IZLAZNI UREAJI

Kristina Ivkovi, "Visoka medicinska i poslovno-tehnoloka kola strukovnih studija"abac

Sadraj-Izlazni ureaji PC raunara nazivaju se periferijski ureaji, zato to se nalaze na periferiji, tj. izvan procesora
raunara. Oni omoguavaju korisniku da prima rezultate obrade koje je raunar izvrio, a drugim raunarima da upotrebe
rezultate obrade za dodatne poslove. Unoenje velike koliine podataka u raunar nee biti od velike koristi ako nemamo
prilike da pomou nekog izlaznog ureaja saznamo rezultate njegove obrade. Najei izlazni ureaji su monitor i tampa.
Monitori i grafike kartice prikazuju tekst, grafiku i slike, dok se kod javnih prezentacija sve ee koriste i LCD panoi. Na
tampaima moemo da tampamo tekst i grafiku od gotovih sliica do profesionalnih inenjerskih nacrta.
Kljune rei: monitor, tampa, zvunik, LCD pano
1.

Uvod

Izlazni ureaj je deo hardvera koji prikazuje podatke i rezultate korisniku. Izlazni ureaji slue za prikazivanje raunarskih
podataka u pogodnom obliku.Izlazni ureaji pretvaraju digitalni signal koji je za oveka neshvatljiv u signal prilagoen
odreenim potrebama oveka (neto to je vidljivo). Oni pretvaraju raunarske digitalne impulse u podatke razumljive oveku,
tj. slova, brojeve, slike, zvuk. Najei delovi su monitor, printer, zvunik, projektor i slualice. [5]
Podaci, odnosno informacije se prenose iz centralne jedinice na odgovarajuu izlaznu jedinicu. Izbor izlazne jedinice zavisi od
konfiguracije sistema i specifikacije zahteva, a najee se prezentiraju: vizuelnim prikazivanjem, tampanjem, grafiki,
govornim izlazom i slino. [1]
U izlazne ureaje spadaju:

2.

Monitor
tampa
Ploter (crta)
Zvunik

Monitor

Monitori su izlazni ureaji koji slue za prikazivanje podataka na ekranu koji se alju iz raunara. Sa raunarom se povezuju
putem grafike kartice koja pretvara digitalni signal u sliku.Slika na ekranu je rasterska i sastoji se od velikog broja piksela
(taaka). Osnovne karakteristike monitora su: veliina, rezolucija, frekvencija, ugao gledanja, razmak izmeu piksela itd.
Prikazuje podatke iz raunara na svom ekranu u oveku razumljivom obliku.S raunarom se povezuje posredstvom grafike
kartice iji je zadatak pretvaranje digitalnih signala iz raunara sliku na ekranu. Slika na ekranu je rasterska (sastoji se od
odreenog broja piksela).
Monitor je sastavni deo svakog raunara i neizbean je pri komunikaciji korisnika sa raunarom. Monitori mogu biti
jednobojni (koji prikazuju jednu boju na tamnoj ili svetloj pozadini), crno- beli koji prikazuju razliite nijanse sive, i u boji.
Monitori obino imaju veu irinu od visine, ali postoje i vei modeli koji su "postavljeni sa strane". To korisniku omoguava
da na ekranu vidi celi dokument, to je od velike pomoi prilikom pripreme za tampu. [2]
Veliina monitore se meri duinom dijagonale ekrana izraenom u palcima (1 palac = 1 in = 25,4 mm). Odnos izmeu
vodoravne i uspravne stranice monitora najee je 4:3 pa se iz podatka o duini dijagonale mogu odrediti dimenzije ekrana.

Vrste monitora su:

Monitor s katodnom cevi (engl. CRT catod ray tube) - najrasprostranjenija je vrsta monitora.
Monitor s tekuim kristalom (engl. LCD, liquid crystal display) - malih dimenzija, vrlo mala potronja energije.
Plazma monitori.
Elektroluminiscentni monitori

Vana obeleja:
Ekranska taka (engl. pixel, picture element)
Osnovni element slike na ekranu monitora, krug promera od 0,1 do 0,5 mm ili pravougaonik podjednakih dimenzija.
Razluivost ili rezolucija
Podatak o najveem broju ekranskih taaka koje na ekranu moe prikazati monitor, a izraava se kao proizvod vodoravne i
uspravne rezolucije. Raspon rezolucije savremenih monitora kree se od 800 x 600 pa do 2.560 x 2.048. [4]
2.1. Katodni ili CRT monitor
To je grafiki izlazni ureaj temeljen na katodnoj cevi. Veina raunarskih monitora lii na televizore, zato to se slika na
monitoru i na televizoru prikazuje na isti nain, pomou katodne cevi. Katodna cev (engl. cathode ray tube, CRT) je
vakumska cev na ijem je jednom kraju ekran monitora, a na drugom konektori. [1]
Slika se prikazuje pomou (nevidljivih) snopova elektrona koji se emituju iz vrata katodne cevi i gaaju fosforni premaz sa
unutranje strane ekrana.
Karakteristike:

velika teina,
veliko zauzimanje prostora,
visoka potronja el.energije,
imaju veoma dobru kvalitetu,
otrinu slike,
promenljiva rezolucija,

Slika1. Katodni ili CRT monitor [6]

CRT monitor moe podrati vie rezolucija iji kvalitet zavisi o veliini take (piksela). Za razliku od LCD monitora koji
dobro rade samo na njihovoj prirodnoj rezoluciji, CRT monitor ima istu ili slinu kvalitet slike i na manjim ili veim
rezolucijama. To, pre svega, zavisi od fizike veliine monitora i veliina piksela (dot pitch), iako CRT monitor moe koristiti i
manje i vee rezolucije, on ima svoju preporuenu rezoluciju na kojoj e raditi idealno, a ta preporuena rezolucija obino je
ispisana u priruniku proizvoaa monitora, tako da nije preporuljivo (zbog tehnikih razloga, ali i zdravstvenih) stavljati
rezoluciju na najveu moguu. Osnovne karakteristike su frekvencija (koliko redova moe da iscrta ekran u sekundi npr 75 Hz
moe 75 puta), razmak izmeu piksela odnosno taaka i izraava se u milimetrima (sto je raznak manji to je slika bolja i
otrija). Ovo je bio najzastupljeniji monitor na svetu dok nisu dosli LCD i Plasma. [4]
2.2. Monitori sa tenim kristalima LCD monitori
LCD ili ekrani sa tenim kristalima (takoe se zovu i flat panel ili flat screen), su tanki monitori sa sendvi staklima izmeu
kojih se nalazi materijal od tenih kristala. Kad se izloe elektrinoj struji, molekule tenog kristala menjaju orijentaciju tako
da provode ili blokiraju svetlo, to na kraju stvara sliku. Svaki piksel je sastavljen (u veini sluajeva) od crvenog, zelenog i
plavog subpiksela. Veina LCD monitora takoe ima ugraene TFT tranzistore unutar panela kako bi se smanjilo meanje
signala izmeu piksela i poboljala stabilnost slike. Poimanje LCD (Liquid Cristal Display) tehnologije ekrana od tenih
kristala, puno je ire od njenog jednostavnog povezivanja s najnovijom raunarskom tehnologijom. Ekrani temeljeni na tenim
kristalima ve su dugi niz godina u upotrebi kod runih kalkulatora, satova i mnogih kunih aparata. [4]
Prednosti:

 Puno manja teina;

Manja debljina;
Manja potronja od ekrana baziranih na katodnoj cevi.
Nedostaci:
Velike cene (danas razlika u ceni vie nije tako velika, a kvalitet
slike
je u svakom pogledu uporedljiva sa CRT ekranima).
Postoje dva osnovna tipa LCD ekrana:

Slika 2. Monitori sa tenim kristalima [6]

jednobojni (osetno jedostavniji i jeftiniji);

kolor (puno kompleksnije i skuplji).

2.3. Plazma monitor

Plazma monitori (Gas Plasma Display) se sastoje od tri staklene ploe izmeu
kojih se nalazi plazma. Kada se kroz taku na monitoru propusti elektrina struja,
plazma emituje energiju u vidu narandaste svetlosti, ba kao to i fluoroscentne
cevi emituju svetlost. Gas-plazma monitori se najee upotrebljavaju kod
prenosivih raunara, jer su veoma tanki i ne zamaraju oi. Poto im veliina nije
ograniena, u gas-plazma tehnologiji mogu da se izrauju i veliki zidni monitori.
Gas-plazma monitori troe mnogo energije i ne mogu da prikazuju mnogo boja, to
su im glavni nedostaci. [3]
Slika 3. Plazma monitor [6]

2.4. Monohromatski monitori

Ovi monitori prikazuju jednu boju na tamnoj ili svetloj pozadini (najee crna, uta, zelena ili bela), a slova, crtei i slike
su razliitim intezitetima druge boje, koja se dobro istie na podlozi. Kako su cene monitora u boji sve nie,
monohromatski monitori se sve vie izbacuju iz upotrebe, ali se zbog manje cene i njihovog zahteva za jednostavnijim (tj.
jeftinijim) grafikim karticama jo uvek koriste u poslovnim primenama. [5]
3.

tampa

tampa ili printer jeste ureaj koji se koristi da na papiru ili nekom slinom
materijalu napravi fiziku kopiju nekog dokumeta ili slike koja se nalazi u
elektronskoj formi, odnosno na raunaru. [2]
Postoje razliite vrste tampaa. Danas su u upotrebi laserski, matrini, ink-jet i
drugi. Takoe, moemo ih podeliti na crno-bele i kolor tampae (tampae u
boji).

Slika 4: Laserski tampa [6]

Laserski tapa je veoma precizan tampa koji radi na principu laserskih zraka i u mogunosti je da tampa i tekst i grafiku .
Ima najkvalitetniji otisak i najbri je u tampanju. Najvie se koriste crno-beli, ali u upotrebi su i kolor tampai.
Svi matrini tampai daju samo crno-beli otisak i koriste se tamo gde je potreban najvei broj kopija. Koriste se uglavnom
pri alterskom poslovanju kao to je to u potama, bankama i dr.

Ink-jet tampai su najnovija vrsta tampaa koja nam prua kolor tampu ili tampanje u boji. Zbog same tehnike ispisa, ovaj
tampa ne daje toliko kvalitetan otisak, osim kad se za tampanje koristi specijalni papir. Prilino je jeftin ali je zato mu je
potroni materijal skup i dosta su sporiji od laseskih tampaa.
4.

Ploter

Ploteri su izlazni ureaji i koriste se za tampanje crtea i fotografija

koje su vee od formata A3. Prema nainu rada ploteri su slini
tampaima i mogu se podeliti na vektorske i rasterske. Vektorski su
ploteri sa perima i koriste se za tampanje tehnikih crtea, a rasterski
su fotoploteri i koriste se za tampanje slika. Trenutno se najvie
upotrebljavaju ink-jet ploteri. [2]

Slika 5. Ploter [6]

5.

Zvunici

Zvunici su ureaji koji se koriste za reproduciranje zvuka. Mogu biti

ugraeni u sistemsku jedinicu ili spojeni kablovima. Zvunici nam
omoguuju sluanje muzike i zvunih efekata koji su pohranjeni na naem
raunalu. Raunarski ili multimedijalni zvunici su vanjski zvunici sa
mukim prikljukom koji se ukljuuje direktno na zvunu karticu.
Raunarski zvunici su obini i pojednostavljeni stereo sistemi koji nemaju
radio prijemnike nitii ostale integrisane stvari. Zvunik je izlazni
elektroakustiki pretvara. Njegov zadatak je da elektrinu snagu, odnosno
struju, pretvara u zvunu snagu, odnosno akustiki protok. Zvunik koristi
membranu kao posrednika izmeu motora i medija. [4]
Slika 6. Zvunici [6]

Literatura
[1] ARHITEKTURA I ORGANIZACIJA RAUNARA (+ CD) Andrew S. Tanenbaum
[2] Balaban N. Risti . urkovi J. ,,Principi informatike Savremena administracija Beograd (1994)
[3] Parezanovi N. ,,Raunarstvo i informatika Zavod za udbenike i nastavna sredstva Beograd (1994)
[4] Toi . ,,Osnovi raunarske tehnike PP Plavi uperak Ni (1994)
[5] www.wikipedia.com (09.11.2016)
[6] https://www.google.rs/search?q=izlazni+uredjaji

Abstract - In my previous post i discuss about computer input devices. Computer output devices get information out of the
computer, delivering data that has been processed by the computer to the user. Output devices produce data in different forms
including audio, visual and hard copy. Computer output devices are all peripheral hardware connected to a computer using
cables or wireless networking.
Key words monitor, printer, plotter, audio output

Kristina Ivkovi