M U

1. Tnh cp thit ca ti
n nh thnh ging ng vai tr rt quan trng trong qu trnh thit k v khoan cc
ging khoan du kh, c bit l cc m xa b vi iu kin a cht phc tp. Mt n
nh thnh ging khoan c th xy ra khi khoan qua cc vng c p sut cao, nhiu t
gy. Thnh ging khng n nh c th dn n rt nhiu s c v vn phc tp trong
qu trnh khoan nh sp l thnh ging khoan, mt dung dch khoan hoc kt cn khoan.
Nu xy hin tng ny th thi gian, chi ph khoan mt ging khoan tng ln rt cao
v c th ging khoan s khng i theo ng qu o c thit k. Yu t c th gip
k s khoan kim sot c s n nh ca thnh ging l trng lng ring ca dung
dch khoan. Nu trng lng ring ca dung dch khoan ln th ct cht lng trong
ging khoan s to ra p lc cn bng vi nhng ng sut ca t quanh thnh
ging khoan.
Mc d c tnh cht quan trng nh vy nhng Vit Nam, vic nghin cu v vn
ny cn rt hn ch. Hu ht cc cng ty du kh Vit Nam u gi cc thng s a c
hc n cc cng ty nc ngoi x l xc nh gi tr trng lng ring ca dung dch
ph hp vi ging khoan. Chnh v vy, nghin cu, phn tch s n nh ca thnh ging
l rt cn thit.
2. Mc ch nghin cu ca lun n
Bc u nghin cu, phn tch n nh thnh ging khoan v p dng xc nh trng
lng ring ca dung dch khoan v cho qu trnh thit k ging khoan v cng tc khoan
cc ging khoan Vit Nam.
3. i tng v phm vi nghin cu
- i tng nghin cu: Nghin cu ng sut quanh thnh ging khoan trong m A.
- Phm vi nghin cu: Nghin cu m hnh m phng ng sut quanh thnh ging khoan
v tiu chun nh gi n nh ca thnh ging khoan.
4. Ni dung nghin cu:
- Nghin cu m hnh m phng ng sut quanh thnh ging khoan v tiu chun nh
gi s n nh ca thnh ging khoan
- ng dng cc xc nh trng lng ring ca dung dch khoan ph hp vi m A
1

5. Phng php nghin cu

- Phng php tng hp: Thu thp, thng k s liu thc t v cc thng s a c hc
ca m A.
- Phng php phn tch: Nghin cu cc m hnh v tiu chun nh gi s n nh ca
thnh ging khoan.
- ng dng cng ngh thng tin: S dng phn mm MATLAB phn tch d liu v
xc nh trng lng ring ca dung dch khoan.

CHNG I
MT S VN C BN V MT N NH THNH GING
1.1 nh ngha
Mt n nh thnh ging khoan l mt trong nhng hin tng thng xuyn xy ra trong
qu trnh khoan. Hin tng ny chnh l s chnh lch ng k gia ng knh ca
thn ging khoan vi ng knh ca chong khoan to ra n v thnh ging khng gi
c kt cu ban u. c bit l khi khoan cc ging khoan nh hng vi gc nghing
ln hoc l khi khoan qua cc tng t c nhiu t gy, tp trung ng sut th mt n
nh thnh ging khoan c th xy ra vi mc nghim trng, nh hng ln n cng
tc khoan.
1.2 Nguyn nhn ca hin tng mt n nh thnh ging khoan
C hai nguyn nhn chnh gy ra mt n nh thnh ging l mt n nh do tng tc
ha l v mt n nh do s thay i v mt c hc ca t .
1.2.1 Mt n nh thnh ging do tng tc ha l
Hin tng mt n nh thnh ging do tng tc ha - l ph bin nht l s hp th
nc cc tng t c cha st v phn ng ha hc gia thnh phn ha hc trong
dung dch khoan vi thnh phn thch hc ca t trong thnh h. Khi hp th nc,
st s trng n v gy b hp thnh ging khoan, lm kt cn khoan v gy kh khn
cho cng tc chng ng. Khi lng st trng n nhiu th phn st c th b b ra v
ri vo trong ging khoan do bn c hc ca thnh h gim, to ra nhng khoang ln
quanh thnh ging, khin cho ng knh ging tng ln lm tng chi ph cho cng tc
trm xi mng. Nu trong dung dch khoan c thnh phn ha hc c th phn ng vi
thnh phn thch hc ca th thnh ging khoan cng s b m rng ra. Ta c th kim
sot s mt n nh ny bng cch thay i thnh phn ca dung dch khoan nh s dng
thnh phn c ch trng n khi khoan qua tng st v khng s dng thnh phn gy
phn ng ha hc vi thnh phn thch hc ca t .
1.2.2 Mt n nh thnh ging do s thay i v mt c hc ca t
3

Mi thnh h t u c mt trng thi ng sut nht nh, n ph thuc v su ca

thnh h . Ban u, chng trng thi cn bng nhng trong qu trnh khoan, mt
lng t b ly i, s cn bng y b ph v. t quanh thnh ging phi chu mt
ti trng nht nh v gy ra hin tng tp trung ng sut quanh thnh ging khoan. c
bit l khi khoan qua tng t c p sut cao hoc nhng tng t nt n, c nhiu
t gy th ng sut quanh thnh ging khoan cng ln. Nu bn c hc ca t
khng ln, thnh ging s b ph hy.

Hnh 1: Cc dng ph bin ca mt n nh thnh ging

Nu p lc do ct dung dch trong ging khoan tc ng ln thnh ging qu ln, thnh
ging c th b nt ra, to thnh nhng khe rng xuyn vo thnh h cn khi p lc do
ct dung dch sinh ra khng cn bng vi tc ng ng sut quanh thnh ging th
t s b v ra thnh nhng mnh nh, ri vo ging gy ra nhng hin tng phc tp
cho qu trnh khoan (Hnh 1).

1.3 Hu qu ca mt n nh thnh ging

4

C ba hin tng thng xy ra khi thnh ging mt n nh, l: v va, b hp thnh

ging hoc sp l thnh ging. Khi va b v, cc khe nt hnh thnh xuyn vo thnh h
gy ra hin tng mt dung dch. Khi khoan qua nhng tng cha st th st hp th nc
c trong dung dch khoan v trng n, lm b hp thnh ging. Khi , ma st gia ct
cn khoan v thnh ging tng ln, lm gim vn tc khoan v c th gy kt cn khoan.
Cn khi xy ra hin tng sp l thnh ging khoan th ng knh ging s tng ln, gy
kh khn cho cng tc kim sot qu o ca ging (khi nh tm s mt tc dng),
tng chi ph chng ng v trm xi mng. Nhng mnh t v ra, ri vo ging gy ra
rt nhiu vn phc tp. Nhng mng v thng c kch thc ln, dung dch khoan
khng th nng chng ln v a ra khi ging m chng s lng xung, lp nht v bt
kn khong khng gia cn khoan v thnh ging lm mt tun hon dung dch, kt b
dng c y.
Khi c s c xy ra th thi gian v chi ph khoan ging tng ln. Nu s c xy ra
vi mc nghim trng th c th phi b i mt phn, thm ch ton b ging khoan.
1.4 Nhng yu t nh hng n s n nh ca thnh ging
Mt n nh thnh ging c gy ra bi mt t hp cc yu t khc nhau. C nhng yu
t m ta c th kim sot c v cng c nhng yu t thuc v t nhin. Sau y l
nhng yu t chnh nh hng n s n nh ca thnh ging.
1.4.1 ng sut ti ch
Ni chung, trong mi h tng u tn ti mt ng sut ring. N c th l h thng ng
sut thng thng hoc c th l d thng do hot ng kin to. khu vc tn ti h
thng ng sut thng thng th ng sut ti ch ln nht l ng sut theo phng thng
ng ( v ) v c gi tr bng ng sut sinh ra do trng lng cc tng t ph trn.
Ngoi ra cn hai ng sut theo phng nm ngang ( H , h) .
nhng khu vc xy ra hot ng kin to, ta rt kh c th xc nh c ng sut ti
ch. t nhng khu vc ny c th b nn p hoc ko cng ty thuc vo hot ng
5

ca v Tri t, lm cho ln ca ba thnh phn chnh trong h thng ng sut ti ch

rt khc nhau. Khi khoan qua h tng ny, thnh ging c th mt n nh nu trng
lng ring ca dung dch khoan khng to c p lc cn bng vi nhng ng
sut .
1.4.2 p sut trong ging khoan
Trong qu trnh khoan, thnh ging khoan c gia c tm thi bng dung dch khoan.
p lc m ct dung dch khoan tc dng ln thnh ging c tc dng gia cho thnh
ging n nh, ngn chn hin tng cht lu t thnh h xm nhp vo ging v hin
tng phun tro. Tuy nhin, khi trng lng ring ca dung dch nm ngoi ca s dung
dch (trng lng ring ca dung dch nm ngoi khong cn thit) th thnh ging c
th mt n nh (Hnh 2).

Hnh 2: nh hng ca trng lng ring ca dung dch ln s n nh ca thnh ging

Nu trng lng ring ca dung dch qu nh, p lc m ct dung dch sinh ra khng
ln cn bng vi ng sut sinh ra quanh thnh ging khoan phi chu th thnh ging
s b sp l, t s ri vo trong ging khoan. Cn nu trng lng ring ca dung
dch khoan qu ln, p lc m ct dung dch to ra ln hn bn ca t quanh
thnh ging th s xut hin cc vt nt xuyn vo trong thnh h. Do , trong qu trnh
thit k ging khoan, cn phi xc nh gi tr trng lng ring ca ging khoan ph hp
vi ging .
6

1.4.3 Qu o ca ging khoan

Cng nh trng lng ring ca dung dch, qu o ca ging khoan cng nh hng rt
n s n nh ca thnh ging. Qu o ca ging khoan c c trung bi gc
nghing v gc phng v. Vi nhng ging khoan nh hng, gc nghing ln th rt
d xy ra hin tng mt n nh thnh ging. Hnh 6 miu t s nh hng ca su
v gc nghing ca ging khoan n s n nh thnh ging.

Hnh 6: S nh hng ca su (a) v gc nghing (b) n n nh ca thnh ging

1.4.4 H tng nt n, nhiu t gy
t xung quanh mt t gy thng nt n v c th b
v ra thnh nhng mnh ln nh khc nhau. Nu chng ri
vo trong ging khoan, chng s gy ra hin tng kt cn
khoan. Hnh 2 ch ra nhng vn phc tp khi khoan qua
h tng nt n hoc gn t gy. Khi khoan qua h tng
ny, rung ng ca ct cn khoan phi mc nh nht
gip n nh thnh ging.

Hnh 2: Khoan qua tng h nt n

1.4.5 nh hng ca nhit

Mc d nhit ca h tng cc su khc nhau l khc nhau nhng nhn chung,
thnh h lun c nhit cao hn so vi nhit ca dung dch khoan. Theo mt s
nghin cu, nhit ca dung dch nh hn s lm gim p sut va v ng sut quanh
thnh ging khoan. Do , nhit ca dung dch khoan l mt trong nhng yu t gp
phn n nh thnh ging khoan (MCLean, 1987; Fjaer, 1992)
1.4.6 Dng cht lu chy i vo hoc i ra t h tng
Dung dch khoan c cha nhng ht rn (ht st) nn trong qu trnh khoan, nc thm
qua thnh ging v i vo bn trong thnh h, nhng ht cht rn lp y nhng khe
rng v to ln mt mng st quanh thnh ging khoan gip thnh ging c gia c tm
thi. dy lp v st ph thuc vo thi nc v thm ca thnh h. Nu thnh
h c thm thp th lp v st rt mng v gn nh khng ng k.
Vi dng chy t thnh h vo ging (hin tng cht lu xm nhp vo ging) th n s
sinh ra mt ng sut lm cho t c xu hng v ra v ri vo trong ging, gy mt n
nh thnh ging khoan. Hin tng ny thng xy khi khoan qua tng d thng p
sut cao hoc do trng lng ring ca dung dch qu nh.

Mt n nh thnh ging c th b gy ra bi rt nhiu yu t nhng chng c th c

chia lm 2 nhm chnh: cc yu t c th kim sot c v cc yu t t nhin (khng
th kim sot c).
Nhng yu t nh hng n s n nh ca thnh ging khoan
Nhng yu t t nhin

Nhng yu t c th kim sot c

Thnh h nt l, nhiu t gy

p sut y ging
(trng lng ring ca dung dch)

Thnh h tn ti ng sut ln do kin to

Qu o ging khoan

ng sut ti ch ln

Tng tc l ha gia t v dung dch khoan

Thnh h b ri

S rung ng ca ct cn khoan
Nhit

1.4.1 Nhng yu t t nhin (khng th kim sot c)

a) H tng nt n, nhiu t gy
t xung quanh mt t gy thng nt n v c th b
v ra thnh nhng mnh ln nh khc nhau. Nu chng ri
vo trong ging khoan, chng s gy ra hin tng kt cn
khoan. Hnh 2 ch ra nhng vn phc tp khi khoan qua
h tng nt n hoc gn t gy. Khi khoan qua h tng
ny, rung ng ca ct cn khoan phi mc nh nht
gip n nh thnh ging.

Hnh 2: Khoan qua tng h nt n

b) H tng tn ti ng sut ln do kin to

Thnh ging c th mt n nh khi khoan qua h tng tp trung ng sut m trng lng
ring ca dung dch khoan khng ln to c p lc cn bng vi nhng ng sut
. ng sut c sinh nhng vng m t b nn p hoc b ko cng do s
chuyn ng ca v Tri t.

10

Khi khoan qua tng t tp trung ng sut, t xung

quanh thnh ging khoan c th tr ln nt n v v ra, ri
vo ging khoan, lm m rng thnh ging khoan. Hnh 3
ch ra nhng vn phc tp khi khoan qua h tng tn ti
ng sut ln do kin to. Trong trng hp ny, p lc sinh
ra do ct dung dch ng vai tr rt quan trng n nh
thnh ging khoan.

Hnh 3: Khoan qua tng h tn

ti ng sut ln do kin to

c) ng sut ti ch ln
D thng p sut cao (c th gp nhng vng ln cn vm mun, t gy) c th gy
ra hin tng mt n nh thnh ging. Hin tng tp trung ng sut cng c th xy ra
d) Thnh h b ri
Vi nhng h tng b ri, s lin kt gia cc ht (ct, cui,
si) khng c hoc rt nh. Do , khi khoan qua h tng
ny,, t xung quanh thnh ging c xu hng ri vo
trong ging khoan. Hin tng ny thng xy ra nhng
vng t xen kp hoc nhng thnh h nm su
nh.
Hnh 4: Khoan qua thnh
h b ri
e)

1.4.2 Nhng yu t c th kim sot c

a) p sut y ging (trng lng ring ca dung dch)
11

Trng lng ca dung dch khoan l mt trong nhng yu t quan trng nht trong vic
n nh thnh ging khoan. Trong qu trnh khoan, mt lng t b ly i. Khi ,
t bn cnh sinh ra mt lc, y t quanh thnh ging khoan ri vo trong ging.
Khi trng lng ring ca dung dch khoan ln th ct dung dch trong ging khoan s
to ra p lc gi cho t quanh thnh ging trng thi cn bng. Tuy nhi, nu
trng lng ring ca dung dch qu ln, p lc m ct dung dch s to ra nhng vt nt
trn thnh ging v gy ra hin tng v va.

b) Qu o ca ging khoan
Cng nh trng lng ring ca dung dch, qu o ca ging khoan cng nh hng rt
n s n nh ca thnh ging. Qu o ca ging khoan c c trung bi gc
nghing v gc phng v. Vi nhng ging khoan nh hng, gc nghing ln th rt
d xy ra hin tng mt n nh thnh ging. Hnh 6 miu t s nh hng ca su
v gc nghing ca ging khoan n s n nh thnh ging.

Hnh 6: S nh hng ca su (a) v gc nghing (b) n n nh ca thnh ging

c) Tng tc ha l gia t v dung dch khoan
C rt nhiu hin tng tng tc l ha gia dung dch khoan v t khin cho ng
sut v bn c hc ca t quanh thnh ging thay i. Nhng hin tng ny c
12

th l hydrat ha, trng n, t tr ln mm hn v bn gim gy mt n nh

thnh ging khoan. Ngoi ra cn c th xy ra phn ng ha hc gia cc thnh phn ha
hc trong dung dch khoan vi thnh phn thch hc ca t . Ta c kim sot yu t
ny bng cch thay i thnh phn ca dung dch khoan cho ph hp vi h tng khoan
qua, v d nh: s dng cht c ch trng n khi khoan qua tng st, s dng dung dch
bo ha mui khi khoan qua h tng c cha loi mui ,
d) S rung lc cn khoan ca ct cn khoan
Trong mt vi trng hp, cn khoan b rung lc c th gy ra hin tng m rng thnh
ging. Khi cn khoan rung lc, n s va p vi thnh ging khoan v lm tng ma st
gia ct cn khoan v thnh ging. t quanh thnh ging b tc ng rt d tch ra v
ri vo ging khoan. Hin tng ny xy ra nhiu nhng ging nghing. S rung lc
ca ct cn khoan c th c kim sot thng qua gc nghing ca ging v cc dng c
nh tm.

13