II.

PHN TCH NI DUNG

1. Ni bt trong bi th l hnh nh ngi tr s n c nhn dt
Nhn vt tr tnh ny xut hin trong li th vi nhng chi tit v cch sng, cch sinh hot v quan
nim sng: t cuc t trng cy, o c, cu c; chn ni vng v, khng thch ni n ; n ung, tm
tp thoi mi, t nhin; coi ph qu ta gic mng.
2. m hng hai cu th u gi ra ngay ci v thung dung
Nhp th 2/2/3 cng vi vic dng cc s t tnh m (mt, mt, mt) trc cc danh t mai,
cuc, cn cu cho thy ci ch ng, sn sng ca c Trng i vi cuc sng in d, v cn nh l
cht ngng ngo trc thi i.
3. C th thy v p gin d, t nhin ca bi th vic la chn t ng, ging iu
Cc t ng nm na, dn d c s dng kt hp vi cch cu to cu th nh li khu ng t nhin
to ra nt ngh thut c o cho bi th. ng nh nhn xt ca Phan Huy Ch: Vn chng ng
t nhin ni ra l thnh, khng cn gt gia, gin d m linh hot, khng mu m m c v, u c quan
h n vic dy i.
4. S i lp gia Ta di v Ngi khn trong cu 3 - 4 mang nhiu hm : va khng nh
s la chn phng chm sng, cch ng x ca tc gi, va th hin sc thi tro lng, thi ma
mai i vi cch sng ham h danh vng, ph qu. Theo , ci di ca ta l ci ngu di ca bc i
tr, vi tr tu ln, thu trit l thnh suy, vong tn ca cuc i, sng thanh thn, nhn dt, thun l t
nhin. Cho nn, ni ta chn l ni vng v, ngha l ni c th tnh ti, sng an nhn, khng c tranh
ginh t li theo s thch ca ta. Cn ngi khn m chn n chn lao xao, ngha l ni n ,
con ngi chen chc, x y nhau ginh git li danh, th li ho ra di vy. khn - di, ni
vng v - chn lao xao l nhng quan nim sng, cch la chn rt khc nhau.
5. hai cu 5, 6, tc gi ni n chuyn n v tm mt cch y thch th
Theo vng quay bn ma quanh nm, vic n, tm ca ta thun theo t nhin, ho hp vi t nhin;
m bc, thanh bn nhng th v, thanh thn.
6. Trit l nhn sinh
Hai cu th cui bi th hin tp trung, su sc quan nim trit l nhn sinh ca tc gi. Hai cu ny ly
tch trong truyn i ng. Chuyn k v Thun Vu Phn l mt vin tng ti, tnh tnh phng khong,
do xc phm thng soi, b qu mng nn t chc v nh, ly ung ru lm vui. Mt hm, Vu Phn say
ru ng bn gc cy ho, m thy mnh c lm ph m cho vua nc Ho, c hng giu sang
ph qu, tnh dy mi bit ch l gic m. Tc gi mn in tch ny bc l thi xem thng
ph qu, coi chn quyn danh ph qu ch l gic chim bao, khng c thc, qua khng nh thm
mt ln na s la chn phng chm sng, cch ng x ca ring mnh.

Lnh i n dt, cch ng x ca tc gi c v tiu cc. Nhng trong hon cnh no , khi mun
gi gn nhn cch, s thanh thn, tnh ti cho mnh, li l cch ng x tch cc.
7. C th tham kho nhn nh di y m rng tm hiu v p thanh cao ca trit l nhn
dt trong l tng sng ca ngi xa:
ng nhn l ngi sng vi t cch l mt c nhn, ch khng phi vi t cch thnh vin ca mt
cng ng no , l mt con ngi c lc th, ch khng phi ch c chc nng, ngha v. Sng di
ch chuyn ch theo Nho gio, con ngi b tri buc bi hai si dy: ngha v phn. Phn vch ranh
gii cho tng ngi, quy nh mc cho mi ngi c ngi, ng, ni nng, xng h, n,
. Ngha nhc nh mi ngi c trch nhim i vi ngi trn k di, Trong x hi t chc nh vy,
con ngi khng c coi mnh l c nhn - c lp, c ci ring ca mnh, khng c ngh n lc
th. Do tm nhn dt l tm ci vui cho thn tm, trnh ci ly hnh dch, l tm thot khi s rng buc
cht ch m v hnh ca th ch chuyn ch theo Nho gio, ng nhn t coi mnh l c nhn khng b
rng buc. Nhng mt mt khng th coi c nhn l c c, coi ci ti l trung tm. Cho nn c trnh
rng buc bng cch t b danh li, khng i con ng cng danh, ginh phn v, coi thng giu
ngho, sang hn, ng ngoi s rng buc ca phn. c cht thoi mi , ng nhn phi ch ng
t hn ch: khng cy ti, yn phn, khng tranh ginh v khng ng lng v li khen, ting ch.
(Trn nh Hu, trong Nguyn Bnh Khim danh nhn vn ho,
B Vn ho thng tin v th thao xut bn, H, 1991)
8. V p cuc sng v tm hn ca Nguyn Bnh Khim qua bi th "Nhn"
"Nhn" l mt ch ln trong th ca Nguyn Bnh Khim. Nhn theo quan nim ca nh th l sng
thun li theo l t nhin, khng mng danh li. Bi th ny l li tm s v cuc sng v s thch c
nhn. N cng ng thi th hin mt quan nim nhn sinh c o ca nh th.
Bi th m u bng nhng ngn t tht v cng gin d:
Mt mai, mt cuc, mt cn cu
Th thn du ai vui th no.
l cuc sng ca Nguyn Bnh Khim, ca c Trng. N thun hu v thanh khit bit bao. Cu th a ta tr v vi cuc sng cht phc nguyn s ca ci thi "nc ging o, cm cy rung". Cuc
sng t cung t cp m vn ung dung ngng ngo trc thi i. Hai cu u cn l ci tm th nhn
tn, thong dong. Nhp cu th nghe nh nhn vt tr tnh ang nh nhng m bc: mt... mt... mt...
n hai cu lun nh th li tip tc nhn thm mt cht tnh iu thn qu na ngi c cm nhn
thc s c ci vui ca "cuc sng nhn":
Thu n mng trc, ng n gi,
Xun tm h sen, h tm ao.

Vn l nhng ngn t gin d, vn l nhng hnh nh ngh thut dn d, i thng, vy m hai cu th

ca Nguyn Bnh Khim "sang trng" bit bao. N chng nhng khng gi ra v g khc kh m cn tot
ln ton b v thanh cao. Thanh cao trong cch n ung sinh hot v c trong ci nim thch th khi c ha mnh vo cuc sng thin nhin.
Cuc sng ca Nguyn Bnh Khim l th, rt gin d, rt t nhin m vn thanh cao v th v v
cng. Nu ch c bn cu th miu t v cuc sng, chng ta c th ngh ngay n hnh nh mt bc
danh nho ang mun lnh i. Th nhng tr v vi hai cu thc, chng ta s hiu hn ci quan nim
"lnh i" ca nh th:
Ta di, ta tm ni vng v
Ngi khn, ngi n chn lao xao.
Vy ra, Tuyt Giang phu t v vi thin nhin l thot ra khi vng danh li, thot ra khi chn nhiu
nhng y nhng ganh t, bon chen. Hai cu th din bng ni ngc. V th n to cho ngi c
mt lin tng tht hm hnh, su cay. Cu th ng l tr tu sc so ca mt bc i quan - tr tu
nhn ra ci khn v ci di tht s i. Hai cu th kt khp li bng mt phong thi ung dung t ti:
Ru n ci cy, ta s ung
Nhn xem ph qu ta chim bao.
Hai cu th chng bit ang v cnh i hay tin cnh. nhn vt tr tnh cng khng bit ang tnh
hay m. Tt c c ha cng lm mt di ci nhn quan t tng v thng tu ca nh th.