UNIVERZITET U ISTOCNOM SARAJEVU

ELEKTROTEHNICKI FAKULTET

MJERENJE STRUJA POMOCU OPTICKIH

PRETVARACA
-Seminarski rad iz premeta Mjerenja u energetici-

Student:Gordana Srdanovi

Mentor:Bojana Novakovi

Broj indexa:1351

Jun,2015.

Sadraj

1.UVOD ..........................................................................................................................................3
2.OPTICKI STRUJNI PRETVARACI ..................................................................................................5
2.1 Glavni tipovi pretvaraa .......................................................................................................6
2.1.1 Tip 1-Klasini strujni transformator sa optikim oitavanjem ......................................6
2.1.2 Tip 2-Magnetni koncentrator sa optikim mjerenjem ..................................................6
2.1.3 Tip 3-Masovna(zapreminska)optika(BULK TYPE) ..........................................................7
2.1.4 Tip 4 Optiko vlakno ...................................................................................................7
2.1.5 Tip 5 Witness sensor ..................................................................................................8
2.3 Hall efekat ......................................................................................................................... 11
2.4 Zavojnica Rogowskog ....................................................................................................... 12
2.5 ematski prikaz nekonvencionalnih (optikih) mjernih transformatora .......................... 16
2.5.1 Strujni nekonvencionalni mjerni transformator ........................................................ 17
2.5.2 Hibridni mjerni transformatori .................................................................................. 18
3.Zakljuak .................................................................................................................................. 19
LITERATURA ................................................................................................................................ 20

1.UVOD
Metrologija ili nauka o mjerenju je logina posljedica razvoja prirodnih nauka i
tehnickih disciplina.Danas se po pod nazivom metrologija podrazumijeva nauka koja se
bavi metodama mjerenja prije svega fizickih velicina, realizacijom i odrzavanjem
etalona fizickih velicina, izradom i razvojem mjernih sredstava i obradom i analizom
izmjerenih rezultata.Mjerenje je nastalo kao rezultat potrebe za kvantitativnim
karakterisanjem prirodnih pojava, a direktno je rezultat opazanja i potrebe za
poredjenjem.
Znacaj mjerenja kao praktine tehnicke radnje je od velike vaznosti kako u
svakodnevnom ivotu tako i u svim podrujima privrede i nauke, naroito u podrujima
elektrotehnike, koja bi bila nezamisliva bez mjerenja.
Prilikom direktnog mjerenja u elektrotehnici pojedinih velicina, kao sto su:
napon, struja, snaga, frekvencija, energija, fazni pomak, i slicno, bili bi potrebni
instrumenti prilagoeni visini napona i veliini struje mjernog kruga.Meutim, ako su
struje i naponi nesto vii, direktno mjerenje bi bilo neprakticno i teko izvodivo, pa se
tada upotrebljavaju mjerni transformatori koji mjerene struje i napone svodi na
vrijednosti prikladne za mjerenje i koji odvajaju mjerne i zatitne ureaje od mree.
Danas u mnogim elektroenergetskim sistemima veinu tih naponskih i strujnih
pretvaraa za prilagoavanje mjerne veliine ine naponski, odnosno strujni mjerni
transformatori sa eljeznim jezgrom koji se u praksi jo nazivaju i konvencionalnim
mjernim pretvaraima.Konstrukcija i nain izrade konvencionalnih naponskih i strujnih
mjernih transformatora dostigli su svoj maksimum i nisu se znaajnije mijenjali u
poslednjih nekoliko decenija.Pri tome sve vise dolazi do izraaja nekompatibilnosti
izmeu savremenih elektronskih mjernih transformatora i ureaja relejne zatite sa
postojeim rjeenjima strujnih i naponskih mjernih transformatora.Zbog toga je
potrebna ugradnja mjernih meu-transformatora kojima se mjereni signali sniavaju na
nivo pogodan za rad elektronskih ureaja. to za posljedicu ima poveane trokove
mjernog sistema i smanjenje njegove tanosti [2].
Napredak tehnologije omoguio je razvoj i upotrebu raznih vrsta mjernih
pretvaraa,bez eljeznog jezgra, ili upotrebu drugih feritnih materijala koji imaju bolji
odziv na brze promjene mjernih signala. U praksi se takvi mjerni pretvarai nazivaju
nekonvencionalnim pretvaraima.
Kao dio sistema nekonvencionalnih mjernih pretvaraa esto se izgradjuju
elektronski sklopovi koji su integrisani u same mjerne pretvarae.Na taj nain se
ostvaruje kompaktnost sa digitalnim mjernim ureajima koji su sve zastupljeniji u
sistemima mjerne i zatitne tehnike jer omoguavaju veliku fleksibilnost broja i vrsta
funkcija koje se mopou njih mogu ostvariti.[3]

Za mjerenje struje se koriste fiber-optiki strujni senzori iji se rad zasniva na

Faradejevom efektu. Visoki napon se moe mjeriti korienjem Pokelsovog ili Kerovog
efekta.Na slici 1.1 su prikazani elektro-optiki i magneto-optiki efekti koji se koriste za
detekciju napona i struje.

Slika 1.1:Elektro-optiki efekat(lijevo) i magneto-optiki efekat(desno)

Cilj ovog rada jeste upravo upoznavanje nainom izgradnje i same primjene
optikih (nekonvencionalnih)strujnih pretvaraa kao i utvrdjivanje prednosti i
nedostataka u odnosu na konvencionalni mjerni uredjaj.

2.OPTICKI STRUJNI PRETVARACI

Mjerenje struje je sloeniji problem od mjerenja napona, zbog neprekidnog mijenjanja
optereenja te velikog uticaja viih harmonika.
Tehnoloki progress informacionih tehnologija(IT), elektronike i
optoelektronike u poslednjih dvadesetak godina ima veoma bitan uticaj na promjene
koncepcije VN aparata i postrojenja koje karakterie[1]:
- kompaktizacija postrojenja i
- digitalna zatita koja zahtijeva malu snagu za svoj rad.
Optiki strujni pretvarai predstavljaju optiki i elektronski mjerni sistem, pri
emu se koriste razliiti principi, od kojih se mnogi razlikuju od onog kod strujnog
transformatora .
Konvencionalni strujni transformatori imali su vie nedostataka. Najvei im je
nedostatak zasienje feromagnetkog jezgra jednosmjernom komponentom struje tokom
kratkog spoja.Osim toga,dimenzije, masa i cijena strujnih transformatora poveavaju se
s obzirom na naponske nivoe na koje se prikljuuju[3].
Nekonvencionalni strujni i naponski mjerni transformatori zbog malih dimenzija
i digitalnog izlaza zauzimaju svoje mjesto u novoj arhitekturi VN postrojenja.Jedna od
znaajnijih njihovih prednosti je i neosjetljivost na smetnje i sigurnost, jer se izolacioni
dio optikog strujnog transformatora sastoji samo od optikog kabla i prilino
standardizovanog izolatora. Tako se, pored konvencionalnog naina mjerenja struje i
napona(koristei klasine strujne i naponske transformatore), u
elektroenergetskimsistemima sve ee primjenjuju i nekonvencionalni naini
mjerenja.[1]
Danas je razvijeno nekoliko tehnikih rjeenja, zasnovanih na optikim ili
hibridnim senzorima, postoje u industrijskim sektorima i predloeni su od strane
nekoliko proizvoaa.

2.1 Glavni tipovi pretvaraa

2.1.1 Tip 1-Klasini strujni transformator sa optikim oitavanjem
Klasinom strujnom transformatoru dodat je izolovan optiki informacioni kanal
da zamijeni bakarno ue na izlazu(slika 2.1). Na ovaj nain su zadrane prednosti i
klasinog strujnog transformatora i optikog ureaja[2].

Slika 2.1: Klasini strujni transformator sa optikim oitavanjem

2.1.2 Tip 2-Magnetni koncentrator sa optikim mjerenjem

Kod ovog tipa optikog ureaja je oko provodnika kroz koji protie struja koju
treba da mjerimo postavljeno jezgro od magnetnog materijala.Polje unutar magnetnog
jezgra se mjeri optiki u vazdunom procjepu, kao to je prikazano na slici 2.2[2].

Slika 2.2: Magnetni koncentrator sa optikim mjerenjem

2.1.3 Tip 3-Masovna(zapreminska)optika(BULK TYPE)

Ovaj tip magneto-optikog pretvaraa spade u pretvarae sa optikim putem oko
provodnika. Optiki put nalazi se unutar bloka optiki aktivnog materijala i obuhvata
provodnik samo jednom,kao to je prikazano na slici 2.3. Ovaj tip ureaja je analogan
sa optikom primjenom klasinog strujnog transformatora[2].

Slika 2.3: Optiki strujni pretvara sa masovnom(zapreminskom)optikom

2.1.4 Tip 4 Optiko vlakno

Optiko vlakno je obino napravljeno od stakla ili plastike,te slui za prenoenje
informacije pomou svjetlosti. Optiko vlakno se nalazi u optikom kablu i kao medij je
mnogo bre,pouzdanije i sigurnije od bakrenih provodnika,zbog toga to ne prenosi
elektrine signale ve svjetlosne.Osnovna uloga optikih vlakana je da svjetlost, koja se
inae u slobodnom prostoru prostire pravolinijski, void od predajnika do prijemnika
proizvoljnom putanjom uz to manje gubitke(slika2.4).

Slika 2.4: Optiki kabal

2.1.5 Tip 5 Witness sensor

Pripada grupi optikih strujnih pretvaraa koji koriste postupak u kojem se
magnetno polje registruje u taki blizu provodnika(slika2.5). Poto ureaj za mjerenje
ne koristi zatvorenu putanju, to nije pravi strujni pretvara[2].

Slika 2.5: Witness sensor

Prema nainu modulacije optiki strujni pretvarai se dijele na ureaje sa
unutranjom modulacijom i ureaje sa spoljanjom modulacijom.
Unutranja modulacija se ostvaruje promjenom zraenja u samom izvoru
svjetlosti, pri emu modulacija moe biti amplitudska i frekvencijska.
Spoljanja modulacija se ostvaruje putem uticaja mjerene struje na intenzitet
svjetlosnog zraenja, koje se dobija iz stranog izvora svjetlosti. Najpoznatiji ureaji
ovog tipa rade na principu Faradejevog efekta.

2.2 Faradejev efekat(magneto optiki efekat)

Micheal Faradey (1791 - 1867), rodjen je na selu u blizini Londona u kovakoj

porodici.Posto je njegova porodica bila siromana on je sa trinaest godina poeo raditi u
knjiari gdje je stekao veliko znanje i elju za naukom.
Faradejev efekat je magnetooptiki efekat koji predstavlja interakciju izmedju
magnetnog polja i svjetlosti.Magnetno polje mijenja put elektrona, to zahtijeva kruno
dvojno prelamanje zraka i ima uticaja na polarizaciono stanje monohromatske svjetlosti
koja se prostire u istom pravcu kao i magnetno polje. Ovaj zakon je posljedica injenice
da magnetno polje ponitava simetriju rasprostiranja polarizovane svjetlosti pozitivnog
ili negativnog smjera rasprostiranja, odnosno indeks prelamanja svjetlosti dvije
8

polarizacije ostaje razliit u prisustvu magnetnog polja.Od struje koju zelimo da

mjerimo potie magnetno polje pod cijim dejstvom dolazi do rotiranja ravni za ugao
koji je proporcionalan jacini tog magnetnog polja[1].
Uobiajan postupak mjerenja strujnog signala svodi se na registrovanje
magnetnog polja formiranog strujom koju hoemo da mjerimo. Amperov zakon se moze
napisati u obliku:

=
,

(2.1)

Gdje je I struja , H magnetno polje, a dl elementarni dio putanje. Ovaj izraz za struju se
moe realizovati na razliite naine. Simetrini oblici, kao kruni ili kvadratni su
pogodni za analizu za proizvoaa[2].

Slika 2.6: Cilindrina staklena ipka podvrgnuta magnetnom polju

Ukoliko je, na primjer, cilindrina staklena ipka duine d (slika 2.6) podvrgnuta
magnetnom polju koja je paralelna zraku svjetlosti koji je linearno polarizovan na ulazu
u material, onda ravan polarizacije svjetlosti rotira prema jednaini:

,
=

(2.2)

Gdje je ugao rotacije ravni polarizacije, relativna permeabilnost, V Verdeova

konstanta, a H i dl su komponente polja i elementa u pravcu prostiranja.
Verdeova konstanta (V) je mjera snage efekta,razlikuje se u razliitim
materijalima i mijenja se sa talasnom duinom svjetlosti.
U praksi se esto koriste pretvarai izraeni kao kristalni prsten koji navodi
svjetlost da totalnom refleksijom na najmanjoj moguoj udaljenosti obie provodnik
ija se struja mjeri (slika 2.7). Takva konfiguracija omoguuje smanjenje uticaja
susjednih provodnika, nezavisnost mjerenja o poloaju provodnika, smanjenje
geometrijskih odstupanja zbog termikih vibracija itd.

Slika 2.7: Usmjeravanje svjetlosti u kristalu mjernog ureaja

Polarizacijske ravni polarizatora i analizatora medjusobno su zakrenute za
45.Kao i kod naponskih optikih mjernih pretvaraa najvanije obiljeje strujnih
optikih mjernih pretvaraa je lienarnost (slika 2.8)[3].

Slika 2.8: Ulazno izlazna karakteristika strujnog optikog mjernog pretvaraa

10

2.3 Hall efekat

Hall-ov efekat otkrio je E.H. Hall 1879. god. koji je posljedica Lorencove
sile.Ako elektrina struja I protie kroz provodnu ploicu debljine l koja se nalazi u
magnetnom polju B, magnetno polje djeluje na nosioce naelektrisanja u ploici prema
Lorencovom pravilu:

= ( + ),

(2.3)

Prema tom pravilu, na naelektrisanje djeluje magnetna, Lorencova sila, normalno na

smjer magnetnog polja i smjer struje, koja uzrokuje skupljanje naelektrisanja na jednoj
strani ploice. Pod uticajem ove sile dolazi do neravnomjerne raspodjele praznina u
kristalnoj reetci provodnika sto se manifestuje kao pojava poprenog elektrinog polja
odnosno Hall-ovog napona( ) koji je mjerljiviji na krajevima ploice[3]:
=

(2.4)

gdje je:
I - jaina elektrina struja koja prolazi kroz ploicu,
B jaina magnetnog polja u kom se ploica nalazi,
n gustina pokretnih nosilaca naelektrisanja i
l debljina ploice.

Slika 2.9: Prikaz Hall-ovog eksperimenta iz 1878. godine vrenom na zlatnom listu
Hallo-ov napon proporcionalan je magntnom polju B koje stvara mjerena struja,
pa su sonde pogodne I za mjerenje jednosmjernih struja. Tim postupkom mogu se

11

mjeriti jednosmjerne struje do 100 kA. Za mjerenje naizmjeninih struja potrebni su

dodatni elektronski sklopovi za pretvaranje signala u digitalne oblike i daljnju obradu.

2.4 Zavojnica Rogowskog

Zavojnica Rogowskog je toroidalni namotaj sa nemagnetnim jezgrom postavljen oko
provodnika kroz koji protie struja (slika 2.10). Slue za pretvaranje mjerene struje u
naponski signal, pogodan za daljnju obradu. Promjenljivo magnetno polje koje stvara
struja indukuje napon u namotaju i on je izlazni signal koji je proporcionalan promjeni
struje. Zavojnica Rogowskog konstrukcijski je najjednostavnija, jeftinija i prikladnija za
mjerenje irokog raspona struja razliitih frekvencija, a tradicionalno se upotrebljava za
mjerenje vrlo velikih struja. Mjerenje struje se ostvaruje mjerenjem napona
indukovanog u torusu namotaja nastalog zbog fluksa u namotaju koji stvara mjerena
struja prema Lencovom pravilu[3].

Slika 2.10: Rogowski namotaj

Ako se predpostavi da je namotaj namotan na torusno jezgro pravouglog
presjeka sa N namotaja, kako je prikazano na slici 2.11, onda e promjena struje u
primarnom provodniku ija se struja mjeri uzrokovati promjenu magnetnog fluksa u
torusu unutar namotaja.Promjena magnetnog fluksa unutar navojka prouzrokovae
indukciju napona prema Lencovom pravilu:
=

()
,

(2.5)

gdje je:
e ukupan indukovani napon u cijelom namotaju,
N- broj namotaja,
12

d(t) promjena fluksa unutar jednog namotaja, a dt je promjena vremena.

Na udaljenosti r od provodnika magnetni fluks d iznosi:
= () ,

(2.6)

dS=adr,

(2.7)

d=B(r)adr=H(r)adr,

(2.8)

Vidljivo je da je fluks kroz povrinu dS proporcionalan jaini magnetnog polja

H(r) na udaljenosti r od provodnika slika 2.11. Zato je potrebno poznavati raspodjelu
polja kako bi se mogao izraunati indukovani napon u namotaju.

Slika 2.11: Odredjivanje fluksa u torusnom namotaju

Uz predpostavku da je jaina polja na istoj udaljenosti r od provodnika uvijek
jednaka,prema tome vai da je:
= () ,

(2.9)

Kroz jedan zavoj namotaja protie vremenski promjenljiva struja I, tj.ukupna struja koja
se dobije integracijom po krunici:
0

= () 2 = () 2 ,

(2.10)

raspodjela jaine magnetnog polja od udaljenosti r provodnika je:

() =

,
2

(2.11)

Ako se uvrsti izraz (2.8) u (2.12) slijedi da je magnetni fluks na udaljenosti r od

provodnika:

13

,
2

(2.12)

Ukupni fluks kroz torus se dobije integracijom i iznosi:

2

=
1

r2
=
ln ,
2
2
r1

(2.13)

Struja koja tee kroz provodnik je vremenski promijenljiva i fluks koji tee kroz
torusni namotaj e takoe biti promijenljiv. Ako se izraz (4.11) uvrsti u Lencovo pravilo
(4.4) dobie se izraz za indukovani napon:
() =

2 ()

,
2
1

(2.14)

Izlazni napon zavojnice Rogovskog iznosi:

=

()

,
+

(2.15)

gdje je:
S-osjetljivost senzora,
r-Omska (aktivna,radna) otpornost,
R-optereenje na sekundaru.
Izlazni napon se integrie elektroniskim integratorom slika 2.12 tako da se na njegovom
izlazu dobije napon koji vjerno reprodukuje oblik struje. Zbog nemagnetnog jezgra ovaj
sensor nema nelinearnosti, pa je izlaz praktino nezavisan od frekvencije. Izlazni
elektrini signal se E/O konvertorom pretvara u svjetlosni i alje na potencijal zemlje
fiberoptikim kablom gdje se O/E konvertorom ponovo pretvara u elektrini i povezuje
sa mjernim instrumentima i zatitom.

Slika 2.12: Izlazni napon se integrie elektronskim integratorom

14

Namotaji Rogowskog su u laboratorijskim ispitivanjima poznati ve

decenijama,posebno kada je rije o mjerenjima jakih visokofrekventnih strujnih
impulsa.U osnovi oni se mogu smatrati posebnim strujnim optikim transformatorima,
kao to prikazuje model sa slike 2.13 gdje su istovremeno prikazani i zavojnica
Rogowskog i strujni transformator.

Slika 2.13: Ekvivalentno kolo od strujnog transformatora i namotaja Rogowskog

gdje su:
Ip - primarna struja koja se mjeri,
Is sekundarna struja,
E slektromotorna sila koja se indukuje u namotajima (EMS),
S osjetljivost senzora,
L vlastiti induktivitet namotaja,
r omska otpornost,
R optereenje na sekundaru,
Uizl izlazni napon.
Osjetljivost i vlastiti induktivitet senzora su povezani jednostavnomrelacijom:
=

gdje su: i brojevi namotaja primara i sekundara.

15

2.5 ematski prikaz nekonvencionalnih (optikih) mjernih

transformatora
Osnovne karakteristike nekonvencionalnih (optikih) mjernih transformatora mogu se
predstaviti kroz funkcionalni dijagram prikazan na slici 2.14[1].

Slika 2.14: Funkcionalni dijagram optikog mjernog transformatora

Funkcija izolacije i oitavanja podataka optikih mjernih transformatora je slina kao i
kod konvencionalnih mjernih transformatora.Osnovna razlika je u principu rada senzora
za mjerenje, koritenje fiberoptikog kabla za vezu i komunikaciju sa senzorom preko
E/O I O/E konvertora. Oznake E/O I O/E oznaavaju konverziju signala, elektronskog u
optiki i optikog u elektronski, koji se prenosi putem komunikacijske veze i
elektronskim interfejsom koji je potreban za E/O konverziju i prilagoavanje
sekundarnog izlaza[1].
Sa razvojem sintetikig guma i silikonskih materijala, laki visokonaponski
izolatori postaju iroko rasprostranjeni. Ove izolacione structure su precizno
proizvedene tako da se omogui da fiberoptiki kabli budu sastavni dio izolatora. Laki
senzori zahtijevaju znatno manje i lake izolatore.Prema nekim konceptima, mogue ih
je smjestiti pored ili ispod snopa provodnika ili glavnog mjesta spajanja, ili jednostavno
kao dio ureaja.Nekonvencionalni mjerni transformatori se mogu podijeliti u dvije
grupe:

16

Prva grupa su optiki mjerni transformatori koji su bazirani na fundamentalnim

optikim mjernim principima.
Druga grupa su hibridni mjerni transformatori koji kombinuju konvencionalne
mjerne transformatore sa elektronskim i/ili optikim sistemima.

2.5.1 Strujni nekonvencionalni mjerni transformator

Strujni optiki mjerni pretvarai temelje svoj rad na zaokretanju ugla polarizacije
svjetlosti pri prolasku polarizovane svjetlosti kroz magnetno polje, normalno na smjer
irenja svjetlosti[1].
Princip rada strujnog mjernog transformatora moe se objasniti u 6. Koraka
pratei sliku 2.15.

Slika 2.15: Strujni nekonvencionalni mjerni transformator

1. Optoelektroniki ureaj konvertuje svjetlosni signal iz LED diode u dva linearno
polarizovana signala i alje ih kroz fiberoptiki kabal.
2. Na vrhu potpornog izolatora se nalazi kruni polarizator svjetlosti koji dva linearno
polarizovana signala konvertuje u jedan lijevo i jedan desno kruno polarizovan signal.
3. Oba signala putuju oko provodnika vie puta.Magnetno polje koje stvara struja koja
tee kroz provodnik jedan signal usporava, a drugi ubrzava(Faraday-ev efekat).
4. Nakon to signali dou do kraja fiberoptikog kabla reflektuju se na tamo
postavljenom ogledalu i vraaju se nazad istim putem. Tom prilikom efekat se
uduplava.

17

5.Oba signala ponovo nailaze na kruni polarizator, koji ih sada konvertuje u linearno
polarizovane signale. Kada nema struje kroz provodnik, oba signala su u fazi. Meutim,
kada struja tee kroz provodnik ona fazno pomjera signale u suprotnim smjerovima,
zbog ega oni prestaju biti u fazi.
6. Svjetlost putuje nazad do optoelektronikog ureaja. Tu se odreuje fazni stav I tako
precizno mjeri struja kroz provodnik.Poto oba signala prelaze isti put, vibracije i
temperaturne promjene imaju isti efkat na oba signala, to znai da nemaju uticaja na
tanost.
2.5.2 Hibridni mjerni transformatori
Hibridni nekonvencionalni mjerni transformatori mogu biti podijeljeni u dvije grupe:

Sa aktivnim senzorima i
Sa pasivnim senzorima.
Ideja na kojoj su zasnovani pretvarai sa aktivnim senzorom je promjena
postojeih izlaza konvencionalnih mjernih transformatora u optiki izolovane
izlaze. Zato,ovakav system je mogue dobiti jednostavnim dodavanjem sistema
optike konverzije signala prikazanog na slici 2.16. Ovaj system konverzije
moe zahtijevati vlastito napajanje: dakle radi se o aktivnim senzorima.
Optika konverzija dogaa se na niskom naponu odnosno sekundaru
transformatora. Upotreba izolovanog optikog sistema slui da razdvoji
sekundarne izlazne napone transformatora i struje iz uzemljenih ili metalnih
spojeva. Jedina veza koja ostaje izmeu upravljake sobe i ureaja je
fiiberoptiki kabal[1].

Slika 2.16: Ekvivalentne eme hibridnih optikih sistema sa: induktivnim

mjernim transformatorom, kapacitivnim i otpornikim djeliteljima napona
18

3.Zakljuak
U dananjem elektroenergetskom sistemu uglavnom su zastupljeni konvencionalni
mjerni transformatori za mjerenje napona i struja kod kojih su konstrukcija i naini
izrade dostigli svoj maksimum. Ovi elementi su veoma pouzdani u radu i ne zahtijevaju
naroito odravanje. Medjutim sve vie dolazi do nekompatibilnosti ovih mjernih
ureaja i savremenih elektronskih mjernih instrumenata.
Napredkom tehnologije omoguen je kako razvoj tako i upotreba
nekonvencionalnih mjernih pretvaraa koji se odlikuju velikim prednostima u odnosu na
ustaljenje transformatore sa feromagnetskim jezgrom. Samo neke od prednosti su
[1],[2]:

Nema uticaja histerezisa,

nema zasienja magnetnog kola pri velikim strujama,
vea linearnost ulazno izlazne karakteristike,
ne sadre ulje pa ne mogu eksplodirati,
optiki kabal je neosjetljiv na elektromagnetne smetnje,
smanjenje dimenzija podstanica,
pojednostavljenje instalacije, kao i unapreenje smetnje,
Iako prilino jednostavni, optiki mjerni transformatori pojavili su se
prije 10-15 godina, ali danas ih u upotrebi ima svega nekoliko vrsta i to u
vodeim zemljama u svijetu. Nekoliko izdvojenih tekih kvarova se desilo to
nije razlog sumnje i protivljenja.Novi mjerni transformatori bi u sljedeim
godinama trebali imati manje konzervativan odnos prema potroaima i
energetskoj industriji.
Obzirom na sve prednosti koje imaju, predpostavlja se da e se uskoro
poeti primijenjivati u energetskim postrojenjima EES a kako stranog tako i
naeg.

19

LITERATURA
[1] Mirsad Madeko, ,,Nekonvencionalni mjerni transformatori NCIT , Elektrotehniki
fakultet, Sarajevo, jun 2010.
[2] Bojana Novakovi, ,,Optiki mjerni pretvarai, Elektrotehniki fakultet, Beograd,
septembar 2012.
[3] Krunoslav Biani, doc. dr sc. Tomislav Tomia, ,,Nekonvencionalni mjerni
pretvarai, Energija, br.3.str 328 351,april 2006.

20