~ .

Orff-5cliulwerk
Cart OrtfAnIQ}'l$l cerfev.esinae Elementer MUzik ve Dans Petlagojisi
I

"1/....

Ulrike E. Jungmair

; .:

. , : ,. ,.!, ..

,~
~

a~lklamalann

Ozik, hareket ve dans her

insanl bir ~ekilde etkiler. BOtOn
kOltOrlerde mOzik ve dans
kendine ozgO ifadesini bulur
ve bOtOn insanlara Kendi kOltOrierine katlim
olanaglnl verir. MOzik ve dansla
sormalanm~ olmak. onlarla e11<in bi~imde
ugra~mak insanl ruhunun en derininde
etkiler, ki~i1igini olu~turur ve insanrn i~indeki
insanhgl geli~tirir. Bunun di~lnda birlikte ~arkr
s6ylemek, konu~mak, mUzik yapmak, dans
etmek bOtOn slnlrlarrn 6tesinde insanlarr
birle~tirmeye yarar. henOZ bilinmeyene
anlaYI~la yakla~maYI, onu kabul etmeyi
koiaylaJnr ve bu ~kilde sanatsal gayelerin
_i
-o;;;:.;;::"t'=- yanlnda anlaYI~II,
.~~ barl~~11
bir
birlikteligin temelini
olu~turur.
Kendi
b~lna etkin olaraK
yapmak
muzik
gOnOmOz
dOnyaslnda
bir
varolu~. sorusu
olarak g6rOimekte
ve ger~ekten her
."., ,~ocugun temel
--..: haklarr araslnda
saYllmaktadrr.

anlamll bir

~ekilde

ortaya ~Ikabilmelerinden 6nce,

mOzikal dO~Oncelerin kazanlmln!~.
hareket ederek. ~arkl s6yleyerek.
~algl ~alarak bedensel kazanllana
eklenmesi (gerektigi)ni idrak etmek
bOyOk 6nem ta~lr. Muzik. kavramlar
ve kural/ar yoluyla degil. yalnlz
muzikal olarak 6grenilir. H( 1)
Bunun gibi ar1lk bilimsel olarak belgelenen
bilgiler Carl Ortf ve ~alfl1a arkada~lan i~in
6teden beri bOyOk 6nem ta~lyordu.
OOnyanln bir~ok bOlgesine yaylim~ olup ilgili
kOtfOrlerce adapte edilen ve kabul goren
Orff-Schulwerk kapsamlndaki ~alr~ma,
yaratici insanl bOtOn sanatsal pedagojik
ugrallann odak noktaslna yerle~tirir.

.;

.>

.;

pedagoji~ Prensipler

Insanln <;ok YanlO Talepleri

Carl Orff anlaYI~1 ~er~evesindeki elementer
mOzik ve hareket egitiminin odak
noktaslnda kendiliginden hareket eden.
oynayan, konu~an, mQzik yapan, dans
eden insan var. insanln bu Kendi kendine
harekete ge~ebilme, davranma,
bi~imlendirme yetenegi ogretmene, bu
insana bireysel anlafTm bi~imlerinin ortaya
~lkanlma5lnda yardlmCI olmak, onu yarancr
bi~imlendirmeye heveslendirmek i~in
ba~langl~ ve baglantl noktalan sunar.
Ortf' un elementer mQzik ve hareket egitimi
insanln bOtOn duyu ve a/glioma organlannl
kapsar ve bunion ~a"~tlrrr. Sezgisel
kavramak, g6z1emek, kefetmek. oynamak
ve all~tHmak. doga~lamak ve
bi<;imlendirmek insanln giderek deneyim ve

Carl Orff taraflndan kullanllan ve Karl

Maendler ve Klaus Becker ile ortak ~al~ma
sonucu geli~tirilen ~algllar dogu~tan
bedensel olarak yapllan mOzige kar~I"k
gelir. En basit bi~imde, onceden bir bilgiye
sahip olmadan ~a"nabilir. C;~it1i bOyOkJOkte
ve farkh sesli davullar. bOyOk dowliar, bOyOk
ziller. zilli tefler. ksilofonlar, metalofonlar ve
glockenspieller, blokflUtler. basit telli ~algilar
bu sOrekli geli~tirilebilen ses govdesinin
temel par~alandlr.Toplam olarak bu
enstrOmanlar, tek ba~rna bir ~alglnln

(1) Hans GUnther Bastian: Kinder opflmal f6rdem-rnit

Musik. Mainz 2001 (SChott)
(2) Ulrike E. Jurvnor: Dos Elementare. Zur Musik- und
Bewegungserziehung im Sinne Carl Orffs. Mainz
1992
(Schot1 Verlag. ISBN 3-7959-0222-4)

"MOzik egitiminin uygulanmaslnda (beyin

araJrmacrlan AltenmOller ve Gruhn'a gare)
soyut terimlerin, sembolik
aktarrmlarrn (notalama) ve teorik

.#

Temel Yarahnln Operatif SoglayJasl

Olarak EnstrOmanlar

011. mOzik ve dans bireysel ifadenin lIetim

araci olaraK anla~lllr; Ifade araci olaralt,
vokal. enstrOmantal ve dans bi~imlerindeki
ortak edimler i~in de temel d'-urur. "ilkeler.
Carl Orff AnlaYI~1 Kapsamlnda MUZik ve
Hareket Egitimi OstOne"(2) isimli kitablmda
"pedagojik prensipler" forrnOIe ettim. Bunion
kOltOrden baglmslz ve temel olarak
anlryorum. "Orff Schulwerk Egitim ve
Oan~manllk Merkezi"nin ilk yay,nlna bunlann
TOrK~e ~evirisinin alrnmaslnl sevinyle
kar~rlryorum. C;ocuklann, gen~lerin ve
yeti~kinlerin Kendi sanatsal yeteneklerini
keyifle ke~fetmeleri i~in uygulama
etkinlikleriyle birfikte bunlann do te~vik edici
rol oynamalannl dilerim.

Uzun sOreli bir bilimsel ~all~manln dar

kapsamll 6zeti olarak 2001' de yaymlanan
"C;:ocuklan i1erletmenin en elveri~1i yolu
mOzikle (l)' de Hans GOnther Bastian ~6yle
yazlyor:

.
' "" ~.
..."
kazanlmlannl '1anSlfmaslnL ruhsol tatminini
ve kendine uygun becerileri benimsemesini
saglar.

,;

,;

,;

,;

,;

ypprnak. koro olarak konl.J$mak, harekete,

ve enstrDmana daya/,
6devletin k; k;e ve birlikte kullanl/mOSl fikrini
verir. Aynl ~ekilde enstrOmanlar do grup
<;aIJ~maslna uygun olorak bir araya
getirilmi~tir. Ortak mOzikli oyun, oyun
kurallannln kabulCI ve bunlara uyulmasl,
birlikte oyun, (sesin) ayarlanml~ olmasl,
ozeHikle doga<;lamada bir dizi temel sosyal
davranl~ bi<;imini dogurur veya aynl
zamanda hOZlrlar, om.: yer vermek, uyum
sag/amok, birbirini din/emek, iC; ic;e
gec;irmek, kul/anlm sag/amok ve do{}ru
zamanda susabilmek.

insanln doga<;lama oyununda. oyuna

gozlemlenen fiziksel
raha11ama fenomeni kendini g6sterir. insen
do{jac;lama yapar1<en, kendiliginden o~n
bir hareket i<;inde, adeta bir kayn~tJrma
sOrecinde. bir yanda i<;seL benimsenmi~,
kazanllm~ resimlerden, diger yanda oyun
ve ah~rma ~e edinilm~ becerilerden d~an
vuranlan, i<;inde bulundugu geli~im
~mOSlnda kullanabilecekferini ifade eder.
MUzik Dretmek rnUzikaJ davran~n ilk halidir,
<;OnkO Oreten yalnlZca kendi geli~im
evresinde ifade edebilecegi neyse onu
Oretir.
dalml~ C;ocukta

dilL mOz/k yapmayl ve dans etmeyi bir

merkezden karakterize eden ifade
nitelikleridir. Boylece dil Ifadesi kendini
digerleri yanlnda, bedende ta~lnan,
canlandlriCI konu~mada bulur; once
mekanda ve kendi bedeninde ogrenilen
hareket ( veya daha soma do gosterilen
hareket). kendi dinamigL soz dizisi yeya
ritmigi i<;inde "hareke11i ~r1<1 seyleme~ veya
"hareketli mOzik yapma~ k;in temel ol~rur;
dans kendi ritminden veya i<;selle~tirilmi~
ritimden <;Ikorak <;ozOlen mOzik-horekettir;
boylece denenen, ya~nan, insanln kendi
resmi, dU, mOzik ve dansla ifacle edilir,
"resmi <;izilir", "horeketin resmi" de olur.

<;ahnmaslndan ote, ozellikle birlikte grup ve

ansambl IT,luzik yapmaya uygundur.
Werner Thomas bu <;algllanri, <;alanln basit
araY/lnl derhoI yanltladlklanna dikkat
<;ekiyor. Klaus Oberbock bunion kendi
bedeninden uzayan ifade organ/an olarak
tanlmhyor. Ses ve tlnl <;alanln nesnelle~en
i<;tepileri olarak duyulabilir, gorOlebilir
hale geliyor ve boylece duyu organlan
toraflndan algllanlyor. Orff'un i1keL bedene
yakln mOzik yapmaya uygun malzeme ve
sOrekli yeni tlnl olanaklan arayJ~1 ele ahnmah
ve gel~rilmelidir. Kendi b~na <;algl icadl
ve yaplml yalnlz deneme, kar~lla~tlrma ve
<;algl <;almaya olanak vermekle kalmaz,
<;algl ve mOzige yonlenmeyi de etkiler.

Oogac:;lama Riziko5U

Hareket Oil ve MUzik Birlikteligi

I

/'

Elementer mUzik ve hareket egitiminin <;Ik~

noktasl insanln i<;inde varolan ritim ko~ullu
hareket, dil ve mOzik birlikteligidir. Buradan
hareketle insan her bir alanda kendi
becerilerinl ve yeteneklerini geli~tirir.
, 0Igun}~11Or ve bunlma bireysellik verir. Bunlar

Bir<;ok durumda Carl Orff pedagoglara,

<;ocuklar ve ye~inler i<;in derslere, insanln
i<;inde olan, kendi kendine verdigi
olanaklarla, kendi ifade. o/anak/arty/a,
insandan ba~lamalan I<;in adeta yalvam.
Ders
, bOtOnUyte 909a<;larnadan ortaya c;ikar.

konu~maya

Doga<;lamaYI ne-istersen-onu-yap, yalnlZ

hayatJn zevkini C;lkarmo ve yalnll istemli bir
dosdogru i1eri gidi~ olarak anlamamak
gerekir. Doga<;lama saglam bilgiler OstOne
oturur ve belli blr malzeme hakimiyeti
gerektirir. azgOr 0150 do her bir
dogac;lamanln temelinde oyun kurallan,
kararla~tlnlm~ oyun ye yonlendirici fikirler
vardlr. azgOr doga<;:lama hi<;bir ~ekilde
planslZllk demek degildir. OzgOrlOk burada
ye~it1i tematik. rnUzikli-dansll yaratJahk i<;in
serbest olmak dive anl~llmalldlr,korarslZ
durumlara hakim olma cesaretini de ifade
eder. Ister c;:ogunlukki 6nceden belirlenm~
yaplSal bir planln, ostinatinin, kadans yapan
baslann Iskeletini olu~turdugu bagll
doga<;lama olsun, isterse akl~1 bir grubun
kararl~rdlgl oyun kU"allan ve <;ogunlulda
mOzikfi ve/Veya dansll ternalarla be6rlenm~
olsun doga<;lamanln, ilgili gruba, ya~
seviyesine ve duruma gore daima
entelektOel bir talebi vardlr. Doga<;:lama her
. zaman eylemin ~a bi<;imlerine baghdlr.
Sonu<;lan hep ge<;i~ evreleridir, hi<;bir
zaman kesin anla~llIr edimler degildir.
Tekrarlamayl denerken bile onceden
bulunan c;ozOm degi~ir ye yeniden
ba~annln rizikosuna bagh hale gelir.

Ka~lIlkh

SOrekli kor~IIJkh ili~ki ic;inde, oyunun gel

git1erinde; ka~ldaki i1e, bir oyun nesnesiyle,
bir <;alglyla veya bir partnerle diyalogda,
grupla tek ki~i oraslndaki ka~lhkIJ oyunda,
birlikte ve birbirinden ogrenir1<en <;ok c;e~1i
olanaklor Yardlr, om.: oyun orkada~1
kor~lslnda sorumluiuk almak, birlikte
vanlacak bir sonu<; i<;in kendi vorhglyla
katklda bulunmak.
Bireysel ba~anYI yOkseltmenin kokleri bir
anlamda burada sakIJdlr, yani birey
yapabi/digi kadar iyi oynar, ama belki de
bu. kendi mOmkOn gordOgOnden, kendi
yapabilecegine inandlglndan daha iyi.
daha kusursuz, hayal gOcO daha yOksek
oIandir. Doga<;lama oyunda tek birinin
<;ozOmO, onun ~imdL ~u andaki en iyi
<;ozOmO olarak kabul gorur. Ba~ka bir
zaman ba~ka ve daha iyi <;ozOmlerin
mOmkOn oldugu gez ordl edilmez. Ki~i
kendi bireysel katklslnln ogretmen
taraflndan, grup taraflndan kabul edildigini
hisseder ve b6y1ece 0 do digerinin bireysel
<;ah~maslnl, onun 0 andaki en iyi <;ozOmO
olarak kabul eder, anlar ve saygl duyar.

Oyun, Birfikte ve Birbirinden

Bu yolla <;ocuk, aynl ~Ide belki de kendi

bireysel c;ozOmOne gOvenmeyi ge<;
ya~ayan yeti~kin, bireysellikle sosyalle~me
arasinaaki dengeli tavn bulacaktlr.I

W. Thomas'a gore Orff-Schulwer1< modelleri

ogretmene. anfamb/ o/arak mllzik

6
7