3.

Trang ch

3.1. Khi nim truyn.

Truyn l: Tc phm t s. Hm ngha ca thut ng ny khc nhau trong vn hc trung
i v hin i.
vn hc trung i Vit Nam, truyn l thut ng m vn hc vay mn t s hc. Tc
phm th truyn c th c vit bng th hoc vn xui.
vn hc hin i, truyn l khi nim khng tht xc nh. Mt mt n vn c dng
tr mi loi tc phm t s c ct truyn ni chung, mt khc li c li dng n nh
thut ng tr dung lng tc phm(truyn di, truyn va, truyn ngn). (Li
Nguyn n; 150 thut ng vn hc, Nxb i hc quc gia H Ni, H. 1999, tr.349).
Trong phm vi sng kin ny, chng ti hiu truyn theo ngha: Truyn l loi vn t s,
k chuyn, trnh by s vic l s vic c t chc mt cch ngh thut trong vn
hc(Sch gio vin Ng vn 11 tp 1, Nxb GD, H. 2007. tr 151).
3.2. Phn loi truyn
Cch phn loi truyn hp l v khoa hc hn c vn l cch phn loi theo ti liu hng
dn ging dy mn Ng vn lp 11. Theo cch ny, trong vn hc Vit nam chng ta c:
Truyn dn gian: thn thoi, truyn thuyt, c tch
Truyn trung i: truyn vit bng ch Hn, truyn th Nm.
Trong vn hc hin i, theo quy m vn bn v dung lng ngi ta chia thnh: truyn
ngn, truyn va, truyn di.
3.3. c trng ca truyn.
Truyn c nhng c trng c bn: tnh khch quan trong s phn nh; ct truyn c
t chc mt cch ngh thut; nhn vt c miu t chi tit, sng ng gn vi hon
cnh; phm vi miu t khng b hn ch v khng gian v thi gian; ngn ng linh hot,
gn vi ngn ng i sng (Sch gio vin Ng vn 11 tp 1, Nxb GD, H. 2007. tr 152).
Nh vy khi ging dy cc tc phm truyn, chng ti s bm st vo nhng c trng
ny gip hc sinh khm ph, tm hiu vn bn trong chng trnh ng thi cng yu
cu hc sinh vn dng tm hiu mt s vn bn khng nm trong chng trnh.

Chng 2
Vit Nam lp 12 ban c bn.

1.

Tm hiu bi cnh x hi, hon cnh sng tc ca tc phm.

Mi tc phm vn hc ni chung u hnh thnh trong mt hon cnh c th, trong cc

yu t: lch s, x hi, vn ho u t nhiu chi phi ti ni dung t tng ca tc phm.
C nhng vn trong tc phm t thi trung i nhng n nay cn nguyn gi tr,
chng hn thi cng ci trc nhng bt cng ngang tri, trc ci c ca Ng T Vn
trong Chuyn chc Phn s n Tn Vin ca Nguyn D n nay vn l bi hc qu gi
cho mi ngi. Nhng cng c nhng truyn cp ti nhng vn lch s, mt i khng
tr li m nu khng hiu c hon cnh x hi lc th khng th no nm bt c
ci vn nh Nguyn Khi.
2.
Phn tch ct truyn vi cc bc din bin.
i vi tc phm truyn, ct truyn ng vai tr c bit quan trng. Nm c ct truyn
vi cc trnh t: m u, vn ng, kt thc tc l nm c qu trnh i sng c th
to nn ni dung ca truyn(SGV Ng vn 11. tp 1, Nxb GD. 2007, tr.153). Trong ct
truyn c nhng vn sau cn c bit quan tm khi son ging:
2.1. Tm tt ct truyn.
c hiu tc phm truyn khng th khng c, thm ch phi c tht k; c nh vy
qu trnh ging ca gio vin mi t hiu qu mong mun. hc sinh c tc phm
khng phi chuyn d, bi thi lng trn lp khng cho php c ton b tc phm hoc
on trch, nht l nhng tc phm di. Vy nn cng vic ny phi giao cho hc sinh lm
nh, gio vin phi kim tra vic c truyn ca hc sinh bng cch yu cu cc em tm
tt c ct truyn trc khi ging.
2.2. Phn tch tnh hung truyn
y chng ti ch bn vai tr ca tnh hung i vi truyn ngn. Bi v Truyn ngn
l tc phm t s c nh m ni dung thng ch xoay quanh mt tnh hung truyn ch
cht no (Chu Vn Sn). Tnh hung l ci tnh th ny ra truyn, l lt ct ca i
sng m qua c th thy c c trm nm ca i tho mc, l mt khonh khc m
trong s sng hin ra rt m c, khonh khc cha ng c mt i ngi, thm
ch c mt i nhn loi(Nguyn Minh Chu). Nhiu nh nghin cu cn cho rng tnh
hung l ht nhn ca truyn ngn, chn c tnh hung hp dn coi nh vic vit
truyn xong(Nguyn Minh Chu). Ngi ta chia thnh hung thnh cc loi:
Vi bi vit ny, chng ti tm hiu tnh hung l tnh th xy ra chuyn, trong
nhn vt, cc vn ca i sng hin ln r nt nht ng thi qua tnh hung , ch
t tng ca tc phm cng c lm sng t. Nh vy nhn din v phn tch c
tnh hung, gio vin nn cung cp khi nim tnh hung, cc loi tnh hung.

Trong s cc tc phm truyn lp 12 chng trnh chun, c 2 tc phm c tnh hung c

bit cn phi gip hc sinh ch ra v phn tch.
2.3. Tm hiu im nhn trn thut.
im nhn trn thut c vai tr dn dt ngi c quan st cc chi tit v din bit c
ngha c bit ca truyn. im nhn trn thut hay chn cch trn thut(ngi k) nh th
no cng l mt dng ngh thut ca nh vn, iu i hi chng ta phi gip hc
sinh nhn din im nhn trn thut ca tng tc phm v tc dng ca n. Trong cc tc
phm truyn lp 12 chng trnh chun, c mt s tc phm c im nhn c o v tc
dng ngh thut nht nh.
2.4. Cm nhn ging iu li vn
Ging iu l mt yu t thuc v ngn ng trong tc phm truyn. Khi phn tch ngn
ng vn xui cn ch cch s dng cc kiu cu, ch th pht ngn, cch xng h, ging
iu k, s c th ha ngn ng ca nhn vt v tc gi C th chia ngn ng vn xui
thnh hai tnh cht tri ngc nhau. Mt l ging iu tiu thuyt, th hin m c trong
vn xui hin thc ph phn V Trng Phng c ging tro phng, Nam Cao c ging lnh
lng, Nguyn Cng Hoan c ging hm hnh Ngc li l ging iu s thi th hin m
c trong vn xui cch mng. Ta c th thy ging vn tin yu, tr tnh trong V chng A
Ph, V nht, ging vn si ni bng bng kh th trong Rng x nu, Nhng a con trong
gia nh.. Nh vy ging iu chnh l mt yu t quan trng gp phn th hin t tng
ch ca nh vn.
3.
Phn tch nhn vt theo din bit ct truyn, tc l theo cc tnh tit,
s kin, bin c ang din ra.
Nhn vt vn hc l mt n v ngh thut, n mang tnh c l, khng th b ng nht
vi con ngi c tht, ngay c khi tc gi xy dng nhn vt vi nhng nguyn mu c
tht. Nhn vt vn hc l s th hin quan nim ngh thut ca nh vn v con
ngi.(Li Nguyn n; 150 thut ng vn hc, Nxb i hc quc gia H Ni, H.
1999, tr.250).
3.1. Phn tch ngoi hnh nhn vt.
Ngoi hnh, hnh dng ca nhn vt thng c mi quan h cht ch vi tnh cch, bn
cht ca nhn vt. Ngi xa dy Trng mt m bt hnh dong, nh vy ngoi hnh l
yu t u tin khi xem xt nhn vt. Tu theo dng ngh thut mi nhn vt thng
c tc gi phc ho nhng nt m nht v ngoi hnh:
con ngi sinh ra trong au thng ri ln ln chng tri, chin u v chin
thng.
3.2. Phn tch hnh ng, ni tm, ngn ng nhn vt.

Hnh ng, hnh vi, c ch ca nhn vt l nhng tn hiu quan trng cung cp thm
nhng thng tin cho bc tranh ton din v nhn vt. V vy, khi ging chng ti lun ch
trng cho hc sinh tm hiu nhng chi tit ny. C th ly mt s v d lu nh sau:
3.3. Phn tch mi quan h gia cc nhn vt, gia nhn vt vi hon cnh xung
quanh.
Quan h gia cc nhn vt, gia nhn vt vi hon cnh xung quanh chi phi tnh cm,
tnh cch nhn vt.
3.4. Phn tch ngh thut xy dng nhn vt.
Nhn vt thng c xy dng theo dng ca nh vn. thc hin dng , tc gi
phi s dng cc chi tit ngh thut. Mun phn tch ngh thut xy dng nhn vt, trc
ht l ch n chi tit. Khi dy hc, chng ti bm vo nhng chi tit:
Tn nhn vt: Nhn vt c tn hoc khng c th l ngu nhin nhng thng l
dng . Tn cc nhn vt trong Hai a tr ca Thch Lam nghe m p, gn gi; nhng
trong Ch Pho ca Nam Cao li rt kh nghe, rt cc v vy m ch t tng ca cc
Cc chi tit gp phn miu t tm l nhn vt: Tm l con ngi thng biu hin qua
nhng chi tit b ngoi, nh vn xut sc l ngi nm bt rt chc nhng biu hin .

Cch to tnh hung khm ph bn cht nhn vt: Tnh cch con ngi lun th
hin H sn sng cu mang nhau d bn ming ci cht hng v hnh phc. Vit
Phn tch kt cu ca tc phm.
Mi tc phm c nhng kt cu ring theo nh hng ngi bt ca nh vn. Phn tch kt
cu cng l mt phng din hiu ton cnh ni dung v ngh thut tc phm. Hy ch
kt cu ca mt s tc phm truyn lp 12 chng trnh chun.
5.

Xc nh gi tr t tng ngh thut ca tc phm.

T tng ngh thut thng c th hin qua cuc i v s phn cc nhn vt. y l
bc tng i d, chng ti thy hc sinh d pht hin v n thng nm trong phn ghi
nh ca mi bi. t cu hi qua cc nhn vt nh vn mun gi gm t tng tnh cm
g? Vi cu hi ny sau khi phn tch mt lot cc vn nu trn, hc sinh s d dng ch
ra c. V vy chng ti khng cp su ti mc ny.