Koji su izvori energije u naem organizmu?

Izvori energije u organizmu: ugljeni hidrati, masti, bjelanevine.

Koji su esencijalni nutrijenti u ishrani?

Ugljeni hidrati
Lipidi
Bjelanevine
Vitamini
Minerali
Voda
Jestive vlaknaste materije

Kako su podijeljene namirnice?

Mlijeko i mlijecni proizvodi

Meso,perad, riba, jaja
Hljeb i zitarice
Voce i zitarice
Ulja i masti
Secer i slatkisi

ta je piramida ishrane?
Nutricionisti poeli koristiti simbol piramide. Oni su piramidu podjelili na 6
djelova i kroz nju daju objanjenja nekih zakonitosti unutar razliitih naina
ishrane. Piramide zdrave ishrane nas ue kako je potrebno jesti raznoliku i
raznovrsnu hranu. Postoje mnoge sline piramide zdrave prehrane,
pripremljene ne samo za prosjenu zdravu odraslu osobu, ve i za prehranu
djece, za prehranu starijih osoba i za prehranu bolesnika od razliitih bolesti.
Osim toga, postoje i piramide prehrane razliitih naroda koje opisuju nain
njihove prehrane.

Zato je voe vano u ishrani?

Voe je pogodno za svakodnevnu ishranu zato to sadri malo kalorija a
dosta tenosti, vitamina i minerala. Pored toga, voe sadri mnoge druge
korisne sastojke (biljna vlakna, biljne masti, flavonoide, glutation, likopen,
karotinom) koji tite od gojaznosti i mnogih bolesti.
Voe je zdravo jesti jer daje energiju i korisne sastojke, a vri detoksikaciju
organizma i pored toga pomae organima za varenje.

Zato je povre vano u ishrani?

Veini receptora je potrebna zdrava sredina da bi normalno funkcionisali, a
samim tim i celokupnom organizmu. Povre mu upravo to omoguava.
Ishrana bogata antioksidansima i luteinom je od velike vanosti za ouvanje
vida. Povre utie na zdravlje koe, ali i sam ten. Prisutnost karotena, koga
najvie ima u povru, igra glavnu ulogu. Prua vaan kompleks materija koje

organizam ne moe da obezbedi iz drugih prehrambenih namirnica. Niska

energetska vrednost povra ogleda se u izuzetno malim koliinama masti i
znaajnim koliinama ugljenih hidrata i belanevina. Poveana koliina
povra u ishrani smanjuje mogunost od razvoja dijabetesa, posebno kod
dece.

ta ini vrh a ta bazu piramide?

Vrh piramide cine slobodne masnoe, rafinirani eer i slatkii, sljedeci nivo
cine mlijecni I mesni proizvodi, zatim povrce I voce I samu bazu cine
integralne zitarice.

Zato su vani vitamini I minerali u ishrani?

Vitamini i minerali su preko potrebni za zdravo funkcionisanje organizma jer
uestvuju u razliitim biohemijskim procesima. Budui da ih nae telo ne
moe samo sintetizirati, moramo ih unositi u organizam hranom ili dodacima
(suplementima).

Koji vitamin su topivi u vodi a koji u mastima?

Topivi u vodi: A,D,E,K
Topivi u mastima: vitamini B grupe, vitamin C

Uporediti rafiniranu I integralnu hranu?

Rafinirana hrana nedostatak esencijalnih materija. Pogoduje u nastanku
raka
Integrirana hrana ona kojoj nije ni dodato niti oduzeto
Eksperiment sa mievima dvije skupine mieva su hranjene jedna sa
integralnim a druga sa bjelim branom. Poslije 3 mjeseca 2/3 mieva druge
grupe je umrlo zbog raznih deficita (rak)

Objasniti status ishrane.

Podrazumjeva tipove i koliinu nutritijenata u hrani datih na raspolaganju
tijelu, te njihovo koritenje od strane tijela

Koji su zdravstveni problemi ishrane?

Poremeaji nastaju kad se nedovoljno hrane unosi ili se

uneena hrana ne moe iskoristiti u naem tijelu

Izgladnjelost je tragini zdravstveni problem sa kojim su

suoeni milioni ljudi

Preuhranjenost problem u razvijenim zemljama bolest

modernog doba

Povien krvni pritisam i dijabetes

ta je glikemijski indeks?
Mjera kojom neka namirnica utie na nivo eera u krvi.

Koji su oblici trovanja hranom?

Bioloko, hemijsko i radioaktivno kontaminiranje

Kako nastaje hemijska kontaminacija hrane?


Kontaminacija kroz lanac ishrane

Polihlorirani bifenili (PCBs), olovo, kadmijum, mangan, iva

Olovo iz vode, olovni benzin, industrija

Kadmijum industrija, vjetako gnojivo

iva iz ribe

Mangan lisnato povre, soja u djeijoj hrani 50-100 puta

vie mangana nego majino mlijeko

Objasniti pojam hronino trovanje metalima.

Dugotrajnim izlaganjem manjim dozama toksicnih metala dovodi do
hronicnog trovanja organizma pri cemu se simptomi javljaju u blazoj mjeri

Koji su teki metali i zbog ega su opasni za

zdravlje?
Pojedini metali su esencijalni u organizmu (eljezo, kobalt, bakar, cink,
mangan). To znai da su oni prijeko potrebni, ali u odreenoj koncentraciji, za
normalno odvijanje biohemijskih procesa u organizmu pa njihov nedostatak
moe uzrokovati odreene bolesti. Meutim ako ih se unese u suviku mogu
uzrokovati otrovanja. (?????)

ta je medicinski otpad?
Smjea komunalnog smea, infektivnog, patolokog i laboratorijskog otpada,
organskog materijala, ambalae, lijekova i drugog hemijskog otpada, te
opasnih materija.

Koje se greke prave oko medicinskog otpada?

Ne vrsi se selekcija otpada

Mjesta na kojima se nalaze kante nisu obezbijeena
Infektivni otpad se ne dezinfikuje

Koje su vrste medicinskog otpada?

KOMUNALNI OTPAD

OPASNI
OTPAD

svojstva:
tetnost,
kancerogenost i infektivnost
Podjela prema WHO:

Patoloki otpad (dijelovi ljudskog tijela)

Infektivni otpad (koji sadri patogene agense)

Farmaceutski otpad

Hemijski otpad

Otri predmeti

Aerosoli i posude pod pritiskom

Readioaktivni otpad

Kojim se
medicinskog otpada?

bojama

oznaavaju

toksinost,

pojedine

vrste

CRVENA infektivni otpad

CRVENA SA CRNIM POJASOM patoloski
UTA hemijski
ZELENA - farmaceutski

ta ini farmaceutski otpad?

Lijekove kojima je istekao rok upotrebe ;

Lijekove
promijenjenih
organoleptikih
osobina
(izgled,boja,ukus,miris) ;

Lijekove oteene ambalae,odnosno pakovanja ;

Lijekove za koje je laboratorijskom kontrolom utvreno da

ne odgovara propisanom kvalitetu ;

Medicinska sredstva koja vie nisu u upotrebi i neispravna

medicinska sredstva

Primarna ambalaa lijekova

Na koje se naine unitava farmaceutski otpad? (??)

Incineracija spaljivanje
Dezinfekcija parom
Mikrovalna dezinfekcija
Hemijska dezinfekcija

Koji su tetni uticaji farmaceutskog otpada na

okolinu?
Kada se neupotrebljivi lijekovi bace u smee ili u kanalizaciju, farmaceutski
spojevi se isputaju u okoli i zavravaju u podzemnim vodama, jezerima i
rijekama, odakle ih apsorbiraju biljke, ivotinje i ljudi.
Uoeni su neki od nus pojava poput feminizacije riba,oteenja bubrega i
krga kod riba, smanjenje plodnosti divljih ivotinja i viestruka rezistencija
na razliite vrste antibiotika kod mikroorganizama prisutnih u pogonima za
preradu otpadnih voda

organizam
poremeaj

Koji su tetni uticaji buke na zdravlje?

AUDITIVNO djelovanje na ulo sluha (nagluhost i gluhoa)
EKSTRAAUDITIVNO djelovanje sa posljedicama na cijeli
(razdraljivost, smetnje sna, zamor, glavobolja, nervoza,
ravnotee, opta nelagoda)

ta su otrovi?
Otrovi su materije koje su, s obzirom na kakvou, koliinu ili koncentraciju,
tijelu strane, a unesene na bilo koji nain u tijelo, djeluju hemijski ili fizikohemijski poremeujui anatomsku strukturu i funkcionalni sklad organizma.


Koji otrovi tetno djeluju na hemoglobin?
Ugljen monoksid, nitriti, nitro i amino derivati benzena

Koji otrovi oteuju bubrege I jetru?

Jetra: Arsen, fosfor, halogenirani ugljovodonici, alkoholi
Bubreg: Olovo, iva, arsenovodonik, etilenglikol, metilbromid

Koji faktori utiu na djelovanje otrova?

KOLIINA OTROVA
FIZIKA I HEMIJSKA SVOJSTVA OTROVA
TRAJANJE I NAIN IZLOENOSTI
VELIINA TIJELA, SPOL I DOB
OPE ZDRAVSTVENO STANJE

Koji su razlozi poveanja oneienja okolia?

Poveanje sagorijevanja fosilnih goriva

Poveanje iskoritavanja minerala i drugih prirodnih

materijala

Ubrzan razvoj industrije

Naglo poveanje upotrebe sintetiih hemikalija u

svakodnevnom ivotu

Poveanje upotrebe hemikalija u poljoprivredi

Porast broja i urbanizacija stanovnika

Koji su glavni uinci na zdravlje hemijskih inilaca?

Uinci na koi
Uinci na oku
Razvoj reakcija preosjetljivosti
Akutni toksiki uinci
Hronini toksini uinci
Mutageni uinci
Kancerogeni uinci
Uinci na reprodukciju
Uinci na razvitak potomstva

Koji su globalni ekoloki problem?

globalne klimatske promjene (globalno zagrijavanje,

otapanje gleera i vjeno ledenih povrina,

dalekoseno, prekogranino oneienje zraka, kisele kie);

stanjivanje stratosferskog ozonskog omotaa;

gubitak biorazliitosti; gubitak invazivnih vrsta;

poboljanje proizvodnje hrane i ekoloke konsekvence.


Koji su zdravstveni problemi globalnog otopljavanja?
Ako bi dolo do porasta globalne temperature za 3C to bi dovelo do oko 5080 miliona novih sluajeva malarije za godinu, ali i poveanja uestalosti
oboljevanja od kolere i salmoneloze.

Kako stanjivanje ozonskog omotaa utie na

zdravlje?
Stratosferski sloj ozona apsorbuje najvei dio suneva ultraljubiastog
zraenja (UV) djelujui na taj nain kao prirodni filtar tog zraenja.
Meunarodna organizacija za zatitu okoline Ujedinjenih naroda (United
National Environ Protection UNEP) tvrdi da bi UV zraenje bez tog filtra na
povrini zemlje doseglo smrtonosne nivoe koje bi ugasile ivot na zelenom
planetu na isti nain kako bi to uzrokovalo potpuno uklanjanje atmosfere.

Koji su tetni efekti ultravioletnog zraenja?

Poveani fluks ultravioletnog zraenja rezultira poveanom incidencijom
karcinoma koe, katarakte oka i imunosupresije u mnogim regionima svijeta.

Koje su najvanije toksine supstance u dimu

cigareta?
U njemu se nalazi 1.400 hemijski razliitih sastojaka meu kojim su
najtoksiniji:
nikotin - vrlo toksian za nervni sistem i srce i krvne sudove;
bronhijski iritanti (akrolein, fenoli i dr.) koji djeluju na sluzokou izazivajui
poveanu mukoznu sekreciju (poetak bronhitisa).
ugljini oksidi - pogotovo CO, koji se daleko lake vee za hemoglobin nego
O2.
katrani koji se nakupljaju na sluzokoi disajnih puteva, plua i plunih
kapilara izazivajui kancerozne promjene (rak).

Koji su fiziki mutageni faktori?

Jonizujua zraenja - X zraci i GAMA zraci (izaziva

oteenje DNK stvaranjem dimera pirimidinske kiseline), izaziva
lomove lanca DNK

Ultravioletno UV zraenje (promjene u strukturi DNK)

Korpuskulatorno zraenje (elektroni, protoni, pozitroni,

alfa-zraci i neutroni); ono izaziva izbacivanje elktrona iz atoma i
molekula u eliji koji sa drugim molekulima stvaraju jonizovane
molekule, a oni se zatim razlau na visokoreaktivne jone i radikale koji
oteuju DNK

Visoke i niske temperature

Koji su hemijski mutageni faktori?

Prirodnog porijekla (nitrozamini, alfatoksini, alkaloidi,

prirodne boje)

Iz industrijskih procesa (zagaivai zraka kao teki metali i

organski rastvarai)

Farmaceutska sredstva (antibiotici, citostatici, narkotici i

anestetici, kontraceptivna sredstva)

Pesticidi

Aditivi u hrani

Hemijske tvari u vodi

Kozmetiki preparat

Koja je razlika izmeu somatskih i genskih mutacija i

koje su opasnije?
MUTACIJE NA SOMATSKIM ELIJAMA najee nisu opasne ali mogu prerasti
u tumor
MUTACIJE NA ELIJAMA GERMINACIJSKE LINIJE mutacije direktno utiu na
plod

Da li postoji najnia doza kancerogena i objasniti?

Ne postoji doza kancerogena
Kod kancerogenih supstanci najvei znaaj ima dugotrajno izlaganje
kancerogeniku. Efekti genetskih oteenja se zbrajaju tokom ekspozicije
n.p.r. Vinil hloridu, azbestu, benzenu, jonizujuem i ultraljubiastom zraenju
zraenju