U N I V E R Z I T E T M E D I T E RAN

FAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE ,,MBS

S E M I NAR S K I R AD

Tema:Institucije Evropske Unije

Student:
Viktoria Badza
Br. Indexa 44/08

Profesor:
Doc.prof. Marko Dokic
Asistent:
Mr Milos Vukcevic
Novembar 2009

UVOD
Evropska unija (EU) nije federacija kao to su SAD. Nije ni jednostavna
meunarodna organizacija za saradnju izmeu vlada. Ono to je jedinstveno i to
izdvaja model koji nudi Evropska unija i po emu se razlikuje od tipinih
meunarodnih organizacija jeste nadnacionalnost, tanije njena nadnacionalna
obiljeja.
Pojam nadnacionalno ili supranacionalno, odnosno naddravno, u svom
najosnovnijem znaenju obiljeava prostor preko, iznad i izvan drave. Pojam
nadnacionalno se koristi kako bi se opisala vlast koja prevazilazi nacionalne granice,
nacionalnu vlast i interese. Nadnacionalna organizacija ima vie zakonodavnih
ovlaenja u odnosu prema dravama lanicama, nego to je to sluaj kod tipinih
meunarodnih organizacija.
Evropska unija ima sistem institucija koji je neuobiajen za tipine meunarodne
organizacije.
Drugi pojam koji izdvaja Evropsku uniju jeste pojam integracije. Integracija je
obiljeje prvog stuba Evropske unije i ona se ostvaruje kroz tri zajednice: Zajednicu
za ugalj i elik, Evropsku zajednicu (nekada Evropsku ekonomsku zajednicu) i
Evropsku zajednicu za atomsku energiju (Euroatom).
Integracija se ostvaruje u vie oblasti. Prva i najvanija oblast jeste ekonomska i
monetarna unija. Druga jeste trgovinska politika, zatim politika konkurencije
(standardi za konkurentnost na jedinstvenom tritu), spoljno-trgovinski odnosi,
transport, ivotna sredina i regionalne politike. Tu se, svakako, nalazi i poljoprivreda i
socijalna politika, kao veoma specifine oblasti evropske integracije.
Drugi i trei stub su tzv. stubovi saradnje. Drugi stub ini zajednika spoljna i
bezbjednosna politika, a trei stub se tie policijske i pravosudne saradnje u krivinim
stvarima. Ovdje je djelovanje Unije i njenih organa ogranieno u najveoj moguoj
mjeri podsjea na tipine meunarodne organizacije.
Integracija ne predstavlja odluku koja se donosi dekretom. To je proces. Ona
kao takva prolazi kroz odreene faze. Prvi korak integracije zapoinje kreiranjem
zone slobodne trgovine izmeu drava lanica, druga faza je carinska unija, zatim
zajedniko ili jedinstveno trite u Evropskoj uniji i, na kraju, faza u kojoj se danas
nalazi Evropska unija ekonomska i monetarna unija.

ISTORIJA EVROPSKE UNIJE

SAD su planom za obnovu evropske privrede pokrenule prvu znaajnu
inicijativu u pravcu evropskog ujedinjenja. Tu inicijativu razvio je ameriki ministar
spoljnih poslova Dord Maral, pa se prema njemu ona esto naziva i Maralovim
planom. Pored ekonomskog razvoja, ovaj plan je imao za cilj i spreavanje irenja
komunizma.
Organizacija za evropsku ekonomsku saradnju osnovana je 1948. godine.
Savjet Evrope, koji je nastao 1949. godine, predstavlja znaajan korak u
stvaranju Evropske unije. On je pokuao da podstakne politiku saradnju evropskih

zemalja. Glavni cilj Savjeta je jaanje demokratskog sistema i ouvanje i razvoj

ljudskih prava u lanicama Savjeta.
umanov plan1 iz 1951. godine smatra se prvim korakom ka ujedinjenoj
Evropi. Ugovor o stvaranju Evropske zajednice za ugalj i elik potpisan je u Rimu 18.
aprila 1951. godine. Ugovor je potpisan od strane Francuske, SR Njemake, Italije,
Belgije, Holandije i Luksemburga, a stupio je na snagu 3. jula 1953. godine.
Ugovor o osnivanju Evropske zajednice za ugalj i elik stvorio je i nekoliko institucija
(Visoku vlast, Savjet ministara, Parlament i Sud pravde) koje su poele sa radom
1953. godine.
Najznaajniji uspjeh ove Zajednice je postavljanje osnove za pomirenje Francuske i
Njemake samo nekoliko godina nakon II svjetskog rata.
Zajednica za ugalj i elik dovela je do inicijative za bliu saradnju u oblasti
zajednike odbrambene politike. an Mone predloio je osnivanje zajednike odbrane
na nadnacionalnom nivou, ali Francuska nije ratifikovala taj ugovor.
Kao zamjena za Evropsku odbrambenu zajednicu formirana je
Zapadnoevropska unija (WEU) , 23. oktobra 1954. godine, na inicijativu Velike
Britanije.
25. marta 1957. godine, potpisani su Rimski ugovori kojima su se osnovale
Evropska ekonomska zajednica i Evropska zajednica za atomsku energiju (Euroatom).
Ove ugovore potpisali su Kristijan Pino (Francuska), Jozef Luns (Holandija) Pol Spak
(Belgija), Jozef Beh (Luksemburg), Antonio Sei (Italija) i Konard Adenauer (SR
Njemaka). Ugovori su stupili na snagu 1. januara 1958. godine, a protokol kojim se
pojanjava uloga Suda pravde Evropske ekonomske zajednice i uloga Evropske
investicione banke, potpisan je u Briselu 17. aprila 1957.
Osnovnim ciljem Evropske ekonomske zajednice smatra se ouvanje mira i
sloboda, a ugovorom o osnivanju EEZ postavlja se i osnova za jo bliu uniju izmeu
naroda Evrope, dok se za cilj Euroatoma uzima mirnodopsko korienje nuklearne
energije.
ezdesetih godina dolazi do krize i proces integracija poinje da gubi na
intezitetu. Kriza dostie vrhunac kada Francuska odbija da prihvati ulazak Velike
Britanije u EEZ. Meutim, 22. juna 1972. u Briselu je potpisan ugovor o pristupanju
Velike Britanije, Danske, Irske i Norveke Evropskoj ekonomskoj zajednici, ali su se
graani Norveke, na referendumu, izjasnili protiv ulaska u Zajednicu.
1979. godine stupio je na snagu Evropski monetarni sistem (EMS), a u isto
vrijeme stvorena je i Evropska monetarna jedinica (ECU), koja je neposredni
prethodnik eura.
Prvi izbori u Evropskom parlamentu, na osnovu neposrednog i opteg prava
glasa, odrani su 1979. godine.
Tri zemlje Beneluksa, kao i Francuska i Njemaka, potpisale su, tokom 1985.
godine, engenski sporazum, koji je predstavljao prvi korak u obezbjeivanju
slobodnog kretanja ljudi i postepeno otklanjanje granica izmeu zemalja zajednice.
Veina zemalja lanica pridruila se sporazumu tokom narednih godina.
U Luksemburgu je, u februaru 1986. godine, potpisan Jedinstveni evropski
akt, koji je na snagu stupio 1. jula 1987. godine. Ovaj sporazum predstavlja prvu
izmjenu Pariskog sporazuma iz 1951. i Rimskog sporazuma iz 1957. godine.
Radi unapreivanja daljih integracija, u Rimu su 1990. sazvane dvije
meuvladine konferencije. Jedna je bila posveena usaglaavanju monetarne i
1

Francuski ministar inostranih poslova, Robert uman, predstavio je plan o ujedinjenju proizvodnje
uglja i elika Francuske i SR Njemake. Ideju za taj plan dali su Francuz an Mone i Belgijanac PolAnri Spak.

ekonomske zajednice, a druga je za cilj imala ispitivanje stvaranja politike zajednice.

Evropski savjet je u decembru 1991. godine, odobrio Ugovor o Evropskoj uniji,
poznatiji kao Mastrihtski sporazum. Sporazum je potpisan 7. februara 1992. godine, a
na snagu je stupio u novembru 1993.
U skladu sa odredbom iz Mastrihtskog ugovora, o reviziji ugovora, poetkom
1996. na Evropskom savjetu u Torinu, zapoeta je izrada novog sporazuma koji bi
poboljao sporazum iz Mastrihta.
Vlade zemalja lanica su 2. oktobra 1997. u Amsterdamu potpisale tzv. Konsolidovani
sporazum, koji je na snagu stupio 1. maja 1999. godine.
Sporazumom iz Nice, potpisanim 26. februara 2001. god. dalje su definisana
glavna pitanja u vezi sa proirenjem Unije, ukljuujui nain glasanja i sastav
Evropske komisije i drugih institucija Unije.
Od 1. januara 2002. godine uvodi se euro, kao zajednika valuta za 12 drava
(Belgiju, Njemaku, Grku, paniju, Francusku, Irsku, Italiju, Luksemburg,
Holandiju, Austriju, Portugal i Finsku).
Nove drave-lanice trebalo je da ispune zahtjeve EU, formulisane u
Kopenhakim kriterijumima iz 1993. godine i dopunjene Madridskim kriterijumom iz
1995. Kopenhaki kriterijumi su zahtijevali da drava zadovolji sljedee uslove:
-

politike (demokratsko ureenje, stabilnost institucija, vladavina zakona,

zatita ljudskih i manjinskih prava, itd.);
ekonomske (funkcionisanje trine ekonomije, slobodna konkurencija, itd.) i
zakonodavne (usvajanje pravnog nasljea EU, tzv. acquis communautaire i
potovanje politike, ekonomske i monetarne unije).

PROIRENJE EVROPSKE UNIJE

1952.
Belgija
Francuska
Njemaka
Italija
Luksemburg
Holandija
1973.
Danska
Irska
Ujedinjeno Kraljevstvo
1981.
Grka
1986.
panija
Portugal
1990.
Ujedinjena Njemaka
1995.
Austrija
Finska

vedska
2004.
eka Republika
Estonija
Kipar
Letonija
Litvanija
Maarska
Malta
Poljska
Slovaka
Slovenija
2007
Bugarska
Rumunija
Drave kandidati
Hrvatska
Makedonija
Crna Gora

INSTITUCIJE EVROPSKE UNIJE

Najznaajnije institucije Evropske unije su Evropski parlament, Savjet Evropske
unije, Evropska komisija, Sud pravde i Revizioni sud. Pored ovih pet institucija, EU
ima veliki broj tijela, koja se bave odreenim pitanjima.
To su, izmeu ostalog, Evropski ekonomski i socijalni savjet (predstavlja, prije svega,
civilni sektor, poslodavce i zaposlene), Komitet regiona (savjetodavno tijelo Evropske
unije, sa odreenim uticajem na kreiranje regionalnih politika EU, jer predstavlja
lokalne i regionalne vlasti), Evropska investiciona banka (finansira investicione
projekte EU, kroz Evropski investicioni fond), Evropska centralna banka, Evropski
ombudsman, itd.

1. EVROPSKI PARLAMENT
Evropski parlament (European Parliament) sastoji se od predstavnika graana
Evropske unije (a ne od predstavnika drava-lanica), jer se poslanici biraju direktno.
To je, ujedno, i jedini neposredno izabran organ Evropske unije. Poslanici se biraju na
5 godina.
Sastaje se na dvije lokacije: u Strazburu i u Briselu.
Evropski parlament nastao je 1952. godine, kada je formirana i prva Zajednica. U
martu 1958., stvaranjem jo dvije zajednice, njegova nadlenost je proirena.
Do 1979. godine poslanici u Parlamentu predstavljali su drave-lanice, da bi od
tada predstavljali graane, koji ih biraju na neposrednim izborima.
Od posljednjih izbora, koji su odrani 13. juna 2004. godine, Evropski parlament ima
732 lana, koji predstavljaju oko 450 miliona graana koji ive u dravama Evropske
unije.
Svaka zemlja ima razliit broj poslanikih mjesta u EP. Njemaka ima 99 poslanika,
Francuska, Ujedinjeno Kraljevstvo i Italija 78, panija i Poljska 54, Holandija 27,
Belgija, eka Republika, Grka, Maarska i Portugal 24, vedska 19, Austrija 18,
Danska, Finska i Slovaka 14, Litvanija i Irska 13, Letonija 9, Slovenija 7, Kipar,
Estonija i Luksemburg 6 i Malta 5.
Takoe, u Evropskom parlamentu, pored 732 poslanika, postoje i posmatrai,
a takav status imaju predstavnici parlamenata drava kandidata. Oni mogu da
uestvuju u debatama, ali nemaju pravo glasa.
Kada govorimo o izbornom sistemu, 1976. godine usvojen je pravni akt koji je
regulisao jedinstven nain izbora za Evropski parlament, ali ne i jedinstveni izborni
sistem. Meutim, danas se u svim dravama koristi proporcionalni sistem za izbor
poslanika za Evropski parlament.
Radi boljeg shvatanja sistema funkcionisanja Evropskog parlamenta, vano je
razumjeti i pojam partija koje djeluju na evropskom nivou. Da bi partije stekle status
evropske partije, potrebno je da zadovolje etiri uslova:
1. partija mora da ima pravni status u dravi-lanici, u kojoj joj se nalazi sjedite;
2. mora biti predstavljena u najmanje etvrtini lanica;

3. u svom programu i aktivnostima posebnu panju bi trebalo da posveti

principima na kojima poiva Evropska unija, a to su, prije svega, principi
demokratije, potovanja ljudskih prava i osnovnih sloboda i vladavina prava
i
4. partija mora da je ili uestvovala na izborima za Evropski parlament ili
ispoljila namjeru da to uini.
Tri su osnovne funkcije Evropskog parlamenta: zakonodavna, budetska i
kontrolna.
Savjet EU, odnosno Savjet ministara i Evropski parlament, dijele
zakonodavnu funkciju. Evropski parlament nema pravo inicijative, osim u sluaju
donoenja propisa koji reguliu jedinstveni nain odravanja izbora za Parlament.
Njegova uloga, u ostalim sluajevima, ogleda se u saglasnosti na zakonodavne
akte.
Odnos Evropskog parlamenta i Savjeta Evropske unije, ogleda se u tri nivoa
donoenja odluka: postupak konsultacija, postupak davanja saglasnosti i postupak
saodluivanja.
Parlament vri ispitivanje Godinjeg radnog programa Komisije.
Evropski parlament i Savjet ministara donose godinji budet Evropske unije.
Savjet priprema prijedlog budeta, ali on ne moe stupiti na snagu ukoliko ga ne
usvoji i potpie predsjednik Evropskog parlamenta.
Budetska nadlenost Evropskog parlamenta ogleda se i u kontroli sprovoenja
budeta, jer je Komisija, nakon zavretka budetske godine, duna da Parlamentu
podnese izvjetaj o raspolaganju budetom.
Evropski parlament odobrava sastav Komisije. Iako lanove Komisije
predlau njihove nacionalne vlade, oni ne mogu biti imenovani ukoliko nemaju
saglasnost Evropskog parlamenta. Evropski parlament, takoe, moe da izglasa
nepovjerenje Komisiji, a za takvu odluku potrebna je dvotreinska veina.
Evropski parlament moe formirati i istrane odbore, koji za cilj imaju ispitivanje
rada Komisije i Savjeta. Savjet je duan da odgovori na pitanja koje mu Parlament
postavlja. Takoe, predsjednik Savjeta prisustvuje sjednicama Evropskog
parlamenta i uestvuje u najznaajnijim raspravama.
Evropska komisija, Savjet EU i Evropski parlament, uestvuju u procesu
donoenja odluka u Evropskoj uniji. Evropska komisija predlae zakonske
propise, koje donose Savjet i Evropski parlament.
Nain rada u Evropskom parlamentu razlikuje se od naina rada u nacionalnim
parlamentima.
Parlament ini veliki broj stalnih tijela i stalni odbori. Njihov cilj jeste da se
staraju o tome da poslanici imaju to kvalitetnije uslove za rad, kao i da rad
Evropskog parlamenta bude to bolji i efikasniji.
Predsjednik Evropskog parlamenta upravlja zasijedanjima i radom Parlamenta
izmeu dva zasijedanja. On predstavlja Parlament u odnosu na druge organe
Evropske unije, kao i van njenih institucija.
Potpredsjednici u Evropskom parlamentu ispunjavaju obaveze na osnovu
odluke predsjednika.
Konferenciju predsjednika ine efovi partijskih grupa i Predsjednik
Evropskog parlamenta. Uloga ovog tijela ogleda se u odreivanju zakonodavnih
planova EP i ima glavnu rije u odnosu Evropskog parlamenta prema nacionlanim
parlamentima. Takoe, kljunu ulogu ima i u komunikaciji sa zemljama koje
nijesu lanice EU i sa institucijama van Unije.

Biro ine Predsjednik Parlamenta, 14 njegovih potpredsjednika i 5 kvestora,

koji imaju status posmatraa. Biro se bavi finansijskim i administrativnim
pitanjima, upravlja sekretarijatima i njihovim odjeljenjima.
Sekretarijat ima svoja odjeljenja u Briselu i Strazburu. Najvei dio, od preko
4000 zaposlenih, ine prevodioci, jer svaki dokument mora biti preveden na sve
slubene jezike. Sekretarijatom rukovodi Generalni sekretar.
Kvestori se bave finansijskim i administrativnim pitanjima lanova Evropskog
parlamenta. Oni, takoe, imaju i savjetodavnu ulogu u Birou.
Konferencija predsjedavajuih delegacijama okuplja, kao to i ime kae,
predsjedavajue delegacija Evropskog parlamenta. Te delegacije imaju za cilj
irenje uticaja Parlamenta u zemljama koje nijesu lanice Evropske unije. Postoji
35 ovakvih delegacija, a svaku od njih ini oko 15 lanova Evropskog parlamenta.
Postoji veliki broj odbora Evropskog parlamenta. Ti odbori, odnosno komiteti,
dijele se na one koji se bave unutranjim poslovima i one koji se bave spoljnim.
Unutranjim poslovima se bave odbori za: budet, kontrolu budeta, privredna i
monetarna pitanja, zapoljavanje i socijalna pitanja, ekoloka pitanja, zdravstvo i
potroaku politiku, regionalni razvoj, pravo i unutranje trite, poljoprivredu i
seoski razvoj, ribarstvo, kulturu, omladinu, obrazovanje, medije i sport, itd.
Spoljnim poslovima bave se: Odbor za spoljne poslove, Pododbor za ljudska
prava, Potkomitet za odbranu i bezbjednost, Odbor za razvoj i saradnju i Odbor za
meunarodnu trgovinu.

2. SAVJET EVROPSKE UNIJE (SAVJET MINISTARA)

Savjet Evropske unije, po Ugovoru o Evropskoj uniji, sastoji se od
ministara vlada svih zemalja lanica Evropske unije. Jedna drava lanica
moe da ima jednog predstavnika, odnosno jednog ministra u Savjetu. On se
esto naziva ili samo Savjet ili Savjet ministara. Radni jezici su engleski,
francuski i njemaki. Sjedite je u Briselu, a sastanci se odravaju i u
Luksemburgu u aprilu, junu i oktobru.
Savjet bira Predsjednika i Generalnog sekretara. Predsjednik Savjeta je
ministar drave-lanice koja trenutno ima mjesto predsjedavajueg Savjeta
Evropske unije, dok je Generalni sekretar na elu Sekretarijata Savjeta EU i
bira se jednoglasno. Generalni sekretar je istovremno i Visoki predstavnik za
zajedniku spoljnu i bezbjednosnu politiku. Predsjedavanje Savjetom se rotira
svakih est mjeseci. Od 2007., predsjedavanje e se dijeliti na tri dijela na
period od po jednu i po godinu.

Predsjedavanja u od 2000. godine2

Druga polovina 2006
Prva polovina 2006
Druga polovina 2005
Prva polovina 2005
Druga polovina 2004
Prva polovina 2004
Druga polovina 2003
Prva polovina 2003
Druga polovina 2002
Prva polovina 2002
Druga polovina 2001
Prva polovina 2001
Druga polovina 2000
Prva polovina 2000

Finska
Austrija
Ujedinjeno
Kraljevstvo
Luksemburg
Holandija
Irska
Italija
Grka
Danska
panija
Belgija
vedska
Francuska
Portugalija

Mr Erkki Tuomioja
Ms PLASSNIK
Mr Straw
Mr Asselborn
Mr Bot
Mr Cowen
Mr Frattini
Mr Papandreou
Mr Mller
Mr Piqu i Camps
Mr Michel
Ms Lindh
Mr Vdrine
Mr Gama

Specifinost Savjeta lei u njegovoj ulozi, koja je dvostruka. U jednoj

fazi on predstavlja izvrnu vlast, zajedno sa Evropskom komisijom, a u drugoj
je, zajedno sa Evropskim parlamentom, zakonodavna vlast.
Kao to je ve navedeno, Savjet ministara ima Generalni sekretarijat, s
jedne strane, a sa druge strane ima predstavnike drava-lanica. Sve dravelanice imaju predstavnitva u Briselu. U Briselu, dakle, postoji 25
predstavnitva, koja u procesu odluivanja zastupaju stavove drava-lanica.
Kada se podnese prijedlog od strane Komisije, on ide na tzv. radne grupe. U
radnim grupama su, s jedne strane, predstavnici Komisije, a sa druge
predstavnici 25 drava-lanica.
Unutar sistema EU, u Briselu postoji negdje izmeu 200 i 250 radnih grupa
stalnog karaktera, po raznim temama, od spoljnih poslova, preko transporta,
ivotne sredine itd. Postoji, na prijmjer, jedna radna grupa koja se naziva
Zapadni Balkan, a tu sjede predstavnici drava-lanica koji su eksperti za ovaj
region, odnosno za odnose Evropske unije i zemalja Zapadnog Balkana.
Zapadni Balkan podrazumijeva sljedee drave: Hrtvatsku, Bosnu i
Hercegovinu, Srbiju, Makedoniju, Crnu Goru i Albaniju (SFRJ, minus
Slovenija, plus Albanija3).
Savjetu pomae Komitet stalnih predstavnika (COREPER). COREPER
je skraenica od francuske sloenice i predstavlja komitet stalnih ambasadora
u Briselu. Svaka drava lanica ima svog stalnog predstavnika ili svog
ambasadora pri Savjetu ministara EU. Postoje dva nivoa COREPER I i
COREPER II. COREPER II ine ambasadori, a COREPER I njihovi
zamjenici. Svaki dokument, svaki papir i bilo ta to treba da doe do Savjeta,
mora prethodno da proe taj nivo ambasadora.
Uloga Savjeta Evropske unije jeste da osigura ostvarivanje ciljeva
ugovora, kao i da (u skladu sa Ugovorom):
2
3

Prezentacija mr Vladimira Vuinia

Prof. dr Zoran Radivojevi

1. usaglaava ekonomske politike drava lanica;

2. donosi odluke o sprovoenju ciljeva utvrenih ugovorima i
3. delegira ovlaenja Evropskoj komisiji u sprovoenju odluka usvojenih u
Savjetu.
Savjet je nadlean za zakonodavnu oblast (usvaja zakone na preporuku
Evropske komisije i Evropskog parlamenta), ekonomske politike (nastoji da postigne
zajedniku ekonomsku politiku za sve drave-lanice), meunarodne politike
(zakljuuje meunarodne ugovore izmeu EU i drugih zemalja i organizacija),
budetske politike (usvaja budet EU), spoljne i odbrambene politike (iako je svaka
drava-lanica zadrala pravo na samostalnu spoljnu i odbrambenu politiku, Savjet
ima ulogu u koordinisanju i nastojanju da se postigne zajednika politika) i za oblast
pravde (nastoji da koordinira pravne sisteme drava-lanica).
Bitno je imati u vidu da je Savjet ministara uvijek jedan isti organ, bez obzira
na to da li zasijedaju ministri inostranih poslova ili poljoprivrede, ili drugih resora.
Uvijek se radi o jednom organu, samo u razliitom sastavu.
Osnovni Savjet ministara, koji se sastaje jednom mjeseno (obino prvog ponedjeljka
ili utorka u mjesecu), naziva se Savjet za opte poslove i spoljne odnose. Njega ine
ministri inostranih poslova, koje nekad mijenjaju ministri za evropske integracije. To
je tzv. Opti savjet, koji nadzire koordinaciju svih ostalih aktivnosti i koji je od
posebnog znaaja, jer upravlja spoljnim odnosima EU.
Sljedei je Savjet ministara finansija ECOFIN. On je jedan od najznaajnijih savjeta
zbog toga to tu uestvuju ministri koji su zadueni za novac, odnosno budet.
Sljedei Savjet po vanosti je onaj za unutranje poslove i pravosue.
Postoje, takoe, i savjeti za transport, telekom i energetiku, potom poljoprivredu i
ribarstvo, konkurentnost, ivotnu sredinu i obrazovanje, omladinu i kulturu, itd.
Donoenje odluka u Savjetu Evropske unije
DONOENJE ODLUKA U SAVJETU
Prijedlog Komisije

Radne grupe

Komisija

COREPER

Radne grupe
Komisija
COREPER
Savjet ministara

U Savjetu se odluke donose ili jednoglasno ili kvalifikovanom veinom, u

zavisnosti od vrste odluke koju donose.
Kvalifikovana veina je veina od drava-lanica (u nekim sluajevima dvije treine
lanica), odnosno minimum od 232 glasa u korist prijedloga (to je 72.3% od
ukupnog broja). Takoe, glasovi koji su za treba da predstavljaju 62% od ukupnog
broja stanovnika u Evropskoj uniji.
Drave posjeduju razliit broj glasova u Savjetu, a broj glasova zavisi od broja
stanovnika. Meutim, postoji korektivni faktor za manje drave, koje imaju vie
glasova nego to bi imale direktnom proporcijom sa brojem stanovnika. Njemaka,
Francuska, Italija i Ujedinjeno Kraljevstvo imaju 29 glasova, panija i Poljska 27,
Holandija 13, Belgija, eka Republika, Grka, Maarska i Portugal 12, Austrija i
vedska 10, Danska, Irska, Litvanija, Slovaka i Finska 7, Kipar, Estonija, Letonija,
Luksemburg i Slovenija 4 i Malta 3. Ukupan broj glasova je 321.

Evropska komisija predlae odluke, koje se usvajaju u Evropskom parlamentu

i Savjetu Evropske unije. Procedure odluivanja u Evropskoj uniji se mogu podijeliti
na procedure saglasnosti, saodluivanja, kooperacije i konsultacija.
Procedura saglasnosti daje pravo veta Parlamentu prilikom odluivanja u vezi sa:
proirivanjem saradnje, posebnim zadacima Evropske centralne banke, promjenama
statuta Evropskog sistema centralnih banaka, strukturalnim fondovima i Kohezionim
fondom, jedinstvenom procedurom za izbore, odreenim meunarodnim ugovorima,
krenjem ljudskih prava i pristupanjem novih lanica.
Procedura saodluivanja se koristi prilikom odluivanja u vezi sa: zabranom
diskriminacije na osnovu nacionalne pripadnosti, borbom protiv diskriminacije na
osnovu pola, rase, etnikog porijekla, religije, vjere, hendikepa, godina ili seksualne
orijentacije, slobodom kretanja i stanovanja, slobodom kretanja radnika, socijalnom
sigurnou radnika migranata, pravima namjetenja, vizama, azilima, imigracijama i
drugim politikama u vezi sa slobodnim kretanjem lica, transportom, unutranjim
tritem, zapoljavanjem, carinskom saradnjom, socijalnom politikom, jednakim
mogunostima i jednakim tretmanom, sprovoenjem odluka u vezi sa Evropskim
socijalnim fondom, edukacijom, kulturom, zdravstvom, zatitom potroaa,
transevropskom mreom, industrijom, ivotnom okolinom, itd.
Procedura kooperacije se koristi prilikom odluivanja u vezi sa: pravilima o
multilateralnom nadgledanju i praenju, zabranom privilegovanog pristupa
finansijskim institucijama, neispunjavanjem preuzetih odgovornosti drava-lanica i
mjerama za harmonizacije protoka kovanog novca.
Procedura konsultacije se koristi samo u sluajevima koji nijesu direktno definisani
drugim procedurama, naroito procedurom kooperacije i saodluivanja.

Razlike izmeu Savjeta EU, Evropskog savjeta i Savjeta Evrope

Savjet Evropske unije, odnosno Savjet ministara EU, nije isto to i Evropski savjet i
Savjet Evrope.
Evropski savjet
Nastao je 1974. godine na inicijativu tadanjeg francuskog predsjednika
Pompindua. On je dugo funkcionisao kao ad hoc tijelo politikog karaktera, kao
meuvladina konferencija koja se sastajala svakog semestra.
Evropski savjet ine efovi drava-lanica ili efovi vlada drava-lanica
Evropske unije. Pored ovih 25 najviih predstavnika drava-lanica, tu je i
predsjednik Evropske komisije, koji prisustvuje svim sastancima Evropskog savjeta.
Uobiajeno je da tim sastancima prisustvuju i ministri inostranih poslova dravalanica, kao i ministri finansija.
Evropski savjet formalno gledano i nije organ Evropske unije. On je, u stvari,
netipian organ i ne moe se porediti ni sa jednom klasinom strukturom

meunarodne organizacije, niti sa strukturom drave. Meutim, Evropski savjet je

neophodan za rad izvrnih institucija Evropske unije.
Na neki nain Evropski savjet daje politike smjernice i Savjetu ministara i Evropskoj
komisiji.
Vana uloga koji ima Evropski savjet je arbitriranje. Sva ona pitanja koja
Savjet ministara ne moe da rijei, odlaze na politiku arbitrau, odnosno rjeavaju se
u Evropskom savjetu.
Evropski savjet ima i nadlenosti koje su u vezi sa meunarodnim odnosima
Evropske unije. ES daje smjernice u tzv. zajednikoj spoljnoj i bezbjednosnoj politici
EU.
Evropski savjet moe da donosi umjesto Savjeta ministara neka akta koja
imaju pravnu snagu. Ugovor iz Mastrihta predvia da Evropski savjet odreuje
usvajanje zajednike strategije odnosa Evropske unije sa treim zemljama i
regionima, ali samo sa onima koje imaju poseban strateki znaaj za EU.
Na nivou Evropskog savjeta donosi se i odluka o tome koja zemlja ispunjava
kriterijume koji su neophodni da bi bila prihvaena u monetarnoj uniji.
Specifinost Evropskog savjeta je to to je on poeo da funkcionie izvan
pravnih okvira, te to je po definiciji vie politika, nego pravno-zakonodavna
institucija. Zbog toga on nema ni precizno utvren pravilnik o radu.
Evropski savjet u izvjesnoj mjeri funkcionie neformalno, ali ta neformalna procedura
se ipak u nekoj mjeri formalizovala, jer se svaki Evropski savjet, koji se odrava
kvartalno, na isti nain organizuje.
Sastanci su se obino odravali u dravama-lanicama, za razliku od
institucija EU koje su imale stalno ili privremeno sjedite ili u Briselu, ili Strazburu ili
Luksemburgu. Poslije Ugovora iz Nice odlueno je da se svi sastanci Evropskog
savjeta odravaju u Briselu.
Sastanci Evropskog savjeta odravaju se dva puta godinje i nazivaju se i samitima, i
na njima se donose vane odluke za budunost Evropske unije. Na primjer, na samitu
koji je odran u Kopenhagenu u junu 1993. godine, definisani su kriterijumi koje
svaka drava mora da zadovolji ako eli da postane lanica Unije:
1. politiki kriterijum : stabilnost institucija i vladavina prava;
2. ekonomski kriterijum: trina privreda koja funkcionie i
3. pravni kriterijum: sposobnost prihvatanja i samo prihvatanje obaveza koje
proizilaze iz lanstva.
Evropski savjet nema formalnu agendu za sastanke, za razliku od institucija
EU. Sastanci se sazivaju tako to predsjedavajui ef drave/vlade uputi jedno pismo
nekoliko dana ili nedjelja prije samog sastanka, u kome on obavjetava koje su teme
predviene za razmatranje na ES.
Iako svaka delegacija ima zvanino po 50 lanova, sastanci Evropskog savjeta
su zatvoreni za sve funkcionere drava-lanica, osim za efove drava/premijere ili
ministre inostranih poslova. Kad pone sastanak, dakle, ne postoji komunikacija
izmeu efa jedne drave u samoj sali i ostalih funcionera koji ine njegovu
delegaciju.
Po Ustavu, koji nije usvojen, jer su se graani Francuske i Holandije izjasnili
protiv, trebalo je da bude uvedena institucija predsjednika ili predsjedavajueg
Evropskog savjeta. efovi drava ili vlada je trebalo, da umjesto rotirajueg sistema,
izaberu predsjednika Evropskog savjeta, za period od dvije i po godine.

Savjet Evrope
Savjet Evrope ne predstavlja instituciju Evropske unije. To je meuvladina
organizacija, iji su osnovni ciljevi zatita ljudskih prava i promocija evropske
kulturne raznolikosti.
Savjet Evrope osnovan je 5. maja 1949. godine, Ugovorom u Londonu, koji je
potpisalo 10 drava (Belgija, Danska, Francuska, Irska, Italija, Luksemburg,
Holandija, Norveka, vedska i Ujedinjeno Kraljevstvo).
Institucije Savjeta Evrope su: Sekretarijat, na elu sa Generalnim sekretarom,
zatim Komitet ministara, Parlamentarna skuptina, Evropski sud za ljudska prava,
Kongres lokalnih i regionalnih vlasti Evrope i Komesar za ljudska prava. Takoe,
postoji i Evropski odbor za demokratiju kroz pravo, poznatiji kao Venecijanska
komisija.
Sjedite Savjeta Evrope je u Strazburu. Slubeni jezici Savjeta su francuski i
engleski, a u Parlamentarnoj skuptini se upotrebljavaju i njemaki, italijanski i ruski
kao radni jezici.
Savjet Evrope je, dakle, meunarodna organizacija koju ini 46 drava
lanica, ukljuujui i sve drave-lanice Evropske unije.
Najvei doseg Savjeta Evrope ogleda se u Evropskoj konvenciji o ljudskim
pravima, potpisanoj 1950. godine, koja slui kao osnovni pravni dokument
Evropskom sudu za ljudska prava.

3. EVROPSKA KOMISIJA (European Commission)

Dok Savjet ministara titi nacionalne interese drava laninica EU,i dok je Evropski
parlament izabran od strane graana, Evropska komisija prevashodno titi interese
Unije kao cjeline.
SASTAV EVROPSKE KOMISIJE:
Evropska komisija predstavlja tijelo koje ima ovlaenja inicijative, implementacije,
upravljanja i kontrole. Prethodnik Evropske komisije je tzv. Visoka vlast Evropske
zajednice za ugalj i elik.Ugovorom o osnivanju Evropske zajednice za ugalj i elik
eksplicitno je definisan nadnacionalni karakter ovog tijela. Prvi predsjednik Visoke
vlasti bio je an Mone koji je postavio okvire funkcionisanja ovog tijela kao vrlo
fleksibilne zajednice. Nakon potpisivanja Rimskog ugovora osnovana je Komisija
Evropske ekonomske zajednice 1958.god. Prvi predsjednik Komisije bio je Valter
Holtajn. Prema Rimskom ugovoru nadlenost Komisije bila je da zastupa interese
zejednice. U lanu 155 Ugovora o osnivanju Evropske ekonomske zajednice naelno
su definisane dunosti Komisije koje se mogu podijeliti u tri oblasti: prvo-Komisija
ima ulogu inicijatora u procesu donoenja odluka, dakle Savjet ministara moe
donijeti neku odluku samo ako je Komisija predloi; drugo-Komisija ima
zakonodavnu funkciju koju obavlja kroz donoenje obavezujuih odluka za zemlje
lanice i kroz zakljuivanje meunarodnih ugovora u oblastima za koje ima

ovlaenja; tree-Komsija ima administrativnu ulogu koju obavlja kroz sprovoenje

zakona EU kao i ulogu nadzora nad pravilnom primjenom zakona Zajednice od strane
drava lanica.
Ugovorom o udruivanju iz 1967.god. izvreno je objedinjavanje Visoke vlasti,
Komisije evropske ekonomske zajednice i Komisije Evropske zajednice za atomsku
energiju,i stvorena je Komisija Evropskih Zajednica.
PROCEDURA NAIMENOVANJA KOMISIJE:
Procedura naimenovanja Komisije odvija se u dvije faze.Prvo, vlade zemalja lanica
predlau predsjednika komisije.Evropski parlament treba da da saglasnost za
kandidaturu.Nakon toga,vlade zemalja lanica daju predloge za svoje predstavnike u
Evropskoj komisiji,uz konsultacije sa kandidatom za predsjednika komisije.Evropski
parlament se nakon toga izjanjava o cijelom kolegijumu,dakle u cjelni prihvata
predlog za sastav Evropske komisije ili ga u cjelini odbacuje.Ukoliko ga Evropski
parlament prihvati,Komisija se imenuje na sastanku predstavnika zemalja lanica u
Evropskom savjetu.
Ovu veliku ulogu u proceduri naimenovanja Komisije Parlament je dobio stupanjem
na snagu ugovora o osnivanju EU a kasnije je ova uloga Parlamenta ojaana i
Ugovorom iz Amsterdama to je sve doprinijelo da se umanje kritike na raun
Komisije da ona ne predstavlja tijelo izabrano na optim izborima (poput Evropskog
Parlamenta) pa da zato nema demokratski legitimitet (primjedba zbog tzv.
demokratskog deficita).
Ugovorom iz Nice poveana je uloga Evropskog savjeta u proceduri izbora
Komisije.Naime,po toj proceduri Evropski savjet kvalifikovanom veinom i uz
saglasnost Evropskog parlamenta imenuje predsjednika Komisije.U dogovoru sa
kandidatom za predjednika Savjet e kvalifikovanom veinom predloiti i ostale
lanove Komisije.Konano imenovanje vri Savjet kvalifikovanom veinom,uz
prethodnu saglasnost Evropskog Parlamenta.Evropski parlament prije glasanja vodi
razgovore sa navedenim kandidatima za lanove Komisije u strunim odborima,kako
bi ispitao njihovu podobnost.
Uslovi za izbor lana Komisije su:
Dravljanstvo jedne od drava lanica EU ;
Opta sposobnost,strunost kandidata;
Nezavisnost.
Evropska komisija danas broji 25 lanova (komisionara) od kojih po dva lana
Komisije dolaze iz zemalja koje imaju nejvei broj stanovnika (Njemaka, panija,
Francuska ,Italija i Velika Britanija) i po jedan lan iz ostalih zemalja lanica.
Komisija ima mandat na pet godina koji se poklapa sa mandatom Evropskog
parlamenta. Komesari ne predstavljaju svoje drave tako da im je zabranjeno da trae
i dobijaju uputstva od bilo koje dreve lanice EU a ponajmanje od svoje drave i
tako tite interese same Unije. lan Komisije ne smije da prihvati poklon skuplji od
50 E pa ak ni od lanova ire porodice.Plata komesara na mjesenom nivou iznosi
oko 20 000 E .
Sjedite Evropske komisije je u Briselu i njen rad je potpomogut administrativnim
osobljem koje trenutno broji oko 16 000 ljudi od kojih je 2 000 samo u prevodilakoj
slubi.Rad Komisije je organizovan kroz 35 uprava-generalnih direktorata i
specijalnih slubi:
GD za spoljne odnose;
GD za zapoljavanje i socijalna pitanja;

GD za obrazovanje i kulturu;
GD za unutranje trite;
GD za energiju ui saobraaj;
GD za razvoj;
GD za proirenje;
GD za finansijsku kontrolu;
GD za trgovinu;
GD za budet;
GD za informatiko drutvo;
GD za pravosue i unutranje poslove;
GD za poljoprivredu;
GD za kadrove i razvoj;
GD za regionalnu politiku;
GD za poreze i carinsku uniju;
GD za ribartvo,
GD za istraivanje;
GD za ivotnu sredinu;
GD za preduzea;
GD za konkurenciju;
GD za zdravstvo i zatitu potroaa;
GD za provredu i finansije;
GD za zajedniki istraivaki centar;
Ured za slubene publikacije;
Ured za humanitarne pomoi (ECHO);
Biro za borbu protiv prevara;
Statistiki ured (Eurostat);
Zajednika prevodilaka i konferencijska sluba;
Generalni sekretarijat;
Generalna inspekcija;
Pravna sluba;
Medijska i informativna sluba;
Sluba za pismeno prevoenje.

Svakom lanu Komisije dodijeljena je jedna oblast nadlenosti za koju rade

pojedine slube.Svaki komesar takoe raspolae kabinetom od est bliskih
saradnika koji mu pruaju podrku u obavljanju njegovog zadatka.Cjelokupan rad
Komisije koordinira Generalni sekretarijat Evropske komisije.On je takoe
zaduen i za odravanje veza izmeu Komisije i ostalih institucija EU.
lanovi Komisije sastaju se jednom nedeljno(srijedom,mada su mogui i izuzeci
kada se sastaju vie puta nedeljno) i na tim sastancima diskutuju o raznim
pitanjima u vezi sa svojim resorima,usvajaju predloge zakona i mnoga politika
dokumenta.Evropska komisija svoje odluke donosi veinski (prostom veinom
koja danas iznosi 13 glasova).
S obzirom na centralni poloaj Evropske komisije meu institucijama EU,ona ima
intezivne odnose sa Savjetom ministara i Evropskim parlamentom i to u procesu
izrade nacrta zakona,kao i kroz uee lanova komisije na sastancima Savjeta
ministara i Parlamenta.

Predsjednik Evropske komisije ima ulogu da okvirno definie smjernice politike

koju e komisija sprovoditi u svom mandatu.On takoe donosi odluke o rasporedu
lanova komisije po pojedinim portfolijima kao i o njihovom eventualnom
premjetanju tokom trajanja mandata Komisije.Ugovorom iz Nice,lanom
217,omogueno je predsjedniku Komisije da odluuje o unutranjoj organizaciji
rada Komisije i da imenuje potpredsjednika o ijem se izboru izjanjavaju svi
lanovi Komisije.Predsjednik moe,nakon odobrenja lanova Komisije,da trai
ostavku nekog od lanova.
Trenutni sastav Evropske komisije (mandat do 31.oktobra 2009.):
Resor
Predsjednik
Potpredsjednik zaduen
za institucionalne odnose
i komunikacionu
strategiju
Potpredsjednik za
privredu i industriju
Potpredsjednik za
pravdu, slobode i
bezbijednost
Potpredsjednik za
saobraaj
Potpredsjednik za
administraciju,
finansijsku reviziju i
sprijeavanje
malverzacija
Komesar za ekonomska i
monetarna pitanja

Komesar
oze Manuel Durao
Barozo
Margot Volstrom

vedska

Ginter Verhojgen

Njemaka

Franko Fratini

Portugal

Italija

ak Baro

Francuska

Sim Kalas

Estonija

Hoakin Almunia

panija

Komesar za unutranje
trite i usluge

arli Mekrivi

Komesarka za
poljoprivredu i ruralni
razvoj

Marian Fier Boel

Komesar za pitanja
konkurencije

Drava lanica

Neli Kroes

Irska

Danska

Holandija

Komesar za trgovinu

Piter Mendelson

Komesar za pitanja
ribarstva i pomorstva

Do Borg

Malta

Komesar za ivotnu
sredinu

Stavros Dimas

Grka

Markos Kiprijanu

Kipar

Komesar za zdravstvo i
zatitu potroaa
Komesar za razvoj i
humanitarnu pomo
Komesar za proirenje

Lui Miel

Oli Ren

Ujedinjeno Kraljevstvo

Belgija

Finska

Komesar za
zapoljavanje, socijalnu
politiku i jednake
mogunosti
Komesar za pitanje taksi i
carine Unije

Vladimir pidla

eka Republika

Laslo Kova

Maarska

Komesarka za finansijsko
planiranje i budet

Dalija Gribauskaite

Litvanija

Komesarka za spoljne
Benita Ferero-Valdner Austrija
odnose i evropsku
politiku prema susjedima
Komesar za obrazovanje,
Jan Figel
Slovaka
obuku, kulturu i
multilingvizam
Komesarka za regionalnu
Danuta Hibner
Poljska
politiku
Komesar za energetiku

Andris Pibalgs

Letonija

Komesar za nauku i
istraivanje

Janez Potonik

Slovenija

Komesarka za pitanja
informacionog drutva i
medije

Vivijen Reding

Luksemburg

NADLENOSTI EVROPSKE KOMISIJE:

Inicijativna nadlenost:
Evropska komisija predstavlja glavnog predlagaa komunitarne legislative i
zahvaljujui tome se za nju esto kae da je motor procesa integracija u okviru
EU.Savjet ministara EU ili Evropski parlament mogu traiti od Komisije da
pristupi izradi predloga zakona u pojedinim oblastima.U pripremi predloga
Komisije uestvuje veliki broj nacionalnih inovnika,strunjaka i predstavnika
interesa u oko 700 savjetodavnih odbora i ekspertskih grupa.Svoj predlog
Komisija dostavlja Savjetu,s tim to Komisija prije usvajanja odluke od strane
Savjeta ima pravo da u svako doba izmijeni svoj prvobitni predlog (lan 250
Ugovora o EZ).Kod odstupanja Savjeta od predloga komisije potrebna je
jednoglasnost,osim izuzetka u postupku saodluivanja (lan 251 Ugovora o EZ).
Monopol na zakonodavnu inicijativu Komisije ogranien je u oblasti spoljnih
granica,azila,imigracija i viza gdje Komisija svoje pravo na zakonodavnu
inicijativu u prelaznom periodu od pet godina dijeli sa zemljama
lanicama.Takoe u oblasti monetarne politike u okviru zone eura Evropska
centralna banka donosi odluke bez uea Evropske komisije.Komisija tada moe
da koristi pravo preporuke ili predloga u oblasti spoljne monetarne politike (lan
111 Ugovora o Evropskoj zajednici).
Evropska komisija u nekim oblastima ima i vlastita zakonodavna ovlaenja i to
prije svega kada se radi o njenoj organizaciji,budetu,politici i oblasti
konkurencije,zatim u okviru Zajednice za ugalj i elik ili oblasti prometa roba i
kapitala.
Evropska Komisija u procesu pripreme predloga zakona uzima u obzir princip
subsidijarnosti,tj.predlae zakonska rjeenja samo u oblastima u kojima djelovanje
EU kao cjeline daje bolje rezultate u odnosu na pojedinane akcije zemalja
lanica.
Nadlenost kontrole:
Evropska komisija ima ulogu uvara ugovora koja proizilazi prije svega iz njene
funkcije kontrolora uredne primjene prava Evropske zajednice.Ako npr.neka drava
lanica ne uskladi svoje nacionalno zakonodavstvo sa novousvojenim direktivama EU
u tano predvienom roku,Komisija moe pozvati dotinu dravu lanicu da se izjasni
o tom sluaju i da se u sluaju potrebe obrati Sudu pravde.Praksa je pokazala da Sud
pravde u tim postupcima preduzetim protiv dreve lanice EU idu u prilog zahtjevima
Komisije.Takoe,Komisija moe da tui i Savjet,Parlament i Evropsku centralnu
banku zbog nenadlenosti,nepotovanja formalnih propisa,povrede ugovora ili
zloupotrebe nadlenosti.

 Izvrna nadlenost:
Evropska komisija je izvrno tijelo Unije,odgovorno za implementaciju i upravljanje
politikom EU.Na kraju procesa donoenja zakona,kada je neki predlog zakona
usvojen od strane Savjeta i Evropskog parlamenta,Komisija se stara o njegovoj
primjeni.Ona donosi neophodne odluke o sprovoenju pravnih akata,i shodno lanu
274 ugovora o EZ sama je odgovorna da sprovodi budetski plan.
Spoljnopolitika nadlenost:
U spoljnim odnosima Evropske unije Komisija nastupa kao ovlaeni pregovara u
ime Unije,kada su u pitanju meunarodni ugovori o saradnji i trgovinskim
odnosima.Tako je glavna uloga Komisije bila pri potpisivnju sporazuma kao to su
npr.Lome konvencija koja regulie odnose EU sa zemljama Afrike,Kariba i
Pacifika,kao i pregovori koje je Komisija vodila u ime Unije u okviru urugvajske
runde pregovora o liberalizaciji trgovine i stvaranju Svjetske trgovinske organizacije.
Evropska komisija iji jemandat poeo 23.januara 2000.god.zapoeo je proces
reforme rada Komisije u cilju modernizacije metoda i procedura koje se koriste u radu
i procesu odluivanja.Vanost reforme rada Komisije istaknuta je u tzv.Bijeloj knjizi
koja je usvojena 1.marta 2000.godine i u kojoj su naglaene tri najvanije oblasti:
Utvrivanje prioriteteta za alokaciju sredstava;
Reforma kadrovske politike;
Unaprijeenje finansijskog menadmenta.
Osnovni povod za reformu rada Evropske komisije jeste stalno proirenje Evropske
unije.

4. SUD PRAVDE EVROPSKE UNIJE: (The Court of Justice of the

European Communities)

Sud pravde Evropske unije ima sjedite u Luksemburgu.U poetku je brojao 15 sudija
i 9 optih advokata koje sporazumno imenuju drave lanice na 6 godina. Meutim,sa
novim proirenjewm od 1.maja 2004.godine ine ga 25 sudija uz isti broj optih
advokata koji pred sudom zastupaju i obrazlau sluajeve.Mandat optih advokata je
takoe est godina i predlau ih,kao i sudije, drave lanice.Predsjednik Evropskog
suda pravde bira se svake tree godine.Oni se biraju meu kandidatima ija je
nepristranost zagarantovana.
Postoje tri vrste nadlenosti Suda pravde:
1. U onim sluajevima kada zemlja lanica kri neki od zakona EU;

2. Sudska revizija koja ispituje pravnu valjanost zakona,odnosno propust koji su

uinile evropske institucije;
3. Peliminarne presude.
Uloga Suda je da osigura potovanje zakona u tumaenju i primjeni Ugovora.
Tako Sud moe ustanoviti da je jedna od drava lanica nije djelovala u skladu sa
nekom od obaveza preuzetih potpisivanjem Ugovora; Sud moe provjeriti
podudarnost pravnih postupaka organa Unije sa zakonskim odredbama; moe
takoe ustanoviti propuste u radu Evropskog parlamenta, Savjeta ili Komisije.
Sud pravde je takoe jedina institucija koja moe dati miljenje, na zahtjev
nacionalnog suda, o tumaenju ili valjanosti odredaba zajednikih pravnih akata
koje primjenjuju institucije Unije. Ako su takva pitanja u procesu pred
nacionalnim sudom, Sud pravde moe, a u nekim sluajevima i mora dati
prethodno
rjeenje.
Ugovorom iz Amsterdama, Sud ima ovlaenje da provjerava da li zajedniki
evropski akti potuju osnovna prava. Sud je jednako nadlean i u podruju
ljudskih prava i sloboda.Sudu u njegovom radu pomae i Sud prvog stepena (The
Court of First Instance) uspostavljen 1987. godine. Sud ima 15 sudija, a nadlean
je za albe uloene Sudu pravde po zakonskim pitanjima, za parnice koje pravne
ili fizike osobe ulau protiv Komisije Evropske Unije, kao i izmeu institucija
Unije
i
njihovih
slubenika
protiv
Komisije.
U okviru prvog stuba, Evropski sud je nadlean da odlui o prethodnom postupku
za tumaenje i ocjenu valjanosti prava Zajednice ali i u postupcima povodom
direktnih tubi. Postupak za tumaenje i ocjenu valjanosti moe pred Evropskim
sudom pokrenuti bilo koji nacionalni sud iz jedne od drava lanica, a svrha tog
postupka je da se osigura ujednaeno tumaenje i primjena prava Zajednice bez
obzira na to koji sud ga primjenjuje, to je znaajan uslov za ouvanja prava
Zajednice
kao
prava
zajednikog
svim
dravama
lanicama.
Povodom direktnih tubi, Sud je nadlean u vie razliitih postupaka. Evropska
komisija i svaka drava lanica ovlatena je Sudu podnijeti tubu protiv drave
lanice koja ne primjenjuje novodoneene odluke EU.Utvrdi li Sud da je tuba
osnovana, drava lanica protiv koje je doneena presuda duna je sprovesti
presudu Suda. Ukoliko to ne uini, Sud je ovlaen da je u oponovljenom
postupku
novano
kazni.
Direktnom tubom pokree se i postupak za ponitenje nekog od akata institucija
Unije ili Europske centralne banke. Takav postupak mogu pokrenuti institucije
Zajednice, Evropska centralna banka, drave lanice ali i pravna i fizika lica u
dravama lanicama. Ako postupak pokreu pravna ili fizika lica za odluivanje
o tubi nadlean je u prvom stepenu Prvostepeni sud, sa mogunou albe
Evropskome sudu. Tuba se podnosi protiv institucije koja je donijela akt ije se
ponitenje
trai.
Europski sud je nadlean i u odluivanju u sporovima izmeu zaposlenih u
institucijama Zajednice i institucija u kojima su zaposleni (tzv. staff cases). Za te
je
sporove
nadlean
u
prvom
stepenu
Prvostepeni
sud.
Postupak pred Evropskim sudom i Prvostepenim sudom ureen je protokolom o
Statutu Suda, koji je sastavni dio Osnivakih ugovora i pravilima postupka koje
donosi
sam
Sud,
a
potvruje
ih
Savjet
EU.
Sve presude Europskoga suda objavljuju se u Zbirci sudske prakse (European
Court Reports), a izreke presuda objavljuju se i u Slubenom listu Zajednice

(Official

5.

EVROPSKI

Journal).

REVIZIJSKI

SUD

(European

Court

of

Auditors)

Evropski revizijski sud kontrolie prihode i rashode Unije i dodjelu budetskih

sredstava. Sjedite Suda je u Luksemburgu. Sud ini 25 sudija revizora, po jedan
iz svake drave lanice Unije, koje imenuje Savjet ministara,nakon savjetovanja
sa Parlamentom. Sudije se biraju na estogodinji mandat. Odbor provjerava
ispravnost i urednost prihoda i rashoda Unije, kao i ispravnost upravljanja
sredstvima. Na kraju svake godine rad Odbora saima se u godinji
izvjetaj.Ugovorom iz Mastrihta, Odbor revizora dobio je status institucije
Evropske
unije,
jer
je
uvrten
kao
njeno
5.
tijelo.
Ugovor iz Amsterdama, Odboru daje pravo da pred Sudom pravde Unije po
potrebi brani svoja prava. Istim Ugovorom Odboru su proirene ovlaenje
nadzora nad fondovima Unije kojima upravljaju organizacije van sistema Unije.