T.C.

EVRE VE EHRCLK
BAKANLII

Trkiyede Karbon Piyasas

EVRE YNETM GENEL MDRL

Ekim 2012

Trkiyede
Karbon Piyasas

Trkiyede
Karbon Piyasas
KARBON PYASALARI
Trkiye, her ne kadar Kyoto Protokolnn emisyon ticaretine
konu olan esneklik mekanizmalarndan yararlanamyorsa
da; bu mekanizmalardan bamsz olarak ileyen, evresel
ve sosyal sorumluluk ilkesi erevesinde kurulmu Gnll
Karbon Piyasasna ynelik projeler 2005 ylndan beri
gelitirilmekte ve uygulanmaktadr.

GNLL KARBON PYASALARI

Gnll Karbon Piyasalar; hkmetlerin iklim deiiklii
ile mcadele hedefleri ve politikalarndan bamsz olarak
gelitirilmi, i dnyasndan, yerel ynetimler, sivil toplum
kurulular ve bireylere kadar ilgili her kesimin karbon
denkletirme maksadyla katlm salayabilecei nitelie
sahiptir. klim deiiklii ve etkileri konusunda artan
kamuoyu bilinci ve karbon denkletirmenin gvenilir
bir nlem stratejisi olduu gereinin kabul grmesi bu
piyasalarn son yllarda hzla gelimesini salamtr. Bu
piyasada ticareti yaplan emisyon sertifikalarna Gnll
Emisyon Azaltm (Voluntary Emission Reduction- VER)
sertifikas ad verilmektedir. Faaliyetleri erevesinde
oluturduklar sera gaz emisyonlarn dengelemek isteyen
firmalar emisyon miktarlarn hesaplayarak bu emisyonlarn
azaltmak ve dengelemek iin emisyon azaltm salayan
projelerin retmi olduklar karbon sertifikalarn sosyal
sorumluluk prensibi erevesinde satn almaktadrlar.
Tablo 1den de grlecei zere gnll piyasann 2011
yl itibariyle hacmi 95 Mt CO2e ve deeri 576 milyon US
Dolardr.
Tablo1: Kresel Gnll Karbon Piyasalar (2012)
Hacim (MtCO2e)
Piyasalar
Gnll (tezgahst) Piyasa
CCX
Dier
Toplam Gnll Piyasa

2010
128
2
2
133

2011
93
2
95

Deer
US$ milyon
2010
422
0,2
11
433

2011
572
4
576

TRKYEDE GNLL KARBON

PYASALARI
Mevcut durum itibariyle, Trkiyede gerekletirilen
projelerin tamam Gnll Karbon Piyasasnda ilem
grmektedir. Aada proje says ve trleri ve yllk sera gaz
emisyon azaltmlar verilmektedir.
Tablo2: Trkiyede Gnll Karbon Piyasalarnda
Gelitirilen Proje Trleri ve Emisyon Azaltmlar
(Mays 2012)
Proje
Says

Yllk Sera Gaz Azaltm

(ton CO2 edeeri)

Hidroelektrik

119

5.367.035

Rzgar

59

5.267.055

Bio-gaz

100.884

Jeotermal

285.309

Enerji Verimlilii

96.246

Proje Tr

Atktan Enerji retimi

(p-gaz)

13

2.741.890

TOPLAM

201

13.858.419

Projelerin Stats
Sertifika
Verilenler
18%

Listede Olanlar;
82%

Sera Gaz Emisyon Azaltm Proje Gelitirme Sreci

n Deerlendirme

Payda Bilgilendirme
Toplantlar

Proje Tasarm
Dokmanlar Project
Design Documents (PDD)

Emisyon Azaltm projelerine yatrm fikri ile sre balar.

Bavurulmas dnlen gnll karbon standard seilir.
Yatrm aamasnda projenin lkenin sosyal ve ekonomik gelimesine katks,
projenin karbon gelirine olan ihtiyac additionality (zgn katk) ve bu gelirin
projeye etkileri n deerlendirme srecinde ele alnr.
n deerlendirme srecinde projenin tipine ve retim kapasitesine gre
deien zel kriterler olabilir.

Proje uygulanmasna gemeden nce etkilenecek paydalar tespit edilir.

Projeyi paydalara anlatmak ve projeye ilikin grleri almak amacyla toplant
dzenlenir.
Toplantda alnan geribildirimler dorultusunda proje tasarmnda ilgili
deiiklikler yaplr.

PDD Hazrlama sreci be ksmdan olumaktadr. Bunlar srasyla:

Projenin genel zellikleri: projenin yeri, amac, kullanlan teknoloji ve tahmini
yllk emisyon azaltm
Baz Alnan Senaryo ve zleme Plan
Projenin Uygulama Sresi ve Sertifikalandrma Dnemi
evresel Etkiler
Payda Grleri

Onaylama ve
Kayt Sreci

Hazrlanan PDD BMDS tarafndan akredite olmu Bamsz Deneti

Kuruluunun (DOE) onayna sunulur.
PDDde yazlan bilgilerin geerli belgelerle onaylanmas, emisyon azaltm
hesaplarnn kontrol edilmesi ve projenin zgn katk analizinin incelenmesi bu
srete yer alan temel ilemlerdir.
Seilen standart kurulu projeye ilikin belgeleri inceleyerek proje sahibi adna
alan hesapta projeyi kayt altna alr.

Dorulama ve
Sertifikalarn Piyasaya
Srlmesi

Projenin faaliyete gemesi ile emisyon azatlm sreci ile ilgili zleme Plannda
belirlenmi ve onaylanm olan performans gstergeleri izlenmeye balanr.
zleme raporunda gerekleen emisyon azaltm miktar hesaplanr ve dorulama
iin DOE ile temasa geilir.
DOE tarafndan Dorulama Raporu hazrlanp ilgili standart kuruluu tarafndan
emisyon azaltm miktar proje sahibinin hesabna aktarlr.
Karbon sertifikalarnn piyasada sat iin hazr hale getirilmesi ile sre biter.

Trkiyede
Karbon Piyasas

STANDART TERCH
Trkiyedeki ou proje Gold Standarda gre
gelitirilmektedir. VER+ ve VCS standartlarna gre
gelitirilen projeler de mevcuttur.
Gnll Piyasada Gelitirilen
Projelerin VCS ve GS Dalm
VCS;
22%

Gold Standard;
78%

Gnll piyasalara dnk gelitirilen bir projenin

dngs, zorunlu piyasalarda ilem gren projelerin
dnglerine olduka benzerlik gstermektedir.

VCS - PROJE DNGS

Proje Sahipleri PD (Project Description) ve dier ilgili dokmanlar VCS kayt sistemine sunar
(istee bal).

Proje Sahipleri PD (Project Description) ve dier ilgili dokmanlar Dorulayc Kurulua sunar.

Dorulayc kurulu sera gaz emisyon azaltmn dorular ve dorulama raporu oluturur.

Proje Sahipleri ilgili proje dokmanlarn VCS kayt sistemine sunar.

VCS proje bavurularn ve dorulanm karbon birimlerini (VCUs) deerlendirip, kayt sistemine
proje sahiplerinin VCUsnu kaydeder.

GOLD STANDART PROJE DNGS

STANDARTLAR

Trkiyede
Karbon Piyasas

SERA GAZI EMSYON AZALTIMI SALAYAN PROJELERE LKN SCL LEMLER TEBL
07.08.2010 tarih ve 27665 sayl Resmi Gazete (Deiiklik: 22.10.2011 tarih 28092 sayl RG)

GREV VE SORUMLULUKLAR

PROJE SAHB
Proje Sahibi Kayd Bavurusu
Proje knyesi, projenin srdrlebilir kalknma kstaslar, proje tasarm belgesi, onaylama ve dorulama
raporlarnn Bakanla gnderilmesi
Proje kayd
Proje statsn etkileyecek ilgili belgelerin Bakanla gnderilmesi

BAKANLIK
klim deiiklii ile mcadele kapsamnda sera gaz emisyonlarnn azaltlmas, snrlandrlmas ve yutak alanlarn
artrlmas iin; dorulanm emisyon azaltm sertifikas elde etmi veya elde etmek iin gelitirilmi veya
gerekletirilmekte olan projelerin kayt altna alnmas.

SCL LEMLER

Proje Sahibi

Proje Knyesi
Projenin Srdrlebilir Kalknma Kstaslar
Proje Tasarm Belgesi
Onaylanma Raporu
Dorulanma Raporu

Proje Sahibi Kayd Bavurusu

Bakanlk

Kaytl Proje Sahibi

Proje Kayt Onay Belgesi

KARBON PYASASINA DORU

Trkiyede son yllarda Karbon Piyasalarna ilikin almalar eitli kurumlarn strateji ve eylem planlarnda
yerini almtr.

klim Deiiklii
Eylem Plan

stanbul Uluslararas Finans

Merkez Stratejisi ve
Eylem Plan

Enerji Verimlilii
Stratejisi Belgesi

HEDEF Y4.1. 2013 ylna kadar mevcut ve yeni kresel ve blgesel karbon
pazarlarna Trkiyenin en avantajl ekilde katlmnn salanmasna
ynelik mzakerelerin yrtlmesi
HEDEF Y4.2. 2015 ylna kadar Trkiyede karbon piyasasnn kurulmasna
ynelik almalarn yaplmas

EYLEM 33. Karbon Piyasas Oluturulmas (2012-2015)

SA-07/SH-05: Enerji verimlilii ve yenilenebilir enerji kaynaklar ile

ilgili uygulamalar iin kamu dnda srdrlebilir finansman ortamlar
balamnda, Trkiyede karbon ticareti ve karbon borsas alt yapsn
gelitirme almalar belgenin yaym tarihinden itibaren onsekiz (18) ay
ierisinde tamamlanacaktr.

KARBON PYASASINA HAZIRLIK ORTAKLIK PROGRAMI (PMR)

2012 sonras yeni iklim deiiklii rejimi kapsamnda Kyoto
Protokol esneklik mekanizmalarnda eitli reformlarn yaplmas ve yeni piyasa mekanizmalarnn oluturulmas gndemdedir.
Dnya Bankas gelimekte olan
lkeler ile ykselen ekonomilerin bahse konu mekanizmalardan etkin olarak yararlanmalarn teminen gerekli
kapasite geliimini salamak amacyla, Partnership for

Market Readiness (PMR) adyla yeni bir teknik destek

programn hayata geirmitir. Ayrca yeni dnem piyasa
mekanizmalar konusunda teknik tartmalar iin bir platform oluturulmas da amalar arasnda yer almaktadr.
Gelimi lkeler tarafndan finanse edilecek bu program
ile 15 gelimekte olan lkenin karbon piyasalarna ynelik
kapasite gelitirme faaliyetlerini ve bu alandaki pilot uygulamalarnn desteklenmesi hedeflenmektedir.

T.C.
EVRE VE EHRCLK
BAKANLII

Adres: Ehlibeyt Mah. Ceyhun Atuf Kansu Cad. 1271. Sokak No: 13 Balgat /ANKARA
Tel: 0 (312) 474 03 10 Faks: 0 (312) 474 03 18 www.csb.gov.tr www.iklim.csb.gov.tr