M nIi rewAtiri


A BwA aver ekAlA tImAnic@.
43
pE ztADip epQelAsien ekA
lAtiriA #hic@. atinA ayA
mu twvukAer vDiA avdicil.
nIlRiyAvuv dYM evi
cAwi nIi kryiEl EpAvA yli
eyAsH jnELAw pRu. 44cil mr
xNL@M klieR tk BAgL@M
pEyAgicH kryiEl nIi. aen
ql A vM kryH w. M mrNmw
il.
epQelAsH emli dVIpi
kryiEl reu k}iEA
a emliAdVIpAeN {
mnilAyi. 2 aEA m} epyHti
ekAH nl tAyi. qA
aview tAmsiciv {ELAw vL
er kNkAi. av {Ayi tI
ukyM {eL NiyHkyM ec
yH. 3epQelAsH o vliyArM viR
sMBric@. av oAErA viRM tIyiliu.
o vixAH tIyew wmlM puRE
v epQelAsieR eeki kwic@.
4
pAH epQelAsieR ki iiw
tH nAukA ku. av pRu,
Q mxY o ekAlyALiyAyiriNM!
kwli vcyA mricil. qiluM av
jIvEnAwiriA nIti avdiil.
5
pE epQelAsH pAien wu tI
yiEliu. av mRiEviil. 6 ayA
nIvemM epe tAe} vI
mriemM av kti. av vLer
EnrM epQelAsien nirIieciluM
ayA }emAM sMBvicil. ati
nA epQelAsiEnAwH avAyi
aBiAyM mARi. av pRu, av
o eedvmANH!
7
Edz Rc@ ximiyAyi
. pubHLieyAsH qEprAy vLer
DAne orAL@EwtAyi xi
yiwM. ayA {eL teR vIiEl
Nic@. pubHLieyAsH {ELAw vLer
kANYM kAi. { mdivsM ayA
L@ew vIi ti. 8pubHLieyAsieR
a o zAvlMbiyAy ErAgiyAyi
. pniyM vyRukwiyM aEhe
bADici. epQelAsH aEhieR
aw ecH aEhiEvi A
ic@. teR eekk aEhieR
EmvcH epQelAsH mxYeR ErAgM
EBdmAi. 9atiEzxM dVIpiel qlA
ErAgikL@M epQelAsieRywei.
avereyAe epQelAsH suKew
kyM ecyH. 10-11dVIpuvAsik {eL
pl viDi shAyic@. {Lview
mmAsM tAmsic@. { aviwMviu
EpAkARAyEA av {Ev
etlAM t.

28

epQelAsH ERAmyiEl EpA


{ alsiyAyiniM k
kyRi. k zItkAlH emliyi

aeA. *pv
] ik 28:12-31

1082

nrmiitAyi. rEdvAew
cihHnM klieR mi vrci.
12
{ k suRAsi awic@.
aview mdivsM tiytiEzxM
{ yAw. 13piIwH {
eregYAnieli. aw divsM et
pwiARuniH o kAH awiyHA w
i. atinA { piEH puetYA
li qA k}iu. 14aview {
tAM sEhAdrAer kei. av
{eL orA}Hc aview tA Nic@.
avsAnM { ERAmyiEl v. 15{
eLiy vivrM ERAmyiel vizVAsi
k aRiu. av aiysiel c
yiluM m sLiluM {eL kANA
eni. aver kEA epQelAsi
eeDrYmAyi. av eedvEAw ni pR
u.
epQelAsH ERAmyi
piIwH { ERAmyiElEpAyi.
aview epQelAsien oyH tAmsi
A avdic@. qiluM o Bw av
kAvluAyi.
17
m divs k}iH epQelAsH
vuM DAne eydri ciler
viLic@i. epQelAsH pRu, qeR
eydsEhAdrAEr, {A new L@
k vimAyi oM ecyHtiil. n
ew pUvikew cAreLyM {A
niExDiciil. qAluM eyzElmi
qe twvukArnAi ERAmAA nk
eu. 18ERAmAA qe vicArN
ecyH. qA qe ekAlA o kAr
NvuM av kupiwiAnAyil. ati
nAlv qe sVtnANmAyi
. 19pE qeRyAL@k, atixHwe
il. atinA eeks vicArN nw
NemH {A vzYeu. qA ey
d qeiluM etu ecyH t tAyi
{A pRyil. 20atinAlANH {A
nieL kH etAe pRyA #hi
ctH. yi AEylieR tIeyecAli
yANH {A Q clyA bie
iritH.
21
eyd epQelAsiEnAw mRupwi pR
u, eydYyiniM niei o
kM { lBiciil. aviewniM
16

v o eydsEhAdrM niei
oM pRykEyA ewkEyA ec
yHtiil. 22{ nieR zy
EkNM. qlAyiwvuM qlAvM Q sM
Gientier sMsAriev {
RiyAM.
23
epQelAsuM eydM EyAgM EcrA
o divsM niyic@. divsM vLer
aDikM eyd av vsi vIi
ecH aven ku. epQelAsH avErA
ewlAM divsM m}uv sMsAric@. eedv
rAjYei av av vizdIkri
c @ ekAw. Eyvi vizVsiA
epQelAsH aver Eriic@. atinA
yi EmAezyew nYAymANvuM vAck
ew vcnL@M pEyAgic@. 24epQelA
sH pRtH cil sVIkrikyM mu
cil nirAkrikyM ecyH. 25av
eA nYAymAyi. eyd EpA
kAenAEv epQelAsH avErAw pR
u+ priAAvH eyzAvAck
nilUew niL@ew pitAAErAwH stYmA
y pRu. av pRu+
26

nI ecH Q L@kELAwH pRyk+


ni ic@EkM, pE ni
mnilAil ! niEnAiAM,
pE ni kA mnilAAnA
vil. 27aet, Q L@kL@ew Xdy
kWinmAyiri. v ecviye
iluM v Ekil. v stYM
kANA mwi. atinA v kk
ekAH kAil , ecvikekAH
Ekil , oM mnilAmil .
ver suKew A qiEl tiri
ymil.
eyzAvH 6+9-10
28

aekAH eedvieR rey


jAtikLiElycirievH nieL
aRiyiA {A #hi. av
iM. 29*
30
epQelAsH ruvxM vAwkvI
i tAmsic@. te kANAeniyver
eyAe av sVIkric@. 31eedvrAjY
ei epQelAsH sMgic@. kA
vAy EyisHvieni av pWi
ic@. av vLer eeDrYEAew ecyHt
Q v]ik twyA M mic@mil.

vAkYM 29 v.yew cil piAlpti@k


Li vAkYM 29 yM wiyH. av
en pR EzxM, ti vliytM
Ayi, eyd aviwM viu EpAyi.

1083

ERAmH
q}utiy ElKnM
1

isH EyvieR dAsnAy epQ


elAsH q}utH. qe o aeA
sHtlnAkA eedvM viLic@. eedvi
eR suviEzxM qlA jneLyM aRi
yivA qe tirew.
2
eedvM vAckrilUew Q suvi
EzxM aveR jn nkA vLer
pu te vAgHdAnM ecyHti. 3ti
ev}ukLi vAgHdAnmANH ErKew
iyi@tH . 4eedvieR puM
new kAvumAy EyisHvien
Ric @ tANH suviEzxM. dAvI
dieR wMbilANH o vYiey
nilyi av jnictH. pE Ey
eedvpunAeNH priAAvilUew
sH p xH w mAi. mrNiniM y
iy zimAy vnM v}i,
av eedvpunAeN evLivAyiri
. 5 eedvM isHvilUew, o aeA
sHtleR EjAlieyni nki. skl
rAjYLilum jneL eedv vizVAs
iElM eedvviEDytViElM nyi
AEviyANH eedvM qe EjAli
lictH. {AnAke isHviEvi
Q v] i ec@. 6 ERAmilu
niL@M, Ey isH viERtAkA
hVAnM eceiri.
7
teR vijnmAkA Evi eedvM
viLiciri ERAmiel qlA jnM
EviytANH Q kH. eedvM sHEn
hi jnLANH ni. new pitA
vAy eedvieRyM kAvAy Ey
isHvieRyM pyM smADAnvuM
niH lBimARAke!
o tj{
H tA An
niel A vMEvi Eyi
sHvilUew qeR eedvinH {AnA
dYmAyi ni pRy. niL@ew vizVAs
ei smsHtElAkvuM viLMbrM ec
@tinA {A eedvEAw ni
pRy. 9 -10{A AiEAe}lAM
nieL oAiM. stYmAeN
eedvinRiyAM. aveR pueR
suviEzxei jneL dHEbADi
ic@ ekAANH {A qeR Avi
eedve rADitH. niL@ew aw
H qA amtiAyi {A A
i. eedvM #hievi
a sMBviM. 11nieL kANA {A
atiyAyi #hi. nieL z
rAA cil IyvrM nkA qni
A#hmH. 12nmH oAErAm
vizVAsieR awiAni nAM
prsHprM shAyiNem #hmANH
8

{Aniview lYmAtH. 13sEhAdrI


sEhAdrAEr, niL@ew smIpemA
{A pltvN oiytANH q kArYM
niLRiyNem {A zi.
qA niL@ew awvrA qniH
amti lBicil. Iy aBiv]iyHH
nieL shAyiNemekAH a
view vrA {AnA#hi. EzxM jAti
keL shAyic EpAel nieLyM
shAyiA {AnA#hi.
14
qniH yvnAErAwM yvnArlA
vErAwM vijH{AnikELAwM EBAxA
ErAwM qlAvErAwM kwAwH. 15aekA
ANH ERAmyilu niELAwM suvi
EzxM sMgivA {AnA#hitH.
16
suviEzxeRic@ qni l
yil, qekAeA vizVsi
qlAvM, dYM eydM pie jAti
kM riewvA eedvM pEyA
gi ziyANtH. 17eedvM jneL
nItIkrieteneyH suviEzx
i evLiewiyiri. Q nItI
krNi v}i dimt avsAnM
ver vizVAsi awiAneiri
. tiev}uH pRyEpAel, vi
zVAsA nItIkriev qE
M jIviM.*
qlA vM et@ ecyt
H
eedvEkApM sViniM evLi
ewiyiri. jn eedvien
tirAyi avi qlA dxHwt
yiluM vI}HcyiluM eedvM EkApixHwnANH.
avH stYM aRiyAemiluM avew
dxHwjIvitM stYe mRyH. 19eedv
ei aRiyAvuetl A M avH
vYmAyi@M av stYe mRc@vyH
tinA eedvM EADM kwii.
eedvM, te sMbicetlAM av
mnilAi ekAwiri.20nitYmAyi
nilni ziyuM eedvIkmh
tVvuM wi ad]zYNL@M eedvIk
mAy sklM eedviH. pE, ElA
kArMBM mtE arM kArY mxY
H mnilAA qL@mAyi.
eedvM s]xHwic qlAiM ArY
vYmAiyi@H . aekAH t
ec@ et@kLiniH jnH o}ik
}ivil. 21mxYH eedve aRiyAem
iluM av eedvi mhtVM ekAw
kEyA avEnAwH nipRykEyA ecyHti
l. avew ci nixHEyAjnmAyi.
pApAt avew mFmnSkLi niR
iri. 22av buimAArAeN
18

vizVAsA ... jIviM rNi hb. 2+4.

ERAm 1:23-2:15

1084

avkAzeweiluM mFArAyiri
. 23anzVrnAy eedvieR mh
tVM av eekevwiiri. vAsi
kL@ewyiwyi niic vi#heL nm
sHriA mhtVe av eekmAM
ecyHt. pikeLyM nAAlikeLyM
}jeLyM EpAluvyHAyi eedv
mhtVM vie@.
24
jnLilAkmAnM tiyANH, ti ec
A mAmANvew #hM. aekAH
eedvM aver EpikyM avew
dALilUew EpAkA viwkyM
ecyHt. aen av sVM zrIreL
eelMgikpAp ecyHtekAH aD+p
tiikyM ecyHt. 25av eedve
Ric@ stYM astYi eekmAM
ecyHt. av s]xHwietien nm
sH rikyM EsvikyM ecyH t .
qA av s]xw
H AvAy eedve nm
sHrikEyA EsvikEyA ecyHtil.
qeM eedvM vA}Hewe! Em.
26
ArNA eedvM aver Epi
kyM, av aviAnA#hic
lAkrmAy vikArLiElH vieA}iy
kyM avew OIk puxAmA
y tYAsrNmAy eelMgik
Ev}Hc mtiyAi mu OIkL@mAyi eelM
gikbM Apic@. 27EpAel pu
xA OIkL@mAy eensIk b
mEpicH qEA}uM av kAmAgHni
yi qriH prsHprAsi puli.
puxA prsHprM lAkrmAy Ev}Hc
kLi e@. avew dxHv]ik
zi sVyM @vAukyM
ecyHt.
28
eedveRicH stYsmAy aRi
vuAyiriNemtH DAne o
kArYmAeNH av ciic i l . a
ekAH eedvM aver t_kyM avEw
tAy vYcikLi m}ukA eekev
wiykyM ecyHt. aen av ec
tA kArY ecyHt. 29av qlA
trilum tiyM dxHwtyM sVA
tyM EdVxvuM vrAyiI. av
ri asUyyM ekAlpAtkvuM klhvuM
vnyM viEdVxvuM niRu ni.
30
av prdxNvuM M nwi.
av eedvviErADikL@M DiArikL@M dr
BimAnikL@M zMs nwv
mAyi dxHwt ecA v}ik ke
i. mAtApitAeL asriAv
rAyi. 31av EBAxA, tL@ew ti
jH{ pAliAv, anYErAwH dyEyA
kANYEmA lAv. 32avH eedv
nIti aRiyAM. rM kArY ec@
v mrNAhrAeN eedvkln av
RiyAM. qi@M av tL@ew dxHw
tY wk mAml rM v]i
k
ec@ver
zrivyH kyM
ec@.

eydM pApikLANH
m@ver viDitH, kArNM niL@M
pApM ekAH aprADikLANH. m@v

er viDiEA av ec@ aEt


et@k niL@M ec@. aekAH
ni aver viDiEA yTA
i ni niL@ew etiene
yANH viDitH. 2 arM et@ ec@
vri eedvieR viDinYAyM v
itH zriyAeNH nmRiyAM. 3pA
pikeL viDikyM, aEt pApM ec@
kyM eedvnItieyRicH aRiykyM
ec@ ni eedvieR nYAyvi
DiyiniH rewemH k
EA? 4eedvM niELAw vLer kNy
vnANH. av niL@ew EnH m
kANi. niL@ew mAi Evi
av kAiri. pE, ni
aveR kANYeRicH o@M cii
il . niL@ew mAnsAri
kAiriA tvM aEm kNAm
ynANH eedvM qH o pE niRi
vilAyiriM. 5pE, ni kWinXd
yM dAWYAmANH. p zHcAApi
viEDyrAkA mwiekAH ni
ni zi vIuM epi.
eedvM teR EkApM evLivA divsM
zi ni ki@kyM ec@M.
divsM mxY eedvieR zri
yAy nYAyviDi kAM. 6oAErA vYiM
tA ecyHtvyH tiPlEmA zi
EyA eedvM nM. 7eedv mhtViM
kIiM nitYjIvM Evi cil
jIviM. qEA}uM sv]ik niR
jIvitinAyi av nibM
piwiM. eedvM av nitYjIv
nM. 8m@ cil sVAmtikL@M stYA
EnVxNi vimKmANH. av dxHw
tey piwM. eedvM teR ziyM
EkApvuM av nM. 9dxHwt ec@
eydM jAtikL@mAy qlAvM
eedvM zHnL@M kxHwtkL@M nM.
10
sv]ikLi ew eydM
alAvmAy qlAvM av mh
tVuM bmAnvuM smADAnvuM sAni
M. 11eedvM qlAveryM ppAtrhi
tmAyi viDi.
12
nYAymANM vM atilA
vM pApM ec@EA smAmA.
nYAymANmilAtinA pApM ec@
v nziM. nYAymANM AyiH
pApM ec@v nYAymANM ekAH
viDiewM.
13
nYAymANeiy EkRivH
M nItIkriewvA shAykmA
vukyil. nYAymANM azAsi
kArYeLl A M asriemi atH
eedvmAek nItIkriewvA
shAyiM. 14jAtikH nYAymAN
mil. pE av sVABAvikmAyi nYAy
mANM vzYewEAel vi
EA av nYAymANM eliluM,
av teyAM avew nYAymANM.
15
tL@ew XdyLi n tikeL
av viEvcicRiytH nYAymAN
i as]tmAy mi teyANH.
et@M zriyM avH aBvEvdYmA

1085
viDM av kwii. cil
EA tL@ew v]ik etAeNH
avew mnH mikyM aen av
H EbADM LvAkyM ec@.
m@cilEA avew mnH tL@ew
ecyHtikeL zrivyHkyM aen a
ver EbADiniM vimrA
kyM ec@. 16mxYmniel rhsY
eL eedvM vicArNec@ divsM
etlAM nwM. {A mxYer aRi
yi suviEzxmsric H eedvM
isHEy v}i mxYer viDiM.
eydM nYAymANvuM
niL@ew kArYM qen? ni o
eydnAeN pRy. ni nYAy
mANi vizVsivM eedv
EAwwverM ni zMsi.
18
ni q ecNemANH eedvM
vzYewtH q niRiyAM.
nYAymANM niEzic i @ti
kArM DAnvsH tk niH
aRiyAM. 19v}iyRiyAvH o v}ikA
iyAeN ni sVyM k. pAp
ieR i akevH evLicmA
eNM ni vicAri. 20EBAxA
M, qANH zriey qwkAA
niAem ni k. pkV
tyil A v ni aYApknA
eN sVyM vicArikyM nYAy
mANM aRiyekAH qlAM aRiy
evM stYM pUmAyM tni evLi
e@evM ni k. 21m@ver
pWii niH qekAH sVyM
pWic @ wA? EmAxH w iet m@v
ErAwH pRy ni sVyM EmAxHwi.
22
vYBicriet anYer pEdzi
ni te pApM ec@. vi
#heL evRu ni E
ekAywi. 23eedvieR nYAy
mANi zMsikyM nYAy
mANM lMGikyM ecyH ekAH
ni eedvi apmAnM v.
24
tiev}ukLi q}utiyi@H+ ni
eyd mlM jAtikLA eedvM
avmtiew.*
25
ni nYAymANM asri
evi pricHECdn NmH; mRicH
ni nYAymANM lMGievi
pricHECdn a#cmAM. 26pE
pricH E Cn ecyH t iil A jAtik
nYAymANM azAsitH ecyH
tA av yTAiluM pricHECdn
ecyHtvrAM. 27a#ciyAyv nYA
ymANM asrievi, nYAy
mANvuM pricHECdnyM nYAy
mAN lMGiyAy nie av M viDi
M.
28
zrIrM ekAu mAM eydnAyv
yTAi o eydnl . bAhY
mAyi mAmtl yTA pricHECdn.
29
rikmAyM eydnAEtAwwi
17

ni ... avmtiew rNi eyz.


52+5,.

ERAm 2:16-3:13

mAmANH ov yTA eydnA


tH. XdyilANH zriyAy pricHEC
dn nwEtH. atH q}ute nYAymA
NienAl, AvilUewyANH nw
k. AvilUew Xdyi pricHEC
dn vnH mxYrinil eedvi
nimANH zMs lBik.
m@LLvH lAtAyi eydH
q EmyAtH ? pricH E Cdit
rAyi qtinH q ExHwtyH? 2H,
eydH pl lYL@mH.
vuM DAnM tANH+ eedvM aveR
pEdz eyder vizVsic A NH
liciritH. 3cil eyd eedv
EAw vizVsH t t kAiyil q
stYM te. pe, atH vAgHdAn pAln
iniM eedve mAi niEmA?
4
l. qlAvM NyArAyAluM, eedvM
EkvlM stYmAyi wekAEyi
riM. q}uteiriEpAel,
nieR vAkLi nI nItikrie
wkyM viDiewEA nI vijyi
kyM ece.
sIn 51+4

nAM et@ ec@EA atH eedvi


eR nItiey wt evLiew.
atinA eedvM ne ziiEA
av anYAymANH ec@et pR
yA nm sADiEmA? (cilH EtAi
EyAvu orAzyM pRuevEy
Z.) 6l. eedvi ne ziiA
sADiieli avnH ElAke viDi
AM sADiil.
7
ov pREAM qeR kApwYM
eedvieR stYe evLivAti
nA {A astYM pRyEA atH
eedvinH wt mhtVM dAnM ec@
. aEA pieqe o pApiey
qi viDiNM? 8 n EnwA Evi
nm pApM ecAM q pRy
EpAelyANitH. rM kArYLANH nAM
pWiietH DArALM Ep ne vim
zic@ pRyH. en pRyv
et@kA mAml, av viDiewNM.
qlA vM ppikLANH
a ekAH eydrAy nAM m@ver
A EmyvrAENA? al. eydM
jAtikL@M lYrAeN {A EnrE
te pRu. qlAvM pApik te.
10
tiev}ukLi pRyEpAel,
pApmilAvrAyi mil, M!
11
kArYM #hivrAyi mil. eed
ve kANA yTAi #hi
vM mil.
9

12

qlAvM vYticlicvM vilek


vmAyi. n ec@vrAyi mil.
M.
sIn 14+1-3
13

avew kNHWM o R zvlR


EpAel. av tL@ew nAvH astYvA
dipEyAgew.
sIn 5+9

ERAm 3:14-4:11

1086

av pRy kArY svixM


EpAel.
sIn 140+3
14

avew nAvH niRey zApvuM evRu


M NH.
sIn 10+7
15

EAhiAM ekAlAM av qEA


}uM omANH.
16
ecl@iwelAM av nAzvuM d+K
vuM vityH.
17
avH zAiyew mAM ajH{At
mANH.
eyzAvH 59+7-8
18

avH eedve ByEmA bmAn


EmA l.
sIn 36+1
19

nYAymANM etlAmzAsitH
nYAymANviEDyrAyvErAwANH. tH
qlAveryM o}ik}ivu keti
niM twykyM m}uv ElAkeyM
eedvviDi viEDymAkyM ec@M.
20
qekAeA, EkvlM niymM a
sri ekAumAM ovM eedv
ieR mi nItIkriewil .
nYAymANM ntH qANH. pApM
q aRivANH.
eedvM mxYer qen nItIkri
21
qA nYAymANM v}iylAet m
xYer nItIkriA eedvinH o mA
mH. EA mAmANH eedvM nm
kANic@tiritH. nYAymANvuM
vAckM Q v}ieyRicH nEAw
pRi@H. 22eedvM mxYer, avH
isHvilu vizVAsM v}i avni
nItIkri. eedvM en ecyHttH
isHvi vizVsi qlAvM
EviyANH. sklM smArANH. 23pApM
ec@kmlM sklM eedvmhtVi
nirAvrAyi. 24jn eedvieR
kNyA nItIkrie@. etA sQ
jnYsAnmANH. EyisHv}i pAp
iniM nAM EmAcitrAyieAiri
tinA eedvM ne nItIkri.
25
vizVAsM ekAH mxYew pApeL
mRti o v}iyAyiANH eedvM
isHvien niEyAgictH. isHvi
eR rAlANH eedvM ecyHttH.
eedvM qEA}uM citvuM zriyAy
mANH ec@etH etLiyi.
puv ecyH t pApinH aver
ziiAet mpAlic v}i eedvM
teR mkAl nilpAwH zriyAeN
evLiewi. 26tA nItiyvnA
eNH kANiAnAyi eedvM i
sHvien t. zriyAyi viDiAM,
i sHvilu vizVAsilUew eedv
i mi mxYer sAgnirtrA
vAM eedvM tH ecyH t . 27a
ekAH, nAM sVyM puk}Hti qe
iluM awiAnmEA? Elyil. q
ekAil? vizVAsieR mAM qlA
rM puk}HlienyM o}ivA. v]
iyew mAml. 28kArNM, etAvM

nItIkriewtH vizVAsM v}iyANH;


alAet niymM pAliA Evi av
ecyHtkArY v}iyl. atANH new
vizVAsM. 29eedvM eydew mAM
eedvml, m@ rAxH\L@ewyM (jAtik
L@ewyM) wiyANH. 30o eedvemyZ.
Q oeedvM vizVAsM v}i eyderyM
vizVAsM v}i jAtikeLyM nItIkriM.
31
aeneyi vizVAsieR pAt
piwekAH
nYAymANe
nmH nziiAEmA? pAwil. yTA
i nYAymANM azAsitH
vizVAsilUew nAM ec@eve
yZ.
aAhAmieR mAtk
]
new pUv p itAvAy aAhA
mienRicH nme pRyAM? vizVA
seRicH av qA mnilA
iytH. 2 aAhAM aveR v]i v}i
yANH nItIkrieeti puk}Hc pR
yA avnH kArNvumH. pE, eedv
smM puk}Hc pRyA sADiil. 3 ti
ev}ukLi kA, aAhAM eed
ve vizVsic@.eedvM aAhAmieR
vizVAsM aMgIkric@. tH aAhA
mien eedvieR mAek nItIkric@.
4
ov EvleywtinH av n
li dAnml. li avnH a
htetANH. orAM aveR nYAyI
krNM EnwAenAil. eedvi vi
zVAsmi eL eedvi
mAEm nYAyIkriAnAvU. dxHwenEA
luM nYAyIkriA eedvi k}iyM.
5
eedvIkml A tien sADUkri
vM nixHiyM qiluM eedvi
vizVsi oven aveR vizVA
sieR awiAnilANH nItIkri
tH. eedvmANH dxHwerEAluM nItIk
riewA ahrAtH. 6dAvIdH pR
M te+ oveR v]ikeL
kNielwAet aven nlvnAyi
eedvM sVIkriEA}ANH av s
xHwnAtH:
7
aprAD miewkyM pApM
mRyHewkyM ec@v ag]hI
t.
8
pAp kNielwAety o
ven eedvM sVIkriEA av yTA
i ag]hIt.

sIn 32+1-2
9

pricHECdnEyv mAEm sEA


xinhtyZ qAENA? aEtA
a#cikM EA? eedvM aA
hAmieR vizVAse aMgIkrikyM
vizVAsM aven eedvieR m
Aek nItIkrikyM ecyHtevH nAM
EnrE pRuk}iu. 10aEA et
en sMBvic@. pricHECdnyH mEA
piEA eedvM aAhAmien sVIkri
ctH? pricHECdnyH mANH eedvM
aven sVIkric t H . 11eedvM te
sVIkric @ ev evLiewti
EviyANH aAhAM piIwH pricHEC

1087
dn nwiytH. pricHECdn ec@tinH
mH te eedvM aven vizVAsM v}i
eedvi nItIkrici. aekAH
pricH E Cdnyil A vizVAsikL@ew
pitAvumANH aAhAM. vizVAsikeL
eedvA nItIkrieverEAel
sVIkric@. 12aEpAelte pricHEC
ditewyM pitAvANH aAhAM. pe,
avew pricHECdnyl aAhAmien
avew pitAvAiytH. pricHECdit
nAM mH new pitAvAy aAhA
miAyi vizVAsM piwH jIvi
EA mAmANH avH aAhAM
pitAvAtH.
vizVAsMv}i eedvi
niH vAgd
H AnM lBic@
13
vizVAsMv}iy nItIkrNM ekA
ANH aAhAmiM stikM ElA
kieR avkAzM eept]kmAyi ki@
em vAgHdAnM lBict.H alAet nYAy
mANM mlml. 14eedvM vAgHdAnM ecyHt
kArY nYAymANM piwk v}i
lBYmAemi vizVAsM vil lA
tANH. aAhAmiEnAwH eedvM nkiy
vAgH d AnvuM nirkmAvuM. 15kArNM,
nYAymANM asriAtiA eed
vEkApM vivyHAEn nYAymAN
i k}iy. pe, nYAymANmiel
i lMGiAM oM Avukyil.
16
vizVAsmAkyA mxYH eedv
iniH vAgH d AnM lBic @ . tH o
sQjnYsAnM EpAelyANH. aen
eyi aAhAmieR melAM
vAgHdAnM lBiAM. EmAezyew nYAymA
Ni viEDyrAyiriv mAm
tl aAhAmienEAel vizVAs
EAew jIvi qlAvM Eviy
tANH vAgHdAnM. new qlAv
ewyM pitAvANH aAhAM. 17tiev}u
i ErKewiyiri+ {A
nie pl jntkL@ewyM pitAvAi.*
tH eedvieR mAek stYmANH.
mricver jIviikyM sMBvic@ k}i
iilAM qA sMBviAniri
mAy kArYLi tImAnM eekeA
_kyM ec@ eedvi aAhAM
vizVsic@.
18
aAhAmi stikL@AemH
yAetA tIyM Ayiil .
pe aAhAM eedve vizVsi
kyM tYAzEyAew tIic i ri
kyM ecyH tekAumAmANH av
aEnkM jntkL@ew pitAvAytH. pu
eedvM pRi, nin DArALM s
tikL@AM.* qH. 19tAH Ruvy
Ay tA zArIrikmAyi sAEnAlAdn
i AyM pii@evRii@M,
sARA vYyAeN mnilAyii@M
eedvilu aveR vizVAsM yi
cil. 20eedvieR vAgHdAnM Pli

ERAm 4:12-5:10

EmA q sMzyM aAhAminH orilum


Ayiil . aveR eedvvizVAs
inH oriLvuM sMBvicmil. av
vizVAsi Rc@ nikyM eedv
e vA}H kyM ecyH t . 21vAgHdAnM
nkiyetlAM nwA k}ivuvnANH
eedvemH avRAyi. 22a
ekAH eedvM aAhAmieR vizVAs
e sVIkric@.* atinA av eedv
mAek nItIkrie@. 23Q vAk
aAhAmiEvimAM q}utevy
l. * 24av nmelAvM EviyM wi
q}utevyANH nL@M vizVsi
ekAH neyM eedvM sVIkriM.
new kAvAy Eyvien mrN
iniM yiy eedvilANH
nAM vizVsitH. 25Ey new pApM
mlmANH vDietH. eedvsiDiyi
ne nItIkriAnAyi av yii
e@.
eedvEAwH nirH
new vizVAsA nAM nItIkri
eiriekAH new kA
vAy EyisHv}i nAM eedvvumAyi
rmYeiri. 2EA nAM aBvi
eedvieR ag]hItmAy p
yiElH isH ne, new vizVAsM
v}i,qiciri.eedvIkmhtVi
pALikLAkAem tYAzyA nAM eR
sxHwmANH. 3 zHn ne wt
mAzIlrAM qRiyAvu ekAH
ne aBimKIkri zHnLiluMnAM
sxHwrANH. 4nAM blzAlik eN
tinH Q m etLivANH. atH nmH
tYAzt.5Q tYAz oriluMne
nirAzewkyil+ atH oriluM prA
jyewkymil. eedvM teR sHEnhM
new XdyLiEl pkekAA
NitH. priAAvilUewyANH eedvM
teR sHEnhM nm nkiytH.
6
nAM blhInrAyirie, isH nm
Evi mric@. nAM eedvi nirAt
vM jIvic @ . pE, tsmyH ,
isH mxYEvi mric@. 7 nIti
mAnAy oveR ryHEvi EpAluM
mriAenAuv vLer RyM. vLer
nlvnAy orAEviyAeNi cil
EA cil mriA srAEyAM.
8
pE, nAM pApikLAyirieyANH
isH nmAyi mrict.H v}i ne
yv vLeryDikM sHEnhicievH
eedvM evLiewi.
9
nAM eedvsiDiyi nItikrie
tH isHvieR rilUewyANH. tI
c y AyM aEA n avnilUew
eedvEkApiniM riewM.
10
n eedvieR zuLAyiri
EA te aveR pueR mrNM
mEKn eedvM ne miLAi. a
ekAH nAM tIcyAyM eedvmiLANH.

{A ... pitAvAi rNi l. 17+5.

aekAH ... sVIkric@ rNi l. 15+6.

n i n . . . s t i k L @ A M rNi l.
15+5.

Q vAk ... q}utevyl rNi l.


15+6; ERAm. 4+22.

ERAm 5:11-6:13

1088

aveR pueR jIv v}i av


ne wtlAyi rikyM ec@M.
11
a mAml nAmEA sxHwmANH.
new kAvAy EyisHvilUew
yANH nAM EA eedvIkmAy nM
aBvitH . EyvilUewe
yANH nAM eedvvumAyi rmYtyieli
yM.
dAmM is
H vuM
12
o mxYeR v]iyilUewyANH
pApM ElAkiEl vtH. av}i
mrNvuM v. ekAANH mxY
erlAM nizHcymAyM mriEivtH.
qlA mxYM pApM ecyHt. 13EmAez
yew nYAymANi mH ElAki
pApmAyi. nYAymANM lAyi
evi pApM ecyHttieR Epri
eedvi mxYer ArAA k}i
ykyil A yi. 14pe, dAmieR
kAlM mt EmAezyew kAlMveryA
yi jnM mriEiv. eedv
kln asriAet pApM ecyHt
mlM dAM mric@. pe, dAmienEA
ely et@ ecAtivM mriE
iv.
vrAniveR ticH C Ay yi
dAM. 15pe, eedvieR vr
dAnM dAmieR atimM EpAelyl.
dAmieR atimM mlmANH anvDi
Ep mrict.H pe jnH eedvi
niH lBic p vLer ExHWmANH. pl
M eedvieR dAnmAy jIv lBi
ctH EyisH q mxYeR pyi
lUewyANH. 16dAM ori pApM ecyHt
tinH AAren viDie@. pe
eedvieR vrdAnM vYtYsH t mANH .
pl atimM EzxmANH eedvi
eR dAnM sMBvitH. Q dAnM m
xYer eedvieR mi nItIkric@.
17
atimM v]ic o mxY
kArNM mrNM qlAvriluM BrNM nwi.
cil eedvkANYeyM nItIkrN
i aveR mhAy dAneyM
sVIkric@. avH yTA BrNvuM
EyisH q k mxYnilUew
tIcyAyM lBikyM ec@M.
18
dAmieR o atimM qlA mxY
M mrNem zi qic@. pe,
isH ecyHt o nl v]iyA
ql A mxYeryM eedvsiDiyi
nItIkric@. atH aH nitYjIv
dAnM ecyHt. 19dAM q o mxY
eedve Diric ekAH aEnk
pApikLAyiI. qA isH
q o mxY eedve asric
ekAH vLerE nItIkrie@. 20nYA
ymANieR vrvH mxYer wt
pApM ecA Eriic@. pe mxY
ew pApBArM vicEA eedvM av
H teR p wiy aLvi nki.
21
pApM ne BriAnAyi ori mrN
e pEyAgic@. pe, teR mi
nItIkricH BriA sAdinAyi

eedvM mxYH wiy aLvi a


#hM nki. tH new kAvAy
EyisH v}i nitYjIv dAnM
ecyHt.
pApi mrikyM is
H
vi jIvikyM ec@M
aekAH eedvieR p wt
lBiA Evi pApM ecyHtekAi
riNem ni kEA? 2 l.
pApe sMbiciwEALM mricv
rAy nAM pApi qen jIviM?
3
nAemlAM jH{AnsHnAnM ece@ k}i
EA isH EyvieR BAgmAyi
}iuev ni mREA? sHnAnM
v}i aveR mrNiluM pALikLAyi.
4
aekAH, sHnAnA nAM isHvi
EnAewAM sMsH k riewkyM av
eR mrNi pEckyM ecyHt.
nAEmvM yie}uEvAM o
putiy jIvitM nyivAM tvM
isHviEnAewAM neyM sMsHkri
ciri. pitAvieR mhAy zi
yA isH mrNini yi
e EpAel new kArYiluM tH
sMBvic@.
5
isH mric@; isH mric EpAel
nAmM mrictinA nL@M avEnAw Ec
eiri. aekAH isH mrN
iniH yie}uE EpAel
nL@M avEnAewAM EcM. 6new
p}yjIvitM isHviEnAewAM ri
zi mric@ q nmRiyAM. new
pApM niR sVyinH ni yAetA
ziymilAvmANH sMBvict.H
atinA nAM EA mt oriluM
pApinH awimkLAktH . 7 mricver
pApieR niyNiniH sVt
rAiyiri.
8
nAM isHviEnAewAM mrieci,
avEnAewAM jIviemM nmRiyAM.
9
mricvriniM isH yie
iriekAH ni ori wi mriA
av sADiil q nmRiyAM. av
eREm mrNinH niEm yAetA
DiptYvumil . 10aet, isH o
tvN mricEA pApieR ziey
qAlEM kI}wvAnANH aen
ecyHttH. qA EA av pu
jIv eekviri. eedvEAewA
m jIvitM. 11aEpAel niL@M pAp
e sMbiciwEAwM mricvrAeN
M kNANM. isHEy v}iyAyi
ni eedvi Evi jIviev
M aRiyNM. ni nieLe i
sHvilUew prigNiNM.
12
pe niL@ew Q ElAkjIvit
i BrNM nwA pApe avdi
tH. niL@ew v]ikeL niyi
A pApM niR niL@ew sVye
avdiAtirik. 13pApi dAsYm
xHWic@ et@kecA niL@ew av
yveL pkrNLAAtirik. ni
nieLe eedvi sm

1089
ik. mrNiniM jIvitiElH
nyievrAyi eedvinH kI}Hv}
uk. n ecAnAyi niL@ew avy
veL eedvinH aik. 14pAp
inH niL@ewEm aDikArM Avuk
yil. kArNM ni nYAymANi
kI}ill . eedvpyew kI}ilANH
EA jIvitH.
nItinixW
H yew awimk
pie qH? nYAymANi kI}i
llAekAuM pyew kI}ilAy
ekA@M nAM pApM ecNEmA? Ev.
16
ni awimkLAyi v}i erey
iluM asrievi, ayAL@ew
awimyAyiriM q aRiykyiEl?
ni er asriEA ayALAyi
riM niL@ew wm. ninH pApe
piwkEyA eedve asri
kEyA ecAM. pApM nAzM vM.
pe eedvAsrNM aveR mAek
nie nItIkriM. 17tkAlH ni
pApieR awimkLAyi. pApM
nieL awiBric @ . pe {
nieL pWiic kArY ni pU
mAyM asric@. eedvi ni. 18ni
pApini mrAyi. EA
ni nyew awimkLANH 19niL@ew
mAxikmAy primitik nimimANH
{A QviDM pRytH. ni pri
citmAy dAhrNM ekAH vYmA
AM. ori ni niL@ew zrIrBAg
eL pApkM tiyHM viED
ymAi. ni tiyH Evi mAM
jIvic@. ni nieL nkL@ew awim
kLAkA avdik. aEA ni
eedvi Evi mAmAyiriM jIvi
tH.
20
pH ni pApinH awimkLAyi
. nItiyew niyNilAyi
il ni. 21ni dxHkL
xHWic@. EA ni aEti li
. aetAe nieL shAyic@EvA?
l. mrNM vA mAEm av
yHA. 22pe, EA ni pAp
vimrANH. eedvieR awimkLANH.
eedvi Evi mAmAy jIviti
ElH nieL qic@. aen
ni nitYjIv lBiM. 23mxY
pApM ec@EA, ati tiPl
mAy mrNinH av ahrAM. pe,
eedvM aveR jninH o sQjnY
dAnM nki- -new kAvAy isH
Eyvilu nitYjIv.
15

vivAhiniH odAhrNM
sEhAdrI sEhAdrAEr, EmAezyew
nYAymANM niel A mRiyAM.
aekAH ov jIvic i riEA
mAem nYAymANinH aveREm
aDikArm_evH tIcyAyM ni
RiyAM. 2 {AenAdAhrNM qw
kAAM. o OI avL@ew BAvH jIvi
ciriiwEALM ayAL@ew BArYyAyi

ERAm 6:14-7:11

riM. BAvH mricA vivAhM sMb


ic nYAymANLiniH av
myAM. 3BAvH jIvicirie
OI meAven vivAhM k}ikyA
eNi av vYBicArM ecyH t
tAyi nYAymANmzAsi. q
A BAvH mricA vivAhbe
sMbic
nYAymANiniH
av myAM. aen, BAvieR
mrNEzxM meAven vivAhM k}icA
av vYBicAriNi q AriyA
il.
4
sEhAdrI sEhAdrAEr, EpAel
niLiel p}ysVyMmrikyM isH
vieR zrIrM v}i nYAymANi
niH EmAcnM EnwkyM ecyHt. ni
EA mAewEyA NH. mrNi
niM yi isH viERtANH
EA ni. nAM isHviERtAy
ekAH eedvi Evi v]iA
ne pEyAgiAM. 5pH ne Bric@
ekAitH pApM niR new
sVyM yi. nYAymANM pAp
k ecA tAl r YM ni
LvAi. nAM ecyHt ekAiriM
new zrIreL niyicimAy
pApk nm mrNM vi
vc@. 6pH, twvukAer q vM ne
nYAymANM twuvc @ . qA
new p}y sVyM mrikyM nYAy
mANiniM EmAcnM EnwkyM
ecyHtekAH, pe liKitci
eR mAilUewyl putiy pAtyi
lUewyANH nAmiH eedve Uxi
tH. priAAvilUewy puv}i
yilANH nAmi eedve Uxi
tH.
pApientiery new smrM
nYAymANvuM pApvuM oAeNA
NH {A pRyetH, opE, ni
DriEcAM. a zriyl. pApM qA
eNRiyA nYAymANM mAmANH
pADi. m@vvkAzev ni
AvzYmil. avyHAzitH et@mA
NH.* 8 pApM azAsni av
srM kei qlArM zkL@M aBi
lAxL@M qiluLvAi. aen
azAsnM pApinH qiEl v
vA kArNmAyi. nYAymANieR
aBAvi pApi o@M ziyil.
pApM azmANH. 9nYAymANM aRiy
ti mE nYAymANM wAet {A
jIvic @ . pe azAsn v
EA pApM punnic@. 10{A pApM
mlM IymAyi mric@. jIv nk
qtANH kl n kL@ew EzYemiluM
qni nYAymANM nkiytH mrN
mE. 11qe ctiA pApM klnkeL
EyAjnewi o mAM kei.
qe ekAlA vi pApM klnkeL
pEyAgic@.
7

pApM ... et@mANH rNi puR. 20+17 v.


5:21

ERAm 7:12-8:12

1090

12

aekAH nYAymANM vivuM


kln vivuM zriyM nlM NH.
13
tieR aM nyAy qEA oH
qni mrNmAi qAENA? al.
pe, pApM nyAy ciltien qni
mrNM vA pEyAgic@. en
sMBvicekAH pApM yTAi
qAeN vYmAyi kANA qni
sADic@. vLer vLer hInmAy oANH
pApM q kANiA EviyAyi
tH. evLivAA Evi klney
pEyAgic@.
mxYniel sMGxM
nYAymANM YAikmAeNH
nmRiyAM. pe {A BQtiknANH.
sVM awimey q EpAel pApM
qe Bric@. 15qeR v]ik te
qeR niyNill. {A ecE
nl kArY {A ec@il. evRu
E cIArY ec@kyM ec@
. 16{A ec@tAy tik {A
ec@vA #hiiel i ati
eR aM nYAymANM nltAeNH
{A stievANH . 17qA
ti ec@tH yTAi {Anl,
qi wiyiri pApmANH. 18aet,
qniRiyAM neyAM qi wiyi
riielH. eqhiknAy qeR BAg
mAyi neyAM avEzxiiel
ANH {A amAtH. {A n
ecAnA#hi. pe qniti
k}iyil. 19ec@vAnixHwew nl
kArY {A ec@il. ecA xHw
ewA tik ec@tAM. 20ecA
nA#hiA kArYLANH {A ec@
eti yTAi {Anl qi
wiyiri pApmANH aen ec@
tH.
21
aekAH Q ttVM {A pWic@+
{A n ecAnA#hiEA}uM ti
qEAewAmH. 22eedvieR nYAy
mANi qeR mnH sxHwmANH.
23
pe qeR avyvLi meA nYA
ymANM vitAyi {A mn
ilA. qeR mnH aMgIkri
nYAymANvumAyi Q nYAymANM
mlwi. qeR zArIrikAvyvLi
vi nYAymANM pAp
ieR nYAymANmANH. atH qe
twvukArnAkyM ec@. 24 BIkr
mANH. mrNADInmAy Q zrIriniH
ere riM? 25eedvM qe ri
M. new kAvAy EyisHvi
lUewy aveR ryHAyi {A
ni pRy. aekAH {A i
eedvieR
nYAyAmANinH
dAsnANH. pe qeR pApM niR
sVyi
{A
pApieR
nYAymANinH awimymANH.
14

Avilu jIvitM
aekAH isHEyvilAyiri
ver ArAyi viDic@t_il.

qe qekAH ArnAyi viDi


il? kArNM, jIvsAykmAy pri
AAvieR nYAymANM qe
isH Eyvi sVtnAiyiri
. pApeyM mrNeyM ekAuv
nYAymANiniM atH qe
sVtnAiyiri. 3new pApM
niR sVyM ekAH nYAymANM bl
hInmAetinA nYAymANM az
mAyiri. nYAymANinH ec
A sADiAtH eedvM ecyHt. m
xY pApM ecApEyAgi aEt
mxYjIvEnAew eedvM teR puen
miyiElyc@. pApinH o prihAr
yAgmAyiANH eedvM teR puen ay
c t H . aen pApe nziiA
Evi eedvM o mxYjIven pEyA
gic @ . 4nYAymANM azAsi
mi ne zriyAiIkyANH ti
eR EzM. tL@ew pApM niR sVy
inAvzYev piwrAet Avi
nAvzYmAy rItiyi jIvivew
kArYilANH en sMBvitH.
5
tL@ew pApM niR sVye
piw jIviv, atAvzYe
w kArYeLRiEc cii. qA
Avien piwv AvH av
ereAH qeciAnA#hi
EvA atieniyAM ciik. 6 ov
eR cikeL niyitH pApM niR
teR sVymAeNi, aview
Ik m]tYu sMBvi. EnermRicH ci
kL@ew niyNM priAAvieni
aview smADAnvuM jIvmH. 7 tH
zriyAtH qekAH? pApM niR
sVyM oveR cikeL niyi
EA av eedvientirA q
tANH PlM. av eedvieR nYAy
mANM asriA mwiM. yTA
i aen ecA k}ivH av
Avil. 8 tL@ew te pApM niR
sVyA BriewvH eedve
sAdiiA sADiiyil.
9
eedvieR AvH yTAmAyi
niLi vsievi niL@ew
jIvitM niL@ew pApM niR sVyA
ll niyieiritH, eedvAAvH
yTAmAyi niLi vsi
evi AvinAlANH. ovnH i
sH vieR Aviel i av
isH vivnl . 10pApM nimiM
niL@ew zrIrM mricAluM isH ni
eL eedvsmM nItIkritinA,
isH niLiluei niL@ew
AvH jIviM. 11eedvM Eyvien mrN
i niyic@. eedvAAvH ni
Li wiekA_ei mri ni
L@ew zrIriM av jIv tM. eedv
mANH isHvien mrNiniM y
ictH. niLi jIvi aveR
AvH v}i niL@ew zrIriM av
jIv pkM.
12
sEhAdrI sEhAdrAEr, aekAH
new pApM niR sVyM ne Bri

1091
tH . atieR vzYienA nAM
jIvI\tH. 13 pApM niR sVyM
vzYewtsricH jIvicA ni
IkmAyi mriM. qA ni
L@ew zrIrM ekAu ec@ pAp v]
ikvirAmmiwA Avien EyA
jnewiyA ni niymAyM
stYmAyi jIv lBiM.
14
nieL nyiA eedvAAvien
avdivrANH yTA eedvs
tik. vIuM awimkLAAM ByEAwH
jIvitM nyiAM mi Avl
nm eekv priAAvH. niel
priAAvH ne eedvieR s
tikLA. atinA nAM viLi+
pitAEv! pitAEv! 15 priAAvH
teyM new AviEnAewA
ni pRyM, nAM eedvmLAeNH. 16nAM
eedvieR stikLAeNi av
eR jninAy eedvieR a
#hM isHviEnAewAM nm lBiM.
isHvien EpAel a#hM nm
M eekvM. pe nAM isH shi
c EpAel kxHwM shiNM. 1 7aEA
isHviER EpAlu mhtVM nmM
ki@M.

nm BAviyi mhtVM ki@M


EA nm kxHwL@H. pe
av nm trAniri mhtVvumAyi
tic@ EnAEA omil. 19teR m
LAer eedvM ElAki evLiew
EvLyHAyi smsHt s]xHwikL@M
kAMApUv M kAiri. ati
nAyi m}uv ElAkvuM #hi.
20
s]xHwi pUmAyM vilektAyi mARi
yiri. atieR sVM cHCy
sricl, qA atien privi
vA eedvM tImAnic@. pe aview
o tIyH. 21eedvs]xHwi qlAM
nAziEl bnini m
mAEyM qtANH tI. s]xHwi
kelAM eedvieR stikH
avkAze sVAtYvuM mhtVvuM lBi
em tIymH.
22
eedvieR smsHts]xHwiyM Q@
EnAvielvM EA}uM Evdnyie
iriev nmRiyAM. 23ElAkM mA
ml, nL@M i EvdnymAyi enA
kAirikyANH . eedvIkvAgH d An
ieR dYBAgmAyi nmH priA
AvuH. aekAH nAM ne aveR
te meL nilyi pUIkriA
Evi aven kAiriM. new zrIr
e sVtmAvA kAiri q
ANH {AnmAtH. 24nAM ri
e@. nmH Q tYAzyH. kAiri
etienyAENA a zYmAeN
i a yTA tIyl. mxY
H EnrE tieni av tIi
il. 25EALM kiA oienyANH
nAM tIiARutH. nAM mApUvM
atinAyi kAiri.

ERAm 8:13-36
26

nAM vLer blhInrANH . qA


new blhIntyi AvH ne
shAyi. EvviDi Ai
A nmRiu wA. pe, AvH
te nmAyi eedvEAw sMsAri
. vAkLA kwmAA {r
AlANH AvH eedvEAw sMsAri
tH. 27jnL@ew XdyiluetlAM
kANA eedvi sADiM. eedv
ieR #hienAH teR mxY
HEvi AvH eedvEAw sMsAri
ekAH AvH qANH amA
etH eedvinRiyAM. kArNM av
eR cH C yH sric A NH AvH
vzYewtH.
28
te sH E nhivew nyH
Eviy ql A kArYiluM eedvM
vi qH nmRiyAM. aen
yveryANH eedvM tirewtH.
kArNM atveR ptiyAyi. 29s]
xHwi mu te eedvinH aver
aRiyAmAyi. teR punH ap
rAyiriNM av qH eedvM ni
yic@. aen Ey aEnk sEhAdrI
sEhAdrAri dYjAtnAyi. 30teR
puenEAelyvAyi av p
tiyi@. av aver viLikyM nItI
kriyM nItikricvH aveR mh
tVM ekAwkyM ecyHt.

18

Eyis
H vilu eedv
ieR sE
H nhM
31
eti nAM ni qA pREy
tH? eedvM nEAewAmei
M ne EtAliAnAvil. 32nmEvi
pIFyBviA teR puenEAluM
nm t eedvM nmAyi qM tM.
nmEvi puen t eedvM av
EnAewAM ql A M pUmAyM nM.
33
eedvM tirewver ertiM?
teR jne zriyAtH eedvM te
yANH . 34eedvieR jnM ArA
eN pRyA k}iyM? M
k}iyil. isHEy mric@; qAl
v mrNiniH yikyM ec
yHt. EALv eedvieR vl BAg
i nmEvi mDYM vhi.
35
isHvieR sHEnhiniH ne
EvepwA ereAAM? drit
M EkzM, aeli pv
M ati k}ivuEA? l. nm
BNvuM vOvuM lAet vA a
ne isHvieR sHEnhi ni
EvepwEmA? apkwM ael
i mrNi EpAluM ne isH
vieR sHEnhi ni EvepwA
nAEmA? l. 36tiev}ukLi q}uti
yiriEpAel,
ninEvi { qAlvuM mrN
ieR BIxNiyi epiri. kzA
i ekAuEpA wienEAel
ayM vilRvrANH {eL
L@k kM.
sIn 44+22

ERAm 8:37-9:24

1092

37

qA, rM sAhcrYLiellAM,
teR sHEnhM ni ecAri eedvM
v}i nm pripU vijymAyi.
38-39
mrNiEnA jIvEnA, dtAEA, Bri
vEA, EA}uvyHEA, BAviyi
luAvyH EA, ziEA, Emlu
tiEnA, kI}utiEnA, smsHtElAki
lu yAetAiM new kAvAy
isHEyvilUewy eedvsHEnh
iniM ne EvepwA k}iy
kyil . aet, qniRH , yAetA
iM ne eedvsH E nhiniM
EvepwAnAvil.
eedvvuM eydM
{A isHvi stYmANH pRy
tH, kml. qeR vikArvicAr
eL BritH priAAvANH. {A
pRy vYAjmel ati q
EAw pRy. 2 qniH eyderi
vLer EvdnyM qEA}uM vliy d+KvuM
aBvew. 3 qeR eqhik wMb
iel sEhAdrsEhAdrimAM aMgL@
mANH av. aver shAyiA qniA
#hmH . {A zAp#nAEtA
isHviniH vicHECditnAEtA
av r nmAyiei ati
EpAluM {AenAmAyi. 4av
yi AEyliel jnLANH. avrANH eed
vieR tirewe m. eedvm
htVvuM eedvM ecyHt niymvuM av
H. eedvM avH EmAezyilUew nYA
ymANvuM rADnyew En v}iyM
nki. avH eedvM aveR vAgHdAn
nki. 5 av new pUvpitA
Aew stikLANH. av isH
vieR BQmIkwMbmANH. isH sk
liM mIet eedvmANH. eedvi
sH ti. av qM vA}H ewe.
Em.
6
aet, qni eydErAw EKdM
EtA. avErAw vAgHdAnM pAli
ti eedvM prAjitnAyi ql {A
EzitH . stYmAyM eedvieR
jnmAyi eydri cil mAEmyZ.
7
aAhAmieR stikLi cil
mAEm aveR yTA mLAyZ.
eedvM aAhAmiEnAw pRtH
enyANH + yisH h AH mAmAyiriM
nieR niymsADuty pu.* 8a
AhAmieR stikLi cil mAEm
yTA eedvmLAyZ qANiti
nM. aAhAmiEnAw eedvM vAgH
dAnM nkiy v}i eedvieR mLA
yiIv mAmANH aAhAmieR
yTAm. 9 aAhAmiEnAw eed
vieR vAgHdAnM tANH+ yTAsmyM
{A tiric@ vrikyM, aEA sAeR
o puAyirikyM ec@M.
10
qA amAml , RiebyH M
puAAyi. avM oEr a
nAtH. av new pitAvAy yisH
hAH NH.

11-12

pe puA ruM jniti


mH eedvM RiebEyAwH pRu, m
pu Lyven UxiM.* ik
nEyA tiEyA vitiM
mANi sMBvict.H eedvieR p
tiysric H eedvM tirewv
tireweEwtinAyi aveR
jnni mu te eedvM pR
u. ikL@ew vikL@ew awiA
nill, tirewA eedvM #hi
ctieR awiAnilANH av tir
ewetH. 13tiev}uk pRy
EAel, {A zAvien evRu,
yAEAbien sHEnhic@.*
14
aEA tieni nAM q pRyM?
eedvM nYAynelEA? aen pR
yA sADiyil. 15kArNM av EmAez
EyAw aLiecyHt+
qni kN EtAENM qv
EnAwH {A kN kANiM. qni
ali vu EtAENM qvErAwH {A
ali vu kANiM.* 16aekAH kN
kANi Nem tA tImAnic vYi
ey eedvM tirew. mxYeR
#heLEyA primeLEyA yi
c@ ekAutl aveR tirewH.
17
tiev}ukLi eedvM PREvAEnAw
pRy+ {A nie rAjAvAiytH
Q oArNAlANH. qeR zini
i kwitmAi, qeR nAmM ElAkem
AwM dHEGAxivA {AnA#hic@.*
18
aekAu tni EvNem EtA
vErAwH eedvM kNkANi. kWin
XdyrANemA#hiver a
enyA.
19
aEA ni EcAdiEcAM+new
v] ikeL eedvM niyiev
i aveninH ne p}i? 20a
en EcAditH. ni mxYrANH.
eedve EcAdYM ecA mxYnH av
kAzmil. o mBrNi, te s]xHwic
mxYEnAwH nI qiene en
s]xHwic@? q EcAdiARil. 21s]xHwA
vinH aveR xHwAsrNM qM A
AM. oEr kLim ekAu te av
pl vsHL@M s]xHwiAM. eednMdiEnA
pEyAgi EviyM EtYk s
BLilumpEyAgiA EviyM ni
iAM.
22
aen tyANH eedvvuM ecyHti
ritH. eedvM teR EkApvuM zi
yM L@keL kANiAnA#hic@. nzii
ewA mxYErAw EkApM eedvM
mEyAew shic@. 23teR smAy
mhtVM vYmAAenvM mEyAew
eedvM kAi. mhtVe teR
kANYpALAy mxYH nkA
eedvM #hic@. teR mhtVM eA
_vA eedvM aver oi.24eedvM tir
yTAsmyM ... ec@M. rNi l. 18+10,14.
{A ... sE
H nhic@ rNi mlAKi. 1+23.
qni ... kANiM rNi puR. 33+19.

yish
H AH ... pu rNi l. 21+12.

{A ... {AnA#hic@ rNi puR. 9+16.

1093
ew mxYrANH n. eyd
riniM jAtikLiniM eedvM ne
tirew. 25EhAEzyAyew pusHtk
i tiev}u pRy EpAel,
qeR jnml A ver qeR jn
emM qni iyevrl A ver
{A iyeverM pRyM.
EhAEzy 2+23
26

ni qeR jnml qH av
ErAw pR aEt l vc@ te
aver jIvi eedvieR pu
A q viLiM.
EhAEzy 1+10
27

yi
AEylieni eyzAvH pR
u,yi
AEyliel jnL@ew qM
kwliel
mNri
EpAelyANH .
qA avri vLer Rc@Ep mAEm
repwkyZ.
28
kArNM miyi eedvieR nYAy
viDi EvgiluM aimvumANH* 29eyz
AvH pR EpAel, kAvH sv
znANH. nmEvi kAvH teR
jnLi ciler ric @ . aen
ecyH t il A yievi nmH
esAEdAmieR gtiyAEyen, egAEmARA
yew nilyAEyen.* 30aEA etlAM
amAetANH ? jAtik t
LA te eedvsmM nItIkriA
micil. pe av eedvsmM nItI
krie@. sVM vizVAsM mlmANH
av nItIkrietH. 31yi AEyliel
jnLAke teLe nItIkric@
ki@tinH nYAymANe piwrA
enAi. pe av vijyicil. 32q
ekAeA sVM v] ikLA
sVyM nItIkriA av mic@. nItI
kriewvA vizVAsieR awi
Ani av micil av prAj
ymwu. 33tiev}ukLi en
pRy+
EnA! mxYer vI}i o klH
sIEyAni {A ApiM. avH
wcyA o pARyANtH. pe,
pARyi vizVsiv liE
ivril.
eyzAvH 8+14; 28+16

10

sEhAdrAEr, qeR mniel


#hvuM eedvEAw qeR
AnyM eydM riewe
qANH . 2eedvIkkArYi zmAy
aBilAxmvrANH eyd qeni
pRyA k}iyM. pe atH citmAy
vijH { Ani aDixH W itmAytl .
3
eedvM mxYer tnieAM nItIkri
tieni av ajH{rANH. av t
L@EwtAy mAilUew aver nItIkri
A mic@. aekAH eedvM L@keL
nItIkri mAM av sVIkricil.
4
nYAymANieR avsAnmANH
isH. aekAH EA avni
yi
A E y l i e l . . . a i m v u m A N H rNi
eyz. 10+ 22-23.
kAvH ... nilyilAEyen rNi eyz.
1+9.

ERAm 9:25-10:17

vizVsiv mAEm nItIkrie


wZ.
5
eedvIk nItIkrNei nYAy
mANiniM lBYmAytieR awi
Ani EmAez q}u+ nYAymA
Ne piwH jIv keA mi
v nYAymANM azAsi
kArYniymAyM pAliNM.* 6-7 q
A vizVAsilUewy nItIkr
Nei tiev}uk enyANH
pRytH + (isH vien miyiElH
nyiA) sViElH EpAM?
(mricvriniM isHvien ekAu
vrA) pAtALiElH riRuM? qi
en ni sVyM EcAditH. 8pe
qANH tiev}ui pRytH? eed
vieR pEdzM nieR smIpmH.
a nieR aDriluM Xdyilum
H.* atAytH { jneL pEdzi
vizVAsM. 9Ey kAvANH
q aDrM ekAH @pRykyM, mrN
iniH eedvM Eyvien yiic@
evH Xdyi vizVsikyM ec@
emi niL@M riew@M. 10aet,
{ Xdyi vizVsicH eedvmA
ek nItIkrie@. vizVsi q
aDrM ekAH @ pRH rie@.
11
vitiev}uH pRy+ avni
vizVsi ovM liEiv
ril.*
12
eydM alAvM ti arM
lA ekAANH ovM q ti
ev}uH pRytH . aet kAvu
teyANH, vewyM kAvH. ti
vizVsi qlAvM kAvH eR
sm]ik ecAriy. 13aet, vi
tiev}ui pRy+ kAvi
vizVsi vM riewM.*
14
pe, tH vizVAsmilAven
qen yiM? pRu aRii@
EpAlumilA ovni qen vizVA
smiM? eriluM dHEbADii
ieli av qen EkM? 15
M ayyHAet aveen KYAp
nM nwA k}iyM? suviEzxM aRiyi
vew pAd q surM!* qH
q}uteirivElA.
16
qA qlA eydM suvi
EzxM sVIkricil. eyzAvH pRu+
kAEv, { pRtH vizV
sic@?* 17atinA suviEzxM Ek
v}iyANH vizVAsmAtH. er
n Y A y m A N e . . . p A l i N M rNi
ElvY. 18+5.
eedvieR ... XdyilumH rNi
v. 30+12-14.
avni ... liEivril rNi eyz.
28+16..
kAvi ... riew rNi EyAEv.
2+32.
suviEzxM ... surM rNi eyz. 52+7.
k A E v . . . v i z V s i c @ ? rNi eyz.
53+1.

ERAm 10:18-11:18

1094

iluM isH vienRic H pRyEA


}ANH suviEzxM EkA wyAtH.
18
pe, {A EcAdie+ av suvi
EzxM EkiEl? vH, tIcyAyM Ek@.
tiev}ukLi pRyEAel+
avew sVrM miyieluM qiyi
@H. avew vcn miyew ati
iEyALM sric@.
sIn. 19+4
19

oriwi {A EcAdie, yi A
EyliluvH a mnilAyiEl ?
vH, avH mnilAyi. oAmtH eedv
iEvi EmAez pRu+
yTAi nieL asUyAlu
LAA {A o jntylAver p
EyAgiM. nieL EkApitrAA mf
rAy jntey {A pEyAgiM.

ytH. sVM v]ik aver eedvm


LAemi eedvieR pAdAnM yTA
dAnmAkyil.
7
aekAH sMBvictitANH+ yi
A
Eyliel jn eedvsmM nItIkri
ewvA mic@. pe vijyicil.
qA, eedvM tirewv av
eR mAek nItIkriewkyM ec
yHt. m@v kWinXdyrAkyM eedv
i iA vistikyM ec
yH t . 8 tiev}ukLi q}utiyiri
EpAel+
eedvM av gAFni ekAw.
eyzAvH 29+10

kANA kM, EkA ecviyM


nki.
vnM 29+4

vnM 32+21
9

20

eedviEvi pRyAt
DIrnANH eyzAvH+
qe aEnVxiAvere ke
i. qe EcAdiAv {A sV
yM evLiewi..
eyzAvH 65+1
21

jAtikeLiyANH eedvM eyzA


vilUew en pRtH. eyderi
aEhM pRu, divsM m}uv av
Ayi {A kAi. qA qe
asriAM piwrAM av vis
tic@.*
eedvM teR jne mRiil
aEA {A EcAdie, eedvM
teR jne Epic@ qEA?
l, {A te o yi
AEyAr
nANH. {A aAhAmieR stipr
ryiepvM ebnYAmIeR EgA
ievmANH. 2jniti mu
te yi
AEyA eedvA tir
ewe@. aver eedvM eekevwi
il. tiev}ukLi lIyAvien
Ric@ pRyetAeN ni
tIcyAyM aRiyAM. ayA yi AEy
AH qtirAyi eedvEAw Aic
tienRicANH tiev}ukLi pRy
tH. 3lIyAvH pRu+ kAEv, jnM
nieR vAcker vDikyM nieR
yAgpIW tkkyM ecyHt. jIvi
ciri kvAcknAy qeyM
EA av ekAlA mi. 4 q
A q mRupwiyANH eedvM lIyA
vinH nkiytH? eedvM pRu+ qe
rADi }AyirM Eper {A EA
}uM qniAyi kAi@H. Q }AyirM
EpM bAli mi mumwiyiil.*
5
AlM aen te. eedvM teR
pyA tirew Rc@ EpH.
6
eedvM teR jne tirewtH
teR p ekAAeNi, avew v]
ikLl aver eedvieR jnmAi

11

divsM ... vistic@ rNi eyz. 65+2.


qe ... m@ mwiyiil rNi 1 rAjA.
19+18

dAvId pRy+
avew sdYk o M ekNiyM
ke. avew vI}HcyA zi a
Bvie.
10
avew kk kA}HcyilAtiri
viDM amAkyM zHnBArM ni
miM avew nwvH qEmAyi vL
uEpAkyM ece.
sIn 69+22-23
11

aekAu
{A
EcAdi,
eyd vINEA, vI}Hc aver
nziic@EvA? l! pE avew etH
jAtikH r ekAuv. eyder
asUyAluLAvAnANH sMBvi
ct.H 12eydew etH vilEyRiy a#
heL ElAkiElH ekAuv. ey
dH nxHweetEA atH jAtikH
mlYvAy a#h ekAuv.
eyd EvuEvALM eedvM kAMi
rItiyilAEA ER mlYm a#
h ElAki tIcyAyM ki@M.
13
{AniEA, jAtikLAy niELAwANH
sMsAritH. {A jAtikL@ew aeA
sHtlnANH. atinA {A Ux ec
@EA qni ecAvuti vuM
nltH {A ec@M. 14qeR sVM jn
mAy eydereyM asUyAluLA
Aem {A zi. aeney
iluM Rc@Eper riA qniA
emH k. 15eedvieR eydtir
sHrNM ElAkinH eedvEAw nir
ANH amAeti eyd sVI
krNM mrNini jIven alA
et meANH amAk?
16
niL@ew aieR dYBAgM
eedvi vimAy acn eN
i aieR bAi BAgvuM viM
te. o mrieR Evk viem
i atieR cilkL@M viM te.
17
owiuEpAy cil olivu mreAu
kL@ew AnH kAeAlivi ekAAy
nie oic@ EcekAH tAyHwi
yew RM jIvM nI ppu. 18a
eneyi owiuEpAy zAKkL@mAyi
nieLe tArtmYM ecyHt zMsi

1095
vA pAwil. pE zMsiev
i oEAekA@k. nI tAyHEvrien
yl, tAyHEvrH nieyANH EpAxii
tH. 19qniH avew mrEAwH Eci
riviDi ekAuk owiu
EpAyi q ni pRyM. 20a zri
yANH. pE, avizVAsM nimimANH
zAKk owiuEpAytH. niL@ew
vizVAsM ekAu mAmANH v]ieR
BAgmAyi ni EA}uM wtH. ah
ritH pE Epwik. 21 mr
ieR sVABAvik zAKkeL nilni
A eedvM avdicieli ni
eLyM nilniA avdiiel
oAk.
22
eedvM dyAluvuM qA kznA
vmAeNH ni kA. te
piw niiy jne av
ziiM. qA aveR kANYi
ni wkyAeNi eedvM ni
ELAw dyAluvAM. ni aven piw
ieli nieLyM v]i ni
mRic@nIM.23eyd eedvi vIuM
vizVsikyAeNi eedvM ey
der tiriek sVIkriM. Enre yi
iwH aver tiriek vyHvA eedv
i ziyH. 24o kAukH nl v]
ieR BAgmAyiIk asVBAvik
mANH. pE jAtikLAy ni kAeA
livumriniM mRic zAKEpAel
yANH. aekAH tIcyAyM zAK
keL atiERtAy mri vIuM oic@
EcAM.
25
sEhAdrEL, Q rhsYstYM
ni mnilAvA {AnA#hi
. ni qlAM aRiyA pAwiel
mnilAvA Q stYM nieL
shAyiM. stYM tANH+ jAtik Ev
uEvALM eedvi vMver yi AEy
lielA viBAge kwMpiwArAi
yiri. 26aenyANH qlA yi A
EylYM r ki@tH. tiev}uk
Li q}utiyiri:
sIEyAnini
rk
vM.
yAEAbieR wMbiniM qlA
dxHwteyyM av mAiLyM.
27
{A avew pAp nIEA
Q niymM avmAyi {A ec@M.
eyzAvH. 59+20-21; 27+9
28

eyd suviEzxM sVIkriA


visticekAH av eedvieR
zuLANH. jAtikEL, nieL shAyi
vAnAyiANH sMBvictH. pE
EA}uM eedvieR tirewe
jnmANH eyd. aekAH eedvM
aver eR sHEnhi. avew pi
tAAErAwH av ecyHtvAgHdAnM nimi
mANH eedvM aver sHEnhitH.
29
av tirew jneiyM
av nkiytienRic@M teR mn
i eedvM oriluM LM viyil.
L@keL NitiniM eedvM
oriluM piiriil. 30ori ni

ERAm 11:19-12:5

eedve asriA vistic@.


pe eyd asriA visti
c ekAH EA niM kN
lBic@. 31eedvM niELAw kN kANic
ekAH EA eyd asriA
visti. avM kN kiA
nANH tH sMBvictH.
32
eedve asriA ql A vM
vistic@. te asriAver
eylAM eedvM oicAiyekAH eed
vinH qlAvErAwM kN kANiAM.
eedvi sE
H tAM
eedvieR buiyewyM mhAY
ieRyM aRivieRyM }M q
yANH . aveR viDinYAy q
apriEzADitM! aveR v}ik q
d#AhYM! 34tiev}u pRy
EpAel+
33

kAvieR mnArRiu? eedv


i pEdzM nkA k}ivuvnA
rANH.
eyzAvH 40+13
35

qeiluM qeiluM eedvi


nkiytAyi H? yAetAvEnAwM
eedvi kwAwil.
EAbH 41+11
36

aet, eedvM qlAM s]xHwic@. eedv


inAyi qlAM eedvilUew w.
qEM eedvi mhtVmAke!
Em.
niL@ew jIvitM eedvi n
aekAH sEhAdrEL, qe
iluM ec@vA {A niELAw
BYi. eedvM nEAw vliy
kN kANiciri. aekAH ni
eL jIvi yAgmAyi eedvin
i. niL@ew aNM eedvi
mAmM, aven ItiewmA
ke. niL@ew Q smNM NH eedv
e rADivA YAik v}i.
2
niyEA@ Q ElAkiel jntyew
v}i avlMbiAtirik. pE o
putiy ciAmAilUew i sVyM
mARuk. aEA niH nlM eedv
i hitkrvuM pUvuM y kArY
etLiyivAM sVIkrivAM
sADiM.
3
eedvM qnieA EtYk vrM t.
aekAANH niLiElAErAErAwM
qnieeiluM pRyvAAytH .
ni yTAi yiritien
A emcmANH q ni vicAri
tH. eedvM niH t vizVAsi
eR tri ni rAeNH tImA
nik. 4nmEAErAM o zrIrvuM
atinH pl BAgL@M H. Q BAg
eLlAM oEr v]iyl ec@tH. 5a
EpAel n qlAM pleriluM isH
vi kzrIrmANH . zrIrieR
BAgLANH nAM oAErAM. zrIri
eR o BAgM melA BAgM wi

12

ERAm 12:6-13:11

1096

tANH. nmelAM viviDLAy dAn


L@H. eedvi nEAw kNy
sricH oAErA dAnvuM nm kii. ovnH
vcnvrM kiieyi atH av
vizVAsM ekAH pEyAgiNM. 7Esv
ni vrmANH ov kiiyeti
av EsvnmiNM. pEdziA
vrmANH aeti aEA av
pEdziNM. 8smAzVsiiA vr
mAeNi av zVsiiNM. ekA
wvA vrmAeNi oQdArYmAyi
ekAwNM. Ent]tVM nkA vrmA
eNi /AhEAew ecNM. kN
ecA vrmAeNi sEAxEA
ewyM EvNM.
9
niL@ew sHEnhM stYmAkNM. 10dxHw
mAytien evRuNM. nl mAEm
ecAvU. sEhAdrI sEhAdrAer
aBvEvdYmA tri ni pr
sHprM sHEnhiNM. ni lBiN
em ktiEleR bmAnM ni
L@ew sEhAdrI sEhAdrA ni
ekAwNM. 11kAvinAyi vi
Ei vEA ni mwikANitH.
aven UxiEA Iy hx
i ni m}uk. 12ni tI
y ekAH ni sEAxmv
rAk. niH zHnL@AEA
smcit kAk. 13qEA}uM Ai
k. shAyM vzYm eedvjni
nAyi pvyHk. shAymAvzYm
vAyi tirykyM aver niL@ew
vIiElH sVAgtvuM ec@k. 14ni
ELAwH cIkArY ec@vErAwH nl
kArYEL pRyAvU. avErAwH sA
rY pRyk. alAet zpitH. 15a
nY sEAxiEA niL@M avErA
ewAM sEAxiNM. anY d+Ki
EA avErAwwi d+Kik. 16pr
sHprM smADAni jIvik. ahri
tH. anY ADAnYM ekAwA L@
kH suXAvA snAk.
17
drBimAniyAktH. ov niEAw
et@ ecyHtA, avEnAw et@ ecyHt
ekAH tiricwitH. nlM mlYm
emH qlAvM k kArY ec
A qlAyHEA}uM mik. 18qlAv
mAyi smADADni jIvivA ni
L@ew BAgniM k}yAvuetlAM ec
@k. 19qeR suXEL, niELAw
et@ ec@ver, ziivA niy
tH. eedvM teR EkApM ekAH aver
ziitinAyi kAirik. {A
nANH ziiv. {A jn
tiricwi nM.* q kAvH pR
tAyi q}utiyi@H. 20qA niLi
ecNM.nieR z@ vizveni
avnH hArM ekAwkyM, dAhi
veni, wivA ekAwkyM
EvNM. kArM aven ni lit
nANM.* 21nieL kI}wvA dxHw

tey avditH. ni sdHv]i


k ecyHtH dxHwtey kI}wNM.
qlAvM aDikArilu sA
rien asriNM. Bric@ekAi
ri etArAM ati zi
kiiytH eedviniANH . EA
BrivM eedvmANH aDikArM
nkiytH . 2 atinA aDikArikH
qtirAyv yTAi eedvi
eR jH{kANH qtirH. aDikArik
H qtirAyi@v avene
ziyH o. 3zri ec@
AH aDikArikeL ByeEwtil .
pE et@ ec@v aDikArikeL
EpwiNM. aDikArikeL Epwiti
niM EmAcitrAvA ni #hi
EvA? aeneyi zri ecNM.
ni zri ec@kyAeNi aDikAri
k nieL zMsiM. 4nieL shA
yiti eedvieR o dAs
nANH BrNkAvH. pE ni et@
ec@kyAeNi EpwiNM. BrNADi
kAriH zi nvA ziyH. av
ntH pEyAgikyM ec@M. et@ ec
yHtver ziivA eedvieR
dAsnANH av. 5aekAH ni Br
NwEAwH asrNM vrAyiri
NM. asricieli zi ki@M
qekAH ni asriNM.
ec@vA zriyAy kArYM atAeN
tH asrNi meA kArNvu
mANH.
6
aekAANH ni niti aw
yHEtH. aDikArik eedvi
nAyi v]ivM, avew m}uv
smyvuM BrNinAyi viniEyAgi
vmANH. 7 eiluM ni kwe
etM mwieAwNM. etiluM trM
niti nI kwei@ei atH aw
yHNM. bmAniEver bmAni
NM. driEver driNM.

13

prsE
H nhmANH k nYAymANM
anYErAwH kwmvrAyiritH . q
A prsH p r sH E nhi ni
qEA}uM kweiriNM. anYer sHEn
hiv qlA nYAymANvuM a
sric@. 9 {AenekAANH pRy
tH? nI vYBicArM ecetM, ekAl
etM, EmAxH w ietM, anYeR
vsH #hietM nYAymA
Ni pRyekAANH {Ani
pRytH. Q klnkL@M tr qlA kln
kL@M Q o klnyi sM#hiciri.
nieEAelte m@veryM sHEn
hik.* 10sHEnhM pIFyH kArNmA
kyil. aekAH sHEnhik qtH
m}uv nYAymANL@M asrik
qti smmANH.
11
o DAn kAlANH nAM jIvi
tH qtinAlANH {Ani pRy
et niRiyAM. aet, EA}ANH
8

{AnANH ... nM rNi. v. 32+35.


nieR ... litnANM rNi sd]zY.
25+21-22.

n i e E A e l . . . s HE n h i k
ElvY. 19+18.

rNi

1097
niL@ew RiniM NvA
niL@ew smyM. nAM dYM vizVsici
kAliEnAL@M awANH new
ryiEA. 12rAi mivARuM tI
k}iu. pk kEdzM vew qi.
aekAu rAi Ec v]ik
nAM niNM. evLici Ec v]
ik ec@tinAyi nAM nee
13
oNM
pklieR meLEAel
EnrAy pAtyi nmM jIviAM. kAw
vuM mlImsvumAy sdYk nmEv.
nAM mdYpitH. eelMgikpAp aT
vA zrIrM ekAu viDilu
pApvuM nAM ectH. nm zNHWEyA,
asUyEyA AktH . 14kAvAy
EyisHvien ni sVyM Dri
k. ni ec@vAnA#hi cI
ArYeLRiEc A tiniR ni
L@ew sVye t]pt
H iewA mA
eLRiEcA ciitH.
anYer vimzitH
vizVAsi EzAxic oven
niL@ew smhiElH sVIkri
A vistitH. aveR vYtYsHt
kA}HcAwkeLRicH avmAyi ti
tH . 2 tniixHwm BNvuM
k}iAemH ov k. pE db
lmAy vizVAsM v ssYAhArEm
k}i. 3 tniH qlArM BNvuM k}i
AnAemH aRiyvnH ssYAhArM
mAM k}ivenA tA emc m A
eN EtAtH. ssYAhArM mAM k}i
v qlAM Biv ec@tH
etAeN tImAnitH. 4eedvM av
en sVIkriciri. meArAL@ew dAs
en nI viDitH. dAs ec@tH et
eA zriEyA qH aveR wmte
tImAnic@ ekA@M. eedvinH teR
dAsen nItiyvnAAemekAH
eedvieR dAs nItiyvnANH.
5
ovnH o dinM meA divseA
wt ADAnYmtAeN ktiEy
AM. meAvYi divselAM lY
ADAnYmAeN ktiEyAM. oAErA
vYiyHM aveR vizVAseRicH
teR te mni RAyiriNM.
6
o divsM meA divsEA ADA
nYmet kv a kA
vi EviyANH ec@tH. qlArM
BNM k}i vYiyM atH kA
vi EviyANH ec@tH. aet,
BNM kiiytienRicH av kA
vi ni pRy. cil BNM k}i
A vistivM atH kAvi
nAyiANH ec@tH . avM kA
vi ni pRy. 7aet neLlAvM
kAvinAyANH jIvitH. nAM nm
Evi mrikEyA jIvikEyA ecA
Ril. 8 n jIviei atH kA
vi EviyANH. nAM mrikyAeNi
aM kAvinAyiANH. aekAH mr
NiluM jIvniluM nAM kAviv
rANH.

14

ERAm 13:12-14:21
9

atinAelAeyANH isH mricM


mrNiniH yiH vIuM jIvi
cM. mricvewyM jIviciriv
ewyM kAvAvA NH isH
ecyHttH. 10aekAH nI qekAH
nieR sEhAdren viDiNM? aTvA
nieR sEhAdrenA emcmANH nI
eyH qi k? nAemlAvM eed
vmAek nikyM av qlAv
eryM viDikyM ec@M.
11
aet, tiev}ukLi q}utiyiri
+
qeR mi qlAvM m@ mwM;
{A eedvmAeNH qlAvM pRyM.
ArYemlAM sMBviemtH {A jIvi
EpAel tIcy kArYmANH qH
kAvu pRy.
eyzAvH 45+23
12

atinA oAErAewyM jIvit


eRicH eedvEAwH nAM te viz
dIkriEivM.
anYH pApkArNmAktH
atinA prsHprM viDitH nAM
niNM. nieR sEhAdreL blhI
nmAEtA, pApiEl ptii
EtA y yAetA kArYvuM ecAtiri
AnAyi nI tImAniNM. 14{A k
AvAy isHvilANH, BivA
pAwilAtAy yAetA BNvuM l
qH qniRiyAM. eriluM ciltH
amAeNH kkyAeNi a
EA aven sMbiciwEALM atH
amANH. 15nI Bi etiluM
BNM nieR sEhAdreR vizVAs
e Newevi nI piw
tH sHEnhieR pAtyl. orAH
ete EtA qeiluM Bic@
ekAH nI aveR vizVAse nzii
tH. isH avEvi wiyANH
mrictH. 16ni nlet k oH
apkIiyiEl vI}A nI wv
tH. 17eedvrAjYi BikyM pAnM
ec@kyM al DAnM. priAAvi
lu nItiyM smADAnvuM sEAxvu
mANH . 18ri jIvic@ekAH i
sHvinH EsvnM ec@v eedve
sAdiikyANH ec@tH. av
qlAvM sVIkArYmAyiriM.
19
atinA smADAnM EA/Ahii
A qelAM kArYi ewAEmA
atinH kWinmAyi nmH miAM. aEnYA
nYM shAyM kArY ec@vA
nAyi nmmiAM. 20BNiEvi
eedvvne nziitH.
BNvsHvuM Biti etil.
orAL@ew BNM meArAH ptnM v
evi av etANH ec@tH .
21
mAMsM BiM, vIu wiM
nieR sEhAdreL pApi vI}i
evi atH BiAtiritANH
nlt.H sEhAdr nilM eti vI}A v
oM ecAtiritANH nltH.
13

ERAm 14:22-15:21

1098

22

ArYLilu nieR vizVAsM


ninM eedvimiwyi o rhsY
mAyi sUiNM. orA zriey vicA
ri kArYM EbADM wAet ec@
vA sADiv ag] h ItnANH .
23
orA zriyAeN kArYi tIc
yilAtH qeiluM BikyAeN
i avEnAw te etu ec@.
qekAeA, atH zriyAeNH
av vizVsiil . orA zriyA
eN vizVAsM wAet, qeiluM
ecyHtA atH pApmANH.

15

nAM vizVAsM ekAH blmv


rANH. atinA abler nAM shA
yiNM. avew blhIntyi nAM
aver shAyiNM. 2 neLe
ItiewA nAM mitH. nAM oAErA
M anYer sEAxiiNM.
aver shAyivAnAyi nAM ec
NM. vizVAsi wt RvrA
kA nAM aver shAyiNM. 3 isH
EpAluM avene ItiewA
nAyi jIvicil. nieL apmAnicv
qeyM wiyANH apmAnict.H * qH
tiev}ukLi q}utiyiri
EpAelyANtH.
4
pH q}utiyetlAM te ne pWi
ivAnAyi q}utiytANH . nm
tYAz AEk trilANH av q}u
tiyiritH . tiev}uk nm
n iErA/AhiluM RiEluM
NH tI eekvtH. 5 shn
ziyM blvuM eedvinimANH
vtH . isH vieR aBIxH w As
rNM qlAvM prsHprM eqkYi
jIvivA eedvM shAyieeyH
{A Ai. 6 aen new
kAvAy EyisHvieR pitA
vAy eedve kXdyEAewyM oEr
sVriluM ni kIiAM.
7
isH nieL sVIkriciri
ekAH niL@M prsHprM sVIkrivi.
eedve mhtVewM. 8 eedvi
eR vAgHdAn zriyAeNH kANi
vAnAyiANH isH eydew dAs
nAytH qH {A niELAw pRu.
eydew pitAAErAwH vAgH d AnM
ecyHttH eedvM ec@M q etLiyi
vAnANH isH ecyHttH. 9 jAtik
av kiiy kANYinH eedve
mhtVewEtiM wiyANH isH
ecyHttH. tiev}ukLi q}uti
yiri,
atinA jAtikL@ew wyivc H
{A nin ni pRyM. nieR nAm
ieR kIiAyi {A pAwM.
sIn 18+49
10

tiev}u pRy,
eedvieR jnEAewAM jAtik
sEAxiNM.
vnM 32+43
nieL ... apmAnict
H rNi sI. 69+9.

11

jAtikLAy ni vM eedve
sH tivi; sv jnvuM eedve
sHtiNM qM q}utiyiri.
sIn 117+1
12

eyzAvH pRy,
yiAyiyew wMbiniM orA
vM. jAtikeL BrivAnAyi av vM.
jAtikH av v}i tIyAM.
eyzAvH 11+10
13

ni eedvi vizVAsmic@
ekAiriEA tI t eedvM
nieL hAdvuM smADAnvuM ekAH
niRyH e q {A AiM.
aEA niH wt wt tI
eekvkyM priAAvieR
ziyA atH niLiniH o}ukyM
ec@M.
epQelAsH teR Evleyi pRy
14
qeR sEhAdrEL, ni n
niRvrAeN qni tIcyH.
qlA aRivinAluM ni srAeN
M prsHprM pWiivA a shA
ykmAM qM qniRiyAM. 15qA
ni oANem {AnA#hic cil
kArYeLi vLer R {Aen}uti.
eedvM qni EtYkmAy ovrM t
ekAANH {Ani ecyHttH. 16isH
vieR Uxk yirik qtANH
vrM. eedvM, qe jAtikeL shAyi
vA UxknAi. eedvieR
suviEzxM pWiic@ekAH {Anv
EsvnM ecyHt. jAtik eedvM sVIk
ric o v}ipAwAkAemekAuM, vi
rAe ekAuM {Ani ecyHt.
17
aekAH eedviEvi i
sHEyvi {A ecyHt kArYeL
i qni mtiH. 18{A tniey
ecyHt kArYeLi
oM sMsAri
il. eedvAsrNiElH jAtikeL
nyivA isH qeeAH ecyHt
kArYeLiEy {A sMsAriyZ.
{A pRM ecyHtmAy kArY
mlmANH av eedve asrictH.
19
vIrYvikL@ew ziyAluM av
kv kArYLAluM priAAvi
eR ziyAlumANH av eedve
asrictH. eyzElM mt lUrY
ver i sricH {A suviEzxM
EGAxic@. aen qeR Evlyew
BAgM {A tI. 20isHvieni
oriEAluM EkiilA jnL@
lLi suviEzxM EGAxi
vA {A qEA}uM #hi. meA
rA EnrE te pNiyiy Evl
yi viA qniH #hmilA
ekAANH {Ani ec@tH .
21
pE tiev}ukLi q}utiyiri
:
aveni pRu EkilAv,
aven kAM; avenRic@ EkiilA
v mnilAM.
eyzAvH 52+15

1099
ERAM szivA epQelA
sieR pti
22
atinAlANH niL@ew awEyH
qeR vrvH plAvzYM twyetH.
23
EA viwLiel qeR Evl
{A tI. plvxLAyi nieL
szivA {AnA#hi. 24ati
nA {A sHpAnYyiEl EpAEA
nieL sziM. aEt, nieL s
zicH niL@ew sAiYi alkAlM
sEAxivAM sH p AnYyiEl
yAyi sADiem {A k.
aEA niH qe yAyHiwyi
shAyikyM ecAM. 25EA {A
eedvieR jne shAyivA
nAyi eyzElmiEl EpAkyANH .
26
eyzElmilu eedvjni cil
drirANH. meedAnYAM KAyiAM
eyzElmilu pAvLAy eedvjn
i sMBAvn nvA tImAniciri
. 27sEAxEAew tH ecA
av tImAniciri. qiluM yTA
i avH aen ecA
bAYtymH . jAtik eydew
IyA#hLi
ppiy
ekAH eyder jAtik t
ekAw shAyiNM. 28eyzElmiel
driAyi sMBric pNM BmAyi
aver lic@ q qni RvrNM.
Q EjAli tItiEzxM {A sHpA
nYyiEl EpAM. sHpAnYyiEl
yAyHiwyi nieL kAvAnAyi
{A vM. 29nieL sziEA
isHvieR a#hM m}uvM ni
Ayi {A ekAuvemH qni
RiyAM.
30
sEhAdrEL, qniEvi eedv
EAw Aic@ekAH, qeR Evl
yi nieLe shAyiNem
{A aBYi. isHvien ti
yM priAAvini niEl
v sHEnhe tiyM, qniEvi,
qEAewAM EcH AmAyi
AiNemH niELAw {A aBY
i. 31eydYyilu avizVAsi
kLiniH qe riNemM, ey
zElmiEl {A ekAuecl@ Q
shAyM aver sEAxmvrAN
emM ni Aik. 32pie, eed
vhitemi niL@ewywH {A
vM. {A niL@ew awEH sEAx
pUvM vrikyM niELAewAM vimi
kyM ec@M. 33smADAnM n
eedvM niELAewAM Ake. Em.
psMhArM
new sEhAdri EPbey vizV
siAem ni aRiyNem
{A #hi. ekMey sByiel
o EtYkshAyi NH av.
2
isHvi aveL sVIkriNem
{A vzYew. eedvieR jn
i aEyAjYmAy pAtyilUew av
eL sVIkriENM. niLiniH av

16

ERAm 15:22-16:18

H vzYmetl AM nki aveL


shAyik. av qeyM mEnk
eryM eR shAyic@.
3
isHkeyyM akVilAevyM vnM
ec@k. isHEyvi av qEA
ewAM vi. 4qeR jIvr
yHAyi av avew te jIven
apkwewi. {AM qlA jAtikL@ew
sBkL@M avErAw niyvrANH. 5av
ew vIi ow sByHM vnM
pRyvi.
qeR iy suXAy qeeneA
siM vnM pRyvi. qeA
mi av isHvieR vizVAsik
LAyi. sYyiniM isH vien
agmic dY LANH av. 6ni
Evi kWinAVAnM ecyHt mRiy
yHM vnM pRyvi. 7qEAewAM
twviluAyivM qeR buL@
mAy aeAnieAsiM, yniyAviM
vnM pRyvi. aeAsHtlri m
KrANH av. 8isHvi qeR iy
sHEnhitnAy aMpiyAeAsiM v
nM pRyvi. 9bAenAsiM vnM
pRyk. av isHvi Eviy
qeR shvknANH. qeR iy
suXAy sHtAviM vnM pRy
vi. 10isHvien stYmAyM sHEnhi
evH prIic@ etLi aeEl
siM vnM pRyvi. arisHetAbU
elAsieR wMbie ql A v
M vnM pRyvi. 11kAvi
yiri nieAsieR wMbi
M qeR buvAy ehErAdiEyAM
vnM pRyvi.
12

kAvinAyi kWinEvl ec@


ueePenM uEPAesM vnM pR
yvi. kAvinAyi kWinyM nw
iyvL@M qeR suXmAy epsi
siM vnM pRyvi. 13kAvinAyi
o EtYk vYiyAy ePAsienyM
qniH aeyEAelyAy aveR
ayHM vnM pRyvi. 14asuMi
etAsiM, epEgAM, ehEAsiM,
peAbAsiM, ehAsiM avErA
ewAm qlA sEhAdrM vnM
pRyvi. 15PielAelAegAsiM, yli
eyM enerysiM aveR sEhAdri
yH M olubAsiM avErAewAm
qlA vizVAsikM vnM pRyvi.
16
ni prsHprM kAEA vi
mAy o MbnA vnM pRyvi.
isHviel qlA sBkL@M ni
vnM pRy.
17
sEhAdrEL, jnLi prsHprM
qtiA L@keLRicH vLer
AluLAkNemH {AnAvzYew
. meAveR vizVAsi LM
ti oven vLer sUiNM.
ni mnilAiyi@ stYmAy p
EdzH qtirAyvrANH av.
avriniM ak nik. 18kArNM
arA kAvAy isHvienyl

ERAm 16:19-27

1100

shAyitH pieEyA avew vy


Rien NH. m]dlBAxNvuM puk}HluM
ekAH av nixHLmnsHkrAy L@
keL vic @ ekAiri. 19ni
asrNmvrAeNH qlAM vizVA
sikL@M EktinA {A sEAxi
. pE nltieni ni bui
yvrAkNemH {AnA#hi. dxH
tY oM ni aRiyet wi
yM {AnA#hi.
20
smADAnM ekAuv eedvM tAm
siyAet, sAAen prAjyew
kyM aveREm niH zi n
kyM ec@M. new kAvAy isH
EyvieR kANYM niELAewAmA
ke.
21
qeR shvknAy tiemAeT
eyAsuM ni vnM pRy.
qeR buLAy lUekYAsuM, yAEsA
M EsAsipeAsuM ni vnM
pRy.
22
epQelAsH pRy ArYeL
RicH ke}utieAiri etetAsH
q {AM
isH vi ni
vnM pRy.

23

qeRyM m}uv sBkL@ewyM ti


ETynAy gAeyAsuM ni vnM
pRy. viwe ngr KjAjiyAy
qrsHetAsuM new sEhAdrnAy kV
eAsuM ni vnM pRy. 24*
25
nieL vizVAsi RvrA
A k}iy eedvi mhtVM.
nieL zrAvAnAyi {ApEyA
gic suviEzxM eedvM pEyAgiM.
{A jnELAw pRy isHvien
iy suviEzxM NtH. eedvM ev
Liewiy rhsYstYM suviEzxM
NH.
kAlieR wM mt rhsY
stYM mRcirikyAyi. 26pE
rhsYstYM EA neL kANiciri
. stYM qlAvmAyi evLie
wiyiri. vAckA q}utiy
kArYLilUew atH evLivAiyiri.
qM jIvi eedvi vizVsi
vAM asrivAM rhsYstYM
ql A jnM evLiewNem
ANH eedvM kl i c t H . 27svjH{Ani
yAy k eedvinH Ey isH
mEKn qEM mhtVM. Em.

vAkYM 24+ cil #I ptikLi 24AM vAkYM


Rc@wiyH+ kAvAy EyisH
vieR p ni qlAvErAwMew ri
mARAke. Em. wAet 25-27 vAkYL@M
Eciil.

1101

ekAriYH
q}utiy oAM ElKnM
1

epQelAsH q}utH., isHEy


vieR aeAsHtlnAyi {A viLi
eu. eedvieR #hmtAyi.
isHvi new sEhAdrnAy EsA
sHetEnsuM EcH BAzMsk aRiyi
tH.
2
isHEyvi virAev
rAy ekAriiel eedvsByHH., ni
eedvieR virAyi viLieu.
avEwyM nEwyM kAvAy Ey
isHvieR nAmi vizVsi
qlAvErAwemAmANH niL@M viLi
etH+
3
new pitAvAy eedviniM
kAvAy isHEyviniM ni
pyM smADAnvuM.
epQelAsH eedvi ni pRy
4
isH EyvilUew niLi p
ecAritinH niAyi {A qeR
eedvEAw ql A yH E A}uM ni pR
y. 5ni EyisHvi qlA
riluM ag]hIt. niL@ew smsHt
aRiviluM qlA sMsArilumANH ni
ag]hItrAytH. 6 isHvien sM
bic@ stYM niLi etLiyi
eiri. 7new kAvAy Ey
isH vIuM v kAiri
niH aekAH eedvIkmAy qlA
vrL@M lBiciri. 8avsAnMver
Ey nieL zrAyi kAM. new
kAvAy EyisH vIuM v
divsM niLi o etuM AkAti
riMviDM av nieL zrAyi
kAM. 9 eedvM vizVsHtnA. teR
puM new kAvumAy Ey
isHvuemAH jIvitM pvyHA
nieL viLicv avnA.
ekAriYyiel sByew zn
H
sEhAdrAEr, new kAvAy
EyisH vieR nAmi {A
niELAwH yAcikyANH. niiw
yi viGwnmilAviDM ni oeA
mEyAew viNemH {A yAci
. oEr ciyM oEr lYvuMekAH
ni pUmAyM oEcrNem
{A yAciyH. 11qeR sEhAdr
sEhAdrimAEr, ELAvyew wMbi
e cil nieLi qEAw pRu.
niiwyi tL@tAyi {An
Riu. 12tANH {AEzitH+ ni
LielArA,{A epQelAsieR LANH
q pRy; meArA pRy,{A
aeAElAsieR LANH EveRArA,
10

{A EkPAyew (peAsH) LANH


qM pRy; niyemArA pRy,
{A isHvieR LANH qANH.
13
isHvien pl sMGLAyi viBji
AnAvil. epQelAsH niAyi U
zieEA? l! epQelAsieR nAm
ilAENA ni sHnAnetH? al!
14
isH e pAsienyM gAeyAsienym
lAet niLi eryM {A sHnAne
wiyil. qtinH {A ni pRy.
15
kArNM niLilAM EA qeR
nAmilANH ni sHnAneetH
pRyA k}iyilElA. 16(sHetPAenAsi
eR wMbeyM {A sHnAnew
iyiuH. mAeryM {A te sHnAn
ewiytAyi {A oAiil . )
17
L@keL sH n Anew EjAli
isH qe liciil. suviEzxM
pRyk q EjAliyANH isH qni
nkiytH . elQkIkvijH { AnvAk
pEyAgiAet suviEzxM pRyAnANH
isH qe ayctH. arM vijH{A
nieR vAk {A pEyAgici
evi isHvieR rizieR
zi nxHwmAEyen.
eedvieR ziyM is
H
viel vij{
H AnvuM
18
nxHwev rizieR pEdz
vifHFiLANH. pE ri
ewvrAy nmH atH eedvIkzi
yM . 19tiev}ukLi en
q}utiyiri+
vijH{AnikL@ew vijH{AnM {A nzi
iM. buimAAew bui {A a
milAtAM
eyzAvH 29+14
20

qviewyA vijH{Ani? vidYABYAs


mvenview? Ale ttVcik
qview? ElAkieR vijH { Ane
eedvM vifHFimAi. 21eedvieR
vijH { AnMekAH aEhM Ezic t H
tANH. eqhikmAy vijH{AnilUew
ElAkM eedve aRikyil. atinA
a vizVsiver riA eedvM
EBAxtVemH nm EtA sEzM
ayc@. 22eyd vIrYv]ik etLi
vAyi vzYew. yvnA vi
jH{AnmA EvtH. 23qA {
en sMgi. isH Uzi
eu. eydH aetA vliy mEnAvi
xmmA. jAtikH aetA EBAx
vuM. 24eedvA viLie ey
dM yvnM isH eedvieR
ziyM eedvieR vijH { AnvumA

1 ekAriY 1:25-3:3

1102

25

. eedvieR vifHFiM EpA


luM mxYew vijH{AnEA mikc
tA. aveR dQblYMEpAluM m
xYerA zvumA.
26
sEhAdr sEhAdrimAer, eedvM
nieL viLiciri. aEti cii
k! vijH{Ane ElAkM viDiyH
kArM niLi aDikMEpM vijH{A
nikLl, mivM vliy sVADInmv
rl. mivM DAn wMbLini
vml. 27qA vijH{AnikeL nANM
ekwA eedvM ElAkiel EBAxtV
mAy tirew.zrAyver nANM
ekwA eedvM ElAkiel dblmA
ytien etrew. 28ElAkM aDAn
em ktienyM eedvM etre
w. ElAkM evRukyM t_kyM ec
yHttien av etrew. ElAkM
DAnem ktien tkkyA
NveR lYM. 29teR mi M
ahriAtiriAnANH av en
ecyHttH. 30nieL EyisHvieR
BAgmAiytH eedvmANH. isH nm
eedvIkvijH{AnmAyi. eedvi n
nItIkriewvAM pApLini
EmAciiewvAM avnA kArNM.
n virAvAM isH vA
kArNM. 31atinA, tiev}ui pRy
EAel, zMsiv kAvi
mAM zMsie.*
UzitnAy is
H vien
iy sEzM
iye sEhAdrI sEhAdrAEr,
{A niL@ewywE vEA
eedveiy stYM jH{AnieR
vLc@ekilAet niELAw {A pR
u. 2niELAewAmAyiEA Ey
isHvienyM aveR UmrNe
yemA}icH qlAM mRA {A tImA
nic@. 3niL@ewyw vEA {A
INitM ByMekAu viRyHv
mAyi. 4 qeR EbADnvuM pEdzvuM
L@keL nibi jH{AnieR
vAkLAyiil. pE Avu n
zi qeR pEdzieR etLi
vAyi. 5niL@ew vizVAsM eedvi
eR ziyilDixHWitmAvAnANH; m
xYeR jH{AnilAvAnl {A
ecyHttH.

eedvieR j{
H AnM
jH{Ane { pty jn
pWiic@ ekAw. qAltH eq
hikjH{Anml. Q ElAkiel BrNADi
kArikL@ew jH{Anml atH. BrNADi
kArikH tL@ew zi nxHwewk
yANH.7 qA { pRytH eedv
ieR rhsYjH{AneiyANH. Q
jH{AnM jnLiniM mRiriyH
kyANH. new mhtVinAyi eedvM
Q jH{Ane oiyiri. ElAkArM
6

zMsiv ... zMsie rNi


yirmY. 9:24.

Bi mu te avn sUNM
ecyHti. 8 Q ElAkiel BrNADi
kArikLielAvEpAluM jH { AnM
mnilAyil. aRiievi a
v mhtVieR kAvien Uzi
kyilAyi. 9 pE tiev}ukLi
q}uteiri EpAel,
te sHEnhivAyi eedvM
oiyiutH M kiil , M
Ekiil, M EtAiyiumil.
eyzAvH 64+4
10

pE eedvM nmietlAM Avi


lUew kANic@ tiri.
AvH qlAM aRiy. eedvieR
vuM ghnmAy rhsYEpAluM
AvinRiyAM. 11atienyANH+ orA
M meAveR mnRiyAnAvil .
ayAL@ew i vsi ayAL@ew
Avi mAEm cikLRiyA k}i
y. eedviM aen te. eedvi
eR cik mRiyil. eedvi
eR AviEn cikLRiy. 12ElAk
ieR Avien nAM sVIkriciil.
pE eedvini Avien
nAM sVIkric@. eedvM nm t kArY
eL aRiyvA k}iy viDmANH nAM
Avien sVIkrict.H 13ArY nAM
pRyEA, mxYeR jH{AnM ne
pWiic vAk nAM pEyAgiil.
Avu ne pWiic vAk nAM
pEyAgi. IykArY viz
dIkriyHA nAM Iypd pEyA
gi. 14Iyt lA ovnH eed
vAAvH n kArY sVIkriyHA
nAvil. aArYeLAe vifHFi
LAeNH ayA k. IymAyi
mAM viDiAnA eedvieR
AvieR kArY ayA mni
lAkil. 15pE IyciyvnH
ql A ArYeLyM viEvciA k}i
y. muvH ayAeL viDiyHA
k}iykyil. tiev}u pRy+
16
kAvieR mnH rRiy? k
AvH q ecNemH pRyA
nAM?
eyzAvH 40+13
pE nm isH vieR mnS
Ayiri.
mxYen agmiy
H tH etH
sEhAdrI sEhAdrAEr, mkAl
Li qni niELAw Iy mxY
ErAewEpAel sMsAriA k}ii
il. isHvi ziLAy niELAwH
lQkIkErAewEpAEl qni sMsAri
AnAyZ. 2 {A ni nkiy
pEdz pAluEpAelyAyi. KrA
hArM EpAelyAyiil. ni KrAhA
ri pAkmlAyitinAlA {An
en ecyHttH. EA EpAluM ni
KrAhAri pAkml . 3 niLiEA}uM
Iy mxYrl. ni asUyAlu
L@M prsHprM tivmANH. ni
Iy mxYrelH a kANi

1103
. lQkikerEAel teyANH ni
vitH. 4 niLielAv
pRy, {A epQelAsieR a
yAyiyANH. meArA pRy, {A
aeAElAsieR ayAyiyANH. ni
aeneyAe pRyEA ni
lQkikerEAel epmARukyANH.
5
aeAEl A sH a DAniyAENA?
al! epQelAEsA al! nieL vizVA
sikLAA shAyic eedvieR
dAsA mAmA {. eedvM niEyA
gic kArYLANH {Li oAErAM
ecyHttH. 6{A vi nwkyM aeA
ElAsH ati evemA}iyHkyM ec
yH. pE vi vLiy eedv
mANH. 7atinA vi nvEnA ati
evemA}icvEnA al DAni. eedv
mA DAnM, kArNM avnANelA vL
tH. 8nwvM evemA}iyH
vM oEr kmANH tH. oAErAM
avrvew v]iyHH sAnitrA
kyM ec@M .9 { eedvinAyi o
wiy pNiArANH. niLAke eedv
ieR xiyiwvumA. ni eedv
ieR o g]hvumA. 10thsHt
nAy o pNiArenEAel {A g]
hieR awiR pNi. aen ec
A eedvM qni t vrM {ApEyA
gic@. muLLv awiREmlANH pNi
ytH. pE oAErAM tAenen
yA pNiyetti AluvAyi
riNM. 11awiRyiuk}iu. mAM
ni meA awiR pNiyAnAvil .
pNik}i awiR EyisHvA
. 12 awiREm EvNem
iluM sVM, evi, rM, twi, pulH,
eevEA qivyiElekAu EvN
emiluM pNiyAM. 13pE oAErA
ec@ pNiyM vYmAyi kANewM,
kArNM, divsM aveylAM R
kAewM. tIEyAwwi divsM vM
.atH oAErAew v]iyM priEzA
DiyHM. 14agHniprIyH EzxvuM o
v pNit g]hM nilniA ayAH
atieR tiPlM kiuM. 15qA ayA
L@ew ekiwM tIyielriA ayA
nxHwM sMBviyHM. pE tIyiniM
repEpAel mAM av ri
ewM.
16
ni te eedvieR lymA
eN niLRiyNM. eedvAAvH ni
Li vsi. 17eriluM eedvAlyM
nziicA eedvM aver nziiM.
qekAeA, eedvieR l
yM vimANH. ni te eedvi
eR lymA. 18sVyM kbLiiA
tirik. sVyM jH{AnieyBimAni
v viFHfiyAyiIre. aEA a
v yTAi jH{AniyAM. 19q
ekAeA Q ElAkieR jH{AnM
eedvi EBAxtVmANH. tiev}uk
Li en q}uteiri, kQzlM
EyAgiEA jH { AnikeL eedvM
piwi,* 20tiev}ukLi en

1 ekAriY 3:4-4:10

wi q}utiyiuH, jH{AnikL@ew ci
k eedvM aRiy. avew cik
v]TAvilAeN av aRiy.* 21a
tinA ni mxYerecAli zMsi
tH . ql A M niL@EwtANH . 22epQ
elAsH, aeAElAsH, EkPAvH (peAsH),
Q ElAkM, jIvitM, mrNM, EA}utH,
vvAtH ql A M niL@EwtA.
23
ni isHviERM isH eedv
iERmA.
is
H vieR aeAst
H lA
{eLi jn kEttH
enyANH+ { isHvieR dAs
ArANH. eedvM aveR rhsYstY
l i A vizVsic v rA {.
2
qeiluM liev ati vizV
sHtrAyiriNM. 3 ni qe viDi
cA {An vkvyHil. etiluM
mxYEAwti nw viDiyM {A
vkvyHil. {A sVyM viDiyHky
mil. 4 {A qeiluM etu ecyHttAyi
qniRiyil. qA qe a nixH
LnAil. kAvANH qe viDi
yHv. 5atinA zriyAy smyM
vMver viDitH. kAvH vMver
kAirik. i oLiiri
vey av evLici tiLM. mxY
XdyLiel rhsYeL av evLic
ekAuvM. aEA eedvM oAErA
EryM aEyAjYmAyviDM puk}HM.
6
sEhAdrI sEhAdrAEr ArY
Li {A aeAelAsienyM qe
eyM niH dAhrNmAyi kAi.
tiev}ui q}utiyiriv mAM
piwk q vAkL@ew aM
ni {LiniM mnilAMviD
mANH {Anien ecyH t tH . aEA
ni orALi aBimAniyHkEyA meA
rAeL evRukEyA l. 7 ni muv
erA emcmAeNH pRu? ni
etl A M ni nkiytANH .
aekAH, nietlAM nke
tAeNi pieinANH aetlAM ni
L@ew ziekAu EnwiytAeNH
ahritH?
8
ni Evetl A M ni
e ni k. ni DnikrA
eN ni k. {eLwAet
ni rAjAArAey ni k
. ni yTAiluM rAjAA
rAyievi q {AnA#hi!
aEA {M niELAewA vA}A
mAyi. 9 qA qniM mH aeA
sHtlAM avsAne AnmA
eedvM tiriet kA. {
muv kAek mrNzi
viDieverEAelyANH. dtAM
mxYM ElAkemAuM kAvA o
kA}H c EpAelyAyi {. 10isH
viEvi { viFHfikLANH. pE

kQzlM ... piwi rNi EAbH 5+13.


j H{ A n i k L @ e w
sI.94+11.

...

aRiy

rNi

1 ekAriY 4:11-6:1

1104

ni k isHvieR mi
ni
jH { AnikLAeNH .
{
dblrANH pE ni k ni
krAeNH. L@k nieL
dri, {eL driil. 11Q
nimixMvEryH M { tiAEnA
wiyHAEnA Evyil. vzYi
vOvumil . cilEAe}Ae {
miew. { vIwmil. 12{
{eLEAutinH sVM eekk
ekAH kWinmAyi aVAni. jn
{eL zpi, pE { aver
a#hi. L@k {eL pvi
EA {L shi. 13{eL
jn dxiEA { averi
nl pRy. EA}uM av {eL
ElAkieR cvRuEpAelyM miyiel
a}uAyM k.
14
nieL nANiiAnl {A mi
tH. pE qeR sVM ike
EpAel {A ni mRiyi@ trA
nANH etlAM q}utH. 15ni
ptinAyirM pEdzk isHviluA
yiriAM, pE aEnkM pitAAA
vil. suviEzxilUew {A ni
isHEyvi pitAvAyiri.
16
atinA qeEAelyAyiri
vA {A niELAw yAci. 17a
ekAANH {A tiemAeTEyAsien ni
L@ew awEyyHtH. av k
Avi qeR punANH. tiemAeTEyA
sien {A sHEnhi, av vizV
sH t mANH . isH Eyvi {A
jIvic mA av nieL oAi
iM. jIvitrItiyANH {A qlAyi
wvuM qlA sBkLiluM pWiitH.
18
niLi cil ahArikLAyiri
. ahriv ktH {A
niLiEl vIuM vril qANH. 19p
E eedvhitmAeNi {A wen
te niL@ewyiwyiEl vM. a
EA qni kAENtH ave
ecA k}iyemANH; qpRy
evl. 20{Anen #hitH q
eA eedvrAjYM vcnill zi
yilAyekAANH. 21niH tANH
EvtH?
{A niL@ewywE ziEyAw
wiEyA, sHEnhEAwM mAnYtEyAwM
wiEyA vErtH?
sByiel o sAAik zn
H M
niiwyi eelMgikpApme
ANH jn yTAi pRy
tH. eedve aRiyAvew wyi
EAlumilAviDM v]iek eelMgik
pApmANtH. sVM aeR BArYey vc@
ekAiriv EpAlumeANH pR
ytH. 2qiuM ni sVyM aBimAni
!
ni
EKdiEiyi.
aen ecyHtven niL@ew i
niM puRAkyM EvNM. 3qeR
zrIrM niELAewAH aviewyil; pE
qeR AvH H. pApM ecyHt

ven {A viDikyM ecyH. {An


view Ayieiel EpAel te
yANH {Anven viDictH. 4new k
AvAy EyvieRnAmi oEc
k. {A Avi niELAewAM A
vukyM, kAvAy EyvieR zi
niAvukyM ec@M. 5 aEA
yAeL sAA nk; aen av
eR pApMniR sVyM nziie
we. aEA aveR AvH kA
vieR dini riewe.
6
niL@ew ahArM nl. Q vcnM
niRiyiEl, alM puLimAvH m}uv
arimAvienyM puLiiM 7 p}y qlA
puLimAvuM puRewk, aeney
A ni putieyA arimAvAM.
ni yTAi puLiilA ep
shA amANH. aet, {L@ew eps
hAAwAy isH yAgM k}iei
ri. 8aekAH nmH new eps
hABNM k}iAM. pE p}y puLimA
vu aml. p}y puLimAvH pApvuM
dv]iymA. qA nmH puLi
ilA aM k}iAM. atH nyewyM
stYieRyM amA.
9
eelMgikpApM
ec@vmAyi
yAetAviDiluM wepwetH {A
niyc ki q}utiyi.
10
qA Q ElAkH pApM ec@v
mAyi wepwetl {A pRti
nM. Q ElAkilu eelMgikpApM
ec@vM sAVM prsHprM vi
vM vi#heL rADiv
mAyi bewetl. avriniM
rewtinH ni Q ElAkM viu
EpAkNM.
11
sVyM isHvi sEhAdrenH pR
ykyM eelMgikpApM ec@kEyA
sVAnAyirikEyA vi#heL
rADikEyA L@keL cIpRy
kEyA wic@ mrAkEyA L@keL
vikEyA ec@vmAyi be
wtH . avErAewAH BikEpAluM
ecetH niELAwH pRyAnANH {A
Q kH q}utH.
12-13
sByew BAgmlAver viDik
qeR kvYml. eedvM aver viDi
M. pE niL@ew sByew BAgmAy
ver ni viDiNM. tiev}ui
pRy,dxHwen sMGiniM puR
Ak.*
ist
H YAnikiwyilu
zn
H L@ew viDi
niL@ew inieArAH meA
rAetirAyi qeiluM kArYm
ei nieLinA niymEkAwti
yiEl EpAtH? eedvi mi
nItIkrievrl av. piei
nANH, rANH nItimAen nizHcyi
A ni aver avditH ?
ni lik. qeAekAA ni
tinAyi eedvieR L@keL

dxw
H en ... puRAk rNi v. 22+21,24.

1105
smIpiAtH? 2 eedvieR L@k
Q ElAkeyAek viDiemH tIc
yAyM niRiyAM. aekAH ni
Q ElAke viDicA, EpAlu
ecRiy kArYLi viDiA ni
tIc y AyM ApH t rANH . 3 BAviyi
n dtAer viDiemH ni
RiyAM. aekAH elQkIkmAy rM
viDik nwAM nmAvuem tIc.
4
atinA ni tL@mAyi
qinH sByililAvew awE
EpA? sBey sMbiciwEALM
av ml. 5nieL nANiiAnA
{Ani pRytH. ru sEhAdrA
iwyilu tM prihritinH mti
yAy vijH{rAy cil niiwyi
tIcyAyM H. 6 qA EA o
sEhAdr meA sEhAdrentier EkAw
tiyiEl EpA. avizVAsikeL
ni viDipRyA niEyAgi.
7
muvetier ni ekAw
anYAyELAErAM ni prAjye
uevti etLivANH. muver ni
etirAeyeiluM etu ecA
avdikyANH nieL sMbiciw
EALM nH. eriluM nieL vi
A avdikyANH nH . 8 pE
ni te etu ec@kyM vi
kyM ec@! aM isH vilu
sVM sEhAdrELAwH.
9- 10
etu ec@v eedvrAjYi
Anmiel tIc y AyM ni
RiyAM. vifHFikLAewtH. ni pRy
v eedvrAjYi AnM lBi
il+ eelMgikpApM ec@v, vi#
hArADk, vYBicriv, sVvrti
A, muver eelMgikpApip
EyAgiv, EmAxHwA, sVA,
mdYpAnik, muver dxiv,
vk. 11mkAlH niLi cilM
aenyAyi. pE ni k}uk
eu, ni virAeu, kA
vAy EyisHvieRyM new eed
vieR AvieRyM nAmi ni
eedvi mi nItIkrieu.
eedvmhtVinH niL@ew
zrIrM pEyAgik
12
qlAArYL@M qniAyi avdi
ciri. pE qlAM nl. qlAM
qniAyi avdiciri. pE
{AenAienyM qeR yjmAnnAkA
avdiil. 13hArM vyRiM vyRH
hArimANH. aet. pE eedvM
av rienyM nziiM. zrIrM eelM
gikpApitl. zrIrM kAvi
tANH, kAvH zrIriM. 14teR
ziekAH eedvM kAvAy Ey
vien yie}uElic@. eedvM nEL
yM yie}uEliM. 15niL@ew zrI
r isHvieR te BAgLAeN
niRiyAM. atinA {AenAri
luM isHvieR BAgeLwH o
EvzYymAyi avey iEc tH .

1 ekAriY 6:2-7:10

16

tiev}ukLi en q}utiyiri
, ruEp oAyiIM.* ati
nA, o EvzYymAyi EcH eelMgik
pApM ec@v zrIri avL@mAyi
oAkyANH . 17pE kAvumAyi
Ec ov AviluM avni
oAyiIM.
18
atinA eelMgikpApiniM
akEpAvuk. orA ec@ mH oAErA
pApvuM aveR zrIri evLiyi
lANH. qA eelMgikpApM ec@
v teR te zrIrinH qtirAyi
pApM ec@. 19niL@ew zrIrM pri
AAvieR lymAeN niLRi
yk. priAAvH niilANH.
eedviniH ni priAA
vien sVIkric@. ni niL@ew te
sVml. 20nieL eedvM o vilyH
vAi. atinA niL@ew zrIrMekAH
eedve bmAnik.
vivAhei
ni, ni qnie}utiy kArY
eLi pRyAM. vivAhM k}iyHAtiri
kyANH orA nlt.H 2pE eelMgik
pApieR zHnM apkwM NH. a
ekAH oAErA puxM sVM BArYyA
vNM. aEpAel oAErAOIyHMsVM
BAvumAyiriNM. 3BArYey nil
yHH av EvetlAM BAvH n
kiyiriNM. aEpAel BAev
nilyHH ayA EvetlAM BArYyM
nkiyiriNM. 4 BArYyH teR zrIr
iEm aDikArmAyirikyil.
BAvinANH avL@ew zrIri aDi
kArM. BAvi teR te zrIri
Em aDikArmil. BArYyHANyAL@ew
zrIriEm aDikArM.5 niL@ew zrI
r prsH p rM nkA mwitH .
qA o smy prsH p rst
EAwmAM eelMgikbM pulk
yiel ni niyiNM. A
nyH smyM atinAyi mAivyHNM.
qiH vIuM EcekA_k. sAA
niL@ew dQb l YM ElABni
viEDymAAtiriAnANitH . 6alEnr
EeiluM EvpiriyA nieL a
vditinA {Ani pRtH .
etA klnyl. 7 qlA jnL@M qe
EAel yiriNemH {A #hi
. qA oAErAM avnv
ERtAyi eedvieR pAvrmH. orA
H o pAvrM, EveRArAH meAH.
8
ni avivAhitM viDvkmAyi
{Ani pRy. qeEAel oyAyi
rikyANH av nlt.H 9 qA av
tL@ew zrIre niyiAnAyi
eli av vivAhM k}iNM. eelMgi
EkcH C ymAyi qriuEpAtiluM
EBdM vivAhM k}iyHkyANH.
10
ni {A vivAhitH Q kln
n.(kln qi nitl; k

ruEp oAyiIM rNi. li 2+24;


mA. 19+5.

1 ekAriY 7:11-35

1106

Avi nitANtH.) o BArY av


L@ew BAvien EpitH. 11qA
o BArY avL@ew BAvien Epi
cA pie av vivAhM k}itH.
aeli av teR BAvieRyw
E mwiEAkNM. aEpAel
BAvH BArYymAy bvuM Evep
wtH.
12
melAvmAyi {A en pR
y. ({AnANi pRytH; kA
vl)+ isHvi sEhAdrnAy ovnH
avizVAsiyAy o piyAvAM.
av avEnAewAH tAmsiA tARA
eNi av oriluM aveL Epi
tH. 13aEpAel o OIyHH avi
zVAsiyAy o BAvuAEyAM.
av avELAewA tAmsiA tARA
yA av aven EpitH. 14avi
zVAsiyAy BAvH vizVAsiyAy BArY
yilUew vinAew. avizVAsi
yAy BArY vizVAsiyAy BAvilUew
viyAewkyM ec@. zri
ylAyievi niL@ew ik
rAmAyiil. pE ni
L@ew ik nixHkLM primANH.
15
qA avizVAsiyAy ov Ep
ic @ EpAkA tImAnic A av
epAyHeAe. sMBviEA i
sH vi sEhAdrEnA sEhAdriEyA
yv bitrl. eedvM ne smADA
nmAeyA jIviti viLic@. 16BArY
mAEr, ni niL@ew BAvien ri
ewiEyAM; BAAEr, ni
niL@ew BArYey riewiEyAM.
piIwH qAemH niiEA
aRikyil.
eedvM nieL viLic

EpAel jIvik
17
qA oAErAM eedvM av
jIviA nkiy v}iEy jIvik.
eedvM nieL viLicEA ni s
rici v}i. {A qlA sBkLiluM
A o cmANitH. 18viLie
smyH ov pricHECdnM ecyHtiu
ei, av teR pricHECdnM Ep
itH. viLiewEA pricHEC
dnM ecyHtiilAv ni a ec@
kymtH. 19orA pricHECdnM ecyHtiu
EA lEyA qtH DAnml. eedv
ieR kl n k asrikyANH
DAnM. 20oAErAM, eedvM aven
viLicEA}e v}iyi wrNM. 21eed
vM nieL viLicEA ni o awim
yAyievi aEti vYAle
Ew. pE ni sVtnAkA
puemi sVtnAyieAA
avsrM pEyAgik. 22kAvH viLi
cEA awimyAyiv kAvi
sVtM kAvieR sVvumA
. aEpAel viLieEA sVt
nAyiv EA isHvieR
awimymA. 23nieLvilyH vAi
}iu. aekAH mxYew awim

kLAktH. 24sEhAdrI sEhAdrAEr, eed


vEAewA niL@ew putiy jIvit
i ni viLieEA qAyi
EA mAM wrNM.
vivAhM k}itien
iy EcAdY
25
ni {A avivAhiteri q}u
. qniiEti kAviniM
kl n k oM kiiyiil . qAluM
{A qeR aBiAyM pRy. k
AvH qniAyi vc@nIiy kANYM
ekAH qniH vizVsH t nAyiriA
k}iyM. 26etA }Mpiwic kAlmANH.
aekAH ni en te
(avivAhitrAyi) wtANH nl
etH qni EtA. 27nieA
BArYyei, avLiniH Evep
wA mtirtH. ni BArYyilAey
i o BArYey keAM mi
tH. 28pE vivAhM k}iA ni
niyicA aetA pApml. oriluM
vivAhM k}iAti o epi vi
vAhM ec@kyAeNi pApM ec@
il. qA vivAhM k}ivH
Q jIviti yAsL@AM. ni
Q yAsLiniH EmAcitrAk
NemH {A #hi.
29
sEhAdrI sEhAdrAEr, tANH
{A amAtH . nmH niyM
aDikM smyM mic m il . aekAH
EA mt BArYmAv t
BArYmAril A EAe}EpAel kA
vien Esvik. 30d+KitrAyv d+Kit
rlAEpAel jIvik. sEAxvA
ArAyiuv sEAxmilAvrAyi
jIvik. sADn vAuv o
milA EpAel jIvik. 31lQkikmAy
sADn pEyAgiv sADn
t DAnml q rItiyi
jIviNM. Q ElAkM EA}e av
yiniM wte mARuM qtinA
lANH ni eneyAe jIviN
em pRytH.
32
ni NHWAlmAy ciyi
niM EmAcitrAyiriNemH {A
#hi. avivAhitnAy orA
kAvieR EjAliyi vYAp]tnA.
kAvien sxH w nAvAnANyA
L@ew mM 33qA vivAhitnAy o
v lQkikkArYLi vYAp]tmANH.
av teR BArYey sxHwyAvA
nA mitH. 34ayA ru kArY
eLi ElAciNM-sVM BArYey
sAdiik, kAvien sAdii
k. avivAhityAy o OIEyA ori
luM vivAhM k}iA o epi
EyA avew m}uv smyvuM kAvi
nAyi smiM. avH teR
AvuM zrIrvuM m}uvM kAvi
smiAnAkNM. qA vivAhit
yAy o OI lQkikkArYLi vYAp]
tyANH. teR BAvien sAdii
A mikyANv ec@tH. 35ni

1107
eL shAyiAnANH {A ArY
pRytH. nieL primitewAnl
{Ani pRytH. pE ni EnrAy
mAi jIviNemAeNniA
#hM. niL@ew EveR kArYLi
vYticliAet kAvinH nieL pU
mAyM smiewAnA {A #
hitH.
36
ov teR knYkyAy mkeL vivA
hi nlAyM k}iiuM vivAhM
k}iiAtiri zriyel cii
EcAM. vivAhM anivArYmAeNH a
yA ElAciEcAM. ayA aveL
vivAhM k}iAM avdiNM. a
pApml. 37pE meArA ERwi Rc
mnSvnAyiriM. vivAhieR
zHnEmyilAtinA ayAH xHwm
EpAel v]iAM. teR knYk
yAy puiey avivAhityAyi wrA
ayA tImAnicA ayA ec@tH
zriyANH. 38teR knYkyAy puiey
vivAhM ecyHekAwyA ec@tH
nltANH. aveL klYANM k}ic@ ekAw
AyA atiluM nl kArYmANH ec@
tH.
39
o OI teR BAvH jIviciri
EvALM kAlM ayALi bityANH. B
AvH mric A avixH w myAeL
vivAhM k}iA sVAtYM av
AM. pE av kAvi vivAhM
k}iNM. 40vIuM vivAhityAkAti
A avH wt sEAxM. tH
qeR aBiAymANH; qniH eedvi
eR AvueH {A vizVsi
kyM ec@.
vi#h niEvdie BNM
ni vi#h yAgmie
mAMsei {A q}utAM. nm
elAM aRivuH q nmRiyAM. a
RivH nieL ahMBAvA cIi
. pE sHEnhM muver zrA
A nieL shAyi. 2 tniH cil
etAe aRiyAemH k orA yTA
i oM ayALRiEyEpAel
aRiyil. 3pE eedve sHEnhi
v eedvA aRiyew.
4
aekAH mAMsBNei {Ani
tANH pRytH. o vi#hM Q ElAk
i yTAi omel nm
RiyAM. eedvM oEyZevM nm
RiyAM. 5eedvem viLiew plM
sViElA miyiElA H qtH
DAnml. (jn eedvemM k
AevM viLi aEnkM sADn
L@H.) 6pE nmH o eedvEmyZ.
av new pitAvA. qlAM av
niniM v, nAM avEvi jIvi
kyM ec@. kAvuM oEyZ.
av EyisHvA. qlAM Ey
vilUew Aeu. nmH avnilUew
jIvM H.
7
pE qlAvM tRikyil. cil
H EA ver vi#hArADnyAyi

1 ekAriY 7:36-9:9

. aekAH avH Rci k}i


EA atH vi#hiERtAeN EtA
luH. mAMsM ti zriyAENA
qv niymAyiil. a
ekAH a ti k}iyEA av
EbADmAM. 8 qA hArM
ne eedvEAwH awikyil. hA
rM k}iA visti ekAH eed
vi nEAw ItiyHM RevA
mAkil. titH ne nAky
mil.
9
qA niL@ew sVAtYi jA#
t pulk. sVAtYM dblmAy
vizVAsM ver pApiEl tAM.
10
niH aRivuH, aekAH anY
Edven rADi wiliH
hArM k}iti vixmM EtAkyil.
dblvizVAsiyAy ov ni L
en ec@tH keiriAM. atven
vi#hi bliekAw mAMsM Bi
AEpAluM EriiEcAM. pE a
etAeNANv yTAi k
tH. 11atinA dblnAy sEhA
dr niL@ew aRivinA dblnAyi
nzic@. Q sEhAdrEviyM wi
yANH isH mric t H . 12ni
EpAel isHvi sEhAdr sEhAdri
mAetirAyi pApM ec@kyM av
ete EtA eciA kArNmA
vukyM ec@EA niL@M isHvi
entirAyi pApM ec@kyANH. 13a
ekAH {A ti BNM qeR
sEhAdren pApiEl tiyiwe
i {AenAriluM mAMsM k}iil .
qeR sEhAdren pApiyAAtiriA
Evi {A mAMsBNM niRuM.
{AenA sVtnANH . {AenA
aeAsH t lnANH . new kA
vAy Eyvien {A kiuH. kA
viluLL qeR EjAliyew dAhrNmANH
ni. 2 muv qe o aeAsHtl
nAyi sVIkrikyil. pE ni
qe o aeAsHtlnAyi sVIkriM.
{A kAvi o aeAsHtlnAeN
ti etLivA ni.
3
cil qe viDiNM. av
nvA qeR rM tANH .
4
{ tivAM wivAm
avkAzmiEl? 5yA ec@EA vizVA
siyAy BArYey ekAunwA {
H avkAzmiEl? mH aeAsHtlAM
kAvieR sEhAdrAM EkAyM
oe en ec@H. 6 bbAsuM
{AM mAM pjIvniEvi aVA
niNM qAENA? 7sVM zLM sVyM
n o pALArmil. sVyM nu
vLiy miriEAiniH tA
M miri tiA ovmil. i
pe nyiciH atieR pAlu wiA
vmil.
8
etAe mxY cii mA
ml . eedvieR nYAymANM
te pRy. 9 aet, EmAezyew nYAy
mANi te q}utiyiuH.

1 ekAriY 9:10-10:10

1108

DAnYM emtiApEyAgi m]gi


eR vAyepAi DAnYM titi
niH atientwytH.* eedvM pR
yEA av pNim]geLi mAEm
ciiciEA? al. 10av yTA
i {eLiyA pRitH.
tiev}uiel K$ik {
Evi q}utetANH . ekA@vM
emtivM EvlyH liyAyi alM
DAnYM kiuemtIEyAew EjAli ec
NM. 11{ niLi IyviH
vitc@. aekAH niL@ew BQtIkmAy
tiniM Q jIvitinH {H
Rc H viLevwAmEl A . tIc y AyM
aetA atYA#hml. 12muvH ni
LiniH kiuvA avkAzmH. a
ekAH tIcyAyM {M Q avkA
zmH. pE { avkAzM p
EyAgiil. l, isHvieR suvi
EzxM asritiniM {
eryM twyAtiriA { qlAM
shi. 13eedvAlyi EjAli
ec@vH aviwu te BNM
kiuemH niRiyAM. yAgpIWi
Ux ec@vH yAgpIWi a
ietieR p kiuM. 14suviEzx
sMgkew kArYiluM aente.
suviEzxsMgkH jIvnAMzM av
ew etA}ili nite kiNem
kAvH kliciuH.
15
pE {A ti orvkAzvuM p
EyAgiciil. {AnietAM EnwA mi
mil. {Aniet}utieR lYvuM
atl. aBimAniA qeR avkAzM
qwmAewtiluM mrikyANH
qni EBdM. 16suviEzxM sMgi
tH qni zMsiA Eviyl.
suviEzxsMgM {A ecE
qeR kwmyANH . {A suviEzxM
sMgic i el ilANH qni dritM.
17
tH {A te etrewtAyi
evi suviEzxM {A sMgicA
{AenA tiPlM ahi. pE
qni mu EpAMv}ikLil. {A suvi
EzxM sMgiNM. qi lie
kwm {A nivhiev mAM. 18pi
e q tiPlmAeNni kiuk?
tAeNeR tiPlM. suviEzxM
sMgiEA qni pUsVAtY
EAew a pRyAM. rItiyi sM
gitinH tiPli avkAzM
{AyitH. 19{A sVtnANH.
{AnAEwyM Ll. pE {Aene
qlAvEwyM awimyA. k}iy
Aer riA shAyikyANH
{AniekAH ec@tH. 20eyd
{AenA eydenEAelyAyi. ey
der riAnA {Ani ecyHttH. {A
enA nYAymANieRyM cwi
ll. qiluM niymMekAu Briew
vH {AM aenyAyi. arAer
riAnANH {Anen ytH. 21nYAy
mANmilAvH {A nYAymAN
DAnYM ... twytH rNi v. 25+4.

milAvnAyi. nYAymANmilAver
riAnA {nenyAytH. (pE,
yTAi {A eedvieR nYAy
mANilANH- isHvieR nYAy
mANi kI}ilANH {A.) 22dbler
riA {AM db l nAyi. {A
qlAvM qlAmAyi. yM cil
L@keL riAnANH {An ecyHttH.
23
suviEzxM mlmANH {A etl A M
ecyHttH. suviEzxieR a#h
Li qni p pAemekAANH
{A Q kArYeLlAM ec@tH.
24
oAm/ri qlA oAAM oAw
emH niRiyAM pE o oAA
rEn sAnM kiU. aekAH oAwk.
sAnM kiA oAwk. 25qlA kLikLiluM
pewv kznmAyi prizIlnM
nwARuH. kirIwM EnwtinANvri
ec@tH . kirIwM al E nrE
mAM nilni o lQkikkArYmANH.
pE new kirIwM qM nilni
tANH. 26aekAH lYm orAeLEA
el {A oAw. vAyvillAet, wi
o mxHwiyArenEAel {A
epA. 27{A qeR te zrIri
lANH witH . atien {AeneR
awimyAi. {A te tirsHrie
wAtiriAnANH, aM muvErAw sM
gic EzxM, {Ani ec@tH.

eyderEAelyAvtH
sEhAdrEr, EmAezey piw
new pitAA q sMBvi
c @ ev nieL aRiyiA {AnA
#hi. averlAM EmGwiyilA
yi, averlAM kwlilUew nwkyM
ecyH. 2 EmGiluM kwliluM sHnAn
eH av EmAezEyAw Ec. 3av
erlAM oEr IyAhArM Bic@. 4 av
oEr IyjlvuM wic@. avErAewA
mAyi IypARyi niANH
av wict.H pAR isHvAyi.
5
pE eedvM avrilDikM EpErAwM
ItnAyil. av mmiyi vDi
eu.
6
sMBvic ArYeLlAM nm mAt]
kkL@mANH . av cH Cic EpAlu
ti #hiAtiriA ne oA
ii. 7av ecyHtEpAel vi#
heL rADitH. tiev}ukLi
en q}utiyiri, av ti
AM wiyHAM . n]M ecA
av q}uEu.* 8avri cil ec
yHtEpAlu eelMgikpAp nAM
ectH. o divsM avri pi
mvAyirM Ep tL@ew pAp mlM
ekAl e u. 9 av ecyH t EpAel
n kAvien prIivA pA
wil. kAvien prIic av pAu
kLA ekAleu. 10avri cil ec
yHtEpAel prAtiewAtirik. nzi
ivnAy dtnA av ekAleu.

10

av q}uEu rNi puR. 32+6.

1109
11

av sMBvic kArY dAhr


NLANH. a nm mRiyie
nilyH ANH q}uteiritH .
pUv c rieml A M avsAni o
kAlGilANH n jIvitH .
12
tA znAyi ni q k
v vI}AtiriA ie. 13qlAv
m ElABn mAEm ni
mZ. pE ni eedve vizV
siA k}iyM. ni shiAvu
tilDikM ElABn viEDyrA
vA av avdiil . qA
ni qEAe}iluM ElABieA
atiniM EmAciiA o mA
vuM eedvM tM. aEA nitien
atijIviA k}iyM.
14
aekAH , qeR iysuX
eL, vi#hArADnyiniM oAwiyk
luk. 15sVyM vilyiA viEvkM
nie DArNyilA {A
niELAwi pRytH. 16nAM sHEtAM
ec@ a#hpAM-isHvieR
rilu pEcrlEl? nAM mRiec
w aM isHvieR zrIrM p
evecwlEl? 17o amH , n
aEnkM EpM. pE oriniH
nAM new pH mRiecw. atinA
stYi n o zrIrmA.
18
yi AEyAeri oAk. yAgm
ie hArM ti av yAg
pIWM pvyH kyEl ? 19vi#hinH
smic hArinH qeiluM A
DAnYM el vi#hiM el
20
vi#h niEvditH yTA
i pizAcinANH, eedvinl n
tH. ni pizAL@mAyioM pv
yHetAeNeR #hM. 21pizA
L@ewyM kAvieRyM pAnpAi
niH oErsmyM wiyHA niA
vil. kAvieRyM pizAcieRyM
Emzyi oErsmyM ppAM ni
Avil. 22kAvien nAM EkApii
ENA? n avEnA zrAENA?
al!
eedvmhtVinH niL@ew
sVAtYM pEyAgik
23
ql A M avdic i ri. pE
ql A M nl t l . ql A M avdic i ri
. qiluM ciltH muver zrA
vA shAyiil . 24avnven
mAM shAyi o kArYvuM ecA
M mitH. muv wi n
v kArY ecAnANH miEtH.
25
cyi vi mAMsM k}ik.
mnsAi nimiM oM aEnVxiAet
tik. 26miyM atiluetM kA
viERtAkyA* ni tiAM.
27
avizVAsiyAy ov avEnA
ewA BNM k}iA nieL Ni
AM. ni EpAvA tImAnicA
mi viLuetM Bik. a
miyM ... kAviERtAkyA rNi
sI. 24+1, 50;12, 89+11.

1 ekAriY 10:11-11:9

tiA ekAAvutAENA qH aEnV


xiAtirik. 28qA atH, vi#h
inH smie mAMsmANH qAer
iluM niELAwH pRA a Bi
tH . a BitAetekAe
EA? niELAw aen pRv,
BNM ti ete vizVsi
vnAkyA aveR vizVAse
ni mRiewkyAvuM PlM. 29a
Bi etAeN ni k
el {A sUciictH. pE mE
yA a etAeN ktAM. a mA
mANH a tiAtiriA kArNM. mu
v etEA zriEyA q kti
eR awiAnill qeR sVAtYM
vilyieEwtH. 30niEyAewyANH
{A hArM k}itH. atinA eedv
i ni pR hArieR Ep
ri {A vimziewtH . 31a
ekAH ni tiAluM wicAluM q
ecyHtAluM aetlAM eedvieR mhtV
inAyi ec@k. 32eydM yvnAM
eedvsByemAeyeew muver
etueciMviDM oM viA
tirik. 33a te {AM ec@.
qlAvEryM qlAriluM sEAxi
iAnA {A mitH. qni
nlvtinAyi {AenAM ecA
miARil. ripM L@kM ry
AkviDM av nyHAyA
{A viA miARH.
{A isH vien akri
EAel ni qeyM akri
k.

11

aDikAri kI}ilAyirik
ni qlAArYiluM qe oA
tinA {A nieL puk}H .
{A ni nkiy pEdz
ni piwH. 3qA ni
mnilANemAeNeR #hM+
oAErA puxeRyM tl isHvA.
OIyew tl puxnA. isHvi
eR tl eedvmA. 4 mwpwmiu A
ikyM vcikyM ec@ oA
ErA puxM teR tley nANM ekw
kyANH . 5qA AikEyA
vcikEyA ec@ oAErA OIyM
teR tl mwiyiriNM. av tl mwi
yieli teR tley nANiikyA
NH. aEALv m$nM eceveL
EAelyANH. 6 tl mwA sHI avL@ew
te mwieviLEpAelyANH. o
OIyHH teR mwi mRic@kLykEyA
m$nM ec@kEyA ec@tH lAkr
mANH. aekAH av teR tlmwNM.
7
qA o pux teR tl mwtH.
qeEA? kArNM av eedveEA
el s]xw
H ieM eedvieR mhtV
vuM . qA OI puxeR
mhtVmA. 8pux OIyini
Aytl. OI puxni niAy
tANH. 9 pux OIyHEvi A
etl, mRicH OI puxEvi A
2

1 ekAriY 11:10-12:9

1110

10

evLANH. atinAlANH sHI, tA


aDikAri kI}ilAeN kANiA
tlyi NiyiwNem pRytH. dt
A mlvuM av tlyi mwpwmiwNM.
11
qA kAvi OI puxM
pux OIyH M DAnLANH .
12
sHI puxniniM vM pux
OIyiniM jnicmAkyA
stYvumA. eedvM NH qlAi
eRyM RviwM. 13 ni te tI
mAnik+ tlyi mwpwmiwAet o
sHI eedvEAw Ai zri
EyA? 14nI mwi DritH puxnH
nANEwAeN tiEpAluM nieL
pWii. 15qA OIyHH nI
mwiyA aS te. OIy
ew zirS mwvA kvcmAyiANH
nImwi av nkiyiritH .
16
cil Eti tiEc AM. pE
av ec@tH {L@M eedvsByM
aMgIkriyil.
kAvieR aA}M
ni pRyA EpA kArYi
{A nieL puk}Hil. niL@ew
wiEcrluk ni NEAL
DikM EdAxmA ec@k. 18oAm ni
sByAyi EcEA niiw
yi viBjnme {A Ek.
ati cil {A vizVsikyM
ec@. 19(niiwyi Bit A
EktH vzYvumANH. niiwyi
klilAvnAerRiyA tANI
v}i.) 20ni wiEcEA yTA
i ni kAvieR aA}ml
BitH. 21qekAeEA? ni
tiEA oAErAM muvAyi
kA niARil. cil vizM muLL
v hArM aDikmAyi lhripiwic@M
ri. 22ni niL@ew te
Bvni tikyM, wikyM ecA
mElA. eedvieR sB DAnmelH
ni keAN sUcii
tH. ni pAvL@ewEm apmAnM
ecAriy. niELAwH {Aen pR
yA? etAe ec@ti {A ni
eL sHtiENA? orilumtil. qe
eAtAvil.
23
ni {A nkiy pEdzM k
Avini {A sVIkric pEdzM
teyANH+ Eyvien ekAlA ekAw
rAiyi, av aemwkyM
24
ati nipRykyM ecyH. an
rM aM pH av pRu, et
eR zrIrmA, nitANH.
qe oAtinH ec@k. 25a
EpAel av ti k}iEA Ey
vIupAM qw. Ey pRu, Q
vIH eedvM aveR jntymAyA
iy putiy niymM . Q putiy
niymM qeR rM ekAArMBi.
ni wiEA qe oAA
nAyi ec@k. 26qEAe}lAM ni
Q aM tikyM vIu wiyH
17

kyM ec@EvA, aEAe}Ae kA


vH vMver aveR mrNe oAii
.
27
aekAH orA aEyAgYmAy viD
i aM tikEyA kAvieR
pAnpAM wiyH kEyA ecyH t A
ayA kAvieR zrIriM r
iemtier pApM ec@kyANH. 28oAErA
M aM tikyM pAnpAM wi
yHkyM ec@ti mH avnveR
XdyiEleA EnANM. 29zrIre
tiricRiyAet orA aM tikyM
pAnpAM wiyH kyM ecyH t A
ayA tikyM wiyHkyM ec@k
v}i Aren viDiew. 30ati
nAlANH niL@ewyiwyi aDikMEpM
ErAgikL@M dblmAytH. plM mriyH
kyM ecyH. 31qA nAM te ne
zriyAyi viEvcic A eedvM ne
viDiyil. 32pE kAvH ne nl
v}i kANic@trA viDi. nAM ElAk
iel muvErAwwi ziAviDiyi
akewAviDmANH av ec@
tH.
33
aekAH qeR sEhAdrI sEhA
drAEr, ni BiA ow
EA muvAyi prsHprM kAiri
k. 34orA nE vizevi,
av vIi vc@ Bie. niL@ew
oEcrlinA eedvieR nYAy
viDi niL@ewEm ptiA wyAkAti
rie. ni ecE bAi kArY
{A vEA pRyAM.
priAAvieR sAn
sEhAdrI sEhAdrAEr, EA
IyvreLi ni mni
lANem {A #hi. 2ni
vizVAsikLAti mu jIvic
jIvitM oAk. a ni jIvni
lA vi#heL rADitiEl
sVyM sVADInieu. 3aekAH
{A niELAw pRy, eedvieR
Avi sMsAriv M Ey
zpiev q pRkyil. mAvu
ml, priAAvieR shAymilAet
ovM Ey kAvA q pR
yAM k}ikyil.
4
plviDi
IyvrL@H .
pE aveylAM oEr Avini
tANH. 5 EsviA pl mAL@H,
pE mAeLlAM aEt kA
viniANH . 6 eedvM L@kLi pl
tri viH, pE mA
eLlAM aEt eedvinimANH.
eedvM ni qlAvriluM qlAM v
i. 7 Avini qEA
oAErAriluM kANAM. muver shA
yiAnANH AvH etlAvM n
tH . 8 eedvM orA jH { AnEAew
sMsAriA k}ivH n. aEt
Avu te meArAH aRiEvAew
sMsAriA k}ivu ekAw.
9
aEt AvH orAH vizVAsM n

12

1111
. meArAH ErAgM EBdewA
vrvuM aEt AvH n. 10AvH
orAH vIrYv] ik k}ivuM
meArAH vcnvuM meArAH nl
M cIymAy Avien tiricRiyA
k}ivuM n. orA viviD
BAxk sMsAriA k}ivANH A
vH ntH. BAxk vYAKYAniA
k}ivANH meArA ntH.
11
o AvH, aEt AvH etlAM
ec@; oAErA vYiM qeAe n
kNemH Avu niyiM.
is
H vieR zrIrM
orAL@ew zrIrM o vsHte. qi
luM atinH aEnkM BAgL@H. qiuM,
o zrIrinH aEnkM BAgL@eiluM
BAgeLlAM o zrIrM mAmAyiI
. isHvuM aenyANH. 13nLi
cil eydrANH , cil jAtikL@M.
cil awimkL@M, cil sVtM. pE
neLlAvM orAAvilUew o zrIr
i sHnAneu. nmelAM oEr A
vA nketH.
14
orAL@ew zrIrinH oBAgM mAml,
aEnkM BAgL@H. 15{AenA eekyl
aekAH {A zrIriERtl q
pAdM pREAM. qA aen pR
ekAH pAdM zrIrieR o BAg
i RtAil . 16{AenA
kl. atinA {A zrIriERtl
q ecvi pREAM. aekAH
ecvi zrIrieR o BAgmAti
ni twyewil. 17zrIrM m}uvM
o kAyievi ati Ek
A k}iymAyiil. m}uv zrIrvuM
o ecviyAyievi zrIr
inH oM mNA k}iymAyiil.
18-19
zrIrieR qlA BAgvuM o te
yAyievi zrIrM AmAyi
il. pE stYi eedvM zrIrBAg
eL tA cHCicvM yTAAn
Li vinYsic@. 20aekAH aEnkM
BAgL@eiluM o zrIrM mAM.
21
kinH qni nie vzYmi
el kEAw pRyAnAvil. qni
nie vzYmiel H tlyH H kAli
EnAwM pRyAnAvil. 22l! zrIri
dblem EtAi BAgeLlAM
yTAi vLer DAnmANH. 23zrI
ri aDAnem nAM k
BAgLANH nAM eR mAniv. n
kANiAnA#hiA zrIrikBAg
nAM wt ADAnYEAew Uxi
. 24new zrIrieR wt sur
mAy BAgH EtYk prilALnM v
zYmil. pE eedvM wt mAnM
vzYmAy BAgH a nkieAH
zrIre oAi. 25new zrIrM viBji
ewAtiriAnANH eedvM en ec
yHttH. avyv prsHprM oEpAel
kvA eedvM #hic@. 26zrIri
eR o BAgM yAtn aBviev
i mH qlA BAgvuM atBviNM.
12

1 ekAriY 12:10-13:10

new zrIrieR oBAgM mAnie


A melA BAgL@M bmti p
vyHNM.
27
nieLlAvM EctANH isH
vieR zrIrM. niLiElAErAM
zrIrieR oAErA BAgLANH. 28sB
yi aeAsHtlAH dY AnM
eedvM nkiyiri. rAmtH vAc
kM, mAM AnM aYApkM n
kiyiri. pie vIrYvik
ec@vH eedvM AnM nkiyiri
. pie ErAgzAi vvA
k}ivH nkiyiri. anYer shAyi
vA k}iyv, nyiA k}ivu
v, viviDBAxk sMsArivA k}i
vuv qien eedvM An
nki. 29qlAvM aeAsHtlArl. q
lAvM vAckml. qlAvM aYA
pkml. qlAvM atH-t ecA
k}ivil . 30ErAgM EBdewvA
k}ivuM qlAvmil. qlAvM
pl BAxk sMsAriA k}ivil.
qlAvM a vYAKYAniAm k}i
vil. 31pE niH mhrmAy I
yA#h lBiA #hiNM.
sE
H nhmANH vuM nl dAnM
ni {A nieL qlAiluM mikc
v}i kANiAM. {A mxYewyM
dtAew EpAluM BAxkLi sMsAriEc
AM. pE qni sH E nhmiel i
{A evRuM m}u mNiEyA cilu
lALEmA yiriM. 2qni vc
nvrmAEyAM, qniH eedvieR
qlA rhsYsMgtikL@M aRiyiAnA
EyAM, qlAArYL@M aRiyAnAEyM,
mlkeLEAluM mAA k}iy Rc
vizVAsvuM qniAEyAM. pE
etlAmeiluM qni sHEnhmiel
i {A oml. 3 pAveL tIiEA
A qnietlAM dAnM ecyHtAluM,
qeR zrIrM te yAgmAyi kiA
ekAwAluM qni sHEnhmieli
eneyl A M ec@ekAH qni
eAM kiil.
4
sHEnhM mi, sHEnhM dy kANi
. atH asUyyl; ahyl, gv@
ml. 5sHEnhM aEyAgYml, sVAml.
sH E nhM EkApiyH mil . sH E nhM
atientier ecyHt etuk oAARil.
6
anItiyi sHEnhM sEAxiil.
pE sH E nhM stYi sEAxi
. 7sHEnhM mApUvM qlAM sVIk
ri. sHEnhM qlAyHEA}uM vizVsi
. qEA}uM tYAzi. qEA}uM
zmAyirikyM ec@.
8
sHEnhM oriluM avsAniil.
vcn vrmeiluM av avsA
niM. pl trilu BAx sMsAriA
vrmeiluM av avsAniM.
aRivieR vrmeiluM av avsA
niM. 9aveyAM pUmlAtinA
NH av avsAnitH . 10pE
qEA pUt eekvEvA aEA

13

1 ekAriY 13:11-14:23

1112

11

apUmAyv avsAniM. {A o
iyAyiEA, o ieyEAel
sMsAric@, ieyEAel ciic@, i
eyEAel nipic@. {AenA puxnA
yEA, {A ir avsA
niic@. 12ne sMbiciwEALvuM
aen te. EA n kAtH
o kAwiyiEl EnAEAel
yANH. qA smyM, BAviyi nm
vYmAyi kANAM. EA qni o
BAgM mAEm aRiy. qA smyM,
eedvM qe aRiyEAel qniH
qlAmRiyA k}iyM. 13atinA
mM wM. vizVAsM, tYAz, sHEnhM.
vyi vuM mhnIyM sHEnhmANH.
sBey shAyiA IyA
#h pEyAigi
ni vc@pulEtH sHEnh
mANH. IyA#hL@M ni
yTAi lYmANM. vcn
mANH ni vuM #hiEtH .
2
etekAAeNH {A vizdIkri
AM. viviDBAxkLi sMsAriA
vrM kiiyv jnELAwl sMsAri
tH . eedvEAwANyA sMsAri
tH. ayAeL M mnilAkyil.
ayA AvilUew rhsYLANH sM
sAritH. 3vcivnANH jn
ELAwH sMsAritH. av jnH
ziyM EA/AhnvuM zVAsvuM
n. 4pl BAxkLi sMsAri
v sVyM shAyikmAmANH. pE
vciv m}uv sBEyyM shA
yi. 5 niel A vM viviD
BAxkLi sMsAriA k}ivuAk
Nem {A zi. qA v
ciA a#hM niuAkN
emH {A EtYkM #hi. vivi
DBAxk sMsAriA k}ivuven
A ExHWnANH vciA k}iy
v. viviD BAxk sMsAriA k}ivu
vnH BAxk vivnM ecA
wi k}iyemi av vciA
k}iyv lYnANH. aEA av
pRyvyilUew sByHH shAyM kiuM.
6
sEhAdrI sEhAdrAEr, {A pl
BAxk sMsAric@ekAH nieL smI
picA a nieL shAyiEmA? l!
{A o putiy stYEmA, cil aRiEvA,
cil vcnEmA, cil pEdzEmA ekAu
vAllAet a nieL shAyiil.
7
oAw}ElA vINEyA EpAlu zbHdm
A niIvsADnL@ew kArY
iluM aen teyAvNM. vYtYsHt
nAd vYmAiyiel i, q
pAANet ni mnilAkil.
QNM mnilAA niH oErA nAd
vuM vLer vYmAyi mIewNM. 8y
i kAhLM vYmAyi m}eiel
i yinH srAEktH qEA}A
eN pALARiyA k}iyil. 9 ni
M aen te. niL@ew nA
ekAH pRyew vAk vYmA

14

yiriNM. ni vYmAyi pRyA


k}iieli ni pRytH
M mnilAkil. ni vAyviEnAw
sMgi EpAliriM! 10ElAk
ayDikM vYtYsHt rItiyilu BAxk
L@e stYmANH. avyHelAM a
vumH. 11aekAH ov pRytH
qni mnilAyieli ayA ap
ricitmAy kArY pRyevH {A
kM, {A AtmAyi sMsAri
evH ayAL@M kM. 12nieL sMb
ic@M aen te. ni vLer
Iyvr #hi. sBey
zmAyi vLA shAyi aA
rY EnwA vuM mik.
13
aekAH vYtYsH t mAeyA BAx
yi sMsAriA vrm orA tA
pRy vYAKYAniA k}ivu wi
nkNem AiNM. 14{A vYtY
sH t mAeyA BAxyi AikyA
eNi aEA qeR mnH oM
ecAtirikyM AvH Ai
kyM ec@. 15aekAH {A q
ec@M? {A AvuekAH Ai
M. {A mnSekAuM AiM.
{AeneR AvuekAuM pAwM, mnS
ekAuM pAwM. 16ni niL@ew
AvuekAH eedve sH tiyH mA
yiriM. qA ni pRy niL@ew
Anyew aM mnilAkA
ovnH Em q pRyAnAvil. q
ekAeA ni pRytH qA
eNH ayARiyil. 17ni nAyi
eedve sHticiriAM, pE apr
shAyieil.
18
niLi erAL@M vYtYsHtBAxk
Li sMsAriA qni kiiy vr
inH {A eedvi ni pRy.
19
qA sBAEyAgi meA BAx
yi yirNi vAkELA a
RiyAvu BAxyi auvAk pR
yAnANH qniA#hM. muverwi
pWiiA k}iyMviDM qeR aRiv
sric@ sMsArikyANH nlt.H 20sEhA
drI sEhAdrAEr, ikeLEAel ci
itH. tiyi zieLEAelyA
k. qA niL@ew cikLi pU
vLceyiy eLEAelyAk. 21ti
ev}ui en q}utiyiuH+
viviDBAxk sMsAriver p
EyAgic@M anYew aDr"pEyAgi
c@M {A Q jntEyAw sMsAriM;
qiluM Q jnt qe asriil.
eyzAvH 28+11-12

atANH kAvH pRytH.


22
aekAH viviDBAxkLi sMsA
riA vrM avizVAsikH o etLi
vANH, vizVAsikl. vcnM vizVA
siktANH , avizVAsikl .
23
sB m}uv EckyM nieLlAvM
viviDBAxk sMsArikyM ec@
qirie. aEA aRivilA
vErA avizVAsikELA y cil avi

1113

1 ekAriY 14:24-15:14

Ew v qirie; aEA av
pRyM ni &AAeNH. 24pE
nieLlAvM vcikyAeNiri
e. aEA avizVAsiEyA aRivilA
vEnA y orA aEAu v
evM rie. ni qlAvM v
cikyAeNi ayAH teR pAp
eRic@ EbADM jnikyM ni
pRy oAErA kArYieRyM awiA
ni ayA viDiewkyM ec@M.
25
ayAL@ew mniel rhsY evLi
ewewM. atinA ayA mu
i eedve rADiM. aEA
ayA pRyM, stYmAyM eedvM ni
ELAewAmH.

15

EyAg sBey shAyiNM


aekAH sEhAdrI sEhAdrAEr,
nieL ec@M? ni o Ec
EA orAH o pAuH, meArAH
o pEdzM, EveRArAH eedvi
nieA putiy stYM, nieyArA
vYtYsHtBAxkLi sMsAri, EveR
eyArALAke BAx vivnM ec@
kyM ec@. ArYL@eweyl A M
lYM sBey suzmAA shAyi
kyANH. 27ni o EcEA, er
iluemArA vYtYsHtmAy BAxyi sM
sAricA rEA mEA EpEr a ec
AAkAvU. av oAErArAyi sM
sAric@ekANM. meArA av pR
v priBAxewkyM EvNM. 28q
A aview o dViBAxi eli,
vYtYsHtBAxyi sMsAriv sB
yi miAtiekALLNM. ayA
tEAw teyM eedvEAwM mAEm
sMsAriAvU.
29
rEA mEA vAck mAEm sMsA
riAvU. muv av pRytH vil
yiNM. 30aviwiri EveRArAH
eedvinieA sEzM lBic A
dYM sMsAric @ ekAiyA ni
NM. 31niH oAErAAyi v
cnM nwAM. rItiyi qlAveryM
pWiikyM EA/AhiikymA
kAM. 32vAckew A avew
te niyNilANH. 33eedvM zy
}ieR eedvml, smADAnieR
eedvmA.
34
sBAEyAgLi OIk nizbHdrA
yiriENM. eedvvizVAsikL@ew qlA
sBkLiluM enyANH. sMsAriA
avAdmil. av niyNviEDyrA
yiriNM. EmAezyew nYAymANvuM
a te pRy. 35sHIkH aRiEy
tAyi qeilumei avrtH
vIwkLivcH tL@ew BAAErAw
EcAdiNM. o sBAEyAgievcH o
OI sMsAritH lAkrmANH .
36
eedvieR pEdzM niLini
vtAENA? al! ni mAmAENA
pEdz sVIkricv? al!
37
tAenA vAcknAeNH ov
kevi, tnieA Iyvr

n yie}uEli ewM
isH yie}uEuev sM
gi. pieANH mrNiniA
M yie}uEiel niLi
cil pRytH? 13L@k oriluM yi
e}uEkyieli isH ori
luM yie}uEiuAvil . 14i

26

me kei {A ni
e}utH kAvieR klnyAeNH
ayA aMgIkriNM. 38ayAtRi
ykyieli, ayAeL eedvvuM aRik
yil.
39
aekAH, qeR sEhAdrsEhA
drimAEr, ni vcnM #hik.
vYtYsH t BAxkLi sMsAriti
niM jneL vilAtirik. 40pE
qlAM zriyAyM mmAyM nwe.
is
H vieR suviEzxM
{A niELAw pR suviEzx
ei sEhAdrsEhAdrimAEr,
nieL EA oAiiA {A
#hi. ni Q sEzM sVIk
rikyM ati mRuek piwiyHkyM
ec@. 2ni Q sEzA ri
eu. pE {A pR kArYLi
ni wM vizVAsM pulNM.
alApM niL@ew vi suvi
Ezx sVIkArYM evRuetyAM.
3
{A sVIkric sEzM {A ni
nki. vuM DAne kArY
{A niELAw pRu+ atAytH, i
sH tiev}ukLi pRyEpAel
new pAp Evi mric@. 4ti
ev}ukLi pRyEAel isH aw
ewkyM mAM divsM yie}u
EkyM ecyH. 5 isH peA
siM piIwH pH aeAsHtlA
M tYnAyi. 6atiEzxM isH
oEr smyM aURilDikM sEhAdrA
tYnAyi. sEhAdrAri
aDikM EpM M jIviH. qA
cil mric@. 7anrM isH yAEA
biM piIwH qlA aeAsHtlAM
vIuM tYnAyi. 8owvi, smy
i mE jnic zivienEAel
vYtYsH t nAyi qniM isH
sVyM kANic@ t. 9 melA aeAsHt
lAM qeA ExHWrANH. kArNM
{A eedvieR sBey pvic@.
aekAANH aeAsHtl q viLi
ewA EpAluM {A EyAgYnlAtA
ytH. 10pE eedvpyA {A aeA
sHtlnAyi. av qni nkiy p
nxHwewkymAyil. melA a
eAsHtlAerAL@M {A kWinAVAnM
ecyH. qA {AnAyiil yTA
i aVAnic i tH . eedvp
qeAewAM Ayi. 11aekAH
{A niELAwH sMgic@EvA mH aeA
sHtlA sMgic@EvA q DAn
ml. {eLlAM oEr sMgtiyA sM
gictH. ni vizVsicM te.
12

1 ekAriY 15:15-49

1114

sH oriluM yie}uEiil qA
eNi {L@ew sMg nirk
LANH. niL@ew vizVAsvuM a
rhitmANH. 15eedvei ksAYM
pRytinA { AmAM. q
eEA? eedvM isHvien yie
}uElic@ qH { eedvei
etAyi sMgic@. mricv yie}u
Eil qAeNi eedvM isH
vien oriluM yie}uElicil.
16
mricv yieieli isH
vuM oriluM yieil. 17isH
yieieli niL@ew vizVAsM
arhitmANH. ni EA}uM ni
L@ew pApLA ArANH. 18isH
vilAyiri mricv nxHwewkyM
ecyH. 19isHvilu new tI
Q miyiel jIviti mAmAeNi
mu eryMkA {ELAwH jn
shtApM EtAM.
20
qA isH mrNiniM
yie}uElieu- mrNi R
iiw vizVAsikLiniH dY
mAyi. 21o mxYeR v]imlM m
xYnH mrNM sMBvi. qA o
mxY mlM mrNini yi
e}uEl @ M sMBvi. 22dAmi
nAemlAvM mri. aEpAel, i
sHvi neLlAM vIuM jIviie
wM. 23pE qlAvM zriyAy mi
jIvitiElH yewM. isHvA
yi dYeyA. isH vIuM
vEA, isHvieR jntyM yi
e}uEliewM. 24aEA avsA
nvuM vM. qlA BrNADipAeryM aDi
kArikeLyM zikeLyM isH nzi
iM. anrM isH pitAvAy eedv
i rAjYM smiM. 25qlA zu
eLyM eedvM teR niyNilA
EvALM isH BriNM. 26nziie
Ew avsAn zu mrNmA. 27ti
ev}u pRy, eedvM qlAienyM
aveR niyNi kI}ilAi.*
qlAiEnyM q pRyEA ati
eedvM vriel vYmANH. eedvmANH
qlAiEnyM isHvieR niyN
ilAv. 28qlAM isHvieR
kI}ilAi}iyEA pu sVyM eed
vi kI}ilAM. eedvmANH qlAi
EnyM isH vieR kI}ilAiytH .
eedvM pUmAyM qlAiEnyM Bri
tAkyA isHvuM eedvi kI}ilA
ewM. 29mricv yie}uEli
ewieli pie mricv Evi
sHnAnv qec@M? mricv yi
iewkyieli pie qinH
avEvi sH n Anew? 30nAM
te qinH qlAyHEA}uM apkwi
ep@ kiwNM? 31{A qM mri.
a stYmANH, sEhAdrAEr, new
kAvAy EyisHvi {A ni
eLecAli aBimAni EpAel stY
mANH. 32qePesAsi vcH mAxikmAy

krLA {A vnYjIvikL@mAyi
qeR aBimAni EvimAM um
i {A oM te Enwiyil. mxY
mrNiniH yiiewiel
i nAeL n mriemtinA nm
tikyM wikyM ecAM.*
33
vifH F ikLAewtH + cIu
kA nl zIleL nzii. 34ni
L@ew zriyAy ciyiEl mwivri
kyM pApM ec@tH avsAnii
kyM ec@k. niLi cil eedve
aRiyil. a nANEw te q
{A pRy.

eedvM ... kI}ilAi rNi sI. 8+6.

dYe ... EdhiyAyi rNi l. 2+7.

new zrIrM viDi


pE cil EcAdiEcAM, qen
yANH mricv yietH? trM
zrIrmANvAk? 36aetAe
m EcAdYLANH. ni vi nw
EA a mLc@vM mH mi mri
NM. 37ni nw viinH piIwH
aEt zrIrmAyiriil Avuk. ni
nwtH o vimAM. a EgAtEA
me EvNemiluM kAM. 38pE eed
vM ElAcic@Rc o pM ati n
M. eedvM oAErA viiM oAErA zrIrvuM
n. 39qlA zrIrvuM oEpAelyl.
mxYnH otrM zrIrM, m]g meA
zrIrM, pik EveRAH , m/Y
M vYtYsHtmAy zrIrM. 40sVIy
zrIrL@M BQmIk zrIrL@mH. pE
sVIy zrIrL@ew EtjS o trM.
BQmik zrIL@ew EtjH meA trM.
41
sUrYnH o trM EtjH, cnH meA
trM, nH EveRAtrM. oAErA
nvuM Etji vYtYsHtLANH.
42
mrNiniH yiievew
kArYvuM aen te. nwe zrIrM
nzicH a}uM. zrIrM anzVrtyi
ElH yewM. 43o zrIrM nw
EA apmAnilA nwk. pE
ayiEA mhtVEAewyM. zrI
rMnwEA a dblM. qA yi
EA ati ziyAM. 44n
zrIrM BQtikzrIrmANH. yie}uE
EA a IyzrIrmAM. BQtik
zrIrmtinA IyzrIrvumH .
45
tiev}ukLi en q}utiyiri
. dYe mxY dAM o Edhi
yAyi* pE avsAne dAM (i
sH ) jIvitM n AvAyi.
46
Iy mxY dYM vil. dYM
vtH BQtik mxYnANH; piIwH I
y mxYM. 47dYmxY miyiel
epAwiyiniM v. rAm sV
iniM v. 48jn miyEw
tANH. av miyew dY mxYenEA
elyANH. q A sVieR L@k
sViniM vvenEAelyA
. 49n BQm mxYenEAel
35

nAeL ... ecAM rNi eyz. 22+13, 56+12,


lUeA. 12+19-20

1115
AevrANH. aekAH nL@M
sVIy mxYenEAel ewM.
50
{A niELAwi pRy, sEhA
drIsEhAdrAEr, mAMsiM r
iM eedvrAjYi p kiukyil.
anzVrmAyti nzVrmAyvyHH eept]
kAvkAzemAM kiukyil. 51pE
i, {A niELAwH Q rhsYM pR
y+ n qlAvM mriyil, pE
nelAvM mAmAM. 52atinH
o nimixM mAEm EvU. o k
ci Evgi n mAewM.
avsAne kAhLM m}uEA, a
sMBviM. mric vizVAsik jIvit
ieR anzVrtyiElyewM.
neLlAvM mAewM. 53nzVrmAy Q
zrIrM anzVrtyA vrNM ece
wNM. mri Q zrIrM anzVrmAy
qeiluM DriNM. 54aekAH nzi
Q zrIrM sVyM anzVrmAy
DriM. mri Q zrIrM mriAM
DriM. a sMBviEA tiev}u
iel Q vcn yATAYmAM+
mrNe vijyM vi}ui.
eyzAvH 25+8
55

mrNEm, qviewyA nieR vij


yM? pAtALEm mRiEvliA nieR
zieyview?
EhAzy 13+14
56

mRiEvliA mrNieR zi
pApmANH . nYAymANmANH pApi
eR zi. 57pE eedvi nAM ni
pRyk! new kAvAy EyisH
vilUew av nm vijyM n.
58
aekAH, qeR iye sEhAd
rsEhAdrimAEr, zrAyirik. ni
eL mAA oienyM avdiAtiri
k. qEA}uM kAvieR EjAliyi
nieLe pUmAyM smik.
kAvilu niL@ew EjAli oriluM
vYmel niRiyAM.

mu vizVAsik
EzKrNM
eedvieR jnEviy
DnEzKrNei
ni {A
q}utAM. glAtYyiel sBk{A n
kiy niEz niL@M asrik.
2
ni lBic a#hiniM
}H c yiel ql A dYdivsLiluM
kAvu pNM oAErAM sVpi
k. pNM o EtYklH sU
ik. aEA {A vEA ni
pNM EzKriEivril. 3{A v
EA niL@ew dAnM eyzElmiEl
ekAuEpAkA {A ciler ayyHM.
pNM ekAuEpAkA ni aMgIk
rivrAyiriM av. av {A
kM ekAw viwAM. 4{A EpAM
nltAeN EtAevi avH
qEAewAEpAkAM

16

1 ekAriY 15:50-16:20

epQelAsieR pti
meEdAnYyilUew EpAkAnAeNeR
pripAwi. meEdAnYyilUew EpAyti
EzxM {A niL@ew awvM. 6 R
c@kAlM {Anview tAniwyH. zIt
kAlM m}uvM te {Anview ti
EyAM. aEA {A EpAiweA
e qeR yAyi ni qe
shAyiAnAvuM. 7mu cil lLi
El EpAEkekAH D] t ipiwic H
nieL v kANA qniiEA #
hmil. kAvH avdiemi vLer
AlM niELAewA k}iyAemAeN
eR tI. 8pE epeeAsH
ver {A qePEsAsi tAmsiM.
9
{Aniview tAmsiti kArNM,
vliyM sPlvumAy o EjAli ec
A {A niynA orvsrM kii
yiri. tientier vi
vM anvDiyH.
10
tiemAeTeyAsH niL@ewywE
vEAM. niL@ewywH avnH sQk
rYdmAyiri kArYM R@ vk.
avM qeEAel kAviEvi
vi. 11atinA niLilAM
aven sVIkriA mwitH. smADAn
prmAy yAyiEl ayAeL nyik.
ayA qeR awE mwivEr
H, sEhAdrAeryM ekAH av
mwivM kAirikyA {A.
12
ni new sEhAdr aeAelAsi
enRic+H sEhAdrAErAewAH nieL
sziA {Anven kWinmAyi Eri
ic@. pE EA vielH av
niyic i . pE avsrM kiu
EA av vM.
5

epQelAsH kH avsAnii
sUicirik. vizVAsi nil
nik. eeDrYmAyirik. zrAyiri
k. 14sHEnhEAew qlAM ec@k.
15
aKAyyi sHetPAenAsuM wMbvu
mAyi dYvizVAsikeL ni
RiyAM. av eedvieR L@kL@ew
EsvninAyi sVyM smicvrAyi
. sEhAdrIsEhAdrAEr {A
vzYew, 16EpAely nwi
ien aDAvnM ecyHk; mAml, av
ErAewA vikyM aVAni
kyM ec@ver piwk.
17
sHetPAenAsuM ePAnAetAsuM
aKAyieAsuM vti {A sxHw
nANH. ni vieliluM AnH
avew sAiYmH. 18avew sAi
YM qeRyM niL@ewyM AH
vimM nki. averEAluvew
mAhAYM niLRiyNM.
19
sYyiel sBk nieL aBi
vAdYM ec@. ailAvuM isH k i
lyM kAvi niH aBivAdY
ELeR ayyH. avew vstiyi
Ec sByM niH aBivAdYM En
. 20viewy qlA sEhAdrM ni
H aBivAdYM En. ni kumu
13

1 ekAriY 16:21-24

1116

EA prsHprM viMbn n
k. 21epQelAsAy {A Q zMs
k sVM eekwyiel}u. 22kA
vien sHEnhiA eriluM e
i, av eedviniM

EvviweH qeEmAyi nxHwe


we. kAEv vrik!* 23kAvAy
EyvieR p niELAewAAke.
24
isHEyvi qeR sHEnhM ni
LiellAvriluM Ake.

kAEv vrik
arAmiy pdM.w

mAanAtA

qANH

1117

ekAriYH
q}utiy rAM ElKnM
1

eedEvcHCysricH EyisHtvi
eR aeAsH tlnAyiI epQ
elAsuM isHtvi new sEhAdr
nAy tiemAeTeyAsuM ekAriiel eed
vsByHM aKAyyiel m}uv eedv
jnimAyi zMsk ayyHtH.
2
new pitAvAy eedviniM k
AvAy Ey isHtviniM ni
pyM smADAnvuM.
epQelAsH eedvi ni pRy
3
eedvvuM new kAvAy Ey
isHtvieR pitAvumAyv sHtti.
pUmAyM kANYM niR pitAvA
eedvM. qlA zVAsieRyM
eedvmA av.4 nmH zHnL@A
EAe}Ae av ne zVsi
iM, aekAH m@vew zHn
Li nmver zVsiiA k}iyM.
eedvM nm n aEt zVAsM
nm m@vM nkA k}iyM. 5i
sHtvieR pl kxHwLiluM n p
Ec. aEpAel isH t vilUew
nmH vLer zVAsvuM eekv.
6
zHnLuei zHn ni
L@ew zVAsiM ryHM Evi
yANH. {H zVAsM ei atH
niM tANH . tH {
aEt kxHw mEyAew sVIkriA
nieL shAyi. 7niLilu {
L@ew tI zmANH. ni {
L@ew kxHw pvyHe {
RiyAM. aekAH ni {L@ew
zVAsvuM pvyHevM {L
Riy.
8
sEhAdrIsEhAdrAEr, sYyi
{LBvic yAseLi niLRi
yNem {LA#hi. aview
vliy pIFk {Ayi.
av { tAAnAvutiluM vlu
tAyi. jIvitieR tIEpAluM
{ nxHwe@.9 { mriemH
{ mni kti. { {L@ew
sVyi yiAet mricver yi
e}uEl i eedvi {
yitinAlANH a sMBvictH.
10
mrNszYmAy apkwLiniM
eedvM {eL ric@. av {eL
wM riM. { avni tI
yic @ . wM av {eL
kAM. 11ni niL@ew An
yi {eL shAyiAnAvuM. aEA
aEnkMEp vLer Aict@ekAH
eedvM {eL a#hictinA {
Ayi ni pRyM.

epQelAsieR ptiyiel mAM


Q ElAki { ecyHt qlA
v]ikM eedviniM kiiy
XdyEAewyM AtEyA
ewyM { vic@. R Xdy
EAew stYmAeNH qni pRyA
nAM. ati { aBimAnikyM
ec@. niELAewA { ecyH
tv wt stYmANH. lQkIkmAy vijH
{AnM ekAl, eedvieR pekA
ANH {Li ecyHttH. 13ni vA
yic@ mnilAAnA kArY mA
Em { ni q}uZ. 14ni
itinkM {eL BAgikmAyi mnilA
A k}iEpAel nieEA}uM
mnilAA k}iyemH {A tIi
. new kAvAy EyisHt
vIuM vEA { nieLi
aBimAnM ekA_EpAel ni
{eLiyM aBimAniAemtH ni
mnilAemH {A tIi
. 15eti qniRAyi,
aekAANH nieL dYM te s
ziAemH {A ElAcictH. aEA
ni ru tvN ag]hItrAvAM.
16
meedAnYyiEl EpAM v}i nieL
sziAemH {A ktiyi. mw
uEA}uM nieL kANAemH {A
kti. eydYyiEl qeR yA
yHH niL@ew shAyM vzYmAyi.
17
ciiAetyANH {A pripAwi
kLiet ni kEA? oEr
smyM aet, aet, q pRiH
aEt smyM al, al, q pRy
lQkIkerEAelyA {A pripAwik
Liwet ni ciiciriAM.
18
ni eedve vizVsiA
k}iyemi, { niELAw oriyH
luMaetqM al qM oEr sm
y pRykyielH ni vizV
siAM. 19eedvpunAy EyisHtvuM
silHVAenAsuM, tiemAeTeyAsuM {AM
sMgictH aet qM al q
ml . isH t vi aetEA}uM aet
qAyi. 20eedvieR qlA vAgH
dAnL@M isHtvi aet qANH.
aekAANH isH t vilUew nAem
EA}uM
eedvieR
mhtVinH
Em q pRytH. 21eedvmANH
isHtvi nieLyM {eLyM z
rAtH. eedvM {eL aBixirAi,
teR viEzxe a#hvuM {
nki. 22{ avERtAeN
etLiyiA av {H aveR
awyALmi@. av vAgHdAnM ecyHt
12

2 ekAriY 1:23-3:9

1118

nemtinH o etLiev nilyi


aveR Avien- o Re
EpAel- {L@ew Xdyi niRc@.
23
{A niELAwi pRy, tH stY
mAeNti eedvM qeR sAiyA
keNem {A aEpi+ nieL
ziikEyA mRiEvlikEyA ecA
tiriAnANH {A ekAriiEl mwi
vrAtitH. 24niL@ew vizVAsM niy
iAnA { mietl
{A amAtH. niL@EwtH awi
yRc vizVAsmANH. pE { ni
L@ew te sEAxinAyi niELA
ewA vivrANH.
aekAH qeR aw sznM
nieL swewtinAyiri
et {A niyic@. 2 {A nieL
swewiyA qe sEAxi
iM? {A d+KitrAiy ni
mAEm qe sEAxiiAnAvU.
3
ArNMekAH {A niH o k
yc@. av}i {A niL@ewywH v
EA qe sEAxiiEvqe
swewAtiriNM. qni nieL
i RH. nieLlAvM qeR
hAdM piwemH qniRH. 4mH
{A nie}utiyEA, qni mn
i vLer ciABArvuM d+KvumAyi
. niRey knIErAewyA {Aen}u
tiytH. nieL swewAnl {Aen
}utiytH. {A nieL qmAM sHEn
hievH nieL EbADYewA
nANH.

et@ ecyt
H vEnAw mik
niL@ewyiwyi ov swm
Ai. ayA qnimAml swM v
iytH- o tri nielAvM
wiyANH. (ti ipRyA qniA
#hmil . ) 6ni mivM ayA
nkiy zi mtiyAytANH.7ni ni
avEnAw epARukyM ayAeL zV
siikyM EvNM. aeli kw
d+KM aven #siM. 8atinA ni
aven sH E nhieH kANiA
{A aEpi. 9 aekAA
{A nie}utiytH. nieL prIi
kyM ni qlAM asriEA
q qniH EnAkyM EvNmAyi.
10
ni orAELAw micA {AM av
EnAw epARuM. {A epARuiue
i a nieL kti isHtvieR
smilANH. 11sAA niniH
oM EnwtH q ktiyANH {Ani
ecyHttH. sAAeR ptik {
nAyRiyAM.
5

qeR mnH sVmAyil. aekAH


{A aviwM viH meEdAenY EpAyi.
st
H vilUew vijyM
eedvi ni. eedvM ne
qEA}uM sHtvilUew vijyiEl
nyi. o sugeetlieR
primLM EpAel avenRic@ vijH{A
ne quM prvA eedvM {eL
pEyAgi. 15eedvi nvA
{tH tANH + eedvieR
kA}Hcyi riewvewyM nzi
vewymiwyi { isH t
vieR primLmANH. 16nzivH {
mrNM ekAuv mrNieR
dgmANH . riewvEA,
{ jIv ekAuv jIveR pri
mLvuM. aekAH ec@vA
rA EyAgY? 17m@v ec@
EpAel eedvvcnM vi@ kAA
vA {A#hmil. pE A
tEyAew isHtvi { eedvsA
iYi stYM sMsAri. eedvM
aycverEAel { sMsAri.
14

eedvieR putiyniym
ieR dAsA
{ vIuM sVyM aBimAni
evEA? {H m@ cilerEAel
niEA niLiniEA pAz
EvNemEA? 2ni te {L@ew
kANH. kH niL@ew XdyLi
q}uteiri. atH ql A vrAluM
aRiyewkyM vAyiewkyM ec
@. 3 isHt {LilUew ayc o
kA nieL nite sVyM
etLiyik. kH mxi ekAl ,
pE, jIvi eedvieR Avu
ekAH q}utiytANH. atH kllkkLill
q}utiyiritH . mxYXdyLi
lANH.
4
isHtvilUew eedvi mAek
{ vizVAsmekAH {
etAe pRyAM. 5 {H sV
mAyi Q v]i ecA k}ivue
l {A pRytH. {L@ew v]i
keLlAM ecA k}ivuAiytH eed
vmANH. 6 eedvM teR jntymAyA
iy putiyniymieR k}ivu dAs
ArAkA {eL ApH t rAi. Q
putiyniymM o q}ute nYAymA
Nml. atH AviERtANH. q}ute
nYAymANM mrNe ekAuv.
qA AvH jIv n.

putiyniymM t mhtVM t
mrNieR Ux kli q}ute
iri. eedvmhtVEAewAAN
vtH. yi AEyjntyHH wcyAyi
EnAA k}iyA EtjAyi EmA
ezyew mKH. piIwH mhtVieR
EtjH mAu ekAi. 8tIcyAyM
AvieR Ux atiluM mhtVEmRi
ytAyiriM. 9 tA {A amA
7

EAvAsi epQelAsieR
tk
H NW
H
12
EAvAsi isH t vieR suvi
EzxM sMgitinAyi {A EpAyi.
aview kAvH qnieA nl av
srM t. 13aview qeR sEhAdr
tIeAsien keA k}iyAti

1119
tH. jneL pApikeL viDic
Ux mhtVmtAyi. aEA jn
eL eedvi mi nItIkri
UxyH H atYDikM mhtVmAM.
10
p}y UxyH mhtVmAyi
. qA putiy Uxyew mhtV
vumAyi lnM ec@EA dYEti
omAyiil. 11miytH mhtVEA
ewyA veti Q nitYmAy
Ux atiluM mhtVmtANH.
12
rM tIytinA {
eeDrYzAlikLANH. 13{ EmAezey
EAelyl. av teR mKi orAv
rNmNiu. yi
AEyA a
kANAtiriAnANH av mKM mwiytH.
mhtVM atYmAvukyAyi. av
atieR avsAnM kANetH EmAez
#hici. 14pE oM mnilAkA
viDM avew mnH awci.
EpAluM av p}yniymM vAyiEA
aEt vrNM ae mwiyiri.
vrNM mAeiil. isHtvi
lUew mAEm a mAew. 15qA
M, av EmAezyew nYAymANM
vAyiEA avew mnimkLi
orAvrNM AM. 16qA orA mAn
sAreH kAvien piwA,
vrNM mAewM. 17kAvH A
vA. kAvieR AvH qvi
ewyEA aview sVAtYmAM.
18
new mK mwiyiil. nAemlAM
kAvieR mhtVM kANi. n
avenEAel mAew. niel
mAM wt wt mhtVe ekAuv
. Q mhtVM kAvini v.
av AvumA.

mBrNikLiel Iy niDi
eedvM, aveR kANYA, {
eL Q EjAli ecA lic@. a
ekAH { nirAzrAil. aEp
imil. 2pE { nANM ek
rhsYv}ikLini mARiyiri. {
kQzlL@pEyAgiAEnA eedv
ieR pEdz mAAEnA Aiyi
il. { stYM Rte pWii
. aenyANH { er jn
kANic @ ekAwtH . eedv
i mi {LArAeNH aen
yANv avew Xdyi mnilA
ytH. 3{ sMgi suviEzxM
mwpwmNitAyiriAM. pE nxHw
evmAEm a mwpwmNi
tA. 4 avizVAsikL@ew mnien Q
ElAkieR BrNADip* amAi
yiri. avH suviEzxe- i
sHtvieR mhtVieR suviEzx
e evLicmAyi kANA k}iyil. i
sHtvANH eedvieR ticHCAy.
5
{ {eLi sMgiil .
qA EysHtvANH kAvH q
e { sMgitH ; {

BrNADip eedvM qM.

2 ekAriY 3:10-4:18

EyviEvi niL@ew dAsArA


eNM. 6eedvM ori pRu, i
niH kAzM tiLuM! Q eedvM te
yANH aveR evLicM {L@ew Xdy
Li kAziic t H . isH t vieR
mKe eedvIkEtjien aRiyA
avdik v}iyANH eedvM {
kAzM nkiytH.
7
eedvi niANH {H Q
niDi lBictH. pE { niDi
eA_ mBrNik mAmANH.
mhAzi {Li nilmRicH eedv
iniAeNH akANi. 8{
@M niRey buim@kLAeN
iluM ver prAjyeiil. qA
ecEet EpAluM cilEA
{RiyA k}iyieliluM {
eekviweiil . 9 plEA}uM {
pIFiiei@eiluM { eek
viwkyil. cilEA { Evdni
ci@eiluM { nziieiil.
10
EyvieR mrNM ql A yH E A}uM
{ {L@ew zrIri EpRu.
isHtvieR jIvitvuM {L@ew zrIr
ilUew aRiEytiElAyi { k
AvieR mrNe vhi. 11{
jIvicirieiluM Eyvi Evi
{eLEA}uM mrNM q apkwi
lANH . EyisH t vieR jIvitM
new nzVrmAy zrIri kAti
nA nmien sMBvitH. 12ati
nA mrNM {Li vi,
pE jIv niLiluM.
13
tiev}ukLi en q}ute
iri, {A vizVsic@, atinA
{A sMsAric@.* {L@ew vizVAs
vuM aenyANH. { vizVsi,
atinA { sMsAri. 14kA
vAy Eyvien eedvM yie}uE
l ic @ . eedvM {eLyM EyviEnA
ewAH yiiemH {RiyAM.
eedvM {eL niELAewA ekAu
vrikyM n aveR siDiyi
nikyM ec@M. 15etlAM ni
EviyANH. aen eedvieR kA
NYM wt wt L@k n
EA atH eedvieR mhtVinH
wt wt sHEtAeL ekAu
vM.

vizVAsEAew jIvi
aekAANH { oriluM db
lrAkAtH. {L@ew BQtikzrIrM dinM
ti dblmAEA}uM {L@ew i
el AvH putAyieAiri.
17
Rc@ smyE { ecRiy
zHnL@eiluM zHn {
eL nitYmhtViEl nyi.
mhtVmANH zHneLA vlutH. 18a
ekAH { kAtieniyl
kANAnAkAtieni cii.
ktieniyl. n kAtH Rc@
16

{A ... sMsAric@ rNi sI. 116+10.

2 ekAriY 5:1-6:6

1120

smyEE nilni. n kANA


nAkA qeM nilniM.
{L@ew zrIrM- { Q miyi
vsi wArM-tkewemH
{RiyAM. pE eedvM {
vsiA o vIw kM. a mxY
niitmAyiriyil. atH sVi
nitYmAy oAyiriM. 2 pE {L@ew
Q zrIrM INitmAyiri. {
L@ew sVIy BvninAyi { eed
vEAw Ai. 3a {eL
vOM DriicH {L@ew ngHnt mR
yHM. 4 Q wAri { vsi
EA { BArL@A, BQtI
kmAy Q zrIrM eekevwiyNem z
yAll pE sVIymAy Bvni
vsiNem #hA te. a
EA nzVrmAy Q zrIrM jIv ekAu
epAtiyewM. 5 atinAyiA eedvM
{eL AiytH. eedvM {
jIv nemti etLivAyiANH
Avien { nkiyiritH.
6
aekAH { qEA}uM eeDrY
mH. Q zrIri jIviEA {
kAviniM akelyAeN {
RiyAM. 7 vizVAsAlA {
jIvitH, kAtill. 8 aekAH
{A pRy { vizVAsmH.
atinA Q zrIrinikH kA
viEnAw ew vIilAyiriA {
#hi. 9eedve Itiewk
yANH {L@ew lYM. {L@ew Q
zrIrilAyiriEA}uM kAviEnA
ewAAyiriEA}uM aven sxHw
nAkyANH {A#hM. 10{
qlAvM isHtvi mi viDi
ewA niE pU. oAErAM ahi
lBiM. miyiel zrIri jIvi
cEA ecyHt v]iyew ntiy
sricH oAErAM viDi lBiM.

eedvieR sE
H nhitrAkA
shAyi
11
kAvien ByNemtieR a
emeH {RiyAM. atinA
stYM sVIkriA L@keL shAyi
ti { mi. { yTA
i qAeN eedvinRiyAM.
niM atRiyAemAeNeR DArN.
12
{ niELAw vIuM zMs
nwkyl . pE {eLi ni
ELAw pRykyANH. {eLecAli aBimA
niA kArN nkyANH .
puREm kANAvu kArYL@ew awiA
ni ahrivErAwH mRupwi pR
yA niEA k}iyM. orAL@ew Xd
ielAetH av kArYmA
il. 13{ mAnsIkmAyi suEbAD
mil A vrAeNi a eedvi
mAM EviyANH. { EnrAy mn
Sei a nimANH. 14isHt
vieR sHEnhM {eL niyi.
qekAeA ov qlA jnt
yH EviyM mric @ q {

RiyAM. aekAH qlAvM mric@. 15jIvi


cirivH niyEA@ t
Evi jIviAtiriA isHt qlAv
M Evi mric@. av avEvi
mrikyM ni av tni Evi
jIvitinAyi yie}uE
kyM ecyHt.
16
EA mt eriyM lQkIk
ciiEpAel { ciik
yil. mH { isHtvieni Q
v}iyi ciici. qA EA
{Len ciiil. 17ov isHt
vilAyA av putiy s]xHwiyA.
p}yetlAM mARiyiri. qlAM pu
tAeiri. 18QyetlAM eedv
iniANH . eedvM isH t vilUew
avEnyM nEyM ar{Hjiic@. jn
eL avEnAwH ar{Hjii Evl
eedvM { trikyM ecyHt. 19m
xYrAziM tnimiwyi smADAnM
Apic @ ekAH eedvM isH t uvi
AyieANH {A sUciitH.
mxYew pAp avetirAyi
kNiel}utAet isHtvi jIvi
ver eedvM pApvimrA. jn
H Q smADAnsEzM qiA
av {eL niEyAgic@. 20aekAu
isHtvi Evi sMgiA {
ayyHeiri. atH eedvM {Li
lUew jneL viLiEpAelyAyi
. ni eedvvumAyi smADAn
i k}iyNemH niELAwH aEpi
EA { isHtvieR Epri
sMsArikyANH. 21isHtvi pApmi
lAyi. qA eedvM aven {
eLti pApmAi. eedvsmM {
isHtvi nItIkriewtinANH
av en ecyHttH.
{ eedvEAewAH vi
vrANH. aekAH { ni
ELAwH aEpi+ eedviniH
ni sVIkric p vYmAtH.
2
eedvM pRy,
tsmyH {A nie Ek@. r
yew divsi {A ninH shAy
vuM nki.
eyzAvH 49+8

{A niELAw pRy, tANH t


smyM ryew divsM tA.
3
{L@ew v]iyi jn qe
iluM etH kupiwiA {A#h
mil. aekAH m@vH buimuA
o v]iyM { ec@kyil.
4
pE yAtnk shic@M }Li
ake@M yAseuM vliy zHn
eL Enri@ekAuM qlAmAiluM
eedvieR dAsArAeNH {
kANi. 5miewkyM twvRyi
ElH qRiyewkyM ec@. jn
EkApAlrAyi {etirAyi lh
Lk sMGwii. plEA}uM QM
RvumilAet { kWinAVAnM ec
@. 6 { aRiviluM myiluM kA
NYiluM priiyiluMwi eedv

1121
ieR dAsArAeNH kANic@ ekA
w. priAAvilUewyM yTA
sHEnhilUewyM, 7 stYM pRuM eed
vieR ziyilUewyM { a
kANic@. qlAiM {Evi
vAdivA avkAzM { EnrAy
mAi pEyAgi. 8 cil {
eL dri, pE m@ cil {eL
apmAni. cil {eLi nltH
pRyeiluM EveR cil dxic@ pR
y. cil {eL NyAer viLi
. pE { stYM pRyv
rANH. 9 cil {eL apricitrAyi k
ti. pE vLerE {eL aRiyAM.
{ mriEpAel kANe@.
pe EnA! { jIvic@ekAiri
. ziie@eviluM {
ekAleil. 10{H d+KiA eR
yeiluM { qEA}uM l s i
. { pAvLAeNiluM vizVA
si aEnkM Eper { DnikrA
. { omilAveriluM
{H qlAmH.
11
ekAriYrAy niELAwH { sVt
mAyi sMsAric@. { niELAwH
XdyM R. 12niELAw {L@ew
sHEnhvikAr nilciil. niLANH
niL@ew sHEnhi twmAi
ytH. 13ni qeR m q EpAel
yANH {A niELAwu sMsAritH.
{ niELAwH ecyHt EpAelte
ec@kyM niL@ew XdyM RkyuM
ec@k.
aeest
H vErAewA vAsi
mRiyiH
14
ni avizVAsikeLEAluv
rl. atinA ni avErAwu EcrAtiri
k. nyM tiyM omiciriil.
@M evLicvuM oM pvyHil. 15i
sHtvinH eblIyAlumAyi qen EcrA
nAM.? o avizVAsiH vizVAsiEyA
ewAH qu ecAnAM? 16eedvAly
inH vi#hL@mAyi o Eccymil.
jIvi eedvieR lyM nLA
. eedvM pREpAel+
{A avri vsikyM avErA
ewA nwkyM ec@M. {A avew
eedvvuM avereR jntymAyiriM.
ElvY. 26+11-12
17

atinA ni avriniH ak
luk, sVyM avriniH Evepwk
kAvH pRy. amAyetAi
enyM etAwtH, aEA {A nieL
sVIkriM.
eyzAvH 52+11
18

{A niL@ew pitAvAyiriM,
ni qeR puAM puikL@M.
svznAy kAvu pRy.
2 zmEv 7:8;,7+14;

iye sHEnhitEr, nmH eedv


iniH Q vAgH d An H .

2 ekAriY 6:7-7:11

aekAH new zrIreyM mni


enyM amA qlAiniM
nmu EmAcnM EnwNM. n jIvi
mAie pUrAvA nm
miAM. kArNM n eedve b
mAni.
epQelAsieR hA dM
niL@ew XdyM { Rk.
{ ErAwM et@ ecyHtiil. {
LAewyM vizVAse nziikEyA
vikEyA ecyHtiil. 3nieL
ewAnl {Ani pRytH. niELA
ewA jIviAM mriAM { tA
RAeNM amAM { nieL sHEn
hievM {A mu niELAw
pRi@H. 4qni niLi vliy
vizVAsmH. {A niLi aBimAni
. ni qni vLer eeDrYM
t. {L@ew ql A kxH w tkLiluM
qni vliy hAdM EtA.
5
meEdAnYyi qiyEA {
vimmAyil. { @M
kxHwtkLAyi. {H i By
vuM puR yvumAyi. 6pE zH
nL@ver eedvM zVsii.
tIeAsH vEA eedvM {eL
zVsiic@. 7aveR vrvuM av
ni nkiy zVAsvuM {eL
zVsiic@. niH qe kAvA
#hM tIeAsH {ELAw pR
u. ni niL@ew v]ikLi
vLer d+KmeH av {ELAw pR
u. ni qeREmlu mhAy
eyRic@M tIeAsu pRu. a
EkEA {A eR sEAxic@.
8
{A niyc q}uH nieL
mH d+KitrAiyi. qiluM a
en q}utiyti qni NHWitmil.
kH nieL Evdniic@ qeni
RiyAM. ati {A d+Ki. pE
Rc@ kAlEEl Evdn AyZ.
9
EAeLni sEAxM EtA. ni
eL d+KitrAiytill niL@ew swM
niLi mAnsArmAi qtilA
eNeR sEAxM. eedEvcHCEpAel
te ni d+KitrAyi. atinA ni
o v}iyiluM {LA pIFii
eil . 10eedvM #hikArM
EKdi ovnH mAnsArM sMBvi
. tH oven ryiEl nyi
. nmti d+KiEtil. qA,
ElAki d+KieR rIti mrNe
vM. 11eedvIkmAy d+KM ni
Ayi. EA d+KM nie
A ekAuvet kAk.
d+KM nieL vLer gQrvArAi. ni
et@kArel ApiA ni
tH #hmAi. a nieL EkApA
lM BIL@mAi. atH qe kA
ti nieL Eriic@. a nieL
AluLAi. zri mAM ec@tinH
a nieL Eriic@. zHni
ni nieLe vimrA
2

2 ekAriY 7:12-8:24

1122

12

kyM ecyHt. {A ke}utiy


pvM ecyH t vEnA, pvie
vEnA Eviyml. pE ni {
L@ew Emlu xHkAi eedvi m
Aek kANitinAyi {A
ke}utiytH. 13aekAANH {
zVsiietH.
{ vLer zVsiie@. wA
et tIeAsieR hAdi {
wt sEAxmLvAyi. nieL
lAvM aveR mninH sVt nki.
14
nieLRicH {A tIeAsi m
i zMs nwi. niL@ew kArY
i qni et@piyielM ni
etLiyic @ . 15nieLl A vM asri
A tARAyi qM oAEA
niLilu aveR sHEnhM aDikM
vi. ni aven ByEAwM
viRyElAwM sVIkric@. 16qni ni
eL pUmAyM vizVsiAemtinA
qni vLer sEAxM.

ist
H Iy dAnM
sEhAdrAEr, meEdAnYyiel sB
k eedvM nkiy peyRicH
nieL aRiyiA EA {LA#
hi. 2 vliy drLilUew
vizVAsik prIiei. av
vLer pAvLANH. qA av t
Ay mhAy nMekAH vLer
dAnM ecyHt. 3 k}iyAvu av dAnM
ecyHtevH qni niELAw pRy
vA k}iyM. tAAvutilDikM EpA
luM vizVAsik dAnM ecyHt. sQj
nYmAyANH avritH ecyHttH. M pR
i@ml. 4eedvieR jntyHAyi
Ux pvyHA teL avdi
NemH av {ELAwH vIuM vIuM
yAcic@. 5{ tIiA viDi
lANv dAnM ecyHttH. av pNM dAnM
ec@ti mu te teLe
kAviM {mAyi nki}i
i. atA eedvM #hi
M. 6aekAH pyEwtAy Q v]
ik ecyH t tIti nieL
shAyiA { tIeAsiEnAw
vzYe@. tIeAsANH EjAli w
iytH. 7ni qlAArYiluM s
rANH. vizVAsi, vcni, aRi
vi, qlA kArYilum oQ/ukYi
{Lini pWic sHEnhi. a
EpAel dAnM ec@tiluM ni s
rAvA { #hi.
8
dAnM ec@vA {A niELAw kli
kyl. qA niL@ew sHEnhM yTA
sHEnhmAENA qAeNniRiEy
tH. m@v shAyiti q
mAM tlrrAeN kANic@ tekA
A {An ec@tH. 9new kA
vAy EyisH t uvieR peyi
niRiyAM. isHt DniknAyi;
pe nieL DnikrAA Evi
av drinAyi.

10

ni en ecNemANH
qeR #hM+ k}ivxM dAnM
ecEuvri mA niLAyi
. nkiyvriluM niLAyi m
A. 11aekAH EA ni w
iy EjAli m}umiik. aEA ni
L@ew v]ik ec@vA ni
L@ew #hEAwH smmAM. ni
tiniM dAnM ec@k. 12nkA ni
A#hmei niL@ew dAnM sVIk
riew@M. nitieR awiAn
ilANH niL@ew dAnM vilyie
wtH; alAet lAtieR awiAn
ill . 13m@v zVsiiew
EA ni kxH w tyBvitH
kAtH {ixHwmil. qlAiluM
{ #hi smtVM NH. 14Q
smyH niH DArALM H. ni
Q sADn m@v vzY
m nvA shAyiM. piIwH,
avH vzYiAEA ni
H vzYmtH nkA av
k}iyM. aen qlAvM lYrAM.
15
tiev}ukLi q}uteEpAel,
DArALM sAdicvnH aDikmAkil,
aDikM sAdiAvnH tIer lAtA
kymil.
puRAwH 16+18
tIeAsuM shcArikL@M
qni niELAw aEt sHEnhM
tIEAsieR XdyiluM niRcti
{A eedvEAw nipRy. 17{
ecA vzYe tIeAsH sVIk
ric@. niLiEl vvA av vLer
eR tAlrYetinA sVM cHC
wimeH av EA puRew.
18
ql A sBAMgL@M kIi
sEhAdren { tIeAsiEnAewAM
ayyH. suviEzxe Esvicti
nAlANH ayA kIimAnAytH. 19Q
dAnvumAy {L@ew yAyi ag
miAM sB Q sEhAdren etre
wi@H. kAvinH mhtVM ekAuv
tinANH { Q v]ik ec@
tH. wAet Esvni {L@ew
st kwiiAM.
20
dArmAy dAnM eekkArYM ec@
rItiey Ric @ AEyAvu vimz
netier mktlukL@M vzY
mANH. 21kAvieR xHwiyi mAml
mxYeR kiluM zriyAy tYM ec
Nem nibEm {Z.22sdA
EsvnsnAy {L@ew sEhAdr
enwi avErAewAyyH. pl tr
i avn etLiyici@H. avnH
niLi vLer vizVAsmekAH
vvA wt tiwmH.
23
ni, tIeAsienRicH- {L@ew
dQtYi pALiyAy av qEA
ewA nieL shAyiA vi
kyANH. m@ sEhAdrAeri- sBk
Lyc av isHtvi mhtVM ekAw
. 24aekAH niH yTA
i sHEnhmev kAieAw
16

1123
k. { nieLecAli qekAH
aBimAnievH aver kANik.
aEA qlA sBkM a kAvA
k}iyM.
ist
H Iy sEhAdrAer shAyik
eedvieR jnEviy
shAyei {A nie}u
Et vzYmil. 2ni shAys
rAeNH qniRiyAM. niL@ew nl mn
itieyi mEdAnYyiel jntEyAwH
{A puk}HiRyARuAyi. k}i
vxM ver aKAyArAy ni
dAnM ecA srAyievH
{A avErAw pRu. dAnM ec@vA
niL@ew st viwe
cilerwi ati srAi. 3 pE
{A Q sEhAdrAer niL@ewyw
E ayyH. nieLecAli {
aBimAnM vYmAkA {AnA#
hiil. {A niELAw pR
EpAel te ni oiyirivA
{A #hi. 4 meEdAnYA
eriluM qEAewAM v EnAEA
ni tARAyiriil q kA
{H a nANEwAM. {
niLi amAM vizVAsM kwiici
. (niM liEivM!) 5 a
ekAANH qeA me nieL v
kANA Q sEhAdrAErAwH vzYe
wA qni EtAiytH. ni vAgHdAnM
ecyH t dAnM oivyH A av
k}iyM. aEA { vEA atH
tARAyiriM. ni ekAwA tA
RAyi dAnM. ekAwA nibi
ewA dAnM.
6
yM oAk+ alM mAM vityH
v Rc @ mAM ekA@. pe
aDikM vit aDikM ekA@.
7
nkA oAErAM mni niyi
c nkNM. mnSenAH oM ekAw
tH. nibAluM ekAwtH. sEA
xEAew nven eedvM sHEnhi
. 8 eedvinH niH Evtil
DikM a#hM nkAM k}iyM. a
EA niH qlAM DArALmAM.
oAErA nl v]i nvAM ni
anvDiyAvuM. 9 tiev}uk
Li en q}utiyiri+
av oQdArYmAyi pAv n
; aveR dy qeM nilni
M.
sIn 112+9

10

vityHv vi ntH eed


vmANH. av hArinH avuM n
. eedvM niH Iy vik
nkyM avey vLkyM ec@M.
niL@ew nyi av nl viLvu
AM. 11ni sVtmAyi dAnM
ec@tinH eedvM nieL qlA a
iluM DnikrAM. {LilUew
ni nw dAnDH jn
eedvi ni pRyA EritrAM.
12
ni n Esvn eedv

2 ekAriY 9:1-10:10

ieR jntyHH vliy shAymAM.


wAet niL@ew EsvnM m@ cilM
wtlAyi ekAuvM. eedvi w
t wt ni a vAieAwM.
13
niL@ew Q v]ik niL@ew
vizVAsi etLivAyiriM. a
mlM eedve jn sHttiM. i
sHtvieR suviEzxM ni vizVsi
suviEzxM ni asri
ekAH av eedve vA}HM.
ni avmAyM m@vmAyM
sVtmAyi pvyH ekAH jn
eedve vA}HM. 14av ni
Evi AiEA eedvM ni
Li ecAri mhAy peyecAli
wt vA/lYEAew AiAM.
15
vizdIkriAnAvA aveR vr
inH eedvi sHtti pAwk.
epQelAsH teR Uxey
tiErADi
{A, epQelAsH, niELAwH aEp
i. isHtvieR sQmYty
ewyM kANYieRyM Epri {A
BYi. niELAewAAyiri
EA {A vinItM deryAyiri
EA {A eeDrYzAliyM eNH
cil pRy. 2 {L@EwtH o lQkik
jIvitmAeNANH cil ktH .
{A vEA avetier tERw
mAyi epmARAnAeNeR EzYM. a
niL@ew wyi kwiic@ etLiyi
A wyAEt qAeNeR #hM.
3
{ Q ElAkilANH jIvitH.
qAluM Q ElAkM kwii y
ml { ec@tH. 4 lQkikmAy y
DLiniM vYtYsHtmAy yD
LANH { pEyAgitH. {L@ew
yDH eedvini zi
yH. zuvieR zi leL nzi
iA Q yDAvuM. jnL@ew
vAdeL { tkM. 5 eedvjH{An
ientirAyi qlA ahkeLyM
{ tkM. ql A vicAreyM
piwic H { isH t vi viEDy
mAM. 6 asriA eryM zii
AM { tARANH. qA dYM
nieL pUmAyM asriik
yA { EvtH.
7
ni milu vsH t tkeL
ni kANNM. eiluM tA
isHtviERtAeNH R EtA
ei ayAeLEAel te {L@M
isHtvieR L@kLAeNH ayA
oAiNM. 8 kAvH { t
aDikArLi { epAcM ekA_
e stYmANH. qA {
H Q zi nketH nieL z
rAAnANH; EvdniiAnl. atinA
aBimAni qni lyil .
9
qeR kkLilUew {A nieL Epwi
iA mikyAeN ni kt
eteniH. 10cil pRy, epQ
elAsieR kk zvuM tIxHNvu

10

2 ekAriY 10:11-11:18

1124

mANH. qA {ELAewAiriEA
av dblnANH. aveR sMsArM
mni u tRyHtl. 11av
tRiye+ {LiEA niELAewAH
l A ekAANH ke}utH .
pE { niELAewAH A
EA}uM kkLi kA aEt zi
yM kM {AM.
12
sVyM mANimAer kvErA
ewA EcrA {A#hmil. {
{eL avErAw tArtmYM ec@mil.
av sVyM mAnd$mAi aLkyM
sVM nilvArienA viDiyHk
yM ec@. avew ajH{tyAN
kANitH. 13qA { tiri
v] iyew atik vi@
{ zMs nwkyil. eedvM
t v]iyANtH. niL@ew v]i
kL@M atiewM. 14{ vLereyAM
zMs nwkyil. { ni
L@ewywH viieli { w
t epAcM pRymAyiru. qA
{ niL@ewywE v. i
sHtvieR suviEzxvumAyi. 15{L@
EwtAy aVAnieR priDiyi {
L@ew aBimAne ni. m@vew
aVAni { aBimAniil .
niL@ew vizVAsM wM vLem
A {L@ew tI. {L@ew v]
i vLvA ni shAyiemH
{ tYAzi. 16aEA ni
L@ew ngrimRM suviEzxM sM
giA { #hi. meArAL@ew
Edz nivhie v]iyew
kArYi ahriA {A#
hmil. 17pE, aBimAniv k
Avi aBimAnik.* 18tA sVIkArY
nAeN sVyM pRyvnl, nlv
en kAvH pRyvnANH aMgIk
riewk.
epQelAsuM vYAj aeAst
H lAM
qeR almAy buihInt epARu
vA m niAkN
em {AnAzi. aet, dyvAyi
mik. pE ni EA te
mic i ri. 2eedvIkmAy asUy
qni niELAwH. isHt q k
puxnH {A nieL vivAhniyM
ecyH t iri. priknYkyAyi
{A nieL av nEkti te.
3
qA niL@ew vuM, kmn
EAw wiymAy isH t Biyi
niM niL@ew mnH akewemH
{A By. ctiynAy sM hvey
dAiEl nyicEpAel a
sMBviAM. 4meArA vH isHtvien
i { pRtiniM vYtYsHt
mAy kArY sMgitiEnAwH ni
vLer myH . {LiniM
sVIkric t iniM vYtYsH t mAyi
ki@ AvienyM suviEzxeyM

11

aBimAniv ... aBimAnik rNi


yier. 9+24.

ni sVIkriA tARANH. aen


ArYi ni qEAwH mkANM.
5
mhAArAy aeAsHtlA qe
A o@M wiyvrAeN {A k
il. 6{A prizIlnM siic AsM
giknel iluM qni eedvIkmAy
stYeRicH aRivuH. wAet pripU
mAy stYM {A nieL EbAYe
wiyi@mH.
7
tiPlmil A et niELAw suvi
EzxM sMgic@. aet nieL y
A {A sVyM vinItnAi. a
etAyie ni kEA?
8
{A m@ sBkLiniM tiPlM
vAi. nieL UxiAnA {A
avew pNM vAiytH. 9 niELAewA
miEA qni Eviyiti
enAM {A nieL buimicil.
meEdAnYyini v sEhAdrA
qeR vzYeLlAM niREvi.
sAhcrYiluM {A ni
ver BArmAyiil, niyM oriluM BArmA
kymil. 10aArYi puk}Hc pRy
tiniH o aKAyArM qe twy
kyil. qilu isHtvieR stY
EAwwiyANH {Ani pRytH .
11
qekAANH {A nieA BAr
mAkAtH? niELAewni sHEnhmilA
iANiet ni kEA?
l. eedvinRiyAM {A nieL sHEn
hieH.
12
{A EA}e v]ik w
kyM ec@M. epAcM pRyvA o
kArNM ekAwAet aver twyvA
nANH {Ani wvA #hitH.
avM {eLEAel te vi
A ApHtiyH qtieR Epri
av epAcM pRyetniixHwmil.
13
av yTAi aeAsHtlA
rl. av NyArANH. t isHt
vieR aeAsHtlArAeNH L@keL
etiriiAnANv mitH. 14{
ti atH-tmilAet ekAA
eNEA? sAA EpAluM tA evLi
cdtnAeNH L@keL etiriiA
nAyi sVyM mARARuH. 15aekAH sA
AeR dAsA zriyAyti Evi
v]ivrA teL mi pM
Dric A ttH - tmAvukyil .
pE avsAnM av ziiewM.
teR kxw
H tkeLi epQelAsH
{A niELAw vIuM pRy+
{AenA vifHFiyAeNAM kttH.
qA {AenA vifH F iyAeNH
ni kevi aen te
EvNM ni qe sVIkrivA.
aEAeLniH Rc@wi zMs nw
AM. 17qniH qei R ekA
ANH {A zMs ec@tH .
pE qeR Q zMsyi k
AvH sMsAri EpAelyl {A
sMsAritH. o vifHFieyEAel
{A zMs nw. 18aEnkM
16

1125
Ep tL@ew lQkikjIviteecAli
puk}H c pRyM. 19viEvkmvrAy
ekAH niH buinYer sEAx
mAyi shiA p@M! 20nieL awimyA
kEyA mtelwkEyA trem ku
vikEyA ec@vErAwM ni
ELA Ekmen kvErAwM, ecki
wivErAwM, ni* mi.
atinA niH miAnAemH
qniRiyAM! ni nieLA emc
evrAeN kvErAwM ni
m kANi. 21rM kArY ec
@vA EpAluM {A aznAyi
q stitiluM qni l
yH.
qA aBimAniA t eeDrYm
orAeLilumei {AM aen
eeDrYvAnAM. (o menEAelyA
eNeR sMsArM) 22 mxY qAy
ArAENA? {AM aEt. av yi A
EyArAENA {AM aEt. av aA
hAmieR vMzArAENA? {AM a
te. 23av isHtvien Uxi
EvA? {Anven wt Uxi.
(eneyAe pRyA qni kiRu
te.) averA vLer kWinmAyi
{A vic@. wt tvN {A
twli k}iu. averAELeR mnM
{A shic@. pl tvN {A mrN
EAww. 24au tvN eyd t
L@ew ziyAy 39cAywi qni nki.
25
m vYtYsHt smyLi qe vwi
ekAH awic@. ori kElERH {A
mriARAyi. m AvzYM {A
k ECdLie@. atielA tvN
o rAiyM piE divsvuM {A kwli
k}iu. 26vLer drM {A yA ecyHti
@H. ndikLiluM kA miluM ey
diwyiluM jAtikiwyiluM {A
apkwi epi@H . ngrLiluM
vijnEdzLiluM kwliluM {A ap
kwilAyi@H. t sEhAdrArA
eNH nwikyM qA yTA
i sEhAdrA al A vmAyv
ew wyiluM {A epi@H. 27kWinvuM
INiimAy EjAlik {A
ecyHt. plEA}uM qniH RA wi
k}iil. {A vizM, dAhic@M vl
u. plEA}uM qniH hArM lBicil.
t {A vOmilAti. 28mH
aEnkM zHnL@M Ayi@H. ati
elAH qlA sBkLiluM qni
yANH. averRicH qnieM tHk
NHWyANH. 29meArA dblAnAEA
e}Ae qniM dQblYM aBvewM.
meArA pApiEl nyiewEA
e}Ae qni vixmmAM.
30
{A aBimAnievi atH
{A dblnAeN etLiyi kArY
L@ew EprilAyiriM. 31{A N
pRykyiel eedvinRiyAM. kA
vAy EyisHtvieR pitAvuM eedv
vumAy aven qeM vA}H k.
32
{A dmsHeAsilAyiEA q

2 ekAriY 11:19-12:10

e twvilAA aErtA rAjAvieR


gv ngri @M kAv e
wi. 33qA qeR cil suX
qe o yilAi, av EkAm
tiliel jnlii wi kwi
qe emel tAE}AiRi. aen {A
re@.
epQelAsieR jIviiel o
viEzx a#hM
{A zMs wEriyiri
. aekAH vliy EyAjn
emAmil , qiluM kAvini
Ay dzneLyM evLiAwkeLyM
pi {AniEA pRyAM. 2mAM sV
iElye, isHtvilu o
ven* qniRiyAM. ptinAlu vxM
mANi sMBvict.H ayA ayAL@ew
zrIrilAyiEA puRAyiEA
qeniRiyil . pE eedvin
RiyAM. 3 -4ayA pRudIsyiElew
e@ qeniRiyAM. ayA teR zrI
rilAyiEA puRAyiEA qe
niRiyil. pe eedvinRiyAM. viz
dIkriA k}iyA ciletAe av
Ek@. mxYnH criA pAwilA kArY
LANyA EktH . 5ayAeLEAel
oveni {A zMs nwM. q
iluM aeteiyAyiriil. qeR
dQb l YeLi mAEm {A
zMs nw. 6pE qniH qei
zMs nwNemei, {AenA
vifHFiyAkil. kArNM, {A stYmA
pRytH. pE, {A zMs nw
AetekAH? kArNM, {A ec@
kAkyM pRy EkkyM
ec@tinRM L@k qei k
tAtiriNM.
7
qA qninke atH-tsMB
vLuew zYLi {A ahriA
tiriNM. aen mAsMi EvdnAjn
kmAy zHn* qni nkeiri
. sAAeR dteR pi
aete wt pIfiiA v.
ahriEAe}Ae aete hiMsi
. 8Q Evdnk qi niew
NemH {A kAviEnAwH m tvN
yAcictANH. 9pE kAvH qEAw
pRu, nin qeR p mtiyAM.
dQblYi, qeR zi mtA
. atinA qeR dQblYeL
ec A l i {A zMs nw.
aEA isHtvieR zi qi
vsiAM. 10aekAH dQblYi
{A isHtvieR Epri aBvi
apmAniluM kxHwAwiluM pIf
niluM buimiluM {A sEAxi
. kArNM, dQblYilANH {A
znAtH. qni zHnL@A

12

ov 12+2 mt 5 very vAkYLi


epQelAsH opE teRic@te di
vAdiyAkAM.
EvdnAjnkmAy zn
H zrIriel m_
k.

2 ekAriY 12:11-13:10

1126

EA}uM {A sEAxi. etlAM


isHtvi EviyANH. {A INit
nAEA {A yTAi znA
kyANH. atinA ArYLi {A
sEAxi.
ekAriiel ist
H YAnikELAwH
epQElAsi sE
H nhM
11
{A o EBAxenEAel sMsAri
kyAyi. pE niLAeNe
eAH en ecic t H . qei
ni nl pREytAyi. {A
omiel iluM mAEnyM m@
mikc aeAsHtlAri niH o@M
tAe}yl. 12{A niELAewAAyi
EA, {AenA aeAsHtlnAeN
{A etLiyiciuH.- {A awyAL
L@M, atH-tL@M, vIrYvikL@M* kA
Nic@. vLer mEyAewyANH {AnietA
e ecyH t tH . 13m@ sBk kiiy
etlAM niM kii. o vYtYAsM
mAEm Z+ {A ni BArmAyil.
atinH qEAw mi! 14{AniEA
mAM tvNyM nieL sziA
tARANH. niH {AenA BArmAyiri
kyil. niL@EwtAy o vsHtvuM
qniEv. qni nieL mAM mti.
mAtApitA nkA u
oM EzKriARil. mAtApitALA
ikAyi EzKriEtH. 15atinA
qnietl A M ni nkA
qni sEAxmH. {A qee
yM ni dAnM ec@M. {A nieL
wt sHEnhicA niH qe
Rc@ mAmAyi sHEnhiAnAEmA?
16
{A nieA BArmAyiiel
vYmANH. qA {A kQzlA
rnAyieM kM pRH nieL
vzIkric @ evM ni k.
17
{A ayc eriluM v}i {A ni
eL viEcA? l! {Anen ecyHti
el niRiyAM. 18{A tIeA
sien niL@ewywE pRu vi@.
{L@ew sEhAdrenyM {A avEnA
ewAyc@. tIeAsH nieL vici
lElA? oEr kArY oEr AvuekAH
{LivM ecyH t evH ni
RiyAM.
19
{eLEA}uM niL@ew mi
sVyM nYAyIkrikyAeN ni
EtAEA? l. { eedvi
milANH ArYeLl A M pRytH .
{ isHtvi mi etlAM pR
ykyM ec@. ni {L@ew iy
suXLANH. { ec@ oAErA
v] iyM nieL zrAAnANH ;
20
{A niL@ew aw vEA
ni {A #hi EpAel
yiiel iElA q ByiANH
{Ani ec@tH. {A qAyiriN
em ni #hiEAel {A
awyAL ... vIrYv
] ik eedvieR
zmAy v]ik. eedvshAyM wAet
mxY ecAnAvil.

yiel iElA qM {A By.


niiwyi tM, asUy, EkApM,
sVAt, dBAxNM, H ,
ah, zy}M qivyAkA
em {A By. 21{A vIuM ni
L@ewywE vEA, qeR eedvM
qe niL@ew mi vinItnAiEy
Aem {A By. niiwyi
cilew pApk qe d+Kit
nAM. av tL@ew ai, eelMgik
pAp, nANM ek v]ik dxHk
qivyHH pApiA
mlM qni d+KmAM.
aYmRiyikL@M zMskL@M
{A niL@ewyiwyiEl vIuM
vM. a mAM tvNyAyiriM.
oAErA prAtiM a zriyAeN pR
yA rEA mEA EpAyiriNM.*
qtH oAik. 2 rAM tvN {A
niELAewAmAyiEA {A ni
L@ew pApLi mRiyi ti.
EA {A niLi ni vLer ak
elyAeNiluM pApM ecyHt m@v
M mRiyit. {A vIuM v
EA niL@ew pAp nimiM ni
eL ziiM. 3 isHtvANH qilUew
sMsAriettinH
ni
etLivu EvNM. nieL ziiti
isHt dbl aeltANH qeR
etLivH. qA niLi isHt z
nANH. 4UzitnAyEA av dbl
nAyi q zrite. qA av
niEA eedvieR ziyi jIvi
. isHtvi { dblrAeN
stYmA. qiluM ni
Evi { eedvziyA isHt
vi jIviM.
5
ni sVyM EnAk. ni vizVA
silAENA jIviet sVyM pri
EzADik. EyisH t niLilu
e niRiyAM. qA prI
yi ni prAjyeA, isH t
niLi vsiielRiyk (ni
vizVAsill jIviet ke
iyA). 6pE { prIyi
EtAiiel ni kANAem
{A tYAzi. 7 ni eteAM
ecAtiriEti { eedv
EAw Ai. { prI
jyic@ qtH L@k kAtH DAn
ml. pE { prIyi EtA@ q
tH L@k ciievi EpAluM
ni zriyAy ec@keytA
DAnM. 8 stYvimAy ec@vA
{Avil. stYi nir
ec@vAEn k}iy. 9 ni zeri,
dblrAti
{ sEAx
EmyZ. ni kAkEey
{ Ai. 10qeR asAi
YilA {Aniet}uytH. {A v
EA nieL ziiA qeR kH

13

oAErA ... EpAyiriNM rNi v.


19+15.

1127
pEyAgiAtiriAnA {Aniet}u
tH. nieL zrAAnANH, nzii
Anl eedvM qniH aDikArM n
kiytH.
11
sEhAdrEr, EA {A viw pR
y. pUrAyiriA mik. {A
pRveyAe ec@k. prsHprM aM
gIkricH smADAnEAew jIvik. a
EA sHEnhieRyM smADAni

2 ekAriY 13:11-14

eRyM eedvM niELAewAAM.


12
ni prsH p rM aBivAdYM ec@
EA oAErAM viMbnM
nk. 13niH ql A viri
niM aBivAdY. 14kAvAy Ey
isH t vieR pyM eedvieR
sH E nhvuM priAAvieR A
yHmyM niELAewlAvErAwM Ayiri
e.

1128

glAtYH
q}utiy ElKnM
glAtY ElKnM
aeAsHtlnAy epQelAsini
tH. aeAsHtlnAkA, {A mxY
rA etrewevnl. mxYri
niM ayyH evml . Eyi
sHtvuM pitAvAy eedvvumANH qe
aeAsHtlnAieywtH. eedvM ov
nANH Eyvien mrNiniM y
ictH.
2
isH t vi qEAewAm ql A
sEhAdrLiniM zMsk. glA
tYyiel sBktANH tH. 3pitA
vAy eedvvuM kAvAy EyisHt
vuM niH pyM smADAnvuM n
ke q {A Ai. 4new
pApAyi Ey avene ekA
w. nAM jIvi dxHw ElAki
niM mrAAnANH Ey ecyH
ttH. atAyi pitAvAy eedvi
eR aBIxHwM. 5 mhtVM qeEM eedv
itAke. Em.

o stYsuviEzxEm Z
al kAli mH te piw
vA eedvM nieL viLic@. isHtvi
lUew gtmA aveR pyilANH
av nieL viLictH. qA
{A nieLi atH-tADInnANH! ni
Enrete piiriykyM vYtY
sHt suviEzxi vizVsikyM
ec@. 7yTAi meA stY
suviEzxmil. qA cil nieL
ek ciA}ilAkyANH. av
isHtvieR suviEzxi mAM v
vA #hi. 8{ ni
ELAw stYsuviEzxM pRu. atinA
{ teEyA, sVi nieA
dtEnA niELAw meA suviEzxM
pRA av zpiewM. 9{Ani
EnrE pRi@H . EA vIuM
pRy. ni Enrete suvi
EzxM sVIkrici. rApiA
meA mAM ov pRyevi
av zpiewM.
10
qe sVIkrivA jneL o
kyANH {AenAENA ni EA
}uM vicAritH. al; eedvM oven
mAmANH {A ItiewA mi
tH. {A mxYer ItiewA
mikyAENA? {A mxYer Iti
ewAnA#hic@evi {A Ey
isHtvieR dAs il.
6

epQelAsieR aDikArM eedvdM


11
sEhAdrEr, {A nieL pEdzic

suviEzxM
mxYklitM al q
niLRiyNem {AnA#hi. 12q
ni mxYrinil suviEzxM lBi
ctH. mxYrAM qe suviEzxM pWi
icil. EyisHt qni nki.
{A jnELAw pREy suviEzxM
av qe kANic@.
13
qeR pUv jIviteRic @
ni Eki@H. {A eyd mtilA
yi. eedvieR sBey {A vLer
EyeR pIFiic@. {A sBey lAyHm
ec@vA mic @ . 14{A eydmt
iel o EntAvAyieAirikyA
yi. {A qeR Ayilu m
EnkM eydErA emc m Ayi v
ic@. new pUvikew prrAgt
mAy c piwrA {A mAer
AL@M mic@.
15
qA {A jniti mEp
eedvi qeRic@ EtYkmAy
ptiyAyi. atinA eedvM
teR kNyA qe viLic@. 16teR
puenRic@ suviEzxM {A jAti
kL@ew wyi sMgivA eedvM
zic@. atinA eedvM teR mken
RicH qepWiic@. eedvM qe viLic
EA qniH o mxYniniM shA
yEmA pEdzEmA lBicil. 17eyzElmi
lu aeAsHtler kAvA {A
EpAyil. {A aeAsHtlnAMmEp
av aeAsHtlArAyi. qA
pkrmAyi {A aERbYyiEl EpAyi.
piIwH {A dmsHekAsiElH mwi.
18
m vx EzxM {A eyz
ElmiEl EpAyi. {A peAsien
kANAnA#hic@. {A peAsienAM
ptinu divsM tAmsic @ . 19Ey
vieR sEhAdrnAy yAEAbien o}icH
meA aeAsHtlenyM {A kil.
20
{A q}u Q kArY epALiy
elH eedvinRiyAM. 21piIwH suRiy,
kilikYA BAgLiEl EpAyi.
22
eydYyiel eesH t v sBk
qe Enre kiil. 23av qe
RicH tH EkiEyZ+ Q mxY
neL pIFiivnANH. qA ori
v nziivA #hic aEt
vizVAsM te EA jnELAw pR
y. 24Q vizVAsik qeti eed
ve puk}Hi.

mH aeAst
H l epQelA
sien sVIkric@
ptinAlu ekAl iEzxM {A
vIuM eyzElmiEl tiriek

1129
EpAyi. {A bbAsiEnAewAM
tIeAsienyM iyANH EpAytH .
2
{A EpAkNem eedvM kANic
ekAANH {A EpAytH. vizVAsikL@ew
EntAvAyivew awH {A
EpAyi. {A oyHAyEA mxY
ErAwH {A jAtikELAw sMgi
suviEzxM pRu. qeRv]i, p
eyM EA}eyM nixHPlmAkAti
riA, {A sMgitH av mn
ilANem {A #hic @ . tI
eAsH qEAewAM Ayi. av
o yvnnANH. 3-4qA Q EntA
tIeAsiEnAwEpAluM pricHECdn nw
A nibicil. {H Q kArY
eLi sMsAriEtH vzYmAyi
. kArNM, cil kpw sEhAdrA
{L@ew smhi rhsYmAyi Ev
zici. isHtvi { sVA
tei aRiyvA av cArAer
EAel v. 5qA kpw sEhAdr
AH vzYmtH oM { sti
cil. suviEzxieR stYM ni
Ayi wvA { #hic@.
6
DAner kANe A {A
sMgi suviEzxM mAiyil.(av
DAnErA aDAnErA qtH qni
eAkArYml. eedvinH qlAvM sm
ArANH)7 qA Q EntA, peAsi
enEAel qniM o EtYk EjAli
nkiyi@e ku. eydErAw su
viEzxM aRiyivA EjAli eedvM
peAsi nki. aEpAel, jAtik
ELAwH suviEzxM sMgivA
EjAli eedvM qni nki. 8o aeA
sH t lnAyi viA zi
eedvM peAsi nki. eyd
Eviy o aeAsHtlnANH peA
sH. eedvM qniM o aeAsHtlnAkA
zi nki. qA eydrlA
v Eviy o aeAsHtlnANH
{A. 9 yAEAbuM peAsuM EyAhA
mANH EntALAyi kANewtH. qni
M ti EtYk vrM eedvM ti@
eH av ku. atinA av qe
yM bbAsienyM sVIkric@. b
bAEs, epQelAEs ni eydr
lAvew awEl EpAkNemH
{ sti. { eydew
awE epAyHeAAM qH peA
suM yAEAbuM EyAhAM pRu.
10
o kArYM mAEm {ELAwv aBY
ic@Z, pAveL shAyiA oA
NemH . tANH {A yTAi
ecA a#hicM.

peAsi etiey epQelAsH


etLiyi
11
peAsH aeYAYyivH etAyi
cil ecyH t . av etiEAy
ekAH {A peAsientirAyi.
12
tANH sMBvict.H peAsH aeYAY
yi dYM vEA jAtikELAw ew

glAtY 2:2-21

av BikyM wepwkyM ec
yHt. qA yAEAbH ayc tAM
eyd aviEw vEA peAsH
jAtikELAewAic@ EBAjnM nii.
peAsH jAtikL@ew wyiniM sVyM
o}iumARi. qlA jAtikL@M pricHECdn
k}iNM q vizVsi ey
der peAsinH BymAyi. 13atinA
peAsH o kpw BiArnAyi.
tr eyd vizVAsikL@M peAsi
enAM Ec. atinA avM kpw
BiArAyi. bbAsuEpAluM
eydew Q v]iyi sVADIni
eu. 14Q eyd ecyH t ete
{A ku. suviEzxieR stYM
av piwil. qlA eydM Ek
viDi {A peAsiEnAw
pRu. peAEs nI o eydnANH.
qA o eydenEAel jIvi
il. nI jAtikLi ovenEAelyANH
jIvitH. aEA jAtikeL eyder
EAel jIviA nibitH
qinH?
15
n eyd jAtikLAEyA pApik
LAEyA al jnict.H n eydrAyANH
jnict.H 16pE nYAymANM piw
ekAH orA eedvmAek nItikri
ewkyil qH nmRiyAM. Eyi
sHtvilu vizVAsmANH oven eedv
mAek nItIkritH. atinA nAmM
isHtEyvi vizVsic@. kArNM
nAM eedvmAek nItIkriewNM. a
en nAM eedvmAek nItIkrie
@, nYAymANM pAlicekAl, i
sH t vi vizVsic ekAumAM.
nYAymANM pAlitinA ovM
nItIkriewil.
17

nAM eyd isHtviEl vtH,


eedvmAek nItikriewAnANH. a
tinA nAmM pApikLAyi q
vYM. isHt pApe EA/Ahii
qti amEA? tIc
yAyM l . 18{AEpic kArY
vIuM pWiivA wukv}i {A
qee pApi lic@ ekAw
19
kyANH.
nYAymANiEvi
jIvi {A nii. nYAymAN
mANH qe ekAtH. eedviEvi
jIvivM {A nYAymAN
i mric@. {A isHtvienAM ri
zi ekAle@. 20atinA {A Q
jIvi jIvitM yTAi qER
tl- isHtvANH qi jIvitH.
{AniEA}uM qeR zrIri jIvi
qvrikiluM vizVAsM ekAH
{A eedvieR puni jIvi.
EyvANH qe sHEnhictH. qe
riAnAyi av sVyM nki.21Q
dAnM eedvinitANH. dAnM
{A nirAkriil . qekAe
A, nYAymANM ne eedvmAek
nItIkrimAyiei isHt nm
Evi mriEivmAyiil.

glAtY 3:1-19

1130

vizVAsM v}iyANH eedvA


#hM vtH
EyisHtvieR riziel mrNM
glAtYyiel jnELAw vLer vY
mAyi pRyetANH . qA ni
vLer EBAxArANH. 2nieL kbLii
vA ciler niavdic@. Q o
kArYM qEAw pRyk+ ni qen
yANH priAAvien sVIkric t H ?
nYAymANM pAlic ekAAENA
Avien ni kiiytH ? al !
suviEzxM EkekAAENA ni
Avien sVIkricM vizVsicM?
3
AvuekAH niL@ew jIvitM i
sHtvi wi. EA niL@ew te
ziyA a wvA ni mi
emEA? a EBAxmANH. 4 ni
vLer aBvictANH. aBvL
yM PlnYmANemEA? a vY
mAewkyiel H {A tIi
. 5ni nYAymANM piw
ekAAENA eedvM Avien ttH?
al! ni nYAymANM piw
ekAAENA eedvM niL@ew wyi
atH-t victH? al! ni
suviEzxM Ek@ vizVsic ekAH
eedvM aveR Avien ni
trikyM atH-t vikyM
ecyHt.
6
aEt kArYLANu aAhAmien
RicH tiev}ukLi pRytH, aA
hAM eedve vizVsic@. eedvM aA
hAmieR vizVAse sVIkric@. atH
aAhAmien eedvmAek nItIk
ric@. *7atinA vizVAsm A
rANH aAhAmieR yTA m.
8
BAviyi sMBvietAeN ti
ev}uk pRy. eedvM jAtikeL
avew vizVAsM v}i nItIkriM qH
tiev}uH pRy. Q suviEzxM
tiev}uk pRy EpAel a
AhAmiEnAw EnrE pRi. a
AhAEm, miyiel qlA jnteyyM
a#hiA eedvM nie pEyAgi
M.* 9aAhAM a vizVsic@. a
AhAM vizVsic ekAH ag]hIt
nAyi. a teyANiM. vizVsi
qlAvM aAhAM a#hie
EpAel ag]hItrAM.
10
qA eedvmAek nItIkrie
wtinH nYAymANM piwv o
zApikI}ilANH. qekAeA
tiev}uk pRy, nYAymAN
i q}uteiri kArYeLlAM
o vYi ecNM. *av qEA}uM
asriieli av o zAp
ikI}ilANH. 11atinA o vYi
yM nYAymANM mlM eedvmAek
nItIkriewil q vYmANH. vi
zVAsM ekAH eedvsmM nItIkri

ev nitYM jIviM.* qH tiev}u


k pRy. 12nYAymANvuM vi
zVAsvuM ol; a meA pAtyANH
pEyAgewtH. nYAymANM pR
y, nYAymANAxHWAnA jI
v keA #hiv nYAy
mANM pRy kArY ecNM.*
13
nYAymANM o zApM niEli@.
qA isHt nmAyi sVyM
zApi viEDynAyi. atinA
av zApM niniM qw
mAi oveR zrIrM mri iyii
riei vYi o zApi
kI}ilANH qH tiev}ui q}ut
eiri. 14eedvM aAhAmi
vA ekAw EpAel eedvA#hM
kiviDM isHt qlAM ecyHt.
a#hM isH t v}iyANH vtH .
isHt nmEvi mrictinA eedvM
vAgH d AnM ecyH t priAAvien
nmH kii. vizVsiv}i Q vA
gHdAnM nm lBi.
nYAymANvuM vAgd
H vuM
sEhAdrIsEhAdrAEr Q o dA
hrNM nvA qe avdik.
ov meAvmAyi nw niym
eRic@ vicArik. niymM oQ
EdYAgikmAyi aMgIkricEzxM yAetA
vM niymi qeiluM iEc
A sAYml . 16eedvM aAhAmi
EnAwM aveR stiEyAwM vAgHdAnM
ecyHt. nieR stikELAwM q
eedvM pRil. (atH aEnkM Eper
amAM. qA eedvM pRtH q
eA nieR stiEyAwM qA
NH. tH o vYieyANH amA
tH. atH kisHtvANH.) 17tANH {An
mAtH. nYAymANM EyAgi
ekAuvti vLer mEp eedvM
aAhAmi vAgHdAnM nki. nAi
mtH vxEzxmANH nYAy
mANM
vtH. atinA nYAymAN
inH eedvM aAhAmi nkiy vAgH
dAnM lMGivAEnA niymM Ru ecA
EnA sAYml. 18eedvM vAgHdAnM ecyHt
kArY nYAymANM piwk v}i
EnwA k}iyEmA? l! nYAymANA
srNA aArY nm lBi
emi eedvieR vAgHdAnM atH nm
tril. qA eedvM aAhAmi
ekAw vAgHdAnilUew, teR a#
h twEmmil A et dyApUv M
ekAw.
19
aEA qi EviyANH nYAy
mANM? jn ec@ dxHk
evLivAvAnANH nYAymANM. aA
hAmieR EtYkpiwcAvkAzi v
ver nYAymANM w. Q pi
wcAvkAzieyiyANH eedvieR
vAgH d AnM. dtA v}iyANH nYAy
15

aAhAM ... nItIkric@ l. 15+6.

vizVAsM ... jIviM hb. 2+4, ERAm+1+7.

aAhAEm ... pEyAgiM l. 12+3.

n Y A y m A N A x HW A n A . . . e c N M
ElvY. 18+5.

nYAymANi ... ecNM v. 27+26.

1131
mANM nketH. nYAymANM mxY
H eekmARA dtA EmAezey wnil
ArnAi .20qA eedvM oven Z
qekAuM o BAgEm et v
EA}uM o wnilAreR vzYmil.
EmAezyew niymieR vzYkt
21
eedvieR vAgHdAnetirANH
Q nYAymANM qH tmA
EA? l! jIv dAnM ec@
o nYAymANM e vriki nAM
nYAymANM v}i eedvmAek nItI
krieEen. 22qA zriyl,
kArNM svM pApA bni
lAeiri qANH tiev}u
k pRytH. qANH tiev}uk
en pRytH? vizVAsM v}i vA
gHdAnM nkew ekAANH atH.
EyisHtvi vizVsivANH
vAgHdAnM nkiytH.
23
Q vizVAsM vti mEp nAem
lAvM nYAymANM mlM twvukArA
eirikyAyi. v ekAiri
, vizVAsieR vITi eedvM
ne kANiM ver nmH sVAtYmi
lAyi. 24aEA isHt viwM
ver nYAymANmAyi new ri
tAvH. isHtvtiEzxM nmH vizVA
sM v}i eedvmAek nItIkriewA
k}iyM. 25EA vizVAsieR v}i
gtmAyiri. atinA nAM niym
ieR kI}i jIviil.
26-27
ni qlAvM isHtvi jH{A
nsHnAnM iri. atinA nieL
lAvM isHtvien Drieiri.
isHtEyvilu vizVAsM v}i ni
eLlAM eedvmLAeNH tH vYmA
. 28EA isHtvi eydM
yvnM ti vYtYAsmil. awimkL@M
sVtM ti vYtYAsmil. puxM
OIyM ti Evtirivil. ni
ql A vM isH t Eyvi oANH .
29
ni isHtvivrANH. atinA
ni aAhAmieR stikLANH.
eedvM aAhAmi nkiy vAgHdAnM
ekAANH niH qlA eedvA#h
L@M kiiytH.
niELAw {Ani pRyA #hi
. anrAvkAzi o iyAyi
riE orwimyiniM avnH o vYtYA
svumil. anrAvkAzi qlA wmA
vkAzL@M vhi q zHnml.
2
qekAeA av iyAyiriE
aven sMri qlAveryM av
asriEH . qA pitAvH
niyic AymAEA av sVt
nAM. 3a teyA nEwyM
iti. nAmM ori ikeLEAelyA
yi. Q ElAkieR nipEyAg
mAy niymL@ew awimkLAyi nAM.
4
qA zriyAy smyM gtmAyEA
eedvM aveR puen ayc@. eedv
pu o OIyiniM jnic@. eedv
pu nYAymANi viEDynAyi

glAtY 3:20-4:18

jIvic@. 5 nYAymANinDInrAyi
jnL@ew sVAtYe vAuvA
tviDmANH eedvM ecyHttH. ne
aveR mLAkyAyi eedvi
eR EzYM.
6
ni eedvmLANH. atinAlANH
niL@ew XdyiElH eedvM teR
pueR Avien ayctH. AvH
Ek viLi. aA, iy pitAEv.
7
atinA niEm ni awimkLl.
ni mLA. tA vAgHdAnM ecyHt
kArY eedvM nintM. kArNM nI
aveR iyANH.
glAtYErAw
epQelAsieR sE
H nhM
8
pH niH eedve aRikyilA
yi. yTAmlA eedv ni
awimkLAyi. 9 qA yTA
eedve ni EA aRiy.
stYi eedvinANH nieL aRi
yAvutH. atinA mH piwi
dblvuM pEyAg EyAgYvumlA
cLiElH nieLi mwNM? vI
uM niH aArYL@ew awimyA
kENA10EtYk divseLRic@M mAs
eLRic @ M EtYk sBeL
Ric@M vxeLRic@M nYAymANM
pEdzitH ni EA}uM piw
. 11{A niHEvi By.
niEviy qeR yM vY
mAEmA q {A By.
12
sEhAdrEr, {AM ori nieL
EAelyAyi. atinA niL@M
qeEAelyAk. EnrE nieL
ni vLer nlvrAyi. 13qekA
ANH {AnAdYtvN niL@ewywE
vet ni oAA
mEl A ? kArNM {A ErAgiyAyi.
{A niELAwH suviEzxM sMgic
EA}Ayi atH. 14qeR ErAgM ni
eA vliy BArmAyiiriAM. qA
qEAwH ni o evRuM kANicil.
ni qe tirsHkricil. eedvi
ni o dten qvmANH ni
qe sVAgtM ecyHttH. {A Ey
isHtev EpAelyANH ni qe
sVIkric t H . 15aEA ni vLer
sxHwrAyi. qviewEAyi s
EAxM? qe shAyiA sAYmAy
etAeyM ni ecyH t tH {AEnA
. k}iyemi ni niL@ew
kk }HewH qni tEen.
16
qA EA {A stYM pR
ekAH niL@ew zuvAyi qAENA?
17
nieL EriiA av kWin
yM nw. qA ni
nltl. nieL sVADIniA #hi
v nieL {etirAA
mi. ni averylAet mAer
yM piwrAtiriA av #hi
. 18Aew lYM nltAeN
iEl avH niLilu tAlrYvuM
nA. tH ql AyH E A}uM zriyANH .

glAtY 4:19-5:17

1132

{A niL@ew oM EA}uM akel


yiriEA}uM zriyANH. 19qeR
uEL, oryew svEvdn
EpAel qni nieLRic H Evdn
EtA. ni isHtvienEAel
yAMver qniitH aBvewM.
20
EA qni niELAwew yiri
NemH {A #hi. aEA
qeR sMsArrItiyM mAAem EtA
. niEvi q ecN
emH EAeLniRiuwA.
hAgArieRyM sARAyewyM mAtk
]
21
niLi cil EA}uM EmAezyew
nYAymANi kI}ilAkA #hi
. qEAw pRy, nYAymANM q
A pRyet niRiyAEmA?
22
tiev}uk pRy aAhAmi
ru mL@AyieH. o pueR
a awimyAyi. mvELA sVty
23
mAyi.
awimOIyini
aAhAmieR pu trItYAyANH
jnictH. qA sVtyAyvLi ni
puEnA aAhAmiEnAw eedv
ieR vAgHdAn kArvuM.
24
Q stYkT o criM nm t.
Q ru OIkL@M eedvvuM mxYM
tilu rH niymeLEAelyANH.
sInAyimlyivcH eedvM cmc@ n
kiy nYAymANmAeNAH. Q niym
i kI}uv awimkeLEAelyANH.
hAgA Q niymM EpAelyANH. 25ati
nA aERbYyiel sInAyimlEpAel
yANH hAgA. av lQkIkngrmAy
eyzElmieR cimANH. etA awim
ngrvuM atiel nivAsik awimkL@
mANH. 26qA sVIy eyzElM sVt
yAy OIeyEAelyANH. atH
new ayANH . 27tiev}ukLi
en pRy.
mLilA OI sEAxvtiyAk
e. jM nkA av sEAxA
EGAxie. kArNM ni ori
luM Q@EnAvBviciil. BAvu
vELA kAkiniyAyv wt
uL@vLAM
eyzAvH. 54+1
28-29

aAhAmieR o pu trI
tYAyANH jnictH. qA aAhAmi
eR tr mk eedvvAgHdAnM ekAH
priAAvieR ziyAlA jni
c t H . qeR sEhAdrIsEhAdrAEr,
aH yisHhAH yi EpAel ni
L@M vAgH d AnieR stikLANH .
trItYA jnicv vAgHd puen
pIFiic@.
EA}uM
aen
te.30qA tiev}uk qA
pRytH? awim OIEyyM avL@ew
stiEyyM puRAk! sVt OI
yew mk teR aetlAM lBi
. qA awimOIyew mknH oM
lBiil. 31atinA sEhAdrIsEhAdr
AEr n awimOIyew mLl .
n sVt OIyew mLANH.

niL@ew sVAtYM pripAlik


isH t ne sVtrAiy
ekAH nmH sVAtYmH. nYAy
mANieR awimtViEl tiriek
EpAyi mAM sMBviAtiriA Rc@
nik. 2i! epQelAsAy {A
pRy. pricHECdn vrAyi nYAy
mANiEl ni tiric@ EpAyA
isHtvieneAH nieA EyA
jnvumil. 3vIuM {AEnAErAeryM
tAI ece. ni sVyM pri
cHECdnyH stikyAeNi nYA
ymANM pUmAyM niLsri
NM. 4nYAymANM v}i eedvmAek
nItIkriewA mikyAeNi
aEA isHtvilu niL@ew jI
vitM avsAnikyM eedvkNey
tYjikyM ecyHt. 5qA vizVAsM
v}i eedvmAek nItIkriewAemH
priAAvieR shAyA tI
ic@ekAH nAM kAiri.6ov
EyisHt vilAyiriEA av
pricHECdn vEnA, a#ciEyA
qtH aDAnmANH, sHEnhilUew
vi vizVAsmANH atiDAnM.
7
stYM asric@ekAH, nieLA
nl oAM oAwkyANH. stYpAt piw
tH nivA rANH nieL Eri
ict?H 8 ErN nieL viLicvni
nitl. 9 sUik! alM puLimAvH
m}uv mAviEnyM puLii. 10}
yH zyL@mAyi vvew z
yLi ni vizVsiyiel k
Avi {A vizVsi. arA
r teyAyAluM ziiewM.
11
qeR sEhAdrEr, pricHECdn
Nem {AnAeryM pWiiil.
aenyAyievi {AeninH
pIFiiewNM. pricHECdn
Nem {A pWiikyAyiei
rizieniy qeR sMgM zH
nkrmAvilAyi. 12nieL zlYew
A pricHECdnyew ew
aMgECdvuM ew ieyi q {A
nAzi.
13
qeR sEhAdrEr, sVtrAkA
eedvA viLie ni, ni
L@ew pApM niR sVye Itiew
A sVAtYe o o}ik}ivAyi
pEyAgiti pkrM sHEnhEAw
ew prsHprM Ux ec@k. 14nie
EAel te anYEryM sHEnhik
qti m}uv nYAymANvuM
pUiyAeiri. 15ni pr
sHprM NewkyM EpArAwkyM
ec@kyAeNi sUik! ni
prsHprM pUmAyM nziiM.

AvuM mxY tiyM


atinA {A niELAw pRy
Avien piw jIvikyAeN
i niL@ew pApM niR sVyM #
hi dxHArY ni ecil.
17
new pApM niR sVyM #hi
16

1133
v AviM, AvA#iv
pApM niR sVyiM qtirANH,
av prsHprvimANH. atinA ni
yTAi #hi kArY
ec@il. 18qA nieL nyi
vA Avien avdiemi
ni nYAymANi viEDyrl.
19
eelMgikmAy asAAgIktVM, i
yilAyHm, apmrYAdyAy epmAM, 20vYA
jeedveL rADik, mvAdM nw
k, evRuk, zH n L@Ak.
asUyAluLAk, vLer EkApixHWrA
k, tkArYM EnAvrAk, pr
sHprM }M s]xHwik, 21viBAgIyt
vLk, mdYpArAk, sMsHArrhi
tmAy EGAx nwk, EpA
ely m@ kArY ec@k qiv
yANH new pApM niR sVyM ec
@ kArY q vYM. EA}e
EAel puM {A nieL tAI
ecyH t i. 22ArY ec@v
eedvrAjYi kAkyil. qA o
nYAymANvuM ete pRyA sHEn
hvuM nvuM smADAnvuM myM,
23
dyyM nyM vizVsH ttyM sQmY
tyM niyNvumANH AvH n
tH. 24isHtEyviv avew
p}y sVAvicArL@M ec@vAnA
#hic dxHL@M tYjicH avew
pApM niR sVye rizi tRc@
ekA. 25nmH new pujIvitM Q
GM mt AytinA nAM Avu
mAyi rjH{iEAew jIviNM. 26nAM g
vixHwrAkAtirikyM meArAeL NHWi
piwiiAtirikyM, asUyewAtiri
kyM ecNM.
prsp
H rM shAyik
sEhAdrAEr,
niLielAv
pApM ec@ qvriki, ni
Li Iyt v aveRyw
EpAkyM sQmYtEyAew zriyiEl
ekAuvrA sVyM ElABitrAkAet
sUic,H aven shAyikyM EvNM.
2
zHnLi prsHprM shAyicH yTA
mAyM isHtvieR nYAymANe
asrik. 3aDAni y ov
sVyM DAniey kevi
av sVyM vifHFiyA. 4 o vYi
te, anYmAyi tArtmYewAet
sVkeL viDie. ati av
sVyM aBimAniAM. 5 oAErAM avr
vew rvAditVM ewNM. 6 eedvI

glAtY 5:18-6:18

EkApEdz pWic@ ekAiriv


tni nl vsHteLAeyM aYA
pkmAyi pvyHNM.
7
eedve viA k}iyem k
vifHFiM atH. ov vitcEt
ekA. 8ov teR pApM niR
sVye t]pHtiewAtANH nw
eti atH avnH nitYmrNM ekAu
vM. qA ov Avien Iti
ewAnANH nweti atHavnH
nitYjIven Avini ekAu
tM. 9nAM n ecyHttLrtH. nAM mM
EpitH. 10n nl tY w
A nitYjIveR ktimNik tYs
myH nm lBiM. avsrM ki@EA
nAM ql A vM necNM, viEz
xic@M vizVAsikL@ew wMbie
vErAwM.
epQelAsH teR kH ni
{Ani sVyM q}ukyANH q
vliy arLANH {ApEyAgiciri
etH kAluM. 12isHtvieR
rizien piwA pIFiiew
em kv eydrA sVIkri
ewviDM pricHECdn A
nieL nibi. eydrA sVI
kriewAnANH avritH ec@tH .
13
pricH E Cdn v te nYAy
mANM asriil. qA nieL
Eriictieni pRu mdiA ni
pricHECdn NemH av
#hi. 14{A arM kArYeL
i puk}Hi pRkyil. q tIi
. qeR puk}Hli nidAnM n
ew kAvAy EyisHtvieR ri
zANH. kAvAy EyisHtvieR
rimrNilUew ElAkM qni Uzi
tmAyi,* wAet {A ElAki mri
kyM ecyHt. 15putieyA jnt eedv
A s]xw
H ieu qtANH pricHEC
dn vEnA, a#ciEyA qtien
A DAnM. 16Q niymM pAli
qlAvM- qlA eedvmM- smA
DAnvuM kNyM lBiM. 17atinA
niyM qni M wt zHn
nkAtirie. qeR zrIrilu Q
vw {A EyisH t vieRtA
eN kANi.* 18qeR sEhAd
rEr, new kAvAy EyisHt
vieR p niL@ew AvienAM
Akeey {A Ai.
Em.
11

UzitmAyi mriciri qM.


Q vw ... kANi isHtvieni
pWiicitinA epQElAsientirAyv
aEhe pltvN mic @ . atieR
awyALmANtH.

1134

qePsYH
q}utiy ElKnM
1

eedEvcHCyA isHtvieR aeA


sHtlnAy epQelAsH q {A q}u
+
EyisHtviel vizVAsikLAy q
ePesAsiel eedvieR vijn
inH.
2
niH new pitAvAy eedvi
eRyM kAvAy EyisH t vi
eRyM pyM smADAnvuM zMsi
.
ist
H viel IyA#h
new kAvAy EyisHtvi
eR pitAvuM eedvvumAyvnH sHtti.
isHtvi eedvM qlA IyA#h
L@M sVi nm nkiyiri
. 4ElAks]xHwi mute eedvM
isHtvi neL tirew. av
mi nAM priM milAvM
EktinH teR sH E nhM nimiM
eedvM ne tirew. 5 ElAks]xHwi
mE ne EyisHtvi teR
sVM mLAvA eedvM tImAnici
. eedvM #hictH atAyi.
atven sEAxiikyM ecyHt.
6
atH aveR atH-tkrmAy kANY
inH puk}Hc AkyM ec@. a
v kANYM niElApM nm t.
teR iyevnAy isHtvilUew
yANH kANYe av ttH .
7
isHtvi aveR mrNM ekAH nAM
sVtrAe@. eedvieR kANY
sm]iyi nmH pApLini mAH.
8
eedvM teR kANYM pUmAyM sQj
nYmAyM ni EkAriecAriu. 9av
teR rhsYptiey m}uv vijH{An
iluM viEvkiluM ne aRiyic@.
eedEvcHC aenyAyi. aetAe
isHtvilUew niREvAnAyi av
eR pripAwi. 10zriyAysmyH teR
pripAwik pUiyAkyAyi
eedvieR lYM. isHtvien zir
AieAH miyiElyM sVi
ElyM qlA vsHtELyM iEcA
eedvM pripAwiyi@.
11
eedveR jnmAyi isH t vi
av ne etrew. aveR
#hinsricH {eL aveR L@
kLAA eedvM kAElte ElAcici
. qlAM teR tImAniM #
himsricAiIvnANH
eedvM. 12isHtvi dYmAyi tYA
zyicvrANH {. eedvmhtVe
{ vA}HM qtinAlANH {
tirewetH. 13nieL sMbi

c@M aente stY pEdzmAy r


yew suviEzxM ni Ek@. atuEk
EA ni Eyvi vizVsic@. eed
vM teR vAgHdAnmsricH priA
Avien ni nkieAH isHt
vi av teR awyALM niL@ewEm
cAi. 14eedvM teR jntyH vAgH
dAnM ecyHtetlAM nm lBiem
ti etLivANH Q priAAvH. atH
eedvieR jntey pU sVt
rAM. tieReylAM tYiklYM
eedvmhtVieR puk}HcyANH.

epQelAsieR An
a ekAeAe {A nieL
qeR AnkLi qEA}uM oAi
kyM niAyi eedvEAw ni
pRykyM ec@. kAvAy Ey
vi ni vizVAseRic@M
eedvieR jntEyAw ni kAu
sHEnheRic@M Ek mt {A
qEA}uM en ecARuH. 17new
kAvAy EyisHtuvieR eedv
mAy mhtVM niR pitAviEnAwH {Aen
EA}uM Ai. niH aven
wtlRiyA shAyi viEvki
eRyM aRivieRyM Avien
eedvM nkNM qH {A eedvEAwH
Ai. 18niL@ew Xdyi
wt DArNyAA {A Ai
. aEA ne etrewiri
tH qien tYAz niLRiyM.
eedvM teR vijni vAgHdAnM
ecyHtiri a#h svuM
mhmAeN niLRiyM. 19vizVsi
nmH eedvieR zi vLer
mhAeNM niLRiyM. 20isHt
vien mrNiniM yie}uE
liA eedvM pEyAgic aEt mh
ziyANtH.
sVIylLi
eedvM isHtvien teR vl vz
i. 21eedvM Eyvien qlA BrNA
DipAriluM aDikArikLiluM zik
LiluM rAjAAriluM DAniyAi. Q
ElAkiElA aw ElAkiElA
ziy qiEnAL@M DAnmANH i
sHt.
22
eedvM qlAiEnyM isHtvi eR
ziyi kI}ilAi. sByHEvi q
lAieRyM aDiptiyAyM (tl) eedvM
Eyvien vA}ic@. 23sB isHtvieR
zrIrmANH. sB isHtvinA niRyH
eiri. av qlAM qlAri
luM pUmA.
1 5-16

1135
mrNiniM jIvniElH
mH niL@ew IyjIvitM pAp
LAluM eedvviv]ikLAluM
m]tmAyi. 2aet, mH ni pAp
ecyHt@ jIvic@. lQkIk jIvitmA
yi niL@EwtH. miyewEm dxHwz
ikL@ BrNADipen ni piw
. eedve asriAvri
drAAvH EA vi. 3 mH
nL@M mxYerEAel jIvici.
n niel pApM niR sVye
sEAxiiA mikyAyi.
new mnSM zrIrvuM kAMxicetlAM
nAM ecyH. nAM dxHwrAyi. new
jIvitrItimlM nAM eedvEkApi
viEDyrAEkiyi. mel A veryM
EpAelyAyi nAmM.
4
qA mhAy kANYm eedvM
ne vLersHEnhic@. 5nAM IymAyi
m]trAyi. kArNM, eedvi viErA
DmAyi nAM pApM ecyHti q
te. qA eedvM nm isHt@vi
EnAewA putiyjIv nki. eedv
ieR pyAlANH ni rie
iritH. 6eedvM ne isHt@viEnA
ewAM ykyM sVIyAn
Li avEnAewA ne kyM
ecyHt@. EyisHt@vi yiri
nmAyANH eedvM ecyHttH. 7BAvi
yielM teR kANYieR sm]i
kANiAnAvuM viDmANH eedvM ec
yHttH. EyisHt@vi nEAwH dyAlu
vAyieAANH eedvM kANYM k
wiitH. 8 eedvkANYA ni
rie@evANH {A amA
tH. vizVAsilUewyANH niH
p lBicM. ni sVyM ricil.
eedvieR dAnmAyi atH. 9ni
L@ew v]ikLl nieL rict.H ati
nA orAM t sVyM ric@evH
ahriAnAvil. 10neL putiy m
xYrAiytH eedvmANH. n nl v]
ik ec@MviDM eedvM ne isH
Eyvi putiy mxYrAi. eedvM
nl v]ik nmAyi sUNM
ecyHt@ k}iu. nk ecyHt@ekA
u jIvite av nmAyi oi
yiri.

ist
H @vi oH
11
jAtikLAyi piRvrA ni.
eyd nieL a#cA q
viLic@. nieL a#cA q
viLic eyd sVyM pricH E Cdn
A q viEzxiic@. (avew pri
cHECdn av te sVM zrIri
ec@tANH.) 12mH isHt@ niELA
ewAilAyi q oAk. ni
yi
AEy pQrArlAyi. eedvM
teR jntyH nkiy vAgHdAnL@ew
niymL@M niil A yi. ni
tIkELA eedveiy
aRiEvA Ayiil. 13aet, o sm
y ni eedviniM vLer

qePsY 2:1-3:5

akelymAyi. qA EA ni
isHt@Eyvi eedviEl
ekAuvre@. isHt@vieR ri
lUewyANH ni eedviElwtH.
14
isHt@mlM nmiEA smADAnmuH.
isH t @ (eyderyM
jAtikeLyM)
omiic@. eydM jAtikL@M aviw
yi o mtilu ekiyEpAel Evpiri
i. av prsH p rM evRu.
qA isHt@ teR sVzrIrM n
kv}i evRuiERtAy mti tk.
15
eydnYAymANi aEnkM kl
nkL@M cL@mAyi. pE, i
sHt@ nYAymANM avsAniic@.
viBAgM jnteyyM ti putiy
mxYrAi oiikyAyi i
sHt@vieR EzYM. aen Ey smA
DAnM ApiM. 16rizilUew isHt@
viBAgiwyHm evRuH av
sAniic@. viBAgL@M o zrIrmAy
tiEzxM aver eedviEl mwi
eAuvrA isHt@ #hic@. teR
UzIkrNilUew isHt@ ecyHt.
17
eedviniM vLer ak k}i
i niiwyi vH Ey smA
DAnM sMgic@. eedvEAwwi
viwyiluM Ey te ecyHt@.
18
aet, nmelAvM isHt@vilUew
orAAvi pitAviEl vvAnvkAz
mAyi.
19
aekAH EA eydrl A
ni viEdziyErA apricitErA al.
ni eedvieR vijnEAewA
m pQrAM eedvieR wMb
ievmANH . 20ni eedvi
eR wmtyilu o ekiwM EpAel
yANH. aeAsHtlAM vAckemA
iy awiRyilANH ekiwM pNi
yiyiritH. isHt@ teyANH
vIwieR Nil.H 21 ekiwM m}u
v isHt@vi pNi Eciri.
isHt@ atien vLkyM atH k
Avi o vi mirmAyiIkyM
ecyHt@. 22isHt@vi ni eydErA
ewAM iyiNe@ ekAirik
yANH. eedvM AvilUew jIvi
lmAyi nieL pNi Ec.
jAtikH epQelAsieR v
] i
ArNA epQelAsH q {A
niEvi isHt@ EyvieR
twvukArnA. 2niL@ew nyHAyi
eedvM teR pyA qni nkiyi
ri Evl ni aRiyvEl A .
3
eedvM teR rhsYpti qni
evLivAi. atieni RecAe
{A q}utiyi@H. 4{Aen}utiy Q
kArYeLAe vAyic@ EnAEA i
sHt@vieniy yTA stYe
i qnieRiyAM q ni mn
ilAA k}iyM. 5mkAlLi jIvi
civer Q rhsYstYM aRiyici
il. qAliEA eedvM AvilUew
rhsYM teR vivAckA

qePsY 3:6-4:14

1136

M aeAsHtlAM kAieAw.
6
stYM tANH+ jAtikM eyder
EAel eedvieR a#hLi
pH. jAtikL@M eydM oEr zrIr
ieR avyvLA. av, eedvM
EyisH t @vi nkiy vAgH d AnM
pvyH kyM ec@. suviEzxM
mlM jAtikM aen qlAM ki@.
7
eedvieR pekAH suvi
EzxM pRyA {A o dAsnAyiri
. eedvM teR ziyA a
#hM qni nkiyiri. 8eedvi
eR jntyi vuM niArnANH {A.
pE isHt@vieR steyi
y suviEzxM jAtikELAw sMgi
vAnAyi eedvM qi pkANic@.
pUmAyM aRiyA pA tri
ayM vlutANH sH. 9eedvi
eR rhsYptieyi jnELAw pR
y EjAliyM eedvM qe lic@.
kAlArMBM mtte rhsYstYM
qlAM s]xHwic eedvi nifmAyi
iwkyAyi. 10eedvieR jH{A
nM plrItiyi kANiemH sV
lLilu qlA BrNADipAM zi
kL@M aRiyemtAyi eedvieR
pti. sByilUew avtH aRiyA
sADiM. 11li mt eedvM niyi
ctsricANtH. eedvM teR niym
sricH vic@. atv new
kAvAy EyisH t @vilUew niR
Evi. 12isHt@vi nmH BymilAet
sVtmAyi eedvimi niAM.
isHt@viel vizVAsilUew nm
ecAM. 13atinA, oriluM ni
Evi {AnBvi kxHwtk mlM
ni ni/AhrAketH {AnBYi
. qeR kxHw niL@ew mhtV
mA.
ist
H @vieR sE
H nhM
aekAH pitAvi mi A
nyi {A m@. 15miyiluM sV
ilum qlA wMbM av
nini nAmM lBi. 16aveR mh
tVMekAH niL@ew Avizi
nkA {A pitAviEnAwH aEpi
. aveR mhAy styA
niL@ew arAAvien ziew
A {A eedvEAw Ai.
17
niL@ew vizVAsM mlM isHt@ ni
L@ew XdyLi vsiem {A A
i. niL@ew jIvitM sHEnhM
ekAH EvRcM awiRpAkiymA
ke q {A Ai. 18ni
M eedvieR ql A vijn
iM isHt@vieR sHEnhieR
vluM mnilAke q {A Ai
. sHEnhieR vItiyM nIL
vuM yrvuM }vuM mnilAkEey
{A Ai. 19etA vYi
yHM pUmAyi aRiyAvutiluM mh
rmA isHt@vieR sHEnhM.
sHEnhM aRiyA k}ivH niA
14

ke q {A Ai. aEA
eedvieR pUt niLi niRyH
ewM.
20
ni vi eedvieR
zi ekAH nmH aEpiAvu
tiElA ciiAvutiElA aDikM
av viAM. 21avnH sByiluM
EyisHt@viluM qEA}uM qeE
M mhtVM. Em.
zrIrieR om
kAvieR twvukArnAy {A,
niEm eedvjnienAvM jI
vivA niELAwBYi. 2 q
EA}uM qLimEyAwM, sQmYtEyAwM wi
yirik. mikyM prsHprM sHEnh
EAew sVIkrikyM ec@k. 3A
vilUew ni iEceiri.
aen te wvA niAvu
etlAM ec@k. smADAnM nieL oA
itIe. 4kzrIrvuM k Avu
mAtH. k tYAzyHAyiANH eed
vM nieL viLic t H . 5 k kAvH,
k vizVAsM, k sHnAnvumAtH.
6
k eedvvuM qlAiM k pitAvuM.
av ql A iEnyM Bri. av
ql A yiwvuM ql A iluM niRuni
.
7
isHt@ nmH oAErAM oAErA
EtYk vrM nki. oAErAM q
ekAwNemH isH t @ niyic
te oAErAM lBic@. 8aekAH
tiev}ukLi en pRiri
,
av kAzieR tLiEl
EpAyi; av twvukAer tEAewAM
ekAu EpAkyM jn vr
nkyM ecyHt@.

sIn 68+18.
9

avyriEl EpAyi q pR
ytinemANH? dYM av mi
yiEl tAv qANtinM.
10
aekAH Ey tAE} v, av
teyANH tLiEl EpAytH. a
v qlA sVM mkLiEly
. qlAiluM avene niRyHA
nANH isHt@ a ecyHttH. 11aEt i
sHt@te jn vrL@M nki.
ciler av aeAsHtlArAi, cil
er vAckrAi, ciler suviEzx
sMgkrAi. ciler eedvieR jnt
yew iwyAM aYApkmAi. 12
UxkAyi eedvieR vijn
e tARAvAnANH isHt@ vr
nkiytH. isHvieR zrIre
zmAAnANH av vr nki
ytH. 13nAemlAvM eedvpuenRic@
vizVAsiluM aRiviluM omiM
ver Q EjAli wErH. nAemlAvM
isHt@vienEAel pkVtyM pUt
ymvrAyi vLrNM.
14
aEA nAM niyM ziLAyiri
il. tirmAlkLA aEA@M EA@M

1137
}lu k EpAel mARuvrAyiri
kymil nAM. ne vifHFiyAA mi
vewputiy EbADnM nAM
vzMvdrAvukyil. etAeyA mAi
ElH L@keL nyicH mArAA
qlAviD tL@M av o.15l,
n stYM sHEnhEAew sMsAriM.
qlAriluM isHt@vienEAel nAM
vLM. isHt@ zir@M n zrIrvumA
. 16zrIrM m}uv isHt@vien
yiciri. zrIrieR qlA avy
vL@M oic@ Eciri. oAErA
zrIrBAgvuM atAtieR EjAli ec@.
m}uv zrIreyM sHEnhi zi
ewi vLrA a shAyi.
ni jIviE mAM
kAvinAyi {Ani niELAw
pRykyM atilUkyM ec@.
avizVAsikeLEAel niyM jIvi
tH. nixHPlmAy cikLANvEwtH.
18
aveAM mnilAil . Ek
A AAekAANitH sMBvi
tH. atinA eedvM n jIvit
e EnwAnvAvil. 19av l
nxHweiri. tL@ew jIvite
et@ ecAnAyi av pEyAgi.
wt wt et@k ecAnANv
tAlrYM. 20qA isHt@vi ni
pWic kArY cIArY
EpAelyl. 21aveni ni Eki@
eH qniRiyAM. ni avniel
vM pWiiei@H. aet, stYM
EyvilA. 22niLiel p}y m
xYen EpikyM ak
ecyH t @ jIviAtirikyM ecA
ni pWiieiri. dxHv]
ik mlM L@k vitrAti
nA p}y jIv nzic@ekAEyiri
. 23qA ni niL@ew Xdy
i puM ApivA pWiie
iri. 24putiy mxYnAkA ni
pWiieiri. eedveEAel
yTAi nlM privumAM
viDM yTA nEyAew putiy
vYi s]xHwieiri.
25
atinA N pRy ni ni
NM.qlAyHEA}uM prsHprM stYM pR
yk.* kArNM oEr zrIri k}iy
vrANH nAM. 26EkApmAEA pApM
ecAniwyAktH.* divsM
m}uv
EkApMevc@ ekAirikymtH. 27pi
zAci nieL prAjyewA w
nktH. 28EmAxHwAvH EmAxNM niNM.
qiv EjAli ecNM. av teR
eek n qeiluM ecA pEyAgi
e. aEA tni pAv
pvyHA av k}iyM.
29
dxic sMsArM ni nwAtiri
k. m@ver zrAM viDM Ev
kArY sMsArik. aEA ni
17

qlA yE
H A}uM ... pRyk rNi esK. 8+16.
EkApmAEA ... ecAniwyAktH
rNi sI 4+4.

qePsY 4:15-5:14

L@ew vAk iver a shA


yiM. 30priAAvien d+KiitH.
ni eedviERtAeN eed
vIksAYmANH priAAvH . t
smyH eedvM nieL sVtrA
emti sAYmAyANH eedvM
Avien ni ttH. 31zut,
EADM, EkApM qiv oriluM kAAti
rik. EkApiclRukEyA m@ver Evd
niiM viDM qeiluM pRykEyA
ectH. dxHwtkeLAM viy
mtH. 32prsHprM dyAluL@M ElAlXdy
mAvuk. eedvM isHt@vi niELAw
mic EpAel niL@M prsHprM mi
k.
eedvieR iye mLANH
ni. atinA eedveEAelyA
vA mik. 2 sHEnhiERtAy o
jIvitM nyik. isHt@ ne sHEnhi
cEpAel m@veryM sHEnhik.
isHt@ sVyM nm nki. av eedv
i sugM niR v}ipAwM yAgvu
mAyi.
3
qA niiwyi eelMgik
pApM atH. yAetAviD dxHwtEyA
atYA#hEmA pAwil. qeEA? aetA
M eedvieR vijninH Ec
tl. 4 niiwyi dxic vAkL@
mAktH. vifHFirELA v]iek
tmAzkELA ni pRyAtirik. aetA
M niEctl. pE ni
eedvi ni pRu ekAiriNM.
5
eelMgikpApM ec@vEnA dxHwt
vivEnA vi#hArADn ec@
vEnA isH t @vieRyM eedvi
eRyM rAjYH o AnvuM Aki
el vsHt@t niRiAM. vi#
hArADk vYAjeedveyANH rADi
tH. 6astY pRH M nieL
viA wekAwtH. eedvieR
#mAy EkApM asriAvewEm
ptiA rM ecyHtik kArNmAM.
7
atinA Et epmAM avErAw ew
ectH. 8mu ni @ niRv
rAyieiluM EA niLi kA
vieR kAzM niRiri. ati
nA kAzieR ueLEAel
k}iyk. 9 kAzM qlArM nkELyM
sjIvitEyM stYEyM ekAuv
. 10kAvien sxHwnAet
e pWik. 11ilAvew v]
ik ectH. atH neyAM ec@
kyil. iel kArY etAeNH
etLiyiA nk ec@k. 12av ec
@ rhsYv]ikeLi pRy
te yTAi lAkrmANH. 13av
etAeN nAM etLiyiEA kAzM
avyew yTA pM kAk qL@mA
. 14kAzmANH qlAM qL@i
zYmAtH . atinAlANH nAmien
pRytH+
RuvEn, N! mrNiniH
yie}uE, isHt@ nieREm
kAziM.

qePsY 5:15-6:13

1138

15

atinA qen jIvi q


ti AluvAk. ajH { rAyver
EAel jIvitH. viEvkEAew jIvi
k. 16n ecA lBi qlA av
srvuM niL@pEyAgiNemANH
{A amAiytH. kArNM, cI
AlmANH. 17atinA niL@ew jIvitM
ekAH vifHFirM kAtH. kAvinH
EvtH ecA pWik. 18vIu wi
c@mrAkAtirik. a nieL I
ymAyi nziiM. qA AvinA
19
niRyHewk.
sInLAluM
sHEtALAluM IygAnLAluM pr
sHprM sMsArik. niL@ew Xdy
Li kAvinAyi pAwkyM sMgItM
AkyM ec@k. 20qlAiM pitA
vAy eedvEAw ni pRyk. new
kAvAy EyisH t @vieR nAm
i av ni pRyk.
BArYmAM BAAM
ni aEnYAnYM asrivA
srAk.
qeA
ni
isHt@vien dri.
22
BArYmAEr, ni kAvinH q
EpAel niL@ew BAAew aDi
kAri kI}ilAk. 23isHt@ sByew
zirAyiriEpAel BAvH BArY
yew zirA. sB isHt@vieR
zrIrvuM- isHt@ zrIrieR rk
mA. 24sB isHt@vieR aDikAr
i kI}ilANH. BArYmAEr, niM
aen te. qlAArYiluM ni
niL@ew BAA viEDyrAyiri
k.
25
BAAEr, isHt@ sBey sHEn
hicEpAel ni niL@ew BArY
mAer sH E nhik. isH t @ sByH
Evi mric@. 26sBey vimAAnAN
v mrict.H sBey evM ekAH k}uki
v]iyAA isHt@ suviEzxsMgM
pEyAgic@. 27Etjsu (sQrYM) o
mNvAieyEAel sBey tniEvi
nvAnANH isHt@ mrictH. sBey
Ikric H et@ELA dxH w pAp
ELA qeiluM trilu tikELA
lAtAAnANH isHt@ mrNM vrictH.
28
BAAM aen EvNM BArYmAer
sHEnhiA. sVM zrIreey EpA
el av BArYmAer sHEnhiENM. teR
BArYey sHEnhiv sVyM sHEnhi
kyANH. 29qeEA? M sVM zrI
re oriluM evRukyil. qlAvM
sVM zrIre tIiEAi pripAli
. a te isHt@vuM sByH
Evi ec@. 30kArNM n aveR
zrIrieR BAgLA. 31tiev
}u pRy+
atinA o pux teR an
mAer viH teR BArYEyAw oiEc.
avrivM o EdhmAyiI.*

32

rhsYstYM vLer DAnmANH{A isHt@viEnyM sBEyyM pi


yANH pRytH. 33qA niELAErA
M sVyM sHEnhiEpAel sV
M BArYEyyM sHEnhiENM. BArY B
Avien drikyM EvNM.
mL@M mAtApitAL@M
mEL, kAvH #hi
EpAel mAtApitAeL asri
vi. zriyAy DM atANH. 2klnyi
en pRy, niL@ew anmAer
ni bmAniNM.* vAgH d An
EAw wiy dYe klnyANitH.
3
vAgHdAnM tANH+ aEA nin n
yAM. nin miyi o dIGkAl
jIvitvumAM.*
4
pitAAEr, niL@ew meL ori
luM EkApitrAtH. qA kA
vieR prizIlniluM pEdziluM
aver vLk.

21

awimkL@M yjmAnAM
awimkEL, miyiel niL@ew yjmA
nAer asrivi. ByEAwM dr
EvAwM wi asrik. isHt@vien
ni asriEpAel XdyMg
mAyi asrik. 6yjmAnA nieL
iEA aver ItiewA
mAM asricA EpArA. isHt@vien
asriEpAel aver asri
k. aen eedvieR viDi XdyM
gmAyi niREv@kyM ec@k. 7niL@ew
EjAlisEAxEAew nivhik. m
xYer Esvi EpAelyl, kA
vien EsviEpAel EvNM EjAli
ec@vA. 8 n ec@v kAvH
ttiPlM temH oAik. oAErA
M, av awimyAyAluM sVt
nAyAluM n ecyHtA atit ti
PlM ki@M.
9
yjmAnAEr aEtEpAel niL@M a
wimk n ec@k. aver BIxNie
w oM pRytH. niL@EwyM av
EwyM yjmAn sVilue ni
RiyAmElA. yjmAnnAy eedvM
qlAvEryM o EpAel viDi.
5

eedvieR kvcM aNiyk


Q kH avsAniM mH o kArYM
wi pRye, kAviluM aveR zi
yiluM krAk. 11eedvieRpU
kvcM Drik. qi pizAcieR wi
lteL ni ecRuAnAM.
12
new EpArAM miyiel jne
tirAyl. Q ElAkieR akAri
eR BrNADikArikM vA}HckM
zikemtirANH. sVIyl
Li kyRiyiri drAAetirA
yANH nAM EpArAwtH. 13aekAANH
10

niL@ew ... bmAniNM rNi puR.


20+12; v. 5+16.
atinA ... EdhmAyiI rNi l.
2+24.

aEA ... jIvitvumAM rNi puR.


20+12; v. 5+16.

1139
niH eedvIk kvcM EvNem pR
tH. aEA dxHweR divsi
ni kEAew niAnAM. yM
m}uv k}iyEA}uM niEner ni
A k}iyM. 14niL@ew aryi stY
ieR ar eki zrAyi nik.
nItiyew mAcyM aNiyk. 15k
EAew nivA niL@ew kAlukLi
smADAnieR suviEzxM Drik.
16
vizVAsieR pricyM pEyAgi
k. aen dxH w nyyH oAErA
tIyuM twvA ni k}iyM.
17
ryew yeAi Drik. eedvv
cnmA AvieR vAL@emwk.
18
qlAyHEA}uM Avi Aik.
qlArM sHt@tikL@pEyAgic@M A
icH ni EvtH EcAdik. a
en ecA nieLEA}uM tARAyiri
NM. jA#t eekevwiyAet qlA eedv
jni EviyM Aik.
19
qni EviyM Aik. ori
mRc @ vc i suviEzxieR
stYM qni eeDrYpUvM viLic@pR
yA qeR sMgEvLkLi qni
vAk tvA eedvEAwH Ai
k. 20suviEzxM sMgiEtiEl
Ayi {AniEA twvRyilANH. suvi

qePsY 6:14-24

EzxM sMgiE rItiyi Byrhit


nAyi atH ecAEvi qniAyi
Aik. {AenenEyA ecEtH
aen ByElzmilAet suviEzxM
sMgiA qni k}iyNemM ni
Aik.

avsAne zMsk
{ sH E nhi tihiEAsH
q sEhAdren {A niL@ewyw
EyyH. kAvieR vizVsHt
nAy dAsnANv. qni sMBvi
etlAM av pRutM. aEA qe
iyM qeR v]ikeLiyM ni
RiyA k}iyM. 22atinAlANH {An
ven ayyHtH. { qenyiri
evH ni aRiyNemH {A
#hi. nieL EA/AhiiA
M wiyANH {A aven ayyHtH.
23
pitAvAy eedviniM kA
vAy EyisHt@viniM vizVAs
EAewy sH E nhvuM smADAnvuM
niAke. 24new kAvAy
EyisHt@vien amilAet sHEnhi
qlAvM eedvieR pym
Ake.
21

1140

PiliiyH
q}utiy ElKnM
1

Piliiyi isHt@Eyvilu eed


vieR vijniM mA
M UxkAM EyisHt@vi
eR dAsArAy epQelAsuM tiemAeT
eyAsuM zMsk ayyH.
epQelAsieR An
new pitAvAy eedviniM
kAvAy EyisHt@viniM p
yM smADAnvuM niAke.
3
nieL oAEAe}Ae eedvi
{A ni pRy. 4 {A sEAx
EAew niEvi qEA}uM A
i. 5 {A jnELAw suviEzxM
sMgicEA nieLni t shA
yi {A eedvi nipRy.
vizVAsM sVIkric divsM etAH
ver ni shAyic @ . 6 eedvM
niLi nl kArY ecA wi
yiri. eedvM atH niLi w
kyM ec@. EyisHt@ vIuM v
EA eedvM v] i niLi
pUiyAM. qniti tIcyH.
7
nieLeylAveryM RicH aen
vicAritH zriyAeN {AnRiy
. qeR Xdyi qni niELAw
vLer awM EtAekAH qnii
tIcyH. qEAewAM eedvp
ni pvyHekAH qni ni
ELAw vLer awM EtA . {A
twvilAyEA}uM suviEzxiEvi
tiErADM nwiyEA}uM suviEzx
stYM etLiyicEA}uM ni eedvp
qnieAM pvyH. 8{A ni
eL kANA vLer #hi qH
eedvinH aRiyAM. Ey isHt@vieR
sHEnhEAwwi {A nieLeylAv
EryM eR sHEnhi.
9
tANH niEviy qeR
An+ niL@ew sHEnhM vLer eR
vLrNemM; niL@ew sH E nhEA
ewAM DArNyM aRivuM niAEk
NemM;
10
ntikeL tiricRiH nl tir
ewNemM; isHt@vieR vrvi
nAyi ni nixHkLM, etilAvM
kNemM; 11eedvinH mhtVvuM
sHt@tiyM AtinAyi isHt@vi
eR shAyA nl kArY ecN
emM {A Ai.
2

epQelAsiAy pvM kA
vieR Evlyi shAyM
12
sEhAdrEL, qni sMBvic
cIkArY suviEzxcrNinH

qe shAyic@ qH ni aRiy
Nem {A #hi. 13{A q
ekAu twvilAyi q vLer
vYmANH . {A isH t vieR o
vizVAsi yekAH {A twvi
lAyi. qlA jnemEpAel qlA
kAvAM tRiyAM. 14{A EA}uM
twvilANH, pE, vizVAsikLi Riy
piM aeti EA emcmAyi EtA
. aekAH avH isHt@vien
iy sEzM pRytinH wt
eeDrYM EtA.
15
asUyyM piNvuM nimiM cil
isHt@vieni sMgi. cilrA
ke shAyivAtAlrYM ekAANH
isHt@vieni sMgitH. 16Q
A sMgitH avH sHEn
hM ekAANH. eedvM qe lic
EjAli suviEzxi Eviy ti
ErADM nwk qtAeNH H
aRiyAM. 17qA mAA isHt@vi
eni sMgitH av sVArA
yekAANH. sMgiA avew
ErN etANH. twvi qniH pvM
ec@vAnANH av #hitH.
18
av qni zHnL@AkyA
eNi {An kArYmAil. av i
sH t @vieni pRy qtA
DAnM. {An #hi. zriyAy
kArNi Evi av a ecN
em {AnAzi. etAy kArNM ekA
ANH av a ec@etiluM {A
sEAxvAnANH. isHt@vieni pR
y ekAANH {A sEAxi
M sEAxi wM. 19Ey
isHt@vieR AvH qe shA
yikyM ni qniEvi Ai
kyM ec@. aekAH Q zHn
qni sVAtYM vemH qni
RiyAM. 20isHt@vieR kArYi prA
jyewA qniH oM kArNmAktH.
qeR jIvnilu isHt@vieR mhtVM
Q ElAkH kANivA qAlEyM
EpAel EA}uM DIrt AemH {A
tYAzi. jIvieviluM mri
eviluM
{AntH
#hi.
21
qeR jIvitiel vuM DAn
e oEr kArYM isHt@mAmAeNANH
{A amAtH. atinA mrNM
EpAluM qni lABkrmANH. 22zrIri
lu qeR Q jIvitM wkyAeN
i kAviEvi viA
qni sADiM. pe qANH {A
tirewEtH. 23mrNEmA jIvitEmA
qH qniRiyil. jIvitvuM mrNvuM

1141
ti tirewk vixmmANH. Q
jIvitM viH isHt@viEnAwew ayi
riA {AnA#hi. atAyiriM
wt nltH. 24qA Q zrIrEAw
wi qeR sAiYM view niA
vzYmH. 25qniRiyAM niee
vzYM eH. aekAH {A ni
ELAwew yiriemH qniRiyAM.
niL@ew vizVAsi vLvAM
sEAxmvrAkAM {A nieL
shAyiAM. 26{A vIuM niL@ew
ewyAEA
isHt@Eyvi
ni vLer sEAxBritrAM.
27
isHt@vieR suviEzxinH N
uMviDmANH ni jIvietH
tIcewk. aEA {A ni
ELAw ew yiAluM akiAluM
qni nieLRic H nl kArY
EkvA k}iyM. suviEzxi
niM v vizVAsinAyi k Xd
yEAewyM mnEAewyM ni EyA
jic@ o sMGem nilyi vi
ev qni EkA k}iyM.
28
nietirAy L@keLRicH o@M
ByewtH . ni rie@ev
tiM niL@ew qtirALik lAyHm
e@ EpAemtiM eedvini
etLivANH niH Bymiel vsH
t@t. 29isHt@vi vizVsi q
bmti eedvM ni nki. qA
amAml isH t @viEvi kxH w M
shi q bmtiyM eedvM
ni nki. v ruM isHt@vi
puk}Hc ekAuvM. 30{A niELAw
ew yiEA suviEzxieR
qtirALikLiniM qniAy Ekz
ni ku. EA qni
buim@keLRicH ni Ek.
ni teyM arM Ekz H.

eqkYdAfYtEyAwwiy
prsp
H r
niELAwH qeiluM ec@vA pR
yvA isHt@vi qniH qe
iluM mAmEA? qe zVsii
vA niL@ew sHEnhM nieL #hi
iEA? Avi n aEnYA
nYM p puEA? ni kNyM
dyAlutVvuM EA? 2etAe ni
ei qniEvi cil ec@vA
{AnBYi. ete vLer s
xHwnAM. oEr kArYM vizVsicH ni
k mnsH rAkNemH {AnBYi
. prsH p r sH E nhi Evi
aEnYAnYM EyAjik. oEr EzvuM A
yirik.
3
ni qeiluM ec@EA sVA
tEyA ahArEmA nieL nyiA
avditH. ni vinItrAyi ni
ELA bmti anY ekAwv
vi. 4niL@ew mAM jIviti
EkIkriAet anYew jIvit
iluM yvrAvi.

Piliiy 1:24-2:17

nisVAnAvA ist
H @
vini pWik
5
niL@ew jIviti isHt@Ey
vienEAel vicArikyM vi
kyM ec@vi.
6
isHt@ qlA kArYiluM eedvi
lYnANH. qA eedvi lYmAy
rItiyi teR jIvitvuM nilniN
emH isHt@ ciicil.
7
dAsnAkA stik v}i av
eedvEAwewy AnM Ep
ic@ dAsnAvA stic@. av
mxYnAyi piRH dAsenEAelyAyi.
8
av mxYnAyi jIvic@ ekAirie,
eedvEAw sUAsrNyA
avsVyM vinItnAi. asrNM
mrNkArNM yEA EpAluM av
asric@. o rizi av mric@.
9
isHt@ eedve asrictinA
eedvM isHt@vien prEmAtAn
EH yi. eedvM isHt@vieR
nAmM sv n AmeLA tmAi.
10
EyvieR nAme qlAvM nmie
q ekAANH eedvM ecyHttH.
qlA sVM, BQmikM, pAtAL
M nAme nmiM. 11EyisHt@
kAvH NH q qlAvM @p
RyM. avri pRyEA, atH pitA
vAy eedvinH mhtVM ekAuvM.

eedvABIxw
H kArm jnmAvi
iyEr, ni qEA}uM asrici
@H. {A niELAw ew yi
EA ni eedve asric @ .
EA {A niELAwew lAtiri
avsrLi ni eedve
asrik qtANH wt DAnM.
qeR shAyM lAet te ni
r ki@M qH RANM. etyM
bmAnEAwM eedvByEAwM wi
ec@vi. 13aet, eedvM niLi v
i. aven Itiew kArY
ecA #hM niLiluA
kA eedvM v}ieyA. Q kArY
ec@vA ziyM eedvM t.
14
prAtiEyA tEmA wAet ql A
kArYL@M ec@vi. 15aEA ni
nixHkLM mAM. ni eti
l A eedvmLAM qA ni
dxH w ew mYilANH vsitH .
ni aiwyi i tiLu
viLEpAelyANH. 16jIv t pEd
z ni av pkM. aekAH
isHt@ vIuM vEA qni sEA
xiAM. qeR v]i evRuetyAyil
qEAM qni sEAxiAM. {A
m/ri oAwi vijyikyM ecyHt.
17
eedve Uxiti niL@ew
jIv yAgM k}iA niL@ew vizVAsM
nieL o. niL@ew yAgi
{A qeR rM wi aiEivM.
qA
a sMBvikyAeNi
{A niELAewAM niR sEAx
12

Piliiy 2:18-3:13
ilAyiriM.
sEAxiNM.

18

1142

niL@M qEAewAM

tiemAeTEyAsienyM qe*PA
dieAsienyM pi
19
kAvAy Eyvi tYAzkL
ic@ tiemAeTEyAsien niL@ew aw
EH wen ayyHAem {A k
. ni qenyAyiri q
RiytiluM qniH sEAxmuH .
20
tiemAeTEyAsienEAel meArA
qniil. avnH nieLRicH yTA
i yH. 21mAL@kH avew
sVM jIviteRic@mAEm tAlrYM
Z. av isHt@EyvieR vi
yi tlrrl. 22tiemAeTEyAsH qen
yvnAeN niRiyAM. suviEz
xcrNi o pu teR pitA
vien q EpAel qEAewAM ni
shAyic@ q niRiyAM. 23av
en Evgi niL@ew awEly
yH A qni pripAwiyH . qni
e sMBviem {AnRiyEA
aven ayyHAM. 24niL@ew awEH
wen vvA eedvM qe shAyi
emH qniRH.
25
isH t @vieR eesnYi qni
eAM vi qeAdi
eAsH isHt@vi qeR sEhAdr
nANH. qni shAyM vzYmAyi
EA ni aven qeR awElH
ayc @ . EA {A vicAri
aven niL@ew awEH tiriek ay
yHNemH. 26nieL qlAvEryM kA
vA avnH vLer #hM ekA
ANH {Anven ayyHtH. suKmilA
yiev ni aRiti av
27
vYsnic@mi.
ErAgiyAyi
av mrNEAwwi. pe eed
vM avEnyM qEyM shAyic@. a
en {A kw d+KM aBviEiv
il, 28aekAH aven niL@ew aw
EH ayyHvA {A vLer #hi
. aven kAEA niH
sEAxiAM. qniAke nieLRi
c @ vYAlt avsAniikyM
ecAM. 29kAvi aven sEAx
pUv M sVAgtM ec@k. qe*PAdi
eAsien EpAluver bmAnik.
30
isH t @vieR Evlyi m}ukiy
ekAANH av mrNAsnAytH .
qe shAyiEtiElAyi av
sVjIven apkwilAi. qni
Ayi ni trA sADiAti
shAymANtH.
ist
H @ sv DAni
sEhAdrEr, isHt@vi sxHwrA
vi. q}utiy kArY vi
ti qni yAsM omil .
kArNM a nieL srAvA w
t shAyiM. 2dxHwerRicH Alu
LAvi. av pikeLEAelyANH.
av pricH E Cdn vzYew.

qA nLANH yTAi pri


cHECdnA. nAM eedve rADi
tH AvilUewyANH. isHt@Ey
vi yiriti nAM aBimAni.
nm ecAvutAy kArYLiElA
nieEyA nAM yiil .
4
qniH qie vizVsiAem
iluM {A qi yiil. ov
tie yiAem vizVsi
evi qniH qie
yiA atiluM mtiyAy kArNL@
eH av aRiye. 5jnicH q@ div
s k}iEA {A pricHECdn
Ey@. {A yi
AEylYrini
ebnYAmI EgAievnANH. {A
o qAynANH. qeR mAtApitAL@M
qAyrANH. EmAezyew niymM qni
DAnmANH . aArNM ekAANH
{AenA prIznAytH. 6{A qeR ey
dmti vLer EvzBritnAyi
ekAH {A vizVAsikeL pIFi
ic@. {A EmAezyew nYAymANM
pAlic rItiyi qi o vuM
keA ovM piyiil. 7 ori
etlAM qniH atiDAnmAyi.
qA kArYLyM isHt@mlM
PlnYmAyi q {A tImAnic@.
8
aArY mAml, qeR kAvAy
EyisHt@vien aRiytieR mh
tVEAwH tArtmYewEA ql A
kArYL@M PlnYmANH. isHt@ mlM
{A DAnem ktiyiv qlAM
nxHwe@. EAe}niRiyAM aetlAM
evRuM cvRAeNH. tH isHt@vien
sVIkrivA qe avdi. 9i
sHt@vi yirivA atH qe a
vdi. {A isH t @vi eedvm
Aek nItIkrievnANH. Q nItI
krNM nYAymANAsrNM v}i A
ytl. atH vizVAsM v}i eedvi
niANH vtH. eedvmAek nItIkri
ewtiEvi eedvM, isHt@vi
lu qeR vizVAsM pEyAgic @ .
10
qniAek aRiEytH, isHt@vien
iyM mrNiniH yiti
aveR zieyRic@mANH. isHt@
vieR kxHw pvyHAM mrN
i avenEAelyAvAM {AnA
#hi. 11qniH aArYeLAe
ei {A sVyM mrNiniH
yiewemH qniH tIyH.
lYielA mi
{A qen yiriNemH
eedvM #hi EpAel {A eed
vieR tIeAemi ql
{AnmAtH. EA}uM {A
lYieliyiil. lYiel
AM aetERtAAM {A wM
mi. isHt@ atA#hi. a
ekAANH isHt@ qe avtAi
ytH . 13sEhAdrEr, EA}uM {A
lYi qiyiil qH qni
RiyAM. qA {AenEA}uM ec@ o
12

1143
kArYmH p}y kArY {A mRM.
qni milu lYielA
qeR prmAvDi {A miM. 14lY
ieli sAnM vAuvAnAyi {A
mic @ ekAEyiriM. sAnM
qERtANH. kArNM tLi
jIvitinAyi eedvM isHt@vilUew
qe viLiciri.
15
pkVty nAM Q viDiluM cii
NM. ArYLieleilumAyi ni
EyAjivA sADiieli
eedvM a ni vYmAiM.
16
qA nmH Enre te Ayi
stYM piwrNM.
17
sEhAdrEr, niELAErAM qe
agmivA miNM. { ni
kANic@ tiri rItiyi jIvi
Aew jIvitvuM pk
vi. 18isHt@vieR rizieR z@
eLEAelyANH plM jIvitH. {A
miEA}uM verRic H pRi@H .
EA averRicH pREyi v
ti qni krci v. 19nAzi
El nyiMviDilANH jIvi
tH. av eedve Uxiil.
sVM t]pHtiEviyANH av jIvi
tH. lAkrmAy v]ik ec@
ti av QM aBimAni. av
BQmikkArYeLRic@ mAmANH cii
tH. 20qA new mAt]rAjYM sV
ilANH . sViniM new
rknAy kAvAy EyisH t @
vtinAyi nAM kAirikyANH .
21
av new tA}H zrIreL av
EREpAel mhtVmtAi mAuM. tH
isHt@vinH teR ziyA sADiM.
ziekAH isHt@vinH qlA vsHt@
eLyM aveR BrNi kI}i
ekAuvrA k}iyM.

ecE cil kArY


qeR iy sEhAdrEr, {A ni
eL sHEnhikyM kAvA #
hikyM ec@. ni qni
nM trikyM nieLRicH aBimAnM
ekAikyM ec@. {A niELA
wu pREpAel kAvien wM
piwk.
2
kAvi
rmYtyvrAvA
yevAdYEyAwM sukEyAwM {AnAv
zYew. 3 suXE, nI qEAwH ew
vizVsH t tEyAew EsviekAH
Q OIkeL aetAe ec@vA shA
yiNM q {A niEAwAvzYe
w. Q OIk suviEzxsMg
i qEAewAM vic i @H .
av EkmiEnAwM qEAewAM A
yi mAAeAvumANH vi
citH. avew Ep jIveR pusHtk
i q}utiyi@H.
4
kAvi qEA}uM sEAxi
vi. {A owi pRye sEAxi
vi. 5ni sQmYM dyAluL@mAeNH

Piliiy 3:14-4:18

ql A vM aRiye. kAvH EvgM


v. 6oienRic@M leEw.
qA niH vzYmtienlAM
Evi eedvEAw AikyM EcA
dikyM ec@k. ni Ai
EAe}Ae ni pRyk. 7eedvieR
smADAnM niL@ew XdyEyM mni
EnyM isH t @Eyvi sUiyH M.
eedvM nm t smADAnM mni
lAA pAviDM a mhANH.
8
sEhAdrEr, nl M puk}H c yH
EyAgYvumAy kArYeLRicH wM
ciivi. stYvuM drNIyvuM
zriyM vuM survuM bmAnYvuM
y kArYeLRic H ciivi.
9
qiniM #hicM kiiymAy
kArY ec@vi. {A pR kAr
L@M {A ecyHttAyi ni k
kArYL@M ec@vi.
smADAnM n eedvM niELAw
ew Ayirie.
Piliiy epQelAsieR ni
ni qEAw kt vIuM
kANic t i {A kAvi eR
sEAxi. niH qeRicH
qM ktluAyi. qA a
kANivA nieA mAvumA
yiil. 11{A etAe niELAw
pRyH qniH qeiluM vzYm
Ayil. qni kArY ekAuM
qni sMBvivekAuM sMt]pHt
nAvA {A pWici@H. 12{A dri
nAEA jIviEtH qeneyH
qniRiyAM. qni DArALM EA}uM
jIviEtH qeneyH qniRiyAM.
sMBvi qiluM sEAxmvnA
tH qeneyM qniRiyAM. k}i
vA hArM AyiEA}uM alM
mAM AyiEA}uM sEAxmv
nAyirivA {A pWic@. qniAv
zYmtH ql A M Ayi avsr
iluM avyew aBAviluM sEAxi
A {A pWic@. 13av zi t
ekAH qniH isHt@vi ew qlA
kArYL@M sADiM. 14qA qniH
shAyM vzYmAyiEA ni
shAyic@ qtH nlkArYmANH.
15
{A dYmAyi suviEzxM sMgi
ctH, Piliiyilu ni sHmrik.
meEdAnYyini {A EpAEA
ni o sB mAmANH qe shAyi
ctH. 16{A etelAnIkYyilAyi
EA pl tvN qniH ni shAy
emic@. 17yTAi qni ni
L@ew dAn kiuk qtlAyi
vzYM pieEyA, ntini
a#hM niH kiNemtAyi
. 18qniAvzYmetlAM qniH.
qniAvzYmtiluM wt qni
H. qe*PAdiEAsH niL@ew dAn
ekAuv. niL@ew dAnM eedv
inic esQrBYvAsnyAy sug
yAgM EpAelyANH. eedvM yAgM
10

Piliiy 4:19-23

1144

sVIkrikyM atH aven Itiew


kyM ec@.
19
isHt@Eyviel
mhtVA
qeR eedvM eR snANH. ni
AvzYmetlAM nvAnAyi eedvM
isH t @Eyvilu teR sH
viniEyAgiM. 20new pitAvAy eed
vinH qeEyHM sHt@ti Ayiri
e. Em.

21

isHt@vilu eedvjniel oAErA


M vnM pRyvi. qEAewA
m sEhAdr niH vnM t.
22
eedvieR smsHt jnvuM nieL
aBivAdnM ec@. eeksew ekAAr
inivM nieL aBivAdYM
ec@.
23
kAvAy EyisHt@vieR p
nieLlAvErAwM wi Ayirie.

1145

ekAelAYH
q}utiy ElKnM
1

eedvieR cHCEyAew isHt@


EyvieR aeAsH tlnAy epQ
elAsuM isHt@vi new sEhAdr
nAy tiemAeTeyAsuM zMsk ayHy
tH.
2
isHt@vi vizVsHt sEhAdrrAy
ekAelAYyiel eedvieR vi
jnH new pitAvAy eedv
ieR pyM smADAnvuM.
3
niAy {L@ew Ayi
{ qEA}uM new kAvAy
EyisH t @vieR pitAvAy eedv
i ni pRyARuH. 4isHt@Eyvi
lu niL@ew vizVAseiyM
qlA eedvmELAwm sHEnhe
iyM { Ek ekAH eedvi
ni pRy. 5 ni tYAz ml
mANH isHt@vi niH vizVAsM
M eedvjne ni sHEnhi
M. ni tYAzietAe sV
i niAyi sUic@ vciri
q niRiyAM. sEtYApEd
zmAy suviEzxM ni EkekA
ANH Q tYAzeyRicH niH
mnilAytH. 6a niELAw pRi
. ElAkiellAyiwM suviEzxM
vLcyM a#hL@M ekAuv.
suviEzxeRic@ EkkyM eed
vieR peyRic @ mnilA
kyM ecyHtmt te ni
M sMBvic i ri. 7qAsi
niM ni eedvpeyRic@ mni
lAi. qAsH {ELAewAM v
i. {Lven sHEnhikyM
ec@. av { Evi isHt@
vieR vizVsHtnAy dAsnANH.
8
priAAvi niELAw sHEn
heRic@M qAsH {ELAw pR
u. 9Q kArY Ek divsM mt
{ niEvi Ai
w.
eedvM #hi kArY ni
vYmAyM aRiytinH; niL@ew aRi
EvAewAM niH IykArYLi
vliy jH{AnvuM mnilAA k}i
vuM AtinH; 10kAvi drvuM
aven sklviDiluM Itiew
mAy o jIvitM nyiA Q kArY
ni pEyAgewtinH ;
ni qlA nkL@M ecyHtH eedve
Ric@ aRivi vLtinH; 11eedvM
teR mhAziyA nieL ziew
M; zH n vEA eedve
EpiAet zAM sEAxvAAM
kA ttri eedvM nieL zi

ewM. { ni Evi A
itH Q kArYANH.
12
aEA ni pitAvi ni
pRyAM. av niEvi oi
vci kArY kiA eedvM nieL
ApH t rAi. kAzi jIvi
teR qlA jnM Evi Q kArY
eLl A M oivc i @H . 13LieR
ziyiniM eedvM neL sVt
rAi, teR iye pueR sA%AjY
iElH ne ekAuv. 14 pu
new pAp prihArM ecyHt.
nmH new pApLiniM av
EmAcnM ekAuv.
ist
H @vi eedve dzi
ovM eedve kANA sADi
yil. qA Ey tYmAyM eedve
EAelteyANH. niieiri
qlA kArYeLyM BritH EyvANH.
16
EyvieR aDikAriniM emn
ewetANH smsHt s]xHwikL@M.
kAziluM miyiluM M EgAc
rvuM aEgAcrvuM yM ziyM aDi
kArL@M -AM BrNADikArikL@M
awm qlA smsHt vsHt@L@M av
nilUew avnAyi s]xHwieiri.
17
qeiluM Ati mpH
isHt@ Ayi. qlAM w EpA
M avnA te. 18zrIrieR
tlyANH isHt@. (zrIrmAke aveR
sByM.) qlAM avniniv. av
nANH mrNiniH yie}uE
kAvH.*
aekAH sv iluM
av DAniyM NH. 19teR qlA
pUtEyAwM wi isHt@vi jIvi
A eedvM xH w e@. 20aekAH
qlA kArYiluM kAvH svmiyi
luM kAzilumAy ql A M
isHt@vi wi ti epAew
A eedvM xHwe@. riziel i
sHt@vieR rA eedvM smADAnM
nilnii.
21
o kAlH ni eedviniH
aki. ni ecyHt dxHtY
eedvientirAyiekAu ni
_ekAH eedvieR qtirALikLAyi
. 22qAliEA isHt@ nieL
vIuM eedvieR sHEnhitrAiyiri
. av teR (BQmik) zrIrilA
yiEA teR mrNMv}i av
ecyHt. nieL eedvmAek ekAu
vtinAyANH isHt@ ecyHttH.
eedvM niLi krmAy oM ke
15

kAvH dYjAt.

ekAelAY 1:23-2:15

1146

AtirivM viM mv
mAyi isHt@ nieL eedvmAek
ekAuvM. 23ni Ek suviEzxM
wH ni vizVsikyAeNi
isH t @ niEvi ec@M.
ni niL@ew vizVAsi RM
irtyM vrAyirivi. suvi
EzxM nkeiri tYAzyi
niM ni mARtH. ElAkelAyiw
m jnELAwH pRiri Et
suviEzxi w vizVsik.
Q suviEzxieR EsvknANH
epQelAsAy {A.

MB isH t @vi suritmAyi


sUiciri.
4
nlet EtAi etAy zy
pRH M nieL vifHFikLA
et ktiyANH {Ani pRy
tH. 5{A niELAwew aview el
iluM qeR XdyM nieAmH.
niL@ew nl jIvitvuM, isHt@vilu
fmAy vizVAsvuM kAti {A
sEAxi.

ist
H @vi jIvitM wk
niH kAvAy isH t @Ey
vien lBic@. aekAH o mAvuM v
Aet aven piwk. 7 ni
isHt@vien mAM yik. jIvM
blvuM avniniH v. stYM
nieL pWiiciri. yTAmAy
pEdzi niH ReH
EbAYM vNM. qEA}uM niyv
rAyiriNM.
8
etAyM arhitvumAy zy
LA M nieL v}i etiAtiri
A ik. arM zy
isHt@vi niml, pe ElAkjn
tyew vilyil A zyLANH
aetAe. 9eedviluetlAM isHt@
vi pUmAyi jIvi. (isH t @
vieR miyilu jIviti EpAluM)
10
isHt@vi ni qlAM tikv
rANH, qlA aDikArzikeLyM Bri
tH isHt@ NH.
11
isHt@vi nieA vYtYsHt
mAy pricHECdnyAyi tH.
pricHECdn ovERyM eekyA nw
tl. niL@ew pApM niR sVy
iniM nieL sVtrAi q
tANH {AEzitH. atA isHt@
n pricHECdn. 12ni sHnAn
eEA isH t @viEnAewAM ni
ELyM sMsHric@. amAml ni
L@ew eedvieR ziyilu vizVA
sM v}i isHt@viEnAw wi sHnAn
A niELyM yiic@. isHt@
vien mrNiniM yiiyv}i
eedvieR zi sHpxHwmAe@.
13
niL@ew pApM ekAuM niL@ew
pApM niR sVyieR ziyi
niM EmAcitrAkAti ekAuM
ni mric@. qA eedvM isHt@vi
EnAewAM niELyM jIviic@. eedvM
new qlA pApL@M mic@. 14eedv
ieR klnk lMGicekAH nAM
kwArAyi. nAM piwti vI}Hcv
iy qlA cL@M kwi Eci
@H. qA eedvM nELAw epARu.
kweLlAM rizi tRc@. 15eedvM
qlAM Ik aDikAreLyM zik
eLyM prAjyewi. riekAH
eedvM vijyM EnwieywH aDikAri
keLyM zikeLyM EtAlic@. av
zihInrAeNH eedvM ElAki
kANic@ ekAw.
6

sBy
H
Eviy epQelA
sieR Evl
24
niEviy qeR kxHw
Li {A sEAxi. isHt@vieR
zrIrmAy sBv}i niyM isHt@ eR
shiM. shiti qeR BAgM
{A sVIkri. Q kxHw {A
qeR Q BQtik zrIri M.
aveR zrIrmAy sByHEvi {A
shiM. 25eedvM qnieA EtYk
EjAli t ekAH {A sByew o
UxknAyi. Q v] i nieL
shAyi. eedvieR pEdzM
pUmAyi pRykyANH qeR EjAli.
26
kAlieR rMBM mt mRi
stYLANH Q pEdzM. qlA jnLi
niM Q stYM mRc@vyHei.
qA
EA Q rhsY stYM
eedvieR vijni evLivA
iyiri. 27vilpiwicM mhtVpU
vumAy stYM aver aRiyiA
eedvM tImAnic @ . ql A vmtA
mhAy stYM. niLilu
isHt@ teyANH stYM. mhtVi
nAy new k tIyANH av.
28
aekAH isH t @vieni jn
ELAw pRy { w. qlA
vEryM ziewAM pWiiAM
{L@ew pUmAy aRivuM pEyA
giM. isHt@vilu Iy vLc
yi tikvrAyi qlAveryM eed
vmAek qiA { mi.
29
ec@vAnAyi isHt@ qni
t mhAblA {A kWinAVAnM
ec@kyM mliwkyM ec@. zi
qeR jIviti vi.
{A niEvi qmAM
EkzievH ni mnilA
Nem {A #hi. {A
lvudikYyiluveryM qe ver
kiilA mAAEryM shAyiA
mliw. 2 av qlAvM sHEnhi
prsH p rM oic @ ziyAiN
emM prijH{AniniM LvA
Rc vizVAsi av srAkN
emM {AnA#hi. eedvM evLie
wiy rhsY stYM ni pU
mAyi aRiyNM qANH {A #hi
tH. stYM isHt@ teyANH. 3viEv
kieRyM vijH{AnieRyM niDi

1147
mAxik ceL piwrtH
tikEyA wikEyA ael i
eydew cArmeLEyARic H
niL@ewEm c awiEclivA
EryM avdiAtirik. (/v
, cEA/v, zbk). 17m
kAlLi Q kArYLyM vvAniri
kArYL@ew o ni}lAyi.
qA vekAiri putiy kArY
isHt@vi kei. 18dtAer
rADitiluM vinItrAeN nwi
tiluM cil A sEAxM ke
. a av kiiy dzn
eLRicH qEA}uM pRy. Q kArY
ecAekAH ni et@kArA
eN pRyvA arM Aer
avdiAtirik. avrilAek m
ahMBAvmANH, kArNM eedvIkcik
pkrM jfIk cikLANvEwtH .
19
av avere tlyAy isHt@
vi kI}Hewil. zrIrM m}uvM
isHt@vien yi. isHt@mlM
zrIriel qlA BAgL@M prsHprM
kkyM aEnYAnYM shAyikyM
ec@. tH zrIre blew
kyM atien oAyi nilnikyM
ec@. aekAH eedvM #hi
viDi zrIrM vLM.
20
ni isH t @vienAM mric
ekAH ElAkieR vY cLi
niM mrAyi. aekAH EA}uM
ElAkiERetEpAel qinH v
iNM? rM ceLi piw
qA {AnmAtH. 21a
titH, a citH, sADnM
etAwtH qien. 22pEyAgM k}iH
tYjic vsHt@eLEAelyANH Q c
. Q kArYLyM eedvini
tl , mRic H aveyl A M jnL@ew
jH{yM zyL@mANH. 23Q c
viEvkpUem EtAAM. pe m
xYniitLAy mtL@ew BAgmANv.
mt L@keL vinIt q nwi
itinH tL@ew zrIreL zii
tiM u ni. qA Q
c avew pApM niR sVyM
vzYew dxHwkArY ecAtiri
A shAyiil.
16

ist
H @vilu putiy jIv
isHt@viEnAewAM nieLyM mric
vriniH yiic @ . aekAH
sVilu kArY ki@vA XdyM
gmAyi #hik. aview eedvi
eR vl vzAyi isHt@ ri
H. 2 sVilu kArYeLRic@
mAEm vicAriAvU, BQmikkArYeL
Ric@ pAwil. 3niL@ew pApM niR
p}y sVyM mrikyM niL@ew pu
jIv isHt@viEnAewAM eedvi
sMrikyM ecyHt@. 4isHt@ NH
niL@ew jIv. isHt@ vIuM v
EA ni aveR mhtVM pv
yHM.

ekAelAY 2:16-3:17
5

aekAH niL@ew jIviti


niH qlA dxHwtkeLyM+- eelMgik
pAp, kLM, kAmM, dxH c ik
vey nIk. vi#hArADn nieL
niyiA avditH . dxH k ArY
#hitH vey puRAk.
Q #hM o keedvi Ux
ec@evANH sUciitH. 6Q
kArYeLAe eedve EkApAlnA
. 7 pe niL@ew dxHw jIvit
i niL@M Q kArYeLAe ecyHti
.
8

qA Q kArY ni niL@ew
jIvitiniM o}ivANM. EkApM,
#mAy amxM, viEdVxM, anYer vA
ekAEA, v]iekAEA mRiew
tH, BAskrmAy BAxAEyAgM w
iyveyAeyANH tH. 9prsHprM kM
pRytH. qekAeA niL@ew
pApjIvitvuM pu ecyHt@ekAi
kArYL@M Epic @ k}iu. 10pu
jIvitM ni wi}iu. pu
jIvni nieL putiyvrAi, nieL
s]xHwicvenEAel ni yieA
irikyANH. pujIvitM eedvi
eR yTAmAy vijH{AnM ni
ekAuv. 11ati yvnenEA
eydenEA vYtYAsmil. pri
cHECdnArenEA a#cieyEA,
viEdzieyEA, sVEdzieyEA, prixH
tenEA, aprixHterEA, awimey
EA, sVtenEA, vYtYAsM l.
qA isH t @ aeny ql A
vizVAsikLiluM H. isHt@vANH s
EvAxHw.
12
eedvM nieL tirewH teR
vijnmAi. av nieL sHEnhi
. atinA qlAvErAwM kNy
vrAvi. dyAluvuM vinItM m]d
lM zAM vi. 13prsHprM EdxY
ewAet mivi. niEAwH mAer
iluM et@ ecyHtA avEnAw mi
vi. kArNM, kAvH niELAwH mic@.
14
etlAM pAlik. qiAluM
vuM DAnM sHEnhmANH. pripU k
tyi nieL oic@ nitH sHEn
hmANH. 15isHt@ niH n smA
DAnM niL@ew vicAreL niyi
e. smADAnM ki@tinAyi nieL
qlAveryM o zrIriEl omic@
viLiciri. qEA}uM niyvrA
vi.
16
isH t @vieR pEdz ni
L@ewyi smAyi jIvie. pr
sHprM ziewAM pEdziAM
niL@ew qlA aRivuM pEyAgew
k. eedvEAw Xdyi niy
vrAyi sInL@M gItL@M I
ygAnL@M pAwvi. 17niL@ew sMBAx
NvuM v]iyM qlAM niL@ew k
AvAy Eyvi EviyAke. ni
L@ew qlA v]ikM pitAvAy eed
vinH EyisHt@ v}i ni pRyvi.

ekAelAY 3:18-4:18

1148

pujIv prsp
H rbi
BArYmAEr, ni BAvieR aDi
kAri kI}Hewk. tA isHt@
vi ecEtAy zriyAy rIti.
19
BAvH teR BArYey sHEnhi
kyM avELAw sQmYt vmAkNM.
20
m avew mAtApitAeL bmA
niNM. kAvien Itie
wM.
21
pitAAEr, niL@ew meL ni
EkApiitH. nieL Itiew
tH kWinmAy o kArYmAeNi
nieL ItiewtiniH av
ni/AhewM.
22
EvlA tL@ew yjmAnAer qlA
ArYLiluM asriNM. yjmAnA
niL@ew awH lA smyvuM a
srik. qA yTAi ni
mxYer ItiewAnl mitH.
pieEyA kAvienyANH. atinA
stYsEyAwew asrik. kAr
NM ni kAvien bmAni.
23
ni ec@ qlA v]iyM ni
eLeAAkAvutieR pUtyi
ec@vi. eedviEvi EjAli ec
@EpAel ec@vi. av}i ni
L@keLyl eedveyANH Esvi
tH. 24kAviniM niH ni
L@ew tiPlM ki@emH oAvi.
teR jni vAgHdAnM ecyHttH av
ni tM. ni kAvAy i
sHt@vienyA UxitH. 25et@
ecyHtv etien ti ziie
wemH oAvi. eedvM qlAvErAwM
oEpAel epmARu.
18

yjmAnAEr, nl M nYAyvumAy
kArY niL@ew dAsA
ekAwvi. sVi niH o
yjmAn H qH oAvi.
vizVAsikH epQelAsieR cil
niEz
2
eedvi ni pRuekAH A
itH wvi. 3{EviyM
Aivi. teR sEzM jn
ELAwH sMgitinH avsrM trNM
q Aivi. isHt@vieni
mpH mRc@vcM piIwH eedvM te
evLiewiymAy rhsY stYM
sMgivA {eLeAAkNEm
q Aivi. Q stYM sMgi
cekAH EA {A kArAg]hi
lAyi. 4Q stYM jn vYmAA
k}iyNEm q Aivi. atA
{A ecEtH.
5
avizVAsikELAw viEvkpUvM w
epwk. niL@ew smye nieLeA
AM EpAel vuM nl rItiyi ecl
v}ik. 6 sMsAriEA qEA}uM dy

EyAwM viEvkEAwM ew sMsAri


k. aEA niH qlAvErAwM pR
EyEpAel r pRyvA
sADiM.
epQelAsieR ewyveri
isHt@vi qeR iy sEhAdr
nANH tihieAsH. av kAvi
qeR vizVsH t UxkM dAs
mANH. qni sMBvic@ ekAiri
kArYeLlAM av niELAw pRyM.
8
aekAA {A aven ayHy
tH. { qenyAeNH ni
aRiyNemH
{A
#hi.
nieL EA/AhiivA {A
aven ayyH. 9isHt@vi vizV
sHtM iy sEhAdrmAy oEnsi
emAsienAM {A aven ayyH.
av niL@ew i niv
nANH. view sMBvicetlAM tihieA
suM oEnsiemAsuM pRyM.
10
qEAewAm twvukArnAy ari
sHtEhAsuM nieL aBivAdYM ec@
. meAsieR mc @ nnAy b
bAsuM nieL vnM ec@. (meA
sinH q ecyHt@ekAwNemH {A
niELAwH EnrE pRi@H. av
vrikyAeNi aven sVIkrik.)
11
Ey q EpriluM viLi yesH
tAsuM nieL aBivAdnM ec@. v
rANH eedvrAjYinAyi qnieAM
vi eyd. av qni
eA zVAsmANH.
12
niL@ew wyini isH t @
vieR dAsnAy qAsuM nieL
aBivAdnM ec@. av ni
Evi qEA}uM Ai. Iy
pkVteyi eedvM niEvi
#hietl A M niAvA
nANH av AitH. 13av lvu
dikYAyiElyM hiyreAliyiElyM jn
EviyM ni EviyM kWi
nmAyi yic@ qH qniRiyAM. 14eev
dYM {L@ew suXmAy lUeAsuM
EdmAsuM nieL vnM ec@.
15
lvudikYyiel sEhAdreL vnM
ec@k. MePyHM avL@ew vIi
w sByHM vnM pRyk. 16Q
kH niL@ew wyi vAyic@ k}i
ti EzxM lvudikYyiel sByiluM
vAyic@ qH Rvk. lvudikYyi
ElH ayc kH niL@M vAyik.
17
eedvM nint EjAli ec@ti
tIc y AkNemH ahieAsi
EnAw pRyk.
18
{A, epQelAsH, qeR eek
ekAute q}uti. ni {A
vnM pRy. {A twvilAeNH oA
vi. eedvieR p niELAw
ew Ayirie.
7

1149

etelAnIkYH
q}utiy oAM ElKnM
1

epQelAsuM, silVAenAsuM, tiemAeT


eyAsuM, etelAnIkYyilu sB
yHH aBivAdn En. new pitA
vAy eedviluM kAvAy Eyi
sHt@viluM jIvi niH pyM
smADAnvuM Ake.

mrNiniM yie}uEl i c @ .
vvAniri eedvieR EkAp
EAw nYAyviDiyiniM ne
ritH avnANH-Ey.

etelAnIkYew jIvitvuM
vizVAsvuM
2
AiEA qEA}uM { ni
eL oAkyM niel A vM
Evi eedvi ni pRykyM
ec@.
3
niL@ew vizVAsA ni ec
yHti@ EvlyM sHEnhieR ErN
yAlu niL@ew aVAnvuM new
kAvAy EyisHt@vilu ni
L@ew tYAzyew R@M new pitA
vAy eedvi mi { wvi
wAet oA. 4sEhAdrEr, eedvM
nieL sH E nhieM aveR
sVmAvA ni tirewei
rievM { aRiy.
5
{ nieL suviEzxvumAyi
smIpictH evRuM vAkLAll ziyA
lANH. stYmAeNH {RiyA
ekAH
priAAvinAlANH
{ tH niL@ewywH ekAu
vtH. ni shAymA rItiyi
{ qen niL@ew wyi tAmsi
c@evH niRiyAM. 6ni {
L@ew pEdzM vLer sEAxEAwwi
sVIkric@. atH vLer kxHw ekAu
veviluM, sEAxM ni
priAAviniM v. Q viD
i ni {eLEAelyM kA
vienEAelyM yiI.
7
meedAnYyiElyM aKAyyiElyM
qlA vizVAsikM o mAt]kyAyi
ni. 8meedAnYyiluM aKAyyiluM
niLiniANH kAvieR pEdzM
pwtH . yTAi ql A yiwM
eedvilu niL@ew vizVAse
Ric@ vA pr. aekAH ni
L@ew vizVAsei jnELAwH oM
te {H pREytil. 9 qlAyiw
M v, { aview yi
EA, {eL ni qen sVIk
ric@ qH pRy. ni qen
vi#hArADn nikyM jIvi
stYeedve qen Esvi q
tieniyM jn pRy. 10ni
vi#hArADn niiyiH eedvieR
pu sViniM Ri vti
nAyi kAiri. eedvM puen

etelAnIkYyi epQelA
sieR Evl
sEhAdrEr, niRiyAM niL@ew
wyiEl { nwiy s
znM prAjymlAyi qH. 2 niL@ew
awE vti mpH Pilii
yi { eR shic@. aviwv
{eL niicetAe niRiyAM.
{ niL@ew awE vEA
vLer L@kL@M {etirAyi.
qA eedvM {eL eeDrYzAlikLA
kyM aveR suviEzxM nieL
aRiyivA shAyikyM ecyHt@.
3
{ jneL eeDrYew. M
{eL vifH F ikLAiyil . {
dxHwErA jneL vivErA al.
ArYeLAml, { ecEtH
ec@ti kArN. 4 suviEzxM
pRytinAyi eedvM {eL prI
ic H vizVsic ekAANH {
suviEzxM sMgitH . atinA
{ sMgiEA { m
xYer sMItrAA miil .
{ eedveyANH Itiew
vA mitH. {L@ew XdyeL
sUHmnirINM
ec@vnANH
eedvM. 5nieLi nl kArY pRH
nieL sVADIniA oriluM {
micil qH niRiyAM. niL@ew
pNM piwuvAnAyi { mici
il. niLini mRc@vyHA {
H sVAtyM lAyi. stY
mAeN eedvinRiyAM. 6 { ni
LiniEA, mAriniEA, o zM
syM Etwiyil.
7
{ isHt@vieR aeAsHtl
rANH. aekAH { niL@ew aw
AyiEA, kArY eciti
nAyi aDikArM {H pEyAgiAmA
yi. qA { niELAwH vLer
sQmYrAyi.* teR meL k
o aeyEAlAyi {. 8{
nieL eR sHEnhic@. atinA
eedvieR suviEzxM niL@mAyi
pvyHti { vLer sxHw
rAyi. amAml {L@ew jIven
wi pevti { sEA
{ niELAwH vLer sQmYrAyi cil
p}y ptikLi, { niL@ew wyi
ziLAyiev vAyiyH.

1 etelAnIkY 2:9-3:12

1150

xmAyi. sEhAdrEr, { q
mAM kWinAVAnM ecyHt@ qH ni
oAiemH {RiyAM. rAk
{ aVAnic @ niELAwH suvi
EzxM sMgicEA {H pNM
tH ni BArmAA { #
hicil.
10
{ vizVAsikLAy niL@ew w
yi yiEA et@k lA
primAy nl jIvitmAyi jIvi
ct.H zriyAeN niM eedv
iM aRiyAM. 11o a teR m
ELAw epmARuM EpAelyANH {L@M
niELAwH oAErAErAwM epmARiy
etH niRiyAM. 12eedve sAdi
itinH o nl jIvitM jIvi
tinH { nieL ziewkyM,
zVsiikyM, EA/Ahiik
yM ecyHt@. teR rAjYiElM mh
tViElM nieL viLiciri.
13
{Lini sEzM ni Ek
EA mxYvcnmAyil, pieEyA
eedvvAkLAyi ni sVIkric @ .
yTAmAyi atH aenyANH. eedv
ieR dtH vizVsi niLi
sEzM vi. 14sEhAdrEr,
eydYyi isHt@vilu eedvi
eR sBk EpAelyA niL@M. ey
dYyiluv tr eydriniM
kxHwM shicEpAel niL@M ni
L@ew sVrAjYAriniM a EpAel
kxHwM shic@. 15 eyd kAvAy
EyvienyM, vAckAeryM ekA.
eyd eydY vi@ EpArA ni
sM eclui. av eedve Iti
ewAvM skl jntyHM qtirA
yirivmANH.
16
jAtik
riewtinAyi
{ aver pWii. qA
eyd EnrEtey pApi
mIet eR pApM ukyANH ec@tH.
eedvEkApM pUmAyi avri viri
.
aver vIuM szivA
epQelAsieR #hM
17
sEhAdrEr, alkAlM { ni
LiniM Evpirie@. ({
aview lAyieviluM {L@ew
vicAr nieAmAyi.)
{ nieL kANAnAyi #hic@.
aen ec@vAnAyi { vLer
primikyM ecyHt@. 18aet ni
L@ew aw vrA {A #hic@.
{A, epQelAsH stYmAyM vrA
pltvN #hic@eviluM sAA
{eL twu.19ni {L@ew tYA
zyM, {L@ew sEAxvuM, kirIwvuM
yti new kAvAy Ey v
EA {H aBimAnmAM. 20stY
mAyM niLANH {L@ew mhtVvuM,
{L@ew sEAxvuM.
1- 2
{H niL@ew smIpM vvA
k}iil. qA, niyM kAiri

tH vLer yAsmtAyiri.
kyA tiemAeTeyAsien niL@ew
awEH ayyHAM tsi tni
ey tAmsivAM tImAnic@. tiemAeT
eyAsH {L@ew sEhAdrnANH, isHt@
vieniy suviEzxM mxYer aRi
yiti av eedviEvi {
ELAwH Ec vi. av
{eL shAyi. nieL vizVAs
i blewAM EA/Ahii
AM avnH k}iyM qekAH
tiemAeTeyAsien { ayc@. 3ni
Li M te {L@ew Q kxHwA
wk mlM vizVAsiniM pii
riu EpAkAtiriAnAyi tiemAeT
eyAsien { ayc@. Q zHn
eLlAM nAkA EpA q
tH ni te aRiyAM. 4 {
niELAewAM AyiEA te
pRi@H n ql A vM vLery
DikM shiEtAyeH. { pR
EpAel sMBvic@evH ni
RiyAM. 5aekAH tiemAeTeyAsien
ay v}i niL@ew vizVAse
i qni mnilAkyM ecAM.
kAiriA ni o@M pil.. qAy
EA}ANH {Anven ayct.H ElABii
veR ElABnLi ni ak
e@. {L@ew kWinAVAnM nixHPlmA
iEyA qH {A Byei.
6
qA niL@ew wyiniM
EA tiriekv tiemAeTeyAsH ni
L@ew vizVAseyM sH E nheyM
RicH {ELAwH nlkArY pRu.
ni {eL nl viDi oA
evM, ni {eL kANA #hi
evM tiemAeTeyAsH pRu.
{L@ew kArYvuM ate- nieL
kANA { atiyAyi #hi.
7
sEhAdrEr, zHnL@M buim@kL@M
{H eiluM niL@ew vizVAsM
mlM {H zVAsM HH. 8ni
kAvi Rc @ nikyAeNi
{L@ew jIvitM yTAi DnY
mAyi. 9 ni kArNM new eedvm
Aek {H eR nM H. {
H aBvew sEAxi t
ni eedvi pRyA {Avi
el iluM {Lv ni pRy.
10
niAyi rAk AmAyi
{ Ai. {Lview vH,
nieL kANAM, niL@ew vizVAs
i nieL blewtinH shA
yiA k}iyNemM, { Ai
.
11
new eedvvuM pitAvumAyvM
new kAvAy EyvuM tE ni
L@ew awE v}i {H oe
q Ai. 12niL@ew sHEnh
e kAvH vLeey {
Ai. niELAErAM
tiluM qlAvErAwm sHEnhM, wt
lAyi av tre q Ai.
{ nieL sHEnhi EpAel

1151
ni m@ver sH E nhiNemM
{ Ai. 13{ en
AimlM niL@ew Xdy
Li zrAM. aEA new kA
vAy Ey teR qlA viErAwM
ew vEA viM mvmAyi
niH eedvmAy pitAvieR si
Diyi niA k}iyM.

eedvi sAdm jIvitM


sEhAdrEr, eedve Itiew
jIvitrItieyRicH Enre
{ niELAw pRi. ni
aen jIvikyM ec@. niL@ew
jIvitM wt wt emcew
ti { kAvAy Eyvi
nieL EA/AhiiyM, vzYew
kyM ec@. 2{ ec@vAnAvzY
e kArY niH aRiyAM.
kArYLyM niELAwu pRtH k
AvAy EyvieR aDikArilANH.
3
eelMgikpApLi nikH
jIvitM nyiNemH eedvM #hi
. 4 niELAErAM niy
NmvrAkNemH eedvM #hi.
eedve mhtVew rItiyi
niL@ew zrIre viniEyAgivi.*
5
eedve aRiyAv tL@ew zrIr
e eelMgikpApH ryA.
a ectH . 6niLilAM isHt@
viel niL@ew sEhAdrEnAwH rM
tiec@kEyA vikEyA ecAti
rie. rM v]ikeL kAvH
ziiM qH { nieL Enre
tAI ecyHt@ pRi@H. 7 pApi
jIviAet rAyi jIviA eedvM
ne viLiciri. 8atinA Q pEd
zeL asriA vistiv
mxYenyl eedveyANH asri
AtiritH. eedvmANH teR pri
AAvien ni nkiytH.
9
isHt@vilu sEhAdrIsEhAdr
ELAwH sHEnhM AyiriEtieni
{ ni pREy vzYM l .
ni prsHprM sHEnhiNM qH,
EnrE te eedvM pWiici@H. 10s
tYi meedAnY m}uvm sEhA
drIsEhAdrAEr ni sHEnhi
mH. aver wt wt sHEnhi
A { nieL EA/Ahii.
11
smADAnjIvitM nyiA vu
mik. niL@ew sVM mtlk
ec@vi. niL@ew jIvitsArN
iEvi Evl ec@k. etAe
{ niELAwH EnrE pRi@H.
12
niLietAe ec@kyAeNi avi
zVAsik niL@ew jIvit rItiey
RicH bmAnmvrAM. niAvzY

eedve ... viniEyAgivi ael i,


niELAErAM vivuM eedve
mhtVewmAy rItiyi sV BArY
EyAewAM mAM jIvivA pWiNemH
eedvM #hi.

1 etelAnIkY 3:13-5:10

m kArYinAyi EryM yiE


ivril.
kAvieR vrvH
sEhAdrEr, mric v eri ni
aRiyNM q { #hi.
tYAzyilAverEAel ni d+Ki
trAket { #hi. 14i
sHt@ mriciH AnM ecyHt@evH n
vizVsi. aekAH avni
vizVsic H mric v er eedvM Eyvi
enAM ekAuvemH { vizVsi
. 15kAvieR sVM sEz
mANH { EA pRytH. EA
jIviciri n kAvH vIuM
vEA}uM jIvic i EAM. aEA
jIviciriv kAviEnAw ew
yiriM. qA mricvH mAk
yil. 16cilu jH{EyAwM DAn
dteR* zbH d EAwM eedvieR
kAhLnAdEAwM wi kAvH te
sViniiRivM. aEA i
sHt@vi mricv dYM yiewM.
17
atiEzxM aEA}uM jIviciri
vrAy nAM mricvriniH yie}u
EvErAewAM oiM. EmGLiElH
nAM qwewkyM kAzH new
kAvien kum@kyM ec@M.
pie qM nAM kAviEnAw ewyA
yiriM. 18aekAH Q vAkLA
prsHprM smAzVsiivi.
13

eedvieR vrvinAyi ouk


sEhAdrIsEhAdrnmAEr kAvi
eR vrvieR smyeRiEc A
tIytieyRiEcA EA { ni
H q}uEttilElA. 2 rAiyi v
kenEAel kAvieR punrAg
mnM visHmypUritmAyiriemH ni
RiyAM. 3 { smADAnvuM sur
yM HqH jn pRyM. smyH
epe nzIkrNM avriElH vM.
nAzM svEvdnEpAel yiriM.
av rewkymil. 4qA sEhA
drEr ni ill jIvitH. a
ekAH o kenEAel divsM
nieL rYewkyil.
5
pklivrANH ni. n
rAiEA akAriEnA vrl .
6
atinA m@verEAel n R
tH . niyNEAew Niri
NM. 7 Ruv rAiyi Ru.
mdYpiv rAiyi mdYpi.
8
n pkliERtAyekAH nAM ne
e niyiNM. ne sMrivA
nAyi vizVAsvuM sHEnhvuM nAM Dri
NM. ryew tYAz new pweA
iyAkNM. 9eedvEkApinH ryAkA
ne, eedvM tirewil. new
kAvAy EyisHt@ v}i r Api
AnANH eedvM ne tirewiri
tH. 10aveR ew jIviti

DAndt
nAyk.

eedvieR

dtAew

1 etelAnIkY 5:11-28

1152

Evi Ey nmAyi mric@. isHt@


vEA nAM jIviciri@EA mriEcA
qetAM DAnml . 11ni
EA ec@ EpAel prsHprM
zVsiic@M zi pk mirivi.
smApn niEzL@M
aBivAdnL@M
12
sEhAdrEr, niL@ew oM kWinmAyi
yic@ nieL nyikyM pWii
kyM ec@veryM bmAniNM.
13
eR sHEnhA av ec@ v]
ikeL ti aver bmAnivi.
prsHprM smADAni vik.
14
EjAli ecAver tAI ecA
sEhAdrEL niELAw { vzY
ew. BIeL EA/Ahiik.
blhIner shAyik. qlAvErAwM
m vrAk. 15M tiyH
pkrM ti ec@kyiel RAk,
qA tiluM qlAvM qEA}uM
n ec@k.
16
qEA}uM sEAxpUritrAvi.
17
AitH oriluM nitH. 18q
AlvuM eedvi niyik.

tANH eedvM niLiniH isHt@


Eyvi #hitH. 19priAA
vieR vnM nitH. 20aDAn
mAy oe EpAel vcne kAN
tH. 21qlAM prIicRiu nltH sUi
vi. 22qlA dxHwtyiniM o}iu
nivi.
23
smADAnieR eedvM nieL
mAi pUmAyi avERtAe q
{ Ai. nieL pU
mAyM niL@ew AvuM jIvM zrI
rvuM yAetA kRyM wAet new
kAvAy EyisH t @ vIuM v
EA suritvuM nixHkLvuM yiri
NemH { Ai. 24ni
eL viLiv niAyi a
ec@M. niven vizVsiAM.
25
sEhAdrEr, {Ayi Ai
vi. 26ni kum@EA qlA
sEhAdrM o viMbnM nke.
27
kAvieR aDikArA, {A
niELAw pRy. qlA sEhAdrAM
Q k vAyiciriNM. 28new k
AvAy EyisHt@vieR p ni
ELAewAM Ake.

1153

etelAnIkYH
q}utiy rAM ElKnM
1

new pitAvAy eedviluM kA


vAy EyisHt@viluM etelA
nIkYyiel vizVAsikL@ew inH
epQelAsuM silVAenAsuM tiemAeT
eyAsuM aBivAdY En.
2
pitAvAy eedviniM kA
vAy EyisHt@vinim pyM
smADAnvuM niAke.
3
niL@ew vizVAsvuM prsHprm
sH E nhvuM viekAH eedv
i { niEvi qEA}uM
ni pRytH zriyAy kArYmANH. 4a
ekAH nieLRicH m@ eedvsBkLi
{ puk}Hi pRy. blEAew
vizVAsmvrAyi ni w rIti
eyi { m@ sBkLi pRy.
vLer eR buim@kL@M pIFnL@M
shici@M ni Rc vizVAsiluM
bliluM w.
epQelAsH eedvieR
nYAyviDieyi
5
nItipUvmAy eedvviDiyew etLi
vANH kxHweLlAM ni shitH,
eedvrAjYi eedvM nieL ahrA
tinAyANH. 6zriEyEtA a eedvM
ec@M. nieL buimivH
avM drit nM. 7niLi
yAsM qlAvM eedvM smA
DAnM nkyM ec@M. kAvAy
Ey atiziy dtAmAyi sV
ini vEA eedvM Q
shAyM nmH tM. 8 eedve aRiyA
ver ziivAnAyi qritIymAyi
av sVini vM. new
kAvAy EyvieR suviEzxM
asriAver av ziiM.
9
qAlEM nilni o nzIk
rNM ekAH av ziiewM. kA
viEnAewAmAyiriA aver avdi
yil. aver aveR mhAziyi
niM aki niM. 10kAvH v
divsM sMBviM. mhtVvuM, b
mAnvuM teR viAriniM,
vizVAsikLiniM sVIkriti
Evi Ey vM. vizVAsikeLAe
EyvieR BAvi atH-tewM.
ni { pR kArY vizVsi
ctinA ni vizVAsikL@ew
i AyiriM.
11
atinAlANH { qEA}uM ni
Evi AitH. avnA
viLie nl v}iyi new eedvM
nieL shAyitinH { A
i. niLilu n, nieL

eAH svi eci. ni


Lilu vizVAsM nieL vii
. Q kArYeLAe wt wt
lAyi ec@vA eedvM teR zit
nieL shAyie q { A
i. 12new kAvAy Ey
isHt@vieR nAminH niLi mhtV
mAemti { en A
i. niH isHt@vi mhtVM
AM. mhtVM new kAvAy
EyisHt@vieRyM pitAvAy eedv
ieRyM pyini vtANH.
dxw
H t sMBviM
sEhAdrEr, new kAvAy Ey
isHt@vieR vrvienicil {
pRyvAH. nAemlAvM av
EnAewAM si smyeRi
cANH { pRyvAtH. 2kA
vieR dinM awei}iu q
vYAjsH t Avn EkH pri&mikEyA
cAlYewkEyA ectH. oveR
sEzM v}iEyA, etiluM vcn
vrilUewEyA, ni EkmA
yiriM. aeli eriluM tien
sMbicH niLini v o k
vAyic@ qM pRymAyiriM. 3 et
iluM viDi nieL vifHFikLA
A eryM avditH. eedvinH
qtirAyi klApM AkAet kAvH
vrikyil. dxHwM, nrkinH avkAz
evM yv evLiewver
kAvH vrikyil. 4eedvM q viLi
ew ql A iM, rADiew
qiM, qtirAyvnANH dxHwt
yew mxY. av qlAvriluM t
nAvA mi. dxHwmxY
eedvieR lyi EpAkyM
aview rikyM ec@. aEA
av eedvmAeNH sVyM pRykyM
ec@.
5
ArYeLlAM sMBviemH {A
niELAw EnrE pRi@tH oA
EA? 6dxHwtyew mxYen EA
twyetAeNH niRiyAM. zri
yAy Enr vrA tvM av tw
yeiri. 7dxHwtyew Fzi
EA te ElAki vi
H. qA zi twM A
ov H. av mAew
ver a av wM. 8 aEA dxHwt
yew mxY tYmAM. teR
vAyiniM puRew zVAsA
kAvAy Ey aven nziiM.
teR vrvieR BAvA dxHwt

2 etelAnIkY 2:9-3:18

1154
9

yew mxYen av nziiM. sA


AeR ziyAlANH dxHwtyew m
xY vtH. avnH vLer ziyH.
av vYAjmAy DArALM vIrYv]i
kL@M, awyALL@M, atH-tL@M v
iM. 10nxHwewver ekNiyilA
A dxHwtyew mxY qlA dxHw
vidYkL@M EyAgiM. stYe sHEnhi
AtinAlANH av nxHwe@ekAi
ritH. av stYe sHEnhici
ei repEEn. 11qA av
stYe sH E nhiA vistic
ekAH avri vivA astY
ieR ziey eedvM ayyH.
atieR PlmAyi astYi av
vizVsi. 12aekAH stYM vizV
siAv nYAyviDiyAM.
av stYM vizVsiil ; ati
pkrM dxHwt ec@tH av sVdic@.
13
kAvinA sHEnhie sEhA
drEr, niEvi { qEA}uM
eedvi niyvrAyiriNM.
rieEwti eedvM nieL dYM
te tirew. niL@ew stYi
lu vizVAsAluM, pviIkri
AvinAluM ae ni rie
iri. 14 rANH eedvM nieL
Nici@tH. { niELAw sM
gic suviEzxM v}iyANH eedvM
nieL viLictH. new kAvAy
EyisH t @vilu mhtVi p
pAnANH eedvM nieL viLict.H 15a
ekAH sEhAdrEr { ni n
kiy pEdzi awiyRc@ wk.
{L@ew sMgilUewyM kilU
ewyM nieL pWiic@.
16-17
ni pRyM ec@mAy
qlA nl kArYLiluM new kA
vAy EyisHt@ sVyvuM new pitA
vAy eedvvuM nieL zVsii
kyM ziewkyM ece. eedvM
ne sH E nhiyM ql A AlEM
w nl tYAzyM, zVAsvuM
teR pyilUew av nm n
kyM ecyHt@.

dIGmyiElM eedvieR sHEnh


iElM niL@ew XdyeL kAvH
nyie q { Ai.

{ Evi Aik
sEhAdrEr, {Evi Ai
k. kAvieR pEdzM ati
EvgM vYApivA Aivi.
pEdzeL, ni bmAnic
EpAel jnL@M bmAniA Ai
k. 2dxHwAriniM mHELcHCAri
niM {eL riNemM Ai
k. qlAvM eedvi vizVsi
il.
3
pE kAvH vizVsHtnANH. av
ni zi tkyM dxHwnini
sUikyM ec@M. 4 { pWiic
EpAelyA ni jIvitH.
ec@ti ni wem {
kAvi Rciri. 5isHt@vieR

smApn vAk
smADAnieR kAvH ni
smADAnM tre q { Ai
. qlAAlM qlA viDiluM
av smADAnM tre qM {
Ai. kAvH nieLl A v
ErAwM wi Ake.
17
{A epQelAsH, qeR te eek
e}uA Q kH smApi. k
k qERtAeN kANivAnAyi
qlA kkLiluM enyANH {A
oiwtH, enyANH {A q}u
tH.
18
new kAvAy EyisHt@vi
eR p niELAw qlAvErAwM wiy
Ake.

Evl ec@vA kwAwH


sEhAdrEr, EjAli ecA visti
vizVAsikLiniM ak ni
vA new kAvAy EyisHt@
vieR aDikAri { jH{Api
. EjAli ecA vistiv
{L@ew pEdze piwil .
7
{ jIviEpAel jIviNM
q niRiyAM. niELAewAmAyi
EA { mwiyrlAyi. 8meA
veR BNM { k}ic E A
{ ati pNM ekAw. {
niLi oM BArmAkAtiriA
rAvuM pkluM yic@. 9{eL shAyi
NemH niELAw pRyA {v
kAzM H. qA niH mAt]kyAk
vM {L@ew sMrNinH
{ te aVAnic@. 10{ ni
ELAw wiyAyiEA Q niymM
{ t+ ov pNieywAni
cHCiieli av BikyM
Ev.
11
niL@ew wyilu cil pNiey
wA vistiev { Ek
. av EjAli ec@il. anYew
kArYLi
wepwA av tir
ANH. 12m@ver zlYew ni
vA { jH{Api. EjAli
ecyHtH sVM BNM EtwiiwiA
{ kAvAy EyisHt@vieR
nAmi avErAwH aBYikyM
vzYewkyM ec@. 13sEhAdrEr
n ec@ti tLEpAktH.
14
{ Q ki q}utiy kArY
asriA visti eriluM
ei vYiyAer oAk.
avmAyi uEcrtH. aEA av
litnAEyAM. 15qA o z@vi
EnAewEpAel avEnAw epmARtH.
o sEhAdren EpAel tAI
ec@k.
6

16

1155

tiemAeTeyAsi
q}utiy oAM ElKnM
1

new rknAy eedvieRyM


tYAzyAy isHt@EyvieRyM
jH{kArM
isHt@EyvieR
aeAsHtlnAy 2 epQelAsH vizVAs
i qni yTApunAy tiemA
eTeyAsinH q}utH.
new pitAvAy eedvieRyM
new kAvAy EyisH t @vi
eRyM pyM kNyM smADAnvuM
Ake.
vYAj pEdzientiery tAItH
3
nI qePesAsi tAmsiNM qH
{A vzYew. meEdAnYyiEl
EpAyEA}uM {Ani pRi. qeP
esAsilu cil stYvimAy
pEdzM pWii. astYAkmAy
pEdzM pWiiver atiniM
twewAnAyi nI aview nik.
4
etAy kTkLiluM enw wMb
criLiluM m}uki tL@ew smyM
pA}AetH avErAwu pRyk. av
eyAeyM tH wyAkEy
Z. aetAM eedviEviy
vneL shAyiyil . eedv
v]i vizVAsM ekAANH ecEtH.
5
jnH sHEnhM Ak qtANH
Q jH{yew lYM. mvizVAsvuM
zrieyRiyAvu ecA o
vuM XdyvuM Q sHEnhM lBi
tinAvzYmANH. 6cil etAM ec
yHtiil. PlnYmAy kArY pRH
av der alH tiriy. 7 avH
zAOimArAkNM qA avH av
pRytienRic@ EpAluM aRikyil.
avR@H q pRy kArY
EpAluM av mnilAil.
8
ov nYAymANM zriyAMvM
pEyAgiEA nYAymANM ne
H nmRiyAM. 9 nl A Evi
yl nYAymANM AiyirietH
nmRiyAM. nYAymANe qti
vM nYAymANM piwrA vis
tivM EviytANH nYAy
mANM. eedvEAw bmAnRvuv
M pApikM aM mtniEx
DikM mAt]pit]hAM ekAlyA
LikM 10eelMgikpAp ec@v
M sVvEBAgikM awimkeL
vivM N pRyvM
astYmAy pEdzetier qe
iluM ec@vM EviytANH
nYAymANM. 11pWiivAnAyi eedvM
qni t suviEzxieR o BAg
mANH pEdzM. mhtVpUmAy

suviEzxM ag]hItnAy eedvi


niM tANH.
eedvkNy
H
ni
qe vizVsic H , avEvi
EsvnM ecE Q EjAli qe li
ctinH new kAvAy isHt@Ey
vinH {A ni pRy. av qniH
kH t. 13mpH isHt@Eyvien
tier sMsAricM aven pIFiic@M
aven mRiewAnAyi pl kArY
ec@kyM ecyHt@. {A ec@etA
eNH qni te aRiyA pAwilA
ekAH eedvM qEAw kN
kANic@. {A avizVAsiyAyiEA
}ANH aArY ecyHttH. 14 pEyA
ewAM vizVAsvuM isHt@Eyvilu
sHEnhvuM qniH krgtmAyi.
15
{A pRytH stYmANH. ni
a pUmAyM sVIkriNM. pApi
keL rivA isHt@Ey miyi
El v. pApikLi vuM DA
niyAyi {A. 16atir m tniH
eH kANivA tviDM ekAwM
pApiyAy qEAwH isH t @ kN
kANic@. isHt@vi vizVsiv
M nitYjIvvM {A dAhrN
mAkNemH isHt@ #hic@. 17qE
M Bri rAjAvinH sHt@tiyM d
rvuM Ayirie. aven kAvAEnA
nziivAEnA sADiil. keedv
inH qeEM sHt@tiyM bmAn
vuM Ayirie. Em.
18
qni o mk lYnAy tiemAeT
eyAEs, {A nineA kln t.Q
kln pH nieRic@Ay vcn
L@mAyi o EpAH. vcn
eLeyAe piwrAM vizVAsi
nAyi nl yM nwvAM EviyANH
Q kArY {A niEAw pRytH.
19
vizVAsieR mAi wkyM
zri qH nI aRiytH ec@kyM
EvNM. cil ecyHtiil. avew
vizVAsM nziiewkyM ecyHt@.
20
mneyAsuM aelsM atANH
ecyHttH. eedvientier sMsAri
etRiyiA Evi {A aver
sAA ekAw.
12

puxAM OIkM
Ev cil c
qlA mxYM Evi Ai
vA {A dYmAyi vzYew.
ql A mxYMEvi eedvEAw
sMsArik. jnH vzYmtH

1 tiemAeTeyAsH 2:2-3:15

1156

avEnAw EcAdikyM niyvrA


kyM ecuk. 2 rAjAAM aDikAri
kM Evi Aivi. eedv
EAw niR rADnEyAwM bmA
nEAwM wiy sVcHCvuM smADAn
pUvumAy jIvitM nm lBiA
EntAAEvi Aik. 3 tH
nl M new rknAy eedve
ItiewmA. 4ql A m
xYM rApiNemH eedvM #hi
. qlA mxYM stYM aRiyN
emM av #hi. 5o eedvEm
Z. eedvEAw EcrA o mAEm
ZtAM. mAM mxYM wiyAy
EyisHt@vilUewyANH. 6qlA mxY
EwyM pApprihArmAyi Ey sVyM
smic@. qlA mxYM r Api
NemH eedvM #hitieR etLi
vANH Ey. av zriyAy smyANH
vtH. 7 aekAANH suviEzx sM
ginAyM o aeAsHtlnAyM {A
tirewetH . ({AnIRytH
stYmANH, kml.) jAtik aYA
pknAyANH qe tirewtH. vizV
sivAM stYM aRiyvAM {A
aver pWii.
8
qlAyiwm puxA Ai
NM q {A #hi. An
yHiwyi krL@y Q pux
A tIc y AyM virAyiriNM.
av EkApixHWErA tivErA k
tH.
9
OIk t EyAjic vOM
DriNem {A vzYew.
asiM qLimM Ec vO
LANH OIk DriEtH. av teL
e surikLAvA Evi kx
kLAy EkzAlArELA sVEmA
mEA vil wiy vOELA pEyA
gitH . 10sv]ikLilUew av
sVyM surikLAke. eedve rADi
q pRy OIk nil
yi surikLAke.
11
mQnmAyi Eki pUmAyi a
sriA tAERAew o OI pWie.
12
o puxen pWiivA {A OI
yHH amti ekAwil. puxen Bri
vAM OIyHH avAdM nkil. OI
zAlInyAyi te wrNM. 13qekA
eA dAmienyANH dYM s]xHwi
ctH. hvey piIwANH eedvM s]xHwi
ctH. 14wAet, pizAcinA kbLii
eM dAml. pizAcinA vi
eH pApiyAyM OIyANH. 15vizVAs
iluM sHEnhiluM viiyiluM zri
yAy niyNiluM av wkyA
eNi av meL svicH r
ApiM.
sBA EntAA
{A pRy stYmANH. o mnA
vAnAyi ov kWinmM nw
qi av o stHv]iyANH #
hitH. 2o m mxYH zriyAyM

vimzivA pAviDM nl v nA
kNM. avnH o BArYEy pAwZ. m
niyNM vM viEvkiymA
yiriNM. m@ mxYH avEnAw
bmAnM AkNM. teR vIiElH
L@keL sVIkrivA snAyi
av jneL shAyiNM. av o
nl pEdxHwAvH yiriNM. 3 av
amitmAyi vIH witH. amAs
nAkAet sQmYM smADAnIyM
yiriNM. av Dne sHEnhi
v ktH. 4av sVwMbiel
te o nl EntAvAyiriNM. ayA
L@ew m ayAeL pUmAy bmAn
EAew asriNemM. 5sV
wMbiel EntAvAkA k}iyAvnH
eedvieR sBey qen EvviD
i ivA k}iyM? 6qA o
puvizVAsi m
ktH . atH
aven vLer ahAriyAiEyAM.
aEA avM pizAcH viDie
EpAel teR ahArieR Epri
viDiewM. 7o m sByH puR
vErAwM bmAnM vnAkNM.
aEA av anYrA vimzie
wAetyM pizAcieR ekNiyilkewA
etymiriM.
sByiel shAyik
Et EpAel mxY bmAniA
vu L@kLAyiriNM fIA. v
t EziA kArY pRyA
vM amit mdYpAninAyi tL@ew
smye pEyAgiAvM kNM.
anYer kbLiicH pNmAA mi
vM ktH. 9 av eedvM nm
evLiewi stYe kznmAyi
piwvM zrieyRiyAvutH
ec@vmAyiriNM. 10 mxYer
ni dYM prIiNM. avri
eteAM eli avH fIA
rAyi EsvnM ecAM. 11EtEpAel OI
kL@M anYew bmAnM iv
rAyiriNM. anYerRicH dxHwt pR
y OIkLAktH . av niy
NM vM qlAArYLiluM vizVA
sEyAgYmAyiriNM. 12fIAM
o BArYEy pAwZ. av avew m
M wMbi teyM nl EntA
LAyiriNM. 13nAyi EsvnM ec@
v sVyM drNIy An Enw.
isHt@Eyvilu avew vizVAsM
avH mhAy RAyi viM.
8

new jIvitieR rhsYM


niL@ew aw EvgM veA
k}iyemH {A k. qA Q
kArY EA {A q}ukyANH.
15
qniH EA vvA sADiiel
i wi eedvieR Bvni m
xY tIc y AyM ecEeteH
ni aRiyM. BvnM jIvi eed
vieR sByANH. eedvieR sB
stYieR tAuM awiRymANH .
14

1157
16

sMzyElzemEnY, new rADnA


jIvitieR rhsYM mhANH+
o mxYzrIri isHt@vien
nm kAi. av zriyA
eNH AvH etLiyic@; dtA
aven ku. aveniy su
viEzxM jntkL@ew wyi sM
gie@; ElAkilu mxY
avni vizVsic@; mhtVi
av sViElH ye@.
vYAj pEdxw
H AeLRic@ tAItH
vrAniri kAlLi sEtYApEd
zeL vizVsitH cil
A niemH priAAvH vY
mAyi pRi@H . av vi
AeL asri. av tgN
L@ew pEdzM sVIri. 2NyrilU
ewyM Aer kbLiivrilUew
ymANH pEdz vtH. avH
et@M zriyM tiricRiyA k}iyil. av
ew viEvcnAzi @ p}u
A nziie EpAelyANH .
3
vivAhM ec@tH etAeNH av
pRy. tivA pAwilAtAyi cil
hArvsHt@L@eM av pRy.
qA eedvmANH aetlAM s]xHwictH.
vizVAsikM stYM aRiyAvuv
M Q hArvsHt@ niEyAew
pEyAgiAM. 4 eedvM s]xHwicetlAM
nltANH. eedvini nipUvM
sVIkrikyAeNi eedvM s]xHwic
qiEnyM nirsiEivril. 5eedvM
s]xHwicetlAM eedvieR vAekA
uM AnekAuM vimAewM.

ist
H @EyvieR m
dAsnAyirik
6
ArYeLlAM aviewy sEhAd
rELAw pRyk. nI isHt@EyvieR
o m dAsnAeN etLiyiM.
nl vizVAsvcn ekAuM nl p
EdzeL piw ekAuM NH nI
znAyet nI kANiM. 7eedvi
eR stYvumAyi Ec EpAkA
niArkTk A pRyM. kT
keL piwrtH . eedve yTA
mAyi EsvivA (UxivA) nI
sVyM aBYsik. 8zrIre niyi
A pWitH cil tri shAyk
rmAM. qA eedve EsvitH
nieL qlAviDiluM shAyiM. Q
jIvitiluM BAviyiluM niH atH
a#h ekAuvM. 9 {A pRy
tH zriyANH. niLtH pUmAyi sVk
riNM. 10etA ekAANH {
viM EkziM. jIvi
eedvi n tYAz pul
. avni vizVsi qlAvM
EtYkmAyi av rknANH.
11
Q kArY pWiikyM klik
yM ec@k. 12nI ecRuemiluM niAr
emmi niEAw epmARuvA er

1 tiemAeTeyAsH 3:16-5:10

yM avditH. vizVAsikH o
mAt]kyAyi nI jIvik. nieR vA
ekAuM jIvitrItiekAuM sH E nhM
ekAuM vizVAsMekAuM tyA
jIvitM ekAuM a kwiik. 13w
M jnAyi tiev}uk vA
yicH pWiicH aver ziewk.
{A vver a ec@k. 14nin
kiiyvrM EyAjnew kArYM
oAk. mA eekvcEA A
nAsmyH Ay vcnM v}iyANH
vrM nin lBictH. 15 kArY
eLAe w ec@k. nieR jIvitM
pUmAyM Q kArYAyi viniEyA
gik. aEA nieR v]i puErAg
mi qH A mnilAM.
16
nieR jIvitiluM pEdziluM
AluvAyirik. zriyAyi jIvi
M pWiiM wM nivhi
k. aEA nIyM nieR pEdz
vivM riewM.
anYemA jIvitinH
cil c
vEyADikEnAwH EkApBAxNM atH.
pkrM avEnAwH sVpitAviEnAew
EpAel sMsArik. ecRuAErAwH
sEhAdrEnAewEpAel wepwk.
2
m OIkELAwH aEyAew EpAel
epmARuk. ecRuArikeL sEhAdri
k q EpAel kk. qEA}uM av
ErAwH nAyi epmARuk.
3
stYmAyi kAkinikLAy viDvkeL
sMrik. 4 o viDvyH H mL@M
ekAc@mL@M ei av dYEm mn
ilAEtH tANH. tL@ew mAtApi
tAeL shAyic@ekAH avew sV
wMbEAwH drvH kANik. ti
ew tL@ew mAtApitAELAwM a
EnAwM aEyAwM kwm niREvA
nAM. tH eedve ItiewM. 5 o
viDv yTAi kAkiniyM ni
hAyyM yv eNi teR sMr
NM eedviniM tIiM.
OI rAvuM pkluM Aic@ eedv
EAwH shAyM EcAdi. 6 qA
sVyM ItiewA teR te
jIvitM viniEyAgi viDv jIvi
qiluM yTAi mric@ k}i
vLANH. 7anYH M pRyA pA
viDi tL@ew wMbeL sMr
iA aviewy vizVAsikELAw
niEzik. 8ov teR sVM
Aer sMriNM. aveR sVM
wMbe sMriNM qtANH prm
DAnM. a ec@ieli av
stYvizVAsM sVIkriciil. av o
avizVAsiEyA EmAzArnANH.
9
aRupEtA atiEmElA Aym
OIkeL viDvkL@ew pikyiew
NM. av teR BAviEnAwH vizV
sHtyAyiiriNM. 10nl kArY
ecyHt ov q nilyi av a
RiyewNM. sAnpripAlnM, atiTi

1 tiemAeTeyAsH 5:11-6:9

1158

sVIkrNM, eedvjnieR pAdM k}u


k, d+Kitew sMrNM aen qlA
nl kArYmAyi sVjIvitM pEyA
gicv qANH {A amAtH.
11
qA ecRuArAy viDvkeL
gNi kNAtH. av teL
sVyM isH t @vinH smiEA
sADArNgtiyi avew zmAy
zArIrikAvzYLA avniniM
pAEw akmARuM. aEA av pun
vivAhitrAkA #hiM. 12aEA
av ati Evi viDiewM. av
dYM tijH{ ecyHt kArYeL ecA
tiri ekAANH viDiewtH.
13
mAvuml ecRuArikLAy viDv
k vIwEtARuM kyRiyiRi smyvuM
vYmAM. av apvAdM pRyvAM
anYew jIviti vYAp]trAvAM
wuM. av pRyA pAwilA kArY
pRyM. 14atinA ecRuArik
LAy viDvk vivAhitkLAyi, mL@
vrAyi g] h sMrNM nwNemH
{A #hi. av ec@em
i new z@vinH aver vimzi
vA kArNM kiAetyAM. 15qA
cil yvviDvk sAAen piw
rA EnrEte wiyiri.
16
vizVAsiyAy o vnityew wMb
i o viDv ei av
viDvey EtYkM iNM. vew
sMrNAM sBey }ilAtH.
aen vEA anATkLAy viDv
keL sMrivA sByH sADiM.*
17
zriyAy viDM sBey nyi m
AM mhAy drvu kiNM. viEz
xicH sMgic@M pEdzic@M vi
mAANH Q mhAy drvH
AEktH. 18qekAeA tiev
}u pRy. DAnYM Evtiri
v]i ec@ emtim]gieR vAyH
mwieukEyA DAnYM titiniH
twykEyA ectH.* tiev}uH
enwi pRy, o pNiArnH av
eR li ekAwNM.*
19
o mentiEr ErApNM yi
ven itH. m ecyHttH
etAeNH rEA mEA Ep pRy
qi mAM nI aven ik.
20
pApM ec@vErAwH av etiEA
ey pRyk. sByew m}uvM mA
ek EvNM en ecA. aEA
melAvM atH o tAItAM. 21etA
e ec@vA eedvieRyM Eyi
sHt@vieRyM tirewe dtA
ewyM mAek {A niEAw kli.
qA stYmRiyti mpH eryM
viDitH. ArYeLlAM qlA
vAkYM 16 cil purAtn #I pti@kLi,
o vizVAsiyew wMbi viDvkL@
ei, av aver shAyiNemH
kA.
DAnYM ... ectH rNi v. 25+4.
o p N i A r n H . . . e k A w N M rNi
lUEA. 10+7.

AErAwM smmAyi avik. 22o


ven mnAti mpH sUHmt
EyAew ciik. anYew pApLi
pptH. sVyM iyvnAyiri
k.
23
tiemAeTeyAEs, nI evM mAEm
wiZ. a nii alM vIu
wik. nieR dre shAyi
kyM ewew ErAgiyAtini
twykyM ec@M.
24
cil Aew pAp kANA
qL@mANH. av viDiewM qH
avew pAp kANiM. qA
cil L@kL@ew pAp eevki mAEm
kAvA sADi. 25A ec@
nl kArYL@ew itiyM EpAel
te. jn ec@ nl kArY
kAvA qL@mANH. qA kA
vA Ek z krmAy nl kArY
EpAluM mRiriA sADiyil.
awimkLAyi@ mxYerl A M av
ew wmEyAwH pU bmAnM kANi
NM. avr ec@EA eedvnAmvuM
new pEdzvuM vimznviEDymA
vil. 2 cil awimkH vizVAsikLAy
wmkL@M H. aekAH awimkL@M
wmkL@M sEhAdrrANH. qA awimk
avErAwH o anAdrvuM kAtH. Q
awimk tL@ew vizVAsikLAy wm
keL wt emcmAyi UxiNM.
qekAeA awimk t
sHEnhi vizVAsikeL shAyik
yANH.

etAy EbADnvuM yTA sM


Q kArY jneL nI pRu pWi
ikyM av ecA EriikyM
EvNM. 3cil etAy kArY pWii
M. av new kAvAy Eyi
sHt@vieR stY pEdzEAwH EyAji@
vrl. eedvUx EnrAy mA
EAwH oEpA pEdze av
sVIkriyil. 4etAyi pWiivnH
oM mnilAkyil. avri niRey
ahArmAyiriM. vAkeLi ti
cH klhiti avH xHwM EtA
M. aetA ErAgM EpAelyANvH.
atH zHn s]xw
H ikyM asUyyM
ewluM klhmAluM dxH w
mAy sMzyvuM s]xHwikyM ec@M.
5
amAml dxHwmnsHkrini atH
teL jniikyM ec@M. avH
stYM nxHwe@. eedve Uxi
tH pNArnAkA omAM qA
Nv vicAritH.
6
ov ekAH sMt]pHtnAem
i eedvUx oven DnvAnAM
q pRytH stYmANH. 7 nAM miyi
El vEA oM ekAuvil. mri
EA nmH oM ekAuEpAkAM
sADiyil. 8 atinA nm BNvuM
vOvuM ei nAM aekAH sMt]
pHtrAkNM. 9 pNArnAkA #hi
v ElABnH viEDynA.

1159
av o ekNiyi akeirik
yANH. aven v]New vYkA
rY av #hivA wuk
yANH. kArY mxYer yiicH
nziiM. 10DnsHEnhmANH qlArM
dxHwtyHM kArNmAtH. cil w
t wt DnM #hiekAH
stYvizVAsM tYjic@. qA av
wt wt d+KitrAkA sVyM kAr
NArAyi.
oAE cil kArY
qA nI eedvieR mxYnA
. atinA ArYLinielAM
nI o}iu niNM. EnrAy v}iyi
jIvivAM eedvEsvnM ec@vAM
vizVAsvuM sHEnhvuM myM sQmYt
yM AyirivAM mik. 12oA m/
ri oAw EpAelyANH niL@ew
vizVAsM kA sUitH. oA
i vijyM EnwtinAyi vuM kWi
nmAyi mik. qEM w
jIvitM nin kiieyH tIcew
k. jIvitM ki@vA nI viLi
e@. isHt@vieniy mhA
stYM nI plM imARH @pRu.
13
eedvieRyM isH t @EyvieR
yM mAek {A nineA kln t
. epAieyAsH pIlAeAsieR m
Aek aEt mhAstYM @pRvnA
NH EyisHt@. qlAiM jIv pk
vnANH eedvM. EA {A niEAwH
pRy+ 14niEAwH jH{Apiciri
kArYeLlAM ec@k. kArYeLA
eyM new kAvAy EyisHt@
vIuM vver etEA ew
ElA wAet ec@k. 15eedvM yTA
smyM a nwAM. eedvmANH ag]
hItnAy k BrNkAvH. qlA rAjA
Aew rAjAvuM kAAew k
11

1 tiemAeTeyAsH 6:10-21

AvumANH eedvM. 16oriluM mriA


v eedvM mAmANH. mxYH aw
EpAkA pAviDM a EzABEyRiy
kAzilANH eedvM iti ec@
tH. ovM eedve oriluM ki
il. ovM eedve kANA k}iyk
ymil.eedvinH qEM bmAnvuM
ziyM Ayirie. Em.
17
Q ElAkilu vsHt@ ekAH
srAyvH kln ekAwk.
ahrietH avErAwH pRyk. s
ill, eedvi tYAzivA
DnikErAwH pRyk. Dne yiA
pil. qA eedvM ne atYDikM
i. sVdivA DArALmAyi
qlAM av nm t. 18nl ec@
vA DnvAAErAw pRyk. sArY
ec@ti DnvAArAvA
avErAw pRyk. dAnzIlrAyi av
tH pvyHti st vrA
kA avErAw pRyk. 19en ec@
ti ew av sVi t
Ayi sVyM o niDi okyAM ec
@k. aetA zimAy awiRyA
M. avew BAvi jIvitM niDiEm
ekieAAM. aEA avH stY
jIv vrAkA ekl@vrAkAM.
20
tiemAeTeyAEs, eedvM nie pl
kArYLiluM vizVsiciri. kArY
L@ew surittVi ik. eed
vinitlA mQFY pRy
vriniM ak nik. stY
ientiEr vAdivriniM o}i
u nik. av aRiev viLi
ciltH pEyAgiM. qA yTA
i atH aRivl. 21cil avkA
zewM avH aRivH eH.
a stYpAWe tYjic @ . eedv
ieR p niELAewAM Ayiri
e.

1160

tiemAeTeyAsi
q}utiy rAM ElKnM
1

eedvM #hic kArM


isH t @
EyvieR aeAsH t lnAy epQ
elAsH tiemAeTeyAsinH aBivAdn
ayyH. isHt@Eyvilu jIv
eR vAgHdAnM jnELAw pRyvA
eedvM qe ayc@.
2
qniiye mknAy ninH pitA
vAy eedviniM new kA
vAy isH t @EyviniM pyM
kNyM smADAnvuM lBie.
tj{
H tA kAznvuM EA/AhnvuM
3
aEhArAM qeR AnkLi
{A nie qEA}uM oAM. A
nkLi ninEvi {A eedvi
nipRyM. qeR pUv p itA
Esvic eedvmANH av. qniH zri
q EtAiytH ecyH t H {A w
cyAyi av EsvnM ecyHti@H. 4nI
qniEvi kI o}ictH {AEnA
. {A nieANA eR #hi
. amlM qni sEAxi
m}ukAM q EtA. 5nieR stY
vizVAsM {A sHmri. rM vi
zVAsM dYM AyitH nieR vliy
yAy ElAvIsiM ayAy ynI
yHM yi. aEt vizVAsM EA
ninM eH qniRiyAM. 6aekA
ANH eedvM nin nkiy vreL
RicH nie asHmriivA {A
#hitH . {A qeR eekk
nieREm vcEA eedvM vrM
nin t. ekwiy agHniNHWM
vIuM jVliiEpAel dAnM
wt wt vLrNemM atH nI
pEyAgewNemM {A #hi
. 7ne BItidrA o Avi
enyl eedvM nm ttH. AvieR
ziyM sHEnhvuM niyNvuM
o AvienyANH eedvM nmH
ttH.
8
aekAH new kAvAy Ey
vienRic H jnELAw pRyti
litH . qeRic @ M liE
til. {A kAviEvi twvilANH.
pkrM suviEzxinAyi qEAewAM
Ekz shi. a ec@vA
zi eedvM nm tM. 9 eedvM ne
ricH aveR vijnM iyiri
. nAM sVyM ecyHt qieRey
iluM PlmAyil aen sMBvictH.
aet! teR pyA ne ricH av
eR jnmAiytH eedvM atH #hic
ekAANH. smyArMBi mpu te
isHt@Eyv}i p eedvM nm

t. 10new rknAy isHt@Ey


vieR vrvi EA p nm
evLivAe@. Ey mrNe nziicH
jIv lBiE v}i nm kANic@t.
aet! nziivA k}iyA jIv
lBieteney suviEzxi
wi Ey nm kANic@t. 11
suviEzxeRicH jneL aRiyi
vAnAyi {A tirewe@. suvi
EzxieR aYApkM aeAsHtl
mAyi {A tirewe@. 12q
A suviEzxM pRy ekA
ANH {A EA kxHwM shitH.
qA {A litnl. {A vizV
sicven qniRiyAM. {A aven
lictH divsMvEryM* av sMr
iem qniR@H . 13qi
niM Ek stYmAy pEdzM nI
piwk. nmH isHt@Eyvilu
vizVAsiluM sHEnhiluM pEd
zeL piwk. nI q pWiiEN
emti pEdzM o dAhrNmANH.
14
nin nkiy stYM new i
vsi priAAvieR shAy
EAew sMrik.
15
ninRiyAmElA sYyilu qlA
vM qe vi@EpAeyH. PugelAsuM
eheAgEnsuM EpAluM qe vi@
EpAyi. 16oEnsiePAerAsieR wMb
EAwH eedvM kN kANiEeyH
{A Ai. plEA}uM oEnsi
ePAerAsH qe shAyici@H. {A
twvilAyiriti av litnl.
17
aet av litnl. av ERAm
yi vEA qe keMver
q tvN qniAyitiru. 18 div
si oEnsiePAerAsi kA
vini kN kiNem {A A
i. qePesAsivcH oEn si
ePAerAsH qeneyAe qe shA
yic@ qH ninRiyAmElA.
ist
H @vieR vizVst
H pwyALi
tiemAeTeyAEs, nI qnieA mk
enEAelyANH. nm isHt@Ey
vilu pyi znAyirik. 2 {A
pWiic
kArY nI Eki@H. mH
DArALmAL@kL@M aEk@. aEt kArY
te nIyM pWiiNM. pWiiA
EyAgYtyvM nin vizVsiAvu
vmAyver cil pEdz li
k. aEA anYer aArYeLAe

divsM isHt@ vH qlA jntyHEmluM


nYAyviDinwi teR jntey tEAewAM
ekAuEpA divsM.

1161
pWiivA av k}iEM. 3nm
EkzLi pkArAk. isHt@
vieR o m BwEpAel Ekz
sVIkrik. 4o Bw teR eesnYADi
pen ItiewA #hi.
atinA Bw ripM AM
ec@ kArY ec@vA teR
smyM pEyAgiil. 5o kAyikABYAsi
o m/ri oAwkyAeNi, jyi
vAnAyi av ql A nibnkL@M
pAliNM. 6kWinAVAnM ec@ kx
knANH tA tHpAdiic BN pdA
dYmAyi lBiEtH. 7{A pR
y Q kArYeLi ciivi.
Q kArYeLlAM #hivA k}ivH
kAvH nin tM.
8
EyisHt@vien sHmrik. av
dAvIdieR wMbiniM v
nANH. isHt@ mrictiEzxM av
mrNiniM yie@. tANH
jnELAwH {A pRy suviEzxM.
9
suviEzxM criic ekAANH
{A kxHwM shiEiviritH.
stYmAyM, et@ ecyHt ovenEAel
{A cl ekAu EpAluM bit
nANH. qA eedvieR pEdzM
bitml. 10atinA Q EkzeLlAM
{A mEyAew sVIkric@. {A
ec@tH eedvM tirew qlA
AeryM shAyivAnANH. isHt@
Eyvilu r L@kH lBi
viDilANH {A Q Ekz sVIkri
tH. rEyAewAM oriluM asH
tmiA mhtVvuM eekv.
11
Q pEdzM zriyANH+
nAM avEnAw wi mric@ qi av
EnAw wi jIviM.
12
nAM kxHwt sVIkriemi avEnA
wwi BriM. nAM aven sVIkrivA
Aieli avM ne sVIkri
vA Akyil.
13
nAM avizVsHtrAyiriEA}uM a
v vizVsHtnAyiriM. kArNM avnH
tee niExDivA pil.
o aBimtnAy vk
AErAwH Q kArY pRu
ekAirik. vAkeLi titH
qH eedvmAek jneL tAI
ec@k. vAkeLiy tM ov
enyM shAyiil. atH Ekver
nziiM. 15eedvi sVIkArYnAy
ovnAtinH vuM nAyi v
ik. wAet eedvinH nie
e smik. teR sVM v]
ieyRicH litnAkAet stYmAy
pEdzM zriyAy rItiyi viniEyAgi
o vknAyiIk. 16eedv
iniM tlA nixHEyAjn
mAy kArY sMsArivriniM
o}iu nik. arM BAxNM o
ven wt wt eedvienti
rAM. 17avew etAy pEdzM zrIr
ii abudvYADi EpAel pwM.
14

2 tiemAeTeyAsH 2:3-3:2

mnEyAsuM PiEleAsuM arA


rANH. 18av sEtYApEdzM tYjic@. qlA
vizVAsikL@ewyM mrNini
AnM EnrEte sMBvic@ qH
av pRy. ru mxYM cil
ew vizVAse nziikyANH. 19q
A eedvieR blvAy awi
AnM ateyAyiuw. Q vA
k awiAni ElKnM
eceiri+ kAvi tni
Aer aRiyAM.*wAet Q vA
kwi view q}utiyiri+ k
Avi vizVsi q pRy
vM ti ec@tiniM virmi
NM.
20
o vliy vIi sVM ekAuM
evi ekAuM niic vsH t @
kAM. qA aview twiekAuM kLim
ekAuM niitmAy pAL@M H.
ciltH sviEzx kArYAyi pEyA
gi. m@v vilyilA kArY
Ayi niiciri. 21ov qlA
dxHwtkLiniM sVyM Ikrik
yAeNi aErM mt vYi
EtYk kArYAyi pEyAgi
ewM. vYiey vinAi, teR
yjmAn aven pEyAgiM.
vYi qnl kArYM ec@vAM tA
RAyiriM.
22
o ecRuAr ecA #hi
qlA dxHwtkLiniM ak
nik. vizVAsvuM sHEnhvuM smA
DAnvuM vnAyi nItiyi jIvi
vA kWinmAyi primik. Q kArY
LyM XdyewyM kAvi vi
zVAsM vewyM ew ec@k. 23mQ
FYvuM asMgtvumAy tLi ni
ak nik. t vliy
vivAdM yi vLemH ninH aRiyAM.
24
eedvieR dAs titH. av
qlAvErAwM dyAluvAkNM. eedvi
eR dAs nl o pEdxHwAvAyiri
NM. av mAzIlnAkNM. 25tEAwH
EyAjic@ EpAkA Aer kA
vieR dAs sQmYmAyi pWiiNM.
eedvM avew XdyeL stYsVIk
rNinH ovM
mA@vA av
srM av ekAwEAM. 26aer
pizAcH ekNiyiewi tniAvzY
mAy kArY ec@vA o.
qA avH NH, pizAcH teL
pEyAgikyAeNH kH , pizA
cieR ekNiyiniM teLe
sVtrAA EvNemi k}iyM.
avsAnnAL@k
EtAk!
avsAnnAL@kLi
aEnkM kxH w AM. 2
kAlH jnM teLeyM pNe
yM mAEm sHEnhi. av ahAri
kL@M epAcAmAM. L@k mAL@k
etier EmAzmAy kArY pRyM.
A tL@ew mAtApitAeL a

kAvH ... aRiyAM rNi sMKY. 16+5.

2 tiemAeTeyAsH 3:3-4:9

1162

sriyil . A niekvrAM.
av eedvM #hi trilu
ArAkyil. 3AH prjn
EAwH sHEnhM kAkyil. av anY
ErAwH mivA AAtirikyM
averRicH cIArY sMsAri
kyM ec@M. A sVyM niyi
yil. av mxYtVmilAvM sdHkA
rYeL qtivM yiriM. 4av
sAn nAL@kLi L@k tL@ew suX
etier tiriyM. ciiAet
av vifH Fir ec@M. av
ahArmvrAkyM suKElAlupt
xHwewkyM ec@M- av eedve
sHEnhiyil. 5 av new mti
eR bAhYpi piwic@ niM.
pe atieR yTA ziey nirA
krikyM ec@M. temAeTeyAEs,
arAriniM ak mARuk. 6 a
ri cil ablkLAy OIkL@ew
vIwkLi EvzicH aver ApiM.
OIk kmAnM pApi niR
vrANH. OIk t nwAA
#hi pl dxHwtyA pApi
El nyievrANH. 7 OIk
putiy pEdz pWiA qEA}uM
miemiluM stYe pUmAyM
eAA avH oriluM sADiyil.
8
yEsiEnyM yMEsiEnyM sHmri
k. av EmAezH qtirAyi. Q
yAL@k averEAelyANH . avM
stYinH qtirANH. DArNAzi niEx
DievrANv. kluxit ciAgti
vrANv. vizVAsM piwti
av prAjye@. 9qA t ec@
kArYLi av vijyIlALitrA
kyil. av vifHFikLAeNH qlA
vM kAM. atANH yEsiM yME
siM sMBvictH.
niEz- psMhArM
qA qeRic@etlAM nin
RiyAM. {A pWiietAeNM q
eR jIvitrItiyM ninRiyAM. qeR
jIvitiel lYM qAeNH nin
RiyAM. qeR vizVAsvuM myM sHEn
hvuM shnvuM pIFnvuM Ek z vuM
ql A M ninRiyAM. 11aeYAYyiluM
eAnYyiluM lu yiluM qni v
ep kArYeLRicH ninRiyAM.
lLi {AEn pIFneLRic@M
driteLRic@M ninRiyAM. qA
kAvH qe EkzLi nielAM
ric@. 12isHt@Eyvi eedEvcHCA
srNM jIviAnA#hi vM
pIFiiewM. 13dxHwM anYer vi
vM EmlA wt EdAxvAA
rAM. av anYer vifHFikLAem
iluM av teLe vifHFikLA
kyANH ec@tH. aEt smyM a
v}i av teLe vikyM
ec@M.
14
qA nI #hic pEdz w
H piwk. pEdzLyM zri
10

yAeN ninRiyAM. nie vk


kArY pWiic Aer yiA
emM ninRiyAM. 15iyAyiEA
mt nI tiev}uk aRii.
tiev}uk nie viEvkiyA
A ekl@tANH. prijH{AnM Ey
isHt@vilu vizVAsM v}i EmAi
El nyiM. 16qlA tiev}uM eedv
A nketANH. qlA tiev}uM
pWiivAM jnL@ew jIvitiel
et@k qw kANivAM pEyAg
mtANH. atH et@keL tiAM zri
yAyi jIviEeteney kANi
vAM pEyAgdmANH. 17tiev}u
k pEyAgic @ ekAH eedve
Uxiv omvM ql A
sv] ikL@M ec@vAnAvzYmAy
ql A kArYL@M lBivM yi
riM.
eedvieRyM EyisHt@vieR
yM mAek {A nineA kln
t. jIvivEryM mricvEryM
viDivnANH isHt@Ey. isHt@
vinH o rAjYmH. av vIuM vri
kyM ec@M. atinA Q jH{ {A
ni t. 2jnELAw suviEzxM
pRyk. smyM tARAyirik.
L@kELAwH av ecEetAeNH
pRyk. etH ec@EA aM pRyk.
aver EA/AhiikyM ec@k.
etyM vliy mEyAwM ApUv
mAy pEdzAluM nwAk. 3A
stY pEdze iA nA}ikvM.
qA jn teL Itiew
DArALM aYApker keM. jn
EkA #hi kArY
pRy aYApker av keM.
4
ApUvmAy stYvNM A
niM. etAy kTkLiel pEdz
piwrA av wuM. 5 qA nI
smyM niyNM vnA
kNM. yAs vEA avey
sVIkrik. suviEzxcrNM nw
k. eedvieR o dAseR qlA
kwmkL@M ec@k.
6
qeR jIvitM o yAgmAyi eedv
inH smi. Q jIvitM view
EpiA qniH smyM smAgtmA
yiri. 7{A nAyi epAtiyi
@H. {A qeR oAM pUiyAiyi
ri. {A qeR vizVAsM kAsU
ikyM ecyHtiri. 8 ni, kirIwM
qniAyi kAiri. eedvmAek
nItIkrievnAyekAH qniH
kirIwM
lBiM. nItipUvkmAyi
viDi nYAyADip kAvANH.
divsM av qniH kirIwM tM. aet!
kirIwM av qnitM. av
kirIwM aveR rAM vrvinAyi #
hic@ kAi qlAvM ekAwM.

vYiprmAy vAk
qeRywH qyM epeH q
vA nin k}iyAvu kWinmAyi
9

1163
mik. 10EdmAsH, Q ElAke atY
DikM sHEnhic@. aekAANH av
qe vi@piritH. av etelA
nIyiEl EpAyi. EsHEksH glAtY
yiElM EpAyi. tIeAsH dmAetYM
EpAyi. 11EA}uM qEAewAmtH lU
eAsH orAL@ mAmANH. nI vEA
mEAsienwi kei ekAuv
rNM. avnH qe qeR EjAliyi
shAyiA p@M. 12tihieAsien
{A qePesAsiElH ayc@. 13{A
EAvAsilAyiEA qeR puR
AyM keAsieRywH vci.
aM qeR pusHtkL@M viEzxicH
cpiel}utiy pusHtkL@M nI
vEA ekAuvrik.
14
ElAhNiArnAy aels
qnietier DArALM kArY ecyHti
. tA ecyHt kArYeLti ael
ser kAvH ziiM. 15av
nieyM v]NewAtiriA i
NM. new pEdzientier av
zmAyi EpArAwi.
16
{A dYmAyi qe tiErADic
EnrM M qe shAyicil. qlAvM
qe Epic@, eedvM avErAwu
miEey {A Ai. 17q

2 tiemAeTeyAsH 4:10-22

A, eedvM qeReyAM ni. jAtik


H pUmAyi suviEzxM pRu ekA
wvM, kAvH qni k
pk. skljAtikL@M suviEzxM
EkNemH kAvH #hic@. {A
siMhieR vAyiniH re@.
18
eriluM qe mRiewA mi
EA kAvH qe riM. k
AvH teR sVrAjYiElH qe
suritmAyi qiM. mhtVM qe
EM kAviERtAyirie.

avsAn aBivAdnM
isH e eyyM akVilAvienyM
oEnsiePAerAsieR wMbeyM
qeR vnM aRiyik. 20qrsHetAsH
ekArii ti. eAPiemAsien {A
miEli viEc@EpA. av ErAgi
yAyi. 21eeztYi mEp qeR
ywElH vvA nin k}iy
kWinmAyi yik. ybUelAsH nie
vnM ec@. wAet pUedsuM lIenA
suM ekQdiyyM isHt@viel qlA s
EhAdrM nin vnM ec@.
22
kAvH nieR AviEnAw wi
Ake. p niEAewAM Ake.
19

1164

tIeAsi
q}utiy ElKnM
1

eedvieR dAsM EyisHt@


vieR aeAsHtlmAy epQelAsH
aBivAdY En. eedvieR
etrewe jnieR vizVAs
e viitinAyi eedvM qe
viLic@. aver stYM EbADiiAM
qe ayciri. eedviEvi
qen EvlecNemH stYM jn
eL kANikyM ec@. 2 vizVA
svuM, aRivuM nitYjIvitinA
y new tYAzyiniH v.
kAlieR rMBimu eedvM
jIven vAgHdAnM ecyHt@. eedvM epALi
pRkyil. 3tsmyH jIvenRicH
mnilAtinH eedvM ElAke a
vdic@. sMgilUew eedvM ElAk
EAw sMsAric@. eedvM sMgiE
EjAli qe BrEmlic@. new rk
nAy eedvM qEAw aen ecA
klicekAH aArY {A sM
gic@.
4
new vizVAsi qeR yTA
punAy tIeAsinH aBivAdn
. new pitAvAy eedvi
niM rknAy isH t @ Eyvi
niM ninH pyM smADAnvuM A
ke.
Eyi tIeAsieR dQtYM
tIrA EjAlik pUIkrivA
NH {A Eyi nie vii@
EpAtH. wAet qlA pNLiluM m
Aer niymiEtiM. 6 mnAv
AErApitnAktH. avnH o BArYEy
AkAvU. aveR m vizVAsikL@M
kNM. UrAerM, asrNM lA
verM averRicH jn Ek
tH. 7 eedvEvlkL@ew sMrNM NH
meR EjAli. aekAH av A
ErApitnAktH. av ahAriyM sVA
M mEkApiyM ktH, av wi
c @ mnAktH . av v}AA
xHwewtH. av mxYer vicH
DnM ivA miv k
tH. 8 o m teR BvniElH sVIk
ric @ ekAH jneL shAyivA
snAyiriNM. nl t H qAENA
atien av sH E nhiNM. av
viEvkzAliyAkNM. av DixHwnA
kNM. av vinAyiriNM. sVyM
niyivA k}ivuvnAyiriNM.
9
av nAM pWii stYieR
vizVsHt agAmi yiriNM. stYs
mAy pEdzA jne shAyi
vA o m ziyvnAyiriNM.
5

stYinH qtirAyi pWiiv et


ANH ec@etH etLiyiA ApHti
yvnAkNM o m.
10
asriAvM kAtlilA kA
rY sMsAric@ anYer etAy pAt
yiElH nyivmAy vALik
aEnkH. jAtik pricHECdn k}i
NM q pRyveriyANH {A
mKYmAyM sMsAritH.
11
rM anYmAy BAxNLi
niH aver twyvAM av et@
piey iANivAM o
sByiel mnH k}ivuAkNM. av
pWiiEA kArY pEdzic H
wMbeL m}uvM tkkyANH. jn
eL kbLiiAM pNM AAM
mAmANH av aArY pEdzi
tH . 12Eyiel jn qEA}uM
kM pRyvM dxHwm]gL@M -jik
mAM ec@ mwiyM eNH avew
te o vAck pRu. 13 vA
ckeR vAk zriyANH. atinA
mxYErAw pRyk, av eti
EAyi qH. nI avErAw kznmAyi
epmARNM. aEA av avew
vizVAsi
blvAArAM. 14a
EA av stYM sVIkriAvew
kTk sVIkriyil.
15
nilH ql A M nilmANH .
qA pApi m}ukiyvM avi
zVAsikM oM nilml. yTA
i avew cik dxHwmAyiI
kyM stYeRic@ avew a
rNM nziiewkyM ecyH t iri
. 16av eedve aRiyAemH
av pRy. qA avew dxHk
eedve av sVIkriyi
el kANi. av ByrAM
asriA vimKM yAetA nl
kArYiM ekAtAvmA.

stY pEdzM piwk


yTA pEdzM piwti
Eviy kArY ecA ni
jnELAwH pRyNM. 2Ayi mti
puxAer niyitM gQrv
tM viEvkikL@M vA pWii
k. av vizVAsiluM sH E nh
iluM shixHNtyiluM blM vrA
kNM.
3
vijIvitM nyiA mti
OIkeL pWiik. anYetier
sMsAriAtiriAM amitmAyi vIu
wiAtiriAM aver pWiik.

1165
nltH qAENA atH OIk pWi
ie. 4aEA BAvienyM i
keLyM sHEnhiNemH yvtikeL
pWiiA av k}iyM. 5 viEvkmti
kL@M M vI@kArYM EnAvM dy
yvM BAviEnAwH viEDytVmv
mAvA yvtikeL av pWii
A k}iyM. aEA eedvM nm t
pEdze vimzivA M k}i
ykyil.
6
EpAel te viEvkikLAkA
yvAELAwM pRyk. 7 svv}ikLiluM
yvA mAt] k yAkA tvM
ni sv]ik ecNM. ni
pWiiEA stYsM gQrvm
vM kNM. 8vimziA k}iyA
vM, pWiiEA stYM pRyk.
aEA nietier EmAzmAyi oM
pRyAnilAekAH niL@ew qti
rALi liM.
9
awimk yirivErAwH ArY
pRyvi. qAlM avew wm
keL av asriNM. avew wm
keL ItiewvA av miNM.
av avew wmkELAwH vAdiymtH.
10
av avew wmkLiniM EmAxHwi
tH. t vizVsHtrAeNH av
wmkeL kANiNM. new rknAy
eedvieR pEdz nltAeN
kANivAnAyi av ec@ qlA
iM awimk ArY ecNM.
11
eedvp nmH nkeiri.
pyHH eryM riA k}i
vuH. 12ElAkM neLeAH eciAnA
#hi cIkArY ecAtiri
AM eedvientirAyi jIviAtiri
AM aveR p ne pWii.
eedvEsvnM ecyHt@ekAH Q ElAk
i jIvivAM sVyM niyitvuM
nItiprvuM y jIvitM nyiAM
aveR p ne pWii. 13new
mhAeedvvuM rkmAy EyisHt@
vienyM kAniEA nAM a
en jIviNM. av new vliy
tYAzyANH. mhtVEAwwi av
vrikyM ec@M. 14av nmH sVyM
nki. qlA dxHwtkLiniM ne
EmAcitrAvA av mric@. qEA}uM
nl ec@vA #hi ne av
eR vijnmAvAnAyi av
mric@.
15
Q kArY jnELAw pRyvi.
ninti pUADikArmH. atinA
jneL ziewAM ecEtH
qAeN pRyvAmAyi Q aDi
kArM pEyAgik. nI agNYen
kvA orAeLyM avditH.

zriyAy mAM
Q kArY ec@vA av oA
NemH avErAw pRyk+ EntAA
M aDikArikM viEDyrA
tiM sv] ikL@ew axH W An

tIeAsH 2:4-3:13

i tARAtiM 2o dxHwtyM
ovenRic @ M pRyAtiritiM
anYmAyi smADAni jIvi
tiM anYErAw sQmYrAyirivAM
m@vErAw mrYAdyvrAyirivAM.
ql A vErAwM en epmARNemH
vizVAsikELAwu pRyk.
3
pH nL@M vifHFikLAyi. n
asriAvM vievM
qlA trilu vikArM EmAh
M awimkL@mAyi. dxHwt ecyHt@M
asUyAluL@mAyi nAM jIvic@. jnM
ne evRukyM nAM prsHprM evRu
kyM ecyHt@. 4 qA aEA new
rknAy eedvM
nEAwH kNyM
sHEnhvuM kANic@. 5eedvsmM nIti
y v]i ecyHtekAl tYut
aveR kN ekAH av ne
ric@. ne putiy jnmA k}uk
ekAH av ne ric@. priA
Avu v}i ne putAi av
ric@. 6new rknAy EyisHt@
v}i priAAvien m}uvnAyi
eedvM niElH pk t. 7 aveR
pyA nAM eedvEAwH nItIkrNM
Apic@. aekAH nAM tIi
nitYjIven ApiA k}iyM. tANH
new tYAz. 8Q pEdzM stYmANH.
L@kH Q kArYeLAe mni
lAeH tIc e wNemM
{AnA#hi. aEA eedve
vizVsicv nl vivA
nAyi avew jIvitM pEyAgi
tinH yAM. qlAveryM shAyi
nl kArYLANH v.
9
EBAxM niR vAdtivAdLi
ewvriniM nixH EyAjn
mAy wMbcri pRyvri
niM EmAezyew nYAymANe
ecAli zHnL@M klhvuM A
vriniM ak nivi. arM
kAr vYvuM jnH yAetA
EyAjnM ecAvymANH . 10orA
vAdtivAdinH kArNM oei
av tAI nk. pieyM av
tH kArNArnAevi
vIuM tAI nk. pieyM a
wevi avmAyi wp}ktH.
11
arM orA pApiyM dxHwM
eNH niRiyAmElA. av et@kA
rnAeNH aveR pApM etLiyi.

oAiE
cil kArY
12
emAsienEyA aeli tihi
eAsienEyA {A nieR awEH
ayEA nieAeAlisi qeR
aw vvA tImAyi miNM.Q
mukAlM aview eclv}iA {A
tImAniciri. 13EsnAsH q vI
luM aeAElAsuM aviewniA puR
ewk. avew yAyH ninAvu
tH qlAM ec@k. vzYmetlAM

tIeAsH 3:14-15

1166
14

avH qH R@vNM. s
v]i ec@tinAyi avew jIvi
te mewvA new jn
tIcyAyM pWiNM. awiyirmAy
vzY niREvutiEvi av
ecNM. aEA new jn

pEyAgnYmAy jIvitM nyiyil.


15
view
qEAewAM
verlAM
nieL vnM ec@. vizVAsi
{eL sHEnhi qlAvM vnM
pRyk. p niELAw wiyAyiri
e!

1167

PiElEmA
q}utiy ElKnM
{L@ew iy shvknAy
PiElEmA new sEhAdri ai
eyM shEsnAniyAy aieA
siM niL@ew vIi w sByHM
2
isHt@EyvieR o twvukArnAy
epQelAsuM new sEhAdr tiemAeT
eyAsuM vn En.
3
new pitAvAy eedviniM
kAvAy EyisH t @viniM
ni pyM smADAnvuM Ake.
PiElEmAeR sE
H nhvuM
vizVAsvuM
4
{AenEA}uM nie Anyi oA
kyM ninAyi eedvEAwH ni pR
ykyM ec@. 5 kAvAy Eyvi
nin vizVAseiyM eedvi
eR skl vi jnELAw nieR
sHEnheiyM {A Ek. nin
Q vizVAsiM sHEnhiM
{A eedvi ni pRy. 6 skl
vizVAsikL@mAyi nI piw vizVAsM
nmH isHt@vilu qlA nkeLyM
mnilAvA kArNmAkNEm qM
{A Ai. 7qeR sEhAdrA,
eedvjnEAw nI sHEnhM kANiciri
. nI avH sEAxM nkiyiri
. tH qniH vliy sEAxvuM
zVAsvuM tiri.
oEnsiemAsien sEhAdrnAyi
sVIkri
8
nI cil ecAH. isHt@vilu
nieR sHEnhM kArNM nI a ecN
emH jH{ApivA qni sVAt
YM H. 9pE {A niEAw jH{A
piil . a ec@vA niEAw
{A vzYewEyZ. {A epQ
elAsH NH. EA {AenA v]M
isH t @EyvieR twvukArmANH .
10
qeR punAy oEnsiemAsi Ev
i {A
EcAdikyANH. {A tw
vilAyiEA}ANH av qeR pu
nAytH. 11av nin pH ekAtA
vnAyi. qA EA av
qniM ninM pkAriyAyiI.
12
{A aven niL@ew awEH
tiriek ayyH. qeR sVM XdyM
NH aveR oM {A ayyHtH.
13
suviEzxi Evi {A twvilA
yiri Q smyH qe shAyi
tinAyi qeR oM aven ni

tinH {A #hic@. niEvi


av qe shAyiM. 14qA
dYEm niELAwH EcAdiAet {A oM
ecyHtil. aEA ni qniAyi
ec@ nltieR Erkzi qeR
nibAll tYut niL@ew
sVM #hAlANH.
15
ql A AlEmAyi oEnsiemA
sien ni lBiAnAyiriAM R
c @ nA niLiniM Evpiric t H .
16
o awimyAyl, awimEyAL@M emc
mAyi o iy sEhAdrnAyANH aven
ni lBitH. {Anven vLer
sH E nhi. pE ni ati
EleRyM sHEnhi. kAvi o
sEhAdrnAyM mxYnAyM ni
aven sHEnhiM.
17
qe niL@ew o suXAyi sVI
kriemi oEnsiemAsien sVIkri
k. qe sVAgtM ec@EpAel
avEnyM sVAgtM ec@k. 18oEnsi
emAsH niEAwH qeiluM etH ecyHt@
qi aTvA nin qeiluM trA
ei atH qeR Epri kNiwk.
19
{A, epQelAsH sVM eekekAu
teyANH tH q}utH. oEnsiemAsH
trAetlAM {A tiriek trAM. ni
L@ew jIvEvi te qEAw kw
Awieni oM {A pRkyil. 20a
ekAH qeR sEhAdrA, kAvi
qni Evi qeiluM ec@vA
{A vzYew. qeR Xdye
isHt@vi zVsiik. 21{AnAv
zYewtH nI ec@emH aRiu
ekAANH et}utH. {AnAvzYew
ti wt nI ec@emM {AnRi
y.
22
wAet, qni tAmsivAnAyi
dyvAyi o mRi ok. eedvM ni
L@ew An EkemM niL@ew
awvrA qni sADiemM
{A zi.
avsAn aBivAdnM
isH t @EyviEvi qEAw
wi twvilAyiri qAsH nin
vnM ecAl@. 24qEAewAm U
xkrAy meAsuM arisHteAsuM
EdmAsuM lUeAsuM nieL vi.
25
new kAvAy isHt@vieR
p niL@ew AEvAwew rimA
RAke.
23

1168

qAyH
q}utiy ElKnM
eedvM teR mknilUew sMsAric@
pH eedvM new AErAwH vA
ck v}i sMsAric@. eedvM pl tv
NkLAyM plrItiyiluM avErAw sMvA
dic@. 2Q avsAnnAL@kLiluM eedvM
teR punilUew nEAw sMsAric@.
eedvM teR punilUew m}uv ElAk
eyM s]xw
H ic@. qlAArYL@M v
nAkA Evi teR puen tire
w. 3pu pitAvieR mhtVM kANi
. av eedvtiyew pU
pkANH. pu teR jH{Azi
yA qlAienyM nilni. pu
L@keL tL@ew pApiniM
mrAi. atiEzxM av sVi
lu mEhAteR (eedvM) vlBAgH
. 4dtArilAerAL@M tmAy
nAmM eedvM avnH nki. av dt
AerA tnAyi.

o dtEnAwM eedvM Q kArY


pRiil+
nI qeR mknANH; {A nieR
pitAvAyi
sIn 2+7
wAet eedvM o dtEnAwM oriluM
pRiil,
{AnveR pitAvuM aveneR pu
mAM.
2zmEv 7+14
6

eedvM teR dYjAten miyiEl


ekAuvEA en pRu,
eedvieR qlA dtAM puen
nmsHkrie.*
vnM 32+43
7

dtAeri eedvM pRtH tANH+


eedvM teR dtAer kA@M teR
dAsAer agHnijVAlymAi.
sIn 104+4
8

qA eedvM teR mkeni


en pRu+
oA eedvEm, nieR siMhAsnM qe
EM wM. nI nItipUvM nieR
rAjYM BriM.
9
nI nItiey sH E nhikyM anI
tiey evRukyM ec@. aekAH
eedvEm, nieR eedvM niEAwew
y mAA ekAwtiEnA
wt sEAxM nin nki.
sIn 45+6-7
e e d v i e R . . . n m sk
H rie p}yniym
ieR #I ptiiel v. 32+43 Q
vAk kA. cAvukw L@kLiel
qAy ptiiluM H.

10

eedvM wi pRu,
kAEv, diyi nI miyew awi
R pNi. nieR kr kAze
yM s]xHwic@.
11
veyAeyM mRu EpAM. qA
luM nI qeM nilniM. ql A
vsHt@L@M vOM EpAel p}ytAM.
12
nI aetAeyM o EmliEpAel
mwM. vO EpAel av mAewM.
qA nI oriluM mARil . nieR
jIvitM oriluM avsAnikymil.
sIn 102+25-27
13

{A nieR z@eL nieR kA


I}ilAM ver qeRvl BAgH ri
k*
sIn 110+1
qH oriluM o dtEnAwM eedvM pR
il.
14
qlA dtAM eedve Esvi
ALANH. av rApiver
priEsvivA ayyHeiri.
new r nYAymANi
mpriyANH
ne pWiic kArY piecl@
ti nAM aDikM yvrAkNM.
EnrAy mAiniM akewAtiri
A tviDM nAM sUiNM. 2dtA
mEKn eedvini v pEdzM
sADutytANH. eyd pEdz
ientirAyi vic E Ae}l A M
av yTAhM ziie@. pEd
ze av asriAtiEA
av ziie@. 3nmH dAnM ec
yHt r tmANH. atinA ni a
DAnemmi nAM jIvikyAeNi
nAmM tIcyAyM ziiewM. kA
vANH Q reyRicH dYmAyi jn
ELAwH pRtH. avenvicv Q r
zriyAeNH nm etLiyic@ tiri
. 4wAet atizyL@M vliy
awyALL@M pltrilu vIrYv]
ikL@M pEyAgicH eedvM etLi
yic@. av tH priAAvH v}i
L@kH dAn nki etLiyic@.
av #hic kArM dAn
av nki.

mxY ry
H Ayi ist
H @ mxYnAyi
5
vrAni putiy ElAkieR BrN
kALAyi eedvM dtAer tire
wil . BAviElAkeiyANH
n i e R z @ e L . . . r i k nieR
z@eL {A nin kAwiyAMver+
qM.

1169
{ q}utieAiritH. 6 tiev
}ui cilyiwH en q}utiyiri
,
eedvEm, nI mxYen kAekA_
tH qinH? mxYpueni nI kt
elwetinH? avn DAniyA
ENA?
7
alkAlE nI aven dtAer
A ecRutAi. mhtVeyM drvi
enyM av kirIwmAyi nI nki.
8
qlAM eedvM aveR niyNi
viEDymAi.
sIn 8+4-6
atinA oM te aveR BrN
i puRAyiil. qA av
EA}uM qlAM Bri nAM kAil.
9
alkAlEH Ey dtAerA
tA}He@evAl@M EA mhtVi
eRyM drvieRyM kirIwM Dricv
nAyi nAM avenkA. kArNM av
kxHwM shikyM mrikyM ecyHt@.
eedvp mlM Ey oAErA vYiEv
iyM mric@.
10
eedvmANH svieRyM s]xw
H AvH.
aveR mhtVi EviytANH
svvsHt@L@M. teR mhtVM pv
yHtinAyi eedvM DArALM puAer
#hi. atinA tniAvzYmA
y eedvM ecyHt@. jneL ryi
El nyi Eyvien av pri
pUnAi. EyvieR kxHwt v}i
eedvM Eyvien o pU rknAi.
11
L@keL viIkrivM vi
rAe AM oEr wMbi
nivrANH . aekAH aver
sEhAdrEr q viLivA av
(Ey) liil. 12Ey pRy,
eedvEm {A qeR sEhAdrA
ErAw nieRic@ pRyM. nieR qlA
jnieRyM mi {A nieR
sHt@ti gItM lpiM.
sIn 22+22
13

av pRy,
{A eedvi yiM
eyzAvH 8+17

eedvM qniH tiri mL@mAyi


{AnitA,
eyzAvH 8+18
qM ew av pRy.
14
m BQtikzrIrELAw wiy
ArANH. atinA Ey teyM
averEAelyAi. sVyM mric v}i
mrNieR aDikArmven nzii
EtinANH avni ecyHttH. en
aDikArmAyitH pizAcinANH .
15
avew Byi niM aver sVt
rAtinH Ey averEAelyAyi
mric@. mrNByM nimiM av jIv
nAM awimkeLEAelyAyi. 16Ey
dtAeryl shAyiet vYM.
aAhAminiveryANH Ey
shAyitH. 17ArNMekAH Ey

qAy 2:6-3:11

qlA kAriluM teR sEhAdreL


EAel eEwiyi. eedvEA
w Esvni avew kNAmyM
vizVsHtmAy o mhApuErAhit
kviDi av averEAel
yi. aEA EyvinH, aen av
ew pApH m ekAuvvA
k}iu. 18ElABiter shAyivAM
EyvinH EA k}iyM. kArNM av
sVyM shikyM ElABitnAkyM
ecyHti.
Ey EmAezeyA t
atinA eedvM viLici@ qeR
vi sEhAdrEr, nieLlAvM
Eyvien iNM. eedvM Eyvien
new awEH ayc @ . avnANH
new vizVAsieR mhApuErAhi
t. qeR visEhAdrAEr, ni
eedvA viLieiri
q {A niELAw pRy. 2 eedvM
Eyvien new wyiEl aycH
aven new mhApuErAhitnAi. EmA
ezyH eedvEAwH Ayiti
lYmAy vizVsHtt EyviM Ayi
. eedvBvni EmAez ecN
em eedvM #hic kArY m}u
vM av ecyHt@. 3 o mxY vIw
pNiyEA, A vIwienA
mxYenyANH dritH. aEpAel
teyANH EyvieR kArYvuM. Ey
vinH EmAezeyA drvuAkNM.
4
oAErA vIwM oAErArA nii
e@. 5qA eedvM qlA vsHt@L@M
niic@. o dAsenEAel EmAez eed
vBvni vizVsHtnAyi. BAvi
yi eedvM jnEAwH pRy kArY
ei av jnELAw pRu. 6 q
A isHt@ eedvieR lyi
Elu BrNi o puenEpAel
vizVsHtnANH. new tYAzeA
eeDrYEAwM vizVAsEAwM nAM
yiA nAM eedvieR BvnmANH.

nAM eedve tIcy


AyM
piwrNM
7
atinA priAAvH pRyM
EpAelyANH+
ni aveR zbHdM Ek
kyAeNi,
8
eedvientirAyi tiri p}y
kAlE EpAel dAWYM piwiAtiri
k. mmiyilAyi divsM ni
Lven zriM prIic@.
9
{A ecyHt kArY nAl vxM
mmiyi vcH nieR A ku.
qA av qeyM qeR m
eyyM prIic@.
10
atinA ErAwH EkApM pUH
{A pRu. jntyew ciAgti
k qEA}uM etANH. jnM qeR
rItik oriluM mnilAiyiil.
11
atinA EkApixHWnAyi {A o
tijH{ ecyHt@+ av oriluM qi

qAy 3:12-4:15

1170

El vH qeR viAi aBvi


yil.
sIn 95+7-11
12

atinA sEhAdrEr, pApikLAkAti


riAM avizVAsikLAkAtiriAM
jIv eedve piwrAtiriAM
oewti ni sUik.
13
qA oAErA divsvuM prsHprM EA
/Ahiik. H qH pRyiw
EALM qM a ec@k. pApi
kbLiiA v}iyAkAtiriAM
kWinXdyrAkAtiriAM tviDM
ni prsHprM shAyivi. 14nAem
lAvM isHt@vienAM pvyH.
di mtEl nmAyi vizVAs
i nAM avsAnM veryM wkyA
eNi zriyANH. 15tiev}uH pR
ytH tANH+
nI eedvsVrM Ek@evi pH
nI eedvientirAyi EpAel
dAWYM piwitH. sIn 95+7-8
16

eedvieR sVrM Eki@M avnH


qtirAyiv rANH ? mi
yImi
niM EmAez puRE nyic A
rAyi
averlAM. 17nAl ekAl
EH eedvM EkApixHwnAytH ErAwA
NH? pApM ecyHt jnEAwH eedv
inH EkApmAyi. 18av mmiyi
mric@. tiElH EvzicH teR viA
i oriluM vrAkil qH eedvM
tijH { ecyH t @ pRtAErAwANH ?
te asriA
Aeri
yANH eedvM sMsArictH. 19atinA
av eedvieR vimi Ev
ziA sADicil q n kA.
qekAH? kArNM av vizVsicil
q te.
nmiEA}uM eedvM jni n
kiy vAgHdAnM H. vAgHdAnM
tANH + nmH eedvieR vimM
EnwA k}iyM. atinA M
vAgHdAnM lBYmAti vI}Hc vrAtiri
A nAM bAluLAkNM. 2nEAwH
aRiyic aEt rNIy pAWM te
yANH avErAwM pRyetH. qA
avEk pEdzM aver shAyicil.
av pEdzM EkueviluM vizVAs
pUvM avrtien sVIkricil. 3 vizVA
sikLAy nmH eedvM vAgHdM ecyHt
viAiEnwA k}ivuH. eedvM pR
EpAel,
EkApixH w nAyi {AenA tijH {
ecyHt@. av oriluM qeR viA
iyi Evziyil.

sIn 95+11

eedvM pRu. qA ElAks]xw


H i
pUiyAyEA te eedvieR
v] i avsAnic i . 4tiev}u
iel niitmAy EtA BAgi
}Hcyiel }AM divseRic@M eed
vM pRi@H. }AM divsM av
qlA v]ikL@M niivyHkyM vi

mM qwkyM ecyHt@.* 5tien sM


bic@ eedvM pRu+ av oriluM
Evziyiel mAml av ori
luM qeR viAiyvmAkil.
6
cilH eedvieR viAi A
M qtH EA}uM zriyANH. qA
riewti mAM dYM Ek
v Evziil. asriAtinA
lANH av EvziAtH. 7 aekAH
eedvM meA EtYk dinM oi. atH
H q aRiyew. kAlEmeR}i
H dAvIdilUew eedvM divsei
sMsAric@. nAM Enre pEyAgic
eedvieR aEt tiev}u te
yANtH.
nI eedvieR sVrM Ek
emi peEpAel zAWYM piwitH.
sIn 95+7-8
8

eedvM vAgHdAnM ecyHt viAiyi


ElH EyAv jneL nyicil q
nmRiyAM. eedvM piIwH meA vim
dineRicH (H) pRekAH
nmi aRiyAM. 9 evLivAtH
eedvjninAy zbdivs
viAi niyM vEtyZev
ANH. 10eedvM teR v]iyew smA
pni vimic@. atinA eedvi
eR viAiyi EvzicH atH
eA_vAnAv eedvM ecyHt
EpAel avew v]ik pUiyA
iyvnAyiriM. 11aekAH eedv
ieR viAiyiElH Evzi
vA, nmH kAvutieR prmAvDi
yi miAM. asrNEwekAH
av EtAEpAel ni M EtA
AtiriEtiElAyi nAM kWinmAyi
primiNM.
12
eedvvcnM sjIvvuM vi
mANH. aveR vAH qvuM mcy
vALiEnA mc y tANH . eedvv
cnM qlA kAriluM atiEl o
vA EpAel }HiRutANH. atH
ANM AvuM oi l
veryM }HiRuM. eedvvcnM si
yilUewyM myilUewyM LciRuM.
atH new Xdyilu vicAr
eLyM atikeLyM viDi. 13Q
ElAkiel yAetAienyM eedvi
niH mRc @ vyH vA pil . avnH
qlAM vYmAyi kAvA sADiM.
av mi sklM Riri.
wAet nAM jIvic rItikeLRic@ nAem
lAM avEnAwH kN pREyivM.
eedvmAek Ey ne shAyiM
14
eedvEAewAM sVi yiri
EtinHEpAy o mhApuErAhit nm
H . av eedvieR punAy
EyvANH. atinA nm vizVAs
i nmH FmAyi wrAM. 15mhApuErA
hitnAy EyvinH new blhInt
k mnilAvA sADiM. Ey mi
}AM ... qwkyM ecy
H rNi l. 2+2.

1171
yi vsiE, qlA kAriluM av
ElABitnAe@. av ElABitnA
e nAM ElABitrA EpAel
te yieiluM av oriluM
pApM ecyHtil. 16Ey mhApuErAhit
nAyi nm ekAH py eedv
siMhAsnM mAek eeDrYEAew
nmH vrAM. aview EvEA pyM
dyyM shAyinAyi nm lBiM.

oAErA mhApuErAhitM jnLi


niANH tirewewtH. eedv
inAyi ecEkArY ec@tinH
Aer shAyik q v]i
yANH av nkiyiritH .
puErAhit pApprihArinH eedv
inH kA}HckL@M yAgL@M aiNM.
2
mhApuErAhitM qlA AeryM
EpAel blhInnANH. atinA DArNA
Ezxi lAvErAwM dxHkikELAwM
m]dlBAvM eekeAA av sADi
M. 3jnL@ew pApEvi mhA
puErAhit yAgLi. qA
mhApuErAhit sVM blhIntk
L@H . atinA aveR te pAp
iM ayA yAgM aiNM.
4
o mhApuErAhitnAk qtH o
pdviyANH. qA yAetAvM Q
v]iAyi sVyM tirewkyil.
vYi pH ahErAenEAel eedv
A viLiewNM. 5 isHt@vieR
kArYiluM ateyANH. mhApuErA
hiteR BAviElH av sVyM
tirewil. qA eedvM aven
tirew. eedvM isHt@viEnAw
pRu.
nI qeR punANH ; {A
nieR pitAvAyi.
sIn 2+7
6

vIuM tiev}uieR meABAgi


eedvM pRy,
mIEsedienEpAel nI qEM
o puErAhitnAyiriM.
sIn 110+4

isHt@ miyi jIvic@ekAi


EA av eedvEAw Aik
yM eedvieR shAyM aBYi
kyM ecyHt@. Ey eedvEAwH kIErA
wwi nilviLic@Aic@. eedvM o
v mAmANH aven mrNiniM
riA k}itH. eedvM EyvieR
An Ek@. kArNM Ey vinItM
eedvM #hicetlAM nivicv
mANH . 8 Ey eedvieR punAyi
. qA Ey tA shiEiyi
kArY asrivAnAyi shi
kyM #hikyM ecyHt@. 9aEA
Ey pripUnAyi. avni vizVsi
vM qEM EmAM lBiAem
ti Eh EyvANH. 10eedvM m
IEsedienEAel EyvienyM
mhApuErAhitnAi.

qAy 4:16-6:7

piARiEAtientiery tAItH
11
tieni pRyvA { pl
M H . qA atH vizdIkrik
EkzkrmANH. kArNM #hivA mM
ni nii. 12aYApkrAkA t
smyM niAyi. qA eed
vieR pEdzieR dYpAWM
EA}uM pWiivA niH ciler
vzYmH. Avk (pA) pilu
dYpAWLANH niiEA}uM v
zYM. KrBNM k}ivA niLAyi
il . 13pA BNmAyi@ wv
EA}uM zivANH. vYiH zri
pAWeLRicH yAetA #AhYvumil.
14
qA zieLEAelyA ni
iy AtANH KrBNM. atH
Avi vLc Apic A
tANH. jn n tikeL Ev
tiric R iyA sVyM prizIlikyM
pWiikyM ecyHti@vrANH.
atinA isH t @vienRic @
bAlpAW nAM pWic@ pUiyA
EtAyi. nAM wiyiwE
tiriek EpAktH. nAM new isHt@
vilu jIvitM wiytH eedvi
vizVsic@ ekAuM pu nAM ecyHt
tikLiniM piiriuekAu
mANH . 2aAlH sHnAneLRic@M
eekev@ UxeyRic@mANH ne
pWiicitH. mrNini jn
L@ew AneRic @ M ql A Al
EM w viDieyyM atieR
PleyM Ric@mANH {eL pWii
ctH. qAliEA wt ghnmAy
pAWLiEl nm mEERiyiri
. 3 eedvM avdiemi {L
ec@M.
4- 6
jn isH t @mAiniM
vYticlictiEzxM, vIuM avew
jIviti mAM vvA niA
EmA? stYM #hic AeriyANH
{Ani pRytH. av eedvieR
dAnM sVIkrikv}i priAAvi
pvrAkyM ecyHt@. a eedv
BAxNM vikyM eedvieR pu
ElAkieR zi kAkyM ecyHt@.
q mAml kArYLyM nltA
eNH av aBvicRiykyM ec
yHt@. qA piIwH a isHt@
mAM Epic@. avew jIviti
vYtiyAnM vi. aver isHt@vi
El tiriek ekAuvrA sAYml.
qekAeA isH t @ mAtYji
kLAy a av}i yTAi
vIuM isHt@vien rizi tRyHk
yANH . a skl jntkL@ewyM
mi isHt@vi nANEw ekAu
v.
7
DArALM m}lBi EdzM EpAelyA
Nv. o xiAr jn hArM
lBi viDi miey o
kyM ati nwkyM ec@. nilM
jEnApkAriyAy nil puRewviem
i nilinH eedvieR zI

qAy 6:8-7:10
8

1172

vAdmH. qA nilM kLkL@M m@


kL@M NH vLeti atH Pl
nYmANH. eedvzApM kiviDM
nilM apkwilANH. nilM tIyA
nziiewM.
9
iyEr, {LIArYM pRyev
iluM yTAi nl kArYLANH
{ tIitH. rey sMb
ic kArY ni ec@emH {
tIM vizVsi. 10eedvM nIti
yvnANH . ni ecyH t ql A
ArYL@M av sHmriM. aveR jn
eL wer shAyic@ekAH, avEnA
w sH E nhM ni kANic @ evH
eedvM sHmriM. ni aveR L@
keL nirrM shAyiemM av
oAM. 11niL@ew jIvitM m}uvM aEt
kWinprimM niELAErAM wrN
em { #hi. aEA
ni tIi mhtHkArY tI
cyAyM ni ki@M. 12ni al
srAkNemH { #hiil .
eedvM vAgHdAnM ecyHt kArY lBYmA
verEAel kNM nieL
{LA#hi. vizVAsvuM mym
vH eedvieR vAgH d AnM lBi
.
13
eedvM aAhAmiEnAwH o tijH{
ecyHt@. av vAgHdAnM ecyHt kArY
sPlmAem av tijH{
ecyHt@. tEA tnAy meAv
el kArYM avnRiyAmAyi
ekAH av ec@emH sVM
nAmi tijH{ ecyHt@. 14eedvM pR
u+ {A nie stYmAyM a#
hiM. {A DArALM anrAvkAzikeL
nin tIcyAyM tM.* 15tieR
sPlIkrNinAyi aAhAM m
EyAew kAi. piIwH eedvM vA
gHdAnM ecyHtetEA atH av lBY
mAyi.
16
jn tELA tnAy meA
veR nAmM o tijH{eywEA
pEyAgiM. av pRy zriyA
eN tijH{ etLiyi. av
pRtienecAliy qlA tvit
L@M tH avsAniiM. 17teR
vAgHdAnM stYmAeN etLiyivA
eedvM #hic@. tA vAgHdAnM ecyHt
kArY lBivErAwH ArYM etLi
yiA av #hic@. teR pti
oriluM mARutelH a vY
mAyi mnilANem eedvM #hi
. atinA cil kArY sMBvi
emH eedvM pRu. stYtijH{ ec@
kv}i atH zriyAeNH av etLi
yic@. 18eedvieR vAgHdAnvuM ti
jH{yM pivliAEnA Ru ecAEnA
pAmANH. vAgHdAnM ec@EA}uM
wwi ec@EA}uM N pRyA eedv
i sAYml. atinA eedvieR
pElH surittVinAyi ec
{H tH vliy EA/AhnM
{A nie ... tM rNi l. 22+17.

. eedvM nkiy tIyi w


vA rukArYL@M {H vliy
EA/AhnM n. 19{ Q
tYAz o nrM EpAelyANH. atH z
vuM RcM new Avien sMr
imANH. sVIy eedvAlyi
eR pivriiel ativi l
EH atH EpAM. 20Ey Enrete
aview Evzic@ nm Eviy
pAt R. mIEsedienEAel
Ey qeEm mhApuErAhit
nAyi.
puErAhitnAy mIEsedH
zAElmieR rAjAvuM atYutnAy
eedvieR puErAhitmAyi
mIEsedH. rAjAAer prAjye
wiyEzxM tiriek v aAhA
mien mIEsedH ku mi. divsM
mIEsedH aAhAmien zIv
dic@. 2aAhAM tnitieReylAM
dzAMzM mIEsedi nki. (mI
EsedieR EprinM nItiyew
rAjAvH qM, smADAnieR rAjAvH
qM v zAElmieR rAjAvH
qmANH.) 3mIEsedieR aM
ayM rAeNH M aRiu
wA. qview niANH av vetM
M aRiyil.* q mAml av
jnic e tAeNEA mric e tAeN
EA M aRiyil. mIEsedH
eedvieR puenEAelyANH. nitY
puErAhitnAyi av w. 4mI
EsedH vliy mhAnAyi q
niH kANAM. new mhApitAvAy
aAhAM yi tA Enwiy qlAi
eRyM dzAMzM mIEsedi nki.
5
nYAymANM pRy kArM puErA
hitArAyiri EgAmAy ElvYH
jnLiniH dzAMzM vAAM. aAhA
mieR piwcArAy sVM L@k
LiniH EpAluM puErAhit dzAMzM
piriec w . 6mIEsedH Elvi
yew EgAinivnl. qi@M
av aAhAminiH dzAMzM kii.
ti puRem eedvieR vAgHd
Ayi aAhAmien av
zIvdic@. 7tnAy o vYi te
A oQitYM Rven zIvdi
evtH qlAvM aRiyAvu
tANH. 8 qA dzAMz lBi
puErAhit jIvikyM mrikyM ec
@ sADArN mxYrANH . qA
aAhAminiH dzAMzM kiiy mI
EsedH tiev}uk pRyM EpAel
wM jIvi. 9 jnLiniH
dzAMzM ki@tH ElviANH. qA
aAhAM mIEsedi o dzAMzM
ekAwEA ElviyM a ekAw
q nm pRyvA sADiM.10pe
Elvi aH jnici@EpAlumil. mI
EsedH aAhAmien kumiyEA

m I E s e d i e R . . . a R i y i l mI
EsedinH pitAEvA mAtAEvA vMzEmA l.

1173
Elvi teR mgAmiyAy aAhAmi
eR zrIriluAyi. 11ElvYEgA
ie puErAhit mi viEDymA
yANElA jnH nYAymANM nk
etH. qA puErAhit minH
jneL pUrAA k}iil. ati
nA meA puErAhit vErtH vzY
mAyi. mIEsedienEAelyM
qA ahErAenEAelymlA o
puErAhit qA {AnmAtH.
12
aEpAelte o vYtYsHt mi
lu puErAhit gtnAEA
nYAymANvuM mAewNM. 13Q kArY
LiellAM { pRytH isHt@vien
Ric A NH . o vYtYsH t EgAi
nivnANH av. EgAi
e ovM yAgpIWi puErAhit
Ux ecyHtiil. 14new kAvAy
isHt@ eydAEgAilA jnic
et vYmANH. mAml, EgAi
ni puErAhiterRicH EmAez oM
pRyil.
ist
H @ mIEsedienEAel o
puErAhit
15
Q kArYeLAeyM wt vY
mAiv putiy puErAhit-isHt@
mIEsedienEAelyvnANH.
16
aveR pit] t VieR bliE
lu cLAElA nYAymANLAElA
al qEM w teR jIvzi
yilUewyANH aven o puErAhitnA
iytH . 17tiev}ukLi aven
RicH en pRyeiri, mI
EsedieR puErAhitmi nI o
nitYpuErAhitnANH.*
18
vYvuM db lvumAy kArN
LA p}y c EA nilvi
lil . 19EmAezyew nYAymANinH
yAetAienyM pUmAA sADici
il. qAliEA o ExHW tI
nmH nkeiri. tI
EyAew nmH eedvsAmIpYiEl
eclAM.
20
isHt@vien mhApuErAhitnAiy
EA eedvM o tijH{ ecyH q
M ADAnYmhi. tr puErAhi
trAyEA yAetA vAgHdAnvumilAyi
. 21pE eedvieR vAgHdAn
kArM isHt@ o puErAhitnAyi. eedvM
pRu+
aclmAMviDM kAevA ti
jH{ ecyHt@+ nI o nitYpuErAhit
nANH.
sIn 110+4
22

atinA eedviniH teR jn


emce niymieR o R
ANH isHt@ qANH tmAtH.
23
tr puErAhit mricEA avH
puErAhitrAyiritH wrA sADi
cil. atinA arM DArALM puErAhi
t Ayi.24qA Ey qeE
mIEsedieR ... nitYpuErAhitnANH
rNi sI. 110+4.

qAy 7:11-8:6

M jIvi. pQErAhitYEsvni
niH av oriluM virmiil. 25ati
nA isHt@vinH, avnilUew eedvi
ElH vver rivA sADi
yHM. isHt@vinH qeEM en
ecA sADiyHM. kArNM av qM
qEM jIviyHkyM, jn eedv
mAek vEA aver qEA}uM
shAyiA tARumANH q te.
26
atinA nmAvzYm trilu
mhApuErAhitnANH isHt@. av vi
nANH. avni yAetA pApvuM l.
av nilM pApikLA sVADI
niewAvmANH. av sV
priyAyi yeiri. 27av
tr puErAhiterEAelyl. tr
puErAhit eednMdinM yAgmiEi
yiri. av dYEm sVpApi
EviyM piIwH jnL@ew pApi
EviyM yAgmiEiyiri.
qA isHt@ a ecEtil. i
sHt@ qAlEmAyi o yAgM a
ic@. isHt@ sVyM aic@. 28sADAr
NjneL, blhIntkL@ver mhApu
ErAhitArAyi nYAymANM tire
w. qA nYAymANiEzxM
eedvM o vAgHdM ecyHt@. eedvM
tijH{ v}iyAyi vAk pRu.
vcn eedvpuen mhApuErA
hitnAi. pu nitYmAyi pripU
nAeiri.
ist
H @ new mhApuErAhit
{ pRytieR kAtlAykA
rYM tANH. { pRy tri
lu o mhApuErAhit nmH.
mhApuErAhit EA sVi
eedvieR siMhAsnieR vl
BAgH ri. 2 new mhApuErAhi
t ativilH Ux ec
@.
3
qlA mhApuErAhitM eedvi
nAyi kA}HckL@M yAgL@M aiE
EjAliyH. atinA new mhApu
ErAhitM tIc y AyM eedvinH
qeiluM aiNM. 4 new mhApu
ErAhit miyilANH jIvicieti
avenA puErAhitnAkA k}iymA
yiil. nYAymANM azAsi
viDi kA}HckLi puErAhit
viwtinAlA {Ani pRytH.
5
Q puErAhit ec@ k
yTAi o pk@M sVIy
kArYL@ew ni}lumANH. aekAANH
viwArM niiA tARAyEA
EmAezey eedvM tAI ecyHttH. pv
ti {A nin kANic@t aEt
pErKyi te qlAM niitmAvu
em tIcewk. 6 qA isHt@
vi nkiy v]i m@ puErAhit
nkiytienA eR vlutAyi.
aEtEpAel, eedviniH jn
Ayi isHt@ qic putiy niymM
p}ytienA eR tmAyi.

qAy 8:7-9:14

1174

putiyniymmAke emce kArYL@ew


awiAnilumANH . 7dYniym
i RevAmilAyievi rA
metAieR vzYmil A yi. 8q
A jnLielEA }M eedvM
kei. eedvM pRu+
yi
AEylYM
eydYM
{AenA putiyniymM n smyM
v q kAvH pRy.
9
{A avew pUvikew eek
piwic@ mi
yImi puRE nyic
EA nkiy niymMEpAlutl i tH .
{A avmAyi QiyRic niym
EAwH av Ru pulAtinA
{A avri nik q kAvH
pRy.
10
tANH {A yi AEy jntyH
n putiy niymM. {A Q niymM
BAviyi nM. kAvH pRy+
qeR nYAymANM {Anvew mni
ApikyM avew Xdyi q}u
kyM ec@M. {Anvew eedvvuM av
ereR jnvumAyirikyM ec@M.
11
oriluM ov teR sEhAdren
EyA eedvieR mH jneEyA pWii
Eivril. eedve aRiyk qH
av avErAwH pREytH vzYmAyM
vril . qekAeA, sklMtM qLiyvM- qe aRiyM.
12
wAet, qnietirAyi av ecyHt
et@k {A epARuM. avew pAp
eL {AenA@ sHmrikymil.
yiermYAvH 31+31-34
13

eedvM tien putiy niymem viL


ctinA TmniymM av p}ytAi.
p}yM pEyAgEyAgYml A mAy
qM atYmAkA EyAgYmANH.
p}y wwiy
H
viED
ymAy rADn
Tmniymi rADnyH Evi
y c Ayi. atinH o
mxYniitmAy rADnAlvuM
Ayi. 2 Q lM o wArink
Ayi. wAriel TmlM
vilem viLie@. vi
lAyi dIpL@M eedvi
Eviy yAginAyi EtYk aM
ai EmzyM sIkricitH.
3
rAme tirIlyH pii ati
vilem tLvumAyi.
4
ativilH AyitH i
riM pukyHtinAyi o sVM ekA
u yAgpIWmAyi. ativi
lH p}yniymM sMvhi vi
EpwkM Ayi. EpwkM sVM
epAtitAyi. mA ri sV
BrNiyM ahErAeR, ori l
tLi vwiyM Q Epwki Ayi
. wAet Epwki p}yniym
iel p kl n k q}utiyi
zilAPlkL@M Ayi. 5Epwk
i mkLi eedvmhtVM kANic ek

bukL@M Ayi. pApprihArM


ec@ pAsni mkLi ekbu
k ni. qA Q kArYeLi
qlAM EA vivricH pRyAnAvil.
6
{A vivrici@ EpAel wAri
nkH svM sIkrici@H. piIwH
puErAhitA eednMdinM dYe
mRiyi Evzic H rADn nwi.
7
qA mhApuErAhit mAEm ati
vil EvznmAyi
Z. a teyml vxielAri
mAM mhApuErAhit rvuM teR
eweyw mAEm atii Evzi
ciZ. teR teyM jnL@ewyM
pApiEvi puErAhit rM eed
vi aic@. pApM NH ec@tH
qRiyAet jnM ecyHt@iy v]i
kLANH pAp. 8TmmRi nil
niE ativilE pAt
Riil q pWiivAnAyi
priAAvH ru EvRi mRik
pEyAgici. 9 tH nmH E
dAhrNmANH. eedve rADi
ci mxYer rIkmAyi Ikri
vA kA}HckL@M yAgL@M tkiyi
il qH vYmA. teR Xdy
i pripUty o vYiey
vAewA arM yAg k}i
il. 10Q kA}HckL@M yAgL@M BN
eyM pAnIyeyM cAr cIkr
NeyM Ric@mAmtANH. aArY
Xdyink kArYeLRi
cl tYut zrIreRic@ c
LANH. eedvieR putiy pAnHTAvuv
ErM teR jninH piwEr c
LANH eedvM nkiytH.
putiyniymi viED
ymAy rADn
11
qA isHt@ mhApuErAhitnAyi
EnrEte vi. EA nm
nlkL@ew mhApuErAhitnANH
av. tr puErAhitA Ux ec
yH t iEpAely wAri i
sHt@ Ux ec@il. wArien
A emce lANH isHt@ U
xec@tH . sUmANH . tH
mxYniitml. tH Q s]xHwie
ElAkiERml . 12isH t @ oriEl
ativil
Evzic @ Z.
qAlEAyM a mtiyAyi.
isHt@ ativilE Ev
zictH sVrAlANH. alAet EkAlA
wkL@ewEyA kALiwAL@EwEyA rA
ll. isHt@ aviEw EvzikyM
nmEvi nitYmAy sVAtYM t
kyM ecyHt@. 13rADnA lEH
EvziA mtiyAy t veryM
lAvewEm EkAlAwieRyM kAL
yewyM rvuM EgAcArvuM vitRi.
rvuM cArvuM aver vIuM rAi.
a zrIre mAmAyi mAi. 14ati
nA tIcyAyM isHt@vieR r
i wt vivA sADi

1175
M. eedvi o pripU yAgmAyH,
teR zAzVtAAvilUew isHt@ sVyM
aic@. nAM ecyHt qlA dxHk
LiniM aveR rM ne pU
mAyi IkriM. new mn+sAik
eLEAluM aveR rM mAM. jIvi
eedve EsviviDM nAM
rAewM.
15
atinA isHt@ teR jninAyi
eedvini o putiyniymM ekA
uv. eedvA viLie jn
H av vAgHdAnM ecyHt kArY
lBiviDmANH isHt@ putiy
niymM ekAuvtH. eedvjninH
kArY qEM lBYmAM. p}yniym
i kI}i jIvici jnieR
pApL@ew prihArinH isHt@ mric
tinAlANH avH kArY lBYmA
A k}iytH.
16
ov mriEA o vipM av
EzxiicA vipM q}utiy
mric@ qH jn etLiyiNM. 17vi
pM q}utiy jIviciriEA
atH AvikmAkyil . vipM
ayAL@ew mrNEzxEm pEyAgew
A sADikyZ. 18eedvvuM av
eR jnL@M tilu dYe niym
ieR kArYvuM a te. niymM Av
ikmAtinH mpH mrNM nwiri
NM. 19dYM EmAez nYAymANi
lu qlA klnkL@M jntyHH vizdIk
ric@ ekAw. piIwH EmAez piwA
L@ew
remwH
evvumAyi
kli. piIwH nYAymANpusHt
kiluM qlA jnL@ewEmluM rvuM
jlvuM tLiAnAyi v@kiLiyM
QEsA@M av pEyAgic@. 20piIwH,
ni piwrA eedvM vzYe
niyme Ri rmANH tH ni piwrNemH eedvM klic
niymM tANH * qM EmAez pRu.
21
EtrItiyi EmAez viwAri
mkLiluM rM tLic@. rADnyi p
EyAgic skl vsHt@LiEluM av
rM tLic@. 22tAH qlAM te
rA IkriewNemH nYAy
mANM pRy. rM wAet pApM
Ikriewil.
ist
H @vieR yAgM pApe nIi
23
sVilu yTA kArYL@ew
pkANH ArY. Q pk@kL
yM m]gyAgA IkriewNmA
yi. qA sVilu yTA
kArYH tiluM emcmAy yAgM v
zYmH. 24isHt@ ativilE
EpAyi. qA mxYniitmAy
ativilEH isH t@ Ev
zicil. ativilM yTA
ilu ativilieR pk
@mAmANH . isH t @ sViEl
te EpAyi. EA isH t @ ne
shAyiA aview eedvmAek
ni ... tANH rNi puR. 28+4.

qAy 9:15-10:6

yANH. 25mhApuErAhit vxielAri


ativil EvziM.
av v}ipAwinAyi ew rvuM qw
M. qA isHt@ ecyHtEpAel
av sVrM aiil. isHt@
sViEl EvzictH mhApuErA
hit rM ekAH vIuM vIuM I
krNM nwiy EpAel pltvN
sVyANM ec@vAnl. 26isHt@ pl
AvzYM sVyM aiciei ElAk
s]xHwi mt av pltvN kxHwM
shiEtH vzYmAyi vmAyi.
qA orimAM vrikyM ori
mAM sVyM aikyM ecyHt@.
oAvzYM skl kAlEM mtiyAy
tANH . ElAkM atieR avsAne
smIpic@ ekAiEA}ANH isHt@
vtH . ql A pApeyM l A tAA
nAyi o yAgmAyi sVyM aiAnANH
isH t @ kAlL@ew aYGi
vtH. 27qlA vYiyM ori mriNM.
atiEzxM av eedvA viDi
ewM. 28EpAel te aEnkew
pAp l A tAvAnAyi isH t @
ori sVyM yAgmAyic@. isHt@
rAmetAri vM. pE jnL@ew
pApi Eviyl. avEvi kA
iri jnH EmAM nvA
nAyiANH isHt@ rAm vtH.
ist
H @vieR yAgM ne
pripUrAM
BAvikAli gtmA nl
kArYL@ew o avY ciEm
nYAymANM nkiyZ. qA yTA
kArYL@ew o vYmAy ciM
nYAymANM til . ekAl M EtARuM
aEt yAgM te aivAnAyi nYAy
mANM jnEAw pRy. eedve
rADivAnAyi v jn Q
yAg vIuM aic@ekAiri.
qA nYAymANinH jneL
2
oril@M pUrAA sADiil. nYAy
mANinH jneL pUrAA k}i
ymAyiei yAg EnrE
te nimAyi. jn av
ew pApLini mAmAyi.
avew pApL@ew Epri EA}uM
avH EbADM EtAil A yi.
qA nYAymANinH aetAM
sADiil. 3avew yAg qlAv
xvuM avew pApeL oAii.
4
kArNM kALkL@ewEyA EkAlAwkL@
ewEyA rinH pApM lAtAA k}i
kyil.
5
atinA isHt@ miyiEl v
EA en pRu,
eedvM yAgELA v}ipAwkELA #
hicil. qA nI qniAyi o zrIrM
oi.
6
m]geL ekAEA dhiiEcA yAg
Li nI ItnAyil. pApM lAtA
vA Eviy yAgLi nI sMIt
nAyil.

10

qAy 10:7-31

1176

aEA {A pR@, tA {A,


eedvEm, nI #hi kArYAyi
ANH {A viritH. enyANH
nYAymANi qeRicH q}ut
ei@tH.
sIn 40+6-8
8

Q tiev}ui isHt@ dYM pR


u,nI yAgL@M v}ipAwkL@M #hi
il. pApe lAtAvA Evi
y yAgLiElA m]geL ekAEA dhi
iEcA yAgLiElA nI ItnA
yil. *(Q yAgeLlAM nYAymAN
klnyANH.) 9 aEA isHt@ pRu,
eedvEm, tA {A, nieR xHwM ec@
vA {A viri. atinA
eedvM p}y yAgsdAyM ni
iyiH teR putiy pAt wi.
10
eedvM ecNemA#hic kArY
av ecyHt@. a ekAANH isHt@
vieR zrIryAgA nAM rAe
tH. isHt@ ori yAgM nwiqAlEM a mti.
11
qlA divsvuM puErAhit niH mtA
xHWAnM nw. puErAhit aEt
yAg vIuM vIuM ai.
qA yAgH oriluM pApM
prihriAnAvil. 12qA isHt@ o
yAgmic@. qAlEM a mti
yAyi. piIwH isHt@ eedvieR
vl BAg . 13aveR z@
aveR pAdpIWmAEvALM* isH t @
aview kAi. 14o yAgilUew
teR jntey isH t @ nitYmAyi
pUrAi. virAewv av
rANH.
15
tienRicH
priAAvuM
nEAwH en pRy,
16
tANH, BAviyi {A qeR jnvu
mAyi ec@ niymM q kAvH
pRy. {A qeR nYAymANM av
ew XdyLi niEpiM. {A
qeR nYAymANM avew mnS
kLiel}uM.
yiermYAvH 31+33

yANH. Q putiypAt isHt@vieR zrI


rmA tirIl v}iyANH. 21eedvAly
e Bri o mhApuErAhit nm
H. 22new Xdy EbADi
niM nilIkriewkyM mIkri
ewkyM ecyH t iri. jl
A new zrIrM k}uki v]iyA
eiri. atinA vizVAsM ekAu
RcM Aty XdyvumAyi eed
vinrikiEl vrik. 23nm tYA
zey nAM mRuek piwiNM. new
tYAzeyRicH m@vErAwH oriluM
pRyAtiritH
qekAeA
eedvM aveR vAgHdAn niREv@
ti vizVsHtnANH.
prsp
H rM shAyic@ zrAk
prsHprM sHEnhitiM n ec
@tiM qen qlAveryM EA
/AhiiAM qM n ciiNM.
25
cil L@k ec@ EpAel oic@
wivrvuk EpiAtirik.
wivrvuk qlAveryM EA/Ahi
ikyM av}i sVyM zi ji
kyM ec@k. aimdinieR vrvH
new kmilirie nAM tH w
t wtlAyi ecNM.
24

eedvinH smIpM vrik


atinA sEhAdrEr ativi
lEH
EvziA nAM sv
sVtrANH. EyvieR rM kArNM
Epwi wAet nmi ecAM. 20Ey
nmAyi R putiy pAtyilUew nm
EvziAM. aetA jIv pAt

ist
H @vi ni piiriytH
stYM aRiti EzxvuM pApM
ec@ wrAnA nAM tImAni
eti new pApM EpAvA
meA yAgvumAkil. 27nAM pApM ec
@ wkyAeNi, ekwi nm
tH viDi kAiriilu ByvuM
eedvientier jIvic qlAvEryM
nzii EkApAgHniymANH. 28EmAez
yew nYAymANM asriA vis
ticvM rEA mEA sAikL@ew
etLivA Aer kupiwie
av mieil, av ekAle@.
29
aekAH eedvieR puentier
teR evRu@ dziiventier
qwE nwpwieyRic@ niq
vicAri? tIcyAyM mxY
wt kWinmAy zi ahi.
aet, putiyniymieR re d
rivA vistivnH wt
kWinzikiNM. rM aven ori
viIkric@. eedvpyew pri
AAviEnAwH teR evRuH kANicv
kWinmAyi ziiewNM. 30{A jn
eL avew dxHkL@ew Epri
ziiM;
{AnvErAw
tikArM
ec@M,* q eedvM pRtAyi nm
RiyAM. kAvH aveR jneL
viDiemM* eedvM pRu.
31
jIvi eedvieR krLie
wk qtH pApiyAy oven sMbi
ciwEALM ByAnkmAyiriM.

nI yAgL@M ... ItnAyil rNi sI.


40+6.

{ A . . . t i k A r M e c @ M rNi v.
32+35.

p A d p I W m A k aveR ziyi kI}ilA


k.

k A v H . . . v i D i e m M rNi sI.
135+14.

17

atiEzxM av pRy. av
ew dxHkL@M pApL@M {A mi
M. {AnAArY oriluM sHmri
yil.
yiermYAvH 31+34
18

Q kArYeLl A M mieti
EzxM pApprihArinAyi meA yAg
ieR vzYmil.
19

26

1177
eeDrYvuM sEAxvuM
nxw
H ewtH
32
stYM EbAYmAy dYdivseL
RicH oAk. pl kArNLAluM eR
Ekzic@ qiluM ni vizVAsi
Rc@ ni. 33cilEA jn ni
ELAwH evRu@ niR kArY pRy
kyM pl AewyM mi vcH
nieL pIFiikyM ecyHt@. cil
EA EtEpAel te pIFitrAyver
ni shAyic@. 34aet, ni kArA
g]hi yiver shAyikyM
avew shnLi pALikLAkyM
ecyHt@. nivkAze sV
wi av qwekAu EpAyEA}uM
ni sEAxi nilni. qM
nilniemce kArY ni
H qRiyAvuekAH ni
sEAxpUvM w.
35
atinA EnrE Ayi eeDrYM
eekevwiytH. niL@ew eeDrYinH
sAPlYmAy tiPlM lBiM. 36ni
mAzIlrAkNM. eedvM niLi niA
#hic kArY ni ecyH t ti
EzxM av vAgHdAnM ecyHt kArY
ni ki@M. 37alkAlii,
vrAniriv vM. av tAmsi
yil.
38
qeR mAek Env aveR
vizVAsieR bliE jIviM.
qA av BItiyi piiriykyA
eNi {Anvni ItnAkyil.
hbH 2+3-4
39

qA n piiriH nzi
jnml. al nAM vizVAsmvM ri
evmAy jnmANH.

vizVAsM
nAM tYAzi vsHt@eL sMb
ic R@M, kAieliluM av
yATAYM qH aRiymANH
vizVAsM. 2pH jIvicivri eedvM
sAdictH avri rM vizVAsM
AyiekAANH.
3
eedvM teR klnyAlANH Q ElAkM
s]xw
H icet mnilAvA vizVAsM
ne shAyiM. azYmAyetEA
atiniANH zYmAytien s]xHwic
etANH tmAtH.
4
kyIM hAEbluM eedvi yAg
mici. qA hAEbli eedv
i vizVAsM AyiekAH w
t emce yAgM av eedvin
ic@. hAEblieR niEvdYi tA
ItnAeyH eedvM pRu. av
vizVAsM AyitinA eedvM
hAEblien nl ven viLic @ . hA
Eb mric@ qAluM aveR vizVAs
ilUew av EA}uM sMsAri.
5
hAEnAien Q miyiniM qw
ekAu EpAyi. av oriluM mri
cil. mkLiElH qwewti m

11

qAy 10:32-11:13

pute hEnAH eedve Itiew


iyvnAyi qANH tiev}uH
pRytH. piIwH jnH hEnAien
keA k}iil. kArNM eedvM
tEAwwiyAyiriEti hEnA
ien qwekAu EpAyi. vizVAsM
AyitinAlANH avni sMBvi
ct.H 6vizVAsM lAet ovnH eedve
ItiewA sADiyil. eedvi
Elv etAvM eedvieR
sHtitVi vizVsiNM. eedvi
Elv etAvM eedve stY
mAyM keAnA#hivnH eedvM
tiPlM ekAwemH vizVsiNM.
7
averyM kiilA kArYeL
RicH EnAh eedvA tAI ec
e@. qA EnAhyHH eedvEAw
vizVAsvuM drvuM Ayi. ati
nA av o epkM teR wMb
ieR rAyi niic@. Rc vizVA
sA EnAh ElAkieR ti ElAk
i te kAieAw. vizVAsM
v}i eedvmAek nItIkrievri
ovnANH EnAh.
8
aAhAmi vAgHdAnM ecyHt l
E eedvM aAhAmien viLic@.
lM qviewyAeN aAhAmi
aRivilAyi. qA aAhAM eed
ve asrikyM yA
wu
kyM ecyH t @. kArNM aAhAmi
vizVAsM Ayi. 9 eedvM av
vAgHdAnM ecyHt rAjYH aAhAM tAm
sic@. aAhAM o szkenEAel
aview tAmsic @ . aAhAmi vi
zVAsM ekAANH tH ecyHttH.
yisHhAiEnAwM yAEAbiEnAwM ew
aAhAM wArLi tAmsic@. yisH
hAiM yAEAbiM eedviniH
aEt vAgHdAnM lBic@. 10eedvieR
ptiysric@ yTA awiR
y ngri Evi av kAiri
kyAyi.
11
ikL@AkA pAviDM aA
hAM vynAyi. sARA vYyAyi
. qA aAhAmi vizVAsM
Ayi. atinA eedvM aver i
kL@vrAkA k}ivuvrAi. av
vAgHdAnM ecyHt kArY ec@tinH
aAhAM eedvi zrNM aic@.
12
Q mxY AyADikYA m]tAy
nAyi. qA o mxYni
nimANH kAziel n
EpAel stik AytH. kwIr
e mNriEpAel qmviDM L@
k avniniH Ayi.
13
mhAArAy mxYerlAM mrNM
ver vizVAsi jIvic@. eedvM jn
inH vAgHdAnM ecyHt kArY oM
avkiiyil. BAviyivrAniri
kArYL@ew mEnApi xHwiyi
av sxH w rAyi. Q ElAkiel
evRuM apricitM szkmANH t
eL stYM av aMgIkrikyM av
ew sVmAy rAjYinAyi kAiri

qAy 11:14-38
14

1178

kyM ecyHt@. av szk mAmA


eN view kANie@. 15av Ep
ic rAjYeRicH vicArikyAyi
ei av tiriekEAkAmAyi
. 16qA a emce orAjY
e- sVIy rAjYe kAMxEyAew
@EnAkyAyi. atinA avew
eedvM q viLiewti eedvM
litnAyil. aAyi eedvM o
ngrM oi.
17-18
eedvM aAhAmieR vizVAs
e prIic@. eedvM aAhAmiEnAwH
yisHhAien o yAgmAyi nkA
vzYe@. vizVAsM Ayi
ekAH aAhAM asric@. aAhA
minH EnrE te eedvini
vAgHdAn kiiyi. yisHhAilU
ewyANH nieR stik vtH
qM eedvM EnrE te aAhAmi
EnAwH pRi. qA aAhAM
teR kmken aivA tARumA
yi. vizVAsM ekAANH
aAhAM ecyHttH. 19eedvinH
mrNini jneL yiiA
emH aAhAM vizVsic@. yTA
i yisHhAien ekAl@tiniM
eedvM aAhAmien twEA
aAhAminH yisHhAien mrNi
niM tiriek kiiyEpAlAyi.
20
yisHhAH yAEAbieR BAviEyyM
zAvieR BAviEyyM a#hic @ .
yisHhAH ecyHttH av vizVA
smAyitinAlANH. 21yAEAbH mri
ARAy smy EyAEsPieR oAErA
mELyM a#hic @ . Qvwiyi
Qi av eedve nmsH k ric @ .
yAEAbi vizVAsM Ayi
ekAANH ecyHttH.
22
EyAEsPH m]tAynAyEA mi yI
mini mARuvA wiy eyder
RicH sMsAric@. teR zrIrM q
ecNemH EyAEsPH avErAw pR
u. EyAEsPH pRtH avnH
vizVAsM Ayi ekAANH.
23
EmAezyew jnni EzxM m
mAsELALM aveR aM ayM
iey oLiic@ tAmsiic@. vizVAsM
mlmANH avrien ecyHttH. mAml,
EmAez sumKnAy iyAyi qH
av ku. PREvAeR jH{ Diri
tinH av BymilAyi.
24
EmAez puxtViElH vL. PR
EvAeR puiyew mken viLie
wA EmAez vistic@. 25pApieR
suKM sVdiA EmAez kAMicil.
suK EvgM avsAniM. ati
pkrM, eedvjnEAewAM Ek z
shi tirew. EmAez
ecyHtM vizVAsM ekAANH. 26mi
yImieR qlA niDikL@vnAtiluM
isH t @viEvi kxH w M shi
tANH nltH qANH EmAez vicArictH.
eedvM av n sAninAyi
kAirikyAyi EmAez. 27EmAez

mi yImini vi@EpA. vizVAsM


ekAANH
av
pAlAynM
ecyHttH. PREvAeR EkApe EmAez
Byil. M kAvA pA eed
ve tni kANAem kti EmAez
FmAyi w.
28
EmAez epshA okyM kLwi
yi rM tLikyM ecyHt@. mrN
dt eydew dYjAter ekAl A
tiriAnANH rM vAtiwikLi tLi
c t H . EmAez vizVAsA en
ecyHt@.
29
EmAez nyic qlA jnL@M o vr
miyilUewey EpAel ecwlilUew
nw kyRi. av vizVAsM Ayi
ekAANH ti k}ivuAytH .
mi yImYM ecw kwvA miec
iluM av miEAyi.
30
eedvjnL@ew vizVAsM nimiM
eyrIEhAyew mtiluk tk vI.
(eyrIEhAyew mtiluk @M jn
}u divsM nwti EzxmANH
a tk vINtH.)
31
EvzYyAy rAhAbH yi AEy cAr
Aer sVAgtM ec@kyM aver shA
yikyM ecyHt@. avL@ew vizVAsM
nimiM asriA visticver
EAel av ekAleil.
32
{AniniyM wt dAhrN
tErEA?
giEdYA,
bArAH ,
ziMEzA, yipH t AhH , dAvIdH , zmEv
vAck wiyveri qlAM pR
yA qni mtiyAy smymil. 33
mxYelAM tmAy vizVAsM A
yi. vizVAsMekAH av rAjY
eL EtAlic@. av zriyAy kArY
ec@kyM vAgHdM ecekArY
EnwkyM ecyH t @. cil mxY vi
zVAsM ekAH siMhL@ew vAyH awc@.
34
cil v tI aNyHkyM m@ cil
vALA ekAlewtiniM rep
wkyM ecyHt@. av aetAe ecyHttH
vizVAsM mlmANH. blhIn avew
vizVAsM mlM zrAe@. av y
i zrAkyM m@ eesnYeL
nziikyM ecyHt@. 35mricver mrN
iniM yiicH avew wMb
Liel OIk tiriek nki.
qA m@ cil jn pIFiie
wkyM sVM sVAtYM EpikyM
ecyHt@. av en ecyHttH nelA
jIvitinAyi mrNiniM yi
e}uEvAnANH. 36cil A
kLiyAewkyM miewkyM
ecyHt@. m@ cil bitrAyi kArA
g]hilwyHe@. 37cil kelRiu
ekAlewkyM m@ cil rAyi mRi
ewkyM ecyHt@. av vALiniryA
e@. EkAlAwieRyM ecriyAwi
eRyM EtAlANH cil DritH. av
pAvL@M pIFitM anYrA pvi
ewvM NH. 38 mhtH vYikH
Nutl Q ElAkM. mmi
kLiluM mlnirkLiluM alu tiriy

1179
vM hkLiluM mALLiluM vsi
vmANH.
39
verlAM avew vizVAsieR
Epri zsHtrANH. qA vrilA
M te eedvieR mhtHvAgHdAnM
lBYmAyil . 40eedvM wt emc m Ay
kArY nm tvAnAyi ptiyi@.
aEA avM pUrAewM. pE
nEAewAM q mAM.
ist
H @vieR mAtk
] nAM piwrNM
nm @mAyi aEnkM vizVAsi
kL@H. vizVAsM qeH avew
jIvitM nEAw pRy. atinA nAM
averEAelyAkNM. nm mpilu
oAM nAM oAwiEy tI. mEyAew
qEA}uM primikyM EvNM. ne
twy qienyM nAM jIviti
ni qw kLyNM. ne nixH
yAsM piwiw pApiniM nAM
o}iu niNM. nAM qEA}uM Ey
vieR pAt piwrNM. 2 Ey new
nAykM awiyRc vizVAsieR
mxH w AvumANH . rizi av
mrNM shic@. Ey rizieR nAN
EwH omlAEpAelyANH @ vAi
ytH. eedvM av mAekvc sEAxM
ekAANH av ecyHttH. EA
av eedvieR siMhAsnieR
vl BAgH pvixH W nAyiri.
3
Eyvieni vicArik. pApik
LAy A aventier dxHk
ecyHt@ekAiEA}uM av my
vnAyi. niL@M mApUvM pri
miNM qti EviyANH isHt@
kArM ecyHttH.

12

eedvM o pitAvienEAelyANH
ni pApientier smrM ecyHt@
ekAirikyANH. qAluM mrNe
aBimKIkriE avyi ni
niyM qiyiil. 5 ni eedvpu
ArANH. av niELAwH zVAs vc
n pRy. ni Q vAk
mR.
qeR mkEn, eedvM nie zii
EA atH PlnYem vicAritH.
eedvM nie tiEA nI aeeDrY
ewtH. 6tA sHEnhi veryM
teR mknAyi sVIkrivenyM
kAvH ziiyHM.
4

szYvAkY3+1112
7

atinA kxHwtkeLlAM o pitA


vieR zi EpAel sVIkrik. o
pitAvH mken zii EpAelyANH
eedvM niELAwH Q kArY ecyHttH.
8
qlA ikL@M avew pitAvinA
ziiewNM. ni ziiewi
el i (ql A puAM ziie
wNM) ni yTA mELA stYi
puErA al . 9 nmEvM ne
ziic pitAvAtH. new pitA
eL nAM bmAnic@. atinA new
AL@ew pitAvieR ziNM nAM

qAy 11:39-12:20

uvAuk qtH atiEleR DAne


tANH. aen ecyHtA nAM jIviM.
10
miyilu new pitAA alkA
lEA ne ziic t H . av
vuM nlet ktiyviDmANH zi
nwAiytH. new nyHAyi eedvM
ne zii. eedvM vinAyiri
EpAel nL@M vi ti
EviyANH av ne ziitH.
11
ziNM nm lBiEA nAM atA
sVdiyil. ziitrAk q Evd
nAjnkmANH. qA ziyini nAM
pAWmeA_EA nm smADAnM
AM. nAM nAyi jIviA wi
qtANH atieR kArNM.
jIvitrItieyRic@ AluLAk
12
ni blhInrAyi. atinA vI
uM nieLe ziewk.
13
ni riewkyM niL@ew
sVy nyHEvi niL@ew blhI
nt nieL nxHwewAtirikyM
ecvM nAyi jIvik.
14
qlAvmAyi smADAni k}iy
vA mik. pAprhitmAy jIvitM
nyivA mik. o vYiyew
jIvitM vimeli av kA
vien kANil . 15eedvpyini
piiriyver twu niti
ik. niL@ew wyi ovM
kyHpu kLeyEAel kAtirivi.
kyHpu kLeyEAely orA ni
L@ew e nziiM. 16eelMgik
pApM ecAtiriA qlAvM i
k. zAvienEAel eedve ori
luM vicAriAv kAtiriA
oAErAM AluLAvi. a#j
nAyi zAvinH pitAviniH
ql A M pArrYAvkAzmAyi kiumAyi
. qA oerA Enre BNi
Evi zAvH qlAM vi@. 17zAvH
ecyHttiEzxM, pitAvieR a
#hM #hic@. av a#hM
vLer #hic ekAH kru.
qA aveR pitAvH a#hM n
ti vistic @ . kArNM av
ecyH t itH vYtYAsewA o
v}iyM kANA zAvi k}iil.
18
ni o putiy lEA
vtH .
yi
AEylY v pv t M
EpAelyl tH. yTAi agHni
jVli o pvtiEll ni
vtH . akArvuM EmGvuM
ekAwA@M niR o EdzEl
ni vtH. 19epRyew zbHdEmA
vAk viwEA A zbHd
EmA aviewyil. jnM sVrM EkEA
meA vAkL@M EkEt q av
yAcic@.
20
qeiluM, o m]gM EpAluEmA pv
te sH p zic A atH kl @ ekAH
ekAlewNM* q kln EkA
q e i l u M . . . e k A l e w N M
puR.19+12,13.

rNi

qAy 12:21-13:18

1180

21

avrA#hicil. {A ByA viR


yHkyAyi.* q EmAez pR
EpAel jnM ByrmAy kArYM ku.
22
qA niLrM lEl
vtH. ni viri putiy lM
sIEyAmlyANH. jIvi eedvi
eR sVIy eyzElM ngrilANH
ni vtH. yirNi dtA
sEAxA sELiciri l
ANH ni vtH . 23eedvieR
dYjAtew
sELniElA
ni vtH. avew nAmM sVi
ElKnM ecyHtiri. ni sv
ewyM viDikAvAy eedviEl
viri. pUrAe sn
L@ew AL@ew awEANH viri
tH. 24eedviniM putiyniymM
jnAyi ekAuv Eyvinw
EANH ni viritH. hAEb
lieR reAL@M emce kArY
eLRicH nEAw sMvAdi ve
rieR* smIpEANH ni
viritH.
25
eedvM sMsAriEA ecviekAw
A vistiAet AluLA
vi. av miyilAyirie aver
tAI ecyHtEA atH EkvA
a vistic@. av M r
epil. EA eedvM sVini
sMsAri. atH EkAet pii
riu EpAtH nmH wt kxHwi
niwyAM. 26av Enre sMsAric
EA aveR zbHdM ElAke piwic@
lui. qA EA av tijH{
ecyHt@. ori wi {A miey mA
ml kAzeyM LM.
27
ori wi q vAk s]xw
H i
eetlAM nziiewM qH vYmA
. aveyAe LewAvuv
yANH. irmAyetAeEy nilni.
28
atinA suirmAy o sA%AjYM
nmti nAM tjH{tyvrAyiri
NM. eedve ItiewviD
i nAM EsvikyM tjH{t ai
kyM ecNM. drEvAwM ByEAwM
wiEvNM nAM aven nmsHkriEtH.
29
kArNM eedvM nzIkrNEzxiy tI
EpAelyANH.
ni isH t @vi sEhAdrI
sEhAdrA yekAH pr
sH p rM sH E nhi wvi. 2vIi
ElH Aer sVIkric H qEA}uM
shAyivi. cil aen ecyHti
uH. v}i av dtAer aRiyAet
te sVIkric@. 3 kArAg]hiluver
mRtH. avErAewAM niL@M twvi
li qvM sH m rik. Ek z it
eryM mRtH. avErAewAM shi
verEAel aver oAk.
4
vivAhM qlAvrAluM mAniewNM.
BArYBAA aEnYAnYM vizVsHtrA

13

{ A . . . v i R y H k y A y i
v.9+19.

rNi

ve rM EyvieR rM (mrNM).

yiriNM. mH eelMgikpApeLyM
vYBicAreyM eedvM tIc y AyM
viDiM. 5 DnEmAhiniM ni
L@ew jIvite viwt ecyHt@ pAli
k. ekAu sMt]pt
H rAk. eedvM
pRu,
{A nieL oriluM Epik
yil; eekevwiykymil.
vnM 31+6
6

atinA RicH en pRyAM,


eedvM qeR shAyknANH; {A
Byewkyil . jninH qe oM
ecA sADiil. sIn 118+6
7

niL@ew EntAeL asH m ri


vi. av eedvieR sEzM ni
eL pWiic@. av qenyANH jIvic@
mricetH oAH avew vizVAsM
pkvi. 8 Ey isHt@ elyM
M qM oEpAel yiriM.
9
qlA apricit pEdzL@M nieL
etAy rItiyiEl nyivA av
ditH. niL@ew XdyM BNmc
ekAl eedvieR pekAH
ziewvi. arM c jn
eL shAyiyil.
10
nmH o yAgmH . eydwAr
i Ux ec@ puErAhitH
new yAginiH BiA sADY
ml. 11m]gL@ew rM mhApuErAhit
ativilE sMvhi.
pApprihAri Evi av rM
ai. qA m]gL@ew zrIr
wAri evLiyi dhii.
12
atinA isHt@vuM pNi evLi
yi kxHwt shic@. isHt@ mrictH
aveR sVM rM ekAH jneL
IkritinANH. 13atinA vAs
li evLiyi isH t @vinw
EH nAmM EpAkNM. EyviAy
aEt apmAnM nAmM sVIkriNM.
14
view, Q miyi qM nilni
o pNM nmil . BAviyi
nm ki@ pNe nAM pA
iri. 15atinA eedvi yAg
mitH Ey v}i nAM wrNM. eedv
i new nAvu ekAu sHt@ti
yANH yAgM. 16anYH skArY ec
A mRtH. anYmAyi pvyHk.
vyANH eedve Itiew
yAg.
17
niL@ew EntAeL asrikyM
avErAw viEDytVM vrAkyM
ec@k. niL@ew rvAditVM av
ANH. atinA niL@ew AL@ew
sMrNinH av niLi ev
. av sApM o@M lAet pU
sEAxEAew avew EjAli ecE
tinH aver asrik. aeli
ni nltl.
18
{Evi wM Ai
k. qekAeA {L@ew XdyM
stYsmAeNM { qEA}uM

1181
zriyAy kArY emcmAyi vi
A miemM tinA {R
@H . 19niL@ew awEH eedvM
qe tiriek ayyHvA ni A
iNemH {AnBYi. mei
enAL@M {AnitA#hi.
20-21
avnA#hi kArYL@ew niv
hNinAyi niAvzYm qlA
nl kArYL@M smADAnieR eedvM
nkNEmey {A Ai.
new kAvAy Eyvien mrN
iniM yiic v nANH eedvM.
aveR wkL@ew vliy wynAy
new kAvAy Eyvien mrN
iniM yiic eedvmA.
Ey yie}uEEA aveR
ecAriye rieR zi av
EnAw ew Ayi. qeEM
nilni niymM wiytH aveR
rmANH. aven ItnA kArY

qAy 13:19-25

eedvM ni ece q {A A
i. EyisHt@ v}i av
kArY ecNem {A vzY
ewM. EyvinH qM mhtVM Ake
Em.
22
{A pR kArY mApUvM
EkNem qeR sEhAdrIsEhAd
rAEr {A niELAwEpi. ni
eL ziewAnANH {A Q kArY
pRtH. Q kH a dIGvuM
al . 23tiemAeTeyAsH jyi vim
nAyi qtH niLRiyNemH {AnA#
hi. av EvgM qeRywE
vrikyAeNi { ruEpM
nieL kANA vM. 24niL@ew qlA
EntAAM ql A eedvjniM
vnM pRyvi. tlYyiel vizVA
sik nieL vnM ec@.
25
eedvp niELAewlAvErAwM ew
Ayirie.

1182

yAEAbH
q}utiy ElKnM
1

eedvieRyM EyisHvieR
yM dAsnAy yAEAbH, ElAkiel
lAyiwmAyi citRiiw eedvjn
inH vnM ecAl@.
vizVAsvuM vij{
H AnvuM
qeR sEhAdrEr, pl trilu
Ekz ni kAM. qA v
sMBviEA ni vLer sxHwrA
3
kNM.
qekAeA niL@ew
vizVAsM prIiEtAewAM ni
L@ew myM niRiyAM. 4ni
ec@etEA ati niL@ew mpU
mAyM kANiNM. aEA ni
pUM mvmAM. niAvzY
metlAM ni kiuM. 5 qA ni
LilAeiluM jH { AnM vzYmAeN
i ni eedvEAwH a EcAdi
NM. eedvM dArzIlnANH. qlAvM
nti av nM ekA_.
atinA eedvM ni vijH{AnM
tM. 6ni eedvEAw EcAdiEA
vizVAspUvM EcAdiNM. eedve
sMzyitH. sMzyiv kwliel
tirEpAelyANH. kAH tirey tAE}yHM
EmElyHM lyH. sMzyiv
tirEpAelyANH. 7-8sMzyiv
viLAy ru kArY oErsmyM
cii. av ec@tienRicH
avenAM tImAniA v. kA
viniH qeiluM kiuemH ar
emAv vicAritH.
2

yTA DnM
o vizVAsi drieni eedvM
aven Avi snAiyti
av aBimAniNM. 10o vizVAsi Dni
keni av Avi drinA
eNH eedvM iAiytilv aBi
mAnie. kAupUvH EpAel Dnik mri
M. 11mEnAhrmAy puxHpM Riv
sUrYtApA Niriu BMgi
nzic@ ekA}iyEAelyANH DnikM.
vYApArptik tARAtiniwyHH
av mriM.
9

ElABnM eedvinil
ElABitnAy EzxvuM ov ft
EyAew nievi av sEA
xiM. qekAeA aveR
vizVAsM etLiyie EzxM nitY
jIveR tiPlM eedvM av nM.
te sHEnhi vM eedvM tH
vAgHdAnM ecyHtiuH. 13ElABitnA
EA eedvM qe ElABii
12

qH ov pRytH. dxHwt eedve


ElABiiil . teyml eedvM
tniey eryM ElABiikyM l.
14
ovnA#hi dxHwtkLANH aven
ElABitnAtH. aveR te drA
#h aven v}imAukyM ekNiyi
lAkyM ec@. 15Q #hM ori
pM ekAA vL vlutAkyM
pApi jM nkyM ec@.
pApM mrNe svi.
16
qeR iy sEhAdrEr, ArYe
RicH ni vifHFikLAktH. 17qlA
nyM eedvini v. qlA
pripUdAnvuM eedviniANH .
Q nl dAneLlAM vtH evLic
ieR pitAviniANH. eedvM qM
oEpAelyANH. av mAmil. 18stYv
cnilUew jIv tvA eedvM tImA
nic@. av s]xHwic qlAienA"M
nm ADAnYM AvA avnA
#hic@.
asrN
qeR iy sEhAdrEr, sMsAri
tiEnA aDikM EkvA tAlrYM
kAuk. qL@M EkApitH. 20o mxY
eR EkApM eedvM #hiM EpAel
jIviA aven shAyiil. 21a
ekAH ni ec@ qlA dxHk
eLyM jIvitiniM akuk. vinI
trAkyM niL@ew Xdyi pAki
yiri eedvieR pAW sVIk
rikyM ec@k. Q pEdzi
niL@ew Avien riA k}i
vuH.
22
eedvieR pEdzM pRyete
EA a ec@k. evRuet Ekk
mAM ecyHekAH oM ecAet al
srAyi rikymtH . qekAe
A evRuet EkEA
ni nieLe kbLiik
yANH . 23eedvieR pEdzM EkiH
oM ecAtiriv teR te
mKM kAwiyi EnAvenEAel
yANH. 24av avene kAkyM
EpAEA tA qenyiriev
atiEvgM mRkyM ec@M. 25jn
eL sVtrA eedvieR nYAy
mAN ApUvM pWivnANH
yTA sEAxvA. av pWnM
wM. av eedvieR pEdzM i
kyM EktH mRAtirikyM ec@M.
pWictH asri mxY
ec@EA atH aven sEAxvA
nAM.
19

1183
eedvArADny
H EnmAM
ov ciiEcAM av o mtA
yAyi eNH. qA av pRy
tA kArY pRyEA aven
e kbLii. aveR mtM oi
M ekAAtANH. 27eedvi sVIkA
rYmAy mtEmA (rADn); anATeryM
viDvkeLyM avew kxHwAwkLi
shAyikyM ElAkiel kLM pur
LAet sUikyM ec@tA.
rM rADneyyANH pitAvAy
eedvM vuM kRpurLAmAyi k
tH.
26

qlA veryM sE
H nhik
qeR sEhAdrEr, mhtVm kA
vAy EyisH vi vizVAsik
LANH ni. aekAH cil mucilEr
A DAnrAeNH vicAritH. 2
kxkmAy Evxi sVEmAtirmNi
ovM p}yM mximAy
vsHM Dric EveRAvM niL@ew
wyiEl vev vicArik. 3
EtYkM ekAwH, v, Q nl rii
wi ri qH mEnAhrvO
DAriEyAwH ni pRyM. qA dri
EnAEwA, aview niH qEA vH
{L@ew kAI}i ri qEA pR
yM. 4qANH ni Q ec@tH?
ni ciler muverA DAnik
LA. mxYnANH emcem dxHw
vicArEAew ni te tImA
ni.
5
ik, qeR iy sEhAdrEr,
vizVAsM ekAH srAkA eedvM
drier etrewiri. te
sH E nhivH vAgH d AnM ecyH t
rAjYM sVIkriA eedvM aver etr
ew. 6qA ni driErAwH
anAdrvu kANic@. niRiyAM s
rANH niL@ew jIvite qEA}uM
niyiA mietH. av te
yANH nieL EkAwtiyi kyuM.
7
ni avkAzmA isHvieR
sEprien mlinewA mi
jnvuM srANH.
8
o nYAymANM qlA nYAymAN
eyM Bri. Q rAjkIy nYAy
mANM tiev}ui en kA+
ni nieLe sHEnhi
EpAel anYeryM sHEnhik* Q
nYAymANM asrievi ni
ec@tH zriyANH. 9 qA orAeL
ni meArAeLA ADAnYmven
EAel kti sVIkrikyAeNi
ni pApM ec@. nYAymANM
eedvieR nYAymAN lMGninH
niLi M cAM. 10eedvieR
nYAymANemlAM ov piwi
riAM. qAlAmxY o kln pAli
ti vI}HcviyA av nYAy
mANiel qlA klnkL@M lMGic
EpAel AErApitnAM. 11vYBicArM

yAEAbH 1:26-2:23

ecetH* jH{Apic aEt eedvM


teyANH ekAltH* qM kliciu
tH. aekAH nI vYBicriiel
iluM oven ekAA nI eedvieR
nYAymANM qlAM lMGicti
ArnAM. 12sVAtYe sMbic
nYAymANA nieLyM viDi
yHM. niL@ew vAkLiluM vik
LiluM qlAM EtAvi. 13aEt, ni
anYErAwH kN tIcyAyM kANi
NM. ni kN kANic iel i
eedvM nieL viDiyHEA av
niELAwM kN kANiil. qA
kN kANicvnH viDiEnrM BIti
wAet niAM.

vizVAsvuM svikL@M
qeR sEhAdrEr, ov vizVAsM
e pRykyM oM ecAtiri
kyM ecyHtA vizVAsinH o
vilymil. arM vizVAsM aven
riEmA? l ! 15isH viel o
sEhAdrEnA sEhAdriEA BNEmA
vOEmA vzYmAyiriAM. 16avEnAw
ni, eedvM niELAw ew rie
qM ni Ev tivAM
tH wAetyirivAM k}iyem
{A zi q pRy. av
EnAw ni en pRyemiluM
avnAvzYmv ni ekAwil .
ni aven shAyicieli ni
L@ew vAH vil ektANH. 17ate
yANH vizVAsieR kArYvuM. vizVA
sM oM eciieli vizVA
sM mrictANH. kArNM a oyHANH.
18
o mxY en pRiriAM,
ninH vizVAsM H. qni v]i
ymH. v]iyilA vizVAsM nI
kANi, qeR v]iyA qeR
vizVAsM kANiA qni k}iyM.
19k eedvEmyZ q ni vizV
si. nlt!H pizAL@M a te
vizVsi. av ByM ekAH viRyH
kyM ec@.
20
mFA, v]i wAety vizVAsM
vil ektAeNH nieL tIcyAyM
kANiEEA? 21aAhAM new
pitAvANH. aAhAM teR v]i
yA eedvmAek nItimAnAeu.
yAgpIWi, teR mknAy yisHhA
ien av eedvinic@. 22aA
hAmieR vizVAsvuM kvuM oEr
EpAel victH ni kAk.
aveR v]iyA aveR vizVA
sM pUIkrieu. 23aAhAM eed
ve vizVsic@. vizVAsM aA
hAmien eedvmAek nItIkric @ *
q tiev}uieR pUAM
kANi. eedvieR sHEnhi
14

vYBicArM ecetH rNi puR. 20+14.


ekAl
tH rNi puR. 20+13, v. 5+17.

ni ... sE
H nhik ElvY. 19+18.

aAhAM ... nItIkric@ rNi l. 15+6.

yAEAbH 2:24-4:6

1184
24

tenH* aAhAmien viLic@.


o
veR v] iyAlANH eedvsmM
av nItIkriewk qM ni
kA. vizVAsM o ekAumAM
ov nItIkriewA k}iyil.
25
EvzYyAyi rAhAbANH meA
dAhrNM. avL@ew v]i aveL eedv
smM nItIkric@. eedvjninAyi
av cArAer shAyic @ av
aver avL@ew vIiEl sVAgtM
ec@kyM meA v}iEy rewA
aver shAyikyM ecyH. 26A
vilA o mxYeR zrIrM mrictANH.
vizVAsieR kArYvuM a teviA vizVAsM ctANH!
BAxN niyNM
qeR sEhAdrEr, niLiEleR
EpM aYApkrAkA pAwilAtH
qekAH? kArNM { aYAp
ker muverA kznmAyi eedvM
viDiemH niRiyAmElA? 2neL
lAvM DArALM etuk vM. pRy
ti oriluM etupA ove
i av pripUnAM. teR zrIr
e pUmAyM niyiAM av
k}iyM. 3 ne asriAnAyi tir
yew vAyi nAM kwiANiw.
kwiA ekAH tiryew EdhM m}uv
enyM nm niyiAnAM. 4 kli
eR kArYvuM aEpAel te. k
vluM ziy kAinA cliM
NH. pE tIer ecRiy A k
lien niyi. A piwi
v klieR gti tImAni. m
xYnA#hiiw k EpAM. 5 a
teyANH new nAvieR kArYvuM.
a new zrIrieR ecRiy o
BAgemiluM vliy kArY ec@
tieni puk}Hc pRy.
vlieyA kAwien ecRiy tIeAri
yA u qric@kLyAM. 6 nAvH agHni
EpAelyANH . new zrIri vc H
dxHwtyew o ElAkmANH atH. qen
eyA nAvH
zrIrM v}i atieR
dxHwt pr. jIvite ek sVA
DIni agHniyHH a wM wM.
nAvinH nrkiniANH Q agHni
kiutH. 7m/Y, pik }j
wi qlArM vnYm]geLyM
mxYH NieywAM. jnM tien
eylAM EnrE te Niyiri.
8
pE nAvien emieywA M
sADiyil. a vnYvuM dxHwvumANH.
a niRey mArkmAy vixmANH. 9 nAvu
ekAH nAM new kAvuM pitAvu
mAyven sH ti. sH tivA
pEyAgi nAvuekAute jn
eL nAM zpi. jnmAke eedv
ieR te CAyyilANH s]xw
H ie
iritH . 10sH tiyM zApvuM oEr
vAyini te v. qeR iy

eedvieR sE
H nhit rNi 2 din.
20+7; eyz. 41+8.

sEhAdrEr, sMBvitH . 11oEr


nIcAli niH mDurvuM kyHpum jlM
o}ukEyA? l. 12qeR sEhAdrEr,
aimrinH olivuPlEmA miri
viH ai}EmA AvA sADi
EmA? l. @ kl evM niR
kiNRinH jlM trA sADiil.
zriyAy j{
H AnM
viEvkiyM DArNA smAy o
veniluM yTAi niLilu
EA? ei EnrAyi jIvicH teR
viEvkM av kANiNM. av nl
kArY vinItmAyi ecNM. viEvki
sVyM puk}Hkyil. 14ni t
kArYM EnAvM Xdyi kw
asUy EpRuvemi puk}Hc pR
yA kArNM omil. niL@ew puk}H
stYe mRyH o NyANH.
15
arM bui eedvinitl.
bui ElAkinitANH. atH
Iyml, eepzAcikmANH. 16qview
asUyyM sVAtyM EA aview
alA@M qlArM dxHwtyM kAM.
17
qA eedvini v vijH
{AnM vuM smADAnM niRM sQ
mYtyM sEAxiiA qL@m
M yiriM. Q vijH{AnM Ekziter
shAyivAM muv n ec@
vAM sdA omtAyiriM. Q
jH{AnM qEA}uM nlM stYsvumA
yiriM. 18smADAninAyi smADAn
pUvM yivH nl jIvitrIti
ekAuv pAriEtAxikM kiuM.
13

eedvi sVyM nk
niL@ew tL@M klhL@M
qviewniAeN
niRi
yAEmA? niL@ew i yM A
sVA #hLinimANtH vrik.
2
niH #hi kiA
ekAH ekAl@kyM anYErAwH asUy
yvrAkyM ec@. qiuM ni
LA#hic kiAekAH ti
kyM yM ec@kyM ec@. ni
eedvEAwH vzYewA ekAH
ni #hitH ni kiil.
3
EcAdiEA ni kiAet
ekAH ? kArNM, ni EcAditH
etAy kArYLANH. kiuetlAM sVM
suKsQkrYi Evi mAM cilv}i
AnANH ni tAlrYM. 4aekAH
ni eedvEAwH Ruvrl! ElAk
e sHEnhi eedve evRu
ti lYmAeN ni mnilA
NM. atinA ov ElAkieR
suXH kA #hievi
av sVyM aven eedvieR qti
rALi kyANH. 5tiev}uk oM
aM eA_il qAENA ni
vicAritH, ni jIvivA
niEyAgitnAy priAAvinH, ne,
avEvi mAEm vzYmZ q
tiev}u pRy. 6 qA eedvM

1185
nkiy kNyANH wt mhrM.
eedvM ahAriketieriluM vinI
tH av p nki* q tiev}u
pRy. 7 pizAcH niLiniH
oAwiyklutinAyi pizAcien qti
H sVyM eedvinik. 8 eedv
inwE vEA eedvvuM aw
E vM. ni pApikLAy ekAH
nieLe Ikrivi. ni
oErsmyM eedveyM ElAkeyM
piwrAnANH mitH . niL@ew
ciey mAvi. 9 d+Kik, at
pik, kryk, niL@ew ciriey krci
lAk. niL@ew sEAxM d+KmAk.
10
kAvi mAek vinItrAk.
av nieL vliyvnAM.
niLl viDikAvH
sEhAdrEr, ni prsHprM vim
zitH . isH vilu niL@ew
sEhAdren vimzikEyA viDi
kEyA ec@EA av piw
nYAymANeyANH nI vimzitH.
nYAymANe vimziEA nI
nYAymANieR o ayAyi al.
nieLA nYAyADipnAyi. 12eedvM
ovnANH nYAymANkAvH. av
mAmANH knYAyADip. nziiAM
riAM k}iyAvuv eedvM mA
mANH. aekAH meArAeL viDitH
nieL sMbiciwEALM zriyl.
11

eedvM niL@ew jIvitinu


ptiyiwe
13
niLi cil pRyM, EA nAeL
EyA { o pNiEl EpAyi
o ekAlM aview tAmsicH kcvwM
ecyH pNM AM i, tien
Ric@ cii+ 14nAeL q sMBvi
emH niRiyil. niL@ew jIvitM
mw muEpAelyANH. alEnrM ni
kANAemiluM atiEzxM mAu
EpAM. 15atinA eedvM #hi
qi { jIvicH amiM ec@M
q pRyNM. 16qA EA ni
ahric@ mdi. rM puk}Hc pR
c i ell A M etANH . 17n ecEtH
qen qRiyAemiluM a ecA
tiriEA ov pApM ec@.

sVArAy s ziiewM
sEr, ik! wt Ekz
ni vemekAH kr
u swewvi. 2 niL@ew DnM
cIu vilektAM. niL@ew vO
pu}u tiiri. 3niL@ew sV
vuM eviyM ikyM atH
ni etANH ecyHttH qti
etLivumAM. H agHnieyEAel
niL@ew zrIre BiM. avsAn
nALi ni niL@ew niDi riM.
4
niL@ew vylukLi pNi ecyHt jn

eedvM ... nki rNi s+ 3+34.

yAEAbH 4:7-5:15

H nI li ekAwil. av ni
etier nilviLikyANH . av
niL@ew DAnYM ekAyH. EA sV
Iy eesnYieR kAvH, * av
Re pRy Ekiri. 5 st
niRtAyi miyiel niL@ew
jIvitM. niAvzYmetlAM kH
ni sVyM sMt] p H t rAyi. aRuA
nAyi oiniiyiri m] g e
EAel ni nieL EmdSvrAi.
6
nirprADikeL ni vALikLA
kyM ekAlec@kyM ecyH. avrA
ke nieL qtimil.
mEyAwirik
iy sEhAdrEr, kAvH v
smyM ver mEyAwirik. xiAr
teR vilpiwic viLminiM kiLi
vtiM atinH dYeyM av
sAneyM m} lBitimAyi mA
pUvM kAiri. 8a EpAel ni
L@M tYAz eekviwAet Ey isH
vieR vrvinAyi mApUvM kAiri
NM. kAvH w vM. 9ni pr
sHprM prAtiew niNM. a
en ecyHtieli niL@M A
rAM. nYAyADip vvA tARumANH!
10
sEhAdrEr, mApUvM til
shic H kAviEvi sMsAric
vAckew mAt]k piwk. yAs
eL mApUvM
sVIkricv sxHwrAeN
{ k q mnilAk.
11
EAbieR meyRic H ni
EkiuH. qlA dritM EzxM k
AvH ekAuv aimPlM ni
RiyAM. tH kAvH dyAluvuM niRey
kNyvmAeNH mKYmAyM kANi
.
7

pRy vAk sUik


sEhAdrEr, vAgHdAnM ec@EA
NyiwtH. sVeeAEA, miey
eAEA NyiwtH. aet q
mAEA aet qM al q
mAEA al qM pRyk. en
ecyHtA ni ArAkil.
12

Anyew zi
niLi yAsewv Ai
kyM sEAxvA sHti pAwkyM
ece. 14niLi ErAgiyAyv sB
yiel mAer viLie. av eetlM
pUzi kAvieR nAmi av
15
Evi Aie.
vizVAspUv
m An ErAgiey suKmAM. k
AvH aven suKewM. av
pApieyi aveR pApvuM kAvH
miM.
13

sVIy eesnYieR kAvH qlA sV


IyzikL@ewyM BrNADipenm
sEbAvAH kAvH.

yAEAbH 5:16-20
16

1186

pApM prsH p rM upRyvi.


qiH Aivi. en ecyH
tA eedvM nieL suKewM. nIti
mA FmAyi AicA vliy kArY
sMBviM. 17lIyAvH neEAel
ovnAyi. m} epet av
AicEA mr vxEH m}
epyHtil. 18piIwH, lIyAvH m} ep
Nem Aic@, EmG m} ekAu
v. mi viLkeL tLiic@.

r
sEhAdrEr, niLielAv stY
ini vYticlic H alEAM.
stYiEl tiriek vvA ovnH
aven shAyiAM. 20EtAk+ o
v etAy v}iyiniM opApiey
tiriek ekAuvEA pApiyew
Avien mrNini riM.
en ec@EA nirvDiyAy pAp
miewM.
19

1187

peAsH
q}utiy oAM ElKnM
1

EyisHvieR aeAsHtlnAy
peAsiniM eedvA tir
ewevM epAeAsH, glAtY,
kedAkY, sY, biTunY qI Edz
Li citRi vIiniH akni
vmAyvH. 2teR vijnM Ek
tiElAyi nieL tirewvA
pitAvAy eedvM EnrE te pti
yiu. nieL viIkrik priA
AvieR EjAliyANH. ni eedve
asriNemM EyisHvieR
rA (mrNM) IkrNM ApiN
emM eedvM #hic@. pyM smADA
nvuM wt wt niL@EwtAke.
o jIvi tYAz
new kAvAy EyisHvi
eR eedvvuM pitAvumAyvnH sHtiyA
yirie. eedvieR t kNyA
av nmH o pujIv nki. Q
pujIv EyisH vieR mrN
ini tHTAnM v}i o jIv
tYAz t. 4 EA nAM eedvi
teR mAyiu iuk
tYAzi. avyyM sVi
niAyi ktiyiri. a#
h nziiewAEnA yiAEnA
sQrYM nxHwewAEnA sAYml. 5ni
L@ew r pUiyAMver eedvzi
niL@ew vizVAsM v}i nieL kA
riM. ni trAnAyi oivci
u r aYkAli tIcyAyM
ni kiuM. 6 nieL sxHwrA
. qA EA alkAlEH
nAnA vixmtk nieL d+KiiM.
7
qekAANH Q vixmtk A
tH?
niL@ew vizVAsM iy
etH etLiyti EviyANH. vizVA
sieR t sVeA mlYm
tANH. tIekAu sVM mAeN
etLiyiAemiluM sVM yiM.
vizVAsi EyisH vEA
ni aBinnvuM mhtVvuM ekAu
vM.
8
ni isHvien kiieli
wi EA}uM niLven sHEnhi.
EA niH aven kANA pi
el iluM niLvni vizVsi.
avnilu vizVAsini sii
vluM mhtVEmRiymAy sEA
xM evRuM vAkLA vivrik asA
YM. 9niL@ew vizVAsinH o lY
mH . niL@ew AeL rik
qtANH lYM. aim
lYM ni
kiutinA
ni
3

sEAxivi- atH niL@ew r


yANH.
10
Q reyRicH ApUvM pWi
kyM #hiA miyHkyM ecyHt
vAck niLiEl v ekAi
peyiyM sMsAric@. 11isHvi
eR AvH vAckri Ayi
. AvH isH aBviEi
v kxHwtkeLRic@M avyHEzxM
eekv mhtVeRic u mANH pR
itH. vAck AvH av
evLiewieAwiv #hi
A mic@. Q kArYeLAe qEA
sMBviemM smyH ElAkM q
enyAyiriemM mnilAA av
mic@. 12vAck Evi mAm
v]iyl avEwetH av evLi
vAiyi. vAck nieLyA
Esvic@ ekAitH. ni Ek kArY
eLi pREA av nieL
Esvik mAmAyi. niELAw
suviEzxM sMgicv sVi
niM ayc priAAvieR shA
yAlANH niELAw etlAM pRtH.
niELAw pR kArY dtA
ver aRiyA #hicvyANH.
vijIvitiEl NM
Esvni niL@ew mnien
smAEtAewAM sMymnM
pAlikyM ec@vi. EyisH
evLiewEA tIM niL@EwtA
pAdAnilAyiriNM ni
L@ew pU tYAz. 14mkAlH A
rY ni mnilAkAti
ekAH niLA#hic dxHkArY ec
yH . qA EA ni eedv
ieR asrNm mLANH. a
ekAH pu jIvici EpAel jIvi
tH. 15pkrM eedvM prinAyiri
EpAel ni ec@ qlA kArY
LiluM iyvrAvi. nieL
viLic eedvM ovnANH. 16{A vi
nAyekAu niL@M virA
vi* q tiev}ukLi q}utiyi
ri.
17
ni eedvEAw AiyH
kyM aven pitAev viLiyHkyM
ec@. eedvM oAErAewyM v]
iey lYmAyi viDiyH . a
ekAH Q miyi ni prEdzik
LAyi jIviyHEA eedvEAw b
mAnmvrAyirivi.
13

{ A . . . v i r A v i rNi ElvY
11+45, 19+2, 20+7.

1 peAsH 1:18-2:14

1188

18

pH ni nixHPlmAy rItiyi
lANH jIvicietH niRiyAM.
ni mH jIvic i Ari
nimANH jIvitrIti ni
kiiytH. qA arM jIvitrItiyi
niH ni repu. 19yic@EpA
sVEmA eviEyA ekAl
nieL vAiytH. pieEyA isH
vieR vuM, pUvumAy A
wieR vilEyRiy rA NH
nieL vAiytH. 20ElAki awiR
wti mE isHvien tire
wi. qA Q avsAn nAL@k
Li niAyANH aven evLivA
iytH. 21isH v}i ni eedvi
vizVsi. eedvM isHvien mrN
iniM yiic@. pie eedvM
av mhtVM nki. aekAu ni
L@ew vizVAsvuM tYAzyM eedvi
lANH.
22
stYe akrik v}i ni
sVyM rAyi. ni ni niL@ew
sEhAdrAyi yTA sH E nhM
vrAkNM. aekAH niL@ew
pUXdyEAew* ni agADmAyi
prsH p rM sH E nhivi. 23ni
vIuM jniciri. mri oi
niM Q pujIv vril, amtYmAy
oi niE a v. qM jIvi
M qM wmAy eedvieR
sEzM v}iyANH ni vIuM
24
jnictH.
tiev}u pRy
EpAel,
M qEM jIviyHil, vM
pul@ EpAelyM avew mhtVM pUEpA
elymANH. pul@ kriy, pUvH ekA}i
y.
25
pE eedvvcnM qEM nil
niM.
eyzAvH 40+6-8

niL@M jIviyH zilk EpAel


yANH. eedvM sVIkri Iy yAg
ai vipuErAhitrAkA
nAyi o Iy lyM pNiyewA
nAyi ni pEyAgiewe.
blik ni EyisH v}i n
k. 6tiev}uH pRy+
EnA, {AenA amlYmAy ml
lien tirewiri, klien
{A sIEyAni niEpikyANH ;
avni vizVsi ovM oriluM
nirAznAkyil.
eyzAvH 28+16
7

vizVsi niH zil eR


vilytAM. vizVsiAvH
av en NH+
zilik av Eve tImA
nic klH vuM DAnmAy zil
yAyi.
sIn 118+22
8

avizVAsikH av+
wRA kl @ M jnH vI}uvA
kl@mANH.
eyzAvH 8+14
jn wRuM, kArNM av eedvEAw
asrNEwvrANH. asrNE
wv vI}NemH eedvM ptiyiu.
aver vI}HA pARyANH av.
9
qA ni tirewev
rANH. ni rAjpuErAhitrANH. ni
eLA vijnmANH. ni eedvi
vrANH. eedvM ecyHt atH-tkArY
pRyvAnAyANH nieL tirew
tH. av iniM atH-tAvh
mAy evLiciEl nieL ekAu
v. 10ori ni jnmlAyi.
qAliEA eedvieR jnM. pH
kN oriluM niH lBiciil.
qAliEA eedviniM kN
kiiyiri.

tA niELAw pR vcnvuM.
jIviy
H zilyM virAjYvuM
aekAH anYer pIFiiAtiri
k, N pRytH, nAwYvuM asU
yyM
muveri ti pRyM
Epik. 2 nvjAtzieLEAel
vi. niL@ew Avien tIi
EAu mAy pAluEpAel pEdz
iEvi vizvrAvi. a
wic@ niH vLkyM repw
kyM ecAM. 3kAvieR n ni
EnrE te aBvic R itAN
ElA.*
4
jIviyH zilyANH kAvAy
Ey. Q ElAkiel jn
kl i en (Ey) Evevc i ri.
pe eedvM tirew zilyAN
v. eedvinH av amlYnANH. a
ekAH aveR awEl vrik.

p U X d y E A wH Xdyi niH
qM H.
kAvieR ... aBvicR
itAN ElA
rNi sI. 34+8.

eedvinAyH jIvik
iy suXEL, ni Q ElAk
iel apriciteryM szkeryM
EpAelyANH. aekAH niL@ew sk
ldxH w #hLiniM o}iu
nivA niELAwH {A aBYi
. Q kArY niL@ew Avi
entier yM ec@M. 12avizVAsik
LANH ni uM
jIviyH tH .
av pREAM ni etANH ec@
etH. aekAu nl jIvitM jIvi
yHk. aEA av ni ec@
sv] ik ekAH eedvinH
av v divsi sH ti
aiM.
11

aDikArikeL asrik
kAviEvi Q ElAki
aDikArM ver asrik. tA
DikAriyAy rAjAvien asrik.
14
rAjAvH ayyH BrNEntAeLyM
asrik. etu ecyHtver zii
vAM n ecyHtver puk}HA
13

1189
mANH aver ayc i ritH . 15a
ekAH ni sv]ik ec@
EA vifH F ikeL nietier
asMb pRytiniM tw
y. tANH eedvM #hitH. 16sV
terEAel jIviyH k. qA
dxHwt ecA o o}ik}ivAyi
sVAtYe pEyAgitH . eedv
i EsvnM ec@EAel jivik.
17
qlAvErAwM drvu kANik. eedv
wMbiel qlA sEhAdrELyM
sHEnhik. eedve BykyM rAjA
vien mAnikyM ec@k.
is
H tyew mAtk
]
H vieR kxw
awimkEL, ahi bmAn
EAew niL@ew wmkL@ew aDikArM
sVIkrik. skl bmAnEAwM
ec@k. nlvM dyAluvumAy wm
eyyM cI wmeyyM asriNM.
19
eteAM ecyHtiieli wi ov
kxHwt shiEivEAM. aEA
mxY eedve vicAricH a
mApUvM shikyAeNi a
eedve ItnAM. 20qA eti
ziieA zi shiti
nieL zMsiti kArNmil .
qA n ec@ti Evi shi
yHkyM shni myvnA
kyM ecyHtA a eedve It
nAM. 21tinAyi ni viLieiri
. piwtinAyi isH o
mAt] k t. av ecyH t EpAel
niL@M ecNM. kxHwM shiEA
mAzIlrAkNM. kArNM isH ni
Ayi kxHwM shic@.
22
av pApemAM ecyHtil. o
ctivuM aveR nAvi keiyil.
18

eyzAvH 53+9
23

jn isHviEnAw EmAzmAy kArY


pRiuM av avErAw EmAzmA
yemAM pRil. isH kxHwM shi
c@eviluM av jneL BIxNiew
iyil. aEt, teR r isH eedv
e lic@. nItiEyAew viDiyH
ov eedvmANH. 24riziElRuk v}i
new pAp isH sVM zrIr
i vhic@. pApi Evi jIvi
nii nItiyH Ayi jIviA
Evi avni ecyH. aveR mRi
vA ni suKeiri. 25v}i
etiEAy AwienEAelyAyi
ni. pe EA niL@ew A
vieR sMrknAy wyniEl
ni tiriek viri.
BArYA BAA
EpAel BArYmAEr, ni BA
vieR aDikAre sVIkriNM.
aEA niLi cilew eedvkln
keL asriAnixHwewA BA
A eedvi vizVsivA Erit
rAM. niH oM pREytAyi

1 peAsH 2:15-3:13

vril. BArYyew sdHjIvitA av


EritrAM. 2eedvAdrA ni
nyi nilmAy jIvitM avri
mti@LvAM. 3 niL@ew sQrYM k
xkmAy EkzAlAreEyA, sVABr
NeEyA, EmAwiy vOeLEyA
yicl nilnitH. 4aet, ni
L@ew sQrYM niL@ew ini
v sQmYtyM zAtym sVBAvM
NH. atH oriluM atYmAkil.
atH eedvinH vilEyRiytANH. 5a
pH jIvic i eedvAsrNm
vi OIkeLEAelyANH . Et
mAM te avM sVyM sVIkric@
sQrYM vrAyi. BAvieR aDi
kAre avM aMgIkric@. 6{A sAR
eyEAlu OIkeLRicANH sUci
itH . av teR BAvAy
aAhAmien yjmAnEney viLi
kyM asrikyM ecyH. qEA}uM
Bymil A et zri ec@kyAeNi
ni sARyew yTA mLANH.
7
a EpAel BAArAy ni
ni"ew BArYmAErAwwi prsHpr DAr
Nyil o jIvitM nyiNM. ni
BArYEyAwH drvu kANM. av niEL
A zi RvrANH. qA eedvM
ni t aEt a#hM te
niL@ew BArYmAM n- yTA
jIv pk t p. yAetAM
niL@ew Aney }ilAA
tiriEtinH Q kArY ec@vi.
nItiEvi kxw
H t shik
aekAH nieLlAM smADAni
jIvik. prsH p rM mnilAvA
mik. sEhAdrerEAel prsHprM
sH E nhik. dyAzIlM vinItM
k. 9niELAwH dxHwt kAuvErAw
pkrmAyi
dxHwt ectH. nieL
cI pRvEnAwH pkrmAyi dBA
xNM nwtH. pkrM aven a#hi
vA eedvEAw pRyk. nieL
a#hM uvAA viLiciri
ekAu ni qlA mAilUewyM
en ec@k.
10
tiev}uH pRy,
jIven sHEnhikyM sdin
sVdiA kAMikyM ec@v
EdAxM sMsAritiniH o}iu
mARukyM N pRytH nikyM
EvNM.
11
av smADAnM kAMikyM
ati wkyM EvNM. dxHM ni
i nl ec@vnAkNM.
12
nItimAAer kAvH kAkyM
avew AnkeL kAvH i
kyM ec@. qA dxHike
tirA kAvH.
8

sIn 34+12-16
13

qEA}uM n ec@vA mikyA


eNi yTAi ovM nieL
o viDiluM pvivA sADi

1 peAsH 3:14-4:14

1190

14

yil .
qA n ec@ekAu
ni kxHwM shiEivEAM.
aen sMBvicA ni ag]hIt
rAM. nieL Ekziiver Epwi
kEyA aver oAH lewkEyA
Ev.*
15
qA kAvAy isH viEnA
w bmAnM ni Xdyi sUi
NM. ni tYAzeyi vizdI
krivA vzYewv mRupwi
ekAwvA EA}uM tARAyirik.
16
arM AErAwH zAmAyM dr
EvAwM sMsAriNM. qEA}uM ni
zriey EtA viNM.
a ni ec@EA nieLRicH
EmAzmAyi sMsAriv litrAM.
isHvi ni nAyi jIvi
tieniyANH av en EmAzmAyi
sMsAritH. nieLRicH pR
cIArY ekAH av lit
rAM. 17ti ec@tiEnA n
ecyH kxH w M shitANH nl t H .
aEt, eedvM atANA#hieti
atH eR nltANH. 18isH ni
Ayi mric@. o mrNM niL@ew
pApH prihArM ekAw. av
nItimAnAyieviluM pApik
Evi mric @ . nieL ql A veryM
eedviEl ekAuvrAnANH av
ni ecyHttH. aveR bAhYzrIre
ekAeviluM Avi aveR
jIv nilnii. 19 Avi av
Ruiel AELAw EGAxic @ .
20
av eedve asriA AA
ti. EnAh epkM Aiyi
nAL@kLi eedve asriA A
Ati L@kL@ew ALAyi
atH. eedvieR mApUvmAy kA
niliM PlmAyil. evRuM quEp
mAM epkM mlM reu. av
evAlANH retH . 21 jlM
EA nieL ri jH { An
sHnAnM EpAelyANH. Edhini
a}uk k}utl jH{AnsHnAnM.
eedvEAw o nilXdyM vzY
ewtA jH { AnsH n AnM. isH
mrNiniM yiekAH a
nieL riM. 22EA Ey sV
iEl EpAyiri. av eedv
ieR vl BAgANH. av dtA
eryM aDikArikeLyM zikeLyM
Bri.
mAM v jIvitM
isH aveR zrIrilAyiri
Ev kxH w M
shic @ . aekAH
isHviAy vicArLA ni
nieLe blewNM. zrIr
i kxHwM shicvnAErA av pApM
Epiciri. 2jnM ecA xHw
ew dxHwt ecAet eedvM #hi
v Q miyi jIviM kAlEALM
ec@vA nieLe blew

nieL ... Ev eyz. 8+12.

3
vi.
k}i kAlLi avizVA
sik ecAnixH w ew kArY
ecyHtH ni smyM pA}Aiyi.
ni eelMgikpAp ec@kyAyi
. vi#heL rADic @ M dxH w t
ecyH M mdYsArLiEleuM
vnYvuM nixHEyAjnvumAy EGAx
nwiyM ni mrAkyA
yi. 4avizVAsik ec@ pl
vnYvuM
nixH P lvumAy kArY
ni ecAtiri ekAH av
nieLRicH asADArNemH cii
kyM cIkArY pRykyM
ec@. 5jIviciriveryM mricv
eryM viDiA tARAyiri eedv
mAek averiey kN
av EbADiiEtAyi vM. 6
EA mricvErAwM suviEzxM sMgi
c@. kArNM qlAveryM EpAel avM
smmAyi viDieEwtANH . av
jIvic kAlH ecyHtvey kNiel
wH aver viDiM. qA avErAw
eedvM jIvi EpAel Avi
jIviA suviEzxM sMgic@.

eedvpyew nl kArY
qlAM avsAni smyM awi
ri. aekAH suEbADvuM, sVy
niyNvuM kA sUik.
AivA nieL shAyiM. 8 pr
sHprM agADmAyi sHEnhik. atA
vuM DAnM. sHEnhM aEnk pAp
eL mRyHM. 9prAtiwAet niL@ew
Bvn prsHprM pvyHk. 10ni
Li oAErAM o IyvrM eed
vini kiiyiuH. eedvM teR
p plviDi kANiciuH. a
ekAH eedvieR nl dAneL p
EyAgiA mtly dAsAerEA
elyANH ni. aekAH nl dAs
ArAyi niL@ew eedvdmAy k}ivu
k aEnYAnYM EsvninAyi pEyA
gik. 11sMsAriv eedvi
ni vcnM sMsAriNM. EsvnM
ec@v eedvM nkiy kekA
H EsvnM ece. qlAArYiluM
EyisH v}i eedvi mhtVM
Ati niLi ec@vi.
tApvuM mhtVvuM qemEM av
tAke. Em.
7

ist
H YAniey nilyilu kxw
H
12
iy suXEL, EA ni
shi EvdnA jnkmAy kArYeL
RicH artH. a niL@ew vizVAs
i prIyANH. asADArNmAy
qEA sMBvi q vicAritH.
13
qA sHvieR kxHwLi p
kArA q kH sEAxiNM.
isH aveR mhtVM kANiEA
ni sEAxvAAM npUrit
mAM. 14ni isHvieR agAmik
LAyekAH niitrAyA ni a
g]hItrANH. mhtVieR AvH ni

1191
ELAw ew tinA ni ag]hI
trANH. a eedvieR AvANH.
15
anYer buimivenEAelEyA
EmAxHwAvienEAelEyA ekAlyALiey
EAelEyA ael i mEetiluM
trilu vALieyEAelEyA k
tH. ariluv kxHwM shiEc
tI, pE ni ArNA ori
luM dritmBvitH. 16o isHtYAni
yAytieR Epri kxHwM shiEiv
ei ni liE. nAm
i ni eedvi ni pRyNM.
17
viDi wuti smymAyi. eedv
ieR wMbM mtlANH rMBitH.
viDi nilANH wueti eed
vieR suviEzxe asriA
vH q sMBviM?
18
nl o vYiH r kiutH dxHk
rmANH (kWinmANH). aEA eedvi
entirAyiuvM pAppUritM q
sMBviM?*
szY. 11+31
19

aekAH eedEvcHCyHs]tmAyi
kxHwM shiv tL@ew AeL
vizVsHtnAy s]xw
H Avi BrEmlic@ w
cyAyi sk ecNM.
eedvieR ajgNM
ni niL@ew ilu mA
ErAwH qni cil kArY pRyvA
H. {AM o mnANH. isHvieR
kxHw {A te kiuH. {
kANic@t mhtVM {A p
vyHM. 2ni rvAde Q
ieR sMr vA {A aBY
i. av eedvieR ajgN
mANH. aen ec@vA nieL nib
ic ekAl qA, niLen
ecA #hiekAANH.
enyANH eedvM #hitH. pNM
#hicl EsvnM ec@ti sEA
xM ekAH a ec@vi. 3 ni
H mtlevErAwH ni o p
BrNADikArieyEAelyAktH .
pkrM nl mAt]kyvrAk. pie,
Bri wy (isH) vEA ni
eA kirIwM kiuM. 4 a mhtVpU
vuM nziA sQrYmM yi
riM. 5yvAEL, niELAwM qni

aEA ... sMBviM rNi szY. 11+31.

1 peAsH 4:15-5:14

cil pRyvAH. ni mAew


aDikAre sVIkriNM. niELAErA
M prsHprM eR vinItrAkNM.
eedvM ahArikH qtirANH .
qA vinItri av p ecAri
yu.
szY. 3+34
6

eedvieR zmAy kr kIe}


vinItrAvi. aEA smymA
EA av nieL yM. 7 av
niEvi kekAH ni
L@ew qlA lL@M aven lik.
8
AluLAkyM sVyM niyi
kyM ec@vi. pizAcA niL@ew
zu. mxYen tivA alRiAu
nw o siMheEAelyANv.
9
pizAcien piwrA AAtirik.
niL@ew vizVAsi Rc@nik.
ni aEt kxHwLANH ElAkem
Awm niL@ew sEhAdrIsEhAdr
aBvietH niRiyAM.
10
aet, alkAlEH ni kxHwM
shiM. qAltiEzxM eedvM qlAM
zriyAM. av nieL blewM.
av nieL tAukyM vI}Hcyi
ni rikyM ec@M. qlA pyM
pk eedvmANv. isH vi
teR mhtVe pvyHA av
nieL Nic i ri. mhtVM
qAlEmAyi wM. 11qlA zi
yM qemEM avERtANH. Em.
avsAn aBivAdn
{A Q ecRukH q}utiytH silVA
enAsieR shAyEAewyANH. av
isH vi vizVsH t nAy sEhAdr
nANH qH qniRiyAM. nieL zV
siivAM EA/AhiivA
mANH {A q}utiytH. tANH eedvi
eR zriyAy p q pRyvAnANH
{A #hictH. ati Rc@nik.
13
bAbiElANiel sB nieL vnM
ec@. avM nieLEAel te
etrewevrANH . isH vi
qeR mknAy
meAsuM nieL
vnM ec@. 14ni kumuEA
o sH E nhMbnM prsH p rM ekAw
k.
isHvilu qlAvM smADAnM.
12

1192

peAsH
q}utiy rAM ElKnM
1

EyisH vieR dAsM aeA


sH t lmAy ziEmA peAsi
niM, {EpAely aEt
mlYvAy vizVAsm nielA
vM q}utH. new eedvvuM r
knAy EyisH vuM nItimAnAy
ekAH niH vizVAsM kii.
av zriyAy ec@.
2
pyM smADAnvuM ni wt
wt lBimARAke. eedveyM
new kAvAy EyvienyM aRi
yAemekAH kNyM smADAnvuM
ni lBic@.
nmAvzYm eedvM t
EyvinH eedvieR ziyH.
aveR zi eedve Uxi
tiM nm jIvitimAy qlA
kArYL@M nki. nmven aRiyAM
qekAH veyAe nmH .
teR tApvuM nyMekAH Ey
ne viLiciri. 4teR tApvuM
nyM v}i Ey nm vAgHdAnM n
kiy amlYmAy mhAdAn nkiyiri
. dAn v}i visVBAvM
nm pvyHAM. aekAH ElAkM
atA#hi tikLA nieL nzi
iyil.
5
Q a#heLAe ni
ekAH a niL@ew jIviti mt
AA prmAvDi mik. niL@ew
vizVAsiElH nyM nyiElH
aRivuM 6aRiviElH niyNvuM
niyNiElH irtyM ir
tyiElH eedvUxyM 7 eedvUx
yiElH niL@ew sEhAdr
Eviy kNyM Q kNyiElH
sHEnhvuM iEck. 8 Q kArYL
yM niLiluAkyM a vL
kyM ec@evi, Q kArY
nieL oriluM EyAjnnYrAkAti
riA shAyiM. new kAvAy
EyisH vi ni aRivu
ekAH Q kArY nieL oiM
ekAAvrAkAtiriA shAyiM.
9
qA Q vk kArY ovnH el
i av vYmAyi kANA k}iyil.
av anANH. p}y tikLiniM
aven nAi qtH av mR.
10
qeR sEhAdrEL, eedvM avER
tAyiriA nieL viLiyHkyM tir
ewkyM ecyH. eedvM viLic
vM tirewevM NH ni
eLH etLiyiA tImAyi miyHNM.
ec@emi ni wRiEAkyil.
3

11

new kAvuM rkmAy Eyi


sHvieR rAjYiElH ExHWmAy vr
Evl@M ni kiuM. rAjYM qA
lEM tANH.
12
ArYM niH aRiyAM. ni
stYi ni blvAArANH.
qA Q kArY oAiiA
{A qEA}uM shAyiM. 13Q miyi
jIviciriM kAlEALM Q kArY
oAic@ shAyitH zriyAeN
{A k. 14Q zrIrM tIcyAyM
wen EpiNemH qniRiyAM.
new kAvAy Ey atH qe
kANic@.*15Q kArYmyM qEA}uM oA
iic@ shAyiA qeeAAvu
yM {A miyHM. qniEzxvuM
vyyM oAiiA ekluvrA
kNM nieL {A #hi.
{ is
H vieR
mhtVM ku
16
kAvAy
EyisH vieR
zieyi { niELAw pRu.
aveR vrvieniyM pRu.
{ pRtyM A enyHet
w evRuM rsik kTkLl . aet,
isHvieR tApM {L@ew te
kkekAu { ktANH. 17mhA
tApvAnAy eedvieRzbHdM Ey
Eku. pitAvAy eedviniH d
rvuM mhtVvuM kiiyEA}Ayi atH.
zbHdM pRu, tH qeR punANH,
{A aven sHEnhi. {Anvni
sMItnANH.* 1 8 {L@M zbH d M
Eku. EyvuM oH { vigiri
yi yiriEA sViniA
N vtH.
19
vAck pR Q kArY {
Li pUmAyM irewi. vA
ck pR kArYeL ApUv M
piwtH ni nltANH. av
pRiu Q kArYLyM akArM
niR lH miM evLicM EpAel
yANH. BAtM wuM ver a etLiy@
kyM BAt nM niL@ew Xdy
i diyH kyM ec@M. 20vuM
DAnmAyi ni mnilANM.
tiev}ukLiel vcnM yAetA
vYiyewyM sVmAy BAxYLl .
21
aet, o mxY q pRyA #
hiEcA aetAiniM o vcnvuM
vil. pE jn priAAvi
new ... kANic@ rNi. EyAh. 21+18-19.
tH qeR ... sMItnANH rNi mA.
17+1-9.

1193
nA nyieH eedvini
kArY sMsAric@.

vYAjvAck
pH eedvjniniwyi k
vAckAyi. M a
kArM te. a EpAel te niL@ew
iluM vYAj aYApk AM. jn
nxHwewviDM etAy pEdz
av pWiiM. t pWii
tH etAeN mnilAkA viD
i av pWiiM. av sVAt
YM ekAuv ekAw nATenEA
luM (Ey) av niExDiyH kyM
ec@M. aekAH av
Evgi
sVyM nziM. 2 av ec@ dxHk
Li vLerEyeRE aver piwM.
tr a kArNM stYieR pAt
eyRicH EmAzmAyi sMsAriM. 3
vYAj aYApkH niL@ew pNM mAM
mti. aekAH epALivcn pRH
nieL pEyAgiM. vYAjAYApk
etiery viDi vAckM Enre tA
RAiyiuH. aver nziivni
(eedvM) niH av repwil.
4
dtA pApM ecyHtEA ziyi
lAet sVtmAA eedvM aver a
vdicil. aet, eedvM aver nrki
ElH ayc@. ieR hkLiElH
eedvM aver u. aim viDiver
aver aviewe iri. 5 pH
jIvici dxHweryM eedvM ziic@.
eedv niExDikLA niRi miyi
El eedvM LyM ekAuv. qA
EnAheyyM avEnAewAmAyi
}uEperyM eedvM ric@. nItiEyAew
jIviA jnELAwH pR ovnANH
EnAh. 6 mAml eedvM esAEdAM, egA
EmARA qI ngreLyM ziici.
cAremA}iek meAM lA tri
eedvM ngreL qric@. eedvien
tirAyiuvH q sMBviM q
ti eedvM ngreL dAhrNmAi.
7
pe eedvM ElAien ric@. ElAH
vLer nlvnAy mxYnAyi. jn
L@ew v] iek jIviteezli ekAH
av epARuti mi. 8 (ElAH nlvnAyi
eiluM v]iekveAmAyi
dinMEtARuM jIvictH. av EkM
kmAy dxHkArYLA ElAieR
nl XdyM mRieu.) 9 aet, eedvmANH
ecyHttH. aekAH aven U
xiver qen riNem k
AvinRiyAM. dxH w er bni
vyH kyM nYAyviDi divsM ver
kAiH kAvH aver ziiyH
kyM ec@M. 10hInmAy kArY ec@
vM pApM niR sVye a
sric@ jIvivM eedvieR
aDikAre qtivM NH
DAnmAyiH Q zi.
Q kpw aYApk av EvtH
ec@kyM sVyM puk}HkyM ec@M.

2 peAsH 2:1-20

blvuM ziyEmRiy dtAerRic@M


EmAzmAy kArY sMsAriA av
BItiyil. 11dtA Q vYAj aYA
pkerA vLer kM zmANH.
qA dtA EpAluM eedvsmM
avetier M ErApiyHkEyA
cI pRykEyA l. 12qA, Q
vYAj aYApk t mnilA
kA kArYetier dxHArY
sMsAri. piwiweH ekAlew
vA mAmAyi jniciri vnYm]g
eLEAel vM ciiAet vi
. vnYm] g eLEAel veryM
nziiM. 13v mlM plM EkzM
v. aekAH avM sVyM EkziM.
av ecyHtti PlM NH atH.
qlAvM kAek dxHk ec@
tH rsmAeNH av k. avew
sVM dxH e cyH t ikLi av rsM
ekA_kyM ati sMt]pHtrAkyM
ec@. aekAH av niLilu
mlinmAy epAuM kRymANH (kLmANH).
oic@ BiEA niLiElH av
l ekAv. 14av o OIey
EnAEAe}lAM aveL #hi.
kArM av sdA etu ec@.
blhIner av pApeNiyiEl
nyi. qEA}uM atYAiyv
rAkA av teLe pWii.
av zpiyHevrANH. 15Q vYAj
aYApk sAe Epic H
cI mAiElEpAyi. bielyAM
EpAy aEt v}i av piw. bi
elyAM ebEyArieR punAyi.
tiPli Evi etuec@
avnixHweu. 16pE o k}ut biel
yAmiEnAwH av ec@ etAeN
pRu. k}ut sMsArEzxiyilA o
m]gmANH. pE Q k}ut mxYzbHd
i sMsAric@. bielyAmieR &A
v}ikeL twu.
17
jlM l A ndiEpAelyANH
vYAjvAck. ekAwAA oAwie
EmG EpAelyANv. atYgAD
iel ekAwM riu lM av
Ayi oiyiuH . 18kpwvAkLA
vYAj aYApk puk}HM. pApeNi
yi av jneL M. etAyi
jIviyH vriniM mARA wi
eAiriverEAluM av v}i
etiM. avew pApM niR sVyM
#hi dxHcik AEyAgikmA
A EA/Ahiik v}iyANH Q
k aYApk ec@tH. 19 jn
H sVAtYM AyiriemH Q
vYAj aYApk vAgHdAnM ec@.
qA Q vYAj aYApk te sVt
rl. nzVrmAy vsHL@ew awimk
LANH av. o vYi aven niyi
kArYinH awimyANH. 20new k
AvuM rkmAy EyisHvien
aRiu sVtrAytiEzxM vIuM
dxHkArYLiEl tiriykyM dxHwt
aver niyivA wukyAeN

2 peAsH 2:21-3:18

1194

i avew nil dYEtienA


EmAzmAyiriM. 21arM A ori
luM stYmAM aRiyAtiritANH
nlt.H atANH av nke vi
pEdzM. aRitiEzxM ati
niM aklutiluM nltH aRiyAtiri
tANH.
22
Ci vIuM Bi nAeyEA
el qM v] iyAyti EzxvuM
ecLiyiluL@ o pieyEAel
qM vew ecyH t ikeL smew
AM.

is
H
vIuM vM
v/lsuXEL, tH niH
{Aen}utiy rAme kANH. v
ruM q}utiytH AmAy cik
mni NvAM cil kArYeL
oAiA
shAyitimANH .
2
vivAck pu pR vcn
ni oAkyM EvNM q
{A #hi. new kAvuM
rkmAyv nmt klnk oA
vi. niL@ew aeAsH tlrilUew
yANH av Q klnkeL nkiyiri
tH. 3avsAnnAL@kLi q sMBvi
yHM q mnilAEtH ni
DAnmANH. dxHw nieL prihsiM.
4
dxHw pRyM Ey tiriek vemH
vAgHdAnM ecyH; avenview? new
pUvik mrikyM ElAkM atieR
niiti etAu kAlM mt aEt
v}iyi wkyM ec@. 5 pE
pu sMBvictH oAA avrA#hi
il . kAzM aview Ayi.
eedvM miey jliniM jlM
ekAuM niic@. etlAM eedvvcnM
ekAANH sMBvict.H 6 piIwH ElAk
e te jlLyi mi nzi
ic @ . 7 aEt eedvvcnM teyANH
kAzeyM mieyyM EA nm
EpAel sUiM. kAzvuM
miyM tIyA nziivA Evi
sUicirikyANH. miyM kAzvuM
viDidivsiM eedvi qtirAyi
uvew nAziM Evi sUiciri
.
8
qA iy sHEnhitEr, o kArYM
mRtH. kAvinH o divsM yirM
vxvuM
yirM vxM o divsM
EpAelymANH.* 9cil mnilAiyiri
EpAel kAvH tA vAgHdAnM
ecyHtkArY pAliyHti mAY
nl. qA eedvM niELAw zAt
kANi. kArNM M nxHwewA
eedvM #hiil. qlA mxYM

mAnsAreH pApM ec@ ni


NemH eedvM #hi.
10
pe kAvH tiriekv
divsM o kenEAel arii
tAyiriM. kw zbHdEAew kAzM
kiy}iyM, kAziluetAeyM
tIyA nziiewM.* miyM ati
lu smsHtvuM nYAyviDiyHAyi eed
vieR mi anAv] t mAewM.
11
aen {A niELAw pRviDM
sv M nziiewM. aekAH
ni qenyvrAkNM? ni
vijIvitM nyicH eedve U
xiNM. 12eedvieR dininAyi
ni kAiriNM. divsM v
vA ni atiyAyA#hiNM.
divsM vEA kAzvuM atilu
etAeyM wekAH ki nziM.
13
pe eedvM nEAwH o vAgHdAnM
ecyHtiuH. av vAgHdAnM ecyHt
putiy kAziM putiy miyHM
Evi nAM kAMEyAew uEnA.
lANH nyM eqzVrYvuM viL
ytH.
14
iy suXEL, sMBviA
nAyi nAM kA ni. pApmilAet
yiriAM milAetyiriAM sEvA
pri eedvvumAyi smADAniliri
AM prmAvDi mik. 15riew
vA avsrM kAvieR myA
ni kiuemH oAk. eedvi
ni lBYmAy vijH{AnieR akwi
EyAew new iyrnAy sEhAdr
epQelAsH nieL q}uti aRiyicM
ate. 16Q kArYeLRicH epQ
elAsH Et rItiyi teR qlA q}u
kLiluM q}u. mnilAA vixm
m kArY cilEA epQelA
sieR kkLiluH. ajH{M A
tyilAvmAy L@k epQelA
sieR q}ukLilu kArY etA
yi vYAKYAni. trliKiteLyM
av vLecAwi. aen ec@k
v}i av teLe nziik
yANH ec@tH.
17
iy suXEL, Q kArYeL
RicH niH mRiyi@ kiiyiri
. aekAH sUik. niym lMG
k avew dxHecyHtik ekAH ni
eL v}ietiA avdiAtirik.
niL@ew kA vizVAsi
niM vI}AtiriA sUic@ekA_k.
18
pkrM new kAvuM rkmAy
EyisHvieR vijH{AniluM p
yiluM (dy) vLekAEyirik.
EA}uM qEA}uM qEM av
mhtVM yirie! Em.

kAvinH ... NH sI. 90+4.

tIyA nziiewM DArALM #Itik


Li keewM qM cilti atY
mAM qM kA.

1195

EyAhA
q}utiy oAM ElKnM
1

jIv t vcneiyANH (i
sHt@) { niH q}utH. 2
jIven nm kANic@ t, {
a ku. {H atieni etLivu
trA k}iyM. Q jIv {
kANic@ ttH eedvmANH. pitAvAy
eedvEAewAm jIvnANtH. zAzVt
mAyi w jIvnANtH. 3 { kM
EkmAy kArYeLi EA qinH
sMsAri? { AyHmyi
ni pvrAkNM qH {LA#
hi. { AyHm pitAvi
EnAwM aveR punAy EyisHt@
viEnAwM wiyANH . 4 {ELAewAM
ni niR sEAxilAkA t
vmANH {LitH q}utH.

ist
H @ new shAyk
qeR iy mEL, ni pApM
ectH q EzEAwwiyANH
{A tH q}utH. pE etiluM
ov pApM ecyH t A pitAvieR
mi nmEvi
nYAyIkri
nItimAnAy EyisHt@vuH. 2new
pApH AyimANH isH t @.
qlA mxYewyM pAp mAiLyA
pAtyANH isHt@.
3
eedvM nEAw jH{Apic kArY
nAM asrikyAeNi nm stY
mAyM eedve aRiyAM qtH ni
ymANH. 4ov qni eedve aRi
yAM q pRykyM eedvklnkeL
DirikyM ec@evi av
NynANH . stYM avni l .
5
qA ov, eedvieR pEdzM
asriEA eedvieR sHEnhM
avni stYmAyM atieR lYM eek
vric@. enyANH nAM eedve pi
wkyAeNH aRiytH. 6 ov eedv
i jIvi q pRykyAeN
i av isH t @ jIvic EpAel
jIviNM.

eedvM new pApM miy


H M
5
eedvini sEtYApEdzM
{ Ek@. EA { ni
ELAw pRy+ eedvM kAzmANH. eedv
i l. 6aekAH n eedv
EAewA Ec EpAvukyAeN
pRykyM qA Li jIviky
mAeNi n NyrANH , n
stYe piwil. 7eedvM kAz
ilANH. nL@M kAzi jIviNM.
n evLici jIvikyAeNi
nAM prsHprM AyHm pvyHM. n
kAzi jIviEA eedvpu
nAy EyisH t @vieR rM ql A
pApLiniM ne Ikri.
8
ni pApM l q nAM avkAz
ew qi nAM nee vifHFi
kLA. stYM ni l t AM.
9
qA new pAp nAM @pRy
evi eedvM new pApM mi
kyM nAM ecyHt qlA dxHecyHtikLi
niM ne IkrikyM ec@M.
kArNM, nm eedve vizVsiAvu
tANH. zriyAytH eedvM ec@M. 10n
pApM ecyHtiiel pRykyAeNi
nAM eedve NynAkyANH ec@
tH - n eedvieR zriyAy
sEtYApEdzM sVIkriil.

anYer sE
H nhiNM
qeR iy sHEnhitEr, putieyA
klnyl
{A niH q}utH.
di
mtE niH Ayi
aEt klnyANH {A q}utH. Enr
E te Ek pEdzmANH Q klnk.
8
qiriiluM putieyA klnyAyANH
{A et}utH. Q kln stYM NH;
atieR stYM EyviluM niLiluM
ni kAvA sADiM.
mAuEpAkyM stYkAzM mE
te kAzic @ ekAirikyM
ec@.
9
ov {A kAzilANH q
pRykyM sEhAdren evRukyM
ec@evi av EA}uM a
kArilANH. 10teR sEhAdren sHEn
hiv kAzilAyirikyM
etH eci oM avni lAtiri
kyM ec@M. 11qA teR sEhAd
ren evRuv LilANH. av
jIvitH ilANH. qEAANH tA
EpAetH avnRiuwA. q
ekAeA aven anAi.
12
niL@ew pAp Eyv}i mi
eekAH iymEL, {A ni
H q}u.
13
di mtE Ayiven
ni aRiiriyA pitAAEr,

ElAkArMBi mH Ayi cil


tieniyANH { EA ni
ELAw pRytH.
tH { EkM
{L@ew sVM kkLA kM
{ vIicM {L@ew sVM
eekkLA etAtieniyM NH.

1 EyAhA 2:14-3:8

1196

ni {A et}u. dxHwen jyi


ciriyA yvAEL, {A ni
q}u.
14
pitAvien aRiyAem ekAH
mEL, {A niH q}u. di
mt nilniven niH aRiyAem
ekAH pitAAEr, {A ni
q}u. ni krAy
ekAH yvAEL, {A niH q}u
. eedvieR vcnM niLi
jIvikyM ni dxHwen jyikyM
ecyHtiri.
15
ElAkeEyA, atiluveyEyA
sHEnhitH. ov ElAke sHEn
hievi pitAvieR sHEnhM
avnilil. 16ElAkiel dxHArY
vkLANH.
pApM niR sVye ItiewA
new kAmM, nAM kA dxHwt
niR kArY sVmAA kAmM,
new sVLilu new ahArM.
qA veyAM pitAvAy eedv
i nivyl. arM kArY
ElAkiniANH vtH . 17ElAkM
kwEpAyieAiri. ElAkiel
jnL@ew #hvuM mARiEA.
qA eedvM #hi ec@
v qAlvuM jIviM.
ist
H @vieR z@eL
akritH
18
iymEL, tH aYnA}ik yiri
. isHt@vieR z@ qti isHt@
v ekAiri q ni Eki@
ElA. view EA isHt@vieR
z@ DArALM H. aekAH tH
aYnA}ik evH nmRiyAM.
19
isHt@vieR z@ new w
yiluAyi. pe av ni
niH puREpAyi. yTAi av
niluvrl. av stYi nEw
tAyievi av nEAewAM
vsimAyi. pe av EpAyi.
av new A al qH tH
etLiyi.
20
prinAyv (eedvM aTvA
isH t @) niH t dAnM ni
H. aekAH niH qlAvM
stYM aRiyAM. 21qekAANH {A
niH q}utH? niH stYM
aRiyA pAwilA ekAAENA? al,
niH stYM aRiyAM qekA
ANH {A q}utH. kLevAM stY
iniH vil qM ni
RiyAM.
22
aekAH rANH Ny? Ey,
isHt@ al q pRy vYiyANH.
Ey isHt@ al q pRyv
isH t @vieR z@vANH . vYi
pitAviElA aveR puniElA vizV
siil. 23ov puni vizVsi
ieli av pitAvil. puen
sVIkrivnH pitAvuM H.

24

dimtE ni Ek pEdz
mANH piwetH RAieA@k.
niLti te w qi ni
puniluM pitAviluM nilniM.
25
tANH pu sVymAyie nm
vAgHdAnM ecyHtiritH- nitYjIv.
26
nieL etAy pAtyiEl nyi
A mi AeriyANH
{Aen}utH . 27qA isH t @vi
ni lBic dAnM niLi nilni
. aekAH o aYApken ni
AvzYmil . ni lBic dAnM
nieL qlAM pWiiM. Q dAnM stY
mANH . EBAxH l . aekAH aveR
dAnM ne pWiic EpAel isHt@
vi wM jIvik.
28
aet, iymEL, avni jIvik.
n ec@kyAeNi isHt@vi
eR tiric@vrvi divsM BIti
wAet k}iyAM. av vEA nmH
nANic H mRiriEtAyi vril .
29
isH t @ nItimAnAeN niH
aRiyAM. aekAH nYAyM ec@
vM eedveeptlANH.
nAM eedvmLANH
pitAvH ne eR sH E nhic @ .
aveRsVM m q ne
viLic t iniM a mnilAAM.
yTAi n eedvmLANH. ElA
kiel jn eedve aRiyA
ekAH nAM eedvmLAeN av
mnilAA k}ikyil . 2iy
sHEnhitEr, EA nAM eedvmLANH.
BAviyi nAM qAyiriM qH
ver ne kANiciil. qA isHt@
vEA nAM avenEAlAyiriM
qH nAmRiy. av yTAi
qenEyA aente nAM aven
kAM. 3 isHt@ prinANH. isHt@
vi Q tYAzyv ql A vM
isH t @ prinAyiriEpAel
teL te viiyi kAM.
4
orA et@ ec@EA, ayA eedv
ieR nYAymANM lMGi. aet,
n pApM ec@ eedvieR
nYAymANinH qtirAyi jIvi
ti lYmANH. 5 pApM lAtAti
nANH isHt@ vetH niRiyAM.
isHt@vi ti l. 6aekAH i
sHt@vi jIviv pApjIvitM w
ril. ov et@ ecyHt@ ekAEyiri
kyAeNi yTAi av
oriluM isHt@vien mnilAkEyA
aRiykEyA ecyHtiil.
7
iy mEL, etAy rItiyiEl nyi
vA o vYieyyM avditH.
isH t @ nItimAnANH . isH t @vien
EAel nlvnAkNemi stYmAy
viNM. 8dimtEl pizAcH
pApM ecyH t @ekAiri. pApM
ecyHt@ekAEyiriv pizAci
vnANH. pizAcieR pNikeL nzi
ivAnANH eedvpu vtH.

1197
9

o vYiey eedvM teR A


EA av pApM ec@ wril.
qekAeA, eedvM av n
kiy pujIv avni wiekA_.
aekAH avnH ti wti
k}ivil. qekAeA av eedv
ieR o mknAyi mARi. 10aekAH
eedvieR mLAer nm kA
vA sADiM. aEpAel pizAcieR
stikeLyM nm kANA sADiM.
nIti ecAv eedvieR mLl.
aEpAel teR sEhAdren sHEnhi
AvM eedvieR eeptll.
nAM prsp
H rM sE
H nhiNM
nAM prsH p rM sH EnhiNM q
tANH ni dYM mtEl Eki@ p
EdzM. 12kyIenEAlAktH. kyI dxHw
vnANH. kyI aveR sEhAdren
ekA. pE, qinANH kyI sEhAd
ren ekAtH? kyI ecyHttH dxHwtyM
aveR sEhAdr ecyHt kArY
nlmAyi qtANH kArNM.
13
sEhAdrEL, Q ElAkieR
A nieL evRuEA ni ati
zyitH. 14nmRiyAM nAM mrNe
Epic@ jIvniEl vvrAeNH.
nAM Ey isHt@vi new sEhAdr
eL sHEnhi ekAH nm
RiyAM. sHEnhiA vYi EA}uM mr
NilANH. 15teR sEhAdren evRu
vM ekAlpAtki NH. o ekAl
yALiM nitYjIv l q ni
RiyAM. 16yTAsHEnhM qAeNH
enyANH nAM aRiytH. isHt@
aveR jIven nmAyi t. a
ekAH new jIven isHt@vilu
new sEhAdrIsEhAdrAyi nAM
nkNM. yTAsHEnhM qAeNH
enyANH nAM aRiytH . 17o
vizVAsi avnH vzYmveyl A M
AyiriA t sen vicA
rik. tniH atYAvzYm wi
lA drinAy teR sEhAdren
av kA. sAyi@M dri
nAy sEhAdren shAyiA aven
vizVAsi? aEA veR
(s) Xdyi eedvsH E nhM
kANil. 18qeR mEL, new sHEnhM
evRuM vAkL@M pRcilukL@M ktH.
l, new sHEnhM yTAmAyiri
NM. new v]iyilUew sHEnhM
vYmAkyM EvNM.
19-20
aenyANH nAM stYiv
er aRiyk. new XdyM ne
EbADM vrAEA}uM smADAn
EAew eedvmAek niA EA}uM
k}iyetekAH ? eedvM new
EbADeA atItnANH. eedvinH
qlAM aRiyAM.
21
iy sHEnhitEr, nAM ec@
etel nmH niymei nmH
eeDrYEAew eedvieR aw
vrA k}iyM. 22nAM vzYew
11

1 EyAhA 3:9-4:10

eedvM trikyM ec@M. nmH tH


lBitH eedvklnkeL asri
ekAuM aven Itiew
kArY ec@ekAumANH. 23av
eR punAy EyisHt@vi vizV
sivAM prsHprM sHEnhivA
mANH eedvM nEAwH klitH. 24eedv
klnkeL asriv eedvi
jIvi. eedvM avni vsikyM
ec@. eedvM ni wiekA_
qH nmH qen aRiyA sADiM?
eedvM nmH t AvinA nm
tRiyAM.

EyAhA vYAjvAcke
tier tAI n
iyer, ElAki EA DArALM
vYAj vAckA H. aekAH
qlA AeLyM vizVsitH. eed
vinitAENA aet viEvci
cRiyk. 2 eedvieR AvAeNH
tiricRiyA niH en k}iyM,
miyiElH vH mxYnAyiI
Ey isHt@vAeNH aMgIkri
vnH eedvAAvuH . 3 Eyvieni
en aMgIkrivA visti
v eedvinivnl . atH
isHt@vieR z@vieR AvANH.
isHt@vieR z@ vevH ni
Ek@. av EA Q miyi te
yH.
4
iy mEL, ni eedviv
rANH . aekAH vYAjvAcker
ni EtAl i c @ . qekAeA
niLilu eedvM ElAki vEn
A tnANH. 5 vYAjvAck ElAk
ieRtANH. aekAH av pRy
kArYL@M ElAki nitANH .
ElAkmAke av pRy i
kyM ec@. 6 pe n eedvi
nimANH. aekAH eedve aRiyA
vuv {eL i. qA eed
vi nilAv {eL i
il. av { pRytH vi
il. aenyANH stYAAvienyM
astYAAvienyM { aRiytH.

sE
H nhM eedviniH
iyEr, sH E nhM eedviniM
vekAH nAM prsHprM sHEnhi
NM. sHEnhi vYi eedvieR
8
AyiI.
sHEnhiv
eedve aRiyAM. eedvM sHEnhmAy
ekAH sHEnhiA vYi eedve
aRiyil. 9eedvM teR kpuen
avnilUew nm nitYjIv lBi
tinAyi ElAkiElH ayc@ekAANH
nEAw sHEnhM dziict.H 10yTA
sH E nhM eedvi nEAw
sHEnhmANH. alAet eedvEAw nm
sHEnhml. new pApeL EpA
vA mAmAyiANH eedvM teR
puen ayctH.
7

1 EyAhA 4:11-5:19

1198

11

eedvM amAM ne sHEnhic@,


iyEr, aekAH nL@M prsHprM
qEA}uM sHEnhiNM. 12M oriluM
eedve kiil. qA nAM aEnYA
nYM sHEnhievi eedvM ni
jIvi. nAM aEnYAnYM sHEnhi
evi eedvieR sHEnhM atieR
lYM Apiciri, tH ni pU
mAeiri.
13
nmRiyAM eedvM niluM nAM av
niluM jIvi qH. tH nmRiyA
sADitH eedvM aveR Avien
nm tekAANH. 14ElAkrknA
yirivAnANH eedvM teR puen
aycetH nAM ku k}iu. atA
jnELAw nAM EA pRytH .
15
Ey eedvpuen {A vizVsi
qH ov pRyevi
eedvM avniluH. av eedvi
vsikyM ec@. 16aekAH eed
vi nEAw sH E nheRic H
nmRiyAM. sHEnhi vizVsi
vAM nAM pWici@H.
eedvM sHEnhmANH. sHEnhi jIvi
v eedvi jIvi. eed
vvuM avni vsi. 17eedv
sHEnhM ni pripUmAe@ev
i eedvM viDi dini BIti
wAet k}iyAM. Q ElAki nAM
isH t @vienEAel yiri
ekAH nAM BItiyil A etyiriM. 18q
view eedvsHEnhmEA aview BIti
yil. qekAeA eedvieR
pUsH E nhM BItiey puRA.
eedvieR ziyANH oven BItid
nAtH. aEA Epwiy ovni
eedvsHEnhM pUmAeiil.
19
eedvM dYM ne sHEnhicekA
H nAM sHEnhi. 20{A eedve
sHEnhi qeAv pRykyM
teR sEhAdrenEyA sEhAdrieyEyA
evRukyM ec@evi av o
NynANH. avnH teR sEhAdren
kANA k}iyemiluM aven av
evRu. aekAH arM ovnH
eedve sHEnhiA sADiil. kAr
NM av oriluM eedve kiil
q te. 21eedve sHEnhi
ov teR sEhAdrenyM sHEnhici
riNM q kln av tiri.
eedvm ElAke jyiM
Ey, isHt@vAeN vizVsi
v eedvmLANH. pitAvien sHEn
hi vYi pitAvieR meLyM
sHEnhi. 2eedvmeL nAM sHEnhi
qH nmH qen aRiyA sA
DiM? eedve sHEnhikyM av
eR klnkeL asrikyM ec@
ekAH a nmRiyAM. 3 eedve
sHEnhik qA aveR klnk
asrik qM. eedvklnk
nm kWinvuml. 4 qekAeA
eedvmH ElAke jyivA

ziyH . 5 ElAkientirAyi jyM


EnwtH new vizVAsmANH. atinA
ElAke jyicvnArANH? Ey eedv
puen vizVsivnANH.
eedvM teR puenRic@
pRtH
6
vv EyisHt@ NH. rvuM
jlvuM ekAANH Ey vtH. jlA
mAml EyvtH. al, jlAluM r
AluM v. AvH zriyAeN
nEAw pRykyM ec@. AvH
stYmANH . 7 aekAH Eyvieni
pRy m sAikL@H. 8 AvuM
evvuM rvuM. Q m sAikL@M
sti. 9stYmAy kArY pRy
EA nAM jneL vizVsi.
aEA eedvM pRytH tIcyAyM
vizVsivA nmH k}iyM. tANH
eedvM nEAwH pRtH+ teR mkeni
y stYM. 10eedvpuni vizVAsm
icvni eedvM nEAw pR stYM
H. eedve vizVsiAv eedv
e NynAkyM ec@. q
ekAeA eedvM teR mkenRic@
11
stYM pR kArY av vizVsi
il. tANH eedvM nEAwH pRtH+
eedvM nm nitYjIv nkiyiri
. Q nitYjIvnAke aveR pu
nilumANH. 12 pu ovnH jIv
H. eedvpunilAvnH jIvnil.
EA nmH nitYjIvH
eedvpuni vizVsi ni
ANH {A Q ke}utH. EA
ni nitYjIvH qRiyNem
ekAH {Aniet}u. 14sMzy
LilAet nmH eedve smIpiA
k}iyM. tieR aM nAM eedvEAwH
kArY EcAdicA (eedvM nmH v
zYem stiv) nAM pRytH
eedvM i qANH. 15nAM av
EnAwH EcAdiEAe}lAM av Ek
. aekAH nAM avni niAv
zYewtH av tev nAM aRi
y.
16
teR sEhAdrEnA sEhAdriEyA
pApM (nitYmrNiEl nyiA
pApM) ec@ ov kA q
vicArik. aEA av pApM ec
@ sEhAdrEviEyA sEhAdri
EviEyA AiNM. aEA eedvM
sEhAdrEnA sEhAdriEA jIv
nM. nitYmrNiEl nyiA
pApM ec@veniyANH {A
sMsAritH. mrNiEl nyi
pApvuM H. pApeRicH A
iNem {AnmAil. 17etH
ec@tH qEA}uM pApmANH. nitYmAy
mrNiElH nyiA pApvuM H.
18
eedvmLAyv oriluM pApM w
ekAiriil qH nmRiyAM. eedv
pu eedvmeL sMriM. dxHwnH
aven tIA k}ikyil. 19nAM eedv
13

1199
ivrAeNH
nAM aRiy.
qA dxHw ElAke m}uv niy
i. 20eedvpu viri
q nmRiyAM. eedvpu nmH DAr
NAEzxi ti@H. EA nmH yTA
eedve aRiyA k}iyM. stY

1 EyAhA 5:20-21

mAytH eedvM ovnANH. new jIv


stYeedviluM aveR punAy
EyisH t @vilumANH . stYeedvvuM,
nitYjIvM avnANH . 21aekAH
iymEL, vYAjeedvLini ni
eLe sUic@ekA_k.

1200

EyAhA
q}utiy rAM ElKnM
etrewe vnityH M av
L@ew mM m aBivAdY
En+ nieL qlAveryM stYi
{A sHEnhi.
stYM aRiyAvu vM nieL
sHEnhi. 2nLi jIvi stYM
kArNM NH { nieL sHEnhi
tH. Q stYM qAlvuM nEAewAM
AM.
3
pitAvAy eedviniM aveR
punAy Ey isHt@viniM p
yM, kNyM, smADAnvuM nEAewA
AyiriM. Q a#h stYi
lUewyM sHEnhilUewyM nAM sVIkri
.
4
nieR mLi cil pitAvAy eedvM
nEAwH klic EpAely stYi
eR pAt piwti qniH sEA
xmH. 5EA, iy vniEt, {A
niEAw aBYi+ n qlAvM
aEnYAnYM sHEnhiNM. etA putiy
klnyl. dimtEl nm Ayi
aEt klnyANH. 6 sHEnhik q pR
A, av nEAwH klicEpAel
nAM jIvik qtANH . eedvkl n
tANH. sHEnhi aDixHWitmAy jI
vitM ni nyik. dimt ni
EktANH Q kln. 7 kpw aYApk
ElAki EA vLer H ElAk
i. Q kpwAYApk EyisHt@,

mxYnAyi miyi v q stYM


stiA Ail. Q stYM aMgI
kriAv kpw aYApkM isHt@
vieR z@vumANH . 8 jAgkrAk
ni micti tiPlM nxHwe
wtH. pUtiPlM sVkIri
tinAyi AluLAk.
9
isHt@vieR pEdz mAmANH
ov wcyAyi piwErtH. i
sHt@vieR pEdzM mAimRivni
eedvM l. qA isHt@vieR p
EdzM piw ekAEyiriv,
pitAvuM, pumuH . 10isHt@vieR
pEdzM ekAuvrAet ov nieRy
w vrikyAeNi, nieR vIi
avnH sVAgtmLtH, aven nI sVIk
riymtH. 11aven sVIkriemi
aveR dxHv]ikeL nI shAyi
kyANH.
12

qniH niELAw pRyA DArALM


H. pE EpRuM mxiyM pEyAgi
vA
{A #hiil . ati
pkrM nieL qlAM sziAem
{A tIi. aEA nmH mKA
mKM sMsAriAM. a ne aDikM
sEAxM vrAM. 13etrew
e niL@ew sEhAdriyM avew
mL@M sH E nhAEnVxNeL aRiyi
.

1201

EyAhA
q}utiy mAM ElKnM
stYi {A sHEnhi qeR
sHEnhit gAeyAsinH m q}u
tH.
2
qeR iy sHEnhitA, nieR A
viM suKM qH qniRiyAM. nAnAviD
iluM nI suKmvnAke q {A
Ai. 3isH t@vi sEhAdr
rAy cil qeR awvrikyM
nieR stYEAw niR vizVAs
eRicH qEAw pRykyM ecyHt@.
nI nirrM stYieR pAt piw
eM av qEAw pRu. aete
vLer sEAxvAnAi. 4 qeR m
stYieR pAt piw q Ek
tH qniH qEA}uM atYAnM pk
.
5
qeR iy sHEnhitA, isHt@vi
lu sEhAdrer nI shAyitH nl
tANH. ninRiyA pAwilAverEA
luM nI shAyi. 6 nieR sHEnh
ei Q sEhAdr sBEyAw pR
i@H. avew yA wvA dy
vAyi shAyik. eedve Itiew
MviDM aver shAyik. 7 isHt@
vi Evi Evl ec@vAnANH av
Riirici@tH. avizVAsikLi
ni yAetA shAyvuM av sVIkri
cil. 8aekAH n aver shAyi
NM. nAM aver shAyiEA, stY
iEviy avew Evlyi nAM
pALikLA.
9
{A sByHH o kH q}utiyi.
pE dieyAeEPsH nAM pRytH

ikyil. av avew EntAvA


vA qEA}uM #hi. 10{A
vEA dieyAeEPsieR v]i
k nieR yiewAM. av
kM pRykyM dxHwvAk ekAu
new Epri mAErApikyM ec@
. qA a mAml av ec@
tH. kAviEvi pNieyw
ver av shAyimil. shAyi
A #hivEryM dieyAEPsH
twy. Rc v izVAsikeL sByH
puRAA EpAluM av mi.
11

iy suXE, etAytien piwr


tH. nltien piwk. nl ec@
v eedviniM vnANH. ti
ec@v eedve oriluM aRii
il . 12jnemlAM edEmieyAsieni
nl pRy. av pRytAke
stYi nirmA. {L@M
avenRicH nl pRy. {
pRytH stYmAeNH niRiy
kyM ecAM.
13
qni nirvDi kArYeLi pRy
vAH. pE EpnyM mxiyM pEyA
givA {A #hiil. 14ni
eL w sziAem {A tYAzi
. aEA nmH owi sMsAri
AM. 15nin smADAnM. view qEA
ewAm suX (vizVAsik)
sHEnhAEnVxNM aRiyi. new
qlA suXeLyM Ep viLic@ aBi
vAdnM aRiyik.

1202

ydA
q}utiy ElKnM
EyisHt@vieR dAsM yAEAbi
eR sEhAdrmAy ydA, eedvA
viLie qlAvM Evi aBivAdY
En. pitAvAy eedvM nieL
sHEnhikyM EyisHt@vi ni
eL suritrAkyM ec@. 2qlA
kNyM smADAnvuM sHEnhvuM ni
L@EwtAyirie.
etu ec@v eedvieR
zi
3
iy sHEnhitA nAemlAM p pu
reyRic H nie}utNem
qni atiyAy
kAMyH. q
A m@ ciltieni q}uEttieR
vzYktyAyi. eedvM teR vi
jninH nkiy vizVAsi Evi
kWinmAyi yiA nieL EA/A
hiivA {A #hi. eedvM
ori Q vizVAsM t. qA tH
qlAAlEM nltANH. 4rhsYmAyi
cil niL@ew sMGiEl kwi
uH. avew v]ikLA AerH
EnrE te viDievrANH av.
vLer mpH te vAck veri
q}uti. v eedvientirANH. av
new eedvieR pey pAp v]
ik o}ik}ivAyi pEyAgi
. new kvuM kAvumAy
EyisH t@vien sVIkriA v
visti.
5
niH EnrEte aRiyAvu
cil kArY oAiAnAyi {A
nieL shAyiA #hi. mi
yImini puR ekAu vH
kAvH aveR jne qen ri
c@ qtH ni oAk. pE piIwH
avrilu avizVAsikeL qlAM eed
vM nziic@. 6aDikArmAyii@M
a nilniAti dtAer oA
k. av avew sVvIwH vi@
EpAyi. aekAH kAvH aver
ilAi. zAzVtmAy clkLA av
bitrANH. mhtHdini vicA
rN ec@vAnAyi av aver sUi
cirikyANH. 7pNLAy esAEdAmi
enyM, egAEmArAeyyM @ vilu
pNeLyM oAk. ngrLiel
L@k dtAerEAel teyAyi
. pN m}uvM eelMgik
arAjktVvuM tivimAy eelM
gikrItikL@M niRv yi. nitYA
gHniyew ziyANH av aBvi
tH. nmEviy odAhrNmANH
avew zi.

niL@ew iElH rhsYmAyi


}u kyRiyiri ew pAt
yM a te. sVpHnmANH aver nyi
ctH. pApA avere av kL
itrA. eedvieR BrNe
av nirAkrikyM mhtVm dtA
eri cIArY pRykyM ec@
. 9 DAndtnAy mIKAEy EpAluM
ecyHtil. EmAezyew zrIrM ew
plAyiriNM- qtieni mIKA
Ey pizAciEnAw tic@. vimznA
kmAy vAk pEyAgic H pizA
cien aplpiA EpAluM mIKAEy
eeDrYM kAiyil. pE mIKAEy pR
u+ kAvH nie ziie. 10q
A Q jn av mnilAkA
vey vimziM. av cil kArY
mnilA. ElAcnyAll
av mnilAtH. kA@m]g
atiyA kArY mnilA
EpAelyANH .
etAeeyANH
aver nziiM. 11atH avH
ByAnkmAM. kyIeR pAtyANH v
piwtH. pNM AEtiElAyi
av bielyAM EpAy v}iyi teL
e vi@ekAw. EkArhH ecyHt
EpAel eedvientirAyi v kl
hic@. EkArhienEAel avM nzii
ewM. 12ni pev EtYk
BNiel mlinvsH t @EpAelyAN
v. av nieAM Epwi wAet
Bi. av averRic@ mAM k
. m} EpRA EmGLANH av.
kAH atien nAlupAwM citRiM. smy
PlM trAekAH miyiniM
pi}uetRiyew mrLANH av.
atinA av ru AvzYM mric
vrANH. 13smiel ByAnkmAy tir
k EpAelyANv. tirk ptyA
EpAel v nANM ek v]i
k ec@. kAziel alu
tiriy neLEAelyANv.
vAyi qlAAlEmAyi vuM
akArmymAy o lM oiyiri
.
14
dAminiM }AM tlmRArnAy
hAEnAH averi pRy+ EnA,
eedvM teR yirmAyirM vidt
AmAyANH vtH. 15kAvH qlAv
eryM viDiM. aventirAyi@ qlA
veryM viDivAM ziivAM
NH kAvH vtH. eedvienti
rAyi ecyH t ql A tikMEvi
av aver ziiM. av pR
ql A eedvdxNeLyM kWinmAy

1203
v] ikeLyM ti eedvM aver
ziiM.
16
sdA prAtiewvM anY
ri M kevmANH. #hi
ti av qEA}uM ec@M. av
sVyM kIiM. avH vzYm
ki@vAnAyi mAM av anYer zM
siM.
o mRiyi@M, ecE kArYL@M
17
iy suXEL, new kA
vAy EyisHt@vieR aeAsHtl
Enre pRtH oAvi. 18av
sAn nAL@kLi eedvei pRu
ciriv kAM qANH aeA
sH t l pRtH . av #hi
kArY mAEm av ec@kyZ. eed
vinH qtirAy v]ik NH
av ec@vA #hitH. 19
NH niL@ew wyi viBjnM Ai
ytH. avew pApM niR sVyM pRy
Et av ec. avri priA
AvH l.
20
pE, iy suXEL, niLi
lu vimAy vizVAsM ekAH ni

ydA 16-25

eLe zrAvi. Avi niR


u Aivi. 21eedvsHEnh
i nieLe sUik. new
kAvAy EyisHt@ teR kN
yA ni nitYjIv t dini
nAyi kAirik.
22
sMzyM ver shAyik. 23m@
ver agH n iyiniM vliec w H
rik. cilErAw ni kN kANi
EA AluLAvi. pApA
kLitmAy avew vOeEAluM
evRuvi.

eedvi st
H @ti
eedvM zM vI}Aet pripAli
vmANH . yAetA et@M niLi
lAet, atisEAxM pkH, aveR
mi nieL ekAuvvA av
k}iyM. 25av mAmANH keedvM.
av new rknANH. svkAl
i muM EA}uM qEM new
kAvAy EyisHt@ v}i avnH mh
tVvuM tApvuM ziyM aDikArvuM
Ayirie. Em.
24

1204

EyAhAnH
Ay evLiAwH
Q pust
H kei EyAhA
tH EyisH vieR evLiAwA
. w AkA EpAtien
i teR dAsA kAieAwvA
eedvM Eyvi ekAwtANitH.
kAieAwvA teR dAsnAy
EyAhAeRywE isH teR
dten ayc@. 2tA ktH qlAM EyAh
A pRu. eedvvcnvuM Ey
tEAw pR stYvumAyi atH.
3
Q d vAyiv ag]hIt.
Q vcniel vAkeL i
vM atsrivM ag]hIt.
kArNM, smyM awiri.

EyAhA sBkH EyvieR


sEz q}u
4
sYyiel }u sBkM EyAh
A }utH+ vM (eedvM)
sdA yivM vrAnirivmA
yvniniM aveR siMhAsn
i mi ni }H ALi
niM niH pyM smADAnvuM
Ake; 5EyisHviniM. Ey
vizVsHt sAiyA. yie}uE
vri dYnANv. miyiel rAjA
Aew rAjAvANH Ey. ne sHEnhi
vnANH Ey. teR rA ne
new pApLiniM EmAciicv
nANH Ey. 6av ne o rAjYmAi
tI. pitAvAy eedvi ne
puErAhitArAkyM ecyH. Ey
vinH qM mhtVvuM tApvuM Ayi
rie! Em.
7
EnA, Ey EmGLi kyRi v.
aven iyvrwM* qlAvM av
en kAM. ElAkiel qlAvM av
enecAli nilviLiM. aet sMB
viM. Em.
8
eedvmAy kAvH pRy, {A
diyM avumA.* yvM yi
vM vrAnirivM {AnA.
{AnA svz.
9
EyAhAen {A isH vi
niL@ew sEhAdr. { omic@
EyvilANH. kxHwtkLiluM rAjYiluM
mApUvmAy shniluM { p
vrA. eedvvcnvuM EyvieR
stYvuM mlM {A peAsH dVIpilAyi
. 10kAvieR divsM AvH
qeR niyNM ew. pii
aven iyvrwM EyAh. 19+14.
diyM avuM #IH armAlyiel dY
eyM avsAneyM ar. P
eyM oEmgeyM.

{AenA #zbHdM Eku. o kAhLM


m}iy EpAel. 11zbHdM pRu, nI
k qlA kArYL@M o pusHtki
q}uk. atH }u sBkM ayyHk.
qePesAsH , sH m A, epemAsH ,
yeeTr, sisH, PiledPiy, levA
dikY qI sBkLiElH.
12
rAeNEAwH sMsArietRi
yA {A tiriu EnAi. aEA
{A }u viLkAluk ku. 13viL
kAlukiwyi mxYpuenEA
lu orAeL {A ku. aEhM o
nIL Emli aNii. mARi sV
yM ekiyi. 14aEhieR
tAwiyM mwiyM ev muEpAel evL@
tAyi. kk jVli tIyH
szYmAyi. 15lyi p}u evEA
uEpAelyAyi kApAd. ev
AciliEREpAlu zbHdmAyi
avERtH. 16av teR vl eekyi
}u neL piwici. aveR
vAyiniM mcEyRiy tlvA
puRE v. sUrY vuM tIxHN
mAyi kAziEAel av kAN
eu. 17aven kEA {AnveR
pAdi mricEpAel vI. av
teR vlkrM qeREmvcH pRu,
ByeEw! diyM avuM {AnA
. 18jIvivM {AnA. {A
mric@, pE EnA, qeEmAyi
{A jIvi. mrNieRyM pAtAL
ieRyM tAEA qeR kilANH.
19
atinA nI ketlAM ErKew k.
EA sMBvitienyM piIw
sMBviAniritienyM Ric@ q}u
k. 20qeR vlki nI k }u
nL@ewyM }u viLkAlukL@ew
yM aM tANH+ }u viLkAlu
k }u sBkLANH. }u n
}u sBkL@ew dtArANH.
qePesAsiel sBy
H H
EyvieR kH
qePesAsiel sByew dtnH
et}uk+ vlki }u n
L@M piwic@ekAH knkniitmAy
}u epAviLkAlukiwyilUew
nwv niEAw pRy. 2 nieR
v]ik qniRiyAM. nI nAyi
aVAnikyM primM oriluM Ep
iAtirikyM ec@. dxHwer nI
sVIkriiel H qniRiyAM. vYAj
aeAsH t lAer nI nirIic i uH .
av vYAjArAeNM nI kei.
3
nI mApUv M v] ik w.

1205
qeR nAme ecAli nI drit
aBvic@. aekAeAM nI tL
EpAyil.
4
rMBi ninAyi sHEn
hM nI Epic@ q o kArYM nin
etirAyi qni pRyAH . 5a
ekAH qviewyANH nin vI}Hc piy
etEAk. aekAH mAnsAr
eH rMBiel v] ik te
ec@k. nI mAiyieli {A nii
El vM. nieR viLkAluk
atieR Anni nIkyM
ec@M. 6 qA nI AEyAgikmA
o nyH. nieAlAvY pAew*
v]ikeL nI evRu. {AM aver
evRuElA.
7
etlAM Ek qlAvM AvH
sBkELAwH pRy iNM. EjtA
vinH jIvv]iel p} tivA
aDikArM {A nM. eedv
ieR dYAnilANH mrM tH.
sm
H yiel sBy
H H
EyvieR kH
8
sHmyiel sByew dtnH en
q}uk+
diyM avumAyv niELAwiA
rY pRy. mrikyM jIvniElH
tiric @ vrikyM ecyH t vnANv.
9
nieR dritL@M dAriYvuM {AnRi
y. pE yTAi nI Dnik
nANH. niei muv pRy dx
N qniRiyAM. av eydrA
eNH sVyM avkAzew. pE
stYi av eydrl. av sA
AeR eydiyANH. 10nin sMB
viAvutieni ByeEw. {A
niEAw pRy pizAcH niLi ci
ler kArAg]hilwyHM. a nieL
prIiAnAyiriM.
pdivsM
ni kxHwewM. pE mriEiv
AluM vizVAsM eekviwtH. vizVAsM
eekviwAtiA ni {A jIv
eR kirIwM nM.
11
etAe Ekverl A M sBk
ELAwH AvH pRy ie. EjtA
vien rAMmrNM mRiEvlikyil.
epemAsiel sBy
H H
EyvieR kH
12
epemAsiel sByew dtnH
en q}uk+
mcEyRiy o tlvA v
niELAwH en pRy.13nI tAmsi
etvieweyH qniRiyAM. sAA
eR siMhAsnmiriiwH. qA
nI qeR nAmM mRuek piwi. ai
AsieR kAlEpAluM nI qilu
vizVAse tiRil. aiAsH
nieR ngri ekAl e qeR
n i e A l A v Y p M xYA vizYyiel
nieAElAsH qyA rMBic dpEdz
pi Ecv. etAy zy
piAel EpAy mtviBAgM.

evLiAwH 2:4-23

vizVsHtnAy sAiyAyi. nieR


ngrilANH sAA vsitH.
14
qiluM ninetier cil kArY
qni pRyAH. bielyAmieR p
Edz asri cil nieR
sMGiluH. yi
AEyAer pAp
i vI}HA bAlAien pWiicyA
LANH bielyAM. av vi#h sm
ie BNM k}ikyM eelMgik
pApM ec@kyM ecyH. 15aekAH
aenyv nieR sMGilumH.
nieAlAvYeR pAW asri
vM niEAewAElA. 16aekAH
mAnsArewvi! ael i {A
EvgM nieRyw vrikyM qeR vA
yiniM vvA pEyAgicH av
ErAwH umukyM ec@M.
17
Ekv AvH sBk
ELAwH pRy ie. EjtAvinH
{A mRiri m sAniM.
ayA {AenA evl@M sA
niM. kli putieyA EprH q}uti
yiriM. M putiy EprH aRiyk
yil. kl@ lBiv mAEm putiy
EprH aRiykyZ.,

yeeTryiel sBy
H H
EyvieR kH
18
yeeTryiel sByew dtnH
en q}uk+
eedvpu en pRy. agHni
EpAel jVli kkL@M tiLu
oAuEpAlu pAdL@M v. av
niEAw pRytH enyANH .
19
nieR v] ik qniRiyAM.
nieR sHEnhM, vizVAsM, EsvnM, m
qiveyieylAM {AnRiy. nI
wi ecyH t tiEnA wt
EA ec@. 20qiluM ninetier
qni cil pRyAH. QsEb
q Ep OIey av cHCi
EAel pWiiA nI avdic@
ekAiri te. av sVyM
vAckiyAyi KYApic @ . pE
av teR pEdzL@mAyi qeR
jntey v}ieti. av qeR
jnteyeAH vi#hH nkiy
hArM tIukyM eelMgikpApM eci
kyM ecyH. 21mAnsAreu pAp
Lini tiriyvA {A av
smyM ekAw. qiluM avL@ew eelM
gikpApLiniM mAnsArew
vA av visti. 22atinA
{AnveL kxH w tyew kiwyiEle
RiyM. avL@mAyi eelMgikpApLi
EleuekAiri ql A vM
vliy kxHwtkL@AM. av ec@
tiniM av piARiyieli {A
niEA te ec@M. 23avL@ew
jIvitpAt piwver {A vDi
M. L@kA vikArvicAr
eL {AnRiyevH qlA sBkL@M
aRiykyM ec@M. ni ec@

evLiAwH 2:24-3:18

1206

oAErA v]ikM {A ni
pkrM nkyM ec@M.
24
pE yeeTryiel Ezxm
ni avL@ew pEdzM piwil.
sAAeR
arhsYeLv
viLivey ni pWicil. tANH
{A niELAw pRytH+ {A ni
Em meA BArvuM vyHil. 25pE
{A vMver ni Et mAM
wrNM.
26
jyivM avsAnMver qeR
xHwM ec@ oAErAM {A zi
tM. ayA {A rAjY Em
aDikArM nM.
27
av aver uvwi ekAu
BriM.
mwMEpAel av aver cit
RiM.
sInM 2+9
28

Et ziyA {A pitAvi
niM sVIkrictH. vYiyH {A
enA BAtneyM nM. 29et
l A M Ekv sBkELAwH AvH
pRy Eke.
sisiel sBy
H
EyvieR kH
sisiel sByew dtnH en
q}uk+
eedvieR }H AL@M }u
nL@M v en niEAw
pRy. nieR v]ikeLi qni
RiyAM. nI jIvicirievH L@k
pRyeiluM yTAi nI mri
ciri. 2 Nk! alM jIv Ezxici
riEA ni sVyM ziyAi
k. pUmAyM
mriMmH ni
zrAvuk. niL@ew vn
qeR eedvieR d]xHwiyi mtA
eNH {A kAil. 3atinA nI
EkM sVIkricM mRAtirik. at
srik. mAnsArewvI! sVyM
jA#t pulk! aeli {AenA
kenEAel vH nie atH-te
wM. qeR vrvH qEA}AyiriemH
nI aRiyil. 4 qA sisiel nieR
sMGiel cil rANH . av
qEAewA nwM. EyAgYrAytinA
av evvOM DriM. 5 EjtA
eLlAM averEAel evvOM Dri
M. aveR EprH {A jIveR pusHt
ki niH eviLkyil . av
qERtAeNH {A pRyM. a {Aen
eR pitAvieRyM aveR dtA
ewyM mi pRyM. 6 etlAM Ek
v sBkELAwH AvH pRy i
e.

PiledPYyiel sBy
H H
EyvieR kH
7
PiledPYyiel sByew dtnH
en q}uk+
priM stYvAmAyv ni
ELAwH ArY pRy. av dAvI

dieR tAEAluvnA. av R
tH awyHAnAvil. av awyH
tH RAmAvil. 8 nieR vi
k qniRiyAM. nin mi {AenA
vAti Riri. M atw
yHA k}iykyil. nI dblnAeN
{AnRiy. pE qeR pEdzeL
nI piw. qeR nAmM u pRy
ti nI Byil. 9 i! sAAeR
o piyH (o sMGmH). av
sVyM eydrAeN pRyeiluM
a NyANH. av yTAi
eydrl . {A aver ekAuv
nin mi muiAM. {A sHEn
hitH nieyAeNH av aRi
ye. 10ziyAyiriA qeR kln
piw v}i nI shnilUew
zi jictinA ElAkM m}uv }
L@AEA {A nie riM.
} miyiel aDivAsikeL
m}uv prIiM.
11]
{A EvgM v. nI EA}e
mAM te piwk. aEA M
nieR kirIwM qwekAuEpAvA
nAvil. 12EjtAvH qeR eedvieR
lyi o sHtMBmAM. EjtAvien
{A aenyAM. ayAeAriluM
eedvAlyM viuEpAEkivril. ayAL@
ewEm {AeneR eedvieR Eper
}uM. ayAL@ewEm {AeneR eedvi
eR ngrieR Eper}uM. ngr
mANH putiy eyzElM. ngrM qeR
eedviniM sViniM
v. qeR putiy EpM {AnyAL@ew
Em q}uM. 13etlAM Ekv
AvH sBkELAwH pRy ie.
levAdiYyiel sBy
H H
EyvieR kH
14
levAdiYyiel sByew dtnH
en q}uk+
vizVsHtM yTA sAiyM eed
vs]xw
H iyew rMBvumAy Em* q
ov niEAwien pRy. 15nieR
v] ik qniRiyAM. nI w
vEnA t@vEnA al. nI w
vEnA t@vEnA yiei
q {AnAzic@. 16pE nI mitzIEtA
xHNvAnANH. nii t@M wmil.
atinA qeR vAyiniM nie
{A iLyM. 17nI DnvAnAeN
sVyM pRy. EvytinA ni
nineAM Eve nI k.
qA nI nixHwM dynIyM dri
M aM ngHnmAeNH ninRi
yil. 18agHnii ecyHt sVM nI
qiniM vANem {A nie
pEdzi. aEA ninH yTA
snAkAM. {A niEAwH pR
y. evvO vAuk. a
ekAH niL@ew nANMek ngHnt mR
Em q Ep EyvinH pEyAgiciri
yH . Q qAy pdieR aM
aen te aeli stYmAyM.

1207
yHk. niL@ew kkLiliwA mru
vAA wi {A pRy. aEA
ni yTAi kANAM.
19
{A sHEnhiver {A ti
kyM ziiyHkyM ec@M. ati
nA nAyi miA wuk, mAnsA
rewk. 20{AnitA view. {A
vAti ni mu. eriluM v
qeR viLiEku vAti RA {A
akkwH ayAELAewAH hArM
k}iM. av qEAewAvuM.
21
EjtAeL {A qEAewAM qeR
siMhAsniliM. EjtAvAy {A
qeR pitAviEnAewAM aveR siM
hAsniliri EpAel. 22etlAM
Ekv Avu sBkELAw pRy
ie.

EyAhA sVM kA
aEA {A EnAiyEA qni
mi sVkvAwM Riri
ku. mH qEAw sMsAric aEt
zbHdM {A EkkyM ecyH. a
etA kAhLM m}uEpAlu zbHd
mAyi. zbHdM pRu,EAu
kyRi v, tiEzxM qAkN
emH {A nin kAirAM.2 aEA
AvH qeR niyNM ew.
aview qni mi o sVIy
siMhAsnmAyi. ErA atiliri
Ayi. 3atiliv vilEy
Riy kl@kEpAelyM mrtkmNi sUrY
kAM qivEpAelyM kANeu. mr
tkM EpAlu vYmAy niRELAw wi
y o mArivilH siMhAsniuM
tiLi. 4 siMhAsninHuM mH
pinAlH siMhAsn wiyA
yi. avyi pinAlH mA
i. av evvOvuM sV
irIwL@M avew tlkLi Drici
. 5 siMhAsniniM mipiN
kL@M wim}L@M vekAi.
siMhAsni mi }u viLk
kiyi. viLk eedvieR
}H ALANH. 6 wAet pL@EpAel
vYmAy o kAwiwluM siMhAsn
i mi Ayi.
siMhAsn miluM vzLilu
mAyi nAlu jIv j Ayi
. avyHH EdhM m}uvM kkLANH.
7
dYEtH o siMheEAelyM
rAme jIv j kALeyEA
elyM yi. mAmEtinH m
xYeR tlyH. nAlAmEtH o pR
k}ukenEAelyM yi. 8jIv
oAErA jviM Ru ciRk
vItM Ayi. jIv jL@ew
akvuM puRvuM kkekAH mwe
i. rAiyM pkluM jIv
j niAet en pRu
ekAi.
pri, pri, pri s
vznAy kAvAy eedvM pri

evLiAwH 3:19-5:10

, av yivM vM
vrAnirivmA.
9
Q jIv j siMhAsni
liriven sHtikyM dri
kyM avEnAw ni pRykyM
ec@. qeEmAyi jIviv
nANv. aven av rADiEv,
10
pinAlu mAM siMhAsn
Liliri av mi mui
nmic@. qeEmAyi jIviven
mA nmic @ . aveR siMhAsn
i mi tL@ew kirIw Qri
vcH av pRu,
11
{L@ew kAvAy eedvEm! mh
tVvuM drvuM ziyM sVIkrivA
nI EyAgYnA. qlAM nI s]xHwic@.
nieR hitmAyiekAH av qlAM
nilvi vrikyM, s]xHwiewkyM
ecyH.
siMhAsniliriveR vl
i {A o ku. atieR
puRvuM q}utiyi. }u mkLA
myii. 2 {A o znAy dt
EnyM ku. dt ci viLic@,m
epAicH Q nivvA EyAgY
nAyv rH ? 3qA a R
AEnA atink EnAvAEnA k}ivu
v sViluM miyiluM miwiyi
lumAyiil. 4a RvAM ati
nk EnAvAM EyAgYnAy mi
lAtitinA {A opAw kru.
5
qA mArielAv qEAw pR
u, krytH , eydAEgAi
ni siMhM qlAM jyic@ vijyM
Enwiyiri. av dAvIdieR pi
gAmiyA. }u mkL@M epAicH
L}iA EyAgYnANv.
6
siMhAsnieRyM nAlu jIv
jL@ewyM mEY {A o
Awien ku. a ekAl e
EpAelyAyi. ati }uekAu
kL@M }u kkL@M Ayi. atH
sv E lAkiElmyyH e }u
eedvIkAA yi. 7 AwH
v siMhAsniliriveR vl
iniM qw. 8 av
qwEA nAlu jIv j L@M
pinAlu mAM Awi
mi mui. oAErAew kiluM
oAErA vINyAyi. wAet i
riM niRc sV klzL@mAyi
. iriM eedvieR vi
ew AnkLAyi. 9av A
wi mi putieyA gAnM lpi
kyM ecyH+
qwAM mkL}iAM nI
EyAgYnA, nI ekAl e wkyM
nieR rMekAH qlA EgALi
niM BAxkLiniM vMzLiniM
rAjYLiniM mxYer eedvi
Evi nI vAieAuv.
10
nI aver o rAjYvuM new eedv
ieR puErAhitmAi. av miey
BriM.

evLiAwH 5:11-7:4

1208

11

pie {A EnAiyEA aEnkM


dtAew zbHdM Eku. av siMhAs
nieRyM nAlu jIv jL@
ewyM mAewyM umAyi. yi
rNi dtArviewyAyi.
ptinAyirL@ew ptinAyirL@M yi
rL@ew yirL@mAyi avew
qM. 12dtA atYuci pRu,
ekAle AwH ziyM DnvuM
jH{AnvuM kM drvuM mhtVvuM
sHEtAvuM uvAA EyAgYnA!
13
aEA sViluM miyiluM mi
wiyiluM kwliluM eny l
LiluM jIvi jIvjAlL@ewyM
zbHdM {A Eku. av pRu,
siMhAsnilirivM A
wiM qeM skl sHEtAvuM mh
tVvuM drvuM ziyM!
14
nAlu jIv jL@M pRu,
Em! mA mukyM nmsHk
rikyM ecyH.

pie AwH }u mkLilAdY


EtH R {A ku. nAlA
me jIv j wim}ieR
ocyi qeEAel qEA pRy
{A Eku. a pRu, v! 2 aEkH
EnAiyEA {A o evtirey
ku. tir@R vveR ki o
vil @ Ayi. ayAH o kirIwM
nkeu. ayA vijyinAyi puR
eu.
3
AwH rAme myM epAic@.
aEA rAme jIv jvieR
jH{ {A Eku, v! 4aEA meA
tir v. ati v@ niRmAyi.
atieR EmlivnH miyiniH smA
DAnM qwekAuEpAvA zi
nki. mxY aEnYAnYM ekAlvi
DmAyi atH. ayAH o vliy
vAL@M nkeu.
5
AwH mAme m R.
aEA mAme jIv j pRy
{A Eku, v! aEA qni
mi o kRu tiryA vtH.
tirAr o lAsH aveR ki
piwici.6 aEA nAlu jIv
jM nwvini o zbH d M
EpAel {A Eku. orLvu EgAtH o
divse li. mLvu yvM o div
se li. qA qyM vIuM
Ekw vtH!
7
AwH nAlAme m epAic @ .
aEA nAlAme jIvi jH{Apic@,
v! 8aEA o viLRiy tir v
{A ku. atieREm yA
ecyHtiven mrNemH viLici.
pAtALM* ayAeL agmici. mi
yew nAlielAiEm av aDi
kArM nkei. vAL@ekAuM pi
NiekAuM ErAgekAuM miyiel
kAum]geLeAuM mxYer ekAlA
aDikArvuM nkei.
pAtALM mrNEzxM L@k EpAiwM.

AwH aAM m REA yAg


pIWi
kI}i tAM EdhikeL
{A ku. eedvvcni vizVsi
kyM stYe sVIkrikyM ecyHt
ti vDievew ALAyi
atH. 10av ci pRu, pri
M stYvAmAy kAEv miyiel
mxYer viDiAM {eL ekAtinH
aver ziiAM niyM qnA
k}iyM? 11aEA avH oAErA
M oAErA evL@ aik nkeu.
al s myM wi kAiriA av
niEzieu. t vDie
EpAel vDiewA isH vieR
EsvkAmAy sEhAdrA niyM
eRyH . avew vDM k}iyMver
kAiriA AELAw pRu.
12
awtAyi AwH RAme m
R {A ku. aEA o Byr
kM Ayi. sUrY kriwM EpAel
u, pUc rM EpAel v
, 13o zmAy kAH atien lu
EA ai v] atieR p}
vI}HEAel kAziel n
miyi ptic@. 14 kAzM peu.
aetA LAyi* Evgi u.
qlA mlkL@M dVIpukL@M AnM mARi.
15
aEA L@k hkLiluM pvt
pARk piiluM oLic@. ai
miyiel rAjAAM BrNADipAM,
EsnAnAykAM DnikM zmA
yi.. skl awimkL@M sVt jn
L@mwM qlAvM oLic@. 16L@k mlk
ELAwM pARkELAwM pRu, {L@ew
EmvI}uk. siMhAsneR d]xw
H iyi
niM {eL mRyHk. AwieR
EkApiniM {eL oLiik.
17
avew EkApieR divsemi.
ovM atientier nivAnAvil.
inAl
inAlAyirM
yi AEylY
en sMBvicti EzxM miyew
nAlu mlkLiluM oAErA dtA ni
{A ku. av miyiel nAlu
kAukeLyM twuvc @ ekAirik
yAyi. kAH miyewEyA kwli
eREyA etiluM v] ieREyA
Em vIzAtiriAnAyi avren
ecyHttH. 2 anrM meA dt ki}
niM v {A ku. dteR
Em jIvi eedvieR myA
yi. dt vliy ci nAlu
dtAeryM viLic@. mieyyM kwli
enyM nziiA aDikArewi
yv yi nAlu dtAM. dt
nAlu dtAErAwmAyi pRu, 3new
eedve Esvivew eniyiE
awyALmiwver mieyEyA sm
eEyA v]eLEyA nziitH. m
lBicvew qM {A Eku. 4inAl
inAlAyirM mEyv yi AEy jn

q}utApEyAgi o vliy kwlA


suELA EtAELA.

1209
tyiel qlA EgALiluM nivrA
yi.
5
eydyiel EgAi niM pI
rAyirM, EbeR EgAiniM pI
rAyirM, gAdH EgAiniM pIrA
yirM 6 Ez EgAiniM pIrA
yirM, nPHtAli EgAiniM pIrA
yirM, mne EgAiniM pIrA
yirM 7 ziemEyAEgAiniM pI
rAyirM, ElviEgAiniM pIrA
yirM, yiAKA EgAiniM pI
rAyirM 8esbUElAEgAiniM
pIrAyirM EyAEsPH EgAi niM
pIrAyirM ebnYAmI EgAi
niM pIrAyirM.
mhAy M
pie {A EnAi vLer vliy jn
e ku. orAH qAvutilu
mDikM L@k aviewyAyi.
ql A rAjYLiniM EgALi
niM vMzLiniM BAxkLini
mv. averl A M siMhAsniM
AwiM (Ey) mi nikyA
yi. ki EAl ziKrL@M
piwicH ev EmliymNiAyi
av nitH. 10av ci
viLic@ pRu,vijyM siMhAsni
liri new eedviM Awi
mA. 11mAM nAlu jIv
jL@M aviewyAyi. dtA
erlAM avM siMhAsniM u
mAyi nikyAyi. av siMhAs
ni mi kvivI eedve
nmsHkric@. 12av pRu, Em!
sHtiyM mhtVvuM jH{AnvuM tjH{
tyM bmAnvuM aDikArvuM ziyM
qemEM new eedvinAyiri
e. Em!
13
aEA mArielAv qEAw
EcAdic @ , evEmliyNi v
rANH? qview niANiv vtH?
14
{A mRupwi pRu, av rA
eNH yjmAnEn aEyHRiyAM. m
pRu, kw kxHwtyilUew kw
vvrANiv. AwieR rM ekA
v tL@ew ai k}uki.* EA}v
v] iyM evmymAyi. 15a
ekAH EA}v eedvieR siMhA
sni mi ni. rAk
av aveR lyi eedve
rADi. siMhAsniliri
v aver sMrikyM ec@M. 16a
veAriluM viz@Akil. dAhiy
mil. sUrY aver pviil. o
wiM aver dhiiAnAvil. 17siM
hAsnieR nwviliri AwH
avew wynAM. av aver jIv
n nIRvkLiEl nyikyM
ec@M. eedvM avew kkLiniH
knI wc@ kLykyM ec@M.
9

t L @ e w a i k } u k i tL@ew pAp
epARuewA av Eyvi vizVsici
qM.

evLiAwH 7:5-8:13

}u mk
AwH }Ame m R.
aEA sVi armNi
EnrE mQnmAyi. 2 }u dtA
eedvieR siMhAsnieR mi
niekAH }u kAhL sVIkri
{A ku.
3
meA dt yAgpIWinriek vH
o sVDUpklzM piwic@ni. vi
ArAyveweylAM Anyi kl
A dtnH wt DUpvM nk
eu. dt aveylAM siMhAsni
milu yAgpIWi smic @ .
4
DUpvi nipuk dteR
kiniM eedviEly. B
ew AnyHeAM pukyM y.
5
aEA dt DUpklzi blipIW
iniM tI niRcH DUpklzM miyi
EleRiu. aEA miiNkL@M
wiyM kvuM mH zbHdL@mAyi.

}u dtAM kAhLM m}
aEA }u dtAM tL@ew ki
lu kAhLM m}A tARAyi.
7
oAme dt kAhLM m}i.
aEA EcAr kl kl@m}yM agHni
ymAyi. av miyi ptic@. aEA
miyew mielA BAgvuM pc@l@
k m}uvM mrL@ew mielAM
kinzic@.
8
rAme dt kAhLM m}i.
aEA agHniyA kieAiri
o vliy mlEpAel qEA oH kwli
EleRiyeu. kwlieR mielAH
rmAyi
mARukyM ecyH . 9 sm
iel mielA jIvik cAvukyM
klukLi mielAH nzikyM
ecyH.
10
mAme dt kAhLM m}iy
EA o dIpMEpAel kAzici
o vliy nM kAzniM
ptic@. nM ptictH mielA ndi
kL@ewyM avikL@ewyM EmlAyi.
11
kAirM* qAyi n
ieR EprH. aEtAew jlieR mi
elAH kyH E pRiytAyi. kyH @
evM wicH aEnkM L@k mrNm
wu.
12
nAlAme dt kAhLM m}i. sUrY
eR mielAM ceR mielAM
nL@ew mielAM uEpAyi.
pklieRyM rAiyewyM mielAH
Ayi.
13
{A EnAiyEA kAzi
vLer yri pR o pieR
zbHdM Eku. pH ci pRu,
dritM! dritM! dritM! niyM tL@ew
kAhL m}A m dtAM
kAhLM m}EA miyiel nivAsi
k dritM rMBiM.
6

kAirM vLer kyH@ o v]M; kWinmAy


d+Ke tiniDIkri.

evLiAwH 9:1-10:7

1210

aAme dt teR kAhLM


m}i. aEA kAzniM o
nM miyiEl pti {A
ku. awiilA }iyew tAEA
ni nkeu. 2 awiilA
}iyiEl dVArM nM R. a
REA vlieyA Lyi nie
vM dVArilUew puk y. sUrYM
kAzvuM pukekAH kRuEpAyi. 3
pukpwliniM evuiLik mi
yiEl v. miyi EtL@k
EpAely zi avyH nkeu.
4
miyiel pulienEyA etiluM mr
eEyA ecwieyEyA pvietH
evuiLikELAwH niEzici. eni
yi
eedvieR
myilAver
mAM mRiwAEn avyH avAd
mAyiZ. 5 mxYH aumAs
E Evdn nvA Q evuiLi
k k}ivu nkeu. pE L@keL
ekAlA zi avyH nkeil.
Et o vYiey EA}u Evd
nyH lYmAy EvdnyAyi evui
Lik mxY nkiytH. 6 divs
Li mxY mrNi v}i aEnVxi
emiluM kekyil. av mri
A #hiM. qA mrNM avri
niM oLic@ niM.
7

evuiLik yi tARAyi
tirkeLEAel kANeu. sV
irIwEpAel qEA ciltH av
tlyi Drici. avew mKM m
xYEwEpAelyAyi. 8avew tl
mwi OIkL@Ew EpAelyAyi. siM
hiEREpAlu pl @ kLAyi
avAyitH. 9 H mAck
EpAelyAyi avew enH. y
iEl pAy asMKYM tirkL@
EwyM, EtkL@EwyM rvmAyi av
ew ciRkwieyAcyHH. 10EtLiEREpA
lu vAluM vixm_kL@M avyHA
yi. mxYH au mAsE
Evdn nkA zi avew vAluk
LilAyi. 11aveA rAjAvuAyi
. awiilA giel dtnA
yi rAjAvH . qAyBAxyi
abEA* qAyi rAjAvieR
EprH . yvnBAxyi aeAl @ EvA
qM.
12
dYe mhAdritM k}iu. mu ru
drit wi vrAniri.
13
RAme dt teR kAhLM m}i.
aEA eedvieR miel sV
yAgpIWieR nAlu ekAukLini
M {AenA zbHdM Eku. 14 zbHdM
RAme dtEnAw pRu, yA
EsH
mhAndiyi bnsHTrAyi
kiw nAlu dtAer EmAciicAluM.
15
nAlu dtAeryM Q vxM Q
mAsM Et divsM Et mNiRiEl
sUicirikyAyi. miyiel m
abEA p}yniymi tH EtElAk
ieR EprANH0 (EA. 6+6, sI. 88+11).

xYri mielAien ekAeAwA


dtA sVtrAeu. 16avew
tirwyiel eesnikew sMKY {A
Eku- p EkAwi.
17
qeR dzni {A tirkeL
ktH tirsvAriAErAw wiyANH.
av en kANeu. avew mAc
k tIEpAel vM kwM nIlyM
gkMEpAel myM yi. tir
kL@ew tlk siMhieR tlEpAel
EtAic@. avyew vAyiniM a
gHniyM pukyM gkvuM vmic@ ekAi
. 18tirkLiniM vmic Q mH
vsHekAH miyiel mielA
jntyM ekAleu. 19tir kL@ew zi
avyew vAyiluM vAlilumAyi. a
vyew vAluk pAukL@EwEpAel
yAyi. pAukL@ew tl L@keL
kwic@ mRiEvliA EpAvyAyi.
20
miyiel mu mxY Q bADkLA
ekAl e il . qiuM av ecyH
ekAi kArYLiniM piARu
kEyA mAnsArewkEyA ecyHtil.
teLEyA sVM, evi, oAwH ,
kANAEnA EkAEnA k}iyA kl,H mrM
vekAH niic vi#heLEyA nm
sHkriM niiyil. 21av mAn
sArewkEyA muver ekAl@
tiniM piARukEyA ecyH t il .
avtL@ew BicArM, eelMgikpApM,
EmAxNM wiy pApLiniM
piARukyM Ayil.

dtM ekAc@ #nT


H c@ L@M
piIwH {A EnAiyEA z
nAy meA dt sVi
niiRi v ku. dt EmG
ekAu vOM Drici. aveR
tlyH uM o m}vil@Ayi. dt
eR mKM sUrYenEAelyM kAluk
agHnisHtMBEpAelyM kANeu.
2
dteR ki o ekAc@ #nHTc@L@
Ayi. av a niviiwici
. dt teR vlpAdM kwliluM
wpAdM kryiluM vci. 3dt o
siMhieR alc E pAel EA
zic@. dteR zbHdi EzxM }H
wim} sMsAric@. 4 wim}
sMsAricEA {A q}utAM wi.
pE {AnEA sVi nieA
zbHdM Eku. zbHdM pRu, }H wim}
pRtH q}uttH. av rhsY
mAi vyHk.
5
aEA {A k dt o kA
kwliluM o kA kryilumAyi niH
teR vleek sViElyi.
6
dt qeM jIviveR Epri
nA stYM ecyH. sVvuM atilu
M s]xw
H ictH ovnANH. miyM ati
luM smvuM atiluM s]xw
H ictH
avnA. dt pRu, ni tAms
mil. 7}Ame dt teR kAhLM m}
A tARA divsM eedvieR

10

1211
rhsYpripAwik niv h iewM.
vAckrAy teR dAsA av
nkiy suviEzxmANH Q pripAwi.
8
piIwH {A aEt zbHdM sVi
ni vIuM Eku. zbHdM qEAw pR
u, ecH dteR kiel R #nHT
c@ vAuk. Q dtnANH kwliluM
kryilumAyi kAluk vciritH.
9
atinA {A dten smIpicH ec
Riy tvA aEpic@. dt
qEAw pRu,tA . a ti
ekA_k. a nieR dri kyHA
yiriM. pE a nieR vAyHH Et
EpAel mDurmAyiriM. 10{A dtni
niM vAi. {An Bic@.
atH qeR vAyi EtEpAel mDuric@.
pE {A BicEA atH qeR
dri kyHAyi. 11aEA q
EAw pRu, niyM nI DArALM vMz
eLyM rAjYeLyM BAxkeLyM rAjA
AeryM RicH vciNM.

ru sAik
pie vwiEpAlu orLvuEkA
qni nkeu. qEAw pR
u, EpAyi eedvAlyvuM yAgpIWvuM
aLk. aview nmsHkriver q
k. 2pE eedvAlymM aLtH.
atH evRuet viwk. atH jAtik
nketANH. av nAliru mAsM
vingre cviuM. 3 {AeneR
ru sAik zi nkyM
ec@M. av ruwH yiriRu
p divs vcnM nwM. 4mi
yew kAvieR mi ni rH
olivumrL@M ru viLkAlukL@mANH
ru sAik. 5 eriluM
sAikeL mRiewA mic A
sAikL@ew vAyiniM v agHni
avew zueL vi}uiLyM. aver
mRiewA mi etAvM
kArM mrNmwyM. 6 avew vcn
kAlH kAzM m}epAet twu
niA alYmAy zi sAi
kH. avH eve rmAA
ziyH. qlA viDilu mArk
ErAgekAuM miey vixmii
AM av sADiM. q tvN
EvNemiluM avi ecAnAvuM.
7
sAikLivM tL@ew sEzM pR
u niEA m]gM aver qtiH
miM. awiilA gi
ni m]gmANtH. m]gM aver EtAli
kyM vDikyM ec@M. 8ru sAik
L@EwyM zrIrM mhAngrieR vITik
Li kiwM. esAEdAM qM mi
yIM
qmANH ngrieR EprH. nAm
o EtYkAmH. avew
kAvH Uzie ngrmANtH .
9
viviD jnsmhLiluM BAxkLiluM
EgALiluM rAjYLiluMepv mr
divsM m]tzrIr kAkyM av
klRyi sMsHkriA avdiAtiri

11

evLiAwH 10:8-11:19

kyM ec@M. 10av vewyM mr


Ni miyiel jn hHLAdiM.
av sAr nwkyM sAn
eekmARukyM ec@M. kArNM mi
yiel jnH amAM kxHwmAyi
Q ru sAik nkiyitH.
11
pE mr divsEzxM
eedvM ru vAckriElM jIv
Evziic @ . av q}uEuni.
aver kvrielAe ByM niRu.
12
aEA sViniM cilu
orzrIri vAck Eku, EAE
kyRivrik! o EmGi av sV
iEl y EpAyi. av EpA
tH avew zu EnAini.
13
aEt smyM te aview o vliy
-kmAyi. ngrieR pielAH
nziieu. ki }AyirM
Ep ekAl e u. mriAv By.
av sVnAy eedve mhtVe
wi.
14
rAme dritvuM avsAnic @ .
mAme dritmAsmAyiri.

}Ame kAhLM
}Ame dtA kAhLM m}iy
EA sVi vliy zbH d L@
Ayi. zbHd pRu,
ElAkieR Emlu BrNzi
new kAvieRyM aveR i
sHvieRyM NH. av qEM
BrNM nwM.
16
aEA pinAlu mAM*
eedvi mi sAxHwAMgM vI nm
sHkric@. eedvsiDiyiel tL@ew
siMhAsnLilirikyAyi a
v. 17mA pRu,
svzM kAvumAy eedvEm
{ nin ni pRy.
vM sdA yivM nIyA. nI
nieR mhAzi pEyAgic@ BrNM nw
tinA { nin ni pR
y!
18
ElAkjnt EkApAlrAyi; pE
nieR EkApi smymANiEA,
mric v viDiew smymANi
EA. nieR dAsAM vAckM
nieR viM nie dri
vliyvM ecRiyvM tiPlM
nEk smyM smAyiri.
miey nziiver nziiA
smyM gtmAyiri!
19
aEA sViel eedvieR
lyM Reu. eedvieR niymM
Ayi epkM* kANAyH v .
15

mA eedvieR jntyew vliy EntA


ArAyiriAM v. pH eyd EgA
L@ewEn tAL@M EyvieR pu
aeAsHtlAM EctAvAM tH.
niymM ... epkM eydeedvAlyiel ati
vilH , eedvM teR jntyH
nkiy krA o epiyilAi vci.
puR. 25+10-22; 1rAjA. 8+1-9; qA. 9+4.

evLiAwH 12:1-13:8

1212

aEA aview milukL@M zbHdL@M


wim}vuM kvuM kn k}ym
Ayi.
OIyM mhAsvuM
anrM sVi o mhAtH-tM
tYeu sUrYen vOmAiy
ov aviewyAyi. c av
L@ew pAdinwiyilAyi. pu
nL@ o kirIwM av tlyil
Nii. 2av gBiNiyAyi.
svsmymwtinA av Evdn
ekAu kru. 3piIwH meA atHtvuM sVi tYeu. aview
eyA v mhAsvumAyi.
mhAsinH }utlyM oAErA tl
yiluM }u kirIwM vItvuM Ayi.
mhAsinH p ekAuM Ayi
. 4 mhAsM atieR vAluekAH
kAze nLi mielAien
awic@vAri miyiEliu. mhAsM,
svmw OIyew mi ni.
svic A luw iey tikyAyi
mhAsieR lYM. 5av
o punH, orAiH jmLi. av
o uvwiekAH qlA rAjYeLyM
BriM. avL@ew H eedviElM
aveR siMhAsniElM qw
eu. 6 eedvM avEvi tARAiy
mmiyiel oriwEH av oAwi
EAyi. aview av yiriRu
p divsM pulewM. 7anrM
sVi o ymAyi. mIKA
EyluM* aveR dtAM mhAs
e Enriu. mhAsvuM atieR
dtM tiric@M yM ecyH. 8 qA
mhAsM a znAyiil. mhA
siM M sViel av
ew lM nxHweu. 9 mhAsM sV
iniM puRAeu. (pizAcH
aTvA sAA qM viLiew
p}y pAANH mhAsM. ElAke
yAek pApiEl nyiv.) mhA
svuM avEnAewAM aveR dt
AM miyiEleRiyeu.
10
aEA {A sVinieA
#zbHdM Ek, EnA, EA new
eedvieR ryM ziyM rAjYvuM
aveR isHvieR prmADikArvuM
tA eekviri. new sEhAdr
Aer ewiyv puRAe
tinAlANietAe eekvtH . new
sEhAdrAer new eedvEAwH
av rApk ewieAi.
11
AwieR rMekAuM tL@ew
te stYvcnekAuM new
sEhAdrA aven EtAlic@. av
tL@ew jIven a sH E nhic i l .
av mrNe Byil. 12atinA sV
Em, sVvAsikEL sEAxik.
pE miyH M smiM dritM;
qeA pizAcH niiEl Ri

12

mIKAEy DAndt- eedvieR mAlAK


mAew EntAvH (ydA.9).

viri. EADA niRvnA


pizAcH. teR smyM cHCmAeN
v aRiy.
13
tA miyiElH qRiyetAeNH
mhAsM mnilAi. atinAlv
iey
svic
OIyew
piAel pAu. 14qA OIyHH
vliy pieR ru ciRk nk
eu. aEA avH tniAeyA
e mmiyiEl pRA k}iu.
aview av mrvxM pripAli
ewM. aviewyv mhAsi
niM akiriM. 15aEA mhAs
M teR vAyiniM ndi vAh
i smAnmAyi BAric aLvi evM
o}ui. jnvAhiepH av o}uki
EpAMviDM avL@ew EnANH mhA
sM evM o}uiytH. 16pE mi
aveL shAyic@. mi teR vAyH piL
H mhAsieR vAyinieA}u
kiy jlmAek wic@ vic@. 17aEtAew
mhAsinH OIEyAw EkApM
vic@. mhAsM avL@ew mu m
ELAwH yM KYApiA aviwM viu
EpAyi. eedvieR klnk asri
vM Ey pWiic stYM sVIkric
vmANvL@ew m. 18mhAsM kw
@R nilyRic@.
ru mg
]
pie o m]gM kwliniH y
v {A ku. ati p
ekAuM }u tlyM Ayi. ati
eR oAErA ekAiluM oAErA kirIwmA
yi. oAErA tlyiluM atinH oAErA
dxN nAmmAyi.2 m]gM krwiy
EwEpAlu kAlukELAwwiy o
pui@lieyEAli. siMhi
EREpAlu vAyAyi atinH .
kw@Rni mhAsM m]ginH
teR ql A ziyM siMhAsnvuM
aDikArvuM nki. 3 m]gieR tlk
LielAH mArkmAy mRivukEL EpAli
. qA mArkmAy mRivH EBde
i. ElAkiluverAe atH-t
EAew m]ge piw. 4teR
zi m]gi nkiytinA L@k
mhAse nmsHkric@. L@k m]g
eyM nmsH k ric @ . av EcAdic @ ,
H
Q m] g EALM znAyiH ?
H atiEnAEwumAnAM?
5
DiArvuM dxNvuM pRyA m]ge
avdic @ . nAl irH mAsE
teR zi pEyAgiA atin
vAdM kii. 6atH eedvdxNM pRyA
vAy, R. eedvieR nAmiM
aveR vAsAniM sVnivA
sikemlAM qtirAyi dxNM nwi.
7
eedvieR vijnetier
yM ecAM aver EtAlivAM
m]gi zi nkeu. qlA EgA
M jnpdM BAxyHM rAjY
iM mIet m]ginH aDikArM nk
eu. 8 miyi jIviverlAM m]ge

13

1213
nmsHk riM. ekAl e AwieR
jIveR pusHtki ElAkArMBM mt
Eper}utAverlAM atien nmsH
kriM.
9
kAv Eke+
10
twvukArnAEkv twvukArnA
vuk te ec@M. vAL@ekAu ekAl@
v o vAL@ekAu te ekAlewM.
tinM eedvieR vijn
shnziyM vizVAsvuM EvN
emANH.
11
meA m]gM miyiniM yv
M {A ku. atinH o Awi
EpAel ru ekAukL@Ayie
iluM mhAseEAel av
sMsAric@. 12Q m]gM dYe m]gi
mi vnikyM atienEAel
te zi pEyAgikyM ecyH.
dYe m] g e miyilu ql A v
eryMekAH nmsHkriivA NH
atH zi pEyAgictH. dYe m]g
inH EBdmAeM mArkvumAy mRivu
Ayi. 13rAme Q m]gM vliy
vIrYv] ik ec@. L@k
EnAi niE av sViniM
miyiElH agHni ekAuvrikEpAluM
ec@. 14rAme m]gM vAsikeL
vi. tni viA av
die vIrYv]ik ekAANtH
jneL vitH. dYe m]ge
riAnANv Q atH-teLAe
vitH. dYe m]ge d
riA o vi#hmAA av jn
ELAw klic@. vAL@ekAu mRiEviuM
mriA m]gmAyi atH. 15dYe
m]gieR vi#hi jIv nkA
zi rAme m]gi nke
i. aEA vi#hi sMsA
riA k}ivu lBikyM te nm
sHkriAver ekAl@vA jH{
nkyM ecyH. 16rAme m]gM ecRi
yveryM vliyveryM DnikeryM dri
eryM sVteryM awimeyyM t
L@ew vleekyiElA aeli eni
yiElA orwyALM wewtinH nib
ic@. 17Q awyALmilAet M vi
vAEnA vAuvAEnA mAyiil.
Q awyALM m]gieR EpErA av
eR EprieR sMKYEyA NH. 18bui
yvnH m]gieR sMKY keA
nAM. vijH{AnmANiview vzYM. atH
o mxYeR sMKYyA. aRui
aRupARANH sMKY.
ritew gAnM
pie {A EnAiyEA qeR
mi AwH Ayi. av
sIEyApvti mkLi nik
yAyi. inAlinAlAyirM Ep
avEnAewAAyi. avewey
lAM eniEm aveRyM aveR pitA
vieRyM nAmM q}utiyi. 2DArALM
jlvAhieRyM wim}ieR
yMEpAlu zbHdM {A sVi

14

evLiAwH 13:9-14:13

niM Eku. L@k vIN mIuEA


A zbHdi sd]zYmAy zbHd
mANH {A EktH. 3 jn siMhAsn
i mAekyM nAlu jIv j
L@ewyM mAewyM sAiYi
vc@M o putiy gAnM pAwi. miyi
niM vIewei inAli
nAlAyirM EperA}icH mAM Q gAnM
pWiA k}iil. 4Q inAli
nAlAyirM Ep OIsM mlM mli
newAvrAyi. av sVyM
rAyi sMric@. av Awien, a
EpAiweAe piw. vAsi
kiwyiniM vIewevrANH
Q inAlinAlAyirM EpM. eedv
iM AwiM dYmAyi sm
ievrAyi av. 5 av N
pRiil. av nixHkLrAyi.
m dtA
aEA meA dt kAzi
vLer yri pR {A ku.
miyi jIvi qlA rAjYELAwM
EgAELAwM BAxAErAwM vMzA
ErAwM viLMbrM ecA zAzVtsuvi
EzxM dteR pluAyi.
7
dt ci pRu, eedve By
kyM aven sHtikyM ec@k.
eedvM mxYer viDiA smymw
iri. eedve nmsH k rik.
sVvuM miyM kwluM jlDArkL@M
av s]xHwic@.
8
aEA oAme dten piw
i rAme dt pRu, av
nziieiri! bAbiElA mhA
ngrM nziieiri! qlA rAjY
eLyM av teR aDmvikAr
L@ew vIiniH wiikyM eedv
ieR
EkApiniryAvukyM
ecyH.
9
ru dtAeryM piwH mAm
etA dt wi v. Q dt ci
pRu, m]geyM atieR vi#h
eyM nmsHkrikyM m]gieR aw
yALM avew eniyiElA aTvA av
ew eekyiElA vhiyHkyM ec@
v dritM. 10ayA eedvEkApieR
vIu wiyHM. eedvieR EkApmA
EkAyinim m}uv zi
yM ekAuAiytANH Q vIH .
ayA pridtAewyM Awi
eRyM mi k gki
pIFiiewM. 11avew Evdnyew
puk qeM y ekAiriM. m]g
eyM atieR vi#heyM nmsHk
rikEyA atieR nAmm sVIkri
kEyA ec@vH rAvuM pkluM vim
mAyirikyil. 12tinM eedv
ieR vi shnziyvrA
yiriNM. av eedvieR klnk
LsrikyM Eyvi t
vizVAsM wkyM EvNM.
13
anrM {A sVi niM o
zbHdM Eku. zbHdM pRu,en q}u
6

evLiAwH 14:14-16:8

1214

k+ ni kAvi mriv a
g]hIt.
Avu pRy, aEt, a stY
mA. av aVAniniM
vimM EnwM. avew v]ik av
ErAewAiriM.
viLevw mi
{A EnAiyEA qni mi
elA evL@ EmGe ku.
evL@ EmGiEm mxYpuen
EAel* ovni. aveR tlyi
o sVirIwvuM ki mcEyRiy
arivAL@M Ayi. 15aEA meA
dt wi eedvAlyiniM puR
v. Q dt EmGili
ELAw Re viLic@ pRu, ari
vAeLw miyiniM ekA@k. viL
evwi smymAyiri. miyew
PlM p}uiri. 16aekAH EmG
iliri dt teR vA miEm
vIzi. miyiel viLvu ekAewkyM
ecyH.
17
aEA sViel eedvAly
iniM meA dt puRE v.
dteR kiluM o arivA
Ayi. 18piIwH meA dt yAg
pIWiniM v. dtnH tIyew
Em aDikArM Ayi. Q dt
arivA piwic dtEnAwH viLic@ pR
u, mcy arivAekAH mi
yiel mirilk ekAyH e twk.
miyew mirik nAyi viLi
ri. 19dt mi mkLilUew teR
vA vIzi. dt miyiel miri pRicH
eedvEkApieR miriciEliu.
20
ngri puRH miricivcH
av emtic@. miriciniM rM
vhic@. tirlkELALM epAi
y etRic atH RunA}ik drM
EpAyi.
14

avsAne bADk
anrM {A sVi meA
atH-tM wi ku. atH mhM
atH-tkrvumAyi. }u dritL@
mAyi v }u dtA. Q drit
EzxM eedvEkApM avsAni
emtinA av avsAne drit
LANH.
2
agHni kl o sHPwiksmM EpA
el o kA}Hc {A ku. m]gieRyM
aveR vi#hieRyM aveR
EprieR sMKYyHM Em vijyM Enwiy
v smtIr ni. avew eek
kLi eedvM nkiy vINkL@Ayi
. 3 av eedvdAsnAy EmAezyew
yM AwieRyM gAnM pAwi+
svzM kAvumAy eedvEm,
nieR v]ik mhnIyvuM atH-tk
rvumA. rAxH\L@ew rAjAEv, nieR
v}ik zriyM stYvumA.

15

mxYpu dAni,7+13-14 ver EnAk. Ey


Q Ep plvM pEyAgiciuH.

kAEv, nieR nAme qlAvM


BykyM vA}H kyM ec@M. k
vi nIyA. qlA rAjYL@M
vH nieR mi nmsHkriM kArNM,
zriyAy mAEm nI ec q vY
mANH.
5
ti EzxM sVi o eedvA
lyM (eedvsAiYieR vi
lM) * RiritH {A ku.
6
}u dritL@M ekAuv dtA eed
vAlyiniM puRv. av
v]iy tiLu zNvOM Drici
. avew mARi suvkc eki
yi. 7 aEA nAlu jIvikLielAH
}u dtAM }u sVlz
nki. klzLi qeM jIvi
vnAy eedvieR EADM niRci
. 8 eedvAlymAek eedvmhtVi
eRyM ziyewyM puk niRi.
}u dtAewyM }u dritL@M av
sAniMver M eedvAlyi
EvziAnAyil.
eedvEkApM niRc klz
aEA {A eedvAlyi
nieA gMBIrsVrM Eku. atH }u
dtAErAwM pRykyAyi, ecH
eedvEkApieR }H klz
miyewEm o}ik.
2
dYe dt EpAyi. av teR
klzM miyiEleA}ic@. aEA m]g
ieR myvM atieR vi#h
e nmsH k rivmAy L@kH
v]iekM Evdn niRmAy v]N
L@Ayi.
3
rAme dt teR klzM kwli
EleA}ic@. aEA kw mric mxY
eR rM EpAelyAyi. kwliel sv
jIvjAlL@M c.
4
mAme dt teR klzM ndikLi
ElM jlDArkLiElM o}ic@. ndikL@M
jlDArkL@M rmAyi. 5 aEA jli
eR dt eedvEAw pRy {A
Eku,
vM qEA}uM yiri
vM nIyA. pri nIyA.
nieR Q viDikLi nI nItimAnA.
6
mxY viewyM vAck
ewyM rM cii; nI av wiA
EA rM nki. av athi
.

16

yAgpIWM en pRyM {A Eku,


aEt, sv z M kAvumAy
eedvEm, nieR nYAyviDik stYs
vuM nItinixHWvumA.
8
nAlAme dt teR klzM sUrY
niEleA}ic@. jneL tIyi kriA
eedvsAiYieR
vilM
sAYwArM qM. p klnk
vci viwArieR ile mRi.
eedvvuM jnL@M tilu krARieR
sAYmANtH. aviewyANH eedvM teR jn
tyHeAM vsitH. puR. 25+8-22 vAyik.

1215
sUrYnH aDikArM nkeu. 9jn
ekAwMtIyi kWinmAyi kriu. av
eedvnAme zpic@. Q drit
Em niyNmtH eedvi mA
mANH. qiluM av mAnsArewk
EyA tL@ew eedve mhtVew
kEyA ecyHtil.
10
aAme dt teR klzM m]g
ieR siMhAsniEleA}ic@. a
EA m]gieR rAjYM ilAyi. jn
EvdnekAH tL@ew nAH kwic@.
11
jn v]NLiel Evdn shiA
vAtAyEA sVnAy eedve
zpic@. qiluM av mAnsArew
kEyA tL@ew dxHecyHtik ni
kEyA ecyHtil.
12
RAme dt teR klzM yA
EsH mhAndiyiEleA}ic@. ndiyiel
evM vi vru. atH ki}niM
rAjAA vrA v}ieyAi.
13
aEA tvLkeLEAli mH a
AAeL {A ku. av mhAs
ieRyM m]gieRyM vYAjvAc
keRyM vAyiniANH puRvtH.
14
Q aAA tL@ew A
LANH. vIrYv]ik zi av
H. Q aAA ElAkM m}uv
m rAjAAriEl puRew. sv
znAy eedvieR mhAdivs
iel yinH rAjAAer Q a
AA sMGwii.
15
i, {AenA kenEAel
vM. N teR vO sUic@
ekAirivnH sEAxiAM. qil
v ngHnnAyi EpAEkivril. jnmY
i av liEivril.
16
aEA, qAyBAxyi h
egEA q viLiew lH
aAA rAjAAer omic@ i.
17
}Ame dt teR klzM vAy
viEleA}ic @ . aEA eedvAly
iel siMhAsniniH o vliy
sVrM en pRu, atH avsAni
c i ri 18aEA aview mi
piNkL@M zbHdEkAlAhlL@M wiyM
o vliy kvuM Ayi. miyi
mxY nilniEpAti Ezxm
vuM BIkrmAy kmAyi atH.
19
mhAngrM mAyi piL. rAxH\
Liel ngr nziieu. mhA
bAbiElAnien ziiA eedvM mR
il. teR EADieR vIH niR
pAM av ngri nki. 20qlA
dVIpukL@M atYmAyi. o mlyM
avEzxicil. 21kAzniM oAErA
RA BArm kl A yi k} mxY
ewEm ptic@. k} q drite
ecAli jn eedve zpic@. a
By rmAyi dritM.
mg
] iEel s
H I
}u klzm }u dtArielA
rA vH qEAw sMsAric @ .
dt pRu, v, simAy EvzY

17

evLiAwH 16:9-17:12

yHH eedvM q ziyA nkA


EpAet {A nin kAirAM.
nirvDi jlAzyL@ewEm riv
LANv. 2miyiel rAjAA avL@
mAyi eelMgikpApM ecyH. avL@ew
eelMgikpApieR vIieR wi
yArAyiI miyiel mxY.
3
dt Avi qe o mmi
yiEl ieAu EpAyi. aview o
v m]gieREm kyRiyiri
o OIey {A ku. m]gieR puR
Aek eedvdxNprmAy Epk q}u
tiyi. m]ginH
}u tlyM p
ekAuM Ayi. 4 av DU%v
vuM v@M vOLNii.
sVABrNL@M mkL@M rL@M
ekAH av vixityAyi. o
sVpAM avL@ew kiluAyi.
evRu@LvA vsHL@M avL@ew
eelMgikpApL@ew aiyM ati
niRi. 5 avL@ew eniwi
o nAmM q}utiyi. atinH o ni
FAmAyi. enyANH q}uti
yitH+

mhAbAbiElA
EvzYkL@ewyM miyiel
mHELcHCtkL@ewyM mAtAvH.
6

OI mdYpic i evH {A
ku. eedvieR view rmAN
v wicitH. Eyvi tL@ew
vizVAsei pRvew rmAN
v wictH.
aveL kEA {A pUmAyM
e{iEAyi. 7 aEA dt qEAw
pRu,qA nI e{utH? Q OI
yewyM av svAri ec@, }u
tlyM p ekAum Q m] g i
eRyM niFAM {A niEAw
pRyAM. 8 nI k m]gM ori jIvici.
qA EA jIviil. qA
atH awiil A giniM
vIuM vH nziM. m]ge kAEA
vAsik visHmyiM kArNM, atH
Ayi, EA l, ni AM.
ElAkArMBM mt jIveR pusHtki
Ep q}utewAvrANH mxY.
9
mnilAA nin jH{An
m mnS EvNM. m]gieR }u tl
k OI ri }u pvt
LANH. av }u rAjAAmANH. 10rAjA
Ari auEp mrNmwu. rAjA
Ari orA EA}uM jIvi. avsA
ne rAjAvH vrikyAyi. av v
EA Rc@EnrM mAEm tukyZ.
11
ori jIviciM EA jIviA
M y m]gM EA qAme rAjA
vANH. Q qAme rAjAvuM dYe
}u rAjAAri etANH. avM
nziiewM.
12
nI kA p ekAuk p
rAjAArANH. av ver tL@ew
rAjYi BrNM nwiyiil. qA

evLiAwH 17:13-18:19

1216

m]gEAewAM o mNi BriA


aDikArM v lBiM. 13Q p
rAjAAM oEr mnANH. av t
L@ew ziyM aDikArvuM m]gi n
M.14av Awientier yM ec@M.
qA rAjAAew rAjAvuM -
Aew kAvumAy AwH aver
EtAliM. av teR etrew
vizVAsikLAy zixYAM viLie
vM mlM aver EtAliM.
15
aEA dt qEAw pRu,
EvzYyiri jlAzyM nI ku. a
ElAkiel viviD rAxH\L@M jnt
kL@M vMzL@M BAxkL@mA. 16nI k
m]gvuM p ekAukL@M (p rAjA
A) EvzYey evRuM. av av
etlAM qwH aveL
ngHnyAyi
EpiM. av mAMsM tikyM tIyi
liH qrikyM ec@M. 17aveR p
ti niREvutinH eedvM Q #hM
avew mni vc@. m]ginH BriA
tL@ew aDikArM nkA av s
tic @ . eedvhitM niREvewMver
av BriM. 18miyiel rAjAAer Bri
mhAngrmA nI k OI.
bAbiElA nziieu
aEA meA dt sVi
niM Riv {A ku.
dtnH vLer ziyH. dteR mh
tVM miey kAzmAnmAi. 2dt gMBIr
sVrEAew EAzic@.
av nziieu! mhAbAbi
ElA nziieu! av tL@ew
vIwAyiri. ql A aAAL@
ewyM vIwmAyi, qlArilu nIc
mAy pikL@ewyM tAvLmAyiri
av. av avuM niYvumAy m]g
L@ewyM ngrmAyiri.
3
miyiel qlA jnvuM avL@ew vYBi
cArieR vIuM eedvEkApieR
vIuM wic@. miyiel rAjAA
avL@mAyi vYBicric@, avL@ew kAm
cAplYL@ew sekAH ElAki
el vYApArik srAyi.
4
aEA {A sViniM
meA zbHdM wi Eku+
qeR jnEm, ngriniM puR
vrik, avL@ew pApLi ni
pALikLAkAtirik. qi ni
vL@ewEm vrA EpA bADkeLAM
pvyHEivril.
5
ngrieR pAp sV
EALM yri ArM iyiri.
avL@ew eedvM miciil.
6
av muv ntH ngr
i nk. avL@ew ecyHtikH
riEyALM tiPlM ekAwk. av
muvAyi tARAiy vIieR
rivIrYm vIH avAyi o
k.
7
av sVyM mhtVewkyM
FMbrEAew jIviyHkyM ecyH.
ayM te kxHwvuM d+KvuM av

18

nk. av sVyM pRy, {A


qeR siMhAsniliri rAjH{i
yANH. {AenA viDvyl, {AenAri
luM d+KityAvil.
8
atinA mrNM, krci, mhAvizH,
qI bADk o divsM te aveL
piwiwM. av tIyi qriyM. kArNM,
aveL viDi kAvAy eedvM
atiznA.
9
avL@mAyi vYBicricvM avL@ew
s pvcvmAy miyiel rAjA
A av qriytini puk
kAM. aEA rAjAA avL@ew
mrNi krH d+KitrAM. 10avL@ew
kxHwi av ByH ak niM.
rAjAA pRyM
dritM! dritM! mhAngrEm, zmAy
bAbiElA ngrEm! o mNiRi
nieR zi nwAyi!
11
miyiel vYApArikL@M avew mr
Ni krykyM d+KiyHkyM ec
@M. qeA avew sADn
vAA M Avil . 12sVM,
evi, r, mk, rAM br,
DU%vOM, pH, ecH, vilwiy sug
v, sug twi, neAu
ekAuAiy sklviD sADnL@M
oAwH, H, mAbi qivyiluA
iy sADnL@M av vii. 13wA
et RuvA, sug vYjH{n, DUp
vM, iriM, mrH, sugeetl,
vIH, q, En DAnYmAvH, EgAtH,
wmAwk, tirk, rT, mAx
zrIr, mAxAN, qivyM
avew vYApAr sADnLAyi.
14
bAbiElA, nI #hic nl
sADn nxH w mAyiri. nieR
svuM kxkvumAy sADn
atYmAyiri. niyM ninH
sADn lBiil.
15
vYApArik avL@ew kxHwi By
kyM ak nikyM ec@M. v
avH sADn viH DnikrAyv
rANH . av d+KikyM krykyM
ec@M. 16av pRyM+
dritM! mhAngrinH q dritmAy
avsHT! av En vOL@M DU%
vuM ecAyL@M aNii. sV
vuM rL@M mkL@MekAH av
tiLi
17
Q m}uv sM o mNiRi
nziieiri!
qlA kiAAM qlA k yA
AM nAvikM kwliel qlA vYApAri
kL@M avLiniH akni. 18av
qriytieR puk ku. av c
i pRu, EpAelA mhAngrM
EveRyAyiil! 19av tlyi
epAwivAriyiu. av d+Kic@krykyM
ci vilpic@ pRykyM ecyH+
dritM, dritM, mhAngrEm kwli k
lukL@v avL@ew sekAu
DnikrAyi. pE av o mNiRu
ekAH tkeu!

1217
20

oA! sVEm tinA sEAxi


vi! eedvieR viEr, aeAsHt
lAEr, vAckEr sEAxii!
av niELAw ecyH t vyew awi
sH T Ani eedvM aveL ziic i
ri.
21
znAy o dt o vliy pAR
eyw. aetA vliy tirikliEnALM
vlutAyi. dt klH smiEle
RiuekAu pRu
aenyANH bAbiElAngrM vli
ecRiyewk. piIwH ngrM avEzxi
il.
22
vIN vAyivewyM pulA},
kAhLM qiv vAyi sMgItjH{
ewyM sMgItM nii m}ukyil. o
krkQzlziliyM ni nii kANe
wkyil. tiriklieR zbHdM nii
ni Ekil.
23
o viLieR kAzM niilini
etLiykyil . vDUvrAew zbH d M
niilini Ekil. nieR vYApArik
ElAkiel vuM mhAArAyi.
jnteylAM nieR mAyAjAlA vi
trAyi.
24
vAckewyM eedvieR vi
ewyM miyi ekAle qlAv
ewyM rinH avLArvAdi.
sVvAsik eedve
s
H ti
atiEzxM sVi vli
EyA
jniEREpAel
vliy zbHdM {A Eku. av pRy
kyAyi+
hellUA! vijyvuM mhtVvuM zi
yM new eedviERtA.
2
aveR viDik stYsvuM nYAy
yvumA. mhAEvzYAsHIey n
ew eedvM ziic@. EvzYAv]i v}i
miey dxiicvLANv. teR dAs
Aew rinH eedvM EvzYey
ziiciri.
3
av ori wi pRu+
hel l UA! av qriytieR
puk qeM yekAiriM.
4
aEA pinAlu
mAM
nAlu jIv jL@M nmsHkric@.
av siMhAsnnAy eedve
sHtic@. av pRu
Em, hellUA!
5
aEA siMhAsninieA
zbHdM v
eedve Esvi nieLl A M
new eedve sHtik! eedve
dri ecRiyvM vliyvmAy
ni new eedve sHtik!
6
aEA vlieyA jnieR
rvMEpAel {A Eku. a jl
vAhMEpAelyM ziyAy wim}M
EpAelymAyi. L@k en pR
ykyAyi
hellUA! new kAvuM sv
zmAy eedvM Bri.

19

evLiAwH 18:20-19:18
7

nmH hHLAdic@lsicH eedve


mhtVewAM! AwieR vivAhM
awiritinA eedve mhtV
ewk. aveR mNvAi sVyM o
i}iu.
8
av DriA nke En
zNvOmAke tiLEmRiyM vu
mAyi.
(eedvieR view sv
ikLANH En zNvsHM amA
tH.)
9
aEA dt qEAw pRu, et
}uk+ AwieR vivAhsdYyHH
Niev ag] h It! aEA
dt pRu, eedvieR stY
vcnLA.
10
anrM {A dten nmsHkri
vA aveR pAdi mui.
pE dt qEAw pRu, qe
nmsHkritH! {A nieEAelyM
nieR sEhAdrAerEAelyM Eyvi
enRicH sAYM n o dAs
nANH. aekAH eedve nmsHkri
k.
qeA
vcnieR
AvH EyvieR stYmANElA.
evtir@Re yAik
aEA sVM RtH {A ku.
aview qni mi o ev
tiryAyi. atiE svAri
ec@v vizVsH t enM stYvA
enM viLiei. av nIti
pUvM viDikyM yM ec@kyM
ec@. 12aveR kk k tI
EpAelyAyi. aveR tlyi an
vDi kirIwL@Ayi. aveREm
o EprH q}uteieviluM aet
eH av mAEm aRiyAmAyiZ.
mAM EprRiymAyiil. 13r
i miy o nIL AyM av
Dric i . eedvvcnM qAyi
aveR nAmM. 14sViel Esnk
evtir@RH aven piwi
. EnM evL@M v]iy
mAy zNvOM av Drici. 15a
veR vAyiniH mcEyRiy vA
puREv. Q vAekAANH
av rAxH\eL EtAlik. av o
uvwi pEyAgicH rAjYeL BriM.
svznAy eedvieR BIkrmAy
EkApieR miric i av
miri pi}iewM. 16aveR A
yiluM wyiluM Q nAmM q}utiyi
+
11

rAjAAew rAjAvuM
-Aew -vuM .
17

aEA o dt sUrYni ni
{Aku. dt atYuci kA
z pR m}uv pikELAwmAyi
pRu, eedvieR mhAtivA}
inAyi wivrik. 18rAjAAewyM
EsnADipAewyM siewyM

evLiAwH 19:19-21:5

1218

mAMsM k}itinAyi vrik. tirkL@


ewyM, tiryewEm svAri ec@
vewyM sVt, awimk, ecRiy
v, vliyv qivrwM qlA mxY
ewyM mAMsM BiA vrik.
19
aEA {A m]geyM miyiel
rAjAAeryM ku. avew eesnY
tirsvAriArEnAwM aveR
eesnYEAwM yM ecA oic@
wi. 20pE m]gM piwieu. vYAjvA
ckM piwieu. m]giEvi vIrY
v]ik ecyHtvnAyi vYAj
vAck. m]gieR awyALmvM
aveR vi#he nmsHkriv
mAyver viAnANH vYAjvAck
Q atH-t victH. gkM
qriy tIwAkiElH vYAjvA
ckM m]gvuM jIvEnAew qRiyeu.
21
avew eesnY tirAreR vA
yiniM v vALinA ekAleu.
pikeLlAM vyRu niRey Q zrIr
ti.
yirM vxM
sVinieA dt Ri
v {A ku. awiilA
giEl tAEA dteR ki
luAyi. dteR ki o vliy
clymAyi. 2 dt mhAs
eyM piwici. purAtn sMav sAA aTvA pizAM NH.
dt aven yirM vxM clyi
bic@. 3 mhAse awiilA
giEleRiu. dt qiH g
M awcH t}utiu. yirM vxEH
miyiel mxYer mhAsM viA
tiriAnANv aen ecyH t tH .
yirM vxEzxM alEnrE
mhAsM sVtnAewM.
4
aEA tAM siMhAsnLiE
eRE ri {A ku. nYAyM
viDiA av aDikArM ekAwi
. EyvieR stYEAwM eedvvc
nEAwM vizVsHtrAyiekAH tl
mRievew EdhikeLyM {A
ku. av m]geEyA aveR vi#h
eEyA nmsHkriciil. eniyiElA
kiElA m]gieR awyALM av sVI
kriciil. av vIuM jIvikyM
isHviEnAewAH yirM vxM vAN
L@kyM ecyH. 5(mric muv yirM
vxM k}iyEvALM vIuM jIvic E t
yil.) atH mricvew dYe yi
e}uElAyi. 6Q dYe yi
e}uEli p piy vM ag]
hItM viM NH. rAme mrN
inH L@kL@ewEm yAetArDikA
rvumil. av eedvieRyM isH
vieRyM puErAhitrAyiriM. av
avEnAewAM yirM vxM BriM.

20

sAAeR prAjyM
yirM vxM pUiyAyi}iy
EA awiilA gi tw
7

vi kiw sAA EmAcitnAM.


8
sAA mieyyAek-EgAgH mAEgAgH
mtlAy rAxH \ eL viA puR
ewM. av jneL yi s
mAM. kwuRe mNrik
EpAel aEnkM Ep AM. 9sAA
eR eesnYM mi mRic@kwH eedvi
eRyAA vsi sEtiM
eedvM sHEnhi ngriM i
o wi. pE sVini v
agH n i sAAeR eesnYe nzi
ic@. 10 jneL vic pizAcH
m] g EAwM vYAjvAckEnAwemAM
gkM qriy tIyiEleRiyeu.
aviewyv qeEM rAk pIFi
iewM.
miyiel jnt viDiy
H eu
aEA {A vlieyA ev
siMhAsnvuM atilirivenyM
ku. miyM kAzvuM avniniH
oAwiykH atYmAyi. 12mricvrAy
ecRiyveryM, vliyveryM siMhA
sni mi ku. cil pusHtk
Reu. jIveR pusHtkvuM
Rei. mricv tL@ew v]
ikekAH viDieu. ArY
LANH pusHtkLi q}utiyiri
tH . 13smM atiluAyi mric
ver eekviu. mrNvuM pAtALvuM tLi
lu mricver Epic@. oAErAM
tL@ew v] ikekAH viDi
eu. 14mrNvuM pAtALvuM tIwAk
iElH qRiyeu. tIwAkM rAM
mrNmAyi. 15jIveR pusHtki
Ep q}utiANewAverAe tI
wAkiEleRiyeu.
11

putiy eyzElM
anrM {AenA putiy sV
vuM putiy miyM* ku. dY
e sVvuM dYe miyM atY
mAyi. EALview kwlumil. 2 vi
ngrM sVi eedvi niiRi
vM {A ku. vingrM
putiy eyzElmA.* atH BAvi
Evi alriciu mNvAieyEA
el oiyiri. 3 {A siMhAsn
inieA vliy zbHdM Eku. zbHdM
pRu, tA eedvieR vsti jn
L@EwtAyiri. av avErA
ewA vsiM. av aveRyAL@kLA
M. eedvM sVyM avErAewAAk
yM avew eedvmAyirikyM ec@M.
4
eedvM avew kkLiniM qlA
knIM wc@kLyM. ni mrNvuM
d+KvuM krc i luM EvdnymAvil .
qlA p}yv}ikL@M avsAnic@.
5
siMhAsniliriv pRu,
tA! {AenlAM putiytA! qiH

21

putiy sVvuM putiy miyM rNi


eyz. 65+17; 66+22; 2peA. 3+13.
putiy eyzElM eedvieR jnt av
EnAewAM vsi Iy ngrM.

1219
av pRu, eney}uk, qe
A Q vAk stYvuM vizVsnIy
vumA.
6
siMhAsniliriv qEAw
pRu, atvsAnic@! aPyM oEm
gyM diyM avuM {AnA. dAhi
vnH {A jIveR nIRvyi
niM sQjnYmAyi jlM nM. 7EjtA
vinH etlAM lBiM. {A aveR
eedvvuM aveneR puM yiriM.
8
qA BIL@M vizVsiA AA
vM niYmAy vn ec@
vM ekAlyALikL@M vYBicArikL@M
BicArAM vi#hArADkM Ny
AM awM qlAvM gkIwA
ki ptiM. tA rAM mrNM.
9
}u dtArielArA qesmIpic@.
avsAne }u drit niRc }u
klzLielAH vhici o dtnA
yi atH. dt pRu, qEAewA
vrik. AwieR kAyAy mN
vAiey {A kAirAM.10dt qe
Avi qwH vLer vliyM yrM
wiymAy pv t ilii. dt
qe vingrmAy eyzElM kANi
c @ . ngrM sVnAy eedvi
niM tAE}iRivrikyAyi. 11n
grM eedvieR mhtVA tiLu
Ayi. atYpUv m Ay nIlM
EpAel a tiLiyi. sHPwikM
EpAel a vLer vYmAyi. 12ngr
i pu kvAw o y
mtiluAyi. kvAwLi pu
dtA Ayi. oAErA kvAwiluM
yi
AEyliel pu vMzielA
ieR vItM EprH q}utivci. 13ki}
M pwiARuM etM vwM m kvA
w vItmAyi. 14pH awil@k
LilAyi ngrBii niicitH.
kl @ kLi AwieR aeAsH t l
Aew Epk q}utiyi.
15
qEAw sMsAric i dteR
ki o sV aLvuEkAluAyi
. tH ngrvuM atieR kvAwL@M
mtiluM aLtinH yi. 16smc
rilAyi ngrM pNititH .
nILvuM vItiyM lYM. dt aLvuEkA
ekAH ngre aL. pIrAyirM
sHtAdiy* nILvuM pIrAyirM sHtAdiy
vItiyM pIrAyirM sHtAdiy yrvuM.
17
BiiyM dt aL. inAlinAlH
m}M. yrM mxYew aLvsric @
Ayi. dteR aLvsric@M a
te. 18sUrYkAl@ ekAAyi
Bii ekiyitH. sHPwikeEAel
nilmAy mAy sVMekAH
ngrM pNiyei. 19ngrBii yew
awil@kLi vilwiy rL@Ayi
. dYe mllH sUrYkAM, rA
mEtH nIlM, mAmE eevfU
rYM, nAlAmE mrtkM, aAmE
EgAEmdkM,20RAmE mANikYM, }Am
st
H Adiy o sHtAdiEyA kEdzM 200 vAr
yANH. o ERAm eemlieR qielAH.

evLiAwH 21:6-22:9

E ckAM, qAmE prAgM,


otAmE puxYrAgM, pAmE
pvi}M, ptienAAmE nIlM, p
AmE zYAmL eevFUrYM. 21puk
vAw pu mkLAyi. ngr
vITi sVMekAuM. atH sHPwikM
EpAel sutArYvumAyi.
22
{A ngriel eedvAlyM kil.
svznAy eedvvuM AwmANH
ngrieR eedvAlyM. 23ngri sU
rYEnA cEnA kAziEtilAyi
. eedvieR mhtVM ngri
kAzmL@. AwA ngri
eR viLH. 24AwH n evLic
i ElAk nwM. miyiel rAjA
A tL@ew mhtVM ngriEl ekA
uvM. 25rAi lAtinA ngrkvA
w o divsvuM awykyil. 26rAjY
L@ew mhimyM tApvuM ngri
ekAuvrewM. 27aikeLAM ori
luM ngri Evziil. nANMekv
vivEnA NyEnA oriluM
ngri Evziil. AwieR jI
veR pusHtki EpEcev
mAEm ngri EvziA
k}iy.
aEA jIvjlieR ndi dt
qni kAi. ndi sHPwikM
EpAel kAzmAnmAyi. eedvi
eRyM AwieRyM siMhAsn
i ni ndi o}u. 2 ngrvITiyew
mYilUew aetA}u. ndiyew
krkLil@mAyi jIveR v]M nii.
vxi puAvzYM mrM Plm
AM. qlA mAsvuM a PlMn.
jnL@ew ErAgzAittANH mr
3
ieR lk.
eedvM kremH
viDi yAetAM ngriluAyi
il. eedvieRyM AwieRyM
siMhAsnM ngriluAM. eedv
ieR dAsA aven nmsHkriM.
4
av aveR mKM kAM. avew
eniEm eedvieR nAmM q}utei
riM. 5 aview ni rAiyAvil. L@
kini o viLieREyA sUrYeR
EyA kAzM vzYmil. kAvAy
eedvM av kAzM nM. piIw
v qeEM rAjAAerEAel
vANL@M.
6
dt qEAw pRu, Q vAk
stYvuM vizVsnIyvumA. vAc
kew AL@ew eedvM kAvA
. aw te sMBviAniri
kArY teR dAsA kAieA
wvA eedvM teR dten ayc@.
7
i, {Aw v! Q #nHT
iel vcnieR vAkLsri
v ag]hIt.
8
{A EyAhAnA. etl A M
kAkyM EkkyM ecyHt ov.
etlAM kAkyM EkkyM ecyHt
tiEzxM {A dteR kAvI
nmsHkric@. 9pE dt qEAw pR
u, qe nmsHkritH. {A nie

22

evLiAwH 22:10-21

1220

EAelyM sEhAdrArAy vAckA


erEAelyM eedvieR B]tYnA.
Q pusHtiel vcnLsri
ql A veryMEpAel {A o B] t YnA
. nI eedveyANH nmsHkriE
tH!
10
aEA dt qEAw pRu, Q
pusHtkiel vcneL rhsYmAyi
sUitH . etAe sMBviA
kAlM smAyiri.
11
etu ec@v a wre. a
nAyv aen te wre. zri
ec@v aM wre. viA
virAyirie.
12
i, {AnitA w vrikyAyi.
tiPlvuMekAA {A vrik.
oAErAM avrvew v]i
sric@ {A tiPlM nM. 13dYA
rvuM aYArvuM oAmM ow
vM diyM avuM {AnA.
14
tL@ew nIL Ay k}uki
yv ag]hIt. jIveR v]iel
Pl tiA avvkAzmAM.
av kvAwLilUew ngriEl
kwAM. 15nAyH L@M BicArv
kM vYBicArikL@M ekAlyALikL@M vi#
hArADkM
Ney sHEnhikyM

N pRykyM ec@vM ngri


puRH.
16
sBkEvi niELAwH pR
yvA EyvAy {A qeR dten
ayc@. {A dAvIdieR piRAr.
{A tiLu BAtnM.
17
AvuM mNvAiyM pRy, v!
Ek oAErAMpRyNM v!
dAhiv vre; avnH EvNemi
jIveR jlM esQjnYmAyi nkAM.
18
Q pusHtkiel vcn Ek
oAErAM {A mRiyi@ n
+ Q pusHtkiel vAkELAwH
qeiluM iEcA mivnH
ti pRy drit eedvM nM.
19
vcnieR Q pusH t ki
nieeiluM qw mAA mi
vniniM eedvM Q pusHtkiel}u
tiyiu jIveR v]iel p}iM
vingriel jIvitiM av
pH pivliM.
20
etl A M stYmAeN pRytH
EyvANH . EA av pRy,
aet, {AnitA EvgM v.
Em. kAvAy EyEv, vrik!
21
kAvAy EyvieR p qlAv
ErAwmAyirie; Em.

License Agreement for Bible Texts


World Bible Translation Center
Last Updated: September 21, 2006
Copyright 2006 by World Bible Translation Center
All rights reserved.
These Scriptures:
Are copyrighted by World Bible Translation Center.
Are not public domain.
May not be altered or modified in any form.
May not be sold or offered for sale in any form.
May not be used for commercial purposes (including, but not limited to, use in advertising or Web banners used
for the purpose of selling online add space).
May be distributed without modification in electronic form for non-commercial use. However, they may not be
hosted on any kind of server (including a Web or ftp server) without written permission. A copy of this license
(without modification) must also be included.
May be quoted for any purpose, up to 1,000 verses, without written permission. However, the extent of
quotation must not comprise a complete book nor should it amount to more than 50% of the work in which
it is quoted. A copyright notice must appear on the title or copyright page using this pattern: Taken from
the HOLY BIBLE: EASY-TO-READ VERSION 2006 by World Bible Translation Center, Inc. and used by
permission. If the text quoted is from one of WBTCs non-English versions, the printed title of the actual text
quoted will be substituted for HOLY BIBLE: EASY-TO-READ VERSION. The copyright notice must appear
in English or be translated into another language. When quotations from WBTCs text are used in non-saleable
media, such as church bulletins, orders of service, posters, transparencies or similar media, a complete copyright
notice is not required, but the initials of the version (such as ERV for the Easy-to-Read Version in English)
must appear at the end of each quotation.
Any use of these Scriptures other than those listed above is prohibited. For additional rights and permission for
usage, such as the use of WBTCs text on a Web site, or for clarification of any of the above, please contact World
Bible Translation Center in writing or by email at distribution@wbtc.com.
World Bible Translation Center
P.O. Box 820648
Fort Worth, Texas 76182, USA
Telephone: 1-817-595-1664
Toll-Free in US: 1-888-54-BIBLE
E-mail: info@wbtc.com
WBTCs web site World Bible Translation Centers web site: http://www.wbtc.org
Order online To order a copy of our texts online, go to: http://www.wbtc.org
Current license agreement This license is subject to change without notice. The current license can be found at:
http://www.wbtc.org/downloads/biblelicense.htm
Trouble viewing this file If the text in this document does not display correctly, use Adobe Acrobat
Reader 5.0 or higher. Download Adobe Acrobat Reader from:
http://www.adobe.com/products/acrobat/readstep2.html
Viewing Chinese or Korean PDFs To view the Chinese or Korean PDFs, it may be necessary to
download the Chinese Simplified or Korean font pack from Adobe. Download the font packs from:
http://www.adobe.com/products/acrobat/acrrasianfontpack.html

You might also like