lacyjny

Cz l - Wyniki bada
MIROSAW ZUKOWSKI

Opisano stanowisko pomiarowe zaprojektowane i wykonane w celu okrelenia charakterystyk cieplnej i przepywowej
podogowego sytemu rozdziau powietrza. Eksperyment zosta wykonany dla trzech konfiguracji piercieni, penicych funkcj
intensyfikacji wymiany ciepa oraz zapewniajcych odpowiedni sztywno i wytrzymao konstrukcji. Przedstawiono
rwnie najwaniejsze rezultaty pomiarw wraz z komentarzem.

Praca naukowa finansowana ze rodkw Komitetu Bada Naukowych w latach 2003-2005, jako projekt badawczy (grant 4T10B01324).
Symulacje komputerowe wykonano w ramach graniu obliczeniowego Ministerstwa Nauki i Informatyzacji (grant MNiI/SG/2800PBialystok/035/2004).

OPISANY system z podogowym rozdziaem powietrza

przeznaczony jest do zastosowania w budownictwie jednorodzinnym. Realizuje on zarwno funkcj ogrzewania jak
i wentylacji. Cyrkulujce w instalacji powietrze ogrzewane jest
w rdle ciepa i przepywajc pod podog podwysza jej
temperatur. Nawiew do pomieszczenia znajduje si przy
cianie zewntrznej z otworem okiennym. Wywiew usytuowany jest rwnie na poziomie podogi, lecz przy cianie wewntrznej przeciwlegej do przegrody zewntrznej. Szczegowy
opis systemu wraz z dokadnymi rozwizaniami konstrukcyjnymi przedstawiono w COW nr 5/2005. Natomiast w niniejszym artykule (cz I) zaprezentowano najwaniejsze wyniki
bada eksperymentalnych oraz opis modelu pomieszczenia
z systemem grzewczo-wentylacyjnym. Wybrane rezultaty symulacji komputerowej rozkadu temperatury i prdkoci powietrza bd przedstawione w czci II.

1. Eksperymentalne okrelenie charakterystyki cieplnej i przepywowej podogowego ukadu rozdziau

powietrza
System podogowego rozprowadzenia powietrza moe by
rozpatrywany jako wymiennik ciepa. Efektywno procesw
wymiany ciepa, z termodynamicznego punktu widzenia, nie
jest najwaniejsz cech, ktr powinien charakteryzowa si
rozpatrywany ukad. Podogowy wymiennik ciepa, majcy
bardzo du sprawno wymiany ciepa, powodowaby nadmierne schodzenie powietrza. W konsekwencji otrzymalibymy silnie zrnicowane pole temperatury na powierzchni
podogi, wyranie odczuwane przez osoby przebywajce w pomieszczeniu.
Zatem gwne zadania, speniane przez urzdzenie, powinny
by nastpujce:
zapewnienie rwnomiernego rozdziau powietrza,
podgrzewanie podogi do takiej temperatury, aby nie
zostaa przekroczona warto maksymalna temperatury powierzchni okrelona w [1],
zapewnienie stosunkowo rwnomiernego rozkadu temperatury na powierzchni podogi.
Gwnym celem eksperymentu byo okrelenie charakterystyki cieplnej oraz spadku cinienia w warunkach zblionych do
eksploatacyjnych, a take uzyskanie danych pozwalajcych na
CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 6/2005

stworzenie modelu sucego do zaprojektowania kompletnego

systemu ogrzewania i wentylacji.
1.1. Charakterystyka badanych wymiennikw
Eksperyment obejmowa analiz wymiany ciepa w warunkach konwekcji wymuszonej, zachodzcej w przestrzeni podogowej z umieszczonymi w niej plastikowymi piercieniami
(rys. 1).

Rys. 1. Konfiguracja piercieni wewntrz przestrzeni podogowej

Przebadano trzy wymienniki ciepa, charakteryzujce si

nastpujc gstoci rozmieszczenia piercieni:
wymiennik 7-124 cylindry na m2 powierzchni podogi,
wymiennik 2-195 cylindry na m2 powierzchni podogi,
wymiennik 3 - 282 cylindry na m2 powierzchni podogi.
rednica D0 = 50 mm i wysoko Hc = 16 mm cylindrw
nie bya zmieniana podczas eksperymentu. Grna cz plastikowego kanara, ktrym przepywao powietrze, zostaa zalana
warstw zaprawy cementowej o gruboci 35 mm. Cz doln
zaizolowano 100 mm warstw styropianu.
1.2. Parametry powietrza
Objtociowe natenie przepywu powietrza miecio si
w zakresie od 5 do 15 m3/h i byo zmieniane skokowo, co 2,5
m3/h. Temperatur powietrza zmieniano od 303 do 323
K z krokiem co 5 K. Rejestracji temperatury dokonywano co
2 minuty do chwili osignicia stanu ustalonego wymiany
ciepa. Podczas eksperymentu, temperatura powietrza w laboratorium bya stabilizowana na poziomie 293 K za pomoc
grzejnika elektrycznego z dokadnoci 0,2 K.
1.3. Opis stanowiska pomiarowego
Schemat przestrzenny stanowiska wraz z urzdzeniami pomiarowymi, rejestrujcymi i regulacyjnymi przedstawiono na
rys. 2.
33

Charakterystyka

Rys. 2. Stanowisko pomiarowe suce do okrelenia charakterystyki cieplnej

i przepywowej

Powietrze, toczone wentylatorem osiowym, pyno w izolowanych kanaach wentylacyjnych, tworzcych wraz z wymiennikiem obieg zamknity. Regulacja natenia przepywu
bya dokonywana za pomoc regulatora prdkoci obrotowej
sterujcego moc wentylatora. Anemometr skrzydekowy, zamontowany wewntrz odpowiednio wyprofilowanego kanau
wentylacyjnego, suy do pomiaru objtociowego natenia
przepywu powietrza. Do podgrzewania cyrkulujcego medium
zastosowano grzak elektryczn sterowan cyfrowym regulatorem proporcjonalno-cakujco-rniczkujcym (PID). Do pomiaru temperatury uyte zostay termopary typu T o rednicy
drutu 1/0,315 mm. Do zapisu wynikw pomiarw wykorzystano cyfrowy skaner-rejestrator wyposaony w sta pami
wewntrzn oraz zegar czasu rzeczywistego. Po zakoczeniu
serii pomiarowej nastpowaa transmisja wynikw, za pomoc
interfejsu RS485/RS232 do komputera klasy PC. Charakterystyk przepywowa urzdze okrelono dokonujc pomiaru
rnicy cinienia statycznego na wlocie i wylocie urzdze za
pomoc cyfrowego mikromanometru.
Szczegln uwag zwrcono na rwnomierny rozkad prdkoci na wlocie do wymiennika. Ten problem zosta rozwizany
za pomoc zastosowania filtrw o duym spadku cinienia oraz
niskiej prdkoci (mniejszej ni 0,5 m/s) w rozdzielaczach.
Pomiar rwnomiernoci rozkadu prdkoci zosta dokonany
przed rozpoczciem eksperymentw za pomoc termoanemometru.
14. Wyniki bada
Zakres eksperymentu obejmowa okrelenie charakterystyki
cieplnej oraz zbadanie oporw przepywu urzdze.

Wymienniki - 303K
-Wymiennik 1 -313K
Wymienniki - 323K
Wymiennik 2 - 303K
Wymiennik2-313K
Wymiennik 2 - 323K
-Wymiennik 3 - 303K
-Wymienmk3-313K
-Wymiennik 3-323K

10

12

14

16

18 20

22

24

26

28

30

32

Objtociowe natenie przepywu [m3/h]

Rys. 3. Strumie ciepa odbierany od przepywajcego przez wymiennik

powietrza jako funkcja natenia przepywu i temperatury wlotowej

34

cieplna

Strumie energii cieplnej Q0 obliczono na podstawie pomiarw natenia przepywu oraz temperatury mierzonej w rozdzielaczu zasilajcym i powrotnym. Jego warto, jako funkcj
objtociowego natenia przepywu i temperatury wlotowej
powietrza, prezentuje wykres na rys. 3. Wszystkie wyniki
przedstawione w artykule odnosz si do l m2 powierzchni
grnej urzdzenia. Natomiast rzeczywista powierzchnia testowanych elementw wynosia 0,5 m2. W kadej serii pomiarowej
rejestrowano rwnie pionowe profile temperatury. Powierzchnia wymiennika bya skanowana kamer termowizyjn.
Wyniki pomiarw wskazuj, e charakterystyki cieplne
wymiennikw 7 i 2 s zblione w caym zakresie przepywu.
Natomiast moc cieplna wymiennika 3, ktry ma najwiksz
gsto piercieni, jest wiksza o okoo 20% od pozostaych
urzdze.
Charakterystyka

przepywowa

Zakres przeprowadzonego eksperymentu obejmowa rwnie

okrelenie spadku cinienia bdcego efektem przepywu powietrza przez wentylowan przestrze urzdze. Na rysunku
4 pokazano zaleno straty cinienia statycznego od objtociowego natenia przepywu powietrza. Temperatura powietrza podczas bada bya staa i wynosia 293 K.

20

30

40

50

Objtociowe natenie przepywu [m3/hj

Rys. 4. Zaleno spadku cinienia powietrza wewntrz wymiennika od

natenia przepywu

Analizujc wyniki eksperymentu mona stwierdzi, e:

- testowane urzdzenia charakteryzuj si niewielkim spadkiem cinienia,
- wymienniki / i 2 cechuje zbliona charakterystyka przepywowa.
Wyrany wzrost oporw przepywu mona zauway, gdy
gsto rozmieszczenia piercieni jest wikszy od jednoci.
Dokadny opis eksperymentu oraz szczegowe wyniki bada
zostay przedstawione w [2].

2. Opis modelu z podogowym rozdziaem powietrza

W celu dokadnego zbadania charakteru zjawiska przepywu
i cyrkulacji powietrza w pomieszczeniu z systemem UFAD
wykonano wiele symulacji komputerowych. Analizowano ruch
powietrza w typowym pokoju, ktrego obudow tworz dwie
ciany zewntrzne (jedna z oknem), dwie wewntrzne, stropodach oraz podoga z przestrzeni wentylacyjn. Modelowanie
zjawisk przepywu ciepa i masy wykonano w kartezjaskim
trjwymiarowym ukadzie wsprzdnych za pomoc algorytmw CFD, uywajc komercyjnego pakietu oprogramowania
firmy Fluent Inc. (Fluent 6.1.22 software package). Zaoono, e
CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO,

WENTYLACJA nr 6/2005

- o staej gstoci w rodkowej czci pomieszczenia,

z liniowym wzrostem gstoci w miejscach wzmoonej
cyrkulacji i w pobliu brzegw modelu.
Cakowita liczba elementw, na ktre podzielono przestrze
przepywu wynosia 447 779. Schemat pomieszczenia wraz
z charakterystycznymi wymiarami przedstawiono na rys. 5.
Warunki brzegowe opisujce wymian ciepa na granicach
modelu zamieszczono w tabeli.
LITERATURA
[ l ] EN 1264-2. Ftoor heating: Systems and components - Fart 2: Deterraination of
the thermal output. 1999
[2] ukowski M.: Heat transfer and pressure drop characteristics of the
underfloor air distribution system. Energy and Buildings. Elsevier Ltd. 2005
(after acceptance for publication)
[3] Howell S.A.. Potts L: On the natural displacement ventilaUon flow through
a fuli scal enclosure, driven by a source of buoyancy at floor level. In:
Proceedings of the lih International IBPSA Conference. Rio de laneiro. Brazil.
August 13-15. 2001
[4] ASHRAE Handbook & Product Directory. Fundamentals. Atlanta. GA:
ASHRAE Inc.. 1977

Rys. 5. Geometria modelu

powietrze jest pynem Newtonowskim i nieciliwym. Do

analizy zjawiska konwekcji wymuszonej przyjto aproksymacj Boussines oraz zmodyfikowany dwurwnaniowy model
RNG K-e zalecany przez Howella i Pottsa [3] dla podobnej
geometrii i charakteru zjawiska. Wymian ciepa w wyniku
promieniowania dugofalowego uwzgldniono poprzez zastosowanie modelu DO (discrete ordinates). Wspczynniki absorpcji
promieniowania cieplnego przez powietrze (rwny 0,17) i emisyjnoci przegrd (rwny 0,85) przyjto na podstawie danych
zawartych w [4]. W celu skrcenia czasu pracy komputera
obliczenia transportu ciepa wskutek radiacji wykonywane byy
co pit iteracj. Dyskretyzacj obszaru przepywu wykonano
za pomoc dwch systemw siatek:
TABELA. Warunki brzegowe modelu
\aywa
elementu
S
f

w
S

1
0.

i I

WsT-r. -

^tl^T,
"~

1 i

jt

a a"^
V

N S

b^C^"^

*,,+*<*=* +^+JCSz2
Z,+Z<Z<ZSZJ+ZR

ZS

^r-

"

0+fl)

',

"

^-^^
xi

3T

s l "

- powietrze.
- okno.
- pomieszczenie modelowane,
- promieniowanie dugofalowe.
- pomieszczenie ssiadujce Rl,
- pomieszczenie ssiadujce R2.
- powierzchnia.
- stropodach.
- ciana wewntrzna.
- ciana zewntrzna.
- wykadzina podogowa.
- zewntrzne.

(T _,

&

Indeksy
A
OK
R
RAD
Rl
R2
S
STR
W
SZ
WP
Z

"

9r

a wspczynnik infiltracji,
h wspczynnik przejmowania ciepa,
T - temperatura,
q - gsto strumienia ciepa,
V - objtociowe natenie strumienia powietrza
x, y, z - wsprzdne,
Z - zastpcza grubo,
/ - wspczynnik przewodnoci cieplnej.

isz

CZYTELNIKOM

*/(?, 2 ,-r,7)
h (T

k(j

}+

/)

d~

ciana
wew net r/
na SW1

r, L

y-o

jCsf^^^i^/a"^
O^-yyt/pjtZ)-

!
^

Warunek brzegowy

Oznaczenia

CIEPOWNICTWO, OGRZEWNICTWO, WENTYLACJA nr 6/2005

35