INTERNACIONALNI UNIVERZITET TRAVNIK

SAOBRAAJNI FAKULTET
TRAVNIK

HISTORIJSKI RAZVOJ, POGONSKA ENERGIJA (ALTERNATIVNA

GORIVA), PRAVCI RAZVOJA I INFRASTRUKTURA
SEMINARSKI RAD

Predmet:
Organizacija i tehnologija drumskog transporta

Mentor :

Student:

Prof.dr. Ibrahim Jusufrani

Arnes Avdi
S-55/11-I
Travnik, juli 2016.

SADRAJ:

STRANICA:

UVOD.........................................................................................................................................3
1. HISTORIJSKI RAZVOJ DRUMSKOG TRANSPORTA......................................................4
2. POGONSKA GORIVA (ALTERNATIVNA GORIVA).........................................................7
2.1. Vodik....................................................................................................................................7
2.2. Biodizel................................................................................................................................9
2.3. Bioetanol............................................................................................................................10
2.4. Elektrini automobili..........................................................................................................11
2.5. LPG (Auto plin).................................................................................................................12
3. INFRASTRUKTURA SAOBRAAJA I NJEGOVI PRAVCI RAZVOJA.........................14
3.1 Podjela cesta........................................................................................................................14
3.2 Tehniki elementi ceste.......................................................................................................15
3.3. Kolovoz..............................................................................................................................17
4. ZAKLJUAK.......................................................................................................................18
LITERATURA..........................................................................................................................19
POPIS SLIKA...........................................................................................................................20

UVOD

Transportna industrija je etvrta oblast materijalne proizvodnje koja predstavlja sastavni dio
razvoja proizvodnih snaga i ima snano povratno dejstvo u jedinstvenom procesu krunog
kretanja kapitala, jer kruni tok kapitala izvrava se normalno samo dotle dok njegove
razliite faze prelaze jedna u drugu bez zastoja.
Transportna usluga predstavlja proizvod rada transportnih preduzea. Specifinost transporta
je u tome to ona nije materijalni proizvod i to ne moe egzistirati odvojeno od procesa
kojima se ona proizvodi. Proces proizvodnje transportne usluge je ustvari promjena mjesta
prevoenja i kada se ovaj proces zavri, tek tada nastaje i usluga kao proizvod tog rada.
Sutina proizvodnje transportnih usluga je savlaivanje prostora kretanjem transportnih
sredstava u kojima istovremeno putuju ljudi kao korisnici usluga ili njihova roba i radnici koji
vre proces rada, na svojim pokretnim radnim mjestima.
S obzirom na to da se u naoj teoriji i praksi upotrebljavaju sa istim znaenjem rijei
saobraaj i transport, a sutinski nemaju isto znaenje, potrebno je dati odreena pojmovna
razjanjenja.
Pod pojmom transport podrazumijeva se privredna- usluna djelatnost u okviru koje se
odgovarajiom transportnom tehnologijom prenosi roba, putnici, vijesti ili energija u
odreenom vremenskom intervaku, izmeu dvije take u prostoru.
Kao znaajan inilac procesa drutvene reprodukcije, kao opti uslov proizvodnje, saobraaj
se tretira kao javna sluba koja ima zadatak da zadovoljava potreba drutva i proizvoda.
Proizvod transportne djelatnosti je usluga koja ima svoju ekonomsku vrijednost koja se moe
realizovati na tritu.
Saobraaj predstavlja organizovano kretanje transportnih jedinica na zajednikoj mrei i ona
je posljedica primjenjene tehnolgije i potrebe za prevozom ( transportom ).
U ovom seminarskom radu emo se bazirati na Historijski razvoj saobraaja i njegovog
transporta, na alternativna goriva koja uz konvencionalna goriva predstavljaju osnovu za
pokretanje jednog drumskog vozila, kao na pravce razvoja i saobraajnu infrastrukturu.1

1. HISTORIJSKI RAZVOJ DRUMSKOG TRANSPORTA

1Organizacija i tehnologija drumskog transporta Prof. Dr. Ibrahim Jusufrani

3

Efikasna

distribucija

robe

promet

putnika

je

oduvek

bio

vaan

faktor

za

odravanjeekonomske kohezije, jo od doba starih carstva do modernih drava danas u svetu.

Satehnolokim i ekonomskim razvojem, sredstva za postizanje tog cilja su znaajnoevoluirala.
Tako je i razvoj saobraaja u tijesnoj vezi sa prostornim razvojem ekonomskogsistema.
itav historijski period razvoja saobraaja mogue je pratiti od prije industrijskog
dosavremenih saobraajnih mrea na poetku XXI vijeka, a kroz pet velikih faza, gdje
sesvaka odlikuje specifinim inovacijama u transportnom sektoru. Prije pojave parne maine
iinovacija u industrijskoj revoluciji krajem XVIII vijeka, nisu postojale nikakave
formemotorizovanog saobraaja. Transportna sredstva su se mahom vezivala za
ivotinjskutegleu snagu u kopnenom saobraaju ili za snagu i pravac duvanja stalnih vjetrova
upomorskom saobraaju. Bilo je ogranienja u koliinama robe koja se prevozila, kao i
ubrzini transporta ljudi i roba. Vodeni saobraaj je bio najvie razvijen i najefikasniji, tako
dasu gradovi na obalama mora ili velikih rijeka trgovali sa udaljenim regionima i na taj
nainzadobijali veu ekonomsku, politiku i kulturnu mo i vei uticaj nad okolnom
teritorijom.Zato nije ni iznenaujue to su se prve civilizacije razvile upravo u dolinama
velikih rijeka,kako zbog dobrih uslova za bavljenje poljoprivredom, tako i zbog trgovine (npr:
dolineTigra i Eufrata, Nila, Inda, Ganga, Hoang Hoa). Kako je efikasnost transportnog
sistema uovom periodu bila izuzetno niska, tako je trgovina uglavnom imala lokalni karakter.
Izperspektive regionalnih ekonomija, u takvom okruenju uticaj grada na okolni prostor
kroztrgovake veze bio je najvie do 50 km u preniku. Meunarodna trgovina je i
tadapostojala, ali su proizvodi kojima se trgovali spadali u kategoriju luksuzne robe (bili
suizrazito skupi i dostupni malom broju bogatih), jer je bilo rije o zainima, svili,
vinu,parfemima robi koja je do Evrope dovoena uvenim Putem svile. U takvom
okruenju, bilo je teko govoriti o bilo kakvom urbanom sistemu, ve prije orelativno
samostalnim ekonomskim sistemima sa vrlo ogranienom trgovinskomrazmenom. Ipak, kao
najpoznatiji izuzeci ovog pravila jesu uvena Rimska imperija iKinesko carstvo. Oba carstva
su tokom svoje istorije posveivale velike napore izgradnjisaobraajne mree, pokuavajui
na taj nain da odre kontrolu nad svojom velikomteritorijom tokom dueg vremena. Rimljani
su bili poznati graditelji puteva, te su tako prvopremostili kopnene provincije na Apeninskom
poluostrvu, a potom i u drugim dijelovimacarstva, povezujui velike gradove na Mediteranu.
Kako je carstvo raslo, tako se putnamrea razvijala i dostigla u jednom trenutku 80000 km
odlino izgraenih puteva(III vijek).

Sa druge strane Zemljine kugle, Kinesko carstvo je bilo daleko poznatije po izgradnjisistema
kanala i rijenom saobraaju. Ti kanali inili su sistem pod nazivom Veliki kanal(neki dijelovi
i danas postoje). Tokom period XIV-XVII vijeka ovaj sistem dostigao je duinuod 250000
km,povezujui Peking na sjeveru i Handou na jugu sa obalom mora na istoku(dva velika
rena basena Jangcekjanga i Hoanhoa). Tokom srednjeg vijeka trgovina se pojaala i to
trgovina pomorskim putem. Plovidbe subile intenzivne La Manom, Severnim morem,
Baltikim morem i Mediteranom, gde je biloskoncentrisano i najvie luka (Venecija,
Barselona, Lisabon, Bordo, Hamburg, Norvi,London). Najvie se trgovalo groem, vinom,
vunom, drvetom, kamenom, soli, ili nekimluksuznim robama. Tokom XIV veka pojavili su se
savremeniji i bri brodovi (karavele igaleoni). Evropljani su krenuli u traganje za novim,
alternativnim i pomorskim putem zabogatu Indiju jer su padom Carigrada 1453.godine Turci
konano presjekli kopnenetrgovake puteve sa Bliskim i Dalekim Istokom. Tom prilikom,
poto je re bilo ojedrenjacima, glavni uslov i faktor plovidbe bili su stalni vetrovi i kretanje
morskih struja, pa su tako i traganja za alternativnim pravcima bila znatno uslovljena ovim
prirodnimfaktorima.
Ipak, Evropljani su krajem XV i tokom XVI i XVII vijeka uspeli da otkriju
amerikekontinente, oplove Afriku, naprave krunu turu oko Zemljine kugle, otkriju
Australiju, plovepo Okeaniji, i na taj nain znatno proire granice i mogunosti pomorskih
saobraajnihpravaca. U tom periodu smjenjivalo se nekoliko velikih pomorskih sila: panija i
Portugalija,Holandija, Engleska. Do kraja XVII vijeka najvei dio kolonija u Svijetu drali su
Evropljani izahvaljujui njima odvijala se intenzivna kolonijalna trgovina, korienjem prije
svegapomorskog saobraaja.Nova era u razvoju saoraaja bila je povezana sa industrijskom
revolucijom i primjenomparne maine u konstruisanju savremenih saobraajnih sredstava.
Zato se u nekom historijskom razvoju saobraaja prvo izdvaja period od 1800-1870. godine,
kada sedeavaju brojne inovacije, vane i za razvoj saobraajnog sistema,parna
lokomotivaStivensona 1812.godine i njen prvi put od stanice Stokton do stanice Darlington
uEngleskoj, nakon ega eljezniki saobraaj poinje intenzivni razvoj.
Zavretaktranskontinentalne pruge u SAD 1869. godine bio je od presudnog znaaja za
teritorijalnirazvoj ove drave. Tada je konano Istona obla SAD povezana kopnenim putem
saZapadnom obalom. Prvi parobrodi se pojavljuju 40-ih godina XIX veka i oznaavaju
pravurevoluciju u rijenom i pomorskom saobraaju. Razvoj pomorskog saobraaja bio
jepodstaknut i prokopavanjem dva velika kanala koji su uticali neposredno na
skraivanjemeunarodnih pomorskih puteva (Suecki kanal 1869.godine i Panamski
5

kanal1914.godine). Moderna era u razvoju saobraaja zapoinje krajem XIX vijeka (od 1870.)
i todaljim razvojem eljeznikog saobraaja (razvija se u Evropi i Severnoj Americi, ali se
gradii u siromanim dijelovima Afrike i Azije kao orue za uspeno osvajanje resusrsnih
dobarau tim zemljama od strane kolonijalnih posjednika primjer je Indija koja je bila
engleskakolonija i kao posljedica intenzivne gradnje eljeznike mree iz tog perioda Indija i
danasima

najguu

eljezniku

mreu

na

svetu).

Potom

dogaaju

se

epohalni

pronalascitelegrafa i telefona ime zapoinje era telgrafsko-telefonskog saobraaja, odnosno

erakasnije

savremenih

telekomunikacijskih

sredstava.

Posebno

vaan

momenat

razvojusvjetskog saobraaja, a prije svega drumskog, bila je konstrukcija T-modela u

fabriciautomobila Ford u SAD, ime je oznaen poetak masovne proizvodnje
automobila,odnosno potronje istih. Pre toga prethodili su pronalasci motora sa
unutranjimsagorevanjem (Daimler 1889.godine) i dizel motora (1885.godine), kao i
pneumatskihguma (Dunlop 1885.godine). Sa druge strane, ako su automobili znaajno uticali
na razvojdrumskog saobraaja, to je bilo jo uvek u sferi prometa putnika. Tankeri za prevoz
nafte i njenih derivata su,takoe, prijmer razvoja saobraaja, jer se sada ovaj energent mogao
prevoziti na velikeudaljenosti. Saobraaj je intenzivniji od Bliskog istoka prema Zapadnoj
Evropi, SevernojAmerici i Japanu, jer su tankerske rute za prevoz nafte bile najbrojnije
upravo na ovimdestinacijama. Istovremeno i tonaa tankera se stalno poveavala (od 100000
tona 60-ihgodina XX vijeka do dananjih 550000 tona). Poetak XX vijeka oznaio je i
pojavu jednognovog vida saobraaja avionskog. Nakon prvog leta balonom 1783. godine,
prvizvanian let bio je let brae Rajt 1903. godine ime zapoinje era avionskog saobraaja. U
poetku avionski saobraaj se koristio za transport putnika i pote, a tek od
1919.godinezapoinju prvi letovi za transport robe. Meutim i danas ovaj vid saobraaja se
smatraizuzetnom skupim za transport kabastih i tekih materijala, pa se transport robe
avionskimsaobraajem ograniava samo na neke vrste roba i najvie putnika. Dostignua
nauke itehnike u avionskom saobraaju, ipak, su najpre bila vezana za vojnu industriju. U
tokuXX veka razvio se i telekomunikacioni saobraaj, u kome su poslednje decenije XX
vijekabile obojene prodorom Interenta i internet veza kao posebnog vida komunikacije.2

2. POGONSKA GORIVA (ALTERNATIVNA GORIVA)

2http://documents.tips/documents/seminar-ski-rad-istorijski-razvojsaobracaja.html
6

Goriva su sve tvari koje sagorijevanjem daju toplinu. Toplinska energija dobiva se iz goriva
kemijskim procesom koji se zove oksidacija ili gorenje. U najvie sluajeva oksidacija je
spajanje gorive tvari i kisika. Gorive tvari su najveim dijelom ugljici pa je gorenje spajanje
kisika (gorive tvari) s ugljikom. I ne-ugljina goriva kao vodik, klor, amonijak, natrij...,
spajanjem s kisikom oksidiraju i oslobaaju toplinu. Prilikom oksidacije dolazi do kemijske
reakcije, promjene u strukturi atoma goriva i oksidatora (kisika) te se takva goriva svrstavaju
u kemijska goriva.
Alternativna goriva su goriva koja su alternativa uobiajnim gorivima. Kod automobila, u
alternativna goriva se ubrajaju praktino sva goriva za automobilske motore osimmotornih
benzina i dizel goriva. Tj. osim goriva koja spadaju u biogoriva (biodizel, alkoholna goriva...),
tu se ubrajaju i teni naftni gas (TNG), komprimovani (KPG) i teni prirodni gas (TPG).3

2.1Vodik

Slika 1. Prikaz rada gorive elije4

Historija: Godine 1997. na auto salonu u Detroitu Chrysler je predstavio prvi elektromobil
koji je struju za pokretanje crpio iz gorivih vodikovih elija. Samo desetak godina kasnije ve
postoji nekoliko serijskih automobila koji koriste vodik kao gorivo.
3https://wikipedia.org/wiki/Alternativna_goriva
4http://arhiva.vidiauto.com/autotech/goriva/
7

Karakteristike: Osnova svakog automobila na vodik su gorive elije koje se nalaze u podnici
automobila, spremnik vodika te elektromotor. U spremniku se nalazi stlaeni vodik u tekuem
stanju, koji ovisno o koliini i potrebama mora biti stlaen barem na 350 bara te iz razloga
zapaljivosti ohlaen na -253 C.
Princip rada: U vodikove gorive elije dovodi se gorivo (u ovome sluaju stlaeni vodik) i
kisik (ili mjeavina kisika i helija) te na principu elektrolita* proizvode struju. Prilikom
prolaska kroz separatorsku plou elije, molekule vodika se spajaju na anodu, a molekule
kisika na katodu. Na anodi platinasti katalizator razdvaja vodik na protone i elektrone, pri
emu polimer elektrolitska membrana proputa samo protone prema katodi, dok elektroni
putuju vanjskim strujnim krugom stvarajui struju koja pokree elektromotor i puni baterije.
Na katodi potom elektroni i protoni u reakciji s kisikom stvaraju vodu odnosno paru koja
izlazi iz elija i iz ispuha.
Pozitivne stvari: posve isti ispuh, mogunost dobivanja vodika elektrolizom iz vode.
Negativne stvari:slaba infrastruktura, vodik je izrazito zapaljiv, potrebne velike preinake
motora.5

2.2. Biodizel

5http://arhiva.vidiauto.com/autotech/goriva/
8

Slika 2. Gorivo Biodizela 6

Povijest: Fosilno dizelsko gorivo dobiva se preradom sirove nafte. Biodizel se pak moe
proizvoditi iz prirodnih ulja (alge, ivotinjska mast, suncokret, repica, soja, suncokret,
svinjska mast) zbog ega predstavlja mnogo ie gorivo. Iako se termin biodizel ini
posve nov, u biti se radi o patentu zatienom jo 1937. godine kada je belgijski znanstvenik
Chavanne patentirao postupak zvan transesterifikacija biljnih ulja koristei alkohol (metilni i
etilni) i natrijev hidroksid za izdvajanje masnih kiselina iz glicerina.
Karakteristike: Biodizel nije toksian, biorazgradiv je i u atmosferu isputa 10 (B20*) do
50% (B100*) manje ugljinog monoksida (CO), ali i 2 do 10 % vie duikovog oksida (NOx)
nego fosilna dizel goriva. Emisije ugljinog monoksida variraju ovisno o ulju iz kojega je
biodizel dobiven, a CO2 koji se oslobaa biljke koriste u procesu fotosinteze. Biodizel ima
vii cetanski broj nego fosilni dizel i nema sumpora.
Primjena: Bez preinaka svaki dizel motor moe koristiti dizelsko gorivo s 5% udjela
biodizela. No biodizel je izrazito masno gorivo i moe zaepiti brizgaljke motora.
Prednosti: ii ispuh, mogunost kune proizvodnje.

6http://arhiva.vidiauto.com/autotech/goriva/
9

Nedostaci: Niska toka smrzavanja, higroskopan je pa moe uzrokovati zatajenje rada i

prijevremenu koroziju, za svakih 1 tonu biodizela proizvede se i100 kg glicerina, slaba
infrastruktura, zagaenje okolia pesticidima biljaka.7

2.3. Bioetanol

Slika 3.Pogon voen Bioetanolom8

Povijest: Jo od 1970-ih godina u Brazilu se etilni alkohol u odreenim omjerima s benzinom

koristi za pokretanje vozila.
Karakteristike: Bio-etilni alkohol koji se koristi kao gorivo dobiva se iz suncokreta, eerne
trske, eerene repe i ostalih biljnih vrsta. Ima niu ogrijevnu vrijednost (21,3 Mj/L* ) od
bezolovnog benzina (31 Mj/L) pa je za isti uinak potrebna oko 34 % vea koliina etilnog
alkohola. CO2 koji se isputa kroz plinove, biljke upiju procesom fotosinteze.
Postupak

dobivanja: Dobiva se uzajamnim procesima

fermentiranja, destilacije,

dehidratacije, hidrolize i saharifikacije. Pri tome se iz jednog hektara obradive povrine moe
dobiti oko 2500 litara etilnog alkohola.

7http://arhiva.vidiauto.com/autotech/goriva/
8http://arhiva.vidiauto.com/autotech/goriva/
10

Primjena: Zbog veeg oktanskog broja etanola od 111 mogue je poveanje stupnja
kompresije i iskoritenja motora. Najee se koristi gorivo oznake E85, a radi se o mjeavini
85 % bioetanola i 15% benzina.
Prednosti: ii ispuh, vee iskoritenje motora.
Nedostaci: vea potronja, potrebne preinake motora.9

2.4Elektrini automobili

Slika 4. Automobil sa elektrinim pogonom10

Povijest: Elektromobili postoje jo od kraja 19. stoljea, ali uvijek je najvei problem
predstavljala mala autonomija jer potrebno je i do nekoliko tisua baterija velikog kapaciteta.

Princip rada: Moderni elektromobili koriste litij-ionske baterije poput istih kakve se koriste
u mobilnim ureajima jer imaju i trostruko vei kapacitet (3.6 volti) od nikal-metal hidrinih
(1.2 V) i olovnih (2.0 V) te mogunost vie ciklusa punjenja i pranjenja. No osjetno su
skuplje i sklone zapaljenju. Litij ima nisku toku zapaljivosti, a brzim punjenjem litijske
baterije se osjetno zagrijavaju. Zato se u posljednjim generacijama elektromobila ugrauju
posebni mikroprekidai za sprijeavanje pregrijavanja.
Prednosti: posve isti ispuh, bez buke motora.

9http://arhiva.vidiauto.com/autotech/goriva/
10http://arhiva.vidiauto.com/autotech/goriva/
11

Nedostaci: baterije imaju kratki vijek trajanja, mogunost zapaljenja, visoka cijena.11

2.5 LPG (Auto plin)

Slika 5. Instalacija LPG-a u vozilo 12

Historija: Upotrebljava se kao pogonsko gorivo vozila od 1940-ih godina.

Karakteristike: Radi se o mjeavini ugljikovodikovih plinova, najee propana i butana u
omjeru 60:40 posto. Proizvodi se rafinacijom sirove nafte te ekstrakcijom nafte i plina. Na
normalnoj temperaturi i tlaku isparava zbog ega se pohranjuje u bocama pod pritiskom do
najvie 85 % kapaciteta boce kako bi se ostavilo mjesta toplinskom irenju. Ima 20% manju
emisiju CO2 nego benzin. Ogrijevna vrijednost izmeu 25.5 do 28.7 MJ/l.

Primjena: auto instalacija se sastoji iz lijevka, spremnika, cijevi, prikljuaka, izmjenivaa

pritiska te posebnih injektora. Izmjenjiva je u biti ventil koji tekuinu pod tlakom pretvara u

11http://arhiva.vidiauto.com/autotech/goriva/
12http://www.njuskalo.hr/image-bigger/motor-pogonski-dijelovi/lpg-plinskainstalacija-auto-papirima-slika-38588051.jpg
12

paru pri atmosferskom tlaku prije ubrizgavanja u usisni sustav motora. Suvremeni motori s
varijabilnim otvaranjem ventila* moraju jo imati i poseban sustav podmazivanja ventila.

Prednosti: Ugradnja je mogua u gotovo svim tipovima automobila, isti ispuh, niska cijena
auto plina
Nedostaci: Visoka cijena ugradnje (do 5 hiljada KM).13

13http://arhiva.vidiauto.com/autotech/goriva/
13

3. INFRASTRUKTURA SAOBRAAJA I NJEGOVI PRAVCI

RAZVOJA
Infrastruktura cestovnog saobraaja se moe podijeliti na:
-Podjela cesta
-Tehniki elementi ceste
-Kolovoz
-Rubni i razdjelni trakovi
-Bankine, Rigoli i Berme
-Trakovi za zaustavljanje i spora vozila
-Eksploatacijske znaajke ceste
-Donji ustoj
-Gornji ustroj
-Cestovna vorita
-Stanice za punjenje plinom
U ovom seminarskom radu emo objasniti samo pojedine od njih.

3.1. Podjela cesta

Javnom cestom smatra se cesta od opeg znaenja za javni promet koja zadovoljava sve
uvjete to ih utvruju. Uz razvoj motornih vozila i graenja cesta s vremenom su postale
izrazite pojedinosti po kojima se ceste meusobno razlikuju.
Prema Zakonu o osnovama sigurnosti prometa na cestama, ceste se mogu podijeliti:
prema drutveno-gospodarskom znaenju i
prema vrsti prometa kojemu su namijenjene.
Prema svojim osobinama, ceste se mogu podijeliti na razne vrsti, od kojih emo ovdje navesti
podjelu:
prema svrsi i prometnom znaenju,
prema veliini motornog prometa i
prema terenu kojim cesta prolazi.
14

Prema drutveno-gospodarskom znaenju ceste se dijele na:

magistralne,
regionalne i
lokalne.
Magistralne ceste su meunarodne i javne ceste koje povezuju vee gradove i vanija
gospodarska podruja Republike, odnosno vanija gospodarska podruja u Republici. One se
dovezuju na meunarodne ceste.
Regionalne ceste su javne ceste koje povezuju gospodarska podruja u Republici ili podruja
koja su posebno vana za Republiku. One povezuju relativno bliska gospodarska podruja i u
isto vrijeme obavljaju distribuciju prometa i napajanje magistralnih cesta.
Lokalne ceste su javne ceste koje povezuju sela i naselja na podruju opine ili su vane za
podruje opine. Te ceste pripadaju uim regionalnim podrujima i u kompetenciji su
komunalnih zajednica.
Podjela cesta po Zakonu o javnim cestama:
1) autoceste,
2) dravne ceste,
3) upanijske ceste,
4) lokalne ceste.14

3.2. Tehniki elementi ceste

KOLOVOZ najee je projektiran sa 2 trake.Sa stajalita sigurnosti povoljniji su kolnici sa
4 trake s odvojenim smjerovima. Kod cesta za mjeoviti promet treba projektirati biciklistike
staze jer biciklisti u velikom postotku sudjeluju pri nastanku prometnih nezgoda
RUBNE TRAKE omoguuju bolje iskoritavanje povrine kolnika
14http://www.prometna-zona.com/podjela-cesta/
15

BANKINE poveavaju sigurnost prometa.a prema istraivanjima poveanjem irine

bankine smanjuje se broj nezgoda
TRAKA ZA SPORA VOZILA izradom te trake poveava se sigurnost prometa. Pruanje
ceste u pravcu na duini veoj od 4km ispitivanjima su dokazana poveanja u postotku
nastanka prometnih nezgoda
OTRI ZAVOJI posebno utjeu na sigurnost prometa nesmije se dozvoliti neposredni
nizanje zavoja velikih i malih polumjera
HORIZONTALNA I VERTIKALNA PREGLEDNOST CESTE posebno je vaan element
sigurnosti, avano ju je odrediti vezano za duinu zaustavnog puta.

Horizontalna preglednost ovisi o polumjeru zavoja i o zaprekama koje se nalaze uz slobodni

profil ceste.Vertikalna preglednost ovisi o polumjeru vertikalnog zaobljenja kod konveksnog
prijeloma nivelete, a duina se izraunava vezano za duinu zaustavnog puta
PRIJELAZNA KRIVULJA izvodi se izmeu pravca i zavoja. Njena duina se odreuje na
temelju vozno-dinamikih vizualnih i estetskih uvjeta. Klotoida je krivulja koja se koristi za
izradu prijelazne krivulje
PRIJELAZNA RAMPA izvodi se na istoj duini kao i prijelazna krivulja i na tom dijelu
provodi se popreni nagib u pravcu u popreni nagib u zavoju (jednostrani). Uzduni nagib
treba biti takav da ne zahtjeva estu promjenu brzine.Veliina nagiba ograniena je propisima
do 10%.15

15http://www.prometna-zona.com/tehnicki-elementi-ceste/
16

3.3. Kolovoz
Kolovoz je dio gornjeg ustroja ceste koji je namijenjen iskljuivo kretanju vozila. On se
sastoji od dvaju ili vie voznih trakova.Vozni trak je dio kolnika namijenjen kretanju jednog
reda vozila.
Kolovozi s jednim trakom vrlo su rijetki, uglavnom na poljodjelskim cestama i na cestama u
vrlo tekom planinskom terenu. Na takvim cestama moraju se izgraditi mimoilaznice duljine
30 m, a irina kolnika ne smije biti manja od 3 m.
Kolovozi s dvije trake vrlo su este. Nedostatak im je u tomu to se na njima pretjee na traku
za vonju iz suprotnog smjera. Kolovozi s dvama trakovima izvode se na cestama koje imaju
srednju gustou prometa, a propusna im je mo oko 600 vozila u satu.
Mnogo pogodniji su kolovozi s etiri traka s odvojenim smjerovima. Na takvim kolovozima
mogue je pretjecanje za svaki smjer vonje na posebnom traku.
Prije su se gradili kolovozi s neparnim brojem prometnih trakova. Iskustvo je pokazalo da je
postojanje treeg traka cesto bilo uzrok prometnih nesrea, jer je srednji trak sluio za
pretjecanje vozilima iz obaju smjerova. Kolovoz s trima trakovima moe se opravdati samo
na velikim usponima; jedan trak slui za vonju niz uspon, a druga dva za kretanje uz uspon.
Kolovoz s trima trakovima moe se koristiti i onda kada je na nekoj cesti u razliitim
vremenskim razmacima razliita gustoa prometa (dolazak na rad u jutarnjim satima i si.).
Tada dva traka slue za promet u optereenijem smjeru, to mora biti podrobno regulirano
primjerenim prometnim znakovima.
Prema inozemnim iskustvima, smatra se da broj prometnih trakova za jedan smjer ne bi trebao
biti vei od etiri, jer se u tom sluaju propusna mo ceste vrlo malo poveava. Ako
promet zahtijeva vie od etiriju prometnih trakova za jedan smjer, bolje je graditi
usporednu cestu.16

16http://www.prometna-zona.com/tehnicki-elementi-ceste/

17

4. ZAKLJUAK
U ovom seminarskom radu smo priali o historiji razvoja saobraaja.Efikasna distribucija
robe i promet putnika je oduvek bio vaan faktor za odravanjeekonomske kohezije, jo od
doba starih carstva do modernih drava danas u svetu. Satehnolokim i ekonomskim
razvojem, sredstva za postizanje tog cilja su znaajnoevoluirala. Tako je i razvoj saobraaja u
tijesnoj vezi sa prostornim razvojem ekonomskogsistema.
Zatim smo priali o rasprostranjenosti alternativnih goriva. Osim Benzinskih i Dizelskih
motora, postoje razne instalacije koje su gonjene raznim vrstama alternativnih goriva.
Kao sto su: LPG, Biodizel, Vodik, Bioetanol, Automobili sa elektrinim pogonom itd.
I za kraj doli smo do infrastrukture i razvoja saobraaja i njegove mree.
Infrastruktura se dijeli na:
-Podjela cesta
-Tehniki elementi ceste
-Kolovoz
-Rubni i razdjelni trakovi
-Bankine, Rigoli i Berme
-Trakovi za zaustavljanje i spora vozila
-Eksploatacijske znaajke ceste
-Donji ustoj
-Gornji ustroj
-Cestovna vorita
-Stanice za punjenje plinom
Glede razvoja infrastrukture ovisno o dravnom ureenju, veoma je vano da se postave
kriteriji kojim e se praviti razmjetaj raznih smjernica, kako u cilju odravanja ve
postojeeg monopola saobraajne mree, tako i na planiranje i organiziranje buduih planova.

18

LITERATURA
1Organizacija i tehnologija drumskog transporta Prof. Dr. Ibrahim Jusufrani

INTERNET IZVORI
2http://documents.tips/documents/seminar-ski-rad-istorijski-razvoj-saobracaja.html
3https://wikipedia.org/wiki/Alternativna_goriva
456789101113http://arhiva.vidiauto.com/autotech/goriva/
12http://www.njuskalo.hr/image-bigger/motor-pogonski-dijelovi/lpg-plinska-instalacijaauto-papirima-slika-38588051.jpg

141516http://www.prometna-zona.com/

19

POPIS SLIKA
Slika 1. Prikaz rada gorive elije....................................................................................7
Slika 2. Gorivo Biodizela...............................................................................................9
Slika 3.Pogon voen Bioetanolom...............................................................................10
Slika 4. Automobil sa elektrinim pogonom.................................................................11
Slika 5. Instalacija LPG-a u vozilo................................................................................12

20