(Chtsog inh Ging day Kh Flight Phe ich cick Bal gine 13 Bai 13: CONG CU TAI CHiNH PHAI SINH ‘Ching khofn phi sinh (derivative securities) 8 m9t loai ti sin Wi chinh o6 dng tién trong tuting lai phy thude vao gif trj cia mot hay mot s@ tai sn tai chinh khée (goi tai sin od sd — underlying asset). Tai sin co sé c6 thé 1a hang hod, ngoai té, ching Khon va ngay c& chi s@ ching khodn. Tuy nhién, trong pham vi mén hoe, ching ta chi cha trong dén chting khodn phdi sinh trén thi trung tai chinh. Vi dy vé céc loai cong. cy phai sinh bao gm: + Hgp déng ky han (forwards) + Hop ding twoing Iai (futures) + Quyén chon (options) + Hyp ding hon déi (swaps) Mac tiéu ctia ching ta li im higu nhimng vain d@ cin bin vé hop déng kj hen, hgp dng tufdng lai va quyén chon. 1. Hgp dong ky han va hop dong twong lai LL. Binh nghia Vé oa bin, hai loai hop dng ky han va hop dng twong lai déu 1a hop ding mua hay ban + Mot s@ huang xée dinh cée don vi tai sin cd 86 + Tai mét thai diém xéc dinh trong twong lai + V6i mét mite gid xéc dinh ngay ti th8i diém thda thugn hgp déng. Thdi dim xée dinh trong tuong lai goi 8 ngay thanh toan hgp déng hay ngdy déo han. ‘Thai gian ti khi ky hop déng dén ngiy thanh ton goi Ia ky han eda hgp dng. Gié xée dinh 4p dung trong ngay thanh toan hgp déng goi la gid kY han (néu la hop déng ky han) hay gid twng lai (néu l& hop d&ng wong lai). Tai thai diém ky két hop déng ky han, khong hé c6 sif trao déi tai s2n c¢ sf hay thanh oan tién, Hoat dong thanh ton xdy ra trong twong lai tai thoi diém xée dinh trong hop dng. Vao hic 46, hai bén thod thudn hop déng bude phdi thyc hién nghia vu mua ban theo mite gid da x4c din, bat chép gid thi truting lic d6 18 bao nhiéu di nia, XThah &Nauyea Minh Kiet 1 02/12/02(Chtsog inh Ging day Kh Flight Phe ich cick Bal gine 13 Vi dy: Vao ngay 1/09/2002, A ky hop déng ky han mua ctia B 1 tén g4o véi KY han 3 thang (tie 1a vio ngay 1/12/2002) vai gi 5.000é/Kg. B dvige goi Ik ngudi ban trong hop déng ky han, A la ngudi mua trong hop déng ky han, Sau 3 thang B phdi ban cho A 1 tn gao vGi gid 5.0004 va A phdi mua I tin gao cia B vdi gié @6, cho di gid gao tn thj ruding sau 3 thang a bao ohigu di nia, 2. Phan bigt hop déng ky han va hap déng twang lai Hop déng wong lai 18 nhing hgp ding duge chudn héa (vé logi tai san co s mua ban, sé luong cdc don vi tai san eo sé mua ban, thé thie thanh tofn, k¥ han,...). Hop déng ky han khéng duge chudn héa, céc chi tiét 4 do hai bén d&m phén va thod thudn cy thé. Mét s6 diém khée biét co ban gitfa hop déng ky han va hop déng twong Iai c6 thé ligt ké nu sau: «© Hp déng tutong Iai dude théa thudn vA mua bén théng qua ngudi moi gidi. Hop ding kj han duge thde thufin true tiép gitta hai bén ca hgp ding. + Hop déng ttong lai dude mua bén trén thj trudng tap trung. Hop déng ky han trén thi uuding phi tap trung. «© Hop déng twong lai duge tinh hang ngay theo gid thj truéng (marking to market daily). Hop déng ky han duge thanh todn vao ngay déo han. (Chung ta sé xem xét chi tiét trong phan sau). 3. Vidu vé céc logi hyp ding tong lai Y Hop ding tung Iai chi sé chiing khoén (index futures) Y Hop ding twong lai Iai sudt (interest futures) Y Hop ding tung lai ngoai héi (currency futures) Y Hop dng tong lai ndng sn (agricultural futures) Y Hop ding tung lai kim logi va khogng sin (metal and mineral futures) 4. Co ché mua ban hgp déng tuong lai Nhu da trinh bay d tén, hop déng ky han duge théa thudn true tiép gitta hai ben cla hop déng, Digu nay khéng ding déi véi céc hgp déng tong lai, Nha du ty mudn mua hay ban hop dng twong lai sé li€n lac vai cng ty méi gigi. Cong ty moi gidi sé chi thi cho ngui mua ban trén sin giao dich thy hién lénh mua hay ban hgp déng twong lai Hoat dong giao dich duoc thye hién théng qua mét «8 cht trang gian goi I& céng ty thanh todn bd tr (clearing house) theo so d8 sau: Tién Tiga Mua HD Cong ty than Bin HD tung lai toin ba wit tuting Iai XThash SNguyea Minh KiewTai sin eo 8 z Tai sin co 58 air2i02(Chtsog inh Ging day Kh Flight Phe ich cick Bal gine 13 Tinh theo gid thi trutmg hang ngay (marking to market daily) Béi véi hop déng ky han, moi khodin lai hay 1 ciia hop dng déu duye thanh ton vao Iie d&o han. Nguige Iai, d6i véi hop dng tong lai, e&e Khodn Iai hay 15 duge tinh hang ngay (céng vao hay trif di tiv ti khodn cila céc bén cia hdp déng) theo su bién dong cca gid twong lai, Vige tinh tosn nay 1a a€ Logi trit_mot phan ri ro cho céng ty than ton bi tri¥ trong tung hop mét bén cia hgp déng khéng c6 khd nang thanh ton khi 440 han, Vi dy, vio ngdy 28/2/2001, A ky mot hgp déng ting lai mus tai sin XYZ vao ng 10/3/2001 vdi gid tung lai IA Fo = 800.0004. Trén thufe té, 4é han ché rii ro, Khi ky hop déng, A phai ky quy mét khodn tién trong tai kho’in bao chting tai cOng ty thanh toan ba trit, Vi du, mife bao chiing (margin) 1a 40,0004, Sau mdi ngay, néu c6 ai, thi Khoa lai sé duoc cong vao tai khodn; cdn néu 15 thi ciing sé bj trif vao tai khoan, Neu gid tr] trong (i khodn bdo chiing gidm xudng (di mét mite gidi han, goi 18 mite bao chting duy tn (maintenance margin) (vi dy, 30.000d), thi nha dau tu sé duge yéu céu ky gu thém tién cho dgt mie bao chitng 40.000 ban dau, edn néu khang thi cong ty thanh ton bi tri “déng” toin bo hay mot phan gid tri hop déng ttong lai eta nha dau trdé dam bao mite bao chting dude théa min. Ngap Giait6ng LOb(loRhaag —Giatrrdtrong vk lal ngap bad chdag 28/2 800.000 40.000 1/3 794.000 6.000 34,000 2i3 792.200 1.800 32.200 3/3 796.000 3.800 36.000 413 794.200 1.800 34,200 53 793.400 -800 33.400 8/3 790.800 2.600 30.800 Giadréwuotg 46690.0008; kyiquyahets 7/3 786.600 4.200 26.600 13.4008 hesat 40.0008, 8i3 787.200 800 40.600 93 783.600 © -3.600 37.000 10/3 785.400 1.800 38.800 Coag -14,600 5. Gid tri nhén due cita hai bén trong hop déng tong lai Gites Neutti mua trong hgp déng tung lai phai mua tai sin eo s8 véi mite gié xée dinh trong wong lai va sé duge loi néu gis tai sdn trén thi trvding ting én, SrF Neudi bén trong hyp déng tgong lai phi bin tai sin Sp Gain 60 89 voi mac gid xéc dinh trong twong lai vi sé duige cosoahi Igi n€u gid tai san tren thi trudng gidm xudng. XThah &Nauyea Minh Kiet a 02/12/02(Chtsog inh Ging day Kh Flight Phe ich cick Bal gine 13 Gid sit A 1a ngudi mua va B 1A ngudi bén trong hyp déng tuong lai. Theo hep déng, A phdi mua 1 don vi tai sin ed sd (vi dy 18 1kg gao) cla B vdi gid wtong lai F (5.000) vo thai diém déo han T (sau 3 théng). Gia tri nhan ducae d6% vai ngueéi mua (A): Sau 3 théng, khi hop déng déo han, gid gao trén thi truting 1a Sy. Theo hop déng, A phai mua ggo cila B véi gid F. A e6 thé bin gao ra thi uutng v6i Sr. Gid iri A nhan duge la (Sy — F), dutge biéu dién bai dudng 45° di lén 4 hinh bén. Néu Sy>F, A duge loi Lithgp déng; néu SrF, Abi IS tirhap déng. Vi du, S1=4.0004, Theo h¢p dng tudng Iai, B phii ban 1 kg gao cho A véi gid F=5.000d. Dé c6 duge kg go nly, B cé thé mua wén thi tudng véi gid Sr=4.0004, Bén lai cho A véi gid F=5.0004, B thu vé Khoan loi rong F - Sr= 1.0004. Nguge s 6.0004, thi B vin phai ban cho A | kg gao vai gid F=5.000¢ do hgp déng ring bude, trong khi bén trén thi trating thi duige t6i 6.0004. Vay, khoan Idi rong cila B Ia F - S; 1.0004, hay B bi I8 1.0004, ‘Ta cé6 thé thay gid tri ma A va B nhén dude hoan to&n dé xitng nhau. 6. Binh gid tuang lai Néi mt edch chat ché thi cf & tri nhan duge cia hai bén hop déng & te va cfich dinh gid sau day chi chinh xée déi vai hgp dng ky han vi moi th duige thanh toan vao ngiy déo han. Tuy nhién, dé don gidn t gid sif hing su khée biét gitta hai logi hap dng nay Ta khang déng ke. XThah &Nauyea Minh Kiet ‘ 02/12/02(Chtsog inh Ging day Kh Flight Phe ich cick Bal gine 13 Cang gidng nhu gié hién hanh cia ti san ti chinh, gié tong lai cing bin déi theo thai gian, Trong vi dy d trén, vio thai diém ky hgp déng 1/09/2002, gid wiong Tai cia hgp déng tong lai déo han vio 1/12/2002 la F = 5.0004. Ta ky hiéu gid may la Fy = 5.0004, Gid si m6t thing sau, vio 1/10/2002 néu ta cing thiét lip mét h¢p dang twong Jai mua bin gao do han vao ating 1/12/2002, thi gid twong lai sé la F; = 5.5004. Tete Ia vao mdi thdi diém khée nhau, sé c6 nhiing mife gid wong lai khée nhau cing déo han vao 1/12/2002. Vain dé Ta gid wong lai dude xéc dinh nh thé no. Gig wong lai duge xée dinh trén co sd thiét lap mdi quan hé gitta gid wong lai (future price) va gié hién hanh (spot price) theo nguyén téc 1a 4 mife gié xée dinh thi khong thé thu duge Igi nhugin bling cfch kink doanh dyfa yao chénh Iéch gié (principle of no arbitrage). Gia sit gid ti sn co s6 hin hanh 1a So, Ching ta d4u uf yao mot danh muc ching Khodn nhut sau: vay Sp (déng) véi Iai suat re ding so tién nay dé mua tai sin oo 58; déng thdi ban hap déng tuong lai ti s8n co sd voi gid twong lai Fo va ky hgn bling vai ky han vay tién (tife Ia vio Iie do han, ta phai ban tai san cd s8 véi gid Fo, nhung tai thdi dim nay khong hé c6 trao Ai tién hay tai san). Gia st, trong thdi gian ti nay dén khi hop déng tong lai déo han, tai san ed s8 tg0 ra khodin lai D. (Vi du néu tai sn co s@ 1a 66 phiéu thi D Ia 8 tic). Vio thai diém dio han, gid tai sin co s@ trén thj trading Ia Sr. Deng tién ddu ky Dong tién cudi ky Vay So So “So(141) Mua tai sin co 88 véi gid So So Sr+D Ban HD hiong Iai ti san cd sd 0 Fu: Sp Cong 0 Fo— So(141)) +D Lam § ring chée chén ta nhdn dude s6 tién cudi ky la [Fo ~ So(I+n) + D]. Nguyén té&e Khong thé thu Igi tir chénh lech gid dua dén két lugn 1a dau ky ta bd ra 0 déng thi cust ky ta ciing nan duge 0 déng. Tie Ia: Fo — So(L-+1) + D = 0 hay Fo = So(1+r9 - D Goi d= D/Sp (19 1é lai c6 tiie), ta 06: Fy = So(1+r¢—-d) Cong thife tinh gid wiong lai 8 trén dude goi TA quan hé chi phi lu git tai sain tai chinh bai vi theo cong thife nay thi gid twong lai duge x4c dinh bai chi phi cba viée mua mot sin ti chinh nhung dugo giao vao mét thai diém trong twiong lai so vdi chi phi mua ti san 46 ngay lip te ri cat gitt cho dn thai diém trong twong lai. G day ta mdi gid dinh 1a ky han bling 1. Néu hop déng twang lai cé ky han T thi: XThah &Nauyea Minh Kiet 5 02/12/02(Chtsog inh Ging day Kh Flight Phe ich cick Bal gine 13 Fp = So(1+r;-d)" Gid tuong lai tai thai diém ts Fy = $\(14x;-d)™ Dén khi do han, t=T va Fr= Sr. . Quyén chon 1. Dinh nghia Hop ddng quyén chon Ia hop ding cho phép ngudi mua né c6 quyén, nhung khong bit bude, dite mua hode ditge ban: Y Mot s6'Iuyng xée dinh ee dan vj ti sin eo s& Y Tai hay truéc mét thai diém xéc dinh trong trong lai ¥ Voi mot mie gid xée dinh ngay tai thai diém théa thudn hop déng. Tai thai diém xéc dinh trong tuong lai, nguéi mua quyén c6 thé thyc hién hose khong the hign quyén mua (hay bén) tai sn cd s8, Néu ngudi mua thie hién quyén mua (hay bén), thi ngui ban quyén bude phai bn (hay mua) tai san co 56. Thdi diém xdc dinh trong twong lai goi TA ngay déo han; thdi gian tit khi ky hop dng quyén chon dén ngay thanh todn goi la kj han cia quyén chon. Mite gid xéc dinh 4p dung trong ngiy do han goi IA gid thyc hign (exercise price hay strike price), 2. Céc loai quyén chon Quyén chon cho phép duige mua goi 8 quyén chon mua (call option), quyén chon cho phép dude ban goi 18 quyén chon bén (put option). + Quyén chon mua trao cho ngudi mua (ngudi ném gitt) quyén, nhung khong phai nghia vu, duige mua mét t&i sin od sd vio mét thdi diém hay true mot thai diém trong twong lai véi mot mife gid xéc dink. © Quyén chon bén trao cho ngudi mua (ngutdi ndm gid) quyén, nhung khong phdi nghia vy, dude bén mot t&i sdn eo s8 vao mot thdi diém hay truée mot thoi diém trong tong Iai véi mét mite gid xéc dinh. Déi vi quyén chon mua, ta o6 gui mua quyén chon mua va ngudsi bin quyén chen mua, Déi véi quyén chon bin, ta cing c6 ngvdi mua quyén chon bén va neu bin quyén chon ban. M@t céch phin logi khée li chia quyén chon thinh quyén chon kiéu chau Au (European options) va kiéu My (American options). XThah &Nauyea Minh Kiet 5 02/12/02(Chtsog inh Ging day Kh Flight Phe ich cick Bal gine 13 * Quyén chon kiéu chau Au (mua hay chon bin) 1a loai quyén chon chi cé thé duige thyc hign vio ngay do han chi Khéng duc thuc hign true ngay 46. + Quyén chon kigu My (mua hay chon bén) 18 loai quyén chon 6 thé duge thyte hign vio bat cif thai diém no tric Khi do han. Quyén chon c6 thé dya vio céc tai san e¢ s8 nhute6 phiéu, chi s6 e6 phiéu, trai phiéu, Iai svat, ngoai hi, kim loai quy hay néng sin. Nhung nhin chung néu phan theo loai {Qi sn cd sd thi c6 thé chia quyén chon thinh quyén chon trén thi trudng hang hod, quyén chon trén thi truding tai chinh va quyén chon trén thi truding ngoai hoi Vi du: Quyén (kigu My) chon mus 100 ed phiéu IBM vdi gié thye hin 50 USD, ngay déo han 1/5/01. Nguii mua guyén chon nay sé c6 quyén mua 100 6 phigu IBM vdi gid 50 USD vao bat ci thai digém nko cho dén hét ngay 1/5/01. Quyén chon c6 thé duge mua bén trén thi trudng tap trung (nhur Sé giao dich quyén chon Chicago - CBOE, Sé giao dich hop déng twong lai quée t€ London ~ LIFFE, ...) hay céc thi trudng phi tép trung (OTC). 3. Gid tri nhdn duge ctia quyén chon mua vao hic déo han Goi T 18 thd diém déo han, Sr fi gié tri thi trvding eda tai sin ed sd vao Nie dao han, X 1B gié thy hign va Vr Id gi tri nhan duge cila quyén chon vi hic do han, cietiohss ‘Mua quyén chon mua: oie Vio hie déo han, néu thye hién quyén, ngudi mua sé 6 sd vai gid X, Néu mua trén thi tring, ngudi mua sé tra vdi gid Sr. mua tai Truding hop Sr> X. Néu the hign quyén ngudi mua sé mua thi sin ed s8 véi gid X, trong khi néu ra thi rung thi phi mua véi gid Sy >X. Khodn Igi thu duige 1h Sr ~ X > 0, Nhu vay, néu Sy > X, ngutdi mua quyén chon mua sé thy hién quyén va han duge gid tri Vr = Sr-X. Trtting hop St trong khi hoan to&n c6 thé ra thi tung dé mua vdi gié Sr < X. Nhu vay, néu Sr nguai mua quyén chon mua sé kidng thufe hién quyén va nhin duige gis tri Vr X. Néu thuc hién quyén, ngudi mua sé mua tai sin od s8 vdi gid X, x, Tom lg, gi tj nhin duge 46i voi ngu®i mua quyén chon mua v2o hie do han I Vr=max{(Sr— X):0] Gié trj nhdn duge may duye bigu dién bing duce Khiic (6 43m trong hinh trén, XThah &Nauyea Minh Kiet ? 02/12/02(Chtsog inh Ging day Kh Flight Phe ich cick Bal gine 13 Vi du: trong quyén chon mua of phigu IBM & trén, gid thyc hién X = $0 USD. Néu vio ngay do han 1/5/01, gid e6 phiéu IBM Ia Sp= 60 USD, thi nevdi mua quyén sé due Ii ‘Anh ta thyc hign quyén va mua 1 ¢6 phigu IBM vdi gid 50 USD. Nu khéng c6 quyén, anh ta sé phai mua te€n thj trating vdi gid 60 USD. Khoan Igi ma ank ta thu duige bing Sr— X 10 USD trén 1 6 phiéu IBM. Nguige li, gid str vao ngay do han 1/5/01, gid 08 phiéu IBM 1a Sr= 40 USD. Néu thye hign quyén, ngudi nfm gitt quyén sé mua 1 c@ phiéu IBM vai gié 50 USD, trong khi néu mua trén thj tring thi chi phai tr gid 40 USD. Nhu vay, nguti git quyén sé khéng thufc hién quyén va gié tri anh ta nhin duge bang 0. ‘Vio thai diém dao han hay & bat cif thoi diém no khi quyén chon cén higu lye, néu id ti sn co sé Jén hon gid thyc hién (S>X), ta goi quyén chon mua Ia 6 Idi (in-the- money); néu gid tdi sin ed sd nhd hon gid thye hién (S X thi ngudi mua quyén chon mua sé thute hién quyén, tite li mua tai sin co sd, Trong ining hop 46, ngudi ban quyén chon mua sé phdi bin tai san ed $6 cho ngutdi mua quyén o mife gid X, trong khi lé ra 06 thé ban ra thj trung véi gid Sp. NguBi bén quyén chon mua Sr— X, hay nhén duge gid trj Vr=X - Sr. Néu Sr<= X, ngudi mua quyén chon mua sé khong thy hién quyén va nhut vay gid tri m& nguBi bén quyén chon mua nhén duige li Vr = 0. 8 Tém Iai, gid tri nhiin dude d6i véi ngudi bin quyén chon mua vao lic do han la: = min[(X - $1):0] Gié tj nhdin duge nay duge biéu dién bling duge gp Khiic 16 dim trong hinh én, Vi dy: tong quyén chon mua eé phiéu IBM, néu vao ngay déo han 1/5/01, gid 6 phiéu IBM Bi S; = 60 USD, thi ngutsi mua quy€n sé thy hign quyén va dude Ioi LOUSD/eé phi Nguige Iai, nguisi bin quyén sé bj thiét 10 USD/eé phi€u, do phai ban cho ngudi mua vai gié X=50 USD tong khi od thé ban ra thj wing vdi gi 60 USD. Can néu vio ngdy déo han 1/5/01, gi o6 phiéu IBM 18 Sr= 40 USD, thi ngusi mua sé khdng thye hién quyén, Nauti bin quyén nhan duse gid ti bing 0. 4. Gid tri nhén duige cita quyén chon ban vao lic déo han Mua quyén chon ban: Thaah &Nau x. Minh Kid Sr 5 02/12/02(Chtsog inh Ging day Kh Flight Phe ich cick Bal gine 13 Vao lic déo han, néu thyc hién quyén, ngudi mua quyén chon bén sé ban ti san eo sd véi gid X, Cdn néu bén trén thj truding, thi mite gid 18 Sp. ‘Triting hop Sr >= X. Néu thue hién quyén, ngudi mua quyén chon bin sé ban t2i sdn eo s& vi gid X, trong khi néu ra thi truding thi sé ban duige véi gid Sp >=X. Nhu viy, néu Sr >= X, ngudi mua quyén chon ban sé khdng thuc quyén va nhén gié tri Vr = 0. Trdg hop Sz < X. Néu thie hién quyén, ngui mua quyén chon bén sé bén thi sin ed sd v6i gid X, trong khi ra thi trv@ng thi phai bén vi gid Sy < X. Nhu vay, néu Sr X), ta goi quyén chon ban la khong ¢6 Idi (out-of-the-money); néu gid ti sn cd sé nhé hon gid thye hién (eX), ta goi quyén chon bin Ia 6 Idi (in-the-money); cn néu gid thi sin cd s8 bang id thye hién (S=X), ta goi quyén chon ban 18 hda tién (at-the-money). Gi wi ania duce . Ban quyén chon ban: Néu Sr >= X, ta bidt ring ngudi mua quyén chon bén sé sex JX St khong thyc hién quyén va nguai ban quyén chon bén ceding nhan gié tri Vr = 0. Néu St < X, ngudi mua quyén chon bén sé thyc hign quyén, va ngudi bin quyén chon bin sé bude phdi mua {Qi sn co 8 v6i gid X trong khi Ié ra c6 thé mua trén thi trvding v4i gid Sp. Nhu vay, néu St 46,25 USD, vi du Fo = 47 USD. Nhu vay, néu thy hign chign huge du tu nhut B thi vio cuéi ky, B sé thu duige sé tién Ia: Fo - So( 413) + D = Fy - 46,25 = 0,75 sD. Néu B ting quy mé hoat dng diu tw bing céch vay 45 tiéu USD, mua 1 tiéu cd phiéu IBM va ky 1 trigu hop déng tong lai bén c6 phiéu IBM sau 1 nam, thi s6 tién B 18 0,75USD*1 trigu = 750,000 USD. tnd Iai cling gid ti nhn due Khi do han cla ngudi mua trong HD tng lai 8 Sy -F; edn gid ti abn Auge khi déo han cia ngutsi ban trong HD tong lai I F- Sy, XThah &Nauyea Minh Kiet 2 02/12/02(Chtsog inh Ging day Kh Flight Phe ich cick Bal gine 13 Nhu vay, B khdng bé ra déng nao, va chde chdn 1 nim sau sé thu vé 750,000 USD. Digu nay khong thé xdy ra, vi moi ngudfi sé cing lm nhut B va sé c6 hang loat ngudi kg hdp déng twong lai bin e6 phiéu IBM sau 1 nam. Chting ta biét ring dé lam nhvt vay thi phai c6 ngudi déng § ky hop déng tong lai mua cé phiéu IBM véi gid twong lai Fo = 47 USD. Nhung khong ai dai gi ky hop déng twong lai mua 6 phiéu IBM, vi tét c& éu mun thye hién chign hide dau tw nhw B trong 46 c6 vige ky hop déng tweng Iai ban cé phigu IBM dé c6 thé thu Igi, Chénh léch cung cdu vé mua va ban hop dng tatdng lai (ngudi bin nhiéu hon nguBi mua) sé ngay Igp Ute kéo gié tong lai xudng. VA hi gid twong lai ha xuéng cdn 46,25 USD thi sé khong cdn co hdi thu Igi nhugn siéu ngach nh trén (i) Gia sit Fy < 46,25 USD, vi du Fo = 46 USD. Trong tring hgp nay, néu thie hién chin luge du tur nhu B thi sé tién B thu duge vo cud ky sé l&: Fo- So(1-+1) + D = Fo 6,25 = -0,25 (USD). Va nhu vay thi B sé khong bao gid thue hién mét chién luge nhu. vay ‘Thay vao 46, mt cd nhdin C 6 thé Adu uf nhut sau: (Ban khéng 1 cd phiéu IBM. Tite 1a C di muon 1 6 phiéu IBM (tit I cong ty méi gidi) va hita tr Igi sau I nam, Sau khi mugn, B ban ngay c6 phiéu nay di v6i gid So va thu vé So=45 USD. (ii) Sétién Sp nhan duge tit vige ban 66 phiéu, C gti ngay vao ngan hang véi Lai suat r= 5% trong 1 nam (tiie la C cho vay). (ii) Déng thai, C cdng ky mot hop dng ting Iai mua 1 c8 phiu IBM seu 1 ‘im v6i gid twong lai Ia Fo = 46 USD (theo nhut gid dinh 6 ten). Sau mot nam, C nit tién trong ngan hang ra duige So(1+n) = 45*(145%) = 47,25 USD. C ciing phai di mua ¢6 phiéu IBM va trd lai cé phiéu a6 cho céng ty méi gidi. Lite nay, sid c6 phiéu IBM I& S; = 50 USD nén C phai bd ra 50 USD dé mua 1 cé phiéu IBM. Nhung ta biét ring, trong 1 ném, IBM ré ¢6 ae 18 1USD/I e6 phiéu. Vi bin khong, tute 14 C mugn 1 c6 phiéu IBM, nén vao cusi ky, C ciing phi tr’ cho cong ty méi gidi khodn cé tie D = 1 USD. Déi véi hp dang twong lai, C 1A nguti mua nén khodn tién C thu dude tir hop dng tong lai sé la: (S) - Fo) = 50-46 = 4 USD. Ta t6m tt cdc hoat dong dau tu nay ea C trong bing sau: Hoat dong dau tw Dang tién du ky Dang tién cust ky Bain kh6ng 1 6 phigu IBM S,-D=-50-1=-51 Cho vay Sp= $45 vii li sult r= 59% So= 45 “Se( Tr) =45*(1459%) = 447.23 Ky hap dng tasng Iai mus 1 ef phi ° S1-Fy=50-46=4 IBM ky han nim v6i gid tng Iai Fy CONG ° “Fy + Salt) - D=+0,25 XThah &Nauyea Minh Kiet 3 02/12/02(Chtsog inh Ging day Kh Flight Phe ich cick Bal gine 13 Nhu vay, ban dau C khong phai bd ra déng no va sau mot nim chdc chin thu vé -Fo + So(1+n) - D= 0,25 (USD). Néu C ting quy m6 hoat dong du ur bing eéch bin khéng | trigu e6 phigu IBM, réi ding tign thu duge Ia 45 trigu USD dé atti ngan hang va kj 1 trig hop 48ng tong Iai mua c6 phigu IBM sau 1 nim, thi sé tién C thu vé sé la 0,25USD#1 trigu = 250.000 USD. Nhu vay, hic du C khong bé ra déng no, va chde chdn 1 nim sau sé thu vé 250.000 USD. Didu nay khéng thé xy ra, vi moi nguai sé cing Iam nhu C va sé c6 hing loat ngudi ky hgp dng twong lai mua e6 phiéu IBM sau 1 nim. Tuong « nhut tuding hop trén, dé Kam nhu vay thi phdi e6 ngudi dng ¥ ky hop dng tuiing lai bén e6 phiéu IBM vi gid twong lai Fo = 46 USD. Nhung khong ai dai gl ky hop déng tong lai bin 6 phigu IBM, vi tit c& déu mun thu hign chién luge Au tu nhut C trong 46 bao gém ky hop déng tung lai mua c6 phiéu IBM dé cé thé thu Igi. Chénh léch cung cu vé mua ban hop dng twang lai (ngusi mua nhiu hon nguBi bn) sé ngay lp te dy gid tweng Jai lén. Va khi gid twong Jai len dén 46,25 USD thi sé khéng cdn co hoi thu Ioi nbuan siéu ngach abu 8 tén, Phu luc 2: CONG THUC DINH GIA QUYEN CHON BLACK- SCHOLES Cong thite Céng thie dinh gid quyén chon trong truting hdp gid tai sin ed sd bién dé Tién tuc duge xay dung bdi Black, Scholes va Merton vao nim 1973. Gi C cia mot quyén chon mua kiéu chau Au dude xéc dinh bai KS higu Y Cla gié quyén chon Y S18 gid tri cia tai san co 88 tai thoi diém xée dinh gid quyén chon XThah &Nauyea Minh Kiet 1“ 02/12/02(Chtsog inh Ging day Kh Flight Phe ich cick Bal gine 13 Y XR gid thye hien Yr lai sust phi roi ro (tinh g6p lién tue trong 1 nam). (Néu ry la i sua phi ri ro trong I nim, ta c6: sim ca a) =ltry. Y ali dé lech chuéin ca suit sinh loi cia tai sin co s& (swat sinh loi tinh g6p lién tue trong 1 ném) ¥ +R khoding thai gian t thdi diém dinh gid quyén chon cho t6i Kai déo han (r= T-1). ¥ N@) la him mat d6 lay tich theo phén phéi chudin, N6i céch khée, N(d) la xée sudt chon mgt sO ngdu nhién ty mot phin phéi chugn c6 gid tr] nhd hon d. ¢ N(d)= f° f (z)dz , trong 46 fiz) 1 him phéin phéi chuéin véi trung binh bing 0 va dé léch chudn bing 1). Y In ham logarit wr nhién, Cac gid dinh Y Tai sin eo sd khéng tra c6 te cho t6i khi hop déng quyén chon déo han, Y Lai sud va phutsng sai khong déi. Y Gi6 ti sin co sd bin d6i lién tuc va giao dich tai sin cing din ra lién tue. Y nghia Xe" chinh Ta gid tihién tai cba gid thyc hién PVN). Sé hang N(d) c6 thé duisc coi gin nh Wa xée sust higu chinh theo ri ro m& quyén chon ‘mua sé do han trong tinh hudng e6 Idi. Néu cé hai shang M(@) gan bang 1, thi héu nh che chin 1A quyén chon mua sé c6 Ibi vio khi déo han va sé duige thute hién. Diéu dé e6 nghfa 1a vao khi déo han, ngutti ‘gi quyén sé chic chin mua (Ai sin eo 8 véi chi phi X. Chi phi nay quy vé gi tri hign tai 18 PV(X). Vay, ngudi mua b8 chi ph PV(X) va 6 duide thi san hién c6 gid tif S. Gis ti rong eda quyén chon mua 1a §~ PV(X). Thay cée gid tri N(d) bling 1 va th Black-Scholes, ta cling cgi quyén chon sé S*1-Xe" *1=$—PV(X) XThah &Nauyea Minh Kiet 15 02/12/02(Chtsog inh Ging day Kh Flight Phe ich cick Bal gine 13 Neue lai, néu c& hai s6 hang N(d) gan bling 0, thi hu nhu chée chén 1 quyén chon mus sé khdng €6 lai vio Khi dio han va s@ khong dude thyc hign. Khi 46, gi quyén chon sé bang 0. Voi eée gid tri cia N(d) nim trong khodng tit 0 dén 1, thi gié quyén chon mua c6 thé duge xem nhut I gid tr ign tai cla khodn tién e6 khd nang nhan duge ti hop déng higu chinh theo xée suét ma quyén chon sé do han va c6 13 ‘Dang thie gié quyén chon mua va chon ban ‘Céng thc trén 4p dung cho vige dinh gié quyén chon mus. Gié quyén chon ban cing ‘mot thi sin cd 8, cing gid thye hién va ky han nhwt quyén chon mua difde tinh tir ding tnife quyén chon mua vi chon ban nu sau: S+P=C+PVX) v6i STA gid thi sin ed s&; P18 gié quyén chon ban; C Ia gié quyén chon mua vA PV(X) 1 gid tr hign tai cia gid thuc hién, Vidy C8 phiéu XYZ hién 6 gif $= 130, Ta mudn tinh gid mét quyén chon mua cé phiéu XYZ véi gid thie hign X = 120 va ky han li r= 3 thang (ting dung 0,25 nim). BO éch chudn suét sinh loi cia o6 phiéu (tinh g6p lién tue trong nam) 1a 50% va lai sua phi rdi ro (tinh g6p lién tue trong nim) I& 12%. d, = d, ~ ovr = 0,5652-0,50,25 = 0,3152 Tir bing phan phoi xée suat chudn ta 6: N(0,5652) = 0,7140 N(O,3152) = 0,6236 Gié quyén chon mua: XThah &Nauyea Minh Kiet 16 02/12/02(Chtsog inh Ging day Kh Flight Phe ich cick Bal gine 13 C= SN(d,)— Xe" N(d,) = 130*0,7140 -120 *e?"* *0,6236 = 20,200 Goi P la gié quyén chon bén cé phiéu XYZ véi gié thye hign X = 120 va ky han cing 183 thang. Ta 6: P=C+PV(X)~S = 20,2+120* ¢"" —130 = 6,653 XThah &Nauyea Minh Kiet 7 02/12/02(Chtsog inh Ging day Kh Flight Phe ich cick Bal gine 13 Phu luc 3: Vi DU VE NGUYEN TAC KHONG THE KINH DOANH THU LOI NHUAN SIEU NGACH DUA VAO CHENH LECH GIA 1. Luat mt gid trén thj trudng m@t logi hang hoa ‘Xem xét mot hang héa X duige mua ban tai hai quée gia Viet Nam va MY. Gia stt o6 cfc céng ty ngoai thufsng c6 thé xudt nh§p khdu hang héa nay gitta hai quéc gia, Sau day I céc gid dinh: Hang X tai Viét Nam va Mf gidng hét nhau. + Khong c6 chi phi van chuyén va cée chi phi giao dich khdc trong vige xudt nhap Khéiu X, + Thi trudng hang héa X c6 tinh canh tranh hoan hao d c& hai qude gia (nghia La ngudi n e6 Ioi nhufin siéu ngach bing khéng). Goi gid cia X tai Viet Nam Ia Pyy tinh theo déng va gid cla X tai My Ia Pus tinh theo USD. TY gid hdi dodi gidta ddng VN va USD la E (@/USD). Gid ca X ti MY tinh theo dng VN sé la EPus. Quy ludt mét gia phat biéu rng: P= EPus w tren nguyén te khong thé kinh doanh thu loi nhudn siéu ngach dua vao chénh Iéch ‘id. Quy luat may con duige goi 18 quy Iuét ngang bang stic mua tuyét di Gia sit Pwy > EPs. Néu cong ty ngoai thyong mua hang X tai My véi chi phi Pus (theo USD) hay EPs (theo USD), ri ban tai Viét Nam véi gif Pyy, thu due loi nhudin Ta Py ~EPus (70). Nhung diéu nay khéng thé xdy ra vi nhw vay Ia thu dude Joi nhudn siéu nggch dufa vao chénh Iéch gid. Néu loi nhuan nay tn tai, thi moi ngudi sé 46 x6 di mua X tai Mj réi dem di ban lai tai Viet Nam. Digu nay tao ra cde tée dong: + Clu X ting lén tai My lm Pos ting lén; cung X tai Viet Nam tang Lim Pyw gidm. + Xudt khdu cia My sang Viét Nam ting lam ting nhu cau déi déng VN sang USD, tif d6 Fam cho t) gid héi dodi Evang len, én bling chi dat duige khi Pyy = EPts. Gia sit Puy < EPus. Néu cng ty ngoai thyong mua hang X tai Viet Nam véi chi ph Pyw. (theo déng) hay Pys/E (theo déng), r6i bén tai MY véi gid Pus, thu dude Igi nhugn 1 Pus — PywlE (20). Nhung diéu nay khong thé xdy ra vi nhw vay Ta thu duge loi nhudn XThah &Nauyea Minh Kiet 18 02/12/02(Chtsog inh Ging day Kh Flight Phe ich cick Bal gine 13 siéu nggch dua vao chénh léch gid, Néu loi nhuan nay tn tai, thi moi ngudi sé d6 x6 di mus X gi Viét Nam rdi dem di ban Iai @i MY. Digu ny tgo ra ede te dbng: + Chu X ting lén tai Viet Nam lam Pyy ting lén; cung X tai My ting Lam Pus gid, + Xudt khdu tla Viét Nam sang MY ting, im ting nhu edu déi USD sang déng, ti d6 Lam cho ty gid héi dodi E gidm. Mot Lin ndta, can bang chi dat duge khi Pyy = EPos. Trudng hop c6 chi phi giao dich -T eitin, thi E*(L+ryy) < (L+rys)* F! va giti bing USD sé loi hon gifi bing déng. Moi ngudi déu déi déng ra USD dé giti tiét kiém bing USD va déu ky hop déng tudng Jai bén USD sau | nim, din téi 4p hic Tim ting E va gidm F!. Tinh trang can bing chi duge thiét lap khi hai vé cia phuong trinh (4) can bing. Néu FI (ltrug* F! va giti bling déng sé Ioi hon giti bing USD. Nhitng ngudi c6 USD déu sé déi ra déng dé giti tié kim va du ky hap ding tutdng Iai bin déng 4é Ky lai USD sau 1 nam, din t6i ap hye Kim gidm E va ting F', Tinh trang cfin bling chi dude thiét lap khi hai vé cla phudng trinh (4) cn bang Bing thie (4) ap dung cho tiding hgp 1 ky han. Ta cé thé tng quit héa cho trutng hgp nbiéu ky han va (4) rd than: se) voi 1 18 s6 nim; F 1a ty gié h6i dodi ky han (4éng/USD) trong hop déng ky han ¢ nim; ry Va rus van I Ii soat tién dng va USD tinh theo %naim; va E Bh ty gi héi dod ‘hién hanh. XThah &Nauyea Minh Kiet 20 02/12/02