Salk Turizmi

DNYADA SALIK
TURZM

SATURK Yayndr. Tm telif haklar sakldr.

Salk Turizmi

nsanlarn seyahat etmek sureti ile ikamet ettii yerin dnda konaklayarak tedavi olmay
amalamalar zel bir turizm eidi olan salk turizmini ortaya karmtr. nsanlar ve salk
sigortas kurumlar artk salk sorunlarn zerken, yalnzca kendi lkelerindeki hekimleri
ya da fiyatlar deil; en iyi zm ve en dk maliyet seeneklerini deerlendirerek hareket
etmektedirler. Bundan yola karak; tedavi ve tatil amal, ehirleraras ya da lkeleraras yaplan
seyahatlerden doan tm etkinliklere Salk Turizmi denilmektedir. Bu tanma bakldnda
lke iinde de salk turizmi hareketlilii olabilmektedir. Ancak ekonomik evrelerde kullanlan
anlam ile salk turizmi snr aan hasta hareketliliini kastetmektedir.
Salk turizmi; sadece tbbi tedavi almak adna yaplan planl bir hareketlilik deil ayn zamanda
termal salk tesislerinde rehabilitasyon ve yal bakm merkezlerinde kronik hastalk takibini de
kapsamaktadr.
nceleri alternatif bir turizm olarak deerlendirilen salk turizmi zaman ierisinde bir sektr
olarak gelimi ve deimitir. Nitekim yasal erevesinin hizmet ihracat bal altna alnmas
ile her ne kadar isimlendirmede turizm kelimesi olsa dahi sektrn bir turizm faaliyetinin paras
olmakta daha te pozisyonda olduu ortaya kmtr.
Ekonomik hareketlilik asndan profesyonel olarak eitilmi bireylerin salanm zel
koullar altnda katma deer salamak adna emek, tecrbe ve bilgi birikimlerini ihra etme
iidir salk turizmi.
Salk amal turizm hareketi, son on ylda aktif olarak hastane hizmetlerinden faydalanmak iin
dzenlenen yurt d seyahatleri, rehabilitasyon hizmetlerini ve yal-engelli bakmn kapsar hale
gelmitir. Bu deiim salk turizminden doan ekonomik gcn hzla artmasna ve cazip hale
gelmesine neden olmutur.
Trkiyede de salk turizminin ana ekseni u anda basite tp turizmi olarak adlandrlabilecek
salk tesislerinden tedavi amal yararlanm zerine odakldr. Ancak dnya da toplam
ekonomik bykle bakldnda termal salk turizmi ve yal salk bakm odakl turizm ok
daha gldr.

H. mer TONTU

Salk Turizmi

Salk turizmi dnya da 100 milyar dolarlk limiti aarak, tm lkelerin itahn kabartan bir
konuma ulamtr. Salk hizmetlerinin eitlenmesi, yalanan dnya nfusu, rehabilitasyon
imkanlar ile artan zellikli cerrahi ilemler, lke salk sistemlerinin yaad sorunlar,
insanlarn kaliteli ve dk maliyetli hizmet beklentisi tedavi ve/veya bakm amal seyahatleri
gndemde tutmaktadr.
Sonu olarak gelimi lkeler akreditasyon ve kalite kriterlerini kendilerinin belirledikleri
salk hizmeti sunum standartlarna uyan grece olarak kaliteli, bekleme sresi ksa ve daha
ucuz tedavi planlarn gelimekte olan lkelerden alma seeneinin en cazip kar yol olduunu
kefetmilerdir. Bu koullara gre Trkiye hizmet vermeye aday bir lkedir.
letiim teknolojilerinde yaanan gelimeler ve insanlarn her trl bilgiye ulamada yaad
kolaylk ile hizmet salayclarna ait bilgiye ulam 10 yl ncesine kadar tedavi amal
seyahatlerin itici gc olurken artk kaliteli hizmet sunumu ve akreditasyon n plana kmaya
balamtr. Dnya da salk ve termal turizmdeki gelimelere paralel olarak ok sayda tesis
almakta, mevcut tesislerde kkl deiikliklere gidilmekte ve bu dzenlemeler sadece hzla
artan yal nfus iin deil, ayn zamanda tedavi olmak ya da tp teknolojisinin getirdii
yeniliklerden faydalanmak isteyen genel nfusa da hitap etmektedir.
Dnyann farkl blgelerinin n plana karabilecei ve farkl corafyalarda yaayan insanlar
iin cazip gelecek deiik corafi zellikleri ve kltrel farkllar vardr. Bu farkllklar dikkate
alnarak her lke hatta lke iindeki farkl blgeler mevcut artlarna gre salk turizmi
eitlerinden birini veya birkan n plana kartabilir. rnein lkemiz iin Bursa, Afyon,
Denizli blgeleri termal salk iin doal gzellikleri ile birlikte pazarlanabilirken, stanbul
tarihi kltrel dokusu ve modern salk tesisleri ile ne kabilir. nemli olan o lkenin veya
ilin salk turizminin hangi eidine uygun olduu ve bununla markalamaya ynelmesidir.
rnein Afyon, Yalova, Bursa, Nevehir termal turizmde, Antalya ileri ya turizminde, zmir
ve blgesi SPA ve Wellness de marka olabilir. stanbul ise medikal turizmde lkemizin en ok
potansiyele sahip ilidir.
Gelimi lkelerde yaayan insanlar; sigorta firmalarnn, devlet kurulularnn, internetin, kitle
iletiim aralarnn etkisi ve ynlendirmesi sonucu dier lkelerdeki kaliteli ve ekonomik salk
hizmetleri konusunda daha fazla bilgiye ulaabilmektedirler. Bilinlenen hastalar ve bilinlenen
geri deme kurulular, hkmetleri salk turizmi konusunda yeni araylara itmektedirler.
Sosyal gvenlik maliyetlerinin artan giderleri, kurumlar zorlamaktadr. Bu skntlar amak
iin, gelimi lkelerde bulunan sosyal gvenlik kurumlarnn ve zel sigorta kurumlarnn
kaliteli tbbi hizmet sunan ve uygun uu mesafesi ierisinde yer alan lkelerle paket
anlamalar yaparak salk hizmetlerini dk maliyetli alma abalar grlmektedir. ABDde
baz eyaletlerde salk sigortas salayclar ve emeklilik fonlar, Hindistan ya da Taylandda
yerleik salk kurulular ile anlamalar imzalamlardr. Ayn zamanda Avrupa Birlii ise yeni
sektrn erevesini belirlemek adna bir zetini bu kitabn ilerleyen blmleri bulacaksnz.
2011 ylnda direktif yaynlamtr.
Bununla paralel olarak salk hizmeti sunumuna talip olan lkeler salk sektrnde kalite ve
gven sorununun zlmesine odaklanm, uygun mevzuat gelitirmilerdir. Gnmzde
dnya salk turizminden en byk pay alan lkelerin banda ABD, Hindistan, Tayland
gelmektedir.
SATURK Yayndr. Tm telif haklar sakldr.

Salk Turizmi

Sonuta her geen gn, salk turizmi pazar genilemekte ve yatrmclar tarafndan ilgi
grmektedir. Gelimi tbbi teknolojinin yaygnlamas, salk eitiminde denklik salanmas,
kendi lkesinde yasal olmayan ancak baka lkede yasal olan baz medikal uygulamalar, dk
maliyet, ksa bekleme sreleri, ulam kolayl, iletiimde globalizasyon ve salk hizmetlerinde
uluslararas akreditasyon standartlarnn gelitirilmesi salk turizminin dnyann ok geni
bir blgesine yaylmasn salamtr. Bu blgeler arasnda Gney Avrupa, Gney Asya ve
Gney Amerika en dikkat ekici blgelerdir. Salk hizmeti almak amacyla lke dna kn
sebepleri lkeden lkeye farkllk gstermektedir. rnein, ngiltere iin ok uzun bekleme
sreleri hastalar baka zmlere itmekte iken ABD iin ana ynlendirme faktr fiyatlardr.
Salk turizmi, dnyann en hzl gelien ve byyen sektrlerinden biridir. Salkl yaam
talebine bal snr aan hareketlilik, dnya ekonomisinde bal bana bir endstri haline
gelmitir.
Salk turizmi, hastalarn ve hasta ailelerinin rahatln salamak iin tbbi seenekleri sunmay
hedeflemektedir. Gelimi lkelerdeki bireysel yaam maliyetinin yksek olmasna paralel olarak
salk hizmetleri sunumu da yksek maliyetli olmaktadr. Ayrca gelimi lkelerde yalanan
nfusun salk ihtiyalar ve yal salk bakm hizmetleri iin ayrlan mali kaynaklarn pay her
geen gn artmaktadr. Yaamnn en kritik dneminde baka lkelerde daha az riskli ve daha
gelimi tedavi metotlarnn olduunu ve bunun beklenmeden yaplabildiini bilen kiileri,
uzun randevu srelerine veya ilkel tedavi metotlarna ikna etmek mmkn deildir.
Gnmzde, ykselen sosyo-ekonomik dzey ve artan bilin sayesinde ar bir hastal olmasa
da, insanlar yalanmay geciktirmek, kendilerini daha iyi ve zinde hissetmek iin kimyasallardan
uzaklap, doal tedavi metotlarna ynelmilerdir. Bu kaynaklarn yeryznde heterojen bir
ekilde dalm olmas salk turizminin gelimesinde nemli bir etkendir.
20 yl ncesine kadar salk turizmi tbbi teknoloji ve tbbi insan gc asndan az gelimi
lkelerden daha gelimi lkelere doru zelliklede ABDye doru olmakta iken artk ou
vakada salk turizminde hizmet almak zere yolculuk yaplan lke yola klan lkeden daha
az gelimitir.
Salk hizmeti iin yolculuk klasik olarak zellikli cerrahi ilemler iin olabilecei gibi, basit
di tedavileri, IVF hatta genel salk kontrol (check-up) iin de olabilmektedir. Genel olarak
u kabul edilebilir ki; psikiyatrik deerlendirmeden akupunktura kadar her trl tedavi iin
uluslararas yolculuk yaplabilir. Salk turizmi sektrnn talep edenleri asndan olas salk
riskleri uzun yolculuklardan sonra gelien derin ven trombozlar yannda tberkloz, stma,
dizanteri, tifo gibi genel hijyen kusurlarndan doan bulac hastalklardr.
Fiyat farkllklar zellikle ABD vatandalarn tercihler ynnde kkrtmaktadr. rnein
karacier transplantasyonu iyi bir ABD merkezinde 300.000 Amerikan dolarna mal olurken ayn
ilem JCI akredite kalite gvencesi altnda Trkiyedeki bir hastanede 80.000 Amerikan dolarna
yaplabilmektedir. Halk sal ve koruyucu salk hizmetlerinin ar bir ekilde ncelendii
lkelerde tedavi edici tbbi ilemler gecikmektedir. rnein 2007 ylnda Kanadada tedavi iin
oluturulan bekleme listelerinde 800.000 civarnda hasta ortalama 2,5 ay beklemek zorunda
kalmtr. ngiltere iin ise bekleme sreleri artk formal bir hal alm aile hekimi tarafndan
uzman doktora sevk edilen bir hastann NHS mevzuatnda belirtildii zere 18 hafta yani 4.5
ay ierisinde tedavi grmeye balama hakk vardr. Bu sre alr ise ikayet hakk domaktadr.
H. mer TONTU

Salk Turizmi

Gelimi koruyucu hekimlik uygulamalarna ve modern salk tesislerine ramen lke dna
hasta k en ok ngiltereyi etkileyecek gibi grnmektedir. Bu durum kiilerin salkl
yaama dorultusunda beklentilerinin geciktirilmeden salanmasna ynelik talepleri ilemin
fiyat basksndan daha n planda geldiini gstermektedir. Yani baka bir deyile uzun bekleme
sresinin hastann yurt dna k kararna etkisi en nemli ynlendirici gtr. Nitekim
ngilterenin saygn DailyMail gazetesinin ubat 2015 tarihli haberinde belirtildii zere
bekleme listesinde 1 milyonun zerinde hasta vardr. Yani baka bir deyile nfusun %1.65lik
ksm tedavi iin ar beklemektedir.
Salk turizmine kar duran gr gelimekte olan lkelere doru salk hizmeti alma amal
yolculuklarda var noktasndaki salk hizmetlerinin kalite gvencesinin hibir ekilde
gelimi lkeler gibi garanti edilemeyecei grndedirler. Ayrca tedavi sonras ve srasndaki
komplikasyon riskinin fazlal yannda anavatanlarna dnlerinde yaadklar takip sorunu
nemli bir tehdittir.
Salk turizminde iki nemli balk her zaman gncelliini koruyacaktr. Bunlardan biri
diaspora salk turizmi ve teki ise yasa aan (ama-atlatma) salk turizmidir.
Diaspora salk turizmi; hastalarn kendilerine anavatan olarak grdkleri lkelere tedavi iin
gitmeleridir. Almanyada Alman vatanda olarak ikinci ve nc nesil Trk kkenlilerin
salk hizmeti almak amacyla lkemize ziyaretleri diaspora turizminin en net rneidir. Bu
ekil tedavi amal hareketlilik Trkiyeye yaplan ziyaretler haricinde Hindistan kkenlilerin
ngiltereden Hindistana, Meksika kkenlilerin ABDden Meksikaya gitmeleri gibi birok farkl
lkede grlmektedir. Diaspora salk turizminin yllk 1.000.000 kiiden daha fazla snr aan
yolculua neden olduu tahmin edilmektedir.
Yasa-aan salk turizmi (Circumvention Health Tourism) ise kendi yaad lkelerde yasal

SATURK Yayndr. Tm telif haklar sakldr.

Salk Turizmi

olmayan ancak hedef lkede yasal olan ilemler iin yaplan salk hizmeti alma amal
yolculuklardr. Bu grup hastalara verilebilecek en kolay rnekler ise cinsiyet deiimi ameliyatlar,
krtajlar ve kendi lkesinde uygulama limiti olan IVF denemeleri gsterilebilir. En u rnek
ise svirede baz kantonlarda verilen tenazi izni nedeniyle svireye doru yaplan hasta
hareketliliidir. rlanda ve Polonya krtaj ile dk konularnda mevcut olan yasalar nedeniyle
lke dna krtaj amal hasta knn en fazla olduu iki lkedir. ngiltereye en fazla hasta
gelmesini salayan unsurlardan birisi krtaj konusundaki esnekliktir ve yaklak 7500 Polonyal
kadn bu amala her yl ngiltereye gitmektedir. Hastalar kendi lkelerinde yasal olmayan bir
ilemi, ilemin yasal olduu lkeye giderek yaptrmakta ve bylece hibir su unsuru domadan
yasa-aan salk turizmi faaliyeti gereklemektedir.

Dnya da Salk Turizmi Faaliyetinin Genel leyii:

Tipik bir sre aadaki gibi ilemektedir:
Bavuru

Snr tesi salk hizmeti almak isteyen hasta kendi lkesinde arac kuruma
bavurur.

Tbbi Kayt

Arac kurum hastaya ait tm tbbi kaytlar toplar ve hedef lke formatnda
kategorize eder.

Tbbi Danman
Bilgilendirme
Yazl Onam

Arac kurumun balantl alt bir hekim tarafndan hasta dosyas tbbi
danmanlk adna deerlendirilir.
Tm masraflar dahil tahmini maliyet, salk tesisi, ilemi yapacak tbbi
ekip hakknda bilgi verilir.
Hastann yazl onam vermesini takiben hastaya zel tbbi tedavi seyahat
formu hazrlanr. Eer gerekiyorsa vize iin dokman hazrlanr.

Koordinasyon

Hastann hedef lkeye olan yolculuu ulam dahil arac kurum tarafnda
koordine edilir.

Vaka Ynetimi

Hedef lkedeki temas noktasna (case coordinator; vaka yneticisi, vaka

asistan) ulam bilgileri verilerek kontrol ilgili kii ya da kuruma devredilir.

Gnlk Takip

Arac kurum hastann durumu hakknda gnlk olarak bilgi alr,

gerekiyorsa yaknlarna bilgi aktarr.

Dn Transferi

Tedavi sonras hastann vaka yneticisi tarafndan transferinin

salanmasn arac kurum kontrol eder.

Karlama

Hastann lkeye dnnde karlanmas salanr ve evine ulatrlr.

Raporlama

Hastann sigorta irketi ve aile hekimine sre/tedavi raporlanr.

Geribildirim

Hastadan telefon/email/yzyze grme ile geribildirim alnr.

Uluslararas Akreditasyon:
Uluslararas akreditasyon; akreditasyon kurallarn koyan lke ya
da kuruluun standartlarnn kalite gvencesi olarak kullanlmasn
tanmlamaktadr. Akreditasyon sistemleri hastaneler, klinikler,
laboratuvarlar, poliklinikler, acil salk hizmetleri ve bamsz
H. mer TONTU

Salk Turizmi

niteler iin yaplabilir. Bir salk tesisi iinde talep dorultusunda sadece belirli blmleride
akredite edilebilir.
En ok bilinen ve en yaygn kullanlan salk akreditasyon sistemi olan Joint Commission
International (JCI) 1994 ylnda yaplandrlmtr. Bamsz bir zel sektr deerlendirme
kuruluu olan JCI belirlenmi Amerikan standartlarnda salk hizmetinin ulusal ve uluslararas
arenada verilmesi iin almaktadr. Her ne kadar kar amac gtmeyen bir kurulu olarak
kurulmu olsa da zellikle ABD d akreditasyon ilemlerinin kurumlara maliyeti ciddi eletiri
konusu olmaktadr. Modern anlamda en eski tbbi akreditasyon sistemi Accreditation Canada
olarak bilinir ve ilk akreditasyon ilemini 1968 ylnda Bermuda Hospital iin uygulam,
Kanada vatandalarnn sk ziyaret ettii Bermudada kaliteyi gvence altna almtr.
ngiltere tarafndan empoze edilen ve uluslararas nemli bir
deeri olan akreditasyon sistemi ise QHA Trent sistemidir.
ngilterede yerleik olan kurulu zellikle ngiliz hastalar
bata olmak zere AB hastalarn hedeflemi salk tesislerinin
ncelemesi gereken bir akreditasyon uygulamasdr.
QHA Trent talepler dorultusunda hem kamu hem de zel sektr iin akreditasyon uygulamalar
yapmaktadr. Baarl bir salk turizmi hedefli salk sistemi planlamasnda bu ve benzeri
sertifikasyon belgelerinin nemli yeri vardr. NHS tabanl Trent Accreditation Scheme (TAS)
tabannda kurulmu gvenilir bir yapdr.
Australian Council on HealthCare Standards (ACHS) ise
Avustralya kl bir deerlendirme kuruluudur. Gnlllk
esasna gre talepte bulunan salk tesislerinin klinik olan ve
olmayan hizmetlerinin belirli standartlara gre deerlendirmesi
sonucunda belgelendirilmesi ilemi yaplr. Avusturalya ve
Uzak Dou hastalarn hedeflemi salk tesislerinin ncelemesi
gereken bir akreditasyon uygulamasdr.

Salk Turizmi Ekonomisi

Dnyada 2008 ylnda toplam 4,1 trilyon, 2009 ylnda ise 5,4 trilyon dolar tutarnda salk
harcamas yaplmtr. ABDdeki salk turizmi harcamalarnn 5,5 milyar dolar, Avrupada 3,5
milyar Euro civarnda olduu, yaklak 120 yldr salk turizmine hizmet veren Macaristan,
ek Cumhuriyeti ve Romanya gibi lkelerden ek Cumhuriyetinin bu sektrden kazancnn
1 milyar dolar at bilinmektedir. Bu durum insan salna verilen nemin dnya apnda
arttn gstermektedir.
lkeler, gelimilik dzeylerine gre farkllk gstermekle birlikte salk harcamalarna
GSMHlerinin % 2si ile % 16s arasnda deien oranlarnda pay ayrmaktadrlar.
2012de AB ye devletleri, 2000deki % 7,3e gre kayda deer bir artla GSYHlerin ortalama
% 8,7sini salk harcamasna ayrmlardr. Birok lkede 2008 ortalarnda balayan ekonomik
krizi takiben 2009da % 9 ile bir zirveye ulalmtr. Salk harcamas dzeyinin daha eksiksiz
anlalmas iin, salk harcamasnn GSYHye olan oran, kii bana salk harcamasyla
birlikte deerlendirilmelidir.
SATURK Yayndr. Tm telif haklar sakldr.

Kamu

zel

Salk Turizmi

2011 ylnda kii bana salk harcamasnda Amerikann ilk sray aldn grmekteyiz. (OECD, 2012).
H. mer TONTU

Salk Turizmi

2008de Trkiye salk iin GSMHden % 6 orannda pay ayrm olmasna ramen, % 9 olan
OECD ortalamasnn altnda kalmtr. Bu durum 2009 yl iin deerlendirildiinde, Trkiyede
salk harcamalar tutar 2009 ylnda 38 milyar USDye ulamtr ve GSMH iinde % 6,2lik bir
paya sahiptir.
OECD
lkelerinde
salk harcamalarnn
% katk
73 kamu
tarafndan
karlanmaktadr.
Devlet
destekleri:
Bir ok lkeninortalama
ekonomik
deerini
ok yksek
olduklar salk
Trkiyeturizmi
de ise bu
oran
2000
ylnda
%
63
iken
2009
d
a
%
71
e
ulaarak
OECD
ortalamasna
iin tevikler yaynlamaktadr. Bunlar arasnda cretsiz yolculuktan
tedavi
oldukasonras
yaklamtr.
geleneksel dinlence tatili neren lkelere kadar geni bir yelpaze vardr.
Bunlarn yannda uluslararas salk turizmi hastasna hizmet sunan salk tesislerine
2012 ylnda,
AB lkelerinin
genelinde
tm salk
harcamalarnn
ortalama
drtteyatrmclarn
kamu
vergi indirimi
veya yatrm
destei
gibi devlet
katklarnn
salanmas
tarafndan
finanse
Danimarka,
ngiltere yapmasn
ve svetesalanmaktadr.
merkezi, blgesel veya yerel
salk
turizmiedilmitir.
temal snr
tesi kampanyalar
ynetimler
tm salk harcamalarnn % 80inden fazlasn finanse etmektedirler.

ek Cumhuriyeti, Hollanda, Hrvatistan, Lksemburg, Fransa ve Almanyada sosyal salk

sigortas, salk giderlerinin % 70 veya daha fazlasna kaynak yaratarak baskn bir finans emas
izmektedir.

Yeni politikalar
Yalanan nfus
Sigorta kapsam d tedaviler

si esi
em
m

y
y

b
nnn bn

ttrr
eskek
s

i
i
m
uriizzm
llkk ttur
a
S

a
S

Grafik 2. Gelimi lkelerde salk turizmine etki

eden faktrler

Artan uluslaras kalite

Ulam Kolayl
Yurtd dk maliyetler

Kresel olarak dnya da 500 milyonun zerinde kiinin salk turizmi (medikal, termal, yal,
Amerika
Devletlerinde
salk
turizmine
etki eden2014
faktrler
engelli)Grafik.3.
amal snr
tesi Birleik
hareketlilikte
bulunduu
tahmin
edilmektedir.
ylnda salk
turizminden doan hareketliliin 100 milyar dolar at ngrlmektedir. Genel olarak
salk turizminin, zel olarak da medikal turizmin gelimesinde en temel etkenlerden biri
Gl
Ynler
lkeler arasndaki
fiyatYnler
farkllklardr. Bu nedenle salk turizmiZayf
faaliyeti
znde ekonomik
motivasyonlarla yaplan bir faaliyet olarak grlebilir. Zengin batl lkelerde ve zellikle
Akreditasyon
sahibi
olmalar
nedeniyle
Dnyann
en pahal
salk
hizmetini sunan
lkesi
ABD
de, salksistemlerinin
hizmetlerinin
kamu
hizmeti
olmaktan
kp zel
sektre
devredilmesi
nedeniyle
sektrn kural koyucusu pozisyonundadr.
olarak kabul edilmektedir.
salk harcamalarndaki art salk hizmetleri pazarlamasnn medikal hizmetler pazarlamasna
dnmesinde
etkiliyksek
olmutur.
hizmetlerinin
sosyalnc
devlet
anlayyla
Her ne kadar fiyatlar
olsa da te
salkyandan
turizmi salk
Salk
turizmi kapsamnda
ramen
sunulduu
isegnden
uzun gne
bekleme
sreleri bu
lkeleri bir
salk
destinasyonlar
kapsamndalkelerde
salanan gelir
artmaktadr.
oluturulmu
salkturizmi
turizmi yaps
ve yasal
dayana yoktur.
asndan hedef pazar haline getirmektedir.

Dier lkelerde ofisler yada salk tesisleri am

hastane gruplar nedeniyle uluslararas bilinirlilii
Yaanan ekonomik skntlar daha uygun fiyatta
Ayrca,
salk hizmetlerinin zelletirilmeye balamas
da bu alanda nemli bir rekabetin
ok yksektir.
tedavi sunan lkelere gitmeyi tevik etmektedir.

domasna yol amtr. Kozmetik, di ameliyatlar ve estetik amal operasyonlarn baz bat
lkelerinde
da bu konuda
taleplerikesim,
olan insanlarn
ou zamansalk
salk sigortas
alanndaki kapsam
teknolojik dnda tutulmas
Amerikada
yaayan sigortasz
bakm
yabanc
lkelerde
ucuz
tedaviteknolojik
araylarna girmesine
yol amtr.
Bu aray
ve talep,zorluk
hizmeti
geliimlerin
lideri ve
bu nedenle
maliyetlerini
Amerikada
karlamakta
bakmdan
olduka gl
lkedir.
ekmekte
ve daha uygun
fiyatta bakm
sunan ve
sunma
iddiasnda
olan bir
lkeler
iin canlanan bir sektrn
domasn
salamtr.
Canlanan
Amerikada hekimler dnyada saygnlk oluturan
SATURK
Tm telif
sakldr.
ve talep Yayndr.
edilen olduka
iyi haklar
bir eitim
sistemi

lkeleri tercih etmektedirler.

Sigorta irketlerinin paket uygulamalar kapsamnda

Salk Turizmi

sre ierisinde sektr dinamikleri belirlenen bu yeni hizmet kategorisi zaman iinde yeni alt
balklarn domasn salamtr.
Bunlarn banda gelen alt bal; ulus-tesi emeklilik hayat diyebileceimiz organize yal salk
bakm ehirleri kavramdr. Baka lkelerdeki yallar iin bakm merkezleri bu kategorideki
turistleri ekmektedir. Trkiyede bu kategorideki Kuzey Avrupa lkelerinden gelen emeklilere
hitap etme konusunda almalar yaplmaktadr.
Bunun yannda diaspora turizmi diyebileceimiz yurt dnda yaayan ikinci-nc nesil lke
kkenli bireylerin salanan imkanlarla salk hizmetlerini kken aldklar lkelerde birletirilmi
sosyo-kltrel faaliyetler ile birlikte aldklar grlmektedir. Bu konuda en baarl lkeler
Trkiye ve Hindistandr.
Salk turizmi, hastalarn bir yandan kaliteli ve uygun fiyatl salk hizmetlerini almalarn
salarken bir yandan da gezip kltrel ziyaretlerde bulunmalarna imkn tanmaktadr.
Son dnemde olduka popler bir hizmet halini alan uluslararas salk turizmi, dnya
apnda halihazrda 30 civarnda lkede adeta bir yar eklinde uygulanmaktadr.
Bu byk rekabette Trkiyenin rakiplerine gre en nemli avantaj salad salk hizmetlerinin
ABD ve Avrupa standartlarnda olmasdr. Trkiye iin dk fiyata dayal bir politika ya da
pazar gelitirmesi mmkn grlmemelidir. Ancak hastanelerdeki bekleme srelerinin dier
lkelere gre daha ksa olmas, kalite avantaj ile birlikte lkemizin bu alanda tercih edilmesinin
bir baka sebebidir.
Salk turizminin ekonomilere olan katks gzard edilemez bir gerektir. Son yaplan
aratrmalara gre, Trkiyeye gelen bir hastann, seyahat ve hastane d masraflar hari, sadece
tbbi mdahale iin 1.500 ile 100.000 dolar arasnda harcama yapt bilinmektedir. Tahmini
olarak ortalama rakamn 5000-6000 dolar olduu kabul edilebilir. Tedavi dndaki konaklama,
ulam, refakati gibi dier faktrler de katldnda salk turizminin ekonomik bykl daha
ak bir ekilde grlmektedir.
Birok lke salk turizmi sektrnde sz sahibi olmak adna belirli standartlarda salk tesislerinin
kurulmasn tevik etmektedir. Nitekim Filipinlerde orta vadeli kalknma plannda Salk
Turizmi Program zerine almalar yaplmtr. Benzer ekilde Trkiyede SATURK (Salk
Turizmi Koordinasyon Kurulu) kurulmu olup salk turizmi almalarnn koordinasyonu
planlanmtr. Malezyada ise benzer amal hizmet veren Ulusal Salk Turizmi Tantm Komitesi
kurulmutur. lkeler ayn zamanda salk turizmini tevik paketleri de aklamaktadr. rnein
Filipinler salk turizmini destelemek adna hastane teknolojilerinin gelitirilmesi iin ithal
edilen cihazlardan alnan vergiyi drmtr. Trkiyede ise yabanc uyruklu hasta gelirlerinin
belli orannda vergi iadesi salanmtr. Malezya ve Kba deiik balklar altnda olmak zere
salk turizminden elde edilen gelirlere vergi kolaylklar salamaktadr. Hindistan salk turizmi
yaplan salk tesislerine yakn turistik blgelerde turizm yatrmlarn tevik etmektedir.
Hemen hemen tm lkelerde kamu salk sektr vatandalarnn daha iyi salk hizmeti
almalarn salamak ve koruyucu hekimlik uygulamalarn tevik etmek iin alrken, zel
sektr yapt yatrmlarn karlnda kar etme ve daha fazla yabanc hasta ekmek amacn
gtmektedir. Ancak salk turizminde baarl bir lke her iki tarafn koordine almas ile
ortaya kabilir. Koruyucu hekimlik uygulamalarnn, hijyenin, yurt dndan gelecek olan
H. mer TONTU

Salk Turizmi

hastalara yasal gvencenin, vize kolaylnn salanmad bir lkede zel sektrn uluslararas
hasta hareketliliinden pay almas gtr. Salk turizmi konusunda alma yapan lkelerde
yerli halkn salk hizmetine ulam zorluu yaayaca ve yatak skntsnn doaca endieleri
yersizdir. Zaten doluluk nedeniyle kendi vatandana yatak bulma sorunu yaayan lkelerin
hemen tamam az gelimi lkelerdir ve bu lkelerin salk turizmi hedefi yoktur. Salk turizmini
tevik iin kurallar koyan lkelerde yllk ortalamada %20-25 civar atl yatak kapasitesi vardr.
Ayrca salk turizminden elde edilecek hizmet ihracat geliri lkelerin kalknmasna yardmc
olacandan istihdamn artmas ve tarm dahil yerel rnlerin kullanmnn artmas nedeniyle
doacak ekonomik etki tm halka yaylacaktr.
Salk turizmi konusunda yaplan en byk eletiri ve zlmesi gereken sorun basamaklanm
kalite sorunudur. st uzmanlk dallarnda hizmet sunan hekimlerin yetitirilmesi ve
yeterli tecrbeye kavumalar ok uzun zamanlar almaktadr. rnein pediatrik kemik ilii
transplantasyonu yapan bir uzman hekim veya kalp nakli yapan bir uzman cerrah gibi. Bu
st uzmanlk dallarnda meslek icra eden hekimlerin zel sektre doru hareketlilikleri kamu
hastanelerinde bu ve benzeri ilemlerin arzu edilen hzda yaplamamasna neden olabilir. Buna
lkeler gelitirdikleri mevzuat ile zm bulmaldr.

Salk Turizminin Gelimesinin nndeki Engeller:

Salk turizminde ana unsur hastann k yapt lkeye gre salk hizmetleri alm maliyetinin
drlmesi ve bireylerin hakkettikleri kalitede salk hizmetini beklemeden almalarnn
salanmasdr. Her ne kadar salk turizmi kapsamnda salk hizmetini sunan lkelerin bir
ekonomik deer retmeleri sz konusu olsa dahi sonuta en byk kar hasta ihra eden
gelimi lkeler lehinedir.
Salk turizminin gelimesinde en byk engeller sigorta polielerinden doan haklarn snr
tesine tanamamas, salk hizmet kalitesi sorunu, salk profesyonellerinin eitim durumu,
hasta kaytlarnn elektronik ortamda gerektii gibi tutulmamas, malpraktis yaslarnn lkeler
aras uygulama zorunluudur. lave dier zorluklar ise vize problemleri, kltrel farkllklar,
iletiim dili sorunlar, tedavi sonras komplikasyonlarn ynetimi gibi balklardr.
Salk turizminin bir lkede ekonomik katma deer retecek bir sektr haline gelebilmesi iin bu
engellerin kaldrlmas yolunda almalar yaplmaldr.
Salk turizminin gelimesine engel olan faktrleri ylece deerlendirebiliriz:
1. Salk Sigorta Haklarnn Snr Ar Tanabilirlii Sorunu: Salk turizminin
nnde en byk engel bariz olarak budur. ou sigorta poliesi yurt d tedavileri en azndan
imdilik kapsam d tutmaktadr. Bu nedenle lkesi dnda tedavi planlayan hastalarn seyahat
giderleri dahil doru bir hesap plan yapmalar gerekmektedir. Artan salk harcamalar
ve gelimi lkelerde ki salk hizmeti maliyetinin sigortalara getirdii ar yk nedeni ile
uluslararas salk hizmeti sunucular ile anlama yollar arayan sigorta firmalar mevcuttur.
Sigorta yaptran iverenler ve bireyler polielerine yurtd tedavi seeneini yol masraflar da
dahil olmak zere ekletebilirler. Byle bir durumda sigorta yllk demesinin hem iveren hem
de alan iin dmesi beklenmelidir.
SATURK Yayndr. Tm telif haklar sakldr.

Salk Turizmi

2. Salk Hizmeti Sunan Profesyonel Bireylerin Denklik Sorunu: Salk turizmi

konusunda aba sarf eden salk tesislerinin nemli bir ksmnn tantmlarnda ABD veya
ngilterede eitim alm uzman kadrolar hakknda bilgi vermesinin nedeni hastalarn bu
konudaki beklentilerinin karlanmasdr. Bireyler kendileri veya yaknlarnn saln emanet
ettii kiilerin yetkinliinden emin olmak istemektedirler. Bu konuda en uygun metot ABD ve
ngiltere eitimli hekimlerin istihdamnn salanmas ya da hekim kadrosunun USMLE, hemire
kadrosunun NCLEX-RN gibi uluslararas kabul edilen snavlardan gemesinin salanmas
gibi grnmektedir. USMLE snavndan yeterlilik almak bir hekim iin ABDde alma hakk
tanmaktadr. Byle durumda bu snav geen kiilerin ABD eitimli uzman hekimlerle ayn
dzeyde salk turizmi iin pozitif alg oluturaca kesindir.
3. Postoperatif Bakm ve Komplikasyonlarn Ynetimi Sorunlar: Hastann kendi
lkesine dndkten sonra ortaya kabilecek komplikasyonlarn zm halen nemli bir sorun
olarak ortada durmaktadr. Salk sigorta sisteminin onay ve teviki ile polie kapsamnda
yurtdnda tedavi alan hastalarn komplikasyonlara bal sorunlar daha kolay halledilirken
kendi kaynaklarn kullanarak kendi kararlar ile tedavi iin baka bir lkeyi tercih eden hastalarn
dnlerinde yaadklar salk sorunlarna ynelik hizmet sunumu ve bunun finansman ciddi
bir problemdir. Bu sorunu en hzl ekilde zecek olan forml affiliasyonlar ve sigortalarla
kitlesel anlamalar yaplmasdr.
4. Malpraktis Yasalarnda Karklk: Her trl hizmet sunumunda olduu gibi salk
hizmetinin sunumunda da bazen sorunlarn yaanmas doaldr. zellikle gelimi lkeler
dzeyinde malpraktis yasasnn her lkede olmamas hastalarn yasal gvenceden mahrum
brakld izlenimi edinmelerine neden olmaktadr. Malpraktis yasalarnn uluslararas kabul
sorunu byk sigorta firmalarnn polie salad hastalar salk turizmi konusunda tevik
etmelerini ve ynlendirmelerini de engellemektedir. Sektr gelitike homojen bir kurallar
manzumesinin uluslararas sistem ierisinde gelitirilmesi kanlmazdr.
5. Hasta Kaytlarnn Dijital Ortamda Tutulmasnda Yetersizlik: ou zaman
salk turizmi kapsamndaki hastalarn k noktalar gelimi lkelerdir ve bu lkelerde
hasta kaytlar elektronik ortamda dzenli bir ekilde tutulmaktadr. Bu kayt sistemi hastalarn
salk sorunlarnn ynetiminde anahtar rol oynamaktadr. zellikle ABDden salk turizmi
kapsamnda hasta transfer etme hedefinde olan lkeler hasta ile ilgili her trl doru bilgiyi;
gvenli, ve gvenilir ekilde tutmak zorunda olduklarn bilmelidir. Bu sayede hastann tedavi
sonras kendi lkelerinde kabilecek olas komplikasyonlar ynetilebilir veya yaplan tedavi ile
domas doal olarak karlanabilecek bir sekel iin gereksiz birok tetkik yaplmasnn nne
geilmi olabilir.
6. Snr Ar Seyahat Sorunlar: lkeler arasnda mtekabiliyet esasna gre dzenlenmi
olan vize uygulamalar salk turizminin nndeki engellerden biridir. Her ne kadar salk
hizmeti sunumu yaplacak olan lkeler tbbi n kayt ilemleri ve hastane rezervasyon ilemleri
tamamlandnda vize ilemlerini kolaylatrsa da halen sreci uzatan bir faktr olarak vize
prosedrleri durmaktadr.
rnein Hindistan uygulad vize sisteminin iine yeni bir balk aarak M-Visa olarak
adlandrd salk hizmeti almak iin lkeye gireceklere zgn bir vize tr gelitirmitir. Bu ve
benzeri uygulamalar sektrde sz sahibi olmak isteyen dier lkelerinde
gndemindedir.
H. mer TONTU

Salk Turizmi

7. letiim Dili Sorunlar: Bir kiinin sunulan salk hizmetinden azami dzeyde
yararlanabilmesi iin hizmet sunan personel ile iletiim kurabilmesi ok nemlidir. Doru
kanallarla kurulacak olan iletiim, kuruma kar gveni pekitirici zellikte olacaktr. Bu amaca
ynelik olarak zellikle ngilizce yeterlilii konusunda hemen hemen tm salk turizmi hizmet
sunucular yeterli dzeyde hazrlk yapmlardr. Buna ilaveten sk hasta alnan lke dillerinin
lokal zmlerle eitilmi personel sayesinde giderilmesi gereklidir. Hasta dnda refakatlarn
turistik gezileri srasnda elik edecek tercmanlar ile desteklenmesi hizmeti birok kurum
tarafndan salanmaktadr.
8. Kltrel Farkllklardan Kaynaklanan Sorunlar: Salk turizminin nnde engel
olarak grlen sosyokltrel bariyer, bilinmeyene olan yolculuk korkusudur. Salk hizmeti
almak gibi kii iin ok nemli ve zel bir yolculuk sonrasnda ulalan lkenin yaam kltr
alkanlklarndaki farkllklar, ortamn hijyen sorunu, yreye zgn mutfak alkanl gibi
faktrler yolculuk ncesi hastalar tedirgin etmektedir. Ayrca mikrobiyolojik flora farkllklar
olas enfeksiyon riskini hastalara ykleyebilmektedir. Bu sorunun zmne ynelik olarak
Tayland Bumrungard Hastanesi kamps iinde Starbucks Cafe ve McDonalds Restoran
hizmetlerinin verilmesini organize etmitir. Ayrca salk sorunlar yaand dnemlerde daha
belirgin bir ihtiya olarak ortaya kan dini destek asndan da bir hazrlk yaplmas hasta ve
hasta yaknlar tarafndan beklenmektedir.
lke ekonomisine eitli ekillerde katk salayan salk turizminin gelimesi ve salk turizmine
odaklanmak isteyen hastanelerin, termal salk tesislerinin, yal salk bakm tesislerinin
uluslararas turizm pazarndan pay alabilmeleri iin, hedef pazar analizlerinin ekonomik
gstergeler nda doru yaplmas gereklidir. Analiz sonularna gre ekonomik hedefler
dorultusunda ncelikle Trkiyenin gl yanlarn n plana kartacak pazarlama stratejileri
gelitirilmelidir. Pazarlama stratejisinin yalnzca rakiplerin pazarlama stratejilerini karlama
amal kurgulanmas doru deildir. Onlarca rakip lkelerin her bir hedef lke iin gelitirdikleri
yzlerle ifade edilebilecek tantm stratejisi plann incelemek zorunluluuna girmeden,
pazarlama gcmz salk hizmet kalitemizin doru hedeflere doru ekilde anlatm zerine
odaklamalyz.
Salk turizminin tm alt segmentlerinde hizmet sunacak tesislerin d pazarlara almas iin
koordine ve egdm iinde profesyonel halkla ilikiler ve pazarlama ynetimi kurgulanmaldr.
Aksi takdirde beklenen ekonomik hedeflere ulamak mmkn deildir. Salk turizmi
sektrnn ana aktrlerinden birinin de uluslararas salk ve emeklilik sigortalar ile geri
deme kurumlarnn olduu unutulmamaldr. Bu nedenle her ne kadar pazarlama almalar
yaplm olsa dahi kitlesel anlamalar iin sigorta kurumlar ile salk destinasyonu Trkiye
temal almalar yaplmaldr.
Trkiyede hem zel salk sektr, hem de kamuda bu konuya nem veriliyor olmasna ramen,
henz istenen dzeye ulald sylenemez. Tantm SATURK koordinasyonu ve ibirlii ile
yrtlmelidir.
Birok kamu hastanesinin uluslararas ortamda ok n plana kabilecek zellikli
departmanlar olmasna ramen, zel ve niversite hastanelerine gre internet, dergi,
gazete, bror ve tur operatrleri gibi tantm, aralar aracl ile daha dk seviyede
tantm yapt grlmektedir. Salk hizmetlerinde tantm doru strateji ile tm sektr
paydalarn kapsayacak ekilde kurgulanmal ve ekonomik byklk arttrlmaldr.
SATURK Yayndr. Tm telif haklar sakldr.

Olas erken dnem komplikasyonlar

iin hastane takibi

TEDAV leminin yaplmas

lem ncesi tbbi deerlendirme

Sigorta firmas tavsiyesi

Sosyal evre tavsiyesi
Medya ve nternet

Taburcu ilemi, rapor

ve gerekli ise reete

Salk tesisine var

GER BLDRMLERN
ALINMASI

GER DN
ORGANZASYONU

Yolculuk programnn belirlenmesi

Vize ilemleri
Ulam ve konaklama organizasyonu

Talep halinde turistik

konaklama temini

Formlarn Doldurulmas
Daha nceki tbbi kayt temini
Tedavi ilemleri hakknda bilgilendirme

Grafik 3. Salk turizminde yaanan sre

Gerekli ise rehabilitasyon

hizmetlerinin salanmas

Kiisel vaka yneticisi konta

Sigorta firmas ynlendirmesi

Uluslararas Arac kurum

Grafik.1. Salk turizminde yaanan sre

Tedavi ncesi

Tedavi Sonras

Tedavi ncesi dnem

Tedavi sonras dnem
Salk Turizmi

H. mer TONTU