Professional Documents
Culture Documents
RmrTisagan. xolo Semdgomni igi sityuani QorcTa bunebasa missa TUseyvian. amisTUs mdablad metyueleben misTUs Seyuarebasa simarTlisasa da
moZulebasa uSjuloebisasa, (fs. 44, ??) [ usjuloebisasa C.] romeli-ese kacobrivi
ars moqcevaY borotisagan da qmnaY keTilisaY. xolo man, romelman-igi
codvaY ara qmna, arca ipova zakuvaY pirsa missa, (fs. ????) man pirvelad
simarTle Seiyuara, viTarca maxlobeli QorcTa maT, SeerTebulTaY RmrTisa
bunebiTisa
simarTlisada.
da
moiZula
uSjuloebaY,
viTarca
ucxoY
yovladsaxierisa mis bunebisagan RmrTeebisa, romlisa ZaliTa ganRmrTobil
iqmna bunebaYca igi QorcTaY, raJams icxo bunebisagan RmrTeebisa, romeliigi kacobrivTa maT QorcTa mcxebel da RmerT ars. rameTu sacxebel kacebisa
ars suli wmidaY, romeli-igi QorcTa maT Cuengan miRebulTa RmrTisa
si(5rC)tyUsaTa ara esreT litonad TanamoqmedebiT Seeweoda da zomiT
miecemoda,
viTar-igi
litonTa
kacTa
_
winaYswarmetyuelTa
da
mamaTmTavarTa, _ aramed arsebiT mis Tana mkUdr iyo, umetes moyuas
missa wodebulTa (bunebisaTUs QorcTaYsa) winaYswarmetyuelTa da
mamaTmTavarTa. rameTu maT Tana _ SewevnaY oden, xolo qristes Tana _
arsebiTi igi sacxebeli sulisaY.
mociqulisaY: da Sen dasabamsa, ufalo, queyanaY daafuZne, da qmnulni
QelTa SenTani cani arian; igini warQdebian, xolo Sen hgie. da yovelni viTarca
samoselni daZuelden da viTarca Sesamoselni scvalne igini da icvalnen; xolo
Sen Tavadi igive xar da weliwadTa SenTa araY moaklden (1,10-12)
[fs. ??????]. Targmani: raYTa ara, gesmodis raY soflad SemoyvanebaY
pirmSoYsa mis yovelTa dabadebulTaYsa, ara dabadebulisa, aramed
mxolodSobilisa
da
TanadausabamoYsa
sityUsaY
hgono,
viTarmed
ukuanaYsknel niWebiT mieca mas flobaY soflisaY, romeli pirvel ara aqunda,
amisTUs caTa da queyanisa mis mier dabadebulobasa dagimtkicebs. xolo
dambadebelobaY igi misi mier dasabamsave, da soflad SemoyvanebaY ese _
JamTa aRsasrulsa Tana qmnilsa amas gankacebasa missa zeda iTqumis, da
ara xolo pirvel JamTa da saukuneTa yofaY misi gueqadagebis sityuaTa amaT
mier, da viTarmed yovelive mas daubadebies; aramed eseca, viTarmed didad
Suenierni ese dabadebulni misni advilad Seicvalebian xrwnilebisagan
uxrwnelebad, da aw saxilveli ese xati maTi warQdebis mis mieriTave
cvalebiTa da umjobesad SecvalebiTa da daZuelebulTa Cuen Tana
ganxrwnadobiTa, kualad uxrwnelad ganaxlebiTa. xolo igi Tavadi ucvalebelad
da samaradisod hgies, viTar iyo dausrulebelTa JamTa da saukuneTa.
ixile, viTar didi saidumloY axlisa amis RmrTisme-tyuelebisaY Zuelisa
misganve uqadaga as-da-meerTisa fsalmunisa, mecnierTa Zuelisa wignisaTa
ebraelTa mociqulman yovladqebulman.
mociqulisaY: ovdes savda vis hrqua sadame: dajed marjueniT Cemsa,
vidremdis davsxne mterni Senni queSe ferQTa SenTa [fs. 109, ????] (1,13).
Targmani: Semdgomad zecad aRslvisa da marjueniT jdomisaTUsca
SemoarTuams
winaYswarmetyuelebasa
as-da-mecxrisa
fsalmunissa,
viTarmed ara angelozTa, aramed Zesa etyUs, bunebisaTUs QorcTaYsa,
mamaY: `da(vC)jed marjueniT Cemsa~. xolo Sen nu hgoneb, viTarmca
vermca sxuebr ekadra Zesa dajdomaY, araTumca eTqua mamasa; nu iyofin!
aramed sityUTa amiT pativ-scems mamasa, raYTa ara uSobelad da umizezod
Sehracxo Ze, rameTu TUT marjueniTobaYca igi jdomisaY araTu adgiliTa gareSemoswers mamasa da egreT miscems marjuenesa; nu iyofin! aramed
erTpatiobisaTUs da Tanasworebisa iTqumis Zisa mamisa Tana, da kualad
amas, viTarmed yovelive saidumloY cxorebisa CuenisaY, romelTa Tav ars
zecad aRyvanebaY bunebisa CuenisaY, saTno-yofiTa da nebiTa mamisaYTa
aRasrula
Zeman.
da
amis
erTnebobisa,
mamisa
Zisa
Tana,
TUT igi Tavadi qriste ars, viTar-ese axlisa madlisa, egreTve Zuelisa misca
Sjulisa moqmed sakUrvelebaTa; da viTarca sityuaY RmrTisaY cxovel ars da
Tana-dausabamo da Tana-dausrulebel mamisa. xolo sityuaY raY Tqua, raYTa
ara Seuracx-yon moqmedebaY amisi. amisTUs saxeliTa maxUlisaYTa
SeaSinebs urCTa misTa, viTarmed ara xiluli raYme daSWirdebis queyanaY
aRTqumisaY, aramed orad ganikueTebian da orgulTa Tana daidebis nawili
maTi. [maTe 24,51.] xolo raYTa xilulisaca amis maxUlisa orpirisa usazareles
yos, amisTUs ityUs, viTarmed: ese QorcTa oden ganhkueTs, xolo igi pirvelad
samSUnveliT da suliT iwyebs, da egreTRa nawe(15rC)varTa da tUnTa
miswuTebis, romel ars suliT da QorciT daSjaY urCTa maT misTaY, romelTa ara
xolo {ara xolo ] ar axB C.} gareSesa, aramed Sinagansaca gamoikulevs da
uwynis; ara xolo saqmiTni da sityUTni, aramed ganzraxviTnica da
mogonebiTni; raYTa esreT cxadTa Tana dafarulTaca bralTa vekrZalebodiT;
rameTu igi msajuli ara QorcTamde oden dadgebis, aramed gulTamde da
gonebaTa Seiwevis; da ara xolo kacTa, aramed zogad yovelTa
dabadebulTagani araraY ars dafarul winaSe TualTa misTa, queyanisani da
zecisani. xolo siSiSule Tqua amisTUs, rameTu verca erTsa adgilsa anu Ronesa
movipoebT saSurvelad, romliTamca daufareT raYme yovlisave mxedvelTa
maT TualTa RmrTisaTa, aramed esoden gancxadebul iyos, viTar-igi
ganaSiSulian guami cxovrisaY qediT warQdiTa tyavisaYTa; anu Tu
qeddadrekilobaY Tqua, rameTu ver SemZlebel arian aRebad Tavisa da
mixedvad didebisa misisa, yovelni romelTani dResa mas saSjelisasa
ganiqiqnen dafarulni sircxUlisani. amisTUs mociquli zeda-dahrTavs,
romlisaTUs ars sityuaY Cueni, viTarmed: eseviTarsa meufesa giqadageb,
dausabamosa da dausrulebelsa, ganmkiTxvelsa cxadTa da dafarulTasa.
kUrilesi: qadagebaY sityUsa RmrTisaY keTilad ganmyofel ars mSUnvierisa
sulierisagan, raYTa yos sulsa Soris mkueTelobiTa TUsiTa adgili vrceli,
damtevneli da gulisQmismyofeli SjulTa da brZanebaTa misTaY, da erTi ese ars
miwdomaY misi gansayofelamde samSUnvelisa. xolo meore, _ rameTu igi ars
ganmyofel sulisa da QorcTa. da mesamed, _ igive ars mtanjvel sulisa da
QorcTa geheniasa Sina.
Ukumenisi: saxarebisa igi qadagebuli orad ganmkueTelobaY mamaTa
sulisa wmidisa miQdad Targmnes. da aw, vhgoneb, mociquli masve ityUs,
rameTu ufali Cueni iesu qriste ganmarisxebelTa misTagan ganaSorebs da
miuRebs sulsa wmidasa, romeli uZUres ars yovlisa orad gankueTisa, rameTu,
ganvides raY kacisagan suli saxieri, myis aRivsebis igi sulTa mier borotTa.
mociqulisaY: mivis Cuen mRdelTmoZRuari didi, romelman ganvlna cani _
iesu, Ze RmrTisaY; SevikrZaloT aRsaarebaY igi marTl (4,14). Targmani:
mRdelTmoZRurad didad uwods ufalsa Cuensa iesu qristesa, romelman-igi
CuenTUs Sewira Tavi TUsi msxuer(vC)plad mamisa, saQsrad da salxinebelad
codvaTagan. xolo ganvlaY caTaY moses Tana Setyuebisagan zeSTa
aRmatebulebisaTUs qristesisa Tqua mociqulman: viTar-igi mose vercaRa
queyanad aRTqumisa Seiyvanna [Seiyavanna C.] Zeni israElisani, xolo
qristeman zecad aRiyvana dasabami Tbisa CuenisaY da dasua igi zeSTa
yovelTa mTavrobaTa da QelmwifebaTa da ZalTa; ufroYsRa TUT saydarTa maT
mamulisa didebisaTa, viTarca macxovarman Cuenman da bunebiT Zeman
RmrTisa mamisaman. amisTUs numca daviQsnebiT, guesmodis raY zemo
Tqumuli Zali saSinelebaTa misTaY, aramed mtkiced SevikrZaloT erTgzis
xuedrebuli Cuenda aRsaarebaY sarwmunoebisa misisaY, viTarmed ars
aRdgomaY da mosagebeli saqmeTaebri, da viTarmed qriste Ze ars RmrTisaY
da
RmerT
WeSmarit.
guaqundin
missa
mimarT
sarwmunoebaY,
ganmtkicebuli moqmedebiTa mcnebaTa misTaYTa, da esreT Cuenca mis Tana
saukunoYsa. xolo Sen ixile, rameTu Tavisa mier TUsisa moucemies Cuenda
saxe, raYTa viTar-igi bunebiTa QorcTaYTa vidre sikudidmde morCil iqmna
mamisa; egreTve Cuen vidre sikudidmde ara vhridoT TavTa CuenTa
aRsrulebad yovlisave saTno-yofisa da morCilebisa mcnebaTa misTaYsa,
romelTa mier moguaniWebs Cuen cxorebasa saukunosa. [skBnsa C.]
Tavi z.
SerisxvaY, rameTu axalTave swavlaY uQms maT,
romelsa Sina ityUs warmatebisaTUs,
da viTarmed ara ars sxuaY dasabami meore;
da nugeSiniscemaY qebiTurT
mociqulisaY: romlisaTUs mraval ars Cuenda sityuad da Zniad
saTargmanebel Tqumad, vinaYTgan uZlur iqmneniT sasmeneliTa (5,11).
Targmani: eguleboda umaRles-re aRyuanebaY sityUsaY Txrobad maTda
saidumlosa qristes RmrTeebisasa, aramed dayenebul iqmnebis jereT
uZlurebisaTUs msmenelTaYsa; amisTUs etyUs: `romlisaTUs~. raYsa
`romlisaTUs~? _ aramed Tquenisa uZlurebisaTUs gUQms simravlesa amas
saxeTa da igavTa Zniad saTargmanebelTasa Soris-SemoRebaY, raYTa TanaSetyuebiTa
soflioTa
amaT
mRdelTaYTa
giCueno
zeSTasoflisa
igi
mRdelTmTavrobaY qristesi; (vC) rameTu ukueTumca ara simravlesa QorcielTa
gansacdelTasa uZlur da daQsnil eqmnnes sasmenelni Tquenni, advil iyo
Cemda mokliTa sityUTa warmodginebad Tquenda yovladZlierebasa mas
RmrTeebisa misisasa.
mociqulisaY: da rameTu Tana-gedva, raYTamca iyveniT moZRuar Jamisa
amisgan (5,12). Targmani: usakuTres ars esreT: rameTu Tanamdeb iyveniT
moZRuar yofad JamisaTUs. ese igi ars, viTarmed: esoden mravali Jami gaqus
sarwmunoebasa Sina qristessa, romel mimyovrebulebisagan Jamisa Tanagac, raYTa sxuaTa moZRuar iyvneT da damamtkicebel, da ara jereT TUT
moswavle da daumtkicebel.
mociqulisaY: kualad giQms-ve-Ra [giQms-vBeRa C.] moZRurebaY Tquen
asoTa raTme dasabamisa sityuaTa RmrTisaTa; da iqmneniT moqene sZisa da
ara mtkicisa sazrdelisa (5,12). Targmani: ese yuedrebaY ars maTi, viTar
mraval Jam myofni igi sarwmunoebasa Sina qristessa jereT ver ganswavlul
iyvnes
keTilad
cnobad
Zalsa
saidumloYsasa,
aramed,
viTar-igi
axalmoswavleni pirvelad asoTa iswavlidian anbanisaTa, egreTve igini jereT
asoTaRa dasabamisaTa ikiTxvides, romel ars siCCoebisaTUs msmenelTaYsa
kacobriv da mdablad metyuelebaY qristesTUs; rameTu RmrTeebisa misisa
saidumloni srulTa sibrZnismoyuareTagan ZliT isminebian. vinaYca amier cxad
ars
mizezi,
romlisaTUs
mcired
dasabamsa
oden
epistolisasa
isibrZnismetyuela RmrTeebisaTUs qristesisa, da mieriTgan daiduma da
kacobrivTa da mdabalTa sityuaTa mimoaqcevs misTUs, raYTa yos sZe CCUlTa
uZlurebisa, raYTa maradis qadagni WeSmaritebisani uZlurTa mimarT
msmenelTa kacobrivsa oden iQumeven mdabladmetyuelebasa, viTar-igi petre
Tqua erisa mimarT: `iesu nazareveli, kaci RmrTisa mier movlinebuli Tquenda
mimarT~, [saqme moc. 2,22.] egreTve aw pavle TUT msmenelTa zeda
dasdebs bralsa, viTarmed: ara RmrTisa mier uZlurni gqonan sasmenelni,
aramed TUT TaviT TUsiT uZlur giqmnian udebebiTa [udebebi C.] TqueniTa.
xolo sZed uwods mdabalTa sityuaTa kacebisaTUs qristesisa, da mtkiced
sazrdelad saxel-sdebs srulTa maT RmrTismetyuelebaTa RmrTeebisaTUs
misisa.
rameTu arcaRa vin aqunda mas ufroYsi, romlisamca mimarT fuca, aramed
egreTca saxierebiT, viTar-igi Cueul iyvnes kacni, miT gziT manca ueWuel
yofad aRTqumisa TUsisa iQumia fici, umetesad gulsavse-myofeli maTi,
romelTaY eguleboda mkUdr CinebaY aRTqumaTa TUsTa, [oBsTa (?) C.] ese igi
(vC) varT Cuen, romelni aRTqumisa mis mier varT Svil abrahamissa; xolo
ukueTu Svil, cxad ars, viTarmed _ mkUdrca keTilTa misTa. garna Sen ixile
mravalTxzuli QelovnebaY sityuaTaY amaT, viTar sityUTa amiT ficisaYTa cxad
hyofs mociquli, viTarmed ZueliTganve Suvamdgomel ars Ze, Soris RmrTisa
mamisa da kacTa; rameTu viTar-ese aw Suvamdgomel iqmna gankacebiTa,
egreTve maSin Suvamdgomel iyo ficiTa abrahamis mimarT, rameTu sityuaY
iTqua abrahamis mimarT da sityuaY igi metyuelebda ficsa, damamtkicebelsa
aRTqumisasa. amisTUs, vinaYTgan mxolodSobili Ze ars sazRvari da sityuaY,
angelozi da qadagi didisa mis gonebisa mamisa zraxvisaY, keTil ars esreT
gulisQmis-yofaY samociquloYsa amis sityUsaY, viTarmed: unda-Ra Zesa da
sityuasa mamisasa, raYTa aCuenos zeSTaaRmatebuli igi SeucvalebelobaY
mamulTa ganCinebaTaY Suvamdgomel iqmna Soris mamisa da ficisa mis
abrahamissa mimarTisa, rameTu mis mier, viTarca sityUsa, fuca RmerTman
mamaman abrahamis mimarT.
mociqulisaY: raYTa orTa maT saqmeTa mier SeuZravTa, romelTa Sina
SeuZlebel iyo cruebad RmerTi, Zlieri nugeSinis-cemaY guaqundes Cuen,
romelni-ese SevevedreniT SekrZalvad wina-ganmzadebulsa mas sasoebasa,
romeli viTarca xarisxi gUpyries sulisaY, krZaluli da mtkice, da Semavali
Sinagansa mas kretsabmelsa, [kertsabmelsa C.] sada-igi winamorbedad
CuenTUs Sevida iesu (6,18-20). Targmani: or saqme SeuZrvel arian:
aRTqumaY da aRTqumasa mas zeda darTvaY ficisaY, romeli ars simtkice
aRTqumulTa ueWuelobisaY. eseni mommadleben Cuen ueWuelsa sasoebasa
yofadTa maT keTilTa mimTxuevisasa, viTarmed: ukueTu Semdgomad
esodenTa welTa mimyovrebisa ara davarda saqmiT srul-yofaY Zuel-sadme
aRTqumulisaY mis, ueWuelad egreTve iqmnes Cuen zeda mimTxuevaY
saukunoYsa mis cxorebisaY, romel ars sasoebaY Cueni, raYTa amis mier,
viTar-igi usakuTres ars, Zlieri nugeSinis-cemaY guaqundes Cuen, romelni
SevevedreniT pyrobad winamdebaresa sasoebasa, romeli viTarca wiaRsavali
sulisaY guaqus, ganmagrebuli da mtkice. wiaR(23rC)saval uwodian Zelsa
mas saSuval navisa gangdebulsa saxed Qidisa gina uRlisa, romelsa zeda
aRemarTebis Zeli afrisaY; da jer-ars, raYTa Semsgavsebulad [SemgavsebBld
C.] navisa sididisa iyos sidideca ZelisaY mis, raYTa warutacebelad ipyrobdes
mimoZrvasa navisasa. amisdave ukue saxed gUQms Cuen mogebaY
simtkicesa Seuryevelisa da Zlierisa [C-s mnusxvels jer dauweria: `Zlierisa da
Seuryevelisa~, Semdeg ki gadaunacvlebia.] sarwmunoebisasa, raYTa mas
zeda aRvhmarTneT afrani keTilTa saqmeTani, wiaR-myvanebelni Cuenni
zRuasa zeda amis soflisasa, simtkiciT da krZalulebiT, mimomqceobasa Sina
RelvaTa kueTebisasa, vidremdis SevideT uSiSsa mas navTsayudelsa zecisasa.
da TUT mebrve ese usakUrveles ars, viTar pirvel Seslvisa Cuenisa mun winagUswrobs sasoebaY, da SevalT Cuen mermesa mas gansasuenebelsa zecisa
sasufevlisasa
simtkiciTa
gonebisa,
sarwmunoebiT
da
sasoebiT
ganmdidrebulisaYTa, xolo Sinaganad kretsabmelad caTa uwods, sada-igi ara
xolo Sevida, aramed CuenTUs Sevida iesu QorciTa miT Cuengan miRebuliTa,
raYTa mun viyvneT gonebiTa, sada aw ars winamorbedi Cueni, da migUwods
ueWuel yofad, viTarmed gza-uyofies mas QorcTa da sulTa kacobrivTada, raYTa
zogad suliT da QorciT mkUdr viqmnneT mas Sina.
mociqulisaY: wessa mas zeda melqisedekissa mRdelTmoZRuar iqmna igi
ukunisamde (6,20). Targmani: saxiTa miT melqisedekisiTa aCuenebs,
viTarmed friad uzeSTaes ars Zuelisa mis axali ese; xolo mRdelTmoZRuar
qmniTa gancxadebul hyofs, viTarmed: sada-igi mRdelTmoZRuari Sesrul ars
QorciTa miT Cuengan miRebuliTa, munve Seslvad arian samwysoni misni, mis
Tana Suebad SuebiTa saukunod waruvaliTa. xolo ese cxad ars, viTarmed saxe
oden iyo qristesi melqisedek, da friad raYme udidebules iyo Zuelisa mis
ahronis mRdelobisa; da ukueTu saxe qristesi uzeSTaes iyo Zuelisa mis,
raoden _ TUT Tavadi igi, WeSmariti WeSmaritebaY!
Tavi T.
melqisedekisTUs, viTarmed saxe iyo qristesi
saxelisa mier da qalaqisa da cxorebisa da mRdelobisa,
da viTarmed abrahamissaca ufroYs iyo
mociqulisaY: rameTu ese melqisedek, mefe salemisaY, mRdeli RmrTisa
maRlisaY, romeli SeemTxUa abrahams, mo-raY-qceul iyo mowyuedisa (vC)
misgan mefeTaYsa, da akurTxa igi, romelsaca-igi aTeuli misca yovlisa misgan
nawilad abraham (7,1-2). Targmani: vinaYTgan Tqua mRdelobisa qristesisa
yofaY wessa mas zeda melqisedekissa, aw Semoklebulad yovelsave
Txrobasa hambvisasa mauwyebel hyofs, Tu vin iyo melqisedek, da amissa
Semdgomad xedviTa saidumlo[Ysa]YTa {saidumlo[...]YTa C (TeTri laqaa).}
saxismetyuelebs qristes saxe yofasa missa, rameTu salim ewodeboda
qalaqsa melqisedekissa, romelsa Sina mefobda da mRdelobda igi, vinaY
gamoegeba igi abrahams, momavalsa mowyuedisagan mefeTa maT, romelTa
wartyuenes loT, Zmiswuli misi, romelsa-igi nacvalad kurTxevisa aTeuli misca
abrahamman yovlisa misgan natyuenavisa.
mociqulisaY: pirvelad ukue iTargmanebis `meufe simarTlisaY~ da merme
_ `mefe salemisaY~, romel ars meufe mSUdobisaY (7,2). Targmani:
amieriTgan hnebavs Cuenebad, Tu viTar saxe qristessa ars melqisedek; da
amas
hyofs
pirvelad
ukue
saxelisagan,
rameTu
saxeli
misi
gamoiTargmanebis, viTar igi usakuTres ars _ mefed mSUdobisa. esreT,
`melqa~ gamoiTargmanebis `mefed~, xolo `sedek~ _ `simarTlisad~; da
kualad, adgilisagan da qalaqisa, romelsa zeda mefobda, romel ars salimi,
romeli gamoiTargmanebis `mSUdobad~. aw ukue orive ese saxe misi qristes
zeda srul iqmna, rameTu vin ars sxuaY, TUnier qristesa, `mefe simarTlisa~,
romel ars saxeli melqisedekisi, da kualad _ `mefe mSUdobisaY~, romel ars
saxeli qalaqisaY mis, romelsa zeda mefobda melqisedek, rameTu qalaqsa
missa salim ewodeboda.
mociqulisaY: umamo, udedo, naTesav-mouQsenebel; arca dasabami
dReTaY, arca aRsasruli cxorebisaY aqus (7,3). Targmani: araTu ara esxnes
mama-dedani, anu ara aqunda dasabami SobisaY, da dasasruli sikudilisaY,
aramed vinaYTgan arca saxelebi mSobelTa misTaY, arca Jami sikudilisa
misisaY moiQsenebis wmidaTa werilTa Sina, amisTUs, umamo da udedo
uwods _ naTesav-mouQsenebelobisaTUs, da ara dasabamisa, arca
dasasrulisa dReTaYsa mqonebel _ Cuenda ars sacnaur yofisaTUs Jamsa
Sobisa gina sikudilisa misisasa; xolo mas ueWue(24rC)lad mama da deda
esxnes da aqunda dasabami SobisaY da aRsasruli sikudilisaY, msgavsad
yovelTa kacTa.
mociqulisaY: xolo mimsgavsebul ars igi Zesa RmrTisasa da hgies igi
mRdelad samaradisod (7,3). Targmani: vinaYTgan ver egebis saxeTagan
srulebiT da dauklebelad msgavs yofaY WeSmaritebisaY, amisTUs keTilad
Seiswave, Tu viTarsaxed mimsgavsebul ars qristessa melqisedek; rameTu
melqisedekisni arian mama-dedani, xolo Cuen, vinaYTgan ara guasmies
pativisaY, rameTu TUnier mRdelobisa arca erTiTa raYT sxUTa hmatdes igini
ZmaTa TUsTa. da vinaYTgan ese esreT ars, vermca mieRo aTeuli
mamaTmTavrisa* [* aq C xelnawers aklia 8 furceli (24-25 furclebs Soris), e. i.
masSi dakargulia ebr. 7,7-9,7-is ganmarteba. teqsts aRvadgenT^ D
xelnaweris mixedviT.] misgan da aRTqumaT mqonebelisa naTesavmouQsenebelsa mas, araTumca uzeSTaes missa yofil iyo pativiTa
mRdelobisaYTa, romliTa akurTxa man abraham.
mociqulisaY: xolo TUnier yovlisa cilobisa umciresi igi umjobesisagan
ikurTxevis. da aqa romelni-igi moswydebian kacni, aTeulsa miiReben; xolo
mun wamebul ars, viTarmed cxovel ars (7,7-8). Targmani: amas TUTve
ueWuel hyofs, viTarmed: araTumca udides iyo melqisedek, ver umcires TUssa
hyofda mis mier kurTxeulsa mas abrahams. da vinaYTgan saxe qristesi
esoden didebul ars, radaRa saZiebel ars Tu rabam uaRres ars qristes mieri
ese Sjuli moses miersa mas; vinaYTgan qristes saxeobiTa iqmna melqisedek
makurTxevel mamaTmTavrisa. amisTUs abrahamis naSobTaganisa mis levis
Zeni daRacaTu aTeulis mimRebelad weril arian, aramed sikudilica maTi
moiQsenebis; da vin eSurvos pativsa kacisa mokudavisasa! xolo melqisedek
aTeulis mimRebel ars, ara litonTa kacTagan, aramed mamaTmTavrisagan; da
vinaYTgan wigni ara moiQsenebs sikudilsa missa, amisTUs, daRacaTu
mokuda, aramed ukudavadve Seracxil ars da cxovelad wamebul ars; araTu,
rameTu ara momkudar ars, aramed rameTu ara sacnaur-qmnil ars werilTa
Sina sikudilisa misisa Jami. vinaYca Sen `aqaobaY~ levitelTaTUs, xolo
`munobaY~ melqisedekisTUs Tqumulad miiTuale mociqulisa mier,
romlisaTUs wamebs, viTarmed cxovel ars da samaradisod hgies mRdelobaY
melqisedekisi, axalTa amaT Soris usisxloYsa msxuerplisa SemwirvelTa,
romlisaTUs (vD) wamebul ars sityUTa amiT cxovelobaY misi _ `Sen xar mRdel
ukunisamde wessa mas zeda melqisedekissa~. [fs. 109,4.] ese ars
mouklebelobaY pativisa misisaY, da esreT ixilvebis umetesi sakUrvelebaY
RmrTisaY, viTar levitelTa igi mRdelobani, SobiT damtevebelni monacvaleTani,
daiQsnnes da ganqardes. xolo mRdelobaY igi naTesav-mouQsenebelisaY ars
da hgies ukunisamde. da qriste wessa mas missa zeda iCinebis da igi hyofs
mRdelobasa melqisedekissa myof saukuneTa ukunisamde.
mociqulisaY: da raYTa mokled vTquaT, abrahamisTUs da levisTUs, da
romeli aTeulsa miiRebs, aTeuladve [aTeulTadve D.] Sewirul ars; rameTu
welTaRa Sina mamisaTa iyo, odes-igi SeemTxUa mas melqisedek (7,9-10).
Targmani:
maradis
gonebasa
Sina
ipyar,
viTarmed
yovliTave
mravalmoqceviTa amiT siRrmiTa sityuaTaYTa mcired-mcired esoden TanawarhQdisaxalsa amas ufroYs Zuelisa mis, vidremdis abrahamis mier
melqisedekis aTeulisa micemiTa ZuelTa maT yovelTa moxarke hyofs axalTa
amaT, raYTa ver Tquan mRdelTa maT Zuelisa SjulisaTa, viTarmed: `raY ars
Cuenda, ukueTu abrahamman aTeuli misca melqisedeks, saxesa qristes
mRdelobisasa!~
miugebs mociquli, viTarmed: `he, mokled giTxrob, viTar-igi usakuTres ars,
da raYTa erTbamad vTqua, abrahamisTUs da levisTUs, romeli aTeulsa
miiRebda, aTeuli mieQada~. ese igi ars, viTarmed erT ars da swor abrahamisi
igi aTeulis mimcemelobaY levisTUsca da yovelTa levitelTa, romelni-igi daRaTu
TUT ZmaTagan TUsTa aTeulsa miiRebdes pativisaTUs mRdelobisa, aramed
TUT aTeulisa mimcemel qmnil arian melqisedekissa, romeli-igi iyo saxe
qristes mRdelobisaY, rameTu abrahamisi igi yovelTave [yBlTa vBe (?) D.]
Svilad misda Seiracxvis, rameTu abraham odes-igi aTeuli misca melqisedeks,
jereT welTaRa Sina TUsTa aqunda isak, romlisagan iyo levi, romlisagan
gamoirCines [gamoirCirCines D.] Svilni misni (11rD) levitelTani mRdel TUT
da merme erisa codvaTaTUs. xolo man romelman codvaY ara qmna, erTgzis
yo ese, rameTu SecodebaTa CuenTaTUs erTgzis msxuerplad mamisa Sewira
Tavi TUsi, da erTgzis yo ese erisaTUs msxuerplad SewirvaY Tavisa [TavisaY
D.] TUsisaY, xolo Tavisa TUsisaTUs arca erTgzis uQmda SewirvaY
msxuerplisaY, viTarca yovlad ucodvelsa.
mociqulisaY: rameTu Sjulman kacni daadginna mRdelTmoZRurad,
romelTa aqunda uZlurebaY, xolo sityuaman ficisaman, romeli Semdgomad
Sjulisa iyo, _ Ze, ukunisamde gansrulebuli (7,28). Targmani: ese iyo mizezi,
rameTu ara msgavsad mRdelTmoZ(14rD)RuarTa maT kacobrivisa uZlurebisa
mqonebelTa da Skulisa mier dayenebulTa iyo mRdelobaY misi, aRsavse dRiTidRedTa bralTa da codvaTa SemTxueviTa, aramed romeli-ese ara Sjulisa mier,
aramed Semdgomad Sjulisa dadginebul iyo, ara litonad, aramed sityUTa
daviTis mier ficisaYTa, romlisa mier Tqumul ars amisTUs: `fuca ufalman da
ara Seinanos; Sen xar mRdel ukunisamde wessa mas zeda melqisedekissa~.
[fs. 109,4.] ese TUT Tavadi ars Ze pirvel saukuneTaY RmrTeebiTa, da JamTa
aRsasrulsa kacobrivni raY Qorcni Seisxna, esoden srul ipova, ara xolo
RmrTeebiTa, romeli-igi zeSTa ars yovelTa sisruleTa, aramed bunebiTaca
kacobriviTa, romliTa srul iqmna ara qcevadad JamerT, aramed uqcevelad da
samaradisod.
mociqulisaY: xolo Tavad TqumulTa amaT zeda ese ars: eseviTari gUvis
Cuen mRdelTmoZRuari, romeli dajda marjueniT saydarTa didebisaTa zecaTa
Sina (8,1). Targmani: maradis CueulebaY aqus qadagTa sityUsaTa, raYTa
Tavad TqumulTa uwodden usrulessa rasme da umaRlessa adgilsa sityuaTa
maTTasa; amisTUs mociquli aw esreT ityUs, viTarmed: ese ars Tavi sityuaTaY
amaT, da Tana-Seutyuebeli qebaY mRdelTmoZRurisa Cuenisa qristesi,
rameTu sxuaTa mRdelTmoZRuarTa TUs-eyUs, raYTa dgen da msxuerplis
SemwirvelobiTa dRiTi-dRediTa msaxurebasa TUssa maradis aRasrulebden.
xolo amissa erTsa mas msxuerplis Semwirvelobasa arRara uQmda sxuaY
meore, aramed Sewira raY Tavi TUsi, srul yo msxuerplis SemwirvelobaY TUsi,
viTarca kacman, da dajda marjueniT saydarTa didebisa mamulisaTa, romelTa
zeda dasua bunebaY QorcTa maT Cuengan miRebulTaY.
mociqulisaY: wmidaTa msaxuri da karvisa mis WeSmaritisaY, romeli
aRaSena ufalman da ara kacman (8,2). Targmani: ixile Zali sityuaTa amaT
mociqulisaTaY, viTar maRalTa Tana (vD) aRhrevs mdabalTa, raYTa mdabalTa
mier gza-uyos maRalTa; rameTu zemo jdomaY Tqua, romeli RmerTsa TUseyvis, ara Tu QorcieliTa sadrekeliTa karTTaYTa jdomaY, aramed raoden
daitevis kacobrivisa mogonebisagan saxeliTa miT jdomisaYTa, viTarmed,
viTarca RmerTi da meufe, didebiT imsaxurebis zecisa ZalTagan. xolo aw
wmidaTa msaxurebad uwods da karvisa mis WeSmaritisa, raYTa ara Tquan
huriaTa, viTarmed: `ukueTu igi ars mRdel, sada ars karavi?~ _ miugebs
mociquli, viTarmed: `he, ars; ara queyanisaY, aramed zecaTaY; ara QeliTa
kacTaYTa qmnuli, aramed RmrTiv aRSenebuli; mun aRuyvanebian mas
Tavadsa Qorcni igi Cuengan miRebulni, romelni-igi SemosiTa RmrTisa
sityUsaYTa mis Tana erTguam da Tayuanissacemel iqmnnes; amisTUs Sen,
gesmodin raY mociqulisa mier maRalni sityuani, mdabalTa Tana
ganzavebulni, gulisQma-yav, viTarmed uwyebaY hnebavs orTa bunebaTa
misTa srulebisaY; amisTUs maRalTa ityUs, raYTa gaswavos, viTarmed
Semdgomad QorcTSesxmisa dauklebelad da uqcevelad ego RmrTeebisagan
TUsisa pirvel saukuneTa Ze da sityuaY RmrTisa mamisaY; da kualad
mdabalTa SehrTavs, raYTa scna, viTarmed Semdgomad ganRmrTobisa da
RmrTisa Tana erTguam qmnisa saufloTa [sauflosa D.] maT QorcTaYsa, ara
ganqarvebul, arca qceul da uCino qmnul ars bunebaY kacobrivTa QorcTaY,
`gareSed~. xolo gareSe iyo wmidaY igi soflioY, romelsa Sina dga rvalisa igi
sakurTxeveli
msxuerplTaTUs
da
yovladdasawuvelTa,
sada-igi
dauye(18rD)nebelad Sevidodis yoveli eri; xolo saSuvalsa mas, romelsa Sina
iyo sasanTle igi da tablaY da dagebaY igi purTaY, romelsa erqua `wmida~.
amas Sina mRdelTmoZRuari xolo Sevidodis dRiTi-dRe. xolo uSinaganessa
mas _ `wmidasa wmidaTasa~ _ weliwadsa Sina erTgzis mRdelTmoZRuari
oden.
mociqulisaY: xolo Semdgomad meore igi kretsabmeli karvisaY, romelsa
erqua `wmidaY wmidaTaY~. oqroYsaY aqunda sasakumevle da kidobani igi
SjulisaY, Semosili gareT da SinaYT oqroYTa, romelsa Sina iyo takuki oqroYsaY,
savse mananaYTa, da kuerTxi igi ahronisi, romeli ganedlda, da ficarni igi
Sjulisani (9,3-4). Targmani: usakuTres ars esreT: xolo Semdgomad meorisa
kretsabmelisa _ karavi, romelsa erqua `wmidaY wmidaTaY~; rameTu
kretsabmelTa, urTierTas ganmyofelTa karvisaTa, TUs-TUsad `karvad~ saxelsdebs. pirveli igi saeroY iyo, da saSuvali _ samRdeloY; xolo mesame da
uSinaganesi _ weliwadsa Sina erTgzis xolo Sesaval mRdelTmoZRurisagan.
amas Sina daunjebul iyvnes yovelnive igi Zuelisa Sjulisa siwmideni,
mosaQsenebelad da samxilebelad umadloebisa huriaTaYsa: kuerTxi ukue _
ganmaqiqebelad ahronis zeda aRdgomilTa maT; xolo ficarni _ viTar maTisa
mis codvisa mier Seimusrnes [Seimusrenes D.] pirvelni igi RmrTiv qmnulni
ficarni; xolo mananaY _ viTar drtUnvides mWamelni misni; rameTu amaT
yovelTa saxeTaY jer-iyo damarxvaY, raYTa urCebasa da umadloebasa
mSobelTasa baZvad _ ganakrZalnes Svilni maTni.
Ukumenisi: [ikumenisi D.] samni gUswavian Cuen kretsabmelni erTsa mas
karavsa Sina wignisagan rva-STasavalisa: {minaweri aSiaze (D): Seiswave,
rameTu rva-STasaval uwodian wignsa mas originesgan rva kapatonad
dawerilsa, romelsa moiQsenebs wmidaY epifane kUprel mTavarepiskoposi;
rameTu igive da erTi sityuaY ZuelTa wignTaY rvajer weril ars, raYTa Seatyunes
urTierTas: pirvelad ebrauli ebrauliTa asoYTa; meored [meured D.] _ ebrauli
sityuaY berZuliTa asoYTa; mesamed _ sameocdaaTTaY; meoTxed _ akUlaYsi;
mexuTed _ sUmmaxoYsi; meeqused _ Teodotionisi; meSUded da merved _
Wursa Sina povnilni igi ieriqos, romelTa saxelebi ucnaur iyo, Tu vieT
Targmnnes.}
pirvelad
_
sada-igi
iyo
sakurTxeveli
rvalisaY
yovladdasawuvelTaTUs, sada-igi Sevidoda yoveli eri Sewirvad msxuerplTa;
xolo meore _ sada-igi maradis Sevlened (vD) mRdelni Sewirvad msxuerplTa,
sada-igi sasanTle da tablaY da winadagebaY igi purTaY; xolo mesame, sadaigi iyo sasakumevle da kidobani, romelsa Sina erTgzis xolo weliwadsa
Sevidoda mRdelTmoZRuari.
mociqulisaY: xolo zeda-kerZo missa qerobini didebisaY, romeli agrilobda
salxinebelsa mas, romelTaTUs ara ars aw TiToeulad sityuad (9,5). Targmani:
vissa zeda-kerZo? _ aramed kidobnisa zeda-kerZo aRmarTebul iyo qerobini igi
didebisaY. didebisad uwods anu viTarca TUT didebulsa anu viTarca msaxursa
RmrTisasa, romeli-igi ars WeSmariti didebaY madidebelTa TUsTaY. xolo
vinaYTgan mravlisa raYs momaswavebel iyvnes Zuelisa mis karvisa saxeni,
amisTUs mociquli ityUs, viTarmed: ara ars aw Jami aRQsnad TiToeulsa mas
siwlosa da siQSosa ZuelTa maT saxeTasa.
Ukumenisi:
gesmas
raY
mociqulisagan
qerobini,
magrilobeli
salxinebelisaY, iZie da hpovo wignsa Sina Targmanebasa gamoslvaTa
wignisasa, viTarmed zeda-kerZo kidobnisa iyo sakurTxeveli oqroYsaY
oTxZgidedi, [oTxgZidedi D.] romelsa salxinebel ewodeboda, da iyo igi saxe
qristesi, romeli iqmna salxinebel da gamoQsna Cuenda.
da
ars
msgavsebad kacisa, wamalTa mier gamocxadebulsa da fer-Suenier qmnulsa
xatsa missa, egreTve Zueli Sjuli u(29rC)dares ars axlisa amis msgavsebad
mermeTa maT keTilTa, vinaYca sityUTa mociqulisaYTa mas aCrdil, xolo amas
xat uwodian, keTilTa maT mermisa saukunoYsaTa.
Ukumenisi: viTar vhgoneb, aw [aq (?) C.] warkiTxulisa amis
samociquloYsa sityUsagan ityUs didi igi RmrTismetyuelebiTa grigoli: `Zuelisa
igi Sjulisa paseqi, vikadreb da vityU, viTarmed saxisa saxe iyo, wulili da
dafaruli~, romliTa cxad hyofs igica da mis Tana sxuani mravalni
mamaTaganni, viTarmed axali ese Sjuli yovlad saxe ars da msgavseba
mermisa mis saukunoYsa, xolo Zueli igi saxis-saxeRa iyo.
mociqulisaY:
wliTi-wlad
msxuerplTa
maT,
romelTa
Seswirved
samaradisod, versada SemZlebel iyvnes igini SemwirvelTa maT gansrulebad,
ukueTumca [ara], [ara _ CD.] arasada dascxres Sewirvisagan, vinaYTgan arca
erTiRamca raY iWU aqunda codvaTaY SemwirvelTa maT, erTgzis
ganwmedilTa, aramed maT Sina kualad moQsenebaY codvaTaY wliTi-wlad
(10,1-3). Targmani: usakuTres ars esreT: wliTi-wlad maTve msxuerplTa,
romelTa Seswirved samaradisod, versada SemZlebel iyvnes srulyofad
maTda, romelTaTUs Seiwirvodes; da ese Tumca ara, aramca dascxresa
Sesawiravni igi, arca erTisaRa iWUsa qonebiTa codvaTaTUs erTgzis
ganwmedilTa maT? xolo Zali sityuaTaY amaT ese ars, viTarmed: araras
sargebel eyofvodes wliTi-wladni igi msxuerplni samaradisoni sruliad
da mimaaxleblisa RmrTisa,
romelsa Sina amcnebs Seslvad sarwmunoebiT [sarwmunoebiTa D.]
mociqulisaY: amisTUs, Semo-raY-vals soflad, ityUs: Sesawiravi da
msxuerpli ara gTnda. xolo Qorcni damimtkicen me; sakuerTxi codvaTaTUs
ara inebe. maSin vTqu: esera moval; Tavsa wignTasa weril ars CemTUs yofad,
RmerTo [+ RmerTo D.] Cemo, nebisa Senisa (1) [() fs. 39,7-8.] (10,5-7).
Targmani: vin ars soflad Semomavali ese? _ aramed qriste, romeli
Semoslvasa
mas
Sina
QorcTSesx( 30rC)misa
TUsisasa
Qmobs
SuvamdgomelobiTa
[SuamdgomelobiTa
D.]
daviTisiTa
fsalmunsa
Sina
ocdameaTcxrametesa, da warmoityUs mizezsa huriaTa msxuerplebisasa,
viTarmed: pirvel moslvisa misisaca moZagebul iyvnes RmrTisa mamisa mier,
missa mogueca; xolo cxoveli _ amisTUs, rameTu pirveli igi gzaY Zuelisa
SjulisaY sikudid migUyvanebda, xolo ese _ cxorebad saukunod miiyvanebs
mavalTa mas zeda. ese yoveli meyo kretsabmeliTa QorcTa qristesTaYTa,
romelTa kretsabmel samarTal uwoda mociqulman, rameTu maT Sina dafarul
iyo didebaY RmrTeebisaY, da viTar-igi kretsabmeli aRipyrian raY simaRled,
myis gancxadebul iqmnis yovelive Sina-kerZoY saidumloTaY; egreTve, aRQda
raY simaRled juarisa kretsabmeli RmrTeebisaY _ guami saufloTa maT QorcTaY,
maSin gamouCndes kacTa saidumloni zecisani, romelTa Tav ars CuenTUs
SewirvaY igi msxuerplisaY sisxlisa mis saufloYsaY, romlisa Semwirvel da
Sesawirav ars didi igi mRdelTmoZRuari zecaTa saxlisa RmrTisaY _ ufali da
macxovari Cueni iesu qriste, viTarca kaci Sewiruli, da viTarca RmerTi
Semwirveli; rameTu TUTve Seswiravs da igive Seiwiravs.
Ukumenisi: saxl RmrTisa morwmuneTa uwods sityUsa misgan, viTarmed:
`davimkUdro maT Soris da viqceodi maT Tana~. [lev. 26,12; ier. 31,1; II kor.
6,16.] rameTu ese ars uzeSTaesi da ueWueli saxe misisa (32rC) Cuen Tana
qcevisa da mkUdrobisaY _ Cuen Soris SewirvaY usisxloYsa mis msxuerplisaY,
raJams Cuen uyofieT saxl, da Cuen Soris mRdelTmoZRurobiTa hyofs
Sewirvasa da ganyofasa wmidaTa saidumloTasa, romelTa miRebiTa yovliTurT
SeveerTebiT mas.
mociqulisaY:
mouQdeT
mas
WeSmaritiTa
guliTa,
gulsavsebiTa
sarwmunoebisaYTa, sxurebulni guliTa iWUsagan borotisa da ganbanilni
guamiTa wyliTa wmidiTa (10,22-23). Targmani: ese ars WeSmaritebaY
gulisaY, raYTa ara sxuasa vityodiT piriTa da sxuasa vhyofdeT saqmiTa,
aramed raYTa marTl-aRsaarebaY sarwmunoebisaY, aRmoTqumuli pirTaY,
davicvaT guliTad ucvalebelad keTilad moqmedebiTa misiTa. xolo gulsavsebaY
sarwmunoebisaY amisTUs ufroYsad gUQms, rameTu umetesi da ginaTu
yovelive Cueni uxilavTa mimarT ars, da uxilavTa mimarT yovlisasa ufroYs
sarwmunoebaY saQmar ars, raYTa Seuorgulebel iyos gonebaY WeSmaritad
yofisaTUs maTisa, romel arian RmerTi da yovelni yofadni keTilni mermisa
saukunoYsani [saukonoYsani C.] da satanjvelni jojoxeTisani. amaTda mimarT
gulsavsebiT morwmune araodes miscems Tavsa TUssa warmdebebasa
udebebiT cxorebisasa, aramed sarwmunoebiTa frToan iqmnebis amaRlebad
saqmeTa mimarT saTnoebisaTa, rameTu krZalulebiT moqmedebaY keTilTaY
ganswmeds sUnidissa kacisasa iWUsagan borotTa saqmeTaYsa, raYTa
maradis Seumwikulebelad ipyras guami, erTgzis ganbanili da ganwmedili
wyliTa wmidisa naTlisRebisaYTa, romeli-igi pirvelTa bralTagan ara xolo QorcTa
ganswmeds, msgavsad ganwmedisa huriaTaYsa, aramed QorcTa Tana
sulTaca; da amisTUs Semdgomad naTlisRebisa eZiebs Cuengan siwmidesa da
krZalulebiT dacvasa, ara xolo QorcTa, aramed sulTa da gonebaTasaca, romeliese maSin iqmnebis, raJams sworebiT moRuawe viyvneT mogebad
sarwmunoebisa marTlisa da saqmeTa keTilTa.
mociqulisaY: SevikrZaloT aRsaarebaY igi sasoebisaY miudrekelad, rameTu
sarwmuno ars, romelman-igi aRmiTqua (10,23). Targmani: romlisa
sasoebisaY? _ anu Tu cxad ars, viTarmed _ amisi, raYTa gu(vC)rwmenes
sisxliTa miT qristesiTa aRslvaY zecad, raJams mis mier moguetevnen codvani
Cuenni da Rirs viqmnneT pativsa Svilebisasa. rameTu sarwmuno ars,
romelman-igi aRgUTqua SeslvaY sasufevelad TUsad da Tqua: `mnebavs,
raYTa, sadaca me viyo, esenica Cem Tana iyvnen~; [iovane 17,24.] da eseca
dahrTo, viTarmed: `ara amaTTUs xolo gkiTxav, romel arian mowafeni Cemni,
aramed yovelTaTUs, romelTa hrwmenes sityUTa maTiTa Cemda momarT~,
[iovane 17,20.] romel arian morwmuneni saxelisa misisani.
araRirsad Sehracxos, romliTa ganwmidna da suli igi madlisaY agina? (10,2829). Targmani: raJams orTa anu samTa mowameTa wamian visTUsme moses
Sjulisa garda(vC)mavalobaY, myis moiklvodis igi huriaTagan. TUnier yovlisa
xUSnisa da wyalobisa, romeli-ese aw sxuad moiRo mociqulman, viTarmed,
ukueTu kacisa mier dasxmulTa SjulTa gardamavali eseviTarsa warwymedasa
miecemoda, raoden umetesisa tanjvisa Rirs hgonebT Tquen gardamavalsa
qristes brZanebaTasa! xolo mTrgunvel Zisa RmrTisa igi ars, romeli codvides
da uRirsebiT miiRebdes Qorcsa missa, gulissityUTa Seuracx-yofisaYTa. xolo
sisxl aRTqumisa uwodian sisxlsa qristessa, romlisa daTxeviTa moviReT axali
ese aRTqumaY axlisa SjulisaY, da mis mier ganvwmdiT pirvelTa codvaTa
simravlisagan. amisda araRirsad Semracxvel ars, romeli litonisa kacisad
Sehracxdes da kadnierebiT mouQdebodis mas Jamsa codvaTa Sina yofisasa,
vidreRa ara ganewmidos Tavi TUsi sinanuliTa; rameTu viTar ara gineba ars
ese missa, raJams man myvna Ze RmrTis, niWiTa miT sulisa wmidisaYTa, xolo
Cuen vhyofT TavTa CuenTa Ze vnebaTa. igi mosrul ars, raYTa savane-yos
Cuen Tana, Tana mamiT da suliTurT, xolo Cuen mis wil Cuen Soris
SeviyvanebT eSmaksa, romeli-ese zogad umadloeba da gineba ars missa da
sulisa mis, romlisa mocemiTa madliT moguetevnes codvani Cuenni.
mociqulisaY: rameTu viciT, romelman-igi Tqua: Cemi ars SurisgebaY, da
me mivago, _ ityUs ufali [II Sj. 32,35.] (10,30). Targmani: ese yovelni
sawamebelad Semoixuna marTlmsajulobisa RmrTisa, romlisa-igi cecxli
SurisgebisaY miegebis Semwuvelad mterTa misTa, [romeli-ese zogad
nugeSinissacemeli ars ZUrxilulTaY, raJams uwyodin, viTarmed igi ars
Surismgebel maWirvebelTa maTTa];* [* es fraza C-Si aSiazea Camatebuli.] da
kualad, borotismoqmedTaca miecemis mizezad SiSisa da mosaqcevelad
borotisagan. xolo awindeli ese sityuaY meorisa Sjulisa wignisagan aqa
SemoRebul ars.
mociqulisaY: da kualad ityUs, rameTu: `ganikiTxos ufalman eri TUsi~. [II
Sj. 32,36.] saSinel ars SevrdomaY QelTa RmrTisa cxovelisaTa (10,30-31).
Targmani: da eseca maTve zemoTa pirTaTUs wamebaY ars fsalmunisagan as
ocdameaToTxmetisa, romliTa saSinel hyofs Sevrdomasa QelTa RmrTisa
cxovelisaTa, romeli-igi gani(34rC)kiTxavs gulTa da gonebaTa.
Tavi ie. raYTa keTilisa dawyebisa
keTili aRsasruli vyoT,
da rameTu adre movides momavali igi
mociqulisaY: moiQsenebdiT pirvelTa maT dReTa, romelTa-igi Sina naTeliReT da mravali Ruawli daiTmineT vnebaTaY (10,32). Targmani: vinaYTgan
zemo SeaZrwunna igini moQsenebiTa cecxlisa mis saukunod mtanjvelisaYTa,
aw ganamxiarulebs sityUTa qebisaYTa, da Tanad aswavebs-ca, raYTa ara
dahQsnden da awindeliTa udebebiTa warwymidon SromaY igi da Ruawli
moTminebisa maTisaY, romel yves dasabamsa sarwmunoebisa maTisasa,
raJams idevnebodes da iavar-iqmnebodes monagebTagan zeda-aRdgomiTa
TUsTa da naTesavTa maTTaYTa. rameTu urwmunoebasa Sina daSTomilni
sdevnides morwmuneTa maT.
mociqulisaY: ese ars, yuedrebaTa da WirTa Sina soflis saxilvel iqmneniT,
da ese, rameTu eziareniT maT, romelni-igi maT Sina iqceodes (10,33).
Targmani: usakuTres ars zemoYTgan: mravali Ruawli daiTmineT vnebaTaY,
romelime _ yuedrebaTa da WirTa Sina soflis saxilvel qmniTa, da romelime _
esreT myofTa maT Tana ziarebiTa. ese igi ars, viTarmed: romelime TUT gevno
da romelime sxuaTa ZUrxilulTa Tana mzrunvelobaY hyavT. rameTu didad
mQnisa sulisa moqene ars ara xolo TUsagan martoebiT, aramed saxilvelad
yovlisa soflisa, winaSe pirebsa mravalTa mxedvelTasa, Tavs-debaY ginebaTa
da yuedrebaTaY. amas Tana kualad Tana-mzrunvelobiTa sxuaTa ginebisa da
yuedrebisaYTa Tavs-debaY WirTa da SromaTaY.
mociqulisaY: da rameTu krulebaTa maT CemTaTUs gelmoda da iavarisyofaY igi monagebTa TquenTaY sixaruliT SeiwynareT (10,34). Targmani:
zemoY igi esreT myofTa maT Tana ziarebaY Qelis-ampyrobelobisaTUs Tqua
sxuaTa mociqulTaYsa, xolo aw TavisaTUs TUsisa etyUs, viTarmed: Cem Tana
gelmoda krulebaTa maT CemTaTUs; da kualad ewamebis, viTarmed: ara xolo
ese, aramed wartyuenvaYca monagebTaY mxiarulebiT Tavs-idves, rameTu did
ars Tavs-debaYca, xolo sixaruliT Tavs-debaY _ udides sazomisa kacTaYsa
saqme ars mociqulebri, romelni-igi ixarebdian, raJams (vC) qristesTUs
itanjebodian da idevnebodian.
mociqulisaY: uwyiT, rameTu gaqus Tavisa Tquenisa saunje umjobesi, caTa
Sina dadgromili (10,34). Targmani: aqa kualad sarwmunoebasa maTsa
wamebs, viTarmed mtkiced uwyian Seuracx-yofisa wil warmavalisa da
daudgromelisa, povnad maTda simdidre zecisaY waruvali, saukunod
ucvalebeli.
mociqulisaY: nu ganiSorebT gancxadebulebasa magas Tquensa, romelsa
aqus didi sasyidlis mogebaY (10,35). Targmani: ara-ganSorebaY raY Tqua,
wama, viTarmed maT Soris aqunda igi, romlisasa hlocvida ara-ganSorebasa.
xolo gancxadebulebad uwods kadnierebasa mas, romelsa igini aCuenebdes
aRsaarebisaTUs qristes saxelisa, viTarca mecnierni didisa mis sasyidlis
moRebisani, romeli ganmzadebul iyo maTda zecaTa Sina.
mociqulisaY: rameTu moTminebaY giQms Tquen, raYTa nebaY RmrTisaY
hyoT da moiRoT aRnaTquemi [aRnaTqume C.] igi (10,36). Targmani: ara Tu
umetessa rasme etyUs SeZinebad, aramed masve wessa zeda moTminebiT
dgomad amcnebs, rameTu ese ars nebaY RmrTisaY, raYTa sruliad daiTminos
kacman da esreT cxondes, raJams ara sulmokle iqmnes dayovnebisaTUs
gUrgUnTa da misagebelTaYsa, aramed moTminebiTa sruliadiTa miemTxUos
gUrgUnTa, qristes mier CuenTUs ganmzadebulTa da utyuvelad aRTqumulTa.
mociqulisaY: rameTu mcired, wuTerTRa, momavali igi movides da ara
yovnos (10,37). Targmani: ese sityuaY maTda mimarT ars, romelni
ikiTxviden, viTarmed: `odes iqmnebis moRebaY aRnaTquemTaY?~ _ miugebs,
viTarmed: `nu sulmokle xarT; ara hyovnis, aramed mcired, wuTerT, romeliese orive mokle droY ars, momavali igi movals da adre hyofs misagebelsa
saqmeTaebr.
mociqulisaY: rameTu marTali sarwmunoebiTa cxondes; da ukueTu ijmneT
misgan, ara sTnavs sulsa Cemsa mas Sina [ambak. 2,3-4.] (10,38).
Targmani: esreT ityUs, viTarmed: marTali sarwmunoebiTa cxondebis. xolo
ukueTu Seorguldes sarwmunoebisagan, gangrZobisaTUs molodebadTa
gUrgUnTaYsa, da ijmnes saRmrToTa maT RuawlTa Tavs-debisagan, (35rC)
mieriTgan qriste Qmobs piriTa pavlesiTa, viTarmed ara sTnavs sulsa Cemsa
mas Sina, msgavsad sityUsa mis, viTarmed: `ara daimkUdros sulman
Cemman kacTa amaT Tana, rameTu arian igini Qorc~. amisTUs ara sTnavs,
rameTu uwyis, viTarmed daWirvebasa Tana sasyidlisasa daSWirdebis
SromaYca igi mravalJamisaY, ukueTu aRsasrulisa Jamsa daQsnil da mowyine
ipovos.
mociqulisaY: xolo Cuen ara varT jmnulebisani mis warsawymedelad,
aramed sarwmunoebisani Sesawevnelad sulisa (10,39). Targmani:
vinaYTgan zemo sityUTa ambakumisiTa uCuena marTlisaY sarwmunoebiT
cxorebaY, da kualad, sityUTa TUsiTa SeaZrwunna, viTarmed ara sTnavs mas
gebasa r[ameTu] munRa ars Tualuxuavi misagebeli saqmeTa kacadkacadisaTaY, xolo umravlesobaY abelis msxuerplTaY umjobesobisagan cxad
ars da simarTle misi amiT wamebul ars RmrTisa mier, raJams Tqua
RmerTman kaenis mimarT: `ara marTl Semoswire, arca marTliad ganhyav~,
[dab. ????] rameTu amiT cxad-yo marTl SemwirvelobaY da marTl
ganmyofelobaY abelisi, vinaYTgan ese ars samarTali, raYTa kacman
umravlesi da umjobesi nayofTa TUsTaY Sewiros RmrTisa, viTarca yovelTa
keTilTa momcemelisa. da kualad, meore ese ars wamebaY abelisTUs, rameTu
Tqumul ars, viTarmed cecxli gardamoQda zeciT RmrTisa mier Sewirvad
msxuerplTa misTa; amisTUsca asurebriTa eniTa nacvalad amissa, viTarmed:
`moxedna RmerTman abels da msxuerplTa misTa~, esreT weril ars,
viTarmed: `Sewuna RmerTman msxuerplni abelisni~. [dab. ????] kualad
mesame wamebaY misTUs RmrTisa mier, romlisaTUs mociqulman Tqua,
viTarmed: `mo-RaTu-kuda, ityUs-ve-Ra~. eseca kaenis mimarT iTqua RmrTisa
mier, viTarmed: `QmaY sisxlisa Zmisa SenisaY RaRadebs Cemda momarT~,
[dab. ????] romliTa cxad-yo, viTarmed daRaTu moikla QorciTa, aramed cxovel
ars suliTa winaSe missa, romlisaTUs moikla, da aqa sofelsa Sina didebiT
iQsenebis yovelTa mier. xolo gesmas raY mociqulisagan _ `amisTUs [amiTBs
C.] mo-RaTu-kuda~, _ raYsa `amisTUs~? _ cxad ars, viTarmed RmrTisa
mimarT SewirvisaTUs msxuerplTaYsa.
mociqulisaY: sarwmunoebiT enuq gardaicvala, raYTa ara ixilos sikudili, da
ara ipova, raYTa gardacvala igi RmerTman, rameTu pirvel gardacvalebisa
misisa wamebul ars, viTarmed saTno-iyo igi RmerTman. xolo TUnier
sarwmunoebisa ver SesaZlebel ars saTno-yofaY (11,5-6). Targmani:
mravalni eZieben enuqis da eliaYssa, Tu raYsaTUs gardaicvalnes, anu Tu sada
(vC) gardaicvalnes, anu Tu aw, viTar saxed cxovel arian. xolo Cuen vityUT,
viTarmed: ese guesmis werilisagan, viTarmed gardaicvalnes, da viTarmed
jereT cxovel arian, da gurwams orive ese. xolo mizezsa gardacvalebisasa,
anu Tu sada yofisa, anu Tu viTar saxed cxovelobisasa ara gamoveZiebT da
ufroYsRa gamoZiebaY amisi usjuloebad SegUracxies. garna amas xolo
mecnier varT, viTarmed, vinaYTgan myis dasabamsave SeaZrwunna kacni
uCueveliTa miT patiJiTa sikudilisaYTa, amisTUs masve Jamsa gardacvala enuq
nugeSinissacemelad maTda. abelisi ukue sikudili simtkice iyo ganCinebisaY
da
SeZrwunebaY
yovelTa
gardamavalTa
SjulisaTaY,
xolo
enuqis
gardacvalebaY damamtkicebel ukudavebisa sulTaYsa da axlisa amis
gamoQsnisa, romeli moguca qristeman daQsniTa sikudilisa mZlavrebisaYTa
da ganqarvebiTa eSmakisaYTa, da viTarmed, kualad yofad ars pirvelisa mis
wyevisa daQsnaY da mokudavTa suliT da QorciT ukudav yofaY. vinaYca abel
moikla, raYTa cxad iqmnes, viTarmed sarwmunoebiT mokluli Semdgomad
sikudilisa cxovel ars winaSe RmrTisa, da verca erTi mklvelTagani SeuZlebs
ganqarvebad saQsenebelsa marTlisasa. xolo enuq gardaicvala, rameTu
sarwmunoebiT saTno-eyo RmerTsa queyanasa zeda, da aqaYTve ganicdida
TualiTa gonebisaYTa RmrTisa sasyidlis mimcemelobasa, romeli-ese
sakUrveliTa sityua-povnierebiTa ganacxada mociqulman erTiTa miT sityUTa
saTno-yofisaYTa. meorisa amis cnobaY, viTarmed vermca saTno-yofil iyo igi
RmrTisa da slviTa iwrosa mas gzasa saTnoebisasa, araTumca mecnier qmniT
iyo simtkiciTa sarwmunoebisaYTa orsave amas uxilavsa saqmesa, viTarmed
ars da meZiebelTa misTa sasyidlis mimcemel ars (37rC).
mociqulisaY: rameTu sarwmunoebaY uRirs, romeli mouQdebis RmerTsa,
rameTu ars da meZiebelTa misTa sasyidlis mimcemel eqmnebis (11,6).
Targmani: ese ars winamZRuari RmrTisa mimarT mislvisaY, raYTa
sarwmunoebaY aqundes, viTarmed ueWuelad ars da miscems igi sasyidelsa
meZiebelTa misTa. xolo ZiebaY misi da gzaY missa mimarT mislvisaY ars
slvaY iwrosa mas da saWirosa gzasa saTnoebisasa.
mociqulisaY: sarwmunoebiT brZanebaY moiRo nove arRa sada xilulTa
maTTUs, SeeSina da qmna kidobani sacxorebelad saxlisa TUsisa, romliTa
dasaja sofeli da sarwmunoebiTa miT simarTlisaYTa iqmna igi mkUdr (11,7).
Targmani: esreT ars ganmartebaY sityuaTaY, viTarmed arRa sada xilulTa
maTTUs, arcaRa odes smenilTa saqmeTaTUs brZanebaY RmrTisaY
sarwmunoebiT miiTuala nove, [nuve C.] da maT ZliT SeSinebulman qmna
kidobani
sacxorebelad
saxlisa
TUsisa,
rameTu
Seuorgulebelisa
sarwmunoebisa saqme iyo dajerebaY saqmisa araodes xilulisa, arca
smenilisaY, viTarmed: vinaYTgan RmerTi ityUs, ueWuelad yofad ars wyliT
rRunaY, da esreT, SeSinebaY da qmnaY kidobnisaY, romliTa TUsi saxli
acxovna da ganarina da sofelsa daasaja, viTar-igi esodenTa maT welTa
qmnasa Sina kidobnisasa ara irwmunes maT yofadi igi wyliT rRunaY,
viTarmed Rirs arian igini patiJsa mas wyliT rRunisa mier mospolvisasa. xolo
TUT sarwmunoebisa mier ganmarTlebuli iqmna mpyrobel da mTavar yovlisa
soflisa.
mociqulisaY: sarwmunoebiT iwoda raY abraham, erCda gamoslvad
adgilsa mas, romeli dapyrobad iyo missa samkUdrebelad, da gamovida, da
ara uwyoda, vidre movidoda (11,8). Targmani: didisa sarwmunoebisa
saqme iyo gamoslvaY igi abrahamisi queyaniT TUsiT, rameTu arcaRa exilva
jereT queyanaY igi, romelsa miscemda mas RmerTi, aramed ueWuelad
irwmuna RmrTisaY gamoslvad queynisagan TUsisa, viTarmed SemZlebel ars
RmerTi micemad missa, romeli-igi aRuTqua ( vC), daRacaTu Semdgomad
mravalTa naTesavTaRa misca igi.
mociqulisaY: sarwmunoebiT mwirobda queyanasa mas aRTqumisasa,
viTarca ucxosa; karavsa Sina mkUdrobda isak da iakobis Tana, mkUdrTa maT
Tana misve aRTqumisaTa; rameTu moeloda mas, romelsa-igi safuZvel usxen
qalaqsa, romlisa xuroTmoZRuar da Semoqmed RmerTi ars (11,9-10).
Targmani: ese meore saqme uzeSTaesisa sarwmunoebisaY, rameTu
pirvelad, romeli-igi ara exilva queyanaY, misTUs dauteva TUsi queyanaY,
mxolod mindobiTa brZanebasa RmrTisasa. xolo raJams miiwia queyanasa
mas, misda aRTqumulsa, arca maSin Seorgulda, viTar sada-igi queyanaY sruli
aRTqumul iyo misda, mun arcaRa saxli epova mwirobiT, aramed karviTa
mimovardeboda, esoden gangrZobilad, vidremdis Svilca esxnes da
SvilisSvilca, rameTu, viTar-igi usakuTres ars, [ar C.] karvebsa Sina
mkUdrobaY saswauli ars msxemobisa da ara mkUdrobisaY, viTar
queyanisagan msxem ars ucxoobisaTUs, xolo karvebsa Sina mkUdr
usaxlobisaTUs; da romelsa-igi asmioda, viTarmed: `naTesavsa Sensa mivsce
queyanaY ese~, [dab. ????] mas Svilca esxnes da SvilisSvilca, da jereT
mwirobda-ve, da yovlad ara Seorgulebul iyo dayovnebisaTUs, aramed
mtkiced uwyoda, viTarmed ueWuelad srul-iqmnes brZanebaY RmrTisaY,
odesca da raJamsca mas Tavadsa enebos, vinaYca ara xolo TUT igi abraham,
aramed misgan Sobilnica igi masve queyanasa Sina aRTqumulsa maTTUs
ZUrxilul iyvnes; isak _ devnuli ismaelisagan, xolo iakob _ esavisgan; da arca
igini Seorguldes aRTqumisagan. xolo mizez Seuorgulebelobisa maTisa ese
iyo, rameTu, daRacaTu aRTqumul iyo maTda queyanaY igi aRTqumisaY,
aramed arca erTi zrunvaY aqunda queynisaY, da ukueTumca queynisa
zrunvasa SemsWualul iyvnes, ueWuelad Se-mca-orgulebul iyvnes, aramed
moQsenebiTa mokudavebisaYTa da surviliTa zecisa moqalaqobisaYTa
dautevebdes mogonebasa (38rC) queyanisasa da zecas aRtacebul iyvnes.
esreT ukue gUQms Cuenca _ zecisasa mzrunvelobiTa Seuracx-yofaY
aCrdilebrsa mas karavsa sina sacxovarTa maT codvaTaTUs daklulTa igi (?)
sisxlni Seiwirvodian, mRdelTmoZRurisa mier, ese igi ars mas Sina
daiTxeodian. xolo Qorcni igi daklulTa maT msxuErplTani gareSe banaksa
daiwuEbodes. egreTve didisa amis mRdelT moZRurisa da msxuErplisa qristes
sisxli daiTxia raY saQsrad da sacxorebelad soflisa, da ganmwmedelad
codvasa kacTa naTesavisasa: yovlad wmidaY igi guami misi gareSe bWeTa
qalaqisaTa
juarsecua, vinaYca cxovelsmyofeli igi sisxli misi dRiTi-dRe
Seiwirvis sakurTxevelsa zeda mRdelTmoZRuarTa CuenTa mier: da amis
sBkrTxvelisagan ver Qel-ewifebis Wamad ZuElisa mis aCrdilisa karvis
msaxurTa mRdelTmoZRuarTa. viTarmedis dauteon igi sad. da misgan
ganSorebulni amas mouQden.
mociqulisaY: aw ukuE ganvideT missa gareSe banaksa mas da yuEdrebaY
igi misi moviRoT: rameTu ara maqus Cuen aqa sayoflad qalaqi, aramed
mermesa mas veZiebT: amisTUs SevswiravT msxuErplsa qebisasa maradis
RmrTisa ese igi ars nayofsa bageTasa da aRsaarebasa saxelisa misisasa
(13,13-15). Targmani: zemo ZuEli igi saxe Seamsgavsa WeSmaritebasa
qristes saqmeTasa: xolo aw qristes vnebisa saxesa mogucems Cuen saqmed.
romelTa gunebavs qristeane WeSmarit wodebad da yofadca: raYTa viTarca igi
Tavadi mBfe gareSe banakebisa mis qalaqisa bWeTaYsa juarsecua: egreTve
Cuen garegan soflisa da zrunvaTa soflioTa viqmneneT(!): numca raY guaqus
Cuen Tana miwisaY da queynad damzidveli: aramed juarsvacuneT
moRuawebiTa Tavni TUsni: da CuenTUs juarcumulisa Tavs visxneT ginebani
da yuEdrebani: da mza viyvneT yovlisave Tavsdebad vidre sikudiladmde.
amisTUs, romeli-igi mokuda CuenTUs. rameTu TUsiTa miT garegan qalaqisa
j[rBcumiTa] Cuen morwmuneni m[isni]? garegan soflioTa da samoqalaqoTa
SfoTTa ganuyvanebivarT: sityuasa mas CuenTUs QorcSesxmulsa: da guEtyUs,
viTarmed ara ars mkUdr da waruval aqaY ese sayofeli qalaq-sofelTaY.
amisTUs mermesa mas qalaqsa eZiebdiT zecisa saukunod sasufevelisasa.
xolo Semdgomi sityuaY esreT usakuTres ars. amis mier SevswiravT
msxuErplsa qebisasa maradis RmrTisa. ese igi ars, viTarmed Zisa mier
viTarca CuenTUs QorcSesxmiTa mRdelTmTavar Cuenda qmnulisa: SevswiravT
RmrTisa mamisa msxuErplsa qebisasa, romel ars usisxloY ese msxuErpli,
romeli awca mRdelTa mier viTarca piriTa qristesiTa Seiwirvis: xolo nayof
bageTa arian locvani da galobani da vedrebani RmrTisa mimarT. da aRsareba
saxelisa misisa ars madlobisa SewirvaY missa, romelman ivno CuenTUs da
miQsnna Cuen vnebaTagan.
mociqulisaY: xolo keTilisa saqmesa da ziarebasa nu daiviwyebT, rameTu
eseviTarni msxuErplni saTno arian RmrTisa (13,16). Targmani: esreT ityUs,
viTarmed zemo vTquEn msxuErplni qebisaY igi usisxloY. da bageTaY locvaTa
mieri. xolo Tquen egreca maT Tana amasca SeswirevdiT msxuErplad saTnod
RmrTisa: raYTa dauviwyebel da samaradiso iyos Tquen Soris keTilis yofaY
moyuaTaY(!) da ziarebaY saQmarsa wmidaTasa. romel ars, viTar-igi sxuasaca
adgilsa ityUs, micemaY safaseTa ganxrwnadTa da warmavalTaY da moRebaY
madlTa saukunod uxrwnelTa da waruvalTaY.
mociqulisaY: daemorCileniT winamZRuarTa TquenTa da erCdiT maT,
rameTu igini iRUZeben sulTa TquenTaTUs viTarca-igi sityuaY miscen: raYTa
sixaruliT amas hyofden da ara sulTiTqumidan, rameTu ara advil ars ese
Tquenda (13,17). Targmani: vinaYTgan zemo keTilad ganguakrZalna,
viTarmed moZRurebasa mraval saxesa da ucxosa nu SeiwynarebT: xolo aw
ityUs, morCilebasa winamZRuarTasa, romel arian episkoposni da
winamZRuarni: cxad ars, viTarmed orsave amas sworebiT guamcnebs, raYTa
romeli sarwmunoebisa axlisa SemomRebel iyos, anu wvalebisa mzraxval,