Chn cng sut ng c in

Chn cng sut ng c in

Bi:
unknown

Khi nim chung

Mun h thng truyn ng in t ng (HT TT) lm vic ng cc ch tiu k
thut, kinh t v an ton, cn chn ng ng c in.
Nu chn ng c khng ph hp, cng sut ng c qu ln, s lm tng gi thnh,
gim hiu sut truyn ng v gim h s cng sut cos(.
Ngc li, nu chn ng c c cng sut qu nh so vi yu cu th c th ng c
khng lm vic c hoc b qu ti dn n pht nng qu nhit cho php gy chy
hoc gim tui th ng c.
Khi chn ng c phi cn c vo tr s v ch lm vic ca ph ti; phi xt n s
pht nng ca ng c lc bnh thng cng nh lc qu ti.
Khi my in lm vic s pht sinh cc tn tht cng sut (P v tn tht nng lng:
W = P.dt (6-1)
1

Tn tht ny s t nng my in. Nu my in khng c s trao i nhit vi mi

trng th nhit trong my in s tng n v cng v lm chy my in. Thc
t th trong qu trnh lm vic, my in c trao i nhit vi mi trng nn nhit
trong n ch tng n mi gi tr n nh no .
i vi vt th ng nht ta c:
P.dt = C.d + A..dt (6-2)
Trong :
( = (tom - tomt) l nhit sai ( chnh nhit gia my in v mi trng, tnh theo
oC).
tom l nhit ca my in (oC).
1/22

Chn cng sut ng c in

tomt l nhit mi trng (oC).

A l h s to nhit ca my in (Jul/ cal.oC).
C l nhit dung ca my in (Jul/ oC).
dt l khong thi gian nh (s).
Gii phng trnh (6-2) ta c:
+ Qu trnh t nng khi my in lm vic (nhit sai tng):
( = ( + ((b - ().e-t/ ( (6-3)
+ Cc ng cong pht nng v ngui lnh ca my in:

Trong :
( = Q/ A l nhit sai n nh ca my in khi t = ( .
Q l nhit lng ca my in (Jul/ s).
(b l nhit sai ban u khi t = 0.
( = C/A l hng s thi gian t nng.
Khi t = 0 v (b = 0 (tc ban u tom = tomt) th:
( = (.(1 - e-t/ () (6-4)
+ Qu trnh ngui lnh khi my in ngng lm vic (nhit sai gim):
2/22

Chn cng sut ng c in

( = (b.e-t/ (o (6-5)
Trong : (o l hng s thi gian ngui lnh.

* Cc ch lm vic ca h phn loi theo ( c 3 loi:

+ Ch di hn: khi c ti lu di, (c.ti = ( (hnh 6-3a).
+ Ch ngn hn: Trong thi gian c ti: (c.ti < ( nh hnh 6-3b.
+ Ch ngn hn lp li: lc c ti: (c.ti < ( , lc dng th (k.ti ( (b nh hnh 6 3c, ((c.ti ( tlv , (k.ti ( tn ) .

3/22

Chn cng sut ng c in

Cc ch tiu CHT LNG v cc bc chn ng c in

Cc ch tiu
Ch tiu k thut
ng c c chn phi thch ng vi mi trng lm vic:
Tu theo mi trng: kh - t, sch - bn, nng - lnh, ho cht n mn, d n, ..., m
chn cc ng c kiu: h - kn, chng nc, chng ho cht, chng n, nhit i ho,
...
ng c c chn phi tho mn iu kin pht nng khi lm vic bnh thng cng
nh khi qu ti (y l iu kin c bn):
(c ( (cp ; hay: toc ( tocp (6-6)
(tocp ph thuc vt liu ch to v kt cu tng loi ng c)
ng c c chn phi m bo tc yu cu: tc nh mc, c iu chnh tc
hay khng, phm vi iu chnh tc , iu chnh trn hay iu chnh c cp.
Chn loi ng c thng dng hay ng c c iu chnh tc . Chn loi ng c
xoay chiu hay ng c mt chiu ...
ng c c chn phi m bo khi ng, hm, o chiu ... tt.
ch tiu kinh t
ng c c chn phi lm vic vi hiu sut kinh t cao, vn u t b, chi ph vn
hnh t, bo qun v sa cha thp, s dng ht cng sut...
Cc bc chn cng sut ng c
tnh chn cng sut ng c cn phi bit mt s yu cu c bn:
- c tnh ph ti Pyc((), Myc((), v th ph ti Pc(t), Mc(t), c(t).
- Phm vi iu chnh tc D: (min v (max .
- Loi ng c nh chn (xoay chiu, mt chiu, c bit).
- Phng php iu chnh v dng b bin i g trong h thng.

4/22

Chn cng sut ng c in

iu kin chn:
Mc ( Mc + Mco + Mg (6-7)
Cc bc tin hnh chn cng sut ng c:
Bc 1
Cn c Mc(t) hoc Pc(t), Ic(t), ... hnh 6-4a , tnh m men trung bnh:
Mtb =

n Mc.i.ti
1

n ti

; (6-8)

Da vo s tay tra cu, s b chn ng c c:

Mm.chn ( Mtb ; (6-9)
Mm.chn - m men nh mc ca ng c c chn.
Bc 2
Tnh m men ng (trong qu trnh qu ) da vo ((t):
(6-10)
Trong : ( l gc nghing n(t) hnh 6-4b trong qu trnh qu .
J l m men qun tnh ca h thng quy i v trc ng c.

5/22

Chn cng sut ng c in

V biu Mg(t) nh hnh 6-4c.

Bc 3
V biu ph ti ng Mc.g(t) nh hnh 6-4d:
Mc.g = Mc + Mco + Mg ; (6-11)
Bc 4
Da vo Mc.g(t) tin hnh kim tra kh nng qu ti ca ng c theo iu kin:
(M.Mm ( Mmax ; (6-12)
ng c thng: (M = 2
ng c Kdq : (M = 2 ( 3
ng c Kls : (M = 1,8 ( 3
6/22

Chn cng sut ng c in

ng c Krs, 2ls : (M = 1,8 ( 2,7

Bc 5
Cui cng kim tra li cng sut ng c theo iu kin pht nng (c th s kho st
phn sau).
- Nu sau khi kim tra m khng tho mn cc iu kin pht nng v qu ti th phi
chn li ng c; thng tng cng sut ng c ln mt cp.
* Gn ng: b qua qu trnh qu coi Mg ( 0. Nh vy ch cn Mc(t) tnh, i tnh
Mtb(t) ri chn s b ng c, sau kim tra li theo iu kin pht nng theo biu
ph ti tnh.

Chn ng c in khi khng iu chnh tc

Chn ng c in lm vic di hn
Chn ng c phc v ph ti di hn khng i
Da vo Pc(t) hoc Mc(t) quy i v trc ng c.
V d nh hnh 6-5, da vo s tay, chn ng c c:
Pm ( Pc ; (6-13)
Thng thng chn:
Pm = (1 ( 1,3).Pc ; (6-14)
Khng cn kim nghim qu ti v m men, nhng cn kim nghim iu kin khi
ng v pht nng.

Chn ng c phc v ph ti di hn bin i

7/22

Chn cng sut ng c in

Cc bc tin hnh chn ng c nh mc 6.2, y ch trnh by bc chn cng sut

ng c theo tr trung bnh:
Mtb =

n Mc.i.ti
1

n ti

(6-15a)

Ptb =

n Pc.i.ti
1

n ti

(6-15b)

ng c chn phi c:
Mm = (1 ( 1,3 )Mtb ; (6-16a)
Pm = (1 ( 1,3)Ptb ; (6-16b)
iu kin kim nghim: theo iu kin pht nng, qu ti v m men v khi ng.
Chn ng c in lm vic ngn hn
Chn ng c di hn lm vic cho ph ti ngn hn
Nu chn Pdh.m ( Pc.nh th ( < (cp , nh vy s khng s dng ht kh nng chu nhit
ca ng c. Vy c th chn cng sut Pdh.m < Pc.nh !
Gi s ng c di hn c Pdh.m v Mdh.m. Khi n lm vic trong ch ngn hn
vi thi gian tlv th c th tng ph ti n:
Pc.nh = (.Pdh.m ; (6-17a)

8/22

Chn cng sut ng c in

Mc.nh = (.Mdh.m ; (6-17b)

Khi phi tnh ton thi gian lm vic sao cho pht nng ca ng c t gi tr cho
php ( tn dng ht kh nng chu nhit ca ng c).
Vi ng c di hn (ng 1):
(1 = ((Pdh.m / A) = (cp (6-18)
Khi chn ng c di hn c cng sut nh hn ph ti ngn hn th:
(2 = ((Pc.nh / A) > (1 = (cp (6-19)
Mun ( tin ti (1 = (cp trong thi gian lm vic tlv th da vo phng trnh ng
cong pht nng vi iu kin ban u l (b = 0, ta c:
(1 = (2.(1 - e- tlv/ () = ((Pc.nh / A).(1 - e- tlv/ () = (cp ; (6-20)
H s qu ti v nhit khi chn Pdh.m < Pc.nh l:
qn = (Pc.nh / (Pdh.m = (2 / (2 = 1 / (1 - e- tlv/ () (6-21)
Mt khc ta c:
(Pdh.m = (Pc.nh.(1 - e- tlv/ () (6-22)
Rt ra:
tlv = (.ln[ (Pc.nh / ((Pc.nh - (Pdh.m)] (6-23)
H s qu dng khi chn Pdh.m < Pc.nh l:

9/22

Chn cng sut ng c in

qd = Ic.nh / Idh.m = Pc.nh / Pdh.m (9 - 24)

Mt khc:
qn = (Pc.nh / (Pdh.m = (K + Vc.nh) / (K + Vdh.m)
= (K + qd2.Vdh.m) / (K + Vdh.m) (6-25)
t: K / Vdh.m = ( , (thng: ( = 0,5 ( 2) ta c:
qn = ( + qd2) / ( + 1) (6-26)
qd =

tlv /
tlv /

1 + .e
1+e

(6-27)

V cui cng ta chn ng c di hn phc v cho ph ti ngn hn:

Pdh.m.chn ( Pc.nh / qd (6-28)
Chn ng c ngn hn phc v ph ti ngn hn
ng c ngn hn c ch to c thi gian lm vic tiu chun l:
ttc =15, 30, 60, 90, ( pht ). Nh vy ta phi chn:
tlv = ttc (6-29)
Pm.chn ( Plv.nh (6-30)
Nu tlv ( ttc th s b chn ng c c ttc v Pm gn vi gi tr tlv v Pc.nh. Sau
xc nh tn tht ng c (Pm vi cng sut Pm, v (Pc.nh vi Pc.nh. Quy tc chn
ng c l:
?Pm.chn ? (6-30)
ng thi tin hnh kim nghim ng c theo iu kin qu ti v mmen, mmen
khi ng v iu kin pht nng.
Chn ng c lm vic ngn hn lp li
th ph ti v ng cong pht nng
Sau mt s chu k lm vic, ((t) s dao ng trong khong (min ( (max :

10/22

Chn cng sut ng c in

Trong khong tlv : ( = ( - (( - (min ).e- t/ ( (6-31)

Trong khong tn : ( = (max.e- t/ (o ; (6-32)
Ta tnh c (max v (min :
(max = (.(1 - e- tlv/ () + (min.e- tlv/ ( (6-33)
min = max.e- tn/ o (6-34)
(max = ( (6-35)
(min = ( (6-36)
Nu ( = (o th:
(max = ( (6-37)
Khai trin chui Furi v ly s hng th 1 ca chui ta c:
(max ( (.( tlv / tck ) = (.( (6-38)

Chn ng c di hn phc v ph ti ngn hn lp li

Thng chn ng c di hn c Pdh.m < Pc.nhll tn dng kh nng pht nng cho
php ca ng c. Nh vy h s qu ti v nhit:
qn = ( / (max = (6-39)

11/22

Chn cng sut ng c in

Bin i s m:

tlv

tn
o

tlv +

tn
o

tlv

1+

tn
tlv

tlv
. ;

(6-40)

( l h s xt ti iu kin lm mt b km i trong thi gian ngh.

( = 0,5 i vi ng c in mt chiu.
( = 0,25 i vi ng c in xoay chiu.
( = l hng s thi gian ng in tng i c xt n iu kin lm mt b km i
trong thi gian ngh.
Cui cng ta c:
qn =

1e

tlv / .

1e

tlv /

(6-41)

Chn cng sut ng c di hn phc v ph ti ngn hn lp li:

(Pdh.m.chn ( (Pc.nh / qn (6- 42)
Chn ng c ngn hn lp li phc v ph ti NHLL
ng c ngn hn lp li thng c ch to chuyn dng c bn c kh cao, qun
tnh nh ( m bo khi ng v hm thng xuyn) v kh nng qua ti ln (t 2,5 (
3,5 ln).
ng thi c ch to vi thi gian ng in tiu chun l: (tc% = 15%, 25%, 40%
v 60%.
ng c c chn:
(tc% = (fti% (6-43)
Pm.chn ( Pc.nhll (6-44)
Trong trng hp (tc% ( (ft% th cn hiu chnh li cng sut ng c:
Pm.chn = Pc.nhll (6-45)
Sau phi kim tra v m men qu ti, khi ng v pht nng.

12/22

Chn cng sut ng c in

Chn ng c in khi iu chnh tc

tnh chn cng sut ng c trong trng hp ny cn phi bit nhng yu cu c
bn sau:
1. c tnh ph ti Pyc((), Myc(() v th ph ti Pc(t), Mc(t), (t)
2. Phm vi iu chnh tc : D = (max / (min
3. Loi ng c nh chn ( mt chiu, xoay chiu, ... ).
4. Phng php iu chnh v b bin i trng h thng TT .
Hai yu cu trn nhm xc nh nhng tham s Pyc.max v Myc.max.
V d: i vi ph ti truyn ng yu cu trong phm vi iu chnh c P = const (xem
hnh 6-9a).
Ta c cng sut yu cu cc i: Pmax = Pm = const, nhng m men yu cu cc i
li ph thuc vo phm vi iu chnh:
Mmax = Pm / (min .
i vi ph ti truyn ng yu cu trong phm vi iu chnh tc , M = const (xem
hnh 6-9b).
Ta c:
Pmax = Mm.(max .

13/22

Chn cng sut ng c in

Hai yu cu v loi ng c v loi truyn ng c ngha c bit quan trng. N xc

nh kch thc cng sut lp t truyn ng, bi v hai yu cu ny cho bit hiu sut
truyn ng v c tnh iu chnh P.ch((), M.ch(() ca truyn ng. Thng thng
cc c tnh iu chnh ny thng ph hp vi c tnh ph ti yu cu Pyc((), Myc(()
(xem hnh 6 -10).

Tuy vy c trng hp, ngi ta thit k h truyn ng c c tnh iu chnh khng

ph hp ch v mc ch l n gin cu trc iu chnh.
V d: i vi ti P = const, khi s dng ng c in mt chiu, phng php iu
chnh thch hp l iu chnh t thng kch t. Nhng ta dng phng php iu chnh
in p phn ng th khi tnh chn cng sut ng c cn phi xt yu cu Mmax (hnh
6 - 11).
Vy cng sut ng c lc khng phi l Pm = Pyc m:
Pm = Mmax.(max = ((max / (min ).Pyc = D.Pyc (6-46)
Nh vy cng sut t s ln hn D ln so vi Pyc .

14/22

Chn cng sut ng c in

Mt khc vic tnh chn cng sut ng c cn ph thuc vo phng php iu chnh
tc , v d cng mt loi ng c nh ng c khng ng b, mi phng php iu
chnh khc nhau c c tnh truyn ng khc nhau, phng php iu chnh in p
dng tiristor c hiu sut thp so vi phng php iu chnh tn s dng b bin i
tiristor. V vy khi tnh chn cng sut ng c bt buc phi xem xt ti tn tht cng
sut (P v tiu th cng sut phn khng Q trong sut di iu chnh.
Do vy vic tnh chn cng sut ng c cho truyn ng c iu chnh tc cn phi
gn vi mt h truyn ng chn trc c y yu cu c bn cho vic tnh chn.

Kim nghim cng sut ng c in

Vic tnh chn cng sut ng c cc mc trn c coi l giai on chn s b ban
u. khng nh chc chn vic tnh chn l chp nhn c, ta cn phi kim
nghim li vic tnh chn .
Yu cu v kim nghim vic tnh chn cng sut ng c gm c:
- Kim nghim pht nng:
( ( (cp (6-47)
- Kim nghim qu ti v m men:
Mm > Mc.max (6-48)
- Kim nghim m men khi ng:
Mk ( Mc.mmy (6- 49)

15/22

Chn cng sut ng c in

Ta thy rng vic kim nghim theo yu cu qu ti v m men v m men khi ng

c th thc hin d dng.
Ring v yu cu kim nghim pht nng l kh khn, khng th tnh ton pht nng
ng c mt cch chnh xc c (v tnh pht nng ng c l bi ton phc tp).
Tuy vy gn ng c th s dng cc phng php kim nghim pht nng gin tip
qua cc i lng in sau y.
Kim nghim ng c bng phng php tn tht trung bnh:
- Gi s c c tnh ti Pc(t) l ng cong th phi hnh thang ho tng on v trong
mi on c coi l c Pc = const (nh hnh 6 - 12).

Xut pht t phng php nhit sai cc i (xem ti liu tham kho) vi iu kin xt
chu k xa im gc to , lc th nhit sai ca ng c bin thin theo quy lut xc
nh,
v ta c: (b = (cc = (x .
T phng trnh (max(t) ta c:
x(1 e tck / ) =
+

P2
A (1

P1

(1 e t1 / ).e (tck t1) / +

e t2 / ).e [tck (t1 + t2)] / +...+

...+

Pn
A (1

(6-50)

e tn / )

Xem nhit sai n nh (x do lng tn tht cng sut trung bnh (Ptb gy ra, ta c:
16/22

Chn cng sut ng c in

x =

Ptb
A

(6-51)

Thay vo ta c:
Ptb
A (1

P1

e tck / ) =

P2
A (1

(1 e t1 / ).e (tck t1) / +

(6-52)

e t2 / ).e [tck (t1 + t2)] / +...+

...+

Pn
A (1

e t n / )

Khai trin hm e- x v ch ly 2 s hng u, ta c:

Ptb
A

tck

P1
A

t1

P2
A

t2

+ ...+

Pn
A

tn

(6-53)

Vi gi thit trong qu trnh lm vic: A = const, ( = const, ta c:

Ptb =

n Piti
1
n ti
1

n Piti
1

tck

(6-54)

V ng c c chn phi m bo:

(Pm.chn ( (Ptb (6-55)
Trong thc t, vic tnh ton (Pi , (Ptb c th da vo Pc(t) v ((Pc) ca ng c (xem
hnh 6-13):
V (Pm.chn c xc nh theo cng thc:
Pm.chon = Pm

1 m
m

(6-56)

i vi ng c c qut gi t lm mt th trong biu thc (6-55) phi tnh n kh nng

suy gim ca truyn nhit khi dng my, khi khi ng v hm, ta c:
Ptb =

n Pi.ti
1

tk + t0 + tlv

(6-57)

17/22

Chn cng sut ng c in

Trong :
( l h s gim truyn nhit khi khi ng v hm,
( = 0,75 i vi ng c in mt chiu,
( = 0,5 i vi ng c in xoay chiu.
tk l thi gian khi ng v hm.
( l h s gim truyn nhit khi ng c dng.
( = 0,5 i vi ng c in mt chiu.
( = 0,25 i vi ng c in xoay chiu.
t0 l thi gian ngh ca ng c.
Kim nghim ng c theo i lng dng in ng tr
Xut pht t biu thc:
P = K + V = K + bI2 (6-58)
Trong :
K l tn tht cng sut khng i.
V l tn tht cng sut bin i, thng: V = bI2 .

18/22

Chn cng sut ng c in

I l dng in ng c.
b l h s t l.

Nh vy tng ng vi biu thc (Ptb ta c biu thc dng in ng tr:

It =

n I2
1 i

tk + t0 + tlv

(6-59)

iu kin kim nghim:

It ( Im.chn (6-60)
tnh gi tr It ta phi tnh qu trnh qu .
Gi thit c kt qu tnh dng in i(t), n c dng ng cong lin tc, nh trn hnh
6-14a bc thang ho) v trn hnh 6-14b (gy khc ho) tm Ii v ti :

19/22

Chn cng sut ng c in

Trong trng hp ng cong dng in c dng tng trng ln nh trn hnh 6-15b,
th ta dng cng thc gn ng:

Ii = Idi.Ici +

I2
3

(6-61)

I = Ici - Idi (6-62)

Trong : Idi, Ici xc nh theo th trn hnh 6-15.
Kim nghim ng c theo i lng m men ng tr
Phng php kim nghim ng c theo iu kin pht nng gin tip l m men c
suy ra t phng php dng in ng tr, khi m men t l vi dng in: M = cI (c l
h s t l).
i vi ng c in mt chiu th iu kin ny c tho mn khi t thng ca ng
c khng i.
i vi ng c khng ng b:
M = CmI2?2cos2 (6-62)
Ta cn phi c (2 = const, v cos(2 = const ( tc l gn tc nh mc ca ng c ).
Tnh m men ng tr:
Mt =

1 n 2
tck 1 Mi .ti

(6-63)

Kim nghim ng c:
Mm.chn ( Mt (6-64)

20/22

Chn cng sut ng c in

Kim nghim ng c theo i lng cng sut ng tr

Trong truyn ng m tc ng c t thay i th P ( M, do vy c th dng i lng
cng sut ng tr kim nghim pht nng.

Cng sut ng tr:

Pt =

1 n 2
tck 1 Pi .ti

(6-65)

Chn ng c c:
Pm.chn ( Pt (6-66)
Trong thc t gin ph ti, tc truyn ng thng thay i ln trong qu trnh
khi ng v hm. Cho nn cn phi tnh ton hiu chnh P(t) nh hnh 6-16.

Cu hi n tp
1. Cc quan h nhit sai ca ng c theo thi gian ? = f(t) c s dng vi mc ch
g ? nhp tng/gim nhit sai khi n ti hoc tho ti ca ng c in ph thuc vo
thng s no ? Nu ngha ca hng s thi gian pht nng Tn ?
2. th ph ti l g ? nh ngha th ph ti tnh v th ph ti ton phn. S
khc nhau gia hai loi th ph ti l g ? Cng dng ca tng loi trong vic gii
quyt bi ton tnh chn cng sut ng c ?
3. i vi ng c in c my ch lm vic ? c im lm vic ca ng c
tng ch ? th ph ti ca tng loi ch c c trng bi nhng thng s
no ?
21/22

Chn cng sut ng c in

4. Vit cng thc tnh ton hoc kim nghim pht nng ng c bng phng php
nhit sai, tn tht cng sut trung bnh, cc i lng ng tr ? Cng dng ca tng
phng php i vi bi ton chn cng sut ng c ?
5. Cc bc tnh chn cng sut ng c ch di hn v ch ngn hn, ngn hn
lp li ?

22/22