Deney: Bakr Borunun inden Atlan Mknatsn D

Malzemeler:
1 Metrelik Bakr Boru
2 Adet Neodmiyum Mknats
Deney:
Deneyin Yapl: Bakr borunun iinden, manyetik zellik gstermeyip iletken olan bir cisim
atldnda, yere derkenki hznn, bakr borunun dnda yere derkenki hzna eit olduu grld.
Fakat bakr borunun iine gl bir manyetik alana sahip olan Neodmiyum mknats brakldnda,
d hznn dardaki d hzna gre ok dk olduu gzlendi.
Ayrca bakr boru, sv nitrojene batrldnda, iletkenlii artaca iin mknatsn daha da yava
decei gzlendi. Neodmiyum mknatslar u uca eklendiinde, d hzlarnda bir deiim
olmad, dolaysyla ayn manyetik alana sahip byk bir mknats olarak davrandklar gzlendi.
Fakat neodmiyum mknats, daha gsz bir mknats ile u uca eklendiinde, sistemin d hznn,
neodmiyum mknatsnkinden yksek, sradan mknatsnkinden dk olduu gzlendi.
Deney ile enerjinin korunumu ve Newtonun 3. yasas gibi temel fizik kanunlar ile beraber,
elektromanyetizma kanunlarndan Faraday indksiyon yasas ve Lenz kanunu ispatland ve Foucault
akmlar, manyetik alanlar ve elektromotor kuvvetin etkileri gzlendi.
Aklama
Faraday ndksiyon Yasas ve Elektromotor Kuvvet: Elektromotor kuvvet, iki ucunda potansiyel fark
bulunan metal iletkenlerde, serbest elektronlarn yksek potansiyele doru ekilmesiyle oluur.
Elektronlarn enerji dengesizliini gidermek amacyla hareket etmesi elektrik akm oluturur.
Deiken manyetik alanlarn tesiriyle bir iletkende elektromotor kuvvet olumas, elektromanyetik
indksiyon olarak adlandrlr. Elektromanyetik indksiyon, 1831 ylnda Faraday tarafndan
kefedilmitir.
Lenz Kanunu ve Foucault Akmlar: ndklenmi elektromotor kuvvet, oluturduu manyetik alan,
iinde bulunduu iletkene tesir eden bir manyetik alan etkisiyle, manyetik akda oluan deiime zt
olan bir akm oluturur. Lenz kanununda belirtilen akmlara Foucault (Eddy ve Girdap olarak da
bilinmektedir) akmlar denir. Tesir eden manyetik alann kuvveti (dolaysyla cismin manyetik
alanndaki deiim) ve cismin iletkenlii arttka, Foucault akmlarnn, dolaysyla bu akmlarn
oluturduu manyetik alann kuvveti de artar.
Elektromanyetizmann bir prensibi olarak, elektrik alan izgilerinde hareket eden elektrik ykleri
bulunuyorsa, i yaplmtr. Eer bu i pozitif ise, eletrik yknn kinetik enerjisi artar. Kinetik enerjisi
artan elektrik yk (q1), momentum kazanr. Manyetik alanlar da, elektrik yklerinin hareketleri
sonucu olutuundan, yaplan net i, kuvveti q1 yknn hz deiimiyle doru orantl bir manyetik
alan oluturur. Bu manyetik alan, komu bir elektrik yk (q2) ile etkileime geerek kendi
momentumunu ona aktarr. q2 yk de ayn ekilde davranarak devrald elektromotor kuvvetin bir
ksmn q1 ykne geri verir. Bu dng, manyetik indktansa sebep olur. q1 ve q2 ykleri birbirine
yaklatka bu etkinin iddeti artar. Potansiyel enerjinin dnmnden elde edilen enerjinin bir ksm
s, bir ksm ise birbirine zt iki manyetik alan olarak grlr, dolaysyla enerjinin korunumu
kanununa uyulur. Bunun sebebi, momentumun korunmasnn gereidir. Dolaysyla, q1e tesir eden
kuvvet, q2ye, ters ynde ve ayn byklkte tesir edecektir. (Newtonun 3. Yasas)
421 Kelime